► Popraw „niepoprawialne" - zapanuj nad ustawieniami BIOS-u swo.ego komputera ► Od ogółu do szczegółu, czyti podstawy BIOS-u i alfabetyczny spis funkcji ► Zawsze na czasie czyli sposoby aktualizacji i modyfikacji BIOS-u y Różne różności czyli opis funkcji Dual BIOS oraz BIOS kontrolera RAID
BIO
PRZEWÓD
Hd d
S.H.A• R. T.
capab i l i t y
O PIS PONAD
A
mk \
►W Y D A N IE IV OPCJI
► B artosz D anow ski ► A ndrzej Pyrchla
ESI
Spis treści W stę p ...................................................................................................................... 5 Rozdział 1. Podstawowe informacje......................................................................................7 Sposoby wejścia do S ET U P-u..................................................................................................9 Nawigacja po menu SETU P-u................................................................................................10 Sygnały dźwiękowe wydawane przez BIOS ........................................................................13 Jakie urządzenia mają BIOS lub firm w are?.......................................................................... 17 Główne menu SETUP-u ..........................................................................................................19 Oznaczenia stosowane w książce ..........................................................................................22
Rozdział 2.
Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u —
komputerstacjonarny.......23
Rozdział 3.
Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u —
laptopy ............................. 229
Rozdział 4.
Rozwiązanie problemu zapomnianego hasła do BIOS-u ....................... 289 Sposób pierwszy — zworka ................................................................................................ 289 Sposób drugi — bateria ........................................................................................................ 291 Sposób trzeci — pro g ram .....................................................................................................291 Sposób czwarty — hasło serw isow e................................................................................... 292
Rozdział 5.
Aktualizacja BlOS-u .......................................................................................293 Płyta głó w n a.......................................................................................................................... 294 Identyfikacja płyty głównej ........................................................................................... 294 Identyfikacja wersji B IO S -u..........................................................................................297 Aktualizacja BIOS-u z dyskietki ...................................................................................300 Aktualizacja BIOS-u z twardego dysku .......................................................................301 Aktualizacja BIOS-u z poziomu MS Windows ...........................................................303 Inne ciekawe sposoby aktualizacji BIOS-u ................................................................. 306 Czytnik lub nagrywarka płyt CD/DVD .............................................................................. 308 Identyfikacja napędu i wersji firmware’u .................................................................... 308 Poszukiwanie nowej wersji firmware’u ........................................................................309 Aktualizacja firmware’u z poziomu MS Windows .................................................... 310 Aktualizacja firmware’u z poziomu MS-DOS ............................................................311 Karty graficzne ...................................................................................................................... 312 Identyfikacja karty graficznej i wersji firmware’u ..................................................... 312 Aktualizacja firmware’u .................................................................................................315 Aktualizacja całego PC — LiveUpdate 3 firmy MSI ....................................................... 316
4
Rozdział 6.
BIOS. Przewodnik
Rozwiązywanie problemów z błędną aktualizacją.................................321 Awarie płyt głównych .......................................................................................................... 322 Naprawa w przypadku aktywnego obszaru BootBlock ..............................................322 Gdy widać jedynie czarny ekran monitora .................................................................. 323 Gdy także BootBlock jest uszkodzony .........................................................................324 Gdy układ flashrom jest wlutowany w płytę ...............................................................328 Gdy układ umieszczony jest w podstawce i zawiodły wszystkie możliwości jego reanimacji ................................................... 328 Awarie napędów optycznych................................................................................................331 Ogólna procedura napraw y............................................................................................ 332 Naprawa urządzeń, które powodują błędy podczas pracy ......................................... 332 Awarie kart graficznych ....................................................................................................... 332 Zakłócenia obrazu .......................................................................................................... 332 Komputer nie uruchamia się z zamontowaną kartą graficzną ...................................333
Rozdział 7.
Rozwiązywanie problemów z instalacją dużych dysków twardych ... 335 Sposób pierwszy — aktualizacja B lO S -u ...........................................................................335 Sposób drugi — zworka ....................................................................................................... 336 Sposób trzeci — menedżer dyskow y.................................................................................. 336
Rozdział 8.
Opis funkcji DualBIOS ...................................................................................341
Rozdział 9.
Modyfikacje BIOS-u ........................................................................................345
Rozdział 10. BIOS kontrolera RAID .................................................................................... 349 Podstawy ................................................................................................................................ 349 RAID 0 — striping......................................................................................................... 350 RAID 1 — mirroring ...................................................................................................... 350 RAID 0+1 — striping + mirroring ............................................................................... 351 RAID 3 i 5 ....................................................................................................................... 351 Zakładanie m acierzy..............................................................................................................351 Usuwanie istniejącej macierzy ............................................................................................ 354
Dodatek A
Oznaczenia płyt głównych ........................................................................... 357
Dodatek B
Przydatne odnośniki do stron związanych z BIOS-em ............................373 Podsumowanie ............................................................................................... 375 Skorowidz ........................................................................................................ 377
Wstęp Książka, którą trzymasz w rękach, to kolejne — już czwarte — wydanie polskojęzycznego przewodnika po opcjach BIOS-u. Nie kryjemy z Andrzejem satysfakcji, że nasza książka jest jedyną publikacją na polskim rynku książkowym, która w sposób kompleksowy i tak obszerny porusza zagadnienia związane ze znaczeniem i konfiguracją setek opcji wystę pujących w BlOS-ach płyt głównych. Poprzednie wydania okazały się bezapelacyjnym hitem, o czym świadczą doskonałe recenzje i opinie czytelników oraz bardzo dobra sprze daż. Wyznacznikiem popularności może być również fakt, że tuż po publikacjach ko lejnych wydań w internecie pojawiają się nowe strony, na których autorzy radzą, w jaki sposób konfigurować BIOS, uzupełniane są również istniejące witryny, po raz ostatni aktualizowane w okresie premier poprzedniego wydania przewodnika. Innymi słowy, na następne edycje naszej książki czeka wielu ludzi zainteresowanych problematyką konfiguracji BIOS-u, co nas cieszy i daje motywację do pracy nad kolejnymi publikacjami podręcznika. Przygotowując książkę, opieraliśmy się na naszej wiedzy, latach doświadczeń i informa cjach zdobytych bezpośrednio u producentów płyt głównych i BlOS-ów. Przewertowaliśmy setki instrukcji płyt głównych i uparcie dążyliśmy do tego, aby Czytelnik otrzymał jak najlepszy produkt. W 2004 roku uznaliśmy, że potrzebna jest publikacja, która poruszy problemy prawidłowej konfiguracji BIOS-u i omówi znaczenie wszystkich tych dziwnych opcji. W ten sposób powstało pierwsze wydanie książki BIOS. Przewodnik. Ze względu na galopujące tempo rozwoju komputerów i wprowadzanie coraz to nowszych rozwiązań w drugiej połowie 2005 roku światło dzienne ujrzało drugie wydanie naszego przewodnika. Tym razem udo stępniliśmy opracowanie ponad 500 opcji dostępnych w różnych wersjach BIOS-ów i płyt głównych. Rok 2007 to czas, kiedy na rynku pojawiło się trzecie wydanie naszego pod ręcznika. Aktualizacja trzeciego wydania zawiera opis ponad 350 nowych opcji oraz dział poświęcony opcjom występującym w laptopach. Rok 2010 to czwarte wydanie przewodnika. Również tym razem spędzaliśmy długie noce, mozolnie przekopując się przez setki stron przeróżnych dokumentacji, wymieniając e-maile z działami pomocy technicznej producentów płyt głównych oraz eksperymentując w ser wisie Andrzeja (http://pyrchla.pl). Efektem naszej pracy jest szczegółowe opracowanie opcji wprowadzonych w BIOS-ach przeznaczonych do najnowszych płyt głównych
6
BIOS. Przewodnik
współpracujących z procesorami Intel Core i3/i5/i7, AMD Phenom/Phenom II oraz innymi wielordzeniowymi układami firm Intel i AMD. Analiza najnowszych BIOS-ów pozwoliła dodać nam kilkaset nowych opisów dotyczących mniej lub bardziej dziwnych ustawień. Podobnie jak w poprzednich wydaniach, również teraz sporą część książki poświęciliśmy rozwiązywaniu problemów zaistniałych wskutek nieudanej aktualizacji lub ataku wirusa, gdyż — jak wiemy z doświadczenia — jest to jeden z najczęściej występujących proble mów. Podczas pracy nad tym wydaniem braliśmy pod uwagę liczne sugestie i propozycje wielu naszych czytelników. Dzięki temu poprawiliśmy lub uzupełniliśmy niektóre opisy i informacje. Zdajemy sobie sprawę z tego, że czytając to kompendium, możesz nie znaleźć intere sującej Cię opcji i jej opisu. Wynika to z faktu, że na rynku bardzo szybko pojawiają się nowe płyty główne, a co za tym idzie — także rozwiązania wprowadzane przez produ centów w programie SETUP zawartym w BIOS-ie komputera. Może się więc zdarzyć, że w swoim BIOS-ie nie znajdziesz którejś z omawianych tu funkcji. Będzie to wynikało z tego, że Twoja płyta główna może nie obsługiwać danej funkcji. Wtedy rozwiązaniem jest skorzystanie z dołączonej dokumentacji. Można też wysłać do nas e-mail z informacją o nazwie opcji i o jej lokalizacji. Postaramy się, by znalazła się ona w następnych wyda niach niniejszego kompendium. Pragniemy raz jeszcze podkreślić, że staraliśmy się opisać maksymalną ilość opcji, do jakich udało nam się dotrzeć podczas wertowania setek stron dokumentacji różnych płyt głównych, dzięki kontaktom z producentami i własnym doświadczeniom. Warto tu dodać, że w książce uwzględniliśmy zarówno najnowsze konstrukcje płyt głównych dostępnych na rynku, jak i rozwiązania starsze. Naszym celem jest sukcesywne rozbudowywanie za wartości książki i dążenie do tego, aby była ona największym i najbardziej aktualnym źródłem informacji na temat przeznaczenia poszczególnych opcji i optymalnej konfiguracji BIOS-u. Wydaje nam się, że nie ma sensu przeciągać wstępu i opóźniać chwili, w której zagłębimy się w opcje BIOS-u komputera. Życzymy owocnej lektury oraz samych udanych aktuali zacji. Jednocześnie pragniemy dodać, że w przypadku, gdybyś miał jakieś pytania lub chciałbyś się podzielić z nami swoimi uwagami na temat niniejszej książki, możesz wysłać do nas e-mail. Pamiętaj, że dzięki Tobie kolejne wydania książki mogą być jeszcze lepsze. Bartosz Danowski
[email protected] http://danowski.pl http://danowski-it.pl
Andrzej Pyrchla
[email protected] http://www.bryce.pl http://pyrchla.pl
Rozdział 1.
Podstawowe informacje Wszystkie komputery (zarówno stacjonarne, jak i przenośne) posiadają właściwy sobie BIOS (ang. Basic Input Output System — podstawowy system wejścia-wyjścia). Jego główną rolą jest dostarczanie funkcji potrzebnych do obsługi podstawowych urządzeń (pamięci, klawiatury, stacji dyskietek, czytnika płyt CD/DVD, dysku twardego itp.) oraz komunikacji pomiędzy nimi. BIOS jest oprogramowaniem, które jest uruchamiane jako pierwsze — zaraz po włączeniu komputera. Nie jest ono zapisane na dysku twardym czy płycie CD, ale na płycie głównej, w specjalnej kości pamięci stałej (rysunek 1.1). R ysunek 1.1. Przykład dwóch typów kości pamięci stałej zawierającej BIOS
Układ pamięci stałej zawierającej BIOS może być umieszczony w specjalnej podstawce (umożliwiającej wymontowanie go) lub wlutowany na stałe w płytę główną. Obecnie naj częściej stosuje się tę pierwszą możliwość. Na rysunku 1.2 zamieściliśmy najczęściej spo tykane rozwiązanie. Oczywiście dla drugiego typu kości (rysunek 1.1) na płytach głównych stosuje się inną odmianę podstawki.
W skazówka
Jeżeli kupujesz nową płytę główną, koniecznie zwróć uwagę na to, by BIOS był umiesz czony w specjalnej podstawce umożliwiającej jego wymontowanie. Dzięki temu w przy padku problemów podczas aktualizacji wersji BIOS-u lub uszkodzenia na skutek ataku wirusa będziesz mógł wyjąć kość i zaprogramować ją w serwisie. Niestety, obecnie w zdecydowanej większości przypadków producenci stosują układy wlutowane w płytę główną.
s
BIOS. Przewodnik
R ysunek 1.2. Przykład kości pamięci stałej umieszczonej w specjalnej podstawce
Wszystkie nowe kości pamięci stałej mają postać flashrom i istnieje możliwość ich prze programowania, na przykład w celu załadowania nowej, poprawionej lub uaktualnionej wersji BIOS-u. W nowych konstrukcjach płyt głównych niektórzy producenci umiesz czają drugą pamięć flashrom, której zadaniem jest przechowywanie dodatkowej kopii BIOS-u. Kopię tę można przepisać do podstawowego układu w przypadku nieudanej ak tualizacji BIOS-u, jego utraty bądź zniszczenia w wyniku ataku wirusa. Takie rozwiązanie (z dwoma układami pamięci stałej) nazywane jest mechanizmem DualBIOS. W jednym z następnych rozdziałów poświęcimy temu zagadnieniu więcej uwagi — zademonstruje my na konkretnym przykładzie, jak takie rozwiązanie działa i w jaki sposób przywrócić BIOS z kopii. Możesz się również spotkać z rozwiązaniem, gdzie producent płyty głównej zdecy dował się na zapisywanie kopii BIOS-u na specjalnej ukrytej i wydzielonej partycji twar dego dysku. Dodatkowo modyfikowany jest BIOS, tak by w przypadku awarii można było sprawnie odtworzyć jego zawartość z kopii przechowywanej na dysku. Konfiguracja BIOS-u jest możliwa za pomocą specjalnego, pseudograficznego interfejsu (rysunek 1.3), który popularnie jest nazywany SETUP-em. Musisz wiedzieć, że wersja i rodzaj BIOS-u oraz wygląd SETUP-u zależą w dużym stopniu od modelu płyty głównej, pod którego kątem zostały zoptymalizowane. Obecnie na rynku możemy spotkać BIOS-y kilku producentów, ale bez wątpienia do naj popularniejszych można zaliczyć produkty firm: ♦ Ami i odmiany — http://www.ami.com, ♦ A ward i odmiany — http://www.award.com, ♦ Phoenix i odmiany — http://www.phoenix.com. W ostatnich latach wyraźne jest dążenie do unifikacji wyglądu poszczególnych wersji SETUP-u, co jest zjawiskiem jak najbardziej wskazanym. Warto jednak powiedzieć, że w poprzednich latach powstały różne, mniej lub bardziej dziwne wersje SETUP-ów, co
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje
R ysunek 1.3. Menu główne SETUP-u typowej nowej płyty głównej
e
Phoenix - AwardBlOS CMOS setup utility ► PC Health Status
► softMenu setup
► Standard CMOS Features
Load Fail-Safe Defaults
t Advanced BIOS Features
Load Optimized Defaults
► Advanced Chipset Features
set Password
► Integrated Peripherals
Save & Exit setup
► Power Management Setup
Exit Without Saving
► PnP/PCI Configurations
Esc t Quit F10 : save & Exit setup
'M' : Select item (KT600-8237-6A6LTA1GC-13)
Change CPU's Clock & Voltage
znacznie utrudniało użytkownikom korzystanie z nich. Na przykład na rysunku 1.4 za mieściliśmy zeskanowane zdjęcie pochodzące z dokumentacji płyty głównej Shuttle HOT433 dla procesora 486 — widać na nim bardzo ciekawe podejście firmy AMI do wyglądu SETUP-u. R ysunek 1.4. SETUP ze starej płyty głównej firm y Shuttle wyposażonej w A M I BIOS o swojsko brzmiącej nazwie WinBIOS
Interfejs SETUP-u został oparty na systemie okienek oraz ikon, tak jak w MS Windows. Rozwiązanie to było dostępne na rynku w czasach komputerów 486, stosunkowo szybko AMI zrezygnowało z jego stosowania w nowych wersjach BIOS-ów.
Sposoby w ejścia do SETUP-u Jeżeli chcesz zmienić ustawienia BIOS-u, musisz dostać się do specjalnego menu — SETUP-u. Wejście do menu BIOS-u może się odbywać na różne sposoby, w za leżności od producenta sprzętu, jednak zasada postępowania jest zawsze taka sama. Podczas uruchamiania komputera, mniej więcej w chwili, gdy testowana jest pamięć operacyjna — na pewno zwróciłeś uwagę na licznik pracujący w lewym górnym na rożniku monitora — należy wcisnąć i przytrzymać jeden lub kilka przycisków.
lO
BIOS. Przewodnik
Najpopularniejszym przyciskiem-kluczem otwierającym menu BIOS-u jest Del. Oczywi ście możesz spotkać się z jeszcze innymi służącymi do tego przyciskami lub ich kom binacjami, na przykład F1, F2 lub Esc, Alt, Ctrl, Ctrl+Alt+Esc. Zazwyczaj informacje o przycisku, który otwiera menu BlOS-u podczas uruchamiania komputera, wyświetlane są w lewym dolnym narożniku ekranu monitora (rysunek 1.5). R ysunek 1.5. Większość komputerów podczas uruchamiania wyświetla informacje o sposobie wejścia do SETUP-u
A w a r d M o d u l a r BIOS v 6 . o o P G , An E n e r g y S t a r Ally C o p y r i g h t (C) 1 9 8 4 - 2 0 0 3 , A w a r d S o f t w a r e , Inc.
GA-7N400L
L5
Main Procesor
Memory Testing
: AMD Duron(tm)
1050MHz
: 262144K OK
Primary Master Primary Slave Secondary Master secondary slave
: : : :
ST340014A 3.06 None LTN526S YSOJ None
Press DBŁ to enter SETUP/Q-Flash, F 9 For Express Recovery 09/23/2003-nVidia-nForce-6A61BG0EC-00
Jeżeli Twój komputer nie wyświetla odpowiedniej informacji, musisz sprawdzić w do kumentacji płyty głównej lub w instrukcji obsługi, w jaki sposób można się dostać do ustawień BIOS-u.
W skazówka
Brak informacji o sposobie wejścia do SETUP-u komputera dotyczy zwłaszcza laptopów i notebooków niektórych producentów. Pamiętaj, że musisz nacisnąć odpowiedni przycisk; warto także przytrzymać go przez chwilę — dzięki temu masz pewność, że uda się wejść do odpowiedniego panelu kontrolnego. Jeżeli nie udało Ci się otworzyć BIOS-u, musisz jeszcze raz uruchomić komputer i naci snąć odpowiedni przycisk nieco wcześniej niż poprzednim razem.
Nawigacja po menu SETUP-u W zdecydowanej większości przypadków, gdy wejdziesz do ustawień BIOS-u, na ekranie monitora powinny pojawić się napisy wyświetlane na niebieskim lub szarym tle (rysunek 1.6). Zwróć uwagę na to, że opcje zgrupowane są w dwóch kolumnach, a bezpośrednio pod nimi znajduje się opis przycisków, z których będziesz korzystać, a także krótka in formacja o obecnie aktywnej pozycji w menu. W tabeli 1.1 zamieściliśmy wykaz ty powych przycisków, które są używane do zmiany ustawień BIOS-u oraz nawigacji po nim w większości standardowych płyt głównych.
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje
R ysunek 1.6. Opis przycisków służących do nawigacji p o SETUP-ie znajduje się zazwyczaj w dolnej części ekranu
11
Phoenix - Awar d B I O S CMOS Setup Utility ► PC H e a l t h Status
► SoftMenu Setup ► Standard CMOS Features
Load F a il-Safe Defaults
^ Advanced BIOS Features
Load Opti m i z e d Defaults
► Advanced chipset Features
Set Password
► integrated Peripherals
Save
► Power Management setup
Exit wit h o u t
& Exit setup saving
► PnP/PCI Configurations
Esc : Quit F I 0 : Save & Exit Setup
-T'41' : select item (KT600-8237-6A6LYA1GC-13)
Change CPU's Clock & Voltage
Tabela 1.1. Wykaz przycisków nawigacyjnych Przycisk
Funkcja
T
Pozwala przejść do opcji znajdującej się powyżej. Pozwala przejść do opcji znajdującej się poniżej.
—
—
Pozwala przejść do opcji znajdującej się z prawej strony.
— —
Pozwala przejść do opcji znajdującej się z lewej strony.
Enter
Pozwala wejść głębiej, do szczegółowych ustawień podświetlonej opcji.
Esc
Pozwala powrócić do menu znajdującego się powyżej. Jego użycie nie anuluje wprowadzonych zmian.
+
Pozwala zmienić ustawienia opcji lub zwiększyć jej wartość numeryczną.
PageUp
Pozwala zmienić ustawienia opcji lub zmniejszyć jej wartość numeryczną.
PageDown
Pozwala zmienić ustawienia opcji lub zmniejszyć jej wartość numeryczną.
Pozwala zmienić ustawienia opcji lub zwiększyć jej wartość numeryczną.
F1
Otwiera okno pomocy z objaśnieniami podświetlonej opcji.
F3
Zmienia język w płytach GigaByte.
F5
W płytach ASUS przywraca domyślne ustawienia dla opcji widocznych na ekranie. W płytach GigaByte przywraca domyślne ustawienia BlOS-u.
F6
W płytach MSI wczytuje domyślne ustawienia w wersji wydajnej. W płytach GigaByte wczytuje domyślne ustawienia dla BIOS-u.
F7
Wczytuje domyślne ustawienia w wersji optymalnej.
F8
W płytach MSI pozwala zmienić język BIOS-u. W płytach GigaByte pozwala przejść do DualBIOS-u.
F9
W płytach GigaByte wyświetla podstawowe informacje o systemie.
F10
Odpowiada za zapisanie ustawień BIOS-u i wyjście z niego.
Alt+H
Otwiera okno pomocy z objaśnieniami podświetlonej opcji.
Home
Przesuwa podświetlenie na początek ekranu.
End
Przesuwa podświetlenie na koniec ekranu.
Spacja
Pozwala zmienić ustawienia.
12
BIOS. Przewodnik
Oczywiście może się zdarzyć, że w Twoim BIOS-ie nie wszystkie przyciski zadziałają lub że będą miały inne znaczenie. Dlatego śledź dolną część ekranu monitora, gdyż więk szość BIOS-ów w tym miejscu wyświetla opisy przycisków nawigacyjnych (rysunek 1.7). R ysunek 1.7. Dla każdej z części BIOS-u wykaz przycisków odpowiedzialnych za nawigację może się różnić
Phoenix - AwardBIOS CMOS Setup Utility Standard CMOS Features Date (mm:dd:yy) Time (hh;mm:ss) ► IDE ► IDE ► IDE ► IDE
Wed, Jan 1 2003 0 : 9 : 45
Primary Master Primary Slave Secondardy Master Secondary Slave
Menu Level ► Change the day, month, year and century
ST348014A None LTN526S None
Drive A Drive B Flopyy 3 Mode Support
1.44 M, 3.5 in. None Disabled
Video He alt On
EGA/VGA All, but Keyboard
Base Memory Extended Memory Total Memory
640K 268896K 261128K
*-9:Move +/-/PU/PD:Value F10:Save ESC:Exit FI:General Help F5: Previous Values F6:Fail-Safe Defaults F7:Optimized Defaults
Zwróć uwagę, że przy nazwach niektórych opcji znajduje się mały znaczek przypo minający trójkąt (rysunek 1.8). R ysunek 1.8. Znaczek obok niektórych opcji świadczy o obecności podmenu
Phoenix - AwardBIOS CMOS Setup Standard CMOS Features Date (mm:dd:yy) Time (hh:mm:ss) ►IDE ► IDE ► IDE ►.IDE
Primary Master Primary Slave Secondardy Master Secondary Slave
Dr i ^ a Drive B Flopyy 3 Mode support
Wed, Jan 1 2003 0 : 9 : 45 ST348014A None LTN526S None 1.44 M, 3.5 in. None Disabled
Jego obecność świadczy o tym, że producent BIOS-u przygotował podmenu dla tej opcji. Jeżeli ją podświetlisz i naciśniesz Enter, to na ekranie monitora zobaczysz grupę opcji zgromadzonych w podmenu (rysunek 1.9). Musisz też wiedzieć o tym, że niektóre opcje różnią się od pozostałych kolorem. Do kładniej mówiąc, są bledsze. Sytuację taką widzimy na rysunku 1.9, zaczynając od opcji czwartej od góry. Są one niedostępne, a możliwość ich zmiany jest zależna od ustawienia funkcji, która je poprzedza. W naszym przykładzie opcja Access Mode ma wartość Auto, więc funkcje znajdujące się poniżej są niedostępne. Jeżeli natomiast zmienimy wartość opcji Access Mode na Manual, staną się one aktywne i będziesz mógł je ustawić.
W skazówka
W niektórych wersjach BIOS-u zamiast trójkącika możesz spotkać inny znaczek, którego zadaniem jest wyróżnienie obecności podmenu.
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje
R ysunek 1.9. Grupa opcji zgromadzonych w podmenu dla funkcji z rysunku 1.8
13
IDE HDD A u t o - D e t e c t i o n
(P re ss Enter]
IDE P r i m a r y M a i t a r Access M oda
(Auto)
C apacity
0 MB
C ylin d er
0 0 0 0 0
Head Precom p L an d in g Zon e Sector
(Auto)
W przypadku opcji, których dostępność zależy od ustawień innych funkcji, niektórzy producenci zamiast koloru używają kilkumilimetrowego wcięcia lub wypunktowania za pomocą myślników.
W skazówka
Sygnały dźw iękowe wydawane przez BIOS Podczas uruchamiania komputer wydaje wiele dźwięków (pisków), których odpowiednie typy są przypisane do różnych błędów i najczęściej spotykanych problemów. Poniżej za mieściliśmy tabele z opisem znaczenia poszczególnych dźwięków oraz podstawowymi informacjami o tym, jak usuwać błędy. Tabela 1.2 zawiera informacje o kodach dźwiękowych używanych przez BIOS firmy AMI. Tabela 1.3 to objaśnienia kodów dla płyty z BIOS-em AWARD. Tabela 1.4 z kolei pre zentuje znaczenie sygnałów dźwiękowych w płytach z BIOS-em PHOENIX. Tabela 1.2. Opis znaczenia sygnałów dźwiękowych dla BIOS-ów AM I Ilość dźwięków
Opis błędu
Rozwiązanie
1
Problem z odświeżaniem pamięci.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
2
Błąd parzystości pamięci.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
3
Podstawowe 64 kB pamięci RAM zostało uszkodzone, jest niedostępne lub występują problemy z parzystością.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
4
Zegar czasu rzeczywistego pracuje niewłaściwie.
Sprawdź baterię na płycie głównej.
5
Uszkodzenie procesora lub brak możliwości wykonania testu POST.
Wyjmij procesor i zamontuj go ponownie. Jeżeli błąd będzie się powtarzał, sprawdź inny egzemplarz procesora.
6
Błąd klawiatury.
Podłącz klawiaturę do odpowiedniego gniazda PS/2.
14
BIOS. Przewodnik
Tabela 1.2. Opis znaczenia sygnałów dźwiękowych dla BlOS-ów A M I — ciąg dalszy Ilość dźwięków
Opis błędu
Rozwiązanie
7
Błąd wewnętrznych przerwań procesora.
Wyjmij procesor i zamontuj ponownie. Jeżeli błąd będzie się powtarzał, sprawdź inny egzemplarz procesora.
8
Brak karty graficznej, błąd pamięci na karcie, błąd odczytywania lub zapisywania do pamięci karty graficznej.
Zacznij od sprawdzenia, czy poprawnie zamontowałeś kartę w komputerze.
9
Problem z BIOS-em. Suma kontrolna pamięci ROM różni się od sumy zakodowanej w BIOS-ie. Przyczyną może być błędna aktualizacja BIOS-u.
Często wystarczy docisnąć układ flashrom w podstawce.
10
Błąd odczytywania lub zapisywania do rejestru CMOS.
Wejdź do BIOS-u i przywróć ustawienia domyślne, a następnie zapisz zmiany i sprawdź, czy błąd się powtarza.
11
Zewnętrzna pamięć cache drugiego poziomu została uszkodzona.
Wyjmij procesor i zamontuj go ponownie. Jeżeli błąd będzie się powtarzał, sprawdź inny egzemplarz procesora.
1 długi i 2 krótkie
Błąd karty graficznej.
Zacznij od sprawdzenia, czy właściwie zamontowałeś kartę w komputerze.
1 długi i 3 krótkie
Nie udało się wykonać testów pamięci.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
1 długi i 8 krótkich
Błąd karty graficznej.
Zacznij od sprawdzenia, czy właściwie zamontowałeś kartę w komputerze.
2 krótkie
Błąd podczas testu POST.
Sprawdź karty rozszerzeń zainstalowane w komputerze. Proponujemy, byś wyjął wszystkie dodatkowe karty i sprawdził, czy błąd występuje przy minimalnej konfiguracji.
1 długi
Test POST przebiegł pomyślnie.
Tabela 1.3. Opis znaczenia sygnałów dźwiękowych dla BIOS-ów AWARD Ilość dźwięków
Opis błędu
Rozwiązanie
1 długi
Problem z pamięcią RAM.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
1 długi i 2 krótkie
Błąd parzystości pamięci RAM.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
1 długi i 3 krótkie
Problem z kartą graficzną.
Często pomaga wyciągnięcie karty i ponowne jej osadzenie z dokładnym dociśnięciem.
Ciągły sygnał wysokiej częstotliwości podczas pracy komputera
Przegrzanie procesora.
Sprawdź, czy działa wentylator odpowiedzialny za chłodzenie procesora.
Na przemian wysoki i niski ton
Błąd procesora.
Zazwyczaj pomaga wyjęcie i ponowne zamontowanie procesora w podstawce.
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje
15
Tabela 1.4. Opis znaczenia sygnałów dźwiękowych dla BIOS-ów PHOENIX Ilość dźwięków
Opis błędu
Rozwiązanie
1+1+3
Brak możliwości odczytania parametrów konfiguracyjnych z pamięci CMOS.
Spróbuj wyjąć i ponownie zamontować kość pamięci CMOS.
1+1+4
Uszkodzenie układu flashrom zawierającego BIOS.
Spróbuj wyjąć i ponownie zamontować kość pamięci zawierającej BIOS.
1+2+1
Błąd zegara systemowego.
Sprawdź inny egzemplarz płyty głównej.
1+2+2
Błąd płyty głównej.
Sprawdź inny egzemplarz płyty głównej.
1+2+3
Błąd płyty głównej.
Sprawdź inny egzemplarz płyty głównej.
1+3+1
Problem z odświeżaniem pamięci RAM.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
1+3+2
Błąd inicjacji pamięci RAM.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
1+3+3
Błąd pierwszego banku pamięci RAM.
Często pomaga wyciagnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
1+3+4
Błąd parzystości pamięci RAM w pierwszych 64 kB.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
1+4+1
Błąd w adresacji pamięci RAM.
Wymiana pamięci RAM.
1+4+2
Błąd pamięci RAM.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
2+x+x
Grupa sygnałów zaczynających się od dwóch dźwięków zawsze świadczy o problemach lub awarii pamięci RAM.
Często pomaga wyciągnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
3+1+1
Uszkodzony kontroler DMA.
Wymiana płyty głównej.
3+1+2
Uszkodzony kontroler DMA.
Wymiana płyty głównej.
3+1+3
Błąd kontrolera przerwań.
Wymiana płyty głównej.
3+1+4
Błąd kontrolera przerwań.
Wymiana płyty głównej.
3+2+4
Błąd kontrolera klawiatury.
Sprawdź, czy prawidłowo podłączyłeś klawiaturę.
3+3+4
Błąd karty graficznej.
Upewnij się, czy prawidłowo zainstalowałeś kartę graficzną.
3+4+x
Błąd karty graficznej.
Upewnij się, czy właściwie zainstalowałeś kartę graficzną.
4+2+1
Uszkodzenie jednego z układów płyty głównej.
Wymiana płyty głównej.
4+2+2
Błąd wygenerowany przez płytę główną.
Sprawdź klawiaturę.
4+2+3
Błąd wygenerowany przez kontroler klawiatury.
Wymiana płyty głównej.
4+2+4
Jedna z kart rozszerzeń jest uszkodzona.
Sprawdź karty w innym komputerze.
4+3+1
Błąd testowania pamięci RAM.
Często pomaga wyciagnięcie pamięci z gniazda DIMM i ponowne jej osadzenie.
4+3+4
Błąd zegara czasu rzeczywistego.
Wymień baterię na płycie głównej.
4+4+1
Błąd portu szeregowego.
Wymiana płyty głównej.
4+4+2
Błąd portu równoległego.
Wymiana płyty głównej.
4+4+3
Błąd koprocesora.
Wyjmij procesor i zamontuj go ponownie.
x — dowolna ilość sygnałów dźwiękowych
16
BIOS. Przewodnik
Patrząc na tabele z opisem sygnałów dźwiękowych, widzimy, że najbardziej rozbudowany system kodów posiada BIOS firmy PHOENIX. Niektóre płyty poza sygnałami dźwiękowymi wyposażone zostały w system diod (rysu nek 1.10), których odpowiednia kolejność mrugania lub świecenia odpowiada konkretne mu typowi błędu. Dokładny opis znaczenia układu światełek znajdziesz w dokumentacji płyty głównej. Pamiętaj, że dla różnych płyt może on mieć odmienne znaczenie. R ysunek 1.10. System diod również może dostarczyć informacji o pracy komputera
Niektórzy producenci montują diody bezpośrednio na płycie głównej (rysunek 1.10) lub na specjalnym śledziu (rysunek 1.11), który przykręca się między kartami rozszerzeń; firma MSI dodaje tak zwany Dbracket z czterema diodami umieszczonymi na śledziu. R ysunek 1.11. Śledź Dbracket firm y M SI
Nowością stosowaną przez producentów płyt głównych jest dodanie do nich małego wy świetlacza, na którym pojawiają się kody błędów (rysunek 1.12). Wystarczy, że odczytasz kod błędu, a następnie w dokumentacji dołączonej do płyty sprawdzisz, co oznacza. R ysunek 1.12. Przykład płyty z wyświetlaczem kodów błędów
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje
17
Oczywiście posiadacze pozostałych typów płyt głównych mogą się zaopatrzyć w specjalną kartę PCI POST TEST (rysunek 1.13), która spełnia podobne funkcje (a nawet ma znacznie większą funkcjonalność), jak wyświetlacz zintegrowany z płytą główną. R ysunek 1.13. Karta testowa POST TEST pozwala na dokładną diagnozę błędu. Jednak ze względu na cenę (ok. 150 zł) je st używana przez specjalistyczne serwisy
Jeśli zajmujesz się profesjonalnie serwisem oraz składaniem komputerów PC, karta PCI POST TEST jest Ci niezbędna i bardzo pomocna. Natomiast hobbyści mogą jej używać do testowania komputera, ale naszym zdaniem wydatek ten nie ma większego sensu. Karty PCI POST TEST są produkowane m.in. przez firmę http://www.arco.pl. W skazówka
Jakie urządzenia mają BIOS lub firm w are? Praktycznie każda część komputera posiada swój BIOS, a dokładniej — firmware. Znaj dziesz go na dysku twardym, karcie muzycznej, karcie sieciowej czy też czytniku płyt CD. Niewątpliwie jednak najważniejszym BIOS-em w komputerze jest ten, który został osa dzony w płycie głównej. Odpowiada on za pracę całego komputera i sterowanie poszcze gólnymi urządzeniami. W tej książce zajmiemy się oprogramowaniem osadzonym w płytach głównych (rysunek 1.14), gdyż to ono pozwala na określenie sposobu pracy komputera. Dodatkowo przedstawimy sposoby aktualizacji wersji firmware w kartach graficznych (rysunek 1.15), czytnikach i nagrywarkach płyt CD lub DVD (rysunek 1.16). Uważamy, że te urządzenia i ich BIOS-y mają znaczenie dla przeciętnego użytkownika. We wszystkich wymienionych przypadkach BIOS (firmware) odpowiada za sterowanie pracą urządzeń. Od tego, w jaki sposób firmware został napisany, czy też jakie ma możli wości, zależy praca danego urządzenia.
18
BIOS. Przewodnik
Rysunek 1.14. BIOS płyty głównej. Tutaj widać dwie wlutowane w płytę główną kości — DualBIOS
R ysunek 1.15. Kość BIOS-u karty graficznej
R ysunek 1.16. Kość BIOS-u nagrywarki płyt CD
Zastanów się, co możemy osiągnąć, aktualizując wersję BIOS-u płyty głównej. Zazwyczaj jest to usunięcie błędów, które wkradły się podczas tworzenia poprzedniej wersji, dodanie obsługi nowych procesorów lub opcji odpowiedzialnych za konfigurację komputera. Poza tym nowa wersja BIOS-u może mieć wpływ na stabilność pracy całego komputera i po prawę obsługi pozostałych zamontowanych w nim urządzeń.
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje
19
W czytnikach lub nagrywarkach płyt CD/DVD aktualizacja wersji firmware pozwala na zmianę trybu pracy urządzenia i dodanie obsługi nowych typów nośników. W niektórych wypadkach nowy firmware pozwala na dodanie obsługi zupełnie nowych standardów, na przykład nagrywarka płyt w formacie DVD+R/RW po wymianie firmware zaczyna ob sługiwać również konkurencyjny format DVD-R/RW. Aktualizacja firmware karty graficznej pozwala na wyeliminowanie błędów, poprawę zgodności karty ze standardami oraz ulepszenie współpracy urządzenia z nowymi wer sjami sterowników. Jak widzisz, w każdym z wymienionych przypadków od BIOS-u (firmware) oraz jego ustawień czy wersji zależy to, jak bardzo stabilny i funkcjonalny będzie komputer. Dlatego powinieneś dokładnie przeczytać tę książkę, jeśli zależy Ci na prawidłowej konfiguracji parametrów pracy komputera, poprawie stabilności oraz maksymalizacji jego osiągów.
Główne menu SETUP-u Typowy układ głównego menu SETUP-u jest widoczny na rysunku 1.17. R ysunek 1.17. Widok głównego menu SETUP-u
Poniżej zostały opisane opcje najczęściej spotykane w głównym menu płyty. ♦ Standard CMOS Features — ustawienia podstawowe związane z datą, czasem oraz obsługą dysków twardych. Często w tym menu znajdziesz również informacje na temat posiadanej płyty głównej. ♦ Advanced BIOS Features — ustawienia zaawansowane. W tym menu zebrano opcje związane z konfiguracją pracy całego komputera. ♦ Advanced Chipset Features — zaawansowane ustawienia pracy chipsetu płyty głównej. W tym menu zazwyczaj znajdują się opcje odpowiedzialne na przykład za sposób obsługi karty graficznej.
20
BIOS. Przewodnik
♦ Integrated Peripherals — konfiguracja urządzeń peryferyjnych, takich jak kontrolery dysków twardych, kontrolery USB czy FireWire, karty sieciowe, karty dźwiękowe. ♦ Power Management Setup — konfiguracja zarządzania energią. Dzięki opcjom zgromadzonym w tym menu możesz kontrolować schemat oszczędzania energii przez pracujący komputer. ♦ CPU Setup, Frequency/Voltage Control lub Ratio/Voltage Control — konfiguracja procesora oraz magistrali FSB. Za pomocą opcji zgromadzonych w tym menu możesz kontrolować wartość taktowania magistrali FSB i napięcia pamięci RAM oraz procesora. Pamiętaj, że wszelkie zmiany w tej części BIOS-u powinny być wykonywane w sposób przemyślany i ostrożny. Złe dobranie wartości dla poszczególnych opcji w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do uszkodzenia komputera. ♦ PnP/PCI Configuration — konfiguracja mechanizmu Plug and Play oraz PCI. Dzięki opcjom zebranym w tym menu będziesz mógł kontrolować sposób zachowania się kart PCI oraz mechanizmu Plug and Play, który jest odpowiedzialny za automatyczne wykrywanie urządzeń oraz ich instalację w systemie operacyjnym. ♦ PC Health Status/Hardware Monitor — opcje dotyczące monitoringu sprzętu. Za pomocą ustawień zebranych w tym menu będziesz mógł kontrolować temperaturę procesora oraz szybkość obrotów wentylatorów, które chłodzą procesor czy zasilacz. W niektórych płytach możesz nie tylko podglądać parametry pracy, ale też będziesz mógł wprowadzić ustawienia krytyczne, dzięki czemu ochrona sprzętu na przykład przed przegrzaniem będzie jeszcze lepsza. Wymienione powyżej opcje zawierają szereg ustawień konkretnych elementów płyty głównej oraz zainstalowanych urządzeń. W dalszej części tego rozdziału dokładnie omó wimy znaczenie większości opcji oraz zaproponujemy ustawienia — naszym zdaniem — najlepsze. Poza wymienionymi powyżej opcjami w głównym menu SETUP-u możesz jeszcze spo tkać następujące elementy: ♦ Load Fail-Safe Defaults — wczytuje bezpieczne ustawienia, ♦ Load Optimized Defaults — wczytuje optymalne — zdaniem producenta płyty — ustawienia BIOS-u, ♦ Save and Exit — pozwala zapisać zmiany i opuścić SETUP, ♦ Exit Whitout Saving — pozwala opuścić SETUP bez zapisywania zmian, ♦ Set P assw ord/Set User Passw ord/Set Supervisor Password — odpowiada za ustawienie hasła zabezpieczającego dostęp do SETUP-u lub komputera, ♦ Select Language — pozwala zmienić ustawienia domyślnego języka SETUP-u. Oczywiście nie są to wszystkie elementy, z jakimi możesz się spotkać w głównym menu SETUP-u. W zależności od rodzaju płyty i jej producenta występują jeszcze inne opcje, które pokrótce opisaliśmy niżej.
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje
♦ Top Performance lub BIOS Performance Acceleration — odpowiada za zwiększenie wydajności komputera. Opcja ta aktywuje bardziej dynamiczne ustawienia kluczowych opcji oraz powoduje delikatny overclocking niektórych podzespołów. Rozwiązanie to jest lansowane przez firmę Gigabyte (choć stosują je również inni producenci płyt głównych), a w menu SETUP-u pojawia się po wciśnięciu kombinacji przycisków Ctrl+F1. ♦ SoftMenu Setup — jest bardzo wygodnym rozwiązaniem lansowanym przez firmę Abit. Do tej pory mieliśmy kilka odsłon SoftMenu: I, II i obecnie stosowane III. Inżynierowie Abita chcieli dać użytkownikowi pełną kontrolę (bezpośrednio z poziomu BIOS-u) nad pracą procesora i innych podzespołów. SoftMenu pozwala na kontrolowanie taktowania szyny FSB procesora i jego mnożnika (jeżeli jest odblokowany) czy też określenie napięcia zasilającego procesor. ♦ Power BIOS — wielu producentów płyt głównych dodaje w swoich BIOS-ach oddzielne menu, w którym zebrane są wszystkie opcje przydatne podczas overclockingu komputera. ♦ M AX Power Menu — tę grupę opcji można porównać do Power BIOS, gdyż w niej również zgromadzono opcje związane z poprawą wydajności komputera przy wykorzystaniu overclockingu. ♦ Select Language — pozwala na zmianę ustawień domyślnego języka SETUP-u. Niestety nie spotkaliśmy się z tym, żeby w spisie możliwych do wybrania języków znalazł się polski, a szkoda. ♦ Cell Menu — MSI — opcje zawarte w tym menu odpowiadają za dokładne ustawienie wszystkich parametrów związanych ze zwiększeniem wydajności komputera. Tu znajdziesz wszystko, co jest niezbędne do przetaktowania (overclockingu). Menu to daje duże możliwości odnoszące się do przetaktowania CPU, AGP oraz ustawień dotyczących napięć. ♦ M B Intelligent Tweaker — M.I.T. (MotherBoard Intelligent Tweaker) — to menu znajdziesz w najnowszych konstrukcjach płyt głównych firmy GigaByte. Zadaniem opcji zawartych w tym menu jest umożliwienie „inteligentnego” i zarazem bezpiecznego przetaktowania procesora, pamięci, podsystemu graficznego i magistrali systemowej. Jednym słowem, tu znajduje się wszystko, co przyda się do uzyskania maksymalnej wydajności Twojego peceta. ♦ pGuru Utility — Abit — opcje zawarte w tym menu odpowiadają za bardzo dokładne ustawienie wszystkich możliwych parametrów związanych ze zwiększeniem wydajności komputera. Tu znajdziesz wszystko, co jest niezbędne do przetaktowania (overclockingu). Menu to daje duże możliwości przetaktowania CPU, AGP, PEG, DDR i wszystkich innych podsystemów. Z ciekawych rozwiązań należy wymienić również funkcję definiowania własnych ustawień i zapisywania ich na stałe w BIOS-ie. ♦ Ai Tweaker — menu występuje w płytach głównych firmy Asus i gromadzi w sobie wiele opcji odpowiedzialnych m.in. za overclocking procesora i pamięci RAM oraz modyfikację niektórych napięć.
21
22
BIOS. Przewodnik
Oznaczenia stosow ane w książce W tej książce do opisu poszczególnych opcji przyjęliśmy jednolitą formę zgodną z poniż szym wzorem — rysunek 1.18. R ysunek 1.18. Przykład opisu znaczenia poszczególnych opcji stosowanego w niniejszej książce
Nazwa opcji
Lokalizacja: wńejsce,w którym dana opcja zazwyczaj występuje Dostępne wartości: wykaz dostępnych ustawień Zalecane ustawienia:zalecane ustawienia Opis znaczenia opcji.
Za pomocą stylu wyróżnienie oznaczyliśmy nazwy opcji, dostępne ustawienia, miejsce, w którym dana opcja najczęściej występuje, nazwy przycisków oraz elementy, które uznaliśmy za istotne. Jak zapewne już zauważyłeś, opcje zostały posortowane alfabetycznie. Dzięki temu znacz nie łatwiej odnajdziesz potrzebną funkcję. Dodatkowo zdecydowaliśmy, że opcje będą wymieniane pojedynczo. Innymi słowy, jeżeli jakaś opcja występuje kilka razy pod tą samą nazwą i różni się tylko tym, że dotyczy na przykład kolejnego gniazda PCI, to jest ona traktowana oddzielnie. W jej opisie znajdziesz wykaz dostępnych ustawień, informa cje dotyczące zalecanej konfiguracji i odsyłacz do pierwszej z opcji. W związku z tym, że wiele opcji dotyczy tego samego elementu, ale — w zależności od producenta płyty — nosi inną nazwę, postanowiliśmy nie powielać opisów. Zamiast tego zamieściliśmy odwołania do odpowiednich opisów. Znakiem ołówka umieszczonym z lewej strony tekstu oznaczyliśmy nasze uwagi, które mogą okazać się pomocne lub mają szczególne znaczenie. Przeczytaj je wszystkie do kładnie, gdyż informacje w nich zawarte mogę Ci się przydać, dzięki nim zaoszczędzisz wiele czasu oraz unikniesz ewentualnych problemów.
Rozdział 2.
Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny W niniejszym rozdziale staraliśmy się opisać jak najwięcej opcji dostępnych w różnych typach BIOS-ów starych i nowych płyt głównych stosowanych w komputerach stacjonar nych. Zdajemy sobie sprawę z tego, że opis nie zawiera prezentacji wszystkich opcji, ale jest to fizycznie niemożliwe. Na świecie produkuje się setki typów płyt głównych, a więk szość modeli ma kilka wersji różniących się opcjami w BlOS-ie. Poza tym (w zależności od producenta płyty głównej i BIOS-u) niektóre opcje mają to samo znaczenie, ale różnią się nazwami. Mamy jednak nadzieję, że opcje, które udało nam się opisać, pozwolą na bezproblemową konfigurację komputera.
0~9 +12 V/-12 V Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Lokalizacja: PC Health Status Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne stany napięć podawanych do poszczególnych komponentów płyty głównej (może występować pewien stopień tolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.
24
BIOS. Przewodnik
+5 V / -5 V Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja wyświetla aktualne stany napięć 5 V dla poszczególnych komponentów płyty głównej (może występować pewien stopień tolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie in formacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.
1 st Boot Device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Hard Disk/CDROM/Floppy/inne w zależności od podłączonych urządzeń Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Boot Sequence.
128-bit Memory Data Width Lokalizacja: Advanced Chipset Features, BIOS Performance Acceleration Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy pamięć pracuje w trybie dualnym Pozwala na włączenie lub wyłączenie 128-bitowego trybu pracy pamięci RAM. Po włączeniu tej opcji pamięci RAM będą działać w trybie dwukanałowym — znacznie poprawi to wydajność komputera PC. Pamiętaj, że dwukanałowa obsługa pamięci RAM wymaga instalacji dwóch takich samych modułów w odpowiednich bankach. Większość płyt automatycznie wykrywa i włącza obsługę pamięci w trybie dwukanałowym.
1394 GUID Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled. Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Wyłącza lub włącza możliwość wprowadzania zmian w opcji 1394 GUID Input.
1394 GUID Input Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: numer ID Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Umożliwia wprowadzenie GUID (Globally unique ID) — unikatowego, globalnego identyfikatora. Przydaje się to jedynie wtedy, gdy do portu IEEE1394 zostaniepodłączone urządzenie sieciowe przygotowane do pracy w tym standardzie. W innym przypadku nie ma sensu korzystać z tej opcji.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
25
16-bit I/O Recovery Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Default II1213/4 Zalecane ustawienia: Default Opcja ta działa dokładnie tak samo jak funkcja 8-bit I/O Recovery Time, ale dotyczy 16-bitowych kart ISA.
1T/2T Memory Timing Lokalizacja: DRAM Configuration (MSI) Dostępne wartości: AutoIlTI2T Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta pozwala na ustawienie odpowiednich cykli zegara, wymaganych w procesie ad resowania strumienia danych do pamięci. Możesz sprawdzić, czy Twój komputer działa stabilnie po wybraniu ustawienia 1T. Jeżeli jednak pojawiają się problemy, wróć do do myślnego ustawienia Auto. Pamiętaj, że w przypadku gdy posiadasz komputer z procesorem AMD K8, omawiana opcja ma kolosalne znaczenie dla wydajności pamięci. Dzieje się tak, ponieważ w proce sorach AMD połączono kontroler pamięci z procesorem i FSB zostało zastąpione przez superwydajną szynę HyperTransport. Dzięki takiemu rozwiązaniu zredukowano opóźnienia występujące podczas przesyłu sygnału.
2 nd Boot Device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Hard Disk/CDROMIFloppylinne w zależności od podłączonych urządzeń Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Boot Sequence.
3 rd Boot Device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Hard DisklCDROMIFloppylinne w zależności od podłączonych urządzeń Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Boot Sequence.
3 VSB Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak
26
BIOS. Przewodnik
Wyświetla informacje na temat napięcia zasilającego dla trybu wybudzania komputera ze stanu uśpienia przez magistralę PCI-3.3 V line VSB — Voltage StandBy. Aby niniejsza funkcja działała, najczęściej należy przestawić odpowiednią zworkę na płycie głównej.
3,3 V Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne stany napięć 3,3 V dla poszczególnych komponentów płyty głównej (może występować pewien stopień tolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.
32-bit Disk Access Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Odpowiednio włącza lub wyłącza 32-bitowy dostęp do dysku. Jeśli to możliwe, powinie neś włączyć tę opcję. W niektórych przypadkach przy pracy z systemem MS Windows NT, MS Windows 2000 lub MS Windows XP może ona jednak powodować błędy, które w ostateczności mogą doprowadzić do utraty danych. Szczególnie dotyczy to pracy z par tycjami NTFS. Są to jednak przypadki bardzo rzadkie i w większości spowodowane specyficzną konfiguracją sprzętową. Opcja ta może sprawiać problemy w przypadku systemów MS Windows NT. Rozwiąza niem jest instalacja najnowszej poprawki Service Pack.
32-bit Transfer Mode Lokalizacja: IDE Device Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Odpowiednio włącza lub wyłącza 32-bitowy dostęp do dysku. Jeśli to możliwe, powinie neś włączyć tę opcję. W niektórych przypadkach przy pracy z systemem MS Windows NT, MS Windows 2000 lub MS Windows XP może ona jednak powodować błędy, które w ostateczności mogą doprowadzić do utraty danych. Szczególnie dotyczy to pracy z par tycjami NTFS. Są to jednak przypadki bardzo rzadkie i w większości zobligowane specy ficzną konfiguracją sprzętową.
8-bit I/O Recovery Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Default/1/2/3/4/5/6/7/8 Zalecane ustawienia: Default
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
27
Jak zapewne wiesz, szyna PCI jest znacznie szybszym rozwiązaniem niż magistrala ISA. W związku z tym wprowadzono funkcję, której zadaniem jest dodawanie kolejnych cykli w celu umożliwienia pracy 8-bitowej karty ISA i PCI. Opcja ta jest spotykana tylko w starszych typach płyt, ponieważ nowe konstrukcje już od dawna nie mają szyny ISA — ustąpiła ona miejsca znacznie nowocześniejszej magistrali PCI.
A AC Back Function Restore on AC Power Loss Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Soft-Off/Full-On/Memory Zalecane ustawienia: Soft-Off Opcja ta określa zachowanie komputera zgodnego ze standardem ATX po wyłączeniu zasilania: ♦ Soft-Off— komputer zostanie wyłączony, ♦ Full-On — komputer zostanie włączony, ♦ Memory — komputer zostanie w stanie, jaki zapamiętał przed awarią zasilania.
AC Power Loss Restart Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Previous State Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że masz inne potrzeby Zadaniem tej opcji jest określenie zachowania komputera po nagłym wyłączeniu zasilania. Opcja Disabled powoduje, że system pozostanie wyłączony. Tryb Enabled sprawia, że po przywróceniu zasilania komputer zostanie automatycznie włączony, a ostatnia wartość umożliwia przywrócenie go do stanu sprzed awarii.
AC97 Audio Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta odpowiada za włączenie lub wyłączenie karty muzycznej zintegrowanej z chip setem płyty głównej. Jeżeli używasz oddzielnej karty, wyłącz tę opcję. W niektórych wersjach BIOS-u możesz wybierać jedynie między ustawieniami Disabled — wyłączona i Auto. Wybór opcji Auto pozwoli, by BIOS automatycznie wykrył zinte growaną kartę dźwiękową.
28
BIOS. Przewodnik
AC97 Modem Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Disabled Niektórzy producenci płyt głównych starają się za wszelką cenę zachęcić klienta do kupienia ich produktu, dlatego możemy spotkać konstrukcje zaopatrzone w specjalny port CNR, który przeznaczony jest do instalacji modemu. Za włączenie lub wyłączenie obsługi tego portu odpowiada ta właśnie opcja. Aktywuje ona zintegrowany kontroler modemu AC97, instalowany w specjalnym slocie CNR. Z praktyki wiemy, że standard CNR nie przyjął się i użytkownicy wolą zwykle oddzielne karty, proponujemy Ci więc wyłączenie tej opcji.
Access Mode Lokalizacja: Standard CMOS Feature lub Main CMOS Setup Dostępne wartości: AutoICHSILBAILarge Zalecane ustawienia: Auto Określa tryb adresowania przestrzeni dysku twardego. Obecnie wszystkie dyski pracują w trybie LBA, więc najlepszym ustawieniem tego parametru będzie tryb Auto.
ACPI 2.0 Support Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja ACPI/IPCA.
ACPI 2.0b Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta ma takie samo znaczenie jak ACPI/IPCA i świadczy o tym, że została wyko rzystana najnowsza wersja specyfikacji ACPI 2.0b.
ACPI Configuration Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do ustawień płyty związanych z ACPI. Więcej informacji na temat ustawień samego ACPI znajdziesz w opisie opcji ACPI/IPCA.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
29
ACPI Function Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Patrz opcja ACPI/IPCA.
ACPI Suspend State Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: S1/S3 lub S1POS/S3STR/Auto BIOS Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Służy do określenia stopnia uśpienia komputera. Dostępne są następujące tryby: ♦ S1 oraz S1POS — wyłącza tylko wyświetlanie obrazu oraz spowalnia pracę procesora, ale zachowuje zawartość pamięci podręcznej; ♦ S3 oraz S3STR — wyłącza wszystkie podzespoły z pominięciem pamięci RAM oraz klawiatury; ♦ Auto BIOS — BIOS automatycznie określi najlepszy tryb działania.
ACPI Suspend to RAM Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: według uznania Wyłącza wszystkie podzespoły (z pominięciem pamięci RAM oraz klawiatury) i zapisuje stan systemu w pamięci RAM, równocześnie obniżając jej taktowanie. Po uaktywnieniu opcji tryb uśpienia S3 komputer będzie zdecydowanie szybciej wychodził z tego stanu.
ACPI Suspend Type Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: S1/S3 lub S1POS/S3STR/Auto BIOS Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Patrz opcja ACPI Suspend State.
ACPI/IPCA Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera
30
BIOS. Przewodnik
Opcja ta służy do włączenia lub wyłączenia zaawansowanego zarządzania energią. W za leżności od tego, czy opcja ta zostanie uaktywniona, czy też nie, będziesz miał dostęp (lub nie) do dodatkowych funkcji, które pozwolą Ci wybrać sposób zarządzania energią w komputerze, na przykład możliwość sterowania zasilaniem portów lub dysków twardych. W komputerze PC niektóre z dostępnych tutaj opcji powinny zostać wyłączone. Pro ponujemy, byś nie zezwolił na wyłączanie zasilania dysków twardych, gdyż ta opcja na pewno im się nie przysłuży. Ciągłe włączanie i wyłączanie dysku spowoduje za miast oszczędności jeszcze większy pobór energii, a może też przyczynić się do mniejszej trwałości urządzenia. Musisz pamiętać, że każde urządzenie ma określoną liczbę startów i zatrzymań. Komputer PC został przystosowany do pracy ciągłej i na pewno mu ona nie zaszkodzi.
W skazówka
Zarządzanie energią w komputerach przenośnych — laptopach — zostało dokładniej opisane w następnym rozdziale.
Act Bank A to B CMD Delay Lokalizacja: Advanced BIOS Features lub SoftMenu Setup Dostępne wartości: 2 Cycles/3 Cycles Zalecane ustawienia: 2 Cycles Funkcja ta pozwala na ustawienie minimalnej liczby odwołań do tej samej pamięci DDR. Krótsze odwołanie pozwala na przyśpieszenie przesyłu do kolejnych modułów pamięci DDR. Zalecane ustawienie to 2 Cycles. W przypadku problemów ze stabilnością komputera włącz opcję 3 Cycles.
Active Multithreading Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja CPU Multi-Threading.
Active Processor Lokalizacja: Cell Menu Dostępne wartości: All/1/2/3/4/5/6 Zalecane ustawienia: All Opcja występuje w płytach przeznaczonych do współpracy z procesorami wielordzenio wymi i umożliwia aktywację wybranej liczy rdzeni. Zalecanym ustawieniem jest opcja A ll, która pozwala włączyć wszystkie rdzenie. W szczególnych przypadkach możesz wybrać inne ustawienie, aby ograniczyć liczbę dostępnych rdzeni.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
31
Active Processor cores Lokalizacja: Main Dostępne wartości: All/1/2 Zalecane ustawienia: All Patrz opcja Active Processor.
Adjust CPU FSB Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: AutoIw zakresie zależnym od producenta Zalecane ustawienia: wartość domyślna lub Auto Opcja odpowiada za określenie częstotliwości taktowania magistrali FSB procesora. Dostępne wartości zależą od producenta płyty głównej. Pamiętaj, że użycie niestan dardowych ustawień może doprowadzić do niestabilnej pracy całego komputera.
Adjust CPU Ratio Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: AutoIx5IxI6Ix7Ix8 itd. Zalecane ustawienia: wartość domyślna lub Auto Opcja pozwala na określenie mnożnika procesora. Dostępne wartości zależą od producenta płyty głównej i konkretnego modelu procesora. Pamiętaj, że użycie niestandardowych ustawień może doprowadzić do niestabilnej pracy całego komputera.
Adjust DDR Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: DDR333IDDR400IAuto (zależy od producenta) Zalecane ustawienia: wartość domyślna lub Auto Opcja umożliwia określenie częstotliwości taktowania pamięci DDR. Zakres dostępnych wartości zależy od specyfikacji płyty głównej oraz zastosowanych układów pamięci. Pamiętaj, że użycie niestandardowych ustawień może doprowadzić do niestabilnej pracy całego komputera.
Adjust DDR-2 Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: DDR533IDDR667IDDR800IAuto (zależy od producenta) Zalecane ustawienia: wartość domyślna lub Auto Umożliwia określenie częstotliwości taktowania pamięci DDR 2. Dostępne ustawienia zależą od producenta płyty głównej oraz kości pamięci. Pamiętaj, że użycie niestandardo wych ustawień może doprowadzić do niestabilnej pracy całego komputera.
32
BIOS. Przewodnik
Adjust PCI Express Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: 100 - 133/Auto (zależy od producenta) Zalecane ustawienia: pozostaw wartości domyślne Odpowiada za określenie częstotliwości taktowania magistrali PCI Express. Ustawiona wartość zależy od producenta płyty głównej. Pamiętaj, że użycie niestandardowych ustawień może doprowadzić do niestabilnej pracy całego komputera. Standardowym ustawieniem jest 100.
Adjust PCIE x1 Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu, System Frequency/Voltage Dostępne wartości: Auto/100/zależne od producenta (zwykle 90 - 112 MHz) Zalecane ustawienia: wartość domyślna lub Auto Opcja odpowiada za określenie częstotliwości taktowania magistrali PCI-Express dla kart rozszerzeń — w tym przypadku dla portu o przepustowości x1. Dostępne ustawienia zależą od producenta płyty głównej. Pamiętaj, że użycie niestandardowych ustawień może doprowadzić do niestabilnej pracy całego komputera.
Adjust PCIE x16 Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu, System Frequency/ Voltage Dostępne wartości: Auto/100/zależne od producenta (zwykle 90 - 150 MHz) Zalecane ustawienia: wartość domyślna lub Auto Odpowiada za określenie częstotliwości taktowania magistrali PCI-Express dla karty graficznej — portu o przepustowości x16. Dostępne wartość zależą od producenta płyty głównej. Pamiętaj, że użycie niestandardowych ustawień może doprowadzić do niesta bilnej pracy całego komputera.
Adjusted CPU Clock Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: Auto/x5/x6/x7/x8/x9/x10/x11/x12 Zalecane ustawienia: Auto, chyba że podkręcasz procesor Opcja pozwala na kontrolę mnożnika procesora. Zmiana ustawień jest możliwa w ograni czonym zakresie i dotyczy tylko wybranych procesorów. Jeżeli nie stosujesz overclockingu, skorzystaj z ustawienia Auto, dzięki czemu BIOS sam wybierze odpo wiednie wartości W pozostałych przypadkach dobierz ręcznie potrzebny mnożnik.
Adjusted CPU FSB Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: Auto/wartość zależna od modelu procesora Zalecane ustawienia: Auto, chyba że podkręcasz procesor
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
33
Opcja pozwala na ustawienie taktowania FSB. Jeżeli nie stosujesz overclockingu, skorzy staj z ustawienia Auto, dzięki czemu BIOS sam wybierze odpowiednie wartości. W pozo stałych przypadkach dobierz ręcznie potrzebną częstotliwość taktowania FSB.
Adjusted CPU Ratio Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla informacje o aktualnym taktowaniu procesora, najczęściej dane są prezentowane w następującej postaci: aktualna wartość pracy procesora wyrażona w MHz, taktowanie szyny FSB x mnożnik procesora. Konkretny przykład może wyglądać tak: 2400MHz (200 x12).
Adjusted DDR Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla informacje o aktualnym taktowaniu pamięci DDR. Wartość pracy pamięci wyrażona jest w MHz, na przykład 400 MHz.
Adjusted DDR-2 Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Cell Menu (płyty MSI) Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla informacje o aktualnym taktowaniu pamięci DDR 2. Wartość pracy pamięci wyrażona jest w MHz, na przykład 667 MHz.
After AC Power Loss Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Last StateIPower OFFIPower ON Zalecane ustawienia: Last State Określa, w jaki sposób komputer ma się zachować po nagłej przerwie w zasilaniu. Można ustalić, czy ma uruchomić się ponownie sam, bez wciskania przycisku Power, czy też ma zareagować normalnie, a więc uruchomienie nastąpi dopiero po naciśnięciu na obudowie komputera przycisku Power. ♦ Power OFF — komputer pozostanie wyłączony; ♦ Power ON — komputer zostanie włączony automatycznie; ♦ Last State — komputer pozostanie w takim stanie, w jakim był w chwili wystąpienia przerwy w zasilaniu (czyli włączy się, jeśli był wówczas włączony, albo pozostanie wyłączony, jeśli przed odcięciem dopływu prądu nie pracował).
34
BIOS. Przewodnik
Jeżeli komputer wykonuje pracę ciągłą (na przykład jako serwer), dobrze jest ustawić wartość Power ON.
AGP 2.0 Speed Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1x/2x/4x/Auto/zależnie od modelu płyty Zalecane ustawienia: Auto lub inne, zależnie od modelu karty AGP Pozwala na zdefiniowanie szybkości pracy karty graficznej zgodnej z AGP 2.0. Spe cyfikacja ta umożliwia ustawienie następujących szybkości: 1x, 2x oraz 4x. Mnożnik 8x nie jest obsługiwany. Jeżeli nie wiesz, jaki model karty posiadasz, zalecamy użycie wartości Auto.
AGP 3.0 Calibration Cycle Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta umożliwia ustawienie parametrów sygnału karty AGP pracującej w standardzie AGP 8x. Zalecane ustawienie to Auto. Natomiast w przypadku problemów ze stabilnością wyświetlanego obrazu należy ustawić wartość Disabled.
AGP 3.0 Speed Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 4x/8x/Auto/zależnie od modelu płyty Zalecane ustawienia: Auto lub inne zależnie od modelu karty AGP Umożliwia określenie szybkości działania karty graficznej zgodnej z AGP 3.0. Specy fikacja ta daje możliwość obsługiwania kart pracujących w trybie 4x lub 8x. Jeżeli nie jesteś pewien tego, jaką kartę posiadasz, sugerujemy ustawienie wartości Auto.
AGP 4x Mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja dotyczy starszych modeli płyt głównych i dzięki niej możemy określić szybkość pracy szyny AGP. Jeżeli ustawisz wartość Enabled, karta będzie działać wydajniej — AGP 4x. Jeśli nie jesteś pewien, czy Twoja karta pracuje w trybie AGP 4x, przed zmianą ustawień sprawdź dokumentację urządzenia.
AGP 8x support Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Auto/8x/4x Zalecane ustawienia: Auto
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
35
Opcja ta odpowiada za określenie szybkości pracy szyny AGP. Jeżeli ustawisz wartość Auto, BIOS postara się rozpoznać parametry karty i sam określi, jakie ustawienia AGP są potrzebne do prawidłowej pracy karty. Czasem bywa jednak tak, że trzeba „ręcznie” określić, jakich szybkości AGP wymaga karta. W takim przypadku należy sprawdzić odpowiednie dane w dokumentacji karty i ustawić niezbędne wartości.
W skazówka
W przypadku niektórych płyt głównych oraz kart z obsługą AGP 8x mogą wystąpić problemy. Polegają one na zawieszaniu się komputera w trakcie instalacji systemu operacyjnego MS Windows 98SE (a nawet MS Windows XP) lub sterowników karty graficznej. Można obejść te problemy, wyłączając na czas instalacji systemu obsługę AGP 8x. Po zainstalowaniu systemu, niezbędnych sterowników chipsetu oraz karty graficznej można ponownie włączyć obsługę tego trybu.
AGP Always Compensate Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Jest to automatyczne regulowanie przydziału mocy dla AGP. Jeśli opcja jest włączona, przydzielanie mocy sygnału dla karty AGP jest automatycznie kontrolowane. Wartość sygnału w tym przypadku jest dopasowywana dynamicznie (w zależności od potrzeb). Zalecamy pozostawić to ustawienie.
AGP Aperture Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 4/8/16/32/64/128/256 Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej karty, ale pomiędzy 64 a 128 Odpowiada za udostępnianie pamięci operacyjnej dla karty graficznej AGP na potrzeby teksturowania itp. Można ustawić rozmiar pamięci przydzielonej z zasobów RAM-u, bez odejmowania ich od sumy pamięci zainstalowanej w komputerze. Gdy zaistnieje taka potrzeba, pamięć jest wykorzystywana dynamicznie. Najlepsze parametry można osiągnąć ustawiając wielkości w zakresie od 64 MB do 128 MB. Pamiętaj, że opcja ta dotyczy jedy nie kart AGP. Obecnie wszystkie nowoczesne karty graficzne AGP korzystają z tej opcji, ale kiedyś można było spotkać takie, które nie potrafiły wykorzystać oferowanych przez nią możliwości.
AGP Capability Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto, 1xMode, 2 x Mode, 4 x Mode, 8 x Mode Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej karty Pozwala na określenie szybkości pracy magistrali AGP. Ustawienie opcji zależy od ro dzaju posiadanej karty.
36
BIOS. Przewodnik
AGP Clock/CPU FSB Clock Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1/1, 2/3,1/2, 2/5 Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Umożliwia ustawienie stosunku szybkości pracy magistrali AGP do taktowania szyny procesora. Dostępne są wartości: ♦ 1/1 — szyna AGP i procesor są taktowane na 66 MHz; ♦ 2/3 — szyna AGP jest taktowana na 66 MHz, a procesor na 100 MHz; ♦ 1/2 — szyna AGP jest taktowana na 66 MHz, a procesor na 133 MHz; ♦ 2/5 — szyna AGP jest taktowana na 66 MHz, a procesor na 166 MHz. Opcja ta jest przydatna zwłaszcza wtedy, gdy stosujesz overclocking i zmieniasz domyślne taktowanie FSB.
AGP Data Transfer Rate Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 2xI4xI8xIAuto Zalecane ustawienia: AUTO Służy do określenia trybu pracy szyny AGP. Zgodnie ze specyfikacją, im większa wartość, tym większa przepustowość. Oczywiście karta musi być zgodna z danym standardem. Dziś normą są karty pracujące w standardzie AGP 8x, choć na rynku wtórnym oferowane są jeszcze te pracujące z przepustowością 4x. W sporej liczbie płyt głównych można ustawić również wartość AUTO.
AGP Drive Strength Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: AutoIManual Zalecane ustawienia: Auto Jeśli wybierzesz parametr Manual, to będziesz miał do wyboru następujący zakres parametrów: AGP Drive Strength N Ctrl oraz AGP Drive Strength P Ctrl. W nich bę dziesz mógł wprowadzić siłę sygnału dla kanału tranzystora P i N. Umożliwia zmianę synchronizacji siły sygnału dla AGP. Jeżeli nie wiesz, jaki zastosować tryb, poszukaj informacji o nim w dokumentacji karty graficznej, choć rzadko jest ona tam podawana. Musisz uważać, ponieważ podnoszenie poziomu sygnału może doprowadzić do zniszczenia karty graficznej. Jeżeli wszystko działa, to najlepiej pozostaw standardo we ustawienie producenta. Jeśli płyta posiada opcję Auto, to najlepiej właśnie ją wybrać.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
37
AGP Drive Strength N Ctrl Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Jeśli wybierzesz parametr Manual, to będziesz miał do wyboru zakres parametrów wyrażonych szesnastkowo od 00 do FF. Opcja ta umożliwia zmianę synchronizacji siły sygnału dla AGP dla kanału tranzystora N . Jeżeli nie wiesz, jaki zastosować tryb, poszukaj informacji o nim w dokumentacji karty graficznej, choć rzadko jest ona tam podawana. Musisz uważać, ponieważ podnoszenie poziomu sygnału może doprowadzić do zniszczenia karty graficznej. Jeżeli wszystko działa, to najlepiej pozostaw standardowe ustawienie producenta. Jeśli płyta posiada opcję Auto, to należy właśnie ją wybrać.
AGP Drive Strength P Ctrl Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Jeśli wybierzesz parametr Manual, to będziesz miał do wyboru zakres parametrów wyra żonych szesnastkowo od 00 do FF. Umożliwia zmianę synchronizacji siły sygnału dla AGP dla kanału tranzystora P. Jeżeli nie wiesz, jaki zastosować tryb, poszukaj informacji o nim w dokumentacji karty graficznej, choć rzadko jest ona tam podawana. Musisz uważać, ponieważ podnoszenie poziomu sygnału może doprowadzić do zniszczenia karty graficznej. Jeżeli wszystko działa, to najlepiej pozostaw standardowe ustawienie producenta. Jeśli płyta posiada opcję Auto, to należy właśnie ją wybrać.
AGP Driving Control Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto lub szesnastkowo od 00 do FF Zalecane ustawienia: Auto Umożliwia zmianę synchronizacji sygnału. Opcja powinna zostać ustawiona w trybie Auto; inaczej po wprowadzeniu złych parametrów można doprowadzić do nieprawidłowej pracy karty graficznej, co w rezultacie spowoduje efekt tzw. czarnego ekranu. Jeżeli nie wiesz, jaki tryb zastosować, poszukaj informacji o nim w dokumentacji karty graficznej, choć rzadko jest ona tam podawana.
AGP Driving Value Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto
38
BIOS. Przewodnik
Opcja ta odpowiada za podanie wartości poziomu siły sygnału; najlepiej pozostawić dla niej ustawienie standardowe. Ustawienie wartości Manual spowoduje uaktywnienie opcji AGP Driving Control. Jeśli jednak masz problemy z kartą graficzną, na przykład nie za chowuje się ona zbyt stabilnie, lub masz nieco przetaktowaną magistralę (overclocking), możesz spróbować podnieść poziom sygnału. Pamiętaj — im większa wartość, tym więk szy poziom sygnału. Musisz jednak uważać, ponieważ może to doprowadzić do zniszcze nia karty graficznej. Jeżeli wszystko działa, to najlepiej pozostaw standardowe ustawienie producenta.
AGP Fast Write Capability Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled, jeżeli karta obsługuje tę funkcję Opcja ta umożliwia włączenie lub wyłączenie bezpośredniego zapisu w pamięci karty z pominięciem pamięci systemowej, zwiększa się w ten sposób wydajność podsystemu graficznego. Aby wykorzystać tę opcję, karta graficzna musi obsługiwać tę technologię.
AGP ISA Aliasing Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Advanced BIOS Features Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Disabled Obecnie opcja ta jest praktycznie nieprzydatna, gdyż odpowiada za rozwiązywanie kon fliktów pomiędzy kartami AGP oraz ISA. Zalecane jest ustawienie Disabled, chyba że używasz karty ISA i masz problemy z działaniem komputera — wtedy ustaw Enabled.
AGP Master 1 WS Read Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta działa podobnie jak AGP Master 1 WS Write. Jedyna różnica polega na tym, że tutaj chodzi nie o zapis, lecz o odczyt transakcji. Powinieneś włączyć tę opcję, aby popra wić wydajność. Wyłącz ją jednak, jeśli wystąpią problemy.
AGP Master 1 WS Write Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej opcji przyspieszy nieco pracę karty graficznej przez zmniejszenie cykli oczekiwania do 1 (zamiast standardowego 2) przed rozpoczęciem transakcji zapisu. Jeśli jednak masz problemy, na przykład z nieprawidłowym wyświetlaniem grafiki (przekła mania lub „dziwne krzaczki”), to wyłącz ją.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
39
AGP OverVoltage Control Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/ustawienia zależne od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: Auto, chyba że podkręcasz kartę graficzną Za pomocą tej opcji możesz podnieść standardowe napięcie zasilające kartę AGP. Do stępne wartości są zależne od producenta płyty głównej, ale zazwyczaj wahają się od 0.1 do 0.3 V. W typowych warunkach opcja powinna być ustawiona w trybie Auto. Podniesienie napięcia może się natomiast przydać, gdy podkręcona karta graficzna nie działa stabilnie.
AGP performance control Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Służy do włączenia lub wyłączenia automatycznej kontroli wydajności karty AGP — podnosi nieco parametry jej pracy. Jeśli masz problemy ze stabilnością podsystemu graficznego AGP, to ustaw tę opcję w tryb Disabled.
AGP Prefetch Cache Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie lub wyłączenie wstępnego odczytu danych z AGP celem zwięk szenia wydajności i zmniejszenia czasu oczekiwania.
AGP Secondary Lat Timer Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 00 h/20 h/40 h/60 h/80 h/C0 h/FFh Zalecane ustawienia: 20 h (32 clk) Opcja kontroluje długość cykli oczekiwania dla mostka PCI-PCI w stosunku do AGP. Standardowo jest to wartość 20 h, a więc 32 cykle zegara. Optymalna wartość dla konkret nego systemu może być różna, ale nie powinna być zbyt duża, ponieważ spadnie wtedy wydajność podsystemu graficznego.
AGP SKEW (Byte 14) Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/00/01/10/11 Zalecane ustawienia: 00 lub Auto
40
BIOS. Przewodnik
Pozwala na zmianę sygnału dla karty AGP. Możliwość zmiany sygnału może zostać wy korzystana do rozwiązywania problemów z pracą podsystemu graficznego. Pamiętaj, że podniesienie siły sygnału ponad normę może grozić uszkodzeniem karty.
AGP Spread Spectrum Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta powinna być włączona, gdyż odpowiada za redukcję ładunków elektroma gnetycznych wytwarzanych przez szynę AGP. Tylko w przypadku problemów ze stabilnością można wyłączyć tę opcję i sprawdzić, czy problemy ustąpiły.
AGP Strobe DRV Strength Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Umożliwia zmianę synchronizacji sygnału AGP. Wybór trybu Manual pozwala na „ręczne” dostrojenie odpowiednich wartości na podstawie danych zawartych w dokumentacji. Niestety większość kart dostępnych na naszym rynku nie ma rozbudowanej dokumentacji, dlatego proponujemy, abyś skorzystał z ustawień automatycznych. Pozwoli Ci to na uniknięcie problemów z jakością i stabilnością obrazu.
AGP to DRAM Prefetch Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie lub wyłączenie wstępnego odczytu danych z AGP (buforowania) celem zwiększenia wydajności i zmniejszenia czasu oczekiwania.
AGP Voltage Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: De/ault/Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że podkręcasz procesor Umożliwia zmianę napięcia dla gniazda AGP. W nowoczesnych płytach głównych sto sowane są karty grafiki wykonane w technologii AGP 4x oraz 8x. Pracują one z na pięciem standardowym 1,5 V. Opcja ta umożliwia zmianę napięć najczęściej w zakre sie od 1,5 V do 1,8 V, lecz jest to uzależnione od producenta płyty głównej. Na rysunku 2.1 zamieściliśmy przykładowe ustawienia zasilania szyny AGP dla płyty Gigabyte.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
Rysunek 2.1. Zmiana zasilania szyny AGP
41
AGP Voltage 1 .5 0 V ......... [
]
1 .5 5 V ......... [ ■ ] 1 .6 0 V ......... [ ] 1 .6 5 V ......... I I
11: Move ENTER: Accept ESC: Abort
Możliwość zmiany zasilania dla szyny AGP będzie przydatna szczególnie podczas wyko nywania overclockingu. Pamiętaj, że podkręcając procesor przez zmianę częstotliwości taktowania FSB, zmieniasz również taktowanie szyny AGP. Zmiana taktowania procesora i pamięci samej karty graficznej może być przyczyną niestabilności komputera. W tym przypadku zmiana napięcia może rozwiązać niektóre problemy. Opcję najlepiej ustawić na wartości Auto lub Default.
AGP Voltage Control Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: DefaultIAutoIzależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że podkręcasz procesor Patrz opcja AGP Voltage.
AGP Voltage Regulator Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: DefaultIAutoIzależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że podkręcasz procesor Patrz opcja AGP Voltage.
AGP XX Mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: AutoI1I2I4I8 Zalecane ustawienia: Auto lub zależnie od posiadanej karty graficznej Służy do określenia trybu pracy szyny AGP. Zgodnie ze specyfikacją, im większa wartość, tym większa przepustowość. Oczywiście karta musi być zgodna z danym standardem. Dziś normą są karty pracujące w standardzie AGP 8x, choć na rynku wtórnym możemy jeszcze spotkać te działające z przepustowością 4x lub mniejszą. W sporej liczbie płyt głównych można ustawić również wartość Auto.
AGP/PCI/SRC Frequency Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: DisabledIzależne od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że podkręcasz procesor
42
BIOS. Przewodnik
Opcja ta jest bardzo przydatna w przypadku przeprowadzania overclockingu. Dzięki niej możliwe jest włączenie lub wyłączenie częstotliwości taktowania magistrali AGP/PCI 66/33 MHz niezależnie od częstotliwości pracy FSB. Domyślnie opcja ta jest wyłączona, co umożliwia automatyczne dobranie odpowiednich parametrów bez konieczności Twojej ingerencji. Należy pamiętać, iż przy zmianie częstotliwości FSB zmienia się również taktowanie dla AGP i PCI. Zbyt wysoka częstotliwość pracy na przykład karty graficznej może dopro wadzić do niestabilnego działania systemu. Standardowo AGP pracuje z częstotliwością 66 MHz, a PCI — 33 MHz. Standardowe ustawienia dla odpowiednich częstotliwości to: ♦ Factory CPU Host frequency 100 MHz — AGP frequency 2/3, ♦ Factory CPU Host frequency 133 MHz — AGP frequency 2/4, ♦ Factory CPU Host frequency 200 MHz — AGP frequency 2/5.
AGPCLK/CPUCLK Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1/1, 2/3, 1/2, 2/5 Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji systemu Patrz opcja AGP Clock/CPU FSB Clock.
AI Clock Skew for Channel A Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/Normal/Advance 900ps/Advance 750ps/Advance 600ps/Advance 450ps/Advance 300ps/Advance 150ps/Delay 150ps Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta umożliwia automatyczne lub ręczne dostosowanie sygnału zegara pamięci dla każdego kanału z osobna — w tym przypadku dla kanału A. Rozwiązanie to jest szczególnie przydatne w przypadku przeprowadzania ekstremalnego overclockingu, gdyż umożliwia przeprowadzenie zmiany taktowania pamięci każdego kanału z osobna. Opcja występuje w płytach firmy Asus.
AI Clock Skew for Channel B Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/Normal/Advance 900ps/Advance 750ps/Advance 600ps/Advance 450ps/Advance 300ps/Advance 150ps/Delay 150ps Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja A I Clock Skew fo r Channel A.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
43
Ai Overclock Tuner Lokalizacja: Ai Tweak Dostępne wartości: Manual/Auto Zalecane ustawienia: Auto Opcja odpowiada za aktywację funkcji automatycznego przetaktowania procesora przez płytę główną. Wybór ustawienia Auto powoduje, że płyta główna sama podnosi parametry pracy procesora i zwiększa jego wydajność. Automatyczne podkręcanie procesora odbywa się w bezpiecznych granicach i powoduje nieznaczny wzrost wydajności. Wybór ustawie nia Manual sprawia, że aktywne stają się dodatkowe opcje, dzięki którym możemy określić parametry pracy procesora i ręcznie sterować procesem podkręcania. Należy jednak pamiętać, że ręczny overclocking niesie za sobą liczne zagrożenia i może prowadzić do uszkodzenia procesora lub płyty głównej.
AI Quiet Lokalizacja: Hardware Monitor (Asus) Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie technologii A I Quiet stosowanej w płytach firmy Asus. Dzięki dynamicznej kontroli częstotliwości taktowania procesora BIOS wpływa na ograniczenie wydzielania ciepła, a co za tym idzie — umożliwia ograniczenie obrotów wentylatora chłodzącego CPU. Jeżeli cenisz sobie ciszę, bezwzględnie ustaw wartość Enabled.
Allocate IRQ to USB Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled, chyba że nie używasz USB Pozwala przypisać wydzielone przerwanie do obsługi magistrali USB. Opcja ta powinna być włączona, jeśli posiadasz jakieś urządzenia pracujące z portami USB. Jeżeli nie używasz tego typu urządzeń, możesz tę opcję wyłączyć, aby zaoszczędzić jedno przerwa nie.
Allocate IRQ to Video Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Odpowiada za skonfigurowanie wydzielonego przerwania z kartą graficzną. W przypadku niemal wszystkich obecnie dostępnych na rynku kart graficznych koniecznie należy tę opcję włączyć. Zapewni to właściwe działanie karty.
44
BIOS. Przewodnik
AMD C1E Support Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled (ale działa tylko w najnowszymi procesorami AMD) Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) mechanizmu oszczę dzania energii. Oszczędność energii odbywa się przez wyłączanie nieużywanych części procesora. Dokładniej mówiąc, procesor pracuje w jednym z czterech stanów od P0 do P3, gdzie P0 to maksymalne parametry pracy a P3 to stan, gdy CPU pracuje z najniższymi możliwymi wartościami zasilania, taktowania i wydajności. Pośrednie stany P określają różny stopień taktowania, zasilania i wydajności procesora. Stany P są podzbiorem stanu operacyjnego C, który określa kilka poziomów aktywności procesora. Stan C0 określa procesor pracujący w sposób normalny. Natomiast w przypadku ograniczenia zapotrzebowania na wydajność procesora możliwe jest przejście do kolej nych stanów, na przykład C1 (oraz C1E), C2, C3 — i tak aż do C6. Stan C1E określany jest również mianem HALT i pozwala na zatrzymanie jednostek wykonawczych procesora. W przypadku najnowszych procesorów AMD Phenom II przejście do stanu C1E odbywa się z wykorzystaniem mostka północnego, który znajduje się w procesorze, przez co szybkość i częstotliwość zatrzymania nieużywanego procesora powinny wzrosnąć, co przekłada się na oszczędzanie energii. Jeżeli planujesz podkręcanie procesora AMD, to zaleca się ustawienie omawianej opcji w trybie Disabled.
AMD K8 Cool & Quiet Contrlol Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Cool ’n ’Quiet.
APIC Function Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od systemu operacyjnego Określa sposób przydzielania przerwań (Interrupt Mode). Jeśli opcja APIC (Advanced Programmable Interrupt Controller) zostanie włączona, płyta główna będzie dys ponowała zwiększoną liczbą (24) przerwań IRQ. Jeśli natomiast opcja jest wyłączona, liczba dostępnych przerwań będzie standardowa (15). Opcja ta przydaje się w systemach wieloprocesorowych. Niestety, po jej włączeniu w systemach Windows XP oraz Windows 2000 możemy spotkać problemy związane z nieprawidłowym przejmowaniem przerwań przez system. Dlatego jeśli nie posiadasz na przykład systemu wieloprocesorowego, naj lepiej wyłącz tę opcję, aby uniknąć ewentualnych problemów ze stabilnością komputera. Opcja APIC nie jest obsługiwana przez systemy Windows 95/98/Me.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
W skazówka
45
W przypadku specyficznych konfiguracji sprzętowych można spotkać się na przykład z problemem w trakcie instalacji Windows XP. Może on polegać na przerwaniu procedury instalacyjnej, które następuje zaraz po sprawdzeniu przez system zasobów komputera i załadowaniu podstawowych sterowników, a przed możliwością utworzenia partycji. Problem objawia się wyświetleniem migającego kursora na czarnym ekranie. W takiej sytuacji pomaga wyłączenie opcji APIC Mode. Można się również spotkać z sytuacją wręcz odwrotną. Wtedy musisz sprawdzić, czy opcja ta jest włączona, jeśli nie — włącz ją. Możesz również mieć problemy, jeżeli posiadasz tuner TV. Często wyłączenie tej opcji przynosi rozwiązanie tego problemu w systemach Win XP. Musisz jednak pamiętać, że zmiana statusu APIC Mode jest równoznaczna z ponowną instalacją systemu. Jednym słowem, nie ma złotego środka — sam musisz wypróbować tę opcję, chyba że nie masz żadnych problemów z systemem operacyjnym.
APIC Mode Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled lub APIC/PIC Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Patrz opcja APIC Function.
ASRock Instant Flash Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do narzędzia odpowiedzialnego za aktualizację BIOS do nowszej wersji. Funkcja ta występuje w płytach ASRock i po jej uruchomieniu mamy możliwość dokonania aktualizacji BIOS z pliku znajdującego się na dysku twardym lub innym no śniku. Podobne rozwiązania stosuje już większość producentów płyt głównych.
ASRock VDrop Control Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: With VDrop/Without VDrop Zalecane ustawienia: With VDrop Opcja występuje w płytach ASRock i pozwala na włączenie (With VDrop) lub wyłączenie (Without VDrop) funkcji ASRock VDrop Control, która ma zapobiegać spadkowi napięcia w przypadku, gdy procesor jest mocno obciążony. Rozwiązanie to jest również przydatne podczas podkręcania procesora, gdyż poprawia jego stabilność.
Assign IRQ For VGA Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Allocate IRQ to Video.
46
BIOS. Przewodnik
Assing IRQ For USB Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled, chyba że nie używasz USB Patrz opcja Allocate IRQ to USB.
ASUS EZ Flash 2 Lokalizacja: Tools Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do narzędzia odpowiedzialnego za aktualizację BIOS do nowszej wersji. Rozwiązanie to występuje w płytach ASUS i po jego uruchomieniu mamy możliwość dokonania aktualizacji BIOS-u z pliku znajdującego się na dysku twardym lub innym nośniku. Podobne rozwiązania stosuje już większość producentów płyt głównych.
AT Bus Clock Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Advanced BIOS Features Dostępne wartości: 7.16 MHz, CLK/2, CLK/3, CLK/4, CLK/5, CLK/6 Zalecane ustawienia: 7.16 MHz Pozwala na określenie częstotliwości pracy szyny ISA na podstawie ustawień magi strali PCI.
ATA 66/100 IDE Cable Msg Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Disabled Zadaniem tej opcji jest poinformowanie użytkownika o rodzaju taśmy łączącej dysk twardy lub napęd optyczny z kontrolerem na płycie głównej. Jeśli na przykład urządzenie obsłu guje tryby ATA 66I100I133, a zostało podpięte taśmą 40 pin zamiast 80 pin, wtedy odpowiednia informacja o tym fakcie pojawi się w trakcie testu POST. Opcja ta nie ma większego znaczenia dla poprawnego działania komputera.
