dz 07 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

co nowego

NOWOŚCI DLA DZIECI I DLA RODZICÓW WYSZUKUJE Katarzyna Gliwińska

Gryzak ze szczoteczką Matchstick Monkey to wykonany z silikonu spożywczego gryzak ze szczoteczką do masowania obolałych dziąseł. Łatwy do chwycenia, przynosi ulgę ząbkującym maluchom. mamissima.pl

Warszawa: Festiwal dla małych i dużych

D

zieci uwielbiają kryjówki i intymne kąciki zabaw. Na te potrzeby odpowiada polska marka HOOK POOK świetnie zaprojektowaną serią mobilnych mebli dla dzieci. Meble mają kółka (są łatwe do zablokowania), dzięki czemu dzieci mogą je wykorzystywać do zabawy – obracać, przesuwać i dowolnie modyikować. hookpook.pl

Oryginalne kaski Duńskie kaski Crazy Stuff w kształcie głów zwierząt przeznaczone są dla najmłodszych entuzjastów kolarstwa i innych sportów outdoorowych w wieku 3-8 lat. Otwory wentylacyjne zapewnią optymalną temperaturę głowy w upalne dni, zapobiegając przegrzaniu. tublu.pl

Spektakle, pokazy filmów, koncerty, warsztaty, kiermasz dobrych książek to tylko niektóre atrakcje dla dzieci, które przygotowano w ramach festiwalu Co Jest Grane24 w CSW w Warszawie, 11 i 12 czerwca. Dzieci do lat 12 mają wstęp wolny.

SKÓRA ATOPOWA POD OCHRONĄ Allerco przeciwsłoneczny krem ochronny SPF 30 dla dzieci i niemowląt nie tylko chroni przed działaniem szkodliwego promieniowania UVA i UVB, ale też skutecznie nawilża skórę suchą, wrażliwą, atopową, skłonną do podrażnień i alergii. Jest dostępny w aptekach.

21

6 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

czerwca to pierwszy dzień astronomicznego lata i najdłuższy dzień w 2017 roku.

FOT. MATERIAŁY PROMOCYJNE

HOOK POOK, czyli polskie meble dobrze ułożone

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

WAŻNY TEMAT

Wyprawa

z tatą

W przypadku małych dzieci na survivalowe wyprawy z tatą do lasu jest jeszcze za wcześnie, ale nawet bez ekstremalnych wrażeń kilkudniowy wyjazd sam na sam pomoże ojcu wzmocnić więź z maluchem. A mamie pozwoli zregenerować siły. Naprawdę nie ma się czego bać. Tekst Michał Gradowski

O

jciec sam z dzieckiem na wakacjach. Nie uwierzysz, co zrobił – tak mógłby brzmieć chwytliwy tytuł na internetowym portalu, bo w kulturze memów ojciec zostawiony z dzieckiem sam na sam to tykająca bomba. A jak jest naprawdę? – W dzisiejszych czasach w związkach zaczyna królować partnerstwo i równy podział obowiązków, więc takich klasycznych ojców ze śmiesznych rysunków, którzy zakładają dziecku pieluszkę tyłem do przodu i karmią je boczkiem, jest już coraz mniej – mówi Malwina Bakalarz, mama 4-letniego Mateusza. – Ja, z powodu charakteru wykonywanej pracy, musiałam sporo podróżować. Zostawiałam wtedy Maćka z rocznym synkiem nawet na tydzień. Najlepsze jest to, że ani Maciek, ani Mati nie odczuwali takiej tęsknoty za mną, jak ja za nimi. Świetnie sobie radzili – dodaje.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Wakacje do doskonała okazja, żeby przetestować taką krótką rozłąkę, w czasie której tata może się wykazać „na pełen etat”, bez pomocy mamy. – Na pierwsze wakacje bez mamy pojechaliśmy z córką nad jezioro, kiedy miała 3 lata. Pierwsze trzy dni spędziła tylko z dziadkami, a później ja dojechałem na resztę pobytu, jako główny opiekun i animator zabaw. Dzięki temu żona, która została w domu z noworodkiem, mogła trochę odpocząć od opieki nad dwójką dzieci – mówi Jacek Kalinowski, tata dwóch córek, autor bloga ohmydad.pl.

PRZECIWNE BIEGUNY OSTROŻNOŚCI Takie wyjazdy to jednak wciąż rzadkość, bo wiele mam boi się zostawić małe dziecko z ojcem w domu na całą dobę, o dłuższym wyjeździe nie wspominając. Skąd bierze się ten lęk? – To, że mężczyźni aktywniej uczestniczą w wychowywaniu dzieci, nie zmienia faktu, że zdecydowana większość z nich reklama

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

CORAZ CZĘŚCIEJ PARTNERZY DZIELĄ SIĘ OBOWIĄZKAMI I OJCOWIE ZAJMUJĄ SIĘ DZIECKIEM OD NARODZIN. jest, według matek, zbyt wyluzowana. Matki zazwyczaj wizualizują sobie szereg nieszczęść, chodzą krok w krok za dzieckiem, po prostu bardziej się boją. Natomiast ojcowie są zazwyczaj na przeciwległym biegunie w kwestii ostrożności. Matki to widzą i stresują się samym faktem niestresowania się ojca – mówi Malwina Bakalarz. Jak można przełamać ten lęk?

– Po prostu zaufać. Ja jestem właśnie taką fatalistką, a mój mąż wyznawcą teorii „jak się przewróci, to się nauczy”. Wiem, że Maciek kocha nasze dziecko, więc nie dopuści do jakiegoś wielkiego zagrożenia, ale czasami przeraża mnie sam fakt braku kontroli nad sytuacją. Wysłanie ojca i dziecka na wspólny wyjazd to dobry sposób, żeby oswoić swój lęk – dodaje Maliwna Bakalarz. Czasem mamy boją się też zostawiać małe dziecko z tatą, bo „zapracował” na to wcześniejszą biernością. – Trudno mieć zaufanie do mężczyzny, który nie wykazuje inicjatywy w codziennych czynnościach związanych z pielęgnacją i rytuałami w życiu małego człowieka. Choć są też mamy, które wolą same wszystko robić i zwykle robią to sprawniej i szybciej, ale zniechęcają ojców do jakiejkolwiek aktywności – mówi Jacek Kalinowski. – To mamy zazwyczaj spędzają więcej czasu z dziećmi i wychodzą z założenia, że „wszystko robią lepiej”.

WAŻNY TEMAT Nic bardziej mylnego, ojcowie po prostu większość rzeczy robią inaczej, ale wcale nie gorzej. Warto pozwolić kwitnąć relacji dziecko-tata, która może być najpiękniejsza, jeśli tylko damy jej trochę wolności – dodaje Aleksandra Kramkowska, mama 3-letniego Tadeusza.

POKONAĆ TĘSKNOTĘ Co może być najtrudniejsze dla ojców i dzieci w czasie wakacyjnego rozstania z mamą? – Pokonanie przyzwyczajeń. Jeśli dziecko jest stale usypiane przez mamę, może być zdezorientowane, kiedy przyjdzie pora spania, a mamy nie będzie obok. Trudne może być karmienie butelką, jeśli maluch na co dzień karmiony jest piersią. I jeszcze tęsknota za mamą, dlatego warto zapewnić dziecku poczucie, że drugi rodzic nie zniknie, a poza tym mnóstwo zabawy i przytulania – mówi Aleksandra Kramkowska. Nie zawsze się to jednak udaje. – W moim przypadku, kiedy zostawałem z córką sam, najtrudniejsze nie były sprawy „techniczne”, typu przewijanie, karmienie czy zabawa, ale moment, w którym dziecko zaczynało tęsknić za mamą i trudno było zażegnać płacz i rozżalenie malucha. Na tym polu przegrywamy z kobietami – ich ramiona czy zapach są po prostu nie do zastąpienia – mówi Jacek

ZNAJOMY RYTM DNIA, PRZYTULANKA UŁATWIĄ DZIECKU ZNIEŚĆ ROZŁĄKĘ Z MAMĄ. Kalinowski. – Dlatego wakacje z tatą to świetny pomysł, ale moim zdaniem dopiero z dzieckiem ok. 3 roku życia i nie na dłużej niż 3-4 dni. W przypadku młodszych dzieci taki wypad to generator stresu – dla dziecka, które może jeszcze nie rozumieć idei rozłąki z mamą, dla ojca, który będzie przejmował się tym, jak dziecko zareaguje, i dla mamy – zamartwiającej się zarówno o partnera, jak i o dziecko – dodaje.

