Bowen James Swiat Wedlug Boba

James Bowen

Świat według Boba Dalsze przygody ulicznego kota i jego człowieka Przełożył Andrzej Wajs

Dla tych wszystkich, którzy zaangażowali się w niesienie pomocy osobom bezdomnym i zwierzętom w potrzebie. W samej obecności kota jest coś, co zdaje się stępiać ostrze samotności. Louis J. Camuti Louis J. Camuti (1893–1981) – pierwszy lekarz weterynarii w Stanach Zjednoczonych, który poświęcił się wyłącznie opiece nad kotami. Przy wielu okazjach wspominał, że gdy był dzieckiem, jedno z tych zwierząt uratowało mu życie. (Wszystkie przypisy pochodzą od redakcji).

Gdyby człowieka skrzyżować z kotem, człowiek by na tym skorzystał, ale kot stracił. Mark Twain

Rozdział 1 Nocny stróż W niektóre dni nieszczęścia chodzą stadami. Zaczęło się od tego, że budzik nie zadzwonił i zaspałem. A więc gdy razem z Bobem ruszyłem w stronę przystanku nieopodal naszego mieszkania w Tottenham, w północnej części Londynu, byliśmy już nielicho spóźnieni. Jechaliśmy do Islington, gdzie sprzedawałem czasopismo bezdomnych – „The Big Issue”. Lecz po zaledwie pięciu minutach w autobusie zwykłe niedogodności zmieniły się w prawdziwe opały. Bob siedział tak jak zwykle, to znaczy drzemał na siedzeniu obok mnie, kiedy nagle podniósł głowę i rozejrzał się podejrzliwie. Przez dwa lata, które upłynęły od naszego spotkania, niemal bezbłędnie wyczuwał nadchodzące tarapaty. I faktycznie: niebawem w autobusie dało się poczuć jakiś gryzący swąd, woń spalenizny, a zaraz potem wystraszony kierowca oznajmił: „Koniec jazdy” i wszyscy musieliśmy wysiąść. „Natychmiast”. Nie była to może ewakuacja na miarę Titanica, lecz autobus w trzech czwartych wypełniali pasażerowie i zrobiła się nerwowa przepychanka. Bob niespecjalnie spieszył się do wyjścia, czekaliśmy więc spokojnie na swoją kolej i znaleźliśmy się przy drzwiach razem z ostatnimi podróżnymi, co, jak się okazało, nie było wcale głupie. Może i nawdychaliśmy się przykrego zapaszku, ale

przynajmniej nie sterczeliśmy na zimnie. Autobus zatrzymał się naprzeciwko świeżo rozkopanego placu budowy, od którego wiał lodowaty wiatr. Całe szczęście, że wybiegając z domu, zdążyłem jeszcze w pośpiechu owinąć szyję Boba grubym wełnianym szalikiem. Nic wielkiego się nie zdarzyło, nawalił tylko przegrzany silnik, ale kierowca musiał zaczekać na mechanika, który miał postawić wóz na nogi. W grupce zrzędzących i narzekających londyńczyków – było nas ponad dwadzieścia osób – przez prawie pół godziny dygotaliśmy, przemarznięci, na chodniku, czekając, aż podstawią nowy autobus. Ulice były zakorkowane, jak zawsze przed południem, gdy więc wreszcie szczęśliwie dotarłem z Bobem do Islington Green, stwierdziłem, że cała wyprawa zajęła nam przeszło półtorej godziny. A przecież czas leciał. Wyglądało na to, że jedna z najlepszych godzin dla gazeciarza „The Big Issue” – pora lunchu, kiedy mnóstwo ludzi kręci się po mieście – przejdzie mi koło nosa. Pięć minut drogi dzielące nas od stacji metra Angel przebiegało według niezmiennego schematu: „Teraz idziemy – teraz stoimy”. Zawsze tak było, gdy miałem z sobą Boba. Czasem prowadziłem go na skórzanej smyczy przypiętej do szelek, najczęściej jednak, zaintrygowany, oglądał świat z wysokości mojego ramienia. Zupełnie jak oko – marynarz stojący na dziobie statku. To dość niecodzienny widok dla przechodniów, więc co dziesięć metrów

ktoś nas zaczepiał, żeby powiedzieć: „Cześć”, pogłaskać kocura albo zrobić zdjęcie. Nie przeszkadzało mi to nic a nic. Bob miał charyzmę, wyróżniał się w tłumie, wiedziałem też, że lubi okazywane mu zainteresowanie, pod warunkiem że jest życzliwe. Z tym jednak niestety bywało różnie. Jako pierwsza zatrzymała nas tego dnia drobna Rosjanka. O tym, jak traktować koty, wiedziała najwyraźniej tyle, ile ja o deklamowaniu rosyjskiej poezji. – Och, koszka, jaka ładna – powiedziała, zastępując nam drogę na Camden Passage, ulicy pełnej restauracji, barów i sklepów z antykami biegnącej wzdłuż południowej części Islington Green. Przystanąłem, żeby mogła przywitać się z nami jak należy, ale ona od razu wyciągnęła rękę w kierunku Boba, próbując przystawić palec do jego nosa. To nie było rozsądne. Kot zareagował błyskawicznie: sprężył się i dziko machnął uzbrojoną w pazury łapą, wydając bardzo wrzaskliwe i dobitne: „Miauuuu!”. Na szczęście nie podrapał Rosjanki, choć i bez tego lekko nią zatrzęsło. Trochę to trwało, zanim się uspokoiła. – Dobrze, już dobrze, ja chciała się tylko zaprzyjaźnić – oznajmiła, ale twarz miała białą jak prześcieradło. Była starszą panią i bałem się, że dostanie zawału. – Tak nie można postępować ze zwierzętami, madame – odparłem z uśmiechem, najgrzeczniej, jak umiałem. – A gdyby to pani ktoś próbował położyć dłoń na twarzy? Całe szczęście, że nie zadrapał.

– Ja nie chciała go ani trochu zdenerwować – zaczęła mnie zapewniać. Zrobiło mi się jej żal. – No dobra, koniec dąsów – powiedziałem, próbując załagodzić napiętą sytuację. Bob trochę się opierał. Niechętnie zmieniał zdanie. Potem jednak nieco zmiękł, pozwalając jej przejechać mu dłonią po karku, co zresztą zrobiła z dużą delikatnością. Była bardzo skruszona i nie pozwalała nam odejść. – Mnie przykro, mnie przykro – powtarzała. – W porządku, nic się nie stało – uciąłem, bo chciałem już pójść swoją drogą. Kiedy w końcu jakoś się jej pozbyliśmy i dotarliśmy do stacji metra, położyłem plecak na chodniku, żeby Bob mógł się na nim rozłożyć – to też był nasz rytuał – i zacząłem układać w stos gazety, które poprzedniego dnia kupiłem od koordynatora z Islington Green. Musiałem sprzedać ponad dwadzieścia, bo znów byłem bez grosza. Ale wkrótce przyszło kolejne rozczarowanie. Złowrogie ołowiane chmury wisiały nad Londynem już od paru dobrych godzin i zanim zdołałem sprzedać choćby jedną gazetę, z nieba zaczęły się lać strugi wody, zmuszając mnie i Boba do poszukania schronienia pod jakimś dachem. Znaleźliśmy kryjówkę kilka metrów dalej, w przejściu podziemnym obok banku i paru biurowców. Bob bierze życie takim, jakim jest, ale pluchy szczerze nienawidzi, a już szczególnie zimnej jak lód ulewy. Wyglądał, jak gdyby skurczył się na deszczu. Jego jasna sierść

w kolorze dżemu pomarańczowego poszarzała i nie rzucała się już tak w oczy. Nic dziwnego, że niewielu przechodniów zatrzymywało się teraz, by do niego zagruchać. Nie było szans na dobrą sprzedaż. Nie przestawało kropić i niebawem Bob zaczął dawać mi do zrozumienia, że powinniśmy zbierać manatki. Raz po raz piorunował mnie wzrokiem, skulony niczym zagniewany rudy jeż. Rozumiałem przekaz, ale rzeczywistość była nieubłagana. Zbliżał się weekend i musieliśmy coś zarobić, żeby przeżyć. A ze sterty magazynów prawie nic nie ubywało. I jakby tego było mało, po południu jeden młody policjant zaczął mi robić koło pióra. To nie był pierwszy raz i wiedziałem, że nie ostatni, ale tamtego dnia naprawdę nie potrzebowałem pyskówki. Znałem prawo: miałem papiery na to miejsce. Byłem zarejestrowanym kolporterem, z legitymacją z numerem sprzedawcy, i jeśli tylko nie pakowałem się w kłopoty, mogłem tu pracować od świtu do zmroku. Niestety policjant najwyraźniej nie miał nic lepszego do roboty i uparł się, by mnie przeszukać. Nie wiedziałem, co zamierza znaleźć, przypuszczalnie narkotyki albo broń. Tak czy inaczej, na nic podejrzanego nie trafił. Nie był tym faktem szczególnie zachwycony, przyczepił się więc do Boba. Wyjaśniłem mu, że kot jest zarejestrowany na moje nazwisko i zaczipowany, co tylko pogorszyło podły nastrój faceta. Odszedł, obrzuciwszy mnie spojrzeniem prawie tak ponurym jak pogoda. Wytrwałem na posterunku jeszcze parę godzin, ale

pod wieczór, kiedy ludzie opuścili już biura, a ulice zaczęły się zapełniać pijakami i dzieciakami szukającymi zwady, uznałem, że nic tam po nas. Byłem przybity. Opyliłem góra dziesięć egzemplarzy, więc zaliczałem dzień do nieudanych. Wiedziałem, oczywiście, że śmierć głodowa mi nie grozi – zbyt długo żywiłem się puszkami fasoli z przeceny i jeszcze tańszym chlebem. Miałem dość kasy, by zapłacić za gaz i prąd, a także za jeden czy dwa posiłki dla Boba. Puste kieszenie oznaczały jednak, że będę pracować w weekend, a do tego naprawdę się nie paliłem. Pogoda zapowiadała się pod psem i mój humor podobnie. Już w autobusie, który wiózł nas w stronę domu, poczułem w kościach początek grypy. Ból stawów, uderzenia gorąca. „Rany, tylko tego mi trzeba” – pomyślałem, sadowiąc się wygodniej i próbując uciąć sobie drzemkę. Tymczasem niebo stało się czarne jak atrament i latarnie płonęły już jasnym blaskiem. W londyńskich wieczorach jest coś, co zawsze fascynowało Boba. Kiedy na krótko zapadałem w sen, by po chwili się przebudzić, on wpatrywał się jak urzeczony w okno, zapominając o całym świecie. Korek w drodze powrotnej do Tottenham też był koszmarny i autobus wlókł się jak ślimak. Gdzieś za Newington Green musiałem chyba zupełnie odpłynąć. Otrzeźwiło mnie wrażenie, że coś leciutko drapie moją nogę i szoruje wąsami o policzek. Otworzyłem oczy i zobaczyłem Boba tuż przy swojej twarzy. Trącał mnie

łapą w kolano. – Co jest? – zapytałem nieco gderliwie. Odchylił tylko głowę, jakby wskazując na przód autobusu. A potem sprężył się w sobie, gotowy, by zeskoczyć z siedzenia, rzucając mi spojrzenie, w którym dostrzegłem niepokój. „Dokąd znów cię nosi?” już miałem zapytać, ale w tej samej chwili wyjrzałem przez okno i zauważyłem, gdzie jesteśmy. – O w mordę – mruknąłem, zrywając się z miejsca. Chwyciłem plecak i błyskawicznie nacisnąłem guzik STOP. Trzydzieści sekund i byłoby za późno. Gdyby nie mój nocny stróż, przegapilibyśmy przystanek. W drodze do domu, na rogu naszej ulicy, wstąpiłem do sklepu całodobowego, żeby kupić coś na przeziębienie. Wziąłem też chrupki dla Boba i saszetkę jego ulubionej karmy z kurczaka. Tyle przynajmniej mogłem zrobić. To był naprawdę kiepski dzień i niewiele brakowało, abym zaczął się nad sobą użalać. Ale gdy trochę się ogrzaliśmy w naszym małym mieszkanku, a ja zobaczyłem, jak Bob żarłocznie rzuca się na swoją miskę, stwierdziłem, że nie mam właściwie powodów do marudzenia. Gdybym dłużej kimał w autobusie, bylibyśmy teraz daleko od domu. A przez okno widziałem, że jeśli pogoda w ogóle się zmienia, to tylko na gorsze. Wracając do domu w strugach deszczu, bez wątpienia rozłożyłbym się jeszcze bardziej. Naprawdę miałem farta. Wiedziałem, że jestem szczęściarzem również

w innym, głębszym sensie. Jak głosi stare przysłowie, mądry człowiek nie cierpi z powodu rzeczy, których nie ma, tylko wdzięczny jest za to, co otrzymał od losu. Po kolacji, zawinięty w koc, rozsiadłem się na sofie, popijając coś w rodzaju grogu z miodu, cytryny i gotowanej wody doprawionej kropelką whisky ze starej buteleczki, która poniewierała się po domu. Spojrzałem na Boba. Posapywał rozkosznie przez sen w swoim ulubionym miejscu przy kaloryferze: dawno już zapomniał o okropnym dniu. W tej chwili niczego nie brakowało mu do szczęścia. Postanowiłem popatrzeć na świat jego oczami. W moim życiu pojawiło się ostatnio tak wiele dobrych rzeczy, że mogłem tylko być wdzięczny. Mijały ponad dwa lata od dnia, gdy na parterze naszego bloku znalazłem skulonego na wycieraczce poharatanego Boba. Kiedy namierzyłem go w bladym świetle korytarza, wyglądał, jakby został zaatakowany przez inne zwierzę. Miał rany na całym ciele. Z początku myślałem, że do kogoś należy, ale widząc, że przez następne dni niemal nie rusza się z miejsca, zabrałem go do mieszkania i wykurowałem. Musiałem wysupłać ostatniego pensa, żeby starczyło na lekarstwa, ale nie była to forsa wyrzucona w błoto. Polubiłem jego towarzystwo i bardzo szybko stworzyliśmy zgraną paczkę. Sądziłem, że to będzie związek na krótką metę. Wyglądał na bezpańskiego, więc przypuszczałem, że zechce wrócić na ulicę. Uparł się jednak, żeby ze mną zostać. Każdego dnia, kiedy zabierałem go na zewnątrz, próbując

namówić, by poszedł tam, skąd przyszedł, wlókł się za mną chodnikami albo pod wieczór wpraszał się na nocleg. Mówią, że to kot wybiera człowieka, nie odwrotnie. Przekonałem się o tym, gdy któregoś dnia doszedł za mną aż do przystanku autobusowego na Tottenham High Road, a to naprawdę kawał drogi. Byliśmy już bardzo daleko od domu, gdy więc go odpędziłem i zobaczyłem, jak znika w tłumie, uwierzyłem, że więcej kociska nie zobaczę. Lecz kiedy autobus ruszył, on pojawił się znikąd, wskakując do środka niczym przecinająca powietrze rozmazana ruda zjawa. Bęcnął na siedzenie obok i tak mnie drań załatwił. Od tej pory byliśmy już nierozłączni, dwie zbłąkane istoty z trudem wiążące koniec z końcem na londyńskim bruku. Często sobie myślałem, że jesteśmy bratnimi duszami, liżącymi wspólne rany po bolesnej przeszłości. Ofiarowałem mu swoje towarzystwo, jedzenie i ciepłe miejsce, gdzie mógł złożyć głowę do snu, on zaś dał mi w zamian nadzieję i sens życia, w które wprowadził lojalność, miłość i poczucie humoru. Oraz odpowiedzialność, której przedtem nie znałem. Postawił przede mną nowe cele i pomógł spojrzeć na świat innymi oczami. Przez dziesięć lat z okładem byłem nałogowcem, narkomanem przesypiającym noce pod gołym niebem, w bramach, przytułkach dla bezdomnych lub schroniskach. Społeczeństwo spisało mnie na straty, zostawiło samego z działką heroiny – lekiem znieczulającym na samotność i nieznośną codzienność.

Jako bezdomny dla większości ludzi stałem się niewidzialny. Dlatego zapomniałem, jak się żyje w prawdziwym świecie, jak się reaguje w różnych sytuacjach. W pewnym sensie zostałem odarty z człowieczeństwa. Dla świata byłem trupem, lecz z pomocą Boba powoli zacząłem stawać na nogi. Już wcześniej zrobiłem pierwszy wielki krok, żeby rzucić prochy: odstawiłem heroinę. Teraz zszedłem z metadonu. Nadal jechałem na lekach, ale w ciemnym tunelu widziałem już światełko i wierzyłem, że w końcu wyjdę na prostą. Nie wszystko szło jak po maśle, nic z tych rzeczy. Życie narkomana na odwyku to nie bajka. Czasem robi się dwa kroki do przodu, by za chwilę zrobić jeden do tyłu, a praca na ulicy nie pomaga. Nie jest to środowisko, w którym często doświadcza się życzliwości bliźniego. Kłopoty są na wyciągnięcie ręki – a w każdym razie mojej ręki. Potrafię je przyciągać. Zawsze potrafiłem. Prawda jest taka, że rozpaczliwie chciałem rzucić uliczne życie, zostawić je za sobą. Nie wiedziałem, kiedy i jak to się stanie, ale byłem zdecydowany spróbować. Na razie zamierzałem się cieszyć tym, co już otrzymałem od losu. Dla większości ludzi nie było to zbyt wiele. Nigdy nie miałem większej forsy ani samochodu, mieszkałem byle jak. A jednak – z dachem nad głową i pracą sprzedawcy „The Big Issue” – znajdowałem się teraz w znacznie lepszym położeniu niż jeszcze niedawno. Po raz pierwszy od lat szedłem we właściwym kierunku. No

i miałem Boba, który obdarzył mnie przyjaźnią i opieką. Pozbierawszy się w sobie, ruszyłem w stronę łóżka, choć nie było jeszcze późno. Pochyliłem się i delikatnie podrapałem kocura za uszami. – Gdzie, u diabła, byłbym teraz bez ciebie, mały mądralo?

Rozdział 2 Nowe sztuczki Wszyscy jesteśmy niewolnikami przyzwyczajeń. Bob i ja nie stanowimy pod tym względem wyjątku. Nasz dzień zaczyna się zawsze tak samo. Niektórzy ludzie włączają najpierw radio, inni się gimnastykują albo wypijają filiżankę kawy czy herbaty. A my się bawimy. Kiedy po przebudzeniu siadam na posłaniu, Bob gramoli się ze swojego legowiska w kącie sypialni. Podchodzi, nie spuszczając ze mnie badawczego wzroku. Potem zaczyna świergotać, co przypomina trochę dzwonek telefonu: „Drrrr, drrrr”. Jeśli nie reaguję, próbuje inaczej, bardziej płaczliwie i błagalnie. To coś w rodzaju cichego: „Łaaaau”. Czasem kładzie łapy na brzegu materaca i wyciąga się jak struna, tak że mam go prawie na wysokości oczu. Potem jego łapa sunie w moim kierunku, jakby tym gestem napominał mnie, mówiąc: „Nie udawaj, że nie słyszysz! Jestem na nogach od bladego świtu, więc pytam – gdzie śniadanie?!”. Kiedy zwlekam z odpowiedzią, próbuje wziąć mnie na swój wrodzony wdzięk i odgrywa Kota w Butach. Niczym postać ze Shreka staje na materacu i posyła mi spojrzenie szeroko otwartych, przeszywających na wylot zielonych ślepi. Jest wtedy niewiarygodnie uroczy – po prostu nie można mu się oprzeć. Uśmiecham się mimo woli. Ten sposób zawsze na mnie działa.

Pudełko jego ulubionych przysmaków trzymam w szufladzie przy łóżku. Czasem pozwalam mu wleźć na posłanie po porcję pieszczot i kilka smakołyków, czasem, jeśli jestem w bardziej przekornym nastroju, ciskam mu łakocie na dywan, żeby za nimi gonił. Często przez pierwsze minuty po przebudzeniu rozrzucam kocie chrupki i przyglądam się polowaniu. Koty to stworzenia niebywale zwinne i nierzadko Bob łapie swoją zdobycz jeszcze w locie, jak zawodowy gracz w krykieta lub bejsbolista chwytający piłkę na zapolu. Wyskakuje w powietrze i ściąga przysmak pazurami. Czasem zdobycz ląduje od razu w jego paszczy. To dopiero przedstawienie. Bywa, że jestem zmęczony albo nie w nastroju. Wtedy Bob bawi się sam. Pamiętam, jak któregoś lata leżałem rano na łóżku, oglądając telewizję śniadaniową. Zapowiadał się upalny dzień i na piątym piętrze naszego bloku była niezła patelnia. Bob zwinął się w kłębek w zacienionym punkcie sypialni i zdawało się, że zaraz zaśnie. Tak to przynajmniej wyglądało. Nagle zerwał się z podłogi i w okamgnieniu wskoczył na posłanie. Używając materaca niemal jak trampoliny, rzucił się na ścianę, uderzając o nią łapami. – Co ty wyprawiasz, Bob?! – zawołałem zszokowany. Spojrzałem na pościel zwiniętą u wezgłowia i zobaczyłem na niej małego krocionoga. Bob już wcześniej go wypatrzył i był gotów schrupać. – Nie ma mowy, nie zrobisz tego, stary – powiedzia-

łem, wiedząc, że kot mógłby się zatruć. – Nie wiesz, skąd to przylazło. Zgromił mnie spojrzeniem, w którym wyczytałem: „Ty to potrafisz popsuć zabawę”. Zawsze zdumiewała mnie szybkość Boba, jego siła i sprawność. Ktoś podsunął mi myśl, że w jego żyłach może płynąć krew maine coona, rysia albo innego dzikiego kota. Czemu by nie? Przeszłość Boba to dla mnie tajemnica. Nie wiem, w jakim dokładnie jest wieku, nie mam też pojęcia, jak wyglądało jego życie, zanim do mnie trafił. Musiałbym chyba zrobić mu test DNA, żeby odkryć, skąd pochodzi i kim byli jego starzy. Szczerze? Mam to wszystko gdzieś. Bob jest Bobem i ta wiedza w zupełności mi wystarcza. Nie byłem jedynym, który pokochał Boba za jego niezwykłość i nieprzewidywalność. Za to, że po prostu jest sobą. Nastała wiosna 2009 roku, czyli minął jakiś rok, odkąd zostaliśmy gazeciarzami. Z początku mieliśmy miejscówkę tuż przy stacji metra Covent Garden, w samym centrum Londynu. Potem przenieśliśmy się do Angel w Islington, gdzie zdobyliśmy swoją własną klientelę. Bob dorobił się tam niewielkiego, lecz wiernego fanklubu. O ile wiem, nie mieliśmy sobie podobnych wśród londyńskich sprzedawców „The Big Issue”. A jeśli nawet tacy by się znaleźli, wątpię, by inny kot mógł zagrozić popularności Boba. On był naprawdę ulubieńcem tłumów. W pierwszych dniach po zawiązaniu naszej spółki,

kiedy jeszcze grałem na gitarze i śpiewałem na ulicach, Bob siedział obok mnie nieruchomo niczym Budda, obserwując ludzką bieganinę. Przechodnie byli nim zafascynowani – może nawet zahipnotyzowani – zatrzymywali się, głaskali go, rozmawiali z nim. Często wypytywali o szczegóły naszej historii, a ja opowiadałem, jak się poznaliśmy i zakumplowaliśmy. Ale to było wszystko. Gdy zaczęliśmy sprzedawać „The Big Issue”, Bob zrobił się bardziej ruchliwy. Często siadałem na chodniku, żeby się z nim pobawić, i z czasem wymyśliliśmy parę sztuczek. Z początku on sam dostarczał rozrywki przechodniom. Był kotem bardzo zabawowym, więc zabierałem do pracy niektóre jego pluszaki i piłeczki, a on podrzucał je i ganiał. Szczególnie lubił pewną szarą myszkę, w której wnętrzu znajdowała się kiedyś kocimiętka. Teraz jednak mysz była sponiewieraną, przybrudzoną i dość żałośnie wyglądającą szmacianą kupką nieszczęścia. Rozprutą i już nie szarą, tylko burą. Bob miał masę innych zabawek, niektóre dostawał od swoich wielbicieli. Ale „mysz gałganiarka”, jak ją nazywałem, była nadal numerem jeden. Kiedy siadywaliśmy przed stacją metra Angel, międlił ją zazwyczaj w pysku. Czasem łapał nieboraczkę za ogon i wyrzucał w górę, a gdy spadała metr dalej na chodnik, puszczał się w pogoń, dopadał zdobyczy i powtarzał całe przedstawienie. Bob, urodzony myśliwy, naśladował prawdziwe polowanie, a na widok tego safari ludzie za-

trzymywali się w pół kroku. Nieraz widziałem, jak przechodnie przez dziesięć minut przyglądali mu się, zauroczeni tym, co wyprawia. Któregoś dnia, raczej z nudów niż z przekonania, zacząłem bawić się z nim na chodniku. Najpierw opanowaliśmy uścisk dłoni. Ja wyciągałem rękę, a Bob łapę. Odtwarzaliśmy coś, co często robiliśmy w domu, ludzie uważali jednak, że to urocze. Bez przerwy przystawali, żeby nas oglądać, wielu robiło zdjęcia. Gdybym od każdego przechodnia (były to przeważnie kobiety) wykrzykującego: „Ach, jaki on słodki!” i „Coś niesamowitego!” brał jednego funta, szybko mógłbym przestać przesiadywać na chodnikach. Odmrażanie sobie tyłka na ulicach nie należy do przyjemności, więc te przerwy od pracy, jakie fundowałem sobie z Bobem, z czasem stały się dla mnie czymś więcej niż tylko zabawianiem przechodniów. Pomagały mi zabijać nudę i każdego dnia dawały trochę radochy. Nie będę ściemniać: zachęcały też ludzi do kupowania gazety. Błogosławieństw, jakich spłynęły na mnie dzięki kotu, było coraz więcej. Spędzaliśmy teraz długie godziny przy stacji Angel, mieliśmy zatem dość czasu, by rozwijać nasz aktorski warsztat. Bob uwielbiał kocie chrupki i szybko się przekonałem, że jest dla nich gotów na wiele. Kiedy unosiłem smakołyk prawie metr nad jego głową, stawał na tylnych łapach, żeby dostać się do przekąski. Pazurami jednej łapy trzymał mój

nadgarstek dla zachowania równowagi, a drugą próbował pochwycić łup. Jak można się było spodziewać, wywołaliśmy prawdziwą sensację. Setki londyńczyków rejestrowały aparatami, kamerami i komórkami te niezwykłe popisy. Potem dodaliśmy do sztuczki coś jeszcze. Koty to siłacze. Uchwyt łapy Boba na mojej ręce był jak imadło. A więc gdy kocur wspinał się po swoje ciasteczko, powoli i bardzo ostrożnie unosiłem go w powietrze. Dyndał nad ziemią, póki nie zrezygnował, albo póki ja sam nie postawiłem go na chodniku. Oczywiście zawsze miał miękkie lądowanie, zazwyczaj na moim plecaku. Im większe show odstawialiśmy, tym więcej ludzi sięgało do kieszeni, nie tylko po to, żeby kupić „The Big Issue”. Od pierwszych dni zdarzało nam się doświadczać niewiarygodnej życzliwości. Ludzie częstowali różnymi rarytasami Boba, o mnie też nie zapominając. Przynosili również kocie ubranka, często własnoręcznie uszyte lub wydziergane. Bob stał się posiadaczem sporej kolekcji szalików we wszystkich kolorach. Tak dużej, po prawdzie, że brakowało mi już miejsca, by je wszystkie – dwadzieścia albo więcej! – gdzieś pomieścić. W dziedzinie szalików zaczynał być tym samym, czym w kwestii obuwia była Imelda Marcos. Przytłaczała mnie niekiedy świadomość, że spotykam się z tyloma dowodami serdeczności, zainteresowania,

sympatii. Nie miałem jednak złudzeń. Wiedziałem, że nie brak i takich, którzy myślą o nas zgoła inaczej. Nie musiałem się rozglądać, byli na wyciągnięcie ręki... Zbliżała się najgorętsza dla gazeciarza pora tygodnia, piątkowy wieczór w godzinach szczytu. Tłum wpadający do czeluści stacji metra Angel i z niej wypadający robił się coraz większy. Kiedy ja krążyłem po ulicy, próbując się pozbyć kolejnych egzemplarzy ze sterty gazet, Bob nic sobie nie robił z gorączkowej bieganiny. Kręcił w roztargnieniu ogonem w jedną i w drugą stronę, wylegując się leniwie na plecaku. Dopiero kiedy trochę się uspokoiło, gdzieś koło siódmej, zauważyłem stojącą nieopodal kobietę. Nie miałem pojęcia, ile czasu tam spędziła, uderzyło mnie tylko jej spojrzenie. Uporczywe i niemal obsesyjnie utkwione w Bobie. Z tego, jak mamrotała pod nosem i potrząsała głową, wywnioskowałem, że coś jej w nas nie pasuje. Nie miałem jednak zamiaru wdawać się z nią w żadne rozmowy, zwłaszcza teraz, kiedy zostały mi do sprzedania ostatnie gazety w tygodniu. Ona niestety miała inny pomysł na ten wieczór. – Czy nie widzi pan, młody człowieku, że ten kot jest zdenerwowany? – zapytała, podchodząc bliżej. Na pierwszy rzut oka wyglądała na jakąś nauczycielkę, może nawet dyrektorkę szkoły dla bogatych dzieciaków. Była w średnim wieku, mówiła z ostrym jak szkło akcentem i miała na sobie wymiętą tweedową spódnicę

oraz żakiet. Biorąc pod uwagę jej sposób bycia, zaraz nabrałem wątpliwości, czy jakakolwiek szkoła by ją zatrudniła. Była zbyt opryskliwa, a jej ton wydawał się wręcz napastliwy. Czułem, że jest wzburzona, postanowiłem więc nie odpowiadać na zaczepkę. Ona jednak wyraźnie chciała wszcząć burdę. – Obserwuję was od dłuższego czasu i widzę, że pański kot macha ogonem. Wie pan, co to oznacza? – zapytała. Wzruszyłem ramionami. Byłem pewien, że sama udzieli sobie odpowiedzi. – To znaczy, że nie jest szczęśliwy. Nie wolno go w taki sposób wykorzystywać. Nie sądzę, żeby był pan właściwą osobą do opieki nad nim. Słyszałem tę gadkę wiele razy, odkąd zacząłem pracować z Bobem na ulicy, ale z grzeczności, zamiast powiedzieć nieznajomej, żeby pilnowała swoich spraw, ze znużeniem zacząłem się bronić: – Macha ogonem, ponieważ jest zadowolony. Gdyby nie chciał tu być, droga pani, od razu dałby drapaka. To kot. A kot sam wybiera, z kim chce się zadawać. Mógłby mnie zostawić, gdyby tylko chciał. – To dlaczego jest na smyczy? – odparowała z wyrazem triumfu na twarzy. – Na smyczy jest tylko tutaj i gdy chodzimy ulicami. Kiedyś się zgubił i był przerażony, bo długo nie mógł mnie odszukać. Puszczam go wolno, kiedy chce załatwić swoje

sprawy. Więc powtarzam: gdyby nie był szczęśliwy, jak pani twierdzi, uciekłby natychmiast po zdjęciu smyczy, zgadza się? Odbywałem takie dyskusje chyba ze sto razy i wiedziałem, że dla dziewięćdziesięciu dziewięciu procent osób byłaby to odpowiedź rozsądna i przekonująca. Ale pozostawał jeszcze jeden procent: tych, którzy z zasady nie wierzą w to, co mówię. Damulka należała do ludzi przeświadczonych, że zawsze mają rację, ty zaś nigdy jej nie masz – a co gorsza, bezczelnie odmawiasz przyjęcia ich punktu widzenia. – Nie, nie i jeszcze raz nie. To powszechnie znany fakt, że jeśli kot macha ogonem, jest zestresowany – zaprotestowała z jeszcze większym wzburzeniem. Zauważyłem, że poczerwieniała na twarzy. Wymachiwała rękami, nerwowo krążąc wokół nas, co nie wróżyło raczej nic dobrego. Widziałem, że Bob nie czuje się pewnie w jej towarzystwie; jego superczuły radar świetnie wykrywał zagrożenia. Kot wstał z plecaka i idąc chyłkiem, wycofał się w moim kierunku, tak że stał teraz między moimi nogami, gotów wskoczyć mi na ręce, jeśli zrobi się niebezpiecznie. Jacyś ludzie zatrzymali się obok, zaciekawieni zamieszaniem, wiedziałem więc, że będę miał świadków, jeśli damulka zrobi lub powie coś obraźliwego. Spieraliśmy się jeszcze przez chwilę. Próbowałem rozwiać jej obawy, opowiadając w skrócie naszą historię. – Jesteśmy nierozłączni od przeszło dwóch lat. Boba

już by tu nie było, gdybym go źle traktował – powiedziałem. Ona jednak okazała się nieprzejednana. Słuchając, kręciła tylko głową, cmokając pogardliwie, głucha na moje argumenty. To było irytujące, ale co mogłem zrobić? Pogodziłem się z faktem, że ma prawo do swojej opinii. – Czy nie możemy po prostu zgodzić na to, że się nie zgadzamy? – zapytałem w końcu. – Phi – prychnęła i machnęła ręką. – Ja nie zgadzam się z niczym, co pan mówi, młody człowieku. Potem ku mojej uldze zaczęła się oddalać, nadal mamrocząc i potrząsając głową, by wreszcie zniknąć w tłumie ludzi przepychających się przy wejściu do metra. Jeszcze chwilę patrzyłem za nią, ale moją uwagę odwrócili nowi klienci. Na szczęście zupełnie inni niż ta damulka. Ich uśmiechy były prawdziwym wytchnieniem. Wydawałem właśnie jednemu z nich resztę, kiedy za plecami usłyszałem jakiś hałas. I natychmiast go rozpoznałem. Było to donośne, przenikliwe: „Łaaaau!”. Odwróciłem się na pięcie i zobaczyłem kobietę w tweedowym wdzianku. Nie dość, że wróciła, to na dodatek trzymała jeszcze Boba. Wykorzystując moją nieuwagę, musiała podkraść się cichaczem do plecaka i zgarnąć z niego kota. Matkowała mu teraz niezdarnie, bez najmniejszego śladu uczucia czy empatii, z jedną dłonią pod jego brzuchem, z drugą spoczywającą na grzbiecie. Wyglądało to dziwacznie, jak gdyby po raz pierwszy w życiu miała na rękach coś ży-

wego. Równie dobrze mogła ściskać połeć mięsa kupiony właśnie u rzeźnika albo okazałe warzywo na targu. Bob był oczywiście wściekły, że tak nim poniewierają. Szarpał się jak oszalały. – Co pani, do cholery, robi?! – wrzasnąłem. – Proszę natychmiast puścić kota albo zawołam policję! – Trzeba go zabrać w jakieś bezpieczne miejsce – oznajmiła. Z błędnym wzrokiem i zaczerwienioną twarzą wyglądała, jakby nie była przy zdrowych zmysłach. „O Boże, ona ma chyba chętkę z nim nawiać” – pomyślałem, przygotowując się do tego, by rzucić gazety i ruszyć w pogoń ulicami Islington. Na szczęście nie obmyśliła żadnego planu: długa smycz Boba była nadal uwiązana do plecaka. Przez moment nic się nie działo, lecz po chwili zobaczyłem, że paniusia przenosi spojrzenie na plecak. – Nie, nic z tego – powiedziałem, robiąc krok naprzód, żeby udaremnić jej zamiar. Mój ruch trochę ją zaskoczył, co natychmiast wykorzystał Bob. Wydał z siebie kolejne piskliwe „Aauuuu”, po czym błyskawicznie uwolnił się z jej objęć. Nie drapnął porywaczki, ale wbił się pazurami w jej ramię. Spanikowana, upuściła go na chodnik. Bęcnął na ziemię, po czym zawarczał i nasyczał na nią, obnażając kły. Nie widziałem go jeszcze tak zdenerwowanego. A wtedy – niewiarygodne, lecz prawdziwe – ona tego użyła jako argumentu przeciwko mnie.

– No proszę, jaki jest zły – oświadczyła, wskazując palcem Boba i zwracając się do sporego tłumku gapiów obserwujących rozwój wypadków. – Jest zły, bo podniosła go pani bez jego zgody – odparłem. – Tylko mnie pozwala brać się na ręce. Nie miała zamiaru poddać się bez walki. Najwyraźniej poczuła, że wreszcie ma widownię, i postanowiła odegrać dla niej przedstawienie. – Nie, jest zły, bo źle go pan traktuje. Trzeba być ślepym, żeby tego nie zauważyć. Dlatego trzeba go panu odebrać. On wcale nie chce być pańskim kotem. Zapadło milczenie. Wszyscy wstrzymali oddech, czekając, co nastąpi. Tym, który przerwał ciszę, był Bob. Obrzucił kobietę pogardliwym spojrzeniem, po czym podreptał w moją stronę. Zaczął mi się ocierać o nogę, a gdy wyciągnąłem dłoń, żeby go pogłaskać, zamruczał głośno. Potem klapnął pupą na chodnik i popatrzył na mnie przekornie, jakby chciał powiedzieć: „No, to teraz możemy chyba przećwiczyć nowe sztuczki?”. Znałem ten wzrok, więc sięgnąłem do kieszeni płaszcza po kocie ciasteczko. Niemal natychmiast kocur stanął na tylnych łapach i chwycił mnie za nadgarstek. Wrzuciłem nagrodę prosto w rozwartą paszczę, słysząc gdzieś za plecami bardzo wyraźne: „Aaach „ . Czasem inteligencja Boba i jego zdolność rozumienia niuansów wprawiały mnie w osłupienie. To był właśnie jeden z tych momentów. Mój kot potrafił zagrać pod pu-

bliczkę. Jakby chciał w tej chwili wygłosić oświadczenie: „Jestem z Jamesem i jestem bardzo rad, że jestem z Jamesem. A każdy, kto twierdzi coś innego, jest w błędzie. Nic więcej nie mam do dodania”. Był to z pewnością jasny przekaz, zrozumiały dla większości obserwatorów. Rozpoznałem wśród nich kilka znajomych twarzy, ludzi, którzy w przeszłości kupowali ode mnie gazetę lub przystawali, żeby powiedzieć mojemu kotu: „Cześć”. Zwrócili się teraz do kobiety w tweedowej spódnicy, otwarcie mówiąc, co myślą. – Znamy tego faceta, jest w porządku – oznajmił młody mężczyzna w garniturze. – Proszę zostawić ich w spokoju. Nie wchodzą nikomu w drogę, a ten pan naprawdę dba o swojego kota – dodała jakaś kobieta w średnim wieku. Inni przechodnie również dołączyli głosy poparcia. Ale do niedoszłej porywaczki nic nie docierało. Jej mina nie pozostawiała żadnych wątpliwości. Paniusia poczerwieniała jeszcze bardziej, zrobiła się prawie purpurowa. Prychała gniewnie i wydawała pomruki niezadowolenia, ale już bez większego przekonania. W końcu załapała, że przegrała tę bitwę. Odwróciła się więc i jeszcze raz wmieszała w tłum, tym razem – i na szczęście – już na dobre. – Wszystko gra, James? – ktoś zapytał. Przyklęknąłem, żeby zobaczyć, co z Bobem. Pomrukiwał głośno. Oddech miał równy i najwyraźniej nie zrobił sobie żadnej krzywdy, gdy uderzył o chodnik.

– Jak najbardziej, dzięki – odparłem nie całkiem szczerze. Nie znosiłem, kiedy ludzie sugerowali, że wykorzystuję Boba. Zawsze czułem się wtedy dotknięty. Byliśmy w jakiś sposób zakładnikami okoliczności, w których się znaleźliśmy. Bob chciał być ze mną, bez wątpienia. Dowiódł tego mnóstwo razy. Ale to niestety oznaczało, że musi spędzać czas na ulicy. Taka była przykra prawda o moim życiu. Nie miałem żadnego wyboru. Czyniło to ze mnie i z Boba łatwy cel ataków: ludzie mogli nas osądzać, a my nie mogliśmy się bronić. Ale mieliśmy szczęście, bo większość wcale nie osądzała nas źle. Pogodziłem się z tym, że nie wszyscy.

Rozdział 3 Bobmobil Było ładne popołudnie, początek lata. Tego dnia postanowiłem skończyć pracę wcześniej. Słońce najwyraźniej poprawiało ludziom nastrój, bo w parę godzin sprzedałem wszystkie gazety. Przez dwa lata z „The Big Issue” nauczyłem się rozwagi, więc zdecydowałem, że za zarobione pieniądze kupię trochę nowych egzemplarzy, aby mieć towar do końca tygodnia. Z Bobem usadowionym na moim ramieniu poszedłem do Rity, koordynatorki z północnej części Islington High Street. Jej punkt znajdował się po drodze na przystanek autobusowy, z którego wracaliśmy do domu. Już z daleka zobaczyłem, że dziewczyna rozmawia ze sprzedawcami w czerwonych kamizelkach zgromadzonymi wokół czegoś, czego z początku nie widziałem, a co potem okazało się rowerem. Miałem dobre układy z Ritą i wiedziałem, że można z nią pożartować. – A to co? – spytałem. – Wybierasz się na Tour de France? – Nic z tych rzeczy, James – rzekła z uśmiechem. – Ktoś właśnie dał mi ten rower za dziesięć gazet. Nie bardzo wiem, co mam teraz z nim zrobić. To nie do końca moja bajka.

Na pierwszy rzut oka widać było, że rower nie jest w najlepszym stanie. Miał ślady rdzy na kierownicy i stłuczone przednie światło. Farba łuszczyła się i odchodziła w kilku miejscach, a na dokładkę jeden z błotników był potrzaskany. Wyglądało jednak na to, że sprzęt jest jeszcze na chodzie. – Nadaje się do jazdy? – zapytałem. – Chyba tak – odpowiedziała Rita, wzruszając ramionami. – Ten, co mi go sprzedał, mamrotał, że trzeba będzie pomajstrować przy hamulcach, ale że poza tym jest git. Zauważyła, że intensywnie myślę, więc po prostu spytała: – Nie chciałbyś go wypróbować? Powiedziałbyś mi, co i jak. – Czemu nie? – odparłem. – Przypilnuj tylko Boba. Nie byłem żadnym Bradleyem Wigginsem, ale całe dzieciństwo zjeździłem na rowerze, a potem miałem też dwa kółka w Londynie. Parę lat wcześniej w ramach resocjalizacji chodziłem krótko na kurs składania rowerów, wiedziałem więc z grubsza, co i jak. No i proszę, jak miło, nauka nie poszła w las. Podałem Ricie smycz Boba i postawiłem rower do góry kołami, żeby go obejrzeć. Opony były napompowane, łańcuch wyglądał na naoliwiony i działał bez zarzutu. Siodełko znajdowało się jak dla mnie o kilka centymetrów za nisko, więc je podwyższyłem. Po dokonaniu pobieżnego przeglądu zabrałem rower na ulicę. Przerzutki trochę na-

walały i, jak ostrzegała Rita, przednie hamulce nie pracowały jak należy. Musiałem z całej siły dociskać, żeby zmusić mechanizm do działania, ale koła i tak się nie blokowały. Domyśliłem się, że chodzi o drucik wewnątrz kabla. Można go było łatwo naprawić. Tylne hamulce okazały się za to w świetnym stanie. Więcej nie potrzebowałem wiedzieć. – Czyli? – zapytała Rita, kiedy jej to wszystko powiedziałem. – Czyli nadaje się do jazdy – odparłem i wtedy właśnie podjąłem decyzję. – Wiesz co? Dam ci za niego dziesiątaka. – Naprawdę? Jesteś pewny? – zapytała z lekkim zaskoczeniem. – Tak – potwierdziłem. – W porządku, stoi. Poczekaj, to też ci się przyda – dodała, sięgając pod wózek z gazetami i wyjmując stamtąd trochę sfatygowany czarny kask rowerowy. Zawsze byłem zbieraczem, lubiłem zgarniać z ulic, co się da, więc moje małe mieszkanie zmieniało się powoli w skład rupieci i żelastwa, od manekinów sklepowych po znaki drogowe. To było jednak zupełnie co innego. Mój nowy nabytek stanowił jedną z pierwszych naprawdę rozsądnych inwestycji, jakie udało mi się poczynić. Wiedziałem, że rower sprawdzi się w Tottenham, będzie w sam raz na wypady do sklepów albo do lekarza. Dziesięć funtów mogłem szybko sobie odbić, rezygnując niekiedy z autobusów. Jeśli jednak chodziło o dłuższe przejazdy, do

pracy przy stacji Angel albo do centrum Londynu, uznałem, że zostanę przy komunikacji miejskiej. Taka podróż na rowerze byłaby nieco ryzykowna ze względu na arterie i duże skrzyżowania, niektóre znane z wypadków z udziałem rowerzystów. Dopiero gdy w myślach układałem mapę przyszłych wypraw, uderzyło mnie coś, o czym wcześniej nie pomyślałem. „Tylko jak, cholera, zabiorę go do domu?”. Kierowcy autobusów nie wpuszczają rowerzystów, nie było też szans na skorzystanie z metra. Zatrzymano by mnie już przy bramkach. Mogłem spróbować zabrać się zwykłym pociągiem, żaden jednak nie dojeżdżał tam, gdzie mieszkaliśmy. „Jest tylko jeden sposób” – powiedziałem sobie. – Dobra, Bob, wygląda na to, że to coś zawiezie nas dziś do domu – oznajmiłem. Kot pławił się w promieniach słońca na chodniku obok Rity, kątem oka śledząc jednak bacznie moje poczynania. Kiedy wspiąłem się na rower, nieznacznie przekrzywił głowę, jakby pytał: „Co to za ustrojstwo i czemu na nim siedzisz?”. Gdy zapiąłem kask, zarzuciłem na ramiona plecak i ruszyłem w jego stronę, spojrzał na mnie znowu bardzo podejrzliwie. – No, jazda, stary, wskakuj na pokład. – Z tymi słowami schyliłem się, by go podnieść i pomóc mu wgramolić się na moje plecy.

– Powodzenia – pożegnała nas Rita. – Dzięki, będziemy go chyba potrzebować! – rzuciłem przez ramię. Islington High Street jak zwykle była strasznie zakorkowana, przez jakiś czas prowadziłem więc rower po chodniku w stronę Islington Memorial Green. Po drodze minęliśmy kilku policjantów, którzy rzucali mi zaciekawione spojrzenia, ale nic nie mówili. Prawo nie zabrania jeżdżenia na rowerze z kotem na plecach. Ja przynajmniej o takim zakazie nie słyszałem. Sądzę jednak, że gdyby chcieli mnie zatrzymać, z pewnością znaleźliby powód. Najwyraźniej mieli coś lepszego do roboty tego popołudnia. Nie chciałem pokonywać na rowerze High Street, skorzystałem więc z pasów, by przejść na drugą stronę. Ściągaliśmy jeszcze więcej spojrzeń niż zwykle: na twarzach mijanych ludzi malowała się cała gama emocji, od osłupienia po rozbawienie. Wielu przechodniów przystawało, pokazując nas sobie nawzajem, jakbyśmy byli przybyszami z obcej planety. Nie marnując czasu, przecięliśmy róg uliczki przy Green, minęliśmy księgarnię Waterstones i po paru minutach byliśmy już przy Essex Road, głównej drodze prowadzącej do północnej części Londynu. – Dobra, no to ruszamy, Bob – powiedziałem, zbierając się w sobie, żeby włączyć się do ruchu na zapchanej jezdni. I już po chwili przebijaliśmy się przez gęsty sznur autobusów, furgonetek, aut i ciężarówek.