ATA & SCSI Boot Order Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: SCSIIRAIDISATA Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb danej konfiguracji sprzętowej Jeśli masz więcej niż jeden kontroler, na przykład zainstalowałeś SCSI lub inny zintegrowany z płytą główną (może to być kontroler wykonany w najnowszej technologii dla dysków SATA lub RAID), opcja ta umożliwi określenie, który z nich będzie miał
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
47
pierwszeństwo podczas startu systemu (wczytania sektora startowego). Masz do wyboru następujące opcje: ♦ SCSI — kontroler w postaci karty PCI SCSI, ♦ RAID — kontroler pracujący w trybie RAID, ♦ SATA — kontroler Serial ATA. Warto w tym miejscu dodać, że coraz więcej nowych płyt głównych ma zintegrowane kontrolery SATA oraz RAID dla dysków IDE lub SATA. Popularność tego typu roz wiązań stale rośnie, a co za tym idzie, znaczenia nabiera opcja ATA & SCSI Boot Order.
ATA(PI) 80 Pin Cable Detection Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Host & Device/Host/Device Zalecane ustawienia: Host & Device Opcja pozwala na określenie sposobu wykrywania użytego kabla IDE. Tryb Host & Device podczas wykrywania kabla IDE wykorzystuje zarówno kontroler na płycie głównej, jak i sam dysk twardy. Tryb Host do wykrywania rodzaju kabla używa wyłącznie kontrolera na płycie głównej. Tryb Device natomiast podczas wykrywania rodzaju kabla wykorzystuje wyłącznie twardy dysk.
Athlon 4 SSED Instruction Lokalizacja: CPU Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Pozwala na włączenie lub wyłączenie dodatkowych instrukcji zaimplementowanych w procesorach AMD Athlon XP i MP, poczynając od rdzenia Palomino. Jeżeli posiadasz taki procesor, włącz tę opcję.
Auto Detect DIMM/PCI Clk Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Volatege Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Funkcja odpowiada za konfigurację działania pamięci RAM i kart PCI. Uaktywnienie tej opcji spowoduje, że złącza DIMM i PCI automatycznie pobiorą informację o częstotliwości pracy zegara. W tym przypadku urządzenia zainstalowane, ale niewykonujące w danej chwili żadnych operacji przestaną być taktowane. Może się wtedy poprawić praca niektórych komponentów wrażliwych na pole elektromagnetyczne. Przy okazji informuje my, że opisywana opcja pozwala na obniżenie zużycia energii przez komputer. Ze względu na problemy, jakie mogą występować po włączeniu opcji, zaleca się, by była ona wyłą czona, chyba że masz wyraźne kłopoty z EMI (Electromagnetic Interface — zakłócenia elektromagnetyczne; są to impulsy o niskiej częstotliwości mogące zakłócać przesyłanie danych) lub oszczędność energii jest dla Ciebie ważniejsza od stabilności komputera.
48
BIOS. Przewodnik
Auto Detect PCI Clock Lokalizacja: Fox Central Control Unit, CPU Setup, Frequency Volatege Control, Ratio/ Voltage Control Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled Funkcja odpowiada za konfigurację działania kart PCI. Uaktywnienie tej opcji spowoduje, że złącza PCI automatycznie pobiorą informację o częstotliwości pracy zegara. W tym przypadku urządzenia zainstalowane, ale niewykonujące w danej chwili żadnych operacji przestaną być taktowane. Może się wtedy poprawić praca niektórych komponentów wrażliwych na pole elektromagnetyczne. Przy okazji informujemy, że opisywana opcja pozwala na obniżenie zużycia przez komputer energii. Ze względu na problemy, jakie mogą występować po włączeniu opcji, zaleca się, by była ona wyłączona, chyba że masz wyraźne kłopoty z EMI (Electromagnetic Interface — zakłócenia elektromagnetyczne; są to impulsy o niskiej częstotliwości mogące zakłócać przesyłanie danych) lub oszczędność energii jest dla Ciebie ważniejsza od stabilności komputera.
Auto Turn Off PCI Clock Pin Lokalizacja: PnP/PCI Configuration setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej opcji spowoduje redukcję zakłóceń elektromagnetycznych — EMI (Electromagnetic Interference) — oraz zmniejszenie poboru prądu przez szynę PCI.
Away Mode Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled (Enabled tylko wtedy, gdy komputer pełni funkcję domowego centrum multimedialnego) Opcja przydatna i wykorzystywana wyłącznie w przypadku komputerów pełniących funkcję domowych centrów multimedialnych. Ustawienie wartości Enabled pozwoli na przechodzenie komputera w tryb uśpienia przy jednoczesnym zachowaniu możliwości natychmiastowego wzbudzenia peceta, na przykład przez włożenie płyty CD/DVD do napędu. Jednocześnie tryb Away Mode pozwala na uśpienie części komputera przy zachowaniu innych funkcji, na przykład nagrywania sygnału TV.
AWAY Mode Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled (jeżeli używasz MS Windows Media Center Edition) Opcja jest związana ze wsparciem dla systemu M S Windows Media Center Edition i niektórych wersji M S Windows Vista (na przykład Ultimate lub Home Premium). Po włączeniu tej opcji komputer z odpowiednim systemem operacyjnym może przechodzić
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
49
w tryb ograniczonego uśpienia, podczas którego potrafi na przykład zapisywać zapro gramowane audycje telewizyjne lub wysyłać strumienie audio lub wideo do zewnętrznego urządzenia. Poza tym ograniczany jest pobór energii, a monitor wyłączany.
Azalia Codec Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że chcesz używać kontrolera audio zintegrowanego z płytą Azalia jest też znana pod nazwą HD Audio (Intel Hight Defnition Audio). To wysokiej ja kości kontroler audio zintegrowany z płytą główną przeznaczoną dla procesorów Intel. Pozwala na włączenie lub wyłączenie ośmiokanałowego kontrolera audio. Wybór opcji Auto spowoduje, że w przypadku wykrycia podłączenia głośników czy innych urządzeń do gniazd karty dźwiękowej kontroler zostanie automatycznie włączony.
Azalia ExT Out Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disbaled Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że chcesz używać dźwięku HD podłączonego do zewnętrznego panelu audio w obudowie. W przypadku gdy Twoja płyta główna umożliwia podłączenie zewnętrznego panelu audio, na przykład w obudowie, i posiadasz odpowiedni komplet kabli dla HD Audio, a nie tylko dla AC97, możesz włączyć tę opcję. Wtedy będziesz mógł skorzystać z dźwięku HD również w przednim panelu audio zintegrowanym z obudową. W innym przypadku wyłącz taką funkcj ę.
B Backup BIOS Image to HDD Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: EnabledIDisabled Zalecane ustawienia: Enabled Rozwiązanie stosowane m.in. w płytach głównych firmy Gigabyte, które pozwala na stworzenie obrazu BIOS-u komputera i zapisanie go na dysku twardym komputera. Obraz taki wykorzystujemy podczas awarii BIOS-u, na przykład podczas nieudanej aktualizacji. Ustawienie wartości Enabled powoduje włączenie opisanego powyżej me chanizmu i stworzenie kopii BIOS-u. W przypadku uszkodzenia oryginalnego BIOS-u komputer będzie próbował odtworzyć jego zawartość z utworzonej kopii.
50
BIOS. Przewodnik
Bank 0/1 DRAM Timing Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: SDRAM 8/ 10ns/Normal/Medium/Fast/Turbo Zalecane ustawienia: Normal Opcja ta pozwala na ustawienie odpowiednich czasów opóźnienia dla układów pamięci zainstalowanych w gniazdach 0/1 na płycie głównej. Proponujemy ustawienie trybu Normal. Jeśli jednak chciałbyś nieco podnieść wydajność pamięci, to wypróbuj bardziej agresywne tryby. Pamiętaj, że ustawienie zbyt wysokich parametrów może skutkować problemami ze stabilnością. Działanie tej opcji jest zbliżone do możliwości oferowanych przez Memory Timings.
Bank 2/3 DRAM Timing Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: SDRAM 8/ 10ns/Normal/Medium/Fast/Turbo Zalecane ustawienia: Normal Opcja ta pozwala na ustawienie odpowiednich czasów opóźnienia dla układów pamięci zainstalowanych w gniazdach 2/3 na płycie głównej. Proponujemy ustawienie trybu Normal. Jeśli jednak chciałbyś nieco podnieść wydajność pamięci, to wypróbuj bardziej agresywne tryby. Pamiętaj, że ustawienie zbyt wysokich parametrów może skutkować problemami ze stabilnością. Działanie tej opcji jest zbliżone do możliwości oferowanych przez Memory Timings.
Bank 4/5 DRAM Timing Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: SDRAM 8/ 10ns/Normal/Medium/Fast/Turbo Zalecane ustawienia: Normal Opcja ta pozwala na ustawienie odpowiednich czasów opóźnienia dla układów pamięci zainstalowanych w gniazdach 4/5 na płycie głównej. Proponujemy ustawienie trybu Normal. Jeśli jednak chciałbyś nieco podnieść wydajność pamięci, to wypróbuj bardziej agresywne tryby. Pamiętaj, że ustawienie zbyt wysokich parametrów może skutkować problemami ze stabilnością. Działanie tej opcji jest zbliżone do możliwości oferowanych przez Memory Timings.
Bank Interleave Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/2-Bank/4-Bank Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej pamięci Opcja ta pozwala ustawić przeplot dla banków pamięci. Dokładniej mówiąc, chodzi o wymuszenie naprzemiennie odświeżania i odczytywania danych z pamięci zamonto wanych w różnych bankach. W praktyce wygląda to tak:
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
51
♦ Procesor wysyła dane do banku 0. ♦ Procesor wysyła dane do banku 1. i odbiera dane z banku 0. ♦ Procesor wysyła dane do banku 2. i odbiera dane z banku 1. ♦ Procesor wysyła dane do banku 3. i odbiera dane z banku 2. ♦ Procesor odbiera dane z banku 3. Ustawienia tej opcji zależą od tego, jakiego typu pamięci używasz. Jeżeli masz kości o pojemności przekraczającej 64 MB, ustaw wartość 4-Bank. Dla mniejszych pamięci wybierz 2-Bank. Wyłączenie opisywanej opcji znacznie spowolni proces wysyłania i odbierania danych z pamięci, choć w przypadku niektórych typów pamięci — tych o mniejszej pojemności — producenci BIOS-ów zalecają wyłączenie tej opcji, gdyż może ona być przyczyną pro blemów ze stabilnością komputera.
Bank Interleaving Lokalizacja: DRAM Configuration Dostępne wartości: DisabledI2-BankI4-Bank Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej pamięci Patrz opcja Bank Interleave.
Base Clock (BLCK) Control Lokalizacja: Extreme Tweaker/OC Tweaker/MB Intelligent Tweaker (M.I.T.) Dostępne wartości: EnabledIDisabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) możliwość ręcznej edycji częstotliwości taktowania zegara bazowego BLCK. Najczęściej przestawienie omawianej opcji w tryb Enabled uaktywnia opcję BLCK Frequency, za której pomocą modyfikujemy wartość BLCK.
Battery lub VBAT(V) Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Podaje stan naładowania baterii lub akumulatorka podtrzymującego ustawienia CMOS. Jeśli podawana wartość jest niższa niż 2,5 V, wymień baterię. Jeżeli nie chcesz stracić ustawień BIOS-u, możesz to zrobić, gdy komputer pracuje, ale rób to bardzo ostrożnie, aby nie spowodować zwarcia. Jeżeli Twoja płyta główna posiada wlutowany na stałe akumulator, to udaj się do serwisu, aby go wymienić.
52
BIOS. Przewodnik
Bi-Directional PROCHOT Lokalizacja: Advanced CPU Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) mechanizm, który chroni procesor przed uszkodzeniem z powodu zbyt wysokiej temperatury. W przypadku przekro czenia krytycznej temperatury omawiana funkcja wyłączy komputer, aby chronić procesor.
BIOS EHCI Hand-Off Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) mechanizm Enhanced Host Controller Interface odpowiadający m.in. za właściwą obsługę standardu USB 2.0. Zale canym ustawieniem jest Enabled.
BIOS Lock Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Auto/Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Dzięki tej opcji możesz włączyć lub wyłączyć możliwości zapisu układu flashrom. Ze względów bezpieczeństwa zalecanym ustawieniem jest wartość Enabled. W ten sposób skutecznie zabezpieczysz BIOS przed zamazaniem na skutek ataku wirusa (na przykład dobrze wszystkim znanego Win32.CIH). Oczywiście na czas aktualizacji BIOS-u niezbędna jest zmiana ustawienia na Disabled lub Auto.
BIOS Sector Protection Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej opcji pozwala na zabezpieczenie zawartości BIOS-u przed przypadkowym lub nieautoryzowanym uszkodzeniem jego części, na przykład przez wirusa. Jeżeli chcesz zaktualizować posiadaną wersję BIOS-u, musisz wyłączyć tę opcję, aby przeprowadzić niezbędne czynności. Nie zapomnij później ponownie jej aktywować.
BIOS Version Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację o aktualnej wersji BIOS-u. Szczególnie przydatna do identyfikacji posiadanej wersji BIOS podczas ewentualnej aktualizacji.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
53
BIOS Write Protected Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: AutoIDisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja BIOS Lock.
BLCK Frequency Lokalizacja: Extreme Tweaker/OC Tweaker/MB Intelligent Tweaker (M.I.T.) Dostępne wartości: Auto/Wartość liczbowa zależna od płyty głównej i procesora Zalecane ustawienia: Auto Opcja odpowiada za ustawienie częstotliwości taktowania zegara bazowego — BLCK (Base Clock). Zegar bazowy pojawi się pierwszy raz wraz z wprowadzeniem procesorów Intel Core i5 oraz Core i7 i nie spotkamy go w układach konkurencyjnej firmy AMD. Zalecanym ustawieniem BLCK jest wartość Auto, która pozwala, aby BIOS automatycznie wybrał odpowiednie wartości zgodne z posiadanym procesorem. Jeżeli jednak planujesz podkręcanie procesora, możesz spróbować ręcznie ustawić BLCK o wartości większej niż nominalna. Pamiętaj jednak, że podkręcanie procesora może wpłynąć negatywnie na stabilność działania komputera i może się skończyć nawet jego uszkodzeniem.
BLCK Frequency (MHz) Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.T.)/Extreme Tweaker/OC Tweaker Dostępne wartości: Auto Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja BLCK Frequency.
Boot Failure Guard Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) mechanizm automatycznego przywracania domyślnych ustawień BIOS-u, jeżeli komputer trzy razy z rzędu nie będzie umiał się właściwie uruchomić. Funkcja ta jest szczególnie przydatna podczas podkręcania procesora, ponieważ bardzo często zdarza się, że ręczne wprowadzenie ustawień taktowania procesora może spowo dować problem z uruchomieniem komputera. W takiej sytuacji konieczne było ręczne kasowanie ustawień CMOS (zwykle za pomocą zworki na płycie głównej lub poprzez wyjęcie baterii podtrzymującej pamięć CMOS). Obecnie dzięki omawianej funkcji mo żemy uniknąć konieczności otwierania obudowy komputera.
54
BIOS. Przewodnik
Boot other device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled Ustawienie to jest związane z opcjami: First Boot Device, Second Boot Device, Third Boot Device oraz Boot Order. Jeżeli po przeszukaniu typowych urządzeń, jakimi są dyski twarde, stacje dyskietek czy napędy optyczne, nie zostanie znaleziony sektor startowy, to komputer sprawdzi możliwość uruchomienia się z innych urządzeń, na przykład z sieci LAN. Jeżeli do uruchamiania komputera nie używasz innych urządzeń, koniecznie wyłącz tę opcję. Dzięki temu skrócisz uruchamianie komputera o kilka sekund.
Boot Sequence Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: A, C, SCSI, EXT/C, A, SCSI, EXT/C, CDROM, A/CDROM, C, A itp. Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb danej konfiguracji sprzętowej Opcja ta pozwala określić kolejność przeszukiwania zainstalowanych urządzeń w celu znalezienia sektora startowego.
Boot Sequence EXT Means Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: IDE/SCSI Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb danej konfiguracji sprzętowej Funkcja ta działa, jeśli dla opcji Boot Sequence ustawiono wartość EXT. Zadaniem tej opcji jest określenie, z jakiego dodatkowego kontrolera ma zostać uruchomiony system operacyjny.
Boot To OS/2 Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Non-OS2/OS2 lub Yes/No Zalecane ustawienia: Non-OS2 lub No Odpowiada za to, w jaki sposób system IBM OS/2 zarządza pamięcią ponad 64 MB. Obecnie jest już raczej nieprzydatna, gdyż kierowana jest do użytkowników systemu OS/2. Jeśli używasz IBM OS/2, ustaw wartość OS2 lub Yes. Dla nowszej wersji IBM OS/2 Warp v3.0 ustaw Non-OS2 lub No. Jeśli stosujesz systemy z rodziny MS Windows, opcja ta powinna być ustawiona w pozycji Non-OS2 lub No.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
55
Boot Up CPU Base Clock Lokalizacja: Genie BIOS Dostępne wartości: Auto/wartość liczbowa zależna od płyty głównej i procesora Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja BLCK Frequency.
Boot Up Floppy Drive Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Zadaniem tej opcji jest wykrycie pojemności dyskietki włożonej do stacji. Obecnie na ogół nie używa się dyskietek, a jeżeli już, to są to urządzenia 3,5" o pojemności 1,44 MB, więc możesz tę opcję wyłączyć; zaoszczędzisz w ten sposób trochę czasu podczas uruchamiania komputera.
Boot Up Floppy Seek Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Odpowiada za to, czy BIOS ma kontrolować obecność stacji dyskietek podczas startu komputera. BIOS sprawdza też, czy mamy do czynienia ze stacją o 40, czy też 80 ścież kach. Opcja ta powinna być ustawiona na Disabled w przypadku komputerów wyposa żonych tylko w jeden napęd 1.44 MB.
Boot Up Numlock Status Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled lub On/O ff Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika Wartość Enabled uaktywnia klawiaturę numeryczną w trakcie startu komputera. W przy padku niektórych płyt głównych po zamknięciu systemu i wyłączeniu komputera dioda Num Lock na klawiaturze może nadal się świecić. Przypomina to o tym, że prąd dochodzi do płyty głównej. Jest to normalne zjawisko, ponieważ przy wyłączeniu komputera płyta ATX przechodzi w stan czuwania (tzw. Standby) i dioda ma za zadanie informować Cię o tym.
Build Date Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla datę wydania używanej wersji BIOS-u.
56
BIOS. Przewodnik
Byte Merge Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta pozwala na łączenie i zatrzymanie w buforze 8- i 16-bitowych odwołań do procesora, aby później wysłać je w postaci instrukcji 32-bitowej. Rozwiązanie to pozwala na zaoszczędzenie czasu poprzez redukcję odwołań wysyłanych do procesora.
C C.I.A. 2 (CPU Intelligent Accelerator 2) Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.T.) Dostępne wartości: DisabledICruiseISportIRacingITurboIFull thrust Zalecane ustawienia: zależnie od planowanego wzrostu wydajności komputera Funkcja dostępna w płytach głównych firmy Gigabyte. Odpowiada za inteligentne przetaktowanie — overclocking — procesora. W zależności od wybranej opcji komputer zostanie automatycznie przetaktowany o optymalną i bezpieczną wartość. Zaletą korzy stania z C.I.A. 2 jest to, że overclocking jest dynamicznie dobierany w zależności od tego, jak bardzo obciążony w danym momencie jest Twój komputer. Na przykład podczas przeglądania stron WWW czy pracy w programie MS Word przetaktowanie procesora będzie znikome. W przypadku gdy na przykład komputer zapisuje film w formacie DivX, procesor jest automatycznie podkręcany, aby jego wydajność była większa. Dostępne są wartości: ♦ Disabled — brak przetaktowania; ♦ Cruise — podwyższenie taktowania w granicach 3%, 5%, 7%; ♦ Sport — podwyższenie taktowania w granicach 5%, 7%, 9%; ♦ Racing — podwyższenie taktowania w granicach 7%, 9%, 11%; ♦ Turbo — podwyższenie taktowania w granicach 13%, 15%, 17%; ♦ Full thrust — podwyższenie taktowania w granicach 15%, 17%, 19%.
C1E Support Lokalizacja: CPU Configuration, Advanced BIOS Features Dostępne wartości: EnabledIDisabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja AMD C1E Support.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
57
C3/C6/C7 State Support Lokalizacja: Advanced CPU Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obsługi oszczędzania energii bazującej na dynamicznym częściowym lub całkowitym wyłączeniu fragmentu lub całości procesora bądź rdzenia. Po włączeniu funkcji BIOS zaczyna analizować obciążenie i wykorzystanie procesora oraz poszczególnych rdzeni. Następnie w zależności od potrzeb w sposób dynamiczny BIOS będzie w różnym stopniu usypiał całe procesory/ rdzenie lub redukował ich szybkość przez korekty mnożnika, magistrali i napięcia. Jeżeli planujesz podkręcanie procesora, to zaleca się ustawienie omawianej opcji w trybie Disabled.
C8000-CBFFF Shadow Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Umożliwia przepisanie zawartości ROM (bloki po 16 kB) innych kart niż graficzne, na przykład kontrolerów SCSI. Jest to pozostałość z systemów MS-DOS i najlepiej zostawić dla niej ustawienia standardowe, a więc wyłączone — Disabled. Włączenie nie przyspieszy działania systemu, może natomiast wprowadzić niestabilność. W niemal każdej wersji wspomniane opcje występują kilka razy i różnią się jedynie ustawieniem adresacji. W przykładowym BIOS-ie dostępne są wartości: ♦ CC000-CFFFF Shadow — wyłącz (Disabled), ♦ D0000-D3FFF Shadow — wyłącz (Disabled), ♦ D4000-D7FFF Shadow — wyłącz (Disabled), ♦ D8000-DBFFF Shadow — wyłącz (Disabled).
Cache L2 /L3 Size Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru pamięci podręcznej procesora L2 (poziomu drugiego ) lub w nowszych konstrukcjach L3 (poziomu trzeciego). Podawany rozmiar oraz poziomy są zależne od typu posiadanego procesora.
58
BIOS. Przewodnik
Cache Size Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację na temat rozmiaru pamięci cache procesora zamontowanego w komputerze.
Call VGA BIOS at S3 Resuming Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej karty graficznej Włączenie tej opcji pozwala na to, by BIOS odwołał się do BIOS-u karty graficznej, aby ją inicjalizować po pobudce ze stanu czuwania S3. Dodatkowo w przypadku włączenia tej opcji czas przywracania systemu znacznie się skraca. Niestety, opcja ta wymaga instalacji karty AGP ze wsparciem dla niej. Niekompatybilna karta może być przyczyną powsta wania błędów.
CAS Latency Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: SPD/Auto lub 2T/2.5T/3T Zalecane ustawienia: SPD, Auto lub zależnie od posiadanych kości pamięci Za pomocą tej opcji możesz sam zapisać opóźnienia dla posiadanych kości pamięci. Jeżeli nie wiesz, jakie wartości ustawić, możesz zostać przy Auto lub SPD. Dzięki temu BIOS odczyta odpowiednie parametry dla posiadanych typów pamięci. Jeżeli podkręcasz swój komputer, konieczne może okazać się przejście na „ręczne” ustawienia i zwiększanie opóźnień. Spowoduje to nieznaczne zwolnienie pracy pamięci, ale poprawi jej stabilność.
CAS Latency (TLC) Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/2T/2.5T/3T/zależne od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto lub zależnie od posiadanych typów pamięci Patrz opcja CAS Latency. Zmiana ustawień jest możliwa dopiero po przełączeniu opcji M TC Timing Mode w tryb Manual.
CAS Latency Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: SPD/Auto lub 2T/2.5T/3T Zalecane ustawienia: SPD, Auto lub zależnie od posiadanych typów pamięci Patrz opcja CAS Latency.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
59
Case Opening Warning Lokalizacja: PC Health Status, HWMonitor Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Za pomocą tej opcji możesz włączyć lub wyłączyć kontrolę otwarcia obudowy komputera. Pamiętaj, że obudowa musi posiadać specjalny czujnik, który należy połączyć z odpo wiednim gniazdem na płycie głównej. Jeżeli nie posiadasz obudowy z czujnikiem otwarcia, to opcję należy wyłączyć — Disabled.
CD/DVD Drives Lokalizacja: Boot Dostępne wartości: nazwa napędu Zalecane ustawienia: nazwa napędu Niniejsza opcja ma sens jedynie w przypadku komputerów wyposażonych w więcej niż jeden napęd optyczny. Po jej wybraniu możemy określić, który napęd optyczny będzie brany pod uwagę podczas uruchamiania komputera jako urządzenie startowe.
CD/DVD first boot Lokalizacja: Boot Dostępne wartości: nazwa napędu Zalecane ustawienia: nazwa napędu Patrz opcja CD/DVD Drivers.
CHA ProcOdt Lokalizacja: DRAM Configuration Dostępne wartości: Auto/240 ohms/120 ohms/60 ohms Zalecane ustawienia: Auto Opcja pozwala określić próg działania zabezpieczania procesora przed uszkodzeniem. Przy ustawieniu Auto BIOS sam określi granicę, kiedy ma nastąpić wyłączenie procesora. Pozostałe ustawienia pozwalają ręcznie dobrać granicę, po której osiągnięciu procesor zostanie wyłączony. Omawiana opcja przydaje się podczas ekstremalnego overclockingu. Należy jednak mieć na uwadze to, że zmiana progów działania zabezpieczeń może skończyć się spaleniem procesora.
Changed LDT Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1x/2x/3x/4x/5x/zależne od modelu płyty Zalecane ustawienia: w zależności od posiadanego procesora i ewentualnego overclockingu
60
BIOS. Przewodnik
Opcja ta umożliwia zmianę taktowania magistrali LDT w płytach wykorzystujących procesory AMD i szynę HyperTransport. Możliwość zmiany taktowania magistrali LDT przydaje się podczas podkręcania procesorów AMD Athlon 64 lub nowszych. Dokładniej mówiąc, chodzi o to, że podkręcając na przykład procesor Athlon 64, musimy pamiętać, że zewnętrzna częstotliwość taktowania szyny HyperTransport nie może przekraczać wartości nominalnej będącej wynikiem iloczynu mnożnika i częstotliwości taktowania tegoż interfejsu. Przyjrzyjmy się konkretnemu przykładowi dotyczącemu overclockingu procesora Athlon 64 3000+ z szyną HyperTransport o wartości 200 MHz. Jeżeli chcemy zmienić taktowanie magistrali systemowej z domyślnych 200 MHz na 250 MHz, to wraz z tym działaniem musimy zmienić wartość opcji Changed LDT Frequency z 5x na 4x. Dodatkowo nie ru szamy mnożnika. Dzięki temu działaniu nie zmienimy nominalnej wartości taktowania szyny HyperTransport, a sam procesor będzie pracował z mnożnikiem 10x250 MHz (nominalnie 10x200 MHz), co daje wartość 2500 MHz.
Channel A Timing Settings, Channel B Timing Settings, Channel C Timing Settings Lokalizacja: Advanced DRAM Features Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Po wybraniu tej opcji możemy przejść do podmenu, w którym zebrano wszystkie konfigu racje związane z ustawieniem pamięci RAM. Zwykle w płytach głównych występuje kilka banków pamięci i każdy z nich możemy kontrolować oddzielnie, stąd dodatkowe oznaczenia A, B i C.
Channel A Turnaround Settings, Channel B Turnaround Settings, Channel C Turnaround Settings Lokalizacja: Advanced DRAM Features Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Po wybraniu tej opcji możemy przejść do podmenu, w którym zebrano wszystkie konfigu racje związanie z ustawieniem pamięci RAM. Wprowadzone parametry powinny być zgodne z nominalnymi wartościami zalecanymi przez producenta dla danego typu pamięci RAM. Dane te są wykorzystywane w sytuacji, gdy komputer przestanie działać z powodu nadmiernego przetaktowania pamięci RAM za pomocą ustawień zebranych w podmenu Channel A Timing Settings, Channel B Timing Settings, Channel C Timing Settings. Zwykle w płytach głównych występuje kilka banków pamięci i każdy z nich możemy kontrolować oddzielnie, stąd dodatkowe oznaczenia A, B i C.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
61
Channel Interleaving Lokalizacja: DRAM Configuration/Advanced DRAM Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled/Auto Zalecane ustawienia: Auto Pozwala na włączenie lub wyłączenie przeplotu pomiędzy poszczególnymi kanałami pamięci. Naprzemienne wykorzystywanie różnych kanałów pamięci pozytywnie wpływa na wydajność komputera.
Chassis FAN 1 Setting, Chassis FAN 2 Setting, Chassis FAN 3 Setting Lokalizacja: H/W Monitor Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do dokładnych ustawień związanych z monitoringiem lub kontrolą obrotów dodatkowych wentylatorów zamontowanych w obudowie komputera.
Chassis FAN 1 Speed, Chassis FAN 2 Speed, Chassis FAN 3 Speed Lokalizacja: H/W Monitor Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Opcja wyświetla informacje o szybkości obrotów dodatkowych wentylatorów zamonto wanych w obudowie. Wentylatory powinny być podłączone do odpowiednich gniazd na płycie głównej (informacje na ten temat znajdziesz w instrukcji płyty głównej) i dodatkowo muszą posiadać funkcję kontroli obrotów (kabel łączący wentylator z gniazdem na płycie powinien mieć trzy żyły). Niektóre BIOS-y płyt głównych wyposażono w dodatkowe funkcje pozwalające kon trolować szybkość obrotów wentylatorów montowanych w obudowie.
Chassis FAN Speed Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Określa stan obrotów wentylatora zamontowanego w zasilaczu. Opcja ta jest aktywna, jeśli masz zasilacz z możliwością podpięcia dodatkowego czujnika do odpowiedniego gniazda na płycie głównej.
Chassis Intrusion Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Reset Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że masz odpowiednią obudowę z czujnikiem otwarcia
62
BIOS. Przewodnik
Zadaniem tej opcji jest kontrolowanie, czy obudowa komputera nie została otwarta. Aby opcja ta właściwie pracowała, musisz mieć obudowę ze specjalnym czujnikiem, który podłącza się do płyty głównej. Opcja Disabled/Enabled wyłącza i włącza funkcję spraw dzania otwarcia obudowy. Jeśli uruchomisz kontrolę otwarcia obudowy, przy opcji Case Opened pojawi się odpowiednia informacja o tym, czy obudowa była otwierana, czy nie. Ustawienie opcji Reset pozwala na wymazanie informacji o ostatnim otwarciu obudowy i automatyczne przełączenie na tryb Enabled.
Chassis Q-Fan Control Lokalizacja: Power Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) funkcję automatycznej kontroli obrotów wentylatorów zamontowanych we wnętrzu obudowy. Producenci płyt głównych zalecają stosowanie wentylatorów wyposażonych w funkcję kontroli obrotów (muszą mieć cztery żyły w kablu łączącym wentylator z płytą główną), dzięki temu bowiem użytkownik ma pełną kontrolę nad odpowiednim chłodzeniem komputera oraz nad głośnościąjego pracy.
Chipset Configuration Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Po wybraniu tej opcji na ekranie komputera powinno pojawić się znacznie więcej funkcji odpowiedzialnych za ustawienie komputera.
Chipset/PCIE Voltage Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker Dostępne wartości: Normal/z krokiem +0.025 V, w zależności od płyty. Zalecane ustawienia: Normal Opcja umożliwia podniesienie napięcia dla magistrali wymiany danych między chipsetem a układem graficznym PCI-Express. Opcja przydatna w przypadku przeprowadzania overclockingu. Musisz mieć świadomość, że podnoszenie napięć poza nominalne pa rametry przewidziane przez producenta może doprowadzić do trwałego uszkodzenia podzespołów.
CIR Port Address Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/310/320 Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta odpowiada za przypisanie adresu do modułu IrDA podłączonego bezpośrednio do specjalnego wyjścia na płycie głównej. Jeżeli nie używasz modułu IrDA, ustaw wartość Disabled.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
63
CIR Port IRQ Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: 5/11 Zalecane ustawienia: 11 Opcja ta odpowiada za przypisanie przerwania IRQ dla modułu IrDA podłączonego bezpośrednio do specjalnego portu na płycie głównej. Jest dostępna po włączeniu opcji CIR Port Address.
Clear NVRAM Lokalizacja: PnP Configuration Setup Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: No ESCD NVRAM to obszar, w którym są przechowywane m.in. informacje o urządzeniach Pna przykład Jeśli zaznaczysz opcję Yes, to po włączeniu komputera ustawienia urządzeń zostaną wyczyszczone, a funkcja przełączona w tryb No. Opcja ta jest przydatna, jeśli występują problemy z właściwą konfiguracją i instalacją urządzeń, w szczególności gdy uruchamiasz komputer pierwszy raz po jego złożeniu lub dołożyłeś dodatkowe urządzenie, na przykład modem, kartę LAN itp.
Clock Throttle Lokalizacja: Power Management Setup lub CPU setup Dostępne wartości: l2.5%/25.0%/37.5%/50.0%/62.5%/75.0%/87.5% Zalecane ustawienia: 62.5% Określa taktowanie procesora po przejściu w tryb uśpienia Suspend To RAM (STR). W praktyce jest ono zmniejszane, aby ograniczyć zużycie energii.
Compatible FPU OPCODE Lokalizacja: CPU Setup, Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Określa zachowanie się procesora Intel Pentium 4 oraz Intel Xeon w przypadku na potkania w kodzie programu instrukcji FOP. Warto wyłączyć tę opcję, aby zwiększyć wydajność komputera.
Cool’N’Quiet Lokalizacja: CPU Configuration Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) technologii Cool’N ’Quiet, która odpowiada za obniżenie poziomu oszczędzania energii. Rozwiązanie to stosowane jest przez firmę AMD i swoją premierę miało w procesorach AMD Athlon 64. Oszczędność
64
BIOS. Przewodnik
energii jest możliwa dzięki aktywnemu monitoringowi obciążenia procesora i ste rowaniu jego napięciem, mnożnikiem oraz aktywnością wybranych części CPU. Jeżeli ob ciążenie komputera jest niskie (na przykład przeglądamy strony WWW), to BIOS automatycznie ogranicza wydajność procesora, przez co zużywa on mniej prądu i wytwa rza mniej ciepła. W sytuacji gdy potrzebujemy pełnej wydajności (na przykład podczas kodowania filmu wideo), automatycznie przywracana jest maksymalna wydajność procesora. Nowsze procesory firmy AMD wykorzystują kolejne odsłony technologii Cool’N ’Quiet.
Cool’n’Quiet Lokalizacja: Power Management Setup/Cell Menu Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Rozwiązanie firmy AMD mające na celu obniżenie temperatury procesora i głośności chłodzącego go wentylatora. Jeżeli na przykład przeglądasz strony WWW, to obciążenie procesora jest znikome i technologia Cool’n’Quiet zmienia taktowanie procesora tak, by pracował wolniej, a co za tym idzie — wytwarzał mniej ciepła. W przypadku dużego zapotrzebowania na moc procesora (na przykład kompresujesz film) technologia Cool’n’Quiet automatycznie przywraca nominalną szybkość pracy procesora, a wentylator zaczyna pracować wydajniej i głośniej. Włączając omawianą opcję, uzyskasz większy komfort pracy komputera (spadek za potrzebowania na energię i cicha praca komputera). Należy jednak pamiętać o tym, że samo włączenie opcji w BlOS-ie komputera nie wystarczy i niezbędna jest instalacja od powiedniego sterownika (do pobrania ze strony firmy AMD http://www.amd.pl) oraz zmiana konfiguracji systemu operacyjnego. W niektórych starszych modelach płyt głównych włączenie omawianej opcji może powo dować zakłócenia stabilności systemu. Rozwiązaniem tego problemu jest aktualizacja BlOS-u oraz sterownika Cool’n ’Quiet. Technologia Cool’n’Quiet jest wykorzystywana w procesorach Athlon 64, Athlon 64 X2, Athlon 64 FX, Sempron Socket AM2 3200+ i nowszych, Sempron Socket 754 3000+ i nowszych oraz procesorach mobilnych oznaczonych logo PowerNow.
W skazówka
Technologia Cool'n'Quiet jest odpowiedzią na rozwiązanie o nazwie SpeedStep stoso wane przez firmę Intel w procesorach Pentium M i Core2Duo.
Cool’n’Quiet Technology Lokalizacja: Power Management Setup/Cell Menu Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Cool ’n ’Quiet.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
65
Core Frequency Lokalizacja: Main Dostępne wartości: Opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Występuje w płytach serwerowych i wyświetla informacje na temat taktowania zegara zainstalowanych procesorów lub procesora.
Core/PCIe Voltage Lokalizacja: Advanced Chipset Features/Advanced/ System Frequency/Voltage Dostępne wartości: Auto/+0.011+0.02/+0.03 itd. Zalecane ustawienia: pozostaw wartości domyślne Odpowiada za zmianę napięcia dla karty graficznej PCI-Express. Dostępne ustawienia zależą od producenta płyty głównej. Możliwość zmiany domyślnego napięcia karty PCIExpress przydaje się podczas jej overclockingu. Pamiętaj jednak, że użycie niestandardo wych ustawień może doprowadzić do niestabilnej pracy całego komputera lub do jego uszkodzenia.
Count Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Występuje w płytach serwerowych (obsługujących więcej niż jeden procesor) i wyświetla informacje na temat liczby zainstalowanych procesorów.
CPU Clock Ratio Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto Służy do ustawienia mnożnika dla procesora. W większości nowych procesorów, na przykład AMD lub Intel, mnożnik został na stałe zablokowany przez producenta. Nie ma wtedy znaczenia ustawienie w BIOS-ie. Odpowiedni mnożnik i tak zostanie odczytany przez BIOS bezpośrednio z procesora. Jeśli jednak Twój procesor ma niezablokowany mnożnik, możliwość zmiany tego parametru może okazać się bardzo przydatna, gdy chcesz bezpiecznie podnieść wydajność systemu małym kosztem przez tzw. overclocking.
CPU Clock Skew Lokalizacja: Extreme Tweaker Dostępne wartości: Auto/Normal/Delay 0px/50ps/100ps/150ps/200ps/250ps/300ps/350ps itp. Zalecane ustawienia: Auto
66
BIOS. Przewodnik
Opcja odpowiada za ustawienie opóźnień (liczonych w picosekundach) pomiędzy zegarem procesora i mostka północnego. Zmiana opóźnienia jest przydatna w sytuacji, gdy stosu jemy overclocking procesora poprzez zmianę częstotliwości taktowania szyny FSB procesora. Dokładniej mówiąc, zbyt wysoka częstotliwość taktowania FSB prowadzi do niestabilnej pracy komputera. Dzieje się tak zwłaszcza przy bardzo dużych obciążeniach. Za pomocą opcji możemy próbować odzyskać stabilność i zmniejszyć wpływ wysokiej częstotliwości taktowania szyny FSB na mostek północny. Niestety, dobór odpowiednich ustawień wiąże się z wykorzystaniem metody prób i błędów.
CPU Configuration Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Opcja menu pozwalająca przejść do szczegółowych ustawień procesora.
CPU Core Enabled Lokalizacja: Advanced CPU Features Dostępne wartości: All/1/2/3/4/5/6 Zalecane ustawienia: All Patrz opcja Active Processor.
CPU Core Voltage Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Normal/Auto/wartość liczbowa napięcia Zalecane ustawienia: Normal lub Auto, chyba że podkręcasz procesor Opcja ta umożliwia ustawienie napięcia dla procesora. W zależności od modelu płyty możesz to zrobić na różne sposoby. Zazwyczaj poza opcjami Normal i Auto, które odpo wiadają za pobranie ustawień z procesora, spotyka się jeszcze wartości napięcia zdefi niowane przez producenta — rysunek 2.2. Rysunek 2.2. Zdefiniowane wartości zasilania procesora
C PU V oltage C o n tro l
1.675V 1 .6 5 0 V 1 .6 2 J V
1.600V 1.575V 1 S50V 1 525V 1 .5 0 0 V ‘1: Move EN T ER : Accept ESC; Abort
Nie powinieneś zmieniać napięcia zasilającego procesor, gdyż możesz w ten sposób uszkodzić go lub spowodować niepotrzebny wzrost temperatury.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
67
Zmiana napięć może się przydać podczas przeprowadzania tzw. overclockingu (przetaktowywania) procesora w celu zwiększenia jego wydajności. Często bywa tak, że w trakcie podkręcania procesora przez zmianę wartości FSB nie działa on prawi dłowo. Zmiana napięcia może rozwiązać problem. Pamiętaj jednak o tym, że decydując się na podniesienie napięcia procesora, musisz zapewnić odpowiednie chłodzenie tego układu. W przeciwnym wypadku podniesienie napięcia spowoduje wzrost temperatury procesora, a w konsekwencji jego niestabilną pracę lub uszkodzenie. Jeżeli nie masz zamiaru podkręcać procesora, pozostaw ustawienie Normal lub Auto. Najczęściej spotykane ustawienia napięcia przybierają zakres od 1.300 V do 2.300 V z krokiem co 0,025 V (w zależności od producenta i typu płyty głównej).
CPU Critical Temperature Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/ID temperatury krytycznej Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Opcja ta pozwala na określenie dla procesora temperatury krytycznej, po której prze kroczeniu zostanie włączony system ostrzegania użytkownika. Zazwyczaj jest to sygnał dźwiękowy.
CPU Direct Access Frame Buffer Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) bezpośredniego dostępu procesora do fragmentu pamięci RAM zarezerwowanego na potrzeby zintegrowanej karty graficznej. Włączenie tej funkcji zezwala procesorowi na zapis danych bezpośrednio w buforze ramki, co wpływa pozytywnie na wydajność niektórych aplikacji.
CPU Drive Strength Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 0/1/2/3 Zalecane ustawienia: 1 Zadaniem tej opcji jest zwiększenie siły sygnału płynącego między chipsetem i procesorem. Jeśli po przetaktowaniu procesora komputer pracuje niewłaściwie, należy spróbować podnieść wartość na 2 lub 3.
CPU EIST Function Lokalizacja: Advanced CPU Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled
68
BIOS. Przewodnik
Opcja odpowiedzialna za włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) technologii Intel Enhanced SpeedStep Technology, której zadaniem jest oszczędność energii oraz ograni czenie ciepła wydzielanego przez procesor. Oszczędność jest uzyskiwana poprzez kontrolę obciążenia procesora i dynamiczne regulowanie mnożnika procesora oraz napięcia w zależności od obciążenia. Technologia ta jest dostępna m.in. w procesorach Intel Core 2 Duo, Intel Core i7 i Pentium M. Jeżeli planujesz ekstremalny overclocking procesora, to należy wybrać wartość Disabled.
CPU Enhanced Halt (C1E) Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Dotyczy procesorów Intel Pentium 4 z jądrem Prescott. Pozwala na włączenie lub wyłączenie mechanizmu mającego na celu obniżenie ciepła wydzielanego przez jądro procesora oraz zmniejszenie poboru prądu. Zasada działania tej funkcji jest dosyć prosta i ogranicza się do tego, że wyłączane są nieużywane obszary procesora. Zdecydowanie zalecamy ustawienie tej opcji w tryb Enabled, jeśli używasz procesora Intel Pentium 4 z jądrem Prescott.
W skazówka
Opisane rozwiązanie zazwyczaj idzie w parze z technologią SpeedStep oraz zabezpie czeniem procesora przed spaleniem.
CPU Fan Controll Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/1500~5000 obrotów/min — zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: 2000 obrotów/min Jeśli BIOS nie wykryje obrotów wentylatora lub gdy są one zbyt niskie, zostanie włączony alarm dźwiękowy. W przypadku niektórych płyt głównych komputer nie uruchomi się lub po uruchomieniu wyłączy po kilku sekundach, aby zabezpieczyć procesor przed uszko dzeniem wskutek przegrzania. Jeśli posiadasz wentylator ze specjalnym czujnikiem, który dopasowuje obroty do wydzielanego ciepła, wyłącz tę opcję. Jeśli jednak używasz zwyczajnego wentylatora, zostaw ją włączoną i ustaw granicę na minimum 2000 obrotów na minutę.
CPU FAN Fail Warning Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/1500~5000 obrotów/min — zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: 2000 obrotów/min Patrz opcja CPU FAN Controll.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
69
CPU FAN Pin Type Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: 3PINS/4PINS Zalecane ustawienia: zależne od typu wentylatora Opcja ta występuje w nowych płytach głównych i odpowiada za określenie rodzaju wentylatora, któiy został użyty do chłodzenia procesora. W przypadku wentylatora z trzema kablami ustaw opcję 3PINS. Jeżeli jednak używasz wentylatora z czterema kablami zasilającymi, koniecznie zastosuj opcję 4PINS, gdyż dzięki temu BIOS płyty głównej sam będzie ustalał szybkość obrotu wentylatora w zależności od temperatury procesora. Rozwiązanie to jest bardzo wygodne i jeśli komputer pracuje przy niskim obciążeniu, możesz zredukować hałas emitowany przez wentylator.
CPU FAN Setting Lokalizacja: H/W Monitor Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do dokładnych ustawień związanych z monitoringiem lub kontrolą obrotów wentylatora na procesorze.
CPU FAN Speed Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Określa stan obrotów wentylatora zamontowanego na procesorze. Musisz pamiętać o tym, by wentylator podłączyć do odpowiedniego gniazda na płycie głównej. Nowoczesne płyty główne mają wyprowadzone wejścia do podłączenia kilku wentylatorów, ale tylko jedno z tych gniazd jest połączone z opisywaną opcją. Musisz dokładnie sprawdzić w instrukcji płyty, gdzie podłączyć wentylator. Jeżeli pomylisz gniazda, to w przypadku niektórych płyt głównych możesz nie uruchomić komputera.
CPU FAN Warning Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/1500~5000 obrotów/min — zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: 2000 obrotów/min Patrz opcja CPU FAN Controll.
CPU Fast String Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled
70
BIOS. Przewodnik
Określa sposób obsługi fast string przez procesor. Włączenie tej opcji powoduje przy śpieszenie pracy komputera, ponieważ fast string jest przechowywany i przetwarzany w pamięci podręcznej procesora.
CPU Frequency Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne taktowanie magistrali FSB procesora.
CPU Frequency Multiple Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja CPU Clock Ratio.
CPU FSB Clock Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Patrz opcja FSB Frequency.
CPU HALT Command Detection Lokalizacja: CPU Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej opcji pozwala na to, by system operacyjny sam wykrył, czy procesor znajduje się w trybie h A lT .
CPU Host Clock (CPU/PCI) Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Umożliwia zmianę częstotliwości pracy procesora. W zależności od producenta płyty głównej można zmienić częstotliwość w zakresie od 100 MHz do na przykład 355 MHz z krokiem co 1 MHz lub innym zależnie od modelu płyty głównej.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
71
Dobra płyta główna powinna umożliwiać swobodne zmiany taktowania szyny FSB. Na rysunkach 2.3 i 2.4 zamieściliśmy widok opcji odpowiedzialnej za modyfikację taktowania FSB w dwóch różnych płytach głównych. R ysunek 2.3. Zmiana taktowania FSB w ramach ściśle określonych wartości
CPU O peration Speed 1200 1200 1300 1333 1400 1400 1600 1800
( 100) (133) (100) (133) (100) (133) (133) (133) Move ENTER: Accept ESC: Abort
R ysunek 2.4. Zmiana taktowania FSB ze skokiem co 1 MHz
CPU FSB Clock (MHz) Min = Max =
100 250
Key in e DEC number
\ : Move ENTER: Accept ESC: Abort
W rozwiązaniu widocznym na rysunku 2.4 wystarczy, że za pomocą klawiatury nume rycznej wpiszesz odpowiednią wartość FSB z przedziału od 100 do 355 MHz, a następnie zatwierdzisz zmiany klawiszem Enter. Pamiętaj, że zmiana taktowania FSB może spowodować niestabilną pracę komputera, jeśli zostały podane zbyt wysokie parametry. Jeżeli komputer nie uruchomi się po tej zmianie, musisz zresetować CMOS za pomocą odpowiedniej zworki na płycie głównej lub wyjąć na kilka minut baterię podtrzymującą pamięć.
CPU Host Frequency (MHz) Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Patrz opcja FSB Frequency.
CPU HT-Link Voltage Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker Dostępne wartości: Normal/konkretna wartość zmieniana z krokiem co 0.025 V Zalecane ustawienia: Normal
72
BIOS. Przewodnik
Umożliwia podniesienie napięcia szyny HyperTransport, w tym przypadku dla magistrali procesora. Opcja przydaje się podczas stosowania overclockingu. Musisz mieć jednak świadomość, że podnoszenie napięć poza nominalne parametry przewidziane przez producenta może doprowadzić do trwałego uszkodzenia podzespołów.
CPU Hyper-Threading Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora W konstrukcjach piyt głównych (przystosowanych do platformy Intel Pentium 4 HT) opcja ta włącza lub wyłącza obsługę technologii, która pozwala procesorowi wykonywać większą liczbę operacji w tym samym czasie i skutecznie podnosi wydajność komputera — nawet do 25%. Aby w pełni wykorzystać HT, musisz posiadać odpowiedni system operacyjny oraz oprogramowanie, które potrafi wykorzystać zalety przetwarzania równoległego przez „dwa procesory”. Włącz tę funkcję, jeśli posiadasz procesor ze wsparciem dla technologii HT, a Twój system operacyjny (MS Windows 2000/2003/XP/Vista/7 lub Linux) obsługuje więcej niż jeden procesor. Płyty główne oraz BIOS automatycznie wykrywają obecność procesora z HT. W przypadku jego braku opisana opcja może być ukryta w BIOS-ie, nie świadczy to jednak o tym, że płyta nie obsługuje takiego procesora. Jeżeli planujesz wymianę procesora na jednostkę z obsługą HT, to warto sprawdzić w dokumentacji płyty, czy wspiera ona tę technologię.
W skazówka
Pierwsze implementacje technologii Hyper Threading w procesorach i systemach operacyjnych w przypadku niektórych konfiguracji powodowały błędy w pracy kom putera. Jeżeli dochodzi do takiej sytuacji, zalecamy instalację najnowszych popra wek do systemu operacyjnego lub wyłączenie w BIOS-ie obsługi tej funkcji.
CPU ID Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla kod procesora (opcode) w wartościach wyrażonych heksadecymalnie. Za pomocą tego kodu można w łatwy sposób zidentyfikować typ posiadanego procesora, wersję oraz uzyskać wiele innych przydatnych informacji o układzie. Tabele z kodami znajdziesz na stronach producenta procesorów lub na stronie http://www.sandpile.org/ ia32/cpuid.htm.
CPU internal cache Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
73
Włącza (lub wyłącza) wewnętrzną pamięć cache L1 procesora. Opcja ta powinna być zawsze aktywna. Jeżeli wyłączysz wewnętrzną pamięć procesora, spowoduje to zauważalny spadek jego wydajności i spowolnienie pracy.
CPU L2 Cache ECC Checking Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Za pomocą tych opcji możesz włączyć (lub wyłączyć) korektę parzystości dla pamięci podręcznej cache L2 procesora. Jeżeli opcja ta będzie włączona, to przy małym spadku wydajności zyskasz większą stabilność. Jeśli ją natomiast wyłączysz, osiągniesz niewielki wzrost wydajności, ale może się to odbyć kosztem niestabilnej pracy komputera. Naszym zdaniem warto wybrać stabilność, kosztem niewielkiego wzrostu wydajności. Poza tym dzięki odpowiedniemu ustawieniu innych opcji w BIOS-ie bez większego problemu zniwelujesz spadek wydajności. W nowych i zaawansowanych płytach głównych możesz mieć możliwość ustawienia podobnych właściwości dla pamięci cache L3.
CPU Latency Timer Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Określa zachowanie procesora przetwarzającego dane podczas nadejścia kolejnego żądania. Zalecane jest włączenie tej opcji, gdyż pozwoli to na zwiększenie wydajności komputera.
CPU Level 1 Cache Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Pozwala na włączenie lub wyłączenie wewnętrznej pamięci procesora cache L1 (poziomu pierwszego). Wyłączenie wewnętrznej pamięci procesora spowoduje znaczny spadek wydajności komputera.
CPU Level 2 Cache Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Pozwala na włączenie lub wyłączenie wewnętrznej pamięci procesora cache L2 (poziomu drugiego). Wyłączenie wewnętrznej pamięci procesora spowoduje znaczny spadek wy dajności komputera.
74
BIOS. Przewodnik
CPU Level 3 Cache Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Pozwala na włączenie lub wyłączenie wewnętrznej pamięci procesora cache L3 (poziomu trzeciego). Wyłączenie wewnętrznej pamięci procesora spowoduje znaczny spadek wy dajności komputera. Zanim włączysz tę opcję, sprawdź w dokumentacji swojego procesora, czy posiada on ten typ pamięci podręcznej.
CPU Load-Line Calibration Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: Enabled/Disabled lub Standard/Level1/Level2 Zalecane ustawienia: Enabled Procesor w zależności od stanu, w jakim się znajduje, wykazuje różne zapotrzebowanie na prąd. Podczas spoczynku zużycie prądu jest znikome, a podczas maksymalnego obciążenia osiąga optymalne wartości przewidziane dla danego procesora. Dodatkowo podczas gwałtownego przejścia ze stanu bezczynności do maksymalnego obciążenia pobór prądu drastycznie wzrasta co może powodować problemy ze stabilną pracą komputera (zwłaszcza gdy procesor jest podkręcony). Dzięki omawianej opcji możemy włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) mechanizm stabilizujący zasilanie procesora podczas gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na prąd. Aktywacja systemu pozwala na zachowanie maksymalnej stabilności komputera nawet w sytuacji, gdy podkręcamy procesor. W przypadku bardziej zaawansowanych konstrukcji płyt głównych znajdziemy również możliwość wyboru pomiędzy wartościami Standard, Level1 lub Level2. Zastosowanie trybu Standard po prostu wyłącza opcję, ustawienia Level1 oraz Level2 w zależności od wybranego poziomu powodują większą ingerencję w zarządzanie napięciem.
CPU Lock Free Lokalizacja: Advanced/CPU Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Po włączeniu tej opcji uaktywnia się możliwość odblokowania i nieznacznej korekty mnoż nika dla wybranych modeli procesorów Intel Pentium 4. Rozwiązanie to jest spotykane w niektórych płytach i przydaje się podczas overclockingu.
CPU Multi-Threading Lokalizacja: Advanced CPU Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
75
Aktywuje technologię Intel Hyper-Threading, która umożliwia wykonywanie przez poje dynczy procesor dwóch niezależnych strumieni kodu programowych w tym samym czasie. Równoległe przetwarzanie dwóch instrukcji zwiększa wydajności procesora. Technologia HT jest stosowana w wybranych procesorach firmy Intel, na przykład w układach Core i7. Obecność technologii HT w procesorze przyczynia się do wzrostu liczby rdzeni widocz nych w menadżerze zadań. Jeżeli na przykład procesor posiada cztery fizyczne rdzenie oraz technologię HT, to w systemowym menadżerze zadań zobaczymy osiem rdzeni (cztery fizyczne i cztery wirtualne).
CPU Over-clocking Func. Lokalizacja: CPUPnP Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled — chyba że wykonujesz nadtaktowanie procesora Włączenie opcji umożliwi ustawienie własnych parametrów magistrali FSB dla procesora i jego nadtaktowanie. Musisz mieć jednak świadomość, że zwiększenie parametrów ponad standardowe może doprowadzić do niestabilności komputera. Po włączeniu tej opcji bę dziesz miał dostęp do następnej: CPU Overclocking Freq, a w niej dostępne są wartości zależne od producenta płyty głównej i typu posiadanego procesora. Będziesz mógł wybrać wartości wyższe niż nominalne.
CPU Q-Fan Control Lokalizacja: Power Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) inteligentnego systemu sterowania pracą wentylatorów. Po wybraniu ustawienia Enabled dostępne stają się opcje Fan Ratio oraz Target Temperature, które pozwalają na określenie zasad pracy systemu Q-Fan. W przypadku gdy planujesz podkręcanie swojego procesora, zaleca się ustawienie wartości Disabled. Dzięki temu zapewnisz maksymalne chłodzenie podkręconemu procesorowi.
CPU Ratio Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja CPU Clock Ratio.
CPU Ratio Setting Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyt i zainstalowanego CPU Zalecane ustawienia: w zależności od modelu procesora Patrz opcja CPU Ratio.
76
BIOS. Przewodnik
CPU Setup Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Wybór opcji Auto spowoduje, że BIOS sam wykryje rodzaj procesora i dobierze odpowied nie ustawienia. Jeżeli zmienisz ustawienia tej opcji, będziesz musiał „ręcznie” wprowadzić wszystkie parametry posiadanego przez Ciebie procesora. Dokładniej mówiąc, musisz określić jego taktowanie, częstotliwość magistrali, z jaką pracuje, napięcie zasilające proce sor itp. Jeżeli nie planujesz podkręcania procesora, pozostaw tę opcję w trybie Auto.
CPU Smart FAN Control Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Dzięki tej opcji możesz włączyć lub wyłączyć sterowanie szybkością obrotów wentylatora w zależności od temperatury procesora. Jeżeli temperatura jest niższa niż 40°, wentylator pracuje na niższych obrotach. Natomiast po przekroczeniu 40° BIOS maksymalnie zwiększa szybkość obrotów wentylatora.
CPU Speed Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Patrz opcja CPU Setup.
CPU Temperature Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Zadaniem tej opcji jest wyświetlanie aktualnej temperatury procesora. Wartość jest poda wana w stopniach Celsjusza i Fahrenheita. Warto w tym miejscu dodać, że nowoczesne płyty główne posiadają zintegrowane czujniki temperatury. Na rysunku 2.5 widać czujnik, który jest umieszczony we wnętrzu podstawki pod procesor. Czujniki przybierają różną formę (diod, układów scalonych) i mogą być montowane w różnych miejscach. Jako ciekawostkę dodamy, że nowe karty graficzne coraz częściej posiadają odpowiednie czujniki, które pozwalają kontrolować ich temperaturę. Podobnie jest z dyskami twardymi.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
77
R ysunek 2.5. Czujnik temperatury wmontowany w płytę główną
CPU Temperature ShotDown Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/60~90 — zależnie od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Dzięki tej opcji ustawisz dla procesora próg temperatury. Po jej osiągnięciu komputer sam się wyłączy, aby nie doprowadzić do uszkodzenia procesora. W zależności od tego, jaki masz procesor, wybierz odpowiednio 80° dla AMD i 75° dla Intela. Dokładne informacje na temat temperatury krytycznej swojego procesora znajdziesz na stronie producenta.
CPU Thermal Monitor Lokalizacja: Advanced CPU Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) zabezpieczenie termiczne chroniące procesor przed uszkodzeniem z powodu zbyt wysokiej temperatury. Zabez pieczenie w chwili wykrycia zbyt dużej temperatury ogranicza taktowanie procesora, przez co wytwarzane jest mniej ciepła i maleje ryzyko uszkodzenia układu.
CPU Thermal Monitor 2 (TM2) Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Omawiana opcja umożliwia włączenie mechanizmu mającego na celu monitorowanie temperatury pracy procesora i uchronienie go przed ewentualnym uszkodzeniem. Zasada działania tego zabezpieczenia jest stosunkowo prosta i w przypadku, gdy temperatura procesora osiągnie krytyczny poziom, w sposób automatyczny ograniczane jest taktowanie magistrali oraz napięcie. Dzięki ograniczeniu wydajności procesora następuje spadek wydzielanego ciepła i znika ewentualne ryzyko uszkodzenia układu.
7a
BIOS. Przewodnik
Prezentowane zabezpieczenie pojawiło się wraz z procesorami Intel Pentium 4 z jądrem Prescott, które słynęły z tego, że nawet w stanie spoczynku wydzielały ogromne ilości ciepła. Warto nadmienić, że opisany powyżej mechanizm działa w parze z dodatkowymi rozwiązaniami pozwalającymi na kontrolę taktowania układu oraz wyłączanie jego nieużywanych fragmentów.
CPU Thermal-Throttling Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 87,5%I75,0%I62,5%I50.0%I37,5%I25,0%I12,5% Zalecane ustawienia: 50,0% Pozwala ustawić szybkość działania procesora podczas uśpienia komputera (Suspend to RAM) w zależności od przyjętych parametrów procentowych. Skutkuje to między innymi zmniejszeniem poboru zasilania i wydzielania ciepła oraz obniżeniem wydajności procesora.
CPU TM function Lokalizacja: Advanced Setup Dostępne wartości: EnabledIDisabled Zalecane ustawienia: Enabled Pozwala włączyć lub wyłączyć mechanizm odpowiedzialny za monitorowanie temperatury procesora.
CPU to NB HT Voltage Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: AutoI1.225 V~1.500 V (z krokiem co 0,025 V) Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia podniesienie napięcia szyny HyperTransport w tym przypadku między procesorem a mostkiem północnym. Opcja przydatna podczas przeprowadzania overclockingu. Musisz mieć świadomość, że podnoszenie napięć poza nominalne parametry przewidziane przez producenta może doprowadzić do trwałego uszkodzenia podzespołu.
CPU to PCI Post Write Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled Funkcja kontroluje bufor zapisu pomiędzy procesorem a chipsetem płyty głównej. Włączenie tej opcji sprawi, że wzrośnie wydajność komputera.
CPU to PCI Write Buffer Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: DisabledIEnabled Zalecane ustawienia: Enabled
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
79
Włączenie tej opcji spowoduje, że procesor po każdym cyklu zapisu nie będzie musiał oczekiwać na gotowość szyny PCI do przyjmowania następnych danych. Proponujemy wybrać ustawienie Enabled (włączony), gdyż podnosi ono wydajność całego zestawu.
CPU Vcore Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Normal!Auto/wartość liczbowa napięcia Zalecane ustawienia: Normal lub Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Patrz opcja CPU Core Voltage.
CPU Vcore select Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Normal/Auto/wartość liczbowa napięcia Zalecane ustawienia: Normal lub Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Patrz opcja CPU Core Voltage.
CPU Vio Select 3.3 V Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Służy do zmiany wejściowego i wyjściowego napięcia chipsetu. Najlepiej pozostawić dla tej opcji domyślne ustawienie, tzn. 3,3 V (napięcie zależne od rodzaju chipsetu). Możliwość zmiany napięcia zasilającego chipset jest przydatna przy overclockingu.
CPU Voltage Lokalizacja: OC Tweaker/Chipset Dostępne wartości: Manual/Auto/Default Zalecane ustawienia: Auto lub Default Patrz opcja CPU Voltage Control.
CPU Voltage Control Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Normal/Auto/wartość liczbowa napięcia Zalecane ustawienia: Normal lub Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Patrz opcja CPU Core Voltage.
a0
BIOS. Przewodnik
CPU Warning Temperature Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: DisabledI50~90 — zależnie od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Dzięki tej opcji możesz określić, przy jakiej temperaturze procesora uruchomi się alarm sygnalizujący jego przegrzanie. Warto włączyć tę opcję; w procesorach serii AMD wartość krytyczną ustaw na mniej więcej 80°, a dla produktów firmy Intel na mniej więcej 75°.
CPU:ATI-NB HT Link Speed Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1x200 MHzI2x400 MHzI3x600 MHzI4x800 MHzI5x1 GHz Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Pozwala na określenie szybkości taktowania magistrali protokołu HyperTransport. Magistrala ta łączy wszystkie kluczowe elementy na płycie głównej. Możesz spotkać się również z innym sposobem oznaczania wartości 1x (200 MHz), 2x (400 MHz) itd. Pamiętaj, że ustawienie zbyt dużych wartości doprowadzi do spadku stabilności komputera.
Current Chassis FAN Speed Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla stan obrotów dodatkowego wentylatora podpiętego do płyty głównej — jeżeli takowy został zamontowany. Opcja ta jest powiązana z dodatkowym gniazdem na płycie głównej. Warto sprawdzić w instrukcji, o które gniazdo chodzi.
Current CPU Fan Speed Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Patrz opcja CPU FAN Speed.
Current CPU Temp Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Podaje aktualną temperaturę procesora. Niestety podana wartość nie zawsze odpowiada stanowi faktycznemu. W zależności od producenta płyty głównej możesz spotkać się z większymi lub mniejszymi nieścisłościami. Przykładem produktu, który podaje nieco zawyżone wartości, są płyty Gigabyte przeznaczone dla procesorów AMD.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
81
Current DRAM Clock is Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Podaje informacje o aktualnym taktowaniu pamięci RAM.
Current Host Clock is Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Podaje informacje o aktualnym taktowaniu procesora.
Current Power FAN Speed Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Patrz opcja Chassis FAN Speed.
Current SYS Fan Speed Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla ilość obrotów dodatkowego wentylatora podpiętego do płyty głównej — jeżeli takowy został zamontowany. Opcja ta jest powiązana z dodatkowym gniazdem na płycie głównej. Warto sprawdzić w instrukcji, o które gniazdo chodzi.
Current System Temp Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Podaje aktualną temperaturę na przykład chipsetu lub elementu, do którego w danej chwili jest podłączony czujnik.
82
BIOS. Przewodnik
D Date Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: Month/Day/Year (miesiąc/dzień/rok) Zalecane ustawienia: zgodnie ze stanem faktycznym Opcja ta umożliwia zmianę daty, najczęściej w formacie: ♦ Month — miesiąc (liczbowo — od 1 do 12 lub nazwy miesięcy, w zależności od BIOS-u); ♦ Day — dzień (liczbowo — od 1 do 31); ♦ Year — rok (liczbowo, zakres zależny od wersji oraz producenta BIOS-u).
Daylight Savings Lokalizacja: Standard BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Pozwala na włączenie automatycznego uwzględniania czasu zimowego i letniego. Jeżeli masz taką opcję, to warto ją włączyć.
DBI Function Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja DBI Output For AGP Trans.
DBI Output For AGP Trans Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Jeśli masz problemy z właściwym działaniem karty AGP (bywały problemy na przykład z kartami ATI Radeon 9700), to włącz tę opcję, a problem powinien zniknąć. Odpowiada ona za włączenie dynamicznej kontroli sygnału dla AGP. Można ją uaktywnić wyłącznie w specyfikacji AGP 3.0. Umożliwia redukcję poboru mocy i zakłóceń na szynie AGP.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
83
DDR 1.8 V Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne stany napięcia podawanego do pamięci DDR II.
DDR 2.5 V Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne stany napięcia dostarczanego do pamięci DDR.
W skazówka
Nie musisz zbytnio się przejmować, jeśli niektóre z napięć nie są idealnie zgodne ze wzorcem. Wyświetlane napięcie może mieć pewną tolerancję + /-. Jednak zbyt duże różnice lub nagłe skoki mogą świadczyć o problemach z zasilaczem. Dlatego warto, byś od czasu do czasu zerknął do tej części BIOS-u.
DDR DIMM Data Width Lokalizacja: Advanced Chipset Features, BIOS Performance Acceleration Dostępne wartości: 128-bit/64-bit/Auto Zalecane ustawienia: 128-bit lub Auto, chyba że nie chcesz używać trybu dwukanałowego Za pomocą tej opcji możesz włączyć lub wyłączyć obsługę pamięci w trybie dwuka nałowym.
DDR Voltage Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/Normal/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto lub Normal, chyba że podkręcasz komputer Patrz opcja DIMM OverVoltage Control.
DDR2 Voltage Control Lokalizacja: MB Intelligent Tweaker Dostępne wartości: Normal/wartość liczbowa z krokiem co 0,025 V Zalecane ustawienia: Normal (chyba że stosujesz overclocking) Pozwala zwiększać domyślne napięcie zasilające pamięć DDR 2. Możliwość zmiany domyślnego zasilania pamięci DDR 2 jest przydatna podczas overclockingu. Jeżeli zmieniasz domyślne parametry pracy pamięci DDR 2 (taktowanie), to może się okazać,
84
BIOS. Przewodnik
że komputer będzie niestabilnie pracować. Delikatne podniesienie napięcia zasilającego układ pamięci może rozwiązać problem ze stabilnością, a w wielu przypadkach umożliwia dodatkowe przetaktowanie pamięci. Niektóre typy pamięci są już fabrycznie przygotowane do pracy z ekstremalnymi ustawie niami. Zazwyczaj pamięci tego typy są fabrycznie wyposażone w specjalne radiatory obniżające temperaturę kości oraz wymagają większego napięcia zasilającego. Pamiętaj, że podnoszenie napięcia dla kości niewiadomego pochodzenia może doprowa dzić do uszkodzenia pamięci.
DDR3 Timing Items Lokalizacja: DRAM Configuration Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Opcja odpowiada za ustawienie parametrów pracy pamięci. Tryb Auto powoduje, że BIOS sam odczyta domyślne ustawienia i skonfiguruje wszelkie ustawienia pamięci, tak by komputer dział poprawnie i stabilnie. Tryb Manual odblokowuje kilka innych opcji, za których pomocą możemy ręcznie ustawić wszystkie parametry pracy pamięci. Ręczne ustawienie parametrów pamięci pozwala na ich overclocking, ale jednocześnie niesie za sobą groźbę ich uszkodzenia lub problemów ze stabilnością.
DDR3_A1, DDR3_A2, DDR3_B1, DDR3_B2 Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację na temat rozmiaru pamięci RAM zamontowanej w komputerze oraz rozłożenia poszczególnych kości w różnych bankach.
Default Vcore Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: odczytywanie domyślnych wartości Zalecane ustawienia: brak Opcja odczytuje i wyświetla domyślne zasilanie procesora.
Delay for HDD Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: od 0 do 15 Zalecane ustawienia: 0 Ustawienie tej opcji jest pomocne, gdy posiadasz bardzo stary i wolny dysk twardy, który nie nadąża za resztą systemu. Wybierając odpowiednią wartość opóźnienia, pozwolisz BIOS-owi na prawidłowe wykrycie urządzenia. W przypadku nowych dysków ustaw 0.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
85
Również jeśli masz dysk twardy o dużej pojemności, na przykład 400 GB i więcej, może zaistnieć potrzeba wydłużenia czasu ładowania, ponieważ duże dyski potrzebują nieco więcej czasu na rozpędzenie się do wartości nominalnej. W przypadku dysków poniżej 400 GB możesz pozostawić tę wartość ustawioną na 0. Nie ma złotego środka i jedno znacznego ustawienia tej opcji. Jeśli masz problemy z wykryciem dysku, sektora starto wego lub system raz ładuje się bez problemu, a innym razem nie znajduje plików systemowych, możesz spróbować podnieść parametr do wartości 1 - 2 s.
Delay IDE Initial Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: od 0 do 15 Zalecane ustawienia: 0 Patrz opcja Delay fo r HDD.
Delay Prior to Thermal Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 4/8/16/32/Auto Zalecane ustawienia: 4 Za pomocą tej opcji możesz określić czas (w minutach), po którego upływie zostanie włączony układ monitorujący temperaturę procesora. Układy takie noszą nazwę TCC (Thermal Control Circuit) i są zintegrowane z najnowszymi modelami płyt głównych dla procesorów Intel Pentium 4. Działanie tego układu polega na spowalnianiu pracy procesora w przypadku, gdy jest to faktycznie potrzebne do obniżenia wydzielanej przez ten procesor temperatury. Zalecane ustawienie to 4. Dzięki niemu unikniesz niepotrzebnego zwalniania procesora w przypadku chwilowego skoku temperatury (na przykład podczas uruchamiania systemu operacyjnego).
Delayed Transaction Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Powinieneś zostawić tę opcję włączoną, szczególnie jeśli korzystasz z kart PCI pra cujących w standardzie PCI 2.1 (obecnie większość kart PCI korzysta z tego standardu). Omawiana tu opcja umożliwia obsługę opóźnionego przetwarzania transakcji. Innymi słowy, zawiesza długotrwałą negocjację jednej karty, gdy druga zażąda krótkotrwałego dostępu do danych. Gdy transfer zostanie zakończony, przesyłanie danych dla pierwszej karty będzie kontynuowane. Jeśli Twoje karty nie są zgodne ze specyfikacją PCI 2.1, to po włączeniu tej opcji może wystąpić niestabilność systemu. W najnowszych płytach głównych znajdziesz już specyfikację PCI 2.3.
86
BIOS. Przewodnik
Detect CPU FAN in Post Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej opcji sprawi, że podczas uruchamiania komputera będą zgłaszane błędy w pracy wentylatora zamontowanego na procesorze. Jeżeli wentylator nie będzie pracował poprawnie, zostanie wyświetlony odpowiedni komunikat informujący o błędzie.
DIMM OverVoltage Control Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/Normal/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto lub Normal, chyba że podkręcasz komputer Umożliwia zmianę napięcia dla pamięci RAM. W nowoczesnych płytach głównych sto sowana jest pamięć DDR lub DDR2 zasilana odpowiednio napięciem 2,50 V oraz 1,8 V. Omawiana tutaj opcja umożliwia zmianę napięć najczęściej w zakresie obejmującym 2,50 V, 2,63 V, 2,77 V, 2,90 V oraz 1,8 V, 1,9 V, 2,0 V, lecz jest to uzależnione od produ centa płyty głównej oraz pamięci. Na rysunku 2.6 widać okno odpowiedzialne za podno szenie napięcia zasilającego pamięć RAM. R ysunek 2.6. Zmiana napięcia pamięci DDR
Możliwość zmiany napięcia zasilającego pamięć RAM jest przydatna podczas overclockingu procesora. Jeżeli zmodyfikujesz taktowanie szyny FSB, zmieni się również overclocking pamięci RAM. W przypadku niektórych kości pamięci występują pro blemy z poprawną pracą przy niestandardowych ustawieniach — podniesienie napięcia może rozwiązać ten problem. W seriach pamięci podkręconych już przez producenta na pięcia mogą być większe niż standardowe. Jeżeli zależy Ci na stabilności komputera i nie bawisz się overclockingiem, najlepiej ustaw tę opcję na wartości Auto lub Normal.
DIMM Voltage regulator Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto./Normal/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto lub Normal, chyba że podkręcasz komputer Patrz opcja DIMM OverVoltage Control.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
87
Disable Unused PCI Clock Lokalizacja: PnP/PCI Configuration setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej opcji spowoduje redukcję zakłóceń elektromagnetycznych — E M (Electro magnetic Interference) — oraz zmniejszenie poboru prądu przez szynę PCI.
Diskette Write protect Lokalizacja: Integrated Peripherals, Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb danej konfiguracji Za pomocą tej opcji możesz ograniczyć dostęp do stacji dyskietek. Po ustawieniu wartości Enabled nie będzie można nic zapisać na dyskietce. Użycie tej opcji jest zalecane w przy padku komputerów, w których stosuje się rygorystyczne procedury bezpieczeństwa dla przechowywanych danych.
Display Activity Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Monitor/Ignore Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Patrz opcja HDD & FDD.
Dithering Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od używanego panelu LCD Opcja występuje w niektórych płytach głównych ze zintegrowaną kartą graficzną wy posażoną w złącze DVI, które obsługuje panele LCD potrafiące wyświetlać 18- i 24-bitowe palety kolorów. Jeżeli posiadasz panel LCD z obsługą palety 24-bitowej, to zalecanym ustawieniem jest Disabled. Dzięki temu pozbędziesz się migotania obrazu. W przypadku paneli LCD obsługujących paletę 18-bitową zaleca się wyłączenie (Enabled) omawianej funkcji, co pozwoli poprawić jakość i głębię wyświetlanych kolorów.
DMA Channel 0, 1, 3, 5, 6, 7 Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: 0/1/3/5/6/7 Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta pozwala na określenie, które kanały DMA mają zostać zaznaczone jako zajęte.
88
BIOS. Przewodnik
DMA Resources Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: PCI/ISA PnP/Legacy ISA Zalecane ustawienia: Yes Funkcja ta jest związana z Resource Control By lub IRQ Resources i trybem Manual. Działa podobnie jak opcja IRQ Resource, tyle że dotyczy kanałów DMA. Jeśli masz problemy z automatycznym przypisaniem kanału, możesz ustawić „ręcznie” sposób przydzielania DMA. Aktywacja tej opcji następuje po uprzednim włączeniu Resource Controlled By. Dostępne są wartości: ♦ PCI/ISA PnP — zgodność ze standardem PnP, który może korzystać z wszystkich przerwań IRQ i kanałów DMA. ♦ Legacy ISA — zgodność ze standardem AT, wymagającym konkretnych przerwań i kanałów.
DOS Flat Mode Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od systemu operacyjnego Funkcja ta pozwala na wydzielenie specjalnego obszaru pamięci RAM używanego przez programy uruchamiane dla MS-DOS. Jeżeli używasz DOS-a i przeznaczonych dla niego aplikacji, to włącz tę opcję. Jeśli natomiast pracujesz w systemach MS Windows NT/2000/XP/2003/Vista, ustaw wartość Disabled.
Doze Mode Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/1~60 min Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Służy do określenia czasu, po którym — w przypadku braku aktywności — nastąpi zmniejszenie szybkości pracy procesora, a tym samym ograniczone będzie zapotrze bowanie na energię. Z tej opcji możesz korzystać bezpiecznie. Jeżeli komputer odgrywa rolę serwera, proponujemy ustawić wartość Disabled. Natomiast dla domowego komputera sam musisz wybrać odpowiednią wartość, po której procesor może zostać uśpiony.
Doze Mode Timeout Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/1~60 min Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Patrz opcja Doze Mode.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
89
DQS Driving Strength Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta pozwala na zmianę mocy sygnałów przesyłanych pomiędzy chipsetem płyty głównej a pamięcią RAM. Po wybraniu trybu Manual uaktywnione zostaną dwie do datkowe opcje, za których pomocą możesz kontrolować poziom sygnału. Polecamy pozostanie przy ustawieniach Auto, gdyż „ręczna” ingerencja w ustawienia bez posiadania stosownej wiedzy może zakończyć się utratą stabilności komputera lub jego uszkodzeniem.
DQS N Control Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: w zakresie od 0 do F (szesnastkowo) Zalecane ustawienia: Auto Funkcja ta jest aktywowana po przestawieniu w tryb M anual opcji o nazwie DQS Driving Strength. Za jej pomocą możesz kontrolować poziom sygnałów płynących pomiędzy chipsetem płyty głównej a pamięcią RAM. Możliwość zmiany poziomu sygnału jest przydatna podczas problemów ze stabilnością komputera spowodowanych przetaktowaniem. Nieznaczne zwiększenie ustawień pozwala na poprawę stabilności. Musisz jednak uważać, podnosząc siłę sygnału, ponieważ zbyt duże wartości mogą uszkodzić komputer.
DQS P Control Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: w zakresie od 0 do F (szesnastkowo) Zalecane ustawienia: Auto Funkcja ta jest aktywowana po przestawieniu w tryb Manual opcji o nazwie DQS Driving Strength. Za jej pomocą możesz kontrolować poziom sygnałów płynących pomiędzy chipsetem płyty głównej a pamięcią RAM. Możliwość zmiany poziomu sygnału jest przydatna podczas problemów ze stabilnością komputera spowodowanych przetaktowaniem. Nieznaczne zwiększenie ustawień pozwala na poprawę stabilności. Musisz jednak uważać, podnosząc siłę sygnału, ponieważ zbyt duże wartości mogą uszkodzić komputer.
DRAM Bus Selection Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Top Performance Dostępne wartości: DualChannel/SingleChannel/Auto Zalecane ustawienia: Auto
90
BIOS. Przewodnik
Pozwala na włączenie (DualChannel) lub wyłączenie (SingleChannel) dwukanałowej obsługi pamięci DDR. Praktycznie wszystkie płyty dostępne obecnie na rynku pozwalają na dwukanałową obsługę pamięci DDR. Konieczne jest tylko prawidłowe osadzenie dwóch modułów pamięci w odpowiednich gniazdach. Włączenie trybu dwukanałowego pozwala na znaczną poprawę wydajności komputera.
DRAM CAS# Latency Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: Auto/3 DRAM Clock~11 DRAM Clock Zalecane ustawienia: zależnie od modułu pamięci Opcja umożliwia określenie opóźnienia (liczonego w cyklach zegara) pomiędzy wysłaniem polecenia READ a momentem otrzymania pierwszej porcji danych. Im niższa wartość opóźnienia, tym szybsza praca pamięci. Należy jednak podkreślić, że opóźnienie jest ściśle powiązane z rodzajem pamięci, jaką posiadasz. Im lepsza i droższa pamięć, tym niższe opóźnienia możemy wykorzystać.
DRAM Clock Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/100/133/166/200 Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej pamięci i chipsetu płyty głównej Umożliwia ustawienie częstotliwości, z jaką będzie pracowała pamięć. Należy ustawić częstotliwość zgodnie z posiadanym rodzajem pamięci lub wybrać tryb AUTO. Możliwe ustawienia, w zależności od posiadanej płyty głównej (a konkretnie jej chipsetu), mogą wynosić: 100,133,166 oraz 200MHz. Innymi słowy, jeżeli posiadasz pamięć na przykład DDR400, powinieneś ustawić taktowanie na 200 MHz. W niektórych płytach głównych przeznaczonych dla pamięci DDR można spotkać w opcjach konfiguracyjnych nieco inny zapis, na przykład 200, 266, 333, 400. Są to takie same ustawienia jak omawiane poprzednio, lecz w tym przypadku producent podał oznaczenia w formie 2 razy częstotliwość taktowania pamięci, dopasowując je do właściwości pamięci DDR (Double Data Rating). Jeśli więc posiadasz na przykładpamięć DDR 400, odpowiednią wartością, jaką powinieneś ustawić w BIOS-ie swojej płyty głównej, będzie 200 MHz lub (w drugim zapisie) 400 MHz. Jeśli nie wiesz, jakie parametry ma Twoja pamięć, możesz oczywiście ustawić tryb AUTO. Musisz pamiętać, że ustawienie dla danego typu modułu pamięci RAM częstotliwości większej niż nominalna może doprowadzić do niestabilnej pracy komputera lub uniemoż liwić mu ponowne wystartowanie. Jeżeli po wprowadzonych zmianach komputer nie startuje, użyj znanej Ci już zworki do kasowania CMOS lub wyjmij na kilka minut baterię podtrzymującą pamięć CMOS. Jeśli w swoim komputerze masz zainstalowane moduły o różnych parametrach pracy, to zawsze ustawiaj w BIOS-ie parametr odpowiadający modułowi o najniższych wartościach. Przykładowo: masz zainstalowane dwa moduły, jeden pracuje z częstotliwością 400 MHz, a drugi 333 MHz — ustaw wartość 333 MHz (166 MHz).
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
91
DRAM Clock (starsze płyty) Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Host CLK/HCLK-33 M/HCL+33 M Zalecane ustawienia: Host CLK Pozwala na określenie częstotliwości pracy pamięci. Opcja jest przydatna podczas overclockingu. Jeżeli na przykład podniosłeś taktowanie FSB i system jest niestabilny, możesz spróbować ustawić opcję w tryb HCLK-33 M. Jeśli zamierzasz podnieść parametry pracy pamięci, wybierz tryb HCLK+33 M, a wtedy pamięć będzie pracować z taktowaniem o 33MHz większym niż FSB procesora. ♦ Host CLK — pracuje z częstotliwością równą magistrali FSB, ♦ HCLK-33 M — pracuje z częstotliwością mniejszą o 33 MHz niż FSB, ♦ HCLK+33 M — pracuje z częstotliwością większą o 33 MHz niż FSB.
DRAM Clock at next Boot is Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/200/266/333/400/SPD/inne, zależnie od płyty głównej Zalecane ustawienia: Auto lub zależnie od konfiguracji sprzętowej Opcja ta służy do określenia taktowania pamięci DDR. Jak wiesz, pamięć DDR jest tak towana zgodnie z wartością overclockingu szyny FSB. Taktowanie może odbywać się w sposób synchroniczny lub asynchroniczny. W zależności od konfiguracji komputera, a dokładnie od posiadanego procesora, będziesz miał kilka możliwości wyboru: ♦ FSB 533 MHz ♦ 3 — taktowanie pamięci x3, ♦ 4 — taktowanie pamięci x4, ♦ Auto lub SPD — automatyczne dobranie ustawień; ♦ FSB 800 MHz ♦ 2.00 — taktowanie pamięci x2, ♦ 2.66 — taktowanie pamięci x2.66, ♦ 3.00 — taktowanie pamięci x3 (dla DDR2 600 i FSB 800 MHz), ♦ Auto lub SPD — automatyczne dobieranie ustawień. Przykład wyliczenia taktowania pamięci w stosunku do FSB: ♦ FSB533 MHz /4 = 133.25 MHz x3 daje w przybliżeniu 400 MHz (DDR400). ♦ FSB800 MHz /4 = 200 MHz x2 daje 400 MHz (DDR400). ♦ FSB800 MHz /4 = 200 MHz x3 daje 600 MHz (DDRII600) itd.
92
BIOS. Przewodnik
DRAM Command Rate Lokalizacja: Ai Tweaker, OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/1T Command/2T Command Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia ustalenie cykli zegara, jakie muszą upłynąć przed wysłaniem nowej porcji danych do modułu pamięci RAM. Im niższa wartość, tym szybciej będzie pracować pamięć. Należy jednak mieć świadomość, że zbyt szybkie wysyłanie nowych porcji danych w połączeniu z kiepskiej jakości pamięcią może prowadzić do problemów ze stabilnością lub spadku wydajności. Dlatego zapamiętaj, że wybór odpowiedniego ustawienia zależy od posiadanych kości pamięci. ♦ Auto — BIOS sam dobierze odpowiednie ustawienia dla Twoich kości pamięci, ♦ 1T Command— ustawienie zalecane dla pamięci taktowanych zegarem do 800 MHz, ♦ 2T Command— ustawienie zalecane dla pamięci taktowanych zegarem od 1066 MHz.
DRAM CTRL REF Voltage Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/wartość liczbowa zależna od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia zmianę ustawień napięcia pamięci DRAM. Domyślne ustawienie Auto powoduje, że BIOS odczytuje zalecana przez producenta wartości. Rozwiązanie takie gwarantuje bezpieczną i stabilną pracę (pod warunkiem, że nie zmieniałeś innych ustawień pamięci). Natomiast zmiana domyślnego napięcia zasilającego pamięć jest stosowana w sytuacji, gdy prowadzony jest overclocking pamięci (zmiana domyślnych częstotliwości taktowania zegara pamięci i zmiana czasów opóźnień), i pojawią się problemy ze stabilno ścią. Zwykle nieznaczne podniesienie nominalnego napięcia powoduje odzyskanie sta bilności komputera. Należy pamiętać też o tym, że zbyt duże zmiany napięcia mogą uszko dzić moduły pamięci.
DRAM CTRL REF Voltage on CHA Lokalizacja: Extreme Tweaker Dostępne wartości: Auto/0.395x~0.630x (lub inne w zależności od producenta płyty głównej) Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja DRAM CTRL REF Voltage z tym, że odnosi do kanału A pamięci.
DRAM CTRL REF Voltage on CHB Lokalizacja: Extreme Tweaker Dostępne wartości: Auto/0.395x~0.630x (lub inne w zależności od producenta płyty głównej) Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja DRAM CTRL REF Voltage z tym, że odnosi do kanału B pamięci.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
93
DRAM Cycle Lenght Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: SPD/Auto lub 2T/2.5T/3T Zalecane ustawienia: SPD, Auto lub zależnie od posiadanych pamięci Patrz opcja CAS Latency.
DRAM Data Integrity Mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: ECC/Non-ECC Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanych pamięci Opcja ta pozwala określić, czy używasz pamięci z korekcją ECC, czy też zwyczajnej. Ustawienie opcji zależy od tego, jakie kości stosujesz. Dlatego sprawdź dokładnie w dokumentacji pamięci, czy posiadają one korekcję ECC. Pamiętaj, że pamięć z korekcją błędów jest znacznie droższa od zwyczajnej.
W skazówka
Pamięć ECC (ang. Error Checking And Correction — wykrywanie i korygowanie błędów) to 72-bitowy moduł (typowa pamięć ma tylko 64 bity). Pamięć ECC może korygować błędy na poziomie pojedynczych bitów. Jest ona przeznaczona do rozwiązań serwero wych, w których stabilność jest aspektem kluczowąym. Pamiętaj, że korekcja ECC musi być obsługiwana zarówno przez chipset, jak i BIOS.
DRAM DATA REF Voltage Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/wartość liczbowa zależna od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia zmianę ustawień napięcia pamięci DRAM. Domyślne ustawienie Auto powoduje, że BIOS odczytuje zalecana przez producenta wartości. Rozwiązanie takie gwarantuje bezpieczną i stabilną pracę (pod warunkiem, że nie zmieniałeś innych usta wień pamięci). Natomiast zmiana domyślnego napięcia zasilającego pamięć jest stosowana w sytuacji, gdy prowadzony jest overclocking pamięci (zmiana domyślnych częstotliwości taktowania zegara pamięci i zmiana czasów opóźnień), i pojawią się problemy ze stabilno ścią. Zwykle nieznaczne podniesienie nominalnego napięcia powoduje odzyskanie stabil ności komputera. Należy pamiętać też o tym, że zbyt duże zmiany napięcia mogą uszko dzić moduły pamięci.
DRAM DATA REF Voltage on CHA Lokalizacja: Extreme Tweaker Dostępne wartości: Auto/0.395x~0.630x (lub inne w zależności od producenta płyty głównej) Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja DRAM DATA REF Voltage z tym, że odnosi do kanału A pamięci.
94
BIOS. Przewodnik
DRAM DATA REF Voltage on CHB Lokalizacja: Extreme Tweaker Dostępne wartości: Auto/0.395x~0.630x (lub inne w zależności od producenta płyty głównej) Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja DRAM DATA REF Voltage z tym, że odnosi do kanału B pamięci.
DRAM Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features/CPU PnP Setup Dostępne wartości: Auto/333 MHz/400 MHz/533 MHz/667MHz/ w zależności od produ centa płyty. Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej pamięci Umożliwia wybranie taktowania dla pamięci DDR2. Najlepiej pozostawić tryb Auto. Wartości są zależne od typu posiadanej pamięci oraz producenta płyty głównej.
DRAM Interleave Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/2-Bank/4-Bank Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej pamięci Patrz opcja Bank Interleave.