ZIMNA PARÓWKA ZAMIAST EKOKASZKI Wakacje z tatą mimo wszystko mogą się jednak udać. Wszystko zależy od wieku

malucha i wcześniejszego stopnia zaangażowania taty w codzienne czynności. – Dziecko nie ma wielkich potrzeb. Szczególnie to małe. Trzeba je przewinąć, nakarmić, pobawić się z nim i utulić do snu. Jeśli tata każdą z tych czynności wykonywał już wcześniej, nie będzie miał z tym większego problemu na wakacjach. A po pierwszej dobie przeżytej samodzielnie, bez pomocy mamy, będzie chodził dumny jak paw – mówi Malwina Bakalarz. – Dzieci bardzo łatwo dostosowują się do nowej sytuacji, jeśli zadbamy o to, żeby czuły się komfortowo. Takie wakacje z samym tatą mogą być niesamowitą przygodą. Ojciec to wcale nie jest rodzic drugiej kategorii, on sobie świetnie poradzi. Trzeba tylko wrzucić na luz. Jeśli dziecko raz zje zimną parówkę zamiast zdrowej ekokaszki na ciepło, naprawdę nic mu nie będzie, gwarantuję – dodaje Aleksandra Kramkowska.

ANNA KOCHANOWSKA W związku ze zmianami społecznymi coraz częściej to tata jest głównym opiekunem dziecka, który doskonale zna jego rytm dnia, pory drzemki czy sposoby na ukojenie. Jednak nawet wtedy wakacyjny wyjazd wiąże się z ogromną dawką nowych bodźców – inną temperaturą czy nowymi zapachami i dźwiękami. Często rodzice są zadowoleni np. z tego, że maluch przespał całą podróż samochodem, nie zdając sobie sprawy, że to tak naprawdę obronna reakcja układu nerwowego na nowe bodźce. Dlatego tak ważne jest utrzymanie znanego dziecku rytmu aktywności i wypoczynku, przyda się też znajomy przedmiot np. przytulanka. Jeśli to mama jest głównym opiekunem, na wakacyjny wyjazd tylko z tatą trzeba dziecko stopniowo przygotować. Najpierw tata spędza sam z maluchem kilka godzin, potem cały dzień, następnie całą dobę, a dopiero później kilka dni. Dobrze, jeśli w czasie takiego wyjazdu maluch ma regularny kontakt z mamą przez telefon czy Skype’a. Naturalną reakcją dziecka może być wtedy płacz, tęsknota czy żal, a jej siła może zniechęcić tatę, ale jeśli zareaguje z cierpliwością i zrozumieniem, wzmocni to jego relację z dzieckiem. Warto pamiętać, że rola ojca jest kluczowa dla przyszłych relacji dziecka z innymi ludźmi. To tata jest osobą, która niejako „wyciąga” dziecko z ramion mamy i ułatwia tym samym nawiązywanie nowych kontaktów. Wakacje mogą być dobrą okazją, aby wzmocnić tę więź. Optymalnie jest wtedy, gdy relacje między rodzicami pozwalają mamie zapomnieć o obawach, powstrzymać się od regularnej „kontroli” i dać tacie szansę, aby spędził ten czas z dzieckiem inaczej, po swojemu.

10 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

FOT: GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND

psycholog, psychoterapeuta w ośrodku Humani w Poznaniu

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

WAŻNY TEMAT Jesteś mamą i świetnie znasz swoje dziecko. Jego tata być może aż tak dobrze go nie zna. Pozwól mu to zmienić na jego własny sposób. Tekst Joanna Szulc

O

jcowie coraz bardziej angażują się w opiekę nad dzieckiem. To bardzo dobry trend... dla wszystkich. Dziecko zyskuje bliskość taty, tata czuje się ważny i spełniony, a mama ma realne wsparcie partnera. Jednak wiele kobiet nadal uważa, że lepiej potraią zająć się dzieckiem niż jego tata, bo to one codziennie karmią, przebierają, zabawiają i usypiają dziecko. Ale tata potrai to samo robić bez najmniejsze-

Dobre

sam na sam

go problemu, jeśli tylko ma ku temu często okazję. Wakacyjny wyjazd taty z dzieckiem jest właśnie taką okazją. To może być trudne dla mamy – tak całkiem oddać ster partnerowi. Trzeba uwierzyć, że poradzi sobie z wyzwaniami, zapewni dziecku poczucie bezpieczeństwa i dobrze się nim zaopiekuje. Jeśli zastanawiasz się, czy tata dobrze zajmie się waszym dzieckiem na urlopie, rozważ tych kilka podpowiedzi:

WSPÓLNY WYJAZD DZIECKA I JEGO TATY, CHOĆBY

ZAUFAJ

KOCHASZ SWOJE DZIECKO CAŁYM SERCEM. JEGO TATA TEŻ. NIE SKRZYWDZI GO, NIE ZANIEDBA.

Wypracowałaś swój system, macie z dzieckiem swoje rytuały – ale zwyczaje taty też mogą być dobre. A dla dziecka to naprawdę korzystne, gdy widzi, że potrzeby można zaspokajać na różne sposoby.

MIAŁ TRWAĆ KILKA DNI, MOŻE ODMIENIĆ ICH RELACJĘ, SZCZEGÓLNIE JEŚLI WCZEŚNIEJ RZADKO PRZEBY-

PRZYGOTUJ JEŚLI LEPIEJ ORIENTUJESZ SIĘ W WAŻNYCH SPRAWACH DZIECKA, ZRÓB (KRÓTKĄ!) LISTĘ, CO WARTO WIEDZIEĆ.

Chodzi głównie o to, co robić w sytuacji choroby, jak dawkować leki, na co uważać. Ale nie przesadzaj z czarnowidztwem ani nie traktuj taty dziecka jak człowieka pozbawionego zdrowego rozsądku. W razie wątpliwości zadzwoni do ciebie. 12 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

WALI SAM NA SAM.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

RODZINA

Sztuka odpoczywania Często w wolnych chwilach towarzyszy nam podenerwowanie, stres, niepokój. Nie umiemy odpoczywać. Czy tego można się nauczyć? Tekst Justyna Dąbrowska

W

ykonując chyba najcięższy i najbardziej odpowiedzialny zawód na świecie – wychowując małe dzieci – zużywamy tak dużo energii, że skądś musimy ją czerpać. Ale skąd? Można powiedzieć, że źródła są dwa – zewnętrzne i wewnętrzne. Energia płynie do nas z zewnątrz wtedy, gdy dostajemy wsparcie od najbliższych. Gdy czujemy, że zmagamy się z trudami dnia codziennego nie w pojedynkę, że ktoś nam towarzyszy. Ktoś, kto rozumie, słucha (bez dawa-

nia rad), czasem pozwoli się wypłakać. To dodaje sił. Energię można również czerpać z oddawania się jakiemuś zajęciu, które się bardzo lubi. Ze spotkania z przyjaciółką, z pracy w ogródku, ze słuchania muzyki, z relaksującej kąpieli. Ale są też rozmaite wewnętrzne źródła energii, o których często zapominamy.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Oddychaj

Żyj „tu i teraz”

TO MOŻE BRZMI BANALNIE, ALE PODSTAWOWYM ŹRÓDŁEM NASZEJ ŻYCIOWEJ ENERGII JEST ODDYCHANIE. Pierwszy oddech, pierwszy krzyk to początek życia, ostatnie tchnienie – to jego koniec. Niby wszyscy wiemy, że oddech to życie, a przecież oddychamy nieuważnie, płytko, niechlujnie, zbyt rzadko lub zbyt pośpiesznie. Większość z nas ma fatalne nawyki oddechowe, często wyniesione jeszcze z dzieciństwa. Kiedy dziecko nie chce być widoczne, próbuje się schować (np. ze strachu przed karą) – wstrzymuje oddech, nieruchomieje. Również wtedy, gdy się boi lub jest smutne, spłyca oddech, bo mniej czuje. Z pewnością znacie ten odruch – wstrzymywania oddechu na fotelu dentystycznym lub przed zastrzykiem. Tymczasem napięcie, które towarzyszy powstrzymywaniu oddychania, sprawia, że bardziej nas boli. Widać to wyraźnie w czasie porodu – rozładowywanie skurczów polega na odpowiednim oddychaniu. Kiedy kobieta przestaje dobrze oddychać, ból skurczu jest o wiele większy. Spłycamy więc oddech ze strachu (choć być może nie mamy się czego bać) i w ten sposób pozbawiamy się koniecznej dawki tlenu. Niedotlenienie zaś przyczynia się do chronicznego zmęczenia.

