01 - Dwa fronty

W.E.B. Griffin

Dwa fronty The Last Heroes Tłumaczył Leszek Erenfeicht

Cykl OSTATNI BOHATEROWIE dedykuję: porucznikowi piechoty Armii Stanów Zjednoczonych Aaronowi Bankowi odkomenderowanemu do Biura Służb Strategicznych (potem pułkownikowi Sił Specjalnych) oraz porucznikowi piechoty Armii Stanów Zjednoczonych Williamowi E. Colby’emu odkomenderowanemu do Biura Służb Strategicznych (potem dyplomacie i dyrektorowi Centralnej Agencji Wywiadowczej). Wyżej wymienieni, służąc jako dowódcy zespołów operacyjnych we Francji i w Norwegii, ustanowili wzorzec męstwa, wiedzy, patriotyzmu i uczciwości dla wszystkich pracowników amerykańskich służb specjalnych.

Nic z tego, co do tej pory pisano o Waszyngtonie, nie jest prawdą. W.E.B.Griffin

Prolog W styczniu 1939 roku duński fizyk jądrowy, profesor Niels Bohr, wyjechał do Stanów Zjednoczonych i odwiedził niemieckiego naukowca na wygnaniu, przebywającego w Princeton w stanie New Jersey, profesora matematyki Alberta Einsteina. Wśród różnych tematów, które poruszyli w rozmowie, znalazło się fascynujące zjawisko, zaobserwowane, kiedy atomy uranu, pierwiastka promieniotwórczego, poddano bombardowaniu neutronami. Powstały wówczas bar i krypton, co było dowodem na to, że atom uranu podzielił się na dwie, mniej więcej równe części. Profesor Bohr omawiał to zjawisko, które nazwał rozszczepieniem jądra uranu, także z innymi naukowcami. Był wśród nich profesor Enrico Fermi z uniwersytetu w Chicago. Na konferencji w Waszyngtonie, która miała miejsce 26 stycznia 1939 roku, Fermi zasugerował, że przy rozszczepieniu jądra atomu możliwe jest także uwolnienie neutronów samoczynnie inicjujących dalszą destrukcję masy atomów, którą nazwał reakcją łańcuchową. Fermi był zdania, że reakcja łańcuchowa będzie w stanie wyzwolić olbrzymie ilości energii. W marcu 1939 roku naukowcy pracujący nad rozszczepieniem atomu po raz pierwszy skontaktowali się z rządem. Profesor George B. Pegram z Uniwersytetu Columbia zaaranżował Fermiemu spotkanie z kilkoma oficerami Marynarki Stanów Zjednoczonych. Nowe źródła energii miały dla Marynarki ogromne znaczenie. Jej naukowcy od dawna starali się wycisnąć jak najwięcej z każdej grudki węgla i każdej kropli ropy naftowej. Poprawa sprawności energetycznej silników o połowę dałaby każdemu, kto by jej dokonał, potężną przewagę nad każdym wrogiem, a

tu poważni naukowcy mówili o poprawie dziesięcio–, a nawet stukrotnej! I nawet jeśli z powodu niedoskonałości techniki na razie nie dałoby się załadować tego cudownego paliwa do bunkrów paliwowych okrętów, to może w tym zadziwiającym fenomenie będzie choćby coś, co da się wykorzystać do wytworzenia lepszego materiału wybuchowego, kto wie? W końcu stworzenie granatu artyleryjskiego o zwiększonej sile rażenia też Marynarce nie zaszkodzi. Profesor Fermi odparł ekspertom Marynarki, że choć nie ma na podorędziu szczegółowych obliczeń i danych, to szacuje, że w wyniku rozszczepienia pięćdziesięciu kilogramów uranu 235 uwolni się energia równoważna eksplozji około 20 tysięcy ton materiału wybuchowego, na przykład trójnitrotoluenu, profanom znanego jako trotyl. Eksperci Marynarki słuchali tego zafascynowani i zapytali, czy w Europie te zagadnienia cieszyły się szerokim zainteresowaniem. Profesor Fermi potwierdził. Powiedział, że Niemcy interesowali się rozszczepieniem atomu. Poza tym, na terenie Niemiec leżą największe złoża i kopalnie rudy uranowej. Na to eksperci Marynarki zapytali, czy wydobycie i obróbka tego nowego materiału wybuchowego jest trudna. Profesor Fermi z żalem potwierdził. Nie każdy uran nadaje się do tego celu, powiedział. Jedyny rodzaj uranu, który poddaje się rozszczepieniu, to uran 235, izotop, jedna cząsteczką na 140 innych, bezużytecznych cząsteczek uranu. Cały obecny światowy zapas uranu 235, podkreślił, nie przekracza obecnie 0,0000004 grama. Latem 1939 roku profesor Alexander Sachs przedstawił poglądy Einsteina i innych naukowców prezydentowi Franklinowi Delano Rooseveltowi. Pół roku później prezydent Roosevelt wyasygnował pierwsze fundusze na dalsze badania w tej dziedzinie. Naukowcy stwierdzili, że wszelkie prace przygotowawcze, które mogą wykonać w tym wczesnym stadium, będą w stanie przeprowadzić za sześć tysięcy dolarów i właśnie tyle dał im na to prezydent.

Ile pieniędzy wydał wywiad Marynarki na poszukiwanie źródeł rudy uranowej poza granicami Niemiec nigdy nie ujawniono, ale wiadomo, że kiedy 6 grudnia 1941 roku nadzór nad badaniami w sprawie rozszczepienia jądra atomu przejęło Biuro Postępu Naukowego i Wdrożeń Stanów Zjednoczonych, Marynarka poinformowała, że kilkaset ton rudy uranowej znajduje się w Kolwezi, małym górniczym miasteczku prowincji Katanga w Kongu Belgijskim.

I 1 Annapolis w stanie Maryland 4 czerwca 1941 roku, 13.30 Rocznik 1941 absolwentów Akademii Marynarki Stanów Zjednoczonych, wysłuchawszy z większą lub mniejszą cierpliwością uwag, które miał im do przekazania sekretarz Marynarki, ustawił się w szyku według porządku lokat na roku, po czym przemaszerował po kolei przez platformę, na której stała mównica, otrzymując dyplom i uścisk ręki zgromadzonych tam dostojników. Wracając na swoje miejsca, wszyscy spoglądali w niebo. Następnym punktem programu miał być przelot samolotów myśliwskich lotnictwa Marynarki. Komendant Akademii nie był entuzjastą tej atrakcji, kiedy po raz pierwszy przedstawiono mu taki zamiar. Promocja rocznika absolwentów to poważna sprawa, nie festyn z pokazami lotniczymi. No a poza tym, po co właściwie Marynarce całe to zawracanie głowy z samolotami? Przecież to jej w ogóle do szczęścia nie potrzebne. Główną siłą Marynarki wojennej był, jest i pozostanie pancernik ze swoją artylerią. Samolot może się przydać najwyżej do dalekiego rozpoznania, nie przeczył, no i może jeszcze do korygowania ognia, ale niczego więcej. Ci tam w Waszyngtonie zupełnie poszaleli, tego był pewien. Co roku zabierali mu najlepszych podporuczników i łamali im kariery, wysyłając do szkoły lotnictwa morskiego. Co im z tego mogło przyjść dobrego, na miłość boską? Przecież to tylko strata czasu, który mogliby spędzić pożyteczniej, ucząc się rzemiosła na pokładach krążowników i pancerników floty. Chciał ukręcić łeb całej sprawie, ale wmieszał się zastępca

sekretarza Marynarki i „poprosił” go, żeby zmienił zdanie. To wielka uroczystość, mówił, będzie prasa z całego kraju, kronika filmowa Fox Movietone News ją nakręci i puści w kinach na całym Wschodnim Wybrzeżu. Ale jeżeli doda się do tego przelot, to może przyjedzie też ekipa kroniki March of Time, a wtedy ten temat trafi do kin w całym kraju. Takiej okazji do zachęcenia adeptów Akademia, Marynarka, a zwłaszcza Departament Marynarki, nie mogą przepuścić. Przyparty do muru komendant „postanowił” więc pozwolić na przelot dywizjonu samolotów myśliwskich Grumman F3F–1 nad zebraną grupą nowo upieczonych absolwentów, kiedy ci, w uświęcony tradycją sposób zamanifestują koniec swej nauki, wyrzucając w górę podchorążackie czapki. W owym okresie podstawowym typem myśliwca Marynarki był dwupłatowy Grumman F3F–1. Napędzał go 950–konny silnik gwiazdowy Wright Cyclone, pozwalający mu osiągać prędkość maksymalną rzędu 370 km/h. Był przy tym bardzo zwrotny, a jego uzbrojenie stanowiły dwa zsynchronizowane karabiny maszynowe, strzelające przez śmigło, jeden kalibru 7,62 mm, a drugi 12,7 mm. Zgodnie z planem, pierwszy klucz trzech F3F–1 przeleciał nad terenem Akademii. Leciał z maksymalną prędkością na wysokości 500 metrów, najniższej, jaką dopuszczały nad terenem zabudowanym przepisy zarówno Federalnego Zarządu Lotnictwa, jak i Marynarki. Nawet z tej wysokości ryk ich silników robił wrażenie, tym bardziej że prawie nie cichł przez cały czas przelotu pozostałych sześciu kluczy, pojawiających się na niebie nad Akademią w trzydziestosekundowych odstępach. Komendant musiał niechętnie przyznać, że ta parada powietrznej potęgi Marynarki robiła wrażenie. Kiedy ostatni klucz trzech F3F–1 przeleciał i rozpoczął wznoszenie, zawracając nad ocean, komendant ruszył w stronę podium, by zająć miejsce za mównicą i wygłosić swoje pożegnalne przemówienie do kolejnego rocznika wychowanków Akademii. Właśnie dochodził do mikrofonu, kiedy w powietrzu znowu rozległ się hałas lotniczych silników.

Ten dźwięk był jakiś inny, potężniejszy, niższy i jeszcze głośniejszy niż tamte. Komendant zadarł głowę, szukając jego źródła, i przekonał się, że to wrażenie wynika z dwóch powodów. Po pierwsze, to rzeczywiście były inne samoloty, a po drugie, leciały znacznie niżej, niż tamte — najwyżej 100 metrów nad ziemią. Podchorążowie początkowo myśleli, że nadlatujące jednopłatowe samoloty były myśliwcami Brewster F2A–2, niezbyt udanymi maszynami, które miały zastąpić w lotnictwie Marynarki F3F–1, ale w końcu zdecydowano się je oddać piechocie morskiej, jak wszystko, co się Marynarce nie udawało. Kiedy jednak maszyny zbliżyły się, rozpoznali je natychmiast: to były Grummany F4F–3, jedne z tych, które właśnie zaczęły trafiać do jednostek. Krępe średniopłaty napędzane były potężnymi silnikami Pratt & Whittney Twin Wasp, które w wersji ze sprężarką, takiej jak na F4F, osiągały moc 1.200 koni mechanicznych. Większa moc silnika i mniejszy opór jednopłatowca pozwalały im osiągać maksymalną prędkość rzędu 530 km/h — na krótko i tylko w razie zagrożenia, po zerwaniu plomby na przepustnicy — ale zawsze 160 km/h więcej niż F3F. F4F zaczął wchodzić na wyposażenie dywizjonów myśliwskich dopiero na jesieni zeszłego roku i prasa fachowa pełna była zachwytów nad jego osiągami, ale mało kto miał okazję oglądać te maszyny na własne oczy. Któryś z dziennikarzy wymyślił dla nowej maszyny przezwisko Wildcat i ta nazwa przyjęła się wśród cywilów, szybko zresztą przejęta przez samą firmę w materiałach reklamowych. Prawdziwego pilota Marynarki poznawało się jednak po tym, że nigdy w życiu nie przeszłaby mu ona przez gardło. To lotnicy Armii, z ich pustymi głowami musieli wymyślać nazwy dla swoich samolotów, bo nie mogli zapamiętać ich symboli. Zapamiętanie, że F4F (czwarty typ myśliwca Marynarki z zakładów Grummana) to F4F, a nie jakiś tam Wildcat, nie znajdowało się poza zasięgiem zdolności intelektualnych przeciętnego pilota Marynarki. Nie tylko podporucznicy nie widzieli jeszcze z bliska tych samolotów, większość zgromadzonych na promocji oficerów także — z jednym wszakże wyjątkiem. Na trybunie honorowej

stał pewien wiceadmirał, którego biały mundur zdobiły złote skrzydła pilota Marynarki. Ten drugi przelot, nie ujęty w oficjalnym planie uroczystości, był właśnie jego pomysłem. Przelot F3F to dobry pomysł na zainteresowanie kamerzystów kronik filmowych, ale jeszcze lepiej będzie przy okazji publicznie zaprezentować nowy, znacznie nowocześniejszy myśliwiec. Niech ludzie wiedzą, że lotnictwo Marynarki ma przyszłość, że nie zostaje w tyle za Europą, której jednopłatowe myśliwce od dawna ludzie oglądają w kronikach z toczącej się tam wojny. Poza Włochami nikt już tam nie używał dwupłatów i ludzie pytali, co będzie, jeśli Ameryka będzie się musiała włączyć także i do tej wojny? Czy lotnictwo Marynarki z jej dwupłatowymi myśliwcami nie zostanie zmiecione z nieba przez znacznie bardziej technicznie zaawansowane samoloty europejskich państw Osi? Niepokojące wieści docierały także z Chin. Trzecia potęga Osi, Japonia, z którą Stany Zjednoczone także miały napięte stosunki, również rozporządzała coraz nowocześniejszymi jednopłatowymi myśliwcami. Curtissy 75, sprzedawane Chinom, a stanowiące przecież podstawę lotnictwa pościgowego Armii, choć o niebo nowocześniejsze od F3F, miały tam z nimi ciężki orzech do zgryzienia. Admirał znał jednak stosunki panujące w jego rodzaju wojsk za dobrze, by oficjalnie występować o zgodę na ten drugi przelot. Nikt by na to nie przystał. W jednostkach było zaledwie kilkadziesiąt F4F z serii zamówionej w sierpniu 1939 roku. Pierwszy seryjny F4F odebrano z fabryki w Bethpage w sierpniu zeszłego roku, ale do jednostek zaczęły trafiać dopiero od stycznia. Piloci byli dopiero przeszkalani w ich pilotowaniu, nie mieli jeszcze wystarczającej liczby godzin wylatanych na nowym typie, by puszczać ich na pokazy nad zamieszkanym terenem. Tego by mu jednak na pewno nie powiedziano. Usłyszałby tylko, że nie ma możliwości, by do napiętego planu szkolenia wcisnąć przeloty propagandowe. Admirał promieniał radością, śledząc niski przelot trójki myśliwców. Kiedy wykonały one beczkę nad samym środkiem dziedzińca Akademii i, kończąc ją, wyprysnęły w niebo szerokim wachlarzem, idąc w górę zapierającą dech w piersiach

świecą na maksymalnej prędkości i szybko ginąc z oczu widzów, szeroki uśmiech rozjaśnił jego twarz jeszcze bardziej. Zdusił w sobie chęć, by przyłączyć się do wiwatów zachwyconych podporuczników, ale kiedy zobaczył nobliwego sekretarza Marynarki powiewającego chusteczką i podskakującego z radości na trybunie obok, nie wytrzymał i także przyłączył się do aplauzu. Orkiestra zagrała .Anchors Aweigh!” i tłum uspokoił się, choć widać było nadal entuzjazm malujący się na twarzach młodych widzów. Komendant rozejrzał się dookoła i przyoblekł twarz w blady uśmiech. Nie miał innego wyboru. Najchętniej obdarłby żywcem tych gówniarzy ze skóry za tak jaskrawe złamanie regulaminu, ale przecież nie będzie się skarżył na nich sekretarzowi Marynarki, który jaśniał szczęściem jak dumny ojciec na widok pierworodnego syna. 2 Baza lotnictwa Marynarki Anacostia Waszyngton 4 czerwca 1941 roku, 13.55 Wieża kontroli obszaru bazy Anacostia udzieliła pozwolenia na lądowanie lotowi Marynarki numer 003, kluczowi trzech F4F–3. Maszyny miały podchodzić do lądowania pojedynczo, w odstępach co 60 sekund, na pasie 2–0. Komandor podporucznik J. K. Hawes, pilotujący pierwszą z nich, odłączył od formacji nad więzieniem Dystryktu Columbia i szpitalem miejskim, wykonując ciasny podciągany zakręt w lewo. Pod skrzydłami mignął Most Sousy, baza Marynarki, nad Potomakiem odblokował korbę do opuszczania podwozia i, zniżając lot, obrócił ją 29 razy, aż napotkał opór. Po chwili wypuścił klapy i zamknął gaz, spływając łagodnie na pas tuż za wymalowaną w poprzek betonowego pasa białą linią, wyznaczającą jego początek, czy też, jak to oficjalnie nazywano,

„próg”. Na końcu dobiegu czekał już na niego samochód z tablicą JEDŹ ZA MNĄ, który wskazał mu stanowisko postojowe. Minutę później na pasie zapiszczały koła drugiego F4F–3, którego pilotował porucznik Marynarki Edwin H. Bitter, a jako ostatni wylądował porucznik rezerwy Marynarki Richard L Canidy. Komandor Hawes miał 43 lata, był wychowankiem Akademii Marynarki w Annapolis i lotnikiem od ponad 20 lat. Był jednym z doradców technicznych Marynarki, biorących udział w projektowaniu F4F i na stałe przydzielony został do fabryki Grummana w Bethpage na Long Island. Bitter i Canidy mieli po 24 lata, i zostali starannie wyselekcjonowani spośród instruktorów pilotażu szkoły lotniczej Marynarki w Pensacola do udziału w pokazie F4F nad Akademią. Poszukiwano ludzi, którzy nie tylko potrafią pilotować samolot, ale takich, dla których był to naturalny dar. Ci dwaj mieli właśnie to, czego szukano, smykałkę do latania. W dodatku byli na tyle rozgarnięci, by rozumieć nie tylko prawdziwe znaczenie tego przelotu, ale również pojąć, jak szkodliwe byłoby, gdyby coś przy okazji spieprzyli. Porucznik Bitter nadawał się doskonale do wykonania tego zadania. Przystojny młody człowiek o inteligentnym wyrazie twarzy ukończył Akademię w roku 1938. Był niezbyt wysoki i rosły, ale mimo to w czasie studiów nieźle sobie radził na boisku futbolowym. Nadal regularnie uprawiał ćwiczenia i widać to po nim było. Pomimo napawającej go niepokojem niezgodności z regulaminem dzisiejszych manewrów, które wykonywał nad Annapolis, bardzo mu się podobało takie latanie i cieszył się, że właśnie jego wybrano do wykonania tego zadania. Poczytywał to sobie — i słusznie — za zaszczyt. O ile porucznik Bitter był właściwym człowiekiem na właściwym miejscu, jego kolega, porucznik Canidy nie uważał kariery w Marynarce za szczyt swoich ambicji. Był chyba nawet lepszym pilotem niż Bitter, ale nie był zawodowcem ani absolwentem Akademii, a jego zachowanie, zwłaszcza nastawienie do służby i przełożonych, nieraz było powodem

konsternacji i niejednego zmarszczonego czoła w wyższych kręgach hierarchii służbowej. Zbyt często w połączeniu z jego nazwiskiem używano słów w rodzaju „zblazowany”, „bezczelny”, „arogancki”, „zawadiaka”, a czasem jeszcze ostrzejszych. Canidy zalazł zbyt wielu dowódcom za skórę, ściął zbyt wiele zakrętów, by ci uważali go za „poważnego” oficera. Powszechnie przyznawano, że na swoje nieszczęście Canidy jest trochę za mądry, by to jemu i jego karierze na zdrowie wyszło. Nie chodziło o to, że był przemądrzały, nie, on naprawdę był inteligentny i to wielu drażniło. Do Marynarki trafił z najbardziej prestiżowej politechniki w kraju, MIT1, której wydział inżynierii lotniczej ukończył w roku 1938 z wyróżnieniem jako magister inżynier w dziedzinie aerodynamiki. Canidy był pogodnym czarnookim brunetem, wyższym — prawie o głowę — od Bittera. Ruchy miał bardzo płynne, ale mało kto by go nazwał naprawdę przystojnym. Nie przeszkadzało mu to jednak w utrzymywaniu obopólnie przyjemnych kontaktów z co piękniejszymi okazami płci pięknej w natężeniu, które jego kolegów przyprawiało o nieukrywaną zazdrość. Często mawiano za jego plecami, że ma do kobiet taki sam talent, jak Aleksander Wielki miał do podbijania ziem sąsiadów. No i był znakomitym lotnikiem. Kiedy wstępował do Marynarki, był już w pełni wyszkolonym pilotem, z licencją uprawniającą nawet do wykonywania przewozów pasażerskich, 350 godzinami nalotu na wielu typach samolotów i uprawnieniami do wykonywania lotów bez widoczności ziemi. Pobyt w Marynarce wykorzystywał bez reszty do dalszego podnoszenia swoich kwalifikacji. Gdyby tylko chciał, drzwi do szybkiej kariery w Marynarce stały przed nim szeroko otworem. Problem jednak w tym, że on nie chciał. I co gorsza, bez wahania dawał to do zrozumienia każdemu przełożonemu, który próbował go utemperować, wskazując na zgubny wpływ jego wyskoków na widoki awansów. Odpowiadał wtedy, że 1 MIT — Massachusetts Institute of Technology — renomowana uczelnia politechniczna mieszcząca się w Cambridge w stanie Massachusetts, założona w 1861 roku [przyp. tłum.].

cokolwiek mu Marynarka zleci, zrobi zaraz i najlepiej jak potrafi, ale admirałem nie ma zamiaru zostawać. Marynarka ufundowała mu czteroletnie stypendium, ma więc prawo od niego wymagać czteroletniej służby. Te cztery lata upłyną w czerwcu 1942 roku, a wtedy ma zamiar zamienić swoje półtora paska na inżynierski suwak logarytmiczny. Miał już bardzo dobrą ofertę zatrudnienia z Seattle, od Boeinga. Zawdzięczał ją nie Marynarce, lecz swoim ocenom, opinii profesorów z uczelni, a przede wszystkim pracy dyplomowej o wpływie doboru profilu aerodynamicznego skrzydła na drgania końcówki płata przy prędkościach przekraczających 600 km/h. Mimo wszystko zdecydowano, by właśnie ich dwóch wysłać do Bethpage, do wykonania zadania specjalnego nad Annapolis. Zachowanie Canidy’ego, choć pozostawiało wiele do życzenia, kompensowały z nawiązką jego umiejętności pilota. Całość szykowała się pod osłoną ścisłej tajemnicy, którą Canidy wyśmiewał, dowodząc, że byłaby bardziej na miejscu, gdyby szykowali napaść z zaskoczenia na Toronto czy Montreal, a nie propagandowy przelot nad Alma Mater marynarzy. Pewnego popołudnia wezwano ich obu z kwater oficerskich (gdzie mieszkali razem, gdyż pokoje przyznawano w kolejności alfabetycznej) do gabinetu zastępcy komendanta szkoły w Pensacola. Tam przedstawiono im komandora Hawesa i poinformowano, że zostali wyznaczeni do wykonania zadania specjalnego związanego z pilotowaniem samolotu Grumman F4F–3. Potem pojechali do Bethpage, gdzie przeszli przeszkolenie w pilotowaniu świeżo wyprowadzonego z hali montażowej F4F, po czym nad Atlantykiem, tuż poza zasięgiem wzroku z brzegu, ćwiczyli akrobacje na malej wysokości. Na Canidym, jako inżynierze, F4F wywarł wielkie wrażenie. Jako pilot był nim jeszcze bardziej zachwycony. Prywatnie zaś nabrał przekonania, że te trzy miesiące udowodniły ponad wszelką wątpliwość, że większość wyższych oficerów Marynarki Stanów Zjednoczonych to banda zdziecinniałych idiotów. Nie żałował ani przez chwilę zgłoszenia się do ściśle tajnego zadania. Po pierwsze, udało mu się w ten sposób wyrwać

wreszcie z przedniego siedzenia Stearmana N2S, szkolnego dwupłatowca, osiągającego zawrotną prędkość maksymalną rzędu 140 km/h, na którym początkujący lotnicy Marynarki uczyli się latać. Po drugie, miał okazję gruntownie poznać Grummana F4F–3 i wylatać na nim sporo godzin. Na razie nic mu to nie dawało, prócz satysfakcji, ale kiedy wyjdzie do cywila, może pozwoli mu znaleźć lepiej płatną i ciekawszą pracę. Nie tracił czasu w Bethpage, subtelnie dając do zrozumienia zarządowi Grummana, że choć wybierał się do pracy u Boeinga, to jeszcze się do końca nie zdecydował na przeprowadzkę do Seattle. *** Lądując na pasie bazy Anacostia, Canidy odczuł żal na myśl o tym, że kończy się jego zbyt krótka znajomość z F4F, że to był ostatni na jakiś czas lot na tym doskonałym samolocie. Zakończył dobieg, podkołował do końca pasa, na którym maszyny Bittera i Hawesa czekały na niego ustawione za pomalowaną w biało–czarną szachownicę półciężarówką Forda z tablicą z napisem JEDŹ ZA MNĄ. Kiedy zaparkowali samoloty na wybetonowanych stanowiskach postojowych, pojawił się oficer dyżurny lotniska i, promieniejąc radością, wręczył komandorowi Hawesowi formularz telefonogramu. Hawes przeczytał wiadomość i z równie szczęśliwym uśmiechem podał ją obu porucznikom. Proszę przekazać komandorowi HAWESOWI: Udzielam pochwały. DERR, wiceadmirał. — No, panowie — powiedział komandor. — Upiekło nam się. — Tak jest, panie komandorze — odparł Bitter. — Wieczorem w Klubie Armii i Marynarki planowana jest mała kolacja — ciągnął Hawes. — Oczywiście, jesteście panowie zaproszeni. — Panie komandorze, nie da się od tego wykręcić? — Słucham, panie Canidy? — Zapytałem, czy to jest rozkaz, panie komandorze. Chodzi

mi o to, że myślałem, że uda mi się odwiedzić przyjaciela, tu w Waszyngtonie. — Przyjaciela? — Tak jest, panie komandorze. — Nie, panie Canidy, oczywiście, nie jest to rozkaz. — Komandor starał się z całych sił nie dać po sobie poznać, że czuje się dotknięty podobną bezczelnością. — Może pan odwiedzić przyjaciela. W czasach, kiedy on był młodym porucznikiem, do głowy by mu nie przyszło, żeby się wykręcać ze spotkania z kimś tak wysoko postawionym, jak wiceadmirał Derr, zwłaszcza, gdy spotkanie to stwarzało okazję panu admirałowi wyrazić swoją wdzięczność dwóm młodym porucznikom. Wprawdzie sposobowi, w jaki Canidy wykonuje obowiązki, nie można było nic zarzucić, ale po młodych oficerach Marynarki oczekuje się czegoś więcej. — Jeżeli moja nieobecność sprawi panu jakąś niedogodność, panie komandorze, to oczywiście… — Ależ skąd. Może pan spokojnie jechać do przyjaciela. — Dziękuję, panie komandorze. Bitter nie odzywał się ani słowem przez całą drogę powrotną do oficerskich kwater gościnnych. Dopiero tam powiedział mu, że robi wielki błąd, odrzucając zaproszenie admirała. — Eddie, ty chcesz być admirałem, więc tam idź — odparł Canidy. — Moje ambicje w tej chwili nie sięgają wyżej ponad to, żeby znaleźć jakąś panienkę na wieczór. Przyznasz chyba, że gdzie jak gdzie, ale w Klubie Armii i Marynarki szanse na to są raczej niewielkie, prawda? Bitter uśmiechnął się, rozbrojony żelazną logiką wywodu. — Wrócisz tu na noc? — Żywię szczerą nadzieję, że nie będę musiał. — To gdzie cię szukać w razie czego? — W domu mojego kumpla przy Ulicy Q 2. Numer znajdziesz w książce telefonicznej, pod Whittaker. Eddie zapisał podane przez niego dane w notesie. 2 Część ulic w Waszyngtonie jest oznaczona numerami, a część literami [przyp. red.].

Pół godziny później Dick Canidy wysiadł z taksówki w dzielnicy ambasad Waszyngtonu, w pobliżu Rock Creek, pod trzymetrowej wysokości ceglanym murem. Poza mundurem miał ze sobą tylko małą torbę ze zmianą bielizny. Nie miał na dziś w planach nic, co by wymagało innego ubrania. Chciał rozegrać kilka setów w tenisa, a potem wyskoczyć na dziewczyny. Przy bramce w murze połyskiwał mosiężny przycisk dzwonka. Canidy wcisnął go i ujął klamkę, czekając na sygnał elektrycznego zamka. Kiedy się rozległ, pchnął drzwi i wszedł do środka. Wewnątrz zobaczył ogród z drzewami i ścieżkami, przy których stały nawet ławki, zupełnie jak w Central Parku. Dom pochodził z przełomu wieków i był tak dostojny w brzydocie swych licowanych piaskowcem ścian, że aż wydawał się ładny. Na rogach dachu rynny kończyły się gargulcami, z których podczas deszczu woda tryskała na ogród, zamiast spływać nowomodnymi rurami do kanalizacji. Wzdłuż całej frontowej ściany domu ciągnęła się ośmiometrowej szerokości marmurowa weranda z czterema stołami z kutego żelaza i czterema takimiż krzesłami wokół każdego z nich. Canidy bywał w domu przy Ulicy O, odkąd skończył 15 lat i zaczął chodzić do drugiej klasy szkoły St. Mark’s, ale do tej pory nie widział, żeby ktokolwiek siedział przy tych stołach. Tradycją St. Mark’s było kwaterowanie pierwszoklasistów z uczniami wyższych klas, by ci opiekowali się nimi, wprowadzali ich w życie szkoły i dawali im przykład właściwego zachowania. Dopiero czwartoklasiści mogli, jeśli chcieli, mieszkać w pokojach internatu z innymi czwartoklasistami. Teoretycznie nowicjusze mogli więc mieszkać z uczniami wszystkich starszych klas, ale w praktyce obowiązek ten spadał na barki drugoklasistów. Wprowadzanie w tajniki życia szkoły nazywano „ujeżdżaniem”, a nowicjuszy „wierzchowcami”. Jego „wierzchowcem” był Jim Whittaker. Uświęcone zasady szkoły St. Mark’s nie robiły na Canidym większego wrażenia. Urodził się i dorastał w bardzo podobnej placówce oświatowej na Środkowym Zachodzie. Jego ojciec, wielebny doktor George Crater Canidy, był dyrektorem szkoły

St. Paul’s, która niczym się od tamtej nie różniła. W przeciwieństwie do innych drugoklasistów, Dick nie wywyższał się ponad pierwszoklasistę, z którym mieszkał. Polubił Jima Whittakera bardziej niż pozostałych dwóch chłopców, z którymi mieszkali w apartamencie złożonym z dwóch sypialni i wspólnej łazienki. Wkrótce bardzo się zaprzyjaźnili. Ich przyjaźń zaowocowała zaproszeniem na uroczystą kolację w Święto Dziękczynienia — z dodatkową przynętą w postaci biletów na mecz pomiędzy reprezentacjami Armii i Marynarki, które miał załatwić stryjek Jima. Ten argument podziałał i Dick przyjął zaproszenie. Po przybyciu na Ulicę Q, Dick kurtuazyjnie pogratulował stryjostwu Jima pięknego domu. Odpowiedź nieco zbiła go z tropu. — Ależ to jego dom, nie nasz — odparł Chesley „Chesty” Whittaker, bezdzietny stryj Jima, wskazując na chłopca. — Należał do jego ojca. Widząc zmieszanie Dicka, wyjaśnił sytuację. — Kiedy zmarł ojciec Jima, wszyscy mieli nadzieję, że gdy tylko rozejdzie się wieść, że dom jest na sprzedaż, pojawi się jakaś ambasada albo ambasador i kupi go za ogromne pieniądze. Przez te parę miesięcy, zanim transakcja zostanie sfinalizowana, wraz z Barbarą mieliśmy tu mieszkać podczas naszej bytności w Waszyngtonie. To było 10 lat temu, ale żadna oferta zakupu do tej pory nie pojawiła się. Canidy polubił wujka Chesty’ego od pierwszego wejrzenia. Przede wszystkim, jako jeden z nielicznych, nie założył z góry, że Dick jako syn pastora powinien mieć dobry wpływ na Jima i nie skąpił w jego obecności ani sprośnych dowcipów, ani nie unikał w rozmowach grzesznych tematów. Canidy był przekonany, że to właśnie wpływy Chesty’ego stały zarówno za jego przyjęciem na MIT, jak i za przyznaniem mu stypendium przez Marynarkę. Jim pokazał mu zresztą kopie listów, które w jego sprawie Chesty wysłał do sekretarza Marynarki. Pierwszy z nich zredagowany był w bardzo urzędowym tonie, zaczynał się od słów: „Drogi panie sekretarzu” i odmalowywał Canidy’ego jako wcielenie cnót obywatelskich i naukowych do tego

stopnia, że byłoby niewybaczalnym błędem ze strony Marynarki odrzucenie jego podania o stypendium. Drugi był dużo krótszy, zaczynał się od słów: „Cześć Chudzielcu!” i składał się z zaledwie dwóch zdań: „Wszystko, co napisano w załączonym liście, to święta prawda. Jeżeli Marynarka miałaby chłopakowi nie dać tego stypendium, to lepiej przygotuj jakieś przekonywające wytłumaczenie. Chesty”. Przez lata, które upłynęły, Dick przyzwyczaił się traktować dom przy Ulicy Q niemal jak drugi dom rodzinny, a Whittakerów jak drugą rodzinę. W każde letnie wakacje spędzał szczęśliwe tygodnie w drugim domu Whittakerów, na wybrzeżu New Jersey, gdzie ciotka Jima była dla niego równie miła, jak jej mąż. *** Drzwi otworzył siwowłosy mężczyzna w szarej marynarce. Canidy nigdy go wcześniej nie widział. — Tak, proszę pana? — Chciałbym się widzieć z panem Whittakerem. Jednym albo drugim, ale najchętniej z oboma naraz. — Niestety, proszę pana, obu panów Whittakerów nie ma w domu. — Nazywam się Canidy. — A, tak, proszę pana. Spodziewaliśmy się pańskiej wizyty — odparł kamerdyner. — Proszę, niech pan wejdzie. — Czyli pan Whittaker, Jim, jednak jest? — Porucznik Whittaker dzwonił, proszę pana. Prosił mnie, żebym przekazał, że nie może się wyrwać z lotniska. Powiedział także, bym służył panu wszelką pomocą. Cholera! Kiedy dzwonił do Jima, który był teraz podporucznikiem rezerwy w lotnictwie Armii i służył na lotnisku Randolph Field w Teksasie, wydawało się, że uda mu się jakoś wyrwać na ten jeden wieczór i pójdą się zabawić. Z Jimem dom przy Ulicy Q. był wspaniałym, pełnym życia miejscem. Bez niego pobyt tutaj był równie ekscytujący, jak wizyta w miejskiej bibliotece. Zostało jeszcze dość czasu, by wrócić do Anacostia i wybrać się na kolację z admirałem do

Klubu Armii i Marynarki. — No cóż, myślę, że w takiej sytuacji przywitam się z panią Harris i zadzwonię po taksówkę. Pani Harris była gospodynią w domu przy Ulicy Q. — Pani Harris przeszła na emeryturę, proszę pana. W pewnym sensie, ja ją teraz zastępuję — odparł kamerdyner, otwierając szeroko drzwi. — Telefon jest w salonie, proszę pana. Canidy szukał w książce numeru przedsiębiorstwa taksówkowego, kiedy zza jego pleców rozległ się znajomy kobiecy głos, pytający kamerdynera o to, kto dzwonił. — To pan Canidy, proszę pani — odparł zapytany. — Wszedł skorzystać z telefonu. Kiedy usłyszał odgłos kroków za sobą, odwrócił się. Pamięć go nie myliła, stała przed nim Cynthia Chenowith. Była o kilka lat starsza od niego i Jima, ale chętnie tę jej wadę puściłby w niepamięć, bo była bardzo zgrabna, miała duże, ładne piersi i gęste kasztanowe włosy. Poza tym jednak miała spojrzenie, które każdego osadzało natychmiast w miejscu i wskazywało właściwą pozycję. Canidy znał już kobiety na tyle, by podejrzewać pod tą lodową skorupą wulkan namiętności. Problem w tym, że ów wulkan był bardzo, ale to bardzo, głęboko. W tym domu była „przyjacielem rodziny” i Canidy znał ją, choć przelotnie, od bardzo dawna. — Cześć, Canidy! Jakie wiatry cię przywiały? — Witaj Cynthio. Pięknie ci w roli nagrody pocieszenia. — O, a jakaż to główna nagroda przeszła ci koło nosa? — Jej głos nie zdradzał jednak, żeby się poczuła dotknięta. — Miałem się spotkać z Jimem. — Czyli nie zdołał się z tobą skontaktować? Mówił, że będzie próbował. — Nie, nie skontaktował się. — Czy mogę ci czymś służyć? — zapytała, a w jej głosie słychać było nadzieję, że nie. — Właśnie miałem dzwonić po taksówkę. — Ale przecież możesz tu zostać, naprawdę. — Dziękuję, Cynthio, to bardzo uprzejme z twojej strony —

odparł z lekką nutą sarkazmu. Wyczuła ją bezbłędnie. — Mieszkam tu teraz, Dick — odparła. — W apartamencie nad garażem. Doglądam domu po odejściu pani Harris. Słyszałeś już, że pani Harris odeszła? — Tak. Canidy wiedział, że ojciec Cynthii, który zmarł na atak serca na polu golfowym Nowojorskiego Klubu Sportowego, nie zostawił wdowie i córce złamanego centa. Nawet za pogrzeb zapłacił jego kolega z roku na Uniwersytecie Harvarda, Chesley Whittaker. Chesty, który był jego drużbą, poczuwał się do opieki nad rodziną kolegi. „Odnalazł”, całkowitym, oczywiście, przypadkiem, jakieś dawne obligacje zarządu miasta, które zawieruszyły się i w ten sposób uniknęły losu reszty rodzinnego majątku. Było tego tyle, że wdowa z córką mogły być spokojne o swoją przyszłość. Potem postarał się dla Cynthii o stypendium, dzięki któremu ukończyła szkołę Emmy Willard, potem Vassar i wreszcie wydział prawa Harvarda. Biorąc to wszystko pod uwagę, użyczenie Cynthii apartamentu nad garażem nie było zaskoczeniem. — Gdzie masz zamiar pojechać tą taksówką? — Z powrotem do Anacostia. Gdzieś z głębi domu doszedł stłumiony dzwonek telefonu. Cynthia Chenowith, pachnąc czymś intrygującym i zapewne drogim, przeszła obok niego i podniosła słuchawkę telefonu, z którego właśnie miał zamiar skorzystać. Słuchała przez chwilę w milczeniu. — Panie Whittaker — powiedziała po chwili — przyjechał Dick Canidy. Potem posłuchała jeszcze przez chwilę i wyciągnęła do niego rękę ze słuchawką. — Dick? Witaj, chłopcze! Jim nie mógł się wyrwać. Próbował się do ciebie dodzwonić. — Właśnie się tego dowiedziałem, proszę pana. — Masz jakieś plany na wieczór? — Właśnie miałem dzwonić po taksówkę i wracać do Anacostia. — Masz tam coś ważnego do roboty, czy zdołam cię namówić

na kolację? Czy też może w Anacostia czeka na ciebie jakieś bóstwo o nie dającej się opisać urodzie? — Trudno go nazwać bóstwem, proszę pana. Chesty roześmiał się. — Niech Cynthia zrobi ci drinka. Dziś wieczorem zabierzesz ją i jeszcze jedną piękną młodą damę na kolację. Może być? — Wspaniale, proszę pana. Ale nie chciałbym się narzucać, więc jeśli moja obecność ma wynikać tylko… — Nie zawracaj głowy, Dick — uciął Chesty. — Prawdę mówiąc, spadłeś mi z nieba. Będę za jakąś godzinę. Canidy odłożył słuchawkę na widełki. — Dziś wieczorem idziemy na kolację — oznajmił Cynthii. — Paul? — zawołała Cynthia. — Tak, proszę pani? — Pan Canidy zostaje. Czy mógłbyś zanieść jego bagaże do pokoju Jima, a potem zająć się drinkami? Nie wiedzieć czemu, Canidy poczuł się dotknięty jej szarogęszeniem się w domu Whittakerów. Wyczuł też w jej tonie jakąś protekcjonalną nutę. — Jeśli mógłbym prosić — powiedział chłodno — to wolałbym do swojego pokoju. Tego naprzeciw pokoju Jima. Wiem też, gdzie tu można znaleźć whisky. Rzuciła mu rozdrażnione spojrzenie, ale nic nie powiedziała. Skinęła tylko głową i wyszła z salonu. Świetnie się porusza, pomyślał Canidy, odprowadzając ją wzrokiem. 3 Hotel „Willard” Waszyngton 4 czerwca 1941 roku, 19.40 Richard Canidy wysiadł z limuzyny i wszedł po schodach do holu hotelu „Willard”. Miał na sobie jeden ze smokingów Jima i pochodzącą także z jego szafy koszulę ze sztywnym gorsem.

Kołnierzyk miała o numer za mały i czuł, że ociera mu szyję. Podszedł do jednego z telefonów wewnętrznych i poprosił o połączenie z panią Markową Chambersową. Telefon zadzwonił cztery razy, zanim w słuchawce odezwał się miękki głos z akcentem z Południa. — Tak, słucham? — Pani Chambers, tu Dick Canidy. Jestem już w holu. — Za chwilę schodzę. Po czym pana rozpoznam? — To proste. Wyglądam jak kelner — wyrwało mu się. — Przepraszam panią. To ja panią poznam. Według opisu pana Whittakera jest pani posągową blondynką, prawda? — O rany — usłyszał w słuchawce, którą zaraz odłożyła. Do Canidy’ego doszło, że tego chyba też nie powinien był mówić. Chesty wcale jej zresztą w ten sposób nie opisał. Nie powiedział ..posągowa blondynka”, lecz wyraził się o wiele mniej uprzejmie. — To taka typowa południowa magnolia, Dick, znasz ten typ, prawda? Bezradna blondynka. Boi się wielkiego miasta, więc nie weźmie taksówki i sama nie przyjedzie. Stąd ta limuzyna. Obiecałem jej mężowi, że się nią zaopiekuję, więc, jak już mówiłem, z nieba mi spadłeś i mogę to scedować na ciebie. — Z przyjemnością, proszę pana. — Nie, Dick, obawiam się, że wiele przyjemności z tego nie będziesz miał — odparł Whittaker. — Ale za to masz we mnie dłużnika. — W takim razie, z przyjemnością na coś się przydam, proszę pana. Chesty uśmiechnął się i uścisnął mu ramię w przyjacielskim geście. Trzy minuty po rozmowie telefonicznej, z windy wysiadła pani Markowa Chambersowa. Od pierwszego rzutu oka widać było, że jest z Południa. Był pewien, że to ona, jeszcze zanim podszedł i zapytał: — Pani Chambers? — Sue–Ellen — odparła, podając mu dłoń. Patrzyła mu przy tym prosto w oczy i to tak, że zrobiło mu się nieswojo. — Pan Canidy?

— Dick. — To bardzo miło z pana strony, że zadał pan sobie trud przyjechania po mnie. — Cała przyjemność po mojej stronie. Rzeczywiście była wysoka i ładna, pomyślał. Około trzydziestki. — Nie chciałam być ciężarem dla pana Whittakera — powiedziała, ujmując go pod ramię. Poczuł jej pierś, napierającą na jego ramię, kiedy szli do wyjścia i poczuł się jeszcze bardziej nieswojo. — Pan Whittaker z przyjemnością będzie panią gościł — odparł Canidy i przyszła mu do głowy niepokojąca myśl. Ma pan wszelkie zadatki na żigolaka, panie Canidy. Wprost ocieka pan czarem. — Mojego męża zatrzymały w Nowym Jorku interesy. — Pan Whittaker wspomniał mi o tym. Usiadł obok niej na tylnym siedzeniu starego Rollsa. Owionął go zapach jej perfum. W zamkniętej przestrzeni samochodu wydawał się szczególnie intensywny. Zadziwiająco kuszący zapach jak na „bezradną magnolię z Południa”, pomyślał. *** Po przyjeździe wypili koktajle, po czym podano do stołu. Chesley Haywood Whittaker zasiadł u jego szczytu, a na drugim końcu posadzono nowojorskiego prawnika nazwiskiem William Donovan. Sue–Ellen Chambers, jako gość honorowy, zasiadła obok Whittakera, a Canidy obok niej. Cynthia siedziała po drugiej stronie stołu, pomiędzy dwoma pozostałymi gośćmi — Anglikiem i Kanadyjczykiem. Anglik, słysząc, że Canidy jest oficerem Marynarki, przedstawił się jako komandor porucznik rezerwy Królewskiej Marynarki Wojennej łan Fleming. Canidy lubił Donovana, starego przyjaciela Chesty’ego Whittakera. To był fascynujący człowiek, o żywym, typowo irlandzkim usposobieniu, tryskający energią. Dick spotkał go już z tuzin razy w domu Whittakerów w New Jersey. Do Donovana zwracano się per „panie pułkowniku”, choć już dawno zdjął mundur, zdobny granatową baretką w białe

gwiazdki — oznaką Kongresowego Medalu Honoru, którym został odznaczony jako dowódca 69. pułku piechoty Amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego we Francji. Był to mężczyzna postawny, siwowłosy, czarujący, a zarazem emanujący siłą charakteru. Był też jedynym znanym Canidy’emu osobiście kawalerem Medalu Honoru. Canidy podczas służby w Marynarce zdołał już pojąć, co jest istotą dowodzenia i jacy ludzie nadają się na dowódców. Donovan był w jego opinii wcieleniem tego, co potrzeba dowódcy. Miał ten rzadki talent sprawiania, że ludzie chętnie wypełniali rozkazy, których od innych by nie przyjęli. To nie była tylko zdolność perswazji. To było coś znacznie rzadszego, to coś, co miał w sobie Franklin Delano Roosevelt. Im po prostu nie sposób było powiedzieć „nie”. Canidy zauważył, że komandor Fleming podziela jego uwielbienie dla Donovana. Nie wyrażał tego wprost, ale to było widać w jego rozbawionych, a przecież pełnych podziwu, spojrzeniach. Kiedy w pewnej chwili pozostali sam na sam, Canidy powiedział Anglikowi coś na ten temat. — O tak, panie poruczniku — zgodził się Fleming. — Doskonale rozumiem, o co panu chodzi. Ostatnio prowadziliśmy dość zawiłe negocjacje. — Doprawdy? Bardzo chciałbym usłyszeć, czego dotyczyły. — Obawiam się, że nie będę mógł zaspokoić pańskiej ciekawości, panie poruczniku — odparł tajemniczo Anglik. — To sprawy, które załatwia się za zasłoniętymi oknami. Canidy wzruszył ramionami, przyjmując do wiadomości odmowę. Wcale nie był zaskoczony, że Donovan zajmuje się czymś tajnym. Wkrótce okazało się, z jakiej okazji doszło do tej kolacji. Przedsiębiorstwo budowlane Whittakera budowało morski terminal paliwowy na półwyspie Nowa Szkocja. Canidy słyszał już wcześniej coś na ten temat. A czego do tej pory nie wiedział, to wkrótce wyjaśnił im Donovan. Amerykańskie produkty ropopochodne przewożone były tam amerykańskimi statkami z wybrzeży Zatoki Meksykańskiej. Póki odbywało się to na amerykańskich wodach terytorialnych,

niemieckie okręty podwodne ich nie atakowały. Na krótką podróż od granicy amerykańskiej do terminalu, ochronę statkom zapewniały okręty amerykańskie i kanadyjskie. A tam pompowano je do zbiorników brytyjskich statków, którymi płynęły przez Atlantyk w konwojach zaopatrzeniowych. Gdyby te same paliwa i smary ładowano od razu na statki brytyjskie, po przepłynięciu 14 mil do granicy wód terytorialnych, stałyby się łatwym łupem dla niemieckich okrętów podwodnych. Poza tym Brytyjczycy nie mieli wystarczającej liczby tankowców, żeby płynęły daleką drogą do Teksasu i Luizjany, ani tym bardziej tylu okrętów wojennych, żeby je chronić na tak długiej trasie. Dzięki temu układowi miały krótszą trasę i kursowały na niej częściej. Mąż Sue–Ellen miał stocznię w Mobile, w której firma Whittaker Construction zamówiła barki paliwowe i inne wyposażenie do budowanego przez siebie terminalu w Kanadzie. Mąż „bezradnej blondynki z Południa” nie tylko budował te jednostki dla Kanadyjczyków, ale też je im przekazywał, jako podwykonawca głównego kontraktu, który podpisał Whittaker. Na ile Canidy znał się na prawie wojennym, sprawa wyglądała na poważne naruszenie zasad neutralności w konflikcie zbrojnym. No, ale był tylko porucznikiem rezerwy i nikt nie pytał go o zdanie. Natomiast Cynthia nie wahała się z wyrażeniem swojej opinii. — Ależ to oznacza — powiedziała, przerywając Donovanowi — przystąpienie do wojny po stronie Wielkiej Brytanii! Przecież to się do tego sprowadza, tyle tylko, że oficjalnie nie wypowiadamy wojny. Co się stanie z naszą neutralnością, jeśli na to pójdziemy? — Zasadniczo zgadzam się z pani interpretacją, panno Chenowith — odparł Donovan. — Wyciągnęła pani słuszne wnioski. — Nie podoba mi się to — orzekła stanowczo Cynthia. — Nie podoba mi się, że wchodzimy do tej wojny kuchennym wejściem. — Zdaje sobie pani, oczywiście, sprawę, panno Chenowith —

włączył się komandor Fleming — że Ameryka i tak prędzej, czy później wejdzie do tej wojny także wejściem od frontu, prawda? I to raczej prędzej, niż później. Cynthia zamilkła na chwilę, starając się poukładać w głowie otrzymane informacje. Po chwili na jej usta wypełzł nieco sarkastyczny uśmiech. — To po to pan przyjechał do Waszyngtonu, komandorze, prawda? Żeby pomóc w tym, by to nastąpiło raczej prędzej, niż później, tak? — Mniej więcej — odparł Fleming, uśmiechając się. Spodobała mu się otwartość i bezpośredniość tej dziewczyny. — łan jest bardzo dobry w załatwianiu różnych spraw od kuchni — wyjaśnił Cynthii scenicznym szeptem Donovan. — Jakich spraw? — zapytał niewinnie Canidy. Donovan uniósł kielich z wodą i pociągnął łyk, wyraźnie zastanawiając się, ile może powiedzieć. — Dawno temu plemiona prowadziły wojny na kamienie i drewniane maczugi — zaczął wreszcie po dłuższej chwili milczenia. — jedno plemię tłukło nimi przedstawicieli drugiego, i vice versa. W końcu na placu boju pozostawali tylko przedstawiciele jednego z nich. Aż do naszych czasów wszystkie wojny prowadzone były w podobny sposób. Oczywiście, zachodziły różne zmiany. Nasze samoloty pozwalają nam rzucać kamieniami dalej, niż naszym pra — pradziadom, ale zasada pozostała niezmieniona. Okładamy się nawzajem, aż tylko jedno plemię zostaje na placu boju. Zasadnicza zmiana zaszła tylko jedna: w tej chwili walka w coraz większym stopniu odbywa się w umysłach obu wojujących stron, zanim dojdzie do prawdziwego starcia armii i flot morskich czy powietrznych na rzeczywistym polu walki. Chcę przez to powiedzieć, że przystępując do współczesnej wojny trzeba poznać sposób myślenia przeciwnika, wejść w jego położenie, rozpoznać jego nastawienie i intencje na długo przed tym, zanim wojska wyjdą w pole. Taka wiedza pozwala uniemożliwić mu zadanie ciosów, które mogą nam najbardziej zaszkodzić albo przynajmniej spróbować utrudnić ich zadanie i przygotować się na ich odparcie. To działa w obie strony. My także musimy kryć nasze

intencje i możliwości, nie pozwalać wrogowi zajrzeć sobie w karty. I więcej, próbować blefować, przekonać go, że jesteśmy potęgą, z którą nie ma szans wygrać. To także część tej wojny umysłów, o której mówiłem. Ponownie upił łyk wody z kielicha, który służący tymczasem dopełnił. — Niestety, nasz kraj jest absolutnie nieprzygotowany do prowadzenia tego rodzaju wojny. Całe szczęście, że komandor Fleming i jego koledzy z Londynu, którzy mają już za sobą lata doświadczeń w tej materii i są w tej sztuce naprawdę doskonali, zgodzili się łaskawie służyć nam swoją pomocą także w tej materii. *** Wokół stołu toczyła się dyskusja o szpiegostwie, a tymczasem pod stołem rozwijała się w najlepsze najprawdziwsza tajna operacja. Przy koktajlu z krabów, Sue–Ellen najwyraźniej w świecie pomyliła stopę Canidy’ego z nogą stołową i oparła na niej swoją stopę. Poczekał na najbliższą nadarzającą się okazję i cofnął nogę. Potem, kiedy na stół trafił jagnięcy udziec z opiekanymi ziemniakami, znowu poczuł jej but na swoim i znowu cofnął nogę. Spojrzał na nią nieco zdziwiony, bo zdawało mu się, że trzymał ją w miejscu dość oddalonym od tego, w którym można by się było spodziewać jej nogi. Kiedy jego wzrok padł na jej twarz, zobaczył, że Sue–Ellen patrzy mu prosto w oczy. Ta moja wyposzczona wyobraźnia kiedyś mnie zabije, pomyślał. To jej wina, że dopatruje się w pani Chambers czegokolwiek więcej, niż to, o czym sama mówiła: matka dwojga dzieci, żona przedsiębiorcy branży stoczniowej, która przyjechała do Waszyngtonu spotkać się z mężem, gdyż była to jedyna możliwość „w dzisiejszych czasach”. Przy serze Brie i krakersach, wraz z którymi na stół trafił bardzo dobry burgund, Canidy poczuł pociągnięcie za nogawkę i bez najmniejszych wątpliwości rozpoznał bosą stopę swojej sąsiadki, ocierającą się o jego łydkę.

Kiedy spojrzał na nią, sięgając po kolejnego krakersa, spojrzała prosto na niego, uśmiechając się. Przysiągłby, że przy tej okazji widział koniuszek języka, przesuwający się między wargami. Jezu, upiła się, czy co? Po kolacji przyszła kolej na brydża, ale pani Chambers wymówiła się od gry. Miała jeszcze jutro mnóstwo rzeczy do załatwienia, a poza tym na Południu chodzi się spać z kurami i ona nie przywykła przesiadywać w nocy tak długo, jak to najwyraźniej przyjęło się na Północy. — Dick odwiezie panią do hotelu, Sue–Ellen — zaoferował „Chesty” Whittaker. — Och, naprawdę nie trzeba — odparła. — Wystarczy, że odprowadzi mnie pan do samochodu. Ona się ze mną tylko drażni, pomyślał Canidy. Na pewno nie ma zamiaru oferować nic więcej. Jeśli zacznę się do niej dobierać, na pewno zachowa się jak zakonnica. — Niestety, musiałem odesłać limuzynę do New Jersey — powiedział Chesty. — Dick zawiezie panią furgonetką. — Ależ naprawdę, nie ma sensu sprawiać mu takiego kłopotu. Mogę przecież zadzwonić po taksówkę. Pieprz się, moja paniusiu. Teraz na mnie kolej. — Och, nie ma o czym mówić, pani Chambers. Z przyjemnością panią odwiozę. Nie zbliżę się do ciebie bardziej niż na metr, ale będziesz miała dużo czasu, żeby się zastanawiać po drodze, czy czasem nie mam zamiaru się do ciebie dobrać. — Cynthia, daj proszę, moja droga, Dickowi kluczyki od furgonetki. Kiedy ruszyli w drogę do hotelu, wcisnęła się najdalej jak mogła w przeciwległy kąt trzyosobowej kanapy trzyletniego, ale doskonale utrzymanego Forda. Wyjechał na New Hampshire Avenue, objechał Washington Cirde i w końcu wjechał na Pennsylvania Avenue. Od zamknięcia drzwi pod bramą rezydencji Whittakerów w samochodzie nie padło ani jedno słowo. Kiedy przejechali pomiędzy placem Lafayetta i Białym Domem, skąd było już

widać markizy Willarda”, Sue–Ellen roześmiała się. — Nie masz zamiaru się do mnie dobrać, prawda? — zapytała. — Mowy nie ma, proszę pani. — Boisz się, że pan Whittaker albo pułkownik Donovan się dowiedzą? Czy boisz się mnie? Nie odpowiedział. — Znam przecież Chesty’ego na tyle, żeby wiedzieć, że nie wypuściłby mnie od siebie z domu samej. Spojrzał na nią, skręcając w 15 Ulicę, pod wejście do hotelu. Szukała czegoś w torebce. Po chwili rzuciła mu na kolana klucz od pokoju hotelowego. — Jak będziesz wstępował do mnie na drinka — powiedziała, otwierając sobie drzwi — bądź łaskaw sprawdzić, czy nikt cię nie widzi. Canidy milczał. — A gdybym nie była w twoim typie albo gdyby zabrakło ci odwagi, to po prostu wrzuć klucz do skrzynki pocztowej. Odeślą go do hotelu. Wysiadła i zatrzasnęła drzwi, a on wyprowadził Forda spod markizy nad wejściem i ruszył przez nocne ulice Waszyngtonu z powrotem na Ulicę Q. Dojechał aż do Washington Cirde, zanim zmienił zdanie. Nie skręcił w ulicę, która prowadziła do New Hampshire Avenue, tylko objechał plac dookoła i wrócił pod „Willarda”. Wprowadził samochód na hotelowy parking i wszedł z niego do hotelu. Kiedy włożył klucz do zamka, ona otworzyła drzwi i wciągnęła go do środka. Miała na sobie tylko bieliznę i pas do pończoch. — Pewnie nie powinnam ci tego mówić — powiedziała — ale bałam się, że już nie przyjdziesz.

4 Apartament Jamesa Monroe’a hotel „Willard”, Waszyngton 5 czerwca 1941 roku, 5.15 Kiedy Canidy wyszedł z łazienki, Sue–Ellen siedziała na łóżku. Nawet przy świetle wczesnego poranka była piękna i wyglądała jak dama. Patrząc na nią, trudno było uwierzyć, że była mężatką, która go poderwała, zamiast dać się poderwać. A już zupełnie nie mógł uwierzyć w to, jak czuła, namiętna i rozkosznie pomysłowa była tej nocy. — Szkoda, że już muszę lecieć — powiedział. — Kiedy cię znowu zobaczę? — Nie zobaczysz — odparła, uprzejmie, ale stanowczo. Znalazł spodnie i włożył nogę w nogawkę. Znowu na nią spojrzał. — Było aż tak fatalnie? — Nie, wręcz przeciwnie — uśmiechnęła się. — Zrealizowałeś wszystkie moje nadzieje i nawet jeszcze trochę. — Ale? — Wolę kończyć, kiedy panuję nad sytuacją. Powiedziała to zupełnie normalnie, jakby się to samo przez się rozumiało. Nie było w niej w tej chwili nic z delikatnego kwiatka magnolii. Pod miękkim akcentem z Południa kryła się stal. Dostała to, co chciała, i czas zakończyć całą historię. Twarda sztuka, pomyślał. Ale nie pójdzie jej tak łatwo. Odwrócił się do niej tyłem, zapinając rozporek. — Bo jesteś mężatką, o to chodzi? — To chyba jasne, prawda? — Zeszłej nocy jakoś ci to nie sprawiało kłopotu. — Nie bądź niemiły. — Jestem zdegustowany. I nieco zaintrygowany. — Nie chcę ryzykować tego, że się zakocham — odparła. — W twoim przypadku mogłoby łatwo do tego dojść. — Rozumiem — powiedział, zakładając buty. — Takie sytuacje zdarzają mi się od czasu do czasu. To wymaga sprzyjających okoliczności. Muszę być sama,

okoliczności nie mogą budzić podejrzeń. No i musi być odpowiedni mężczyzna. — Cieszę się, że uznałaś mnie za odpowiedniego faceta — odparł, mając nadzieję, że w jego głosie nie da się wyczuć gniewu. — Bardzo odpowiedniego — odparła. — Odniosłam wrażenie, że jesteś człowiekiem, który, zdając sobie sprawę z okoliczności, nie narobi nam obojgu kłopotów. Na przykład nie zadzwoni do mnie. — Ale ja naprawdę chciałbym się jeszcze z tobą spotkać. — Nie psuj teraz wszystkiego, proszę. — Dobra — burknął znowu i zaczął się rozglądać w poszukiwaniu szarfy do smokingu. Nigdzie jej nie widział. — Została w tamtym pokoju — podpowiedziała, czytając w jego myślach. — Na samym początku. Tak, teraz sobie przypomniał. Rzuciła się na niego, kiedy tylko zamknął drzwi za sobą. Klęknęła przed nim i zabrała się do zdzierania z niego ubrania, a szarfa jej przeszkadzała. — Dzięki. — Żegnaj, Dick — powiedziała, gdy znalazł się w drzwiach sypialni. Odwrócił się, spojrzał na nią, ukłonił i nic nie mówiąc, wyszedł z apartamentu. Kiedy dojechał na Ulicę Q, przekonał się, że brama wjazdowa jest zamknięta, a na kółku z kluczami, które otrzymał od Cynthii, nie ma do niej klucza. Znalazł tam natomiast klucz do furtki od strony ogrodu, więc zostawił Forda przy krawężniku i wszedł do środka przez nią. Zagłębiony w myślach przeszedł już prawie przez prywatny park posesji Whittakerow i dochodził do bramy wjazdowej, kiedy kącikiem oka zauważył ruch, który przyciągnął jego uwagę. Ujrzał Chesleya Haywooda Whittakera w jedwabnym szlafroku, szybkim krokiem przechodzącego po wyłożonym kocimi łbami dziedzińcu między garażami a kuchnią. Odruchowo uskoczył za drzewo, żeby nie dać się zauważyć. O, jasna cholera! Chesty sypia z Cynthią Chenowith! Co innego mógłby robić o wpół do szóstej rano w garażu, nad

którym ona mieszka? Zastanowił się przez chwilę. Z początku przyszło mu na myśl, że mimo ujmującej powierzchowności wujaszek Chesty okazał się sprośnym staruszkiem, który pobiera od biednej dziewczyny czynsz w naturze. Ale przecież znał go doskonale i wiedział, że to nie może być prawdą. Ją też znał nie najgorzej, więc cokolwiek się tu działo, na pewno nie zaczęło się z jego inicjatywy. No proszę, następna magnolia. Canidy pozostał za drzewem do momentu, w którym usłyszał zamykające się drzwi, za którymi zniknął Chesty. Otworzył od wewnątrz bramę i wprowadził Forda, umyślnie robiąc przy tym tak wiele hałasu, ile tylko zdołał. Poszedł do swojego pokoju, rozebrał się i raz jeszcze wszedł pod prysznic. Kiedy wyszedł z łazienki, zastał Chesty’ego w pokoju. — Usłyszałem, że już wróciłeś. Pomyślałem, że może będziesz chciał zjeść jakieś śniadanie? — Przepraszam, że pana obudziłem. — E, nie ma za co. Widzę, że po odwiezieniu Magnolii szczęście na łowach dopisało? — Nie narzekam. — Jesteś głodny? — Dziękuję, po drodze wpadłem do baru i zjadłem jajecznicę. — Nie zostaniesz z nami? — Bardzo bym chciał, ale nie mogę. — Miło cię było widzieć, Dick. I raz jeszcze dziękuję za pomoc. — Nie ma za co. To ja dziękuję za gościnę. — Daj spokój, te drzwi zawsze stoją przed tobą otworem — podał mu rękę, uścisnął jego prawicę, poklepał po ramieniu i wyszedł. Chyba nie wie, że go widziałem. Mam nadzieję, że nie.

5 Gościnne kwatery oficerskie bazy lotnictwa Marynarki Anacostia Waszyngton 5 czerwca 1941 roku, 6.30 Po przebudzeniu porucznik Bitter ujrzał puste i bez wątpienia nie używane łóżko porucznika Canidy’ego. Widok ten zmartwił Bittera, jak i wiele innych łóżkowych eskapad Dicka. Trudno mu było zaliczyć zachowanie Canidy’ego w tej kwestii do standardów, które przystoją oficerowi i dżentelmenowi. Coraz bardziej wyglądało na to, że okazja do zadarcia jednej kiecki więcej liczyła się dla Dicka bardziej, niż zdolność do wykonywania zadań służbowych. Wyglądało na to, że nawet jeśli Canidy’emu znana jest uświęcona tradycją zasada, że oficer Marynarki powinien trzymać swoje niedyskrecje 100 mil od masztu flagowego, to ma ją głęboko w nosie. Nie chodziło o to, że nie lubił Dicka. Przeciwnie. Canidy był nie tylko wspaniałym kompanem, ale w dodatku wielokrotnie dawał wyraz swojej sympatii do Eda, co mu bardzo pochlebiało. Kiedyś pochlebił mu jeszcze bardziej, tłumacząc, że lubi go, gdyż lubi przebywać w towarzystwie ludzi inteligentnych. Miało to dla Eda tym większe znaczenie, że często otwarcie wyrażał swą niepochlebną opinię o zdolnościach intelektualnych innych ludzi w mundurach. I nie miał też nic przeciwko chodzeniu na dziewczynki. Chodziło mu głównie o to, że w jego opinii on sam był zawodowym oficerem Marynarki, profesjonalistą, a Canidy tylko cywilem przebranym w mundur i zachowywał się odpowiednio do tego. Bitter wstał z łóżka, zdjął pidżamę i poszedł nagi do łazienki pod prysznic. Nagi wyglądał nawet potężniej niż ubrany. Miesiące, które Canidy spędzał na zadzieraniu spódniczek mieszkankom całych pięter żeńskich akademików, Bitter spędzał na sali gimnastycznej, podnosząc ciężary. Rezultaty

tego były wyraźnie widoczne. Był w doskonałej formie fizycznej, muskularny, zdolny do podejmowania najcięższego wysiłku. Najbardziej jednak drażniło go to, że Canidy był w równie dobrej formie, choć, jak sam pół żartem, pół serio głosił, jego ulubiony sport uprawiało się w pozycji horyzontalnej. Chował właśnie maszynkę do golenia do pokrowca, kiedy wrócił Canidy. — W ojczyste progi wrócił marynarz, z mórz wrócił dalekich — zadeklamował na jego powitanie. — Jeśli chodzi o ścisłość, to z pewnego domu w Georgetown — odparł Dick, z uśmiechem rozpinając mundur, w który ubrał się czekając na taksówkę w domu Whittakerów. — Wiosna wisiała w powietrzu, wokół rozlegał się szum potoku Rock Creek, wijącego się wśród kwitnących łąk ku Potomakowi. Bardzo romantyczna sceneria. — A co z jej rodzicami? Dała im na kino? — O rodzicach nic nie wiem, ale mąż był w delegacji. — Mężatka? Jezu, ty się kiedyś doigrasz. Wiesz, że za zachowanie niegodne oficera możesz trafić pod sąd wojskowy? — Mówiąc to Bitter dopinał guziki wykrochmalonej na twardo szarej koszuli mundurowej. Canidy otworzył szufladę szafki i wyjął z niej identyczną koszulę. Patrząc na Eda, który walczył z nogawkami spodni, a potem ściągał z wieszaka kurtkę mundurową, Canidy zapytał: — No i jak tam było na kolacyjce z admirałem? Dowiedziałeś się czegoś pożytecznego? — Owszem, ale nie wiem, czy mogę ci o tym powiedzieć. — Daj spokój. Aż cię rozpiera chęć, żeby mi to powiedzieć. No, więc co to za rewelacja? — Uwierzysz, że wysyłamy paliwa z Zatoki Meksykańskiej na Nową Szkocję? — Oczywiście — odparł Canidy z kamienną twarzą. — Tam je ładują na brytyjskie statki i wysyłają w konwojach przez Atlantyk. Tylko skąd ty o tym wiesz? To miało być tajne. — A tobie kto powiedział? — zapytał Ed zawiedziony, że jego bomba okazała się niewypałem. — Przepraszam, ale nie mogę ci powiedzieć, Eddie. Niech ci

wystarczy, że wczoraj jadłem kolację w towarzystwie pułkownika Williama „Dzikiego Billa” Donovana, tego, który ma Medal Honoru. — Naprawdę? — zapytał Ed, niepewny czy Canidy sobie z niego nie żartuje. — Naprawdę — odparł Canidy. — Dowiedziałem się o strategicznych implikacjach wojny gospodarczej dużo więcej, niż kiedykolwiek miałem ochotę wiedzieć. Bitter nadal nie był pewien, czy Canidy nie stroi sobie z niego żartów, ale postanowił pozostawić tę sprawę otwartą i wyciągnął z rękawa drugiego asa. — A powiedział ci też o tym, że nasze PBY 3 zaczęły loty dozorowe w obronie brytyjskich konwojów? — Owszem, mówił i o tym — skłamał gładko Canidy. Uwielbiał wyprowadzać Eda z równowagi. — Ale kto tobie to wszystko powiedział, Eddie? — Admirał Derr wspomniał o tym mimochodem wczoraj wieczorem. Nic nie powiedziałem, ale zastanawiałem się, czy by się czasem nie zgłosić na ochotnika do tych lotów. To ważne zadanie i można przy okazji wylatać wiele godzin. — Eddie, jeśli w Marynarce jest jakaś gorsza robota dla pilota od uczenia podstaw latania na tylnym siedzeniu Żółtej Grozy 4, to chyba tylko wiszenie godzinami nad oceanem w Catalinie. — Ale warto się nad tym zastanowić, Dick. — Pewnie nie ma szans na to, żeby nas pogoda zatrzymała na jeszcze jeden dzień w Waszyngtonie? Chętnie bym tu jeszcze 3 Consolidated PBY Catalina — amerykańska patrolowo–bombowa łódź latająca do zwalczania okrętów podwodnych, dwusilnikowy górnopłat, oblatana w 1935 roku. Podstawowy typ łodzi latającej Marynarki USA, dostarczany w ramach lend– leasu do wielu krajów, budowany na licencji (jako GST) w ZSRR. Produkowana od roku 1939 odmiana PBY–5 miała również wersję amfibijną, zaopatrzoną w składane podwozie kołowe, PBY–5A, która wkrótce wyparła z użycia starsze typy Cataliny. Produkcję PBY zakończono na wiosnę 1945 roku, ale przetrwały one w uzbrojeniu wielu państw świata jeszcze do lat 60. [przyp. tłum.].

4 Żółta Groza (Yellow Peril) — popularna nazwa nadawana w Marynarce samolotom szkolnym do podstawowej nauki pilotażu, dwupłatowym Boeingom PT i Stearmanom N2S, których skrzydła i usterzenie pomalowane były jaskrawożółtą farbą, ostrzegającą z daleka innych pilotów, że oto leci nowicjusz [przyp. tłum.].

został — zmienił temat Canidy. — Nic z tego. Sprawdzałem prognozę wieczorem, przed pójściem do łóżka. W dającej się przewidzieć przyszłości na niebie nie będzie ani chmurki. — Niech to szlag. Oficerowi może zdarzyć się od czasu do czasu zakląć, pomyślał Bitter, rzucając mu ostre spojrzenie, ale raczej powinien się tego wystrzegać. Po spakowaniu się wyszli z pokoju, kierując się na śniadanie do kasyna. Po posiłku wrócili do pokoju, zabrali rzeczy i poszli do dowództwa na odprawę pilotów. Ich tajne zadanie, którego kulminacją był ten przelot lotem koszącym nad Annapolis, dobiegło końca. Kiedy tylko złapią jakiś transport, co mogło oznaczać nawet cały dzień czekania na lotnisku na okazję, wrócą do Pensacola i dalej będą godzinami przesiadywać w przednich kabinach pomalowanych na żółto Stearmanów N2S, najwolniejszych samolotów Marynarki.

II 1 Baza lotnictwa Marynarki Pensacola Pensacola, Floryda 8 czerwca 1941 roku, 6.15 Canidy i Bitter jechali nowiutkim kabrioletem tego ostatniego, Buickiem Roadmasterem, przez obrośnięte palmami uliczki luksusowo urządzonej bazy w kierunku budynku kasyna, utrzymanego w stylu śródziemnomorskim. Mieli tam zjeść śniadanie. Wrócili dopiero półtora dnia temu i od tej pory nie robili właściwie nic, poza oczekiwaniem na zastępcę komendanta, któremu w końcu mogli złożyć relację z ich tajnego zadania. Dziś jednak wrócili do roboty i od razu dostali najgorszą, w opinii Canidy’ego, z możliwych fuchę: długodystansowy nawigacyjny lot treningowy po trasie zamkniętej. Zjedli duże śniadanie, po którym Canidy poszedł do ubikacji i tam przeczytał od deski do deski cały „Pensacola Journal”, starając się pozbyć jak największej ilości płynów i trwałych pozostałości jedzenia. Mimo tylu godzin spędzonych na pokładzie Stearmanów, do tej pory nie nauczył się korzystać z drenu — rurki odprowadzającej mocz za burtę samolotu. Kiedy wreszcie dojechali na lotnisko, obaj uczniowie, młodzi podporucznicy, już na nich czekali w kombinezonach lotniczych. W czwórkę udali się do szatni, gdzie uczniowie przedstawili wkładającym swoje kombinezony instruktorom przygotowane przez siebie plany lotów. Po przebraniu się, obaj instruktorzy starannie złożyli mundury i zapakowali je do parcianych toreb, które zabierali ze sobą w powietrze. Szanse na to, że w czasie lotu nawigacyjnego coś pójdzie nie tak, były

znikome, ale jeśli musieliby gdzieś po drodze nocować, będą ich potrzebowali. Oficerom Marynarki nie wolno się było pokazywać w miejscach publicznych w kombinezonach. Zarzucili torby na jedno ramię, a spadochrony na drugie i półciężarówką Forda pojechali na stanowiska postojowe samolotów. Instruktorzy wcisnęli się na siedzenie szoferki razem z kierowcą, bosmanem, a obaj uczniowie wdrapali się do skrzyni razem z torbami i spadochronami. Przelot nawigacyjny na trasie Pensacola–Valdosta– Montgomery–Mobile–Pensacola, do którego właśnie przystępowali, kończył program podstawowego szkolenia. Uczniowie umieli już latać, a po zakończeniu tego lotu dostaną złote skrzydła i pójdą na kurs wyższego stopnia. Ed Bitter i Dick Canidy zaczną wszystko od nowa, z następnymi uczniami. Uczenie podstaw pilotażu było pracą ciężką i niewdzięczną. Obaj chętnie robiliby co innego, ale — choć z różnych powodów — obaj wiedzieli, że ta praca jest lepsza, niż przydział do operacyjnego dywizjonu torpedowego, myśliwskiego czy obserwacyjnego z samolotami na pokładach pancerników zaopatrzonych w kata — pulty. Dla Eda Bittera ten przydział oznaczał kilka rzeczy. Po pierwsze, był oznaką tego, że uważano go za pilota lepszego od innych. Po drugie, uważano, że dobre wykonywanie obowiązków Instruktora Pilotażu (lP–a, jak ich od skrótu tego tytułu nazywano), wymaga okazywania zdolności przywódczych. Ukończenie przynajmniej jednej tury służbowej na stanowisku IP–a z dobrą opinią było warunkiem objęcia jakiegokolwiek dowództwa w przyszłości. Z tym Ed zgadzał się bez zastrzeżeń — on też uważał, że pierwszą powinnością oficera jest nie wydawanie rozkazów, ale nauczanie podwładnych. A poza tym głównym zajęciem instruktora pilotażu było latanie. Pilot dywizjonu mógł mówić o szczęściu, jeśli wylatał w miesiącu 40 godzin — dwie godziny dziennie, pięć dni w tygodniu. IP zwykle latał trzy godziny przed południem i następne trzy po południu. W ciągu dwuletniej tury służbowej w charakterze instruktora, Dick i Ed mieli szansę wylatać

przynajmniej trzy razy tyle godzin, co przeciętny pilot dywizjonu operacyjnego. Dla Canidy’ego to liczyło się nawet bardziej niż dla Eda. Inżynierom aerodynamikom z kilkoma tysiącami godzin nalotu płacono więcej niż pozbawionym doświadczenia w powietrzu. Tyle że świat wyglądał teraz zupełnie inaczej niż w 1938 roku, kiedy odebrał dyplom MIT. Wtedy jedyne, co mu zagrażało, to marskość wątroby albo syfilis, których mógł się nabawić przez te cztery lata w wojsku. Na świecie panował pokój. No, coś tam się jak zwykle kotłowało w Chinach, Hitler zaanektował Austrię i Czechosłowację, łącznie mniejsze powierzchnią niż Arizona. Potem było jednak coraz gorzej — Niemcy podzielili się Polską z Sowietami, potem rozjechali czołgami Francję i zajęli właściwie całą Europę poza Wielką Brytanią. Japonia otwarcie zaatakowała Chiny. Młodzi ludzie w jego wieku dowodzili dywizjonami Spitfire’ów i Hurricane’ów, które walczyły nad Anglią z niemieckimi Messerschmittami. Patrzył na to i cały czas bronił się przed ponurą myślą, że może w związku z tym Marynarka nie będzie go chciała zwolnić w czerwcu 1942 roku. Wyższy kurs pilotażu prowadzony był już na zupełnie innych maszynach, North American SNJ–2. W Armii ten sam samolot nazywał się AT–6 Texan. Był to jednosilnikowy dolnopłat o całkowicie metalowej konstrukcji, z zamkniętą kabiną dla ucznia i instruktora, z chowanym podwoziem, którego prędkość przelotowa (już nie mówiąc o maksymalnej) była ponad dwa razy wyższa niż ich Stearmanów N2S. Właściwie, to już nawet nie były Stearmany, tylko Boeingi, bo firma z Seattle przejęła wytwórnię Stearmana. To były doskonałe samoloty i znakomicie nadawały się do szkolenia podstawowego, miały wzmocnioną konstrukcję, pozwalającą na kręcenie akrobacji, ale mimo wszystko do długodystansowych przelotów nie nadawały się wcale. Były po prostu zbyt wolne, ponad tysiąc — kilometrowa trasa dłużyła się w nich w nieskończoność, a w końcu ile można wysiedzieć bez ruchu na twardo ubitym w pokrowcu spadochronie? Kiedy sam był uczniem, Ed Bitter, jak i większość jego kolegów, uważali, że ten lot absolutnie nie ma sensu. To

znaczy, na pewno jest potrzebny i bardzo pożyteczny jako ćwiczenie nawigacyjne, ale miałby dużo więcej sensu, gdyby go wykonywać nie na zakończenie nauki pilotażu podstawowego, tylko później, na szybszych SNJ. Dopiero kiedy sam ukończył cały program szkolenia, w tym naukę lądowania i startu z lotniskowców, a potem został instruktorem, zrozumiał, o co chodziło Marynarce. Te 1.100, czy 1.200 kilometrów przelotu według mapy i przyrządów pokładowych, bez żadnej pomocy z zewnątrz we wlokącym się 150 km/h dwupłatowcu z otwartymi kabinami, kiedy pozycję w terenie wyznacza się, szukając charakterystycznych punktów, było doświadczeniem, którego żaden pilot nie zapomni do końca życia. Cofało go to w czasie do Eddie’ego Rickenbackera5 i walczącej we Francji Eskadry Lafayette6, której samoloty i metody nawigacyjne były równie prymitywne, a osiągi na tym samym poziomie, co Stearmana. To było coś, o czym powinni pamiętać, śmigając nad ziemią czy wodą w nowoczesnych myśliwcach, osiągających po starcie z lotniskowców prędkości w granicach 500 km/h. Ed i Dick w milczeniu towarzyszyli swoim uczniom, którzy dokonywali przeglądu przedstartowego maszyn, po czym wspięli się do tylnych kabin. Sami jeszcze rzucali okiem na to i owo, po czym wsiedli do przednich kabin i założyli skórzane pilotki. Mechanicy zakręcili śmigłami, by równomiernie rozprowadzić olej, który w czasie postoju spłynął do dolnych 5 Edward Vernon „Eddie” Rickenbacker (1890–1973) — legendarny amerykański as myśliwski okresu 1 wojny światowej (22 zestrzelone samoloty i 4 balony obserwacyjne), po wojnie organizator i dyrektor linii lotniczej Eastern Airlines [przyp. tłum.]. 6 Eskadra „Lafayette” — działająca na frontach I wojny światowej ochotnicza jednostka myśliwska w lotnictwie francuskim, złożona z pilotów amerykańskich. Jej patronem był słynny francuski generał, Marie Joseph Paul Yves Roch Guilbert Lafayette du Moti (1757–1834), członek sztabu Waszyngtona w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Do rozwiązania jednostki z chwilą pojawienia się w Europie pierwszych jednostek lotnictwa Amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego, po przystąpieniu do wojny Stanów Zjednoczonych, przewinęło się przez nią 325 pilotów amerykańskich, którzy przez długie lata stanowili kręgosłup amerykańskiego lotnictwa wszystkich rodzajów wojsk [przyp. tłum.].

cylindrów gwiazdowych silników Continental R–670. Kiedy skończyli, uczniowie wychyliwszy się z kabin zawołali — Od śmigła! — ostrzegając, że będą uruchamiać silniki i wcisnęli startery. Z krótkich rur wydechowych na końcach cylindrów strzeliły obłoczki dymu, kiedy spalał się olej z wnętrza cylindrów i oba silniki, trochę się krztusząc na początku, zaskoczyły. Uczniowie przetestowali iskrowniki i sprawdzili silniki na obrotach, po czym przestawili przepustnice na jałowy bieg i kazali usunąć mechanikom podstawki spod kół. Bitter napotkał w lusterku pytający wzrok ucznia i skinął głową, ściągając gogle z czoła na oczy. — Wieża Pensacola, tu Jeden–Zero–Jeden — usłyszał w słuchawkach głos podporucznika. — Jeden–Zero–Jeden, wieża Pensacola, słucham. — Pensacola, Jeden–Zero–Jeden, dwa samoloty N2S proszą o zezwolenie na kołowanie i start do przelotu nawigacyjnego do Valdosta w stanie Georgia. W odpowiedzi kontroler podał dokładny czas, wysokość lotniska nad poziomem morza, ciśnienie i siłę wiatru, po czym udzielił pozwolenia na kołowanie na próg pasa 28. Kiedy uczeń zameldował o osiągnięciu wyznaczonej pozycji, wieża udzieliła pozwolenia na start w odstępach jednej minuty. Po starcie wznieśli się na 1.500 metrów i przyjęli kurs prawie dokładnie na wschód. Początkowo prowadził uczeń Canidy’ego, który w tym celu zajął pozycję dwieście metrów powyżej i przed samolotem Bittera. Przez połowę trasy miał prowadzić uczeń Canidy’ego, potem mieli się zamienić miejscami. Na przelot nawigacyjny wysyłano zawsze parę, a piloci zamieniali się rolami prowadzącego i skrzydłowego, tak by była możliwość sprawdzić umiejętności obu. Rozumiejąc teraz zawiłości polityki Marynarki, które nie zawsze na pierwszy rzut oka wydawały się zrozumiałe, Ed Bitter musiał przyznać, że w tym szaleństwie była metoda. Jeszcze jednym z takich pozornie niezrozumiałych zagrań było wprowadzenie do programu przelotu nawigacyjnego próby zdezorientowania ucznia. To była całkowicie oficjalna, usankcjonowana programem szkolenia, próba pokazania

uczniowi jego miejsca przez instruktora, żeby sobie nie myślał, że skoro za parę dni dostanie złote skrzydła, stał się kimś innym niż tylko terminatorem w lotniczym fachu. Regulamin ujmował to tak: 13. Próba dezorientacji. (a) Cel: Próba dezorientacji ma na celu umożliwienie uczniowi przeżycie kontrolowanej utraty świadomości miejsca, w którym się znajduje i ćwiczenie technik prowadzących do odzyskania tejże. (b) Metoda: W czasie wykonywania zadania Nr 48 (przelotu nawigacyjnego po trasie zamkniętej) w dowolnie wybranym miejscu odcinka trasy z Montgomery do Mobile w obrębie obszaru wskazanego na mapach nawigacyjnych dla instruktorów jako Obszar 239, instruktor, nie uprzedzając ucznia o swoich zamiarach, przejmie stery i będzie próbował wprowadzić ucznia w stan dezorientacji przestrzennej za pomocą wykonywania figur akrobatycznych, niskich przelotów, przepadania lub innych manewrów wybranych przez prowadzącego ćwiczenie instruktora. Instruktor przekaże następnie stery z powrotem uczniowi, polecając mu powrócić na kurs i pułap, z których rozpoczęto ćwiczenie. (c) Ocena: Instruktor oceni zdolność ucznia do odzyskania orientacji przestrzennej, biorąc pod uwagę czas i zakres pomocy, których uczeń do tego potrzebował. Obszar 239 był olbrzymią połacią sosnowego lasu, która należała do Carlson Publishing Company. Las ten był wyrazem wiary dyrekcji wydawnictwa w to, że chemikom uda się wreszcie opanować metodę produkcji taniego papieru gazetowego z drewna szybko rosnącej sosny amerykańskiej. Carlson wydawał 11 gazet na całym Południu i zużywał mnóstwo papieru, produkowanego dla niego w miejscowych papierniach z drewna sprowadzanego aż z Nowej Anglii i Kanady. Prezes rady nadzorczej Carlson Publishing Company, Brandon Chambers, nie czekał na rezultaty ich pracy z

założonymi rękami. Kupił ponad 10.000 hektarów ziemi (właśnie „Obszar 239”) i obsadził go sosną. Póki chemicy pracowali nad metodą, służył on dyrekcji koncernu, jej rodzinom i gościom jako letnisko w porze wakacji i teren łowiecki jesienią. Prezes rady nadzorczej z chęcią udzielił Marynarce w imieniu członków rady zezwolenia na wykonywanie nad tym terenem lotów na małej wysokości, włącznie z prawem do lądowania, i w ten sposób sosnowy las stał się ważnym obiektem szkoleniowym lotnictwa Marynarki, Obszarem 239. Prezes bardzo uprzejmie przyjął admirała, który przyjechał do niego z prośbą o tę zgodę, tym bardziej że obaj pamiętali czasy, w których wystartowali do walki z Niemcami nad Francją, mając w swoich książkach lotów po zaledwie 25 godzin w powietrzu. Brandonowi Chambersowi nikt nie musiał więc tłumaczyć, jak ważne dla pilotów jest szkolenie w warunkach maksymalnie zbliżonych do rzeczywistych. Do dziś pamiętał paniczny strach, z jakim startował do swojego pierwszego lotu bojowego i przymusowe lądowanie, kiedy zgubił się wracając i skończyło mu się paliwo, a on nadal nie wiedział, gdzie się znajduje. Udzielenie Marynarce pozwolenia na loty szkoleniowe nad swoim lasem uznał za patriotyczny obowiązek — a zresztą, nawet jeśli któryś ze szkolących się pilotów coś zniszczy, to i tak straty pokryje Marynarka. Porucznik Bitter nie raz słyszał tę opowieść o wizycie admirała z Eskadry Lafayette, który przyjechał do dawnego kumpla z tejże eskadry po zgodę na loty na niskich wysokościach. Znał ją już na długo, zanim trafił do Pensacola, gdzie mu ją, jako anegdotę, opowiadano. Pierwszy raz słyszał ją z ust samego Brandona Chambersa. Matka Eda była siostrą jego żony, Genevieve z domu Howell, i mały Ed niejedne wakacje spędził w domu w lesie, którzy w rodzinie nazywano Plantacją, wybiegając, by machać rękami do samolotów huczących silnikami tuż nad wierzchołkami drzew. To właśnie ten widok sprawił, że od małego chciał zostać pilotem Marynarki. Bardzo dbał o to, żeby nikt w Pensacola nie wiedział o jego powiązaniach z Chambersami i Plantacją. Równie ściśle

strzeżoną tajemnicą było to, że jego ojciec i starszy brat kierowali firmą maklerską Bitter Commodity Brokerage Inc. w Chicago. Edwin Howell Bitter był zawodowym oficerem Marynarki. Jako taki doskonale zdawał sobie sprawę, że nie byłoby roztropnie chwalić się tym, że dostaje co miesiąc z funduszu powierniczego czek na sumę ponad czterokrotnie wyższą niż oficerska pensja. 2 O 10.20, prawie dokładnie dwie godziny po starcie z Pensacola, wylądowali w Valdosta, w stanie Georgia. Tamtejsze lotnisko podpisało z Marynarką umowę na tankowanie jej samolotów. Uzupełnili paliwo, raz jeszcze sprawdzili prognozę pogody i o 11.05 wystartowali ponownie. Tym razem prowadził uczeń Dicka, a uczeń Eda był jego skrzydłowym. Za dziesięć pierwsza dotarli na Maxwell Field, lotnisko Sił Powietrznych Armii na obrzeżach Montgomery w stanie Alabama. Mieli szczęście, bo kasyno oficerskie kończyło wydawanie obiadów o pierwszej, więc ledwie zdążyli. Tym razem zrobili dłuższą przerwę, ponownie odrywając się od ziemi za pięć trzecia. Znowu wypadała kolej na prowadzenie formacji przez ucznia Bittera. Niespełna godzinę po starcie z Montgomery, w pół drogi pomiędzy Maxwell a kolejnym punktem trasy, Brookley w Mobile, kolejnym lotniskiem lotnictwa Armii, Ed ujął koniec rury komunikacyjnej (N2S nie miał interkomu) i zakomunikował uczniowi, że przejmuje stery. W lusterku zauważył, że uczeń potwierdza rozkaz, podnosząc ręce i kładąc dłonie na głowie. Bitter oddał drążek i Żółta Groza poszła ostro w dół, świszcząc przejmująco drucianymi odciągami usztywniającymi komorę płatów pomiędzy słupkami łączącymi płaty. Przed jego wiatrochronem za połyskującym kręgiem śmigła w kanale ograniczonym krótkimi słupkami piramidki 7, 7 Piramidka — w samolocie dwupłatowym elementy łączące baldachim (centralną, zwykle zmniejszonej szerokości cześć górnego płata) z grzbietem

pojawiła się zielona płaszczyzna lasu. Spojrzał raz jeszcze w lusterko i zauważył, że drugi Stearman rusza w pościg za nimi — pewnie Dick także przejął stery od swego ucznia, widząc manewr Eda. Przez kwadrans trwała szaleńcza gonitwa, w trakcie której koła to muskały wierzchołki sosen, to znów celowały w słońce, gdy samolot osiągnąwszy 250, czy 300 metrów, walił się na skrzydło i ponownie nurkował, by wlecieć w wąską przecinkę i przez chwilę gnać poniżej wierzchołków drzew, które zdawały się śmigać na wyciągnięcie ręki z kabiny. Mimo pozornie chaotycznych manewrów obie maszyny zdążały przez cały czas na południe, równolegle do pierwotnego kursu, cały czas zbliżając się do Chaty — dwupiętrowego pałacu w stylu starego, dobrego Południa, wyznaczającego centrum Obszaru 239. Po osiągnięciu Plantacji, Dick Canidy, jak zwykle, powinien oderwać się od wciąż goniącego go Eda Bittera i odlecieć poza zasięg jego wzroku. Będzie podążał wybranym przez siebie kursem, aż doleci do rzeki Alabama, gdzie będzie przez chwilę krążył prawie muskając fale kołami. Kilka kółek tuż nad wodą, gdy niedoświadczony pilot przestaje śledzić teren i zaczyna patrzyć, czy aby nie mają zamiaru się kąpać, wystarczało zwykle, by nawet najbardziej bystrzy uczniowie tracili orientację. Tam można było oddać im stery i sprawdzić, czy się odnajdą. Ed Bitter stosował inną metodę. Schodził 15 metrów nad drzewa i przelatywał tuż nad wylotem komina Chaty, po czym robił kilka szybko po sobie następujących beczek nie wyżej niż 30 metrów nad ziemią, wyrównywał i oddawał stery uczniowi. Pamiętał z własnego doświadczenia, że kiedy w takiej chwili dostał do ręki drążek i usłyszał wydane z przedniej kabiny polecenie wyprowadzenia na kurs do Mobile, zupełnie nie wiedział, gdzie jest i co się z nim działo. Od momentu przejęcia sterów z powrotem przez uczniów, obie maszyny pokonywały pozostałe do Mobile 75 kilometrów na własną rękę, kończąc w ten sposób przedostatni etap kadłuba przed kabiną pilota, zwykle dwie pary słupków lub zastrzałów w kształcie litery N z naciągami usztywniającymi [Przyp. tłum.].

przelotu nawigacyjnego. W Mobile, w barze lotniska Brookley, nad kawą, instruktorzy wyjaśniali uczniom cele tego całego zdarzenia i omawiali z nimi rezultaty, chwaląc co było do pochwalenia i ganiąc błędy. Po zakończeniu omówienia, wsiadali ponownie do samolotów i ruszali w ostatni, liczący znowu 75 kilometrów etap trasy do Pensacola. Uczeń Bittera zwykle miał większe trudności z wyprowadzeniem z zaaranżowanej przez instruktora sytuacji, niż uczeń Dicka. Ba, mieli wręcz problemy z połapaniem się w tym, co rozgrywało się na ich oczach. Oto instruktorzy popełniali na ich oczach najbardziej straszliwe przestępstwa, jakie można sobie było wyobrazić w szkole lotniczej. Symulowane pojedynki powietrzne były zabronione, ale już latanie kilka metrów nad dachami budynków było wręcz śmiertelnym grzechem, za który wyrzucano złapanego na gorącym uczynku pilota natychmiast i to z wilczym biletem, raz na zawsze pozbawiając szansy na złote skrzydła. Oczywiście, to frajda przelecieć nad dachem tak nisko, że koła zdają się muskać dachówki, ale po powrocie będzie nielicha awantura. Nieważne, że taki przelot narażał ich obu na wypadek — w końcu latanie to w ogóle ryzykowne zajęcie — ale przecież jeśli właściciel poskarży się Marynarce, to będą ugotowani. Samolot oznaczony był — jak im wyjaśniono, specjalnie na taką okazję — wielkim czarnym napisem MARYNARKA na spodzie żółtego płata i równie wielkim białym numerem bocznym na granatowym kadłubie. Tego typu manewry doprowadzały z reguły do tego, że uczeń przestawał śledzić teren i kiedy dostał stery z powrotem, trzeba mu było zwracać uwagę, że kiedy się człowiek zgubi, nie od rzeczy byłoby rzucić okiem na busolę. Wszystko szło według planu aż do chwili, kiedy przyszła kolej na przelot nad dachem Chaty. Tuż za jego krawędzią Ed zaczął odwracać Stearmana na plecy, rozpoczynając pierwszą beczkę. I wtedy silnik zgasł. W ciągu dwóch sekund jego nastrój od uniesienia, radosnej ekstazy i adrenalinowego rauszu przeszedł w przerażający

strach. To zupełnie co innego, kiedy deska stanie 8 w środku beczki, kiedy ma się pod sobą kilkaset metrów do wyprowadzenia. Wtedy człowiek po prostu wali się na skrzydło, czeka aż w nurkowaniu nabierze prędkości na tyle, żeby stery zaczęły słuchać i wyprowadza, opadając lotem ślizgowym w dół, jak szybowiec. Tyle że on nie miał gdzie wyprowadzić — pod nim było może 30 metrów do ziemi i to w dodatku w środku lasu. Napięcie powoduje zwykle, że ciało zaczyna wykonywać wyuczone czynności bez udziału umysłu. Ten, zajęty rozmyślaniami o pniach, porwanym płótnie i ciałach wiszących w pasach z kabiny samolotu, zawieszonego na drzewie, nie miał po prostu kiedy pokierować ruchami pilota. Na szczęście samolot był na tyle rozpędzony, zanim silnik przerwał, że dokończył beczkę i znowu mieli nad głowami niebo. Bitter był zdezorientowany niemal w takim samym stopniu, jak jego uczeń. Gorączkowo rozglądał się za jakimś miejscem, gdzie mógłby posadzić Stearmana. Nic. Wszędzie tylko drzewa, pnie, gałęzie, zieleń… Ze spokojem, który jego samego zadziwił, rozmyślał nad tym, że za chwilę wpadną pomiędzy te drzewa. Musi wytracić prędkość, przelecieć tuż nad wierzchołkami i może, zanim wpadnie w ślizg, uda się opaść pomiędzy gałęzie. Jeśli tylko po drodze nie uderzą w jakiś pień, mają szanse wyjść w miarę cało z opresji. Może gałęzie, które połamią opadając tu z góry, wyhamują choć trochę ich upadek? No dobra, nie ma się co rozglądać, żadnej polanki nie znajdzie, a kiedy Stearman sam zacznie opadać, będzie już za późno na jakiekolwiek manewry. Teraz wyrównać, lekko opuścić ogon, żeby zwiększyć kąt natarcia, i oderwać strugi, a po chwili pojedzie w dół, jak winda, pomiędzy wierzchołki sosen. O, tam, pomiędzy te dwie, za nimi akurat kawałek młodnika… 8 Deska stanęła — obrazowe określenie z lotniczego slangu, oznaczające zatrzymanie silnika w locie, zwykle nieplanowane. Wyrażenie to datuje się z czasów, kiedy śmigła wykonywane były przeważnie z drewna — stąd deska. Ciekawe, że w polszczyźnie lotniczej, mimo przeważających w niej wpływów raczej niemieckiego i francuskiego, zadomowił się ten termin, będący kalką wyrażenia angielskiego dead stick [przyp. tłum.].

I kiedy zaczynał ściągać na siebie drążek, silnik zakaszlał, splunął dymem z rur wydechowych i ponownie zaskoczył. Ten sukinsyn nie dostawał przez moment paliwa… Poruszył przepustnicą. Silnik reagował zupełnie prawidłowo, nabrał obrotów, a po chwili, kiedy zredukował, przycichł posłusznie. Znowu dodał obrotów i lekko ściągnął drążek, żeby nabrać wysokości. Kiedy wyszedł na 200 metrów, znowu zaczął się rozglądać za miejscem do lądowania. Wujek Brandon miał tu przecież lotnisko… O jest, tam z tyłu, właśnie ginie pod statecznikiem poziomym. Zwalczył chęć położenia Żółtej Grozy na skrzydło, by lecieć na nie natychmiast, i zamiast tego wykonał dużo łagodniejszy, szeroki zakręt. Cholera wie, czy znowu nie zrobiło by się to samo, co poprzednim razem, lepiej nie ryzykować. Zakręt był tak łagodny, że prawie wcale nie stracił wysokości. Ustawił się w linii pasa i zaczął podejście do lądowania. Co z wiatrem? Nieważne! Jakikolwiek by był, siadam teraz. Pas jest długi, las zasłania przed wiatrem z obu stron, jakoś sobie poradzę. Kiedy koła wreszcie dotknęły pasa, poczuł, jak wypuszcza trzymane dotąd w płucach powietrze. Czyżbym naprawdę wstrzymywał oddech od chwili, kiedy silnik przerwał aż dotąd? Zdjął nogi z orczyka i wymacał stopami pedały hamulców u podstawy drążka sterowniczego. Nacisnął na nie, skracając dobieg i zjechał z ubitego pasa na trawę rosnącą wzdłuż niego po obu stronach. — Panie Ford, proszę wysiąść — rzucił przez ramię do zajmującego tylną kabinę ucznia, samemu podciągając się za uchwyty u brzegów wycięcia na środku baldachimu i wychodząc na centropłat dolnego skrzydła. Nie patrząc za siebie, gdzie podporucznik Ford gramolił się z tylnej kabiny na skrzydło i na trawę, Bitter odszedł może piętnaście kroków od samolotu, nawet nie czując wiatru, który chłodzi mu przepocony kombinezon. Nagle, zupełnie bez ostrzeżenia poczuł skurcz żołądka i zwymiotował. Przez chwilę latały mu mroczki przed oczyma, nie mógł złapać oddechu i nawet myślał, że zemdleje, ale to minęło i musiał

stanąć twarzą w twarz ze swoim wstydem i upokorzeniem. Obejrzał się i zobaczył stojącego obok samolotu, patrzącego na niego podporucznika Forda. Nie dość, że o mało nie zabił swojego ucznia, to jeszcze zafundował mu spektakl przemiany nieustraszonego władcy przestworzy w zwykłego śmiertelnika, który właśnie porzygał się ze strachu. Z góry doleciał ich w tej chwili charakterystyczny odgłos, jaki wydaje silnik Continental R–670, kiedy redukuje się jego obroty. Obaj poderwali głowy i zobaczyli podchodzącą do lądowania Żółtą Grozę Canidy’ego. — Panie poruczniku — odezwał się, zebrawszy się wreszcie na odwagę Ford. — Co się stało? — Sam pan już powinien był zauważyć, panie Ford, że w środku beczki stanął nam silnik — odparł zwykłym, lekko sarkastycznym tonem Bitter. Pokazawszy uczniowi na powrót jego miejsce, zawstydził się swojej arogancji. Zamilkł i patrzył, jak Canidy ląduje i kołuje ku nim. — Co się stało? — zapytał Dick. Po chwili zauważył kredowobiałą twarz przyjaciela i jego przepocony kombinezon. Powtórzył pytanie ale tym razem zabrzmiała w nim szczera troska. — Zgasł silnik — odparł Ed. — Akurat jak zaczynałem beczkę. — Jezu! — Już myślałem, że polecimy między drzewa — zwierzył się Bitter — Jednak kiedy dokręciłem beczkę, silnik znowu zaskoczył. — Przerwa w dopływie paliwa — orzekł Canidy. Podszedł do samolotu Bittera i wszedł na skrzydło. Główny zbiornik paliwa Stearmana znajdował się wewnątrz środkowej części górnego płata. Z niego wychodził przewód paliwowy, który umocowany był do przedniego lewego słupka piramidki i u jego podstawy wchodził pod okapotowanie silnika. — Chryste! — doszedł ich okrzyk Canidy’ego. — Benzyna się stąd leje ciurkiem! Dziwne, że nie poszliście z dymem… Bitter zmusił się, by przełamać na nowo owładającą nim falę przerażenia i dołączył do niego, wskakując na centropłat z

drugiej strony. Teraz już sam widział, co się stało. Mosiężne okucie, mocujące przewód paliwowy do zbiornika zostało niedokładnie dokręcone, czy może samo się obluzowało od wibracji, w każdym razie benzyna lała się z niego cienką strużką na aluminiowe pokrycie przedniej części kadłuba. Póki samolot leciał prosto, siła grawitacji i ssanie silnika wystarczały, by zapewnić mu nieprzerwany dopływ paliwa. To, co wyciekało przez nieszczelne połączenie, owiew powietrza porywał, zanim doleciało do pilota. Kiedy jednak Bitter odwrócił maszynę na plecy, siła grawitacji przestała pomagać w zasilaniu silnika. Silnik zassał powietrze z nieszczelnego przewodu i zgasł. Na szczęście był rozgrzany na tyle, że po wznowieniu dopływu paliwa sam zapalił na nowo. Teraz, kiedy samolot stał na ziemi, benzyna lała się ze zbiornika ciurkiem. Zapewne przeciążenia związane z gwałtownymi manewrami w czasie ich pozorowanej walki powietrznej spowodowały dalsze poluzowanie okucia. — Nie masz pewnie jakiegoś klucza, co? — zapytał Canidy. Bitter pokręcił głową. — Palcami nie dam rady tego dociągnąć. Cholera, cały kadłub zaleje… — Pójdę do Chaty — zaoferował się Bitter. — Tam pewnie będą mieli jakieś narzędzia. — Do tego kolonialnego domu jak z „Przeminęło z wiatrem”? — upewnił się Canidy. — Tak — rzucił już przez ramię Bitter, szykując się do drogi. — Zajrzę tam i powiem, co się stało. Canidy zeskoczył ze skrzydła i zwrócił się do obu uczniów którzy w milczeniu patrzyli na wszystko, co dotąd robili instruktorzy. — Ma któryś ze sobą klucz? Albo kombinerki? Okucie mocujące przewód paliwowy się obluzowało. Uczniowie pokręcili głowami, a po chwili, jakby przypominając sobie wymogi wojskowej etykiety, dodali chórem: — Nie, panie poruczniku. — Trzymajcie się z daleka od samolotów — rozkazał Canidy. — I żadnego palenia. Pan Bitter i ja udamy się na poszukiwanie

jakiegoś klucza i telefonu. Na tym pustkowiu to wprawdzie mało prawdopodobne, ale gdyby się ktokolwiek pojawił, nie pozwalajcie mu podchodzić do samolotów. — Chyba lepiej, Dick, żebyś tu został — powiedział Bitter. Canidy popatrzył na niego przez chwilę w milczeniu, po czym uśmiechnął się i uniósł brew: — Oficerom rezerwy, powołanym do służby czynnej przysługują prawa równe… — Jak chcesz — uciął Bitter. — Do Chaty jest stąd półtora kilometra. Jeśli masz ochotę na spacer, to proszę bardzo. — Za nic nie chciałbym stracić takiej okazji — odparł Canidy. — Toż to Tara jak żywa. To, co zaczął cytować przed chwilą, było wyjątkiem z regulaminu służby wewnętrznej Marynarki. Przepis ten mówił, że oficerom rezerwy w służbie czynnej przysługują te same prawa, co oficerom zawodowym tego samego stopnia. Po ukończeniu MIT zgłosił się do służby i otrzymał swój stopień dwa dni przed promocją Bittera na podporucznika w Annapolis. Awans na porucznika nastąpił w przypadku ich obu automatycznie, z dniem ukończenia dwóch lat nienagannej służby, więc znowu Canidy miał dwa dni przewagi nad Bitterem. Dwa dni to niewiele, ale hierarchia wojskowa rządziła się prócz stopni także zasadą „starszeństwa w stopniu”, która czyniła w przypadku równego stopnia przełożonym oficera, który dłużej miał dany stopień — choćby o te dwa dni. Canidy był więc w świetle regulaminu przełożonym Bittera, o czym od czasu do czasu był zmuszony tamtemu przypominać, gdyż Ed miał tendencję do wydawania mu rozkazów. Ruszyli więc razem do Chaty. Gdy uszli pół drogi, w ich kierunku nadjechał furgon Forda. Wysiadła z niego atrakcyjna, szczupła kobieta. — A niech mnie gęś kopnie — powitała ich. — Patrzcie państwo, co to spadło z nieba? — zapytała, po czym objęła Eda Bittera i podstawiła mu policzek do pocałowania. — Ciociu Genevieve, czy mogę ci przedstawić mojego kolegę z pokoju, pana porucznika Richarda Canidy’ego? — formalnie

odezwał się Ed. — Dick, to moja ciotka, pani Brandonowa Chambersowa. Dzień dobry, pani Chambers — odparł Dick. — Oj, daj spokój, mów mi Jenny. — Machnęła ręką. — W naszej rodzinie tylko Eddie i jego ojciec chodzą sztywno, jakby kij połknęli. — O, tak, zauważyłem. Kazałby mi do siebie mówić „sir”, gdyby nie to, że jestem od niego starszy stopniem. — Boże, jakbym chciała być na twoim miejscu — rozmarzyła się ciocia Genevieve i roześmiała się. — Dobra, ale co się tu dzieje? Biorąc pod uwagę, że jesteście w tych waszych przerośniętych śpiochach, wnoszę, że nie wpadliście z wizytą towarzyską? Canidy roześmiał się. Od pierwszego wejrzenia polubił ciotkę Genevieve. — Mieliśmy problem z silnikiem — odparł Ed. — Chciałbym skorzystać z kilku narzędzi i z telefonu. — Wskakujcie. — Wskazała samochód. — Nie ma sprawy. Robert jest w domu. On potrafi wszystko naprawić za pomocą drucianego wieszaka i pary kombinerek. Z bliska dom wydawał się nawet większy niż z powietrza. — To dekoracja do „Przeminęło z wiatrem”? — zapytał Canidy. — Jasne — odparła ciotka Eda. — Clark Gable spuścił nam go za pół ceny, jak skończyli. Wystarczy wyjąć kilka gwoździ i rozkłada się do transportu. Canidy zauważył mimochodem wyraz szoku i niezadowolenia w oczach Bittera. Uśmiechnął się do gospodyni jeszcze promienniej. — Tak naprawdę jest stary, jeszcze sprzed wojny secesyjnej. Ojciec mojego męża go odrestaurował. — Jest cudowny. — Tak. Aż wstyd, że nikt w nim na stałe nie mieszka. Przyjeżdżamy tu tylko na wakacje. Mój mąż wyrusza stąd na polowania. Zony i dzieci kierownictwa wypoczywają tu, zanim zacznie się sezon łowiecki. Robert okazał się potężnym Murzynem w prążkowanym garniturze.