DRAM RAS# Pre Time Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: Auto/3 DRAM Clock~10 DRAM Clock Zalecane ustawienia: Auto Opcja określa czas oczekiwania (liczony w cyklach zegara) pomiędzy odczytem i po nownym zapisem komórki pamięci. Inaczej mówiąc, chodzi o czas trwania odświeżania komórki pamięci, która ze względu na swoją budowę (kondensatory, które się rozładowują) wymaga regularnego ładowania celem podtrzymania swojej zawartości. Domyślne usta wienie Auto powoduje, że BIOS sam odczytuje odpowiednie wartości z układu SPD montowanego na każdej kości pamięci. Ręczne wprowadzenie wartości umożliwia kontrolę wydajności pamięci. Pole manewru w tym przypadku jest ściśle powiązane z ja kością używanych modułów pamięci. Niższe wartości powodują, że pamięć będzie działać szybciej, ale mogą pojawić się pro blemy ze stabilnością.
DRAM RAS# to CAS# Delay Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: Auto/3 DRAM Clock~ 10 DRAM Clock Zalecane ustawienia: Auto
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
95
Opcja umożliwia ustawienie opóźnienia (w cyklach zegara) pomiędzy podaniem adresu wiersza RAS i podaniem adresu kolumny CAS. Domyślnie ustawienie Auto powoduje, że BIOS sam odczytuje odpowiednie wartości z układu SPD montowanego na każdej kości pamięci. Ręczne wprowadzenie wartości daje możliwość kontroli wydajności pamięci. Pole manewru w tym przypadku jest ściśle powiązane z jakością używanych modułów pamięci. Niższe wartości powodują, że pamięć będzie działać szybciej, ale mogą pojawić się pro blemy ze stabilnością.
DRAM Ratio H/W Strap Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/200/266/333/400/SPD/inne zależnie od płyty głównej Zalecane ustawienia: Auto lub zależnie od konfiguracji sprzętowej Patrz opcja DRAM Clock at next Boot is.
DRAM tCL Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/6~11 Zalecane ustawienia: Auto Opcja tCL (CAS Latency) służy do określania liczby cykli zegara, jakie muszą upłynąć od wydania przez procesor polecenia aktywacji kolumny do chwili przekazania danych do bufora w kontrolerze pamięci. Wybór ustawienia Auto wymusi na BIOS-ie odczytanie domyślnych wartości z układu SPD zamontowanego na kości pamięci. Ręczna konfigura cja opóźnień pozwala na optymalizację ustawień pamięci oraz overclocking. Ustawienie niższych wartości powoduje, że opóźnienia w pracy pamięci będą mniejsze, przez co wzrośnie wydajność całego układu. Musisz jednak pamiętać, że nie każda pamięć będzie pracować stabilnie z mniejszymi opóźnieniami. Dlatego ostrożnie eksperymentuj ze zmianą opóźnień i modyfikuj je względem domyślnych wartości małymi kroczkami.
DRAM Timing by SPD Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta pozwala wybrać między automatycznym wykrywaniem parametrów pamięci RAM osadzonej w gniazdach na płycie głównej a ich „ręczną” konfiguracją. Najlepiej zostawić tę opcję włączoną; w większości przypadków dane konfiguracyjne zostaną poprawnie odczytane z układu pamięci i sprzęt będzie działał stabilnie. Jeżeli jednak chcesz prze prowadzić tzw. overclocking, wyłącz tę opcję i za pomocą dodatkowych parametrów ustaw odpowiednie wartości. Dzięki temu będziesz mógł bardziej podkręcić zegar procesora i zyskać kilka dodatkowych MHz. Pamiętaj jednak, że zmiana parametrów pracy pamięci w przypadku modułów kiepskiej jakości może być przyczyną zawieszania się komputera. Nie ma jasnej i jednoznacznej odpowiedzi, jak ustawić pamięć podczas podkręcania — musisz do tego dojść sam, przeprowadzając testy wydajnościowe całego komputera.
96
W skazówka
BIOS. Przewodnik
W przypadku niektórych płyt głównych, które obsługują pamięć w trybie dwukanałowym (zarówno dla platformy AMD, jak i INTEL), po osadzeniu dwóch kości pamięci w gniazdach DIMM możesz mieć problem z uruchomieniem komputera. Wystarczy go wtedy wyłączyć i pozostawić tylko jedną kość. Po włączeniu komputera należy ustawić w BIOS-ie opisywaną opcję w trybie AUTO i zapisać ustawienia. Po ponownym wyłącze niu trzeba dołożyć następny moduł pamięci. Komputer powinien się teraz uruchomić się bez problemu. Sytuacja ta występuje stosunkowo często.
DRAM Timing configuration Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: AutoM anual Zalecane ustawienia: Auto Opcja odpowiada za ustawienie parametrów pracy pamięci. Tryb Auto powoduje, że BIOS sam odczyta domyślne ustawienia i skonfiguruje wszelkie parametry pamięci, tak by komputer działał poprawnie i stabilnie. Tryb Manual odblokowuje kilka innych opcji, za których pomocą możemy ręcznie ustawić wszystkie parametry pracy pamięci. Ręczne ustawienie pamięci pozwala na ich overclocking, ale jednocześnie niesie za sobą groźbę ich uszkodzenia lub problemów ze stabilnością.
DRAM tRAS Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/9~31 Zalecane ustawienia: Auto Opcja tRAS (Row Address Strobe) określa liczbę cykli zegara niezbędnych do aktywacji jednego z banków pamięci, zanim zostanie załadowany adres wiersza. Aby obliczyć odpowiednią wartość omawianego opóźnienia, stosuje się poniższy wzór: tRAS= CL+tRCD+tRP
DRAM tRCD Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/3~15 Zalecane ustawienia: Auto Opcja tRCD (RAS to CAS delay) określa liczbę cykli zegara wymaganych w okresie po między wydaniem polecenia aktywacji i odczytu/zapisu. Wybór ustawienia Auto wymusi na BIOS-ie odczytanie domyślnych wartości z układu SPD zamontowanego na kości pamięci. Ręczna konfiguracja opóźnień pozwala na optymalizację ustawień pamięci oraz overclocking. Ustawienie niższych wartości powoduje, że opóźnienia w pracy pamięci będą mniejsze, przez co wzrośnie wydajność całego układu. Musisz jednak pamiętać, że nie każda pamięć będzie pracować stabilnie z mniejszymi opóźnieniami. Dlatego ostroż nie eksperymentuj ze zmianą opóźnień i zmieniaj je względem domyślnych wartości małymi kroczkami.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
97
DRAM tRP Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/3~15 Zalecane ustawienia: Auto Opcja tRP (Row Precharge Time) określa liczbę cykli zegara, jaka jest wymagana do przywrócenia danym ich pierwotnego położenia i zamknięcia banku. Dodatkowo opcja odpowiada za określenie cykli potrzebnych do stronicowania pamięci przed wykonaniem kolejnej aktywacji banku. Wybór ustawienia Auto wymusi na BIOS-ie odczytanie do myślnych wartości z układu SPD zamontowanego na kości pamięci. Ręczna konfiguracja opóźnień pozwala na optymalizację ustawień pamięci oraz overclocking.
DRAM tRRD Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/4~7 Zalecane ustawienia: Auto Opcja tRRD (Row to Row delay) określa minimalny odstęp czasu wymaganego do wyko nania komendy Active dla kolejnych banków pamięci. Wybór ustawienia Auto wymusi na BIOS-ie odczytanie domyślnych wartości z układu SPD zamontowanego na kości pamięci. Ręczna konfiguracja opóźnień pozwala na optymalizację ustawień pamięci oraz overcloc king. Ustawienie niższych wartości powoduje, że opóźnienia w pracy pamięci będą mniejsze, przez co wzrośnie wydajność całego układu. Musisz jednak pamiętać, że nie każda pamięć będzie pracować stabilnie z mniejszymi opóźnieniami. Dlatego ostrożnie eksperymentuj ze zmianą opóźnień i zmieniaj je względem domyślnych wartości małymi kroczkami.
DRAM tWR Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/3~15 Zalecane ustawienia: Auto Opcja tWR (Write Recovery Time) określa liczbę cykli zapisu danych pomiędzy podjęciem i wykonaniem polecenia odświeżenia pamięci. Opcja tWR jest konieczna do poprawnej pracy pamięci i uzyskania gwarancji, że wszystkie dane z bufora zapisu mogą być bez piecznie zapisane w pamięci podstawowej. Wybór ustawienia Auto wymusi na BIOS-ie odczytanie domyślnych wartości z układu SPD zamontowanego na kości pamięci. Ręczna konfiguracja opóźnień pozwala na optymalizację ustawień pamięci oraz overclocking. Ustawienie niższych wartości powoduje, że opóźnienia w pracy pamięci będą mniejsze, przez co wzrośnie wydajność całego układu. Musisz jednak pamiętać, że nie każda pa mięć będzie pracować stabilnie z mniejszymi opóźnieniami. Dlatego ostrożnie eks perymentuj ze zmianą opóźnień i zmieniaj je względem domyślnych wartości małymi kroczkami.
98
BIOS. Przewodnik
DRAM tWTR Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/2~10 Zalecane ustawienia: Auto Opcja tWTR (Write to Read Delay) umożliwia ustawienie opóźnienia liczonego w cyklach zegara pomiędzy wysłaniem danych z ostatniej operacji zapisu do pamięci a wydaniem kolejnego polecenia odczytu z pamięci. Wybór ustawienia Auto wymusi na BIOS-ie odczytanie domyślnych wartości z układu SPD zamontowanego na kości pamięci. Ręczna konfiguracja opóźnień pozwala na optymalizację ustawień pamięci oraz overclocking. Ustawienie niższych wartości powoduje, że opóźnienia w pracy pamięci będą mniejsze, przez co wzrośnie wydajność całego układu. Musisz jednak pamiętać, że nie każda pamięć będzie pracować stabilnie z mniejszymi opóźnieniami. Dlatego ostrożnie eksperymentuj ze zmianą opóźnień i zmieniaj je względem domyślnych wartości małymi kroczkami.
DRAM Voltage Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/0.998 V~2.008 V Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia zmianę napięcia pamięci RAM. Domyślne ustawienie Auto odczytuje odpowiednie wartości napięcia z układu SPD na kości pamięci. Ręczne wprowadzenie ustawień jest wykorzystywane podczas overclockingu pamięci i może rozwiązać problem z brakiem stabilności podkręconych kości RAM. Należy jednak pamiętać, że zbyt wysokie napięcie może uszkodzić kości DDR.
Drive A Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: None/360K 5,25"/1,2M 5,25"/720K 3,5"/1,44M 3,5 "/2,88M 3,5 " Zalecane ustawienia: najczęściej 1,44M 3,5" Bezpośrednio pod ustawieniami dysków twardych znajduje się opcja odpowiedzialna za stację dyskietek. Związane z nią pole nosi nazwę Drive A. Jeżeli posiadasz stację dyskietek, to koniecznie musisz ją ustawić w BIOS-ie komputera; w przeciwnym razie nie będzie ona widoczna dla systemu. Jeżeli nie masz stacji dyskietek — to dość częste — ustaw wartość None.
Drive B Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: None/360K 5,25"/1,2M 5,25"/720K 3,5"/1,44M 3,5 "/2,88M 3,5 " Zalecane ustawienia: None
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
99
Opcja ta dotyczy drugiej zainstalowanej w komputerze stacji dyskietek. Obecnie sprzeda wane komputery zazwyczaj posiadają tylko jedną stację, a w wielu przypadkach nie posiadają stacji w ogóle (coraz częściej producenci rezygnują z montowania stacji dyskie tek), a więc opcja ta nie ma znaczenia. Jeśli zdecydujesz się na montaż drugiej stacji, po służ się opisem opcji Drive A .
DVMT Memory Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: 64M B/128MB/Maximum DVMT Zalecane ustawienia: 128 MB Patrz opcja DVMT/FIXED Memory.
DVMT Mode Select Lokalizacja: Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: DVMT Mode/Combo Mode/Fixed Mode Zalecane ustawienia: DVMT Mode Opcja umożliwia określenie sposobu gospodarowania wydzieloną pamięcią na potrzeby zintegrowanego układu graficznego. ♦ DVMT Mode — BIOS automatycznie steruje przydziałem pamięci dla układu graficznego w zależności od potrzeb. Jeżeli karta graficzna jest obciążona i wymaga więcej pamięci, to wtedy jest ona blokowana na potrzeby zadań graficznych. W chwili gdy karta graficzna potrzebuje mniej pamięci, BIOS dynamicznie zwalnia zablokowaną pamięć i udostępnia ją systemowi operacyjnemu. ♦ Combo Mode — blokuje wydzielony obszar pamięci RAM na potrzeby karty graficznej, ale w określonych wypadkach może zwolnić jej część na potrzeby systemu operacyjnego. Mimo pozornych podobieństw do DVMT Mode opcja różni się sposobem działania. ♦ Fixed Mode — wydzielony obszar pamięci RAM jest na stałe blokowany wyłącznie na potrzeby karty graficznej. Dzięki temu karta zawsze ma tyle pamięci, ile potrzebuje. Minusem jest to, że tracimy część pamięci RAM dostępnej podczas codziennej pracy.
DVMT/FIXED Memory Lokalizacja: Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: 64M B/128MB/Maximum DVMT Zalecane ustawienia: 128 MB Opcja pozwala określić rozmiar pamięci dynamicznie przydzielanej na potrzeby zin tegrowanej karty graficznej. Dla komputera biurowego warto pozostawić domyślne ustawienie. Natomiast w przypadku peceta wykorzystywanego do multimediów i gry warto wybrać ustawienie Maximum DVMT (Dynamic Video Memory Technology).
100
BIOS. Przewodnik
E ECC Check Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od typu posiadanej pamięci RAM Umożliwia włączenie kontroli parzystości pamięci RAM. Jeżeli posiadasz odpowiednie kości pamięci z obsługą kontroli parzystości, to włącz tę opcję. Ze względu na wysoką ce nę pamięci z kontrolą parzystości można przyjąć, że posiadane przez Ciebie kości nie mają tej funkcji. Aby uzyskać całkowitą pewność, musisz jednak zapytać o to w sklepie, w którym je kupiłeś. Jeżeli pamięć nie obsługuje kontroli parzystości, to koniecznie ustaw wartość Disabled. W przeciwnym wypadku możesz mieć problemy ze stabilnością pracy komputera.
ECP Mode Use DMA Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: 1/3 Zalecane ustawienia: 3 Wiąże się bezpośrednio z parametrami pracy portu równoległego i odpowiada za ustawienie numeru kanału DMA. Jeżeli dla portu równoległego został włączony tryb pracy ECP, najczęściej wystarczy domyślne ustawienie na numer kanału 3.
Emulation Type Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/Floppy/Forced FDD/Hard Disk/CDROM Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala określić, w jaki sposób komputer będzie interpretował urządzenia USB podłączone do niego. ♦ Auto — jeżeli podłączone urządzenie będzie miało pojemność mniejszą niż 530 MB, to BIOS będzie traktował je jak stację dyskietek (tryb Floppy), ♦ Floppy — każde podłączone urządzenie, bez względu na jego pojemność, BIOS będzie traktował jako stację dyskietek, ♦ Forced FDD — BIOS będzie interpretował każdy twardy dysk jako stację dyskietek, ♦ Hard Disk — podłączone urządzenia USB (na przykład PenDrive) BIOS będzie traktować tak samo jak twardy dysk, ♦ CDROM — podłączone urządzenia USB (na przykład PenDrive lub twardy dysk) BIOS będzie traktować tak samo jak napęd optyczny CD/DVD-ROM.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
101
Omawiana opcja ma znaczenie w sytuacji, gdy planujesz uruchomić peceta z nośników podłączonych do komputera za pośrednictwem magistrali USB. Wybór odpowiedniego ustawienia często wymaga od nas sprawdzenia kilku ustawień, nie zawsze bowiem wy brany tryb zadziała tak, jak sobie tego życzymy. W praktyce najczęściej będziesz wybierał tryb emulacji twardego dysku — opcja Hard Disk.
Enhanced Intel SpeedStep Tech Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled (chyba że procesor nie obsługuje SpeedSetep) Pozwala na włączenie lub wyłączenie zaawansowanej technologii odpowiedzialnej za automatyczną kontrolę oszczędzania energii poprzez kontrolę szybkości pracy procesora. Dokładniej mówiąc, jeżeli nie ma zapotrzebowania na dużą moc obliczeniową procesora, system operacyjny automatycznie zmniejsza taktowanie procesora, dzięki czemu wytwarza on mniej ciepła i pobiera mniej energii. W chwili gdy zwiększa się zapotrzebowanie na moc obliczeniową procesora, system automatycznie intensyfikuje taktowanie procesora i pozwala korzystać użytkownikowi z pełnej wydajności systemu.
Enhanced PCI Performance Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Włącz tę opcję, jeśli używasz dysków SCSI lub kontrolerów RAID w postaci kart PCI. Dzięki temu poprawisz przepustowość magistrali PCI odpowiadającą za współpracę z tą grupą urządzeń. Jeżeli stosujesz overclocking i masz problemy ze stabilnością komputera, koniecznie wyłącz tę opcję.
eSATA Boot Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) możliwości uru chomienia komputera z dysku twardego podłączonego do kontrolera eSATA. Kontroler eSATA to zewnętrzny interfejs, do którego możemy podłączyć twardy dysk. Zaletą tech nologii jest taki sam transfer, jak w przypadku dysków podłączonych bezpośrednio do kontrolera SATA we wnętrzu komputera przy jednoczesnym zachowaniu wszelkich zalet mobilności nośnika danych. Pamiętaj, że maksymalna długość kabla eSATA może wynosić 2 m. Oferowane prędkości transmisji danych są porównywalne do interfejsu SATA II i wynoszą 150-300 MB/s.
102
BIOS. Przewodnik
eSATA Controller Lokalizacja: Integrated Peripherals/Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) kontrolera eSATA umożliwiającego podłączenie zewnętrznego nośnika danych, na przykład dysku. Jeżeli nie korzystasz z urządzeń eSATA, to zaleca się wyłączenie zbędnego kontrolera.
eSATA Port Lokalizacja: Integrated Peripherals/Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja eSATA Controller.
eSATA Port Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Funkcja informacyjna odpowiedzialna za wyświetlanie informacji na temat urządzeń podłączonych do gniazda eSATA. Opcja występuje wyłącznie w BIOS-ach płyt głównych wyposażonych w kontroler eSATA (kontroler SATA pozwalający na podłączenie urządzeń zewnętrznych, na przykład twardych dysków).
EuP Ready Lokalizacja: Power Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) funkcji oszczędzania energii zgodnych z normami EuP (Energy Using Products), które opracowała Unia Europejska z myślą o urządzeniach elektronicznych i ograniczeniu poboru energii elek trycznej. W przypadku ekstremalnego overclockingu procesora należy wybrać wartość Disabled.
Exit Without Saving Option Lokalizacja: Główne menu Dostępne wartości: Y/N Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
103
Pozwala na wyjście z BIOS-u bez zapisywania wprowadzonych ustawień. Wystarczy, że zaznaczysz tę opcję w głównym menu i naciśniesz klawisz Enter. Następnie naciśnij Y, aby potwierdzić chęć wyjścia z BIOS-u. Wybór opcji N spowoduje pozostanie w nim.
Express Gate Lokalizacja: Tools Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) funkcji Express Gate dostępnej w płytach głównych firmy Asus. W praktyce Express Gate to prosty system operacyjny bazujący na Linuksie zaszyty w pamięci flash osadzonej na płycie głównej. System operacyjny może szybko włączyć się podczas uruchamiania komputera i po 8 sekundach będzie on gotowy do pracy. Express Gate, umożliwia przeglądanie stron WWW, komunikację za pomocą Skype oraz odtwarzanie muzyki i przeglądanie zdjęć zapisanych na dysku komputera. Express Gate jest rozwiązaniem przydatnym dla wszystkich użytkowników komputerów, którzy muszą szybko skorzystać z podstawowych funkcji komputera i nie chcą czekać na pełen start systemu operacyjnego — może on bowiem zająć nawet 2 minuty. Pierwotnie Express Gate pojawił się w wybranych laptopach firmy Asus, a z czasem zaczęto go sto sować również w płytach głównych tej firmy.
External Cache Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włącza (lub wyłącza) zewnętrzną pamięć cache L2 procesora. W najnowszych konstruk cjach płyt głównych dotyczy również pamięci cache L3. Opcja ta powinna być zawsze włączona; jeśli ją wyłączysz, nastąpi spowolnienie pracy komputera i spadek wydajności systemu. W starszych komputerach była ona umieszczana na płycie głównej, obecnie jest zintegrowana z procesorem, dzięki temu jej wydajność jest większa.
Extreme Cooling Lokalizacja: Frequency/Voltage Control Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) wydajniejszego chłodzenia procesora. Ustawienie trybu Enabled powoduje, że BIOS automatycznie zmienia progi temperatury, przy których wentylatory przechodzą na wyższe obroty, dzięki czemu tłoczą więcej zimnego powietrza na chłodzony element.
104
BIOS. Przewodnik
Jeżeli komputer jest dobrze chłodzony (zamontowałeś kilka wentylatorów, masz prze stronną obudowę i niezbyt rozbudową konfigurację), możesz wybrać wartość Disabled. Dzięki temu komputer będzie pracował zauważalnie ciszej. Natomiast w przypadku gdy podkręcasz procesor, obowiązkowo wybierz wartość Enabled.
eXtreme Hard Drive (XHD) Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled. Zalecane ustawienia: Enabled Opcja włącza (Enabled) lub wyłącza (Disabled) mechanizm poprawiający wydajność komputera. Przyśpieszenie odbywa się poprzez podłączenie dodatkowego twardego dysku. Rozwiązanie to występuje w płytach głównych firmy Gigabyte. W praktyce pod inspiru jącą nazwą wymyśloną przez producenta kryje się zwykła opcja włączająca RAID0 na przeznaczonych do tego celu portach SATA zintegrowanych z płytą główną.
Extreme Memory Profile (X.M .P.) Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.T.) Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled (jeżeli zależy Ci na poprawie wydajności i dysponujesz dobrej jakości pamięcią RAM) Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) mechanizm Intel XMP (Intel Extreme Memory Profile), który odpowiada za tuning ustawień pamięci RAM. Opcja ta występuje w BIOS-ach płyt głównych obsługujących pamięć DDR3. Każda kość pamięci DDR3 posiada zaszyty układ SPD, w którym zapisane są dane na temat prawidłowych ustawień pamięci. Dane te są pobierane przez BIOS płyty głównej i na tej podstawie wprowadzane są odpowiednie ustawienia. W taki sposób działa wykry wanie pamięci, gdy omawiana opcja jest ustawiona w tryb Disabled. Jeżeli jednak zdecydujemy zmienić ustawienie na Enabled, to wtedy BIOS pobiera z układu SPD dodatkowe parametry pracy pamięci, które różnią się od nominalnych wartości. Nowe ustawienia taktowania pamięci i opóźnień są bardziej wydajne i dzięki temu RAM działa szybciej. Decydując się na podkręcanie pamięci, warto pamiętać o tym, że tanie układy RAM po chodzące od mniej znanych producentów mogą po przetaktowaniu działać niestabilnie. Jeżeli napotkasz taki problem, to po prostu ustaw wartość Disabled i spróbuj ręcznie ustawić niższe wartości.
Extreme OV Lokalizacja: Extreme Tweaker Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
105
Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) możliwość ekstremalnego podnoszenia napięcia procesora. Domyślne ustawienie Disabled blokuje swobodną zmianę napięcia powyżej granicy, która jest ustalona dla każdego modelu procesora oddzielnie. Dzięki temu procesor jest dodatkowo chroniony przed uszkodzeniem podczas podkręcania. Wybór ustawienia Enabled pozwala dowolnie sterować napięciem, co umożliwia lepsze podkręcanie procesora, ale niesie za sobą niebezpieczeństwo uszkodzenia go.
F Fast R-W Turn Around Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej opcji powoduje redukcję opóźnienia, które występuje przy pierwszym odczytywaniu przez procesor danych z DRAM. Niestety nie wszystkie pamięci radzą sobie z redukcją opóźnienia, co prowadzi do niestabilności komputera. Dlatego sprawdź, jak zachowuje się Twój komputer po włączeniu tej opcji, a w razie problemów wyłącz ją. Jeśli używasz pamięci dobrej jakości, włączenie tej opcji poprawi wydajność komputera.
Fast Write to Read Turnaround Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Top performance Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Kontroluje rozkazy odczytywania danych z pamięci DDR i zapisywania ich w niej oraz ustala minimalną ilość cykli oczekiwania między tymi procesami. Zwiększa to szybkość działania podsystemu pamięci.
First Boot Device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Floppy, LS120, HDD-0, HDD-1, HDD-2, HDD-3, SCSI, CDROM, ZIP, USB-FDD, USB-ZIP, USB-CDROM, USB-HDD, LAN, Disabled Zalecane ustawienia: HDD-0 lub CDROM, lub Floppy Dostępne są opcje: ♦ First Boot Device — pierwszy napęd w kolejce uruchamiania, ♦ Second Boot Device — drugi napęd w kolejce uruchamiania, ♦ Third Boot Device — trzeci napęd w kolejce uruchamiania.
106
BIOS. Przewodnik
Opcje te określają kolejność przeszukiwania urządzeń pod kątem obecności sektora startowego. W praktyce wygląda to tak, że komputer podczas startu sprawdza, czy może uruchomić system operacyjny z urządzenia ustawionego w pierwszej z wymienionych opcji. Jeżeli pierwsze urządzenie nie zawiera informacji startowych, automatycznie sprawdzane jest drugie, a później — trzecie. Jeśli żadne z ustawionych urządzeń nie posiada sektora startowego, na ekranie monitora pojawi się odpowiedni komunikat. Jeżeli instalujesz system operacyjny na zupełnie nowym, pustym dysku twardym, możesz ustawić CD-ROM jako pierwszy napęd, gdyż komputer powinien zostać uruchomiony ze startowej płyty, która zawiera wersję instalacyjną systemu operacyjnego. Oczywiście nie jest to niezbędne, ponieważ jeśli pierwsze urządzenie nie zawiera informacji o sektorze startowym, BIOS automatycznie sprawdzi pozostałe napędy według zdefiniowanej listy. Dawniej do uruchomienia komputera używano stacji dyskietek i dyskietki startowej. Dziś wykorzystuje się do tego znacznie pojemniejszą i bardziej funkcjonalną płytę CD/DVD, chociaż od czasu do czasu możliwość uruchomienia komputera z dyskietki okazuje się przydatna. Jeśli zainstalowałeś już na swoim dysku twardym system operacyjny, jako pierwsze urządzenie startowe powinieneś ustawić właśnie ten dysk. Zaoszczędzisz w ten sposób sporo czasu potrzebnego na sprawdzenie, z którego urządzenia komputer ma się uruchomić. Proponowane ustawienie to: pierwsze urządzenie — HDD-0, drugie urządzenie — CDROM, trzecie urządzenie — Floppy. Takie ustalenie kolejności przeszukiwania urządzeń pod kątem obecności sektora startowego pozwala na to, by w przypadku gdy system znajduje się na twardym dysku, komputer uruchomił się natychmiast. Jeśli natomiast na twardym dysku nie ma systemu operacyjnego, BIOS automatycznie sprawdzi napędy CD/DVD-ROM (w tym nagrywarki podłączone do komputera), a jeżeli i to nic nie da, przeszukany zostanie napęd stacji dyskietek. Zaproponowany układ jest przydatny, jeśli chcesz skonfigurować BIOS i w przyszłości nie wracać do jego ustawień. W większości wersji BIOS-ów spotkasz następujące możliwości wyboru urządzeń, z których będziesz mógł uruchomić system operacyjny: ♦ FLOPPY — stacja dyskietek, ♦ LS/ZIP — napędy LS120 lub ZIP, ♦ HDD-0 — dysk na kontrolerze PRIMARY MASTER, ♦ HDD-1 — dysk na kontrolerze PRIMARY SLAVE, ♦ HDD-2 — dysk na kontrolerze SECONDARY MASTER, ♦ HDD-3 — dysk na kontrolerze SECONDARY SLAVE, ♦ SCSI — zewnętrzny, w postaci kart PCI, lub zintegrowany z płytą kontroler SCSI, ♦ CD-ROM — napęd CD-ROM, DVD-ROM oraz inne urządzenia optyczne, ♦ LAN — uruchomienie przez sieć lokalną, ♦ USB FDD — w najnowszych konstrukcjach płyt głównych napęd FDD podłączony do portu USB,
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
107
♦ USB CDROM — w najnowszych konstrukcjach płyt głównych napęd CD-ROM podłączony do portu USB, ♦ USB HDD — w najnowszych konstrukcjach płyt głównych dysk twardy podłączony do portu USB, ♦ USB Drive all — w najnowszych konstrukcjach płyt głównych inne nośniki podłączone do portu USB umożliwiające rozruch.
W skazówka
Coraz bardziej popularnym nośnikiem danych staje się pamięć flash memory (popularnie nazywana PenDrive) podłączana do portu USB i symulująca pracę na przykład dysku twardego. Urządzenie to można z powodzeniem wykorzystać jako dyskietkę. Jeśli masz możliwość ustawienia w BlOS-ie bootowania z urządzeń USB, to w łatwy sposób możesz uruchamiać komputer z PenDrive'a, a nie z dyskietki. Jest to o wiele bezpieczniejszy nośnik i nic nie stoi na przeszkodzie, aby za jego pomocą na przykład zaktualizować BlOS. Musisz sam wypróbować, w jakim ustawieniu system uruchamia się z PenDrive'a, gdyż może to być jedna z opcji USB-HDD, USB-ZIP, USB-FDD itd. Z naszych obserwacji wynika, że najczęściej udaje się poprawnie uruchomić komputer przy ustawieniu USB-HDD. Niestety nie jest to żelazną zasadą i w niektórych przypadkach właściwie działają inne opcje.
Fixed AGP/PCI Output Freq Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Disabled/zależnie od producenta płyt Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że podkręcasz procesor Patrz opcja AGP/PCI/SRC Frequency.
Flash BIOS Protection Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta pozwala włączyć lub wyłączyć możliwość zapisu flashrom. Powinna być bez względnie ustawiona na Enabled, zabezpieczysz w ten sposób BIOS przed zamazaniem na skutek ataku wirusa, na przykład dobrze wszystkim znanego Win32.CIH (Czarnobyl). Jeżeli chcesz zaktualizować wersję BIOS-u, musisz tę opcję wyłączyć.
Flash Protection Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Flash BIOS Protection.
108
BIOS. Przewodnik
Flexible AGP8X Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Auto/8x/4x Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja AGP 8x support.
Floppy 3 Mode Support Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: Disable/Drive A /Drive B/Both Zalecane ustawienia: Disable Tę opcję można jeszcze spotkać w niektórych typach BIOS-u. Umożliwia ona poprawne działanie stacji dyskietek 3,5" o pojemności 1,2 MB zamiast standardowej 1,44 MB. Opcja ta powinna zostać bezwzględnie wyłączona.
Floppy Configuration Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do głównych ustawień płyty związanych ze stacją dyskietek. Warto w tym miejscu wspomnieć, że obecnie stacje dyskietek wymarły i zostały niemal całkowicie zastąpione przez pamięć flash.
Floppy Disk Access Control Lokalizacja: Integrated Peripherals, Advanced Chipset Features Dostępne wartości: RW/R ead Only Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Za pomocą tej opcji możesz ograniczyć dostęp do stacji dyskietek. Wybierając ustawienie Read Only, pozwolisz wyłącznie na odczytywanie danych z dyskietki, natomiast nic nie będzie można na niej zapisać. Rozwiązanie to jest przydatne zwłaszcza w komputerach firmowych, w których dane są chronione przed nielegalnym kopiowaniem.
Floppy Drive Seek Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja Boot Up Floppy Seek.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
109
Floppy Drive Swap Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Jeżeli do płyty głównej masz podłączone na przykład dwie stacje dyskietek, opcja ta pozwala na zamianę ich statusu (kolejności) z A na B oraz z B na A . Było to szczególnie przydatne, kiedy korzystano z dwóch formatów dyskietek — stacja dyskietek 3,5" usta wiona była jako A, a stacja dyskietek 5,25" działała jako stacja B. Obecnie opcja ta jest mało przydatna, gdyż stacje 5,25" zostały wyparte z rynku przez znacznie wygodniejsze urządzenia 3,5".
Force 4-Way Interleave Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta wymusza na chipsecie używanie przeplotu na czterech bankach pamięci. Jeżeli Twoja płyta ma cztery banki pamięci, włącz tę funkcję, a zwiększy się wydajność komputera.
Force Update ESCD Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled w chwili, gdy masz problemy z nowymi urządzeniami Jeśli ustawisz opcję w trybie Enabled, podczas ponownego uruchomienia komputera BIOS automatycznie rozpozna na nowo ustawienia PnP. Warto z tej opcji korzystać, gdy masz problemy z instalacją nowego sprzętu w komputerze — na przykład jeśli występują konflikty IRQ. Po wykryciu nowych ustawień PnP BIOS automatycznie zmieni tę opcję na tryb Disabled.
FPU OPCODE Compatible Mode Lokalizacja: CPU Setup, Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja Compatible FPU OPCODE.
Frame Buffer Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/2MB/4MB/8MB/16MB/32MB/64MB/128MB/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb
110
BIOS. Przewodnik
Opcja ta określa rozmiar bufora ramki tworzonego w pamięci RAM na potrzeby karty graficznej. Przykładowo: jeśli w trakcie oglądania DVD odtwarzanie nie jest równomierne (skacze), możesz spróbować zwiększyć bufor ramki. Jeśli natomiast występują zakłócenia obrazu, zmniejsz wartość lub całkowicie wyłącz opcję. W przypadku niektórych płyt głównych dla platformy AMD producent zaleca wyłączenie tej opcji.
Frequency Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację o aktualnym taktowaniu procesora zainstalowanego na płycie głównej. Wyświetlane dane opierają się na ustawieniach płyty głównej, a co za tym idzie w przypadku podkręconego procesora nie zobaczymy jego fabrycznych parametrów.
FSB Frequency Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Umożliwia zmianę częstotliwości pracy szyny FSB. W zależności od producenta płyty głównej można dokonać zmian częstotliwości w zakresie od 100 MHz do (na przykład) 200 MHz lub więcej, z krokiem co 1 MHz lub nieco innym, na przykład stopniowanym co kilka MHz (zależnie od płyty). Zmiana parametrów może spowodować niestabilną pracę komputera w przypadku, gdy zostały podane zbyt wysokie wartości. Jeżeli komputer nie uruchomi się po zmianie tego parametru, w wielu przypadkach będziesz zmuszony zresetować CMOS za pomocą odpowiedniej zworki na płycie głównej. Jest ona często oznaczona opisem CMOS Clear lub Reset CMOS.
FSB Rate Lokalizacja: CPU Setup, Sort Menu Dostępne wartości: Auto/Default/2:3:1/3:3:1/4:3:1/4:4:1 Zalecane ustawienia: Auto, chyba że podkręcasz procesor Pozwala na zmianę stosunku częstotliwości taktowania procesora względem pamięci RAM i szyny PCI. Parametr ten ma kluczowe znaczenie w przypadku, gdy podkręcasz procesor przez zmianę taktowania FSB, gdyż umożliwia odpowiednie obniżenie overclockingu magistrali PCI czy RAM i uniezależnienie jej od szyny FSB. Oto kolejność cyfr w podanych wartościach: magistrala FSB (procesor)
FSB Speed Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak
: pamięć RAM : magistrala PCI
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
111
Wyświetla informację o aktualnie ustawionej szynie FSB (Front Side Bus) procesora. Jeżeli stosujesz overclocking procesora i zmieniłeś ustawienia FSB, to obok omawianej opcji zobaczysz zmodyfikowaną wartość.
FSB Spread Spectrum Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta powinna być włączona, gdyż odpowiada za redukcję ładunków elektromagne tycznych wytwarzanych przez szynę FSB. Jeżeli komputer pracuje niestabilnie, spróbuj wyłączyć tę opcję i sprawdź, czy problemy ustąpiły.
Full Screen Logo Show Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Bios/Silent Zalecane ustawienia: Bios Opcja ta włącza i wyłącza wyświetlanie pełnoekranowego logo firmy, która wypro dukowała płytę główną; dostępne ustawienia to: ♦ BIOS lub Disabled — wyświetla informacje testu POST. ♦ Silent — wyświetla pełnoekranowe logo; najczęściej naciśnięcie klawisza Tab powoduje przejście do podglądu aktualnie wyświetlanych informacji procedury testującej POST. Opcja ta nie ma znaczenia, jeśli chodzi o wydajność całego komputera. O tym, czy po winna być włączona, czy też nie, decydują jedynie względy estetyczne. Z możliwością włączenia lub wyłączenia logo producenta możesz spotkać się tylko w przy padku niektórych płyt głównych.
G Game Port Address Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/201/209 Zalecane ustawienia: Disabled Odpowiada za włączenie lub wyłączenie portu joysticka dla emulowanego SoundBlastera. Jeżeli używasz joysticka i karty muzycznej zintegrowanej z płytą, włącz tę opcję. Jeżeli natomiast masz kartę muzyczną przeznaczoną do instalacji w gnieździe PCI, ustaw opcję w trybie Disabled.
112
BIOS. Przewodnik
GART Error Reporting Lokalizacja: Advanced Menu Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled GART (Graphics Address Remapping Table) — opcja umożliwia włączenie raportowania błędów karty graficznej. Opcja przydatna w celu uzyskania kodu błędu.
Gate A20 Option Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Fast/Normal Zalecane ustawienia: Fast Opcja ta jest pozostałością z czasów komputerów 286 (klasy PC/AT). Odpowiada za zmianę sposobu adresowania pamięci powyżej 1024 kB. Przełączenie do trybu Fast przyspieszy pracę komputera, gdyż za adresację pamięci odpowiada chipset płyty głównej, a nie klawiatury. Opcja ta jest istotna dla wydajności komputera — uaktywnienie trybu Normal powoduje jej znacznyy spadek. Jest to jedna z „podstawowych” opcji. Powinna być ona ustawiona na tryb Fast!
GFX & PCIE VGA Co-Exist Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) łącznej obsługi karty graficznej zintegrowanej z płytą główną oraz karty graficznej osadzonej w gnieździe PCIExpress. Łączna obsługa pozwala na wyświetlanie obrazu na monitorach (maksymalnie czterech) podłączonych do obu kart. Trybu Co-Exist nie należy utożsamiać z technologią nVidia SLi i nie wpływa on na poprawę wydajności podsystemu graficznego komputera.
GFX Engine Clock Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: zależne od typu oraz producenta płyty głównej, zwykle od150 do 1500 Zalecane ustawienia: w zależności od karty graficznej oraz jej stabilności. Opcja pozwala na ustawienie częstotliwości taktowania rdzenia zintegrowanego procesora graficznego. Zmiana wartości staje się możliwa dopiero po ustawieniu opcji GFX Engine Clock Override w tryb Manual. W zależności od rodzaju i producenta płyty głównej możemy zmieniać wartość skokowo, na przykład co 50 MHz lub co 1 MHz. Również wartości minimalna i maksymalna zależne są od rodzaju i producenta płyty głównej. W przypadku opisanej opcji wartości dostępne w BIOS-ie wynosiły od 150 MHz do 1500 MHz, a zmiana mogła następować krokowo co 1 MHz.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
113
Modyfikacja częstotliwości taktowania rdzenia zintegrowanego procesora graficznego pozwala na jego podkręcenie w celu uzyskania lepszych wyników wydajnościowych w grach bądź testach. Należy jednak pamiętać, że overclocking karty graficznej może być przyczyną problemów ze stabilnością oraz może prowadzić do uszkodzenia procesora graficznego. Dlatego korzystaj z tego ustawienia w sposób przemyślany i jednocześnie zadbaj o dobre chłodzenie wnętrza komputera.
GFX Engine Clock Override Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Opcja odpowiada za włączenie możliwości ręcznego ustawienia częstotliwości taktowania rdzenia zintegrowanego procesora graficznego. Parametr Auto powoduje, że BIOS korzysta z konfiguracji pobranych automatycznie z układu graficznego. Natomiast zmiana ustawienia na Manual aktywuje opcję GFX Engine Clock, za której pomocą określamy dokładne taktowania rdzenia graficznego.
Good Night LED Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Funkcja stosowana w płytach głównych ASRock. Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) mechanizmów, które kontrolują stan diod na obudowie komputera (LAN LED i POWER LED) w przypadku, gdy znajduje się on w trybie uśpienia.
Graphic Win Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 4/8/16/32/64/128/256 Zalecane ustawienia: pomiędzy 64 a 128 Zadaniem tej funkcji jest wydzielenie w pamięci RAM specjalnego obszaru wykorzystywa nego przez karty graficzne na potrzeby teksturowania. Wydzielona pamięć jest wykorzy stywana dynamicznie w zależności od potrzeb karty graficznej. Dzięki temu nie blokujesz trwale części swojej pamięci RAM, gdyż jest ona nadal dostępna w codziennej pracy. Najlepsze wyniki daje ustawienie wartości z przedziału 64 - 128.
Graphics Aperture Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 4/8/16/32/64/128/256 Zalecane ustawienia: 64 lub 128 Patrz opcja AGP Aperture Size.
114
BIOS. Przewodnik
Green LAN Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja odpowiedzialna za oszczędzanie energii. Tryb Enabled powoduje, że zintegrowana z płytą główną karta sieciowa (przewodowa) jest automatycznie wyłączana, jeżeli BIOS stwierdzi, że nie został do niej podłączony kabel sieciowy. Tryb Disabled wyłącza funkcję automatycznego wyłączania karty sieciowej w przypadku, gdy jest ona nieużywana.
H H/W Reset Function Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja umożliwia zablokowanie aktywności przycisku RESET umieszczonego na przedzie obudowy. Rozwiązanie to przydaje się na przykład w przypadku komputerów pełniących funkcje serwera. Wyłączenie działania przycisku RESET pozwala uniknąć przypadkowego przeładowania serwera.
Halt On Lokalizacja: Standard CMOS Features D ostępne w artości: A ll Errors/No Errors/All, But Keyboard/All, But Diskette/All, B ut Disk/Key Zalecane ustawienia: All Errors Opcja ta odpowiada za pracę komputera podczas jego startu. Przy starcie BIOS sprawdza, czy do komputera jest podpięty zestaw koniecznych urządzeń — klawiatura i monitor. Jeżeli nie zostanie wykryta na przykład klawiatura, komputer zatrzyma się i na ekranie wyświetli komunikat o błędzie. Jeśli komputer ma pełnić funkcję serwera, który nie musi mieć na stałe podłączonego monitora i klawiatury, możesz zmienić wartość w polu Halt On. Dzięki temu przy uruchamianiu komputera wspomniany błąd nie będzie zgłaszany. Dostępne są następujące wartości: ♦ A ll Errors — komputer przestanie się uruchamiać w przypadku każdego wykrytego błędu. ♦ No Errors — komputer będzie kontynuował uruchamianie, nawet gdy zostaną wykryte błędy. ♦ All, But Keyboard — komputer przestanie się uruchamiać w przypadku każdego wykrytego błędu poza błędem klawiatury.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
115
♦ All, But Diskette — komputer przestanie się uruchamiać w przypadku każdego wykrytego błędu poza błędem stacji dyskietek FDD. ♦ All, But Disk/Key — komputer przestanie się uruchamiać w przypadku każdego wykrytego błędu poza błędem stacji dyskietek FDD oraz klawiatury. Naszym zdaniem warto przed aktualizacją BIOS-u włączyć opcję NO ERRORS. Opcja ta może pomóc w przypadku płyty głównej ECS K7VTA3 ver1.0. Jak wiemy z praktyki, do serwisu często trafiają płyty powyższego modelu uszkodzone wskutek aktualizacji wersją BIOS-u przeznaczoną dla V.2.0, a nie V1.0. Objawia się to zablokowaniem klawiatury i niemożnością skorzystania z niej. W sytuacji tej niemożliwe jest ponowne zaprogramowanie układu flashrom za pomocą prawidłowego pliku BIOS-u lub jego wcześniej utworzonej kopii, ponieważ komputer po uruchomieniu zatrzymuje się, gdyż wykrył błąd klawiatury. Jeśli, aktualizując BIOS, włączysz opcję NO ERRORS (pomijając sytuację pomylenia wersji płyty), bezproblemowo przywrócisz poprzednią wersję ze specjalnie przygotowa nej dyskietki z odpowiednim plikiem autoexec.bat, ponieważ po wyświetleniu komunikatu komputer przechodzi do dalszej procedury startowej, w tym przypadku do uruchomienia sektora startowego z dyskietki. Dzięki tej drobnej zmianie można zaoszczędzić kilkadziesiąt złotych wydanych w serwi sie na zaprogramowanie układu flashrom na sprzętowym programatorze. Informacja ta dotyczy konkretnego przypadku i konkretnej płyty, ale warto mieć to na uwadze przy aktualizacji innych modeli. A najlepiej zawsze sprawdzić poprawność ściągniętego pliku z obrazem BIOS-u w sposób opisany w jednym z następnych rozdziałów.
Hard disk boot priority Lokalizacja: Advanced BIOS Features, CMOS Setup Utility Dostępne wartości: Ch0 M/Ch0 S/Bootable Add-in Cards/(zależnie od ilości podłączo nych urządzeń startowych) Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Za pomocą omawianej opcji możesz dokładnie wskazać dysk twardy, na którym znajduje się sektor startowy. Możliwość wskazania konkretnego urządzenia jest szczególnie przydatna w komputerach wyposażonych w więcej niż jeden dysk twardy. W takim przypadku typowe opcje służące do określania kolejności urządzeń startowych nie spraw dzają się ze względu na ograniczoną liczbę ustawień (nie można wybrać konkretnego dysku twardego). Uwaga, zazwyczaj obok kodu widnieje dokładniejsza informacja na temat konkretnego dysku, na przykład ST380012A.
Hard Disk Power Down Mode Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/1~15 min Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja HDD Power Down.
116
BIOS. Przewodnik
Hard Disk Write Protect Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled (chyba że zastosowanie komputera wymaga innego ustawienia) Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) zabezpieczenie, które unie możliwia modyfikowanie ustawień MBR (ang. Master Boot Record ) — sektora rozru chowego. Często tam właśnie lokują się wszelkiego rodzaju wirusy, uniemożliwiając sta bilną pracę systemu operacyjnego. Jednak w wielu przypadkach włączenie tej opcji może spowodować problemy ze stabilnością komputera, zwłaszcza podczas instalacji systemu operacyjnego.
Hardware Reset Protect Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Włączenie tej opcji spowoduje „zobojętnienie” komputera na wciśnięcie przycisku Reset na jego obudowie. Opcja ta jest przydatna w komputerach, które pełnią funkcję serwerów i wymagają nieprzerwanej pracy przez 24 godziny na dobę.
HD Out Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disbaled Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że chcesz używać dźwięku HD podłączonego do zewnętrznego panelu audio w obudowie. HD Audio (Intel Hight Definition Audio) jest też znana pod nazwą Azalia. Jest wysokiej jakości kontrolerem audio zintegrowanym z płytą główną. W przypadku gdy Twoja płyta główna oferuje możliwość podłączenia zewnętrznego panelu audio, na przykład w obu dowie, i posiadasz odpowiedni komplet kabli dla HD Audio, a nie tylko dla AC97, możesz włączyć tę opcję. Wtedy będziesz miał możliwość skorzystania z dźwięku HD również w przednim panelu audio zintegrowanym z obudową. W innym przypadku wyłącz taką funkcję.
HDD Power Down Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/1~15 min Zalecane ustawienia: Disabled Ustala czas, po którym dysk twardy zostanie wyłączony w przypadku stwierdzenia braku jego aktywności. Zdecydowanie odradzamy uaktywnianie tej opcji. Ciągłe starty i zatrzy mania są dla dysku bardziej zabójcze niż nieprzerwana praca. Wyjątkiem są komputery przenośne, w których najważniejszym parametrem jest maksymalna oszczędność energii.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
117
HDD S.M.A.R.T. Capability Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled S.M.A.R.T. (Self Monitoring Analysis A nd Reporting) włącza lub wyłącza system mo nitoringu i wczesnego ostrzegania przed ewentualną usterką dysku twardego. Opcja ta jest obsługiwana przez większość nowych dysków twardych. Warto ją włączyć, ponieważ nie ma to wpływu na wydajność komputera, a pozwala na poprawę bezpieczeństwa danych zapisanych na dyskach twardych. Opcja ta może być umieszczona w różnych menu BIOS-u, niekoniecznie w Advanced BIOS Features; jest to uzależnione od wersji BIOS-u oraz jego producenta.
HDD & FDD Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Monitor/Ignore Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Ustawienie wartości Monitor spowoduje przekazanie do komputera informacji dotyczących przejścia ze stanu uśpienia. Jeśli pojawi się sygnał aktywności na karcie graficznej, dysku twardym, stacji dyskietek, w porcie równoległym lub szeregowym oraz pierwszym (nadrzędnym) slocie PCI, komputer zostanie wyprowadzony ze stanu uśpienia. Wartość Ignore spowoduje zignorowanie sygnałów nadsyłanych przez komputer.
HDD & FDD Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta zmusza BIOS, by włączył komputer, gdy wykryje „ruch” na dysku twardym lub w stacji dyskietek.
Host Clock at next Boot is Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że chcesz podkręcać procesor Patrz opcja FSB Frequency.
Hot Key Power ON Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Ctrl-F1/Ctrl-F2 itd. do F12 Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb
118
BIOS. Przewodnik
Opcja umożliwia zdefiniowanie kombinacji klawiszy, po których naciśnięciu komputer zostanie uruchomiony. Aby korzystać z omawianej funkcji, niezbędne jest uprzednie włączenie opcji POWER ON Function.
HPET Lokalizacja: Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja HPET Support.
HPET Mode Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: 32-bit mode/64-bit mode Zalecane ustawienia: w zależności od posiadanej wersji systemu Opcja HPET (High Precision Event Timer) umożliwia przełączenie obsługi zegara w tryb 32- lub 64-bitowy — w zależności od systemu, z jakiego korzystasz. W przypadku systemów 32-bitowych należy wybrać ustawienie 32-bit mode. Natomiast dla systemów 64-bitowych wybieramy opcję 64-bit mode.
HPET Support Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia uaktywnienie opcji HPET Mode (HPET — High Precision Event Timer). Zastępuje funkcje zegara RTC. Jest to rozwiązanie dokładniejsze i bardziej precyzyjne. Należy mieć jednak na uwadze to, że HPET jest dopiero w fazie rozwojowej i może być przyczyną problemów.
HT Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1x/2x/3x/4x/5x Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Pozwala na określenie szybkości taktowania magistrali protokołu HyperTransport. Magi strala ta łączy wszystkie kluczowe elementy na płycie głównej. Możesz spotkać się również z innym sposobem oznaczania wartości 1x (200 MHz), 2x (400 MHz) itd. Pamiętaj, że ustawienie zbyt dużych wartości doprowadzi do spadku stabilności komputera.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
119
HT Link Speed Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 200/400/600/800/1000 MHz Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Patrz opcja H T Frequency.
HT Speed Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 200/400/600/800/1000 MHz Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Patrz opcja H T Frequency.
HT Voltage Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: Auto/1.04 V~1.50 V Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja HyperTransport Voltage.
HT Width Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/8 bit/16 bit Zalecane ustawienia: Auto Za pomocą tej opcji możesz określić szerokość szyny dla potoku HyperTransport. Jeżeli nie jesteś pewien, jaką masz konfigurację sprzętową, pozostaw wartość Auto.
HT-Link Voltage Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker Dostępne wartości: Normal/wartości liczbowe z krokiem co +0.025 V Zalecane ustawienia: Normal Opcja umożliwia podniesienie napięcia dla magistrali HyperTransport. Możliwość zmiany domyślnego napięcia jest przydatna podczas overclockingu. Musisz jednak mieć świado mość, że podnoszenie napięć poza nominalne parametry przewidziane przez producenta może doprowadzić do trwałego uszkodzenia podzespołu.
Hyper Threading Function Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Patrz opcja CPU Hyper-Threading.
120
BIOS. Przewodnik
HyperTransport Voltage Lokalizacja: Cell Menu/System Frequency/ Voltage Dostępne wartości: 1.20/1.21/ (i inne zależne od producenta płyty głównej) Zalecane ustawienia: pozostaw wartości domyślne Opcja ta umożliwia podniesienie napięcia dla magistrali HyperTransport, która łączy wszystkie kluczowe elementy na płycie głównej. Możliwość zmiany domyślnego napięcia przydaje się podczas rozwiązywania problemów z brakiem stabilności komputera, który został poddany overclockingowi.
I IDE Block Mode Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta odpowiada za przyśpieszenie dostępu do dysku twardego. Dzieje się tak dzięki jednoczesnemu przenoszeniu danych w postaci całych bloków, a nie pojedynczych sektorów. Włączenie tej opcji pozwala sprawdzić, czy dysk twardy obsługuje tę funkcję. Następnie urządzenie zostanie odpowiednio skonfigurowane. Włączenie tej opcji znacznie zwiększa wydajność komputera.
W skazówka
Użytkownicy MS Windows NT koniecznie powinni zainstalować poprawkę SP2 lub nowszą, gdyż włączenie opcji IDE Block Mode może prowadzić w ich przypadku do problemów, a nawet do utraty danych.
IDE Bus Master Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od urządzenia Odpowiada za określenie, czy kontroler IDE ma możliwość wykorzystania bus masteringu. Szczegółów szukaj w dokumentacji płyty głównej. Opcja ta umożliwia przyśpieszenie transmisji danych dla urządzeń IDE zgodnych z tym standardem. Po jej włączeniu transfer odbywa się z pominięciem procesora, co w znaczny sposób zmniejsza czas oczekiwania i poprawia wydajność systemu. Opcja ta powinna być włączona, a odpowiednie sterowniki systemowe zainstalowane. Jeśli jednak Twoje urządzenia nie pracują w trybie Bus Master, to należy ją wyłączyć, ponieważ może prowadzić do niestabilnej pracy systemu lub do drastycznego spadku jego wydajności oraz do problemów z poprawnym wykrywaniem urządzeń IDE.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
121
IDE Conductor Cable Msg. Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja ATA 66/100 IDE Cable Msg.
IDE Detect Time Out (sec.) Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: 0/5/10/15/20/25/30/35 Zalecane ustawienia: 5 dla nowych dysków SATA 2 Opcja pozwala określić, po jakim czasie BIOS zaprzestanie poszukiwania urządzeń IDE podłączonych do kontrolera na płycie głównej. W zależności od rodzaju i producenta płyty głównej domyślnym ustawieniem jest wartość 10 sekund. Skrócenie czasu oczekiwania na wykrycie urządzeń IDE pozwala na przyśpieszenie szybkości uruchamiania komputera, ale może przyczyniać się do problemów z odnalezieniem starszych urządzeń IDE. Dla bardzo starych napędów IDE konieczne może być wydłużenie czasu niezbędnego do znalezienia urządzenia.
IDE HDD Auto-Detection Lokalizacja: Standard CMOS Setup Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Po zaznaczeniu tej opcji i wciśnięciu klawisza Enter BIOS rozpocznie procedurę auto matycznego wykrycia i skonfigurowania wszystkich dysków podłączonych do komputera. Wyniki powinny się pojawić przy opcjach umieszczonych poniżej. Proces autodetekcji jest jednorazowy, a po wyjściu z BIOS-u ustawienia są zapisywane, nie musisz więc za każdym razem sprawdzać parametrów dysku.
IDE HDD Block Mode Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja IDE Block Mode.
IDE Prefetch Mode Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled
122
BIOS. Przewodnik
Opcja ta odpowiada za wstępne odczytanie danych z dysku twardego, dzięki czemu wzrasta wydajność komunikacji między nim a pozostałymi elementami komputera. Powinieneś ustawić tę opcję na Enabled.
IDE Primary Master/Slave Lokalizacja: Standard BIOS Features Dostępne wartości: None/Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Dzięki tej opcji możesz ustawić parametry konkretnego dysku. Jeśli wybierzesz wartość None, komputer nie będzie widział dysku podpiętego do danego kanału pracującego w trybie Master lub Slave. Najprostszym, a zarazem najwygodniejszym ustawieniem jest Auto. Jeśli jest ono zazna czone, podczas uruchamiania komputera zostanie uaktywnione automatyczne wykrywanie dysku podłączonego do kontrolera. Rozwiązanie to jest bardzo wygodne, jeśli do swojego komputera często podłączasz różne dyski. Zaznaczenie opcji Manual lub User pozwala na „ręczną” konfigurację ustawień dla dysku twardego. Po włączeniu którejś z tych opcji musisz podać konkretne parametry dysku. Najczęściej prawidłowe dane podane są na naklejkach znamionowych, które umieszczane są na obudowie dysku twardego. Oto opcje dostępne w przypadku wyboru ustawień ręcznych: ♦ Type — typ dysku wybierany z 45 predefiniowanych wpisów (opcja ta nie występuje we wszystkich BIOS-ach). ♦ Size lub Capacity — przybliżona pojemność dysku, wyliczona na podstawie parametrów sektorów, głowic i cylindrów. ♦ Cyls lub Cylinder — liczba cylindrów. ♦ Head — liczba głowic. ♦ Precomp — te parametry są ignorowane przez nowe kontrolery IDE; można zatem ich nie ustawiać. ♦ Landz lub Landig Zone — numer cylindra, na którym jest parkowana głowica dysku twardego. Zapobiega to ewentualnym uszkodzeniom powierzchni talerzy, a konkretnie obszarów, na których zapisane są dane. Obszar Landing Zone nie jest wykorzystywany do zapisu danych. ♦ Sector — liczba sektorów przypadających na jeden cylinder. ♦ Mode — tryb pracy dysku twardego. ♦ 32 Bit Transfer Mode — on/off— odpowiednio włącza lub wyłącza 32-bitowy dostęp do dysku. Jeśli to możliwe, powinieneś włączyć tę opcję. Jednak czasem przy pracy z systemem WinNT może ona powodować błędy, które nierzadko doprowadzają nawet do utraty danych. Są to jednak przypadki bardzo odosobnione.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
W skazówka
123
Pamiętaj, że dla napędów optycznych nie musisz wprowadzać żadnych ustawień. Możesz również w ich przypadku pozostawić wartość Auto.
IDE Secondary Master/Slave Lokalizacja: Standard BIOS Features Dostępne wartości: None/Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Porównaj z opcją IDE Primary Master/Slave. Różnica dotyczy tylko tego, że ustawienia związane są z drugim kanałem kontrolera.
IDE1 Conductor Cable Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Auto/ATA66-100/ATA33 Zalecane ustawienia: Auto Zadaniem tej opcji jest ustawienie rodzaju taśmy łączącej dysk twardy z kontrolerem na płycie głównej. Do wyboru masz następujące tryby: ♦ Auto — BIOS automatycznie wykryje i ustawi typ użytej taśmy. ♦ ATA66-133 — opcja zalecana w przypadku użycia taśm 80-żyłowych przeznaczonych do pracy z dyskami ATA66, ATA100 i ATA133m. ♦ ATA33 — opcja zalecana w przypadku starszych dysków (ATA33) podłączonych za pomocą kabla 40-żyłowego.
IDE2 Conductor Cable Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Auto/ATA66-100/ATA33 Zalecane ustawienia: Auto Porównaj z opcją IDE2 Conductor Cable. Różnica dotyczy tylko tego, że tutaj ustawienia są związane z drugim kanałem kontrolera.
iGPU Frequency Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/wartość liczbowa z listy Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia zmianę częstotliwości taktowania rdzenia układu graficznego zintegro wanego z procesorem Intel Core i5. Decydując się na overclocking procesora graficznego, możesz ręcznie wprowadzić odpowiednie wartości taktowania, ale pamięta, iż działanie takie może prowadzić do problemów ze stabilnością komputera.
124
BIOS. Przewodnik
iGPU Graphic Mode Select Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Enabled (wartość przydzielonej pamięci))/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) układu graficznego zintegrowanego z procesorem Intel Core i5. Zwykle obok opcji Enabled występuje informacja o tym, ile pamięci zostanie zarezerwowanej na potrzeby karty graficznej.
IMC Voltage Lokalizacja: Green Power Dostępne wartości: Auto/Low/Middle/High/Highest (w niektórych płytach spotkasz konkretne wartości napięcia) Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia zmianę napięcia zasilającego część UnCore procesora Intel Core i7. Nie należy utożsamiać napięcia IMC (lub VTT) z napięciem całego procesora. Zmiana napięcia jest przydatna podczas overclockingu i może przywrócić stabilność działania mocno podkręconego komputera. Należy jednak pamiętać o tym, że zmiana domyślnej wartości Auto może prowadzić do uszkodzenia procesora.
Init Display First Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: PCI/AGP/Onboard lub PCI/PEG Zalecane ustawienia: AGP Opcja ta jest odpowiedzialna za wybór typu karty graficznej, która jako pierwsza będzie poszukiwana przez BIOS w czasie uruchamiania komputera. Ustawienie to przydaje się wyłącznie wtedy, jeśli posiadasz więcej niż jedną kartę graficzną, na przykład AGP, oraz kartę na slocie PCI i dwa monitory. Dzięki tej opcji za pomocą odpowiednich konfiguracji możesz wybrać, która karta będzie aktywna w czasie pracy z komputerem w MS-DOS (systemy MS Windows potrafią obsługiwać dwie karty graficzne). Zakładamy, że masz tylko jedną kartę graficzną, dlatego ustaw taki parametr, jaki jej odpowiada — naszym zdaniem będzie to AGP lub PEG. Funkcja ta oferuje takie oto wartości: ♦ PCI — komputer zostanie uruchomiony z karty PCI, ♦ AGP — komputer zostanie uruchomiony z karty AGP, ♦ Onboard — komputer zostanie uruchomiony z karty graficznej zintegrowanej z płytą główną, ♦ PEG — komputer zostanie uruchomiony z karty PCI Express.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
125
Initiate Graphic Adapter Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: PEG/IGPU/PCI/IDG Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala określić, z której karty graficznej będzie korzystał komputer podczas uruchamiania. ♦ PEG — karta graficzna osadzona w gnieździe PCI-Express, ♦ IGPU lub IDG — zintegrowana karta graficzna, ♦ PCI — karta graficzna osadzona w gnieździe PCI.
Instant Music CD-ROM Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Po włączeniu tej opcji będzie możliwe wykorzystanie czytnika płyt CD/DVD-ROM do odsłuchu pfyty audio. Sygnał będzie przesyłany za pomocą kabla IDE, a nie jak do tej pory przez dodatkowy kabelek.
Intel VT-d Lokalizacja: Advanced, Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) sprzętowe wsparcie procesora dla wirtualizacji. Włączenie tej opcji jest wymagane na przykład podczas korzystania z Trybu XP w Windows 7.
Intel(R) Turbo Boost Tech. Lokalizacja: Advanced CPU Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) technologię Intel(R) Turbo Boost. Nowa technologia pojawiła się w procesorach z rodziny Core i3/i5/i7 i polega na inteligentnym podnoszeniu taktowania wybranych rdzeni procesora wielordzeniowego, tak by zyskać na wydajności. Ciekawostką jest to, że Turbo Boost analizuje wykorzystanie wszystkich rdzeni i na tej podstawie decyduje o zmianie taktowania używanego rdzenia. Mówiąc prościej, im mniej rdzeni jest używanych, tym bardziej zwiększane jest taktowanie aktywnego jądra procesora. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest zachowanie współ czynnika TDP charakterystycznego dla danego procesora.
126
BIOS. Przewodnik
Inteligent Energy Saver Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) zaawansowane mechanizmy oszczędzania energii dostępne w posiadanym komputerze. Decydując się na oszczędzanie energii, pamiętaj, że może to powodować spadek wy dajności komputera, co w przypadku pecetów nastawionych na bicie rekordów szybkości nie jest wskazane.
Interrupt Mode Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled lub APIC/PIC Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Patrz opcja APIC Mode.
IOAPIC Function Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od systemu operacyjnego Określa sposób przydzielania przerwań (InterruptMode) zgodnie ze standardem PC2001. Jeśli omawiana opcja zostanie włączona, płyta główna będzie dysponowała zwiększoną liczbą przerwań IRQ. Polecamy włączyć tę opcję, jeśli korzystasz z nowoczesnych systemów operacyjnych, na przykład Windows XP lub Vista.
IR Function Duplex Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Full Duplex/Half Duplex Zalecane ustawienia: zależnie od używanego nadajnika IrDA Opcja ta jest związana z pracą czujnika podczerwieni. Za jej pomocą możesz przełączyć komputer w tryb pracy Full Duplex (jednoczesne nadawanie i odbiór) lub H alf Duplex (nadawanie realizowane jest po zakończeniu odbioru). Jeżeli nie używasz urządzeń do komunikacji w podczerwieni, możesz pominąć tę opcję podczas konfiguracji BIOS-u. Funkcja ta jest aktywna wtedy, gdy zostanie włączona opcja UART 2 Mode i wybrany tryb pracy portu IrDA.
IR Transmission Delay Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od używanego nadajnika IrDA
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
127
Umożliwia wprowadzenie cykli oczekiwania. Opcja może być przydatna w przypadku problemów w nawiązywaniu połączenia między urządzeniami wyposażonymi w port podczerwieni.
IRQ 3, 4, 5, 7, 9, 10, 11, 14, 15 Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: 3/4/5/7/9/10/11/14/15 Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta jest przydatna podczas przydzielania przerwań IRQ do szyny ISA.
IRQ Resources Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: PCI/ISA, PnP/Legacy ISA Zalecane ustawienia: PCI/ISA PnP Umożliwia „ręczne” zdefiniowanie sposobu przydziału przerwania IRQ dla danego urzą dzenia, jeśli masz problemy z automatycznym przypisaniem. Aktywacja tej opcji następuje po uprzednim włączeniu Resource Controlled By. Funkcja ta oferuje takie wartości: ♦ PCI/ISA PnP — zgodność ze standardem PnP, który może korzystać z wszystkich przerwań IRQ i kanałów DMA. ♦ Legacy ISA — zgodność ze standardem AT, który wymaga konkretnych przerwań i kanałów.
IRQ x assigned to Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: PCI Device/ISA Device Zalecane ustawienia: PCI Device Znak x przybiera którąś z wartości liczbowych: 3, 4, 5, 7, 9, 10, 11, 12, 14 lub 15. Odpowiadają one konkretnym przerwaniom IRQ. Zadaniem tej opcji jest określenie przynależności danego przerwania do grupy urządzeń PCI lub ISA.
ISA 14.318MHz Clock Lokalizacja: Advanced Chipset Features lub Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Umożliwia zwiększenie częstotliwości taktowania szyny ISA. Po włączeniu tej opcji możliwy jest wzrost szybkości pracy szyny ISA nawet o 70%. Karty 8-bitowe będą mieć przepustowość 7 MB/s, a karty 16-bitowe uzyskają aż 14 MB/s.
128
BIOS. Przewodnik
ISA Enable Bit Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja AGP ISA Aliasing.
K K8 CPU Clock Ratio Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.T.) Dostępne wartości: w zakresie Default/4x 800 MHz ~ 9x 1800 MHz Zalecane ustawienia: Default Umożliwia zwiększenie wydajności taktowania magistrali w platformach AMD 64-bitowych, ale może to pociągnąć za sobą niestabilność systemu.
K8 <-> SB HT Speed Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1x/2x/3x/4x/5x Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Patrz opcja H T Speed.
K8 <-> SB HT Width Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/8 bit/16 bit Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia zmianę szerokości szyny magistrali HyperTransport. Jeżeli nie jesteś pewien, jaką masz konfigurację sprzętową, pozostaw wartość Auto.
KB Power ON Password Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: podane hasło Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja umożliwia wprowadzenie hasła, które jest niezbędne do uruchomienia komputera.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
129
Keep DMI Data Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Włączenie tej opcji pozwala na zachowanie ustawień DM I (funkcja ta odpowiada za zarządzanie zasobami sprzętowymi komputera) podczas uruchamiania komputera.
Keyboard Auto-Repeat Delay Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: 1/4 sec., 1/2 sec., 3/4 sec., 1 sec. Zalecane ustawienia: zależnie od szybkości pisania na klawiaturze Funkcja ta umożliwia ustawienie opóźnienia, z jakim zareaguje kontroler klawiatury po naciśnięciu klawisza. Jeżeli piszesz szybko, używaj niskich opóźnień.
Keyboard Auto-Repeat Rate Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: 6/sec., 8/sec., 10/sec., 12/sec., 20/sec., 24/sec., 30/sec. Zalecane ustawienia: zależnie od szybkości pisania na klawiaturze Patrz opcja Keyboard Auto-Repeat Delay.
L L2 Cache Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja CPUL2 Cache.
L3 Cache Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja CPUL3 Cache.
130
BIOS. Przewodnik
LAN Boot Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Współczesne płyty główne są wyposażane w zintegrowane karty sieciowe potrafiące pracować z szybkością 1000 Mb/s (Gigabit Ethernet). Duża przepustowość kart jest bardzo dobrze wykorzystywana w nowych systemach operacyjnych, gdzie karty osiągają maksymalną szybkość — 1000 Mb/s. Niestety w przypadku starszych systemów opera cyjnych (na przykład MS DOS) nowoczesne karty nie działają z pełną wydajnością i oferują co najwyżej szybkości 10 i 100 Mb/s. Włączenie (Enabled) opcji LAN Boot pozwoli na wczytanie specjalnego sterownika z Boot ROM-u, który pozwoli pracować karcie w starszych systemach operacyjnych z maksy malną szybkością 1000 Mb/s.
LAN Boot ROM Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja LAN Boot.
LAN1 Controller Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) pierwszej karty siecio wej zintegrowanej z płytą główną. Jeżeli nie korzystasz z karty sieciowej, wybierz war tość Disabled.
LAN2 Controller Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) drugiej karty sieciowej zintegrowanej z płytą główną. Jeżeli nie korzystasz z karty sieciowej, wybierz wartość Di sabled. Opcja ta występuje wyłącznie w płytach głównych, w których zintegrowano dwie karty sieciowe.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
131
LD-Off DRAM RD/WR Cycles Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Delay 1T, Normal Zalecane ustawienia: Normal Umożliwia ustawienie przerwy pomiędzy zapisywaniem danych w pamięci RAM i od czytywaniem ich z niej.
LDT BUS Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 200/400/600/800/1000 MHz Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Opcja ta umożliwia zmianę taktowania magistrali LDT. W najnowszych konstrukcjach obsługuje również magistralę 1000 MHz (1 GHz). Zapis dostępnych wartości może przy brać nieco inną formę, na przykład 1x/2x/2.5x/3x/4x, wtedy odpowiednio: (1x) 200 MHz; (2x) 400 MHz; (2.5x) 500 MHz; (3x) 600 MHz oraz (4x) 800 MHz.
LDT BUS Width — Downstream Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/16 bit/8 bit Zalecane ustawienia: Auto LDT (Lighting Data Transport) jest określeniem stosowanym zamiennie z HyperTransport. Za pomocą tej opcji możesz określić szerokość szyny transmitującej dane z procesora do innych podsystemów.
LDT BUS Width — Upstream Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/16 bit/8 bit Zalecane ustawienia: Auto LDT (Lighting Data Transport) jest określeniem stosowanym zamiennie z HyperTransport. Za pomocą tej opcji możesz określić szerokość szyny transmitującej dane do procesora.
LED In Suspend Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Blinking/Normal Zalecane ustawienia: według uznania Ustala, jak ma świecić dioda na obudowie komputera, jeśli ten przejdzie w stan uśpienia. Dioda może świecić światłem ciągłym lub migać — oczywiście pod warunkiem, że poprawnie podłączyłeś ją do płyty głównej.
132
BIOS. Przewodnik
Legacy USB Support Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Enabled Jeżeli chcesz wykorzystywać urządzenia podłączane do komputera za pomocą USB, na przykład klawiaturę w systemie MS-DOS, to musisz koniecznie włączyć tę opcję. Czasem, aby uruchomić komputer z PenDrive’a, musisz włączyć tę funkcję, pomimo że ustawiłeś odpowiednie opcje odpowiedzialne za uruchamianie komputera z urządzeń USB.
Level 2 Cache Latency Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Auto/1 do 15 Zalecane ustawienia: Auto Ustala szybkość pamięci podręcznej procesora. Najlepiej pozostawić tryb Auto.
Limit CPU Max. To 3 Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od używanego systemu operacyjnego Dla systemów MS Windows XP wyłącz tę opcję — Disabled. Natomiast w przypadku systemów jednoprocesorowych, na przykład MS Windows 98, ustaw wartość Enabled.
Load 1st User Defaults Lokalizacja: OC Tweaker/Exit Dostępne wartości: lista wyboru ustawień Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja odpowiada za wczytanie ustawień napięcia procesora i pamięci RAM zapisanych za pomocą opcji Save 1st User Defaults.
Load 2nd User Defaults Lokalizacja: OC Tweaker/Exit Dostępne wartości: lista wyboru ustawień Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja odpowiada za wczytanie ustawień napięcia procesora i pamięci RAM zapisanych za pomocą opcji Save 2nd User Defaults.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
133
Load Best Performance Settings Lokalizacja: główne menu BIOS-u Dostępne wartości: Y/N lub Yes/No Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Włączenie tej opcji pozwala na wczytanie teoretycznie najwydajniejszych ustawień po szczególnych opcji. Ma to zapewnić szybszą pracę komputera. Niestety, często bywa tak, że ustawienia, które producent płyty uznał za najlepsze, destabilizują pracę komputera. Powodem mogą być na przykład niektóre komponenty Twojego peceta, dlatego zdecy dowanie lepiej będzie, jeśli „ręcznie” ustawisz poszczególne opcje. Dzięki temu będziesz mieć pewność maksymalnej wydajności oraz kontrolę nad wszystkimi ustawieniami.
Load BIOS Defaults Lokalizacja: Exit Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: brak Wybór tej opcji pozwala na wczytanie domyślnych ustawień BIOS przygotowanych przez producenta płyty głównej. Po wybraniu opcji musimy dodatkowo potwierdzić chęć wczy tania ustawień, wybierając opcję Yes. Wczytanie domyślnych ustawień BIOS przydaje się podczas rozwiązywania problemów z działaniem komputera. Domyślnie ustawienia są tak dobrane, że gwarantują nam po prawną pracę komputera. Należy jednak mieć świadomość, że producent, dobierając domyślne ustawienia, kierował się tym, aby konfiguracja była stabilna i sprawdzała się w jak największej liczbie przypadków. Dlatego nie możemy liczyć na nadzwyczajną wydajność komputera.
Load CPU EZ OC Setting Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: wartość liczbowa (na przykład od 3,6 GHz do 4,2 GHz) Zalecane ustawienia: w zależności od procesora Opcja umożliwia wygodne i szybkie przetaktowanie procesora zamontowanego we wnętrzu komputera. Overclocking ogranicza się do wybrania zegara, z jakim ma pracować procesor, a reszta ustawień zostanie automatycznie wprowadzona przez BIOS. Lista dostępnych częstotliwości taktowania jest zależna od modelu procesora. Decydując się na przetaktowanie procesora, należy pamiętać, że czynność ta może prowadzić do problemów ze stabilnością komputera lub może być przyczyną jego uszkodzenia. Zmieniając nominalne parametry pracy procesora, obowiązkowo należy zadbać o lepsze chłodzenie tego elementu.
134
BIOS. Przewodnik
Load Fail — Safe Defaults Lokalizacja: główne menu BIOS-u Dostępne wartości: Y/N lub Yes/No Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Pozwala na wczytanie zdefiniowanych przez producenta płyty głównej ustawień do myślnych, które są bezpieczne dla stabilności komputera, ale nie zapewniają maksy malnej wydajności. Dlatego po ewentualnym skorzystaniu z tej funkcji warto „ręcznie” ustawić kluczowe opcje odpowiedzialne za szybkość pracy komputera.
Load Memory EZ OC Setting Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: wartość liczbowa (na przykład DDR3 1600, DDR3 1866, DDR3 2000, DDR3 2133) Zalecane ustawienia: w zależności od rodzaju pamięci Opcja umożliwia wygodne i szybkie przetaktowanie pamięci RAM zamontowanej we wnętrzu komputera. Overclocking ogranicza się do wybrania nowej częstotliwości takto wania pamięci, a reszta ustawień zostanie automatycznie wprowadzona przez BIOS. Lista dostępnych częstotliwości taktowania jest zależna od rodzaju pamięci RAM. Decydując się na przetaktowanie pamięci, należy pamiętać, że czynność ta może prowa dzić do problemów ze stabilnością komputera lub może być przyczyną jego uszkodzenia.
Load Optimal Settings Lokalizacja: główne menu BIOS-u Dostępne wartości: Y/N lub Yes/No Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Przypomina wcześniej opisaną opcję Load Fail — Safe Defaults, ale wczytane w tym przypadku ustawienia są nakierowane na zwiększenie wydajności komputera.
Load Performance Setup AHCI Mode Lokalizacja: Exit Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia wczytanie zoptymalizowanych przez producenta płyty głównej ustawień AHCI dla dysków SATA. Rozwiązanie to jest przydatne, gdy własne ustawienia dotyczące trybu pracy dysków SATA w trybie AHCI nie działają poprawnie, na przykład nie uru chamia się system, komputer nie startuje lub zawiesza się w trybie POST. Ustawienia są domyślnie skonfigurowane przez producenta płyty w taki sposób, aby były optymalne i jak najmniej konfliktowe. W zależności od producenta i rodzaju płyty głównej, często można przywrócić chwilowo ustawienia optymalne lub domyślne, naciskając w trakcie uruchamiania komputera klawisz F3. Po wybraniu opcji dodatkowo musimy potwierdzić chęć wczytania nowych ustawień BIOS-u (Yes) lub jej zaprzeczyć (No).
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
135
Load Performance Setup Default (IDE/SATA) Lokalizacja: Exit Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia wczytanie bezpiecznych ustawień pozwalających należycie korzystać z urządzeń podłączonych do kontrolera SATA/ATA. Rozwiązanie to jest przydatne, gdy własne ustawienia dotyczące trybów pracy dla urządzeń SATA oraz ATA nie działają poprawnie i na przykład nie uruchamia się system operacyjny lub komputer, pecet za wiesza się w trybie POST. Ustawienia te są domyślnie skonfigurowane przez producenta płyty w taki sposób, aby były optymalne oraz najmniej konfliktowe. W zależności od producenta i rodzaju płyty głównej często można przywrócić chwilowo ustawienia optymalne lub domyślne, naciskając w trakcie uruchamiania komputera klawisz F5. Po wybraniu opcji dodatkowo musimy potwierdzić (Fes) lub zaprzeczyć (No) chęci wczytania nowych ustawień BIOS-u.
Load Performance Setup RAID Mode Lokalizacja: Exit Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia wczytanie zoptymalizowanych i bezpiecznych ustawień komputera, tak by mógł on wykorzystywać dyski skonfigurowane w trybie RAID. Rozwiązanie to jest przydatne, gdy ustawienia opcji dotyczące trybu pracy dla dysków skonfigurowanych w trybie RAID nie działają poprawnie i komputer sprawia problemy, na przykład nie uruchamia się system operacyjny lub pecet zawiesza się w trybie POST. Ustawienia te są domyślnie skonfigurowane przez producenta płyty w taki sposób, aby były optymalne oraz najmniej konfliktowe. W zależności od producenta i rodzaju płyty głównej często można przywrócić chwilowo ustawienia optymalne lub domyślne, naciskając w trakcie uruchamiania peceta klawisz F4. Po wybraniu opcji dodatkowo musimy potwierdzić chęć wczytania nowych ustawień BIOS-u (Yes) lub jej zaprzeczyć (No).
Load Power Saving Setup Default Lokalizacja: Exit Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia wczytanie ustawień BIOS-u zoptymalizowanych do pracy w trybie oszczędzania energii. Po wybraniu opcji dodatkowo musimy potwierdzić chęć wczytania nowych ustawień BIOS-u (Yes) lub jej zaprzeczyć (No). Należy pamiętać o tym, że tryb oszczędzania energii może wpływać na wydajność kom putera. Dlatego takie ustawienia nie są zalecane w przypadku komputerów, których głów nym przeznaczeniem jest bicie rekordów prędkości.
136
BIOS. Przewodnik
Load Safe mode Lokalizacja: główne menu BIOS-u Dostępne wartości: Y/N lub Yes/No Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja Load Fail — Safe Defaults.
Load XMP Setting Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Default/nazwa profilu Zalecane ustawienia: Default Patrz opcja Extreme Memory Profile (X.M.P.).
Logical Count Lokalizacja: CPU Configuration Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację o liczbie rdzeni zamontowanego procesora.
LPT & COM Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta zmusza BIOS, by włączył komputer, jeśli wykryje „ruch” na portach COM lub LPT.
M M/B Temperature Lokalizacja: H/W Monitor Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Opcja wyświetla informacje o temperaturze chipsetu płyty głównej. Wartości podane są według skali Celsjusza i Fahrenheita.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
137
MAC (NV) Address Input Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: numer ID Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb W niektórych konstrukcjach płyt głównych ze zintegrowaną kartą sieciową opcja ta umożliwia wprowadzenie adresu MAC (NV). Jest to unikatowy adres (numer seryjny) karty sieciowej. Każdy adres MAC ma długość 6 bajtów (48 bitów) i jest przedstawiany w postaci zapisu heksadecymalnego (na przykład 12:34:56:78:90:AB). Teoretycznie adres ten powinien być unikatowy i jako taki jest nadawany w fabryce podczas produkcji karty, ale często da się go edytować. Możliwość zmiany adresu MAC przydaje się szczególnie wtedy, gdy na przykład korzy stamy z usług dostawcy internetu, który ma na stałe przydzielone adresy MAC kart sieciowych swoich odbiorców. Jeśli wymienisz uszkodzoną płytę główną ze zintegrowaną kartą sieciową, adres MAC będzie inny niż poprzednio przydzielony (zapisany) przez dostawcę. Wtedy często dostawcy internetu proponują klientom zakup nowych kart sieciowych, twierdząc, że tylko ich produkt będzie prawidłowo działać z „ich siecią”. Jest to oczywiście bzdura. W zdecydowanej większości przypadków dostawcy chodzi wy łącznie o dodatkowy zarobek. W rzeczywistości wystarczy przypisać adres poprzedniej karty sieciowej.
MAC Lan (3COM) Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Wyłącza lub włącza kartę sieciową zintegrowaną z płytą główną. Nazwa opcji jest zależna od producenta płyty głównej oraz chipsetu urządzenia sieciowego. Jeżeli nie używasz karty sieciowej, sugerujemy ustawienie wartości Disabled.
MAC Lan (nVIDIA) Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja M AC LAN (3COM).
MAC Lan (Realtek) Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja M AC LAN (3COM).
138
BIOS. Przewodnik
MAC Media Interface Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: Auto Jeśli ustawiona jest opcja Auto, funkcja pozwala na to, by BIOS po wykryciu podłączonego do komputera kabla sieciowego włączył kartę sieciową. Jeśli kabel nie jest podłączony, BIOS wyłącza kartę sieciową, gdyż uznaje ją za zbędną w danej chwili.
Machine MAC (NV) Address Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Włącza lub wyłącza funkcję wprowadzania zmian dla opcji M AC (NV) Address Input.
Max Memclock MHz Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/100/133/166/200 Zalecane ustawienia: Auto Pozwala na ustawienie maksymalnego taktowania pamięci RAM. Możesz pozostawić wartość Auto lub skorzystać z ustawień odpowiednich dla swojej pamięci.
MB Temperature Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Zadaniem tej opcji jest wyświetlanie aktualnej temperatury płyty głównej. Wartość jest podawana w stopniach Celsjusza i Fahrenheita.
MBUltra133 RAID Controler Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Włącza lub wyłącza zintegrowany z płytą główną kontroler RAID dla dysków IDE.
MCP55(SB) to AM2(CPU) Freq Auto Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Hyper Transport MCP55 Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
139
Opcja umożliwia włączenie lub wyłączenie automatycznego wykrywania szybkości taktowania magistrali HyperTransport. Ustawienie pozycji Enabled pozwoli na całkowicie automatyczne wykrycie parametrów taktowania. Wybór ustawienia Disabled daje możli wość wprowadzenia ręcznych ustawień. Omawiana opcja jest dostępna w płytach głów nych z mostkiem bazującym na chipsecie firmy nVidia MCP55.
MCP55(SB) to AM2(CPU) Frequency Lokalizacja: Advanced Chipset Features/Hyper TransportMCP55 Configuration Dostępne wartości: zależne od szybkości taktowania magistrali HT Zalecane ustawienia: zgodnie z parametrami posiadanego procesora Pozwala na wprowadzenie własnych ustawień dotyczących szybkości taktowania ma gistrali HyperTransport między procesorem a mostkiem południowym. Omawiana opcja jest dostępna w płytach głównych z mostkiem bazującym na chipsecie firmy nVidia MCP55. Możliwość wprowadzania zmian jest dostępna dopiero po wybraniu ustawienia Disabled dla opcji MCP55(SB) to AM2(CPU) Freq Auto.
MCP55(SB) to AM2(CPU) LinkWidth Lokalizacja: Advanced Chipset Features/Hyper Transport MCP55 Configuration Dostępne wartości: Auto/8 bit/16 bit Zalecane ustawienia: Auto Za pomocą tej opcji możesz określić szerokość szyny HyperTransport między mostkiem południowym a procesorem. Jeżeli nie jesteś pewien tego, jaką masz konfigurację sprzę tową, pozostaw wartość Auto. Omawiana opcja jest dostępna w płytach głównych z most kiem bazującym na chipsecie firmy nVidia MCP55.
MCT Timing Mode Lokalizacja: Memory Configuration Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta pozwala na wybór między automatycznym wykrywaniem parametrów pamięci RAM a ich „ręczną” konfiguracją. Ogólnie proponujemy pozostawienie wartości Auto, ale jeśli interesujesz się overclockingiem lub używasz fabrycznie podkręconych pamięci, konieczne może być „ręczne” wprowadzenie niezbędnych parametrów.
MD Driving Strength Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: High/Low Zalecane ustawienia: High
140
BIOS. Przewodnik
Opcja ta odpowiada za określenie natężenia sygnału pamięci i jest przydatna podczas jej dużego obciążenia. Poza tym ustawienie wartości High może pomóc, gdy magistrala pamięci RAM jest podkręcana i staje się niestabilna.
Memory Acceleration Mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features lub BIOS Performance Acceleration Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Enabled — jeżeli konfiguracja na to pozwala Umożliwia włączenie lub wyłączenie technologii PAT (Performance Acceleration Tech nology), która powoduje wzrost wydajności komputera poprzez optymalizację czasu dostępu do pamięci RAM. Rozwiązanie to jest dostępne w niektórych modelach płyt głównych opartych na chipsecie Intel 875PE lub Intel 865PE. Jeśli włączysz tę opcję, możesz spodziewać się wzrostu wydajności systemu o kilka procent — zazwyczaj od 2 do 5%. Pamiętaj jednak, że do poprawnej pracy tej opcji wymagana jest pamięć DDR400 oraz procesor wykorzystujący szynę f Sb 800 MHz.
Memory Frequency for Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/200/266/333/400/SPD/inne, zależnie od płyty głównej Zalecane ustawienia: Auto lub zależnie od konfiguracji sprzętowej Patrz opcja DRAM Clock at next Boot is.
Memory Hole At 15M-16M Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej opcji jest zalecane tylko wtedy, gdy w komputerze zainstalowano specjali styczną kartę ISA, która wymaga, by obszar pamięci prawidłowo z nią współpracował. Włączenie tej opcji uniemożliwia systemowi operacyjnemu dostęp do pamięci powyżej 16 MB.
Memory Parity Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od typu pamięci Patrz opcja ECC Check.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
141
Memory Timings Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Optimal/Aggressive-Turbo/Expert Zalecane ustawienia: Optimal Jej przeznaczenie jest podobne do opcji DRAM Timing by SPD, ale tu mamy możliwość wybrania dodatkowego ustawienia. W zależności od typów płyt głównych oraz wersji BIOS-u możesz spotkać się z różnymi nazwami opcji. Wybór opcji Optimal powoduje odczytanie ustawień pamięci bezpośrednio z kości. Jest to odpowiednik Disabled w opcji DRAM Timing by SPD. Taka konfiguracja gwarantuje stabilną pracę komputera niemal w każdej sytuacji. Natomiast opcja Aggressive-Turbo po zwala na bardziej „agresywne” ustawienia. Domyślne parametry pobrane z kości pamięci są nieznacznie modyfikowane, dzięki czemu powinna ona działać znacznie szybciej. Niestety, to ustawienie może powodować problemy, jeśli kości pamięci są nie najlepszej jakości. Ostatnia wartość, Expert, pozwala na uaktywnienie opcji przeznaczonych do „ręcznej” konfiguracji właściwości pamięci. Jest to odpowiednik ustawienia Enabled w opcji DRAM Timing by SPD. Jeżeli opcja Aggressive-Turbo sprawia problemy, warto poeksperymentować z ustawieniami „ręcznymi”. Powinno się udać wycisnąć z pamięci coś więcej niż domyślne ustawienia.
Microcode Update Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację na temat mikrokodu procesora zamontowanego w komputerze.
Midi Port Address Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/330/300 Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta pozwala na włączenie lub wyłączenie portu midi w zintegrowanej karcie muzycznej. W większości przypadków możesz wyłączyć tę opcję, chyba że używasz klawiatury midi i komponujesz muzykę.
Midi Port IRQ Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: 5/ 10 Zalecane ustawienia: 10 Opcja ta odpowiada za przypisanie przerwania IRQ do portu Midi. Możliwość zmiany ustawień jest uzależniona od opcji Midi Port Adrress.
142
BIOS. Przewodnik
Min RAS# Active Time (Tras) Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/5 CLK/6 CLK/6 CLK/7CLK/8 CLK/9 CLK/10 CLK/11 CLK/12 CLK/13 CLK/14 CLK/15 CLK/16 CLK/17 CLK/18 CLK Zalecane ustawienia: Auto Opcja odpowiada za kontrolę długości cyklu oczekiwania dla RAS (Row Address Strobe) — sygnału adresowania wiersza — i określa, jak długo rząd zostanie otwarty dla transferu danych. Im mniejsza wartość, tym pamięć działa szybciej.