Szybko zaczęliśmy dobrze sobie radzić. Prostując się na siodełku, na plecach czułem szukającego wygodnej pozycji Boba. Zamiast stać na moim ramieniu, wybrał rozsądniejszy wariant, owijając mi się wokół szyi, z pochyloną i wysuniętą naprzód głową. Chciał sobie uwić przytulne gniazdko i jednocześnie cieszyć się przejażdżką. Był środek popołudnia i masa dzieciaków wracała po lekcjach do domów. Wzdłuż całej Essex Road grupki uczniaków w szkolnych mundurkach zatrzymywały się i machały nam radośnie. Próbowałem odpowiadać, ale w pewnym momencie trochę mnie ściągnęło na bok i Bob ześlizgnął mi się z ramienia. – Wybacz, stary. To się nie powtórzy – powiedziałem, gdy odzyskaliśmy równowagę. Jechaliśmy naprzód, lecz zdarzały się przestoje. Kiedy ruch na drodze zmuszał nas do przystopowania, zawsze znajdował się ktoś, kto prosił o wspólną fotkę. Jakieś dwie nastolatki wyskoczyły w pewnej chwili na jezdnię, żeby pstryknąć sobie z nami zdjęcie. – Rany, ale słodziak! – rzuciła jedna z nich, opierając się o nas tak mocno podczas pozowania, że omal nie wywróciła roweru. Nie jeździłem już od kilku lat, więc nie byłem w najlepszej formie. Musiałem przystawać co jakiś czas i łapać oddech. Zawsze gdy to robiłem, ściągałem cudze spojrzenia. Większość ludzi uśmiechała się życzliwie, niektórzy kręcili jednak głowami, pukając się w czoło. – Co za debil – usłyszałem głos przechodzącego obok

faceta w garniaku. Nie czułem, żebym robił coś idiotycznego, ani trochę. Dobrze się bawiłem, to wszystko. I widziałem, że Bob też ma niezły ubaw. Jego głowa była tuż przy mojej i wyraźnie słyszałem, jak z zadowoleniem mruczy mi do ucha. Przejechaliśmy tak całą drogę do Newington Green, stamtąd skierowaliśmy się na Kingsland Road, a potem w stronę Seven Sisters. Wyjąwszy kilka pochyłości, trasa nie miała większych spadków ani wzniesień. Pamiętałem jednak, że za Seven Sisters przez jakieś półtora kilometra będziemy jechać w dół, i cieszyłem się na to. Wiedziałem, że pokonam ten odcinek bez pedałowania. Byłem zachwycony, gdy dostrzegłem ścieżkę rowerową, na dodatek zupełnie pustą. Już po chwili ja i Bob mknęliśmy niewielkim zjazdem. Ciepłe letnie podmuchy rozwiewały mi włosy. – Ale czas! Rewelacja, nie sądzisz, Bob?! – zapytałem, krzycząc przez ramię. Czułem się trochę jak Elliott z E.T. Nie żebym się spodziewał, że wiatr uniesie nas ku niebu i całą drogę do domu w północnym Londynie pokonamy nad dachami, co to to nie. A jednak w porywach pruliśmy ponad trzydzieści kilometrów na godzinę. Pas główny był zakorkowany i ludzie opuszczali szyby, żeby wpuścić do środka trochę powietrza. A ich miny, kiedy ze świstem przemykaliśmy obok samochodów? Bezcenne. Jakieś dzieciaki wystawiły głowy przez szyberdachy,

wrzeszcząc w naszym kierunku. Dorośli patrzyli na nas w kompletnym osłupieniu. Wcale mnie to nie dziwiło. Nie co dzień widzisz rudego kocura śmigającego zboczem wzgórza na rowerze. Dotarcie do domu zajęło mi raptem jakieś pół godziny, co było osiągnięciem dość imponującym, biorąc pod uwagę, jak wiele mieliśmy niezaplanowanych postojów. Kiedy zatrzymaliśmy się na naszym osiedlu, Bob zwyczajnie hycnął z moich ramion, jakby wyskakiwał z autobusu. Miał naprawdę luzackie podejście do życia. Przyjmował wszystko z niezmąconym spokojem: ot, jeszcze jeden londyński dzień. Rutyna. Resztę popołudnia spędziłem na majstrowaniu przy rowerze. Naprawiłem i podrasowałem przedni hamulec. – No i proszę – zagadałem do Boba, cofając się o krok, by móc podziwiać swoje dzieło. – Dochrapaliśmy się własnego bobmobila. I mógłbym przysiąc, że w kocich oczach zobaczyłem łaskawą aprobatę. Ludzie często mnie pytają, jak to możliwe, że tak dobrze się dogadujemy. – Po prostu – odpowiadam zwykle. – Bob ma swój własny język, a ja się go nauczyłem. Może to trochę naciągane, ale tak właśnie jest. Bob porozumiewa się przede wszystkim poprzez mowę ciała. Ma do dyspozycji bogaty repertuar znaków przekazujących mi, co czuje, a tak naprawdę – czego żąda. Jeśli na spacerze potrzebuje załatwić kocią sprawę, za-

czyna zrzędliwie pomrukiwać i z jego gardzieli wydobywa się cichy warkot. Przestępuje wtedy z nogi na nogę i owija mi się ogonem o spodnie. Nie muszę na niego patrzeć, żeby wiedzieć, co za moment zrobi: rozejrzy się za jakimś piaskiem. Kiedy z kolei idzie na smyczy i jest zmęczony, wydaje gardłowe burknięcie albo coś pomiędzy jękiem a pomrukiem. To znaczy, że nie przejdzie już nawet metra. Spogląda na mnie, jakby mówił: „Daj spokój, stary, bierz mnie na ręce, jestem wypompowany”. Gdy coś go przestraszy, przywiera mocniej do mojego ramienia, a jeśli jest akurat w parterze, wykonuje manewr cofania: zajmuje pozycję między moimi nogami, na wypadek gdybym musiał go podnieść. Trzeba jednak przyznać, że mało co robi na tym kocie wrażenie. W niepokój nie wprawiają go nawet klakson karetki czy syrena radiowozu. Przywykł do nich, żyjąc i pracując na ulicach Londynu. Jedyna rzecz, która czasem wytrąca Boba z równowagi, to pisk wciskanych do dechy hamulców pneumatycznych wielkich ciężarówek i autobusów. Ilekroć słyszy ten przeszywający, syczący odgłos, odskakuje i wygląda na przerażonego. W wieczór 5 listopada, kiedy pali się kukłę Guya Fawkesa, a przechodnie odpalają fajerwerki, boi się trochę donośnych petard i eksplozji. Lubi jednak patrzeć z okien mieszkania na jasne, rozsypujące się po niebie iskry. Ale to jeszcze nie wszystko. Ze sposobu, w jaki Bob macha ogonem, mogę się domyślić jego nastroju. Kiedy

kot drzemie albo mocno śpi, ogon nie gada, to jasne. Ale przy innych okazjach jest bardzo ruchliwy. Najczęściej wędruje z boku na bok, jakby to była wycieraczka na przedniej szybie samochodu. Ten typ machania wyraża zadowolenie. Wyszlifowałem z Bobem wiele bruków w całym Londynie i wiem, że kołysze ogonem, gdy coś go bawi albo zaciekawia. Niedoszła porywaczka ze stacji Angel nie była pierwszą osobą niewłaściwie interpretującą ten ruch. Inni popełniali podobny błąd, widząc w nim oznakę irytacji. Bob potrafi się rozzłościć, ale sygnalizuje to zupełnie odmiennie. Wtedy szasta ogonem na prawo i lewo, jak gdyby używał łapki na muchy. Istnieją też sygnały subtelniejsze. Kiedy martwi się o mnie, podchodzi bardzo blisko, jakby chciał zbadać, co mi dolega. Gdy czuje, że mam chandrę, pakuje się na kolana i przystawia ucho do mojej piersi. Dużo ma takich drobnych uroczych przyzwyczajeń. Czasem ociera się o mnie, mrucząc. Trze delikatnie pyszczkiem o moją dłoń, przekrzywiając głowę, żebym mógł go podrapać za uszami. Behawioryści i zoolodzy mają prawo do swoich przekonań, ale moim zdaniem Bob mówi mi w ten sposób, że mnie kocha. Najczęściej wysyłaną przez niego wiadomością jest oczywiście komunikat w sprawie żarcia. Kiedy chce mnie zwabić do kuchni, zaczyna krążyć nerwowo po pomieszczeniu, tłukąc łapą o drzwiczki szafek. Taki z niego bystrzak, że z łatwością poradziłby sobie z plastikowymi zatrzaskami (zwykle montowanymi ze względu na dzieci),

które założyłem, żeby go powstrzymać. Za każdym razem, gdy buszuje po kuchni, zaglądam tam, ale on tymczasem siedzi już z powrotem w kącie pokoju pod kaloryferem, gdzie przybiera najniewinniejszą minę. Spokój nie trwa jednak zbyt długo i po chwili Bob znów zmienia się w żebraka. Potrafi być nieustępliwy i nie odpuści, dopóki nie dostanie tego, czego chce. Jest bardzo sfrustrowany, gdy go ignoruję, i sięga wówczas do swojego arsenału wrednych sztuczek: od szarpania mnie łapą za kolano do łzawego spojrzenia Kota w Butach. Jego pomysłowość nie zna granic, jeśli chodzi o michę. Swego czasu uparł się, żeby mnie nękać, gdy tłukłem w zdezelowanego, kupionego w sklepie dla ubogich xboksa. Na ogół obserwował moje zmagania z wielką przyjemnością. Szczególnie fascynowały go wyścigi samochodowe. Siedząc obok mnie, w napięciu przeżywał każdy zakręt i manewr. Możecie wierzyć lub nie, ale raz zauważyłem, jak się zachwiał, gdy ścinałem jakiś piekielnie ostry skręt. Daję słowo. Nie przepadał natomiast za strzelankami. Kiedy w nie grałem, wynosił się na drugi koniec pokoju. A gdy robiło się zbyt głośno, zadzierał głowę i spoglądał z wyrzutem w moją stronę. Przekaz był prosty: „Wyłącz wreszcie to pudło, błagam. Nie widzisz, że próbuję uciąć sobie drzemkę?”. Gry niesamowicie mnie wciągały. Potrafiłem zacząć o dziewiątej wieczorem i skończyć nad ranem. Bob nie był tym jednak zachwycony i stawał na głowie, żeby przy-

ciągnąć moją uwagę, zwłaszcza kiedy był głodny. Zdarzało się, że pozostawałem głuchy i ślepy na jego umizgi, sięgnął więc po bardziej drastyczne środki. Którejś nocy grałem z Belle na konsoli, kiedy nagle zjawił się Bob. Parę godzin wcześniej jadł kolację, ale teraz postanowił upomnieć się o dokładkę. Zaczął od starego numeru z zaczepkami, sięgając do swojego repertuaru pomruków i pohukiwań, owijając się wokół moich stóp i ocierając o nogi. Byliśmy jednak oboje tak pochłonięci przechodzeniem na wyższy poziom, że w ogóle nie reagowaliśmy. Odpuścił na chwilę, ruszając w kierunku kabli telewizora i konsoli. A potem odnalazł pulpit sterowania i przycisnął łeb do dużego guzika na samym środku. – Co chcesz zrobić, Bob? – zapytałem, niczego nie podejrzewając. Nadal byłem zbyt przejęty rozgrywką, żeby zrozumieć, co kombinuje. Zaraz potem ekran zgasł. Bob przycisnął guzik na tyle mocno, żeby wyłączyć zasilanie. Byliśmy w samym środku naprawdę skomplikowanej gry, miałem więc wszelkie powody do irytacji. Zamiast się jednak złościć, siedzieliśmy tylko z Belle oniemiali, z wyrazem niedowierzania na twarzach. – Czy on zrobił to, co myślę? – zapytała Belle. – Cóż... Ja też to widziałem, więc chyba tak. Ale wciąż nie mogę uwierzyć. Bob stał przed nami z triumfującą miną. Jego spojrzenie mówiło wszystko.

„No i jak wam się to podoba?”. Nie zawsze zdajemy się na mowę ciała. Są chwile, gdy łączy nas rodzaj telepatii, jakbyśmy wiedzieli, co myśli albo robi ten drugi. Umiemy też ostrzegać się bez słów przed niebezpieczeństwem. Kilka dni po kupieniu roweru postanowiłem zabrać Boba do pobliskiego parku, który trochę ostatnio odnowiono. Kocur potrafił już przyjąć wygodną pozycje na moim ramieniu podczas jazdy i z każdym dniem czuł się w nowej roli pewniej. Przechylał się na zakrętach jak pasażer za plecami motocyklisty. Park trochę mnie rozczarował. Nie licząc paru nowych ławek, krzewów i przyzwoitego placu zabaw dla dzieci, nic się w nim nie zmieniło. Bob uparł się jednak, by pobuszować w krzakach. Kiedy czuję, że jest bezpiecznie, pozwalam mu czasem pobiegać bez smyczy, żeby mógł przekopać chaszcze i załatwić gdzieś swoją sprawę. Podobnie zrobiłem tamtego dnia. Siedziałem, kartkując komiks i chłonąc ostatnie promienie słońca, kiedy nagle usłyszałem jakiś hałas. Szczekanie. „Ojojoj” – pomyślałem. W pierwszej chwili sądziłem, że odgłos dochodzi z ulicy. Ale gdy szczekanie stało się donośniejsze, zrozumiałem, że pies musi być znacznie bliżej. I wtedy, w pewnej odległości od miejsca, gdzie siedziałem, zobaczyłem bardzo dużego, groźnie wyglądającego owczarka niemieckiego. Mógł być jakieś sto trzydzieści metrów od mojej ławki i nie miał smyczy. I najwyraźniej szukał za-

czepki. – Bob! – krzyknąłem w stronę zarośli, które były kocią kuwetą. – Chodź tutaj, Bob! Na moment zamarłem ze strachu. Niepotrzebnie. Od dłuższego czasu nadawaliśmy na tych samych falach, nie zdziwiłem się więc, gdy zaraz wysunął głowę zza krzaków. Machałem rękami, dając mu znaki, żeby wracał. Nie chciałem, by pies mnie wypatrzył. Bob natychmiast skapował, co się dzieje, i jak błyskawica rzucił się w stronę ławki. Nie bał się psów, wiedział jednak, kiedy walka ma sens, a kiedy nie. Sądząc po odgłosach, jakie wydawał owczarek, nie należało z nim zadzierać. Jaskraworudą sierść Boba nietrudno było namierzyć i pies momentalnie przyspieszył w naszym kierunku, ujadając jeszcze wścieklej. Przez jedną okropną chwilę sądziłem, że kocur zbyt późno wyskoczył z zarośli, więc chwyciłem rower, gotów zajechać napastnikowi drogę i wziąć na siebie atak, jeżeli zajdzie taka konieczność. Wiedziałem, że jeśli wilczur dogoni Boba przede mną, kot będzie miał kłopoty. Ale – podobnie jak wiele razy wcześniej – zupełnie go nie doceniłem. Puścił się sprintem przez trawnik i dobiegł do mnie, gdy przyklękałem. Zręcznym ruchem wrzuciłem go na ramię, wskoczyłem błyskawicznie na rower, nacisnąłem pedały i ruszyłem co sił w stronę bramy. Wkurzony owczarek niemiecki ścigał nas jeszcze przez jakiś czas i zrównał się z rowerem już za parkiem, na

ulicy. Usłyszałem, jak kocur syczy na niego z wysoka. Nie widziałem jego miny, ale nie zdziwiłbym się wcale, gdyby była drwiąca i pogardliwa. „I co teraz, twardzielu?” – tak mogły brzmieć słowa Boba. Kiedy wjechałem na drogę prowadzącą na nasze osiedle, obejrzałem się i zobaczyłem niknącego w oddali prześladowcę. Był teraz ze swoim właścicielem, dużym, tęgawym facetem w dżinsach i czarnej marynarce. Gość mocował się z psem, próbując uwiązać go na smyczy, ale to był już jego problem, nie mój. – Mało brakowało, Bob – powiedziałem. – Całe szczęście, że mamy bobmobil.

Rozdział 4 Dziwna parka Rzadko przyjmowałem gości. Nie miałem w okolicy wielu znajomych i trzymałem się na uboczu. Zamieniałem czasem kilka słów z sąsiadami, ale na palcach jednej ręki mógłbym policzyć tych, którzy wpadali, żeby pogadać. Pukanie do drzwi lub dźwięk domofonu budziły więc zawsze moją nieufność. Podświadomie oczekiwałem najgorszego, czyli komornika przychodzącego po pieniądze. Tak też zareagowałem, kiedy któregoś ranka zaledwie po dziewiątej rozległo się brzęczenie domofonu. Usłyszałem je, gdy szykowałem się z Bobem do pracy, bo był to zwykły dzień roboczy. – A to co znowu, do diabła? – jęknąłem, instynktownie odchylając firankę, choć drzwi wejściowych nie dało się stąd zobaczyć. – James? Tu Mikry. Mogę wejść z Księżniczką? – usłyszałem w słuchawce znajomy głos. – A, to ty. Jasne, właź na górę, nastawię czajnik – odpowiedziałem z ulgą. Jak sugeruje sama ksywka, Mikry to nieduży koleś. Żylasty i o krótkich, przerzedzonych już nieco włosach. Podobnie jak ja, wychodził wtedy z nałogu i też sprzedawał „The Big Issue”. Ciągle coś mu się przytrafiało, a w ostatnich miesiącach wpadał do mnie kilka razy, żeby przenocować. Narobił sobie kłopotów, po tym jak został

koordynatorem w Islington: zabrano mu legitymację i wlepiono sześciomiesięczne zawieszenie. Nadal czekał na powrót do pracy i z trudem wiązał koniec z końcem. Gdy znalazłem Boba, los dał mi drugą szansę, postanowiłem więc dać ją też Mikremu. A poza tym facet dał się lubić. Wiedziałem, że tak naprawdę poczciwa z niego dusza. Łączyło nas również to, że obaj pracowaliśmy na ulicy ze zwierzakami. W przypadku Mikrego była to jego wierna Księżniczka, czarna krzyżówka labradora i staffordshire bulteriera – prześliczna i łagodna jak baranek. Gdy u mnie nocował, zostawiał ją gdzieś na przechowanie, wiedząc, że niektóre psy i koty naprawdę żyją jak pies z kotem. Tamtego dnia nic złego się jednak nie wydarzyło, choć byłem gotowy na niezłą rozróbę. Bob nadstawił uszu, gdy usłyszał pukanie. Ujrzawszy Mikrego i Księżniczkę wchodzących do mieszkania, wygiął grzbiet w łuk i zasyczał. Koty tak robią, żeby wyglądać na większe, gdy kroi się jakaś bójka. Z tego samego powodu stroszą sierść. Ze strony Księżniczki Bob nie musiał niczego się jednak obawiać. Zawsze wrzucała na luz, była miła i przyjacielska, choć czasem odrobinę nerwowa. Kiedy spostrzegła Boba – w nastroju niewróżącym nic dobrego, gotowego do konfrontacji – zamarła w miejscu, nie bardzo wiedząc, co robić. Kompletne odwrócenie tradycyjnych ról! Zwykle to przecież wielki pies onieśmiela mniejszego od siebie kota. – Spoko, Księżniczka – powiedziałem. – On nic ci nie

zrobi. Potem zaprowadziłem ją do sypialni i zamknąłem drzwi, żeby się uspokoiła. – Słuchaj, James. Mógłbyś popilnować dzisiaj Księżniczki? – zapytał Mikry, przechodząc do sedna, zanim zdążyłem podać mu herbatę. – Muszę ruszyć tyłek i załatwić wreszcie sprawy w ubezpieczalni. – Jasne – odparłem, wiedząc, jak długo trwają czasem takie rzeczy. – To nie powinien być problem. Prawda, Bob? Kot rzucił mi nieco zagadkowe spojrzenie. – Pracujemy dzisiaj przy Angel. Mogłaby pojechać z nami, jak myślisz? – zapytałem. – Żaden problem – zapewnił mnie Mikry. – To co? Mogę ją odebrać stamtąd pod wieczór, gdzieś koło szóstej? – W porządku – zgodziłem się. – No to ja będę spadał. Muszę zająć sobie miejsce w kolejce, jeśli mam wrócić przed Bożym Narodzeniem – powiedział z westchnieniem, wsadzając jeszcze głowę do sypialni. – Zachowuj się, Księżniczka – pouczył sukę, zanim się ulotnił. Jak znów się okazało, Bob nie miał większych problemów z psami, pod warunkiem że nie były agresywne. Ale nawet wtedy potrafił świetnie sobie radzić: warcząc i sycząc, wystraszył już parę groźnie wyglądających kundli. Gdy nasza spółka dopiero zaczynała działać na chodnikach Covent Garden, sam widziałem, jak trzepnął zbyt natarczywego psa w nos.

Bob bronił swojego terytorium nie tylko przed psami. Nie przepadał też za innymi kotami. Czasem zastanawiałem się, czy w ogóle wie, do jakiego gatunku należy. Patrzył na obce kocury, jakby to były istoty niższe, niegodne oddychać tym samym powietrzem co on. Nasza droga do pracy mocno się w ostatnich miesiącach skomplikowała, bo zlikwidowano linię, która pozwalała nam dojeżdżać bez przesiadki z Tottenham High Road do stacji metra Angel. Zaczęliśmy więc kombinować z innymi autobusami. Jeden z nich wymuszał przesiadkę na Newington Green, skąd mieliśmy jeszcze ponad półtora kilometra do Angel. Gdy z forsą zrobiło się krucho, szliśmy z Newington Green na piechotę. Po drodze Bob węszył w powietrzu i przyglądał się każdemu domowi, który podejrzewał o zakocenie. Kiedy dostrzegał jakiegoś mruczka, niedwuznacznie dawał do zrozumienia, że koleś zapuścił się na jego terytorium. Pewnego razu, gdy w Islington Green zobaczył przyczajonego pręgowanego samca, zmienił się nie do poznania. Mocno napiął smycz, by dorwać bubka, który wdarł się na jego teren, i przez moment miałem wrażenie, że na końcu linki mam jakiegoś zajadłego brytana. W każdej sytuacji musiał pokazać, kto rządzi. Nie wątpię, że potrzebę czegoś takiego poczuł tego ranka, gdy postawił się Księżniczce. Co zaś do samej Księżniczki, w zasadzie miałem tylko jedno zastrzeżenie. Trudno było nad nią zapanować. Z psami nie jest lekko. Nie wrzucisz sobie takiego na ra-

mię, kiedy idziesz w miasto, a ten feler, jak szybko odkryłem, znacznie spowalnia marsz. Zagonienie suki na przystanek autobusowy było koszmarem. Szarpała się na smyczy i ciągle przystawała, żeby obwąchać jakąś trawkę. Na przestrzeni stu metrów co najmniej trzy razy zbaczała z kursu na siusiu. – Dalej, Księżniczka, ruszaj, bo na zawsze tu ugrzęźniemy – powiedziałem, już żałując pochopnej decyzji. Nagle sobie przypomniałem, dlaczego nigdy nie przygarnąłem psa. Jeśli okiełznanie jej było mordęgą, to z Bobem wszystko szło jak po maśle. W autobusie zajął swoją miejscówkę obok okna, skąd bacznie obserwował Księżniczkę leżącą u moich stóp. Spojrzenia, jakimi ją obrzucał, ilekroć w czasie podróży usiłowała wtargnąć na jego teren, rozśmieszały mnie do łez. Pod moimi nogami nie było zbyt wiele miejsca, więc wierciła się trochę, próbując wygodniej się ułożyć. Zawsze gdy ponawiała swój ruch, Bob gromił ją wzrokiem: „Nie możesz usiedzieć w jednym miejscu, niemądry psie?”. Na zewnątrz pogoda była okropna. Lało jak z cebra. Po dotarciu do Islington zabrałem kota do małego parku przy Islington Green, żeby szybko się załatwił. Księżniczkę po namyśle też. I to był wielki błąd. Znalezienie odpowiedniego miejsca zajęło jej całą wieczność. Wtedy właśnie zauważyłem, że nie zabrałem z domu żadnych plastikowych torebek. Musiałem zanurkować w koszu na śmieci. Stanowczo nie uśmiechał mi się ten dzień w roli

psiej niańki. Deszcz wzmagał się z każdą minutą, schroniłem się zatem pod markizą w ogródku jakiejś kawiarni. Kiedy przyszła kelnerka, pomyślałem, że mógłbym zamówić filiżankę kawy, spodeczek mleka dla Boba i trochę wody dla Księżniczki. Potem skoczyłem na chwilę do toalety, zostawiając zwierzaki przywiązane smyczą do stolika. Nie było mnie zaledwie dwie minuty, ale gdy wróciłem, stwierdziłem, że w czasie mojej nieobecności miała miejsce jakaś przepychanka. Przedtem Bob siedział na krześle, a Księżniczka stała obok stołu. Teraz Bob przycupnął na stole, chłepcząc ze spodka mleko, podczas gdy Księżniczka siedziała pod stołem nad miseczką z wodą. Miała nietęgą minę. Nie miałem pojęcia, co zaszło, wiedziałem tylko, że w tej spółce Bob po raz kolejny mianował się starszym wspólnikiem. Jak zawsze przyciągał uwagę mijających nas przechodniów. Mimo złej pogody dwie panie przystanęły, żeby go pogłaskać i zapytać, jak leci. Biednej Księżniczki prawie nikt nie zauważał. Jakby jej tam w ogóle nie było. To zabawne, ale świetnie rozumiałem, co czuje. Ja też niekiedy znajduję się w jego cieniu. Tymczasem deszcz odpuścił nieco i mogliśmy ruszyć w stronę Angel. Zająłem z Bobem miejscówkę, a Księżniczka klapnęła na chodnik jakiś metr dalej, tak aby mieć oko na wszystko, co działo się wokół. Coś mi mówiło, że da się nam we znaki. Ale nie miałem racji. Przeciwnie, okazała się cennym sojusznikiem.

Podczas gdy ja krążyłem w tłumie przechodniów, przekonując ich do wydania funta na gazetę, Księżniczka leżała nieopodal. Była bardzo czujna, z głową na chodniku i oczami jak kamery monitoringu, wpatrzonymi w każdego, kto się do nas zbliżał. Jeśli stwierdzała, że gość jest w porządku, dalej leżała na swoim miejscu jak przyśrubowana. Gdy jednak ktoś wydał jej się podejrzany, siadała prosto jak struna, gotowa do interwencji. Zdarzało jej się cicho warknąć, a czasem nawet szczeknąć. I to na ogół wystarczało. Po jakiejś godzinie od naszego przybycia napatoczył się pijaczyna. Z puszką mocnego piwa torował sobie do mnie drogę w tłumie. Pijacy byli moim przekleństwem przy Angel. Prawie każdego dnia któryś – z twarzą napuchniętą od Special Brew – prosił mnie o funta. Księżniczka namierzyła jednak natręta i podniosła się z chodnika, wydając krótkie ostrzegawcze szczeknięcie. Gdyby umiała mówić, zabrzmiałoby to zapewne jak: „Nie zbliżaj się!”. Nie była bardzo dużym psem, ale budziła respekt. Pod tym względem więcej miała ze stafforda niż z labradora. Facet pojął to w lot i od razu zawrócił. Zaczął się rozglądać za nową ofiarą. Ilekroć ktoś kucał, żeby pogłaskać Boba, Księżniczka robiła się czujna. Podchodziła, wyciągając szyję, by sprawdzić, czy najmniejszy z naszego tria jest traktowany z należytym szacunkiem. Gdy nieznajomy budził jej wątpliwości, jasno dawała to do zrozumienia i musiał się wycofać.

Rzeczywiście ułatwiała mi robotę. Ciągłe uważanie na Boba bywało często ponad moje siły. Trudno go pilnować na zatłoczonej ulicy, zwłaszcza jeśli jest ruch w interesie. Incydent z paniusią w tweedowej spódnicy wzbudził we mnie pewną nieufność wobec obcych. – Dzięki, Księżniczka – powtarzałem na okrągło, wyciągając dla niej z plecaka psie ciasteczka. Nawet Bob raczył jej rzucić kilka aprobujących spojrzeń. Najwyraźniej dokonywał właśnie rewizji swoich wcześniejszych poglądów na temat nowej towarzyszki. „Może nie jest taka zła, jak mi się zdawało” – myślał zapewne. Przez całe popołudnie pogoda była pod psem, więc przed szóstą uznałem, że pora rozejrzeć się za Mikrym. Sprzedałem tego dnia sporo i chciałem już wracać do domu. Nie było sensu wystawać tu do późna. Ale kumpel się nie zjawiał. Minęła szósta i nic. W pewnej chwili zobaczyłem jedną z koordynatorek, która właśnie skończyła pracę i ruszała w stronę metra. Każdy znał Mikrego, spytałem więc, czy przypadkiem go nie widziała. – Nie, już od wielu tygodni się nie pojawia – odparła. – Wiesz, od czasu tamtej afery. Znasz sprawę. – Tak – odparłem. Po wpół do siódmej straciłem resztki złudzeń. Wiedziałem, że ludzie ulicy nie należą do nadzwyczaj punktualnych, ale to naprawdę było niepoważne. – No, jazda, zwierzaki, zbieramy się do domu. Pewnie przyjedzie prosto do mnie i stamtąd cię odbierze, Księż-

niczka – stwierdziłem, zwijając cały majdan. Byłem wściekły na Mikrego i trochę też zmartwiony. Bob mógł tolerować obecność psa w mieszkaniu przez kilka minut, ale piżama party to całkiem inna sprawa. Oczekiwałem najgorszego: ujadania Księżniczki, skarg sąsiadów i nieprzespanej nocy. Zatrzymałem się przy sklepie na rogu, żeby kupić jej coś do jedzenia. Nie miałem pojęcia, co lubi, postawiłem więc na puszkę mokrej karmy i chrupki. Kiedy w kuchni siadaliśmy do kolacji, Bob raz jeszcze pokazał, kto tu rządzi. Gdy Księżniczka wykonała ruch w kierunku miski z wodą, którą postawiłem dla niej na podłodze, zasyczał i prychnął głośno, zatrzymując sukę w pół kroku. Porządek musiał być. Najpierw spodeczek mleka dla szefa. Podchody nie trwały jednak długo i wreszcie strony się porozumiały. Więcej! Bob był tak zadowolony, że pozwolił Księżniczce dojeść swoją kolację. „Już nic nie jest w stanie mnie zaskoczyć” – pomyślałem. Bardzo się myliłem. Już o dziesiątej byłem tak skonany, że zasnąłem przed telewizorem. A po przebudzeniu ujrzałem coś, co z pewnością sfilmowałbym kamerą wideo, gdybym tylko ją miał. Sporo bym zarobił, sprzedając nagranie do jednego z tych programów telewizyjnych, w których pokazują słodkie scenki z życia zwierzaków. Bob i Księżniczka leżeli razem rozwaleni na dywanie,

śpiąc w najlepsze. Nim sam zapadłem w sen, zajmowali dwa różne końce pokoju: Bob przy grzejniku, Księżniczka w pobliżu drzwi. Potem sukę pewnie skusił ciepły kaloryfer, więc przysunęła się do kocura. Jej łeb spoczywał teraz zaledwie trzydzieści centymetrów od kociego nosa. Ktoś mógłby pomyśleć, że to kumple, co zjedli razem beczkę soli. Zamknąłem drzwi wejściowe na zasuwę, pogasiłem światła i poszedłem spać, zostawiając ich samych w pokoju. Przez całą noc nie usłyszałem ani jednego podejrzanego dźwięku. Aż do następnego ranka, gdy obudziło mnie szczekanie. Potrzebowałem chwili, by sobie przypomnieć, że mam w domu psa. – Co jest, Księżniczka? – spytałem, jeszcze nie całkiem przytomny. Podobno niektóre zwierzęta potrafią wyczuć, że ich właściciel jest w pobliżu. Moja najlepsza przyjaciółka, Belle, która spędza z nami dużo czasu, nieraz mówiła, że Bob strzyże uszami, kiedy zbliżam się do domu. Podobno wskakiwał na parapet w kuchni i niespokojnie wyglądał przez okno, choć ja dopiero parę minut później stawałem w progu. Księżniczka najwyraźniej miała ten sam dar, bo niedługo potem usłyszałem brzęczenie domofonu. To był Mikry. Sądząc po jego nieogolonej i zapuchniętej twarzy, spał gdzieś pod gołym niebem. W przypadku Mikrego to było dość prawdopodobne.

– Wybacz, stary, że tak wyszło. Głupio mi, że cię wczoraj wystawiłem, ale coś mi wypadło – zaczął przepraszać już w drzwiach. Nie zawracałem sobie głowy pytaniami. Miałem w przeszłości dużo takich nocy. O wiele za dużo. Zrobiłem jeszcze jedną filiżankę herbaty i wrzuciłem chleb do tostera. Mój kumpel wyglądał, jakby bardzo potrzebował się rozgrzać. Bob leżał przy kaloryferze, patrząc na Księżniczkę, swoją nową przyjaciółkę, zwiniętą w kłębek tuż pod jego bokiem. Mikremu na ich widok opadła szczęka. Zbaraniał. – Spójrz na tych dwoje. Zobacz, jak szybko się zakumplowali – powiedziałem. – Widzę, ale nie wierzę własnym oczom – rzekł, szczerząc zęby w uśmiechu. Ale Mikry nie był z tych, co pozwolą przejść okazji koło nosa. – Czyli przypilnujesz mi jej jeszcze, jeśli znowu będę miał przechył? – zapytał, chrupiąc grzankę. – Czemu nie? – odparłem.

Rozdział 5 Duch na schodach Deszcz lał bez przerwy przez kilka dni, zmieniając ulice Londynu w jeden wielki brodzik. Wracaliśmy do domu przemoczeni do suchej nitki, tego dnia postanowiłem więc dać za wygraną i wcześniej zrobić sobie fajrant. Gdy zameldowaliśmy się pod blokiem gdzieś koło trzeciej, pragnąłem tylko jednego: jak najszybciej dostać się na górę, wyskoczyć z mokrych ciuchów i pozwolić kotu wysuszyć się przy kaloryferze. Przez większość czasu winda w naszym domu chodziła, jak chciała, a najczęściej stała. Po paru minutach ciągłego przyciskania guzika i rozpaczliwych próbach sprowadzenia jej na dół z piątego piętra stwierdziłem, że nie działa. Który to już raz? – Pięknie – wymamrotałem. – Obawiam się, Bob, że znów trzeba będzie zasuwać na górę na piechotę. Spojrzał na mnie smętnym wzrokiem. – No to w drogę – powiedziałem, schylając plecy, żeby mógł wdrapać się na pokład. Byliśmy między czwartym a piątym piętrem, kiedy zauważyłem w cieniu powyżej jakąś postać. – Zaczekaj tutaj, Bob – powiedziałem, stawiając kota na schodach. Sam wszedłem na półpiętro. Zaraz potem zobaczyłem mężczyznę, który opierał się o ścianę. Pochylał się, spodnie miał do połowy opuszczo-

ne, a w jego dłoni ujrzałem coś błyszczącego, metalowego. Natychmiast zrozumiałem, co robi. Bloki takie jak ten ciągle odwiedzali narkomani i dilerzy. Ci pierwsi znajdowali jakoś sposób, żeby dostać się do środka, gdzie palili crack i marychę albo ładowali sobie w żyłę herę, jak facet, którego przyuważyłem. Odkąd się wprowadziłem, policja zrobiła z tym porządek, w korytarzu na dole nadal jednak widywałem dzieciaki zajmujące się dilerką. Ale i tak było o niebo lepiej niż w Dalston, gdzie miałem lokal socjalny, nim trafiłem do Tottenham. Tam spotykało się narkomanów na każdym kroku, tutaj raczej sporadycznie. Lokatorzy jednak się bali, zwłaszcza ci, którzy mieli rodziny. Nikt nie chce, by jego wracające ze szkoły dzieci natrafiały na ćpuna szprycującego się niemal na ich progu. Dla mnie to było jak powrót do przeszłości, za którą chciałem zatrzasnąć drzwi. Nadal walczyłem z uzależnieniem i wiedziałem, że ta walka nigdy naprawdę się nie skończy. Taka prawda o narkotykach. Ale gdy stworzyłem mocną ekipę z Bobem, w moim życiu nastąpił przełom, znalazłem się na drodze do całkowitego odstawienia. Wcześniej z heroiny przeszedłem na metadon, a potem brałem subutex, łagodniejszy w działaniu środek, który powoli, lecz skutecznie zmniejszał głód narkotykowy. Mój terapeuta porównał tę końcówkę odwyku do lądowania samolotu: ja też miałem wylądować łagodnie i bez większych wstrząsów. Teraz mijało kilka miesięcy, odkąd jechałem na subuteksie. Podwozie samolotu było już

wysunięte i widziałem przed sobą światła na płycie lotniska. Podchodzenie do lądowania przebiegało zgodnie z planem. Niebawem miałem znaleźć się na ziemi. „Nie chcę na to patrzeć” – powiedziałem sobie. Facet był już dobrze po czterdziestce. Miał przycięte przy skórze włosy, czarny płaszcz, T–shirt, dżinsy i znoszone adidasy. Na szczęście wcale nie był agresywny, wręcz przeciwnie. Wyglądał, jakby przepraszał, że żyje, choć u osób uzależnionych od heroiny na ogół trudno o pokorę. Niemal każda uważa się za pępek świata. – Sorry, brachu. Już schodzę ci z drogi – powiedział z akcentem z East Endu, wyciągając z nogi igłę i podnosząc spodnie. Domyśliłem się, że jest już po strzale. Zaszklony wzrok mówił wszystko. Postanowiłem puścić go przodem. Nie byłem taki głupi, żeby ufać narkomanowi. Chciałem iść za nim i mieć go na oku. Z trudem utrzymywał równowagę i potknął się już na pierwszym schodku. Potem przez korytarz dowlókł się do windy. Bob przydreptał za mną na ostatni stopień schodów, cały czas na smyczy. Chciałem jak najszybciej zabrać go w bezpieczne miejsce, więc od razu ruszyłem w stronę drzwi mieszkania. Gdy tylko zdążyłem wpuścić kota do środka, usłyszałem jęk. Odwróciłem się i zobaczyłem, że facet upadł. Zwalił się na ziemię jak worek kartofli, z głuchym odgłosem uderzając o posadzkę. – Wszystko w porządku?! – zawołałem, podbiegając

do windy. Widać było, że nie. Gdy dotarłem na miejsce, zobaczyłem, że naprawdę z nim źle. Najwyraźniej nie oddychał. – O w mordę, przedawkował! – zakląłem, rozpoznając objawy przećpania. Miałem przy sobie swoją tanią nokię, więc wybrałem numer i zadzwoniłem na pogotowie. Kobieta po drugiej stronie zapisała adres i przekazała mi, że karetka potrzebuje na dojazd przynajmniej dziesięciu minut. – Może pan opisać jego stan? – zapytała. Jej głos brzmiał spokojnie i profesjonalnie. – Jest nieprzytomny i nie oddycha – poinformowałem ją. – Zmienił mu się kolor skóry. – Czyli wygląda na to, że praca serca ustała. Poproszę, żeby przeprowadził pan reanimację. Wie pan, co to takiego? – Tak, wiem. Tylko będzie mi pani musiała dokładnie mówić, co i jak. Powiedziała, żebym przewrócił gościa na bok i sprawdził drożność dróg oddechowych. Potem miałem położyć go na plecach i zacząć uciskać klatkę piersiową, żeby pobudzić serce do działania. Na koniec poleciła mi zrobić sztuczne oddychanie i czekać na reakcję. Naciskałem oburącz klatkę piersiową nieprzytomnego, odliczając. Gdy doszedłem do trzydziestu, oderwałem dłonie, żeby zobaczyć, czy coś się zmieniło. Kobieta z pogotowia była cały czas na linii.

– Reaguje? – zapytała. – Nie, w ogóle. Nie oddycha – wysapałem. – Spróbuję jeszcze raz. Przez kilka minut naciskałem z furią jego pierś krótkimi zrywami i robiłem sztuczne oddychanie. Wspominając później to wydarzenie, dziwiłem się, jaki spokój wtedy odczuwałem. Teraz już wiem, że była to jedna z tych sytuacji, kiedy mózg zaczyna działać inaczej. Czułem się odcięty od wszystkich emocji. Skupiałem się wyłącznie na wykonywanej czynności, usiłując zmusić faceta do oddychania. Cały mój wysiłek był jednak na nic, bo stan mężczyzny wciąż nie ulegał poprawie. W pewnym momencie zaczął jakby charczeć, z jego ust dochodziły chrapliwe dźwięki. Słyszałem wcześniej o przedśmiertnym rzężeniu i choć odpychałem tę myśl, obawiałem się, że to może być właśnie to. Po krótkim czasie, który wydawał mi się wiecznością, usłyszałem dźwięk domofonu w moim mieszkaniu, więc rzuciłem się w stronę drzwi. – Pogotowie! – ktoś zawołał, a ja wpuściłem ratowników medycznych do środka. Winda znowu działała, więc ludzie z karetki szybko dotarli na piąte piętro. Zrzucili z ramion torby i wyciągnęli zestaw reanimacyjny z defibrylatorem. Potem rozcięli T– shirt na piersi nieprzytomnego. – Proszę się odsunąć – powiedział jeden z nich. – My się tym zajmiemy. Przez następnych pięć minut pracowali gorączkowo.

Ciało leżało jednak wciąż nieruchome, bezwładne i bez życia. Zaczęło nim trząść, dopiero gdy do akcji wkroczył defibrylator. Stałem przy drzwiach i też cały drżałem. Po chwili jeden z ratowników medycznych opadł na kolana i zwracając się do drugiego, powiedział: – Nie. Straciliśmy go. Powoli, ociągając się jeszcze, owinęli ciało foliowym kocem ratunkowym i zapakowali z powrotem swój sprzęt. Zamarłem jak rażony piorunem. Byłem w szoku. Ludzie z ambulansu zapytali, czy jakoś się trzymam. – Muszę tylko wejść do środka i na chwilę usiąść – odparłem. Przez cały ten czas Bob był w mieszkaniu, ale teraz pojawił w otwartych drzwiach, czując pewnie, że coś ze mną nie tak. – Chodź, stary. Nie stójmy tu – powiedziałem, podnosząc go. Nie chciałem, żeby zobaczył leżące przy windzie ciało. Nie raz i nie dwa widywał podobne sceny na ulicach w centrum Londynu, ale przed tym widokiem chciałem go uchronić. Kilka minut potem usłyszałem pukanie do drzwi. Policja i ratownicy byli przed moimi drzwiami. Otworzyłem i zobaczyłem przed sobą młodego posterunkowego. – To pan go znalazł i zadzwonił na pogotowie? – zapytał. – Tak – odpowiedziałem. Odzyskiwałem już równowagę, ale nadal trochę mną trzęsło.

– Właściwie pan postąpił. Nie sądzę, by można było zrobić dla niego coś więcej – rzekł posterunkowy, próbując podnieść mnie na duchu. Opisałem, jak spotkałem mężczyznę na schodach i jak upadł. – Wszystko musiało się dziać bardzo szybko – dodałem. Powiedziałem, że sam jestem na odwyku, co rozwiało chyba najlżejszy cień podejrzenia, że mogłem być w to zamieszany. Policjanci, tak samo jak ja, sporo wiedzieli o narkomanach. Pod koniec dnia każdy z nich myśli tylko o sobie. Sprzedałby dosłownie wszystko, nawet własną babkę. Mógłby spokojnie patrzeć, jak umiera jego dziewczyna. Gdyby nałogowiec znalazł drugiego nałogowca i stwierdził, że koleś przedawkował, zrobiłby od razu dwie rzeczy: opróżniłby z gotówki kieszenie nieszczęśnika, zabierając przy okazji całą biżuterię, a potem zwiał. Może wezwałby karetkę, lecz na pewno nie po to, by na nią zaczekać. Policjanci wyglądali na dobrze zorientowanych w historii naszego bloku i jego niechlubnej przeszłości. Nie musieli zadawać zbyt wielu pytań. – Dobrze, panie Bowen. To wszystko, co chcieliśmy wiedzieć. Nie przypuszczam, żebyśmy potrzebowali dodatkowych zeznań, ale na wszelki wypadek spiszemy pańskie dane – poinformował mnie posterunkowy. Rozmawialiśmy jeszcze przez chwilę. Policjant powiedział, że znaleźli przy zmarłym dokumenty i lekarstwa

z jego nazwiskiem i adresem. Okazało się, że był na jednodniowej przepustce ze szpitala psychiatrycznego. Kiedy policjanci odeszli w głąb korytarza, nagle zrobiło się bardzo pusto. Jakby nie rozegrała się tu tragedia. Było cicho jak w grobowcu. Nikt poza mną niczego nie zauważył. Dopiero w tej ciszy dotarła do mnie straszna świadomość tego, co zobaczyłem. Nie mogłem dłużej powstrzymywać emocji, więc zwyczajnie się poryczałem. Zadzwoniłem do Belle i poprosiłem, żeby przyjechała do mnie na noc. Musiałem z kimś pogadać. Siedzieliśmy do późna, wypiliśmy trochę za dużo piwa. Nie potrafiłem wyrzucić z pamięci obrazu tego człowieka upadającego na ziemię. Przez parę dni nie mogłem dojść do siebie. Z jednej strony byłem wstrząśnięty faktem, że biedak umarł w taki sposób. Ostatnie chwile spędził na korytarzu nieznanego mu domu, w towarzystwie zupełnie nieznajomego faceta. Nie tak powinno wyglądać życie. Był czyimś synem, może czyimś bratem lub nawet czyimś ojcem. Powinien odchodzić otoczony przez najbliższych albo przyjaciół. Gdzie byli? Dlaczego się nim nie zajęli? Zastanawiałem się też, jaki idiota pozwolił mu wyjść z psychiatryka na cały dzień, wiedząc, że tak z nim źle. Z drugiej strony, jeśli mam być szczery, najbardziej uderzyła mnie myśl, że na jego miejscu mogłem być ja. Pewnie to zabrzmi głupio, ale pomyślałem, że jestem trochę jak Scrooge, bohater Opowieści wigilijnej, nawiedzany

przez ducha nie tak znowu odległej przeszłości. Przez prawie dziesięć lat żyłem przecież w identyczny sposób. Ja też byłem widmem ukrywającym się po klatkach schodowych i w zaułkach, zatracającym się w heroinie. Wielu szczegółów nie pamiętam, oczywiście. Niemały fragment mojej przeszłości tonie we mgle. Przypuszczam jednak, że setki, a może tysiące razy mogłem umrzeć samotnie w jakimś nieznanym mi zakątku Londynu, z dala od rodziców, krewnych i przyjaciół, od których na własne życzenie się odciąłem. A jednak, myśląc o tym w obliczu śmierci tego człowieka, nie do końca przyjmowałem do wiadomości, że żyłem podobnie. Czyżbym naprawdę upadł tak nisko? Naprawdę robiłem takie rzeczy? Część mnie nie potrafiła sobie wyobrazić, jak, do diabła, mogłem dziurawić się igłą, niekiedy nawet cztery razy dziennie. To wydawało się nierealne... a jednak było prawdziwe. Nadal miałem blizny. Dosłownie. Wystarczyło, żebym spojrzał na swoje ręce i nogi. Te blizny przypominały mi, w jak niepewnym jestem nadal położeniu. Narkoman nieustannie żyje na krawędzi. Zawsze będę uzależniony, tak jak zawsze będę z natury skłonny do autodestrukcji. Wystarczy chwila słabości, żebym znów znalazł się na równi pochyłej. To mnie przerażało. Lecz także utwierdzało w przekonaniu, że muszę dalej łagodnie, powoli zbliżać się do ziemi, tak jak mówił terapeuta. Nie chciałem podzielić losu bezimiennego mężczyzny na schodach. Musiałem iść naprzód. Musiałem.

