Spis Treści
Wstęp
Jeszcze kilka lat temu nikt nie śmiał nawet marzyć o tym, by samemu w domu nagrywać płyty CD. Wtedy nośnik ten był kosztowną nowością, a wielu uważało go za chwilową modę. Jednak z upływem czasu zaczynaliśmy spotykać płytę niemal wszędzie. Najpierw wyparła płyty winylowe oferując cyfrową jakość dźwięku, a później ruszyła na podbój rynku informatycznego oferując bezpieczeństwo danych oraz sporą pojemność. Obecnie niemal każda szanująca się firma wydaje swoje oprogramowanie na płycie CD, a wszystkie oferowane w sprzedaży komputery PC posiadają wmontowany napęd CD-ROM.
Przełomem stało się pojawienie napędów umożliwiających samodzielny zapis danych na nośniku CD. Pierwsze urządzenia oferowały zawrotne prędkości pracy równe 150 KB/s, do tego sam proces zapisu był dość skomplikowany i wrażliwy na czynniki zewnętrzne. O ile trudności techniczne dało się przezwyciężyć, to barierą trudną do pokonania dla wielu stanowiła cena urządzenia oraz czystych płyt CD. Równowartość kilkudziesięciu starych milionów złotych (na początku cena była porównywalna do wartości używanego małego fiata) była jak zimny prysznic dla wielu zapaleńców. Cena czystej płyty niezbędnej do zapisu również nie była niska i do dzisiaj doskonale pamiętam, jak za swój pierwszy „srebrny krążek” płaciłem około 50 zł, co w tamtych czasach dla mojego budżetu opierającego się o kieszonkowe było sporym wydatkiem. Z czasem napędy umożliwiające zapis płyt CD — nagrywarki, stały się mniej zawodne i co ważniejsze dużo tańsze. Niejako w konsekwencji spadku cen samych urządzeń zaczęły tanieć również czyste płyty CD. Spadek cen wynika z dopracowania technologii oraz pojawienia się alternatywy, jaką bez wątpienia jest płyta DVD oferująca znacznie większą pojemność i nowocześniejsze rozwiązania.
Obecnie doszliśmy do czasów, gdy technologia nagrywania płyt CD stoi na bardzo wysokim poziomie, a przy tym cechuje się przystępną ceną. Producenci prześcigają się wymyślaniu rozwiązań umożliwiających szybszy i bezpieczniejszy zapis, w dodatku obniżając ceny. Dzisiaj dobrej jakości nagrywarka kosztuje kilkaset złotych, czysta płyta to wydatek nieco ponad złotówki. Krążek CD stał się najpopularniejszym nośnikiem danych. Niemal każdy może iść do sklepu i kupić odpowiednie urządzenie, którego cena niewiele różni się od ceny zwykłego napędu CD-ROM.
Praktycznie gdy wszystko jest w zasięgu ręki przeciętnego zjadacza chleba, to dlaczego tylko niektórzy z nas decydują się na zakup nagrywarki. Postaram się na to pytanie odpowiedzieć bazując na swoich doświadczeniach. Kilka lat temu, gdy zaczynałem przygodę z płytą CD, by nagrać dane, musiałem dawać koledze dysk. Ten z kolei przekazywał go dalej i często bywało tak, że nagranie jednego krążka trwało tydzień a nawet więcej. Oczywiście wynikało to z faktu, że urządzanie nagrywające były zjawiskiem nowym i trudno było je spotkać na co dzień. Wraz ze spadkiem cen na rynku pojawiało się coraz więcej napędów, a ja miałem możliwość wypożyczenia takiego urządzania do domu niemal zawsze, gdy tego potrzebowałem. Oczywiście początki były trudne i wiele płyty skończyło swój żywot w koszu na śmieci. Z czasem udało mi się opanować większość niuansów i nagrywałem swoje pierwsze płyty CD. Wtedy wydawało mi się, że nagrywarka to fajna zabawka, ale po co mi ona, skoro nagrywam jedną czy dwie płyty na kilkanaście tygodni. Do tego płyty nadal były ponad dziesięciokrotnie droższe aniżeli dzisiaj. W chwili, gdy uzyskałem dostęp do Internetu, ilość danych na moich dyskach rosła w tempie zastraszającym i postanowiłem kupić swoją pierwszą nagrywarkę. Od tego czasu nie potrafię sobie wyobrazić komputera bez tego urządzenia. Oczywiście zakup nagrywarki wiązał się z pojawieniem wielu nowych problemów i dylematów. Na szczęście z pomocą życzliwych osób oraz Internetu udało mi je wszystkie pokonać.