Modem Ring resume Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Włączenie tej opcji spowoduje, że komputer, gdy wykryje sygnał w karcie modemowej, rozpocznie automatycznie „wybudzanie” systemu operacyjnego ze stanu uśpienia. Aby ta opcja działała poprawnie, wymagany jest modem zintegrowany z płytą główną lub zgodny z tą funkcją.
Modem Use IRQ Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: NA/3/4/5/7/9/10/11 Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Przekazuje przerwanie, z którego korzysta modem, aby można było użyć opcji „budzenia” komputera ze stanu uśpienia sygnałem telefonicznym. Jest to szczególnie przydatne, gdy używasz komputera jako faksu.
ModemRingOne/WakeOnLan Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Patrz opcja Modem Ring resume.
Mouse Break Suspend Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta odpowiada za włączenie lub wyłączenie „budzenia” komputera na skutek ruchu myszy.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
143
MPS Revision Lokalizacja: Advanced BIOS Features, Advanced Dostępne wartości: 1.1~1.4 Zalecane ustawienia: 1.4 Opcja MPS (Multi-Processor Specification) ma na celu informowanie komputera o bieżącej konfiguracji. W przypadku komputerów wyposażonych w system Windows 2000/XP/ Vista/7 oraz Linux należy ustawić wartość 1.4, co pozwoli na właściwą obsługę wielu procesorów. Opcja występuje również w płytach głównych obsługujących tylko jeden procesor wyposażony w technologię HT. Jeżeli po wybraniu ustawienia 1.4 komputer będzie działał niestabilnie, ustaw wartość 1.1.
MPS Revision Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: 1.1/1.4 Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego systemu operacyjnego Opcja ta dostępna jest dla platform wieloprocesorowych zbudowanych w oparciu o dwa (lub więcej) procesory firmy Intel. MPS 1.1 to oryginalna specyfikacja, MPS 1.4 zaś to wersja rozszerzona o ulepszone wsparcie dla wielu magistral PCI. Możliwe ustawienia to 1.1 (domyślne) oraz 1.4. Powinieneś sprawdzić w dokumentacji, z jaką wersją MPS pracuje Twój system. Z informacji, do jakich udało nam się dotrzeć, wynika, że dla systemów MS Windows NT/2000/XP/2003/Vista możesz włączyć wartość 1.4. Natomiast starsze systemy wymagają ustawienia wartości 1.1.
MPS Table Version Lokalizacja: Advanced BIOS Features, Advanced Dostępne wartości: 1.1~1.4 Zalecane ustawienia: 1.4 Patrz opcja M PS Revision.
MPS Version Control For OS Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: 1.1/1.4 Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego systemu operacyjnego Patrz opcja M PS Revision.
144
BIOS. Przewodnik
Multi Sector Transfer Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja IDE Block Mode.
Multiplier Factor Lokalizacja: CPU Setup, Soft Menu Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: Auto Umożliwia zmianę mnożnika w procesorze. Oczywiście opcja działa wyłącznie z tymi procesorami, które taką możliwość posiadają. Pamiętaj, że od wielu lat procesory mają blokowane mnożniki, a egzemplarze pozwalające na zmianę mnożnika są tzw. wersjami inżynierskimi niedostępnymi w sklepach.
Multi-Sector Transfers Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled, 2 Sectors, 4 Sectors, 8 Sectors, 16 Sectors, 32 Sectors, Maximum Zalecane ustawienia: 32 Sectors lub Maximum Patrz opcja IDE HDD Block Mode.
N NB Core/PCI-E Voltage Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/+1.200 V/+1.250 V/+1.300 V/+1.350 V/+1.400 V Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia podniesienie napięcia magistrali w tym przypadku między mostkiem północnym a PCI-Express. Możliwość kontroli napięcia przydaje się przy overclockingu. Musisz mieć świadomość, że podnoszenie napięć poza nominalne parametry przewidziane przez producenta może doprowadzić do trwałego uszkodzenia podzespołu.
NB to SB HT Voltage Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/+1.300 V/+1.325 V/+1.350 V~/+1.500 V Zalecane ustawienia: Auto
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
145
Opcja umożliwia podniesienie napięcia szyny HyperTransport w tym przypadku między mostkiem północnym i południowym. Możliwość kontroli napięcia przydaje się przy overclockingu. Musisz mieć świadomość, że podnoszenie napięć poza nominalne parametry przewidziane przez producenta może doprowadzić do trwałego uszkodze nia podzespołu.
NB Voltage Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: 1.8/1.81~2.15 (dostępne wartości zależą od producenta płyty głównej) Zalecane ustawienia: pozostaw ustawienia domyślne Patrz opcja North Bridge Voltage.
Normal CPU Vcore Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Funkcja ta pokazuje nominalne napięcie zasilające procesor. Podawana wartość jest nie zależna od ewentualnego overclockingu.
North Bridge Voltage Lokalizacja: Cell Menu, System Frequency/Voltage Dostępne wartości: 1.80/1.81 do 2.15 (dostępne wartości zależą od producenta płyty głównej) Zalecane ustawienia: pozostaw wartości domyślne Pozwala na podniesienie napięcia mostka północnego (jeden z podstawowych elementów każdej płyty głównej). Kontrola napięcia mostka północnego może się przydać podczas overclockingu komputera i pozwala ona na przywrócenie stabilnej pracy przetaktowanego komputera. W trakcie podnoszenia napięcia ponad standardowe wartości i przekroczenia bezpiecznego progu wprowadzane dane zmienią kolor na czerwony. Oznacza to, że przekraczasz barierę bezpieczeństwa. Zatwierdzenie tych wartości może uszkodzić płytę główną! Bezpieczne progi napięciowe oznaczane są za pomocą kolorów od szarego do białego. Natomiast kolor żółty wskazuje na stan podwyższonego ryzyka.
NorthBridge Configuration Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu zawierające opcje, które umożliwiają zmianę kluczowych parametrów pracy podze społów oraz kontrolerów zarządzanych przez mostek północny. Opcje zgromadzone w tej części BIOS związane są m.in. z ustawieniami pamięci RAM. Podmenu NorthBridge Configuration występuje dość rzadko w BIOS-ach płyt głównych.
146
BIOS. Przewodnik
NV Serial-ATA Controller Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/STA-1/ALL Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Za pomocą tej opcji możesz włączyć lub wyłączyć poszczególne kontrolery SATA. Dostępne ustawienia zależą od producenta płyty głównej i liczby zintegrowanych z płytą kontrolerów SATA. Proponujemy pozostawić wartość ALL Enabled, chyba że musisz zwolnić nieco tempo przerwań, wtedy możesz pozostawić tylko aktywny kontroler SATA (ten, do którego masz podłączony dysk twardy lub inne urządzenie). Pamiętaj, że wyłą czenie nieużywanych kontrolerów pozwoli na zwolnienie zajmowanego przerwania, ale tylko wtedy, gdy masz na płycie co najmniej dwa różne kontrolery SATA.
nVidia RAID Setup Lokalizacja: Advanced, IntegratedPeriphreals Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do ustawień kontrolera RAID firmy nVidia.
O O.C. Fail CMOS Reload Lokalizacja: Genie BIOS Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Niniejsza opcja jest bardzo przydatna dla osób chcących poeksperymentować z overclockingiem, ponieważ umożliwia ona łatwy powrót i wczytanie zapamiętanych, stabil nych ustawień do pamięci BIOS-u na różnych etapach modyfikacji parametrów pracy podzespołów. Wczytanie stabilnych ustawień jest możliwe, gdy występują problemy z uruchomieniem lub działaniem komputera po przeprowadzeniu nieudanego overclockingu. Opcję tę najczęściej spotykamy w płytach firmy DFI z serii LanParty.
O.C. Fail Retry Counter Lokalizacja: Genie BIOS Dostępne wartości: 0/1/2/3 Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
147
Określa ilość prób uruchomienia komputera, jeśli oveclocking spowodował problemy z poprawnym uruchamianiem. Po przekroczeniu limitu nieudanych prób zostaną automa tycznie wczytane wartości domyślne. Opcja współdziała z wariantem O.C. Fail CMOS Reload opisanym powyżej. Opcję tą najczęściej spotkamy w płytach firmy DFI z serii LanParty.
OC Genie Button Operation Lokalizacja: Cell Menu Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) funkcję podkręcania kom putera za pomocą przycisku OC Genie. Overclocking następuje w chwili, gdy przycisk OC Genie jest wciśnięty.
OC Stepping Lokalizacja: Cell Menu Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) system OC Stepping, który odpowiada za inteligentne podkręcanie ustawień komputera. Zasada działania OC Stepping opiera się na założeniu, że komputer jest uruchamiany przy domyślnych ustawieniach procesora, a overclocking jest uruchamiany dopiero po włączeniu systemu operacyjnego. Rozwiązanie to jest stosowane w płytach głównych firmy MSI.
OC Tuner limit Value Lokalizacja: Ai Tweaker, Extreme Tweaker Dostępne wartości: Good Performance/Better Performance/Turbo Profile Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Niniejsza opcja zostanie uaktywniona po włączeniu systemu OC Tuner Utility. Po wybra niu opcji OC Tuner limit Value na ekranie monitora pojawi się okno, w którym znajdziemy trzy profile podkręcania komputera. ♦ Good Performance — pierwszy stopień podkręcenia, przetaktowanie jest stosunkowo niewielkie i nie powinny pojawić się problemy ze stabilnością. ♦ Better Performance — drugi stopień podkręcania, przetaktowanie jest na średnim poziomie i w przypadku tanich i kiepskiej jakości podzespołów mogą pojawić się problemy. ♦ Turbo Profile — trzeci i najwyższy stopień podkręcania, wybór tego ustawienia jest zalecany wyłącznie w sytuacji, gdy używasz wysokiej jakości podzespołów.
148
BIOS. Przewodnik
OC Tuner Utility Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: OK/Cancel Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja OC Tuner Utility odpowiada za włączenie automatycznego systemu podkręcania pod zespołów komputera. Po wybraniu opcji zostaniemy zapytani, czy chcemy włączyć system — wystarczy wybrać opcję OK. Aby wyłączyć już aktywny OC Tuner, wystarczy po prostu ponownie wybrać omawianą opcję i odpowiedzieć na pytanie, czy chcemy wyłączyć system. W przypadku ekstremalnego overclockingu obowiązkowo wyłącz system OC Tuner, gdyż może on tylko prowadzić do problemów z działaniem komputera. Znacznie bez pieczniej i pewniej jest przeprowadzić overclocking od podstaw, ręcznie dobierając poszczególne parametry.
OffBoard PCI IDE Card Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Disabled/PCI1/PCI2/PCI3/PCI4/PCI5 Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta jest przydatna, jeśli zainstalowałeś w swoim komputerze zewnętrzny kontroler IDE w postaci karty PCI. Jeżeli zdecydujesz się na stosowanie karty z kontrolerem, musisz określić, w którym gnieździe PCI została zamontowana. Włączenie tej opcji powoduje także uaktywnienie dwóch podrzędnych funkcji Pri. OffBoard PCI IDE IRQ i Sec. OffBoard PCI IDE IRQ. ♦ Pri. OffBoard PCI IDE IRQ — pozwala na określenie przerwania IRQ dla pierwszego kanału kontrolera. ♦ Sec. OffBoard PCI IDE IRQ — pozwala na określenie przerwania IRQ dla drugiego kanału kontrolera.
Onboard ATA Boot ROM Lokalizacja: Advanced, I/O Device Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Włącza lub wyłącza możliwość uruchomienia systemu operacyjnego z urządzenia podłą czonego do dodatkowych kontrolerów ATA zintegrowanych z płytą główną. Bardzo często uaktywnia dodatkowy kontroler zintegrowany z płytą.
Onboard Audio Function Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie lub wyłączenie układu dźwiękowego zintegrowanego z płytą główną.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
149
Onboard FDC Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Ten parametr powinien być włączony, jeśli używasz stacji dyskietek. Dokładniej mówiąc, odpowiada on za aktywację kontrolera stacji dyskietek zintegrowanego z płytą główną. Jeżeli zrezygnowałeś z używania stacji dyskietek, warto ustawić tę opcję w pozycji Disabled.
Onboard FDD Controler Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Onboard FDC.
Onboard Game Port Lokalizacja: Advanced, I/O Device Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie lub wyłączenie portu gier zintegrowanego z płytą główną. Dodatkowy port przydaje się jedynie w przypadku, gdy chcesz do niego podłączyć starszy model joysticka, kierownicy lub innego urządzenia przydatnego podczas grania na komputerze.
Onboard GPU Lokalizacja: Advanced BIOS Configuration Dostępne wartości: Enabled i f No Ext PEG/Always Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Włącza lub wyłącza domyślny układ graficzny zamontowany w komputerze. Umożliwia na przykład uruchomienie komputera i wyświetlenie obrazu na monitorze podłączonym do karty zintegrowanej z płytą główną, pomimo że została zamontowana karta PCIExpress. Masz wybór między dwoma trybami: ♦ Always Enabled — karta graficzna zintegrowana z płytą zawsze umożliwia wysyłanie sygnału na monitor; ♦ Enabled i f No Ext PEG — tylko wtedy, gdy nie ma żadnej dodatkowej karty graficznej osadzonej w gnieździe PCI-Express. Omawiana opcja może być przydatna na przykład wtedy, gdy dysponujesz komputerem wyposażonym w dwie karty graficzne i dwa monitory lub masz problemy z pracą karty PCI-Express.
150
BIOS. Przewodnik
Onboard GSATA/IDE Ctrl Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) dodatkowego kontrolera SATa/IDE zintegrowanego z płytami głównymi firmy Gigabyte. Dodatkowy kontroler może się przydać w sytuacji, gdy masz komputer o rozbudowanej konfiguracji dyskowej i chcesz podłączyć do niego dodatkowe urządzenia IDE/SATA. Pamiętaj jednak, że w sytuacji gdy nie używasz dodatkowego kontrolera, warto go wyłą czyć. Dzięki temu nie będziesz obciążał komputera obowiązkiem obsługi kolejnego urządzenia.
Onboard H/W LAN Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Wyłącza lub włącza kartę sieciową zintegrowaną z płytą główną. Jeżeli używasz w swoim komputerze karty sieciowej, warto ją usunąć i włączyć kartę zintegrowaną z płytą główną. Dzięki temu zwolnisz jedno gniazdo PCI, a wnętrze obudowy stanie się bardziej prze stronne, co zwiększy cyrkulację powietrza i chłodzenie komputera.
Onboard H/W RAID Controler Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja MBUltra133 RAID Controler.
Onboard H/W Serial ATA Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy potrzebujesz kontrolera SATA Funkcja pozwala wyłączyć lub włączyć zintegrowany kontroler dysków SATA (Serial ATA).
Onboard LAN Boot ROM Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta powinna być włączona, jeśli zainstalujesz Boot ROM na karcie sieciowej zintegrowanej z płytą główną.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
151
Onboard Legacy Audio Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Odpowiada za uaktywnienie trybu emulacji chipsetu dźwiękowego. Pozwala też wybrać odpowiednie tryby emulacji, zgodne ze standardem SoundBlaster. Nie ma potrzeby włączania zgodności ze standardem SoundBlaster, jeżeli nie pracujesz w systemie MS DOS. Nie musisz korzystać z tej opcji, jeżeli została wyłączona karta dźwiękowa zinte growana z płytą główną. Jeżeli włączyłeś emulację, uaktywnione zostaną następujące opcje: ♦ SB I/O Base Address — ustawienia adresów Input-Output (wejścia-wyjścia) dla emulacji SoundBlaster; standardowa wartość to 220 H; ♦ SB IRQ Select — ustawienia przerwania IRQ, standardowa wartość to IRQ5; ♦ SB DMA Select — ustawienia kanału DMA, standardowa wartość to DMA1; ♦ M PU 401 — umożliwia włączenie interfejsu MIDI takiego, jaki był użyty na kartach SoundBlaster; standardowo Disabled (wyłączony); ♦ M PU 401 I/O Address — ustawienie adresu Input-Output (wejścia-wyjścia) dla interfejsu MIDI; standardowy zakres to 330 - 333 H. Pamiętaj, że wszystkie opisane tu opcje są wymagane tylko wtedy, gdy grasz na przykład w starsze gry, przeznaczone dla systemu MS-DOS. Zakładamy jednak, że korzystasz z systemu MS Windows, a to oznacza, że możesz pominąć te ustawienia.
Onboard MIDI I/O Lokalizacja: Advanced, I/O Device Configuration Dostępne wartości: Disabled/330H-331H/300H-301H Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Pozwala na przydzielenie przerwania lub całkowite wyłączenie portu gier zintegrowanego z płytą główną. Wraz z przydzieleniem przerwania port gier zmieni swoje przeznaczenie i będzie mógł być wykorzystywany do podłączenia urządzenia MIDI.
Onboard Parallel Mode Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: SPP/EPP/ECP/ECP+EPP Zalecane ustawienia: ECC+EPP Określa tryb pracy portu równoległego. Niektóre urządzenia, a w szczególności nowocze sne drukarki, wymagają ustawienia portu na transmisję dwukierunkową — ECC + EPP. Takie ustawienie daje przyspieszenie nawet do 10 - 15%, a poza tym jest bezwzględnie
152
BIOS. Przewodnik
wymagane przez nowoczesne drukarki lub skanery, które nie tylko odbierają z komputera dane przeznaczone do druku, ale również potrafią informować komputer o braku tuszu lub papieru. A oto dostępne tryby pracy portu równoległego: ♦ SPP — ustawienie określające port jednokierunkowy (najwolniejsze z ustawień). ♦ EPP — dwukierunkowy kanał, najczęściej wykorzystywany do transmisji między komputerem a skanerem lub urządzeniami typu ZIP Drive itp., pracuje w standardzie 1,7 oraz 1,9. ♦ ECP — jeden z najwydajniejszych trybów pracy portu równoległego, wykorzystuje dodatkowe bufory oraz kanał DMA; ten standard jest najczęściej używany w nowoczesnych drukarkach. ♦ ECP+EPP — równoczesne użycie trybów EPP oraz ECP.
Onboard Parallel Port Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/378H-IRQ7/278H-IRQ5/3BC-IRQ7 Zalecane ustawienia: 3BC-IRQ7 Umożliwia wyłączenie lub przydzielenie przerwania dla portu równoległego LPT1. W typowej konfiguracji najlepiej pozostawić domyślną wartość IRQ 7. Jeżeli nie używasz drukarki lub skanera, które współpracują z portem równoległym, warto wyłączyć tę opcję — pozwoli to zaoszczędzić cenne przerwanie IRQ.
Onboard SATA Boot ROM Lokalizacja: Advanced, I/O Device Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Włącza lub wyłącza funkcję uruchamiania systemu operacyjnego z urządzenia podłą czonego do dodatkowych kontrolerów SATA zintegrowanych z płytą główną. Bardzo często uaktywnia dodatkowy kontroler zintegrowany z płytą.
Onboard Serial Port 1 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta aktywuje kontroler portu szeregowego COM1. Jeżeli używasz urządzeń współ pracujących z tym przestarzałym interfejsem, powinieneś włączyć tę opcję. W nowych komputerach nie używa się już urządzeń współpracujących z tym interfejsem, dlatego zalecam wyłączenie tej opcji — dzięki temu zwolni się przerwanie IRQ.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
153
Onboard Serial Port 2 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja zbliżona do Onboard Serial Port 1, ale dotyczy portu COM2.
Onboard USB 3.0 Controller Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) kontrolera USB 3.0. Jeżeli korzystasz z urządzeń (zwłaszcza nośników danych) zgodnych z nowym standardem USB, to koniecznie włącz omawianą opcję.
Onboard USB Controller Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Pozwala na włączenie lub wyłączenie zintegrowanego z płytą główną kontrolera USB. Jeżeli nie korzystasz z USB, wyłącz tę opcję.
Onboard VIA 1394 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że używasz tego kontrolera Pozwala na włączenie lub wyłączenie zintegrowanego z płytą główną kontrolera firewire. Jeżeli go nie używasz, to wyłącz tę opcję, zaoszczędzisz w ten sposób przerwanie IRQ.
OnChip IDE Channel 0 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Za pomocą tej opcji możesz uaktywnić obsługę kontrolera IDE dla kanału pierwszego — Primary lub drugiego — Secondary. Jeżeli kanał zostanie wyłączony, wszystkie podpięte do niego urządzenia nie będą działały. Jeżeli używasz kontrolera IDE zintegro wanego z płytą, opcja ta powinna być włączona. Jeśli natomiast zainstalowałeś w swoim komputerze dodatkowy kontroler i nie używasz rozwiązania zintegrowanego z płytą główną, możesz ustawić wartość Disabled — zwolnisz dzięki temu przerwanie IRQ.
154
BIOS. Przewodnik
OnChip IDE Channel 1 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja podobna do OnChip IDE Chanel 0. Różnica polega tylko na tym, że funkcja ta dotyczy drugiego kanału kontrolera.
OnChip IEEE1394 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Coraz więcej producentów płyt głównych wyposaża swoje produkty w ten typ portów. Jeżeli posiadasz jakieś urządzenia zgodne z tym standardem, na przykład kamerę wideo, włącz te porty na płycie głównej. Jeśli nie używasz żadnego urządzenia współpracującego z IEEE1394, bezwzględnie wyłącz porty na płycie — zaoszczędzisz dzięki temu prze rwanie IRQ. Niektóre karty dźwiękowe, na przykład typu SB Audigi, mają wbudowany port IEEE1394; jeśli posiadasz taki model, wyłącz kontroler na płycie — po co dublować funkcje?
OnChip LAN Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja Onboard H/W LAN.
OnChip Modem Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Disabled Opcja odpowiada za włączenie lub wyłączenie modemu zintegrowanego z chipsetem płyty głównej. Jeżeli używasz oddzielnej karty modemowej lub modemu zewnętrznego, wyłącz tę opcję.
OnChip Primary PCI IDE Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja OnChip IDE Chanel 0.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
155
Onchip SATA Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy potrzebujesz kontrolera SATA Patrz opcja Onboard H/W Serial ATA.
OnChip S-ATA Controller Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanego z płytą główną kontrolera SATA. Jeżeli korzystasz z urządzeń SATA, powinieneś włączyć kontroler. W przypadku gdy w Twoim pececie nie ma urządzeń SATA, wyłącz zbędny kontroler. Pamiętaj, że większość płyt głównych zawiera kilka kontrolerów SATA. Poza kontrole rem obsługiwanym przez chipset płyty głównej spotyka się jeszcze dodatkowe kon trolery SATA z obsługą RAID.
Onchip SATA Port Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Manual/Auto Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Jeśli wybierzesz Manual, to będziesz miał do wyboru dodatkowe parametry: ♦ SATA PORT 0, ♦ SATA PORT 1. W parametrach tych możesz określić sposób obsługi oraz zasady emulacji dysków IDE. ♦ IDE Pri.Master — dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie traktowany jak standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na pierwszym kanale jako pierwszy napęd w kolejności. ♦ IDE Pri. Slave — dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie traktowany jak standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na pierwszym kanale jako drugi napęd w kolejności. ♦ IDE Sec.Master — dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie traktowany jak standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na drugim kanale jako pierwszy napęd w kolejności. ♦ IDE Sec.Slave — dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie traktowany jak standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na drugim kanale jako drugi napęd w kolejności.
156
BIOS. Przewodnik
♦ SATA PORT 0 — dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie traktowany jak standardowy dysk SATA. ♦ SATA PORT 1 — dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie traktowany jak standardowy dysk SATA. Jeśli w swoim komputerze posiadasz dysk SerialATA podpięty do jednego z portów kontrolera SATA (0 lub 1), to w trakcie instalacji systemu operacyjnego, takiego jak MS Windows NT, MS Windows 2000, MS Windows XP czy MS Windows 2003, będziesz musiał skorzystać ze sterownika dostarczonego przez producenta wraz z płytą. Zazwyczaj odpowiedni sterownik znajduje się na dyskietce. Potrzeba wczytania sterownika do obsługi SATA jest zgłaszana przez system — w odpowiednim momencie musisz wcisnąć klawisz F6, a dalej postępować zgodnie z instrukcjami instalatora. Jeśli z jakichś powodów nie posiadasz odpowiedniego sterownika, to nie zainstalujesz systemu, ponieważ Twój dysk SATA nie zostanie rozpoznany i instalacja zakończy się komunikatem, że nie został on wykryty. W takim przypadku możesz skorzystać z opisy wanej opcji. Ustaw wartość SATA PORT 0 na IDE Pri.Master (pierwszy kanał nie może być zajęty przez inne urządzenie, na przykład napęd optyczny itp.). Po tym zabiegu dysk podpięty do portu SATA 0 będzie widoczny jako standardowy dysk IDE podłączo ny do kontrolera IDE na pierwszym kanale jako pierwszy napęd w kolejności. Teraz bez problemu zainstalujesz system bez wymaganego sterownika, ponieważ program instala cyjny będzie „przekonany”, że ma do czynienia ze standardowym dyskiem twardym IDE. Tak samo postępujesz z następnymi parametrami, uwzględniając swoją konfigurację sprzętową.
OnChip SATA 3.0 Support Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) kontrolera SATA w wersji 3.0. Jeżeli posiadasz nowoczesny i pojemny dysk twardy zgodny ze standardem SATA 3.0, to obowiązkowo włącz kontroler w BIOS-ie, a następnie podłącz do niego dysk. Dzięki takiemu rozwiązaniu zyskasz na wydajności podsystemu dyskowego swojego peceta.
OnChip Secondary PCI IDE Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja podobna do OnChip IDE Chanel 0. Różnica polega tylko na tym, że funkcja ta dotyczy drugiego kanału kontrolera.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
157
Onchip Serial ATA Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Auto/Combined/Enhanced/No-Combined Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji komputera Opcja ta umożliwia dokładne dostosowanie trybów pracy kontrolerów SATA i PATA oraz ustawienie najbardziej pożądanej kombinacji urządzeń do nich podłączonych. Dostępne są wartości: ♦ Auto — BIOS automatycznie wykryje urządzenia i odpowiednio je skonfiguruje; ♦ Combined — pozwala na wybranie jednego z kilku zdefiniowanych wariantów: ♦ SATA only — wyłącznie urządzenia podłączone do kontrolera SATA (SATA 0/1/2/3), ♦ PATA Pri, SATA Sec — pierwsze urządzenia IDE i następne w kolejce SATA (IDE1, SATA 1/3), ♦ SATA Pri, PATA Sec — pierwsze urządzenia SATA i następne w kolejce IDE1 (SATA 0/2, IDE1), ♦ PATA only — wyłącznie urządzenia podłączone do kontrolera IDE; ♦ Enhanced — umożliwia wybranie bardziej zaawansowanych trybów: ♦ IDE — (IDE1, SATA 0/1/2/3), ♦ AH CI — (IDE1, STATA 0/1/2/3), gdy są ustawione w trybie zaawansowanym, ♦ RAID — (IDE1, SATA 0/1/2/3, SATA support RAID 0 lub 1); ♦ Non-Combined — urządzenia podłączone do kontrolera SATA będą emulowały tryb pracy dokładnie tak samo, jak gdyby były podłączone do standardowego kontrolera PATA (IDE). Opcja ta jest dostępna wyłącznie w niektórych modelach płyt głównych. W zależności od producenta może przybierać różne formy, ale znaczenie pozostaje takie samo. Uznaliśmy, że przyda się jeszcze mała prezentacja możliwości opisanych ustawień na przykładzie konkretnej konfiguracji komputera. Załóżmy, że posiadasz w swoim systemie cztery napędy — dwa standardowe napędy IDE i dwa urządzenia Serial ATA podłączone do dwóch z czterech dostępnych na płycie kon trolerów Serial ATA: 1. dysk twardy IDE (Primary master — podłączony do pierwszego kanału), 2. napęd optyczny IDE (Primary slave — podłączony do pierwszego kanału), 3. dysk twardy SATA (podłączony do kontrolera SATA 0), 4. napęd optyczny SATA (podłączony do kontrolera SATA 2).
158
BIOS. Przewodnik
Jeśli wybierzesz tryb Auto, kolejność wykrywania napędów będzie następująca: 1. dysk SATA 0 (będzie widoczny tak jak normalny dysk IDE Primary master), 2. napęd SATA 2 (będzie widoczny tak jak normalny napęd IDE Primary slave), 3. dysk IDE (będzie widoczny jako Secondary slave), 4. napęd IDE (będzie widoczny jako Secondary slave). Przy takim ustawieniu będziesz miał na przykład możliwość zainstalowania systemu XP bez potrzeby ładowania sterownika Serial ATA z dyskietki. System będzie „prze konany”, że ma do czynienia ze standardowymi napędami IDE. Jeśli masz urządzenia SATA, podłączone do SATA 1 i 3, to automatycznie będą one ustawione w tryby Secondary Master (SATA 1) i Secondary Slave (SATA 3), a dyski podpięte do kontrolera PATA — IDE zostaną przesunięte na pozycje Primary master i Primary slave. Jeśli wybierzesz tryb Disabled, kolejność wykrywania napędów będzie taka: 1. dysk IDE (będzie widoczny jako Primary master), 2. napęd IDE (będzie widoczny jako Primary slave), 3. dysk SATA 0 (nie będzie widoczny w systemie), 4. napęd SATA 2 (nie będzie widoczny w systemie). Jeśli wybierzesz tryb Combined i ustawienie parametru PATA CH0 Pri, uzyskasz na stępującą konfigurację: 1. dysk IDE (będzie widoczny jako Primary master), 2. napęd IDE (będzie widoczny jako Primary slave), 3. dysk SATA 0 (nie będzie widoczny w systemie), 4. napęd SATA 2 (nie będzie widoczny w systemie). Nie będziesz miał wtedy możliwości na przykład zainstalowania systemu lub dostępu do dysku Serial ATA, chyba że został on podpięty do kontrolera SATA 1 lub SATA 3. Jeśli dysk i napęd Serial ATA są podłączone do SATA0 i SATA2, tak jak w naszym przykładzie, to aktywują się urządzenia SATA 1 i SATA 3, a te podpięte do SATA 0 i 2 nie będą widoczne dla systemu. Natomiast po ustawieniu parametru PATA CH1 Pri uzyskasz następujący układ urządzeń: 1. dysk SATA 0 (będzie widoczny jak normalny dysk IDE Primary master), 2. napęd SATA 2 (będzie widoczny jak normalny dysk IDE, Primary slave), 3. dysk IDE (będzie widoczny jako Secondary master), 4. napęd IDE (będzie widoczny jako Secondary slave).
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
159
Jeśli dysk i napęd Serial ATA są podłączone do SATA 0 i SATA 2, tak jak w naszym przykładzie, to urządzenia SATA 1 i SATA 3 zostaną wyłączone i nie będą widoczne dla systemu. Po ustawieniu trybu Enchanced układ urządzeń przybierze następującą postać: 1. dysk IDE (będzie widoczny jako Primary master), 2. napęd IDE (będzie widoczny jako Primary slave), 3. dysk SATA 0 (będzie widoczny jako SATA, lecz na dodatkowym kontrolerze), 4. napęd SATA 2 (będzie widoczny jako SATA, lecz na dodatkowym kontrolerze). Ostatnie z dostępnych ustawień Non-Combined pozwala na ustawienie następującego układu urządzeń: 1. dysk SATA0 (będzie widoczny jak normalny dysk IDE Primary master), 2. napęd SATA2 (będzie widoczny jak normalny dysk IDE Primary slave), 3. dysk IDE (nie będzie widoczny w systemie), 4. napęd IDE (nie będzie widoczny w systemie).
OnChip Sound Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja AC97 Audio.
OnChip USB Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Odpowiada za pracę kontrolerów USB na płycie głównej. Jeżeli masz zamiar korzystać z urządzeń USB, na przykład skanera, drukarki, aparatu cyfrowego itp., zostaw tę opcję włączoną (Enabled). W niektórych wersjach BIOS-u poza włączeniem lub wyłączeniem tej opcji będziesz również mógł wybrać liczbę aktywnych portów USB. Przykładowe wartości mogą wtedy przybrać postać: ALL — wszystkie włączone, 1, 2 oraz 1&2. Jeżeli nie jesteś pewien, ile masz podłączonych śledzi z USB i do jakich portów zostały one podpięte, to po prostu włącz wszystkie, wybierając opcję ALL. Kiedy włączysz wszystkie kontrolery USB, zarezerwują one na swój użytek jedno lub dwa przerwania IRQ; nie musisz jednak się tym przejmować, gdyż są to najmniej „konfliktowe” urządzenia w całym komputerze.
160
BIOS. Przewodnik
OnChip USB 2.0 Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz urządzeń USB 2.0 USB 2.0 to szybsza wersja portów USB dostępna w zależności od producenta płyty głównej. Jeżeli nie posiadasz urządzeń obsługujących nowy standard, możesz z powodze niem wyłączyć tę opcję. Uzyskasz w ten sposób do zagospodarowania jedno z przerwań IRQ, które niewątpliwie byłoby zajęte przez kontroler USB 2.0, gdyby opcja ta została włączona.
OnChip VGA Mode Select Lokalizacja: Integrated Peripherals lub Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1MB/4MB/8MB/16MB/32MB/64MB Zalecane ustawienia: 32MB Opcja ta odpowiada za określenie rozmiaru pamięci RAM wydzielonej na potrzeby zintegrowanej karty graficznej. Jeśli masz płytę ze zintegrowaną grafiką, w tej opcji możesz podać wielkość pamięci, która zostanie odjęta od RAM. W tym przypadku rozmiar pamięci nie jest przydzielany dynamicznie, więc jeśli nie ma potrzeby wydzielenia więcej niż na przykład 8MB (praca w aplikacjach biurowych), to nie ustawiaj większej wartości. Jeśli jednak chcesz grać w gry 3D i masz dużo pamięci RAM, to możesz ustawić wartości w przedziale 32 - 64MB. Pamiętaj jednak, że wybrana wartość zostanie odjęta od pamięci operacyjnej.
OS select for DRAM > 64MB Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Non-OS2/OS2 lub Yes/No Zalecane ustawienia: Non-OS2 lub No Patrz opcja Boot To OS/2.
OS/2 Onboard Memory > 64M Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Non-OS2/OS2 lub Yes/No Zalecane ustawienia: Non-OS2 lub No Patrz opcja OS select fo r DRAM > 64MB.
Over Shout Down Temperature Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/ID temperatury Zalecane ustawienia: zależnie od typu procesora
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
161
Opcja ta odpowiada za określenie krytycznej temperatury, przy której BIOS automatycznie wyłączy komputer, aby zabezpieczyć procesor przed spaleniem. Opcja ta ma szczególne znaczenie w przypadku procesorów firmy AMD, które mają to do siebie, że po osiągnięciu krytycznej temperatury zaczynają się palić. Dla porównania: Intel Pentium 4 ma wbudo wane specjalne zabezpieczenia, dzięki którym procesor zostaje automatycznie przełączony na pracę z wolniejszym zegarem, co wpływa na obniżenie temperatury. Informacji o krytycznych temperaturach pracy procesorów szukaj na stronach producentów — http://www.intel.com oraz http://www.amd.com.
Overclock Mode Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/Manual/I. O.T Zalecane ustawienia: Auto (chyba że planujesz overclocking) Opcja umożliwia podkręcanie procesora i karty graficznej oraz ustawienie synchronicznej lub asynchronicznej pracy. W zależności od rodzaju oraz producenta płyty głównej dla omawianej opcji możemy wybrać kilka trybów pracy: ♦ Auto — BIOS wykrywa i ustawia automatycznie odpowiednie wartości częstotliwości taktowania zegara BLCK i szyny PCI-Express. ♦ Manual — odblokowane zostaną opcje BLCK Frequency i PCIE Frequency, dla których ręcznie możemy wprowadzić odpowiednie wartości taktowania. Ten sposób podkręcania może przynieść najlepsze wyniki, ale wymaga sporej dawki cierpliwości. ♦ I.O.T. — wybór tej opcji włącza mechanizm Intelligent Overclocking Technology, który w przypadku obciążenia systemu automatycznie podkręca procesor i kartę graficzną, tak by chwilowo zwiększyć wydajność całego komputera.
P P2C/C2P Concurrency Peer Concurrency Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta umożliwia jednoczesny dostęp do pamięci zarówno kartom PCI, jak i CPU (procesorowi). Jeżeli na przykład w trakcie odtwarzania muzyki przez kartę muzyczną osadzoną w slocie PCI i równoczesnego kopiowania plików na dysk twardy komputer często się zawiesza, włączenie tej opcji może okazać się pomocne. Wspomniany problem często występuje w przypadku korzystania z kart muzycznych SB LIVE.
162
BIOS. Przewodnik
Panel Type Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: wykaz różnych typów paneli Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia określenie rodzaju panelu LCD podłączonego do zintegrowanego interfejsu na płycie głównej. Zwykle do wyboru mamy kilka lub kilkanaście rodzajów paneli różniących się między sobą rozdzielczością i technologią wykonania. Omawiana opcja występuje zwykle w miniaturowych płytach głównych firmy VIA wyposażonych w procesor graficzny Savage4. Konstrukcje tego typu wykorzystywane są na przykład w komputerach typu CarPC.
Parallel Port EPP Type Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: EPP1.7/EPP1.9 Zalecane ustawienia: EPP 1.9 Umożliwia ustawienie numeru specyfikacji, jeśli został wybrany tryb EPP. Musisz pa miętać, że im większy numer, tym nowsza specyfikacja — koniecznie ustaw tę opcję na najwyższą możliwą wartość.
PAT Mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features lub BIOS Performance Acceleration Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Enabled — jeżeli konfiguracja na to pozwala Patrz opcja Memory Acceleration Mode.
PATA IDE Controller Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta odpowiada za wyłączenie lub włączenie kontrolera IDE zamontowanego na płycie głównej.
PCH Clock Skew Lokalizacja: Extreme Tweaker Dostępne wartości: Auto/Normal/Delay 100ps-Delay 1400ps Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja CPU Clock Skew.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
163
PCH Phase Control Lokalizacja: Green Power Dostępne wartości: Auto/1.07 V~1.35150 V Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCH Voltage.
PCH Voltage Lokalizacja: OC Tweaker, Extreme Tweaker Dostępne wartości: Auto/1.07 V~1.35150 V Zalecane ustawienia: Auto Opcja odpowiada za ustawienie napięcia mostka południowego. Jjest ona dostępna w płytach wyposażonych w chipset P55 firmy Intel.
PCI/AGP Bus Lock Lokalizacja: System Frequency/Voltage Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled (chyba że wykonujesz overclocking i masz problem z brakiem stabilności) Dzięki tej opcji możesz zablokować parametry taktowania szyny PCI oraz AGP, a co za tym idzie uniezależnić je od przetaktowanego FSB. Niniejsze rozwiązanie przydaje się podczas overclockingu, który zazwyczaj odbywa się na podstawie zmiany taktowania FSB. Jak zapewne wiesz, zmiana wartości FSB zwykle wpływa na zwiększenie taktowania szyny PCI/AGP, a to często prowadzi do problemów ze stabilnością pracy podkręconego komputera. Pamiętaj, że nominalna wartość taktowania PCI to 33 MHz, a AGP to 66 MHz. W przy padku szyny PCI przekroczenie wartości 40 MHz zazwyczaj wiąże się z poważnymi problemami ze stabilnością całego komputera.
PCI 1/5 IRQ Assignment, PCI 2 IRQ Assignment, PCI 3 IRQ Assignment, PCI 4 IRQ Assignment Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Umożliwia przypisanie przerwań dla poszczególnych gniazd PCI. Wybór ustawienia Auto spowoduje automatycznie ustawienie IRQ dla wszystkich gniazd PCI. Pamiętaj, że gniazda PCI 1. i 5. będą współdzieliły jedno przerwanie. Fakt ten bardzo często jest bagatelizowany przez użytkowników oraz serwisantów sprzętu. Moim zdaniem jest to poważnym niedopatrzeniem, ponieważ współdzielenie przerwania jest częstą przyczyną problemów z instalacją urządzenia.
164
BIOS. Przewodnik
Dokładny opis współdzielenia przerwań przez gniazda PCI znajdziesz w dokumentacji swojej płyty głównej. Radzimy, abyś się z nią zapoznał.
PCI 2.1 Compliance Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Delayed Transaction.
PCI 2.3 Compliance Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta jest podobna do Delayed Transaction, ale dotyczy najnowszej wersji specyfikacji.
PCI BusMaster Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia przyśpieszenie transmisji danych dla urządzeń na magistrali PCI zgodnych z tym standardem. Po włączeniu tej funkcji transfer odbywa się z pominięciem procesora, co w znaczny sposób zmniejsza czas oczekiwania i poprawia wydajność systemu. Opcja ta powinna być włączona. Jeśli jednak Twoje urządzenia nie pracują w trybie Bus Master, to należy ją wyłączyć, ponieważ uruchomienie jej może prowadzić do niestabilnej pracy systemu lub do drastycznego spadku jego wydajności.
PCI Clock Synchronization Mode Lokalizacja: System Frequency/Voltage Dostępne wartości: Auto/33,3 MHz Zalecane ustawienia: 33,3 MHz Odpowiada za określenie zależności taktowania magistrali PCI względem FSB. W przypad ku overclockingu przez podniesienie taktowania FSB najlepiej ustawić wartość 33,3 MHz. W ten sposób zapobiegniesz ewentualnym problemom z szyną PCI i urządzeniami w niej zainstalowanymi. Jeśli nie zmieniasz domyślnych ustawień FSB, wybierz ustawienie Auto.
PCI Clock/CPU FSB Clock Lokalizacja: CPU Setup/Frequenc, Soft Menu Dostępne wartości: Auto/Default/1:2/1:3/1:4 Zalecane ustawienia: Auto
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
165
Umożliwia zmianę stosunku częstotliwości taktowania PCI względem magistrali syste mowej CPU. Jest to dość ważny parametr. Ma znaczenie w przypadku podkręcania magi strali FSB. Kolejność cyfr w odniesieniu do parametrów jest następująca: PCI:CPU.
PCI Delay Transaction Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Delayed Transaction.
PCI Dynamic Bursting Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta kontroluje bufor zapisu do szyny PCI. Jej włączenie spowoduje, że każda transakcja realizowana za pośrednictwem magistrali PCI trafi od razu do bufora zapisu. Opcja ta powinna być włączona.
PCI Express Port 1/2/3/4 Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta występuje w BIOS-ach płyt głównych wyposażonych w sloty PCI Express. Za jej pomocą możesz włączyć lub wyłączyć poszczególne gniazda. Wybór ustawienia Auto spowoduje, że BIOS sam włączy odpowiednie gniazdo w przypadku wykrycia w nim karty.
PCI Express relative items Maximum Payload Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 128/256/512/1024/2048/4096 Zalecane ustawienia: wartość domyślna Odpowiada za określenie wielkości pakietów przesyłanych do magistrali PCI Express.
PCI Express Root Port Function Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: umożliwia dostęp do dodatkowych ustawień Zalecane ustawienia: umożliwia dostęp do dodatkowych ustawień Pozwala na dostęp do dodatkowych ustawień związanych z parametrami pracy szyny PCI Express.
166
BIOS. Przewodnik
PCI IRQ Resource Eclusion Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Umożliwia „ręczne” zarezerwowanie przerwań dla PCI.
PCI Latency Timer Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: od 0 do 255 Zalecane ustawienia: 32 Dzięki tej funkcji możesz określić, jak długo urządzenie PCI ma blokować magistralę, zanim inne narzędzie uzyska do niej dostęp. Im wyższa wartość, tym większa przepu stowość magistrali. Niestety ta zasada obowiązuje do wartości 128 — później czas ocze kiwania poszczególnych urządzeń na dostęp do magistrali jest zbyt duży, co powoduje spadek wydajności komputera. Jeśli wystąpią problemy z danym urządzeniem na PCI, ustaw wartość domyślną równą 32.
PCI LT Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: od 0 do 255 Zalecane ustawienia: 32 Patrz opcja PCI Latency Timer.
PCI Master Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Włączenie tej opcji zmusza BIOS, by włączył komputer, gdy wykryje „ruch” w nadrzęd nym urządzeniu PCI.
PCI Master 0 WS Read Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Dzięki tej opcji możliwe jest ustawienie cykli oczekiwania (WaitStates) dla PCI; powinna być włączona. Jeżeli jednak masz jakieś problemy ze stabilnością, na przykład gdy prze prowadziłeś overclocking (podniosłeś parametry pracy na przykład FSB, pamięci itp.), możesz spróbować wyłączyć ten parametr. Dotyczy odczytu.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
167
PCI Master 0 WS Write Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Dzięki tej opcji możliwe jest ustawienie cykli oczekiwania (Wait States) dla PCI. Funkcja ta powinna być włączona. Jeżeli jednak masz jakieś problemy ze stabilnością, na przykład gdy przeprowadziłeś overclocking (podniosłeś parametry pracy FSB, pamięci itp.), możesz spróbować wyłączyć ten parametr. Dotyczy zapisu.
PCI Master Bus Time-Out Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/01x32/02x32 itd. do 15x32 Zalecane ustawienia: Disabled Opcja służy do określania czasu, jaki musi wystąpić między kolejnymi inicjalizacjami magistrali PCI. Wyłączenie opcji pozwala na osiągnięcie najlepszej wydajności. Jeżeli jednak masz problemy ze stabilnością sprzętu i podejrzewasz, że ich przyczyną może być któraś z kart PCI, to możesz spróbować ustawić dłuższe cykle oczekiwania. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że ta zmiana pozwoli na poprawę stabilności komputera. Problemy z brakiem stabilności często powodują stare karty PCI, które nie potrafią poprawnie pracować w sytuacji, gdy korzystasz z małych czasów opóźnień.
PCI Slot 3 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCI Slot1 IRQ.
PCI Slot1 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Za pomocą tej opcji możesz przypisać przerwanie IRQ dla poszczególnych gniazd PCI. Jeżeli ustawisz opcję Auto, system automatycznie przypisze wolne IRQ dla danego gniazda PCI.
PCI Slot1 IRQ Priority Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: AUTO/3/4/5/79/10/11 Zalecane ustawienia: Auto Określa priorytety (pierwszeństwo) przydzielania IRQ dla konkretnych slotów PCI.
168
BIOS. Przewodnik
PCI Slot2 IRQ Priority Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/79/10/11 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCI Slotl IRQ Priority.
PCI Slot2/5 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Porównaj z opcją PCI Slot1 IRQ. Zwróć uwagę, że gniazda 2. i 5. będą współdzielić jedno przerwanie. Warto o tym pamiętać, gdyż przy instalacji większej ilości kart PCI może to być przyczyną problemów i konfliktów urządzeń. Zaleca się, by nie obsadzać obu gniazd PCI w tym samym czasie. W dokumentacji dołączonej do płyty głównej powinna znaj dować się informacja, które gniazda PCI są współdzielone.
PCI Slot2/6 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Porównaj z opcją PCI Slot1 IRQ. Zwróć uwagę, że gniazda 2. i 6. będą współdzielić jedno przerwanie. Warto o tym pamiętać, gdyż przy instalacji większej liczby kart PCI może to być przyczyną problemów i konfliktów urządzeń. Zaleca się, by nie obsadzać obu gniazd PCI w tym samym czasie. W dokumentacji dołączonej do płyty głównej powinna znajdo wać się informacja, które gniazda PCI są współdzielone.
PCI Slot3 IRQ Priority Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7,9/10/11 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCI Slot1 IRQ Priority.
PCI Slot4 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCI Slot1 IRQ.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
169
PCI/AGP Frequency fixed Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Disabled/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że chcesz podkręcać procesor Patrz opcja AGP/PCI/SRC Frequency.
PCI/VGA palette Snoop Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcję tę możesz wyłączyć, gdyż dotyczy ona jedynie starszych kart wideo oraz sprzęto wych kodeków MPEG i związanych z nimi problemów, które występują w trakcie odtwa rzania materiału MPEG. Możesz wyłączyć tę funkcję, nawet jeśli posiadasz kartę do obróbki sygnału wideo — wszystkie nowe urządzenia tego typu są obsługiwane z po ziomu systemu, a nie BIOS-u.
PCI-E Compliance mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: V.1.0/V. 1.0a Zalecane ustawienia: V.1.0a Pozwala na określenie standardu obsługi kart graficznych współpracujących z szyną PCI Express. Nowe karty PCI Express wymagają standardu V.1.0a.
PCIE Frequency Lokalizacja: OC Tweaker, Ai Tweaker Dostępne wartości: 100-133 MHz Zalecane ustawienia: 100 MHz lub ustawienie domyślne Opcja umożliwia ustawienie częstotliwości taktowania szyny PCI-Express. Zmiana do myślnej wartości powoduje wzrost szybkości podsystemu graficznego, ale może rów nież prowadzić do spadku stabilności komputera lub jego uszkodzenia.
PCI-E OverVoltage Control Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Normal/+0.1 V/+0.2 V/+0.3 V Zalecane ustawienia: Normal Za pomocą tej opcji możesz podnieść napięcie dla gniazda PCI Express. Możliwość ta przydaje się podczas podkręcania karty graficznej i ewentualnych problemów z jej stabilnością. Pamiętaj, że zbyt duża zmiana domyślnego napięcia może prowadzić do uszkodzenia karty graficznej lub całego komputera.
170
BIOS. Przewodnik
PCIPnP Configuration Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do głównych ustawień płyty związanych z gniazdami PCI/PCIExpress.
PE1 Slot Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) slot PCI-Express x16.
Peer Concurrency Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja P2C/C2P Concurrency Peer Concurrency.
PEG Buffer Length Lokalizacja: Advanced Chipset Features/Advanced menu Dostępne wartości: Auto/Short/Long/Longer/Longest Zalecane ustawienia: Auto Opcja spotykana w płytach firmy ASUS. Odpowiada za ustawienie długości bufora dla przesyłanych danych karty graficznej PCI-Express. Opcja przydatna, gdy przeprowadzasz overclocking karty graficznej.
PEG Link Mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features/Advanced menu Dostępne wartości: Auto/Disabled/Normal/Fast/Faster Zalecane ustawienia: Auto Opcja spotykana w płytach firmy ASUS. Odpowiada za zmianę częstotliwości taktowania układu graficznego oraz pamięci zainstalowanej na karcie graficznej. W przypadku wybranych modeli płyt głównych Asusa można ustawić wyższe tryby taktowania z wcze śniej zdefiniowanych. Polecamy jednak pozostawienie ustawień automatycznych.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
171
PEG-PEG2 First Init Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/PEG/PEG2 Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia wybór karty PCI-Express, która jako pierwsza zostanie zainicjowana. Jeśli posiadasz dwie karty PCI-Express pracujące w trybie Sli, to pozostaw ustawienie Auto. W pozostałych przypadkach wybierz PEG, bo zwykle tam znajduje się Twoja karta graficzna.
Performance Enhance Lokalizacja: Advanced DRAM Features Dostępne wartości: Standard/Turbo/Extreme Zalecane ustawienia: Turbo Opcja umożliwia automatyczne podkręcenie parametrów pracy pamięci RAM, tak by uzyskać lepszą wydajność komputera. Do wyboru mamy jeden z trzech trybów pracy różniących się stopniem podkręcenia, po których wybraniu BIOS automatycznie modyfi kuje niezbędne parametry pamięci. Należy jednak mieć świadomość, że producent dobra! ustawienia tak, aby zachować maksymalną stabilność systemu, a nie dużą wydajność. Jeżeli decydujesz się na overclocking pamięci, to obowiązkowo przełącz omawianą opcję w tryb Standard i ręcznie określ wszystkie kluczowe parametry pracy pamięci. Dzięki temu uda Ci się uzyskać znacznie lepsze wyniki.
Physical Count Lokalizacja: CPU Configuration Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację o liczbie procesorów zamontowanych na płycie głównej.
PIO Mode Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto, 0,1, 2, 3, 4 Zalecane ustawienia: Auto Umożliwia ustawienie trybu PIO dla dysków twardych. „Ręczne” ustawienia zostaw na wypadek, gdyby BIOS sam nie wykrył trybu odpowiedniego dla Twojego dysku.
PIRQ_0 Use IRQ No. Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCI Slot1 IRQ lub PCI Slot2/6 IRQ.
l7 2
BIOS. Przewodnik
PIRQ_1 Use IRQ No. Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Porównaj z opcją PCI Slot1 IRQ. Zwróć uwagę, że tutaj żadne gniazdo PCI nie współ dzieli przerwania.
PIRQ_2 Use IRQ No. Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCI Slot1 IRQ. Zwróć uwagę, że tym razem żadne gniazdo PCI nie współ dzieli przerwania.
PIRQ_3 Use IRQ No. Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Porównaj z opcją PCI Slot1 IRQ. Zwróć uwagę, że tutaj żadne gniazdo PCI nie współ dzieli przerwania.
PM Control by APM Lokalizacja: Power Management System Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od uznania użytkownika Odpowiada za przełączanie między obsługą zarządzania energią kontrolowaną przez BIOS a mechanizmem wbudowanym w system MS Windows. Wartość Enabled oznacza obsługę przez system operacyjny, Disabled — obsługę przez BIOS.
PME Event Wake Up Lokalizacja: Power Management System Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta odpowiada za „wybudzenie” komputera ze stanu uśpienia przez sygnał na szynie PCI.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
173
PnP OS Installed Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: Yes Umożliwia włączenie lub wyłączenie automatycznego rozpoznawania urządzeń pra cujących w standardzie Plug & Play. Ustawienie wartości No spowoduje pozostawienie obsługi technologii PnP w zakresie działania BIOS-u, jeśli zaś wybierzesz Yes, zarządzanie zasobami urządzeń przejmie system operacyjny. Wszystkie obecnie używane systemy operacyjne są zgodne z technologią Plug & Play.
Power Buttom Function Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: On/Off/Suspend Zalecane ustawienia: On/Off Opcja ta zmienia sposób działania przycisku Power na obudowie komputera. Dostępne są wartości: ♦ On/Off — przycisk działa normalnie. ♦ Suspend — przycisk wciśnięty wprowadzi komputer w stan uśpienia, a przytrzymany przez 4 sekundy wyłączy go.
POWER FAN Fail Warning Lokalizacje: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/1500~5000 obrotów/min — zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Pozwala na określenie dolnej granicy obrotów wentylatorów, po której przekroczeniu BIOS powiadomi Cię za pomocą alarmu dźwiękowego o awarii. Zadaniem tej funkcji jest ochrona procesora przed przegrzaniem w przypadku awarii wentylatora.
Power Fan Speed Lokalizacja: H/W Monitor Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Opcja wyświetla informacje o szybkości obrotów wentylatora zamontowanego w za silaczu. W zależności od modelu zasilacza może się zdarzyć, że podana wartość będzie wynosić 0 lub N/A. Pojawienie się wartości 0 może mieć związek z rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w zasilaczu, które automatycznie sterują pracą wentylatora w zależności od temperatury całego układu zasilającego. Natomiast wartość N/A może wynikać z faktu błędnego podłączenia do płyty głównej kabla odpowiedzialnego za monitoring obrotów wentylatora. Przypominamy, że kabel zakończony jest wtyczką
174
BIOS. Przewodnik podobną do tej, która jest przy wentylatorze procesora i powinien być on wpięty do gniazda PWR-FANna płycie głównej. Wartość N/A pojawi się również w przypadku, gdy używamy zasilacza pasywnego.
Power LED in S1 state Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Blinking/Dual/OFF Zalecane ustawienia: Blinking Opcja ta określa zachowanie się diody sygnalizującej stan komputera w trybie uśpienia. Dostępne są wartości: ♦ Blinking — dioda mruga. ♦ Dual/OFF— jeżeli używasz diody jednokolorowej, jest ona wyłączona, natomiast dioda dwukolorowa powinna świecić inaczej niż zwykle.
Power Management Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Doze/Standby/Suspend Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Odpowiada za predefiniowane tryby schematów zarządzania energią oraz umożliwia zdefiniowanie własnych ustawień.
Power On By Keyboard Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Jeśli ustawisz wartość Enabled, komputer będzie można włączyć za pomocą klawiatury, na której znajdują się dodatkowe klawisze odpowiedzialne za wyłączanie i usypianie komputera.
Power On By Mouse Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb W przypadku ustawienia wartości Enabled komputer będzie można włączyć za pomocą myszy podpiętej do portu PS/2.
Power On by PS/2 Keyboard Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Space Bar/Ctrl-Esc/Power Key Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
175
Opcja ta pozwala na określenie sposobu włączania komputera za pomocą klawiatury. Dostępne są wartości: ♦ Disabled — włączanie komputera za pomocą klawiatury jest niedostępne. ♦ Space Bar — komputer zostanie włączony po wciśnięciu spacji. ♦ Ctrl+Esc — komputer zostanie włączony po wciśnięciu kombinacji klawiszy Ctrl+Esc. ♦ Power Key — komputer zostanie włączony po wciśnięciu klawisza Power na klawiaturze zgodnej ze standardem Win98. Jak widzisz, funkcja ta jest rozbudowaną wersją opcji Power On By Keyboard.
W skazówka
W niektórych płytach głównych należy jeszcze zmienić ustawienie odpowiedniej zworki służącej do określenia typu sterowania zasilaniem, a konkretnie możliwością urucho mienia komputera za pomocą klawiatury. Sprawdź w dokumentacji swojej płyty głównej, o jaką zworkę chodzi w Twoim przypadku. Zworka taka najczęściej jest umieszczona w okolicach gniazda PS/2 klawiatury.
Power On by PS/2 Mouse Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Double Click Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika Po wybraniu opcji Double Click będziesz mógł włączyć komputer przez dwukrotne klik nięcie za pomocą myszy podłączonej do gniazda PS/2.
Power On Function Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Button Only/Keyboard 98/Hot Key/Mouse Left/Mouse Right Zalecane ustawienia: Button Only Funkcja ta odpowiada za określenie sposobu włączenia komputera. Dostępne są takie wartości: ♦ Button Only — standardowo przyciskiem na obudowie komputera, ♦ Keyboard 98 — przyciskiem na klawiaturze zgodnej ze standardem Keyboard 98 (to ta klawiatura z dodatkowymi przyciskami pozwalającymi na usypianie komputera), ♦ Hot Key — dowolnym klawiszem specjalnym na typowej klawiaturze, ♦ Mouse Left — lewym przyciskiem myszy PS/2, ♦ Mouse Right — prawym przyciskiem myszy PS/2. Jeśli chcesz używać myszy, musi być ona podłączona do gniazda PS/2 — tylko wtedy będziesz mógł za jej pomocą włączyć komputer.
176
W skazówka
BIOS. Przewodnik
W niektórych płytach głównych należy jeszcze zmienić ustawienie odpowiedniej zworki służącej do określenia typu sterowania zasilaniem, a konkretnie możliwością urucho mienia komputera za pomocą klawiatury. Sprawdź w dokumentacji swojej płyty głównej, o którą zworkę chodzi w Twoim przypadku. Zworka taka najczęściej jest umieszczona w okolicach gniazda PS/2 klawiatury.
Primary Graphic’s Adapter Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: PCI/AGP/Onboard Zalecane ustawienia: AGP, chyba że używasz starej karty PCI lub karty zintegrowanej z płytą Opcja ta służy do określenia domyślnej karty graficznej. Do wyboru masz wartość AGP — wybierz ją, jeżeli komputer ma użyć karty AGP, PCI — użyj jej, jeśli komputer ma wystartować z karty PCI, oraz Onboard — jeśli chcesz korzystać z karty zintegrowanej z płytą główną. Opcja ta przydaje się, jeśli w swoim komputerze zamontowałeś więcej niż jedną kartę graficzną. W nowych płytach głównych możesz spotkać się jeszcze z opcją PEG odpowiadającą karcie PCI Express.
Primary INTR Lokalizacja: Power Menagement Setup, Wake up Events Dostępne wartości: ON/OFF Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb, w sprzęcie stacjonarnym proponujemy wyłą czenie tej opcji. Uaktywnienie tej opcji umożliwi wyświetlenie dodatkowego menu PM Events, w którym będziemy mogli określić priorytety dla przerwań branych pod uwagę w przypadku włączenia technik oszczędzania energii PM (Power Management). ♦ IRQ3 (COM 2) Primary Secondary/Disabled ♦ IRQ4 (COM 1) Primary Secondary/Disabled ♦ IRQ5 (LPT 2) Primary Secondary/Disabled ♦ IRQ6 (Floppy Disk) Primary Secondary/Disabled ♦ IRQ7 (LPT 1) Primary Secondary/Disabled ♦ IRQ8 (RTC Alarm) Primary Secondary/Disabled ♦ IRQ9 (IRQ2 Redir) Secondary Primary/Disabled ♦ IRQ10 (Reserved) Secondary Primary/Disabled ♦ IRQ11 (Reserved) Secondary Primary/Disabled ♦ IRQ12 (PS/2 Mouse) Primary Secondary/Disabled
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
177
♦ IRQ13 (Coprocessor) Primary Secondary/Disabled ♦ IRQ14 (Hard Disk) Primary Secondary/Disabled ♦ IRQ15 (Reserved) Disabled Primary/Secondary
Primary Master Lokalizacja: Main Dostępne wartości: Auto/w zależności od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto Omawiana opcja pozwala na ręczne bądź automatyczne określenie właściwości urządzenia podłączonego do kontrolera Primary Master. Po wejściu do ustawień będziesz miał do wyboru następujące parametry: Type — pozwala na określenie typu urządzenia. Dostępne wartości to: ♦ None — wyłączenie urządzenia, ♦ Auto — automatyczne dobranie parametrów pracy urządzenia, ♦ User Type HDD — ręczne zdefiniowanie parametrów pracy dysku twardego, ♦ CD-ROM — napęd optyczny, ♦ LS-120 — napęd LS120 podpięty do kontrolera IDE, ♦ ZIP — napęd Zip podpięty do kontrolera IDE, ♦ MO — napęd magnetooptyczny podpięty do kontrolera IDE, ♦ Other ATAPI Device — inne urządzenie podpięte do kontrolera IDE. Translation M ethod — umożliwia wybranie metody translacji: ♦ LBA, ♦ LARGE, ♦ Normal, ♦ Match Partition Table, ♦ Manual (jeśli takie ustawienie, to dostępne będą opcje przedstawione poniżej). Cylinders — ilość cylindrów, zależna od zainstalowanego dysku twardego. Head — ilość głowic, zależna od zainstalowanego dysku twardego. Sector — ilość sektorów, zależna od zainstalowanego dysku twardego. CHS Capacity — opcja informująca o zgodności z trybem CHS. Maximum LBA Capacity — opcja informująca o zgodności z rozszerzonym trybem LBA (podawana maksymalna wartość w MB).
178
BIOS. Przewodnik Multi-Sector Transfer — umożliwia ustawienie trybu blokowego pracy dysku. Dostępne ustawienia: ♦ Disabled, ♦ 2 Sector, ♦ 4 Sector, ♦ 8 Sector, ♦ 16 Sector, ♦ 32 Sector, ♦ Maximum. SM ART Monitoring — włącza tryb ochrony i wczesnego wykrywania nieprawidłowości pracy dysku twardego. PIO Mode — umożliwia wybranie trybów pracy PIO 1, 2, 3, 4. ULTRA DMA M ode — umożliwia wybranie trybu DMA 0,1, 2, 3, 4, 5, 6, Disabled. Pomiędzy widocznymi powyżej opcjami występują liczne zależności uwarunkowane specyfiką danej konfiguracji.
Primary Master LBA Mode Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Enabled lub Auto, zależnie od producenta płyty lub BIOS-u Jeżeli instalujesz dysk większy niż 528 MB, to opcja ta koniecznie musi być ustawiona na Enabled, w przeciwnym razie nie zobaczysz pełnej pojemności dysku. Najlepiej pozo stawić parametr Auto.
Primary Master PIO Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Mode 0~4 Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta odpowiada za wybór trybu pracy PIO dla urządzenia na danym kanale IDE. Uważamy, że najlepiej pozostawić włączoną opcję Auto. Pamiętaj, że nowoczesne dyski twarde nie korzystają z tej opcji.
Primary Master UDMA Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: Auto
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
179
Odpowiada za wybór trybu pracy UDMA dla urządzenia na danym kanale IDE. Tryb UDMA jest ogólnie wykorzystywany przez wszystkie nowe dyski twarde, które pracują w Mode 2 - Mode 5 (w zależności od typu płyty i znajdujących się na niej kontrolerów). Tryb ten jest o wiele szybszy od PIO, ponieważ bezpośrednio przesyła dane między dys kiem a pamięcią, pomijając procesor. Powoduje to, że procesor jest odciążony i może wykonywać inne operacje w czasie zapisywania danych na dysku twardym (lub odczyty wania ich z niego). Dla tej opcji koniecznie włącz wartość Auto. Nie zapomnij uruchomić trybu UDMA w swoim systemie operacyjnym.
Primary Slave Lokalizacja: Main Dostępne wartości: Auto/w zależności od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master.
Primary Slave LBA Mode Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Primary Master LBA Mode.
Primary Slave PIO Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Mode 0-4 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master PIO.
Primary Slave UDMA Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master UDMA.
Primary VGA BIOS Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: PCI/AGP/Onboard Zalecane ustawienia: AGP, chyba że używasz starej karty PCI lub karty zintegrowanej z płytą Patrz opcja Primary Graphic’s Adapter.
180
BIOS. Przewodnik
Processor Number Feature Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled Funkcja jest dostępna dla płyt z procesorami Pentium. Kontroluje, czy wewnętrzny numer procesora jest widoczny dla programów diagnostycznych, czy też nie. Jeżeli korzystasz w sieci z bezpiecznych transakcji, które wymagają numeru seryjnego Twojego procesora, musisz tę funkcję włączyć.
Processor Voltage (VID) Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/zdefiniowane przez producenta płyty wartości zasilacza Zalecane ustawienia: Auto Opcja pozwala na ustawienie napięcia zasilającego procesor. Jeżeli nie podkręcasz procesora, wybierz ustawienie Auto. Natomiast w przypadku stosowania overclockingu i problemów ze stabilnością spróbuj małymi kroczkami podnieść nominalne napięcie zasilające procesor. Dzięki temu istnieje możliwość znacznego przetaktowania procesora przy zachowaniu stabilności. Zadbaj o odpowiednie chłodzenie przetaktowanego procesora i pamiętaj, że modyfikacja napięcia może doprowadzić do spalenia CPU.
ProcOdt (ohms) Lokalizacja: DRAM Configuration Dostępne wartości: Auto/240 ohms/120 ohms/60 ohms Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja ProcOdt (ohms).
PS/2 Mouse Function Control Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Auto Funkcja ta powinna być ustawiona w trybie Auto. Jeżeli zostanie wykryta podłączona mysz PS/2, BIOS automatycznie przypisze dla portu PS/2 przerwanie IRQ12. Jeśli mysz nie zostanie wykryta, przerwanie to zostanie wykorzystane do obsługi innych urządzeń.
PS/2 Mouse Support Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
181
Opcja ta jest coraz rzadziej spotykana w nowych płytach głównych, a właściwie występuje tylko w starszych konstrukcjach, gdzie port PS/2 był instalowany na oddzielnym śledziu. Jeśli używasz myszy podłączonej do gniazda PS/2, opcja ta powinna być włączona. Jeżeli nie posługujesz się myszą podłączoną do gniazda RS232, opisywana opcja powinna być bezwzględnie wyłączona — zwolnisz dzięki temu przerwanie IRQ.
PWR LED Mode Lokalizacja: Power Dostępne wartości: Enabled/Disabled/Pulsing Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Funkcja umożliwia ustawienie pracy diody montowanej na przednim panelu komputera, gdy zostanie on przełączony w tryb uśpienia. Dioda może świecić, migać lub może zostać wyłączona.
Q QPI Clock Ratio Lokalizacja: UnCore & QPI Features Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Wybór trybu Manual aktywuje opcję QPI Link Speed, za której pomocą możemy zmienić mnożnik magistrali QPI. Wartość Auto pozwala zachować domyślne i zalecane przez producenta ustawienia.
QPI Frequency Lokalizacja: Extreme Tweaker, OC Tweaker Dostępne wartości: Auto/6.4GT/s (3200MHz) ~ 4.8GTS (2400MHz) Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia ustawienie częstotliwości taktowania szybkiej, dwukierunkowej szyny danych QPI. Zmiana tego parametru jest wykorzystywana podczas overclockingu procesora. Ma jednak znikomy wpływ na wydajność, a nieznaczny jej wzrost możemy okupić poten cjalnym spadkiem stabilności komputera.
QPI Link Speed Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.T.), UnCore & QPI Features Dostępne wartości: Auto/x36/x44/x48/Slow mode Zalecane ustawienia: Auto
182
BIOS. Przewodnik Opcja umożliwia zmianę mnożnika szyny QPI. QPI (QuickPath Interconnect) to odpo wiednik magistrali HyperTransport stosowanej w procesorach AMD, który został wpro wadzony w nowych procesorach Intel Core i5/i7, gdzie zastąpił szynę FSB (Front Side Bus). QPI zawiera zintegrowany kontroler pamięci oraz ulepszone mechanizmy komunikacji pomiędzy elementami systemu, co pozytywnie wpływa na wydajność komputera. Mak symalna przepustowość QPI to 25,6 GB/s. Zmiana mnożnika szyny QPI jest wykorzystywana podczas overclockingu procesora. Należy jednak pamiętać, że zmiana nominalnych wartości może prowadzić do niestabilnej pracy komputera.
QPI/VTT Voltage Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.T.), UnCore & QPI Features Dostępne wartości: Auto/Normal/0,8 V/0,9 V/1,0 V/1,1 V/1,12 V/1,14 V itp. Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia zmianę napięcia zasilania uncore oraz QPI. Domyślne ustawienie to Normal lub Auto. Zmiana zasilania dla VTT lub QPI ma sens w przypadku problemów ze stabilnością komputera podczas overclockingu.
Quick Boot Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala skrócić czas potrzebny do włączenia komputera. Wybór ustawienia Enabled powoduje, że BIOS podczas uruchamiania komputera redukuje ilość testów, które są zwykle przeprowadzane, zanim rozpocznie się uruchamianie systemu operacyjnego. Jeżeli opcja ma przypisaną wartość Disabled, to wtedy testy rozruchowe przeprowadzane są w pełnym zakresie, co może wydłużyć rozruch komputera nawet o 70%. Z naszego doświadczenia wynika, że bezpośrednio po zmontowaniu nowego komputera lub po przeprowadzeniu jego modernizacji warto wybrać ustawienie Disabled i pozwolić na pełny test komputera. Jeżeli komputer będzie działał prawidłowo, to wtedy zalecamy wybór ustawienia Enabled. Opcja Quick Boot w działaniu jest podoba do już omawianej funkcji Quick Power On Self Test z tą różnicą, że główny nacisk kładziony jest na testy związane z pamięcią RAM. Natomiast opcja Quick Power On Self Test obejmuje swoim działaniem praktycznie wszystkie podzespoły komputera.
Quick Boot Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Włączenie tej funkcji pozwala skrócić czas uruchamiania komputera. Dzieje się tak, ponieważ BIOS pomija lub skraca testy, które są wtedy domyślnie wykonywane.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
183
Quick Power On Self Test lub Quick Boot Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled POST (Power On Self Test) to wewnętrzny test przeprowadzany przez BIOS jeszcze przed wystartowaniem systemu operacyjnego. Ma on na celu wykrycie ewentualnych błędów na poziomie sprzętowym. Sprawdzane są m.in. pamięć RAM oraz inne podzespoły. W przypadku na przykład źle działającej karty graficznej lub pamięci RAM, kiedy nie ma możliwości wyświetlenia na ekranie monitora informacji o błędzie, komputer emituje serię dźwięków, sygnalizując rodzaj uszkodzenia.
W skazówka
Dokładny opis błędów z przypisanymi kodami dźwiękowymi znajdziesz na początku niniejszej książki. Wyłączenie tej opcji spowoduje dokładniejsze, ale dłużej trwające testowanie modułów pamięci. Opcję tę warto wykluczyć, jeśli uruchamiasz pierwszy raz nowy komputer lub zwiększyłeś ilość pamięci RAM. Wystarczy tylko raz przeprowadzić dokładniejszy test, aby sprawdzić, czy nie pojawią się informacje o ewentualnym błędzie — jeżeli wszystko jest w porządku, włącz tę opcję. Dzięki temu procedury testujące zakończą się wcześniej, a system operacyjny szybciej zacznie się ładować.
Quiet Boot Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) funkcję ukrywania komunikatów pojawiających się na ekranie monitora podczas uruchamiania komputera i przeprowadzania testów POST. Zdarza się, że do ukrywania komunikatów testów POST wykorzystywane jest logo pro ducenta płyty głównej, które pojawia się na ekranie monitora. Warto zapamiętać, że włączenie omawianej opcji może przyśpieszyć start komputera. Przyrost nie jest duży, ale zyskać możemy około dwóch sekund.
R RAID Controler Function Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: RÄIDIÄTÄ Zalecane ustawienia: zależnie od sposobu wykorzystania dodatkowego kontrolera
184
BIOS. Przewodnik Funkcję tę można wykorzystać, jeśli została włączona opcja Onboard H/W RAID Contro ler lub MBUltra133 RAID Controler. Tutaj możesz określić, w jakim trybie ma pracować dodatkowy kontroler RAID zintegrowany z płytą główną. Może to być tryb z opcją RAID lub standardowy, niewykorzystujący macierzy dyskowej. Jeśli posiadasz więcej napędów IDE — na przykład dyski twarde — i chciałbyś, aby były podpięte do dodatkowego kon trolera, a nie chcesz wykorzystywać funkcji, jakie daje RAID, to przełącz tę opcję na standardowy tryb pracy AZA. RAID jest dostępny zarówno dla dysków IDE, jak i SATA. Dostępne są opcje: ♦ RAID — praca w trybie RAID, ♦ AZA — praca w standardowym trybie kontrolera IDE.
W skazówka
W jednym z następnych rozdziałów znajdziesz opis tworzenia własnych macierzy dyskowych dla kontrolerów ATA i SATA.
RAID Controler MBUltra133 Function Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: RAID/ATA Zalecane ustawienia: zależnie od sposobu wykorzystania dodatkowego kontrolera Patrz opcja RAID Controler Function.
RAID Serial ATA Function Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od sposobu wykorzystania dodatkowego kontrolera Patrz opcja RAID Controler Function.
Rank Interleave Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej pamięci Patrz opcja Bank Interleave.
RAS# Precharge Time (TRP) Lokalizacja: Memory Configuration, Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/(w zależności od producenta płyty) Zalecane ustawienia: im mniejsza wartość, tym lepiej Określa liczbę taktów zegara potrzebnych do przygotowania danego banku pamięci na przyjęcie nowych danych adresu wiersza.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
185
RAS# to CAS# Delay (TRCD) Lokalizacja: Memory Configuration, Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 2T/3T/4T (w zależności od producenta płyty) Zalecane ustawienia: im mniejsza wartość, tym lepiej Patrz opcja (S)DRAM RAS-to-CAS Delay.
Ratio Actual Value Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację o aktualnie ustawionym mnożniku procesora.
Read Around Write Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta pozwala procesorowi na odczytywanie danych z pamięci nie po kolei, niezależnie od kolejności zapisywania. Funkcja ta umożliwia nieznaczną poprawę wydajności komputera.
Read to Write delay (TRWT) Lokalizacja: Memory Configuration Dostępne wartości: od 1 do 8 (w zależności od producenta płyty) Zalecane ustawienia: im mniejsza wartość, tym lepiej Patrz opcja Write Data In to Read Delay.
Report No FDD For OS Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcję tę należy włączyć tylko w sytuacji, gdy w komputerze nie zamontowałeś stacji dyskietek, a w BIOS-ie wyłączyłeś jej kontroler. Dzięki temu będziesz mógł zwolnić przerwanie IRQ 6 domyślnie przypisane kontrolerowi stacji dyskietek, a system MS Windows 95 nie będzie poszukiwał nieistniejącego napędu. Jeżeli nie masz stacji dyskietek, dodatkowo wyłącz opcję Onboard FDD Controler.
186
BIOS. Przewodnik
Report No FDD For Win95 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja Report No FDD For OS.
Reset Case Open Status Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Reset Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że masz odpowiednią obudowę z czujnikiem otwarcia Patrz opcja Chassis Intrusion.
Reset Configuration Data Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled, chyba że dokonałeś zmian w konfiguracji komputera Patrz opcja Clear NVRAM.
Resource Controlled By Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Odpowiada za konfigurację wszystkich urządzeń, które są kompatybilne z PnP. Najlepiej pozostaw tu ustawienie Auto, wtedy BIOS automatycznie wybierze odpowiednie prze rwanie IRQ oraz kanały DMA. Jeśli jednak BIOS ma problemy z automatycznym przypi saniem przerwań oraz kanałów DMA, ustaw tę opcję na Manual — uaktywnią się wtedy następne opcje dotyczące „ręcznego” ustawienia wspomnianych parametrów. W obecnie produkowanych komputerach przeważnie pozostawia się wartość Auto, przede wszystkim ze względu na to, że zdecydowana większość urządzeń działa zgodnie ze specyfikacją Plug & Play.
Resume by Alarm Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
187
Zadaniem tej opcji jest zaprogramowanie komputera tak, by został włączony o konkretnej godzinie. Po wybraniu wartości Enabled uaktywnią się dodatkowe opcje, w których musisz określić, kiedy komputer ma zostać włączony. Dostępne są ustawienia: ♦ Date (of Month) Alarm — podaj datę włączenia komputera, ♦ Time (hh:mm:ss) Alarm — podaj godzinę włączenia komputera.
Robust Graphics Booster Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.B.) Dostępne wartości: Auto/Fast/ Turbo Zalecane ustawienia: w przypadku podkręcania karty graficznej W tej opcji możesz wybrać trzy tryby odpowiedzialne za wydajność karty graficznej PCIExpress. Standardowy to Auto. W przypadku następnych trybów karta zostaje lekko pod kręcona przez automatykę, która między innymi zwiększa taktowanie karty. Jeśli komputer będzie pracował niestabilnie, przywróć tryb automatyczny.
Row to Row delay (TRRD) Lokalizacja: Memory Configuration Dostępne wartości: od 1 do 15 (w zależności od producenta płyty) Zalecane ustawienia: im mniejsza wartość, tym lepiej Za pomocą tej opcji możesz określić ilość cykli wymaganych do aktywacji jednego z banków, zanim zostanie do niego załadowany nowy adres wiersza. Dobór odpowiedniego ustawienia zależy od posiadanej kości pamięci. W przypadku dobrych, markowych pamięci możesz pokusić się o stosowanie niskich wartości opóźnienia, dzięki czemu pamięć będzie pracować szybciej. Niestety, gorsze jakościowo typy pamięci bardzo często sprawiają problemy, gdy próbujemy wymusić na nich niskie opóźnienia. Dlatego dokładne usta wienie zależy od specyfiki Twojej konfiguracji sprzętowej.
RTC Alarm Resume Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Możesz ustawić datę i godzinę wyjścia komputera z trybu uśpienia. Działa to jak programa tor czasowy odpowiedzialny za włączenie jakiegoś urządzenia. Opcja ta działa podobnie jak Resume by Alarm.
RxD, TxD Active Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Hi-Hi/Hi-Lo/Lo-Hi/Lo-Lo Zalecane ustawienia: zależnie od używanego nadajnika IrDA
188
BIOS. Przewodnik To kolejna opcja odpowiedzialna za dopasowanie sygnałów transmisji przez port pod czerwieni. Jest aktywna tylko wtedy, gdy włączona jest opcja UARZ 2 Mode i zostanie wybrany tryb pracy portu IrDA oraz ASKIR. Funkcja ta umożliwia wybór między standardami transmisji i pozwala na ustalenie jej szybkości. Dostępne są wartości: ♦ Hi — High speed (duża prędkość), ♦ Lo — Low speed (mała prędkość).
S S2K Bus Driving Strength Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia konfigurację mocy sygnału, który wysyłany jest przez magistralę proce sora. Po wybraniu ustawienia Manual uaktywnione zostaną dwie dodatkowe funkcje, za których pomocą możesz określić parametry sygnału. Polecamy pozostawienie wartości Auto, gdyż „ręczne” ustawienie zbyt wysokich pa rametrów może spowodować uszkodzenie komputera.
S2K Strobe N Control Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: od 0 do F (szesnastkowo) Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja jest aktywna dopiero wtedy, gdy wybierzesz ustawienie Manual dla funkcji S2k Bus Driving Strength. Pozwala na zmianę siły sygnału tranzystora i jest przydatna podczas usuwania problemów ze stabilnością komputera, na przykład po overclockingu. Pamiętaj, że zbyt duże odstępstwa od wartości nominalnych mogą doprowadzić do uszko dzenia komputera.
S2K Strobe P Control Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: od 0 do F (szesnastkowo) Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta jest aktywna dopiero wtedy, gdy wybierzesz ustawienie Manual dla funkcji S2k Bus Driving Strength. Pozwala na zmianę siły sygnału tranzystora i jest przydatna podczas usuwania problemów ze stabilnością komputera, na przykład po overclockingu. Pamiętaj, że zbyt duże odstępstwa od wartości nominalnych mogą doprowadzić do uszko dzenia komputera.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
189
SATA Device Configuration Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Gdy zaznaczysz tę opcję i naciśniesz Enter, uzyskasz dostęp do kilku opcji, które są odpowiedzialne za konfigurację ustawień kontrolera SATA.
SATA IDE Controller Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta odpowiada za wyłączenie lub włączenie kontrolera SATA zamontowanego na płycie głównej. Jeżeli nie używasz urządzeń współpracujących z tym kontrolerem, zaleca się jego wyłączenie.
SATA Mode Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: IDE/AHCI/RAID Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Za pomocą tej opcji możesz określić tryb pracy dysków SATA podłączonych do kontrolera zintegrowanego z płytą główną. Dostępne są wartości: ♦ IDE — standardowy tryb pracy dysku. Urządzenie będzie pracować tak samo jak dysk IDE. ♦ AH C I — zaawansowany tryb pracy. Pozwala on na pełne wykorzystanie możliwości standardu SATA. Do zalet tego ustawienia można zaliczyć m.in. możliwość wymiany dysków bez konieczności wyłączania komputera. Zanim jednak skorzystasz z tej możliwości, sprawdź, czy Twoja płyta jest wyposażona w funkcję Hot Plug lub Hot Swap. ♦ RAID — praca urządzeń w trybie macierzy dyskowej. Wymagane jest zainstalowanie przynajmniej dwóch dysków.
SATA Mode select Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: IDE/AHCI/RAID Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja SATA Mode.
190
BIOS. Przewodnik
SATA Port 0 Configure as Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: IDE Pri. Master/IDE Pri. Slave/IDE Sec. Master/IDE Sec. Slave/SATA Port0/SATA Port1 Zalecane ustawienia: zależnie od wersji systemu Opcja ta pozwala przypisać dane urządzenie podpięte do kontrolera SATA do typowego oznaczenia stosowanego w BIOS-ie, na przykład Primary Master, Primary Slave, Secondary Master czy Secondary Slave. Ustawienie takie jest konieczne w przypadku starszych systemów operacyjnych, na przykład MS Windows 95, które nie obsługują kontrolera SATA.
SATA Port 1 Configure as Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: IDE Pri. Master/IDE Pri. Slave/IDE Sec. Master/IDE Sec. Slave/SATA Port0/SATA Port1 Zalecane ustawienia: zależnie od wersji systemu Patrz opcja SATA Port 0 Configure as.
SATA/RAID/SCSI Boot Order Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: SCSI/RAID/SATA Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb danej konfiguracji sprzętowej Jeśli masz więcej niż jeden kontroler, na przykład zainstalowałeś SCSI lub inny zintegro wany z płytą główną (może to być kontroler wykonany w najnowszej technologii dla dysków Serial ATA lub RAID), opcja ta pozwoli Ci określić, który z nich będzie miał pierwszeństwo podczas uruchamiania systemu (wczytania sektora startowego). Masz do wyboru następujące opcje: ♦ SCSI — kontroler w postaci karty PCI SCSI, ♦ RAID — kontroler pracujący w trybie RAID, ♦ SATA — kontroler Serial ATA. Warto dodać, że coraz więcej nowych płyt głównych ma zintegrowane kontrolery Serial ATA oraz RAID dla dysków IDE lub Serial ATA. Popularność tego typu rozwiązań stale rośnie, a co za tym idzie, znaczenia nabiera opcja SATA/RAID/SCSI Boot Order.
SATA 0/SATA 1 Lokalizacja: Integrated Peripherals, Onboard device Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz dysku SATA
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
191
Umożliwia włączenie lub wyłączenie zintegrowanego z płytą główną kontrolera dysków SATA. W tym przypadku ustawienia dotyczą pierwszego oraz drugiego kontrolera. Jeżeli ustawisz wartość Auto, to BIOS sam włączy odpowiedni kontroler, gdy wykryje podłą czone do niego urządzenie. Jeśli nie masz urządzeń SATA, wyłącz kontroler, aby zwolnić przerwanie IRQ.
SATA 1/SATA 2 Lokalizacja: Integrated Peripherals, Onboard device Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz dysku SATA Patrz opcja SATA 0/SATA 1.
SATA 2/SATA 3 Lokalizacja: Integrated Peripherals, Onboard device Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz dysku SATA Umożliwia włączenie lub wyłączenie zintegrowanego z płytą główną kontrolera dysków SATA. W tym przypadku konfiguracje dotyczą trzeciego oraz czwartego kontrolera. Jeżeli ustawisz wartość Auto, to BIOS sam włączy odpowiedni kontroler, gdy wykryje podłą czone do niego urządzenie. Jeśli nie masz urządzeń SATA, wyłącz kontroler, aby zwolnić przerwanie IRQ.
SATA 3/SATA 4 Lokalizacja: Integrated Peripherals, Onboard device Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz dysku SATA Patrz opcja SATA 2/SATA 3.
Save 1st User Defaults Lokalizacja: OC Tweaker/Exit Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Pozwala zapisać własny profil ustawień napięć dla procesora i pamięci RAM. Profil może być przywołany w dowolnym momencie za pomocą opcji Load 1st User Defaults.
Save 2nd User Defaults Lokalizacja: OC Tweaker/Exit Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak
192
BIOS. Przewodnik Pozwala zapisać własny profil ustawień napięć dla procesora i pamięci RAM. Profil może być przywołany w dowolnym momencie za pomocą opcji Load 2nd User Defaults.
Save and Exit Setup Option Lokalizacja: Główne menu Dostępne wartości: Y/N Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy chcesz zapisać zmiany wprowadzone w BIOS-ie Umożliwia zapisanie zmian wprowadzonych w BIOS-ie. Wystarczy, że zaznaczysz tę opcję w głównym menu BIOS-u, wciśniesz Enter, następnie Y i ponownie Enter. Teraz komputer na powrót zostanie automatycznie uruchomiony, a wprowadzone zmiany zaczną obo wiązywać.
SB Core/PCI-E Voltage Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/+1.500 V/+1.525 V/+1550 V~/+1.700 V/+1.750 V Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia podniesienie napięcia magistrali między mostkiem południowym a PCIExpress. Opcja przydaje się w przypadku overclockingu. Musisz mieć świadomość, że podnoszenie napięć poza nominalne parametry przewidziane przez producenta może do prowadzić do trwałego uszkodzenia podzespołu.
SB Standby Core Voltage Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Auto/+1.50 V/+1.60 V/+1.70 V Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia podniesienie napięcia dla mostka północnego, który jest jednym z chip setów montowanych na każdej płycie głównej. Opcja przydatna w przypadku prze prowadzania overclockingu. Musisz mieć świadomość, że podnoszenie napięć poza nominalne parametry przewidziane przez producenta może doprowadzić do trwałego uszkodzenia podzespołu.
SB Voltage Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: Auto/ 0.85 V~1.83 V ze skokiem co 0.01 V~0.05 V Zalecane ustawienia: Auto Opcja odpowiedzialna za ustawienie napięcia dla mostka południowego. Modyfikacja napięcia mostka południowego przydaje się podczas overclockingu komputera i rozwią zywania problemów ze stabilnością. Musisz jednak mieć świadomość, że nieodpowiednie napięcie może uszkodzić płytę główną.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
193
(S)DRAM CAS Latency Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: SPD/Auto lub 2T/2.5T/3T Zalecane ustawienia: SPD, Auto lub zależnie od posiadanych pamięci Patrz opcja CAS Latency.
(S)DRAM Cycle Lenght Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: SPD/Auto lub 2T/2.5T/3T Zalecane ustawienia: SPD, Auto lub zależnie od posiadanych pamięci Patrz opcja CAS Latency.
(S)DRAM Cycle Time Tras/Trc Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 5/6, 6/8 Zalecane ustawienia: im mniejsza wartość, tym lepiej Opcja odpowiada za określenie minimalnej ilości cykli zegarowych. Pierwsza liczba określa ustawienie czasu potrzebnego do otwarcia rzędu, aby przetransferować dane. Druga określa czas, jaki jest potrzebny do otwarcia i odświeżenia rzędu. Powinieneś ustawić możliwie najniższą wartość, pamiętaj jednak, że słabe jakościowo kości pamięci mogą działać niestabilnie. W takim przypadku musisz wybrać wartość wyższą, co spowoduje spadek wydajności komputera, ale pozwoli na poprawę jego stabilności.
(S)DRAM Leadoff Command Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 3/4 Zalecane ustawienia: im mniejsza wartość, tym lepiej Opcja ta odpowiada za określenie czasu, jaki jest potrzebny, by uzyskać dostęp do danych przechowywanych w pamięci SDRAM. Powinieneś ustawić możliwie najniższą wartość, pamiętaj jednak, że słabe jakościowo kości pamięci mogą działać niestabilnie. W takim przypadku musisz wybrać wartość wyższą, co spowoduje spadek wydajności komputera, ale pozwoli na poprawę jego stabilności.
(S)DRAM RAS Precharge Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 2/3 Zalecane ustawienia: im mniejsza wartość, tym lepiej
194
BIOS. Przewodnik Funkcja ta określa liczbę cykli potrzebnych do zgromadzenia odpowiedniego ładunku elektrycznego, który jest niezbędny do odświeżenia pamięci. Powinieneś ustawić możliwie najniższą wartość, pamiętaj jednak, że słabe jakościowo kości pamięci mogą działać niestabilnie. W takim przypadku musisz wybrać wartość wyższą, co spowoduje spadek wydajności komputera, ale pozwoli na poprawę jego stabilności.