— Dzień dobry panu — powitał Eda i na widok jego lotniczego kombinezonu dodał: — To pan chciał nasze kury przyprawić o zawał? — Robercie — powiedziała ciotka Genevieve — to pan porucznik Canidy. Jest przyjacielem Eddie’ego i na dodatek jego dowódcą. Może mu wydawać rozkazy. Czyż to nie fantastyczne? — Dzień dobry panu, panie poruczniku. Nawet pan nie wie, jak bardzo panu zazdroszczę tej możliwości — dodał, mocno ściskając jego dłoń. — Robert opiekuje się mną i nie daje popaść w złe nawyki, odkąd byłam dziewczynką — przedstawiła go pani Chambers. Robert uśmiechnął się do niej promiennie. — Z tego, co słyszałem, mógłbym tu dostać jakieś klucze — przerwał towarzyskie prezentacje Canidy. — W ostateczności mogą być kombinerki. — Pewnie wyślą z Mobile ekipę naprawczą, jeśli zadzwonimy — powiedział Bitter. — Trzeba jak najszybciej skręcić to okucie, żeby benzyna nie zalała całego samolotu. Poza tym wygląda na to, że nie będziemy potrzebować ekipy. Możemy stąd bez trudu wystartować. — Mam jakieś narzędzia w samochodzie — oznajmił Robert. — Eddie, może ty zadzwonisz do Mobile i powiesz im, co się stało, a ja się zajmę tym okuciem? Powiedz im, żeby nie wysyłali ekipy, póki się w tym sami nie rozeznamy. — Tak jest, panie poruczniku! — odparł Bitter bardzo służbiście i zasalutował. Obaj uśmiechnęli się do siebie, ale nawet postronny widz domyśliłby się, że to nie do końca żarty. — A tymczasem ja zobaczę, czym was mogę nakarmić, chłopcy. Zrobię wam chociaż jakieś kanapki, bo sami dopiero dziś rano przyjechaliśmy z Robertem, więc w domu na razie nie ma nic gotowego do jedzenia. Samochód okazał się Lincolnem coupe rocznik 1939 na numerach z Alabamy. Drogi samochód, pomyślał Canidy. Pasuje do tego pałacu. A Eddie należy do rodziny właścicieli? Ciekawe. To wyjaśnia sporo rzeczy, choćby tego jego Buicka,

którym rano jechaliśmy. W bagażniku Lincolna leżała skrzynka narzędziowa, a w niej zestaw płaskich kluczy we wszelkich chyba możliwych rozmiarach, każdy w oddzielnej kieszonce. Zaciśnięcie cybantów przewodu nie zabrało mu nawet minuty, mimo że bardzo uważał, by nie uderzyć w nic i nie wykrzesać iskry. Robert podał mu szmatę, którą Canidy wytarł przewód do sucha. Przez chwilę śledził z napięciem, czy nie pojawią się nowe krople, ale wydawało się, że wszystko było już w porządku. Nie pojawiła się już żadna nowa kropla, więc nic nie stało Edowi na przeszkodzie, by wystartował z lotniska, na którym teraz stał Stearman. Właściwie, to wcale się z tego nie cieszył. Gdyby musieli tu nocować, mogłoby to być wcale ciekawym przeżyciem. Przez chwilę ta nadzieja odżyła, gdy przypomniał sobie, że przecież sporo benzyny się wylało. Gdyby polała się na płótno, pokrywające większość kadłuba, tkanina mogłaby nim nasiąknąć i to groziłoby pożarem, a nawet eksplozją wypełniających kadłub oparów, gdyby padła na nią iskra z rury wydechowej. Nadzieja zginęła jednak równie szybko, jak się zrodziła. Benzyna lała się na aluminiową blachę osłony przedniej części kadłuba — dwadzieścia centymetrów dalej pociekłaby na płótno. Stamtąd ściekała także po blasze na blaszany centropłat dolnego skrzydła i z niego na pas. Powinni odczekać godzinę, aż całkiem wyparuje, ale płótno nie nasiąkło ani trochę i samolot był w pełni zdatny do lotu. Canidy rozkazał uczniom wsiąść na rozkładane siedzenia z tyłu Lincolna i pojechali wraz z Robertem do domu. Jenny Chambers otworzyła tymczasem puszkę szynki i zrobiła kanapki oraz herbatę. — Chętnie zaproponowałabym wam coś mocniejszego — powiedziała — ale Eddie powiedział, że nie wolno latać po wypiciu. — W każdym razie nie daleko — odparł Canidy. — Doceniamy jednak ducha tej propozycji. Zaśmiała się. — Wiesz, co Canidy? Chyba cię polubiłam. Naprawdę możesz

rozkazywać Eddiemu? — Tak jest, proszę pani. Czy jest coś, co chciałaby pani, żebym mu kazał zrobić? — Każ mu tu przyjechać w weekend. I całej reszcie, oczywiście, też. — Ale ja nie… — zaczął Ed. — A na razie mógłbyś mu kazać się zamknąć i wysłuchać mnie do końca. — Panie poruczniku, niech pan się zamknie i wysłucha, co pani ma nam do powiedzenia. — Albo on cię każe zakuć w kajdany — dorzuciła Jenny Chambers. — Przyjedzie moja córka, która uczy się na Północy, w Bryn Mawr, i przywiezie dwie koleżanki. One są wszystkie w jej wieku, więc nie będziecie się nudzić. A gdyby nawet, to mój mąż jest też pilotem i uwielbia rozmawiać o lataniu. Poza tym przyjedzie twój kuzyn Mark z Mobile, Eddie, ze swoją żoną. Nie widziałeś ich od lat. — Dziewczęta są chyba za młode dla Dicka, ciociu — zauważył Bitter ze znaczącym uśmieszkiem. — Są akurat. Zresztą ja też jestem pięć lat młodsza od twojego wuja, prawda? — A poza tym, chyba zdajesz sobie sprawę z tego, że stawiasz Dicka pod ścianą? — Ani trochę — zaprzeczył Canidy. W pewnej chwili wstał z krzesła i podszedł do stołu, na którym stała fotografia. — Coś ci podać, Dick? — zapytała pani Chambers. — Nie, dziękuję. Po prostu wydawało mi się, że poznaję kogoś na tej fotografii. — I poznawał, aż za dobrze. Była na niej Sue– Ellen z jakimś facetem. — I jak? — Nie, tylko mi się wydawało. — To mój syn, Mark — odparła Genevieve Chambers. — I jego żona, Sue–Ellen. — To z nimi spotkasz się w ten weekend — dodał Ed Bitter. — Skoro już zdecydowano, że tu przyjedziemy. Gdybym był dżentelmenem, powinienem teraz powiedzieć, że

przepraszam, ale mam już inne plany na ten weekend, pomyślał Canidy. Ale niczego nie powiedział. Chciał się raz jeszcze spotkać z Sue–Ellen. Czyżby właśnie odkrył jakąś, do tej pory skrzętnie skrywaną, ciemną plamę na swoim charakterze? Raz jeszcze spojrzał na zwodniczo niewinną twarz Sue–Ellen Chambers i odwrócił wzrok. — Chyba już lepiej lećmy — powiedział, spoglądając na zegarek. 3 W ciągu półgodzinnego lotu powrotnego z Mobile do Pensacola Bitter powoli nabierał bolesnej pewności, że jego kłopoty z silnikiem nad Obszarem 239 doszły już do wiadomości wyższych czynników, i że w związku z tym wyjdzie na jaw, że wykonywał akrobacje poniżej pułapu 1.500 metrów, co nawet nad tym obszarem było surowo zakazane. Z drugiej strony nie rozbił maszyny, więc może mu to jakoś ujdzie na sucho. Może jakoś uda się zmienić klasyfikację tego, co miało dziś miejsce z „przymusowego lądowania” na „nieplanowane lądowanie prewencyjne”. Lądowania prewencyjne były na porządku dziennym, zwykle zresztą dochodziło do nich nie z powodu obaw o grożące awarie, ale dlatego, że uczeń dostał torsji od akrobacji albo instruktor zapomniał przed startem skorzystać z toalety. Może więc uda się jakoś zamotać sprawę. Gorzej będzie z tym, gdzie wylądowali. Ford i Czernik, ich dzisiejsi uczniowie na pewno będą gadać w kwaterach oficerskich. Przecież nie można od nich oczekiwać, żeby zatrzymali dla siebie tak smakowitą historię, jak to że wylądowali przymusowo na prywatnym lotnisku obok rezydencji, która należy do rodziny ich instruktora. Będzie im musiał wyjaśnić swoją sytuację, a potem prosić, żeby wyświadczyli mu prywatną przysługę i trzymali język za zębami. Może nie uda się całkiem wyciszyć sprawy, ale

przynajmniej nie stanie się ona powszechną sensacją. O ile, oczywiście, będzie miał okazję z nimi pogadać zaraz po wylądowaniu. Całe szczęście, że rytuał towarzyszący tym lotom dawał mu szansę na odbycie tej rozmowy. Po pomyślnym ukończeniu przelotu nawigacyjnego, kończącego wstępny kurs pilotażu, podporucznicy Paul Ford i Thomas Czernik przestaną być po prostu „panem Fordem” i „panem Czernikiem”, ale staną się równymi w prawach i obowiązkach oficerami — pilotami. Z tej okazji instruktorzy stawiali swoim uczniom kolejkę i pili brudzia, przechodząc na „ty” — oczywiście poza służbą. To dopiero był ich chrzest i prawdziwa przepustka do świata lotników wojskowych, a nie laszowanie 9 po pierwszym solowym locie, czy ceremonia wręczenia złotych skrzydeł. Mało który z tych, którzy przeszli przez sito egzaminów wstępnych, nie dawał rady się wylaszować. Prawdziwy odsiew zaczynał się dopiero później. Co piąty z pilotów, którzy zostali dopuszczeni do solowych lotów, wylatywał z kursu przed jego ukończeniem. Samo wręczenie skrzydeł po paradzie w piątek było już tylko formalnością. — Dick — zasugerował Ed Bitter, kiedy oddali spadochrony do magazynu — może byś wziął Paula i Thomasa do klubu, postawił im piwo i poczekał tam z nimi na mnie? Ja powypełniam papierki i do was dołączę. — Słuchaj, jak będziesz pisał ten raport — odparł Canidy — lepiej nie pisz prawdy, co? Wpisz większą wysokość, na której przerwał silnik. Jakby co, to my potwierdzimy. Prawda, chłopaki? Czernik i Ford pokiwali głowami. To było dla niego krępujące. Od oficera oczekiwało się, że nie będzie w żadnych okolicznościach kłamał. Canidy miał jednak rację. Jeśli nie skłamie, narobi sobie kłopotów. — Dzięki — wybąkał i zmusił się do uśmiechu. 9 Pilot, który wykonuje pierwszy solowy lot, przechodzi po lądowaniu ceremoniał inicjacji, którego najważniejszym elementem jest zbiorowy masaż jego wypiętego siedzenia Przez instruktorów i towarzyszy niedoli „na szczęście”, zwany laszowaniem [przyp. tłum.].

Kasyno oficerskie sprzedawało litrowy dzbanek beczkowego piwa za 35 centów. Canidy i obaj uczniowie zaczynali właśnie drugi dzbanek, kiedy do sali wszedł podoficer piechoty morskiej. Paul Ford zebrał się na odwagę, żeby zapytać wreszcie, co tak naprawdę stało się z samolotem, kiedy Canidy zauważył przybysza. Podoficer w kasynie oficerskim nie był codziennym widokiem, ale Canidy, nie będąc na te zawiłości wojskowej etykiety wyczulonym, zignorował jego obecność. Zresztą, to był ordynans admirała, więc czego niby mógłby od niego chcieć? Po chwili rozmowy z barmanem podoficer ruszył jednak prosto do ich stolika. — Przepraszam, czy pan porucznik Canidy? — Tak — odparł zdziwiony Dick. — Pozdrowienia od pana admirała, panie poruczniku — powiedział sierżant. — Pan admirał chciałby się spotkać z panem porucznikiem, kiedy tylko będzie to panu odpowiadało. — Jesteście pewni, sierżancie, że znaleźliście właściwego Canidy’ego? — Samochód admirała czeka za zewnątrz, panie poruczniku, gdyby zechciał pan z niego skorzystać. Canidy nie wiedział, co o tym wszystkim sądzić. Admirała (w Pensacola było kilku admirałów, ale tylko o dowódcy bazy mawiano per „admirał”, bez nazwiska) widział dotąd może dwa razy w życiu. Raz wręczał mu złote skrzydła na zakończenie kursu podstawowego, a po raz drugi, kiedy admirał wygłaszał rytualną pięciominutową mowę powitalną do nowo przyjętych IP — ów. Zrobił szybko rachunek sumienia, ale nie mógł sobie przypomnieć niczego, co by ostatnio nabroił, a co wymagałoby aż interwencji dowódcy bazy. Nie pamiętał też nic, za co mógłby zasłużyć na gratulacje z tak wysokiego szczebla. Instruktorzy w stopniu porucznika mieli z admirałem do czynienia tylko wtedy, kiedy zabili ucznia. Albo vice versa. Wstał zza stołu. — Panowie wybaczą — uroczystym tonem zwrócił się do Czernika i Forda. — Pan admirał pragnie zasięgnąć mojej rady

w sprawie o wielkim znaczeniu dla Marynarki i kraju. Ford i Czernik uśmiechnęli się, ale kącikiem oka dostrzegł, że podoficerowi jego dowcip wcale nie wydał się śmieszny. Wymaszerował sztywno z baru, a Canidy poszedł w jego ślady. Na zewnątrz rzeczywiście czekała admiralska limuzyna, dwuletni Chrysler, prowadzony przez ubranego w nienagannie wyprasowany mundur bosmana, który przytrzymał mu drzwi, kiedy wsiadał i zamknął je za nim. Canidy uznał, że to wszystko jest po prostu nieporozumieniem. Ktoś go musiał z kimś pomylić. Pewnie gdzieś tu jest jakiś komandor porucznik Canidy, albo może nawet Kennedy i admirał z nim się chciał zobaczyć, tylko niewyraźnie powiedział sierżantowi, albo ten nie dosłyszał pierwszego członu nazwy stopnia czy dokładnie nazwiska. Może wyjął akurat sztuczną szczękę? Wysiadając z limuzyny i przechodząc pod kolumnadą wejścia do willi admirała, był pewien, że z powrotem będzie szedł na piechotę. Boczne drzwi otworzył adiutant admirała, kapitan Marynarki. — Canidy? — zapytał. — Tak jest, panie kapitanie. — Trafiłby pan do nas wcześniej, panie Canidy, gdybym posłał ordynansa do kasyna od razu, zamiast szukać pana po dowództwie i kwaterach. Weszli do kuchni, w której filipiński kucharz stał na straży potężnej baterii butelek. Stamtąd kapitan pokierował go do wahadłowych drzwi, prowadzących do jadalni. — Panie admirale, porucznik Canidy — zameldował adiutant. — Wchodź, Canidy — rozkazał szorstki głos. W jadalni dwóch siwowłosych oficerów o ogorzałych twarzach siedziało przy długim, polerowanym na wysoki połysk stole. Wielki świecznik odsunięto na bok, by było miejsce na kilka szarych teczek kartonowych, które zawierały najwyraźniej akta osobowe oficerów. Na stole leżały też bloki meldunkowe, stały telefony, popielniczki, pudełko z cygarami i taca ze szklankami z whisky. Obaj mężczyźni nosili koszule khaki bez jakichkolwiek oznak

stopnia. Canidy’emu chwilę zajęło rozpoznanie, który z nich jest admirałem. — Panie admirale, porucznik Canidy melduje się na rozkaz. — Zanim zaczniemy cokolwiek, panie poruczniku, muszę panu udzielić pewnego pouczenia — powiedział admirał. — Cokolwiek zobaczy pan i usłyszy w tym pokoju, zachowa pan dla siebie i nie będzie się tym dzielił z kimkolwiek, zarówno w siłach zbrojnych, jak i poza nimi, chyba że na moje wyraźne polecenie. Czy wyrażam się jasno, panie poruczniku? — Tak jest, panie admirale. A więc nie było mowy o żadnej pomyłce. Oczekiwano go i miało tu za chwilę dojść do czegoś niezwykłego. To musiał być jeden z tych dziwnych dni, których doświadcza w swoim życiu każdy oficer, a które jemu zdarzały się tak rzadko. Miesiącami i latami wszystko idzie jak z płatka, według z góry ułożonego planu, nudno i bez wyskoków, aż tu nagle zaczynają wyskakiwać całe serie nagłych i podniecających wydarzeń, które całkiem odmieniają rutynę codziennego życia. Dziś wszystko było na opak, pomyślał. Najpierw Ed o mało się nie zabił i przymusowo wylądował na tej posiadłości, gdzie okazało się, że Sue–Ellen jest żoną jego kuzyna. A teraz jest w gabinecie admirała. Admirał wciąż jeszcze przyglądał mu się, wręcz czuł na sobie chłodne spojrzenie jego szarych oczu. — Pedro! — zawołał po chwili. Filipiński steward pchnął drzwi z kuchni i wtoczył wózek. — Proszę powiedzieć Pedro, czego się pan napije, Canidy. A potem proszę usiąść. Tylko blisko, bo ten stary lotnik jest już głuchy jak pień — dodał, wskazując na swego sąsiada. — Pieprz się, Charlie — odparł z uśmiechem drugi starszy pan. — Proszę pana? — zapytał Filipińczyk, wskazując butelki. — Burbon, poproszę — odparł Canidy. — Z lodem. Admirał podniósł swoją szklaneczkę i spojrzał na swego gościa, który kiwnął głową. Steward wrócił do kuchni. — Canidy, to jest pan generał Clair Chennault — przedstawił admirał. — Z chińskich sił powietrznych.

Canidy nie zdziwił się ani trochę. Po chwili przypomniał sobie także, kim jest Chennault. Były pilot myśliwski lotnictwa Armii (oni nadal tam używali terminu „lotnictwo pościgowe”, zupełnie jak w czasie wojny światowej), jeden z ojców — założycieli, który teraz pojechał do Chin pomagać Czang Kaj– szekowi w walce z Japończykami. — Za to podkreślenie chińskich sił powietrznych, pieprz się raz jeszcze, Charlie. — Jak pan już zapewne odgadł, Canidy, znamy się z generałem szmat czasu. Nie wezwaliśmy tu jednak pana, by snuć opowieści z dawnych czasów. Generał Chennault przybywa tu za wyraźną zgodą zwierzchnika. — Tak jest, panie admirale — odparł Canidy, domyślając się, że przerwa w wypowiedzi admirała oznacza żądanie potwierdzenia, że zrozumiał, co do niego powiedziano. Odparł, jak mu się wydawało, że trzeba, ale dopiero po chwili dotarło do niego, że admirał mówiąc o „zwierzchniku” miał na myśli zwierzchnika sił zbrojnych, czyli prezydenta Roosevelta, a nie po prostu swojego, czy generała, przełożonego. — Ani trochę pana nie ciekawi, co też mogę od pana chcieć? — zapytał Chennault. — Tak jest, panie generale, ciekawi mnie to bardzo, ale jestem tylko porucznikiem. Chennault zaśmiał się. — Znam ten ból, może mi pan wierzyć, Canidy. Zanim pozbyli się mnie na emeryturę z lotnictwa Armii, byłem tylko kapitanem. Zanim nim zostałem, przez czternaście długich lat byłem porucznikiem. Steward podał trzy szklanki, pełne prawie po brzegi burbona, w którym pływały kostki lodu. — Canidy, jak się panu wydaje, czy Stany zaangażują się w wojnę? — zapytał znienacka admirał. — Mam nadzieję, że nie, panie admirale — odparł zmieszany Dick. — Tak czy nie? — niecierpliwił się admirał. — Nie widzę sposobu, by tego uniknąć, panie admirale. Admirał chrząknął.

— A jakby się pan zapatrywał na to, żeby się w nią włączyć jak najwcześniej? — Najchętniej w ogóle bym się w nią nie włączał — odparł po chwili wahania Canidy. Zdecydował się w końcu to powiedzieć, uznając, że to jedna z tych rzadkich okazji, kiedy powinien powiedzieć to, co myśli, a nie to, czego się po nim oczekuje. — Zadziwia mnie pan, Canidy — odezwał się po chwili milczenia Chennauit. — Admirał powiedział mi, że pan był jednym z tych, którzy latali na nowych Grummanach. — Tak jest, panie generale. — I co, wystraszył się pan tych wszystkich koni mechanicznych? — Nie, panie generale. Samolot jest pierwsza klasa. Tylko że nikt do mnie nie strzelał. Obaj starzy lotnicy popatrzyli na siebie, a potem Chennauit spojrzał mu prosto w oczy. — Czego pan oczekuje od służby, Canidy? — Panie generale, obawiam się, że mogą panowie uznać moją odpowiedź za bezczelną. — Żeby się wreszcie skończyła, czy tak? — Tak jest, panie generale. — I co wtedy? — Panie generale, jestem z wykształcenia inżynierem aerodynamikiem. Dostałem ofertę zatrudnienia od Boeinga. — I co, będzie pan tam projektował popielniczki pokładowe? — zapytał z uśmiechem admirał. — Latać pan tam przecież nie będzie. — Zaproponowano mi pracę przy badaniach nad profilami do lotów z dużymi prędkościami, panie admirale — pochwalił się Canidy. — A co pan wie o profilach do lotów z dużymi prędkościami? — zapytał admirał. — To moja specjalność, panie admirale. Z tych zagadnień obroniłem dyplom na uczelni, sir. — Z akt wynika, że jest pan doskonałym pilotem myśliwskim, panie Canidy — zakończył ten sparing Chennauit. — Nie posadzili pana na F4F–3 dlatego, że ktoś pana lubi albo że jest

pan fachowcem od aerodynamiki. — Generał Chennault, Canidy, zna się na tym, może mi pan uwierzyć. Taka opinia z jego ust to cholerny komplement, młody człowieku — pojednawczo powiedział admirał. — Czytałem pana książkę, panie generale. — Z własnej woli? Czy ktoś to panu zasugerował? — zainteresował się generał. — Na rozkaz, sir. — I co pan sądzi o „Roli lotnictwa pościgowego”, Canidy? Proszę o szczerą opinię. — Teoretycznie to wspaniałe dzieło, panie admirale. — Tylko „teoretycznie”? — Opinii i teorii w niej głoszonych nigdy nie poddano próbie prawdziwej walki, panie admirale. — A gdyby je takiej próbie poddano? — zapytał Chennault. — Nie jest moją rzeczą to oceniać, panie generale. — A mimo to przecież pan je ocenił, nieprawdaż? No już, Canidy, wyduś to z siebie. Gdzie popełniłem błąd? Książka Chennaulta była traktatem o roli i zadaniach lotnictwa myśliwskiego, o przechwytywaniu i walce powietrznej z samolotami bombowymi nieprzyjaciela. Canidy sporo nad nią rozmyślał. — Zastanawiałem się nad uzbrojeniem i opancerzeniem, panie generale. Chennault machnął niecierpliwie ręką, gdy przerwa przedłużyła się. — Im większe stają się bombowce, tym bardziej wzrasta ich udźwig, panie generale. Skoro tak, to mogą unieść także pancerz, chroniący ich silniki i zbiorniki paliwa, zabierać cięższą broń do obrony przed samolotami pościgowymi nieprzyjaciela. To, oczywiście, ogranicza ich prędkość, zdolności manewrowe, zasięg i udźwig. Na razie żaden z potencjalnych przeciwników nie rozporządza naprawdę dużymi samolotami bombowymi w rodzaju naszego Boeinga B–1710, 10 Boeing B–17 Flying FortreSS–Latająca Forteca — pierwszy amerykański ciężki bombowiec strategiczny, czterosilnikowy dolnopłat, oblatany w roku 1935. Mimo wielu udoskonaleń, B–17 był w chwili

więc na razie nie mamy tego problemu. Ale gdyby to uległo zmianie? Widać było, że Chennault jest zafascynowany jego wywodem. Sam dostrzegał problemy, o których mówił Canidy. Nie oznaczało to jednak, by gotów był zaakceptować krytykę ze strony jakiegoś szczeniaka z mlekiem pod nosem. — Dobra, a jakby pan widział wejście do walki jako pilot myśliwski w ciągu, powiedzmy 60 dni? — przerwał Dickowi. Canidy poczuł, że włosy na karku stają mu dęba. To pytanie zostało zadane śmiertelnie poważnym tonem. — W ogóle bym nie widział, panie generale. — Chryste, ja w twoim wieku… — zaczął admirał. — W ciągu roku i tak będziemy w stanie wojny — odparł Chennault. — Jeśli uważa pan inaczej, to najwyższy czas wrócić na tę stronę lustra, panie poruczniku. To samo doradzałbym, jeśli pan nadal wierzy w to, że Marynarka wypuści do cywila zdrowego, świetnie wyszkolonego pilota myśliwskiego, który wykazał się zdolnościami dowódczymi jako instruktor tuż przed wybuchem wojny. Cholera, pomyślał Canidy, on ma rację. To tylko ja nie chcę widzieć tych dwóch okoliczności. Oszukuję sam siebie. — Obawiam się, panie generale, że ma pan rację w obu przypadkach. — Oczywiście że mam — żachnął się Chennault. — Co pan więc proponuje, panie generale? — Oferuję panu jednoroczny kontrakt w imieniu Centralnej wybuchu wojny konstrukcją przestarzałą i przeznaczoną do zastąpienia w najbliższym czasie. Wybuch wojny sprawił, że produkcja ciągnęła się jeszcze do wiosny 1945 roku. Początkowo nazwa „Latająca Forteca” odnosiła się bardziej do kubatury i masy, niż siły ognia, jako że pierwsze Y1B–17 miały tylko pięć karabinów maszynowych 7,62 mm, ale stopniowo uzbrojenie obronne rosło. W ostatniej wersji, B–17G, Forteca miała na pokładzie 13 wkm kalibru 12,7 mm rozmieszczonych tak, że niemal nie pozostawiono martwych pól ostrzału. Podniosło to jednak masę własną samolotu na tyle, że udźwig bomb zmalał poniżej poziomu usprawiedliwiającego wysyłanie dziesięciu ludzi do ich zrzucania. Z tego też powodu wraz z zakończeniem wojny B–17, mimo ogromnych zasług i otaczającej je legendy, wycofano z uzbrojenia amerykańskiego lotnictwa Armii [przyp. tłum.].

Rządowej Wytwórni Lotniczej, wyjazd do Chin i uczestnictwo tam w konstruowaniu, konserwacji i rozwoju konstrukcji cywilnych samolotów dla Ministerstwa Transportu Lotniczego Republiki Chin. — Ale ja służę w Marynarce, panie generale. Chennault zignorował tę uwagę. — W rzeczywistości będzie pan latał na Curtissach P–40B przeciw Japończykom. Proponuję panu zatrudnienie na stanowisku dowódcy dywizjonu, pańska płaca wynosić będzie 600 dolarów miesięcznie plus wikt i opierunek oraz premie w wysokości 500 dolarów za każdy strącony japoński samolot. Hmm, dwa razy tyle co w Marynarce, pomyślał Canidy. No i tu nikt nie płaci pięciu stów ekstra za loty z uczniami… — Po zakończeniu rocznego kontraktu — ciągnął Chennault — powróci pan do służby w szeregach Marynarki, zachowując ciągłość służby i nie tracąc żadnych nabytych uprawnień. Jeśli latając dla nas dosłuży się pan awansu, Marynarka uhonoruje go i zachowa pan ten stopień po powrocie. — Ale zanim pojadę, zostanę zwolniony ze służby, tak? Nie po prostu przeniesiony do rezerwy? — Zwolniony — potwierdził Chennault. — Opuści pan Stany Zjednoczone jako cywil. — A gdybym nie zdecydował się potem wrócić do Marynarki? — Twarda sztuka z pana, panie poruczniku — z podziwem uśmiechnął się Chennault. — Mówić takie rzeczy w obecności admirała?! — Roześmiał się. — Skończy pan swój rok i jeśli okaże się, że nie miałem racji i wojny nie będzie, gwarantuję panu, że wróci pan do domu i będzie mógł podjąć tę pańską pracę u Boeinga. Zresztą, być może udałoby się panu zarobić więcej pieniędzy jako cywilny inżynier lotniczy w Chinach. Gdyby jednak Stany weszły do wojny, w co nie wątpię, będzie pan sam musiał dojść do ładu z komisją poborową. — A gdybym nie zdecydował się pojechać do Chin? — To wróci pan do kwater oficerskich i zapomni o tej rozmowie — odparł Chennault. — Ale, oczywiście, to się panu nie uda. Do końca życia, niezależnie od tego, co pan postanowi, nie

będzie pan w stanie zapomnieć tej naszej dzisiejszej rozmowy. — Kiedy wyjadę, w razie gdybym się zdecydował jechać? — W ciągu trzydziestu dni. — Ilu jeszcze będzie tych pilotów? — Pierwsza grupa będzie liczyć stu ludzi. Mamy w drodze do Chin sto P–40B. — Dlaczego akurat P–40B? Chennault przez chwilę milczał. — Głównie dlatego, że nasi szanowni brytyjscy kuzyni ich nie chcieli. Uznali je za przestarzałe. — Nigdy nie pilotowałem P–40B. — Kiedyś musi być ten pierwszy raz — odparł generał. — Mogę zapytać, dlaczego mnie wybrano? Przecież nie mam zbyt dużego doświadczenia. — Wyboru dokonywano na podstawie analizy akt, panie Canidy — wyjaśnił admirał. — Pańskie malują obraz wzorowego pilota i oficera. — Dobrze, a więc rok w Chinach i potem do cywila, tak? Czy dobrze zrozumiałem propozycję? — Taka jest umowa. Nie będę panu truł o obowiązku, honorze i ojczyźnie. — Ile mam czasu na podjęcie decyzji? — Ile pan tylko zechce. Dwie, może nawet trzy minuty. Canidy miał wrażenie, że dał się wpuścić w coś, na co naprawdę nie miał ochoty i nad czym nie miał zupełnie żadnej kontroli. Znał chyba prawdziwą przyczynę tego wyboru, a przynajmniej tak mu się zdawało. W czasie szkolenia myśliwskiego osiągnął rekord floty w liczbie przestrzelin w holowanym przez samolot rękawie, a w kończącej kurs punktowanej walce powietrznej zestrzelił (według tego, co pokazał fotokarabin zamontowany na dolnym płacie Grummana F3F–1) wszystkich czterech instruktorów, którzy go atakowali. Równie dobrze jednak mogło być tak, że przełożeni po prostu spisali go na straty, skoro nie wyrażał chęci związania się na przyszłość z Marynarką. Jeśli tak było, to nad jego przyszłością w razie wybuchu wojny zbierały się czarne chmury. Lotników, bez których Marynarka mogła się obejść, wysyłano w pierwszej kolejności do zadań, które wiązały się z perspektywą dużych

strat. — Cholera — pomyślał na głos Canidy. Zauważył wyraz zdegustowania na twarzach obu starszych panów. — Dobrze, jadę — dodał. — W porządku — powiedział Chennault. Wstał i podał Canidy’emu dłoń. 4 Kiedy admiralski Chrysler odwiózł go z powrotem do baru, Forda ani Czernika już tam nie było. Właściwie przecież nie był u admirała tak długo, ale widać młodzieży się gdzieś spieszyło. Nie widział też Bittera i domyślał się, że pewnie wciąż jeszcze się tłumaczy z tego swojego nieplanowanego lądowania. Podszedł do baru, kupił dzbanek piwa i postanowił na niego poczekać. Upłynęły dwie godziny, a Bittera jak nie było, tak nie było. Canidy doszedł w końcu do przekonania, że pewnie przyszedł zaraz po jego wyjeździe do admirała, postawił chłopakom rytualny dzbanek piwa i wrócił do kwatery. Ed był przecież oficerem i dżentelmenem do tego stopnia, że w tygodniu trudno go było namówić na szklankę piwa wieczorem, i to nawet jeśli następnego dnia nie miał w grafiku żadnych lotów. Doszedłszy do tego wniosku, dopił piwo i właśnie zbierał się do wyjścia, gdy nagle zaskoczyło go pojawienie się obok jego stołka barowego Eda Bittera w białym galowym mundurze Marynarki. — Już myślałem, że poszedłeś spać — powiedział Canidy. Bitter milczał i widać było, że coś mu leży na wątrobie. Boże, mam nadzieję, że w ataku wyrzutów sumienia nie poszedł się wyspowiadać ze swoich grzechów dowódcy dywizjonu. — Nie wiedziałem, czy cię jeszcze tu zastanę — odparł wreszcie Bitter. — Powiedziałem, że będę, to jestem. Barman, okrągłolicy bosmanmat, zbliżył się do nich. — Czym mogę służyć, panie Bitter? — zapytał.

— Co ty pijesz? — zwrócił się do Canidy’ego Ed. — Burbona. — Poproszę dwa razy to samo — zamówił Bitter. Oho, dywanik u dowódcy dywizjonu musiał być szczególnie bolesny, jeśli spowodował aż taki upadek ducha. — Co ja słyszę? Mocny alkohol w ciągu tygodnia? No, no, jeszcze trochę i żandarmeria wyciągnie cię z krzaków z mężatką. Bitter popatrzył na niego przez chwilę, sięgnął do haftki wysoko pod szyją zapiętego kołnierzyka munduru i rozpiął go. To też było niezwykłe, bo zwykle nie pozwalał sobie na tak jawne łamanie przepisów dotyczących munduru (za jakie uchodziło przebywanie w tak rozchełstanym mundurze) w publicznym miejscu. — To pewnie opóźniona reakcja po tym, do czego doszło dziś po południu — powiedział wreszcie. — Tak też to wygląda — zgodził się Dick Canidy. — Daj spokój, już po wszystkim. Chyba coś zaszło, kiedy poszedłeś się meldować dowódcy? To dlatego wystroiłeś się jak lodziarz? Niewinne w końcu pytanie spowodowało, że Bitter zmieszał się jeszcze bardziej. — Nie. Moje wyjaśnienie, że było to tylko nieplanowe lądowanie prewencyjne zostało przyjęte bez mrugnięcia powieką. — Z łganiem jest jak z dupczeniem, Eddie — pouczył uroczystym tonem Canidy. — Za pierwszym razem przychodzi z niejakim trudem, ale potem człowiekowi idzie coraz lepiej. Bitter nic nie odpowiedział. Barman podał drinki. Canidy wziął swój i opróżnił szklaneczkę nieomal duszkiem. — Myślałeś kiedyś o tym, żeby sprzedać swojego Forda? — zapytał nagle zupełnie bez związku Bitter. — Dlaczego? — No więc… — zaczął Bitter i przerwał. — Kiedy poszedłem do dowódcy, dowiedziałem się, że zostaję odkomenderowany do czasowej służby w Anacostia. — 1? — I pomyślałem, że zanim tam polecę, sprzedam swojego

Buicka, a gdybyś ty sprzedał swojego Forda i potrzebował samochodu, to mógłbym ci go sprzedać po okazyjnej cenie. — A co będziesz robił w Anacostia? — Wiesz… Właściwie, to mi jeszcze nie powiedzieli nic konkretnego… — zaczął się wić Bitter. — Jezu, Ed, mam nadzieję, że jak łgałeś Staremu o tym, na jakiej wysokości przerwał silnik, byłeś nieco bardziej przekonywający, niż teraz. — Co masz na myśli? — nastroszył się Bitter. Canidy zrobił sobie skośne oczy i parodiując chiński akcent odparł: — Konfucjusz mówić: „Każdy kiedyś pierwszy raz lecieć P– 40B”. Bitter był szczerze zdziwiony tym, że Canidy wiedział. — Jezu, ciszej! Ktoś nas może słyszeć. — Mam dla ciebie złe wieści, Eddie. — A co się stało? — Ponieważ ja się do tego cyrku zapisałem godzinę wcześniej od ciebie, u rykszarzy też będę twoim przełożonym.

III 1 Baza lotnictwa Marynarki Pensacola, Floryda 9 czerwca 1941 roku W program każdego kursu wpisane było kilka dni zapasu pomiędzy przelotem nawigacyjnym a uroczystością wręczenia złotych skrzydeł, która zawsze odbywała się w ostatni piątek kursu. Zapas był konieczny, bo zawsze coś mogło pójść nie tak. Pogoda mogła opóźnić program lotów szkoleniowych, uczeń albo instruktor mogli się rozchorować. Jeśli jednak wszystko poszło zgodnie z planem, instruktorzy mieli nawet do czterech dni, w trakcie których nie było nic do roboty. Meldowali się jak zawsze o 7.30 w dowództwie dywizjonu szkolnego, gdzie dowiadywali się, że mogą sobie iść, gdzie chcą. To oznaczało, że mają cały dzień na grę w golfa lub wylegiwanie się na nieskazitelnie białych piaszczystych plażach nad Zatoką Meksykańską, czy jeśli nie mieli innych planów, na kręcenie się po okolicy. Następnego dnia po spotkaniu z Chennaultem, Ed Bitter i Dick Canidy jak zwykle zameldowali się w dowództwie dywizjonu, oczekując wieści, że mają dzień wolny. Czekała ich niespodzianka. — Nie pytajcie mnie o co chodzi, bo sam nie wiem — powiedział dowódca. — Admirał powiedział tylko, że będzie was dwóch potrzebował na resztę tygodnia. Macie zadzwonić do jego adiutanta. — Podał im kartkę, na której zanotowane były nazwisko i numer telefonu. Adiutant kazał im przyjść do hangaru numer 6, po drugiej stronie lotniska. Zastali go przed wejściem do kantorka.

Poprowadził ich do szeregu samolotów zaparkowanych wzdłuż betonowej drogi do kołowania, aż doszli do jednego z nich, Douglasa TBD–111, który nie był z ich bazy. Nosił oznaczenia dywizjonu torpedowego VS–7112, jedynego dywizjonu mającego na stanie samoloty torpedowe we Flocie Atlantyckiej. Dywizjon był zasadniczo jednostką bombową, ale prócz 17 Chance– Voughtów SB2U13 miał także trzy TBD. 11 Douglas TBD Devastator — amerykański pokładowy samolot bombowo — torpedowy, jednosilnikowy dolnopłat. W momencie wybuchu wojny przestarzały, stanowił zasadniczy typ maszyny dywizjonów torpedowych lotnictwa Marynarki. Rzeź dywizjonu VT–8 w czasie bitwy o Midway (w ataku na japońskie lotniskowce zostały zestrzelone wszystkie samoloty dywizjonu, przeżył tylko jeden pilot, a nie osiągnięto żadnych trafień) położyła kres karierze bojowej tej niezbyt udanej maszyny [przyp. tłum.]. 12 Dywizjony lotnictwa Marynarki (a w jej składzie lotnictwa piechoty morskiej) nosiły oznaczenia skrótowe, określające przeznaczenie danej jednostki. VMF–229 to dywizjon myśliwski piechoty morskiej. Litera V oznaczała w tej nazwie dywizjon samolotów (w odróżnieniu od jednostek balonowych z literą Z), M (Marine) — dywizjon lotnictwa piechoty morskiej (dywizjony Marynarki oznaczane były dwuliterowymi symbolami, bez wyróżniającego symbolu), zaś F (Fighter) — dywizjon myśliwski. Analogicznie VT–8 to dywizjon torpedowy Marynarki, VB–3 i VS–6 to dywizjony bombowców nurkujących Marynarki, VMSB–141 to dywizjon bombowców nurkujących piechoty morskiej, VMO–251 to dywizjon obserwacyjny piechoty morskiej itd. Dywizjony pokładowe Marynarki nosiły numery swoich grup lotniczych, złożonych z dywizjonów stacjonujących na jednym lotniskowcu, a te z kolei numer okrętu. 1 tak na przykład na pokładzie USS „Lexington” (CV–3) stacjonowała 3. Grupa Powietrzna, złożona z dywizjonu torpedowego YT–3, bombowców nurkujących VB–3, rozpoznawczego (w praktyce, z racji wyposażenia w samoloty SBD, także bombowców nurkujących) VS–3 i dywizjonu myśliwskiego VF–3. Jeśli na jednym lotniskowcu stacjonowało więcej dywizjonów jednego typu, nosiły one numery dwucyfrowe, złożone z numeru grupy i porządkowego. Na przykład wspomniany tu VS–71, to pierwszy dywizjon samolotów bombowych Marynarki z 7. Grupy Powietrznej stacjonującej na pokładzie lotniskowca USS „Wasp” (CV — 7). Dywizjony piechoty morskiej nosiły numery trzycyfrowe [przyp. tłum.]. 13 Chance–Vought SB2U Vindicator — pokładowy bombowiec nurkujący lotnictwa Marynarki i Piechoty Morskiej, jednosilnikowy średniopłat. W momencie wybuchu wojny już przestarzały i zastępowany także nie najnowszym Douglasem SBD [przyp. tłum.].

— Któryś z was już tym latał? — zapytał od niechcenia adiutant. Obaj pokręcili głowami. Adiutant wzruszył ramionami i podał Canidy’emu plik papierów odbitych na powielaczu. Bitter zajrzał mu przez ramię. To był rozkaz wyjazdu, wystawiony na „por. por. Bittera i Canidy’ego”, którym rozkazywano wykonać „przelot po trasie zamkniętej na terenie kontynentalnych Stanów Zjednoczonych samolotem Douglas TBD–1”. Przelotu mieli dokonać w ciągu 14 dni, począwszy od 8 czerwca 1941 roku. — Nie wiem, jak tym się lata — powiedział Canidy. — Wyjaśnię wam — zaoferował się adiutant — a potem zrobimy kółko czy dwa. Chyba nie miał zamiaru mówić nic więcej, ale widząc ich zmieszane miny, zdecydował się powiedzieć co nieco. — Ode mnie tego nie słyszeliście, zrozumiano? — zastrzegł się na wstępie. — Grumman zaczyna produkcję następcy TBD, samolotu TBF, i te pudła mają wycofywać z linii. Generał Chennault próbuje wydostać pięćdziesiąt, a może nawet sto tych maszyn dla Chińczyków. I dla swoich ochotników. Admirał wątpi, żeby udało mu się wyrwać je z Marynarki, ale na wypadek, gdyby mu się udało, nie zaszkodzi mieć kilku instruktorów, którzy wiedzą, jak się na nich lata. IP–em zostaje się na całe życie. — I co, mamy tu trenować lądowania i starty? Przecież każdego z nas tu znają i zaczną zadawać pytania, po co dwóch instruktorów podstawowego pilotażu uczy się latać bombowcem torpedowym? — Róbcie, co chcecie, byle nie tutaj. Macie rozkaz wyjazdu, na jego podstawie dadzą wam paliwo na każdym lotnisku wojskowym na terenie kontynentalnych Stanów Zjednoczonych. Macie sobie nabić godzin na tej maszynie, a jak to zrobicie, poza tym, żebyście się stąd teraz wynieśli i wrócili na uroczystość rozdania skrzydeł, to już wasza sprawa. TDB–1, w materiałach prasowych ochrzczony Devastatorem, nie był maszyną pierwszej młodości. Oblatany w roku 1935, miał 900–konny silnik gwiazdowy Twin Wasp i konstruowano

go z myślą o przenoszeniu i zrzucaniu torped przeciw flotom nieprzyjaciela. Latała nim załoga składająca się z trzech osób: pilota, bombardiera, zwykle również oficera lotnictwa i strzelca pokładowego, podoficera. Bombardier miał swoje stanowisko bojowe na podłodze kadłuba, pod fotelem pilota, gdzie przez dwa oszklone okna w dnie maszyny mógł celować i atakować okręty przenoszoną pod kadłubem torpedą albo dwunastoma 50–kilogramowymi bombami, przenoszonymi po sześć pod każdym ze skrzydeł. Normalnie, zanim pilota posadziło się na całkiem dla niego nowy samolot, co najmniej tydzień uczono go na ziemi wszelkich jego osobliwości, po czym odbywał lot zapoznawczy i dopiero potem instruktor stopniowo pozwalał nowemu pilotowi przejmować stery. Dwie godziny po tym, jak Canidy i Bitter spotkali admiralskiego adiutanta, ten ostatni uznał, że mogą już lecieć TBD. — Panie kapitanie, proszę mnie poprawić, gdybym się mylił, ale z naszych rozkazów wywnioskowałem, że możemy lecieć, gdzie będziemy chcieli. Gdyby nam się nagle zachciało lecieć, bo ja wiem, do San Diego, to nikt nie będzie miał nic przeciwko? — Zgadza się. Myślałem, że wyjaśniłem to dosyć wyraźnie już wcześniej. — Tak jest, panie kapitanie. Dziękuję, panie kapitanie. 2 Cedar Rapids, Iowa 10 czerwca 1941 roku Canidy dojechał swoim Fordem prosto z Florydy, zatrzymując się tylko raz na krótką drzemkę na poboczu. Bitter niechętnie zgodził się lecieć sam Douglasem TBD do Cedar Rapids. Canidy przekonywał go, że chce odwiedzić ojca i przy okazji pozbyć się samochodu. W głębi kraju popyt na używane

samochody był większy i można było dostać lepszą cenę, więc to nie był wcale taki zły pomysł. A godzin w TBD i tak nabije, pilotując go w drodze powrotnej z Cedar Rapids. — A co ja mam zrobić ze swoim samochodem? — zapytał Bitter. — Prosisz o radę, czy to tylko pytanie retoryczne, Ed? — To może ja pojadę Buickiem do Chicago, a ty po mnie polecisz? — Jeśli chcesz, nie ma sprawy, następną wycieczkę zrobimy do Chicago. Ale wydaje mi się, że więcej sensu miałoby zostawienie samochodu u twojego wujostwa, w Chacie. Canidy dotarł do Cedar Rapids kilka minut po piątej i nie chciał budzić ojca. Kiedy jednak dojechał do szkoły, zauważył światło w oknie kuchni. Kiedy zapukał do drzwi, ojciec otworzył mu, ubrany i ogolony, gotowy prawie do wyjścia — z wyjątkiem tweedowej marynarki zarzuconej na koszulę z koloratką. Uścisnęli sobie ręce. Dłoń jego ojca wydała mu się miękka i delikatna. Delikatna i starcza. Wielebny doktor George Crater Canidy, rektor szkoły St. Paul’s, od dawna owdowiały, mieszkał w małym pokoju w internacie szkoły, pomiędzy kaplicą a Wydziałem Językowym, gdzie mieścił się jego gabinet. Nigdy nie przyszłoby mu nawet do głowy, że mógłby zamieszkać poza terenem szkoły. Wielebny Canidy i szkoła St. Paul’s stanowili nierozdzielną całość w dosłownym znaczeniu tego zwrotu. Canidy powiedział ojcu, że zwalniają go z Marynarki, by mógł pojechać do Chin i tworzyć tam od podstaw chiński przemysł lotniczy. Biorąc pod uwagę jego wykształcenie, brzmiało to całkiem prawdopodobnie. Nie zaprzątał mu głowy opowieściami o tym, że w tej nowej pracy będzie dostawał pięćsetdolarowe premie za każdego wrogiego pilota, którego zestrzeli. Wielebny Canidy był zadowolony z wiadomości. Szybko doszedł do wniosku, że jego syn udaje się do Chin na dobrą sprawę z misją: miał zapoznawać zacofane narody z

dobrodziejstwami zachodniej techniki i kultury. Może nie pojedzie tam bezpośrednio głosić Słowa Pańskiego, ale lepiej już to, niż żeby był marynarzem. Dick nie miał nic przeciwko temu, by jego ojciec w to wierzył. Jak zwykle w czasie takich wizyt, szybko doszedł do wniosku, że odwiedza nie rodzinny dom, ale szkołę, do której dawno nie uczęszczał. Na stoliku koło fotela ojca stała wprawdzie fotografia matki, ale nie wywoływała w nim jakoś emocjonalnych wspomnień. Na dobrą sprawę nie bardzo ją pamiętał. Nie, poprawił się szybko, pamiętał, ale chciał szybko zapomnieć. Ten smród szpitalnych korytarzy, w których tak długo umierała, prześladował go latami. Przez lata zdołał jakoś zamknąć te wspomnienia, otoczyć je błonką, jak mięczak macicą perłową, upchnąć w jakiś odległy zakamarek. Tak bardzo starał się zapomnieć o tym koszmarze, że wraz z nim zginęły wspomnienia także wszystkich dobrych chwil. Bo przecież bywały takie chwile. Musiały być, tylko że on nie był sobie w stanie ich przypomnieć. Dopiero teraz, gdy zobaczył ojca, gdy uścisnął jego dłoń, powróciły falą, przypomniał sobie, jak dobrym przyjacielem był jego ojciec. Nagle zdał sobie sprawę, jak głęboko tkwi w nim miłość do tego człowieka. Równie jasno zdawał sobie sprawę z tego, jakim rozczarowaniem był dla niego, choć ojciec nigdy mu tego nie okazywał. Byłby szczęśliwy, gdyby syn poszedł w jego ślady i został duchownym, a potem naukowcem. Tyle że dobre oceny Dicka Canidy’ego nie wynikały wcale z miłości do nauki. Od małego chciał latać, i za spełnienie tego dziecięcego marzenia płacił wytężoną nauką. Dopóki nie miał dobrych ocen, ojciec nie pozwalał mu spędzać całych dni na włóczeniu się po lotnisku w Cedar Rapids. Jego sobotnie lekcje latania zależały od stopni, więc starał się, by nie spadały poniżej poziomu, który zapewniał mu ojcowską aprobatę dla jego zainteresowań. Dick często zastanawiał się, czy obowiązkiem syna nie jest czasem robić to, co mądrzejszy od niego i życiowo doświadczony ojciec mu radzi na resztę życia. Jeżeli tak było, to

nie był dobrym synem. Nie odczuwał tej jego radości w kształtowaniu charakterów młodych ludzi, tym bardziej nie poczuwał się do opieki nad ich duszami, którą jego ojciec uważał za najwyższy zaszczyt, dostępny śmiertelnikowi. Wielebny Canidy nie upierał się, kiedy jego syn odmówił udania się na poranną modlitwę. Dickowi natychmiast zrobiło się przykro. Chciał nawet do niego dołączyć, ale wielebny już wyszedł, więc lepiej było pójść się zdrzemnąć po długiej podróży. Stary pokój ojca zalatywał nieco stęchlizną. Obudził się w porze obiadu. Nie chciał iść do jadalni, bo chłopcy by się gapili na niego, więc wsiadł w Forda i pojechał do miasta. Zjadł obiad w restauracji, a potem krążył po mieście, dopóki nie nadeszła pora, by jechać na lotnisko po Eda, który miał przylecieć Douglasem. Eddie Bitter potraktował wielebnego Canidy’ego z wielkim szacunkiem, i nie dał się długo prosić, by wbił się w galowy mundur i wygłosił do zebranych w jadalni na kolację chłopców krótkie przemówienie. Opowiadał im o Akademii Marynarki i o służbie w lotnictwie morskim. Po kolacji tuzin najbardziej zaintrygowanych jego przemową uczniów spotkało się z nim w pokoju ojca, by wysłuchać kolejnej porcji opowieści o życiu podchorążego w Annapolis. Kiedy Ed zabawiał chłopców swoimi anegdotkami, Dick i wielebny Canidy zapadli w wielkie skórzane fotele w bibliotece. — Przedwczoraj dostałem piękny egzemplarz Nowego Testamentu po aramejsku, który przysłał mi Erik Vollmer. — Erik? Na Boga! Co się z nim teraz dzieje? — Jest w Maroku. — W Maroku? A co on porabia w Maroku? — Trzyma się z daleka od wojny, a w każdym razie tak mówi. Pisał, że mieszka tam z przyjaciółmi. Wiesz przecież, że jego ojciec jest Niemcem, prawda? Według ich prawa to automatycznie z niego robi Niemca i mógłby dostać wezwanie do wojska. — Na ile znam Erika, to na pewno nie ogranicza się do spacerów z przyjaciółmi — uśmiechnął się Dick. Odkąd znał Erika, wiedział, że zawsze miał talent do

angażowania się we wszystkie awantury, jakie zdarzały się w pobliżu — a jeśli ich brakowało, to je sam wywoływał. Co gorsza, nie tylko wikłał się w nie sam, ale jeszcze wciągał innych. Dick doświadczył tego na własnej skórze więcej razy, niż miał ochotę pamiętać. Bardzo się zaprzyjaźnili, kiedy Dick zaczął się uczyć w podstawówce St. Paul’s, po śmierci matki. Ojciec kiedyś powiedział, że byli jak benzyna i zapałki — jedno i drugie stosowane oddzielnie bardzo użyteczne, ale jeśli je połączyć i nie nadzorować ściśle, grożące nieobliczalnymi konsekwencjami. Matką Erika była Monica Carlisle, gwiazda filmowa, która na szczęście swoje i studia filmowego, wyglądała dużo młodziej, niż w rzeczywistości miała lat. Ponieważ obsadzana była głównie w rolach nastolatek na wydaniu, studio wolało utrzymywać istnienie owocu młodzieńczego zapomnienia swojej gwiazdy w tajemnicy — tym bardziej że, gdyby wierzyć oficjalnej biografii gwiazdy, musiałaby go powić w siódmej wiośnie życia. Panna Carlisle pojawiała się w życiu Erika tylko po to, by wyciągać go z kłopotów — nic więc dziwnego, że miała po temu mnóstwo okazji. Cannidy uśmiechnął się na wspomnienie niektórych z tych przypadków, podczas gdy ojciec zajął się wyjaśnianiem odkryć, których dokonał studiując aramejskie teksty biblijne. Jeden zwłaszcza incydent utkwił Dickowi w pamięci, jako że nawet pośród licznych opałów, w które wpędziła go znajomość z Erikiem, ta historia była zaiste wyjątkowa. Uczniom w internacie nie wolno było posługiwać się zabawkowymi pistoletami na strzałki, które można było jednak bez żadnego trudu dostać w mieście u Woolwortha za jedyne 29 centów. Równie łatwo było się zaopatrzyć w szkolnej kuchni w zapałki. Połączenie tych dwóch okoliczności i odkrycie tego, że zapałka wystrzelona z zabawki zapala się, uderzając w twardą przeszkodę, nie trwało długo. Było to epokowe odkrycie, które jeszcze zyskało na wartości, kiedy okazało się, że jeśli obciąć kilka główek zapałczanych i

uzyskany fosfor używać w większych ilościach, efekty dramatyczne znacznie wzrastają. Oczywiście, w czasie przesłuchań, do których wkrótce miało dojść, obaj eksperymentatorzy żarliwie zaprzeczali jakiejkolwiek wiedzy na temat serii wypadków tajemniczych eksplozji, które niszczyły zamki do sypialni i na tydzień sterroryzowały szkołę. A kulminacją owego tygodnia była wycieczka, w trakcie której przyłapano ich na — dosłownie — gorącym uczynku popełnienia kilku przestępstw za jednym zamachem. Było to jesienią, w dniu tradycyjnej wycieczki biologicznej dla uczniów podstawówki, którym nauczyciel pokazywał tego dnia zmiany zachodzące przed zimą w przyrodzie. Wycieczka była — równie tradycyjnie — nudna jak nieszczęście, toteż obaj konspiratorzy postanowili wnieść w nią ze swoimi pistoletami nieco urozmaicenia, przy okazji poszukując empirycznego potwierdzenia kilku postawionych wcześniej hipotez. Po drodze ze szkoły do lasu piętrzyło się mnóstwo kop suchych liści, które aż się prosiły o to, by zajął się nimi jakiś eksperymentator. Canidy zajął nauczyciela jakimś bardzo naukowym dyskursem, bodajże o roli chlorofilu i fotosyntezy w życiu roślin, podczas gdy zamykający kolumnę Erik pruł z obu pistoletów do każdej napotkanej kupy liści. Dick uśmiechnął się na wspomnienie swojej złości, gdy Erik, ogarnięty szałem zniszczenia, nie pojawił się na czele kolumny, by zluzować Canidy’ego prowadzącego akcję odwracania uwagi, i by ten także mógł potrenować oko na liściach. Zmiany warty doczekał się dopiero w lesie. Tam już nie było kop liści, więc jako cel posłużył nauczyciel biologii. Pierwsze cztery strzały okazały się pudłami, ale za to piąty wynagrodził je z nawiązką. Nagle rozległ się głośny trzask i nauczycielowi, łapiącemu się za łydkę, wyrwało się głośne przekleństwo. Na tym się jednak nie skończyło. Nauczyciel, wciąż trzymając się za łydkę, krzyczał, że został postrzelony. Padł na ścieżkę i podciągnął spodnie. Rana wielkości dziesięciocentówki w łydce krwawiła dość obficie.

— To Vollmer! — zawołał jeden z chłopców, znany z zamiłowania do donosicielstwa. — On ma pistolet! Stojący obok drugi nauczyciel odruchowo złapał Vollmera za kołnierz marynarki, ale przecież widział, że Erik stał spokojnie, kiedy doszło do wypadku i nie mógł być za niego odpowiedzialny. Złapał więc do kompletu także Canidy’ego — to, że ci dwaj zawsze spiskowali razem, nie było dla nikogo tajemnicą — i obu przyprowadził do rannego nauczyciela. W tej chwili ze strony, z której przyszli, doszedł ich przeciągły, niski grzmot. To eksplodował zbiornik paliwa w samochodzie, który stał obok jednej z ostrzeliwanych uprzednio przez Vollmera kop liści. To był Studebaker President, luksusowa czterodrzwiowa limuzyna. Wkrótce na miejscu zdarzenia pojawiły się straż pożarna, trzy wozy policyjne i karetka. Poza Studebakerem paliły się wszystkie kopy liści wzdłuż trzech kwartałów domków. Rana postrzałowa nauczyciela nie mogła pochodzić z pistoletu na strzałki, który znaleziono przy jednym z uczniów, więc jasne było, że w pobliżu ukrywa się jakiś szaleniec z dwudziestkądwójką. Policjanci dobyli rewolwerów i zaczęli przeczesywać teren. Dobra reputacja i znaczne wpływy, jakimi cieszył się w Cedar Rapids wielebny Canidy, nie zdołały uchronić Dicka i Erika przed przejściowym, na szczęście, zatrzymaniem w miejscowym domu wychowawczym. Stali się z dnia na dzień sławni: miejscowe gazety zamieściły zdjęcie złoczyńców, odprowadzanych za kołnierz przez policjantów do aresztu komendy miejskiej. Dziennikarze zacięli wypytywać o bohaterów wydarzeń, co spowodowało interwencję studia, w którym zatrudniona była Monica Carlisle. Kancelaria obsługująca studio wysłała do Cedar Rapids młodego prawnika, nazwiskiem Stanley Fine. Mecenas sprawił się doskonale. W zamian za odstąpienie od oskarżenia odkupił właścicielowi nowego Studebakera Presidenta, chociaż spalony miał prawie trzy lata. W sądzie, powołując się na doskonałą reputację wielebnego Canidy’ego i jego powszechnie znane w mieście, którego

większość młodej inteligencji pochodziła z jego szkoły, zdolności pedagogiczne, zdołał odwieść sędziego od zamiaru surowego potraktowania podsądnych, uzyskując przekazanie delikwentów wielebnemu do ukarania. W rzeczywistości wymiarem kary zajął się nauczyciel wychowania fizycznego, używając do tego szerokiego skórzanego pasa. Siedzenie bolało od niego jak diabli i pokryte było szkarłatnymi pręgami, ale w rzeczywistości nie odnieśli poważniejszych obrażeń — ani fizycznych, ani psychicznych. Do tego stopnia, że gdy tylko Fine zniknął z miasta, oba pozostawione przez niego swoim klientom srebrne dolary, ci wymienili natychmiast u Woolwortha na nowe blaszane pistolety. Przy okazji tej sławetnej wpadki postulowano nawet wydalenie Erika ze szkoły, ale w końcu wniosek upadł. Chłopcy byli w ostatniej, szóstej klasie podstawówki i za rok mieli przejść do gimnazjów. Młody Canidy miał już zapewnione miejsce w szkole St. Mark’s w Southboro, a matce Erika wielebny doradzał, by wybrała swojej latorośli szkołę wojskową, która prócz edukacji wszczepi jej synowi choć trochę dyscypliny. Obaj przyjaciele byli przekonani, że po ukończeniu podstawówki już nigdy więcej się nie zobaczą. Kiedy jednak po wakacjach Canidy pojawił się w Southboro, powitał go tam uśmiechnięty od ucha do ucha Vollmer. — Kosztowało mnie to pełne dwa tygodnie wiercenia dziury w brzuchu — oświadczył zdziwionemu Dickowi. Jego odrobinę zbyt długie włosy spadały mu na oczy, ale był zbyt szczęśliwy, by to zauważyć. — W końcu jednak się poddali. Ty, co to w ogóle jest za buda? Masz pojęcie, jak trudno się tu było wkręcić? Mimo tego sukcesu nacieszyli się swoją przyjaźnią jedynie niecałe dwa lata. Po ich upływie w wyniku kolejnej afery, znowu związanej z wybuchem, ale tym razem prawdziwego materiału wybuchowego, Erik wyjechał do Europy, do ojca, i tam miał dokończyć edukację. Przez jakiś czas pisywali do siebie, ale potem jakoś to uschło. Nadal jednak Erik Vollmer pozostał dla Dicka najlepszym kumplem, jakiego miał w życiu.

Skończył te wspomnienia akurat na czas, by uchwycić koniec biblijnych wywodów ojca. — Tak, tato, to piękny egzemplarz. Kiedy będziesz do niego pisał, przekaż mu proszę, moje pozdrowienia. — Przez ten cały czas informowałem go o wszystkim, co się z tobą dzieje. Często pytał o ciebie. — Napisz mu, że go serdecznie pozdrawiam — powtórzył Dick. To, że Erikowi udało się uniknąć poboru, nie zdziwiło go ani trochę. Zawsze miał głowę na karku i potrafił się wykręcić z każdej opresji. Już jako mały chłopiec nauczył się liczyć tylko na własne siły, bo poza rzadkimi wyjątkami w rodzaju wielebnego Canidy’ego i mecenasa Fine’a, nikt z dorosłych nim się zupełnie nie interesował. *** Rano wielebny Canidy odwiózł ich obu na lotnisko samochodem Dicka. Uparł się, że wspólnie pomodlą się za ich bezpieczny lot, więc posłusznie postali chwilę z opuszczonymi głowami pod skrzydłem Douglasa. Kiedy podnosił głowę i raz jeszcze spojrzał na ojca, Dick ze zdziwieniem zauważył, że ma łzy w oczach i coś go ściska w gardle. 3 Uroczystość wręczenia złotych skrzydeł pilotom rozpoczęła się o 9.30 w piątek. Kadra (instruktorzy i oficerowie szkoły) występowała w białych mundurach galowych, przy szabli i medalach. Ani Canidy, ani Bitter nie otrzymali jeszcze żadnych odznaczeń, ale starsi oficerowie mieli ich nawet po kilka rzędów na piersi. Canidy wiedział, że większość z nich, poza najniżej cenionymi dolnymi rzędami „budzików” (odznaczeń nadawanych za wysługę lat), pochodzi z czasów wojny światowej. Tamtej wojny światowej, poprawił się zaraz w duchu. Brytyjczycy już teraz nazywali toczącą się w Europie wojnę drugą wojną światową, choć poza brytyjskimi koloniami

żadne państwo zachodniej półkuli w niej nie uczestniczyło. Te szable to kretyństwo, pomyślał Canidy. Przecież żaden oficer Marynarki nie walczył szablą w poprzedniej wojnie, więc po co, szykując się do następnej, wciąż je noszą? Widział w kronikach filmowych europejskich oficerów marynarki wojennej w strojach galowych — żaden z nich nie nosił szabli, a jedynie mały sztylet. Jak oni je nazywali? Kordziki? Chyba coś w tym rodzaju, bo te wielkie szable, które kiedyś używano podczas abordażu, nazywano kordelasami. Co gorsza, ponieważ nie mógł szabli zostawić w Cedar Rapids wraz z resztą rzeczy, będzie teraz musiał ją ze sobą wziąć do Chin. Stanowiła jego własność, musiał za nią zapłacić, więc nie odda jej przecież rządowi za darmo przy demobilizacji wraz z resztą mundurów. Uroczystość dobiegła końca o 11.00. Odpięli wraz z Edem szable, zapakowali je do bagażnika samochodu Bittera, do którego już wcześniej włożyli ubrania na zmianę i wciąż w białych mundurach (które bez szabli i orderów stawały się na powrót tylko mundurami wyjściowymi), wyjechali z bazy. Tuż za Pensacola zdjęli białe czapki, opuścili dach i dopiero wtedy ruszyli do Mobile. Przecięli groblę u szczytu zatoki Mobile i, zbliżając się do miasta, przejechali wzdłuż stoczni. W jej dokach widać było około tuzina jednostek — frachtowce, zbiornikowce, a nawet coś, co wyglądało na kadłub lekkiego krążownika — w różnych stadiach budowy. — Mój kuzyn Mark tu pracuje. Jest zastępcą kierownika wydziału budowy kadłubów — wskazał Bitter. — Będzie w Chacie. Hmm, Chesty trochę inaczej określił jego pozycję w stoczni, pomyślał Dick. Mówił, że jest właścicielem tego interesu… — Jestem pod wrażeniem — odparł. Teraz nagle zaczął obawiać się, czy jego pojawienie się tam, spotkanie z Sue–Ellen nie będzie otwarciem jakiejś puszki Pandory. Po chwili doszedł jednak do wniosku, że kiedy się spotkają, uda, że jej w życiu nie widział na oczy i będzie się zachowywał jak przystało na dżentelmena. Może będzie jej to

trochę nie na rękę, ale w końcu skoro mimo obrączki na palcu wypuszcza się polować na marynarzyków, to jakaś kara od losu jej się należy, prawda? 4 Im dalej Półksiężyc, pociąg do Montgomery, zapuszczał się na Południe, tym bardziej Sara Child była pewna, że cała ta wyprawa była głupim pomysłem. Była dziewiętnastoletnią, drobnej budowy, niewysoką dziewczyną o brązowych oczach i czarnych włosach, rodowitą mieszkanką Nowego Jorku. Jej ojciec, finansista, był wnukiem bankiera, którego bogaty dom bankierski z Frankfurtu wysłał do Ameryki, by tam uruchomił filię w Nowym Świecie. Dziadek odniósł w Nowym Jorku sukces większy, niż by się ktokolwiek spodziewał — do tego stopnia, że przejął macierzystą firmę, która stała się teraz jednym z jej europejskich oddziałów. Po nim interes przejął jego syn, ojciec Sary. To był pomysł jej najlepszych koleżanek z roku w koledżu Bryn Mawr, Ann Chambers i Charity Hoche, idealnych przedstawicielek gatunku „zdrowa (czytaj wysoka, przy kości i piersiasta) południowa dziewczyna” — i oczywiście do tego blondynek i protestantek. Przyjaźnić się z nimi i przyjmować je w domu rodziców na rogu Wschodniej 64 Ulicy i Park Avenue, w najdroższej części Manhattanu to jedno, ale jechać teraz do nich, na Południe, przez cały niemal kraj na ukos — to było coś zupełnie innego. Sara nie wiedziała właściwie, dlaczego czuje się nieswojo, ani czego się boi, ale to niewiele zmieniało. Po części miało to na pewno związek z matką, z jej „nerwowością”, jak to łagodnie określano i jej zaciętym sprzeciwem przeciw temu wyjazdowi. Poza tym Sara zupełnie nie miała doświadczenia w kontaktach z takimi ludźmi, jak jej towarzyszki podróży. Jej pierwsza noc na Bryn Mawr w ogóle była jej pierwszą nocą spędzoną w oddaleniu od rodziców i ciężko ją przeżyła. Poza tym Ann i Charity były pierwszymi gojkami, z którymi się kiedykolwiek

zaprzyjaźniła. Wysiadły w Montgomery w stanie Alabama w czwartek o 17.20. Znak na peronie obwieszczał przybywającym, że oto znaleźli się w „sercu Dixie” i mają okazję zwiedzić „pierwszą stolicę Konfederacji”. Na peronie czekał na nie największy Murzyn, jakiego Sara kiedykolwiek widziała, imieniem Robert. Robert wsadził je do Lincolna matki Ann Chambers i dziesięć minut później wyjeżdżały już z miasta wąską, wijącą się asfaltową drogą. Wzdłuż drogi rósł nieprzebrany sosnowy las, który zdawał się nie mieć końca, mimo że jechali rzadko zwalniając poniżej stu kilometrów na godzinę. Po półtorej godzinie tej szaleńczej jazdy po kompletnie opustoszałej leśnej drodze, w oddali zajaśniały olśniewająco białe kolumny wielkiego domu, który wszyscy nazywali Chatą. Chambersowie wydali z tej okazji obiad, podany na najświetniejszej porcelanie, ze srebrnymi sztućcami w jadalni zdobnej portretem mężczyzny w szarym mundurze armii Konfederatów z pułkownikowskimi orłami na szlifach. Po obiedzie wszyscy zasiedli na bujanych fotelach, ustawionych na werandzie, patrząc jak hordy latających owadów z powodzeniem szukają śmierci w syczącej gazowej latarni wiszącej u sufitu. Matka obwieściła, że brat Ann, Charley, przybędzie nazajutrz po południu z kolegami ze studiów. — Poza tym przyjedzie twój kuzyn Eddie, Ann — zwróciła się do córki pani Chambers. — Spędzi u nas weekend razem ze swoim kolegą z Marynarki. Zapowiedziała też przyjazd starszego brata Ann z Mobile, wraz z małżonką. Sara w lot zrozumiała, co to oznacza. W domu odbędą się dwa bale jednocześnie, jeden dla „młodzieży”, czyli dla niej, Ann i Charity oraz dla Charliego i jego kolegów, którzy mieli po 21 lat i byli na studiach na Uniwersytecie Alabamy. W drugim balu wezmą udział wszyscy inni — starsi i dużo bardziej interesujący. O wpół do jedenastej goście rozeszli się do pokojów. Jej pokój urządzony był antykami, a poczesne miejsce zajmowały w nim

jeszcze jeden olejny portret konfederackiego oficera i olbrzymie łoże z baldachimem, obwieszonym moskitierą. Panowała taka cisza, że Sara bardzo długo nie mogła zasnąć. Następnego ranka dzień zaczął się od obfitego śniadania, podanego w jadalni — ale nie tej, co poprzedniego dnia obiad, tylko w specjalnej, jak ją tu nazywano „śniadalni”. Były jajka przyrządzone na trzy sposoby, tosty, szynka, bekon i kiełbasa. Po śniadaniu dziewczyny założyły kostiumy kąpielowe. Ann i Charity miały zamiar skorzystać z, jak to powiedziały, „prawdziwego” słońca. Sara poszła w ich ślady i około południa wiedziała już doskonale, że to nie był najlepszy pomysł. Południowe słońce piekło ją zdecydowanie za mocno, nawet w cieniu parasolki. Po obiedzie, kiedy dziewczęta szły popływać w basenie, ona wolała zaszyć się raczej w bibliotece i poszukać czegoś z obrazkami do pooglądania. Znalazła „Ilustrowaną kronikę Armii Północnej Wirginii” Hincknera, opasłe tomisko z rycinami, opiewające bohaterskie czyny konfederatów walczących mężnie z okrutnymi najeźdźcami z Północy. Opisy te zafrapowały ją tak bardzo, że nawet nie wiedziała, kiedy zasnęła z grubym woluminem na kolanach. Obudziła ją melodia wielotonowego samochodowego klaksonu. Wyjrzała przez okryte żaluzjami okno na podjazd. Zajechał tam lśniący czarny kabriolet z opuszczonym dachem i czerwoną skórzaną tapicerką. Siedziało w nim dwóch przystojnych młodzieńców w białych mundurach, które w palącym słońcu wydawały się jeszcze bardziej oślepiająco białe. Słońce odbijało się także od złotych skrzydeł, które nosili obaj na piersi. Ze zdjęć w magazynach ilustrowanych wiedziała, że to oznaka pilota Marynarki. Kierowca zatrzymał samochód, wysiadł, przeciągnął się i sięgnął na tylne siedzenie po czapkę, równie białą i lśniącą złotem orła oraz haftów na daszku, co mundury. Kierowca ruszył do schodów na ganek, poruszając się z gracją i swobodnie. Widok był tak piękny, że poczuła się okradziona, kiedy zniknął jej z oczu. W życiu nie widziała tak pięknego mężczyzny! To pewnie ten kuzyn Ann, o którym mówiła pani Chambers. Ledwie to

pomyślała, drzwi biblioteki otwarły się i stanął w nich piękny przybysz. — Cześć — powiedział, uśmiechając się zaskoczony. Miał piękne zęby. — Nazywam się Ed Bitter. Gdzie są wszyscy? Sara poczuła się nagle naga w swoim kostiumie kąpielowym. Z zaskoczeniem pomyślała o tym, że wcale nie czuła wstydu — nawet dostrzegając spojrzenie, którym obrzucił jej nogi i piersi. Długo się zresztą gapić i tak nie mógł, bo pojawiła się Jenny Chambers i jedna z pokojówek. — Właśnie byłyśmy na górze, szykując pokoje Armii… czy raczej Marynarce, która miała nas odwiedzić — powiedziała pani Chambers, podstawiając Edowi policzek do pocałowania. Zauważyła przy tym Sarę. — Widzę, że już zdążyłeś spotkać się z Sarą. Saro, to jest Ed Bitter, mój siostrzeniec. — Miło mi panią poznać — powiedział Ed i serce jej zamarło, gdy zobaczyła, że ginie wyraz zaintrygowania w jego oczach. No tak, stała się teraz tylko przyjaciółką Ann, gówniarą niewartą zainteresowania. — Idź na basen, przywitaj się z dziewczynkami, poślę ci piwo, a tymczasem dokończymy przygotowania waszych sypialni. Saro, czy byłabyś uprzejma zaprowadzić go tam i przedstawić Charity? — Tak, proszę pani — odparła, wściekła na siebie samą za tę uprzejmą odpowiedź grzecznej dziewczynki. Powinna powiedzieć coś w rodzaju: „Z przyjemnością” czy po prostu „Chodźmy”. W drzwiach biblioteki pojawił się drugi lotnik Marynarki. Był wyższy od Eda, ale nie tak przystojny, jak kuzyn Ann. — Witaj, Dick. Idźcie obaj za Sarą nad basen. Zaraz będzie tam piwo — powitała go Jenny Chambers. — Tak, proszę pani — odparł drugi lotnik. — Witaj Saro, jestem Dick Canidy. Uśmiechnęła się do niego, ale nic nie powiedziała. Przeszła obok tego przystojniejszego i poprowadziła obu do holu i przez cały parter, nad basen. Okazało się, że szli dłużej, niż potrzeba było czasu na pojawienie się piwa. Kiedy doszli na miejsce, nad brzegiem

basenu stała już cynkowana balia z wodą z lodem, w której chłodziły się butelki piwa. Bitter skierował się prosto do niej i wyjął dwie butelki. Jedną rzucił Canidy’emu, który złapał ją w powietrzu. Otworzyli je i opadli na rozkładane płócienne fotele. Bitter wyciągnął swobodnie nogi, a potem założył jedną na drugiej, co spowodowało, że wąskie spodnie opięły mu ściśle krocze. — No i jak ci tam idzie w Bryn Mawr, Ann? — zapytał, odejmując od ust butelkę, z której pociągnął tęgi łyk. — Złapałaś już kandydata na męża? — Odczep się, Eddie. — Dlaczego? Czy nie po to idziecie na studia? Żeby złapać męża? — droczył się Bitter. Ciepły, głęboki, silny głos wprawił Sarę w drżenie. Poczuła nagle dreszcz gdzieś w brzuchu. Pół godziny później pojawił się Charley ze swoimi kolegami ze studiów na Uniwersytecie Stanowym Alabamy. Zgodnie z przewidywaniami Sary okazali się po prostu chłopcami, mimo że od Eda i jego przyjaciela dzieliły ich zaledwie dwa lata różnicy. Ed musiał ich odebrać podobnie, bo kątem oka złowiła sygnał do Dicka, żeby się stąd we dwóch zmywali. Chwilę później przeprosili i oznajmili, że idą się przebrać w cywilne ciuchy. Z żalem odprowadzała ich wzrokiem. Jeden z kolegów Charleya coś do niej powiedział, wyrywając z zamyślenia. — O, przepraszam, zamyśliłam się. — Powiedziałem, że nazywam się David Bershin — powtórzył. Uśmiechnęła się do niego. — Sara Child — odparła, podając rękę. — Studiujesz na Uniwersytecie Alabamy z Charleyem, prawda, David? — Tak, ale gdybyś mogła, mów mi Davey, proszę. — To irlandzkie, a nie żydowskie imię — zaśmiała się. On też, ale jakoś tak słabiej. Mimo to był to szczery, radosny śmiech. Miły chłopiec, pomyślała. Pomyślała też, że to on, a nie Ed– marynarz powinien się jej podobać. — Mogę ci podać piwo? — zapytał Davey Bershin.

— No cóż, skoro wlazłeś między wrony… — odparła, rozglądając się wokół. Wszyscy pili piwo. Znowu uśmiechnął się do niej i szybko poszedł do galwanizowanej balii, w której chłodziło się piwo. Czterdzieści pięć minut później sto pięćdziesiąt metrów nad domem przeleciał jednosilnikowy, jaskrawoczerwony dwupłatowiec. — To tata — powiedziała Ann. — Chodźmy go przywitać. Kiedy przeszli przez dom i wyszli na werandę, zobaczyli Eda Bittera i jego przyjaciela, wsiadających akurat do Buicka. Obaj byli w strojach do tenisa. Sara zauważyła, że muskularne nogi Eda są porośnięte jasnymi włosami. — Dokąd się wybieracie? — zapytała Ann. — Odebrać twojego ojca. — My się tam wybieraliśmy — tonem skargi wytknęła Ann. — No to siadajcie z nami do samochodu. Zmieścimy się wszyscy. — Dobra, jedziemy — powiedziała Sara i ruszyła w dół po schodach. Ann ani Charity nie ruszyły za nią. — No i dobrze, jedźcie po niego — zgodziła się Ann. Sara poczuła się głupio. Chciała zawracać w połowie schodów, ale w końcu zdecydowała, że wracając z połowy drogi dopiero by ośmieszyła się. — Interesuję się samolotami — powiedziała do Dicka Canidy’ego. — Ja też — odparł. — Ten to coś specjalnego, jeśli wierzyć Edowi. Otworzył drzwi i wskazał jej miejsce w środku przedniej kanapy, pomiędzy miejscami kierowcy i pasażera. — A co w nim takiego specjalnego? — zapytała, wsiadając. — Nie każdy Staggerwing ma silnik Wasp — odparł, sadowiąc się obok. — Leci jak błyskawica. Nie rozumiała z tego ani słowa, ale zrobiła mądrą minę i milczała. Co innego zaprzątało teraz jej uwagę bez reszty. Oto siedziała z konieczności wtulona w Eda Bittera, na rozpalonej słońcem skórzanej tapicerce, a jego owłosiona noga otarła się o jej gładką łydkę, kiedy sięgał do umieszczonego w podłodze przycisku startera, by uruchomić silnik i jeszcze raz, gdy

wciskał pedał gazu, ruszając z miejsca. Kiedy dojechali do samolotu, stały obok niego trzy osoby: dwóch mężczyzn i kobieta. Jednego z nich Sara rozpoznała natychmiast jako ojca Ann. Brandon Chambers należał do ludzi, którzy łatwo zapadają w pamięć. Nie znała nikogo innego, kto by ważył na oko jakieś 150 kilogramów, kogo byłoby pełno wszędzie w nawet najbardziej zatłoczonym pomieszczeniu i huczał swoim tubalnym, wesołym głosem, który zagłuszał wszystko wokół. Kiedy samochód podjechał bliżej, ojciec Ann rozłożył szeroko ramiona i podbiegł zadziwiająco chyżo do Eda. — O wilku mowa — zagrzmiał, uściskawszy siostrzeńca i podawszy mu swoją olbrzymią dłoń. — Właśnie o tobie mówiliśmy, Eddie. — Doprawdy? — Witaj, Saro — powitał z kolei ją Brandon Chambers. — Miło cię znów widzieć, moja droga. Pan porucznik Canidy, jak mniemam? — zwrócił uwagę na ostatniego członka komitetu powitalnego. — Tak jest, proszę pana. — Canidy sięgnął ponad Sarą, by uścisnąć rękę wuja Eda. — Jak się pan miewa? — O, zapewniam cię, młody człowieku, że dopóki nie dowiedziałem się o tych waszych chińskich wygłupach, miewałem się znacznie lepiej. Cieszę się, że Jenny udało się was tu zaprosić. Sara zastanawiała się, o co też mogło chodzić w tej uwadze o „chińskich wygłupach”. Kiedy pan Chambers senior zakończył powitanie gości, do samochodu podszedł drugi z mężczyzn, w którym Sara natychmiast rozpoznała brata Ann, Marka Chambersa. — Ed, tobie już całkiem odbiło, wiesz? — powitał kuzyna. — Myślałem, że będziesz mądrzejszy. — Mnie także miło cię widzieć — odparł Ed Bitter. — Dick, to mój kuzyn Mark. Mark, Dick Canidy. — A, to ten drugi krzyżowiec, co? — na wpół zapytał, na wpół stwierdził z kwaśną miną Mark Chambers. — Jak się pan miewa, poruczniku?

— A ta pani, Dick — ciągnął prezentację Ed — to Sue–Ellen, żona Marka. — Bardzo mi miło panią poznać, pani Chambers. Wyszła przed szereg i podała mu rękę. — Mów mi Sue–Ellen, proszę. Przyjaciel Eda Bittera jest i tak dalej. — Bardzo miło z pani strony, Sue–Ellen. — Dzień dobry — powiedziała, podając rękę Sarze. — Słuchaj, może byśmy się jakoś ugniotły z porucznikiem Canidym z tyłu, pozostawiając przednie siedzenie tym grubasom? Sara bez słowa przesunęła się po siedzeniu, przez opuszczone miejsce kierowcy i wysiadła, po czym wsiadła ponownie z tyłu. Sue–Ellen Chambers usiadła w środku, pomiędzy nią i porucznikiem Canidym, a pozostali trzej mężczyźni zajęli się upychaniem walizek w bagażniku. — Przepraszam, panie poruczniku, czy moja noga panu nie przeszkadza? — zapytała Sue–Ellen. — Przepraszam, nie dosłyszałam imienia? — Dick — odparł Canidy. — Nie ma za co, to ja myślałem, że moja noga przeszkadza. — Taki już urok tylnych siedzeń kabrioletów, że na nic nie ma na nich miejsca — powiedziała. — Nieprawdaż? — Mieliście przyjemny lot? — zapytał Ed, kiedy ruszyli. — Czekając na was, policzyliśmy czasy — odrzekł Brandon Chambers. — Na odcinku z Nashville do Mobile mieliśmy średnią 375 kilometrów na godzinę, a z Mobile tutaj 350. — To szybciej niż F3F–1 — zauważył Ed. Sara zauważyła włosy na jego karku i zastanawiała się, jakie są w dotyku. Sue–Ellen wyprostowała się na tylnym siedzeniu, opierając dłoń na udzie Canidy’ego. — Przepraszam — rzuciła i zapytała Eda: — Jakoś nie pamiętam tego Buicka, Ed? Czyżby nowy? — Ma niecały miesiąc. — Bardzo ładny — odparła i wsunęła się z powrotem na swoje miejsce, kręcąc biodrami. W domu wszyscy wrócili nad basen, a Chambersowie, Bitter,

Canidy i Sara usiedli wokół wielkiego żelaznego stołu pod parasolem. Pojawił się Robert, niosąc dzbanek czegoś, co wyglądało jak sok pomidorowy. Ukłonił się nowo przybyłym, po czym bez pytania nalał wszystkim do szklaneczek płynu z dzbanka. Sara upiła łyczek i poczuła natychmiast, że poza sokiem pomidorowym było w nim coś jeszcze. Wódka albo gin. Sos Worcestershire, tego była pewna, i jeszcze jakieś przyprawy. — Sara, kochanie, wybacz nam na chwilę — odezwał się Brandon Chambers — ale muszę omówić na boku pewną nie cierpiącą zwłoki prywatną sprawę rodzinną z tymi dwoma młodymi ludźmi. — Ależ oczywiście — odparła, płoniąc się. — Proszę bardzo. — Raz jeszcze proszę o wybaczenie — powtórzył pan Chambers. — Ta sprawa nie może, niestety, poczekać. Sara wstała i odeszła w drugi koniec podwórza, ale nie wróciła pomiędzy bawiących się po drugiej stronie basenu młodych ludzi. Zamiast tego znalazła sobie wiklinowy fotel ze śmieszną parasolką, która osłaniała przed słońcem osobę na nim siedzącą. Fotel był na tyle duży, że cała się w nim schowała. Słyszała stamtąd głos pana Chambersa — co, znając go już od jakiegoś czasu ani trochę jej nie dziwiło. Co ciekawe, słyszała jednak także głosy Eda Chambersa i Dicka Canidy’ego. Nieco ciszej, ale równie wyraźnie, zupełnie jak w Carnegie Hall. Kiedyś ojciec zaprowadził ją do Carnegie Hall w dniu, w którym akurat nic się tam nie działo. Zademonstrował jej, że rzeczywiście, tak jak mówiono, nawet szept ze sceny słychać było w ostatnim rzędzie. Teraz miało miejsce coś podobnego. — Czy mógłby mi pan coś powiedzieć, panie poruczniku? — usłyszała głos pana Chambersa. — Wuju Brandonie, nie przypieraj do muru Dicka — wtrącił się Ed. — Czy mógłby mi pan więc powiedzieć — ciągnął niezrażony Brandon Chambers — jak na tę wieść o pańskim i Eda wyjeździe do Chin zareagowała pańska rodzina? — Nie wolno nam o tym rozmawiać — przypomniał Bitter. Mój Boże, oni jadą do Chin!

— Nie jestem żadnym cholernym japońskim szpiegiem, Eddie — niecierpliwe odparował Chambers. — I naprawdę nie musiałem się wiele napracować, żeby dowiedzieć się o tej operacji więcej, niż ty się kiedykolwiek dowiesz! — Panie Chambers, mój ojciec jest duchownym — odparł Canidy. — Nie uważałem za wskazane powiedzieć mu więcej, niż oficjalnie wiadomo o tej całej historii. Powiedziałem mu więc, że jadę do Chin pracować przy samolotach w Centralnych Zakładach Lotniczych. — Duchownym? Jakiego wyznania? — zainteresowała się Sue–Ellen Chambers. — Episkopalnego. Jest dyrektorem szkoły z internatem. — Powiada się, że dzieci duchownych to wcielone diabły — uśmiechnęła się Sue–Ellen. — Pan nie wygląda na niegrzecznego chłopca, panie Canidy. — Sue–Ellen! — zganił ją niecierpliwie teść. — Przepraszam. — Domyśla się pan chyba, panie poruczniku, że kiedy rodzice Eda dowiedzieli się o tym, jaką głupotę popełnił ich syn, o mało nie doznali rozstroju nerwowego? — Po co do ciebie dzwonili, wujku? Sami są sobie winni. Przecież wyraźnie mówiłem, że mają o tym nikomu nie mówić. — Słusznie, że zadzwonili do mnie, bo może ja znam kogoś, a jak nie ja, to może chociaż Mark zna kogoś, kto powie im, co się tam dzieje naprawdę. I nie mylili się. Obaj z Markiem dowiedzieliśmy się o tym więcej, niż byśmy kiedykolwiek chcieli. — Tak czy inaczej, klamka zapadła — podsumował Ed. — Nie ma o czym mówić. — Żadna klamka nie zapadła, Ed. Wciąż możesz zmienić zdanie. Nadal jesteś w Marynarce. Starczy, że powiesz im, że się rozmyśliłeś. Że się rozmyśliliście — poprawił, spoglądając na Canidy’ego. — Wszystko, co mówiłem, odnosi się także do ciebie, Dick. — Czy kiedy szedłeś na poprzednią wojnę na ochotnika, ktoś był cię w stanie od tego odwieść, wujku? — zapytał Ed. — My też zgłosiliśmy się na ochotnika, bo wkrótce i tak będzie wojna.

Dlaczego to, co było dobre dla ciebie, nam miałoby zaszkodzić? — Ja nie miałem w rodzinie nikogo takiego jak ty teraz, kto mógłby mi to wybić z głowy. Nikt nie miał pojęcia, w co się pakuję. — Nie wygląda, żeby ci to nie wyszło na zdrowie, wujku. — Bo miałem szczęście. Pojechało nas na tę wojnę do Francji trzydziestu sześciu w jednym wagonie kolejowym. Wróciło nas z niej jedenastu. Co trzeci z nas zginął. Boże, oni jadą na wojnę!? — Tylu was zginęło, bo poszliście na wojnę w ogóle nie przeszkoleni. Ile miałeś nalotu, ruszając w pierwszy lot bojowy? Dwadzieścia pięć godzin? My mamy z Dickiem po parę tysięcy! — To, że z tych paru tysięcy wylatałeś może z pięćdziesiąt na F4F, jeszcze nie robi z ciebie Rickenbackera, Eddie. — Skąd o tym wiesz? To miała byś tajemnica. — Przelecieć lotem koszącym nad Akademią to nie to samo, co pójść na wojnę, Eddie. Myślisz, że Japończycy nie są dobrze wyszkoleni? Że nie są dobrze wyposażeni? — Nic takiego nie mówię… — Dla pańskiej własnej informacji, panie doświadczony pilocie, Japończycy zaopatrzyli właśnie swoje lotnictwo w myśliwce Howarda Hughesa14. — W co? — zapytał Canidy. 14 Hughes Howard (1905–1976) — przemysłowiec, finansista, pilot i konstruktor lotniczy, producent filmowy, znany odludek i ekscentryk. W wieku 17 lat przejął firmę narzędziową po ojcu i rozwinął ją w imperium przemysłowo–finansowe środkami i metodami nie zawsze chwalebnymi, ale bardzo skutecznymi. Producent wielkich przebojów kinowych, m.in. .Aniołów piekieł” (1930) i „Człowieka z blizną” (1932), odkrywca Jean Harlow i Jane Russell. 12 września 1935 roku na samolocie własnej konstrukcji ustanowił rekord świata prędkości lotu (567,23 km/h). Na tej samej maszynie 19 stycznia 1937 roku ustanowił rekord średniej prędkości przelotowej w locie przez Atlantyk. W lipcu tegoż roku na Lockheedzie L–14 okrążył Ziemię w ciągu 91 godzin i 41 minut. Konstruktor i oblatywacz wielu samolotów produkowanych przez swoją firmę, w tym, mającej przewozić przez Atlantyk 750 żołnierzy, łodzi latającej, która wykonała tylko jeden lot (1,9 km) w 1947 roku. Ciężko ranny w katastrofie lotniczej, odsunął się od życia publicznego [przyp. tłum.].

— Produkuje je firma Mitsubishi. Bardzo podobne do dolnopłata myśliwskiego, który kiedyś skonstruował Howard Hughes. Widziałem próby prototypu. Proponował go potem Armii i Marynarce, ale oni byli za głupi, żeby go przyjąć. Nie wiem, skąd Japończycy dostali jego plany, mówiło się, że przez Szwedów, ale to nic pewnego… W każdym razie mają je i uruchomili seryjną produkcję. — Są dobre? — zapytał Canidy. , — Lepsze od wszystkich typów, jakie mamy. Włącznie z F4F– 3 — odparł stanowczo Chambers. — A gdybyś żywił nadal, chłopcze, dziecięce wizje o tym, że jak Superman jednym ruchem ręki strącisz je z chmur na ziemię, po czym za dwa miesiące syt chwały powrócisz, zapomnij o tym. — Jestem lotnikiem Marynarki — odparł spokojnie Eddie. — Mam zamiar pojechać tam i być bardzo ostrożnym, żeby się szybko i dużo nauczyć, a po powrocie przekazywać tę wiedzę innym. To chyba nie jest dziecięca wizja, wujku. — Jesteś cholernym głupcem, ot co! — eksplodował Brandon Chambers. — Pierwsza rzecz, której uczy się pilot na wojnie to ta, że na ochotnika zgłaszają się tylko durnie! Ale na szczęście szybko giną. Ed Bitter wstał powoli od stołu, blady jak ściana. W jakiś sposób zakłóciło to akustykę i resztę Sara słyszała z największym trudem. — Bardzo dziękuję za gościnę i życzliwe słowo, wujku Brando — nie — powiedział sztywno. — Razem z Dickiem musimy już wracać. — Pozwól mi zadać swojemu przyjacielowi jeszcze jedno pytanie — odparł Chambers. — Panie Canidy, czy pańskim zdaniem Eddie robi to, bo wciąż jest młody i głupi na tyle, by nie chcieć wyjść na tchórza w pana oczach? Czy, mówiąc innymi słowy, nie może się wycofać, skoro go pan w to wciągnął? — W nic go nie wciągnąłem, panie Chambers — odrzekł chłodno Canidy. — Ani on mnie. Proszono nas o to oddzielnie i oddzielnie wyraziliśmy zgodę. To, że poza tym jesteśmy przyjaciółmi, nie miało z tym, o ile mi wiadomo, żadnego

związku. — W takim razie proszę mi odpowiedzieć na inne pytanie. Dlaczego pan to robi? Dlaczego jest pan gotów przepłynąć na drugą stronę kuli ziemskiej po to tylko, by walczyć na przestarzałych samolotach myśliwskich z dobrze wyćwiczonym i wyposażonym przeciwnikiem? Canidy milczał przez chwilę. — Z dwóch powodów — odezwał się wreszcie. — Po pierwsze, w ten sposób będę się mógł wyrwać z Marynarki. Przy odrobinie szczęścia za rok zdejmę mundur raz na zawsze i wreszcie będę mógł wykonywać swoją pracę jako inżynier aerodynamik u Boeinga, za biurkiem i za uczciwe pieniądze. — A ten drugi powód? — Dla pieniędzy. Sześćset dolarów miesięcznie plus wikt i opierunek, czyli dokładnie dwa razy tyle, ile teraz dostaję. No i dodatkowe pięć setek za każde potwierdzone zestrzelenie. — Pan ma przynajmniej powody, żeby tam jechać — przyznał Brandon Chambers. — Ja też — włączył się Ed Bitter. Brandon Chambers nie odezwał się przez ponad minutę. Sara widziała, że Ed patrzy w bok, w sosnowy las. Po chwili Dick wstał, dołączając do stojącego już od jakiegoś czasu Eda. Ed Bitter wyjeżdża, pomyślała Sara. Pokłócił się z wujem i wyjeżdża. Zginie na wojnie i już nigdy go nie zobaczę! Ale wtedy wstał też Brandon i machnął ręką do obu, żeby wracali na leżaki. — Oj, daj spokój, Eddie, siadajcie — zagrzmiał. — Obiecałem twojej matce, że spróbuję cię przekonać ze wszelkich sił i Bóg mi świadkiem, że próbowałem. Od razu jej też powiedziałem, że to będzie strata czasu. — Popatrzył na Canidy’ego. — Przepraszam, że musiałeś być świadkiem tego wszystkiego, Dick. Mam nadzieję, że mi wybaczysz. — Oczywiście, proszę pana. Nie ma sprawy. — Robert! — zagrzmiał tubalny głos pana Chambersa. — Słucham, proszę pana. — Starczy już tego soku. Przynieś porządnego burbona.