Na bazie swoich doświadczeń kilka miesięcy temu napisałem dla Wydawnictwa Helion — http://helion.pl — książkę z serii Ćwiczenia praktyczne poświęconą nagrywaniu płyty CD pod MS Windows oraz w systemie Linux. Pozycja ta bardzo szybko stała się bardzo popularna, co skłoniło mnie do napisania czegoś więcej na temat zapisu danych na „srebrnym krążku”. Niniejsza książka stanowi rozwinięcie tematów zawartych w ćwiczeniach jak i zawiera wiele ciekawych nowości.
Czytając kolejne strony dowiecie się wszystkiego, co wiąże się bezpośrednio lub pośrednio z tematem nagrywania. Wszystkie opisy, przykłady oraz informacje zostały ujęte w taki sposób, by czytelnik maksymalnie i szybko przyswoił sporą ilość wiedzy. Książka zawiera opisy przygotowania płyty z danymi komputerowymi, muzyką, filmem, krążków mieszanych, płyt bootujących. Kompleksowo został omówiony temat zastosowania płyty CD do tworzenia automatycznych kopii bezpieczeństwa pojedynczych plików, jak i całych partycji. Opisałem również stosowane zabezpieczenia, metody wykonywania kopii bezpieczeństwa takich nośników i wiele innych zagadnień, które dla mnie nierozerwalnie wiążą się z nagrywaniem. Bazując na swoich doświadczeniach nie zapomniałem również o problemach, jakie mogą spotkać początkującego użytkownika przy zakupie sprzętu. Spory fragment książki poświeciłem opisowi sprzętu oraz instalacji i konfiguracji. Moim zdaniem przed zakupami warto dokładnie zapoznać się z informacjami zawartymi w tej publikacji, dzięki czemu na pewno uniknięcie rozczarowań przy nagrywaniu pierwszych płyt.
Mam nadzieję, że informacje zawarte w tej książce zostaną przez Was dobrze przyjęte i sporo się z nich nauczycie. Zapraszam do lektury i życzę wielu dobrze nagranych płyt CD.
W tym miejscu chciałbym podziękować następującym osobą oraz instytucją za pomoc i porady, dzięki którym książka rodziła się w mniejszych bólach .
Na początku chciałbym podziękować firmie SPAT PLUS z Katowic za udostępnienie nagrywarek, dzięki której mogłem przetestować je wcześniej, niż pojawiły się na rynku. Życzliwość firmy nie skończyła się na wypożyczeniu sprzętu i poszła znacznie dalej. Dostałem wiele cenny porad na tematy związanie ze sprzętem oraz kilka zdjęć, które można podziwiać w dalszej części książki.
SPAT PLUS
Ul. Czerwińskiego3
40-123 Katowice
tel. (032) 203 78 24
http://www.spat.pl
Kolejne podziękowania kieruje do Miśka, który jest autorem i prowadzącym doskonałego serwisu poświęconego nagrywaniu płyty CD. Jego porady i odpowiedzi na moje pytania i wątpliwości bardzo mi pomogły i utwierdziły w przekonaniu, że to, co piszę, jest dobre.
Na koniec należy się kilka słów podziękowania Arturowi Partyce, który udostępnił mi swój program pozwalający w profesjonalny sposób zabezpieczyć nagrywane płyty CD. Dokładny opis znajdzie się w dalszej części książki.
Bartosz Danowski
[email protected]
Rozdział 1.
Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt CD
Rozdział ten kierowany jest przede wszystkim do osób, które dopiero zamierzają zakupić swoje pierwsze nagrywarki i nie bardzo wiedzą, co wybrać z bogatej oferty. Informacje podzieliłem na trzy główne części: zakup nagrywarki, oprogramowanie, nośniki.
Z pierwszej części dowiecie się, na co zwracać uwagę przy zakupie urządzenia. Kolejny podrozdział to kilka pomocnych informacji na temat doboru oprogramowania. Oczywiście wszystkie informacje i przykłady znajdujące się na następnych stronach bazują na opisanym tutaj oprogramowaniu. Ostania część tego rozdziału to zbiór informacji na temat czystych płyt CD dostępnych na naszym rynku.
Zakup nagrywarki
W czasach przebogatej oferty sprzętu komputerowego zakup czegokolwiek jest dość trudny, jeśli nie posiadamy przynajmniej odrobiny wiedzy. Podobnie ma się sprawa z zakupem nagrywarki. Producenci kuszą nas kolorowymi pudełkami, niskimi cenami, a sprzedawcy często nie mają zielonego pojęcia na temat oferowanych przez siebie produktów. Dlatego myślę, że warto dokładnie zapoznać się z kilkoma informacjami zawartymi w tym rozdziale. Dzięki temu unikniemy przykrych rozczarowań, a nasza nagrywarka będzie nam długo służyć.
Zacznijmy od tego, co to właściwie jest ta nagrywarka. Z zewnątrz wygląda jak zwyczajny napęd CD-ROM, podstawowa różnica to możliwość zapisu danych na płycie. Nagrywarka pracuje w dwóch trybach, ponieważ moc lasera przy odczycie i zapisie jest różna. Większość dostępnych napędów nie wymaga do poprawnej pracy instalacji dedykowanych sterowników i jest domyślnie widziana jako napęd CD-ROM natomiast specjalne programy umożliwią obsługę zapisu. W przypadku najnowszego systemu MS Windows XP posiadacze nagrywarek są w lepszej sytuacji, gdyż system został wyposażony w odpowiednie oprogramowanie. Oczywiście odpowiednie opisy nowych funkcji MS Windows XP znajdą się w dalszej części książki.
Rynek komputerowy oferuje nam trzy typy urządzeń, są to: urządzenia CD-R, urządzenia CD-RW, urządzenia typu Combo.
Urządzenia CD-R
Pierwszy z wymienionych typów jest urządzeniem pozwalającym jedynie na zapis płyt jednokrotnego zapisu CD-R (Compact Disk Recordable). Każdemu urządzeniu CD-R towarzyszy, poza nazwą modelu, symbol np. ×4×12. Są to maksymalne prędkości pracy urządzenia. Pierwsza liczba określa prędkość zapisu, w naszym przykładzie jest to ×4, co oznacza, że urządzenie potrafi zapisywać płyty z prędkością 4×150 KB/s, co daje nam 600 KB/s. Wartość 150 KB/s określa pojedynczą prędkość pracy nagrywarek, jak i napędów CD-ROM. Nasza przykładowa nagrywarka, poza maksymalną prędkością ×4, będzie dysponować jeszcze prędkościami ×1 i ×2.
Kolejna wartość — w naszym przypadku — ×12 określa maksymalną prędkość odczytu płyt CD. Nagrywarka, poza możliwością nagrywania płyt, działa identycznie jak napęd CD-ROM, chociaż taki tryb pracy nie jest dla niej wskazany na dłuższą metę. Proszę zwrócić uwagę, że zapis dokonywany jest na nowych czystych płytach, natomiast podczas odczytu nagranej płyty często mamy do czynienia z płytami zakurzonymi lub ze śladami (odciskami) palców. Te wszystkie zanieczyszczenia maja istotny wpływ na trwałość naszego urządzenia. Nasza przykładowa nagrywarka pracuje z maksymalną prędkością 12×150 KB/s, co daje 1 800 KB/s. Oczywiście na rynku występują napędy o innych maksymalnych prędkościach, ale zasada obliczania prędkości zapisu jest taka sama.