NIE MA NA TO PO POLSKU DOBREGO SŁOWA. „UWAŻNOŚĆ” BRZMI DZIWNIE, „PRZYTOMNOŚĆ” ŹLE SIĘ KOJARZY. Anglicy używają określenia „mindfulness”, które może się kojarzyć z „pełnią umysłu”. Chodzi w tym wszystkim o taki stan umysłu, który odzwierciedla to, co dzieje się w tej właśnie chwili – tu i teraz. Wbrew pozorom, wcale niełatwo go osiągnąć. Mamy taki nawyk, by zanadto wyglądać wprzód, martwić się na zapas, wyobrażać sobie, co będzie za chwilę – lub też dla odmiany rozpamiętujemy przeszłość. Zastanawiamy się, co trzeba było zrobić inaczej, żałujemy, tęsknimy, ogarnia nas nostalgia za tym, co minęło i już nie wróci. W ten sposób skutecznie uniemożliwiamy sobie cieszenie się tym, co jest. Uciekamy w tył i w przód, nie dostrzegając, że tylko to, co dzieje się w tym momencie, istnieje realnie i tylko na to mamy wpływ. reklama

CZĘSTO MARTWIMY SIĘ NA ZAPAS I NIE POTRAFIMY CIESZYĆ SIĘ TYM, CO JEST. A TO SPRAWIA, ŻE STAJEMY SIĘ NIEUWAŻNI NA TERAŹNIEJSZOŚĆ. NIE ZAUWAŻAMY, ŻE DZIECKO JEST ZASMUCONE I TRZEBA JE PRZYTULIĆ, ŻE MLEKO KIPI, ŻE MAMY OCHOTĘ NA CHWILĘ SIĘ POŁOŻYĆ...

Nie zamartwiaj się POWÓD WIĘKSZOŚCI STRESÓW WIĄŻE SIĘ NIE Z TYM, CO SIĘ DZIEJE WOKÓŁ NAS, TYLKO Z TYM, CO SOBIE WYOBRAŻAMY. W odpowiedzi na to, co widzimy, w naszej głowie niemal automatycznie pojawiają się oceny (na ogół negatywne). I zaczynamy się zamartwiać własnymi wyobrażeniami. Wydaje nam się, że dziecko za mało je, za wolno rośnie, jest nazbyt nieśmiałe lub wręcz przeciwnie – zbyt beztroskie. Oceniamy siebie jako rodziców. Oczyma wyobraźni widzimy, że nasze dzieci będą miały w życiu pod górkę, ponieważ nie byliśmy dla nich wystarczająco dobrzy, troskliwi i cierpliwi. W ten sposób niepotrzebnie zamartwiamy się tym, co będzie (choć tak naprawdę – w ogóle nie wiadomo, czy będzie). Wystawiamy sobie ostateczną cenzurkę, choć szkoła dopiero co się zaczęła (i trwać będzie jeszcze wiele lat), zamiast przygarnąć malca na kolana i cieszyć się tym, że jest. LIPIEC 2017 Dziecko 17

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

RODZINA

Odpuszczaj WARTO OD CZASU DO CZASU POZWALAĆ NA TO, ŻEBY SPRAWY TOCZYŁY SIĘ SWOIM TOREM. Doświadczenie uczy nas, że większość problemów, którymi się zadręczamy, rozwiązuje się sama, że nie musimy stale stać w pełnej gotowości na posterunku i kontrolować tego, co się dzieje. Oczywiście tam, gdzie w grę wchodzi bezpieczeństwo, gdzie są małe dzieci – pewnych rzeczy nie wolno odpuścić. Dosłownie – nie wolno dwulatka ani na chwilę spuścić z oka, jeśli istnieje jakiekolwiek zagrożenie. Ale i dwulatkowi można odpuścić pewne rzeczy. Niech je, co chce, niech ubiera się, jak chce, a w czasie świąt czy weekendu może nawet niech idzie spać, kiedy chce.

WARTO UCZYĆ SIĘ SZTUKI ODRÓŻNIANIA TEGO, CO TRZEBA ZROBIĆ KONIECZNIE, OD TEGO, CO MOŻE POCZEKAĆ. ODPUSZCZANIE PRZYNIESIE ULGĘ WSZYSTKIM DOROSŁYM.

W NASZEJ KULTURZE UWAŻA SIĘ, ŻE PŁAKANIE, A WŁAŚCIWIE WSZELKIE „OKAZYWANIE SŁABOŚCI” JEST NIESTOSOWNE. Względnie tolerujemy to, że płacze małe dziecko, ale dorosły? A przecież nam także zdarza się czasem czuć wielki, wszechogarniający smutek... Zresztą łzy mogą być reakcją na różne uczucia: złość, zawód, rozczarowanie, ale także nadmiar dobrych przeżyć. Rzeczywiście, płacz realnych problemów nie rozwiąże, ale ważne jest móc czasami dać wyraz gromadzącemu się w nas napięciu. Tak jak dziecko, które stłukło kolano, potrzebuje się wypłakać w ramionach mamy, by po chwili otrzeć buzię i ruszyć dalej na podbój świata – tak też dorosły potrzebuje od czasu do czasu wygadać się, wyżalić czy nawet wypłakać przed kimś, kto go wysłucha. Łzy są niezwykłym, rewelacyjnym wynalazkiem – są po to, by oczyszczać nas ze zmartwień i kłopotów. 18 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

To pomaga MASZ MAŁE DZIECKO, PROWADZISZ DOM, STALE DBASZ O INNYCH... W CODZIENNEJ GONITWIE PAMIĘTAJ RÓWNIEŻ O SOBIE. Postaraj się przesypiać osiem godzin. Zadbaj o spokojny, głęboki oddech. Jedz dużo świeżych owoców i warzyw, pij dużo wody. Kiedy bawisz się z dzieckiem, postaraj się skupić tylko na tej chwili, spróbuj odnaleźć w tym przyjemność. Szukaj miejsc, gdzie jest cicho, nie ma tłumów, gdzie niewiele spraw będzie cię rozpraszać. W wolnym czasie spróbuj na nowo odkrywać możliwości swojego ciała – biegaj, zrób długi spacer po lesie, poszalej z dzieckiem na plaży... Obserwuj swoje uczucia tak, jakby były obłokami na niebie – czasem przesłaniają słońce, czasem niosą burzę, ale zawsze przemijają. Próbuj uwierzyć, że większość problemów znajduje swoje rozwiązanie.

FOT. LUCKYIMAGES/ALENA OZEROVA/SHUTTERSTOCK.COM

Pozwól sobie czasem na łzy

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

CIĄŻA I PORÓD

Tekst Kamila Ludwikowska, lekarka, mama bliźniaczek

M

itologiczne pary rodzeństwa uzupełniały się niczym dwie połowy tego samego bytu, tworząc Słońce i Księżyc, Niebo i Ziemię, bądź wręcz przeciwnie – stanowiły wzajemne przeciwieństwa, reprezentując dobre i złe moce, tocząc odwieczne boje. Od starożytnej Grecji zaczynając, a kończąc na scenach z Gwiezdnych Wojen – bliźnięta przedstawiane były jako osoby połączone magiczną siłą. Czy faktycznie rozumieją się bez słów i współodczuwają doznania brata lub siostry? W codziennych relacjach moje córki zachowują się jak każde rodzeństwo – kochają się, bawią wspólnie, kłócą się i tłuką, gdy uznają, że „mój jest ten kawałek podłogi”. Zdarzają się też sytuacje, w których faktycznie ujawnia się „bliźniacza moc”. Poznaję początek każdej choroby dużo szybciej, niż pojawiają się jakiekolwiek objawy – nagle Hania staje się troskliwa wobec

BLIŹNIĘTA OD SAMEGO POCZĄTKU DZIELĄ SIĘ WSZYSTKIM – MIEJSCEM W BRZUCHU, A POTEM PRZY MAMIE, ZABAWKAMI, UWAGĄ OTOCZENIA ORAZ… BAKTERIAMI I WIRUSAMI. 20 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Bliźniacza

moc

Relacje pomiędzy bliźniętami od zawsze intrygowały. W wielu kulturach bliźniakom przypisywano nadprzyrodzone zdolności lub szczególne role. Przyjrzyjmy się zatem fenomenalnemu zjawisku bliźniąt.

Zuzi, ustępuje jej (co na co dzień raczej się nie zdarza), albo odwrotnie – Zuzia stara się za wszelką cenę rozweselić Hanię – stroi miny, przynosi ulubione zabawki. Już po chwili każdej rozłąki dziewczyny dopytują o siebie nawzajem i średnio co 15 minut upewniają się, co w tym czasie robi siostra. Myślę, że nie tęsknią tak bardzo za nikim, jak za sobą nawzajem. Trudno się dziwić – od samego początku są razem. W przypadku bliźniąt jednojajowych w sensie biologicznym były nawet początkowo jednym bytem – jedną komórką. Można powiedzieć, że nasi przodkowie

mieli niezwykłą intuicję, opisując bliźnięta jako dwie połówki tej samej istoty.

