Przekroj 02 2013 - PDF Free Download

Czas wkurzon lasek Wywiad z Sylwią Chutnik � 6 W tym tygodniu nie pisz,emy... ... o warszawskim metrze. Hanna Gronkiewicz-Waltz co chwilę zmienia zdan...

21 downloads 97 Views 13MB Size

Download PDF

Czas wkurzon lasek Wywiad z Sylwią Chutnik � 6

Więcej na:

W tym tygodniu nie p isz, e my...

ZUZANNA ZIOMECI
MARCIN PROKOP

Gdy w Ameryce rozpoczęła się

Kiedy byłem w szkole podsta

tej zimy epidemia egzekucji od

wowej, rodzice pewnego bar

dolnych za pomocą broni palnej,

dzo nielubianego kolegi wpa

trafiłam na błyskotliwego mema.

dli na pomysł, jak zwiększyć

Przedstawiał zestawienie liczby

towarzyską atrakcyjność ich

legalnych rodzajów broni auto

syna. Ufundowali kontyngent

matycznej (3 5) z gatunkami legalnych w Ameryce serów

darmowych pączków w szkolnym sklepiku. Do każ

francuskich (11). Ameryka ma z jednej strony obsesję

dego z nich dołączana była odbita na ksero karteczka

na punkcie bezpieczeństwa, która miejscami przekra

metra w weekendy. Sami już

cza granice zdrowego rozsądku, a z drugiej oddaje na

z podobizną chłopca i hasłem: "Radek życzy smacz nego". żeby wszyscy wiedzieli, komu zawdzięczają

... o warszawskim metrze. Hanna Gronkiewicz-Waltz co chwilę zmienia zdanie w sprawie nocnych kursów się w tym gubimy. Warsza-

rzędzie służące wyłącznie do wyrządzania krzywdy

gratisowe słodkości. Interes się opłacił. Słodki Radek

wiakom, którzy lubią impre

w ręce każdego pełnoletniego obywatela. WUSA prawo

przestał być pomijany przy zaproszeniach na uro

zować, radzimy prewencyjnie

do posiadania własnego arsenałujest okrągłym stołem

dzinowe domówki i nikomu nie przyszło do głowy,

tamtejszej demokracji. Górnolotne uzasadnienie. W re

żeby ignorować go podczas kompletowania składów

bawić się zawsze do rana.

alu wygląda to tak, że mój sąsiad na przedmieściach De

podwórkowej ligi piłkarskiej. Co więcej, wkrótce zo

... o wąsach Bronisława l
troit miał po co sięgnąć, gdy nasz rodzinny pies Ciapek

stał przewodniczącym klasy. Istnieje podejrzenie, że

(dwujęzyczny kundel z polskiej dzielnicy Hamtramck)

elekcję ułatwiły rozdane wyborcom zawczasu gumy

je za namową żony. Ciekawe,

postanowił wykorzystaćjego nieskazitelny trawnik jako

Donald (jakakolwiek zbieżność imion jest przypad

toaletę. Broń pod ręką eskaluje do wymiarów tragicz

kowa, a skojarzenia ze światem dzisiejszej polityki są

nych nawet prozaiczne, codzienne konflikty sąsiedzkie,

zupełnie niezamierzone).

czy podąży za hipsterską modą i zapuści teraz brodę.

�

... o tym, że Narodowe Odro dzenie Polski Dzieln ica Świę· tokrzyska organizuje w Kielcach marsz ku czci Romana Dmowskie go i Eligiusza Niewiadomskiego. Ten drugi, zabójca Ga briela Naru

których u nas więcej niż "polski kielbasa". W naszym

Od tamtej pory minęło ćwierć wieku, ale - jak się

kłótliwym społeczeństwie prawo do posiadania broni

okazuje- sztuka pozyskiwania przyjaciół i sojusz

zamieniłoby każde Święto Niepodległości w krwawą

ników nie zmieniła się ani trochę. Pisze o tym Jerzy

jatkę. Jednak to, według nas, kuriozalne prawo (obja

Ziemach w tekście na temat kupowania lajków w sieci

śnione przez Marka Wałkuskiego na s.. 48) dziwi nas

(s. 22). Chciałbym wierzyć, że można w tensposób uza

nie mniej, niż Amerykanów zaskakuje obecność krzy

sadnić olbrzymią popularność rozmaitego internetowe-

towicza, prezydenta li RP, wydaje

ża w naszych szkołach i edukacja seksualna w rękach

go badziewia, którego przecież nikt normalny naprawdę "'

nam się bohaterem na miarę

katechetek. Właśnie zaczyna się poważna dyskusja

by nie polubił. No, chyba że dostałby pączek albo gumę

na temat broni palnej w USA. Może też czas omówić

do żucia Wrigley's. No ale może z tym internetowym

świętokrzyskich patriotów.

... o tym, że gdy rzeczniczka mazowiecl k i ego SLD chciała zgłosić usiłowanie g wałtu, usłyszała od policjantów, że

szerzej zwyrodnienia naszej demokracji? Zacznijmy

b adziewiem przesadzam. Może się nie znam?W końcu

od rozmowy z Sylwią Chutnik (s. 6) . . .

vox Populi, vox Dei.

RACZI
ma przyjść następnego dnia. Bo łatwiej w Polsce zgwał cić, niż opowiedzieć o tym funkcjonariuszom prawa.

... o Ge rardzie Depa rd ieu. Zmę czyło nas samo myślenie o nim i jego rosyjskim paszporcie. No

'

,.

-

t

''!"""

;;:: -

1�

·--

i uznaliśmy, że odpuszczamy.

�

... o zespole Weekend. Tak, mieliśmy napisać już teraz. Ale potrzebujemy jeszcze chwilki, by przetrawić jego rytmicz ną twórczość. Już za tydzień zatańczymy dla was!

1 4 stycznia 201 3

3

�

�

C(

�

w

�

14.01-20.01 SPIS TREŚCI

Więcej na: www.ebookgigs .eu

AI
-7 RODZINA

58 -7 ARCHITE KTURA Ulica Siga 11ii n a? Dlaczego pierwszy

Femme brutale Sylwię (hutnik przepytuje

naczelny architekt Warszawy nie ma tu swojej ulicy - pyta Agr1ieszka l
Zuzanna Ziomecka

12 -7 OSO BOWOŚĆ Latl
62 -7 FANTY l Fm5ZE Wybiera Magda Beru s Monika Brzywczy

rozmawia Hanna Rydlewska

20 -7 EWO LUCJE Wyciągnąć bag11a z bagna Wojciech M ikołuszko

66 -7 FILMY Niewolilictwa na dwa sposoby J a n Mirosław 68 -7 LITERATURA Pocztówki z miasta rzezi Cezary Polak

GRUBESPRAWY

70 -7 MUZVKA Wodecki zamiast metalu Piotr Miecznikowski

22 -7 INTERNET Zmierzch ery lajków Nie kupujcie sobie fanów

73 -7 POP·ATRZ Zawodowa higie11a l
w sieci, bo nie wa rto - przestrzega J erzy Ziemacki

ADRES REDAKUl

ul. Prosta 51, 00-838 Warszawa, 22 463 03 00, www.przekroj.pl, e-mail: [email protected]

Redaktorzy naczelni: Zuzanna Z1omecka Marcin Prokop

Zastępcy redaktorów naczelnych: Hanna Rydlewska Monika Brzywczy

(redaktor działu Kultura)

Redaktor działu Grube Sprawy: Anna Gwozdowska

28 -7 NAUKA Nowy lepszy świat Ewa N ieckula

Redaktorzy: Grażyna Raszkowska Grzegorz Sobaszek

52

Sekretarz redakcji: Katarzyna Czarnecka

Współpracownicy: Wojciech Bańkowski, Kuba

Dąbrowski , Mateusz Farenholc, Angelika Kuciriska, Marta Mach, Wojciech Mikołuszko, Katarzyna Nowakowska, Agata Napiórska, Cezary Polak, Marek Raczkowski, Marianna Saska, Karolina Sulej, Stach Szab łowski, Mike Urbaniak

Projekt graficzny:

Magdalena Piwowar

Pracownia graficzna: Andrzej Figatowski Fotoedycja: [email protected], l
32 -7 ZJAWISKO M iłość od pierwszego kliknięcia J a k działa portal randkowy szyty na mia rę - bada Anna Przybyli

ROZMAITOŚCI 74 -7 RETRO/FUTURO Stąd do wieczności: jak dziś żegna my

Strona internetowa: KRCMedia.pl

Wydawca: Presspublica sp. z o. o. ul. Prosta 51,

00-838

Warszawa

Promocja i marketing: Cezary Piernikowski- p.o. Dyrektora

36 -7 ŚWIAT Lodowata l
bl,i skich Agata N apiórska i Ma rta Mach

Marketingu i Rozwoju, Paulina Berska

w Korei Potudniowej - przedstawia Anna Gwozdowska

78 -7 KUCHNIA Rosół. Lek na cale zło Aga Kozak

Biuro Reklamy i Ogłoszeń:

40 -7 SPOŁECZEŃSTWO AAA Niewolnika zatrudnię Olga

Święcicka

44 -7 GOSPO DARKA Więcej 11iż zielona wys pa Anna l
KULTURA 52 -7 SZTUKA l
80 -7 WINO Kto ufa blagerom Wojciech Bańkowski

([email protected])

Presspublica sp. z o.o. ul. Prosta 51, 00-838 Warszawa; tel. 22 629 86 14; 22 621 48

FELIETONY

fax. 22 621

46

[email protected]; Dyrektor Biura Sprzedaży

Trzciński

19 -7 MARIUSZ ZIO M ECKI Policyjne p aństwo d rogowe

Korporacyjnej Witold

39 -7 AGNIESZI
Dyrektor Działu Agencyjnego

Gotować i opatrywać ran y

te\. 22 463 05 53 i Magazynów Filip Weichert tel. 22 463 01 88

6 4 -7 MACIEJ NOWAI<: Za m ieni ę glany na huntersy 72 -7 MAX CEGIE LSI
RAUKOWSKI

59,

58; 22 625 61 57;

-------

�REMI

•••••••

PRENUMERATA TYGODNIKA .PRZEKRÓJ" Prenumerata redaltcyjna: Cena prenumeraty 2013 r.. Roczna: 175 zł, kwartalna: 46,80 zł Zamówienie na prenumeratę należy składać e-mailem:

p re nume rata@ prze kraj .pi Dodatkowe informacje te l. 800 1 20 195; 22 463 00 87 Prenumerata koi�Wrterska Oddz1ały Ruch S.A., te l. 801 800 803 lub 22 71 7 59 59- tele foniczne Biuro Obsługi Klienta czynne w godz. 7-18, www.prenumerata.ruch.com.pl, u rzędy pocztow e Prenumerata na e-Wydania: www.przekroj.pl, wwwsklep.rp.pl, www.egazety.pl, www.e-kiosk.pl Dostęp na stronę www i wersję na iPada Prenumerata na iPad przez App Stare: tydz1eń - 0,79 €, miesiąc- 1,59 €, rok-19,99€ Prenumerata na Android przez Google Play: tydzień - 3,49 zł, m ie si ąc - 6,89 zł, rok- 78,99 zł

Dostęp do serw isu oraz e-wydania przez przekroj.pl: tydzień - 2, 89 zł, m ies i ąc - 8,89 zł, rok- 89,00 zł Informacje: [email protected], te l. 22 46 30 066

Zdjęcie na okładce: Wojciech Rudzki/LAFAM

4

PRZEKRÓ,J numer 2

ROZMAWIA ZUZANNA ZIOM ECKA

Femme brutale O toczących się b oj a ch p o litycznych wo kół p olskiej rodzi ny rozmawiamy z Sylwią Chutn i k, fem i n i stką, działaczką społeczną i varsavianistką, a uto rką wydanej ostatnio p owi eści /ICwaniart, książki o wściekłych dziewczynach, kt óre p rzemocą rozp rawiają się z faceta m i .

Z

najdujemy się w społecznym

Czyli młode mamy mają luksusowe macie

jaką chustę wybrać najlepiej, bo rodza

okresie przejściowym. Trwa wal

rzyństwo bez p oczucia winy.

jów noszenia dziecka jest tysiąc pięćset sto dziewięćset.

ka polityczno-religijna o gum

Do tego w nowym, miejskim wydaniu

kę na penisie. Nowe normy obycza

stworzonym przez zbuntowane prze

jowe zderzają się z naszym wciąż kla

ciw matce Polce starsze koleżanki. Uro

To jednak wzmacnia tezę, że dziecko staje

sycznym podejściem do związków.

dziły te dwudziestoparolatki dziecko

się obiektem, produktem, który jest zabawką

Dodać do tego bezlitosne mechani

lub dzieci i sm -do klubokawiarni ro

w gadżeciarskim świecie.

zmy rynkowe i mamy bęc -za mało

dzinnej! Myślę o mamach wielkomiej

Ten świat prowokuje do tego, żeby

dzieci rodzących się w Polsce.. S fru

skich, bo niestety, jeśli chodzi o przy

ugadżecić nasze macierzyt"tstwo, nasz

strowane tą sytuacją kobiety znajdują " "guilty pleasure w nowej powieści Sylwii Chutnik. Kobiety biorące spra

stosowanie

publicznej

związek, naszą pracę, bo nawet jeśli

do posiadania dzieci i podróżowania

siedzimy w nudnym open space, to so

z nimi gdzieś poza domem, jest to moż

bie na Allegro kupimy uszy "Playboya",

wy we własne ręce i spuszczające lanie

liwe jedynie w metropoliach. Małe mia

które postawimy na ekranie. Spiskowe

chłopakom dorwanym na ulicy? Ta ab

steczka i wsie, gdzie musisz PKS-em je

teorie pojawiają się, kiedy zaczynamy

przestrzeni

surdalna wizja wynika z absurdalnej

chać 20 km na rehabilitację z niepełno

to interpretować na poziomie ekono

sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy.

spravvnym dzieckiem, to dmga, ale bar

micznym: kogo stać, a kogo nie. Zaczy

dzo powszechna skrajność. Natomiast

namy odbierać świat jako jeden wielki

Czy zgadzasz się z tezą filmu "Bejbi blues ", że pokolenie Y rodzi dzieci jako gadżet modowy?

wielkomiejskie mamy, z którymi mam

lunapark, w kó t rym jeździmy na roller

najczęściej styczność, zastały już klubo

coasterze emocjonalnym i finansowym.

kawiarnie, podjazdy. Często mieszkają

Jestem daleka od tworzenia teorii do

w nowym budynku z windami i nowo

A wracając do pytania o "Bejbi blues'' -myślę, że film nie jest portretem po

tyczących kolejnej generacji, bo -jak

czesnymi udogodnieniami, które stają

koleniOV\'Yffi. Szczerze mówiąc, zasko

wiemy-takie ujednolicenie jest płyt

się dla nich oczywiste.

czył mnie pomysł, że nastolatki chcą

kie. Na pewno nasze czasy zmieniły

mieć dzieci do zabawy.

stosunki rodzinne i to już widać. Dla

Macierzyństwo w dobrobycie jest łatwiejsze

pokolenia 30-latków boksowanie się

i 1podlega modzie, np. na chusty.

z mitem matki Polki jest cały czas real

Modne są chusty, a w ogóle to mod

cy, ale jednak, pokolenie opuszczone przez

nym obciążeniem. Zmagamy się z tra

ne są samochody, i to dwa na rodzinę.

dorosłych. Wspiera to cytat bohaterki, czują

dycją, przyzwyczajeniami i tym, co dały

Klasa średnia wzbogaciła się motory

Rostaniec pokazała, moim zdaniem niechcą

nam nasze matki, nasze babki. Odno

zacyjnie, a jeszcze całkiem niedawno

cej się opuszczoną przez matkę: Urodziłam " sobie dziecko, żeby mieć coś do kochania".

simy się do postromantycznego mitu

można było o tym jedynie pomarzyć.

Trafiło to do ciebie?

cierpiętnictwa i próbujemy walczyć

W związku z tym wszystkim jest te

Uderzyło mnie to od razu. Przypomnia

ze stereotypem podomki i siedzenia

raz zupełnie inaczej. To już nie jest k westia " mieć albo nie mieć ", tylko "co mieć". Jeszcze osiem lat temu, gdy

ły mi się takie rozmowy z ludźmi, któ

w domu. Tymczasem coraz częściej za uważam, że młode mamy mają już ina

rzy pracują z dziewczynami z domów dziecka. One dość często szybko zakła

czej. Im nie chce się już o tym myśleć.

powstawała moja fundacja, zaczynało

dają rodzinę, nieraz jeszcze w domu

Nie odziedziczyły tego balastu.

się mówić o chustach. Dziś mówi się,

dziecka. Zazwyczaj, niestety, te związ-

6

PRZEKRÓ,J numer 2

14

stycznia 201 3

7

TEMAT TYGODNIA

ki się szybko kończą. To jest niezwy kle smutna historia, kiedy dziewczyna bez rodziny próbuje stworzyć ją sobie sama, bo kieruje nią ludzka potrzeba posiadania bliskich osób. Dziecko wy daj e się idealnym katalizatorem, bo ko cha nas bezwarunkowo, a i my mamy

Więcej na: www . ebookgigs. eu

CH"

Wszyscy jesteśmy "poko leniem plecowym". Widzę plecy dziecka, które siedzi przy kompie, ale ono też widzi moje plecy, bo mam pięćdziesiąty projekt, nad którym pracuję, kiedy ono już jest po szkole.

piec, który jest w szkole i spodziewa się dziecka, nie ma problemu. Włącza mi się od razu myślenie spiskowe. Może z edukacją seksualną nie jest u nas naj lepiej, by zwiększyć przyrost naturalny? No wiesz, to taki tajny rozdział naszej awan gardowej polityki rodzinnej.

gąbkę do wchłaniania naszej wylewnej

Tym bardziej że osoba, któ

miłości. To jest jedna z prostszych rela

Firmy z czymś do sprzedania rodzicom

Ciekawe ...

cji, oczywiście na etapie początkowym.

interesują się przede wszystkim rodzi

ra urodziła dziecko przed 18. rokiem

Potem sytuacja się komplikuje.

cami dzieci do trzeciego roku życia.

życia, nie ma pełnych praw rodziciel

Tyle że ta teza ma zastosowanie nie tylko

Czy'li nie tylko dorośli nie interesują się dzieć

prawny matki. Czyli np. becikowego nie

w przypadku dziewayn z domów dziecka,

może odebrać matka, tylko jej rodzice,

ale też całego młodego pokollenia, lktórego

mi, ale i reklamodawcy. Wracając jeszcze do "Bejbi blues" - czy z tego braku uwagi

rodzice po zmianie ustroju rzucili się w wir

mamy do czynienia w Polsce z wielkim pro

czyna się problem. Folityka rodzinna,

pracy. Mówi się, że te dzieciaki wychowały

blemem z nastoletnimi ciążami?

co oczyvviste, opiera się na wspieraniu

skich. O dziecku decyduje opiekun

a jeśli rodzice ją wywalili z domu, to za

się same ze sobą w Internecie. Pracując

Według GUS, w 2011 r. 40 tys. dziecia

dzietności, ale nikt nie zadaj e sobie py

z mamami w Fundacji MaMa, dostrzegasz

ków urodziły matki poniżej 18. roku

tania, czy rodzimy chciane dzieci.

różnice pomiędzy dwudziestoparolatkami

życia. To nie jest jakiś wielki alert,

a trzydziestolatkami?

bo to raptem 4-5 proc. ciąż w ogó

Jeślli idzie o edukację seksualną, jesteśmy

Jeżeli mialabym się jednak pokusić

le. Jednak nie chciałabym, żeby ciąża

mniej więcej 30 lat do tyłu wzgll ędem Zacho

o jakieś uogólnienie, nie ograniczyła

nastolatki była rozpatrywana je dynie

du. W ramach nadrabiania zaległości pojawi

bym się do pokolenia ujętego w jakieś

w kategorii problemu.

ła się propozycja zmiany. Wanda Nowicka na mawia, by wprowadzić holistyczny program

widełki wiekowe. Wolałabym raczej zwrócić uwagę na to, co się dzieje mię

Zaskoczyłaś mnie. W ogóle by mi nie przyszło

już w pierwszej klasie szkoły podstawowej.

dzy nami wszystkimi. Ja to nazwałam

do głowy, że ciąża nastoletl
Co ty na to?

,,pokoleniem plecowym". Widzę ple

problemem.

Mam zaufanie do Wandy Nowickiej, po

cy dziecka, które siedzi przy kompie,

Po pierwsze, każda ciąża może być

nieważ zajmuje się tą tematyką od wielu

ale ono też widzi moje plecy, bo mam

problemem, szczególnie ta niechcia

lat i jest jedną z bardziej kompetentnych

pięćdziesiąty projekt, nad którym pra

na. Po drugie, nie myślmy o nastolet

osób, które znam i które powinny się

cuję, kiedy ono już jest po szkole. Więc

nich mamach w taki dyskryminujący

na ten temat wypowiadać. Ona ma do

to jest pokolenie totalnego odwrotu.

sposób, że to wszystko, co robią, jest

świadczenie, ale jest też odważna. Nie

dla nas problemem. Bo tego nie rozu

patrzy na kler, na naszą kulturę, na to,

miemy, bo nie wiemy, jak sobie z tym

co ludzie powiedzą. Opiera się z jednej

Fundacja zajmuje się skutkami takiego braku czasu i współdziałań rodzinnych?

poradzić. Jeśli chodzi o edukację, o na

strony na badaniach, a z drugiej na do

W fundacji mam do czynienia głównie

stoletnie matki, prawo jest akurat dość

świadczeniach innych krajów. Z kolei

z młodymi matkami, takimi z dziećmi

dobrze skonstruowane, przynajmniej

grupa edukatorów Fonton opiera się

do szóstego roku życia, a zatem ten pro

w teorii. To znaczy dziewczyna, któ

na doświadczeniu w pracy z młodzieżą.

blem nie jest tak oczywisty w tej grupie

ra zostaje matką, a chce się jeszcze

I to jest czysta żywa wiedza.

wiekowej. Ale myślę, że jest bardzo

uczyć, ma do tego prawo. Szkoła z kolei

duża luka w tym, aby wspierać starsze

ma obowiązek pójścia jej na rękę w po

Takie zajęcia bywają prowadzone przez kate

dzieci. Jest niewiele inicjatyw, zajęć,

staci dodatkowych egzaminów czy in

chetki, które nauczają z zacięciem ideologicz

warsztatów. Są b ardzo infantylne fil

dywidualnego toku nauczania. Jednak

nym, często podając nieprawdziwe informa

my animowane, a potem już jatki typu

wszyscy znamy takie historie, kiedy

cje, np. że można wypłukać spermę, kąpiąc

"Władca Pierścieni". Niewiele jest po

w białych rękawiczkach dyrektorka

się po stosunku w wodzie z octem. Co byś

między. Po dobnie w teatrze.

czy dyrektor, którzy są władni ponad

zrobiła, gdyby twój syn Bruno trafił na zaję

wszystkich, wzywają rodziców takiej

cia z edukacji seksuallnej do zakonnicy?

Tak samo na rynku prasowym.

dziewczyny i sugerują opuszczenie

Dotykamy

Pamiętam, że ja czytałam "Filipinkę''.

szkoły. Oczywiście wzywane są rodzi

Po pierwsze, w Polsce gumka na pe

Ta luka wynika z braku produktów kie

ny dziewczyn, bo-jak wiemy-dzieci

nisie jest polityczna, wszystko tu jest

rowanych do tego segmentu rodziców.

mają kobiety, a nie mężczyźni. Chło-

polityczne, co oczywiście gdzieś tam

8

tu

trzech

problemów.

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

RODZI NA

ma swoje umocowanie, ale w zależności

wały finansowo i popadają w skrajne

Dlatego, że to się kojarzy z walką z kle

od tego, która polityka jest lepsiejsza,

gadżeciarstwo po urodzeniu dziecka.

rem, a jak wiemy, antyklerykalizm jest

to wygrywa. Druga kwestia to obeeność

Więc to jest dokładnie to samo my

w Polsce szalenie nieelegancki. Tyle

kleru w polskich szkołach świeckich,

ślenie. Nie chciałabym, żebyśmy sfe

że czym innym jest ludyczny antykle

jak wiemy, z krzyżem nad drzwiami.

rę seksu dzieliły na dzieci, dorosłych

rykalizm, który polega na psioczeniu,

A trzecia rzecz, to postawienie pytania,

i pokolenie uniwersytetu trzecie

że proboszcz współżyje z jakąś panią

na ile sama edukacja seksualna załatwi

go wieku. Wszyscy muszą się starać,

zakonnicą, co jest wewnętrzną sprawą

temat. Oczywiście powinna być w szko

od 16-latki po 80-latkę. To jest ta sama

Kościoła, a czymś zgoła innym antykle

łach obecna. Ale wyobrażam sobie taką

sfera życia. Nasze rozmnażanie, nasze

rykalizm krytyczny, który przypomina

sytuację: 15-letni chłopak otrzymał

środki antykoncepcyjne i prawo do de

nam, że państwo świeckie jest wykorzy

rzetelną wiedzę na zajęciach seksual

cydowania o sobie.

stywane przez jedną z dominujących

ze swoją dziewczyną. Powinien ku pić

Seks i prezerwatywy w szkołach, oddzielenie

Nie mam zamiaru być uciszana tylko

prezerwatywę, prawda? Żeby to zrobić,

Kościoła od państwa. Brzmi jak program

dlatego, że ktoś mi powie, że to jest an

religii. To są dwie odrębne sytuacje.

nych i podejmuje decyzję o współżyciu

musi mieć odwagę i pieniądze. Czyli edukator seksualny dzieci powinien

Ruchu Palikota.

tyklerykalizm, a zatem coś kompletnie

Nie ekscytuję się programami partii

niepoważnego politycznie czy spo

politycznych. O wiele bardziej intere

łecznie. Dla mnie to, że nie posyłam

wręczat im prezerwatywy?

suje mnie to, co myśli społeczeństwo,

dziecka na religię, bo takie są poglądy

Zdecydowanie tak. Za edukacją sek

oraz to, co jesteśmy w stanie zrobić,

w mojej rodzinie, nie jest jakimś sztan

sualną musi iść zmiana świadomości

aby wreszcie nie musieć nazywać się

darem na barykadzie, to jest indywidu

społeczeństwa.. Musimy wyelimino

wierzącym niepraktykującym. Myślę,

alna decyzja mojej rodziny i nie sądzę,

wać wstyd, a raczej go przewartościo

że Kościół miałby spektakularne dane.

żeby to było bardzo antyklerykalne

wać, żeby wstydem było niezabezpie

Zapytaj, jaki jest procent chrztów, jaki

czy wręcz antyreligijne. Nie muszę być

czenie się. A do tego bardzo nam dale

jest procent komunii, która przecież

"anty", żeby pewnych rzeczy nie wy

ko,. bo w Polsce g umką wymachujemy

odbywa się w szkole. To mnie bardziej

bierać. Natomiast w Polsce jest tak, że

we wszystkie strony. Kościół mówi, że

interesuje niż obietnica jakiejś partii,

wybieramy praktykowanie religijne dla

właściwie wszystkie raporty dotyczące

że nie będzie Boga. Ja chcę konkretów.

babci o wiele częściej niż dla Boga. Ro

aborcji i edukacji seksualnej organi

Jakie będą projekty ustaw proponowa

bimy to dla księdza z parafii, bo nas po

zacji pozarządowych są ideologiczne.

nych przez poszczególne partie, czy

tem wytknie palcem w sklepie. To jest

My mówimy to samo o Kościele. Do

mają szanse wejścia w życie i jak prze

nasza rodzina! Ale najbliższa społecz

póki seks będzie totalnie zideologizo

łożą się na praktykę. Interesuje mnie,

ność, sąsiadka, koleżanka, którakrzywo

wany, a jednocześnie traktowany jako

czy pani Bożena z małej miejscowości

spojrzy, są dla nas ważniejsze. W Polsce

coś szalenie wstydliwego, nie wyrwie

będzie mogła swobodnie powiedzieć:

zawsze ktoś się obruszy i oburzy religij

my się z tej matni. Fałszywy wstyd nie

"Nie, moj e dziecko nie pójdzie do ko munii". To są prawdziwe ruchy.

nie, więc jeśli powiesz coś krytycznego o Kościele, zostaniesz nazwana anty

i tego, że mamy prawo rozporządzać

To się dzieje, cho( szalenie wolno. Nasze

Nic więcej już nie powiesz, bo beknęłaś

swoim życiem.

rówieśniczki i dziewczyny, które wraz z nami

publicznie i do widzenia.

może być pretekstem, by nie zaspo kajać rosnącej potrzeby świadomości

klerykałem i koniec balu, panno Lalu.

urodziły dzieci, wciąż mają odruch chrzczenia Ale czy pokolenie coraz bardziej religijnie

dll a świętego spokoju.

neutralne nie wyzwoli się z tego wstydu

Podczas ostatniej dekady jednak wiele się zmieniło. Po śmierci Jana Pawła liiudzie po

samodzielnie?

woli ośmielają się mówi( o swoich wyborach

Gdybyśmy chciały czekać, aż coś się

religijnych publicznie. Niestety, ta odwaga

samo zrobi, to byśmy jeszcze nie miały prawa głosować. Nie możemy czekać, aż dzieciaki nam zrobią rewolucję. Nie możemy też świata dzielić na pokole nia. W "Bejbi blues'' konsumpcyjne podejście do macierzyństwa jest po kazane na przykładzie nastolatek, ale ja widzę to samo u 30- i 40-latek. Znam wiele takich osób, które się ustabilizo-

14

stycznia 201 3

CW"

Dopól
jest płytka. Boimy się na przykład o własne dzieci, że jeśli nie pójdą na religię, będą wykluczone.

Wykluczenie dzieci dzieje się przede wszystkim pod względem ekonomicz nym. Ważne jest, kogo stać na zabaw kę aktualnie promowaną przez pro ducentów wysokobudżetowego fil mu. Wykluczane są dzieci, które mają

9

TEMAT TYGODNIA

Więcej na: www . ebookgigs. eu

mniej. Natomiast zmiany są oczywiste,

Tych, którzy nie są w rodzinie i starają

Czuć! l dla mn,ie to było jednak zaskakujące,

bo coraz częściej wyjeżdżamy albo na

się odnaleźć w roli ojca, oraz tych, któ

że te laski czerpią taką przyjemność z prze

wet emigrujemy. Okazuje, że poza Pol

rzy przejęli tradycyjną rolę matki, bo są

mocy. Fajny zabieg !literacki, ale raczej daleki

ską istnieją inne światy, a poza Kościo

w związkach utrzymywanych przez

od prawdy . . .

łem katolickim istnieją inne religie.Na

pracującą kobietę. Jedni i drudzy są

Oczywiście. Kiedy się ekscytujemy, kto

gle człowiek widzi, że po jednej stronie

w totalnym potrzasku, ponieważ mu

komu dał prawego sierpowego i kto

ma meczet, po drugiej cerkiew, po trze

szą wyrnyslać siebie od początku.

zbiera zęby, a kto musi na mogiłę już zbierać, pojawiają się nasze humani

ciej, nie wiem, stowarzyszenie ... Gdzie powinni szukać wzorców?

styczne pytania i odpowiedzi typu:

... latającego potwora spaghetti.

Długo się zastanawiałam i nie wymyśli

Pojawia się dysonans. Chodzę do skle

łam źródła. Znajdujemy się w procesie

"Ale pani Sylwio, czy jednak przemoc nie prowadzi do przemocy? Nie boi się

pu, który prowadzi kobieta w chuście,

zmian. No i, sorry cię bardzo, musimy

pani, że te kobiety wczująsięw tęksiąż

i mam koleżankę, która jest z Afryki, jej

sami to wziąć na klatę, jedna i druga

kę tak, że będą się teraz nawalać? A czy

dziadek był szamanem i ona ma część

strona. Co nie znaczy, że te przemiany

to ma jakiś sens?". Otóż nie! I moje bo

jego prochów w medalionie na szyi.

dzieją się szybko i zaraz będziemy mie

haterki o tym wiedzą, kończą lepiej lub

W takiej sytuacji musisz, choćbyś była

li to z głowy. Proszę państwa, wyszedł

gorzej i mają gdzieś tam w sobie melan

bardzo oporna, zweryfikować podej

dekret , od pierwszego stycznia mamy

cholijną świadomość, że to nie jest do

ście do jednej jedynej słusznej prawdy,

związki partnerskie.Już! I segregujemy

bry sposób, ale na razie nie wymyśliły

z którą wyj echałaś z kraju. Fotem wra

śmieci. I żyjemy zdrowo. No nie, to są

nic lepszego. Oczywiście ta przemoc

casz do Folski i coś zaczyna uwierać.

przemiany, k tóre muszą potrwać.

może byćteż odbierana metaforycznie.

Jest jeszcze coś, co uwiera. Do sformuło wania "pokolenie odwróconych pleców"

Cho!lera, dzieci mi w tym wszystkim szkoda.

Walka w "Cwaniarach" jest skierowa na przeciwko śmierci, co jest z gruntu

No niestety, mamy przemiany i mamy

skazane na porażkę. One się wściekają,

i "religijnych dla babci" można dodać hasło " pokolenia bez ojców . " To wstrząsające. Mamy możliwość fi

ofiary. Teraz jest czas wkurzonych la

bo nie chcą umierać. W te bohaterki ła

sek, które zrobiły cztery fakultety;

two się wczuć przez chwilę, ale potem

urodziły dwójkę dzieci i mają trzecie

przychodzi refleksja, że zaraz, zaraz, jak

nansową, nie boimy się korzystać z po

dziecko w postaci własnego partnera.

ona w tej mini obcisłej mogła ...

mocy terapeuty, szkolenia i warsztaty

To jest też czas mężczyzn, którzy na

w każdym mieście są oblegane. Poznaj

prawdę są zagubieni, bo ich ojcowie

... a druga w ósmym miesiącu ciąży jak mogła?

siebie, poznaj swojego kota, rozwiń

leżeli na kanapach, a teraz to jest passe

Tu cię zdziwię. Ja na treningu wendo

zdolność radykalnego wybaczania i na

i oni nie wiedzą, co mają ze sobą zrobić.

w ósmym miesiącu rozwaliłam dechę

wet problem,. którego nie masz, możesz

Albo nawet wiedzą, tylko nie wiedzą,

piąchą, więc się da. Natomiast to nie są

teraz przerobić. No, a z dn1giej strony

jak się do tego zabrać.Nie wiadomo, jak

bohaterki realne. One mają etos warsza

rozwalają się te związki.

to się poukłada. Związki partnerskie

wiacki, bo tak naprawdę chciałam do

byłyby super, ale może się tak stać, że

pisać kobiety do warszawskiej historii

90 proc. rodzin to będą samotne matki.

Tyrmanda i Himilsbacha.W tej tradycji

Może za dużo uwagi skupiają na sobie kobie

literackiej zawsze były femme fatale, ale

ty? Na przykład twoja fundacja. Nie żałujesz, że zajmujesz się mamami zamiast rodzicami?

Sama mówisz, że tych procesów nie sposób

nigdy nie było femme brutale. Lubię

Nie, bo ja za kogoś rewolucji robić nie

przyspieszyć. Czylii współczesne matki są nie

bazować na tym, co już znamy, i zamie

będę. My wielokrotnie chciałyśmy coś

wolnicami swoich czasów i związków?

niać role. Co by się stało, gdybyśmy w te

robić dla ojców i nie cieszyło się to zbyt

Trzeba czytelniczkom powiedzieć,

wszystkie sensacyjne amerykańskie bi

dużym zainteresowaniem. Mam wraże

żeby nie rozdzierały szat. Nie szukały

jatyki powstawiali kobiety?

nie, że potrzebny jest taki ruch i gdzieś

winnych, tylko ...

powoli powstaje, ale dopóki nie na

Miałybyśmy "Death Proof' albo "l
stąpi prawdziwa emancypacja ojców,

... zemsty! W książce "Cwaniary" pokrzyw

Tak, bo to jest prosty trick. To, co męskie,

nic z tego nie wyniknie. Kobiety tego

dzone przez los dziewczyny z warszawskiego

zawsze jest kulturowo uniwersalne.

za nich nie załatwią. To nie jest tak, że

Mokotowa sięgają po ostatnią broń, jaka zo

My się strasznie z tym utożsamiamy, je

będziesz teraz kierowniczką i powiesz:

stała niezawładnięta przez kobiety z męskie

steśmy wychowani na etosie wiecznego

"Musisz teraz iść na warsztaty, odkryć

go arsenału- przemoc. Wychodzą na ulice,

powstania, wiecznej wojny i też lubimy,

własne ojcostwo". Jeśli w serduszku fa

szukają facetów i leją ich. Dobrze się bawi

cet sam tego nie poczuje, to się nie uda. Mamy dwie grupyfacetów w potrzebie.

10

Cwa n i a r(, " Sylwia Ch utnil<,

jak się temu Niemcowi rozwalało głowę.

łaś, p1isząc tę książkę?

Świat l
Jednak kiedy to kobiety mają rozwalać

Świetnie.Uwielbiam filmy Tarantino.

34 zł

łby, nagle dostrzegamy bezsens. Kobie-

PRZEKRÓ,J numer 2

1;///////////////////////////////#/////#///////////////#////////////////////hi..V////h

1////////////////#'///////////////////////////////////////////////////////////////#//P

Więcej

RODZI NA

ta jest przypisana roli pasywnej i kie

Więc Ministerstwo Zdrowia w polityce

dy przypiszemy jej rolę aktywną, robi

rodzinnej mogłoby wziąć udział,. a na

nam się głupio. Przez chwilę p o dnie

wet minister czy ministra sportu. Bo wi

ciłyśmy się przemocą, a potem nam się

dzisz, I have a dream, że siedzi ten pre

przypomniało, że przemoc j est zła. Ajjj!

mier albo premiera, ma tych ministrów

Za późno, bo w myślach rozwaliłyśmy

i ministry, i wszystkich świętych u sie

już szefa i pię ciu eks. Ale ten zabieg za

bie, i mówi: "Dzisiej szym tematem j est

mianyról wciąż działa, i to j est najsmut

polityka rodzinna i proszę ws zystkich

niej sze. Jak sobie to poprzestawiamy,

o pomysły". Nie mówi, że chciałabym

to widzimy absurd, bo historia w "Cwa

albo chciałbym, żeby rodziło się więcej

niarach" j est ab surdalna .

dzieci. Trzeba mieć pomysł, co dalej,

Ale chyba też terapeutyczna. Za jednym

podejściem biologicznym.

bo samo rodzenie dzieci jest w XXT w. zamachem odegrałaś się na deweloperach A twoja fundacja, pani prezesko? Jakie macie

niszaących stare kamienice w Warszawie i patriarchacie!

"' pomysły na ten rok?

Ależ oczywiście. Przede wszystkim

W zeszłym roku wydałam trzy książki i nie chciałabym tego zrobić j u ż nigdy więcej . Ale powoli coś zaczynam wy

�

ma babci, przychodzi do nas i na zasadzie b anku czasu wymienia się i bu

dzam. A nie zgadzałam się. Więc mia

Nad aym teraz pracujesz?

Naj ciekawszym j est wypożyczalnia ro-

� dziny. Gdy ktoś nie ma dziecka albo nie

na śmierci. Dziadek mi umarł i po pro stu nikt mnie nie pytał, czy się na to zga łam potrzebę zemsty.

� � 5

cw

Dziadek mi umarł i po prostu nikt mnie nie pytał, czy się na to zgadzam. A nie zgadzałam się. Więc miałam potrzebę zemsty.

duj e relacj e. Często j est tak, że czyjaś rodzina jest 500 alb o 5 tys. km o d nas, a chcielibyśmy, żeby nasze dziecko miało do czynienia z ludźmi starszy mi. Mamy w naszym otoczeniu starsze osoby, które lubią dzieci, więc chcemy

myślać. Chyba pójdę w krainę marzeń

te strony ze sobą poznać. Bank czasu

oraz snów i stworzę coś nierealnego.

to też wymiana - babcia upiecze szar i tam ro dzą trój kę i czwórkę dzieci,

lotkę alb o wyjdzie na spacer z przyszy

Jak nasza polityka rodzinna! Może napisz

bo nagle im się ten instynkt rozwija.

wanym wnu czkiem za to, że tata tego

o tym, jak będzie wyglądał kraj wyląanie

To dlatego, że maj ą od powiednie wspar

dziecka przyjdzie i wykona prace maj

starych Po'laków.

cie . Mówi się o tym, ż e skończyły się

stra. Pomysł bazuje n a deficycie tych

Może tak być. Wiesz dlaczego ? Dlatego,

czasy państw socjalnych, ale dla mnie

nuklearnych rodzin, które są gdzieś

że niktsię nie martwi tym, co będzie, j ak

polityka rodzinna nie może być reali

tam w kosmosie, pozbawione korzeni.

dziecko już się urodzi. Czy ma zapew

zowana bez finansów. Patrząc na to pod

Według starego afrykańskiego porzeka

nione warunki bytowe, czy ma miej sce

kątem p olitycznym i państwowym,

dła, potrzeba całej wioski, że by wycho

w żłobku i gdzie pójdzie do przed

to przecież inwestycja! żeby coś wyjąć,

wać dziecko. My chcemy taką miniwio

szkola. Tym już rząd się nie zajmuje,

musisz coś włożyć. Ale nie bawmy się,

skę wznieść tu, w Śródmieściu.

bo u znaj e, że to są sprawy, które leżą

do cholery, w 1000 zł za dzieciaka, per

po stronie rodziny. Dopóki młodzi lu

fidne płacenie za rodzenie.

Wymianki to też pewien znak aasów.

Tak, to j eszcze nie j est takie znane poza

dzie nie b ę dą czuli, że jest tzw. dobry klimat dla ro dziny, jak mówi nasz pan

Mamy więc problem typowy dla kraju nieza

naszym środowiskiem, ale idea j est

prezydent, łącznie z poprawą opieki

możnego.

warta popularyzacji. To też jest roz

społecznej i zdrowotnej, to nie będzie

Częściowo. Ale zasadniczo sprawa po

wiązanie tego, o czym już mówiłyśmy.

się rodziło więcej dzieci. Nie żyjemy

lega na tym, że p olityka rodzinna re

Nasze gadżetowanie, kupowanie 50

w lepiance, gdzie dzieci i tak się mu

alizowana j est głównie przez Minister

rzeczy, wreszcie będzie miało ujście

szą urodzić, bo potrzebne są do pracy.

stwo Pracy i Folityki Społecznej, a po

sp ołeczne. Zamiast wyrzucać, kiedy

winna być koordynowana przez każdy

dzieci wyrosną, możemy oddać. Będzie

Atmosfera- powiadasz. A może to cywiliza

mo żliwy resort. I finansów, b o wtedy

się u nas odbywała taka wymienialnia,

cyjny zanik instynktu macierzyńskiego?

musimy sobie na Excelku skalkulować,

swa p. Robiłyśmy to już i był szał zupeł

Wystarczy zobaczyć, co się dziej e

i edukacji. Musi być też nowy system

ny. I tak samo możemy się wymieniać

z dziewczynami, które jadą do Anglii

opieki nad kobietami w ciąży i połogu.

emocjami. To dopiero będzie czad! -,u

14

stycznia 201 3

11

W4#///////#/l///ó'//#///#/.W//.W#//ó'ó'//#/.'l'//,///#/#///ffi///ó'/P/#/I///4"P///h"//#'/h"//.W//$h"///#//.

Więcej na: www . ebookgigs.eu

AKTUALNOŚCI

ROZMAWIA HAN NA RYDLEWS KA

Latka lecą, serducha rosnie ,

.