5 Służący ustawili bufet kolacyjny nad basenem, ale tymczasem uaktywniły się owady i Jenny Chambers poleciła wnieść go z powrotem do domu. Doszło już do oddzielenia obu grup wiekowych, czego obawiała się Sara. Dziewczęta oraz Charleya wraz z jego kolegami zaprzęgnięto do pomocy służbie w przenoszeniu stołów i naczyń. Ed Bitter i Dick Canidy przeszli tymczasem do baru, wraz z resztą dorosłych. Charity dostrzegła jej spojrzenie, którym odprowadzała znikających w drzwiach lotników. . — Podoba mi się ten wyższy — szepnęła w ucho Sarze. — Tobie tylko jedno w głowie — odparła z przekąsem Sara. — A tobie nie? — roześmiała się Charity. Zazwyczaj nie, pomyślała Sara. Także przy stole obie grupy wiekowe siedziały osobno. Jedzenie także wyglądało inaczej. Dorosłym służący nakładali z przynoszonych do stołu talerzy, podczas gdy młodzież sama chodziła z talerzami do stołu, na którym stały potrawy. Kiedy jednak posiłek dobiegł końca, wszyscy poszli razem do bawialni — osłoniętej moskitierą części ganku z prawej strony domu. Do balii z wodą dołożono lodu i butelek z piwem. — Co pani podać, panno Saro? — zapytał Robert. — Od piwa się rozdymam — odparła. — Zrób jej słabą szkocką — poleciła Ann Chambers. Whisky smakowała jak lekarstwo, ale Sara upiła trochę, by nie wyglądać jak dziecko. Nagle wzdrygnęła się, gdy poczuła na swoim nagim ramieniu (już przed kolacją przebrała się w bluzkę na ramiączkach i spódnicę) ciepłą rękę i usłyszała głos Eda: — Zatańczymy, Saro? Słychać było gramofon, ale jakoś nikt się nie kwapił tańczyć. Sara zwróciła na to uwagę. — Wiem — odparł Ed. — Właśnie dlatego zostałem wyznaczony na ochotnika przez ciotkę, żeby dać dobry

przykład. Ciocia Jenny ma nadzieję, że rozgrzejemy resztę towarzystwa i zainspirujemy ją swoim przykładem. — My? O mój Boże… — musiała się roześmiać. Uniosła ramię, tak by mogli przyjąć pozycję wyjściową i ruszyli na parkiet. Przez chwilę tańczyli bez słowa, wreszcie powiedziała: — Hej, dobry z ciebie tancerz! I szybko zmieniła temat: — Słyszałam, że jedziecie do Chin? — Chryste, kto ci powiedział? — To miała być tajemnica? A, to przepraszam. — Nie ma za co przepraszać — odparł przytulając ją. Poczuł jej piersi na swoich, to było bardzo przyjemne, ale Sara lekko się usztywniła, więc zwolnił uścisk. Po chwili jednak to ona przysunęła się do niego. Czuła się jakoś tak dziwnie, była zaskoczona i zagubiona zarazem. — Dick i ja przystąpiliśmy do czegoś, co się nazywa Amerykańska Grupa Ochotnicza. — Słucham? — Powiedziałem, że wraz z Dickiem wstąpiliśmy do Amerykańskiej Grupy Ochotniczej. Będziemy latać dla Chińczyków i walczyć z Japończykami. — Ale my przecież nie jesteśmy w stanie wojny z Japonią. — I dlatego musieliśmy się zgłosić na ochotnika. — Kiedy wyjeżdżacie? Na jak długo? — W ciągu dwóch tygodni. Z powrotem powinniśmy być za rok. To znaczy, kontrakt jest na rok. Rok? To nie brzmiało tak tragicznie. To jakby wyjeżdżał na rok do koledżu. Poczuła jak jego palec prześlizguje się po ramiączku jej biustonosza i zaraz ucieka na bok. I nagle poczuła coś jeszcze. Jego. Z przodu, na środku. Nagle poczuła się jeszcze dziwniej, zarumieniła się, oddech jej się przyspieszył, nagle zaczęło jej się robić gorąco, ale tak jakoś dziwnie, od środka. — Chodźmy się czegoś napić — zaproponował, odsuwając się od niej. Na jego twarzy też widać było rumieniec. — Szkocką, Robercie — poprosił. Nagle przypomniał sobie, że

wciąż trzyma ją za rękę i puścił ją, jakby go parzyła. — A dla pani, panno Saro? — zapytał Robert. — Dla mnie nic, dziękuję. — Może teraz ze mną spróbujesz, Saro? — zapytał Davey Bershin. Odwróciła się do niego i uśmiechnęła. — Oczywiście — powiedziała i podała mu rękę. Z Daveyem to już nie było to samo. Jego ręka na jej ramieniu nie powodowała dreszczy, jak ręka Eda. Była jak setki innych rąk, spoczywających na tym ramieniu w czasie szkolnych potańcówek, nie kręciło jej się w głowie i nie czuła ciepła w dole brzucha. Bardzo chciała, żeby Ed Bitter znowu z nią zatańczył, ale nic z tego nie wyszło. Do końca wieczoru siedział w kącie ze swoim przyjacielem i panem Chambersem. Z tego, jak poruszali rękami nad stołem, krążąc nimi w powietrzu, jakby to były walczące ze sobą samoloty, domyśliła się, o czym mówili. 6 Mark i Sue–Ellen podeszli do stolika lotników z drinkami w rękach, przyciągając swoje krzesła. — Jeśli nurkujesz na faceta — ciągnął Brandon Chambers, pokazując rękami o jaką sytuację mu chodziło — a ten próbuje ci zwiać z celownika świecą, to jedyna nadzieja w silniku. Albo utrzymasz mu się na ogonie i pójdziesz w górę razem z nim, waląc jak w kaczy kuper, ale do tego trzeba przezwyciężyć bezwładność nurkowania, albo odpadniesz, a wtedy on będzie górą. Korzystając z przerwy, Mark wtrącił pytanie: — Czy dwoje cywilów może się przyłączyć do waszych mrocznych pogaduszek? — Ależ proszę — odparł nieco stropiony Brandon Chambers. — Właśnie dzwoniłem do Mobile i rano Stuart ma przyprowadzić łódź — powiedział Mark Chambers. — Doskonały pomysł — pochwalił starszy pan Chambers. — To prawie sto pięćdziesiąt kilometrów rzeką pod prąd, co

znaczy, że nie pojawi się tu wcześniej, niż w południe. Czy zdążysz mnie potem razem ze Stuartem odwieźć samolotem z powrotem do Mobile? — Myślałem, że zostaniecie z Sue–Ellen do jutra do wieczora? — Nie. Sue–Ellen zadzwoniła do matki, żeby obudziła dzieciaki jutro o czwartej rano i zapakowała na łódź razem z Stuartem. Przywiezie je i zostaną tutaj z Sue–Ellen. Ja muszę wracać, ale dlaczego dzieciaki miałyby nie mieć uciechy? Kochają pływać tą łodzią, uwielbiają Ann, Charleya i ich przyjaciół. — No dobra, ale kto będzie prowadził łódź? — Tato, właśnie udało ci się znowu obrazić oficera, dwóch oficerów Marynarki Stanów Zjednoczonych. Naprawdę myślisz, że Ed nie da sobie z tym rady? Prawda, Eddie? — No właśnie, dlaczegóż by nie? — odparł Ed, ale w jego głosie słychać było zaczepkę. — A gdyby jeszcze rano nadal był zalany w pestkę — wtrąciła Sue–Ellen — to jestem pewna, że porucznik Canidy sobie poradzi. — Nie zalany w pestkę, tylko lekko nakręcony — poprawił Ed, unosząc mentorskim gestem wskazujący palec. — A to kolosalna różnica. — Zabiorę cię do Mobile, kiedy tylko zechcesz — odparł Brandon Chambers. — Żałuję tylko, że w ogóle musisz jechać. — Wiesz, jak wyglądają sprawy w stoczni. Pracujemy na trzy zmiany, siedem dni w tygodniu. Zdziwiłbyś się, gdybyś wiedział, co oni tam potrafią wykręcić, kiedy tylko parę godzin mnie tam nie ma. — No cóż… W każdym razie, bardzo miło z twojej strony, Mark, że pomyślałeś o łodzi. — Och, daj spokój. Zresztą to i tak był pomysł Sue–Ellen, a nie mój. — Nie ma o czym mówić — zbyła ich Sue–Ellen. — Spełniam tylko swój patriotyczny obowiązek. — I spoglądając Dickowi Canidy’emu prosto w oczy dodała: — W tej chwili moim obowiązkiem jest dostarczać rozrywki samotnym marynarzom. — A tak naprawdę robisz pośmiewisko z dwóch marynarzy na

użytek garstki szczeniaków z koledżu — odparł Canidy. — To nie było zbytnio grzeczne, Dick — uciął starszy pan Chambers. — Przepraszam, Sue–Ellen. Spojrzał na drugą stronę sali i napotkał wzrok wpatrzonej w ich stolik Sary Child. Nie zastanawiając się nad tym, co robi, puścił do niej oko. Szybko odwróciła wzrok, ale po chwili znowu na nich spojrzała. Wzruszył ramionami. Sara uśmiechnęła się. 7 Łódź, siedemnastometrowy jacht motorowy firmy ChrisCraft, pojawił się za załomem rzeki Alabama tuż przed południem następnego dnia. Mijając przystań, zahuczał rogiem przeciwmgielnym, przepłynął jeszcze ze sto metrów za przystań i zawrócił, dał się ponieść nurtowi i dobił do nabrzeża. Canidy patrząc na manewry, pomyślał, że jeśli ten pięcioletni na oko chłopiec, który stoi z cumą na dziobie, nie złapie się czegoś zaraz, to wyląduje w rzece. Kiedy jednak dziób zbliżył się do pomostu, chłopczyk rzucił im linę ruchem tak wprawnym, jakby nic innego w życiu nie robił. Dziewczynka stojąca na rufie dołożyła drugą, równie wprawnie rzuconą cumę, i obaj oficerowie szybko założyli cumy na pachołki, unieruchamiając łódź przy pomoście. Dzieci wyskoczyły z łodzi i rzuciły się witać z dziadkami i rodzicami, po czym przedstawiono je, raczej formalnie, Dickowi. To były miłe, grzeczne dzieci i Canidy powiedział to, kiedy ruszyli po trawniku w kierunku domu. — Bardzo fajne dzieciaki, pani Chambers. — Dziękuję, panie poruczniku. Przez chwilę szli w milczeniu. — Będę ci potrzebna przy samolocie? — zapytała męża Sue– Ellen. — Jeśli nie, to może pomogę Marynarce zatankować łódź? — Dobrze, zostań — zgodził się Mark. Był już ubrany w garnitur, gotowy do powrotu do pracy natychmiast po

powrocie do Mobile. Podszedł do Eddie’ego i po chwili wahania objął go ramieniem. — Uważaj tam na siebie, słyszysz? — powiedział, niezbyt radząc sobie z emocjami, co dało się słyszeć w głosie. — Dziękuję, Mark. — Ty też, Dick — odwrócił się do Canidy’ego. — Liczę, że będziecie tam mieć oko jeden na drugiego. — Tak, oczywiście. — Życzę wam obu powodzenia. — Dziękujemy. Cmoknął przelotnie żonę w policzek i ruszył po schodach prowadzących z pomostu na trawnik przed domem. — I tyle widziałam pana męża — szepnęła Sue–Ellen. — Czuję się zaszczycony — odparł również szeptem Canidy. — Pomyślałam, że jeśli masz jaja na tyle, żeby się tu pojawić, to należy ci się nagroda. Stanęła za nim i pogładziła dłonią wewnętrzną stronę jego uda, wsuwając ją w nogawkę szortów i omijając spodenki. Uchwyciła ich zawartość delikatnie, ale stanowczo. — Faceci z jajami mogą ze mną zrobić wszystko — zaśmiała się gardłowo. Uścisnęła go raz jeszcze i puściła. Odstąpiła od niego na krok i wychyliła się do stojącego na brzegu Eda Bittera. — Siedem godzin była w drodze — stwierdziła. — Pod prąd pali sto litrów na godzinę, więc w zbiornikach jest miejsce na nie więcej niż osiemset litrów. Powiedz Charleyowi, żeby pilnował przepływomierza. Po czym znowu odwróciła się do Canidy’ego. — U ciebie wszystko w porządku? 8 Ed Bitter pomyślał, że doskonale rozumie chłód bijący od Charleya i jego przyjaciół. Pomiędzy sobą mogli konkurować o względy dziewczyn i rozumieli doskonale, że jest ich za mało, żeby dla wszystkich starczyło. Nie wzięli jednak pod uwagę, że

pojawią się obcy, którzy będą kłusowali w ich rewirze myśliwskim. A już zwłaszcza tego, że ich zwierzyna będzie za owymi kłusownikami oczy wypatrywać. Ann Chambers narzekała, że Dick Canidy zachowuje się jak porcelanowa lalka — w ogóle nie zaszczyca uwagą żadnej z dziewcząt. Ed doskonale wiedział dlaczego: Dick był koneserem kobiet, a nie dziewcząt z pierwszego roku studiów. Polował na kobiety, które same leciały do niego jak ćmy do lampy i nie miał czasu ani ochoty na długie podchody. Doskonale wiedział, że nic tak nie przyciąga kobiet jak ledwie ukrywany brak zainteresowania nimi. Eda zaś zaprzątało zupełnie co innego. Był szczerze zaskoczony tym, jak bardzo podniecająco działa na niego ta mała z Nowego Jorku, którą jego kuzynka przywiozła ze sobą w odwiedziny. Wczoraj, kiedy ciotka Jenny wysłała go, żeby z nią zatańczył, sam dotyk jej ramienia wystarczył, by zaczęło się w nim gotować. Cholera, trzeba z tym uważać, pomyślał. Przecież i tak nie ma szans na to, żeby mu się udało chociaż pogładzić ten zgrabny dziewiętnastoletni tyłeczek. Ale pomarzyć zawsze można… Te głębokie rozważania natury filozoficznej przy sterze „Time Out”, łodzi Chambersów, przerwało mu pojawienie się samej Sary Child. Miała na sobie białe szorty i takąż bluzeczkę. Podała mu butelkę piwa. — Dziękuję — powiedział i na powrót zajął się sterowaniem. — Czy już nie czas, żeby pan Canidy przejął ster? — Pan Canidy? — zapytał ją z uśmiechem. No tak, dla niej byli pewnie okropnymi starcami. — No cóż, panno Child, skoro pani poruszyła ten temat, nie będę dłużej ukrywał wstydliwej prawdy. Pan Canidy przyznał mi się w chwilę po wejściu na pokład, że jeszcze nigdy nie sterował taką łodzią. Da pani wiarę? Oficer Marynarki, który nawet nie umie sterować łodzią? Zaśmiała się. — Lubię go — powiedziała. — Tylko czy on aby na pewno mówił prawdę? — Prawdę mówiąc, nie zastanawiałem się nad tym — odparł. Cholera, ta smarkula może mieć rację, pomyślał. Canidy mógł

mnie wpuścić w maliny, uznając, że spędzenie całego dnia za sterem wolno płynącej pod prąd łajby ani trochę go nie pociąga. Spojrzał na nią i zauważył, że patrzy na niego. Napotykając jego wzrok spuściła oczy i zarumieniła się. — Myślałam, że spotkamy tylnokołowce — powiedziała. — Patrząc na ten krajobraz, człowiek ma wrażenie, że zaraz zza zakrętu wypłynie taki statek jak z Twaina, wielka pływająca stodoła z dwoma dymiącymi kominami i kołem łopatkowym z tyłu. — Niestety, w dzisiejszych czasach spotyka się na rzece tylko dieslowskie holowniki — odparł. — Pchają i ciągną barki, z węglem nad Zatokę Meksykańską i z ropą z powrotem. — Szkoda. — Szkoda — zgodził się. — Cóż na to poradzić? Z zejścia na dół wychyliła się głowa Daveya Bershina, który zapytał Sarę, czy nie miałaby ochoty na partyjkę kart. Sara poszła z nim na dół. Ed Bitter z żalem spoglądał, jak znika na schodach pod pokład. Z drugiej strony, pomyślał, może to i lepiej. Nie mógł od niej wzroku oderwać i prędzej czy później mogłaby go przyłapać na taksowaniu jej wzrokiem. Kiedy o zachodzie słońca powrócili na Plantację, Dick powrócił do dyskusji o lataniu z Brandonem Chambersem, a reszta rozgrywała nad wyraz hałaśliwą partyjkę monopoly w salonie. Ed Bitter siedział milcząc na stronie, obserwując graczy i pijąc więcej, niż powinien sobie pozwolić. Nie mógł oderwać oczu od Sary, szalejącej przy stole, na którym grano w monopoly. Kiedy wreszcie partia dobiegła końca, Ann Chambers nastawiła znowu gramofon i przeszła do stolika ojca. Czekała tam cierpliwie, aż została zauważona. — Potrzebujesz czegoś, kochanie? — zapytał pan Chambers. — Nie, tylko stoję ze smutną miną i czekam, aż mnie ktoś zaprosi do tańca. — Ty z nią zatańcz, Dick — polecił pan Chambers. — Ja jestem stary, gruby i zmęczony, więc położę się już do łóżka.

— Zatańczę — odparł Canidy, wstając. — Ale że jestem młody, chudy i zmęczony, też zaraz potem położę się do łóżka. A niech tam, pomyślał Ed, podchodząc do Sary. Ta wstała i odwróciła się do niego, jeszcze zanim podszedł, jakby z góry wiedziała, że idzie właśnie do niej. Ich spojrzenia spotkały się, ona spojrzała gdzieś w bok, ale po chwili wróciła wzrokiem do niego i popatrzyła mu prosto w oczy. Podszedł i położył jej rękę na ramieniu, a może w pół minuty później, kiedy poczuł jej ciepło, zaczął cały drżeć. Kiedy płyta się skończyła, oddał Sarę Bershinowi i ruszył prosto do baru, by podwójną czystą whisky uspokoić rozognione tańcem i bliskością dziewczyny ciało. Doskonale wiedział, że wypicie tego drinka to akurat najgorsze, co mógł zrobić w tej sytuacji, ale nic innego nie przyszło mu na myśl. Pozostać z nią teraz w tym pokoju, po tym, jak Canidy rzeczywiście poszedł spać, było by chyba jeszcze gorsze. Zresztą Sue–Ellen też już poszła. Nie miał czego szukać z tymi dzieciakami. Stał przy oknie, gdy ujrzał błysk i chwilę później usłyszał huk pioruna. Burza idzie, pomyślał. O cholera, kabriolet został z opuszczonym dachem. Deszcz wszystko zaleje. No dobra, przynajmniej mam jakąś wymówkę, żeby się stąd wynieść. Postawię dach i idę spać. Wyszedł z pokoju siatkowymi drzwiami za barem, unikając przejścia przez salon. Obszedł cały dom i dotarł do ganku, przed którym stał samochód. Otworzył kufer, schował do niego pokrowiec, którym nakryty był po złożeniu dach, wsiadł do samochodu i zapalił silnik, by hydrauliczny silnik podniósł i rozłożył stelaż, na którym rozpięta była płachta dachu. Właśnie pochylał się nad siedzeniami, by nacisnąć przycisk blokady mechanizmu rozkładającego, kiedy obok samochodu pojawiła się Sara. Znowu spojrzeli sobie w oczy, ale tym razem, mimo rumieńca, nie odwróciła oczu. — Wybierasz się na przejażdżkę? — zapytała jakoś tak dziwnie, jakby coś ściskało jej gardło. — Nie, tylko podnosiłem dach — odparł równie niezręcznie.

Rany, co się dzieje? Serce mi tak wali, że aż echo słychać. — A co, chciałabyś się przejechać? Bez słowa wsiadła i zamknęła za sobą drzwi. Pojechali gruntową drogą na pas startowy. Żadne z nich nie powiedziało ani słowa, dopóki nie zatrzymał się obok stojącego na jego krańcu Beecha Staggerwinga. Spojrzał na nią i zobaczył, że ona też na niego patrzy. Zebrał się na odwagę i pogładził jej policzek grzbietem dłoni. — Jezu! — westchnął. Uśmiechnęła się i przycisnęła jego rękę do policzka. Nigdy jeszcze nie widział tak jaśniejących oczu jak jej teraz. — Jezu! — przedrzeźniła go, uśmiechając się jeszcze szerzej. — Cały się trzęsę — przyznał. — Ja też — odparła. Sięgnęła do stacyjki i przekręciła kluczyk, wyłączając silnik. Wciąż nie puszczając jego ręki, podniosła rozdzielający ich podłokietnik i przysunęła się do niego. Przytulił ją mocno i zagłębił twarz w jej włosach. Czuł piersi napierające na niego. Minęła jakaś niewyobrażalnie długa, jak mu się zdawało, chwila, zanim ją pocałował. Najpierw we włosy, potem w szyję, w czoło, a dopiero na samym końcu w usta. Kiedy tam wreszcie dotarł, jej wargi rozsunęły się i poczuł, jak jej język pieści jego usta. Gładziła go po twarzy, karku i włosach, ale po chwili zabrała rękę. Przestraszył się, że to koniec, że pobawiła się z nim trochę i oto za chwilę będzie się chciała wyrwać, ale zauważył, że opuściła rękę po to, by rozpiąć guziki bluzki. Zalała go kolejna fala gorąca. Sara ściągnęła bluzkę i zdjęła stanik, a po chwili była już całkiem naga. I znowu zbliżyła się do niego. Zaczęli się znów całować i pieścić, a w trakcie pieszczot Sara go rozebrała. *** Po wszystkim odwiózł ją do domu. Prawie dojeżdżali już do pałacu, kiedy powiedziała: — Wysadź mnie tutaj, dalej pójdę na piechotę. Jeśli wrócimy oddzielnie, nikt nie będzie podejrzewał, że byliśmy razem. Zatrzymał samochód. Ruszyła do domu, kryjąc się w cieniu

drzew. Kiedy otworzyła siatkowe drzwi na werandę, wrzucił z powrotem bieg i podjechał pod stodołę, gdzie zaparkował Buicka. Wyłączył silnik i oparł się ramionami o kierownicę, próbując uporządkować wypadki dnia. Wreszcie wysiadł z samochodu, zatrzasnął drzwiczki i ruszył nad rzekę. Zawsze lubił wieczorami siadywać nad rzeką, w ciemności i ciszy patrzeć na przepływającą nieopodal wodę. Siedząc tak w ciemności i ciszy, zauważył łódź przy przystani, jakiś baran zostawił światło w kabinie. Nie pamiętał, czy cumując podłączył kabel, zasilający łódź z brzegu. Jeśli nie, to do jutra akumulator siądzie i nie da się zapalić silnika. „Time Out” zacumowany był dziobem w dół rzeki, a gniazdo do podłączania zasilania z brzegu znajdowało się na rufie, tuż przy tylnej krawędzi nadbudówki. Schodami zszedł w dół, tuż przed dziób jachtu i ruszył ku rufie, by sprawdzić kabel i wyłączyć pozostawione światło. Przechodził wzdłuż okien kabiny, kiedy miał wrażenie, że coś się poruszyło wewnątrz. W pierwszej chwili pomyślał, że to złodziej zakradł się na pokład. Podszedł najszybciej i najciszej jak umiał, do bulaja. Zasłonka była zaciągnięta, ale nie do końca. Pomiędzy jej połówkami pozostało akurat tyle miejsca, by mógł zajrzeć do środka. W pierwszej chwili nie mógł uwierzyć własnym oczom. Była to najbardziej szokująca scena, jaką widział w swoim życiu. Na łożu w głównej sypialni byli Dick Canidy i Sue–Ellen Chambers. Oboje nadzy, jak ich pan Bóg stworzył, Canidy leżał na plecach, a żona jego kuzyna siedziała na nim, poruszając się rytmicznie i masując swoje piersi. Na jej twarzy widniał wyraz ekstazy. Wściekły odwrócił się na pięcie i ruszył schodami na górę, na trawnik przed domem i do samego domu. Na werandzie paliły się światła, ale w oknach było ciemno. Wszyscy najwyraźniej poszli już do łóżek. Spojrzał na zegarek. Już wpół do pierwszej? Czyżby tak długo był z Sarą? Boże, jak ten czas szybko minął. Z werandy wszedł do salonu, tą samą drogą, którą go opuścił, przez siatkowe drzwi za barem po lewej. Przy framudze był tam wyłącznik, do którego sięgnął teraz, żeby zapalić światło, ale

zanim go nacisnął, przypomniał sobie o drugim, umieszczonym pod barem. Podszedł tam i włączył światło, po czym wziął z półki butelkę whisky. Wrzucił do szklaneczki kilka kostek lodu z małej lodówki pod szynkwasem, następnie nalał do szklaneczki dużo ciemnego płynu. Pociągnął tęgi haust i odstawił szklaneczkę na bar. Oparł się łokciami o bar i opuścił głowę, obejmując ją dłońmi. Jezu, i co on teraz ma z tym wszystkim zrobić? Co zrobić z wiedzą, której wcale nie chciał? Co powie Markowi? Co zrobi z tym łajdakiem Canidym? Żona jego kuzyna okazała się dziwką, a jego „przyjaciel” niewartym splunięcia degeneratem. Bo przecież dżentelmen nie zrobiłby czegoś takiego krewnym gospodarza… — To z mojego powodu? — zapytała Sara Child. — Co tu robisz? — zapytał zaskoczony Ed. — Wyglądałam przez okno. Wreszcie doczekałam się twojego powrotu znad rzeki. — Aha — mruknął. Spojrzał na nią. Stała przed barem w szlafroku i wyglądało na to, że nie miała pod nim zbyt wiele. — Jeśli martwisz się z mojego powodu, to daj sobie spokój. Nie musisz się do niczego poczuwać. — Prawdę mówiąc, martwiłem się zupełnie czym innym. — Chiny? — Tak — skłamał. Canidy miał rację z tym kłamaniem. Rzeczywiście, było z tym, jak z dupczeniem. Jak się człowiek przyzwyczai, to mu idzie coraz lepiej. — Chodź — powiedział. — Wynośmy się stąd, zanim wszystkich pobudzimy. Uśmiechnęła się i pokiwała głową. Sięgnął pod bar i zgasił światło, po czym poprowadził ją przez ciemny salon, a potem przez jadalnię do holu i schodów. Nie miał pojęcia, który pokój był jej, i naprawdę zdziwił się, kiedy poszła za nim aż do korytarza w zachodnim skrzydle. Przecież ciotka Jenny zwykle kwaterowała panów w zachodnim skrzydle, a panie we wschodnim. Czyżby tym razem było inaczej? Doszedł już do swoich drzwi i nagle poczuł chęć, żeby ją tam zaciągnąć i powtórzyć to, co się działo w samochodzie. O

Boże, jaką miał na to ochotę! — Dobranoc — powiedział i pochylił się, by ją pocałować. Uchyliła się i zamiast tego objęła go. Nie wiedział zupełnie, co ma robić. Po chwili zapytała: — Słyszałeś kiedyś o wilku w owczej skórze? — Jezu! — wyrwało mu się. Uśmiechnęła się i dopiero teraz go pocałowała. Wymacał za plecami klamkę do pokoju i nacisnął ją. Uśmiechnęła się raz jeszcze i wepchnęła go do pokoju. Za drzwiami obrócił się i przekręcił zamek. Spojrzał jej w twarz. Znowu jaśniała jak wtedy, w samochodzie. — Boże święty, jakaś ty piękna! — Cieszę się, że tak uważasz — odparła z iskierkami szczęścia w oczach. Powoli sięgnęła do węzła paska, którym związany był szlafrok. Rozwiązała go i puściła, pozwalając tkaninie opaść na podłogę. Rany boskie, to było nawet łatwiejsze, niż myślałem! Miał rację, że niewiele pod niego włożyła. Okazało się, że nie miała na sobie nic. — Saro, ja… Pokręciła głową i zatkała mu dłonią usta. — Nie mówmy nic, czego byśmy mieli rano żałować — powiedziała. Odwróciła się i podeszła do łóżka, ściągając z niego narzutę.

IV 1 Oficerskie kwatery gościnne baza lotnictwa Marynarki Anacostia Waszyngton 16 czerwca 1941 roku, 16.45 O 8.15 rano adiutant admirała wręczył porucznikom Edwinowi Bitterowi i Richardowi Canidy’emu kopertę, zawierającą bilety na pociąg z Waszyngtonu do Nowego Jorku i kartkę, na której na maszynie wypisano dwa adresy: Kmdr por. G. H. Porter Sekcja Przydziałów Specjalnych Biuro ds. Personalnych Dowództwa Marynarki pok. 213 paw. G–34, Mail, „Waszyngton CAMCO apartament 1745 Rockefeller Center 1230 Szósta Aleja Nowy Jork Po wręczeniu kartki odwiózł ich admiralską limuzyną do dowództwa lotniska, gdzie dopilnował, by nic nieprzewidzianego nie było w stanie pozbawić ich miejsc w samolocie kurierskim R–4D, używanej przez Marynarkę wersji Douglasa DC–3, dwusilnikowego samolotu pasażerskiego, który zrewolucjonizował komunikację lotniczą w Stanach Zjednoczonych. R–4D wykonywał codzienny przelot okrężny na trasie z Waszyngtonu do Key West, po drodze odwiedzając

wszelkie obiekty Marynarki, które zgłosiły potrzebę przewiezienia czegoś lub kogoś na tej trasie drogą lotniczą. Prócz przystanków „na żądanie”, na trasie było kilka stałych miejsc lądowań, w tym Pensacola. W Waszyngtonie wylądowali parę minut po drugiej, zameldowali się w kwaterach i pojechali taksówką do kompleksu Dowództwa Marynarki, który zajmował olbrzymi obszar Washington Mail, pokryty na początku poprzedniej wojny całym miastem prowizorycznych w założeniu baraków, z których jednym był G–34, w którym mieli się zameldować. Od kilku lat wszyscy siedzieli tu na walizkach, czekając na odwlekające się z roku na rok oddanie do użytku nowego kompleksu nowoczesnych budynków biurowych, które miały pomieścić wszystkie dowództwa i sztaby sił zbrojnych pod jednym dachem. Budynek stawiała Administracja Robót Publicznych, ukochane dziecko Roosevelta, element jego Nowego Ładu, nic więc dziwnego, że na budowie panował nieład i co chwila wybuchały jakieś afery. Większość admirałów i generałów nie była zachwycona perspektywą przeprowadzki do betonowego molocha, który z racji pięciokątnego obrysu nazywano Pentagonem. Im kojarzył się raczej z Pentagramem — diabelską sztuczką Roosevelta, który chciał ich wyrwać z rozrzuconych po całym mieście przytulnych biur i zgromadzić w jednym miejscu i pod jednym dachem, pewnie po to, jak szeptano po kątach, żeby nie spiskowali przeciw jego coraz bardziej absolutnej władzy. Na razie jednak Pentagon stał rozgrzebany, a dowództwa po staremu gnieździły się w barakach. Wkrótce okazało się, że komandor Porter nie miał pojęcia, w jakim celu do niego przybyli. Wiedział tylko, że otrzymał rozkaz zwolnić ich z Marynarki jak najszybciej i jak najsprawniej, „dla dobra służby”. Polecenie zdziwiło go o tyle, że przecież od maja prezydent wprowadził w siłach zbrojnych stan podwyższonej gotowości bojowej i zamrożono jakiekolwiek zwolnienia. Ci dwaj musieli zdrowo namieszać, skoro mimo to ich wyrzucano. Znał przecież z autopsji kilka przypadków, kiedy dekret prezydenta poważnie utrudnił pozbycie się paru naprawdę

zepsutych jabłek. Canidy domyślił się w ciągu kilku minut, że komandor Porter nie ma pojęcia o tym, że wyruszają do Chin bronić demokracji i amerykańskiego stylu życia przez zakusami podstępnych Japończyków. Na jego miejscu w tej sytuacji pewnie też by pomyślał, że polecenie wyrzucenia dwóch zdrowych poruczników z Marynarki tuż przed wybuchem wojny, której wszyscy w Waszyngtonie zdawali się spodziewać lada chwila, musiało wynikać z chęci zaoszczędzenia służbie wstydu przy konieczności sądzenia tych dwóch za to, co zrobili. Swoją drogą, ciekawe, co to było? Złapali ich z ręką w pułkowej kasie? Komandor potraktował ich uprzejmie, ale oficjalnie, tak jak na to w jego opinii zasługiwali. Poinformował ich także, że według regulaminu przejdą teraz badania lekarskie, a w tym czasie on zajmie się przygotowaniem ich papierów. Na protesty, że zaledwie sześć tygodni temu przechodzili kompleksowe lotnicze badania lekarskie w szpitalu Marynarki, odparł im, że przez sześć tygodni stan ich zdrowia mógł się znacząco pogorszyć. Poza tym, wtedy były to badania lotniczo — lekarskie, a w regulaminie jest napisane, że zwalniany ze służby ma przejść badania lekarskie ogólne. Kiedy zjawili się w szpitalu, dowiedzieli się, że badania zaczynają się od badania krwi, na które należy się stawić na czczo do godziny 8.00 rano, w związku z czym mają się stawić na nie jutro rano. — Spójrz na to od jaśniejszej strony, Eddie — powiedział Canidy, kiedy wychodzili ze szpitala. — Przy odrobinie szczęścia zdążymy do rana coś przelecieć. — Chryste, czy ty potrafisz myśleć tylko o jednym?! — wybuchł Bitter. Coś go gryzie, domyślił się Canidy. Pewnie chodzi o to, że wychowankowie Akademii, którzy poważnie myślą o tym, żeby zostać admirałami, nie opuszczają Marynarki „dla dobra służby”. Lodowata uprzejmość komandora Portera musiała dodatkowo utwierdzić go w obawach o swoją przyszłość. — Chodźmy gdzieś zrzucić mundury — powiedział Canidy — i zafundujemy sobie dobry obiad. A potem może pójdziemy do

kina? Bitter uśmiechnął się blado. Kiedy powrócili do kwater, czekał tam na nich wysoki, przystojny podporucznik Sił Powietrznych Armii. Miał na sobie zieloną kurtkę mundurową, na której połyskiwały srebrne skrzydła pilotów wojsk lądowych. Kurtka ściśnięta była błyszczącym skórzanym brązowym pasem z poprzeczką, a pod nią porucznik nosił różowe mundurowe bryczesy. Na nogach wyciągniętych przed siebie i opartych na niskim stoliku przed fotelem miał wysokie buty do konnej jazdy wypucowane do lustrzanego połysku. Spod przekrzywionej na głowie czapki wystawały krótko przycięte blond włosy. Czapka poddana została zwyczajowej wśród pilotów Armii deformacji — wyjęto z niej sztywnik, tak że rondo oklapło i zwisało nad uszami. Zwykle, kiedy żandarmeria miała jakieś zastrzeżenia do tak upiększonego nakrycia głowy, piloci tłumaczyli, że według przepisów mundurowych muszą latać w tych czapkach i jednocześnie zakładać na uszy słuchawki, odkąd ich samoloty wyposażono w radiostacje. Ponieważ nikt nie pomyślał o tym, że jeden wymóg przeczy drugiemu, muszą sobie jakoś radzić. Oczywiście, w czapkach dawało się latać tylko największymi i najnowocześniejszymi bombowcami o zamkniętych kabinach, w pozostałych samolotach po prostu nie było na nie miejsca, ale kto będzie sprawdzał pilotowi przydział, czy ma prawo zakładać słuchawki na czapkę? I skąd żandarm miałby to wiedzieć? — Co ty tu, u licha, robisz, Jim? — zapytał Canidy. Porucznik pokazał w uśmiechu olśniewająco białe zęby, ale nawet mu do głowy nie przyszło, żeby wstać przy wyższych stopniem oficerach. Canidy podszedł do niego i podał mu rękę. — Przyszedłem was wyswobodzić z tej marynarskiej spelunki — powiedział, zataczając ręką koło w elegancko urządzonym holu klubowym kwater. — To raczej ja się powinienem was zapytać, co wy tu, do cholery, robicie? A zwłaszcza, co robicie tutaj, zamiast u mnie w domu? — Eddie — przypomniał sobie o towarzyszu Canidy — poznaj

Jima. Jim Whittaker, Ed Bitter. Bitter uśmiechnął się nieznacznie. Oto poznał kolejnego Cani — dy’ego — człowieka, na którego mógł liczyć, że w czasie najbliższej godziny narobi im jakichś kłopotów. Uścisnęli sobie ręce. — Podpadłeś razem z nim, czy tylko go eskortujesz? — zapytał Jim. — Jesteśmy razem — odparł nieszczególnie zachwycony dowcipem Bitter. — Jak tyś mnie tu znalazł, u licha? — zainteresował się Canidy. — Kiedy zadzwoniłem do Pensacola i zaczęli mnie odsyłać od Annasza do Kajfasza, kręcąc przy tym strasznie, odłożyłem słuchawkę i zadzwoniłem raz jeszcze. Tym razem podałem się za adiutanta generała, nie wdając się w szczegóły na temat nazwiska, i powiedziałem, że szef absolutnie, koniecznie i nieodwołalnie musi się natychmiast z wami skontaktować w sprawie ważnej dla obronności kraju. Trochę się certowali, ale w końcu podali mi ten adres. Przyjechałem tu prosto z lotniska. Co się dzieje? — Jedziemy do Chin — odparł Canidy. — Dick! — zaprotestował Bitter. — Do Chin? — Whittaker potarł szczękę. — No, stąd to się do Chin raczej nie dostaniecie. Będziecie musieli pojechać do San Francisco, popłynąć przez Ocean Spokojny i jeszcze potem w górę Jangcy… Canidy roześmiał się. — A w ogóle, co ty tu robisz? Lepiej późno niż wcale? — Przepraszam za tę historię wtedy. Miałem problemy z przełożonymi. Czy u was w Marynarce używają zwrotu „nie cierpiące zwłoki okoliczności służbowe”? — Co chwila. — No właśnie. W lotnictwie Armii tłumaczy się je na zwykłą angielszczyznę jako jesteś z rezerwy i urlop ci się nie należy”. Canidy zaśmiał się donośnie. Ed Bitter stropił się widząc trzech wyższych oficerów Marynarki patrzących na nich z wyraźną dezaprobatą od

sąsiedniego stolika. — Opowiedz mi o Chinach — poprosił Jim. — Wiem o nich pewnie mniej od ciebie, ale spróbujmy. Co chcesz wiedzieć? — To po co tam jedziesz, mądralo? — Żeby się wydostać z Marynarki i dostać sześć stów miesięcznie. — Amerykańska Grupa Ochotnicza — pokiwał głową Whittaker. — U nas, na Randolph Field też prowadzili nabór. — I co, wywiesili plakaty? Skąd o tym wiesz? — Chesty i Bill Donovan byli wtedy w Teksasie, dowiedziałem się od nich. Jego firma dostała kontrakt na rozbudowę bazy i lotnisk zapasowych. W każdym razie, zaprosili mnie na obiad do kasyna. Siedzieliśmy w czwórkę, Chesty, Donovan, dowódca bazy i ja. Żebyś wiedział, jak mnie szanują od tej pory w dywizjonie… Tym razem roześmiał się Bitter. — Spytałem Donovana, co to za cyrk z tymi ochotnikami, więc mi opowiedział. — Co wiesz? — Że patriotycznie nastawionych, zdolnych, młodych pilotów namawia się do zgłaszania na ochotnika do wyjazdu do Chin i udawania tam chińskich pilotów, zanim FDR nie uda się nas wepchnąć do wojny na całość. No, może nie wyraził tego w tych dokładnie słowach, ale sens był właśnie taki. Znowu się roześmieli. — Nikt mi nie proponował — ciągnął Jim — ale nawet gdyby, to nie chciałbym tego smrodu dotykać trzymetrową tyczką. Co wam odbiło, żeby się zgłosić? — Mówiłem, dzięki temu uda mi się wyrwać z Marynarki — odparł Canidy. — Gdybym zaczekał, aż upłyną moje cztery lata, mogłaby się już zacząć ta wojna, o której wszyscy mówią, i wtedy bym się już nie zdołał wydostać. — Z tego, co mówił Donovan, Amerykańska Grupa Ochotnicza zajmuje się głównie rzucaniem amerykańskich chrześcijan na pożarcie japońskim lwom. — Słuchajcie, chyba nie powinniśmy w ogóle prowadzić tej

rozmowy w publicznym miejscu — wtrącił się milczący dotąd Bitter. — Nie wiem, czy w ogóle powinniśmy. Nie chcę, żeby to zabrzmiało, jakbym się czepiał, ale… — Zawsze staram się traktować zawodowych lotników Marynarki uprzejmie, bo nie są winni swego upośledzenia, ale ten twój kumpel z pierścionkiem na palcu zaczyna mi działać na nerwy — powiedział Jim do Canidy’ego. — Zawsze wtrąca się w cudze rozmowy? — Chce dobrze — odparł Dick. — Zresztą, chyba ma rację. Chodźmy do naszego pokoju, żebyśmy się mogli pozbyć mundurów. — I spakować — dorzucił Whittaker. — Nie będziecie tu nocować, mowy nie ma. Obaj. — Dostrzegając wyraz niepewności na twarzy Bittera, wyjaśnił. — Mam tu dom. Miejsca jest dość dla wszystkich. I nie ma żadnych admirałów. — A poza tym jest za darmo — uzupełnił Canidy. — Ed, powiedz panu „dziękuję”. — Dziękuję. Bitter nie był przekonany, że to dobry pomysł, ale uznał, że lepiej będzie im towarzyszyć. Nie chciałby się jutro tłumaczyć komandorowi Porterowi, że nie zdążyli na ósmą na badania do szpitala, bo nie miał pojęcia, gdzie się podział porucznik Canidy. Na pierwszy rzut oka widać było, że Canidy i ten Whittaker odlani są z jednej formy. Razem byliby pewnie w stanie nieźle narozrabiać. Idąc na górę schodami, Whittaker zapytał Bittera, czy nie ma do niego żalu o tę uwagę na temat sygnetu Akademii Marynarki, noszonego przez wszystkich absolwentów uczelni. — Ależ skąd — odparł Bitter. — My, pierścionkowcy, zawsze bierzemy poprawkę na umundurowanych cywilów. — No cóż, chyba można się w tej odpowiedzi dopatrzyć znamion poczucia humoru — ocenił z zadumą Jim. — Pieprz się — prychnął rozbawiony Bitter. Nie był w stanie gniewać się na Whittakera. — A poza tym, stary, szczerze ci współczuję. Mamy ze sobą coś wspólnego. — O? A cóż to takiego?

— Obu nam w życiu wypadło spać w jednym pokoju z Canidym. Chrapanie można jeszcze wytrzymać, ale ten smród… — No proszę, rzeczywiście coś nas łączy. — Znamy się z Dickiem od bardzo dawna — wyjaśnił Jim. — Mieszkaliśmy razem w szkolnym internacie, w St. Mark’s. — Ja chodziłem do Phillips Exeter — odparł Bitter. — No proszę, jaki ten świat mały — ironicznie podsumował Canidy. I wtedy przypomniał sobie wizytę u ojca. — Jim, pamiętasz Vollmera? — Wstydliwy sekret Moniki Carlisle? Jasne, że pamiętam. Nie sposób go zapomnieć. — Niedawno wpadłem z wizytą do starego i dowiedziałem się, że Vollmer jest w Maroku. — A co on tam, do cholery, robi? — Pojęcia nie mam — przyznał się Dick. — Ale chyba mogę się domyślać… — O, tak. To na pewno — zgodził się Jim, wymieniając z Dickiem znaczące spojrzenia. Eda Bittera rozpierała ciekawość. Monica Carlisle była gwiazdą filmową, obdarzoną pięknym biustem i długimi blond włosami, które tajemniczo przesłaniały jej pół twarzy. Jej specjalnością były role niewinnych dziewcząt, które właśnie przestawały być niewinne. — Co za wstydliwy sekret Moniki Carlisle? — Nasz stary szkolny kumpel — wyjaśnił Whittaker. — W tym samym wieku co wy, więc albo święta dziewica powiła dziecię w wieku ośmiu lat, albo jest o wiele starsza, niż większość przypuszcza. I wianek straciła też jakby wcześniej. — Żartujecie? — zapytał autentycznie zdumiony Bitter. — Jego ojcem był Niemiec. Erik pojechał potem do niego i tam studiował. Gdyby został, pewnie by go wzięli do niemieckiego wojska, a gdyby wrócił, to my byśmy go wzięli, więc nic dziwnego, że drapnął do Maroka i chce tam przeczekać. — Dobrze zrobił — podsumował Jim. — My też powinniśmy się tam zadekować, zamiast pchać się na tajemniczy Daleki Wschód.

— My? — zdziwił się Canidy. — Jadę wkrótce na Filipiny — wyjaśnił Whittaker. — Rany boskie, chyba nie mówisz poważnie? — zatroskał się Canidy. W spojrzeniu Jima wyczytał, że to prawda. — To dlatego jesteś w Waszyngtonie? — Mniej więcej. Weszli do pokoju. Jim położył się wygodnie na łóżku, podkładając pod głowę ręce i opierając nogi na stojącej obok szafce. Odsunął na tył głowy swoją sfatygowaną czapkę i spoglądał od czasu do czasu na pakujących się Canidy’ego i Bittera. — Właściwie, Richard, wpadłem do Waszyngtonu zjeść kolację z naszym ukochanym zwierzchnikiem sił zbrojnych. Być może, jak utrzymuje Chesty, zdradził swoją klasę, i bez wątpienia zrobił mi świństwo, ale przecież nie wypada mi się odgrywać na biednym, kalekim staruszku, prawda? — To miło z twojej strony, Jim — odparł Canidy. — Szkoła St. Mark’s może być z ciebie dumna. Czyż może być dla śmiertelnika większe poświęcenie niż kolacja z Rooseveltami? — Nie chciałem, żeby to tak zabrzmiało — skromnie odparł Whittaker. — Jakaś gala? Czy tylko ty i wujek Franklin? — Wujek Franklin i ciocia Eleanor, oboje. — I pewnie Eleanor będzie gotować? — dołączył się Bitter, kontynuując żarty z prezydenta, które tamci dwaj najwyraźniej sobie stroili. — Jezu, żywię szczerą nadzieję, że nie — nie na żarty przeraził się Jim. — Paskudnie gotuje. — A w jakiż to sposób nasz zwierzchnik sił zbrojnych wyciął ci numer? — zainteresował się dalej Bitter. — Kiedy wstąpiłem do lotnictwa Armii na rok, obiecali mi, że zaraz po ukończeniu szkolenia zostanę przeniesiony do rezerwy. Dwa tygodnie po promocji ukazał się dekret, który wywrócił sytuację do góry nogami. Wszystkich rezerwistów zatrzymano na jeszcze jeden rok, a zawodowych też przez rok nie będą zwalniać do cywila. — Pierwsze słyszę — zdziwił się Bitter.

— Ja też — dodał Canidy. — Ale to by wyjaśniało stosunek do nas tego komandora z dowództwa. Jeśli jest tak, jak mówi Jim, to nikogo teraz nie zwalniają, chyba żeby go przyłapali, nie wiem, na sikaniu na flagę, albo czymś w tym rodzaju. — Co za komandor? — zapytał Whittaker. — Facet, który zajmuje się naszymi papierkami — wyjaśnił Canidy. — Przykro mi, że się tak wpakowałeś, Jim. — Tobie przykro? To co ja mam powiedzieć? — No cóż, jak się będziesz widział z tym swoim wujkiem Franklinem — włączył się znowu Bitter — to mu wygarnij, jakie ci świństwo zrobił. — Żebyś wiedział, że mam ochotę to zrobić. Bitter spojrzał na niego, zdziwiony pełnym goryczy tonem, jakim to powiedział, ale uznał, że znowu robią sobie z niego żarty. — Masz na dole Rollsa, czy mamy wołać taksówkę? — zapytał Canidy, stawiając walizkę przy drzwiach. — Mówiłem ci, że przyjechałem tu prosto z lotniska. Poza tym Rolls został w Jersey. Bitter teraz już był pewien, że sobie z niego żartują. — Możemy zadzwonić po taksówkę z dołu — powiedział. 2 — Po co ten mur? — zapytał Bitter, kiedy taksówka zatrzymała się przed domem przy Ulicy Q. — Wujek Chesty postawił go, kiedy FDR po raz pierwszy wygrał wybory — wyjaśnił Jim. — Miał chronić cywilizację w formie, jaką znamy, przed barbarzyńskimi Demokratami. Bittera złapał taki atak śmiechu, że musiał postawić swoją walizkę na chodniku. — Przecież ten mur ma z pięćdziesiąt lat! — wykrztusił po chwili i nagle coś zaskoczyło. — Chesty? „Chesty” Whittaker? Chesley Hay — wood Whittaker? — Jeden i ten sam — odparł Jim. — Znasz go? — To kumpel mojego wuja Brandona. Chyba mój ojciec też go

zna… — Brandona i co dalej? — Brandona Chambersa. — Tego od gazet? — zapytał Jim i zaczekał, aż Bitter potwierdzi. Potem wyjął z kieszeni klucz i otworzył nim drewnianą furtkę. Pchnął ją na oścież i wskazał drogę Canidy’emu i Bitterowi. Kamerdyner Paul otworzył drzwi domu, kiedy weszli na ganek. — Dzień dobry panu — powitał Whittakera i widząc Dicka, dodał: — Witamy ponownie, panie Canidy. Proszę postawić bagaże, zajmę się nimi. — Witaj, Paul. Czy wuj jest w domu? — Właśnie wysłałem po niego samochód, proszę pana. Panna Chenowith jest w bibliotece. — W takim razie złożymy jej wizytę. Możesz nam tam przynieść piwo, Paul? Chyba żebyś wolał coś mocniejszego, Ed? — Piwo wystarczy, dzięki. — Oczywiście, proszę pana. Canidy i Bitter podążyli za Whittakerem, który przeszedł na drugą stronę wielkiego holu i otworzył drzwi. Cynthia Chenowith siedziała na kanapie, czytając gazetę. Podniosła wzrok znad niej, kiedy weszli. — No, nareszcie trafiłeś do domu — powiedziała. — Wuj się już niepokoił. — Porucznik Marynarki Edwin Bitter, oficer i dżentelmen — przedstawił nowego gościa Jim. — Ed, poznaj pannę Cynthię Chenowith. Ale nie rób sobie nadziei. Nie tylko Canidy smali do niej cholewki, ja także jestem w niej zakochany od czasu, gdy ona miała osiem lat, a ja pięć. Cynthia uśmiechnęła się do Bittera. — Pańska mama nie przestrzegała pana, panie poruczniku, że kto z kim przestaje, takim się staje? Cześć, Canidy. — Witam panią, panno Cynthio — odparł Canidy, parodiując południowy akcent i gnąc się w pół. — Mogłeś zadzwonić — skarciła Jima Cynthia. — Nawet nie wiedzieliśmy, czy wsiadłeś do tego pociągu. To było bardzo

nieodpowiedzialne z twojej strony. Czy ty nigdy nie dorośniesz? — Znowu ta pora miesiąca? — odparował bez zastanowienia Jim. — Idź do diabła! — syknęła i, z twarzą czerwoną z wściekłości i zażenowania, wybiegła z pokoju. — Co cię ugryzło? Musiałeś jej to powiedzieć? — zapytał Canidy. — Kim ona, do cholery, jest, żeby do mnie w ten sposób mówić, moją matką, czy co? A poza tym, odkąd to stajesz po jej stronie przeciw mnie, co? Co wyście tu robili, jak mnie nie było? — Nie dobierałem się do niej, Jim, jeśli o to pytasz — odparł Canidy. — Nie żebym nie miał ochoty. — No to o co chodzi? — Może to przypadek obustronnej głębokiej niechęci, Jimmy? — wysnuł teorię z niewinną miną Canidy. — Z mojego doświadczenia wynika, że właśnie z tego powodu kobieta i mężczyzna skaczą sobie do gardeł, ilekroć się spotkają. — Hmm, Dick ma chyba rację — włączył się Bitter, z trudem zachowując kamienną twarz. — Bo przecież chyba nie dlatego, że się nawzajem lubicie, prawda? — A, pieprzyć to! — Jim Whittaker przeciął dyskusję, zanim ci dwaj na serio dobiorą się do niego. Chwilę później młoda Murzynka w fartuszku i czepku pokojówki wniosła tacę z trzema butelkami piwa i trzema szklankami, którą postawiła na stoliku obok kanapy. Kiedy wychodziła, do biblioteki wróciła Cynthia Chenowith. — Czy mam pani też coś przynieść, panno Chenowith? — zapytała. — Nie, dziękuję — odpowiedziała Cynthia i spojrzała na Canidy’ego. — Jim przeprasza — powiedział Canidy. — Powiedz „przepraszam”, durniu! — Przepraszam. — Przyjmuję i sama też przepraszam. Nie miałam prawa robić ci wymówek. — To co, zawieszenie broni?

— Zawieszenie broni. — No, teraz lepiej — ocenił Canidy. Uczynił w powietrzu znak krzyża. — Bądźcie pobłogosławione, moje dzieci. Idźcie w pokoju i więcej nie grzeszcie. Cynthia uśmiechnęła się i pokręciła głową. — Coś mi się zdaje, że to nie jest twoja pierwsza butelka dzisiaj — rzuciła Jimowi. Znowu się zaczyna, pomyślał Canidy. Tym razem jednak Whittaker tylko się uśmiechnął. — Mądry Bóg zrównoważył twoją zapierającą dech w piersiach urodę, niewiasto, dając ci paskudną, podejrzliwą naturę. A poza tym masz rację. Wypiłem już dwie w Anacostia, czekając na Dicka. — Co cię sprowadza do Waszyngtonu, Dick? — zapytała Cynthia. — Jesteśmy przejazdem w drodze do Nowego Jorku. — Są przejazdem po drodze, ale do Chin, a nie do Nowego Jorku — poprawił Whittaker. — Dasz wiarę, że ci kretyni zgłosili się do Amerykańskiej Grupy Ochotniczej? — Naprawdę? Bitter był tak zaskoczony, że nie wiedział, co powiedzieć. Ton tego pytania dowodził, że panna Chenowith doskonale wiedziała, co to takiego AGO i czym się zajmuje. — Tak więc wydaje mi się — ciągnął Whittaker — że powinnaś ich przynajmniej nakarmić i napoić, zanim pojadą do tych swoich Chin. Nie zaszkodziłoby także w inny sposób dać im do zrozumienia, że my tu, na domowym froncie, doceniamy ich wysiłki i poświęcenie. Zanim zdobyła się na jakąś ciętą odpowiedź, drzwi otworzyły się i do biblioteki wpadł jak bomba „Chesty” Whittaker. — Dick! — wykrzyknął. — Wróciłeś! Jak miło! — Przestaniesz się tak cieszyć, kiedy się dowiesz, z jakiego powodu wrócił — odparł kwaśno Jim. — Nazywam się „Chesty” Whittaker — podał rękę Bitterowi. — Ed Bitter — przedstawił się Bitter. — Ed jest siostrzeńcem Brandona Chambersa — uzupełnił Jim. — W takim razie witam z podwójną serdecznością.

— Moim ojcem jest Chandler Bitter, panie Whittaker. Zna go pan może? — Mój Boże, co syn Chana Bittera robi z tymi dwoma obwiesiami? — Za jednego z nich się co chwila wstydzi — wyjaśnił Jim — a z drugim jedzie do Chin. „Chesty” Whittaker obrócił się do Canidy’ego i obrzucił go uważnym spojrzeniem. — Zaciągnąłeś się do AGO, Dick? Canidy skinął głową. — Mam nadzieję, że wiesz, co robisz. — To podobno ma coś wspólnego z obroną jakiejś tam demokracji, ale najważniejsze, że poza tym płacą sześć stów na miesiąc — wyjaśnił Dick. — A słyszałeś, że Jima wysyłają na Filipiny? Canidy raz jeszcze kiwnął głową. „Chesty” Whittaker podał rękę Cynthii. — Miło cię widzieć, moja droga. — Z przyjemnością przyjęłam zaproszenie, panie Whittaker. — A czy mogę cię jeszcze bardziej niecnie wykorzystać i poprosić, byś dotrzymała towarzystwa tym dwóm, podczas gdy my z Jimem pojedziemy na kolacyjkę z miłościwie nam panującym? — Z przyjemnością. Właśnie o tym mówiliśmy, kiedy pan przyszedł. No tak, nikt kto nie widział Chesty’ego, jak się wymykał bladym świtem z jej apartamentu nad garażem, nawet by nie podejrzewał, że są kochankami, pomyślał Canidy. Pojawił się kolejny gość. Chesty odwrócił się i powitał go, a potem przedstawił reszcie. — Chciałbym państwu przedstawić mojego znajomego, mecenasa Stanleya Fine’a. Fine uścisnął rękę Cynthii, Canidy’emu i Bitterowi. Canidy poznał go natychmiast, gdy tylko spojrzał z bliska w jego oczy. — Myśmy się już spotkali, panie mecenasie. Na gruncie zawodowym. Na twarzy Fine’a odmalowało się zdziwienie. — Bronił mnie pan w sprawie, w której byłem oskarżony o

podpalenie — podpowiedział Dick. — Mój Boże! — wykrzyknął po chwili Fine. — Syn wielebnego Canidy’ego z Cedar Rapids, prawda? — Zgadza się. — Podpalenie? — głos Jima wyrażał absolutną fascynację. — Podpalenie i spowodowanie obrażeń przez detonację ładunku wybuchowego — uzupełnił Canidy, uśmiechnięty od ucha do ucha. — Pewien chłopiec nazwiskiem Erik Vollmer i ja zostaliśmy oskarżeni o próbę podpalenia Cedar Rapids i zamach na nauczyciela. Mało brakowało, a byśmy wylądowali w ciupie, gdzie pewna tłusta dama aż się paliła, żeby rozwiązać nasze „problemy z dostosowaniem się do społeczeństwa” i nas „zresocjalizowac”, kiedy pojawił się mecenas Fine na białym koniu i wydostał nas z jej szponów. Do końca życia będę pańskim dłużnikiem, mecenasie. — Cała przyjemność po mojej stronie — uśmiechnął się na wspomnienie tamtej sprawy mecenas. — Jak mu się to udało? I dlaczego ja nic nie wiem o tej sprawie? — zarzucił Canidy’ego pytaniami Jim. — To dość bolesne wspomnienie — wyjaśnił Dick. — Trzeba było widzieć tę staruchę. Nic dziwnego, że żaden z nas się nie chwalił. — E, nie było wcale tak trudno — machnął ręką śmiejąc się mecenas Fine. — Starczyło kupić nowego Studebakera. Roześmieli się obaj z Canidym. — Nowego Studebakera? — zapytał Chesty. On też nie miał pojęcia, o czym mowa. — W miejsce tego, którego Dick wysadził w powietrze na spółkę z Vollmerem. — Bardzo chciałbym poznać szczegóły tej fascynującej sprawy — odparł Chesty, spoglądając na zegar — ale w tej chwili nie mamy już czasu. Zostawmy to na później. — Jak się miewa wielebny Canidy? — zapytał Fine. — Dziękuję, wyśmienicie. — Słuchajcie, wszyscy zostajecie na noc, prawda? — zapytał Chesty. — Nikt nie będzie potrzebował transportu?

Wszyscy pokręcili głowami. — To dobrze. A więc pozostało nam z Jimem tylko się przebrać. 3 Klub „Mayflower” Waszyngton 16 czerwca 1941 roku, 22.20 Stanley S. Fine, wiceprezes ds. obsługi prawnej Continental Studios Inc. z niejakim zdziwieniem omiatał wzrokiem salę jadalną klubu. „Mayflower” nie był ani trochę tak elegancki, jak się tego spodziewał. Stoliki kiwały się, miejscami tapeta odstawała od ściany. Bywał w Kalifornii w dużo lepszych klubach, z dużo lepszą kuchnią. Tyle tylko, że brakowało im tutejszej atmosfery. Atmosfery wytworzonej przez stare, wielkie pieniądze białych anglosaskich protestantów i władzę, jaką im one dawały. Atmosfery, która zdawała się krzyczeć do Fine’a, że nie ma prawa tu przebywać, i że na zawsze pozostanie tu obcym, choćby nie wiadomo jaką fortunę zgromadził. A jednocześnie przecież Fine był tam i uważał, że jak najbardziej ma do tego prawo. Po powrocie do Kalifornii będzie się musiał z tego tłumaczyć. Może nawet będą jakieś problemy z nadmiernie wybujałym, ale wcale przez to nie mniej wrażliwym, ego co poniektórych ziomków. Będzie musiał powiedzieć żonie, że udało mu się wedrzeć do tej twierdzy WASP–ów 15. Jeśli jej powie, nie ma mowy, żeby ta wiadomość nie dotarła za jej pośrednictwem do żony jego szefa, a w rezultacie do Maxa Liebermanna. — Max — powie ciotka Sophie do Liebermanna, założyciela i prezesa Continental Studios — nie uwierzysz, co mi powiedziała Shirley. Kiedy Stanley był w Waszyngtonie, pan 15 WASP — White Anglo–Saxon Protestant — biały, anglosaski protestant; popularne określenie wyższych sfer nowoangielskiego patrycjatu Wschodniego Wybrzeża [przyp. tłum.].

Chesley nie tylko gościł go w swoim domu, ale jeszcze zaprosił go do klubu „Mayflower”! Dasz wiarę? Jeszcze nie tak dawno, zanim państwo nie wmieszało się w sprawy funkcjonowania wytwórni filmowych (na podstawie Ustawy Antytrustowej), do studia Continental należały prawie wszystkie kina w kraju. Tak się składało, że wszystkie z nich projektowała i budowała firma budowlana Whittaker Construction. W Nowym Jorku i innych wielkich miastach kina te zajmowały przeważnie partery biurowców. Biurowce te zaś były zazwyczaj własnością spółek, w których firma obrotu nieruchomościami Whittaker Properties i studio Continental miały kontrolne pakiety akcji. Niestety, Ustawa Antytrustowa i wynikająca z jej uchwalenia sprawa założona przez Departament Sprawiedliwości przeciw studiu, odebrały Continental prawo własności do kin. Na szczęście rząd miał za krótkie ręce, żeby okraść Liebermanna także z nieruchomości, na terenie których znajdowały się te kina. Firma prawnicza pułkownika Williama J. Donovana zadbała o to, by rządowy edykt, zabraniający studiom filmowym posiadania kin, nie spowodował zbyt wielkich strat. Dziki Bill znalazł w ustawie furtkę — jeśli własność studia znajdowała się w zarządzie innej firmy, nie związanej z produkcją filmową (w tym przypadku Whittaker Properties), studio nie musiało zbywać (z uwagi na Depresję i krach giełdy, dostałoby za nie nędzne grosze) akcji spółek, do których — tak się jakoś złożyło — należały nieruchomości, na terenie których — tak się jakoś złożyło — znajdowały się kina. Mariaż firm Whittakerów z Liebermannem był małżeństwem z rozsądku, któremu mało kto dawał szanse na powodzenie, ale które przetrwało wszystkie późniejsze burze. Max Liebermann spotykał wielokrotnie Chesleya Whittakera w Waszyngtonie, ale nigdy nie został zaproszony ani do niego do domu, ani tym bardziej do „Mayflower”. Wstępu za masywne drzwi tego klubu nie kupowały pieniądze. A już kogoś z wyraźnym niemiecko–żydowskim akcentem nie wpuszczono by tam na pewno.

Czy wujek Max będzie dotknięty tym, że Stanley został zaproszony tam, gdzie on nigdy nie był? Czy może raczej, z typowym dla siebie brakiem skromności, uzna to za jeszcze jedno potwierdzenie słuszności decyzji o wydaniu tej masy pieniędzy, które kosztowało wysłanie młodego Staną na studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Harvarda? Miejmy nadzieję, że to drugie. Wujek Max w ogóle odznaczał się filozoficznym podejściem do świata. Nieraz powtarzał, że ten świat jest bardzo mały i nigdy nie wiadomo, który czyn, o którym się już dawno zapomniało, może kiedyś pomóc lub bardzo zaszkodzić. Dziś wieczorem miał tego najlepsze potwierdzenie. Przyjechał do Waszyngtonu w sprawie, która miała związek z osobą Erika Vollmera. I kogo spotkał u Whittakerów? Współbohatera sprawy, którą kiedyś też w związku z tym samym młodym człowiekiem rozwiązywał. W dodatku przyjaciela domu Whittakerów. Zadania Stanleya jako wiceprezesa studia ds. obsługi prawnej były właściwie proste. Miał na co dzień bardzo mało do czynienia z praktyką prawniczą. Właściwie nie potrzebowano na jego stanowisku człowieka tak wykształconego, jak on. Ale to, że obejmował takie stanowisko, było ucieleśnieniem kolejnej filozoficznej zasady wuj Maxa: „W dalekiej podróży, pierwsza klasa na dłuższą metę okazuje się tańsza”. Przekładając to na materię prawną, znaczyło to tyle, że lepiej mieć pod ręką pierwszorzędnego prawnika, niż w razie potrzeby go szukać. W ten sposób studio utrzymywało dobre stosunki z kancelarią Donovana, z której usług korzystano w sprawach mających związek z administracją rządową. Inne kancelarie specjalizowały się w sprawach sporów pracowniczych, finansowych, kontraktów z artystami, pomówień i oszczerstw,, praw autorskich i mnóstwa innych, które wiązały się z funkcjonowaniem wytwórni filmowej. Stanley sprawował właściwie tylko dwie funkcje, za wypełnianie których płacono mu bardzo szczodrze: po pierwsze, miał trzymać pieczę nad wszystkimi zagadnieniami

prawnymi dotyczącymi studia i zaprzątającymi wujka Maxa. A po drugie, i chyba nawet ważniejsze, miał być pod ręką na wypadek, gdyby wuj go wezwał, wręczył jakiś zawiły tekst prawniczy i zapytał: „Stanley, o co w tym, do cholery, chodzi?”. Ani jedno, ani drugie nie było tak proste, jak by się mogło wydawać z opisu. Max Liebermann nie był durniem. Zadawał bardzo przenikliwe pytania i miał nadprzyrodzoną wręcz zdolność do wynajdowania dziury w całym. Na takie właśnie pytanie szukał teraz odpowiedzi w Waszyngtonie. Wujek Max wezwał go do siebie i zapytał: — Co to za historia z tym dzieciakiem Moniki Carlisle? Siedzi jak głupi w Maroku nie wiadomo po co. Dowiedz się o co chodzi. I jak jest z jego obywatelstwem? — zapytał po chwili. — Wyszlibyśmy na idiotów, gdyby się okazało, że szczeniak został nazistą. Stanley prosto z gabinetu pojechał taksówką na lotnisko i złapał najbliższy samolot do Chicago. To był rejs Transcontinental & Western Airlines, obsługiwany przez Douglasa DC–3. W Chicago złapał samolot do Nowego Jorku, a stamtąd już dojechał koleją. Oczywistym celem jego wizyty była rozmowa z pułkownikiem Donovanem i pchnięcie sprawy Vollmera jego sprawdzonymi kanałami. Dziki Bill był nie tylko partnerem w interesach Maxa Liebermanna, ale także najbliższym zausznikiem Roosevelta i, ku wściekłości dyrektora FBI, J. Edgara Hoovera, jego wyrocznią w sprawach wywiadu zagranicznego. Donovan powiedział, że cieszy się z jego wizyty w Nowym Jorku. Tak się składa, że akurat wynikło kilka spraw dotyczących Whithworth Building, jednego z biurowców Liebermanna w zarządzie Whittaker Properties, więc gdyby miał chwilkę czasu, może zjedliby razem kolację gdzieś w centrum? Obaj z Chestym Whittakerem należą do klubu na dwudziestym pierwszym piętrze budynku giełdy na Wall Street, więc mogą się tam w trójkę umówić. Kiedy skończyli omawiać sprawy budynku Whitwortha, Fine poruszył sprawę syna panny Carlisle. Zapytał Donovana, czy zna w Departamencie Stanu kogoś, z kim można by załatwić to po cichu. Oczywiście

znał. Fine zdziwiłby się, gdyby tak nie było. Chesley wtedy zaprosił go do siebie — nie, wręcz nalegał na to, żeby pojechał z nim pociągiem do Waszyngtonu i przenocował u niego w domu przy Ulicy Q. — Nie znoszę jeździć sam tym cholernym ekspresem — powiedział — a nie ma sensu, żebyś nocował w hotelu. Nie będę mógł cię zabrać dziś wieczorem na kolację, ale postaram się, żebyś się nie nudził i potem się spotkamy. — Nie chciałbym sprawić kłopotu. Może po prostu pojedziemy do Waszyngtonu i wezmę pokój w hotelu „Washington”? To dwa kroki od Departamentu Stanu, a poza tym studio ma tam stały apartament… — Nie wygłupiaj się — uciął „Chesty” Whittaker. — Dziś wieczorem idę na kolację do Białego Domu. Mojego bratanka, Jima, wysyłają na Filipiny i Rooseveltowie chcieli się z nim pożegnać. Franklin był bliskim przyjacielem jego ojca. Nie będę w stanie cię ze sobą zabrać, przykro mi. Na szczęście to tylko kolacja i nic więcej. Ma się zacząć kwadrans po ósmej i mam nadzieję, że do dziesiątej będzie po wszystkim. Pomyślałem, że poproszę, o ile nie będziesz miał nic przeciwko, pewną piękną kobietę, zresztą też prawniczkę, żeby cię zabrała na kolację do „Mayflower”, a ja potem do was dołączę, jak tylko się wyrwiemy od Franklina. — Naprawdę nie sprawię kłopotu? — Ani trochę. Żal mi tylko, że nie będę w stanie się wykręcić od tej cholernej kolacyjki. Fine słuchał oszołomiony. Niewiele było w tym kraju osób, które byłyby równie rozdrażnione perspektywą zjedzenia kolacji w towarzystwie prezydenta Stanów Zjednoczonych. Piękna kobieta okazała się naprawdę piękną kobietą, młodą, bardzo atrakcyjną, rzeczywiście prawniczką i do tego córką świętej pamięci Thomasa Chenowitha, jednego z filarów nowojorskiej palestry. Do tego na kolacji pojawił się syn Chandlera Bittera i siostrzeniec Brandona Chambersa. Aż się zdziwił, jak bardzo ci ludzie przypadli mu do gustu i jak dobrze czuł się w ich towarzystwie. Nawet trochę zazdrościł Canidy’emu i Bitterowi, młodym ludziom, którzy właśnie

wybierali się na największą, choć kto wie, czy nie ostatnią, przygodę w ich życiu. Zazdrościć młodym ludziom, że idą na wojnę to kompletny bezsens, ale Fine nauczył się w Cornell czegoś, co zapadło mu w pamięć na całe życie: wojna jest w życiu człowieka czymś równie naturalnym, co miłość i narodziny. Poza tym kołatało się w nim coś, czego nawet jego żona nie mogła nigdy zrozumieć. Gdyby postawił na swoim, nie zostałby wcale prawnikiem, tylko lotnikiem. Jego idolami byli Lindbergh, „Hap” Arnold16, Doolittle17 i Howard Hughes, a nie dostojni członkowie Sądu Najwyższego. Wydawało mu się, choć może to był raczej wynik zbyt dużej ilości wypitego wina, że kiedy im powiedział o swojej zawodowej licencji pilota i składaniu pieniędzy na kupno Beechcrafta, zaczęli go traktować jak swojego, nie zaś po prostu partnera Chesty’ego w interesach. Uznanie w ich oczach liczyło się dla niego bardziej niż cokolwiek, czego zaznał tego dnia. Bycie pilotem myśliwskim pozostawało wielką, nieziszczalną i niezrealizowaną ambicją Stanleya S. Fine’a. Chesty i Jim Whittakerowie pojawili się około wpół do jedenastej. Za nimi podążał kierownik sali i dwóch kelnerów z krzesłami. Jim Whittaker szybko pochylił się, i wykorzystując czynnik zaskoczenia, pocałował niczego nie podejrzewającą Cynthię. — Jim! — zawołała płoniąc się. — Przestań się zachowywać jak 16 Henry Harley Arnold (1886–1950) — pionier lotnictwa pocztowego, strateg i dowódca lotnictwa wojskowego, inicjator wydzielenia sil powietrznych w odrębny rodzaj wojsk. Był jednym z pierwszych oficerów Armii (ukończył West Point w 1907 roku) przeszkolonych przez Orville’a Wrighta w 1911 roku. Dowódca lotnictwa Armii od 1938 roku [przyp. tłum.] 17 James Harold Doolittle (1896–1994) — pilot wyścigowy i generał lotnictwa amerykańskiego. Z lotnictwem związał się w czasie I wojny światowej, a po jej zakończeniu pozostał w wojsku jako instruktor. W tym też czasie uczestniczył w wyścigach lotniczych, lotach eksperymentalnych, bił rekordy w różnych dziedzinach lotniczych. W 1930 roku odszedł z wojska na stanowisko szefa oddziału lotniczego Shella. Po wybuchu wojny powrócił do czynnej służby i dowodził słynną wyprawą bombowców B–25 na Tokio w kwietniu 1942, za który dostał Medal Honoru. W latach 1944– 1945 dowódca 8. Armii Powietrznej w Europie [Przyp. tłum.].

dziecko! — Zachowywałem się całkiem bez zarzutu, prawda, Chesty? — No, może z jednym, czy dwoma wyjątkami — odparł Chesty, odwracając się do kelnera, by zamówić brandy. — No i co? Opieprzyłeś wujka Franklina za to świństwo, które ci zrobił, zatrzymując cię w mundurze? — zapytał Canidy. — O, jeszcze jak! — zaśmiał się Chesty. — Dał mu wycisk. — I co on na to? — Jak zwykle. Powiedział, że nasz naród jest dumny z tych, którzy stają w mundurach do obrony demokracji — odparł cierpko Jim, po czym znowu zwrócił się do Cynthii. — Czy Canidy próbował nastawać na twą cnotę pod moją nieobecność? — Och, na miłość boską, Jimmy! — Ja nie, ale Bitter owszem — odparł Canidy. — Cały czas trzymał mnie za kolano, puszczając do niej oko. Po ciemku marny z niego strzelec, bracie. Nic mu nie mówiłem, bo miał przy tym tak szczęśliwą minę. Wszyscy się roześmieli, ale uśmiech na twarzy Chesty’ego wydał mu się jakiś wymuszony. A więc jednak, pomyślał Canidy. Zachował się dokładnie tak, jak przewidziałem. — Może byście wreszcie zmienili temat? — zasugerowała Cynthia. — Tylko już ani słowa o samolotach, jeśli można. — W takim razie chciałbym poznać szczegóły wielkiego pożaru Cedar Rapids, w którym Dick miał maczać palce — powiedział Chesty. Fine opowiedział zebranym całą historię. Był doskonałym gawędziarzem, a jego opisy właściciela wysadzonego Studebakera i zawodu, jakiego doznała kuratorka na wieść o tym, że nie będzie miała okazji resocjalizować obu złoczyńców, wywołały salwy śmiechu. — I proszę, wujek Max miał rację, twierdząc, że świat jest mały. To właśnie sprawa Erika Vollmera sprowadziła mnie dziś do Waszyngtonu. Siedzi w Maroku i to trapi władze studia. — A co ono ma do tego? — zdziwił się Canidy i zaraz sam sobie odpowiedział. — A, chodzi o jego matkę, tak?

Fine skinął głową. — Nie byłoby dobrze, gdyby jego istnienie w ogóle wyszło na jaw, a gdyby jeszcze się okazało, że jest pół — Niemcem i do tego nazistą, wpływy z biletów na jej filmy spadłyby na łeb, na szyję. — Co z niego za Niemiec, przecież on jest Amerykaninem — obruszył się Chesty. — Jemu też się tak może wydawać, ale ja mam to ustalić ponad wszelką wątpliwość — odparł Fine. — A kiedy już tego dokonam, przyjdzie czas na kolejną kwestię. — Jaką? — zapytał Canidy. — Jak prawo widzi sprawę poboru do wojska ludzi z podwójnym obywatelstwem? Jak to jest w przypadku ludzi takich jak Erik, którzy pozostają poza granicami kraju? Czy przebywających na stałe poza granicami obejmuje obowiązek rejestracji poborowych? A jeśli tak, to w jakim terminie? Czy ten przepis stosuje się, kiedy taka osoba powraca do kraju? — Rzeczywiście, interesujący problem — w zadumie powiedział Chesty. — No i pozostaje jeszcze kwestia samego uchylającego się od poboru — dorzucił Canidy. Cynthia i Fine rzucili mu niezbyt przyjazne spojrzenia. — Bo jeszcze trzeba go złapać — wyjaśnił Dick. — Możecie sobie odpowiedzieć na jeszcze setki równie fundamentalnych pytań, tylko co z tego, kiedy nie ma go jak sprowadzić do kraju. — O, to by było piękne — rozmarzył się Jim. — Wyobraź sobie tylko, pluton kumpli Cynthii z Mglistego Bagienka 18, w pełnym umundurowaniu, porannych strojach wizytowych i cylindrach, brnie przez pustynne piaski… — Powiewając wezwaniami do poboru — dorzucił Canidy. — A tam w oddali, na szczycie wydmy nasz bohater… — Na białym ogierze, ubrany jak Rudi Valentino w „Szejku”, staje w strzemionach i salutuje im… — Środkowym palcem — uzupełnił ten opis Jim, demonstrując gest, o którym mówił. 18 Mgliste Bagienko — Foggy Bottom — popularne określenie Departamentu Stanu [przyp. thim.].

Canidy roześmiał się i dopiero po chwili mógł kontynuować. — Po czym wznosząc okrzyk: „Pocałujcie mnie w dupę z tą waszą wojną! Jestem małym chłopcem, którego nigdy nie było!”, galopuje w kierunku zachodzącego słońca. — O Boże, jesteście odrażający — skwitowała oburzona Cynthia. — Richard, zdaje się, że wpakowałeś się w tarapaty — powiedział Jim. — Myślę, że obaj powinniście przeprosić Cynthię za to używanie wulgaryzmów — gniewnie rzucił Chesty. — Przepraszam — powiedział Canidy. — A ja nie — odparł hardo Jim. — Nie mam zamiaru robić z siebie hipokryty. Nie miałem zamiaru nikogo urazić, ale przepraszać nie będę. — Nie uważasz, że powinieneś przeprosić Cynthię? — Za co niby? — Za użyte słowa i ten obsceniczny gest, chociażby. — A, ten? — zapytał Jim i raz jeszcze wzniósł środkowy palec. — Daj spokój, wujku, przecież niewinna Cynthia nawet nie wie, co on oznacza. A o dupie mówił Canidy, nie ja i już przeprosił. Twarz Chesty’ego pobladła. — Stanley, Cynthio, w takim razie ja was przeproszę za braki w wychowaniu mojego bratanka i jego przyjaciela. Na ich usprawiedliwienie mogę tylko powiedzieć, że chyba trochę za dużo wypili. — Za dużo? Ja jeszcze nawet nie zacząłem dziś pić — zaprotestował Jim. — Zapytajcie marynarzy, to wam powiedzą. — Ed — zwrócił się Chesty do Bittera — czy mogę na ciebie liczyć w kwestii dostarczenia ich obu bezpiecznie do domu? — Oczywiście, proszę pana. Przepraszam za ich zachowanie. — We dwóch stanowicie jednak zbyt wybuchowy materiał — powiedział Chesty, mając na uwadze Jima i Dicka. — To wam kiedyś nie wyjdzie na zdrowie. I wyszedł wraz z mecenasem Fine’em i Cynthią z jadalni. — Jako gość Jima nie powinienem wam mówić takich rzeczy, ale naprawdę byliście odrażający — powiedział po jego wyjściu Bitter.

— Wiesz co, Eddie, może byś już sobie też poszedł z resztą świętych, co? — zaproponował Canidy. — Jak na jeden wieczór mam naprawdę powyżej uszu kazań. — Obiecałem panu Whittakerowi, że będę was pilnował, więc będę. Whittaker i Canidy popatrzyli po sobie i jak jeden mąż pokazali mu środkowe palce. — Pocałuj nas w dupę! — krzyknęli chórem i roześmieli się. Bitter wstał i wyszedł w ślad za pozostałymi. Whittaker rozejrzał się za kelnerem i zamówił kolejną butelkę koniaku. — Nic specjalnie wymyślnego, przyjacielu — powiedział kelnerowi — bo w końcu jesteśmy tylko porucznikami, ale porządnego. — Mam coś specjalnie dla panów, panie Whittaker — odparł kelner — bardzo zacna, ale mało znana marka, z tych samych piwnic co Grand Marnier. — Może być. Kiedy dostarczono koniak, nie pozwolił kelnerowi kultywować rytuału nalewania do kieliszków, zabierając mu z ręki butelkę. Po odejściu kelnera wypełnił obie koniakówki do połowy. — Będzie mi ciebie brakowało, Richard — powiedział. — Mnie ciebie również. — No to wypijmy za sierotki i tych, co zbłądzili. Za ciebie, za mnie i za Vollmera, gdziekolwiek stary dobry Erik się teraz po — dziewa. Pociągnęli spory łyk koniaku. — Za ciocie, wujków, bratanków i siostrzenice. — Oczywiście — zgodził się Canidy i wypili ponownie. — Za uchylających się od poboru — zaproponował Jim. — A zwłaszcza za starego, dobrego Erika, który jak się okazało, ma więcej oleju w głowie od nas wszystkich — zgodził się Canidy i wznieśli kieliszki po raz trzeci, opróżniając je do dna. Whittaker nalał raz jeszcze. Nie patrząc na Canidy’ego, cicho, jakby do siebie powiedział: — Długo się zastanawiałem, skąd wiem, że Chesty sypia z

Cynthią — Nigdy ich nie przyłapałem, ale przecież wiem, że tak jest. Canidy spojrzał na niego bez słowa. — Zdajesz sobie, oczywiście, sprawę, Dick, że powierzam ci ten sekret, bo jestem pewien, że już nie wrócisz z Chin? Canidy kiwnął głową. — I nagle zrozumiałem. Zrozumiałem, skąd to wiem. Bo ja ją kocham, Dick. I jego też kocham. Podał kieliszek Canidy’emu i wzniósł swój. — Za miłość, poruczniku Canidy. — Za miłość, poruczniku Whittaker. 4 Plantacja okręg Bibb, Alabama 17 czerwca 1941 roku Ann Chambers od czternastego roku życia wiedziała, że odziedziczyła charakter i rozum po ojcu, a jej bracia odziedziczyli po matce czar i tendencję do widzenia rzeczy takimi jakimi powinny według nich być, a nie jakimi są. Uchodzili za czarujących w obejściu — i tacy byli. Ann zaś uważano za agresywną i apodyktyczną — i też taka była. Właściwie sama nieraz zauważała, że ma mózg mężczyzny. Wolała ich towarzystwo, niż kobiet. Rozumiała mężczyzn w sposób, w jaki jej koleżanki nie były w stanie zrozumieć. Na przykład taka Sara Child. Od pierwszej chwili widać było, że dostała kręćka na punkcie Eddie’ego Bittera. Zachowywała się nienormalnie przy nim, brakowało tylko, żeby stanęła przed nim i wypięła się jak suka w rui. Ann uważała, że nic z tego nie będzie. Eddie był typem harcerzyka, którego takie zachowanie raczej peszyło, niż podniecało. Wystraszy go i tyle z tego będzie. Ann wierzyła w generalną zasadę, w myśl której im facet bardziej wart zainteresowania, tym mniej wrażliwy na kobiece powaby.

Ona, na przykład, odczuwała równie silny pociąg do Dicka Canidyego. I to od pierwszego wejrzenia, zupełnie jak Sara na widok Eda. Ann doskonale widziała spojrzenia, jakimi obrzucała Dicka Sue–Ellen. Nie były to bynajmniej spojrzenia niewinnej, cnotliwej mężatki. Ann słyszała już jakieś pogłoski na temat tego, że żona Marka puszczała się na boku. Dobrze mu tak, myślała. Po co mu się było żenić z kobietą mądrzejszą i silniejszą od siebie? Do tej pory były to pogłoski, ale teraz Ann przekonała się, że jeśli tylko nadarzy się okazja, Sue–Ellen odciągnie Dicka na bok i dostanie swoje. Był tylko jeden sposób na to, żeby złapać kogoś takiego jak Canidy: sprawić, żeby sam do niej przyszedł. Zaczęła od, w swoim przekonaniu, najwłaściwszego pierwszego kroku: od rozmów o lataniu. Był szczerze zaskoczony, kiedy się okazało, że nie jest jeszcze jednym słodkim głuptaskiem, który gaworzy o lotnictwie nie mając o niczym pojęcia. Widziała, że zaimponowała mu swoją licencją prywatnego pilota, dwustu pięćdziesięcioma godzinami nalotu i solowym przelotem nawigacyjnym do San Francisco. Teraz trzeba mu było dać trochę czasu, żeby mu się to ułożyło w głowie i powinien sam do niej wrócić. Staną się kumplami, a potem, w odpowiednim momencie, pójdą do łóżka. Czegóż więcej mógłby chcieć? Dick był takim typem faceta, za którego chciałaby wyjść za mąż. Dowodem na to, że właściwie go oceniła, była sympatia jej ojca dla niego. To była naprawdę rzadkość, bo jak powiadał często: „W moim wieku mam pewien przywilej, na który długo i ciężko pracowałem: mogę sobie pozwolić na to, by nie tolerować towarzystwa durniów”. Więcej nawet. Przez całe swoje życie nie widziała jeszcze, żeby Brandon Chambers pytał jakiegoś młodego człowieka o różne sprawy, bo był autentycznie zainteresowany jego opinią. Tak, plan był dobry. Tyle tylko, że nie było czasu. Musiała działać szybko, tak, by płynął do Chin już na jej haku. Sara i Charity zostały jeszcze pięć dni, do 17 czerwca, kiedy Ann odwiozła je na stację w Montgomery i wsadziła do pociągu, który powiózł je z powrotem na północ. Jadąc z

powrotem na Plantację, zapytała matkę, czy może raz jeszcze zaprosić Eda i Dicka na następny weekend. — Oczywiście — odparła matka. — Wpadł ci w oko, co? — Wyjdę za niego — odparła Ann. — W ten weekend, czy jak wróci z Chin? — zapytała matka z przekąsem. — W ten weekend nieoficjalnie się zaręczymy — twardo oświadczyła Ann. — Ślub będzie, niestety, musiał poczekać do jego powrotu z Chin. — Jesteś bardzo pewna siebie, moje dziecko — zauważyła Jenny Chambers. — A jeśli okaże się, że ma inne plany na weekend? — Nie ośmieli się! Kiedy tylko dotarły na Plantację, usiadła do telefonu i wykręciła numer szkoły lotniczej w Pensacola. Zapytała o porucznika Cani — dy’ego, ale nikt nie odbierał i po chwili inny telefonista poinformował, że ten numer jest już nieaktualny. Poprosiła wtedy o połączenie z porucznikiem Bitterem. Po chwili otrzymała identyczną odpowiedź. — W takim razie poproszę z biurem rzecznika prasowego bazy — stwierdziła Ann Chambers. Jej matka weszła właśnie w tej chwili do biblioteki i słysząc to, uniosła lekko brew. — Biuro prasowe bazy lotnictwa Marynarki Pensacola, bosman Anderson, słucham — odezwał się głos w słuchawce. — Ann Chambers z „Nashville Fourier–Gazette” — przedstawiła się Ann. Brwi jej matki uniosły się jeszcze wyżej. Z wolna pokręciła głową. — Czym Marynarka może służyć prasie? — Próbuję znaleźć jednego z dwóch waszych oficerów. Jeden nazwiskiem Canidy, Richard, drugi Bitter, Edwin. — Myślę, że nie powinno być z tym większego kłopotu. Proszę chwilę zaczekać, będę się musiał przełączyć na centralę. Po chwili ciszy w słuchawce znowu odezwał się głos, ale nie był to już bosman Anderson. — Komandor porucznik Kersey — przedstawił się. — Obawiam się, panno Chambers, że nie mamy w naszej bazie żadnego z dwóch poszukiwanych przez panią oficerów. Czy

mogę zapytać, w związku z jaką sprawą ich pani poszukuje? — Oczywiście — odparła Ann. — Słyszałam plotkę, że podobno miano ich odkomenderować do Chin. Chciałabym sprawdzić, ile jest w niej prawdy i przeprowadzić z nimi wywiad. W słuchawce zapadła przedłużająca się chwila ciszy. — Przepraszam panno Chambers — wydusił wreszcie komandor Kersey — czy może mi pani powiedzieć, gdzie pani o tym słyszała? — Ależ, panie komandorze, cały Waszyngton o tym mówi — odparła Ann. — No cóż, skoro nie ma u was tych oficerów, będę musiała sprawdzić w Departamencie Marynarki. Dziękuję, panie komandorze. Odłożyła słuchawkę. — Cholera jasna! — mruknęła pod nosem. — Już ich wysłali. I co ja teraz, do cholery, zrobię? Była tak wściekła na siebie za łzy, które poczuła w oczach, że nawet nie patrzyła na reakcję matki. 5 Rockefeller Center Nowy Jork 19 czerwca 1941 roku Kiedy Bitter i Canidy pojawili się w biurze CAMCO, skierowano ich do małej, skromnie umeblowanej sali konferencyjnej, gdzie dostali kawę i rogaliki. Kilka minut później pojawił się tam człowiek ubrany po cywilnemu, który przedstawił się jako komandor porucznik Ommark. Postawił na stole skórzaną teczkę, w wewnątrz której były, jak się okazało, wszystkie dokumenty związane z ich zwolnieniem z Marynarki ze względu na dobro służby. Były tam także czeki wystawione na Departament Stanu, a opiewające na sumy, należące im się w okresie do 15 czerwca 1941 roku, włącznie z ekwiwalentem za niewykorzystany urlop. Nikt nie wyjaśnił im, dlaczego nie mogli dostać tych papierów w Waszyngtonie, a

Canidy mimo początkowo odczuwanej chęci, zrezygnował z zadawania pytań o to, uznając z góry, że to będzie strata czasu. — Dziękuję, panowie — powiedział w końcu komandor Ommark, uścisnął im dłonie i, życząc powodzenia, opuścił salę. Chwilę po jego wyjściu pojawiła się sekretarka, która odesłała ich z powrotem do hotelu, gdzie mieli się zająć sortowaniem swoich rzeczy i dzieleniem ich na te, które zabierają ze sobą i te, które CAMCO przechowa lub odeśle na swój koszt pod wskazany przez nich adres. Canidy nie widział większego sensu w zabieraniu ze sobą mundurów wyjściowych, zarówno granatowego, jak białego, ale mundur służbowy i polowe drelichy pewnie się im na miejscu przydadzą. Trzeba będzie tylko zeskrobać z drelichów drukowane czarną farbą oznaczenia Marynarki i będą w porządku. Ed Bitter zapytał o swoje skrzydła. Sekretarka odparła, że nie ma pojęcia, ale mogą zapytać o to po powrocie, o wpół do trzeciej. Wychodząc dostali kilka rozłożonych kartonów i rolkę papierowej taśmy klejącej. Zawieźli to wszystko do hotelu „Biltmore” obok stacji Grand Central, gdzie się zatrzymali i przebrali w cywilne ubrania. Bitter powiedział, że ma zamiar odesłać mundury do przechowania na Plantację Brandona Chambersa. Przecież kiedy ten rok minie, i tak pewnie wrócą do Pensacola, więc będą mieli po nie blisko. Canidy zapytał, czy myśli, że pan Chambers miałby coś przeciwko temu, żeby przechować także jego rzeczy. Bitter zastanowił się przez chwilę i odparł, że pewnie nie. Canidy słyszał w jego głosie jakieś napięcie i chłód. Cały zeszły tydzień wyczuwał to, ale wreszcie mieli czas i miejsce, by wyjaśnić sprawę. — Możesz mi wreszcie powiedzieć, co ci takiego zrobiłem? Czy będziesz to w sobie dusił przez cały rok? — Chodzi o kilka spraw — powiedział po chwili Bitter. — W Waszyngtonie zachowywałeś się jak kretyn. — W Waszyngtonie byłem trochę pijany — zgodził się Canidy. — Obaj z Whittakerem popiliśmy nieźle. Aż tak ci to przeszkadzało?

— Zabawiliście się tak dobrze, że jeszcze rano w biurze komandora Portera byłeś wyraźnie nietrzeźwy. — Dobra, nie będę zaprzeczał. Nie miałem kiedy pójść do łóżka, więc rzeczywiście byłem trochę podcięty. Ale to przecież nie wszystko, prawda? To było dopiero dwa dni temu, a ty się na mnie boczysz od tygodnia. Co ci leży na wątrobie? Wal wszystko prosto z mostu, bo nie chcę, żeby się to za nami ciągnęło aż do Chin i z powrotem. Bitter popatrzył na niego w milczeniu. Była w tym spojrzeniu taka wrogość, że Canidy zaniepokoił się nie na żarty. Jeszcze nigdy nie widział u przyjaciela takiej wrogości w stosunku do nikogo, a co dopiero do siebie. — Wiem, co się działo na łodzi, Dick — wydusił wreszcie Bitter. — Jakiej łodzi? — Ty sukinsynu, aż takiej podłości się po tobie nie spodziewałem! Canidy zrozumiał, o jaką łódź mogło chodzić. — Podglądałeś nas? Bitter nie odpowiedział, ale z jego miny jasno wynikało, że widział, co się tam działo. Mieszanina gniewu, zmieszania, wstydu i słusznego oburzenia stworzyła tak zabawny wyraz na twarzy Eda, że Dick nie mógł się powstrzymać od uśmiechu. — Jesteś zboczonym podglądaczem! Bitterowi też się zachciało śmiać i to jeszcze bardziej wzmogło jego wściekłość. — To żona mojego kuzyna, do jasnej cholery! — Przecież jej nie zgwałciłem, o co ci chodzi? — Ale to żona mojego kuzyna! — No to twój kuzyn ma problem, Eddie. On, ale nie ty. — Masz moralne zasady kota dachowego w marcu! Canidy uśmiechnął się szeroko. — No, to nareszcie się zrozumieliśmy. Masz coś jeszcze? — Ty bydlaku! — syknął Bitter, ale nie mógł powstrzymać uśmiechu. — A w ogóle to coś ty robił, Eddie? Poszedłeś za nami na tę łódź, czy co? — Poszedłem nad rzekę pomyśleć. Zobaczyłem światło na

łodzi. Myślałem, że ktoś zapomniał zgasić. — No wiesz co? Dżentelmen by w ogóle nie zauważył czegoś takiego — powiedział ze świętoszkowatą miną Canidy. — Sukinsyn! — roześmiał się Bitter. — Jezu, ty jesteś niemożliwy, wiesz? — Idź do łazienki, święty Edwinie, i przynieś zwitek papieru toaletowego. — Po co? — Trzeba zwilżyć tę taśmę. Musimy posklejać kartony, zapakować, co mamy do zapakowania i wynosić się stąd. Potem zamienimy czeki na gotówkę i pójdziemy opić naszą wolność. — Nie powinniśmy tam wracać z chuchem. — Ed, my już nie jesteśmy w Marynarce. Kiedy wrócili o wpół do trzeciej do Rockefeller Center, czekał na nich ubrany w trzyczęściowy garnitur cywil. W jego teczce były tym razem formularze ich kontraktów i różne inne z nimi związane. Musieli postanowić, na przykład, co robić z ich wypłatą. CAMCO mogła im płacić na miejscu w dolarach, w złocie lub przesyłać wypłatę do dowolnie wskazanego banku w Ameryce. Jeśli nie mają konta, CAMCO może im założyć konto w Riggs National Bank w Waszyngtonie. On radziłby im podzielić wypłatę i pobierać w Chinach 150 lub 200 dolarów, a resztę przelewać na konto. Kiedy skończyli wypełniać formularze, wręczył im bilety kolejowe. Mieli miejscówki w tym samym przedziale pociągu do Chicago, odjeżdżającego z Grand Central o 17.30. W Chicago mieli się przesiąść do pociągu Super Chief, podążającego do Kalifornii. Wręczył im też paszporty. Canidy z zaciekawieniem obejrzał dokument. Nigdy w życiu nie miał paszportu, bo nie opuszczał Stanów Zjednoczonych. A tu proszę, ktoś pomyślał i o takim szczególe. Ten ktoś musiał mieć niezłe chody w Marynarce, skoro potrafił od nich wydębić zdjęcia z akt i wkleić je do paszportów, o które nigdy nie występowali. — Po dotarciu do San Francisco — ciągnął rozmówca — weźmiecie taksówkę do hotelu „Mark Hopkins”. Tam z holu

zadzwonicie z wewnętrznego telefonu do pana Harry’ego C. Claiborne’a. Jeżeli miałoby po drodze dojść do opóźnienia z jakiegokolwiek powodu, i nie dotarlibyście do hotelu przed dwudziestą drugą, jeźdźcie bezpośrednio na Nabrzeże 17. Tam szukajcie statku Jan Suvit”, bandery holenderskiej, należącego do linii Java–Pacific. Statek wypływa z Frisco o północy dnia, w którym tam dojedziecie. *** Cztery dni później o szesnastej wysiedli z Super Chiefa na dworcu w San Francisco. Przedzierali się przez tłum w holu, by wyjść na postój taksówek, kiedy Canidy złapał Eda za ramię. — Czekaj, po co ten pośpiech? Wiesz, co się stanie, jak się teraz zameldujemy w hotelu? Bitter nie zrozumiał pytania. — Nie, a co ma być? — Słyszałeś, co mówił ten facet. Statek wypływa o północy. Jeśli pojawimy się tam już teraz, to przez osiem godzin będziemy siedzieć jak durni pod czyjąś opieką, zanim zapakują nas do taksówki i odwiozą do portu. — Co ty znowu kombinujesz, Dick? — Nie wiem, jak ty, ale ja potrafię sobie wyobrazić kilka bardziej przyjemnych sposobów spędzenia tych ostatnich godzin wolności niż siedzenie w hotelowym pokoju i rozmyślanie. — Rozmyślanie? O czym? — O tym, że szlag trafi mnie w Chinach, na przykład. Ciebie ta perspektywa nie niepokoi, Ed? Bo ja się boję jak cholera. — Jasne, że tak — przyznał. Nie spodziewał się po Canidym takiej obawy, a już zwłaszcza nie spodziewał się po nim, że się do tego otwarcie przyzna. Może to dlatego tak strasznie pił ostatnio? — Mnóstwo rzeczy słyszałem o „Rybackiej Przystani”. Co byś powiedział, żebyśmy tam zajrzeli? Rany boskie, on mnie o to prosi! — A co z hotelem, Dick? — Statek wypływa o północy, tak? No to przyjedziemy do

portu o jedenastej. Ed Bitter chciał zrobić to, co im polecono — zameldować się u „pana Clairborne’a”, kimkolwiek był, w hotelu zaraz po przyjeździe. Z drugiej jednak strony perspektywa spędzenia kilku godzin w hotelowym pokoju na czarnych rozmyślaniach i lekturze ilustrowanych tygodników, niczym w poczekalni u dentysty, nie uśmiechała mu się podobnie jak Canidy’emu. Znalazł nawet usprawiedliwienie dla swojej chęci do pójścia z Canidym: wprawdzie prawdopodobieństwo, że Dick upije się tak, że zapomni o statku było znikome, ale nie dawało się go całkowicie wykluczyć. Zwłaszcza, jeśli pójdzie sam. Miał obowiązek uchronić go przed narobieniem sobie kłopotów. — A niech tam — orzekł w końcu. W oczach Canidy’ego wyczytał wdzięczność. Był tym poruszony do głębi. Canidy naprawdę był jego przyjacielem. Cholernie się cieszył, że Dick jedzie z nim do Chin. Samemu byłoby mu trudno. Bałby się dużo bardziej. Kwadrans po dwudziestej trzeciej złapali taksówkę i kazali się odwieźć na Nabrzeże 17. Szybko odnaleźli Jana Suvita”, który miał ich zawieźć do Azji. 6 Steward przyszedł do ich kabiny wcześnie rano, niosąc herbatę na tacy i zapowiadając, że śniadanie będzie podane za pół godziny. Canidy ubiegł Bittera w wyścigu pod prysznic, a kiedy Ed wyszedł spod prysznica, zobaczył, że Dick zakłada mundur khaki. Wyciągnął spod koi walizkę i wyjął swój. Znaleźli na planie wiszącym na korytarzu jadalnię i przeszli do niej labiryntem wąskich korytarzy. W jadalni było jeszcze pusto, zajęli miejsca przy stoliku pod bulajem. Bitter zauważył, że bulaj był otwarty, ale szyba była zamalowana na czarno. W drzwiach pojawiło się dwóch rosłych, rumianych mężczyzn pod czterdziestkę, w wyjątkowo źle leżących trzyczęściowych garniturach. Stanęli w drzwiach i rozglądali się bezradnie. Kiedy Canidy spojrzał na nich, szybko odwrócili wzrok, ale za

chwilę spojrzeli znowu. Dick znał jednego z nich z Pensacola. — Zapraszamy do naszego stolika, bosmanie. — Wskazał im wolne miejsca przy swoim stoliku. Ten większy spojrzał na nich, zmarszczył czoło, ale po chwili się wypogodził, zapewne dopiero teraz rozpoznając zapraszającego. — O, pan Canidy — uśmiechnął się. — Nie wiedziałem, że się pan zaciągnął do chińskiej marynarki. — Podszedł do nich, podał rękę Canidy’emu i usiadł. — Bosmanie, pamiętacie pana Bittera? — Oczywiście. Jak się pan miewa, panie poruczniku? — Były bosman John B. Dolan podał rękę Edowi. — Pewnie nie znacie panowie bosmana Finleya. Dopiero co zmustrował z „Saratogi”. Uścisnęli sobie ręce. — Nie wiem, czy tu mają oddzielną mesę dla podoficerów, jak pan myśli, panie poruczniku? — zapytał Dolan, kiedy pojawił się steward i dolał kawy do filiżanek. — Nie mam pojęcia, bosmanie. Podejrzewam, że będzie wam musiała wystarczyć ta sama nora, w której nam będą dawać jeść. — Wiele lat temu byłem marynarzem w Chinach — przyznał się Dolan. — Dopiero potem poszedłem do lotnictwa. Z własnego doświadczenia mogę wam powiedzieć, że człowiek się szybko przyzwyczaja do tego, żeby mu usługiwali. Bitter w końcu rozpoznał bosmana jako podoficera remontowego, który dowodził oddziałem remontu silników w Pensacola. Trochę się zmieszał, bo dotąd nie przyszło mu do głowy, że przecież tam, w Chinach będą potrzebowali personelu naziemnego. Że oprócz nich, oficerów — pilotów, będą rekrutować także podoficerów — mechaników. Jakoś nie bardzo mógł się przyzwyczaić do myśli o jedzeniu przy jednym stoliku z podoficerami. W Marynarce było to nie do pomyślenia. Steward powrócił z ręcznie wypisanym menu. Wybór dań był oszałamiający, a jedzenie okazało się wyśmienite. Kończyli jeść, kiedy jeden z podróżnych, który z daleka wyglądał na wyższego oficera, zadzwonił nożem w dzbanek z wodą.

— Panowie — odezwał się. — Czy mogę poprosić o uwagę? Rozległo się szuranie krzesłami, kiedy wszyscy obrócili się twarzą do niego. — Nazywam się Perry Crookshanks. Podpisano ze mną kontrakt na stanowisko dowódcy naszego dywizjonu. Innymi słowy, ja tu dowodzę. 1 mam dla was złe wiadomości. Panowie, nie płyniemy na wycieczkę. Będziemy na oceanie przez dłuższy czas, więc po dotarciu na miejsce, jeśli nie będziemy się ruszać, wasza wspaniała muskulatura zamieni się w worki tłuszczu. By temu zapobiec, od jutra pół godziny przed śniadaniem będziemy się zbierać na zaprawę fizyczną. Druga tura ćwiczeń będzie się odbywała o wpół do trzeciej, zanim pójdziecie pić. Oczekuję, że zastanę tam wszystkich panów, w strojach gimnastycznych, uśmiechniętych i pełnych zapału. — Brednie — wyrwało się Canidy’emu odrobinę głośniej, niż zamierzał. Bosman Dolan parsknął śmiechem. — Mówił pan coś? — gniewnie zapytał Crookshanks. — Powiedziałem „brednie” — odparł Canidy. — Chcę się z panem zobaczyć po zakończeniu tego spotkania. Bitter zacisnął szczęki. Że też Canidy nigdy nie wie, kiedy trzymać język za zębami! — Jak już panowie wiedzą, będziemy latać na P–40B — kontynuował Crookshanks. — Obiecano mi wydawnictwa kreska jeden i inną literaturę techniczną na temat tych maszyn, ale jak dotąd nic nie dostałem. „Wydawnictwami kreska jeden” określano instrukcje techniczne danego samolotu, przeznaczone dla pilotów. Była to końcówka sygnatury instrukcji, na przykład TM–I–P40B–I to była instrukcja dla pilota Curtissa P–40B. TM–I–C–47A–I byłoby zaś oznaczeniem podobnej instrukcji dla pilota transportowego Douglasa DC–3, znanego w Armii jako C–47A, a w Marynarce jako R4D. — Jezu! — jęknął ktoś z przeciwległego kąta sali. — W życiu nie widziałem tego pudła, a tu nawet instrukcji do niego nie dali — popłynęła zaprawiona goryczą skarga. — Na szczęście jednak — odparł Crookshanks, zwracając się do autora tych słów — jest wśród nas kilka osób, które mają

doświadczenie w pilotowaniu tych maszyn, liczę więc na to, że podzielą się z nami swoją wiedzą. Tę część szkolenia zaczniemy od zaraz. Proszę tu wrócić z notesami i ołówkami o… Mam nadzieję, że zabraliście jakieś notesy i ołówki? No więc wróćcie tu o 10.30. Zajęcia będą trwać godzinę przed południem i godzinę po południu. Pytania? Nie było. — Dziękuję panom. Ku zaskoczeniu Bittera Canidy wstał i razem ze wszystkimi zebrał się do wyjścia. — Przecież ci powiedział, że chce z tobą pomówić. — No to wie, gdzie mnie szukać — odparł Canidy, wzruszając ramionami. Widząc jednak głęboką troskę na twarzy Bittera, dodał: — Mam w kabinie coś, co mu nagrodzi ten wysiłek. — Nic nie rozumiem — przyznał się Bitter. — Nie dziwi mnie to — uśmiechnął się Canidy. Pięć minut później do drzwi ich kabiny zastukał blady i wyraźnie rozdrażniony Peny Crookshanks. — Chyba mnie pan nie zrozumiał, Canidy — powiedział. — Powiedziałem, żeby pan na mnie poczekał w jadalni, bo chcę z panem zamienić słowo. — Zrozumiałem — odparł Canidy. — Ale chciałbym także wyjaśnić nieporozumienie, którego ofiarą zapewne pan padł. — O, jakież to? — Pan już nie jest komandorem w Marynarce Stanów Zjednoczonych, a, co o wiele ważniejsze, ja już nie jestem porucznikiem w tejże Marynarce. Mogę dla pana pracować, ale nie podlegam panu służbowo. A to duża różnica. — Zdawało mi się, że przed wyjazdem ta kwestia została wyjaśniona wystarczająco jasno, panie Canidy. — Nie wiem, jak pan, ale ja podpisałem kontrakt na pilotowanie samolotów. I tyle. W powietrzu, proszę bardzo, będę przyjmował od pana rozkazy, jak w wojsku, bo tego wymaga sytuacja bojowa. Ale na ziemi nie ma o tym mowy. Chciałbym, żeby to było jasne. — Będzie pan wykonywał moje rozkazy albo wróci pan do kraju.

— Może jeszcze w kajdanach? — uśmiechnął się Canidy. — Daj spokój, Crookshanks! Wbij sobie wreszcie do tego zakutego łba, że już nie jesteś w Marynarce. — Nie mogę tolerować, i doskonale sobie pan z tego zdaje sprawę, pańskiego braku chęci do współpracy. W dywizjonie musi panować dyscyplina i pan musi się jej podporządkować. — Współpraca i dyscyplina nie mają ze sobą wiele wspólnego, chyba się pan ze mną zgodzi? Nie dając mu dojść do słowa odwrócił się i wyciągnął spod koi jeden z blaszanych kufrów. Położył go na łóżku i odpiął pasy, którymi był ściągnięty. Zaprosił swego gościa do tego, by do niej zajrzał. — Otóż właśnie w duchu tej współpracy mogę panu pożyczyć coś z tego. Crookshanks zajrzał do kufra i uniósł zdumiony brwi. Sięgnął do wnętrza i wyciągnął plik wojskowych instrukcji technicznych. Bitter zajrzał mu przez ramię. Na okładce pierwszej z wierzchu widniał tytuł: „Instrukcja techniczna płatowca samolotu pościgowego P–40B”, sygnatura TM–I–P–40B–I i czerwony stempel DO UŻYTKU TYLKO W CZYTELNI. — Mam jeden egzemplarz instrukcji do modelu A i po dwa do modeli B i C — powiedział Canidy. — Są tu też trzy egzemplarze instrukcji do silników Allison 710–33 i dwa do 710–39. Nie udało mi się dowiedzieć, jakie dokładnie maszyny dostaniemy, więc na wszelki wypadek wziąłem wszystko, jak leci. Wszystkie podwójne może pan zabrać od razu, a pozostałe są do dyspozycji w każdej chwili, kiedy nie będziemy ich potrzebować z Edem. — Bóg mi świadkiem, że bardzo ich potrzebujemy — bąknął oszołomiony Crookshanks. — Skąd je masz? — Zwędziłem z biblioteki na Maxwell Field. Nam będą bardziej potrzebne, nie uważa pan? Crookshanks popatrzył na niego przez dłuższą chwilę w milczeniu. — No cóż, to interesujący punkt widzenia — zgodził się wreszcie. — „Nam będą potrzebne”, a nie „mi będą potrzebne”.

— Wzruszył ramionami. — No cóż, Canidy, może nawet z was wcale nie taki dupek, jakby można na pierwszy rzut oka sądzić. — Skinął głową i pozbierał instrukcje. — Dziękuję, Canidy. — Proszę bardzo, Crookshanks. Canidy zjawił się na zajęciach w jadalni, ale nie przyszedł na gimnastykę. Bitter poszedł i był przekonany, że Canidy głupio robi, prowokując dowódcę. Mógłby sobie tanim kosztem poprawić nadszarpniętą reputację. Instrukcje załagodziły konflikt, gimnastyka zakopałaby topór na dobre. Wystarczyło, żeby się pojawił na gimnastyce i poćwiczył razem z resztą, a byłoby po wszystkim. A tak znowu szukał guza. Stary na pewno mu tego przecież nie puści płazem. Ale, ku jego zdziwieniu, nic się nie działo. Nikt nie powiedział Canidyemu złego słowa, a inni za jego przykładem też przestali przychodzić na gimnastykę. Kiedy dopływali do Honolulu już tylko sześciu pilotów, w tym Bitter i ani jednego podoficera, pojawiało się co rano na pokładzie, żeby wykonywać ćwiczenia i utrzymywać kondycję. Do Pearl zawinęli wczesnym świtem. Cumy rzucili w porcie wojennym, co było nieco dziwne, zważywszy że płynęli na statku pasażerskim obcej bandery. Zanim założono trap, Crookshanks pojawił się na rufowym pokładzie, wśród śledzących operacje holownika, który dopychał ich do nabrzeża. Dołączył do Canid/ego i Bittera. — Canidy — powiedział — nie mam władzy, by ci rozkazać pozostanie na pokładzie przez okres naszego tutaj pobytu. Pomimo to chciałbym, żebyście ty i cała reszta pozostali na statku. — Bo się wygadamy? — zapytał Canidy. — Czy żebyśmy nie złapali choroby wenerycznej? — Jedno i drugie — uśmiechnął się Crookshanks. — Nie wiem, jak ten tu seksoholik — wskazał na Bittera — ale ja mogę jeszcze dwa tygodnie przeżyć bez dupczenia. Ma pan rację, zostanę na pokładzie. — Dobra — roześmiał się Crookshanks. — Ja schodzę na brzeg. Muszę. Ale wynagrodzę wam to. Wykorzystam w niedozwolony sposób moją starą legitymację oficerską i kupię

w kantynie górę steków. — Tylko niech pan uważa na siebie — pogroził palcem Canidy. — Tutejsza odmiana trypra potrafi przeżreć człowieka w ciągu kilku tygodni na wylot. Spędzili w Pearl Harbor niespełna 24 godziny, akurat tyle, żeby wziąć bunkier i załadować mnóstwo ciężkich skrzyń z podjeżdżających jedna za drugą wojskowych ciężarówek. Zastanawiali się, co też może w nich być, kiedy jedna ze skrzyń, nieostrożnie opuszczana do włazu ładowni, uderzyła w jej krawędź. Z pękniętej drewnianej skrzyni posypały się mniejsze, brązowe, zawierające malowane oliwkowozieloną farbą blaszanki z żółtymi napisami na boku. Canidy poznał te puszki natychmiast, ale wychylił się znad relingu i przyjrzał się najbliżej leżącej, szukając potwierdzenia. Znalazł je na boku skrzynki: 210 NABOJÓW KALIBRU 12,7 MM W OGNIWKACH T11CQ 2 ppanc M2 2 zap. Ml 2 smug. Ml 42 KG PRZEPAKOWANYCH SERII F.A. 895 Wieczorem dnia, w którym wypłynęli z Pearl Harbor do Manili, zrobili sobie przyjęcie z grillem na pokładzie rufowym. Okazało się, że Crookshanksowi udało się załatwić nie tylko steki, ale i stertę skrzynek piwa Schlitz. Wziął butelkę ze skrzynki i podszedł z nią do Canidy’ego. — Żebyśmy się dobrze zrozumieli, Canidy — powiedział uśmiechając się — gdybyś chciał zejść na ląd w Honolulu, nie mógłbym ci tego zabronić, ale z powrotem bym cię już nie wpuścił. Canidy popatrzył na niego przez chwilę i także się uśmiechnął. — I dopiero teraz mi to pan mówi?! Teraz? Kiedy już odpłynęliśmy 10 mil od brzegu?