SKĄD SIĘ BIORĄ BLIŹNIAKI Większość z was zapewne słyszała o tym, że wraz z upływem lat coraz trudniej zajść w ciążę. Natura wymyśliła jednak sposób, by trochę „wyrównać szanse”. Z wiekiem wzrasta bowiem prawdopodobieństwo ciąży bliźniaczej. Uzasadnienie jest proste – nieregularne cykle owulacyjne, które po 35. roku życia zdarzają się coraz częściej, sprzyjają jednoczesnemu uwolnieniu więcej niż jednej komórki jajowej. Jeśli

CIĄŻA DO KWADRATU W ciąży bliźniaczej zalecana jest większa dawka kwasu foliowego niż zwykle (1 mg zamiast 0,4 mg) . Ciąża bliźniacza wiąże się z większym ryzykiem powikłań, takich jak nadciśnienie, cukrzyca ciążowa, rzucawka, łożysko przodujące oraz poronienia i poród przedwczesny. Z tego powodu wizyty u ginekologa będą odbywać się częściej niż w ciąży pojedynczej. Większe stężenie hormonów we krwi sprawia, że możesz mieć silniejsze nudności, wymioty, bóle pleców, większe problemy ze spaniem itp. Szybciej też zmieniają się proporcje ciała – już od 5.-6. miesiąca wszyscy mogą cię pytać, czy niedługo rodzisz. Czeka cię emocjonalny rollercoster. Ruchy dziecka zaczyna się odczuwać podobnie, jak w ciąży pojedynczej – około 18.-20. tygodnia. Za to ze dwojoną siłą i najczęściej wtedy, kiedy ty akurat chcesz odpocząć. Możesz przytyć w ciąży bliźniaczej o połowę (a nie dwa razy!) więcej, niż mogłabyś przybrać w ciąży pojedynczej. Na szczęście... Zacznij szykować wyprawkę nieco wcześniej. Po pierwsze, czekają cię podwójne wydatki, po drugie, porody bliźniacze mają miejsce z reguły nieco wcześniej - w 36.-37. tygodniu. Warto zaopatrzyć się w kilka ciuszków w rozmiarze 44-50 – standardowe ubranka dla noworodka (rozm. 56) są za duże dla dzieci ważących ok. 2 kg. Można przeżyć dwa rodzaje porodu, tzn. najpierw poród naturalny pierwszego dziecka, a potem drugiego drogą cięcia cesarskiego. Jednak taki poród mieszany to obecnie rzadkość. Większość ciąż bliźniaczych kończy się cesarską.

LIPIEC 2017 Dziecko 21

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

CIĄŻA I PORÓD

każda z nich zostanie zapłodniona, brawo! – zostaniesz mamą wieloraczków. W niektórych rodzinach wśród kobiet dziedziczona jest skłonność do nieregularnych cykli owulacyjnych. Dlatego występowanie bliźniąt dwujajowych w linii żeńskiej w rodzinie to kolejny czynnik zwiększający prawdopodobieństwo ciąży mnogiej. Podsumowując, wbrew przekonaniom utartym od wieków w kulturach patriarchalnych, to nie superpłodność mężczyzn jest powodem ciąży bliźniaczej, a zdolność superjajeczkowania kobiet! Oczywiście jest to sytuacja prowadząca do powstania bliźniąt dwujajowych. Jak widać w parkach, przedszkolach i szkołach – to coraz częstszy scenariusz. Współczesne kobiety decydują się później na dzieci, coraz częściej korzystają także z terapii hormonalnych, prowadzących do tego samego efektu – uwolnienia kilku komórek jajowych jednocześnie.

PODWÓJNY POCZĄTEK Z nieznanych przyczyn jedna zapłodniona już komórka dzieli się na dwie. Powstaje dwoje dzieci o identycznym materiale genetycznym. W zależności od tego, kiedy podzieli się komórka, dzieci mają większą lub mniejszą „niezależność” w brzuchu. Im później, tym więcej wspólnego „wyposażenia” i – niestety – tym większe ryzyko związanych z tym powikłań.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Porównajmy kosmówkę do miseczki z jedzeniem (do której prowadzi niczym słomka pępowina), a owodnię – do baseniku, w którym pływa dziecko. Jeżeli komórka podzieli się w ciągu pierwszych 3 dni od zapłodnienia, maluchy mają każdy swoją miseczkę i swój basenik. Jest to najkorzystniejsza sytuacja, czyli ciążą dwukosmówkowa, dwuowodniowa (ok. 25 proc. przypadków bliźniąt jednojajowych). Jeśli minie 4-8 dni, dzieci mają wspólną miseczkę, ale każde pływa w swoim baseniku. Taki układ określa się jako jednokosmówkowy, dwuowodniowy (ok. 70 proc. bliźniąt jednojajowych). 8-12 dni – dzieci mają wspólną miseczkę i wspólny basenik. Jest to wówczas ciąża jednokosmówkowa, jednoowodniowa (ok. 5 proc. bliźniąt jednojajowych). W ekstremalnie rzadkich przypadkach, kiedy komórka podzieli się po 13 dniach, dochodzi do rozwoju bliźniąt syjamskich.

Wspólna kosmówka stwarza ryzyko zespołu podkradania – odżywcza krew nie jest rozdysponowana równomiernie pomiędzy dzieci, ale powstaje dysproporcja niekorzystna dla obojga. Na szczęście współczesna medycyna potrai radzić sobie z takimi sytuacjami. Oczywiście w przypadku bliźniąt dwujajowych nie ma takich problemów, każde dziecko ma swoją miseczkę i swój basenik.

WYRÓŻNIENI PRZEZ LOS Wiele bliźniaczych historii ma trudne początki związane z problemami wcześniactwa, komplikacjami poporodowymi u mam, emocjonalnymi i organizacyjnymi u obojga rodziców. To właśnie wymagające doświadczenia kształtują nas jako dojrzałe, świadome własnych możliwości osoby i wzmacniają więzi rodzinne. Dzieci uczą nas bezwarunkowej miłości, cierpliwości, wytrwałości i sprawiają, że każdy dzień zaczyna się i kończy podwójną dawką uśmiechu. Bycie rodzicem bliźniąt to niewątpliwie wyzwanie, ale też ogromny przywilej. Mam nadzieję, że wszyscy obecni i przyszli rodzice bliźniąt poczują się tak samo wyróżnieni przez los jak my.

BLIŹNIĘTA POTRZEBUJĄ SUPLEMENTACJI ŻELAZA. ANEMIA TYPOWA DLA WIEKU NIEMOWLĘCEGO JEST U NICH SZCZEGÓLNIE NASILONA.

SZKOŁA RODZICIELSKIEGO SURVIVALU

Nawet jeśli z wyglądu bliźnięta są łudząco podobne, to są to dwie bardzo różne osoby. Wychowanie dzieci i kształtowanie ich poczucia własnej osoby nie jest łatwe. W przypadku bliźniąt pojawia się dodatkowe wyzwanie – konieczność wydobywania i podkreślania różnic. Warto tworzyć sytuacje sprzyjające indywidualnemu rozwojowi każdego dziecka. Odkąd Hania i Zuzia przyszły na świat, są nieustannie ze sobą porównywane. Kiedy ktoś je o coś pyta, z reguły zwraca się w liczbie mnogiej. W rozwoju niemowlęcia wyróżnia się okres, w którym zaczyna rozumieć, że nie jest częścią mamy, tylko niezależną osobą. Myślę, że bliźnięta mają dodatkowe, trudne zadanie – muszą zrozumieć, że są dwiema niezależnymi osobami, a rodzice powinni ten proces wspierać. PIERWSZE WYZWANIE TO OSIĄGNIĘCIE SYNCHRONIZACJI Bliźniaki funkcjonują zwykle według trybu harcerskiego – jedno zawsze czuwa. Bez przemyślanej logistyki i ustalonego rytmu dnia, nie ma życia. Tylko dzięki temu da się wygospodarować czas na jakiekolwiek zajęcia poza karmieniem, bawieniem, praniem, przewijaniem, sprzątaniem, gotowaniem itd. Jasny schemat i powtarzalność sprawia też, że dzieci czują się bezpiecznie, pozostając pod opieką innych osób. Równie ważne jest to, że i dziadkowie czują się pewniej, mając wska-

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

zówki, jak sobie poradzić z dwójką wnucząt na raz, kiedy ty masz ochotę wybrać się do kina. ROZSĄDNE ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENI Przy przewijaku wszystko musi być pod ręką. Warto wygospodarować kąt, w którym będzie można bezpiecznie zostawić na chwilę dzieci, kiedy trzeba przygotować coś w kuchni, skorzystać z toalety czy przyrządzić kaszkę. Pilnowanie dwójki rozpełzających się po mieszkaniu szkrabów to nie lada wyzwanie. WARTO ZAWALCZYĆ O KARMIENIE PIERSIĄ Poród przedwczesny, często zakończony cesarką, wcześniactwo u dzieci, które nie od razu wiedzą, jak efektywnie ssać, sprawiają, że mamy bliźniąt mają trudny start, jeśli chodzi o laktację. Warto jednak walczyć i próbować, godziny spędzone z laktatorem nie idą na marne. Obecnie sporo uwagi poświęca się ważnej roli mikrobioty jelitowej. Poród drogą cięcia cesarskiego, wczesna antybiotykoterapia (nierzadki scenariusz u wcześniaków, w tym bliźniąt) zaburzają proces kolonizacji przewodu pokarmowego „dobrymi” bakteriami. Wiadomo, że są one obecne w mleku kobiecym, dlatego tak ważne jest karmienie piersią, by odbudować barierę ochronną organizmu. Nawet jeśli nie uda się osiągnąć wyłącznego karmienia piersią – liczy się każda ilość mleka mamy.

reklama

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND

NAJWAŻNIEJSZA ZASADA DOTYCZĄCĄ WYCHOWANIA BLIŹNIĄT TO DOBRA ORGANIZACJA.