Wiel ka O rkiestra Ś wiątecznej Pom ocy zag rała p o raz 2 1 . Tym razem równ ież d l a sen iorów. Emocj e po wielki m fin a le już o padają, a l e J u rel< Owsi a k n a d a l elektryzuje m e d i a . Awantu ra, która roz pętała się wokół jego wypowiedzi w sprawie euta nazji, być m oże da początek pu blicznej dyskusj i n a ten temat. M y pyta my Owsia ka, d l a czego wycofał się ze swo ich słów, a ta kże czemu niektórzy widzą w n i m wcielenie d i a bła . mawiamy się w siedzibie Fun

Przepychając się do biurka szefa

dacji Wielkiej Orkiestry Świą

WOŚP, potykam się niemal o kilka zdjęć

tecznej Pomocy. Na kilka dni

Marilyn Monroe. To dar Desy Dnicum na

przed finałem kolejnej edycji, w budyn

rzecz Orkiestry. Słynne fotografie M.M.,

ku przy Dominikańskiej w Warszawie

pochodzące ze zlikwidowanej kolek

panuje napięta atmosfera. Pachnie kawą.

cji FOZZ, wykonał Bill Norton, kocha

Mimo że pora jest późna, po piętrach

nek gwiazdy. Cena wywoławcza jednego

budynku krążą dziesiątki wolontariu

zdjęcia?Bagatela 60 tys. zł.

U

szy, przeważnie wyglądających na na

- Mieszkamy z żoną na Kabatach,

stolatków. Długie włosy; "firmowe" ko szulki, plakietki z serduszkami. I zapał

w trzech pokojach z kuchnią, i już nie

wypisany na młodocianych twarzach.

tłumaczy artystyczny rozgardiasz panu

mamy gdzie tego wieszać - Owsiak tak

Owsiak dotrzymuje kroku młodym.

jący w jego gabinecie. Z braku miejsca

Do budynku wpada jak po ogieó. Od

dzieła sztuki przynosi do siedziby fun

razu wydaje dyspozycje, przed wywia

dacji. Zresztą w gabinecie szefa, oprócz

dem z jedną ze swoich współpracowni czek przegląda mapę Polski. Sprawdza,

sztuki, można też znaleźć "obiekty sen tymentalne". Na przykład oprawione �

które miasta i województwa są gotowe na

w szkło bilety z Woodstock, z 1969 r., �

finał. \Nreszcie prowadzi mnie do swoje

które Owsiak dostał od Michaela Langa,

go gabinetu, zastawionego przedmiota

twórcy amerykaóskiego festiwalu. A tak-

mi, o ścianach upstrzonych fotografia

że bilety z 1994 r. - wtedy Owsiak poje-

mi, obrazami, pamiątkami z podróży. To " "pasje Jurka Owsiaka , jak sam to okre śla. Kolekcj onuje młodą sztukę, jeśli tyl

chał do Woodstock osobiście.

o

- Mandela ma niezwykle silny uścisk dłoni - obj aśnia z kolei Owsiak, wska-

ko może, odkłada z żoną pieniądze i ku

zując na fotografię przedstawiającą jego

puje kolejne artefakty.

oraz Nelsona Mandelę. Zdj ęcie wykona-

12

� i § �

�

o

� �

�

�

Więcej na: www . ebookgigs. eu no w Durbanie, w ramach festiwalu Food

OSOBOWOŚĆ

na pogoń za sensacją oraz ferowanie ni

tego przecież prawo. Ale jeśli ktoś idzie

for Life. Ob ok na ścianie wiszą w rządku

czym nieuzasadnionych wyroków. Z ko

w podłe insynuacje, reakcj a jest nie

fotografie z: młodym Wojtkiem Waglew

lei w prasie kobiecej, na którą natykam

zbędna. Nie podoba mi się ta idea, Ju

skim, z Femando Alonzo, a także z Le

się w domu, widzę świat uładzony, wy

rek Owsiak, szatańska muzyka - to jest

chem Wałęsą. Ten ostatni trzy lata temu

modelowany według standardów okre

w porządku, ale pomówienia już nie. Je

był gościem Przystanku Woodstock, ra

ślonych redakcji. Potem spotykam tych

żeli ktoś zaczyna insynuować, że Orkie

zem z Tadeuszem Mazowieckim i Stani

samych ludzi, których pokazuj ą mie

stra przez 20 lat nic pożytecznego nie

sławem Tyrnem brał udział w Akademii

sięczniki, i ich nie rozpoznaję.

zrobiła, to mam ochotę mówić o konkre

Sztuk Przepięknych. - Wszyscy się po

Wolę czytać książki. Ich połykam

kłócili. Na końcu Lech Wałęsa uronił łzę,

bardzo dużo. Bardzo lubię biografie, je

kiedy młodzi ludzie zaczęli śpiewać mu " "Sto lat - wspomina Owsiak.

stem zaczytany szczególnie w dziełach

A ludzie, mam wrażenie, są zmęcze

osadzonych w realiach Folski między

ni tym b oksowaniem, waleniem w Orkie

światowych

wojennej. Sławomir Koper to jest gość,

strę co roku, w grudniu, bo widzą efekty

Wśród

wizerunków

tach. O konkretnej liczbie inkubatorów, którą przez te lata ku piliśmy.

gwiazd odna1eźć można intymne akcen

który pisze o n as samych . O pewnych

n aszej pracy. Dostałem taki e-mai1: "Sta

ty. Na przykład zdjęcia dwóch córek Jur

naszych przywarach, których nie może

ry, nie ufałem ci, dla mnie byłeś z pogra

ka Owsiaka, Oli i Ewy. Na swojej fotogra

my tłumaczyć geopolityką. " Bo byli Ro " sjanie, bo byli Niemcy .

nicza fantazji, póki nie przekonałem się

fii młodsza z nich napisała: "Tato, patrzę na Ciebie" . W oknie gabinetu wisi też sta

na własne oczy,. ile robi Orkiestra''. Kie dy siedzę na szpitalnym oddziale, gdzie

Jakie to przywary?

ry witraż po renowacji. Jak mówi Owsiak

na co dmgim urządzeniu - a zazwyczaj

"Typowy dla XIX w., bo klatkowy". A wie,

Kłótliwość chociażby. Teraz właśnie czy

na tych najważniejszych - jest serdusz

co mówi, bo z zawodu jest witrażystą.

tam "Polskie piekiełko " Kopra, książkę

ko, to mi też serducha rośnie. Czas leczy

o koszmarze naszej emigracji z okresu II

rany. l 5 lat temu słowa rzucane na wiatr

Na ścianach odnajduję wreszcie dwie jed

wojny światowej. Rok 1939, Polacy emi

ną poświęconą Orkiestrze, drugą same

grują przez Francj ę do Anglii. I co tam

bolały mnie bardziej. Jest takie przysło " wie: "Szanuj wroga swego . żeby się nie

mu Owsiakowi. Szef WOŚP przyznaje, " że wychował się na "Przekroju . Na auk

natychmiast robią? Zakładają więzienia

zagłaskać, nie zaklepać, nie uwierzyć, że

dla innych Polaków. Emigracja o struk

j est się supermanem. Artyści tego nie lu

cjach kupił nawet dwa roczniki pisma,

turach wojskowych pierwsze, co zrobiła,

bią, bo artysta musi być w stu pro centach

z lat 1961 oraz 1962. - Czytam j e cały czas

to zorganizowała obozy. To jest szokują

przekonany, że robi wiekopomną sztu

archiwalne

okładki "Przekroju'',

- podkreśla Owsiak. I wychwala mbry

ce, że Polacywoleli weryfikować, niż j ed

kę, tak musi być. Ale w naszym przypad

kę o savoir-vivrze, którą prowadziła Jani

noczyć. Bardzo pielęgnuj emy w sobie

ku krytyka trzyma nas w ryzach.

na Ipohorska, teksty o modzie, reporta

obraz Polaka z ułańską fantazj ą. A mo

że ze świata autorstwa Kapuścińskiego.

mentami nie potrafimy zrobić najprost

Jako osoba publiczna ma pan poczucie, że nie

Od tego zaczynamy naszą rozmowę.

szych rzeczy - nie umiemy się skonso

może szczerze wypowiadać na forum swo·

lidować. Nie szukamy j edności. Wielka

ich poglądów? Myślę tutaj o ostatniej aferze

B rakuje panu dzisiaj rzetelnego, inspirujące

Orkiestra Świątecznej Pornocy ma być

wokół pana wypowiedzi na temat eutanazji.

go dziennikarstwa?

takim zrywem ludzkiej solidarności.

Tak, oczywiście mam takie poczucie,

Nie zagłębiam się w to, ale świadomie

j akkolwiek staram się nie wyrywać ze

uciekam od gazet. Zgiełk gazetowy zło

Porozmawiajmy o naszej kłótliwości i skłonno·

swoimi opiniami. Nie jestem politykiem

żył mnie w pół. Gazeta codzienna j est

ści do podziałów. Jak to jest możliwe, że do·

nastawionym na to, że codziennie ktoś

mi dzisiaj zupełnie obca. Wiadomości

wodzi pan przedsięwzięciem o tak pozytyw·

będzie pytał mnie o zdanie. Gdybym był

przyswaj am głównie za pośrednictwem

nym społecznie wydźwięku, a jest pan nielu·

politykiem, mógłbym też tkwić w niewo

telewizora. Dzienniki papierowe zmę

biany przez Kościół oraz skrajną prawicę?

li pewnego dogmatu. Na szczęście nie

Byłbym ostrożny z używaniem sło

mam z tym nic wspólnego.

wa " Kościół". Można mówić o pojedyn czych przypadkach, a nie o całej wspól

rego tutaj bardzo się wszyscy śmiejemy:

nocie. To są incydenty, negatywne, ale

"Panie Owsiak, niech pan powie, kim pan jest, niech pan napisze, panie Owsiak, z czego pan żyje, jak my". Autor pew

czyły mnie, chyba głównie z tego powo du, że widziałem wiele razy, jak gazety

J U RE K OWSIAK Założyciel

krzyczały o konkretnych problemach,

oraz prezes Fu n d a cj i

ale nigdy lub prawie nigdy nie starały się

Wielkiej Orkiestry Ś wiąteczneJ P o m ocy.

Dostałem kilka dni temu e-mail, z któ

pomó c w ich rozwiązaniu. Być może jest

Tw órca Przystanku

incydenty. Pewien wikariusz rzucił coś

to jeden z powodów, dla których robimy

Woodstock.

mocnego na nasz temat na swoim blogu

D z i e n n i karz rad i owy

mi j est fantastycznie, że mogę uszczk

bić, a nie gadać. Wydaje mi się, że media

Z zawodu witrażysta,

czy na swojej stronie, napisał o " obrzy " dliwym serduszku . Zazwyczaj w takich

pisane nadążają z tym, żeby poinformo

p os i a d a także

sytuacjach reaguj emy. Ale nie musieli

nąć coś z tego tortu, którym j est funda

wać, ale już nie starcza im konsekwencji,

uprawn ienia

śmy tego robić, bo uczynili to wcześniej

cja. Otóż nie, nawet gdybym chciał, nie

Orkiestrę tak, a nie inaczej. Chcemy ro

żeby problemy rozwiązywać. Nie było i nie ma we mnie na to zgody. Ró\-vnież

14

stycznia 201 3

i telewizyjny.

psychoterapeuty.

nie żyje skromnie, a wydaje mu się, że

M iło śnik i kolekcj o n er

zwierzchnicy wikariusza. Nie reaguje

ma takiej możliwości. Jesteśmy prześwie

sztuki.

my na to, że ktoś nas nie lubi, bo ma do

tlani na wszystkie dostępne sposoby. Biz-

13

Więcej na: www . ebookgigs. eu

AKTUALNOŚCI

nes jest moim źródłem utrzymania, a nie

- lub nie - prawa człowieka do eutanazji

mowom na ten temat, ale sam zachęcam

fundacja. Pierwsze pytanie wszystkich

w określ onych warun,kach.

do debaty.

kontroli, które tu są, dotyczy tego, ile za

Otóż to, to j est ważne rozgraniczenie.

rabiam oraz czy jako prezes zarządu po

A do mediów przedostał się mój skrót

Tyle tylko, że ci ludzie n,ie szanują pana.

bieram jakieś wynagrodzenie. Myto j uż

myślowy; który wypaczył ogólny sens

Już się do tego przyzwyczaiłem, przez

mamy przygotowane. Urzędnicy pa

wypowiedzi. Ja sobie tak myślę: j eżeli j e

tyle lat robienia tego, co robię. W ogól

trzą i się dziwią. Nasza anegdotka: "- De

stem przeciwko stawianiu wszędzie ra

nym rachunku dostaj ę więcej miłości niż

ma Owsiak? 10, 20 proc. ? - 50 proc. - Pier

darów - bo to nie jest dla mnie system,

wrogości. Na marginesie, do moich kryty

doilsz? - No właśnie, ty też pierdolisz".

który nauczy ludzi j eździć bezpiecz

ków: chciałem przypomnieć, że dwa lata

nie - to nie oznacza, że jestem za wy

temu napisałem list do ówczesnej mini

Mam wrażenie, że p owiedział pan pierwot

ster zdrovvia, pani Kopacz, który nosił ty

nie to, co myśli, w sprawie eutanazji, a'le pod

padkami. Jeśli wypowiadam słowo eu " tanazja", niech to nie będzie dla kogo

wpływem nacisków wycofał się pan, zaprze

kolwiek przepustka do myślenia, że sta

tuł źle się dziej e w państwie polskim". " Chodziło o to, że karetka nie przyjecha

czył swoim poglądom. W jakim celu? Chodzi

wi am znak równości z bestialstwem , z j a

ła do pani wBartoszycach, ona w efek

ło o wizerunek fundacji?

kimś totalnie urzędowym załatwieniem

cie tego niestety zmarła. Czy to nie jest

Moje słowa zostały źle zinterpretowane. Olbrzymim nadużyciem było twierdze

"

powód do rozmowy? Przyczyna tej nie

tej sprawy".

potrzebnej śmierci leży w systemie, któ

nie, że moja wypowiedź ma j akikolwiek

Ale rozważa pan możliwość wprowadze·

ry wszystko rozmywa, oględnie mówiąc.

związek z finałem WOŚP. A już pod

nia takiego systemu, w którym 'ludzie mogli

System

rozmywa

odpowiedzialność

łe było stwierdzenie jednego z dzienni

by decydować finalnie o swoim życiu, w pew

za tych ludzi w podeszłym wieku, któ

karzy, że za parę lat będziemy zbierali na

nych śoiśle określonych okolicznościach?

rzy egzystuj ą w warunkach urągających

eutanazję. Rozumiem, że taką karykaturę

Już nie. Wyrażam wyłącznie chęć, że by

można sobie stworzyć, ale ona jest dosyć

przysłuchać się takiej dyskusji. Część

brutalna. Stawianie kropki nad "i" w Pol

ludzi uważa, że słowo

eutanazja" j est

Ows i a k od lat działa

wszelkim zasadom. To także przesłanie

ch a rytatywnie. Młodzi

dla moich oponentów, którzy nawet nie

P o l acy wskazują

zapytali mnie, co miałem namyśli, tyl

w sond ażach, że jest

ko błyskawicznie rozpoczęli szarżę. Są

sce jest często stosowane. Dzisiaj na hasło

" zakazane. A rozmowa zawsze przecież

Smoleńsk'' mamy język cały pogryzio " ny; nim cokolwiek na ten temat powiemy.

dobrze robi. Pretekstem do mojej wy

J ed n a k bywa również

i tego dobre strony. Tak było na przykład

powiedzi były e-maile, które przycho

o b i ektem m e d i a l nych

z listem od czterech parlamentarzystów,

dzą do nas, do fundacji. Kiedy napisali

ataków. Twierdzi,

z zupełnie skrajnych opcji, którzy tro

Boimy się, żeby kogoś nie urazić, zamiast

dla n ich auto rytetem.

że krytyka, chociaż

spokojnie o tym dyskutować, przyjmu

śmy, że zbieramy dla seniorów, to spo

jąc też opcje strony przeciwnej. My tego

tkaliśmy się ze sformułowaniem - nie

uczymy ludzi na Przystanku Woodstock

moim, od razu podkreślam, ale ludzi,

z naszymi gośćmi. Mówimy: Możesz się " nie zgadzać, masz prawo, ale wysłuchaj

którzy do mnie pisali - eutanazj a pań " stwowa". Seniorzy pisali o cichej euta

I z drugiej strony wciągnęli do dysku

człowieka". W wywiadzie przyznawałem

nazji, w myśl której państwo, tak zwa

sji. Zainspirowało mnie to do sprostowa

b o l i, działa n a n i ego m o b ilizując o .

chę spłaszczyli ten temat do uśpić bab " cię i dziadka" . . . . . . nazwali też pana autorytetem młodzieży.

się do osobistych dylematów związanych

ny system, odmawia im leczenia. O tym

nia moich słów. Ale na końcu zaprosiłem

z eutanazj ą. Ale każdy dzień tej dysku

trzeba mówić! Czy takie ciche przyzwo

tych panów do tytanicznej pracy. Wczo

sji, która przetoczyła się przez media, ma

lenie na to, żebyśmy samodzielnie bo

raj zadzwonił zresztą pan senator z tej

ogronmywpływna mnie. To pokazuje, że

rykali się ze swoim zdrowiem, nie j est

nie jestem facetem z dogmatu. Jestem w

szczytem okrucieństwa? Z wiadomości

grupy i powiedział: Pogódźmy się". Za " prosiłem go na konferencj ę prasową, ale

dogmacie, jeśli chodzi o rozliczenie kasy

słanych do nas wyłania się np. niecieka

nie dojechał.

z Orkiestry; ale poglądów nie mam

be

wy obraz ośrodkówpermanentnej opie

tonu, jestem zawsze otwarty na rozmowę.

ki medycznej dla osób starszych. Jed

Pan senator chciał się ogrzać w pana blasku.

na z pań, która do nas napisała, nazwa

Nie brzydzą pana te puste gesty przed

przejął, czy ma wpływ, bo pan zmienił zdanie?

ła j e umieralniami". Dlaczego tym nikt " się nie oburza? To mógłby być przyczy

Powiedzmy

Ja się tym istotnie przejmuj ę. Wyraźnie

nek do rozmowy - kim j esteśmy, my, lu

to od 20 lat wielka akcj a medialna. Jeste

powiedziałem, że nie j estem za eutana

dzie XXI w., że pozwalamy w takich wa

śmy w tym specami. Zarzucano nam kie

zją, nigdy nie byłem. W tym wywiadzie

runkach odchodzić innym ludziom?

dyś, że uprawiamy "miłosierdzie w świe

powiedziałem tylko, że myślę o tym za

Mamy ambicj e kulturalne czy material

tle reflektorów''. A my mówimy: dokład

z

Ta dyskusja ma na pana wpływ, bo pan się

kamerami?

sobie

szczerze

- WOŚP

ne. Ale co z naszymi ambicj ami moral

nie tak, w 100 proc. Jeżeli można wyko

nymi? Oburzamy się, że ktoś powiedział

rzystać media w dobrym celu, to cze mu nie? Dzięki Internetowi człoVviek

samo jak nikt przy zdrowych zmysłach nie

eutanazj a", ale j esteśmy niewzruszeni " wobec czyjegoś cierpienia. Szanuję lu

jest "za aborcją". Tu chodzi o dopuszczanie

dzi, którzy są absolutnie przeciwko roz-

gadnieniu. Nie można być zwolennikiem eutanazji, tak

14

na wyspach Bergamutach" będzie mógł " dla nas licytować i śledzić w czasie rze-

PRZEKRÓ,J numer 2

W/#/#///-0W////#//-1W/#/-1Z'l'//,l$//hi6W//§/#///#//h-h'

OSOBOWOŚĆ

teresuje - był agentem czy nie był. Kie dy rozmawiam z młodymi ludźmi, wi dzę, że dla nich to też jest nieistotne. Ze względów historycznych pewnie war to to ustalić. Ale w istocie liczy się fakt, że przy wielkim udziale Wałęsy dokonał się w Polsce bezkrwawy przewrót i dzisiaj j e-

�

steśmy wolni. Fisanie do Komitetu No

;: blowskiego, żeby Wałęsie odebrać No-

�3 � ...

bla,. jest głupotą.

iD

�

To z. czego, pana zdanie,m, możemy być dum·· ni jako naród?

Przez cł1wilę byliśmy bardzo dumni z Euro 2012. I słusznie, bo świetnie się bawiliśmy i pokazaliśmy światu, co to znaczy polska gościnność. Teraz być może cieszymy się mniej, bo nadszedł czas podsumowań i rozliczania kosz tów imprezy, które były jednak olbrzy mie. Myślę, że powinniśmy być dumni z naszej gospodarki. Okazuje się, że kry zys, który panuj e na świecie, u nas jest ła ::;:

�

�

godniejszy. Oddalamy go od siebie. Bardzo często ludzie, którzy prowadzą biznes - sam do nich należę - powtarzają:

� "żeby tylko nikt nam nie przeszkadzal17• o

�=::;

�""

Możemy się naprawdę cieszyć, że mamy takich zaradnych i pracowitych przedsiębiorców. Mam na nosie okulary autor

czywistym przebieg finału. To jest wspa

Kacper - oni za tym stoją, spotykamy się

niałe. Wiemy także, j ak działa telewizj a.

w konspiracji.

słał, chociaż w życiu go nie widziałem. To j est polski projekt. Strasznie mi się podo

Jeszcze nie było fundacji, a ja już robi łem programy dla telewizji. W związ

stwa pana ze Szczecina, którymi je przy

Może szatan pana wspiera? Przedei pan or

ba. Niezmiernie tego pana pozdrawiam.

ku z tym staram się nie ważyć 200 kg,

ganizuje Przystanek Szatan.

nie mieć wielkiego brzucha, nie pusz

Na Przystanku, przez niektórych tak

stem dumny z tego, że robimy WOŚP.

czać oka do młodzieży pod hasłem: ,,Je stem taki faj ny wasz kolega" . Mam zdro

określanym, co roku spotyka się kilka

Kiedy j eździmy po świecie i opowiada

set tysięcy ludzi, a policja z roku na rok

my o tym ludziom, oni są szczerze zafa

wą czerwoną lampkę w głowie - vviem,

mówi: j est j eszcze bezpieczniej. Ludzie

scynowani. Wizyta dwóch prezydentów

że kiedyś mi się zapali i poczuję, że lu

nie chcą się boksować, nie chcą być agre

na Przystanku Woodstock też była waż

Na końcu powiem oczywiście, że je

dzie j uż mnie nie chcą oglądać. A na se

sywni. Dlatego my zadajemy kłam obie

na. Przyjechał do nas prezydent Niemiec

natora naprawdę czekałem. Moglibyśmy

gowym i krzywdzącym dla Polaków opi

i kopara mu opadła, widziałem to. Był

uścisnąć sobie dłoń w słusznej sprawie,

niom. To my, Polacy,. często mówimy, że

wzruszony, to mocno wykraczało poza

co jest teraz niestety rzadkie. Politycy tak

Polak nie potrafi zbudować, zorganizo

protokół dyplomatyczny. Wbrew stereo

się kłócą, angażuj ą się wtak nieistotne

wać, zrobić. Ale kiedy londyński "The

spory, że żal ściska.

Sun" pisze źle o Łodzi, to nagle wszyscy

typom typu "przyjedź do Folski na waka " cje, twój samochód już tam jest powie

Bardziej b oli mnie głupota niektó

są oburzeni. To od nas wychodzi!

dział, że j esteśmy najbardziej pracowi

tym narodem. Takie momenty robią wię

rych autorów. Gdzieś w gazecie prze Sami nie potrafimy mówić o sobie dobrze?

cej dla wizerunku Folski niż telewizyjne

prześwietlić Jurka Owsiaka?". Bo prze

Niestety, tak j est. To my daj emy innym

reklamówki naszego kraju. I wreszcie: je

cież sukces nigdy nie bierze się sam

pretekst do plotkowania na nasz temat.

stem dumny z rodzimych artystów. Bez

z siebie. Jest jakieś tajemnicze dołado

To przez nas mówi się, że nasz noblista,

nich nie byłoby Orkiestry. Jak mówił Piotr

wanie atmosferyczne, które sprawia, że

Lech Wałęsa, mógł być agentem. Tak na

Skrzynecki, kochaj cie artystów. A reszta

Orkiestra dalej gra. Melchior, Baltazar,

prawdę dzisiaj w ogóle mnie to nie in-

sama się ułoży. �

czytałem dramatyczne pytanie:

14

stycznia 201 3

"Jak

15

Więcej na: www . ebookgigs. eu

AKTUALNOŚCI

"' w Cl => Cl

� � �

� � -�L

-�

POLSKA

Emilia jed n a k nie jest za bytkiem Kiedy już myśleliśmy, że afera z warszawskim pawilonem Emi lia zakończyła się happy endem, okazało się, że czeka nas sequel tej historii. Jedna z architekto nicznych perełek stolicy w paź dzierniku zeszłego roku została wpisana do ewidencji zabytków1 co p okrzyżowało pl any inwesto

AUSTRALIA

rowi, który w j ej miejscu z amie

Zapłacimy za poża ry na a ntypodach

rzał postawić (a to ci niespodzian

Po żary buszu pustoszą Nową Fałudniową Walię,

ka! ) wieżowiec. Taki obrót sprawy

najbardziej zaludniony stan Australii, a także Ta

był za to na rękę Muzeum Sztuki

smanię. Na razie nikt nie zginął, lecz Australijczycy

Nowoczesnej, dla którego Emilia

z obszarów obj ętych o gniem znaleźli się w skrajnie trudnym p ołożeniu. Świat obiegły zdj ęcia dziad ków z Tasmanii, którzy s chronili się przed ogniem,

j est tymczas ową siedzibą. War so

UE

szawiacy o detchnęli z ulgą, że w miejscu legendarnego budynku

wcho dząc wraz z wnukami do j e ziora. Władze

I nwestycje zamiast oszaędności

Australii określaj ą sytuację j ako katastrofę. Pożary

Choć nowy raport ekonomistów Między

moloch . Teraz j ednak znowu j est

w większości są efektem powtarzających się od lat

narodowego Funduszu Walutowego nie

się o co martwić, bo pawilon został

nie powstanie kolejny b ezduszny

i ros nących w siłę upałów. Służby meteorolo

napawa optymizmem, to fakt, że nawet

wykreślony z ewidencji. Jak poin

giczne musiały wprowadzić dwa nowe kolory

taka i11stytucja popełnia błędy i potrafi się

fornwwała " Gazeta Wyb orcza",

do skali obrazującej temperatury na mapach. Re

do nich przyznać, j est pokrzepiaj ący. Cho

stołeczny konserwator zabytków

kordowa temperatura 50,7 st. C, j aką o dnotowano

dzi o zalecane przez MFW sposoby walki

prawnej o chrony budynku nie

w styczniu 1960 r., niedługo przejdzie do historii.

z kryzysem w Portugalii czy Grecji - do

skonsultował

Meteorolodzy australij s cy są pewni, że na pusty

tychczasowa taktyka ratowania gospoda

szefostwem, a Emilia, j ako współ

niach kontynentu powietrze nagrzewa s ię do 52 st.

rek tych kraj ów polegała na drastycznych

czesny obiekt, do takiej o chro

C. Dlatego do s kali temperatur weszły kolory pur

cięciach budżetowych. To właśnie w za

ny się nie kwalifikuj e . Na drodze

purowy i róż owy, które odp owiadaj ą przedziałom

mian za mocne oszczędności państwa

do wyburzenia pawilonu i po sta

powyżej 52 i 5 4 st. C. Taka pogoda to nie naj lepsza

w dołku otrzymały pomocfinansową od Unii

wienia w j ego miej s cu wieżowca

informacj a nie tylko dla Australii czyków, którzy są

Europej skiej. Co poszło nie tak? Gwałtowne cię

stoi teraz p o dobno s ąsiadujący

j ednym z największych na świ ecie producentów

ciawydatków okazały się hamować popytwe

z Emilią blok, którego mieszkań

z

woj ewó dzkim

zb óż. Jeśli ogień strawi tegoroczne zbiory, ceny zbo

wnętrznyi zwiększać bezrobocie. Nowyplan

com nowa inwestycj a komplet

ż a, po dobnie j ak dwa lata temu, znów się po dniosą.

ma obejmować przystopowanie oszczędzania

nie przysło niłaby świat. Liczymy

W konsekwencji zdrożeje nie tylko nasz chleb p o

w zadłużonych kraj ach, a s kupienie się za to

na to, że ta przeszko d a b ędzie nie

wszedni, ale i większo ść produktów spożywczych.

na zachętach inwestycyjnych.

-7

16

Szy m o n M ucha

-7

Mateusz Fa renholc

do przeskoczenia, bo bardzo chce my, by Emilia z nami została. -7

mf

PRZEKRÓ,J numer 2

�

/

W # /,/ / / / / / / / # / // / / # /// / # / / / / //////// / / / // &'/ / //7 # / / / / #C' / / / / / / # /.0'// / / / / / / / / / / / / / / / / // / / C' / # // / //// /// / #

·

// /

�W///#////C'//#//7///#///.W///C'//##//.ZW//7/#///#/#///#/#ffi

ej na: www . ebookgigs. eu

Ś WIAT

SZWECJA

ISLANDIA

Czosnek j a k koka i n a

W i m i ę có rki

S zwedzka prokuratura ściga dwóch Brytyjczyków, którzy

Piętnastoletnia Blaer Bj arkardottir z Islandii zan1ierza pozwać rząd w cy

przemycili z Chin ponad dwie tony czosnku. Ścigani spro przewieźli go do Szwecj i. Nigdzie nie zapłacili cła, przed

wilnej sprawie o uznanie swojego imienia. W świetle prawa j est b owiem od urodzenia " dziewczynką" Bj arkardottir; rodzice nadali jej bowiem imię, które nie znaj duje się na liście p onad 2 tys . dopus zczalnych w Islandii żeń

stawiaj ąc listy tranzytowe. Według obliczeń prokuratury

skich imion. Przepisy tego nordyckiego kraju nie zezwalaj ą zaś na o dstęp

wadzili go statldem do j e dnego z p ortów norweskich, skąd

przemycony czosnek byłby wart w sklepach około lO mln

stwa od tej listy; chodzi o obronę j ęzyka i historii kraju zamieszkanego

szwedzkich koron (w przybliżeniu 5 mln zł). Problem tyl

przez ledwie ponad 300 tys. osób. Imię dziewczynki znaj duj e się zaś na li

ko z pozom jest zabawny. Chiny wytwarzaj ą około 80 proc.

ście imion m ęskich. Blaer używa swoj ego imienia niemal wszędzie, ale nie

sprzedawanego na świecie czosnku, który jest mniej aro

ma go w dokumentach. Teraz zamierza więc wytoczyć proces, bo zbliża się

matyczny niż ten uprawiany w Europie, ale za to o wiele

do wieku, w którym będzie mogła uzyskać prawo j azdy na san1ochó d, bez

tańszy. By chronić rolników w Unii Europejskiej, na czo

którego nie da się normalnie funkcj onować w Islandii czy założyć konta

snek m ade in China wprowadzon o wysokie cła. T dl atego

w bank-t1. Opinia publ iczn a w Tsl an dii zgadza się z tym, że dzieci n i e poVI.i� n

jego przemyt stał się w ostatnich latach plagą. Na przeło

ny otrzymywać d obrawolnie wybranego imienia, ale mało kto ma wątpliwo

mie lat 2010 i 201 1 w Polsce zatrzymano sześć kontenerów

ści, że akurat Blaer powinno się pozwolić na korzystanie z imienia wybra

ze 1 44 tonami czosnku z Chin przemyconymi do Polski

nego przez rodziców. Sprawa jest precedensowa, bo problem imion innych

z Holandii. Szmuglerzy deklarowali, że przewożą cebulę

niż znaj dujące się na liście narasta od początku lat 90., g dyna wyspie zaczęli

obłożoną dużo niższym cłem, aj ednocześnie będącą równie

się liczniej pojawiać emigranci. Do tej pory udawało się ich zmusić do nada

popularnym warzywem sprowadzanym z Chin. Szacuj e się,

wania urzędowych imion zgodnych z wymogami islandzkimi. Orzeczenie

że w związku z nielegalnym handlem czosnkiem nasz Skarb

w sprawie Blaer Bjarkardottir, której rodzina od wieków mieszka na wyspie,

Państwa traci dziesiątki milionów złotych rocznie. --7 szm

może więc doprowadzić do wywrócenia dotychczas owego p orządku. --7 szm

J
Owoce p u styni Katarscy s zejkowie rus zyli z wielkim programem budo wy farm na pustyniach. Po nad 90 pro c. warzyw i owo ców, które sprzedawane s ą w tym kraj u, p ochodzi b o ,. ::>

wiem z zagranicy. Choćby

s:

dlatego, że rolnicy z Katam

"'

gospodamją metodami sprzed kilkudziesięciu lat. Efek tywność j est więc niska. Sytu acj i nie poprawia fakt, że pustynny kraj dysponuj e dość skromną powierzchnią do uprawy roślin. W planach j est pięciokrotne zwiększe

P rzepis na ts u n a m i

nie ilości wody pompowanej z p od ziemnych studni lub

Ta historia brzmi j ak fragment scenariusza kolejnego filmu o J amesie Ban

o dsalanej wody morskiej, która nadawałaby się do celów

dzie, ale wydarzyła się naprawdę. Jed en z pilotów b o mbowca zauważył

gospodarczych. Pozwoliłoby to na irygację pustyni. W tym

kiedyś, że wybuch bomby na pewnej głębokości pod powierzchnią wody

celu Katar inwestuj e w system p omp zasilanych ogniwa

wywołuj e wys okie fale. Wojskowi USA i Nowej Zelandii postanowili poeks

mi słonecznymi. W rej oni e stolicy kraju, Dohy, na pustyni

perymentować i zabawić się w panów morza - przez ponad rok pracowali

powstał też gigantyczny zespół s zklarni i oranżerii. Na 5 5

nad stworzeniem bomby, która byłaby zdolna utworzyć tsunami lO-me

tys. mkw. - przy wykorzystaniu zwiezionej ziemi, słomy

trowej wysokości. W j akim celu? By w razie potrzeby zniszczyć wybrane

kokosowej, a także wody pompowanej z głębokości 1 00

nadbrzeżne miasto. Wszystko to działo się między lipcem l944r. a wakacj a

metrów - Katarczycy s ą właściwie w stanie stworzyć każ

mi roku 1 945 w rejonie N owej Kal edonii i na atolach leżących blisko Auc

de wamnki klimatyczne, j akich może wymagać roślina.

kland. Potem projekt oficj alnie został zawies zony, b o skończyła się II wojna

Wo da jest nasycana o dpowiednim zestawem minerałów,

światowa. Z o dtajnionych o statnio w Nowej Zelandii archiwów wojskowych

a potem z sieci zraszaczyrozpylana jako imitacj a deszczu.

z tego okresu wynika, że badania prowadzono do początku lat 50. Naukow

Na razie francus cy ogrodnicy uprawiaj ą tam orchidee, tu

cy ustalili, że wystarczy z detonować 2 mln kg trotylu w odległości około

lip any i inne ozd obne kwiaty; wszystkie trafiaj ą do aparta

5 km od brzegu, by niepo strzeżenie doprowadzić do zalania brzegu lO-me

mentów rodziny s zejków Katam . Jednak według planów

trową falą. Z dokumentów nowozelandzkich wynika ponadto, że j es zcze

już za niecałe 20 lat aż 60 proc. warzyw i owoców b ędzie

na początku lat 90. po dejrzewano, że ło dzie podwo dne armii USA mogą

uprawiane na pustynnych farmach. --7

dysponować ładunkami pozwalaj ącymi wywołać tsunami. --7 s z m

14

stycznia 201 3

szm

17

Więcej na: www . ebookgigs. eu

AKTUALNOŚCI

P IOTR KOŚCI ELN IAI<, LAS VEGAS

Elektryzujące Ga dżety stały się sp rytni ejsze. A te, któ re nie zyskały większej i nteligencji - przynaj mniej u rosły. Oto pięć tec h n otre n d ów p rosto z tegorocz nego I nternati o n a l C ES w La s Vegas - największeL najgłośniejszej i najbardziej zatłoczon ej wystawy elektron i ki na świ ecie. HD. Zaprezentowali

M a nia wiel kości

miarów tabletów. Nieoficjalnie

nawet po dczas snu. Można też

je wszyscy wielcy

nazywa się je tu phablets - są do

włożyć do ucha czujniki Valencell

producenci - Sam-

wodem na to, że ani klienci, ani

Performtek, z których dane prze

sung, Sony, Panasonic,

producenci nie wiedzą j eszcze,

syłane są na bieżąco do telefonu,

LG, Sharp i Toshiba. Pro-

j aki rozmiar ekranu powinno

a ten pokazuj e nam, :ile j eszcze

blem? Nie bardzo wiadomo,

mieć to osobiste urządzenie. Dla

musimy przebiec na bieżni, żeby

co na tym oglądać, bo materiałów

tego eksperymentują. Już 5-calo

spalić zje dzonego chwilę wcze

nagranych w takiej rozdzielczości

I"JYtabletofon Samsunga wydawał

śniej hamburgera.

zwyczajnie nie ma. Urządzenia

się spory. Teraz to typowyrozmiar

A skoro już o j edzeniu - łyżka

potrafią wprawdzie przeskalo

nowoczesnego smartlona - takie

i widelec HAPifork i HAPispoon

wać obraz ze zwykłego Fuli HD,

urządzenia pokazały m.in. firmy

sprawdzą, czy nie j emy za szybko,

ale z wydaniem pięciacyfrowej

Sonyi ZTE. Ale na CES pojawił się

i policzą każdy kęs. Jeżeli się obja

kwoty ("I to nie będzie jakieś tam

rekordzista: Huawei Ascend Mate

damy, zaczną świecić i wibrować.

Zastanawiacie się, jaki tablet wy

lO tys. euro" - mówi j eden z wy

ma ekran o przekątnej 6,1 cala,

brać - ten z lO-calowym ekranem

stawców) lepiej chyba poczekać.

czyli prawie taki jak tablet. Jedno

l
czymoże ten mniej szy, 7-calowy?

Zamiast tego można zainwesto

jestpewne - do używania tego tele

Najwięksi producenci zoriento

fonu trzeba mieć dłonie Fu dziana.

wali się wreszcie, że klienci nie

Co poV'.'iecie na tablet z ekranem

wać w:inteligentnytelewizor, który

o przekątnej 20 cali? A taki poka

śledzi nasze preferencje i potrafi

załwłaśnie Panasonic. Reklamuj e

zarekomendować, co warto obej

będą kupować ich drogich syste

Na zdrowie

mówmultimedialnych, skoro maj ą

go j ako urządzenie dla grafików

rzeć. Wystarczy zapytać (mikrofon

Skoro ws zystko i tak mamy

w kieszeniach smartfony, które po

i architektów.

j est w pilocie): " Czy j est dziś coś

w telefonie, to dlaczego nie wy

trafią to samo, a nawetwięcej.Audi,

Wciąż za mały? Voila: Lenovo

fajnego?", a na ekranie pojawią się

korzystać go do kontrolowania

Ford, GM, Hyundai i Kia zaprezen

oferuje tablet IdeaCentre Ho

podpowiedzi. Do tego większość

z drowia i kondycji? Do najpo

towały rozwiązania umożliwiają

rizon z ekranem 27 cali. Raczej

nowych telewizorów

p ul arni e j s zych

ce łączenie mobilnych gadżetów

nal e ż ą

aplika

z urządzeniami w desce rozdziel

nie nadaj e się do noszenia (waży

może un1chamiać

-

- ·

8 kg), ale podobno w domu będzie

aplikacj e (Facebo

cj e dla Androida

czej auta. Samochód wykorzystuje

niezastąpiony. Można go położyć

ok, poczta, YouTu

oraz iOS liczące

połączenie internetowe ze smart

na stole i pograć w elektroniczną

be), łączyć się przez

kalorie i o dmie-

fona (oczywiście bezprzewodo

wersj ę "Monopoly'' (jest fabrycz

Skype'a i oczywi

rzaj ące przebie

wo), zaś aplikacje można urucho

nie zainstalowana). W przygoto

ście wyświetlać fil

gnięte kilometry.

mić na wyświetlaczu na desce roz

waniu jest jeszcze wersj a Gamma

my z połączonego

Teraz do smart

dzielczej. Wszystk:im zaś da się ste

z ekranem 39 cali.

b e zprzewo dowo

fana można p o d

rować głosem, bez o drywania rąk

komputera.

łączyć

od kierownicy. W kolejce czekają

Superwizja

gumową

bransoletkę

fiti

jeszcze ciekawsze pomysły - wy

Było Fuli HD, było 3 D, teraz

Ta bletofony

bit flex mierzącą

świetlacze HUD rzucające obraz

mamy Ultra HD. Dla tych, którzy

Skoro tablety są

naszą

aktywnoś ć

ekranu na szyb ę przed oczami

nie lubią skrótów - to najnow

już j ak telewizo

fizyczną i o dlicza

kierowcy czy sterowanie niektó

sze telewizory o rozdzielczości

ry, to i smartlony

j ącą spalone kalo

rymifunkcj ami auta na o dległość

czterokrotnie wyższej niż Full

urosły do roz-

rie. Monitmuj e nas

- ze smartfona. �

18

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: �ookgigs.eu

M ari u sz Zi omecki

Policyjne państwo drogowe Trzecia nad ranem, końcówka roku. Jadę w awaryjnej, życio

że przyczyną tragedii była nadmierna prędkość - chłopcy

wej sprawi e do podwarszaws ki ej m i ej scowości . Dobrzy

wedh1g pol icji prul i 1 40- 150 km/godz. Bez dyskusji: było

ludzie śpią, ulice są praktycznie puste. Na wylotówce

to naganne . Jednak współczesne sportowe auta porus zaj ą

w kierunku na wschód czteropasmowa trasa szybkiego ruchu i ograniczenie do 60 km/godz. Nie, dalej nie będzie tak, j ak myślicie. Nie przekraczam absurdalnego limitu,

�

się bezpiecznie z prędkościami grubo przekraczaj ącymi

"'

i;:]

200 km,. o czym można przekonać się na byle autobahnie.

� �

Jak można pomijać fakt, że kierowca stracił panowanie nad ferrari z powodu skandalicznego defektu ulicy Pu

mimo że warunki pogo dowe są znośne, a w polu widze- "nia brak poj azdów czy pieszych. Jestem czujnym podda nym naszego po licyjnego państwa drogowego. Do zjaz du na Lublin dwa razy mijam przyczaj one na poboczach radiowozy drogówki: policja i o tej porze realizuj e swoją szczytną misję. Unikam zatrzymania i rabunku, ale czuję przypływ furii. Bo te sytuacje doskonale ilustruj ą, dlacze go aż tylu Polaków wciąż ma taki stosunek do własnego państwa, jaki ma. I dlaczego aż tylu ludzi ginie na naszych

Minister finansów chce zebrać z mandatów karnych sumę kilkanaście razy większą niż dotąd.