Rozdział 6 Inspektor sanitarny Wszyscy mamy swoje obsesje. A obsesją Boba są opakowania. Przynoszone codziennie do mieszkania niezliczone pudełka, kartony, plastikowe butelki i papier pakowy absolutnie go fascynują. Ale tylko na punkcie niektórych rzeczy potrafi się naprawdę zafiksować. Folia bąbelkowa to, jak wiadomo, nieustające źródło wszelakich uciech. Które dziecko nie lubi rozgniatać tych małych bąbelków? Bob dostaje absolutnego fiksum dyrdum, ilekroć pozwalam mu się nią bawić. Robi to zawsze pod moim czujnym okiem. Kiedy pazurem albo kłem przekłuwa hałaśliwie jakiś bąbel, odwraca się i patrzy w moją stronę, jakby pytał: „Słyszałeś?”. Papier do pakowania to następna z jego fascynacji. Kiedy otwieram jakiś prezent dla Boba, większą frajdę sprawia mu figlowanie z opakowaniem niż z samą zabawką. Ma także bzika na punkcie chrzęszczących i trzeszczących celofanów, umieszczanych wewnątrz pudełek z płatkami zbożowymi albo używanych przez supermarkety do zawijania chleba. To zadziwiające – potrafi spędzić pół godziny, pacając łapą szeleszczącą celofanową kulę. Piorunujące wrażenie robi też na nim zmięta folia aluminiowa. A jednak niekwestionowanym numerem jeden

w rankingu opakowań Boba są tekturowe pudełka. Praktycznie każde traktuje jak zabawkę i świetny powód do wielogodzinnych harców. Ilekroć przechodzę obok niego z kartonem w dłoni, rzuca się na mnie, żeby go capnąć. Nieważne, co mam w ręce: paczkę płatków, kartonik z mlekiem czy coś większego. Wystrzela w górę jak pocisk, machając łapami. Zupełnie jakbym słyszał: „Dawaj to, chcę się bawić, teraz, JUŻ!”. Lubi też chować się w tych większych pudłach. A to przyzwyczajenie przynajmniej raz niemal przyprawiło mnie o zawał. Nie wypuszczam go na dwór bez opieki i zawsze zamykam okna, żeby nie przyszła mu ochota wyskoczyć (wiem, że koty potrafią niekiedy odwrócić się, spadając, i lądować na czterech łapach, a mieszkaliśmy przecież „zaledwie” na piątym piętrze, wolałem jednak nie testować jego lotniczych umiejętności). Gdy zatem któregoś dnia lata nie znalazłem go pod wieczór w żadnym ze zwykłych miejsc, lekko spanikowałem. – Bob, Bob, gdzie jesteś, stary? – pytałem, rozglądając się dokoła. Przeszukałem całe mieszkanie, co nie zajęło mi dużo czasu, bo moja chata naprawdę była niewielka. Ale nic z tego. Jakby wyparował. Nie było go ani w sypialni, ani w kuchni, ani w łazience. Zacząłem się poważnie martwić, kiedy nagle przypomniałem sobie, że któregoś dnia pracownik społeczny dał mi trochę używanych ubrań, które włożyłem potem razem z kartonem do bieliźniarki.

I rzeczywiście: gdy otworzyłem drzwiczki, od razu dostrzegłem rudzielca zakopanego w wielkim pudle z ciuchami. Zrobił to samo jeszcze raz, niedługo później, ten drugi figiel mógł mieć jednak katastrofalne następstwa. Belle pomagała mi wtedy nieco ogarnąć mieszkanie. Nie była to najporządniejsza z ludzkich siedzib, delikatnie rzecz ujmując. To, że jestem trochę jak sroka, z pewnością nie pomagało. Zbierałem z ulicy wszystko, co popadło, od starych książek i map po zepsute radioodbiorniki i opiekacze. Sam nie wiem dlaczego. Może podświadomie marzyłem o własnym sklepie ze starociami, a może po prostu kręcą mnie rupiecie. Dałem się przekonać Belle, że pora wywalić trochę tej tandety, spakowaliśmy więc wszystko do kilku pudeł. Część zamierzaliśmy wyrzucić na śmietnik, resztę oddać do sklepów dla ubogich lub do znajdujących się w okolicy punktów recyklingu. Belle zabrała jeden z kartonów, by wrzucić go do kontenera na śmieci. Czekając na windę, poczuła nagle, że w pudle coś się poruszyło. Musiała nieźle się wystraszyć, bo aż w mieszkaniu usłyszałem jej krzyk. Gdy otwierałem drzwi, żeby zobaczyć, co się dzieje, karton wypadł jej z rąk. I wtedy odkryliśmy, że w środku jest Bob. Próbował się oswobodzić spomiędzy starych książek i magazynów, w których uciął sobie drzemkę. Potem faktycznie zrobiłem mu sypialnię z pudełka, sądząc, że to zamknie temat. Odciąłem jedną ściankę kartonu i wyścieliłem środek kocykiem. Miał tam przytulnie

jak u Pana Boga za piecem. Natychmiast pokochał nowe legowisko. To jednak nie położyło kresu obsesjom Boba. Nadal bardzo ciekawił go kosz na śmieci w kuchni. Cokolwiek bym do niego wrzucił, on już tam był, wspinał się na tylnych łapach, wsadzając nos do kubła. Gdy próbowałem protestować, rzucał mi gniewne spojrzenie, w którym czytałem: „Hej, co tam wrzucasz, kolego? Jeszcze nie zdecydowałem, czy chcę się tym pobawić, czy nie”. Od tego czasu zacząłem nazywać go w żartach inspektorem sanitarnym. Ale nie zawsze było mi do śmiechu. Któregoś ranka, wychodząc z wanny po kąpieli, usłyszałem dziwne hałasy dobiegające z kuchni. To był metaliczny, lekko zgrzytliwy dźwięk, jakby coś szurało po posadzce. Towarzyszyło mu ciche pojękiwanie. – Co tam znów wyprawiasz, Bob?! – zawołałem. Chwytając ręcznik, by osuszyć włosy, ruszyłem w stronę kuchni. Ciekaw byłem, co tym razem zmalował. Stając w progu, mimo najszczerszych chęci nie mogłem nie parsknąć śmiechem. Bob znajdował się na środku kuchni. Z pustą puszką po kocim żarciu na głowie, lekko przekrzywioną tuż nad linią oczu. Wyglądał jak skrzyżowanie Czarnego Rycerza z filmu Monty Python i Święty Graal z walijskim strażnikiem sprzed pałacu Buckingham w futrzanej czapie zasłaniającej pół twarzy. Niewiele widział, bo szedł tyłem, ciągnąc po podłodze puszkę razem ze swoją głową. Działał bardzo przemyślnie,

stawiając ostrożnie krok za krokiem, od czasu do czasu huśtając puszką na boki lub uderzając nią o posadzkę w nadziei, że w końcu się oswobodzi. Ale ten plan nie działał. Nie trzeba było Herkulesa Poirota czy porucznika Columbo, by odkryć, co się stało. W rogu pomieszczenia dostrzegłem czarny foliowy worek na śmieci, który miałem tego ranka wrzucić do kontenera. Zwykle opróżniałem kosz, wyjmując worek i wystawiając go na noc za drzwi, głównie po to, żeby Boba nic nie korciło. Z jakiegoś jednak powodu poprzedniego wieczoru kompletnie o tym zapomniałem i worek został na podłodze. Mój błąd. Kot musiał wpaść na pomysł, by skorzystać z mojej nieobecności, rozerwać folię i pobuszować do woli między odpadkami. Zanurkował w worze i dokopał się do starej puszki. Na nieszczęście dla siebie w zapale poszukiwań zapomniał o ostrożności i utknął z głową w blaszanym pojemniku. Była to jedna z tych rzeczy, które ogląda się na YouTubie albo w programach ze śmiesznymi filmikami nadsyłanymi przez telewidzów. Tak, Bob nieźle się wpakował, a teraz popiskiwał żałośnie. Nie po raz pierwszy zrobił coś takiego. Któregoś dnia, siedząc w pokoju, usłyszałem inny dziwny hałas dochodzący z kuchni, coś jakby odgłos stukania. „Stuk... puk... stuk... puk”, a po krótkiej przerwie szybko następujące po sobie „stuk, stuk, puk, puk”. Wtedy zobaczyłem Boba kręcącego się w kółko z malutkim pojemniczkiem po maśle przyczepionym do

łapy. Uwielbiał masło i znalazłszy jego resztki, próbował przytrzymać opakowanie, żeby wylizać je do dna. Skutek był taki, że łapa ugrzęzła mu w środku i kot krążył po kuchni w niechcianym bucie. Od czasu do czasu unosił łapę i uderzał nią o drzwiczki szafki, żeby pozbyć się utrapienia. Wtedy musiałem mu pomóc – i teraz najwyraźniej czekało mnie to samo. Po jego minie poznałem, że jest trochę zawstydzony. Wiedział, że zrobił coś niemądrego. – Ach, Bob, ty głuptasie. Zobacz tylko, jak się urządziłeś – powiedziałem, schylając się. Na szczęście nie udało mu się wpakować do środka całej głowy. Puszka miała wyszczerbione krawędzie, uważałem więc, by go nie skaleczyć przy jej zdejmowaniu. Bił od niej mocny zapaszek i zapewniam was, że nie była to woń z perfumerii. Gdy już go uwolniłem, Bob hycnął do kąta. Skrawki jedzenia przylepiły mu się do uszu i karku, więc natychmiast wziął się do ich zlizywania. Czyścił się jak oszalały. W trakcie tej toalety patrzył na mnie dość zażenowany, jakby przyznawał: „Tak, wiem. To nie było najmądrzejsze. Tylko nie mów mi, że nigdy nie zrobiłeś czegoś idiotycznego”. Kiedy godzinę później wychodziliśmy do pracy, nadal miał tę samą, nieco zakłopotaną minę, a ja tylko uśmiechałem się pod nosem. Pierwszy znak, że coś z nim nie tak, pojawił się dopiero po kilku dniach, gdy nagle zaczął jeść więcej niż zwykle. Od dłuższego czasu dieta Boba była nie dziełem

przypadku, lecz przemyślanego planu. Choć brakowało forsy, starałem się żywić go porządnie, markowym jedzeniem o „specjalistycznej formule”. Dbałem też o to, aby porcje były zgodne z zalecanymi przez lekarzy weterynarii. Rano wsypywałem mu do miski jedną szklankę chrupek o wysokiej wartości odżywczej, a pod koniec dnia, jakąś godzinę przed snem, następne pół szklanki chrupek i pół saszetki mokrej karmy. Te dwa posiłki dopełniałem przekąskami, którymi częstowałem go, gdy pracowaliśmy. Dieta Boba była w zupełności wystarczająca, by utrzymać go w dobrej kondycji psychicznej i fizycznej. A nawet więcej niż wystarczająca, bo rano zostawiał zwykle ćwierć tego, co mu dawałem. Czasem odchodził od miski i już do niej nie wracał, innym razem zjawiał się jeszcze w kuchni przed wyjściem i dojadał resztę. Takie drugie śniadanie. Minęło kilka dni od ekscesu z puszką. Nagle zauważyłem, że Bob z wilczym apetytem wymiata na śniadanie całą zawartość miski i potrzebuje na to dwa razy mniej czasu niż zwykle. Wylizywał nawet resztki. Zrobił się też roszczeniowy. Zawsze to ja decydowałem, kiedy nagrodzić go przekąską za sztuczki. Teraz on sam zaczął domagać się kocich premii. Zmieniło się także coś w sposobie, w jaki się o nie upominał. To nie było już żałosne spojrzenie à la Kot w Butach. Raczej desperacka natarczywość. To samo powtarzało się w domu. Zazwyczaj ze spokojem czekał na swoją kolację, teraz natomiast zaganiał mnie do kuchni, ledwo przekroczyliśmy próg.

Niemal wychodził ze skóry, gdy napełniałem miskę, a potem zmiatał wszystko w okamgnieniu. Po posiłku rzucał mi spojrzenie żywcem wyjęte z Olivera Twista. Biedny chłopiec proszący w sierocińcu o dokładkę. Najbardziej alarmujące było jednak to, że po tygodniu lub dwóch takiego zachowania wcale nie przybrał na wadze. – To dziwne – mruknąłem sam do siebie któregoś wieczoru, kiedy skończył kolację, a mimo to nadal wyglądał na głodnego. Moje podejrzenie, że dzieje się z nim coś niedobrego, potwierdzał fakt, że częściej niż zwykle chodził za potrzebą. W tych sprawach Bob, jak większość kotów, był niewolnikiem przyzwyczajeń. Z upływem lat przezwyciężył wstręt do kuwety i rano chętnie z niej korzystał. Następne posiedzenie odbywał już poza domem, w centrum Londynu. Nagle jego nawyki uległy jednak zmianie i zaczął chodzić do toalety przynajmniej trzy razy dziennie. Mogło być tego więcej, nie wszystko zauważałem. Kiedyś przyłapałem go na korzystaniu z ubikacji. Nie widziałem jednak, żeby potem jeszcze siadał na kibelku. Może nie lubił, kiedy patrzyłem? Ale gdy zmiany w jego zachowaniu zaczęły mnie coraz bardziej niepokoić, któregoś dnia zajrzałem do łazienki i stwierdziłem, że woda w muszli klozetowej ma dziwaczny kolor. Przy Angel też ciągle latał za potrzebą. To było urwanie głowy. Musiałem w mig pakować rzeczy i gnać w kierunku Green, żeby dać mu załatwić kocią sprawę. Ale

jak mus, to mus. Nie ma zmiłuj. – Co się z tobą dzieje, Bob? – zapytałem któregoś dnia, tracąc wreszcie cierpliwość. Rzucił mi spojrzenie pełne dystansu, jakby chciał powiedzieć, żebym pilnował swoich interesów. Pewność, że coś się dzieje, zdobyłem dopiero wtedy, gdy zaczął szorować zadkiem po podłodze. Zauważyłem to po raz pierwszy pewnego ranka zaraz po przebudzeniu. Ujrzałem, jak w wielkim skupieniu sunie podwoziem po dywanie. Nie byłem zachwycony tym widokiem. – To obrzydliwe, Bob. Co ty wyprawiasz? – zganiłem go. Szybko jednak zrozumiałem, że chłopak naprawdę ma problem. Jak zwykle byłem spłukany i nie uśmiechało mi się wydawanie kasy na weterynarza, więc następnego dnia rano, w drodze do pracy, postanowiłem zajrzeć do miejscowej biblioteki i pogrzebać trochę w internecie. Miałem już jakieś podejrzenia, ale musiałem się upewnić. Sądziłem, że Bob złapał pasożyta przewodu pokarmowego. Pasowało to do nadmiernego zainteresowania kuwetą i szorowania pupą po podłodze. Najbardziej bałem się właśnie robali. W dzieciństwie zdarzało mi się widywać w Australii zarobaczone koty. Nieprzyjemna choroba i na dodatek zaraźliwa. Sporo dzieciaków na antypodach łapało ją od swoich zwierząt[2]. Dowiadywanie się o różnych chorobach z netu to największy błąd, jaki możecie zrobić. Popełniłem go już

przedtem, ale niczego mnie to nie nauczyło. I rzeczywiście, wystarczyło mi pół godziny, by stwierdzić, że objawy Boba pasują do opisu naprawdę niebezpiecznych stworów: tęgoryjców dwunastnicy albo tasiemców. Te pasożyty zwykle nie uśmiercają swojego żywiciela, ale potrafią być cholernie wredne. Zarażony kot bardzo chudnie, ma też zniszczoną sierść. Zrozumiałem, że nie mam wyjścia i przy najbliższej okazji będę musiał obejrzeć jego kupę. Nie mogłem tego odwlekać. Nie minęła godzina, jak dotarliśmy do Angel, a już usłyszałem znaczące pojękiwania. Spakowałem rzeczy i zabrałem go do Green. Po dotarciu na miejsce udało mi się rzucić okiem, nim zaczął zakopywać. Nie był zachwycony moim wścibstwem. – Wybacz, Bob, ale muszę dokonać inspekcji – powiedziałem, rozgrzebując jego odchody patykiem. Może zabrzmi to idiotycznie, ale byłem zadowolony, gdy dostrzegłem małe, białe, wijące się stworzonka. Robale, jednak te naprawdę nieduże. – Przynajmniej to nie żaden tęgoryjec ani tasiemiec – pocieszałem się przez resztę dnia. W drodze powrotnej do domu targały mną sprzeczne uczucia. Mój honor odpowiedzialnego właściciela kota bardzo ucierpiał. A tak uważałem na jego dietę, unikając jak zarazy surowego mięsa i innych rzeczy, o których mówi się, że niosą ryzyko zarobaczenia! Sprawdzałem też często, czy nie ma pcheł, które mogą przenosić robaki. Był zawsze zadbanym i zdrowym kotem.

Zacząłem nawet więcej sprzątać w domu, żeby czuł się w nim dobrze. To, co odkryłem, stawiało mnie w dość niekorzystnym świetle. Miałem poczucie, że w jakiś sposób go zawiodłem. Ale mimo wszystko trochę jednak mi ulżyło, bo wiedziałem przynajmniej, co robić. Szczęśliwy traf sprawił, że klinika na kółkach organizacji Blue Cross miała zawitać następnego dnia do Islington Green. Postanowiłem wstać bardzo wcześnie, żeby zająć miejsce w kolejce. Na długo przed godziną otwarcia kłębił się tam tłum ludzi. Ci weterynarze dobrze nas znali: byliśmy ich częstymi gośćmi. To oni zaczipowali Boba, ja sam zaś wpadałem do kliniki, by spłacać swoje zobowiązania, bo zgodzili się na raty. Przyprowadzałem też do nich Boba na badania kontrolne, nierzadko, o ironio, w związku z pchłami. Lekarz, który pełnił dyżur tego ranka, poprosił, bym opisał problem, po czym obejrzał Boba i przyjrzał się próbce kału w słoiczku po lekach, który od dawna trzymałem nie wiadomo po co. Teraz był jak znalazł. – Tak, obawiam się, że ma robaki, James – rzekł lekarz. – Co ostatnio jadł? Coś dziwacznego? Grzebał po śmietnikach albo coś w tym rodzaju? Nagle mnie oświeciło. Jak mogłem być taki głupi! – O rany, zgadza się. Kompletnie zapomniałem o incydencie z puszką. Musiał znaleźć w niej kawałek zepsutego mięsa. Jak zdołałem to przeoczyć? Weterynarz dał mi lekarstwo w specjalnym aplikato-

rze. – Ile czasu będzie potrzebował, żeby dojść do siebie? – zapytałem. – Ten lek działa w ciągu paru dni, James. W razie utrzymywania się objawów daj znać. Pamiętałem, jak w pierwszych dniach naszej przyjaźni podawałem kotu antybiotyk i sam musiałem wkładać mu tabletki do pyszczka, a potem delikatnie gładzić jego podgardle, tak by lek przeszedł. Z aplikatorem teoretycznie mogło być łatwiej. Bałem się tylko, czy Bob będzie ufał mi na tyle, by dać sobie wpakować do mordki to ustrojstwo. Tego wieczoru, już w domu, stwierdziłem, że widok aplikatora nie przypadł mu do gustu. Musiał jednak wciąż darzyć mnie wielkim zaufaniem, bo już za pierwszym podejściem przełknął lek, zanim zdążyłem pogładzić go pod brodą. Chyba wiedział, że nie zrobiłbym mu niczego, co nie byłoby konieczne. Zgodnie z przewidywaniami weterynarza Bob wyzdrowiał po kilku dniach. Jadł i załatwiał się teraz tak jak wcześniej. Myśląc o tym, co go spotkało, obwiniałem się i beształem. Odpowiedzialność i opieka nad zwierzęciem dawały mi pozytywnego kopa. Musiałem jednak trochę lepiej wywiązywać się ze swoich obowiązków. Nie była to robota na pół etatu, w której mogłem się pojawiać według własnego widzimisię. Wiem, że zaniedbałem sprawę, bo nie był to niestety pierwszy raz, gdy Bob ucierpiał z powodu swojej natury

szperacza. Jakiś rok wcześniej nie na żarty się pochorował po zwiedzeniu kontenera na śmieci. Przyrzekłem sobie już nigdy nie zostawiać czarnego foliowego worka na widoku. Ostatnim razem pokpiłem sprawę i ze zwykłej głupoty nie przewidziałem następstw. Nawet gdybym to świństwo zaplombował, Bob, kot zaradny i dociekliwy, i tak znalazłby sposób, by się do niego dobrać. Mimo wszystko mogłem odetchnąć z ulgą. Zawsze gdy Bob bywał nieswój albo chory, wrodzony pesymizm podsuwał mi straszne obrazy. Przez ostatnie dni wymyślałem sobie niestworzone rzeczy i dramatyzowałem, jego widząc już w grobie, a siebie – skazanego na życie w samotności. Była to zbyt przerażająca możliwość, by w ogóle o niej myśleć. Powtarzam zawsze, że jesteśmy partnerami, że każdy z nas potrzebuje tego drugiego. W głębi duszy sam jednak nie do końca w to wierzę. Ja potrzebuję go bardziej, niż on mnie. [2] W rzeczywistości zakażenie kocimi pasożytami przewodu pokarmowego zdarza się u człowieka rzadko.

Rozdział 7 Kot na (niezbyt) gorącym blaszanym dachu Tworzyliśmy razem niezłą parkę. Rzucaliśmy się w oczy. Nie co dzień spotyka się na ulicach Londynu faceta mierzącego ponad metr osiemdziesiąt, spacerującego z rudym kotem na ramieniu. Na ten widok ludzie oglądali się i przystawali. Na przełomie lata i jesieni 2009 roku nasza popularność bardzo wzrosła. Niestety nie mogłem się wtedy cieszyć okazywanym mi zainteresowaniem. Problemy zaczęły się rok wcześniej, gdy poleciałem do Australii zobaczyć się z mamą. Nasze relacje nigdy nie należały do łatwych, a przez niemal dziesięć lat byliśmy sobie praktycznie obcy. Nie licząc przelotnego spotkania w Londynie, ostatni raz widziałem ją, gdy odwoziła mnie na samolot do Anglii, gdzie zamierzałem przebić się jako muzyk. Miałem wtedy osiemnaście lat. A stracone dziesięciolecie sprawiło, że wyrósł między nami mur milczenia. Czas leczył rany, kiedy więc mama zaproponowała, żebym przyleciał do niej na Tasmanię i że opłaci moją podróż, nie miałem żadnych wątpliwości. Przeżywałem wówczas wielki przełom. Z pomocą Boba udało mi się uwolnić od metadonu i powoli zacząłem stawać na nogi. Wciąż czułem się słaby i potrzebowałem kilku tygodni odpoczynku w ciepłym klimacie. Bob został z moją przyjaciółką Belle w jej mieszkaniu niedaleko

Hoxton w północnej części Londynu, parę kroków od Angel. Długie loty do Australii i z powrotem bardzo nadszarpnęły moje zdrowie. Wiedziałem, że wielogodzinne siedzenie w jednej pozycji podczas lotu nie jest zdrowe, zwłaszcza dla osób tak wysokich jak ja. Ale choć starałem się łazić przez cały czas po samolocie, do domu wróciłem z nieznośnym bólem górnej części uda. Z początku dawałem jakoś radę i uśmierzałem go zwykłymi lekami kupowanymi bez recepty. Powoli robiło się jednak coraz gorzej. Zacząłem doświadczać straszliwych skurczów, jak gdyby moja krew przestała krążyć, a mięśnie kompletnie zesztywniały. Wiem, że żaden człowiek nie jest w stanie odczuwać rigor mortis, ale gdyby mógł, byłoby to z pewnością coś w tym stylu. Zamiast własnej nogi miałem kończynę jakiegoś zombie. Wkrótce ból stał się tak dokuczliwy, że nie mogłem ani siedzieć, ani nijak ułożyć nogi. A gdy próbowałem, natychmiast dawał znać o sobie gwałtowny skurcz mięśnia. Ilekroć oglądałem telewizję albo coś jadłem, musiałem oprzeć nogę na poduszce lub na drugim krześle. W nocy zasypiałem ze stopą wysoko nad łóżkiem. Odwiedziłem kilku lekarzy, ale przepisywali mi tylko coraz mocniejsze środki przeciwbólowe. W niechlubnych czasach uzależnienia od heroiny kłułem się, gdzie popadnie, w pachwiny też, i jestem pewien, że lekarze uważali mój stan – czymkolwiek był – tylko za rodzaj kaca po wstydliwej przeszłości lekomana. Nie naciskałem ich, bo

życie wciąż uczyło mnie, jak być spławianym. Tylko znów zacząłem wierzyć w to, co zrozumiałem w czasach bezdomności. Byłem niewidzialny, społeczeństwo miało mnie w gdzieś. Nadal musiałem jednak zarabiać na chleb. To zaś oznaczało, że bez względu na niewygodę co rano zrywałem się z łóżka i jechałem pod stację metra Angel. Nie było łatwo. Gdy stawiałem stopę na podłodze, ból wystrzelał w górę nogi jak impuls elektryczny. Na raz mogłem przejść najwyżej kilka kroków. Nic dziwnego, że marsz w stronę przystanku autobusowego ciągnął się jak maraton. Zajmował mi dwa lub trzy razy więcej czasu niż zwykle. Z początku Bob nie bardzo rozumiał, co się dzieje. Patrzył na mnie lekko zdziwiony, jakby pytał: „Co ty kombinujesz, stary?”. Był jednak bystrym chłopakiem i szybko skapował, że coś jest niehalo. I natychmiast odnalazł się w nowej sytuacji. Rano nie witał mnie już żadnym ze swoich kocich dźwięków. Zrezygnował też z zaczepek i proszących spojrzeń. Obrzucał mnie tylko badawczym, nieco współczującym wzrokiem. W jego oczach czytałem: „Czujemy się dziś trochę lepiej?”. To samo powtarzało się w drodze do pracy. Szedł obok, porzuciwszy miejscówkę na moim ramieniu. Na górnym pokładzie czuł się, rzecz jasna, o niebo lepiej, nie grymasił jednak i truchtał dzielnie u mojego boku, dopóki miał siłę. Musiał chyba widzieć, że cierpię. Gdy tylko zauważył, że zaciskam zęby, narzucając

sobie zbyt ostre tempo, znajdował pretekst, by mnie zatrzymać i wymusić przerwę na odpoczynek. Przecinał mi drogę, starając się skierować moją uwagę w stronę ławki albo muru, gdzie mógłbym przysiąść. Ja byłem zdania, że lepiej jak najszybciej dotrzeć do przystanku, niż zatrzymywać się co kilka kroków. Zrobiła się z tego mała wojna na przetrzymanie. Miejscowi z Tottenham musieli mieć ubaw, obserwując, jak wleczemy się chodnikiem w pobliżu bloków. Ilekroć jęknąłem z bólu, Bob przystawał i zachęcał mnie wzrokiem, żebym odsapnął. Patrzyłem na niego i odpowiadałem: – Nie, Bob, trzeba iść. Gdyby mnie tak nie bolało, pewnie byłbym rozbawiony całą tą sytuacją. Musieliśmy wyglądać jak stare kłótliwe małżeństwo. Po jakimś czasie stało się jednak jasne, że nie pociągnę dłużej w takim stanie. Często po powrocie z pracy stawałem wyczerpany u drzwi windy tylko po to, by stwierdzić, że znów nie działa. Gramolenie się na piąte piętro z bolącą nogą było koszmarem i trwało wieczność. Zacząłem więc pomieszkiwać u Belle. Wiązało się to z wieloma korzyściami. Po pierwsze, ona nie mieszkała na piątym piętrze, tylko na pierwszym. Po drugie, łatwiej się od niej dojeżdżało do pracy, bo przystanek był o rzut beretem od bloku. Mimo to ból w nodze z każdym dniem narastał. Strach przed postawieniem stopy na podłodze obezwładniał mnie

do tego stopnia, że pewnego ranka postanowiłem sporządzić sobie kulę. W towarzystwie Boba udałem się do ładnego małego parku nieopodal mieszkania Belle, gdzie udało mi się znaleźć odpowiednią gałąź na przewróconym drzewie. Umieszczałem ją pod pachą, odciążając nogę podczas chodzenia. Potrzebowałem zaledwie dnia albo dwóch, żeby nauczyć się nią posługiwać. Zrozumiałe, że ściągałem wiele spojrzeń. Z długimi włosami i kosmatą brodą musiałem wyglądać jak współczesna wersja Merlina albo Gandalfa z Władcy Pierścieni. Obrazu osobliwości dopełniał widok rudego kota na moim ramieniu. Niejeden przechodzień przystawał zadziwiony – czarnoksiężnik o kuli i przyjazny duch zaklęty w kota na spacerze? W tamtej chwili nie bardzo mnie obchodziło, jak wyglądamy. Wszystko, co uśmierzało ból, było darem niebios. Dotarcie dokądkolwiek pieszo graniczyło z cudem. Po zrobieniu paru kroków często byłem zmuszony przysiąść na najbliższym murku. Próbowałem przemieszczać się na rowerze, ale szybko zrozumiałem, że to na nic. Gdy prawą nogą naciskałem pedał, przeżywałem katusze. Bobmobil zbierał zatem kurz na korytarzu mieszkania w Tottenham. Kot świetnie rozumiał, że dzieje się coś niedobrego. Czasem miałem nawet wrażenie, że zaczyna tracić cierpliwość. Gdy rano biedziłem się, by włożyć spodnie, karcił mnie spojrzeniem i bezgłośnie pytał: „Dlaczego to sobie robisz? Dlaczego nie zostaniesz w łóżku?”. Odpowiedź była zawsze taka sama. Nie miałem wyjścia. Byliśmy

spłukani. Jak zwykle. Codzienna rutyna stała się udręką. Wysiadaliśmy przy Islington Green i szliśmy kawałek w stronę małego parku, gdzie Bob załatwiał swoją sprawę. Stamtąd, kuśtykając, docierałem do stoiska koordynatorki „The Big Issue” przed kawiarnią Starbucks. Potem przechodziłem na drugą stronę ulicy i kierowałem się ku stacji metra. Wystawanie tam każdego dnia przez pięć do sześciu godzin przekraczało moje siły. Bywałem bliski omdlenia. Na szczęście jeden z kwiaciarzy koło stacji zobaczył, w jakim jestem stanie. Podszedł do mnie któregoś dnia i postawił obok nas dwa wiadra, w których zwykle trzymał kwiaty. – Masz, usiądź na tym. A drugie weź dla Boba – powiedział, klepiąc mnie po plecach. Byłem mu cholernie wdzięczny. Nie wytrwałbym na stojąco ani minuty dłużej. Z początku miałem obawy, że sprzedawanie gazet na siedząco okaże się katastrofą dla biznesu. (Ludzie zawsze wybuchali śmiechem, gdy nazywałem kolportaż egzemplarzy „The Big Issue” biznesem, ale tym to przecież było. Żeby sprzedać, trzeba kupić, musiałem więc umieć zarządzać towarem i budżetem. Zasada była dokładnie taka sama jak przy kierowaniu wielką korporacją, a ryzyko równie wysokie, jeśli nie wyższe. Jeśli się wyrabiałeś, mogłeś przetrwać, a jeśli nie, przymierałeś głodem). Zazwyczaj krążyłem wokół wejścia do stacji, zachęcając przechodniów, żeby podzielili się tym, co tego dnia zaro-

bili. Gdy zacząłem przesiadywać na kuble, trwogą napełniała mnie myśl, że nie będę zauważany. Ale jak zwykle znowu się myliłem. Bob wziął sprawy w swoje łapy. Może dlatego, że więcej z nim teraz przesiadywałem, zaczął robić za showmana. W przeszłości to zwykle ja rozpoczynałem gry i zabawy. Teraz on przejął pałeczkę. Ocierał się o mnie grzbietem, śląc mi spojrzenia mówiące: „No jazda, stary, wyciągaj chrupki, zróbmy parę sztuczek i zgarnijmy trochę kasy”. Często odnosiłem wrażenie, że dokładnie wie, co się dzieje. Byłem pewny, że kombinuje tak: „Im prędzej zbierzemy rozsądną kasę, tym szybciej dotrzemy do domu i damy odpocząć twojej nodze”. To niesamowite, jak on wszystko rozumiał. Czasem chciałem, żeby i dla mnie życie było takie proste. Mieszkanie z Bobem u Belle miało plusy i minusy. Nadal próbowałem dociec, co jest nie tak z moją nogą, choć łudziłem się jeszcze, że jeśli dam jej trochę odpocząć, prędzej czy później problem sam zniknie. Gdy ja przez większą część czasu siedziałem albo leżałem, Belle dbała o mnie, przyrządzała smaczne posiłki i prała moje rzeczy. Bob świetnie się z nią dogadywał. Kiedy mieszkał tu podczas mojego pobytu w Australii, bardzo się zżyli. Belle była jedyną osobą, której poza mną pozwalał brać się (czasem) na ręce. Nie wątpię też, że traktował jej dom jak bezpieczną przystań. Gdy któregoś wieczoru napadnięty przez groźnego psa wpadł w panikę i uciekł mi przy Angel, obrał kurs

na osiedle Belle. A nie była to krótka wycieczka. Potrzebowałem kilku godzin, by się zorientować, że tu właśnie poszukał schronienia. To była najdłuższa noc mojego życia. Ich dobre relacje z pewnością wiele ułatwiały. Ale dawały też mojemu kotu przyzwolenie na łobuzowanie. Pewnego ranka wstałem i poszedłem do kuchni, żeby zrobić sobie kawę. Sądziłem, że Bob już się tam zabunkrował. Tak jak w Tottenham, kręcił się od świtu między szafkami w nadziei, że znajdzie coś, co mógłby wrzucić na ruszt. Niekiedy był z niego obżartuch. Ale kuchnia okazała się pusta. Belle też nigdzie nie było. Tego ranka lało dość mocno, lecz już się przejaśniało. Wyglądało na to, że przedpołudnie będzie słoneczne, temperatura szła powoli w górę. Na resztę dnia zapowiadano upały. Zauważyłem, że Belle uchyliła w kuchni okno, by wpuścić trochę świeżego powietrza. – Bob, gdzie jesteś, stary? – rzuciłem głośno, ruszając na poszukiwania, wciąż nie całkiem ubrany, tylko w bokserkach i podkoszulku. Nie było go ani w pokoju, ani na korytarzu, zajrzałem więc do mniejszej sypialni, w której sypiała Belle. Gdy i tu zobaczyłem uchylone okno, ogarnęły mnie złe przeczucia. Belle zajmowała lokal na pierwszym piętrze. Okno jej sypialni wychodziło na dach przybudówki mieszkania na parterze. Dalej znajdowały się podwórko i parking dla lokatorów. Stamtąd było już tylko kilka kroków do ulicy,

jednej z najbardziej ruchliwych w tej części północnego Londynu. – Tylko nie to, Bob! Chyba nie wylazłeś na cholerny dach? Wystawiłem głowę przez szczelinę w oknie, żeby zerknąć na daszki przybudówek poniżej. Ciągnęły się przez całą szerokość budynku. I oto proszę, na piątym z nich, licząc od okna Belle, siedział Bob, grzejąc się w promieniach słońca. Gdy wykrzyknąłem jego imię, powoli odwrócił głowę w moim kierunku i spojrzał lekko speszony. Jak gdyby pytał: „Coś nie tak?”. Nie miałem nic przeciwko temu, żeby się opalał. Bardziej niepokoił mnie fakt, że mógł zsunąć się ze śliskiego dachu lub zeskoczyć na podwórko, a stamtąd przez parking dostać się na drogę pełną rozpędzonych samochodów. Spanikowany zacząłem odkręcać śruby blokujące, żeby otworzyć okno na oścież i zejść przez nie na dach. Niedługo później przecisnąłem się na zewnątrz, nadal prawie goluteńki. Dachówki były mokre od deszczu, który padał tego ranka. Z trudem utrzymywałem równowagę, zwłaszcza że wciąż nawalała mi noga. Chwiejąc się i potykając, dobrnąłem jakoś do miejsca, gdzie siedział Bob. Byłem już niecały metr od niego, kiedy się okazało, że całą tę misję ratunkową naprawdę mogłem sobie darować. W jednej chwili kocur poderwał się i pognał przez

dachy w stronę okna, mijając mnie z wyniosłą miną. Gdy próbowałem go chwycić, warknął i jeszcze przyspieszył. Znalazłszy się przy futrynie, zatrzymał się i obrzucił mnie pogardliwym spojrzeniem. Potem zniknął w środku. Ja miałem oczywiście gorszą przeprawę. Potrzebowałem trochę czasu, by, ślizgając się, przejść po zdradliwych dachówkach. Kilka głów pokazało się w oknach. Co za żenada. Spojrzenia sąsiadów były bardzo wymowne. Na wszystkich twarzach widziałem niedowierzanie i rozbawienie zmieszane z odrobiną współczucia. Niebawem, cały i zdrowy, byłem już w mieszkaniu. Usłyszałem odgłos zamykanych drzwi i zobaczyłem Belle. Stała w korytarzu z niedużą torbą na zakupy. Na mój widok parsknęła śmiechem. – Gdzie cię poniosło? – zapytała. – Na ten przeklęty dach. Ratowałem Boba – odparłem. – Daj spokój. Cały czas po nim łazi – oznajmiła, machając lekceważąco ręką. – Schodzi nawet na podwórko. I zawsze wraca. – Szkoda, że nie powiedziałaś mi wcześniej – jęknąłem, wycofując się w stronę mojej tymczasowej sypialni, by w końcu coś na siebie narzucić. Wkrótce jednak role się odwróciły. Niedługo po zdarzeniu na dachu to Belle miała okazję przeklinać pomysłowość Boba. Z własnego (niezbyt miłego) doświadczenia wiedziałem już, że Bob lubi kręcić się po okolicy, korzystając z faktu, że mieszkamy na pierwszym piętrze, a nie, jak

dotąd, na piątym. To, co robił, było w pewnym sensie normalne. Rano i wieczorem załatwiał się na dworze. Nie wychodził jednak wyłącznie za potrzebą. Wiedziałem, że ma silny instynkt łowiecki. Ludzie myślą, że ich kociaki to małe i słodkie puchate kłębuszki. Zapominają, że w rzeczywistości koty są drapieżnikami, i to zabójczo skutecznymi. Od pierwszych dni pobytu u Belle Bob znosił nam różne prezenty. Któregoś dnia, gdy siedzieliśmy w dużym pokoju, pojawił się z małą myszką w półotwartej paszczy. Złożył ją nabożnie u moich stóp, jakby to rzeczywiście był podarunek. Zganiłem go. – Znowu się pochorujesz, jak zeżresz to paskudztwo, Bob – rzuciłem. Oczywiście wiedziałem, że nic nie da się zrobić, chyba że nałożyłbym na niego areszt domowy, czego, rzecz jasna, nie chciałem. Nie zamierzałem też wiązać mu na szyi dzwoneczka, przynajmniej jeszcze nie teraz. Jak można było przewidzieć, moja reakcja tylko go rozzuchwaliła. Pewnego ranka leżałem na łóżku, czytając, gdy usłyszałem nagle potworny krzyk. To była Belle. – O Boże, o mój Boże! Zerwałem się na równe nogi i wpadłem do pokoju obok, gdzie prasowała. Na stercie świeżo upranych koszul i prześcieradeł siedziała mała brązowa żabka. – James, James, zabierz ją stąd. Błagam cię! – popro-

siła, już trochę spokojniej. Bob stał w otwartych drzwiach, obserwując scenę. Na jego pysku malował się wyraz złośliwej satysfakcji, nic innego. Jakby dokładnie wiedział, co zbroił. Podniosłem żabkę i zamknąłem ją w dłoniach. Gdy ruszyłem z nią w stronę ogródka na tyłach domu, Bob podążył za nami, nie spuszczając mnie z oka. Zostawiłem ją w trawie, wróciłem do środka, wziąłem się znów do czytania i o wszystkim zapomniałem. Ale jakąś godzinę później usłyszałem kolejny wrzask i dźwięk czegoś, co uderzyło o ścianę. Tym razem odgłos dochodził z korytarza. – A to co znowu? – jęknąłem, podnosząc się z łóżka. Na końcu korytarza stała Belle, trzymając się dłońmi za głowę. Na jej twarzy dostrzegłem przerażenie. Wskazała mi wzrokiem walającą się w kącie parę butów. – Teraz jest w kapciu – powiedziała. – Co jest w kapciu? – zapytałem zdziwiony. – Żaba. Z trudem powstrzymałem się od śmiechu. Nic nie mówiąc, podniosłem stworzonko i jeszcze raz wyniosłem do ogrodu. I znowu czułem na plecach oddech Boba, który dreptał za mną z miną niewiniątka, jakby niepomiernie dziwił go fakt, że w ciągu godziny żaba aż dwukrotnie zawędrowała do mieszkania. Co za osobliwy zbieg okoliczności. – Zostaniesz tutaj, kolego – powiedziałem za rogiem, chcąc się upewnić, że tym razem drań jej nie znajdzie.

Spojrzał na mnie z wyrzutem, po czym odwrócił się na pięcie i zniknął w drzwiach. Jak gdyby mówił: „Ale z ciebie nudziarz!”. Choć było nam u Belle bardzo dobrze, z czasem zacząłem dostrzegać pewne niedogodności. Chodziło zwłaszcza o moją relację z Bobem. Ból w nodze sprawiał, że zrobiłem się marudny i mniej towarzyski. Nic więc dziwnego, że ja i on spędzaliśmy teraz razem mniej czasu. Kot zauważył, że śpię dłużej i że zaraz po przebudzeniu raczej nie bywam w szampańskim nastroju, nie zawsze zatem zaglądał rano do sypialni, by się pobawić. Często to Belle dawała mu śniadanie. A on niedługo później pryskał przez okno, żeby pobuszować w ogródku za domem. Niekiedy przepadał na długo i zapędzał się naprawdę daleko. Na pewno był w swoim żywiole. Miałem też podejrzenia, że stołuje się poza domem. Myszkowanie po dachach i ogródkach często przeciągało się do późna i wracał dopiero w porze kolacji. Lecz kiedy Belle albo ja stawialiśmy przed nim miskę, bardziej bawił się, niż jadł. Z początku trochę mnie to niepokoiło. „Znowu grzebie w śmieciach” – pomyślałem. Razem z Belle przyjrzałem się jednak śmietnikowi za domem i stwierdziłem, że nie ma szans, aby się dostał do tych wielkich, szczelnie zamkniętych kontenerów. Musiało istnieć jakieś inne wytłumaczenie. Któregoś dnia, gdy wychodziliśmy do pracy, zobaczyłem na schodach starszego dżentelmena wyciągającego

ze skrzynki pocztę. Bob rzucił mu porozumiewawcze spojrzenie. – Jak się masz, młody przyjacielu? – zagadnął go mężczyzna. – Miło znów cię widzieć. Wtedy zrozumiałem. Przypomniała mi się książeczka dla dzieci Ingi Moore Six Dinner Sid, czyli opowieść o kocie, który swoim wdziękiem zaskarbia sobie sympatię wszystkich mieszkańców ulicy. I dzięki temu co wieczór jada kolację w każdym z sześciu domów. Rudzielec najwyraźniej powtórzył ten numer i został Bobem od Sześciu Kolacji. Był to w pewnym sensie znak, że w nowym otoczeniu jest naprawdę szczęśliwy. Ale widziałem, że powoli przyzwyczaja się do życia beze mnie. Nocami, starając się myśleć o wszystkim poza bólem, zacząłem zadawać sobie pytanie: „Czy nie byłoby mu lepiej z kimś innym?”. Pytanie zupełnie na miejscu. Po co prowadzać się z kaleką, byłym narkomanem bez kasy i widoków na normalną pracę? Szlifować bruk w deszcz i niepogodę z facetem potrącanym i popychanym przez przechodniów? Zwłaszcza gdy wokół tylu miłych, mniej pokręconych ludzi, gotowych każdego dnia podsunąć pełną miskę? Zawsze uważałem, że mogę dać mu życie nie gorsze niż inni, jeżeli nie lepsze. „Jesteśmy bratnimi duszami, gramy w tej samej lidze” – powtarzałem sobie dotąd. Po raz pierwszy nie byłem już tego taki pewny.