V 1 Biały Dom Waszyngton 11 lipca 1941 roku — Dzień dobry, panie prezydencie, panie pułkowniku — przywitał się z siedzącymi w Gabinecie Owalnym generał George C. Marshall. — Witam, panie generale — odparł prezydent. — Dzień dobry, George — powitał głównodowodzącego wojsk lądowych drugi z gości prezydenta. Ta poufałość nie była z jego strony obrazą dla najwyższego stopniem dowódcy amerykańskiej Armii. „Pułkownik” był tytułem wyłącznie grzecznościowym. Henry L. Stimson, sekretarz wojny i bezpośredni zwierzchnik Marshalla, prosił by tak właśnie go tytułować. Pułkownikiem był na froncie pierwszej wojny światowej i bardzo się do tego stopnia przywiązał. — Mam nadzieję, że nie musieliście panowie czekać zbyt długo… — Ależ skąd, panie generale. Zresztą Henry też dopiero co przyszedł — odparł Roosevelt. — Bill Donovan będzie dopiero za pół godziny. — O? — Was zaprosiłem wcześniej, żebyście razem rzucili na to okiem i powiedzieli, co o tym myślicie, zanim on to dostanie — wyjaśnił prezydent, unosząc z biurka pracowicie wykaligrafowany dokument. Położył go z powrotem, po czym wręczył każdemu z nich jego przepisaną na maszynie kopię.

AKT POWOŁANIA URZĘDU KOORDYNATORA INFORMACJI Na podstawie uprawnień, przysługujących mi jako prezydentowi Stanów Zjednoczonych i naczelnemu dowódcy Armii i Marynarki Stanów Zjednoczonych, polecam, co następuje: 1 Niniejszym ustanawiam urząd Koordynatora Informacji, z uprawnieniami do zbierania i analizowania wszelkich informacji i danych mających związek z bezpieczeństwem narodowym oraz przedstawiania tych informacji, danych i ich analiz prezydentowi Stanów Zjednoczonych i wskazanym przez niego osobom i agendom rządu federalnego, a także do przeprowadzania na życzenie prezydenta wszelkich działań operacyjnych, mających na celu pozyskanie informacji wiążących się z bezpieczeństwem narodowym, a nie będących obecnie w posiadaniu rządu federalnego. 2. Na wybrane departamenty i agendy rządu federalnego nakładam obowiązek udostępnienia Koordynatorowi Infor-macji wszelkich wiadomości i danych mających związek z bezpieczeństwem narodowym, jakich Koordynator może z polecenia prezydenta od nich zażądać. 3. Koordynator Informacji ma prawo powoływać wszelkie organy, złożone z przedstawicieli innych departamentów i agend rządu federalnego, które uzna za konieczne do prowadzenia działalności w zakresie zleconym mu przez prezydenta. 4. Żadne działania urzędu Koordynatora Informacji nie mogą w żaden sposób utrudniać lub uniemożliwiać

wykony-wania obowiązków służbowych doradców prezydenta do spraw działań lądowych i morskich, niezbędnych prezyden-towi do wykonywania obowiązków zwierzchnika sił zbroj-nych. 5. Koordynatorowi Informacji pozostawia się wolną rękę w zakresie zatrudnienia pracowników, zadośćuczynienia potrzebom lokalowym, materiałowym i innym jego biura w ramach przyznanego mu przez prezydenta budżetu. 6. Niniejszym powołuje się na urząd Koordynatora Informacji Williama J. Donovana. Franklin D. Roosevelt — Widzę, że już podpisał pan ten dokument — zauważył generał Marshall, odkładając kartkę na stół. — To twoje pierwsze wrażenia z tej lektury, George? — Pierwszym wrażeniem było, że to brzmi, jakby to dyktowali Brytyjczycy, panie prezydencie. A dokładniej ten komandor Fleming, albo ten drugi, Stevenson. Chociaż on akurat za bardzo zaprzyjaźnił się z Edgarem, żeby coś takiego napisać. Prezydent uśmiechnął się szeroko, co u niego mogło oznaczać jedną z dwóch rzeczy: albo był z czegoś naprawdę zadowolony, albo naprawdę wściekły na coś. — Wiesz, George, kiedy przeczytałem to po raz pierwszy, przede wszystkim zwróciłem uwagę, że to brzmi zupełnie jak moje dzieło. Albo jakiegoś innego pilnego badacza prawniczych kruczków z Wydziału Prawa Columbii. Obaj goście prezydenta uśmiechnęli się raczej sztywno. Roosevelt naprawdę nie musiał im jeszcze raz przypominać, że są z Donovanem kumplami z roku na studiach. — Jedyne, co stamtąd zapamiętałem, panowie, to że nie ma takiej umowy, której nie można poprawić — ciągnął prezydent. — Zgadzam się z wami oboma, że być może tym razem Bill trochę się zagalopował. — Co takiego, panie prezydencie?

— W projekcie, który przedstawił mi do podpisu Donovan, był jeszcze jeden paragraf. Wiedziałem, że bylibyście nim oburzeni i kazałem go skreślić. — Roosevelt uśmiechnął się jeszcze szerzej, przez co trzymana cały czas w ustach cygarniczka stanęła niemal pionowo. — Nie chciałbym, żebyście pomyśleli, że jego wpływy sięgają za daleko. Sięgnął na biurko i podał Stimsonowi jeszcze jedną kartkę, na której wystukany był już tylko pojedynczy ustęp: 4. Koordynator Informacji będzie wykonywał powyższe zadania, w tym również te o charakterze wojskowym, na polecenie i pod nadzorem prezydenta Stanów Zjednoczonych jako zwierzchnika sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych. Stimson przeczytał to i podał bez słowa kartkę Marshallowi. — Musisz chyba przyznać, George — odezwał się bardzo zadowolony z siebie prezydent — że to był chyba zamach na twoją działkę? — Jeśli mogę wypowiedzieć się szczerze, panie prezydencie — odparł generał Marshall — to ta cała sprawa od początku do końca jest jednym wielkim zamachem na służby wywiadowcze sił zbrojnych. Wywiady Marynarki i Armii są zdolne zdobywać potrzebne nam do prowadzenia wojny informacje bez interwencji z zewnątrz. Nie potrzebujemy żadnej biurokratycznej czapy nad nami. Zwłaszcza takiej, którą nam narzucają Brytyjczycy. — Już o tym dyskutowaliśmy — odparł Roosevelt stanowczo. — Postanowiłem, że taka instytucja będzie nam potrzebna. Jeśli to ci poprawi samopoczucie, George, to całkiem poważnie rozważałem powołanie na to stanowisko J. Edgara Hoovera. Jak się domyślasz, on będzie z takiego obrotu spraw niezadowolony równie mocno, co ty, jeśli nie bardziej. Zdecydowałem jednak, że ponieważ w odróżnieniu od niego Bill zrobi to, co mu każę zrobić, podczas gdy Edgar wykazuje tendencję do słuchania swojego zdania, mianuję na to odpowiedzialne stanowisko właśnie Donovana. Bill z rzadkimi

wyjątkami dogaduje się z wojskowymi bez większych zadrażnień i rozumie ich uwarunkowania. — Jak już pan stwierdził, panie prezydencie — powiedział przez zaciśnięte zęby Marshall — klamka zapadła. Czy w takim razie nasza obecność jest nadal niezbędna? — Jeśli tylko nie wiążą pana nie cierpiące zwłoki obowiązki, panie generale — odparł Roosevelt — mam nadzieję, że dotrzyma nam pan towarzystwa do momentu, kiedy przybędzie pan Donovan i wręczę mu oficjalnie tę nominację. Zależy mi na tym, by był pan przy tym obecny. — Wedle rozkazu, panie prezydencie. — To dobrze — uśmiech powrócił na usta Roosevelta — bo w odróżnieniu od pana zarówno sekretarzowi Marynarki, jak i szefowi operacji morskich i dyrektorowi FBI pilne obowiązki nie pozwoliły wziąć udziału w tej uroczystości. A w każdym razie tak mówią. 2 Paryż, Francja 12 sierpnia 1941 roku Zanim czternaście miesięcy wcześniej, 14 czerwca 1940 roku, wojska niemieckie wkroczyły do Paryża i triumfalnie przemaszerowały wokół Łuku Triumfalnego na Placu Gwiazdy i Polami Elizejskimi, Eldon C. Baker był jednym z tuzina nienagannie ubranych ludzi o nienagannych manierach, którzy stanowili obsadę biura konsularnego ambasady amerykańskiej w Paryżu. Przydzielono go do komórki zajmującej się wydawaniem wiz wjazdowych i wystawianiem paszportów konsularnych — duplikatów dokumentów podróży utraconych z jakichś powodów przez obywateli amerykańskich przebywających we Francji. Zarówno wewnątrz, jak i poza ambasadą tajemnicą poliszynela było, że wielu z urzędników niższego personelu dyplomatycznego, zajmujących stanowiska np. attache rolnych,

czy właśnie urzędników wizowych, spędza większość czasu pracując na drugim etacie — zbierając wiadomości wywiadowcze. Nie była to jakaś rewelacja, w każdym kraju dyplomaci pracują na dwa etaty i trzeba tylko pilnować, żeby ich entuzjazm nie ponosił, bo może się to zakończyć wpadką i aferą. Obecność takich ludzi wśród personelu ambasady nie ulegała wątpliwości, ale akurat Eldon C. Baker był ostatnią osobą, którą ktokolwiek mógłby z nimi łączyć. Uchodził za osobę nieco sztywną, mocno nudną, która robiła swoje i poza tym nie pchała palców między drzwi. Kiedy po zawieszeniu broni Francja została podzielona na strefę okupowaną i administrowaną przez rząd kolaboracyjny w Vichy, ambasady państw neutralnych, w tym amerykańska, podążyły tam za nim. Mało kto dziwił się lub miał coś przeciwko temu, że na straży opustoszałego gmachu w okupowanym Paryżu pozostawiono Eldona Bakera. Dobrze mu tak, pomyślała większość. I tak pożytku z niego zbyt wielkiego nie będzie, Ameryka nie przyjmuje uchodźców, więc wiz nie będzie się wydawać wiele. Baker był właściwym człowiekiem na właściwym miejscu — urzędasem, który doskonale nadawał się na dozorcę w opuszczonej ambasadzie. Mylili się bardzo. W rzeczywistości Eldon C. Baker był rezydentem wywiadu amerykańskiego we Francji, podczas gdy jego napuszeni koledzy używani byli jedynie jako zasłona dymna, zza której on mógł bezpiecznie robić swoje. W Paryżu zaś pozostawiono go właśnie dlatego, że cieszył się niemal nieograniczonym zaufaniem przełożonych — zarówno w kierownictwie ambasady, gdzie poza ambasadorem tylko dwie osoby wiedziały o jego prawdziwych zadaniach, jak i w kierownictwie wywiadu zagranicznego Departamentu Stanu. Do pierwszego spotkania Eldona C. Bakera z Erikiem Vollmerem doszło w restauracji „U Fouqueta” na Polach Elizejskich. Baker jadł tam obiad ze swoim odpowiednikiem, młodym niemieckim dyplomatą Friedrichem Ferdinandem Dietzem, którego wszyscy nazywali „Freddiem”. Freddie przydzielony był do biura wojskowego gubernatora Paryża. Vollmer siedział przy stoliku z dwiema prześlicznymi, choć w

nieco teutońskim typie dziewczynami i śniadym młodzieńcem, najwyraźniej Arabem. Baker podzielił uwagę pomiędzy dziewczyny i Araba, przyjemność i obowiązek. Szybko obrzucił wzrokiem resztę sali i znalazł to, czego szukał. Po przeciwnej stronie sali stolik zajmowali trzej mężczyźni, pijąc kawę nie spuszczali wzroku ze stolika Vollmera i Araba. Był tam potężny Murzyn, zdaniem Bakera chyba Senegalczyk, któremu byczy kark rozsadzał kołnierzyk koszuli. Ten człowiek był absolutnie nie na miejscu w tej restauracji. Chyba że ci dwaj Francuzi, którzy z nim siedzą, zajmują się tym, o co ich podejrzewał Baker. Znał z widzenia tylko jednego z nich, nie wiedział, jak się nazywał, ale nie miał wątpliwości, że to oficer Sûreté, francuskiego kontrwywiadu, zwykle przydzielony do francuskiego Biura ds. Kolonii. Wszyscy trzej więc byli przydzieleni do ochrony tego młodego śniadego człowieka, który siedział przy stoliku z Vollmerem i dziewczętami. — Niezła parka — mruknął z uznaniem do Dietza. — Która? — spytał Freddie. — A, chodzi ci o te dwie? — Tak. — Jedna z nich to córka generała majora von Handleman– Bitburga. Przyjechała do miasta z mamusią, odwiedzić ojczulka. — A ta druga? — Pojęcia nie mam. I bardzo żałuję. — Znasz tego Araba? Pierwsze, co rzuciło się Bakerowi w oczy u śniadego młodzieńca, to arogancja. Był wysoki, szczupły, bardzo dobrze ubrany, nosił nienaganny garnitur z nieco staroświeckim wysokim kołnierzykiem. Miał zaostrzone rysy twarzy, wzrok przypominający spojrzenie drapieżnego ptaka, a do tego dłonie o długich, zmysłowych palcach. Kiedy podniósł ręce, u mankietów błysnęły masywne złote spinki, nosił także złotą bransoletę i zegarek. Na jednej dłoni miał pierścień z jakimś kamieniem, którego Baker nie był w stanie zidentyfikować, ale na serdecznym palcu drugiej ręki połyskiwał diament wart fortunę — jeśli był prawdziwy.

Niecierpliwie strzelił palcami, wzywając kelnera, by dolał wina i kiedy po chwili wkładał do ust długiego cienkiego papierosa, widać było w jego wzroku, że przywykł do błyskawicznej obsługi. Nieobecność kelnera z zapalniczką wyraźnie zdawała się go rozdrażnić. — Pojęcia nie mam — odparł po chwili Dietz. — Ale ten obok to dopiero ciekawy okaz. Jeden z waszych. Nazywa się Erik Vollmer. Obok Araba siedział szczupły, niebieskooki blondyn. Jego marynarka nie była tak starannie skrojona jak jego towarzysza, kołnierzyk koszuli był lekko zmięty, a mankiety spięte miał zwykłymi spinkami. Baker wyczuł w nim jednak ogromny ładunek energii, który zdawał się emanować z tego przystojnego młodego człowieka. Nie było to jakieś rozbieganie, nerwowość czy napięcie. Nie, to była siła charakteru, pewność siebie, cechy rzadko spotykane u ludzi w jego wieku. — Amerykanin? — Z pochodzenia w każdym razie. Parę lat temu wrócił do ojca. — Co to za jeden? — Vollmer Elektrische Gesellschaft — wyjaśnił Freddie. — Był z moim bratem na roku w Marburgu. Vollmer Elektrische Gesellschaft, VEG, była średniej wielkości, ale znaną na rynku firmą elektrotechniczną z Frankfurtu nad Menem. To wyjaśniało, co w środku wojny, w dwa miesiące po ataku na ZSRR, robi tu, na głębokim zapleczu młody, tryskający zdrowiem, wyglądający jak plakat werbunkowy Waffen–SS niebieskooki młodzieniec. Niemieckim przemysłowcom, zwłaszcza tym, którzy od samego początku współdziałali z partią, udawało się reklamować swoich synów z wojska, oficjalnie po to, by prowadzili rodzinną firmę. Wychodząc z restauracji, przeszli koło tamtego stolika. Dietz zagadnął po niemiecku do Vollmera, który przedstawił go towarzystwu. Arab okazał się Jego Ekscelencją szejkiem Sidi Hassanem El–Ferruchem”, a nazwisko drugiej dziewczyny nic

mu nie powiedziało. Kiedy wyjeżdżali taksówką z Lewego Brzegu, Dietz przybliżył postać Araba. — Teraz go poznaję. To syn marokańskiego paszy. Studiowali razem z moim bratem i Vollmerem w Marburgu. — A co on robi w Paryżu? — zapytał Baker. — Głównie kłopoty — roześmiał się Freddie. — W jaki sposób? — Wykupuje stadniny koni wyścigowych, robiąc konkurencję wielu wysoko postawionym figurom z naszej strony. Wielu z nich chciało skorzystać z bessy na rynku, że się tak wyrażę, i tanim kosztem pozyskać wartościowe reproduktory, by poprawić poziom swoich stadnin. Aż tu pojawia się kumpel Vollmera i szasta forsą na lewo i prawo, płacąc bez targowania każdą żądaną cenę. Zawyżył je tak, że z planów wielu ludzi wyszły nici. Zwłaszcza pewien węgierski baron był na niego bardzo wściekły, chociaż wielu naszych też ostrzyło sobie na niego zęby. Tym bardziej że z tego, co się szepcze po kątach, chłopak nie ogranicza się do dziwek i koni. Zajmuje się tu wieloma podejrzanymi sprawami i kiedyś się wreszcie doigra. Na razie jest pod ochroną, Auswartiges Amt każe go zostawić w spokoju, bo nie chcą zadzierać z jego ojcem. Bakerowi nie trzeba było dalej tłumaczyć, czym może się zajmować w Paryżu młody szejk. Już wcześniej słyszał od Dietza pogłoski na temat niezdolności Niemców do położenia tamy szeroko rozpowszechnionemu procederowi nielegalnego transferu złota, dolarów, franków szwajcarskich, drogich kamieni i dzieł sztuki za granicę zarówno z okupowanej Francji, jak i z Vichy. Zaraz po wkroczeniu Niemców wydano dekret, na mocy którego wszelkie wyroby ze złota i waluta miały być pod groźbą surowych kar złożone w bankach, które wypłacą ich ekwiwalent w okupacyjnych frankach. Wywóz takich przedmiotów był dozwolony jedynie na podstawie pozwolenia eksportowego, które wydawano bardzo rzadko. Mało kto, oczywiście, kwapił się do przestrzegania zarządzenia i nie było sposobu na to, żeby je wyegzekwować. To znaczy sposób był, i to bardzo skuteczny, wypróbowany w

Niemczech i potem w Polsce, ale we Francji okupanci chcieli zachowywać pozory, więc nikt nie odważył się po prostu przeprowadzić rewizji po domach i konfiskaty. Wielu bogatych Francuzów wierzyło, że okupacja jest tylko przejściowa lub że zdołają się jakoś wydostać z Francji, próbowało wysłać je na przechowanie za granicę, choć było to surowo zabronione. Wysoko postawiony i praktycznie bezkarny Marokańczyk, który mógł, nie zatrzymywany przez nikogo, jeździć za granicę i z powrotem z dyplomatycznym paszportem, przemycając te fortuny w swoich bagażach. — No, skoro tak, to chyba lepiej, żeśmy im nie próbowali odbić tych dziewczyn — skwitował Baker. — Tak, to straszne marnotrawstwo, Eldon, ale w tych okolicznościach… No cóż, jest wojna i trzeba ponosić ofiary. Baker był zafascynowany swoim odkryciem. Tym bardziej kiedy stwierdził, że na oficjalnej liście Amerykanów przebywających na terenie okupowanej Francji nie znalazł nazwiska Vollmer. Jeszcze tej samej nocy wysłał szyfrowany raport o tym spotkaniu do Waszyngtonu. W punkcie pierwszym powiadamiał o potwierdzeniu obecności w Paryżu rodziny generała majora von Handleman–Bitbuga. Skoro przyjmował w Mieście Świateł swoją rodzinę, nie wyglądało na to, żeby jego dywizja miała lada chwila zwinąć się z Francji i pojechać na front rosyjski. W punkcie drugim powiadamiał o możliwych powiązaniach Niemca amerykańskiego pochodzenia, Erika Vollmera, z przemytem pieniędzy i kosztowności z okupowanej Francji, prowadzonym przez niejakiego Sidi Hassana el– Ferrucha, starszego syna paszy Ksar es–Souk. Oczywiście że rozważał możliwość zwerbowania go na agenta. Był Amerykaninem z wysoko postawionymi przyjaciółmi w Niemczech i wieloma kontaktami. Jego zażyłość z tym Marokańczykiem też mogła się okazać przydatna. Tyle tylko, że Vollmer może wcale nie mieć ochoty na współpracę. Życie agenta bywa zwykle o wiele krótsze, niż ludzi, którzy trzymają się od wszelkiej tego typu działalności z daleka. A Bakerowi Vollmer nie wydawał się specjalnym amatorem krótkiego życia.

Jasne, że spróbuje go wybadać w tej sprawie, ale nie spodziewał się po tej próbie zbyt wiele. W dodatku, jeśli posunie się za daleko, Vollmer może powiedzieć swoim niemieckim przyjaciołom, że Baker jest kimś więcej niż tylko stróżem opuszczonej amerykańskiej ambasady. Kilka dni później, bynajmniej nie przypadkowo, spotkał się z VolImerem w męskiej ubikacji baru w hotelu „Crillon”. — Cześć, Erik, jak leci? — zapytał po angielsku, podchodząc do sąsiedniego pisuaru. Poprzednia rozmowa, w restauracji „U Fouqueta” toczyła się wyłącznie po niemiecku i Freddie nie przedstawiał swojego towarzysza. — W porządku. A u pana? — odparł lekko, ale jego spojrzenie było niespokojne. Po sekundzie jednak pozbierał się i napięcie znikło bez śladu, ustępując miejsca uśmiechowi. — Gdybym wtedy wiedział, że jesteś Amerykaninem, od razu rozmawialibyśmy po angielsku — powiedział Baker. — Co za różnica? — Zastanawiałem się nad tobą. — Doprawdy? Zadziwiające, jak wielu ludzi, których znam mało, lub wcale, w ostatnich czasach przejawia żywe zainteresowanie moją skromną osobą. — Nie ma cię na mojej liście. — Jakiej liście? — zapytał znad umywalki Vollmer. — Amerykanów mieszkających w okupowanej Francji. — Nie mieszkam w okupowanej Francji. — No tak, to by to wyjaśniało, prawda? — Postanowił, że jednak trochę go przyciśnie. — Wiesz, oczywiście, że jeśli przedstawisz paszport do przedłużenia, dostaniesz tam stempel „Nie uprawnia do przebywania na terenie okupowanej Francji”? Chyba żebyś miał ważny powód, żeby tu przyjechać. — Wyjadę stąd, zanim skończy się ważność mojego paszportu. — A można zapytać, po co tu jesteś? — Powoduje tobą zwykła ciekawość, czy to przesłuchanie? — Nie, nic z tych rzeczy. Po prostu jestem ciekaw. Mało się widuje w tych dniach Amerykanów w Paryżu. — Rzeczywiście — zgodził się Vollmer. — Może więc, drogi przedstawicielu rzadkiego gatunku,

postawię ci kolejkę, żeby uczcić to spotkanie? Vollmer zawahał się, ale w końcu skinął głową. Wrócili do baru razem i zajęli stolik pod ścianą. Po drodze mijali siedzących przy stolikach młodych niemieckich oficerów, z wieloma Erik był po imieniu. Doskonale posługiwał się niemieckim. Nikt by nie powiedział, że nie jest z urodzenia Niemcem. Po francusku zresztą też mówił płynnie. — Burbona to tu pewnie już nie mają, co? — zapytał Baker. — Przestawiłem się na fin de l’eau. Ich piwo jest jeszcze gorsze niż amerykańskie. — W takim razie poprosimy syfon i lód — zamówił Baker. — I jakiś koniak. Baker wzniósł szklaneczkę. — Zdrówko. Vollmer parsknął śmiechem. — Od lat tego nie słyszałem. — Od dawna jesteś w Europie? — Przyjechałem dwa lata przed maturą. A potem studiowałem. Od ośmiu lat. — Nigdy nie wracałeś? Pokręcił głową bez słowa. Wziął pustką filiżankę od kawy, nalał do niej do połowy koniaku, dodał lodu i dopełnił wodą sodową. — Ale mówiłeś, że nie mieszkasz we Francji? — Widzę, że ciekawość pana zżera, panie Baker. No cóż, może to i jest pański interes, więc postaram się panu pomóc. Mieszkam w Maroku. Mam tam kartę stałego pobytu. Wszelkie pozostałe szczegóły na mój temat może pan poznać, zwracając się do naszego konsulatu w Rabacie. — Przepraszam, jeśli moja ciekawość stała się uciążliwa. Nie chciałem cię obrazić. — Nie jestem obrażony. — Pozwolisz, że jednak zadam jeszcze jedno pytanie. Doszły mnie słuchy, że jesteś Niemcem. To także była przyczyna mojego zainteresowania twoją osobą. Vollmer przez chwilę popatrzył Bakerowi prosto w oczy, zanim udzielił odpowiedzi.

— Mój ojciec jest Niemcem. Jeśli chodzi o niemieckie prawodawstwo, ze mnie też robi to Niemca. Gdybym był teraz w Niemczech, zapewne dostałbym powołanie do niemieckiej armii, niezależnie od tego, czy mam amerykański paszport, czy nie. A ja nie chcę zdobywać świata. — To może powinieneś wrócić do kraju? — Żeby ten sam świat wyzwalać? Daruje pan, ale tym też nie jestem zainteresowany. — Być może nie będziesz miał wyboru — odparł chłodno Baker. — Co będzie, jeśli rabacki konsulat nie przedłuży ci paszportu? — To zostanę obywatelem Maroka. — W jaki sposób? Przejdziesz na islam? — A może już przeszedłem? — odparł napastliwie Vollmer. — Poza tym mam tam przyjaciół. — Przyjaciół? — Owszem, przyjaciół. — Mówisz zapewne o Sidim el–Ferruchu? Vollmer skinął głową. — Blisko jesteście zaprzyjaźnieni? — Boże, aleś pan wścibski! — westchnął Vollmer, ale uśmiech wrócił na jego twarz. Właściwie chyba nawet polubił tego faceta, mimo tego jego wścibstwa. Baker był sprytniejszy, niż się na pierwszy rzut oka wydawał. — Chodziliśmy razem do szkoły średniej w Szwajcarii. A potem na politechnikę. Owszem, jesteśmy bliskimi przyjaciółmi. Sporo mu zawdzięczam. — Doprawdy? — To on wytknął mi, że byłbym idiotą dając się zaciągnąć do którejkolwiek z armii. Nie ograniczył się do tego, lecz wyłożył także pieniądze i załatwił to, że nie będę musiał do żadnej z nich iść. A dziś wieczorem zrobi mi jeszcze jedną przyjemność i zaprosi pana na kolację. — Czuję się zaszczycony — odparł Baker. — I zaskoczony. — I nic dziwnego — zaśmiał się Vollmer. — Nie przypuszczam, żeby często miewał pan okazję zasiadać przy jednym stole z potomkiem proroka Mahometa w linii prostej. A ja rzadko

miałem ostatnio okazję porozmawiać z rodakiem, który głowy używa do czegoś więcej niż noszenia kapelusza. — To dla mnie jeszcze większy zaszczyt. Bardzo chętnie będę dzielił stół z potomkiem Proroka, a jeszcze bardziej cieszę się z perspektywy kontynuacji naszej rozmowy, rozmowy łebskich Amerykanów. — Baker skłonił głowę przed swoim rozmówcą. — A skoro już przy tym jesteśmy, poza uchylaniem się od poboru i zasiadaniem do stołu z potomkiem Proroka, czym jeszcze się zajmujesz w Maroku? — Staram się ze wszystkich sił nie podpaść. Mało który giaur mówiący po arabsku cieszy się ich zaufaniem. A mnie ufają. Oczywiście, w pewnych granicach. Baker kiwnął głową na znak, że rozumie jego delikatną sytuację. — Wie pan, to naprawdę nie jest banda hodowców wielbłądów, mieszkająca w namiotach na pustyni. To ludzie interesu. A to, że Francja przegrała wojnę, wcale jeszcze nie oznacza, że Francuzi przestali próbować ich wyzyskiwać. — To musi być ciekawe życie. — Czasami — zgodził się Vollmer. Chwilę potem w drzwiach baru pojawił się Sidi Hassan ze swoim olbrzymim Senegalczykiem. Baker został im przedstawiony i dowiedział się, że Murzyn nazywa się N’Jibba. Przed wejściem czekała na nich limuzyna Delahaye i stojący za nią Peugeot. Restauracja była niewielka, homary wyśmienite, a przy okazji Baker dowiedział się od Sidiego więcej, niż kiedykolwiek miałby ochotę wiedzieć o kłopotach francuskich stajni wyścigowych pod niemiecką okupacją. Szejk nie powiedział ani słowa, które mogłoby się Bakerowi na cokolwiek przydać. Kiedy Baker przechodził swoje szkolenie przed przydziałem „w teren”, wielokrotnie wbijano mu do głowy, że w tym biznesie nie ma czegoś takiego jak „wiadomość nieistotna”. Powtarzano do znudzenia, że największym i najczęstszym błędem agentów terenowych jest bagatelizowanie wiadomości z pozoru bez związku z tym, na czym się w danej chwili koncentrowali. Czasem drobne ułamki informacji, jeśli się je

poskładało do kupy, dawały w rezultacie ważną wiadomość, na którą być może ktoś czekał. Pamiętając o tym wszystkim, po powrocie z restauracji zestawił informacje i wysłał następny raport na temat Erika Vollmera, w którym wyraził przypuszczenie, że być może Vollmer jest o wiele ważniejszą figurą, niż się na początku mogło wydawać. Innymi słowy, że pod pozorami pijawki na utrzymaniu syna paszy Ksar es–Souk, Vollmer mógł coś ukrywać i że to coś można w razie czego wykorzystać, by przeciągnąć go na amerykańską stronę, kiedy nadejdzie na to czas. 3 Hyde Park Nowy Jork 21 sierpnia 1941 roku Prezydent Stanów Zjednoczonych był w żartobliwym nastroju, uznał pułkownik William B. Donovan. Znał ten błysk w oku za cwikierami, który pojawił się, kiedy prezydent zajęty był smarowaniem krakersa serem Liederkranz. — Skoro Eleanor wyjechała głosić Dobrą Nowinę, panowie, nie będziemy musieli tracić czasu na brydża, zanim weźmiemy się na ostro do picia. Może przeszlibyśmy w takim razie od razu do biblioteki? Pozostali trzej uczestnicy spotkania potaknęli chichocząc. Nie było wśród nich żadnych politycznych współpracowników prezydenta. Ich brak oraz obecność Donovana, który przyprowadził komandora nazwiskiem Douglass, przekonała J. Edgara Hoovera, że prezydent zaprosił go na ten obiad w jakimś poważniejszym celu, niż tylko chęć zapewnienia sobie miłego towarzystwa przy stole. Skoro nikt nie oponował, kamerdyner prezydenta, rosły Murzyn w białej marynarce, podszedł do prezydenckiego wózka, by przepchnąć go do biblioteki.

— Dziękuję, sam sobie poradzę — uśmiechnął się prezydent. — Dalej też sami sobie poradzimy, możesz już iść. Będziemy sobie teraz z moimi gośćmi opowiadać sprośne historyjki. Znowu rozległ się stłumiony śmiech. Przeszli za nim korytarzem do biblioteki, gdzie na stoliku stały karafki z whisky, butelka koniaku Remy Martin oraz srebrne wiaderko do lodu. Wszystko było naszykowane tak, by prezydent mógł z wózka do wszystkiego sięgnąć i zabawiać się w barmana dla swoich gości. — Jako pański naczelny dowódca, komandorze, zwalniam pana na czas naszego zebrania z przestrzegania tych punktów regulaminu, które zabraniają panu spożywać alkoholu na służbie. — To komandor jest tu służbowo? — zdziwił się Hoover. — Oczywiście — uśmiechnął się Roosevelt. — Zresztą zdaje mi się, że będzie potrzebował nieco odwagi w płynie, by przedstawić panom sprawę, z którą przyszedł. — No proszę, a mnie się wydawało, że Edgara nic nie jest w stanie zdziwić — skomentował Donovan. Hoover go zignorował. — Pan jest z Biura Wywiadu Marynarki, prawda, panie komandorze? Hoover chlubił się tym, że zna osobiście prawie wszystkich w tym kraju, którzy zajmują się działalnością wywiadowczą i teraz nie zmarnował okazji, by udowodnić prezydentowi, że swoim profesjonalnym nosem wyczuje „swojego” w każdej sytuacji. — Nie, panie dyrektorze. Z Biura Koordynatora Informacji. Tym razem Hoover nawet nie próbował ukryć zaskoczenia. Komandor porucznik Peter Stuart Douglass, ciemny blondyn, piegowaty, średnio przystojny czterdziestodwulatek, przez prawie całe swoje zawodowe życie na zmianę zajmował się żeglowaniem po morzach i wywiadem. Zanim Donovan ściągnął go do BKI, dowodził eskadrą niszczycieli. — Niech pan sobie naleje porządnego drinka — poradził Roosevelt. — Proszę poczekać chwilę, aż pana rozgrzeje, i poprosimy o zreferowanie nam tego, z czym pan przyszedł.

— Tak jest, panie prezydencie. — Chociaż… — rozmyślił się Roosevelt. — Może tymczasem naświetlę panom tło wydarzeń, o których będzie za chwilę mowa. Kilka miesięcy temu zgłosił się do mnie Alex Sachs, przywożąc list od Alberta Einsteina i innych jajogłowych na równie niebotycznym poziomie. W liście chodziło o to, że Einstein — tu prezydent zrobił małą przerwę, jakby się zastanawiał lub chciał podkreślić wagę słów, które za chwilę padną — uważa za możliwe rozbicie atomu. Hoover spojrzał na Roosevelta pytającym wzrokiem. — Co to oznacza, panie prezydencie? Roosevelt wskazał na Douglassa, żeby on kontynuował. — To oznacza, że uważa za realne wyzwolenie w tym procesie zamkniętej w atomach energii, w tempie o tysiące razy szybszym, niż jakiekolwiek dotychczas znane metody umożliwiają. — Wciąż nie rozumiem. — Nie chciałbym, żeby pan pomyślał, że obrażam pańską inteligencję, panie dyrektorze… — Proszę bardzo, niech pan obraża, komandorze. — Wie pan, oczywiście, że materiały wybuchowe tak naprawdę nie wybuchają, panie dyrektorze, i że proces eksplozji jest w zasadzie tylko procesem spalania o bardzo dużej szybkości przebiegu? Hoover skinął głową. — Jeżeli udałoby się doprowadzić do rozszczepienia jądra atomu, to z takiego procesu bylibyśmy w stanie uzyskać tysiąc razy więcej energii, niż z najsilniejszego materiału wybuchowego. — Superbomba? — upewnił się Hoover. — Tak jest, panie dyrektorze. — Spokojnie, panowie — uspokoił Roosevelt. — Na razie jeszcze nie mamy żadnej pewności. Po pierwszej wizycie komandora Douglassa u mnie w tej sprawie, spotkałem się z Jimem Conantem i omówiłem z nim to zagadnienie. Hoover ani trochę się nie zdziwił, że zagadnienie o takiej randze przedstawiono Jamesowi B. Conantowi, rektorowi

Uniwersytetu Harvarda, wcześniej niż jemu. Cała administracja roiła się — w opinii Hoovera aż niebezpiecznie — od naukowców z tej uczelni. Czym skorupka za młodu, i tak dalej. Roosevelt przebywał z nimi wiele za młodu i wyniósł z tych kontaktów przekonanie o absolutnej wyższości intelektualnej harwardczyków nad zwykłymi śmiertelnikami. — I co on powiedział? — zapytał Hoover. — Tak — odparł prezydent, i za chwilę dodał: — I nie. Nie doczekawszy się spodziewanego śmiechu, wyjaśnił. — Owszem, rozszczepienie jądra atomu jest możliwe, powiedział, ale absolutnie nie na tym poziomie rozwoju nauki i techniki. Może za pół wieku, może za sto lat, ale nie wcześniej. — Uważa pan, że się myli? — zapytał Hoover. — Myślę, że nie docenia zarówno własnego środowiska naukowego, jak i zdolności przemysłowych Ameryki. — Czyli, innymi słowy, uważa pan zbudowanie superbomby za możliwe? — zwrócił się do niego Hoover. — Przecież to brzmi jak żywcem wyjęte z komiksu o Bucku Rogersie w dwudziestym piątym wieku. — Też tak uważam — powiedział prezydent — ale jednocześnie sądzę, że warto chociaż spróbować. Zobaczmy, co z tego wyjdzie. Jeśli skonstruowanie takiej broni jest możliwe, jej posiadanie w znaczący sposób może zwiększyć nasze szanse wygrania wojny, która, w mojej opinii, już wkrótce nam zagrozi. — Do rozszczepienia atomu już doszło, panowie — podjął swą opowieść komandor Douglass. — Teraz problem polega na tym, że trzeba się nauczyć podtrzymywać ten proces i doprowadzić do czegoś, co naukowcy nazywają „reakcją łańcuchową”. — Na Uniwersytecie Chicago pracuje już nad tym włoski fizyk nazwiskiem Fermi — wtrącił się Roosevelt. — Ma nadzieję, że do pierwszego stycznia powinien uzyskać już jakieś wstępne rezultaty swoich badań. — Kto jeszcze o tym wie? — zapytał Hoover. — Kilku naukowców, szef wywiadu Marynarki, Bill, komandor Douglass, pułkownik Armii nazwiskiem Leslie Groves, ja, no i teraz także ty — odpowiedział RooseveIt.

— Czym Biuro może pomóc w tej sprawie, panie prezydencie? — zapytał formalnie Hoover. — Dyskrecją. Utrzymaniem całości w absolutnej tajemnicy. Panowie, ta rzecz, jeśli się ją uda zbudować, może rozstrzygnąć o losach tej wojny. Musimy dookoła niej zbudować mur ciszy. — FBI umie się zająć takimi sprawami, panie prezydencie — zapewnił Roosevelta Hoover. — Jestem pewien, że Biuro jak zawsze stanie na wysokości zadania — równie uroczystym tonem odparł prezydent. — Dołożę wszelkich starań, by nie zawieść pokładanego we mnie zaufania, panie prezydencie. Donovan znał Roosevelta zbyt długo, by wziąć to poważnie. Był pewien, że FDR podpuszcza Hoovera dla jego, Billa Donovana, rozrywki. Zastanawiał się tylko, czyj. Edgar zdaje sobie z tego sprawę. — FBI będzie, oczywiście, nadal uczestniczyło w pracach tego programu i odegra w nim niepoślednią rolę. Ale to na razie jeszcze przyszłość, panowie. Na razie zaprząta mnie co innego i dlatego właśnie poprosiłem panów do siebie. Ciebie, Edgar, zaprosiłem z powodu czegoś, do czego dojdzie w bardzo niedalekiej przyszłości. — Tak, panie prezydencie? Gdyby był żołnierzem, pomyślał Donovan, pewnie by stanął na baczność. — Brytyjczycy i Niemcy także pracują nad tym zagadnieniem. — Niemcy, panie prezydencie? — zdziwił się Hoover. Roosevelt skinął głową. — Profesor Conant ma zamiar wysłać dwóch swoich współpracowników, panów Ureya i Pegrama, do Anglii, by na miejscu przekonali się, jak daleko Brytyjczycy zaszli w tym względzie. I może spróbować dowiedzieć się o niemieckich postępach w tej dziedzinie. Wyruszają już wkrótce. — Panie prezydencie, czy będę mógł wysłać wraz z nimi dwóch swoich agentów? — zapytał Hoover. — Bill zaproponował coś podobnego, Edgar. — „Coś podobnego”? To znaczy co? — Bill zamierza wysłać z nimi komandora Douglassa. Albo

nakłonić komandora do tego, by zwerbował kogoś z BWM i wysłał z nimi. — Przecież to zadanie dla FBI — odparł Hoover, wyraźnie rozeźlony. — Oczekiwałem podobnej wypowiedzi, Edgar — rzekł RooseveIt. — To nic osobistego, Bill, proste stwierdzenie faktu. — Zanim ci odpowiem, Edgar… Muszę stwierdzić, że jestem nieco rozczarowany — odezwał się Roosevelt. — Pragnę ci przypomnieć, że nominację na stanowisko dyrektora Biura zawdzięczasz w dużej mierze właśnie zabiegom tu obecnego Billa Donovana… — Bill wie doskonale, jak jestem mu wdzięczny — przerwał Hoover, ale nie zabrzmiało to zbyt szczerze. — Co się zaś tyczy wywiadu Marynarki, to… — Jeszcze nie skończyłem, Edgar — uciął Roosevelt. — Postanowiłem coś odmiennego. Znowu zamilkł na chwilę i uśmiech wrócił na jego oblicze. — Oczywiście, jeśli dołożysz trochę wysiłku, dostrzeżesz bez trudu, że decyzja ta to kolejny przejaw mej salomonowej mądrości. Odczekał chwilę, aż ukazały się spodziewane uśmiechy. — Otóż wydało mi się, że jeśli… kiedy zostaniemy wciągnięci w tę wojnę, jej prowadzenie bez wątpienia będzie wymagało dokonania niejednego pociągnięcia, którego praworządność mogłaby budzić uzasadnione wątpliwości. Będą to działania, z którymi ani FBI, ani inne agendy federalne nie chciałyby łączyć swoich nazw. — Federalne Biuro Śledcze zrobi cokolwiek pan od niego zażąda, panie prezydencie. — Edgar, pod twoim przewodnictwem FBI wyrosło na najbardziej szanowaną agendę rządu federalnego. Nie dopuszczę do tego, by konieczności wojenne doprowadziły do roztrwonienia tego dorobku. No, Edgar, wykręć się jakoś z tego, pomyślał Donovan. — To bardzo miłe słowa z pana strony, panie prezydencie — odparł Hoover. — Jednak, w interesie bezpieczeństwa narodo…

Roosevelt uciszył go, podnosząc dłoń. — Edgar — zaczął znów, przyoblekając najbardziej promienny uśmiech — już lata całe temu dowiedziałem się, że jeśli chce się zrobić jakieś świństwo, trzeba zacząć od znalezienia dobrego adwokata. Hoover przyłączył się do ogólnego rozbawienia, ale widać było, że mu nie do śmiechu. Poważnie traktował prawo i nie znosił żartów na temat jego łamania. A poza tym aż za dobrze wiedział, kto będzie tym „dobrym adwokatem”. — Z tego też powodu postanowiłem te konieczne, acz niezbyt szczytne zadania zlecić Billowi, najlepszemu adwokatowi, jakiego znam. — Nie do końca rozumiem, panie prezydencie… — To proste, Edgar. Masz odwracać oczy, kiedy ludzie BKI będą robić coś, czego nie powinni. A nawet więcej, twoim zadaniem będzie również odwracanie oczu także innym, którzy mieliby ochotę się przyglądać temu, jak ludzie BKI robią coś, czego nie powinni. — Czy mam przez to rozumieć, panie prezydencie, że BKI będzie przez pana uprawnione do łamania prawa? — Daję im licencję na robienie wszystkiego, Edgar, byle tylko najefektywniej i najskuteczniej osiągnęli postawiony im przeze mnie cel. — Ależ panie prezydencie, jeśli to wyjdzie na jaw, bardzo panu zaszkodzi w sensie politycznym. — Hoover aż uniósł ręce z przejęcia. — Z całym szacunkiem ośmielę się zasugerować, by pan jednak powierzał takie rzeczy FBI. Potrafimy się zająć takimi sprawami nie gorzej, a może nawet lepiej, niż ktokolwiek inny. Donovan nie wierzył własnym uszom. Hoover wręcz błagał prezydenta, żeby ten mu pozwolił prać swoje brudy! Ale Roosevelt zachowywał się, jakby go w ogóle nie słyszał. — Wczoraj po południu przesłałem do Senatu wniosek o zatwierdzenie awansu komandora porucznika Douglassa na komandora — powiedział. — Poinstruowałem też sekretarza Marynarki Knoxa, by przydzielił komandora Douglassa na czas nieokreślony do Biura Koordynatora Informacji. Tak więc,

Edgar, pod nieobecność Billa, będziesz wszystkie sprawy dotyczące tego projektu załatwiał z Douglassem. Poinstruowałem także szefa wywiadu Marynarki, by na życzenie komandora przenosił do BKI wszelkich ludzi, których tam będzie potrzebował. Ciebie, Edgar, proszę o to samo. Proszę cię, byś odkomenderował do Douglassa sześciu ze swoich najlepszych ludzi. Najlepszych, Edgar. — Tak jest, panie prezydencie. Oho, już to widzę, pomyślał Donovan. Dostaniemy raczej takich, którzy najlepiej będą donosić. — Spośród nich komandor Douglass wybierze ludzi, którzy będą towarzyszyć naukowcom w drodze do Anglii jako ich osobista eskorta, ale także by się rozejrzeli, jakie jeszcze informacje ewentualnie uda im się uzyskać. — Z całym szacunkiem, panie… — Już ci powiedziałem, Edgar — uśmiech zgasł na twarzy prezydenta, jakby ktoś przekręcił kontakt — że nie przewiduję dyskusji na temat decyzji, którą podjąłem. — Tak jest, panie prezydencie. Hoover, drugi po Roosevelcie mistrz politycznego makiawelizmu, wiedział dobrze, kiedy należy dać spokój. — Czy o czymś zapomniałem, Bill? — Jeszcze jedna sprawa, panie prezydencie. Edgar, jak myślisz, gdybyśmy chcieli uzbroić naszych ludzi, w sposób budzący najmniej podejrzeń i pytań, czy można by to załatwić? Przez chwilę panowała cisza, ale twarz Hoovera nagle poczerwieniała. — Pytasz mnie, czy wydam twoim ludziom legitymacje FBI, żeby mogli chodzić z bronią? — zapytał wreszcie. — Edgar, coś ci się chyba pomyliło — włączył się Roosevelt. — Gdyby Bill poprosił o takie legitymacje i tak byś mu je przecież wydał i nie zadawał żadnych pytań, prawda? Gdybyś zaś przypadkiem uznał to za niemożliwe, proszę cię, byś nie marnował czasu Billa, tylko od razu przyszedł wyjaśnić mi, dlaczego tak uważasz. — Wcale nie chciałem legitymacji FBI dla moich ludzi — zaprzeczył Donovan. — Chcę czegoś, co by nie ściągało na

moich ludzi niepotrzebnej uwagi. FBI jest sławne, a ja chcę, by moi ludzie pozostali anonimowi. — Powiedziałeś „osławione”, Bill? — Sławne, panie prezydencie. — Może zastępcy szeryfa federalnego? — odezwał się po chwili namysłu już trochę udobruchany Hoover. — Są uzbrojeni na służbie i dużo podróżują. Kiedy będziesz ich potrzebował? — Kiedy tylko dostaniemy ludzi twoich i z BWM — odparł Donovan. — Zajmę się tym. — Aha, Bill. Odezwał się w twojej sprawie Narodowy Instytut Higieny. — Narodowy Instytut Higieny? — Jestem pewien, że będziesz zachwycony na wieść, że już masz swoje biuro. Właśnie w budynku Narodowego Instytutu Higieny. — W NIH? — Hoover nie krył rozbawienia. — Przez chwilę zastanawiałem się nad szpitalem św. Elżbiety — odparł prezydent — ale w końcu stanęło na NIH. Przynajmniej będziesz miał blisko ze swojego domu w Georgetown. — Twoja uprzejmość, Franklin, po prostu zwala mnie z nóg — odparł Donovan. — Wolę, jak mówisz do mnie „panie prezydencie”, Bill. Donovan uniósł brwi, ale nic nie powiedział. — Jako prezydent chciałbym coś jeszcze ogłosić. Uważam ten program budowy bomby z atomów za najważniejsze z tego, co w tej chwili robimy w kraju. Jeśli uważacie, panowie, że wyraziłem się wystarczająco jasno, możemy się wreszcie zająć piciem na poważnie. — Tak jest, panie prezydencie — powiedział Donovan. Roosevelt pytająco spojrzał na Hoovera. — Panie prezydencie, ja i moje Biuro jesteśmy do pana dyspozycji. — To miło z twojej strony, Edgar. Tego się właśnie po tobie spodziewałem. I znowu Hoover nie wie, czy to sarkazm, czy RooseveIt mówi

szczerze, pomyślał Donovan. — Myślę, że pierwszy toast spełnimy za świeżo awansowanego komandora Douglassa — ogłosił prezydent. 4 Rangun, Birma 16 września 1941 roku Ed Bitter przypuszczał, że amunicja kalibru 12,7 mm, która wysypała się na pokład ich statku w Pearl Harbor, była przeznaczona dla Amerykańskiej Grupy Ochotniczej. Ich Curtissy P–40B uzbrojone były w dwa karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm w kadłubie nad silnikiem i dwa kalibru 7,62 mm w skrzydłach. Kiedy jednak „Jan Suvit” zawinął do Manili, amunicję rozładowano. Po półtoradniowym postoju w Manili, wypłynęli z zatoki, mijając twierdzę Corregidor i kierując się do Batawii w Holenderskich Indiach Wschodnich. Z Batawii wyruszyli w ostatni etap podróży, przez zatokę Martaban i po dwudziestu milach żeglugi pod prąd rzeki Rangun, do samego Rangunu. Od wypłynięcia z San Francisco minęły prawie dokładnie trzy miesiące. Na pokładzie kutra pilotowego przybył na pokład statku przedstawiciel AGO, następny stary lotnik w typie Chennaulta. Zebrał 106 Amerykanów przebywających na pokładzie, zarządził apel i rozdzielił ich na dwie grupy. W jednej znaleźli się prawie wszyscy piloci pod dowództwem Crookshanksa, kilka osób z personelu technicznego i administracyjnego. W drugiej pozostała reszta, a także dwóch dowódców eskadr, Canidy i Bitter. Wpływ na taki, a nie inny podział sił bez wątpienia miał konflikt pomiędzy dowódcą dywizjonu a Canidym. Ed nie miał wątpliwości, że Crookshanks pozbył się mądrali, zostawiając go w Rangunie. Tym bardziej że wraz z Canidym pozostawił prawie wszystkich tych, którzy demonstracyjnie wzięli stronę

Dicka na statku. Jego też to dotknęło, mimo że na statku pilnie wykonywał wszelkie polecenia. No i ma za swoje. Przyjaźnił się z buntownikiem, to teraz będzie siedział na tyłku, podczas gdy inni będą się szkolić. Cierpiał w milczeniu, póki nie wsiedli do starej taksówki Forda w drodze do centrum Rangunu. — Zdajesz sobie oczywiście sprawę, że pozostawiono mnie tutaj z twojego powodu? — Nie ma sprawy, Eddie, nie musisz dziękować. Po prostu dorzuć coś ekstra do skarpety na święta. — Podpadziochy jak zwykle pozostawiono z tyłu, to rozumiem — Bitterowi nie było do żartów. — Problem w tym, że ja przecież nie jestem podpadnięty. — Do twoich problemów, Eddie, dodałbym jeszcze to, że nie jesteś także zbyt bystry, przyjacielu. Gdybyś był, zauważyłbyś, że resztę zapakowano do pociągu i wysłano do tego miejsca z obsceniczną nazwą. Tam zajmą kwatery w bardzo starych koszarach po brytyjskiej armii i będą siedzieć na dupie, słuchając, jak generał Chennault będzie im czytał swoją książkę, zanim my im dostarczymy samoloty. — A co my będziemy robić, mój światły przyjacielu? — A my sobie będziemy leżeć wygodnie w hotelowych łóżeczkach, przy odrobinie szczęścia nie sami, i poczekamy na zmontowanie tych samolotów przez CAMCO. Potem je oblatamy i dostarczymy do tego Fongoo, czy jak tam… — Toungoo — poprawił Bitter. Na odprawie mówiono im, żeby unikać tamtej wymowy tej nazwy, gdyż oznaczała ona w miejscowym języku coś bardzo nieprzyzwoitego. — W każdym razie tam, dokąd pojechały te matoły. A potem się z nimi pożegnamy i wrócimy tu po następne samoloty. Zanim we dwóch oblatamy i przeprowadzimy tam te sto samolotów, będziemy mieli mnóstwo godzin nalotu na tym typie samolotu, nieprawdaż? Mam je zamiar oblatywać bardzo, ale to bardzo skrupulatnie. Cholera, znowu ma rację, musiał przyznać Bitter. — Jak ci się udało to załatwić? — Bosman poszedł do Crookshanksa i powiedział mu, że

pamięta, że w Pensacola byliśmy oblatywaczami maszyn i szło nam to doskonale. — Przecież nimi nie jesteśmy, na miłość boską! — Nie gorszymi w każdym razie niż cała reszta na statku, nie uważasz? 5 Kiedy jedli śniadanie w hotelu, dosiadł się do ich stolika bosman Dolan. Nie miał wprawdzie kotwic na kołnierzu koszuli, ani podoficerskiej czapki z daszkiem, zawadiacko nasadzonej na czubek głowy, ale poza tym wyglądał na starszego bosmana Marynarki nie mniej niż w stołówce bazy Pensacola. Dolan pokazał dłonią, że chce kawy i bez pytania poczęstował się drożdżówką z kruszonką z koszyka, który stał na stole. — CAMCO ma tu dom do swojej dyspozycji — obwieścił — z własną kuchnią i pralnią. Na razie mieszka tam tylko Finley i radiowiec, też bosman, nazwiskiem Lopp. Wygodniej tam niż tu. Interesuje was to? — Wręcz fascynuje — podjął natychmiastową decyzję Canidy. Bitter nadal nie mógł się przyzwyczaić do nad wyraz swobodnych manier bosmana, mimo że teraz, jako cywilni fachowcy byli przecież równi sobie statusem. Ledwie oswoił się z faktem, że od tej pory będą mieszkać razem, Canidy i Dolan postarali się, by znów poczuł się nieswojo. — I jeszcze coś — ciągnął Dolan. — Wysłali mnie do portu, żebym pobrał samochód. Jest tam cały plac nowiuteńkich Studebakerów Commanderów. Wystarczy tam pójść, podpisać kwit i jazda, tak jak ja zrobiłem. — I co, najwyżej mogą kazać go oddać, tak? — W lot zrozumiał Canidy. — A do kogo należą te samochody? — zapytał Bitter. — Do CAMCO. Tak naprawdę potrzeba nam stelaży montażowych, zapasowych silników i całej reszty, której, oczywiście, nie ma, ale dobre i to. Po co mają rdzewieć na

nabrzeżu, jeśli mogą się przydać? — Ale przecież grupa może ich potrzebować — zaprotestował Bitter. Dolan popatrzył na niego wyrozumiale, jak na dziecko opóźnione w rozwoju. — Panie Bitter — odezwał się protekcjonalnym tonem, który zje — żył Edowi włosy na karku — tak naprawdę tego sprzętu będziemy potrzebowali przede wszystkim w Chinach, a te, jak pan bez wątpienia wie, leżą na drugim końcu Drogi Birmańskiej. Na razie nie ma żadnej możliwości przetransportowania ich tam. — No tak — musiał się zgodzić, ale nadal nie był zadowolony z tego, że Dolan potraktował go jak idiotę. — Pójdę się przebrać — powiedział Canidy i wstał od stolika. — Chyba trochę mnie dziwi, że taki stary wyjadacz jak pan i porucznik Canidy jesteście w tak zażyłych stosunkach — ostrożnie podniósł trapiącą go kwestię Bitter. Dolan znowu spojrzał na niego w ten denerwujący sposób. — Panie Bitter, ujmę to tak. Oficerowie dzielą się na trzy kategorie. Najniższa z nich to ci naprawdę durni. Jakieś dwa procent. Potem najpowszechniejszy rodzaj, powiedzmy dziewięćdziesiąt sześć procent. To ludzie, którzy robią swoje i przez większość czasu nie robią sobie, ani nikomu nic złego. Najwyższa kategoria to te pozostałe dwa procent. Trzeba kilka lat posłużyć, żeby się nauczyć ich zauważać i potem już do końca służby instynktownie ich człowiek szuka i trzyma się pazurami. O takich oficerów trzeba dbać, bo wiadomo, że jak przyjdzie co do czego, to oni zadbają o ciebie. Nie tylko wtedy, kiedy im to będzie wygodne, ale wtedy, kiedy naprawdę będziesz potrzebował ich pomocy. Wtedy pomogą ci, nie bacząc na koszty. — Rozumiem, że porucznika Canidy’ego zaliczacie do tych elitarnych dwóch procent? — O tak — żarliwie odparł Dolan. — Rozgryzłem go od pierwszej chwili, odkąd tylko zabrałem go w pierwszy lot. Bo ja też byłem pilotem, panie Bitter. Bosmanem — pilotem Marynarki ze złotymi szewronami.

— Nie wiedziałem — przyznał się Bitter. Marynarka miała w swoich szeregach zaledwie garstkę starszych podoficerów, których dopuszczano do latania. Jeśli starsi bosmani sztabowi byli elitą korpusu podoficerskiego Marynarki, to starsi bosmani sztabowi — piloci byli elitą tej elity. Oznaki stopni podoficerskich wyszywane były na rękawach nicią w kolorze służby (na przykład białą dla podoficerów pokładowych, zieloną dla personelu lotniczego), ale ich szewrony wyszywane były złotą nicią, jak oficerskie paski na naramiennikach. — Skoro mnie już dawno uziemili, to nie nosiłem swoich złotych skrzydeł — wyjaśnił Dolan. Bitter zrozumiał, że w ten sposób pozwala mu uniknąć kompromitacji. — I dlatego poleciliście Canid/ego na oblatywacza? — Po części. A poza tym tam, w Toungoo, generał będzie wszystkich przerabiał na pilotów pościgowych według doktryny lotnictwa Armii. Panu Canidy’emu na pewno tego nie potrzeba, zwłaszcza jeśli wiązać się to ma ze spędzaniem nocy na biciu poangielskich wszy w łóżkach. — Uważacie, że niepotrzebne mu szkolenie myśliwskie? — Wie pan, jaka jest różnica między tym, czego się uczy u nas pilotów myśliwskich, a czego Armia uczy swoich pilotów pościgowych? — Oświećcie mnie. — W szkole Armii większość czasu spędza się na tym, żeby oduczyć pilota troski o maszynę. Ma zapomnieć o wszystkim, czego mu przez całe poprzednie szkolenie zabraniano, a zamiast tego uczy się, co można z maszyny wycisnąć i jak to robić, żeby się nie zabić. Nie przypuszczam, żeby pana Canidy’ego ktoś tego musiał uczyć od podstaw. I bez tego jest w tym niezły. — A co ze mną? Mnie też uważacie za takiego kozaka? Bo przecież zgłosiliście nas obu na oblatywaczy. Dolan przez chwilę milczał. Wreszcie przestawił krzesło tak, że siedział teraz dokładnie naprzeciwko Bittera i spojrzał mu prosto w oczy. — Z panem są dwie rzeczy — powiedział w końcu. — Po pierwsze, był pan w Akademii, to już plus. A po drugie, pan

Canidy opowiedział mi o tym, jak panu wysiadł silnik podczas beczki. Z tego, jak się pan z tego wygrzebał, wnoszę, że nie może pan być ofermą. Ale najważniejsze jest dla mnie to, że niezależnie od tego, co ktoś mógłby mówić, nie wierzę, żeby Canidy był się w stanie przyjaźnić z prawdziwym, stuprocentowym dupkiem. Przez chwilę Bittera po prostu zatkało. — Tak, no, cóż… Dziękuję panu, panie Dolan. — Nie ma za co, panie poruczniku — odparł bosman i wstał od stolika. 6 Dom, który CAMCO utrzymywało dla swoich mechaników, łącznościowców, a teraz i dwóch pilotów, okazał się olbrzymim gmachem w stylu wiktoriańskim, na przedmieściu Kummendine. Z okien roztaczał się widok na złote dachy pagody Szwe Dagon, dominujące nad widoczną na horyzoncie panoramą miasta. Godzinę po przyjeździe do domu Canidy wsadził głowę do pokoju Bittera. Ed siedział w fotelu, zatopiony w lekturze instrukcji P–40B. — Jedziesz na lotnisko, rozejrzeć się, jak to wszystko wygląda? — zapytał. Studebaker, którego Canidy pobrał po drodze w porcie, wypisując kwit na CAMCO, miał mniej niż 150 kilometrów przebiegu na liczniku. W kabinie unosił się wciąż słabo, ale jednak wyczuwalny, zapach nowości — mimo że wóz miał już ponad rok i pokonał dziesięć tysięcy mil morskich ze Stanów Zjednoczonych do portu w Rangunie. Canidy bez większego trudu odnalazł lotnisko Mingaladon i hangary CAMCO. Z daleka już widać było cztery zaparkowane przed nim Curtissy Hawk 81–A2, noszące w lotnictwie Armii oznaczenie P–40B. Trzy z nich wyglądały na zdatne do lotu, pod skrzydłem czwartego kucali mechanicy, którzy gmerali w komorze prawej goleni podwozia. Prawy płat wspierał się na

koźle z desek. Canidy zaparkował Studebakera obok pierwszego z samolotów i wysiadł. Wraz z Bitterem podeszli do myśliwców. Obeszli samolot dokładnie dookoła, uważnie mu się przyglądając i porównując to, czego się nauczyli z instrukcji, z tym, co zastali na miejscu. Po zakończeniu obchodu, Canidy wspiął się na centropłat i odsunął osłonę kabiny pilota, wsadzając do niej głowę. Na ten widok jakiś mężczyzna w średnim wieku oderwał się od grupy mechaników przy ostatnim P–40B i podążył w ich stronę. Canidy zeskoczył, by zająć się jego ewentualnymi obiekcjami. — Pan jest Canidy? — zapytał tamten, wyciągając rękę na przywitanie. — Richard Aldwood, z CAMCO. Dolan mi już o panu opowiadał. — O ile wiem, to nie tylko „z CAMCO”, panie Aldwood, prawda? — odparł Canidy, ściskając podaną dłoń. — Pan jest zdaje się wiceprezesem firmy, tak? — Owszem, a w tej chwili przewodniczę konsylium mającym odgadnąć, dlaczego ta cholerna goleń nie chce się złożyć — machnął ręką za siebie, tam skąd przyszedł. — Ed Bitter — przedstawił się Ed, kiedy z kolei jemu Aldwood podał rękę. — Ile nalotu na tym typie? — zapytał Aldwood obojętnym tonem, jakby pytał o rzecz oczywistą. — Przeczytałem instrukcję od deski do deski — odparł Canidy. — Tego się obawiałem — odparł Aldwood, ale nie wydawał się specjalnie przejęty. Spojrzał z niemym pytaniem w oczach na Bittera. Ed domyślił się, że zadaje mu to samo pytanie, co Dickowi. — Pierwszy raz go na oczy widzę — odparł. — No, to jesteście całe osiem godzin gorsi ode mnie — uśmiechnął się Aldwood. — Ale za to o wiele lat młodsi, a tej przewagi już wam nie odbiorę. Poza tym Dolan was chwali. — A pana nie? — zapytał Canidy. — Już nie. Nie po tym, jak mu powiedziałem, że nie ma mowy o tym, żebym go puścił za stery.

— Dlaczego? Przecież on ma duże doświadczenie. Nalotu tyle, że starczyłoby dla pół dywizjonu po pierwszej turze służbowej. — Tak, ale jego serce też już ma sporo przebiegu — odparł Aldwood. — A myśleliście, że dlaczego go uziemili? W ogóle się dziwię, że Marynarka go już dawno nie wysłała na rentę. — Może, zanim zaczniemy je oblatywać, ktoś by nas przeszkolił? — zaproponował Canidy. — Pokażę wam, gdzie co jest w kabinie. Chociaż właściwie chyba nie ma po co, skoro mieliście w ręku instrukcję. Obawiam się, że na tym wasze szkolenie się zakończy. Nie mamy tu dwusteru, żeby się przelecieć, ani nie prowadzimy szkolenia na ziemi. To znaczy, dopóki Claire, generał Chennault, nie zorganizuje go w Toungoo. — A co będzie, jak rozkwaszę ptaszka? — Lepiej nie — skrzywił się Aldwood. — Dwa już musieliśmy spisać ze stanu, a nawet nie mamy pełnej setki. — To ile ich w końcu jest? — Sześćdziesiąt dwa. Bóg jedyny wie, kiedy przyjdzie reszta. Składamy je w tempie jeden na półtora dnia i mamy nadzieję, że z czasem dojdziemy do dwóch dziennie. Wspiął się na centropłat i zaprosił ich gestem do pójścia w swoje ślady z drugiej strony maszyny. Kiedy już zajęli wskazane miejsca, Aldwood po kolei pokazał im pozycję każdego przyrządu kontrolnego i sterowego w kabinie, po czym wprowadził ich w specyficzne zagadnienia, wiążące się z lotem na tym typie maszyny. Nie śpieszył się, ale i tak po trzydziestu pięciu minutach ich „szkolenie” dobiegło końca. — Chcecie jeszcze jeden dzień na zaaklimatyzowanie, czy zaczynacie od razu? — Jutro nie będę ani trochę lepszy, niż dzisiaj — odparł Canidy. Dziesięć minut później, w skórzanej pilotce z goglami lotnictwa Armii, dźwigał w kierunku samolotu spadochron siedzeniowy Switlick z widocznym z daleka na pokrowcu czarnym napisem WŁASNOŚĆ MARYNARKI USA. Wrzucił spadochron do kubełkowego fotela pilota, usiadł na nim i przez

chwilę się powiercił, moszcząc na spadochronie, który od tej chwili stanowił poduszkę fotela, po czym przypiął pasy spadochronu do uprzęży, założonej na drelichowy tropikalny kombinezon lotniczy i wystawił ręce na boki, żeby mechanikowi wygodniej było mu zapiąć pasy kabinowe. Kiedy mechanik zeskoczył z centropłata, Dick wyjrzał na obie strony z kabiny, czy nikt nie stoi w zasięgu śmigła. Mechanik, który stał obok silnika z gaśnicą, pokazał mu wzniesiony kciuk. — Od śmigła! — zawołał dla porządku Dick i sięgnął do przycisku startera. Nic. Sprawdził, czy włączył instalację elektryczną. W porządku. No to co jest? Dłuższy czas siłował się ze starterem, który jęczał i zgrzytał, ale silnik ani zakaszlał. Wreszcie ruszył nierówno. Dick lekko się zaniepokoił, czując dziwną oleistą woń i widząc cienką mgiełkę szaroczarnego dymu, która wydobywała się spod okapotowania Allisona. Na pewno nie był to błękitny dym sygnalizujący zbyt bogatą mieszankę, ani czarny dym ze spalanego przeciekającego oleju. Zanim zdążył się zastanowić, co to takiego, dym zniknął. Opuścił wzrok na przyrządy i przekonał się, że wszystkie wskazówki ciśnieniomierzy i termometrów wstały z ograniczników i powoli przenoszą się na zielone pola. Ach, już wiedział, skąd ten dym! Przecież to były świeżo zamontowane silniki, prosto ze skrzyń. Kiedy Allison zaskoczył i nagrzał się, spaliły się resztki smaru konserwującego, pozostałe po przetarciu szmatami silnika po wypakowaniu. Sięgnął do przepustnicy i pchnął ją naprzód, doprowadzając prawie do mocy startowej, po czym ściągnął w dół, z powrotem na jałowy bieg. Przeprowadził próbę iskrowników. Wszystko było w porządku. Wyjrzał znowu z kabiny i odnalazł wzrokiem Aldwooda. Pokazał na tablicę przyrządów w kabinie i zrobił kółko z kciuka i palca wskazującego. Aldwood skinął głową i wzniósł kciuk. Spod skrzydeł wyczołgali się mechanicy, ciągnąc za sobą podstawki, na których opierały się koła jego maszyny. Canidy przytknął maskę tlenową do twarzy i wcisnął przełącznik mikrofonu. — Wieża Mingaladon, tu CAMCO 16 koło hangarów CAMCO.

Proszę o pozwolenie na kołowanie i start. Wieża odezwała się natychmiast. Głos z brytyjskim akcentem poinformował go o dokładnym czasie, ciśnieniu, wysokości nad poziomem morza, sile i kierunku wiatru, po czym udzielił pozwolenia na kołowanie do czynnego pasa i zezwolił na start w pierwszej kolejności. Była to tylko formalność, bo wokół nie było widać żadnego innego gotowego do startu samolotu. Canidy zwolnił hamulce i pchnął raz jeszcze dźwignię przepustnicy. Curtiss szarpnął z miejsca, zarzucając w lewo. Cholera, za dużo gazu! Odjął i raz jeszcze powtórzył sobie, że ma pod ręką ponad tysiąc koni i musi uważać, bo nie ma żadnego samolotu na zmianę. Po dwustu koniach Stearmana i jego 900 kilogramach masy, musiał się na nowo uczyć latać samolotem, który ważył niemal trzy tony i miał pięć razy mocniejszy silnik z turbodoładowaniem. W ogóle musiał się uczyć latać od nowa, bo ostatni raz siedział za sterami trzy miesiące, jak mu się wydawało, całe wieki temu. Raz jeszcze ruszył z miejsca, tym razem dużo ostrożniej. Kołowanie P–40 okazało się bardzo trudne. Siedział na samym dnie kabiny, a długi, wąski, chłodzony cieczą silnik sprawiał, że o jakiejkolwiek widoczności do przodu w ogóle nie było co mówić, dopóki nie uniesie ogona. Próbował kołować, wyglądając na boki z kabiny, ale niewiele to dawało, tym bardziej że samolot co chwila zjeżdżał na lewo, w kierunku obrotu śmigła. W końcu dał sobie spokój z wyglądaniem. Kiedy samolot zaczynał zjeżdżać z osi, kopał prawy pedał orczyka i wyprowadzał samolot poza oś drogi kołowania w prawo. Od chwili, w której prostował orczyk, samolot zaczynał znowu uciekać w lewo, najpierw ustawiając się w osi, a potem coraz bardziej na lewo, aż wreszcie musiał na nowo korygować orczykiem. Za takie kołowanie wężykiem w szkole oblałby egzamin jak nic, ale tu się nie dawało inaczej, a poza tym wreszcie mógł widzieć coś przed nosem kadłuba. Dokołował do progu pasa startowego i zatrzymał się. Raz jeszcze otworzył przepustnicę i sprawdził iskrowniki, poruszył drążkiem, sprawdzając wychylenia lotek i sterów wysokości, potem orczykiem, sprawdzając ruchy steru kierunku. Ściągnął

z czoła na oczy gogle, założył maskę tlenową i przypiął ją do pilotki. Wcisnął włącznik mikrofonu i zameldował: — Wieża Mingaladon, CAMCO 16 rozpoczyna rozbieg. Pchnął dźwignię przepustnicy do oporu, po czym przestawił dźwignię sterowania gaźnika na bogatą mieszankę. Samolot ruszył naprzód, poczuł, jak oparcie fotela zaczyna wciskać mu się w plecy. Zanim się dobrze zorientował w tym, co się dzieje wokół, P–40 w ogóle bez jego interwencji uniósł ogon. Nareszcie miał dobry widok przed sobą, poprzeczne linie wymalowane wzdłuż krawędzi pasa startowego, ostrzegające przed zjechaniem z niego, zlały się wkrótce w jedną, szeroką smugę. Powietrze ze świstem opływało jego otwartą kabinę, przypominając mu, że nie domknął owiewki. Cholera z nią, pomyślał, zamknę po starcie. Czując wyraźnie, że maszyna słucha już sterów, skierował Curtissa na środek pasa i ściągnął lekko na siebie drążek. Przez chwilę nic się nie działo, ale Canidy zbyt długo był pilotem, żeby ulec pokusie pociągnięcia drążka dalej. Stery zawsze działały z opóźnieniem. Nie trzeba nic robić, starczy te kilka sekund poczekać. O, i już lecimy. Teraz schować koła… Ledwie sięgnął po dźwignię mechanizmu chowania podwozia, prawe skrzydło opadło i samolotem gwałtownie zarzuciło w prawo. Wyprowadził na prostą i zaczął się zastanawiać, co to mogło być. Znowu moment obrotowy śmigła? Ale nie, śmigło kręciło się w lewo. To co, efekt żyroskopowy? Wszystko jedno, pomyślał po chwili. Ważne, żeby o tym pamiętać i więcej nie dać się zaskoczyć. Ponownie sięgnął do dźwigni podwozia. Curtiss był jednak nowocześniejszym samolotem od F4F — i lepszym przynajmniej pod tym względem. Nie trzeba było w nim kręcić korbą, jak w Grum — manie, żeby schować podwozie. Jeden ruch ręką i siłowniki hydrauliczne je chowają. Koła chowają się bez wysiłku, pomyślał po chwili, ale trwa to równie długo. Co gorsza, chowały się nierówno, co chwilami tak destabilizowało samolot, że musiał interweniować, żeby utrzymywać prostą linię lotu. Golenie po kolei obracały się przodem do kierunku lotu, działając jak niesymetryczne

hamulce aerodynamiczne, by po chwili skracać się i obracać na płask i chować we wnękach płata. Spojrzał na przyrządy. Cholera, ciągnie w górę jak rakieta, pomyślał z podziwem. Cały czas od startu trzymał ten sam kąt uniesienia sterów wysokości, ale spadek oporu spowodował, że wzrósł kąt wznoszenia. A wskazówka prędkościomierza stoi w miejscu, jakby nigdy nic. Trzyma tę samą prędkość, nawet pod takim kątem! Na tysiącu metrów wyrównał i wytrymował. Sprawdzając trym na chwilę zdjął stopy z orczyka i puścił drążek. Myśliwiec leciał prosto, jak po sznurku, ani drgnął. Znowu lekko ściągnął drążek i łagodnie zaczął się wznosić. Przechylał drążek z burty na burtę, naciskał pedały orczyka, lecąc wężykiem, próbując wyczuć maszynę, aż wzniósł się na dwa tysiące metrów. Znowu wyrównał i tu dopiero, przypomniawszy sobie o osłonie, zasunął ją. Nagle zniknął gdzieś gwizd wiatru i wnętrze kabiny wypełniał tylko przeciągły ryk tysiąca koni mechanicznych kręcących zajadle trójłopatowym śmigłem. Chwilę leciał prosto, aż wreszcie ściągnął drążek i wspinał się do momentu, aż maszyna straciła moc, wytraciła prędkość i strugi opływu oderwały się od skrzydła. Znał charakterystyki profilu skrzydła, użytego przez Curtissa do budowy tego samolotu, mógł więc przewidzieć, przy jakiej prędkości granicznej do tego dojdzie. Myśliwiec przeciągnął dokładnie w przewidywanej przez niego chwili. Zdrowo potrząsnął, zanim przepadł, zauważył. To dobrze, po tym się poznaje dobry samolot — powinien ostrzec pilota, że źle się bawi i za chwilę skrzydła przestaną się trzymać wiatru. Kiedy poczuł wyraźnie, że samolot zaczyna przepadać i pochylać się na skrzydło (to trzeba zapamiętać, pomyślał, przy przepadaniu ślizg na skrzydło, niedobrze), pchnął drążek od siebie i znowu musiał chwilę poczekać, zanim maszyna zareaguje na jego ruchy. Wskazówka prędkościomierza ruszyła naprzód. 480 kilometrów na godzinę, potem 510, potem 530 i wreszcie doszła do czerwonej kreski na 550 kilometrach. Ściągnął drążek, wyprowadzając z nurkowania. Poczuł, że

żołądek chce mu spłynąć do kolan. Przez chwilę wszystko wokół widział jak przez czerwone firanki, ale to szybko minęło. Rozejrzał się wokół i po przyrządach, leciał teraz równo, ale wskazówka prędkościomierza dalej dotykała czerwonej kreski. — Jasna cholera! — powiedział na głos, zachwycony. Raz jeszcze omiótł wzrokiem resztę przyrządów. Wszystkie wskazówki były na zielonym, a on leciał z maksymalną dopuszczalną, i to w locie poziomym! Cudo! Z tej radości ściągnął drążek ostro do siebie i wystrzelił w górę, nie puszczając drążka, aż położył samolot na plecach. Pętlę zakończył szybką beczką. Rany boskie, prawie nie stracił prędkości! No to teraz zawrót bojowy… Och ty w życiu, Herr Immelmann by się skręcił. W życiu takiego imelmana 19 nie machnął. Pokręcił jeszcze, jak uważał, dziesięć minut i niechętnie zaczął się zbierać do powrotu. Cały czas leciał z widocznością ziemi, pilnując pozycji według złotych dachów Szwe Dagon. Dopóki je widział, nie miał problemu z odnalezieniem lotniska. Wrócił nad lotnisko na trzech tysiącach metrów, poczekał aż lewa końcówka skrzydła wyszła poza obręb pola wzlotów i szerokim zakrętem w prawo zszedł na półtora tysiąca. Przy okazji po raz pierwszy rozejrzał się z zainteresowaniem po okolicy. Zobaczył Rangun, rozciągający się na południe u stóp pagody i rzekę, ciągnącą się aż do zatoki Martaban. Wokół widział też lśniącą głęboką zielenią, gęstą dżunglę. Boże, jak tu było pięknie! Birma była piękna. Pogoda była piękna. I P–40B był piękny. Był pewien, że to jeden z najszczęśliwszych dni w jego życiu. Wywołał wieżę i poprosił o pozwolenie na lądowanie. Skoncentrował się teraz nad najważniejszą rzeczą, nad lądowaniem. Kiedy tylko otrzymał zezwolenie na lądowanie, dalszą część litanii kontrolera puścił mimo uszu. Wyprowadził na ostatnią prostą i przymknął gaz. Ależ on jest szybki, pomyślał. Prędkość podchodzenia do lądowania była znacznie wyższa, niż się spodziewał. Kiedy wysunął klapy i zaczął wypuszczać podwozie, był już znacznie dalej, niż 19 Półpętla zakończona beczką [przyp. red.].

zakładał. Koła pisnęły na betonie pasa znacznie dalej, niż planował. Dobieg był bardzo długi, a kiedy próbował posadzić tylne kółko na pasie, oddając drążek, tył samolotu podrzuciło, jakby miał zamiar stanąć na nosie. O tym też trzeba będzie pamiętać na przyszłość, postanowił. Kiedy kończył kołować na stanowisko postojowe, z boku podbiegł do niego Bitter. Wskoczył na centropłat i pomógł mu odsunąć osłonę. — Co się stało? — zapytał z niepokojem, pochylając się nad zamkiem pasów kabinowych. — Jeszcze trochę i byśmy cię polecieli szukać. — Tak się za mną stęskniliście przez ten kwadrans? — zakpił Canidy. — Kwadrans? A coś ty robił przez pozostałą godzinę? — Jaką godzinę? — Nie było cię dokładnie godzinę i kwadrans. — Jezu, Eddie, to jest szatan, nie samolot! — powiedział Canidy z zachwytem na twarzy.

VI 1 Atlanta, Georgia 15 października 1941 roku W uchylonych drzwiach gabinetu Brandona Chambersa w redakcji „Atlanta Courier–Journal” pojawiła się jego sekretarka. Uniosła rękę, otwartą dłonią w kierunku dyrektora, sygnalizując, że ma coś ważnego do przekazania. — Zaczekaj chwilę — powiedział Chambers do naczelnego „Courier–Journal”. — Co jest? — Dzwonili z dołu. Ann jedzie na górę. Brandon Chambers ciężko westchnął. — Ciekawe, co moja kochana, impulsywna i bardzo samodzielna córeczka zmalowała tym razem? — mruknął bardziej do siebie, niż do innych. Machnął ręką, dając znak, że kiedy przyjdzie, ma ją wpuścić i wrócił do przerwanej rozmowy. Ann Chambers wkroczyła w butach na wysokich obcasach i pończochach ze szwem, na sobie miała niebieską sukienkę w grochy i mały kapelusik, zatknięty zawadiacko na czubku głowy. Z kapelusza zwisała woalka, a twarz pod nią była upudrowana. Kiedy Chambers zobaczył jeszcze szminkę na jej wargach, wiedział, że trzeba się spodziewać najgorszego. Pan Chambers nie zwracał zbytniej uwagi na to, co noszą kobiety, ale nie pamiętał już, kiedy ostatni raz ktoś widział jego córkę ubraną w coś innego niż plisowaną spódnicę, wyciągnięty sweter i pantofle. — Czemu zawdzięczam ten zaszczyt, kochanie? — zapytał pełen obaw. — Czy mam podać coś do picia? — zapytała sekretarka.

— Jeśli można, poproszę o filiżankę kawy, pani Gregg. — Czy stało się coś złego? — zapytał niecierpliwie pan Chambers. Chciał mieć już tę rozmowę jak najszybciej za sobą. — Nie. Miałam nadzieję, że cię olśnię tym ubraniem. Jakieś komentarze? — Z przyjemnością stwierdzam, że widzę zdecydowaną poprawę. — W „College Woman” był artykuł, w którym napisano, że kiedy kobieta idzie na rozmowę w sprawie pracy, wiele zależy od tego, czy ubierze się odpowiednio do posady, o jaką występuje. Długo się zastanawiałam, co założyć. Zamierzam objąć jakąś uczciwą posadę. Wezmę cokolwiek, bez pytań i dąsów. — Czyżby? — Owszem. A teraz, skoro, jak sam się przyznałeś, jesteś olśniony, przejdźmy do rzeczy. Chcę podjąć pracę w „Daily Advocate” w Memphis. Cokolwiek, byle nie dział kobiecy. — Posada naczelnego redaktora może być? — Tato, ja mówię poważnie! — Tego się właśnie obawiałem. A co ze szkołą? — Jeszcze dzień tej nudy i umrę. Skończyłam z tym. — Zostały ci jeszcze trzy lata, wliczając ten rok. — Już wycofałam papiery. — Nie wolno ci tego było zrobić bez mojego pozwolenia! — Co ty powiesz? I co, każesz mnie zawlec tam w kajdanach? — Mama już wie? — Wieczorem pewnie się dowie. — Będzie jej bardzo przykro. I będzie wściekła. — Nie byłabym taka pewna. Ty też nie powinieneś. — Chodzi konkretnie o Bryn Mawr? Czy w ogóle masz dość? Nie odpowiedziała na pytanie. Zamiast tego zadała inne: — Nawet nie zapytasz, dlaczego akurat „Advocate”? A nie tu? — Dobrze. Powiedzmy, że o to zapytałem. — Bo tu przesiadujesz całymi dniami, a to by było trudne dla nas obojga. — To była odpowiedź na pytanie „dlaczego nie tu”. Dlaczego ,Advocate”?

— Bo to średniej wielkości gazeta, a poza tym mam tam paru przyjaciół. Pracowałam tam już. — Owszem, miesiąc w lecie jako goniec. — Miesiąc zeszłego lata i dwa po maturze. — To łącznie trzy miesiące. — No dobrze, niech ci będzie — odpuściła. — Znienawidzę to, ale może być nawet dział kobiecy. Ale tylko tymczasowo. — Zastanowiłaś się, oczywiście, nad tym, że właśnie odrzucasz szansę na porządne wykształcenie? — Daj spokój, tatku. Nie wierzysz chyba w te bzdury. Studia dla kobiet wymyślono po to, żeby się nie kręciły po ulicy, zanim znajdą męża. — W to chyba też oboje nie wierzymy, co, córeczko? — popatrzył na nią. — A gdybym się nie zgodził? To co wtedy, Annie? — Nie mam pojęcia. Ale na pewno nie wracam do Bryn Mawr, ani nigdzie indziej. — Zapytam, co Orrin Fox ma na ten temat do powiedzenia. Może ma jakieś wolne miejsce? Ann Chambres podeszła do biurka ojca i podniosła słuchawkę. — Pani Gregg? Proszę zadzwonić do pana Foxa z ,Advocate”. papcio chce z nim rozmawiać. Kiedy nie zabrał jej słuchawki i nie odwołał polecenia, wiedziała już, że postawiła na swoim. Orrin Fox, naczelny ,Advocate” i tak dałby jej pracę. Nawet gdyby nie była córką właściciela. I znów miała rację. Orrin nie tylko miał dla niej robotę, ale w dodatku posadę reportera działu miejskiego, o której zawsze marzyła. Na początek przypadną jej wprawdzie szpitale i pogrzeby, ale dobre i to, w końcu od czegoś trzeba zacząć. — Dziękuję ci, tatusiu! — uśmiechnęła się szczęśliwa i pocałowała ojca w policzek. — Nie mów hop — odparł tonem, który w założeniu miał być poważny i przepełniony ojcowską troską, ale ona wyraźnie usłyszała w nim dumę i aprobatę dla swej decyzji. — Nie mów hop, jeszcze trzeba o tym powiedzieć matce. Ona na razie nic nie wie o porzuceniu studiów, a tym bardziej o tym, że masz zamiar zamieszkać samotnie w Memphis. Zacznij się już

szykować na tę rozmowę. — Z mamą sobie poradzę — odparła Ann Chambers. — A przy drobnej pomocy ze strony mojego szczodrego papcia, znajdę sobie jakieś przytulne mieszkanko. Tylko na początek, bo potem gazeta będzie mi płacić tyle, że przejdę na swój własny garnuszek. — Annie, ja mówię poważnie. Nie spodoba się jej pomysł zamieszkania samotnie w Memphis. — A kto mówi, że będę mieszkać sama? — Widząc zaskoczenie na twarzy ojca, który znowu zaczął podejrzewać najgorsze, dodała: — Będziemy mieszkać we dwie z Sarą Child. Nie wiedział, co na to odpowiedzieć. — A dlaczego Sara też postanowiła rzucić studia i zamieszkać z tobą w Memphis? — Bo jest w ciąży. I nie ma męża. — Jezu Chryste! Gówniara zmalowała sobie bachora, a ty sobie złamiesz życie, żeby ją pielęgnować? — Tato! — zawołała oburzona Ann. — Kto by pomyślał? Nie wyglądała na taką… — Tato! Jak możesz?! To okrutne! Podłe! I niesprawiedliwe! Sara jest moją przyjaciółką. Potrzebuje mojej pomocy. — Aha, więc to z jej powodu rzucasz szkołę? — I tak miałam zamiar odejść. Muszę jej pomóc, rozumiesz? Ona właściwie nie ma żadnej rodziny. Ojciec jest zbyt zajęty interesami, żeby się nią zająć. A jej matka ma fioła, przecież wiesz. — I biedna Sara nie może się sama sobą zająć, tak? Do tych rzeczy to wiedziała, jak się zabrać. — Zamilkł na chwilę, by zebrać myśli. — Nigdy nie słyszałaś, że takie rzeczy załatwia się za pomocą instytucji zwanej małżeństwem? — Tato, nie bądź sarkastyczny — poprosiła. Zauważył łzy na jej policzkach i zrezygnował z następnej tyrady. — Przepraszam, kochanie. Wybacz, ale zdenerwowałem się tymi wiadomościami. Nie mogę się pogodzić z tym, że rzucasz szkołę, żeby się opiekować biedną małą dziewczynką w ciąży. A co na to szanowny tatuś? W ogóle się nie poczuwa? — On jest… jest w Chinach — wychlipała.

— W Chinach? A kogo z Chin zna Sara? Przecież… Nagle przypomniał sobie, kogo z Chin może znać Sara. — O Boże! Chcesz przez to powiedzieć, że to było wtedy, wiosną, na Plantacji? Ann skinęła głową. — Canidy! Chryste! — Mylisz się, tato. To był kuzyn Eddie. — Ed? Chyba żartujesz? — To był kuzyn Eddie, tato, ale jeśli powiesz to komukolwiek, to ci tego nigdy nie wybaczę! Dałam jej słowo i poza mną ty jesteś jedyną osobą, która o tym wie. Brandon Chambers pokręcił głową i głośno westchnął. Ann zrozumiała, że i tę rundę wygrała przed czasem. Ojciec pogodził się już z nieuchronnością tego wszystkiego. Ann odejdzie ze szkoły i przeniesie się do Memphis, by opiekować się Sarą. Klamka zapadła. — I co na to Ed? — Nie ma o niczym pojęcia. Ona mu nie powie i ode mnie wydusiła przyrzeczenie, że ja też nie napiszę Edowi ani słowa. — Dlaczego, na miłość boską? — Ona twierdzi, że to jej wina, a nie jego i… — Do tego trzeba dwojga — obruszył się Brandon Chambers, ale bez większego przekonania. — To pewnie dlatego, że ona jest Żydówką. — Eddiemu to nie robi różnicy. — Jesteś pewien? A co sobie pomyśli ciocia Helen? — Co masz zamiar powiedzieć mamie? — Że Sara jest w ciąży i żadnych więcej szczegółów. 2 Berlin, Niemcy 10 listopada 1941 roku Helmut Maximilian Ernst graf von Heurten–Mitnitz lubił Amerykę. W 1927 roku skończył tam studia na Harvardzie, po

czym poszedł w ślady czterech pokoleń młodszych synów rodziny von Heurten–Mitnitzów i wstąpił na służbę do Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Kariera dyplomatyczna zawiodła go do ambasady w Waszyngtonie, potem przez dwa lata był konsulem w Nowym Orleanie i to miasto wspominał ze szczególną przyjemnością. Często myślał o restauracji „U Kolba”, prawdziwie niemieckiej knajpie przy Canal Street, gdzie zawsze podejmowano go jak króla, a piwo i jedzenie było wyśmienite. Dwa razy, ubrany w fantastyczny kostium, brał udział w karnawałowej paradzie. Jechał wtedy na cudownie przystrojonej platformie, rozrzucając cukierki i szklane paciorki wśród tłumu widzów szczelnie wypełniającego wąskie uliczki Dzielnicy Francuskiej. Kiedy wrócił do Berlina w 1938 roku, z trudem poznał to miasto. Jego starszy brat, jak się okazało, wstąpił do NSDAP, dając Partii prestiż i mnóstwo pieniędzy w zamian za iluzję świętego spokoju. Karl — Friedrich prywatnie gardził partyjnymi bonzami nie mniej niż jego powracający z Ameryki brat, ale obaj też przyznawali, że ta banda uratowała Niemcy od komunizmu i losu Rosji. Naziści byli może nieokrzesani i chciwi, ale lepsze to, niż sowieckie hordy. Tym bardziej, że udało im się to, w co mało kto wierzył, kiedy Max wyjeżdżał za ocean — wyprowadzili kraj na prostą po potwornej zapaści Wielkiego Kryzysu. Życie dla von Heurten–Mitnitzów było nie gorsze, niż przedtem i to się liczyło najbardziej. Póki wojowniczym parweniuszom wystarczały wewnętrzne rozgrywki o władzę i wyrzynanie się nawzajem, Max nie miał nic przeciw nim. Kiedy jednak Hitler i jego klika zaczynali swoje niezdrowe zainteresowania kierować na zewnątrz, Max doszedł do wniosku, że nie widzi dla siebie świetlanej przyszłości w mundurze zwycięskiej armii. Póki był w służbie zagranicznej, miał spokój, pobór go nie obejmował. Zaangażowanie finansowe brata w Partii spowodowało jednak, że znaleźli się nagle na narodowo–socjalistycznym świeczniku. Karlowi–Friedrichowi nic nie groziło, bo nie zarżną kury, znoszącej złote jajka, ale on mógł się jakiemuś durniowi wydać odpowiednim kandydatem do przyniesienia rodzinie wojennej

chwały w mundurze Wehrmachtu gdzieś na Wschodzie, gdzie ponoć Hitler kierował swoje zainteresowania. Trzeba było się zakręcić za jakimś ważnym stanowiskiem w dyplomacji, i to im prędzej, i im dalej stąd, tym lepiej. Musiał zniknąć z Berlina. *** Johann Müller był jednym ze Starych Bojowników, pierwszych stu tysięcy członków NSDAP, którzy w niej byli, na długo przed tym, zanim objęła władzę. Ten status dawał mu wiele przywilejów w Partii, a jego zewnętrzną oznaką było prawo do noszenia złotej odznaki partyjnej na ubraniu cywilnym i srebrnego szewronu na prawym rękawie, munduru. Był Bawarczykiem, w jego stronach powstała Partia, tam przeszła chrzest bojowy 9 listopada 1923 roku, próbując obalić rząd bawarski w Monachium, oskarżany o tendencje separatystyczne. Z zamachu stanu nic nie wyszło, zginęło wielu członków Partii i Freikorpsów, które jej wtedy udzieliły poparcia, ale szum, jaki się dookoła tego zrobił, pokrzyżował plany premiera rządu krajowego Bawarii, von Kahra, i secesji nie ogłoszono. Hitlera oskarżono o mistyfikację, ale Müller wiedział, jak było naprawdę. Już wtedy był policjantem i widział na własne oczy, choć z przeciwnej strony barykady, masakrę na Odeonplatz, opodal Feldherrnhalle, pomnika poległych na wojnach Bawarczyków. Pierwotnie miał za złe organizatorom puczu fuszerkę i ewidentną amatorszczyznę, ale zapałał sympatią do uczestników Ruchu, szczerych patriotów, którzy nie szczędzili życia i zdrowia dla sprawy zachowania jedności ojczyzny. Początkowo z racji obowiązków służbowych nie mógł otwarcie przystąpić do organizacji wywrotowej, która dopiero co podniosła zbrojnie rękę na legalne władze, którym on służył, ale z biegiem lat opinia publiczna przekonała się, kto miał rację w listopadzie 1923 roku i sytuacja uległa zmianie. Kiedy kilka lat później NSDAP zdobyła pierwsze mandaty w wyborach do Reichstagu i prawie bez reszty opanowała bawarski Landtag, komendantem policji został członek Partii i Müller mógł się wreszcie bez obaw o pracę, z której utrzymywał rodzinę, zapisać do NSDAP. Wręcz przeciwnie, wkrótce to

właśnie członkostwo Partii zaczęło otwierać drogę do kariery w policji, a potem, kiedy w roku 1934 pruskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych objął SS–Reichsführer Himmler, stało się wręcz obowiązkowe. Ale wtedy Partia liczyła już kilka milionów członków, w większości oportunistów, którzy zapisali się po 30 stycznia 1933 roku, Dniu Przejęcia Władzy, jak od tej pory nazywało się to święto w kalendarzu. Starzy Bojownicy nazywali tych neofitów, w większości zresztą „przechrztów” z innych partii, które poprzednio tworzyły koalicje rządowe, „marcowymi fiołkami”. Z biegiem lat jego wiara w narodowy socjalizm osłabła, zwłaszcza po tym, jak nasyłani z Berlina karierowicze rozpanoszyli się tak, że tylko jego status posiadacza Złotej Odznaki pozwalał mu zachować przewagę nad bezczelnymi gówniarzami. Kiedy nie zgodził się zatuszować machlojki jednego z nich, szczeniaki załatwiły mu kopniaka w górę — z Berlina przyszedł rozkaz, przenoszący go na stanowisko inspektora policji w Marburgu, w Hesji. To do reszty wyleczyło go z iluzji, ale pozostała mu wiara w to, że policja zawsze była, jest i będzie. Była za kajzera, jest teraz, a jak ta cała Tysiącletnia Rzesza się zawali — bo rządzili nią ci sami amatorzy i dyletanci, co listopadowym puczem — to w tym, co się wówczas narodzi, też będą złodzieje, bandyci, kurwy i alfonsi, więc i dla policji znajdzie się zajęcie. Wytrzymał w Marburgu niecałe dwa lata. Dowiedział się, że Göring, krajan, były pilot myśliwski z Wielkiej Wojny, a teraz pruski premier i minister spraw wewnętrznych, organizuje po cichu tajną policję. Wysłał podanie bez większej wiary w swe szanse, i z pewnym zdziwieniem dowiedział się, że zostało ono przyjęte. Dostał nominację na inspektora kryminalnego trzeciego stopnia pruskiej policji państwowej. Kiedy przeniósł się z rodziną do Berlina, ministrem i szefem policji był już Himmler. Hitler przeniósł Göringa do tego, na czym się lepiej znał i mianował go dowódcą lotnictwa odradzającej się niemieckiej armii. Himmler zaczął od gruntownej czystki, wyrzucając wszystkich popleczników swego poprzednika. Müller został. Przypisywał to znowu swojej Złotej Odznace i temu, że przecież nie miał kiedy wejść w konszachty z

Göringiem, skoro został przyjęty już właściwie na jego odchodnym. Himmlera znał już wcześniej — po raz pierwszy widział go wtedy, tego mroźnego poranka 9 listopada, na Odeonplatz. Obecny minister szedł w pierwszym szeregu kolumny podążającej z „Burgerbraiikeller” na odsiecz Röhmowi, otoczonemu w zajętym poprzedniego dnia przez członków Freikorpsu „Reichskriegsflagge”, gmachu Ministerstwa Wojny w centrum miasta. Obok niego szli trzymając się pod ręce Hitler, Göring i marszałek von Ludendorff, a drobny Himmler biegał wokół nich jak ratlerek, wymachując zakazaną kajzerowską flagą i tryskając zaraźliwym entuzjazmem. Nie był pewien, czy Himmler o tym wiedział, wolał jednak nie sprawdzać. W aktach nic zupełnie na ten temat nie było. Do tłumienia puczu w Monachium trafił wtedy z mobilizacji. Von Kahr ściągnął przez telefon (powiadano, że dzwonił z ustępu „Burgerbraukeller”, gdzie spiskowców zaskoczyła „Stosstruppe Adolf Hitler”) do miasta policję z połowy Bawarii, w tym i z jego rodzinnego Dachau. Odgrywał więc swoją rolę prostego wieśniaka z prowincji, który własną pracą wspiął się od posterunkowego na szczebel inspektora kryminalnego. Himmler potrzebował zwykłych ludzi do ścigania zwykłych przestępstw. Politycznymi zajmowali się ludzie z jego kliki w Gestapo, a Müller nie miał z nimi żadnego kontaktu i wcale nie szukał. Za bardzo przypominali mu pryszczatych fanatyków, zawsze jednak gotowych coś wziąć do własnej kieszeni, którzy wysłali go z Monachium na świeże wiejskie powietrze w Hesji. Wkrótce okazało się, że jego głęboko skrywane obawy zmieniły się w smutną rzeczywistość. Banda dyletantów, dowodzona przez byłego kaprala o złotym sercu, ale kurzym móżdżku, doprowadziła do wybuchu wojny. Gdy tylko szło o drobną potyczkę z Polakami, to jeszcze można było zrozumieć. Zwłaszcza, gdy wyszło na jaw, że udało mu się pozyskać do swych planów pomoc Sowietów. To było wspaniałe posunięcie i nawet był skłonny zrozumieć, że po takim sukcesie można było poważnie myśleć o odzyskaniu ziem odebranych na wschodzie dyktatem wersalskim. Po drodze jednak w całość wmieszały się

Francja i Anglia, a to już zanadto pachniało powtórką z historii. Tymczasem Müller specjalizował się w tym, co do tej pory wychodziło mu najlepiej. Wielkomiejska dżungla Berlina roiła się od przestępców. Inspektorzy z pionu kryminalnego Gestapo urabiali sobie ręce po łokcie, ścigając defraudantów, waluciarzy, handlarzy narkotykami i żywym towarem, szantażystów, czarny rynek i wszelkie przejawy przestępczości kryminalnej, wykraczające poza kompetencje berlińskiej Kripo. Z urzędu przekazywano im wszelkie sprawy, w których wykryto powiązania z zagranicą oraz te, których rozwiązania nie można było pozostawić w rękach Kripo. Tych nie lubił najbardziej. Ich „bohaterami” byli zwykle wysocy oficerowie i urzędnicy państwowi, partyjni możnowładcy, szefowie nazistowskich organizacji społecznych przyłapani na defraudacji, handlu walutami czy deprawowaniu nieletnich płci obojga. Nienawidził zwłaszcza tych ostatnich. Kiedyś o mało nie zatłukł pewnego HJ–Bannführera, którego złapano w obozie Hitlerjugend na gorącym uczynku z młodym doboszem. Bardzo młodym, jeszcze z Jungvolku. Sprawę uciszono, bo tatuś tamtego nie zajmował na tyle wysokiego stanowiska, żeby mógł za to narobić kłopotów inspektorowi Gestapo, ale zwyrodnialec też nie poniósł zasłużonej kary. Müller wiedział, że tak będzie i właśnie dlatego tak go skatował. Niech chociaż taka kara spotka bydlaka za brutalne zgwałcenie ośmiolatka. Z biegiem lat pozycja Müllera uległa jeszcze wzmocnieniu. Jego prawość i zaangażowanie w walkę z przestępczością, a jednocześnie posłuszeństwo i twórcza inwencja, kiedy sprawę trzeba było wyciszyć, pozwoliły mu wyrobić sobie pozycję, która pozwalała mu samodzielnie decydować o dalszym biegu spraw. To on decydował, kogo z „podopiecznych” jego komórki dochodzeniowej wsadzić, a kogo nie. Czasem pozostawiony na wolności i tylko postraszony skruszony amator państwowych pieniędzy, czy czarnego rynku stawał się bardzo użytecznym informatorem. Innym razem pozostawiał na wolności płotki, licząc, że doprowadzą go do grubych ryb. Kiedy indziej uznawał, że oskarżenie nie ma oparcia w materiale dowodowym i odstępował od oskarżania ludzi, którzy być może

byli nieco na bakier z prawem, ale za to niegroźni. Czasem też okazywało się, że oskarżenia wypływają z pobudek czysto osobistych i wtedy, nawet mimo czasem napływających z bardzo wysoka nacisków, odmawiał aresztowania takich ludzi. A niekiedy świadomie nadużywał swego autorytetu, zostawiając w spokoju człowieka, który kiedyś mógł się do czegoś przydać. Miał takich dłużników wcale pokaźną grupę, z całego przekroju społeczeństwa i z całego wachlarza ugrupowań politycznych. Ktokolwiek przejąłby władzę po nazistach, Müller będzie kryty. Zdrowy chłopski rozum miał jednak swoje zalety. Jego konikiem była korupcja. Prowadził dochodzenia w sprawach dotyczących łapówek i nielegalnych prowizji. Natura obdarzyła go też wręcz nadprzyrodzonym węchem do wykopywania pieniędzy, które inni starannie ukrywali przed fiskusem. Był w tym naprawdę dobry. Po raz pierwszy zetknął się z młodym grafem von Heurten– Mitnitzem w czasie dochodzenia w sprawie kolejnego pedalskiego skandalu, kiedy pokojówka z hotelu w Lichtenfeld zadenuncjowała wysoko postawionego urzędnika MSZ. Przyjechali wtedy i wyciągnęli z jego łóżka postawnego, niebieskookiego blondyna ze szwedzkim paszportem. Jako że dyplomata miał dostęp do tajnych dokumentów, afera miała implikacje daleko poważniejsze, niż zwykłe figle — migle dwóch panów, które stanowiły tylko obrazę moralności publicznej. Obaj byli pełnoletni, więc tym razem Johann trzymał ręce przy sobie. Kiedy zadzwonił do MSZ, okazało się, że urzędnik, który zwykle zajmował się kontaktami z Gestapo, był chory i zastępował go właśnie von Heurten–Mitnitz. Na Bendlerstrasse, w siedzibie Auswartiges Amt, przekonał się, że jego rozmówca wygląda dokładnie tak, jak go sobie wyobrażał na podstawie telefonicznej rozmowy. Wysoki, smukły trzydziestopięcioletni blondyn o wyrazistych rysach twarzy, typowy przedstawiciel wschodniopruskiej szlachty. Już na pierwszy rzut wyrobionego przez lata praktyki oka, zauważył, że jego rozmówca ma na sobie doskonale skrojony surdut z brytyjskiej wełny, wart przynajmniej miesięczną pensję

inspektora kryminalnego Gestapo. Z dodatkiem rodzinnym, dodał w myślach, kiedy przyjrzał się dokładniej precyzyjnej elegancji kroju. Pięć minut rozmowy z grafem pozwoliły Müllerowi dojść do przekonania, że obcuje z człowiekiem o wiele mocniej stąpającym po ziemi, niż by na to wskazywały maniery, akcent i eleganckie ubranie. Także Max von Heurten–Mitnitz odniósł wrażenie, że gliniarz, który przyszedł w sprawie tego idioty Klausa (który tym razem dał się złapać z fiutem w garści i to od razu przez Gestapo), nie jest bynajmniej kmiotkiem z prowincji, jakby na to wskazywał jego bawarski akcent, prymitywna twarz i pięści jak bochny. A sprawa, którą przejęli polityczni, skończyła się jak zwykle. Szwed wpadł pod samochód, dyplomata dostał anioła stróża, von Heurten–Mitnitz przekonał się, że posiadanie źródła tajnych informacji na temat przełożonych popłaca, a sam Müller niespodziewanie dostał awans na SS– Sturmbannführera i majora SS–SD. Ich znajomość okazała się całkiem opłacalna. *** Max wreszcie zdołał sobie załatwić upragniony wyjazd za granicę. Miał być przedstawicielem MSZ przy francusko — niemieckiej komisji rozejmowej w Maroku. Doskonale zdawał sobie sprawę, że niewiele będzie ona miała wspólnego z pilnowaniem przestrzegania porozumienia o zawieszeniu broni pomiędzy Francją a Niemcami. Komisja zresztą wbrew nazwie składała się z samych Niemców. Jej dziewięciu członków wraz ze swoim sztabem w rzeczywistości miało rządzić tym francuskim protektoratem w imieniu Berlina. Tak czy inaczej, udało mu się wyrwać z Rzeszy w samą porę, właśnie wtedy, gdy austriacki kapral poprowadził swoje wojska do ostatecznego zwycięstwa na Wschodzie i wzrosło zapotrzebowanie na oficerów z arystokratycznym rodowodem i tytułem, który ładnie wyglądał w nekrologu. Nowe stanowisko bez wątpienia będzie się wiązało z określonymi zadaniami w zakresie wywiadu i bezpieczeństwa,

a to z kolei oznaczało konieczność kontaktów z SS i SD. Było w tych służbach wielu ludzi naprawdę niebezpiecznych, a on przecież potrzebował kogoś zaufanego do kontaktów z władzami bezpieczeństwa i francuską żandarmerią. Jeszcze nie zdążył wyschnąć atrament, którym Joachim von Ribbentropp podpisał jego nominację, kiedy Max już wykręcał numer Müllera. — Sturmbannführer, czy w pańskim napiętym planie zajęć znajdzie się kilka minut na rozmowę ze mną? — Kiedy? — odparł, jak zwykle nie bawiąc się w etykietę, Müller. — Może teraz ma pan akurat wolną chwilę? — Nie da rady. — O, to szkoda. A jakie ma pan plany na wieczór? Może zjedlibyśmy razem kolację? — Dobrze. — Czy mógłbym zaproponować spotkanie u „Kempińskiego” o siódmej? — Będę tam. 3 Hotel „Kempiński” Berlin, Niemcy 10 listopada 1941 roku, 19.30 Max von Heurten–Mitnitz i Johann Müller jedli polędwicę z dzika z opiekanymi kartoflami i sałatą. Popijali Berlinerkindlem, jedynym piwem, które choć trochę mogło się w opinii Müllera równać z bawarskim. Zresztą, do dziczyzny lekki pilzner pasował lepiej niż bawarskie weizen o drożdżowym posmaku. Max powiedział Müllerowi, że otrzymał miesiąc na uporządkowanie spraw przed wyjazdem do Maroka, ale ma nadzieję, że uda im się wyruszyć o wiele wcześniej. — Ile czasu tak naprawdę będziesz potrzebował?