(S)DRAM RAS-to-CAS Delay Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 2/3 Zalecane ustawienia: im mniejsza wartość, tym lepiej Opcja odpowiada za określenie opóźnień między sygnałem RAS (Row Address Strobe) a CAS (Column Address Strobe). Dokładniej mówiąc, za pomocą tej opcji możesz kontrolować opóźnienia, które pojawiają się w przypadku zapisywania, odczytywania lub odświeżania pamięci. Powinieneś ustawić możliwie najniższą wartość, pamiętaj jednak, że słabe jakościowo kości pamięci mogą działać niestabilnie. W takim przypadku musisz wybrać wartość wyższą, co spowoduje spadek wydajności komputera, ale pozwoli na poprawę jego stabilności.
SDRAM 1T Command Control Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta umożliwia włączenie mniejszego opóźnienia dla pamięci 1T zamiast standardo wego 2T. Jej włączenie przyśpieszy nieco działanie pamięci, ale — jeśli kości są nie naj lepszej jakości — może być przyczyną niestabilnej pracy całego systemu.
SDRAM Active to Precharge Delay Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 4-9 Zalecane ustawienia: zależnie od typu pamięci Opcja ta umożliwia ustalenie ilości cykli zegara, które muszą upłynąć między zaadresowa niem dwóch wierszy komórek pamięci. Polecamy pozostawienie standardowych ustawień.
SDRAM Bank Interleave Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/2-Bank/4-Bank Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanej pamięci Patrz opcja Bank Interleave.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
195
SDRAM Burst Length Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: 4QW/8QW Zalecane ustawienia: 8QW Opcja ta określa ilość bloków przesyłanych w jednym cyklu transmisyjnym. Przy pamię ciach nie najlepszej jakości ustawienie parametru 8QW może powodować niestabilność sprzętu.
SDRAM Command Leadoff Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features lub Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: 3T/2T Zalecane ustawienia: 2T Opcja ta ustala, ile czasu musi upłynąć, aby dane umieszczone w pamięci mogły być od czytane lub zastąpione nowymi. Im mniejsza wartość, tym wydajniejszy tryb pracy pamięci. Niestety, zbyt „agresywne” ustawienia mogą prowadzić do niestabilnej pracy systemu.
SDRAM Command Rate Lokalizacja: Advanced Chipset Features lub Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: 1T, 2T Zalecane ustawienia: zależnie od typu pamięci Opcja ta umożliwia ustalenie ilości cykli zegara, które muszą upłynąć podczas adresowania modułu pamięci. Jeśli masz więcej niż jeden moduł, to musisz ustawić wartość 2T. Opcja ta występuje na płytach z chipsetem VIA.
SDRAM Cycle Length Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 2/3/Auto Zalecane ustawienia: Auto Za pomocą tej opcji możesz sam ustawić opóźnienia dla posiadanych typów pamięci. Zasada jest prosta: im mniejsze opóźnienia, tym szybciej będzie pracować pamięć. Jednak zbyt wysokie parametry mogą doprowadzić do zachwiania stabilności komputera. W takim przypadku niezbędne jest zwiększenie opóźnień, a co za tym idzie — nieznaczne spowol nienie pracy układu pamięci. Dzięki temu możemy przywrócić sprawność całego systemu. Pamiętaj, że dobór wartości opóźnień pamięci zależy od tego, jakich kości używasz i z ja kimi parametrami powinny one pracować. Dodatkowo podczas stosowania overclockingu i ustawiania niskich opóźnień możesz walczyć z problemami ze stabilnością, podnosząc nieznacznie napięcie zasilające pamięć.
196
BIOS. Przewodnik
SDRAM ECC Setting Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od rodzaju pamięci Patrz opcja DRAM Data Integrity Mode.
SDRAM Page Closing Policy Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Zadaniem tej opcji jest określenie, czy pracą pamięci steruje procesor, czy też sam układ SDRAM. Jeśli włączysz tę opcję, pamięć sama będzie sterowała swoją pracą, co znacznie ograniczy ilość operacji i poprawi wydajność komputera.
SDRAM PH Limit Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 1/4/8/16/32 Zalecane ustawienia: 8 Opcja ta umożliwia wybór parametru, który określa maksymalną ilość kolejnych tzw. trafień strony, zanim zostanie wybrane żądanie nietrafione. Polecamy pozostawienie standardowych ustawień wynoszących 8 cykli.
SDRAM Precharge Control Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja SDRAM Page Closing Policy.
SDRAM Write Recovery Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features lub Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: Auto/1T/2T/3T Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta pozawala zmienić ilość cykli zegara dla zapisu w pamięci. Im jest ona mniejsza, tym szybciej odbywa się zapisywanie i wczytywanie nowych danych, a co za tym idzie — pamięć pracuje wydajniej. Można spróbować ustawić 1T, a w przypadku niestabilności przywrócić tryb Auto.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
197
Second Boot Device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Floppy/LS120/HDD-0/HDD-1/HDD-2/HDD-3/SCSI/CDROM/ZIP/ USB-FDD/USB-ZIP/USB-CDROM/USB-HDD/LAN/Disabled Zalecane ustawienia: HDD-0 lub CDROM lub Floppy Patrz opcja First Boot Device.
Secondary Master Lokalizacja: Main Dostępne wartości: Auto/w zależności od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master
Secondary Master LBA Mode Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Primary Master LBA Mode.
Secondary Master PIO Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Mode 0~4 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master PIO.
Secondary Master UDMA Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master UDMA.
Secondary Slave Lokalizacja: Main Dostępne wartości: Auto/w zależności od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master
198
BIOS. Przewodnik
Secondary Slave LBA Mode Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Primary Master LBA Mode.
Secondary Slave PIO Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Mode 0~4 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master PIO.
Secondary Slave UDMA Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Primary Master UDMA.
Security Option Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: System/Setup Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika Umożliwia zabezpieczenie startu komputera hasłem. W zależności od wybranej wartości masz do dyspozycji dwa poziomy zabezpieczenia. Jeśli wybierzesz wartość Setup, zabezpie czysz hasłem dostęp do BIOS-u komputera. Ustawienie wartości System będzie wymuszało podanie hasła przy każdym uruchamianiu — jeżeli nie wpiszesz właściwego hasła, nie uruchomisz komputera. Jeśli uaktywnisz opcję System i zapomnisz hasła, jedynym rozwiązaniem będzie wy kasowanie ustawień CMOS za pomocą odpowiedniej zworki na płycie głównej (sprawdź jej lokalizację w dokumentacji płyty). Jeżeli Twoja płyta nie posiada takiej zworki, to jedynym sposobem wykasowania ustawień jest wyjęcie na kilka minut baterii podtrzy mującej pamięć CMOS.
Select Boot device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: zależnie od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji sprzętowej
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
199
Za pomocą tej funkcji możesz określić kolejność przeszukiwania urządzeń pod kątem obecności sektora startowego. W większości BIOS-ów dostępne są następujące opcje konfiguracyjne: ♦ Floppy — stacja dyskietek, ♦ LS/ZIP — napęd LS120 lub ZIP, ♦ HDD-0 — dysk twardy Primary Master, ♦ HDD-1 — dysk twardy Primary Slave, ♦ HDD-2 — dysk twardy Secondary Master, ♦ HDD-3 — dysk twardy Secondary Slave, ♦ SCSI — urządzenie podłączone do dodatkowego kontrolera SCSI, ♦ CD-ROM — napęd optyczny, ♦ LAN — karta sieciowa lub sieć LAN, ♦ USB FDD — stacja dyskietek podłączona do kontrolera USB, ♦ USB CD-ROM — napęd optyczny podłączony do kontrolera USB, ♦ USB HDD — dysk twardy podłączony do kontrolera USB (w niektórych przypadkach ta opcja jest przydatna podczas uruchamiania komputera z PenDrive’a), ♦ USB FlashDisc — pamięć flash w postaci klucza USB, ♦ USB Drive All — inne urządzenia podłączone do kontrolera USB.
Select Display Device Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: Auto/CRT/LCD/CRT+LCD/TV Zalecane ustawienia: w zależności od posiadanego monitora Za pomocą niniejszej opcji możemy określić, z jakiego monitora korzystamy. Wybierając odpowiedni rodzaj monitora, wpływamy na tryb pracy karty graficznej, która dostosowuje się do możliwości oferowanych przez dany typ monitora. ♦ Auto — BIOS sam dobierze odpowiednie ustawienia, ♦ CRT — klasyczny monitor z kineskopem, ♦ LCD — nowoczesny monitor z płaskim i cienkim ekranem, ♦ TV — odbiornik telewizyjny.
Serial ATA Function Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: RAID/BASE Zalecane ustawienia: zależnie od sposobu wykorzystania kontrolera SATA
200
BIOS. Przewodnik Funkcja ta jest dostępna, jeśli została włączona opcja Onboard H/W Serial ATA. To tutaj możesz określić, w jakim trybie ma pracować kontroler SATA. Może to być tryb z opcją RAID lub standardowy (bez wykorzystywania macierzy dyskowej). Dostępne ustawienia to: ♦ RAID — praca w trybie RAID, ♦ BASE — praca w standardowym trybie kontrolera SATA.
Share Memory Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 8/16/32/64/128 — zależnie od płyty głównej Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta określa rozmiar pamięci RAM wydzielonej na potrzeby zintegrowanej karty graficznej. Jeśli masz płytę ze zintegrowaną grafiką, to dla tej opcji możesz podać wiel kość pamięci, która zostanie odjęta od RAM. W tym przypadku rozmiar pamięci nie jest przydzielany dynamicznie, więc jeśli nie ma potrzeby wyodrębniania więcej niż na przykład 8 MB (praca w aplikacjach biurowych), to nie ustawiaj większej wartości. Jeśli jednak chcesz grać w gry 3D i masz dużo pamięci RAM, to możesz ustawić wartości w przedziale 32 - 64 MB. Pamiętaj jednak, że ustawiona wartość zostanie odjęta od pamięci operacyjnej.
Show PC Health in Post Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika Zadaniem tej opcji jest włączenie lub wyłączenie wyświetlania informacji o temperaturze, napięciach i szybkości obrotów wentylatorów podczas uruchamiania komputera i wyko nywania testu POST.
SIDEPORT Clock Speed Lokalizacja: Ai Tweaker, Chipset Settings Dostępne wartości: 333 MHz/350 MHz/366MHz/400 MHz/425 MHz/450 MHz/466MHz/ 500 MHz/533 MHz Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji Opcja odpowiada za ustawienie częstotliwości taktowania zegara dodatkowej pamięci instalowanej na płycie głównej, a przeznaczonej dla zintegrowanej karty graficznej. Zmiana domyślnych ustawień może poprawić wydajność podsystemu graficznego, ale równocześnie może prowadzić do spadku stabilności pracy lub uszkodzenia pamięci.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
201
SidePort Memory Clock Lokalizacja: IC X Configuration, Advanced BIOS Features Dostępne w artości: 500 MHz~2000 M Hz (może się różnić w zależności od danej konfiguracji) Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji Patrz opcja SIDEPORT Clock Speed.
SidePort Memory Voltage Lokalizacja: Ai Tweaker Dostępne wartości: Auto/1,5~1,8 V ze skokiem co 0,05 V Zalecane ustawienia: Auto Opcja pozwala ustawić napięcie dla dodatkowej pamięci montowanej na płycie głównej z przeznaczeniem do wykorzystania przez zintegrowaną kartę graficzną. Pamięć ta jest dużo szybsza niż klasyczna pamięć RAM, która zwykle bywa wykorzystywana przez zintegrowaną kartę graficzną. Domyślnym ustawieniem jest Auto i taką wartość sugerujemy pozostawić. Jeżeli jednak zależy Ci na poprawie wydajności zintegrowanego układu graficznego, mo żesz sięgnąć po overclocking pamięci podsystemu graficznego i zmienić częstotliwość taktowania zegara (SidePortMemory Clock). W przypadku gdy podniesienie częstotliwości taktowania zegara pamięci podsystemu graficznego spowoduje zakłócenia stabilności, możesz próbować nieznacznie zwiększyć zasilanie tego elementu, co powinno rozwiązać problem.
Sleep State Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: S1(POS)/S3(STR) Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Pozwala na konfigurację sposobu i stopnia uśpienia komputera. Dostępne są następujące tryby: ♦ S1(POS) — wyłącza tylko wyświetlanie obrazu i spowalnia pracę procesora, ale zachowuje zawartość pamięci podręcznej; ♦ S3(STR) — wyłącza wszystkie podzespoły z pominięciem pamięci RAM oraz klawiatury.
SLI Broadcast Aperature Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: Auto
202
BIOS. Przewodnik Aktywacja opcji (wybór ustawienia Auto) pozwala na poprawę wydajności transferu danych między kartą graficzną a chipsetem. Jeżeli po włączeniu omawianej opcji nastąpi problem ze stabilnością systemu, musisz wybrać ustawienie Disabled.
Slot 1/5 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Porównaj z opcją PCI Slot1 IRQ oraz P I R Q 0 Use IRQ No. Zwróć uwagę, że tym razem gniazda 1. i 5. współdzielą ze sobą przerwanie.
Slot 2/6 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Porównaj z opcją PCI Slot1 IRQ oraz P I R Q 0 Use IRQ No. Zwróć uwagę, że tym razem gniazda 2. i 6. współdzielą ze sobą przerwanie.
Slot 3 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCI Slot1 IRQ oraz P I R Q 0 Use IRQ No.
Slot 4 IRQ Lokalizacja: PnP/PCI Configuration Setup Dostępne wartości: Auto/3/4/5/7/9/10/11/12/14/15 Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja PCI Slot1 IRQ oraz PIRQ 0 Use IRQ No.
Small Logo Show Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika Opcja ta odpowiada za włączenie lub wyłączenie pokazywania małego logo EPA Energy Star. Logo to jest widoczne (jeśli opcja ta jest włączona) w prawym górnym rogu podczas uruchamiania komputera i testu POST.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
203
SMART for Hard Disks Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja HDD S.M.A.R.T. Capability.
SMART LAN Lokalizacja: Integrated peripherals Dostępne wartości: Press Enter Zalecane ustawienia: według potrzeb Po zaznaczeniu opcji i naciśnięciu klawisza Enter nastąpi kontrola połączenia sieciowego. Opcja raczej mało przydatna, a czas testowania połączeń jest dosyć długi. Testowanie połączenia można przerwać, naciskając kilkakrotnie klawisz Esc.
SMART LAN1 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Po wybraniu tej opcji BIOS rozpocznie diagnozowanie sieci, do której podłączony jest komputer. Zbadane zostaną jakość połączenia oraz długość kabla, po czym na ekranie monitora zobaczymy wyniki. Opcja tyczy się pierwszej karty sieciowej zintegrowanej z płytą główną.
SMART LAN2 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Patrz opcja SMART LAN1. Różnica polega tylko na tym, że opcja tyczy się drugiej karty zintegrowanej z płytą główną.
Soft OFF PWR-BTTN lub Power Button Function Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: OFF/OFF Time 4s/Suspend Zalecane ustawienia: zależnie od uznania użytkownika Opcja ta pozwala określić sposób, w jaki komputer ma zareagować na wciśnięcie umiesz czonego na obudowie przycisku Power. Pamiętaj, że za jego pomocą możesz na przykład wyłączyć system operacyjny wraz z komputerem bez potrzeby użycia myszy, co jest bardzo wygodne. Oto dostępne wartości:
204
BIOS. Przewodnik ♦ OFF — komputer zostanie wyłączony po jednokrotnym naciśnięciu przycisku. ♦ OFF Time 4s — komputer zostanie wyłączony po jednokrotnym naciśnięciu i przytrzymaniu przycisku przez 4 sekundy. W niektórych płytach głównych, jeśli wybierzesz tę opcję i naciśniesz przycisk Power bez przytrzymywania go przez 4 sekundy, komputer może przejść w stan uśpienia. Monitor zostanie wtedy wyłączony, co może być mylące — pamiętaj, że wszystkie dane (również te, które znajdują się w pamięci RAM) pozostaną nienaruszone. Ponowne naciśnięcie przycisku umożliwi dalszą pracę z rozpoczętą aplikacją. ♦ Suspend — działa tak samo jak OFF Time 4s.
SouthBridge Configuration Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu zawierające opcje związane m.in. z ustawieniami zintegrowanej karty graficznej i zintegrowanej karty dźwiękowej. W niektórych płytach w menu SouthBridge Configu ration znajdziesz jeszcze opcje odpowiedzialne za konfigurację mechanizmu HPET.
Speed Error Hold Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Soft Menu, CPU Menu Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled, jeśli przetaktowujesz procesor Opcja odpowiedzialna za informowanie o ewentualnym przetaktowaniu procesora. Jeśli jest włączona, to w trakcie uruchamiania komputera informuje o nieprawidłowych usta wieniach, na przykład magistrali FSB. Jeśli przetaktowujesz procesor, wyłącz tę opcję. Uruchamianie systemu nie będzie wtedy przerywane i nie będziesz proszony o korektę ustawień.
Spread Spectrum Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Disabled/+,-0,25%/+,-0,5%/+,- 0,75% Zalecane ustawienia: Disabled Generator zegara na płycie głównej podczas swojej pracy — wysyłania sygnałów — powoduje powstawanie zakłóceń elektromagnetycznych. Funkcja ta ma za zadanie zmniejszać powstające zakłócenia poprzez modulowanie fal elektromagnetycznych tak, by miały łagodniejszą formę. Opcja ta powinna być wyłączona, chyba że masz problemy związane z zakłóceniami, które powstały na skutek działania fal elektromagnetycznych. Jeżeli podkręcasz procesor, koniecznie wyłącz tę opcję.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
205
SSE/SSE2 Instructions Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Pozwala na włączenie lub wyłączenie w platformach AMD64 zgodności z intelowskimi instrukcjami SSE lub SSE2.
Standby Mode Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/1 - 60 min Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Pozwala na określenie czasu, po którego upływie zostaną wyłączone wszystkie urządzenia zainstalowane w komputerze, na przykład dyski twarde, procesor, pamięć itd. Pamiętaj o tym, że ciągłe wyłączanie i włączanie dysku twardego jest dla niego szkodliwe i prowadzi do skrócenia jego żywotności.
Standby Time out Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/ID czasu Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Patrz opcja Standby Mode.
State Power After Failure Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Last State/Power OFF/Power ON Zalecane ustawienia: Last State Patrz opcja After A C Power Loss.
Storage Configuration Lokalizacja: Advanced, Main Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do głównych ustawień płyty związanych z nośnikami danych (dyskami, napędami optycznymi itp.).
Stutter Mode Lokalizacja: Chipset Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled
206
BIOS. Przewodnik Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) zaawansowane mechanizmy oszczędzania energii. Zalecanym ustawieniem jest opcja Enabled. W sytuacji gdy stosujesz overclocking, warto omawianą opcję ustawić w tryb Disabled.
Super BIOS Protect Lokalizacja: Fox Central Control Unit Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) mechanizm chroniący BIOS przed uszkodzeniem powstałym w wyniku działania wirusa lub innych złośliwych pro gramów. Zalecanym ustawieniem jest Enabled, ale na czas aktualizacji BIOS konieczna jest zmiana ustawienia na Disabled.
Super Recovery Lokalizacja: Fox Central Control Unit Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) mechanizm tworzący na dysku ukrytą partycję i zapisujący na niej kopię BIOS-u. W parze z opcją odpowiedzialną za aktywację funkcji Super Recovery występuje jeszcze jedna opcja o nazwie Super Recovery Hotkey — za jej pomocą określamy kombinację klawiszy, dzięki którym możemy odtwo rzyć BIOS z posiadanej kopii.
SuperlO Configuration Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do głównych ustawień płyty związanych ze zintegrowanymi kontrolerami i urządzeniami.
Supervisior Password Lokalizacja: główne menu Dostępne wartości: podajesz odpowiednie hasło Zalecane ustawienia: zależnie od użytkownika Pozwala na ustawienie hasła administratora, które jest niezbędne, abyś miał dostęp do ustawień BIOS-u.
Surround View Lokalizacja: IC X Configuration Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
207
Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) równoczesną obsługę karty zamontowanej w gnieździe PCI-Express x16 oraz zintegrowanej karty graficznej. Po włączeniu omawianej opcji będziemy mogli korzystać z obu kart do wyświetlania obrazu. W praktyce oznacza to, że obraz będzie mógł być wyświetlany na trzech (dwa monitory podpinamy do zewnętrznej karty i jeden do karty zintegrowanej), a nawet czterech moni torach (dwa monitory podpinamy do zewnętrznej karty oraz dwa do karty zintegrowanej — niektóre zintegrowane karty mają zarówno złącze DVI, jak i D-SUB). Funkcji Surround View nie należy wiązać z trybem SLi, gdyż służy ona wyłącznie do wyświetlania obrazu na kilku monitorach podłączonych do dwóch kart i nie wpływa w żadnym stopniu na poprawę wydajności podsystemu graficznego.
Suspend Mode Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/1~60 min Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja Standby Mode.
Suspend Time Out Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/1~60 min Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja Standby Mode.
Swap Floppy Drive Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja Floppy Drive Swap.
Synchronous Mode Select Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Synchronous/Asynchonous Zalecane ustawienia: zależnie od parametrów pamięci Umożliwia zmianę trybu pracy pamięci na synchroniczną lub asynchroniczną. Dotyczy to synchronizacji taktowania pamięci RAM zgodnie z overclockingiem FSB procesora. Pamięć może być taktowana takim samym zegarem jak FSB procesora (może więc pra cować synchronicznie) lub niezależnym (innym) od niego (a więc asynchronicznie). Pole camy ustawienie synchroniczne.
208
BIOS. Przewodnik
System BIOS Cacheable Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta przenosi BIOS komputera z pamięci ROM, która jest stosunkowo wolna, do RAM. Funkcja działa prawidłowo tylko wtedy, gdy włączysz przenoszenie BIOS-u karty graficznej.
W skazówka
Warto włączyć tę opcję, jeśli zamierzasz zaprogramować na swojej płycie układ flashrom w tak zwanym trybie na „gorąco" (przez wymianę układu w podstawce płyty bez jej wyłączania z zasilania). Jak to zrobić, dowiesz się w następnych rozdziałach.
System Boot Up CPU Speed Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: High/Low Zalecane ustawienia: High Opcja ta jest dostępna w bardzo starych płytach głównych. Odpowiada za określenie szybkości pracy procesora podczas startu komputera. W obecnie produkowanych płytach nie jest spotykana.
System Date Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: Month/Day/Year (miesiąc/dzień/rok) Zalecane ustawienia: zgodnie ze stanem faktycznym Pozwala na skonfigurowanie daty i czasu niezbędnego do pracy komputera. Dostępne są wartości: ♦ Month — miesiąc (liczbowo w zakresie 1 - 12 lub angielskimi skrótami nazw miesięcy), ♦ Day — dzień (liczby od 1 do 31), ♦ Year — rok (liczbowo, w zależności od BIOS-u zapis występuje jako czterocyfrowy, na przykład 2007, lub dwucyfrowy 07).
SYSTEM FAN Fail Warning Lokalizacje: PC Health Status Dostępne wartości: Disabled/1500~5000 obrotów/min — zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja SYSTEM FAN Fail Warning.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
209
System FAN Speed Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat szybkości obrotów wentylatora umieszczonego na chipsecie płyty głównej lub innego podpiętego do gniazda umieszczonego na płycie głównej.
System Information Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: opcja informacyjna Zalecane ustawienia: opcja informacyjna Element ten pełni funkcję informacyjną i wyświetla dane na temat: ♦ BIOS Version — wersji BIOS-u, ♦ CPU Type — rodzaju procesora, ♦ CPU ID — kodu indentyfikacyjnego procesora, ♦ uCODE ID — wewnętrznego kodu procesora, ♦ CPU Frequency — częstotliwości taktowania procesora, ♦ Base Memory — wydzielonych 640 KB z pierwszych 1024 KB pamięci RAM, ♦ Other Memory — pozostałych 384 KB z pierwszych 1024 KB pamięci RAM, ♦ Extended Memory — ilości pamięci rozszerzonej, ♦ Total Memory — całkowitej ilości pamięci zainstalowanej w komputerze.
System Memory Multiplier (SPD) Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.T.) Dostępne wartości: Auto/6.0/8.0/10.0 Zalecane ustawienia: Auto Opcja umożliwia ustawienie mnożnika taktowania pamięci. Domyślne ustawienie Auto powoduje, że BIOS odczytuje odpowiednie wartości z układu SPD montowanego na kości pamięci. Ręczny wybór ustawień pozwala przetaktować pamięć. Należy jednak pamiętać o tym, że przetaktowana pamięć może powodować niestabilną pracę komputera. Dlatego nie zalecamy eksperymentów z omawianą opcją osobom, które nie mają doświadczenia w overclockingu.
System Temperature Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat temperatury płyty głównej.
210
BIOS. Przewodnik
System Time Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: hh/mm/ss (godziny/minuty/sekundy) Zalecane ustawienia: zgodnie ze stanem faktycznym Pozwala na określenie godziny.
T T.Probe Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) układ T.Probe odpowiedzialny za kontrolę temperatury sekcji zasilających. W praktyce działa to tak, że układy T.Probe (bo jest ich więcej niż jeden) kontrolują temperaturę w okolicy tranzystorów i zależnie od niej rozkładają ich obciążenie tak, by uzyskać możliwie niską i równomierną temperaturę. Włączenie opcji T.Probe pozwala na poprawę stabilności pracy komputera. Zysk jest zauważalny zwłaszcza w przypadku komputerów o rozbudowanej konfiguracji lub podda nych mocnemu overclockingowi. Warto również zauważyć, że rozkład temperatury możemy odczytać z poziomu systemu operacyjnego za pomocą aplikacji o nazwie T.Probe.
Target Fan Speed Lokalizacja: H/W Monitor Dostępne wartości: Level 1 ~ Level 9 lub Fast/Middle/Slow Zalecane ustawienia: w zależności od konfiguracji i wykorzystania komputera Za pomocą tej opcji określamy docelową szybkość obrotów wentylatorów podłączonych do płyty głównej (zwykle jest to wentylator procesora, czasem dodatkowe wentylatory w obudowie). W różnych płytach głównych możemy spotkać inne wartości do wyboru. Niektórzy producenci oferują kilka poziomów obrotów oznaczonych jako Level 1, Level 2 itd. lub korzystają z wartości opisowych Fast (szybko), Middle (średnio) i Slow (wolno).
Target Temperature Lokalizacja: H/W Monitor Dostępne wartości: wysokość temperatury granicznej Zalecane ustawienia: w zależności od konfiguracji komputera
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
211
Za pomocą tej opcji określamy temperaturę graniczną procesora, po której osiągnięciu włączy się alarm informujący o przegrzewaniu się CPU. Temperaturę graniczną określamy dla konkretnego modelu procesora i należy pamiętać, że nie ma tutaj mowy o wartościach uniwersalnych dla wszystkich układów firmy Intel czy AMD.
Third Boot Device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Floppy/LS120/HDD-0/HDD-1/HDD-2/HDD-3/SCSI/CDROM/ZIP/ USB-FDD/ USB-ZIP/ USB-CDROM/ USB-HDD/LAN/Disabled Zalecane ustawienia: HDD-0 lub CDROM lub Floppy Patrz opcja First Boot Device.
Throttle Duty Cycle Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: 12.5%/25%/37.5%/50%/62.5%/75% Zalecane ustawienia: zależnie od posiadanego procesora Pozwala na ustawienie zmniejszenia mocy procesora (w procentach) w przypadku osią gnięcia przez niego temperatury określonej w CPU Warning.
Time Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: hh/mm/ss (godziny/minuty/sekundy) Zalecane ustawienia: zgodnie ze stanem faktycznym Opcja umożliwia zmianę ustawień czasu. Zazwyczaj godzina jest zapisywana przy użyciu 24-godzinnego systemu. Musisz wiedzieć, że płytę główną, a dokładnie BIOS, wyposażono w zegar (obsługa go dziny oraz daty), który działa nawet wtedy, gdy wyłączysz komputer. Dzieje się tak dlatego, że na płycie głównej umieszczono dodatkowy akumulator, który zasila pracę BIOS-u i wbudowany zegar — rysunek 2.7. Warto pamiętać o tym zasilaniu, ponieważ zdarzają się sytuacje, gdy konieczne jest wykasowanie wprowadzonych do BIOS-u ustawień. Jeżeli płyta nie posiada specjal nej zworki, to jedynym sposobem jest wyjęcie baterii na kilkanaście minut. Dzięki temu parametry BIOS-u zostaną wymazane i komputer uruchomi się na podstawie domyślnej konfiguracji, która jest zapisana w BIOS-ie na stałe.
Translation Mode Lokalizacja: Standard CMOS Feature lub Main CMOS Setup Dostępne wartości: Auto/LBA/CHS/Large Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Access Mode.
212
BIOS. Przewodnik
R ysunek 2.7. Układ zasilania podtrzymujący ustawienia BIOS-u
Trend ChipAway Virus Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled/ChipAway Zalecane ustawienia: Disabled Pozwala na ochronę antywirusową komputera. Niestety, ze względu na sposób działania nowych wirusów ta forma ochrony jest bezwartościowa. Najlepiej wyłączyć tę funkcję i zainstalować dobry program antywirusowy, na przykład darmowego aVasta — http:// www.avast.com.
TX, RX Inverting Enable Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta umożliwia dopasowanie sygnałów transmisji (odwrócenie) przez port IR z danym urządzeniem. Ustawienie powinno być uzależnione od konkretnego urządzenia współpra cującego z portem IR. Musisz sprawdzić w dokumentacji, jakie ustawienie jest odpowied nie w Twoim przypadku. Uwaga! Istnieje możliwość uszkodzenia podłączonego czujnika IR, jeśli parametr zostanie dobrany nieprawidłowo.
Typematic Delay Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: 250/500/750/1000 Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika Określa opóźnienie w oczekiwaniu na kolejne powtórzenie znaku w przypadku przy trzymania klawisza na klawiaturze. Wartość tej opcji nie ma większego znaczenia i standardowo jest ustawiona na 250 milisekund. Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy została włączona Typematic Rate Setting.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
213
Typematic Rate Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: 6/8/10/12/15/20/24/30 Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika Odpowiada za ustawienie samopowtarzalności klawiatury w przypadku przytrzymania klawisza. Standardowe ustawienia to 6 lub 8. Naszym zdaniem wartości domyślne można pozostawić bez zmian. Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy została włączona Typematic Rate Setting.
Typematic Rate Setting Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od upodobań użytkownika Umożliwia zmianę parametrów dla opóźnień i samopowtarzalności klawiatury. Po włą czeniu można przeprowadzić edycję w opcjach Typematic Rate oraz Typematic Delay.
U UART 2 Mode Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Normal/IrDÄ/ÄSKIR Zalecane ustawienia: Normal Odpowiada za zmianę trybu pracy drugiego portu szeregowego COM2. Jeżeli nie ko rzystasz na przykład z sensora podczerwieni podłączanego do COM2, pozostaw stan dardowe ustawienie. Dostępne są wartości: ♦ Normal — standardowa praca portu szeregowego. ♦ IrDÄ — uruchamia pracę podłączonego czujnika podczerwieni. ♦ ÄSKIR — uruchamia kolejną opcję RxD, TxD Äctive.
UDisk-Key Lokalizacja: BIOS Setting Password Dostępne wartości: EnabledIDisabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja pozwala włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disabled) proste, a zarazem bardzo sku teczne zabezpieczenie opierające się na pamięci PenDrive. Po włączeniu omawianej opcji BIOS zapamiętuje unikatowy numer ID pamięci PenDrive i od tej chwili warunkiem uruchomienia komputera będzie włożenie klucza PenDrive do gniazda USB.
214
BIOS. Przewodnik
U-Key Lokalizacja: BIOS Setting Password Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja UDisk-Key.
Ultra DMA 66/100/133 IDE Controller Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Wyłącza lub włącza wbudowany na płycie głównej drugi kontroler UDMA 66/100/133. Jeśli posiadasz zintegrowany z płytą główną dodatkowy kontroler IDE i chciałbyś podłączyć do niego na przykład dodatkowy dysk twardy, to musisz włączyć tę opcję. Jeśli nie używasz dodatkowych napędów podpiętych do tego kontrolera lub nie masz go na płycie, to koniecznie wyłącz tę opcję; skrócisz w ten sposób czas ładowania systemu operacyjnego, ponieważ BIOS nie będzie niepotrzebnie przeszukiwał dodatkowego kon trolera, aby znaleźć podłączone do niego dyski.
Ultra DMA Mode Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disabled Zalecane ustawienia: Auto Odpowiada za wybór trybu pracy UDMA dla urządzenia na danym kanale IDE. Tryb UDMA jest wykorzystywany przez wszystkie nowe urządzenia. Sprawia to, że procesor jest odciążony i może w czasie zapisywania na dysku twardym (lub odczytywania z niego) wykonywać inne operacje. Dla tej opcji koniecznie włącz wartość Auto.
UMA Frame Buffer Size Lokalizacja: Ai Tweaker, IC X Configuration Dostępne wartości: Auto/64/128/256/512 lub XP recommended/Vista Basic logo/Vista Premium logo Zalecane ustawienia: Auto lub w zależności od przeznaczenia komputera Opcja umożliwia określenie rozmiaru pamięci RAM rezerwowanej na potrzeby zinte growanej karty graficznej. Wybór odpowiedniej wartości zależy od przeznaczenia kom putera oraz od ilości zainstalowanej pamięci RAM. W przypadku gdy komputer przeznaczony jest do pracy biurowej, możesz zadeklarować mniejszą ilość pamięci. Natomiast dla komputerów przeznaczonych do grania zaleca się stosowanie większych wartości. Możesz również skorzystać z ustawień przedefiniowanych dla konkretnego systemu operacyjnego (Windows 7 traktuj tak samo jak Vistę).
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
215
UnCore & QPI Features Lokalizacja: M B Intelligent Tweaker (M.I.T.) Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do działu zawierającego opcje związane z ustawieniami UnCore oraz QPI.
UnCore Clock Ratio Lokalizacja: UnCore & QPI Features Dostępne wartości: Äuto/x12 ~ x48 z krokiem co 1 Zalecane ustawienia: Äuto Patrz opcja UnCore Frequency.
UnCore Frequency Lokalizacja: UnCore & QPI Features Dostępne wartości: Äuto/12x/16x/20x/24x/28x/32x Zalecane ustawienia: Äuto Pojęcie UnCore wprowadziła firma Intel wraz z nową architekturą procesorów Core i7 i kryją się pod nim następujące elementy: ♦ kontroler pamięci DDR3, ♦ pamięć cache trzeciego poziomu — cache L3, ♦ kontroler szyny QPI, ♦ zarządzanie poborem energii. Opcja umożliwia zmianę szybkości zegara UnCore procesora Intel Core i7. Za pomocą omawianej funkcji możemy ustalić mnożnik zegara BLCK, który w efekcie jest wartością taktowania UnCore procesora. Należy pamiętać o tym, że taktowanie UnCore musi być dwa razy wyższe niż taktowanie pamięci. Na przykład dla pamięci DDR3-1333 UnCore musi wynosić 2666 MHz. Domyślnie ustawienie Äuto powoduje, że procesor pracuje z nominalnymi parametrami zalecanymi przez producenta. Natomiast w przypadku ręcznego wprowadzenia mnożnika mamy możliwość overclockingu procesora. Zaletą tej metody overclockingu jest jedno czesna zmiana taktowania kilku kluczowych elementów komputera, dzięki czemu mo żemy uzyskać kompleksowe rezultaty.
216
BIOS. Przewodnik
UR2 Duplex Mode Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: Full Duplex/HalfDuplex Zalecane ustawienia: zależnie od używanego nadajnika IrDA Patrz opcja IR Function Duplex.
Usage Memory Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje o aktualnej ilości zainstalowanej pamięci RAM.
USB 1.1 Controller Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy posiadasz urządzenia podłączane do USB 1.1 Zadaniem tej opcji jest włączenie lub wyłączenie kontrolera USB 1.1 zintegrowanego z płytą główną. Jeżeli używasz urządzeń podłączonych do komputera przez USB, na przykład drukarki, skanera, myszy, opcja ta powinna być włączona. Jeśli natomiast nie używasz urządzeń USB 1.1, wyłącz ją — dzięki temu komputer będzie miał wolne zasoby IRQ do zagospodarowania na potrzeby innych urządzeń.
USB 2.0 Controller Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy posiadasz urządzenia podłączane do USB 2.0 Zadaniem tej opcji jest włączenie lub wyłączenie kontrolera USB 2.0 zintegrowanego z płytą główną. Jeżeli używasz urządzeń podłączonych do komputera przez USB, na przykład drukarki, skanera, myszy, opcja ta powinna być włączona. Jeśli natomiast nie używasz urządzeń USB 2.0, wyłącz ją — dzięki temu komputer będzie miał wolne zasoby IRQ do zagospodarowania na potrzeby innych urządzeń.
USB 2.0 Controller Mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Hi-Speed/Full-Speed Zalecane ustawienia: Hi-Speed Umożliwia włączenie szybkiego trybu wymiany danych — szybkość 480 Mbps. Koniecz nie należy przełączyć tę opcję na zalecane przez nas ustawienie, w szczególności gdy ko rzystasz z urządzeń magazynujących dane, podłączanych do portu USB 2.0. Zmiana ustawień dla omawianej opcji jest możliwa po włączeniu USB 2.0 Controller.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
217
USB 2.0 PORT Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz urządzeń USB 2.0 Możesz tę opcję wyłączyć, jeśli płyta główna, którą posiadasz, nie ma dodatkowych śledzi z wyprowadzeniem portów USB. Pamiętaj, że do portu USB 2.0 bez problemu możesz podłączyć starsze urządzenie, które pracuje z USB 1.1. Jeśli jednak producent wyposażył płytę w dodatkowe śledzie z portami USB i zamierzasz korzystać z urządzeń pracujących w tym właśnie standardzie lub masz dużą ilość urządzeń peryferyjnych wykonanych w technologii USB, pozostaw tę opcję włączoną.
USB Configuration Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Menu pozwalające przejść do głównych ustawień płyty związanych z kontrolerami USB.
USB Controller Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy posiadasz urządzenia podłączane do USB 1.1 Patrz opcja USB 1.1 Controller.
USB Device Legacy Support Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: All Device/No Mice Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Ustaw opcję All Device, jeżeli chcesz używać urządzeń USB pod kontrolą innych systemów operacyjnych, na przykład MS-DOS czy SCO Unix. Wartość No Mice wybierz, jeśli używasz sprzętu innego niż mysz.
USB Host Controller Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy posiadasz urządzenia podłączane do USB 1.1 Patrz opcja USB 1.1 Controller.
218
BIOS. Przewodnik
USB Keyboard Support Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz klawiatury USB Jeżeli posiadasz klawiaturę podłączaną do portu USB, powinieneś włączyć tę opcję. Umożliwia ona obsługę klawiatury USB na przykład z poziomu DOS-u. Niestety, doko nanie zmian w BIOS-ie będzie w tym przypadku wymagało użycia klawiatury podłączanej do portu PS/2. Ustaw za jej pomocą omawianą tu opcję na Enabled, dopiero wtedy będziesz mógł zamienić klawiaturę na pracującą w standardzie USB.
W skazówka
Aby po zakupie nowej klawiatury podłączanej do portu USB można było z niej skorzystać w trybie DOS, musisz najpierw za pomocą starej klawiatury podłączonej do portu PS/2 uaktywnić tę opcję i zapisać ustawienia. Dopiero wtedy po wyłączeniu starej klawiatury i zainstalowaniu klawiatury USB będzie ona pracować w trybie DOS.
USB Keyboard Support Via Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz klawiatury USB Patrz opcja USB Keyboard Support.
USB Legacy Support Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz urządzeń USB mających pracować w DOS-ie Jeśli masz urządzenie USB kompatybilne z MS-DOS — na przykład klawiaturę, mysz czy PenDrive — włącz tę opcję. Czasem zdarza się, że dopiero po jej uaktywnieniu komputer jest w stanie uruchomić się z PenDrive’a.
USB Mass Storage Device Configuration Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Opcja grupuje ustawienia związane z konfiguracją urządzeń do przechowywania danych komunikujących się z komputerem za pomocą magistrali USB. Po wybraniu tej opcji przechodzimy do podmenu, w którym zebrano dodatkowe ustawienia.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
219
USB Mass Storage Reset Delay Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: 10 sec./20 sec./30 sec./40 sec. Zalecane ustawienia: 20 sec. Klasyczne nośniki danych, na przykład płyty CD/DVD oraz dyskietki i dyski, są wy pierane przez nowocześniejsze i wygodniejsze nośniki pamięci flash komunikujące się z komputerem za pośrednictwem magistrali USB. Współczesny komputer bez większych problemów potrafi wystartować z urządzeń USB. Niestety od czasu do czasu zdarzają się problemy — BIOS peceta nie zdąży wykryć podłączonego urządzenia USB i nie uruchomi sektora startowego, który jest na nim zapisany. Na szczęście w BIOS-ach wielu płyt głównych wprowadzono odpowiednie rozwiązania, które pozwalają wydłużyć czas ocze kiwania BIOS-u na wykrycie urządzenia USB. Omawiana opcja pozwala wydłużyć czas oczekiwania na wykrycie urządzenia USB. Opóźnienie ustawiamy w sekundach i zwykle korzystamy z przedefiniowanych przez producenta wartości. Jeżeli ustawimy wartość 20 sec., to BIOS zaczeka dwadzieścia sekund na wykrycie urządzenia i dopiero po upływie tego czasu podejmie próbę uru chomienia sektora startowego zapisanego na nośniku. Dobór odpowiedniej wartości jest w dużej mierze zależny od urządzenia USB, z którego korzystasz, dlatego sam musisz odrobinę poeksperymentować z doborem ustawień, które zadziałają w Twoim przypadku.
USB Mouse Support Via Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od tego, czy używasz myszy podłączonej do USB Jeżeli używasz myszy podłączonej do USB, włącz tę opcję. W przeciwnym wypadku nie będziesz mógł używać myszy w trybie MS-DOS.
USB Wakeup From S3 Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta odpowiada za przywracanie komputera ze stanu uśpienia S3 za pomocą sygnału z urządzenia USB.
Use IR Pins Lokalizacja: Interated Peripherals Dostępne wartości: RxD2/TxD2/IR Header Zalecane ustawienia: IR-Header
220
BIOS. Przewodnik Opcja ta odpowiada za kontrolę sposobu podłączenia modułu IrDA do komputera. Jeżeli ustawisz opcję RxD2,TxD2, to moduł powinien być podłączony do portu COM. Jeśli wy bierzesz drugą opcję, IrDA powinien być podłączony do specjalnego gniazda na płycie głównej. Szczegółów musisz szukać w instrukcji płyty głównej.
User Password Lokalizacja: główne menu Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Pozwala na ustawienie hasła zabezpieczającego dostęp do komputera. Zostaniesz popro szony o dwukrotne wpisanie hasła. Aby usunąć założone hasło, musisz zaznaczyć opi sywaną opcję, wcisnąć Enter i wpisać najpierw stare hasło, a następnie dla nowego hasła pozostawić puste pole i ponownie nacisnąć Enter.
USWC Write Posting Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta ma za zadanie poprawić współpracę procesorów rodziny Pentium z nowymi kartami graficznymi. W starych płytach głównych opcja ta powinna być włączona. Natomiast dla nowszych konstrukcji musisz ją wyłączyć, gdyż może wpływać na wy dajność komputera.
V Vcc1.5 Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne stany napięcia podawanego do magistrali AGP (może wystę pować pewien stopień tolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian. Dotyczy ona nowych płyt głównych, gdzie magistrala AGP jest zasilana napięciem 1,5 V.
Vcc3.3 Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
221
Opcja ta wyświetla aktualne stany napięcia podawanego do magistrali AGP (może wystę pować pewien stopień tolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian. Dotyczy ona nowych płyt głównych, gdzie magistrala AGP jest zasilana napięciem 3,3 V.
Vcore(V) Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne napięcie podawane do procesora, na przykład 1,75 V (wartość zależna od typu procesora). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.
VDD Voltage Lokalizacja: CPU Setup, Frequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: duto/zależnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba że podkręcasz procesor Patrz opcja CPU Vio Select 3.3 V.
Vdd(V) Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne napięcie podawane do chipsetu płyty głównej, na przykład 1,50 V (wartość zmienna, zależna od typu chipsetu). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.
Vdimm(V) Lokalizacja: PC Health Status Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja ta wyświetla aktualne napięcie przekazywane do pamięci RAM zainstalowanej na płycie głównej. Może to być na przykład wartość 2,50 V (wartość zmienna, za leżna od typu pamięci). Jest to opcja wyłącznie informacyjna — nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.
Vendor Brand Lokalizacja: Intelligent Tweaker (M.I.B) Dostępne wartości: Auto/zależnie od producenta płyty i uwzględnionych marek pamięci RAM Zalecane ustawienia: zależnie od marki i typu pamięci
222
BIOS. Przewodnik Opcja ta daje możliwość wyboru między zdefiniowanymi przez producenta markami, ty pami oraz parametrami pamięci RAM. Najczęściej spotykane marki to: Kingstone-Winbond, Samsung-Samsung, ADATA-Hynix, TwinMOS-TwinMOS, Infineon-Infineon. Jeśli po siadasz jedną z nich, możesz ustawić wybrany parametr. Ustawienia pamięci zostaną wtedy dobrane automatycznie pod kątem ich jak najlepszego (efektywnego) działania.
VGA Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja ta zmusza BIOS, by włączył komputer, jeśli wykryje „ruch” na złączu karty graficznej.
VGA Core Clock (MHz) Lokalizacja: IC X Configuration Dostępne wartości: 200 MHz ~ 2000 MHz Zalecane ustawienia: 650 MHz Opcja pozwala określić częstotliwość taktowania rdzenia zintegrowanego procesora graficznego. Zmiana ustawień jest możliwa po skonfigurowaniu wartości Enabled dla opcji VGA Core Clock.
VGA Core Clock control Lokalizacja: IC X Configuration Dostępne wartości: Auto/Manual Zalecane ustawienia: Auto Wybór ustawienia Manual pozwala prowadzić własne wartości w opcji VGA Core Clock (MHz), która służy do ustawienia częstotliwości taktowania zegara zintegrowanej karty graficznej. Zalecane ustawienie Auto pozwala automatycznie skonfigurować odpowiednie parametry pracy zintegrowanej karty graficznej.
VGA Shared Memory Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: 4/8/16/32/64/zależnie od producenta płyty Polecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta odpowiada za określenie rozmiaru pamięci RAM wydzielonej na potrzeby zinte growanej karty graficznej. Jeśli posiadasz płytę ze zintegrowaną grafiką, w tej opcji możesz podać wielkość pamięci, która zostanie odjęta od RAM. W tym przypadku nie jest to przydzielane dynamicznie, więc jeśli nie ma potrzeby wydzielenia więcej niż na przykład 8 MB (praca w aplikacjach biurowych), to nie ustawiaj większej wartości. Jeśli jednak chcesz grać w gry 3D i masz dużo pamięci RAM, możesz ustawić wartości w przedziale 32 MB - 64 MB. Pamiętaj jednak, że ustawiona wartość zostanie odjęta od pamięci operacyjnej.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
223
Video Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: Monochrome/Color 40x25/Color 80x25/VGA, PGA, EGA/Not Installed Zalecane ustawienia: VGA/PGA/EGA Opcja ta określa rodzaj zainstalowanej karty graficznej. W nowoczesnych konstrukcjach płyt głównych jest już praktycznie niespotykana.
Video BIOS Shadow Lokalizacja: Standard BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Jeśli korzystasz z systemów MS Windows, nie musisz aktywować tej opcji. Jeżeli jednak komputer ma pracować w MS-DOS, to po jej włączeniu (Enabled), wskutek przepisania zawartości BIOS-u karty graficznej z pamięci ROM do szybszej RAM, uzyskasz niewiel kie przyspieszenie pracy komputera. Opcja ta powinna być wyłączona, gdyż w nowych systemach po jej włączeniu zdarzają się problemy ze stabilnością systemu MS Windows.
Video Memory Cache Mode Lokalizacja: Advanced Chipset Features lub Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Włączenie tej opcji spowoduje buforowanie pierwszych 64 KB pamięci karty graficznej. W nowoczesnych komputerach, które pracują w środowisku graficznym typu MS Win dows, należy tę opcję wyłączyć. Włączenie może przyspieszyć pracę jedynie w MS-DOS. Jeżeli pozostawisz ją włączoną, może to mieć wpływ na stabilność systemu, ponieważ w momencie próby zapisania przez program danych w obszarze zajmowanym przez bufor karty graficznej mogą wystąpić problemy — dlatego proponujemy wyłączenie tej opcji.
Video OFF Method Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: V/H Sync+Blank/DPMS/Blank Screen Zalecane ustawienia: DPMS Służy do określania sposobu odłączenia sygnałów karty graficznej, a co za tym idzie — wyłączenia monitora. W nowszych konstrukcjach polecam ustawienie DPMS, gdyż daje ono duże możliwości w sterowaniu zasilaniem monitora z poziomu systemu operacyjnego.
224
BIOS. Przewodnik
Video Off Option Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Suspend/Standby/Doze/NA Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Odpowiada za określanie, w jakim trybie ma zostać wygaszony monitor na przykład po przejściu procesora w stan zmniejszonej aktywności. Dostępne są wartości: ♦ Suspend — monitor wyłączony w przypadku uśpienia komputera, ♦ Standby — monitor wyłączony w przypadku przejścia sytemu w tryb Standby, ♦ Doze — monitor wyłączony przy przejściu w dowolny tryb oszczędzania energii, ♦ NA — monitor zawsze aktywny.
Video RAM Cacheable Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Włączenie tej opcji spowoduje buforowanie pierwszych 64 KB pamięci karty graficznej. W nowoczesnych komputerach, pracujących w środowisku graficznym typu MS Windows, należy tę opcję wyłączyć. Włączenie może przyspieszyć pracę jedynie w MS-DOS. Jeżeli pozostawisz ją włączoną, może to mieć wpływ na stabilność systemu, ponieważ w mo mencie próby zapisania przez program danych w obszarze zajmowanym przez bufor karty graficznej mogą wystąpić problemy.
Virtualization Technology Lokalizacja: Advanced CPU Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) sprzętowej funkcji wirtualizacji. Rozwiązanie to było do niedawna wymagane na przykład do wykorzystania Trybu XP w systemie Windows 7. Należy pamiętać o tym, że sprzętowe wsparcie dla wirtualizacji posiadają tylko wybrane procesory, na przykład Intel Core i7.
Virtualization Technology Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
225
Opcja ta umożliwia włączenie mechanizmu wirtualizacji (Intel Virtualization Technology). Warunkiem wykorzystania tego trybu jest posiadanie odpowiedniego procesora oraz oprogramowania VMM (Virtual Machine Monitor). Więcej informacji na temat technologii VT znajdziesz na stronie http://www.intel.com.
Virus warning Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Opcja ta włącza (lub wyłącza) kontrolę antywirusową bootsektora dysku twardego — MBR (Master Boot Record). Przed instalacją systemu powinieneś wyłączyć tę opcję (Disabled), gdyż może ona powodować niewłaściwe działanie komputera. Dokładniej mówiąc, pod czas instalacji systemu operacyjnego, na przykład MS Windows, zapisanie informacji startowych do bootsektora będzie niemożliwe bądź uzależnione od udzielenia odpowiedzi na pytania wyświetlane w szeregu okien ukazujących się na ekranie monitora. Oprogra mowanie antywirusowe wbudowane w BIOS płyty głównej chroni jedynie przed wirusami dyskowymi, które modyfikują MBR. Tymczasem współczesne wirusy należą do zupełnie innej generacji. Obecnie praktycznie nie spotyka się już wirusów, które modyfikują sektory startowe dysku twardego. Obecna „moda wirusowa” idzie w kierunku zapychania inter netu, a więc zabezpieczenie wbudowane w płytę jest bezużyteczne. Znacznie lepiej i bez pieczniej zastosować zamiast niego dobre oprogramowanie antywirusowe z możliwością częstej aktualizacji bazy wirusów, na przykład NOD32 — http://www.nod32.pl.
VLink 8X Support Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Normal/8x lub Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: zależnie od rodzaju płyty Opcja ta daje możliwość włączenia szybszej komunikacji łącza międzyukładowego. W zależności od posiadanego chipsetu na płycie głównej komunikacja odbywa się z szyb kością dochodzącą do 533 MB/s (w najnowszych konstrukcjach 1066 MB/s Ultra Vlink). Opcja dostępna jest z parametrami zależnymi od producenta płyty oraz chipsetu.
Vlink Data Rate Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Normal/8x Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji sprzętowej Pozwala na włączenie szybszej komunikacji między układami płyty głównej. Ustawienia są zależne od konfiguracji posiadanego przez Ciebie sprzętu, ponieważ komunikacja pomiędzy układami płyty może się odbywać z szybkościami dochodzącymi do 533 MB/s, a nawet 1066 MB/s.
226
BIOS. Przewodnik
Vlink Speed Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Normal/Fast Zalecane ustawienia: zależnie od konfiguracji sprzętowej Umożliwia włączenie szybszej komunikacji pomiędzy mostkiem północnym i połu dniowym.
VLink Voltage Lokalizacja: CPU Setup, Fequency Voltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości: Auto/2,60/2,70/2,80 Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta służy do zmiany zasilania VLink, co teoretycznie powinno zwiększyć możliwości overclockingu systemu.
VTT Phase Control Lokalizacja: Green Power Dostępne wartości: Auto/Low/Middle/High/Highest (w niektórych płytach spotkasz konkretne wartości napięcia) Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja IMC Voltage.
VTT Voltage Lokalizacja: OC Tweaker, Advanced Dostępne wartości: Auto/Low/Middle/High/Highest (w niektórych płytach spotkasz konkretne wartości napięcia) Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja IMC Voltage.
W Wake Up by Alarm Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Patrz opcja Resume by Alarm.
Rozdział 2. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — komputer stacjonarny
227
Wake Up Events Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Zawiera zaledwie kilka opcji, które już opisaliśmy w niniejszym rozdziale.
Wake Up On LAN Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od przeznaczenia komputera Patrz opcja ModemRingOne/WakeOnLan.
Wake/Power Up On External Modem Lokalizacja: Power Management Setup Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zależnie od potrzeb Opcja ta pozwala na określenie, czy komputer może zostać włączony za pomocą sygnału odebranego przez zewnętrzny modem. Rozwiązanie to jest przydatne, jeśli używasz komputera do przyjmowania faksów.
Write Data In to Read Delay Lokalizacja: Advanced Chipset Features, Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: 1T/2T Zalecane ustawienia: zależnie od typu posiadanej pamięci Określa ilość cykli zegara, które muszą upłynąć między przeładowaniem pamięci, a więc między jej opróżnieniem a ponownym zapisaniem do niej danych. Im mniejsza wartość, tym szybciej pracuje pamięć. Dla pamięci DDR266 oraz DDR333 proponujemy szybsze ustawienia, a więc 1T, a dla pamięci DDR400 nieco wolniejsze, ale bardziej stabilne — 2T.
Write Recovery Time Lokalizacja: Advanced Chipset Features lub Advanced Chipset Setup Dostępne wartości: Auto/1T/2T/3T Zalecane ustawienia: Auto Opcja ta pozwala na zmianę cykli zegara dla zapisywania w pamięci. Im mniejsza wartość, tym szybciej odbywa się zapisywanie i wczytywanie nowych danych, a co za tym idzie, pamięć pracuje wydajniej. Można spróbować ustawić 1T, a w przypadku niestabilności przywrócić tryb automatyczny.
228
BIOS. Przewodnik
X XMP Technology Lokalizacja: OC Tweaker Dostępne wartości: Default/Profil 1 Zalecane ustawienia: Default Patrz opcja Extreme Memory Profile (X.M.P.).
Y Y2K Monitor Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled W niektórych płytach głównych — zwłaszcza tych starszych — wciąż można spotkać tę opcję. Obecnie jest już całkowicie nieprzydatna, ponieważ jej zadaniem było monito rowanie ewentualnych błędów zgodności z rokiem 2000. Jeśli Twój BIOS posiada tę opcję, wyłącz ją.
Rozdział 3.
Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy W dalszej części rozdziału zawarliśmy dokładne opisy wielu opcji dostępnych wyłącznie w komputerach przenośnych. Pamiętaj, że komputer przenośny, podobnie jak jego tradycyjny stacjonarny odpowiednik, ma sporo takich samych opcji i ustawień, które są dodatkowo uzupełnione o wiele elementów odpowiedzialnych za konfigurację zarządza nia energią, poprawę bezpieczeństwa przechowywanych danych oraz obsługę bezprzewo dowych metod komunikacji. Dlatego kolejne opisy traktuj jako obowiązkowe uzupełnienie rozdziału drugiego.
0~9 1394 Device Lokalizacja: Onboard Devices Dostępne wartości: Enabled/Off Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie lub wyłączenie wbudowanego w notebooku portu 1394, ina czej zwanego FireWire, wykorzystywanego między innymi do podłączenia kamery DV czy przenośnych twardych dysków. Jeżeli nie używasz urządzeń FireWire, to wybierz ustawienie Off. Dzięki temu nie będziesz musiał instalować sterowników tego urządzenia i nie zablokujesz przerwania.
230
BIOS. Przewodnik
A AC Adapter Type Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje o typie zasilacza. Dokładniej mówiąc, podana informacja dotyczy jedynie mocy zasilacza.
Access IBM Predesktop Area Lokalizacja: Security/IBM Predesktop Area Dostępne wartości: Disabled/Normal/Secure Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Omawiana opcja występuje w komputerach firmy IBM oraz Lenovo i odpowiada za okre ślenie praw dostępu do wydzielonej partycji serwisowej (Recovery), na której przecho wywana jest specjalnie spreparowana kopia systemu, dodatkowe oprogramowanie dołą czone przez producenta oraz sterowniki. Dostępne są trzy tryby uprawnień określających możliwości dostępu do partycji serwisowej. ♦ Disabled — komputer nie używa ukrytej partycji do przechowywania kopii systemu, sterowników i dodatkowego oprogramowania. Dokładniej mówiąc, dostęp do partycji recovery jest możliwy bez żadnych ograniczeń, a jej zawartość może zostać usunięta i zastąpiona dowolnymi danymi. ♦ Normal — partycja pozostaje ukryta, a jej zawartość nie jest widoczna z poziomu systemu operacyjnego. Dostęp do partycji jest możliwy za pomocą specjalnego oprogramowania producenta, umożliwiającego na przykład zapisanie na niej kopii bezpieczeństwa ważnych danych. ♦ Secure — partycja pozostaje ukryta, możliwość modyfikowania jej zawartości jest trwale zablokowana. Oczywiście za pomocą mechanizmów wbudowanych w laptopa (Access IBM lub Lenovo Button) możemy przywrócić oryginalną zawartość komputera na bazie zawartości partycji recovery. Jeżeli chcesz pozbyć się ukrytej partycji recovery i odzyskać zajmowane przez nią miejsce, musisz wybrać ustawienie Disabled. Pozostałe wartości nie pozwalają na podgląd zawar tości partycji oraz na jej usunięcie.
Adapter Warning Lokalizacja: POST Behavior Dostępne wartości: Off/Enabled Zalecane ustawienia: według Twojego uznania
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
231
Niniejsza opcja daje możliwość włączenia (Enabled) lub wyłączenia (Off) komunikatu ostrzegającego o niewystarczającej ilości energii na potrzeby aktualnej konfiguracji sprzę towej. Warto wspomnieć o tym, że informacja ta może być również przydatna do przete stowania mocy używanego zasilacza. Pojawienie się komunikatu podczas pracy na zasila niu sieciowym będzie świadczyło o tym, że używamy nieodpowiedniego zasilacza.
Admin Password Lokalizacja: Security Dostępne wartości: wpisz hasło administratora Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia ustawienie hasła administratora. Po wybraniu tej opcji niezbędne jest dwu krotne wprowadzenie hasła. Pamiętaj, że hasło administratora daje pełny dostęp do wszystkich opcji BIOS-u oraz możliwość ich zmiany.
All Clear Password Lokalizacja: Security/Password Dostępne wartości: musisz podać hasło administratora Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Dzięki tej opcji możesz w prosty sposób usunąć wszystkie hasła zabezpieczające dostęp do poszczególnych poziomów BIOS-u i komputera. Sam proces usuwania zabezpieczeń ogranicza się do wybrania omawianej opcji i wpisania hasła administratora. Po wykonaniu tej czynności wszystkie hasła są usuwane. Pamiętaj, że komputer przenośny narażony jest na liczne zagrożenia. Dokładniej mówiąc, chodzi nam o to, że kradzieże laptopów są dość częste, a co za tym idzie — stosowanie haseł w pewnym stopniu może utrudnić dostęp do Twoich prywatnych danych. Oczywiście hasła zabezpieczające dostęp do BIOS-u czy niepozwalające na uruchomienie komputera są możliwe do złamania i obejścia, ale mimo to sugerujemy, abyś starał się zabezpieczyć komputer wykorzystywany do ważnych zadań.
All Reset Password Lokalizacja: Security/Password Dostępne wartości: zwykle musisz podać hasło administratora Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja A ll Clear Password.
ASSET Tag Number Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak
232
BIOS. Przewodnik
Wyświetla informacje o specjalnym numerze (znaczniku), który może zostać wprowadzo ny przez użytkownika lub właściciela laptopa. Numer znacznika zasobów może składać się maksymalnie z dziesięciu znaków i wprowadza się go za pomocą specjalnego oprogra mowania dostarczonego przez producenta komputera. ASSET Tag Number może być wykorzystany na przykład do znakowania służbowych komputerów. Niektórzy producenci sprzętu, chociażby Dell, na życzenie klienta mogą oznakować zakupiony komputer lub całą partię komputerów.
ATAPI Device Lokalizacja: Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat modelu zainstalowanego napędu optycznego.
ATAPI Model Name Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Patrz opcja ATAPI Device.
ATAPI Serial Number Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat numeru seryjnego zainstalowanego napędu optycznego.
Audio Controller Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje o typie karty dźwiękowej zainstalowanej w laptopie.
Auto On Mode Lokalizacja: Power, Power Conf, Power Management Dostępne wartości: Off/Every day/Weekdays Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
233
Niniejsza opcja jest uzupełnieniem funkcji Auto On Time i pozwala na skonfigurowanie harmonogramu automatycznego uruchamiania komputera. Dokładniej mówiąc, za pomocą niniejszego ustawienia możesz wybrać jedną z poniższych wartości: ♦ Every day — codziennie o godzinie ustawionej dla opcji Auto on Time, ♦ Weekdays — w dni robocze od poniedziałku do piątku o godzinie ustawionej dla opcji Auto on Time, ♦ O ff — wyłączenie opcji automatycznego uruchamiania.
Auto On Time Lokalizacja: Power, Power Conf, Power Management Dostępne wartości: godzina zdefiniowana przez użytkownika Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Omawiana opcja pozwala na konfigurację specjalnego trybu automatycznego uruchamia nia komputera o określonych porach dnia. Dokładniej mówiąc, dla niniejszej opcji możesz zdefiniować, o której godzinie komputer zostanie uruchomiony. Jeżeli jesteś zainteresowany korzystaniem z możliwości automatycznego uruchamiania komputera, to wraz z niniejszą opcją musisz ustawić jeszcze jeden element o nazwie Auto On Mode, który pozwala określić konkretny dzień.
B Battery 1 Serial Number Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat numeru seryjnego podstawowej baterii.
Battery Charge Stop Procentage Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Standard/wartość procentowa Zalecane ustawienia: Standard Umożliwia określenie stopnia naładowania baterii, po którego osiągnięciu przerywana jest dalsza procedura ładowania. Proponujemy, abyś nie zmieniał domyślnych ustawień, po nieważ przeładowanie baterii może ją uszkodzić lub negatywnie wpłynąć na pojemność, co przekłada się na czas pracy komputera.
234
BIOS. Przewodnik
Battery Fast Charge Lokalizacja: System/Power Dostępne wartości: On/Normal lub On/Disabled Zalecane ustawienia: Normal lub Disabled Włączenie tej opcji spowoduje aktywację mechanizmu szybkiego ładowania baterii. Roz wiązanie to przydaje się w różnych sytuacjach ekstremalnych, ale pamiętaj, żeby go nie nadużywać, bo szybkie ładowanie baterii skraca jej życie.
Battery format Lokalizacja: System/Power Dostępne wartości: On/Normal Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja służąca do formowania baterii poprzez jej naładowywanie i rozładowywanie. Ob sługa formowania baterii z poziomu BIOS-u występuje w starszych typach laptopów. Oczywiście brak niniejszej opcji nie stanowi problemu, ponieważ proces formowania baterii możemy przeprowadzić ręcznie. Wystarczy, że zastosujesz się do poniższej instrukcji: 1. Rozładuj baterię aż do momentu, w którym komputer się wyłączy. Spróbuj po
chwili włączyć laptopa i zaczekaj, aż znowu się sam wyłączy. 2. Podłącz zasilanie i na kilka godzin pozostaw wyłączonego laptopa, aż bateria
zostanie naładowana. 3. Powtórz dwukrotnie czynności opisane w punktach 1. i 2.
Pamiętaj, że proces formowania baterii przeprowadza się w przypadku nowych ogniw. Poza tym można spróbować sięgnąć po opisaną powyżej metodę w przypadku, gdy bateria straciła swoje parametry i czas pracy komputera znacznie się skrócił.
Battery Health Lokalizacja: System Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Informuje o stanie i stopniu zużycia baterii.
Battery Info Lokalizacja: System Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat aktualnego stanu naładowania baterii. Jeżeli Twój kom puter pozwala na podłączenie dodatkowych baterii, to omawiana opcja zwykle działa również w odniesieniu do nich.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
235
BIOS Date (Year-Month-Day) Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Informuje o dacie wydania zainstalowanej wersji BIOS-u. Wartość podana przez tę opcję zmienia się tylko w przypadku aktualizacji BIOS-u.
BIOS Setup Prompt (F1 key message) Lokalizacja: Startup/Boot Option, Startup Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Omawiana opcja pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) wyświetla nia podczas uruchamiania komputera informacji o klawiszu pozwalającym na wejście do ustawień BIOS-u. Komunikat zwykle jest widoczny przez kilka sekund po włączeniu komputera w dolnej części ekranu. W zależności od producenta komputera klawiszem „otwierającym” wrota BIOS-u może być: ♦ Acer — F2 lub Ctrl+Alt+Esc; ♦ Dell — Del, F1, F2; ♦ Hewlett Packard — F1, F2, F10; ♦ IBM — F1, Ins; ♦ Toshiba — Esc, F1.
BIOS Version Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje o aktualnej wersji BIOS-u. Dane prezentowane przez tę opcję zmieniają się wyłącznie po aktualizacji BIOS-u.
Bluetooth Device Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje o tym, czy w laptopie zainstalowano moduł Bluetooth.
236
BIOS. Przewodnik
Boot Lokalizacja: Startup/Boot Dostępne wartości: w zależności od konfiguracji komputera Zalecane ustawienia: napęd optyczny/urządzenia USB/twardy dysk Omawiana opcja umożliwia wskazanie urządzenia lub zdefiniowanej listy urządzeń, z któ rych zostanie uruchomiony system operacyjny. Metoda wskazywania urządzenia starto wego może się różnić w zależności od wersji BIOS-u lub producenta danego laptopa. Na przykład w komputerach firmy IBM po wybraniu opcji Boot na ekranie monitora pojawia się lista wszystkich urządzeń (rysunek 3.1), należy określić ich kolejność. Klawisze F5 i F6 pozwalają na przenoszenie w dół lub w górę podświetlonej pozycji. R ysunek 3 .1 . Przykładowy widok opcji Boot odpowiedzialnej za ustawienie kolejności urządzeń startowych
Kolejność urządzeń startowych w dużej mierze zależy od konfiguracji komputera. Jednak w większości przypadków zalecanym ustawieniem jest umieszczenie na pierwszym miejscu napędu CD/DVD-ROM, a dalej urządzeń USB i twardego dysku.
Boot device List F12 Option Lokalizacja: Startup/Boot Option, Startup/Boot Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Większość komputerów przenośnych wyposażona jest w specjalną funkcję, po której uru chomieniu mamy możliwość wybrania urządzenia startowego z listy. W zależności od producenta i modelu laptopa wywołanie listy jest możliwe po naciśnięciu klawisza F8, F9 lub F12 bezpośrednio po włączeniu komputera. Sam wybór ogranicza się do wskazania za pomocą klawiatury (klawisze j | ) odpowiedniego urządzenia i zatwierdzenia wyboru za pomocą klawisza Enter.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
237
Dzięki opcji Boot device List F12 option możesz włączyć (Enabled) lub wyłączyć (Disa bled) obsługę tego rozwiązania. Możliwość wyłączenia wyboru urządzeń startowych przydaje się na przykład podczas wdrażania zabezpieczeń w dostępie do danych.
Boot Display Device Lokalizacja: Display/Display C onf Config/Display Dostępne wartości: LCD/CRT/Both Zalecane ustawienia: LCD Umożliwia wybranie monitora, na którym zostanie wyświetlony domyślnie obraz po włączeniu komputera mobilnego. ♦ LCD — ekran Twojego komputera przenośnego, ♦ CRT — monitor zewnętrzny podłączony do notebooka, ♦ Both — jednocześnie na obu monitorach.
Boot Mode Lokalizacja: Startup/Boot Option, Startup/Boot Dostępne wartości: Quick/Diagnostics Zalecane ustawienia: Quick Niniejsza opcja służy do określenia sposobu uruchamiania komputera i stopnia dokładno ści analizy jego sprawności. ♦ Quick — podczas uruchamiania komputera przeprowadzany jest szybki test sprawności najważniejszych podzespołów. ♦ Dagnostics — podczas uruchamiania komputera przeprowadzany jest dokładny test sprawności podzespołów komputera. Cała analiza jest bardzo dokładna i zauważalnie wydłuża czas uruchamiania laptopa. Ustawienie Diagnostics jest przydatne jedynie w przypadku rozwiązywania problemów z komputerem. Podczas codziennej pracy proponujemy używać trybu Quick.
Boot POST Lokalizacja: Boot Configuration Dostępne wartości: Minimal/Thorough Zalecane ustawienia: Minimal Patrz opcja Boot Mode. Jedyna różnica dotyczy nazwy opcji i poszczególnych ustawień. ♦ Minimal = Quick ♦ Thorough = Diagnostics
238
BIOS. Przewodnik
Boot Sector Virus Protection Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) ochrony zawartości sektora startowego. Dzięki temu możemy zabezpieczyć się przed wirusami dyskowymi gnieżdżą cymi się w sektorze startowym twardego dysku.
Brightness Lokalizacja: Display/Video, Config/Display Dostępne wartości: High/Normal Zalecane ustawienia: Normal Umożliwia ustawienie jasności podświetlania ekranu LCD. ♦ Normal — podczas pracy przy zasilaniu baterią jasność ekranu (podświetlenie) będzie ograniczona. Dzięki temu czas pracy wydłuży się. Po podłączeniu zasilania z sieci stopień podświetlenia ekranu zostanie zwiększony w sposób automatyczny. ♦ High — niezależnie od tego, czy laptop pracuje na zasilaniu sieciowym, czy akumulatorze, podświetlenie ekranu zawsze będzie miało maksymalną wartość. Wybór tego ustawienia znacznie skróci czas pracy laptopa zasilanego z akumulatora. Zalecanym ustawieniem jest wartość Normal. Dzięki temu zmiana podświetlenia będzie się odbywać w sposób automatyczny w zależności od tego, jak zasilany jest komputer. W niektórych laptopach opcja Brightness ma nieco inny sposób działania. Dokładniej mó wiąc, za jej pomocą określamy jasność ekranu w sytuacji, gdy komputer pracuje na baterii.
Uwaga
Pamiętaj, że w każdej chwili podczas pracy na komputerze możesz zmienić jasność ekranu. Zazwyczaj odpowiada za to kombinacja klawiszy Fn+Home (zwiększa jasność) lub Fn+End (zmniejsza jasność).
Brightness (AC) Lokalizacja: Display/Video, Config/Display Dostępne wartości: wartości liczbowe od 1 do 8 Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia ustawienie jasności podświetlania ekranu LCD podczas pracy na zasilaniu sieciowym. Regulacja jasność ekranu odbywa się przez wybór odpowiedniej wartości liczbowej. Im wyższa wartość, tym ekran jaśniejszy.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
239
Built-In LAN Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled (chyba że nie używasz karty sieciowej) Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanej karty sieciowej. Ustawienie tej opcji jest zależne od tego, czy używasz karty sieciowej.
C Cache Size (L1/L2) Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru pamięci podręcznej poziomu pierwszego L1 i drugiego L2 wbudowanej w procesor.
CardBus Slot Lokalizacja: System Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanego czytnika kart flash.
CD-ROM Speed Lokalizacja: Power/Power Conf, Config/Power Dostępne wartości: High/Normal/Silent Zalecane ustawienia: Normal lub w zależności od indywidualnych potrzeb Dzięki tej opcji możesz określić tryb pracy napędu optycznego zamontowanego w laptopie. ♦ Hidh — napęd pracuje z pełną szybkością, ale w zamian zużywa więcej prądu (skraca się czas pracy na baterii) i wzrasta hałas. ♦ Normal — ustawienie jest kompromisem pomiędzy wydajnością urządzenia, zapotrzebowaniem na prąd i głośnością pracy. ♦ Silent — napęd pracuje wolno, ale w zamian wzrasta czas pracy na akumulatorach oraz maleje poziom generowanego hałasu.
24c
BIOS. Przewodnik
Dobór odpowiedniego ustawienie ściśle zależy od sposobu wykorzystania laptopa. Jeżeli komputer pracuje głównie na baterii, to sugerujemy ustawienie Normal. Jeżeli podczas pracy na baterii nie korzystasz z napędu optycznego, wybierz ustawienie Silent. Natomiast w sytuacji, gdy laptop pełni funkcję komputera stacjonarnego, wybierz opcję High.
CF expansion slot Lokalizacja: Other/Exp C onf Dostępne wartości: Enabled/Disabled/Automatic Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Omawiana właśnie opcja pozwala na włączenie lub wyłączenie zintegrowanego z kom puterem czytnika kart CompatFlash. ♦ Enabled — bezwzględnie włącza czytnik, ♦ Disabled — bezwzględnie wyłącza czytnik, ♦ Automatic — czytnik jest aktywowany dopiero po podłączeniu karty, a do tego czasu jest wyłączony.
Change Supervisior Password Lokalizacja: Security Dostępne wartości: wprowadź stare hasło, a później nowe hasło Zalecane ustawienia: brak Umożliwia zmianę hasła administratora. Po wybraniu opcji zostaniesz poproszony o poda nie starego, a następnie nowego hasła. Po wpisaniu każdego z haseł musisz je zatwierdzić, naciskając Enter.
Change User Password Lokalizacja: Security Dostępne wartości: wprowadź stare hasło, a później nowe hasło Zalecane ustawienia: brak Umożliwia zmianę hasła użytkownika. Po wybraniu opcji zostaniesz poproszony o podanie starego, a następnie nowego hasła. Po wpisaniu każdego z haseł musisz je zatwierdzić, naciskając Enter.
Clear Hard Disk1 Password Lokalizacja: Password/Security, Security/Password Dostępne wartości: musisz podać aktualne hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Niemal każdy współcześnie wyprodukowany komputer posiada szereg mechanizmów zabezpieczających przechowywane w nim dane. Jednym z popularniejszych rozwiązań jest zabezpieczanie dostępu do dysku komputera za pomocą hasła. Chroniony w ten
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
241
sposób dysk nie może być odczytany bez wprowadzenia odpowiedniego hasła. Również próba podłączenia dysku zabezpieczonego hasłem do innego komputera kończy się niepowodzeniem. Dzięki niniejszej opcji możesz usunąć hasło. Zasada postępowania jest prosta, zazna czamy opcję, naciskamy Enter, wpisujemy aktualne hasło i po chwili zabezpieczenia już nie ma.
Clear HDD Password Lokalizacja: Password/Security, Security/Password Dostępne wartości: musisz podać aktualne hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Clear Hard Diskl Password.
Clear HDD1 Password Lokalizacja: Password/Security, Security/Password Dostępne wartości: musisz podać aktualne hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Clear Hard Diskl Password.
Clear HDD2 Password Lokalizacja: Password/Security, Security/Password Dostępne wartości: musisz podać aktualne hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Clear Hard Diskl Password.
Clear IBM Security Chip Lokalizacja: Security/IBM Security Chip Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia wykasowanie zawartości Security Chip (specjalny układ wlutowany w płytę główną, w którym przechowywane są hasła). Aby skasować zawartość Security Chip, należy zaznaczyć niniejszą opcję, nacisnąć Enter, a następnie wybrać wartość Yes.
Computrace ® Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Disable/Deactivate/Activate Zalecane ustawienia: Activate (jeżeli posiadasz odpowiedni sprzęt i wykupiłeś abonament) Umożliwia włączenie zaawansowanego zabezpieczenia opracowanego przez firmę DELL, mającego na celu ochronę komputera przed kradzieżą.
242
BIOS. Przewodnik
Computrace działa mniej więcej tak, że w przypadku kradzieży klient powiadamia firmę Dell o tym fakcie. W odpowiedzi producent emituje specjalny sygnał, który powoduje, że laptop wysyła przez internet informacje na temat swojego położenia, a następnie wyłą cza się. Miesięczny abonament na korzystanie z tego rozwiązania w chwili pisania książki kosztował około 50 USD. Warto nadmienić, że złodziej nie jest w stanie wyłączyć tego zabezpieczenia ani go złamać.
Core Multi-Processing Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obsługi wielu rdzeni w proce sorze. Jeżeli dysponujesz komputerem wyposażonym w procesor wielordzeniowy, bez względnie włącz tę opcję. Dzięki temu znacznie przyśpieszysz pracę laptopa.
CPU Power Management Lokalizacja: Power, Power C onf Dostępne wartości: Disabled/Automatic Zalecane ustawienia: Automatic Służy do określania trybu pracy procesora mobilnego. ♦ Automatic — pozwala na dynamiczną kontrolę poboru energii przez procesor zainstalowany w laptopie. Kontrola odbywa się za pomocą zaawansowanych mechanizmów oszczędzania energii wbudowanych w nowoczesne mobilne procesory. ♦ Disabled — wyłącza zaawansowane mechanizmy oszczędzania energii.
CPU Speed Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informację na temat maksymalnej szybkości pracy zainstalowanego procesora. Prezentowana wartość podawana jest w MHz.
CPU Type Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat modelu zainstalowanego procesora.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
243
CPU XD Support Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Off/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) technologii Execute Disable Bit, która jest dostępna w procesorach firmy Intel. Rozwiązanie to ma za zadanie poprawę bezpieczeństwa i ograniczenie wykonania niebezpiecznego kodu.
Current Clock Speed Lokalizacja: Processor Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat aktualnej szybkości pracy procesora. Wartość prezentowana w tym miejscu może się zmieniać i jest zależna od obciążenia procesora.
Customize Lokalizacja: Power, Power Configuration Dostępne wartości: grupuje kilka opcji Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb i konfiguracji laptopa Omawiany element odnosi się do grupy opcji, które są związane z kontrolą kluczowych parametrów mających wpływ na długość pracy komputera na baterii oraz jego wydajność. Rozmieszczenie i nazwy opcji mogą nieco odbiegać od przedstawionego poniżej schematu, ale zasady są podobne. ♦ Processor Speed — odpowiada za ustawienie trybu pracy procesora. ♦ Suspend timer — odpowiada za określenie czasu, po którego upływie komputer zostanie uśpiony. ♦ LCD o ff timer — odpowiada za określenie czasu, po którego upływie ekran LCE zostanie wyłączony. ♦ HDD o ff timer — odpowiada za określenie czasu, po którego upływie dysk twardy zostanie uśpiony. Dokładny opis poszczególnych opcji znajdziesz w dalszej części niniejszego rozdziału.
D (DV) Port Support Lokalizacja: Onboard Devices Dostępne wartości: Enabled/Disabled/Auto Zalecane ustawienia: Auto
244
BIOS. Przewodnik
Prezentowana opcja pozwala na kontrolowanie sposobu działania portu DV (dobrze wszystkim znane FireWire). ♦ Enabled — port będzie zawsze włączony; ♦ Disabled — port będzie zawsze wyłączony; ♦ Auto — port zostanie aktywowany po tym, jak zostanie do niego podłączona na przykład kamera DV.
Default Primary Video Device Lokalizacja: Display, Display Conf Dostępne wartości: Internal/PCI Zalecane ustawienia: Internal Niniejsza opcja służy do określenia podstawowej karty graficznej, z której będzie korzystać laptop. Zalecanym ustawieniem jest opcja Internal. W przypadku niektórych modeli kom puterów będziesz mógł korzystać z kart graficznych montowanych w stacjach dokujących. W takim przypadku możesz skorzystać z ustawienia PCI.
Digital TV Lokalizacja: Main Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) tunera TV zintegrowanego z laptopem.
Disc Sanitizer Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Fast/Optimum/Custom Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia trwałe i bezpowrotne usunięcie zawartości twardego dysku. Czyszczone są wszystkie sektory dysku twardego bajt po bajcie. Dzięki tej opcji możesz spokojnie oddać lub sprzedać swój komputer bez obawy, że ktoś obcy odzyska cenne dane, które w prze szłości były zapisane na dysku twardym. Opcja umożliwia pracę w trzech trybach: ♦ Fast — szybkie usuwanie zawartości dysku. Istnieje ryzyko, że przy zastosowaniu zaawansowanych metod uda się odzyskać fragmentaryczne dane. Zaletą tej opcji jest krótki czas czyszczenia dysku. ♦ Optimum — dokładne usuwanie zawartości dysku twardego. Po wykonaniu czyszczenia za pomocą opcji Optimum nie ma obawy o to, że komuś uda się odtworzyć zawartość dysku twardego. Niestety czyszczenie dysku w ten sposób wymaga sporo czasu. ♦ Custom — użytkownik ma możliwość ręcznego określenia parametrów czyszczenia dysku.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
245
Display Lokalizacja: Advanced/Video Features Dostępne wartości: Internal Flat Panel/External (Analog)/External (Digital)/Auto Zalecane ustawienia: Auto Umożliwia określenie, na którym ekranie będzie wyświetlany obraz. Do wyboru mamy kilka możliwości. ♦ Internal Flat Panel — obraz zostanie wyświetlony na ekranie LCD wbudowanym w laptopa, ♦ External (Analog) — obraz zostanie wyświetlony na zewnętrznym analogowym monitorze (oczywiście jeżeli jest podłączony i laptop posiada odpowiednie wyjście), ♦ External (Digital) — obraz zostanie wyświetlony na zewnętrznym monitorze LCD (oczywiście jeżeli jest podłączony i laptop posiada odpowiednie wyjście), ♦ Auto — komputer automatycznie wykryje, jakie monitory są podłączone, i wybierze najlepsze rozwiązanie.
Dual Core Present Lokalizacja: Processor Info Dostępne wartości: Yes/No, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat tego, czy w systemie zainstalowany jest procesor wielor dzeniowy.
E Embedded Bluetooth Device Radio Lokalizacja: System Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanego modułu Bluetooth.
Embedded Controller Version Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat wersji BIOS-u kontrolera.
246
BIOS. Przewodnik
Embedded WLAN Device Radio Lokalizacja: System Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanej bezprzewodo wej karty sieciowej.
Execute-Disable Bit Capability Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja CPUXD Support.
Express Card Slot Lokalizacja: System Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obsługi kart PCMCIA.
Extended Memory Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat całkowitego rozmiaru zainstalowanej pamięci RAM.
Extended Memory Test Lokalizacja: Memory, Memory Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Służy do włączenia (Enabled) lub wyłączenia (Disabled) dokładnego testu pamięci podczas uruchamiania komputera i procedury POST. Proponujemy, abyś rozszerzoną procedurę testowania pamięci stosował tylko w przypadku problemów z działaniem komputera lub bezpośrednio po wymianie lub rozbudowie pamięci. Natomiast podczas codziennej pracy ustaw wartość Disabled. Dzięki temu przy uruchamianiu komputera zostanie wykonane tylko szybkie i pobieżne testowanie pamięci. Oczywiście wpłynie to pozytywnie na szybkość uruchamiania komputera.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
247
F F10 and F12 Delay (sec) Lokalizacja: System Configuration Dostępne wartości: 1l2l3l4l5lw zależności od producenta Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia ustalenie czasu wyświetlania informacji o klawiszu F10 lub F12 odpowiadają cym najczęściej za uruchomienie menu z wyborem urządzenia startowego. Jeśli podana wartość jest większa od zera, komputer będzie oczekiwał na domyślne bootowanie odpo wiednią ilość czasu, jaką zdefiniowałeś. Jeśli nie zostanie wciśnięty klawisz F10 lub F12, komputer przejdzie do uruchamiania systemu ze standardowo zdefiniowanego urządzenia.
FAN Mode in AC Lokalizacja: System, Power Dostępne wartości: MaxSpeedlSlowSpeedlAuto Zalecane ustawienia: Auto Powyższa opcja umożliwia określenie trybu pracy wentylatora, gdy komputer jest zasilany z gniazdka sieciowego. Ogólnie zalecamy ustawienie wartości Auto. Dzięki temu komputer będzie sam dobierał szybkość pracy wentylatora w zależności od tego, jak w danym mo mencie pracuje procesor. Podczas pracy na zasilaniu sieciowym problemem przestaje być bateria, a co za tym idzie, teoretycznie wentylator może kręcić się cały czas. Pojawia się jednak inny problem, na który warto zwrócić uwagę. Mamy tutaj na myśli głośność pracy. Bez wątpienia kręcący się ciągle wentylator (opcja MaxSpeed) na dłuższą metę może być męczący. Dlatego pro ponujemy pozostawienie wartości Auto, dzięki której BIOS sam dobierze szybkość obrotów wentylatora, a dodatkowo włączy go tylko wtedy, gdy będzie to potrzebne.
FAN Mode in Battery Lokalizacja: System, Power Dostępne wartości: MaxSpeedlSlowSpeedlAuto Zalecane ustawienia: Auto Powyższa opcja umożliwia określenie trybu pracy wentylatora, gdy komputer jest zasilany z baterii. Dobór odpowiedniego ustawienia jest uzależniony od tego, w jaki sposób usta wiłeś inne opcje odpowiedzialne za sposób pracy laptopa i oszczędzanie baterii. Ogólnie zalecamy ustawienie wartości Auto. Dzięki temu komputer będzie sam dobierał szybkość pracy wentylatora w zależności od tego, jak w danym momencie pracuje procesor. Oczy wiście w przypadku gdy w ustawieniach zarządzania energią wybrałeś minimalną wydaj ność pracy komputera na akumulatorach, to dla opcji FAN Mode in Battery możesz wybrać wartość SlowSpeed. Wentylator będzie wtedy pracował na minimalnych obrotach. Nato miast wartość MaxSpeed przydaje się wyłącznie wtedy, gdy skonfigurowałeś laptopa w taki sposób, aby podczas pracy na akumulatorach zawsze oferował maksymalną szybkość pracy.
248
BIOS. Przewodnik
Pamiętaj, że pracujący wentylator również pobiera prąd z baterii i w zauważalny sposób skraca czas pracy komputera.
Fixed Bay Device Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat urządzenia podłączonego do gniazda UltraBay i jego odmian.
Flash BIOS Updating by End-Users Lokalizacja: Startup, Boot Option Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Omawiana opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) możliwości wykonania aktualizacji BIOS-u przez użytkownika, który nie posiada uprawnień administratorskich. Dokładniej mówiąc, chodzi o to, że BIOS komputera przenośnego pozwala na założenie dwustopniowego hasła dostępu do niego. Jeżeli skorzystałeś z tego wariantu i ustawiłeś hasło dla administratora, to w tym przypadku omawiana opcja uniemożliwia aktualizację BIOS-u osobie, która nie zna hasła administratora. Gdy jesteśmy jedynym użytkownikiem komputera, a więc w większości przypadków, sto sowanie powyższego obostrzenia mija się z celem i jedynie utrudnia codzienną pracę na laptopie. Warto jednak pamiętać o omawianej możliwości, jeśli z komputera korzysta kilku użytkowników lub z ważnych przyczyn aktualizacja BIOS-u nie jest zalecana.
Flash Over LAN Lokalizacja: Network, Network Conf Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Włączenie tej opcji umożliwi wykonanie aktualizacji BIOS-u poprzez aktywne połączenie sieciowe. Proponujemy wybór ustawienia Disabled, ponieważ jesteśmy sceptycznie na stawieni do tego rodzaju nowinek technicznych. Oczywiście jeżeli uznasz nasze obawy przed sieciową aktualizacją BIOS-u za przesadne, wybierz wartość Enabled. Dzięki temu komputer będzie mógł aktualizować BIOS, pobierając go z internetu.
Fn Key Emulation Lokalizacja: POST Behavior Dostępne wartości: Off/Scroll Lock Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
249
Umożliwia włączenie (Scroll Lock) lub wyłączenie (Off) emulacji klawisza Fn w przy padku, gdy do laptopa podłączono zewnętrzną klawiaturę PS/2. Jeżeli włączysz emulację, to funkcje klawisza Fn na klawiaturze zewnętrznej przejmie rzadko używany klawisz Scroll Lock.
Fn Key Lock Lokalizacja: Config, Keyboard/Mouse Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Umożliwia włączenie lub wyłączenie obsługi dodatkowych funkcji klawiszy. Dokładniej mówiąc, chodzi o włączenie lub wyłączenie działania kombinacji wykorzystujących kla wisz Fn. Ze względu na różnorakie zastosowanie klawisza Fn zalecamy ustawienie Disabled — będą działać wszystkie kombinacje wykorzystujące ten przycisk.
H Hard Disk Drive Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat zainstalowanego dysku twardego. Zwykle jest to tylko pojemność urządzenia.