Urządzenia CD-RW
Urządzenia CD-RW, poza obsługą płyt jednokrotnego zapisu CD-R, potrafią obsłużyć płyty CD-RW (Compact Disk Recordable/ReWritable). Płyty takie mogą być zapisywanie wielokrotnie. Zapisaną płytę formatujemy i dzięki temu staje się ona gotowa do ponownego użycia. Operacja taka może być wykonywana setki razy.
O wygodzie takiego rozwiązania nikogo nie trzeba przekonywać, gdy chcemy zrobić tymczasową kopię bezpieczeństwa danych lub przenieść duży plik na inny komputer. Napęd taki, podobnie jak jego poprzednik, jest oznaczony kilkoma symbolami: ×6×4×16. Jak widać, mamy podane trzy prędkości, a nie dwie, jak poprzednio. Pierwsza wartość, podobnie jak w napędach CD-R, określa maksymalną prędkość zapisu płyt CD-R. Druga wartość, w naszym przypadku ×4, mówi nam, że napęd ten potrafi nagrywać płyty CD-RW z maksymalną prędkością 4×150 KB/s. Z podobną prędkością płyty CD-RW są czyszczone. Ostatnia wartość określa maksymalną prędkość pracy urządzenia jako czytnika płyt CD. Bardzo długo napędy CD-RW oferowały zapis z prędkością ×4 dla płyt CD wielokrotnego zapisu i dopiero niedawno powstały rozwiązania umożliwiające nagrywanie takich płyt z większymi prędkościami. Na dzień dzisiejszy maksymalną prędkością zapisu płyty CD-RW jest ×10 — 10×150 KB/s, co daje nam 1 500 KB/s. Niestety nowa technologia wymaga od nas stosowania specjalnych płyt przystosowanych do zapisu z taką prędkością. Nośniki takie są oznaczane dodatkowo literami HS i niestety są droższe od typowej płyty dopuszczonej do pracy z prędkością ×4.
Urządzenia Combo
Ostania grupa urządzeń — Combo. To nowa generacja urządzeń łączących w sobie cechy nagrywarki, czytnika płyt CD oraz czytnika płyt DVD. Urządzenia te, podobnie jak poprzednie napędy, posiadają pewne oznaczenia prędkości. Przykładowo może to być ×6×4×24×4. Pierwsza wartość określa maksymalną prędkość nagrywania płyt CD-R, druga odpowiada za nagrywanie płyt CD-RW, trzecia natomiast to prędkość pracy napędu jako odtwarzacza CD-ROM. W związku z faktem, że jest to napęd Combo, może on pełnić jeszcze jedną funkcję, a mianowicie odtwarzacza DVD. Parametry jego pracy określa wartość czwarta — maksymalna prędkość pracy naszego napędu to 4×1 350 KB/s. Prędkość 1 350 KB/s to odpowiednik pojedynczej prędkości pracy napędu CD-ROM.
Nagrywarki DVD
Poza opisanymi powyżej napędami rynek zaczynają pomału zdobywać nagrywarki płyt DVD. Rozmyślnie nie ująłem ich w powyższych miniopisie urządzeń, gdyż dopiero niedawno wyłonił się jednolity standard zapisu danych, a cena urządzeń na dzień dzisiejszy (początek 2002 r.) jest skutecznym lekarstwem. Oscyluje ona w granicach trzech tysięcy złotych, a koszt czystego nośnika to kolejne kilkadziesiąt złotych. Oczywiście za te pieniądze dostajemy urządzenia obsługujące płyty DVD, CD-R i CD-RW oraz oferujące możliwość zapisu dużej ilości danych. Niestety obecne nagrywarki DVD są wolne i zapis płyty DVD trwa blisko godzinę. Należy jednak pamiętać, kopiujemy ponad cztery gigabajty danych.
Jeżeli spojrzymy wstecz na historię nagrywarek płyt CD to możemy przypuszczać, że za rok lub dwa urządzenia te stanieją i zaczną wypierać z rynku tradycyjne napędy CD-R i CD-RW. Producenci na pewno wymyślą nowe rozwiązania pozwalające na szybszy i bezpieczniejszy zapis danych, a skorzystają na tym klienci.