Rozdział 8 Ślepi ci, co patrzą, a nie widzą To niewiarygodne, co ból wyczynia z ludzkim umysłem. Zwłaszcza kiedy nie można zasnąć. Nawiedzają cię halucynacje, przychodzą ci do głowy najbardziej szalone myśli. Podczas jednej z bezsennych nocy zacząłem sobie wyobrażać, że amputują mi nogę. Zobaczyłem się z protezą zamiast tego pulsującego, opuchniętego kawałka ciała. Dziwne, ale poczułem bezbrzeżną ulgę. Pewnego razu wlokłem się, powłócząc nogą, przez parking pobliskiego supermarketu, gdy nagle ujrzałem wózek inwalidzki. Jakiś mężczyzna opuszczał podnośnik z tyłu małej furgonetki, dzięki któremu, jak zakładałem, właściciel krzesła na kółkach miał zaraz wydostać się na zewnątrz. Myśl o tym, że można by się przemieszczać bez obciążania stopy, była bardzo kusząca. Przez ułamek sekundy korciło mnie, żeby gwizdnąć kalece jego wehikuł. Ale zaraz porzuciłem tę myśl, paląc się ze wstydu. Nocami, trawiony gorączką, coraz więcej rozmyślałem o Bobie, a właściwie o tym, że go stracę. Im gorzej było z moją nogą, tym bardziej dręczyło mnie przypuszczenie, że on już jest gotowy, by odejść. Wyobrażałem sobie rudzielca w towarzystwie tego starszego pana, który go rozpieszcza, chucha na niego i dmucha. Innym razem stawał mi przed oczami obraz Boba wylegującego się w plamie słońca na dachu za oknem Belle, beztroskiego

i zadowolonego z życia. Widziałem też siebie, jak kulejąc, roznoszę gazety. Sam jak palec. To nie były tylko wytwory mojej wyobraźni. Rzeczywiście coraz więcej czasu spędzałem samotnie, przysypiając w swoim pokoju. Nie miałem tyle cierpliwości do Boba, co dawniej. Podkradał się do mnie, czekając na zabawę w rzucanie chrupek, ale ja nie reagowałem. Czasem próbował przytulać się do mojej nogi, co było nie do zniesienia, bo zmieniła się w jeden wielki purpurowy obrzęk. Ból nie opuszczał mnie ani na chwilę. – Idź pobawić się gdzie indziej, Bob – mówiłem, odsuwając go. Niechętnie ruszał do drzwi, nadąsany. Nic dziwnego, że zaczął szukać przejawów uczucia u innych. „Niewiele ma teraz pożytku z mojej przyjaźni” – mówiłem sobie. Wiedziałem, że męczę wszystkich wokół, a najbardziej samego siebie, ale naprawdę nie miałem pojęcia, jak wyjść z tej czarnej dziury, w której się pogrążałem przez ostatnie tygodnie. Któregoś ranka po przebudzeniu stwierdziłem, że mam tego dosyć. Musiałem coś zrobić. Nieważne, co lekarze myśleli o mnie i o mojej przeszłości: chciałem odpowiedzi, jakiegoś rozwiązania. Ubrałem się, chwyciłem kulę i ruszyłem do najbliższej przychodni, zdecydowany porządnie się przebadać. – Ciekawą kulę pan sobie sprawił, panie Bowen – powiedział doktor, kiedy wszedłem do gabinetu. – Potrzeba jest matką wynalazku – oznajmiłem, zostawiając swój kostur, poszarzały od słońca i deszczu,

w kącie pomieszczenia. Wgramoliłem się na stół i czekałem, aż lekarz przystąpi do oględzin. – Nie wygląda to za dobrze. Trzeba będzie odciążyć tę nogę na tydzień lub dwa. Może pan wziąć urlop? – zapytał. – Nie bardzo. Jestem sprzedawcą „The Big Issue” – odparłem. – Rozumiem. No cóż, proszę wobec tego jak najczęściej ją podnosić. Zrobimy też panu test na obecność D– dimerów w surowicy, żeby stwierdzić, czy nie mamy do czynienia z nadmierną krzepliwością krwi. Podejrzewam, że na tym może polegać pański problem. – Dobrze – powiedziałem. – Zobaczmy teraz, co da się zrobić w sprawie kuli. Myślę, że znajdziemy coś lepszego niż gałąź. – Żadnych szans na wózek inwalidzki? – zapytałem, przypominając sobie nagle scenę na parkingu. – Obawiam się, że nie. Mogę jednak znaleźć panu bardzo przyzwoite kule. Spróbujemy pozbyć się tej opuchlizny i usunąć stan zapalny. Nim upłynął ranek, byłem już dumnym właścicielem pięknej pary metalowych kul zaopatrzonych w gumowe rączki, podpórki pod ramiona i amortyzatory. Już wkrótce zasuwałem po chodnikach, wymachując nogami. Zdawałem sobie sprawę, jak śmiesznie musi to wyglądać. Czułem się głupio, gorzej niż z drewnianym drągiem pod pachą. Wyobrażałem sobie, co myślą o mnie inni ludzie, i byłem trochę zdołowany. Postanowiłem jednak, że koniec z użalaniem się nad

sobą. Nie tracąc czasu, już następnego dnia poszedłem ze skierowaniem na badanie. Pobieranie krwi od byłego heroinisty? Łatwiej powiedzieć, niż wykonać. Pielęgniarka w klinice kazała mi podwinąć rękaw, ale gdy próbowała znaleźć żyłę, spotkał ją niemiły zawód. – Hm, spróbujmy z drugą ręką – oświadczyła. I znów porażka. Wymieniliśmy znaczące spojrzenia. Mówiły wszystko, nie musiałem niczego tłumaczyć. – Może ja to zrobię – zaproponowałem. Widziałem współczucie w jej oczach, kiedy podawała mi strzykawkę. Odnalazłszy jakąś wolną żyłę pod kolanem, wbiłem się, a ona pobrała próbkę. Życie narkomana na odwyku to ciągłe upokorzenia, ale tym razem nie miałem zamiaru się poddać. Kilka dni później zadzwoniłem do kliniki i jakaś lekarka potwierdziła moje najgorsze podejrzenia. Poinformowała mnie, że cierpię na zakrzepicę żył głębokich, w skrócie ZŻG. – Ma pan skrzep, który wymaga dalszych specjalistycznych badań. Skieruję pana na ultrasonografię w University College Hospital – powiedziała. Po części poczułem ulgę. Od dawna przypuszczałem, że coś sobie zrobiłem podczas tych długich lotów do Australii i z powrotem. Z perspektywy czasu sądzę, że odpychałem myśl o zakrzepicy, nie chcąc wyjść na paranoika, ale głównie dlatego, że bałem się prawdy. ZŻG może

prowadzić do rozmaitych komplikacji, zwłaszcza do choroby wieńcowej i udaru mózgu. Przez cały następny tydzień czekałem na USG jak na szpilkach. Nadal chodziłem z Bobem do pracy, ale robota nie paliła mi się w rękach. Na myśl, że mógłbym zrobić coś, co wywołałoby udar albo zawał, ogarniało mnie przerażenie. Siedząc na swoim wiaderku, niemal nie odzywałem się do Boba. Popatrywał na mnie od czasu do czasu, spodziewając się, że wyjmę z kieszeni jakiś przysmak i dam znak do rozpoczęcia przedstawienia. Ale nie miałem teraz do tego melodii i najczęściej odwracałem głowę. Tak, byłem zbyt pochłonięty samym sobą. Gdybym spojrzał wtedy choć raz w jego oczy, na pewno ujrzałbym w nich rozczarowanie. Kiedy nadszedł wreszcie ten dzień, powlokłem się w stronę University College Hospital na Euston Road i przeszedłem przez salę pełną kobiet w ciąży czekających na USG. Byłem tam pewnie jedyną osobą niezdradzającą oznak podniecenia. Lekarz w gabinecie nasmarował mi nogę żelem ułatwiającym przenikanie fali ultradźwiękowej, po czym przystawił głowicę kamery. Tak samo jak robił to w przypadku przyszłych matek. Okazało się, że mam duży, piętnastocentymetrowy zakrzep. Z początku na pewno był mały, ale zaczął rosnąć. – Przyczynił się do tego zapewne gorący klimat i przegrzanie nogi. Sytuacja uległa pogorszeniu, kiedy zaczął pan z tym chodzić – powiedział specjalista. – Za-

piszemy lek rozcieńczający krew. On powinien załatwić sprawę. Odetchnąłem. Niestety nie był to koniec moich kłopotów. Dostałem środek przeciwzakrzepowy, używany powszechnie do rozcieńczania krwi u osób zagrożonych udarem. Opuszczając szpital, nie zwróciłem jednak uwagi na dołączoną do lekarstwa ulotkę. Nie przyszło mi do głowy, że podczas jego stosowania mogą wystąpić skutki uboczne. Po kilku dniach brania tabletek wstałem któregoś ranka koło piątej, żeby pójść do toalety. Na zewnątrz było jeszcze ciemno, jednak nie na tyle, bym nie znalazł drogi do łazienki i z powrotem. Idąc korytarzem, poczułem, że coś ścieka mi po udzie. Zapaliłem światło i zamarłem z przerażenia. Cała noga była we krwi. Kiedy zawróciłem w stronę pokoju i włączyłem lampę, stwierdziłem, że pościel też jest zakrwawiona. Bob, który spał mocno w kącie sypialni, nagle się przebudził. Musiał chyba wyczuć, że dzieje się coś niedobrego, bo w jednej chwili zerwał się z podłogi i stanął przy mnie. Nie miałem pojęcia, co mi jest. Wiedziałem tylko, że muszę natychmiast biec do szpitala. Wskoczyłem w dżinsy i bluzę, wybiegłem z mieszkania i ruszyłem w stronę Tottenham High Road, gdzie miałem nadzieję złapać autobus. Kiedy dotarłem do University College Hospital, le-

karze przyjęli mnie od razu. Powiedzieli, że środek przeciwzakrzepowy, rozcieńczając krew, spowodował krwawienie przez osłabioną skórę w miejscach, gdzie się kiedyś wkłuwałem. Zatrzymali mnie na dwa dni, próbując jakoś rozwiązać problem z lekiem. Ostatecznie przepisali mi inny, o podobnym działaniu, lecz niewywołujący podobnych skutków ubocznych. To była dobra wiadomość. Zła natomiast była taka, że musiałem sam wstrzykiwać go sobie w brzuch przez co najmniej sześć miesięcy. Ta wizja z wielu powodów napełniała mnie grozą. Po pierwsze, wkłucie się w brzuch było bolesne. Przenikanie leku do wnętrza tkanki nie należało do przyjemności. Po drugie, przywoływało wspomnienia z czasów, o których chciałem zapomnieć. Na samą myśl o tym, że codziennie znów będę trzymać w dłoni igłę i strzykawkę, robiło mi się niedobrze. Ale najgorsze ze wszystkiego było to, że lekarstwo nie zadziałało. Po dwóch tygodniach stan nogi wciąż się nie poprawiał. Nadal mogłem przejść zaledwie parę kroków, nawet o kulach. Zacząłem popadać w rozpacz. Znów wyobrażałem sobie amputację. Wróciłem więc do University College Hospital i opisałem sytuację jednemu z lekarzy, którzy oglądali mnie już wcześniej. – Chyba będzie lepiej, jak spędzi pan u nas jakiś tydzień. Sprawdzę tylko, czy jest wolno łóżko – oznajmił doktor, podnosząc słuchawkę telefonu.

Nie byłem zachwycony. Dłuższy pobyt w szpitalu oznaczał przerwę w pracy, a i tak miałem już dwa dni w plecy. Wiedziałem jednak, że to konieczność. Rozłączywszy się ze swoim rozmówcą, lekarz oznajmił, że będą mieli miejsce nazajutrz. Tę noc miałem więc spędzić jeszcze w domu. Po powrocie opisałem swoje położenie Belle. Obiecała zaopiekować się troskliwie Bobem, co było dla mnie wielkim pocieszeniem. Wiedziałem, że jest z nią szczęśliwy. Rano spakowałem parę rzeczy do torby i pojechałem do szpitala. Nie wygrałbym konkursu na pacjenta roku. Słowo patient[3] kojarzy się zazwyczaj z cierpliwością, a nie jest to coś, o co ktokolwiek mógłby mnie posądzać. Łatwo się denerwuję. Przez pierwszych kilka nocy nie spałem dobrze, nawet po środkach nasennych. Kiedy nie śpisz, najlepszym zajęciem jest zrobienie bilansu własnego życia. A w moim było wiele złych rzeczy do przemyślenia – chora noga, perspektywa długiej kuracji, widmo utraty stanowiska przy Angel i, jak zawsze, brak pieniędzy. Drżałem też o przyszłość Boba. Myśl o tym, że nasze drogi mogłyby się rozejść, nie opuszczała mnie ani na chwilę. Byliśmy razem już od dwóch i pół roku. Uważałem go za najlepszego i najwierniejszego przyjaciela. Każda przyjaźń ma jednak swoje koleje i czasem się kończy. Wiedziałem doskonale, że ostatnio nie byłem dobrym kompanem. Czy miałem poprosić Belle, aby go zatrzymała? A może powinienem

się zwrócić do tego miłego gościa, z którym Bob trzymał teraz sztamę? Oczywiście bez niego moje życie ległoby w gruzach. Był dla mnie wszystkim. Nie miałem nikogo innego. Potrzebowałem go, żeby iść naprzód, a czasem – by zachować zdrowe zmysły. Musiałem jednak dokonać właściwego wyboru. Nie bardzo wiedziałem, co począć. Aż w pewnej chwili pojąłem. Decyzja wcale nie należała do mnie. Zgodnie ze starym powiedzeniem to kot wybiera ciebie, nie ty jego. I tak też było z nami. Z jakichś tajemniczych powodów Bob zobaczył we mnie coś, co sprawiło, że został. Zawsze wierzyłem w karmę. W to, że dostajesz z powrotem wszystko, co dałeś światu. Może Bob jest nagrodą za jakiś mój dobry uczynek? Sęk w tym, że nie pamiętałem, bym zrobił coś tak znowu dobrego. Teraz jednak musiałem poczekać i zobaczyć, czy Bob po raz kolejny mnie wybierze. To była jego decyzja. Jego i tylko jego. Wiedziałem, że nie każe mi długo czekać. Kiedy przyszły wyniki najnowszych badań, lekarze oświadczyli, że wcześniejsza dawka leku była zbyt niska. Zamierzali ją zmienić, chcieli jednak zatrzymać mnie na dłużej, aby upewnić się, czy działa. – To tylko kilka dni, musimy sprawdzić, czy lek się sprawdza i czy nie powoduje skutków ubocznych – wyjaśnił doktor. Belle wpadła na oddział. Przyniosła trochę książek i komiksów. Zapewniła mnie, że Bob czuje się świetnie. – Podejrzewam, że znalazł sobie jeszcze jednego

karmiciela poza tym starszym panem – powiedziała, parskając śmiechem. – Naprawdę ciężko pracuje na opinię Boba od Sześciu Kolacji. Po kilku dniach stało się oczywiste, że zwiększenie dawki leku pomaga. Przyglądając się nodze, stwierdziłem, że opuchlizna zaczęła schodzić. Kolor skóry powoli się zmieniał. Pielęgniarki i lekarze również to zauważyli i postanowili trochę mnie rozruszać. – To niezdrowo leżeć tak przez cały dzień, panie Bowen – słyszałem od nich na okrągło. Nalegali, bym przynajmniej dwa razy dziennie wstał i przeszedł się tam i z powrotem po korytarzu. I faktycznie miałem wielką frajdę, kiedy poczułem, że mogę obciążać nogę bez krzywienia się z bólu. Owszem, nadal bolało, ale nawet w połowie nie tak mocno. Zgodnie z przewidywaniami lekarzy mniej więcej po tygodniu usłyszałem, że mogę iść do domu. Wysłałem Belle esemesa z dobrą nowiną. Odpisała, że postara się odebrać mnie ze szpitala tego samego dnia po południu. Papierkowa robota przy wypisie trwała dłużej, niż zakładałem, więc dopiero pod wieczór mogłem zrzucić piżamę, ubrać się, pozbierać rzeczy i noga za nogą opuścić szpital przy Euston Road. Miałem wciąż swoje kule, ale właściwie wcale ich nie potrzebowałem. Stawiając stopę na ziemi, nie czułem dużego bólu. Belle zasugerowała, żebyśmy spotkali się przed szpitalem. „Nie mogę wejść do środka. Wyjaśnię ci później” –

napisała. Umówiliśmy się obok wejścia, przy cieszącej się wątpliwą sławą rzeźbie współczesnego artysty. Ludzie w szpitalu sporo mówili o tym tak zwanym dziele sztuki: sześciotonowym kamieniu wypolerowanym na wysoki połysk. Szpital wybulił na niego jakieś kilkadziesiąt tysięcy funtów, tłumacząc, że chodzi o „dobre samopoczucie” pacjentów i odwiedzających. Dzieło nie rzuciło mnie wprawdzie na kolana, skorzystałem jednak z niego skwapliwie, gdy uderzył we mnie pierwszy podmuch zimnego wieczornego powietrza. Oparłem się o wielki kamień, próbując złapać oddech po długim marszu korytarzami, który bez kul wydał mi się wiecznością. Przyszedłem parę minut przed czasem i nigdzie nie widziałem Belle. Nie zdziwiło mnie to specjalnie, bo o tej godzinie zaczynał się potworny korek. Już byłem pogodzony z myślą o dłuższym oczekiwaniu, gdy nagle wypatrzyłem ją na przystanku po drugiej stronie ulicy. Niosła dużą torbę podróżną, więc uznałem, że ma w niej ubrania dla mnie na zmianę, no i kurtkę. Z początku niczego dziwnego nie zauważyłem, lecz kiedy podeszła bliżej, dostrzegłem smugę rudego futra wystającego ze środka. A kiedy znalazła się u dołu schodów, z torby wychynął łebek. – Bob – powiedziałem z przejęciem. Rozpoznawszy mój głos, zaczął się gramolić jak szalony. Jego przednie łapki były już na ramieniu Belle, a tylne na wierzchu torby, gotowe do skoku.

Staliśmy nadal prawie metr od siebie, kiedy to nastąpiło. Bob dał w moim kierunku najdłuższego susa, jakiego widziałem w jego wykonaniu. Poczułem ogromne wzruszenie. – Powoli, chłopie! – zawołałem, rzucając się w jego stronę, łapiąc go i przyciskając do piersi. Uczepił się mnie pazurami jak skałoczep głazu chłostanego przez fale. Przywarł nosem do mojej szyi i zaczął się ocierać policzkami. – Chyba nie masz nic przeciwko? Właśnie dlatego nie mogłam wejść do szpitala. Zmusił mnie, żeby go zabrać – powiedziała Belle wesoło. – Zobaczył, jak pakuję rzeczy dla ciebie i normalnie odleciał. Domyślił się, po kogo jadę. Wszystkie wątpliwości związane z naszą wspólną przyszłością nagle zniknęły. W drodze do domu Bob dosłownie ze mnie nie złaził. W autobusie usiadł nie obok, lecz na moich kolanach, a stamtąd wdrapał mi się na szyję. Opierając łapki na mojej piersi, mruczał zadowolony. W ten sposób mówił, że nigdy nie pozwoli mi odejść. A ja miałem ochotę powiedzieć mu to samo. Ślepi ci, co patrzą, a nie widzą. W dniach i tygodniach, które przyszły potem, zaczęło do mnie docierać, że nie chciałem lub zwyczajnie nie umiałem zobaczyć czegoś, co było oczywiste. Bob nie tylko nie zamierzał mnie opuścić, ale robił dosłownie wszystko, by uśmierzyć mój ból i pomóc mi wyzdrowieć. Dał mi przestrzeń, której potrzebowałem, gdy pragnąłem być sam, jednocześnie zaś – zupełnie bez mojej wiedzy – nadal się mną opiekował.

Belle powiedziała, że gdy zasypiałem w swoim pokoju, kot zawsze sprawdzał, czy wszystko gra. Kładł mi się na piersi i nawet przeprowadzał coś w rodzaju badania. – Dotykał łapą twojego czoła i czekał na reakcję. Chyba upewniał się, czy wciąż jesteś z nami – mówiła z uśmiechem. Twierdziła też, że zwijał się w kłębek przy mojej nodze. – Jakby chciał ci posłużyć za opaskę uciskową. Albo jakby zabierał twój ból. Nieważne, jak długo spałeś, nigdy się nie niecierpliwił. Wiedział, gdzie cię boli, i próbował jakoś temu zaradzić. Żadnej z tych rzeczy nie zauważyłem. A co gorsza, zawsze kiedy Bob chciał mi pomóc albo mnie pocieszyć, odpędzałem go. Byłem zapatrzony w siebie. Bob kochał mnie i potrzebował, tak samo jak ja kochałem i potrzebowałem jego. Obiecałem sobie już nigdy o tym nie zapomnieć. Leżąc całymi dniami w łóżku, zacząłem myśleć również o innych rzeczach. Kilka tygodni po wyzdrowieniu zrobiłem ten najważniejszy krok, coś, co zamierzałem uczynić od lat. Coś, co miało zadecydować o moim życiu. Kiedy terapeuta z ośrodka odwykowego w Camden wypowiedział te słowa, z początku nie zrozumiałem. – Myślę, że jesteś już na ostatniej prostej, James. – To znaczy? – Wypisuję ci ostatnią receptę. Będziesz brał lek jeszcze przez kilka dni i na tym koniec. Rozumiesz? Jesteś

czysty. Byłem pacjentem kliniki przez parę ładnych lat. Po raz pierwszy zjawiłem się tu jako świrujący popapraniec, heroinista i kandydat na młodego nieboszczyka. Dzięki tym wspaniałym ludziom, terapeutom i pielęgniarkom, stanąłem na nogi. Ocalili mnie, gdy byłem na samym skraju przepaści. Najpierw zszedłem z heroiny, a potem z metadonu. Potem nowy lek, subutex, zaczął powoli wyciągać mnie z nałogu. Opiaty należały już do przeszłości. Minęło sześć miesięcy, odkąd pierwszy raz go zażyłem. Subutex uważany jest za cudowny specyfik. Na mnie, w każdym razie, podziałał bez zarzutu. Zredukował głód narkotykowy tak łagodnie, że nie doświadczyłem żadnych wstrząsów. Systematycznie zmniejszałem dawkę, najpierw z ośmiu miligramów do sześciu, potem do czterech i dwóch. Wreszcie zacząłem brać cztery dziesiąte miligrama. Proces przebiegał gładko i bez zakłóceń, wszystko szło łatwiej, niż się spodziewałem. Opuszczając klinikę tamtego ranka, nie bardzo rozumiałem, dlaczego decyzja o odstawieniu subuteksu wzbudziła mój niepokój. Przecież na razie wszystko grało. Miałem powody, by się cieszyć. Nadszedł w końcu czas miękkiego lądowania, o którym opowiadali terapeuci. Jednak, co dziwne, czułem się podminowany i ten stan utrzymywał się przez dwa kolejne dni schodzenia z leku. Pierwszej nocy, na przykład, nagle zacząłem się pocić i przyspieszyła mi akcja serca. To nie było oczywiście nic

poważnego w porównaniu chociażby z odstawianiem metadonu. Wtedy przeszedłem przez piekło. A teraz wręcz czekałem, aż coś się wydarzy. Lecz w końcu nic nie nastąpiło, ja zaś odczułem tylko bezgraniczną ulgę. Bob zauważał nawet najlżejsze wahania moich nastrojów. Kocim instynktem pojmował, że potrzebuję trochę więcej zainteresowania. Choć nie popadał w przesadę. Nie musiał mnie już opukiwać łapą, żeby sprawdzać, czy oddycham, ani stawiać diagnoz. Siadał tylko trochę bliżej na sofie i częściej bódł głową moją szyję. Przez dwa następne dni starałem się żyć w miarę normalnie. Trzeba było wrócić do mieszkania w Tottenham. Poukładać na nowo nasze życie. Jaką ulgę odczuwałem, chodząc o własnych siłach i znów jeżdżąc z Bobem na rowerze! Pod koniec odstawiania subuteksu ogarnęło mnie coś w rodzaju rozczarowania: jak to możliwe, że nic złego jeszcze się nie wydarzyło? Pięć, może sześć dni po tym jak dostałem ostatnią receptę, odkryłem, że została mi tylko jedna tabletka. Ująłem ją w palce i umieściwszy pod językiem, poczekałem, aż się rozpuści, po czym popiłem lek szklanką wody. Srebrną folię, w której były tabletki, zgniotłem w kulkę i rzuciłem kotu, żeby sobie za nią pobiegał. – Masz, chłopie. To ostatnia z tych zabawek, więcej nie będzie. Tej nocy szedłem do łóżka, spodziewając się, że może być ciężko. „W życiu nie zasnę” – pomyślałem. Wyobra-

żałem sobie męki detoksu. Czekałem na koszmary, wizje, przewracanie się z boku na bok. Ale nic takiego nie miało miejsca. Może niepokój zwyczajnie mnie wyczerpał, dość, że przyłożywszy głowę do poduszki, od razu zasnąłem. Jakby w moim mózgu ktoś wyłączył światło. Nad ranem, tuż po przebudzeniu, otrząsnąłem się z odrętwienia. „O rany. Już po wszystkim. Jestem czysty” – pomyślałem. Wyjrzałem przez okno i przez chwilę patrzyłem na Londyn i na niebo nad miastem. Nie było nieskazitelnie błękitne, nie nasuwało skojarzeń z pocztówkami z wakacji. Lecz nie ujrzałem na nim ani jednej chmury. Podobnie jak wtedy gdy schodziłem z metadonu, nagle wydało mi się jaśniejsze. Wiedziałem, że dni, tygodnie, miesiące i lata, które miałem przed sobą, okażą się niełatwe. Zmagając się ze stresem, przygnębieniem i niepewnością, trudno będzie przezwyciężyć pokusę. Nieraz pewnie zapragnę coś wziąć, żeby się odurzyć, żeby przyćmić ból. Właśnie dlatego uzależniłem się od heroiny. W nałóg wpędziło mnie poczucie samotności i beznadziei. Więcej jednak nie zamierzałem sobie na to pozwolić. Moje życie nie było idealne, skądże znowu. A jednak odbiłem się od dna, na którym żyłem jako nałogowiec. Wtedy myślałem tylko o następnym strzale. Teraz miałem przed sobą jakąś drogę. I wiedziałem, że z niej nie zejdę. Od tego dnia, ilekroć moja wola słabła, mówiłem sobie: „Wytrzymaj, nie śpisz już pod mostem, nie jesteś sam, masz po co żyć. Nie potrzebujesz żadnych prochów”.

Przez jakiś czas odwiedzałem jeszcze terapeutę, lecz wkrótce i jego przestałem potrzebować. Jakiś miesiąc po tym, jak odstawiłem subutex, wykreślił mnie z listy pacjentów. – Nie chcę cię już widzieć – powiedział, odprowadzając mnie do drzwi. – Trzymaj się. Bądźmy w kontakcie. Naprawdę dobrze się spisałeś. A ja wcale się nie martwię, że od tamtej pory ani razu go nie widziałem. [3] Patient (ang.) – pacjent, ale również: cierpliwy.

Rozdział 9 Bob ma wychodne Kiedy przechodziliśmy przez most Waterloo na południowy brzeg Tamizy, światła Parlamentu i London Eye płonęły jasno na niebie późnego listopada. Ulice pełne były ludzi. Większość zmierzała w tym samym kierunku, oddalając się od West Endu i City w stronę stacji Waterloo. Niektórzy wyglądali na znużonych urzędników, sunących do domu po całym dniu pracy w biurze, inni byli w radośniejszym nastroju po wieczorze spędzonym na West Endzie. Dochodziło wpół do jedenastej, co dla wielu oznaczało koniec dnia. Dla mnie i dla Boba był to jednak dopiero początek ekscytującej i bardzo długiej nocy. Ludzie z „The Big Issue” namówili mnie, bym wziął udział w imprezie przygotowywanej przez gazetę. Po raz pierwszy przeczytałem o niej w magazynie kilka miesięcy wcześniej. Nazwali to Wielkim Nocnym Wyjściem i zaplanowali jako wydarzenie towarzyszące osiemnastej rocznicy powstania tygodnika. A jakiś bystrzak wpadł na pomysł, by dla jej uczczenia zorganizować niemal trzydziestokilometrowy pochód ulicami Londynu w środku nocy. Idea była taka, żeby między dziesiątą wieczorem a siódmą rano każdy mógł razem z grupą sprzedawców „The Big Issue” przejść przez miasto i w ten sposób do-

wiedzieć się czegoś o życiu na ulicy. W ogłoszeniu o imprezie przeczytałem, że „marsz to sposobność do pozyskania dla naszych inicjatyw podobnie myślących ludzi, którzy nie boją się wyzwań i pragną dopomóc nam w kampanii na rzecz praw ludzi bezdomnych i wykluczonych społecznie w całym Zjednoczonym Królestwie”. Nie dotarłem jeszcze do miejsca, z którego miał ruszyć pochód, a już zacząłem się zastanawiać, czy dla mnie i dla Boba nie będzie to zbyt wielkie wyzwanie, zwłaszcza ze względu na moją nogę. Noc zresztą była zimna i robiło się coraz chłodniej. Postanowiłem wziąć udział w tej akcji z dwóch powodów. Przede wszystkim dlatego, że nadarzała się okazja do zarobienia paru groszy. Każdy kolporter, który przyłączył się do marszu, miał prawo do bezpłatnych egzemplarzy „The Big Issue” (od dwudziestu pięciu do trzydziestu). Oznaczało to, że mogłem zyskać jakieś sześćdziesiąt funtów. No i wreszcie trafiała mi się szansa, by opowiedzieć londyńczykom o gazecie i o życiu ludzi, którzy ją sprzedają. Choć przeżyłem w tej firmie i wzloty, i upadki, wierzyłem w jej misję. To, co robiła, było bez wątpienia ratunkiem dla wielu bezdomnych. Mnie także pomogła: zawdzięczałem jej poczucie celu, nie wspominając o pieniądzach. Wszystko miało się zacząć w kinie IMAX na rondzie Bullring, po południowej stronie mostu Waterloo. Trudno

byłoby o lepszą lokalizację. Nie tak dawno rondo – a dokładniej labirynt betonowych przejść podziemnych poniżej – znane było jako dzielnica slumsów, nazywana przez londyńczyków Kartonowym Miastem. W latach osiemdziesiątych i na początku dziewięćdziesiątych znajdowało w nim schronienie ponad dwustu bezdomnych. Wielu z nich – narkomani i alkoholicy – pojawiało się tu na krótko, większość jednak budowała sobie domy z drewnianych palet i tekturowych pudeł. Niektóre miały nawet salony i sypialnie z materacami. Przez piętnaście lat była to przystań tych ludzi, choć niekoniecznie bezpieczna. Mieszkałem w podziemnym miasteczku, gdy już dogorywało, na przełomie lat 1997 i 1998. Wtedy właśnie zaczęto przepędzać jego mieszkańców, by zrobić miejsce pod budowę kina IMAX. Niewiele zapamiętałem z tego okresu, ale gdy wszedłem do kina, zauważyłem wystawę zdjęć przedstawiających historię Kartonowego Miasta. Z Bobem na ramieniu przyglądałem się uważnie niewyraźnym czarno–białym fotografiom, szukając znajomych twarzy. Ale zaraz się okazało, że szukam nie tam, gdzie trzeba. – Cześć, James – usłyszałem za plecami kobiecy głos. Od razu go rozpoznałem. – Jak się masz, Billie? – odpowiedziałem. Zaprzyjaźniłem się z tą dziewczyną gdzieś w okolicach roku 2000, gdy było ze mną naprawdę źle. Dotrzymywaliśmy sobie towarzystwa i dodawaliśmy otuchy. Potem spotkaliśmy się jeszcze po likwidacji Karto-

nowego Miasta: razem szukaliśmy schronienia przed mrozem w azylach dla bezdomnych Centrepoint i St Mungo’s. Okazało się, że Billie też wyszła na prostą. Coś do niej dotarło podczas jednej z wielu nocy spędzanych pod gołym niebem w centrum Londynu. Kiedy jakiś sprzedawca „The Big Issue” niespodziewanie ją obudził, w pierwszej chwili była wkurzona. Nie słyszała przedtem o gazecie. Potem jednak obejrzała tygodnik i załapała, o co w nim chodzi. Dziesięć lat później została twarzą kampanii społecznej zorganizowanej przez fundację „The Big Issue”. Przy herbacie wspominaliśmy stare i niezbyt dobre czasy. – Pamiętasz jadłodajnię na kółkach przy Admiralty Arch tamtej śnieżnej zimy? – zapytała Billie. – Tak. To był rok 1999 czy 2000? A może 2001? – Cholera wie. Widzę to wszystko jak przez mgłę – westchnęła, wzruszając ramionami. – Wiem, o czym mówisz. Ale przetrwaliśmy... a pomyśl tylko, ilu naszych znajomych nie miało tego szczęścia. Trudno powiedzieć, jak wielu ludzi, z którymi przyjaźniliśmy się na ulicach, zmarło z wychłodzenia, przedawkowania albo w wyniku napaści. Billie była bardzo zapalona do idei marszu. – Ludzie w końcu zrozumieją, przez co przeszliśmy. Nie zasną tej nocy w swoich ciepłych łóżkach, zostaną z nami aż do rana.

Ja nie byłem przekonany. Nikt, choćby miał najszczersze intencje, nigdy nie pojmie do końca, czym jest życie na ulicy, jeśli sam go nie doświadczył. Podobnie jak ja, Bille też miała czworonożnego towarzysza, żywiołowego psa rasy border collie o imieniu Solo. On i Bob mierzyli się przez chwilę czujnym wzrokiem, szybko jednak doszli do wniosku, że nie ma powodu do niepokoju. Około wpół do jedenastej pojawił się John Bird, założyciel „The Big Issue”. Spotkałem go już kilka razy i uważałem, że gość ma charyzmę. Jak zwykle tryskał optymizmem, którym od razu zaraził wszystkich słuchaczy. Wygłosił krótką, ale płomienną mowę, w której opowiedział o niezwykłej drodze, jaką przebyła jego gazeta w ciągu osiemnastu lat swojego istnienia. Już ponad setka przechodniów otaczała kilkudziesięciu sprzedawców, koordynatorów i innych członków zespołu. Czekaliśmy na znak do wymarszu. John Bird zaczął odliczanie – Trzy, dwa, jeden, zero! – zawołał i ruszyliśmy. – Idziemy, Bob – oznajmiłem, upewniając się, że kot zajął wygodną pozycję na moim ramieniu. Dla mnie ten przemarsz był prawdziwą niewiadomą. Z jednej strony martwiłem się, czy podołam, z drugiej zaś cieszyłem się na myśl, że znów będę mógł zajść dokądś o własnych siłach. Cóż to była za ulga, nie słyszeć natrętnego stukania kul i nie musieć wlec za sobą nogi. Gdy ruszaliśmy z South Bank na drugą stronę mostu Milenijnego,

obiecałem więc sobie po prostu dobrze się bawić. Bob oczywiście od razu wzbudził sensację. Atmosfera była luźna, jak na imprezie, i wielu wolontariuszy pstrykało mu zdjęcia. Nie był w najbardziej przyjacielskim nastroju, co zrozumiałe. Jego pora układania się do snu dawno minęła, a chłód ciągnący od Tamizy dawał już popalić. Wziąłem jednak z domu kocie chrupki, wodę i miseczkę. Wcześniej się upewniłem, że na każdym z postojów dostanie trochę mleka. „Damy radę” – mówiłem sobie w duchu. Szliśmy środkiem pochodu, który ciągnął powoli brzegiem rzeki. Byli wśród nas studenci, pracownicy społeczni, jakieś panie w średnim wieku... Mieli najlepsze zamiary, naprawdę chcieli pomóc. Jedna z kobiet zaczęła mnie wypytywać: „Skąd pan pochodzi”?, „Jak znalazł się pan na ulicy?”. Przez ostatnich dziesięć lat opowiadałem tę historię chyba ze sto razy. Że przyleciałem do Londynu z Australii jako osiemnastolatek. Że urodziłem się w Anglii, ale moi rodzice się rozwiedli i mama zabrała mnie na antypody. Że w następnych latach wciąż przenosiliśmy się z miejsca na miejsce, a ja zacząłem rozrabiać. Że w Londynie chciałem zrobić karierę jako muzyk, ale plan nie wypalił. Że mieszkałem u siostry przyrodniej, ale pożarłem się z jej mężem. Że sypiałem kątem u przyjaciół, a stamtąd trafiłem na ulicę i zacząłem się staczać. Że już wcześniej eksperymentowałem z narkotykami, ale prawdziwą jazdę zaliczyłem wtedy, gdy zostałem bezdomnym. Bo to był jedyny

sposób, by odepchnąć świadomość, że jestem sam i że spieprzyłem sobie życie. Jedyny sposób, by odpłynąć. Rozmawiając, przeszliśmy obok budynku przy moście Waterloo, gdzie, jak pamiętałem, zdarzyło mi się przespać kilka nocy. – Czasem tu nocowałem – powiedziałem, wskazując kobiecie dom. – Pewnej nocy obrabowano tu człowieka. Poderżnięto mu gardło podczas snu. Twarz jej pobladła. – Przeżył? – Nie wiem. Uciekłem. Szczerze mówiąc, wtedy myślało się tylko o tym, żeby samemu przetrwać noc. Pilnowało się własnych spraw. Tego człowiek się uczy, żyjąc na ulicy. Kobieta przystanęła na moment, patrząc na bramę budynku, jakby odmawiała bezgłośną modlitwę. Po półtorej godziny dotarliśmy do pierwszego postoju – Hispanioli, pływającej restauracji na Victoria Embankment po północnej stronie Tamizy. Poczęstowałem się talerzem zupy, a Bob wychłeptał ze spodeczka mleko, które ktoś uprzejmie mu podsunął. Udzieliła mi się atmosfera imprezy i już liczyłem przebyte kilometry, myśląc o następnych. Gdy schodziliśmy ze statku, zdarzył się jednak pewien wypadek. Może Bob odzyskał utraconą energię, może chciał odciążyć moją nogę – dość, że postanowił sam opuścić pokład. Kiedy sunął w dół rampy, o całą długość smyczy przede mną, natknął się na innego sprzedawcę

„The Big Issue”, który szedł pod górę ze staffordshire bulterierem. Ten zaraz wystartował w kierunku Boba, więc musiałem interweniować, zasłaniając kota własną piersią. Właściciel psa zachował się w porządku i nawet go skarcił. Staffordy okryte są niesławą, mają opinię zakapiorów, ale ten nie wyglądał mi na takiego. Był po prostu zaciekawiony, nie zły. Na nieszczęście jednak nieco wystraszył Boba. Kiedy znów ruszyliśmy w drogę, kocur mocniej przywarł do mojej szyi, trochę ze zdenerwowania, a trochę z zimna. Nad Tamizą unosiła się lodowata mgła. W tamtej chwili miałem ochotę zakończyć imprezę i zabrać Boba do domu. Po rozmowie z organizatorami dałem się jednak namówić do pozostania. Gdy oddaliliśmy się od rzeki, chłód zelżał, a my weszliśmy w kręte uliczki West Endu i pomaszerowaliśmy na północ. W drodze rozmawiałem z ładną młodą blondynką i jej francuskim chłopakiem. Interesowała ich historia mojego spotkania z Bobem, a ja wolałem to od zwierzeń byłego narkomana. Przechadzka nocą po Londynie budziła wspomnienia... ale niektóre z nich były zbyt dołujące, żeby ubierać je w słowa. Heroinista żyjący na ulicy musi niekiedy robić okropne rzeczy, żeby przetrwać. Nie byłem w nastroju, żeby dzielić się z kimkolwiek szczegółami. Przez prawie dziesięć kilometrów moja noga spisywała się znakomicie. Byłem zbyt pochłonięty rozwojem wydarzeń, żeby o niej myśleć. Ale im dalej w noc, tym bardziej odczuwałem ból uda, pozostałość po ZŻG. Nieuniknioną, lecz irytującą.

W ciągu następnej godziny starałem się to ignorować. Ilekroć jednak przystawaliśmy na herbatę, odzywało się dokuczliwe pieczenie. Z początku szedłem środkiem pochodu, tam gdzie większość osób zajmujących się zbieraniem funduszy, ale potem wylądowałem w ogonie peletonu. Przez jakieś półtora kilometra dotrzymywałem kroku dwójce ludzi od zbiórek i jakiemuś facetowi z biura „The Big Issue”. Ale po drodze Bob musiał pójść za potrzebą, a ja – wypalić papierosa. I nagle zauważyłem, że zamykamy stawkę. Następny postój wypadał w Camden, w pubie Roundhouse, kilka kilometrów dalej. Nie wyobrażałem sobie, że będę w stanie przejść taki kawał. Gdy więc znaleźliśmy się przy przystanku, a ja dostrzegłem nadjeżdżający nocny autobus, podjąłem decyzję. – Jak myślisz, Bob? Odpuszczamy? Nic nie odpowiedział, lecz niewątpliwie kleiły mu się oczy. Gdy kierowca otworzył drzwi, błyskawicznie hycnął do środka, a potem na siedzenie, przeszczęśliwy, że znowu jest ciepło. Autobus był pełny, choć dawno minęła trzecia. Siedzieliśmy z tyłu, otoczeni przez imprezowiczów nadal na haju po nocy spędzonej w klubach West Endu lub w innym, im tylko znanym miejscu. Patrzyłem na dwóch facetów, którzy wyglądali na bardzo samotnych i w drodze donikąd. Znałem to wszystko, pewnie, że tak. Aż za dobrze. Ale przeszłość minęła. Tej nocy czułem się inaczej.

Byłem z siebie dość zadowolony. Wiem, że przejście niespełna dwudziestu kilometrów wyda się niektórym niewielkim osiągnięciem, ale dla człowieka, który jeszcze kilka tygodni wcześniej jedynie kuśtykał, to prawdziwy wyczyn. Jak udział w Maratonie Londyńskim. Poza tym spotkałem paru znajomych, na przykład Billie. Co za radość znów ją zobaczyć i przekonać się, jak dobrze sobie radzi. W sumie zrobiłem tej nocy coś pozytywnego, dałem coś z siebie. Przez tyle lat tylko brałem, głównie dlatego, że nie miałem nic do dania. A przynajmniej myślałem, że nie mam. Teraz zrozumiałem, że to nie musi być prawda. Liczy się wkład każdego człowieka, choćby najskromniejszy. Dzieląc się swoimi doświadczeniami, poczułem, że nawiązuję więź z innymi ludźmi, może nawet otwieram im oczy na rzeczywistość osób żyjących na ulicy. Tego nie można było zbyć wzruszeniem ramion. To było coś warte. A więc dopuściłem myśl, że może i ja jestem coś wart.

Rozdział 10 Opowieść o dwóch miastach Kiedy rozsunąłem zasłony w sypialni i przebiegłem wzrokiem po dachach północnego Londynu, stwierdziłem, że zapowiadany mróz, nadciągający z Syberii czy innego lodowatego pustkowia, wreszcie do nas dotarł. Grube ławice stalowych chmur zbiły się na niebie, a wiatr wył i gwizdał za oknami. Jeśli jakiś dzień nadawał się tylko do tego, by zostać w domu i zawinąć się w ciepły koc, to właśnie tamten. Ale ja nie mogłem sobie pozwolić na leniuchowanie. Z forsą robiło się naprawdę krucho. Wciąż mi brakowało na gaz i elektryczność, więc w mieszkaniu było zimno jak w psiarni. Bob przychodził w nocy do łóżka z nadzieją, że trochę go ogrzeję. W tej chwili najważniejsze było to, by utrzymać się na fali w pracy i nie brać zbyt wielu wolnych dni. Nawet gdy pogoda była całkiem do bani. Pakując plecak, rozważałem, czy zabrać z sobą kota. Jak zawsze, on sam musiał zdecydować. Wiedziałem też, że cokolwiek postanowi, będzie miał rację. Koty – podobnie jak większość zwierząt – świetnie wyczuwają rozmaite zjawiska pogodowe. Na przykład potrafią przewidzieć trzęsienie ziemi albo tsunami. Podobno ma to związek z ich wrażliwością na ciśnienie atmosferyczne. Wykrywając zmiany zachodzące

w powietrzu, domyślają się, że idzie załamanie pogody. Bob najwyraźniej miał tę umiejętność, bo zawsze wiedział, kiedy zbierało się na deszcz. Nie chcąc zmoczyć sobie futerka, często zwijał się w kłębek, gdy mieliśmy wyjść na dwór, choć nic na niebie nie zapowiadało jeszcze ulewy. Kropić zaczynało dopiero godzinę lub dwie później, gdy byłem już na ulicy. Bez kota. Teraz, gdy pokazałem mu smycz i szalik, a on podszedł do mnie jak gdyby nigdy nic, domyśliłem się, że prognoza pogody jest pomyślna. – Na pewno, Bob? – zapytałem. – Mogę sam dziś popracować, nie ma sprawy. Wybrałem najgrubszy i najcieplejszy z jego szalików. Owinąłem nim kocią szyję i zanurzyliśmy się w szarą mgłę. Kiedy tylko wystawiłem nos za próg, przeszył mnie mroźny wiatr. To było jak dziabnięcie nożem. Bob przytulił się mocniej niż zwykle. Bałem się czekania pół godziny na przystanku, na szczęście jednak już po paru minutach autobus przyjechał i znaleźliśmy się w środku. Gdy poczułem, jak dmuchawa ogrzewa mi nogi, zrobiło mi się nieco raźniej. Dobry nastrój szybko jednak wyparował. Po jakichś dziesięciu minutach jazdy dostrzegłem wirujące za oknem śnieżynki. Na początku było tego niewiele, lecz po chwili powietrze pobielało od wielkich płatków śniegu. Osiadały wszędzie: na chodnikach i dachach samochodów.

– Niedobrze – rzuciłem w kierunku Boba, który wyglądał na porażonego tą nagłą przemianą na londyńskich ulicach. Gdy dojechaliśmy do Newington Green, mniej więcej półtora kilometra od Angel, ruch drogowy na dobrą sprawę zamarł. Prawdziwy paragraf 22 – wiedziałem, że w tych warunkach raczej nic nie zarobię, a sytuacja ciągle się pogarszała, no ale przecież byłem bez forsy. Nie miałem nawet pewności, czy starczy mi na podróż powrotną, nie mówiąc już o zapłaceniu za prąd. – Chodź, Bob. Jeśli mamy dzisiaj coś zdziałać, lepiej będzie, jak pójdziemy na piechotę – zaproponowałem niechętnie. Wyskoczyliśmy na chodnik i od razu zauważyłem, że wszyscy przechodnie suną przed siebie jak ślimaki. Z posępnymi minami przedzierali się przez śnieg, ostrożnie stąpając po zdradliwej nawierzchni. Dla Boba był to jednak nowy, fascynujący świat, którego tajemnicę niezwłocznie chciał zgłębić. Siedział jak zwykle na moim ramieniu, ale ledwo zrobiliśmy kilka kroków, zażądał, żeby go postawić na ziemi. Spełniłem jego życzenie i nagle przyszło mi do głowy, że chyba po raz pierwszy jest na śniegu, przynajmniej ze mną. Stałem i patrzyłem, jak grzebie łapą w białym puchu, a potem się cofa, oglądając z podziwem odciśnięty ślad. Zastanawiałem się, jak to jest – widzieć świat jego oczami. To białe szaleństwo musiało mu się wydać czymś bardzo dziwacznym.