— Będę gotów, kiedy tylko ty się pozbierasz. Teraz, odkąd owdowiałem, a córka wyszła za mąż, nic mnie tu nie trzyma. Żaden z nich nie musiał na głos wypowiadać tego, czego się obaj naprawdę bali: że ktoś się rozmyśli i zdoła odwołać ich wyjazd, zanim wyruszą z Berlina. — Polecimy samolotem — powiedział Max. Müller skinął głową i kiwnął ręką na kelnera, żeby przyniósł drugą kolejkę piwa. — Jest coś, co powinienem zrobić, zanim wyruszymy? — Jeden drobiazg. Tuż przed wyjściem z biura zadzwonił do mnie Richard Schnoor. — Spojrzał na Müllera, by z jego twarzy wyczytać, czy wie, o kim mowa. Wiedział doskonale. Wysoka szycha z samej góry NSDAP, prawa ręka Bormanna. — Mówi ci coś nazwisko Vollmer? — Ta firma elektryczna? Max skinął głową. — Firma ma syna imieniem Erik. Syn jest w Maroku. — A co on tam robi? — Podejrzewany jest o to, że wraz z synem paszy Ksar es– Souk zajmuje się przemytem waluty i biżuterii z okupowanej Francji i Maroka. — Interesujące — zgodził się Müller. — A poza tym podejrzewa się go także o uchylanie od służby wojskowej. — Jeszcze bardziej interesujące. I jak mu się to udaje? — Ma amerykański paszport. — Prawdziwy? — Jego matką jest Amerykanka. Urodził się tam, więc automatycznie przysługuje mu paszport amerykański. A my obchodzimy się z Amerykanami, przynajmniej na razie, w białych rękawiczkach. — Czy oprócz tego amerykańskiego paszportu ma też niemieckie dokumenty? — Nie. — Dlaczego? — To bardzo sprytny młody człowiek, Johann. Doskonale zdawał sobie sprawę, że przyjęcie niemieckiego paszportu

będzie oznaczało przyjęcie niemieckiego obywatelstwa, a od synów narodu niemieckiego należy wymagać służby w mundurze ku chwale Rzeszy. — Rozumiem. Mieszkał tu kiedyś? — O tak — uśmiechnął się von Heurten–Mitnitz. — Spędził cztery lata w Marburgu, na politechnice, studiując elektrotechnikę. Zrobił dyplom. Doskonale mówi po niemiecku. A poza tym jest szczupły, wysoki, ma niebieskie oczy i jest blondynem. W dzisiejszych czasach w naszym kraju ktoś taki, chodzący po cywilnemu, strasznie rzuca się w oczy. Müller zaśmiał się na te słowa. — No tak, rozumiem w czym problem. I chyba widzę rozwiązanie. Przymknąć go za handel walutą, przywieźć do Niemiec i ubrać w mundurek. — Niestety, to nie będzie takie proste. Nikt nie jest mu w stanie nic udowodnić. A jeśli go przyskrzynimy, może się to okazać kłopotliwe dla papy Vollmera i dla Partii. Müller chrząknął potwierdzająco. — I coś jeszcze. W sierpniu miody Vollmer był w Paryżu, z synem paszy Ksar es–Souk. Miał ze sobą dokumenty podróżne wydane przez sułtanat Maroka. — Kto mu wyrobił marokański paszport? — Sidi Hassan el–Ferruch. — Ten syn paszy? Von Heurten–Mitnitz skinął głową. — Chodzili razem do szkoły średniej w Szwajcarii, a potem na studia. — Kim jest ten pasza? To ktoś ważny? — W Maroku są dwa główne stronnictwa — wyjaśnił Max. — Sułtana Muhamada i paszy Marakeszu. Lojalność paszy Marakeszu wobec sułtana jest kwestionowana… — Jak potężni są paszowie? — przerwał mu Müller. — To zależy od paszy. Pasza Marakeszu, Thami el–Glaoui, dorównuje niemal potęgą sułtanowi. Podlega mu kilkaset tysięcy zbrojnych ludzi. Inni paszowie rozporządzają znacznie mniejszymi siłami. — A ten ojciec szmuglera?

— Pasza Ksar es–Souk ma pod swoimi rozkazami niewiele mniej ludzi niż pasza Marakeszu. Razem są silniejsi od sułtana. I ściśle ze sobą współdziałają. — A jego syn jest szmuglerem? Dlaczego? — Tu chodzi o niewyobrażalnie wielkie kwoty, Johann. W czasie wojny ludzie, Amerykanie, Latynosi, ale i nasi rodacy, Johann, płacą olbrzymie pieniądze za dzieła sztuki. Tak wielkie, że ten wypływ gotówki się staje zagadnieniem wagi państwowej, a nie zwykłym pokątnym szmugielkiem. — Aha. I ty masz temu położyć kres, tak? — Amerykanie mają na to takie powiedzenie: „walczyć z jedną ręką związaną za plecami”. Tu sytuacja jest taka, że mam obie ręce związane. Z jednej strony nie mogę zrobić porządku z młodym Vollmerem, bo narobię wstydu Partii. Z drugiej bardzo możliwe, że sułtana Maroka trzeba będzie zastąpić kim innym, jeśli okaże się niechętny do współpracy. Jeśli do takiej sytuacji dojdzie, naszym kandydatem jest pasza Marakeszu. Jak myślisz, czy będzie nam przychylny, jeśli wtrącimy syna jego najbliższego stronnika do więzienia? Albo, na przykład, zastrzelimy go podczas ucieczki? — A nie możemy sobie znaleźć innego paszy? — praktycznie zaproponował Müller. — Chyba jednak nie rozumiesz Marokańczyków. Dostaną kręćka. Wywołalibyśmy świętą wojnę. — No to trzeba będzie tego el–Ferrucha zostawić w spokoju. — Dostałem polecenie zatrzymać przepływ złota, walut, dzieł sztuki i kosztowności przez Maroko. Durnie, którzy mi je wydali, wciąż wierzą, że jadę między malowniczych koczowników, biegających po piasku w białych prześcieradłach. Müller zaśmiał się i popił piwa z kufla. — A ja się tak cieszyłem, że wreszcie będę się mógł wyrwać z Berlina — podsumował problemy dyplomaty. — Amerykanie mają i na to powiedzonko: „Nie ma czegoś takiego, jak darmowy lunch”. Müller zastanowił się nad tym przez chwilę i roześmiał się ponownie. — Nie przejmuj się — powiedział. — Zawsze możemy się

postarać o to, żeby doszło do kilku wypadków. Von Heurten–Mitwitz nie zareagował na tę propozycję. — jest jedno wyjście — powiedział wreszcie po chwili. — Jedno jedyne rozwiązanie, które nie tylko rozwiąże problem młodego Vollmera, ale jeszcze przysporzy korzyści ojczyźnie. — Masz go zamiar zwerbować na agenta? Dyplomata powoli, z rozmysłem skinął głową. — Właśnie o tym myślałem. Gdyby udało się go użyć jako kanału do kontaktów z paszą Ksar es–Souk, a za jego pośrednictwem z paszą Marakeszu… Müller zrozumiał w lot. — Tak. — Odwoływanie się do jego patriotyzmu chyba nie ma sensu, zresztą mógłby wybrać nie tę ojczyznę, co trzeba — uśmiechnął się Max. — Wystraszyć go też nie będzie łatwo. Trzeba będzie wymyślić coś innego. — Powinno się udać — zgodził się Müller. — W takich sytuacjach, jeśli się tego bardzo chce, zwykle udaje się wpaść na właściwy ślad. — Tylko nie zrób czegoś pochopnie. Chyba nie zaszkodzi wydostać pełne dossier Vollmera. Może w czasie jego pobytu w Marburgu zdarzyło się coś ciekawego. Müller skinął głową. — Chyba powinien zostać tam jeszcze ktoś z moich znajomych. Przy okazji pojadę na stare śmieci i trochę się rozejrzę, może ktoś będzie wiedział coś ciekawego. A jeśli nic z tego nie wyjdzie, zawsze będzie go można zwinąć i zapakować w samolot do Vaterlandu. — Proszę cię, żebyś nie robił nic takiego bez konsultacji ze mną. W sytuacji, w jakiej obaj się znaleźliśmy, nie możemy sobie pozwolić na to, żeby Marokańczycy uznali nas za osoby niepożądane.

4 Casablanka Maroko 28 listopada 1941 roku Żaden z dwóch oficerów francuskiej Sûreté ani ich doradca, Sturmführer SD, nie mieli żadnych wątpliwości, że gdyby zatrzymali śledzonego Cadillaka, u jego pasażerów znaleźliby nie mniej niż trzysta tysięcy amerykańskich dolarów, drugie tyle w szwajcarskich frankach oraz skórzaną teczkę pełną co najmniej trzykaratowych diamentów, szmaragdów i innych kamieni szlachetnych. Na oficjalnym rynku teczka ta była warta drugie tyle, co obie waluty razem. Nie było jednak żadnego prawa, zabraniającego posiadania obcej waluty. Posiadanie kamieni też nie było przestępstwem. Gdyby nawet istniało takie prawo, to kto by dopilnował jego przestrzegania? Poza tym w śledzonym Cadillaku jechali syn paszy Ksar es– Souk i młody Amerykanin, nazwiskiem Erik Vollmer, obywatel państwa neutralnego. Z Bendlerstrasse, z MSZ w Berlinie, przyszła w sprawie kontaktów z Amerykanami specjalna instrukcja, której dwadzieścia stron dawało się streścić jako: obchodzić szerokim łukiem, a jeśli konfrontacji w żaden sposób nie uda się uniknąć, to traktować w białych rękawiczkach. Funkcjonariusze Sûreté i SD mieli zamiar złapać ich obu na gorącym uczynku przemycania z kraju tych pieniędzy i kosztowności. Obaj młodzieńcy byli tak bezczelni, że dalsze przymykanie oczu groziło obu służbom kompromitacją. Trzeba ich było wreszcie nakryć. Jeśli nie będzie możliwości zastrzelenia ich podczas próby ucieczki, to Amerykanina będzie można chociaż osądzić i zamknąć, w celach prewencji ogólnej, a młody szejk stanie się o wiele bardziej wartościową kartą przetargową w rozgrywce, którą Francuzi bez ustanku prowadzili z jego ojcem. Problem polegał głównie na tym, jak ich przyłapać na gorącym uczynku. Tej nocy pewnie też nie dadzą się złapać. Po pierwsze, el–

Ferruch wiedział, że jest śledzony, więc musiałby być nie tylko bezczelny, ale i bardzo głupi, żeby czegoś dziś próbować. Po drugie, jeśli rozpoznanie ich zwyczajów było w porządku, udawali się obaj (i ze swoimi berberyjskimi ochroniarzami, którzy jechali za Cadillakiem Citroenem) do pewnej restauracji przy nadmorskiej szosie pomiędzy Casablanką a El Dżadidą. Owa restauracja, „Le Relaise de Pointe–Noire”, zbudowana była na szczycie urwiska, wieńczącego Czarny Przylądek, kilkadziesiąt metrów nad szalejącym atlantyckim przybojem. Restauracja miała tylko jedno wyjście i nie dawało się zejść na plażę, nie przechodząc przez nie. Próbę przekazania pieniędzy i kosztowności komuś w restauracji można było chyba wykluczyć. Nie ryzykowaliby, że ktoś inny mógłby wpaść z takim majątkiem. Skoro jednak tam jechali, to mogło oznaczać tylko jedno: jechali na dziwki. Wynajmą pokój nad urwiskiem, zjedzą doskonałą kolację — knajpa słynęła ze wspaniałej, choć straszliwie drogiej kuchni — a potem spędzą rozkoszny wieczór w towarzystwie dorodnych, czarnookich marokańskich prostytutek. Także ta atrakcja restauracji słynęła z jakości usług w całym kraju, a nawet poza jego granicami. Czekało ich więc całonocne czuwanie u wyjścia na plażę, w nadziei na to, że ci dwaj będą próbować się tamtędy wymknąć. Wzmagający się deszcz oznaczał dla nich zimną, mokrą i niewygodną noc, spędzoną na domysłach, co dzieje się w zajmowanych przez ich podopiecznych pokojach. Nie było mowy o tym, żeby tam wjechać samochodem, więc będą tak stać i moknąć, jak te dziwki w deszcz. Pieska służba! Tylko do jednego z nich miało się uśmiechnąć szczęście. Jeden musiał siedzieć w restauracji i mieć oko na to, co działo się w lokalu. Oczywiście, kiedy przyszło do wyboru, który z nich będzie siedział w środku, padło na starszego z Francuzów. Niemca nie było sensu tam wysyłać, za bardzo by zwracał uwagę. Chociaż raz nie mógł skorzystać z prerogatyw Herrenvolku, co sprawiło młodszemu z Francuzów taką radość, że nawet nie miał żalu o to, że będzie musiał moknąć razem z boszem.

Starszy z tajniaków wybrał sobie miejsce w barze na piętrze, przy balustradzie, skąd mógł obserwować to, co się działo na parterze, drzwi wyjściowe i mieć oko na korytarzyk prowadzący do pokojów. Zamówił kieliszek wina i starannie zapisał cenę w kalendarzyku. Przecież nie będzie płacił takiej horrendalnej sumy z własnej kieszeni. Od czego w końcu fundusz służbowy? Tu lampka kosztowała tyle, co w mieście półtorej butelki. Widział el–Ferrucha i Amerykanina, którzy siedzieli przy barze na parterze. Wypili aperitif, a potem, radośnie żartując, wspięli się szerokimi schodami na piętro. Maitre d’hótel zaprowadził ich do korytarzyka i, kłaniając się w pas, wskazał wejście do jednego z pokojów. Przed drzwiami stanęło natychmiast dwóch berberyjskich ochroniarzy młodego szejka. Zaczęli napływać kelnerzy z półmiskami i winem. Po jakimś czasie, gdy wniesiono kawę i desery, przed drzwiami pojawiły się dwie Marokanki w sukniach spowijających je szczelnie od stóp do głów i weszły do pokoju. Francuz zastanawiał się, czy naprawdę były tak piękne, jak się słyszało, i czy rzeczywiście były aż tak biegłe w tajemnych sztukach miłości. Z tym goleniem kroczy to była prawda. Marokańczycy w ogóle nie znosili u kobiet owłosienia łonowego. Szybko jednak odsunął od siebie myśl o przekonaniu się na własną rękę. Taki wieczór zrujnowałby go na dobre, a na pewno nie dałoby się go wpisać w koszta. No bo jak? „W czasie śledzenia podejrzanych byłem zmuszony skorzystać z usług prostytutki z restauracji na Czarnym Przylądku. Koszt usługi: …” Księgowy by go wyrzucił za drzwi! Tymczasem za drzwiami nie miało miejsca nic z wyuzdanych przyjemności, jakie wyobrażał sobie tajniak. Sidi Hassan el– Ferruch i Amerykanin rzeczywiście rozebrali się do naga, ale obie kobiety odciągnął na bok i trzymał w żelaznym uścisku Senegalczyk. Gdyby któraś z nich pisnęła choć słówko o tym, co działo się teraz za drzwiami pokoju, nie dożyłaby wieczoru. Wiedziały o tym i już wcale nie potrzebowały dodatkowej obietnicy Senegalczyka, że obetnie im piersi i wyśle je rodzinie. Obaj młodzieńcy dobyli lin, które przywiązano do kaloryferów i zrzucono za okno. Liny były cztery — po jednej dla każdego i

dla dwóch ceratowych paczek z walutą i kamieniami. Kiedy już znajdą się w wodzie, Vollmer będzie holował paczkę z banknotami, podczas gdy kamienie przywiąże do swojego szczupłego, muskularnego i niemal pozbawionego włosów ciała młody szejk. Żaden z nich nie zakładał kostiumu kąpielowego. Erik był lepszym pływakiem od el–Ferrucha, i bez trudu mógł sam przetransportować obie paczki. To Sidi Hassan nalegał na to, by mu towarzyszyć. Tak było nie tylko bezpieczniej, ale jeszcze rybacy, po powrocie do Safi, swojej rodzinnej wioski, rozgłoszą, że młody szejk przepłynął przez przybój Czarnego Przylądka. Jego reputacja bardzo na tym zyska, podbudowując już krążące o jego wyczynach pogłoski. To, że dzisiejszej nocy zarobi sporo pieniędzy, nie odgrywało dla niego żadnej roli. I bez tego miał ich mnóstwo. W odróżnieniu od swego gospodarza, Erik potrzebował ich bardzo i to one głównie sprawiły, że brał udział w tym wszystkim. Pieniędzy potrzebował, fakt, ale możliwość połączenia zarobku z przygodą sprawiała mu dodatkową rozkosz. Zjazd po linie był tylko początkiem podróży. Prawdziwe problemy zaczną się w wodzie. Jeśli zjadą w przybój, fale mogą ich porwać i roztrzaskać o skały. Trzeba było opuścić się na skałę, odczekać aż fala zacznie wracać i zanurkować pod następną. Trenowali to wiele razy w innych punktach wybrzeża i powinno pójść dobrze. Jeśli się wybrało właściwy moment i odpowiednio mocno odbiło, można było trafić na tyle daleko od skały, że fala nie miała siły porwać pływaka i rzucić go na brzeg. Powrót był już mniej ryzykowny. Trzeba było odczekać, aż fala przeleci i dopłynąć szybko do skały, wdrapać się na nią i potem na linę, zanim uderzy następna. Po przedarciu się przez przybój, czekało na nich już tylko jedno niebezpieczeństwo: że nie trafią na łodzie, które będą czekać 300 metrów od brzegu. Vollmer zażartował przy kolacji, że jeśli nie będzie łodzi, to jutro rano żona jakiegoś rybaka znajdzie na plaży zaskakujący prezent od Allacha. Dwadzieścia minut po skoku w ciemność do uszu lekko już

zaniepokojonych pływaków dotarł odgłos wioseł trących o dulki i pluskających o wodę. Ruszyli w tamtą stronę i Vollmer pierwszy znalazł łódź. Wciągnięto go przez burtę do niskiego, czarnego, pięciometrowego rybackiego czółna. Chwilę później, gdy sadzano go i owijano kocami na rufie, ponad burtą pojawiła się ręka Hassana. Kwadrans potrwało, zanim ustały dreszcze. Zdjęli z siebie koce i znowu wskoczyli do wody. Droga powrotna była łatwiejsza. Niósł ich prąd, a poza tym światła restauracji, wyraźnie widoczne nad masywem przylądka, wyznaczały cel. Godzinę po tym, jak opuścili pokój, byli już z powrotem na skale, a łódź dotarła do większego kutra, dwunastometrowej żaglowej dhow20. Dhow z paczkami na pokładzie popłynęła na pełne morze. Piętnaście mil na zachód od brzegu spotkała się z argentyńskim parowcem, płynącym do Buenos Aires. Po przekazaniu paczek, rybacy zarzucili sieć na resztę nocy i rano powrócili z połowem do Safi, gdzie wśród przyjaciół i rodziny, przeplatając opowieść żartami i śmiechem, opowiadali, jak to ich młody szejk, Sidi Hassan el–Ferruch, przepłynął przez przybój Czarnego Przylądka, robiąc idiotów z Francuzów i Niemców. Kiedy dwaj nadzy, wstrząsani dreszczami młodzi ludzie wspięli się na powrót przez okno do pokoju w restauracji, Senegalczyk natychmiast zajął się zwijaniem lin, a Marokanki owinęły ich w koce. Potem patrzyły, jak ten blondyn, na którego miały obie ochotę, bierze do ręki butelkę koniaku i pije prosto z szyjki. Po kilku sporych łykach zwalił się na kanapę, a wtedy jedna z kobiet zaczęła mu wycierać ręcznikiem plecy i nogi. Kiedy skończyła, odwrócił się, a wtedy zaczęła go wycierać z przodu. Przestał już drżeć, usiadł. Popatrzył na nią i na siebie, zamknął oczy i zaśmiał się. Ona też się zaśmiała. Jej zręczne palce zapuściły się pomiędzy złote pukle. Nie widziała jeszcze takich u żadnego ze swych klientów. 20 Łódź o łacińskim ożaglowaniu, używana przez Arabów na Morzu Śródziemnym i Oceanie Indyjskim [przyp. red.].

On też po chwili zaczął poznawać jej ciało. Jej włosy były grubsze, obfitsze i ciemniejsze, niż u większości Amerykanek i Europejek. Z wyjątkiem jednego miejsca… 5 Narodowy Instytut Higieny Waszyngton 30 listopada 1941 roku Komandor Douglass podał filiżankę kawy Eldonowi C. Bakerowi, po czym nalał drugą sobie i wrócił za biurko. — Właśnie przed chwilą po raz kolejny przeczytałem pańskie akta — powiedział. — Trochę mnie to dziwi, panie komandorze — przyznał się Baker. Nie mógł zrozumieć, w jaki sposób oficer Marynarki mógł dostać do ręki jego najtajniejsze akta z Departamentu Stanu, leżące teraz na biurku. — Psycholog w swojej opinii pisze, że ma pan skłonność do zbytniego ulegania fantazji i oddawania się teoretycznym rozważaniom — mówił komandor, przerzucając kartki w teczce. — Jak by 5ię pan do tego ustosunkował? Zaskoczenie Bakera się nasiliło. Wynoszenie opinii psychologicznych poza wydział wywiadu Departamentu Stanu, już nie mówiąc o tym, by w ogóle poza Departament Stanu, było surowo zabronione. A tu nie dość, że zupełnie obcy człowiek grzebie w tych aktach, to jeszcze ma to miejsce w jakiejś komórce, która sądząc z nazwy, zajmuje się kontaktami z prasą czy innymi bzdurami. Kto by kwaterował poważną instytucję w Instytucie Higieny? Z drugiej strony, to była niepowtarzalna okazja, by obejrzeć akta, do których nigdy nie miał dostępu. — Mogę do niej zajrzeć? — postanowił spróbować. — Proszę bardzo. Baker wstał z fotela i podszedł do biurka. — Trudno było je od was wyrwać — poskarżył mu się

komandor. — Kiedy po nie poszedłem, byli bardzo nieuprzejmi. A już o tym, żebym je mógł stamtąd wynieść, nawet nie chcieli słyszeć. — W ogóle nie powinien pan wiedzieć nawet o ich istnieniu — odparł Baker. — O tym pewnie też — zgodził się Douglass i położył na biurku obok teczki kilka szarych kopert z ukośnymi stemplami TAJNE. Wewnątrz były kopie wszystkich depesz, jakie kiedykolwiek wysłał do centrali, odkąd ukończył szkolenie. — Jeśli miał pan mnie zamiar oszołomić, udało się panu, panie komandorze — przyznał Baker. — Czy teraz już mogę zapytać, o co w tym wszystkim chodzi? — Co pan o nas słyszał? — Że na wypadek wojny, macie się zająć organizowaniem propagandy. — To też. — Czego więc chcecie ode mnie? — No cóż, ma pan przyjemny głos, doskonale, jeśli wierzyć aktom, mówi pan po niemiecku i po francusku. Może byśmy pana zatrudnili jako spikera audycji radiowych na zagranicę? — Żartuję pan sobie ze mnie — stwierdził spokojnie, bez gniewu. — Dlaczego? — Chcę sprawdzić opinię pańskiego psychologa. Co pańska wyobraźnia panu podpowiada? — Poważnie? — Jak najbardziej. — Jeśli zdołał pan wyciągnąć moje pełne akta, to musi pan siedzieć po uszy w wywiadzie. — Bardzo trafne spostrzeżenie. Ale nie mam pewności, czy to aby na pewno pańska wyobraźnia to panu podpowiedziała, a nie podsekretarz Quinn. Być może powiedział panu, że tu się coś szykuje w związku z wywiadem i żeby pan spróbował przewąchać. — Pół na pół. Kiedy pan Quinn dowiedział się, gdzie idę, powiedział mi, jakie pogłoski do niego trafiły. Nie sądzę, żeby wyciągnął wnioski z tego, że był pan w stanie uzyskać dostęp do tych akt. A w opinii mej nieposkromionej wyobraźni, świadczy

to o tym, że ma pan sporo władzy. — Moim przełożonym jest pułkownik William J. Donovan. On podlega bezpośrednio prezydentowi. — Co to ma ze mną wspólnego? — Chcielibyśmy panu zaproponować kierownictwo nad czymś, co u was w Departamencie Stanu nazwano by wydziałem francuskim. Baker spojrzał na niego, ale nie powiedział ani słowa. — Dopiero zaczynamy — ciągnął Douglass. — Nasz wydział francuski, przynajmniej w najbliższej przyszłości, ma także obejmować francuską Afrykę Północno — Zachodnią. — Ale dlaczego akurat ja? — Po pierwsze, polecił pana Robert Murphy. Był wściekły, kiedy nie udało mu się pana wyciągnąć i zrobić jednym z szefów u siebie. — Nie mam pojęcia, o czym pan mówi. Douglass zaśmiał się. — Układ między Weygandem a Murphym ma klauzulę zaledwie „Tajne”. Jeśli udało mi się wyciągnąć pańskie akta i kopie raportów, to chyba nie zdziwi pana, że i o tym wiem? — Wiedzieć o czymś, a mówić o czymś, to dwie różne rzeczy. — My mamy prawo znać tajemnice wszystkich, ale nikt nie ma prawa znać naszych tajemnic. — Nie uważa pan komandorze, że to trochę pachnie melodramatem? — Możliwe. — A czym dokładnie miałbym się zajmować jako szef tego wydziału francuskiego? — Wszystkim, co pułkownik Donovan uzna za ważne dla bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych — odparł Douglass. — Niektóre z tych rzeczy, o które może pan zostać poproszony, mogą się wiązać z łamaniem prawa, reszta narusza tylko to, co powszechnie uważa się za przyzwoitość i moralność. Czy będzie to stanowić dla pana kłopot? — Jakoś z trudem przychodzi mi traktować pana poważnie. — Myślałem, że te akta zrobią na panu wrażenie. Pomyliłem się? — Owszem, zrobiły — przyznał po chwili Baker. — Ale to

wszystko dzieje się za szybko i zbyt gwałtownie. — Zgadzam się. Proszę jednak nie wysnuwać z tego wniosku, że działam pochopnie. Zanim po pana posłałem, bardzo drobiazgowo rozpatrywaliśmy pańską kandydaturę. Decyzję podjął osobiście pułkownik Donovan. — Co będę robił? Douglass zignorował pytanie. — Murphy pana nie dostał, bo ma pan awansować w Departamencie Stanu. Pańscy zwierzchnicy mają dalekosiężne plany związane z pańską osobą. Ale my mamy jeszcze wyższy priorytet. Po chwili ciągnął dalej. — Tak czy inaczej, ten awans pana nie ominie. Jeśli przejdzie pan do nas, w aktach Departamentu Stanu pojawi się adnotacja, że został pan mianowany specjalnym asystentem podsekretarza stanu ds. europejskich. Przez jakiś czas będzie pan również pobierał nadal pensję z Departamentu Stanu. Będzie pan jednak podlegał mi, a nie komukolwiek z Departamentu. Jeśli kiedykolwiek dowiem się, że wspomniał pan któremuś z dawnych współpracowników o czymś, czego się pan u nas dowiedział, a może mi pan wierzyć, że się o tym dowiem, i to szybko, resztę swej kariery zawodowej spędzi pan ze stemplem w ręku. Czy wyrażam się jasno? — Znowu wracamy do melodramatu? — Przykro mi, że tak pan to odebrał. — Ile mam czasu na podjęcie decyzji? — Do opuszczenia tego pokoju. — Czy jeślibym się zdecydował zaraz, nie uzna mnie pan za działającego impulsywnie durnia? — Gdyby pan był durniem, nie proponowalibyśmy tego panu. Z lektury pańskich akt wynika coś wręcz przeciwnego. Jedynym pytaniem, które sobie zadaję, jest, jak bardzo jest pan na to zdecydowany. — O ile zrozumiałem pańską ofertę, zachowam swój status w Departamencie… — Przynajmniej na jakiś czas. Potem może pan zostać poproszony o przeniesienie się do nas na stałe. — I mam podlegać panu, jako szef działu zajmującego się

sprawami Francji i francuskiej Afryki Północnej, a moja praca będzie wiała związek z wywiadem, czy tak? — Zgadza się. — W porządku, biorę to. — Czy nie poczuje się pan dotknięty, jeśli powiem, że nie spodziewałem się innej odpowiedzi? Do tego stopnia, że już panu załatwiłem gabinet? Baker zastanowił się przez chwilę. — Nie. — Jaką zna pan najwyższą kategorię tajności, poza „Ściśle Tajne — Tylko dla Prezydenta”? — Chyba „Ściśle Tajne — Tylko dla Sekretarza Stanu”. — Dopóki nie zakończymy papierkowej roboty, obawiam się, że nie będę mógł panu tego pozwolić zabrać ze sobą, ale chciałbym, żeby pan już nad tym myślał, porządkując swoje biurko w Departamencie dziś po południu. — Aż taki pośpiech? Douglass znów zignorował pytanie. — Kategoria tajności, którą jest objęte to zagadnienie, plasuje się gdzieś pomiędzy dwiema kategoriami, o których mówiliśmy. Prawdę mówiąc, jeszcze nawet nie ma nazwy. W każdym razie, poniżej klauzuli prezydenckiej, a powyżej sekretarza stanu. Tylko wybrani przez prezydenta członkowie rządu mają to prawo widzieć, poza nami. Podał Bakerowi kartonowy skoroszyt. — Wewnątrz są wszystkie informacje na temat człowieka nazwiskiem Louis Albert Grunier, które udało nam się zgromadzić. Po pierwsze, trzeba go odnaleźć, a potem znaleźć najlepszy sposób na przewiezienie go tutaj bez wzbudzania podejrzeń Niemców. Baker zajrzał na pierwszą stronę. Louis Albert Grunier okazał się Francuzem, ostatnio zatrudnionym przez Union Miniere w Kongu Belgijskim, w prowincji Katanga. Obecne miejsce pobytu pozostawało nieznane. — Czy mogę zapytać, dlaczego ten człowiek jest dla nas ważny? — Grunier zna dokładną lokalizację złóż pewnego minerału o

wielkim znaczeniu strategicznym. Myślimy, że będzie nam w stanie pomóc je odnaleźć. — Ale nie powie mi pan, co to za minerał? Ani do czego jest potrzebny? — Nie — odparł krótko komandor Douglass. — Powiem panu tylko, czego oczekuję po panu. Że popuści pan wodze fantazji i podda się teoretycznym rozważaniom. A potem proszę przyjść tu jutro o dziewiątej i powiedzieć, do czego pan doszedł.

VII 1 Deal, New Jersey 7 grudnia 1941 roku, 10.30 Letnisko zbudował Chesley Haywood Whittaker senior w 1889 roku. Wybrał New Jersey, bo nie podobało mu się na Long Island ani w Connecticut, gdzie budowała letnie domki większość ludzi z jego sfery. — Nie jestem Morganem ani Vanderbiltem — powiedział do swojej żony. — Stawiam tylko tamy i tyle. Poza tym nie stać mnie i nie mam ochoty kopiować florenckich pałaców w Newport czy Stockbridge. Jak powiedział, tak zrobił. Kiedy ich „domek” (26 pokojów w dwupiętrowym budynku na czterohektarowej działce, opadającej do samego Atlantyku) był gotów, pani Chesleyowa Whittakerowa zaproponowała kilka nazw, które uznał za pretensjonalne i w złym guście. „Morski Widok”, „Bryza”, „Albatros”, a zwłaszcza „Nadmorskie Gniazdo” i „Sans–Souci” po prostu go śmieszyły. — „Brak Rozwagi” będzie świetną nazwą, Mitzi — powiedział. — Upamiętni mój brak zdolności przewidywania, kiedy wynająłem do tego Carlucciego. Firma budowlana Antonia Carlucciego, która budowała wszystkie modne pałace przemysłowców, wzięła za postawienie domu, założenie ogrodu oraz wybudowanie dróg dojazdowych i sześciodołkowego pólka golfowego sumę 97 tysięcy dolarów, którą pan Whittaker uznał za czystej wody zdzierstwo. Rozmowa toczyła się w prywatnej sypialni Whittakerów w ich nowojorskim domu na Murray Hill. W zasięgu słuchu nie było

jednak ani ich trzech synów, ani służby, z czego Esther Graham Whittaker, znana w rodzinie jako Mitzi, skorzystała, by w nieskrępowany sposób wyrazić swoją opinię. — Jak ci się nie podoba, to sam sobie wymyśl jakąś nazwę, stary Pierniku! Tylko jak przyjadę za tydzień, to ma już być na tablicy Przed bramą! Domu nie było widać z drogi, chociaż położony był jedynie trzy kilometry od stacji kolejowej w Asbury Park. Siostra i szwagier Mtzi przez ponad dwie godziny jeździli powozem wzdłuż drogi, bezskutecznie poszukując domu. Okazało się, że był jedynym spośród dwóch tuzinów takich domów w promieniu wielu kilometrów, na którego bramie nie było tablicy z nazwą i nazwiskiem właścicieli, i o to właśnie była awantura. Kiedy pani Whittaker przyjechała w następnym tygodniu do Deal, tablica była już na miejscu. Pan Whittaker postawił obok wylotu piaszczystej drogi dojazdowej mur ceglany, wysokości metr osiemdziesiąt i długości dwu i pół metra, na którym przytwierdzono niewiele mniejszą tablicę z brązu, odlaną na specjalnie zamówienie w Fabryce Lokomotyw Baldwina. Napis na niej głosił: LETNISKO WHTTTAKERÓW I nic więcej. — Specjalnie zamówił taką olbrzymią tablicę — powiadała synom Mitzi Whittaker. — Zdjęcie jej wymagałoby zatrudnienia sześciu ludzi i Bóg jedyny wie, ile pieniędzy by kosztowało. To była jedna z jej ulubionych historyjek, która zawsze powracała na myśl Chesleyowi Haywoodowi Whittakerowi juniorowi, ilekroć przejeżdżał obok tej tablicy. Pamiętał jeszcze czasy, kiedy tablica stała wśród piasków, na zupełnie gołym terenie. Teraz dookoła było ogrodzenie z zaostrzonych prętów, z ceglanymi filarami co dziesięć metrów. Droga już od dawna była utwardzona, a kilka lat temu pokryta asfaltem. Letnisko stało się całoroczną rezydencją Chesleya

juniora. Po śmierci ojca, w pół roku później matki, starszy brat Mitchell zamieszkał w nowojorskim domu, gdzie aż do śmierci tkwił w stanie kawalerskim — choć, jak mówiły pogłoski, rzadko kiedy bez kobiecego towarzystwa. Dom w Waszyngtonie, przy Ulicy Q, zajął najmłodszy z trzech braci, James Graham Whittaker, który poległ w czasie wojny we Francji, walcząc pod rozkazami generała Pershinga. Śmierć dosięgła go cztery miesiące przed urodzinami jego jedynego syna. Ten syn, Jim Whittaker, był jedynym dziedzicem nazwiska i fortuny Whittakerów. Chesty z żoną, ku wielkiej rozpaczy obojga, nie mogli mieć dzieci. Żona Jamesa, z domu Martindale, pochodziła ze Scarsdale i wyszła ponownie za mąż dwa lata po jego śmierci. Mimo to pozostała bardzo silnie związana ze szwagrostwem i dzieliła się z nimi swym synem bardziej, niż mieli prawo oczekiwać. Chesty z żona byli jego rodzicami chrzestnymi, a dzieciak otrzymał na chrzcie w kościele św. Bartłomieja przy Park Avenue imiona James Mitchell, na cześć ojca i starszego ze stryjów. Jej drugi mąż, prawnik z Wall Street, był absolwentem Yale i wychowankiem Philips Exeter. Mały Jim poszedł jednak śladami Whittakerów, przez szkołę St. Mark’s i Harvard. W każdy Nowy Rok w Letnisku odbywało się coś w rodzaju drugich świąt Bożego Narodzenia dla chłopca. Jim przebywał u nich także przez miesiąc każdego lata. Wszyscy widzieli Jimmy’ego jako dziedzica firmy, którą miał objąć zaraz po studiach, ten jednak zamiast tego poszedł do lotnictwa Armii, by uczyć się latać. Nikt nie protestował wówczas zbyt mocno, pomysł wydawał się może nieco ryzykowny — tyle wypadków lotniczych — ale nie zanosiło się na wojnę. Niech się chłopak wyszumi, powiadano, a potem obejmie firmę. Ale teraz Roosevelt przedłużył służbę wszystkim wojskowym i w dodatku wysłał Jima na Filipiny, kiedy w powietrzu zaczynało zalatywać prochem. Chesty bardzo tęsknił za Jimem, podobnie jak Barbara i oboje obawiali się tego, co mu może przynieść wojna. Dziś miał

uzyskać kilka odpowiedzi na dręczące go pytania. A przynajmniej taką miał nadzieję. Najpierw wybierał się na mecz Giantów, potem do Waszyngtonu, razem z Billem Donovanem. Donovan był z prezydentem bardzo blisko — na tyle, że zajmował się z jego polecenia jakimiś bardzo tajnymi sprawami. Tak tajnymi, że zwykle wylewny i serdeczny Irlandczyk natychmiast zmieniał temat, kiedy próbował go o nie zapytać. Na pewno jednak miało to jakiś związek z tym, o czym zeszłego lata przy kolacji w jego domu rozmawiali z tym angielskim komandorem, Flemingiem. Tak czy inaczej Donovan miał lepszy dostęp do informacji o tym, co mogło w najbliższej przyszłości czekać Jima, niż on sam. Chesty wiedział, że Donovan nie powie mu niczego wprost, ale i tak udzieli bardziej przejrzystych odpowiedzi, niż te, które uzyskał ostatnim razem od Roosevelta na tej kolacji, po której Jim tak się zalał. Zadawał mu proste pytania, a Franklin, zamiast na nie odpowiadać, przyoblekał twarz w ten swój enigmatyczny uśmiech i wygłaszał sentencje w rodzaju: — Jeśli chcesz wejść do gry, Chesty, musisz się przyłączyć do drużyny. Czy on się, do jasnej cholery, pytał, kto wygra w lidze baseballowej? Chciał wiedzieć, czego się spodziewać po najbliższej przyszłości jedynego dziedzica nazwiska i fortuny Whittakerów, miał prawo to wiedzieć, i na pewno nie odpuści. A poza tym, przyłączyć się do „drużyny” Roosevelta?! Nigdy! No, chyba że wojna wybuchnie. Ale z własnej woli dać się skaperować tej bandzie socjalistów? Mowy nie ma! Kiedy wszedł do pokoju pożegnać się z żoną, Barbara zapytała, czy ma jakieś pieniądze przy sobie. Sprawdził i okazało się, że nie ma. Pokręciła głową i wręczyła mu ze dwie setki w dwudziestkach, wyjęte z torebki. Nagle ogarnęła go czułość i wstręt do samego siebie. Barbara była więcej niż żoną, przez całe życie była mu najlepszym przyjacielem. Ilekroć była teraz dla niego uprzejma czy czuła, robiło mu się niedobrze na myśl o tym, że jest zdolny ją zdradzać. Gdyby się o tym kiedykolwiek dowiedziała, bardzo by to przeżyła. Chesty prędzej by sobie dał rękę odciąć, niż zrobił

jej coś takiego. Matka Natura to wstrętna suka, pomyślał. Jeśli zabiła w niej zainteresowanie nim jako mężczyzną, czyż nie mogła i jego pozbawić zainteresowania kobietami? Nie pozbawiła go, a wręcz przeciwnie — przy Cynthii brykał jak młody źrebak. Wyszedł z domu kuchennymi drzwiami. Skrzywił się, kiedy słońce zaświeciło mu prosto w oczy. Mimo że to grudzień, było tak ostre, że aż oczy bolały. Jedyne czego mu dzisiaj brakowało, to ból głowy. Ostatnio miewał je coraz częściej. To go trochę dziwiło, zawsze był przecież taki zdrowy. W wieku 53 lat „Chesty” Whittaker Jr. ważył tylko dziesięć kilo więcej, niż na studiach. Grywał w golfa przynajmniej raz w tygodniu, w squasha w każdy czwartek po południu w hali Nowojorskiego Klubu Sportowego, a wiosłować przestał dopiero kiedy skończył pięćdziesiątkę. Lekarz powiedział mu kiedyś, że niejeden dwudziestojednolatek mógłby mu pozazdrościć zdrowia. Szofer Edward już czekał koło Packarda. Zamknął za nim drzwi, usiadł za kierownicą i wcisnął starter. Chesty nadstawił uszu, ale raz jeszcze przekonał się, że po zamknięciu drzwi i z podniesionymi szybami w Packardzie nie słychać silnika. Samochód po prostu nagle, bez żadnego ostrzeżenia, bez zgrzytu rozrusznika, bez ryku zimnego silnika, bez wstrząsu, ruszył z miejsca. Wiedział o tym doskonale, przekonywał się o tym za każdym razem, a jednak zawsze go to zaskakiwało. Obejrzał się akurat w porę, by zauważyć Barbarę, machającą mu ręką na pożegnanie z okna. On także jej pokiwał i wtedy pomyślał, że to niemożliwe, żeby nie wiedziała. Musiała zdawać sobie sprawę, że ma jakąś kobietę, ale nie dawała mu tego nigdy odczuć. Czym prędzej pozbył się tej myśli i wyjrzał za okno. Mijali właśnie murek z tablicą, którą zawiesił ojciec. Wyjechali na główną drogę i skręcili na Nowy Jork, na drogę numer 35, przez Perth Amboy i Elizabeth, dookoła lotniska w Newark i Wiaduktem Pułaskiego. Jak zwykle, wjeżdżając nań wyrzucał sobie, że to nie on go budował. Jego firma uczestniczyła w przetargu (bo w końcu, cóż to takiego, trochę wyższy niż zwykle

most kolejowy z przeprawą drogowa, i nic więcej. Most, to most. Jego firma postawiła setki mostów) i przegrała o głupie jedenaście milionów dolarów. W Tunelu Hollanda był jak zwykle korek. Cholerni niedzielni kierowcy wybrali się na spacer, pomyślał gniewnie. Mimo to Edwardowi udało się dojechać pod bramę dla abonentów lóż na czas. Chesty wysiadł, polecając policjantom, żeby wpuścili Edwarda, kiedy ten zaparkuje limuzynę. Problem z czarującymi Irlandczykami polegał na tym, że rzadko kiedy można ich było spotkać samych. W loży Donovana było już siedmiu ludzi. Jeśli miał z Billem zamienić kilka słów na osobności, to będzie musiał poczekać do pociągu. — Szkockiej, Chesty? — zapytał Donovan. — Nie znajdzie się brandy? — odparł Whittaker. Miał chyba zgagę albo coś w tym stylu. Zaczynał mu się znowu atak tego cholernego bólu głowy. Pewnie nawdychałem się spalin w tunelu, pomyślał. Brandy zwykle działała na niego lepiej niż aspiryna. — Miękniemy na starość, co? — zaśmiał się Donovan. — Nie wiem, chyba się przytrułem spalinami w tym cholernym tunelu. Głowa mnie zaczyna boleć. — No cóż, zawsze zabieram też coś dla pań — odparł Bill, zaglądając do przenośnego barku. — Co my tu mamy? O, jest. Na etykiecie napisane „Na damskie humory”. — Idź się powieś, ochlapusie — powiedział Whittaker, ale nie mógł się oprzeć wesołości, odbierając z jego rąk butelkę. Wypił koniakówkę duszkiem i nalał następną, żeby już popijać powoli. Donovan przedstawił go tym spośród jego kompanii, których nie znał. Jakiś bankier z Chicago, krewniak Jacka Kriendlera, który prowadził nowojorski klub „21”, senator z Nowego Jorku (zresztą republikanin i jak się okazało, towarzysz niedoli Chesty’ego z nieudanej kampanii prezydenckiej na rzecz wyboru Toma Deweya w 1940 roku), jakiś bostoński chirurg. I Charley MacArthur, pisarz. — Chcę z tobą potem poważnie porozmawiać — powiedział Donovan. — Chciałbym cię poprosić, żebyś coś dla mnie zrobił.

— Cokolwiek sobie życzysz. — A potem przyjdzie moja kolej na prośbę o przysługę, dodał w myśli Chesty. — W pociągu. Nawet na osobności w pociągu Donovan będzie mu mógł powiedzieć tylko tyle, że rzecz idzie o kontrakt na budowę monumentalnego kompleksu naukowo — badawczego wartego miliony dolarów, o bardzo skomplikowanej konstrukcji, potrzebnego „na wczoraj” i że jest to sprawa bezpieczeństwa narodowego. Kompleks miał się zajmować otrzymywaniem czegoś z bardzo rzadko występującego surowca mineralnego, którego dotąd nikomu nie było potrzeba więcej niż tyle, co się mieściło na łebku od szpilki, a teraz było potrzebne na kilogramy. Ten projekt był już oficjalny. Właśnie poprzedniego dnia Biuro Postępu Naukowego i Wdrożeń przekazało dwa miliony dolarów na rozpoczęcie prac. Uniwersytet Chicago nadal biedził się nad zbudowaniem pracującego reaktora, w którym można by rozszczepiać jądra atomów. Dokąd ich to wszystko zaprowadzi, tego nie wiedział nawet Donovan. Wiadomo było tylko tyle, że potrzeba będzie kilogramów i dziesiątki kilogramów, a wkrótce może nawet setki surowca, którego obecnie cały światowy zasób wyrażał się w ułamkach miligrama: izotopu uranu oznaczonego U 235. Tuż po 14.00 megafony ogłosiły, że jeśli pułkownik William J. Donovan znajduje się na stadionie, ma pilnie zadzwonić pod wewnętrzny 19 w Waszyngtonie w pilnej sprawie służbowej. — Boże, toż to koszmar podlegać komuś takiemu. Nawet meczu nie da spokojnie obejrzeć — rzucił Chesty do wychodzącego Do — novana. — Ja na niego nie głosowałem — odparł z uśmiechem. — Po prostu szanuję harvardczyków i tyle. Dwie minuty później otworzyły się drzwi loży i Donovan zaprosił gestem Chesty’ego na zewnątrz. Już się nie uśmiechał. Chesty zobaczył w jego oczach coś, co mu się bardzo nie spodobało. — To był John Roosevelt — powiedział. — Japończycy zbombardowali Pearl Harbor.

— Jezu Chryste! — Mam natychmiast wracać do Waszyngtonu. Czy twój szofer mógłby mnie odwieźć na dworzec? — Oczywiście. — Albo na lotnisko. John mówił, że próbują mi załatwić miejsce na lot Eastern o trzeciej piętnaście. Ma zaraz oddzwonić. „Chesty” Whittaker wrócił do loży i wywołał Edwarda. Donovan został poproszony do telefonu. Wrócił właśnie w chwili, kiedy Chesty powiedział Edwardowi, że trzeba odwieźć Donovana na dworzec Pennsylvania Station. — Jednak na lotnisko, Chesty — powiedział. — Załatwili ci miejsce? Donovan uśmiechnął się szeroko. — Tym razem młody Roosevelt powiedział mi, że kiedy się tam dostanę, będzie już na mnie czekał samolot lotnictwa Armii. — No, proszę, jakie luksusy — uśmiechnął się Chesty. — jeżeli nadal wybierasz się do Waszyngtonu, Chesty, to leć ze mną. — A jak wrócę? — W ciągu najbliższych kilku dni zapewne nie będzie jeszcze ograniczeń w podróżowaniu. Na takie rzeczy potrzeba trochę czasu. „Chesty” Whittaker podjął dwie szybkie decyzje. Poleci do Waszyngtonu. Z jakiegoś powodu (i chyba nie tylko z powodu Cynthii, choć przyznawał, że ona też miała na to wpływ) uważał, że to ważne, żeby teraz być w Waszyngtonie. Tylko że tam nie było samochodu. — Edwardzie, jadę do Waszyngtonu z pułkownikiem Donovanem. Po odwiezieniu nas na lotnisko pojedź tam Packardem i zgłoś się do domu przy Ulicy Q. Jeśli mnie tam nie będzie, zostawię wiadomość, gdzie mnie szukać. — Czy coś się stało, panie Whittaker? Chesty spojrzał na Donovana i odpowiedział dopiero, kiedy tamten skinął głową. — Japończycy zbombardowali Pearl Harbor na Hawajach. Wygląda na to, że mamy wojnę.

2 Rangun Birma 8 grudnia 1941 roku, 9.30 Kiedy Dick Canidy zszedł na śniadanie do jadalni willi w Kummendine, steward najpierw podał mu filiżankę herbaty, po czym mały pakiet w woskowanym papierze, ściągnięty sznurkiem. — To przyszło dziś rano, proszę pana — powiedział. Canidy skinął głową, położył pakiet na stole i przeciął sznurek. Wewnątrz były listy: licząca prawie dziesięć centymetrów grubości paczka listów do Bittera i kilka kopert do Canidy’ego. — Jajka sadzone, poproszę. Sok i tost. Jest szynka? — Nie ma, proszę pana, ale może być mały stek. — To poproszę. — Oddzielił pocztę do Eda od swojej i podał ją z powrotem stewardowi. — Idź z tym do pana Bittera. — Tak jest, proszę pana. Pięć z kopert adresowanych do Dicka zawierało rachunki. Trzy listy były od ojca. Zaskoczył go dopiero ostatni. Na kopercie był adres zwrotny Ann Chambers w Bryn Mawr. Rozerwał kopertę i głośno zdumiał się jeszcze bardziej. — Chryste, ależ to długo szło! 4 września 1941 r. Mój drogi Chłopcze W Mundurze, Samotny Na Końcu Świata, Z Dala Od Domu I Bliskich, Tak zaczynam, bo jedna pani, woluntariuszka Czerwonego Krzyża w mundurze tak operetkowym, że wręcz byłam rozczarowana, że nie jest co najmniej feldmarszałkiem, powiedziała mi, że do takiej właśnie kategorii należysz.

Mówiła też, że to mój patriotyczny obowiązek pisać do takich jak ty, więc czym prędzej chwyciłam za pióro. Potem truła jeszcze długo (a byłyśmy wtedy w kościele), że właśnie Drodzy Chłopcy w Mundurach, Z Dala Od Domu i Bliskich, są samotni, na końcu świata (myślę, że miała na myśli raczej takie ostępy dzikie jak Fort Dix w New Jersey czy San Diego w Kalifornii, a nie to miejsce, gdzie cię znajdzie ten list, jeśli w ogóle znajdzie) i oczekują tęsknie na dowód szczerej troski ze strony młodych kobiet z rodzinnego kraju, kiedy tak Bronią Wszystkiego Tego, Co Nam Drogie. Przy tym wszystkim, szczęśliwym zbiegiem okoliczności, miała przy sobie nawet listę adresów takich Chłopców Z Dala Od Domu etc., które chętnie przydzielała, nie więcej niż po dwa na głowę. Wszystko rozumiem, ale do kompletnie obcych ludzi pisywać nie mam zamiaru, stąd ten list do ciebie. Adres mam od ojca, który przy okazji przesyła pozdrowienia i prosi, żebyś miał oko na mojego stukniętego kuzynka. Jeśli naprawdę wylądowałeś tam, gdzie miałeś, i odpiszesz mi, mam w kieszeni nagrodę za nawiązanie korespondencji z Najdalej Oddalonym Chłopcem z Dala etc. Poza tym dostanę złotą gwiazdkę, którą będę się mogła pochwalić mamusi, jaka ze mnie patriotyczna młoda dama. Zżera mnie też ciekawość, czy to prawda, co słyszał tata, że dostaliście samoloty (P–40B?), które Anglicy odrzucili jako przestarzałe. Oczywiście, jeśli to tajemnica wojskowa, to zapomnij o pytaniu. Uważaj na siebie, Canidy Z pozdrowieniami, Ann Chambers Bitter, schodząc na dół, zastał Dicka nad jednym z listów od ojca. Dick odłożył go i wlepił wzrok w Eda. Patrzył na niego tak, aż tamten wreszcie zapytał: — No i czego się tak gapisz?

— Mam mieć oko na stukniętego kuzynka, to mam — odparł Canidy i zadowolony z dowcipu, podał mu list od Ann. Ciekawe, skąd jej ojciec dostał adres skrytki pocztowej CAMCO? Bitter przeczytał i oddał mu list z powrotem. — Ta przynajmniej stara się żartować. Ja też dostałem jeden taki, dla podtrzymania morale. Od jej przyjaciółki. — Której? — Pamiętasz Sarę Child? — zapytał Ed, podając mu list. — A, ta Żydówka ze zgrabną pupą? — upewnił się Canidy, zaglądając do listu. — Niezła sztuka. Drogi Eddie, Pewnie dziwisz się, że dostajesz ode mnie list, nie mniej, niż ja się dziwię, że do Ciebie piszę. Przyczyna jest prosta: mamy tu taki program Czerwonego Krzyża, żeby dziewczyny pisały do żołnierzy. Ponieważ nie mogłam się zdecydować na pisanie do kogoś kompletnie obcego, Ann, jak zawsze, potrafiła wymyślić sposób na to, żeby wilk był syty i owca cała. Ona pisze do Dicka Canidy’ego (adres wyciągnęła przez układy ojca), a ja do Ciebie. Jestem pewna, że gwiżdżesz na wszystko, co się działo po waszym wyjeździe z Plantacji, ale mimo to Ci opowiem — no bo o czym innym miałabym Ci pisać? Resztę lata spędziłam nie wystawiając nosa z Nowego Jorku, poza dwutygodniowym wyjazdem na wyspę Mackinac. Tam było pięknie: tylko olbrzymi stary hotel i ani jednego samochodu. Było tak, jakbym się przeniosła w czasie o 50 lat, do 1891 roku. Właśnie przyszła Charity i powiedziała, że to, co robimy, jest nie fair. Mówi, że ukradłyśmy jej pomysł, bo to ona pierwsza wpadła na to, żeby napisać do któregoś z was. Mówi też, że pewnie będziecie wściekli, bo macie tam na pewno znacznie ważniejsze rzeczy do roboty, niż czytanie listów od dziewczynek. Nie wiem, może i ma rację? W każdym razie chciałabym, żebyś wiedział, że bardzo się cieszę z tego, że spotkałam Dicka i Ciebie wtedy w Alabamie. Mam nadzieję, że kiedy ten list dotrze na

miejsce, oboje będziecie cali i zdrowi. Gdybyś miał kiedyś chwilę czasu, proszę cię bardzo o list albo chociaż pocztówkę. Zresztą, czy oni tam w Chinach mają pocztówki? Serdecznie pozdrawiani, Sara Child — Jasna cholera! — rozległ się okrzyk Bittena, kiedy Dick kończył czytać. Podniósł ciekawie oczy, by poznać przyczynę tej tak niezwykłej reakcji. Bitter, z wyrazem obrzydzenia na twarzy wskazywał na olbrzymiego karalucha, pełzającego w poprzek starego numeru „Times of India”, leżącego obok talerza Canidy’ego. — Zatłucz to kurestwo! — Dobry Boże, co ja słyszę? Mój rycerski towarzysz nauczył się używać brzydkich wyrazów? No, to teraz już twoja dalsza degrengolada pójdzie jak z płatka. — Roześmiał się na widok zakłopotanej miny przyjaciela. — Sam go sobie zabij, mnie on nie przeszkadza. — A pieprz się — machnął ręką Ed, i zrzucił owada na podłogę, po czym go rozdeptał. Canidy oddał mu list Sary. — Ładny list. Może nie aż tak, jak ten od Ann, ale też ładny. — Odpiszesz? — Jasne, czemu nie? — A nie za młoda ona dla ciebie? Zupełnie nie w twoim typie — dodał, wyraźnie czyniąc aluzję do Sue–Ellen. — Powiedziałem, że jej odpiszę, a nie że będę jej wysyłał świńskie obrazki. Chcę, żeby dostała tę swoją złotą gwiazdkę i tyle. W tej chwili do jadalni wpadł radiowiec, eksbosman Edgar Lopp. — Żółtki właśnie zbombardowały Aleję Pancerników w Pearl! — wydyszał. — O cholera! — skwitował Canidy. — Boże! — odparł Bitter. Lopp pełnił akurat dyżur nad „wypożyczoną” z magazynów

CAMCO radiostacją, którą rozstawili w domu i słuchali dzienników radiowych z całego świata. O jedenastej do willi przyjechał łącznik z depeszą z Toungoo: SAMOLOTY AGO NIE BĘDĄ POWT NIE BĘDĄ BRAŁY UDZIAŁU W JAKICHKOLWIEK POWT JAKICHKOLWIEK DZIAŁANIACH BEZ WYRAŹNEGO ROZKAZU NIŻEJ PODPISANEGO CHENNAULT Canidy i Bitter byli jedynymi lotnikami AGO w Rangunie, nie było więc wątpliwości, że depesza skierowana była właśnie do nich. Bitter był takim rozwojem zdarzeń mocno zawiedziony. Japoński atak na Hawaje odebrał jako osobistą zniewagę i chciał jechać na Mingaladon, by polecieć na swoim P–40B i walczyć z wrogiem, który w każdej chwili mógł się pokazać nad Rangunem. Canidy odczuwał teraz raczej coś na granicy strachu. Japoński atak na Hawaje na pewno nie był wybrykiem szaleńczej odwagi, japończycy musieli go planować z rozwagą i mieli przekonanie, że uda im się go przeprowadzić i co więcej, przeprowadzić bezkarnie. Jeśli rzeczywiście, tak jak podawało radio, zniszczyli większość Floty Pacyfiku, to się skubańcom udało. A w takim razie sytuacja będzie się rozwijała bardzo źle dla Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników na Oceanie Spokojnym. Nie od rzeczy będzie, postanowił Canidy, skontaktować się telefonicznie z Crookshanksem w Toungoo. O dziwo, linia telefoniczna działała. — Dzień dobry, panie komandorze. Mówi Canidy. Mamy już dwa samoloty, które możemy wam zaraz dostarczyć. Mamy lecieć? — Czy są schowane we wnękach przeciwodłamkowych? — Tak jest, panie komandorze, o to zatroszczyliśmy się przede wszystkim. Są bezpieczne, chyba żeby któryś otrzymał bezpośrednie trafienie. — Na razie lepiej, żeby z tym poczekać, dopóki sytuacja się trochę nie wyklaruje. Dostaliście depeszę od generała?

— Tak jest, panie komandorze. Właśnie przed chwilą. — Waszym najważniejszym zadaniem jest dostarczenie tych samolotów do Chin. Startujcie jutro z rana. — Tak jest, panie komandorze. — Boże, jakiś ty grzeczny dziś rano — zdziwił się Crookshanks i odłożył słuchawkę. — Co powiedział? — zapytał Bitter. — Jutro rano mamy lecieć na tych dwóch gotowych do Toungoo. — A co z resztą dzisiejszego dnia? — To, co zwykle. Byliśmy zaproszeni na herbatkę do tego angielskiego majora, Hepple’a, pamiętasz? Przy odrobinie szczęścia, może będzie tam ta sama ruda Szkotka, co ostatnim razem. Może dzisiaj przyprowadzi dla ciebie jakąś koleżankę? — Na miłość boską, przecież jest wojna! — A czyż z tak błahego powodu mielibyśmy stracić okazję do wypicia herbaty, mój drogi? — zapytał Canidy, parodiując brytyjski akcent. — Idź, jeśli chcesz. Ja zostanę przy radiu. — Jak sobie chcesz. A kiedy Japońcy już zaczną się wspinać po ścianach ogrodu różanego z nożami w zębach, wezwij mnie na pomoc. Kiedy o wpół do czwartej Canidy zszedł do samochodu, Bitter siedział na miejscu dla pasażera. Dick nie skomentował tej zmiany zdania. Co miał powiedzieć? Że to trochę dziwny zbieg okoliczności, że Flota Pacyfiku leży na dnie, a on ma zamiar pójść w jej ślady, idąc na baby? 3 Lotnisko Gravelly Point Waszyngton 7 grudnia 1941 roku, 16.45 Beech C–45, który na nich czekał w Nowym Jorku, był pomalowany oliwkowozieloną farbą i nosił znaki lotnictwa

Armii — granatowe koła z białymi gwiazdami, w środku widniały czerwone kółka. Załoga też była umundurowana, ale wnętrze samolotu wykończone było znacznie wygodniej niż w zwykłym samolocie transportowym. Samoloty dyspozycyjne do przewozu wyższych dowódców nie musiały pewnie dbać o wykorzystanie każdego grama udźwigu i każdego centymetra sześciennego ładowni. Chesty zauważył kieszeń na plecach fotela przed nim i zaintrygowany sięgnął do jej wnętrza. Znalazł tam broszurę reklamową Eastern Airlines, z uśmiechniętym portretem Eddie’ego Rickenbackera, zapraszającym na pokłady podniebnych liniowców Wielkiej Srebrnej Floty tej linii. Gdy tylko zgrabny mały dwusilnikowy samolot oderwał się od ziemi, a pod skrzydłem przemknęły białe piaszczyste plaże atlantyckiego wybrzeża New Jersey, z kabiny na przedzie wyszedł młody pilot ze srebrnymi skrzydłami na piersi, niosąc termos z kawą i dwa porcelanowe kubki, informując ich, że będą lądować za półtorej godziny. — Co to za samolot? — zapytał Donovan. — Pierwsza ofiara wojny, proszę pana — zażartował młodzieniec. — Świeżo zarekwirowany osobisty samolot dyrektora Eastern Airlines. Dziś rano go odebraliśmy z lakierni. Mieli właśnie demontować fotele i zrywać obicia, kiedy dostaliśmy rozkaz przewieźć pana, panie pułkowniku. Nie mam pojęcia, co się z nim teraz stanie. — Mogę się z panem założyć, młody człowieku — zaśmiał się Donovan — że dokończą dzieła zniszczenia. Wojsko nie może patrzeć na wygodne siedzenia i miękkie obicia. — Gdyby panom czegokolwiek było potrzeba, proszę zapukać do nas. A teraz przepraszam, ale muszę już wracać. Kiedy zamknęły się za nim drzwi kabiny, Whittaker zapytał: — Czy zarekwirują wszystkie prywatne samoloty? — Na pewno te, które będą potrzebne. Pewnie potem będą je oddawać, w miarę jak przyjdą nowe z linii montażowych. Don Douglas zrobi fortunę na DC–3. Już dostał zamówienie: „Rób, ile tylko zdołasz samolotów, a my weźmiemy wszystko, co dasz, po kosztach plus dziesięć procent”.

— To zamówienie nie mogło trafić do lepszego człowieka — pokiwał głową Chesty. — Skoro już mowa o rekwizycjach… Chesty, bardzo jesteś przywiązany do domu przy Ulicy Q? — Nie rozumiem o co chodzi, ale jeśli o to, czego się domyślam, to mi się to wcale nie podoba. — Będę potrzebował czegoś w tym rodzaju. — Myślałem, że masz apartament w hotelu „Washington”? I dom w Georgetown, prawda? — Nie ja osobiście, tylko moja firma — odparł ostrożnie Donovan. — Uruchamiam teraz organizację, która będzie potrzebowała miejsca, gdzie można by kogoś przenocować, czy przetrzymać kilka tygodni, bez wzbudzania niepotrzebnej sensacji, mówiąc wprost: jakiegoś domu na uboczu, z murem dookoła, dobrą kuchnią i tuzinem sypialni. Dom Jima przy Ulicy Q byłby doskonały do tego celu. — A o co dokładnie chodzi? Po co ci „dom na uboczu”? — Chesty, naprawdę nie mogę cię wprowadzić w szczegóły tego, czym się zajmuję. — No dobra, Bill, jest twój. Jimowi, to jasne, na jakiś czas nie będzie potrzebny. Jeżeli rządowi naprawdę jest potrzebny, to niech go zabiera. — Przyślę kogoś, żeby dopracował szczegóły. Oczywiście, zawsze będzie tam pokój dla ciebie, czy dla Barbary, jeśli przyjedziecie do miasta. — Jakże to miło z twojej strony, łaskawco — odparł drwiąco Chesty. — Hej, czekaj. Jeszcze jedno. Ktoś mieszka nad garażem. — No, to będzie się musiał wynieść. — To jest ona. — O? — uśmiechnął się obleśnie Donovan. — Ile jej płacisz? — To córka Toma Chenowitha, ty obleśny irlandzki staruchu! — Cynthia? Myślałem, że jest na studiach. — Skończyła prawo i pracuje w Departamencie Stanu. — Jezu, ale my się już zestarzeliśmy, Chesty! — Chce pracować w dyplomacji. Oczywiście, starzy wyjadacze bronią się przed babą w departamencie pazurami. Z działu

prawnego jej jednak nie zdołają wygryźć. Jest dobra, Bill. Była cytowana w „Przeglądzie Prawniczym”. To bardzo uparta młoda kobieta. Wcale bym się nie zdziwił, gdyby któregoś dnia została sekretarzem stanu. — Coś dla niej znajdziemy, możesz być pewien. No i w ten sposób doszliśmy do ciebie. — Co masz na myśli? — Chciałbym, żebyś dla mnie pracował, Chesty. — I co niby miałbym robić? — Co wiesz o wywiadzie? — Szpiedzy zbierają informacje o ruchach wojsk, rozmieszczeniu sił i takich tam. Poza tym absolutnie nic więcej. — Wywiad to nie tylko rozpoznanie wojsk przeciwnika, Chesty. A ja proponuję ci udział w czymś, co nazywamy wywiadem strategicznym. — Nie mam pojęcia, o czym mówisz. — Wywiad wojskowy zajmuje się tylko tym, co dotyczy bezpośrednio wojskowych. Wywiad Marynarki interesuje się tylko marynarkami państw, z którymi może walczyć. Wywiad Armii zainteresowany jest silnymi i słabymi punktami w lądowej obronie państw, z którymi przyjdzie jej walczyć. A wywiad strategiczny zajmuje się całościowym obrazem sytuacji, rozpoznawaniem zamiarów przeciwnika i jego zdolności ich realizacji. — Czyli z braku lepszego słowa, można by to nazwać „dyplomatycznym wywiadem”? — Nie, bo wywiadem dyplomatycznym zajmuje się Departament Stanu, a ja mam prowadzić przegląd całości sytuacji. Rozumiesz? — Nie rozumiem. — Nasza funkcja, Chesty, polega na tym, żeby… — przerwał i uśmiechnął się. — Słyszałeś, jak to zabrzmiało? „My, z bożej łaski Donovan Pierwszy, pełnimy funkcję”. Podobało mi się. No, ale w każdym razie, funkcją organizacji, którą w tej chwili tworzę… To naprawdę są dopiero początki wszystkiego. Chcę zgromadzić grupę ludzi, którzy znają się na bardzo różnych sprawach i przesiewać przez nich wszelkie zgromadzone

informacje. Każdy wywiad, który je zbierał, wyciągnął już z nich wszystko to, co im było potrzebne w ich wąskich zakresach działalności, a teraz ja chcę spróbować zestawić ogólny obraz i niech ci moi mądrale spróbują z tego wycisnąć to, co ma wpływ na wybór sposobu prowadzenia wojny, bez potrzeby pytania o zdanie poszczególnych rodzajów wojsk czy Departamentu Stanu. Innymi słowy, mam z tych składników wypichcić potrawę dla Franklina. Roosevelt nie chce oglądać wojny oczyma Marynarki czy Armii, tylko chce wiedzieć, co się naprawdę dzieje i jaki to może mieć wpływ na dalszy, rozwój wypadków. Chce wiedzieć, co się kroi, kto to szykuje i co mu z tego może wyjść, a przede wszystkim, co my mu musimy zrobić, żeby pokrzyżować jego szyki. — Aha. — Whittaker zaczynał rozumieć. — I vice versa. — To znaczy? — Jeśli podejmie się jakąś strategiczną decyzję, chcemy mieć możliwość wybrania najlepszej, najbardziej ekonomicznej i najbardziej celowej metody realizacji tego zamierzenia, na podstawie dostępnych wiadomości, wniosków z nich wypływających i oceny skutków realizacji takiego zamierzenia. Na przykład, skąd wziąć tonaż potrzebny do przeprowadzenia operacji desantowej i jak na inne plany, realizowane w tym samym czasie, wpłynie odebranie potrzebnych do nich statków na miesiąc, na dwa miesiące, a jak na pół roku i utrata przy okazji takiej, czy innej części tego tonażu. — W porządku, rozumiem. — A poza tym, Chesty, moja firma będzie się zajmować wszelkimi możliwymi faulami w grze. Jeśli jakiś niemiecki generał będzie na sprzedaż, to właśnie my go będziemy kupować. Jeśli okaże się nie — przekupny i trzeba go będzie usunąć, to także będzie nasze zajęcie. — Innymi słowy, szpiegostwo i dywersja? — Szpiegostwo, dywersja i jeszcze o wiele więcej, Chesty. — Skąd weźmiesz takich ludzi? — Skąd się da. Ludzie, którzy zajmą się odciąganiem esencji z nadchodzących wiadomości, ma być tuzin i ochrzczono ich już,

może nieco bluźnierczo, Dwunastoma Apostołami. Na razie znalazłem dziesięciu z nich. Chciałbym, żebyś ty był jedenastym. — To dla mnie zaszczyt, Bill. — Nie ciesz się na zapas, Chesty. Urobisz się po pachy, a dostaniesz w zamian jednego dolara rocznie, tak jak ja. — Czy twoi apostołowie przewidzieli to, co się stało dziś rano, Bill? Donovan nie odpowiadał. — Zadałem ci pytanie, Bill. — Pytanie, na które nie umiem ci odpowiedzieć — odburknął Donovan. — Nie wiem, czy będę ci na cokolwiek przydatny, Bill. Nie mam pojęcia o strategii. — Od małego podróżowałeś po całym świecie. Znasz najróżniejszych ludzi z całego świata, w tym wielu naszych wrogów. Według mnie masz zadatki, a ocenę reszty to już pozostaw mi. — Prowadzenie tej wojny będzie się wiązać z ogromną liczbą rzeczy, które trzeba będzie zbudować, Bill. To jest moja działka, buduję linie kolejowe i drogi. Czy nie byłbym bardziej użyteczny, zajmując się tym, co umiem najlepiej? — Nie — krótko i stanowczo odpowiedział Donovan. — Bardziej się przydasz, pracując dla mnie. Most potrafi postawić każdy inżynier. A ty masz doświadczenie i głowę na karku, których ja będę bardziej potrzebował. Chesley Whittaker poczuł się jednocześnie zaszczycony i podniecony. Otrzymał szansę zrobienia czegoś ważnego dla kraju, prowadzącego wojnę. — O jakim doświadczeniu mówisz? — zapytał. — Na przykład, powiedzmy, żebym do ciebie przyszedł i powiedział, że rząd potrzebuje zbudować olbrzymią, ale całkowicie tajną fabrykę… — Ale jakiego rodzaju? Co miałaby produkować? — Tego ci nie mogę powiedzieć. Powiedzmy, że chemiczną. — Gazy bojowe? — Coś w tym rodzaju, choć nie do końca. W każdym razie,

lepiej, żeby w promieniu 150 kilometrów nie było większych skupisk ludzkich. — Produkcja chemiczna zwykle potrzebuje wielkich ilości energii. Chyba najlepiej byłoby znaleźć miejsce w pobliżu jakiejś elektrowni wodnej, niezależnej od dowozu paliwa. To by znaczyło, że najlepszą lokalizacją byłyby Tennessee albo Alabama. Albo może stan Waszyngton? — O, widzisz, Chesty — uśmiechnął się Donovan — to właśnie ten rodzaj wiedzy i doświadczenia, o których mówiłem. — Czy od tej chwili będę do ciebie musiał mówić „sir”? — I stawać na baczność — dodał Donovan, podając mu dłoń. — Z tą fabryką, czy fabrykami, to było serio? — Najszybciej, jak możesz, sporządź mi dwu — trzystronicowe opracowanie na ten temat. To ma bardzo wysoki priorytet, Chesty. — Tak bardzo wam tego gazu potrzeba? Jest aż tak źle? — Jest bardzo źle. Ale może to nie będzie trujący gaz. Po prostu bardzo skomplikowany proces chemiczny. Nie ograniczaj wyobraźni do myśli o gazie. — Dobra, będziesz to miał na jutro. — Im mniej pomocy będziesz do tego potrzebował, tym lepiej. — Chodzi ci o to, że ma o tym wiedzieć jak najmniej ludzi? — Zgadza się. Whittaker skinął głową. — Bill, a co będzie z Jimem? On jest na Filipinach. Twarz Donovana spoważniała w jednej chwili. Chwilę się zastanawiał, zanim odpowiedział. — W tej sprawie są dwie szkoły. Jedni mówią, że dla interesów Stanów Zjednoczonych będzie najlepiej, jeśli będziemy bronić naszych interesów i terytoriów na Dalekim Wschodzie. Inni utrzymują, że powinniśmy najpierw pokonać Niemców i dopiero potem zająć się Japonią. Myślę, że ta druga opcja zwycięży. — Kosztem tej pierwszej, tak? — Nie mamy ani ludzi, ani sprzętu, żeby prowadzić tę wojnę na obu frontach naraz. — Stracimy Filipiny? — Na czym lata Jim? — zignorował pytanie Donovan.

— Myśliwce. P–40. — No to trafi w samo oko cyklonu. Podstawą strategii obrony Filipin jest zniszczenie japońskiej floty inwazyjnej z powietrza. Mają wysłać nad nią stado Latających Fortec… Wiesz, tych czterosilnikowych bombowców Boeinga. — Jimmy lata na myśliwcach. — Japończycy będą się starali zniszczyć bombowce na ziemi albo zanim zaczną bombardować. Ich ochrona to zadanie myśliwców. — Dadzą radę? — Jeśli się postarają i będą mieli dość samolotów… — rozłożył ręce Donovan. — W drodze do Manili jest teraz konwój z krążownikiem „Pensacola”. Kilka statków ma na pokładach myśliwce dla nich. — To co z nim będzie? — Już ci mówiłem. Trafi w samo oko cyklonu. — Widząc minę Chesty’ego, dodał: — Chciałeś prawdy, to masz. Zamilkli, bo już nic więcej nie było do powiedzenia. C–45 zatoczył szerokie koło nad Waszyngtonem. Z lewej mignął Kapitol, po prawej widzieli Biały Dom. Lecieli na tyle nisko, żeby widzieć flagi na budynkach. Miasto pod nimi było tak spokojne, obraz tak pokojowy, że aż się wierzyć nie chciało, że to stolica kraju prowadzącego wojnę. Czy Waszyngton będzie bombardowany, tak jak Londyn? Czy po raz ostatni widział Waszyngton bez ruin? Czy pierwszy raz od 1814 roku, kiedy bombardowali ją Brytyjczycy, na Sodomę nad Potomakiem spadną pociski? Znad pomnika Jeffersona i mostów nad Potomakiem zaczęli podejście do lądowania na Gravelly Point. Parę chwil później koła zapiszczały na pasie startowym, kiedy samolot przyziemił. Skończyli dobieg i pokołowali drogą na położone na uboczu stanowisko postojowe. Zobaczyli przez okno czarną limuzynę, Ca — dillaka, który podjechał pod samolot. Młody pilot, który poczęstował ich kawą, wyszedł do nich ponownie. — To samochód, który panów zabierze dalej. Dziękujemy za skorzystanie z usług naszej linii i zapraszamy ponownie — dodał z uśmiechem.

— Wolę damską obsługę — odparł Donovan. Pilot roześmiał się i poszedł otworzyć drzwi. Whittaker zauważył, że pilot zgasił tylko jeden silnik. Kiedy tylko wsiedli do limuzyny, prawy silnik ruszył ponownie. Po drodze z lotniska do Białego Domu zauważyli wojskowe posterunki, obsadzone przez uzbrojonych w długą broń żołnierzy w hełmach i pełnym oporządzeniu polowym. Na obu końcach mostu, którym 14 Ulica przechodziła nad Potomakiem, dostrzegł stanowiska z worków z piaskiem. Po drugiej stronie mostu, na 14 Ulicy wartowników było jeszcze więcej. Na 15 Ulicy widać było wartę przed budynkami Biura Publikacji, Departamentu Rolnictwa, Dyrekcji Poczty i Departamentu Skarbu. Wzdłuż płotu Białego Domu co 20 metrów stali wartownicy z piechoty morskiej. Kiedy limuzyna stanęła na podjeździe do zamkniętej bramy Białego Domu, podszedł do niej podpułkownik w płaskim hełmie na głowie. — Pułkownik William Donovan — przedstawił się Bill, opuszczając szybę. — Jestem oczekiwany. A to pan Chesley Whittaker, który jest ze mną. Oficer uważnie sprawdził podane informacje z tym, co miał zapisane na pliku papierów, przypiętych do drewnianej podkładki, którą trzymał w ręku. — Czy mogę poprosić o przepustki, panowie? Donovan podał oprawioną w plastik kartę ze zdjęciem. Oficer uważnie ją obejrzał i oddał po chwili. — Dziękuję. Pańska przepustka? — zwrócił się do Whittakera. — Nie zdążyłem jeszcze wyrobić przepustki panu Whittakerowi, ale proszę go zapisać na moje konto. — Bardzo mi przykro, panie pułkowniku. Do środka mogę wpuścić tylko osoby występujące na liście albo posiadające ważną przepustkę. Ten pan nie ma przepustki i nie figuruje na liście. — Przecież powiedziałem, że pan Whittaker jest ze mną — powiedział Donovan. Podpułkownik pokręcił głową. — Pan Whittaker nie tylko jest moim zastępcą — klarował

Donovan — ale także osobistym przyjacielem prezydenta. — Proszę pana, jeżeli chce pan wjechać do środka z tym panem, proszę się udać do bramy od strony Starego Budynku Rządowego i poprosić o spotkanie z moim przełożonym, pułkownikiem Ret — terem. Tylko on może wydać taką zgodę. — Bill, daj spokój — odezwał się Chesty, widząc, że Donovan otwiera usta, by prowadzić dalej dyskusję. — Taki ma rozkaz i go wykonuje. Wezmę sobie taksówkę i pojadę do domu. Tu i tak bym tylko zawadzał. — Co ty gadasz? Prezydent potrzebuje dziś wszelkich przyjaciół. Byłby bardzo zadowolony z twoich odwiedzin. — Powiedz mu, że chcę przystąpić do tej jego cholernej drużyny. To go powinno ucieszyć jeszcze bardziej. A jeśli będzie się chciał ze mną zobaczyć, niech po mnie przyśle samochód. Będę w domu przy Ulicy O, Otworzył drzwi. Donovan chwycił go za rękę. — Czekaj. Weź samochód i jedź. Ja przejdę te parę kroków. Donovan wysiadł z samochodu i podszedł do podpułkownika. — Panie pułkowniku, pańskie posłuszeństwo rozkazom jest zaiste godne pochwały. Chesty nie potrafił poznać, czy to był sarkazm. Oficer pokazał ręką policjantowi na końcu podjazdu do bramy, żeby zatrzymał ruch, podczas, gdy limuzyna będzie się na powrót włączała do ruchu. Chesty podał kierowcy trasę i po pięciu minutach byli już pod murem domu przy Ulicy Q. Otworzył furtkę i drzwi, po czym postawił walizkę u stóp schodów prowadzących na wyższe piętra. Sprawdził termostat. Był ustawiony na 17 stopni. Przekręcił gałkę na 23 i po chwili usłyszał, jak zapala się ogień pod olejowym piecem. Przeszedł korytarzykiem do dyżurki kamerdynera, a stamtąd do kuchni. Nigdzie żywej duszy. Otworzył kuchenne drzwi i zszedł niskimi schodami na wyłożony kamiennymi płytami tylny dziedziniec. Przeszedł przez niego pod garaż. Wszystkie trzy bramy garażu były zamknięte. W oknach apartamentu nad garażem nie było widać światła. Czyżby jej

też nie było? — pomyślał z żalem. Na wszelki wypadek wszedł jednak wąskimi schodami na górę i przycisnął guzik dzwonka. Wewnątrz rozległ się stłumiony przez drzwi dźwięk gongu i w chwilę później kroki. Ucieszył się. Jednak była! Kiedy drzwi się otwarły, zauważył na twarzy Cynthii uśmiech szczerej radości z niespodziewanej wizyty. — Nie wiedziałam, że masz przyjechać — powiedziała. — Coś mi wypadło w ostatniej chwili. Stała na progu w jedwabnym szlafroku, włosy miała owinięte ręcznikiem, spod którego wymknął się mokry kosmyk, wiszący na jej czole. — Właśnie wyszłam spod prysznica — powiedziała, łapiąc jego spojrzenie. — Co ty powiesz? — uśmiechnął się. — Mądrala! — roześmiała się i szybko go pocałowała, po czym wciągnęła go za klapy do wnętrza i zamknęła drzwi. Kiedy za nią szedł do salonu, zauważył, że niedokładnie się wytarła i do wciąż mokrego lewego pośladka przykleił się jedwab szlafroka. Obserwacja ruchów jej ciała podziałała na niego bardzo stymulująco. W salonie podeszła do barku i zaczęła mu robić drinka, ale pokazał ręką, że nie chce. — Raczej poproszę o koniak. Spojrzała na niego zdziwiona. — Cały dzień jestem na krawędzi strasznego bólu głowy — wyjaśnił. — Koniak jakoś mi na to pomaga. Poszukała w barku koniakówki i nalała do niej sporo Courvoisiera. — Wypij, a ja się w tym czasie ubiorę. Widząc jego minę i błysk zawodu w oku, roześmiała się. — No dobrze, ale pozwól mi chociaż wysuszyć włosy! Roześmiał się do wtóru. — Jesteś niecierpliwy. To lubię. Weszła do sypialni. Chesty wypił spory łyk koniaku i poszedł za nią. Siedziała przed toaletką, energicznie wycierając włosy ręcznikiem. Szlafrok rozchylił się, ukazując rytmicznie poruszające się przy tym gibkie ciało. Uśmiechnęła się do jego

odbicia w lustrze. Usiadł na łóżku. — Nie byłeś na meczu? Odwołali go? Przyjechałeś wcześniej niż zwykle. — Byłem z Billem Donovanem. Prezydent wysłał po niego samolot. Zabrał mnie ze sobą. — To miło z jego strony. — Chce, żebym dla niego pracował. Jej ręce zatrzymały się i Cynthia obróciła się do niego. Szlafroczek rozchylił się jeszcze bardziej i wychynęła z niego bardzo apetyczna pierś. — Co takiego?! — Po chwili kiwnęła głową. — Strasznie go nienawidzą w Departamencie Stanu, odkąd próbuje przejąć cały ich wywiad. — A jeszcze nie przejął? To już w każdym razie niedługo. Chce, żebym był jednym z jego Dwunastu Apostołów. — O, to ty też wkrótce będziesz miał z nimi na pieńku — stwierdziła, odwracając się do lustra i wracając do suszenia włosów. — Przeszkadza ci ta perspektywa? — Z jednym przemiłym wyjątkiem, opinię dyplomatów o sobie mam bardzo głęboko w nosie. Uśmiechnęła się. — Ja nawet nie jestem dyplomatą. Raczej zadzierającą nosa babą. — Jimmy. O niego się najbardziej martwię. — O Boże, nie pomyślałam o nim! — A powinnaś, moja droga, bo Barbara chce go z tobą wyswatać po jego powrocie. Jeśli wróci. — Wróci na pewno. A co swatania… Zawsze może z tego nic nie wyjść, prawda? — Jimmy ma doskonały gust w tej materii. Naprawdę byłby szczęśliwy, gdybyś mu dała szansę. — Czy chcesz mi coś przez to powiedzieć? — zapytała, znowu zatrzymując ręce i patrząc uważnie na jego odbicie. — Za każdym razem, kiedy widzę, jaka jesteś piękna i młoda, mam trudności z dostosowaniem się do naszej sytuacji. — Za każdym razem, kiedy widzę, jaki jesteś przystojny i nietuzinkowy, mam trudności z uwierzeniem w swoje

szczęście. — O jakim szczęściu tu mówić? Romans bez perspektyw z facetem, który mógłby być twoim ojcem, to ma być szczęście? — Nie jesteś ze mną szczęśliwy? Bo ja jestem. — Czuję się winny. Twój ojciec był moim serdecznym przyjacielem. — Nie zaczynaj tego znowu, proszę. — Kocham cię — powiedział. — O, to już lepiej — uśmiechnęła się. — Ja ciebie też. Nawet nie wiesz, jak bardzo. Wróciła do swoich włosów, a on oparł się o deskę za podgłówkiem i popijał koniak. Patrzył na nią i czuł coraz większy napływ tego cholernego bólu głowy. I jeszcze coś, jakby niestrawność czy zgaga. Po chwili skończyła wycierać włosy, rozwiesiła mokry ręcznik na stołeczku przed toaletką i podeszła do łóżka. Przeciągnęła się, pozwalając by jedwab zsunął się na podłogę. — Mój Boże, jakaś ty piękna! — szepnął, jak zwykle zachwycony tym widokiem. Zaczął się podnosić, ale pchnęła go z powrotem. — Pozwól mi, bym cię rozebrała. Zawsze cię to podniecało, a ja lubię, jak jesteś podniecony. — Zanim zaczniesz być dla mnie jeszcze milsza, muszę ci powiedzieć, że już wkrótce będziesz się musiała stąd wykwaterować. — Nie rozumiem — odparła, ściągając mu pantofle ze stóp. — Donovan potrzebuje tego domu do tej swojej operetki spod znaku płaszcza i szpady. Zgodziłem się. — No cóż — uśmiechnęła się, rozpinając guziki jego koszuli i gładząc go po piersi. — Dostanie dom razem ze mną. Powiedziałeś mu o tym? — Tak, jasne. Powiedziałem: „Wiesz, Bill, tylko jest jeden szkopuł, bo nad garażem mieszka córka naszego starego kumpla Toma, moja utrzymanka”. Złapała za włos na jego piersi i pociągnęła, aż się skrzywił z bólu. — Nie lubię tego słowa. Brzmi tak, jakbym to robiła dla

pieniędzy. — Przepraszam, kochanie, nie miałem zamiaru cię urazić. — Jestem twoją kochanką. Nie mam pojęcia, dlaczego nie możesz się z tym ciągle pogodzić? — Może się boję, że chcesz mi się w ten sposób odwdzięczyć, czy coś w tym rodzaju. — Kto kogo uwiódł? — Prawdę mówiąc, nie mam pojęcia. — Nie wiem, czy się rozpłakać, czy ci czymś przyłożyć. Popatrzyli na siebie przez chwilę, po czym przyciągnął ją do siebie i pocałował. — Zapytasz, czy będę mogła tu zostać? — Jak nie, to znajdę ci lepsze mieszkanie, gdzieś na mieście. — Jeśli nie będę mogła tu zostać, to sama go sobie poszukam. Może wtedy wreszcie przestaniesz opowiadać takie głupstwa, jak przed chwilą. Chcę chodzić do łóżka z tobą, a nie z twoim portfelem. Nie pozwoliła mu nic odpowiedzieć, znowu go całując. Jednocześnie rozpięła mu pasek i guzik u spodni, po czym rozpięła suwak rozporka. — No, no, patrzcie tylko, moi drodzy państwo, a cóż to takiego? — zapytała z uśmiechem, spoglądając w dół. — Starczy tylko zdjąć pokrywkę, a diabełek wyskakuje z pudełka! — Pocałowała go w usta raz jeszcze i zaczęła przesuwać się w dół, całując go po drodze w podbródek, w szyję, sutki, muskając ustami włosy na jego piersi, wokół pępka, aż dotarła do gumy jego slipek. — Jesteś zepsuta i bezwstydna, młoda damo — z udawanym oburzeniem powiedział Whittaker. — A czyż nie to właśnie sprawia, że jesteś ze mną szczęśliwy? — zapytała, kończąc ściągać z niego reszty ubrania. Padła na niego, a potem zsunęła się na bok i rozwarła zapraszająco ramiona. Chwilę później poczuł jej niewiarygodnie ciepłe miękkie wnętrze i tego już było dla jego organizmu za wiele. Poczuł, że kończy, zanim jeszcze na dobre zaczął. W tej samej chwili przeklęty ból głowy zaatakował go z taką siłą, że aż krzyknął. Jeszcze nigdy nie miał tak ostrego i tak

silnego bólu głowy. I zaraz potem wszystko wokół przygasło, jakby ktoś przekręcił w oknach żaluzje. Chwilę później nie żył. — Chesty? Chesty? Co się stało? — zapytała zaniepokojona Cynthia. Próbowała go poruszyć, ale nie reagował. Zebrała w sobie wszystkie siły, by zepchnąć go z siebie i przewrócić na plecy. Jego oczy patrzyły na nią, ale natychmiast domyśliła się, że już jej nie widzą. — Chesty! O, Boże! — zawołała i zasłoniła twarz rękami. Po chwili przypomniała sobie jakieś zajęcia z pierwszej pomocy w szkole i namacała arterię na jego szyi, szukając pulsu. Nie znalazła. Po kilku minutach niekontrolowanego szlochu, zebrała się w sobie i zamknęła mu powieki. 4 Biały Dom Waszyngton 7 grudnia 1941 roku, 19.05 Komandor Peter Stuart Douglass był w Białym Domu, jako że de facto stał się zastępcą dyrektora BKI. Żaden z nich tak nie planował, po prostu tak wyszło. Douglass miał być początkowo jedynie przydzielony do Donovana, by wyjąć projekt badań nad superbombą spod kurateli BWM i w ten sposób zapewnić mu bezpośredni kanał łączności z prezydentem. Wyszło jednak inaczej, głównie dlatego, że po wysłaniu naukowców do Anglii, by tam zapoznali się z osiągnięciami Brytyjczyków i być może także niemieckimi, jedyne, co mu pozostało do roboty, to czekać na wyniki badań w Chicago. Douglass nie umiał siedzieć bezczynnie. Zaczął więc pomagać Donovanowi, który miał na głowie mnóstwo zajęć, i z biegiem czasu Donovan uregulował sprawę formalnie, mianując go swoim zastępcą do czasu znalezienia na to miejsce kogoś bardziej odpowiedniego.

1 grudnia prezydent postanowił jednak zabrać Donovanowi nadzór nad pracami fizyków, powierzając go zespołowi naukowców pod kierownictwem profesora B. J. Conanta z Harvardu. Od tej pory projekt ten przeszedł, formalnie przynajmniej, pod nadzór Biura Postępu i Wdrożeń. Przekazanie prac nowemu kierownictwu miało miejsce poprzedniego dnia. Ponieważ w ślad za projektem nie przeniesiono komandora do BPiW, jego tymczasowe zajęcie stało się głównym. — Pete, nie jesteś fizykiem — tłumaczył mu jak dziecku Donovan. — Ja cię bardziej potrzebuję. — Panie pułkowniku, skoro zostałem odsunięty od projektu, chciałbym wrócić do Marynarki. — Daj spokój, Pete. Mnie jesteś potrzebny bardziej niż Marynarce. Nie poradzę sobie bez ciebie, przecież wiesz. — Miałem nadzieję na objęcie dowództwa nad okrętem, panie pułkowniku. — Przemyśl to dokładnie, Pete. Jeśli tam wrócisz, dostaniesz przydział do BWM, a nie okręt. Nie dadzą ci dowództwa, bo jesteś wart o wiele więcej jako oficer wywiadu. A mnie bardziej się przydasz niż Marynarce. Donovan miał, oczywiście, rację. To zaś oznaczało, że spędziwszy całe życie na szykowaniu się do walki na morzu, wojnę spędzi za biurkiem. Jego koledzy z rocznika z Akademii będą dowodzić okrętami, a on zostanie w Waszyngtonie. Ceną pracy dla Donovana będzie pożegnanie ze snami o admiralskich paskach. *** Kiedy zadzwonił telefon, Douglass podniósł słuchawkę. Posłuchał przez chwilę w milczeniu, po czym otworzył drzwi do Gabinetu Owalnego i wszedł do środka. W pokoju można było siekierę powiesić, szaroniebieska mgiełka papierosowego dymu zdawała się przesłaniać widok. Mimo ciągłych odwiedzin kelnerów, wewnątrz panował olbrzymi bałagan. Resztki kanapek i papierowe kubki po kawie zaścielały wszelkie powierzchnie w pomieszczeniu, może z wyjątkiem blatu

prezydenckiego biurka. A i to pewnie tylko dlatego, że zajmowała go duża mapa i pliki jakichś papierów. Donovan siedział na kanapie pod ścianą obok generała Marshalla. Obok stał prezydencki wózek i cała trójka z ożywieniem o czymś rozmawiała. Obecność Douglassa zauważyli dopiero po minucie. Donovan podniósł głowę i spojrzał na niego z ledwie ukrywanym rozdrażnieniem. — Co się stało, Pete? — Dzwoni panna Chenowith, panie pułkowniku. Mówi, że sprawa jest pilna i dotyczy pana Chesleya Whittakera. — Dowiedz się, o co jej chodzi i poślij ją do diabła. — Mówi, że koniecznie musi rozmawiać z panem. — To spróbuj raz jeszcze — odparł Donovan i wrócił do rozmowy z prezydentem. — Czy on powiedział, że dzwoni „Chesty” Whittaker, Bill? — zapytał Roosevelt po wyjściu komandora. — Tak. Chesty jest w Waszyngtonie. Przywiozłem go ze sobą z Nowego Jorku. Zaproponowałem mu pracę dla siebie. — I zgodził się? — uśmiechnął się Roosevelt. — Pewnie ma nadzieję, że szykujesz przewrót pałacowy. — Prosił, żebym przekazał, że przyłącza się do pańskiej drużyny, panie prezydencie. Prezydent Roosevelt roześmiał się. — Ciekawe, co sobie przy tym pomyślał, Bill. Komandor Douglass powrócił do nich. — Panna Chenowith prosiła o przekazanie, że to sprawa nie cierpiąca zwłoki. — Odbierz, Bill — nakazał prezydent. — Chesty nie kazałby jej dzwonić, gdyby to nie było coś naprawdę poważnego. Donovan rozejrzał się w poszukiwaniu telefonu. Douglass wręczył mu podstawę z widełkami, nadal nie puszczając z rąk słuchawki. — Panno Chenowith, oddaję słuchawkę pułkownikowi Donovanowi — powiedział, po czym podał ją Donovanowi. — Witaj, Cynthio. Daj Chesty’ego. — Obawiam się, że to niemożliwe. — Co się tam dzieje, Cynthio?

— Panie Donovan, Chesty nie żyje. I jeśli zaraz mi pan nie pomoże, mogą być kłopoty. — Zaraz, czy ja cię dobrze zrozumiałem… — Powiedziałam, że nie żyje. — Gdzie jesteś? — W domu przy Ulicy Q. — Wysyłam tam zaraz mojego zastępcę, komandora Douglassa. On się tym zajmie. — Chyba lepiej by było, żeby pan się tym zajął osobiście. — Komandor Douglass wyruszy zaraz. Będziesz tam, kiedy dojedzie? — Tak. — Zaraz wyjedzie — powtórzył raz jeszcze z naciskiem i trzasnął słuchawką. Odstawił telefon, sięgnął po blok i zapisał na kartce adres. — Jedź tam zaraz, Pete — powiedział. — Spotkaj się z panną Chenowith i zrób wszystko, o co cię poprosi. — Tak jest, panie pułkowniku. — Cynthia Chenowith? — zapytał Roosevelt. — Córka Toma? — Tak. Jest teraz prawniczką w Departamencie Stanu. Chesty wynajmuje jej mieszkanie. — Coś się stało? — Mówi, że Chesty nie żyje, panie prezydencie.

VIII 1 Komandor Douglass wyszedł z Białego Domu przez wyjście w podziemiu i ruszył na parking dla gości. Za kierownicą jego szarego Plymoutha siedział zwykle młody marynarz, ale dziś jego miejsce zajmował stary bosman, który na wieść o japońskim ataku wypisał się ze szpitala bazy Marynarki w Waszyngtonie i zgłosił się do służby. Zastąpił młodego kierowcę, który dostał karabin i objął posterunek przy ogrodzeniu bazy — zapewne w cichości ducha klnąc starego dziadygę na czym świat stoi za tę zamianę. Douglass wsiadł do samochodu, budząc tym samym starego bosmana, zawiniętego w płaszcz na przednim siedzeniu. — Co wy tu robicie? — zdziwił się komandor. — Dlaczego nie czekacie wewnątrz z innymi kierowcami? — Z całym szacunkiem, panie komandorze, nie mam nic przeciwko wykonywaniu żadnych obowiązków, ale to jeszcze nie znaczy, że muszę się spoufalać z tymi dekownikami, sir. Douglass zdusił cisnący mu się na usta uśmiech i podał kartkę, na której Donovan zapisał adres. — Wiecie, gdzie to jest? — zapytał. — Podobno gdzieś koło Ronda Duponta. — Jasne, że wiem. To w dzielnicy ambasad. Kilka minut później komandor stał u stóp wysokiego muru, wciskając dzwonek. Nie było żadnej reakcji, ale po chwili gdzieś z boku rozległo się stłumiony odgłos zatrzaskiwania furtki. Spojrzał tam i zobaczył młodą kobietę w płaszczu i chustce na głowie, która pojawiła się na chodniku trzydzieści metrów dalej. Podszedł do niej.

— Panna Chenowith? — Lepiej żeby pan wprowadził ten samochód do środka, komandorze. Jednocześnie brama na podjeździe otworzyła się, odsłaniając drogę do wnętrza rezydencji. Douglass machnął ręką do bosmana, żeby ruszał, a sam przyjrzał się bliżej kobiecie. Była bardzo blada, ale lekki makijaż ożywiał nieco jej twarz. Znać było jednak, że przeżyła niedawno poważny wstrząs. Ale jednocześnie widać było, że trzyma się mocno w garści. — Jestem Peter Douglass, panno Chenowith. Podał jej rękę. Nic nie odpowiedziała, ani jej nie uścisnęła, tylko uśmiechnęła się do niego nieznacznie. Poczekała, aż Plymouth zniknie za bramą, po czym wskazała niu drogę do wnętrza przez furtkę i sięgnęła do skrzynki wiszącej po wewnętrznej stronie muru. W środku było kilka przełączników. Nacisnęła jeden z nich i brama, popychana przez elektryczne silniki, zaczęła się zamykać. Ruszyła drogą dojazdową do garażu, wciąż nie mówiąc ani słowa. Douglass, idąc za nią, nie mógł się oprzeć pokusie obejrzenia jej sobie dokładnie. Poruszała się bardzo zgrabnie, pewnym, twardym krokiem. Była bardzo atrakcyjna i emanowała pewnością siebie. Zatrzymała się przed drzwiami na zewnętrzną klatkę schodową, prowadzącą do drzwi mieszkania nad garażem. — Co z pańskim kierowcą, komandorze? Można mu ufać, że będzie trzymał język za zębami? Douglass w ogóle się nad tym dotąd nie zastanawiał. Nawet nie wiedział, jak bosman się nazywa. — A czy musi o czymkolwiek wiedzieć? — zapytał Douglass. Kiedy potwierdziła skinięciem głowy, odparł: — Można mu zaufać. — Pewnie, był przecież zawodowym podoficerem z dużym stażem i zrobi, co mu się każe. Cynthia skinęła głową raz jeszcze i ruszyła schodami na górę. Douglass przywołał do siebie gestem bosmana. Kierowca wysiadł z samochodu i nasadził na czubek głowy swój biały toczek.

Poprowadziła ich schodami na górę. Wyciągnęła z kieszeni klucze i otworzyła drzwi. Widać było, że to jej mieszkanie, bo znała przeznaczenie kluczy na pamięć i nie musiała ich przymierzać, mimo że drzwi zamknięte były na dwa identyczne zamki. W przedpokoju usunęła się na bok, wpuszczając obu mężczyzn do środka i wskazując im drzwi z lewej strony. Wewnątrz była sypialnia. Sądząc z toaletki, stojącej pod ścianą, jej sypialnia. A na łóżku leżały przykryte prześcieradłem zwłoki mężczyzny. — To pan Whittaker? Kiwnęła głową, Douglass zauważył łzy, zbierające się w kącikach jej oczu. Kiedy podniosła głowę, już ich nie było. — Bardzo mi przykro — powiedział komandor. Stanęli na przeciw siebie i zapadała niezręczna cisza. Impas przełamał bosman. Przepchnął się między nimi, mrucząc przeprosiny, podszedł do łóżka i ściągnął prześcieradło, którym przykryte były zwłoki. Zmarły był kompletnie nagi. Bosman położył rękę na szyi martwego, szukając pulsu, po czym położył dłoń płasko na jego piersi. — Nie żyje od jakiejś godziny — obwieścił. — Panno Chenowith, chyba lepiej, żeby mi pani opowiedziała o tym, co się tu naprawdę wydarzyło — powiedział komandor, patrząc na Cynthię. Kiedy napotkała jego wzrok, zarumieniła się, ale nie odwróciła oczu. — Byliśmy w łóżku — powiedziała. — W pewnej chwili krzyknął i zwiotczał. Komandor nie okazał zdziwienia, ale pomyślał, że facet w łóżku mógłby być jej ojcem. — Wylew — usłyszał zza pleców głos bosmana. — Przy zawale agonia trwa dłużej i zmarły zwykle, no, moczy się w łóżko. Zwieracze puszczają. A przy wylewie, wszystko trwa chwilę, jakby ktoś zgasił światło. Organizm nie zdąży zareagować. Zwieracze otworzą się dopiero za jakąś godzinę, kiedy ustąpi stężenie pośmiertne. Douglass spojrzał na niego zaintrygowany. — W Chinach, panie komandorze, pływałem na „Panay”. Nie

mieliśmy lekarza i ja się zajmowałem izbą chorych. — Z powodów, których chyba nie muszę wyjaśniać, ważne jest, żeby prawdziwe okoliczności śmierci pana Whittakera nie wyszły na jaw — powiedziała panna Chenowith. Komandor zauważył, że ma pewne trudności z utrzymaniem kontroli nad sobą, ale była daleka od histerii. — Gdzie on mieszkał? — zapytał bosman. — W New Jersey — odparła Cynthia. — Chyba nie damy rady zawieźć go do domu — zasępił się bosman. — I tutaj — ocknęła się Cynthia. — Przez „tutaj” ma pani na myśli posiadłość? — upewnił się bosman. — W dużym domu — potwierdziła Cynthia. — Czy teraz jest tam ktoś? — zapytał znowu bosman. Douglass był pod wrażeniem. Chyba już rozumiał, co bosman miał na myśli. Ma głowę na karku! — Nie, w tej chwili nie ma nikogo — pokręciła głową Cynthia. — Ale nie mogą go znaleźć tutaj. Pani Whittaker nie może się dowiedzieć, że znaleziono go w moim łóżku. — W takim razie przeniesiemy go tam i wsadzimy do łazienki. Potem jeszcze trzeba będzie ustalić, kto i jak go znalazł, i możemy dzwonić po policję. Komandor poparł bosmana. Z sytuacji można było wybrnąć na dwa sposoby. Albo legalny — zadzwonić na policję od razu i liczyć na dyskrecję, albo nielegalny — zrobić to, co proponował bosman. To zaś równało się popełnieniu ciężkiego przestępstwa, ale za to stwarzało większe szanse na zachowanie okoliczności w tajemnicy. Donovan kazał mu „załatwić sprawę”, cokolwiek to znaczyło. Na pewno nie życzyłby sobie obyczajowego skandalu, zwłaszcza dotyczącego jego bliskiego przyjaciela i niedoszłego współpracownika. Jeśli prasa by coś zwąchała, mogłoby to niepotrzebnie nagłośnić sprawę organizacji BKI, a tego należało uniknąć za wszelką cenę. Podjął decyzję. — Powiemy tak: Pułkownik Donovan wysłał mnie tu, żebym przywiózł pana Whittakera do Białego Domu. Nikt nie

odpowiadał na dzwonek, ale zobaczyłem światło w oknach nad garażem. Zadzwoniłem do bocznej furtki i kiedy pani zeszła, poprosiłem, żeby mnie pani wpuściła. Ma pani, oczywiście, klucze do domu? Kiedy tam weszliśmy, usłyszeliśmy prysznic… — Gdyby nie otworzył, stałby pan za murem. Stamtąd nie widać żadnych zabudowań i nie mógłby pan zobaczyć światła u mnie. Zastanowił się. Miała rację. Ale jeśli nie tak, to co u licha… — Może tak — odezwała się po chwili. — Właśnie wychodziłam i zobaczyłam limuzynę na podjeździe i pana dzwoniącego do domu. Może być tak? Zuch dziewczyna, pomyślał. Potrafi myśleć w trudnej sytuacji. — Najpierw przenieśmy ciało. Potem ustalimy resztę — zadecydował. — Myślę, że powinniśmy się zachowywać całkiem naturalnie. Ostatnia rzecz, której nam teraz brakuje, to podejrzliwy policjant — powiedziała. — Proszę zabrać jego rzeczy, panienko, a ja się zajmę tym panem. — Nawet nie wiem, jak się nazywacie, bosmanie. — Ellis, panie komandorze, Edward B. Ellis. — Chciałbym się upewnić, Ellis, że rozumiecie, że jeżeli kiedykolwiek coś z tego, co robimy, wyjdzie na jaw, przyjmuję na siebie pełną odpowiedzialność za wszystko. — Rozumiem, panie komandorze. — To, co robimy, wynika z bardzo poważnych powodów. — Tak jest, panie komandorze. — Nie chodzi tylko o uniknięcie skandalu związanego z panną… — Panie komandorze, nie potrzeba mi żadnych wyjaśnień. I potrafię trzymać język za zębami. — Będę wam wdzięczny. — Skoro już o tym mowa, panie komandorze, może będę potrzebował pańskiej pomocy. Ten dupek w szpitalu powiedział mi, że za samowolne opuszczenie szpitala wytoczą mi sprawę o dezercję. — Czym się zajmowaliście, zanim trafiliście do szpitala?