NIEMOWLĘ

Zaktualizowany zbiór wytycznych dla neonatologów pokazuje kierunek zmian, które są w Polsce niezbędne, by jak najskuteczniej ratować zdrowie i życie najmłodszych pacjentów.

Opieka w standardzie Na oddziały neonatologiczne w całym kraju traiły niedawno nowe „Standardy opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce” – uzupełnione i uaktualnione. Warto wiedzieć, czego dotyczą. Tekst Monika Staniszewska Konsultacja: prof. dr hab. n. med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, Kierownik Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM w Szpitalu Klinicznym im. Ks. Anny Mazowieckiej, Prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, redaktor merytoryczny „Standardów opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce” 24 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

J

eśli spodziewacie się dziecka albo właśnie debiutujecie w roli rodziców, z pewnością ucieszy was wiadomość, że w polskich szpitalach nowo narodzone maluchy mogą liczyć na bardzo dobrą opiekę medyczną. Jej zasady, sformułowane w specjalnie opracowanych „Standardach”, są wciąż uzupełniane i aktualizowane przez Polskie Towarzystwo Neonatologiczne, zgodnie z najnowszą światową wiedzą, opartą na rzetelnych badaniach naukowych.

Ważny początek

Cenny dokument dla lekarzy

„STANDARDY” DOTYCZĄ WSZYSTKICH NAJWAŻNIEJSZYCH SFER OPIEKI NAD NAJMŁODSZYMI PACJENTAMI. Zawierają szczegółowy opis postępowania z dziećmi tuż po urodzeniu, podkreślają wagę kontaktu „skóra do skóry” mamy i dziecka, podają najlepszy schemat żywienia malucha ze wskazaniem na wybór karmienia piersią, tłumaczą potrzebę terminowego rozpoczęcia i kontynuacji szczepień ochronnych, mówią o konieczności opóźnienia pierwszej kąpieli nowo narodzonego i prawidłowej pielęgnacji skóry noworodka oraz niemowlęcia. Regulują także zasady opieki medycznej w sytuacjach, gdy zagrożone jest życie lub zdrowie dziecka. Choć głównym bohaterem „Standardów” jest noworodek, dokument nie zapomina o rodzicach – podkreśla znaczenie pomocy psychologicznej dla rodzin dzieci urodzonych przedwcześnie, zawiera też program edukacji rodziców. Najnowsza aktualizacja „Standardów” do 28 zdeiniowanych wcześniej obszarów opieki dodała 16 nowych zagadnień.

„STANDARDY” TO SPECJALISTYCZNA LEKTURA DLA LEKARZY, GŁÓWNIE NEONATOLOGÓW, RODZICE NIE MUSZĄ PO NIĄ SIĘGAĆ. Warto jednak, by wiedzieli, że taka monograia – opracowana przez zespół najlepszych specjalistów w Polsce – istnieje, a zebrane w niej wytyczne obowiązują na każdym oddziale neonatologicznym w kraju. Co to oznacza dla najmłodszych pacjentów i ich rodziców? Coraz wyższą jakość opieki i leczenia, lepszą komunikację między rodzicami a personelem medycznym, większe zaufanie rodziców wobec lekarskich decyzji. Każdy lekarz ma obowiązek wiedzieć, jakie są światowe wytyczne i leczyć według najnowszej wiedzy medycznej, w dostępnych mu realiach. Właśnie w tym pomagają mu „Standardy” – dostarczają wiedzy i aktualizują dane zgodnie z wiarygodnymi badaniami światowymi, usprawniają codzienną pracę i pomagają podejmować trudne decyzje. A jeśli dana placówka nie może sprostać NEONATOLOGIA światowym wytycznym? „Standardy” i w tej kwestii służą lekarzowi pomocą – NAUKA – podpowiadają, do jakiego ośrodka w O NOWORODKU, Polsce można skierować małego pacjenta, by otrzymał specjalistyczną pomoc, O JEGO ZDROWIU której potrzebuje (np. przy użyciu sprzętu, I CHOROBACH – którym nie każda placówka dysponuje). Rodzice mają prawo oczekiwać takiej BARDZO DYNAMICZwiedzy od lekarza swojego dziecka.

reklama

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NIE SIĘ ROZWIJA.

NIEMOWLĘ

NOWE REKOMENDACJE

1. POMOC W ODDYCHANIU

ZALECENIA DOTYCZĄCE OPIEKI NAD NOWORODKAMI MÓWIĄ ZARÓWNO O SPRAWACH ORGANIZACYJNYCH, TECHNICZNYCH, JAK I ETYCZNYCH, NP. O KWESTII OPIEKI PALIATYWNEJ.

Wśród najnowszych „Standardów” znalazła się metoda nasycenia krwi tlenem poza organizmem dziecka, wspierająca leczenie noworodków z najcięższymi zaburzeniami oddychania. Polega ona na okresowym przepuszczaniu krwi przez oksygenator, czyli urządzenie, które działa jak sztuczne płuco. Do nowych zaleceń dodano także zagadnienie leczenia kofeiną. Specjalny związek tej substancji jest niezbędny w leczeniu bezdechów u wcześniaków, dzięki swojej szczególnej właściwości pobudzania ośrodka oddechowego. Ma on także korzystny wpływ na pracę mózgu, a tym samym lepszy rozwój dzieci.

2. OCHRONA

IMMUNOLOGICZNA Autorzy najnowszych wytycznych poruszyli także kwestię konieczności zabezpieczania najmłodszych noworodków przed infekcjami. Nowe „Standardy” zalecają, żeby przedwcześnie narodzone maluchy szczepić zgodnie z ich wiekiem metrykalnym. Niezwykle istotnym

zagadnieniem jest też ochrona przed wirusem RS, ważna szczególnie dla wcześniaków. Rozdział jej poświęcony także znalazł się w „Standardach”. Wskazano w nich konieczność rozszerzenia grupy dzieci objętych proilaktyką zakażeń RSV.

3. REZONANS W INKUBATORZE Prawidłowo funkcjonujący mózg to kluczowa sprawa dla całościowego rozwoju dziecka. Dlatego bardzo ważne jest wczesne wykrywanie zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego i szybkie wdrażanie odpowiedniej stymulacji, a czasem rehabilitacji. Na szczęście mózg małego dziecka jest nieprawdopodobnie plastyczny – jego zdrowe obszary mogą przejąć funkcje tych zaburzonych, co często umożliwia maluchowi prawidłowy rozwój. Najnowsze „Standardy” wskazują możliwości wykonywania bardzo wczesnych badań mózgu. Jedną z nich jest rezonans magnetyczny przeprowadzany w specjalnym inkubatorze, który zapewnia badanemu maluchowi bezpieczeństwo.

Neonatologia to niezwykle burzliwie rozwijająca się dziedzina medycyny, tak w świecie, jak i w Europie. Polska podąża za europejską czołówką, osiągając coraz lepsze wyniki leczenia noworodków, zwłaszcza tych urodzonych znacznie przedwcześnie, i corocznie zmniejszając umieralność w tej grupie dzieci. Ale osiąganie wysokiej jakości w diagnozowaniu i leczeniu chorób wymusza ustawiczne kształcenie. Dążąc do realizacji tego celu i ułatwiając dostęp do najnowszej wiedzy, Polskie Towarzystwo Neonatologiczne wydało w 2015 roku pierwszą edycję 28 zaleceń postępowania w najczęstszych chorobach okresu noworodkowego. W marcu tego roku ukazała się kolejna monograia zawierająca uaktualnienia istniejących zagadnień i uzupełniona o 16 dodatkowych. Zawarte w tej naukowej pozycji zwięzłe i czytelne wytyczne (m.in. dotyczące nowoczesnych działań diagnostycznych, stosowania właściwych leków w odpowiednich dawkach oraz działań proilaktycznych) pozwalają na właściwe i jednolite działania neonatologów w każdym oddziale w kraju. Tym samym poprawiają jakość opieki neonatologicznej w Polsce.

26 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND

NOWE WYTYCZNE OKIEM EKSPERTA prof. dr hab. n. med. MARII KATARZYNY BORSZEWSKIEJ-KORNACKIEJ

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NIEMOWLĘ

Planujecie wielką wakacyjną wyprawę z niemowlęciem, które karmisz piersią? Oto kilka podpowiedzi, które pozwolą wam w pełni cieszyć się wyjazdem. Tekst Magda Rodak i Joanna Szulc

Wakacje z małym ssakiem W

czasie jazdy samochodem konieczne będą częste postoje. To czas na przewinięcie malca, nakarmienie go piersią, schłodzenie mu buzi wodą w sprayu. Niektóre mamy próbują podczas jazdy karmić piersią dziecko siedzące w foteliku. To zły pomysł, zagraża bezpieczeństwu dziecka. Nie wolno też podczas jazdy wyjmować niemowlęcia z fotelika. Gdy dziecko jest spragnione lub głodne, musicie zrobić postój.