– Chodź, brachu, nie możemy tu sterczeć cały dzień – napomniałem go wreszcie. Śnieg walił już tak mocno, że trudno było coś zobaczyć. Bob nadal świetnie się bawił, podnosząc łapę i wsadzając ją w coraz większą zaspę. W pewnym momencie wpadł po sam brzuch. – No już, wystarczy, zabierajmy się stąd – powiedziałem, biorąc go z powrotem na ręce. Śnieg sypał teraz tak wściekle, że właził nam dosłownie wszędzie. Co parę metrów musiałem go strzepywać z ubrania i z futra Boba. Miałem w plecaku lekko zwichrowany parasol. Wyjąłem go teraz i próbowałem rozpostrzeć nad naszymi głowami. Znowu porażka. Wiało tak mocno, że zaraz się poddałem. – Nieciekawa sprawa, Bob. Trzeba by ci znaleźć jakąś kapotę – oznajmiłem. To mówiąc, zajrzałem do niedużego sklepiku, tupiąc w progu, żeby nie nanieść śniegu. Na nasz widok właścicielka, Induska, doznała lekkiego wstrząsu, czemu trudno się było dziwić. Musieliśmy wyglądać dość osobliwie. Ale szybko doszła do siebie. – Wyszliście z domu w taką niepogodę? Prawdziwi twardziele! – powiedziała, uśmiechając się. – Twardziele? Chyba raczej wariaci – odparłem. Nie byłem pewien, czego szukam. W pierwszej chwili pomyślałem o nowym parasolu, ale wszystkie były za

drogie. Miałem przy sobie tylko trochę drobnych. Potem wpadłem jednak na pewien pomysł i ruszyłem w stronę półki z artykułami kuchennymi. Zobaczyłem tam rolkę małych i mocnych worków na śmieci. – To by nam chyba pasowało, co, Bob? – mruknąłem. – Ile za jeden worek? – zwróciłem się do właścicielki. – Nie sprzedajemy ich na sztuki. Mogę dać panu tylko całą rolkę. Dwa funty. Nie chciałem wydawać takiej kasy na głupie worki. Naprawdę byłem spłukany. Wypatrzyłem jednak na ladzie czarne reklamówki, do których klienci pakowali zakupy. – A mógłbym poprosić o którąś z tych toreb? – zapytałem. – Jasne – powiedziała, patrząc na mnie z zakłopotaniem. – Są po pięć pensów. – Dobra, biorę. Ma pani nożyczki? – Nożyczki? – Tak. Chciałbym wyciąć dziurę. Tym razem spojrzała na mnie, jakbym był niespełna rozumu. Najwyraźniej wbrew instynktowi, który kazałby mieć się raczej na baczności, wyjęła zza lady nieduże krawieckie nożyce. – Ekstra – oświadczyłem. Wyciąłem w spodzie torby półokrąg wielkości kociej głowy, a potem wsunąłem w otwór łepek Boba. Zaimprowizowane ponczo pasowało jak ulał, okrywając grzbiet kocura i łapy. – Och, teraz rozumiem – powiedziała kobieta, par-

skając śmiechem. – Bardzo sprytne. Miał pan dobry pomysł. Droga do Angel zajęła nam około piętnastu minut. Jacyś przechodnie obrzucili nas pełnymi rozbawienia spojrzeniami, ale większość myślała tylko o tym, żeby jak najszybciej ukryć się przed śnieżycą. Wiedziałem, że nie ma szans, abyśmy wytrwali na naszej placówce przy stacji metra. Chodnik pokrywały zwały topniejącego śniegu. Schroniliśmy się więc w najbliższym przejściu podziemnym, gdzie stłoczył się już sporawy tłumek. Nie miałem ochoty trzymać Boba zbyt długo na chłodzie i od razu wziąłem się ostro do roboty. Na szczęście ludzie litościwie sięgali do portfeli. Górka gazet ciągle malała. Do czwartej zarobiłem dosyć, żeby starczyło na przeżycie dnia albo dwóch. Najważniejsze było to, aby spłacić choćby część długu za gaz i elektryczność. I mieć spokój – do czasu gdy pogoda trochę się poprawi. – Teraz trzeba jakoś dostać się do domu – oznajmiłem kotu w drodze na przystanek, uginając się pod podmuchami porywistego wiatru. „Muszą istnieć prostsze sposoby, aby się utrzymać” – pomyślałem w ciepłym autobusie. Zarabianie pieniędzy było bardzo trudne. Głównie dlatego, że przepaść między tymi, którzy je mieli, a tymi, którym ciągle było ich brak, wciąż rosła. Praca na ulicach Londynu przywodziła na myśl Opowieść o dwóch mia-

stach. O czym parę dni później znów miałem się przekonać. Z Bobem na ramieniu stałem właśnie przy wejściu do stacji Angel. Była pora lunchu. W pewnej chwili zauważyłem zamieszanie przy bramce metra. Jacyś ludzie żywo dyskutowali z bileterami. A potem przeszli bez płacenia i ruszyli w naszym kierunku. Wśród nich ujrzałem postawnego mężczyznę z jasnymi zmierzwionymi włosami. Rozpoznałem go natychmiast. Był to Boris Johnson, burmistrz Londynu. Towarzyszyli mu wymuskani asystenci i jakiś chłopak, chyba syn. Szli w moją stronę. – Może egzemplarz „The Big Issue”, Boris? – zagadnąłem burmistrza, machając gazetą. – Trochę się spieszę – odparł, wyraźnie zbity z tropu. – Ale poczekaj. Uznałem, że jest naprawdę w porządku, bo sięgnął do kieszeni i wyciągnął garść monet, które przesypał do moich dłoni. – Proszę. To pienądz pewniejszy od funta – powiedział. Nie rozumiałem, o co mu chodzi, ale i tak byłem wdzięczny. – Serdeczne dzięki, również w imieniu Boba – odparłem, podając burmistrzowi magazyn. Wziął go, uśmiechając się i przypatrując kotu. – Fajny kocur – oświadczył. – Żebyś wiedział, to prawdziwa gwiazda. Ma nawet

swoją własną kartę miejską i może jeździć, dokąd mu się spodoba. – Naprawdę? Coś niesamowitego – rzucił i podążył ze swoją świtą w stronę Islington Green. – Trzymaj się, Boris! – zawołałem za nim. Nie chciałem wyjść na prostaka i w jego obecności sprawdzać, ile mi dał. Sądząc jednak po ciężarze i liczbie monet, na pewno dużo więcej, niż wynosiła cena egzemplarza. – Facet nie poskąpił grosza, co, Bob? – stwierdziłem, wyławiając monety, które wrzuciłem do kieszeni kurtki. Gdy jednak na nie spojrzałem, mina mi zrzedła. Na każdej widniał napis CONFOEDERATIO HELVETICA. – O nie, Bob – jęknąłem. – Dał mi cholerne szwajcarskie franki. I wtedy dopiero zajarzyłem. – Teraz rozumiem, co miał na myśli, mówiąc: „To pieniądz pewniejszy od funta” – burknąłem. Tyle że dla mnie te franki były warte funta kłaków. Burmistrzowi nie przyszło pewnie do głowy, że choć obcą walutę można bez trudu wymienić w bankach i kantorach, to jednak nie bilon. Monety nie mogły na nic mi się przydać. Jedna z naszych przyjaciółek ze stacji metra, Davika, przechodziła właśnie obok. – Widziałam cię z Borisem Johnsonem – powiedziała z uśmiechem. – Dobrze cię potraktował? – No cóż. Sypnął mi garść franków szwajcarskich.

Pokręciła głową. – To jesteś teraz bogaczem. Ci Szwajcarzy żyją na innej planecie niż cała reszta. Przytaknąłem bez entuzjazmu. Nie pierwszy raz spotkało mnie coś podobnego. Kilka lat wcześniej grałem jak co dzień na chodniku w Covent Garden. Zbliżało się wpół do ósmej wieczorem, a to była pora podnoszenia kurtyny w teatrach i Operze Królewskiej, więc część ludzi wychodzących z metra bardzo się spieszyła. Nic dziwnego, że tylko nieliczni mnie zauważali. Brzdąkałem na gitarze z Bobem u mojego boku, niewidoczny jak powietrze. W tłumie przechodniów znalazł się jednak pewien gość, który mnie dostrzegł. Jakiś nerwowy typ w garniturze, z muchą. Wypatrzył nas z kilku metrów i od razu sięgnął po pieniądze. Wyglądał imponująco z lwią grzywą siwych włosów. Mógłbym przysiąc, że widziałem go w telewizji, ale nie bardzo pamiętałem, w jakiej roli. Gdy zobaczyłem, jak wyciąga z kieszeni spodni pomięty banknot, pomyślałem, że nie jest źle. Papierek był czerwony i robił wrażenie. Podejrzewałem, że to duży nominał, może nawet pięćdziesiąt funtów. Innych w tym kolorze nie kojarzyłem. – To dla ciebie, mój drogi – powiedział, przystając i wciskając mi banknot w dłoń. – O rany! Wielkie dzięki, naprawdę – odparłem. – Miłego wieczoru – rzekł jeszcze, ruszając ze śmiechem w stronę Piazzy. Nie miałem pojęcia, co go tak ubawiło. Uznałem, że

po prostu jest w dobrym humorze. Poczekałem, aż tłum się rozrzedzi, i wyjąłem z kieszeni pognieciony banknot. Nie potrzebowałem dużo czasu, by stwierdzić, że nie jest to pięćdziesiąt funtów. Papierek był wprawdzie czerwony, lecz widniała na nim podobizna nieznanego mi brodacza oraz liczba 100. Napis przywodził na myśl któryś z języków Europy Wschodniej. Znajomo wyglądało jedynie słowo Srbije. Nie miałem pojęcia, co to takiego i ile może być warte. Nie wykluczałem, że nawet więcej niż pięćdziesiąt funtów. Spakowałem więc rzeczy i ruszyłem w kierunku kantoru po drugiej stronie Piazzy. Ze względu na turystów był otwarty do późna. – Dobry wieczór, może mi pani powiedzieć, jaką to ma wartość? – zapytałem dziewczynę za szybą. Spojrzała na banknot i lekko zdziwiona przeniosła wzrok z powrotem na mnie. – Nie rozpoznaję tej waluty. Proszę poczekać, zapytam na zapleczu. Może ktoś będzie wiedział – powiedziała. Otworzyła drzwi w głębi kantoru, za którymi dostrzegłem siedzącego przy biurku starszego gościa. Po chwili wróciła. – To banknot z Serbii. Sto serbskich dinarów – oznajmiła. – Rozumiem. Mogę go wymienić? – Zobaczmy, ile to będzie – powiedziała, pochylając się nad komputerem, a potem kalkulatorem. – Hmm. Niewiele ponad siedemdziesiąt pensów. W tej sytuacji nie

będziemy mogli go przyjąć. Poczułem okropny zawód. Miałem nadzieję, że banknot pozwoli mnie i kotu przeżyć cały weekend. Szlag by trafił. Czasem naprawdę łapałem doła. Zbliżałem się do trzydziestki. Większość facetów w moim wieku miała pracę, samochód, dom i ubezpieczenie, może nawet żonę i dzieci. Ja nie miałem niczego. Z jednej strony nie bardzo tych rzeczy pragnąłem, fakt. Z drugiej jednak tęskniłem za bezpieczeństwem, jakie się z nimi wiązały. Dosyć miałem nagabywania ludzi na ulicach. Bycia poniżanym przez tych, którzy nic nie wiedzieli o moim życiu. I których nic nie obchodziłem. Czasem czułem, że jestem u kresu wytrzymałości. A parę dni po przygodzie z burmistrzem stwierdziłem, że doszedłem do ściany. Tego dnia wcześniej skończyliśmy pracę i zeszliśmy do metra. Pojechaliśmy najpierw na Euston Station, a potem, po przesiadce, na Victoria Station. Gdy przemierzaliśmy podziemia, Bob truchtał na smyczy kilka kroków przede mną. Wiedział, dokąd się udajemy. Byłem umówiony z ojcem. W ostatnich miesiącach znów zaczęliśmy się widywać. W przeszłości nasze stosunki były dość napięte. Kiedy moi rodzice się rozwiedli, mama wywalczyła w sądzie prawo do opieki nade mną, więc wyjechałem na drugi koniec świata, do Australii. Ojciec prawie mnie nie znał jako małego chłopca. A gdy przyleciałem do Londynu jako nastolatek, byłem już niezłym gagatkiem. Po roku przepadłem jak kamień w wodę i wylądowałem na ulicy. Kiedy znów dałem znak życia,

ojciec próbował pomóc mi stanąć na nogi, ale szczerze mówiąc, nie było wtedy dla mnie ratunku. Zbliżyliśmy się do siebie, gdy poszedłem na odwyk. Z czasem zaczęliśmy się widywać w pubie przy Victoria Station. Kelnerzy byli w porządku i przymykali oko, gdy potrzebowałem przeszmuglować do środka Boba. Inni klienci jednak nie mogli o nim wiedzieć, więc nauczyłem się trzymać kota pod stołem, gdzie większość wieczoru słodko przesypiał. Było tu sympatycznie i niedrogo. Dało się też dobrze zjeść. Ojciec zawsze stawiał. No cóż, jakoś nigdy się nie złożyło, żebym mógł fundować. Powątpiewałem, czy to kiedyś nastąpi. Tata jak zwykle przyszedł pierwszy. – Co nowego? – Niewiele – odpowiedziałem. – Wychodzi mi już bokiem sprzedawanie „The Big Issue”. To niebezpieczne. A wiesz, jak jest w Londynie. Ludzie mają cię w czterech literach. Opowiedziałem mu historię z Borisem Johnsonem. Spojrzał współczująco, ale jego odpowiedź była do przewidzenia. – Musisz się ogarnąć i znaleźć normalną pracę, Jamie. (Jest jedyną osobą, która mówi do mnie w ten sposób). Z najwyższym trudem się powstrzymałem, żeby nie przewrócić oczami. – Łatwo powiedzieć – odparłem. Tata zawsze był twardzielem. Całe życie harował jak wół. Wszystko zawdzięczał pracy własnych rąk. Z handlu

antykami przerzucił się na reperowanie pralek i sprzętu gospodarstwa domowego, a potem na biznes z wózkami elektrycznymi dla niepełnosprawnych. Sam sobie był szefem. Nie sądzę, by do końca rozumiał, dlaczego nie potrafię robić tego, co on. Żeby oddać mu sprawiedliwość, muszę przyznać, że nigdy mnie nie olał. Próbował pomóc. Kiedy chciałem zostać producentem muzycznym, starał się załatwić mi jakiś kurs, ale plan nie wypalił. Pomysł był, zabrakło determinacji. Po rozwodzie z mamą ojciec ponownie się ożenił. Miał z tego związku dwoje dzieci, Caroline i Anthony’ego. Wszystko się skomplikowało. Nigdy nie brałem pod uwagę pracy w jego firmie, on też mi tego nie proponował. Całkiem słusznie, bo biznes i rodzina nie idą w parze. Poza tym wiedział, że nie nadaję się do kontaktów z klientami. Nie ta odpowiedzialność, nie ta prezencja. – A co byś powiedział na jakiś kurs informatyczny lub coś w tym rodzaju? Pełno tego teraz wszędzie. Może i tak, nie miałem jednak kwalifikacji, by się na większość z nich załapać. Częściowo z własnej winy. Kilka lat wcześniej przydzielono mi kogoś w rodzaju opiekuna społecznego, Nicka Ransoma, wspaniałego faceta, który pracował dla organizacji o nazwie Family Mosaic. Był naprawdę dobrym przyjacielem. Zaglądał do mnie, czasem ja odwiedzałem go w jego biurze w Dalston. Pomagał mi we wszystkim: w opłacaniu rachunków, pisaniu podań o pracę i tak dalej. Próbował wkręcić mnie na

różne kursy, od składania rowerów po programowanie. Byłem jednak tak pochłonięty walką z uzależnieniem, że na resztę nie miałem już sił. Muzykowanie na ulicach zawsze wydawało się prostszym rozwiązaniem, a gdy Nick dostał ciekawszą pracę w innym miejscu, szansa na lepsze życie przeszła mi koło nosa. Nie była to pierwsza okazja, jaką zmarnowałem, i pewnie nie ostatnia. Tata obiecał rozejrzeć się i popytać. – Ale wiesz, wszędzie jest teraz bardzo ciężko – powiedział, podnosząc ze stołu popołudniówkę. – Zawsze gdy zaglądam do gazety, same nieszczęścia. Zwalniają ludzi. Nie byłem aż tak oderwany od rzeczywistości, by tego nie wiedzieć. Wiedziałem, że miliony ludzi o znacznie wyższych kwalifikacjach znajdują się w identycznym położeniu. A ja na rynku pracy byłem na samym dole, czułem więc, że nawet nie warto starać się o robotę. Ojciec niechętnie okazywał uczucia. Wiedziałem, że denerwuje go mój styl życia. Chyba nie wierzył, że naprawdę się staram. Rozumiałem, czemu tak myśli, ale prawda była inna. Starałem się. Tyle że po swojemu. Żeby rozluźnić atmosferę, zaczęliśmy rozmawiać o rodzinie. Nie byłem zbyt blisko z Caroline ani z Anthonym. Spotykaliśmy się bardzo rzadko. W pewnej chwili ojciec zapytał, co robię w święta. Spędzałem już z nim wcześniej Boże Narodzenie, ale żaden z nas nie był tym faktem specjalnie zachwycony. – Po prostu posiedzę z Bobem – powiedziałem. –

Dobrze nam razem. Tata nie bardzo rozumiał moją relację z Bobem. Tego wieczoru, jak zwykle, pogłaskał go parę razy, poczęstował chrupkami i przypilnował, gdy wyskoczyłem do toalety. Poprosił nawet kelnerkę, żeby przyniosła mu spodeczek mleka. Nie był jednak kociarzem. Kiedy raz czy dwa wspomniałem, jak bardzo Bob pomógł mi uporządkować życie, wyglądał na skonsternowanego. Nie mogłem go za to winić. W końcu zapytał o moje „zdrowie”, co zawsze brałem za zawoalowane: „Nadal trzymasz się z daleka od narkotyków?”. – Jest w porządku – odpowiedziałem. – Niedawno na korytarzu mojego bloku widziałem, jak jeden facet zaćpał się na śmierć. Najadłem się strachu. Wyglądał na przerażonego. Nic nie wiedział o narkotykach i jak większość ludzi z jego pokolenia bał się wszystkiego, co ich dotyczyło. Nie sądzę, by do końca rozumiał sytuację, kiedy heroina ściągnęła mnie na dno. Widywaliśmy się wtedy od czasu do czasu, ja jednak, jak każdy nałogowiec, nauczyłem się ukrywać swoją ciemną stronę. Dwa razy spotkaliśmy się, gdy byłem zaćpany do nieprzytomności. Powiedziałem, że mam potworną grypę, zakładając, że nie rozpozna objawów. Ale ojciec nie był głupi i chyba wyczuł, że dzieje się coś niedobrego, choć nie wiedział co. Zazdrościłem mu tej niewiedzy. Spędziliśmy razem półtorej godziny, ale potem musiał

się pożegnać i biec na pociąg jadący na południe Londynu. Wepchnął mi do ręki kilka funtów i przyrzekliśmy sobie, że spotkamy się znów za parę tygodni. – Uważaj na siebie, Jamie – powiedział na koniec. W metrze wciąż były tłumy. Kończyła się godzina szczytu. Miałem jeszcze w plecaku kilka magazynów, postanowiłem więc pozbyć się ich przed powrotem do domu. Znalazłem jakąś wolną miejscówkę przy stacji i szło mi całkiem dobrze. Bob był najedzony i zadowolony. Ludzie się nim zachwycali. Myślałem właśnie, czyby nie szastnąć forsą i nie wziąć na wynos jakiegoś curry, gdy kłopoty znowu pokazały swój wredny pysk. Wiedziałem, że tych dwóch będzie problemem, już w chwili gdy zobaczyłem, jak idą w stronę głównego wejścia Victoria Station. Pierwszego pamiętałem jeszcze z czasów, gdy sprzedawałem „The Big Issue” w Covent Garden. Był to barczysty, siwiejący facet przed pięćdziesiątką. Miał czerwoną kamizelkę kolportera, ale nosił ją nielegalnie. Już dawno odebrano mu legitymację za rozmaite wykroczenia. Jego kumpla nie rozpoznałem, nie musiałem jednak go znać, by się zorientować, że jest zadymiarzem. Ogromny bydlak, napakowany jak wór kartofli. Od razu wyczaiłem, co kombinują. Ten mniejszy wymachiwał egzemplarzem „The Big Issue”, zatrzymując ludzi, inkasując pieniądze, nie wręczając im jednak magazynu. Robili przekręt znany jako Moja Ostatnia Gazeta.

Oszuści używali jednego, nieaktualnego już numeru tygodnika, a ilekroć nabywca podawał im pieniądze, wyjeżdżali z łzawą historyjką: że to ich ostatni egzemplarz i że klepią biedę. Nazywając rzecz po imieniu, była to zwykła żebranina. Nie ma na to innego słowa. Zawsze mnie dziwiło, że ludzie dają się tak nabierać. Nie brakuje jednak osób łatwowiernych – a może miłosiernych? Zaniepokoiłem się, bo dwaj macherzy zmierzali w moją stronę. I faktycznie, zaraz potem znaleźli się przy samym wejściu na stację. Ten mniejszy podchodził już do podróżnych i nagabywał ich niemalże na schodach. Dla każdego, kto miał oczy, było oczywiste, że nie jest licencjonowanym sprzedawcą. Czerwona kamizelka, cała w strzępach, wyglądała, jakby facet wyciągnął ją z kosza na śmieci. Gość nie miał też legitymacji. Kiedy ten mniejszy zabierał się do sprzedaży, większy podszedł do nas. Był dokładnie tak agresywny, na jakiego wyglądał. – Ej, ty. Zabieraj stąd dupsko albo ukręcę łeb twojemu kotu – warknął, zbliżając wielką czerwoną gębę do mojej twarzy. Usłyszałem coś jakby irlandzki akcent. Od gościa jechało gorzelnią. Bob, jak zawsze, wyczuł niebezpieczeństwo i zasyczał groźnie. Przykląkłem i wziąłem go na ręce, by nie stała mu się żadna krzywda. Nie miałem jednak zamiaru dać się zastraszyć. – Mam prawo tu sprzedawać i zostało mi jeszcze parę

gazet. Wiesz, że to, co robisz, to zwykłe świństwo? Jesteś pijawką, zmuszasz swojego kumpla, żeby dziadował dla ciebie. Nie spodobała mu się moja przemowa, więc ostrzegł mnie ponownie: – Daję ci dwie minuty, żebyś spakował swój kram i wypierdalał – oznajmił, patrząc w stronę koleżki, który nie wiedzieć czemu zaczął nagle wymachiwać ręką w jego kierunku, a po chwili zniknął w tłumie. Ludzie wypadali z metra i do niego wpadali. Na parę minut straciłem bandziorów z pola widzenia. Wiedziałem, o co chodzi. Obaj byli nałogowcami i wyłudzali tylko tyle kasy, ile potrzebowali, żeby przyćpać. Sądziłem, że ten mniejszy dał po prostu znak do odwrotu. Niestety moje rachuby wzięły w łeb. Niedługo później drągal znów się pojawił, jeszcze bardziej wkurzony. Dosłownie toczył pianę z ust, miotając bluzgami. – Nie słyszałeś, co powiedziałem? – wycharczał. Następną rzeczą, jaką zarejestrowałem, był cios. Facet zwyczajnie podszedł i walnął mnie prosto w nos. Zrobił to tak szybko, że nie zdążyłem nawet zobaczyć, kiedy się zamachnął. Ujrzałem tylko potężną pięść, która wylądowała na mojej szczęce. Nie było szans, żeby się uchylić. – Odbiło ci, kurwa?! – krzyknąłem, cofając się o krok, z Bobem uczepionym kurczowo mojego ramienia. Gdy oderwałem dłoń od twarzy, stwierdziłem, że jest zakrwawiona. Z nosa lało się obficie. Drań mógł nawet

rozwalić mi chrząstkę. Uznałem, że nie ma sensu się bić. Nigdzie choćby śladu policji. Byłem sam przeciwko dwóm naprawdę parszywym typom. Praca na ulicach jest ryzykowna, czasem wręcz niebezpieczna. Wiedziałem o tym. Słyszałem opowieści o zamordowanych kolporterach. W Norwich dwóch czy trzech facetów napadło na sprzedawcę „The Big Issue” i skopało go na śmierć. Nie miałem ochoty być następną pozycją w tych statystykach. – Dobra, Bob. Spadamy stąd – powiedziałem, zbierając nasze rzeczy. Byłem wściekły i zrozpaczony. Za wszelką cenę chciałem odmienić swój los. Miałem naprawdę dosyć takiego życia. Co z tego, że się starałem, skoro i tak tkwiłem w potrzasku, z którego nie umiałem się wydostać? Całe to gadanie z ojcem o stałej pracy i kursach wydało mi się nagle niedorzeczne. Kto by zapłacił normalne pieniądze stającemu na nogi narkomanowi? Kto by zatrudnił kolesia z CV podobnym do australijskiej pustyni, na której spędził część dzieciństwa? Tamtego dnia, totalnie zdołowany, uznałem, że odpowiedź jest tak samo pewna jak krwawiący nos pośrodku mojej twarzy. Nikt.Nikt.

Rozdział 11 Dwóch luzaków Któregoś dnia, w porze lunchu, przy Angel przywitała mnie Davika. Był wrzesień 2010 roku. Davika była bileterką i jedną z naszych najwierniejszych przyjaciółek, odkąd ja i Bob zaczęliśmy pracować w Islington. Zawsze miała dla niego coś do jedzenia, a podczas upałów także do picia. Dzisiaj jednak chciała tylko przekazać wiadomość. – Hej, James. Jeden facet szukał was na stacji. Reporter z lokalnej gazety. Prosił, żebym oddzwoniła, gdybyś miał ochotę pogadać. – Naprawdę? – zdziwiłem się. – Czemu nie? Powiedz mu, żeby zajrzał w naszych godzinach pracy. Często ktoś się nami interesował, chociażby blogerzy. Z czasem odkryłem też, że są o nas filmy w internecie i że mają dziesiątki tysięcy wyświetleń. Ale prasa? To było coś nowego. Szczerze mówiąc, przyjąłem sensację Daviki z przymrużeniem oka. W ciągu ostatnich lat składano mi najróżniejsze propozycje, fantastyczne lub po prostu dziwne. Z większości nic nie wychodziło. Po paru dniach facet z gazety jednak się pojawił. Stał przy wejściu do metra i czekał. – Cześć, James. Jestem Peter. Co byś powiedział na wywiad dla „Islington Tribune”? – Nie ma sprawy. Dziennikarz najpierw zrobił fotkę kotu. Bob pozował

na moim ramieniu na tle szyldu stacji metra Angel. Poczułem się lekko zażenowany. Nie byłem zbyt dobrze ubrany na tę okazję, a moja zapuszczona na zimę broda też musiała wyglądać nie za ciekawie. Ale facet wydawał się zadowolony. Potem pogadaliśmy trochę o mojej przeszłości i o tym, jak trafiłem na Boba. Nie było to przesłuchanie w stylu hiszpańskiej inkwizycji, lecz gdyby reporter chciał mnie obsmarować, zrobiłby to z palcem w nosie. Tak czy siak, obiecał puścić tekst w następnym numerze „Islington Tribune”. Nie brałem jego słów zbyt poważnie. „Nie uwierzę, dopóki nie zobaczę” – tej wersji się trzymałem. Tak było prościej. Gdy w czwartek rano szedłem do pracy, Rita i Lee, koordynatorzy „The Big Issue” w Islington Green, dali mi znak, żebym podszedł. – Hej, James! Ty i Bob jesteście dziś w gazecie – powiedziała Rita, wyciągając skądś „Islington Tribune”. – No coś ty? – odparłem. Rita nie żartowała. W gazecie rzeczywiście był półstronicowy artykuł Petera Grunera. Z takim oto nagłówkiem: DWÓCH LUZAKÓW. SPRZEDAWCA „THE BIG ISSUE” I ULICZNY KOCUR O IMIENIU BOB. Tekst zaczynał się następująco: Od czasów legendarnego Dicka Whittingtona[4] żaden człowiek i żaden kot nie cieszyli się taką sławą na

ulicach Islington. Gdy gazeciarz z „The Big Issue” James Bowen oraz jego wierny rudy kocur Bob, nierozłączni przyjaciele, po raz pierwszy pojawili się przy stacji metra Angel, od razu wzbudzili sensację. Historia ich spotkania – szeroko komentowana przez blogerów – to jedna z tych niezwykłych, chwytających za serce opowieści, którą zapewne niebawem zainteresuje się Hollywood. Nie mogłem powstrzymać śmiechu. Facet naprawdę pojechał. Dick Whittington? Hollywood? Nie zachwyciło mnie też szczególnie zdjęcie, na którym zobaczyłem kudłatego brodacza. Ale artykuł był super, przyznaję. Poleciałem do kiosku i kupiłem kilka egzemplarzy „Islington Tribune”. Kiedy wieczorem, już w autobusie, ponownie zacząłem czytać reportaż, Boba jakby olśniło. Nie przytrafiało mu się to zbyt często, ale przez moment miał w oczach coś w rodzaju konsternacji. Jak gdyby mówił: „Nie, niemożliwe. To my? Naprawdę?”. Tak. To naprawdę byliśmy my. I wielu ludzi nas rozpoznawało. Wkrótce odcinaliśmy już kupony od naszej popularności, nawet jeśli z początku korzyści były dość skromne. Zgodziłem się udzielić wywiadu głównie z myślą o rozkręceniu sprzedaży. Spodziewałem się przyciągnąć nowych klientów. I przyciągnąłem. W następnych dniach coraz więcej ludzi przystawało na nasz widok, pozdrawiając nas nie tylko przy Angel. Również na innych ulicach i w autobusie. Kiedy któregoś dnia zabrałem Boba do Islington Green, żeby się załatwił, wyszły nam naprzeciw jakieś

dzieci – dziewięcio– lub dziesięcioletnie. Wszystkie były ubrane w ładne niebieskie mundurki. – Patrzcie, to Bob – powiedział jakiś podekscytowany chłopiec, pokazując nas palcem. Koledzy z klasy najwyraźniej nie mieli pojęcia, o czym mówi. – Co za Bob? – któryś z nich zapytał. – Nie widzisz? Kot na ramieniu tego pana. Jest sławny. Moja mama mówi, że on wygląda zupełnie jak Garfield. Byłem wzruszony, że nawet dzieciaki nas rozpoznają. Nie do końca podobało mi się tylko porównanie do kota z najsłynniejszego komiksu świata. Garfield stał się sławny za sprawą swojego brzuszyska, obżarstwa, lenistwa i dość paskudnego charakteru. Nie znosił gimnastyki ani ciężkiej pracy. Bob natomiast zawsze trzymał linię, był w dobrej kondycji, wcale nie objadał się do nieprzytomności i miał najbardziej przyjacielski, najbardziej luzacki stosunek do świata, jaki kiedykolwiek widziałem u kota. A już na pewno nikt nie ośmieliłby się go nazwać obibokiem. Od ukazania się artykułu mieliśmy dużo podobnych spotkań, najważniejsze odbyło się jednak z kimś, kogo poznałem już przedtem. Pamiętacie pewnie, że kiedyś podeszła do mnie na ulicy Amerykanka[5], która okazała się agentką literacką. Na imię miała Mary. Mieszkała w pobliżu stacji i często przechodziła obok. Zapytała wtedy, czy zastanawiałem się nad napisaniem książki o naszym życiu. Odpowiedziałem, że pomy-

ślę, ale po prawdzie, nie traktowałem tego poważnie. Bo i jak? Byłem gościem po odwyku, który próbował utrzymać się na powierzchni, sprzedając „The Big Issue”. Nie prowadziłem dziennika, nie pisałem nawet esemesów. Owszem, lubiłem czytać i pochłaniałem każdą książkę, jaka wpadła mi w ręce. Myśl o napisaniu własnej była jednak dla mnie tak samo prawdopodobna jak o skonstruowaniu rakiety kosmicznej lub o kandydowaniu do parlamentu. Innymi słowy: żadnych szans. Na szczęście Amerykanka była uparta i zobaczyliśmy się ponownie. Przeczuwała, że mogę mieć wątpliwości, opowiedziała mi więc o pewnym pisarzu, który pomaga ludziom przelewać na papier ich historie. Powiedziała, że teraz jest trochę zajęty, ale że pod koniec roku byłby gotów przyjechać i porozmawiać. Po artykule w „Islington Tribune” znowu się ze mną skontaktowała, by potwierdzić spotkanie. Gdyby ten autor uznał, że materiał nadaje się na książkę, spędziłby ze mną trochę czasu, wysłuchał, co mam do powiedzenia, a potem pomógł mi ją napisać. Wtedy Mary spróbowałaby znaleźć wydawnictwo. Wszystko to wydawało mi się trochę naciągane. Przez jakiś czas nic się nie działo, aż gdzieś pod koniec listopada zadzwonił do mnie ten pisarz. Miał na imię Garry. Zabrał mnie na kawę do Design Centre nieopodal miejsca, gdzie pracowałem. Wzięliśmy z sobą Boba, więc musieliśmy siedzieć na zewnątrz, na przejmującym chło-

dzie. Bob lepiej się znał na ludziach niż ja, postanowiłem zatem zdać się na niego. Dwa razy skoczyłem do toalety, żeby zostawić ich samych. I wyglądało na to, że się dogadują. Uznałem to za dobry znak. Zauważyłem, że Garry chce najpierw sprawdzić, czy moja historia ma zadatki na książkę. Starałem się być z nim szczery. Najbardziej jak potrafiłem. Nieszczególnie miałem chęć wchodzić w szczegóły swojej przeszłości. On jednak powiedział coś, co mnie poruszyło. Widział, że ja i Bob jesteśmy gośćmi po przejściach. Zeszliśmy się w momencie, gdy obaj byliśmy na dnie. Jeden pomagał drugiemu połatać życie. – To historia, którą musisz opowiedzieć światu – stwierdził Garry. Nigdy tak o tym nie myślałem. Instynktownie czułem, że Bob ogromnie mi pomógł, na filmie z YouTube’a oświadczyłem nawet, że uratował mnie od śmierci. Wiedziałem, że po części tak właśnie było. Nie sądziłem jednak, że ta historia mogłaby kogokolwiek zainteresować. Nawet kiedy ponownie spotkałem się z Garrym, tym razem na dłużej, wszystko nadal było abstrakcją. Za dużo znaków zapytania. Gdyby Mary i Garry chcieli ze mną popracować nad książką, może faktycznie znalazłby się jakiś wydawca, niespecjalnie jednak w to wierzyłem. Przeszkody wydawały się nie do pokonania. Nadchodziło Boże Narodzenie i Nowy Rok, a ja bardziej byłem skłonny uwierzyć w Świętego Mikołaja niż w powodzenie naszego projektu. Bob i ja uwielbialiśmy wspólne święta. Pierwszy

raz spędzaliśmy je w moim mieszkaniu: jedliśmy dania na wynos i oglądaliśmy telewizję. Biorąc pod uwagę fakt, że dziesięć lat z rzędu obchodziłem Boże Narodzenie zupełnie sam, w schronisku albo gdzieś na ulicy z działką heroiny, to była moja najszczęśliwsza Gwiazdka. Następna z Bobem mnie ominęła, bo poleciałem do Australii, lecz potem byliśmy już zawsze razem. Ludzie w tym okresie jak zwykle zasypywali nas prezentami – od szalików dla Boba po karty upominkowe na zakupy w Sainsbury’s, Marks & Spencer i H&M. Rudzielec szczególnie sobie upodobał kalendarz adwentowy z kocimi przysmakami. To była miłość od pierwszego wejrzenia. Szybko nauczył się podnosić rano raban, żebym nie zapomniał odliczyć kolejnego dnia do Bożego Narodzenia – i kolejnej przekąski. Dostał też wystrzałowe wdzianko z napisem SANTA PAWS[6]. Poprzednie, które Belle mu dała na naszą pierwszą Gwiazdkę, gdzieś przepadło. To się składało z cieplutkiej czerwonej kamizelki i kapelusika. Przechodnie na jego widok rozdziawiali usta. W samo Boże Narodzenie Bob raczej się bawił papierem ozdobnym niż prezentami. Podgryzał go i tarzał się z nim po dywanie. A ja mu w tym nie przeszkadzałem. Całe popołudnie spędziłem przed telewizorem i grając na konsoli. Potem wpadła Belle. To były prawdziwe rodzinne święta. Jakieś dwa tygodnie po Nowym Roku odebrałem telefon od Mary. Agentka powiedziała, że ludzie z dużego

londyńskiego wydawnictwa, Hodder & Stoughton, chcą się ze mną zobaczyć. I z Bobem, rzecz jasna. Kilka dni później poszedłem na spotkanie w wydawnictwie, którego siedziba znajdowała się w gmachu nieopodal Tottenham Court Road. Z początku ochroniarze nie chcieli wpuścić Boba do budynku. Zbaranieli, słysząc, że ma być bohaterem książki. Wcale się im nie dziwiłem. Na rozkładzie mieli takie nazwiska jak John Grisham i Gordon Ramsay. Co komu strzeliło do głowy, żeby pisać o obdartusie i jego rudym kocurze? Jeden z wydawców zjechał na dół, żeby wyjaśnić sprawę, po czym przyjęto nas z wszelkimi honorami. Boba potraktowano niemalże jak członka rodziny królewskiej. Otrzymał nawet w prezencie torebkę, w której znalazł kocie smakołyki i zabawki z kocimiętką. Pozwolono mu też zwiedzić całą redakcję. Wszędzie witano go jak sławną osobistość. Ludzie pstrykali zdjęcia telefonami i nie przestawali się nim zachwycać. Wiedziałem, że ma zadatki na gwiazdę, nie zdawałem sobie jednak sprawy, że aż takiego formatu. W tym czasie ja siedziałem za stołem konferencyjnym w dużej sali z tłumem specjalistów od promocji, produkcji i sprzedaży. To była długa i skomplikowana rozmowa biznesowa: o harmonogramie prac wydawniczych i dacie premiery. Równie dobrze mogliby do mnie mówić po serbsko–chorwacku albo po mandaryńsku! Z grubsza ujmując, chodziło o to, że przeczytali fragment napisany przeze mnie i Garry’ego i tak – byli zainteresowani

książką. Wymyślili nawet tytuł: A Street Cat Named Bob[7]. Tennessee Williams przewracał się pewnie w grobie, ja jednak uznałem, że to całkiem zgrabne. Niedługo potem znów pojechałem w odwiedziny – tym razem do agencji literackiej Mary w Chelsea. Ponownie znalazłem się eleganckim miejscu, które trochę mnie onieśmielało. Ci ludzie byli raczej przyzwyczajeni do przyjmowania laureatów Nagrody Nobla czy Bookera. Nic więc dziwnego, że dało się zauważyć kilka zdziwionych spojrzeń, gdy gazeciarz z „The Big Issue” i jego kot wkraczali na salony. Kiedy Bob oglądał sobie biura, Mary dała mi do przejrzenia umowę, którą zaproponował wydawca. Zapewniła mnie, że jest bardzo korzystna, zwłaszcza dla „debiutanta”, którym wtedy byłem. Zaufałem jej więc i podpisałem wszystkie papiery. Przez dziesięć ostatnich lat składałem podpisy, głównie poświadczając odbiór leków lub zwolnienie z aresztu. Dziwnie się czułem, gryzmoląc u dołu umowy swoje nazwisko, byłem jednak również, nie przeczę, ogromnie podekscytowany. Czasem rano, po przebudzeniu, uznawałem to wszystko za wytwór wyobraźni. To nie mogło się wydarzyć. Nie mnie. W tamtym czasie nie chciałem zapraszać Garry’ego do swojego mieszkania. Zacząłem więc spotykać się z nim raz lub dwa razy w tygodniu w Islington, co miało swoje plusy i minusy. Plusem było to, że po rozmowie mogłem jeszcze trochę popracować. Minus zaś polegał na tym, że ze

względu na Boba trudno było znaleźć jakieś sensowne miejsce, zwłaszcza gdy psuła się pogoda. Okoliczne kawiarnie nie wpuszczały kotów, a w pobliżu nie było żadnej biblioteki. Musieliśmy wykombinować coś innego. Tymi, którzy udzielili nam schronienia przed chłodem, okazali się ludzie z Waterstones, księgarni z Islington Green. Znali mnie bardzo dobrze, bo często wpadałem do nich z Bobem, żeby przejrzeć nowości w dziale science fiction. Kierownik księgarni, Alan, był akurat w robocie, więc zapytaliśmy, czy miałby coś przeciwko temu, żebyśmy dwa razy w tygodniu popracowali w jakimś spokojnym kącie na piętrze. Zgodził się od razu i poprosił swojego podwładnego, żeby zorganizował nam dwa krzesła w dziale historycznym. A potem poczęstował nas kawą. W słoneczne dni zachodziliśmy natomiast do ogródka kawiarni na Essex Road. Mogłem tam palić, co nie było dla mnie bez znaczenia. Ja i Garry postanowiliśmy, że książka będzie nie tylko o Bobie. Chcieliśmy pokazać ludziom, jak się żyje na ulicy. Zależało mi na tym, by nasi czytelnicy zrozumieli, jak łatwo wpaść w narkotyki i jak często społeczeństwo olewa takich jak ja. To jednak oznaczało, że będę musiał grzebać w swojej przeszłości. Nie za bardzo się do tego paliłem. Nie lubiłem mówić o sobie, zwłaszcza gdy musiałem poruszać trudne tematy. A trudnych tematów było od groma. Pewnych szczegółów z życia narkomana wolałem nie pamiętać. Dokonywałem wtedy wyborów, których strasznie się wstydziłem, robiłem

rzeczy, którymi nie chciałem się dzielić, a co dopiero opowiadać o nich w książce. Ale gdy już zacząłem wspominać, odkryłem ze zdziwieniem, że daję radę. Nie stać mnie było na psychologa czy psychoanalityka, czasem jednak sama rozmowa z Garrym okazywała się swego rodzaju terapią. Zmuszała mnie do przyjęcia niewygodnych prawd i dawała coś w rodzaju oczyszczenia. Pomagała trochę lepiej zrozumieć samego siebie. Ludzie nie mieli ze mną łatwego życia. Byłem przekorny i autodestrukcyjny. Nieustannie pakowałem się w kłopoty. Niewątpliwie miało to związek z moim dzieciństwem. Rozwód rodziców i przeprowadzki między Wielką Brytanią a Australią nie pomogły mi w osiągnięciu wewnętrznej równowagi. Zawsze bardzo chciałem się dopasować, być jednym z tych popularnych dzieciaków, ale nigdy mi się nie udawało. Za bardzo się starałem – wciąż wychodził ze mnie odmieniec i nieudacznik. W okresie dojrzewania zacząłem sprawiać problemy. Byłem wiecznie wkurzony, buntowałem się przeciwko wszystkiemu, kłóciłem się z matką i ojczymem. Między jedenastym a trzynastym rokiem życia żyłem pomiędzy domem a Princess Margaret Hospital for Children na przedmieściach Perth. Psychiatrzy zdiagnozowali u mnie chorobę dwubiegunową, dawniej nazywaną depresją maniakalną. Zresztą co tydzień wyjeżdżali z nowym rozpoznaniem. Tak czy siak, skończyło się na przepisaniu całej masy leków, w tym litu. Wiele obrazów zatarło się już w mojej pamięci.

Z tamtego czasu szczególnie dobrze pamiętam jednak pewien dzień w szpitalu. Jak co tydzień pobierano mi krew. Ściany gabinetu zabiegowego wytapetowane były plakatami gwiazd pop i rocka, więc podczas badania gapiłem się na zdjęcie Gladys Knight and the Pips. Za każdym razem lekarz zapewniał, że zastrzyk nie zaboli. „Poczujesz tylko lekkie draśnięcie” – mówił. A jednak bolało. Potem przez lata odczuwałem irracjonalny lęk przed igłami. Co za ironia. To tylko dowodzi, jak bardzo uzależniłem się od narkotyków. Bo przecież zdołałem zapomnieć o strachu i dzień w dzień radośnie dziurawiłem sobie ciało. Pamiętam też – i to jest lepsze wspomnienie – że opuszczając szpital, chciałem dać innym coś w zamian. Zacząłem znosić do kliniki pudła z komiksami, bo pracowałem dorywczo w sklepie z komiksami nieopodal i udało mi się namówić szefa, żebyśmy oddawali dzieciom ze szpitala niesprzedane egzemplarze. Sam spędzałem tam czas, grając w cymbergaja i gry wideo w świetlicy. Byłem pewny, że dla odmiany dzieciaki chętnie coś poczytają. Większość wspomnień z tamtego okresu jest dość ponura. Kiedy do niego wracam, otwierają mi się oczy na różne sprawy, którym dotąd nie poświęcałem uwagi. Pewnego razu pracowałem z Garrym nad książką. Dzień wcześniej obejrzałem w telewizji dokument Louisa Theroux. Film pokazywał amerykańskich rodziców szprycujących lekami psychotropowymi dzieci cierpiące na ADHD, zespół Aspergera i chorobę dwubiegunową.

Nagle zrozumiałem, że to spotkało również mnie. I musiało zostawić głęboki ślad w mojej psychice. Zastanawiałem się, co było najpierw. Wiecie, jajo czy kura. Czy podawano mi leki, bo byłem nadpobudliwy? Czy może odwrotnie, stałem się niemożliwy, bo wszyscy ci lekarze wmawiali mi, że coś jest ze mną nie tak? I najstraszniejsze pytanie: jaki wpływ te specyfiki miały na moją kształtującą się dopiero osobowość? Do pewnego momentu byłem dość zadowolonym, beztroskim dzieciakiem, z czasem jednak stałem się chłopakiem, którego nazwalibyście trudnym. Bez powodzenia próbowałem dopasować się do reszty społeczeństwa, byłem przygnębiony, dokuczały mi huśtawki nastrojów. Z powodu leków? Nie mam pojęcia. Jedno wiedziałem na pewno. Nie mogłem obwiniać doktorów, matki ani kogokolwiek innego za to, co stało się ze mną później. To na mnie spoczywała odpowiedzialność za własne życie. Nikt nie kazał mi iść w narkotyki. Nikt mnie nie zmuszał do szlajania się po ulicach Londynu. Nikt nie namawiał do heroiny. Każdy z tych błędów popełniłem sam. Nie potrzebowałem nikogo, żeby spieprzyć sobie życie. To jedno świetnie potrafiłem sam. Jeśli ta książka mogła się w ogóle do czegoś przydać, to właśnie do tego. Była szansą, by nazwać pewne rzeczy po imieniu. Tata zaniemówił. Na jego twarzy mieszały się niedowierzanie, szczęście, duma i lekki niepokój. – To fura pieniędzy, Jamie – powiedział, kiedy odzyskał mowę. Odłożył na bok czek w kolorze tabaki, który

mu pokazałem. – Musisz uważać. Dopiero wtedy dotarło do nas, co naprawdę się stało. Nie tylko do mojego ojca, również do mnie. Przedtem były spotkania z wydawcami, podpisywanie kontraktu, artykuły w gazetach. Ale dopiero gdy dostałem zaliczkę, zrozumiałem. Kiedy dwa dni wcześniej czek wypadł ze skrzynki na listy, otworzyłem kopertę, a potem zwyczajnie usiadłem na posadzce i patrzyłem. Jedyne czeki, jakie oglądałem w ostatnich dziesięciu latach, przychodziły od opieki społecznej. Czasem było to pięćdziesiąt funtów, innym razem sto. Te liczby miały najwyżej dwa zera. W porównaniu z zarobkami niektórych ludzi, zwłaszcza w Londynie, moja zaliczka nie była oszołamiająca. Wielu przechodniów mijających mnie każdego dnia w drodze do City co miesiąc znajdowało większe sumy na koncie. Ale komuś, kto z trudem wyciągał dziennie sześćdziesiąt funtów, od takiej kwoty mogło zakręcić się w głowie. Czek oznaczał jednak pewne niebezpieczeństwa. Przerażała mnie myśl, że mógłbym te pieniądze roztrwonić, a jeszcze bardziej martwił fakt, że nie mam konta bankowego. Kiedyś otworzyłem rachunek bieżący, ale nie zarządzałem nim zbyt dobrze. Przywykłem do używania gotówki i przez ostatnie lata wszystkie swoje czeki natychmiast realizowałem. Dlatego pojechałem na południe Londynu do ojca. – Pomyślałem sobie, że mógłbyś się nim zaopiekować

– powiedziałem wcześniej przez telefon. – Dasz mi pieniądze, kiedy będę ich potrzebował. Zgodził się, a ja indosowałem czek. Nie była to zresztą wielka zmiana: nazwisko mamy to samo, a nasze imiona zaczynają się od tej samej litery. Tym razem nie spotkaliśmy się przy Victoria Station, lecz u niego w domu. Wypiliśmy parę głębszych i przegadaliśmy dwie godziny. – Czy to ma być prawdziwa książka? – zapytał, a na jego twarzy po raz nie wiedzieć już który pojawiło się niedowierzanie. – Nie rozumiem. – No, są przecież różne książki. Z obrazkami... dla dzieci. O czym to właściwie będzie? Dobre pytanie. Wyjaśniłem, że chcę opisać, jak spotkałem Boba i jak pomogliśmy sobie nawzajem. Ojciec wyglądał na zszokowanego. – O mnie i o twojej matce też wspomnisz? – zapytał. – Może napiszę parę zdań – odparłem. – Chyba muszę pogadać z prawnikiem – odparł, uśmiechając się. – Bez obaw. Jedyną osobą, jaką obsmarowałem, jestem ja sam. Wtedy zainteresowało go coś innego: – Czy to robota na dłuższą metę? Masz zamiar zostać pisarzem? – Nie – odparłem szczerze. – Nie będę drugą J.K.