ławskiej ? Na skutek zapadnięcia się odcinka jezdni (sic!) powstała tam tzw. hopka, która już wcześniej pochłonęła kilka ofiar. Urzę dnicymiejscynie zasiedli na ławie oskar żonych - dziury nie naprawiali, ograniczyli się d o usta wienia przed hopką znaku z ograniczeniem prędkości. Teraz kluczowe pytanie: dlaczego ten, który siedział za kierownicą ferrari, zignorował znak? Nie dowiemy się tego chyba nigdy (Maciek na skutek obrażeń stracił pa

drogach.

mięć) . Ale podejrzewam, że o hopce nie słyszał, a w sen

Państwo, które zarządza takim systemem kontroli, nie j est wia

j est szeroka, a Warszawa i cała Folska obstawione są ogra

rygo dne, tylko wredne. Obywatele nie wierzą, że pro

niczeniami, których konieczność j est wątpliwa. Chłopak

blemem zawsz e j est prędkość i tylko prędkość, a policji

w ferrari nie był j edynym, który popełnił taki błąd.

sowność komunikatu na znaku nie uwierzył. Puławska

na drogach chodzi o b ezpieczeństwo. Że znaki, szcze

Tragiczną w skutl
gólnie ograniczenia prę dkości, wszę dzie ustawiane są w dobrej wierze. że cały drogowy system informacji i kar

do regulatora ruchu pogłębia głośny j u ż wpis do bu

ma wyż szy cel niż łupienie kierowców. Nie przypadkiem

dż etu pall.stwa na przyszły rok. Minister finansów chce

nie doczekaliśmy się obiecywanego, również przez pre

zebrać z mandatów karnych sumę kilkanaście razywięk

miera Tuska, kompleksowego przeglądu oznakowania

szą niż dotąd. Temu celowi mają służyć s etki nowych

dróg: zbyt wiele interesów zaznało by uszczerbku. Wła

fotoradarów i, o czywiście, mobilizacja policji drogowej.

śnie kolejną obietnicę składa Sławomir Nowak. Zdziwię

Państwo p olskie już d o końca j awnie, b ez rumieńca

się, j eśli j ej dotrzyma. To brak wiarygo dno ści systemu,

wstydu pokazuj e, j akie m a priorytety w tym obszarz e .

nie j akaś szczególna skaza charakteru polskich kierow

Przewiduj ę, ż e wpływy do budżetu wzrosną znacznie,

ców, rodzi tragedie na naszych drogach. Bo ludzie igno

ale bezpieczeństwo ruchu - minimalnie. Bo przy za

ruj ą ograniczenia, w których sensowność nie do końca

kłamanej polityce prewencji są to cele w z nacznej czę

wierzą. W idealnym świecie powinniśmy przestrzegać

ś c i przeciwstawne. Pozostaniemy w ogonie Unii mimo

praw bez względu na to, co o nich myślimy, ale na dłuż

nowych dróg, które w sposób n aturalny p o prawiaj ą

szą metę prawo bez legitymacji rozumowej i etycznej nie

statystyki "wyp adkowoś ci".

działa nigdzie. A ci sami "źli", "szall ejący" i wiecznie " na podwójnym gazie " polscy kierowcy nadal będą ulegali magicznej, niewy

Tę prawdę pokazała głoś na kraksa ferra ri na Puławskiej w War szawie. Cztery lata temu zginął w niej mój redakcyj ny ko lega, Jarek Zabiega, a motoryzacyjny gwiazdor z telewizji,

tłumaczalnej przez polską drogówkę przemianie, kiedy Au t o r jest redakt o rem, d z i e n n i karzem,

Maciej Zientarski, okaleczył się na całe życie. Sędzia wła

p u b l i cystq, biznes m e n e m .

śnie skazała Maćka za spowodowanie wypadku. U znała,

U nas pisze o ekonomii.

14

stycznia 201 3

tylko przekro czą granicę z Niemc ami czy Czechami. Tam będą stawali się zwykłymi europejskimi kierowcami - ani lepszymi, ani gorszymi niż pozostali. -,:[)

19

AKTUALNOŚCI

Więcej na: www . ebookgigs. eu

WOJCIECH M I KOtUSZKO

Wyciągnąć bagna z bagna Bagna, które chronię Zi emię p rzed p rzegrza niem, w krótce mogę zmienić si ę w wyl ęgarnię ciepła . Trzeba j e p i lnie ratowa ć!

Z

ła reputacj a bagien to już przeszłość. Dziś trudno się ich nie nachwalić. Węgiel, który mógłby dostać się do atmosfery i zwiększyć globalne o cie plenie, wpada w ich przepastne wnętrza i tonie tam na amen. Przyjmuj e

postać nie do końca rozło żonych szczątków roślinnych, czyli torfu. Choć bagna zajmują le dwie 3 proc. powierzchni lądów, to przetrzymuj ą niemal 30 proc. gleb o wej organicznej materii - twierdzą naukowcynałamach " Nature Climate Change " . W skali globalnej bagna przechmvują dwa razy więcej węgla niż wszystkie lasy razem wzięte. Wkrótce jednak może się to dramatycznie zmienić. B agna na całym świecie za czynaj ą wysychać. - Nasze badania j asno wykazały, że zmniejszenie zawartości wody w bagnach wywołuj e rozprzestrzenienie się krzewów na ich powierzchni - mówi " Przekrojowi" kierownik zespołu badawczego prof. Luca Bragazza z Lo zanny w Szwaj carii. Takie zarastanie prowadzi do rozkładu torfu. Węgiel, który "utknął" w torfowiskach, utlenia się i przedostaje do atmosfery w postaci dwutlen

ku węgla. Zamiast więc, j ak dotychczas, hamować globalne ocieplenie, bagna za czynaj ą j e intensyfikować. - W Polsce zarastanie torfowisk j est jednym z głównych wyzwań o chrony ba giennej przyrody - przyznaj e dr Paweł Pawlikowski z Centrum Ochrony Mokra deł. - Zarastanie jest efektem bezpośredniego odwadniania, obniżania się pozio mu wód gruntowych w skali kraju lub zmian klimatycznych. By ratować bagna w Polsce, buduje się spiętrzenia na rowach o dwadniaj ących oraz wycina się drzewa i krzewy zarastaj ące powierzchnie torfowisk. To ostatnie działanie nie budzi entuzjazmu prof. Bragazzy. Częściowo ze względu na 'YIIJTSOkie ko szty, a częściowo z p owodu skutków o dwrotnych od zamierzonych. - Cięcie stymuluj e wzrost krzewów liściastych - twierdzi szwajcarski uczony. Radzi więc, by raczej skupić się na podnoszeniu poziomu wo dy w zarastaj ących bagnach, ści słej ochronie nienaruszonych torfowisk i rekultywacji tych, które zostały zniszczo ne przez przemysł lub rolnictwo. Ale i to może nie wystarczyć. W " Nature Climate Change " szwajcarscy naukow- ""
cy udowadniaj ą, że sama rosnąca temperatura Ziemi wysusza torfowiska i sprzyja

�

�

ekspansji krzewów na ich powierzchni. Powstaj e więc paradoks: p o d wpływem "" globalnego ocieplenia bagna tracą swe " przeciwociepleniowe" właściwości. Profesor Bragazza puentuj e: - Musimy powstrzymać szybkie zmiany klimatu, j akie wywołuj e działalność człowieka na naszej planecie. Jeśli pomożemy bagnom, bagna pomogą nam. "'D

20

�

� �

w

z

�

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

14

stycznia 201 3

EWOLUCJE

21

· · ·� GRU BE S PMrr

��o er'l z krajów, w którym poziom �M ooywateri poprawia się najszybciej.

O tym, że wyprzedzamy nawet Chiny i Indie, pisze Anna Kowalczyk. --7 22

J ERZY ZI EMACKI, I LUSTRACJ E ŁU KASZ POŚ LAD

Zmierzch ery lajków N i e dajmy się zwieść i ntern etowym statystykom . Fa n ów m ożn a sobie kupić. Tysiąc lajków n a Faceb ooku kosztuje 4 0 zł, a 1 O tys. wyświetleń na YouTube jest warte tyle, co jedna pizza. J ed n a k sp ecjaliści w b ranży wieszczą, że epoka m a rtwych d u sz w si eci właśnie si ę kończy.

A

gencje

handlujące

lajkami

w sprzedawaniu wyświetleń na YouT u

prześcigaj ą się w ofertach:

be. I zachęca: - Zawsze dorzucamy kil

nia nie jest kryminalistą. Istnieje jedno

" 1000 realnych lajków za 8 do

ka tysięcy gratis.

zastrzeżenie: ten, kto kupi wyświetle

larów ";. " 10 000 lajków wysokiej jakości z Niemiec "; " 20 000 lajków z Europy

Artysta kupujący lajki i wyświetle

Mnożyć wyświetlenia na YouT ube

nia, nie może otrzymywać pieniędzy

jest jeszcze prościej. Nie trzeba two

z systemu sprzedaży reklam AdSense,

plus gratisy "; " 100 000 lajków lub zwrot

rzyć nowych tożsamości, żeby nabijać

czyli brać pieniędzy od YouTube. Jed

pieniędzy". Rynek nabijania firmom

liczniki. Każde kliknięcie jest notowa

nak YouTube coraz mniej przychylnie

i osobom statystyk jest bardzo dyna

ne j ako jedno obejrzenie . Zespół kil

patrzy na upowszechniającą się prak

miczny. Również w Polsce: 2 tys. laj

kunastu osób może ręcznie wyktikać

tykę sztucznego nabijania popularno

ków kosztuje u nas 99 zł i 99 gr. Za 4 zł

milion w kilka dni. Ale programiści po

ści. Na swoich stronach pisze: "Ostatnio

można mieć " 120 unikalnych Polaków,

tr afią nabijać liczniki sprytniej: przesy

zauważyliśmy wzrost liczby agencji

z możliwością podziału na wojewódz

łając linki z serwera na serwer, używa

reklamowych i dostawców obiecują

twa". Jeden polski fan wart jest 4 gr. Fir

jąc smartfonów, manipulując oknami

cych zwiększenie liczby wyświetleń

my handlujące lajkami zapewniają, że

przeglądarek . Wiele firm stosujących te

bez naruszania warunków korzystania

są uczciwe i działają zgodnie z prawem.

metody balansuje na granicy prawa. Są

z YouTube. W przypadku większości

I w większości przypadków tak właśnie

przy tym bardzo pewne siebie: na ban

tych firm tego typu zapewnienia są nie

jest . Otrzymujemy tyle lajków, ile kupi

nerach wypisują, że działają legalnie.

prawdziwe. Zakup lub pozyskiwanie

liśmy. Cała operacja jest legalna . To zna

Przed sądem trudno byłoby udowod

widzów, wyświetleń lub innych para

czy nie jest nielegalna. A ściślej: nie jest

nić, że jest inaczej. Dopóki bowiem nie

metrów kanału jest naruszeniem na

to działanie niezgodne z prawem kali

osiągamy bezpośrednich korzyści ma

szych Wamnków korzystania z usługi.

fornijskim (Facebook podlega tamtej

jątkowych z podkręconego licznika,

Jeśli takie działanie zostanie wykryte,

szej jurysdykcji).

trudno mówić o przestępstwie.

może mieć skutek odwrotny i zaszko

Wyldikać milion

dzić Twojej k ampanii, powodując za wieszenie konta". Kupujący wcale się

Handel kwitnie również na portalu

jednak nie boją. Ogólnikowe wyraże

YouTube. - Oferuję panu cały pakiet:

100 tys. wyświetleń, lajki filmu (łapki w górę ) oraz widzów kanału za 400 zł - mówi m i przez telefon pracownik Social Planet, firmy specjalizującej się

22

CW"

Farmy fanów to konkretny biznes. Jeśli farma ma 200 tys. fanów, zebranie tysiąca lajków to kwestia kilku minut.

nia: "W przypadku większości tych firm tego typu zapewnienia są niepraw " dziwe świadczą o bezradności portalu wobec agencji h andlujących lajkami. Kara w postaci zawieszenia konta jest

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

_.. -

14

stycznia 201 3

-- .

-

.

-

�. j;l

I NTERN ET

"""'!'\':�.""!!!.

23

Więcej na: www . ebookgigs. eu

GRUBESPRAWY

wyjątkowo łagodna. O odpowie

to ostatnie miesiące tej wia

dzialności karnej nie ma mowy.

ry) , że " dużo" znaczy " do " brze : im więcej wyświe

Pod koniec 20 12 r. świat

tleń teledysku, tym lepszy

obiegła informacja, że wy świetlenia kupowały naj

artysta, im więcej fanów fir-

większe gwiazdy: Justin

my produkującej żaluzje, tym

Bieber, Alicia Keys, Rihan

lepsze żaluzje.

na i Beyonce. YouTube od

Z takiego myślenia moż

j ął im setki milionów wy

na się tylko śmiać. - Czy j ak

świetlel't pod teledyskami.

dokupię 47 lajków, to moje

A l e wytwórnie muzyczne

dowcipy będą zabawn iej

zaprotestowały przeciw

s z e ? Czy jeśli D oda kupi

"pomówieniom". W tym

więcej laj ków od Beethovena ,

sporze, który najprawdopodobniej jeszcze się

/

to znaczy, że robi lepszą muzy

".

.,

kę?Wydaje mi się, że uruchomie-

zaostrzy, obie strony maj ą

nie tej idiotycznej pogoni za lajkami

swoje racje. YouTube wie,

..

...

jest jedną ze smutniejszych rzeczy, j a

że wielkie koncerny medialne

kie zrobiły nam wszystkim Facebook

ścigaj ą się o liczbę wyświetleń, gvva

i YouTube. Nie lubię tego - krytykuj e

rantuj ących rekordowe wyniki, i zatrud

Maciej Kaczyński, współtwórca popu

niaj ą "kreatywnych programistów", ale ma w tej sprawie związane ręce. Firma znalazła się w trudnej sytuacji. Chce być lojalna zarówno wobec użytkowników,

ar

Lajki mogą być dostarczone od razu (w 48 godzin) lub spływać na naszą stronę regularnie, w ustalonej liczbie.

larnych fanpage'ów "Antkowi znowu nie wyszło" (9 tys. fanów) i " Facecje''

( 1 3 tys.).

Lajki rosną na farmach

jak i wobec reklamodawców, zapobie gając sztucznemu zwiększaniu wyświe

Każdego, kto kupuje laj ki, w końcu na

tleń. Jednak to techniczni e b ardzo trud nie i mają wartość. Kłują w oczy. W rze

chodzi refleksja: " Kim są ludzie, któ rych ))kupiłem«? Kto czyta mój fanpa

YouTube na razie walkę z handlarzami

czywistości zupełnie się zdewaluowały.

ge? Kto obejrzał moje filmy? A może

wyświetleń przegrywa, a ośmieszenie

Lajki, które można kupować, przestają

to roboty?". Facebook ma j uż miliard

lajków może się okazać poważnym cio

mieć wartość. Teraz- przy hiperinflacj i

użytkowników. Niestety nawet co dzie

sem dla portalu.

- nie znaczą nic.

siąty z nich może okazać się tzw. botem.

ne, a od strony prawnej skomplikowane.

- Obawiam się, że wkrótce wszy-

Boty to fikcyj ne konta sterowane przez

Biznes jeszcze się kręci

scy dowiedzą się, że lajki i wyświetle

komputery, generujące miliony sztucz

Tymczasem handel łajkami trwa. Kie

nia można kupować za grosze. Wtedy

nych lajków. Używanie botów to dzia

dy j u ż je kupimy, agent dzwoni do nas,

nikt nie będzie zwracał na nie uwagi.

łanie wbrew regulaminowi Facebooka.

aby dograć szczegóły. Przede wszyst

Być może klienci przestaną je u nas ku

Jeżeli Facebook wykryje, że konta są

kim ustalić czas dostawy: lajki mogą

pować. Ale na razie mój biznes ma się

fikcyjne, teoretycznie od razu j e kasuje.

być dostarczone od razu (w 48 godzin)

bardzo dobrze - mówi właściciel firmy

Jeżeli więc j akaś firma kupi lOO tys. laj

lub spły wać na naszą stronę regular

Social Planet. Prosi o zachowanie ano

ków wygenerowanych przez boty, ryzy

nie, w ustalonej liczbie. Chodzi o to,

nimowości.

kuje, że straci wszystkich " fanów" przy

aby - mimo wszystko - zyskiwanie po

Biznes się kręci, bo nadal filmik

pierwszej kontroli. Profesj analne agen

pularności wyglądało naturalnie: 150

z dużą liczbą wyświetleń ma szansę

cje handluj ące lajkami nie używają bo

laj ków na Facebo oku dziennie to opty

pomnoży ć oglądalność (efekt kuli śnie

tów. Każdemu dają gwarancj ę, że fani,

malne rozwiązanie. Na YouTube roz

gowej) , tak samo jak fanpage z dobrą

od których pochodzą lajki, są ludźmi

wój k ariery też powinien być harmo

statystyką lajków. Dlatego w branży roz

z krwi i kości. "Nie używamy botów, nie

nijny: 20 tys. wyświetleń dziennie (80

rywkowej mówi się, że pierwszy milion

grozi Ci ban"- chwali się agencja Getli

zł) jest w sam raz.

wyświetleń warto kupić. A duże firmy

kes.com, lider na amerykańskim rynku.

W oczach nieświadomych intern au

dokupują sobie fanów na Facebooku,

Jeśli nie boty, to kto? Kim są ci lu

tów wyświetlenia na YouTube i lajki

balansując na granicy przyzwoitości.

dzie? Jak wyglądają? Skąd pochodzą?

na Facebooku wciąż wyglądają atrakcyj-

Naiwna publika nadal wierzy (może

Czemu dają się tak tanio sprzedać?

24

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

Odpowiedź jest zaskakująca: sprzeda wani fani to ja i ty. My wszyscy. Każdy bowiem, kto lubi j akąś stronę na Face booku, może zostać sprzedany wraz z tą stroną, każdy, kto lajkuje j akiś link, wspiera być może lajkowy przemysł.

cw

Adrnin wrzuca zdjęcie cierpiącego kotka, które należy polubić, by pomóc biednemu zwierzęciu. W rzeczywistości miłośnicy kotów łajkują duży koncern samochodowy.

I NTERNET

nie p o d swoim s zyldem roz p o cząć w ł a s n ą d z i a ł a ln o ś ć . Na przykł a d stro n a " Pi ęk n a d zi ew c zyna rob i ł a s o b i e z dj ę ci a c o d z i ennie przez 4,5 roku" może nazywać się od teraz ,,Lubię markę X". I ws zystko gotowe . Kupuj ący ma własną stronę i 200 tys .

Lajki są tak tanie dlatego, że ich produk cj a jest darmowa. Wszyscy - czy tego

c u d zy ch fanów. Al e p o d własnym

chcemy, czy nie - pracuj emy na "far

dzie coś wygrać. Th specyficzna psy

s zyldem. I choć zmiana nazwy nie

mach fanów". Za darmo nabij amy lajki,

chologia Internetu, która prowadzi

j est łatwa - Face b o o k musi wyrazić

które potem trafi aj ą n a ryn ek.

do smutnych wni osków: i nternauci

z go d ę na zm i an ę n azwy s tr ony, która

Mechanizm j e st taki: administrator

w zamian za darmowe bilety do kina

ma powyżej 200 fanów - w dynamicz

zakłada stronę na Faceb o oku i zbie

są w stanie klikać w j e den b anner całą

nym świecie so cial mediów wszystko

ra j ak najwięcej lajków. Maj ąc stronę

noc. Okazuj e się również, że co 1 0 .

da się załatwić. Facebook naj c z ęściej

z dużą liczbą fanów (farmę) , umiesz

o soba poświęci czas n a wypełnianie

się zgadza. Fanpage zostaj e sprzedany

cza na niej linki do innych stron. Każde

skomplikowanych formularzy danych

wraz z fanami, którzy w większości

kliknięcie w link (dzięki pomysłowym

osobowych w nadziei, że wygra zestaw

nawet nie orientuj ą się, ż e lubią coś

aplikacj om) zamienia się w lajk dla kil

w KFC . Administratorzy farm fanów,

im1ego, niż lubili wcześniej.

ku innych wirtualnych bytów. Admini

obserwując ludzką naiwność, stają się

stratorzy fanpage'ów potrafią skutecz

j eszcze bardziej cyniczni, niż byli, za

Martwe du sze

nie przekierowywać fanów na stronę

kładaj ąc fałszywy fanpage.

Mamy zatem 200 tys. fanów wypro

klienta, który kupuj e od nich laj ki .

Łącząc talent psychologiczny z in

dukowanych na farmach lub s prze

f ormatycznym, specj aliści od tworze

danych wraz z szyldem. Czy możemy

Żyła złota

nia wysokonakładowych fanpage'ów

z a c z ą ć s i ę z n i m i k o m u n i k o wa ć ?

Mnożenie lajków na farmach o dbywa

potrafią zgromadzić 50 tys. fanów

To bardzo tru dne. Czasem niem o ż

się szybko i skutecznie. Wystarczy kil

w jeden dzień. Polski rekordzista, stro

liwe. - To martwe du sze. Ro bią wir

ka kliknię ć myszką, aby wywołać ruch

na p o d nazwą " Piękna dziewczyna

tualny tłok, z którego nic nie wynika.

na farmie: zachęcić ludzi do laj kowa

robiła sobie zdjęcia co dziennie przez

Puste liczby - uważa Bartek B oroV'Iiec

nia. Jeśli farma ma 200 tys. fanów, ze

4,5 roku", zgromadził w dwa dni 200

z agencj i E - d entity, z aj muj ą c ej się

branie tysiąca lajków to kwestia kilku

tys. fanów. Ludzie skuszeni intrygują

branżą mediów społeczno ściowych.

minut. Admini używaj ą różnych sztu

cym tytułem klikali w link, następnie

Kupuj ąc fanów, d o cieramy do przy

czek. Piszą chwytliwe teksty. Mamią

- aby zobaczyć zdjęcia pięknej dziew

padkowych o sób, które mają nas w no

nagrodami. Umieszczają popularne

czyny - byli zobligowani do polubie

sie. Naj częściej nie widzą nawet treści,

memy. Chętnie stosuj ą technikę ,., że

nia strony. Wszyscy klikali "Lubię to".

którą publikuj emy na stronie ( o d kilku

brolajków". Błagaj ą o lajki, biorąc lu

Dodatkowo, dzięki specjalnej aplika

miesięcy treść fanpage'ó w w aktualno

dzi na litość. Jeden przykład rozj aśni

cji, informację o polubieniu widzieli

ściach widzi tylko lO proc. najbardziej

wszystko: na fanpage'u o kotach admin

ich znaj omi. Fanów przybywało lawi

aktywnych użytkowników) . W więk

wrzuca zdjęcie cierpiącego kotka, któ

nowo z minuty na minutę. A twórcy

szo ści nie wiedzą nawet, że nas lubią

re należy polubić, by pomóc biednemu

zacierali ręce. Bo na tak dużej farmie

(zmiana nazwy fanpage'a to wyj ątkowo

zwierzęciu. W rzeczywistości litościwi

można pro dukować lajków, ile się chce.

prymitywne zagranie). Efektywność

miłośnicy kotów lajkują duży koncern

Można też taką stronę sprzedać: strona

takich fanów jest bardzo niska.

samocho dowy, który zapłacił admino

z 200 tys. fanów kosztuje w Polsce od

wi za lajki. A kotek to fotomontaż.

6 do 12 tys . zł.

- Jeśli firma myśli o długofalowym sukcesie komunikacji w mediach spo

Farmy fanów to konkretny biznes.

Co zrobić z kupioną stroną? Fan

łecznościowych nie p owinna kupo

W branży handlu lajkami więksi maj ą

p age można przemianować, a następ-

wać lajków. Z decydowanie bardziej

łatwiej. Jedne farmy po magaj ą stwo rzyć następne farmy. Najlepsi maj ą kil kadziesiąt wielkich farm fanów. Admi nistrator farmy wie, że ludzie zalajkuj ą prawie wszystko, co im się wyświetli na tablicy. Szczególnie j eśli można bę-

14

stycznia 201 3

25

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu

-

,.

/ 26

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

I NTERNET

opłaca się przeznaczyć ten sam budżet

com. To połączenie serwisu filmowego

nej grupy ludzi. Ro dzi się wzajemne

na stworzenie wartościowego i wła

i portalu społeczno ściowego. Groma

zaufanie. Zasięg takiej o ddolnej akcji

snego kontentu, prostą aplikację kon

dzi twórców i widz ów. Nadsyłane fil

promocyjnej j est zaskakuj ąco skutecz

kursową lub social adsy, czyli ogłosze

mild są oceniane przez internautów

ny. Niektóre filmy stworzone w ramach

nia na portalach sp ołecznościovvych.

oraz profesj onalistów z branży filmo

otwartych konkursów dotarły do milio

To daje lepsze efekty - uważa Bartek

wej. To oznacza, że do widza trafia tyl

nów zainteresowanych i zadowolonych

Szymeczko, So cial Media C onsultant

ko wysoka j akość. W przeciwieństwie

widzów. Millionyou.com funkcj onuje

w Havas PR Warsaw. Specj aliści w bran

do YouTub e p o lski Millio nyou.com

już w nowej erze j akości.

ży zgadzaj ą się, że laj ki o niczym nie

ma moderatora.

Twórcy fanpage'ów dla firm przeko

świadczą. Lajki się skończyły. Sukcesy

Na portalu nieprzerwanie trwaj ą

nują, że po śmierci łajka najważniejsze

liczy się innymi statystykami. Epoka

konkursy filmowe z nagrodalni. Nagro

j e st gromadzenie do brej energii. Nie

l ajka min ęła.

dy fu n duj ą sponsorzy, którzy chcą wy

ma nic gorszego n i ż olbrzymia l i czba

Jednak amerykańskie firmy, które

promować własną markę. Do kręcenia

milczących fanów. Na takich fanstro

żyj ą ze sprzedaży fanów, nie dają za wy

spotów reklamowych miast, banków

nach zieje pustką. - Wizja kilku ponu

graną. Fotrafią dostosować się do vvyso

i akcji społecznych staje kilkudziesię

rych facetów, którzy na 14. piętrze jakie

kich oczekiwań klientów. Agencja Ge

ciu, a nawet kilkuset twórców. Zgłasza

goś biurowca kupuj ą 1,2 tys. laj ków dla

tlikes, lider na amerykańskim rynku,

j ą się amatorzy i profesjonaliści: każdy

fanpage'a czopków na psie hemoroidy,

zapewnia, że sprzedawane przez nią

ma szansę wygrać konkretne pienią

j est dość p osępna. W przeciwieństwie

lajki są realne, autentyczne i wysokiej

dze lub zadebiutować. Dla wszystkich

do nich ja rnam komfort - nie czuję pre

j akości . Oznacza to, że łajkuj ący ludzie

to również dobra zabawa. Prace kon

sji zasięgu - tłumaczy Maciej Kaczyński.

istnieją naprawdę, maj ą ładne profi

kursowe są wysokiej j akości, konku

le, z dużą liczbą informacji o sobie, są

rencj a tę j akość j es ze ze podwyższa.

Liczy się tylko jakość, ilość się skompromitowała.

Warto

za

Użytkownicy tabego

biegać o "organicznych fanów",

fanstroną, którą polubią. Przy dobrze

portalu dbają o to, żeby

czyli o o soby, które same klik

sprecyzowanych potrzebach agencj a

ich filmy były oglądane,

ną, żeby udowodnić, że nas lu

Getlikes j e st w stanie dostarczyć " set

komentowane i wysoko

bią i nam ufają, wej dą z nami

serdeczni i szczerze zainteresowani

ki tysięcy fanów najwyższej jakości".

cenione wśród publiki.

w dialog, b ędą interesować się

Ale wówczas cena za j ednego fana j est

Stają się PR-owcami sa

tym, co robimy. Polubią nas na-

kilkukrotnie wyższa. Walka na rynku

mych siebie, a przy okazji

prawdę, a nie przez przypadek.

trwa. Ale przeradza się ona w walkę

portalu , na którym publi

Thkich autentycznych fanów,

o j akość.

kują. Tysiące twórców Mil l ionyou.com promuj ą filmy

Jakość, nie ilość

w swoim środowisku. D o

Liczba laj ków przestała m1e c zna

cieraj ą do b ardzo konkret-

czenie. Za kilka miesięcy zrozumie

L\Ke

prawdziwych przyj aciół, moż na zyskać tylko uczciwością. Na pewno nie można ich ku pić w pakiecie. �

to już cały świat. Nikt nie b ę dzie p a trzył na statystyki. Artyści b ędą wsty dzić się swoich wydmuszek ( sztucz nie rozdmuchanych teledysków), fir my p ogardzą milionami lajków, które za bezcen będą pró bowali im wcisnąć

Kup sobie lajka Ś W I AT

P O L S I
Facebook

Facebook

1 000 fanów z U SA

1 40 fanów

3,99 zł

wirtualni handlarze .. Czeka nas nowa

500 fanów

1 9,99 zł

1 800 fanów z I z raela

era. Skoro ilość nie przechodzi w ja

1 000 fanów

40,00 zł

2 5 00 fanów z I n do n e zj i

1 2,00 USD

kość, może j akość powinna przecho

1 5 00 + 1 50 f a n ó w g r atis

59,99 zł

2 5 00 fanów z N i emiec

2 0,00 euro

2000 fanów

99,99 zł

dzić w ilość? W świecie, gdzie nie będą liczyły się łajki, zaczną się liczyć zaan gażowanie fanów, poziom komentarzy, racj o nalne interakcj e i bezpośredni kontakt. Coś, co można nazwać auten tycznym feedbackiem. Zrozumiał to Jan Kasprzyelu-Rosi

3000 fanów (high quality)

700 000 fanów z S i n g a p uru YouTube

8,00 USD 9,99 USD

3 5,00 USD cena do u stalenia

YouTube

1 O 000 wyświetleń

4 5 zł

1 O 000 wyśw i etleń

1 0 USD

20 000 wyświetleń

50 000 w y św i et l eń

80 zł

20 000 wyświetleń

20 USD

249 zł

1 00 000 wyświetleń

80 USD

1 00 000 wyświetleń

400 zł

2 0 kom e ntarzy

1 000

subskrybcji kanału

1 00 zł

1 00 subs krybentów

6 USD 4 USD

koń, współtwórca portalu Millionyou.

14

stycznia 201 3

27

Więcej na: www . ebookgigs. eu

GRUBE SPRAWY

\ . -

...

L

� ·'

·.. -

28

" ,,

,

.�

l

• • • • • . ... •

\

�

..

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu EWA N I ECI
mamywięcej ciepłych uczuć dla innych;

No lepszy świat Antid otu m na postępujące g l o b a l n e ocieplenie? N aukowcy postuluję

ge netyczne manipu lacj e zmieniaj ące l udzi. Wśród n owych p omysłów są pigułki na zn iecz u l icę wobec środowiska, p lastry wywołujące a lergię na wołowin ę o raz tera p1i e zmniejszające zbyt wyso kich l udzi .

N

NAUKA

natomiast wysoki poziom testosteronu działa odwrotnie i empatię wyraźnie osłabia. Odpowiednie regulowanie ilości tych sub stancji ma być celem inżynierii ekogenetycznej.

N iestrawność po wołowin ie DoktorLiao marzy nie tylko o wpływaniu na emocje, ale i o kontrolowaniu apetytu na wołowinę. Kominy fabryczne i rury wydechowe naszych samochodów nie są bowiem j edynymi winowaj cami. W czo łówce sprawców gl obal n ego oci eplenia znaj duj ą się również h o dowcy bydła. Krowy hoduje się głównie na mięso. Stąd wniosek, że gdyby ludzie przestali maso wo j eść wołowinę i liczba "muciek" dra stycznie by się zmniej szyła, skutki takich

ie po raz pierwszy n aukowcy

Na przykład należałoby upowszechnić

zrnian na dłuższą metę byłyby zbawienne

wpadaj ą na dziwaczne pomy

przyj azne dla natury (i klimatu) zacho

dla klimatu. Liczby mówią same za sie

sły, które mają stać się skutecz

wania, takie j ak j azda na rowerze, skru

bie - nawet 20 proc. światowej produkcji

nym hamulcem dla zmian klimatu. Taką

pulatny recykling, o szczędzanie wody

metanu p ochodzi bezpośrednio lub po

ideą było zamontowanie w kosmosie

i światła. Co dzienne prośrodowisko

średnio od zwierząt gospodarskich. A me

wielkich luster o dbij aj ących promie

we wyb ory są nadal domeną tylko nie

tan ma 22 razywiększy potencj ał cieplar

niowanie słoneczne czy posypyvvanie

wielkiej grupy ludzi. Przecież mało kto

nianyniż dwutlenek węgla! Je dna krowa

oceanów opiłkami żelaza, co miało przy

ma wrażliwość Adasia Miauczyński ego,

(a jest ich na tym łez padole około 1,5 mld)

spieszać rozwój morskich mikroorgani

bohatera " Dnia świra", który w trosce

produkuje dziennie do 5 00 litrów tego

zmów mogących m agazynować więcej

gazu. Nawiasem mówiąc, główne źródło

dwutlenku węgla

metanu znaj duj e się nie p o d ogonem,

z

atmosfery. I choć

w teorii rozwiązania te wyglądały obie cuj ąco, w praktyce okazywało się, że są one albo mało skuteczne, albo niemoż liwe do zastosowania.

cw='

Jesteśmy wyżsi, grubsi i zużywamy coraz więcej zasobów. Dlatego dla dobra klimatu trzeba położyć temu kres.

j ak do niedawna sąd zono, ale w krowim pysku. Oczywiście fakt ten nie zmienia sedna problemu. Bydło szkodzi, nie tylko zanieczyszczając atmosferę. Stada krów zmniejszają zasoby wody (żeby wypro

Wizja zmian klimatu, które sprowa dzą głód, suszę, degradację środowiska,

o ludność Afryki wydziela s obie wodę,

dukować kilogram wołowiny, p otrzeba

epidemie tropikalnych chorób i globalny

wstawiaj ąc miskę do wanny i myj e się,

1200 litrów), a pastwiska potrzebne do ich wykarmienia powstaj ą kosztem las ów.

chaos, skłoniła do przemyśleń również fi

mocząc tylko końce palców. Takie p osta

lozofa i bi o etyka dr. Matthew Liao z New

wystałyby się bardziej powszechne, gdy

Przemawianie do ekologicznego su

York University oraz j ego brytyj skich ko

by stworzyć leki uwrażliwiaj ące na pro

mienia amatorów soczystych befsztyków

legów po fachu: Andersa Sandbergai Re

blemy mieszkańców biednych rejonów

problemu nie załatwi. Dlatego należa

beccę Ro ache z Oxford University. Ale

świata oraz roślin i zwierząt.

łoby sprawić, by wołowina przestał a lu dziom smakować. A j eszcze lepiej, żeby

wyniki ich wspólnej pracynie przyniosły

Empatyczni i altruistyczni ludzie

im uznania. Ekofaszyś ci, wyznawcy eu

będą chętniej gasili niepotrzebne ż a

im s zkodziła. Doktor Liao stawia tezę, że

geniki, naziści - to tylko część epitetów,

rówki, wyłączali urządzenia zostawia

w idealnej dla klimatu sytuacji zj edzenie

które usłyszeli po opublikowaniu au

ne w trybie stand-by czy kupowali tyl

wołowiny kończyłoby się biegunką, bó

torskiego przepisu na ratowanie świata.

ko lokalnie wyprodukowaną żywnoś ć,

lem brzucha i wymiotami. W tym celu

by ograniczyć transport. Choć przyja

do mięsa można by dodawać substancj e

zność dla śro dowiska j est w dużej części

wywołujące torsje lub sprawić, ż e ludzki

Pigułka wspókzucia Doktor Liao wyszedł z założenia, że sko

produktem kultury, ma takż e i neurolo

organizm przestanie je tolerować. Nor

ro do tej p ory nie udało się skutecznie

giczne podłoże. Ismiej ą dowody na to, że

malnie działającyukład odpornoś ciowy

ograniczyć emisji gazów cieplarnianych,

więcej oksytocyny w mózgu p owoduje

należałoby zmusić do agresywnej reakcji

trzeba zmienić metody działania. I mani

przypływ altruistycznych o druchów;

na białka typowe dla wołowiny. Wtedy

pulować nie środowiskiem, ale ludźmi.

wraz ze wzrostem aktywności serotoniny

traktowałby befsztyk jak b andę choro-

14

stycznia 201 3

29

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu

botwórczych mikroorganizmów. Doktor

genów, diety oraz kilku innych czynni

ny (mierzony w globalnych hektarach

Liao proponuj e, by taką o dpowiedź im

ków, na przykład przebytych chorób.

na osobę), czyli miarę zapotrzebowania

munologiczną wywoływać n a przykład

Podczas gdy dodana aktywność po

na zasoby naturalne potrzebn e do wy

za pomocą plastra nasyconego specj al

szczególnych genów składa się n a wy

tworzenia zużywanych produktów. To,

nymi substancjami, które będą wnikać

nik km1cowy, jakim jest wzrost dorosłego

kto jest wierzycielem lub ekologicznym

przez skórę do organizmu. Na tej samej

człowieka, to sam proces wzrostu zale

dłużnikiem, wynika z prostego zesta

zasadzie działają plastry antykoncepcyj

ży od hormonu zwanego somatotropiną.

wienia. Średnio na j e dnego mieszkańca

ny czy antynikotynowy. Plaster antybef

Złożoność tego procesu, j ak przyznaj e

przypada 2,2 gha. W biednych rejonach

sztykovvywystarczyłoby przykleić na ja

zespół dr. Liao, uniemożliwia na razie

świata - w Nepalu, Bangladeszu - taki

kiś czas, a przykre skojarzenia utrwalą

skuteczne genetyczne modyfikacj e tej

ślad wynosi około 0,5 gha na mieszkańca,

cechy, ale naukowcy wskazują na kilka

natomiast w bogatej Szwecji i Finlandii

Ci, którzy nie zamierzaj ą porzucić

potencj alnych sposobów sterowania

odpowiednio 6 ,07 gha i 7,64 gha.

wołowiny, by hamować ocieplenie klima

wzrostem. Jeden z nich to kuracj a hor

Co wobec tego może zrobić ekolo

tu, m ogą spać spokoj n i e - według projek

m on al n a wpływaj ąca n a pozi om som a

giczn i e świadomy Europej czyk? Profe

tu dr. Liao manipulacj e genetyczne maj ą

totropiny Alternatywą dla niej mogłyby

sor John Cuillebaud, lekarz z Universi

awersj ę do wołowego mięsa.

być dobrowolne. Mięsożercy nieużywa

ty College w Londynie, w 2008 r. po raz

j ący plastrów straciliby j ednak b onusy.

pierwszy stwierdził, że każdy brytyjski

Na przykład ulgi podatkowe lub darmo wą opiekę zdrowotną po kres swoich dni.

Skurczyć ludzi Filozofowie dostrzegli także fakt, że lu

(F

Dla dobra planety należałoby przekonać bogate społeczeństwa, że regułą powinno być nie więcej niż dwoje dzieci w rodzinie.

noworodek jako konsument ró żnych dóbr (w domyśle każde dziecko naro dzone w rozwiniętej części świata) ge neruje emisj ę gazów cieplarnianych 160 razy większą niż n oworodek w za cofanym zakątku Azji czy Afryki. Wo

dzie są coraz wyżsi i grubsi. Wiadomo, że " utrzymanie" każdego kilograma ciała

być leki i odpowiednio dobrana dieta

bec tego, dla dobra planety, należałoby

wymaga pokarmu i energii. To oznacza,

stymulująca tylko matczyne geny. Jeśli

przekonać u przemysłowione

społe

że milion Skandynawów czy Holendrów

u dziecka geny matki będą dominować

czeństwa, że naczelną regułą powinno

(najwyżsi Europej czycy) będzie zużywał

nad genami ojca, urośnie mniej sze, niż

być nie więcej niż dwoj e dzieci w rodzi

więcej zasobów niż j eden milion Wło

kiedy prym będą wiodły cechy mężczy

nie. Sugerowane metody osiągnięcia

chów lub Polaków (przeciętniacy pod

zny. Poj awił się takż e pomysł, by w trak

tego celu to dobra edukacja oraz lepszy

względem wzrostu). Przerośnięte naro

cie zapłodnienia in vitro implantować

dostęp do środków antykoncepcyjnych.

dynie tylko j edzą więcej, ale także zuży

wyłącznie zarodki o "niższym" gene

W dobie szybko starzejących się społe

waj ą więcej energii w mniej bezpośredni

tycznym potencj ale.

czeństw ten pomysł wydaj e się mocno kontrowersyjny.

sposób. żebyich odziać, potrzeba więcej

To nie nowy pomysł. 80 lat temu po

tkaniny. Tak samo ze skórą na buty, więk

dobny koncept wymyślił Aldous Hux

szymi meblami czy benzyną - bo prze

ley, autorp owieści "N owywspaniały

cież im ciężsi pasażerowie, tym więcej

świat". Z tą tylko różnicą, że w świe

w czasopiśmie "Ethics, Policy and Envi " ronment , wywołała burzę kry-

paliwa zużywa przewożący ich pojazd.

cie Huxleya niższy wzrost uzyski

tyki. Jako pierwsi zaprote

Publikacj a dr. Liao, która ukazała się

wano, ograniczając dostęp tlenu

stowali ci, którzy w ocie

ny przez dr. Liao wymaga jeszcze dalej

po dczas życia płodowego.

plenie klimatu zupełnie

idących ingerencji niż zmiana zachowań

Wprowadzono

Stąd też kolejny pomysł firmowa

standary

nie wierzą. Jeden z blo-

na prośrodowiskowe. Skoro wskutek co

zacj ę mężczyzn i kobiet,

gerów zaproponował,

raz lepszych warunków życia staj emy się

ponieważ sprawne funk

by kreatywnych na

coraz roślejsi (to, naukowo rzecz nazy

cj onowanie

społeczeń

ukowców zesłać do

waj ąc, trend seh1larny), należałobytemu

stwa wymagało produkcji " "identyków .

Zupełnie niepotrzebnie.

wzrostowi położyć kres. Wystarczy, że przeciętny obywatel Stanów Zj ednoczo

ob ozu Guantanamo. Współczesnej

medycynie

nych byłby o 15 cm niższy, masa jego cia

Ekoniesolidarność

ła zmniej szy się o j edną czwartą, a temp o przemiany materii spadnie o 15-18 proc.

Tyle że w realnym świecie " "nieidentyczność wynika

Taka zmiana generuje mniej sze potrze

j uż z samego miejsca uro dze

pomysły są całkowicie poza jej zasięgiem.

by, tak więc skurczenie ludzi to dla śro

nia. W kategoriach o cieple

Wzięty w krzyżowy ogień pytań dr Liao

dowiska czysty zysk.

nia klimatu nie chodzi o sam

bronił się, że j ako filozof ma stawiać tezy

j eszcze daleko do skutecznego stosowania inżynierii genetycznej w leczeniu ciężkich chorób i tego typu

Można to osiągnąć na kilka sposo

trend sekularny, ale przede

prowokuj ące do dyskusji, co niewątpli

bów. Wzrost człowieka j est wypadkową

wszystkim o ślad ekologicz-

wie udało mu się osiągnąć. "''D

30

PRZEKRÓ,J numer 2

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu

AN NA PRZYBYll

M i łość od p i erwszego kliknię c ia S p rofi l owa n e serwi sy ra n d l
łączą styl życia , wyzn an ie, orientacj a seksu alna, a czasem wyj ątkowe hobby . M ożliwe, że taki e wyspecj a lizowa ne p o rtale zastąpią zwykłe serwisy ra ndkowe, których p o p u l a rność wśród po lskich intern a utów wyraźnie malej e .