Interfejsy nowoczesnych nagrywarek
Następnym tematem, jaki pozostaje do omówienia, a dość często jest poruszany na różnych grupach dyskusyjnych, to rodzaj interfejsu, z jakim współpracuje urządzenie. Jak wiemy, napędy występują w wersjach: IDE, SCSI, USB (wersja 1 i 2) oraz IEEE.
IDE
Interfejs IDE to najpopularniejsza obecnie metoda podłączenia nagrywarek do naszego komputera. Uściślając, obecnie stosowana magistrala nosi nazwę EIDE i cechuje się poprawioną przepustowością i możliwością podpięcia do dwóch urządzeń na jednym kanale. Z reguły producenci płyt głównych udostępniają dwa kanały, co pozwala podpiąć maksymalnie cztery urządzenia (dyski twarde, napędy CD-ROM oraz CD-RW). Interfejs ten jest montowany seryjnie w każdym komputerze PC. Dużą zaletą jest niska cena i popularność. Napędy CD-RW przeznaczone dla tej platformy możemy aktualnie kupić za kwotę nieco większa niż dobrej jakości urządzenie CD-ROM.
SCSI
Magistrala SCSI to rozwiązanie przeznaczona dla rozwiązań rynku serwerowego oraz pamięci masowych. Specyfikacja pozwala na podłączenie do siedmiu urządzeń do jednego kontrolera. W przeciwieństwie do interfejsu EIDE nie jesteśmy ograniczeni typem podpinanego urządzenia. Możemy podłączyć napędy CD-ROM, CD-RW, dyski twarde a nawet skanery. Architektura magistrali pozwala odciążyć jednostkę CPU (procesor) komputera poprzez przejęcie obsługi przesyłu danych. Urządzenia SCSI cechują się dużą wydajnością oraz stabilnością pracy. Niestety nagrywarki przeznaczone dla tej platformy są znacznie droższe od odpowiedników IDE i wymagają zakupu dodatkowego kontrolera, który również nie jest tanim urządzeniem. Aktualna sytuacja na rynku nagrywarek spowodowała powolną śmierć napędów SCSI, co wiąże się z brakiem nowych rozwiązań oraz oświadczeniami kolejnych producentów o zaniechaniu produkcji takich urządzeń.
Ciekawym rozwiązaniem może okazać się pomysł firmy Yamaha, która zaprzestała produkcji napędów SCSI, ale w zamian zaoferowała specjalną przejściówkę umożliwiającą podpięcie napędów IDE tej firmy do kontrolera SCSI.
USB i IEEE 1394
Nagrywarki współpracujące z interfejsem USB oraz IEEE 1394 stanowią grupę urządzeń przenośnych. Z reguły charakteryzują się niewielkimi rozmiarami oraz oryginalnym kształtem. Napędy wykorzystujące USB 1 oferują stosunkowo wolną prędkość zapisu oscylującą w granicach 4×4×8. Wynikało to z ograniczeń samej magistrali, która pozwalała uzyskać maksymalny transfer rzędu 1,5 MB/s. Urządzenia współpracujące z USB 2, dzięki poprawieniu wydajności samego interfejsu, potrafią zapisywać i czytać płyty znacznie szybciej.
Kolejną grupę urządzeń stanowią napędy współpracujące z interfejsem IEEE 1394, którego specyfikacja oferuje transfery od 100 do 400 Mb/s, co pozwala wykorzystać wszystkie możliwości nowoczesnych nagrywarek.
Urządzenia współpracujące z USB 1,2 oraz IEEE 1394 stanowią grupę napędów przenośnych i powstały z myślą o ludziach potrzebujących nagrywarek dla notebooków oraz firm, gdzie jeden napęd ma obsłużyć kilka komputerów stacjonarnych. Nowoczesne interfejsy pozwalają na podłączenia urządzenia do komputera w czasie pracy co dodatkowo zwiększa funkcjonalność takiego rozwiązania.