Rowling, tato. Każdego roku wydaje się tysiące książek. Bardzo niewiele z nich to bestsellery. Nie wydaje mi się, żeby historia o byłym narkomanie z gitarą i zabłąkanym kocie mogła być jednym z nich. Więc sam widzisz, krótka piłka. Zwykły fuks, nic więcej. – Tym bardziej trzeba być ostrożnym z forsą – powiedział, korzystając z okazji, by udzielić mi ojcowskiej rady. Miał oczywiście rację. Za te pieniądze mogłem żyć przez kilka miesięcy, ale nie dłużej. Musiałem popłacić swoje długi, a mieszkanie prosiło się o remont. O rzuceniu pracy dla „The Big Issue” nie było mowy. Gadaliśmy jeszcze przez chwilę, po czym tata palnął mi wykład. O korzyściach płynących z rozmaitych inwestycji i systemów oszczędzania. I wtedy zrobiłem coś, co zdarzało mi się już wcześniej, gdy rodzice mnie pouczali. Kompletnie się wyłączyłem. [4] Według angielskiej legendy Dick Whittington był biedakiem, który dzięki swojemu kotu został burmistrzem Londynu. [5] Mowa o wydarzeniach opisanych w książce Kot Bob i ja. [6] Połączenie nazwy Santa Claus, czyli Świętego Mikołaja, i podobnego angielskiego wyrazu oznaczającego zwierzęce łapki. Santa Paws to także imię bohatera popularnej serii książek, bohaterskiego psa, który pomaga ludziom. [7] Oryginalny tytuł pierwszej książki o Bobie na-

wiązywał do tytułu słynnej sztuki Tennessee Williamsa: A Streetcar Named Desire, w Polsce znanej jako Tramwaj zwany pożądaniem.

Rozdział 12 Radość życia z Bobem Będąc z Bobem, sporo się nauczyłem. Nie miałem wielu nauczycieli w swoim życiu, a radą tych, którzy chcieli mną pokierować, wzgardziłem. Zawsze wiedziałem lepiej albo tak sobie przynajmniej wyobrażałem. Może zabrzmi to dziwacznie, ale z Bobem było inaczej. Nauczył mnie równie dużo, jeśli nie więcej, niż wszyscy ludzie, jakich znałem. Od dnia naszego spotkania udzielił mi lekcji z tylu przedmiotów: odpowiedzialności, przyjaźni, bezinteresowności. I pomógł pojąć to, czego nigdy tak naprawdę nie rozumiałem: rodzicielstwo. Zawsze wątpiłem, czy kiedykolwiek zostanę ojcem. Nie byłem pewny, czy podołam, a zresztą nie miałem ku temu zbyt wielu okazji. Trafiały się jakieś dziewczyny, owszem. Była choćby Belle, która wciąż jest dla mnie kimś niezwykle ważnym, nie myślałem jednak o założeniu rodziny. Pewnego razu zapytała mnie o to wprost, ale ja sam byłem wtedy jak duży dzieciak. Opieka nad Bobem uświadomiła mi, co czuje ojciec. I że rodzicielstwo to przede wszystkim nieustający niepokój. Ciągle drżałem o zdrowie Boba, pilnowałem go, gdy wychodziliśmy na ulicę, lub zwyczajnie troszczyłem się o to, by nie cierpiał głodu i chłodu. Życie opiekuna jest pełne zmartwień. Coś podobnego powiedział kiedyś mój ojciec, gdy na

cały rok przepadłem w Londynie. Byłem wtedy bez przerwy na haju, a mama i tata umierali ze strachu. – Nie masz pojęcia, jak to jest – zamartwiać się o dziecko! – wrzasnął na mnie ojciec, kiedy znów się objawiłem. Był wściekły i nazwał mnie egoistą. Niespecjalnie się tym przejąłem. Dopiero przy Bobie zacząłem zdawać sobie sprawę z tego, jakie piekło zgotowałem rodzicom. Żałowałem, że nie mogę cofnąć czasu i oszczędzić im zgryzot. Taka jest ciemna strona posiadania dzieci. Jasna polega na tym, że bycie tatą daje mnóstwo radochy. Tej prawdy również nauczył mnie Bob. Zbyt długo nie czułem żadnej radości. A on pokazał mi, jak ją odnaleźć. Każda chwila, którą razem spędzamy, wywołuje na mojej twarzy uśmiech. Którejś soboty w porze lunchu usłyszałem pukanie do drzwi. Otworzyłem i zobaczyłem przed sobą faceta z mieszkania po drugiej stronie korytarza. – Siema. Wpadłem tylko powiedzieć, że twój kocur jest na klatce. – Dzięki, ale... Chyba nie. To jakiś inny kot. Mój nie wychodził – powiedziałem, odwracając się i zaglądając do pokoju. – Bob! Gdzie jesteś? Ani śladu Boba. – Stary, to na bank twój kot. Taki rudy, zgadza się? Wyszedłem na klatkę i zaraz zobaczyłem Boba siedzącego za zakrętem korytarza. W doskonale nieruchomej pozie, z nosem przytkniętym do okna, siedział na schowku

na półpiętrze i wpatrywał się w ulicę poniżej. – Siedzi tak i siedzi. Już wcześniej go przyuważyłem – powiedział facet i ruszył w stronę windy. – Wielkie dzięki! – rzuciłem za nim. Bob spojrzał na mnie jak na sztywniaka, który psuje każdą imprezę. Jego mina zdawała się mówić: „Lepiej tu podejdź i popatrz razem ze mną, bo jest na co”. – Bob, jak się tu, do cholery, dostałeś? – mruknąłem, wyciągając w jego stronę rękę. Tamtego dnia mieliśmy gościa. Gdy wróciłem, Belle robiła sobie w kuchni kanapkę. – To ty wypuściłaś Boba? – zapytałem. – Nie – odpowiedziała, podnosząc wzrok znad blatu. – To jak wylazł na korytarz i wpakował się na ten cholerny schowek? – zastanawiałem się na głos. – Poczekaj, już wiem – odparła Belle, pukając się w czoło. – Jakąś godzinę temu zeszłam na dół, żeby wyrzucić śmieci. Byłeś w łazience. Zamknęłam za sobą drzwi, ale musiał prześlizgnąć się przez szparę, jak wychodziłam. Potem pewnie schował się gdzieś, kiedy usłyszał na schodach, że wracam. Straszny z niego mądrala. Czasem dałabym wiele, by się dowiedzieć, co mu chodzi po głowie. Parsknąłem śmiechem. Od lat sam się nad tym zastanawiałem. Często wyobrażałem sobie proces myślowy Boba. Wiedziałem, że to bezcelowe, że dokonuję projekcji ludzkich zachowań na zwierzę. Antropomorfizacja, tak to chyba nazywają. Nie mogłem się jednak powstrzymać. Nietrudno było na przykład odgadnąć, czemu się

ucieszył z nowego punktu obserwacyjnego na korytarzu. Nic go tak nie fascynowało jak oglądanie świata. W mieszkaniu lubił siadać na parapecie kuchennego okna. Potrafił przesiedzieć w ten sposób cały boży dzień, śledząc, co się dzieje na dole. Jak ochroniarz w centrum monitoringu. Jego głowa podążała za ruchem ludzi na ulicy pod naszym blokiem. Gdy ktoś podchodził do budynku, Bob wyciągał szyję, póki nie stracił go z pola widzenia. Może pomyślicie, że zwariowałem, ale to było dla mnie niesamowicie ciekawe. On brał swoje zadanie tak poważnie, jakby miał listę ludzi, którym wolno spacerować po naszym terenie tylko o pewnych porach i tylko w określonych kierunkach. Namierzał jakiegoś przechodnia i zdawał się mówić wzrokiem: „Tak, w porządku, wiem, koleś, kim jesteś”. Albo: „Pospiesz się, stary, spóźnisz się na autobus do pracy”. Kiedy indziej ożywiał się, jakby w jego głowie zrodziła się wątpliwość: „Ej, ty tam. Czekaj. Nie mam cię na liście”. Lub: „Hej! Nie dostałeś przepustki, dokąd się wybierasz? Jazda z powrotem”. Mogłem tak spędzić pół godziny – podglądając Boba podglądającego innych ludzi. Żartowałem z Belle, że mój kot został patrolowym. Ucieczka Boba na korytarz wiele mówiła o innej zabawie, którą bardzo lubił: w chowanego. Znajdowałem go w najrozmaitszych, najbardziej zaskakujących kryjówkach, we wszystkich możliwych zakamarkach. Uwielbiał zwłaszcza takie, w których było ciepło.

Pewnego wieczoru poszedłem wziąć kąpiel przed snem. Gdy pchnąłem drzwi łazienki, poczułem coś dziwnego. Zwykle otwierały się łatwo, teraz jednak miałem wrażenie, że nie ustąpiły od razu. Wydały mi się jakby cięższe. Nie zastanawiając się nad tym dłużej, odkręciłem kran. Patrzyłem właśnie w lustro nad umywalką, gdy spostrzegłem, że na drzwiach, pomiędzy ręcznikami na wieszaku, coś się rusza. Bob. – Jak, do licha, tam wlazłeś? – spytałem, dusząc się ze śmiechu. Uznałem, że musiał wspiąć się najpierw na półkę obok drzwi, a stamtąd wskoczyć jakoś na wieszak z ręcznikami, podciągając się jak na drabince. Nie było tam chyba zbyt wygodnie ani zbyt bezpiecznie, on jednak wyglądał na całkiem zadowolonego. To w łazience najchętniej chował się przede mną. Często też właził między ubrania na rozkładanej suszarce do bielizny. Wstawiałem ją do wanny i rozwieszałem na niej uprane rzeczy, zwłaszcza zimą. Nieraz, myjąc zęby czy wręcz siedząc na kibelku, zauważałem nagle jakąś kotłowaninę w ciuchach. Po chwili pokazywał się Bob, wyskakując zza ubrań jak zza kurtyny. Jego mina mówiła wyraźnie: „A kuku!”. Uważał, że to rozrywka na najwyższym poziomie. Innym niewyczerpanym źródłem uciech było dla Boba pakowanie się w kłopoty. Uwielbiał telewizję i ekran komputera. Całymi go-

dzinami mógł oglądać programy o życiu dzikich zwierząt albo relacje z wyścigów konnych. Siedział i patrzył jak zaczarowany. Pewnego popołudnia, gdy przechodziliśmy obok lśniącej witryny nowego salonu Apple’a w Covent Garden, postanowiłem, że zrobię mu niespodziankę. W środku było mnóstwo błyszczących laptopów i komputerów, o których mogłem tylko pomarzyć, Apple wyznawało jednak zasadę, że każdemu wolno połazić po sklepie i pobawić się ich technologią. Tak też zrobiliśmy. Od paru ładnych minut surfowaliśmy w sieci i oglądaliśmy filmiki na YouTubie, gdy Bob namierzył nagle monitor, który na wyświetlaczu miał akwarium i egzotyczne kolorowe ryby. Widok był niesamowity, nic więc dziwnego, że kot wpadł w zachwyt. Podeszliśmy do ekranu, a ja pozwoliłem mu trochę popatrzeć. Bob zachowywał się prześmiesznie. Wodził wzrokiem za wybraną rybą, patrząc, jak pływa po ekranie, a potem znika nagle w głębi obrazu. Przyglądał się z niedowierzaniem. Nie rozumiejąc, o co tu chodzi, zaglądał za ekran, mając nadzieję, że tam znajdzie zgubę. Ale z tyłu była tylko srebrna ściana i plątanina kabli, wracał więc przed monitor i brał na cel następną rybę. Trwało to kilka minut, aż w końcu wpadł w szał i dobrał się do przewodów. Nim się spostrzegłem, zaplątał sobie łapę w jakiś biały kabel. Zaczął się szarpać, a jedna z wielkich konsol zachwiała się niebezpiecznie. – Chryste, Bob, co ty wyprawiasz?! – krzyknąłem. Niestety nie ja jeden patrzyłem na tę scenę. Kilku

jajogłowych z Apple’a stało z boku i zanosiło się śmiechem. – Gwiazda z niego, co? – rzucił któryś w moim kierunku. Pech chciał, że pojawił się ich przełożony. – Jeśli kot coś popsuje, będzie pan musiał pokryć koszty – powiedział. Ponieważ orientowałem się, ile kosztują te cacka, natychmiast wyplątałem Boba z kabli i jak burza wyrwałem na ulicę. Londyn to raj dla takiego jak on rozrabiaki. Nawet w metrze Bob nieustannie coś knuje. Z początku trzymał się mnie kurczowo, gdy podróżowaliśmy pod ziemią. Nie lubił ruchomych schodów ani wind. Onieśmielał go tłum, zwłaszcza w godzinach szczytu, gdy można się było poczuć jak w pułapce. Z czasem jednak przezwyciężył swój strach. Miał teraz nawet własną kartę miejską podarowaną mu przez ludzi ze stacji Angel i zachowywał się jak reszta wiecznie zabieganych londyńczyków. Truchtał obok mnie podziemnymi korytarzami, przezornie trzymając się zawsze przy ścianie. Na peronie stawał za żółtą linią, nie zdradzając żadnych emocji, gdy pociąg hałaśliwie hamował tuż przed jego nosem. Cierpliwie czekał, aż drzwi się rozsuną, po czym zwinnie wskakiwał do środka i rozglądał się za wolnym miejscem. Londyńczycy znani są z tego, że w środkach lokomocji nie wdają się w rozmowy. Nawet największy mizantrop

rozczulał się jednak, widząc, jak Bob chłonie atmosferę podziemnej kolejki. Natychmiast szły w ruch aparaty w komórkach. Dzięki jednemu rudemu kotu tylu ludzi z uśmiechem jechało do pracy. Życie w Londynie potrafi być takie bezosobowe, bezduszne. Cieszyłem się na myśl, że trochę je ubarwiamy. Ale podróżowanie metrem bywa też niebezpieczne. Któregoś wieczoru jechaliśmy z centrum pociągiem, który miał nas zawieźć do Seven Sisters, stacji najbliżej naszego domu. Metro było w remoncie, a Bob przystawał na każdym kroku, oczarowany widokiem ciężkiego sprzętu. Dopiero na schodach ruchomych zauważyłem, że jego ogon się lepi. Przyjrzawszy się bliżej, stwierdziłem, że jest sklejony jakąś czarną mazią. Potem zobaczyłem, że ta smuga ciągnie się od połowy grzbietu. Bob musiał otrzeć się o coś podczas drogi przez metro, bo wcześniej nic nie dostrzegłem. Dziwna substancja wyglądała na olej silnikowy albo bardzo gęsty smar. W każdym razie na coś, czym konserwuje się żelastwo. Pewnie pochodziła z którejś z maszyn na peronie. Nie wiedziałem, czy może mu zaszkodzić. Bob też już zrozumiał, że coś z jego sierścią jest nie tak, nie uznał jednak lizania jej za dobry pomysł. Miałem mało na karcie w telefonie, dość jednak, by zadzwonić do Rosemary, techniczki weterynaryjnej. Już raz nas poratowała, gdy Bob zachorował. Przepadała za nim i nigdy nie odmawiała pomocy. Gdy opowiedziałem,

co się stało, od razu kazała mi spróbować zmyć smar. – Oleje silnikowe mogą być bardzo toksyczne dla kota, zwłaszcza gdy się dostaną do układu pokarmowego lub oddechowego. Dochodzi wtedy do poparzeń rozmaitych narządów, zwłaszcza płuc, a w konsekwencji do duszności, drgawek... Niekiedy nawet do śmierci – oznajmiła. Byłem przerażony. – A więc koniecznie trzeba to z niego usunąć – ciągnęła. – Czy Bob daje się kąpać? Jeśli nie, z samego rana jedź do Blue Cross lub do jakiegokolwiek weterynarza – zdążyła jeszcze powiedzieć, zanim moja komórka padła. Jeśli chodzi o kąpiel, koty dzielą się na dwie kategorie: niektóre jej nienawidzą, inne za nią przepadają. Na szczęście Bob należy do tych drugich. Powiedziałbym nawet, że ma hyzia na punkcie wody. Ubóstwia wskakiwać na wannę, kiedy odkręcam kran. Od dawna wie, że nie lubię ukropu, więc śmiało daje susa do środka i tapla się w najlepsze. Bardzo pociesznie – i uroczo – wygląda po wyjściu z wanny, gdy kręci się po mieszkaniu, podnosząc raz jedną łapę, raz drugą, próbując strząsnąć resztki kropel. Jest też bardzo zaborczy wobec korka. Wykrada go i chowa w różnych kryjówkach. Doszło do tego, że przed którąś kąpielą musiałem na poczekaniu zrobić sobie nowy. Po wyjściu z łazienki znalazłem ten właściwy na podłodze w salonie. Odtąd stawiam na nim czasem duży dzbanek, żeby powstrzymać złodziejskie zapędy Boba.

Biorąc to wszystko pod uwagę, nie przewidywałem kłopotów ze zmywaniem tajemniczego smaru. Nie musiałem go nawet trzymać. Namydliłem mu futro łagodnym żelem pod prysznic. Następnie spłukałem pianę. Kiedy spływały po nim strugi wody, minę miał dość komiczną. To było coś pomiędzy grymasem niezadowolenia a uśmiechem. Na koniec wysuszyłem kocią sierść ręcznikiem, do czego też nie musiałem go namawiać. Tak to lubił, że z zadowolenia się rozmruczał. Zdołałem usunąć czarne paskudztwo, gdzieniegdzie zostały jednak malutkie plamki. W ciągu następnych dni Bob dobrał się do nich językiem i sam sobie poradził. Pod koniec tygodnia zajrzałem do kliniki Blue Cross, żeby weci spojrzeli na niego i sprawdzili, czy wszystko gra. Zapewnili mnie, że nie ma powodów do niepokoju. – Tak, jasne. Przy nim człowiek zawsze odchodzi od zmysłów – powiedziałem do techniczki i dopiero po wyjściu zrozumiałem, że zaczynam mówić jak ojciec. Zdarzenie w metrze przypomniało mi o czymś, o czym starałem się nie zapominać. Bob nie był do końca kotem domowym. W głębi ducha pozostał dachowcem. Nie jestem tego pewny na sto procent, intuicja podpowiada mi jednak, że w dzieciństwie musiał dawać sobie radę na ulicy. To londyńczyk z krwi i kości: nic nie uszczęśliwia go bardziej niż odkrywanie tajemnic własnego miasta. Często uśmiecham się do siebie i powtarzam: „Możesz ściągnąć kota z ulicy, ale nie zdołasz wyciągnąć ulicy z kota”.

Ma swoje ulubione mety. W Angel lubi zaglądać do Islington Memorial Green, niewielkiego parku, gdzie do woli buszuje w krzakach, węsząc za wszystkim, co zaciekawi go w drodze do kuwety pod chmurką. Gdy potrzebuje prywatności, po prostu znika w gęstwinie. Choć na ogół nie ma żadnych problemów z prywatnością. Przepada też za cmentarzem parafii St Giles–in–the– Fields za Tottenham Court Road. Gdy idziemy od przystanku autobusowego w kierunku Neal Street i Covent Garden, często zaczyna się kręcić na moim ramieniu, dając znak, że chce zrobić sobie postój. Tereny St Giles to oaza spokoju w samym środku jednej z najbardziej ruchliwych części miasta. Można tam przysiąść na ławce i po prostu oglądać świat. Z jakichś powodów Bob lubi w tej okolicy załatwiać swoją sprawę na widoku. Nic sobie nie robiąc z przechodniów, przysiada przy metalowym ogrodzeniu i folguje naturalnej potrzebie. Coś podobnego zdarzało mu się w pobliżu Neal Street, gdzie przez jakiś czas pracowaliśmy. Udawał się wtedy za biurowiec na Endell Street. Każdy, kto stał akurat w oknie jednej z sal konferencyjnych czy biur, mógł go dojrzeć w pełnej krasie. Ale Bob czuł się w tym miejscu doskonale: przy każdej okazji czmychał za budynek, w mig załatwiał sprawę i wracał. Jak wszystkie koty robił to z niezwykłą metodycznością. Najpierw wykopywał niemały dołek, przysiadał nad nim, a potem zagrzebywał dowód rzeczowy. Kopał nader zajadle, tak by nie zostawić po sobie śladu. Zawsze mnie

zadziwia, dlaczego koty tak się zachowują. Czytałem gdzieś, że ma to jakiś związek z terytorialnością. Inną miejscówką Boba są ogrody na Soho Square, gdzie też zdarzało nam się pracować. To jeden z piękniejszych niedużych parków w centrum Londynu. Nie wpuszcza się tutaj psów, więc jestem spokojniejszy, spuszczając kota ze smyczy. A on czuje się na Soho Square jak ryba w wodzie, zwłaszcza latem. Fascynują go ptaki, więc przysiada w alejce z szeroko otwartymi oczami i wlepia w nie wzrok, wydając te dziwaczne szczękające odgłosy: „Rrra, rrra, rrra”. Brzmi to rozkosznie, choć prawdopodobnie oznacza coś złowrogiego. Naukowcy są zdania, że koty w ten sposób bezwiednie powtarzają ruchy szczęką wykonywane podczas uśmiercania zdobyczy. Innymi słowy, ćwiczą rozprawianie się z ofiarą, nim nastąpi prawdziwe polowanie. Ta teoria trzyma się kupy. Bob uwielbia gonić myszy, szczury i inne stworzenia, kiedy biega bez smyczy po parku. Parę razy nawet przyniósł mi coś, co znalazł – i przypuszczalnie ukatrupił. Któregoś dnia siedziałem w parku na Soho Square, czytając jakiś komiks, gdy zjawił się przede mną z czymś obrzydliwym. Był to kawałek szczurzej głowy. – Bob, zobaczysz, że się pochorujesz – ofuknąłem go. Ale on miał swój rozum i raczej nie zamierzał tego jeść. Zaciągnął paskudztwo w jakiś kąt i zaczął się bawić, dokładnie tak samo jak baraszkował w domu z myszą gałganiarką. I choć na ogół wzbudzał powszechny za-

chwyt, tamtego dnia kilku przechodniów odwróciło się ze zgrozą. Nigdy nie należałem do ludzi, którzy widzą w swoich pociechach anioły w kociej skórze. Bynajmniej. Dobrze wiedziałem, że jak wszyscy przedstawiciele jego gatunku Bob jest drapieżnikiem, i to wysoko wykwalifikowanym. Gdybyśmy mieszkali w innej części świata, miałbym powody do niepokoju. W niektórych częściach USA, Australii, a zwłaszcza Nowej Zelandii próbowano nałożyć godzinę policyjną na koty wychodzące na dwór. Te domowe zwierzęta stanowiły duże zagrożenie dla dzikich stworzeń, szczególnie dla ptaków. W Londynie jednak Bob mógł robić to, co koty z natury robią. Pod warunkiem że nie było to dla niego zbyt ryzykowne. Poza wszystkim świetnie się bawił na dworze – a ja razem z nim. Kiedy Mikry znów zostawił pod moją opieką Księżniczkę, zabrałem zwierzaki na skwer w pobliżu mojego bloku. Nie jest to może najbardziej atrakcyjny z zielonych terenów: zadeptane boisko do kosza i trochę drzew. Ale dla nich to miejsce było w sam raz. Siedziałem z Bobem na ławce, trzymając go na długiej smyczy, gdy nagle dostrzegł szarą wiewiórkę. Suka też ją namierzyła, więc i kot, i ona ruszyli w jej stronę. Stworzonko bardzo roztropnie hycnęło na drzewo, ale ani Bob, ani Księżniczka nie zamierzali rezygnować. Patrzyłem, jak siedzą po drzewem i kombinują. Przypominali jednostkę operacyjną SWAT obstawiającą

budynek, w którym zaszył się jakiś bandzior. Księżniczka poszczekiwała od czasu do czasu groźnie i gdy tylko zwierzątko wyłaniało się zza gałęzi, zgrana dwójka zmieniała swoje pozycje. Bob obstawiał jedną drogę ucieczki, w kierunku otwartej przestrzeni i ławki, na której siedziałem, a Księżniczka drugą. Nie dawali za wygraną przez dwadzieścia minut, aż w końcu się zmęczyli. Pewnie niejeden przechodzień pomyślał, że mam nierówno pod sufitem. Siedziałem na ławce, śmiejąc się pod nosem i śledząc każdą minutę tego przedstawienia.

Rozdział 13 Wróg publiczny numer jeden Nadchodziło lato i popołudniowe słońce mocno przygrzewało. Uciekając przed żarem, ja i Bob schroniliśmy się w cieniu za stacją Angel. Właśnie wyjmowałem miskę, żeby nalać mu wody, gdy nagle dostrzegłem dwóch mężczyzn. Szli w naszą stronę. Byli ubrani w zwyczajne ciuchy – dżinsy i bluzy. Jeden dobiegał trzydziestki, drugi był może z dziesięć lat starszy. Jak gdyby się umówili, jednocześnie wyjęli z kieszeni legitymacje policyjne. Byli z CSU, czyli Community Safe Unit. Pilnowali porządku i bezpieczeństwa na terenie Islington. – Dzień dobry. Możemy wiedzieć, jak się pan nazywa? – zapytał ten starszy. – James Bowen. Ale o co chodzi? – Cóż, panie Bowen, obawiam się, że ktoś pana oskarżył o napaść. To poważna sprawa, więc musimy prosić, aby udał się pan z nami na komisariat i odpowiedział na kilka pytań – oznajmił młodszy. Policjanci w cywilu nie byli tu niczym niezwykłym, miałem już z nimi do czynienia. Ci na szczęście, w przeciwieństwie do niektórych swoich kolegów wrogo nastawionych do sprzedawców „The Big Issue”, zachowywali się nienagannie. Nie poganiali mnie, gdy pakowałem swój kram

i rzeczy Boba. Powiedzieli, że idziemy na Tolpuddle Street. – To niedaleko, parę minut drogi – oświadczył młodszy. Zdziwił mnie mój własny spokój. Kiedyś zacząłbym panikować, protestować, może nawet gwałtownie. Teraz byłem bardziej opanowany. Zresztą niczego złego nie zrobiłem. Na nikogo przecież nie napadłem. Policjanci też byli wyluzowani. Szli przede mną spokojnie, jakby nic się nie stało. Od czasu do czasu któryś zrównywał się krokiem ze mną i z Bobem. W pewnej chwili ten młodszy zapytał, czy rozumiem sytuację i czy znam swoje prawa. – Jasne – odparłem. Wiedziałem, że o nic mnie formalnie nie oskarżono i że tylko pomagam w ustaleniu faktów. Nie było sensu szukać adwokata, przynajmniej jeszcze nie teraz. W mojej głowie kotłowało się jednak od domysłów. Starałem się dociec, kto mógł mi zaszkodzić. Miałem pewne podejrzenia. Najprostsze wyjaśnienie było takie, że ktoś chciał spieprzyć mi dzień. To niestety zdarzało się dość często – i gazeciarzom, i ulicznym grajkom. Jakiś frustrat albo zwyczajny drań oskarżał któregoś z nas, a policja miała obowiązek to sprawdzić. Niektórzy robili takie numery, żeby wykurzyć konkurencję z dobrej miejscówki. Wielu typów zazdrościło mi dobrej sprzedaży przy stacji Angel. Obrzydliwe, ale cóż, takie jest życie.

Gorsza wersja wydarzeń była taka, że ktoś chciał nie dopuścić do wydania książki. Wiedział o niej każdy, kto pracował dla „The Big Issue”. Pisała o mnie prasa i wielu gazeciarzy robiło uwagi. Miłe albo niemiłe. Jeden ze sprzedawców, o czym dowiedziałem się od znajomego koordynatora, rozpowiadał, że powinienem stracić pracę. Nie było to nic nowego, już wcześniej inny gazeciarz w centrum Londynu powiedział mi to prosto w oczy. Nazwał mnie też „pieprzonym hipisowskim pozerem”, co wydało mi się dosyć urocze. W swojej naiwności sądziłem, że robię coś dobrego dla tygodnika. Lecz przeciwnie, wyglądało na to, że stałem się wrogiem publicznym numer jeden. Kiedy doszliśmy do komisariatu, obaj policjanci byli już zakumplowani z Bobem. Tak ich zbajerował, że właśnie nim najpierw się zajęli. – Znajdźmy mu jakieś miejsce, zanim zacznie pan składać zeznania – powiedział ten starszy. Zaraz potem pojawiła się jasnowłosa policjantka w mundurze, gdzieś pod trzydziestkę. Od razu przylgnęła jak rzep do Boba, który rozglądając się, nadal siedział na moim ramieniu. – A więc to właśnie jest Bob? – zapytała, wyciągając rękę, żeby go pogłaskać. Chyba od razu ją polubił, bo już po chwili ocierał się głową o jej dłoń, mrucząc. – Jak pan myśli? Miałby coś przeciwko temu, żebym wzięła go na ręce? – Jasne, że by nie miał, ale musi sam do pani podejść –

odpowiedziałem, czując, że i tak się już dogadali. I jak podejrzewałem, pozwolił jej na wszystko. – Co byś powiedział, gdybyśmy poszli ci poszukać czegoś do jedzenia albo do picia? – zaszczebiotała. Patrzyłem, jak ruszają w kierunku biura, gdzie widać było stanowiska pracy, fotokopiarki i faksy. Boba wyraźnie zafascynowały czerwone światełka i furczące maszyny. To miejsce mu przypasowało. Zostawiłem go więc i poszedłem z policjantami. – Proszę się nie martwić, z Gillian jest bezpieczny – zapewnił mnie młodszy, kiedy zmierzaliśmy w stronę aresztu śledczego. Wiedziałem, że mówi prawdę. Kiedy wszedłem do pokoju przesłuchań, poczułem się nagle trochę nieswojo. Wytłumaczyli mi, że przesłuchanie dotyczy tak zwanych przestępstw ściganych z urzędu. Czyli na przykład kradzieży albo napaści dokonanych przez narkomanów czy dilerów. Wiedziałem, że raczej nie ominie mnie test na obecność narkotyków we krwi ani zdjęcie odcisków palców. Jak bardzo człowiek się zmienia. Przed rokiem spociłbym się jak mysz, teraz jednak siedziałem spokojnie i bez słowa sprzeciwu poddawałem się testowi wykrywającemu w próbce śliny heroinę lub kokainę. Wiedziałem, że jestem czysty. Powiedziałem im o tym, ale usłyszałem, że nie mają wyboru. – Procedury, rozumie pan – wyjaśnił któryś. Gdy skończyli, posadzili mnie przy biurku i zaczęli zadawać pytania.

Spytali najpierw, czy dzień wcześniej byłem w Islington. Adres, który podali, nic mi nie mówił, wymienili więc nazwisko jakiejś kobiety. Kiedy byłem na samym dnie, czasem trafiałem do aresztu za kradzież w sklepie. Nauczyłem się wtedy odpowiadać: „Nie mam w tej sprawie nic do powiedzenia”. Wiedziałem jednak, że dla policjantów to strasznie wkurzające, postanowiłem więc współpracować. – Chciałbym wam pomóc, ale naprawdę nie wiem, o czym mówicie – odparłem. Nie wściekali się i nie naciskali. Nie bawili się ze mną w dobrego i złego policjanta. Kiwali głowami, gdy odpowiadałem, coś tam zapisywali, i to wszystko. Po dziesięciu minutach było po sprawie. – W porządku, panie Bowen. Jeszcze coś sprawdzimy i będzie pan wolny – oświadczył ten młodszy. Na dworze było jasne, słoneczne popołudnie. Chciałem zobaczyć się z Bobem i jak najszybciej wrócić do pracy. Ale nim się spostrzegłem, zaczął zapadać zmrok. Poczułem okropne przygnębienie, a poza tym niepokoiłem się o kota. Gdy po jakimś czasie inny funkcjonariusz zaproponował mi herbatę, zapytałem o niego. – Wszystko w porządku. Jest z Gillian na dole – powiedział. – Wyskoczyła kupić mu coś do jedzenia, a on je, aż mu się uszy trzęsą. W końcu do pokoju przesłuchań weszli znani mi już dwaj policjanci. – Zdaje się, że niepotrzebnie zmarnowaliśmy pański

czas – stwierdził jeden z nich. – Osoba, która telefonicznie zawiadomiła nas o przestępstwie, odmówiła stawienia się w komisariacie i złożenia formalnych zeznań. W tej sytuacji nie będzie żadnego oskarżenia. Poczułem ulgę. Byłem też, rzecz jasna, wściekły, postanowiłem jednak powściągnąć irytację. Nie było sensu składać zażalenia lub grozić im krokami prawnymi, zwłaszcza że gliniarze zachowali się wobec mnie całkiem w porządku. Chciałem tylko jak najprędzej się stamtąd wyrwać i wrócić do pracy. Ale moim największym zmartwieniem był Bob. Co z nim robili przez ten cały czas? Musiałem jeszcze podpisać jakiś papier na recepcji, a tam czekała już Gillian. Mój kot wyglądał na superzadowolonego, podobnie jak wtedy, kiedy się rozstawaliśmy. Gdy mnie zauważył, poruszył jednak ogonem i zastrzygł uszami. Potem skoczył prosto w moje objęcia. – Kurczę, ktoś się chyba stęsknił – oznajmiła Gillian. – Dobrze się sprawował? – Gwiazdorzył. Prawda, Bob? Zobaczyłem, że zrobiła mu legowisko w swoim pokoju. Kupiła też kocie mleko, saszetkę mokrej karmy i wielką paczkę jego ulubionych chrupek. „Nic dziwnego, że się nie skarżył” – pomyślałem. Trochę pogadaliśmy, po czym zwrócono mi plecak i kamizelkę, które musiałem oddać na czas przesłuchania. Gillian powiedziała, że w innych okolicznościach umieściliby Boba razem z bezpańskimi psami, które miały trafić

do schroniska. – Gdyby zostałby pan tu na noc, pewnie trzeba by to rozważyć – przyznała. – Na szczęście już po wszystkim. Wkrótce zostałem oficjalnie zwolniony. Dwaj policjanci znów zaczęli mnie przepraszać. – Nie ma sprawy, ktoś tylko chciał mi dokuczyć – powiedziałem, ściskając im dłonie. Słońce już zachodziło. Przez cały ten czas prześladowała mnie myśl, że ktoś zajął moją miejscówkę, więc natychmiast ruszyłem w stronę Angel. Ulżyło mi, gdy stwierdziłem, że wszystko jest po staremu. – W porządku, James? – zapytał któryś z kwiaciarzy. – Tak, to tylko żart jakiegoś dowcipnisia. Ktoś oskarżył mnie o napaść. – Poważnie? Co tym ludziom odbija? – Facet pokręcił głową z niesmakiem. Dobre pytanie. I jedno z tych, na które niestety nie znałem odpowiedzi. Jakieś dziesięć dni później, w godzinie szczytu, do mnie i do Boba podeszła ładna kobieta o jasnych włosach. Chyba ją rozpoznał, bo wyciągnął szyję w jej stronę, gdy kucnęła obok na chodniku. – Nie pamięta mnie pan? – spytała, głaszcząc kota. Tyle osób mijało nas każdego wieczoru. Nie sposób było zarejestrować każdej. Widziała, że intensywnie myślę. – Komisariat na Tolpuddle Street. To ja pilnowałam Boba. Pamięta pan? – pomogła mi, uśmiechając się.

– Tak, jasne. Przepraszam – rzuciłem, naprawdę zawstydzony. – Gillian. – Wygląda na to, że świetnie sobie radzicie. Wielu policjantów zatrzymywało się, żeby z nami pogadać. Dziewczyna nie była chyba jednak na służbie, bo nie miała na sobie munduru. – Skończyłam zmianę, wracam do domu – odparła, gdy o to zapytałem. – Na komisariacie nie było okazji, żeby pogadać, a jednej rzeczy jestem ciekawa. Jak na siebie wpadliście? Z rozbawieniem słuchała opowieści o początkach naszej znajomości. – A więc znalazł pan swoją bratnią duszę. Widząc, że jestem zajęty, szybko się pożegnała. – Wpadnę jeszcze któregoś dnia, dobrze? – zaproponowała, odchodząc. – Pewnie – odparłem. I dotrzymała słowa, bo od tamtego czasu często zatrzymywała się przy nas, żeby zapytać, jak leci. Nierzadko miała z sobą jakiś prezent dla Boba. A kocisko czuło do niej miętę. Dla mnie też była bardzo miła. Kiedyś przyniosła mi kawę, kanapkę i ciastko z modnego baru nieopodal. Podczas rozmowy nie wracaliśmy do zdarzenia na komisariacie. Trochę byłem ciekaw, kto mnie oskarżył, wiedziałem jednak, że nie wolno jej zdradzać szczegółów. Opowiedziałem Gillian o przygodzie z książką i o tym, jak bardzo ta sprawa działa niektórym na nerwy.

– Niech pan się nie przejmuje. Ludzie zawsze zazdroszczą, gdy komuś się powiedzie. Moim zdaniem to coś niesamowitego. Przyjaciele i rodzina muszą być z pana bardzo dumni. – Tak, chyba tak. – Uśmiechnąłem się trochę zażenowany, zapalając papierosa. Bo prawda była taka, że przyjaciół miałem jak na lekarstwo. Poza Belle, no i Bobem, do nikogo nie mógłbym się zwrócić – zarówno w złych, jak i w dobrych czasach. Po części sam na to zapracowałem. Byłem taki jak otoczenie, w którym spędziłem ostatnich dziesięć lat. Jadąc na narkotykach, odsuwałem się od świata. W tamtym okresie trzymałem sztamę tylko z dilerami. Ale nawet teraz, kiedy byłem już czysty, nadal nie potrafiłem się zaprzyjaźniać. Z paru powodów. Po pierwsze, chodziło o brak kasy. Żeby mieć przyjaciół, trzeba wychodzić i obracać się między ludźmi, a to kosztuje. Po drugie, jakoś nie umiałem nikomu zaufać. W najgorszym okresie uzależnienia mieszkałem w schroniskach, gdzie w każdej chwili można było zostać okradzionym. Nawet we śnie. Zrobiłem się więc bardzo podejrzliwy. To smutne, ale choć tamte czasy minęły, ja dalej byłem nieufny... i nie bez przyczyny, jak pokazały ostatnie wydarzenia. Znalazł się drań, który oskarżył mnie o napaść. Pewnie był to ktoś znajomy. Może nawet ktoś, kogo uważałem za „przyjaciela”. Kiedy patrzyłem, jak Bob odnosi się do Gillian, część mnie pragnęła życia, które byłoby tak proste. Spotkał ją

w dziwnych okolicznościach, jednak od razu wyczuł, że można jej wierzyć. Uznał, że dziewczyna jest w porządku i warto się z nią zaprzyjaźnić. Wiedziałem, że to niełatwe, ale chciałem dać z siebie więcej. Tak jak mój kot wreszcie w coś uwierzyć. Ale wcześniej musiałem zmienić własne życie. Musiałem rzucić ulicę.

Rozdział 14 Duma i uprzedzenie Była pierwsza sobota lipca i ulice w centrum wypełniły się ludźmi. Jak co roku londyńczycy świętowali podczas Gay Pride. West End kipiał kolorami, głównie odcieniami różu. Piękna pogoda ściągnęła więcej imprezowiczów niż zazwyczaj. Media donosiły, że aż milion mieszkańców wyległ na ulice, by oglądać wielki pochód, w tym drag queens i tancerzy. Barwny wąż artystów w niesamowitych kostiumach miał pociągnąć od Oxford Circus przez Regent Street do Trafalgar Square. Postanowiłem upiec dwie pieczenie na jednym ogniu: obejrzeć niezwykłą scenografię i przebrania, a także popracować trochę na Oxford Street, w pobliżu stacji metra. Zapowiadał się dzień wielkich zysków dla wszystkich sprzedawców „The Big Issue”, więc jako „przyjezdny” z Islington musiałem ściśle przestrzegać reguł. Niektóre miejscówki, jak tę przy Angel, mógł obsługiwać tylko jeden gazeciarz, ale inne, na przykład ta przy Oxford Street, były dostępne dla dowolnego sprzedawcy, jeśli nie zostały wcześniej zajęte. Musiałem tylko wystrzegać się dryfu, czyli niedozwolonej sprzedaży obnośnej. W przeszłości miałem z tym problemy i nie chciałem narazić się ponownie. W ciągu jakichś dziesięciu lat, jakie przepracowałem na ulicy, Gay Pride przeszła ogromną zmianę. Z małej

manifestacji o charakterze politycznym przeobraziła się w jedną z największych imprez w Londynie. Nie dorównywała jedynie festiwalowi Notting Hill Carnival. Tego roku tłum zapchał niemal wszystkie ulice wokół centrum, ale nikt nie narzekał i wszyscy wspaniale się bawili, nie wyłączając mnie i Boba. Mój kot przywykł do poruszania się w tłumie. W przeszłości odczuwał lęk przed ludźmi w przebraniach. Kiedyś, dawno temu, uciekł mi na Piccadilly Circus, gdy przy wejściu do muzeum osobliwości Ripley’s Believe It or Not ujrzał faceta w wielkim nadmuchiwanym skafandrze. Lata spacerów po Londynie, zwłaszcza w Covent Garden, bardzo go jednak zahartowały. Widział już wszystko: od dziwacznych, pomalowanych na srebrno ludzi–pomników po francuskich połykaczy ognia i ogromne smoki w chiński Nowy Rok. Tego dnia również nie brakowało ekstrawaganckich ciuszków oraz ludzi dmących w rogi i piszczałki, lecz przyjmował to wszystko ze stoickim spokojem. Cały czas siedział na moim ramieniu, chłonąc atmosferę i delektując się zainteresowaniem, jakie wzbudzał. Niejeden znał go z imienia, ten i ów przystawał więc i pytał, czy może zrobić sobie z nami zdjęcie. Byli nawet tacy, którzy chcieli przeczytać naszą książkę. – Najpierw musimy ją napisać – odpowiadałem, sam nie wiedząc, czy mówię żartem, czy serio. Było późne popołudnie, kiedy główna część programu dobiegła końca. Ruszyliśmy z Bobem w kierunku Soho Square, gdzie odbywał się koncert i kilka innych pokazów,

po czym skręciliśmy w Old Compton Street, ulicę najbardziej znanych barów dla gejów. Na chodnikach roiło się od ludzi. Brali wcześniej udział w paradzie, a teraz mieli ochotę się napić. W połowie ulicy postanowiłem zapalić. Nie miałem przy sobie zapalniczki, przystanąłem więc przy stoliku przed jednym z pubów i poprosiłem o ogień. Jakiś gej, który nie miał na sobie nic poza różowymi slipkami, przypiętymi do ramion anielskimi skrzydłami i aureolą, wyciągnął skądś zapalniczkę. Zatkało mnie. Nie chciałem myśleć o tym, gdzie ją trzymał. – Niech ci pójdzie na zdrowie, stary. Fajny kot, tak swoją drogą – powiedział, przypalając mi papierosa. Rozmawiając z gościem, nagle poczułem czyjąś rękę na ramieniu. Odwróciłem się i zobaczyłem Holly, kontrolerkę z „The Big Issue”. Była w szortach i T–shircie, uznałem więc, że ma wolne. Niestety bardzo się pomyliłem. – James. Dryfujesz – powiedziała surowo. – Ależ skąd, Holly. Przystanąłem tu tylko, żeby poprosić tego chłopaka o ogień. Zapytaj go, jeśli chcesz. – Dryfowałeś, James. Widziałam – powtórzyła zawzięcie. – Będę musiała to zgłosić. Zamurowało mnie. – Co? Och, daj spokój, Holly. Masz zamiar zgłosić, że przypalałem papierosa? – zaprotestowałem, chwytając plecak, w którym było zaledwie parę niesprzedanych egzemplarzy. – Skończyłem na dzisiaj. Nawet nie miałem w ręce żadnej gazety.