M

arta i Tomek Baszakawie

wisów rancikowych (np. Sympatia.pl).

poznali się na portalu Prze

Tylko we wrześniu zeszłego roku było

znaczeni. pi. Dwa lata temu

ich o 1,3 mln mniej niż w styczniu. Ana

Marta spędzała wakacje w Krakowie

litycy firmy tłumaczą ten spadek modą

i właśnie wtedy do stała miłą wiado

n a wyspecj alizowane portale, a także

mość od Tomka, użytkownika senvisu.

szybkim rozwojem mediów społecz

Po ob ejrzeniu jego profilu pomyśla

no ściowych, które dzięki aplikacj om

ła, że to przystoj ny facet, a w dodatku

geolokalizacyj nym (np. Badoo, Grindr)

z zasadami, bo na stronę "przeznaczo

z powodzeniem zastępuj ą portale stric

nych" zaglądaj ą ludzie szukaj ący uczu

te randkowe.

l •

l i' ..

cia na całe życie. Po wymianie kilku wiadomości okazało się, że mieszkaj ą

Podob ieństwa się przyciągają

daleko od siebie. Sześć lat starszy To

- Tematyczne portale rancikowe nie

mek pracował i studiował w Szczecinie,

tyle daj ą większą szansę na znalezie

Marta uczyła się w Poznaniu . Kiedy się

nie partnera, ile o s z czędzaj ą czas.

w końcu spotkali, od razu poczuli, że

Od razu zawęż amy pole n as zych po

łączy ich coś niezwykłego. Nie tylko

s zukiwań dotyczące światopoglądu,

wspólny światopogląd. - To była kla

hobby, preferencji, potrzeb. To b ar

syczna miłość od pierwszego wejrze

dzo ułatwia pierwszy kontakt, b o j u ż

nia. Każde rozstanie wiązało się ze łza

n a samym p o czątku coś nas łączy. Jest

mi. Po pół roku znajomości, 14 lutego

temat do rozmów, są p o dobieństwa.

201 1 r., Tomek zabrał mnie na wyciecz

Mniej wię cej wiemy, czego możemy

kę do Warszawy i tam poprosił o rękę

się po danej o s obie spo dziewać. Oczy

- wspomina Marta i przyznaj e, że gdy

wiście p o d warunkiem, że nie mamy

by nie portal, do dziś zapewne byłaby

do czynienia z internetowym oszu

singielką.

stem - mówi Przekraj owi" dr Tomasz " S obierajski, s o cj olog z Uniwersytetu

Takich serwisów rancikowych szy tych na miarę wciąż przybywa, także

(1

11!

Warszawskiego.

w Polsce. Wyraźny, nowy trend wśród

W serwisach sprofilowanych znaj

e-randkowiczów o dzwierciedlają naj

dziemy wegetarian, ateistów, otyłych, �

nowsze badania Internetu. Według da

rolników, gejów i katolików. Są też por-

nych Megapanel PBI/Gemiu s, opubli

tale, które łąc zą dwa kryteria,. np. www. :j:

kowanych pod koniec 2012 roku, spa

militaryhookups.com proponuje niezo-

da liczba internautów zaglądaj ących

b owiązujące spotkania dla osób związa-

na strony tradycyjnych, masowych ser-

nych z wojskiem. Takie serwisy drażnią �

32

"'

�

z

:c

� � ::; :l:

PRZEKRÓ·J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu j e dynie sposobem selekcji kandydatów

przybiera czasami kuriozalne formy.

- przypomina on trochę reklamyprosz

Rozgłos zyskała akcja marketingowa

ku do prania - do białego, do ciemnego,

przeprowadzona we wrześniu w Paryżu.

do tkanin delikatnych, na uporczywe

Serwis Zaadoptuj Mężczyznę (Adop

plamy, zmiękczaj ący lub w kapsułkach.

teUnMec) sprowadził mężczyzn do roli

Ale taki j est popyt: nowo czesne sin gle chcą dostać towar gotmvy i idealnie

towaru w przeno śnym " butiku z męż czyznami", w którym przez cztery dni

do brany, a dodatkowo potwierdzony

pani e mogły oceniać i wybierać prezen

odpowiednim wynikiem testu psycho

tuj ących swoje zalety panów. Konwen

cw

ZJAWISKO

W Europie portal randkowy GayRom eo.com ma ponad 800 tys. użytkowników, z czego w Polsce to ponad 1 6 tys. o sób. Po piętach depcze mu już G rindr - najnowsza i coraz bardziej popularna forma poznawania gejów o n-line.

logicznego, który członek większości

cj a uprzedmiotowiania mężczyzn spo

poważnych portali rancikowych musi

tkała się z krytyką mediów, ale nie ko

przejść na p oczątku rej estracji.

biet. - Mś cimy się. W końcu to my mamy

S pa d a l i czba

pański. Członkami społeczności mogą

a wkrótce wej d zie na rynki włoski i hisz

władzę, by wybi erać, którego chcemy

u żytkownikó w

być wszyscy, l ecz j edyn ie kobiety m ają

Romantyzm jest passe

- mówiła jedna z uczestniczek wydarze

masowych s erwi s ó w

możliwość wysyłania wiadomości do

Pęd za starannie wyselekcj onowanym

nia. Portal obecnie ma we Francji p onad

partnerem, również w sferze randek,

4 mln zarejestrowanych użytkowników,

randkowych. Polacy d o ceniają p ortale

interesuj ących je kandydatów. Same,

s p rofilowa n e .

nienarażone na liściki z p o dtekstami, decydują o tym, którego mężczyznę do słownie "dodać do koszyka". Właścicie le serwisu nie ukrywaj ą, że mówią o po tencjalnych partnerach j ak o towarze. - W kontekście AdopteUnMec u żywa my słownictwa, j akiego używa się, mó wiąc o supermarkecie - deklaruj e Tho mas Pawlawski, dyrektor marketingu.

Zarejestruj się na Romku Zupełnie inny charakter ma p ortal GayRome o.com (w Polsce pieszczo tliwie n azywany Romkiem), czyli naj większy i najbardziej

dynamiczny

na świecie serwis społecznościowy dla gej ów, m ę ż czyzn trans- i biseksual nych, założony w Niemczech w 2002 r. - Swój profil na GayRomeo założyłem kilka lat temu, żeby znaleźć chłopaka - mówi Krystian, grafik komputero""'Y z Warszawy. - Kie dy się tam pierwszy raz zalogowalem, myślałem, że zwariu j ę - tylu tam było gejów! Ale potem się okazało, że ten potencj alny raj ma swo j e mroczne strony j e dnorazowych spo tkań na seks, a nie wymarzonej miło ś ci, której tam nie znalazłem. Poza tym przeszkadzało mi, że po daje się tam mnóstwo bardzo intymnych informacj i i to było już o darcie z wszelkiej tajem nicy, która przecież jest naj ciekawsza, kiedy poznaj emy drugą osobę. W Europie GayRomeo.com ma po nad 800 tys. u żytkowników, z czego w Polsce na portalu zarej estrowało się ich ponad 16 tys. - Życie p owinno być bogate w doświadczenia i chcemyto od-

14

stycznia 201 3

33

Więcej na: www . ebookgigs. eu

GRUBESPRAWY

jest pięknie zaprojektowany; dowcip

W Polsce największym serwisem

nie zrobiony, awangardowy. Zup ełnie

randkowym dla seniorów j est Razem

inny świat.

S Oplu s.pl, gdzie zarej estrowało się

Znajdź pokrewną twarz

Jadwiga Bugaj ska z Ostrołęki. Ma 62

Jeśli

lata i o gromną ochotę po nownie się

p onad 17 tys . osób, między innymi dopas owanie

p o d względem

upo dobań czy orientacji seksualnej

zakochać. - Mój mąż niestety zginął

komuś nie wystarcza, to zaws ze może

w wypadku samochodowym i w wie

poszukać drugiej połówki na podsta

ku 36 lat zostałam wdową. lO lat nie

wie naukowej analizy DNA lub rysów

mogłam wyj ść z żałoby. Syn namówił

twarzy. Serwis GenePartner proponu

mnie, abym zapisała się na portal dla

je badanie kodu genetycznego ze śliny

samotnych seniorów. Po lO miesiącach

za j e dyn e 249 dol . , które pomoże do

człon ko stwa ni e spotkałam jeszcze ide

brać idealnego partnera na życie. B a

alnego mężczyzny, ale poznałam wiele

danie bazuj e na rzekomym o dkryciu,

pokrewnych dusz, mam nowych przy

że im bardziej różnią się u mężczyzny

j aciół. Kilka razy umawiałam się na spo

i kobiety antygeny leukocytarne (HLA),

tkania z mężczyznami, ale nic z tego nie

tym większy pociąg, który do siebie od

wyszło. Okazywało się np. , że niektórzy

czuwaj ą.

mieli żony albo liczyli na pomoc mate

Kiedyś szukaliśmy pokrewnej duszy,

rialną. Naj częściej na żywo panowie

dziś należy szukać pokrewnej twarzy.

wyglądaj ą o wiele mniej korzystnie niż

Tak przynajmniej twierdzą właściciele

na zdj ęciach - na profil wkładają zdję

portalu FindYourFaceMate. com, p o

cia sprzed kilku-kilkunastu lat. Później

wołując się z kolei n a naukowe po dsta

twierdzą, że wstydzą się łysiny i duże

wy swoich twierdzeń. Wystarczy wgrać

go brzucha. A ja ponad wszystko cenię

tu swoje zdj ę cie, a system wyszuka naj

uczciwość. Liczę, że jeszcze spotkam

lepszego dla nas kandydata na żonę czy

wielką miłość - mówi pani Jadwiga.

męża. Wszystko opiera się n a zasadzie,

Kłamać, szczególnie na randce, na

że po dobaj ą nam się ludzie o p o dob

wet wirtualnej, trzeba mnieć alb o nale

nych rysach twarzy. Ale czy identyczny

ży znaleźć e-randkowego gho stwrite

uśmiech lub bliźniacze oczy wystarczą,

ra, którego oferuj e Virtualdatingas

aby się pokochać? Thk uważaj ą 43 tys.

sistants.com. Najb ardziej zajęci sin

użytkowników serwisu.

gle płacą nawet 600 dol. miesięcznie wirtualnym asystentom randkowym,

zwierciedlać tu, w naszej społeczności

We Franqi rozgłos

Randki po pięćdziesiątce

którzy czuwaj ą nad ich profilami

Rosnącym powodzeniem cieszą się ser

i rozwij ają strategię pozyskania o d

z d o b yła akqa serwisu

wisy dla samotnych rodziców z dzieć

powie dniego partnera. W zamian fir

po piętach depcze już Grindr - najnow

Z a a d optuj M ężczyz n ę,

mi, szukaj ących szczęścia w miło ści,

ma z Atlanty gwarantuj e co najmniej

sza i coraz b ardziej popularna forma

w ra m a c h której

np. na stronie Zako chanyro dzic.pl.

dwie udane randki w miesiącu. Kwo-

- deklamj ą właściciele portalu, którym

w prz e n o śnym "butiku

poznawania gejów on-line. Grindr j est

z

przez

Oso by takie chcą znaleźć partnera,

ta może i niebagatelna, ale i tak spo-

aplikacj ą na smartfony i tablety, która

cztery dni p a n i e mo gły

który zaakceptuj e ich dziecko z po

ro niższa niż usługi tradycyjnych

przedniego związku. Twórcy serwisu

biur matrymonialnych.

opiera się na systemie lokalizacji GPS. Polega, krótko mówiąc, na tym, że za

m ę ż cz yz nami "

oce n i a ć i wybierać prezentujących swoje zalety p a n ó w.

Mylovelyparent.com poszli o krok da

kładamy sobie profil, klikamy w opcj ę " " "nearby , czyli " w pobliżu , i w naszym telefonie poj awiaj ą się potencj alni kan

lej , b o ofertę skierowali do dzieci osób

Casual dating

żyj ących w samotności. Znajduj ą się

Zupełnie inne cele przyświecają

na nim profile ludzi po pięćdziesiąt

osobom b ez zobowiązań i w mło

dydaci na randkę w naj bliższej okolicy.

ce, a zakładaj ą j e i prowadzą dzieci czy

dym wieku. Z badań Megapanel

Na j eszcze innych zasadach opiera się

wnuki, chcące zapewnić bliskim w doj

PBI/Gemius wynika, że w Polsce

także gejowski Buttmagazine.com. Kry

rzałym wieku miłe towarzystwo. Mówi

na stabilnym, wysokim poziomie

stian: - To j est portal dla artystowskiej

M a rta i Tomek

się, że potrzeba j est matką wynalazków.

utrzymuj e się liczba osób zalo

hipsterki. Zarejestrowani tam faceci są

B a szakawie (z prawej)

Tu dosłownie samotna mama 3 S -letnie

gowanych na stronach takich j ak

zwykle fotografami, proj ektantami, gra fikami, dziennikarzami, artystami. Bu tt

34

p oz n ali s i ę na p o rtalu Przez n a cz e n i . p l. Dziś

go Brytyj czyka zainspirowała go do za

C-date.pl, gdzie można p oznać

s ą już małżeństwem.

łożenia tego serwisu.

partnera, który zgodzi się na nie-

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

ZJAWISKO

Sprofilowane portale randkowe zobowiązuj ący seks . Tu p roces rejestra

im kochankom, odpowiada, że to zależy

cji przebiega zgoła inaczej niż na stro

od umowy - większość pań szuka tylko

nach służących p oznaniu kogoś na dłu

przygody, ale niektóre chcą np. 200 zł.

żej. Zamiast zawodu, wiary czy ulubio

Więcej nigdy nie zapłacił, bo szuka zwy

nego miej sca na wakacj e należy wpisać

kłych kobiet, nie prostytutek.

preferencje seksualne, ulubione pozycje

Na Jdate p artnerów s z ukają wyznawcy judaizmu. Fani wampi rów mogą znaleźć chętnego do u gryzienia w szyję n a Va m p i repassions.com, a użytkownicy p ro d u któw z logo Apple z a p isują się na Cupidtino.com. l
w łóżku, fantazje erotyczne czy używane

Randkowanie w przyszłości

p o rtal dla użytkowników m arih uany. Czekaj ą tu na nas użytkown i cy

seks gadżety. Przykładowy anons? "Przy

W

o nickach Hippyp rincess czy Daysleeper.

j eżdżam do Krakowa służbowo na dwa

serii futurologicznych tekstów w magazynie "Forbes " dotyczących ży

dni. Poszukuję Fani chętnej na spotkanie

cia w 2020 r. specjaliści od informatyki

- szczupła, brunetka, do lat 25" - od tego

przewidują, że do tego czasu wszystkie

typu ogłoszeń roi się w polskim Inter

rytuały zapoznawania partnerów prze

necie. Wtajemni czeni wiedzą, gdzie ich

n i osą się do świata wirtualnego, a oso

szukać, by zagwarantować sobie dyskret

ba, z którą się umówimy na randkę,

ny skok w bok. Granica pomiędzy ogło

będzie miała wgląd w historię naszych

szeniami agencj i towarzyskich, ofertami " sponsoringu, a "casual dating jest dość

minionych związków. Dowie się, jakie mamy zainteresowania i w j akim towa

płynna.

rzystvvie się obracamy. To oznaczałoby

Bartek, lat 30, handlowiec z fir

upublicznienie sfery, która do tej pory

my odzieżowej, większość życia spę

w europejskim kręgu kulturowym była

dza w trasie. W tygodniu bywa nawet

całkowicie prywatna. Dodatkowo w iele

Piękno to rzecz względna, brzydota również. Kto jednak uważa, że u rodą nie g rzeszy, może się zapisać na serwis Theuglyb u g ba ll.com, gdzie m a szansę n a romans z nieła dnymi o s ob a m i z USA, l
w trzech różnych miastach. Ma dziew

osób stawi ałoby wszystkim sympatiom

Masz słabość do złych kobiet? Zaloguj się n a Wom e n behind bars.com,

czynę, ale nie wiąże z nią przyszłości.

wysokie wymagania, z myślą o przy

gdzie Amerykan ki odsiaduj ące wyrok szukają p a rtnerów. Chętni

- Jestem w najlepszym wieku, aby się

szłych partnerach. Wegetarianin flir

wyszumieć. Na żeniaczkę czas przyj

tujący na portalu dla rzeźników? Jeden

dzie tuż przed czterdziestką. Teraz ko

taki incydent w "historii randkowej"

Czytasz t e n tekst o godz. 2 2 , p o p ij ając k a w ę za b iurkiem w p racy?

rzystam z życia, aj est to możliwe dzięki

oznaczałby kres marzeń o idealnym

Kliknij w serwis Jobs i n g l es.d e . Z n ajdziesz tu singli pogrupowanych

do ożenku ze zresocjalizow a n ą kobietą m uszą zapłacić 5 d o l. opłaty rejestracyjnej i p óźniej 3 dol. za każdy p rzejrzany profi l .

ogłoszeniom w Internecie. Ogłaszam,

małżonku. Jesteśmy być może ostat

według z awodów o n i estandardowym czy n i e normowanym czasie pracy,

gdzie będę, i w ośmiu przypadkach na

nim pokoleniem, które może b ezkar

jak rolnicy, p o l i cjanci, kucharz e, d z i en n i karze czy hotelarze.

lO trafiam na superdziewczynę, która

nie logować się na dowolnym serwisie

spędza ze mną noc w hotelu - mówi

randkowym. "''D

mężczyzna. Na pytanie, czy płaci swo-

-7 współpraca M i ke Urbaniak

N ajwiększy wybór wilków m orskich za p r a sza n a p okład. N a Seacaptai ndate.com osoby związane z morzem i żeglugą mogą p osz ukać swojej kotwicy. Wielu leka r zy

i wiele

p i e lęgniare k s z u ka p racy za zachod nią granicą.

W N i e m czech mogą znaleźć nie tylko d o statnie życie, ale również miłość. N a Doctor·dati ng.de czeka w iele samotnych serc, wymagają cych p rofesjon a l n ej o pieki m edycznej. M iłości można poszukać p o m i ędzy wa l ką z g no m a m i a obchodami Festi walu O g n i a . D la fanów g i e r i nternetowych z g atunku M M O R P G również p owstały serwisy utatwiające p oznanie, np. G a m i n g passions.com czy Dateagamer.co. uk. Chcesz zmienić bieg życia u czuciowego, ale nie masz n a to czas u, bo wciąż b iegasz, g rasz w koszy kówkę i jeździsz na n a rtach? Zaj rzyj n a S portra n d ka.pl. Oczekujesz wyso kiej kultury n a p ierwszej randce J Dla osób kochających sztukę powstał serwis Lovearts.com. Dla teatromanów -

Theatrebuddies.us. Dla zwol e n n ików muzyki p oważnej

- Classicalmusiclover.co.uk. " Ż " ycie jest krótkie. Nawiąż rom a n s - atrakcyjna kobieta z o b rączką na p a lcu rekla m uj e kontrowersyjny serwis randkowy Ash leymad ison.com. Większość z jego 1 6 mln czton ków jest w statych związka ch, a w I nter n ecie szuka jedynie przygody.

1 4 stycznia 201 3

35

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu

AN NA GWOZDOWSI
Lodowata księżniczka Ko n serwatystka Park G e u n-hye, j ako pierwsza ko b i eta w h i stori i Ko rei P ołu d n ioweL obejmie 2 5 lutego u rząd p rezydenta tego kraj u .

36

PRZEKRÓ,J numer 2

Ś WIAT

Więcej na: www . ebookgigs. eu est atrakcyj ną, zawsze mo dnie

grożona recesją. Dlatego Park przyzna

ro, ekspert Centrum Studiów Folska

ubraną

płyn

je, że wzoruje się na europej skich że

- Azj a. - Deklarowała, że właśnie dlate

nie po francusku. Studiowała

laznych damach: Angeli Merkel i Mar

go może się całkowicie poświęcić Korei,

za granicą, co w j ej pokoleniu należało

garet Thatcher. Jej wyborcy wierzą, że

a w j ej otoczeniu nie będzie nepotyzmu

do rzadko ści. Koreańczycy są bowiem

przyszła pani prezydent poradzi sobie

i korupcyjnych skandali.

mocno przywiązani do konfucjańskie

z kryzysem nie gorzej niż one.

60-latką.

Mówi

ce poj awi się być może więcej kobiet.

go modelu społecznego, w którym ko biety zajmują się domem, a ich życie

Korea jak rod zina

Mimo że sama karierę w dużej mie

j e st p odporządkowane mężczyznom:

Park Geun-hye mogłaby u cho dzić z a

rze zawdzięcza po chodzeniu , będzie

ojcu, mężowi i synom. Dlatego, szcze

wzór azj atyckiej feministki. D o 2 2 . roku

z pewnością wzorem dla większości ro

gólnie w czasach mło do ści Park, wy

życia mieszkała i studiowała w Paryżu.

daczek, które wciąż zarabiaj ą znacznie

kształcenie z do bywały wyłącznie ko

Nigdy nie wyszła za mąż i nie ma dzie

mniej niż mężczyźni i rzadko awansu

bi ety z n aj bogatszych dom ów. Właśni e

ci , co n otabene spędza s en z powiek

j ą. Zal e dwi e 3 pro c. Kareanek pracuj e

z takiej rodziny pocho dzi przyszła pani

koreańskim specj alistom od protokołu

na wyższych, kierowniczych stano

prezydent - jest córką generała Park

dyplomatycznego. Głowią się nad tym,

wiskach. Starsi Koreańczycy pamię

Che ong-hui, byłego dyktatora Korei

kto powinien towarzyszyć żonom pre

taj ą też czasy, kiedy kobiety podawały

Południowej.

zydentów o dwiedzających Koreę. Me

po siłek mężowi i synom, a same jadły

dia spekuluj ą, że ten obowiązek spad

na końcu. - Aż tak konserwatywn a Ko

Żelazna dama

nie najprawdopo dobniej na małżonkę

rea już nie j est, bo coraz więcej Kare

W lutym Park po raz drugi wprowadzi

koreańskiego premiera. Pewne jest, że

anek wychodzi za mąż po trzydziestce

się do Błękitnego D omu - siedziby ko

stworzone przez oj ca Park biuro do o b-

i nie chce rodzić dzieci, dramatycznie

reańskiej głowy państwa. Jak to moż

spada też dzietność - mówi dr Dygul

liwe? Ponad 3 0 lat temu zamieszkała

ska-Jamro. - Mimo to wybór Park Geu

tam po śmierci matki, którą zabił pół no cnokoreański zamachowiec. Park studiowała wówczas w Paryżu, j e dnak zdecydowała się wrócić i, jak wspomi na, skończyły się wtedy jej marzenia o zwykłym życiu .. Przez pięć lat peł niła funkcj ę pierwszej damy u b oku ojca. Kiedy w 1979 r. z astrzelono także generała, Park odsunęła się od polityki i skupiła na pracy w fundacji założonej przez rodziców. Jednak w 1998 r., kiedy w Azji szalał kryzys finansowy - w Ko rei upadło wówczas 14 banków - Park przerwała milczenie i dostała się z ra

�

stycznia 201 3

na życie kobiet i to nie tylko w Korei. To przecież pierwsza pani prezydent w całej północno-wscho dniej Azji! Jednak to nie płeć piękna z decy dowała o zwycięstwie Park w gmdnio wych wyb orach. Przewagę nad libe ralnym rywalem, choć nieznaczną, za pewnili j ej wyb orcy powyżej 50. roku życia, którzy pamiętaj ą, że jej oj ciec wy ciągnął po wojnie Koreę z biedy. Liczą, że Park, po dobnie j ak oj ciec, będzie sprawnie z arządzać go spo darką. Przy bardzo wysokiej frekwencji (75 proc. dwie trzecie starszych Koreańczyków.

sługi pierwszej damy przez następne pięć lat nie będzie miało nic do roboty.

Legenda generała kładzie się jednak cieniem na przyszłej prezydenturze

cami stała się celem ataku kryminalisty,

Nowoczesność Park to j e dnak tylko

jego córki. Park Cheong-hui to p o stać

który poważnie ranił ją w twarz. Nie za

pozory. W rzeczywistości kultywuje

niej ednoznaczna. Zdobył władzę w wy

łamała się i kontynuowała p olityczną

ona tradycyj ne, konfucjańskie warto

niku przewrotu wojskowego w 1961 r.

karierę. Trudno się więc dziwić, że Park

ści, a z zalecanej kobietom w tej kultu

Był żarliwym antykomunistą, co w cza

cieszy się wśród swoich zwolenników

rze skłonności do p oświęceń u czyniła

sach zimnej wojny nie mogło dziwić,

sławą twardej wojowniczki. A czasy są

wręcz przesłanie prezydenckiej kam

ale wielu Koreańczyków pamięta mu

tmdne. Po latach dynamicznego wzro-

panii. Nie mam rodziny. To wy nią je " steście" - brzmiało j edno z wyborczych

przede wszystkim brutalną rozprawę

haseł Park.

b ardzo trudno przekonać dawnych

� stu koreański tygrys wyraźnie zwalnia.

14

n-hye powinien pozytywnie wpłynąć

Saenuri) do parlamentu.

� PKB Korei Południowej rośnie już tylko

g

Pierwsza I
- najwyższej od 1987 r.) Park poparły

Kilka lat temu znów przeżyła o so bi

,. o

cw

mienia Wielkiej Partii Narodowej (dziś

sty dramat. W czasie spotkania z wybor

§ � �

Za j ej sprawą w koreańskiej polity

z opozycj ą. - Pani prezydent będzie

na poziomie l proc. ro cznie, a gospo

- B ardzo umiejętnie wykorzystała

przeciwników reżimu oj ca, że napraw

darka, oparta wyłącznie n a eksporcie,

niezamężność i bezdzietność - mówi

dę chce zaleczyć rany przeszło ści - tłu

w czasach światowego kryzysu jest za-

" Przekroj owi" dr Kinga Dygulska-Jam-

maczy na łamach dziennika ,,Korean

------

37

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu leźć im pracę. Wyczuwaj ąc nieprzy chylne nastroje wśród 20- i 3 0-latków, prezydent elekt zapowiedziała,. że chce uczynić z Korei krainę technologicz nych start-upów (Park j e st z zawodu inżynierem elektronikiem), co zapew ni według niej wzrost zatrudnienia. Obiecuj e też, że będzie wspierać małe biznesy, ch oć do tej pory na pomoc państwa mogły liczyć tzw. czebole, czy li wielkie koncerny, takie j ak Samsung czy Hyundai. Młodzi Koreańczycy są

j e dn ak ni eufni . Dziennik " Korea He

rald " cytuj e 2 5 -letnią studentkę z Seu lu, Park Ji-soo, która o starszych wie

kiem pasażerach w metrze mówiła na-

� stępująco: " Co najmniej połowa z nich � ::.:

§

ma więcej niż 50 lat. Pomyślałam sobie, że to są właśnie ludzie, którzy wybrali

� córkę dyktatora na prezydenta. Poczu:::l

� łam, że stoję przed ścianą, która blokuj e � � ::l

i5

Herald " Lee Cheol-hee, szef think tan ku Dumo n Folitical Strategy Institute. Park przeprosila wprawdzie rodziny ofiar dyktatora, ale przyznała jednocze śnie, że wojskowy przewrót, który wy niósł ojca do władzy, był potrzebny.

Schowaj babci dowód

j akikolwiek ruch naprzód". Internet j est p ełen gorzkich opinii wyrażanych przez młodych Koreań

programu budowy arsenału nuklear

czyków na temat pokolenia dziad

wyg rała ze s w o i m

nego. Starszym Koreańczykom, którzy

ków. Na portalu Daum.net ukazał się

libera lnym rywalem

pamiętają zimną wojnę i komunistycz

np. studencki apel o zniesienie darmo

Park G e u n - hye

niewi elką przewagą

ne zagrożenie, podoba się pragmatyzm

wych przejazdów dla seniorów, którzy

zawdzięcza

Park. Jej postawę dostrzega też oczywi

według sygnatariu s zy i tak koj arz ą

wyborcom powyżej

ście Phenian. Park nie wzbudza w Korei

pomoc so cjalną z o drzucanym przez

Północnej entuzjazmu. M ówi się tam

nich komunizmem. W ciągu dwóch

o niej " lo dowata księżniczka". Tamtej

dni pod apelem p o dpisało się lO tys.

s z a agencj a informacyjna wspomniała

internautów.

głosów. Zwycięstwo

50. roku życi a. Młodz i jej n i e ufają.

Młodzi Koreańczycy mówią o niej "cór ka dyktatora" i wstydzą się za rodziców

wprawdzie o wyborach u południo

Co ciekawe, w następnych wyborach

i dziadków, których głosy wprowadzą

wych sąsiadów, pominęła j e dnak. .. na

młodzi Koreańczycy będą mieli j eszcze

ją niedługo do Elękimego Domu. Dla

zwisko zwyciężczyni.

mniej sze szanse, ż eby przegłosować

tego 65 proc. wyborców w wieku 20-30

Grudniowe wyb ory utrwaliły nowy,

rodziców i dziadków. Koreańskie spo

lat zagłosowało n a Mo on Jae-Ina, lib e

choć rysuj ący się już od j akiegoś czasu

łeczeństwo bardzo szybko się starzej e.

rała, byłego dysydenta i syna uchodźcy

polityczny podział: do tej pory w Korei

Niektórzy eksp erci proponuj ą nawet

z Korei Północnej. W kampanii Mo on

Południowej mówiono o konserwatyw

obniżyć wiek uprawniaj ący do głoso

obiecywał rozbu dowę systemu opie

nym wschodzie i liberalnym zachodzie,

wania. To według nich j e dyny sposób,

ki s o cj alnej , pięty achillesowej Korei

ale od 19 grudnia j ej mieszkańcy defi

żeby uniknąć w przyszłości międzypo

Południowej, czym o dziwo zjednał

niują poglądy polityczne według nowe

koleniowego konfliktu.

sobie nie starszych, ale mło dszych Ko

go kryterium - wieku.

reańczyków zerkaj ących z zazdrością

Młodzi Koreańczycy narzekaj ą na

Na razie młodzi Koreańczycy mogą się p o cieszać zup ełnie innym sukce

na zachodnie społeczeństwa. Zapo

zachowawczość starych, a starsze poko

sem. 3 5 -letni raper Psy, którego wi

wiadał też próbę dogadania się z Ko

lenie oskarża 20-latków o historyczną

deoklip " Gangnam Style" ma j u ż po

reą Północną. Park była w tej sprawie

ignorancj ę (bo nie rozumiej ą komuni

nad miliard o dsłon na YouTube, trafił,

znacznie ostrożniejsza i taką postawą

stycznego zagrożenia) i brak odpowie

według sondażu przeprowadzonego

przypieczętowała swo j e zwycięstwo .

dzialności za państwo. Międzypokole

przez CNN, do ósemki najbardziej in

Wykluczyła bowiem j akiekolwiek in

niową przepaść powiększa też kryzys,

tryguj ących postaci świata 20 12 r. Pani

westycj e na komunistycznej Półno cy,

który szczególnie dotyka tam młodych

prezydent elekt o takiej popularności

jeśli Phenian definitywnie nie zarzuci

- spadaj ą ich płace i coraz tmdniej zna-

nie może nawet marzyć. "q)

38

PRZEKRÓ,J numer 2

WięcejF��lgigs .eu

Ag n i e sz ka D rotki ewi cz

Gotować i opatrywać rany Szczerze mówiąc, chciałam to zrobić od 2 0 00 r. Od ki e dy

Ze szyt ćwicz e ń p o d stawowego k u rsu p i e rwszej pom ocy

zob aczyłam film Ws zystko o mojej matce" Almo " dóvara. Parniętaj ą p aństwo tę scenę, w której Agrado

ma 14 stron. M o ż e się wydawać, że to b ardzo mał o . M o ż e s i ę wydawać, ż e zas ady u dzielania pierwszej

z ostaj e napadnięta oraz po bita, i następną, kiedy Ma

pomo cy (m.in. nie p oruszaj poszko dowanym b e z

nuela opatru j e j ej rany i przygotowuj e wyszukane

p otrzeby, n i e przenoś b e z p otrz eby, zap ewnij kom

śniadanie? No właśnie . Chciałam być taka jak Manu

fort psychiczny, nie p odawaj ż adnych leków) są ba

ela. Umieć gotować i opatrywać rany.

"Zast a n a w i a m s ię, czy p o wi n n i ś my tra,ktować o bowiązek gotowania jako i m p e ratyw moral ny" - pisze znany ame rykański kucharz Anthony B ourdain w tekście pt. " Cn ota". Z araz p otem dodaj e , ż e tak: " Zdoln o ś ć do s p rawnego nakarmienia s amego s iebie i kilku innych osób powinna być wp aj ana każ demu męż czyźnie i kobiecie j ako elementarna umiej ętność".

Cóż, co do kuch n i - o d lat staram się o drabiać lekcje. Ale pierwsza pomoc? Czy to j a zamykałam oczy, kie

Uderza mnie dysproporcja między różnymi rodzajami inteligencj i oraz ten zatrważająco niski i loraz inteligencji praktycznej w obliczu zagrożenia.

nalne i można j e wydedukować s amą inteligencj ą . Ale n i e można. Wystarczy, ż e masz powtórzyć proste ułoż enie poszkodowan ego w p ozycj i b e zp i e c znej p o p okazie instruktorki i j eśli nie masz tej umiej ęt noś c i przećwiczonej , j eśli nie masz j e j w p al cach, to może s z co najwyżej (będąc mną) p owiedzieć nie przytomnemu, że b e z ż adnej wątpliw o ś c i debiut p owieściowy Houellebecqa nosi tytuł ,,Poszerzenie p ola walki". Ale to ciężko by nawet p odciągnąć pod punkt z ap ewnij p os zkodowanemu komfort p sy " chiczny" .

dy widziałam na filmie krew i z każdego moj ego ka

Anth ony B o u r d a i n w cytowanym tekście pisze, ż e każdy

lendarza przepisywałam do następnego, w kategorii

c złowiek p owinien umieć zrobić omlet - " p roces

priorytety: kurs P CK"? Raczej tak. "

przyrządzania omleta to nie tylko technika, ale rów

" " S ch e mat p o z w a l a s kutecz n i e działać p o m i m o st resu

umiej ętność przyrządzania o ml eta, c złowiek siłą

- to p ierws z a rzecz, j aką zanotowałam n a kursie

rzeczy u czy się wrażliwości, rozpoznając, c o się dzie

p ierws zej p o m o cy. Sp ę dz iłam na nim p ierwszy

je na patelni, i właściwie n a to reaguj ąc".

nież metoda doskonalenia osobowości. Zdobywaj ąc

weekend 2 0 1 3 r. Nie cho dziło mi już tak bardzo o to,

Wrażliwość na to, co się dzieje, umiej ętność reakcji, p od

ż e by być j ak kobieta z filmu Almodóvara. Zeszł ego l ata byłam świadkiem - na c ał e szczęście w końcu

stawy wiedzy. M o ż e się wydawać, że 14 stron zeszy

niegroź nego - wypadku. Pozostało mi j ednak wsp o

tu

mnienie tego, ż e nikt z j ego świadków nie wiedział,

mało . Al e teraz p rzynajmniej wiem, że n aj p ie rw

ćwiczeń i 16 godzin l ekcyjnych kursu to bardzo

co robić, i nasze działania były szlochaj ącą szamo

o cenia się stan b ezpieczeństwa na miejs cu z darze

taniną uwł aczaj ącą swoj ą niezbornością dorosłym

nia, p otem stan p o s zko dowan ego, a p otem woła

ludzi om. Uderzyła mnie wtedy dyspropo rcj a pomię

się o p omoc (ciąg dalszy na stronie piątej ). Polecam

dzy różnymi rodzajami inteligencj i oraz ten zatrwa

każ demu, bez względu na to, czy chciał być ki edyś

żaj ąco niski iloraz inteligencji praktycznej w obliczu

raczej j ak Agrado niż j ak Manuela, i nawet j eśli nie

zagroż enia. Obudzona w środku n o cy pewnie nie

lubi Houellebecqa. Ani j eśli nie j est pracownikiem

p o mylę kolej n o ś ci wydania książek M i ch e l a Ho u ellebecqa (inna w Polsce, inna we Francji ) . Ale czy będę wiedziała, co robić najpierw - wzywać karetkę, sprawdzać oddech czy przewracać poszkodowanego na bok, ż eby się nie zadławił?

14

stycznia 201 3

na firmowym s zkoleniu ( j a nie byłam). "'![) Autorka tworzy powieści

www. kursyp ck. p l

i wywiady. Ostat n i o o p u b likowała z b i ó r rozmów "J eszcze dzis iaj n i e usiadłam (wyd. Czarne).

"

Antbony Bourdain, ,.0, lwchnia! l
39

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu

OLGA ŚWI ĘCICI
Niewolnika zatrudnię Parzą kawę, si edzą p o godz1i n a ch i się frustrują. Staż to dziś p raca j a k każd a i n n a , tyle że na ogół bezpłatna.

B ez praktyki nie m a n awet co myśll eć o zatrudnieniu, a i ono zwykle stoi pod znakiem zapyta nia.

{

iedy zaczynałem staż, myśla

nia. Z jednej stronybyło mi głupio, bo nie

łem,. że może tym razem się uda

lubię kumoterstwa, z drugiej szkoda było

i się zaczepię. W rzeczywistości

mi mamować kolejną szansę. W efekcie

j e dn ak kolejne darmowe praktyki były

trudno było mi się zaangażować i znaleźć

tylko wymówką przed światem, oczeki

motywacj ę, bo od początku czułem, że

waniami rodziców i presją osiągnięcia

jestem nikomu niepotrzebny - zwierza

sukcesu - op owiada Łukasz Kasperek,

się Łukasz.

który w swoim prawie 3 0-letnim życiu

Motywacja to po dstawowy element

zdążył o dbyć sześć staży. Każdy zaczy

stażu. Bez niej kilkumiesięczne dar

nał z nadzieją i szybko kończył w poczu

mowe praktyki szybko zamieniają się

ciu bezsensu . Stażysta w kryzysie jest

w koszmar. Pracować za darmo nie j est

bezcenny - pracuj e wytrwale i zwykle

łatwo. Kiedy więc wynagrodzenie prze

z a darmo.

staje być tzw. marchewką, motywacji

- Dla mnie stażowanie to białe nie

trzeba szukać gdzie indziej. Dla Michała

wolnictwo - mówi Łukasz. - W redak

Wąsowskiego przynętą okazał się prestiż.

cjach, w których praktykowałem, czu

W wieku l9 lat dostał się na staż w tygo

łem się jak zbędny element. Mogłem

dniku " Wprost", gdzie zaczął dzienni

przyj ść, mogłem zostać w domu. Nikt

karską karierę. - Rodzice wychowali

,, Gazeta Wyborcza". - żeby dostać się

ni e zwracał na mnie uwagi. Nie było

mnie w duchu, że j eśli nie zrobię czegoś

na praktyki, musiałem przejść dwueta

ani programu, ani opiekuna, a zadania,

sam, to nikt inny za mnie tego nie zrobi.

pową rekrutację - opowiada Rafał. - Naj

które dostawałem, zwykle były poniżej

Od dziecka powtarzali mi, że dorosłość

pierwrozwiązałem zadania konkursowe,

moich kwalifikacji. Miałem poczucie,

a potem odbyłem rozmowę kwalifikacyj

że robię to, czego innym po prostu robić

to nie tylko przyj emności. Idąc na staż do "Wprost" , miałem poczucie, że czeka

się nie chce - dodaje. Poczucie bezsen

mnie ciężki czas. Wiedziałem jednak, że

odbyć praktyki. Fakt, że był to konkurs,

su wzmagał fakt, że Łukasz na wszystkie

bez tego nic nie osiągnę - mówi Michał.

wiele dla mnie znaczył. żeby go wygrać,

ną w stowarzyszeniu, w którym miałem

CV,

praktyki dostawał się z polecenia. - Staże

Z podobnego założenia wyszedł Ra

załatwiałem po znaj omości. Często więc

fał Słomka, który wygrał konkurs " Grasz

było wykazać się determinacją. Choć

szedłem na nie bez większego przekona-

o staż", który od kilku lat organizuje

moj a kariera potoczyła się zupełnie ina-

40

nie wystarczyło wysłać

trzeba też

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

SPOŁECZE Ń STWO

czej, nie żałuję, że wziąłem udział w kon

zorientowałam się, że do października

Było południe, a on zamówił sobie piwo.

30·1etnim ZYCIU

kursie. Moi przyszli pracodawcy zawsze

powinnam znaleźć j akieś zajęcie. Czasu

Mnie też us:ilnie namawiał do picia al

Łukasz Kas p erek

zwracali uwagę na ten fakt i doceniali,

było mało, więc szukałam na chybił tra

koholu. Podczas rozmowy chętniej mó

o d był sześć stazy.

że potrafiłem zawalczyć o własną przy

fił. Fostanowiłam spróbować szczęścia

wił o moim wyglądzie niż samych prak

szłość - tłumaczy Rafał.

w reklamie. Umówiłam się na rozmo

tykach, ale ponieważ czas mnie gonił,

wę z pierwszą agencją, która odpisała

zdecydowałam się na staż. Okazało się,

W swoim prawie

14

stycznia 201 3

Dla papierka zrobię wszystko

mi na zgłoszenie. Z ich strony interneto

że pracować będę zdalnie. Raz w tygo

Przymus rzeczywiście p otrafi być złym

wej wynikało, że jest to fajne,. kameralne

dniu miałam omawiać postępy w pracy

doradcą. Zuzanna z Krakowa w ramach

miejsce, które ma na koncie sporo cie

z moim szefem u niego w domu. Zada

studiów dziennikarskich musiała odbyć

kawych proj ektów. Na rozmowę z przy

nia, które dostawałam, nijak się miały

ob owiązkowe praktyki. - W czerwcu

szłym szefem umówiłam się w kawiarni.

do profilu agencji. Musiałam chociażby

41

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu

M i chał Wąsowski:

obrabiać w Photoshopie prywatne zdję

- Rodzice wych owali

cia właściciela i s zukać mu domu na wa

m n i e w d u chu,

kacje - mówi.

że Jeśli nie zrobię czegoś sam, to n i kt

- Najgorsze j ednak było to, że po kil

i n ny tego za m n i e

ku tygodniach pracy szef zaczął mnie na

n i e zro b i .

chodzić. Wysyłał mi SMS -y, dzwonił na Skypie, pisał na Gadu- Gadu rzeczy zupełnie niezwiązane z pracą. Pytał o chłopaka, chciał wiedzieć, w co jestem ubrana, i opowiadał mi o swoich kło potach w związku. Z pracy nie mogłam zrezygnować, bo potrzebowałam pa pi erka na uczel nię, ale te trzy m i esiące to był koszmar. Jeszcze przez dwa lata po zakończeniu współpracy dostawa łam od niego dwuznaczne propozycj e. Dopiero kiedy p ostraszyłam go sądem, zamilkł - opowiada Zuzanna. Jej przypadek nie jest o dosobniony. Na niedawno utworzonym portalu Nie ParzęKawy.pl można przeczytać spo ro podobnych historii. Portal powstał w celu ostrzeżenia przyszłych prakty kantów przed nieuczciwynil pracodaw cami. Zuzanna do tej pory nie wie, czy agencja, dla której pracowała, w rzeczy wistości istnieje. Choć szef wielokrotnie mówił jej o współpracownikach, ona ni gdyich nie poznała. Niewidziała też biu ra i nie miała kontaktu z żadnym klien tem. Po trzech miesiącach darmowego stażu nie tylko niczego się nie nauczyła, ale i nabrała lęku przed szukaniem ko lejnej pracy. Oczywiście oprócz historii o pracodawcach, którzy wykorzystują stażystów albo po prostu ich ignorują, można znaleźć też pozytywne przykła dy. Zwykle jednak najlepiej wypadaj ą te praktyki, o które trzeba choć trochę się postarać. Obowiązkowe staże w pań stwowych instytucjach na ogół kończą się rozczarowaniem.

Tania siła robocza Klara odbyła płatne praktyki w B erli nie w ramach programu wymiany stu denckiej Erasmus. - Pieniądze za staż dostawałam z Unii Europejskiej. Wyda wało mi się, że w takiej sytuacji znale zienie pracodawcy, który przyjmie mnie na praktyki, będzie bardzo proste. Wrze czywistości okazało się zupełnie inaczej - opowiada. - Przyjmująca mnie insty-

42

PRZEKRÓ,J

numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

SPOŁECZE Ń STWO

łam maturę i o marketingu nie miałam większego poj ęcia. Fostanowiłam jednak zaryzykować. Na początku było ciężko, ale już po miesiącu czułam się jak p eł noprawny pracownik. Oczywiście nadal niewiele wiedziałam, ale nie bałam się do tego przyznać - deklam je Dominika. Na portalu NieParzęKawy.pl staż oce nia się w sześciu kategoriach. Oprócz ta kich oczywistych j ak zadania, atmosfera w pracy czy możliwości kariery na pra C ftOWI"II C!Ql T l1 ł' v.' o T i d

lfes

codawcę patrzy się również pod kątem

E.ur()pe

szacunku, jaki okazuje praktykantowi .