W UPALNE DNI NIE WAHAJ SIĘ KARMIĆ MALCA UBRANEGO TYLKO W CIENKIE BODY LUB W SAMEJ PIELUSZCE. JEŚLI JEST CIEPŁO, NIE ZAKŁADAJ MU SKARPETEK.

28 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

DOBRE SAMOPOCZUCIE Podstawą codziennego komfortu jest dobrze dobrany biustonosz. Ważne, żeby był uszyty z delikatnego, szybko schnącego materiału, w którym skóra może swobodnie oddychać. Na lato dobry będzie model mniej zabudowany, z ładnymi ramiączkami i dyskretnym zapięciem miseczki. W ciepłe dni często wymieniaj wkładki laktacyjne. Wilgoć i ciepło sprzyjają namnażaniu się bakterii i grzybów. Na spacer, wycieczkę czy wyprawę na plażę zabieraj zawsze świeżą wodę do picia. Zapotrzebowanie na płyny latem wzrasta, a ty dodatkowo tracisz wodę, oddając ją dziecku w pokarmie. Warto też mieć zawsze pod ręką zdrową przekąskę:

wale zbożowe, migdały, owoce. W okresie karmienia często zdarza się wilczy głód i lepiej go nasycić czymś wartościowym. Ze słońca korzystaj z umiarem. Do syntezy witaminy D, tak cennej dla kości i zębów, zupełnie wystarczy przebywanie w półcieniu. Jeśli umiesz pływać, poświęć trochę czasu na ten sport. Pływanie korzystnie wpływa

na wygląd biustu, wzmacnia podtrzymujące go mięśnie, przywraca jędrność. Jest także dobre dla nadwerężonego noszeniem dziecka kręgosłupa. Pamiętaj jednak, że do zimnej wody lepiej wchodzić stopniowo, by nie narażać organizmu na szok termiczny. W ogóle unikaj gwałtownych skoków temperatury (i rozsądnie korzystaj z klimatyzacji).

KARMIENIE W PLENERZE

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Jeśli chcesz osłonić pierś przed spojrzeniami, możesz użyć cienkiego szala. Oczywiście w publicznym karmieniu piersią nie ma nic niewłaściwego i dla wielu ludzi mama karmiąca dziecko to najpiękniejszy widok. Ale są też tacy, którzy pozwalają sobie w takiej sytuacji na niemiłe uwagi. Nie ma sensu narażać się na takie sytuacje. Inne rozwiązanie to karmienie w chuście. Najwygodniej jest przystawić malca ułożonego w pozycji kołyskowej (półleżącej). Na taką pozycję pozwala i chusta kółkowa, i pouch, i długa, w odpowiedni sposób zawiązana. Nieco problemów może jedynie przysporzyć zmiana piersi, jeśli dziecko po opróżnieniu jednej chce jeszcze possać drugą. Wtedy trzeba zmienić ułożenie w chuście, co przy chuście wiązanej zwykle oznacza

zamotanie jej na nowo. O ile noworodka można nakarmić w każdych okolicznościach, o tyle niemowlę trzy-, czteromiesięczne łatwo się rozprasza. Wybierając miejsce do karmienia w czasie spaceru, pamiętaj, że dziecko będzie spokojniej ssało tam, gdzie nie będzie mu przeszkadzał nadmiar bodźców. Jeśli to możliwe, w parku wybierz zacienioną ławkę w bocznej alejce. W restauracji poszukaj stolika z dala od głośników i usiądź tyłem do pełnej ludzi sali. Na plaży przyda wam się namiocik, który zapewni trochę cienia i intymności, gdy dziecku trzeba będzie podać pierś czy ułożyć je do snu. Przed karmieniem połóż na swoim przedramieniu tetrową pieluszkę i dopiero na niej oprzyj malca – inaczej będziecie się oboje mocno pocić.

Napoje wyskokowe ZNAJOMI MOGĄ PROPONOWAĆ CI LAMPKĘ WINA CZY PIWO. JEŚLI OKAZJA JEST WYJĄTKOWA, A DZIECKO MA WIĘCEJ NIŻ TRZY MIESIĄCE, MOŻESZ WYPIĆ KIELISZEK BEZPOŚREDNIO PO NAKARMIENIU DZIECKA. Nie śpiesz się potem z następnym karmieniem – odczekaj co najmniej 2-3 godziny. Pamiętaj, że im mniej ważysz, tym wolniej twój organizm przetwarza alkohol. Żeby się zorientować w tej kwestii, skorzystaj z internetowego kalkulatora stężenia alkoholu we krwi. Możesz też wcześniej odciągnąć mleko z piersi i podąć je (w butelce, kieliszku lub łyżeczką) dziecku, gdy będzie głodne. Wtedy przerwy między przystawianie dziecka do piersi będą większe niż 2-3 godziny, a ty pewnie spokojniejsza, że nie ma ani promila alkoholu w twoim pokarmie.

reklama

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND, EVGENY ATAMANENKO/SHUTTERSTOCK.COM

Przy karmieniu w miejscu publicznym najlepiej sprawdzają się ubrania złożone z topu i spódnicy lub spodni. Jeśli uniesiesz dół koszulki i przystawisz niemowlę do piersi, prawie nie widać, że karmisz.

NIEMOWLĘ

1

PŁACZ TO NIE SYRENA ALARMOWA

DLA WIĘKSZOŚCI ŚWIEŻO UPIECZONYCH RODZICÓW PŁACZ DZIECKA TO JASNY SYGNAŁ: BACZNOŚĆ! TRZEBA INTERWENIOWAĆ, RATOWAĆ, DZIAŁAĆ. NA PEWNO JEST GŁODNE. ALBO MA MOKRĄ PIELUSZKĘ. A MOŻE BOLI JE BRZUSZEK. Tymczasem płacz to dla noworodka normalny sposób komunikacji, a powodów, które mogą go wywołać jest wiele (zaczynając od tęsknoty za komfortowym środowiskiem w brzuchu mamy). Dziecko po porodzie płacze po to, by do mózgu matki dotarła informacja: „Jestem już na zewnątrz!”. W kolejnych tygodniach życia płacz może oznaczać wiele rzeczy, choćby potrzebę zmiany pozycji czy chęć oglądania świata z ramion taty. Dowodem na to, jak nieracjonalni są czasem rodzice bojący się płaczu, jest urządzenie WhyCry Mini, które – zdaniem producentów – analizuje i dekoduje płacz dziecka. W ok. 10 sekund wskazuje, czy jest śpiące, głodne, znudzone, rozdrażnione czy zestresowane. Ale prawda jest taka, że rozszyfrowywanie komunikatów dziecka to proces, który nigdy się nie kończy. Zapytajcie rodziców nastolatków.

7

ow Niem ale to ąż e, płacz czy, że wci a nie zn u się m oli dzieje a, coś je b d w krzy źle. st mu czy je

rzeczy, które musisz wiedzieć o niemowlaku

Mały człowiek potrai nieźle zaskoczyć swoich rodziców. Czasem śpi, je, zachowuje się inaczej, niż się spodziewali. Oto kilka informacji, które ułatwią wam oswajanie się z dzieckiem. Tekst Michał Gradowski

30 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

e! Ważnlę często

2

NOWORODEK MYŚLI, ŻE JEST CZĘŚCIĄ CIEBIE

DZIECI W PIERWSZYCH TYGODNIACH ŻYCIA NIE MAJĄ POCZUCIA WŁASNEJ ODRĘBNOŚCI, NIE POSTRZEGAJĄ SIEBIE JAKO ODDZIELNEJ ISTOTY – SĄ W PEWNYM SENSIE PO PROSTU PRZEDŁUŻENIEM MAMY. Dlatego tak ważna dla noworodka jest fizyczna bliskość rodzica. Kiedy więc niemowlę płacze, bo mama jest w łazience, to nie robi tego naumyślnie, złośliwie, żeby mamę do siebie „przywiązać” i nią „manipulować” (jak sądzą niektórzy). Ono po prostu czuje, że coś jest zdecydowanie nie tak, jak być powinno, i protestuje.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NIEMOWLĘ

5

NOWORODKI MAJĄ ŚWIETNY WĘCH

WRAŻLIWOŚĆ NA ZAPACHY TO JEDNA Z CHARAKTERYSTYCZNYCH CECH NOWORODKÓW. WIZYTA W DROGERII BYŁABY DLA TAKIEGO MALUCHA KATORGĄ, DLATEGO W DOMU UNIKAJMY DEZODORANTÓW, PERFUM CZY ŚWIEC ZAPACHOWYCH. Dla noworodka najważniejszy jest zapach mamy. Lubi też inne naturalne wonie. Kwaśny odór potu? Wspaniały aromat! Czyste, pachnące nowością łóżeczko nie jest dla dziecka interesujące – bardziej komfortowo czuje się w łóżku rodziców, które ma znajomy, przyjemny zapach. Dlatego doświadczone położne zalecają włożyć do łóżka noworodka np. piżamę poplamioną mlekiem mamy czy przepoconą po treningu koszulkę taty.