Hard Disk1 Password Lokalizacja: Password Dostępne wartości: wprowadzone hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia zabezpieczenie hasłem dostępu do danych znajdujących się na dysku twardym. Patrz opcja Internal HDD PW.
Hard Disk2 Password Lokalizacja: Password Dostępne wartości: wprowadzone hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia zabezpieczenie hasłem dostępu do danych znajdujących się na dysku twardym. W tym przypadku chodzi o drugi dysk twardy. Patrz opcja Internal HDD PW.
25c
BIOS. Przewodnik
Hard drive Direct Memory Access (DMA) Lokalizacja: Config/Network Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) bezpośredniego przesyłania danych z dysku do pamięci z pominięciem procesora. Włączenie tej opcji daje zauważalny wzrost wydajności komputera.
Hard Drive Self Test Lokalizacja: Diagnostic Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) prostej diagnostyki dysku twardego, mającej na celu sprawdzenie stanu dysku oraz ewentualną naprawę uszkodzo nych sektorów. Rodzaj wykonywanej diagnostyki jest zależny od konkretnego modelu notebooka. Z możliwości oferowanych przez omawianą opcję warto korzystać w przypadku proble mów z twardym dyskiem. Uważamy, że codzienna procedura testowa niepotrzebnie utrudni pracę.
HDD Acoustic Mode Lokalizacja: Performance Dostępne wartości: Bypass/Quiet/Suggested/Performance Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Musisz wiedzieć, że głośność pracy twardego dysku jest zależna od szybkości pracy. In nymi słowy, im szybciej pracuje dysk, tym jest on głośniejszy. BIOS niektórych kompute rów przenośnych pozwala na kontrolę głośności twardego dysku. Dzięki opcji HDD Acoustic Mode możesz określić, jak szybko będzie pracować dysk twardy, a co za tym idzie — wpłyniesz na jego głośność. W zależności od konkretnej wersji BIOS-u i producenta danego laptopa do dyspozycji możesz mieć kilka trybów pracy dysku. Zazwyczaj jest to kilka ustawień od najcichszego do najbardziej wydajnego. Dobór odpowiedniego trybu pracy zależy od przeznaczenia komputera oraz Twoich indywidualnych upodobań. Pamiętaj również, że dysk ustawiony w trybie maksymalnej wydajności zużywa więcej prądu. Wynika to z faktu, że maksymalna wydajność wiąże się z dużym poborem prądu. Dlatego w przypadku laptopa mającego pracować maksymalnie długo na akumulatorach powinieneś wybrać ustawienia cichej pracy.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
251
HDD Model Name Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat modelu zainstalowanego dysku twardego.
HDD off timer Lokalizacja: Config/Power, Power Configuration Dostępne wartości: Disabled/przedział czasowy 5~60 min Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb i konfiguracji laptopa Odpowiada za określenie, po jakim czasie dysk twardy zostanie wyłączony. W zależności od producenta będziesz miał do wyboru kilka możliwości ustawień w zakresie od 5 do 60 min. Możesz również wyłączyć tryb uśpienia Disabled.
HDD Serial Number Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat numeru seryjnego zainstalowanego dysku twardego.
HDD1 Password Lokalizacja: Password, Security Dostępne wartości: wprowadzone hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia zabezpieczenie hasłem dostępu do danych znajdujących się na dysku twardym. Patrz opcja Internal HDD PW.
HDD2 Password Lokalizacja: Password, Security Dostępne wartości: wprowadzone hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia zabezpieczenie hasłem dostępu do danych znajdujących się na dysku twardym (w tym przypadku chodzi o drugi dysk twardy). Patrz opcja Internal HDD PW.
Hibernate by timer Lokalizacja: Power, Power Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Hibernate Mode.
252
BIOS. Przewodnik
Hibernate Mode Lokalizacja: Power/Power Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) trybu hibernacji. Tryb hiber nacji polega na tym, że po jego włączeniu na dysku twardym w specjalnym pliku zapisy wane są efekty pracy. Zazwyczaj za aktywację hibernacji w komputerach przenośnych odpowiada zamknięcie klapy matrycy lub ściśle określony czas bezczynności włączonego komputera. Oczywiście dokładny sposób aktywacji hibernacji jest zależny od ustawień systemu operacyjnego. Wyjście z trybu hibernacji zwykle odbywa się po otwarciu klapy laptopa. Korzystanie z hibernacji jest bardzo wygodnym rozwiązaniem i dzięki niemu możemy w zauważalny sposób skrócić czas uruchamiania komputera, ponieważ system operacyjny nie jest wczytywany od początku.
Hibernate-Suspend to Disc Lokalizacja: Power, Power Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Hibernate Mode.
HV expansion Lokalizacja: Display, Display Conf Dostępne wartości: On/Off Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie dopasowania wyświetlanego obrazu do formatu ekranu i rozdziel czości. W przypadku włączenia obraz zostanie rozciągnięty zarówno w pionie, jak i po ziomie, lecz nastąpi znaczne pogorszenie jego jakości. Opcja jest przydatna, gdy pracujesz w nietypowym środowisku.
I IBM Product recovery Program Promt Lokalizacja: Startup/Boot Option Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
253
Opcja występuje w komputerach firmy IBM i umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) wyświetlania podczas uruchamiania laptopa informacji o klawiszu umożliwiającym uruchomienie odzyskiwania systemu z ukrytej partycji recovery. Komu nikat oraz sam klawisz są uzależnione od konkretnego modelu laptopa. W przypadku star szych konstrukcji zazwyczaj był to jakiś klawisz funkcyjny. Natomiast nowe modele laptopów wyposażone są w specjalny przycisk o nazwie Access IBM.
IBM Security Chip Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Włączenie tej opcji umożliwi uaktywnienie układu szyfrującego dane i przechowującego hasła dostępu do różnych usług i programów. Układ ten chroni dane znajdujące się na dysku twardym komputera. Należy jednak pamiętać, że ewentualny odczyt danych na innym komputerze może być niemożliwy.
Infrared Lokalizacja: Config, Infrared Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) oraz dokładną konfigurację portu podczerwieni. Po wybraniu trybu Enabled zyskujemy możliwość zmiany ustawień dla kolejnych opcji. ♦ Base I/O address — służy do określania podstawowego adresu wejścia-wyjścia dla portu podczerwieni. ♦ Interrupt — pozwala na określenie przerwania, na którym będzie pracować port podczerwieni. ♦ DMA — pozwala na określenie kanału DMA, z którego będzie korzystać port podczerwieni. Ustawienie Disabled wyłącza działanie interfejsu IRDA.
Infrared Device Lokalizacja: Config, Infrared Dostępne wartości: Enabled/Hiden Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia publiczne włączenie (Enabled) lub ukrycie (Hiden) portu podczerwieni. Jeżeli nie korzystasz z portu podczerwieni, wybierz ustawienie Hiden, dzięki czemu IRDA zadziała tylko wtedy, gdy ona sama zainicjuje połączenie. Dokładniej mówiąc, IRDA nie będzie widoczna dla innych urządzeń, dzięki czemu wzrośnie bezpieczeństwo Twoich danych.
254
BIOS. Przewodnik
Infrared Port Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Infrared.
Initialize Finger Print data Lokalizacja: Password, Security Dostępne wartości: Active/Deactive Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Niniejsza opcja umożliwia włączenie (Active) lub wyłączenie (Deactive) obsługi zewnętrz nego czytnika linii papilarnych podłączonego do USB. Wspomniany czytnik odpowiada za uproszczenie procesu logowania do systemu i innych miejsc chronionych hasłem. Dzięki temu rozwiązaniu zamiast wpisywać hasło, wystarczy przesunąć palcem przez czytnik, a resztą zajmie się specjalne oprogramowanie, które poda za nas uprzednio wprowa dzone hasło.
Installed memory Lokalizacja: Ekran główny Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje o ilości zainstalowanej pamięci RAM.
INTA PCI IRQ Lokalizacja: Config/PCI Dostępne wartości: Disabled/Auto Select/2/3/4/5/6/7/8/9/10/11 Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia ustawienie przerwania dla szyny PCI. Możesz ręcznie wybrać odpowiednie przerwanie lub skorzystać z trybu Auto Select, dzięki czemu BIOS sam wybierze pierwsze wolne przerwanie.
Integrated Fingerprint Reader Lokalizacja: Password, Security Dostępne wartości: On/O ff Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Niniejsza opcja umożliwia włączenie (On) lub wyłączenie (Off) zintegrowanego czytnika linii papilarnych. Wspomniany czytnik odpowiada za uproszczenie procesu logowania do systemu i innych miejsc chronionych hasłem. Dzięki temu rozwiązaniu zamiast wpisywać hasło, wystarczy przesunąć palcem przez czytnik, a resztą zajmie się specjalne oprogra mowanie, które poda za nas uprzednio wprowadzone hasło.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
255
Integrated NIC Lokalizacja: Onboard Device Dostępne wartości: Off/Enabled/Enabled w/PXE Zalecane ustawienia: Enabled w/PXE Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Off) karty sieciowej zintegrowanej z płytą główną laptopa. Dodatkowa opcja Enabled w/PXE aktywuje kartę wraz z obsługą możli wości uruchomienia komputera przez sieć.
Intel ® SpeedStep™ tech. Lokalizacja: BIOS SETUP UTILITY, Advanced Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) technologii SpeedStep opracowanej przez firmę Intel, a mającej na celu dynamiczną zmianę szybkości pracy procesora. Rozwiązanie to ma na celu dopasowanie wydajności procesora do zadań wy konywanych w danym momencie. Dzięki temu podczas pracy na baterii możemy zaosz czędzić cenny prąd i ograniczyć ciepło wydzielane przez procesor. Po włączeniu tej opcji będziesz miał wybór dodatkowych parametrów: ♦ Mode fo r Battery — umożliwia ustawienie trybu działania w przypadku korzystania z baterii, ♦ Mode fo r AC — umożliwia ustawienie trybu działania w przypadku korzystania z zasilacza sieciowego. Każdej z powyższych opcji może zostać przypisane jedno z poniższych ustawień: ♦ Battery Optimized — ustawienie ukierunkowane na wydłużenie czasu pracy komputera na baterii kosztem jego wydajności. Zalecane dla zasilania akumulatorowego. ♦ Power Optimized — ustawienie ukierunkowane na osiągnięcie maksymalnej wydajności kosztem zwiększonego zapotrzebowania na prąd. Zalecane dla zasilania sieciowego. ♦ Automatic — automatyczna regulacja wydajności i poboru prądu. Ustawienie to może być przydatne podczas zasilania sieciowego i w sytuacji, gdy zależy Ci na cichej pracy komputera. Zalecamy włączenie tej opcji.
Internal Bluetooth Lokalizacja: Wireless, Internal conf. Dostępne wartości: Auto/Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Auto
256
BIOS. Przewodnik
Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanego układu Blu etooth. Wybór ustawienia Auto spowoduje, że system operacyjny będzie sterować włą czaniem i wyłączaniem modułu Bluetooth. Pamiętaj, że aktywny Bluetooth może być wykorzystany do włamania się na Twój kom puter. Oczywiście tyczy się to tylko przypadków, gdy osoba atakująca znajduje się w Twoim sąsiedztwie. Zwykle zasięg technologii Bluetooth to 10 metrów.
Internal Bluetooth Device Lokalizacja: Config/Network Dostępne wartości: Auto/Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Auto Patrz opcja Internal Bluetooth.
Internal Cellular Lokalizacja: Wireless, Internal conf. Dostępne wartości: Auto/Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanego układu obsługującego połączenia przez telefon komórkowy. Opcja ta występuje tylko w niektó rych laptopach i w praktyce zastępuje na przykład karty dodawane do usługi Blueconnect.
Internal HDD PW Lokalizacja: Security Dostępne wartości: wpisanie hasła Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Internal HDD PW.
Internal Network Device Lokalizacja: Config/Network Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanej karty sieciowej. Zalecamy włączenie karty sieciowej, gdy korzystasz z tego rodzaju sieci. W pozostałych przypadkach warto wybrać ustawienie Disabled.
Internal Wi-Fi Lokalizacja: Wireless, Internal conf. Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
257
Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanej bezprze wodowej karty sieciowej. Zalecamy włączenie bezprzewodowej karty sieciowej, gdy korzystasz z tego rodzaju sieci. W pozostałych przypadkach warto wybrać ustawienie Disabled.
Internal Wireless Device Lokalizacja: Config/Network Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanej bez przewodowej karty sieciowej. Zalecamy włączenie bezprzewodowej karty sieciowej, gdy korzystasz z tego rodzaju sieci. W pozostałych przypadkach warto wybrać ustawienie Disabled.
IR Port Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled (chyba że nie używasz IRDA) Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) portu podczerwieni (IRDA) zainstalowanego w laptopie. Ustawienie tej opcji jest uzależnione od tego, czy używasz portu IRDA.
K Key Beep Lokalizacja: Alarm, Alarm Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) sygnału dźwiękowego wydawanego podczas naciskania klawiszy, na przykład w trakcie pisania.
Keyboard Click Lokalizacja: Basic Device Configuration Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Key Beep.
258
BIOS. Przewodnik
Keyboard Controller Version Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat wersji kontrolera klawiatury zainstalowanego w laptopie.
L Language Lokalizacja: Main Dostępne wartości: zdefiniowane przez producenta wersje językowe Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia zmianę domyślnego języka BIOS-u. Wystarczy zaznaczyć opcję, nacisnąć Enter, wybrać odpowiedni język i ponownie nacisnąć Enter. Zdecydowanie odradzamy wybór języków orientalnych (na przykład chińskiego), bo z doświadczenia wiemy, że później jest kłopot z powrotem do języka zrozumiałego dla ogółu.
LCD Display Stretch Lokalizacja: Display Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja H V expansion.
LCD off timer Lokalizacja: Config/Power, Power Configuration Dostępne wartości: Disabled/przedział czasowy 1~60 min Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb i konfiguracji laptopa Pozwala na określenie, po jakim czasie podświetlenie ekranu LCD zostanie wyłączone. W zależności od producenta będziesz miał do wyboru kilka możliwości ustawień w zakre sie od 1 do 60 min. Możesz również wyłączyć tryb uśpienia Disabled.
LCD Panel expansion Lokalizacja: Video, Config/Display Dostępne wartości: O ff Enabled Zalecane ustawienia: O ff (chyba że specyfika Twojej pracy wymaga innego ustawienia) Patrz opcja H V expansion.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
259
LCD Power Saving Lokalizacja: Power Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) oszczędzania energii, jeżeli laptop pracuje na baterii. W tym przypadku oszczędzanie energii polega na zmniejszeniu jasności ekranu.
LCD screen expansion Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: No (chyba że specyfika Twojej pracy wymaga innego ustawienia) Patrz opcja LCD Panel expansion.
Legacy Floppy Drives Lokalizacja: Confi/Floppy Drives Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obsługi stacji dyskietek za montowanej na stałe w laptopie lub montowanej zamiennie z napędem optycznym w kie szeni UltraBay. Powyższe ustawienie nie dotyczy stacji dyskietek podłączonej za po średnictwem portu USB. Jeśli nie posiadasz stacji dyskietek lub podłączenie realizowane jest za pomocą USB, możesz wyłączyć tę opcję.
Legacy USB Support Lokalizacja: BIOS SETUP UTILITY/Advanced, Config/Floppy Drives Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) kontrolera USB. W dzisiej szych czasach opcja powinna być włączona, ponieważ na każdym kroku korzystamy z urządzeń komunikujących się z komputerem za pomocą USB.
Load Defaults Lokalizacja: Restart, Maitenance Dostępne wartości: Cancel/Continue Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia załadowanie fabrycznych ustawień BIOS-u.
260
BIOS. Przewodnik
Lock BIOS Settings Lokalizacja: Restart, Maitenance Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia zablokowanie (Enabled) lub odblokowanie (Disabled) dostępu do zmiany ustawień BIOS-u użytkownikowi nieznającemu hasła administratora.
Low Battery Action Lokalizacja: Power/Power Configuration Dostępne wartości: Suspend/Hibernation Zalecane ustawienia: Hibernation Umożliwia określenie zachowania komputera w sytuacji, gdy poziom naładowania baterii będzie bardzo niski. ♦ Suspend — komputer zostanie częściowy wyłączony, a zawartość pamięci będzie podtrzymywana. Dzięki temu w znacznym stopniu ograniczymy zapotrzebowanie na prąd. Podczas korzystania z trybu uśpienia istnieje ryzyko, że po wyczerpaniu się baterii stracimy zawartość pamięci, a co za tym idzie — efekt naszej pracy. ♦ Hibernation — zawartość pamięci zostanie zachowana na dysku twardym, a laptop wyłączony. Dzięki temu po naładowaniu akumulatora lub podłączeniu urządzenia do gniazdka elektrycznego będziesz mógł rozpocząć pracę dokładnie od tego samego momentu, w którym przerwałeś.
Low Battery Alarm Lokalizacja: Alarm/Alarm Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) sygnału dźwiękowego informującego o niskim stanie naładowania baterii. Ze względu na wygodę proponujemy włączyć dźwiękowe powiadamianie. Dzięki temu będziemy wcześniej wiedzieli o tym, że za chwilę zabraknie prądu.
M MAC Adress (Internal LAN) Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla numer MAC karty sieciowej zainstalowanej w komputerze.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
261
Machine Password Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Set/Clear, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Informuje, czy zostało ustawione hasło administratora.
Manufacturer Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat producenta danego laptopa.
Manufacturer Name Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Patrz opcja Manufacturer.
Maximum Clock Speed Lokalizacja: Processor Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat maksymalnej szybkości pracy procesora.
Media Card Lokalizacja: Onboard Devices Dostępne wartości: Enabled/O ff Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Of) wbudowanego czytnika kart pamięci flash.
Media Card and 1394 Lokalizacja: Onboard Device Dostępne wartości: Enabled/O ff Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja Media Card. Pamiętaj jednak, że wraz z czytnikiem włączany lub wyłączany jest kontroler FireWire.
262
BIOS. Przewodnik
Memory Available Lokalizacja: Memory Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru dostępnej pamięci RAM.
Memory Card Exp Slot Lokalizacja: Other/Exp C onf Dostępne wartości: Enabled/Disabled/Automatic Zalecane ustawienia: Automatic Patrz opcja Media Card.
Memory Channel Mode Lokalizacja: Memory Info Dostępne wartości: Dual/Single, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat tego, czy pamięć zainstalowana w laptopie pracuje w trybie dwukanałowym, czy też nie.
Memory Check Lokalizacja: Diagnostics Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Umożliwia przeprowadzenie testu zainstalowanej pamięci RAM. Opcja ta przydaje się podczas diagnozowania problemów i szukania przyczyn niestabilnej pracy komputera. Pamiętaj jednak, że test dostępny z poziomu BIOS-u warto uzupełnić testem wykonanym za pomocą zewnętrznego programu.
Memory Installed Lokalizacja: Memory Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru zainstalowanej pamięci RAM.
Memory Slot 1 Lokalizacja: Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru pamięci RAM zainstalowanej w pierwszym gnieździe.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
263
Memory Slot 2 Lokalizacja: Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru pamięci RAM zainstalowanej w drugim gnieździe.
Memory Speed Lokalizacja: Memory Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat szybkości taktowania pamięci RAM.
Memory Technology Lokalizacja: Memory Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rodzaju zainstalowanej pamięci RAM. Dokładniej mó wiąc, dzięki tej opcji dowiesz się, czy w laptopie wykorzystano pamięć DDR, DDR 2, czy też inną.
Minimum Clock Speed Lokalizacja: Processor Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat minimalnej szybkości pracy procesora.
MiniPCI Device Lokalizacja: Wireless Configuration Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla aktualne informacje na temat urządzeń zainstalowanych w gnieździe miniPCI. Pamiętaj, że gniazdo miniPCI może obsługiwać kartę sieciową, modem, bezprzewodową kartę sieciową, moduł Bluetooth i wiele innych.
MiniPCI Status Lokalizacja: Wireless Configuration Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb
264
BIOS. Przewodnik
Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) urządzenia zainstalowanego w gnieździe miniPCI. Ustawienie tej opcji jest zależne od aktualnych potrzeb użytkownika.
Modem Controller Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat zainstalowanego w laptopie faks-modemu.
Modem Device Lokalizacja: Config/Modem Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) modemu wbudowanego w komputer przenośny.
Modular Bay Lokalizacja: Główny ekran, Information Sec. Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Pokazuje informacje o urządzeniu zainstalowanym w kieszeni UltraBay lub podobnej. Pa miętaj, że kieszeń typu UltraBay służy do montażu napędów optycznych, stacji dyskietek, dodatkowych baterii lub dysków twardych.
Multi Core Support Lokalizacja: Performance Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obsługi procesorów wielordze niowych. Jeśli w Twoim komputerze mobilnym posiadasz zainstalowany procesor wielor dzeniowy (Intel Core Duo, Intel Core 2 Duo), powinieneś koniecznie uaktywnić tę opcję.
N Native Resolution Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
265
Wyświetla informacje na temat natywnej rozdzielczości ekranu LCD. Przypominamy, że natywna rozdzielczość panelu LCD to pojęcie określające zalecaną rozdzielczość, w której generowany obraz oferuje najlepszą jakość. Oczywiście natywną rozdzielczość można zmniejszyć, ale jakość obrazu pogarsza się.
Network Boot Support Lokalizacja: BIOS SETUP UTILITY, Boot Menu Dostępne wartości: Auto/Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) możliwości uruchomienia laptopa z sektora startowego znajdującego się na innym komputerze podłączonym do sieci.
Notebook ASSET Tracking Number Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Patrz opcja ASSET Tag Number.
Notebook ASSET Tracking Number Lokalizacja: Security/System IDs Dostępne wartości: własny ciąg znaków Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia wprowadzenie ciągu znaków, który ma na celu dodatkowe oznakowanie laptopa. Rozwiązanie to często jest wykorzystywane przez firmy do oznaczenia służ bowego sprzętu.
Notebook Model Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat modelu laptopa.
Notebook Serial Number Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat numeru seryjnego laptopa.
266
BIOS. Przewodnik
NumLock Lokalizacja: Config, Keyboard/Mouse Dostępne wartości: Auto/Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obsługi współdzielonej kla wiatury numerycznej. Dokładniej mówiąc, jeżeli włączysz klawiaturę numeryczną, to w przypadku komputera przenośnego zmieni się sposób działania niektórych klawiszy i spowoduje to spore zamieszanie podczas wprowadzania tekstu. W przypadku wybrania ustawienia Auto klawiatura numeryczna zostanie włączona auto matycznie tylko wtedy, gdy do komputera podłączysz zewnętrzną pełnowymiarową klawiaturę z wydzieloną sekcją numeryczną.
NumLock LED Lokalizacja: Maitenance Dostępne wartości: Off/On Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (On) lub wyłączenie (Of) diody LED sygnalizującej stan klawisza NumLock po włączeniu komputera.
O Onboard 1394 Lokalizacja: Onboard Devices Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja 1394 Device.
Onboard Bluetooth Lokalizacja: Wireless Configuration Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Internal Bluetooth.
Onboard LAN Interface Lokalizacja: Config/Network Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled (chyba że nie korzystasz z karty sieciowej)
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
267
Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zintegrowanej z płytą główną karty sieciowej — przewodowej.
Onboard Wi-Fi Lokalizacja: Wireless Configuration, Config/Network. Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled (chyba że nie korzystasz z karty sieciowej) Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) bezprzewodowej karty sieciowej.
Optical Disk Drive Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat zainstalowanego napędu optycznego. Zwykle jest to tylko lakoniczna informacja typu Installed czy Available.
Ownership Tag Lokalizacja: System info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje o specjalnym numerze-znaczniku, który może zostać wprowadzony przez użytkownika lub właściciela laptopa. Numer znacznika zasobów może składać się maksymalnie z dziesięciu znaków i wprowadza się go za pomocą specjalnego oprogra mowania dostarczonego przez producenta komputera. Ownership Tag może być wykorzystany do znakowania służbowych komputerów. Nie którzy producenci sprzętu, na przykład Dell, na życzenie klienta mogą oznakować zaku piony komputer lub całą partię komputerów.
P Panel Type Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru i rodzaju panelu LCD, w który wyposażony jest laptop.
268
BIOS. Przewodnik
Parallel port Lokalizacja: Config/Parallel Port Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled, jeżeli korzystasz z portu LPT1 Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) portu równoległego LPT1. Po uruchomieniu systemu uzyskasz dostęp do dodatkowych opcji. ♦ Mode — służy do określenia trybu pracy portu. Dostępne ustawienia to: ♦ Output only — port LPT1 będzie jedynie wysyłał dane na zewnętrz, ♦ Bi-directional — port LPT1 będzie wysyłał i odbierał dane, ♦ EPP — rozszerzony tryb pracy portu LPT1 (zalecane ustawienie), ♦ ECP — rozszerzony tryb pracy portu LPT1; ♦ Base I/O address — pozwala na określenie zakresu wejścia i wyjścia dla portu LPT1 (domyślny zakres to 3BC); ♦ Interrupt — pozwala na ustawienie przerwania wykorzystywanego przez LPT1 (domyślne przerwanie to IRQ7).
Parallel port Int. Lokalizacja: Config/Parallel Port Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled, jeżeli korzystasz z portu LPT1 Patrz opcja Parallel port.
Password Beep Lokalizacja: Config/Alarm Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) funkcji zmuszającej do podania hasła podczas uruchamiania komputera.
Password Bypass Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Off/Reboot Bypass/Resume Bypass/Reboot & Resume Bypass Zalecane ustawienia: O ff Umożliwia ustawienie zasad pomijania zapytań o hasło w zależności od sytuacji. Innymi słowy, dzięki tej opcji jesteś w stanie ograniczyć konieczność podania hasła w niektórych ściśle określonych przypadkach.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
269
♦ Off— użytkownik za każdym razem będzie proszony o podanie hasła systemowego lub hasła chroniącego dysk twardy. ♦ Reboot Bypass — użytkownik nie jest proszony o podanie hasła podczas restartu komputera. W pozostałych przypadkach podanie hasła jest niezbędne. ♦ Resume Bypass — użytkownik nie jest proszony o podanie hasła podczas wybudzania komputera ze stanu uśpienia. W pozostałych przypadkach hasło jest niezbędne. ♦ Reboot & Resume Bypass — użytkownik nie musi podawać hasła podczas wybudzania komputera ze stanu uśpienia i ewentualnego restartu.
Password On Boot Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) sygnału dźwiękowego wyda wanego w oczekiwaniu na wprowadzenie hasła. W niektórych laptopach emitowany jest dodatkowy sygnał w przypadku wprowadzenia złego hasła.
PCI Bus Power Management Lokalizacja: Config/Power, Power C onf Dostępne wartości: Disabled/Automatic Zalecane ustawienia: Automatic Opcja odpowiedzialna za oszczędzanie energii. Po wybraniu ustawienia Automatic BIOS sprawdza szynę PCI i jeżeli wykryje brak aktywności, wyłącza ją. Oczywiście jeżeli szyna PCI znowu będzie potrzebna, zostanie automatycznie włączona. Nie zalecamy zmiany tego ustawienia.
Physical Memory Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru zainstalowanej pamięci RAM.
Pointing Device Lokalizacja: Basic Device Configuration Dostępne wartości: Touch Pad/PS-2Mouse Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia wybranie domyślnego urządzenia wskazującego. Może to być mysz podłączona do portu PS/2 (PS-2 Mouse) lub wbudowany w komputer Touch Pad (Touch Pad).
270
BIOS. Przewodnik
Power Control Beep Lokalizacja: Alarm/Alarm Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) sygnału kontrolnego w trakcie uruchamiania komputera.
Power Mode for AC Lokalizacja: Power/Power Configuration, Config/Power Dostępne wartości: Customized/Maximum Battery Life/Maximum Performance Zalecane ustawienia: Maximum Performance Umożliwia dopasowanie zasad zarządzania energią, gdy komputer zostanie podłączony do zasilacza sieciowego. ♦ Customized — własne ustawienia dotyczące zarządzania energią. ♦ Maximum Battery Life — automatyczne dopasowanie ustawień pod kątem jak najdłuższego czasu pracy na bateriach. W tym trybie komputer działa nieco wolniej, ale za to czas pracy na baterii zostaje wydłużony do maksimum. ♦ Maximum Performance — automatyczne dopasowanie ustawień pod kątem wydajności. Komputer w tym trybie działa z maksymalną wydajnością, co znacznie skraca czas pracy na baterii. W przypadku gdy korzystasz z zasilacza, można bez problemu wybrać ustawienia mające na celu uzyskanie jak największej wydajności komputera — opcja Maximum Performance.
Power Mode for Battery Lokalizacja: Power/Power Configuration, Config/Power Dostępne wartości: Customized/Maximum Battery Life/Maximum Performance Zalecane ustawienia: Maximum Battery Life Umożliwia dopasowanie zasad zarządzania energią, gdy komputer jest zasilany z baterii. ♦ Customized — własne ustawienia dotyczące zarządzania energią. ♦ Maximum Battery Life — automatyczne dopasowanie ustawień pod kątem jak najdłuższego czasu pracy na bateriach. W tym trybie komputer działa nieco wolniej, ale za to czas pracy na baterii zostaje wydłużony do maksimum. ♦ Maximum Performance — automatyczne dopasowanie ustawień pod kątem wydajności. Komputer w tym trybie działa z maksymalną wydajnością, co znacznie skraca czas pracy na baterii. W przypadku gdy korzystasz z zasilacza, można bez problemu wybrać ustawienia mające na celu uzyskanie jak największej wydajności komputera — opcja Maximum Battery Life.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
271
Power Switch Mode Lokalizacja: Power/Power Conf, Config/Power Dostępne wartości: On/Off/Hibernation Zalecane ustawienia: On/Off (chyba że masz inne wymagania) Umożliwia określenie zachowania się komputera po wciśnięciu przycisku POWER. Do wyboru masz możliwość przejścia w tryb hibernacji (Hibernation) lub standardowe wyłączenie i włączenie komputera (On/Off).
Pre-allocated for Internal VGA Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru pamięci RAM wydzielonej na potrzeby zinte growanej z chipsetem karty graficznej.
Primary IDE Master Lokalizacja: BIOS Setup Utility/Main Menu Dostępne wartości: Hard Disk/ATAPI CDROM Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia określenie rodzaju pierwszego urządzenia podpiętego do kontrolera IDE.
Processor Cache Size Lokalizacja: Processor Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru podręcznej pamięci procesora.
Processor ID Lokalizacja: Processor Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat kodowego oznaczenia procesora. Dokładne informacje na temat znaczenia wyświetlanych w tym miejscu kodów znajdziesz na stronie producen tów procesorów lub za pomocą wyszukiwarki Google.
272
BIOS. Przewodnik
Processor Spd Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat nominalnej szybkości pracy procesora.
Processor Speed Lokalizacja: Power, Power Configuration Dostępne wartości: Fixed Max/Fixed Medium/Fixed Slow Zalecane ustawienia: Fixed Medium Prezentowana opcja pozwala na określenie, w jakim trybie ma pracować procesor. W za leżności od posiadanego typu procesora dostępne ustawienia mogą się nieco różnić. Aby osiągnąć maksymalną moc procesora, należy wybrać wartość Fixed Max, jednak dla dłuż szej pracy na bateriach ustaw tryb Fixed Slow. Tryb pracy Fixed Medium jest rozwiązaniem pośrednim między wydajnością a długością działania baterii.
Processor Type Lokalizacja: Processor Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rodzaju i modelu zainstalowanego procesora.
Product Name Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat nazwy modelu danego laptopa.
Rower-On Password Lokalizacja: Password Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obowiązku podania hasła podczas uruchamiania komputera.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
273
Q Quick Boot Lokalizacja: Boot Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) testów wykonywanych pod czas uruchamiania systemu ze startowego urządzenia. Dzięki temu w znacznym stop niu jesteśmy w stanie przyśpieszyć rozruch laptopa.
Quiet Boot Lokalizacja: Boot Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Włącza (Enabled) lub wyłącza (Disabled) wyświetlanie logo producenta podczas uru chamiania laptopa i wykonywania testów POST.
R RediSafe Lokalizacja: Power/Power Configuration, Config/Power Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie lub wyłączenie mechanizmu mającego na celu zabezpieczenie danych przed utratą w przypadku zbyt niskiego stanu baterii. Działa podobnie jak funkcja hibernacji — zapisuje na dysku aktualny stan wraz z zawartością pamięci celem szybkiego odtworzenia danych, gdyby zaszła konieczność ponownego uruchomienia komputera.
Require password after hibernate Lokalizacja: Password, Security/Password Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) funkcji wymuszającej konieczność podania hasła przy wyjściu z trybu hibernacji.
274
BIOS. Przewodnik
Require password after StandBy Mode Lokalizacja: Password, Security/Password Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obowiązku podania hasła przy wyjściu z uśpienia.
Require password on restart Lokalizacja: Security/Password Options Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obowiązku podania hasła przy restarcie laptopa.
Resume on time Lokalizacja: Config/Power Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) specjalnej funkcji, dzięki której komputer zostanie wybudzony z trybu uśpienia lub hibernacji określonego dnia lub o okre ślonej godzinie. Po wybraniu trybu Enabled dostępne są kolejne dwie opcje. ♦ Resume time — określa godzinę, minutę i sekundę uruchomienia komputera; ♦ Resume date — określa dzień, miesiąc i rok uruchomienia komputera.
S SATA Native Mode Lokalizacja: System Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Off) obsługi twardego dysku SATA, tak by był widziany jako napęd IDE. Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy uniknąć proble mów z instalacją systemu MS Windows XP, który sam w sobie nie ma odpowiednich sterowników SATA. Po włączeniu opcji SATA Native Mode instalator systemu „uzna”, że ma do czynienia z typowym dyskiem IDE, i nie będzie domagał się sterowników kontrolera.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
275
Screen Blanking Lokalizacja: Config/Power, Power Conf. Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) podświetlania matrycy LCD w przypadku przejścia w tryb uśpienia komputera. Rozwiązanie to przydaje się na przy kład podczas długiej prezentacji wyświetlanej bezpośrednio z laptopa, gdy nie chcesz, aby ekran zgasł w trakcie jej wyświetlania.
Secondardy Battery Fas Charge Lokalizacja: System Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Off) szybkiego ładowania dodatkowej baterii, w którą mogą być wyposażone niektóre modele laptopów.
Secondary IDE Master Lokalizacja: BIOS Setup Utility/Main Menu Dostępne wartości: Hard Disk/ATAPI CDROM Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia określenie rodzaju pierwszego urządzenia podpiętego do kontrolera IDE.
Serial ATA DIPM Lokalizacja: Power/Power Management Dostępne wartości: Off/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Off) mechanizmu oszczędzania energii dla dysków SATA zgodnych z technologią DIPM (Device Initiated Link Power Manage ment). Technologia DIPM umożliwia dynamiczne przejście urządzenia SATA w tryb niskiego poboru mocy w zależności od jego aktywności.
Serial Number Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat numeru seryjnego laptopa.
276
BIOS. Przewodnik
Serial Port Lokalizacja: Config/Serial port Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) portu szeregowego.
Service Tag Lokalizacja: Maitenance Dostępne wartości: wprowadzany numer Zalecane ustawienia: warto wprowadzić Umożliwia wprowadzenie numeru serwisowego, który jest niepowtarzalnym ciągiem alfanumerycznym najczęściej z zakresu od 5 do 7 znaków. Numer taki znajduje się często na naklejce znamionowej przyklejonej do obudowy komputera. Service Tag jest przydatny w trakcie połączenia ze stroną producenta i automatycznego pobierania uaktualnień ste rowników dla danego modelu laptopa oraz podczas kontaktów z serwisem.
Set Machine Password Lokalizacja: Security Dostępne wartości: wprowadź własne hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia ustawienie hasła administratora. Po zaznaczeniu opcji i naciśnięciu klawisza Enter zostaniesz poproszony o wpisanie hasła, a następnie jego powtórzenie. Po wpisaniu każdego z haseł niezbędne jest naciśnięcie klawisza Enter.
Set Miniumum Lenght Lokalizacja: Security/Password Dostępne wartości: Disabled/41516171819110/11/12 Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia określenie długości hasła niezbędnego do uruchomienia komputera.
Set Supervisor Password Lokalizacja: Security Dostępne wartości: wprowadź hasło administratora Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia ustawienie lub zmianę hasła administratora. Osoba znająca to hasło będzie mogła zmienić ustawienia BIOS-u.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
277
Set User Password Lokalizacja: Security Dostępne wartości: wprowadź własne hasło Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia ustawienie hasła użytkownika. Osoba znająca to hasło nie będzie mogła zmie nić ustawień BIOS-u, ale na przykład uruchomi komputer. Po zaznaczeniu opcji i naci śnięciu klawisza Enter zostaniesz poproszony o wpisanie hasła, a następnie jego powtó rzenie. Po wpisaniu każdego z haseł niezbędne jest naciśnięcie klawisza Enter.
Show VAIO Animation Logo Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: Yes/No Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Yes) lub wyłączenie (No) wyświetlania animowanego logo Sony VAIO podczas uruchamiania komputera i procedury POST.
Silent Mode in AC Lokalizacja: System/Power Dostępne wartości: Cool/Silent/Auto Zalecane ustawienia: Auto Umożliwia wybranie trybu pracy wentylatora w przypadku podłączonego zasilacza sie ciowego. Jeśli w ustawieniach zarządzania energią wybrałeś maksymalną wydajność pracy komputera po podłączeniu zasilacza, to ustaw wartość Cool lub Auto. Wentylator wtedy będzie pracował na maksymalnych obrotach lub w przypadku trybu Auto (nie zaw sze dostępny) obroty regulowane będą w zależności od potrzeb.
Silent Mode in DC Lokalizacja: System/Power Dostępne wartości: Cool/Silent/Auto Zalecane ustawienia: Silent Umożliwia wybranie trybu działania wentylatora w przypadku pracy na baterii. Jeśli w ustawieniach zarządzania energią wybrałeś minimalną wydajność pracy komputera na akumulatorach, to ustaw wartość Silent lub Auto. Wentylator wtedy będzie pracował na minimalnych obrotach lub — w przypadku trybu Auto (nie zawsze dostępny) — obroty regulowane będą w zależności od potrzeb.
Speaker Volume Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: wartość liczbowa Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia określenie głośności dźwięków emitowanych przez komputer.
278
BIOS. Przewodnik
SpeedStep Enable Lokalizacja: Performance Dostępne wartości: Off/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Patrz opcja SpeedStep® Technology.
SpeedStep® Technology Lokalizacja: BIOS SETUP UTILITY/Advanced Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) technologii SpeedStep opracowanej przez firmę Intel i mającej na celu dynamiczną zmianę szybkości pracy procesora. Rozwiązanie to ma na celu dopasowanie wydajności procesora do zadań wy konywanych w danym momencie. Dzięki temu podczas pracy na baterii możemy zaosz czędzić cenny prąd i ograniczyć ciepło wydzielane przez procesor. Po włączeniu tej opcji będziesz miał wybór dodatkowych parametrów: ♦ On Battery — umożliwia ustawienie trybu działania w przypadku korzystania z baterii, ♦ On A C — umożliwia ustawienie trybu działania w przypadku korzystania z zasilacza. Każdej z powyższych opcji można przypisać jedno z poniższych ustawień: ♦ Battery Optimized — ustawienie ukierunkowane na wydłużenie czasu pracy komputera na baterii kosztem jego wydajności. Zalecane dla zasilania akumulatorowego. ♦ Power Optimized — ustawienie ukierunkowane na osiągnięcie maksymalnej wydajności kosztem zwiększonego zapotrzebowania na prąd. Zalecane dla zasilania sieciowego. ♦ Automatic — automatyczna regulacja wydajności i poboru prądu. Ustawienie to może być przydatne podczas zasilania sieciowego i w sytuacji, gdy zależy Ci na cichej pracy komputera.
Start Easy Flash Lokalizacja: Advanced Dostępne wartości: OK/Cancel Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (OK) narzędzia odpowiedzialnego za przeprowadzenie wygodnej aktualizacji BIOS-u laptopa.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
279
SuperDisk Boot Lokalizacja: Config/Floppy Drives Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Legacy Floppy Drive, z tym że dotyczy ona napędu SuperDisk.
Supervisor Password Lokalizacja: Secure/Password Dostępne wartości: hasło administratora komputera Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Pozwala na ustawienie hasła administratora. Dokładniej mówiąc, osoba znająca to hasło będzie miała dostęp do wszystkich ustawień laptopa. Wprowadzenie hasła ogranicza się do wybrania opcji, a następnie dwukrotnego wpisania hasła i naciśnięcia klawisza Enter.
Supervisor Password Is Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Set/Clear, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat tego, czy ustawiono hasło administratora, czy też nie. Wartość Set oznacza aktywne hasło. Natomiast Clear informuje, że nie ustawiono hasła administratora.
Suspend timer Lokalizacja: Config/Power, Power Configuration Dostępne wartości: Disabled/przedział czasowy 1~60 min Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Odpowiada za określenie, po jakim czasie komputer przejdzie w stan uśpienia, jeżeli jest on nieużywany. W zależności od producenta sprzętu będziesz miał do wyboru kilka możliwości ustawień w przedziale od 1 do 60 min. Możesz również wyłączyć tryb uśpienia Disabled. Wybór odpowiedniej wartości jest w stu procentach zależny od tego, w jaki sposób wykorzystujesz komputer.
Suspend when LCD is closed Lokalizacja: Power/Power Configuration, Config/Power Dostępne wartości: No suspend/Suspend Zalecane ustawienia: Suspend Określa sposób zachowania się komputera, gdy ekran LCD zostanie zamknięty. Najlepiej ustawić tryb Suspend, wtedy po zamknięciu ekranu komputer przejdzie w stan uśpienia.
280
BIOS. Przewodnik
W zależności od pozostałych ustawień zostanie wyłączone podświetlenie matrycy lub całkowicie wyłączona matryca, będą zatrzymane napędy oraz dyski twarde, procesor oraz inne składniki podsystemu zostaną spowolnione. Podtrzymywana będzie zawartość pamięci. Jeżeli zależy Ci na przedłużeniu czasu pracy laptopa zasilanego z baterii, pamiętaj o tym, żeby go zamykać, gdy od niego odchodzisz. Większość sprzętu mobilnego standardowo skonfigurowana jest w ten sposób.
Suspend/Hibernate while docked Lokalizacja: Power/Power Configuration, Config/Power Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Pozwala na włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) trybu uśpienia lub hibernacji dla komputera podłączonego do stacji dokującej.
Swap Fn/Ctrl Keys Lokalizacja: System Configuration Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) zamiany miejscami klawiszy Fn i Ctrl. Dokładniej mówiąc, po włączeniu tej opcji funkcje klawisza Fn przejmie Ctrl.
System BIOS Version Lokalizacja: Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat wersji BIOS-u.
System board serial number Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla numer seryjny płyty głównej zamontowanej w komputerze przenośnym.
System Date Lokalizacja: Config/Date/Time Dostępne wartości: aktualna data Zalecane ustawienia: aktualna data Umożliwia wprowadzenie dokładnej daty w formacie miesiąc, dzień, rok.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
281
System Memory Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru podstawowej pamięci RAM. Domyślnie jest to 640 KB.
System Password Lokalizacja: Security Dostępne wartości: wpisz hasło systemowe Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia ustawienie hasła systemowego. Po wybraniu tej opcji niezbędne jest dwu krotne wprowadzenie hasła. Pamiętaj, że hasło systemowe jest wymagane do uruchomie nia komputera lub podczas jego wybudzania ze stanu uśpienia.
System Time Lokalizacja: Config/Date/Time Dostępne wartości: aktualny czas Zalecane ustawienia: aktualny czas Umożliwia wprowadzenie dokładnego czasu w formacie godzina, minuta i sekunda.
System-unit serial number Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla numer seryjny komputera.
T ThinkPad NumLock Lokalizacja: Config, Keyboard/Mouse Dostępne wartości: Auto/Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled Patrz opcja NumLock.
282
BIOS. Przewodnik
Total Memory Lokalizacja: Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat całkowitego rozmiaru pamięci RAM zainstalowanej w laptopie.
Touch Pad Lokalizacja: Config/Keyboard/Mouse Dostępne wartości: Automatic/Disabled Zalecane ustawienia: Automatic (chyba że nie używasz wskaźnika Touch Pad) Umożliwia włączenie (Automatic) lub wyłączenie (Disabled) obsługi wskaźnika Touch Pad. Wybór ustawienia Automatic spowoduje włączenie wbudowanego wskaźnika Touch Pad. Musisz jednak pamiętać o tym, że podłączenie myszy PS/2 w sposób automatyczny wyłączy go.
TrackPoint Lokalizacja: Config/Keyboard/Mouse Dostępne wartości: Automatic/Disabled Zalecane ustawienia: Automatic (chyba że nie używasz wskaźnika TrackPoint) Umożliwia włączenie (Automatic) lub wyłączenie (Disabled) obsługi wskaźnika TrackPoint. Wybór ustawienia Automatic spowoduje włączenie wbudowanego wskaźnika TrackPoint. Musisz jednak pamiętać o tym, że podłączenie myszy PS/2 w sposób automatyczny wyłączy go.
TV Display Type Lokalizacja: Display Dostępne wartości: NTSC/PAL Zalecane ustawienia: PAL Umożliwia określenie standardu pracy wyjścia TV. W przypadku naszego kraju wybierz opcję PAL.
TV Type Lokalizacja: Display Dostępne wartości: NTSC/PAL Zalecane ustawienia: PAL Patrz opcja TVDisplay Type.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
283
U USB BIOS Support Lokalizacja: Config/USB Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obsługi portu USB z poziomu BIOS. Jeżeli posiadasz urządzenia startowe (na przykład stację dyskietek lub napęd CD/DVD-ROM) podłączone do USB, to niniejsza opcja powinna być zawsze włączona. Jeśli jednak nie używasz zewnętrznych urządzeń startowych, to możesz wyłączyć opcję, co pozwoli Ci zyskać 16 KB alokowanej pamięci.
USB Emulation Lokalizacja: Basic Device Configuration Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obsługi portów USB z pozio mu BIOS do czasu załadowania sterowników USB systemu operacyjnego.
USB Wake Support Lokalizacja: Power/Power Conf/Power Management Dostępne wartości: Off/Enabled Zalecane ustawienia: Enabled Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) automatycznego uruchamiania komputera po wykryciu aktywności urządzenia USB. Omawiane rozwiązanie jest przydatne na przykład wtedy, gdy posiadasz kartę Wi-Fi lub Bluetooth w postaci klucza USB i chciał byś, aby komputer włączył się po wykryciu sygnału.
User Password Is Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Set/Clear, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat tego, czy ustawiono hasło użytkownika, czy też nie. Wartość Set oznacza aktywne hasło. Natomiast Clear informuje, że nie ustawiono hasła.
Using Passphrase Lokalizacja: Security/Password Dostępne wartości: Enabled/Disabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb
284
BIOS. Przewodnik
Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) obostrzeń dla używanych haseł. Po włączeniu opcji możesz na przykład ustalić, że używane hasło nie może być krótsze niż 30 znaków.
UUID Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla unikalny numer identyfikacyjny komputera UUID (Universally Unique ID).
UUID Number Lokalizacja: Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Patrz opcja UUID.
W Wake On Lan Lokalizacja: Config/Network Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) automatyczne uruchomienie komputera po tym jak przez kartę sieciową zostanie wykryty odpowiedni sygnał. Opcja ta nie działa, jeśli dostęp do dysku komputera jest chroniony za pomocą hasła.
Wake On Lan Int. Lokalizacja: Network/Network Conf Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Patrz opcja Wake On Lan.
WiFi Device Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat zainstalowanej w laptopie bezprzewodowej karty sieciowej.
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
285
Wireless Hotkey Lokalizacja: Wireless Dostępne wartości: NonelWi-FilBTIWi-Fi & BT Zalecane ustawienia: Wi-Fi & BT Umożliwia określenie, który z bezprzewodowych interfejsów (moduł Bluetooth lub bezprzewodowa karta sieciowa) będzie kontrolowany za pomocą klawisza skrótu. ♦ None — żaden element nie będzie kontrolowany, ♦ Wi-Fi — klawisz skrótu pozwoli włączyć lub wyłączyć bezprzewodową kartę sieciową, ♦ B T — klawisz skrótu pozwoli włączyć lub wyłączyć moduł Bluetooth, ♦ Wi-Fi & BT — klawisz skrótu będzie kontrolować stan bezprzewodowej karty sieciowej i modułu Bluetooth. Niniejsza opcja ma związek z Wireless Hotkey Change.
Wireless Hotkey Change Lokalizacja: Security Dostępne wartości: Permitted/Denied Zalecane ustawienia: Denied Pozwala określić, czy możliwa jest zmiana stanu bezprzewodowego interfejsu za po mocą klawisza skrótu, gdy komputer chroniony jest hasłem administratora. ♦ Permitted — istnieje możliwość zmiany ustawień, ♦ Denied — nie ma możliwości zmiany ustawień bez uprzedniego podania hasła administratora.
V VGA BIOS Version Lokalizacja: Main Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat wersji firmware’u karty graficznej.
Video BIOS Revision Lokalizacja: System Information Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat wersji BIOS-u karty graficznej.
286
BIOS. Przewodnik
Video BIOS Version Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Patrz opcja Video BIOS Revision.
Video Controller Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat zainstalowanej w laptopie karty graficznej.
Video Memory Lokalizacja: Device Info Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Wyświetla informacje na temat rozmiaru pamięci karty graficznej zainstalowanej w laptopie.
Video memory ext. Lokalizacja: ekran główny BIOS Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna Zalecane ustawienia: brak Opcja informująca o wielkości pamięci zainstalowanej na karcie graficznej. Nie jest to wielkość współdzielona, lecz fizyczna ilość pamięci karty graficznej.
Volume Beep Lokalizacja: Alarm/Alarm Configuration, Config/Alarm Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb Opcja umożliwia włączenie (Enabled) lub wyłączenie (Disabled) sygnału dźwiękowego wydawanego w trakcie regulacji głośności za pomocą specjalnych klawiszy funkcyjnych.
Volume Setting Lokalizacja: Alarm/Alarm Configuration Dostępne wartości: High/Middle/Low/Off Zalecane ustawienia: w zależności od potrzeb
Rozdział 3. ♦ Alfabetyczny wykaz opcji BIOS-u — laptopy
287
Opcja umożliwia ustawienie domyślnej głośności efektów dźwiękowych lub ich wyłączenie. ♦ Hight — bardzo głośno, ♦ Middle — średnio głośno, ♦ Low — bardzo cicho, ♦ O ff— wyłączone.
288
BIOS. Przewodnik
Rozdział 4.
Rozwiązanie problemu zapomnianego hasta do BIOS-u Jeden z częściej spotykanych problemów występuje wtedy, gdy ustawimy hasło za bezpieczające dostęp do BIOS-u lub komputera i zapomnimy, jak ono brzmi. Nie można wtedy uruchomić komputera ani zmienić ustawień BIOS-u. Problem ten dotyczy najczęściej serwisów komputerowych, ale nie omija również indywidualnych użytkowników. W ni niejszym rozdziale opisaliśmy dwa sposoby radzenia sobie z zapomnianym hasłem, które sprawia trudności użytkownikowi komputera.
W skazówka
Usunięcie hasła zabezpieczającego BIOS najczęściej jest równoznaczne z wykasowa niem wszystkich ustawień. Innymi słowy, po skasowaniu hasła musisz od nowa ustawić opcje w BIOS-ie.
Sposób pierw szy — zworka Jednym z najczęściej używanych i najwygodniejszych sposobów jest użycie specjalnej zworki na płycie głównej (rysunek 4.1). Lokalizacja zworki zależy od modelu płyty głównej i jej producenta. Dlatego musisz poszukać w dokumentacji swojej płyty informacji, gdzie dokładnie producent umie ścił odpowiednią zworkę, na przykład w płytach MSI jest ona usytuowana w bezpo średnim sąsiedztwie baterii oraz kości BIOS-u (rysunek 4.1). Po zlokalizowaniu zworki musisz ją przełączyć na takie ustawienie, które spowoduje wyczyszczenie pamięci CMOS. Na rysunku 4.2 zamieściliśmy schemat układu pinów i położenia zworki. Pamiętaj jednak, że w Twoim przypadku może być zupełnie inaczej, dlatego sprawdź dokumentację płyty głównej.
290
BIOS. Przewodnik
R ysunek 4.1. Zworka czyszcząca pamięć CMOS
R ysunek 4.2. Schemat pinów i ustawienia zworki służącej do kasowania pamięci CMOS
W skazówka
0 H
1 2 3 Kasowanie CMOS
0 0)0 1 2 3 Ustawienie domyślne
Najczęściej zworki są umieszczone w okolicach baterii. Może się jednak zdarzyć, że na niektórych płytach głównych znajdziesz zamiast nich miejsca z nieprzylutowanymi pinami (na przykład niektóre modele płyt Gigabyte). Wtedy wystarczy zewrzeć odpowied nie miejsca za pomocą kawałka drutu. Aby wyczyścić ustawienia pamięci CMOS, musisz: ♦ całkowicie wyłączyć komputer, ♦ odszukać i zmienić położenie zworki z ustawienia domyślnego (pin 2. i 3.) na wartości odpowiedzialne za kasowanie pamięci CMOS (pin 1. i 2.), ♦ odczekać kilka sekund (zazwyczaj ok. 5), ♦ przestawić zworkę na domyślne ustawienia — pin 2. i 3., ♦ włączyć komputer. Pamiętaj, że w Twoim przypadku oznaczenia pinów i położenie zworek mogą być inne niż w zaprezentowanym tu przykładzie.
Rozdział 4. ♦ Rozwiązanie problemu zapomnianego hasła do BIOS-u
291
Sposób drugi — bateria Gdy nie masz pod ręką dokumentacji płyty głównej lub nie potrafisz znaleźć zworki odpowiedzialnej za kasowanie zawartości pamięci CMOS, możesz skorzystać z innego sposobu usunięcia hasła. Opisane tutaj rozwiązanie można zastosować do płyt głównych, na których użyto baterii podtrzymującej pamięć CMOS (rysunek 4.3). R ysunek 4.3. Bateria podtrzymująca pamięć CMOS
Jeżeli Twoja płyta posiada baterię (jak na rysunku 4.3), to w celu usunięcia hasła możesz j ą wyjąć na kilka minut, a następnie ponownie zamontować. Wymontowanie baterii jest stosunkowo łatwe, wymaga jednak użycia śrubokręta. Wystar czy, że odegniesz blaszkę zabezpieczającą baterię przed wypadaniem. Zamontowana pod baterią sprężyna wypchnie ją na zewnątrz. Pamiętaj, że tę operację wykonujemy, gdy komputer jest wyłączony. Po kilku minutach możesz ponownie zamontować baterię w gnieździe. Zwróć uwagę na to, by prawidłowo ją tam umieścić („plusem” do góry). Opisany trik można zastosować tylko w tych modelach płyt, w których użyto baterii. Na tomiast w płytach, w których akumulator został wlutowany na stałe, musisz skorzystać ze specjalnej zworki lub trzeciego sposobu usunięcia hasła, który opisujemy poniżej.
Sposób trze ci — program Jeżeli nie masz dostępu do wnętrza komputera, gdyż jest on jeszcze na gwarancji i nie wolno go otwierać, nie możesz skorzystać z żadnego z wyżej opisanych sposobów. Pozo staje zatem odszukanie i użycie specjalnego programu umożliwiającego skasowanie pamięci CMOS. Dalej użyjemy aplikacji o nazwie KillCMOS. Można ją pobrać ze strony http://www.spat.neostrada.pl/drivery/killcmos.zip.
292
BIOS. Przewodnik
Przygotowania do skasowania hasła musimy zacząć od utworzenia dyskietki startowej, z której będzie można uruchomić komputer. W systemach MS Windows 9x/Me możesz to zrobić w taki sposób: umieść dyskietkę w stacji i kliknij przycisk Start, a następnie — Uruchom; w oknie wpisz format a: /s i naciśnij przycisk OK; potwierdź chęć sformatowania dyskietki przez wciśnięcie litery T dla polskiej wersji MS Windows (lub Y dla angielskiej) oraz klawisza Enter. Proces formatowania dyskietki potrwa kilka naście sekund, o jego zakończeniu zostaniesz powiadomiony za pomocą stosownego ko munikatu. Pozostaje jeszcze skopiowanie zawartości pobranego archiwum programu KillCMOS na dyskietkę. Powinny się tam znaleźć trzy pliki.
W skazówka
Jeżeli nie posiadasz stacji dyskietek (to bardzo prawdopodobne w przypadku no wych komputerów), możesz skorzystać z pamięci PenDrive. Opis przygotowania startowej pamięci PenDrive znajdziesz w rozdziale piątym. Możesz teraz usunąć hasło zabezpieczające wejście do BIOS-u Twojego komputera. Musisz umieścić dyskietkę w stacji i ponownie uruchomić komputer. Wystartuje on z dyskietki. Na ekranie monitora zobaczysz znak zachęty A:\>. Wpisz killcmos i naciśnij Enter. Po ponownym uruchomieniu komputera powinieneś wejść do BIOS-u bez więk szych problemów. Niestety, opisany sposób nie zadziała, jeśli dyskietka startowa nie została umieszczona na liście urządzeń przeszukiwanych na obecność sektora startowego podczas uruchamiania komputera.
W skazówka
Programów do kasowania ustawień zapisanych w pamięci CMOS jest sporo. Wybrana przez nas aplikacja to jedna z wielu opcji. Z naszych doświadczeń wynika, że więk szość działa podobnie i ma takie same możliwości. Możesz również całą operację wykonać z poziomu linii poleceń DOS, uruchamiając program KillCMOS z dysku twardego — nie będziesz wówczas musiał przygotowywać dyskietki.
Sposób czw a rty — hasto serw isow e W internecie można znaleźć wiele stron z hasłami serwisowymi do różnych wersji BIOS-u. Teoretycznie, by dostać się do ustawień, wystarczy odszukać hasło do naszej wersji BIOS-u, a następnie je wpisać. Niestety, praktyka pokazuje, że większość tych haseł nie działa albo przeznaczona jest do innych wersji BIOS-ów. Mimo to niżej podaliśmy kilka odnośników do stron. Znajdziesz na nich sporo haseł, z których możesz skorzystać. Spróbuj! ♦ http://chomik.supermedia.pl/4 7.html ♦ http://computersun.pl/bios/artykuly/standardowe-hasla-bios-spis-k_101.html Pomimo że czytelnicy zarzucają nam brak listy haseł serwisowych, zdecydowaliśmy się nie zamieszczać jej w niniejszej książce. Uważamy, że lepiej nie mieszać naszym czytel nikom w głowach rozwiązaniem, które zazwyczaj nie działa.
Rozdział 5.
Aktualizacja BIOS-u Na początku zadajmy sobie pytanie, co daje aktualizacja wersji BIOS-u w niektórych urządzeniach komputera PC. W przypadku płyt głównych wymiana wersji BIOS-u na nowszą ma największe znaczenie i może poprawić stabilność pracy całego komputera. Nowe wersje BIOS-ów zwykle dodają obsługę nowych procesorów, rozwiązują problemy z kompatybilnością urządzeń, pozwalają na instalację dysków twardych o dużej pojemno ści oraz usuwają inne błędy, które pojawiły się od chwili wypuszczenia płyty na rynek. Aktualizacja wersji BIOS-u płyty głównej ma sens, kiedy: ♦ masz problemy z instalacją dużego dysku twardego, ♦ masz problemy z uruchomieniem nowego urządzenia, ♦ komputer pracuje niestabilnie, ♦ poprzednia wersja BIOS-u zawiera błędy, ♦ spotkałeś się z różnymi trudnymi do wytłumaczenia błędami o charakterze sprzętowym. Jeżeli wymienione wyżej problemy nie dotyczą Twojego sprzętu, nie musisz myśleć o aktualizacji wersji BIOS-u. Nieco inaczej wygląda aktualizacja firmware’u w napędach optycznych. Tutaj bezwzględ nie warto wymieniać firmware na nowszą wersję, gdyż pozwala to na poprawę obsługi nośników, bardzo często też otrzymujemy ciekawe funkcje dla napędów w postaci popra wionych trybów zapisu czy obsługi nowych rozwiązań — na przykład bitsetting.
W skazówka
Napędy optyczne mają w oprogramowaniu firmware'u zapisane informacje o nośnikach różnych producentów i na tej podstawie dobierają szybkość zapisu danych. Nowsza wersja firmware'u pozwala na zapoznanie nagrywarki z większą ilością nośników. Nowy firmware w niektórych wypadkach powoduje, że napęd zaczyna poprawnie współ pracować z programami, w których do tej pory były problemy lub urządzenie było nieobsługiwane.
294
BIOS. Przewodnik
W kartach graficznych wymiana firmware’u pozwala na poprawę błędów, jakie zna leziono od chwili wypuszczenia karty na rynek. Poza tym nowy firmware usprawnia funkcjonowanie sprzętu, poprawiając kompatybilność karty ze sterownikami i pozo stałym urządzeniami. Oczywiście jeżeli nie masz problemów z kartą, a nowa wersja firmware’u nie wnosi istotnych poprawek usuwających błędy, nie warto sobie zawracać głowy wgrywaniem jej do karty graficznej. W niniejszym rozdziale opisaliśmy sposoby aktualizacji BlOS-ów płyt głównych, kart graficznych oraz napędów optycznych. Ponieważ aktualizacja wersji BlOS-u ma to do siebie, że od czasu do czasu się nie udaje i komputer przestaje działać, postanowiliśmy przedstawić Ci sposoby ratowania sprzętu, w którym nie udał się proces aktualizacji we wnętrznego oprogramowania. Opisy dotyczą zarówno naprawy płyt głównych, jak i kart graficznych czy napędów optycznych.
Wskazówka
Aktualizacja wersji BIOS-u przeprowadzona w nieodpowiedni sposób może spowodować nieodwracalne uszkodzenie sprzętu lub konieczność wizyty w serwisie. Podobnie rzecz ma się z niektórymi opisanymi przez nas sposobami naprawy uszkodzonego sprzętu. Dlatego wszystkie omówione tutaj operacje wykonujesz na własne ryzyko. Proponujemy, byś najpierw dokładnie przeczytał interesujący Cię fragment wraz z naszymi uwagami i dopiero wtedy zabrał się za wprowadzanie teorii w czyn.
Płyta główna Przyjrzyjmy się sposobom aktualizacji BlOS-u w płycie głównej. Opisaliśmy kilka roz wiązań pozwalających przeprowadzić aktualizację BIOS-u bezpośrednio z dyskietki startowej, systemu MS Windows lub narzędzi wbudowanych w płytę główną. Opis podzieliliśmy na kilka mniejszych części, tak by był bardziej przejrzysty. Aby wykonać aktualizację BIOS-u, musisz spełnić kilka warunków, które wymieniliśmy poniżej. ♦ Musisz zidentyfikować płytę główną. ♦ Powinieneś zidentyfikować aktualną wersję BIOS-u. ♦ Konieczne jest odszukanie nowej wersji BIOS-u i sprawdzenie, czy jest przeznaczona do posiadanej przez Ciebie płyty głównej. ♦ Trzeba także wykonać kopię oryginalnego BIOS-u — to na wszelki wypadek. ♦ Teraz musisz zaprogramować układ flashrom nową wersją BIOS-u.
Identyfikacja płyty głównej Jedną z najważniejszych czynności, które musisz wykonać przed aktualizacją BIOS-u, jest poprawna identyfikacja płyty głównej. W przypadku nieodpowiedniej identyfikacji i niewłaściwego uaktualnienia BIOS-u za pomocą oprogramowania przeznaczonego do innej płyty głównej lub po prostu jej innej wersji może się okazać, że komputer już się nie uruchomi lub będzie działać wadliwie.
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
295
Aby zidentyfikować producenta płyty głównej, jej oznaczenia oraz aktualną wersję, należałoby skorzystać z dokumentacji do niej dołączonej. Jednak — jak pokazuje wielo letnia praktyka — nie zawsze to, co jest napisane w dokumentacji, pokrywa się w 100% z tym, co zostało zamontowane w komputerze. Wielu producentów płyt głównych, szcze gólnie tych mniej znanych (mniej markowych), drukuje jedną, ogólną instrukcję do kilku modeli wyprodukowanych płyt głównych. Dlatego najlepszym i najbezpieczniejszym sposobem określenia posiadanego przez Ciebie modelu są po prostu bezpośrednie oglę dziny Twojej płyty. Zazwyczaj nazwa producenta jest umieszczona na płycie, w okolicy gniazda AGP lub między gniazdami PCI (rysunek 5.1). R ysunek 5.1. Informacje o modelu płyty zazwyczaj są nadrukowane na niej samej
Jeśli już wiesz, kto jest producentem Twojej płyty, powinieneś jeszcze odszukać jej do kładne oznaczenie i model. Również i te informacje prawdopodobnie będą nadrukowane bezpośrednio na płycie głównej; mogą być także umieszczone na naklejkach identyfika cyjnych. Naklejki te często znajdują się na ostatnim gnieździe PCI lub na zewnętrznej stronie portów równoległych (w przypadku konstrukcji ATX). Jeśli jednak i tam nic nie znalazłeś, to warto jeszcze przyjrzeć się płycie od spodu. Koniecznie odszukaj również wersję płyty głównej. Najczęściej producent umieszcza odpowiedni nadruk w jednym z narożników płyty (rysunek 5.2). R ysunek 5.2. Informacje o wersji płyty również powinny być nadrukowane lub naklejone na płycie
Przyjrzyjmy się konkretnemu przykładowi. Poniżej widać nazwę odczytaną z płyty głównej: GA-7N400 Pro2
296
BIOS. Przewodnik
W tym przypadku napis umieszczono między gniazdem AGP a chipsetem płyty głównej. Pierwszy człon oznacza nazwę producenta. Druga część, 7N400 Pro2, to oznaczenie kon kretnego modelu. Poza podanym przez nas oznaczeniem warto jeszcze poszukać informacji o wersji danego modelu płyty. Odpowiednie oznaczenie najczęściej znajduje się na krawędzi płyty i ma postać Rev. 1.2. Oczywiście numer po słowie Rev. może się różnić w zależności od wersji płyty i producenta. Jeżeli nie masz możliwości wglądu do środka komputera, a co za tym idzie, nie jesteś w stanie znaleźć potrzebnych informacji, pozostaje zdać się na dokumentację lub na spe cjalistyczne oprogramowanie (rysunek 5.3), które powinno określić zarówno producenta, jak i model Twojej płyty głównej. R ysunek 5.3. Program CTBIOS pozwala na odczyt informacji o płycie i je j modelu
BlOS-Info, c't/Andreas Stiller, U. 1.3 5/99 Computer ID Rechnertyp Maus laut BIOS Maustre iber Uersion
Maustyp Bus Hauptspeicher Extended x Memorut rBTOS Date Award BIOS found Award ID-String OEM URL Chipset
PC, SubTyp: 02, BIOS-Level: 116 AT,typ ??, Konfigurationsbyte $70 nicht PS/2-Typ Microsoft kompatible1 08.00 InPort-Maus auf IRQ2 ISA 640 KB, davon verfügbar : 640 KB 1024 KB 09/12/03 1 Award Modular BIOS v6.00PG 09/12/2003-E7205-6A69UG00C-00 GIGA-BVTE http://www.gigabyte.com.tw E7205 //Intel
Jednym z ciekawszych programów służących do odczytania wersji BIOS-u oraz modelu płyty głównej jest CTBIOS — http://www.softpedia.com/get/System/System-Info/CTBIOS. shtml. Narzędzie to potrafi sprawdzić, z jakim BIOS-em mamy do czynienia, kto jest producentem płyty głównej oraz jaki model płyty mamy w komputerze. Niestety, wyniki pracy programu CTBIOS lub innych podobnych mogą być niekompletne albo błędne. Może się okazać — szczególnie w przypadku tańszych konstrukcji — że program do odczytu danych wyświetli zbyt skąpą informację, która niewiele pomoże. Jeśli masz dostęp do internetu, możesz spróbować zidentyfikować płytę na podstawie tych informacji. Gdy wszystkie opisane wcześniej możliwości identyfikacji płyty głównej zawiodły, internet daje Ci jeszcze jedną szansę. Uruchom komputer. Po wyświetleniu ekranu z informacjami o typie procesora, ilości pamięci itd. na samym dole znajdziesz kilkanaście cyfr i liter (rysunek 5.4) zatrzymaj dalsze uruchamianie komputera za pomocą klawisza Pause. R ysunek 5.4. Ekran startowy komputera PC
Press DEL to enter SETUP. to Enter Boot Menu 1lx8S/2B03-K T600~8237-6fl6LVfl1GC-13
Zapisz na kartce cały ciąg wyświetlanych liter i liczb. Pierwsze liczby określają datę produkcji danego BIOS-u; po tej informacji podany jest rodzaj chipsetu płyty głównej, pozostałe liczby to identyfikatory płyty. Na ich podstawie powinieneś odszukać w internecie dane dotyczące producenta oraz modelu Twojej płyty głównej.
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
297
Oto przykładowe dane identyfikujące płytę: 10/13/2000 - i440BX- W977- 2A69KM4KC- 00 Warto przypomnieć, że informacje podane są tu według formatu: data BIOS-u — chipset płyty — identyfikator płyty. Najważniejszymi informacjami, jakie w decydującej mierze przyczynią się do wyszukania producenta płyty, są te, które zostały zapisane jako przedostatnie; w naszym przykładzie jest to ciąg znaków 2A69KM4KC. Teraz wystarczy wpisać ten ciąg do wyszukiwarki, na przykład http://www.google.pl. Po wpisaniu w wyszukiwarce wspomnianego ciągu znaków (ID płyty głównej) zostały wyświetlone odnośniki do stron zawierających ten wpis. Po przejrzeniu wyników wyszukiwania okazało się, że płyta, której identyfikatora użyliśmy w zaprezentowanym tu przykładzie, jest produktem firmy MicroStar, dokładnie jest to model MS-6163 (BX Master), zbudowany z wykorzystaniem chipsetu 440BX oraz z dodat kowym kontrolerem IDE66.
Identyfikacja wersji BIOS-u W stosunkowo łatwy sposób można zidentyfikować producenta Twojego BIOS-u. Jego nazwa jest najczęściej wyświetlana u góry ekranu zaraz po uruchomieniu komputera, w trakcie wykonywania wstępnej procedury testowej POST (rysunek 5.5). R ysunek 5.5. Identyfikacja wersji i producenta posiadanego BIOS-u
(üfluard M odular DIGS ub.OOPG, An E n erg y S t a r A l l y ^ C o p y r i g h t (C) 1984-Z00Z, G uard S o ftw a re , I n c . I n te l E7Z05 AGPSet BIDS f o r 8INXP F5 Check System H e a lth OK, UCore = 1 .5 2 5 Memory F requency 266 Ifte in Dual C hannel Mode D e te c tin g IDE d r Sues . . .
Jeśli nie zdążysz jej przeczytać, możesz przy następnym rozruchu wcisnąć klawisz Pause, by zatrzymać dalsze uruchamianie komputera. Możesz też odczytać nazwę producenta przez wejście do głównego menu BIOS-u. Na samej górze menu znajdziesz stosowną in formację o twórcy oprogramowania Twojej płyty. Wreszcie część z tych informacji znaj dziesz na umieszczonym na płycie głównej układzie flashrom, w którym zapisany jest BIOS. Najczęściej na układzie tym umieszczana jest naklejka, na której widnieje nazwa producenta — może to być na przykład AWARD, AMI lub PHOENIX. Z całą pewnością jednak łatwiej uzyskać potrzebne wiadomości podczas rozruchu komputera, choćby dlatego, że nie trzeba go w tym celu rozkręcać (co mogłoby być wręcz niemożliwe w przypadku zaplombowania obudowy przez sprzedawcę, u którego nabyłeś peceta). Bez względu na to, w jaki sposób wszedłeś w posiadanie stosownych danych, zapisz je, ponieważ mogą Ci się przydać do odszukania nowszej wersji oprogramowania. Przy zapisie daty pamiętaj, że jest ona podawana w standardzie amerykańskim — miesiąc/dzień/rok. Jeśli jednak w żaden z podanych tu sposobów nie jesteś w stanie zdiagnozować rodzaju, producenta oraz wersji BIOS-u, możesz skorzystać z programów takich jak CTBIOS, które zrobią to za Ciebie.
298
BIOS. Przewodnik
Oto przykładowe informacje wyświetlane na monitorze zaraz po włączeniu komputera: Award Modular BIOS v.4.51PG, Copyright (C) 1984 - 2000, Award Software, Inc. Z wyświetlonego napisu można wywnioskować, iż BIOS Twojej płyty głównej został wyprodukowany przez firmę AWARD. W6163MJ V5.6 041301 Ten napis wskazuje na wersję BIOS-u; tutaj jest to BIOS o numerze wersji 5.6. W przy padku niektórych p y t głównych udostępniane są zintegrowane z nimi dodatkowe kontrolery IDE. Na płycie głównej, której dotyczy nasz przykład, umieszczono zintegrowany z nią dodatkowy kontroler Ultra ATA66, dlatego też po przejściu procedury testowej POST są wyświetlane dodatkowe informacje dotyczące BIOS-u tegoż kontrolera. Oto przykładowe informacje o wersji BIOS-u zintegrowanego kontrolera dysków Ultra ATA66: ULTRA 66 (Tm) BIOS Versin 2.00 (Build 18) C) 1999 - 2000 Promise Technology, Inc All Rights Reserved Zapis ten informuje nas o aktualnej wersji BIOS-u; tutaj jest to wersja 2.00 dla zintegrowa nego z płytą główną dodatkowego kontrolera IDE firmy Promis Technology. Pamiętaj, że nie jest to informacja dotycząca BIOS-u płyty głównej i nie należy się nią kierować przy poszukiwaniach jego uaktualnienia. W większości przypadków po wykonaniu aktualizacji BIOS-u na płycie głównej również i BIOS dodatkowego kontrolera zostanie uaktualniony do nowszej wersji. Poszukiwanie nowej wersji BIOS-u Jeżeli udało się zidentyfikować posiadaną płytę główną oraz aktualną wersję zainstalowa nego BIOS-u, pora zająć się poszukiwaniami jego nowszej wersji. Wystarczy, że wejdziesz na stronę domową producenta Twojej płyty, tam powinny być udostępnione najnowsze, a także starsze wersje BIOS-ów. Jeżeli nie znasz adresu strony, sprawdź na końcu książki, gdyż umieściliśmy tam odsyłacze do stron najpopularniejszych producentów płyt głównych. Załóżmy, że szukamy nowej wersji BIOS-u dla płyty firmy Gigabyte. Adres strony do mowej to http://gigabyte.pl. Następnie szukamy w dziale produktów płyty, której BIOS chcemy wymienić, i wchodzimy na odpowiednią stronę (rysunek 5.6). Wystarczy, że na stronie płyty odszukasz hiperłącze prowadzące do działu z BIOS ami dla tego modelu płyty głównej. Strona firmy Gigabyte jest doskonałym przykła dem prawidłowej organizacji informacji. Po wybraniu hiperłącza do BIOS-u i przej ściu na odpowiednią podstronę (rysunek 5.7) znajdziesz wykaz wszystkich BIOS-ów dostępnych dla Twojej płyty głównej.
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
R ysunek 5.6. Strona płyty — tutaj znajdują się odsyłacze do BlOS-u
GIGABYTE
299
Strona Główna | Informacje z Polski |
R ysunek 5.7. Wykaz dostępnych BIOS-ów
Każda nowa wersja BIOS-u w przypadku strony Gigabyte jest dokładnie opisana i zawiera datę wydania, wersję oraz wprowadzone zmiany. Wystarczy pobrać odpowiedni plik na dysk.
300
BIOS. Przewodnik
Aktualizacja BIOS-u z dyskietki Zanim rozpoczniesz proces aktualizacji, upewnij się, że w BIOS-ie masz wyłączoną opcję dotyczącą zabezpieczenia przed zapisem do układu flashrom. Opcja ta to Flash protection. Sprawdź również w dokumentacji Twojej płyty głównej, czy przed aktualizacją nie musisz przestawić odpowiedniej zworki zabezpieczającej układ flashrom przed nieautoryzowanym zapisem. Jeśli taka zworka znajduje się na płycie, to musisz ustawić ją tak, by umożliwiała wykonanie aktualizacji BIOS-u; opis odpowiedniego ustawienia możesz znaleźć w doku mentacji płyty głównej. Przygotuj dyskietkę startową i zapisz na niej plik BIOS-u, który pobrałeś z sieci. Umieść też na niej odpowiedni plik służący do wykonania aktualizacji. Obecnie możesz spotkać następujące programy do aktualizacji BIOS-u: ♦ awdflash — pozwala na programowanie BIOS-ów wyprodukowanych przez firmę Award. ♦ amiflash — pozwala na programowanie BIOS-ów wyprodukowanych przez firmę Ami. ♦ flash — pozwala na programowanie BIOS-ów płyt firmy ASUS bez systemu PnP. ♦ Aflash.exe — pozwala na programowanie BIOS-ów płyt firmy ASUS z systemu PnP. ♦ Audos — przeznaczony do aktualizacji BIOS-ów najnowszych płyt firmy ASUS. Po uruchomieniu odpowiedniego programu aktualizacyjnego postępuj zgodnie z komuni katami programu. Sam proces przygotowania dyskietki startowej ogranicza się jedynie do jej sformatowania z parametrem /s lub włączenia odpowiedniej opcji w graficznej nakładce w systemie MS Windows. Następnie pozostaje skopiowanie do niej plików (bądź pliku) zawierających nową wersję BIOS-u oraz programatora. Pamiętaj, że na dyskietce nie powinno być plików autoexec.bat i config.sys. Pora przeprogramować BIOS. W tym celu uruchom komputer z uprzednio przygotowanej dyskietki i po załadowaniu plików systemowych uruchom odpowiedni plik programatora, na przykład Awdflash.exe (w zależności od producenta Twojego BIOS-u), a następnie zaczekaj na pojawienie się odpowiedniej listy z opcjami do wyboru. Zanim rozpoczniesz wymianę BIOS-u na nowszy, musisz koniecznie wykonać kopię jego aktualnej wersji. W tym celu sprawdź, czy na liście występuje odpowiednia opcja. W przy kładowym programatorze opcja ta nosi nazwę Save Current BIOS to file. Po jej wy braniu wystarczy wcisnąć na klawiaturze klawisz Enter. Teraz zostaniesz poproszony o podanie nazwy dla pliku, który powstanie na dyskietce. Wystarczy, że wpiszesz nazwę, na przykład stary.bin, a następnie naciśniesz klawisz Enter. Po chwili aktualna wersja BIOS-u znajdzie się w pliku zapisanym na dyskietce. W celu wymiany BIOS-u w głównym menu programu dokonującego aktualizacji wybierz opcję odpowiedzialną za jej przeprowadzenie — Update BIOS IncludingBoot Block and ESCD. Następnie zostaniesz poproszony o podanie nazwy pliku zawierającego nową wersję
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
301
BIOS-u (to ten plik, który na początku zapisywałeś na dyskietce); po jej wpisaniu musisz nacisnąć klawisz Enter. Program aktualizujący dokona sprawdzenia sumy kontrolnej, aby uzyskać pewność, że plik nie jest uszkodzony. Jeżeli test wypadnie pomyślnie, zostaniesz jeszcze raz zapytany, czy chcesz dokonać aktualizacji — naciśnięcie klawisza Y spowo duje rozpoczęcie procesu uaktualniania. Po dokonaniu aktualizacji na ekranie monitora pojawi się informacja o tym, że cały proces zakończył się sukcesem. Teraz pozostaje ponownie uruchomić komputer — i gotowe. Pamiętaj, aby sprawdzić dokładnie, jaką wersję BIOS-u posiadasz (pojemność układu flashrom). Dla pojemności 1 Mbit, 2 M bit oraz 4 M bit pliki z aktualizacją będą miały odpowiednio 128 KB, 256 KB i 512 KB. Jeżeli nie wiesz, jaki BIOS posiadasz, to po uruchomieniu programu do aktualizacji wykonaj kopię BIOS-u i sprawdź rozmiar pliku wynikowego, a kopię zachowaj na wszelki wypadek. W trakcie uaktualniania BIOS-u pod żadnym pozorem nie wyłączaj komputera! Przed rozpoczęciem aktualizacji zawsze wykonuj kopię BIOS-u. Po zapisaniu pliku BIOS-u na dyskietce, a także zanim rozpoczniesz aktualizację, sprawdź, czy plik jest poprawnie odczytywany. Jeżeli nie jesteś pewien tego, co robisz, zrezygnuj z aktualizacji zgodnie z opisanym sposobem i zapoznaj się z innymi możliwościami wymiany BIOS-u. Warto wiedzieć, że poza możliwością wykonania aktualizacji BIOS-u z dyskietki można również przeprowa dzić aktualizację z dysku twardego lub PenDrive. Daje to prawie stuprocentową pewność, że na przykład podczas odczytu pliku z obrazem BIOS-u nie zostanie on uszkodzony, jak to często się dzieje z dyskietkami.
Aktualizacja BlOS-u z twardego dysku W przypadku aktualizacji BIOS-u z wykorzystaniem twardego dysku utwórz na dysku katalog i zapisz w nim plik zawierający nową wersję BIOS-u oraz aplikację odpowiedzialną za aktualizację BIOS-u. Proponujemy, abyś nowo utworzony folder nazwał bios. Pamiętaj, że w przypadku gdy posiadasz na dysku inny system plików niż FAT lub FAT32, na przykład NTFS, możesz mieć problemy z odczytem i zapisem danych na tym dysku. Teraz możesz uruchomić komputer ze startowej dyskietki (wystarczy dyskietka, która została sformatowana z parametrem /s). Przejdź na twardy dysk (załóżmy, że chodzi o dysk C: \ — wydaj polecenie c:) i otwórz folder o nazwie bios (wydaj polecenie cd bios). Uruchom programator i w pierwszej kolejności zapisz kopie aktualnej wersji BIOS-u na dysku. Następnie załaduj nową wersję pamięci do układu flashrom. Cały proces niczym nie różni się od tego, co już opisaliśmy w niniejszym podrozdziale przy okazji prezentacji możliwości aktualizacji z dyskietki. Aktualizacja BIOS-u z PenDrive’a Inaczej wygląda sprawa w przypadku aktualizacji BIOS-u przy wykorzystaniu popu larnego PenDrive’a (rysunek 5.8).
302
BIOS. Przewodnik
R ysunek 5.8. PenDrive doskonale nadaje się do aktualizacji BIOS-u — zapewnia pewność i bezpieczeństwo całej operacji, a przy tym jest wygodny w obsłudze
Najpierw musisz spowodować, aby PenDrive stał się urządzeniem, z którego komputer będzie mógł się uruchomić. Innymi słowy, musisz zapisać w pamięci PenDrive’a bootsektor. Operacja ta może zostać przeprowadzona na kilka sposobów, które opisaliśmy poniżej. Pierwszym sposobem zrobienia z PenDrive’a urządzenia startowego jest użycie programu o nazwie Make Bootable, który można pobrać ze strony http://www.pendrive.com. Po włączeniu aplikacji na ekranie monitora pojawi się małe okienko, w którym powinien być widoczny na liście Twój PenDrive (rysunek 5.9). R ysunek 5.9. Zapis sektora startowego w oknie PenD rive’a — sposób pierwszy
Wystarczy, że zaznaczysz odpowiednią pozycję na liście, a następnie klikniesz przycisk Make Bootable. Po chwili proces przygotowania PenDrive’a zostanie zakończony. Zaletą tego rozwiązania jest to, że wszystkie dane przechowywane w pamięci PenDrive’a zostaną zachowane. Jeżeli z jakichś przyczyn program Make Bootable nie zadziała (czasem występują pro blemy z urządzeniami o dużej pojemności), możesz skorzystać z innej metody. Wystarczy, że ze strony http://www.hp.com pobierzesz program o nazwie HP Windows-based Format Utility fo r HP Drive Key or DiskOnKey USB Device.
W skazówka
Zanim skorzystasz z tego programu, koniecznie wykonaj kopię zapasową danych zapisanych w kluczu PenDrive'a, ponieważ zawartość tego urządzenia zostanie bezpowrotnie skasowana. Przed włączeniem programu przygotuj dyskietkę systemową. Wystarczy, że sforma tujesz dyskietkę z włączonym zapisywaniem plików systemowych. Tak przygotowa na dyskietka powinna pozostać w stacji. Dopiero teraz włącz program HP Windows-based Format Utility fo r HP Drive Key or DiskOnKey USB Device i w oknie widocznym na rysunku 5.10 w polu Device wskaż swojego PenDrive’a.
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
303
R ysunek 5.10. Zapis sektora startowego w oknie PenD rive’a — sposób drugi
Następnie w polu File system ustaw wartość FAT. Włącz opcję Create a DOS startup disk oraz w polu using DOS system files located at wskaż stację dyskietkę A. \. Po kliknięciu przycisku Start na ekranie monitora pojawi się kolejne okno z komunikatem informują cym o tym, że wszystkie dane zapisane w pamięci PenDrive’a zostaną usunięte. Kliknij przycisk Tak, aby rozpocząć proces przygotowania PenDrive’a (rysunek 5.11). R ysunek 5.11. Potwierdź chęć zapisania danych startowych w pamięci PenDrive’a
Spokojnie zaczekaj, aż PenDrive zostanie przekształcony w urządzenie, z którego kom puter będzie mógł się uruchomić. O tym, że cała operacja została pomyślnie zakończona, zostaniesz powiadomiony za pomocą stosownego komunikatu. Dopiero teraz możesz zapi sać w swoim nośniku PenDrive plik programatora oraz obraz BIOS-u. W tej chwili przyszła pora na uruchomienie komputera z nośnika PenDrive. W tym celu wejdź do BlOS-u i bazując na opisie opcji zamieszczonym w rozdziale drugim, skonfiguruj komputer tak, by mógł się uruchomić z PenDrive’a. Dalsza procedura aktualizacji BlOS-u przebiega dokładnie tak samo jak w przypadku wykorzystania do tego celu dyskietki. W razie problemów wróć do odpowiedniego pod rozdziału i postępuj zgodnie z zamieszczonym tam opisem. Nie zapomnij wykonać kopii aktualnej wersji BIOS-u.
Aktualizacja BIOS-u z poziomu MS Windows Wielu producentów płyt głównych oferuje możliwość aktualizacji BIOS-u bezpośrednio z poziomu MS Windows za pomocą wygodnych w użyciu narzędzi. Programy te poza zmianą wersji BIOS-u oferują też inne uaktualnienia. Na przykład do płyty firmy MSI — http://www.msi-polska.pl — dołączony jest program o nazwie LiveUpdate 3, który potrafi w przypadku aktywnego połączenia z internetem sprawdzić, czy dostępne są nowe wersji
304
BIOS. Przewodnik
BIOS-u płyty głównej oraz kart graficznych i napędów optycznych. Jeżeli zostanie znale ziona nowa wersja BIOS-u, program automatycznie ją pobiera i pyta o zgodę na wykonanie aktualizacji. Jest to szalenie wygodne, gdyż przy minimalnym wysiłku możemy zawsze mieć aktualny BIOS lub znajdujemy powiadomienie o tym, że pojawiły się nowe BIOS-y dla posiadanych urządzeń. Poniżej przedstawiliśmy przykład aktualizacji BIOS-u za pomocą aplikacji pracującej pod kontrolą systemu MS Windows i pobierającej nową wersję BIOS-u bezpośrednio z inter netu. Zasada postępowania jest podobna dla aplikacji różnych producentów, dlatego bez większych problemów powinieneś dać sobie radę w przypadku innych programów.
W skazówka
Zamknij wszystkie aplikacje, zanim rozpoczniesz aktualizację, oraz koniecznie wyłącz wszystkie programy typu komunikatory, antywirusy, firewalle itp. Pamiętaj, że ten spo sób aktualizacji BIOS-u nie jest zbyt bezpieczny i może być przyczyną problemów. Po uruchomieniu programu w pierwszej kolejności musisz wykonać kopię aktualnej wersji BIOS-u — to na wypadek, gdyby coś poszło nie tak. Odszukaj opcję Save Current BIOS (rysunek 5.12) — i kliknij ją lewym przyciskiem myszy.