� c t u t c. • :t.

Co ciekawe, w większości wypełnianych ankiet to właśnie ta kategoria o ceniana jest najniżej. - Dla rozwij aj ącego stażu jestem w stanie wiele po święcić, ale ni gdy nie dam sobą pomiatać. Nie może być tak, że my tylko z siebie dajemy, nie dostając w zamian nic. Czasem pochwa ła czy dobre słowo wystarczy, by znaleźć w sobie siłę do ciężkiej pracy - mówi Mi chał. Do podobnych wniosków doszedł Łukasz, który w swoim życiu zaparzył tucj a była zobowiązana do przygotowa

ki ucierpiało moj e studenckie życie, ale

nia programu stażu. Dla wielu firm był

nie żałuję tej decyzji. Zdobyłem mnó

to waruneknie do pokonania. Po długich

stwo zawodowych kontaktów, poznałem

poszukiwaniach udało mi się znaleźć

dziennikarski warsztat, a moja praca była

miejsce w Instytucie Polskim w Berlinie.

doceniana. Po kilku miesiącach darmo

Z opisu wnioskowałam, że praktyki będą

wego stażu dostałem propozycję zatrud

Rafał Słomka w y g rał konkurs " G rasz " o staż . Pracodawcy zawsze zwracali uwagę na ten p u n kt w jego CV.

już niejedną kawę. - Nie oczekuj ę wie le od stażu. Chciałabym mieć po prostu j asno określone cele, opiekuna i poczu cie, że praktyka jest jakoś zaplanowana w czasie. Bez tego trudno o motywację i dobrą pracę - żali się.

spełnieniem moich marzeń. Niestety,

nienia - tłumaczy. Podo b nie wyglądało

Oczywiście nie możnamieć złudzeń.

stało się zupełnie inaczej. Ponieważ in

to w przypadku Rafała, który pomagał

To, czy pracodawca będzie nas powa

stytucj a nie ponosiła żadnych kosztów

w organizacji Letniej Szkoły Wyszeh

żał, zależy tylko od nas. W czasach, gdy

moj ego pobytu, nikt się ze mną nie liczył.

radzkiej wWilli Decjusza. - Kilkamiesię

praktyki stały się dla wielu jedyną moż

Większość czasu spędziłam, siedząctępo

cypo skończeniu praktyk znów zostałem

liwością znalezienia zatrudnienia, duża

przed komputerem i odliczając godziny.

zaproszony do projektu. Moje zaangażo

część firm poczuła się bezkama. Staży

Angażowano mnie j edynie do prac, któ

wanie zdecydowanie się opłaciło - mówi.

takich j ak adresowanie kopert czy cho

stów traktują jak niewolników, kt órych zmienia się, kiedy tylko wyczerpią im się

re nie wymagały żadnych kwalifikacji,

Wyczekane marzenia

baterie albo zaczną się buntować. Wśród

dzenie na po cztę. Kiedy proponowa

Determinacją wykazała się również Do

młodych ludzi krążą opowieści o insty

łam, że mogę zrobić coś ambitniej szego,

minika Dekiert, która zeszłego lata odby

tucjach, które za pomocą praktykantów

spotykałam się ze wzruszeniem ramion

ła praktyki w dziale marketingu w Starym

łataj ą dziury w budżecie. Mamią pracą,

- mówi Klara.

Browarze w Poznaniu. - Przez kilka lat

by po trzech miesiącach harówki wyrzu

Oczywiście jakość stażu nie zależy

aktywnie brałam udział w festiwalu Art

cić bez skrupułów i przyj ąć kolejnych

tylko od pracodawcy, ale w dużej mierze

and Fashion, który organizowany j est j e

"młodych, zdolnych i zdeterminowa

od samego praktykanta. Łukasz otwar

sienią w Browarze - opowiada. - Od po

nych". - To prawda, że to, czego się na

cie przyznaj e, że zabieganie o pracę nie

czątku ta inicj atywa bardzo mi się podo

uczyłem, to moje - mówi Łukasz. - Wo

jest j ego mocną stroną. Będąc na stażu,

bała i marzyłam o tym, żeby kiedyś pra

lałbym j ednak zdobywać doświadczenie

przyjmuje taktykę niewychylania się.

cować przyjej organizacji. Przez kilka ko

w innych warunkach. Nie mogę narze

Zupełnie inaczej swoj ą szansę potrak

lejnych sezonów zagadywałam szefową

kać, bo układj est dobrowolny, ale czasem

tował Michał. - Wiedziałem, że o d tego

marketingu i proponowałam j ej pomoc.

mam j uż dość. W końcu kto powiedział,

stażu zależy moj a kariera, dlatego posta

W końcu zaoferowała mi staż. Początko

że staż to jedyna droga, żeby osiągnąć

nowiłem się mu poświęcić. Przez prakty-

wo byłam spanikowana. Właśnie zda-

sukces - dodaje. "''D

14

stycznia 201 3

43

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu

AN NA I
•

•

•

•

1ęce] n1z zielona spa J esteśmy na szóstym m i ej s cu n a świ eci e pod wzgl ędem tem p a zwiększania d o bro bytu . Bogacimy się więc szybciej n iż Chi ńczycy czy H in d u s i . N i e do wiary/ prawd a ?

G

dyby spróbować graficznie

niezwykle ułomne narzędzie pomiaru

życia i przeciętną liczbę lat e dukacji.

przedstawić to, co dzieje się

bogactwa uznaje się statystykę, a wśród

z naszym bogactwem w ostat

niezliczonych miar statystycznych - po

Od 1993 r. ONZ posługuj e się tą nilarą do opisywania zróżnicowania poziomu

ziom produktu kraj owego brutto.

dobrobytu na świecie. Światowe Forum

nich pięciu latach, Polska na mapie świata świecilaby zielonym fluorescen

Mityczne PKB, o którym niechybnie

Gosp o darcze opracowało j es zcze bar

cyjnym światłem, a na jej zarys powin

usłyszymy zawsze, gdytylko ktoś zabie

dziej skomplikowaną metodę baclama

ny padać konfetti i serpentyny. Bo choć pod względem PKB na mieszkańca,

rze się do mówienia o poziomie życia czy

tego, w której części świata żyj e się naj

rozwoj u gospodarczego, to tak naprawdę

lepiej. W corocznym Globalnym Rapor

w zależności od rankingu, otwieramy

sumarycznawartość dóbr i usług wytwo

cie Konkurencyjności porównuje spo

b ądź zamykamy pierwszą czterdziest kę, to jeśli wziąć pod uwagę szerszą

rzonych na terenie danego kraju. Jego wyliczanie j est dość skomplikowane,

łeczeństwa także pod względem m.in.

definicję b ogactwa i uwzględnić inne składniki niż tylko dochód na głowę

a przede wszystkim praco- i czasochłon ne, dlatego w każdym kraju angażuje

mieszkańca, przeskoczymy o dobre lO

setki (a często tysiące) ludzi przez okrą

wanej me tylko jako urzędy czy firmy, ale szerzej - j ako " reguły gry" w państvvi e), poziomu infrastruktury czyinnowacyj

o czek wyżej. I będzie to wynik bliższy prawdy.

głyrok I mimo że od dziesięcioleci eko non1iści zdają sobie sprawę, że to mia

n ości przedsiębiorstw. To nilara skiero wana bardziej do biznesu i pokazująca,

ra, mówiąc naj oględniej, niedos konała,

czy opłaca się w danym kraju pracować,

z braku lepszej wszyscy się nią posługu

inwestować, otwierać firmy. Co więcej,

Zadawał je sobie już jej ojciec, szkocki

ją. Bo wiedza, choćby bardzo zgrubna, o pozion1ie i rozkładzie zamożności j est

ować także rozmaite indeksy narodowe

myśliciel Adam Smith. Jego ,., Badania

po prostu niezastąpiona. Na j ej po dsta

go szczęścia - wychodząc ze, skądinąd

" Co to jest " bogactwo narodów ?

To pytanie stare j ak sama ekonomia.

sprawności działania instytucji (pojmo

zupełnie na serio próbuje się konstTu

nad naturą i przyczynanil bogactwa na

wie ustala się budżety, kieruj e wydatki

megłupiego, zalożema, że największym

rodów" są uznawane za pierwszą próbę

na inwestycje, pozyskuje międzynaro

sukcesem każdej gospodarki me j est po

naukowej analizyzjawisk zachodzących

dową pomoc finansową, wreszcie - pro

mnażame b ogactwa ludzi, ale maksyma

w gospo darce, a data ich wydania (rok

j ektuje strategie i planyrozwoju na lata.

lizowanie ich zadowolenia z tego, j ak

1776) jest umownie przyjmowana za datę

Dlatego nieustannie na nowo podejmo

żyją. Ostatmo poj awił się nowy pomysł

narodzin tego, co dziś nazywamy ekono mią. Praca Smitha, z dzisiejszego punktu

wane są próby stworzema narzędzia,

na to, jak mierzyć dobrobyt.

widzenia,. p ełnajest uogólmeń i uprosz

bytu niż tylko PKB per capita.

czeń, j ednak pytanie o to, co sprawia, że

które uwzględni inne wymiary dobro Już przed ponad 20 laty pakistański

Well-being za miast wealth, czyli SEDA

jedne narody ( dziś powiedzielibyśmy

ekonomista Mahbub ul Haq wymyślił

Z propozycją nowego sposobu pomiaru

raczej społeczeństwa) są zamożmejsze od innych, pozostaje kluczowym proble

Wskaźnik Rozwoju Społecznego (Hu man Development Index), który poza

bogactwa,. któryposłużyłby rządom i in

mem teorii i praktyki w ekonomii. Za naj

dochodem na głowę bierze pod uwa

cowywania długo- i krótkoternlinowych

b ardziej obiektywne, a j e dno cześnie

gę także średmą oczekiwaną długość

planów rozwoju, wystąpiła ameryka11-

44

nym decydentom za podstawę do opra

PRZEKRÓ·J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

ska firma doradcza Boston Consulting

Walutowy czy Światową Organizacj ę

Grou p. Pod koniec ubiegłego roku za

Zdrowia, i stara się uzyskać esencję tego,

proponowała wskaźnik SEDA. Sustaina

czym j est dobrobyt. Kluczowe dla tej

ble Economy DevelopmentAs sesment,

koncepcji jest słowo " zrównoważony"

czyli Ocena Poziomu Zrównoważone

w nazwie, bo po dkreśla, że o prawdzi

go Rozwoj u, poza PKB na mieszkańca

wym dobrobycie nie może być mowy

To, co

w

czasach

GOSPODARKA

śrny zestaw najważniejszych składników

PRL było oznaką

dobrobytu, dzięki czemu lepiej rozu

d o b robytu, dziś

miemy, co sprawia, że jedne społeczeń

n i komu nie i m ponuJe. Po lska Jest krajem, w

którym j a kość życia

stwa są bogatsze niż inne. Bo pieniądze to naprawdę nie wszystko.

rośnie bardzo szybko.

uwzględnia także równość dochodów,

dopóty, dopóki zaniedbane są inn e waż

Polska tygrysem nie tylko Europy

liczbę ludzi b ez pracy, p oziom opieki

ne obszary wpływaj ące na j akość życia,

Na s zczycie rankingu, co nie dziwi, zna

z drowotnej i edukacji, stan środowiska

choćby PKB sięgało gwiazd.

lazły się b ogate kraj e Europy Zachod

naturalnego, sprawność instytucji, jakość

- Nasz wskaźnik o dp owiada na za

niej, w których w parze z wysokim PKB

infrastruktury, stopień rozwoju społe

potrzeb owanie zgłaszane przez wielu

idzie poziom życia mieszkańców. Listę

czeństwa obywatelskiego i stabilność

wybitnych ekonomistów, w tym nobli

otwiera Norwegia, za nią są S zwaj caria,

ekonomiczną (w tym dynamikę wzrostu

stów Josepha Stiglitza czy Amartyę Sena,

Szwecja, Islandia, Finlandia, Holandia,

gospo darczego czy stałość cen) . SEDA

bywreszcie naprawdę holistycznie mie

Austria, Niemcy, Luksemburg i B elgia.

zestawia ze sobą ogromną liczbę danych,

rzyć zamożność społeczeństw - mówi

Jak duży potrafi być rozdźwięk między

gromadzonych m.in. przez ONZ, B ank

"Przekrojowi" współautor metody Do

dochodem na mieszkańca a faktycznym

Światowy, Międzynarodowy Fundusz

uglas Be al. I doprecyzowuje: - Stworzyli-

dobrobytem, p okazuj e przykład Stanów

14

stycznia 201 3

45

GRUBESPRAWY

Więcej na: www . ebookgigs. eu

Zjednoczonych. Najvviększa (czytaj: pod

B ez wielkiej przesady i w opar

że nasza polityka j est przewidywal

względem PKB najbogatsza gospodarka

ciu o twarde dane można powiedzieć,

na, a nasza gospodarka stabilna. Choć

świata) ledwie załapała się do pierwszej dwudziestki krajów o najwyższym po

że Folska w o statnich latach wyko nała prawdziwy skok cywilizacyjny.

ostatnio stale trąbi się o kryzysie i ro

zimnie dobrobytu (dokładnie 19. miej

W minionym pięcioleciu średni do

nie pozwalają o sobie zapomnieć, to ani

sce). Głównie za sprawą ogromnych nie

chód na mieszkańca urósł o 25 proc.

bankructwo, ani hiperinflacj a, która za

równości społecznych, a także z p owodu

(sic!), w sposób odczuwalny popra wił się też stan infrastn1 ktury. I mowa

wą makulaturę, ani przewrót politycz

tu nie tylko o drogach czy stadionach,

ny na razie Polsce nie grożą. Czujemy

ale też np.

się bezpieczni. Mamywięc czas i ochotę inwestować w rozwój. I to procentuje.

wciąż utrudnionego dostępu do opieki medycznej. Z dala od s zczytu rankingu

snącej dziurze budżetowej, a politycy

mieni nasze pieniądze w bezwartościo

pozostają także kraj e, które zbijają koko sy na eksploatacji własnych bogactw na turalnych, ciesząc się wysokim średnim doch odem na mieszkań ca. Katar, Arabia Saudyjska czy Kuwejt, cho ć bogate, nie nauczyły się j eszcze, jak przetwarzać we alth (b ogactwo ) w well-being (pomyśl ność, dobro byt) swoich o bywate li. Z kolei całkiem dobrze idzie to Polsce. W pierwszej edycji rankingu SEDA zna lazła się na 3 3 . pozycji (na 150 państw), czyli znacznie powyżej poziomu, który wynikałbytylko z naszego PKB p er capi ta. Zawdzięczamyto głównie stosunko wo wysokim wynikom w każdym niemal wymiarze dobrobytu. Podobnie jakinne kraje Europy środkowo-Wschodniej od biegamyj edyniepod względem poziomu zatrudnienia. Według autorów analizy to stopa bezrobocia przekraczaj ąca już l 3 proc., a wśród młodych zbliżaj ąca się

nawet do 30 proc., jest nam kulą u nogi. Co jednak znacznie bardziej ekscytu j ące, Folska jest je dnym z krajów, w któ rych poziom życia obywateli poprawia się najszybciej. Ustępujemy tylko Bra zylii, Angoli, Albanii, Kambodżyi Uru gwajowi, a wyprzedzamytak dynamicz nie rozwij aj ące się gospodarki j ak Indie

Z a 2 0 lat Polska

o

dostępie do Internetu czy

znajdzie się wśród

telefonii komórkowej. W tym okresie

ocenę globalnego dobrobytu zaburza

2 0 proc. pań stw

licz ba użytkowników sieci wzrosła z 4 5

problem nieprzestrzegania wolności

świata ci eszących

do 65 proc., a liczba komórek na 100

Co na to nasi ekonomiści?

mieszkańców o prawie 20 proc. Chociaż

Folska j ako jeden z kraj ów b ogacących

ka, który utrudnia Chińczykom ciesze

nadal, w porównaniu z Europą Zachod

się naj szybciej ekonomistów nie dziwi.

nie się z obiektywnie dużego i szybkiego

nią, pozostajemy wtyle, to pokazuje, j ak

- Awans w rankingach rozwoj u go

wzrostu dochodów. O czywiście towarzystwo państw,

szybko doganiamy konkurencj ę. Udaje się nam przytym kształcić ludzi za dar

spo darczego zawdzięczamy j ednak głównie relatywnie szybkiemu wzro

w których poziom życia większości

mo na przyzwoitym poziomie, dostęp

stowi PKB na tle krajów rozwiniętych,

mieszkańców pozostawia, mówiąc deli

do opieki m edycznej (mimo naszych

które na po czątku globalnego kryzysu

katnie, wiele do życzenia, może nas nie

wiecznych utyskiwań) j e st znacznie

pokoić. Jednocześnie warto pamiętać, że oznacza ono, iż wciąż j esteśmywśród

lepszy niż średnio na świecie, a poziom korupcji w porównaniu z resztą globu

znalazły się w głębokiej recesji - mówi "Przekroj owi" dr Jakub B orowski, eko nomista ze Szkoły Głównej Handlowej

tych, którym w najbliższej przyszłości

nie j est wysoki i z roku na rok spada.

i członek Rady Gospo darczej przy pre

najpewniej będzie się poprawiać.

Do tego możemy się cieszyć z faktu,

mierze. - Oczekuję, że w naj bliższych

czy Chiny. W przypadku tych ostatnich

obywatelskich, łamania praw człowie

46

się n ajwiększym d o b ro bytem.

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu latach " efekt doganiania" będzie wolniej

utrzymać wysokie tempo wzrostu po

owocna współpraca, a bez współpracy

szy, ale nadal dochodyi wydatki Folaków

ziomu życia - zgadza się Douglas Be al

nie ma mowy o rozwoj u.

b ę dą nieznacznie rosły w porównaniu

z Boston Consulting Group. - Od j ako

z krajami rozwiniętymi. W 20 1 3

nie

ści sieci transp ortowej, telekomunika

o dczuj emy j ednak znaczącej poprawy

cyj nej czy energetycznej zależy mnó

j akości życia - dodaje.

stwo innych składników dobro bytu

r.

Kiedy już będzie "jak na Zachodzie!'?

Rozmaite rankingi rozwoju i dobrobytu

Rankingowy skok Folski ekonomiści

- p o cząwszy od persp ektyw dla firm

każdy może interpretować po swojemu.

tłumaczą też " efektem b azy" , czyli po ziomem, od którego się odbijamy, a także

i inwestycji, a skończywszy na poziomie

Tak samo SEDA. Entuzjaści będą s ię cie

opieki medycznej czy edukacji - dodaje.

szyć, że Folska dogania najzamożniej sze

skalą wsparcia, jaką w o statnich latach

A to te dwa o statnie czynniki nadal

kraj e świata w iście sprinterskim tempie.

otrzymaliśmy; przedews zystkim od Unii

uznawane są za krytyczne dla dalsze

Malkontenci zwrócą uwagę na to, że dy

Europejskiej. - Jakość życia b ez wątpie

go wzrostu poziomu życia. Inną prze

stans do tych najbogatszych j est wciąż

nia rośnie w Folsce - przyznaj e główny

s zkodą na polskiej dro dze do bycia

ogromny, a razem z nami ścigaj ą się

ekonomista Folskiego Banku Przedsię

drugą Norwegią j est znacznie niżs zy

kraj e, dla których dobrobyt to bieżąca

biorczości Ignacy Morawski , do dając

niż w kraj ach z czołówek rankingów

woda i prąd w każdym dom u. Nie ulega

przy tym, że naprawdę skalę gospodar

kapitał zaufania społecznego. Zdaniem

wątpliwoś ci, że chcemy i będziemy się

czego sukcesu będziemy mogli ocenić

doktora Jakuba Krysia, psychologa mię

porównywać głównie z tymi lepiej roz

dopiero, kiedywyczerpie się europejska

dzykulturowego ze Szkoły Wyższej Psy

winiętymi. Zapytałam więc współauto

kroplówka, o dpowiedzialna chociażby

chologii Sp ołecznej, Folaków hamuj e

ra metody;. kiedy dogonimy tych naj b o

za poprawę stanu infrastruktury.

i ogranicza właśnie p odejrzliwość. - Nie

gatszych. D ouglas B eal o dp owiedział:

- Jeśli za lO lat Folska nadal będzie

wierzymy w system, w którym żyj emy,

- Zgodnie z prognozami SEDA Folska

p owiększać d obrobyt obywateli w ta

nie ufamy instytucjom ani s obie n a

za mniej więcej 20 lat znaj dzie się wśród

kim tempie, będę zadowolony. Rzeczy

wzajem. Je żeli mamy się dalej rozwijać,

20 proc. państw cieszących się najwięk

wiście, dalszyrozwój infrastruktury j est

musimy sobie wreszcie zaufać - przeko

szym dobrobytem. Al e to tylko progno

w tej chwili kluczowy, j eśli Folska chce

nuj e. Bo bez zaufania nie j est mo żliwa

za. Wszystko j e st w waszych rękach! "''D

14

stycznia 201 3

GOSPODARKA

Jesteśmy coraz bo gatsi i szczęśliwsi.

To efekt " bazy", czyli poziomu

życia, od którego o d bijaliśmy s i ę w 1 9 89 roku .

47

' �----- J I MM Y ANDERSON/GEnY IMAGES/FPM

Prawo do samoobrony Grud niowa m asa kra w szkole w Sandy H oo k wywołała nową debatę na temat ogra ni czenia dostępu do p osiadania b ron i . J ed n a k Ameryka nie nadal n i e chcą dać się rozbroić. M a rek Wałku ski w n ajn owszej książce l/Wałkowa nie Amerykt/ której fra gm enty p u b l i kuj emy p o ni zeL tłu maczy dlaczego.

l{

iedy po kolej nych tragicznych

nym z powodów j est wiara w prawo

strzelaninach rozmawiam ze

do s amo obrony i przekonanie, że po

znaj o mymi z Polski, zawsze

siadanie broni to jedno z podstawowych

słyszę to samo pytanie: "Kiedy wreszcie

praw obywatelskich.

Ameryka zakaże posiadania broni albo

TWórcy amerykańskiego państwa

przynajmniej zacznie poważną dysku

umieścili w konstytucji niejednoznacz

W USA p i stolet

stanowi, prawo narodu do posiadania

nie jest symbolem

i noszenia broni nie może być ograniczo

zła. Amerykanie są

ne". Przez ponad 200 lat w Stanach Zje d

przeko n a n i , że broń o degrała pozytywną

n oczonych toczył się spór, czy zapis ten

rolę w h i storii ich

gwarantuje obywatelowi prawo do posia

kraju i że jest im nadal

dania broni, czynie . Jedni interpretowa

potrze bna.

sję na ten temat?". Odpowiedź na to py

ny zapis dotyczący prawa do p osiadania

tanie brzmi: "Prawdopodobnie nigdy".

broni. Zawartyj est on w drugiej popraw

gólnych stanów do tworzenia własnych

Amerykanie są skłonni zaakceptować

ce, która brzmi następująco: "Dobrze

oddziałów paramilitarnych (milicji)

łagodne restrykcj e dotyczące broni, ale

zorganizowana milicj a niezbędna do za

oraz gwarancję, że prawo to nie zostanie

absolutnie nie dadzą się rozbroić. Je d-

pewnienia bezpieczeństwa wolnemu

ograniczone przez rząd federalny. Inni

48

li drugą poprawkę j ako prawo poszcze

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

OBYCZAJE

twierdzili, że zapis ten oznacza indywi

ograniczenia dostępu do broni spotykają

stawiaj ąc żonę z sz eściorgiem dzieci.

dualne prawo do posiadania broni przez

się ze zdecydowanym oporem.

W wieku siedmiu latAmile nauczyła się

każdego obywatela - p o dobnie j akwol

Ponad 80 proc. Amerykanów sprzeci

strzelać z rodzinnego muzzleloadera

ność słowa czy religii. Różnica j est zasad

wia się propozycji wprowadzenia zakazu

i zaczęła przynosić do domu upolowane

nicza, przypieJWszej bowiem interpreta

sprzedaży pistoletów i nie zmienia po

przez siebie zaj ąc e, wiewiórki i kuropa

cj i (brak indywidualnego prawa) władze

glądów w tej sprawie nawet po głośnych

twy W kolejnych latach tak udoskona

stanowe lub lokalne mogłyby zakazać

strzelaninach. Po masakrze w Tucson tyl

liła umiej ętności strzeleckie, że zaczęła

posiadania broni na swoim terytorium.

ko 18 proc. ankietowanych stwierdziło,

sprzedawać upolowaną zwierzynę re

Przy drugiej interpretacji (indywidualne

stauracjom i hotelom w południowym

prawo) nikt nie może wprowadzić zaka

Ohio. W 1881 r. w rejon ten przybył z po

zu posiadania broni ani nadmiernych

kazem strzeleckim imigrant z Irlandii

ograniczeń w tym względzie. D opiero

Frank Butler. Właściciel hotelu w Cincin

w 2007 r. amerykański Sąd Najwyższy

nati Jack Frost namówiłAnnie, by stanęła

przychyl i ł się do drugi ej i nterpretacji ,

do poj edynku sp ortowego z Butl erem ,

co zresztą było zgodne z przekonaniem

który stawiał 100 dol., że nikt go nie po

większości Amerykanów. Od tej chwi

kona. Butler i Oakley strzelali do żywych

li żadna władza na żadnym obszarze

ptaków. W 25. rundzie Butler spudłował,

USA nie może zakazać praworządne

przegrywaj ąc poj edynek z 2 1 -letnią ry

mu obywatelowi posiadania broni ani

walką. O akley zrobiła n a Butlerze takie

wprowadzać daleko idących restrykcji.

wrażenie, że zaczął zabiegać o j ej wzglę

Jeśli gdziekolwiek takie restrykcj e obo

dy i rok później wzięli ślub. Przez kilka

wiązywały, jak np. w stolicy USA, automatycznie stały się nielegalne. Mieszkańcy USA nie sprzecilviaj ą się pewnym ograniczeniom dotyczącym broni, j eśli celem tych ograniczeń j est utrudnienie z dobywania broni osobom potencj alnie niebezpiecznym. 90 proc. Amerykanów uważa, że należy

latmies zkali w Cincinnati, później dołą

"

�

czyli do strzeleckiego showmana wszech

tfl

� § :J �:;;

czasów Buffalo Billa. Wraz z j ego trupą przemierzyli wzdłuż i wszerz Stany Zj ednoczone i występowali na dwo rach europej skich monarchów, w tym

o

przed brytyjską królową Wiktorią. ( ... )

� ji <2

Annie Oakley biła rekordy strzeleckie

uszczelnić system rej estracji osób psy chicznie chorych i narkomanów, który

do 64. roku życia. Występując na poka Nawet p o strze l a n i n i e

wykorzystywany j est do sprawdzania

w kinie, w któ rej

przeszłoś ci nabywców broni. Kontro

J a mes H o lmes

wersji nie budzi też zakaz sprzedaży

(na zdjęciu) zabił 1 2 osób, Ameryka n i e

że surowsze prawo dotyczące sprzedaży

zach Buffalo Billa, zyskała przydomek

i posiadania broni zapobiegłobytragedii.

Mała Fani Strzał w Dziesiątkę, miała b o

Jednym z p owodów, dla których

wiem zaledwie 1 50 cm wzrostu. Annie

Amerykanie zgadzaj ą się, by broń była

głęboko wierzyła, że kobiety powinny

jej osobom wpisanym na rządową listę

zaakceptują tylko

w ich kraju łatwo dostępna, j est fakt,

umieć strzelać, by skutecznie korzystać

podejrzanych o związki z terroryzmem.

ła g o d n e restrykcje

że nie koj arzy im się ona wyłącznie

z prawa do samoobrony. Apelując do ko

z tragediami i masakrami. W amery

biet, by uczyły się strzelać, odwoływała

Ponad 80 proc. popiera też wprowadze

d otyczące b ro n i .

nie bezwzględnego obowiązku spraw

kańskiej kulturze pistolet, strzelba czy

się do idei równouprawnienia. Zwraca

dzenia przeszłości kupuj ącego, nawet

karabin niekoniecznie s ą uosobieniem

ła uwagę na fakt, że pistolet zwiększa

j eśli sprzedaj ącym j est osoba prywat

zła. Wręcz przeciwnie - Amerykanie są

szanse osoby słabszej fizycznie w starciu

na (obecnie taki obowiązek maj ą tylko

przekonani, że broń odegrała p ozytyw

z większym i silniejszym przeciwnikiem

sklepy z bronią). Po strzelaninie w Tuc

ną rolę w historii ich kraju i że nadal j est

i że kobieta z bronią nie potrzebuje męż

son w Arizonie w styczniu 20 1 1 r., gdy

im potrzebna. Są oswojeni z bronią, nie

czyzny do o chrony, bo może obronić

chory psychicznie mężczyzna otworzył

wywołuje ona u nich negatywnych sko

się sama. Oakley nauczyła posługiwać

ogień do uczestników wiecu politycz

j arzeń. Naukowcy i publicyści mówią

się bronią 1 5 tys. kobiet, a w wydawanej

nego, zabij ając j edną serią z karabinu

o tzw. amerykańskiej kulturze broni. ( ... )

w Cincinnati gazecie zamieściła instruk cję, jak chować pistolet pod kapeluszem.

półautomatycznego sześć osób i raniąc 1 3 , niemal dwie trzecie Amerykanów

Z kara binu w papieros

poparło wprowadzenie zakazu sprze

Annie Oakley była pierwszą kobietą

PozłacanyrewolwerSmith & Wesson, który należał do Annie Oakley, j est naj

daży magazynków o dużej pojemności.

w USA, która z asłynęła swoimi umie

cenniejszym eksponatem Naro dowego

Mniej więcej tyle samo osób nie chce, aby

j ętnościami strzeleckimi. Urodziła się

Muzeum Broni (ang. National Firearms

na rynku dostępna była broń ofensywna

w 1860 r.

biednej rodzinie kwakrów

Museum) w Fairfax pod Waszyngto

typu kałasznikow lub pistolet szturmo

z Ohio. Gdy miała pięć lat, j ej 66-letni

nem. Poza pistoletem Oakley znaj duj e

wy TEC-9. Jednak dalej idące propozycj e

oj ciec zmarł na zapalenie płuc, pozo-

się w nim 2700 zabytkowych rewolwe-

14

stycznia 201 3

w

49

GRUBESPRAWY

rów, strzelb i karabinów. Podobne mu

cery leżą na półkach 2000 popular

różnieniu od europej skiego rycerza

zea znaj duj ą się w wielu miastach i mia

nych amerykańskich hipermarke

czy j apońskiego samuraj a nie j est

steczkach na terytorium całych Stanów

tów Wal-Mart. Kiedy w 2004 r. kan

on przedstawicielem klasy wyż szej,

Zjednoczonych. Dlaczego takie muzea

dydat demokratów na prezydenta

ale zwykłym Amerykaninem z sze

w ogóle powstały? Bo broń j est głębo

John Kerry chciał zademonstrować,

ściostrzałowym coltem u boku - pi

ko zakorzeniona w amerykańskiej hi

że nie j est przeciwnikiem broni, udał

storii i kulturze. Miliony Amerykanów

się w towarzystwie kamerzystów i fo

stoletem, który został okrzyknięty " "wielkim wyrównywaczem (ang.

spędzają wolny czas na strzelnicy albo

toreporterów na polowanie na kaczki.

great equalizer) i stał się symbolem

na polowaniu. Broń jest wszechobecna

Myślistwo i etos kresowy są filara

równości. Po pierwsze dlatego, że pozwa

w literaturze i filmie. Bez broni palnej

mi zj awiska zwanego "h1lturą broni".

.,Wałkowanie Ameryki" M arka Walkuskiego,

lał słabszemu człowiekowi pokonać sil

wyd. Helion/Editio.pl

niej szego ( siła fizyczna miała mniejsze

nie byłob y filmów gangsterskich i we

Określenie to stworzył konserwatywny

sternów. Słownictwo związane z bronią

historyk Richard Hofstadter, by podkre

znaczenie), a po drugie - ponieważ dzię

przeniknęło nawet do j ęzyka potocz

ślić, że broń j est częścią dziedzictwa na

ki masowej produkcji i niskiej cenie stał

n ego. Amerykani e posługuj ą się dzi e

rodowego Stan ów Zj ednoczonych oraz

się ogó l n o dostępny Jak m ówil i m i esz

siątkami metafor strzeleckich. Grub a " ryba to u nich "big shot ( z ang. potężny

że jest dla niej miejsce we współczesnym

kańcy Dzikiego Zachodu: "Bóg stworzył

społeczeństwie amerykańskim. Ważny-

ludzi, a pułkownik Samuel Colt wprowa " dził międzynimi równość .

strzał), ambitne cele to " shooting for the " moon (z ang. strzelanie do księżyca), a o s o b a b ezpośrednia to " straight sho oter" (z ang. b ezpośredni strzelec). Być wiernym swoim przekonaniom to "stick to your guns" (z ang. trzymać się swoich " pistoletów), a "long shot (strzelać z da leka) oznacza niewielkie szanse.

Broń j est także elementem amerykań

cw

Mieszkańcy Dzil
skiego indywidualizmu. Od początku istnienia kraju Amerykanie musieli po legać na samych sobie i tradycj a ta prze trwała do dziś - szczególnie na provvin cji. Mieszkaj ący tam ludzie nie ufaj ą państwu i chętnie biorą sprawy w swoje ręce, również w kwestii bezpieczeństwa.

l
Użycie broni przeciwko osobie, która po

( ... ) Broń w USA stała się b ardziej po

p ełnia lub zamierza popełnić poważne

wsze chna dopiero w drugiej połowie

mi elementami kultury broni są odpo

przestępstwo, j est legalne we wszystkich

XIX w., głównie dzięki obniżeniu j ej

wiedzialność i bezpieczeństwo posługi

50 stanach. Wszędzie też obywatel może

ceny za sprawą masowej produkcji re

wania się pistoletami czy strzelbami. ( ... )

aresztować przestępcę przyłap anego na gorącym u czynku lub uciekającego

wolwerów przez Samuela Colta.

I deologia pistoletu

z miejsca zbrodni. Według Davida Ko

elementem gospodarki było myślistwo,

Istniej e wiele p owodów, dla których

p ela z kons erwatywnego ośrodka In

które stało się popularne m.in. dlatego, " że na "nowym kontynencie każdy mógł

Amerykanie są przywiązani do broni.

dependence Institute fakt, że kodeksy

Poza względami praktycznymi, zamiło

karne w Stanach Zjednoczonych dają

polować, p odczas gdy w Europie prawo

waniem do strzelania i czynnikami kul

obywatelowi daleko idące prawo użycia

to było zarezerwowane dla arystokracj i.

turovvymi broń i prawo do j ej posiadania

broni, wynika z amerykańskiej h1ltury

Na nowo zajmowanych terenach dzi

wiążą się także z amerykańskimi warto

prawnej, która opiera się na nieufności

ką zwierzynę zabijano dla pożywienia,

ściami - przede wszystkim równością.

wob ec państwa.

W kolonialnej Ameryce ważnym

a rozwijający się rynek skór stał się dla

W wielu krajach funkcjonuj e idea

Nieufność wob ec państwa nie ozna

wieluAmerykanów źródłem p okaźnych

równości, ale w różnych społeczeń

cza, że AmerykaJ1ie przypisuj ą państwu

dochodów. Z czasem myślistwo traciło

stwach j e st ona różnie interpretowana.

złe intencj e. Nikt w Stanach Zjednoczo

swój praktyczny charakter. Przetrwa

Może oznaczać zrównywanie sytuacji

nych nie sugeruj e, że p olicja czy pro

ło j e dnak j ako sport l rekreacja. Obec

ekonomicznej poprzez redystrybu

kuratura chcą zaszkodzić obywatelowi

nie około 14 mln Amerykanów chodzi

cję dochodów alb o je dnakowy dostęp

albo stać się sojusznikami przestępców.

na polowania. D zięki temu w USA istnie

do darmowej służby zdrowia. W Sta

Mieszkańcy USA nie wierzą j e dnak, że

j e rynekbroni i wyposażenia myśliwskie

nach Zj edno czonych ideał równości

instytucj e państwowe mogą zapewnić

go wart 20 mld dol., a w produkcji i usłu

odnosi się przede wszystkim do statusu

im całkowite b ezpieczeństwo. Zresztą

gach związanych z myślistwem pracuj e

i oznacza odrzucenie klasowości. Tytuły,

nie trzeba być Amerykaninem, żeby zo

ponad 700 tys. osób. Jedna z naj popu

urodzenie, przynależność do elity maj ą

rientować się, że policja nie j e st w stanie

larniej szych sieci sklepów sportowych,

tu mniejsze znaczenie niż w innych kra

pilnować każdego domu czy samocho

Dick's, ma ogromny i do b rze wyposa

j ach. Amerykański ideał równości zna

du i że naj częściej przyj eżdża na miejsce

żony dział myśliwski, znacznie większy

lazł odzwierciedlenie w archetypie boha

przestęp stwa już po fakcie. Jednak o ile

od działu wędkarskiego. Strzelby i sztu-

tera Dzikiego Zachodu - kowboja. W od-

mieszkańcy wielu kraj ów uznają, że taka

50

PRZEKRÓ·J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu j est natura rze czy, o tyleAmerykanie nie

OBYCZAJE

Europej czycy zaakceptowali argument,

siły. W ostatnim czasie wiele stanów

godzą się z tym i uważaj ą, że skoro pań

że w imię grupowego interesu państwo

rozszerzyło też prawo do samo obrony,

stwo nie może zagwarantować obywa

może ograniczyć ich prawo do samo

zezwalaj ąc na zastrzelenie napastnika

telom pełnej ochrony, to powinno po

obrony. Większość Amerykanów takie

nie tylko wtedy, gdy grozi nam śmiercią,

zwolić im bronić się samym. A skuteczna

rozumowanie odrzuca. Co więcej, pra

ale również gdywłamuje się lub rabuj e.

obrona nie jest możliwa b ez broni palnej,

wo do samoobrony j est w USA stopnio

Już niemal w całych USA obowiązuj ą

bo tylko ona zrównuje szans e potencjal

wo rozszerzane.

przepisy zezwalaj ące na noszenie uh}'

W ciągu ostatniej dekady kilkanaście

tej broni w miejscach publicznych. Ko

(w przeciwieństwie

stanów wprowadziło do swoich ko dek

lejne stany wprowadzaj ą też " doktrynę

do Europej czyków - przyp. red.) znacz

sów karnych zasadę nieoddawania pola

zamku", która mówi, że w swoim domu

nej ofiary w konfrontacji z przestępcą. ( ... ) Amerykanie

nie większą wagę przywiązuj ą do praw

(ang. Stand-your-ground), która przez

obywatel obj ęty j est szczególną o chro

j ednostki. Uważają, że państwo nie

przeciwników nazywana j e st zasadą

ną przed napaścią i może zabić intru

ma moralnego prawa do pozbawia

" strzelaj, a p otem zadawaj pytania" .

za, gdy tylko ma "uzasadnione prze

n i a obywatel a m o żliwo ści o ch rony.

Mówi ona, że osoba, która czuj e się za

kon an i e" ( "uzasadn i on e p o dejrzenie"

Co ma zrobić mies zkający na odludziu

grożona, nie musi podejm ować próby

nie wystarczy) , że napastnik zamierza

farmer z Kansas, do którego domu wła

wycofania się w celu uniknięcia rozle

spowo dować śmierć lub poważne ob

muje się dwóch uzbroj onych kryminali

wu

krwi i może zastrzelić napastnika.

rażenia osób przebywających w danym

stów? Dzwonić po p olicj ę, której najbliż

Wcześniej w niektórych amerykańskich

miej s cu . Jest to dość luźny standard,

szyposterunek znaj duj e się pół godziny

stanach ob owiązek wycofania się (d uty

niemal zawsze prowadzący do unie

j azdysamochodem stąd, a bandytom za

to retreat) był zapisany w ko deksach

winnienia kogoś, kto zastrzelił włamy

proponować, by tymczasem napili się

karnych, a użycie siły mogącej pozba

wacza. Co więcej, w niektórych stanach

gorącej herbaty? Jak wytłumaczyć bez

wić życia napastnika było dopuszczalne

os oba przebywaj ąca we własnym domu

bronnej kobiecie, która pracuje w nie

Strze lanina

tylko wtedy, gdy wycofanie się zwięk

może zabić każdego, kto wtargnął na j ej

bezpiecznej dzielnicy, że j eśli zostanie

w szkole w S a n dy

szało zagrożenie zaatakowanej o soby.

teren, i nie musi nawet udowadniać, ż e

Część stanów nie miała żadnych szcze

obawiała się o swoj e bezpieczeństwo.

H oo k wstrząsn ęła

zgwałcona, to stanie się tak w imię sze

Ameryka n a mi, ale

roko rozumianego dobra społecznego?

i tak nie zrezygnują

gółowych regulacji w tej kwestii, co da

Być może dlatego większość Ameryka

Właśnie na tym polega zasadnicza róż

o n i z prawa d o broni,

wało możliwość oskarżenia os oby dzia

nów nie stawia wokół swoich posiadło

szanse w konfrontacji

łaj ąc ej w samoobronie o zastosowanie

ści ogrodzeń, j ak to się dziej e w wielu

z przestępcą.

wobec napastnika nieproporcj onalnej

innych kraj ach świata. �

nica pomiędzy Stanami Zj e dno czony mi a większością krajów europej skich.

14

stycznia 201 3

bo wyrównuje ich

51

l(u 1 r · u RA L

)AJ.ję.c e · a��a��r�s . eu � świetnej EP-ce formacji Baaba z Gabą Kul ką pisze Piotr Mieczni kowski -c) 70

STACH SZABŁOWS I
Kto s i ę bo i banana, czyli N atalia w Brooltlyni e //Ameryka n i e j est na to gotowa" - powti edział !l egendarny galerzysta Leo Castelli, kiedy ikona polski ej neoawangardy N ata lia LL pokazała m u swoje p ra ce. Był rok 1 9 77, a rtystka p rzedarła się wła śnti e przez żelazną kurtynę i p rzybyła ze środkowoeu ropejskich ostępów do N owego Jorku.