6

ODRUCH MORO NIE MA NIC WSPÓLNEGO Z WALKĄ

TA GWAŁTOWNA REAKCJA CZĘSTO WYWOŁUJE PRZERAŻENIE U POCZĄTKUJĄCYCH RODZICÓW. DZIECKO NAGLE ROZPROSTOWUJE RĄCZKI I NÓŻKI I ODCHYLA GŁOWĘ, A PÓŹNIEJ PRZYCISKA RĄCZKI DO SIEBIE, ZACISKAJĄC PIĄSTKI. Taką reakcję może wywołać nagły ruch wykonywany przez rodzica, np. przy odkładaniu dziecka do łóżeczka albo hałas czy niespodziewane dotknięcie. To normalny odruch, z którego dziecko wyrasta, kiedy oswoi się z niespodziewanymi bodźcami. Jego nazwa nie ma nic wspólnego z barwami wojennymi – pochodzi od nazwiska austriackiego pediatry Ernsta Moro.

7

DZIECI WIEDZĄ, ŻE SIĘ STARASZ (CHOĆ CZASEM CI NIE WYCHODZI)

TEN EKSPERYMENT SPOŁECZNY PODNIESIE NA DUCHU KAŻDEGO RODZICA – DZIECI BARDZO SZYBKO POTRAFIĄ OCENIĆ WASZE INTENCJE. Doktor psychologii rozwojowej Charles Fernyhough, w swojej książce „Dziecko w lustrze”, opisuje eksperyment, w którym dziewięciomiesięczne niemowlęta musiały się zmierzyć z poważnym problemem – brakiem dostępu do zabawki. Kiedy dorosły umyślnie trzymał ją poza ich zasięgiem, okazywały zdenerwowanie. Nie złościły się jednak, kiedy ten sam efekt końcowy był wynikiem przypadku – np. kiedy dorosły niechcący upuścił zabawkę na ziemię. „Wydaje się, że niemowlęta dostrzegały zamiar przekazania im zabawki, nawet jeśli to przekazanie się nie powiodło. Pozwalały dorosłym na wymówkę: naprawdę chciałem, ale nie dało rady” – pisze Fernyhough.

CO JESZCZE MOŻE CIĘ ZASKOCZYĆ? NOWORODKI I NIEMOWLĘTA CZĘSTO MAJĄ CZKAWKĘ. WYGLĄDA NA TO, ŻE JEST ONA DLA NICH MNIEJ MĘCZĄCA NIŻ DLA DOROSŁYCH. Noworodek czasem kicha – w ten sposób oczyszcza sobie nos. Jeśli nie ma gorączki i innych objawów infekcji, nie macie powodów do niepokoju. Niemowlę zaczyna się ślinić w 3. miesiącu życia, ale to nie znaczy, że już idą mu zęby. Dziecko może w tym czasie pochrząkiwać i pokasływać – to dlatego, że nie nadąża z przełykaniem śliny.

DLA NOWORODKA INTENSYWNY ZAPACH PERFUM JEST TRUDNY

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND

DO ZNIESIENIA.

32 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

co na to ekspert ? dr n. med. EWA NAJBERG, alergolog, pracuje w Adaxmed, Centrum Alergii i Astmy.

Karmienie piersią przez co najmniej 3-4 miesiące to doskonała proilaktyka alergii.

odpowiada alergolog

?

Kiedy może wystąpić alergia pokarmowa?

Tak naprawdę w każdym wieku. Z badań epidemiologicznych prowadzonych w Polsce wynika, że alergia pokarmowa występuje u 4-9 proc. ogólnej populacji. Zdecydowanie najczęściej pojawia się u niemowląt i małych dzieci. Być może dzieje się tak dlatego, że niemowlęta jedzą znacznie więcej (w stosunku do swojej wagi) niż dzieci starsze. Ich system odpornościowy jest więc bombardowany całym mnóstwem alergenów, a ponieważ układ pokarmowy jest jeszcze niedojrzały, mechanizmy unieszkodliwiania alergenów często zawodzą. Tak naprawdę przewód pokarmowy dziecka osiąga pełną dojrzałość, dopiero gdy maluch ma 2 lata. Jeżeli skłonność do alergii ujawni się dopiero w 2.-3. roku życia (a także wówczas, gdy wcześniejsze objawy zostały zlekceważone lub niezauważone), to zazwyczaj przybiera postać jednej z typowych chorób o podłożu alergicznym: atopowego zapalenia skóry, alergicznego nieżytu nosa i spojówek, bądź astmy oskrzelowej. Niektórzy cierpią na nie kolejno (mówimy wtedy o „marszu alergicznym”). U największych pechowców mogą występować nawet dwie lub trzy z nich jednocześnie.

?

Jakie są najczęstsze objawy alergii pokarmowej u niemowląt?

Najczęściej pojawiają się rozmaite wykwity na skórze (występuje u 43 proc. małych alergików). Wiele dzieci ma też luźne śluzowate stolce, kolkę oraz wymioty. 34 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

?

Na co można być uczulonym?

Reakcja alergiczna może wystąpić po zetknięciu się z każdym rodzajem pożywienia. Najczęściej uczulamy się na białka mleka krowiego, białko zbożowe (między innymi gluten), jaja kurze, ryby, pomidory, owoce cytrusowe, soję. Można być uczulonym na jedną lub wiele rzeczy, zwykle na to, co jemy najczęściej. W naszej szerokości geograficznej są to mleko i jajka. Amerykanie jedzą dużo masła orzechowego i tam powszechna jest alergia na fistaszki. W krajach, w których je się dużo owoców morza, często spotyka się alergię na krewetki i inne skorupiaki.

?

Jak diagnozuje się alergię pokarmową?

Jeśli rodzice podejrzewają, że ich dziecko ma alergię, powinni jak najszybciej skonsultować się z pediatrą. Jeżeli w porę podejmie się odpowiednie środki zaradcze, nie dopuści się do dalszego rozwoju choroby – uczulania się na coraz to nowe substancje. Lekarz wypyta o alergię w rodzinie, o dietę reklama

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Koszt badań JEŚLI PORADNIA MA PODPISANĄ UMOWĘ Z NARODOWYM FUNDUSZEM ZDROWIA, ZA PRZEPROWADZENIE BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH NIE PŁACI SIĘ. Jeśli chcemy zrobić testy w prywatnym laboratorium – to trzeba za nie zapłacić. Oto przykładowe ceny:

– badanie IgE całkowitego (z krwi) – 30-50 zł; – panel „pediatryczny” (oznaczenie około 20 alergenów pokarmo-

dziecka, ewentualnie dietę matki karmiącej. U niemowląt dość łatwo powiązać rodzaj pokarmu z objawami – ich dieta jest stosunkowo jednorodna. Na tej podstawie lekarz zaleci odpowiednie postępowanie, zaleci wyeliminowanie podejrzanego alergenu i w razie potrzeby przepisze dziecku leki łagodzące dokuczliwe objawy uczulenia. Wypisze również skierowanie do alergologa. Niestety, na przyjęcie do poradni alergologicznej, która ma kontrakt z NFZ, często czeka się wiele miesięcy. Dlatego czekając

wych i wziewnych; testy z krwi) – 150-260 zł; – panel 20 najczęstszych alergenów pokarmowych (testy z krwi) – 150-200 zł.

na wizytę u specjalisty, warto wprowadzić w życie zalecenia lekarza pierwszego kontaktu.

?

Jakie badania pomagają w postawieniu diagnozy?

Kolejny etap diagnozy to zrobienie testów z krwi lub testów skórnych. Na początku można oznaczyć poziom immunoglobuliny IgE. U alergików jej poziom jest zazwyczaj wysoki, choć jednocześnie należy pamiętać, że niski poziom nie wyklucza uczulenia. Można też zrobić

NIEMOWLĘ

?

Czy trzeba odstawić dziecko od piersi, jeżeli lekarz stwierdzi u niego alergię pokarmową?

Jeżeli lekarz wykluczy inne przyczyny dolegliwości występujących u dziecka i uzna, że powodem jest alergia pokarmowa, nie należy rezygnować z karmienia piersią. Właśnie naturalne karmienie jest najlepszym orężem w walce z alergią. Pokarm kobiecy bowiem przyspiesza dojrzewanie układu pokarmowego dziecka i wspomaga działanie układu immunologicznego. Warto zatem dalej karmić malucha piersią i spokojnie, z pomocą lekarza, stosując dietę eliminacyjną, spróbować znaleźć alergen, który wywołuje u dziecka objawy uczulenia.