— Pracowałem w magazynie broni. Nie lubią tu nas, Chińczyków, i dają najgorsze roboty, byle się nas pozbyć, jak wrócimy. — Jesteście żonaty? — W Chinach? Pan żartuje. — Chcielibyście dla mnie pracować? — Tak jest, panie komandorze. — Przecież nie wiecie, czym się zajmuję. — Czymkolwiek się pan zajmuje, panie komandorze, wygląda to na coś ciekawszego niż sprawdzanie numerów zdawanych pistoletów, sir. Bosman zakończył na tym rozmowę, złapał prześcieradło spod pana Whittakera i dźwignął go na plecy. Douglass spojrzał na pannę Chenowith. Patrzyła na ciało i zagryzała dolną wargę, ale poza tym była bardzo opanowana. — Chodźmy już — powiedział bosman. Zniósł ciało po schodach, przez podjazd i kiedy Cynthia otworzyła mu drzwi, zaniósł je, kierując się jej wskazówkami, do łazienki na piętrze. Tam umieścił je pod prysznicem, opierając o wyłożoną kafelkami ścianę, i odkręcił kran. Panna Chenowith zarzuciła ubranie Chesty’ego na oparcie fotela, a bieliznę wrzuciła do kosza w łazience. Potem wyszli z domu tak, jak do niego weszli, przez kuchnię. Cynthia otworzyła im bramę i Ellis wyprowadził Plymoutha. Pojeździł chwilę po okolicznych uliczkach, po czym podjechał ponownie przed bramę. Komandor wysiadł i zadzwonił do bramy. Wobec braku reakcji, podszedł do samochodu i nacisnął na klakson. Chwilę później otworzyła się boczna brama, z której wyjechał kabriolet LaSalle Cynthii Chenowith. Widząc Plymoutha przed główną bramą, podjechała do niego, stając z nim maska w maskę po niewłaściwej stronie ulicy i po chwili rozmowy otworzyła komandorowi oraz bosmanowi główną bramę. Po pięciu minutach pod dom zajechały wóz policyjny i karetka pogotowia na sygnale. Zanim się pojawiły, roztrzęsiona Cynthia zdążyła już zadzwonić do Letniska i powiadomić Barbarę Whittaker.

2 Biały Dom Waszyngton 7 grudnia 1941 roku, 21.25 Po wyjściu od prezydenta, pułkownik Donovan odnalazł komandora Douglassa w bufecie Białego Domu, pijącego kawę z bosmanem Ellisem. Obaj wstali, kiedy podszedł do ich stolika. — Panie pułkowniku — przedstawił Douglass — to bosman Ellis. Przekonałem się, że można na niego liczyć w razie potrzeby i myślę, że nie od rzeczy byłoby go przenieść do nas. Donovan obrzucił Ellisa szybkim, ale przenikliwym spojrzeniem. Na pewno, cokolwiek miało miejsce tam, w domu przy Ulicy O, Douglass musiał w to wtajemniczyć tego podoficera. Nie postąpiłby tak, gdyby to nie było konieczne i nie zrobiłby tego pochopnie. Donovan podał rękę bosmanowi. — Witam na pokładzie. — Dziękuję, panie pułkowniku. — Możesz mi opowiedzieć o wszystkim w drodze do biura. Masz samochód z Marynarki? — Tak jest, panie pułkowniku — odparł Ellis za komandora. Donovan poprowadził z bufetu na parking dla odwiedzających. Kiedy wsiedli do samochodu, Ellis odwrócił się zza kierownicy. — Przepraszam, ale nadal nie wiem, dokąd mamy jechać, panie pułkowniku. — Nasze biuro mieści się na rogu 25. i E, w Narodowym Instytucie Higieny, bosmanie. — Po czym odwrócił się do Douglassa. — Co się tam stało? — Pan Whittaker miał wylew. W sypialni mieszkania nad garażem. — A co on tam robił? — zapytał zdziwiony Donovan. — Policja uwierzyła mi, że kiedy przyjechałem z pańskiego polecenia po pana Whittakera, by go zabrać do Białego Domu,

nikt nie odpowiadał na mój dzwonek. Po chwili przypadkiem spotkałem pannę Chenowith, która właśnie wyjeżdżała na kolację z przyjaciółmi. Panna Chenowith zatrzymała się i zapytała, czy może mi w czymś pomóc. Powiedziałem jej z czym przyjechałem, więc wpuściła mnie do domu. Pana Whittakera znaleźliśmy pod prysznicem. Najwyraźniej doznał wylewu około godziny wcześniej, po pańskim telefonie do niego. Donovan wysłuchał bajeczki do końca i uznał, że jest przekonywająca. Nie wyglądało na to, żeby ktoś potrafił ją obalić. — W jakim stanie była dziewczyna? — Zanim wyszedłem, panna Chenowith zadzwoniła do pani Whittaker i powiadomiła ją o śmierci męża. Potem zajęła się ustaleniami z dyrekcją domu pogrzebowego, żeby zabrali ciało pana Whittakera z kostnicy. Sam już wysłałem doktora Grubba do kostnicy, żeby dokonał oględzin i wypisał akt zgonu. — I co, pojechał? — Ellis go zawiózł, a potem odwiózł do domu. Doktor Grubb orzekł, że nie widzi potrzeby dokonywania sekcji. Przyczyna zgonu nie pozostawiała według niego żadnych wątpliwości. — Czy doktor wie, gdzie znaleziono ciało? — Wie, że pana Whittakera znaleziono pod prysznicem. — Czyli jedynym słabym ogniwem w łańcuchu pozostaje panna Chenowith? — Słabym, panie pułkowniku? Nic z tych rzeczy — włączył się Ellis. — Ta dziewczyna jest twarda jak diament. — Wiecie co, bosmanie, jedźmy może do domu przy Ulicy Q. Czy ona nadal tam jest? — Tak jest, panie pułkowniku — odparł Douglass. — Powiedziała, że spodziewa się jakichś poleceń od pana. Kiedy wjechali przez bramę, zobaczyli Packarda pana Whittakera zaparkowanego na dziedzińcu. Donovan odnalazł Cynthię w kuchni, z Edwardem, któremu właśnie robiła coś do jedzenia. Przed kierowcą stała napoczęta butelka whisky. Donovan wiedział, że Edward był bardzo zżyty z Chestym i nie zdziwiła go ani butelka, ani zapłakana twarz potężnie zbudowanego szofera.

— Edwardzie — zapytał — czy Packard jest zatankowany? — Poszukam jakiejś otwartej stacji — ożywił się szofer, widocznie ucieszony, że może być do czegoś przydatny. — Dobry pomysł — pochwalił Donovan. — Dziękuję ci. Edward zabrał swoją szoferską czapkę z oparcia krzesła i wyszedł kuchennymi drzwiami. Donovan spojrzał na Cynthię. Siedziała spokojna, choć blada. — Cynthio, chciałbym z tobą porozmawiać, zanim zadzwonię do Barbary. Ich spojrzenia się spotkały. Skinęła głową. — Myślę, że najlepiej będzie wysłać zwłoki Chesty’ego do domu najszybciej, jak to tylko możliwe — ciągnął. — Dobrze byłoby znaleźć karawan jeszcze dziś wieczorem. — A może wynająć furgonetkę u Hertza? — podrzucił Ellis. — O tej porze karawanu możemy nie znaleźć. Ludzie będą się dziwić, dlaczego to nie mogło poczekać do rana albo dlaczego nie wysłaliśmy ciała pociągiem. — Baker ma kombi. Jak myślicie, bosmanie, zmieści się tam trumna? — Jakiej marki kombi? — Ford. Czterodrzwiowy. Rocznik 41. — Pewnie trzeba będzie popchnąć siedzenia do przodu — odparł bosman — ale się zmieści. Douglass instynktownie mu wierzył. Dziwił się, że Ellis rozporządzał tak rozległą wiedzą z tak dziwnych i mrocznych dziedzin, ale do tej pory wszystko się sprawdzało, więc i teraz nie był tym zaskoczony. — Pytanie tylko, czy zamierzamy wprowadzać w to jeszcze Balcera — odparł Donovan. — To chyba dobry pomysł, panie pułkowniku — powiedział Douglass. — Nie mam w tych sprawach większego doświadczenia, a on mógłby nam powiedzieć, czy gdzieś nie popełniliśmy błędu. — Oficer dyżurny powinien wiedzieć, gdzie go zastać. Douglass zadzwonił do biura. Okazało się, że Baker jest na miejscu. — A ma pan tam swoje kombi? Tak? To doskonale. Będziemy

go potrzebowali. Proszę wszystko rzucić i natychmiast do nas przyjechać. Podał mu adres i odłożył słuchawkę. — Zaraz tu będzie. — Co on robi w biurze? — Myślę, panie pułkowniku, że przyjechał tam w nadziei, że znajdzie się dla niego coś więcej do roboty, niż tylko siedzenie w domu i słuchanie radia. — Rozumiem. Wszystko będzie dobrze, panowie — wrócił do tematu — pod warunkiem, że znajdziemy trumnę, którą da się zapakować w to kombi. Potem posadzimy Edwarda za kierownicą i niech odwiezie ciało do New Jersey. — Pojadę z nim — odezwała się po raz pierwszy od ich wejścia Cynthia. — Myślisz, że to dobry pomysł? — zapytał Donovan. — Pan Whittaker był dla mnie bardzo dobry — powiedziała spokojnym, zrównoważonym głosem. — Chociaż tyle mogę zrobić, żeby mu się za to odwdzięczyć. Chcę to zrobić. Przynajmniej się do czegoś przydam. Donovan skinął głową. — Pete, łap za telefon. Zamów trumnę w zakładzie pogrzebowym. Powiedz im, że odbierzemy ją w ciągu godziny. Eldon C. Baker przybył kilka minut później. Nie był bardzo zdziwiony faktem, że spotkał w kuchni obcego domu prócz Douglassa także pułkownika Donovana, jakiegoś podoficera Marynarki i atrakcyjną młodą kobietę. A w każdym razie nie zadawał żadnych pytań. — Mamy tu pewien problem — powiedział Douglass. — Co pan robił o tej porze w biurze? — zainteresował się Donovan, przerywając komandorowi. — Miałem nadzieję, że zastanę tam komandora albo pana, panie pułkowniku. Wydarzyło się coś ciekawego w sprawie marokańskiej. Donovan nie odpowiedział na to. — Przepraszam, Pete — rzekł. — Zdaje się, że ci przerwałem. — Jak mówiłem, mamy tu pewien problem i potrzebujemy pańskiej pomocy. Konkretnie, będziemy na dwa dni

potrzebować pańskiego wozu. — Proszę bardzo. Douglass przedstawił Bakerowi oficjalną wersję wydarzeń. Ze spojrzeń, jakimi Baker obrzucał Cynthię, było jasne, że dyplomata przejrzał ich blef, ale nie zadawał żadnych pytań. — Jestem gotów udzielić wszelkiej pomocy, o jaką zostanę poproszony — powiedział, kiedy Douglass skończył. — Kiedy zabieramy ciało? — Ja się tym zajmę — odparł Donovan. — Za trzy kwadranse. — Czy w związku z tym mogę pana wprowadzić w sprawę marokańską? — Myśli pan, że to coś ważnego? — Tak jest, panie pułkowniku. — Cynthio — zwrócił się do panny Chenowith Donovan — obawiam się, że zagadnienia, o których będziemy rozmawiać, stanowią tajemnicę. Czy mogłabyś nas zostawić samych na kilka minut? — To może panowie przejdą do biblioteki? — zaproponowała Cynthia. — Tam wam będzie wygodniej. — Dobrze się czujesz? — zapytał z troską Donovan. — Poradzisz sobie? — Tak — odparła, bez wdawania się w szczegóły. — A więc, w porządku. Proszę panów za mną do biblioteki. — Panie pułkowniku — odezwał się Baker, kiedy tam dotarli — nie wiem, jak głęboko komandor Douglass pana w to wprowadził… — Ani trochę. Może pan zaczynać od samego początku. — Dziś około trzynastej trzydzieści wpadło mi w ręce coś takiego — powiedział, dobywając z kieszeni marynarki złożoną kartkę papieru teleksowego. Druk był tak rozmazany, jakby to była piąta albo szósta kopia. TAJNE / PILNE OD: KONSULGEN RABAT MAROKO DO: G–2 DEFWOJ WASZ DO WIAD: DEPSTA WASZ 1850 6GRU41

PASZA KSAR ES–SOUK ZAMORDOWANY 1430 6GRU41 PRZEZ NIEZNANYCH SPRAWCÓW STOP SIDI EL– FERHUOH BEZPIECZNY STOP ROBERT BERRY MJR Donovan przeczytał depeszę, pokręcił głową i podał ją Douglassowi. — Pasza Ksar es–Souk? A co to za jeden? — zapytał. — I dlaczego to uznano za tajne? Pasza wie, że nie żyje, ludzie, którzy go zabili też. Nie mam pojęcia, o co w tym wszystkim chodzi. — Od początku, kiedy się tym zajmuję, działam w warunkach znacznych ograniczeń — odparł Baker. — Komandor Douglass na przykład, nie uznał za stosowne mnie oświecić, dlaczego interesuje nas osoba Louisa Alberta Gruniera. — A to kto znowu? — Inżynier górniczy — wyjaśnił Douglass. — Pracował przed wojną w Kongu Belgijskim w katangijskich kopalniach Union Miniere. — Aha — kiwnął głową Donovan, choć nadal nie miał pojęcia, o kim mowa. — I co z nim? Znaleźliście go? — Kiedy zaczęła się wojna, próbował wrócić do Francji — odparł Baker. — Dotarł aż do Casablanki. Nie dostał wizy wjazdowej do Francji. Francuzi potrzebują inżynierów jego specjalności w górach Atlas, w kopalniach fosfatów. Jak panom zapewne wiadomo, jest to surowiec niezbędny do produkcji prochu i materiałów wybuchowych. — Dobra robota — pochwalił Donovan. — Odkryłem też, że może być niechętny do udzielenia nam pomocy. Nie tylko nadal ma nadzieję na powrót do rodziny we Francji, ale na dokładkę musi się obawiać represji wobec bliskich, gdyby zrobił coś nie tak. Skoro tak, doszedłem do wniosku, że może się okazać konieczne ściągnięcie go tu do nas wbrew jego woli. Donovan spojrzał na niego zaciekawiony. — I? — Komandor Douglass nie pozostawił wątpliwości, że zależy nam na zachowaniu tego wszystkiego w jak najściślejszej

tajemnicy. Skoro nadal nie wiem o co chodzi, trudno mi cokolwiek planować. — Baker, naprawdę nie musi pan tego wiedzieć. Baker skinął głową. — Jak pan widzi wydostanie Gruniera z Casablanki bez powiadamiania o wszystkim konsula generalnego? Naprawdę chciałbym tego uniknąć, ale jeśli będzie to niezbędne… — Myślę, że jest sposób na to, żeby uniknąć udziału Roberta Murphy’ego w tym wszystkim. Oczywiście, trzeba mu będzie powiedzieć, ale można uniknąć bezpośredniego udziału w tym jego i jego podwładnych. — Słuchamy. — Omawiałem to już z komandorem Douglassem, który obawia się, że tym razem poniosła mnie fantazja. — Ale o co chodzi? — niecierpliwie zapytał Donovan. — W Maroku przebywa pewien bardzo interesujący młody Amerykanin, nazwiskiem Erik Vollmer. — Vollmer? — uśmiechnął się Donovan. — Tak się składa, że pewni moi młodzi znajomi są jego przyjaciółmi. Cóż pan Vollmer porabia ostatnimi czasy? — Sporo zarabia na przemycie. — Z tego co o nim słyszałem, wcale mnie to nie dziwi. Współpracuje z kimś na miejscu? — Z synem świętej pamięci paszy Ksar es–Souk. Vollmer i syn paszy, ten Sidi Hassan el–Ferruch z depeszy, chodzili razem do szkoły średniej w Szwajcarii i na studia w Niemczech. Ojciec Vollmera jest Niemcem, być może to również pan wie. A młody el–Ferruch prowadzi bardzo ożywioną działalność wywiadowczą na rzecz paszy Marakeszu. — Proponuje pan zatem, żeby Vollmera namówić do przemycenia Gruniera z kraju? — Tak jest, panie pułkowniku. Jego i el–Ferrucha. — Zgodzą się? — Jeśli im odpowiednio zapłacimy, to chyba tak. — Ile to będzie „odpowiednio”? — Dużo. Suma, o której mowa, zaszokowała komandora Douglassa.

— Ile to będzie, na miłość boską?! — zapytał niecierpliwie Donovan. — Sto tysięcy dolarów. — Mnóstwo pieniędzy — pokręcił głową Donovan. — Niech pan zacznie od pięćdziesięciu. — Pan uważa, że w ogóle można na to pójść? — zdziwił się Douglass. — Jeśli coś nie wypali, wszyscy pomyślą, że Grunier poszedł z tym do przemytnika, a nie do rządu Stanów Zjednoczonych. — I że być może od dawna współpracował z el–Ferruchem — dodał Baker. — Tak, ma pan chyba rację — przyznał Donovan. Po chwili namysłu skinął głową. — Proszę rozpocząć przygotowania do tej operacji. Chcę pana wkrótce widzieć u siebie z konkretami. — Jest coś jeszcze, panie pułkowniku — odparł Baker. — Coś, co ma związek z zabójstwem? — I z tym, że weszliśmy do tej wojny. Istnieje możliwość, że Francja weźmie w niej udział po stronie Niemiec. Gdyby do tego doszło, możemy zapomnieć o Grunierze. I czymkolwiek, o czym wiedział w Kongu. Donovan przyznał mu rację. No tak, byli teraz w stanie wojny z Niemcami, zupełnie zapomniał! — Vollmer nie będzie mógł wziąć udziału w żadnej operacji mającej na celu wywiezienie Gruniera z Maroka bez zgody el– Ferru — cha. Poza tym należy się liczyć z tym, że Niemcy też mogą go zacząć szukać. — A niby dlaczego mieliby to robić? — zapytał niewinnie Douglass. — Żeby go wysłać do pracy w Joachimsthal, w Saksonii — odparł Baker tonem takim, jakby mówił coś najbardziej oczywistego. — A to z jakiego powodu? — zapytał tym razem Donovan. — Bo to jedyne na świecie, poza Katangą, miejsce, gdzie występują tak obfite złoża rudy uranu. Przez chwilę zapanowała w bibliotece napięta cisza. Wreszcie Donovan się roześmiał. — Douglass obawiał się pańskiej nieposkromionej fantazji,

panie Baker — powiedział. — Teraz już widzę dlaczego. A z jakiegoż to powodu Niemcy mieliby się interesować złożami tej, jak pan to nazwał… Rudy uranu? — Bo jest surowcem, z którego otrzymuje się uran, panie pułkowniku. Nie wiem, po co to komu, jedyne co wiem, to że jest radioaktywny i świeci w ciemności. Nie wiem, do czego ma się to nam przydać, ale raczej wątpię, żeby chodziło o wyprodukowanie miliona zegarków ze świecącymi wskazówkami. — Dobrze — machnął w końcu ręką Donovan. — Douglass miał rację, jest pan naprawdę niebezpieczny, Baker. Ta cała historia naprawdę ma coś wspólnego z uranem. — To mi już pomoże. Ale teraz wracajmy do sprawy. Obawiam się, że jeżeli mamy się w jakimkolwiek celu zajmować Grunierem, trzeba się do tego będzie zabrać jak najprędzej. — Proszę kontynuować — powiedział Donovan, kiedy chwila milczenia zaczęła się dłużyć. — Zleciłem FBI prześwietlenie Vollmera — ciągnął Baker. — Wychodzi na to, że jest synem aktorki, Moniki Carlisle. — Tak się składa, że ja też wiem o tym. Chodzi panu o to, że może nam być pomocna? — Nie, raczej na nic nam się nie przyda — odparł Baker. Z jego twarzy nie dawało się odczytać zdziwienia na wiadomość, że Donovan zna nie tylko nazwisko Vollmer, ale na dodatek orientuje się w takich szczegółach. — Najgorszy możliwy scenariusz: podchodzę do Vollmera i proponuję mu udział w naszym przedsięwzięciu, a on uznaje, że jednak w gruncie rzeczy jest Niemcem i oddaje mnie w ręce Gestapo. — Myśli pan, że byłby do tego zdolny? — Myślę, że należy rozważyć każdy wariant rozwoju sytuacji. — Proszę dalej. — O ile zdążyłem poznać Vollmera, nie jest to typ człowieka, któremu wydanie mnie w ręce Gestapo byłoby w stanie zakłócić sen. Wiadomo mi jednak, że ma on kilku przyjaciół w Ameryce, z którymi jest bardzo związany. Ich by pewnie nie wydał. — Co to za przyjaciele?

— Rozmawiałem z ojcem jednego z nich. To wielebny doktor Canidy, rektor męskiej szkoły z internatem w Cedar Rapids w Iowa. — Mówi pan o Dicku Canidym i Jimmym Whittakerze? Tym razem na twarzy Bakera odbił się wyraz autentycznego zdumienia. — Czy tę sprawę rozpoznaje ktoś jeszcze? — zapytał gniewnie, po czym sam sobie odpowiedział: — Dlaczego do tej pory nie wpadło mi to na myśl? Może bym z tym kimś porównał notatki. — Nikt więcej nad tym nie pracuje — odparł Donovan. — Jesteśmy właśnie w domu należącym do Jima Whittakera. To jego stryj umarł tu dziś po południu. — Chryste! W ogóle mi to nie przyszło na myśl. Dopiero dziś usłyszałem o nim i zdążyłem się tylko dowiedzieć, że jest teraz w lotnictwie Armii. Jutro miałem się dowiedzieć, gdzie stacjonuje. — Jest na Filipinach — odparł Donovan. — Może pan o nim zapomnieć. I o Canidym też. Pojechał walczyć do Chin, jako Latający Tygrys. Baker milczał przez chwilę. — Jest jakiś inny powód, dla którego nie można by zwerbować Canidy’ego? — zapytał wreszcie. — A jak pan się do niego dostanie, żeby go zwerbować? — To tylko kwestia priorytetu transportowego, panie pułkowniku. Na Filipiny nie będę mógł się dostać w tej chwili, ale Chiny to co innego. — Myśli pan, że pozyskanie Canidy’ego jest aż tak ważne? — Myślę, że jest o tyle ważne, że może powstrzymać Vollmera od wydania nas w ręce Niemców. Co najmniej tyle. Być może Ca — nidy będzie w stanie rozdmuchać tlący się gdzieś w głębi duszy Vollmera węgielek amerykańskiego patriotyzmu. — Nie lubi pan tego Vollmera, co? — Nie — odparł Baker. — Nie lubię. — Kiedy chce pan wyjeżdżać? — Najszybciej jak się da. — Proszę się pakować. Jutro o tej porze powinien pan już dostać wszelkie potrzebne dokumenty.

3 Ellis zawiózł Donovana do kostnicy, gdzie wydano mu akt zgonu i resztę dokumentów. Cynthia Chenowith i Douglass zostali w domu, zalepiając boczne okna samochodu Bakera brązowym papierem. Po powrocie Donovana Packard Chesty’ego został wprowadzony do garażu. Pułkownik zadzwonił do Barbary Whittaker. Po złożeniu kondolencji, powiadomił ją o podjętych działaniach. Barbara wzięła na siebie zawiadomienie zakładu pogrzebowego w Asbury Park o tym, że jedzie do nich Edward z trumną. — Będzie z nim Cynthia Chenowith — powiedział Donovan. — O? — zapytała pani Whittaker i Donovanowi wydawało się, że słyszy jakiś mało sympatyczny akcent w tym pytaniu. — A da sobie z tym radę? — Mówi, że da. — No cóż, w takim razie przygotuję dla niej pokój. — Czy jeszcze coś mogę dla ciebie dziś zrobić? — Tak — odparła, zaskakując go. — Próbowałam się skontaktować z Jimmym, ale mi się nie udało. Czy masz możliwość jakoś go zawiadomić? — Podaj mi tylko adres, to się tym zajmę. Podała mu adres i podziękowała, po czym, nie żegnając się, odłożyła słuchawkę. Pojechali do zakładu pogrzebowego. Tak jak mówił Ellis, trzeba było przesunąć do przodu siedzenia w Fordzie Bakera, aby trumna zmieściła się wewnątrz. Cynthia usiadła obok Edwarda i odjechali. Ellis odwiózł Donovana i Douglassa do ich domów. Donovan mieszkał w segmencie w Georgetown, Douglass wynajmował mieszkanie nieopodal. Wyczerpany napięciami długiego dnia, Donovan położył się spać nawet bez rytualnego wieczornego prysznica. Uklepując poduszkę przypomniał sobie obietnicę złożoną Barbarze, że

postara się przekazać Jimmy’emu wiadomość o śmierci Chesty’ego. Telefonistka z centrali międzynarodowej powiedziała mu, że nie łączą rozmów na Filipiny. Zarówno Western Union, jak Mackay nie gwarantowały, że ich depesze dotrą do adresata. Pierwszeństwo miała łączność wojskowa, a przewody aż się grzały od intensywnej wymiany urzędowej korespondencji. Zrezygnowany odłożył słuchawkę i już sięgał do wyłącznika lampki, kiedy przyszło mu do głowy coś jeszcze, co nie cierpiało zwłoki. Wziął raz jeszcze słuchawkę do ręki i wykręcił z pamięci numer. Odezwał się kobiecy głos. — Tu Bill Donovan. Czy on jeszcze nie śpi? Chwilę później rozległ się znajomy, nieco zmęczony głos. — Tak, Bill? — Panie prezydencie, nie zawracałbym panu głowy, ale prosił pan o raport na ten temat. Wysłaliśmy ciało Chesty’ego do New Jersey. — Rano zadzwonię do Barbary — odparł Roosevelt. — Ale na pogrzebie, niestety, będziesz mnie musiał zastąpić. — Tak jest, panie prezydencie. — Czy coś jeszcze? — Ani Barbarze, ani mnie nie udało się połączyć z Filipinami. — Zobaczę, co da się zrobić. Do zobaczenia rano. Dziękuję za telefon. — Dobranoc, panie prezydencie. Prezydent odłożył słuchawkę i pogrążył się na chwilę w zadumie. Biedny Chesty nie miał dzieci. Było coś wzruszającego i zarazem przejmującego w tym, jak się opiekował swoim bratankiem, który nigdy nie poznał ojca. Jimmy był dla Chesty’ego jak syn, a on sam traktował stryja prawie jak ojca. Wiadomość o jego śmierci będzie dla niego ciosem, ale ma prawo ją otrzymać. Łączność z Filipinami musi być bardzo utrudniona, skoro nawet Donovan nie mógł jakoś przepchnąć tej wiadomości. Trzeba im pomóc. Kilka słów więcej nie spowoduje, że przegramy wojnę. Podniósł słuchawkę i wezwał jednego ze swoich adiutantów.

— Gdyby na łączach z Filipinami zdarzyła się jakaś chwila ciszy, proszę poprosić generała MacArthura o przekazanie podporucznikowi Jamesowi Whittakerowi wiadomości o śmierci jego stryja, Chesleya Haywooda Whittakera. Jestem pewien, że MacArthur będzie wiedział, gdzie go znaleźć. — Tak jest, panie prezydencie. Zajmę się tym zaraz. Godzinę później z Waszyngtonu wyszła depesza następującej treści: PILNE BIAŁY DOM WASZ 0005 8GRU41 DO: DTWO SIŁ ZBROJNYCH STZJ FILIPINY OSOBISTA DO GENERAŁA MACATHURA Z POLECENIA PREZYDENTA STOP PROSZĘ ODNALEŹĆ PPOR JAMESA MC WHITTAKERA Z LOTNICTWA ARMII I PRZEKAZAĆ MU KONDOLENCJE PREZYDENTA Z POWODU ŚMIERCI STRYJA CHESLEYA HAYWOODA WHITTAKERA KTÓRY ZMARŁ W WASZ NA WYLEW 7GRU41 STOP Z ROZKAZU LEWIS GENDYW 4 Memphis Tennessee 8 grudnia 1941 roku, 19.30 Ann Chambers była w pokoju redakcji działu miejskiego „Daily Advocate’a”, kiedy rozdzwoniły się dzwonki teleksów Associated Press i International News Service, a po chwili także United Press. Wszystkie trzy zaczęły stukać czcionkami, wypluwając pilne depeszę. Ann siedziała nad raportami ze szpitali na temat „dobrych” pogrzebów — w odróżnieniu od zwykłych nekrologów, będących domeną zażywnej starszej pani, która zwykle prowadziła tę rubrykę. W chwili, w której zadźwięczały dzwonki, skrobała akurat kolejną wersję

reportażu o niecnych praktykach szefów niektórych zakładów pogrzebowych. — O mój Boże! — rozległ się okrzyk jednego z dyżurnych depeszowców, który spojrzał na jeden z teleksów. Widząc zaciekawione spojrzenia pozostałych dziennikarzy, depeszowiec obwieścił złe nowiny z Pearl Harbor. Kiedy tylko wiadomość o japońskim ataku doszła do naczelnego, zapadła decyzja o zmianie czołówki i wydaniu dodatku nadzwyczajnego. ,Advocate” był gazetą poranną, a to oznaczało, że zwykle numer zamykano o drugiej w nocy. Tym razem, w związku z nadzwyczajną sytuacją, termin zamknięcia przesunięto na szóstą wieczorem, by wydać gazetę osiem godzin wcześniej niż zwykle, zamieszczając jak najwięcej wiadomości z napływających depesz. Reportaż Ann o chciwych grabarzach powędrował do szuflady i wszyscy zajęli się spisywaniem najświeższych informacji. Dopiero o wpół do ósmej mogła się wyrwać z redakcji i wrócić do hotelu „Peabody”, gdzie wraz z Sarą zajmowały czteropokojowy apartament. Kiedy weszła do salonu, Sara siedziała na parapecie, wyglądając na Mississippi i płacząc. Jej ciąży nie dało się ukryć, to już był szósty miesiąc. — Ha! — triumfalnie zawołała Ann. — Wreszcie się dostałam na czołówkę! Szkoda tylko, że trzeba było do tego aż wojny. Podała Sarze jeszcze mażący się od świeżej farby egzemplarz ,Advocate”, wskazując ramkę na pierwszej stronie. Wewnątrz wydrukowane były słowa: WIADOMOŚCI WOJENNE Z OSTATNIEJ CHWILI ZEBRAŁA I OPRACOWAŁA ANN CHAMBERS. — Ed może już w tej chwili nie żyje, zdajesz sobie z tego sprawę? — Nie sądzę. Przecież bombardowali Hawaje, a nie Birmę. — Słuchałam radia, walki toczą się już wszędzie. Ann wzruszyła ramionami. Co mogła na to poradzić? — Ja chcę, żeby moje dziecko miało ojca! — krzyknęła Sara i rozszlochała się na nowo. Płacz ci nie pomoże, pomyślała Ann. Trzeba cię wyrwać z tej

histerii. Może mała kłótnia? Niezły pomysł. — Tak? To może byś mu wreszcie o tym napisała, co? — Nie mogę! — odpowiedziała nielogicznie Sara, ale widać było, że połknęła haczyk. — A jak wróci, to co? Też mu nie powiesz? — Chciałaś chyba powiedzieć „jeśli wróci”. — Wróci — powiedziała Ann i miała nadzieję, że jej głos wyraża większą nadzieję, niż żywiła w tej chwili. Cały dzień spędziła nad depeszami, z których wyłaniał się bardzo niewesoły obraz: Japończycy uderzyli na całym Dalekim Wschodzie. Nie było dotąd żadnej wiadomości wymieniającej konkretnie Rangun wśród celów ataków, ale to jeszcze nic nie znaczyło. A gdyby Japończycy zaatakowali Birmę, Ed i Dick będą w samym środku walk. To przecież piloci myśliwscy. Ich zadaniem jest prowadzić walkę w powietrzu. O Boże, miej w opiece tę dwójkę! — Przecież to niesprawiedliwe! — jęczała Sara. — Trzeba o tym było pomyśleć, zanim ściągnęłaś majtki — odparła Ann i natychmiast pożałowała tych słów. — Ann! — Sara była zaszokowana. — Przepraszam — powiedziała Ann. — Naprawdę przepraszam. Sara spoglądała na nią, niczym kopnięty pies. — Przyszła mi dziś do głowy interesująca myśl — powiedziała Ann. Sara nie wydawała się nią jednak ani trochę zainteresowana. — Pomyślałam sobie, że masz nade mną przewagę. — Co chcesz przez to powiedzieć? — Jak mój nie wróci, to nic mi po nim nie zostanie. — Jak to „twój”? — Myślałam, że się sama domyśliłaś. Myślałaś, że naprawdę pisałam do niego z poczucia obowiązku? Moje majtki zostały na tyłku tylko dlatego, że on o to nie poprosił. — Ann — Sara była ponownie zszokowana, ale z trudem powstrzymywała uśmiech. — Jesteś okropna! — I naprawdę cholernie tego żałuję — ciągnęła Ann. — Prawie ci zazdroszczę i chciałabym być w twoim stanie. — Och, Ann!

— Znając tę dwójkę, nie mamy się co o nich martwić. Chyba najwyżej o to, że jakaś skośnooka ślicznotka zwinie nam ich sprzed nosa, podczas gdy my tu tak siedzimy i martwimy się na zapas. — Myślałam… Myślałam — wydusiła z siebie Sara, ignorując całkiem ostatnie zdanie — że ty… No, że ty jeszcze nigdy tego nie robiłaś. — Bo i nie robiłam. To właśnie miałam na myśli, mówiąc o twojej przewadze nade mną. — Piękne dzięki! — Gdybyś wiedziała, że tak się to skończy, zdecydowałabyś się? Sara zastanawiała się przez chwilę. — Tak — powiedziała wreszcie. — Teraz rozumiesz, o czym mówię? Szkoda, że już nie możesz pić. Przydałby się kompan do kieliszka. Podniosła słuchawkę i zamówiła do pokoju litrową butelkę bur — bona, syfon i lód. — Wiesz, wyliczyłam, że jeśli nadal żyje, to teraz w Rangunie jest wpół do dziesiątej jutro rano i oni są już po śniadaniu — obwieściła Sara. 5 Rangun, Birma 9 grudnia 1941 roku, 9.30 Jeżeli major Hepple miał w domu jakąś herbatę, to w każdym razie Bitter jej nie widział. Dżinu i whisky było za to w bród, znalazła się nawet butelka burbona. Ruda Szkotka też tam była. 1 przyprowadziła, tak jak przepowiedział Canidy, koleżankę. Stephanie Walker i jej rudowłosa koleżanka, sekretarka jakiegoś brytyjskiego dygnitarza, uznały młodych amerykańskich lotników za mile widziane uzupełnienie kolonii angielskich oficerów i urzędników. Stephanie była niska i miała bladą cerę, do pewnego stopnia przypominała mu Sarę Child. Może właśnie to sprawiło, jeśli

nie liczyć oszołomienia wiadomością o wybuchu wojny i potężnej ilości alkoholu, że rano zbudził się w jej łóżku. Czuł się winny. Stephanie Walker była żoną brytyjskiego kolegi, pilota myśliwskiego, „czasowo, od ośmiu pieprzonych miesięcy”, jak powiedziała, przydzielonego do załogi brytyjskiej twierdzy Singapur na Półwyspie Malajskim. Dowiedział się tego dopiero w jej łóżku, kiedy skończyli się kochać i zaczęli rozmowę. Wstał z łóżka, ostrożnie, by jej nie zbudzić i na palcach przeszedł do drugiego pokoju, gdzie w łóżku rudej spał Canidy. Potrząsnął jego ramieniem. Powinni się wynosić stąd najciszej i najprędzej, jak potrafili. Canidy miał potwornego kaca, co zupełnie niepotrzebnie ogłosił wstając z łóżka. Poza tym, powiedział, zanim wyjdzie, miał zamiar zjeść obfite śniadanie i wypić dzbanek kawy. Śniadanie było bardzo smaczne i panowała przy nim bardzo miła atmosfera. Stephanie Walker wcale nie okazała się takim potworem, jakiego spodziewał się zastać, kiedy już wytrzeźwiał. Może nawet za dzień, czy dwa, zadzwoni do niej? Boże, zaczynam się robić równie amoralny, co Canidy! Kiedy dotarli wreszcie z powrotem do domu CAMCO, czekała na nich przyklejona do lustra w pokoju Dicka wiadomość: CANIDY I BITTER MAJĄ SIĘ U MNIE ZAMELDOWAĆ Z RZECZAMI STOP CROOKSHANKS Poniżej widniał ręczny dopisek: Jadę tam ciężarówką po południu. Zabiorę wasze rzeczy. Dolan — Cholera! — zaklął pod nosem Canidy. — Wiedziałem, że było nam za dobrze, żeby to mogło trwać. Spakowali się i pojechali na lotnisko Mingaladon. Canidy prosto z samochodu, nie wykonując żadnego obchodu przedstartowego, wspiął się na skrzydło Curtissa, wszedł do kabiny i założył pilotkę. Wyglądało to tak, jakby miał zamiar

lecieć z marszu, bez sprawdzenia maszyny, bez planu lotu, bez niczego. Bitter był początkowo zaskoczony i wściekły, że może się decydować na podobne ryzyko. Pewnie jeszcze nie wytrzeźwiał po wczorajszym, pomyślał. I nagle zrozumiał, co zamierza Canidy. Poczuł złość na samego siebie, że się tego od razu nie domyślił. Wśród pilotów krążyły nie od wczoraj wieści, że tlen jest najlepszym lekarstwem na kaca. Bitter nigdy nie pił w dzień przed lotem, więc nie miał okazji wypróbować tej teorii w praktyce. Canidy widać miał już praktyczne doświadczenie w tej kwestii. Po dwóch minutach Canidy wyskoczył z kabiny na centropłat, niosąc butlę tlenową i maskę. — Cieknie, cholera — stwierdził z uśmiechem. — Reszta dla ciebie. Potem pojedziemy sprawdzić pogodę i wymienię ją na nową. Ed Bitter był zaskoczony tym, jaką ulgę przyniósł mu już pierwszy łyk gazu przyjemnie chłodzącego nozdrza i gardło. Wata wypełniająca mu czaszkę nagle gdzieś się rozpłynęła jak mgła w południe. Canidy wrócił z dowództwa lotniska, niosąc w ręku mapę i dwa pasy z pistoletami w kaburach. — Proszę, admirale Farragut 21 — powiedział, podając mu jedną. — To powinno wprawić pana w jeszcze lepszy nastrój. Aha, skoro już o tym mowa — dodał po chwili. — Nie dotykaj bez potrzeby czerwonego guzika. Załadowali nam ostrą amunicję. Pięć minut później wystartowali. Pistolet w Piechocińskiej kaburze bardzo przeszkadzał Bitterowi w kabinie. Kiedy usiadł w kubełkowym fotelu pilota, kabura oparła się o brzeg bocznej płyty siedziska i sterczała, zagradzając mu drogę do kółka sterującego trymerami. Trzeba się będzie postarać o lotniczą kaburę naramien — ną, pomyślał. Im szybciej, tym lepiej. 21 David Glasgow Farragut (1801–1870) — amerykański admirał dowodzący siłami Unii Podczas wojny secesyjnej. Jest znany jako autor słów wygłoszonych podczas bitwy w zatoce Mobile: „Do diabła z torpedami — cała naprzód!” [przyp. red.].

Po chwili myśli o pistolecie zastąpiły inne. Oto wreszcie robił to, do czego tak długo szkolił siebie i innych — siedział za sterami myśliwca, ze skrzynkami pełnymi amunicji i leciał na wojnę. Leciał zabijać i narażać się na śmierć, w obronie ojczyzny — nawet jeśli robił to jako chiński najemnik w mundurze bez insygniów. Do samego Toungoo nie zobaczyli ani jednej obcej maszyny.

IX 1 Letnisko, Deal, New Jersey 9 grudnia 1941 roku, 16.30 Donovan zastał Barbarę w pokoju. — Obawiam się, że będę już musiał jechać, Barbaro — powiedział. — Cieszę się, że przyjechałeś. To był bardzo ładny pogrzeb. Tylko najbliżsi przyjaciele. — Prezydent chciał przyjechać. — Wiem, dzwonił do mnie przed chwilą. Po tym, co Chesty wygarniał mu prosto w oczy, to bardzo miło z jego strony. — Franklin przebacza tym, którzy się z nim nie zgadzają — odparł Donovan. — Po prostu jest zdania, że to nie ich wina, że nie są w stanie pojąć szlachetnych motywów jego postępowania. — Ciekawe, czy Jimmy już wie? — Wciąż próbujemy. Bardzo ciężko się porozumieć z Filipinami. — Franklin powiedział, że pomoże. — Naprawdę? — Powiedział, że wysłał depeszę do generała MacArthura, żeby odnalazł Jimmy’ego i przekazał mu jego kondolencje. — W takim razie do tej pory na pewno się już o tym dowiedział. Obawiam się jednak, że nie uda mu się wysłać żadnej odpowiedzi. — Zastanawiałam się już nad wcześniej — powiedziała spokojnie — i doszłam do wniosku, że jeśli Jimmy’emu się cokolwiek stanie, ród Whittakerów wygaśnie wraz z nim. Nie

chciałabym tego dożyć. — Jestem pewien, że nic mu nie będzie. — Donovan starał się brzmieć przekonywająco, ale niezbyt mu to wyszło. — Takie rzeczy dziwnie człowieka nastrajają. — Tak, rzeczywiście — zgodził się z nią Donovan. — Myślałam, na przykład, jakie by to było szczęście, gdyby Chesty zdążył jej zrobić dziecko. — Słucham? — Donovan doznał szoku. — No, jej. — Wskazała podbródkiem na widoczną za oknem Cynthię Chenowith. Cynthia szła samotnie plażą, z głową osłoniętą chustą i rękami w kieszeniach kurtki. Barbara Whittaker uśmiechnęła się do Donovana. — Nie bądź naiwny, Bill. Myślisz, że gdybyś sobie znalazł młodą kochankę, Ruth by tego natychmiast nie wyczuła? Przez chwilę oboje patrzyli na nią w milczeniu. — Kiedy tu przyjechała tamtej nocy, z trumną, zrobiło mi się jej żal. Co jej zostało w życiu, kiedy Chesty odszedł? I wtedy właśnie pomyślałam o tym dziecku. Coś by po nim zostało. — Chciałbym cię o coś zapytać, Barb — powiedział Donovan. Bardzo pragnął zmienić temat i przypomniał sobie o tym, co omawiali z Chestym. — W czym mogę ci pomóc? — Po drodze do Waszyngtonu, omawiałem z Chestym sprawę oddania mi w użytkowanie domu przy Ulicy Q, — Myślałam, że masz dom w Georgetown? — Mam. Domu Jimmy’ego potrzebuję do… Do tego, co robię. — A co robisz? — Jestem koordynatorem informacji. — Przepraszam, nie miałam prawa pytać. O ile cię znam, cokolwiek robisz, ma z koordynowaniem informacji niewiele wspólnego. — Informacji w sensie informacji wywiadowczych. — Myślałam, że chcesz mi zasugerować, że jesteś kimś w rodzaju agenta reklamowego. — To też — uśmiechnął się. — Tym zajmuje się u mnie Bob Sherwood. Ale, jak powiedziałem Chestyemu, potrzebuję w Waszyngtonie domu niezbyt oddalonego od biur, a mieścimy

się na rogu 25 Ulicy i E, na uboczu, z dala od spojrzeń. Miejsca, gdzie można by kogoś przechować, odbywać spotkania, coś w tym rodzaju. Chesty się zgodził. Chciałem tylko uzyskać twoje potwierdzenie. — Tak naprawdę, to przecież dom Jimmy’ego, wiesz o tym. Dom należał do jego ojca. Ale chyba Jimmy nie miałby nic przeciwko temu. W jakikolwiek sposób potoczyłyby się jego losy, nie sądzę, żeby chciał mieszkać w starym domu. Poza tym dostanie przecież także ten. W każdym razie nie mam pojęcia, ile mógłby kosztować i nie mogę ci go sprzedać bez jego pełnomocnictwa. — Myślałem raczej o wynajmie. — Jeśli Chesty powiedział, że możesz go mieć, to, oczywiście, możesz go mieć. — Zarabiam na tym stanowisku dolara rocznie. Czy tej wysokości czynsz ci odpowiada? — Wcale mi nie odpowiada. Wygląda na to, że Franklin, z pomocą swego prawniczego kumpla, „Dzikiego Billa” Donovana wreszcie zdołał osiągnąć przewagę nad Whittakerami. — Rozejrzę się, jaki powinien być czynsz i poszukam na to pieniędzy w budżecie. — Nie zrozumiałeś mnie. Nie podoba mi się to, ale skoro Chesty przystał na to, żeby ci go wynająć za dolara rocznie, to Jimmy też chciałby, żebym się na to zgodziła. — Jeśli już jesteś tak zgodna — uśmiechnął się Donovan — to chciałbym go wynająć z umeblowaniem. — Nie chcę stamtąd nic — powiedziała z nagłą goryczą. — Nic. Nawet nie chcę o tym myśleć. — Zobaczę, czy Chesty nic tam nie zostawił. Jeśli coś znajdę… — Nic, Bill. Nic, rozumiesz? — Tak. Pocałowała go w policzek. — Dziękuję za to, że przyjechałeś. — Jeśli mogę coś dla ciebie zrobić, to tylko… — Postaraj się utrzymać Jima przy życiu. Za wszelką cenę. Jeśli naprawdę chcesz zrobić coś dla mnie i Chesty’ego, to zrób

właśnie to. — Nie wiem, co mógłbym zrobić. — To coś wymyśl. Odwróciła się i znów bez słowa patrzyła na spacerującą Cynthię. — A co ona i jej matka zrobią teraz, po śmierci Chesty’ego? Z czego będą żyć? — zapytała. — Chesty mówił mi, że ustanowił dla niej jakiś fundusz powierniczy, kiedy umarł Tom. Chyba nie dawał jej żadnych pieniędzy. — Nie chciałam przez to powiedzieć, że ją utrzymywał, broń Boże. Żadne z nich nie poszłoby na coś takiego. Ale jeśli nie uwzględnił jej w testamencie… — Nie przypuszczam, żeby jej coś zapisał. Nie chciałby ci sprawić przykrości. — W takim razie sama się tym zajmę. Chesty zawsze regulował swoje rachunki. Czy jej matka wiedziała o niej i Chestym? — Nawet ja o tym nie wiedziałem. A przecież byliśmy bliskimi przyjaciółmi. — To dobrze. Lubię Doris i wiem, że byłoby jej bardzo przykro, gdyby się dowiedziała. — Nie widzę powodu, żeby miała kiedykolwiek się dowiedzieć. — A wiesz, co w tym wszystkim jest najśmieszniejsze? — zapytała znowu z goryczą w głosie. — Często kołatała mi po głowie myśl, żeby ją wydać za Jimmy’ego. Poklepał ją po ramieniu i odszedł. — Bill! — zawołała za nim. — Nie chcę, żebyś kiedykolwiek dał jej do zrozumienia, że wiedziałam, rozumiesz? Donovan spojrzał jej w oczy i skinął głową. Wziął z oparcia krzesła palto i kapelusz, które położył tam, wchodząc do pokoju, i wyszedł. Zszedł schodami na podwórze, a stamtąd udał się na plażę Letniska. — Czas na nas. — Już idę. Pożegnam się tylko z panią Whittaker i możemy jechać. Moje rzeczy są już w samochodzie. Nie pomyślał o tym i zrobiło mu się głupio. Barbara pewnie

nie chciałaby już być zmuszona do rozmowy z Cynthią, ale z drugiej strony, skoro zabroniła mu jej mówić o tym, że wie, nie mógł jej po prostu kazać wsiadać do samochodu i wyjechać bez pożegnania. Była bardzo bystra i teraz zapewne bardzo wyczulona na wszelkie oznaki tego, że ich tajemnica się wydała. Domyśliłaby się natychmiast. — Proszę bardzo — powiedział. — Zaczekam w samochodzie. Cynthia ruszyła szybkim krokiem w kierunku domu. Donovan szedł wolniej i zanim dotarł, widział je obie przez okno w pokoju Barbary. Obejmowały się i całowały. Chwilę później Cynthią pojawiła się w drzwiach i zeszła ze schodów do samochodu. — Mogę poprowadzić? — zapytała. — Jasne, proszę bardzo — odparł. — Zmienię cię, jeśli się zmęczysz. Trzy kwadranse później, przed Filadelfią, w środku sosnowego boru, przez który prowadziła droga, Cynthią nagle powiedziała: — Ona wiedziała o mnie i o Chestym. — Wiedziała — przyznał Donovan. — Bardzo mi przykro z tego powodu. Nie wiem, czy w tych okolicznościach byłoby mnie stać na równą wielkoduszność. — Barbara jest wspaniałą kobietą. — Nie żałuję. To znaczy, przykro mi, że się dowiedziała, ale nie żałuję ani trochę. — Chcemy przejąć dom przy Ulicy Q — powiedział Donovan po chwili ciszy. — Wiem, Chesty mi mówił. Ile mam czasu na wyprowadzkę? — Może to nie będzie konieczne. — Nie rozumiem. — Chciałbym, żebyś tam została i pracowała dla mnie. Na początek mogę cię awansować o dwie grupy uposażenia. — Chyba pan nie sugeruje, że chce pan zająć miejsce Chesty’ego? — zapytała po chwili milczenia. — Chce pan, pułkowniku? — Nie — roześmiał się. — Jak powiedziała Barbara, Ruth by się domyśliła od razu.

— Więc skąd ta szczodrość? Jestem prawnikiem, pułkowniku. — Największym problemem personalnym w tym fachu… — W jakim fachu? Czym pan się zajmuje? — przerwała mu. — Zastanawia mnie to od dawna. Nie odpowiedział od razu. Cynthia słusznie podejrzewała, że próbuje swoją odpowiedź ubrać w zgrabną, prawniczą formułkę. Nagle zdała sobie sprawę z tego, że wdała się w szermierkę słowną z jednym z najtęższych prawniczych mózgów Ameryki. — Franklin Roosevelt poprosił mnie, żebym zorganizował i pokierował organizacją wywiadowczą, która zajmie się nadzorem nad innymi agendami wykonującymi zadania o charakterze wywiadowczym w czasie wojny. — I co ja miałabym w tym do roboty? — Jeszcze nie wiem — odparł szczerze. — I tu wracamy do tego, o czym zacząłem mówić, o największym problemie personalnym w tym fachu. — Jaki to problem? — Znalezienie osób, potrafiących sprawnie działać w każdej stresowej sytuacji. Nie ma sposobu na to, by taką zdolność sprawdzić zawczasu. Przepraszam, jeśli to zabrzmi niedelikatnie, ale właśnie to ty wykazałaś się taką zdolnością i to w stopniu wręcz doskonałym. — Chodzi o… okoliczności… związane ze śmiercią Chesty’ego? — Sytuacja bardzo stresująca, z której wybrnęłaś bardzo zgrabnie i raz jeszcze przepraszam za to sformułowanie, na tyle bezwzględnie, na ile było to konieczne. — Mam to uważać za komplement? — I za stwierdzenie faktu jednocześnie. — A więc wracamy do wyjściowego pytania. Czym miałabym się zajmować? — Naprawdę na razie nie wiem. W tej chwili chciałbym jak najszybciej przejąć dom przy Ulicy Q. Trzeba się będzie zająć zagospodarowaniem i zabezpieczeniem, łącznością… — O których nie mam zielonego pojęcia. Wygląda na to, że szykuje mi się posada gospodyni. — Chyba nie myślałaś, że od razu wyślę cię do Berlina, żebyś

uwiodła Adolfa Hitlera, co? Ten żart rozgniewał ją. — Mam odpowiedzialną pracę w Departamencie Stanu. Poza tym zaproponowano mi zaciągnięcie się do Pomocniczej Służby Kobiet w stopniu oficerskim. To z kolei rozdrażniło Donovana. — Jeśli zaciągniesz się do PSK, całą wojnę będziesz przenosić papierki z jednego biurka na drugie, tyle że w mundurze. Jeśli zostaniesz w Departamencie Stanu, to całą wojnę będziesz załatwiała sprawy prawne uznane przez twoich zwierzchników za do tego stopnia nieważne, że można je powierzyć kobiecie. A jeśli się będziesz na to skarżyć, usłyszysz, że jest wojna i wszyscy muszą się poświęcać. Twoja naiwność jest doprawdy porażająca! Udało jej się zwalczyć chęć udzielenia impulsywnej odpowiedzi, przez pięć minut jechali w całkowitej ciszy. — Chcę, żebyś u mnie pracowała — powiedział w końcu Donovan. — Naprawdę nie wiem jeszcze, do czego cię potem skieruję, ale nie pozwolę ci się zmarnować gdzie indziej. Tymczasem, zajmiesz się prowadzeniem domu przy Ulicy Q. Musi się tym zajmować osoba, w której zdolność oceny sytuacji, zdrowy rozsądek i umiejętność samodzielnego podejmowania niezbędnych, choćby bezwzględnych, kroków nie wątpię ani przez sekundę. Jeżeli uważasz, że to poniżej twojej godności, to trudno, nie ma sensu kontynuować tej rozmowy. Zapomnijmy o niej od razu. Odpowiedziała dopiero po dłuższej chwili. — W garażu jest kabriolet Packarda. Po Chestym zostało też w domu trochę osobistych rzeczy. Mam je spakować i odesłać do Letniska? — Nie. Barbara powiedziała wyraźnie, że nie chce nic, co by się wiązało z domem przy Ulicy Q. Dopóki nie zmieni zdania, zostawimy wszystko tak, jak jest. — Spakuję jego rzeczy i zostawię na strychu. Co parę dni będę też odpalała Packarda. Jeżeli mogę, to wolałabym się wprowadzić do domu. Propozycja została przyjęta.

Spojrzał na nią i oboje się roześmieli. W Filadelfii zatrzymali się na kolację. Gotowane homary u Bookbindera były jak zwykle wyśmienite. Do Waszyngtonu dojechali późno w nocy. 2 Iba, wyspa Luzon Filipiny 9 grudnia 1941 roku, 12.05 Szesnaście Curtissów P–40E powróciło z bezowocnego patrolu nad Morzem Południowochińskim. Kiedy dywizjon nadleciał nad pas startowy — pylistą bitą drogę — lotniska Iba, położonego wśród wzgórz 60 kilometrów od ich macierzystej bazy Clark, podporucznik James M. C. Whittaker wcisnął włącznik mikrofonu radiostacji. — Dowódca Niebieskich, tu Niebieski Pięć. — Słucham, Niebieski Pięć. — W głosie dowódcy nawet przez zniekształcenia statyczne dawało się wyczuć ton zniecierpliwienia. — Proszę o pozwolenie na lądowanie poza kolejnością. Pali mi się lampka rezerwy paliwa na tablicy. Przez chwilę nie było odpowiedzi. — Niebieski Pięć, możesz lądować jako trzeci. Po wylądowaniu chcę z tobą rozmawiać. — Niebieski Pięć, opuszczam szyk — regulaminowo odpowiedział Whittaker. Opuścił nos swojego P–40 i wycelował nim w ogon podchodzącego właśnie do lądowania drugiego samolotu. — Chcę się z tobą zobaczyć na ziemi — powtórzył dowódca. — Niebieski Pięć, potwierdź. — Potwierdzam, że chce się pan ze mną zobaczyć na ziemi. Whittaker zdawał sobie doskonale sprawę z tego, że dowódca go nie lubi. Co więcej, znał też większość powodów, które tę niechęć wywołały. Po pierwsze, dowódca był zawodowcem, a Jim rezerwistą, w dodatku rezerwistą, który nie krył swojego

niezadowolenia z tego, że musiał pozostać w służbie. W ten sposób nie okazywał właściwego ducha i destrukcyjnie wpływał na resztę zespołu. Jakby tego było mało, nie ukrywał, że ma niezależne źródło dochodów. Zamiast gnieździć się w pośpiesznie skleconych barakach z dykty na terenie bazy Clark, Jim wynajął sobie apartament gubernatorski hotelu „Manila” i jeździł do niego codziennie po zakończeniu służby swoim jaskrawożółtym kabrioletem Chrysler New Yorker. Czas po służbie spędzał z bogatymi Amerykanami, Filipińczykami i oficerami 26. pułku kawalerii, grając w polo, zamiast pić piwo z kumplami w kantynie bazy. Jego zdjęcia pojawiały się regularnie w rubrykach towarzyskich „Manila Times”. Whittaker przyziemił i pokołował prosto do jednej z trzech cystern paliwowych. Był pewien, że pierwszą rzeczą, którą sprawdzi po lądowaniu dowódca dywizjonu, będzie jego wskaźnik paliwa. Nie ufał ludziom, których nie lubił, a Jima nie lubił. Był pewnie przekonany, że lampki rezerwy wcale się nie paliły, a Jim zameldował o tym tylko po to, by uniknąć mitręgi oczekiwania na swoją kolej tankowania po lądowaniu. Ponieważ lądować miał prawie ostatni, a cysterny były tylko trzy, poczekałby długo. No i pieprzyć go. Nie będzie tracił czasu tylko dlatego, żeby udowodnić, że naprawdę leciał już tylko na oparach. Na lotnisku zapasowym nie było hangarów, z zabudowań w miarę stałych był tylko barak radiowy, służący jednocześnie jako wieża kontrolna. Obok stało kilka namiotów mieszkalnych, kuchenny ze stołówką, trzy oliwkowozielone cysterny z paliwem, dwie furgonetki, dwie półciężarówki, limuzyna sztabowa oraz cytrynowy kabriolet podporucznika Whittakera. Chrysler też był jednym z punktów zapalnych w stosunkach pomiędzy Whittakerem a dowódcą dywizjonu. Po przeprowadzce na Iba, Stary zabronił oficerom powrotu do bazy Clark w jakimkolwiek celu, nawet po prywatne samochody. Jim Whittaker posłuchał tego rozkazu i nie pojechał po swój samochód. Zamiast tego zadzwonił do hotelu i

poprosił, żeby boy hotelowy przyprowadził go z parkingu bazy Clark na Iba. — Pieprzony cwaniaczek z was, Whittaker — grzmiał dowódca. — Wiecie doskonale, że miałem na myśli to, żeby tu nie było prywatnych samochodów. Nie lubię cwaniaczków, Whittaker. — Przecież brakuje nam odpowiedniej liczby środków transportu, panie kapitanie. A mój samochód jest w każdej chwili do dyspozycji całego dywizjonu. W zaistniałej sytuacji pozwolono mu zatrzymać Chryslera. Boy hotelowy już odjechał i nie było jak odesłać samochodu tam, gdzie jego miejsce. Poza tym Whittaker miał rację: naprawdę brakowało im pojazdów. Ale w opinii Starego zdarzenie to było kolejnym potwierdzeniem jego tezy, że swobodna interpretacja jego rozkazów przez Whittakera graniczy z niesubordynacją. Kiedy Whittaker zakończył tankowanie i pokołował na swoje stanowisko postojowe, a siedem z szesnastu samolotów dywizjonu wylądowało i czekało na swoją kolej przy cysternach, rozpoczął się japoński atak. Kiedy na niebie pojawił się pierwszy japoński samolot, Whittaker wiedział, że ma dwa wyjścia: mógł pokołować na próg pasa i tam czekać, aż wyląduje kolejny z powracających samolotów, albo ratować się natychmiast, wymuszając pierwszeństwo i przebijając się przez kolejkę oczekujących. Kopnął lewy pedał orczyka i pchnął naprzód dźwignię przepustnicy, zawracając na pas. Kiedy tylko znalazł się w osi pasa, pchnął przepustnicę do oporu i rozpoczął rozbieg. W trakcie rozbiegu przestrzelał broń i wkrótce oderwał się od pasa, zawracając w kierunku japońskiej formacji. Raporty obserwatorów naziemnych stwierdziły potem, że wyprawa bombowa składała się z około pięćdziesięciu bombowców nurkujących Aichi D3A w osłonie (podawane liczby nieco się różniły, nie przekraczając jednak 56) myśliwców Mitsubishi A6M Zero. W powietrzu działo się zbyt wiele, by ktokolwiek mógł stwierdzić cokolwiek autorytatywnie.

Walka nie trwała długo. Japońskie samoloty wystartowały z lotniskowców i operowały na granicach maksymalnego zasięgu. Wykonały jeden krótki atak i zawróciły na okręty. Whittaker wykonał dwa przeloty nad lotniskiem Iba. Pasy startowe zablokowane były płonącymi wrakami P–40, zestrzelonych przy podejściu do lądowania lub zniszczonych na ziemi. Japońskie pociski lub bomby zniszczyły także wszystkie trzy cysterny z paliwem. Przy drugim przelocie Whittaker dostrzegł dowódcę dywizjonu, stojącego na brzegu pasa z rękami opartymi na biodrach i patrzącego na swoje płonące samoloty. Widział Whittakera, śledził go wzrokiem przez chwilę, ale nie dał żadnego znaku. Jim pokiwał skrzydłami i skierował maszynę w stronę Clark. W Iba lądować nie było jak, a zresztą, skoro cysterny poszły z dymem, nie było także po co. 3 Marakesz, Maroko 9 grudnia 1941 roku W dwa dni po pogrzebie paszy Ksar es–Souk, Thami el– Glaoui, mężczyzna mocno po sześćdziesiątce, odziany w tradycyjną galabiję, wsiadł do swojej Isotty Fraschini, którą zawieziono go do meczetu na modły o to, by Allach Jedyny, Miłosierny, zabrał duszę paszy Ksar es–Souk do raju. Kiedy zakończył modły, odprawił swoją ochronę krótkim, władczym gestem i rozpoczął samotną przechadzkę przez chłodną kolumnadę meczetu, wokół fontanny i sadzawki. Taki spacer zawsze robił mu dobrze, kiedy miał problem i musiał wymyślić sposób jego rozwiązania. Meczet stał tu już przez kilkaset lat, zanim przyszli Francuzi i pewnie pozostanie przez kilkaset lat po ich odejściu. Ta świadomość zawsze pomagała mu w tych rozmyślaniach. Pozwalała widzieć sprawy w ich właściwej perspektywie. Podobnie jak werset hadżiego Abdu Yezdiego: „Przestań, znikomości przemijająca, mieć

siebie za ośrodek wszystkiego. Świat jest odwieczny, tyś chwilą zaledwie”. Brakowało mu starego druha Hassana el–Moulaya, świętej pamięci paszy Ksar es–Souk. Był wspaniałym kompanem i ważnym sojusznikiem w dziele, które zlecił mu Allach Wszechwiedzący. Byli bliskimi przyjaciółmi. Hassan okazał się bardzo użytecznym wykonawcą poleceń, a zorganizowana przez niego sieć informatorów była po prostu bezcenna. Spacerując pod kolumnadą, z twarzą ukrytą pod opadającym zawojem, Thami el–Glaoui przypomniał sobie, że to właśnie Hassan pierwszy zwrócił jego uwagę na tych dwóch Niemców, Helmuta von Heurten–Mitnitza i SS–Sturmbannführera Johanna Müllera. To oni właśnie, według wszelkiego prawdopodobieństwa, stali za śmiercią jego przyjaciela. Raport podawał ich nazwiska, funkcje i stopnie. Heurten– Mitnitz był ministrem pełnomocnym (Hassan wyjaśnił mu, że to dawało mu status równy przedwojennym konsulom generalnym rządów akredytowanych przy rządzie metropolii i sułtanatu Maroka), a Müller specjalnym doradcą ds. bezpieczeństwa. Raport podawał ich adresy służbowe i prywatne, numery telefonów do biur i rezydencji, nawet marki, kolor i numery rejestracyjne przydzielonych im samochodów. Po kilku dniach od przyjazdu dostał kolejny raport, precyzujący ich upodobania w zakresie alkoholi, potraw, uciech cielesnych i używanych leków. Hassan zdążył także odkryć, że mieli za zadanie położyć kres wypływowi przez Maroko pieniędzy i kosztowności z Francji. Aparat wywiadowczy, zorganizowany przez paszę Ksar es– Souk był nadzwyczajnie sprawny. Tak sprawny, że Thami el– Glaoui zastanawiał się, czy czasem Allach nie zesłał na Hassana śmierci właśnie dlatego, że stał się zbyt pewny siebie. Z jego śmiercią wiązało się kilka pytań. Pierwszym i najważniejczym było, czy Hassan był celem, czy tylko przypadkową ofiarą zamachu. Czy zamachowcy nie mierzyli raczej w jego syna? Thami był skłonny popierać tę drugą wersję.

Gdyby zabójców wysłał sułtan Maroka lub Niemcy, celem zamachu byłby raczej Sidi Hassan el–Ferruch, a nie ojciec. To syn zajmował się przemytem, a nie ojciec. Zabicie syna położyłoby szybko i skutecznie kres przemytowi, a ojca ostrzegło wyraźnie, że jego działalność przestała być tajemnicą. Odpowiedzi przyjdą z czasem, odpowiedział sam sobie Thami el–Glaoui. Do tego czasu wszystko spoczywa w ręku Allacha. Paszowie Ksar es–Souk byli dziedzicznymi tytularnymi szambelanami na dworze paszów Marakeszu. Sidi Hassan el– Ferruch objąwszy tytuł i funkcję po ojcu, przejął odpowiedzialność za funkcjonowanie sieci informatorów, którą prowadził jego ojciec. Wszyscy ludzie byli na swoich miejscach, ocalały też kartoteki, które jego ojciec budował z takim wysiłkiem przez te wszystkie lata. Tylko Allach wiedział, czy potrafi robić z nich użytek w takim samym stopniu, jak jego ojciec. El–Glaoui szukał odpowiedzi na to pytanie w Koranie i w modlitwie, a przechadzając się nad sadzawką doszedł do przekonania, że jeśli Sidi el–Ferruch miałby nie służyć mu tak lojalnie i tak udatnie, jak jego ojciec, to lepiej, żeby się o tym przekonał już teraz. Jak na razie, nie miał powodów do narzekania na młodego Hassana. Po powrocie z „wyprawy po konie” do Francji, złożył mu szczegółowy raport, a zadowolony pasza Marakeszu zasugerował mu, że już czas, by się ożenił i płodził dzieci. Tamten doskonale zrozumiał o co mu chodzi: Niemcy wzięli go pod lupę i podejrzliwie przyglądają się jego podróżom, więc lepiej żeby na jakiś czas zniknął z oczu i zaszył się gdzieś na uboczu, póki sprawa trochę nie przyschnie. Sidi el–Ferruch posłusznie pojechał do Ksar es–Souk i wziął sobie dwie berberyjskie żony, które, jak doniesiono Thamiemu, obie były już brzemienne. Do dnia pogrzebu ojca, o ile mu było wiadomo, młody Hassan nie opuszczał progów pałacu. Po pogrzebie polecił mu wracać do pałacu i nadal nie wyściubiać nosa zza jego murów bez jego pozwolenia. Widział, że polecenie było mu bardzo nie w smak, ale Glaoui nie miał powodów podejrzewać, że się do niego nie zastosuje. Zdziwiło go więc, kiedy w dzień po spacerze w meczecie,

ochroniarz przyprowadził do jego komnaty jednego z Berberów el–Ferrucha. Berber przyjechał na motocyklu z pałacu Ksar es– Souk z wiadomością. — Czcigodny ojcze, mój pan błaga o wybaczenie, że cię niepokoi i modli się o to, by Najwyższy natchnął cię łaską dla niego za to, że musi cię prosić o posłuchanie tak nagle. Jest już w drodze i gdybyś nie mógł go przyjąć, mam do niego wrócić i przekazać mu to, by powrócił do swego pałacu i czekał tam na odpowiedniejszą chwilę, panie. Thami el–Glaoui przesiedział minutę w milczeniu, zanim udzielił odpowiedzi. — Powiedz paszy Ksar es–Souk, że będę miał zaszczyt ugościć go. I że będę się modlił do Allacha Jedynego o jego bezpieczne przybycie. Najwyraźniej el–Ferruch miał do niego jakąś nie cierpiącą zwłoki sprawę. Sidi Hassan przybył liczącym trzy pojazdy konwojem. Przodem jechał kabriolet Forda, z opuszczonym dachem, pełen uzbrojonych i zamaskowanych Berberów. Pasza jechał na tylnym siedzeniu otwartego Buicka Limited, a konwój zamykał drugi Buick, sedan, również pełen uzbrojonych Berberów. Thami el–Glaoui, obserwujący wjazd kolumny z okna przez żaluzje, zdziwił się, że el–Ferruch, miast pognać na górę schodami, podszedł do przedniego wozu z ochroniarzami. Wkrótce przekonał się dlaczego — pasza wcale nie jechał środkowym samochodem, lecz w galabiji i w kefiji na twarzy jechał pierwszym samochodem wśród swoich ludzi. Ten z Buicka był tylko przynętą, mającą ściągnąć na siebie kule ewentualnych zabójców. Dopiero teraz, kiedy wysiadł z Forda, pasza zabrał swój zawój ze złotymi sznurami pozorantowi i nasadził go na swoją głowę, po czym ruszył szybkim krokiem do wnętrza willi, nie odstępowany na krok przez dwóch Berberów z pistoletami maszynowymi Thompson. Thami odstąpił od okna i zszedł schodami na dół, by powitać gościa w salonie. Trzy minuty później blady starzec w bieli spotkał się z ubranym w błękitne berberyjskie szaty

młodzieńcem o orlej twarzy. Ucałowali się na powitanie, po czym pasza Marakeszu ujął Sidi Hassana za rękę i zaprowadził do mosiężnego stolika, przy którym stały czerwone skórzane pufy. — Allach Miłosierny wysłuchał, jak widzę, mych modlitw o twą bezpieczną podróż, paszo — powiedział Thami, kiedy przyniesiono imbryk z herbatą i kandyzowane owoce. — Dzięki ci, czcigodny ojcze, za posłuchanie. Stary pasza włożył do ust cząstkę pomarańczy i milcząco spoglądał na gościa, niemo pytając go, z czym przychodzi. — Przybywam w sprawie mego gościa, Erika Vollmera, czcigodny ojcze. — Tego niewiernego, którego wpuściłeś pod swój dach, a twój nieodżałowany ojciec troskał się jego obecnością? — Kiedy mego ojca zamordowano, czcigodny ojcze, Erik Vollmer przebywał w Casablance, spotykając się z kapitanem statku, należącego do Argentyńczyka, z którym chodziliśmy do szkoły. — Ufasz mu na tyle, by prowadził za ciebie negocjacje? — Ten przerzut do Argentyny był jego pomysłem. Poza tym, może się poruszać po kraju swobodniej niż ja. — Ufasz mu? — Tak — krótko odpowiedział Sidi. Thami skinął w milczeniu głową. — Vollmer był w hotelu „Moulay Hassan”, pod ochroną moich ludzi, kiedy doszło do zamachu. Natychmiast przeniesiono go do mojego apartamentu w hotelu „d’Anfa”. — Przed czy po zakończeniu transakcji? — zapytał rzeczowo Thami. — Po, czcigodny ojcze. — Jesteś pewien, że twój procent jest bezpieczny? — Pieniądze zostały już przelane na moje konto w argentyńskim oddziale National City Bank of New York. — A teraz, kiedy Amerykanie zostali wciągnięci w wojnę? El–Ferruch nie odpowiedział na to pytanie. — Mój przyjaciel jest w niebezpieczeństwie, czcigodny ojcze. — Z powodu tego argentyńskiego interesu?

— Według Niemców, mój przyjaciel powinien być w niemieckiej armii. Siedząc tutaj, przynosi wstyd swojemu ojcu w Niemczech. Jego ojciec jest arystokratą, człowiekiem majętnym i bliskim partii nazistowskiej. — Skoro jego ojciec jest Niemcem, to i on powinien być Niemcem, czyż nie tak? Jest w końcu mężczyzną. — Jest, czcigodny ojcze, i to pod każdym względem. Cieszy się uwielbieniem i szacunkiem moich Berberów. Lubi kobiety, nie jest zboczeńcem, o tym mogę cię, czcigodny ojcze, zapewnić. Ale wcale nie uważa się za Niemca, twierdzi, że jest Amerykaninem. Teraz, kiedy Ameryka weszła do wojny, chce ruszać do amerykańskiego konsulatu w Rabacie i oddać się pod ich ochronę, zanim nie umożliwią mu podróży do Ameryki. — Przyszedłeś prosić mnie, bym go puścił do konsulatu? — Przyszedłem prosić o poradę, czcigodny ojcze. Już trzy razy kontaktował się z nim von Heurten–Mitnitz, który sugerował mu, że istnieje sposób na to, by nie musiał wracać do Niemiec i zakładać munduru. — Ma ich informować o nas? — Tak, czcigodny ojcze. — On ci o tym powiedział? — Tak, czcigodny ojcze. Jest wobec mnie bardzo lojalny. Thami pochylił głowę, ale czy był to znak aprobaty, czy sceptycyzmu, el–Ferruch nie był pewien. — Ahmed Mohammed dowiedział się, że ten oficer niemieckiej tajnej policji, Müller, ma zamiar odesłać Volimera do Niemiec siłą. Vollmer do tej pory nie udzielił odpowiedzi, wciąż mówiąc im, że nadal się zastanawia, ale oni chyba już podejrzewają, że nie będą mieli z niego zaufanego agenta. — Dlaczego więc ten Müller nie robi tego, o czym mówi? Czy Ahmed Mohammed jest pewien swej informacji? — Ahmed Mohammed jest zawsze pewien swych wiadomości — odparł el–Ferruch. — Niemcy nie mają ochoty wdzierać się siłą po niego do „d’Anfa”. Niemniej czekają na niego na zewnątrz. Jak przyjdzie co do czego, Sûreté i Deuxieme Bureau będą patrzeć w inną stronę. — Niemcy „nie mają ochoty” wejść do hotelu, bo są w nim

twoi ludzie, tak? — Nie, bo to by przyczyniło się do ich kłopotów z konsulatem amerykańskim. — To dlaczego nie zadzwoni do konsulatu i nie zażąda ochrony? — Próbował, ale nie mógł się połączyć. Dopilnowałem tego. Thami popatrzył na niego z niekłamaną satysfakcją. — Wolałbym, żeby się nie kontaktował z konsulatem. Raczej chciałbym go zabrać do swojego pałacu w Ksar es–Souk. — Poczekaj, stary już jestem i nie myślę na tyle jasno, by za tobą nadążyć. To o co ci w końcu chodzi? — W przyszłości, kiedy Amerykanie będą się coraz bardziej angażować w tę wojnę, będziemy potrzebować kogoś, kto by nas informował o ich nastrojach i zamiarach. Być może również kogoś, kto mógłby służyć jako pośrednik. — Słyszałem niedawno ciekawą wieść, mój synu — powiedział Thami. — Nie wiem, czy słyszałeś o tym, ale podobno Filipińczycy woleli walczyć u boku Amerykanów przeciw Japończykom. — Nie rozumiem… — Robią to z jednego z dwóch powodów: albo wolą zło już poznane, albo wierzą w amerykańskie zapewnienia o tym, że dadzą im niepodległość. Chodzi mi o to, że Francuzi też nam obiecują niepodległość, a przecież nikt im nie wierzy. Jak myślisz, co sprawia, że Filipińczycy wierzą Amerykanom? — Może oni po prostu mówią prawdę? — Ciekawa hipoteza. — Kubę już oddali Kubańczykom. — Jak myślisz, czy gdyby zdobyli Maroko, zwróciliby je nam? el–Ferruch wzniósł obie ręce do nieba gestem, który mówił: „A któż to może wiedzieć?”. — Masz jakiś plan, jak przemycić twojego gościa przez niemieckie straże? — Mam, ale plany mogą zawieść. — Pytasz mnie, czy twój gość jest wart zbrojnej konfrontacji z Niemcami, a w konsekwencji z Francuzami? — I proszę o pozwolenie na zabranie go do Ksar es–Souk,

czcigodny ojcze. — Skąd wiesz, że będzie chciał jechać do Ksar es–Souk? — Powiem mu, że będę go mógł chronić przed zakusami Niemców tylko wtedy, gdy nie będzie się zwracał o pomoc do Amerykanów. — Uwierzy ci? — Tak, czcigodny ojcze, myślę, że powinien uwierzyć. I że da mi swoje słowo honoru na potwierdzenie tego. Thami spojrzał mu w oczy, ale el–Ferruch nie był w stanie nic wyczytać z jego twarzy. Potem poprosił o więcej herbaty, którą rozlał ceremonialnie. — Zastanawiałeś się nad tym, że być może przemawia przez ciebie serce, a nie rozum? — Dlatego właśnie przyszedłem ciebie prosić o radę, czcigodny ojcze. — Muszę patrzyć uważnie, by zauważyć to, co młodzi ludzie widzą od razu. Stary pasza zamilkł na dłuższą chwilę, w skupieniu popijając gorącą herbatę z maleńkiej filiżanki. — Koran zna odpowiedź na wszystkie pytania — przemówił wreszcie. — Ryzykując podejrzenie o arogancję, wyczuwam, co Pan Panów chce, bym zrobił w tej sytuacji. Jeśli uważasz, że najlepiej przysłużysz się Najwyższemu i mnie, zabierając niewiernego do Ksar es–Souk, tedy niech tak się stanie, z moim błogosławieństwem. Wszystko w rękach Allacha, synu. Będę się za ciebie modlił. 4 Casablanka, Maroko 10 grudnia 1941 roku Nie było sposobu na to, by wyjazd konwoju Sidi el–Ferrucha z Marakeszu umknął uwagi Sûreté, która z kolei nie miała większych problemów z ustaleniem, dokąd będzie się kierował młody pasza. Kiedy wczesnym popołudniem Ford i dwa Buicki

dojechały do miasta, na rogatkach czekał zaparkowany na poboczu szary Citroen. Samochód śledził ich przez całą drogę do hotelu „d’Anfa” pod Casablanką, ale zatrzymał się przed bramą i do środka nie wjeżdżał. Jeden z Francuzów z Citroena wysiadł i poszedł w ślad za el–Ferruchem i jego ubranymi na błękitno Berberami. Cała malownicza grupa weszła po schodach do restauracji na dachu i tajniak usiadł przy stoliku z boku. Zamówił lampkę wina — na nic więcej nie było go tu stać. Pasza, nie śpiesząc się, zjadł obiad. O wpół do czwartej Sidi el–Ferruch skinął głową jednemu ze swoich Berberów. Zauważył Erika Vollmera, wracającego z kortu tenisowego, cztery piętra niżej. Nadżib Hammi wstał i poszedł do ubikacji. Po chwili wyszedł stamtąd, uważnie się rozglądając i najwyraźniej w świecie próbując się wymknąć. Uważny oficer zauważył tę próbę i natychmiast udał się w pościg. Berber schodził i wchodził po schodach, przebiegał korytarzami, zszedł do piwnicy i przez wyjście służbowe wydostał się do ogrodu, obszedł go dookoła, wyszedł na ulicę, okrążył hotel i piętnaście minut później spokojnie usiadł na swoim miejscu przy stole, kończąc napoczęty przed wyjściem deser. Przy stole brakowało młodego paszy. Francuz zrozumiał, że został właśnie wykiwany przez zwykłego pastucha wielbłądów i wściekły siadł na powrót przy swoim stoliku, zachodząc w głowę, co się działo podczas jego nieobecności. Kiedy tylko Nadżib odciągnął Francuza, pasza poszedł do windy i zjechał piętro niżej, do swojego sześciopokojowego apartamentu. Ociekający potem po partii tenisa Vollmer właśnie się rozbierał, szykując do kąpieli. — Zastanawiałem się, kiedy cię zobaczę, Sidi — powiedział na widok gościa. — Przyjmij moje najszczersze kondolencje. — My Arabowie powiadamy: „Allach tak chciał”. — Kto to zrobił? — Nie mam pojęcia, kto to zrobił, ale wiem, kto wydał polecenie. — Kto?

— Twoi niemieccy przyjaciele. Przy okazji dowiedziałem się, że to ja miałem być celem zamachu, a nie mój ojciec. — Nic dziwnego — uśmiechnął się Vollmer. — Ale właściwie dlaczego? — A jak ci się zdaje? Zabicie mnie wyeliminowałoby nas skutecznie z interesu. A beze mnie nikt by im już nie przeszkodził zabrać cię do Niemiec. — Cholera, żeby ten przeklęty statek poczekał jeszcze dzień, byłbym już na środku Atlantyku. — I co byś robił w Argentynie? — Prawdopodobnie to samo, co tutaj — zaśmiał się Vollmer. — Grał w tenisa i zaliczał panienki. — Jak na kogoś, kto jest całkiem serio — zagrożony porwaniem do Niemiec, dopisuje ci humor. — Próbowałem się dodzwonić do amerykańskiego konsulatu — odparł Erik, już o wiele poważniejszym tonem. — Linia do Rabatu jest ciągle zablokowana, ale prędzej czy później ktoś zrobi po drodze błąd i wtedy narobię przez telefon wrzasku jak cholera. Nie obchodzi mnie, kto w konsulacie odbierze ten telefon. A na razie jestem przecież bezpieczny, nieprawdaż? — Dojrzał w twarzy el–Ferrucha coś niepokojącego, więc dodał: — Jestem? — Nie — odparł krótko el–Ferruch. — Ahmed Mohammed mówi, że cierpliwość Niemców jest na wyczerpaniu. Przyjdą po ciebie prawdopodobnie dziś w nocy. Francuzi mają zamiar tego nie zauważyć. — I? — Byłem dziś rano u paszy Marakeszu. W twojej sprawie. — I? — Z pewnym ociąganiem pozwolił mi cię zabrać do Ksar es– Souk. O ile — dodał z naciskiem — uda mi się tam ciebie dostarczyć. — Potrzebowałeś do tego jego pozwolenia? — zdziwił się Vollmer. Pasza Ksar es–Souk skinął głową. — A co ja będę, do cholery, robił w Ksar es–Souk? — Nie mam pojęcia, szczerze mówiąc. Kortu tenisowego tam nie ma, panienek też. W każdym razie, do zaliczenia.

— Nie możesz po prostu zadzwonić do konsulatu i powiedzieć im o mojej sytuacji, żeby coś z tym zrobili? — Nie mogę. Powiedziano mi, że mam tego nie zrobić. % — Kto powiedział? Pasza Marakeszu? Sidi skinął głową. — Ale dlaczego? — Poszedłem do niego prosić o zgodę na zawiezienie cię do Rabatu. Pasza uważa, że w obecnej sytuacji nie powinieneś opuszczać Maroka. Telefon do Rabatu nie działa dlatego, że to Thami el–Glaoui nie chce, byś dzwonił do konsulatu. — To stary pieprzony dziad! — sapnął Vollmer. — Nie mów takich rzeczy głośno, Erik. — Ale czego on chce ode mnie? — Już ci mówiłem, uważa, że nie powinieneś teraz wyjeżdżać z Maroka. — Niech się pieprzy! — Masz dwa wyjścia: możesz wracać do Niemiec, bo przecież nie mogę ci zabronić stąd wyjść albo możesz mi dać słowo, że nie będziesz się kontaktował z konsulatem i wtedy możesz jechać do Ksar es–Souk. Ze mną. — Dać ci słowo?! — Oczywiście, jeśli uda nam się przebić przez tych zbirów z Sicherheitsdienst. — Mam ci dać słowo?! — powtórzył głośno Erik. — Po której jesteś stronie? — To jest realny świat, a nie twoje mrzonki. A co do strony, po której jestem: jestem po swojej stronie. A mimo to posunąłem się aż do tego, by pójść w twojej sprawie do paszy Marakeszu. — Przecież zarobiłem dla tego pieprzniętego starucha tyle pieniędzy! — Dla siebie też zarobiłeś przy tym niemało, pamiętasz? To znaczy tyle, ile tobie wydaje się mnóstwem pieniędzy. Tak naprawdę zarobiłeś dla niego mniej, niż co miesiąc wydaje na podlewanie swojego pola golfowego. Vollmer zmierzył go gniewnym wzrokiem. — Wiesz co, Erik? Czasem wychodzi z ciebie straszny palant. Niewdzięczny dupek!

Przez chwilę mierzyli się spojrzeniami, ale wreszcie Vollmer wzruszył ramionami, uznając swoją porażkę. — Wszystko jedno. Tak naprawdę zależy mi tylko na tym, żeby nie iść do niemieckiej armii. Jak masz mnie stąd zamiar wydostać? Poza Niemcami, są tu też Francuzi, dwaj z Deuxieme Bureau w Citroenie tuż za bramą. — Zanim do tego przejdziemy, czy dostanę twoje słowo? — O Jezu, no dobra. — Podniósł trzy palce na wysokość piersi. — Słowo skauta. Może być, fiucie? Sidi el–Ferruch spoliczkował go z całej siły. — Nie zapominaj, gdzie jesteś, kim jesteś i z kim rozmawiasz — wycedził. Vollmer zacisnął pięści i przez chwilę wydawało się, że uderzy Araba, ale w końcu rozluźnił palce i opuścił głowę. — Dobrze — powiedział napiętym głosem. — Daję ci słowo honoru, jeśli będę się chciał skontaktować z Amerykanami, najpierw przyjdę do ciebie. Czy to wystarczy? — Nie próbuj nadużywać przyjaźni, która nas łączy — ostrzegł Sidi. — Możesz się o to nie martwić — sarkastycznie odparł Erik. — Powiedz tylko, jak chcesz mnie stąd wydostać. — Niemcy nie zwracają uwagi na krajowców, a Francuzi nie będą próbowali ze mną zadzierać, dopóki nie dam im wystarczającego powodu. Pięć minut później Sidi el–Ferruch wraz z jednym ze swoich berberyjskich ochroniarzy, w zakrywającym dolną część twarzy burnusie, zjechał windą na parter, gdzie oczekiwał na nich Nadżib Hammi i pozostali czterej Berberowie. Przemierzyli hol i wyszli do zaparkowanych na podwórzu samochodów. Oficer SD w holu rzucił okiem znad gazety na grupkę pastuchów, która przeszła do wyjścia, ale szybko wrócił do lektury. Pieprzone pedały, pomyślał. Chodzą za rączkę i pytlują jęzorami jak baby. Po drugiej stronie ulicy w Citroenie oficer Deuxieme Bureau policzył palcem wychodzących Arabów. Zgadza się, pomyślał. Siedmiu weszło, siedmiu wyszło. Dwadzieścia minut później kawalkada samochodów osiągnęła

El Dżadidę. Tam skręcili na drogę ku górom, przez przełęcz Tizi–n–Tichka. Droga była wąska, gruntowa i bez barier na zakrętach. Budowali ją żołnierze Legii Cudzoziemskiej, używając tylko kilofów i łopat. Droga do pałacu Ksar es–Souk zajęła im całą noc. 5 Kunming, Chiny 18 grudnia 1941 roku Kiedy P–40B Pierwszego i Drugiego Dywizjonu Amerykańskiej Grupy Ochotniczej zaczęły lądować w Kunming, Canidy i Bitter czekali tam już na nie. Przybyli na miejsce trzy dni wcześniej, jako, odpowiednio, dowódca i zastępca dowódcy rzutu kołowego w drodze z Toungoo do Kunmingu. Rzut kołowy AGO pokonał pierwszy etap podróży, około 550 kilometrów, specjalnym pociągiem, złożonym z 33 platform, wagonu restauracyjnego i trzech pasażerskich pierwszej klasy. Dwuipółtonowe ciężarówki Chevroleta i International, część nosząca oznaczenia armii chińskiej Kuomintangu, cześć z oznaczeniami CAMCO, a część wreszcie w ogóle nieoznaczona, były załadowane po brzegi sprzętem i umocowane do platform łańcuchami. Podobnie obie cysterny paliwowe, wóz strażacki, sanitarki, półciężarówki Chevroleta i samochody osobowe, w tym Studebaker Commander Canidy’ego, który przyjechał w konwoju prowadzonym przez bosmana Dolana. Pociąg osiągnął tuż po północy Mandalaj, a o świcie dotarł do Laszio, wschodniego krańca Drogi Birmańskiej. Amerykanie jedli śniadanie w wagonie restauracyjnym, podczas gdy chińscy robotnicy rozładowali ciężarówki z platform i przygotowali je do przeglądu. Sześć ciężarówek i jedną z półciężarówek uznano za niezdolne do pokonania drogi. Miary pozostać na miejscu i dojechać z następnym

konwojem. Kiedy Canidy wydawał rozkazy, przygotowujące kolumnę do wyjazdu, na niebie pojawił się Beech Model 18D należący do CAMCO. Pół godziny później u Canidy’ego zameldował się objuczony walizkami bosman Dolan, pytając, czy ma jeszcze miejsca dla autostopowiczów. Konwój wyruszył z Laszio i utrzymywał średnią prędkość około trzydziestu kilometrów na godzinę na całej liczącej ponad tysiąc kilometrów trasie. W trakcie przeprawy zatrzymali się na noc, robiąc sobie dziesięciogodzinną przerwę. W nocy i tak nie było sensu jechać wąską, niebezpieczną drogą przez góry. Nawet w dzień droga nie należała do bezpiecznych. Z tuzin razy widzieli łańcuchy ludzi, rozładowujących ciężarówki, które wypadły z szosy. W kilku miejscach czarne, wypalone w dżungli miejsca wskazywały, że doszło tu do wypadków cystern z paliwem. W Studebakerze, którym jechali Canidy, Bitter i Dolan, bosman wyjaśniał im, jak będzie wyglądać działalność AGO po przystąpieniu USA do wojny. Z etatowych stu pilotów na miejsce dotarło przed 7 grudnia osiemdziesięciu, a z przewidzianych trzystu osób personelu naziemnego zaledwie sto trzydzieści. Teraz po wybuchu wojny nie będzie już mowy o zwalnianiu dalszych „ochotników” z Marynarki, Korpusu i Armii do „pracy w CAMCO”. Ze stu wysłanych z Buffalo P–40B pozostało 75. Dziesięć zaginęło, prawdopodobnie w ładowni jakiegoś statku, który został zatopiony przez Japończyków. Dwanaście zostało rozbitych w kraksach przy szkoleniu pilotów, z których zaledwie część miała do tej pory jakiekolwiek doświadczenie z tym typem. Z pozostałych siedemdziesięciu pięciu dwadzieścia było uziemionych na dobre z braku części zamiennych. W Kunmingu, do którego dotarli o brzasku, powitały ich widoczne z daleka słupy dymu, wznoszące się znad zbombardowanych poprzedniego dnia dzielnic miasta. Japończycy atakowali miasto bombami zapalającymi, wiedząc, że wielkie pożary działają na ludzką psychikę dużo silniej niż

zniszczenia spowodowane wybuchami, a poza tym wyrządzają poważniejsze szkody. Jedyną obroną Kunming przed tymi nalotami było sześć baterii działek kalibru 20 mm, które Japończycy bez większych problemów omijali i kilkanaście wukaemów kalibru 12,7 mm, broniących bazy. Tych z kolei Japończycy unikali, bombardując z pułapu poza ich zasięgiem. Mimo nieustannych nalotów baza w Kunmingu była w dużo lepszej sytuacji, niż komukolwiek mogło się wydawać. Samoloty ukryte były w betonowych wnękach przeciwodłamkowych, budynki warsztatowe i wszelkie inne niezbędne dla funkcjonowania bazy otoczone były ścianami z worków z piaskiem oraz kamieni. Zabezpieczały je one przed zniszczeniem przez podmuchy i odłamki — trzeba było dopiero bezpośredniego trafienia, o które trudno z pułapu, na którym latały japońskie bombowce. Pasy startowe były długie i gładkie. Zbudowano je z ubitego kruszywa, co do pewnego stopnia zabezpieczało przez skutkami bombardowania z powietrza. Bomba wybijała lej, który dawało się zasypać i ponownie uruchomić pas w bardzo szybkim czasie. Te pasy zbudowano gołymi rękami. Tysiące Chińczyków spędziły długie dni, krusząc kamienie, usypując z nich pasy i ubijając ciągniętymi przez ludzi walcami. Dla AGO założono obóz, który niewiele się różnił od typowej amerykańskiej bazy wojskowej. Ustawiono baraki, w których zainstalowano typowe kwatery żołnierskie, podoficerskie i oficerskie, a jedynym ustępstwem na rzecz rzekomo cywilnego charakteru całego przedsięwzięcia było to, że nie nazywały się „kwaterami”, a „hotelami pracowniczymi”. Były umywalnie z prysznicami, świetlice, bar, biblioteka. Z urządzeń sportowych mieli do dyspozycji pełnowymiarowe boisko do baseballa i kort tenisowy. W obrębie obozu był także mały szpital, a nawet strzelnica pistoletowa. Dolan, Canidy i Bitter nie byli pierwszymi Amerykanami w Kunmingu. Zanim do niego dotarli, byli tam już ludzie z CAMCO i oficerowie towarzyszący generałowi Chennaultowi. Canidy i Bitter nadal nie mieli przydziału do żadnego z trzech

dywizjonów, nie przysługiwały im więc kwatery w „hotelach pracowniczych”, zarezerwowane dla pilotów dywizjonów. Rozwiązali ten problem tak samo, jak w Rangunie, wprowadzając się do kwater podoficerskich i zamieszkując z Dolanem. Obsługą lotniska dowodził generał dywizji Huang Jen Lin, olbrzymiej postury Chińczyk, który, jak na wstępie z naciskiem im uświadomiono, był głęboko wierzącym chrześcijaninem. Generał Huang mówił płynnie po angielsku i sprawiał wrażenie bardzo kompetentnego wojskowego. Po spotkaniu z Huangiem, Canidy i Bitter poszli do magazynu mundurowego, gdzie wydano im skórzane kurtki lotnicze. Na plecach naszyte były jakieś wielkie ni to afisze, ni to pocztówki z flagami Ameryki i Kuomintangu. Zapytamy o nie oficer ze sztabu generała wyjaśnił im, że mają one zapewnić pomoc w razie zestrzelenia. Zawierają wypisane po chińsku wezwanie do ludności chińskiej, by udzieliła noszącemu tę kurtkę lotnikowi wszelkiego wsparcia, gdyż przybył on tutaj walczyć w ich sprawie z Japończykami. Na wszelki wypadek, gdyby nie zadziałały pobudki patriotyczne, obiecywano wysokie nagrody pieniężne dla tego, kto zaprowadzi posiadacza tej kurtki do najbliższego posterunku armii Kuomintangu. Jedzenie w stołówce było doskonałe. Nie tylko smaczne, ale szykowane według amerykańskich gustów. Szef kuchni służył wiele lat na pokładach amerykańskich kanonierek na Jangcy, gdzie dogłębnie poznał gusta marynarzy. Uwagę Canidy’ego przykuło w stołówce coś jeszcze: przepięknej urody chińskie dziewczęta ze szkoły misyjnej, które miały, jak im wyjaśniono, służyć jako tłumaczki. Dziewczyny były naprawdę urody zapierającej dech w piersiach, mówiły doskonale po angielsku, a jedna z nich, która przykuła uwagę Canidy’ego od pierwszej chwili, filigranowej budowy dziewczyna o delikatnych rysach twarzy, dała się nawet zaprosić do jego pokoju, żeby posłuchać radia. Widząc naganę w spojrzeniu Bittera, puścił dziewczynę przodem, sam wracając do jego stolika. — Co jest?

— Nic. — Bo co, jest Chinką? Daj spokój, Chinki są piękniejsze z każdym spojrzeniem. — Nie widzisz nic złego w takim wykorzystywaniu jej? Wcale ci to nie przeszkadza? Rany boskie, Dick, to dziewczyna ze szkoły misyjnej! Przecież ona nawet nie wie, czego ty od niej chcesz! — Eddie, potrzebuję kobiety — odparł cierpliwie, po czym, uchwyciwszy go nagle za ramię, wszedł na patetyczne tony: — Żyj dniem dzisiejszym, Edwin, bo nie wiadomo, czy jutro nie będziesz wolał być martwym! W dolinę cienia śmierci wlecieli, walecznych osiemdziesięciu. Nie ich rzecz pytać… Bitter jakoś nie był rozbawiony. A kilka minut później okazało się, że chrześcijańska zapobiegliwość chińskiego generała była posunięta tak daleko, że tłumaczki ze szkoły misyjnej nosiły po kieszeniach prezerwatywy opakowane w folię z napisami SŁUŻBA ZDROWIA MARYNARKI STANÓW ZJEDNOCZONYCH. 6 Wczesnym rankiem 20 grudnia Canidy’ego obudziła jeszcze przed świtem tłumaczka, chichocząca i zasłaniająca wstydliwie oczy, by nie widzieć śpiącej w jego łóżku koleżanki. Śpiewnie zaciągając, zawiadomiła go, że pan Crookshanks byłby szczęśliwy, gdyby pan Canidy mógł do niego jak najszybciej dołączyć w stołówce. Na śniadanie były jajka z szynką, galaretka truskawkowa i kawa, która pojawiła się na stole, zanim jeszcze zdążył odstawić sobie krzesło, wskazane przez Crookshanksa. Obok siedział inny pilot, w zielonej koszuli i różowych spodniach lotnictwa Armii, z kawałkiem białego jedwabiu spadochronowego na szyi zamiast apaszki. Na kieszeni koszuli miał skrzydła pilota chińskiego lotnictwa. Skrzydła były właściwie identyczne jak amerykańskie, tyle że na tarczy w centrum zamiast pasów miały chińskie słońce. Canidy po raz pierwszy widział taką

odznakę. — Pewnie znasz już Douglassa? — zapytał Crookshanks. — Jasne — odparł Canidy, podając Douglassowi rękę. Peter „Doug” Douglass był niski, krótko ostrzyżony i wyglądał bardzo młodo. Po raz pierwszy spotkali się na statku. Już wtedy pomyślał, że Douglass wygląda bardziej na skauta, niż oficera i dżentelmena. Potem dowiedział się, że Doug był absolwentem West Point i jednym z ludzi, których natura tak wyjątkowo szczodrze obdarzyła orientacją przestrzenną i koordynacją ruchów, że powiadano o nich, że urodzili się do latania. Co więcej, Douglass był jednym z pierwszych, którzy przyłączyli się do zapoczątkowanego przez Canidy’ego bojkotu gimnastyki i, o ile to w ogóle możliwe u absolwenta West Point, podzielał rozbawienie, z którym Dick traktował próby dyscyplinowania Latających Tygrysów. Ciekawe, czy ten „niewłaściwy stosunek” spowodował zapisanie Douglassa na „czarnej liście” Crookshanksa i czy ta właśnie okoliczność ma coś wspólnego z tą pobudką ó nieprzyzwoitej porze? Już wkrótce uzyskał odpowiedź na oba pytania. — Mam zamiar wysłać poranny patrol w sile dwóch samolotów, żeby rozpoznał zwyczajową trasę, którą nadciągają japońskie wyprawy bombowe. Canidy skinął głową. — Wykorzystujemy, oczywiście, sieć obserwatorów naziemnych, ale nie mamy pojęcia, czy ta sieć w ogóle działa. Nie mamy też pojęcia, jak działa łączność pomiędzy samolotami i ziemią. To się da sprawdzić tylko w praniu i tego mamy zamiar dowiedzieć się od was. — Kiedy startujemy? — zapytał Douglass. — O świcie, za piętnaście minut. — Dobra. Dlaczego ja? — zapytał Canidy. — Bo radzisz sobie z nawigacją. Potrzeba mi dokładnej pozycji, na której zauważycie japońską wyprawę, żebym mógł to porównać z meldunkami obserwatorów naziemnych. — W porządku. — Jeszcze jakieś pytania? — Masz mnie zamiar używać do tego regularnie?

— Przynajmniej przez jakiś czas. Będziecie się zmieniać z Bitterem. Mam zamiar wysyłać także popołudniowe patrole. Będę z wami wysyłał różnych pilotów z dywizjonów, żeby nabierali doświadczenia. — Niech będzie. Tylko w takim razie nie chcę latać samolotem z łapanki. — Mamy tylko samoloty przydzielone dywizjonom. Nie mam skąd wziąć dla was osobistych maszyn. Będziecie musieli latać na tym, co jest dostępne. — Źle mnie zrozumiałeś, Crookshanks. Wszystko jedno, którym samolotem, ale zawsze tym samym. — Na razie nie widzę możliwości, żeby ci to zapewnić. Widzę wasze dzisiejsze zadanie następująco: patrolujecie do momentu, aż wam prześlę meldunek od naziemnych obserwatorów o nadlatujących samolotach. Wtedy lecicie tam i potwierdzacie meldunek. Kiedy ustalicie ich pozycję, podajecie ją przez radio. Ponieważ nie jesteśmy pewni działania radiostacji, Doug wraca, a ty zostaniesz i będziesz utrzymywał łączność wzrokową z Japończykami. — Dobra. A jeśli to my zauważymy samoloty pierwsi? — To samo. Meldunek przez radio, a Doug na wszelki wypadek wraca. — Dobra. Mam ich atakować? Crookshanks spojrzał mu prosto w oczy. — Sam musisz ocenić sytuację. Canidy skinął głową i dopił kawę. — Doug, spotkamy się za dziesięć minut przy samolotach. — Jakbym się spóźnił, nie czekaj na mnie — powiedział Douglass. Canidy uśmiechnął się do niego. Całe szczęście, że przynajmniej nie będzie się musiał na ten patrol zabrać z jakimś stukniętym bohaterem, przepełnionym chęcią do wielkich czynów. Japończyków napotkali, zanim przyszła wiadomość od obserwatorów naziemnych. Lecieli z tlenem na pięciu tysiącach metrów, a dwa tysiące metrów poniżej, nad warstwą chmur, dostrzegli tuzin japońskich samolotów uformowanych w dwa nierówne klucze.

Były jeszcze za daleko, by można było określić typ. Canidy pokiwał skrzydłami i obrócił głowę, by spojrzeć na Douga, który leciał jako skrzydłowy pary, sześćdziesiąt metrów za nim i tyle samo od jego prawego skrzydła. Douglass także kiwał skrzydłami i wskazywał do przodu. Canidy skinął głową i pokazał Dougowi mapę, informując go, że zaznaczył pozycję i będzie nadawał, a Doug niech się zbiera z powrotem. Miał tylko ogólne pojęcie, gdzie mniej więcej mogli się znajdować i żadnego pojęcia o prędkości Japończyków. Doug wiedział niewiele więcej i miał to przekazać po powrocie. Na razie nie używali radiostacji — nigdy nie wiadomo, czy Japończycy nie używali tego samego pasma. Głowa Douglassa pochyliła się, kiedy zaznaczał na mapie miejsce spotkania. Po chwili uniósł ją i kilkakrotnie kiwnął w dół i w górę: gotowe. Canidy machnął ręką za siebie: zmiataj! Douglass znów pokiwał głową i zawrócił przez prawe skrzydło, wracając do Kunmingu. Canidy sięgnął do włącznika mikrofonu. — Kunming, Kunming, tu dowódca patrolu. Dwanaście jednosilnikowych bombowców na trzech tysiącach metrów, kurs jeden–siedem–pięć stopni. Poczekał chwilę, ale nie było żadnej odpowiedzi. Przekręcił pokrętło strojenia radiostacji na zapasową częstotliwość i powtórzył meldunek. Znowu bez skutku. Łączność nie działała. Zawrócił szerokim łukiem i kiedy go zakończył, japońska wyprawa bombowa była prawie dokładnie pod nim. Pochylił P–40B na lewe skrzydło, żeby im się lepiej przyjrzeć. Wyrównał i zrobił jeszcze jeden zwrot, tym razem o pełne 360 stopni, tak że kiedy skończył, znalazł się powyżej i z tyłu za wyprawą. Przez jakiś czas leciał za nimi, czując, że ręce pocą mu się intensywnie w rękawicach. Mroźne powietrze na pięciu tysiącach szczypało go w pokryte potem czoło. — A cholera tam! — mruknął wreszcie. W końcu po to tu przyjechał, nie? Pchnął drążek naprzód i przestrzelał kaemy.