52

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu

C

zy Ameryka rzeczywiście nie

SZTU KA Osoby dramatu

bierze udział w gej owskich demonstra

była gotowa na Natalię ? Czy

cjach, a trzeba pamiętać, że w 1977 r.

może Natalia nie była gotowa

bardziej przypominały one akcje miej

N atalia LL

na Amerykę? Co tak naprawdę zdarzy

skiej partyzantki niż wesołe Parady

(aka Natal ia Lach ·Lachowicz)

ło się wówczas w N owym Jorku ? Odpo

Równości.

wiedzi na te pytania poszukuje Karol

Dlaczego j e dnak w ogóle Karol Ra

Radziszewski. Artysta, którego w czasie

dziszewski poszedł tropem Natalii LL

amerykańskiej eskapady Natalii LL nie

i czemu mamy tym śladem po dążyć

było j e szcze na świecie, po dąża jej tro

wraz z nim? Rzecz w tym, że w latach 70.

pem za ocean i rozpoczyna dochodze

Natalia LL wyszła przed szereg, w całej

Głów n a heroina o p owieści. R azem z wystawą Karola R a d ziszewskiego M uzeum Ws p ółczesn e Wrocła w poka zuje retrospektywę Permafo, n i e z a leżnej ga lerii i l a b o ratoriu m neoaw a n g a rd owych eksperymentów, które N atalia LL utwo· rzyła w 1 970 r. razem ze Zbigniewem

nie. śl ady prowadzą do l egen darnych

komuni stycznej Europi e Środkowej

gigantów amerykaóskiej awangardy,

trudno byłoby znaleźć drugą artyst

a także w kierunku drugiej fali femini

kę, która równie śmiało posługiwałaby

zmu, rewolucj i seksualnej, heroicznej

się erotyką jako narzędziem krytycz

Andy' ego Warhola i jego ekipy z Facto ry,

epoki walki o prawa gejów oraz mię

nym; j ej prace wchodziły w dźwięcz

to o d naleźli byśmy ich wła ś n i e w szcze

dzynaro dowego spisku męskich szo

ny rezonans z radykalną światową

gólnym koktajlu p o p u i koncept u a l iz m u ,

winistów przeciw kobietom w sztuce.

sztuką feministyczną. Przekleństwo

który m ieszano w Permafo. S a m a Natalia

Karol wciela się w detektywa, ale jed

artystycznych pionierów ze Wscho

była zaś z u p ełnie wyjątkowa. I n s p i rowana

nak przede wszystkim j est artystą, więc

du polegało na tym, że Zachód zwykle

pismami de S ade'a i Bata i l le'a b adała

rezultaty swojego śledztwa przedstawia

nie miał poj ęcia ani o ich istnieniu, ani

w formie wystawy, pod zaczerpniętym

ich odkryciach. Z Natalią mogło być

z Leo Castellego tytułem "America Is Not Ready for This " .

inaczej. W o dróżnieniu o d większości

cw

Dłubakiem, Antonim Dzieduszyckim oraz mężem Andrzejem Lachowicze m . Gdyby szukać w ówczes nej Polsce krewniaków

a rtystyczny p otencjał erotyki, pornografii i sadoma sachizmu w czasa ch, w których polska sztuka starała się być id ealnie b ezpłciowa i w temacie seksualnoś ci

świetnych artystów zza żelaznej kurty-

m ogła p o chwalić się iście harcerską n ie· " winnością. " Sztuka k onsum pcyjna , cykl

W latach 70. Natalia LL wyszła przed szereg, w całej komunistycznej Europie środkowej trudno byłoby znaleźć drugą artystkę, która równie śmiało posługiwałaby się erotyką jako narzędziem krytycznym. Jej prace wchodziły w dźwięczny rezonans z radykalną światową sztuką feministyczną.

filmów i fot ografii , w których N a t a l i a LL każe lalkowatym blond modelkom w nie·

dwuznaczny sposób jeść b a n any i kieł baski oraz o cierać sobie wydatne u sta ze spływającego z nich białego kisielu, n al eżą dziś do i kon p olskie g o femi n i z m u a rtystycznego. W 1 9 76 r . erotyczna p raca N ata lii t rafiła na okładkę k u ltowego " włoskiego m agazyn u Jlas h Art . Artystka

N ew York, N ew York

ny, których międzynaro dowa historia

Wystawa j est kapitalna, co j est tym bar

sztuki odkrywa dopiero teraz, Natalia

dziej impo nuj ące, że rozpo czynaj ąc

LL poj awiła się we właściwym miej scu

do chodzenie, Karol dysponował za

we właściwym czasie ponad trzy deka

zdawała s i ę być u progu światowej k a riery. W 1 97 7 r. d ostała od Fundacji Kości uszkows kiej styp e n d i u m i znalazła się w N owym J orku.

ledwie kilko ma p oszlakami. Koron

dytemu. W 1977 r. znalazła się w pępku

Karol Radziszewski

nym dowodem w sprawie był banan

świata sztuki i poznała wielu z najważ

Człowiek i n stytucja, b a , człowiek o r kie

- rekwizyt, którego Natalia LL użyła

niejszych mieszkańców tego pępka.

stra: współtwórca kolektywu Latająca

w swoj ej legendarnej erotycznej pra

Wiały pomyślne dla niej wiatry; strate

G aleria Szu Szu, malarz, m uralista, p erfor·

Sztuka konsumpcyj na" i który

gie konceptualne, performance, seksu

m er, i nstalator, film owiec, artysta l a u reat " m . i n . Paszport u ,,Polityki i l n a g ro d y

cy

" linkował j ej twórczość do najbardziej

(

alność, ciało i płeć kulturowa, którymi

w k o n ku rs i e Samsung Art M aster) o raz,

zaawansowanej nowoj orskiej sztuki,

zajmowała się Natalia LL, byływówczas

z Andym Warho lem na czele. Poza tym

tematami rozgrzewaj ącymi Nowy Jork.

Karol Radziszewski

była garść zdjęć przedstawiaj ących Na

A j e dnak nic z tego nie wyszło ... Karol

rozpoczął artystyczne

talię w towarzystwie supergwiazd ame

Radziszewski przeczuwał, że poprzez

rykaóskiej awangardy, by wspomnieć

nowojorski epizod Natalii LL można

w N owym J o rku.

Hansa Haacke'a, Josepha Kossutha czy

dobrać się do wielu ciekawych spraw.

l
Carolee Schneemann. I były wreszcie

Jak robi się historię sztuki? Jakie są me

w tym dochodzeniu

szego jedn o z n a cznego a rtystyczneg o

był banan - fetysz

coming autu w h i storii sztuki polskiej;

fotografie, na których polska artystka

chanizmy artystycznego sukcesu ? Czy

sztuki N atalii z lat 70.

1 4 stycznia 201 3

śledztwo w sprawie p o bytu Natalii LL

last b ut n ot least, wydawca i naczeln y " " D I K Fag a zine , jedynego w Polsce pisma o w s półczesnej kulturze wizua l n ej o g lądanej przez pryzmat w rażliwości gejowskiej . Karol jest autorem p i e rw

53

KULTURA

artysta z Polski przybywaj ący do No

Wi

P o d czas p o bytu

s. eu

piając każdego, komu Natalia LL mo

w poprzedniej dekadzie wylansował

wego Jorku był prowincj uszem usi

w N owym

gła wej ść wówczas w drogę. Na wysta

popartystów z Warholem na czele i był

łuj ącym wspinać się na szklaną górę,

Jorku N atalia LL

wie Karol przedstawia raport z tego

na szczycie której j aśniała światowa

s p ontanicz n i e

w tym czasie potęgą w Nowym Jorku .

dochodzenia, dokumenty, fotografie

Supergalerzysta oglądał prace Natalii

pojawiła s i ę wraz

stolica sztuki? Czy jest takim prowin

z e swoimi praca m i

i, przede wszystkim, wci ągaj ący film.

LL w ob stawie dwóch asystentów, ale

cjuszem dziś?

n a przetaczającyc h

Wielu słynnych artystów i galerzystów

ostatecznie wymiękł. "Niestety, u nas

się wówczas

odm ówiło sp otkania, wymawiaj ąc się

taka sztuka nie przejdzie. Jest za bardzo

Czas nie sprzyjał Karolowi, Natalia LL była w Nowym Jorku raptem trzy miesiące, minęło 3 5 lat. Wielu boha terów tamtych dni j uż nie żyj e, w pa

przez miasto demonstraqach

brakiem czasu lub zmąconą pamięcią.

erotyczna, a my nie jesteśmy j eszcze

g ej owskich.

Inni zgo dzili się wystąpić przed kame

na takim etapie " - miał według artystki

rą; z ich opowieści wyłania się niej ed

powiedzieć Castelli.

mięci innych zatarło się wspomnie

no znaczny i wielowymiarowy obraz,

nie o dziewczynie z Polski, która jadła

w którego tle maj aczą woj ny kulturowe

Krytyk Douglas Crimp ma wątpli wości: - Świat sztuki rzeczywiście był

b anany; do Nowego Jorku przybywa

i konfrontacj a polskiej artystki z ame

pruderyjny. Ale erotyzm związany

ją przecież hordy artystów z całego

rykańskim mitem.

Artysta detektyw nie ustawał j ednak

z ssaniem b anana nie wydaj e mi się przekraczać ówczesnych granic - mówi

świata i każdy ma coś do pokazania.

Czy Ameryka była gotowa?

Radziszewskiemu słynny krytyk.

w wysiłkach, wysłał dziesiątki e-maili,

W filmie Karola Natalia LL wspomina

Performerka Marina Abramović

nagabywał, dopytywał i drążył, zacze-

wizytę w galerii L eo Castellego, który

nie owija za to w bawełnę. W o dróż-

54

PRZEKRÓ,J numer 2

Wi

s. eu

SZTUKA

Osoby dramatu w 2 005 r. w p rywatnym mieszkan i u " p o kazał wystawę_ " Pedaly , od tego czasu fu n kcjo n uje j a ko czołowy gejowski a rtysta w Po lsce, " Mich ał Witkowski n aszych " sztuk wi zualnych . l
Carolee Sch n eemann " W słyn n ej a kcji " I nterior S croll ' Wewnętrzny zwój czytała w galerii

C,

)

nago m a n ifest fem i nistyczny, wyciąg ając j e g o zwi n ięty tekst z włas n ej wagi ny. Ż ywa legenda sztuki krytycznej, n owo jorska performerka, która w l atach 70. z n ajdowała się w awan g a rd zie l i fa li fem i n i z m u . S p o ś ród odnalezionych p rzez Karola Radziszewskiego świadków to o n a n ajlepiej p a m i ęta spotkanie z N atalią LL w 1 977 r.

Douglas Cri m p W pływowy krytyk, tęgi historyk sztuki, l e g e n d a lewicowego magazynu " Octob e r', weteran woj e n kultu rowych i z m a g a ń

nieniu o d innych bohaterów filmu Ra

w l atach 70 . , złotej dekadzie s ztuki

dziszewskiego nie siada przed kamerą;

ciała, najb ardziej radykalnych p er

Karol -vvm ontował do dokumentu za

formerów trudno był o przelicyto

pis z rozmowy z performerką na Sky

w a ć w ko nkurencj i e kstr e m alnych

pie.

gestów.

Myślę, że to była wielka ścierna

" ze strony Castellego. W tym czasie

,,Ameryka nie była gotowa? - o b

pracował z b ardzo prowokacyj nymi

rusza się Marina Abramović. - To ra

artystami. Mówimy o czasach Chrisa

czej galerie komercyjne mogły nie być

Burdena, Vito Acconciego, Giny Pane.

na coś gotowe! Istniały j ednak inne, al

Może w ten sposób chciał j ej p owie

ternatywne obiegi. Tam działa się praw

dzieć, że j ej sztuka j est nie tyle za bar

dziwa sztuka! Jeżeli Natalia się poddała,

dzo, ile za mało prowokuj ąca?" - śmieje

bo komercyj ne galerie nie chciały po

się Marina.

kazywać sztuki, to znaczy, że za słabo

Rzeczywiście, Gina Pane cięła się

o nią walczyła. Wyobrażenie Natalii,

brzytwą, Chris Burden kazał strzelać

że przyj edzie na trzy miesiące do NYC

do siebie w galerii z o strej amunicj i,

i rozpocznie współpracę z najważniej

a Vito Acconci go d zinami o nanizo

szym galerzystą tamtych czasów, wyda

wał się w galerii u stóp publiczności;

j e się luksusowe ".

1 4 stycznia 201 3

o prawa gejów z l at 70. i 80. Permafo, ko lektyw, który w s p ółtwo rzyła w latach 7 0 . N atalia LL, m i eszała p o p, konceptualizm i zmysło w o ś ć w s p o s ób b l i s ki Wa rholowskiej Factory.

A.A. Bronson Artysta, kurator i wydawca, współtwórca k o l e ktywu Genera l ldea, który znalazł się_ w awangardzie a merykańskiego koncep " tualizmu, oraz n a czelny " Fi le Magazine , który w lata ch 70. n ależał d o n aj b a rdziej " "wyczesa nych a merykańskich pism a rtystycznych.

Marina Abramović Wiecznie mło d a " b abcia sztu ki p e rfor ' " m ance u , o b d arzona n adludzką s iłą woli radykalna jugosłowia ń s ka performerka, n i ew ahająca się p rzelewać w i m i ę sztuki wła s n ej krwi. Kiedy N atalia LL p rzyjechała do N owego J o rku, M a ri ny Abramović jesz ' cze t a m n i e b yło. " B abcia p e rform ance u "

55

KULTURA

Wi

na: www . ebook

s . eu

" Czy ludzie ją tu znali? - dziwi się A A . Brons o n. - Amerykanie? O nie. Wtedy Amerykanie znali tylko Amery kanów" . B r o ns a no w i wtóruj e D o u g l a s Crimp : "W l atach 70. A m erykanie mieli o b s e s j ę na punkcie tworzenia c z egoś am e rykańskiego w s ztu c e . W gruncie r z e c z y pragn ę l i s ię odsu n ąć o d Europy i w rezultacie n awet słynni zachodnio europej s cy twórcy nie byli w Stanach znani tak d obrze, j ak p owi n n i . Natal i a LL n i e dość, ż e miała kiepskie, wsch o d n i o europ ej skie pocho dz enie, to na domiar złego była j es z c z e kobietą " . Jak wspomina AA. Bronson: " Lata 70. były niewiarygo dne; w sztuce N atalia LL, " Sztuka

w ogóle nie było kobiet. W tamtych

kon s u m pcyjna "

czasach powie dzenie, że j e st się gejem,

(1 972). Artystka p o sług iwala s i ę

równało się wyzerowaniu szans na ka

erotyką,

rierę, ale nawet teraz łatwiej jest być qu

ze ś m i ałością

eer niż kobietą w świecie s ztuki. Bycie mężczyzną to j ednak wielki atut" .

n i emającą prece d e n s u w p o l s ki eJ s ztuce kon ceptu a l n ej .

Carolee Schneemann nie ma wąt pliwości, że Natalia, j ak każda artystka, miała przeciw sobie spisek grupy trzy mającej władzę w sztuce, czyli męż czyzn: " Jeż e li chcieli cię przelecieć, tracili zainteres owanie twoimi pra cami. Jak atrakcyjna kobieta mogłaby zrobić coś poważnego ? Artystek ame rykańskich również nie traktowano poważnie " . Vito Acconci zastanawia się, czy może Natalia nie pojawiła się j ednak w Nowym Jorku za późno: "Wiesz, cza sy się już zmieniały. To tak j ak z muzy ką: wczesne l ata 70. to były długie pio senki, p oj edynczy głos. Ale pod koniec dekady chodziło j uż o piosenki krótkie, zbiorowy wokal, punk" .

Banan Mario Montez w ogól e n i e mówi o Na talii LL , p o nieważ nie ma o niej po j ę cia. Opowiada za to, j ak w 1 964 r. przyszedł do Factory Warhola na zdję N ata l i a L L przed

cia próbne, usiadł przed kamerą i wy

swoją banan ową

ciągnął z torebki banana. Tak powstał

ofensywą awangardowej grupy

pierwszy z dwóch filmó w pt. " Mario B anana". Wkrótce p otem Warhol za

0 5 1 w Torun i u .

czął pokazywać banany na obrazach,

- na s p otka n i u

56

PRZEKRÓ,J numer 2

Wi

SZTUKA

s . eu

Osoby dramatu trafila tam znacznie p óźniej , a le za to, w o dróżni e n i u od p olskiej artystk i , wgry zła się w Wielkie J abłko a ż do o g ryzk a . W 2 0 1 O r . z r o b iła wielką r etrospektywę w n owojorskim MaMA, uwieczni o n ą w p rzebojowym filmie Matthew Akersa ,Artystka o be cna" - zdobyła sławę, wiel kie p i e n i ądze i status celebrytki rozchwy tywan ej przez p rojekt a ntów m o dy.

Vito Acconci Kolejna postać żywcem wyjęta z kart p o d r ęczników historii sztuki; p erformer z Brookly nu, wirtuoz sztuki ciała, autor legendarnej akcji S eedbed z 1 9 7 1 r.;

' p odczas tego klasycznego p erformance u, Acconc1 tkwił p o d p odłogą galerii Son nabend i m asturbowat się przez osiem godzi n dziennie, o powiadając jednocze ś n ie swoje seksualne fantazje na temat chodzących nad nim wid zów.

M a ri o Montez Rodem z Portoryko, ale od zawsze w n owojorskim undergroundzie. Przyj aciel i członek świty samego Jacka S m itha oraz

owoc trafil też na okładkę płyty " Velvet Underground" . " Wygląda na to, że przez przypadek zainicjowałem cały b ananowy trend w sztuce" - śmieje się Montez w fil

b ez żenady wycina z listy zaproszo

dziś. W t l e jej

nych do o dgrywania pierwszoplano

a ktor wielu jego film ów, a później jeden ' z S u perstars Andy ego Warhola, u któ

s a d o m a s och istyczny

wych ról w historii sztuki? Naj mniej

rego wystqpił w ki l kunastu p rojektach

emocji nowojorska eskapada wywo

filmowych . J ednym z nich był oczywiście " " M a rio Banana z 1 964 r. - fil m , w któ rym Montez z na cząco zjada b anana, zapo

Nata lia L L

"Aksamitny terror" z 1 9 7 0 r.

łuj e w samej Natalii; w filmie Radzi

mie Radziszewskie go. Czy Natalia i j ej

szewskiego mówi, że w gruncie rzeczy

falliczne banany ze " Sztuki konsump " cyjnej do tego nurtu należały? A może

niczego od Ameryki nie oczekiwała; jechała tam zderzyć się z pewnym mi

b anan j edzony we Wrocławiu epoki

tem, a znalazła n ormalne życie - i wró

Edwarda Gierka miał jednak zupełnie

ciła do domu . Pikanterii całej historii

inny smak niż owoce, którymi raczy

do daje fakt, że nawet j eżeli Ameryka

ła się świta Warhola w Factory? Radzi

nie była gotowa na Natalię LL , to taką

szewski mierzy szerokość przepaści,

gotowością mógł po chwalić się prza

która dzieliła sztukę Wschodu i Zacho du pomimo tego, że po obu stronach

śny gierkowski PRL, w którym " Sztuka konsumpcyjna" i inne prowokacyjne

Aktywistka, k uratorka , krytyczka, j edna

żelaznej kurtyny artystom chodziło

proj ekty artystki na temat seksualności,

z osób, która kładła kamienie węgielne

mniej więcej o to samo. Jaki płynie mo

pożądania i przyj emności były j ednak

pod gmach teorii fe m i n i stycznej w latach

rał z tej opowieści? Czy, j ak chce wykuta

wystawiane. Radziszewski nie wyciąga

70. Lippard wysłała N atalii L L m a nifest

z nierdzewnej stali Abramović, Natalia

więc ze swej opowieści żadnego j ed

fe m i n i styczny jeszcze przed p rzyjazdem

LL była turystką, która pukała do nie

noznacznego morału - zamiast tego,

właścivvych drzwi i nie miała dość de

w ostatniej scenie, na pożegnanie zjada

terminacji, żeby pazurami i zęb ami

wraz z Natalią LL po b ananie. "'1[)

wczepić się w nowoj orski bruk? Czy może raczej, j ak sugeruj ą Schneemann czy Acconci, artystka z Polski, wschod

Antonio Homem Dyrektor S o n n a be n d Gallery, w latach

7 0 . jednej z najważniejszych scen sztuki radykalnej w N owym J orku .

Lu cy Li ppard

tej drugiej do N owego J o rk u ; n iestety, d o k u m ent utonął p odczas a poka li ptycznej powodzi, która zalała Wrocław w 1 997 r. Lippard n i e wzięła u d z i ału w film ie Karola Radziszewskiego, tłu maczqc, że ma

l(arol Radziszewski, "America ls N ot Ready for This "

nia Europejka i do tego kobieta, była

M uzeum Współczes n e Wrocław, do

j edną z rzeszy Innych, których System

www.m uzeumwspolczesne.p l

1 4 stycznia 201 3

wiadajqc p o n ie kąd o b scen icznq " Sztukę konsump cyj ną" Natalii LL.

4 l utego 20 1 3

r.

75 lat, s p otkała w życiu armię osób i nie potrafi sobie przypomnieć kontaktów z Nataliq LL.

57

Wi

KULTURA

s . eu

AG N I ESZKA KOWALSKA

Ulica Sigalina? Olaczeg o J ózef S i g a l i n p ierwszy naczelny architekt Wa rszawy, współtwó rca B i u ra O d b u dowy Stolicy - n i e m a własnej u licy w Warszawie? -

T

o

nie naj szczęśliwszy c zas na

równowagę, co nie jest proste, bo była

wieści. "Wieczorami było trudniej; wy

to postać naprawdę fascynuj ąca.

liczanie wszystkich sklepów na Mar szałkowskiej o d Królewskiej do Ś wię tokrzyskiej , p otem do Złotej, Wspól

nie należy tego robić teraz, gdy SLD

Nocą p rzychodziła w snach Warszawa

wysko czył z propozycj ą ronda Gierka,

Przed wojną nazwisko Sigalin kojarzyło

nie na Wiśle. Wszystkie po kolei pose

z której śmiej e się pół Polsk:i. Ale czy

się z Kefirem Sigalina, którego receptu

sje, płoty; fabryki i drzewa na Wolskiej.

w ogóle dzieło architektoniczne da się

rę przywiozła z Kaukazu do Warszawy

Ogród Saski i Łazienki. JJA pamiętasz

w tym przypadku oderwać o d kontek

w 1863 r. babka Józefa, Klaudia. Archi

placyk na tyłach Uniwersytetu ? A pa

stu, w jakim powstawało ?

tekci łączyli je wówczas nie z Józefem,

miętasz? «. ( ... ) Pamiętaliśmy wszystko.

który dopiero studiował na Folitech

postawienie takiego pytania. . Nawet zwolennicy nadania

ulicy imienia Sig alina zastrzegają, że

Michał Borowski, w latach 200 3

nej , placu Zbawiciela. Fotem przysta

-2006 naczelny architekt Warszawy,

nice Warszawskiej, a z dwójką jego

Nocą przychodziła w snach Warsza wa " - wspo minał w książce "Nad Wi

wspomina: - Mój ojciec, Natan Borow

braci: Romanem i Grzegorzem (wraz

słą wstaje warszawski dzień . . .. ". W.y

ski, ukończył Wydział Architektury

z Jerzym Gelbardem prowadzili biuro

dane w 196 3 r. frag menty prywatnego

Folitechniki Wars zawskiej w drugiej

architektoniczne, tworzyli charaktery

archiwum są dość patetyczne, napisa

p ołowie lat 30., razem z wieloma ar

styczne kamienice z wykuszami, m.in.

ne w duchu propagandowym. Ale ten

chitektami, którzy p óźniej mieli zna

w al. Róż). Grzegorz jeszcze przed woj

czenie w o dbu dowie i bu dowie no

ną na zaproszenie Stalina wyjechał bu

fragment, gdy architekci z grupy ope " racyjnej "Warszawa j adą samochodem

wej stolicy. Jednak ojciec, p o studiach

dować nową Moskwę, gdzie na podsta

przez zburzoną stolicę, nawet najwięk

w szkole Bauhausu, nie był w stanie

wie donosu został później rozstrzelany.

szemu twardzielowi zakręci łzę w oku.

współpracować z nową władzą, nie ak

Roman, zmobilizowany w 1939 r., jako

ceptował so crealistycznej architektu

polski oficer zginął w Charkowie.

Dla robotników te pałace

ry - PKiN, MDM. Zajmował się głów

Mama i siostra, z którymi Sigalin był

Szli przez Śródmieście i spisywali ra

nie szachami, odnosząc duże sukcesy.

bardzo związany, zginęły w warszaw

port - co stoi, co wypalone, co w gru

Zo stałem przez ro dziców wychowany

skim getcie, 22 lipca zażyły cyjanek

zach. Przeganiali z mieszkań szabrow

w przekonaniu , ż e dla tzw. porząd

w drodze do Treblinki. Tak więc radosne

ników ( " szkoda tych książek, rozkrad

nych ludzi był j ednak wybór. Ojciec

święto PRL-u, kiedy oddawano do użyt

znał Sigalina i nie wyrażał się o nim

ku wszystkie ważne inwestycj e, które

ną"). Sigalin zanotował: " Wąwóz No wego Ś wiatu. Straszny widok. Tu nie

zbyt pochlebnie, dlatego też nie widzę

nadzorował architekt - Pałac Kultury

ma nic. Złowrogi jar. Fojedynczy lu

powodu, by go gloryfikować.

i Nauki, MDM, Trasę W-Z - nie wiązało

dzie, żeby zej ść autu z drogi, wspinają

Nawet Andrzej Skalimowski, młody

się dla niego z miłymi wspomnieniami.

się na zb ocza - zwały dawnych pała

historyk, który pisze doktorat o Sig ali

Wściekłość na hitlerowców była

ców. Niemajewski mówi, że tu właśnie

nie i przygotował o nim wystawę w Mu

z p ewnością j e dnym z powodów, dla

z eu m Folitechniki Warszawskiej, j est

których Sigalin powołany w Lublinie

o strożny. - Jego wkład w o dbudowę

przez Komitet Wyzwolenia Narociawe

Warszawy j est niepo dważalny, j eg o upór i konsekwencj a g o dne u znania.

go 1 7 stycznia 1945 r. do grupy opera " cyjnej " Warszawa , z takim zapałem za

Jednak pamiętajmy, że forsując j e d

brał się do pracy. Był też za stolicą bar

trzeba będzie zacząć. ))Naj przód Nowy

Ś wiat i Krakowskie« ".

SARP nalegał, by stolicę pozo sta

Wystawę w Muzeum Politechniki Warszawskiej, ul. Nowowiejska 24, można oglądać do końca styonia,

wić w Warszawie, b o to z pewnością przyspieszy proces o dbudowy. Sigalin pisał: "Wokół cmentarza - cmentarz

nych architektów, blokował pozosta

dzo stęskniony. Na Wschodzie, w czasie

paniedziatek- piątek w godz.

getta. Wokół cmentarza getta - cmen

łych. Pisząc o nim, staram się zachować

wojny, nie do chodziły do niego żadne

8.30-1 5.30. Wstęp wolny.

tarz Warszawy. To j e st prawda, o któ-

58

PRZEKRÓ,J numer 2

Wi

s . eu

ARCH ITEKTURA

o.

� �--------------------------------------------------------------------------------------------�----------------�

rej zapomnieć nie wolno, ale którą żyć - zwłaszcza mło de p okolenie - nie może " . Sp otykaj ąc się już wówczas z za rzutami niszczenia resztek przedwo jennej tkanki miasta, przekonywał, że j est to proces " uzdrawiania organizmu miasta z j ego przedwoj ennych niedo " statków i schorzel'i . - Przyświecały mu Carbusierawskie przedwojenne ideały

Rozważał, co by było, gdyby zo stała

Słabo rysował, ale dobrał s obie znako

S i g a l i n p okazuJe

wciąż stolicą pal'istwa kapitalistycz

mity zespół: Zygmunt Stępiński, Stani

Bol esławowi

nego ( na pewno konieczna by była

sław Jankowski, Jan Knoth e .

B i erutowi makietę

" oglę dniej sza dyspozycj a terenami,

1 9 4 7 rok - J ózef

Trasy W-Z, która n a p i erwszych p l a n a c h

które trze ba by przecież wszystkie wy

Jest ryzyko, jest krytyka

nazywana była Tra są

kupywać" ) . Oddając do użytku MDM,

W 1956 r., gdy umarli już Stalin i Bierut,

powtarzał propagandowe hasła: " Dla nich te pałace. Rob otnicy wchodzą

a so crealizm się wypalił, łatwiej było dyskutować o brzydkiej architekturze

do Śródmieścia".

niż o katowniach UB. A Sigalin, który

B o h aterów Starówki.

Był świadomy, że wziął na siebie

był symbolem tych wielkomiejskich

- żeby było j asno, żeby domy były su

zadanie ponad siły, ale zgodził się naj

założeń stalinizmu, był idealnym ko

che, niezagrzybione, żeby ludzie mieli

pierw przyj ąć stanowisko zastępcy

złem ofiarnym. Fosypała się na niego

j akąś infrastrukturę, tereny zielone. Nie

kierownika Biura O dbudowy Stolicy,

fala krytyki - za warunki mieszkaniowe

ma więc takiego prostego przełożenia,

a w 19 5 1 r. naczelnego architekta mia

na Mariensztacie, za zbyt mało robot

że przed wojną w Warszawie było cud

sta. Wszystko trzeba było ogarnąć na

niczy MDM. Sigalin pisał: "Jest kryty

nie, a potem marnie - przekonuj e cór

raz: komunikacj ę samochodową, miej

ka, ale kto nie ryzykuje, ten w kozie nie

ka Sigalina, malarka Weronika Naszar

ską, kolej ową, mosty, mieszkania i od

siedzi". Na zj eździe architektów, p od

kowska-Multanowska.

budowę zabytkowych ikon.

czas którego złożył urząd naczelnego

Z dumą pis ał, że buduj e Warszawę

Uważał się bardziej za urbanistę niż

architekta, szc zerze przyznawał się

s o cj alistyczną: "Miasto młode, pełne

architekta, stąd ten rozmach projekto

do błędów. Napisał z żalem, że myślał,

o ddechu, przestrzeni, nowo czesne".

wania. P ół miasta - to była jego skala.

iż w tych trudnych czasach, gdy walił

14

stycznia 201 3

59

KULTURA

w bęben, wszyscy szli za nim, a tytncza sem, gdy rozejrzał się wokół, nie było przy nim nikogo. Co ciekawe, ci archi tekci, którzy go najżarliwiej krytyko wali, z Jerzym Hryniewieckim na czele, " napisali w "Życiu Warszawy list w jego o bronie. U znali, że atak na Sigalina był niewspółmierny. Wrócił w blasku chwały na budowę Trasy Łazienkowskiej . Tak j ak wcze śniej chodził po placach b udowy z Bie rutem, tak potem robił to z Gierkiem. Gomułka, któ1y ni e lubił zbytn i o War szawy (twierdził na przykład, że od budowa Zamku Królewskiego byłaby fanab erią, i tego nie zrobił), kazał prze rwać prace nad Trasą Łazienkowską. Stawiał na transport publiczny, uważał, że rozwój komunikacji s amo chodowej to nie u nas, raczej na Zachodzie. Pole cił też zniszczyć dokumentację trasy. Si galin schował j eden egzemplarz i kiedy przyszedł Gierek ze swoj ą propagandą sukcesu, od razu można było przystą pić do prac. Dlatego trasa po czterech latach rządów Gierka, w 1974 r., była już gotowa. - Dokonania Sigalina, co do któ rych pozytywnej o ceny nie powinno być wątpliwo ści, przypadły właśnie na okres po 1 9 56 r. Mam tu na myśli przede wszystkim trasy mostowe, t a kie jak Trasa Starzyńskiego z mo stem Gdańskim czy Trasa Łazienkowska. Po p aździernikowej " o dwilży" Sigalin mógł skupić się wyłącznie na sprawach fach owych i organizacji inwestycji, w czym był absolutnie niedościgniony - uważaAndrzej Skalimowski. Pod koniec życia ( zmarł w 1 983 r. w wieku 72 lat), j ak wielu mu podob nych, jeszcze przedwoj ennych komu nistów, był rozgoryczony i rozczarowa ny. Wierzył w słuszność socj alistyczne go systemu, a partia nie była mu do tej wiary potrzebna. Mimo to j ej człon kiem pozostał do końca życia. Nie przeszedł na emeryturę, bo nie

Pałac Ku ltu ry i Nauki,

Gdy lekarze zdiagnozowali u niego

wiek Bieruta'' od architektury, którym

MDM - wielkie

raka, usłyszał, że ma przed sobą góra

oczywiście był. Nikt jednak, pracując

realizacje, które

cztery tygodnie życia. Pisał wówczas

nawet po kilkanaście go dzin na dob ę,

książkę "Z archiwum architekta". I do

nie jest robotem. Chciałem go pokazać

p óki nie skończył, żył - 2,5 roku. Dziś

również od tej mniej znanej, ludzkiej

to niezastąpio ne źró dło powoj ennych

strony - tłumaczy Skalimowski.

n a d z o rował Józef S i g a l i n . Pisał: " N i e chcemy p u d eł o d a rtych z p i ękna " .

dziejów Warszawy.

Na wystawie w Muzeum Folitech niki zgromadził mnóstwo niep okazy

mógł żyć bez pracy. W pracowni Świ der Bis opracowywał pomysł, żeby po

Ludzka strona człowieka Bieruta

wanych dotąd ro dzinnych pamiątek,

ciągnąć świder wzdłuż Wisły i wygo

- Do tej pory Sigalin, j eżeli w ogóle

zdj ęć, dokumentów. Są tu fotel z Biura

spodarować w ten sposób tereny rekre

funkcj onował w świadomości warsza

Naczelnego Architekta w pałacu Pod

acyjne dla Warszawy.

wiaków, to raczej j ako demiurg, " czło-

Blachą (wcześniej mieściła się tu pra-

60

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebook

�

�

�

s. eu

ARCH ITEKTURA

cernej, w której Sigalin trzymał . . . kije,

Michał Borowski nie daj e się prze

które na pamiątkę przywoził z Thtr. Wspi

konać: - Jeżeli poważni ludzie propo

naczka to była j ego wielka pasja. Był też

nują, żeby rok 2013 był Rokiem Gierka,

zapalonym sportowcem (przed wojną

to brak tylko jeszcze ulicy Ru dniewa,

tenisowym mistrzem Warszawy). Space

a najlepiej placu Rudniewa z amiast

rowali dużo po Warszawie, oglądali neo

placu Defilad.

ny: mrugającą Krówkę przybarze mlecz

Martyna Obarska, autorka książki

nym na Kruczej, piłkę spadającą z dachu

" MDM. Między utopią a co dzienno

na placu Konstytucji. - Na budowy też

ścią": - Własnych ulic nie mają Syrkuso

mnie zabierał. Trasy W-Z nie pamiętam,

wie, Brukalscy, Nowicki. Wydaj e mi się,

bo to jeszcze nie za moj ego życia. Ale mo

ż e o architektach najlepiej przypomi

sty Gdański i Starzyńskiego, plac Zawiszy

naj ą ich realizacj e, j estem przeciwnicz

- już tak. A potem była Trasa Łazi en kaw

ką tego typu upami ętni ani a ważnych

ska. Byłam pierwszą osobą, która weszła

postaci jak przemianowywanie ulic.

na kładkę nad trasą, na wysokości Jazdo

Aż trudno uwierzyć, ż e d oktorat

wa. Patrzyliśmyw dół, nic tam j eszcze nie

Andrzeja Skalimowskiego, pisany p o d

jechało. W ogóle p oczątkowo jeździło

kierunkiem prof. Tomasza Szaroty, bę

tam pięć samochodów na krzyż, oni na

dzie pierwszą publikacją o Jó zefie Si

prawdę byli wizjonerami, planując skalę

galinie_ - Chciałbym, żeby stała się ona

tych arterii.

pretekstem do b ardziej wnikliwej dys

Weronika Naszarkowska-Multano

kusji o tamtych czasach. Bo dzisiejsza

wska zapamiętała też, j ak oj ciec czytał

m o d a na s o crealizm, ciekawa i poży

jej na gło s książki - zarówno w dzie

teczna, jest j e dnak niezwykle powierz

ciństwie, j ak i później . I że dyskutował

chowna i zmierza w niebezpiecznym

o nich zaciekle ze znaj omymi w czytel

kierunku . Zachwycając się z ałożenia

niczym klubie, który z ałożyli. Zapyta-

mi wielkomiej skimi epoki stalinow

na o to, jak taki przedwojenny facet od

skiej należy pamiętać, że na zapleczu

nalazł się w tych s chamiałych czasach

placu Konstytucji, przy ul. Kos zyko

PRL-u, o dpowiada: - Podobnie j ak te

wej, stoi dawny gmach un, z którego

raz - przyj aciół gromadzi się tak, ż eby

okna na N piętrze w 1949 r. wyrzuco

człowiek dobrze się czuł, można sobie

no studenta architekturyJana Ro dowi

stworzyć taką enklawę. I dodaj e : - Naj

cza "Anodę''.

ważniej sze j e st dla mnie, że ani w pol

Czy Sigalin powinien mieć swoją

skich, ani w moskiewskich archiwach

ulicę w Warszawie? - Uważam, że po

nie znaleziono śladów współpracy ojca

winien, skoro m a ją nawet Awionet

ze Służbą Bezpieczeństvva.

ka RWD. Mo że nie główną arterię, ale j akąś kameralną uliczkę albo skvver

cownia W-Z , której Sigalin był szefem); sworzeń z mostu Poniatowskiego, któ ry zabrał sobie na pamiątkę (był sen tymentalnym człowiekiem); jest j e go

J ózef Sigalin

Co z tą u licą?

na pewno - mówi Andrzej Skalimow

Grzegorz Piątek, historyk architektu

ski. - Przeglądając w Archiwum Miasta

ry, współtwórca fundacji Centrum Ar

Stołecznego Warszawy tych 1 300 te

chi tektury: - Był z byt uwikłany w naj

czek dokumentów, które Sigalin prze

ciemniejszą stronę PRL-u, czyli bieru

kazał jeszcze za życia, uświadomiłem

n a placach b u d ów,

towski ap arat władzy, by ktoś mógł go

sobie skalę zaangażowania tego czło

od lewą z Bierutem

dziś zaproponować na p atrona ulicy.

wieka w powojenną odbudowę miasta.

Po " o dwilży" nadal intensywnie pra

Dobrze, że Bierut miał akurat Sigalina.

i cze skim m i n i strem

n a b u dow ie Trasy

marynarka ( p o dobno nie bardzo przy

w-z w 1 948 r. oraz

cował, ale już nie na pierws zym pla

Warszawa mogła dostać duż o gorszego

wiązywał wagę do stroj ów, na szczęście

w trakcie b u dowy

nie, a p olityka prz esłaniała j ego zasłu

naczelnego architekta.

miał przyj aciela we Francji, który przy

m o stu G d ańskiego

gi dla o dbudowy. A prz e cież s prawa

syłał mu marynarki) .

w 1 95 8 r.

W 201 1 r. UNESCO wpisało Archi

n i e j est j ednoznaczna, bo n ig dy nie

wum Biura O dbudowy Stolicy na listę

Córka Weronika Naszarkowska-Mul

zmienimy tego, że najważniejszy etap

najważniejszych obiektów w dziej ach

tanowska wspomina, że gdy była dziec

o dbudowy Warszawy przyp adł na naj

ludzkości. "''D

kiem, tata często zabierał ją do biura.

brutalniejszy okres w p owojennej hi

Mogła odkręcać wielkie koło szafy pan-

storii Polski.

14

stycznia 201 3

Autorka Jest dzien nikarką ,Ga zety Wyborczej".

61

KULTURA M O N I KA BRZVWCZV

Wybiera Magda Berus Poch odzi ze Ś ląska , sl'u cha polskie g o hip-h o p u, n i e chętn ie i m p rezuje, w wolnych chwi lach czyta i je. Poznajci e wsch odzącą gwiazdę polsl
W

" łaśnie debiutuj e na ekranach kin główną rolą w filmie "Bejbi blues . Rok temu wygrała casting do filmu Katarzyny Rosłaniec. W,ybrano j ą

spośród kilku tysięcy młodych dziewczyn. Z a chwilę zobaczymy j ą " w "Nieulotnych Jacka Borcucha, z którymi 1 7 stycznia j edzie na festiwal Sundan ce, gdzie film będzie miał światową premierę. Jest naturs zczykiem, nie ma za sobą

szkoły aktorskiej, a mimo to media już zapowiadają, że przed nią duża kariera sce niczna. Ona sama, j eśli chodzi o planowanie przyszłości, j est ostrożna. Chciałaby studiować aktorstwo za granicą - w Los Angeles lub Nowym Jorku. Ale też czeka i obserwuj e, co wydarzy się w najbliższym czasie w Pols ce. Przyznaj e, że życie samo płynnie prowadzi j ą ku kolejnym wyzwaniom.

O M odeling Od 16. roku życia podróżowałam zawodowo. Mieszkałam w wielu miej scach, miesiąc w Londynie, potem w Paryżu , w Japonii pięć ty godni. Styczność z innymi kulturami to superważne doświadcze nie, które rozbudziło we mnie głód i ciekawość świata. Spotkania z ludźmi, takie chwilowe zderzenia też były cenne. Miałam szansę podp atrywać w działaniu wielu utalentowanych ar tystów: fotografów, projektantów, scenografów, choreogra fów . . . Na pewno mnie to w dużym stopniu ukształtowało. Nauczyło też odpowiedzialności za siebie. Poza tym sama praca, czasem po 16 godzin, to była niezła szkoła życia.

8 Polski hip-hop Od zawsze mam d o niego sentyment, szczególnie do Pakto foniki. Poza tym cenię Łonę, Webbera, Fisza, Ostrego, o st atnią płytę Pokahontaz . . . Dawniej bywałam na ich koncertach - niezap omnianywystęp Fi sza w klubie Mega w Zabrzu, świetny, super energia! Ale w muzyce nie ograniczam się do j ednej stylistyki. O d zawsze na zawsze j estem fanką Michaela Jacksona! Uwiel biam Marię Peszek, czekam na każdy kolejny j ej album. Sięgam też po mniej oczywiste brzmienia, zespołów takich j ak Cocorosie, Royksopp, Die Antwo ord . . . Cały czas szukam. Jeśli coś mnie porusza i dotyka, to przygarniam.

62

PRZEKRÓ,J numer 2

s . eu

Magda Berus

-

FANTY l FETYSZE

Pochodzi z Rudy Ś l ąs ki ej .

M a 1 9 lat. Modelka. Aktorka . Zagrała " w f i l mach " B ej b i b lu es Kata rzyny Rostaniec o ra z " N i eu lotne" J acka Borcucha. Studiuje kulturoznawstwo w w a rszaws kiej SWPS.

o

O M iłość i nienawiść Wcześniej miałam kontakt j edynie z kinem mainstream owym. Kiedy Kasia (Rosła niec - przyp. red.) p owierzyła mi główną rolę w filmie, wprowadziła mnie w świat ki n a nis zowego, ambitnego. Stała się moim przewodniki em . Byłam tym totalnie oszołomiona i nienasycona. Pierwsze filmy, które mnie wtedy naprawdę zachwy " " " ciły, to "Fis h Tank , ,,Rusałka , "Siostry Magdalenki", "Nienawiść , filmy Kieślow " skiego. Ostatnio b ardzo p oruszyła mnie Miłość Hanekego. "

G Mózg geniusza Uwielbiam czytać, czasem trzy książki j ednocześnie.. Zawsze tak było. Bardzo cenię literaturę z pogranicza filozofii i psychologii, np. Erica Fromma, który w fa scynuj ący sposób przekłada czysto naukową psychologię w treść przystępną dla każdego. Ostatnio zachwyciła mnie książka "Ś miertelni nieśmiertelni" Kena Wil b era, zresztą nie pierwsza tego autora, ale też wsiąkam w biografie: "Steve Job s " autorstwa Waltera Isaacsona, teraz j ego "Einstein'' . . .

O M oda na jedzenie Kiedyś nie gotowałam wcale, a ostatnio zdarza mi się to coraz częściej. Wiem, że to teraz modne, bo wszyscy kochaj ą kuchnię, ale nic nie poradzę, mnie to relaksuj e. Sama przede ws zyst kim piekę ciasta, o ile tylko j est piekarnik, ale chwilowo mieszkam w tak małym mieszkaniu, że niestety tego s przętu nie p osiadam. Niedawno przeprowadziłam się do Warszawy. Uwielbiam wycieczki po stołecznych restauracj ach i o dkrywa nie fajnych, dla mnie nowych miej sc. Mój numer j eden i dwa to DelikatesyTR i nowa restauracja Why Thai na Wiejskiej.