– Akurat. – Uśmiechnęła się złośliwie, po czym zniknęła w tłumie. Nie miałem pojęcia, czy brać na serio jej groźby. Każdy z kontrolerów działał inaczej. Niektórzy doprowadzali rzecz do końca, inni tylko upominali. Uznałem, że nie jest tak wredna, by zepsuć mi dzień, i postanowiłem dalej dobrze się bawić. W niedzielę wziąłem sobie wolne i pojawiłem się w pracy dopiero w poniedziałek o zwykłej porze. Incydent z Holly kompletnie wyleciał mi z pamięci. A w środę zaczęły się kłopoty. Przyjechałem do Islington przed południem i poszedłem spotkać się z Ritą, koordynatorką z Islington Green, żeby kupić towar. – Przykro mi, James. Nic ci nie sprzedam. Zostałeś zawieszony do odwołania – oznajmiła. – Co?! – Zdaje się, że ktoś widział, jak dryfowałeś na West Endzie. Znasz zasady. Będziesz musiał się przejechać do centrali przy Vauxhall. – Niech szlag trafi Holly – mruknąłem pod nosem. Nie posiadałem się z wściekłości. Przede wszystkim dlatego, że zarzut dryfowania był kompletnie absurdalny. Już wcześniej miewałem z nim problemy, bo wielu ludzi zagadywało nas, kiedy szedłem z Bobem przez Londyn. Wiedziałem, że sprzedaż obnośna jest zabroniona. Mogłem pracować tylko w określonych miejscach. Gdy tłumaczyłem to niedoszłym klientom, często, nie rozu-

miejąc, obrażali się i odchodzili. Nie brałem od nich nawet pensa. Wystarczyło jednak, że zobaczył nas któryś z kolporterów albo kontrolerów i od razu robiła się afera. Wnerwiało mnie, że znów mam dymać do Vauxhall, musiałem jednak bronić swojej miejscówki przy Angel. Książka wciąż była wielką niewiadomą, nie mogłem więc porzucić pracy, dzięki której zarabiałem na życie. W biurze „The Big Issue” kazali mi czekać pół godziny. Kiedy jeden z szefów wezwał mnie do siebie, usłyszałem, że na cotygodniowym zebraniu kontrolerów, na którym omawia się wykroczenia sprzedawców i tak dalej, padło moje nazwisko. – Obawiam się, że grozi panu miesięczne zawieszenie. Jedna z naszych pracownic widziała, jak sprzedawał pan gazetę w ogródku przed barem – obwieścił. Próbowałem się bronić, ale strzępiłem tylko język. W ich oczach zawsze jesteś winny, możesz najwyżej się odwoływać. Przechodziłem już przez to, gdy pracowałem w Covent Garden. Ktoś niesłusznie oskarżył mnie o dryfowanie i uwierzyli jemu, nie mnie. Moje słowo niewiele znaczyło, skoro znów przegrałem. Wiedziałem, że odwoływanie się od decyzji nie ma sensu. Wziąłem to na klatę i zgodziłem się na zawieszenie. Podpisałem papiery, oddałem kamizelkę i legitymację i pojechałem do domu. Byłem zły, lecz pogodzony z faktami. Takie jest życie i nic nie poradzisz. – Jak to było w tym porzekadle? Żaden dobry uczynek nie ujdzie ci na sucho – powiedziałem do Boba, zajmując

miejsce w metrze. Postanowiłem wykorzystać zawieszenie na pracę nad książką. W przerwach mogłem pograć trochę na ulicach, a po miesiącu wrócić do sprzedawania gazet przy Angel. Tak to sobie wyobrażałem. A jednak nieco się przeliczyłem. Pod koniec miesiąca wróciłem do biura „The Big Issue”. Nie byłem pewien, czy jeszcze tego samego dnia zwrócą mi kamizelkę i legitymację, zabrałem więc gitarę, na wypadek gdyby trzeba było jechać do Covent Garden. Niepotrzebnie się martwiłem. Powiedzieli, że „odsiedziałem” wyrok i oddali mi moje rzeczy, kupiłem zatem towar i ruszyłem do Angel. – Wracamy do gry, Bob – oznajmiłem, gdy autobus wiózł nas na drugi brzeg Tamizy. Dotarłszy do Angel, stwierdziłem, że nikt nie zajął mojego miejsca. Cały czas było przypisane do mnie i teoretycznie nikt nie miał prawa tu sprzedawać, choć nie zdziwiłbym się, gdyby co poniektórzy próbowali. Zrzuciłem plecak i wziąłem się do pracy. Gdy minęło jakieś pół godziny, zjawił się inny sprzedawca. Był to facet, którego od czasu do czasu tu widywałem. Pracował dla „The Big Issue” od niedawna. Towarzyszył mu zaniedbany i groźny stary pies. – Co tu robisz? To moja meta – powiedział. – Nieprawda, moja – odparłem speszony. – Pracuję przy Angel od ponad roku. – Może rok temu była twoja, ale teraz jest moja. Mam

na to papier z centrali. – Co? O czym ty mówisz, stary? Ja i Bob jesteśmy tu od zawsze. Pisali nawet o tym w gazetach – odparłem, starając się przemówić mu do rozsądku. Wzruszył tylko ramionami i wydął policzki. – No i co z tego? – mruknął. – Idź pogadać z Ritą. Niech ona ci powie. – Żebyś wiedział, że to zrobię, koleś – odparłem i od razu ruszyłem przez High Street do punktu koordynacji przy Islington Green. Natychmiast zrozumiałem, że coś jest nie tak, bo na mój widok Rita skrzywiła się niechętnie. – A, to ty, James. Cześć – rzuciła, uciekając spojrzeniem. – Posłuchaj. To nie była moja decyzja. Mówiłam mu, że to twoje miejsce i że zostałeś zawieszony tylko na miesiąc. Przez dwa tygodnie trzymał się z daleka, ale potem pojechał do Vauxhall i załatwił sprawę za moimi plecami. Powiedzieli, że może zająć twoją miejscówkę. Nie mogłam nic zrobić. Zatkało mnie. Na moment zaniemówiłem. Nie chcę się chwalić, ale zmieniłem to miejsce w prawdziwą maszynkę do robienia pieniędzy. Wszyscy na tym korzystali: i ja, i „The Big Issue”. Przedtem nikt nie chciał tu pracować. Każdy twierdził, że przechodnie w tej okolicy rzadko zwalniają, nie mają czasu dla gazeciarza. Głównie za sprawą Boba udało mi się to zmienić. Nawet ludzie z kontroli byli pod wrażeniem tego, jak wiele osób się przy nas zatrzymuje. I rosnącej sprzedaży.

– Nie mogę uwierzyć, że mi to zrobili – żaliłem się Ricie, próbując zrozumieć przyczyny takiego potraktowania. – Pewnie chodziło o książkę. Widać uznali, że nie będę już potrzebował tej pracy – myślałem na głos. – Jeśli tak, bardzo się mylą. To tylko jeden strzał, nie mogę stracić roboty. Ale Rita nie miała mi nic więcej do powiedzenia. Potrząsała tylko głową, wtrącając od czasu do czasu: „Naprawdę nie wiem” i: „Współczuję”. W końcu odszedłem rozwścieczony z Bobem nadal na ramieniu. Kiedy wspominam ten dzień, nie napawa mnie dumą to, co potem zrobiłem. Czułem się jednak oszukany i postanowiłem wziąć sprawy w swoje ręce. Wróciłem na stację metra i znowu stanąłem twarzą w twarz z intruzem. – Słuchaj, stary. Dam ci dwadzieścia funtów za tę miejscówkę. Co ty na to? Zastanawiał się przez chwilę, po czym chwycił banknot, podniósł z chodnika stertę gazet i odszedł, zabierając psa. Nie minęło jednak nawet dziesięć minut, gdy zjawił się z powrotem. Tym razem w towarzystwie Holly. – James, to już nie jest twój punkt – oznajmiła. – Owszem, jest. Przed chwilą odkupiłem go od tego faceta za dwadzieścia funtów. – To nie działa w ten sposób, James, o czym doskonale wiesz. W głowie mi wirowało. Nie mogłem pojąć, dlaczego

tak się na mnie uwzięli. Czy naprawdę robiłem coś strasznego? Czy wśród sprzedawców „The Big Issue” byłem aż tak nielubiany? Najwyraźniej. Wszyscy mieli do mnie pretensje. – Wobec tego czy mogę dostać z powrotem moje dwadzieścia funtów? – zapytałem faceta. – Nie. Nic jeszcze nie zarobiłem – odparł. Widziałem, że nie kupił nowych gazet, musiał więc nadal mieć tych dwadzieścia funtów. Pogodziłem się jednak ze stratą, odszedłem jakieś sześć metrów od mojej miejscówki, wyjąłem gitarę i zacząłem grać. – Co ty wyprawiasz, James? – zapytała Holly. Udałem, że nie słyszę, i grałem dalej. Zniknęła gdzieś, lecz szybko wróciła, tym razem w eskorcie policjanta i innego kontrolera z „The Big Issue”, Johna. – Przykro mi, ale muszę poprosić, by opuścił pan to miejsce. W przeciwnym razie zostanie pan ukarany upomnieniem – oznajmił posterunkowy. – Oddaj mi też kamizelkę i legitymację, James – dorzuciła Holly. – Za to, co zrobiłeś, wlepią ci następne zawieszenie. Odebrałem swoje rzeczy dwie godziny wcześniej, a teraz znowu mi je zabierali. Zrobiłem jednak, jak kazała. Wiedziałem, że tym razem potraktują mnie mniej łagodnie i że pewnie mi wlepią pół roku zawieszenia. Wtedy uznałem, że co za dużo, to niezdrowo. Byłem gotów zakończyć współpracę z „The Big Issue”. Nie czułem się już

tam dobrze. Praca gazeciarza odmieniła moje życie. Nie mogłem jednak przełknąć niesprawiedliwości. Nie byłem aniołem. Ale tak między nami: żaden ze sprzedawców „The Big Issue” nim nie był. Wszyscy mieliśmy swoje grzeszki. W innym razie nie pracowalibyśmy na ulicy, prawda? Przyznaję: zareagowałem zbyt impulsywnie, gdy odbierano mi moje miejsce. Zrobiłem to jednak dlatego, że poczułem się zdradzony, zwłaszcza że w powszechnej opinii ja i Bob byliśmy nieoficjalnymi ambasadorami gazety. Po udziale w pierwszym Wielkim Nocnym Wyjściu staliśmy się jego rzecznikami i propagatorami następnego. Pisano o nas w „Islington Tribune” i „Camden Journal”. Nawet „The Independent” dał wzmiankę. Za każdym razem wspominano, że sprzedaję „The Big Issue”. Zapewnialiśmy dobrą prasę idei dobroczynności: oni pomogli nam, żebyśmy my mogli pomóc samym sobie. Tak przynajmniej myślałem. Zacząłem się zastanawiać, dlaczego moi szefowie widzieli to inaczej. Czy doszli do wniosku, że sodówka uderzyła mi do głowy? Wykopałem skądś swój kontrakt, żeby sprawdzić, czy pisząc książkę, nie złamałem przypadkiem jakiejś zasady. Może to dziwne, ale nic takiego w nim nie znalazłem. Sprzedawcy „The Big Issue” na ogół nie zawierają umów z wielkimi wydawnictwami na autobiografię. Trudno się było w tym połapać. Nie bardzo wiedziałem, co myśleć. Sława, jaką Bob i ja zdobyliśmy, zwróciła się chyba w końcu przeciwko nam. Gubiłem się

w domysłach. Wiedziałem jednak, co muszę zrobić. Nie pojechałem do Vauxhall, żeby podpisać sześciomiesięczne zawieszenie. To był już koniec mojej współpracy z magazynem. Miałem dość wbijania mi noża w plecy. Cała ta polityka wydobywała wszystko, co najgorsze z ludzi wokół, a najsmutniejsze było to, że również ze mnie. Postanowiłem skoncentrować się teraz na Bobie i na książce. I na rzeczach, które wydobywały ze mnie wszystko, co najlepsze.

Rozdział 15 Ten, który mnie ocalił Zdarzenie przy stacji Angel sprawiło, że poczułem się zdołowany i zagubiony. Ale to nie trwało długo. W głębi serca wiedziałem, że postąpiłem słusznie, choć zdarzały się też chwile zwątpienia. Dręczyła mnie myśl, że zrobiłem sobie wroga z „The Big Issue” i że w przyszłości mogę za to zapłacić. Potrzebowałem tygodnia z okładem, żeby wziąć się w garść. W końcu udzieliłem sobie reprymendy: wystarczy tego roztrząsania przeszłości. Trzeba było iść naprzód, skupić się na tym, co pozytywne, zwłaszcza na książce. Ludzie z wydawnictwa wyglądali na zadowolonych. Czasem się zastanawiałem, czy oni w ogóle przeczytali moją historię i czy w ostatniej chwili nie stchórzą. Nie należała do najbardziej romantycznych ani uroczych. Życie na ulicy, które w niej opisałem, było ponure i momentami dość nieciekawe. Przez tydzień albo dwa po tym, jak ja i Garry oddaliśmy maszynopis, w każdej chwili spodziewałem się, że zadzwoni telefon i głos po drugiej stronie powie: „Przykro nam, popełniliśmy okropny błąd.” Ale nic takiego nie nastąpiło. Przeciwnie. Poinformowano mnie, że książka została przyjęta i ukaże się wiosną, w marcu. Miałem przed sobą cel, tymczasem jednak musiałem zarobić na chleb, wróciłem więc do muzykowania na chodnikach – i do Covent Garden.

Targały mną sprzeczne uczucia. Najgorsze było to, że po dwóch latach sprzedawania „The Big Issue” znowu zrobiłem krok w tył. Praca ulicznego grajka jest pod pewnymi względami tylko trochę lepsza niż żebranina. Myślałem, że mam to już za sobą. Inny problem polegał na tym, że popsuł mi się głos. Wykrzykiwanie całymi dniami: „Big Issue!”, „Big Issue!” było większym wyzwaniem dla mojej krtani niż zanucenie raz na jakiś czas piosenki. Gdy więc po długiej przerwie znów chwyciłem gitarę i zaśpiewałem, od razu poczułem, że nie trzymam poziomu. Wyszedłem z wprawy. A żeby grać przez okrągły dzień, trzeba trochę przywyknąć. Musiałem poczekać, aż na palcach znów pojawią się zgrubienia. Były zatem minusy, ale nie brakowało plusów. I na nich starałem się skupić. Przede wszystkim zrobiłem wielki krok na drodze do niezależności. Praca dla ludzi z „The Big Issue” dała mi energię do życia, bez dwóch zdań. Ich myślą przewodnią było zawsze: „Wierzymy w pomoc, a nie jałmużnę”. W moim przypadku to wypaliło. Ustatkowałem się i pozbierałem do kupy. Gdyby nie ta robota, nikt pewnie nie zaproponowałby mi napisania książki. Lecz cóż. Przestrzeganie reguł zawsze przychodziło mi z trudem. Część moich kłopotów brała się z braku szczęścia, część z konfliktu charakterów, a resztę – przyznaję się bez bicia – zawdzięczałem samemu sobie. Nigdy nie byłem dobry w kontaktach z przełożonymi.

Teraz, gdy znów sam sobie szefowałem, miałem poczucie, że odzyskałem wolność. A poza tym ja i Bob byliśmy teraz bardziej znani. Za sprawą prasy i internetu zaczęto nas traktować jak pomniejsze lokalne sławy. Od pierwszego dnia powrotu do muzykowania stało się jasne, że mamy dużo większą publiczność niż kiedyś. Zdarzało się, że turyści i ludzie na zakupach otaczali nas kołem, trzaskając zdjęcia i przyklękając na chodniku, żeby pogłaskać Boba. Byłem zszokowany tym, jak wielu przechodniów mówiących nieznanymi mi obcymi językami uśmiecha się i pokazuje palcem, mówiąc: „Aaaach, Bob”. Mój kot rozkoszował się sytuacją. Jedną z najczęściej zamawianych przez ludzi piosenką był kawałek Oasis Wonderwall. Łatwo się to grało. Zaciskałem tylko kapodaster na drugim progu gitary i zaczynałem brzdąkać. Wykonywałem ten utwór setki razy, teraz jednak każdy znajomy akord, każde słowo jeszcze bardziej chwytały mnie za serce. A zwłaszcza refren. „Może to ty mnie ocalisz”. W pewnej chwili spojrzałem w dół na Boba i pomyślałem, że ta piosenka wydaje się napisana specjalnie dla niego. Nie było tylko żadnego „może”. On już dawno mnie ocalił. W Covent Garden człowiek nigdy się nie nudził. Szybko sobie przypomniałem, że to miejsce ma swój rytm i własne życie. Najtłoczniej było w porze wieczornego szczytu, gdzieś koło siódmej, gdy tabuny ludzi gnały z pracy do domu, a jeszcze liczniejsze biegły do barów,

restauracji, teatrów i opery. Patrząc na to wszystko z naszego stanowiska na Neal Street, z łatwością zgadywałem, kto dokąd zmierza. Dzieciaki zawsze gnały na imprezę w którymś z nocnych klubów. Wszędzie minispódniczki i niebotyczne obcasy, skórzane kurtki i włosy na żel. Najlepiej ubrani byli zwykle melomani: mężczyźni w smokingach, kobiety w wieczornych toaletach tonące w blasku biżuterii. Echo niosło stukot butów na chodnikach, kiedy szli w stronę Piazzy i Opery Królewskiej. To była prawdziwa galeria niezwykłych postaci. Gdy już na dobre wprowadziliśmy się na stare śmieci, coraz więcej ludzi przychodziło nas obejrzeć. Któregoś popołudnia, w pierwszych tygodniach lata, zobaczyłem na chodniku nieopodal jakąś nieznaną mi twarz. Wielu gości rozkładało się ze swoim kramem w tej okolicy, próbując zarobić parę groszy. Nie przeszkadzało mi to, jeśli tylko nie wchodzili nam w paradę. Jedynymi, którzy mnie wkurzali, byli złodobroczyńcy, czyli wolontariusze z najróżniejszych organizacji najeżdżający nasz teren i dręczący przechodniów. Nie zamierzam wciskać wam kitu. Wszyscy musieliśmy zarabiać na życie i ja też bywałem nachalny, gdy zachwalałem ludziom „The Big Issue”. Ale złodobroczyńcy przeginali. Żadnych dobrych manier. Byli natrętni i dokuczliwi. Ten jednak na pewno nie należał do żadnej organiza-

cji. Ciemnoskóry gość, w dość dobrze skrojonym garniturze. Przyniósł dziwnie wyglądający kosz, który ustawił na chodniku. Domyślałem się, że jest ulicznym artystą, choć nie bardzo wiedziałem, czego oczekiwać. Zaciekawił mnie, więc obserwowałem go, mając nadzieję, że przegoni nudę szarego dnia. I nie zawiodłem się. Zapuścił dłoń do kosza, po czym wyjął ze środka żółtawego węża, którego owinął sobie wokół szyi. Nie znałem się na wężach, ale ten wyglądał jak pyton albinos. Był dosyć gruby i długi mniej więcej na metr. Facet zaczął zabawiać przechodniów, zachęcając ich do rzucania datków. – Patrz, Bob, trafił nam się zaklinacz węży – powiedziałem z uśmiechem, patrząc, jak wspaniałe zwierzę okręca się wokół ciała ciemnoskórego gościa. Bob próbował rozeznać się w sytuacji, widać było jednak, że nie bardzo rozumie, o co chodzi. Byliśmy oddaleni o prawie dziesięć metrów, nie mógł więc dokładnie przyjrzeć się wężowi. Niewiele myśląc, ułożył się wygodnie w cieniu do popołudniowej drzemki. Facet zabawiał publikę jeszcze przez jakieś czterdzieści minut, po czym podszedł, żeby się przywitać. Wąż nadal zwisał z jego szyi niczym sznur korali. – Jak leci, chłopaki? – zapytał z obcym akcentem, chyba portugalskim, a może brazylijskim. Bob przysypiał w popołudniowym słońcu, ale na dźwięk dziwnie brzmiących słów postawił uszy i uważnie przyjrzał się wężowi. Widziałem, że jego mózg gorącz-

kowo pracuje, próbując dociec, co to za jeden i co kombinuje. Na ostateczne wnioski nie musieliśmy długo czekać. Kiedy Bob przekrzywił głowę, żeby przyjrzeć się intruzowi, wąż wysunął długi rozwidlony język i wydał dość przerażający syk. Była to scena jak z Księgi dżungli. Bob kompletnie spanikował. Usłyszałem głośne miauknięcie, a po chwili był już na moich ramionach, czepiając się ich rozpaczliwie pazurami. Gdybym nie przypiął smyczy do swojego paska, z pewnością by nawiał, jak kiedyś przy Angel, gdy zaatakował go pies. – Wybacz, stary, nie chciałem nastraszyć twojego kota – przeprosił facet, zdejmując węża z szyi. – Zrywam się stąd. Może poszczęści mi się gdzieś w dole ulicy. Przez resztę popołudnia Bob siedział jak na szpilkach. Tak bardzo obawiał się spotkania z następnym wężem, że wszędzie widział gada. Tak było z rzemieniami plecaka, które smagał łapą. Przesiedział na tym plecaku całe lata i nigdy nie było problemu. Nagle jednak wszystko, co kojarzyło mu się z żółtym pytonem, zaczęło budzić jego nieufność. Chwytał paski plecaka w zęby i tarmosił je zaciekle, jakby chciał sprawdzić, czy nie są żywe. Potrzebował paru dni, by odreagować. Denerwował się, ilekroć ktoś do nas podchodził. Jego spojrzenie natychmiast biegło ku ramionom nieznajomego, jakby sprawdzał, czy nic się tam nie czai. Doświadczenie z wężem musiało go zdeprymować. Tak długo był jedynym zwierzęciem w okolicy wiszącym człowiekowi na

szyi. Widok innej istoty oplecionej wokół ludzkich ramion, zwłaszcza straszliwego odmieńca, chyba wytrącił Boba z równowagi. No cóż, to wszystko było wpisane w koszty powrotu do szalonego życia w Covent Garden. Ale nie wszyscy okazywali nam zrozumienie. Covent Garden pozostało miejscem bezwzględnej rywalizacji, niekiedy zażartej i agresywnej. Każdy chciał być numerem jeden. Ja i Bob siedzieliśmy sobie na Neal Street przy dźwiękach gitary, gdy jakiś młody gość zaczął rozkładać się obok nas ze wzmacniaczem i mikrofonem. Miał na sobie ciuchy skejta, czapeczkę bejsbolową i buty Nike. Przez chwilę patrzyłem, jak instaluje swój sprzęt, czekając, aż wyjmie instrument. Ale instrumentu nie było. Tylko mikrofon. Zignorowałem go i wróciłem do grania. Nie na długo udało mi się o nim zapomnieć. Po kilku minutach usłyszałem rozdzierający, powtarzający się w krótkich odstępach dudniący dźwięk. Z ustami przy mikrofonie chłopak kręcił się w kółko, imitując instrumenty. No tak, beatboxing. Jestem fanem wielu gatunków muzycznych, ale ta technika nie należy do moich ulubionych. Nie ma wiele wspólnego z muzyką. Zwykły hałas. Bob najwyraźniej podzielał moje zdanie. Może dlatego, że przez kawał życia słuchał gitary akustycznej. Lubił kawałki, które grałem. Nie gardził nawet cięższym brzmieniem. A tę „muzykę” zrecenzował bez żadnych

niedomówień. Spojrzałem na niego i zobaczyłem, że spuszcza wzrok, na jego pyszczku zaś pojawia się odraza. Niekiedy Bob brał sprawy w swoje łapy. Tym razem też to zrobił. Wstał, po czym przechylił głowę w moją stronę, dając jasno do zrozumienia, że czas się wynosić i szukać innego miejsca. Pozbierałem z chodnika rzeczy i ruszyliśmy, by przystanąć o jakieś siedemdziesiąt metrów od dzieciaka z mikrofonem. Usiadłem i znowu zacząłem grać. Nadal dobiegało mnie buczenie tego kolesia, teraz jednak miałem przynajmniej szansę usłyszeć własne myśli. Płonne nadzieje. Harmider był tak przeraźliwy, że pewnie posypały się skargi, bo nie minęło pół godziny, gdy zjawili się policjanci. Z daleka widziałem, jak wysiadają z radiowozu. Dwóch gliniarzy podeszło do mikrofoniarza. Chłopak machał rękami i protestował, ale na próżno. Kilka minut później rozłączał już kabel mikrofonu i pakował manatki. Mógłbym przysiąc, że z okien biur, kawiarni i restauracji dało się słyszeć westchnienie ulgi. – Jak dobrze, co, Bob? – powiedziałem. Nie cieszyłem się długo. Policjanci w końcu nas wypatrzyli. – Nie masz pozwolenia na granie w tym miejscu, stary – oznajmił jeden z nich. Mogłem się wykłócać, że wolno nam tu być, postanowiłem jednak nie przeginać. Odnalezienie się na nowo w Covent Garden nawet bez policji na karku nie było ła-

twe. „Nie trać czasu na przepychanki, James” – powiedziałem sobie. I to była niegłupia rada, o czym wkrótce się przekonałem. Minęło południe. Tłum turystów i zakupowiczów na Neal Street robił się coraz większy. Wyszliśmy z domu trochę wcześniej, bo po tygodniu niepogody pokazało się wreszcie słońce. Poza tym byłem umówiony do lekarza i chciałem skończyć pracę, nim zapadnie zmierzch. Miałem jakiś kłopot z klatką piersiową i prawie wcale nie spałem. Całymi nocami dusiłem się i kasłałem. Musiałem coś z tym wreszcie zrobić. Brak snu mnie wykańczał. Ledwie zacząłem grać, ujrzałem jakąś kobietę w niebieskim swetrze w paski i spodniach. Szła w moją stronę i nie wyglądała na turystkę. Kiedy podeszła, dostrzegłem charakterystyczne epolety i odznakę. RSPCA[8]. Ogólnie rzecz biorąc, byłem wielkim fanem RPSCA. Ci ludzie robili wiele dobrego, by chronić zwierzęta przed okrucieństwem i zaniedbaniami. W przeszłości mnie też bardzo pomogli. Gdy znalazłem Boba na korytarzu mojego bloku, poranionego i głodnego, zabrałem go do najbliższej kliniki, jaką prowadzili. Kot szybko stanął na nogi dzięki lekom, które mu przepisali, a ja dowiedziałem się, jak o niego dbać. Wszystko pięknie, ale to była przeszłość. Tym razem miałem przeczucie, że pojawienie się kobiety z RPSCA nie wróży nic dobrego.

– Witaj, James, jak się miewasz? – zapytała, wyjmując z kieszeni legitymację. Była inspektorką. Trochę mnie zaskoczyło, że zna moje imię. – Świetnie, dziękuję. Coś się stało? – Obawiam się, że mieliśmy kilka skarg. Ktoś twierdzi, że źle traktujesz kota. Nazywa się Bob, prawda? – Co?! Ja źle traktuję Boba? Jak to?! Byłem wstrząśnięty. W głowie wirowało mi tysiąc myśli. Kto złożył skargę? I dlaczego? Przez chwilę czułem, że mi słabo, wiedziałem jednak, że muszę zachować chłodną głowę. Na wypadek gdyby sprawa rzeczywiście miała okazać się poważna. – Jestem pewna, że te zarzuty są bezpodstawne. Obserwowałam cię, zanim podeszłam, i widzę, jak się do niego odnosisz – odparła, drapiąc kota pod szyją. – Muszę jednak zadać ci parę pytań i obejrzeć Boba, by upewnić się, że wszystko z nim w porządku. Chyba nie masz nic przeciwko temu? – Ależ skąd, nie ma sprawy – zgodziłem się, wiedząc, że nie mam wyboru. Zsunęła plecak na chodnik, wyjęła notes i jakieś przyrządy, od razu przystępując do oględzin. Bob nie zawsze był życzliwie usposobiony do tych, którzy go dotykali. W przeszłości dał się porządnie we znaki weterynarzom, raz nawet prychnął i machnął łapą, gdy uznał, że techniczka jest zbyt namolna. Trochę się obawiałem jego reakcji na kobietę, której nigdy wcześniej nie widział, zwłaszcza że wyczuwał moje zdenerwowanie.

„Tylko tego mi teraz trzeba” – pomyślałem. Nie po raz pierwszy oskarżano mnie o złe traktowanie Boba. Przywykłem. Słyszałem już wszelkie możliwe pomówienia. Skargi dotyczyły na ogół trzech rzeczy. Po pierwsze, rzekomo wykorzystywałem kota dla własnych korzyści. Moja odpowiedź na ten zarzut była zawsze taka sama. Ktoś kiedyś powiedział, że kot może być twoim przyjacielem, lecz nigdy nie zgodzi się zostać twoim niewolnikiem. Nigdy nie uczyni niczego, na co nie ma ochoty. I nigdy nie będzie trzymać się człowieka, którego nie lubi, choćby facet lub facetka stawali na głowie, żeby go sobie przygruchać. Bob miał charakter i sam o sobie decydował. Nie włóczyłby się ze mną po mieście, gdyby nie darzył mnie zaufaniem. Robił to tylko dlatego, że chciał. Zdarzały się, choć nieczęsto, dni, gdy wychodzenie na dwór w ogóle go nie rajcowało. Na ogół cieszył się jak diabli, gdy mógł wyrwać na miasto, uwielbiał ludzi i zachwyty nad sobą. Kiedy jednak nie był w humorze i ociągał się przy drzwiach, szanowałem jego decyzję. Pewnie nie wszyscy mi uwierzą, ale taka jest prawda. Po drugie, często słyszałem, że znęcam się nad Bobem, trzymając go na smyczy. Gdybym za każde: „Człowieku, zdejmij mu tę smycz, to nie pies” dostawał jednego funta, byłbym dziś milionerem. Tak często tłumaczyłem ludziom, czemu smycz jest konieczna, że sam siebie zanudziłem tym prawie na śmierć. Wyjaśniałem, że Bob dwa razy uciekł, bo się czegoś przestraszył – na Piccadilly Circus i w Islington – a ja obiecałem sobie, że to nigdy się

już nie powtórzy. Ale gadaj zdrów, oni i tak nie słuchali. Dla nich byłem dręczycielem niewinnego zwierzęcia i cześć. Najbardziej wkurzał mnie trzeci zarzut: że podaję kotu jakieś prochy. Na szczęście tylko dwa razy zostałem o to posądzony, ale i tak bardzo się wtedy zdenerwowałem. Przez dziesięć lat walczyłem z uzależnieniem od heroiny, a teraz miałbym szprycować swojego kota? Wolne żarty. To naprawdę była okropna zniewaga. Kiedy inspektorka oglądała Boba, ja umacniałem się w przekonaniu, że jakaś łajza musiała donieść do RSPCA i oskarżyć mnie o którąś z tych rzeczy, a może nawet o wszystkie trzy. Wiedziałem jednak, że kobieta nic mi nie powie. Przynajmniej nie przed sporządzeniem raportu. Wyjęła z plecaka czytnik, żeby sprawdzić, czy Bob jest zaczipowany (był, oczywiście). Na ekranie wyświetliło się imię, nazwisko i adres właściciela. – Dobry początek – powiedziała i pierwszy raz się uśmiechnęła. – Nawet nie wiesz, James, jak wielu ludzi nie czipuje swoich zwierzaków, choć to takie proste. Sprawdziła, czy Bob nie ma pcheł, rzuciła okiem na zęby i zbadała oddech, chyba po to, by się upewnić, że wątroba i nerki są zdrowe. Zajrzała mu też w oczy. Może naprawdę ktoś mnie oskarżył, że go narkotyzuję? Aż się zagotowałem na samą myśl o tym. Zupełnie odpuściłem sobie granie. Wokół nas zgromadził się spory tłumek, a ja uspokajałem ludzi, że nic złego się nie dzieje. I głęboko wierzyłem, że tak jest.

Chodziłem w kółko, próbując zebrać myśli. Musiałem zachować zimną krew. Nie zrobiłem przecież nic złego. Zaraz potem inspektorka przystąpiła do pytań. – Zauważyłeś u niego jakieś problemy ze zdrowiem, James? – spytała, pochylając się z długopisem nad kartką notesu. – Nie – odparłem. Powiedziałem, że zaglądamy do kliniki Blue Cross i że według weterynarzy dobrze dbam o Boba, bo wyniki badań ma bez zarzutu. – Sądzę, że jest zdrów jak ryba. – Miło mi to słyszeć, James – oznajmiła. – W jakich okolicznościach go znalazłeś? Opowiedziałem jej o naszym spotkaniu. Słuchając, kiwała głową i cały czas się uśmiechała. – Wygląda na to, że byliście sobie przeznaczeni – zauważyła ze śmiechem. Wydawała się zadowolona z tego, co usłyszała i zobaczyła. – Świetny z niego towarzysz, naprawdę. Masz może jakiś telefon, pod którym mogłabym cię łapać? Moja sponiewierana nokia nadal działała, więc podałem jej numer. – Dobrze, to chyba wszystko, co chciałam wiedzieć. Pewnie jeszcze wpadnę. Jesteście tu każdego dnia? – Tak, na razie się stąd nie ruszamy – odparłem i znów poczułem się nieswojo. – W porządku. Zadzwonię albo przyjdę. Pewnie niedługo. Przyjaźnie zmierzwiła kotu sierść, po czym zniknęła

w tłumie. Ulżyło mi, bo obyło się bez dramatu, choć podczas rozmowy nie mogłem odpędzić czarnych myśli. Bałem się, że odkryła coś, o czym nie wiem, jakieś choróbsko albo inny feler. Albo że będzie musiała go zabrać. To byłoby najgorsze. Chyba umarłbym z przerażenia. Spokoju nie dawały mi też inne rzeczy. Organizacja RSPCA ma ogromną władzę nad właścicielami zwierząt. Może odebrać opiekunowi psa albo kota i postawić przed sądem każdego, kogo uzna za winnego znęcania się nad czworonogiem. Czemu inspektorka zapowiedziała, że wróci? Co przekaże swoim przełożonym? Jaki raport napisze? A jeśli zabierze Boba? Kręciło mi się w głowie od domysłów, choć nie miałem żadnego wpływu na sytuację. „Wyluzuj, chłopie, znowu popadasz w paranoję” – strofowałem sam siebie. Nic takiego nie mogło się zdarzyć. Musiałem odsunąć od siebie złe myśli. Gdy jednak tego wieczoru jechałem do domu, nadal miałem ściśnięty żołądek. Czułem, że wisi nade mną coś niedobrego. Po tygodniu inspektorka z RSPCA znów się pojawiła. Była nastawiona bardziej przyjaźnie i spokojniejsza. Bob dobrze zareagował na jej widok i nie wyglądał na przestraszonego, gdy przyklękła, by go obejrzeć. Nabrałem trochę pewności siebie, więc rozmowa nam się kleiła. Kobieta znowu pisała coś w notesie i zadawała pyta-

nia: co robiliśmy przez ostatni tydzień, jakie mamy plany na najbliższe dni i tak dalej. Siedziała i patrzyła, jak się dogadujemy i jak nawiązujemy kontakt z przechodniami. Inspektorzy RSPCA przechodzą szkolenia z interpretowania zwierzęcych zachowań, od razu zatem dostrzegła, że Bob dobrze się czuje w swojej roli showmana. Potem oznajmiła, że zajrzy do nas ponownie. Przed odejściem pogłaskała Boba i z uśmiechem uścisnęła mi dłoń. Grałem jeszcze przez jakąś godzinę, ale myślami byłem już w domu. Właśnie się pakowałem, gdy zobaczyłem nagle znajomą twarz. To była dozorczyni jednego z bloków na Neal Street. Szła w naszą stronę. W przeszłości mieliśmy na pieńku, bo drażniła ją moja muzyka. Teraz też wyglądała jak chmura gradowa. Najwyraźniej zobaczyła przez okno, jak inspektorka RSPCA żegna się ze mną i odchodzi. – Ludzie na górze próbują zasnąć – oświadczyła. – Jest druga po południu – żachnąłem się, skonsternowany. – Nie szkodzi – odparła tonem, jakby strofowała trzylatka. – Nie wolno panu tu grać. Nie widzi pan znaku? – dodała, wskazując tabliczkę po drugiej strony ulicy obok budynku, w którym pracowała. – Ależ ja nie gram tam, tylko tu. I mam prawo to robić. Proszę zapytać ludzi z opieki społecznej albo policjantów. Nie zamierzała ze mną dyskutować. Chciała tylko na

mnie nawrzeszczeć. – Mam już dosyć i pana, i tego wstrętnego kota. Zawołam policję, niech zrobi z wami porządek – syknęła i odwróciła się na pięcie, jeszcze bardziej rozeźlona niż przedtem. Jej argumenty były śmieszne. Jak, u licha, mogłem zakłócać ludziom sen w środku dnia? Przecież nie miałem wzmacniacza. A poza tym stałem w miejscu, gdzie przez dzień i noc słychać było ruch uliczny. Jeśli coś miało obudzić śpiochów z jej bloku, to na pewno nie ja, tylko nieustający ryk samochodów dostawczych, ciężarówek i syren policyjnych. Wariactwo. Wiedziałem jednak, że istnieją regulacje dotyczące muzyków w tej strefie. Musiałem być ostrożny. Cały czas się rozglądałem, sprawdzając, czy teren jest czysty. I oczywiście niecałe pół godziny po starciu z krewką paniusią zobaczyłem wóz policyjny zatrzymujący się sto metrów dalej. – To mi się nie podoba, Bob – powiedziałem, szybko pakując rzeczy. Gdy dwaj policjanci podeszli do nas, byłem gotów do drogi. – Musi pan opuścić to miejsce – rzekł jeden z nich. – Tak, wiem. Już spadam – odparłem. Byłem wkurzony. Teraz dopiero sobie uprzytomniłem, że to ta jędza od miotły musiała donieść na mnie do RSPCA. Tamta taktyka zawiodła, spróbowała więc innej. Była gotowa na wszystko, byle nas przegonić.

Tego samego wieczoru inspektorka z RSPCA zadzwoniła na moją komórkę. Powiedziała, że nie mam żadnych powodów do niepokoju. – Bob to niezwykły kot, a pan robi świetną robotę – oświadczyła. – Proszę nie zwracać uwagi na tych, którzy twierdzą, że jest inaczej. Była to najrozsądniejsza rada, jaką usłyszałem od lat. I może się zdziwicie, ale zrobiłem coś zupełnie nie w swoim stylu. Wziąłem ją sobie gorąco do serca. [8] Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals – Królewskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami.

Rozdział 16 Doktor Bob Zwlekanie się z łóżka przychodziło mi coraz trudniej. W ostatnich tygodniach wręcz przerażał mnie widok zimowego słońca sączącego się przez okna sypialni. Nie żeby nie chciało mi się wstawać. Nie spałem zbyt dobrze i pierwsze promienie i tak wyrywały mnie ze snu. Powód, dla którego chowałem się pod kołdrą, był inny. Wiedziałem, że zaraz znowu zacznie się kaszel. Od pewnego czasu miałem problem z klatką piersiową, a teraz bardzo mi się pogorszyło. Tłumaczyłem sobie, że to przez pracę na mrozie. Tego ranka jednak płuca zajęte miałem flegmą, a kaszel prawie nie ustawał. Niekiedy z bólu zginałem się wpół, krztusiłem i wymiotowałem. Nie było to miłe ani dla mnie, ani dla osób postronnych. Wydawałem odgłosy, które musiały budzić grozę, i czułem się skrępowany. Były powody do niepokoju. Pierwszego papierosa wypaliłem jako trzynastolatek, w Australii, a potem przez lata wdychałem dużo gorsze rzeczy niż tytoń. Jedna z moich byłych zmarła jakiś czas temu na gruźlicę, bo na okrągło przypalała zioło. Wspomnienie spazmatycznego kaszlu z ostatnich miesięcy jej życia nigdy mnie już chyba nie opuści. Słyszałem, że gruźlicą można się zarazić. Złapałem coś od niej? Miałem odmę? Wolałem nie snuć domysłów, ale ponure wizje same pchały się do głowy.

Próbowałem pozbyć się kłopotu, ssąc cukierki na kaszel z supermarketu. Strata czasu. Poszedłem do lekarza, ale uznał, że to zwykłe przeziębienie, więc szybko mnie spławił, doradzając paracetamol, odpoczynek i poluzowanie z fajkami. Nie pomogło. Bob naturalnie wyczuł, że coś ze mną nie tak, i zaczął mi się przyglądać. Kładł się na mnie, jakby przeprowadzał jakieś badanie. Wyciągnąłem wnioski z przeszłości i tym razem już go nie odganiałem. – A oto doktor Bob – powiedziałem któregoś dnia. Nie miałem wątpliwości, że mnie osłuchuje. Często wskakiwał na łóżko albo sofę i wyciągał się na mojej piersi, cicho pomrukując. Czytałem gdzieś, że od kociego mruczenia zrastają się złamane kości. Musi coś być w częstotliwości tych fal. Ciekawiło mnie, czy Bob w ten sposób próbuje wyleczyć moje płuca. Ale bardziej martwiło mnie to, że mógł wiedzieć o nich coś, czego ja sam nie wiedziałem. Koty – co jest dość przerażające – mają niezwykłą intuicję i potrafią wyczuć chorobę. Dowiedziono już, że są w stanie przewidzieć napad padaczki czy inne dolegliwości. Pewien kot z Yorkshire zwykł posyłać swemu właścicielowi „dziwne spojrzenia”, kiedy zbliżał się atak. Znany jest przypadek kota imieniem Oscar, który mieszkał w hospicjum gdzieś w Ameryce. Gdy zbliżała się ostatnia godzina pensjonariusza, przychodził do niego i siadał w pobliżu. Nikt nie miał pewności, czy coś dostrzegał, czy może czuł zapach związany z biochemicznymi zmianami

w ciele umierającego. Jedno było pewne: instynkt Oscara nigdy go nie zawodził. Ludzie wiedzieli o tym i ogarniał ich strach, ilekroć się do nich zbliżał. Był dla nich niczym Anioł Śmierci. Miałem nadzieję, że Bob nie jest kimś takim dla mnie. Jakiś czas później odwiedziłem innego lekarza. Tym razem był to polecony mi przez znajomego młody doktor, który się wykazał dużo większą wrażliwością. Opowiedziałem mu o kaszlu i o wymiotach. – Posłuchajmy, co tam panu gra w płucach – powiedział. Po badaniu stetoskopem zrobił mi test szczytowego przepływu wydechowego. Dawno temu cierpiałem na astmę wczesnodziecięcą, wiedziałem więc, że moje płuca nie należą do najmocniejszych. Nie mówił wiele. Siedział za biurkiem i tylko coś zapisywał. Jak na mój gust za dużo było tych notatek. – To na razie wszystko, panie Bowen. Chciałbym, żeby zrobił pan jeszcze prześwietlenie klatki piersiowej – oznajmił w końcu. – O rany, no dobrze – odparłem zestresowany. Wydrukował skierowanie i podał mi je, mówiąc: – Proszę udać się z tym do Homerton Hospital. Tam będą wiedzieli, co robić. Widziałem, że starannie dobiera słowa. W jego twarzy dostrzegłem jednak coś, co trochę mnie wystraszyło. I wcale mi się to nie spodobało. Zabrałem druczek do domu i zostawiłem na szafce. A potem najzwyczajniej o wszystkim zapomniałem. Część

mnie nie miała siły na zmaganie się z nowymi kłopotami zdrowotnymi. W pamięci miałem jeszcze sprawę z zakrzepem i niedawną hospitalizację. Bałem się, że znów mnie położą na oddziale. W dodatku mogło się okazać, że tym razem mój stan jest poważniejszy. Nie przepadałem za szpitalami. Co gorsza, byłem już kiedyś w Homerton Hospital i nie zachowałem stamtąd dobrych wspomnień. Wyobraziłem sobie jeden z tych koszmarnie wlokących się dni w kolejce do rejestracji. Zdecydowałem, że nie będę marnował czasu. Musiałem zarabiać pieniądze. To były oczywiście zwyczajne wymówki. Po prostu bardzo się bałem, co pokaże rentgen. Chowałem głowę w piasek jak struś. Myślałem, że jeśli zapomnę o całej sprawie, kaszel, wymioty i inne niedogodności same z siebie znikną. Ale nie zniknęły. Zrobiło się jeszcze gorzej. Kryzys dopadł mnie podczas rozmowy w wydawnictwie. Wreszcie zaczynałem wierzyć, że książka naprawdę się ukaże. Redaktorzy pokazali mi projekt okładki z Bobem siedzącym na moim plecaku w pozycji nieodparcie kojarzącej się z zen. Na tylnej okładce było moje zdjęcie, a poniżej krótka nota o autorze. Jeszcze raz musiałem się uszczypnąć, by zrozumieć, że to nie sen. Niestety w samym środku spotkania znowu zacząłem się krztusić. Przerażony, że dostanę torsji, przeprosiłem i wypadłem jak pocisk na korytarz. Myślę, że mogli mieć nie najlepsze przypuszczenia, i wcale ich nie

winię. W końcu wiedzieli, że byłem narkomanem. Nie wyglądało to za dobrze i na pewno nie mogło powtórzyć się w marcu. Dzień premiery książki zbliżał się nieubłaganie. Powiedziano mi, że będę musiał dać kilka wywiadów, może nawet wystąpić w telewizji. Była też mowa o podpisywaniu egzemplarzy podczas wieczorów autorskich. Wszystko to wydawało mi się palcem po wodzie pisane, lecz na wszelki wypadek postanowiłem pójść na prześwietlenie. Tymczasem zapodziałem gdzieś skierowanie, musiałem zatem wrócić do młodego lekarza. – Widzę, że nie zrobił pan rentgena – powiedział, zaglądając do mojej karty w komputerze. – Hm, no nie. Byłem bardzo zajęty – wyjąkałem z zakłopotaniem. – Pisałem książkę. – Aha – odparł, patrząc na mnie z niedowierzaniem. Postukał w klawiaturę i wydrukował nowy formularz. – Tu jest napisane, że to pilne. Przyjmą pana od razu. Nie będzie pan musiał czekać w kolejce. – Dobrze – zgodziłem się niechętnie. Wiedziałem, że tym razem już się nie wymigam. W Homerton Hospital dwie pielęgniarki zaprowadziły mnie do dużego pomieszczenia. Jedna z nich poprosiła, żebym zdjął koszulę. Przyłożyła mi do klatki piersiowej metalową płytę, po czym wycofała się za przepierzenie. Może byłem przewrażliwiony, ale zaniepokoił mnie fakt, że po badaniu bardzo długo coś notowała. – No i jak to wygląda? – spytałem, próbując zorien-

tować się w sytuacji. – Dobrze, ale pełną dokumentację otrzyma pan za parę dni od lekarza prowadzącego. Wlała otuchę w moje serce, choć przez następne trzy doby byłem kłębkiem nerwów. Szedłem do lekarza z duszą na ramieniu. Zawsze miałem skłonność do widzenia wszystkiego w ciemnych barwach, przygotowałem się więc na najgorsze. Byłem zaskoczony, kiedy doktor spojrzał na opis prześwietlenia i rzekł: – Pańskie płuca są absolutnie czyste, panie Bowen. – Naprawdę? – Tak. Żadnych cieni na kliszy, co, przyznaję, jest trochę dziwne u człowieka, który pali od trzynastego roku życia. No cóż – ciągnął – zaryzykowałbym stwierdzenie, że ma pan płuca w idealnym stanie. – Więc czemu cały czas kaszlę jak wściekły? – spytałem, trochę już pogubiony. – Podejrzewam, że to infekcja. Badania nic nie wykazały. Sądzę, że pańskie płuca po prostu próbują pozbyć się tego, co w nich zalega. Spróbujemy coś na to poradzić – powiedział, przepisując mi mocny antybiotyk. – Antybiotyk? I to wszystko? – zdumiałem się. Ulżyło mi, byłem jednak zdziwiony, że moja przypadłość okazała się banalna. – Na początek – powiedział. – Jeśli nie zadziała, pomyślimy o czymś innym. Miałem pewne wątpliwości. „To nie może być takie

proste” – pomyślałem. Ale było. Po kilku dniach w płucach się przeczyściło, a kaszel zaczął ustępować. Moja agentka Mary bardzo się martwiła. Sądziła, że wywiady i podpisywanie książki odbiją się na moim zdrowiu. Wiedziałem, że się o mnie troszczy. – Wiesz, wyglądasz dużo lepiej – powiedziała, gdy znów się spotkaliśmy, żeby pogadać o premierze. Dzieliło nas od niej raptem parę tygodni. Ale dopiero gdy otrzymałem drugą opinię medyczną, zrozumiałem, że nic mi nie dolega. Leżałem na łóżku, czytając jakiś komiks. Nagle nie wiadomo skąd zjawił się Bob i wskoczył na posłanie. Jak wiele razy wcześniej, położył się na mnie, pomrukując cicho. Po chwili przyłożył mi ucho do klatki piersiowej, przeprowadzając badanie swoim wewnętrznym kocim stetoskopem. Leżał tak przez dłuższy czas, nasłuchując. Po czym ni stąd, ni zowąd sobie poszedł. Po prostu zeskoczył z łóżka i ruszył w stronę miejscówki przy kaloryferze. Nie mogłem powstrzymać uśmiechu. – Wielkie dzięki, panie doktorze.