Dwie pięćdziesiątki22 przed kabiną plunęły ogniem, wylotów trzydziestek w skrzydłach nie widział, ale zauważył zbiegające się dwieście metrów przed nim ze śladami pocisków pięćdziesiątek łuki pocisków smugowych, więc też działały. Celownik był inny niż te, którymi się do tej pory posługiwał. W F3F, na którym uczył się walczyć, był celownik optyczny systemu Aldisa, pamiątka po pierwszej wojnie światowej i od tej pory właściwie nie zmieniony konstrukcyjnie. Szykując się do ataku, trzeba było oprzeć głowę o naczółek nad okularem celownika i nagle całe pole widzenia zawężało się do sześciu stopni, widocznych w celowniku. F4F miał z kolei najnowocześniejszy celownik, jaki kiedykolwiek widział, tak zwany celownik odblaskowy. To też był pomysł Anglików, podobnie jak luneta Aldisa, tyle że działał na zupełnie innej zasadzie. Na górnej krawędzi tablicy przyrządów zamontowana była podstawa z ukośną szklaną płytką. Na tą płytkę rzutowany był z umieszczonego w podstawie projektora krąg celowniczy. Całość w ogóle nie zasłaniała pilotowi widoku i dawała doskonałe rezultaty. Pilot na dobrą sprawę w ogóle nie widział celownika, a jedynie pomarańczowy krąg, wewnątrz którego należało umieścić sylwetkę celu, odłożyć poprawkę i nacisnąć spust. Podobno pracowano już nad ulepszoną wersją tego celownika, z żyroskopem, który po odpowiednim nastawieniu będzie automatycznie odkładał poprawkę na wyprzedzenie, pozostawiając pilotowi tylko złapanie celu w krąg i naciśnięcie spustu. W P–40B celownik był jeszcze inny. Na słupku tuż przed wiatrochronem umieszczony był pierścień z krzyżem celowniczym, a pół metra przed nim na identycznym słupku znajdowała się muszka w kształcie kulki. To był jeszcze starszy system niż luneta z F3F, ale mimo to bardzo skuteczny. Jego wadą było to, że trzeba było skupić wzrok na krzyżu pierścienia i muszce, tracąc z pola widzenia otoczenie celu — chociaż nie do tego stopnia, co w lunecie, która robiła z atakującego pilota 22 W amerykańskich sitach zbrojnych kaliber broni strzeleckiej wyraża się w setnych częściach cala i stąd kalibrowi 7,62 mm odpowiada kaliber 30 (0,30 cala), a kalibrowi 12,7 mm kaliber .50 (0,50 cala), potocznie nazywane „trzydziestką” i „pięćdziesiątką” [przyp. tłum.].

dorożkarskiego konia z klapkami na oczach. Nurkując, wybrał ostatni z japońskich samolotów, trzeci w prawym ramieniu tylnego klucza, lekko odstający od reszty formacji. Teraz już widział wyraźnie swego przeciwnika: lekkie bombowce Mitsubishi Ki–30. Początkowo, widząc stałe podwozie zidentyfikował je jako Aichi D3A, ale po pierwsze, jak na samoloty lotnictwa pokładowego było tu za daleko do morza, a poza tym te samoloty nie miały charakterystycznych eliptycznych skrzydeł i usterzenia, ani płetw grzbietowych przy stateczniku pionowym. Skrzydła miały konwencjonalny obrys ze zwykłymi półeliptycznymi końcówkami, trapezoidalne usterzenie poziome, kabina załogi była długa, zupełnie jak w tym nowym bombowcu torpedowym, Nakajima B5N. Z jego punktu widzenia było mu wszystko jedno — oba miały do obrony jeden karabin maszynowy kalibru 7,7 mm w tylnej kabinie. Silnik trochę mocniejszy niż Aichi, 940 koni, trochę szybszy, prędkość maksymalna 420 km/h na tej wysokości, przelotowa 380 km/h. I właściwie bezbronny — jeden kaem 7,7 mm w skrzydle, drugi z tyłu, więc za dużo nie może zaszkodzić. Bomb tyle samo, co Aichi, a więc z mocniejszym silnikiem powinien być nieco bardziej zwrotny. No, zobaczmy… Tylny strzelec już go widział i w gorączkowym pośpiechu kierował na niego swój kaem, japońską kopię Lewisa. Canidy nie obawiał się za bardzo tej pukawki, ale też nie miał zamiaru bez potrzeby ryzykować. Potrzymał jeszcze Japończyka sekundę czy dwie w krzyżu, a kiedy końcówki płatów dotknęły krawędzi kręgu, pochylił drążek tak, że muszka pokazała punkt kilkanaście metrów przed Ki–30 i wcisnął spust. Szlag by to trafił, pięćdziesiątki nie były przystrzelane należycie. Centralny snop pocisków smugowych znad silnika przeszedł z prawej strony japońskiego samolotu. Za to trzydziestki biły w punkt. Widział, jak łuki pocisków smugowych stebnują kadłub od osłony gwiazdowego silnika aż po usterzenie. Po drodze dostrzegł rozbłyski tłuczonego nimi pleksiglasu osłony kabiny. Dobra, starczy. Pochylił Curtissa jeszcze niżej i zanurkował pod Japończyków, kryjąc się w

warstwie chmur pod nimi. Kiedy tylko szare kłaki otoczyły kabinę, Canidy rozpoczął szeroki krąg, dziękując opatrzności za osłonę, którą dawały mu chmury. Kiedy na końcu kręgu chmura zaczęła się rozpraszać, postanowił tym razem celować według pięćdziesiątek, biorąc poprawkę na ich ustawienie. Pocisk kalibru 12,7 mm czynił dużo większe szkody niż wystrzeliwane ze skrzydłowych karabinów pociski kalibru 7,62 mm. Kiedy wyleciał z chmur, rozejrzał się wokół i wybrał pozycję do drugiego ataku: tym razem podleciał blisko do następnego w poprzednio atakowanej formacji bombowca od dołu, z tylnej półsfery. W ten sposób był całkowicie chroniony przed ogniem strzelców, którym własny kadłub przeszkadzał celować i strzelać do niego, a sam miał przed sobą największą powierzchnię celu i mógł ostrzeliwać najwrażliwsze miejsca samolotu. Wykorzystując przewagę prędkości, dogoni formację i przeleci pod nią, ostrzeliwując jak najwięcej maszyn. Podleciał jeszcze bliżej, tak że silniki i stery Ki–30 wychodziły poza krąg celownika. No, teraz nie powinien spudłować, to przecież tak, jakby przystawiał lufy do ich brzuchów… Seria i w nogi. Gonić go raczej nie będą, bo z czym i po co? Na tej wysokości miał nad nimi ponad sto kilometrów na godzinę przewagi. Tego, do którego poprzednio strzelał, nie było w formacji. Prawe ramię tylnego klucza liczyło teraz tylko dwie maszyny. Wcisnął spust i, mijając zwarty szyk samolotów, nie spuszczał z nich strumienia pocisków ze swoich karabinów maszynowych, aż najpierw pięćdziesiątki, a chwilę potem trzydziestki przerwały. Skończyła się amunicja. Kopnął lewy pedał orczyka i oddał drążek, ostro przewracając Curtissa przez skrzydło i wpadając w brudne mleko pod japońskimi samolotami. Kącikiem oka zauważył coś, jakby błyski ognia spod okapotowania silnika prowadzącego samolotu. To pewnie ogień z rur wydechowych silnika, uznał. Wolał nie zniżać się za bardzo — pod nim piętrzyły się góry, a on nie miał pojęcia, jaka jest dolna podstawa chmur i nie miał

ochoty tego sprawdzać osobiście. Dla pewności odbił w bok i po kilku minutach wyszedł z powrotem ponad chmury, kierując się z maksymalną prędkością do Kunmingu. Kilkanaście minut przed lotniskiem chmury pod nim się rozstąpiły i zobaczył ziemię. Pięć minut przed Kunmingiem zobaczył dziesięć P– 40B, wznoszących się w ciasnej kolumnie par i kierujących się tam, skąd on wracał. Raz jeszcze wcisnął włącznik mikrofonu, prosząc o pozwolenie na lądowanie. Tym razem radio zadziałało bezbłędnie. Jeden z rwących się do walki młodzików z 2. Dywizjonu czekał już na samolot na stanowisku do tankowania, w pilotce i z pistoletem, gotów startować do bitwy, kiedy tylko Curtiss zostanie ponownie zatankowany i załadowana będzie na powrót amunicja. Czekało go bolesne rozczarowanie. W kadłubie widniały cztery przestrzeliny, dalsze dwie w prawym skrzydle, i bosman Dolan kategorycznie oświadczył, że maszyna zostaje uziemiona do chwili, kiedy dokładnie zbada rozmiar uszkodzeń zadanych przez pociski. Napalony młodzik był tak wściekły, że zerwał z głowy pilotkę i rzucił ją na ziemię, tłukąc prawe szkło gogli. Kręcąc z niedowierzaniem głową, Canidy ruszył do stołówki. Wkrótce zajechał tam Crookshanks, za kierownicą należącego niegdyś do Dicka Studebakera. Samochód zmienił właściciela, kiedy tylko rzut powietrzny dotarł do Kunmingu. Canidy otworzył drzwi i usiadł koło dowódcy. — Dwa razy wywoływałem was przez radio — powiedział, podając mapę. — Na żadne z wywołań na obu częstotliwościach nie było odpowiedzi. Tu zaznaczyłem miejsce, w którym ich zauważyliśmy. — Zauważyliśmy? — No dobrze, Douglass ich zauważył. Kiedy pomachałem skrzydłami, on już wskazywał kierunek. — Zaatakowałeś? — Tak. — I co? — Trzydziestki i pięćdziesiątki naraz to głupi pomysł. Nie można otworzyć ognia, dopóki nie wejdzie się w zasięg

trzydziestek, a przez to w diabły idzie bezpieczeństwo, jakie daje zasięg skutecznego ognia pięćdziesiątek. — Co byś więc sugerował? — Wolałbym mieć same pięćdziesiątki. — Nie da rady. Płat nie jest przystosowany do zabudowy pięćdziesiątek. Te nasze i tak już są przebudowywane, bo miały iść do Francji, zanim skrzydła były dostosowane do tych francuskich kaemów Darne kalibru siedem i pół. Podstawy do Browningów zostały prowizorycznie zamontowane w fabryce, kiedy z kolei proponowano je Anglikom. Kiedy ci się wypięli, dali je nam. Bez zmiany płatów nie da rady, Dick. — No to niech będą tylko dwie pięćdziesiątki z większym zapasem amunicji. Jak się wymontuje kaemy ze skrzydeł i zaklei wyloty ich luf, to jeszcze zarobimy na zwrotności. — Nie ma miejsca na większy zapas amunicji do kadłubowych kaemów. — Mimo to, nadal chciałbym się pozbyć tych trzydziestek. Wolę mieć możliwość strzelania do ludzi spoza zasięgu ich broni. — Canidy — uśmiechnął się Crookshanks — przecież tak naprawdę, między ich praktycznym zasięgiem nie ma żadnej różnicy! — Ale tor lotu pocisków jest odmienny i trudno je zharmonizować — upierał się Canidy. — Na dwustu metrach trzydziestki mają poza tym taki rozrzut, że nie ma o czym mówić. — A pięćdziesiątki to mają niby mniejszy? — Nie aż tak zły, jak trzydziestki, bo pocisk jest cięższy i stabilniejszy. Poza tym trafienie takim pociskiem zadaje większe szkody niż trzy, a nawet cztery mniejsze. — Dobrze, panie Canidy, rozważę pańskie sugestie — zgodził się wreszcie, by zakończyć dyskusję, Crookshanks. — Wróćmy do rzeczy. Co się działo po tym, jak zaatakowałeś? — Jeżeli pytasz, czy coś sprułem, to nie mam pojęcia. — Ale atakowałeś. Kiedy przerwałeś kontakt bojowy? — Jak mi się amunicja skończyła. Crookshanks zawiózł go do „hotelu”. Canidy poszedł do klubu.

Przy barze nie było nikogo. Wszyscy byli pewnie albo w powietrzu, albo zgromadzili się przy radiostacji, żeby słuchać rozmów walczących kolegów. Pojawił się barman, chiński chrześcijanin ze szkoły misyjnej. — Co podać? — Szkocką. Podwójną. — Tak wcześnie? — Poproszę tylko whisky. Za moralne oceny dziękuję. Kiedy dostał szklaneczkę, wychylił połowę jednym haustem. Do reszty dolał wody sodowej i zasiadł po raz enty do lektury starego numeru magazynu „Life”, który leżał na stoliku od chwili ich przybycia. Nagle, ze zdumieniem, poczuł nudności. Ledwie zdążył do ubikacji. Zwymiotował wszystko, co jadł na śniadanie. Spojrzał na zegarek. Była za kwadrans dziesiąta. 7 Crookshanks posłał ponownie po Canidy’ego o wpół do dziesiątej wieczorem. Kiedy Dick usiadł po przeciwnej stronie biurka, dowódca popchnął w jego kierunku otwarte, podłużne pudełko wyściełane atłasem. Wewnątrz był medal, którego Canidy dotąd nie widział. — Co to takiego? — Order Lecącego Smoka pierwszej klasy. Dwa tygodnie temu dostałem dwa takie dla pierwszych pilotów, którzy odniosą zwycięstwa powietrzne. — Czyli coś się jednak udało zestrzelić? — Sześć z dwunastu. — Aż tyle? No to dzieciaki pokazały pazur. Nie to co ja. A właściwie po co mnie wezwałeś? Żeby mi dokuczyć? — Wezwałem cię, żeby ci wręczyć ten medal. Znając twoje zamiłowanie do ceremoniału wojskowego, wolałem nie ryzykować organizowania uroczystości. — Jak to? To ja też coś zestrzeliłem? — Canidy był szczerze zdziwiony.

Crookshanks skinął głową. — O cholera! Masz pewność, że to ja? — Mamy pewność. Byli świadkowie na ziemi. No i mamy szczątki wszystkich zestrzelonych samolotów. — Wszystkich? A, tych pięciu pozostałych, tak? — Zgadza się. Twoich pięciu i tego jednego pozostałego. Canidy spojrzał na niego osłupiały. — Zaskoczony? — Nie byłem tam ani sekundy dłużej, niż to było niezbędne. Owszem, jestem zaskoczony. — Myślisz, że to było szczęście? — Jasne, że tak. A co innego? — To cię będzie kosztować, Dick. — Co mam zrobić? — Chcę, żebyś pogadał z innymi, to może im też dopisze szczęście. — Będą się ze mnie śmiali bardziej niż z braci Marc. — Canidy, to był rozkaz, a nie sugestia. — A, to co innego. Tak jest, panie komandorze. — Ponieważ okazałeś się takim wzorem służbistości i oddania, mam dla ciebie jeszcze moją prywatną nagrodę. — Własny samolot? — Zgadłeś. — Dziękuję. — Obawiam się jednak, że nie obejdzie się bez haka. — No tak. O co chodzi tym razem? — Martin Farmington nie wrócił. — Cholera, nawet go nie znałem. — Był dowódcą eskadry w 1. Dywizjonie. Chcę, żebyś zajął jego miejsce. Nie doczekawszy się odpowiedzi, Crookshanks dorzucił: — Z tym stanowiskiem wiąże się dodatek służbowy w wysokości 75 dolarów miesięcznie. — Niech będzie. Canidy nie nacieszył się jednak swoim stanowiskiem zbyt długo. Następnego dnia rano do Kunmingu powrócił na chłopskim wózku Marty Farmington, cały i zdrowy, nie licząc

paru siniaków. Trafił akurat na śniadanie, wywołując entuzjazm pilotów. Strzelec z bombowca umieścił z bliska celną serię w jego silniku, wyłączając go z walki na dobre. Marty wylądował przymusowo, kompletnie rozbijając przy tym maszynę, ale poza powierzchownymi obrażeniami nic mu nie było. Najpoważniejszym z nich była lekka rana cięta ramienia, które przy lądowaniu rozciął sobie o połamany pleksiglas osłony kabiny. Po śniadaniu Canidy poszedł do swojego, już dopuszczonego do lotu przez Dolana i pozbawionego skrzydłowych karabinów samolotu. Podjechał do niego Crookshanks Studebakerem. — Nigdzie nie lecisz — zawołał już od drzwi. — Bitter może cię zastąpić? — jasne. Ale dlaczego nie ja? — Przyszedł teleks od Chennaulta, że masz siedzieć na tyłku. Leci tu z jakimś ważniakiem i chcą z tobą rozmawiać. — Jezu, chyba nie zamierzają robić jakiś szopek z tym medalem, co? — Nie mam pojęcia. W teleksie było tylko napisane, że mam cię uziemić do odwołania.

X 1 Kunming, Chiny 21 grudnia 1941 roku Canidy patrzył na generała brygady Claire’a Chennaulta, który wysiadł z należącego do CAMCO Beecha Model 18 i ruszył w poprzek tłuczniowego pasa do miejsca, gdzie stali z Crookshanksem. Chennault miał na sobie skórzaną lotniczą kurtkę i okrągłą czapkę z wyjętym sztywnikiem, a oczy zasłaniały mu przeciwsłoneczne okulary w drucianej oprawce. Pas z pistoletem miał zapięty luźno, „po kowbojski”, tak że kabura zwisała mu nisko, prawie sięgając kolana. Do sztruksowych spodni nosił wysokie kowbojskie buty. Jego ubiór spełniał więc wszystkie wymogi wyglądu pilota myśliwskiego — i generał miał do tego święte prawo. Był twórcą taktyki i teorii lotnictwa myśliwskiego, autorem biblii pilotów myśliwskich. Tysiąc albo i lepiej, pilotów myśliwskich Armii, Korpusu i Marynarki, w tym i porucznika Richarda Canidy’ego, wyszkolono według jego wskazówek, zawartych w książce „Lotnictwo pościgowe”. W Armii wciąż jeszcze używano tego staroświeckiego terminu na oznaczenie lotnictwa myśliwskiego. Chennault nie miał szczęścia, pomyślał Canidy. Nie zdążył zestrzelić nic, zanim się skończyła poprzednia wojna, a teraz jest już za stary, żeby coś na to poradzić. Dalej ma czyste konto. W przeciwieństwie do mnie. W dodatku, jeśli wierzyć obserwatorom Crookshanksa, zestrzeliłem pięć samolotów. Jestem asem. I to może nawet pierwszym asem tej wojny, zważywszy, że trwa dopiero dwa tygodnie. Z tego co słyszał, większość lotnictwa myśliwskiego na

Hawajach i na Filipinach zmieciono z powierzchni ziemi, zanim zdążyło wystartować. Zastanawiał się, czego mógł od niego chcieć Chennault, dlaczego go uziemił i kazał na siebie czekać. Może to właśnie miało coś wspólnego z jego wczorajszym lotem? Bóg świadkiem, że amerykańskiej opinii publicznej bardzo brakowało takich dobrych wiadomości. Amerykanin, który został asem w wojnie w Japonią, może ładnie prezentować się na tytułowej stronie gazety. Cywil z teczką, podążający za generałem zdawał się potwierdzać tę teorię. Facet nie wyglądał na człowieka z CAMCO czy AGO — poruszał się jak cywil, a nie jak wojskowy w garniturze. Wyglądał raczej na gryzipiórka. Blada twarz, lekka nadwaga i pewność siebie. Kiedy goście podeszli, Crookshanks zasalutował, a Canidy poszedł w jego ślady. — Dzień dobry, panie generale. To jest Dick Canidy. Chennault podał mu rękę. — Wiem, sam go rekrutowałem — odparł. — Jak się masz, Canidy? Jak ci się podoba bycie naszym pierwszym asem? — Nie jestem do końca przekonany, że Chińczycy umieją liczyć, panie generale. — Umieją, możesz mi wierzyć na słowo — zaśmiał się Chennault. — Cholernie dobra robota, synu. Gratulacje. — Dziękuję, panie generale. — To jest pan Baker. Komandor Crookshanks, pan Canidy — przedstawił ich sobie Chennault. Podali sobie dłonie. — Będziemy musieli porozmawiać gdzieś na osobności — powiedział generał. — Czy może być moje biuro, panie generale? — zaproponował Crookshanks. — Jeśli da się wszystkich z niego wygonić i dostaniemy kawę. — Tak jest, panie generale. Proszę do samochodu, sir. Po drodze do samochodu Canidy z rozbawieniem obserwował, jak jego dowódca drobi, żeby iść z generałem w nogę. Kiedy na stole pojawiła się kawa i rogaliki, Baker przeszedł do

rzeczy. — To, co tu powiem, ma pozostać między nami. — Tak jest — odparł Crookshanks. Canidy skinął głową. Baker otworzył teczkę i wyjął z niej kopertę, którą podał Crookshanksowi. — Pan generał już to widział — powiedział, kiedy komandor zabrał się do czytania. Cokolwiek było na tej kartce, na Crookshanksie poczyniło piorunujące wrażenie. Oczy mu się rozszerzyły ze zdziwienia i ręce, w których trzymał pismo, opadły na blat stołu. Skończył czytać i spojrzał pytająco na Bakera. Ten wskazał ręką na Canidy’ego, że ma mu przekazać. Pismo nie było długie, ale lektura rzeczywiście robiła wrażenie. Waszyngton, Biały Dom 8 grudnia 1941 roku Pan Eldon C. Baker wykonuje zadanie o charakterze niejawnym, któremu z mojego osobistego polecenia nadano najwyższy priorytet. Wszystkie dowództwa sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych i agend rządu federalnego mają polecenie udzielić mu wszelkiego poparcia i pomocy, o jakie może się do nich zwrócić. Wszelkie dowództwa sil zbrojnych i agendy rządów sojuszniczych proszone są o udzielenie takiej pomocy i wsparcia. Franklin D. Roosevelt Canidy spojrzał znad chowanego do koperty pisma na Bakera. — Czy to ma ze mną coś wspólnego? — Przybywam z Waszyngtonu specjalnie po to, by się z panem spotkać, panie Canidy — odparł Baker. — Najpierw pomyślałem, że komuś musiałem się z kimś pomylić. Ten Canidy, panie Baker, to tylko prosty były porucznik Marynarki, który teraz lata dla generała Chennaulta. — Wiem, kim pan jest, panie Canidy, i zapewniam pana, że nie doszło do żadnej pomyłki. Czy nazwisko Chesley Haywood

Whit — taker coś panu mówi? — Tak, oczywiście. — Z przykrością zatem muszę pana powiadomić, że pan Whittaker nie żyje. Zmarł na wylew w dniu siódmego grudnia. — Chyba nie leciał pan aż do Chin tylko po to, żeby mi to powiedzieć? — Powiedziałem to po to, by rozwiać pańskie wątpliwości. Do Chin zaś przyjechałem, żeby pana zwerbować do udziału w bardzo ważnym przedsięwzięciu. — Jakiego rodzaju? — Nie wolno mi na razie wdawać się w szczegóły. — Pięknie! — przewrócił oczyma Canidy. — Mogę panu powiedzieć tylko to, co zwykle się mówi w takim przypadku: zadanie ma wielkie znaczenie dla wysiłku wojennego i wiąże się z poważnym zagrożeniem życia dla wykonującego. — Ale nie powie mi pan o co chodzi dokładnie? — Na litość boską, Canidy! — ofuknął go Crookshanks. — Przecież to był list podpisany przez prezydenta! — Widziałem — odparł Canidy. — Czy to się wiąże z lataniem? — zapytał znowu Bakera. — Nie mogę powiedzieć. — Nie bardzo mogę sobie wyobrazić, o co innego mogłoby chodzić — pomyślał na głos Canidy. — Podpisałem roczny kontrakt z AGO. Czy to nie będzie przeszkadzać? — To, co ja mam do zrobienia, uważane jest za znacznie ważniejsze. — Wrócę tu po wykonaniu tego zadania? — To jeszcze nie zostało postanowione. Prawdopodobnie nie. — Jezu! Zdaje pan sobie chyba sprawę z tego, że jedyne, czym mógłbym służyć ojczyźnie, to pilotowanie jednosilnikowych samolotów? Baker skinął głową. — Jeśli nie dowiem się nic więcej, nie ma mowy — stwierdził po chwili kategorycznie Canidy. — Canidy — włączył się Chennault. — Roosevelt nie wysłałby tu pana Bakera po ciebie, gdyby to nie było coś cholernie

ważnego. — Pułkownik Donovan uprzedził mnie, żebym się spodziewał trudności z jego strony, panie generale — uśmiechnął się Baker. To zaskoczyło Canidy’ego. Wiedział, że Donovan zaangażowany jest w jakąś tajną działalność na rzecz Roosevelta. Baker przekazywał mu właśnie informację. Szybko obrzucił wzrokiem twarze generała i komandora, ale nie znalazł na nich oznak tego, że wiedzieli, kim jest pułkownik Donovan. — Co tam u pułkownika? — zapytał oschle, dając do zrozumienia, że pojął aluzję. — Przesyła serdeczne pozdrowienia. Ma nadzieję, że wkrótce znowu będzie miał z panem okazję zjeść kolację. Canidy powątpiewał w to. Zrozumiał jednak kolejną aluzję — jeżeli się zgodzi, wkrótce trafi do Stanów. — O, to byłoby miłe — odparł sarkastycznie. Co się ze mną, do cholery, dzieje? Odcedzając całe to pieprzenie o śpieszeniu ojczyźnie na ratunek, mam do wyboru dwie proste możliwości: zostać tu i pozwolić żółtkom odstrzelić sobie tyłek, kiedy tylko zrozumieją, że Kunming jest broniony, i wyślą następnym razem myśliwce albo zgodzić się, wrócić i zrobić cokolwiek ten facet dla niego wymyślili. Może to nie będzie aż tak samobójcza robota, jak to tutaj. Pewnie Donovan potrzebuje pilota, a ja jestem pilotem. Może to naprawdę coś tak prostego? Tylko po co by do tego angażował aż prezydenta? Gość wygląda na wysoko postawionego, ma świstek z odręcznym podpisem Roosevelta i przyjechał tu z drugiego końca świata. — Może mi pan powiedzieć, jaki będzie mój status? — Chodzi panu o to, kto będzie panu płacił? Będzie pan cywilnym pracownikiem rządu federalnego Stanów Zjednoczonych. Płaca będzie co najmniej równa tej, którą pan teraz otrzymuje. Razem z dodatkami, do których prawo, jak słyszałem, nabył pan wczoraj. Właściwie, co mi tam? — Dobrze — powiedział Canidy. — Zgadzam się. Dlaczego nie? Baker skinął głową.

— Kiedy wyjeżdżam? — Razem z nami. — Baker wskazał na generała. — A skoro o tym mowa, pozostało nam omówić, w jaki sposób wyjaśnimy ludziom z AGO pana zniknięcie. — A co za różnica? Jeśli ktoś będzie ciekawy, niech pyta Crook — shanksa — zdziwił się Canidy. — Problem polega na tym, że nie będziemy mogli powiedzieć pańskim przyjaciołom, co pan teraz będzie robił. Musimy wymyślić jakiś przekonywający powód pańskiego zniknięcia w dzień po tym, jak pan został asem i kawalerem Orderu Smoka. — O orderze wie mało kto — włączył się Crookshanks. — Pan Canidy nie lubi rozgłosu, więc wręczyłem mu go po cichu, w biurze. O zwycięstwach też na razie poza mną wie chyba tylko skrzydłowy pana Canidy’ego, porucznik Douglass. — Może przez przypadek Douglas Douglass? — rozjaśniła się twarz Bakera. — Tak — potwierdził ze zdziwieniem Crookshanks. — To znacznie ułatwia sprawę, panie komandorze. Proszę na ewentualne pytania odpowiadać, że przyjechałem do porucznika Douglassa z paczką od jego ojca. Czy na pewno nikt nie wie o tych pięciu zestrzeleniach i orderze? — Jeżeli któryś z nich się nie wygadał, to nie. Wątpię, żeby mieli kiedy. Wiadomość przyszła wieczorem, wszyscy szli już spać, a rano zajmowali się raczej zmartwychwstaniem Marty’ego. Potem wszyscy polecieli i dopiero teraz wracają. Postanowiłem zrobić Canidy’ego dowódcą eskadry i miałem ogłosić o tym i o odznaczeniu wieczorem, w kasynie, żebyśmy mogli to od razu opić. Baker skinął głową w zamyśleniu. — Mam do zasugerowania dość nieprzyjemną rzecz, panowie — powiedział z namysłem po chwili. — Myślę bowiem, że będziemy musieli rozwiązać sprawę w ten sposób, że pan Canidy opuścił Chiny z powodów dyscyplinarnych i w atmosferze na tyle nieprzyjemnej, by nikt nie miał ochoty się zagłębiać w okoliczności. O tchórzach mówi się znacznie mniej, niż o bohaterach. Proponuję więc, by wieczorem, zamiast opowieści o wyczynach asa, rozpuścić wieść o tym, że pan

Canidy na widok Japończyków podwinął ogon i zabrał nogi za pas, a pan, komandorze, w następstwie tego odesłał go do domu. — Bohaterowie żyją krótko — uśmiechnął się Canidy. — Myślę, że Douglass na to nie pójdzie — odparł nastroszony Crookshanks. — Mam ze sobą list od jego ojca, z prośbą o to, by zrobił, cokolwiek mu polecę. — Jego ojciec jest komandorem w Marynarce, tak? — zapytał Chennault, któremu też wyraźnie nie była w smak propozycja Bakera. — Zgadza się. — Ma coś wspólnego z panem? Baker zignorował pytanie. — Jeśli tak zrobimy — dowodził — Canidy w ogóle niczego nie będzie musiał mówić nikomu. Po prostu wyjdzie stąd i wsiądzie do samolotu, a Douglass powie, że nie ma pojęcia, co się stało. Myślę, że sobie poradzi z tym zadaniem. — Czy to naprawdę niezbędne? — zapytał generał. Baker ponownie zignorował jego pytanie. — Wybór należy do ciebie, Canidy. Jeśli masz jakiś pomysł, jestem otwarty na inne sugestie. Przez chwilę panowała cisza. — Gwiżdżę na to, co ludzie o mnie mówią — powiedział wreszcie Canidy. — Panie Crookshanks, czy mógłby pan kogoś wysłać po pana Douglassa? — zapytał Baker. 2 Ksar es–Souk Maroko 30 grudnia 1941 roku Sidi el–Ferruch ze zdziwieniem stwierdził, że Vollmer nie wydaje się bardzo nieszczęśliwy w jego pałacu. Znając jego

usposobienie, spodziewał się po nim natychmiastowego znudzenia prostym trybem życia w pałacu na środku pustyni i wiercenia mu dziury w brzuchu o pozwolenie na oddanie się w ręce Amerykanów w Rabacie. Oczywiście, nie dał się zwieść tym być może tylko pozorom, i Erik był przez okrągłą dobę pod strażą — na wszelki wypadek. Gdyby wpadło mu jednak do głowy uciec i przedrzeć się do Rabatu, musiałby ukraść samochód i złamać dane słowo. El– Ferruch nie spodziewał się takich kłopotów z jego strony. Mimo to, był człowiekiem przezornym, a zresztą przekonanie Erika, że towarzyszący mu dyskretnie przez całą dobę Berberowie są z nim jedynie dla jego własnego bezpieczeństwa, nie przyszło mu ze zbyt wielkim trudem. Ponieważ wychodząc z hotelu nie mogli zabrać walizek, nie wzbudzając podejrzeń, jedynym zachodnim strojem, który Erik miał przy sobie był ten, w którym wyszedł. Skoro więc znalazł się w pałacu nie miał innego wyboru, jak zacząć nosić ubrania marokańskie. Zapuścił też brodę — nie z własnego wyboru, tylko dlatego, że jego maszynka do golenia pozostała w hotelu wraz z resztą rzeczy. Kiedy pożyczył od Sidiego brzytwę, zaciął się natychmiast i zrezygnował z dalszych prób. Już po tygodniu pomysł zapuszczenia brody zaczął mu się podobać, więc nie golił się nawet po sprowadzeniu w końcu swoich rzeczy z Casablanki. Zdążył się też przyzwyczaić do marokańskich strojów, więc jego europejskie ubrania pozostały w walizkach. Wstawali wcześnie rano, kiedy było jeszcze całkiem chłodno, dosiadali koni i ruszali na polowanie na przepiórki i słonki. Potem wracali i zaszywali się głęboko we wnętrzu pałacu, którego grube kamienne ściany sprawiały, że wewnątrz panowała przyjemnie chłodna temperatura. Pewnego popołudnia Vollmer odnalazł w bibliotece, wśród niewielkiej liczby zachodnich książek, odziedziczonych przez Sidiego po ojcu, wspomnienia T. E. Lawrence’a 23. Wewnątrz 23 T. E. Lawrence (1888–1935) — znany jako Lawrence z Arabii, naukowiec, badacz ludów Bliskiego Wschodu, w czasie pierwszej wojny

znajdowała się nieco wyblakła fotografia Lawrence’a z Arabii w arabskim ubraniu, dosiadającego wspaniałego rumaka. — Od tej pory — powiedział, pokazując zdjęcie Sidiemu — proszę mnie nazywać Lawrencem Drugim i traktować z odpowiednim szacunkiem. — Kiedy Turcy go złapali, był wielokrotnie gwałcony w więzieniu. — Żartujesz? — zapytał zdegustowany Erik. — W końcu zabił się jadąc po pijanemu na motocyklu — odparł pasza. — Dobra — zaśmiał się Vollmer. — Zapomnijmy o tym. El–Ferruch uważał, choć tego już nie powiedział, że Erik na białym ogierze, w powiewającym burnusie, z pistoletem i bandolierami amunicji, miałby dużo większe szanse na pobicie tureckiej armii niż ten blady, cherlawy angielski pedał. El–Ferruch spędzał każde popołudnie w głównej sali pałacu, pełniąc swoje obowiązki paszy. Przyjmował poddanych, siadywał z nimi na pufach i popijając mocną, słodką herbatę, wysłuchiwał skarg, rozstrzygał spory, dawał lub odmawiał pozwoleń na śluby i transakcje handlowe. Po każdej takiej sesji, pasza siadywał z Ahmedem Mohamedem i podsumowywał zebrane w ciągu dnia informacje, szykując codzienny raport dla paszy Marakeszu. Kiedy Sidi oddawał się swoim, jak je sarkastycznie, choć z niewielką przesadą nazywał Vollmer, „salomonowym obowiązkom”, Erik ruszał, zbrojny w kombinerki i śrubokręt do walki z przedpotopową instalacją elektryczną pałacu. Powrót do wyuczonego zawodu inżyniera elektryka sprawiał mu wielką przyjemność, a nie odstępujący go na krok Berberowie byli pod wrażeniem jego zdolności do okiełznania niewidzialnej, a potężnej mocy, drzemiącej w ścianach. Giaur paszy bez światowej organizator arabskiego powstania narodowego na tyłach armii tureckiej. Autor wspomnień, w których wykreował się na głównego sprawcę porażki Turków na Bliskim Wschodzie i bohatera, przy którym bledną najwspanialsze hollywoodzkie gwiazdy filmów przygodowych. W tym też duchu utrzymany był portret Lawrence’a wykreowany przez Petera O’Toole’a w filmie „Lawrence z Arabii” z roku 1953 [przyp. tłum.].

zmrużenia oka majstrował przy drutach, które ich zwalały z nóg. Jego wyjaśnienia, że zanim się przystąpi do jakiejkolwiek pracy przy sieci, trzeba ją wyłączyć, a wówczas są to tylko druty, które nie kąsają, nie umniejszały w niczym ich podziwu. Sam Erik był za to pod wrażeniem archaicznego prymitywu instalacji pałacu, którą sam Edison uznałby za przestarzałą. Po kilku próbach częściowych napraw, doszedł do wniosku, że to nie ma sensu i pałacowi niezbędna jest całkowicie nowa instalacja, której projektowaniem i budową zajął się, poświęcając na to każdą wolną chwilę. Do jej poprowadzenia potrzebował jednak nowych przewodów, przełączników, gniazdek, transformatora i całej reszty osprzętu elektrycznego. Gutaperkowa izolacja starych jednożyłowych kabli całkiem sparciała i stare druty nie nadawały się do niczego. W równie opłakanym stanie były styki obrotowych włączników, także ich bakelitowe obudowy porozsychały się od gorąca i kruszyły się w palcach. Berberowie byli zachwyceni mogąc mu służyć pomocą w ich pozyskiwaniu. Francuskie i niemieckie placówki w okolicy zanotowały niewytłumaczalną falę napadów arabskich nomadów, których nie interesowały jednak ani zbrojownie, ani kasy fortów, a jedynie magazyny osprzętu elektrycznego, napowietrzne linie energetyczne, podstacje transformatorowe i inne tego typu urządzenia. Berberowie byli pełni zapału, ale nie mieli za grosz wiedzy. Kiedy kilka razy z rzędu przynieśli mu nie to, czego potrzebował i doszło do kilku wypadków przy próbie przecinania przewodów pod napięciem, Vollmer poprosił Sidiego o pozwolenie na towarzyszenie im w tych wyprawach. Pasza w pierwszej chwili chciał odmówić. Po chwili jednak rozważył sprawę i doszedł do wniosku, że Vollmer mówi doskonale po arabsku, i choć nie jest prawdziwym Berberem, w niebieskiej szacie, z opaloną twarzą i brodą — nawet blond — nie będzie się specjalnie odróżniał od reszty. — Erik, tylko proszę, żebyś nie robił nic poza kradzieżą osprzętu, dobrze? Żadnego sabotażu, nic z tych rzeczy. I staraj się zachowywać dyskretnie, żeby się nie domyślili, że kradniesz to w jakimś celu. Niech myślą, że pastuchom wielbłądów

potrzeba miedzianego drutu do przetopienia. Vollmer uśmiechnął się i skinął głową. Sidi zamyślił się przez chwilę. — Chociaż… Na wszelki wypadek, gdyby kiedyś zaszła konieczność przeprowadzenia jakiejś akcji sabotażowej, odcięcia jakiegoś fortu od łączności albo zasilania, dobrze by było, żebyś się zastanowił, jak to zrobić. — Zrobię szkice. Nie ma sprawy. Aha, i jeśli chcesz, mogę pozakładać podsłuchy na przewodach telefonicznych i telegraficznych. Do tego ostatniego trzeba będzie ściągnąć jakiś teleks, to się też da zrobić, ale telefonów możemy zacząć słuchać od razu. — Nie połapią się? — O ile może pamiętasz, studiowałem elektrotechnikę na politechnice w Marburgu — odparł Vollmer. — Gdyby nie wojna, robiłbym teraz pewnie doktorat. Sidi el–Ferruch wyraził zgodę na wyprawy Vollmera. Kilka razy nawet sam wziął w nich udział i przekonał się na własne oczy, że Vollmer jest bardzo sprawnym dowódcą i organizatorem tego typu przedsięwzięć, i że jego oceny własnej zdolności do przygotowania akcji sabotażowych i zakładania podsłuchów nie były jedynie czczymi przechwałkami. W nagrodę zaspokoił jego ciekawość co do swoich żon, których Vollmer do tej pory nie widział. Zaprowadził go do skrzydła pałacu, gdzie mieszkały kobiety i stamtąd przez zakryte szczelnie firanką okno Vollmer mógł przez chwilę rzucić okiem na ich nie zasłonięte twarze. Siedziały razem, coś szyjąc. — I naprawdę obie są w ciąży? El–Ferruch skinął głową. — Resztę życia mają spędzić w taki sposób? — Niczego więcej się nie spodziewają. — Akurat kiedy mi się wydawało, że zacząłem coś z tego wszystkiego rozumieć, okazuje się, że nie rozumiem nic. — Koran mówi, że to prawdziwy zaczątek mądrości, przyjacielu.

3 Waszyngton 31 grudnia 1941 roku Droga z Kunmingu do Waszyngtonu zajęła Canidy’emu i Bakerowi dziewięć dni. Od opuszczenia Chin właściwie nie rozstawali się nawet na moment. Mimo to, idąc przez halę Union Station w Waszyngtonie, Canidy nie wiedział o istocie swego zadania więcej, niż za stołem w biurze Crookshanksa, podczas ich pierwszego spotkania. Baker naprawdę umiał trzymać język za zębami. Aż do chwili, kiedy wysiedli z taksówki pod znajomym murem, nie miał też pojęcia, że celem ich podróży jest dom Jimmy’ego Whittakera przy Ulicy Q. Canidy zastanawiał się, co też mogło się dziać z Jimmym. Słyszał, że lotnictwo Armii na Filipinach zostało przez Japończyków starte z powierzchni ziemi w kilka dni po Pearl Harbor, a lotnikom rozdano karabiny i zrobiono z nich zwykłą piechotę. Biedny Jimmy. Przypomniał sobie ich ostatnie spotkanie w Waszyngtonie, jak się wtedy zalali, i jak Jimmy mu powiedział, że kocha Cynthię Chenowith — mimo że ta sypia z wujkiem Chestym. Wysiadając z taksówki, zauważył stojącego obok przy krawężniku czarnego Chevroleta, w którym siedziało dwóch mężczyzn, z daleka widać było, że to tajniacy. Trzeci tajniak podszedł do nich, kiedy stanęli pod furtką. Baker pokazał mu oprawiony w skórę dokument, który wyjął z kieszeni. Tajniak poświecił latarką na dokument i porównał zdjęcie z twarzą Bakera. — Nie wiedzieliśmy, że pan już przyjechał — powiedział. — Jedziemy prosto z dworca. Tajniak otworzył furtkę i przytrzymał ją, kiedy wchodzili, po czym zamknął ją za nimi. Idąc do domu, Canidy zastanawiał się, co się stało z Cynthią po śmierci Chesty’ego. Te typy przed bramą dowodziły niezbicie, że dom był teraz pod kontrolą Donovana. Wątpliwe, żeby

pozwolił jej dalej mieszkać nad garażem. Drzwi otworzył siwy Murzyn, którego Canidy nie znał. Powitał Bakera zwracając się do niego po nazwisku i poprowadził ich do biblioteki. — Proszę poczekać, panowie, zaraz ktoś do was zejdzie. Urządzenie pomieszczeń nie zmieniło się wcale. Canidy uznał za prawdopodobne, że także barek pozostał na swoim miejscu. Kiedy podszedł do antycznego kredensu i otworzył drzwiczki do barku, zauważył kątem oka zdumienie na twarzy Bakera, ale nie padło żadne pytanie. — Szkocka z wodą sodową? — zapytał Canidy. Baker skinął głową. Canidy przyrządził im drinki, po czym zasiadł w jednym z obitych skórą foteli przy kominku. Po minucie rozległy się kroki na schodach i do biblioteki wkroczyła Cynthia Chenowith. Miała na sobie podomkę i po jej twarzy widać było wyraźnie, że została zbudzona. — Cześć, Canidy. Witaj w domu. Jak widzę, whisky już znaleźliście? — Cześć, Cynthio. Jak się masz? Jej widok był dla niego naprawdę zaskoczeniem, ale nie dał tego po sobie poznać. Kiedy wyciągnęła rękę na powitanie, zauważył, że jej piersi zakołysały się kusząco pod podomką. Była naprawdę bardzo piękną kobietą, pomyślał. Z jaką chęcią zdarłby z niej podomkę… Jimmy mówił, że ją kocha, przypomniał sobie. Tylko świnia mogłaby próbować przelecieć dziewczynę najlepszego kumpla, kiedy ten jest na wojnie. W takim razie wychodzi na to, że jestem świnią. Rzucił okiem na Bakera i w jego wzroku także zauważył uznanie dla kształtów i powabu Cynthii. — Nie wydajesz się specjalnie zaskoczony moim widokiem — zauważyła. — Po wydarzeniach ostatniego półrocza, nic już mnie nie jest w stanie zaskoczyć. — Nie wiedzieliśmy, kiedy dotrzecie. Ostatnią wiadomość o was mieliśmy z Lizbony. — My? Masz z tym coś wspólnego?

— Pani Whittaker oddała dom pułkownikowi Donovanowi na czas wojny. — Nie o to pytałem. — Wiem, że nie o to. — Spojrzała na Bakera. — Spodziewam się, że jesteś zmęczony po podróży. Skoro on już jest tutaj, możesz wracać do siebie, Eldon. — Jasne, Eldon — wpadł jej w słowo Canidy. — Idź sobie na spacer, chcielibyśmy z panią zostać sami. Ani Baker, ani Cynthia nie wydawali się być rozbawieni. — Czy komandor będzie tu jutro rano? — zapytał Baker. — Od dziewiątej. — W takim razie przyjadę parę minut po dziewiątej. Jest jakiś samochód? — Potrzebujesz kierowcy? — Tak, poproszę. — Powinien być w kuchni. — No to zbieram się do domu. Dobranoc, Canidy. Dobranoc, Cynthio. — Dobranoc — odparł Canidy. — Nie wiem tylko, jak będzie z moją nocą. Już się odzwyczaiłem zasypiać bez twojego towarzystwa. — Od tej chwili jest twój, Cynthio. — Duszą i ciałem, moja pani — patetycznie oświadczył Canidy, kładąc rękę na sercu. — Och, zamknij się wreszcie, Dick — powiedziała Cynthia, ale nie była w stanie stłumić uśmiechu. Baker wyszedł z pokoju. — Przykro mi z powodu śmierci Chesty’ego — powiedział Dick, kiedy Baker zamknął za sobą drzwi. — To był wylew. W dniu, kiedy zaczęła się wojna. — Wiem, jak wiele dla ciebie znaczył. — Co chcesz przez to powiedzieć? — nastroszyła się Cynthia. — To, co powiedziałem i nic więcej — odparł. — Wiadomo już coś o Jimmym? — Ani słowa. Przyszedł tylko jeden list do ciotki Barbary, który wysłał na jakiś tydzień, czy dziesięć dni przed wojną. Wyglądała na szczerze zmartwioną, ocenił Canidy.

— A co się tu dzieje? — Tego się zapewne będziesz miał szansę dowiedzieć rano. — A co ty masz z tym wszystkim wspólnego? — Potrzebujesz czegoś? — zapytała, ignorując jego pytanie. — Może coś do jedzenia? — Zjadłem kanapkę w pociągu. Pytałem, co ty masz z tym wszystkim wspólnego. — No tak, wiedziałam, że będą z tobą problemy. Czy to naprawdę nie może poczekać do rana? — Jak ci odpowiem, że nie, to powiesz, że i tak będzie musiało, zgadza się? — Zgadza się — uśmiechnęła się. — Chcesz coś teraz, czy mogę cię już odprowadzić do twojego pokoju? — Jest tam telefon? — Po co ci telefon? — Chcę zadzwonić do ojca. — Nie powinieneś tego robić, Dick. — Widząc wzburzenie na jego twarzy, szybko dodała: — Twoja obecność tutaj wynika z bardzo ważnych powodów. Jutro dowiesz się z jakich, ale te same powody sprawiają, że nie wolno ci wysyłać żadnych listów, dzwonić, ani się z nikim spotykać. Nikomu nie wolno wiedzieć, że tu wróciłeś… — Jezu! Toż to jakiś absurd! — Przykro mi, ale właśnie tak się sprawy mają. Wstał i ruszył do drzwi biblioteki. — Miło było cię znów widzieć, Cynthio. — Poza tym nie wolno ci opuszczać posiadłości. Zatrzymał się. — Stąd ci tajniacy? — zapytał, wskazując kciukiem w kierunku bramy. — Słuchaj, Dick, mogę cię połączyć z ojcem, ale musisz się zgodzić na pewne ograniczenia. Nie wolno ci powiedzieć, że jesteś tutaj. I będziesz musiał się ograniczyć po prostu do powiedzenia mu dzień dobry, niewiele więcej. Będę słuchała twojej rozmowy. Rozłączę cię natychmiast, jeśli powiesz coś nie tak. Spojrzał na nią wściekle, ale po chwili zamknął drzwi i podszedł do niej.

— Chcę tylko mu powiedzieć, że wróciłem do kraju i jestem cały, nic więcej. Może być? — Pewnie. Poczekaj chwilę, żebym mogła się połączyć i podnieś słuchawkę w salonie. Masz numer? — Jasne. — Dobrze. Poczekaj minutę i podnieś słuchawkę — powiedziała, wychodząc z biblioteki. Kiedy podniósł słuchawkę, ojciec już był na linii. Powiedział mu, że wrócił do kraju i jest bezpieczny, ale nie ma pojęcia, kiedy mu pozwolą pojechać do domu. — Było u mnie FBI — poinformował go ojciec. — Wypytywali o ciebie i Erika Vollmera. Nie wiesz o co tu może chodzić? — Nie mam pojęcia, tato. Może myślą, że szpieguje tam w Maroku. — Zapewniłem ich, że nie żywię najmniejszych podejrzeń co do jego charakteru czy uczuć patriotycznych — powiedział wielebny Canidy. Kiedy się pożegnali, Cynthia pojawiła się w bibliotece. — Chodź, zaprowadzę cię do pokoju. Bez słowa ruszył za nią po schodach. U drzwi do sypialni na przeciwko głównej sypialni, dotknęła jego ramienia. — Dick, naprawdę bardzo się cieszę, że wróciłeś cały i zdrowy z Chin. Wspięła się na palce i pocałowała go szybko w policzek. — Dobranoc. I szczęśliwego Nowego Roku. Pocałunek oznaczał dwie rzeczy: po pierwsze, mimo wszystkich wzajemnych uszczypliwości, lubiła go. I po drugie, o igraszkach w łóżku mógł zapomnieć. Znał już ten typ pocałunku. 4 Waszyngton 1 stycznia 1942 roku Rano obudziła go czyjaś ręka, natarczywie potrząsająca jego ramieniem. Otworzył oczy i zobaczył nad sobą ogorzałą twarz

marynarza w mundurze z naszywkami starszego bosmana. — Dzień dobry, panie Canidy — przedstawił się marynarz. — Jestem bosman Ellis. Pomyślałem sobie, że będzie pan miał ochotę na kawę. Kiedy się pan ze wszystkim uwinie, na dole na pana czekają. — Dziękuję — odparł. Spojrzał na zegarek, była dziewiąta rano. — Co za oni? — Komandor, pan Baker i panna Chenowith. — Daleko was zaniosło od morza, bosmanie. — Prawda? — uśmiechnął się Ellis. — Pana i komandora Douglassa też, nie? Pięć minut później Canidy zszedł do jadalni, pod której drzwiami czekał na niego bosman. Cynthia Chenowith siedziała przy stole w bluzeczce i spódnicy, które nieprzyjemnie przypominały mu ten wczorajszy platoniczny pocałunek. Ojciec Douga Douglassa był w mundurze, a Baker jak zwykle w swoim trzyczęściowym garniturze. — Witamy w domu — powiedział komandor, podając mu dłoń. — Jestem komandor Peter Douglass. — Dzień dobry panu. Komandor położył przed nim podłużne drewniane pudełko. — Zapomniał pan tego wyjeżdżając. Doug mi to przysłał, żebym panu oddał. Canidy otworzył pudełko. Wewnątrz był jego Order Smoka. — Bardzo mi przykro, że musieliśmy to załatwić w ten sposób — ciągnął komandor — ale Baker miał rację. To powstrzymało wiele niepotrzebnych pytań. A w każdym razie, pomyślałem, że chciałby pan to przesłać ojcu. W pokoju pojawiła się drobna Murzynka, wnosząc talerz z jajkami na szynce, który postawiła przed Canidym. — Pozwoliłem sobie to dla pana zamówić — wyjaśnił Douglass. — My już jedliśmy. — Dziękuję. — Mógłby pan coś przeczytać przy jedzeniu? To by nam oszczędziło mnóstwo czasu.

— Tak jest, panie komandorze. — Ellis, dajcie panu raport Hansena. Cokolwiek to było, bosman wyjął to z koperty oznaczonej wielkimi czerwonymi stemplami TAJNE. Wewnątrz znajdował się plik kartek spiętych spinaczem. TAJNE NOTATKA SŁUŻBOWA Data: 16 grudnia 1941 r. Od: P.D. Hansen Do: B.C. Baker Dotyczy: VOLLMER, Erik O rozpracowywanym OBIEKCIE uzyskano następujące dodatkowe informacje (źródła wskazane w nawiasach): (1) (od Służby Kontroli Poczty): OBIEKT prowadzi regularną korespondencję z wielebnym George’em Craterem CANIDYM, dyrektorem szkoły dla chłopców z internatem St. Paul’s w Cedar Rapids, Iowa (2) (od FBI): 1. Wielebny CANIDY jest szanowanym pedagogiem i duchownym (Kościoła Episkopalnego), który nigdy nie przejawiał sympatii wobec żadnego z państw Osi. 2. Z przesłuchania wielebnego przez FBI uzyskano następujące wiadomości: (a) OBIEKT spędził 6 (sześć) lat jako uczeń w szkole St. Paul’s i od tego czasu datuje się zażyłość w stosunkach pomiędzy nim a wielebnym CANIDYM. (b) Wielebny CANIDY zdecydowanie zaprzecza możliwości, jakoby OBIEKT mógł przejawiać proniemieckie sympatie.

(c) Wielebny CANIDY stwierdził, że najbliższym przyjacielem OBIEKTU jest jego syn, Richard CANIDY (patrz informacje BWM, poniżej), który uczęszczał razem z OBIEKTEM do szkoły, najpierw do St. PauTs, a następnie do St. Mark’s w Southboro w stanie Massachussetts. (3) (Od FBI): Przesłuchanie różnych pracowników szkoły St. Mark’s pozwoliło uzyskać następujące informacje: (a) OBIEKT uczęszczał do szkoły St. Mark’s przez dwa lata. OBIEKT nie odbiegał od reszty uczniów, nie sprawiając nadzwyczajnych kłopotów wychowawczych ani nie osiągając nadzwyczajnych wyników w nauczaniu. (b) OBIEKT został wypisany ze szkoły i oddany pod kuratelę Stanleya B. FINEA. (patrz informacje FBI poniżej). Akta szkolne OBIEKTU zostały potem przesłane do Szwajcarii, na żądanie DIE SCHULE AM ROSENBERG. (c) Najbliższymi przyjaciółmi OBIEKTU w szkole St. Mark’s byli Richard CANIDY i James M. C. WHITTAKER (patrz informacje G–2 DEPWOJ poniżej). (4) (Od FBD: Matka OBIEKTU, aktorka filmowa Monica CARLISLE (prawdziwe nazwisko Mary Elizabeth CHERNICK) odmówiła za poradą adwokata poddania się przesłuchaniu przez FBI. (5) (Od FBI): Przesłuchanie Stanleya S. FINE’A, wiceprezesa ds. obsługi prawnej Continental Studios, pozwoliło uzyskać następujące informacje: (a) Mecenas FINE jest wysoko cenionym prawnikiem i menedżerem o znanych sympatiach antyniemieckich. (b) FINE poinformował, że CARLISLE/CHERNICK z

powodów marketingowych nie życzy sobie upowszechnienia wiadomości o tym, że ma syna. FINE oświadczył, że do roku 1933 zajmował się działaniami, mającymi na celu ukrycie faktu jego istnienia (szkoła z internatem, wyjazdy na obozy letnie i inne), po czym CARLISLE/CHERNICK wbrew jego poradzie udzieliła zgody ojcu OBIEKTU na pokrycie kosztów jego dalszej edukacji w Szwajcarii. (c) FINE poinformował, że wedle jego informacji OBIEKT nie utrzymuje kontaktów z matką od 193? roku. FINE utrzymywał takie kontakty na gruncie towarzyskim do około 1940 roku. (6) (Od Biura Wywiadu Marynarki): Richard CANIDY wstąpił do Marynarki Stanów Zjednoczonych w roku 1938 jako podporucznik Marynarki rezerwy po ukończeniu ze stopniem magistra inżyniera studiów na Massachussetts Institute of Technology (wydział lotniczy). Przydzielony do szkolenia lotniczego w bazie lotnictwa Marynarki Pensacola, Floryda. Zwolniony z zajęć kursu pilotażu podstawowego z powodu posiadania zawodowej licencji pilota (samoloty lekkie, jednosilnikowe). W marcu 1939 roku przydzielony na stałe do szkoły lotniczej BLM Pensacola w charakterze instruktora pilotażu podstawowego. W czerwcu 1940 roku awansowany na stopień porucznika Marynarki. Zwolniony z Marynarki ze względu na dobro służby w czerwcu 1941 roku, w celu umożliwienia zaciągnięcia się na roczną służbę w Amerykańskiej Grupie Ochotniczej w Chinach. Obecnie przebywa w Kunming, w Chinach. (7) (Od G–2 Departamentu Wojny) James M. C. WHITTAKER wstąpił do Armii Stanów Zjednoczonych w roku 1939 jako podporucznik artylerii rezerwy po ukończeniu ze stopniem magistra zarządzania studiów na Uniwersytecie Harvarda

(wydział zarządzania). W grudniu 1939 r. przeniesiony do lotnictwa Armii. Podstawowe szkolenie lotnicze zakończył na lotnisku Randolph Field w Teksasie. Przeniesiony wraz z jednostką do służby na terenie Wspólnoty Filipińskiej. Obecne miejsce pobytu nieznane. Akta WHETTAKERA wykazują zdolność do organizowania wpływowego poparcia ze strony czynników politycznych. Znany jest fakt osobistej znajomości WHITTAKERA z prezydentem Stanów Zjednoczonych. (8) (Od Departamentu Skarbu): (a) Departament Skarbu zainteresował się OBIEKTEM, kiedy z First National City Bank w Nowym Jorku otrzymano wiadomość o przelaniu na uśpione od dawna konto należące do OBIEKTU sumy 21.545 dolarów z oddziału FNCB w Buenos Aires, w Argentynie. Po pierwszym przelewie nadeszło sześć (6) kolejnych z tego samego oddziału, łącznie na sumę 111.405 dolarów. Ostatni z nich miał miejsce 12 listopada 1941 roku. (b) Przed 12 grudnia 1941 roku, kiedy rozporządzenie prezydenta zabroniło przekazywania za granicę środków zgromadzonych na kontach prowadzonych w walucie amerykańskiej, OBIEKT pobierał środki z tego konta 9 (dziewięć) razy za pośrednictwem oddziału FNCB w Casablance, w Maroku. Łącznie pobrał z niego sumę 6.500 dolarów. (c) Z akt Policji Podatkowej wynika, że OBIEKT nigdy nie składał zeznania podatkowego i nie opłacał podatku dochodowego od osób fizycznych. (d) Jeśli OBIEKT określi się jako obywatel niemiecki, jego konto w FNCB Nowy Jork podlegać będzie konfiskacie na podstawie ustawy o mieniu osób fizycznych państw wrogich. Jeśli OBIEKT określi się jako obywatel amerykański, podlegać będzie odpowiedzialności za złamanie ustawy podatkowej, a jego konto w FNCB Nowy Jork może ulec konfiskacie na poczet zapłaty kary

pieniężnej za niedopełnienie obowiązku podatkowego. (9) Profil psychologiczny OBIEKTU (dr Homer Hungerford, ordynator oddziału psychiatrycznego Centrum Medycznego w Georgetown). Opierając się wyłącznie na udostępnionych informacjach, bez bezpośredniego kontaktu z PACJENTEM, nie jest możliwe przygotowanie wyczerpującej oceny, nie mówiąc już o profilu psychologicznym, niemniej kilka cech PACJENTA wydaje się z nich wyłaniać. Poniższe jest próbą ich przedstawienia i konsensusem, do którego doszli konsultowani w tej sprawie specjaliści. PACJENT musi odczuwać uraz na tle porzucenia w dzieciństwie i wychowywania się bez ojca, podkreślony jeszcze przez podobne zachowanie matki PACJENTA. Sądząc z treści listów, w których wyraźnie szuka aprobaty ze strony wielebnego CANIDY’EGO, zdaje się pewnym, że swe uczucia do rodziców przelał na niego. Z listów tych wynika także istnienie silnych więzi z CANIDYM i WHTTTAKEREM. Innymi słowy, osoby te stały się dla niego substytutem rodziny biologicznej, której był za młodu pozbawiony. W tych warunkach wysoka inteligencja PACJENTA, wynikająca ze świadectw szkolnych i treści listów, musiała doprowadzić do wytworzenia się u niego samowystarczalności w stopniu przekraczającym normę. Samowystarczalność ta może się objawiać się poprzez: 1. brak zaufania wobec wszystkich, którzy do tej pory nie udowodnili, że są godni jego zaufania; 2. wysoki poziom determinacji we wszelkich poczynaniach; 3. niechęć do przyjmowania i stosowania się do rad osób postronnych; 4. obojętność wobec ocen swej osoby, formowanych przez osoby postronne. PACJENT jest zapewne osobą bardzo zrównoważoną,

gdyż wszelkie problemy ze sobą musiał rozwiązać w okresie dojrzewania, który spędzał w nienormalnych warunkach. Należy tu podkreślić, że to zrównoważenie może się objawiać nadzwyczajną odpornością na wszelkie naciski ze strony otaczającej go społeczności i niechęcią do okazywania posłuchu osobom zwykle obdarzanym w społeczeństwie autorytetem. Okres formowania psychiki PACJENTA został zamknięty i jest ugruntowany, relatywnie mało lub w ogóle niewrażliwy na poważniejsze zmiany. Gdyby jednak przeszedł jakieś poważne przeżycie o charakterze traumatycznym (gdyby na przykład ktoś z przybranej „rodziny” PACJENTA dokonał czegoś, co tamten uznałby za zdradę) nie są wykluczone poważne powikłania i trudności natury psychologicznej. (10) Podsumowanie: Ponieważ OBIEKT przebywa od dłuższego czasu za granicą, w opisywanych powyżej okolicznościach, możliwa jest dalsza zdecydowana odmowa podjęcia współpracy z oficjalnymi przedstawicielami rządu USA. Z trzech osób, które mogą mieć na niego wpływ na gruncie kontaktów osobistych, dwie (CANIDY i WHITTAKER) przebywają poza granicami kraju, a trzecia, FINE, nie ma związków ze strukturami rządu federalnego. Jeśli mimo to podjęta zostanie decyzja o tym, że warto spróbować ponownie zaproponować OBIEKTOWI współpracę, pomocne mogą się okazać informacje dotyczące sytuacji prawnej jego konta w FNCB Nowy Jork. Środki zgromadzone na tym koncie są prawdopodobnie jego zyskami z prowadzonego we współpracy z Sidi Hassanem EL–FEHRUCHEM (arystokratą marokańskim) nielegalnego przerzutu walut i kosztowności z okupowanej Francji i zapewne jedynymi środkami finansowymi, jakimi rozporządza.

Z faktu, iż działalność ta jest prowadzona mimo grożącej za nią kary śmierci, należy wyciągnąć wniosek, iż OBIEKT cieszy się zaufaniem Sidi el–FEHRUCHA, co może oznaczać, że OBIEKT ma także pewne wpływy na jego postępowanie. Hansen — Gdybym się spodziewał, że mi ktoś odpowie, zapytałbym, skąd to nagłe zainteresowanie Erikiem? — zapytał Canidy, odkładając dokument. Douglass nie odpowiedział wprost. — VolImer jest dla nas tak ważny, że wysłaliśmy na Filipiny osobisty rozkaz generała Marshalla w sprawie odesłania porucznika Whittakera do Stanów przy najbliższej nadarzającej się okazji. Nie otrzymaliśmy dotąd odpowiedzi. — I co to według pana oznacza? Że już nie żyje? — Raczej, że nie można go znaleźć, albo, co też możliwe, że generał MacArthur postanowił zignorować ten rozkaz, raz jeszcze okazując swoją pogardę generałowi Marshallowi, który go wydał. A może nawet samemu prezydentowi, na którego polecenie ten rozkaz wydano? W każdym razie, w tej chwili jest pan jedyną dostępną osobą, która może sobie poradzić z Vollmerem. — Poradzić? W jakim sensie? Douglass znowu uniknął odpowiedzi. — Baker mówił, że w Chinach poprosił pana o zgłoszenie się na ochotnika do wykonania tajnego zadania o wielkiej wadze dla wysiłku wojennego, wiążącego się ze znacznym zagrożeniem życia. Czy mógłbym to pytanie powtórzyć, panie Canidy? — Baker nie powiedział ani słowa o tym, co mam robić. Czy pan mi powie, panie komandorze? — Pytanie, które panu zadałem, brzmi: czy zgodzi się pan wziąć udział w realizacji zadania w wyżej wymienionych warunkach?

— Mam jakiś wybór? Co się stanie, gdybym odmówił? — Tak czy nie, Canidy? Boże, on się zachowuje jak bohater kiepskiego filmu szpiegowskiego. W każdej takiej szmirze jest obowiązkowo scena, w której przełożony bohatera daje mu ostatnią szansę wycofania się. „Czy jesteś pewien, że chcesz przez to przejść?”. Bohater zawsze chce, ale to wcale nie znaczy, że ja też muszę. Mogę powiedzieć „nie”. — Dobra, zgadzam się. — Doskonale. Dziękuję panu. Skoro pytał pan o możliwości wyboru, mogę panu teraz powiedzieć, że w wyniku odmowy musiałbym pana wysłać na obserwację do pewnej bardzo pilnie strzeżonej instytucji zajmującej się leczeniem chorych psychicznie. Ta obserwacja mogłaby być bardzo długotrwała. W czasie wojny secesyjnej Lincoln zawiesił prawo nietykalności osobistej obywateli. Prezydent Roosevelt na to nie pójdzie, bo nie musi. Prokurator generalny znalazł furtkę. Osoby podejrzane o chorobę psychiczną i niebezpieczne dla otoczenia, nie podlegają ochronie nietykalności. Można je poddać obserwacji psychiatrycznej w zakładzie zamkniętym. Przebywają tam wtedy na leczeniu, a nie są aresztowane. Canidy i Douglass przez dłuższą chwilę w milczeniu patrzyli sobie prosto w oczy. — Canidy, ten melodramatyczny wstęp nie byłby potrzebny, gdybym mógł panu przedstawić pełne tło sprawy. Sam by pan zrozumiał wagę utrzymania całej sprawy w tajemnicy. Niestety, czego bardzo żałuję, nie mogę, a ona naprawdę wymaga utrzymania w tajemnicy. Wszelkimi środkami. On mówi poważnie, uznał Canidy po kolejnej sesji pojedynku na spojrzenia. Może to prawda, co powiadają o scenariuszach, że żaden scenarzysta nie jest w stanie wymyślić takich sytuacji jakie zdarzają się w życiu. — Tak jest, panie komandorze. — W Maroku przebywa pewien Francuz, którego musimy za wszelką cenę ściągnąć do Stanów. Jest bardzo ważne, aby jego zniknięcia Niemcy nie mogli połączyć z naszą działalnością. Gdyby do tego doszło, bez wątpienia domyśliliby się, dlaczego

nam na nim zależało. Z tego powodu musimy utwierdzić ich w przekonaniu, że ten człowiek uciekł do de Gaulle’a. — Czyli chcecie, żeby Vollmer go przeszmuglował? — upewniał się Canidy. — A ja go mam do tego namówić, tak? — Nie do końca tak — uniósł ręce Douglass. — Nie tylko jego. Z powodów, o których nie mogę się teraz mówić, zależy nam na tym, by i Sidi Hassan el–Ferruch siedział w tym po uszy. — Dlaczego? — Mamy w stosunku do niego jeszcze inne plany na przyszłość. Najlepszy scenariusz zakłada, że spotka się pan z Vollmerem, ten pana wita jak najlepszego przyjaciela i z miejsca się zgadza na namówienie el–Ferrucha do pomocy w pana sprawie. Pan Baker twierdzi jednak, że nie możemy liczyć na tak proste rozwiązanie naszych problemów i stawia raczej na najgorszy z możliwych scenariuszy. Ten, że Vollmer natychmiast po tym spotkaniu wyda was obu w ręce Gestapo. — Dlaczego miałby to zrobić? — Pomimo pochwał pod jego adresem ze strony pańskiego ojca, Baker jest przekonany, że Erik Vollmer jest w życiu doczesnym wierny tylko jednej osobie na świecie, to znaczy Erikowi Vollmerowi. — Widziałem go o wiele później, niż ty, Dick — włączył się Baker. — Nie wolno ci zapominać o tym, że kształcił się w Niemczech w okresie największego nasilenia nazistowskiej indoktrynacji, i że w znacznym stopniu jest Niemcem. Kiedy go po raz pierwszy spotkałem, jadł właśnie kolację w restauracji „U Fouqueta” w Paryżu, w towarzystwie córki niemieckiego generała dywizji. A jego ojciec jest znaczącą figurą w partii nazistowskiej. — Ale Erik jest Amerykaninem — lojalnie odparł Canidy. — Patrząc na to, jak zgrabnie wywija się od służby w niemieckiej armii, bardzo chcemy w to wierzyć — odparł Baker. — Ale to bardzo wątła podstawa, zgodzisz się? A poza tym widziałeś jego profil psychologiczny. — Tak, widziałem. Napisano tam także, że uważa mnie za brata. — Poza tym — wtrącił się Douglass — wielką niewiadomą jest

sam el–Ferruch. Musimy liczyć się z tym, że nawet jeśli nie wyda cię Vollmer, to on może to zrobić w każdej chwili. — Pomiędzy tymi dwoma ekstremalnymi scenariuszami istnieje jeszcze kilka możliwości — ciągnął Baker. — Na przykład, nawiązujesz kontakt z Vollmerem, a on mówi, że ma nas gdzieś i nie chce mieć z nami nic wspólnego, ale po starej znajomości nie wyda cię Niemcom. — To jeszcze nie najgorsza perspektywa — uśmiechnął się Canidy. — Gdzie się teraz podziewa stary dobry Erik? — O tym dowiedzieliśmy się dopiero kilka dni temu — odparł komandor. — Jest w pałacu Ksar es–Souk, w samym środku pustyni. Co zresztą daje nam nadzieję na realizację któregoś z bardziej optymistycznych scenariuszy. — Na przykład? — Przerzucamy cię do Ksar es–Souk, oferujemy Vollmerowi i paszy mnóstwo pieniędzy, żeby złapali Francuza, a Vollmerowi możliwość wydostania się z Maroka… — Złapali Francuza? — To kolejny mały problem, z którym się borykamy — wyjaśnił Baker. — Z naszych informacji wynika, że Francuz bardzo chce wrócić do swojej rodziny i zapracowuje się na śmierć dla rządu Vichy i Niemców, w nadziei, że mu na to pozwolą. Należy się liczyć z tym, że obawiając się represji w stosunku do rodziny, bardzo niechętnie opuściłby Maroko z własnej woli. — Czyli chcecie go porwać, tak? Baker skinął głową. — I co wtedy z tą jego rodziną? Baker wzruszył ramionami. — Jezu! — jęknął Canidy, zgorszony tym, co wziął za manifestację braku zainteresowania losem rodziny Francuza. — To kolejny powód, dla którego potrzebujemy w tej sprawie współpracy el–Ferrucha — dorzucił Douglass. Canidy spojrzał na niego wściekły. — Nie chodzi o to, że nas to nie obchodzi… — zaczął komandor. — Nie, skądże znowu. Tylko, że to, do czego go potrzebujemy,

jest o wiele ważniejsze i dalej bzdury w tym stylu, tak? — Zgadza się. — Jak macie zamiar w tej sytuacji wywieźć tego Francuza z Maroka? Zakładając, że uda się zrealizować jeden z tych „pomyślnych scenariuszy”? Baker spojrzał na Douglassa, pytając wzrokiem o zgodę na udzielenie odpowiedzi. Douglass pokręcił głową. — Na razie ta wiedza nie jest panu do niczego potrzebna — odparł. — A jak mam dotrzeć do Vollmera? I w ogóle do Maroka? — Przynajmniej to w tej całej historii jest dość proste i jasne — odpowiedział Baker. — Zostaniesz wysłany do naszego konsulatu generalnego w Rabacie jako dyplomata. Cynthia załatwi ci paszport dyplomatyczny, a my ci przygotujemy krótki kurs savoir–vivre’u. — Wczoraj wieczorem nie chciała mi powiedzieć, co ona ma z tym wszystkim wspólnego. Tym razem Cynthia spojrzała na komandora, pytając o zgodę. Douglass skinął głową. — W tej operacji będziesz agentem — wyjaśniła. — Każdy agent ma swojego oficera prowadzącego. Ja będę twoim oficerem prowadzącym. — I jak sobie wyobrażasz to prowadzenie mnie? — Będę się zajmowała twoimi finansami, podróżami, szkoleniem, odprawami, testamentem i w ogóle tym wszystkim, by jak najszybciej i jak najsprawniej cię tam posłać. Innymi słowy, będę za ciebie odpowiedzialna. — Na moją matkę jesteś za młoda — stwierdził Canidy. — I za ładna. — Zdaję sobie z tego sprawę, Dick — uśmiechnęła się. — No cóż, będę ci musiała wystarczyć taka, jaka jestem. — Mogło być gorzej — machnął ręką Canidy i wyglądało na to, że mówi poważnie. — A gdzie ty będziesz, Eldon, kiedy ja się będę uganiał po pustyni za Vollmerem? — Pan Baker wyjeżdża do Rabatu już jutro — odparł Douglass. — Będzie tam na pana oczekiwał. Dołączy pan do niego, gdy tylko zakończymy papierkową robotę i pańskie szkolenie.

— Przez Lizbonę i Vichy — wyjaśnił Baker. — Normalną drogą, jak każdy niskiej rangi amerykański dyplomata. Najpierw posiedzisz tydzień w Vichy, w naszej ambasadzie, gdzie będą ci wyjaśniać, na przykład, którą ręką jeść u Arabów. Gdybyśmy ci tego oszczędzili, ktoś mógłby zacząć zadawać głupie pytania. Dopiero po zakończeniu tego cyrku będziesz mógł jechać do Rabatu. Nasz tamtejszy konsulat podlega ambasadzie w Vichy, jako że Maroko jest wciąż francuskim protektoratem. Ale to chyba już wiesz sam, prawda? — Nie mam o tym zielonego pojęcia. — Nie szkodzi, dowiesz się na szkoleniu — powiedziała Cynthia. — Będziesz miał mnóstwo materiału do przyswojenia. — Bosman Ellis będzie ci towarzyszył przez cały czas. Powinien ci służyć dużą pomocą. To stary marynarz, ma mnóstwo życiowego doświadczenia — dorzucił Douglass. — I pistolet pod ręką, żeby mnie pilnować, zgadza się? Douglass spojrzał na niego. — Zgadza się. To też. 5 Kunming, Chiny 18 stycznia 1942 roku Meldowane przez obserwatorów naziemnych szesnaście Mitsubishi Ki–30 okazało się z bliska pięcioma bombowcami Ki–30 i ośmioma myśliwcami Nakajima Ki–27. — Co to za samoloty? — zapytał skrzydłowy Bittera. — Nakajima Ki–27, a co innego. Spływaj do bazy. To było pierwsze spotkanie AGO z myśliwcami wroga. Mówiono im wprawdzie, że przestarzałe Ki–27 mają gorsze osiągi niż P–40B, ale na razie to była teoria, a on miał się za chwilę przekonać, jak wygląda praktyka. Bitter poczekał, aż jego skrzydłowy zniknie na horyzoncie i dopiero wtedy odepchnął drążek, nurkując od strony słońca na japońskie samoloty. Wszczynając samotną walkę z trzynastoma

samolotami wroga, w tym ośmioma myśliwcami — gorszymi, bo gorszymi, ale jednak myśliwcami — potrzebował każdej przewagi, jaką mógł mieć nad nimi. To był szaleńczy atak, ale odciągał wyprawę od Kunmingu i wiązał osłonę, zanim doleciała nad bazę, gdzie startujące dopiero do lotu Curtissy byłyby łatwym celem nawet dla przestarzałych myśliwców. W pierwszym ataku strącił Ki–30. Seria z pięćdziesiątek trafiła w prawie pusty zbiornik paliwa w lewym płacie i spowodowała eksplozję oparów, która urwała skrzydło. Pilot nie miał żadnych szans na uratowanie maszyny. Wyprowadzając poniżej formacji z nurkowania zdążył pomyśleć, że to już jego trzeci, a kiedy minęła czerwona mgła, która na chwilę zasłoniła mu oczy, obejrzał się przez ramię. Miał na ogonie trzy japońskie myśliwce. Dwa z nich zgubił bez trudu, P–40B miał nad starymi maszynami ze stałym podwoziem dużą przewagę prędkości, ale trzecią z nich leciał naprawdę dobry pilot. Jego Nakajima był wprawdzie wolniejszy, ale dużo zwrotniejszy. Bitter chciał dalej wiązać siły Japończyków, więc nie mógł po prostu dać pełnego gazu i wynieść się stamtąd, choć na wypadek gdyby szło naprawdę niedobrze, rezerwował sobie i tę możliwość. Znurkować dużo niżej nie mógł. Jakieś dwa kilometry pod nimi zaczynały się chmury. Paskudne, burzowe chmury. Podstawa była niska — nie więcej niż sto pięćdziesiąt metrów nad poziomem lądowiska. Wlecieli w nie kilkanaście kilometrów od lotniska. Wokół zaś rozciągały się góry. Niewysokie, po pięćset, sześćset metrów, ale to już wystarczało, żeby ich wierzchołki ginęły w chmurach i żeby wlatując w nie nadziać się na którąś. Nie miał ochoty w ten sposób skończyć swej krótkiej kariery bojowej. I tak będą problemy z powrotem, bo nie wiadomo, czy nie zakryją lotniska. Prowadził więc dalej walkę, korzystając z przewagi prędkości, by trzymać Japończyka na dystans, ale trafiła kosa na kamień. Japończyk ścinał zakręty, korzystając z większej zwrotności swojego samolotu i coraz bardziej się do niego zbliżał. Próbował go zgubić, ale tamten siedział mu na ogonie. Po którymś manewrze zauważył czerwone smugi przelatujące obok jego skrzydła.

Dosyć tej zabawy, pomyślał, to zaczyna być niebezpieczne. Rzucił Curtissa przez skrzydło w strome nurkowanie i zszedł najniżej nad skłębione szaroczarne chmury, jak mu pozwalała odwaga. Obejrzał się przez ramię. Uparty myśliwiec dalej był za nim, ale odległość pomiędzy nimi była większa niż przedtem. Dobra jest, pomyślał, powinno się udać. Szarpnął drążek do siebie i otworzył przepustnicę, już po chwili czując przeciążenie, wciskające go w spadochron, na którym siedział. W kabinie zapaliła się jakby czerwona żarówka, wszystko widział na czerwono. Po chwili czerwone światło zgasło, wszystko z kolei nabrało odcieni szarości, robiło się coraz ciemniej, jakby nagle zaszło słońce. Czuł krew odpływającą z głowy, czuł przemożną siłę próbującą mu złamać kark, napinał mięśnie, pompując z powrotem krew do mózgu i modląc się, żeby go nie zamroczyło. Resztkami przytomności poczuł, że maszyna odzyskuje sterowność po przejściu przez szczyt pętli. Wracający wzrok ukazał mu Nakajimę w dole przed nim. Japończyk w porę zauważył manewr i pewnie nawet zrozumiał, czym mu on grozi, ale jego silnik był za słaby, by mógł się uratować, utrzymując za jego ogonem. Próbował wiać, wyrywając się z pętli i nurkując, by zaryzykować schronienie wśród chmur poniżej. Może by zdążył, gdyby to zrobił od razu, pomyślał Bitter, łapiąc sylwetkę Japończyka w zewnętrzny krąg celownika. Nacisnął spust. Trochę za daleko, zganił się sam, widząc jak przeciwnik uchyla się spod czerwonych strug pocisków smugowych z trzydziestek i pięćdziesiątek. Z drugiej strony, zaraz mu się schowa w chmurach. Wcisnął spust raz jeszcze. Strzelał bez przerwy, jednocześnie starając się manewrami utrzymać uciekającego wroga w kręgu celownika. Czerwone smugi zataczały dzikie kręgi, podążając za nim. Dwa smugowe na dwa zapalające i dwa przeciwpancerne, przypomniał sobie porządek taśmowania. Każda czerwona smuga oznaczała, że za nią podążają dwa inne pociski, których już nie widział. Smugi otaczały Nakajimę dość ściśle, musiał osiągnąć jakieś trafienia, ale na razie nie było widać żadnych oznak uszkodzenia czy zniszczenia japońskiej maszyny. Nagle karabiny maszynowe

przerwały. Był teraz całkowicie bezbronny, jego jedyną szansą ocalenia pozostawała przewaga szybkości. Spojrzał przez ramię. Jasna cholera, tym jednym się zająłem, zapominając o całej reszcie, zganił się w myśli. Na szczęście nie miał żadnego Japończyka na ogonie. Tamte dwa myśliwce, które zgubił wcześniej, dopiero nurkowały w jego kierunku, ale były jeszcze daleko. Kopnął orczyk i przechylił drążek, wycofując się z walki ciasnym zawrotem bojowym w lewo. Z dołu wśród czarnych chmur błysnęło coś pomarańczowoczerwonego z wianuszkiem czarnego dymu. To jego przeciwnik eksplodował. Zestrzelony czy rozbił się o skały? Będzie trzeba zaczekać na raport obserwatorów naziemnych. Pchnął dźwignię przepustnicy jak daleko się dało naprzód, zrywając plombę za pozycją startową. Silnik Allison zawył, osiągając maksymalną moc bojową, dozwoloną jedynie w bardzo trudnej sytuacji, bo silnik wytrzymywał tylko kilka minut pracy w takich warunkach. Myśliwce japońskie nikły coraz bardziej w dali, zostając z tyłu. Miał teraz ponad 300 koni mechanicznych przewagi mocy nad nimi, rzędowy silnik i chowane podwozie. Canidy mówił, że dzięki temu i blachom poszycia łączonym wpuszczanymi nitami powinien rozwijać, nawet mimo dużo większej masy, ponad sto kilometrów na godzinę więcej od Ki–27. Skrzydłowi zestrzelonego Japończyka nie byli już tak zaciekli w polowaniu na niego i widząc, że szybko się od nich oddala, przerwali pościg i wrócili do pozbawionych ich osłony bombowców. Bitter odetchnął z ulgą, uspokoił rozdygotane nerwy i ulżył silnikowi. Strącił swojego trzeciego i czwartego Japończyka, w tym myśliwiec. Życie jest piękne. Czyżby? Nagła myśl przejęła go dreszczem. W ciągu tego miesiąca, odkąd zaczęli operować z Kunming, Japończycy przekonali się, że nie będą już mogli dłużej bezkarnie bombardować chińskiej bazy i zaczęli wysyłać bombowce w osłonie myśliwców. Niecały miesiąc trwało, zanim to dotarło do ich dowództwa. Ile potrwa, zanim przekonają się, że Ki–27 nie jest przeciwnikiem dla Curtissów? I co wtedy zrobią? Zniszczenie AGO zaczynało być dla nich zapewne sprawą nie mniej priorytetową niż złamanie oporu

Kuomintangu. Nie ulegało wątpliwości, że prędzej czy później ściągną z Japonii najlepsze, czym dysponują, by z nimi skończyć. I co wtedy? Na razie Curtissy są nowe i jest ich sporo, ale co będzie za tydzień? Za miesiąc? Kiedy Japończycy ściągną lepsze myśliwce, oni mogą już nie mieć na czym się im przeciwstawić. Te rozmyślania zdawały się go przerażać bardziej, niż niedawny widok japońskiego Ki–27 na ogonie. Po powrocie Ed zalał się w pestkę i po raz pierwszy od przyjazdu wziął na noc do łóżka jedną z tłumaczek. Tuż po dyscyplinarnym wydaleniu Canidy’ego do kraju, dowództwo dywizjonu objął Doug Douglass. Doug nie przeprowadził się do przysługującego mu na nowym stanowisku pokoju, ale pozostał w starej kwaterze. Bitter, widząc smugę światła pod jego drzwiami późno w nocy, uznał, że zapewne nie zmienił też swoich nawyków. Odkąd objął dowództwo, nikt go nie widział w barze, w każdym razie pijącego. Nie zanosił też żadnego alkoholu do swojego pokoju. Pieprzony harcerzyk, pomyślał, zdjęty złością Bitter. Ledwie trzymając się na nogach, uwieszony na drobnej dziewczynie, bez pukania władował się do pokoju dowódcy. Douglass leżał sam w łóżku, pisząc coś na bloku meldunkowym przypiętym klipsem na drewnianej podkładce, którą oparł o kolana. — Ach, Romeo — drwiącym głosem odezwał się, podnosząc wzrok na Bittera i chichoczącą u jego boku tłumaczkę. — Dokąd zmierzasz, o Romeo drogi? — Mam zamiar zadać ci proste pytanie — odparł, starannie wymawiając sylaby Bitter — pod warunkiem, że jesteś mi w stanie udzielić prostej odpowiedzi. Właściwie, to nawet nie miał pojęcia, jakie to pytanie, ale zawsze zdąży coś wymyślić, prawda? — Oba twoje zestrzelenia zostały potwierdzone, jeśli o to ci chodzi. Szczątki myśliwca były rozrzucone na wielkiej powierzchni, więc musiał eksplodować w powietrzu. To będzie już cztery. — Nie o to chciałem zapytać — burknął Bitter. Był jeszcze na

tyle trzeźwy, by zauważyć uśmieszek dowódcy na widok stanu, do jakiego się doprowadził i to go zdenerwowało. — Powiedziałem, że chciałem zadać proste pytanie… — A, o to ci chodzi — uśmiechnął się domyślnie Doug. — No więc, początkującym poleca się następującą technikę. Pannę kładzie się na plecach, nogi rozsuwa na boki, a potem… — Ja mówię poważnie, do jasnej cholery! — Dobra, nie wściekaj się. Wal. — Odłożył blok i ołówek. Bitter zauważył, że to wyglądało na jakiś list. — Dlaczego Canidy stchórzył? Pytanie wyraźnie zaskoczyło Douglassa. — Zdaje się, że mieliśmy o tym nie rozmawiać, prawda? — Chcę wiedzieć dlaczego, do kurwy nędzy! — Nie mam pojęcia, Ed. — Przecież byłeś z nim tam wtedy. — Tak cię to nagle ruszyło po miesiącu? Co się stało? — Bo mnie dzisiaj cholerny strach obleciał — wyrwało się Bitterowi. — Boisz się, że następnym razem nie dasz rady? — Może? — No cóż, jeśli ci to pomoże, to nie jesteś odosobniony w swoim strachu. — Czy właśnie o to chodziło? Canidy nie dał rady? — Nie mam pojęcia, Eddier Może. — To był mój przyjaciel! — Moim nadal jest, jeśli to cokolwiek zmienia. — Pieprzony tchórz! — obruszył się przepełniony gniewem Bitter i wyszedł z pokoju Douglassa, zatrzaskując za sobą drzwi. Idąc szybko korytarzem, uzmysłowił sobie nagle, że płacze. Chinka patrzyła na niego na poły z troską, na poły z przestrachem w skośnych oczach.

XI 1 Konsulat Stanów Zjednoczonych Rabat, Maroko 20 lutego 1942 roku Z wykładów, które zafundowała mu Cynthia w Waszyngtonie i później jakiś mały, myszowaty człowieczek, który z zapałem nauczyciela szkółki niedzielnej wtłaczał mu w głowę w ambasadzie w Vichy wiadomości, Canidy poznał całą złożoność sytuacji, która rządziła działalnością rabackiego konsulatu. Maroko było protektoratem francuskiego rządu kolaboranckiego w Vichy. W Vichy karty rozdawali Niemcy. Stany Zjednoczone były w stanie wojny z Niemcami, ale ani Stany Zjednoczone, ani Niemcy nie były w stanie wojny z Francją. Po podpisaniu zawieszenia broni z Niemcami w Compiegne, 22 czerwca 1940 roku, Francja (to znaczy jej nieokupowany sektor ze stolicą w Vichy) była — formalnie rzecz biorąc — państwem neutralnym. W konsekwencji, zarówno Niemcy, jak Stany Zjednoczone miały swoje ambasady przy rządzie Vichy, a na terenie Francji oraz jej terytoriów zależnych utrzymywały placówki dyplomatyczne i konsularne. Przedwojenna ambasada w okupowanym Paryżu pozostawała od 10 grudnia 1941 roku, kiedy Stany Zjednoczone i Niemcy znalazły się w stanie wojny, już całkiem pusta, nawet bez szkieletowej obsady. Vichy, mała prowincjonalna mieścina, uzdrowisko, którego nikt by nie znał, gdyby butelkowana tam woda mineralna nie miała właściwości leczniczych, stała się nagle stolicą kadłubowej Francji. W Vichy i w siedzibach konsulatów

amerykańscy dyplomaci na co dzień spotykali się ze swoimi wrogami — odpowiednikami z placówek dyplomatycznych państw Osi. Spotykali się z nimi na ulicy, na przyjęciach dla korpusu dyplomatycznego, balach. Akty wrogości były w takich przypadkach bardzo źle widziane, odczytywane jako dowód nieokrzesania. Generalną zasadą było zatem ignorowanie się nawzajem, by unikać zadrażnień. Pamiętać jednak należało o tym, że w roku 1942 Francuzi byli pod daleko większym wrażeniem sukcesów armii niemieckiej i jej sojuszników, niż Anglików, Amerykanów i pomniejszych ich sojuszników, na przykład Holendrów. Wszyscy oni brali przecież w skórę na każdym kroku i nic dziwnego, że Francuzi, którzy zaznali tej potęgi na własnej skórze, nie byli skorzy do pójścia na rękę dawnym aliantom, jeśli miało to rozdrażnić Niemców. Było to zresztą powszechne podejście — jedynym przejawem zorganizowanego oporu przeciw okupacji ze strony Francuzów był pewien chudy, wysoki generał z olbrzymim nosem, który uciekł do Londynu. Tam obwołał się wodzem Wolnych Francuzów i czas spędzał głównie na uprzykrzaniu życia swym gospodarzom, na czele garstki wojskowych, którzy zdołali uciec przez Kanał. Canidy usłyszał, że w Maroku mało kto poważnie traktuje generała de Gaulle’a i jego Wolnych Francuzów. W Maroku, ostrzegał go urzędnik z Vichy, francuska neutralność jest z konieczności jeszcze bardziej proberlińska, niż tutaj. Jedyna nadzieja w tym, że Francuzi to ludzie cywilizowani, więc zawsze można było liczyć na to, że ich stosunek do Amerykanów będzie nadal poprawny, a czasem nawet przyjacielski — choć zwykle nie na pokaz. Canidy pojechał pociągiem z Vichy do Marsylii, a stamtąd statkiem z wielkimi francuskimi flagami wymalowanymi na burtach — całą noc oświetlonymi specjalnymi reflektorami — do Casablanki. Dzięki dyplomatycznemu paszportowi bez problemu i szybko przeszedł przez kontrolę celną, a konsul wysłał po niego Forda. W konsulacie powitał go asystent konsula generalnego, który z kolei przedstawił go zebranym w holu członkom personelu

placówki. Jednym z ostatnich, których poznał, był szef referatu wizowego, konsul Eldon C. Baker. Uścisnął mu rękę i przedstawił się, jakby go po raz pierwszy w życiu widział. — Czy pan Dale już rozmawiał z panem na temat pana Canidy’ego? — zapytał Bakera asystent. Pan Dale był wicekonsulem generalnym. — Tak, mówił — odparł Baker głosem nie zdradzającym ani krzty entuzjazmu. — Poprosił mnie także, bym przyjął pana Canidy’ego na współlokatora. Czasowo — podkreślił. — Oczywiście, z przyjemnością zastosuję się do prośby pana Dale’a. Canidy gorąco mu za to podziękował. — I pewnie będę musiał pana ze sobą wozić, dopóki nie dostanie pan własnego samochodu? — Obawiam się, że tak — przyznał Canidy. — Proszę tu być punktualnie — podkreślił — o piątej. Teraz muszę się już zająć swoimi obowiązkami. Canidy podziękował z całym entuzjazmem początkującego dyplomaty, który doznaje zaszczytu ze strony starszego, bardziej doświadczonego kolegi. Został za to nagrodzony słabym uściskiem dłoni. Mieszkanie leżało w samym centrum miasta, niedaleko od pałacu królewskiego. — Poza nami wszyscy tutaj pracują w łączności — powiedział Baker, kiedy zamknął za nimi drzwi. — Miejscowi szpicle są przyzwyczajeni do tego, że ludzie wychodzą stąd i przychodzą o najdziwniejszych porach. Kiedy Canidy się już zagospodarował, przeszli do rzeczy. — Na ile się mogłem dowiedzieć, Vollmer nadal przebywa w Ksar es–Souk. To informacja od majora Berry’ego, naszego attache wojskowego. Ponieważ jednak major Berry to żałosny dupek, nie dałbym za nią głowy. Skoro jednak nie mamy innych informacji, musimy wierzyć, że Vollmer istotnie nadal przebywa w Ksar es–Souk. — Jak to daleko stąd? — Nie powiedzieli ci? — Baker był wyraźnie rozdrażniony tym

niedociągnięciem. — Pokazali mi to na mapie, ale nikt nie mówił, jak się tam dostać ani ile to czasu zajmie. Baker sięgnął do szuflady biurka po przewodnik Michelina i mapę samochodową. Uprzątnął naczynia z blatu i rozłożył ją. — Powiada się, że jedyne, co Francuzom się kiedykolwiek udało, to przewodniki Michelina. My jesteśmy tu — pokazał — a tu jest Ksar es–Souk. Czytasz po francusku? Canidy pokręcił głową. — Według legendy mapy droga z Ouarzazate do Ksar es–Souk jest jednopasmowa, gruntowa i nieprzejezdna po deszczu. — No to pięknie. Zaraz, po deszczu? To na pustyni deszcz pada? Dla mnie pustynia kojarzy się z morzem piaszczystych wydm. — Wydmy są bardziej na południe. Tu pustynia to po prostu pustkowie, połać całkiem jałowej ziemi. I od czasu do czasu pada na niej deszcz. — A gdzie jest ten żabojad, którego szukamy? Baker zawahał się przez chwilę, zanim odpowiedział. — Tutaj — wskazał na mapie. — Między Benahmed a Oued– Zem. W kopalniach fosfatów. Nazywa się Grunier. Louis Albert Grunier. Baker ponownie sięgnął do szuflady i wyjął z niej kilka fotografii. Przedstawiały one niezbyt zdrowo wyglądającego mężczyznę w okrągłych okularach. Nie miał więcej niż 35 lat, ale już łysiał. — Wykonano je nieco ponad dwa lata temu. W Kongo Belgijskim. Do tej pory na pewno stracił więcej włosów i jeszcze bardziej wychudł. — A co on robił w Kongu? — To inżynier górnik. — I chcemy wiedzieć, co robi, tak? — Nie twój interes. — Dobra — obrócił sprawę w żart Ganidy, teatralnie wzruszając ramionami. — W ogóle mnie to nie obchodzi. — I tak trzymać, Dick. Tak trzymać — odparł Baker z czymś, co można było wziąć za cień uśmiechu na ustach.

— To właściwie co mam robić, poza przytakiwaniem konsulowi i okazywaniem radości na widok dawno nie widzianego przyjaciela? Baker spojrzał na Canidy’ego, jakby upewniając się, czy mówi serio. — Masz tu do roboty znacznie więcej. Canidy uniósł brew w geście szczerego zdumienia. — Poza tym, co już wiesz o naszej działalności w Maroku, jest jeszcze kilka spraw, o których się dowiesz w swoim czasie. Musimy tu działać trochę subtelniej, niż to my, Amerykanie, mamy w zwyczaju. Nie jesteśmy tu, jakby to powiedzieć, serdecznie witani. A najważniejsze jest to, by za wszelką cenę ukryć przed Francuzami i Niemcami nasz związek z nagłym zniknięciem pana Gruniera. To właśnie dlatego musimy pozyskać życzliwość paszy Ksar es–Souk. On ma możliwości, by zrobić za nas to, do czego my sami nie jesteśmy zdolni. Pomimo to nie chciałbym być zmuszony mówić mu, jak bardzo zależy nam na Grunierze. Tego typu świadomość rodzi niepotrzebne pokusy i naraziłaby Gruniera na los bardzo cennej ruchomości, którą można wypuścić na rynek i poczekać na lepszą ofertę. Zamiast tego podsuniemy mu inną wiadomość, która, jeśli na nią spojrzeć niewprawnym okiem, jest nawet bardziej kusząca. — Jaką? — Dowódcą bazy Marine Nationale w Casablance jest pewien stary choleryk, wiceadmirał Jean — Philippe de Verbey. Niektórzy twierdzą, że jest szalony. W każdym razie dawał do zrozumienia, że nie miałby zbyt wiele przeciw temu, by „tymczasowo” porzucić swoje dowództwo i przyłączyć się do Wolnych Francuzów w ich walce przeciw boszom. Te sygnały dotarły do Murphy’ego, a za jego pośrednictwem do mnie. Oczywiście, obaj nie omieszkaliśmy zauważyć, że ponieważ de Verbey jest starszy stopniem od de Gaulle’a, to on powinien objąć dowodzenie tym cyrkiem. De Gaulle nie należy do najpopularniejszych figur w Londynie i Waszyngtonie… Rozumiesz? — Mniej więcej. Z tego, co mówisz, wynika, że w Maroku i we

Francji de Verbey jest grubą rybą, a Grunier płotką. Za to w Waszyngtonie najbardziej liczy się Grunier, ale i de Verbey się przyda jako kij na de Gaulle’a, tak? — Zgadza się. — W każdym razie Verbey będzie tylko zasłoną dymną? — Znowu racja. Szybko się uczysz. Będzie jeszcze z ciebie dyplomata. — Dziękuję, nie skorzystam. — Po de Verbeya przypłynie okręt podwodny, my to rozgłosimy, na ile tajemnica pozwoli, a całkiem przypadkiem na okręcie znajdzie się też miejsce dla biednego pana Gruniera, naszego agenta, który niestety się spalił i musiał wiać. Na szczęście jednak, akurat przypłynął okręt podwodny po admirała i szczęśliwym zbiegiem okoliczności znalazło się na nim miejsce i dla niego. — Strasznie to pokrętne. Po co ta szopka? — Żeby utrzymać paszę Ksar es–Souk, który jest bardzo inteligentnym i wścibskim człowiekiem, z dala od rzeczywistego celu naszej wyprawy. No i, oczywiście, Francuzów i Niemców, gdyby się połapali w tym, co robimy. Zwrócimy się więc do paszy z prośbą o dostarczenie admirała w wielkiej tajemnicy na nasz okręt, który będzie czekał kilka mil na zachód od Safi. Co do tego, ile ta jego pomoc będzie nas kosztowała, będziemy się jeszcze targować. Przewiduję, że skończy się na sumie około stu tysięcy dolarów. — A co z Grunierem? — Tu wchodzisz na scenę ty i twój zbłąkany przyjaciel, Vollmer. Pasza zajmie się admirałem, a w tym czasie ty i Erik porwiecie Gruniera. — Cudownie. — Wiedziałem, że ci się spodoba. — A co Erik z tego będzie miał? — Może bezpiecznie wracać do kraju i cieszyć się swoimi pieniędzmi — uśmiechnął się Baker. Nie był to zbyt serdeczny uśmiech. Dickowi aż dreszcz przeszedł po plecach. Facet naprawdę może być niebezpieczny, pomyślał. — Aha, jest jeszcze coś, co powinieneś wiedzieć. Pan Grunier wolałby

jechać do żony i dzieci, zamiast nam pomagać. Słusznie też podejrzewa, że jeśli nie będzie grzeczny, Niemcy nie będą się z nimi cackać. W związku z tym trzeba to będzie załatwić tak, żeby nie było kłopotów z rodziną. — Dobra. Kiedy zaczynamy? — Jutro. 2 Następnego dnia rano Baker pobrał z parku samochodowego konsulatu granatowego czterodrzwiowego Forda rocznik 41, do którego zapakowali dwa zapasowe koła, dodatkowo dwie zapasowe opony, pięć dwudziestolitrowych baniek z benzyną, dwudziestolitrowy kanister z wodą i skrzynię konserw. — Ten zestaw ratunkowy to tylko tak na wszelki wypadek, prawda? — zapytał Canidy. — Może się przydać — odparł Baker, okraszając tę odpowiedź rzadko widywanym u niego uśmiechem. — Już tu kiedyś byłem i z własnego doświadczenia mogę ci powiedzieć, że Michelin używa określenia „droga jednopasmową, gruntowa, nieprzejezdna po deszczu” jako eufemizmu na określenie ścieżki wydeptanej przez wielbłądy. Wcale bym się nie zdziwił, gdybyśmy zużyli wszystkie zabrane opony i koła. Mam tylko nadzieję, że woda i puszki nie będą nam potrzebne. Kilka kilometrów za Marakeszem droga przeszła z dwupasmowej asfaltowej w jednopasmową, a kawałek dalej, na stromym podjeździe prowadzącym z wybrzeża atlantyckiego ku przełęczom, pozwalającym pokonać Atlas, skończył się asfalt. Droga była coraz bardziej stroma, wiła się jak wąż i niedługo potem przestała być już nawet bita. Mimo to panował na niej spory ruch i co chwila musieli zjeżdżać na bok, by na mijankach przeczekać nadjeżdżający z naprzeciwka autobus czy zdążającą do Marakeszu ciężarówkę. Do przełęczy Tizi–n– Tichka dojechali dopiero o wpół do piątej. Stamtąd droga prowadziła już w dół, cały czas zjeżdżali na niskim biegu drogą równie stromą, krętą, wąską i wyboistą. Po zmroku osiągnęli

Ouarzazate, w którym skręcili z „szosy” na drogę do Ksar es– Souk. Zatrzymali się na noc w hotelu „Des Chasseurs” w Ouarzazate, gdzie pod pieczone jagnię wypili dwie butelki zadziwiająco dobrego marokańskiego burgunda i poszli spać. Pokoje były urządzone bardzo skromnie, ale czyste i wygodne. Ouarzazate opuścili wczesnym rankiem, a do Ksar es–Souk dotarli tuż po czternastej. Pałac był o wiele większy, niż Canidy sobie wyobrażał. Była to rzeczywiście olbrzymia budowla. Na podmurówce z wielkich kamieni stało coś, co wyglądało jak forteca krzyżowców, zbudowana z dużych bloków wysuszonej na słońcu gliny. Całość przypominała raczej warownię, niż pałac, którego się spodziewał, słysząc tę nazwę. Kiedy podjechali bliżej, zza fortecy wyłoniła się grupa zamaskowanych jeźdźców. Podjechali do nich, otoczyli samochód i jechali wokół niego, kiedy podskakując na wybojach zbliżał się do muru obronnego. — Berberowie — wyjaśnił Baker. — To biali, nie semici, jak reszta Arabów. Rzuciło ci może w oczy coś jeszcze? — Owszem. Człowiek spodziewałby się po nich raczej skałkówek i kindżałów, niż Thompsonów i erkaemów Browninga. — Nie o tym mówiłem. Chodziło mi o to, że jesteśmy otoczeni. Teraz nie możemy się wycofać, nawet gdybyśmy chcieli. Canidy rozejrzał się dookoła. Baker miał rację. Wokół jechało może pięćdziesięciu jeźdźców, wszyscy uzbrojeni po zęby w nowoczesną broń, zamaskowani i na doskonałych koniach. Kiedy zbliżyli się do pałacu, zobaczyli obrazek jakby żywcem wyjęty z podręczników historii — wokół muru obronnego rozłożone było miasteczko, wyglądające równie średniowiecznie, co sama forteca. Przez furtkę, a potem bramę w murze Canidy zauważył drugi mur wewnątrz. Do bramy dojechała z nimi tylko mniejsza grupka jeźdźców, reszta pozostała za murem. Kiedy zatrzymali się przed bramą, jeźdźcy powoli krążyli dookoła nich. W końcu Baker, jakby z namysłem, wrzucił bieg i ruszył ponownie naprzód, wjeżdżając w bramę.

Za bramą ich oczom ukazał się biegnący dookoła właściwego pałacu drugi mur, wysoki na pięć, sześć pięter, spoza którego wystawały dachy pałacu. Druga brama była zamknięta, więc musieli się tu zatrzymać. Jeden z Berberów zsiadł z konia, podszedł do samochodu i zapytał ich znośną francuszczyzną, z czym przybywają. Baker podał swój dyplomatyczny paszport i poprosił o audiencję u Jego Ekscelencji paszy Ksar es–Souk. Berber udał, że nie rozumie. Impas trwał, dopóki przez bramę za nimi nie wjechała kolejna grupa ośmiu jeźdźców. Dwóch z nich nosiło na swoich zawojach złote sznury, oznakę przynależności do wyższej grupy społecznej. Obaj trzymali w rękach angielskie dubeltówki, ale pozostałych sześciu miało Thompsony i nie spuszczało wzroku z samochodu i jego pasażerów. — Kim jesteście i co was sprowadza? — zapytał doskonałą francuszczyzną jeden ze szlachetnie urodzonych. — Nazywam się Baker. Jestem amerykańskim urzędnikiem konsularnym. Czy mogę zapytać, z kim mam przyjemność? — Co tu robicie? — zapytał wysoki Marokańczyk, ignorując pytanie Amerykanina. Baker poznał głos Sidi Hassana el– Ferrucha. — Przybyłem poszukując paszy Ksar es–Souk. Miałem nadzieję, że Jego Ekscelencja udzieli mi audiencji. — Tak? Być może. — Domyślam się, że mam zaszczyt rozmawiać z samym paszą. Nie tak dawno temu, w Paryżu, miałem możność korzystać z gościnności Waszej Ekscelencji. — Jakże mógłbym zapomnieć, panie Baker? — odparł Sidi, zdejmując zasłonę z twarzy. Niewiele to zmieniło, bo jego twarz była równie nieprzenikniona jak maska. — Rozumiem, że przejeżdżał pan w pobliżu i postanowił wpaść z towarzyską, kurtuazyjną wizytą? Baker uśmiechnął się. — Niekoniecznie, Wasza Ekscelencjo. Jak już mówiłem, możliwość odbycia z Waszą Ekscelencją rozmowy będzie dla mnie zaszczytem. A także — zawiesił głos na chwilę — z

pańskim przyjacielem, panem Erikiem Vollmerem. — Nie ma tu nikogo o takim nazwisku. W tej samej chwili odezwał się po arabsku drugi ze szlachetnie urodzonych: — Znam tego drugiego. Wychowywaliśmy się razem od dziecka. Nazywa się Dick Canidy. Canidy nie zrozumiał ani słowa, ale rozpoznał głos i usłyszał swoje nazwisko. — Złaź z tego konia, Erik, bo jeszcze spadniesz — powiedział po angielsku. Vollmer ściągnął z twarzy zasłonę i uśmiechnął się promiennie. — Canidy, co ty tu, do cholery, robisz? Po czym zsiadł z konia, podbiegł do Dicka z rozłożonymi rękami i padli sobie w ramiona. 3 To, że Sidi zaprosi obu Amerykanów do pozostania w pałacu, nie ulegało kwestii. Pasza bardzo poważnie podchodził do nauk Koranu, który nakazywał serdecznie traktować przyjaciół swoich przyjaciół. Poza tym obecność Amerykanów na tym pustkowiu niezmiernie go intrygowała. Na razie postanowił jednak zwlekać i nie dać po sobie poznać, jak bardzo jest zaintrygowany. Powitania obu przyjaciół ograniczył do niezbędnego minimum, po czym zabrał Erika do swoich komnat, by tam się umył i przebrał po porannym polowaniu. Służącemu polecił zaprowadzić Amerykanów do pokojów gościnnych, by i oni mogli dokonać toalety po podróży. Obiad miał być podany w ogrodzie, za dwie godziny. Wino do posiłku będzie podawane niewiernym, ogłosił, po czym z łobuzerskim uśmiechem dodał, że również i tym z wiernych, którzy zdecydują się przymknąć choć na chwilę oko na niektóre z nauk Świętej Księgi, co do których boskiej inspiracji można mieć pewne zastrzeżenia. Widok Vollmera wchodzącego do jego pokoju pół godziny

później, z butelką wina w ręku, nie zdziwił Canidy’ego ani trochę. Zdziwiło go co innego — intensywność własnej radości na widok przyjaciela po tylu latach. Minęło sporo czasu, zanim przypomniał sobie, że nie przyjechał tu w celach towarzyskich. — Nie nudzi ci się tu? — zapytał. — Ładna sceneria, ale na dłuższą metę… — Nie. — Odpowiedź była krótka, zdecydowana i wyraźnie nieufna. — No tak, pewnie przy szmuglu masz sporo zajęcia. W oczach Vollmera zagościł nagły chłód. — Wiesz coś o tym? — zapytał. Canidy skinął głową. — I wiem coś jeszcze — dodał. — Niemcy zrobią z tym pewnego dnia porządek. — No i? — No i co wtedy? — Macie dla mnie jakąś propozycję? — To było bardziej stwierdzenie, niż pytanie. — Co proponujesz, Dick? — Jego głos twardniał w miarę wypowiadania tych słów. — Potrzebujemy cię. — I co z tego? — Więc kiedy Baker będzie ci składał propozycję, bierz co możesz, póki dają. Jego oferta będzie, oczywiście, zapewniała także bezpieczny wyjazd stąd. Do domu. No i załatwienie sprawy z urzędem podatkowym. — A co mam zrobić w zamian za tę szczodrość pana Bakera? — zapytał rzeczowo Vollmer. — Nie mówiłem ci nigdy, że nie ma czegoś takiego jak darmowy lunch? — Wielkie dzięki, przyjacielu. — Baker ci to sam powie. — Nie wątpię. *** Do posiłku zasiedli w cieniu ukwieconego drzewa, którego nazwy Canidy nie mógł sobie przypomnieć. Służący wnieśli na tacach skwierczące kawałki baraniny, obłożonej cebulą i ziarnami pieprzu. Zsunęli je na przyniesione chwilę wcześniej

półmiski wypełnione świeżo gotowanym ryżem. Wokół stały także talerze z owocami i kosze z pieczywem. Wino okazało się bardzo przyzwoitym rocznikiem Chateau Figeac. El–Ferruch poprosił, by zaczynali bez niego, więc kiedy przybył, Amerykanie siedzieli już przy stole. Pasza miał na sobie zdobny bardzo pracochłonnymi haftami kaftan i przybył w towarzystwie swego wielkiego senegalskiego ochroniarza. W postawie wysokiego Marokańczyka czuć było siłę i władzę. W jego oczach widać było, że potrafi być bezwzględny. I jest w tym samym wieku, co my obaj z Erikiem, albo i młodszy — pomyślał Canidy. Kiedy pasza przywitał każdego gościa z osobna, Baker podał mu niewielki pakunek. — Mam nadzieję, że Wasza Ekscelencja zaszczyci nas przyjmując ten skromny dar. — Oczywiście, dziękuję bardzo — powiedział el–Ferruch, wyciągając rękę po pakunek. Powiedział przy tym coś po arabsku i wielki Murzyn szybko wyszedł z pokoju. Otworzył pudełeczko. Wewnątrz znajdował się zegarek. — Wspaniały — odparł, ale trudno się było w jego głosie doszukiwać entuzjazmu. — Wasza Ekscelencja zdążył już zapewne zauważyć — powiedział Baker — że to zegarek pilota. Przy czym, pozwolę sobie zwrócić uwagę Waszej Ekscelencji, że jest to zegarek produkcji amerykańskiej. El–Ferruch przyjrzał się baczniej zegarkowi. — To pierwszy egzemplarz, jaki wyszedł z fabryki, Wasza Ekscelencjo. Na pokrywie koperty znajdzie Wasza Ekscelencja numer seryjny jeden. — Nadzwyczajne — stwierdził pasza, ale nadal próżno by w jego głosie szukać zachwytu. — Ile takich zrobiliście na podarki dla tubylców, których chcecie kupić? — W fabryce zamówiono ich dwieście tysięcy. I nie na podarki, ale dla załóg naszych samolotów. A pierwszy z nich producent wręczył prezydentowi Rooseveltowi. — Dwieście tysięcy? Zaraz, przecież ten ma numer jeden? — Prezydent uznał, że raczej nie ma szans na to, by kiedyś

zasiąść za sterami którejś z naszych maszyn bojowych i potrzebować tego zegarka, lecz jest przekonany, że Waszej Ekscelencji przyda się on bardziej niż jemu. — Życzliwość pana prezydenta mnie przytłacza — odparł Sidi kwaśno, ale tym razem widać było, że naprawdę zrobiło to na nim duże wrażenie. — Kiedy będzie pan wyjeżdżał, poproszę pana, by przekazał pan prezydentowi prawdziwe dowody mojej wdzięczności. — Będę zaszczycony, Wasza Ekscelencjo. W tej chwili pojawił się Senegalczyk, niosąc dwa przedmioty owinięte w jedwab i obwiązane ozdobnymi sznureczkami. Wręczył je el–Ferruchowi, który z kolei pochylił się nad stołem i wręczył je Bakerowi i Canidy’emu. — Przyjmijcie na razie, proszę, skromne podarki, które przeznaczyłem dla was, panowie. Wewnątrz jedwabnych zawiniątek kryły się przepięknej roboty kindżały. Na zakrzywionych głowniach pysznił się cudownie regularny, prążkowany wzór prawdziwej damasceńskiej stali, a rękojeści i pochwy wykonane były z inkrustowanej złotym drutem srebrnej blachy. — Pańska hojność mnie przytłacza, Wasza Ekscelencjo — odparł Baker. — Dziękuję — powiedział po prostu Canidy. Nie silił się na więcej, ale naprawdę doceniał gest gospodarza. Te kindżały, które pasza rozdawał, jak przedstawiciel Remingtona skautowskie scyzoryki, były warte fortunę. — A teraz, moi panowie, pozwólcie, że zaproponuję, byśmy się wzięli do jedzenia. Sprawę, z którą przyjeżdżacie, omówimy później. *** — No więc, panowie? — zapytał wreszcie Sidi Hassan, patrząc na Eldona Bakera. Naczynia już uprzątnięto, jedzenie, poza owocami, także. Zadając pytanie Sidi powoli gładził swoimi długimi, chudymi palcami kieliszek porto, które było stare, jeszcze zanim on się urodził. Baker uśmiechnął się, podniósł brew i nic nie odpowiedział.