Decydując się na zakup zewnętrznej nagrywarki musimy pamiętać o tym, że zdecydowana większość komputerów posiada seryjnie montowany port USB 1 czyli nasze urządzenia będzie dość wolne. Jeżeli nasz wybór padnie na USB 2 lub IEEE 1394, to w większości przypadków będziemy musieli zakupić dodatkowy kontroler, co wiąże się z dodatkowymi kosztami (ok. 300 zł). Musimy również pamiętać, że same napędy przenośne są dużo droższe od tradycyjnych odpowiedników i często oferują mniejsze możliwości (kopie bezpieczeństwa zabezpieczonych płyt, overburning). Dlatego warto dobrze zastanowić się nad dokonaniem takiego zakupu.
Wybór interfejsu
Podstawowe pytanie, jakie pada stosunkowo często, to który z tych interfejsów jest lepszy i który wybrać. Odpowiedź niestety nie jest już taka prosta, a jej udzielenie wymagałoby przeprowadzenia analizy interfejsów, co znacznie wykracza poza ramy tej skromnej publikacji. Postaram się jednak podzielić kilkoma moimi spostrzeżeniami na temat interfejsów IDE i SCSI.
Urządzenia SCSI cechują się znacznie wyższą ceną oraz wymagają od nas zakupu dodatkowo kontrolera SCSI, który również kosztuje. Decydując się na takie urządzenie będziemy mieli jednak pewność podczas pracy. Sam proces zapisu płyty nie będzie taki wrażliwy na nagłe obciążenia systemu i chwilowe spadki wydajności. Przykładowo, podczas nagrywania płyt w komputerze wyposażonym w urządzenie SCSI mogę spokojnie pracować, słuchać muzyki, a nawet oglądać filmy, co w przypadku urządzeń IDE nie zawsze było możliwe. Dodatkowo napędy SCSI nie mają wpływu na obciążenie samego systemu oraz działają niezależnie od platformy systemowej, co jest ich podstawową zaletą. Przykładowo konfiguracja napędu SCSI w systemie Linux sprawia znaczniej mniej problemów niż IDE. Na koniec warto dodać, że nie zajmują miejsca w kontrolerze IDE, dzięki czemu mamy możliwość podpięcia kolejnego dysku lub napędu DVD.
Napędy IDE są znacznie tańsze, a co za tym idzie mają znacznie większy udział w rynku. Urządzenia starszej generacji, tzn. nieposiadające wsparcia dla technologii BurnProof czy też JustLink, były bardzo wrażliwe na nagłe obciążenie systemu. Przykładowo włączenie wygaszacza ekranu powodowało błąd zapisu. Nowsze napędy wyposażone we wspomniane technologie BurnProof lub JustLink są odporne na nagłe obciążenia systemu, a co za tym idzie, na spadki transferu danych do buforu napędu. Dokładniejszy opis tych technologii znajdziecie w następnych rozdziałach.
Technologie zapobiegające występowaniu błędów zapisu
BurnProof
Autorem pierwszego rozwiązania — BurnProof, jest firma Sanyo, która jest również producentem nagrywarek. Oczywiście napędy tejże firmy nie są zbyt popularne na naszym rynku, za to opatentowana technologia zapobiegania błędom podczas nagrywania szybko zyskała rozgłos i popularność na rynku.
Technologia BurnProof niemal w 100% eliminuje możliwość wystąpienia błędów opróżnienia buforu nagrywarki (buffer-underrun), nawet przy bardzo obciążonym systemie. Dzięki temu rewolucyjnemu rozwiązaniu podczas nagrywania płyty CD można odtwarzać filmy DVD, słuchać muzyki dekodowanej z formatu MP3, porządkować dysk, a nawet grać w swoją ulubioną grę. Popularność tego rozwiązania zaowocowała powstaniem drugiej wersji technologii, która charakteryzuje się większą niezawodnością.
Zasada działania systemu BurnProof w dużym uproszczeniu wyglą...