Rozdział 17 Nagi instynkt W marcu jak w garncu. Dopiero się zaczął, a pogoda już robiła wszystko, by zapracować na swoją kiepską opinię. W niektóre dni wiatr wiejący w Soho i na West Endzie ryczał groźnie jak lew. Czasem z zimna ledwo czułem koniuszki palców podczas gry. Na szczęście Bob miał nieco lepszą ochronę przez chłodem. Choć wiosna była za rogiem, on nadal nie zrzucał swojego szykownego zimowego palta. Ani brzucha, który trochę zapuścił w Boże Narodzenie. Gwizdał na mróz i wiatr. Tęskniliśmy za Angel, ale życie w Covent Garden bardziej nam pasowało. Tworzyliśmy zgrany zespół i dobrze się czuliśmy między żonglerami, połykaczami ognia, ludźmi– pomnikami oraz resztą chodnikowych artystów, których pełno było na Piazzy i sąsiednich ulicach. A żeby sprostać konkurencji, musieliśmy nieco podrasować nasze stare sztuczki. Czasem gdy grałem na gitarze, siedząc po turecku, Bob leżał u moich stóp. Lubił też kłaść się wzdłuż instrumentu, jak za dawnych dobrych dni w Covent Garden. Ściskaliśmy sobie dłonie, a on stawał na tylnych łapach, żeby odebrać nagrodę. Opracowaliśmy też numer popisowy.

Pomysł narodził się któregoś dnia po powrocie do domu. Bob, bawiąc się z Belle, zaczął podrzucać swoją starą mysz gałganiarkę. Belle chciała mu ją odebrać, bo biedaczka rozpaczliwie domagała się kąpieli. – Cholera wie, jakie zarazki na niej siedzą, Bob – usłyszałem głos przyjaciółki. – Trzeba ją porządnie wyszorować. Kocur wahał się, czy przystać na rozstanie z ukochaną zabawką. Nie znosił tego, więc Belle zaproponowała mu rekompensatę – kocie ciasteczko. Prawdziwy dylemat. Bob medytował przez chwilę i w końcu wybrał przekąskę. Wypuścił z paszczy mysz, a Belle sprzątnęła mu zabawkę sprzed nosa. – Tak trzymać, Bob – pochwaliła go. – Przybij piątkę! Uniosła dłoń jak koszykarz albo gracz w futbol amerykański cieszący się wraz z kumplem z drużyny ze zdobytego punktu. Byłem w pokoju i widziałem, jak Bob podnosi łapę i naprawdę przybija piątkę. – Ale odjazd! – roześmiałem się. – Założę się, że nie zrobisz z nim tego po raz drugi. – Zakład stoi – powiedziała, po czym Bob powtórzył swój wyczyn. Szybko zaczął kojarzyć nową sztuczkę z nagrodą. Na Neal Street przyciągał tą pokazówką rzesze wielbicieli. A były wśród nich również sławy. W któreś sobotnie popołudnie, około czwartej, dwie małe dziewczynki przystanęły obok nas, żeby pozachwy-

cać się Bobem. Wyglądały na dziewięć albo dziesięć lat i towarzyszyło im paru dorosłych, w tym dwóch wielkich napakowanych gości w ciemnych okularach i o wyglądzie wykidajłów. Z nerwowego sposobu, w jaki przyglądali się scenie, gdy dziewczynki głaskały kota, domyśliłem się, że są ochroniarzami. – Tato! Popatrz! – pisnęła jedna z nich. – Tak, widzę. Świetny kot – usłyszałem za plecami czyjś głos. Zamarłem. Od razu go rozpoznałem. – Nie, to nie może być on – powiedziałem do siebie. Ale to był on. Odwróciłem się i stanąłem oko w oko z sir Paulem McCartneyem. Nie można go było pomylić z nikim innym. Nigdy bym nie przypuszczał, że jeden z bogów muzyki popularnej wda się w pogawędkę z ulicznym grajkiem. Grał przecież w trochę wyższej lidze niż ja. Okazał się jednak uroczą osobą. Na chodniku leżał mój autorski, przedpremierowy egzemplarz książki Kot Bob i ja. Widziałem, że przykuł wzrok piosenkarza. Obok znajdowała się sterta ulotek zapraszających na spotkanie z czytelnikami. Impreza miała zapoczątkować – i jak przypuszczałem, zakończyć – moją karierę pisarza. Czekałem na nią z rosnącym niepokojem i jak szalony wciskałem ulotki wszystkim zainteresowanym z nadzieją, że może przynajmniej nie będę siedział w pustej księgarni. Byłem jednak pewny, że większość zaproszeń ląduje w okolicznych

koszach. Coś w mojej głowie szeptało: „No, rusz się, stary, daj mu jedną ulotkę”. – Wie pan, napisałem książkę o swoim kocie i o sobie – wyjąkałem, wskazując rudzielca, który siedział u moich stóp. – Podpisuję ją w przyszłym tygodniu. Może zechce pan wpaść? – Podałem piosenkarzowi karteczkę. Ku mojemu zdumieniu przyjął ją. – Rzucę okiem – obiecał. Wokół nas zebrał się już tłum i ochroniarze trochę się zaniepokoili. Ludzie błyskali fleszami. Ten jeden raz to nie Bob był w centrum zainteresowania. – Dobra, dziewczynki, idziemy – oznajmiła kobieta towarzysząca sławnemu muzykowi. Teraz ją poznałem. Była to nowa żona sir Paula, Nancy Shevell. Chajtnęli się zeszłej jesieni, a ona robiła naprawdę fajne wrażenie. – Trzymaj się, człowieku – rzucił na pożegnanie Paul McCartney, wziął pod ramię żonę i poszedł dalej ze swoją świtą. Jeszcze przez chwilę czułem zawrót głowy. Choć lepiej by pasowało stwierdzenie, że zobaczyłem wszystkie gwiazdy... Spędziłem jeszcze przynajmniej godzinę na Neal Street, lecz do domu wracałem wniebowzięty. Nie było żadnych szans, żeby sir Paul McCartney zjawił się na podpisywaniu. Bo i po co miałby przychodzić? Nie wierzyłem też, że przyjdą inni. Ale to już nie miało żadnego znaczenia. Nawet gdybym został na lodzie i sprzedał tylko pięć egzemplarzy, dzięki książce i tak

dokonałem czegoś nieziemskiego. Rozmawiałem z beatlesem. Bob przyciągał coraz większe tłumy. Późnym poniedziałkowym popołudniem, niedługo po spotkaniu z McCartneyami, ponad dziesiątka hiszpańskojęzycznych dzieciaków otoczyła nas wianuszkiem. W ruch poszły aparaty i komórki. Wspaniale było spotykać nowych ludzi, to najbardziej mnie w tej robocie kręciło. Lecz czasem także rozpraszało, a nieuwaga na londyńskiej ulicy często się mści. Kiedy ludzie wreszcie ruszyli w stronę Covent Garden, przysiadłem na chodniku, żeby nakarmić Boba. Zapadał zmierzch i znów zrobiło się chłodniej. Nazajutrz miałem podpisywać książkę w Islington. Chciałem wcześnie pójść spać, choć wiedziałem, że i tak nie zmrużę oka. Kotu też się należał ciepły kąt. Kiedy go pogłaskałem, od razu zauważyłem, że jest zdenerwowany. Wygiął grzbiet i zesztywniał. Nie okazał też specjalnego zainteresowania jedzeniem, a to w jego przypadku zawsze było znakiem, że coś nie gra. Wyraźnie zaniepokojony, patrzył na jakiś niezbyt oddalony od nas punkt. Powiodłem za jego spojrzeniem i zobaczyłem podejrzanie wyglądającego typa. Siedział na chodniku naprzeciwko. Obserwował nas. Na ulicy musisz mieć oczy dokoła głowy, zwłaszcza jeśli chodzi o ludzi. Z zamkniętymi oczami wyczuję w koszu zgniłe jabłko. A ten gość wyglądał na zepsutego

do szpiku kości. Był trochę starszy ode mnie, pewnie dobiegał czterdziestki. Miał na sobie znoszone dżinsy i kurtkę z denimu. Siedział ze skrzyżowanymi nogami, zwijając papierosa i popijając z puszki tanie piwo. Było jasne, na co się gapi i jakie ma zamiary. Kombinował, jak rąbnąć mi kasę. W futerale na gitarę uzbierało się trochę grosza, głównie za sprawą mówiących po hiszpańsku dzieciaków. Jakiś ciemnoskóry przystojniak wrzucił piątaka. W ciągu pół godziny zebraliśmy ze dwadzieścia funtów. Nie byłem aż tak głupi, żeby zostawiać szmal na widoku, schowałem więc pieniądze do plecaka. Facet musiał to zauważyć. Nie chciałem konfrontacji. Nie była potrzebna, dopóki trzymał się na dystans. W przeszłości nieraz bywałem w jego sytuacji. Wiedziałem, jak zdesperowani są niekiedy ludzie. Czułem, że gość może okazać się niebezpieczny, ale na razie interpretowałem wszelkie wątpliwości na jego korzyść. „Niech ten, kto jest bez winy, pierwszy rzuci kamieniem i tak dalej” – mówiłem sobie. Dla pewności spojrzałem jednak w jego kierunku i skinąłem głową, jakbym oznajmiał: „Namierzyłem cię, koleś, wiem, co knujesz. Nawet o tym nie myśl”. Ludzie ulicy mówią tym samym językiem. Jedno nasze spojrzenie lub gest są niczym sto słów. Koleś pojął mnie w lot. Warknął coś pod nosem, wstał i wycofał się z kwaśną miną. Wiedział, że go przejrzałem, a tego nikt nie lubi. Widziałem, jak odchodzi w stronę Shaftesbury Avenue, pewnie po to, by poszukać innej ofiary.

Gdy tylko zniknął za rogiem, Bob się uspokoił. Odzyskał też apetyt. – Nie martw się, stary – powiedziałem, wsuwając mu kocie ciasteczko do pyszczka. – Poszedł sobie. Już go nie zobaczymy. Tego dnia na ulicach było mnóstwo ludzi i szybko zebraliśmy dość, by móc zrobić zakupy na parę dni. Nim zdążyłem się spakować, kot już siedział na moim ramieniu. Z każdą minutą robiło się zimniej. Przed pójściem na przystanek Bob musiał jeszcze załatwić swoją sprawę, ruszyliśmy więc w stronę eleganckiego biurowca na Endell Street, obok którego miał swój szalet. Aby tam dotrzeć, trzeba było przejść jedną z małych, słabo oświetlonych uliczek. Nagle wszystko ucichło. To typowe dla Londynu. W jednej chwili kipi od ludzi, zaraz potem zmienia się w pustkowie. Miasto pełne kontrastów. Byliśmy już w połowie drogi, gdy poczułem, że Bob dziwnie się wierci. Z początku myślałem, że zwyczajnie go przypiliło. – Wytrzymaj jeszcze, stary – powiedziałem. – Już prawie jesteśmy na miejscu. On jednak zmienił pozycję: odwrócił głowę, by mieć widok na to, co dzieje się z tyłu. Nigdy przedtem tego nie robił. – Co jest, Bob? – spytałem i ja również się odwróciłem. Rozejrzałem się po ulicy. Jakiś facet zamykał ka-

wiarnię i to wszystko. Nic wielkiego. Dla mnie teren był czysty. Ale Bob nie wyglądał na przekonanego. Coś wyraźnie mu przeszkadzało. Uszliśmy może dziesięć kroków, gdy nagle wrzasnął. Nigdy wcześniej nie słyszałem, żeby tak się darł. To był dziki krzyk, najpierw rozdzierające: „Miauuuu!”, a zaraz potem bardzo głośny, złowieszczy syk. W tym samym momencie poczułem szarpnięcie. Rozległ się ryk. Tym razem ludzki. Odwinąłem się na pięcie i zobaczyłem tamtego gościa z Neal Street. Był zgięty wpół i trzymał się za dłoń. Dostrzegłem na niej czerwone krechy. Z ran leciała krew. Nie miałem wątpliwości, co się wydarzyło. Bandzior dobierał się do mojego plecaka. Bob musiał namierzyć go już wcześniej i gdy gość wkroczył do akcji, pokazał pazury. Głęboko rozorał mu skórę. I nadal był w bojowym nastroju. Stał na moim ramieniu, warcząc groźnie i posykując. Ale napastnik nie dawał za wygraną. Otrząsnąwszy się, natarł na mnie z pięściami. W samą porę zdołałem się uchylić. Z Bobem na plecach niewiele mogłem zrobić, udało mi się jednak wymierzyć zgrabnego kopniaka. Miałem na nogach naprawdę ciężkie martensy, efekt był więc niezły i gość znalazł się na deskach. Niestety szybko się pozbierał. Przez chwilę staliśmy naprzeciw siebie, wrzeszcząc. – A to sukinsyn, patrz, jak mnie urządził! – wrzasnął

zbój, podsuwając mi pod nos swoją krwawiącą rękę. – Należało ci się. Chciałeś mnie skroić! – Zabiję skurwiela, jak go znów gdzieś zobaczę! Przez chwilę facet rozglądał się nerwowo po ulicy. Potem znalazł kawał drewna i zaczął mi nim wygrażać. Bob wrzeszczał i syczał na niego jeszcze zajadlej. Tamten zrobił krok do przodu i uniósł deskę, wreszcie rozmyślił się jednak i cisnął ją na chodnik. Rzucił jeszcze parę obelg, po czym potykając się, odszedł w mrok. Widziałem, że nadal trzyma się za dłoń. W autobusie Bob siedział na moich kolanach. Nie przestając mruczeć, wsunął mi głowę pod ramię, jak czynił zawsze, kiedy któryś z nas znalazł się w opałach. Myślę, że obaj czuliśmy się wówczas bardzo nieswojo, choć co do niego nie mogę mieć oczywiście pewności. I to właśnie jest cudowne i zarazem frustrujące w przebywaniu z kotem. Sir Walter Scott miał rację, koty są bardzo tajemniczym plemieniem – w ich głowach dzieje się więcej, niż sobie wyobrażamy. A Bob był dużo bardziej tajemniczy niż przeciętny przedstawiciel jego gatunku. Miał w sobie magię, która czyniła jego towarzystwo tak niezwykłym. Choć wiele razem przeszliśmy, on wciąż zadziwiał mnie i zaskakiwał. Tego wieczoru zrobił to ponownie. Nieraz przychodziło nam stawiać czoło zagrożeniom, ale nikt dotąd nie zaatakował nas tak otwarcie. Nigdy przedtem nie widziałem też, by mój kot tak zaciekle mnie bronił. Ja nie wyczułem na czas niebezpieczeństwa, Bob

jednak nie dał się zmylić. Skąd mógł wiedzieć – od pierwszej chwili – że gościowi nie należy ufać? Ja odczytywałem pewne sygnały na swój ludzki sposób, lecz on? Jak odkrył jego obecność, gdy oddalaliśmy się od Neal Street? Czyżby zdołał jakoś go wypatrzyć? Czy raczej wywęszyć? Nie znałem odpowiedzi. Musiałem po prostu przyjąć jako fakt, że Bob posiada instynkt i zdolności przekraczające moje rozumienie – i że nic tego nie zmieni. I to właśnie była frustrująca część naszego układu. Bob dawał mi szczęście, ale stanowił zagadkę. Wiedziałem, że nigdy do końca nie poznam jego myśli. Jasne, byliśmy najlepszymi kumplami, nasza więź była niemal telepatyczna. Czasem instynktownie odbieraliśmy na tych samych falach. Wzajemne zrozumienie nie pozwalało nam jednak dzielić się tym, co ukryte. Nie mogliśmy sobie powiedzieć, co naprawdę czujemy. Często mnie to smuciło. I nadal smuci. Śmieszne, prawda? Gdy w szarpiącym autobusie przytulałem go do siebie, bardzo chciałem się dowiedzieć, jakich doświadczył emocji tam, w tej małej uliczce. Działał pod wpływem strachu? Czy może impulsu? Czuł potrzebę, żeby nas bronić? Czy to był tylko nagi instynkt? A jeśli tak, to czy Bob o wszystkim już zapomniał? Czy myślał teraz podobnie jak ja: „Mam dość takiego życia. Mam dość ciągłego oglądania się za siebie. Chcę żyć w bezpieczniejszym, lepszym, szczęśliwszym świecie”? Chyba wiedziałem, co by odpowiedział. Jasne, że nie

miał ochoty opędzać się od rzezimieszków w ciemnych zaułkach. Pewnie, że wolałby siedzieć gdzieś w ciepłym miejscu niż marznąć na chodniku. Jakie stworzenie by nie wolało? Kiedy mój przegrzany mózg trochę zwolnił, sięgnąłem do kieszeni i wyjąłem zmiętą ulotkę. Jedną z ostatnich, bo resztę rozdałem. Było na niej moje zdjęcie z Bobem na ramieniu. Przyjdź na spotkanie z Jamesem Bowenem i kotem Bobem. James i Bob będą podpisywali swoją książkę Kot Bob i ja w księgarni Waterstones przy Islington Green w Londynie. Wtorek, 13 marca, godzina 18.00. Bob spojrzał na ulotkę i leciutko przechylił głowę. Jakby znów rozpoznawał nas na zdjęciu. Gapiłem się na świstek papieru, pogrążony we własnych myślach. Od lat zadawałem sobie te same pytania. Szczerze mówiąc, już byłem nimi zmęczony. A dzisiaj znów wypłynęły na powierzchnię. Jak długo jeszcze Bob i ja będziemy narażeni na przemoc? Czy kiedykolwiek uda mi się to przerwać i ściągnąć nas z ulicy? Starannie wygładziłem i złożyłem ulotkę, po czym wsunąłem ją do kieszeni. – Mam nadzieję, że odpowiedź jest tutaj, Bob – powiedziałem. – Naprawdę mam taką nadzieję.

Rozdział 18 Czekając na Boba Choć nie było jeszcze dziewiątej rano, w moim żołądku przewalało się jak w betoniarce. Zrobiłem sobie grzankę, ale nie byłem w stanie jej przełknąć. Bałem się, że dostanę torsji. „Jeśli już teraz wymiękam – pytałem sam siebie – jak, do cholery, będę wyglądał za dziewięć godzin?”. Wydawca zorganizował ten wieczór autorski, sądząc, że będzie świetną okazją, by wypromować książkę w Londynie i zachęcić ludzi do kupienia paru egzemplarzy. Ulotki z informacją o spotkaniu rozdawałem nie tylko w Covent Garden, ale i przy Angel. Na szczęście wciąż mieliśmy tam przyjaciół. Księgarnia Waterstones w Islington nie została wybrana przypadkowo. Była częścią mojej historii, i to z wielu powodów. Nie tylko dlatego, że jej pracownicy pomogli mnie i Garry’emu, gdy nie mieliśmy dokąd pójść. Rozegrała się tam również jedna z najbardziej dramatycznych scen opisanych w książce. Któregoś wieczoru wbiegłem do środka, zdjęty przerażeniem, kiedy Bob przestraszył się groźnego psa i uciekł mi przy stacji Angel. Na parę dni przed spotkaniem z czytelnikami udzieliłem kolejnych wywiadów prasie, a także radiu i telewizji. Mój wydawca, chcąc, bym oswoił się z sytuacją, wysłał mnie do trenera medialnego przyjmującego klientów

w centrum Londynu. Byłem nieco onieśmielony. Musiałem siedzieć w dźwiękoszczelnym studiu, facet nagrywał, co mówię, a potem to analizował. Obszedł się jednak ze mną dość łagodnie i nauczył mnie kilku przydatnych trików. Podczas jednego z pierwszych nagrań popełniłem na przykład klasyczny błąd: bębniłem długopisem o stół. Gdy odsłuchiwałem materiał, jedyną rzeczą, jaka docierała do moich uszu, było stukanie. Brzmiało jak wariacka solówka rockowego perkusisty i nie tylko rozpraszało, ale potrafiło porządnie wkurzyć. Trener przygotował mnie na pytania, jakie mogły paść z sali. Przewidywał, i całkiem słusznie, że większość ludzi będzie chciała wiedzieć, czemu wylądowałem na ulicy, jak Bob odmienił moje życie i jak wyobrażam sobie przyszłość. Uprzedził mnie, że z pewnością usłyszę pytania dotyczące narkotyków, ale tego akurat w ogóle się nie obawiałem. Byłem czysty i nie miałem nic do ukrycia. W artykułach i na blogach pisano o nas na ogół dość przychylnie. Dziennikarz z „London Evening Standard”, zachwycając się Bobem, stwierdził, że „oczarował Londyn jak żaden inny kot od czasów Dicka Whittingtona”. Choć zirytował mnie trochę, napomykając o moich dziurawych dżinsach oraz „poczerniałych zębach i paznokciach”. Zauważył też, że robię wrażenie „człowieka, który wciąż przeprasza, że żyje, nawykłego do bycia niewidzialnym”. Cóż, ostrzeżono mnie, że nie zawsze będzie słodko; wiedziałem o skutkach ubocznych znajdowania się w centrum uwagi. Zresztą koleś w gruncie rzeczy miał rację, nazy-

wając mnie „facetem przetrąconym przez życie”. A jednak to nie było miłe. Podpisywanie książki miało się odbyć na dwa dni przed oficjalną premierą przewidzianą na 15 marca. Tak się złożyło, że tego dnia kończyłem trzydzieści trzy lata. Pozostało żywić nadzieję, że nie jest to zła wróżba. Nigdy nie miałem specjalnych powodów, by świętować ten dzień, a już na pewno nie od czasu, gdy z dziecka stałem się nastolatkiem. Trzynaste urodziny spędziłem w Princess Margaret Hospital for Children w Australii Zachodniej. Był to okropny okres, prawdziwa równia pochyła. Niedługo potem zacząłem wąchać klej i palić zioło. Tak wyglądał mój wstęp do uzależnienia. Dwudzieste trzecie urodziny zastały mnie już na ulicach Londynu, w schronisku albo pod gołym niebem, nieopodal Charing Cross. Byłem wtedy już praktycznie na dnie i nic z tamtego czasu nie zapamiętałem. Dni, tygodnie, miesiące i lata zlewają się w moich wspomnieniach. Najpewniej próbowałem wtedy żebrać, pożyczać kasę albo – co najbardziej prawdopodobne – kraść, by zdobyć kolejną działkę heroiny. Nie wiem, czy w ogóle byłem świadom, że to moje urodziny. Po raz nie wiedzieć już który ryzykowałem złoty strzał, śmiertelne przedawkowanie. Mogłem skończyć jak ten facet, który umarł na korytarzu mojego bloku. Dziesięć lat później znalazłem się na rozstajach i wybrałem właściwą drogę. Przeszłość była teraz dla mnie

innym życiem, innym światem. Kiedy o niej myślałem, z trudem przychodziło mi uwierzyć, że wszystko to przetrwałem. A jednak tamten czas zostanie we mnie na zawsze. Zajmuje też ważne miejsce w książce, bo postanowiłem niczego nie upiększać. Wyznałem w niej właściwie wszystko, nic więc dziwnego, że byłem zdenerwowany. Na parę godzin przed spotkaniem byłem jeszcze umówiony z człowiekiem z Agencji Reutera. Chodziło o dokument pokazujący jeden dzień z naszego życia. Fotograf robił nam zdjęcia w metrze i podczas muzykowania na Neal Street. Byłem zadowolony, bo to odwracało moją uwagę od występu. Gdy skończyliśmy, zapadał już wieczór. Zaczęło się robić chłodno i dżdżyście, gdy ruszyliśmy z powrotem do Islington. Przystanęliśmy przy stacji Angel. Ileż wspomnień! Nigdzie nie widziałem faceta, który niegdyś „kupił” moją placówkę. Znajomy kwiaciarz powiedział, że gość i jego pies cały czas rozrabiali, więc koordynator wylał ich w końcu na zbity pysk. Nikt z „The Big Issue” nie sprzedawał już gazet przy Angel. – Co za marnotrawstwo – powiedziałem smętnie. – Zrobiłem z tego miejsca naprawdę dochodowy punkt. Szkoda. Ale to już nie było moje zmartwienie. Miałem swoje własne. Ja i Bob poszliśmy przez Islington Memorial Park w kierunku Waterstones. Mieliśmy trochę czasu, więc pozwoliłem kotu załatwić wiadomą sprawę, sam zaś usia-

dłem na ławce, żeby zapalić. Czułem się jak skazaniec, któremu ofiarowano ostatnią chwilę przyjemności przed spotkaniem z plutonem egzekucyjnym. Z drugiej jednak strony niecierpliwie wyczekiwałem tego, co miało nastąpić. Jakbym przekraczał jakiś próg, jakbym – wiem, że to banał – zaczynał pisać nowy rozdział swojego życia. Miałem straszny zamęt w głowie. Tyle zwariowanych myśli nie dawało mi spokoju. Co będzie, jeśli nikt się nie zjawi? A jeśli zjawią się całe tłumy i uznają moją książkę za bzdet? Jak Bob zareaguje na tłok? Jak ludzie zareagują na mnie? Nie byłem typowym autorem. Nie miałem ogłady faceta z pierwszych stron gazet. Nadal żyłem na marginesie społeczeństwa. Tak przynajmniej się czułem. Wiedziałem, że ludzie polubią Boba, przerażała mnie jednak obawa, że nie zniosą jego towarzysza. Wyssałem do końca papierosa. Trzymałem go w ustach, jak długo się dało. Byłem tak zestresowany, że miałem wrażenie, jakby ktoś walnął mnie z całej siły w brzuch. Na szczęście kotu humor dopisywał za nas dwóch. Przeczesał swoje ulubione miejsca, załatwił się i przydreptał z powrotem. Spojrzał na mnie, jakby mówił: „W porządku, stary, wszystko będzie dobrze”. Nieprawdopodobne, jak on potrafił mnie uspokoić. Dotarłszy do księgarni na pół godziny przed imprezą, stwierdziłem, że na zewnątrz stoi już kilka osób. „Nie jest źle, ktoś jednak przyszedł” – pomyślałem i trochę mi ulżyło. Wszyscy się do nas uśmiechali, a ja nieśmiało

pomachałem im na powitanie. Ciągle mnie dziwiło, że ci ludzie poświęcają swój wieczór, aby nas zobaczyć. Czego oczekiwali, przychodząc na spotkanie z facetem i jego kotem? W środku zobaczyłem jeszcze paru czytelników. Stali w kolejce, żeby zapłacić za książkę. Każdy trzymał swój egzemplarz. Alan, kierownik, poprosił mnie na górę, gdzie mogłem usiąść i poczekać na podpisywanie. – Mamy dla ciebie kieliszek wina i spodeczek mleka dla Boba. Spokojnie, jest jeszcze czas – powiedział, czując, że zjada mnie trema. Nie byłem pewny, co zrobić. Lepiej zachować trzeźwą głowę czy raczej chlapnąć coś dla kurażu? Zdecydowałem się na to pierwsze. Wina mogłem się napić później. Na miejsce dotarli już Belle, Mary, Garry i ludzie z wydawnictwa. Życzyli mi powodzenia. Ujrzałem też stertę książek do podpisania, które miały być sprzedawane podczas spotkania przez księgarzy. Ktoś wpadł na sprytny pomysł, żeby na każdej przystawiać stempel w kształcie kociej łapy. W ten sposób Bob też niejako składał swój podpis. Od razu przystąpiłem do pracy, pokrywając gryzmołami pierwsze egzemplarze. Belle wieńczyła dzieło, dorzucając kocią pieczątkę. Na kupce leżało ponad dwadzieścia książek. Czy ci ludzie byli pewni, że zdołają je opchnąć? Księgarze nie podzielali moich obaw. W pewnym momencie jedna ze sprzedawczyń stanęła przed mną, promieniejąc.

– Nie widać końca! Sięga aż za róg budynku – oznajmiła z uśmiechem. – Co takiego? – spytałem głupio. – Kolejka! Straszny tłum. Będzie ze sto osób! I cały czas przybywa nowych. Zaniemówiłem. Sądziłem, że nie mogę już być bardziej przerażony, ale się przeliczyłem. Spojrzałem na otwarte okno. Przez chwilę miałem ogromną ochotę wleźć na parapet i chwytając się rynny, zjechać na ulicę, a potem wiać, ile sił w nogach. Tuż przed szóstą Bob wdrapał się na moje ramię i razem wróciliśmy na parter. Na pierwszym podeście schodów przyklęknąłem, żeby zerknąć w dół. Serce podskoczyło mi do gardła. Księgarnia wręcz pękała w szwach. Jeden ze stołów, zawalony książkami, przeznaczono dla mnie i dla Boba. Sznur czytelników czekających na podpis wzdłuż regałów sięgał drzwi, wychodził z księgarni i ginął w ciemnościach marcowego wieczoru. Sprzedawczyni miała rację. To było jakieś sto osób... i ciągle przychodziły następne. W drugim końcu sali ustawiła się inna kolejka, w której stali ludzie kupujący książkę. Dostrzegłem też fotoreporterów i filmowca z telewizji. To było niczym sen, zupełnie jakbym się znalazł poza ciałem. Dotąd ukrywałem się na schodach, ale gdy zacząłem pokonywać ostatnie stopnie, rozbłysły flesze i rozległy się okrzyki facetów z aparatami. – Bob, Bob, tutaj, Bob!

Ludzie klaskali i pozdrawiali nas głośno. Lata spędzone z Bobem na ulicy przyzwyczaiły mnie do niespodzianek. Trzeba było umieć się przystosować, przyjmować ciosy na klatę, czasem dosłownie. Tym razem jednak wkraczaliśmy na nieznane terytorium. Wiedziałem jedno. Zaszliśmy za daleko, żeby teraz się cofnąć. Wykorzystanie tej szansy mogło – choć tylko mogło – oznaczać koniec poniewierki na ulicy. A wtedy ten nowy rozdział naprawdę by się dla nas zaczął. – Chodź, Bob – szepnąłem, drapiąc kota po karku i oddychając głęboko. – Już nie ma odwrotu.

Epilog Na zawsze Tamten dzień w marcu 2012 roku był jednym z najważniejszych w całym moim życiu. Potem poszło już z górki. Dla mnie i dla Boba rzeczywiście zaczynał się nowy rozdział. Spotkanie z czytelnikami w Waterstones okazało się strzałem w dziesiątkę. Choć Paul McCartney nie przyszedł, zjawiło się ponad trzysta osób. Gorące przyjęcie naszej książki zaskoczyło nawet księgarzy. Z dwustu egzemplarzy nie został ani jeden. Sprzedali wszystko w pół godziny. – Czyli nici z moich przepowiedni, że pójdzie góra pięć książek – dowcipkowałem, gdy po trzech godzinach podpisywania i wywiadów mogłem wreszcie wypić kieliszek wina z Alanem. Nikt nie pojmował, skąd się wzięły te tłumy. Owszem, były ulotki, reklamy, nasz profil na Twitterze obserwowało jakieś sto osób, to jednak nie tłumaczyło entuzjazmu, z jakim się spotkaliśmy. Czuliśmy, że zaczyna się coś niesamowitego. Kiedy Kot Bob i ja wszedł dwa dni później do sprzedaży, od razu było jasne, że książka chwyciła. „The Times” napisał, że „już na starcie stała się numerem jeden wśród biografii”. W pierwszym tygodniu weszła na listę najlepiej sprzedających się tytułów i przez niemal rok z niej nie wypadła. Rzadko spadała z pierwszego miejsca.

Każdej niedzieli brałem do ręki gazetę i z niedowierzaniem kręciłem głową. „Skąd ta popularność? – zastanawiałem się. – Co tak poruszyło wyobraźnię ludzi?”. Im dłużej myślałem, tym mniej rozumiałem, a w końcu dałem za wygraną. Jeszcze bardziej zadziwiające było to, że książka szybko znalazła czytelników w innych krajach. Jak dotąd została przetłumaczona na dwadzieścia sześć języków. We Włoszech nosi tytuł A spasso con Bob ( Na spacerze z Bobem), w Portugalii A minha história com Bob ( Historia moja i Boba), w Polsce Kot Bob i ja. Miała w sobie coś, co trafiało do wszystkich. Bez względu na kraj ludzie najwyraźniej pokochali tę opowieść, a przede wszystkim Boba. Zaczęto nas traktować prawie jak celebrytów. Zapraszano do telewizji i radiostacji na rozmowy o książce i o jej popularności. Nie byłem na to przygotowany, nawet po sesji z trenerem medialnym. Nasz pierwszy większy publiczny występ, w telewizji śniadaniowej BBC, był pod tym względem typowy. Z samego rana przyjechałem do studia w zachodnim Londynie, cały w nerwach. Byłem pełen obaw, że Bob wystraszy się świateł albo nowego otoczenia. Łyknął jednak wszystko bez mrugnięcia okiem, rozsiadając się jak panisko na sofie i spokojnie przyglądając sobie na ekranach. Był oczywiście gwiazdą programu i specjalnie dla gospodarzy przybił nawet parę razy piątkę. Wszędzie gdzie występowaliśmy, kradł show. Zadawano mi wciąż te same pytania. Wszystkich ciekawiło zwłaszcza to, jak sukces książki wpłynął na na-

sze życie. Najważniejsza i najbardziej oczywista zmiana była taka, że nie musieliśmy się już narażać na niebezpieczeństwo pracy na ulicach. Pieniądze ze sprzedaży spływały powoli, tak więc przez parę miesięcy nie rzucaliśmy jeszcze roboty na Neal Street. Dopiero z czasem zaczęliśmy muzykować na chodniku rzadziej. Świadomość, że nie będziemy już wystawać na chłodzie i deszczu, przyniosła mi ogromną ulgę. Miałem dość niepewności i cichej rezygnacji, których dzień w dzień doświadczałem, jadąc do Angel czy Covent Garden. Nasze serca wciąż jednak biły dla tamtych miejsc. Możesz ściągnąć grajka z ulicy, ale nie zdołasz wyciągnąć ulicy z grajka. Zresztą Bob zawsze lubił okazywane mu zainteresowanie. Od czasu do czasu wychodziliśmy zatem z gitarą na miasto, z tą tylko różnicą, że teraz pomagaliśmy bardziej potrzebującym. Na początku 2013 roku nawiązałem współpracę z Blue Cross, organizacją obrońców praw zwierząt. Zaczęliśmy zbierać dla nich pieniądze: w internecie, podczas różnych imprez i okazjonalnych występów w Covent Garden. W pierwszym tygodniu zgromadziliśmy prawie pięć tysięcy funtów. To było cudowne uczucie – móc się choć trochę odwzajemnić. Gdy znalazłem Boba, ci ludzie okazali mi tyle serca. Pomagali nam też później, gdy wpadaliśmy do ich kliniki na kółkach przy Islington Green. Często sobie myślałem, że Bob może być nagrodą za jakiś mój dobry uczynek. Widziałem tu działanie karmy. Po-

dobnie traktowałem pomoc udzielaną osobom z Blue Cross, miałem poczucie, że odpłacając się za ich szczodrość, wypełniam swoją powinność. W przyszłości chciałbym także zacząć coś robić dla bezdomnych. Oczywiście ludzie pytali mnie często, czy teraz jestem bogaty. Odpowiadałem, że i tak, i nie. W porównaniu z przeszłością moja sytuacja była o niebo lepsza, nie stałem się jednak milionerem. Byłem szczęśliwy, że nie muszę przetrząsać półek sklepowych w poszukiwaniu przeterminowanej fasoli po dziesięć pensów za puszkę. Przez całe lata zdany byłem na swój spryt i niewielką zapomogę ze strony państwa. A obecnie pierwszy raz od wieków miałem konto bankowe oraz księgowego, który pilnował moich spraw, również podatkowych. W ostatnim dziesięcioleciu nie zarabiałem dość, aby płacić podatki. Fakt, że zacząłem to robić, był dla mnie bardzo ważny. Kiedy jesteś bezdomny albo sprzedajesz „The Big Issue”, nie dajesz zbyt wiele społeczeństwu – i społeczeństwo ma ci to za złe. Niektórzy wręcz znajdują przyjemność w przypominaniu ci o tym na każdym kroku. Rzucają ci to w twarz. „Weź się do jakieś roboty, żebraku” – słyszałem na okrągło przez dziesięć lat. I czułem się coraz bardziej spychany na boczny tor. Ludzie nie rozumieją, że niska samoocena i uczucie bezsilności typowe dla takich jak ja bezdomnych, ulicznych grajków, a nawet gazeciarzy „The Big Issue”, biorą się także z wykluczenia. Chcesz być częścią społeczeństwa, a ono cię odtrąca. To błędne koło. Życie na własny rachunek było dla mnie pierwszym

znakiem, że nie jestem już na marginesie. Popularność książki wpłynęła też na inne sprawy. Na przykład pomogła mi poprawić relacje z rodzicami. W tłumie ludzi w Waterstones tamtego marcowego wieczoru był również mój ojciec. Namówiłem go do przyjścia trochę z ciekawości, jak zareaguje, a trochę licząc na moralne wsparcie. Jego osłupienie i radość na widok tłumu w księgarni na długo zostaną mi w pamięci. Po tych wszystkich rozczarowaniach dałem mu coś, z czego mógł być dumny. Nareszcie. Wzruszył się, czytając podziękowania, w których wspomniałem jego i mamę. Potem, w domu, chyba uronił parę łez nad książką. Kiedy ją skończył, zadzwonił do mnie i powiedział, że spisałem się na medal. Powtórzył to jeszcze przy innych okazjach. Nadal mnie przekonywał, że powinienem ściąć włosy i zgolić brodę, przestał jednak wiercić mi dziurę w brzuchu, żebym poszukał sobie „normalnej pracy”. Nie roztrząsaliśmy przeszłości. To nie w jego stylu. Tata nie jest facetem skłonnym do wynurzeń. Chyba rozumiałem, co myśli i czuje, zdawałem sobie jednak sprawę, że nie umiałby tego wyrazić. Nie potrafił dobierać słów, a ja nie miałem z tym żadnego problemu. Wystarczało mi, że wiem. Znów poleciałem do Australii, by spędzić trochę czasu z mamą. Ona też płakała nad moją książką. Powiedziała, że ma wyrzuty sumienia z powodu wielu rzeczy, które się zdarzyły, szczerze mi jednak wygarnęła, że jako nastolatek

byłem koszmarem. I wyzwaniem. Nawet dla matki o anielskiej cierpliwości. Przyznałem jej rację. Rozmawialiśmy o wszystkim otwarcie, niczego przed sobą nie tając. Teraz byliśmy przyjaciółmi. Rozgłos, jaki towarzyszył książce, miał tę dobrą stronę, że wpłynął na zmianę stosunku opinii publicznej do sprzedawców „The Big Issue” i w ogóle osób bezdomnych. Dostawałem listy od szkół i fundacji, z których się dowiadywałem, że nasza historia pomogła im lepiej zrozumieć sytuację ludzi bez dachu nad głową. Na Facebooku i Twitterze codziennie ktoś mnie zapewniał, że już nie potrafi przejść obojętnie obok gazeciarza „The Big Issue”. Wielu moich czytelników pisało, że często się zatrzymuje, by zamienić parę słów ze sprzedawcą. I choć między mną a szefostwem nie zawsze się układało, w sumie jestem dumny, że tam pracowałem. To wspaniała inicjatywa i wszyscy powinniśmy ją wspierać, zwłaszcza w czasach kryzysu. Nasza historia okazała się też ważna dla ludzi przeżywających różne życiowe trudności. Setki zdesperowanych osób pisało do mnie lub kontaktowało się ze mną przez portale społecznościowe. Z mojej opowieści o przetrwaniu niektórzy czerpali siłę i nadzieję. Inni odkrywali, jak ogromną moc uzdrawiania duszy mają zwierzęta. Rozpierała mnie duma, ilekroć czytałem takie słowa. Nigdy nie przypuszczałem, że mógłbym wpłynąć na czyjeś życie, a co dopiero na życie tysięcy. Bywali i tacy, którzy dawali się ponieść, przypisując

mnie i mojemu kotu coś w rodzaju świętości. Może i Bob jest świętym, ale ja? Nie ma takiej opcji. Nie możesz spędzić dziesięciu lat na ulicach Londynu, walcząc dzień w dzień o przetrwanie, i nie pobrudzić sobie rąk. Nie możesz jechać tyle czasu na heroinie i wyjść z tego bez szwanku. Nadal wlókł się za mną ogon przeszłości. Nie miałem żadnych złudzeń. Musiałem dalej nad sobą pracować. Nie da się do końca odrzucić przeszłości, choćby dlatego, że zawsze znajdzie się ktoś, kto ci przypomni o straconych latach. Wciąż nosiłem po nich blizny, nie tylko psychiczne. Za to, co robiłem własnemu ciału, długo będę płacić. Krótko mówiąc: święty James z Tottenham nie istnieje. Nigdy go nie było i nie będzie. Na pewno istnieje jednak ktoś, kto dostał od życia drugą szansę i postanowił jej nie zaprzepaścić. A gdyby nawet próbował zrobić coś głupiego, miał wokół siebie wiele dowodów na to, że okazji nie wolno marnować. Dostałem ostatnio list od czytelniczki z małej walijskiej wioski. Jej przyjaciółka przegrała właśnie długą walkę z rakiem. Przed śmiercią dostała moją książkę od autorki listu i była nią tak poruszona, że po przeczytaniu przekazała swój egzemplarz pastorowi. Podczas mowy pogrzebowej w wiejskiej kapliczce duchowny cały czas trzymał książkę. Wspomniał, jak wiele znaczyła dla umierającej, i mówił o naszej „cudownej podróży nadziei”. Bo właśnie Bob i ja byliśmy jego zdaniem przykładem siły, jaką niosą „wiara, nadzieja i miłość”. Kiedy czytałem ten list, nie mogłem powstrzymać łez. Było w nim coś, przed

czym musiałem się ukorzyć. Przez parę dni nie potrafiłem myśleć o niczym innym. Zbyt długo odczuwałem dojmujący brak tych trzech bezcennych rzeczy – wiary, nadziei i miłości. A potem, nagłym zrządzeniem losu, wszystkie trzy zostały mi ofiarowane. W osobie przekornego, wesołego, mądrego, niekiedy marudnego, lecz nieodstępującego mnie na krok kocura, który odmienił moje życie. Był przy mnie, gdy odzyskiwałem wiarę: w siebie samego i w świat. Pokazał mi nadzieję, gdy naprawdę zaczynałem już wątpić, czy ona w ogóle istnieje. Lecz nade wszystko obdarzył mnie bezwarunkową miłością, której każdy z nas potrzebuje. Podczas jednego z wywiadów w BBC prezenter zadał pytanie, które wbiło mnie w fotel. – Co zrobisz, kiedy zabraknie Boba? W pierwszej chwili nie mogłem opanować zdenerwowania. Sama myśl, że go stracę, była nie do zniesienia. Zaraz jednak wziąłem się w garść i odpowiedziałem najszczerzej, jak potrafiłem. „Jasne, zwierzęta żyją krócej niż ludzie – mówiłem – i dlatego mam zamiar cieszyć się każdym dniem z Bobem. A gdy nadejdzie czas pożegnania, mój kot nadal będzie żył w książkach, które dzięki niemu napisałem”. To chyba najsensowniejsza rzecz, jaką kiedykolwiek udało mi się powiedzieć. Zanim poznałem Boba, świat jawił mi się jako miejsce bezlitosne, bezduszne i – właśnie tak – pozbawione na-

dziei. Ale świat, na który nauczyłem się patrzeć jego oczami, jest zupełnie inny. Był czas, gdy jeden dzień nie różnił się niczym od drugiego. A teraz każdy przynosi radość. Jestem szczęśliwszy, bardziej spełniony i zdrowszy niż kiedykolwiek przedtem. Zdołałem – choć trudno powiedzieć, czy na zawsze – skończyć z życiem na ulicy. I widzę przed sobą drogę. Nie mam pojęcia, dokąd zaprowadzi nas przyszłość. Wiem jednak, że dopóki Bob będzie przy mnie, wszystko, co dobre, właśnie jemu będę zawdzięczał. On jest moim towarzyszem, najlepszym przyjacielem, nauczycielem i bratnią duszą. I tak już zostanie. Na zawsze.

Podziękowania Pisanie tej książki było pracą zespołową, pragnę więc podziękować niezwykle utalentowanym i oddanym mi osobom, z pomocą których dotarłem do ostatniego zdania. Przede wszystkim Garry’emu Jenkinsowi, który kierował moim piórem, wybierając najlepsze historie i nadając im kształt opowieści. Dziękuję także Rowenie Webb, Maddy Price i Ciarze Foley z wydawnictwa Hodder & Stoughton, moim redaktorkom. Wyrazy wdzięczności należą się również specjalistkom od PR i marketingu: Emmie Knight, Kerry Hood i Emilie Ferguson. I Danowi Williamsowi za świetne rysunki z wydania brytyjskiego. Mojej cudownej agentce Mary Pachnos zawdzięczam zbyt wiele, bym kiedykolwiek zdołał się odwzajemnić. Dziękuję jej oraz innym pracownikom agencji Aitken Alexander – Sally Riley, Nishcie Hurry, Liv Stones i Matildzie Forbes– Watson. Nie mogę też zapomnieć o Joaquimie Fernandesie z Aitken Alexander i Raymondzie Waltersie z R Walters & Co, którzy służyli mi nieocenionymi radami, ani o Kitty i Ronie, moich najlepszych przyjaciołach. Kitty i Ron trwali przy mnie przez cały ten zwariowany rok; bywało ciężko, ale zawsze mogłem na nich liczyć. Zrobili dla mnie więcej, niż zdołałbym wyrazić. Pragnę też z całego serca podziękować rodzicom: za ich miłość i wsparcie, nie tylko w ostatnim czasie, lecz również w dużo gorszych, trudniejszych latach. Wiem, że nie byłem najlepszym synem. A wreszcie chcę się zwrócić do tych wszystkich ludzi,

którzy do mnie piszą – tradycyjną pocztą lub na portalach społecznościowych, przekazując życzenia i dzieląc się doświadczeniami. Staram się odpisywać w miarę możliwości, ale mam nadzieję, że ci z was, którym nie odpowiedziałem, zdołają mi to wybaczyć. Zainteresowanie książką Kot Bob i ja przerosło moje najśmielsze oczekiwania. Przede wszystkim jednak chciałbym podziękować temu małemu facecikowi, który nadal jest moim przyjacielem. Wciąż jeszcze nie mam pewności, czy to ja znalazłem Boba, czy raczej on znalazł mnie. Wiem tylko jedno. Bez niego przepadłbym z kretesem. James Bowen Londyn, maj 2013