Canidy pomyślał, że pewnie chce sprawdzić, co pasza już wie, zanim zacznie opowiadać. — No więc, panowie — powtórzył pasza. Tym razem nie brzmiało to już jak pytanie. — Przejdźmy do rzeczy. Pan, panie Baker, nie jest wcale urzędnikiem wizowym, tylko siedzi pan po uszy w wywiadzie. A pan Canidy, według Erika, całkiem niedawno latał jeszcze w Chinach, by jakimś cudownym zrządzeniem losu nagle znaleźć się aż tutaj. I to w pańskim towarzystwie, co budzi podejrzenie, że obaj panowie robicie w tym samym biznesie. Poza tym podejrzewam, że to właśnie znajomość pana Canidy’ego z Erikiem stała za decyzją o ściągnięciu go z Chin do Maroka. — Proszę mówić dalej — zachęcił Baker. — Nie przypuszczam, by moja skromna osoba i moje kilka wielbłądów przedstawiało dla Stanów Zjednoczonych jakąkolwiek wartość, a już na pewno nie taką, która by usprawiedliwiła wszelkie trudności i wydatki, związane z umożliwieniem obu naszym przyjaciołom spotkania po latach. Oczywiście, chyba że… Chyba że szykuje się inwazja w Północnej Afryce. — Spojrzał badawczo na Bakera, ale nic nie wyczytał z jego twarzy. — Zastanawia mnie zwłaszcza panów zainteresowanie Erikiem. To wprawdzie miły chłopiec — Vollmer zacisnął wargi — ale nie mam pojęcia, na co wam się może tutaj przydać. Maroko to przecież tylko Maroko, panie Baker. Niech mnie więc pan oświeci. O co w tym wszystkim chodzi? — Źródła Waszej Ekscelencji są bardzo wiarygodne — odparł Baker. — Mogę mieć tylko nadzieję, że Francuzi i Niemcy nie korzystają z tych samych. — Nie, jeśli tylko mogę temu zapobiec — odparł śmiejąc się, ale zaraz spoważniał. — Zdziwiłbym się natomiast, gdyby się nie dowiedzieli o wizycie panów u mnie. Na pewno wyciągną z niej jakieś wnioski. — Na pewno się dowiedzą — zgodził się Baker. — To naraża mnie potencjalnie na dekonspirację. — Ależ, Wasza Ekscelencja jest już od dawna zdekonspirowany. Potencjalnie — odparł Baker z ledwie

wyczuwalną ironią w głosie. — Wasza Ekscelencja raczy szmuglować wraz z Erikiem na taką skalę, że nawet do nas to doszło. Z jakichś względów zarówno Francuzi, jak i Niemcy, uznali was obu za osoby postawione ponad prawem, bądź w jakiś inny sposób zdołaliście ich przechytrzyć, i tylko dlatego jeszcze spotykamy się tutaj. Niezależnie od przyczyny, talent przejawiany przez Waszą Ekscelencję w tej mierze sprawia, że chcielibyśmy z Waszą Ekscelencją współpracować. — Pańskie komplementy sprawiają, że staję przed trudną alternatywą. Podziękować za nie albo wydać was Niemcom. — Na pana miejscu, Wasza Ekscelencjo, sam również nie wiem, jak bym postąpił. Ale może przejdziemy od prawienia duserów do robienia interesów? — Chce pan mojej pomocy w przygotowaniach do inwazji na Północną Afrykę? — Niestety, na razie jeszcze nic na aż tak olbrzymią skalę. O ile mi wiadomo, sami jeszcze nie mamy planów takiej inwazji. Z tego, co do mnie docierało, rozważa się raczej lądowanie w Dakarze i dalsze natarcie w głąb lądu z Dakaru. — Nie wierzę. — Nie mam podstaw, by w to wątpić, Wasza Ekscelencjo. Tymczasem zaś pewien wysoki oficer francuski powiadomił nas, że pragnie przyłączyć się do swoich braci, którzy u boku aliantów walczą z Niemcami. Chcielibyśmy mu w tym pomóc. Przyślemy po niego okręt podwodny, który odwiezie go w bezpieczne miejsce. — Wysoki oficer francuski? — el–Ferruch rozmyślał na głos, badawczo wpatrując się w Bakera. — Który? Bethouard? — Spojrzał raz jeszcze na Bakera. — Czy to generał Bethouard? — Przepraszam, Wasza Ekscelencjo, ale na tym etapie jeszcze nie mogę udzielić odpowiedzi na to pytanie. — Oczekujecie, że mam wam w tym pomóc? — zapytał el– Ferruch, wyraźnie rozdrażniony. — No cóż, tak, Wasza Ekscelencjo, ale czy mogę skończyć? Pasza Ksar es–Souk władczo skinął ręką. Canidy uznał, że ten gest byłby bardziej na miejscu u

prymitywnego wodza barbarzyńców. Sidi Hassan na pewno nie był wodzem barbarzyńców. Przez większość czasu sprawiał raczej wrażenie wytrawnego polityka, gładkiego jak Talleyrand i równie skutecznego w osiąganiu zamierzonego celu jak Metternich, czy pierwszy Roosevelt. Ten gest, uznał wreszcie, miał zapewne wytrącić Bakera z równowagi i skłonić do jakiegoś pochopnego gestu lub zdania, które mogłyby mu coś odkryć. — Jak Wasza Ekscelencja wie, nasze stosunki z Francuzami są dość delikatnej natury — odparł Baker, zachowując niezmącony spokój i zawodząc nadzieje Marokańczyka. Canidy zrozumiał w tej chwili, dlaczego to właśnie Bakerowi powierzono tę robotę. — Jeśliby wyszło na jaw, że udzieliliśmy pomocy człowiekowi, którego oni uznają zapewne za zdrajcę i dezertera, nasze stosunki na pewno uległyby dalszemu zaostrzeniu. — A jeżeli ja mu pomogę, to moje stosunki z Francuzami nie ucierpią? — Jeśli Francuzi odkryją, że pan mu udzielił pomocy, to oczywiście, że ucierpią. Ale jak już mówiłem, jest Wasza Ekscelencja człowiekiem wszechstronnie utalentowanym. — Jeżeli się zgodzę wam udzielić pomocy… Co z tego będę miał? — O, zapewne ma Wasza Ekscelencja jakieś potrzeby. — Właściwie nie, panie Baker. Podstawowymi potrzebami już się zająłem. Innych mam naprawdę niewiele. Oczywiście, zawsze by się coś znalazło, bo ja wiem… Powiedzmy, tydzień sam na sam z Gretą Garbo? To by było całkiem miłe. Z drugiej strony, schodząc na ziemię, jestem pewien, że pański wielki kraj znalazłby środki na to, by nawodnić przynajmniej ten spłachetek pustyni, który widać z okien mojej sypialni. Baker przez chwilę w widocznym skupieniu się nad czymś zastanawiał. — No cóż, Wasza Ekscelencjo, za powiedzmy, sto tysięcy dolarów można by nawodnić spory jej kawałek. — Załatwione. — To nie wszystko. — Baker wyciągnął z kieszeni zdjęcie

Gruniera. — Będę potrzebował sobowtóra tego człowieka. Nie chodzi o bliźniaka, wystarczy osoba o zbliżonym wyglądzie. — Podał wysokość, wagę, kolor włosów i skóry. — Sobowtór powinien być człowiekiem, którego nikt nie będzie szukał w przypadku, gdyby mu się coś stało. — Po co on panu? — Mamy tu agenta, kogoś, na kim nam zależy. Wygląda na to, że ten agent jest spalony. Bardzo nam pomógł i nie chcemy ryzykować jego utraty, zwłaszcza, jeśli możemy w tym celu skorzystać z okrętu, który przypłynie po Francuza. — I też mi pan nie powie, o kogo chodzi? — Nie. To też Francuz, który pracuje w przemyśle strategicznym. — Jakim? — W kopalniach fosfatów. — Rozumiem. I? — On ma rodzinę we Francji. Gdyby się wydało, że pracował dla nas, mogłyby ich spotkać represje. Ale gdyby został, powiedzmy, napadnięty i zamordowany przez opryszków, którzy następnie porzuciliby ciało w rynsztoku, ukręciłoby to sprawie łeb raz na zawsze. Jezu! Eldon Baker, czarujący dyplomata, ma zamiar porwać z ulicy jakiegoś biedaka i zarżnąć go, by ukryć zniknięcie Gruniera! Zaszokowany Canidy miał na tyle rozsądku, by się nie odzywać. — Jasne. Coś jeszcze? — rzeczowo zapytał Sidi. — Na tym okręcie musi się bezwarunkowo znaleźć jeszcze jedna osoba. — Kto to taki? — Erik Vollmer. — A niby dlaczego? Lubię go i jesteśmy sobie nawzajem użyteczni… Łączą nas pewne wspólne, jak pan to nazwał, talenty. — Uśmiechnął się i milczał przez chwilę. — A do czego wam by się mógł przydać? Co wam za różnica, jeden żołnierz mniej, czy więcej? — Nie mamy zamiaru go ubierać w mundur. Mamy dla niego inną robotę, do której predestynuje go kilka cech. Jest pół–

Niemcem, mówi po niemiecku, jakby się tam urodził, poza tym zna Maroko i może uchodzić za Araba. No, w każdym razie za Berbera. Poza tym w Stanach ma bardzo dobre koneksje. A to wszystko razem sprawia, że jest dla nas bardzo cenny. — Dla mnie też. — Zdaję sobie z tego sprawę, Wasza Ekscelencjo. — Proszę mówić dalej. — Kończąc już, chciałbym, by Erik i Canidy przeprowadzili spotkanie z naszym agentem, podczas gdy pan by się zajął przerzutem do Safi francuskiego oficera. Erik, Dick i agent spotkają się tam z panem i zabiorą go na okręt podwodny. El — Ferruch obrzucił VolImera przeciągłym spojrzeniem. — Erik — zapytał wreszcie — chcesz jechać? — Myślę, przyjacielu — odparł zapytany niezwykle jak na niego poważnym głosem — że jestem nieco mniej odporny od ciebie na zarażenie niemieckością. Chyba lepiej, żebym pojechał. — No dobrze. W takim razie wróćmy do kwestii ceny. Ponoszę wielką stratę i należy mi się za nią rekompensata. Proszę przedstawić lepszą ofertę. — Sto tysięcy to chyba uczciwa cena. — Panie Baker, jeśli ma pan zamiar dalej prowadzić negocjacje z ludźmi mej narodowości, powinien pan zrozumieć, że tu już nie chodzi o pieniądze. Te pańskie sto tysięcy dolarów nie są dla mnie fortuną. Z przerzutu pieniędzy i dzieł sztuki mam ich znacznie więcej. Tu chodzi o coś zupełnie innego, o moją godność, o coś, co Chińczycy nazywają twarzą. Muszę zwrócić się z pańską propozycją do Thami el–Glaouiego, by ją zatwierdził. Muszę do niego przyjść z twarzą. — O jakiej sumie rozmawiamy? — Większej niż sto tysięcy dolarów. — Dobrze. Sto dziesięć tysięcy? — W porządku, umowa stoi. Ale to potrwa — powiedział, wstając z podłogi, na której siedzieli po turecku. — Tydzień, może dwa. Tymczasem, możemy się odprężyć. Jakie macie panowie plany na najbliższą przyszłość? — Canidy i ja wracamy jutro do Rabatu. Będziemy tam czekać

na wiadomość od Waszej Ekscelencji. — Bardzo dobrze. A przy okazji, panie Baker, czy grywa pan w szachy? — No cóż, Wasza Ekscelencjo, właściwie tak. — Tak też myślałem. Erik, panie Canidy — spojrzał na obu młodzieńców — rozumiem, że po tak długim okresie rozłąki chcielibyście pogadać gdzieś na osobności. Teraz macie ku temu okazję, a my z panem Bakerem rozegramy kilka partyjek. 4 Dowództwo sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych na Dalekim Wschodzie, Corregidor, Filipiny 23 lutego 1942 roku Do centrum łączności nadeszła pilna depesza od szefa sztabu Armii Stanów Zjednoczonych, generała armii George’a C. Marshalla, skierowana osobiście do dowódcy amerykańskich sił zbrojnych na Dalekim Wschodzie, generała broni Douglasa MacArthura. Depesza nadeszła w dwóch ratach, gdyż w czasie jej odbierania odłamek japońskiego pocisku artyleryjskiego przeciął antenę odbiorczą radiostacji, rozwiniętą na zboczach wzgórza nad Tunelem Malinta. Po jej naprawieniu Corregidor ponownie wyszedł w eter i Waszyngton powtórzył przerwaną depeszę, którą wtedy odszyfrowano i wysłano gońca z nią do generała. MacArthur wziął ją z rąk adiutanta, podpułkownika Sidneya L. Huffa, i zaczął czytać. Z rozkazu prezydenta, generał miał się jak najszybciej udać na wyspę Mindanao, by na miejscu ocenić szanse na długotrwałą obronę tej wyspy w przypadku, gdyby półwysep Bataan i wyspa Corregidor padły. Generał miał tego dokonać w ciągu nie więcej niż siedmiu dni, po czym miał się udać dowolnie wybranym środkiem transportu do Brisbane w Australii, gdzie obejmie dowództwo nad siłami Armii Stanów Zjednoczonych

na obszarze Południowo — Zachodniego Pacyfiku. Depesza nadawała mu też prawo wyboru najbardziej kompetentnego ze swoich generałów na swego następcę na stanowisku dowódcy sił amerykańskich na Filipinach. Rozkaz przyszedł w dniach, kiedy żołnierzy zaczynała napawać gorycz z powodu dowódców, w tym prezydenta i w ogóle rodaków. Te nastroje znalazły swoje odbicie w piosenkach, które śpiewano powszechnie na Skale. Ludzie pamiętali przedwojenne obietnice o mającej nadejść wkrótce po ewentualnym ataku odsieczy i porównywali je z rzeczywistością — od początku wojny nie dostali nie tylko odsieczy, ale nawet zaopatrzenia. Siły amerykańskie zostały już na dobrą sprawę rozgromione, ale nie doszło do tego na skutek niskiego morale, braku odwagi, a już na pewno nie na skutek złego dowodzenia. Przyczyną klęski było pozostawienie ich samym sobie, bez dostaw żywności, broni, amunicji, lekarstw, bez uzupełnień w sprzęcie i ludziach. Za ten stan rzeczy główną odpowiedzialność ponosił prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin D. Roosevelt, jako konstytucyjny zwierzchnik sił zbrojnych. To na nim spoczywał obowiązek zatroszczenia się o pomoc dla zaatakowanych tam wojsk i to on podjął strategiczną decyzję, by im nie wysyłać zaopatrzenia. I oto teraz ten sam prezydent wydał mu rozkaz opuszczenia wyspy, porzucenia swoich żołnierzy na łaskę losu, dołączenia do tej gromady tchórzy i zdrajców właśnie w chwili, kiedy jego ludzie najbardziej go potrzebowali. Twarz generała szarzała w miarę, jak czytał depeszę. Skończywszy, rzucił ją wściekle na stół i niespotykanie ostrym, jak na niego, tonem nakazał Huffowi odnaleźć panią MacArthur. Huff domyślił się, że w depeszy były złe wieści. Generał zawsze odwoływał się do pomocy żony, kiedy był na coś wściekły. Pani MacArthur potrafiła złagodzić jego nastrój i wypowiadane sądy, z czego generał zdawał sobie sprawę i korzystał w chwilach napięcia. Chwilę później Huff zadzwonił z wiadomością, że pani MacArthur przebywa w jednym z odgałęzień tunelu.

MacArthur udał się we wskazanym kierunku w towarzystwie pułkownika Sutherlanda. Trzy kwadranse później Huff otrzymał polecenie zwołania narady sztabowej. Kiedy oficerowie zebrali się, generał odczytał im prezydencką depeszę. Gdy skończył, oświadczył, że podjął już decyzję. W ciągu całej swojej długiej kariery wojskowej nigdy nie odmówił wykonania rozkazu. Jako oficer nie mógł tak postąpić i teraz. Z drugiej jednak strony, w ciągu całej swojej kariery wojskowej nie opuścił pola walki i nie porzucił podwładnych. Teraz też nie był do tego zdolny. Postanowił złożyć rezygnację ze stopnia oficerskiego, popłynąć na Bataan i zaciągnąć się ponownie do Armii jako szeregowy. Powiadomi panów oficerów o tym, kiedy do tego dojdzie. Po czym podszedł do swego biurka, standardowego składanego polowego biurka, jakie w Armii miał każdy oficer od kapitana w górę, i na jego chwiejnym blacie odręcznie napisał rezygnację. Teraz wynikła kwestia, komu ją dostarczyć. Według regulaminu wszelkie raporty powinny być kierowane do bezpośredniego przełożonego, który drogą służbową miał je posyłać wyżej, do ewentualnego adresata. Problem w tym, że generał MacArthur (aż do chwili przyjęcia pisma i przyjęcia zawartej w nim rezygnacji) nie miał na Filipinach ani bezpośredniego, ani pośredniego zwierzchnika. Zresztą nie tylko na Filipinach — w całej Armii podlegał służbowo wyłącznie szefowi sztabu Armii, generałowi Marshallowi. Obu dowódców dzieliła osobista animozja, ciągnąca się od czasów, gdy generał MacArthur (jeszcze wówczas brygady) wpisał podpułkownikowi Marshallowi do akt odpowiedź na jego podanie o przyjęcie do Akademii Sztabu Generalnego, której dyplom był przepustką do generalskiego stopnia. Jego zdaniem autor podania nie powinien zostać tam przyjęty, gdyż ograniczone zdolności umysłowe i niekompetencja w sprawach wojskowych sprawiają, że nie powinien nigdy otrzymać żadnego wyższego dowództwa. Mimo tej opinii Marshall nie dość, że w ogóle został przyjęty do akademii, to jeszcze

skończył ją, został generałem, następcą MacArthura na stanowisku szefa sztabu Armii i teraz ze swoimi czterema gwiazdkami siedział po prawicy prezydenta jako przełożony autora swojej opinii służbowej. Ta gwiazdka różnicy pomiędzy nimi to również „zasługa” Marshalla. Kiedy MacArthur odchodził w stan spoczynku, by zająć się organizacją i dowodzeniem armią filipińską jako jej marszałek, był generałem armii. Lecz kiedy w 1941 roku prezydent przywrócił go do czynnej służby, pozostawiono mu tylko trzy gwiazdki, sankcjonując przewagę Marshalla nad nim. Według MacArthura nie ulegało wątpliwości, że za tą depeszą także stał jego mściwy były podwładny. Chciał go zmusić do postępku, który na zawsze okryłby jego nazwisko pogardą, do złamania wszystkich świętych zasad, które w odróżnieniu od tego bladego sukinsyna wyniósł z czasów, kiedy jako kadet przechodził przez West Point. Sutherland w rzadkim odruchu odwagi zaproponował generałowi, by lepiej przemyślał całą sprawę do jutra i broń Boże, nie zawarł w odpowiedzi prezydentowi żadnych nawet aluzji do swych planów. Nie wiadomo, na co jeszcze poważyłby się szef sztabu, gdyby dowiedział się, co zamierza. Depesza z odpowiedzią zawierała w zasadzie potwierdzenie otrzymanego rozkazu, MacArthur prosił jedynie, by pozostawić mu wybór co do daty opuszczenia wyspy, gdyż jego opuszczenie Filipin, nawet w celu objęcia dowództwa nad czekającą w Australii odsieczą, jest sprawą bardzo delikatną moralnie i jej uwarunkowania powinny być starannie rozważone”. Odpowiedź z Waszyngtonu przyszła natychmiast i tym razem podpisał ją sam Marshall, potwierdzając wszelkie w tej mierze podejrzenia. Mówiła ona, że o ile prezydencki rozkaz pozostaje w mocy, to „utrzymanie obrony Luzonu jest w tej chwili nadrzędną potrzebą” i w związku z tym MacArthur ma wolną rękę w wyborze terminu opuszczenia Corregidoru i udania się do Australii. Rezygnacja powędrowała do szuflady i już więcej z niej nie wychynęła.

5 Okolice Ksar es–Souk Maroko 23 lutego 1942 roku Pierwszy etap podróży powrotnej do Rabatu Dick Canidy spędził w całkowitym milczeniu. Był zmęczony i miał potężnego kaca po ciągnącym się niemal do wyjazdu nocnym spotkaniu z dawno nie widzianym przyjacielem. Eldon Baker nie narzucał się. Sam zresztą był wykończony, bo spędził niemal tak samo długi wieczór, grając w szachy i dopracowując szczegóły transakcji z młodym paszą. Sidi był młody, ale Eldon w swoim życiu spotkał niewielu równie twardych i przebiegłych partnerów w politycznych rozgrywkach. Kiedy przed szybą zamajaczyły ośnieżone szczyty Atlasu, Baker wyczuł, że mgła spowijająca głowę Dicka chyba już przejaśniła się na tyle, by mógł z nim zamienić dwa słowa. — No i jak? Udał ci się wieczorek? — Jeszcze jak. A tobie? — Zadowalająco. 1 jak twój przyjaciel Erik to wszystko przyjmuje? — Prawdę mówiąc, wygląda na to, że tęskni za zmianami. — Hmm. Myślę, że będzie z niego naprawdę wielki pożytek. A jak ci się podobał pasza? — Obiecujący kontakt. Baker zaśmiał się. — Zgadza się. Paru takich w rodzinie Windsorów i Anglicy obudziliby się któregoś dnia bez ani jednego parlamentarzysty. Canidy zaśmiał się, ale po chwili uśmiech przerodził się w grymas bólu i Dick ścisnął głowę dłoniach. — Oho, aleś sobie dogodził. A jak ci się podoba twoja rola w planach dotyczących Gruniera? Canidy puścił głowę i spojrzał na niego twardo, prawie nienawistnie. — To pieprzone morderstwo z zimną krwią. A zresztą, czy

wam, szpiegom, robi różnicę zamordowanie kompletnie obcego człowieka, żeby wykonać zadanie? — Grunier jest bardzo ważny dla wysiłku wojennego — spokojnie odpowiedział Baker. — Tak ważny, że nie ma znaczenia, jakimi metodami do nas trafi. Wierz mi, że bycie złym chłopcem nie przychodzi łatwo po tym, jak mi przez całe życie mama, tata, wielebni, nauczyciele i przełożeni kładli do głowy, że mam być grzecznym. Przypuszczam, że w piekle czeka specjalnie nieprzyjemny zakątek dla takich jak ja… I jak ty, Dick. Czy ci się to podoba, czy nie, to nie jest sprawa „was, szpiegów”, tylko „nas, szpiegów”. Siedzisz w tym po uszy nie z własnej woli, ale po tych kilku dniach mogę ci powiedzieć z całym przekonaniem, że masz talent. Będziesz z niego miał okazję nie raz skorzystać, więc w tym zakątku będziemy sobie mieli wiele do opowiadania. — Ładny mi talent — jęknął Canidy, znowu chwytając się za głowę rozrywaną nagłym skokiem ciśnienia. — To co mam teraz zrobić? — zapytał po chwili. — Czekać. Mam w mieszkaniu mnóstwo książek. Już nie raz przychodziło mi czekać. 6 „Café des Deux Sabots” Rabat, Maroko 23 lutego 1942 roku Müller nawet z daleka śmierdzi gliną, pomyślał Max von Heurten–Mitnitz, kiedy kelner prowadził do jego stolika Sturmbannführera SD. Zupełnie jak ksiądz. Nawet na golasa na plaży na pierwszy rzut oka nie ma wątpliwości, co to za jeden. — Witam — powiedział dyplomata, wstając zza stołu akurat na tyle, ile należało przy powitaniu przyjaciela na tym szczeblu drabiny. — Jak się czujesz? — Spóźniłem się — powiedział Müller — ale mam usprawiedli-

wienie. — Zauważyłem. — Jadł już główne danie, całkiem udaną marokańską kopię bouillabaisse. — Leżałeś pod czyimś łóżkiem czy masz coś lepszego? Müller roześmiał się. — Coś lepszego. Dwóch niskiej rangi amerykańskich urzędników konsularnych odwiedziło wczoraj paszę Ksar es– Souk w jego pałacu. Dziś wrócili do Rabatu. Podejrzewam, że nie była to wizyta kurtuazyjna. To za małe blotki. — Kto to był? — Jeden nazywa się Baker. To ten sam, który pilnował amerykańskiej ambasady po tym, jak wyzwoliliśmy Paryż od Francuzów. Drugi nazywa się Canidy. Postać na tyle nikła, że nawet nie mamy na niego teczki. Wygląda na to, że obaj są oficerami wywiadu. — Tak samo, jak wygląda na to, że papież jest katolikiem — zgodził się Max. — I co powiedzieli el–Ferruchowi? — Nie mam pojęcia. — A teraz wrócili do Rabatu? — Tak. — Roztocz nad nimi inwigilację. Prawdziwą, nie francuskiej Sûreté. — Już mają ogony. — Dobrze. A co z el–Ferruchem? — Nie wiem. — Nie wiesz, co robi, czy nie wiesz, gdzie jest? — Ani jednego, ani drugiego. — Cholera — zaklął dyplomata, co nie było w jego stylu. — Nieuchwytny Pimpernel. — Kto? — Bohater pewnej bardzo kiepskiej powieści, z której zrobiono doskonały film z Leslie’em Howardem. Pimpernel to brytyjski artystokrata, który uratował kilku francuskich kolegów spod jakobińskiej gilotyny. Żaden francuski urzędnik nie był w stanie się domyślić, kim był, co zamierzał, ani czy w ogóle istniał. Tu to samo. Człowiekowi mogłoby się wydawać, że ktoś o takiej pozycji jak pasza Ksar es–Souk powinien być

widoczny z daleka i łatwy do upilnowania w tak małym i jałowym kraju jak Maroko. Znajdź go i nie spuszczaj z oka. Pozwól działać bez skrępowania, ale chcę wiedzieć, co robi. — Zrobi się. — A co z młodym Vollmerem? — Dalej siedzi w Ksar es–Souk. — To zupełnie jak w kiciu. Póki się stamtąd nie rusza, niech siedzi do woli. Ale jeśli wystawi stamtąd nos, pilnuj go troskliwie, jak matka. Tylko nie daj mu tego poznać. — Tak jest.

XII 1 Dowództwo sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych na Dalekim Wschodzie, Corregidor, Filipiny 9 marca 1942 roku 6 marca nadeszła kolejna depesza z Waszyngtonu od Marshalla. Nie była utrzymana w tonie rozkazu, ale zawierała przypomnienie, że „…sytuacja w Australii wymaga niezwłocznego pańskiego przybycia tam”. MacArthur nie skomentował depeszy ani słowem, nie wracał też do sprawy rezygnacji. Trzy dni później nadeszła trzecia depesza, tym razem PILNA i zawierająca rozkaz, wydany „w imieniu prezydenta” i nakazujący MacArthurowi opuścić Corregidor „nie później niż 15 marca” i przybyć do Australii „nie później niż 18 marca”. Generał powiedział wówczas komuś (nikt nie pamięta komu), że rozkaz jest rozkazem i powinien go posłuchać. Zgodnie z nim opuści wyspę, prawdopodobnie na pokładzie okrętu podwodnego USS „Permit”, który podążał na Corregidor. Tego samego dnia po południu ktoś mu powiedział, że dotarcie „Permita” nie jest wcale pewne, a nawet jeśli okręt przypłynie, wcale nie jest pewne, że nastąpi to na czas, by umożliwić dotrzymanie wyznaczonych w rozkazie terminów. Generał wydał więc Huffowi dwa rozkazy. Nakazał mu odnaleźć kapitana Marynarki, Johna Buckleya, i polecić mu, by rozważył szanse przedarcia się przez japońską blokadę na pokładzie jednego z jego kutrów torpedowych. Tych, które ocalały dotąd, przycumowane w porcie rybackim zatoki

Sisiman na półwyspie Bataan. Drugi rozkaz nakazywał w trybie pilnym odnaleźć porucznika lotnictwa, Jamesa M. C. Whittakera i, jeśli jeszcze żyje, sprowadzić go na Corregidor. 2 Okolice Abucay Bataan, Filipiny 10 marca 1942 roku, 13.30 Porucznik James M. C. Whittaker, oficer niegdyś lotnictwa (414. Dywizjonu Pościgowego USAAF, rozwiązanego 10 grudnia 1941 roku), a obecnie przydzielony do kawalerii (do 26. pułku kawalerii, spieszonego i na dobrą sprawę również rozwiązanego 16 stycznia 1942 roku) miał na sobie mundur kawaleryjski, z różowymi bryczesami i wysokimi butami do konnej jazdy. Jego mundury spaliły się wraz z kwaterami oficerskimi lotniska Clark 9 grudnia, a mundur kawaleryjski był jedynym, jaki pozostał po jakiejś partii polo w jego manilskim mieszkaniu. 12 grudnia zdołał się do niego dostać po drodze na Clark, gdzie w dowództwie wręczono mu depeszę z Waszyngtonu, zawiadamiającą o śmierci stryja Chesty’ego, który dostał wylewu na wieść o Pearl Harbor. Jeszcze nie otrząsnął się z tamtego szoku, kiedy wraz z 33 innymi młodymi oficerami lotnictwa pilotami i personelu nielatającego, wezwano go przed komisję przydziałów oficerskich. — Panowie — powiedział im przewodniczący, major lotnictwa — sytuacja jest taka, że mamy znaczną nadwyżkę oficerów lotnictwa i znaczący niedobór oficerów w wojskach lądowych. Zostaliście panowie wybrani do przydzielenia do służby na ziemi. Celem obrad tej komisji jest stwierdzenie, gdzie powinno się was skierować na podstawie waszego dotychczasowego przebiegu służby i doświadczeń, zebranych, zanim dostaliście przydział do lotnictwa.

W jego przypadku składająca się z czterech oficerów różnych rodzajów sił zbrojnych i Służby Łączności komisja podjęła decyzję bardzo szybko. Jeszcze nie zdążył opuścić ręki, którą salutował, kiedy zza stołu wstał przedstawiciel kawalerii. — Tego bierzemy do nas. Ma nawet mundur — powiedział, uśmiechając się. — Jak leci, Jim? Dwa tygodnie później major, który go ściągnął do kawalerii, zginął od odłamka japońskiego pocisku moździerzowego na Bataanie. Następne dwa tygodnie później kolejna komisja przydziałów, jeszcze pośpieszniej zwołana, niż poprzednia, przydzieliła z kolei porucznika kawalerii, Jamesa M. C. Whittakera, do Zwiadowców Filipińskich. Tam też długo nie zagrzał miejsca. Któregoś wieczoru Jim wygadał się, że w lecie pracował w firmie budowlanej stryja i nauczył się posługiwać materiałami wybuchowymi. Następnego dnia został już dowódcą 105. Samodzielnego Oddziału Rozminowywania Armii Filipińskiej. Ten eufemizm oznaczał jednostkę zajmującą się niszczeniem obiektów i zbędnych zapasów, w tym amunicji, by nie wpadły w ręce Japończyków. Było tam dwóch Amerykanów, on i sierżant Armii, George Withers, oraz ośmiu Filipińczyków, podporucznik, starszy sierżant sztabowy i sześciu sierżantów technicznych. Wyżej już Whittaker nie mógł ich awansować samodzielnie. Przed jego przyjściem najstarszy stopniem z nich był kapralem. Buty porucznika były wyglansowane na wysoki połysk. Ich stan jaskrawo kontrastował z resztą umundurowania. Na głowie miał wystrzępiony słomkowy kapelusz, tors okrywała niegdyś biała, nie — regulaminowa koszulka polo. Zza paska bryczesów sterczał rewolwer Colt wz. 1917. W tę broń, produkowaną pośpiesznie, by zapełnić braki regulaminowych pistoletów wz. 1911, powszechnie uzbrojone były oddziały filipińskie. Rewolwer wz. 1917 powstał jako Colt New Service na poprzedni nabój wojskowy kalibru 11,43 mm, .45 Long Colt, wprowadzony w 1873 roku wraz z rewolwerem Colt Single Action Army. New Service był produkowany dla wojska od 1909 roku i miał zostać zastąpiony przez pistolet wz. 1911, ale

wejście USA do wojny w 1917 roku nastąpiło, zanim ten proces zdołano doprowadzić do końca. Armia musiała się przeprosić ze wzgardzonym rewolwerem, ale dla uproszczenia zaopatrzenia, rewolwery przerobiono tak, by strzelały nabojem pistoletowym. Ponieważ jednak łuska naboju pistoletowego nie miała wystającej kryzy, naboje trzeba było ładować do bębna w półksiężycowatych ładownikach, bez których był całkowicie bezużyteczny. Wspaniały pomysł, gorzko pomyślał Jim, kiedy sobie przypomniał tę historię. Masz rewolwer, masz całą skrzynkę amunicji, ale brakuje ci kawałka blachy i możesz jednego i drugiego używać tylko jako maczugi. Filipińczycy mieli więcej podobnie udanej broni. Mimo drobnej postury dostali karabiny Enfield wz. 1917, kolejne dziecko poprzedniej wojny. Tym razem była to niezbyt udana angielska kopia Mausera, którą Stany produkowały dla Brytyjczyków w czasie poprzedniej wojny, bo ich zakłady nie miary wolnych mocy produkcyjnych. Produkował je Remington, a ich fabrykę w Eddystone, największą wówczas fabrykę karabinów na świecie, uruchamiał generał Thompson, ten od pistoletu maszynowego. Thompson wziął na warsztat angielski karabin wzór 1914 i zaproponował znaczne ulepszenia, w wyniku których produkcja była prostsza, szybsza i tańsza, a w jego wersji karabin miał o jedną trzecią mniej części. Anglicy odrzucili jego poprawki, ale rząd przypomniał sobie o nich, kiedy Ameryka weszła do wojny i na gwałt potrzebowano karabinów. Uproszczony, czy nie, wz. 1917 nadal ważył ponad 5 kilogramów, blisko o półtora kilograma więcej niż Springfield wz. 1903, używany w jednostkach amerykańskich. Karabiny maszynowe armii filipińskiej były nie bardziej nowoczesne — ich Colty wz. 1917 były nieznacznie tylko zmodernizowanymi wersjami pierwszego karabinu maszynowego Browninga z roku 1895. A Bóg Jimowi świadkiem, że jego Filipińczycy nie zasługiwali na takie macosze traktowanie. Wojaczkę mieli we krwi, chętnie nadstawiali karku za Amerykę i walczyli dzielnie jak lwy, z reguły osłaniając odwrót wojsk amerykańskich. Jego filipińscy podwładni mieli o nim równie wysokie mniemanie, co on o nich. Złożyło się na to kilka przyczyn. Po

pierwsze, jedli lepiej niż ich koledzy z innych oddziałów. Porucznik Whittaker przyjechał do nich z kasetą pełną złotych monet. Jednym z ostatnich zadań jego pododdziału w czasie służby w 26. pułku kawalerii była wyprawa do lokalnego banku i ewakuacja pozostawionego tam złota przed nadejściem Japończyków. Kiedy po wykonaniu zadania powrócił, oficer, który zlecił mu to zadanie, już nie żył, zabity w czasie japońskiej nawały artyleryjskiej. Ponieważ zadanie było tajne, nikt poza Jimem i owym oficerem w ogóle o niczym nie wiedział, a rozkaz wykonania tego zadania wydano w formie ustnej. Whittaker mógł wprawdzie poszukiwać mocodawców poległego oficera, by im oddać złoto, ale uznał w końcu, że lepszy użytek zrobią z tego złota jego żołnierze, niż generałowie na Corregidorze. Pomysł okazał się znakomity. Krajowcy na Bataanie nie ufali papierowym pieniądzom. Jeśli ktoś chciał u nich kupić jajka, ryż, świnie czy kurczaki, przyjmowali tylko złoto. Kawalerzyści Whittakera, a teraz jego saperzy, żyli z jego kasety bardzo dostatnio. Kupowali za to złoto środki transportu, których nie miały inne jednostki, i benzynę. Mieli teraz dwie półciężarówki i odarty ze zderzaków kabriolet Forda rocznik 1937. Z kurczących się coraz bardziej zapasów Armii dostawali tylko część zużywanego paliwa, mimo że jego oddział miał bardzo wysoki priorytet zaopatrzeniowy. Resztę kupowali od Filipińczyków. Postawa i działalność Jima zyskały mu uznanie nawet ze strony sierżanta Withersa, na którego szacunek nie miał co liczyć żaden oficer bez pierścienia absolwenckiego West Point i minimum 15 lat służby. Withers był w tym oddziale chyba jedynym naprawdę wyszkolonym saperem i Whittaker zawsze był pod wrażeniem wprawy i zręczności, z jaką sierżant wydłubywał zapalniki z niewybuchów granatów haubicznych kalibru 105 czy 155 mm. Sto piąty SOR spędzał większość czasu wysadzając w powietrze, co się tylko dało. Tu z kolei Withers nie był w stanie ukryć podziwu dla sprawności i zdradzającej rutynę nonszalancji, z jaką ten szczeniak z lotnictwa pakietował,

uzbrajał i odstrzeliwał ładunki. Wakacje, które w wieku szesnastu lat Jim spędzał na jednej z trudnych budów stryja Chesty’ego, były chyba najwspanialszymi, jakie pamiętał. Było to w roku, w którym Jim zdrowo narozrabiał w szkole, oczywiście pod wpływem Canidy’ego i jego złego ducha, Erika Vollmera. To po tej właśnie aferze Monica Carlisle podpisała zgodę na zabranie jej syna z St. Mark’s i wysłanie go do Szwajcarii. Dla Dicka i Erika kłopoty nie były niczym nowym, ale tym razem naprawdę lekko przesadzili, pozbawiając szyb okna w połowie internatu, kiedy ich wypróbowywany przed świętem czwartego lipca ładunek wybuchowy eksplodował w środku nocy na boisku. Chesty zdołał ich z tego jakoś wyciągnąć, ale w domu Jim usłyszał, że jeśli ma zamiar się zajmować materiałami wybuchowymi, to lepiej niech się tego nauczy, bo następnym razem może sobie krzywdę zrobić. 1 tak trafił na budowę tunelu kolejowego, na której pierwsze skrzypce grał człowiek, który wcześniej wydrążył tunel pod Górami Skalistymi. O starym Seamusie 0’Shaughnessym chodziły słuchy, że zanim przyjechał z Irlandii, nie zawsze wysadzał skały. Potwierdzały to przysyłane corocznie na Wielkanoc24 pocztówki z życzeniami od samego Eamona de Valery, prezydenta Republiki Irlandii i wieloletniego dowódcy Irlandzkiej Armii Republikańskiej. Seamus był prawdziwym wirtuozem dynamitu i doskonałym nauczycielem. Dwa miesiące pod jego kierownictwem sprawiły, że Jim wiedział o wysadzaniu prawie wszystko, a potem jeszcze przez kilka lat spędzał z Seamusem wakacje. To właśnie te wakacje sprawiły, że w podchorążówce wybrał artylerię, z której trafił do 24 W poniedziałek wielkanocny 24 kwietnia 1916 roku doszło do wybuchu powstania Ochotników Irlandzkich, którzy opanowawszy budynek Poczty Głównej w Dublinie ogłosili powstanie Republiki Irlandzkiej. Do walk doszło mimo fiaska próby przerzucenia z Niemiec broni i kadr dla powstania. Mimo zapału republikanów, powstanie nie rozszerzyło się na całą Irlandię. Walki w Dublinie, w których Anglicy użyli ciężkiej artylerii, trwały pięć dni. W trakcie powstania poległo kilkaset osób, centrum miasta zostało zrównane z ziemią. Walki te były początkiem kariery politycznej do tej pory mało znanego Eamona de Valery i to właśnie w ich trakcie po raz pierwszy pojawiła się nazwa Irlandzka Armia Republikańska [przyp. tłum.].

lotnictwa, zanim zdołała go na dobre pozbawić słuchu. Teraz, na Luzon, mógł znowu wrócić do ulubionego zajęcia i oddawał mu się z zamiłowaniem. Zrywał mosty, zasypywał tunele, dziurawił tamy i powalał drzewa na drogi ze sprawnością, która zadziwiała starego sapera. Szczeniak był naprawdę artystą w tym fachu. A poza tym miewał bardzo wredne pomysły, jak za pomocą fugasów25 majstrowanych z pocisków artyleryjskich uprzykrzać życie Japończykom zajmującym wyspę. Czego, jak czego, ale amunicji artyleryjskiej siłom broniącym się na Luzon nie brakowało. Było jej tyle, że artyleria nie miała dość luf, żeby to wszystko wysłać na głowy Japończyków, choć armaty, haubice i moździerze nie milkły w ciągu doby ani na chwilę. Coś z tym bogactwem trzeba było zrobić, żeby nie wpadło w ręce Japończyków, Worki z materiałem miotającym zużywali jako ładunki wybuchowe, granaty przerabiali na fugasy — a często robili je także z nabojów scalonych do lekkiej artylerii. Dopóki opór był silny i najeźdźcy nacierali powoli, składy amunicyjne ewakuowano na tyły. Pod koniec nie było ich już czym ewakuować, a poza tym nie było sensu ich ewakuować, skoro nie było jak ich zużyć. Dopiero wtedy 105. SOR zajął się wysadzaniem składów amunicyjnych. Teraz pozostały im już tylko trzy wielkie składy do wysadzenia. Zostały już opakietowane, ładunki połączono potrójną dla większej pewności siecią z lontu wybuchowego, obwód odpalający również został zdublowany i prócz sieci elektrycznej, wszystkie trzy można było odpalić za pomocą klasycznego lontu wolnotlącego. Jimowi i tego było za mało, więc zmajstrował jeszcze dodatkowy obwód, podłączony do systemu potykaczy i min — pułapek, podłożonych w różnych miejscach na terenie każdego składu. Nawet jeśli nie zdążą ich wysadzić przed odwrotem, pierwszy żółtek, który tu wejdzie, żeby oszacować zdobycz, załatwi sprawę. 25 Fugas — rodzaj prowizorycznej miny, wykonywanej na miejscu walki przez wojska inżynieryjne z materiałów wybuchowych, pocisków artyleryjskich lub bomb lotniczych, przysypanych dla zwiększenia efektu rażenia kamieniami lub np. złomem metalowym [przyp. tłum.].

— Wezuwiusz to przy tym betka — obiecywał. Filipińczycy nie mieli pojęcia, co to takiego Wezuwiusz, ale z szacunku dla dowódcy nadali swemu ostatniemu dziełu nazwę właśnie tego włoskiego wulkanu. Większość amerykańskich sił na Luzonie łączyła możliwość przeżycia z przedostaniem się na Corregidor, kiedy obrona Bataanu stanie się już niemożliwa. Whittaker miał inne plany. W jednej z zatoczek koło Mariveles znalazł na wpół zatopioną starą dziesięciometrową łódź, trochę podziurawioną pociskami, ale poza tym bez zarzutu. Silnik i pompy okazały się sprawne, a zbiorniki pełne benzyny. W ładowni była nawet zapasowa dwustulitrowa beczka paliwa. Whittaker kazał swoim ludziom zatopić łódź na czarną godzinę. Kiedy przyjdzie czas, podniosą ją z dna i odpłyną na dalsze wyspy, gdzie jeszcze będzie trwać obrona — może nawet na Mindanao, choć to szmat drogi stąd. A jeśli nie dotrą tam, zanim obrona padnie, spróbują się dostać do Australii albo rozpoczną partyzantkę. Tak czy inaczej, nie ruszy się stąd bez swoich ludzi. Przyczyną wysokiego morale 105. SOR była niewzruszona wiara żołnierzy w swego dowódcę i w jego zdolność wydostania ich z Bataanu. Reszta obrońców Bataanu była skazana na zagładę i wszyscy o tym wiedzieli. Oficer, który przyjechał i wypytywał o Whittakera, miał w miarę czysty mundur i dżipa, ale był równie wychudzony od diety z żelaznych racji, malarii i wysiłku ponad siły, jak wszyscy na Bataanie. Dżip i czysty mundur wskazywały na oficera sztabowego, i to może nawet z samej góry, z dowództwa sił na Dalekim Wschodzie. Zapytany o to, z czym przyjeżdża, oficer obwieścił, ku zaskoczeniu wszystkich, że ma dla porucznika Whittakera rozkaz natychmiastowego zameldowania się na Corregidorze, osobiście u generała MacArthura. — Wracaj pan i powiedz im, że nie mogłeś mnie pan znaleźć — odparł Jim. — Nie mam zamiaru utknąć na Skale. — To jest rozkaz, panie poruczniku — powiedział kapitan. — Nikt pana nie pyta o pańskie zamiary. Nie ma pan wyboru. — Mam. Jestem tylko tymczasowo żołnierzem.

— Ale nosi pan mundur. I złożył pan przysięgę. — Boże święty, panie kapitanie, nie widzi pan, że w tych okolicznościach te wszystkie przysięgi i cała reszta nie mają żadnego znaczenia? Sam prezydent Stanów Zjednoczonych obiecał MacArthurowi odsiecz i zaopatrzenie. I gdzie one są? Jeśli nawet sam zwierzchnik sił zbrojnych łże w żywe oczy, to niech mi pan tu nie opowiada głodnych kawałków o oficerskim honorze! — Właśnie w tych okolicznościach, panie poruczniku — odparł kapitan, kiedy już odzyskał mowę — osobisty honor oficera nabiera szczególnej wartości. Nie będę pana próbował siłą zmusić do pójścia ze mną, ale nie mam zamiaru wracać i kłamać, że pana nie zastałem. Na dotarcie do pana zużyłem mnóstwo benzyny. Whittaker pomyślał przez chwilę i płynną hiszpańszczyzną zapytał o coś jednego z podoficerów. Sierżant skinął głową i ruszył żwawo do najbliższej półciężarówki. Wrócił dźwigając dwudziestolitrową bańkę benzyny. — Proszę bardzo, tu ma pan dwadzieścia litrów, panie kapitanie. A jeśli naprawdę ma pan mało, to jeszcze parę litrów się znajdzie. — Benzynę też pan kradnie, panie poruczniku? Nie ma co, prawdziwa z pana ozdoba korpusu oficerskiego — pokręcił głową zaszokowany kapitan, ale po chwili sięgnął po siedzenie fotela pasażera i uniósł je w górę, odsłaniając wlew do zbiornika. — No dobra — powiedział Whittaker, nagle zmieniając zdanie. — Withers, gdybym nie wrócił w ciągu dwudziestu czterech godzin, zmywajcie się stąd na Mindanao. — A co z Wezuwiuszem? — Pieprzyć go, niech się inni martwią. Wy się wynoście na Mindanao. — Czy ja dobrze słyszę? — zdumiał się kapitan. — Pan namawia tego człowieka do dezercji?! — Panie kapitanie, nie ma pan własnych zmartwień? — zapytał Jim, sięgając po wielki rewolwer zatknięty za pasem. Obrócił go kolbą naprzód i podał Withersowi.

— Niech pan go lepiej zatrzyma, panie poruczniku — odparł sierżant, odpychając dłoń z rewolwerem. — Nigdy nie wiadomo. Whittaker bez słowa wetknął broń z powrotem za pasek. — Mam nadzieję, że tu wrócę — powiedział. — Lepiej nie — powiedział sierżant i uścisnęli sobie dłonie. Whittakerowi wpadło do głowy co innego. Rozporządzał jedynym zegarkiem w 105. SOR. Rozpiął bransoletę i podał ściągnięty z przegubu zegarek Withersowi. To był Hamilton, prezent od Chesty’ego za dyplom Cambridge. — Mam nadzieję, że będę mógł go panu kiedyś oddać — odparł sierżant i zadziwił porucznika, oddając mu chyba najbardziej sprężysty salut, jaki Jim widział w ciągu ostatnich lat spędzonych w wojsku. — Powodzenia, panie poruczniku. Kapitan ze zdziwieniem patrzył na wilgotniejące oczy filipińskich podoficerów. Podchodzili kolejno i potrząsali dłonią swego odjeżdżającego dowódcy. Salutowali, jeszcze kiedy dżip zawrócił i odjechał ku drodze do Mariveles. Między Abucay i Mariveles kapitan nie był już w stanie powstrzymywać pytania: — Pan naprawdę myśli, że ten sierżant popłynie na Mindanao? — Na pewno, przynajmniej będzie próbował. — Ależ do tego trzeba mieć łódź. Skąd oni ją wezmą? Brak odpowiedzi Whittakera okazał się wystarczająco jasną odpowiedzią. — O cholera! Wy macie już gdzieś tę łódź, tak? Jim spojrzał na niego, ale nic nie powiedział. — Gdzie ona jest? — Myśli pan, że panu powiem? Żeby ją pan zarekwirował? Obiecałem chłopakom, że jeśli pozostaną ze mną do koftca, zrobię co w mojej mocy, żeby ich stąd wydostać. — Nie chcę iść do niewoli — powiedział kapitan. — Japonce wierzą w ten swój kretyński kodeks Bushido, że żołnierze powinni ginąć, a nie się poddawać. Dla nich kapitulacja jest hańbą, więc jeńców traktują odpowiednio do tego. — Dostanie pan rozkaz kapitulacji, panie kapitanie. Jak pan

pogodzi złamanie tego rozkazu z tym, co mi pan dopiero co mówił o honorze oficera? — Niełatwo — burknął po chwili milczenia kapitan. — Ale i tak nie mam zamiaru się poddać. — Zdaję sobie całkowicie sprawę z absurdalności tego, co powiem — uśmiechnął się Jim — ale czy da mi pan oficerskie słowo honoru, że jeśli powiem panu, gdzie jest łódź, nie przeszkodzi pan moim ludziom w odpłynięciu? — Miałem zamiar po odstawieniu pana na przystań wrócić tam i powiedzieć pańskiemu sierżantowi, że na pana prośbę przejmuję dowodzenie. Pułkownik puści mnie bez gadania, jeśli tylko wymyślę choć pół powodu. — Gdyby pan jeszcze wiedział, gdzie jest łódź, Withers mógłby nawet w to uwierzyć, choć wątpię. Chyba pana nie polubił. Bez tego, raczej nie widzę szans. — To co, powie mi pan? — Pomyślę nad tym. W porcie rybackim w Mariveles stało przy brzegu ze sześć motorowych jachtów kabinowych, z których dwa były jeszcze w stanie regularnie pływać pomiędzy półwyspem a Skałą. Kiedy czekali w kolejce do zaokrętowania na wypalony do gołych żeber jacht, odpływający na Corregidor, Whittaker wrócił do sprawy. — Chcę dać im szansę popłynięcia na Mindanao, panie kapitanie. Withers wierzy w to, że Corregidor utrzyma się do nadejścia odsieczy. Nie wierzę w żadną odsiecz. Skała padnie, a wszyscy, którzy będą na niej, pójdą do niewoli. Jeśli powiem panu, gdzie jest łódź, popłynie pan na Mindanao? Kapitan skinął głową. Whittaker zapytał go o nazwisko, po czym napisał kilka słów do Withersa i podał kartkę kapitanowi. Ten przeczytał ją i podniósł pytający wzrok na Jima. Whittaker napisał w niej tylko, że kapitan pomoże im popłynąć na Mindanao. — Nie ma tu ani słowa o tym, gdzie jest łódź. Jim spojrzał kapitanowi w oczy. — Nie chciałem, żeby ich szanse ucierpiały, gdyby miał pan atak wyrzutów sumienia i oficerskiego honoru. Kiedy nadejdzie

właściwy czas, sierżant pana do niej zaprowadzi. Kapitan popatrzył na Jima i podał mu rękę. — Dziękuję. I powodzenia na Skale. — Jeśli zobaczycie z tej strony wielki błysk i usłyszycie potężny grzmot, to będzie pewnie moja robota. Cholera, po co się chwaliłem, że dobrze mi idzie wysadzanie różnych rzeczy? — Myśli pan, że właśnie po to pana wzywają? — A po cóż innego? Chyba że MacArthur chce mi przekazać dowodzenie? Reszta pasażerów, w tym jakieś płaczące pielęgniarki, którym rozkazano pozostawić rannych, przyjechała ciężarówką i wszyscy wsiedli na pokład wypalonego jachtu. Marynarz zawołał na Whittakera, że już odpływają. Jim i kapitan spojrzeli na siebie raz jeszcze, wzruszyli ramionami. Whittaker skoczył na pokład ChrisCrafta i złapał za jakiś wystający element wyposażenia, żeby zachować równowagę. Nie za bardzo mu się to udało, bo to coś się poruszyło i wylądował jak długi na nadpalonej podłodze. Wstał i popatrzył na zdradliwe urządzenie, parskając śmiechem. Był to bardzo skomplikowanej budowy kardanowy uchwyt na szklaneczkę szkockiej. Całość wykonana była z nierdzewnej stali i dzięki swojej budowie zabezpieczała drink gościa przed rozlaniem na dywan. Świecąca stal nierdzewna pośród czarnych, zwęglonych resztek poszycia i wyposażenia wyglądała absurdalnie. Zanim dopłynęli na wyspę, zostali dwukrotnie ostrzelani przez japońskie samoloty. Sternik okazał się jednak mistrzem w swoim fachu, zresztą zapewne podczas poprzednich rejsów miał aż zanadto okazji do treningu — wiedział doskonale, kiedy zakręcić kołem i dać całą wstecz, tak że serie z samolotu szły niegroźnie w wodę. Nikt nie odniósł żadnych obrażeń.

3 Tunel Malinta Corregidor, Filipiny 11 marca 1942 roku, 15.50 — Niech się pan tego pozbędzie — powiedział podpułkownik Huff, wskazując na słomkowy filipiński kapelusz Jima. Whittaker bez słowa zdjął go z głowy i cisnął w mroczną głębię mijanego odgałęzienia tunelu. MacArthur należał do bardzo małej grupki amerykańskich oficerów, do których szacunek przetrwał dotychczasowy przebieg konfliktu. Huff zajrzał do pomieszczenia na końcu korytarzyka i zaraz się wycofał. — Generał prosi, panie poruczniku. MacArthur siedział za swoim polowym biurkiem. Poza telefonem oraz koszami na korespondencję wchodzącą i wychodzącą, jedynym przedmiotem na nim leżącym była jego słynna wyszywana złotem czapka marszałka armii filipińskiej. — Panie generale, porucznik Whittaker melduje się na rozkaz! — powiedział Jim, salutując. — Słyszałem, że pańska łódź była po drodze ostrzeliwana? — Tak jest, panie generale. — Ale nic panu nie jest? — Nie, panie generale. — Znałem osobiście pańskiego stryja. W szczęśliwszych czasach grywaliśmy w brydża. Bardzo zmartwiła mnie wieść o jego śmierci. Proszę przyjąć moje najserdeczniejsze kondolencje. — Dziękuję, panie generale. — Byłby z pana dumny, panie poruczniku. Pułkownik Huff na moje polecenie zasięgnął o panu języka. Z tego, co słyszałem, to pański samolot jako jedyny wystartował z Iba do walki z wrogiem, podczas nalotu na lotnisko? — Wystartowałem tylko dlatego, że na ziemi nie miałbym już absolutnie żadnych szans na przeżycie. — Poinformowano mnie także, że zestrzelił pan wtedy trzy

samoloty, zanim sam został pan zestrzelony przez wroga. Czy to prawda? — Nie zestrzelili mnie, panie generale. To znaczy, nie zostałem zestrzelony przez Japończyków. Kiedy samoloty nieprzyjaciela przerwały kontakt bojowy z braku paliwa, pas startowy w Iba nie nadawał się do użytku. Nie mogąc tam lądować, musiałem lecieć na Clark Field. I tam zostałem ostrzelany ogniem z ziemi, przy podchodzeniu do lądowania. MacArthur wyraźnie stracił ochotę na dalsze zagłębianie się w temat. — Ale zestrzelił pan trzy japońskie samoloty? — Tak jest, panie generale. To znaczy właściwie dwa, ale jeden z nich zderzył się z sąsiednim i oba spadły. — Poinformowano mnie także, że dalszy przebieg pańskiej służby, w 26. pułku kawalerii i w jednostkach armii filipińskiej, był przykładny. Whittaker nie odpowiedział, dopóki wyraz twarzy generała nie zakomunikował, że jednak oczekuje odpowiedzi. — Tak jest, panie generale. — Pańska postawa zasługuje na uhonorowanie, panie poruczniku. Niniejszym nadaję panu Lotniczy Krzyż Zasługi za pańskie zwycięstwa powietrzne i Srebrną Gwiazdę za pańską waleczną służbę na półwyspie Bataan. Zostaje pan także z dniem dzisiejszym awansowany do stopnia kapitana z pominięciem w obliczu przykładnej służby przepisów o starszeństwie w stopniu. Przypnę panu te odznaczenia, ale będę musiał prosić o zwrot. Zapasy medali zostały wyczerpane, jak wszystkiego innego. Pułkownik Huff zdołał panu gdzieś znaleźć oznaki stopnia kapitana i będzie je pan mógł zatrzymać. MacArthur wstał zza biurka i przypiął oba ordery do piersi cywilnej koszuli Jima. Z pewnym trudem zdołał też odpiąć srebrne belki z jego kołnierza i zastąpić je błyszczącymi, nowymi kapitańskimi szynami. Generał, dokończywszy dekoracji, odstąpił krok wstecz i uścisnął rękę kapitana Whittakera, ujmując ją w obie swoje. — Gratulacje, panie kapitanie. To zaszczyt móc dowodzić

ludźmi tak odważnymi, jak pan. Whittakera zatkało. Był jednocześnie zawstydzony, ucieszony i zmieszany. Głupio mu było słuchać komplementów z ust człowieka tej pozycji i sławy, ale jednocześnie było to bardzo przyjemne. Awans cieszył go, choć jakiś głos wewnątrz duszy mówił po staremu „No i co z tego?”. Zmieszanie odczuwał z jeszcze innego powodu: coraz bardziej wyglądało na to, że ściągnięto go na Skałę, uniemożliwiając ewakuację na Mindanao z powodu jakiegoś kaprysu MacArthura. Wojna jednak jest szaleństwem, pomyślał. A skoro tak, to dlaczego się dziwię, że dostaję ordery, których nie mogę zatrzymać i awans bez znaczenia w przededniu kapitulacji? — Panie kapitanie, podobno osobiście zna pan zwierzchnika sił zbrojnych? — Tak jest, panie generale. — Wnoszę również, że jest pan jego bliskim znajomym. Na tyle bliskim, by uznał za swój obowiązek użyć wojskowej sieci łączności do zawiadomienia pana o śmieci pańskiego stryja, prawda? Wygląda na to, że jest na to wściekły. Ale chyba nie na mnie, do cholery? Czy to moja wina? — Panie kapitanie, otrzymałem od naszego wodza naczelnego jeszcze inną depeszę, wysłaną za pośrednictwem szefa sztabu, generała armii Marshalla. Zgodnie z tą depeszą, mam opuścić Corregidor i w ogóle Filipiny, by objąć dowództwo nad amerykańskimi siłami w Australii. Zarówno moja żona, jak pułkownicy Sutherland i Huff oraz inni członkowie mojego sztabu są zdania, że nie mogę nie posłuchać tego rozkazu i że nie mogę złożyć rezygnacji z zajmowanego stanowiska, by jako żołnierz walczyć na Bataanie. W tej sytuacji nie mam innego wyjścia, jak tylko tego rozkazu posłuchać. Dziś po zachodzie słońca opuszczę wraz z moim sztabem Corregidor na pokładzie kutrów torpedowych. Pan popłynie z nami, panie kapitanie. Po dotarciu do Australii zostanie pan odesłany do kraju, wioząc list ode mnie do naszego naczelnego wodza, który wręczy mu pan osobiście. O ile pamiętam, pan Roosevelt jest człowiekiem uprzejmym i mam nadzieję, że nie

odmówi kilku minut swego cennego czasu, kierując się sympatią do pańskiego świętej pamięci stryja. Nie zdziwiłbym się, gdyby zaprosił pana także na kolację. Gdyby do tego doszło, jestem pewien, że miałby pan okazję zaznajomić go z rzeczywistym stanem rzeczy na Filipinach. Być może zdoła pan nawet powiedzieć naszemu wodzowi naczelnemu, jak trudno było mi wykonać jego rozkaz, by porzucić ludzi, którymi dowodziłem. Jim ze zdumieniem zaobserwował kątem oka wyraz zaskoczenia na twarzy podpułkownika Huffa. Wyglądało na to, że adiutant generała naprawdę do tej pory nie miał pojęcia o decyzji swego pryn — cypała. — Zanim wyruszymy, panie kapitanie, niech pan będzie tak uprzejmy i pomoże przy pakowaniu skrzyń na kutry. — Panie generale, z całym szacunkiem, wolałbym wrócić na Bataan. — No to jest nas dwóch, panie kapitanie. Odmaszerować. 4 Pole golfowe pałacu paszy Marakeszu, Marakesz, Maroko 12 marca 1942 roku Ósmy dołek na polu Thami el–Glaouiego wymagał od gracza poważnego zastanowienia nad rozwiązaniem taktycznym zagrywki. Normalnie mające kształt litery L przejście od siódmego do ósmego dołka wymagało co najmniej pięciu uderzeń. Dawało się zaoszczędzić co najmniej jedno, uderzając piłeczkę przez kępę wysokich drzew, ale było to zawsze ryzykowne zagranie. Piłka mogła wpaść w gałęzie, a to zwykle kończyło się niedobrze, bo tuż za kępą zaczynała się przemyślnie ukryta za drzewami sadzawka. Pasza Marakeszu miał zwyczaj rozgrywać ten fragment rozgrywki klasycznie. Pasza Ksar es–Souk zaś, grając z Thamim, zwykle próbował strzału przez drzewa. I najczęściej to agresywne podejście mu

się opłacało. W dłuższej perspektywie, po obliczeniu wyników ze wszystkich osiemnastu dołków, Thami ze swoją konserwatywną taktyką zwykle wygrywał. Jego końcowy wynik zamykał się wtedy w granicach pięciu, sześciu uderzeń ponad minimalną liczbę, zakładaną przy projektowaniu toru. Sidi Hassan miewał jednak dobre dni, w których schodził poniżej tego minimum. Dziś miał właśnie taki dobry dzień. Uderzona przez drzewa ponad sadzawką piłka wpadła wprost do dołka, podczas gdy Thami przestrzelił nisko przycięty krąg trawy wokół dołka. Tak to już bywa, jak człowiek weźmie kij numer siedem tam, gdzie powinna wystarczyć piątka. Jak zwykle, kiedy błąd następował tylko i wyłącznie z jego winy, Thami wpadł w zły nastrój. Poprawił go sobie znacznie przy następnym dołku. Od ósmego powinno się tam dojść w minimum trzech uderzeniach, ale jemu udało się umieścić piłeczkę tuż koło dołka już pierwszym uderzeniem. Dogonił w ten sposób Sidi Has — sana, który też już wyszedł na green, idealnie wystrzyżony krąg trawy otaczającej sam dołek. — Czy Amerykanie wyjawili nazwisko tego francuskiego oficera? — zapytał Thami w połowie drogi do greenu dziewiątego dołka. — Nie, czcigodny ojcze — odparł Sidi Hassan. — Na ich miejscu też bym trzymał to w tajemnicy do ostatniej chwili. — Tak, to prawda. — Ustaliłem natomiast dane tego drugiego Francuza, którego chcą ewakuować okrętem podwodnym. — Dobrze. — Nazywa się Grunier i jest inżynierem górnikiem. Dowiedziałem się także czegoś bardzo interesującego na jego temat. On wcale nie jest ich agentem. — Nie jest? — Naturalnie zacząłem się zastanawiać, po co w takim razie chcą tego człowieka, i to tak bardzo, zabrać okrętem podwodnym. — I czego się dowiedziałeś? — Obawiam się, że niezbyt wiele, czcigodny ojcze. Dopiero niedawno przybył do Maroka. Przedtem przez wiele lat

przebywał w Katandze. O ile mi wiadomo, nie ma tam żadnych minerałów, którymi Amerykanie mogli być zainteresowani, tym bardziej więc zachodzę w głowę, o co im chodzi. Mają tysiące własnych inżynierów górnictwa, więc na pewno nie chodzi im o Gruniera jako przedstawiciela tego zawodu. Pozostaje tylko jedna możliwość: Grunier wie o czymś, co jest tu albo w Katandze, na czym Amerykanom musi bardzo zależeć. — Może go o to sami zapytamy? — Bardzo chętnie, ale to by nie było najlepsze wyjście. Jeśli go porwiemy, Sûreté albo Gestapo, właściwie na jedno wychodzi, na pewno się o tym dowie. Nie spodobałoby się to też na pewno naszym amerykańskim przyjaciołom, którym zapewne zależy na tym, żeby o tym człowieku było jak najciszej. Poza tym zwykła rozmowa nic nie da. Ledwie skończymy, pobiegnie do Sûreté. — W takim razie zostaw go Amerykanom. — Tak, czcigodny ojcze, myślę, że tak będzie najlepiej. Chociaż myślę, że na Grunierze moglibyśmy zrobić nieco większe pieniądze. — Nie — stanowczo uciął Thami. — Amerykanie dokonają inwazji na Północną Afrykę jeszcze w tym roku. Tej wiadomości jestem pewien, pochodzi z bardzo dobrego źródła. Jesteśmy dla nich tylnymi drzwiami do Europy. Kiedy do tego dojdzie, będą potrzebowali ciebie i mnie. Zanim do tego dojdzie, nie chciałbym, jak to oni powiadają, siedzieć u nich w kieszeni. Skoro sami chcą z nami robić interes, to proszę bardzo, ale trzymajmy się na dystans. — Tak, czcigodny ojcze. — Sidi Hassan był przekonany, że Thami ma rację. — Czy w związku z tym mogą się już doczekać naszej zgody? — Udziel im jej. Dość się już naczekali. — Tak, czcigodny ojcze. — Co z tym okrętem podwodnym? — Od udzielenia zgody będą potrzebowali dwóch, trzech dni na dopłynięcie w okolice Safi. — Wyślij wiadomość panu Bakerowi. Ale najpierw dokończmy

gry. Tego wieczoru, kiedy Baker jak zwykle wchodził na kolację do kawiarni, wpadł w drzwiach na niego berberyjski chłopak z olbrzymim koszem pomarańczy. Obaj upadli na chodnik, niknąc na chwilę w kłębowisku kończyn i owoców. Kiedy się pozbierali, Baker, sprawdzając, czy portfel jest na swoim miejscu, znalazł jakiś skrawek papieru, którego na pewno nie miał w kieszeni, wychodząc z mieszkania. Chłopak zabrał swój kosz i zniknął za rogiem, a Baker wszedł, otrzepując się do lokalu. Gdy czekając na podanie zamówionego dania schował się w ubikacji, okazało się, że na kartce napisane jest tylko jedno słowo po arabsku: ZGODA. Dyplomata wyciągnął z kieszeni Ronsona i spalił kartkę, po czym spuścił popiół z wodą w muszli. 5 Rabat, Maroko 13 marca 1942 roku Diego Garcia Albeniz był Katalończykiem, anarchistą, który walczył w szeregach POUM przeciwko puczystom generała Franco. Po rzezi anarchistów, jaką sprawili im komuniści, dr Albeniz schronił się we Francji, skąd towarzysze umożliwili mu przedostanie się do Afryki Północnej. Był dobrym lekarzem, a poza tym — co nie dziwi, biorąc pod uwagę życiowe doświadczenie — wiedział o leczeniu ran postrzałowych o wiele więcej niż przeciętny lekarz rodzinny. To zaś sprawiało, że stał się bardzo użyteczny zarówno dla starszego, jak i obecnego paszy Ksar es–Souk. Tym razem jednak to nie Sidi Hassan el– Ferruch potrzebował jego porady, a Dick Canidy. Ponieważ gabinet doktora leżał niecały kilometr od konsulatu, Canidy postanowił pójść do niego pieszo, nawet mimo ulewnego deszczu, trwającego od rana. Oprócz bliskości, był jeszcze jeden powód — tylko w ten sposób mógł być pewien, że nie zgubi

oficera Sûreté, który był dziś jego ogonem. Fakt, że Francuzi wyznaczyli tylko jednego, wciąż tego samego tajniaka do śledzenia go, który zresztą specjalnie się z tym nie krył, głęboko uraził miłość własną Dicka. Kiedy się na to poskarżył Bakerowi, ten jeszcze pogłębił ranę, stwierdzając, że widać nie był wart nawet tego, żeby go śledził cały zespół. Tak więc brnął teraz w płaszczu, kapeluszu i kaloszach do gabinetu lekarza, pocieszając się tylko tym, że śledzący go tajniak też nie ma lekko. Gabinet był na pierwszym piętrze, na które wchodziło się po biegnących na zewnątrz budynku schodach. Po dotarciu na górę, Canidy rozejrzał się za swoim cieniem. Znalazł go natychmiast. Przycupnął pod wąskim okapem domu po drugiej stronie ulicy, ale i tak przemókł pewnie na wylot. Dr Albeniz, mimo swej antyfaszystowskiej przeszłości, był najprawdziwszym hiszpańskim arystokratą. Jak na Hiszpana był wyjątkowo wysoki, a ciemne włosy nosił zaczesane do tyłu i usztywnione brylantyną. W gabinecie był już wicekonsul amerykański, William S. Dale. Znalazł się tutaj tylko dlatego, że miał ten sam wzrost i był podobnej budowy, co Dick. Czekał na jego przybycie już od godziny, a samopoczucia na pewno nie poprawiała mu świadomość, że znowu musi pracować dla szpiegów, czego, jak większość dyplomatów, szczerze nie znosił. Na widok Canidy’ego Dale bez słowa — jakby zachowanie ciszy sprawiało, że grzech zadawania się z Bakerem staje się przez to lżejszy — rozdarł owinięte w brązowy papier zawiniątko, które przyniósł ze sobą. Podał zawartość paczki Canidy’emu, od którego wziął przemoczone ubranie. Canidy rozwinął kłąb odzieży i poznał szaty jednego z Berberów paszy Ksar es–Souk. Przebrał się w nie, podczas gdy Dale wbijał się z odrazą w mokre ubranie Canidy’ego. — Pójdę już — powiedział do doktora Albeniza, całkowicie i znacząco ignorując Dicka. — Na pana miejscu poczekałbym kwadrans — odezwał się Canidy. — Poszedłem przecież na wizytę do lekarza i zasięgam jego profesjonalnej porady.

— W rzeczy samej — zaśmiał się doktor. — Właśnie po to pan do mnie przyszedł, nieprawdaż? Panie konsulu, proszę przejść do poczekalni obok i zaczekać jeszcze kwadrans. Dale z rozdrażnieniem popatrzył na nich obu, ale w końcu z rezygnacją wzruszył ramionami i zastosował się do sugestii. Po jego wyjściu doktor otworzył oszkloną szafkę i wyjął z niej niklowane, podłużne pudełeczko. Po otwarciu, oczom Dicka ukazała się szklana strzykawka i igła. Albeniz pokazał mu, jak zakładać igłę na króciec, po czym wskazał na podziałkę na cylinderku. — Dam panu środek usypiający, który powinien człowieka pozbawić świadomości na przynajmniej trzy, cztery godziny — powiedział swoją płynną, ale mocno akcentowaną angielszczyzną. — Proszę nabrać nie więcej niż trzy centymetry na raz. — W porządku. — Wie pan, że przed wykonaniem zastrzyjp, trzeba wypchnąć powietrze z cylindra? Canidy skinął głową. — Dobrze. — Doktor zapakował strzykawkę z powrotem do sterylizatora i położył go na biurku. Raz jeszcze podszedł do szafki i tym razem wyjął z niej zamkniętą gumowym korkiem z blaszanym kapturkiem fiolkę. Podał jedno i drugie Canidy’emu. — Czy mogę liczyć na zwrot strzykawki? — Mam nadzieję, że tak. — Bardzo bym prosił. Trudno teraz o sprzęt medyczny. Dostawy są bardzo nieregularne. — Postaram się — odparł Canidy. Osobiście bardzo wątpił w to, że będzie w stanie oddać doktorowi pożyczoną strzykawkę. — Z góry dziękuję. Proszę za mną. — Poprowadził go przez pokój zabiegowy do kuchni, a stamtąd tylnymi schodami do drzwi prowadzących na drugą ulicę. Kilkanaście metrów dalej stała mała furgonetka Citroen, kiedy do niej podeszli, doktor otworzył tylne drzwi. Canidy wczołgał się do środka. — Cześć, Dick — usłyszał w ciemności głos Vollmera.

6 Oued–Zem, Maroko 13 marca 1942 roku Louis Albert Grunier dotarł do swojej małej chatki z kopalni w pobliżu Oued–Zem tuż przed dziesiątą wieczorem. Od jakiegoś czasu weszło mu w nawyk spędzanie wieczorów w kawiarni w mieście, gdzie co wieczór pracowały dwie czy trzy całkiem ładne dziewczyny. Za dwa franki można było z nimi potańczyć, a za dziesięć szły z klientem na górę. Grunier nie korzystał z obu atrakcji, płacił po prostu za to, że spędzały z nim czas i fundował im wermut czy Pernod. Tego wieczoru po powrocie, kiedy przekręcił kontakt, ujrzał widok, którego na pewno się nie spodziewał. Mieszkanie było splądrowane, na środku podłogi leżał trup w jego ubraniu, zaś przy stole siedziało dwóch Berberów — nie, Europejczyków, przebranych za Berberów. Czekali na niego po ciemku, skracając sobie czas oczekiwania butelką jego najlepszego koniaku. Grunier na ich widok stanął sparaliżowany. Nie był w stanie wykrztusić słowa, nie mógł też zrobić tego, na co miał największą ochotę — wziąć nóg za pas. Zresztą i tak by pewnie daleko nie uciekł — jeden z napastników, ten z brodą, trzymał w ręku wielki, paskudnie wyglądający z tej perspektywy, pistolet maszynowy, zupełnie taki sam, jak na gangsterskich filmach, z rękojeścią z przodu i magazynkiem, który wyglądał jak wielki krąg camemberta. Lufa skierowana była mniej więcej w jego kierunku, co całkiem odebrało mu ochotę na gwałtowniejsze ruchy. — Bon soir, monsieur Grunier — powiedział ten z Thompsonem. — Wreszcie się pan pojawił. Czekamy tu już kilka godzin — w jego głosie zabrzmiała bardziej skarga, niż nagana. — To… To okropność — wydusił w końcu Grunier.

— Zapewne będzie pan zaskoczony tym, co teraz powiem — ciągnął Erik Vollmer — ale przybyliśmy tu pana uratować. — Kim jest ten człowiek? — zapytał Grunier, ignorując jego słowa i wskazując zwłoki na podłodze. — I dlaczego go zabiliście? — On jeszcze żyje. To znaczy, jeszcze przez jakiś czas będzie — odparł Vollmer lekkim, konwersacyjnym tonem, który zmroził Gruniera bardziej niż widok broni w jego rękach. — Zresztą, tym akurat nie powinien się pan martwić, a wręcz przeciwnie, będzie się pan z tego w ogólnym rozrachunku cieszył. Sûreté i Gestapo uwierzą po znalezieniu tych zwłok, że pan nie żyje, co uchroni pańską żonę i dzieci przed represjami. Bo pan w tym czasie będzie już na pokładzie płynącego do Ameryki okrętu podwodnego, monsieur Grunier. Przez kilka sekund Grunier nie był w stanie nawet zaczerpnąć oddechu. W końcu usiadł na krześle przy drzwiach. Po następnych kilku sekundach zaczął wykonywać dość nieskoordynowane ruchy rękami, jakby gestykulował przy rozmowie, ale z jego ust nie wydobywaŁy się żadne dźwięki. Dopiero po chwili zdołał się odezwać. — Jesteście szaleńcami. — Niewykluczone — odparł Vollmer. — A tymczasem musimy się jakoś dostać na pokład okrętu podwodnego. Przykro mi o tym mówić, lecz niestety, będzie to wymagało pozbawienia pana przytomności na jakiś czas. — To oburzające! — Zgadzam się z panem całkowicie — przyznał Vollmer, ale wyraz jego twarzy i gest, którym poprawił Thompsona i odciągnął zamek, nie wskazywały, by miał zamiar z tego wyciągnąć właściwe wnioski. — Mimo to zmuszony jestem prosić, by nie utrudniał nam pan sprawy i opuścił spodnie. Drugi z napastników położył na stole niklowany sterylizator, po otwarciu którego wewnątrz ukazała się strzykawka i igła. Wprawnym ruchem założył igłę na strzykawkę i wbił ją przez gumowy korek do szklanej fiolki. Odwrócił całość i zaczął wyciągać tłoczek. Kiedy górna krawędź tłoka osiągnęła podziałkę odpowiadającą pięciu centymetrom, wyciągnął igłę z

fiolki i wypchnął ze strzykawki pęcherz powietrza. — Doktor mówił, żeby mu dać trzy centymetry — powiedział po angielsku Dick Canidy — ale myślę, że lepiej się upewnić. — Tylko żebyś go nie ukatrupił, na miłość boską — odparł Vol — lmer, mając nadzieję, że Grunier nie zna tego języka. Nie znał. Wcale nie zareagował na ich słowa. Był przerażony już przedtem i teraz, z wyrazem rezygnacji w oczach, opuścił spodnie. Canidy podszedł do niego od tyłu i wbił igłę w jego pośladek. Po kilkunastu sekundach Grunier zwiotczał, i gdyby go nie przytrzymali, zwaliłby się nieprzytomny na podłogę. Canidy podszedł do przełącznika przy drzwiach. Dwa razy zgasił i zapalił światło. Potem wraz z Vollmerem ujęli nieprzytomnego Francuza pod pachy i zawlekli do furgonetki. Po drodze minęli się na schodach z kierowcą, który szedł na górę z dziesięciolitrowym kanistrem benzyny. 7 Safi, Maroko 14 marca 1942 roku Vollmer, Canidy i Grunier spędzili cały następny dzień w ładowni marokańskiego kutra rybackiego, zakotwiczonego w porcie w pewnej odległości od nabrzeża, oczekując na przybycie wiceadmirała de Verbey. Ładownia śmierdziała potwornie i w krótkim czasie oni również przesiąkli tym smrodem, a panujący na zewnątrz upał w niczym nie polepszał sytuacji. Obaj porywacze inżyniera starali się ulżyć sobie w cierpieniach za pomocą zabranej przez VoIlmera butelki whisky Black & White. Francuzowi było na razie wszystko jedno — środek podany mu przez Canidy’ego działał nadal. Pod wieczór na zewnątrz dał się słyszeć ruch i Canidy zdecydował się wystawić głowę przez luk, żeby się rozejrzeć. Na nabrzeżu stanęły dwie ciężarówki. Jedna miała na skrzyni stos worków z cementem, na drugiej zamontowana była olbrzymia

betoniarka. Kierowca betoniarki wysiadł i wdrapał się na rusztowanie z tyłu pojazdu, odblokowując wzniesiony otworem wylewowym do góry zbiornik. Po chwili zbiornik pochylił się i na koryto do nalewania betonu wygramolił się niewysoki, siwowłosy człowiek. — Pewnie admirał — powiedział Canidy. — Pewnie tak — zgodził się Vollmer. Starszy pan, przy pomocy innych zgromadzonych na brzegu Marokańczyków, wsiadł do czekającej już na niego czterowiosłowej łodzi rybackiej. Ciężarówki odjechały, a łódź popłynęła w kierunku kutra, potwierdzając domysły Canidy’ego i Vollmera. Parę chwil później wiceadmirał Jean — Philippe de Yerbey siedział w ładowni obok porucznika Canidy’ego, dzieląc z oboma Amerykanami mocno już napoczętą butelkę whisky. Jego przewodnicy przewieźli go przez dwie blokady na drogach. Wieść o jego ucieczce rozniosła się szybko i Sûreté nie traciła czasu, ale któżby szukał tak wysokiego rangą oficera w zbiorniku betoniarki? Podniecony przygodą i ucieszony sukcesem admirał na razie nie zwracał nawet uwagi na swego nieprzytomnego rodaka. Tuż po przybyciu admirała, załoga wciągnęła na maszt kutra żagiel i po około dwudziestu minutach zmiana rytmu kołysania powiedziała pasażerom ładowni, że kuter wyszedł z portu na wody zatoki. De Verbey nie milkł nawet na chwilę, wciąż od nowa opowiadając historię swej ucieczki, która w miarę powtarzania obrastała w nowe mrożące krew w żyłach okoliczności. Canidy nie rozumiał zbyt dobrze wszystkiego, a Vollmer nie zadawał sobie trudu tłumaczenia opowieści coraz bardziej rozochoconego starszego pana. Mimo to autorowi opowieści zdawało się nie sprawiać żadnej różnicy, że nie ma żadnej publiczności. Tuż przed zapadnięciem zmroku jeden z rybaków pojawił się w otworze ładowni, pokazując im, że mają wyjść na pokład. Pół godziny później nieopodal pojawił się niski, podłużny ciemny kształt. Mniej więcej w połowie ciemnego kształtu wytrysnął nagle oślepiająco biały w mroku wieczora strumień światła,

zalewając blaskiem pokład kutra. — Jezu! — jęknął Canidy, zasłaniając oślepione przez reflektor oczy. — Uwaga! Przygotować się do przyjęcia zespołu abordażowego! — rozległ się zniekształcony przez elektryczny megafon głos z kierunku reflektora. Odetchnęli z ulgą. Głos mówił po angielsku, z mocnym amerykańskim akcentem. Dwóch rybaków zeskoczyło do ładowni i wyciągnęło stamtąd ciągle jeszcze tylko na wpół przytomnego Gruniera. Grunier patrzył wokół szeroko otwartymi oczyma, ale nie był w stanie chodzić o własnych siłach. Żagiel zjechał z hurgotem z masztu, po chwili usłyszeli plusk wioseł. Pojawił się drugi snop światła, tym razem znacznie słabszy i mający początek gdzieś w pobliżu kutra. Minutę później usłyszeli uderzenie wiosłem w kadłub kutra. — Ahoj, na pokładzie — rozległ się głos zza burty. — Kapitan Edward Pringer. — Porucznik Richard Canidy — przedstawił się Dick. Po tej prezentacji na nadburciu pojawiły się dwie dłonie, a zaraz potem uczerniona twarz i reszta człowieka ubranego w granatowy sweter i spodnie. — Jasna cholera, człowieku, jak oni to robią? — głos przybysza brzmiał podziwem. — Dokładnie o wyznaczonym czasie i na wyznaczonej pozycji — powiedział, podając Canidy’emu rękę. Dick domyślił się, że chodzi mu o rybaków i ich nadzwyczajne zdolności nawigacyjne. — Cholernie się cieszę, że pana widzę, panie kapitanie. — To są nasi pasażerowie? — Zgadza się. — Dobra, obwiążemy każdego z nich liną i spuścimy na ponton. To im zajęło kilka minut. — No to cześć — powiedział Pringer, raz jeszcze podając rękę Canidy’emu. — Powodzenia. — Zaraz, co jest?! Przecież mamy płynąć z wami! — Obawiam się, że nie. — Słuchaj no, pan… Nie słyszał pan, kapitanie, co powiedziałem? Jestem porucznik Richard Canidy i…

— Jest pan oficerem, to chyba rozumie pan, co to takiego rozkaz? Rozkazy, jakie otrzymałem, są pod tym względem bardzo jasne. — Jakie rozkazy? — Mówią one, że mam nie zabierać na pokład żadnych osób poza dwoma pasażerami. — Nie wierzę własnym uszom! — W celu ich realizacji dostałem pozwolenie na zastosowanie siły, jeśli będzie to konieczne. Mam nadzieję, że to nie okaże się niezbędne, panie poruczniku. — My też mamy broń — włączył się Vollmer. — Nie strasz nas, palancie, bo ci tę twoją gumową łajbę utopimy razem z tobą! — Nawet jeśli to zrobicie, to i tak nie dostaniecie się na okręt — odparł spokojnie Pringer. — Zabiję skurwysyna! — wysyczał Canidy, mając już na myśli zupełnie kogo innego. — Naprawdę mi przykro — powiedział kapitan Pringer. — Muszę już zejść do pontonu, panowie. — Pieprzony, zdradziecki, żałosny skurwysyn! — mamrotał Canidy. — Raz jeszcze, powodzenia, panowie — powiedział Pringer. Vollmer roześmiał się. — A skąd pan wie, że mimo wszystko nie wpakuję panu kulki w plecy? — Nie wiem. Mam tylko nadzieję, że nie. Podszedł do nadburcia i zniknął za nim. Po chwili znów dał się słyszeć plusk wioseł. — Nie wierzyłem temu sukinsynowi Bakerowi od pierwszej chwili — powiedział Vollmer. — Już tam, w Paryżu, mu nie ufałem. Ale nie spodziewałem się, że i ciebie wykiwa, Dick. — Co teraz zrobimy? — No cóż, myślę, że zdołamy cię jakoś przemycić do Rabatu — odparł Vollmer. Jego gniew szybko mijał. — Może i Baker miał nadzieję, że cię Niemcy złapią, ale ja nie i nie mam zamiaru dać sukinsynowi tej satysfakcji. — A co z tobą? — Wrócę do Ksar es–Souk i będę żył nadzieją, że Thami el–

Glaoui nie wpadnie na pomysł oddania mnie w ręce Niemców. — Podchodzisz do tego zadziwiająco spokojnie, Erik. — Jestem pół — Amerykaninem, pół — Niemcem i na wpół Marokańczykiem. Nie, czekaj, niemiecką połówkę możesz skreślić. I właściwie amerykańską też. Tak więc jestem pełnej krwi Marokańczykiem. Będzie, co Allach zechce. 8 Rabat, Maroko 15 marca 1942 roku Nazajutrz rano do kuchennego wejścia amerykańskiego konsulatu generalnego podjechała tyłem ciężarówka, jak zwykle przywożąc z targu świeże owoce, warzywa i mięso. Kiedy pomocnicy kuchenni podnieśli klapę plandeki, by ją rozładować, ze środka wyskoczył Canidy w swoim berberyjskim stroju. Zanim zdumieni kucharze zdołali zareagować, Canidy przedarł się przez kuchnię i ruszył przez bufet do wnętrza samego konsulatu. Nie zważając na kierowane za nim okrzyki, ruszył prosto do gabinetu konsula generalnego. Robert Murphy nie był ani trochę zdziwiony jego obecnością i odesłał żołnierza piechoty morskiej, który wpadł do gabinetu w ślad za Dickiem. — Przykro mi z powodu tego wszystkiego, Canidy — powiedział. — Co się tu, do diabła, dzieje?! — zapytał wściekły Canidy. — Okazało się, że niezbędne jest, żebyś tu jeszcze chwilę pozostał. Przedłużenie pobytu Vollmera okazało się jeszcze bardziej niezbędne. — Ale dlaczego uznano, że to jeszcze jeden z tych drobnych szczegółów, których ludzie tak nieważni jak ja nie powinni znać? — Ponieważ wkrótce będzie miała miejsce inwazja na Północną Afrykę — odparł Murphy tak obojętnym tonem, jakby mówił o tym, że za oknem świeci słońce. — I to niedługo. Będziemy wtedy potrzebować pomocy el–Ferrucha i Vollmera.

Mamy nadzieję, że uda nam się przeciągnąć na swoją stronę Berberów Thami el–Glaouiego. A twój przyjaciel będzie dla nas równie użyteczny, jak dla Sidi Hassana, jako swego rodzaju pośrednik pomiędzy nami. Sidi chciał, żeby VoIlmer został? No to zostanie. Nie mogliśmy ci o tym powiedzieć na wypadek, gdyby coś poszło nie tak. — Ale obiecaliśmy mu… ja mu obiecałem, że go wyciągniemy z Maroka! Kiedy się z nim żegnałem, był przekonany, że jesteśmy tylko żałosnymi, kłamliwymi sukinsynami! Na jakiej podstawie spodziewa się pan, że jeszcze kiedykolwiek nam pomoże? Murphy wzruszył ramionami. — Zobaczymy, kiedy przyjdzie na to czas. Na razie Grunier i admirał otrzymali najwyższy priorytet. Skoro znaleźli się na pokładzie okrętu, zaczynamy przygotowania do inwazji. Jak już mówiłem, nie powiedziano ci o tym, bo lepiej, żebyś o tym nie wiedział. Zanim Canidy zdążył cokolwiek powiedzieć, w drzwiach pojawił się żołnierz piechoty morskiej, tym razem nie z pistoletem w ręku, lecz z tacą ciasteczek i kawą. — Pomyślałem, że moglibyśmy przekąsić małe co nieco — powiedział Murphy. — Czy mogę zadać panu pytanie? — Co teraz z tobą będzie? — Nie. Dlaczego mi pan powiedział o inwazji? Czy to już przestało być tajemnicą? — Prawdę mówiąc, wiadomość o inwazji jest ściśle tajna, ale to ja tu decyduję o tym, co i komu można powiedzieć. Uznałem, że interes bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych wymaga, byś o tym wiedział. Eldon Baker jest dla nas zbyt ważny, byśmy mogli ryzykować, że mu skręcisz kark. Canidy roześmiał się, rozbrojony tym tłumaczeniem. — Muszę przyznać, że ta myśl przyszła mi do głowy. — To nie byłby dobry pomysł, Canidy. Jeden bardzo dobry oficer wywiadu w trumnie, a drugi w więzieniu za morderstwo. Nie stać nas na taką rozrzutność. Bardzo trudno o dobrych oficerów wywiadu. — Coś mi to pachnie wazeliną — odparł Canidy.

— Spisałeś się doskonale — powiedział Murphy. — Lepiej, niż wielu przypuszczało. I dlatego zgadzam się z Eldonem, że masz talent do tej roboty, Canidy. Jasna cholera, i z czego ja się tak cieszę? A przecież jest mi przyjemnie, zupełnie jakbym dostał w szkole piątkę i mógł się nią pochwalić mamusi. — To co teraz ze mną będzie? Murphy sięgnął do teczki na biurku i wyjął z niej arkusz papieru teleksowego. — Zanim ci to dam, posłuchaj uważnie tego, co powiem. To, co tu jest napisane, to lipa obliczona na to, że podsłuchujący Niemcy i Francuzi przechwycą i uwierzą w tę depeszę. DEPSTAWASZ 12MAR42 DO: KONSULGEN RABAT MAROKO PROSZĘ PRZY NAJBLIŻSZEJ OKAZJI PRZEKAZAĆ RICHARDOWI CANIDYEMU CYTUJĘ WIELEBNY GEORGE CRATER CANIDY TRAFIŁ DO SZPITALA W CEDAR RAPIDS PO ZAWALE SERCA STOP STAN CIĘŻKI ALE STABILNY STOP KONIEC CYTATU STOP DEPESZA UPOWAŻNIA KONSULGEN RABAT DO UDZIELENIA RICHARDOWI CANIDYEMU URLOPU OKOLICZNOŚCIOWEGO I PRZYDZIELENIA O ILE POZWOLĄ WARUNKI TECHNICZNE MIEJSCA W ŚRODKU TRANSPORTU RZĄDOWEGO UDAJĄCEGO SIĘ DO STANÓW ZJEDNOCZONYCH STOP PODISANO JOHN D GLOVER ZCA SEKSTA DS PERS KONIEC Canidy na milę wyczuwał w tym kolejny z postrzelonych pomysłów Eldona C. Bakera. — Odlatujesz do kraju jutro rano.

9 „Café des Deux Sabots” Rabat, Maroko 17 marca 1942 roku Jean–François, który zwykle obsługiwał von Heurten– Mitzitza, pojawił się u ich stolika z pytającym wyrazem twarzy. — Czego sobie panowie życzą? — Zrób użytek ze swej wyobraźni, Jean–François — odparł Heurten. — Cokolwiek, byle nie baranina. — Razy dwa — dodał Müller. Kiedy kelner odszedł, wrócili do przerwanej rozmowy. — To co, mały admirał rozpłynął się w sinej mgle? — Na to wygląda. — Tak samo jak dwaj niskiej rangi urzędnicy amerykańskiego konsulatu? — Naprawdę myślisz, że to ma jakiś związek? — uśmiechnął się Müller. — Poza tym Sidi Hassan el–Ferruch i jego przyjaciel, młody Vollmer, powrócili do Ksar es–Souk z ostatnich wojaży. To pewnie też nie ma żadnego związku ze zniknięciem admirała, tak? — Ależ skąd — uśmiechnął się jeszcze szerzej Müller. — Ciekaw tylko jestem, dlaczego Vollmer został. Przecież teraz możemy go aresztować. — Prawda, że to intrygujące? Ja bym chyba na jego miejscu wziął nogi za pas. On pewnie wierzy w to, że pod skrzydłami paszy będzie nadal bezpieczny. I pewnie ma rację. Przynajmniej tak długo, jak nie będziemy tu mieli wystarczających sił, żebyśmy nie musieli polegać na Francuzach. — No to co teraz zrobimy? — Cóż, ucieczka admirała nie może ujść na sucho, bo stracilibyśmy twarz. Aresztuj sporą grupę podejrzanych i potraktuj ich z całą surowością prawa. Mamy coś jeszcze do omówienia, czy wreszcie będziemy mogli w spokoju zjeść

obiad? — Reszta to już drobnica. Jakiś francuski inżynier górnictwa został napadnięty i spłonął w swoim domu, podpalonym przez włamywaczy dla zatarcia śladów. — No to miał chłop pecha. Francuzi chyba potrafią się uporać z takim głupstwem? — Jestem tego samego zdania. Smacznego. 10 Waszyngton 17 marca 1942 roku W ciągu dwóch dni podróży do kraju Canidy miał sporo czasu na przemyślenia. W rezultacie doszedł do wniosku, że właściwie nie ma na co narzekać. Wrócił żywy z Chin, a teraz jeszcze udało mu się wrócić cało z Maroka. O Vollmera się nie martwił. Erik nieraz dowiódł, że potrafi o siebie zadbać. Jedyne, co mu teraz zostało, to jakoś się wykręcić z obecnego zajęcia. Komplementy Murphy’ego złagodziły tylko przejściowo jego niechęć do tego zajęcia. Kiedy ich zbawienne, uśmierzające ból działanie przeminęło, okazały się tylko zdawkowymi pochwałami, obliczonymi na udobruchanie go i niczym więcej. Nie zrobił nic, co by na nie zasługiwało, nic, co by wskazywało na to, że rzeczywiście jest dobrym szpiegiem. Wręcz przeciwnie. Nie wiedział, czym powinien się zajmować dobry szpieg, ani tym bardziej, jak to robić. Nie miał żadnego interesu w tym, żeby zostać szpiegiem. Nie był idiotą i nie pozwoli, żeby parę słów bez pokrycia zmieniło ten stan rzeczy. To, co miał do zrobienia, było bardzo proste. Musiał tylko powiedzieć: „Odchodzę”. Zrobił, o co go prosili. Nie wierzył, żeby go teraz mieli bez powodu zamknąć w domu bez klamek, i nie miał zamiaru dawać im do tego żadnego powodu. Nie znał żadnych tajemnic poza tym, że będzie inwazja w Północnej Afryce, ale jeśli wierzyć Murphy’emu, to wkrótce przestanie być tajemnicą.

Przy odrobinie szczęścia może uda mu się wykręcić z tego i pójść do pracy jako inżynier aerodynamik, tak jak miał zamiar. Znów, może przy odrobinie szczęścia uda mu się wyreklamować od poboru i nie będzie musiał ponownie nadstawiać karku. Plan był dobry, ale po powrocie do Waszyngtonu wszystko rozleciało się w proch. Na lotnisku czekał już na niego bosman Ellis. — Nie jestem pewien, czy wasz widok sprawia mi przyjemność — zwierzył się Canidy, ściskając mu rękę. — O co chodzi? — Komandor chce się z panem widzieć. Mam pana zawieźć. — Pana Bakera zapewne całkiem przypadkiem nie ma w mieście? — Nie ma. — A szkoda. Im szybciej kopnę go w tyłek, tym szybciej będę miał z głowy cały ten kram. — Komandor uprzedzał, że może pan wciąż mieć żal do pana Bakera. — Żal? Niedopowiedzenie roku. Muszę jechać na Ulicę Q? — Nie, nie musi pan. Ale jeśli nie chce spać na ławce na Union Station, to nie jest to zły pomysł. W całym mieście nie ma ani jednego miejsca w hotelach. — No dobrze, więc niech będzie Ulica Q. — W każdym razie są tam już pańskie rzeczy — powiedział po drodze bosman Ellis. — Przyleciały parę dni temu. Drzwi domu otworzyła Cynthia Chenowith. — Witaj w domu — powiedziała. — Dziękuję. Ale jeśli się naprawdę cieszysz z mojego powrotu, to dasz się dziś wieczorem zaprosić na kolację. — Masz zamiar się znowu zalać? Zadzwonił telefon, przerywając im rozmowę, zanim znowu przerodziła się w kłótnię. Cynthia odebrała, posłuchała przez chwilę i podała mu słuchawkę. — Słucham. — Tu Bill Donovan, Dick — rozległ się znajomy głos. — Witaj w domu. Dobrze się spisałeś. O, cholera!

— Dziękuję, panie pułkowniku. — Mamy dla ciebie bilety lotnicze na jutro o jedenastej do Chicago, a stamtąd do Cedar Rapids. Pomyślałem, że będziesz chciał spędzić kilka dni z ojcem. — Dziękuję, panie pułkowniku. — Przynajmniej tyle mogliśmy dla ciebie zrobić. Co się ze mną dzieje? Co jest w tym człowieku? Dlaczego nie powiem mu po prostu, żeby sobie w dupę wsadził swoje bilety lotnicze, bo ja odchodzę? — Dziękuję, panie pułkowniku. — A jak wrócisz, pogadamy. — Bardzo chętnie, panie pułkowniku. — Pozdrów, proszę, ode mnie ojca. W słuchawce rozległo się kliknięcie i linia ucichła. Canidy odjął od ucha słuchawkę i w milczeniu popatrzył na nią przez chwilę. W końcu podniósł oczy na Cynthię. — Nie słyszałem odpowiedzi w sprawie kolacji. — Dick, naprawdę nie powinnam. Mam roboty potąd. — Podniosła rękę na wysokość obojczyków. — Cóż to, moja droga, nie wiesz, że jest wojna? Wszyscy musimy ponosić wyrzeczenia dla wysiłku wojennego. Twoim będzie pójście ze mną na kolację dziś wieczorem. I bez dyskusji.

Załącznik Stopnie wojskowe Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych (stan z roku 1942)

ARMIA

PIECHOTA MORSKA

MARYNARKA

oznaka stopnia26 nazwa stopnia i jej polski odpowiednik SZEREGOWI Private szeregowy

Private szeregowy

Seaman Recruit marynarz

Private First Class starszy szeregowy

Private First Class starszy szeregowy

Seaman starszy marynarz

26 Oficerowie Marynarki Wojennej prócz oznak stopnia Marynarki noszonych na naramiennikach i mankietach rękawów kurtek mundurowych, nosili także na nakryciu głowy munduru służbowego i kołnierzyku koszuli oznakę równoważnego stopnia wojsk lądowych. Szeregowi i podoficerowie amerykańskich sił zbrojnych noszą oznaki stopni w postaci naszywek w górnej części rękawa i miniaturek przypinanych na kołnierzyku koszuli, a chorążowie i oficerowie na naramiennikach i kołnierzykach.

PODOFICEROWIE Corporal kapral

Corporal kapral

Sergeant plutonowy

Sergeant plutonowy

Staff Sergeant sierżant

Staff Sergeant sierżant

Petty Officer 1st Class Bosman

Sergeant First Class Platoon Sergeant starszy sierżant

Gunnery Sergeant starszy sierżant

Chief Petty Officer starszy bosman

Technical Sergeant27

bez odpowiednika

bez odpowiednika

First Sergeant sierżant sztabowy

First Sergeant sierżant sztabowy

Senior Chief Petty Officer bosman sztabowy

Sergeant Major starszy sierżant sztabowy Master Technical Sergeant28

Master Gunnery Sergeant starszy sierżant sztabowy bez odpowiednika

Petty Officer 3rd Class mat Petty Officer 2nd Class bosmanmat

Master Chief Petty Officer starszy bosman sztabowy bez odpowiednika

CHORĄŻOWIE Warrant Officer chorąży

Chief Warrant Officer chorąży

Chief Warrant Officer chorąży marynarki

OFICEROWIE Second Lieutenant podporucznik

Second Lieutenant podporucznik

Ensign podporucznik marynarki

27 Stopień podoficerski równoważny Gunnery Sergeantowi nadawany w broniach technicznych, np. w lotnictwie i jednostkach pancernych Korpusu. 28Jak wyżej, równoważny Master Gunnery Sergeant.

First Lieutenant porucznik

First Lieutenant porucznik

Captain kapitan

Captain kapitan

Major major

Major Major

Lieutenant Colonel podpułkownik Colonel pułkownik

Lieutenant Colonel podpułkownik Colonel pułkownik

Lieutenant (Junior Grade) porucznik marynarki Lieutenant29 kapitan marynarki Lieutenant Commander komandor podporucznik Commander komandor porucznik Captain komandor

GENERAŁOWIE Brigadier General generał brygady

Brigadier General generał brygady

Rear Admirał (lower half)30 kontradmirał

Major General generał dywizji

Major General generał dywizji

Rear Admirał (upper half) wiceadmirał

Lieutenant General generał broni

Lieutenant General generał broni

Vice Admirał admirał

nie ma bez odpowiednika31

General generał armii

Admirał bez odpowiednika

29 Często używa się także nazwy Full Lieutenant dla tego stopnia. 30 Stopień ten nosi obecnie nazwę Commodore i oznaczany jest tylko jedną gwiazdką, dla ujednolicenia oznak stopni. 31 Pierwszego generała armii Korpus Piechoty Morskiej dorobił się dopiero w roku 1944, więc według stanu na rok 1942 stopniom General w Armii i Admirał w Marynarce w Korpusie jeszcze żaden stopień generalski nie odpowiada.