R ysunek 5.12. Wykonywanie kopii istniejącego BIOS-u
W nowym oknie określ lokalizację, gdzie zachowany zostanie plik z aktualnym BlOS-em. Następnie nadaj plikowi nazwę, na przykład kopia.bin, i kliknij przycisk Zapisz. Graficzny wskaźnik widoczny w oknie programu (rysunek 5.13) powinien pokazywać po stęp zapisywania aktualnej wersji BIOS-u w pliku. Musisz spokojnie zaczekać, aż operacja zostanie zakończona. R ysunek 5.13. Wykonywanie kopii istniejącego BIOS-u — ciąg dalszy
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
305
Po wykonaniu kopii bezpieczeństwa aktualnego BIOS-u warto przygotować dyskietkę startową i zapisać na niej zabezpieczony plik. Pamiętaj o tym, by dołączyć aplikację do programowania układów flashrom Twojej płyty. Dzięki temu w przypadku jakiejś pomyłki podczas aktualizacji BIOS-u z poziomu MS Windows będziesz miał możliwość podjęcia „akcji ratunkowej”. Pora zabrać się do wykonania aktualizacji wersji BIOS-u. W tym celu po uruchomieniu naszej przykładowej aplikacji (rysunek 5.14) należy zaznaczyć opcję Internet Update i kliknąć przycisk Update New BIOS. R ysunek 5.14. Aktualizacja BIOS-u — etap pierwszy
Na ekranie monitora pojawi się okno (rysunek 5.15) z pytaniem, z którego z serwerów chcesz skorzystać. Zaznacz jedną z opcji i kliknij przycisk OK. R ysunek 5.15. Aktualizacja BIOS-u — etap drugi
Program nawiąże połączenie z serwerem i pobierze nową wersję BIOS-u, a następnie zapyta, czy chcesz dokonać aktualizacji (rysunek 5.16). R ysunek 5.16. Aktualizacja BIOS-u — etap trzeci
Po wyrażeniu zgody na aktualizację rozpocznie się programowanie układu flashrom. Postęp procesu będzie widoczny na graficznym wskaźniku. Pamiętaj o tym, by nie wyłą czać komputera podczas wymiany BIOS-u. Po zakończeniu wymiany BIOS-u na ekranie monitora zobaczysz odpowiedni komunikat z informacją o tym, że aktualizacja zakończyła się sukcesem. Teraz pozostaje ponownie uruchomić komputer i cieszyć się nową wersją BIOS-u.
sce
BIOS. Przewodnik
Inne ciekawe sposoby aktualizacji BlOS-u Płyty firmy Gigabyte są wyposażane w rozwiązanie o nazwie DualBlOS, dzięki któ remu w przypadku awarii można sobie łatwo poradzić z przywróceniem BIOS-u z kości zapasowej. Narzędzie to również posiada bardzo ciekawe rozwiązanie pozwalające na zaprogramowanie układu flashrom. W niniejszym podrozdziale dokładnie opisaliśmy, jak z tego skorzystać. Zacznijmy od tego, że musisz przygotować czystą dyskietkę i zapisać na niej plik zawie rający nową wersję BIOS-u. Możesz użyć dyskietki, którą przygotowałeś według instrukcji zapisanej w jednym z poprzednich podrozdziałów. Podczas uruchamiania komputera musisz wejść do SETUP-u i wcisnąć klawisz F8 (rysunek 5.17). R ysunek S .l7 . Aktualizacja BlOS-u za pomocą narzędzia DualBlOS — etap pierwszy
► Standard CHDS features
Select Language
► Advanced BIOS features
Load fa 11-Safe Defaults
► Integrated Peripherals
Load Optimized Defaults
► Power Hanagenent Setup
Set Supervisor Password
► Pnf/fCI Config Enter Dual IIQS/Q-Plash Utility (Y/f1)7 Y ► rc Health Stat ► Prequency/Uolta Top Performance F3
Esc : a»!* F8 : Dual BIOS/Q-Plash
fie
: Change Language : Save i Exit Setup
Time. Date. Hard Disk Type...
Zostaniesz poproszony o potwierdzenie chęci wejścia do oddzielnego menu DualBlOS — wystarczy, że wciśniesz klawisz Y, a potem — Enter. Umieść czystą dyskietkę w stacji, w nowym menu (rysunek 5.18) za pomocą klawiszy strzałek zaznacz opcję Save Main BIOS to Floppy i naciśnij klawisz Enter. R ysunek S .lS . Aktualizacja BlOS-u za pomocą narzędzia DualBlOS — etap drugi
Dud I BIOS U t i l i t y
vl.3 0
Boot Froa ........................ Hain Bios Hain ROH Type/Size ......... SST 49LF001A Backup ROH Type/Size ---- SST 49LF0Ö4A n Disable Boot Froi Hain Bios Auto Recovery Enable Halt On Error Disable Keep DHi Data Enable Copy Hain ROH Data to Backup Load Default Settings Save Settings to CMOS _____ Q-Flash U tility Update Hain BIOS froa Floppy Update Backup BIOS froa Floppy Save Hain BIOS to Floppy Save Backup BIOS to Floppy Enter Run
U Hove
ESC Reset
512K 512K
F10:Pouer Off
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
307
W polu File name (rysunek 5.19) wpisz nazwę dla zabezpieczanego pliku z kopią aktualnej wersji BIOS-u. R ysunek 5.19. Aktualizacja BIOS-u za pomocą narzędzia DualBIOS — etap trzeci
Dual BIOS U tllltg yl.36
Enter Run
11 Hove
ESC:Reset
F10: Power Off
Po kliknięciu klawisza Enter rozpocznie się zapisywanie aktualnej wersji BlOS-u na dyskietce. Musisz spokojnie zaczekać, aż operacja się zakończy. Po wykonaniu kopii aktualnie używanego BIOS-u możesz przystąpić do jego aktualizacji. Pozostaw w stacji dyskietkę, na której znajduje się nowa wersja BlOS-u, z menu wybierz opcję Update Main BIOSfrom Floppy i naciśnij Enter. Za pomocą strzałek wskaż w nowym oknie (rysunek 5.20) plik zawierający nową wersję BIOS-u i wciśnij klawisz Enter. R ysunek 5.20. Aktualizacja BIOS-u za pomocą narzędzia DualBIOS — etap czwarty
Ou«i bios u t i n t g v i. s e
| E n t e r :Run
T1
ttove
E'Jf
Reset
F10:Pouer Off
W tej chwili rozpocznie się odczyt BIOS-u ze stacji dyskietek, jego sprawdzenie i dopiero po ponownym potwierdzeniu chęci aktualizacji rozpocznie się programowanie układu flashrom. Cały proces będzie przedstawiony na ekranie za pomocą graficznego wskaźnika. Po zakończeniu aktualizacji BIOS-u wciśnij klawisz Esc, a następnie Enter, by ponownie uruchomić komputer. Sprawdź, czy nowy BIOS został poprawnie zapisany w pamięci flashrom.
308
BIOS. Przewodnik
C zytnik lub nagrywarka płyt CD/DVD Kolejną grupą urządzeń, w których wymienia się (aktualizuje) wewnętrzne oprogramo wanie, są napędy optyczne — czytniki i nagrywarki płyt CD/DVD/Blu-Ray. W tych urządzeniach nie ma możliwości wejścia do programu SETUP i zmiany ustawień, ale firmware pełni podobną funkcję — kontroluje pracę urządzenia. Wymiana firmware w przypadku napędów optycznych, a zwłaszcza nagrywarek, pozwala na dodanie nowych trybów pracy oraz poszerzenie bazy nośników obsługiwanych przez napęd. Z tego powodu warto regularnie aktualizować wewnętrzne oprogramowanie nagrywarek. Poniżej opisaliśmy, w jaki sposób dokonać identyfikacji posiadanego napędu, jego wersji firmware’u, oraz przedstawiliśmy proces aktualizacji.
Identyfikacja napędu i wersji firmware’u Zanim przystąpimy do aktualizacji firmware’u napędu, należy dokładnie sprawdzić, co to za urządzenie. Najwygodniejszym sposobem identyfikacji napędu jest użycie programu Nero InfoTool, który jest częścią pakietu Nero — http://www.nero.com. Po uruchomieniu programu przejdź do zakładki Napęd (rysunek 5.21). R ysunek 5.21. Identyfikacja napędu
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
309
Wybierz z listy napęd, który chcesz zidentyfikować. Program Nero InfoTool pozwala na identyfikację zarówno czytników, jak i nagrywarek płyty. Po wskazaniu napędu, który chcesz sprawdzić, w głównej części okna pojawią się informacje o napędzie. W polu Wersja firmware znajdziesz informacje o aktualnej wersji BIOS-u, jaki posiada Twoje urządzenie. Zwróć uwagę, że obok nazwy producenta danego urządzenia — górna lista — znajduje się tam dodatkowy numer, w naszym przypadku wygląda to tak: TSSTcorp CDDVDW SH-S223F. Symbol SH-S223F jest oznaczeniem konkretnego modelu urządzenia. Na tej podstawie będziemy szukać odpowiedniej wersji firmware’u. W przypadku urządzeń współpracujących w kontrolerem IDE przejdź jeszcze do zakładki Konfiguracja (rysunek 5.22) i sprawdź, gdzie podłączony jest napęd, który chcesz zaktualizować. R ysunek 5.22. Identyfikacja napędu — ciąg dalszy
,=rj Nero InfoTool
m
I
*
Zapisz 0
Drukuj
m
a Odśwież
Sterowniki
' J j Napęd:
i
[012] H:\TSSTcorp CDDVDW SH-S223F
Zakończ
( J Dysk
-
Bieżący napęd
i® 1Sprzęt |
t 1=1
E S System |
O
!fl Gotowość dysku twardego
Konfiguracja
Oprogramowanie
1-Ęfc Driverlnterface i Karty graficzne ! •jj1 Karty sieciowe ]•- s ; Klawiatury Komputer ! Kontrolery dźwięku, wideo i gier I - e j Kontrolery IDE ATA/ATAPI ]-< J - Kontrolery magazynu ! f Kontrolery uniwersalnej magistrali szeregowej i Kopie w tle woluminów magazynu !t-Ł . Monitory ! M Mysz i inne urządzenia wskazujące ]••Q | Procesory ]• Stacje dysków ]••[#] Sterowniki niezgodne z Pług and Play Ii ^ Urządzenia do obrazowania Urządzenia interfejsu HID Urządzenia systemowe 1 f Wirtualizacja USB d-L— a Woluminy magazynu In fo rm a cje o sterow niku Plik: Opis: Wersja: Dostaw.: Data:
n/a n/a n/a n/a n/a
Poszukiwanie nowej wersji firmware’u Po zidentyfikowaniu wersji wewnętrznego oprogramowania napędu optycznego pora zająć się poszukiwaniami najnowszej wersji firmware’u. Możesz wybrać dwa sposoby. Pierwszy z nich to poszukiwanie na stronie głównej producenta danego urządzenia. Wystarczy, że wejdziesz na odpowiednią stronę producenta i sprawdzisz, czy znajduje się tam nowa wersja firmware’u. Naszym zdaniem znacznie wygodniej wejść na stronę http://www.cdrinfo.pl i przejść do działu Sprzęt, następnie odszukać posiadany napęd i sprawdzić, czy jest dla niego nowsza wersja firmware’u.
310
BIOS. Przewodnik
Warto pamiętać o stronie http://www.firmware.fr.st, znajdziesz na niej wiele BIOS-ów do różnych napędów. Są tam wersje oficjalne i mniej oficjalne. Na rysunku 5.23 widać wynik poszukiwań dla przykładowego napędu. "¿3 C D R in fo .p l - B a zy da n ych / N a g ryw a rk i - M icrosoft In tern et E xp lo re r Plik
Edycja
Widok
©
Wstecz
j
Ulubione
Narzędzia |^j
p
Pomoc y
Wyszukaj
Ulubione
Multimedia
-
Adres jjî] http ;j/www■cdrinfo,pl/soFtwarejstronaspw■php?oneid=1364101419 »■ »©
benchmark.pl
CDRinfo.pl © FrazPc i| ] Helion ¡i£] Jama © PCLab i^ ] TwojePC © Pronox
5PAT tgÖ Tom's © Google © B5K Online
Poczta
Router
LiteOn M em oreK M itsum i
MSI NEC Gptorite Pacific Digital Panasonic Philips Pinnacle Pioneer Plextor Ricoh
System ochrony zapisu
FlextraLink
I Tak_________
5am sung
Odczyt/Zapis t d iT Teac Toshiba TraHdata
Verbatim
Waitec Yamaha
Obsługa MountRainier
Monty CDRtifo.plSystem vl.40 Poprawki: ßartez
Rysunek 5.23. Poszukiwanie firmware’u dla napędów optycznych na stronie http://www.cdrinfo.pl
Jeżeli na stronie danego napędu znajdziesz nowszą wersję fumware’u, pobierz ją na dysk.
Aktualizacja firmware’u z poziomu MS Windows Większość napędów ma możliwość wygodnej aktualizacji z poziomu MS Windows. Zamknij wszystkie aplikacje, zanim rozpoczniesz aktualizację firmware'u napędu, oraz koniecznie wyłącz wszystkie programy typu komunikatory, antywirusy, firewalle itp. Wystarczy, że uruchomisz program do aktualizacji firmware’u napędu (rysunek 5.24). Niektóre programy do aktualizacji wersji firmware pozwalają na przeprowadzenie testu. Jeżeli klikniesz przycisk Confirm, a następnie potwierdzisz chęć wykonania testu, powinna wsunąć się tacka napędu. Jeżeli tak się stanie, oznacza to, że posiadasz odpowiedni BIOS do danego napędu i możesz rozpocząć aktualizację.
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
311
R ysunek 5.24. Aktualizacjafirmwareu napędu optycznego
Kliknij przycisk Start Upgrade, zostaniesz poproszony o potwierdzenie chęci aktualizacji firmware’u i po wyrażeniu zgody spokojnie zaczekaj, aż się zakończy aktualizacja we wnętrznego oprogramowania napędu. W niektórych napędach do wykonania aktualizacji wymagane są dwa pliki: firmware oraz program do zapisania układu flashrom. W takim przypadku musisz uruchomić program i wskazać plik z firmware’em (rysunek 5.25). R ysunek 5.25. Przykład programu do aktualizacji firmware
Po uruchomieniu programu do zapisu układów flashrom kliknij przycisk Browse i wskaż plik z frrmware’em, a następnie kliknij przycisk Upgrade i zaczekaj, aż oprogramowanie napędu zostanie zaktualizowane.
W skazówka
Podczas aktualizacji firmware'u napędu diody na jego obudowie mogą migać, a tacka może zostać niespodziewanie wysunięta — to normalne. Nie wyłączaj komputera podczas aktualizacji firmware'u, bo spowoduje to trwałe uszkodzenie urządzenia. Przed aktualizacją napędów optycznych warto wyciągnąć z nich płytę. W niektórych przypadkach jest to wręcz konieczne.
Aktualizacja firmware’u z poziomu MS-DOS Niektóre napędy mają możliwość aktualizacji wewnętrznego oprogramowania tylko z poziomu MS-DOS. W takim przypadku odszukaj odpowiedni firmware i program do zapisu układu flashrom. Następnie przygotuj dyskietkę startową z systemem MS-DOS. Wystarczy, że dyskietkę sformatujesz z parametrem /s — format a: /s i dograsz do niej plik programatora oraz firmware.
312
W skazówka
BIOS. Przewodnik
Dyskietka nie powinna zawierać plików autoexec.bat i config.sys. Pamiętaj, że prawie każdą aktualizację możesz wykonać bezpośrednio z dysku twardego, a nie tylko ze stacji dyskietek. Jest to bezpieczniejsze, ponieważ zagrożenie ewentualnym uszkodze niem danych jest o wiele mniejsze niż w przypadku stacji dyskietek. W niektórych przypadkach poza plikami programatora oraz firmware’u spotkasz jeszcze inne pliki, na przykład update.bat. One również powinny znaleźć się na dyskietce. Po zakończeniu startu komputera z dyskietki musisz uruchomić program zapisujący firm ware i przystąpić do aktualizacji. W naszym przykładowym napędzie wystarczy uruchomić plik o nazwie update.bat (rysunek 5.26).
Rysunek S.26. Aktualizacjafirmware’u z poziomu MS-DOS
F :\Do unlo ads \S terownik i\BIOS ST os hiba DU D >updat e *** Flash Program to upgrade SD-M1712 *** to firmware 1004 Hby kontynuować, naciśnij dowolny klawisz . . .
Po kliknięciu dowolnego klawisza rozpocznie się zapis firmware’u do układu flashrom. Operacja ta może trwać od kilkunastu do kilkudziesięciu sekund. Po jej zakończeniu uruchom ponownie komputer i po załadowaniu się systemu operacyjnego sprawdź za pomocą Nero InfoTool, czy firmware został zaktualizowany.
K arty graficzne Kolejną grupą urządzeń, w których przeprowadza się aktualizację firmware’u, są karty graficzne. W tym przypadku firmware pozwala na poprawę kompatybilności urządzenia z nowymi sterownikami lub dodaje do samej karty nowe możliwości.
Identyfikacja karty graficznej i wersji firmware’u Najwygodniejszym sposobem identyfikacji posiadanej karty jest ponowne uruchomienie komputera i sprawdzenie podczas startu, jak zgłasza się karta. Na rysunku 5.27 za mieściliśmy widok ekranu ze zgłoszeniem się naszej przykładowej karty graficznej. R ysunek 5.27. Ekran monitora z informacjami na temat zainstalowanej karty graficznej
NVIDIA GeForce3 VGA BIOS Version 3.20.00.10.00 Copyright (C) 1996-2000 NVidia Copr. 64.0MB RAM
Jak widzisz, informacja jest mało pomocna, gdyż pozwala jedynie na stwierdzenie, iż producentem procesora graficznego jest firma Nvidia, a sam procesor to GeForce3. Poza tym w linii zaczynającej się od Version znajdziesz informacje na temat firmware’u karty. Niestety, informacje nie zawierają słowa o tym, jaka firma wyprodukowała samą kartę graficzną. Dlatego konieczne jest przeprowadzenie dalszego śledztwa. Będziemy potrze bować programu o nazwie Everest Ultimate Edition — http://www.lavalys.com.
Rozdział S. ♦ Aktualizacja BlOS-u
313
Po uruchomieniu programu musisz kliknąć opcję Ekran (rysunek 5.28). Następnie zaznacz wartość Karta wideo Windows. W prawej części głównego okna programu znajdziesz informacje, o których pisaliśmy na początku niniejszego podrozdziału. Innymi słowy, jest to powielenie tego, co możesz zobaczyć podczas startu komputera. R ysunek 5.28. Identyfikacja karty graficznej
© EVEREST Ultimate Edition Plik Widok Raport Ulubior
Tools
Pomoc
@ RaPort
Ô 0 l.t ®
Opis urządzenia © EVEREST v530.1900 > gj Komputer >♦ Płyta główna iracyjny t> System; operacyjny l> ■-1 Serwer
“
» •jj Etian
/
§ NVIDIA GeForce9600 GT § NVIDIA GeForce 9600 GT
/
>
I
Kart* deo Windows ^ K.nt.i wideo PC i , A(il' ÿ
i’iix rsD iq i.ifK /iy
£ 3 Pulpit ^ Wiek-monrtorow |jÿ liyliy wideo Ç» OpenCil >3 ;.PM»u
A , Czcionki 9. Multimcdo i> ¿Ji Magazyn > Ą Sieć © DirectX ^ Sprzęt > - S Programy > ij Zabezpieczenia i- O ' Konfiguracja ; -g j Baza danych S Testy
§ Karta w
/ -----Pole § Właściwości karty widec § Opis urządzenia 3 Napis z karty § Napisz BIOS'u <3&Typ mikroukładu iJ&Typ konwertera DAC Data sterownika '¿3Wersja sterownika Dostawca sterownika
Wartość
*
NVIDIA GeForce 9600 GT GeForce 9600 GT Version 6234.38.Cl.fO GeForce 9600 GT Integrated RAMDAC 2010-01-11
8.17113621 - nVIDIA ForceWare 196,21 NVIDIA 512 MB
¿3Zainstalowane sterowniki nvd3dumx nvwgf2umx 3invwgf2umx 3^|nvd3dum 3&rwwgf2um ©nvwgf2um
817113621 817113621 817113621 817113621 - nVIDIA ForceWare 196.21 817113621 817113621
3 Producent karty wideo § Nazwa firmy 8 Informacje o produkcie M Uaktualnienie sterowników
NVIDIA Corporation httpi//www.nvidia.com/paae/products.html http://www.nvidia.com/content/drivers/drivers.asp Copyright (c) 2003-2009 Lavalys, Inc.
Przejdź do zakładki Procesor graficzny (rysunek 5.29). Rysunek 5.29. Identyfikacja karty graficznej — ciąg dalszy
314
BIOS. Przewodnik
W prawej części widać kilka wpisów. Zwróć uwagę na pozycje oznaczone na rysunku 5.29 za pomocą ramki. Wynika z tego, że mamy do czynienia z kartą graficzną zbudowaną na procesorze graficznym GeForce 9600 GT i wyprodukowaną przez firmę Zotac.
Poszukiwanie nowszej wersji firmware’u Po przeprowadzeniu identyfikacji karty i określeniu wersji firmware’u pora zająć się poszukiwaniami nowszej wersji. W tym celu udaj się na stronę producenta karty gra ficznej (rysunek 5.30). R ysunek 5.30. Strona karty graficznej — po prawej hiperłącze do nowej wersji BIOS-u
Po kliknięciu hiperłącza BIOS-u na ekranie zobaczysz dokładny opis poszczególnych wersji firmware’u dla danej karty (rysunek 5.31). Rysunek 5.31. Wykaz dostępnych wersji firm w are’u karty graficznej
E® Contact U s 1äteM ap
G IG A B Y T E
Search | | j^ H jjj| | | S3
T E C H N O L O G Y ■ Company Select Languages
V ;
■ Products
Home > Support > Graphics Accelerator > BIOS > BIOS o f GV-R98X256D
What are you looking for?
H o w t o re fla s h V G A B IO S ? GV-R98X256D Download
y
Version
F1
Description
Date
2003110131
1. ATi Source BIOS Version: 008.015.046.000 2. ECLK/MCLKI s 412/365MHz 3. First release
-i
[ Back [ IA-BYTE TECHNOLOGY CO., LTD All rights reserved.
Po zapoznaniu się z listą zmian pobierz nowszą wersję firmware’u i zapisz ją na dysku komputera.
Rozdział S. ♦ Aktualizacja BIOS-u
31S
Aktualizacja firmware’u W skazówka
Zapamiętaj, że zanim przeprowadzisz aktualizację firmware'u innych kart, sprawdź dokładnie na stronie producenta, jaka jest procedura postępowania. Może się zdarzyć, że producent dostarczy program do aktualizacji działający pod kontrolą Windows lub będziesz korzystał z narzędzia o innej nazwie. Z całą pewnością potrzebne będą również inne parametry. Nasz opis traktuj jedynie jako przykład. Po pobraniu odpowiedniej wersji firmware’u należy rozpakować zawartość archiwum na dysku twardym komputera. Następnie musisz przygotować dyskietkę startową z systemem MS-DOS. Przypominamy, że wystarczy z linii poleceń wydać komendę format a: / s . Możesz również posłużyć się dyskiem twardym lub PenDrive’em, tak jak to opisaliśmy w jednym z poprzednich rozdziałów. Teraz zapisz pliki, które wypakowałeś z archiwum na dyskietce startowej. Pamiętaj, że dyskietka nie powinna zawierać plików autoexec.bat i config.sys. W celu przeprowadzenia aktualizacji firmware’u karty graficznej uruchom komputer z dyskietki i zaczekaj na pojawienie się znaku zachęty a:\>. Teraz w zależności od posiadanej karty i sposobu jej flashowania należy uruchomić odpowiedni program wraz z parametrami. Informacje o tym, w jaki sposób wywołać program flashujący, znajdziesz na stronie producenta lub w dokumentacji dołączonej do archiwum pobranego z firmware’u. W przypadku karty, którą postanowiliśmy zaktualizować, musimy wydać takie polecenie: ATIFLASH -p 0 AR64S.F2 Pierwsza część polecenia to nazwa programu odpowiedzialnego za zaprogramowanie układu flashrom na karcie graficznej. Nazwa ta może być różna w zależności od posiadanej karty i producenta. Następna część to parametry określające sposób programowania karty. Opcje te są zależne od konkretnego programatora i ich znaczenia musisz szukać w doku mentacji dołączonej do karty. Ostatnia część przykładowego polecenia to nazwa nowego modelu firmware’u, która ma zostać zapisana w układzie flashrom zaszytym w karcie graficznej. Po wpisaniu odpowiedniego polecenia wystarczy nacisnąć klawisz Enter i spokojnie zacze kać na zakończenie procesu aktualizacji wewnętrznego oprogramowania karty graficznej.
W skazówka
Pamiętaj, że podczas programowania układu flashrom karty graficznej nie możesz re startować komputera ani go wyłączać, gdyż prowadzi to do uszkodzenia karty. O tym, że firmware karty został wymieniony, możesz się przekonać podczas startu komputera lub po sprawdzeniu karty za pomocą programu Everest, o którym wspo minaliśmy w jednym z poprzednich rozdziałów.
316
BIOS. Przewodnik
Aktualizacja całego PC — LiveUpdate 3 firm y MSI Postanowiliśmy poświęcić cały podrozdział oprogramowaniu LiveUpdate 3 firmy MSI — http://www.msi-polska.pl, gdyż jest to przykład narzędzia, które kompleksowo załatwia aktualizację BlOS-ów we wszystkich urządzeniach wyprodukowanych przez tę firmę.
W skazówka
Narzędzie LiveUpdate wymaga do pracy aktywnego połączenia z internetem. Jeżeli używasz modemu, przed włączeniem LiveUpdate połącz się z siecią. Po instalacji programu LiveUpdate z dołączonej płyty CD na pasku Start obok zegara systemowego znajduje się ikona LiveMonitora (rysunek 5.32).
R ysunek 5.32. Ikona na pasku Start informuje o pracy LiveUpdate 3
Po kliknięciu lewym przyciskiem myszy tej ikony i wybraniu Live Monitora zobaczysz okno kreatora odpowiedzialnego za odszukanie nowej wersji BIOS-u i przeprowadzenie aktualizacji (rysunek 5.33). R ysunek 5.33. Poszukiwanie nowszych wersji BlOS-ów
Na liście znajdują się wszystkie urządzenia wyprodukowane przez MSI. Mogą to być na pędy optyczne, płyty główne czy też karty graficzne. Po kliknięciu przycisku Następny rozpocznie się wyszukiwanie najnowszych wersji BIOS-ów przeznaczonych dla posiadanych urządzeń. Czynność ta wymaga trochę czasu, a po jej zakończeniu na ekranie monitora zobaczysz wyniki (rysunek 5.34).
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
R ysunek 5.34. Wyniki poszukiwań
317
M S I
Jeżeli na liście znajdziesz informacje o tym, że odnaleziono nowy BIOS dla Twojego urzą dzenia — na przykład napędu optycznego — kliknij ten wpis lub odpowiednią zakładkę na górnej belce nawigacyjnej. Zakładka Live BIOS zawiera wykaz znalezionych BIOS ów płyty głównej. Natomiast Live VGA BIOS odpowiada za BIOS-y karty graficznej. W przypadku urządzeń optycznych musisz udać się do zakładki Live OSD (Optical Storage Device). Proces aktualizacji jest podobny dla każdej grupy urządzeń, dlatego w dalszej części postanowiliśmy się skupić na aktualizowaniu firmware’u napędu optycznego. W związku z tym klikamy odpowiednią zakładkę lub wpis na liście. Na rysunku 5.35 pokazaliśmy zawartość zakładki Live OSD odpowiedzialnej za firmware napędów optycznych. Rysunek 5.35. Zawartość zakładki Live OSD
W tabelce znajdziesz informacje o tym, jaką wersję firmware’u posiada napęd zain stalowany w komputerze — pole Bieżąca wer. Poza tym dowiesz się, jaki jest numer wersji nowego firmware’u — pole Dostępna wer.
318
BIOS. Przewodnik
Jeżeli zdecydowałeś się na przeprowadzenie aktualizacji, musisz kliknąć przycisk ozna czony strzałką na rysunku 5.35. Zostanie uruchomiony instalator, który utworzy folder na dysku twardym i pobierze do niego odpowiedni firmware. Cała operacja wymaga jedynie kilkakrotnego wciśnięcia lewego przycisku myszy. Po zakończeniu pobierania i zapisywania firmware’u na dysku twardym komputera auto matycznie zostanie uruchomiony kreator aktualizacji (rysunek 5.36). R ysunek 5.36. Aktualizacja — etap pierwszy
Kliknij przycisk Dalej, aby przejść do kolejnego etapu aktualizacji frmware’u widocznego na rysunku 5.37. R ysunek 5.37. Aktualizacja — etap drugi
EMSI H
E-Setup L|vc BIOS • Live Drs
MSI L ive OSD (F ir
Proszę zaznaczyć żędany tryb programowania OSD FW.
€
UwagA: Do programowania OSD FW w trybie DOS wymagana będzie jedna dyskietka.
2003; 11:46:02
Aby zaktualizować pos Ł
^ M S -8 3 5 2 M (MS Bieżąca wer,
W trubie DOS. [Niezbędna dyskietka sustemo^^^^ f* W trybie Windows.
Aktualizacja
MSI Live Update 3 W Bast View with 800k60i
J aJ A ^
TD. Ali Rights Ras Aby kontynuować, wciśnij Dalej.
1
< Wstecz
_-
......... Dalej >
_
JQ f
Anuluj
|
Wybierz sposób, w jaki chcesz przeprowadzić aktualizację. Producent zadbał o to, byśmy mieli możliwość aktualizacji z poziomu MS Windows oraz w trybie DOS. W przypadku wyboru aktualizacji w trybie MS Windows kolejny etap kreatora sprawdzi, czy masz uruchomione jakieś zbędne programy i w razie konieczności pozwoli je zamknąć oraz doradzi, jak to zrobić. Zwróć uwagę, że producent wyraźnie podkreśla to, jak ważne jest
Rozdział 5. ♦ Aktualizacja BIOS-u
319
„czyste środowisko” Windows, ponieważ każdy z dodatkowo uruchomionych programów może zakłócić proces aktualizacji, co, niestety, może się skończyć przymusową wizytą w serwisie. Ostatni etap kreatora wymaga od Ciebie kliknięcia przycisku Start w celu rozpoczęcia aktualizacji firmware. Na rysunku 5.38 widać okno programatora oraz komunikat in formujący o pomyślnym zakończeniu aktualizacji. Po kliknięciu przycisku OK nastąpi restart komputera i możesz cieszyć się nowymi możliwościami urządzenia. R ysunek 5.38. Aktualizacja — podsumowanie aktualizacji z poziomu M S Windows
Jeżeli zdecydowałeś się na mniej wygodny sposób aktualizacji z poziomu DOS, to kolejne etapy kreatora pozwolą na utworzenie startowej dyskietki z elementami niezbędnymi do aktualizacji. Operacja ta nie jest skomplikowana i ogranicza się do umieszczenia czystej dyskietki w stacji i wyrażenia zgody na jej sformatowanie oraz zapisanie odpowiednich plików. Po zakończeniu operacji na ekranie zobaczysz odpowiednie podsumowanie (rysunek 5.39). Rysunek 5.39. Aktualizacja — podsumowanie przygotowania odpowiedniej dyskietki
320
BIOS. Przewodnik
Kliknij przycisk OK, a następnie — Zakończ. Komputer zostanie ponownie uruchomiony z niedawno przygotowanej dyskietki i rozpocznie się aktualizacja firmware’u w napędzie. Jak widzisz, rozwiązanie firmy MSI jest szalenie wygodne i pozwala na kompleksowe załatwienie tematu aktualizacji BIOS-ów. Miejmy nadzieję, że niebawem takie podejście do tematu aktualizacji BIOS-ów będzie spotykane u wszystkich producentów sprzętu komputerowego.
W skazówka
Rozwiązanie firmy MSI pozwala ograniczyć do minimum awarie związane z błędem człowieka, ale niestety nie zabezpieczy nas przed uszkodzeniem urządzenia w przy padku przerwy w zasilaniu.
Rozdział 6.
Rozwiązywanie problemów z błędną aktualizacją Przeprowadziłeś aktualizację BIOS-u lub firmware’u w płycie głównej, napędzie optycz nym lub karcie graficznej, ponownie uruchamiasz komputer i zamiast ekranu powitalnego z wyświetloną dopiero co zaktualizowaną nową wersją BIOS-u widzisz jedynie czarny ekran monitora. To najgorszy z możliwych scenariuszy, który świadczy o tym, że — nie stety — coś poszło nie tak, nie udało się. Nie załamuj się. Nie rwij włosów z głowy i nie przeklinaj komputera, dyskietki, internetu i reszty elektronicznego świata. Na szczęście masz jeszcze kilka możliwości, które pozwolą zaoszczędzić trochę gotówki z Twojego budżetu domowego i uruchomić sprzęt domowym sposobem. W tym rozdziale postaramy się w możliwie najprostszy sposób omówić zagadnienia związane z awarią programu zapisa nego w pamięci flashrom, czyli BIOS-u. Przyczyn uszkodzenia oprogramowania znajdującego się w układzie flashrom może być wiele; od ataku wirusa po uszkodzenie spowodowane przypadkowym wyładowaniem elektrostatycznym. Jednak, jak wynika z naszych obserwacji, najczęstszą przyczyną awarii BIOS-u są działania samych użytkowników komputera. Do głównych powodów awarii można zaliczyć nieudaną aktualizację, nagłą przerwę w zasilaniu podczas wykonywania programowania, nadpisanie zawartości układu flashrom nieodpowiednią wersją opro gramowania lub BIOS-em przeznaczonym do innego modelu płyty głównej, a także atak wirusa (to też wynik twórczej pracy człowieka). Awarie układu flashrom — a co za tym idzie, także utrata zapisanych w nim informacji — będące efektem czegoś innego niż działanie człowieka zdarzają się niezwykle rzadko i należy o tym pamiętać, decydując się na aktualizację bieżącej wersji BIOS-u. W tym rozdziale opisaliśmy kilka sposobów wychodzenia z opresji spowodowanych błędem człowieka. Opisy podzieliliśmy na trzy grupy: awarie płyt głównych, awarie na pędów optycznych oraz awarie kart graficznych.
322
BIOS. Przewodnik
Awarie płyt głównych Przyjrzyjmy się najczęściej spotykanym awariom, z jakimi mamy do czynienia podczas aktualizacji BIOS-u płyty głównej. W następnych podrozdziałach przedstawiamy opisy awarii oraz rozwiązania problemu.
Naprawa w przypadku aktywnego obszaru BootBlock Większość nowoczesnych układów flashrom, montowanych na najnowszych płytach głównych, posiada pewien obszar, który nie jest zapisywany w trakcie programowania (aktualizacji); obszar ten nazywa się BootBlock i jest odpowiedzialny za przejęcie ograni czonej kontroli — najczęściej jedynie nad stacją dyskietek i klawiaturą — w przypadku uszkodzenia pozostałej części oprogramowania BIOS. Oto przykładowe informacje wyświetlane na ekranie monitora podczas nieudanej aktuali zacji BIOS-u: Award BootBlock Bios v1.0 Copyright (c)1998, Award Software Inc Bios Rom checksum error INSERT SYSTEM DISK AND PRESS ENTER
Jeśli po uruchomieniu komputera na ekranie monitora widzisz taki właśnie napis (lub podobny, w zależności od producenta BIOS-u), to jeszcze nie jest źle. Musisz przygotować specjalnie spreparowaną dyskietkę startową, na której powinny się znaleźć pliki startowe systemu oraz plik programatora wraz z właściwym plikiem obrazu BIOS-u, na przykład z kopią, którą wykonałeś przed aktualizacją. Następnie przygotuj plik autoexec.bat, w któ rym powinien znaleźć się wpis odpowiedni dla wersji BIOS-u programatora, i zapisz go na dyskietce. Oto przykładowy wpis w autoexec.bat dla BIOS-u firmy AWARD: awdflash kopia.bin /py/Sb/sn/QI
Co znaczą poszczególne elementy tego zapisu? Oto wyjaśnienie: ♦ awdflash — nazwa programatora, może się różnić w zależności od płyty, ♦ kopia.bin — nazwa pliku z kopią BIOS-u, ♦ py — nakaz automatycznego programowania (przydatne, gdy na ekranie monitora nic nie widać), ♦ Sb — nakaz ominięcia programowania obszaru BootBlock, ♦ sn — zakaz wykonywania kopii (i tak obecnie zapisana wersja BIOS-u jest nieodpowiednia lub uszkodzona, więc nie ma sensu wykonywać jej kopii), ♦ sy — nakaz wykonania kopii, ♦ QI — wymuszenie programowania (w szczególnych przypadkach jest to jedyne rozwiązanie),
Rozdział 6. ♦ Aktualizacja BIOS-u
323
♦ LD— kasuje sumę kontrolną (może się przydać do wymuszenia zaprogramowania „na gorąco” przy wykorzystaniu innej płyty głównej), ♦ cd — czyści DMI (po ponownym uruchomieniu powtórnie zostanie wykryte), ♦ cc — czyści CMOS (po ponownym uruchomieniu zostaną przywrócone wartości domyślne), ♦ cp — czyści PnP (po ponownym uruchomieniu zostanie wykryte urządzenia PnP), ♦ E — powraca do linii poleceń DOS po wykonaniu programowania, ♦ R— po zaprogramowaniu następuje automatyczne zresetowanie komputera, ♦ TINY — umożliwia zaprogramowanie BIOS-u, nawet gdy płyta zgłasza jego niezgodność z nowszą wersją firmware’u.
W skazówka
Nie wszystkie polecenia występują w każdej z wersji programu Awdflash. Poprawność składni zawsze możesz sprawdzić za pomocą polecenia Awdflash /?. To tylko podstawowe, najczęściej wykorzystywane parametry programatora awdflash; pełną ich listę uzyskasz po wpisaniu nazwy programatora wraz z parametrem /?. Właściwy zapis powinien więc wyglądać tak: awdflash/?
Możesz oczywiście nie przygotowywać pliku autoexec.bat, pod warunkiem że coś widzisz na ekranie i masz aktywną klawiaturę. Zadaniem pliku wsadowego jest zautomatyzowanie czynności związanych z programowaniem BIOS-u, gdy nie masz możliwości wprowa dzania poleceń z klawiatury, co — niestety — w przypadku awarii BIOS-u zdarza się dość często. Z oczywistych powodów opisaną dyskietkę musisz przygotować na innym komputerze. W skazówka
Po przygotowaniu dyskietki wyłącz komputer, włóż ją do stacji dysków i uruchom kom puter. Po jego starcie i wyświetleniu informacji o BootBlocku wciśnij klawisz Enter. W tej chwili powinien rozpocząć się odczyt plików z dyskietki i automatyczne programowanie układu. Następnie wykonany zostanie ponowny rozruch komputera. Gdy układ został zaprogramowany, ale komputer nie uruchamia się ponownie, to musisz sam wcisnąć przycisk Reset na obudowie. Jeżeli Twój komputer uruchomił się bez problemu, oznacza to, że naprawa powiodła się i udało Ci się własnoręcznie uratować uszkodzoną płytę główną.
Gdy widać jedynie czarny ekran monitora Również tym razem będziesz potrzebował dyskietki, o której pisaliśmy w poprzednim podrozdziale. Dyskietka koniecznie musi zawierać plik autoexec.bat wraz z odpo wiednimi parametrami nakazującymi automatyczne zaprogramowanie BIOS-u. Pamiętaj,
324
BIOS. Przewodnik
że tym razem nie widzisz, jaką czynność wykonuje komputer (w niektórych przypad kach problem ten może rozwiązać zamontowanie karty grafiki wykonanej w standardzie ISA lub PCI). Wyłącz komputer i umieść dyskietkę w stacji, a następnie włącz urządzenie. Jeżeli po włączeniu komputera z wcześniej włożoną do napędu dyskietką ratunkową zapaliła się kontrolka stacji dyskietek, to najprawdopodobniej właśnie wczytywane są potrzebne pliki i zachodzi proces programowania BIOS-u. Gdy kontrolka nie zapala się, spróbuj wcisnąć klawisz Enter. Jeśli tym razem dioda zaświeci się, prawdopodobnie rozpoczęło się pro gramowanie układu flashrom. Spokojnie zaczekaj, aż kontrolka stacji zgaśnie. Niech Cię nie zdziwi sytuacja, gdy w trakcie zapisu do flashrom zaczną migać naprzemiennie diody na Twojej klawiaturze. Ich miganie sygnalizuje przebieg programowania układu flashrom. Gdy miganie ustanie, to znaczy, że operacja dobiegła końca. W tej chwili Twój komputer może samodzielnie wykonać ponowny rozruch. Jeżeli tego nie zrobi, po chwili wykonaj restart sam, wciskając przycisk Reset. Po pomyślnej operacji ratowania uszkodzonej płyty głównej Twoim oczom powinien pokazać się upragniony ekran z informacją o wersji BIOS-u.
Gdy także BootBlock jest uszkodzony Niestety, to jest jeden z najczarniejszych scenariuszy. Do podjęcia próby ratowania uszkodzonej w ten sposób płyty będzie Ci potrzebna dyskietka, o której pisaliśmy po przednio. Tym razem musisz na dyskietce zostawić plik z kopią BIOS-u oraz programator. Bezwzględnie usuń plik autoexec.bat — to bardzo ważne, ponieważ tym razem nie jest wskazana automatyczna procedura programowania. Aby przeprowadzić próbę naprawy BIOS-u, musisz posiadać układ osadzony na płycie w specjalnej podstawce (rysunek 6.1) — nie może on być wlutowany w płytę główną. Do wykonania całej operacji szczególnie w tym przypadku wymagane jest skupienie, a poza tym minimum zdolności manualnych, ponieważ wszystkie niezbędne czynności będziesz wykonywać na płycie głównej z podłączonym zasilaniem! R ysunek 6.1. Płyta z układem flashrom osadzonym na specjalnej podstawce
Niestety, w tym przypadku będziesz musiał się znacznie bardziej postarać, aby naprawić posiadaną płytę. Przede wszystkim musisz znaleźć kogoś, kto ma identyczną płytę główną z Twoją (wprawdzie można wykonać opisaną tu operację przy użyciu innej płyty, jednak w większości przypadków nie przyniesie to pożądanego efektu).
Rozdział 6. ♦ Aktualizacja BIOS-u
W skazówka
325
Jeżeli masz problem ze zidentyfikowaniem płyty, przejdź do jednego z poprzednich podrozdziałów, gdzie czynność ta została dokładnie przez nas opisana. Z płyty kolegi musisz delikatnie wyjąć sprawny układ flashrom (pamiętaj, by robić to przy wyłączonym zasilaniu). Następnie wyjmij niesprawny układ z Twojej płyty głównej. W przypadku wąskiej i długiej kości do demontażu możesz użyć specjalnej pincety z za krzywionymi końcami (rysunek 6.2).
R ysunek 6.2. Profesjonalna pinceta do demontażu podłużnego układu flashrom
Wystarczy, że zagięte końcówki pincety wsuniesz pod układ, a następnie pociągniesz do góry, aby wyjąć kość. Jeżeli nie dysponujesz pincetą, to do demontażu układu flashrom możesz użyć płaskiego, niezbyt grubego śrubokręta (rysunek 6.3). Rysunek 6.3. Do demontażu podłużnego układu flashrom możesz użyć płaskiego śrubokręta
W przypadku tej metody musisz uważać, by nie uszkodzić układu. Najpierw wsuń śrubo kręt z jednej strony i delikatnie podważ kość. Następnie to samo zrób z drugiej strony. Postaraj się podważać układ na przemian z obu stron po kilka razy.
W skazówka
Nigdy nie podważaj kości tylko z jednej strony, gdyż w ten sposób skrzywisz lub złamiesz nóżki układu. Nieco inaczej musisz postępować z układem, który ma postać kwadratu i znajduje się wewnątrz podstawki (rysunek 6.4). Do demontażu tego typu układu flashrom musisz użyć specjalnego narzędzia przy pominającego pincetę. Przyrząd ten wsuwa się w nacięcia umieszczone w narożni kach podstawki. Specjalne ząbki pincety wchodzą pod kość, a jej naciśnięcie powo duje, że zaczynają się podnosić do góry, wyciągając za sobą kość (rysunek 6.5).
326
BIOS. Przewodnik
R ysunek 6.4. Kwadratowy układ flashrom umieszczony we wnętrzu podstawki
R ysunek 6.5. Szczypce do demontażu układu
Gdy nie masz opisanego wyżej narzędzia do demontażu kwadratowej kości flashrom, możesz użyć cienkiego, ale twardego kawałka drutu, ostrej końcówki cyrkla lub bardzo cienkiego śrubokręta (rysunek 6.6). R ysunek 6.6. Demontaż kwadratowego układu flashrom za pomocą kawałka twardego drutu
Wsuń kawałek drutu lub inne narzędzie w nacięty narożnik podstawki i delikatnie podważ kość. Następnie zrób to samo w narożniku znajdującym się po przekątnej. Staraj się kilka razy podważać kość w obu narożnikach, tak by ją wysunąć.
W skazówka
Pamiętaj, że wyjmując kość, nie możesz nic robić na siłę, bo to prowadzi do uszkodze nia płyty lub kości pamięci flashrom. Lepiej podważać kość kilka razy i wysuwać ją po milimetrze, niż coś uszkodzić. Nigdzie się nie spieszysz, więc rób to powoli i delikatnie. Po wyciągnięciu układów oznacz je taśmą klejącą, tak by się nie pomyliły. Włóż sprawny układ do podstawki na swojej uszkodzonej płycie głównej. Sprawdź, czy został włożony prawidłowo. Na jednym z końców układu D ILL32 (podłużna kostka D IP32 ) znajduje się wycięcie, a na płycie umieszczono nadruk z odpowiednim ząbkiem; musisz włożyć układ zgodnie z nadrukiem na płycie — wycięcie w układzie musi zachodzić na wspomniany ząbek (rysunek 6.7). W razie pomyłki i włączenia zasilania układ zostanie spalony i teraz naprawy będą wymagały już dwie płyty główne.
Rozdział 6. ♦ Aktualizacja BIOS-u
327
R ysunek 6.7. Właściwe osadzenie układu flashrom je st bardzo ważne, a błąd może kosztować spalenie kości — przykład montażu podłużnej kości
Gdy układ flashrom jest układem PLCC32 — kwadratowa kostka — to na pewno od razu zauważysz, że jeden z narożników kwadratu jest ścięty; takie samo ścięcie posiada również podstawka na płycie. Musisz włożyć układ, dopasowując odpowiednio narożniki pod stawki i układu (rysunek 6.8). R ysunek 6.8. Właściwe osadzenie układu flashrom je st bardzo ważne, a błąd może kosztować spalenie kości — przykład montażu kwadratowej kości
Osadzając układ, nie dociskaj go do samego końca, gdyż kość powinna dać się łatwo zdemontować. Po uporaniu się z przełożeniem układu przyszła pora na najbardziej niebezpieczną część całej operacji. Najlepiej odłącz dyski twarde i inne napędy oraz zdemontuj zbędne karty rozszerzeń, pozostaw jedynie napęd stacji dyskietek, kartę graficzną oraz klawiaturę. Pamiętaj, że wszystko będziesz teraz wykonywać na włączonym komputerze! Włóż do stacji dyskietek dyskietkę startową z plikiem programatora oraz kopią BIOS-u (nie zapomnij wcześniej skasować pliku autoexec.bat) i uruchom komputer. Komputer powinien uru chomić się bez problemu; jeśli jest inaczej, wyłącz go i nieco mocniej dociśnij układ flashrom. Jeśli komputer się uruchomił, to nastąpi wczytanie sektora startowego z dyskiet ki. Nie wyłączając komputera, bardzo ostrożnie, z maksymalną uwagą wyciągnij układ flashrom z podstawki. Następnie, również bardzo dokładnie i uważnie, umieść w podstawce swój uszkodzony układ flashrom. Pamiętaj, że Twój komputer jest włączony, a poszczególne elementy mają zasilanie. Drobne zwarcie lub brak pewności ruchów spowodują uszkodzenie płyty. Teraz wykonaj procedurę programowania, tak jak to zostało opisane w rozdziale poświe conym programowaniu układu flashrom z poziomu MS-DOS. Jeśli procedura przebiegła właściwie, wyłącz komputer i mocno dociśnij układ flashrom (rysunek 5.7). Teraz wykonaj ponowny rozruch komputera i ciesz się działającym sprzętem. Nie zapomnij oddać koledze układu flashrom i podziękować, bo bez niego nie naprawiłbyś swojej płyty głównej.
328
BIOS. Przewodnik
Gdy układ flashrom jest wlutowany w płytę Gdy układ jest wlutowany na stałe w pfytę główną i uszkodzony został obszar BootBlock, to, niestety, nie masz możliwości wymiany kości i w tym przypadku czeka Cię wizyta w serwisie. Jak pokazuje praktyka, naprawa BlOS-u jest w tym przypadku dość kosztowna i wręcz nieopłacalna, jeśli posiadasz starszą płytę; koszt usługi może niewiele odbiegać od ceny nowego urządzenia, a — jak wiadomo — w świecie komputerów wszystko bardzo szybko się starzeje i traci na wartości.
Gdy układ umieszczony jest w podstawce i zawiodły wszystkie możliwości jego reanimacji Jeśli nie ma możliwości przywrócenia poprawnego oprogramowania zawartego w ukła dzie flashrom Twojej płyty i wypróbowałeś wszystkie możliwości uratowania BlOS-u, pozostaje jeszcze zaprogramowanie układu za pomocą programatora sprzętowego (rysu nek 6.9). Usługa ta nie jest szczególnie droga; jej koszt waha się w granicach od 30 do 50 zł w zależności od układu. R ysunek 6.9. Programator układów flashrom
Mamy świadomość, że taki programator nie jest dostępny w domu i w tym celu musisz udać się do wyspecjalizowanego serwisu komputerowego lub skorzystać z pomocy kolegi — elektronika, który ma dostęp do takiego programatora. Nie będziemy rozpisywać się o wszystkich możliwościach wykorzystania programatora sprzętowego oraz nie będziemy przedstawiać wszystkich programatorów, ponieważ na rynku jest ich ogromna ilość. Programatory sprzętowe w zależności od typu i przeznacze nia oferują możliwość zaprogramowania wielu typów różnych układów. Proste pro gramatory umożliwiają obsługę od kilkuset do tysiąca różnych typów kości, a bardziej za awansowane — nawet kilka tysięcy różnych typów układów. Niestety, ceny takich programatorów są bardzo wysokie i oscylują w granicach od kilkuset złotych do kilku tysięcy, nie są zatem przeznaczone dla domowych użytkowników. Zdecydowana więk szość programatorów sprzętowych działa na zasadzie współpracy z komputerem i odpo wiednim oprogramowaniem sterującym, za którego pomocą wykonujemy wszystkie czynności związane z programowaniem układu. Na rynku są również urządzenia, które
Rozdział 6. ♦ Aktualizacja BIOS-u
329
nie wymagają podłączenia do komputera, ale są to jedynie bardzo drogie programatory z przeznaczeniem do profesjonalnego wykorzystania na tzw. taśmie produkcyjnej, kosztują one kilkadziesiąt tysięcy złotych i są nieprzydatne nawet dla serwisu kom puterowego. Nie wszystkie programatory potrafią zaprogramować każdy możliwy układ i tak samo jak wszystkie urządzenia komputerowe starzeją się. Programator, który jeszcze dwa lata temu był nowoczesny i programował praktycznie wszystkie układy dostępne wtedy na rynku, dzisiaj już nie będzie w stanie zaprogramować niektórych nowych układów — szczególnie dotyczy to prostych urządzeń, m.in. takich jak programator, na którego podstawie wyko naliśmy ten przykład. Chcieliśmy jedynie przybliżyć temat i zasugerować, że istnieje taka możliwość jak zapro gramowanie układu z wykorzystaniem programatora sprzętowego. Przykład ten będzie opierał się na wykorzystaniu programatora marki DELTA. Jest to prosty programator umożliwiający zaprogramowanie różnego rodzaju układów, jego cena oscyluje w grani cach kilkuset złotych. Po podłączeniu programatora do komputera przez jeden z portów szeregowych oraz zain stalowaniu odpowiedniej aplikacji działającej w środowisku MS-DOS możesz przystąpić do zaprogramowania układu. Rysunek 6.10 przedstawia program z uruchomionym za pomocą panelu umożliwiającego wybranie parametrów wczytywanego pliku obrazem Twojego BIOS-u. R ysunek 6.10. Programowanie układu flashrom — etap pierwszy
Po wskazaniu pliku z obrazem, w tym przypadku jest to plik k7vta3.bin, który wcześniej zapisaliśmy na dyskietce lub w katalogu na dysku twardym, należy wybrać odpowiednio: ♦ Typ pliku — ustawienie Automatyczne, ♦ Ładowane bajty — ustawienie Wszystkie. Po wczytaniu pliku z obrazem BIOS-u do pamięci komputera musisz wybrać rodzaj układu, który będziesz chciał zaprogramować; w naszym przykładzie jest to układ FLASH AM29F020 o pojemności 2Mbit, co odpowiada plikowi z obrazem BIOS-u o rozmiarze 256kB. Wyboru dokonujesz z listy układów nas interesujących (rysunek 6.11). Jeżeli nie znalazłeś na liście swojego układu, nie oznacza to, że nie będzie możliwości zaprogramo wania go.
330
BIOS. Przewodnik
R ysunek 16.11. Programowanie układu flashrom — etap drugi
Możesz spróbować wykonać programowanie, wybierając inny typ układu, odpowiadający parametrami właściwościom Twojego układu. Można również wprowadzić ręcznie więk szość parametrów programowania, takich jak algorytm, pojemność itp. Nie będziemy w tej książce opisywać dokładnie wszystkich możliwości, ponieważ należałoby po święcić temu zagadnieniu osobną pozycję wydawniczą, a chcemy przedstawić jedynie w zarysie możliwości, jakie daje programator sprzętowy. Po osadzeniu układu w podstawce programatora i wybraniu odpowiedniego typu układu w oprogramowaniu możesz przystąpić do jego zaprogramowania. Jednak wcześniej należy sprawdzić, czy układ jest czysty, czy zapisany. Jeśli jest zapisany, musisz wcześniej wykasować jego zawartość, korzystając z odpowiednich opcji dostępnych w programie (rysunek 6.12). R ysunek 6.12. Programowanie układu flashrom — etap trzeci
Po wykasowaniu zawartości układu możesz przystąpić do programowania. Użyte opro gramowanie wykona za Ciebie zapis układu, a następnie sprawdzi poprawność zapro gramowania i porówna zawartość pamięci RAM wraz z wczytanym obrazem BIOS-u z zawartością układu flashrom oraz sprawdzi sumę kontrolną (rysunek 6.13). Po właściwym zaprogramowaniu możesz wyciągnąć układ z podstawki programatora i włożyć na swoje miejsce w płycie głównej. Jeśli wszystko poszło zgodnie z planem i układ został zaprogramowany za pomocą odpowiedniego pliku z obrazem BIOS-u, Twoja płyta powinna się uruchomić bez żadnych problemów. Jeżeli jednak coś nie działa, po prostu powtórz operację programowania, upewnij się, że plik obrazu nie jest uszkodzony lub nie jest przypadkiem przeznaczony do innego modelu płyty niż Twój.
Rozdział 6. ♦ Aktualizacja BIOS-u
331
R ysunek 6.13. Programowanie układu flashrom — etap czwarty
Jeżeli Twoja kość BIOS-u nie pasuje do programatora, możesz skorzystać z szeregu przejściówek, które można kupić w sklepach elektronicznych, lub wykonać własnoręcznie (rysunek 6.14). R ysunek 6.14. Przykład przejściówek do sprzętowego programatora układów flashrom
Awarie napędów optycznych Podczas wymiany firmware’u w napędach optycznych — czytnikach i nagrywarkach — również może się zdarzyć awaria. W przypadku urządzeń optycznych awaria objawia się w jeden z następujących sposobów: ♦ komputer nie chce się uruchomić z podłączonym napędem, ♦ napęd nie jest widziany przez system operacyjny, ♦ podczas zapisu płyt występują błędy. Procedura naprawcza jest zależna od typu posiadanego napędu, a dokładnie od tego, jaki chipset został użyty podczas konstrukcji napędu. Niestety, żadna z opisanych poniżej metod naprawy nie daje 100% pewności naprawy urządzenia, ale uważamy, że warto spróbować. Jeżeli żaden z przedstawionych sposobów się nie sprawdził, możesz spróbować zapytać na forum strony http://www.cdrinfo.pl, gdyż istnieje prawdopodobieństwo, że od chwili wydania niniejszej książki pojawiły się nowe możliwości reanimacji napędów.
332
BIOS. Przewodnik
Ogólna procedura naprawy W przypadku napędów optycznych w celu podjęcia procedury naprawczej musisz zaopa trzyć się w drugi taki sam napęd. Oba urządzenia ustaw w dokładnie taki sam tryb pracy, na przykład Master, a następnie sprawny napęd podłącz do zasilania i taśmy IDE. Uszko dzone urządzenie natomiast podłącz tylko do zasilania. Uruchom komputer z dyskietki startowej zawierającej plik programatora oraz odpowiedni BIOS. W razie problemów mo żesz zgrać BIOS ze sprawnego urządzenia za pomocą odpowiednich opcji właściwych dla posiadanego programatora. Po uruchomieniu komputera i pojawieniu się znaku zachęty A:\> odłącz taśmę IDE od sprawnego napędu i podłącz ją do uszkodzonego urządzenia. Przeprowadź procedurę programowania urządzenia, a następnie wyłącz komputer i odłącz sprawny napęd. Po nownie uruchom komputer i sprawdź, czy napęd działa poprawnie.
Naprawa urządzeń, które powodują błędy podczas pracy Jeżeli po wymianie firmware’u napęd z pozoru działa poprawnie, jest wykrywany przez system i oprogramowanie do nagrywania płyt, ale powoduje błędy podczas zapisu danych na nośniku, oznacza to, że coś jest nie tak z nowym firmware’em. W takim wypadku wróć do poprzedniej wersji lub sprawdź, czy tymczasem nie pojawiły się nowsze wersje firmware’u.
Awarie kart graficznych Błąd podczas aktualizacji firmware’u karty graficznej może prowadzić do jej uszkodzenia. Wtedy istnieje możliwość podjęcia procedury naprawczej w domowych realiach, jednak wymaga to spełnienia kilku warunków i nie zawsze się udaje. Jeżeli po aktualizacji karty masz jeden z objawów wymienionych poniżej: ♦ na ekranie pojawiają się dziwne znaczki, ♦ komputer nie chce się uruchomić, oznacza to, że coś poszło nie tak.
Zakłócenia obrazu Gdy na ekranie widzisz dziwne znaczki, ale komputer działa poprawnie i możesz go uru chomić, wystarczy, że jeszcze raz przeprowadzisz procedurę aktualizacji firmware’u. Warto sprawdzić inną wersję oprogramowania, na przykład starszą, lub wrócić do oryginalnej.
Rozdział 6. ♦ Aktualizacja BlOS-u
333
Komputer nie uruchamia się z zamontowaną kartą graficzną Sytuacja, gdy komputer nie chce się poprawnie uruchomić, to najgorszy z możliwych scenariuszy. W takim przypadku musisz zaopatrzyć się w drugą kartę graficzną współpra cującą z magistralą PCI. Wyłącz komputer i zamontuj dodatkową kartę we wnętrzu komputera, później na chwilę wyjmij uszkodzone urządzenie. Następnie uruchom kom puter i wejdź do SETUP-u. Odszukaj opcję Init Display First i ustaw wartość PCI. Dzięki temu w przypadku gdy komputer zarejestruje dwie karty, uruchomi się automatycznie z urządzenia współpracującego z magistralą PCI. Zapisz ustawienia i wyłącz komputer. Teraz ponownie zamontuj uszkodzoną kartę graficzną w gnieździe AGP/PCI-E. Pamiętaj o tym, że karta PCI powinna zostać na swoim miejscu i to do niej musisz podłączyć monitor. Przygotuj dyskietkę startową i usytuuj na niej plik z kopią firmware’u oraz programator. Następnie umieść dyskietkę w stacji i włącz komputer. Po pojawieniu się znaku zachęty A:\> uruchom programator wraz z odpowiednimi dla niego parametrami i przeprowadź proces aktualizacji oprogramowania karty AGP. Bardzo ważne jest, byś użył programatora przeznaczonego do swojego modelu karty, gdyż tylko on będzie starał się przeprowadzić aktualizację firmware’u karty. Po zakończeniu procesu programowania uruchom ponownie komputer, zmień ustawienia opcji Init Display First na AGP lub PCI-E, zapisz zmiany i wyłącz komputer. Następnie zdemontuj kartę PCI i uruchom komputer. Jeżeli komputer się uruchomi, znaczy to, że udało Ci się naprawić swoją kartę graficzną.
W skazówka
Pamiętaj, że prawie każdą aktualizację możesz wykonać bezpośrednio z dysku twardego zamiast ze stacji dyskietek, co jest bezpieczniejsze, ponieważ ryzyko ewentualnego uszkodzenia danych jest o wiele mniejsze niż w przypadku stacji dyskietek.
334
BIOS. Przewodnik
Rozdział 7.
Rozwiązywanie problemów z instalacją dużych dysków twardych Obecnie ceny dysków twardych są stosunkowo niskie. Za kilkaset złotych możemy mieć dysk o pojemności na przykład 2 TB. Niestety, nie wszyscy posiadacze starych modeli płyt głównych będą mogli podłączyć taki dysk i cieszyć się całą jego pojemnością. Pro blem wynika ze sposobu adresacji sektorów przez BIOS płyty głównej. Poniżej przedstawiliśmy sposoby rozwiązania tego dość popularnego problemu.
Sposób pierw szy — aktualizacja BIOS-u Najprostszym i najlepszym sposobem, który pozwala na poprawną obsługę dużego dysku przez starszy model płyty głównej, jest wymiana jej BIOS-u. Musisz przeprowadzić identyfikację posiadanej płyty, odszukać stronę producenta i sprawdzić, czy jest do stępna wersja z obsługą dużych dysków. Jeżeli masz szczęście i znajdziesz taką wersję, to wystarczy, że pobierzesz odpowiedni plik, a następnie przeprowadzisz proces aktuali zacji zgodnie z opisem z rozdziału 4.
336
BIOS. Przewodnik
Sposób drugi — zworka Niektóre duże dyski posiadają specjalną zworkę. Za jej pomocą możesz ograniczyć po jemność dysku do 32 GB, dzięki czemu zwiększy się gama płyt głównych współpracują cych z nim. Rozwiązanie to ma jednak sporo wad i wiąże się z wykluczeniem kilkudzie sięciu gigabajtów, dlatego jedynie wspomnieliśmy o nim i nie będziemy dokładnie opisywać lokalizacji zworki i jej ustawień.
Sposób trze ci — menedżer dyskow y Ostatnim sposobem, który pozwala na poprawą instalację dysków w komputerze ze starą płytą główną, jest wykorzystanie oprogramowania dostarczanego przez producenta. W niniejszym podrozdziale skupimy się na produkcie firmy Seagate, ale zaznaczamy, że podobne narzędzia posiadają niemal wszyscy producenci dysków na świecie i wystarczy odwiedzić ich strony WWW. Dla naszego dysku firmy Seagate musimy pobrać oprogramowanie o nazwie DiscWizard ze strony http://www.seagate.com/support/disc/drivers/discwiz.html. Firma wyszła naprzeciw różnym grupom użytkowników i udostępniła wersje dla MS-DOS w postaci dyskietki, startowej płyty CD, aplikacji działającej pod kontrolą MS Windows, a także programu działającego przez internet. Wersja działająca pod kontrolą systemu MS Windows lub przez internet ma pewne zalety, ale charakteryzuje się również dużą wadą — za jej pomocą nie przygotujesz dysku na komputerze, w którym nie ma zainstalowanego systemu. Oczywiście nic nie stoi na prze szkodzie, aby użyć oprogramowania na innym komputerze i tam przygotować dysk, a na stępnie przenieść go do swojego peceta. Postanowiliśmy przedstawić tutaj narzędzie pracujące pod kontrolą MS-DOS. Ze strony firmy Seagate możesz pobrać dwie wersje tego programu. Pierwsza to skompresowane archiwum, które przygotowuje dwie startowe dyskietki. Wystarczy, że pobierzesz ten program, a następnie go uruchomisz i odpowiesz twierdząco na zadawane pytania (rysunek 7.1). R ysunek 7.1. Przygotowywanie dyskietek z programem DiscWizard
m
W e lcom e
S e a g a te
DiscWizard* S ta rte r E d itio n V e r s io n 10.36
Dis k e tte C re a to r Copyright ©1995-2003 Kroll Ontrack Inc.
C
Rozdział 7. ♦ Rozwiązywanie problemów z instalacją dużych dysków twardych
337
W przypadku obrazu ISO startowej płyty CD musisz pobrać obraz na dysk, a później nagrać go za pomocą dowolnego programu do zapisu płyt, na przykład Nero Burning ROM. Operacja ta nie jest skomplikowana — wystarczy z menu Nagrywarka wybrać opcję Nagraj plik obrazu, a potem odszukać i zaznaczyć plik obrazu, który pobrałeś z sieci. W oknie widocznym na rysunku 7.2 musisz włączyć opcję Nagrywaj oraz Zamknij CD. R ysunek 7.2. Nagrywanie płyty CD z obrazu pobranego ze strony firm y Seagate
N a g raj k o m p ila cję CD
| Infoimacja || Obraz obcy | Zapis
n
|
Działanie l~~l Określ maksymalną prędkość zapisu
f
0 Nagrywaj 0 Zamknij CD J0onowny zapis płytki nie będzie już możliwy!
Metoda zapisu: Liczba kopii:
v l 1
| |^J h leSIrafln^^-
1 1Użyj wielu nagiywarek
W polu Metoda zapisu ustaw Disc-At-Once i kliknij przycisk Zapis. Po przygotowaniu dyskietek lub płyty startowej uruchom komputer, w którym znaj duje się duży dysk. W BlOS-ie zmień kolejność urządzeń, które podczas uruchamia nia komputera są przeszukiwane pod kątem obecności sektora startowego, tak by start nastąpił z płyty CD lub dyskietki (w zależności od potrzeb). Następnie uruchom kom puter i zaczekaj, aż na ekranie monitora pojawi się okno programu (rysunek 7.3). R ysunek 7.3. Instalacja dużego dysku na starej płycie głównej — etap pierwszy
Odszukaj i kliknij opcję Maintenance Options lub wskaż ją za pomocą strzałek.
338
BIOS. Przewodnik
W następnym oknie zaznacz opcję Update MBR Boot Code i kliknij przycisk Next (rysunek 7.4). R ysunek 7.4. Instalacja dużego dysku na starej płycie głównej — etap drugi
Gdy przejdziesz do następnego okna, zobaczysz listę dysków twardych podłączonych do komputera (rysunek 7.5). R ysunek 7.5. Instalacja dużego dysku na starej płycie głównej — etap trzeci
Musisz zaznaczyć odpowiedni dysk na liście. W tym celu kliknij go myszą i wciśnij Next. W ostatnim oknie, które jest widoczne na rysunku 7.6, znajdziesz informację o tym, że od powiednie wpisy zostały dodane do sektora MBR dysku twardego. Usuń dyskietkę ze stacji i uruchom ponownie komputer. Od tego momentu powinieneś wi dzieć pełną pojemność dysku.
W skazówka
Za pomocą opisanego programu możesz podzielić dysk na partycje i przeprowadzić proces formatowania. Odpowiednie opcje zgromadzono w menu Setup Your Hard Disc.
Rozdział 7. ♦ Rozwiązywanie problemów z instalacją dużych dysków twardych
R ysunek 7.6. Instalacja dużego dysku na starej płycie głównej — etap czwarty
339
340
BIOS. Przewodnik
Rozdział 8.
Opis funkcji DualBIOS Płyty główne niektórych producentów, na przykład Gigabyte, są wyposażone w funkcję DualBIOS. Oznacza to, że na płycie umieszczono dwa identyczne układy flashrom z ko piami BIOS-u (rysunek 8.1). R ysunek 8.1. Układ DualBIOS na płycie głównej
Domyślnie jedna z kości jest podstawowym BIOS-em i to z niej korzysta komputer podczas pracy. W razie awarii BIOS-u spowodowanej atakiem wirusa lub nieudaną aktu alizacją DualBIOS automatycznie uruchomi komputer z zapasowej kości. Ustawienia systemu DualBIOS można kontrolować z poziomu BIOS-u, a dokładniej ze specjalnych dodatkowych menu. Aby dostać się do ustawień, musisz wejść do głównego menu BIOS-u i nacisnąć przycisk F8 (rysunek 8.2). R ysunek 8.2. Wejście do menu DualBIOS
Teraz musisz potwierdzić chęć wejścia do dodatkowych ustawień DualBIOS — wystarczy, że naciśniesz przycisk Y.
342
BIOS. Przewodnik
Na rysunku 8.3 widoczne jest menu funkcji D ualBIO S. R ysunek 8.3. Menu funkcji DualBIOS
Poniżej zamieściliśmy opis poszczególnych funkcji, które odpowiadają za pracę układu D u a lB IO S .
Wide Range Protection Dostępne wartości: D isabled/E nabled Zalecane ustawienia: D isabled Jeśli w podstawowym układzie flashrom zostanie wykryty błąd (po włączeniu kom putera, ale przed załadowaniem systemu operacyjnego), a ustawiona jest wartość Enabled, komputer automatycznie zostanie uruchomiony z zapasowej kości.
Boot From Dostępne wartości: M ain B IO S /B ackup B IO S Zalecane ustawienia: M ain B IO S Opcja ta daje użytkownikowi możliwość określenia, z której kości BIOS-u ma nastąpić uruchomienie komputera. Jeśli jedna z kości jest uszkodzona, możliwość zmiany jest automatycznie zablokowana.
Auto Recovery Dostępne wartości: D isabled /E nabled Zalecane ustawienia: E nabled Jeśli opcja ta jest włączona i podczas uruchamiania komputera zostanie wykryty błąd jednej z kości, nastąpi automatyczna próba aktualizacji uszkodzonego BIOS-u przez zawartość drugiej, dobrej.
Halt On Error Dostępne wartości: D isabled /E nabled Zalecane ustawienia: E nabled
Rozdział 8. ♦ Opis funkcji DualBIOS
343
Funkcja ta jest związana ze stanem opcji A u to R eco very i odpowiada za włączenie lub wyłączenie podczas uruchamiania komputera opcji pokazywania wykrytych błędów. Jeżeli A u to R eco very jest włączona (E nabled ), to w przypadku wykrycia błędu na ekranie monitora zobaczysz komunikat or the other key to A uto R ecover . Mówiąc dokładniej, po wciśnięciu dowolnego przycisku rozpocznie się proces kopiowania zawartości jednej kości do drugiej. Gdy opcja A uto Revocery ma status D isabled , na ekranie monitora pojawi się komunikat or the other key to continue i po wciśnięciu dowolnego przycisku urucha mianie komputera będzie kontynuowane, pod warunkiem że jest to możliwe.
Keep DMI Data Dostępne wartości: D isabled /E nabled Zalecane ustawienia: E nabled Jeśli włączysz tę opcję, to podczas wgrywania nowego BIOS-u zostanie zachowana za wartości DMI, która odpowiada za zarządzanie zasobami sprzętowymi komputera. Jeżeli wyłączysz tę opcję, wszystkie informacje o sprzęcie przechowywane przez DMI zostaną wyczyszczone.
Copy Main ROM Data to Backup Dostępne wartości: M ain to B ackup /B ackup to M ain Zalecane ustawienia: zależnie od tego, z którego BIOS-u uruchomił się komputer Opcja ta informuje, z której kości do której zostanie przekopiowany BIOS. Wartość ta zmie nia się zależnie od tego, z której kości flashrom został uruchomiony komputer.
Load Default Settings Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Po wybraniu tej opcji i zatwierdzeniu przyciskiem E nter nastąpi wczytanie domyślnych ustawień dla menu D u a lB IO S .
Save Settings to CMOS Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Po wybraniu tej opcji wprowadzone zmiany zostaną zapisane w pamięci CMOS. Opcje zgromadzone w menu Q-Flash Utility służą do wygodnego programowania obu kości pamięci flashrom. Zasada działania tego rozwiązania została opisana w jednym z poprzednich rozdziałów. Tutaj krótko objaśnimy, do czego służą odpowiednie funkcje.
Update Main BIOS from Floppy Dostępne wartości: brak
344
BIOS. Przewodnik
Zalecane ustawienia: brak Opcja ta odpowiada za zaprogramowanie podstawowej kości BIOS-u za pomocą pliku umieszczonego na dyskietce.
Update Backup BIOS from Floppy Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Opcja ta odpowiada za zaprogramowanie zapasowej kości BIOS-u za pomocą pliku umieszczonego na dyskietce.
Save Main BIOS to Floppy Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Opcja ta umożliwia wykonanie na dyskietce kopii podstawowego BIOS-u.
Save Backup BIOS to Floppy Dostępne wartości: brak Zalecane ustawienia: brak Opcja umożliwia wykonanie na dyskietce zapasowej kopii BIOS-u.
Rozdział 9.
Modyfikacje BIOS-u Zapewne zwróciłeś uwagę na to, jak wygląda ekran monitora podczas uruchamiania kom putera. W prawym górnym rogu wyświetlany jest znaczek widoczny na rysunku 9.1. R ysunek 9.1. Logo widoczne w prawym górnym narożniku monitora podczas uruchamiania komputera EPA
P O L LU T IO N
PREVENTER
W BIOS-ach firmy AWARD istnieje możliwość zmiany tego logo na inny dowolny obra zek. W tym rozdziale dowiesz się, jak to zrobić.
W skazówka
Nie wszystkie wersje BIOS-ów pozwalają na zmianę logo. Operacja ta może spowodo wać uszkodzenie BIOS-u płyty głównej, dlatego zastanów się, czy warto ryzykować. Aby zająć się wymianą logo, będziesz potrzebować kilku programów, które można pobrać z internetu. Oto lista narzędzi wraz z odsyłaczami: ♦ Paint Shop Pro lub inny program do edycji grafiki — http://w w w .jasc.com , ♦ Cbrom — http://w w w .rebelshavenforum .com /C B R O M .htm l , ♦ EPAcoder — http://epacoder.softw are.inform er.com . Zacznijmy od przygotowania logo, które ma się pojawić podczas uruchamiania komputera w prawym górnym rogu monitora. Obrazek z logo musi mieć rozmiar 136x84 piksele. Logo możesz przygotować za pomocą programu Paint Shop Pro lub innego narzędzia do obróbki grafiki. Nie będziemy tutaj opisywać obsługi programów graficznych, sam musisz zdobyć te informacje. Pamiętaj tylko, że obrazek może mieć maksymalnie 16 kolorów i powinien być zapisany jako plik typu B M P . Następnym etapem jest zamiana formatu logo z B M P na E P A . Musisz do tego użyć pro gramu EPAcoder (rysunek 9.2).
346
BIOS. Przewodnik
R ysunek 9.2. Zmiana formatu BMP na EPA
H
Quit 0
#
Help
tp: 'BlOSIogy.tla.
i
About http:UBIOS.help.pl
Show grid lines Dock windows Iv' Save settings
V~ Disable hints p [Disable dialogs! Iv' Flat buttons
1^ System color palette for EPA images
Operacja ta nie jest skomplikowana — wystarczy, że po uruchomieniu programu EPAcoder klikniesz w lewym rogu ekranu przycisk Open B M P , a następnie wskażesz plik z logo w formacie B M P . Logo powinno pojawić się w małym okienku z lewej strony. W sekcji EPA Logo version zaznacz opcję 2.0 . Następnie odszukaj i kliknij przycisk B M P ^ EPA znajdujący się w środkowej części okna programu. Gdy to zrobisz, logo zostanie przekonwertowane na format EPA i pojawi się w małym okienku z prawej strony. Za pomocą przy cisku Save EPA zapisz obrazek na dysku komputera. My nadaliśmy mu nazwę logo. ep a . Bazując na opisach zamieszczonych w poprzednich rozdziałach, wykonaj kopię BIOS-u swojej płyty głównej i zapisz ją w pliku o nazwie b ios.bin . Dopiero teraz możemy przystąpić do dodawania przygotowanego logo do pliku BIOS-u. By to zrobić, będziemy potrzebować programu o nazwie cbrom . Umieść w jednym katalogu na dysku twardym następujące elementy: ♦ bios.bin — plik z BIOS-em, ♦ cbrom .exe — program do modyfikacji pliku BIOS-u, ♦ logo.epa — logo.
Musisz teraz otworzyć okno linii poleceń i przejść do katalogu, w którym znajdują się wymienione wcześniej trzy pliki. Aby dodać logo do pliku BIOS-u, musisz wydać następujące polecenie: cbrom bios.bin /epa logo.epa
Jeśli zmieniłeś nazwę pliku BIOS-u lub logo, wprowadź odpowiednie modyfikacje. Po wpisaniu polecenia naciśnij E n te r , aby zostało wykonane. Po dodaniu logo do pliku BIOS-u program wyświetli komunikat, który zamieściliśmy poniżej. CBROM V2.01A (C)Award Software 1999 All Rights Reserved. Adding logo.epa 7.2%
W zależności od tego, jakie logo dodałeś, wartość procentowa podana na końcu drugiej linii może się różnić, ale nie przejmuj się tym. Po zakończeniu modyfikacji na dysku powinny pojawić się dodatkowe pliki, ale nie zwracaj na nie uwagi.
Rozdział 9. ♦ Modyfikacje BIOS-u
347
Warto jeszcze sprawdzić spójność pliku z BIOS-em. W tym celu wydaj polecenie cbrom bios.bin /d. Jeżeli na ekranie nie pojawią się żadne błędy, możemy umieścić plik BIOS-u wraz z odpowiednim programatorem na dyskietce startowej. Przed nami ostatnia, najbardziej niebezpieczna część operacji — programowanie układu flashrom zmodyfikowaną wersją BIOS-u. Czynność tę wykonaj zgodnie z opisem za mieszczonym w jednym z poprzednich rozdziałów. Pamiętaj jednak, że wgranie zmodyfi kowanego BIOS-u może spowodować uszkodzenie płyty głównej i będziesz musiał przeprowadzić procedurę naprawczą. Dlatego koniecznie wykonaj kopię oryginalnego BIOS-u, zanim zastąpisz go wersją zmodyfikowaną. Na rysunku 9.3 zamieściliśmy oryginalny widok ekranu monitora. Natomiast rysunek 9.4 zawiera jego zmodyfikowaną wersję. Rysunek 9.3. Widok oryginalnego ekranu startowego komputera R ysunek 9.4. Widok ekranu ze zmodyfikowanym logo
1 Amw U Modular BIOS v6 OOPG. An Enargy Star Afty ' Copyright (C) 1964-2002. Awird Softmar. Inc
Aawartj Modular BIOS v« OOPG. An Enargy Star Afty Copyright (C) 1964-2003. Award S c t w Inc
BD
348
BIOS. Przewodnik
Rozdział 10.
BIOS kontrolera RAID Większość nowoczesnych płyt głównych posiada zintegrowane kontrolery RAID dla dys ków IDE oraz SATA. Jeszcze kilka lat temu były one praktycznie nieznane w środowisku domowych użytkowników komputera, a rozwiązanie to było kierowane na rynek serwerów i dysków SCSI. Zaporą nie do przejścia dla typowego Kowalskiego była cena rozwiązań SCSI. Dopiero pojawienie się możliwości budowy macierzy opartych na dyskach IDE i SATA spowodowało ekspansję tej technologii na rynek komputerów domowych. W niniejszym rozdziale przedstawiliśmy formaty RAID 0, 1 oraz 0+1, a także opisaliśmy, w jaki sposób utworzyć własną macierz.
Podstaw y Zanim zaczniesz tworzyć własne macierze, musisz poznać zalety i wady ich dostępnych typów. RAID to zespół kilku rozwiązań pozwalających na łączenie dysków twardych w większe jednostki — macierze. Ma on za zadanie zwiększenie bezpieczeństwa danych, szybkości transmisji lub połączenie tych funkcji. RAID powstał kilka lat temu, gdy pojemność dysków nie była zbyt duża. Miał stanowić alternatywę dla dużych i bardzo drogich dysków. Pier wotnie RAID był rozwiązaniem przeznaczonym dla urządzeń SCSI, ale obecnie zajął swoje miejsce na rynku dysków IDE i SATA. Kontrolery RAID instalowane na płytach głównych zazwyczaj obsługująjedynie RAID 0, 1 oraz 0+1.
350
BIOS. Przewodnik
RAID 0 — striping Pierwszym typem pracy macierzy jest RAID 0 — striping. Rozwiązanie to wymaga instalacji minimum dwóch dysków twardych. Załóżmy, że używasz dwóch dysków twar dych o pojemności 60 GB każdy. Po włączeniu RAID 0 otrzymasz jeden dysk o pojemności równej 120 GB. W przypadku instalacji dwóch dysków o różnych pojemnościach, na przykład 60 i 80 GB, utworzona macierz będzie miała pojemność także równą 120 GB. Rysunek 10.1 przedstawia schemat działania macierzy RAID 0. R ysunek 1 0 .1 . RAID 0 — striping
r a id
o ■»triping________________________________________________
Dysk 2
RAID 1 — mirroring Drugim typem pracy RAID jest mirroring lub, jeśli ktoś woli, RAID 1 (rysunek 10.2). Rozwiązanie to wymaga instalacji minimum dwóch dysków twardych. R ysunek 1 0 .2 . RAID 1 — mirroring
RAID
1.m irroring
Dysk 2
Po skonfigurowaniu RAID 1 widoczny jest tylko jeden dysk, ale zapis następuje jednocze śnie na dwóch urządzeniach. Dokładniej mówiąc, te same dane są zapisywane na dwóch dyskach — w razie awarii jednego z nich istnieje możliwość jego szybkiej wymiany i nie przerwanej pracy systemu. Wadą mirroringu jest ograniczenie pojemności dysków — na dwóch urządzeniach o po jemności po 40 GB dostępne będzie jedynie 40 GB, a nie, jak by się mogło wydawać, 80 GB. Pamiętaj, że drugi dysk twardy jest wierną kopią pierwszego. Sam mirroring rów nież nie powoduje wzrostu wydajności całego systemu.
Rozdział 10. ♦ BIOS kontrolera RAID
351
RAID 0+1 — striping + mirroring Opisane tryby RAID 0 oraz RAID 1 mają swoje wady i zalety, dlatego opracowano rów nież tryb RAID 0+1, który łączy ich najlepsze cechy. Aby utworzyć macierz RAID 0+1, musisz podłączyć do kontrolera minimum cztery dyski twarde o identycznej pojemności, na przykład 60 GB. Całkowita pojemność macierzy 0+1 będzie wynosiła 120 GB, ale bę dzie ona mirrorowana, dzięki czemu zostanie ograniczona możliwość utraty danych. Przy dużym bezpieczeństwie będzie zachowana również zwiększona wydajność, ponieważ dane są dzielone między dwa dyski.
RAID 3 i 5 Poza opisanymi już modelami macierzy RAID 0, 1 oraz 0+1 opracowano jeszcze tryb 3. oraz 5. W macierzy typu RAID 3 znajduje się kilka dysków twardych, na przykład 4, z czego trzy pracują w stripingu, a na czwartym zapisywane są sumy kontrolne. W przy padku awarii jednego z trzech dysków istnieje możliwość odtworzenia danych na podsta wie sum kontrolnych. RAID 5 działa podobnie jak RAID 3, z tą tylko różnicą, że sumy kontrolne zapisywane są na wszystkich dyskach, nie trzeba więc instalować oddzielnego urządzenia przeznaczonego do przechowywania dodatkowych danych.
Zakładanie m acierzy Jako przykład tworzenia macierzy posłuży nam kontroler RAID firmy Promise zinte growany z płytą główną. Niestety, jego wersja jest dość uboga i umożliwia utworzenie je dynie dwóch typów — RAID 0 oraz RAID 1. Wydaje nam się jednak, że pozwoli Ci to poznać zasadę działania i własnoręcznie opracować potem także pozostałe typy macierzy przy wykorzystaniu innych wersji kontrolerów. Aby założyć macierz, musisz przy uruchamianiu komputera wejść do dedykowanego BIOS u kontrolera RAID — wystarczy, że skorzystasz z kombinacji przycisków, która jest wtedy widoczna. Może to być na przykład Ctrl+F lub Ctrl+H (rysunek 10.3). R ysunek 10.3. Informacja o sposobie wejścia do ustawień kontrolera RAID oraz o jego konfiguracji
FastTrak 108 'L i t e * ( i n ) BIOS V ersio n 2 .8 2 .1 .3 Cc) 2882-2885 P r o n is e T ec h n o lo gy , In c . 811 r i g h t s r e s e r v e d .
Ho ftrra y i s d e f in e d .................................... P r e s s < C tr l-F > t o e n te r F a stB u ild ( t i t ) U t i l i t y or P ress t o co n tin u e b o o tin g — _
Proces tworzenia macierzy przedstawiliśmy na przykładzie kontrolera firmy Promise. W przypadku rozwiązań innych firm zasada postępowania może być trochę inna. Jednak z naszych obserwacji wynika, że produkty Promise są najczęściej stosowane w płytach głównych dostępnych w Polsce.
352
BIOS. Przewodnik
Na rysunku 10.4 widać główne menu kontrolera RAID. R ysunek 10.4. Tworzenie macierzy — etap pierwszy
F « s t » « i Id ( i n ) U t i l i t y 2.01 ( c ) 20B2-2005 Pr onise Technology,
I
A st o S e t a p ....................................
C i l
Dieta t r i we f t s s i g m e a t s ............
C 2 I
Ui eta f i r n y ....................................
13 1
D el et e f i r n y .................. ............
[4 1
RebuiId A r r a y . ............................
[ S I
la c.
Keys A o i t f a k i « 1..5 to S e l e c t O p t i o «
[ESC] Ex it
1
Aby utworzyć macierz, wybierz opcję A uto Setup — wystarczy, że na klawiaturze wciśniesz 1 . W oknie widocznym na rysunku 10.5 musisz określić, jaki rodzaj macierzy będziesz budować. R ysunek 10.5. Tworzenie macierzy — etap drugi (mirroring)
Wciśnij Spację , by zmienić ustawienie opcji Optimize A rra y fo r . Ustaw opcję Security , je żeli chcesz, by dyski pracowały w mirroringu, lub Performance , jeżeli mają działać w stripingu. Zwróć uwagę, że opcja Optimize A rray fo r to jedyna funkcja, którą możesz zmienić. Dodatkowo zauważ, że zmienia się zawartość tabeli umieszczonej poniżej wspomnianej opcji. Na rysunku 10.6 umieściliśmy widok okna ustawień dla stripingu. Porównaj rysunki 10.5 oraz 10.6 i zwróć uwagę na pojemności podawane w dolnej części okna. W przypadku rysunku 10.5 (mirroring) pojemność wynosi 80 GB, a w przypadku rysunku 10.6 (striping) — 160 GB.
Rozdział 10. ♦ BIOS kontrolera RAID
R ysunek 10.6. Tworzenie macierzy — etap drugi (striping)
353
A uto S e ta ? O p tio n s te n u X □ p t in iz e A rra y f o r :
A rra y
S e Łap- C o n f i g u r â t i d u
J"
Node .......... . .............* ..................................................... S t r ip e Spare D riv e ............................................ . ..................... 0 Q r i v e ( s ) Used i » A rray ...................... * ......................2 A rra y D isk C a p a city ( s i z e
ia K B )............................
160120
Keys Avai table ) 1 [ ♦ . . S p a c e ! Change O ption
(ESC! E x it
IC TIL-Y J Save
Po określeniu typu macierzy, jaką chcesz zbudować, wciśnij jednocześnie przyciski Ctrl oraz Y. Na rysunku 10.7 widoczne jest okno z pytaniem, czy chcesz utworzyć macierz typu stripe. R ysunek 10.7. Tworzenie macierzy — etap trzeci (striping) ......
'{
A rra y S e tu p C o s f ig a r a t i o » Î J
Node ...................... Spare D riv e ........ D r i v e l s ) Used in
S t r ip e Do yen want t o do q u ick i n i t i a l i z e o r c r e a t e o n ly ? (Yes/N o) Y - C r e a te and Q uick I n i t i a l i z e N - C r e a te Only
A rra y D isk Capaci
■£ K eys A v a lia fc le ) — [ ♦ „ S p a c e ) Change O ption
[ESC) E x it
ICTKL-YJ Save
Zapoznaj się z treścią komunikatu, a później kliknij Y, aby utworzyć i zainicjować ma cierz. Następne okno poinformuje Cię, że wszystkie dane na dyskach wchodzących do ma cierzy zostaną skasowane, tym razem również musisz kliknąć Y. Po utworzeniu macierzy na ekranie monitora pojawi się komunikat o pomyślnym zakończeniu operacji. Musisz wcisnąć dowolny przycisk i zaczekać na ponowne uruchomienie się komputera. Podczas uruchamiania komputera na ekranie zobaczysz informację o tym, że macierz została skonfigurowana (rysunek 10.8). R ysunek 10.8. Informacje o skonfigurowaniu macierzy
FastTrak 108 * L l t e * U n ) BIOS U ersion 2 .8 2 .1 .3 ( c ) 2802-2085 P r o n is e T ec h n o lo gy . In c . A U r i g h t s re s e r v e d .
1
2 *8 S t r ip e
168120H
13456x2SSÆ3
P ress < C tr l-F > to e n te r F a stB u ild Ctn) U t i l i t y . . .
F u n ction a l
SS4
BIOS. Przewodnik
Jeśli tworzysz macierz typu mirroring, komunikat, który zobaczysz po naciśnięciu kombi nacji przycisków Ctrl oraz Y, będzie wyglądał nieco inaczej (rysunek 10.9). R ysunek 10.9. Tworzenie macierzy — etap trzeci (mirroring)
í
f l a t o S e t u p O p t i o n s M en u
3
O ptim ize A rra y f o r :
Array, Setup C o n fig u râ t i ow 3“
Spare D r i v e K f i o e ( s ) Used in A rra y Disk Capaci
Do gem Mint th e d is k image t o be d u p lic a te d t o a n o th er o r do f l i c k i n i t i a l i z e o r c r e a t e o n ly ? CY/H/T) Y - C re a te and Im p lic a t e H - C re a te O nly I - C re a te and Onick I n i t i a l i z e
' Keys Available Ï I » , . S p a c e ] Change O ption
IESCI E x it
CCTVL-Y) Save
Wciśnij Y, aby utworzyć macierz i zduplikować dyski. Następne okno poinformuje Cię, że wszystkie dane na dyskach wchodzących do macierzy zostaną skasowane, tym razem również musisz kliknąć Y. Po utworzeniu macierzy na ekranie monitora pojawi się komu nikat o pomyślnym zakończeniu operacji. Musisz wcisnąć dowolny przycisk i zaczekać na ponowne uruchomienie się komputera. Pamiętaj, że tworzenie macierzy typu mirroring jest bardzo czasochłonne. W skazówka
Podczas uruchamiania komputera możesz sprawdzić, czy i jaka macierz została utworzona. Na rysunku 10.10 widoczny jest taki komunikat. R ysunek 10.1 0 . Informacje o skonfigurowanej macierzy
FastTrak IBS 'L i t e " t i n ) BIOS V e rs io n 2 .8 2 .1 .3 Cc) 2862-2985 P r o n is e T ec h n o lo g y , In c . A l l r i g h t s r e s e rv e d .