O śląsk Przyznam, że go nie do ceniałam. Właś ciwie od zawsze marzyłam, by wyrwać się stamtąd, choćby do Warszawy. W dzieciństwie odwiedzałam moj ą :rodzinę i m arzyłam, żeby tu zamieszkać. Nie zgadzałam

::;:

się n a śląską rzeczJV"istość. Oglądaj ąc Katowice z okien tramwaju, miałam wrażenie, że tam czas się zatrzymał w innej epoce. Nie było faj nych miej sc, panował marazm. To się powoli zmienia, ale ja rzadziej tam bywam.

::;: A z oddali patrzę na śląsk inac zej. Czulej.

:::> "" D

\1::

� O Górnik Zabrze � Kiedyś byłam wiernym kibicem czy kibicką. Chodziłam z tatą na każdy mecz. Dziś et

�

\C "'

już minął mi ten futbolowy fanatyzm. �

N

1 4 stycznia 201 3

63

� �

�

E"'

Więcej na: �ookgigs.eu M a ciej N owa k

Zamienię glany na huntersy W tym sezo n ie m od n y j est pła cz krytyczny. Paweł S ztar

średniej pławi się w ich sławie, legendzie i bezkom

bowski płakał na "Mieście snu" Krystiana Lupy. Ro

promisowo ś ci.

m an Pawłowski i Mike Urban i ak płakal i , słuch aj ąc płyty Stanisławy Celińskiej . S am Pawłowski zrosił " łzami teatr Studio na "Wichrmvych Wzgórzach .

Od kilku s pe ktakli Strzępka i D e m i rs ki staj ą się sumie

W tej sytuacji j a też popłakałem s obie na ,,Courtney

tala św. Zofii" w Te atrze Rozrywki w Chorzowie

Love", o statnim sp ektaklu Strzępki/Demirskiego

rozpirzyli w drzazgi sen o rodzeniu po ludzku.

w Teatrze Polskim we Wro cławiu. Już sam j ego ty tuł brzmi niczym klasyczne melodramaty: Manon " Lescaut" czy " Adrianna Lecouvreur " . W dodatku Monika Strzępka w wywiadzie przedpremierowym na pytanie, czy j est to o p owieść autobiograficzna, o dpowiada: "Do pewnego stopnia tak ( . . . ) j ednym z powodów były sytuacj e ( . . . ), w których traktowa no nas nierówno ( . . . ) . Ujmując to naj krócej, mówiło się o nas: j est taki wybitny dramaturg i durna cipa, która uparła się, ż eby mu zniszczyć życie". żeby była j asność: tym od durnej cipy był niżej podpi sany. A j e dna ze scen wrocławskiego spektaklu wy kazu j e dużą zbieżność z sytuacj ą w klubie Pewex

niem swoj ego pokolenia. W " Położnicach Szpi

Gdy na koniec cudowna Katarzyna Strączek w roli Courtney Love genialnie przypomma " l'm Dying, l'm Dying Please" , po wielu policzkach spływają łzy.

W "W imię Jakuba S !' w warszawskim Teatrze Dra matycznym zdemaskowali s zlachecko -inteligenc ką buj dę III RP, czym sprowokowali ogólnonaro dową dyskusj ę o nas zych chłop skich korzeniach. W ,,Firmie" w Teatrze Nowym w Poznaniu skreślili prawdziwy obraz rządzącej o d 20 lat ideologii pry watyzacji. W " D ario Fo przesłał instrukcj e" w Ko munie Warszawa ukazali bezradność wywrotowych loków, fryzowanych na łbach bywalców Charlotte " i Między Nami. W " Courtney Love rozprawiaj ą się z kolei z rockandrollową mitologią dzisiej s zych 3 0- i 40-latków. Z tą całą nostalgią za gl anami i po gowaniem w Jarocinie, za Hirkiem, Niedźwiedziem,

w Warszawie, gdzie wybitny dramaturg w obronie

Siero ckim i Leszczem, za Rozgłośnią Harcerską,

durnej cipy wylał mi na głowę c o oler p ełen top

za kawałkami, które wyj e się w braterskim uścisku,

niej ącego lodu. I poprawił j eszcze kuflem piwa.

gdy brawarek d o d a o dwagi wyłysiałym uczestni

A j a się cies zyłem: - O proszę, jaki dzielny ten Pa

kom programów loj alnoś ciowych i wrogom szwaj

wełek, umie walczyć o swoj ą damę.

carskiego franka.

Ta kie były z a ba wy, s p o ry w o n e lata . . . Dziś wielko

M i m o że to ko 1l ejny spektakl Strzępki/D e m i rskiego będący

ści pary StrzępkajDemirski nikomu nie przyj dzie

chluśnięciem piwa wprost w twarz publiczności, ona

do głowy podważać, a każde pojawienie się ich na

to kocha. Przed rozpo częciem przedstawienia przed

zwisk w mediach poprzedza prestiż owy tytuł Naj

Sceną na Świebodzkim stoi zbity tłum walczących

b ardziej K ontrowersyjn ego Duetu Folskiego Te

o wej ściówki nawet na poduchy i miej sca stojące. Ko

atru. O dnieśli sukces artystyczny, potwierdzony

lejne covery Nirvany i Hole, grane i śpiewane na żywo

niezliczoną liczbą nagród, medali i dyplomów, za

przez aktorów Teatru Polskiego, nagradzane s ą owa

warli pakt ze złotym cielcem kredytu, który umoż

cj ami. Gdy na koniec cudowna Katarzyna Strączek

liwił im rozgoś cić się w gustownym mies zkanku.

w roli Courtney Love genialnie przyp omina " I'm

A n awet u dali się w wakacj e na Open'era, by p o

Dying, I'm Dying Please", oczy wielu potnieją, a nie

twierdzić przynależność d o klasy kreatywnej i aspi

którzy nerwowo szukają w kieszeniach zapalniczek.

ruj ącej . Nie mam zielonego poj ęcia, czy C ourtney

Zaraz, chwileczkę, proszę państwa, to jest jednak teatr.

Love występowała już na Open'erze, ale nawet j eśli

Tutaj panuj ą surowe przepisy p.poż. Płakać za to mo

j eszcze nie, to byli tam przecież w liczbach hurto

Autor jest teatrologiem,

wych artyści równie, j eśli nie b ardziej, legendarni.

szefem I n stytutu Teatra lnego,

I bro dząc w błocie gdyńskiego lotniska w designer skich huntersach, średnie pokolenie polskiej klasy

64

żecie sobie do woli. "''D

smakoszem, autorem barwnych

Więcej o spektaklu ,.Courtney Love"

recenzJi ku linarnych . U nas p 1 sze o premierach teatralnych.

w

programie WSZYSTKO O KULTLIRZE

w reż. Moniki Strzępki

(20.01 o godz. 23.05, TVP 2). PRZEKRÓJ numer 2

------

�-

14

stycznia 201 3

. ..

65

: www . ebookgigs. eu

KULTURA

JAN MIROSŁAW

zresztą oburza się na Tarantino. Po pre

Niewolnictwo na dwa sposoby Krwawe spaghetti Ta ra nti n o kontra lekcja h istorii S pi e l berg a .

l{

mierze "Jackie Brown" zarzucał mu, że j ako biały stanowczo nadużywa w swo ich filmach słowa " czarnuch" i wysługu " j e się "Murzynem do wynajęcia - Samu elem L. Jacksonem. l 5 lat temu Taranti no odpowiadał, że wyrósł na niskobu dżetowych filmach dla czarnej widow ni z lat 70., a jego styl jest manifestacją artystycznej wolności. D ziś do daj e, że "nie będzie tracić czasu" na komento wanie słów Lee, którynawet nie widział

ażdy fthn Quentina l'aranti no przynosi obietnicę j atki - na ekranie i poza nim. Nie ina

" " D j an go , reż. Quentin

by w końcu wyruszyć p o swoj ą ukocha ną (Kerry Washington) trzymaną przez

filmu. My widzieliśmy i wiemy; że atak " na "Dj ango j est całkowicie nietrafiony.

najokrutniej s zego plantatora na Połu

Choć utrzymany w absurdalnym, pasti

czej j e st w przypadku " Dj ango ", który pod względem kontrowersji szybko do

Tarantino

dniu (Leonardo DiCaprio), opowiedział

szowym tonie film w żaden sposób nie

U SA, 2012, 1 65 m i n,

w konwencji spaghetti westernu, składa

umniej sza cierpienia czarnych ani nie

gonił poprzednie dzieło reżysera, " Bę " karty wojny . Po wesołym polowaniu

d ystr. U I P

j ąc hołd swoj emu ulubionemu reżyse

czyni pamięci o epoce bardziej straw

��

rowi Sergiowi Leone. Musiał wiedzieć,

ną. Tak j ak poprzednie filmy Tarantino

że taki zabieg nie spotka się z apro batą. " Niewolnictwo to nie był spaghetti we

temat historii Ameryki. Akcj ę "Dj ango

" " Lincoln ,

" Django'' w śnilały sposób testuj e gra nice tabu i dobrego smaku, nie p oz o

stern S ergia L eone. To był h olokaust.

stawiaj ąc j ednak żadnej wątpliwości, że

osadził w 1858 r., dwa lata przed wybu

reż. Steven

Moi przodkowie byli niewolnikami,

czarnymi charakterami są biali. Mimo

na nazistów w Europie mistrz filmowej szarży wziął na tapetę najboleśniejszy "

i•];N�m.

chem wojny secesyjnej , w szczytowej

Spi elbe rg U SA, 2 0 1 2, 1 50 m i n,

p orwanymi w Afryce. Czczę ich pa mięć" - wypalił na Twitterze Spike Lee,

to wielu przedstawicieli czarnej społecz

fazie rozkwitu niewolnictwa. Historię uwolnionego niewolnika (Jamie Foxx) ,

dystr. I m p erial

bez wątpienia najważniej szy czarny re

czego Hollywood nie chce sfinansować

który wraz z niemieckim łowcą nagród

- Cinepix

��

żyser w Hollywood. Twórca "Malcolma " X" i " 2 5 . godziny nie po raz pierwszy

realistycznego filmu o zagładzie, jaką

(Christoph Waltz) zabij a złych białych,

66

ności pozostaje nieprzekonanych: "Dla

było niewolnictwo, a finansuje parodię

PRZEKRÓ,J numer 2

a:w � może być & �słabo 11? dno

FI LMY

na temat niewolnictwa?" - zastanawia się na łamach "Daily Beast'' wpływo wy komentator Tavis Smiley. Być może nerwy czarnej społeczności,. z podejrz liwością traktuj ącej rozrywkowe uj ęcie

Ra l p h Dem o l ka

drażliwego tematu, ukoiłby p oważny,

Ralph, specj alista od demolki i czarny charakter w grze

historyczny fresk, bę dący afroame

wideo, pewnego dnia mówi: " Stop!". W gruncie rzeczy

rykańskim

j e st miłym, fajnym gościem i ma szczerze dosyć złych

o dp owiednikiem Listy " Schindlera" ? Tak się szczęśliwie składa, " że król Hollywood i twórca " Listy. .. Ste

emocji, które wywołuj e - zarówno wśród innych posta reż. Rich Moore

ci ze swoj ej gry, j ak i dzieciaków, które w nią graj ą. Kino familijne niemal dosko

ven Spielberg podj ął wyzwanie i sfilmo

USA, 20 1 2, 1 0 1 m i n ,

nałe: dla dzieci - mądra opowieść o trudzie budowania prawdziwej przyjaźni,

wał bestsellerową biografię prezydenta,

dystr. Di sney

dla oka - oszałamiaj ący, niemal psychodeliczny popis mo żliwości, jakie daj e

który zako ńczył haniebną erę niewoli

mmmmm

współczesna animacja, dla dorosłych - wzruszaj ący hołd zło żony Pacmanowi

w Am eryce. Jego "Li n coln" to fi l m , kt ó

i innym arcade gam es, które pamiętamy z dzieciństwa (ech .. )

remu braku powagi zarzucić nie sposób.

dzieci niezwykle istotne - utrzymana równowaga międzyformą i treścią. Brawo!

.

.

T-

co w filmach dl a

Zamiast rozróby ukazuj e polityczną batalię w Izbie Reprezentantów, którą prezy dent Abraham Lincoln (Daniel

Sesje

Day-Lewis) musiał stoczyć z przeciwni

Oparta n a faktach historia cierpiącego n a polio dzien

kami zmian w konstytucji. Scenariusz

nikarza i poety Marka O'Briena, który w wieku 3 8

Tony'ego Kushnera ( Anioły w Ame " ryce") oferuje mnó stwo historycznych

lat postanowił - z pomocą zawodowej instruktorki - wejść w świat seksu. Czuły i pełen taktu ob raz połą

d etali, pokazuj ąc, j ak stronnicy uczci " " wego Ab e'a posługiwali się polityczną

reż. Ben Lewin

oscarowym koncertem gry aktorskiej w wykonaniu Helen Hunt i Johna Haw

korupcją w dobrej sprawie. Spielb erg

USA, 20 1 2, 95 m i n,

kesa.Ale filmowego orgazmu nie przynosi. W dziele tak zdominowanym przez

po suwa się zresztą do manipulacji,

dystr. I m perial

cielesność i fizj ologię przydałaby się - dla równowagi - szersza perspektywa

bo chcąc postawić swoj emu bohatero

Cinepix

czy bardziej uniwersalny (nomen omen) wymiar całej opowieści. A tak otrzy

wi filmowy pomnik, przemilcza fakt, że

&mmm

mujemy ciepłą, ale w sumie dość o czywistą historię o go dności i nieoczekiwa

czenia seksualności z niepełnosprawno ścią poparty

nej (oraz nie przez wszystkich chcianej ) intymności.

Lincoln nie od początku był za abolicją. Całkowicie ignoruj e równie ż wkład Fre d ericka Douglassa, czarnego działacza, któremu historycy przypisuj ą przeko nanie prezydenta. Ostatecznie

Lin " coln" okazuje się bardziej filmem o m e

Retro brytole

chanizmach władzy - partyjniactwie,

Dramat kostiumowy to nie moja filiżanka herbaty, ale serialowe podróże

targach, przywództwie - niż o samym

w czasie najchętniej od bywa m w towarzystwie angielskich dżentelmenów.

znoszeniu niewolnictwa.. Tak rozumiej ą

Brytol potrafi b owiem sprawić, że kostium nie przyćmiewa dramatu.

go amerykańscy krytycy, znaj duj ąc od

I do oglądania jest coś więcej niż wystylizowane wnętrza i fetyszystycz

niesienia do bież ącej sceny politycznej w Waszyngtonie, gdzie charyzmatyczny

ne w swej u rodzie stroj e, co j est moim zdaniem grzechem wielu retro " seriali, by wymienić tylko " Mad Menów .

prezydent musi rozgrywać dwa radykal

Wyspiarze wyczuwaj ąc koniunkturę, zapoczątkowaną bo daj przez

nie skłócone obozy. Dzisiejsze analogie

Downton Abbey", pro dukuj ą ostatnio coraz więcej historycznych se " rii. Na HB O leci osadzony w czasach I wojny światowej "Koniec defila

wzmacniają szanse "Lincolna" (12 no mi nie działa na Akademię, j ak połączenie

dy" z Benedictem Cumb erbatchem w roli głównej (j akim świetnym byłby Sherlockiem, gdyby go nie " uwspółcześniać na siłę). TVPl rozpoczęła emisj ę "Szpiegów w Warszawie , których akcj a rozgrywa

dobrych intencji, gwiazdorskiej obsady,

się dla odmiany u progu II wojny światowej, a główną rolę gra David Termant (ten to się już napodró

bogatych dekoracj i i patosu. Dj ango", " z pięcioma nominacjami, nie pozostaj e poznamy podczas ceremonii 24 lutego,

żował w czasie j ako Doktor Who" - kultmvy serial SF można śledzić na BBC Entertainment). " żadna ze stacji (Czy FOX mnie słyszy?) nie zadeklarowała j eszcze, że pokaże drugi sezon Czasu " prawdy" o kulisach telewizji w latach 50. z Benem Whishawem, Dominikiem Western i Romolą Garai. " Aktorka zagrała także w wiktoriańskim romansie na podstawie powieści " Szkarłatny płatek i biały .

tymczasem nogami zagłosują polscywi

Z kolei miłośnicy retrokryminałów w rodzaj u kanadyj skiego "Detektywa Murdocha" (Ale Kino+)

dzowie: Django" pojawi się na naszych " ekranach już 1 8 stycznia, zaś Lincoln

nie pogardzą zapewne n aj nowszym hitem BBC One "Ripper Street" - klasycznym proceduralnym

l lutego. �

tak dla picu. I o to chodzi.

nacji !) na oscarowe złoto, nic tak bowiem

bez szans na nagrodę. Ostatecznywynik

14

stycznia 201 3

serialem policyjnym dla niepoznaki przeniesionym w czasy Kuby Rozpruwacza. Bo kostium to tylko

67

KU LTU RA

Wi

s . eu

Pocztów-ki z ntiasta rzezi J o nath a n Litte ll znów szokuj e. "Za piska m i z Homs" p ró buje wstrząsnąć

s u m i eniem Zachod u, oboj ętnego na masa kry w Syri i .

A

piskach z Homs " podejmuj e kolejną próbę zrozumienia świata zdomino wanego przez zło totalne. Powiedział, że podczas nielegalnego pobytu w Sy

merykanin żydowskiego po chodzenia piszący po francu sku, urodzony w Nowym Jor

ku, wychowany nad Sekwaną, a obec

n i e mieszkaj ący w B arcel on i e . Potom ek

.Jnmthan

l ·w:'ll

Z a p i s ki �

HOMS

w formacjach dokonujących rzezi Ży

rii (Littell prze bywał w tytułowym mie

dów, Cyganów, bolszewików i innych

ście w styczniu ubiegłego roku) zoba

wrogów Hitlera. Rozgłos przyniosły mu

czył "przemoc ab solutną, codzienną" ,

też naturalistyczne reportaże o Czecze

która nie oszczędza nikogo. Warto pa

n i i i Sudan ie, dzi eci ach porywanych

m i ętać, że już po wyj eź dzie pisarza re

emigrantów o nazwisku Lidsky, którzy

przez Armię Bożego Oporu Josepha Ko

żim Assada dokonał kilku makabrycz

pod koniec XIX w. uciekli z polskich

ny'ego w Ugandzie oraz o krwawej woj

nych pacyfikacji Homs, będącego ba

ziem w zaborze rosyjskim przed pogro

nie gangóww Ciudad Juarez w Meksyku.

stionem rebeliantów.

mami po zamachu na cara Aleksandra II.

Gatunkowy ciężar zła poznawał od środ

Wojna jest u Littella piekłem, w któ

ka, nie tylko jako zachodni dziennikarz,

rego ogniu wszyscy się spalaj ą, choć

Ten 46-letni kosmopolitaj es t dziś jedną z najbardziej prominentnych postaci

" " Za piski z Homs , Jonatha n Littell,

otoczony opieką przez ludzi, o których

nie płoną j e dnakowo. Pisarz się nie au tocenzuruj e, nie szczędzi czytelniko

tłu m . Magdalena

pisał. Littell był na pierwszej linii frontu,

wą sławę zdobył wydaną przed siedmiu

l< a m i ńska-M a urugeon,

pracował w organizacjach humanitar

wi

laty monumentalną powieścią " Łaska we " , epopej ą II wojny światowej , opo

Wydawn ictwo

nych pomagaj ących ofiarom konfliktów

Literackie 201 3,

wanych przez reżim, nie przemilcza

zbroj nych w Europie i Afryce.

też okrucieństw obciążających sumie

na giełdzie literackiej . Międzynarodo

wiedzianą z perspektywy Maximillana Auego, fikcyjnego esesmana służącego

33 zł

W opublikowanych właśnie nakła dem Wydawnictwa Literackiego " Za-

obrazów zbrodni i represj i dokony

nia powstańców, z którymi sympaty zuj e. Relacj onuj e lincz shabihy, człon ka rządowej, alawickiej milicji, którego dokonali mieszkańcy dzielnicy Homs (ociekaj ące krwią nagie ciało mężczy zny, ze zmiażdżoną głową, obwożo no n a cięż arówce, wokół której kłębił się tłum krzyczący: "Allah akbar " ). Pi s ze o zaczadzeniu bojowników dżiha dyzmem, który tłumaczy wieloletnim zniewoleniem i chytrą propagandą re żimu, manipulującego niewykształco nymi masami. Diagnoza przemocy w Zapiskach " z Homs " jest taka sama, j ak w "Łaska wych" . I tu, i tam do erupcji zła doszło w wyniku przekro czenia norm oraz zła mania przez totalitarny reżim wszel kich tabu. Littell j e st w swoich diagnozach nie tylko radykalny, ale i bezczelnie auto krytyczny. Twierdzi, że pisanie o woj nie to bułka z masłem. Przebieg kon fliktu, akty przemocy mają " z grubsza te same parametry" , relacj onowanie nie j est więc czasochłonne i szybko pozwa la na rutynę. Jest w tym kokieteria, ale i sporo prawdy, o czym można się prze konać codziennie, czytaj ąc gazetowe newsy. _, Cezary Polak

68

PRZEKRÓ,J numer 2

Wi

s . eu

Wo ln ość jest l
Pom i ędzy bieg u n a m i

"Przygotowuj ę się do wywiadów j ak

Wszyscy znamy

do rep ortażu" - powiedziała Teresa

Muminki", " lecz nie wszyscy wiemy, że ich

Torańska w kwietniu 2 0 1 1 r. Remigiu

autorka była przede wszyst

szowi Grzeli. Porwał się on na wywiad

kim malarką i grafi czką, któ

z mistrzynią gatunku. A także na roz

ra z trudem dzieliła czas po

mowy z Hanną Krall, Julią Hartwig,

między malowanie i pisanie.

Agnieszką Holland i innymi silnymi

I zaws ze dla której ś z dziedzin

kobietami, którym, wbrew życiowym

było go za mało. Silna skandy

zawirowaniom, u dało się osiągnąć suk

nawska osobowość, która ko

ces. TYtułowe "wolne" zwyciężyły za

chała swoj ą rodzinę (podobno

wodowo i emocj onalnie. Przewalczy

to rodzice pisarki, również ar-

�""

ły w sobie wojenne traumy; wspomnie

-

tyś ci, byli pierwowzorami Taty

n i a ro dzi nnych tragedi i , uzal eżni en i a,

t;:; 5 i Mamy Mum inków),. a j edn o-

neurozy. Przetrwały. Jak Teresa Nawrot,

cześnie ciągle miała ochotę

aktorka Jerzego Grotowskiego, która

uciekać w samotność, zaszyć się na j akiejś bezludnej wyspie

rozbraj aj ąco szcz erze opowiada o ty

u wybrzeży Finlandii. W młodości romansowała z mężczy

ranii i mizoginizmie wielkiego reżyse

znami, w drugiej połowie życia zakochała się w innej wyj ąt

ra teatralnego, o samotn o ś ci w tłumie

kowej kobiecie i związała z nią. Bogato ilustrowana, opatrzona

artystów, o swoim toksycznym związ

solidnymi przypisami drobiazgowa biografia liczy 500 stron.

ku z Rys zardem Cieślakiem.. Jak Ali

To zachwycaj ące kompendium wiedzy o życiu wybitnej ar

na Świdowska, również aktorka i córka

tystki. Główny mankament? Narracyjne mielizny. Na szczę

Adiny Blady-Szwajgier, lekarki z war

ście nieliczne. � Antonina U l a towska

LITERATU RA

,.Tove Jansson.

M a m a M u m i n ków " , Boel Westin,

tłu m . Bogumiła Ratajczak, Margi nesy 2 0 1 2, 49,90 zł

szawskiego getta, która w doro słym ży " "Wolne , Remigiusz G rz e la

ciu bez przerwy mierzy się z figurą le gendarnej matki. A j ak z konfrontacji

Krytyka Polityczna

z charyzmą swoich bohaterek wycho

2 0 1 2, 34,90 zł

dzi Grzela? Raczej zwycięsko, również

REKLAMA

dlatego, że przed " wolnymi" nigdy nie pada na kolana. Jest dociekliwy, tak towny, przygotowany. Zdaje się, że o d ro bił zadaną mu lekcj ę. � Hanna Rydlewska

•

Reżim wyobrażony TYtułowy syn zarządcy sierocińca t o Puk Chun To, którego dość przypadko wa kariera szpiegowska zaprowadzi aż do Teksasu. Zanim wyj edzie za granicę, będzie pracował j ako porywacz ludzi z j apońskich i południowokoreańskich plaż, a później agent wywiadu na zruj nowanym kutrze, łowiącym krewetki dla "Syn zarządcy sieroci ńca ", Adam

samego Kim Dzong Ila. Brzmi to j ak recenzja solidnej literatury

Johnson,

faktu, ale " Syn zarządcy sierocińca" au

tłu m . G rażyna

torstwa amerykańskiego pisarzaAdama

S m o s n a , Świat

Książki, Wa rsza wa 2 0 1 3, 39,90 zł

Johnsona to niezwykle wciągająca po wieść. Bo choć w Korei Półno cnej John son gościł zaledwie raz, udało mu się su gestywilie skreślić historie zwykłych Ko reańczyków. � M arcin Kube

14

stycznia 201 3

69

KU LTU RA

Wi

s . eu

P IOTR M I EaN I KOWSKI

Wodecki zantiast ntetalu Form a cj a B a a b a w towa rzystwi e Gaby l
wydała wła ś n i e świ etną EP-kę "Piaste lsi". Przywraca blask za p o m n i anym pol skim p iosenkom z lat 60.

W

niewiele o nich wiemy, po dobnie j ak

ma świadomość, j ak się dziś nagrywa

o grupach Błękitni, Czarne Koty, Kolo

płyty, przyzna, ż e to mocno niestandar

rowe Koty czy C zenvon e Tarcze. Próżno

dowe podejście. Ale w końcu j aka j est

szukać na falach eteru takich hitów j ak

Baaba, każdy wie.

Bij komara big-beat" czy " Niefortunny " " podrywacz . Ale, wracając do przyszło

" Znaj dziesz mnie znowu" z repertuaru

ści, kolejny występ Baaby z Gabą i Bu

Zbigniewa Wo deckiego i grupy Partita

" Obok "Piastelsów zespół nagrał też

szystko zaczęło si ę dwa razy.

n i em , tym razem w Krakowi e, zaowoco

oraz dwi e kom pozycje ze zn akom itej,

Pierwszy raz, kiedy war

wał ideą nagrania tego materiału i wyda

szawska formacja D ziku

nia go w dwóch najb ardziej ulubionych

sy wystąpiła wiosną 1964 r. na giełdzie

obecnie formatach zespołu, czyli j ako

całkowicie zapomnianej płyty Rytmy " metalowców", " Spwotkam ciebie" gru " py Stawarsi i "Metalowcy formacji Fo

piosenki w stołecznej kawiarni Domu

MP3 i na winylu. Baaba: "W sumie zrobi

rum. Album ten, j ak głosi opis, powstał

Mo dy Polskiej przy ul. Kono pnickiej,

liśmy coś bez sensu, wzięliśmy na warsz

staraniem Związku Zawo dowego Me

nazywanej też Piwnicą u Ewy. Drugi,

tat numery sprzed 3 S lat, zaaranżowali

talowców i pewnie dlatego nie sposób

kiedy w roku 20 l l zespół Baaba z towa

śmy j e wiernie, po czym nagraliśmyj esz

znaleźć j akichkolwiek konkretnych in

rzyszeniem Gaby Kulki i Michała Bu " nia" Skroka wykonał " Piastelsów" na fe

cze w technologii z tamtych lat. Nagry

formacji o poszczególnych wykonaw

waliśmy u Maćka Cieślaka, w studiu b ez

c ach. Wiadomo, j ak było, prawda? W re

stiwalu Niewinni Czaro dzieje. Dzikusy

komputera - wszystko na taśmę, analo

nagrały " Piastelsów" specj alnie dla Pro

gowo, bez większej edycji, instrumenty

pertuarze B aaby Metalowcy" znaleźli " się o czywiście a propos płyty z cove

gramu Trz eciego, ale ostatecznie ze

na setkę, chórki do j ednego mikrofonu.

rami Iron Maiden. Granie kon certów

spół podzielił los większości bigbito

Do tłoczni nagranie też trafi na taśmie,

j ako B aaba Kulka w j akimś sensie też

wych składów z tamtych czasów i dziś

z pominięciem komputera". Każ dy, kto

miało wpływ na repertuar minialbumu i kształt współpracy między zespołem a zaproszonymi gośćmi. naaba: " Ponie waż nasz basista Piotr Zabrodzki w pew nym momencie zdecydował, że już nie chce grać Iron Maiden ani innego me talu rycerskiego, te numery p o części dały nam pretekst do dalszego wspól nego grania w składzie poszerzonym o Gabrielę i Bunia. Myśleliśmy o wy daniu dwóch singielków, po piosen ce na stronę, ostatecznie stanęło na EP c e. Na winylu i w formie plików do ścią gnięcia z netu". Materiał j est j uż dostępny j ako pliki MP3 , winyl poj awi się niebawem. Tym czasem zespół prezentuje go w wersj i live: Gramy zawartość EP-ki, kilka te " matów z klasycznych polskich seriali te lewizyjnych, numery z płyt Baaby spe cj alnie zaaranżowane, do tego h ome opatyczna dawka Iron Maiden ( j e den utwór). Ale lista się zmienia, w Elblą

gu poj awiła się durowa wersj a Takiego " tanga" Budki. Do końca stycznia Baaba, Gab a i Bunio pojawią się j eszcze w War szawie, Krakowie, D ębicy i Lublinie. ""'D

70

PRZEKRÓ,J numer 2

M UlYKA

� � � może być � � slabo � dno

D O d krywa n i e Ame ryki Wyg ląda , jakby p ół życia przegrał w podrzędnych a meryka ńskich knajpach. Ale za poważną b rodą i zagran icznym pseudonimem ukrywa się Piotr Brzeziński, młody songwriter z niewielkiego Wołowa.

ANGELIKA KUCIŃSKA

I z Wołowa do Minnesoty

Artysta nieznany

blisko. Pełnometrażowy de

o

n i m m ówię. l choć ciężko

m i e rzyć s i ę z rewo l u cyj nym dorobkiem człowieka , który rozg ryzł

Abel Tesfaye z n a ny j a ko The Weeknd

już p o swoj e m u z m i e n i a m uzykę i ryn e k fo n o g rafi cz ny.

P

"When the Sun's Risin' Over the Town", Borówka M usie

okazuje się być zaskakuj ąco

N ajwi ększy ta l e nt o d cza s u J a c ks o n a . Tak

a l g o rytm na p rzebój,

Peter John Birch,

biut Brzezińskiego aka Fetera Johna Bircha brzmi skrajnie amerykańsko. To re cykling muzycznej tradycji, klasycznego folku i alterna tywnego country, kluczowych płyt Boba Dylana i Neila Younga przefiltrowanych przez muzykę bardów młod szego pokolenia, Bonniego "Prince'a'' Billy'ego czy Ju stina Vernoma. Brzeziński, mimo młodego wieku i ogra niczonego doświadczenia, sprawnie i konsekwentnie porusza się w ramach obranej estetyki. Zarówno na po ziomie oszczędnego brzmienia, jak i udanych, przemy

cze współpracował z prod ucentem Je

ślanych kompozycji. Czuje folk, ma go w genach. Nie

r'n'b? Wróć. Nieważne z czym,

remym Rose'em - rozstali się w niewy

ślubne dziecko Dylana i }oni Mitchell?

bo Tesfaye za nic ma utarte sche

j aśnionych o kolicznoś ciach. I nawet

maty i przeciąga gatunek na ciemną stro

gdy Ros e opowiadał później, że pomysł

o pierwsze - z czym koj arzy się

nę mocy. W dekadenckich tekstach o au

na posępne, hipnotyczne r'n'b był j ego,

todestrukcji i nielegalnych przyj emno

a za swoj ą pracę nie dostał nawet centa,

ściach j e st nieprzyzwoicie szczery. Ale

Tesfaye milczał. Składaj ące się na wyda

to jedyny moment, kiedy mówi za dużo. Nie udziela wywiadów, a z fanami i me

nywłaśnie w Polsce album Trilogy" pły " ty rozdał za darmo. Jedną z części pobra

M ogliby wreszcie n agrać coś

diami komunikuje się wyłącznie przez

ło 8 mln osób, a strategię Tesfaye u zna

słabego. To irytujące, że Yo

lakoniczne posty na Twitterze. I dopiero

Y O

Flegma ro ku

L A

T lO

G

no za świadectwo progresywnego my

La Tengo wszystko wychodzi.

w ubiegłym roku poje

ślenia o przemyśle mu

Irytuj ące i imponuj ące j e d

chał w pierwszą regu

zycznym. Bo zarobił, nie

no cześnie. Bo przez nie

larną trasę koncertową,

sprzedając nawet pół pio

mal 30 lat obecności na s ce

bo wcześniej na scenę

senki. Wytwórnie biły się

nie nagrywali i płyty ha

wychodził j edynie spo

o kontrakt, promotorzy

łaśliwe, i smutne, i ekspe

radycznie.

proponowali koncerty

ryment alne, i przeb ojo

Wiadomo o nim nie

za kilkadziesiąt tysięcy

we. Za każdym razem z tak

wiele. Ma 2 3 lata, po

dolarów. Dziś nagrywa

samo znakomitym efektem.

chodzi z Kanady i po

z Drakiem i remiksuj e

"Fade", 1 3 . płyta Amerykanów, to ich mistrzostwo świata

dobno zanim zaczął ro

Lady GaGę. Mimo suk

w kategorii plastycznych aranżacji i ładnych piosenek.

bić muzykę, pracował

cesu wciąż pozostaj e

Cudowna flegma s entymentalnych gitar. Rozmyte, z pre

w o dzieżowej sieciówce.

programowo enigmatyczny. I nawet jeśli

medytacj ą filigranowe brzmienie skonfrontowane z an

Dwa lata temu opublikował pierwsze

to tylko marketingowa strategia, w tym

gażującymi, błyskotliwymi melodiami. Niewymuszone,

nagrania j ako The Weeknd, prowoku

milczeniu j est metoda. W końcu w dwa

j ąc zamieszanie wśród blogerów i w re

lata wydał trzy zj awiskowo świetne pły

proste teksty ( Prawie każdego dnia robię się mądrzej " s zy"). Konkurencji b ędzie głupio, j eśli się okaże, że pły

dakcji "New York Timesa". Wtedy jesz-

ty. Trzeba więcej? "'fii

ta roku wyszła j uż w styczniu.

14

stycznia 201 3

Yo La Tengo, "Fade", Matador

mmmmm

71

Więcej na: �ookgigs.eu Max Cegie lski

I ty zostaniesz starcem Starość zaczyna się wtedy, kiedy zaczynamy dociekać:

ło za darmo w sieci pravvie milion widzów. To oznacza

"

"0 co chodzi m łodzieży? . Przedtem s ami n i ą j esteśmy

zresztą, że oprócz oficjaln ego b ox offi ce, w ki nie trzeba

i nie zadaj emy głupich pytań. Jeśli nie mamy pod ręką

by też tworzyć statystykę piracką, co mocno zmieniło

w domu dorastaj ącego nastolatka, produkcj i własnej ,

by rankingi. Na " Bej b i Blues" w pierwszywe ekend po

którego moglibyśmy zaciągnąć p o d mikro skop, pyta

kazów zapłaciło za drogie bilety 1 3 0 tys. nastolatków.

nie do skwiera b ardziej, choć staje się też retoryczne.

Niektórzy musieli iść z ro dzicami, b o w Internecie

Po przejściu do starszaków nikogo tak naprawdę nie in teresuj e, co sądzą młodsi, ale warto się trochę poużalać, pomamdzić, powiedzieć " za moich czasów", "kiedy " j a byłem w tym wieku albo nawet "za Piłsudskiego ...". Gdyby ktoś na serio zapytał: " 0 co im chodzi?", musiał byrozbić namiot antropologa pośród dzikich plemion gimbazy. Niestety, nie da się, ponieważ młodzież nie wpuszcza w swoje zaklęte rewiry, j e st lepsza od ochro niarzy w s elekcji na bramce. Agencj om b adania rynku odmawia o dpowiedzenia na ankietę, która zajmie ci " tylko kilka minut", tak j ak my, albo co gorsza z nudów klika i robi s obie potem j aja, psując obrazy społeczeń

Na miejscu poko lenia " " bej b i blues nie wychodziłbym z domu i fejsika, a jeśli już, to tylko po to, żeby kupić jakieś dragi i potańczyć.

w wielu wpisach ubolewaj ą, że seanse są dozwolone dla " 1 5 +". Rodzicom współczuję, ale przypominam, że nasi też mieli ciężko z nami.

Widzowie, nawet j e ś l i potem napiszą, zgadzaj ąc się z pro fesj onalnymi krytykami, że to gniot, z decydowali się pój ść, p onieważ j est tam coś o nich. Nie ma znacze nia, czy prawdziwie, czynie, ale zgodnie z p ostulatem wyrażonym farbą w sprayu: "Zej dziemy z murów, gdy wej dziemy na anteny". Pamiętam, j ak w 1 996 r. Wła " dysław Pasikowski p okazał " Sł o dko-gorzki , o ów czesnej młodzieży maturalnej. Zęby b olały, ale tłumy

stwa. Nawet j eśli się u da wejść w bliski kontakt trze

o glądały. Zaraz p otem do kin wszedł amerykański

ciego stopnia z egzemplifikacj ą" zj awiska, to fizyka " kwantowa rozciąga swoje zasady także na roj owiska

film "Kids", w którym debiutantom i naturszczy

atomów w wieku od 18. do 30. roku życia. Wtedy zaś,

Były skandal i afera, a film zarobił 20 razy więcej, niż

kom p ozwolono po prostu robić i gadać, co chcą.

zgodnie z zasadą nieoznaczoności Heisenberga (czy

kosztował. Ja oglądałem go w Polsce zafascynowany

telnik wzdycha, ponieważ na fej siku takich słów się nie

i przerażony, że przecież prze d chwilą byłem taki j ak

używa, ale na wiki j est prosty opis), obiekt zmienia się

bohaterowie.

w trakcie b adania. Pozuj e do zdjęcia i grymasi albo wy no nikomu po czterdziestce, j a kiedyś nie wierzyłem

Rynek pracy, a za ni m media, j1 11ż roztrąb iły, że cały przedział 1 8 - 3 0 to stracone p o kolenie. O d Ameryki po Polskę

nikomu po trzydziestce, dziś lepiej nie ufać nikomu,

mogą liczyć tylko na to, że ich status życiowy pogorszy

a s z czególnie dziennikarzom.

się, a nie polepszy. Wcześniej spece od rozwoju gospo

chodzi z kadm i o strości. W Paryżu A.D. 1968 nie ufa

darczego twierdzili, że będzie coraz lepiej i należy ma

Aby nie popaść w problemy bohaterów Ho uellebecqa, pozosta

rzyć, najlepiej o coraz większej furze, żeby stymulować

j e czytanie komentarzy w necie. Doświadczeni (a więc

wzrost. A tu figa. Skejtowskiej czapeczki nie zamieni

starzy) krytycy ze zrozumieniem usiłuj ą podej ść do fil mu "Bejbi Blues", ale wycho dzi im j ak w " Gazecie Wy " borczej , że "prawda psychologiczna została poświę

my na żadną inną, nawet j ak wyrośniemy, bo nie będzie " haj su. Ja namiejscu pokolenia bejbi blues nie wycho " dziłbym z domu i fej sika, a j eśli już, to tylko po to, żeby

cona dla mocnego efektu, a nastolatki traktowane są j ak

kupić j akieś dragi i potańczyć. Zresztą j a w ich wieku,

eksponaty w gabinecie osobliwości". Jednak na YouTu

choć byłem bardzo zaj ęty budowaniem nowego pol

be i Faceb ooku, gdzie przecież toczy się "prawdziwe " " życie (bo ono j e st zawsze "gdzie indziej ), najwyraź niej tak właśnie chcą być traktowani. Poprzedni film reżyserki Katarzyny Rosłaniec, " Galerianki", obejrza-

72

skiego kapitalizmu, pracowałem też tylko p o to, żeby Auto r jest d z i e n n i karzem i p i sarzem. Ostat n i o opublikował " M oz a i kę. Ś ladami Rechowiczów".

się zabawić. Ponieważ się zestarzałem i nie to zdrowie, dlatego teraz koncypuj ę: "0 co chodzi młodzieży?". Was też to czeka! "'D

PRZEKRÓ,J numer 2

Wi

POPATRZ

s . eu

KUBA DĄBROWS KI

Zawodowa hi g i ena seksualista - wie, że jest następny w ko lejce. Kiedy dostaj e wezwanie do stawie nia się na posterunku gestapo, pakuje się i

wyj eżdża do Francj i. Z j ego społeczną

pozycją nie może pozwolić sobie na ty pową emigran cką pracę, oszczędności są spore, ale nie na tyle, żeby nic nie robić. Dzięki znaj omościom w artystycznej międzynarodówce Niemiec szybko tra fia do paryskiego środowiska fotografów mo dy. Jego protektorem (nie wiadomo, czy do końca bezinteresownym) staj e się legenda dziedziny- George Hoyningen Huene. Udaje mu się załatwić imigranto wi zlecenia z samego " Harpers Bazaar " ! List, który wcześniej nie pracował pod nadzorem, nie lubi zleceń z redak cji, czuje się ograniczony wymagania mi dyrektorów artystycznych i stylistek. Stara się utrzymać wcześniejszy higie niczny podział na pracę zarobkową

H erbert List - fotog raf,

i twórczość własną. Podczas wyj azdów

który zawojował a rtystyczny świat zdjęciami z wakacj i.

na sesje zdjęciowe i zwykłych wyjazdów rekreacyjnych dla odreagowania foto grafuj e swoje eleganckie codzienne ży cie. Nogi kochanka, rzucone na kawiar nianym stole przeciwsłoneczne okulary,

H

rower, światło na popielniczce, greckie amburg, rok 1936. Herbert List

o dbitki można oglądać na zbiorowych

i włoskie kraj obrazy. To zwykłe "migaw

ma 3 3 lata, wiedzie przyjemne

wystawach, są szanowane w środowi

kowe" zdjęcia, ale zrobione z kunsztem

życie intelektualisty, kt óremu

sku, ale fotograf n awet nie myśli o zosta

i wyczuciem. Wychowany na bauhau

się powiodło. Skończył literaturę i histo

niu zawodowcem. Praca i sztuka to dwa

sowskich formach List bez trudu zauwa

rię sztuki na uniwersytecie w Heidelber

o ddzielne obszary życia i jest to dla nie

ż a geometrię w zastanej rzeczywistości,

gu, pracuj e w należącej do j ego rodziny

go bardzo ważne, bo dzięki temu nie

bez stylizowania zamyka j ą w wysmako

firmie importuj ącej kawę, w związku

musi iść na kompromisy.

wane kompozycj e. Nieświadomie two

z pracą dużo p o dróżuje - Brazylia,

Rok l9 3 6 to nie jest dla takich jak Her

rzy dokument o pięknym świecie, który

Gwatemala, Portoryko ... Podczas podró

bert List dobry czas. Kolejni przyj aciele

za chwilę zniknie. Prywatne kadry List

żyfotografuje. Nie są to zwykłe pamiąt

zaczynaj ą znikać - niektórzy za granicą,

wystawia w galeriach i publikuj e (bar

ki z delegacji, List j est dosyć poważnym

inni za więziennymi murami. List - syn

dziej pejzaże niż z dj ęcia ko chanków)

fotografem. Obraca się w kręgach arty

burżuazyjnej rodziny, artysta i homo-

w otwartych na wizualne narracje ma

stycznej b ohemy, trzyma rękę na pulsie

gazynach, jak np. "Life". Zdj ęcia mody

rodzących się co chwila nowych ruchów

przynoszą mu pieniądze na życie, ro

i nurtów. Jego z djęcia to utrzymane w bauhau sowskim duchu wystudiowa ne martwe natury i męskie akty. List j est gej em i wcale się z tym nie kryj e. Jego

1 4 stycznia 201 3

Kuba Dąbrowsl
bione bez zleceń zdjęcia prywamego życia przynoszą mu artystyczną sławę i wpływają na fotografię mody, którą b ę dzie się uprawiać w latach 80. "ID

73

�ebookgigs.eu

Wh'h'/h'/h'ffi'###/h'h'#�#ffi'ffi'#//./#ffi'#ffi'h>W###//./ff/#ffi'/f#ffi'h0W#ffi'hW//./�h'/#/ffhW//.///ffffi'/ff#/ff/ff#�/./ffi'§ffi'§/ff.&Wffi'/§ffi'#�/ffi'/#§/§fi'§h'ffi'h'ffi'hó

ROZMAITOŚO:

AGATA NAPIÓ RSKA l MARTA MACH, ZDJ ĘCIA FRAN CISZEK B U CH N ER

Stąd do wiecznośc i : j ak W średn iej wielkości p o lski m m ieście zn ajd uje się m n i ej wi ęcej p ięć zakładów p o g rzebowyc h . W Warszawi e ponad 5 0 . O dwiedziłyśmy dwa - o bydwa to rodzi n n e bizn esy, j eden z bardzo długą p rzedwojenną tradycją, d rugi powstał w latach 8 0.