1 2
1*8 1*8
S t r ip e S t r ip e
6886» 88068M
9733/255/83 9733/255/63
F u n ction a l F u n ction a l
P r e s s < C tr l-F > t o e n t e r F a stB u ild t i n ! U t i l i t y ___
Usuwanie istniejącej m acierzy Usuwanie macierzy zacznij od wejścia do menu konfiguracyjnego (rysunek 10.11). Wciśnij klawisz 4 — Delete Array. Następnie w nowym oknie (rysunek 10.12) za pomocą strzałek zaznacz macierz, którą chcesz usunąć.
Rozdział 10. ♦ BIOS kontrolera RAID
355
R ysunek 10.1 1 . Usuwanie macierzy — etap pierwszy
R ysunek 10.1 2 . Usuwanie macierzy — etap drugi
FastSuild
2 0 0 2 - 2 8 8 5 P r o n i s u T e c h n o l o g y ,
inc.
Wciśnij Del na klawiaturze komputera, a później dwa razy potwierdź chęć usunięcia ma cierzy. Za pierwszym razem wciśnij kombinację klawiszy Ctrl oraz Y, za drugim tylko Y. Podczas ponownego uruchamiania komputera możesz sprawdzić, czy macierz została po prawnie usunięta (rysunek 10.13). R ysunek 10.1 3 . Informacje o skasowaniu macierzy
FnstTrnk 186 'L i t e * Ct* ) BIOS U ersion 2 .B 2 .1 .3 ( c l 2882-2885 Prem ise Tech n olo gy, In c . A l l r i g h t s r e s e rv e d .
No
Array
i s d e f in e d ....................................
P ress < C tr l-F > t o e n t e r F a stB u ild Ctnl U t i l i t y o r P ress t o c e n t i m e b o o t l e g . .
Pamiętaj, że podczas usuwania macierzy skasowane zostaną wszystkie dane z dysków, które wchodziły w jej skład.
356
BIOS. Przewodnik
Dodatek A
Oznaczenia płyt głównych Pod koniec prac nad książką Andizej zasugerował, że czytelnicy jego leksykonu o BIOS-ie często prosili o objaśnienie różnych oznaczeń stosowanych na opakowaniach płyt głów nych. Wspólnie z redaktorem prowadzącym uznaliśmy, że uzupełnienie książki takim minisłownikiem to świetny pomysł.
6 Channel Audio Oznacza, że płyta została wyposażona w zintegrowaną kartę dźwiękową pracującą w układzie 5.1.
8 Channel Audio Oznacza, że płyta została wyposażona w zintegrowaną kartę dźwiękową pracującą w układzie 7.1.
AGP x8 Oznacza zgodność płyty z obsługą kart graficznych pracujących z magistralą AGP x8.
Anti-Burn Technologia wprowadzona przez firmę Gigabyte; ma na celu ochronę płyty głównej w przypadku błędnego osadzenia w slocie AGP 4X (1,5 V) karty graficznej AGP 2X (3,3 V) czy błędnej instalacji pamięci RAM. Odpowiednia dioda ostrzega o montażu karty AGP 2X (3,3 V).
ASUS C.O.P System ochrony sprzętu — procesora — w przypadku osiągnięcia zbyt wysokiej tempe ratury. Dzięki niemu po przekroczeniu określonej granicy temperatury komputer au tomatycznie się wyłącza.
358
BIOS. Przewodnik
ASUS Q-Fan Płyta z tym oznaczeniem jest wyposażona w mechanizm kontroli obrotów wentylatorów w zależności od temperatury.
ATA 133 Płyta z tym oznaczeniem obsługuje tryby transmisji A T A 1 3 3 , a nie tylko A T A 1 0 0 .
BIOS B asic Input O utput System jest oprogramowaniem, które jest uruchamiane jako pierwsze
— zaraz po włączeniu komputera. Nie jest ono zapisane na dysku twardym czy płycie CD, ale na płycie głównej, w specjalnej kości pamięci stałej. Jego główną rolą jest dostarczanie funkcji potrzebnych do obsługi podstawowych urządzeń (pamięci, klawiatury, stacji dys kietek, czytnika płyt CD/DVD, dysku twardego itd.) oraz komunikacji pomiędzy nimi.
Centrino In te l C entrino to technologia stosowana w komputerach przenośnych, ma na celu po
prawę wydajności, wydłużenie czasu pracy na akumulatorach oraz bezprzewodowy dostęp do sieci. Typowy komputer przenośny z technologią Intel Centrino wyposażony jest w procesor Intel Pentium M , chipset oraz bezprzewodową kartę sieciową WiFi zgodną ze standardem 802.11b lub 802.11g . Bardzo ważną zaletą komputerów przenośnych korzystających z technologii Intel Centrino jest długi czas pracy na bateriach oscylujący w granicach 6 godzin.
CMOS Reloaded Firma DFI w swoich płytach głównych wprowadziła funkcję C M O S R elo a d ed , której zadaniem jest poszerzenie możliwości podkręcania procesora. Funkcja jest o tyle ciekawa, że użytkownik może swoje ustawienia zapisać pod dowolnie wybraną nazwą, a w razie potrzeby wrócić do nich dzięki możliwości przypisania poszczególnym danym klawiszy skrótów.
Cool and Quiet Technologia pozwalająca na zmniejszenie temperatury procesora oraz zminimalizowanie zapotrzebowania na prąd. Jeżeli podczas pracy na komputerze nie jest potrzebna pełna moc procesora, to następuje automatyczna zmiana jego taktowania do poziomu 1000 M H z . Zmienia się również wartość napięcia zasilającego procesor. W przypadku gdy zapotrze bowanie na wydajność wzrasta — na przykład zaczynasz kodować film w formacie Divx — szybkość procesora wraca do nominalnej wartości. Podobne rozwiązanie stosuje firma Intel w swoich procesorach, nosi ono nazwę In tel S p eed S tep .
Dodatek A ♦ Oznaczenia płyt głównych
359
CPU Accelerator Rozwiązanie dostępne w najnowszych płytach głównych firmy ABIT dla procesorów Intel. Pozwala na zmianę mnożnika procesora, nawet gdy jest on zablokowany. Dzięki temu zyskujemy nowe możliwości podkręcania procesora. Obniżenie ustawień mnożnika jest możliwe do wartości 14x. Dodatkowym minusem jest to, że tylko wybrane procesory pracują prawidłowo po zmianie wartości mnożnika.
CPU Lock Free Rozwiązanie dostępne w najnowszych płytach głównych firmy ASUS dla procesorów Intel. Pozwala na zmianę mnożnika procesora, nawet gdy jest on zablokowany. Dzięki temu zyskujemy nowe możliwości podkręcania procesora. Obniżenie ustawień mnożnika jest możliwe do wartości 14x. Dodatkowym minusem jest to, że tylko wybrane procesory pracują prawidłowo po zmianie wartości mnożnika.
CPU Overheat Protection Zabezpieczenia procesora przed spaleniem na skutek przegrzania.
CPU Thermal Protection Rozwiązanie opracowane przez firmę MSI i stosowane w jej produktach. Zadaniem tej funkcji jest ochrona procesora przed spaleniem wskutek zbyt wysokiej temperatury. Dokładniej mówiąc, przez cały czas monitorowana jest temperatura procesora i jeżeli osiągnie ona krytyczną granicę, komputer jest natychmiast wyłączany.
CPU ThermalGuard Rozwiązanie opatentowane przez firmę ABIT zabezpieczające procesor przed uszko dzeniem na skutek zbyt wysokiej temperatury. Jeżeli płyta wykryje, że procesor osiągnął niebezpieczną temperaturę, automatycznie wyłącza cały komputer.
CrashFree BIOS 2 System opracowany i opatentowany przez firmę ASUS, dzięki niemu w prosty sposób możemy odzyskać zawartość BIOS-u utraconą na przykład na skutek błędnej aktualizacji lub ataku wirusa. Przywracanie BIOS-u jest możliwe dzięki specjalnej płycie CD dołą czonej do płyty głównej.
D.O.T. M SI D.O. T. — M SI Dynamic Overclocking Technology — to funkcja automatycznego podkręcania, zawarta w układzie CoreCell.
360
BIOS. Przewodnik
Warto tutaj dodać, że MSI jako pierwsza firma na świecie stworzyła specjalny układ sca lony zajmujący się kontrolą pracy wentylatorów, pomiarem temperatury i podkręcaniem procesora. D.O .T. wykrywa obciążenie procesora podczas pracy i automatyczne regulo wanie częstotliwości taktowania F S B . Jeżeli układ zarejestruje, że procesor uruchamia program lub wykonuje czynności mocno obciążające C P U (na przykład kodowanie DivX), zwiększy jego prędkość, by aplikacja działała szybciej. Gdy procesor jest mało obciążony (na przykład prowadzisz rozmowę na Gadu-Gadu), układ przywróci standardowe ustawienia. Zaletą technologii D.O .T. jest uruchamianie podkręcania tylko w tych momentach, gdy jest ono potrzebne. Dzięki temu unikamy długotrwałego przetaktowania procesora, co nie zawsze ma korzystny wpływ na sam układ. Rozwiązanie to umożliwia również ograniczenie temperatury i wyciszenie komputera. Dzieje się tak dzięki połączeniu możliwości funkcji L ifeP ro i B uzzF ree dostępnych w układzie CoreCell. Zaletą technologii D.O.T. jest również to, że w przypadku gdy użyjesz zbyt ekstremalnych ustawień dla swojego komputera i wystąpią problemy z jego stabilną pracą, wystarczy przy jego włączaniu przytrzymać wciśnięty przycisk Insert , a BIOS sam przywróci standardowe ustawienie. Dodatkowo po czwartej nieudanej próbie uruchomienia komputera BIOS au tomatycznie wróci do standardowych konfiguracji. Jeżeli posiadasz płytę główną firmy MSI, to koniecznie włącz D .O .T. , gdyż zyskasz w ten sposób wzrost wydajności bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Za włączenie D .O .T. odpowiada opcja D ynam ic O verC locking znajdująca się w menu Frequency/Voltage Control. Poniżej zamieściłem wyjaśnienie dotyczące znaczenia po szczególnych ustawień. ♦ D isa b led — opcja jest wyłączona. ♦ Private — pierwszy poziom overclockingu. System delikatnie podkręcany o 1% . Opcja ta działa poprawnie praktycznie w każdym przypadku. ♦ S ergeant — drugi poziom overclockingu, daje wzrost wydajności o 3 % . Również w tym przypadku system powinien być stabilny. ♦ C aptain — trzeci poziom overclockingu, daje wzrost wydajności o 5 % . Opcja ta jest górną granicą dla większości systemów zbudowanych przy użyciu kiepskiej jakości komponentów. ♦ Colonel — czwarty poziom overclockingu, daje wzrost wydajności o 7%. W tym przypadku warto dokładnie przetestować komputer i sprawdzić jego stabilność. ♦ General — piąty poziom overclockingu, daje wzrost wydajności o 10% . W tym przypadku warto dokładnie przetestować komputer i sprawdzić jego stabilność. ♦ C om m ander — szósty poziom overclockingu, daje wzrost wydajności o 15% . W przypadku 15% podkręcenia należy pamiętać o tym, że wszystkie inne podzespoły komputerowe powinny być najwyższej jakości i muszą wytrzymać tak duże obciążenie.
Dodatek A ♦ Oznaczenia płyt głównych
361
DieHard BIOS II Rozwiązanie sprzętowe stosowane na płytach firmy AOpen, którego zadaniem jest umoż liwienie odzyskania BIOS-u skasowanego na skutek działania wirusa lub w przypadku nieudanej aktualizacji. Pomysł firmy AOpen jest bardzo podobny do doskonale wszystkim znanego DualBIOS autorstwa Gigabyte. Innymi słowy, na płycie zamontowane są dwie kości ROM, w których zapisano tę samą wersję BIOS-u. W przypadku awarii w prosty sposób możemy z zapasowej kości odzyskać działającą wersję i przywrócić komputer do życia.
DPS — Dual Power System Jest to system dodatkowego zasilania osadzonego na specjalnej karcie montowanej w pły tach firmy Gigabyte. Zadaniem DPS jest poprawa zasilania i zaoferowanie jego większych rozpiętości. Układ może również pełnić funkcję zapasowego źródła zasilania.
DrLED Informuje o błędach w pracy komputera za pomocą systemu diod. Rozwiązanie stosowane przez firmę AOpen w niektórych płytach głównych. Dzięki odpowiedniej kombinacji świecących się oraz zgaszonych diod możesz określić rodzaj i przyczynę błędu.
DrVoice II System głosowej informacji o błędach w pracy komputera. Rozwiązanie stosowane przez firmę AOpen w niektórych płytach głównych. Komunikaty głosowe mogą być podawane w jednym z czterech języków — angielskim, niemieckim, japońskim i chińskim.
Dual Channel DDR Oznaczenie zgodności płyty z obsługą pamięci DDR w trybie dwukanałowym. Wymaga instalacji dwóch lub czterech takich samych kości. Poprawia wydajność komputera i zwiększa przepustowość pamięci.
DualBIOS Rozwiązanie polegające na instalacji na płycie dwóch pamięci flashrom. W obu ko ściach znajduje się BIOS. Podczas awarii komputer jest uruchamiany z zapasowej kości. Rozwiązanie to zostało dokładnie opisane w jednym z poprzednich rozdziałów.
ECC Error Correcting Code to metoda wykrywania błędów w odczycie i zapisie danych w układach pamięci RAM. ECC jest rozwinięciem kontroli parzystości i zostało pozba wione wad poprzednich wersji.
362
BIOS. Przewodnik
EPP E nhanced Parallel P ort to tryb pracy portu równoległego o rozszerzonych możliwościach,
wykorzystywany jest m.in. przez starsze drukarki i skanery.
eSATA/eSATA II Umożliwia zewnętrzne, bezpośrednie podłączenie dysków wykonanych w technologii SATA/SATA II, a co za tym idzie, zapewnia szybsze transfery niż dyski podłączone do USB lub FireWire.
FireWire Bardzo szybki port szeregowy wykorzystywany do komunikacji komputera z kame rami cyfrowymi, odtwarzaczami DVD oraz przenośnymi dyskami twardymi. Maksy malna przepustowość urządzenia może sięgać nawet 800 M b /s . FireWire oferuje podobne zalety do USB 2 , a więc jest zgodne z P lug a n d P lay , dzięki czemu możemy podłączać do niego urządzenia podczas pracy komputera. Maksymalna liczba obsługiwanych urządzeń to 6 3 . Rozwiązanie to jest znacznie droższe niż konkurencyjne USB 2 i z tego powodu nie zyskało zbyt dużej popularności.
FSB F ront Side B us to główna szyna systemowa wykorzystywana przez procesor do komuni
kacji z chipsetem i płytą główną. W chwili obecnej procesory firmy Intel oraz AMD komunikują się z chipsetem i płytą główną kilka razy szybciej, niż wynosi częstotliwość taktowania F S B . Na przykład Intel Pentium 4 współpracuje z F SB taktowanym za pomocą zegara o czę stotliwości 200 M H z , ale komunikacja odbywa się dużo szybciej dzięki technologii quadp u m p in g u i to właśnie dlatego Intel podaje informację, że jego procesory pracują z magistralą: ♦ In te l Celeron D F S B 533 M H z (4 x 133 M H z) , ♦ In te l P entium 4 F SB 8 0 0 M H z (4 x 2 0 0 M H z), ♦ In te l P entium 4 E xtrem e E dition F SB 1066 (4 x 2 6 6 M H z ) .
FSB400 Oznaczenie zgodności z obsługą procesorów Intel współpracujących z szyną QDR FSB 400 MHz. W praktyce oznacza to, że szyna FSB (procesor i pamięć) jest taktowana z czę stotliwością 100 MHz.
Dodatek A ♦ Oznaczenia płyt głównych
363
FSB533 Oznaczenie zgodności z obsługą procesorów Intel współpracujących z szyną QDR FSB 533 MHz. W praktyce oznacza to, że szyna FSB (procesor i pamięć) jest taktowana z czę stotliwością 133 MHz.
FSB800 Oznaczenie zgodności z obsługą procesorów Intel współpracujących z szyną QDR FSB 800 MHz. W praktyce oznacza to, że szyna FSB (procesor i pamięć) jest taktowana z czę stotliwością 200 MHz.
HD 8 CH I/O Oznacza, że płyta została wyposażona w układ dźwiękowy zapewniający lepszą jakość niż wysłużony AC97, a ponadto spełnia założenia zgodności ze standardem HD (H igh — D efinition ) 7.1.
HT Intel Hyper-Threading to technologia wprowadzona przez firmę Intel w rodzinie procesorów
Intel Pentium 4 HT. Jej celem jest zwiększenie wydajności układu. Rozwiązanie to tworzy dwa logiczne procesory w jednym chipie. Dzięki temu pojedynczy procesor widziany jest jak dwa procesory. Wielowątkowe przetwarzanie danych ma na celu poprawę wydajności komputera. W procesorach Intel Pentium 4 Extrem e Edition mamy do czynienia z połączeniem dwóch fizycznych rdzeni, a każdy z nich dodatkowo wspiera technologię Hyper-Threading. W praktyce oznacza to, że system operacyjny widzi aż cztery procesory.
HyperTransport Dwukierunkowa magistrala systemowa wykorzystywana w komputerach wyposażonych w wydajne procesory ze zintegrowanym kontrolerem pamięci, na przykład A M D Athlon 6 4 . Jej zadaniem jest łączenie procesora z pozostałymi elementami komputera, na przykład pamięcią RAM, kontrolerem dysków twardych lub kartą graficzną.
IEEE 1394 Oznacza, że płyta jest wyposażona w szybki interfejs szeregowy, zwany inaczej FireW ire , wykorzystywany do podłączenia m.in. kamer cyfrowych.
Kontrast Każdy z typów matrycy charakteryzuje się odmiennym kontrastem. W związku z tym w sklepach możesz spotkać panele o różnym kontraście, na przykład 1000:1 , 55 0 :1 , 350:1 itd. Musisz pamiętać o tym, że poziom kontrastu pozwala na to, by wyświetlanie ciemniejszych odcieni było bardziej precyzyjne i dokładne. W praktyce wysoki kontrast
3e4
BIOS. Przewodnik
przekłada się na to, że na ekranie powinno być widocznych więcej szczegółów, na przykład podczas pracy z ciemnymi elementami. Poza tym dzięki dużemu kontrastowi monitor jest w stanie pokazać dobrze nasycone kolory. W sklepach możesz spotkać panele LCD w dwóch kolorach obudowy — jasnym oraz ciemnym. Jeżeli zależy Ci na poprawie tej cechy, wybierz wyświetlacz w czarnej obudo wie, gdyż dzięki temu będziesz mieć złudzenie większego kontrastu. Dla porównania: kontrast klasycznego monitora CRT oscyluje w granicach 3 5 0 :1 .
Kontrola parzystoś ci Metoda wykrywania błędów w odczycie i zapisie danych w układach pamięci. System kontroli działa mniej więcej tak, że każdy bajt danych ma przypisany dodatkowy bit kontrolny, który jest ustawiany przy każdym zapisie, a następnie ponownie obliczany i porównywany ze starą wartością. Porównywanie odbywa się przy każdym odczycie i ma na celu wykrycie ewentualnego przekłamania danych. Dzięki temu możliwe jest wykrycie błędów w pojedynczym bicie.
Live Update Online Oznacza możliwość wykonania uaktualnienia BIOS-u bezpośrednio ze strony inter netowej producenta. Mechanizm sam wyszuka, czy aktualizacja jest potrzebna, dobierze odpowiednią wersję i zaktualizuje BIOS.
M.I.B. 2 M .I.B. 2 (M em ory Intelligent Booster2 ) oznacza, że płyta została wyposażona w mecha
nizm umożliwiający zwiększenie przepustowości pamięci poprzez optymalizację przesyłu danych.
Mnoż nik Musisz wiedzieć, że zegar wyznaczający szybkość procesora jest wynikiem prostego działania matematycznego polegającego na mnożeniu częstotliwości pracy magistrali F S B oraz specjalnego mnożnika o wartości zależnej od rodzaju procesora. W związku z tym, aby procesor Intel Pentium 4 mógł pracować z szybkością 3 G H z , należy pomno żyć częstotliwość taktowania magistrali — przypominam, że jest to 200 M H z — przez mnożnik o wartości 15 . Jak łatwo można się domyślić, w przypadku procesorów In tel Celeron D wartość mnożnika musi być większa, aby uzyskać taki sam zegar procesora, i dla przykładowego modelu 3 G H z wynosi 22. Dla większości procesorów dostępnych w sprzedaży mnożnik jest trwale zablokowany. W przypadku procesorów firmy Intel nie udało się znaleźć sposobu jego odblokowania. Natomiast niektóre procesory firmy AMD można odblokować bez większych problemów za pomocą prostych sztuczek. Blokada mnożnika ma znaczenie w przypadku, gdy planujemy podkręcać procesor. Moż liwość taka jest dostępna wyłącznie przez zmianę częstotliwości taktowania magistrali procesora.
Dodatek A ♦ Oznaczenia płyt głównych
365
MSI CoreCell Rozwiązanie wprowadzone przez firmę MSI. CoreCell to pierwszy mikroprocesor odpo wiedzialny za kontrolę pracy wentylatorów, temperatury oraz podkręcania procesora.
MSI D.O.T. D.O.T. (D ynam ic O verclocking Technology ) to funkcja automatycznego podkręcania, zawarta w układzie CoreCell.
MSI Live Update 3 Jest to rozwiązanie ułatwiające aktualizację BIOS-ów w płytach głównych, kartach gra ficznych i napędach optycznych. Dokładny opis znajdziesz w jednym z poprzednich rozdziałów.
MyLogo2 Niektóre płyty główne firmy ASUS wyposażone są w oprogramowanie, które pozwala na zmianę logo widocznego podczas uruchamiania się komputera w prawym górnym narożniku monitora. Oczywiście logo możesz sam zaprojektować i zapisać w BIOS-ie płyty głównej.
Overclocking Inaczej przetaktowanie, nadtaktowanie lub podkręcanie. Polega na zwiększeniu nominal nych ustawień procesora lub innych elementów komputera, na przykład pamięci, karty graficznej, szyny AGP lub PCI. Dzięki temu wydajność układu wzrasta. W praktyce overclocking na przykład procesora Intel Pentium 4 polega na tym, że często tliwość taktowania F SB jest zmieniana z domyślnych 200 M H z na inną wyższą wartość, na przykład 210 M H z . Dzięki temu szybkość pracy procesora odpowiednio wzrośnie. Weźmy procesor Intel Pentium 4 3000 MHz, który domyślnie korzysta z magistrali FSB 200 M H z i mnożnika 15x . Jeżeli zastosujemy dla niego overclocking i zmienimy wartość F S B na 2 1 0 M H z , to jego szybkość wzrośnie do 3 1 5 0 M H z . Decydując się na overclocking, należy zadbać o odpowiednie chłodzenie podkręconego elementu.
PAT Intel Perform ance Acceleration Technology to technologia opracowana przez firmę Intel i stosowana w niektórych jej chipsetach, na przykład Intel 875 . Zadaniem nowej technologii
jest przyśpieszenie przepływu danych pomiędzy procesorem a pamięcią. Ciekawostką jest to, że wielu producentów płyt głównych udostępniło technologię Intel P A T w chipse tach In te l 865 , choć oficjalnie nie wspierają one tego rozwiązania.
366
BIOS. Przewodnik
PCI P eripheral C om ponent In terconnect to 32-bitowa szyna systemowa wykorzystywana
do komunikacji z urządzeniami. Jej domyślne taktowanie wynosi 33 MHz, ale w najnow szych wersjach specyfikacji można spotkać zapisy mówiące o tym, że jedno z urządzeń może mieć wyższe taktowanie sięgające 66 lub 100 MHz. W nowoczesnych komputerach P C I zostało zastąpione przez znacznie wygodniejsze rozwiązanie o nazwie P C I E xp ress .
PCI Express Oznacza, że płyta została wyposażona w szybki interfejs graficzny zastępujący już stan dard AGP dla kart graficznych. W sprzedaży znajdziesz również płyty hybrydowe posia dające zarówno standard AGP, jak i PCI-Express; przykładem może być płyta Asrock 4CoreDual-VSTA. Asrock jest jedną z niewielu firm produkujących różnego rodzaju płyty hybrydowe, łączące w jednej konstrukcji kilka różnych standardów.
PCI Express Szeregowa szyna systemowa wykorzystywana do przyłączania urządzeń do płyty głównej. Już podczas tworzenia nowego rozwiązania zakładano, że ma ono zastąpić szynę P C I oraz gniazdo AGP. Nowa magistrala ma służyć do przesyłania danych zarówno z karty gra ficznej, jak i innych urządzeń zamontowanych na płycie głównej. Zgodnie ze specyfikacją w magistrali P C I E xpress dane są przesyłane dwukierunkowo w postaci pakietów. Podstawowa wersja gniazda P C I E xpress została oznaczona 1x i jest dwa razy szybsza niż do tej pory używana magistrala P C I . Bezsprzeczną zaletą nowej magistrali jest to, że każde z gniazd dysponuje przydzieloną przepustowością. Dzięki temu nie ma możliwości, aby jedno urządzenie zatkało całą magistralę i w ten sposób przytkało komputer, tak jak to się dzieje w przypadku P C I . Zgodnie ze specyfikacją dostępne są szybsze gniazda oznaczone odpowiednio: 2x , 4x , 8x , 16x oraz 32x , co w praktyce oznacza, że najszybsze gniazdo dysponuje aż 32 niezależnymi kanałami transmisyjnymi. W tabeli A.1 zamieściłem zestawienie przepustowości dla poszczególnych wersji magistrali P C I E xp ress . Oczywiście podane dane dotyczą obustronnej przepustowości. Tabela A.1. Przepustowość portu PC I Express Tryb
P rzepustow ość
PCI Express 1x
250 MB/s
PCI Express 2x
500 MB/s
PCI Express 4x
1000 MB/s
PCI Express Sx
2000 MB/s
PCI Express 16x
4000 MB/s
PCI Express 32x
8000 MB/s
Dodatek A ♦ Oznaczenia płyt głównych
367
Kolejną zaletą P C I E xpress jest to, że na płycie głównej można zamontować na przy kład same gniazda 16x i podłączyć do nich wolniejsze karty 1x . Taka konfiguracja będzie działać bez większych problemów. Jedną z największych zalet nowej magistrali jest możliwość instalacji dwóch takich samych kart graficznych w celu zwiększenia wydajności układu graficznego. W przy padku firmy nVidia rozwiązanie takie nosi nazwę S L i . Natomiast firma ATI swoje rozwiązanie nazwała C rossF ire . Obecnie karty graficzne przeznaczone do montażu w gniazdach P C I Express wymagają gniazda w wersji 16x .
PowerBIOS Zestaw funkcji ułatwiających overclocking procesora, dostępnych na płytach głównych firmy EPoX bezpośrednio z poziomu BIOS-u.
PS/2 Gniazdo wykorzystywane do podłączenia klawiatury oraz myszy do komputera. Zgodnie ze specyfikacją firmy Intel gniazdo w kolorze zielonym przeznaczone jest dla myszy, a oznaczone kolorem fioletowym służy do podłączenia klawiatury. Obecnie P S/2 zostało zastąpione przez wygodniejsze i nowocześniejsze rozwiązanie, jakim jest U SB .
Q-Flash Rozwiązanie dostępne w płytach głównych firmy Gigabyte, za jego pomocą możesz przeprowadzić aktualizację B IO S-u , używając programu wbudowanego w B IO S płyty głównej. Dokładniej mówiąc, w głównym menu BIOS dostępna jest odpowiednia opcja, po której wybraniu musisz wskazać plik z nową wersją B IO S -u , resztą zajmie się już Q -Flash . Rozwiązanie to jest bardzo przydatne, ponieważ nie musisz się martwić o przy gotowanie dyskietki startowej oraz dobranie odpowiedniego programu — programatora.
Quad Core Ready Oznacza, że płyta została przygotowana do obsługi procesorów czterordzeniowych.
RAID R A ID to zespół kilku rozwiązań, które pozwalają na łączenie dysków twardych w większe jednostki — macierze. Rozwiązanie to ma za zadanie zwiększenie bezpieczeństwa danych, szybkości transmisji lub połączenie obu tych funkcji. R A ID powstał kilka lat temu, gdy pojemność dysków nie była zbyt duża. Miał stanowić alternatywę dla dużych i szale nie drogich dysków.
Pierwotnie R AID był rozwiązaniem dostosowanym do urządzeń SC SI , ale obecnie ma już swoje miejsce na rynku dysków ID E i S A T A .
3e8
BIOS. Przewodnik
Istnieje kilka typów macierzy. Najważniejsze z nich to: ♦ R A ID 0 , ♦ R A ID 1 , ♦ R A ID 0+ 1 , ♦ R A ID 5 .
RAID 0 R A ID 0 — striping — podstawowy tryb pracy kontrolera R A ID . Rozwiązanie to wymaga
instalacji minimum dwóch dysków twardych. Zakładając, że używasz dwóch dysków twardych o pojemności 80 GB każdy, po włączeniu R A ID 0 otrzymasz jeden dysk o po jemności równej 160 GB. W przypadku instalacji dwóch dysków o różnych pojemnościach, na przykład 60 i 80 GB, powstała macierz będzie miała pojemność także równą 120 GB. Dane są dzielone przez specjalny kontroler i zapisywane na obu dyskach jednocześnie. Striping pozwala teoretycznie na dwukrotny wzrost wydajności systemu dyskowego. Wadą tego rozwiązania jest utrata wszystkich danych w przypadku awarii jednego z dysków.
RAID 0+1 R A ID 0+1 — striping + mirroring — zaawansowany tryb pracy kontrolera R A ID . Opisane tryby R A ID 0 oraz R A ID 1 mają swoje wady i zalety, dlatego stworzono również tryb R A ID 0+1 , który łączy wszystkie ich najlepsze cechy. Aby stworzyć macierz R A ID 0+ 1 ,
musisz podłączyć do kontrolera minimum cztery dyski twarde o identycznej pojemności, na przykład 80 GB każdy. Całkowita pojemność macierzy 0+1 będzie wynosiła 160 GB, ale będzie ona mirrorowana , dzięki czemu ograniczono możliwość utraty danych. Przy doskonałym bezpieczeństwie zachowano również zwiększoną wydajność, ponieważ dane są dzielone pomiędzy dwa dyski.
RAID 1 R AID 1 — mirroring — podstawowy tryb pracy kontrolera R A ID . Rozwiązanie to wymaga
instalacji minimum dwóch dysków twardych. Po skonfigurowaniu macierzy widoczny jest tylko jeden dysk, ale zapis następuje jednocześnie na obu urządzeniach. Dokładniej mówiąc, te same dane są zapisywane na dwóch dyskach i w razie awarii jednego z nich istnieje możliwość szybkiej jego wymiany i nieprzerwanej pracy. Wadą mirroringu jest ograniczenie pojemności dysków — na dwóch dyskach o pojemno ści po 80 GB każdy dostępnych będzie jedynie 80 GB, a nie, jak mogłoby się wydawać, 160 GB. Pamiętaj, że drugi dysk twardy jest wierną kopią pierwszego. Sam m irroring również nie powoduje wzrostu wydajności całego systemu, ale poprawia bezpieczeństwo danych.
Dodatek A ♦ Oznaczenia płyt głównych
369
RAID 3 W macierzy typu RAID 3 znajduje się kilka dysków twardych, na przykład cztery. Trzy urządzenia pracują w stripingu, a na czwartym dysku zapisywane są sumy kontrolne. W przypadku awarii jednego z trzech dysków istnieje możliwość odtworzenia z niego danych na podstawie stworzonych sum kontrolnych. Rozwiązanie to jest rzadziej spotykane w przypadku kontrolerów RAID dostarczanych z płytami głównymi i współpracujących z dyskami twardymi IDE lub SATA.
RAID 5 Zasada działania RAID 5 jest zbliżona do opisanego już RAID 3, z tą różnicą, że sumy kontrolne zapisywane są na wszystkich dyskach, a co za tym idzie — nie potrzeba oddzielnego dysku przeznaczonego na przechowywanie dodatkowych danych. Rozwiązanie to jest rzadziej spotykane w przypadku kontrolerów RAID dostarczanych z płytami głównymi i współpracujących z dyskami twardymi IDE lub SATA.
RoHs Oznacza, że dany podzespół został wykonany zgodnie z unijną normą mówiącą o wy korzystaniu do produkcji elektroniki wyłącznie komponentów, które nie są niebezpieczne dla środowiska oraz zdrowia konsumentów. Zakłada całkowitą rezygnację z wykorzysty wania w produkcji ołowiu, kadmu, rtęci i kilku innych pierwiastków szkodliwych. Kupu j ąc produkt oznaczony tym znakiem, masz pewność, że jest on przyjazny dla środowiska i dla Ciebie.
Rozdzielczoś ć natywna Rozdzielczość natywna to jeden z ważniejszych elementów, z którym mamy do czynienia w przypadku paneli LCD. Wszystkie panele LCD w zależności od rozmiaru — 15, 17, 19 i więcej cali — pracują z kilkoma określonymi rozdzielczościami, z czego tylko jedna zapewnia idealną jakość obrazu. Dla panelu 15-calowego zalecaną rozdzielczością jest 1024x780 pikseli. Natomiast panele 17 i 19 cali wykorzystują rozdzielczość 1280x1024 piksele. Warto tutaj zwrócić uwagę na to, że czcionka czy ikony oglądane na panelu 19calowym będą większe niż na wyświetlaczu 17-calowym pomimo takiej samej rozdziel czości. Dzieje się tak ze względu na różnicę w rozmiarze pojedynczej plamki. Na przykład monitory 19-calowe mają plamkę 0,29 mm, a monitory 17-calowe używają plamki o roz miarze 0,26 mm. Zmiana rozdzielczości natywnej na mniejszą lub większą odbywa się kosztem pogorszenia jakości obrazu. Stopień pogorszenia jakości wyświetlanego obrazu w dużym stopniu zależy od modelu panelu i jego producenta. Różni producenci stosują własne rozwiązania, których celem jest zmniejszenie stopnia pogorszenia się jakości wyświetlanego obrazu. Niezależnie od stosowanych rozwiązań pamiętaj jednak, że panel kupuje się do pracy z jedną roz dzielczością i nie należy jej zmieniać.
370
BIOS. Przewodnik
SATA 150 Płyta z tym oznaczeniem jest wyposażona w dodatkowy kontroler SATA umożliwiający podłączenie dysków twardych i napędów optycznych nowej generacji.
SATA RAID Serial ATA R A ID to kontroler R A ID dla dysków SA TA . Dokładny opis macierzy znajdziesz w opcjach R A ID , R A ID 0 , R A ID 1 , R A ID 0+ 1 , R A ID 3 oraz R A ID 5 .
Serial ATA 1.5 Gb/s (SATA) Płyta z tym oznaczeniem jest wyposażona w dodatkowy kontroler SATA umożliwiający podłączenie dysków twardych i napędów optycznych nowej generacji.
Serial ATA 3 Gb/s (SATA II) Płyta z tym oznaczeniem jest wyposażona w dodatkowy kontroler SATA II umożliwiający podłączenie dysków twardych i napędów optycznych działających w najnowszym stan dardzie, szybszym niż SATA 150.
SerialATA RAID Płyta z tym oznaczeniem jest wyposażona w dodatkowy kontroler SATA z funkcją RAID. Więcej na ten temat znajdziesz w jednym w poprzednich rozdziałów.
Silent & Cool Oznacza, że płyta została wyposażona w pasywny układ chłodzenia poprawiający od prowadzanie ciepła z chipsetów płyty oraz innych nagrzewających się komponentów. Brak wentylatorów skutkuje brakiem wydzielających się z wnętrza obudowy tak nielubianych przez użytkowników odgłosów.
SLI Technologia NVIDIA SLI (Scalable L in k Interfa ce ) jest nowym rozwiązaniem umoż liwiającym poprawę wydajności podsystemu graficznego. Jego innowacyjność polega na tym, że możesz zainstalować dwie karty graficzne oraz wykorzystać możliwości ofe rowane przez magistralę PCI Express. W zależności od wykorzystywanej aplikacji można uzyskać nawet dwukrotny wzrost wydajności.
SLI Ready Oznacza, że płyta została wyposażona w możliwość osadzenia dwóch kart PCI-Express działających w trybie SLI, co zwiększa wydajność podsystemu graficznego.
Dodatek A ♦ Oznaczenia płyt głównych
371
SmartFan Rozwiązanie stosowane w płytach firmy Gigabyte umożliwiające inteligentne sterowanie pracą wentylatorów w zależności od temperatury.
SpeedStep In te l SpeedStep to rozwiązanie stosowane w procesorach firmy Intel, pozwalające na
dynamiczne obniżanie częstotliwości taktowania procesora w celu oszczędzania energii oraz zmniejszenia wydzielanego ciepła. Dokładniej mówiąc, rozwiązanie to polega na tym, że w przypadku gdy pracujemy z mało wymagającymi aplikacjami, na przykład przeglą damy strony WWW, szybkość procesora jest obniżana do 2,8 GHz. Zmienia się również wartość napięcia zasilającego procesor. Natomiast w przypadku gdy komputer potrzebuje pełnej mocy, na przykład podczas kodowania filmu do formatu Divx, automatycznie pro cesor przełącza się na swoje nominalne taktowanie i dzięki temu pracuje szybciej.
Ultra Durable Oznacza, że do konstrukcji płyty zastosowano inny rodzaj kondensatorów, który jest zde cydowanie trwalszy od ich poprzedników.
USB 1.1 U niversal Seria l B u s to nowoczesna magistrala komunikacyjna wykorzystywana do podłączania drukarek, skanerów, klawiatur, myszy, kart dźwiękowych, kamer oraz wielu innych akcesoriów. USB w wersji 1.1 ma przepustowość rzędu 11 M b /s . USB jest zgodne ze standardem Plug and P lay , dzięki czemu urządzenia mogą być podłą czane podczas pracy komputera i natychmiast są rozpoznawane oraz gotowe do pracy. Maksymalna liczba urządzeń, które możemy podłączyć, wynosi 127 sztuk.
USB 2.0 Najnowsza odsłona USB 1.1 . Zasadnicza różnica dotyczy maksymalnej przepustowości magistrali USB , która obecnie wynosi aż 480 M b /s . Nowsza wersja USB znalazła zastosowanie przy podłączaniu kamer cyfrowych, prze nośnych dysków twardych oraz przenośnych napędów optycznych. USB 2 jest zgodne ze swoim starszym odpowiednikiem, dzięki czemu bez problemu mo żesz do magistrali USB 2 podłączyć urządzenie zgodne z USB 1.1 . Poza tym urządzenia USB 2 możesz podłączyć do magistrali USB 1.1 i również będą działać prawidłowo, tyle że wolniej.
VISTA Ready Oznacza, że płyta została przygotowana do bezproblemowej pracy z podanym systemem operacyjnym. Producent gwarantuje 100% zgodności płyty z powyższym systemem.
372
BIOS. Przewodnik
V-Tuner To opcja pozwalająca na programowe podkręcanie kart graficznych wyprodukowanych przez firmę Gigabyte. Dodatkowo za pomocą programu możesz kontrolować temperaturę, napięcie oraz szybkość obrotów wentylatora zamontowanego na karcie.
WLAN Odmiana sieci komputerowej. Transmisja sygnału odbywa się drogą radiową przy wyko rzystaniu ogólnodostępnego pasma 2,4 GHz lub licencjonowanego pasma 5 GHz. Niezbędnym elementem każdej sieci bezprzewodowej jest punkt dostępu — nadajnikodbiornik — podłączony kablem do klasycznej sieci LAN. Dodatkowo komputery muszą być wyposażone w bezprzewodowe karty sieciowe. Transmisja danych w sieci odbywa się z następującymi szybkościami: ♦ 11 Mb/s — sieci typu 802.11b, ♦ 54 Mb/s — sieci typu 802.11g oraz 802.11a. Niektórzy producenci wprowadzają własne rozwiązania zwiększające przepustowość sieci WiFi. Musisz jednak wiedzieć, że nie są one zgodne z zaleceniami specyfikacji i działają wyłącznie na sprzęcie danego producenta.
Dodatek B
Przydatne odnośniki do stron związanych z BIOS-em Strony producentów płyt głównych: ♦ Abit — http://www.abit.com.tw, ♦ Acorp — http://www.acorp.com.tw, ♦ A-Open — http://www.aopen.com, ♦ Albatron — http://www.albatron.com.tw, ♦ Asus — http://www.asus.com.tw, ♦ A-T rend — http://www.atrend.com, ♦ Azza — http://www.azza.com.tw, ♦ Biostar — http://www.biostar.com.tw, ♦ Chaintech — http://www.chaintech.com.tw, ♦ DFI — http://www.dfi.com.tw, ♦ ECS — http://www.ecs.com.tw, ♦ Epox — http://www.epox.com, ♦ Gigabyte — http://tw.giga-byte.com, ♦ LiteOn — http://www.liteon.com, ♦ Lucky Star — http://www.lucky-star.com.tw, ♦ Micro-Star (MSI) — http://www.msi.com.tw, ♦ PC-Chips — http://www.pcchips.com.tw,
374
BIOS. Przewodnik
♦ Procomp — http://www.procomp.com.tw/driver, ♦ Shuttle — http://www.spacewalker.com, ♦ Zida — http://www.zida.com.
Producenci BIOS-ów: ♦ American Megatrends (AMI) — http://www.ami.com, ♦ Award Software (Award-Phoenix) — http://www.award.com, ♦ Phoenix — http://www.phoenix.com, ♦ Unicore — http://www.unicore.com, ♦ OpenBIOS — http://www.openbios.org, ♦ LinuxBIOS — http://www.linuxbios.org, ♦ FreeBIOS — http://freebios.sourceforge.net, ♦ EFI — http://www.intel.com/technology/efi.
Strony przydatne w trakcie poszukiwania uaktualnień i identyfikacji BIOS-ów: ♦ http://www.plasma-online.de, ♦ http://www.motherboards.org, ♦ http://www.biosrecovery.com, ♦ http://www.ultramod.com/sringar/bios.html, ♦ http://www.pyrchla.pl/drivery.html.
Strony z opisami BIOS-ów: ♦ http://www.bios.pl, ♦ http://www.rojakpot.com, ♦ http://www.bioscentral.com, ♦ http://www.biosupgrades.com, ♦ http://www.isk.w.interia.pl/a/bios.htm, ♦ http://www.cdrinfo.pl, ♦ http://forum.cdrinfo.pl.
Podsumowanie Drogi Czytelniku! Dotarłeś do końca naszej książki i uważamy, że trzeba Ci w jakiś sposób podziękować za wytrwałość i za to, że zdecydowałeś się wydać pieniądze na jej zakup. Mamy pełną świadomość, że — pomimo naszych szczerych chęci — nie udało nam się zamieścić opisu wszystkich opcji dostępnych w BlOS-ach płyt głównych oraz komputerów przenośnych. Niestety, zadanie to jest praktycznie niemożliwe do wykonania, gdyż ogromna ilość producentów, jeszcze większa liczba modeli i odmian poszczególnych konstrukcji oraz kilka niezależnych wersji BlOS-ów powodują, iż zebranie całości w jednym opraco waniu jest, naszym zdaniem, niewykonalne. Już podczas tworzenia pierwszego, drugiego i później trzeciego wydania podjęliśmy próbę opisania większości ustawień i opcji BlOS-ów, z którymi możesz się spotkać. Ni niejsze — już czwarte — wydanie zostało przez nas wzbogacone o kilkaset nowych opcji i obecnie zawiera informacje na temat ponad 1050 opcji. Pamiętaj jednak, że pomimo naszych starań może się zdarzyć, że czegoś tutaj nie znajdziesz. Jeżeli szukasz opcji z BIOS-u komputera przenośnego i nie znalazłeś jej opisu w oddzielnym rozdziale, to koniecznie upewnij się, czy nie została ona opisana przy okazji omawiania ustawień komputerów stacjonarnych. Chcemy, aby kolejne wydania zawierały coraz więcej nowych opcji i stanowiły możliwie kompletną skarbnicę wiedzy o BIOS-ie. Jeżeli nie znalazłeś odpowiedzi na wszystkie pytania lub jakaś opcja jest dla Ciebie niezrozumiała, napisz do nas. Z e w zględu na złożoność tem atu p ro sim y o to, byś w sw oim p yta n iu za w a rł inform acje, ja k ie j p ły ty używasz, ja k i B IO S został na niej osadzony, oraz abyś p o d a ł dokładną nazwę opcji, z którą m asz kłopot. Dzięki temu będziemy mogli szybko Ci pomóc, a opcję tę dodamy do
kolejnego wydania książki, które z pewnością ukaże się za kilkanaście miesięcy. Życzymy wielu sukcesów w użytkowaniu komputera i zapraszamy na nasze prywatne strony WWW, których adresy zamieściliśmy poniżej. Znajdziesz tam informacje o nas oraz o innych książkach, które napisaliśmy lub piszemy. Bartosz Danowski
Andrzej Pyrchla
bartek@ danow ski.pl http://danow ski.pl
p yrch la @ b ryce.p l http://w w w .bryce.pl
376
BIOS. Przewodnik
Skorowidz (DV) Port Support, 243 (S)DRAM CAS Latency Time, 193 (S)DRAM Cycle Lenght, 193 ( s )d RAM Cycle Time Tras/Trc, 193 (S)DRAM Leadoff Command, 193 (S)DRAM RAS Precharge Time, 193 (S)DRAM RAS-to-CAS Delay, 194 +12 V, 23 +5 V, 24 pGuru Utility, 21 1 st Boot Device, 24 -12 V, 23 128-bit Memory Data Width, 24 1394 Device, 229 1394 GUID, 24 1394 GUID Input, 24 16-bit I/O Recovery Time, 25 1T/2T Memory Timing, 25 2 nd Boot Device, 25 3 rd Boot Device, 25 3 VSB, 25 3,3 V, 26 32-bit Disk Access, 26 32-bit Transfer Mode, 26 -5 V, 24 6 Channel Audio, 357 8 Channel Audio, 357 8-bit I/O Recovery Time, 26
A Abit, 21 AC Adapter Type, 230 AC Back Function Restore on AC Power Loss, 27 AC Power Loss Restart, 27 AC97, 49
AC97 Audio, 27 AC97 Modem, 28 Access IBM Predesktop Area, 230 Access Mode, 12, 28 ACPI 2.0 Support, 28 ACPI 2.0b, 28 ACPI Configuration, 28 ACPI Function, 29 ACPI Suspend State, 29 ACPI Suspend to RAM, 29 ACPI Suspend Type, 29 ACPI/IPCA, 29 Act Bank A to B CMD Delay, 30 Active Multithreading, 30 Active Processor, 30 Active Processor cores, 31 Adapter Warning, 230 Adjust CPU FSB Frequency, 31 Adjust CPU Ratio, 31 Adjust DDR Frequency, 31 Adjust DDR-2 Frequency, 31 Adjust PCI Express Frequency, 32 Adjust PCIE x1 Frequency, 32 Adjust PCIE x16 Frequency, 32 Adjusted CPU Clock, 32 Adjusted CPU FSB Frequency, 32 Adjusted CPU Ratio, 33 Adjusted DDR Frequency, 33 Adjusted DDR-2 Frequency, 33 Admin Password, 231 adres MAC, 137 Advanced BIOS Features, 19 Advanced Chipset Features, 19 Aflash.exe, 300 After AC Power Loss, 33 AGP 2.0 Speed, 34
378
AGP 3.0 Calibration Cycle, 34 AGP 3.0 Speed, 34 AGP 4x Mode, 34 AGP 8x support, 34 AGP Always Compensate, 35 AGP Aperture Size, 35 AGP Capability, 35 AGP Clock/CPU FSB Clock, 36 AGP Data Transfer Rate, 36 AGP Drive Strength, 36 AGP Drive Strength N Ctrl, 37 AGP Drive Strength P Ctrl, 37 AGP Driving Control, 37 AGP Driving Value, 37 AGP Fast Write Capability, 38 AGP ISA Aliasing, 38 AGP Master 1 WS Read, 38 AGP Master 1 WS Write, 38 AGP OverVoltage Control, 39 AGP performance control, 39 AGP Prefetch Cache, 39 AGP Secondary Lat Timer, 39 AGP SKEW (Byte 14), 39 AGP Spread Spectrum, 40 AGP Strobe DRV Strength, 40 AGP to DRAM Prefetch, 40 AGP Voltage, 40 AGP Voltage Control, 41 AGP Voltage Regulator, 41 AGP x8, 357 AGP XX Mode, 41 AGP/PCI/SRC Frequency, 41 AGPCLK/CPUCLK, 42 AHCI, 134 AI Clock Skew for Channel A, 42 AI Clock Skew for Channel B, 42 Ai Overclock Tuner, 43 AI Quiet, 43 Ai Tweaker, 22 aktualizacja BIOS-u, 293 aktualizacja z dyskietki, 300 aktualizacja z PenDrive’a, 301 aktualizacja z poziomu MS Windows, 303 aktualizacja z twardego dysku, 301 DualBIOS, 306 identyfikacja płyty głównej, 294 identyfikacja wersji BIOS-u, 297 rozwiązywanie problemów, 321 aktualizacja całego PC, 317 aktualizacja firmware, 293, 316 aktualizacja z poziomu MS-DOS, 312 aktualizacja z poziomu Windows, 311 czytnik lub nagrywarka płyt, 308
BIOS. Przewodnik
identyfikacja karty graficznej, 313 identyfikacja napędu, 308 identyfikacja wersji firmware’u, 308 karta graficzna, 313 poszukiwanie nowej wersji firmware’u, 310, 315 All Clear Password, 231 All Reset Password, 231 Allocate IRQ to USB, 43 Allocate IRQ to Video, 43 AMD C1E Support, 44 AMD K8 Cool & Quiet Contrlol, 44 AMI, 13 amiflash, 300 Anti-Burn, 357 APIC, 44 APIC Function, 44 APIC Mode, 45 ASRock Instant Flash, 45 ASRock VDrop Control, 45 ASSET Tag Number, 231 Assign IRQ For VGA, 45 Assing IRQ For USB, 46 Asus, 22 ASUS C.O.P, 357 ASUS EZ Flash 2, 46 ASUS Q-Fan, 358 AT Bus Clock, 46 ATA & SCSI Boot Order, 46 ATA 133, 358 ATA 66/100 IDE Cable Msg, 46 ATA(PI) 80 Pin Cable Detection, 47 ATAPI Device, 232 ATAPI Model Name, 232 ATAPI Serial Number, 232 Athlon 4 SSED Instruction, 47 Audio Controller, 232 Audos, 300 Auto Detect DIMM/PCI Clk, 47 Auto Detect PCI Clock, 48 Auto On Mode, 232 Auto On Time, 233 Auto Turn Off PCI Clock Pin, 48 automatyczna kontrola obrotów wentylatorów, 62 automatyczne wykrywanie parametrów pamięci RAM, 95 AWARD, 14 awarie kart graficznych, 332 awarie napędów optycznych, 331 awarie płyt głównych, 322 Away Mode, 48 awdflash, 300, 322 Azalia Codec, 49 Azalia ExT Out, 49
Skorowidz
379
B Backup BIOS Image to HDD, 49 Bank x/x DRAM Timing, 50 Bank Interleave, 50 Bank Interleaving, 51 Base Clock (BLCK) Control, 51 bateria podtrzymująca pamięć CMOS, 291 Battery, 51 Battery 1 Serial Number, 233 Battery Charge Stop Procentage, 233 Battery Fast Charge, 234 Battery format, 234 Battery Health, 234 Battery Info, 234 Bi-Directional PROCHOT, 52 BIOS, 7, 17, 358 BIOS Date (Year-Month-Day), 235 BIOS EHCI Hand-Off, 52 BIOS kontrolera RAID, 349 Bios Lock, 52 BIOS Performance Acceleration, 21 BIOS Sector Protection, 52 BIOS Setup Prompt (F1 key message), 235 Bios Version, 52, 235 Bios Write Protected, 53 BLCK Frequency, 53 BLCK Frequency (MHz), 53 blokowanie zapisu układu flashrom, 52 Bluetooth Device, 235 BMP, 346 Boot, 236 Boot device List F12 Option, 236 Boot Display Device, 237 Boot Failure Guard, 53 Boot Mode, 237 Boot other device, 54 Boot POST, 237 Boot Sector Virus Protection, 238 Boot Sequence, 54 Boot Sequence EXT Means, 54 Boot To OS/2, 54 Boot Up CPU Base Clock, 55 Boot Up Floppy Drive, 55 Boot Up Floppy Seek, 55 Boot Up Numlock Status, 55 Brightness, 238 Brightness (AC), 238 Build Date, 55 Built-In LAN, 239 bus mastering, 120 Byte Merge, 56
C C.I.A. 2, 56 C1E, 44, 68 C1E Support, 56 C3/C6/C7 State Support, 57 C8000-CBFFF Shadow, 57 Cache L2 /L3 Size, 57 Cache Size, 58 Cache Size (L1/L2), 239 Call VGA BIOS at S3 Resuming, 58 CardBus Slot, 239 CAS Latency, 58 CAS Latency (TLC), 58 CAS Latency Time, 58 Case Opening Warning, 59 Cbrom, 345 CD/DVD Drives, 59 CD/DVD first boot, 59 CD-ROM Speed, 239 Cell Menu, 21 Centrino, 358 CF expansion slot, 240 CHA ProcOdt, 59 Change Supervisior Password, 240 Change User Password, 240 Changed LDT Frequency, 59 Channel A/B/C Timing Settings, 60 Channel A/B/C Turnaround Settings, 60 Channel Interleaving, 61 Chassis FAN 1/2/3 Setting, 61 Chassis FAN 1/2/3 Speed, 61 Chassis FAN Speed, 61 Chassis Intrusion, 61 Chassis Q-Fan Control, 62 Chipset Configuration, 62 Chipset/PCIE Voltage, 62 CIR Port Address, 62 CIR Port IRQ, 63 Clear Hard Disk1 Password, 240 Clear HDD Password, 241 Clear IBM Security Chip, 241 Clear NVRAM, 63 Clock Throttle, 63 CMOS Reloaded, 358 Compatible FPU OPCODE, 63 Computrace ®, 241 Cool and Quiet, 358 Cool'n'Quiet, 63, 64 Cool'n'Quiet Technology, 64 Core Frequency, 65 Core Multi-Processing, 242 Core/PCIe Voltage, 65
380
CoreCell, 359 Count, 65 CPU Accelerator, 359 CPU Clock Ratio, 65 CPU Clock Skew, 65 CPU Configuration, 66 CPU Core Enabled, 66 CPU Core Voltage, 66 CPU Critical Temperature, 67 CPU Direct Access Frame Buffer, 67 CPU Drive Strength, 67 CPU EIST Function, 67 CPU Enhanced Halt (C1E), 68 CPU Fan Controll, 68 CPU FAN Fail Warning, 68 CPU FAN Pin Type, 69 CPU FAN Setting, 69 CPU FAN Speed, 69 CPU FAN Warning, 69 CPU Fast String, 69 CPU Frequency, 70 CPU Frequency Multiple, 70 CPU FSB Clock, 70 CPU HALT Command Detection, 70 CPU Host Clock (CPU/PCI), 70 CPU Host Frequency (MHz), 71 CPU HT-Link Voltage, 71 CPU Hyper-Threading, 72 CPU ID, 72 CPU Intelligent Accelerator 2, 56 CPU internal cache, 72 CPU L2 Cache ECC Checking, 73 CPU Latency Timer, 73 CPU Level 1 Cache, 73 CPU Level 2 Cache, 73 CPU Level 3 Cache, 74 CPU Load-Line Calibration, 74 CPU Lock Free, 74, 359 CPU Multi-Threading, 74 CPU Over-clocking Func., 75 CPU Overheat Protection, 359 CPU Power Management, 242 CPU Q-Fan Control, 75 CPU Ratio, 75 CPU Ratio Setting, 75 CPU Setup, 20, 76 CPU Smart FAN Control, 76 CPU Speed, 76, 242 CPU Temperature, 76 CPU Temperature ShotDown, 77 CPU Thermal Monitor, 77 CPU Thermal Monitor 2 (TM2), 77 CPU Thermal Protection, 359 CPU ThermalGuard, 359
BIOS. Przewodnik
CPU Thermal-Throttling, 78 CPU TM function, 78 CPU to NB HT Voltage, 78 CPU to PCI Post Write, 78 CPU to PCI Write Buffer, 78 CPU Type, 242 CPU Vcore, 79 CPU Vcore select, 79 CPU Vio Select 3.3 V, 79 CPU Voltage, 79 CPU Voltage Control, 79 CPU Warning Temperature, 80 CPU XD Support, 243 CPU:ATI-NB HT Link Speed, 80 CrashFree BIOS 2, 359 CTBIOS, 296, 297 Current Chassis FAN Speed, 80 Current Clock Speed, 243 Current CPU Fan Speed, 80 Current CPU Temp, 80 Current DRAM Clock is, 81 Current Host Clock is, 81 Current Power FAN Speed, 81 Current SYS Fan Speed, 81 Current System Temp, 81 Customize, 243 czyszczenie pamięci CMOS, 290
D D.O.T., 359 Date, 82 Daylight Savings, 82 DBI Function, 82 DBI Output For AGP Trans, 82 Dbracket, 16 DDR 1.8 V, 83 DDR 2.5 V, 83 DDR DIMM Data Width, 83 DDR Voltage, 83 DDR2 Voltage Control, 83 DDR3 Timing Items, 84 DDR3_A1, 84 DDR3_A2, 84 DDR3_B1, 84 DDR3_B2, 84 Default Primary Video Device, 244 Default Vcore, 84 Delay for HDD, 84 Delay IDE Initial, 85 Delay Prior to Thermal, 85 Delayed Transaction, 85 Detect CPU FAN in Post, 86 DieHard BIOS II, 361
Skorowidz
Digital TV, 244 DIMM OverVoltage Control, 86 DIMM Voltage regulator, 86 Disable Unused PCI Clock, 87 Disc Sanitizer, 244 DiscWizard, 336 Diskette Write protect, 87 Display, 245 Display Activity, 87 Dithering, 87 DMA Channel 0, 1, 3, 5, 6, 7, 87 DMA Resources, 88 DOS Flat Mode, 88 Doze Mode, 88 Doze Mode Timeout, 88 DPS — Dual Power System, 361 DQS Driving Strength, 89 DQS N Control, 89 DQS P Control, 89 DRAM Bus Selection, 89 DRAM CAS# Latency, 90 DRAM Clock, 90, 91 DRAM Clock at next Boot is, 91 DRAM Command Rate, 92 DRAM CTRL REF Voltage, 92 DRAM CTRL REF Voltage on CHA, 92 DRAM CTRL REF Voltage on CHB, 92 DRAM Cycle Lenght, 93 DRAM Data Integrity Mode, 93 DRAM DATA REF Voltage, 93 DRAM DATA REF Voltage on CHA, 93 DRAM DATA REF Voltage on CHB, 94 DRAM Frequency, 94 DRAM Interleave Time, 94 DRAM RAS# Pre Time, 94 DRAM RAS# to CAS# Delay, 94 DRAM Ratio H/W Strap, 95 DRAM tCL, 95 DRAM Timing by SPD, 95 DRAM Timing configuration, 96 DRAM tRAS, 96 DRAM tRCD, 96 DRAM tRP, 97 DRAM tRRD, 97 DRAM tWR, 97 DRAM tWTR, 98 DRAM Voltage, 98 Drive A, 98 Drive B, 98 DrLED, 361 DrVoice II, 361 Dual Channel DDR, 361 Dual Core Present, 245 DualBIOS, 8, 18, 306, 341, 361
3S1
Auto Recovery, 342 Boot From, 342 Copy Main ROM Data to Backup, 343 Halt On Error, 342 Keep DMI Data, 343 Load Default Settings, 343 Save Backup BIOS to Floppy, 344 Save Main BIOS to Floppy, 344 Save Settings to CMOS, 343 Update Backup BIOS from Floppy, 344 Update Main BIOS from Floppy, 343 wejście do menu, 341 Wide Range Protection, 342 duże dyski twarde, 335 DVMT Memory, 99 DVMT Mode Select, 99 DVMT/FIXED Memory, 99
E ECC, 93, 361 ECC Check, 100 ECP, 152 ECP Mode Use DMA, 100 ECP+EPP, 152 Embedded Bluetooth Device Radio, 245 Embedded Controller Version, 245 Embedded WLAN Device Radio, 246 EMI, 47, 48, 87 emulacja dysków IDE, 155 Emulation Type, 100 Energy Using Products, 102 Enhanced Intel SpeedStep Tech, 101 Enhanced PCI Performance, 101 EPA, 346 EPA Energy Star, 202 EPAcoder, 345 EPP, 152, 362 eSATA, 362 eSATA Boot, 101 eSATA Controller, 102 eSATA II, 362 eSATA Port, 102 ESCD NVRAM, 63 EuP Ready, 102 Everest Ultimate Edition, 313 Execute-Disable Bit Capability, 246 Exit Whitout Saving, 20 Exit Without Saving Option, 102 Express Card Slot, 246 Express Gate, 103 Extended Memory, 246 Extended Memory Test, 246 External Cache, 103
382
BIOS. Przewodnik
Extreme Cooling, 103 eXtreme Hard Drive (XHD), 104 Extreme Memory Profile (X.M.P.), 104 Extreme OV, 104
F F10 and F12 Delay (sec), 247 FAN Mode in AC, 247 FAN Mode in Battery, 247 Fast R-W Turn Around, 105 Fast Write to Read Turnaround, 105 FireWire, 362 firmware, 17 First Boot Device, 105 Fixed AGP/PCI Output Freq, 107 Fixed Bay Device, 248 flash, 300 Flash BIOS Protection, 107 Flash BIOS Updating by End-Users, 248 Flash Over LAN, 248 Flash Protection, 107 flashrom, 8 Flexible AGP8X, 108 Floppy 3 Mode Support, 108 Floppy Configuration, 108 Floppy Disk Access Control, 108 Floppy Drive Seek, 108 Floppy Drive Swap, 109 Fn Key Emulation, 248 Fn Key Lock, 249 Force 4-Way Interleave, 109 Force Update ESCD, 109 formowanie baterii, 234 FPU OPCODE Compatible Mode, 109 Frame Buffer Size, 109 Frequency, 110 Frequency/Voltage Control, 20 FSB, 31, 71, 362 FSB Frequency, 110 FSB Rate, 110 FSB Speed, 110 FSB Spread Spectrum, 111 FSB400, 362 FSB533, 363 FSB800, 363 Full Screen Logo Show, 111
G Game Port Address, 111 GART, 112 GART Error Reporting, 112
Gate A20 Option, 112 GFX & PCIE VGA Co-Exist, 112 GFX Engine Clock, 112 GFX Engine Clock Override, 113 Gigabyte, 21 główne menu SETUP-u, 19 Good Night LED, 113 Graphic Win Size, 113 Graphics Aperture Size, 113 Green LAN, 114 GUID, 24
H H/W Reset Function, 114 HALT, 44 Halt On, 114 Hard disk boot priority, 115 Hard Disk Drive, 249 Hard Disk Power Down Mode, 115 Hard Disk Write Protect, 116 Hard Disk1 Password, 249 Hard Disk2 Password, 249 Hard drive Direct Memory Access (DMA), 250 Hard Drive Self Test, 250 Hardware Monitor, 20 Hardware Reset Protect, 116 hasła serwisowe, 292 HD 8 CH I/O, 363 HD Audio, 49, 116 HD Out, 116 HDD & FDD, 117 HDD Acoustic Mode, 250 HDD Model Name, 251 HDD off timer, 251 HDD Power Down, 116 HDD S.M.A.R.T. Capability, 117 HDD Serial Number, 251 HDD1 Password, 251 HDD2 Password, 251 Hibernate by timer, 251 Hibernate Mode, 252 Hibernate-Suspend to Disc, 252 High Precision Event Timer, 118 Host Clock at next Boot is, 117 Hot Key Power ON, 117 HP Windows-based Format Utility for HP Drive Key or DiskOnKey USB Device, 302 HPET, 118 HPET Mode, 118 HPET Support, 118 HT, 363 HT Frequency, 118 HT Link Speed, 119
Skorowidz
sas
HT Speed, 119 HT Voltage, 119 HT Width, 119 HT-Link Voltage, 119 HV expansion, 252 Hyper Threading Function, 119 Hyper-Threading, 72, 363 HyperTransport, 72, 78, 119, 131, 139, 145, 363
I I.O.T., 161 IBM Product recovery Program Promt, 252 IBM Security Chip, 253 IDE Block Mode, 120 IDE Bus Master, 120 IDE Conductor Cable Msg., 121 IDE Detect Time Out (sec.), 121 IDE HDD Auto-Detection, 121 IDE HDD Block Mode, 121 IDE Prefetch Mode, 121 IDE Primary Master/Slave, 122 IDE Secondary Master/Slave, 123 IDE1 Conductor Cable, 123 IDE2 Conductor Cable, 123 identyfikacja karta graficzna, 313 płyta główna, 294 wersja BIOS-u, 297 IEEE1394, 24, 154, 363 iGPU Frequency, 123 iGPU Graphic Mode Select, 124 IMC Voltage, 124 informacje o pracy komputera, 13, 16 Infrared, 253 Infrared Device, 253 Infrared Port, 254 Init Display First, 124, 333 Initialize Finger Print data, 254 Initiate Graphic Adapter, 125 instalacja dużych dysków twardych, 335 menedżer dyskowy, 336 Installed memory, 254 Instant Music CD-ROM, 125 INTA PCI IRQ, 254 Integrated Fingerprint Reader, 254 Integrated NIC, 255 Integrated Peripherals, 20 Intel ® SpeedStep™ tech., 255 Intel Core, 123 Intel Hyper-Threading, 75 Intel Virtualization Technology, 225 Intel VT-d, 125 Intel(R) Turbo Boost Tech., 125
Inteligent Energy Saver, 126 Internal Bluetooth, 255 Internal Bluetooth Device, 256 Internal Cellular, 256 Internal HDD PW, 256 Internal Network Device, 256 Internal Wi-Fi, 256 Internal Wireless Device, 257 Interrupt Mode, 126 IOAPIC Function, 126 IR Function Duplex, 126 IR Port, 257 IR Transmission Delay, 126 IrDA, 62, 253 IRQ 3, 4, 5, 7, 9, 10, 11, 14, 15, 127 IRQ Resources, 127 IRQ x assigned to, 127 ISA 14.318MHz Clock, 127 ISA Enable Bit, 128
K K 8 <-> SB HT Speed, 128 K 8 <-> SB HT Width, 128 K 8 CPU Clock Ratio, 128 karta PCI POST TEST, 17 karty graficzne, 18 KB Power ON Password, 128 Keep DMI Data, 129 Key Beep, 257 Keyboard Auto-Repeat Delay, 129 Keyboard Auto-Repeat Rate, 129 Keyboard Click, 257 Keyboard Controller Version, 258 KillCMOS, 291 klawiatura, 218 kolejność przeszukiwania urządzeń pod kątem obecności sektora startowego, 106, 199 konfiguracja BIOS, 8 kontrast, 363 kontrola obrotów wentylatorów, 61, 68, 210 kontrola parzystości, 364 kontroler RAID, 349 korekcja ECC, 93
L L2 Cache, 129 L3 Cache, 129 LAN Boot, 130 LAN Boot ROM, 130 LAN1 Controller, 130 LAN2 Controller, 130
384
BIOS. Przewodnik
Language, 258 laptopy, 229 BIOS, 229 LCD Display Stretch, 258 LCD off timer, 258 LCD Panel expansion, 258 LCD Power Saving, 259 LCD screen expansion, 259 LD-Off DRAM RD/WR Cycles, 131 LDT, 131 LDT BUS Frequency, 131 LDT BUS Width — Downstream, 131 LDT BUS Width — Upstream, 131 LED In Suspend, 131 Legacy Floppy Drives, 259 Legacy USB Support, 132, 259 Level 2 Cache Latency, 132 Lighting Data Transport, 131 Limit CPU Max. To 3, 132 Live Update Online, 364 LiveUpdate 3, 317 Load 1st User Defaults, 132 Load 2nd User Defaults, 132 Load Best Performance Settings, 133 Load BIOS Defaults, 133 Load CPU EZ OC Setting, 133 Load Defaults, 259 Load Fail — Safe Defaults, 20, 134 Load Memory EZ OC Setting, 134 Load Optimal Settings, 134 Load Optimized Defaults, 20 Load Performance Setup AHCI Mode, 134 Load Performance Setup Default (IDE/SATA), 135 Load Performance Setup RAID Mode, 135 Load Power Saving Setup Default, 135 Load Safe mode, 136 Load XMP Setting, 136 Lock BIOS Settings, 260 Logical Count, 136 Low Battery Action, 260 Low Battery Alarm, 260 LPT & COM, 136
M M.I.B. 2, 364 M.I.T., 21 M/B Temperature, 136 MAC (NV) Address Input, 137 MAC Adress (Internal LAN), 260 MAC Lan (3COM), 137 MAC Lan (nVIDIA), 137 MAC Lan (Realtek), 137
MAC Media Interface, 138 Machine MAC (NV) Address, 138 Machine Password, 261 Make Bootable, 302 Manufacturer, 261 Manufacturer Name, 261 Max Memclock MHz, 138 MAX Power Menu, 21 Maximum Clock Speed, 261 Maximum DVMT, 99 MB Intelligent Tweaker, 21 MB Temperature, 138 MBR, 116 MBUltra133 RAID Controler, 138 MCP55(SB) to AM2(CPU) Freq Auto, 138 MCP55(SB) to AM2(CPU) Frequency, 139 MCP55(SB) to AM2(CPU) LinkWidth, 139 MCT Timing Mode, 139 MD Driving Strength, 139 mechanizm DualBIOS, 8 mechanizm oszczędzania energii w procesorze, 44 Media Card, 261 Media Card and 1394, 261 Memory Acceleration Mode, 140 Memory Available, 262 Memory Card Exp Slot, 262 Memory Channel Mode, 262 Memory Check, 262 Memory Frequency for, 140 Memory Hole At 15M-16M, 140 Memory Installed, 262 Memory Parity, 140 Memory Slot 1, 262 Memory Slot 2, 263 Memory Speed, 263 Memory Technology, 263 Memory Timings, 141 menedżer dyskowy, 336 menu SETUP-u, 9, 10 Microcode Update, 141 Midi Port Address, 141 Midi Port IRQ, 141 Min RAS# Active Time (Tras), 142 Minimum Clock Speed, 263 MiniPCI Device, 263 MiniPCI Status, 263 mirroring, 350 mnożnik, 364 Modem Controller, 264 Modem Device, 264 Modem Ring resume, 142 Modem Use IRQ, 142 ModemRingOne, 142
Skorowidz
385
Modular Bay, 264 modyfikacja BIOS-u, 345 logo, 345 monitoring sprzętu, 20 monitoring temperatury procesora, 76 MotherBoard Intelligent Tweaker, 21 Mouse Break Suspend, 142 MPS Revision, 143 MPS Table Version, 143 MPS Version Control For OS, 143 MSI, 21 MSI CoreCell, 365 MSI D.O.T., 365 MSI Dynamic Overclocking Technology, 359 MSI Live Update 3, 365 Multi Core Support, 264 Multi Sector Transfer, 144 Multiplier Factor, 144 Multi-Sector Transfers, 144 MyLogo2, 365
N nadtaktowanie procesora, 75 nagrywarki płyt, 18 napięcie pamięci DDR, 86 naprawa BIOS-u, 322 Native Resolution, 264 nawigacja po menu SETUP-u, 10 NB Core/PCI-E Voltage, 144 NB to SB HT Voltage, 144 NB Voltage, 145 Network Boot Support, 265 Normal CPU Vcore, 145 North Bridge Voltage, 145 NorthBridge Configuration, 145 Notebook ASSET Tracking Number, 265 Notebook Model, 265 Notebook Serial Number, 265 NumLock, 266 NumLock LED, 266 NV Serial-ATA Controller, 146 nVidia RAID Setup, 146 NVRAM, 63
O O.C. Fail CMOS Reload, 146 O.C. Fail Retry Counter, 146 OC Genie Button Operation, 147 OC Stepping, 147 OC Tuner limit Value, 147 OC Tuner Utility, 148
ochrona zapisu flashrom, 107 odczytywanie wersji BIOS, 296 odzyskiwanie hasła, 289 OffBoard PCI IDE Card, 148 Onboard 1394, 266 Onboard ATA Boot ROM, 148 Onboard Audio Function, 148 Onboard Bluetooth, 266 Onboard FDC, 149 Onboard FDD Controler, 149 Onboard Game Port, 149 Onboard GPU, 149 Onboard GSATA/IDE Ctrl, 150 Onboard H/W LAN, 150 Onboard H/W RAID Controler, 150 Onboard H/W Serial ATA, 150 Onboard LAN Boot ROM, 150 Onboard LAN Interface, 266 Onboard Legacy Audio, 151 Onboard MIDI I/O, 151 Onboard Parallel Mode, 151 Onboard Parallel Port, 152 Onboard SATA Boot ROM, 152 Onboard Serial Port 1, 152 Onboard Serial Port 2, 153 Onboard USB 3.0 Controller, 153 Onboard USB Controller, 153 Onboard VIA 1394, 153 Onboard Wi-Fi, 267 OnChip IDE Channel 0, 153 OnChip IDE Channel 1, 154 OnChip IEEE1394, 154 OnChip LAN, 154 OnChip Modem, 154 OnChip Primary PCI IDE, 154 Onchip SATA, 155 OnChip SATA 3.0 Support, 156 OnChip S-ATA Controller, 155 Onchip SATA Port, 155 OnChip Secondary PCI IDE, 156 Onchip Serial ATA, 157 OnChip Sound, 159 OnChip USB, 159 OnChip USB 2.0, 160 OnChip VGA Mode Select, 160 Optical Disk Drive, 267 OS select for DRAM > 64MB, 160 OS/2 Onboard Memory > 64M, 160 Over Shout Down Temperature, 160 Overclock Mode, 161 overclocking, 21, 56, 75, 365 Ownership Tag, 267 oznaczenia płyt głównych, 357
sa6
BIOS. Przewodnik
P P2C/C2P Concurrency Peer Concurrency, 161 pamięć cache procesora, 73 pamięć ECC, 93 pamięć flash memory, 107 pamięć flashrom, 8 pamięć RAM, 24 Panel Type, 162, 267 Parallel port, 268 Parallel Port EPP Type, 162 Parallel port Int., 268 Password Beep, 268 Password Bypass, 268 Password On Boot, 269 PAT, 140, 365 PAT Mode, 162 PATA IDE Controller, 162 PC Health Status, 20 PCH Clock Skew, 162 PCH Phase Control, 163 PCH Voltage, 163 PCI, 366 PCI 1/5 IRQ Assignment, 163 PCI 2 IRQ Assignment, 163 PCI 2.1 Compliance, 164 PCI 2.3 Compliance, 164 PCI 3 IRQ Assignment, 163 PCI 4 IRQ Assignment, 163 PCI Bus Power Management, 269 PCI BusMaster, 164 PCI Clock Synchronization Mode, 164 PCI Clock/CPU FSB Clock, 164 PCI Delay Transaction, 165 PCI Dynamic Bursting, 165 PCI Express, 366 PCI Express Port 1/2/3/4, 165 PCI Express relative items Maximum Payload Size, 165 PCI Express Root Port Function, 165 PCI IRQ Resource Eclusion, 166 PCI Latency Timer, 166 PCI LT, 166 PCI Master, 166 PCI Master 0 WS Read, 166 PCI Master 0 WS Write, 167 PCI Master Bus Time-Out, 167 PCI Slot1 IRQ, 167 PCI Slot1 IRQ Priority, 167 PCI Slot2 IRQ Priority, 168 PCI Slot2/5 IRQ, 168 PCI Slot2/6 IRQ, 168 PCI Slot3 IRQ, 167 PCI Slot3 IRQ Priority, 168
PCI Slot4 IRQ, 168 PCI/AGP Bus Lock, 163 PCI/AGP Frequency fixed, 169 PCI/VGA palette Snoop, 169 PCI-E Compliance mode, 169 PCIE Frequency, 169 PCI-E OverVoltage Control, 169 PCIPnP Configuration, 170 PE1 Slot, 170 Peer Concurrency, 170 PEG Buffer Length, 170 PEG Link Mode, 170 PEG-PEG2 First Init, 171 PenDrive, 107 Performance Acceleration Technology, 140 Performance Enhance, 171 PHOENIX, 15 Physical Count, 171 Physical Memory, 269 PIO Mode, 171 PIRQ_0 Use IRQ No., 171 PIRQ_1 Use IRQ No., 172 PIRQ_2 Use IRQ No., 172 PIRQ_3 Use IRQ No., 172 Plug and Play, 20 płyta główna, 294 PM Control by APM, 172 PME Event Wake Up, 172 PnP OS Installed, 173 PnP/PCI Configuration, 20 Pointing Device, 269 port podczerwieni, 253 port równoległy, 151 POST, 183 POST TEST, 17 Power BIOS, 21 Power Buttom Function, 173 Power Control Beep, 270 POWER FAN Fail Warning, 173 Power Fan Speed, 173 Power LED in S1 state, 174 Power Management, 174 Power Management Setup, 20 Power Mode for AC, 270 Power Mode for Battery, 270 Power On By Keyboard, 174 Power On By Mouse, 174 Power On by PS/2 Keyboard, 174 Power On by PS/2 Mouse, 175 Power On Function, 175 Power Switch Mode, 271 PowerBIOS, 367 Pre-allocated for Internal VGA, 271 Primary Graphic’s Adapter, 176
Skorowidz
387
Primary IDE Master, 271 Primary INTR, 176 Primary Master, 177 Primary Master LBA Mode, 178 Primary Master PIO, 178 Primary Master UDMA, 178 Primary Slave, 179 Primary Slave LBA Mode, 179 Primary Slave PIO, 179 Primary Slave UDMA, 179 Primary VGA Bios, 179 Processor Cache Size, 271 Processor ID, 271 Processor Number Feature, 180 Processor Spd, 272 Processor Speed, 272 Processor Type, 272 Processor Voltage (VID), 180 ProcOdt (ohms), 180 Product Name, 272 programowanie układu flashrom, 328, 329 programowe kasowanie pamięci CMOS, 291 przydzielanie przerwań, 126 PS/2, 367 PS/2 Mouse Function Control, 180 PS/2 Mouse Support, 180 PWR LED Mode, 181
Q Q-Flash, 367 QPI Clock Ratio, 181 QPI Frequency, 181 QPI Link Speed, 181 QPI/VTT Voltage, 182 Quad Core Ready, 367 Quick Boot, 182, 273 Quick Power On Self Test lub Quick Boot, 183 QuickPath Interconnect, 182 Quiet Boot, 183, 273
R RAID, 349, 367 RAID 0, 350, 368 RAID 0+1, 351, 368 RAID 1, 350, 368 RAID 3, 351, 369 RAID 5, 351, 369 RAID Controler Function, 183 RAID Controler MBUltra133 Function, 184 RAID Serial ATA Function, 184 Rank Interleave, 184
RAS, 142 RAS to CAS delay, 96 RAS# Precharge Time (TRP), 184 RAS# to CAS# Delay (TRCD), 185 Ratio Actual Value, 185 Ratio/Voltage Control, 20 Read Around Write, 185 Read to Write delay (TRWT), 185 RediSafe, 273 Report No FDD For OS, 185 Report No FDD For Win95, 186 Require password after hibernate, 273 Require password after StandBy Mode, 274 Require password on restart, 274 Reset Case Open Status, 186 Reset Configuration Data, 186 Resource Controlled By, 186 Resume by Alarm, 186 Resume on time, 274 Robust Graphics Booster, 187 RoHs, 369 Row Address Strobe, 96, 142 Row Precharge Time, 97 Row to Row delay, 97 Row to Row delay (TRRD), 187 Rower-On Password, 272 rozdzielczość natywna, 369 rozwiązanie problemu zapomnianego hasła, 289 bateria podtrzymująca pamięć CMOS, 291 czyszczenie pamięci CMOS, 290 hasła serwisowe, 292 programowe kasowanie pamięci CMOS, 291 rozwiązywanie problemów z błędną aktualizacją, 321 karty graficzne, 332 napędy optyczne, 331 naprawa w przypadku aktywnego obszaru BootBlock, 322 płyta główna, 322 programowanie układu flashrom, 328, 329 układ flashrom, 325 uszkodzenie BootBlock-u, 324 rozwiązywanie problemów z instalacją dużych dysków twardych, 335 RTC Alarm Resume, 187 RxD, TxD Active, 187
S S.M.A.R.T., 117 S2K Bus Driving Strength, 188 S2K Strobe N Control, 188 S2K Strobe P Control, 188
3SS
SATA, 152 zasady emulacji dysków IDE, 155 SATA 0/SATA 1, 190 SATA 1/SATA 2, 191 SATA 150, 370 SATA 2/SATA 3, 191 SATA 3/SATA 4, 191 SATA Device Configuration, 189 SATA IDE Controller, 189 SATA Mode, 189 SATA Mode select, 189 SATA Native Mode, 274 SATA Port 0 Configure as, 190 SATA Port 1 Configure as, 190 SATA RAID, 370 SATA/RAID/SCSI Boot Order, 190 Save 1st User Defaults, 191 Save 2nd User Defaults, 191 Save and Exit, 20 Save and Exit Setup Option, 192 SB Core/PCI-E Voltage, 192 SB Standby Core Voltage, 192 SB Voltage, 192 Screen Blanking, 275 SCSI, 190 SDRAM 1T Command Control, 194 SDRAM Active to Precharge Delay, 194 SDRAM Bank Interleave, 194 SDRAM Burst Length, 195 SDRAM Command Leadoff Time, 195 SDRAM Command Rate, 195 SDRAM Cycle Length, 195 SDRAM ECC Setting, 196 SDRAM Page Closing Policy, 196 SDRAM PH Limit, 196 SDRAM Precharge Control, 196 SDRAM Write Recovery Time, 196 Second Boot Device, 197 Secondardy Battery Fast Charge, 275 Secondary IDE Master, 275 Secondary Master, 197 Secondary Master LBA Mode, 197 Secondary Master PIO, 197 Secondary Master UDMA, 197 Secondary Slave, 197 Secondary Slave LBA Mode, 198 Secondary Slave PIO, 198 Secondary Slave UDMA, 198 Security Option, 198 Select Boot device, 198 Select Display Device, 199 Select Language, 20, 21 Serial ATA 1.5 Gb/s (SATA), 370 Serial ATA 3 Gb/s (SATA II), 370
BIOS. Przewodnik
Serial ATA DIPM, 275 Serial ATA Function, 199 Serial Number, 275 Serial Port, 276 SerialATA, 156 SerialATA RAID, 370 Service Tag, 276 Set Machine Password, 276 Set Miniumum Lenght, 276 Set Password, 20 Set Supervisor Password, 20, 276 Set User Password, 20, 277 SETUP, 8 menu, 9, 10, 19 nawigacja po menu, 10 podmenu, 13 sposoby wejścia, 9 sygnały dźwiękowe, 13 Share Memory Size, 200 Show PC Health in Post, 200 Show VAIO Animation Logo, 277 SIDEPORT Clock Speed, 200 SidePort Memory Clock, 201 SidePort Memory Voltage, 201 Silent & Cool, 370 Silent Mode in AC, 277 Silent Mode in DC, 277 Sleep State, 201 SLI, 370 SLI Broadcast Aperature, 201 SLI Ready, 370 Slot 1/5 IRQ, 202 Slot 2/6 IRQ, 202 Slot 3 IRQ, 202 Slot 4 IRQ, 202 Small Logo Show, 202 SMART for Hard Disks, 203 SMART LAN, 203 SMART LAN1, 203 SMART LAN2, 203 SmartFan, 371 Soft OFF PWR-BTTN, 203 SoftMenu, 21 SoftMenu Setup, 21 SouthBridge Configuration, 204 SPD, 141, 209 Speaker Volume, 277 Speed Error Hold, 204 SpeedStep, 371 SpeedStep Enable, 278 SpeedStep® Technology, 278 sposoby wejścia do SETUP-u, 9 sposób przydzielania przerwań, 126 SPP, 152
Skorowidz
389
Spread Spectrum, 204 SSE/SSE2 Instructions, 205 Standard CMOS Features, 19 Standby Mode, 205 Standby Time out, 205 Start Easy Flash, 278 State Power After Failure, 205 Storage Configuration, 205 striping, 350 Stutter Mode, 205 Super BIOS Protect, 206 Super Recovery, 206 SuperDisk Boot, 279 SuperIO Configuration, 206 Supervisor Password, 206, 279 Supervisor Password Is, 279 Surround View, 206 Suspend Mode, 207 Suspend Time Out, 207 Suspend timer, 279 Suspend when LCD is closed, 279 Suspend/Hibernate while docked, 280 Swap Floppy Drive, 207 Swap Fn/Ctrl Keys, 280 sygnały dźwiękowe BIOS, 13 AMI, 13 AWARD, 14 PHOENIX, 15 Synchronous Mode Select, 207 System Bios Cacheable, 208 System BIOS Version, 280 System board serial number, 280 System Boot Up CPU Speed, 208 System Date, 208, 280 SYSTEM FAN Fail Warning, 208 System FAN Speed, 209 System Information, 209 System Memory, 281 System Memory Multiplier (SPD), 209 System Password, 281 System Temperature, 209 System Time, 210, 281 System-unit serial number, 281
T T.Probe, 210 taktowanie FSB, 71 Target Fan Speed, 210 Target Temperature, 210 TCC, 85 ThinkPad NumLock, 281 Third Boot Device, 211 Throttle Duty Cycle, 211
Time, 211 Top Performance, 21 Total Memory, 282 Touch Pad, 282 TrackPoint, 282 Translation Mode, 211 tRAS, 96 tRCD, 96 Trend ChipAway Virus, 212 tRP, 97 TRP, 184 tryb AHCI, 134 tryb pracy dysków SATA, 189 tryb pracy kontrolerów SATA i PATA, 157 Turbo Boost, 125 TV Display Type, 282 TV Type, 282 tWR, 97 tWTR, 98 TX, RX Inverting Enable, 212 Typematic Delay, 212 Typematic Rate, 213 Typematic Rate Setting, 213
U UART 2 Mode, 213 UDisk-Key, 213 UDMA, 179, 214 U-Key, 214 układ flashrom, 325 układ pamięci stałej, 7 Ultra DMA 66/100/133 IDE Controller, 214 Ultra DMA Mode, 214 Ultra Durable, 371 UMA Frame Buffer Size, 214 UnCore, 124 UnCore & QPI Features, 215 UnCore Clock Ratio, 215 UnCore Frequency, 215 uprawnienia dostępu do partycji serwisowej, 230 UR2 Duplex Mode, 216 urządzenia, 17 Usage Memory, 216 USB, 43, 159, 216 USB 1.1, 371 USB 1.1 Controller, 216 USB 2.0, 160, 371 USB 2.0 Controller, 216 USB 2.0 Controller Mode, 216 USB 2.0 PORT, 217 USB 3.0, 153 USB BIOS Support, 283 USB Configuration, 217
390
BIOS. Przewodnik
USB Controller, 217 USB Device Legacy Support, 217 USB Emulation, 283 USB Host Controller, 217 USB Keyboard Support, 218 USB Keyboard Support Via, 218 USB Legacy Support, 218 USB Mass Storage Device Configuration, 218 USB Mass Storage Reset Delay, 219 USB Mouse Support Via, 219 USB Wake Support, 283 USB Wakeup From S3, 219 Use IR Pins, 219 User Password, 220 User Password Is, 283 Using Passphrase, 283 usuwanie hasła zabezpieczającego BIOS, 289 usuwanie macierzy RAID, 354 USWC Write Posting, 220 UUID, 284 UUID Number, 284
V VBAT(V), 51 Vcc1.5, 220 Vcc3.3, 220 Vcore(V), 221 VDD Voltage, 221 Vdd(V), 221 Vdimm(V), 221 Vendor Brand, 221 VGA, 222 VGA BIOS Version, 285 VGA Core Clock (MHz), 222 VGA Core Clock control, 222 VGA Shared Memory Size, 222 Video, 223 Video BIOS Revision, 285 Video Bios Shadow, 223 Video BIOS Version, 286 Video Controller, 286 Video Memory, 286 Video Memory Cache Mode, 223 Video memory ext., 286 Video OFF Method, 223 Video Off Option, 224 Video RAM Cacheable, 224 Virtual Machine Monitor, 225 Virtualization Technology, 224 Virus warning, 225 VISTA Ready, 371
VLink 8X Support, 225 Vlink Data Rate, 225 Vlink Speed, 226 VLink Voltage, 226 VMM, 225 Volume Beep, 286 Volume Setting, 286 VTT Phase Control, 226 VTT Voltage, 226 V-Tuner, 372
W Wake On Lan, 284 Wake On Lan Int., 284 Wake Up by Alarm, 226 Wake Up Events, 227 Wake Up On LAN, 227 Wake/Power Up On External Modem, 227 WakeOnLan, 142 wejście do SETUP-u, 9 WiFi Device, 284 Wireless Hotkey, 285 Wireless Hotkey Change, 285 wirtualizacja, 225 WLAN, 372 Write Data In to Read Delay, 227 Write Recovery Time, 97, 227 Write to Read Delay, 98 wybór typu karty graficznej, 124 wyświetlacz kodów błędów, 16
X X.M.P., 104 XHD, 104 XMP Technology, 228
Y Y2K Monitor, 228
Z zaawansowane zarządzanie energią, 30 zakładanie macierzy RAID, 351 zapomniane hasło, 289 zasilanie procesora, 66 zegar RTC, 118 zmiana logo, 345 zworka czyszcząca pamięć CMOS, 290