F

irmę Koperski założył w 193 7 r. mistrz stolarski Władysław Ka perski. Jego zakład zajmował się

produkcją tmmien. Przetrwał II wojnę światową i trudne powojenne zmiany systemowe. Władysław Koperski wraz z żoną Heleną, myśląc o przyszłości fir my, przekazali tajniki zawodu siedmior gu dzieciom. Zasługą wieloletniej pracy ojca było wykształcenie na mistrza sto larskiego syna Łukasza, rocznik 1960. Łukasz i jego żona Janina znacznie po

mował - mówi z żalem i odwołuje się

Dziś polska branża funeralna, ku ra

szerzyli usługi firmy: dziś zajmują się

do wspaniałej tradycj i przedwoj ennej.

dości pana Łukasza, jest j edną z najle

nie tylko produkcją tmmien, ale także

Wówczas tradycyjnie trumniarz odwie

piej rozwiniętych w Europie. -Szyb

usługami prosektoryjnymi i pogrzebo

dzał zmarłego w domu, zdejmował mia

ko nadgoniliśmy stracone lata - mówi.

wymi, kremacją i usługami cmentarny

rę i wykonywał tmmnę tak, jak krawiec

-Przed nami są tylko Włosi i Niemcy,

mi, czyli całościową obsługą pogrzebu.

ubranie, a szewc buty. Trumny przedwo

ale Niemcy i tak trumny kupują w Pol

Kaperscy są jedynymi w Warszawie po

jenne to były prawdziwe dzieła sztuki

sce. Pan Łukasz cieszy się, że znowu

siadaczami pogrzebowego jaguara. Dwa

-rzemiosło kwitło. W PRL-u trumniarz

pochówkowi poświęca się dużo czasu,

lata temu zaprosili do spółki synów Bła

nie mógł otworzyć przedsiębiorstwa

a zmarłemu oddaje się należyty szacu

żeja i Wiktora.

kompleksowo obsługuj ącego pogrzeby.

nek. Wracamy do podej ścia sprzed woj

JYm zajmowały się zakłady komunal

ny. Trumien na miarę wprawdzie się j uż

Niem cy kupują u nas trumny

ne. Pogrzeby były skromne, bo nie było

nie robi, chybaże zmarły jest wyjątkowo

Łukasz Koperski traktuje swoją pracę

rozwiniętego rynku. O prawdziwych

wysoki lub bardzo otyły, ale są znowu

jak p asję i stale poszerza wiedzę zarów

czy nawet sztucznych kwiatach można

środki i możliwości, by bliskiego poże

no na temat historii tradycji pogrzebo

było pomarzyć. Pan Łukasz wspomina

gnać w należyty sposób.

wych, jak i nowinek w branży. -Okres

okropne metalowe wieńce popularne

PRL bardzo naszą działalność zaha-

w czasach jego dzieciństwa.

74

Dom Pogrzebowy Gójscy S. C . w ro dzinną firmę zostałprzekształcony z by-

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . eb

'Rm o /F U T U RO

dz i ś żegnamy bli słti ch

.

Gójscy są pierwszymi w Polsce pro ducentami ekologicznych trumien kre

m acyjn ych Urn j e st do kol om, do wy boru - państwo Gójscy mają katalog i kilka wzorcowych modeli w gablocie. Wykonane są z kamienia, mosiądzu, ce ramiki lub szkła, przeznaczone do ko lumb ariów i rodzinnych grobowców. Pan Gój ski pokazuj e nowoczesną urnę z podświetlanym serduszkiem. Są też relikwiarze. Można nabyć re likwiarz w postaci skórzanego pudeł ka, które stawia się na półce j ak ramkę do z dj ęć w chwilach szczególnie za sługujących na pamięć o zmarłym - na przykład w dniu rocznicy j ego śmier ci czy urodzin. Wewnątrz relikwiarza można umieścić garstkę prochów zmar ł e go , kępkę j ego włosów lub inną pa miątkę, dajmy na to - biżuterię. Innyro dzaj :relikwiarza to po prostu miniaturka urny. Pot:rzebne są specjalne zezwole nia, aby rozdzielić prochy po kremacji, dlatego generalnie się tego nie robi.

Trum ny zamawiam od dziecka łego zakładu pogrzebowego Charon, któ ry Marek Gójski z kolegą założyli w 1987 r. Wcześniej pan Marek (z wykształcenia te chnolog chemiczny) pracował j ako

więc potrzebna skomplikowana tanato

- Moda na kremacj ę w Polsce wybuchła

potentatem

praksj a, która polega na wstrzykiwaniu

w latach 90. - mówi Łukasz Kop e:rski .

w produ kcji tru mi e n,

do żył soli eliminujących bakterie odpo

- Dziś stanowią l 5 -20 proc. wszystkich

a n a sza bra nża

wiedzialne za procesy gnilne. Wykonuje

pogrzebów. To sporo, bo Kościół kato licki nie zajął j asnego stanowiska w tej sprawie. Wedle ostatnich decyzji Waty

Polska J est

fun eralna święci

przedstawiciel handlowy - p omagał

triu mfy w Europie.

się j e dynie delikatny makij aż. W wielu

krewnemu sprzedawać trumny. Można

Tru m ny kupują

przypadkach zmarły wygląda lepiej niż

więc p owiedzieć, ż e biznes pogrzebowy

u nas m . i n . N i e m cy.

przed śmiercią - mówi pan Marek.

kanu, jeśli katolik zdecyduje się skremo

zna od podszewki. Firma Gójskichnie jest

Nie j e st to widzimisię rodzin, które

wać ciało bliskiego, powinien to zrobić

duża, mają zaufanych współpracowni

powierzają domom p ogrzebowym swo

po nabożeństwie pogrzebowym. Z ko

ków- grab arzy i murarzy, kilku specjali

ich bliskich. Przed śmiercią, zwłaszcza

ścioła należy wynieść trumnę z ciałem,

stów konduktowych noszących trumny.

tą wskutek choroby, rzadko kto wyglą

dopiero potem może nastąpić krema

Tanatopraksją i tanatokosmetyką zajmuje

da dobrze. - Staramy się sprawić, żeby

cja, a następnie p o chówek. - Klienci

się sam pan Marek. Na specj alistyczny

rodzina, która przyj e dzie na pogrzeb,

rzadko decyduj ą się na taką kolejność

kurs w Gorzowie Wielkopolskim wysłał

zachowała w p amięci dobry obraz

- przywołuje swo j e do świadczenia

też dwóch pracowników.

zmarłego. Podczas modlitw żałobnych

pan Łukasz. W domu pogrzebowym,

- Ciała z reguły trafiaj ą do nas naj później kilka dni od zgonu, nie j est

14

stycznia 201 3

wciąż bardzo często zostawia się trumnę

którym zarządza, przygotowywane są

otwartą - mówi Gój ski.

po chówki dla przedstawicieli różnych

75

ROZMAITOŚCI

Więcej na: www . ebookgigs. eu i pomagam ro dzicom. W wieku 16 lat zacząłem pracować przy po grze bach, potem ojciec uczył mnie stolarstwa, bo widział, że lubię pracę w warsztacie. Dziś większość czasu spędzam właśnie w stolarni - tłumaczy Wiktor. Jego drugą pasj ą jest muzyka, któ rą o dziedziczył p o ojcu grywaj ącym na akordeo nie. Gra na gitarze i instru mentach klawiszowych w zespole Bren da Walsh, którywydał debiutancką pły tę "Many Faces of Brenda Walsh". - Kie dy wydali śm y pi erwszy album , z dałe m .

sobie sprawę, że muzyka, obok pracy w firmie rodziców, będzie ważną częścią mojego życia. Zająłem się kompozycją większości numerów, realizacj ą dźwię ku i produkcj ą płyty. Przez to wszystko nie zaliczyłem s esji. Wiktor, tak jak brat, studiował psy chologię, a wcześniej reżyserię dźwię

ku. Na skończenie studiów przy natło ku obowiązkównie starczyło mu czasu, ale nie wyklucza rozp oczęcia kolejnego kierunku w przyszłości. Na razie skupia się na trumniarstwie i zespole. Zapyta ny, gdzie widzi siebie za lO lat, b ez na mysłu odpowiada, że w firmie rodziców. W dobrze skroj onym garniturze. C hoć Wiktor wychował się wśród trumien, a w p o grzebie uczestniczy wyznań. - żydzi i muzułmanie maj ą

Zakłady pogrzeb owe

w swoich społecznościach specjalne

to dziś najczęściej

zakłady. My dość często organizujemy

firmy ro dzi n n e.

pogrzeby w obrządku prawosławnym,

Z G ój s ki m i współpracuje kilku

kilka razy w miesiącu, praca nie prze staj e go zaskakiwać. - Zadziwia mnie, co bliscywkładaj ą zmarłym do trumien. Zdarzaj ą się starsze osoby chowane z pi lotem od telewizora. Kiedyś wnuk wrę

pogrzeby dla świadków Jehowy. Coraz

zaufanych graba rzy,

częściej zdarzaj ą się pochówki ateistycz

murarzy i s p e CJ a li st ó w

czył nam również w tym celu gameboya,

ne - opowiada pan Łukasz.

k o n d u ktowych.

na którym b abcia grała ostatnie tygodnie

D ziś w firmie Gójscy S.C. pracuj e cała

w szpitalu - mówi.

rodzina - żona Maj a oraz córka Domi

Podobne historie przytacza Marek

nika, z wykształcenia anglistka. Dzięki

Gój s ki: - Lu dzie pro szą, żeby bliskim

j ej pomocy firma ob sługuj e zagranicz

wło żyć do trumny papierosy, alkohol.

nych klientów. D ominika właściwie wy

Naj dziwniej s za prośba? Telefon komór

chowała się w zakładzie pogrzebowym.

kowy. Zgodziłem się, ale b ateria została

- Od dziecka słuchała, j ak zamawiam

wyj ęta z telefonu i włożona do trumny

trumny, w domu otwarcie się rozma

osobno. Co by było, gdybytelefon zaczął

wiało o organizacji pogrzebów - twier

dzwonić podczas pochówku? - pyta.

dzi pan Marek. Wiktor Koperski ma 22 lata. Pornaga

Profesjonalizm nade wszystko

w rodzinnym interesie od dzieciństwa.

Oswojenie z tematem śmierci nie chroni

- Firma jest całym życiem mojej rodziny,

j e dnak ludzi pracuj ących w przemyśle

a my, chcąc nie chcąc, wychowywaliśmy

pogrzeb owym od wzruszeń. - Parnię

się w niej. Od najmłodszych lat uczę się

tam pogrzeb, na którym na cmentarzu

76

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na: www . ebookgigs. eu grał kobziarz. Płacz uwiązł mi w gardle

Ważny j est profesjonalizm - dzisiaj

- takie to było piękne i wzniosłe. A kie

sprawy pogrzebu o ddaje się w p ełni

dy chowaliśmymłodego człowieka, fana

w ręce specj alistów, rodzina j uż nawet

muzyki reggae, rodzina poprosila mni e

nie kupuj e kwiatów, bo to ma być czas

o przygotowanie składanki najwięk

na przemyślenia.

szych hitów tego nurtu muzyki na po

RETRO/FUTU RO

Gójscyniedawno zakupili historyczny

żegnanie do kaplicy. Dla mnie to było

obiekt stacji kolei PKP Wawer, który zo

silne przeżycie, bo sam kiedyś nosiłem

stał zaadaptowanyna potrzeby ich domu

dredy i słu chałem B oba Marleya - mówi

p ogrzebowego. Zamierzają j ako j e dni

Wiktor Koperski.

z pierwszych w Polsce p ołączyć funkcj ę

Muzyka jest zawsze wcześniej przy

domu pogrzebowego z gastronomią i ho

gotowywana. Naj częściej o dtwarza się

telem. - Wszystko po to, aby pogrążona

trąbkę, potem " Ave Mari a". - No, chyb a

w sm utku rodzin a zm arłego m ogła spo

że ktoś sobie życzy n aturalną, to oczy

kojnie pozostawić sprawy uroczystości

wiście może być tręb acz - komentu

w naszych rękach - mówi Gój ski.

j e Gójsk:i. Dowolnie wybraną muzykę

Polacy do śmierci i spraw z nią zwią

można puścić na cmentarzu komu

zanych mają skrajne podejście. Gdy Gój

nalnym, trudniej o to na cmentarzach

scy zakupili nowy obiekt, n atychmiast

p arafialnych - tam obowiązują zasady

zj awiła się mies zkaj ąca w sąsiedztwie

Kościoła katolickiego, z pieśniami reli

starsza kobieta, abywyrazić swoj e nieza

gijnymi włącznie.

dowolenie. - Mój wnuczek tędy chodzi

W domu pogrzebowym szanuje się

do szkoły - narzekała na bliskie poło

wszystkie prośbyrodziny zmarłego. Na

żenie zakładu pogrzebowego. Z drugiej

wet j eśli zmarłym j est zwierzę. - Pani, dla

strony do p o chówku ludzie przygoto

której członka rodzinywykonałem trum

wuj ą się często za życia - oszczędzają

nę, wróciła do mnie po miniaturkę tamtej

pieniądze na p ogrzeb i nagrobek. Sami

dla swojego psa. Zlecenie o czywiście wy

wybierają trumny i ubranie, w którym

konałem, zachowującwszystkie szczegó

chcą zostać pochowani. "W

ły: od rodzaju drewna, po kształt podusz ki w środku - relacjonuje p an Wiktor.

Autorki prowadzą magazyn www.zwyklezycie.pl.

Wiktora Koperskiego stolarstwa uczył OJCiec. Jego drugą pasją jest muzyka. Choć wych ował się wśród tru mien, a w p o grzebach uczestniczy kilka razy w m i esi ącu, praca nie przestaje go zaskakiwać.

14

stycznia 201 3

77

ROZMAITOŚCI

Więcej na: www . ebookgigs. eu

AGA KOZAK

Rosół. Lek na całe zło W powieści 110p i u m w roso l e li M ałg orzaty M usi erawicz symboli zował rodzinę i j ej rozg rzewaj ące ci e pło. 11 W 11Homeland , seria lowym hici e o CIA, podawany przez przełożonego cho rej agentce - najwyższą formę oddania, troski i uznani a . Dla większości ozna cza niedzielę. Dla niektórych, jak dla m nie, głów nie lekarstwo na wszelaki e doleg liwości - od kata ru po kaca. Rosół.

N

ie b ę dzie zaskoczeniem, j e śli p owiem, że ro sół robi u n as b abcia - opowiada Klandyna

Hebda, autorka bloga Ziołowy Zakątek. - W dużej mierze dlatego, że dziadkowie wciąż sami hodują kury, kaczki, króliki. Babcia może zrobić rosół praktycznie ze wszystkiego (pozostałe po rosole mię s o wyj adamy na zimno z chlebem, bab

lio nu (nie mówiąc j u ż o consomme

zaczynając od rosołu, a kończąc n a kla

prz e k o n a n i o m rosół

i wywarze ) ? Współczesne " normy'' o b

sycznej pomidorowej. - Robię bulion raz

n i e jest n a szym

jaśnia Hebda. - Faktycznie, często nie

na długi czas i go zamrażam - opowiada

Wbrew potocznym

narodowym daniem.

do końca j asna jest różnica pomiędzy

Hebda. I daje jes zcze j edną złotą radę:

con som me, Wło s i

bulionem (skoncentrowanym rosołem,

- Kiedy przygotowujemy bulion, ważne

bro detto, Anglicy

często doprowadzonym do p ostaci żelu)

j est, że by użyć sporej ilości elementów

Francuzi m aj ą swoje

broth, Amerykanie

a rosolem (lekki, teoretycznie klarowny

żeluj ących i kości. Dobrz e j est gotować

aromatyczną zupę

i przejrzysty). Na punkcie j ego przejrzy

go np. z kurzymi łapkami. W Chinach

pho.

stości szczególną obsesję wydaj ą się mieć

do rosołu do daj ą bardzo pożywną gło

chicken s o u p, a Azj aci

cia do daj e je do galaretki mięsnej alb o

autorzy amerykańskich przepisów, któ

wę kury. Do datkowo grzebień drobio

p o prostu podsmaża), j ednak twierdzi, że

rzy szumuj ą rosół właściwie od początku

wy ma szczególnie dużo żelatyny. Będę

np. dodanie skrzydełka kaczki do rosołu

zagotowania (ja nie jestem aż takpieczo

j e dnak szczera: z głową kury bulionu

z kury bardzo podbij a smak. Do tego wa

łowitaJ - śmieje się autorka Ziołowego

nie gotowałam - przyznaje Hebda. I do

rzywa z ogrodu (dużo lubczyku, mimo

Zakątka. Z kolei Lucyna Ćwierczakie

daj e , że wywary rybne również nie we

że wiem, iż nie każdy za nim przepada),

wiczowa pisała w 1 8 60 r.: " Dziś nauka

szły do jej domowego menu. - W rnoj ej

robiony w domu makaron i zj ada się taką

poszła dalej , bo i szumowania rosołu

ro dzinie nikt by się nie skusił, dlatego

zupę z przyj emnością! Ja mogę j ą jeść " "do oporu , chociaż małe porcje - przy

zaniechano: szumowiny same opadają

czasem do daję do gotowego rosołu czy

na spód". Ciężko dojść z tym ws zyst

bulionu troszkę sosu rybnego lub sosu

znaje blogerka.

kim do porządku - i z szumowaniem,

Worcestershire, tak dla smaku, zamiast

i rozróżnianiem bulionu oraz rosołu,

tradycyjnej maggi - śmieje się blogerka.

Prawda o polskim rosole

bo współczesne standardy s ą dokład

Ostatnio przygotowała też bulion z kacz

Czym on właściwie j est? Niezagęszczo

nie odwrotne niż te, które obowiązywały

ki po azj atycku z dodatkiem trawy cytry

ną - to właśnie odróżnia go od innych

sto lat temu. Na początku XIX w. rosół

nowej i imbiru. Rosół czy bulion nie s ą

- zupą na wywarze mięsno-warzywnym

był b owiem wywarem, który gotowało

b owiem specjalnością polską: francuskie

gotowaną na mięsie wołowym, drobi o

się długo i który stawał się gęsty, bulion

consomrne, włoskie brodetto, angielski

wym lub baranim,. podawaną naj częściej

natomiast był lekkim wywarem, czyli

broth, amerykański chicken soup czy

z makaronem, czasem z ziemniakami,

dzisiej szym rosołem.

wszelkie azj atyckie mutacje - również

a na śląsku Cieszyńskim z kluskami

Buliony - te według dzisiejszej no

wegańskie! - zupy pho dowo dzą, że

wątrobianymi. A czym różni się od bu-

menklatury - to podstawa innych zup:

esencjonalna zupa z gotowanego mięsa

78

PRZEKRÓ,J numer 2

Więcej na:

www . ebookgigs. eu

KUCHNIA

nie j est honorowana i niedzielna zupa

z rozmaitymi przyprawami i dodatkami (od obowiązkowej w Pols ce opalanej nad

to od razu podstawa drugiego dania: ka

ogniem cebuli i zestawów włoszczyzny,

wałki mięsa z rosołu (często specj alnie

przez egzotyczne kiełki, surowe j aj ko,

po to dorzucana do gotowania wołowina)

parmezan czygwiazdki anyżu) sprawdza

po dawane są w postaci polskiej odmia

się pod każdą szerokością geograficzną.

ny p ot au feu, w sosie chrzanowym lub rozmaitych p otrawkach.

Cztery i pół godziny gotowania I nigdzie tak naprawdę nie wiadomo,

Czy on naprawdę leczy?

czy rosół to zupa do vvykonania prosta,

A j ak to jest z tym prozdrowotnym

czy skomplikowana. Wydawałoby się,

działaniem rosołu? Czy naprawdę jest

że to żadna filozofia: wkłada się mięso

to cudowny eliksir, naturalny antybiotyk,

do wody i czeka, aż się zrobi. Trochę

lek na całe zło ? Naukowcy z Uniwersy

j ak osławi oną, wykl ętą kostkę rosoło

tetu w Nebrasce dowiedl i , że ukochana

wą. - Wydaj e mi się, że wiele osób boi

zupa Polaków naprawdę ma właściwości

się j e dnak j ego przygotowania, może

lecznicze. Badania wykazały, że wywar

ze względu na to, że niby rob i się sam,

drobiowy ma umiarkowane działanie

ale dochodzi przez kilka godzin - ko

przeciwzapalne: hamuj e niekorzystne zjawiska chemotaksji neutrofili, czyli

mentuj e Hebda. - Ja staram się za bar

po prostu skraca czas trwania prze

dzo nie przejmować rosołem: kiedy już go robię, szumuję kilka razy,

ziębienia. Łagodzi też objawy in

potem gotuj ę długo, na wolnym

fekcji: skutecznie nawilża śluzów

ogniu - trzeba mieć j e dnak parę

ki w nosie, łagodzi katar i kaszel,

godzin wolnego czasu, żeby go do

a para z gorącej zupy oraz zawarty w niej tłuszcz po dobno działają ge

glądać - przyznaj e. Ten czas gotowa

Rosół azjatycki • korpus kurczaka l u b i n n e m ięso • kilka l i ści l i m on ki kaffir i /l ub dwi e l a s l
(

trawy cytrynowej trawę można uderzyć tłuczkie m , żeby wydobyła wi ęcej s maku

)

• kawałek i m b ir u wie lkości kciuka,

po kroj o ny na o koło centymetrowe części • k i l ka zia renek p i e p rzu czarnego • ki lka ziarenek zie l a a ng i els k i ego

(o p cjo nalnie)

• l a s ka cyna m o nu

(3-4

• woda

l itry

)

Do g a rnka z grubym dnem wkładamy wszystkie s kła dniki . Zalewamy zi mną wodą, powoli

(

nia bardzo liczy się też w klasycznych

nialnie na podrażnione gardło. Z kolei

polskich przepisach: "Aby mieć ro sół

zdaniem kanadyjskich uczonych rosół

delikatnie . J eśli na wierzchu p ojawi się piana,

na stół pański doskonały, trzeba go ośm

przyczynia się także do wzrostu seroto

ściągamy szumowiny. Gotujemy bez przykrycia

godzin gotować, wtedy i mięso będzie

niny we

kruche . . . " - pisała Nakwaska w drugim

czucie. Japońscy naukowcy odkryli, że

tomie "Dworu wiejskiego", a ćwiercza

rosół na mięsie z kury może zapobie

krwi , czyli poprawia samopo

kiewiczowa (u któ rej rosół to pierwszy

gać nadciśnieniu, a nawet wsp omagać

przepis w całej książce, przed bulionem

j ego leczenie. Z awarty w nim kolagen,

i eonsommeJ pisze, że robi się go "4 do 4

pochodzący głównie ze wsp omnianych

i pół godzin". Obie publikacj e (blogerzy

przez Klaudynę Hebdę nóżek, przeciw

o tym nie wspominają) j ako idealne na

działa zwężaniu tętnic. W rosole roi się

czynie do gotowania wymieniaj ą gliniany

również od minerałów: p otas (regulu j e gospo darkę wodną i ciśnienie krwi)

garnek. No i kluczowa sprawa, zarówno

doprowadzamy do wrzenia powinno wrzeć

)

p rzez około 2 g o dziny l ub do czasu, aż m ięso zaczn ie z łatwością odchodzić od kości. Można gotować dłużej, j eśli chcemy uzyskać ba rdziej s ko ncentrowany pły n . Przecedzamy przez d ro bne sitko. Zazwyczaj pod koniec gotowania dodaję jeszcze łyżkę lub dwie sosu ryb nego al bo sosu Worcestershire. Można podać go

(

z jajkiem, zieleninę kolend rą, siekaną sza l otką

)

o raz azjatyckim m a ka ronem ryżowym lub pszennym.

Rosół domowy jak u babci

kiedyś, j ak i dziś: w tak "czystej '' zupie,

Żeby ugotować

oraz fosf or, wapń i magnez (niezbędne

j akąj est rosół, nie ma miej sca na gorszej

pyszny rosół,

dla kości i zębów, serca, nerek czy ukła

j akości składniki. Fotwierdza to Hebda.

trzeba postawić

du nerwowego). Są też w nim: żelazo,

- Rosół j ako wywar z kości i mięsa j est

na pierwszorzędne

witarniny E, A i b eta-karoten (silne an

po prostu b ez smaku, jeśli zrobi się go

składniki. Nawet

tyoksydanty zwalczaj ące wolne rodniki).

na kurczaku z marketu (a wiem, b o pró

jeśli dołożymy

No i pełnowartościowe białko - może

bowałam się takim kiedyś po dleczyć", " uratowały go tylko przyprawy). Nie bez

stara ń przy

dlatego regeneruj e też tych, którzy leczą

gotowaniu,

się z kaca. - Nie lubię używać angiel

znaczenia j est to, że do rosołu używa się

a do garnka

skich słów, kiedy to nie j est p otrzebne,

(przynaj mniej u nas) głównie kur: wia

wrzucimy

tiuszczu może być olej rzepakowy lub smalec .

j e dnak teraz zrobię wyjątek - oświad

S mażymy cebule od wewnętrznej strony, aż

domo, nlięso kury, zwłasz cza takiej ,

kurczaka

cza mi lecząca się rosołem z przeziębień

zb rązowieje ale n ie będzie czarna ! . Do garnka

która m a rozwinięte mięśnie o d bie

z supermarl
Klau dyna Hebda. - Rosół to nie tylko

z g rubym dnem w kładamy mięso, warzywa

gania p o p olu i ma kilka lat, nie j e st tak

efekt będzie

" comfort foo d", ale też "healthy food"

sprężyste i miękkie j akmięso kurczaka.

m izerny.

- mnie stawia na nogi. =w

Nadaje się w sam raz do ro sołu. Choć w niektórych domach akurat ta zasada

1 4 stycznia 201 3

(

• kura pokroj ona, bez głowy, b ez n óg

)

p lus dwa s krzydełka l
marchewka, pietr uszka, por 3-4 l itry : tyl e, aby przykryć

• zi mna woda,

kurę Cebulę obiera m y, p rzekrawamy n a pół. Rozg rzewamy mocno patelnię z odrobiną

(

(

)

)

i doprowadzamy do wrzenia. G otujemy na wolnym o g n i u p rzez około 2 g o d ziny, aż m ięso zacznie odchodzić od kości . Ś ciągamy widoczną pianę i przecedzamy. Najlepiej

Autorka prowadzi blog kulinarny Ugryzienie l
s ma kuje z domowym makaron e m .

79

WI NA

ROZMAITOŚCI

e

WOJ C I ECH BOŃ KOWSKI

Kto ufa blogerom Wi n i a rs kie błogi rosną

L

w

siłę.

udzie bloguj ą o wszystkim - pie

Na tym podatnym gruncie blogi ro

czeniu babeczek, analizie tech

snąjakgrzybypo deszczu. Nawet w kra

to j uż standard. Robią to mali i duzi im

O Vale da Mina

porterzy oraz supermarkety. Dla firm PR obsługujących wielkie sieci handlowe

nicznej akcji i tanich ciuchach.

j ach o rozwiniętej kulturze winiarskiej

Blogują też o winie. W Polsce j e st już

coraz częściej wypieraj ą drukowane ma

wani lia, damskie

kontakt z blagerami to obecnie gorący

ponad 100 blogów o winie! Gdy rok te

gazyny. Najpopularniej s ze b logi prowa

perfumy, po leca

temat. Specj alne degustacje połączone

mu powstawał specj alny agregatorwin

dzą niekiedy uznani krytycy winiarscy,

blag Wi nnetoo,

z pokazami kulinarnymi, próbki degu

nej błogosfery na www.winicj atywa.pl,

tacy j ak Tim Atkin czy James Suckling.

ok. 29 zł

stacyj ne przysyłane kurierem w fiku

było ich 60. W tej chwili nie ma tygo

Ale też często kompletni outsiderzy,

dnia, żeby nie powstał nowy blog.

którzy dzięki do b rej formule i wytrwa

Początki są zwykle te same. Kasia i To

łości wspinają się na szczyt. Blog The

mek, lat trzydzieści parę, mies zkańcy

Wine Anorak, prowadzony przez Ja

wielkiego miasta, po pracylubią napić się

miego Go ode' a - w poprzednim życiu

wina. A nawet więcej, niż się napić - robią

biologa - osiągnął milion odsłon w mie

fotki etykietom, dobieraj ą wina do dań,

siącu ! Alder Yarrow z kalifornij skiego

serwują znaj omym. Czytaj ą trochę w In

bloga Viaography stał się równie po

ternecie, postanawiaj ą założyć blog. Jeśli

tężny, co czołowe magazyny winiarskie.

maj ą ciekawy styl i przekroczą magicz

W Polsce ten trend dopiero raczku

Tinto, m a l iny,

e Bouza do Rei

śnych skrzyneczkach . . . Jutro pojawią

Albari iio 201 1 ,

się zagraniczne wyjazdy i inne bonusy.

morze, minerały,

No i reklamy - a to główne źródło przy

cytryn a, po leca blag Enofaza, ok. 58 zł

Castell blanch e Cava Brut Zero, cytrusy, zielone

chodu dla blogerów. Znam już co naj mniej j ednego, który porzucił pracę w korpo i z amierza poświęcić się winu. Wkraczamy na grząski grunt. Kon sumenci wierzą blogerom, bo uważaj ą,

jabłko, e legancja,

że lepiej reprezentują ich własny smak

poleca blog

- no i są b ardziej niezależni od profesj o

Blurppp,

nypróg - pół roku pisania raz na tydzień

j e, ale mamy j uż sporo dobrych - i bar

- błogosfera wzb ogaci się o ciekawy

dzo różnorodnych - b logów. Do Trzech

adres.

Dych s kupia się na winach z dyskontów,

ger zaczyna "monetyzować kontent",

ok. 45 zł

nal nych dziennikarzy, których prestiż wciąż spada. Jednak w chwili, gdy blo

Blogi są coraz istotniej sze w niemal

które opisuj e w stylu młodzież owo-im

traci nimb niezależności. Staj e się biz

każdej dziedzinie naszego życia i wino

prezowym. Lampka Wina to poetycka

nesmenem związanym niewidzialny

nie jest wyjątkiem. Z jednej strony pra

proza niemal j ak sp o d pióra Marka

mi nićmi z branżą winiarską. Dochodzi

sa tradycyjna, autorytatywne magazy

Bieńczyka (doczekała się już pięknego

do pomieszania z poplątaniem - nie

ny winiarskie - sto dmkowanych stron

wydania książkowego ). Kontretykieta

którzy zaczynaj ą brać kas ę za dyskretne

z felietonami ekspertów i porównaw

- fascynująca,. autorska mieszanka wina,

wplatanie określonych win do dyskusj i

czymi panelami oraz milionem reklam

lektur, podróży i krakowskiej hipsterki.

na blogu , prowadzą dla czytelników

- tracą na znaczeniu. Coraz trudniej im

Blogi o winie w Polsce maj ą od zera

konkursy wokół marki X - " wyśmieni

się utrzymać, sprzedaż spada, rynek

do 15 tys. czytelników w miesiącu. Ni

tych win ze słonecznej Australii", które j eszcze przedwczoraj, zanim przyszło " zlecenie, "smakowały mi tak so bie .

reklamowy się kurczy. Presj a pieniądza

by mało (czołowe blogi kulinarne do

j est przemożna i nie wszyscy ją wytrzy

chodzą do miliona), ale zbiorowo i tak

mują - mnożą się skandale z nieetycz

wyrastaj ą na główne źródło informacji

Dla blogerów to egzamin dojrzało WOJ CIECH

ści. Bez kasy można raz na tydzień pisać

nym zachowaniem krytyków. Dotknęły

dla winopij ców. 30 pro c. winnych in

nawet bożyszcza, czyli Roberta Parke

ternautów czyta blogi co dziennie, a re

BONI
o winie, które z Kasią i Tomkiem wypili

komendacj e blogerów wymieniane są

Pisze o w i n i e

śmy do sus hi. Żeby błogować na większą

ra - co prawda nie sam Parker, ale j eden

o d 2 0 0 0 r.,

z j ego autorów brał kasę za przyznawa

na pierwszym miej scu motywacj i za

twórca p o rtalu

nie wysokich ocen. Autora zwolniono,

kupowych - aż 65 proc. respondentów

Winicjatywa.pl,

opierać się pokusom,. oceniać rzetelnie.

oświadczenie o wysokich standardach

kupuje wina polecane na blogach!

n i eustrasz o n y

Blogerzy muszą stać się dziennikarza

etycznych opublikowano, ale mleko się rozlało.

80

Nic dziwnego, że blogerów hołubią sprzedawcy. Nadsyłanie wina do oceny

ekspl orator w i n

skalę, trzeba wprowadzić j asne zas ady,

m a rketowych

mi, których mieli zastąpić. I tak koło się

i wszelkich innych.

zamyka. �

PRZEKRÓJ numer 2

Więcej na:

www . ebookgigs. eu

KRZYŻÓWKA N R 2 P R ZYG O TOW U J E : ZESPOŁ KALI BER 45

Litery z oznaaonych pól czytane poziomo utworzą rozwiąza nie.

P OZI O M O :

P I O N OWO:

1 . Z N I EJED N E G O P I ECA

2 0 . FRAJER P O ŁACI N IE

1 . OD G ŁÓ W DO STÓP

7. PAŁA Z H I STO R I I

2 5 . B I U RKO W B I U RKO

2 . P RZEWROTNA G RA

1 4. J A K MOŻNA Z N I E J WYLECIEĆ

24. . AKTOR, KTÓRY G RYM AS I 26. TO ROŚN I E ,

3. M Ł O DY STUHR

15. N I E B I E S K I E O CZKO

3 1 . P R Z E P I S NA ży C I E

4. N I E O B ECNY NA W I G I LI I

1 8. KOT D O B I EGAJĄCY SETKI

27. C M E N TARZ SYREN

1 O . NA D RU G I EJ P I ER S I

32. P O DRODZE D O SZKOŁY

S. ODBIJA MI Ż O N �

1 9. SŁUŻY D O N A B I ERA N I A

28. KŁA D Z I E 5 1 � CI E N I EM

1 4. S E Z O N N A RYBY

3 3 . WYMIAR KARY Ś M IERCI

6 . DRUGA FALA O D RY

2 1 . D O M I NUJE NA RYNKU

1 6. PASKI DO S P O DN I

34. CEC H Y M I STRZÓW

1 1 . ZAKAZANA DYSCYP L I N A

1 7. ŻUK W R O W I E

35. W C I S KA KIT

1 2 . MAŁA K R O K I EW

1 8. P O W O DU J E R A K A

36. O DZI EŁO ! , U M O WA

1 3 . RZEKA KRWI

B. OD PASA W D Ó Ł

9. STWOR Z O N Y D O ROLl

Z B I U RWĄ

N a g ro d ę w tym tyg odniu j e st ks i ęż ka

"Ptaki. Encyklopedia" Wyd awn ictwo Na ukowe PWN Wygraj je d n ę z

10

księżek.

Ro zw i ąza n i a należy

przesłać NA KARTCE POCZTOWEJ

na adres: Press p u bl i ca s p . z o. o.,

51, o o- 838 W ars za w a, z do p i s ki e m : " krzyżó w ka 2".

ul. Prosta

Na p rawidłowe rozwiąza nia czek amy do

20 st yczni a 2013

r.

(de cyd uje data stempla pocztowego).

R O ZW I ĄZA N l E

Barlinek; G rzegorz Wiade

Pressp u b l ica s p . z o . o . jest organizatorem konkursu z nagrodami rzeczowym i. Aby wziąć w nim udz iał, należy w trakcie trwa n ia konkursu prawidłowo rozwiązać krzyżówkę p u blikowaną w tygod niku " Przekrój" . Rozwiąza n i e krzyżówki należy p rzesłać na kartce pocztowej na a d res redakcji. Zwycięzcy zostaną wyłonieni po zakończeniu konkursu w drodze losowa nia. W przypadku wygranej imię i nazwisko laureata oraz miejscowość jego zamieszkania zostaną o p u blikowane w tygodniku " Przekrój" . Udział w konkursie i p rzesia nie kartki pocztowej z razwiązoniem krzyzówki są jednoznaczne z wyrażeniem zgody na przetwarzanie danych osobowych. Dane osobowe nie będą udostępniane innym podmiotom.

stycznia 201 3

2 3 . SZA LKA

KRZyżóWKA:

rek, Kraków

14

Z TU REM

LA U R EA C I Monika Szatkowska, Poznań; Irena Galdyn, Krapkowice; Jacek Stych no, Sosnowiec; Elżbieta Wawrzynl
NA P O L S K I EJ MUZYCE

2 2 . SPOTKA N I E KOTA

Z N R.

5 1 �5 2

G D Y P A N PŁACI

KLEJNOTY KORONNE

R O Z RYWKOWEJ

29. Z A B I TY W TRU M N I E 30. Z

LI NĄ

W SZAFIE

53

POZIOMO : 1 . PRZEMIESZCZAJĄ SIĘ ZE ZŁAMANIEM - NOSZE 7. BIAŁY MIĘDZY CZARNYMI - KLAWISZ B. UCIEKANO ZE ŚLUBU - WIANO 9. CHODZI NA PALUSZKACH - LATARKA 1 O. ZŁO ŻONA SPRAWA - SKARGA 1 4. OD 1 5 DD ZŁOTY - WIEK 1 6. NAJ WYŻSZE M I EJSCE NA LIŚCIE - D RZEWO 1 7, CIACHO BALBINY - PTYŚ 1 B. KARTA WINA - P IKA 20, RODZAJ ZBLIŻENIA - DOSKOK 25. SŁOMA M U Z BUTY WYSTAJE - AROGANT 3 1 . MORDOM SOK OD TYŁU - KOSMODROM 32. MA M O CNY GŁOS - ELEKTOR 33. SILNIK Z ŁAŃCUCHEM - REAKTOR 34. ZDANIE PI ERWSZO RZĘDNIE ZŁOŻONE - SENTENCJA 35. TOPI SIĘ NA ŚWIECZNIK - MOS IĄDZ 36. FLAKI PO POLSKU - TRZEWIA

PI O N OWO: 1 . (J EDEN Z NICH) - NAWIAS 2. MIĘDlY USTAMI A BRZEGIEM PUCHARU W TEI< ŚCIE - SPACJA 3. PRZYWIĄZANY D O DRZEWA - EKOLOG 4. SMOLI CHDLEWY - PASTA 5. WYCIĄGANIE WIOSŁA Z KUPY - BIERKI 6. W U J MA NA HONORZE - SZWANK 1 1 . NA DRODZE DO MATURY - KDRKI 1 2. NIE UJDZIE NA SU CHO - RZEKA 1 3. CH WYTA ZA UCHO - AKORD 1 4. JEDZENIE OWIEC - WYPAS 1 5 . DUŻO WYDAJE - EDYTOR 1 8 . LENI S I Ę NA DESKACH - POKOST 1 9, KOŚCI ZOSTAŁY RZUCO N E - KASYNO 2 1 , CHLEBA NASZEGO POWSZEDNIEGO - OKRUCH 22, TOWARZYSZ BABUNI - KAM RAT 23. ZAWODNIK DYNAMA - KOLARZ 24.. KRZEPAI
81

l •

·�

. il 0 0

------ ŚNIEG: WODA W PROSZKU SŁAWOMIR

MROZEK

Jf

Czy d la damy rozmiar ma znaczenie? Wśród dżentelm e n ów krążących po tym świecie zda rzają się ci całkiem na czasie, ale i ci co n ieco wczo rajsi. Osobnik wczorajszy to n ie s z kodl iwy, lecz odarty z werwy sentyme ncia rz. Za nic ma fa kt, że d awno wyrósl ze s krojonych n a miarę g arniturów i ro i s o b ie, że wkrótce powróci do g a b a rytów d awnej świetności. D a m ie m oże się j e d n a k trafić także ty p trzeci - dżentelmen po zaczasowy, któr e m u się zdaje, że j est już ta m, gdzie go jeszcze n i e m a . Jest to o b i e kt typ u wiecznie n ie ukończony gmach. Fasada wiel kie g o fo rmatu, a za nią i n stalacja w sta n i e ciągłej p rzeró b ki . Konstrukcja taka w z a myśle wyb ija się ponad wszelką przeciętność, onieśm iela wi zję w rozmiarze La rge 8 Lon g, zwia stuje jed n a k wzgardę w o b e c zjawisk t a k p rzej ści owych j a k d oczesność. D a m a , która o prócz zam iłowania d o bycia w czasie, któ re g o j eszcze n i e było, l u b i równi e ż bycie w chwili, która j est, za n i m postrada zmysły dla dżentel mena pozacza sowe

W Marek Raakow ski

82

go m i e rzy, i le w jego pozaczasowości zajm uje poza, a i le czyny. -') U l a Ryci a k

PRZEKRÓ,J numer 2

Przekroj 01 2013

Read more

A14-przekroj E-E_2010-11-02

Read more

1 przekroj

Read more

przekroj A-A

Read more

Przekroj 40 2012

Read more

Przekroj 45 2012

Read more

Przekroj 36 2012

Read more

Przekroj 34 2012

Read more

Przekroj 46 2012

Read more

Przekroj 39 2012

Read more

przekroj - C-C

Read more

przekroj B-B

Read more

Przekroj 43 2012

Read more

fundament rzut i przekroj-Model

Read more

Przekroj 44 2012

Read more

Servo Magazine 02 - 2013

Read more

History Illustrated 2013-02

Read more

Aeroplan 2013 02 [101]

Read more

Rozkaz L.02-2013

Read more

Kwartalnik Bellona 2013 02

Read more

Lotnictwo 2013-02

Read more

Odkrywca 2013-02

Read more

Chip - 02-2013

Read more

Flypast 2013-02

Read more

Elektronika Praktyczna 2013-02

Read more

2013-02 Luty

Read more

AirForces Monthly 2013-02

Read more

PZ-802 2013-02

Read more

Modelleisenbahner 2013-02

Read more

JED Magazine 2013-02

Read more

Recommend Documents

Przekroj 01 2013

A14-przekroj E-E_2010-11-02

1 przekroj

przekroj A-A

Przekroj 40 2012

Przekroj 45 2012

null...

Przekroj 36 2012

null...

Przekroj 34 2012

null...

Przekroj 46 2012

null...

Przekroj 39 2012

null...