NIEMOWLĘCY CZY POTÓWKI, CZĘSTO RODZICE ODCZYTUJĄ JAKO OZNAKI UCZULENIA. PODOBNIE JEST Z BÓLAMI BRZUCHA, ULEWANIEM I PŁACZLIWOŚCIĄ. testy z krwi, oznaczając poziom swoistych przeciwciał IgE dla poszczególnych alergenów. Testy skórne można teoretycznie wykonać u dzieci w każdym wieku, ale praktycznie najbardziej wiarygodne są po 3. roku życia. Warto wtedy wykonać nie tylko testy pokarmowe, ale też inhalacyjne (które mogą być przyczyną uciążliwych zmian skórnych). Diagnozę może potwierdzić poprawa stanu zdrowia dziecka po odstawieniu alergenów. Złotym standardem rozpoznania alergii pokarmowej jest eliminowanie alergenu (które powinno spowodować ustąpienie objawów), a następnie – prowokacja (i nasilenie objawów uczuleniowych).

?

Jak wyglądają testy skórne?

Lekarz umieszcza na skórze alergeny w postaci kropel, a następnie bardzo delikatnie nakłuwa skórę z kroplą alergenu tak, aby nie doszło do krwawienia. Jeśli potraktowane alergenem miejsce zaczyna piec, swędzieć, pojawia się obrzęk i zaczerwienienie, prawdopodobnie oznacza to, że maluchowi szkodzi ten właśnie alergen. Innym rodzajem testów skórnych są tak zwane testy płatkowe – na skórę 36 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

nakleja się specjalną bibułkę nasączoną alergenem. Wyniki sprawdza się po 48 godzinach (pierwszy odczyt) i po 72 godzinach (drugi odczyt).

?

Co to właściwie znaczy, że alergia jest IgE zależna lub niezależna?

Istnieją cztery mechanizmy powstawania alergii. Jednym z nich jest mechanizm IgE zależny. IgE to immunoglobulina E, czyli białko, które jest przeciwciałem skierowanym przeciwko różnorodnym alergenom. Wysoki poziom IgE całkowitego wskazuje zazwyczaj na alergię, choć nie przesądza, na co człowiek jest uczulony. To wiadomo dopiero po zbadaniu IgE charakterystycznych dla poszczególnych alergenów. Ten rodzaj alergii jesteśmy w stanie wykryć za pomocą testów z krwi i testów skórnych. Pozostałe trzy mechanizmy powstawania alergii trudno potwierdzić metodami laboratoryjnymi – pozostaje jedynie wnikliwa obserwacja chorego i uciążliwa metoda prowokacji konkretnymi pokarmami. Oznacza to, że ujemne testy skórne, a także te z krwi nie wykluczają, niestety, alergii.

?

Co to jest alergia krzyżowa?

Zdarza się, że dzieci z alergią na określone pyłki reagują uczuleniem na niektóre warzywa i owoce. Na przykład alergia na pyłki traw może współistnieć z uczuleniem na rośliny strączkowe (w tym soję), pomidory, seler albo ziemniaki.

?

Czy alergię pokarmową można wyleczyć?

Niestety, na razie nie wymyślono żadnego leku, który doprowadziłby do całkowitego zniknięcia alergii. Jak dotąd najlepszym sposobem złagodzenia dokuczliwych objawów tej choroby jest ścisłe unikanie kontaktu z alergenem. W zwalczaniu objawów uczulenia stosuje się również leki przeciwhistaminowe. Są one wydawane na receptę. Na szczęście zdecydowana większość dzieci wyrasta z alergii pokarmowej do 3. roku życia (choć obecnie obserwuje się, niestety, że objawy utrzymują się do 6-8 roku życia). Niektóre osoby cierpią na alergię pokarmową przez całe życie. Warto zaznaczyć, że prowadzone są także próby odczulania na pokarmy, np. na orzechy ziemne, poprzez systematyczne podawanie niedużych ilości białek orzecha ziemnego, dzięki czemu wytwarza się pewna tolerancja pokarmowa. Pozwala to zabezpieczyć pacjenta przed wystąpieniem ciężkich reakcji anafilaktycznych po nieświadomym spożyciu tego alergenu, który jest częstym dodatkiem w różnych produktach spożywczych.

FOT. DMYTRO MYKHAILOV/PAVEL ILYUKHIN/SHUTTERSTOCK.COM

TYPOWE ZMIANY SKÓRNE U NOWORODKA, JAK TRĄDZIK

pierwsza pomoc

STŁUCZENIA, SKALECZENIA, URAZY NA PLACU ZABAW NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

JAK BEZPIECZNIE USUNĄĆ KLESZCZA?

WAKACYJNA APTECZKA – CO POWINNO W NIEJ BYĆ

I ZACHOWAJ WYRWIJWYRWIJ I ZACHOWAJ!

W NAGŁYCH PRZYPADKACH

CHOĆBYŚMY PILNOWALI MALUCHA JAK OKA W GŁOWIE, NIE JESTEŚMY W STANIE WSZYSTKIEGO PRZEWIDZIEĆ ANI ZAPOBIEC WSZYSTKIM UPADKOM I EWENTUALNYM URAZOM. DLATEGO WARTO ZAWCZASU WIEDZIEĆ, JAK – W RAZIE POTRZEBY – MOŻEMY SZYBKO POMÓC DZIECKU.

STŁUCZENIE W miejscu urazu najpierw pojawia się zaczerwienienie, lekki obrzęk i ból, a po pewnym czasie krwiak, zwany siniakiem. Pierwsza pomoc: 1. Jak najszybciej przyłóż dziecku zimny kompres. To zmniejszy ból i opuchliznę. Na spacerze jako okładu można użyć np. puszki z zimnym napojem. 2. Posmaruj stłuczone miejsce żelem lub maścią na stłuczenia dla dzieci. To złagodzi ból i przyspieszy wchłanianie się krwiaka. Potrzebny lekarz: Skonsultuj się z lekarzem, gdy siniak jest bardzo duży, wypukły i nie wchłania się pomimo upływu czasu.

WYRWIJ I ZACHOWAJ

SKALECZENIE

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Jeżeli rana nie jest zbyt głęboka, skaleczenie samo się goi i nie będzie po nim śladu. U zdrowego dziecka po kilku minutach krew krzepnie i powstaje strup chroniący ranę. Pierwsza pomoc: 1. Przemyj miejsce skaleczenia czystą, bieżącą, chłodną wodą, a poza domem wodą mineralną z butelki. 2. Zdezynfekuj rankę wodą utlenioną, octeniseptem lub eozyną. 3. Przyklej na miejsce skaleczenia plaster z opatrunkiem. Potrzebny lekarz: Jeśli rana jest duża, głęboka, mocno krwawi, uciśnij krwawiące miejsce gazą, unieś skaleczoną część ciała powyżej poziomu serca dziecka i jedź do lekarza. Trzeba też to zrobić, gdy rana jest bardzo zanieczyszczona. Chirurg opatrzy ją i w razie potrzeby zszyje.

UDERZENIE W GŁOWĘ Choć zwykle kończy się niegroźnym guzem, nie wolno go lekceważyć. W czasie urazu może bowiem dojść do wstrząśnienia mózgu. Dlatego dziecko trzeba przez kilka dni obserwować. Pierwsza pomoc: 1. Przyłóż na stłuczone miejsce coś zimnego. Może to być żelowy okład z lodówki, ale też np. puszka zimnego napoju. 2. Jeśli guz powstał na czole, posmaruj go żelem lub maścią na stłuczenia dla dzieci. 3. Gdyby rana krwawiła, przemyj ją wodą i zdezynfekuj. Potrzebny lekarz: Jeżeli malec kilka godzin po urazie skarży się na ból głowy, wymiotuje, jest senny, osowiały, jedź z nim do szpitala.

KRWAWIENIE Z NOSA

SKRĘCENIE NOGI

Najczęściej jego przyczyną jest pęknięcie naczynia krwionośnego w okolicy przegrody nosowej od urazu lub dłubania w nosie. Pierwsza pomoc: 1. Posadź dziecko na ławce i pochyl jego głowę do przodu. 2. Poproś malca, żeby spróbował mocno wydmuchać nos z dziurki, z której leci krew. Drugą dziurkę przytrzymaj zatkaną. 3. Uciśnij oba skrzydełka nosa i trzymaj tak przez mniej więcej 10 minut (dziecko nie musi już być pochylone do przodu, ale nie powinno też leżeć na plecach). Potrzebny lekarz: Należy koniecznie pokazać dziecko lekarzowi, jeżeli krwawienie trwa długo (powyżej 30 minut), a także wtedy, gdy nie ustępuje lub gdy nastąpiło na skutek mocnego urazu głowy.

Uszkodzenie torebki stawowej jest bardzo bolesne, a wokół uszkodzonego stawu powstaje krwiak i szybko narasta obrzęk. Pierwsza pomoc: 1. Przyłóż na obolałe miejsce zimny kompres. Możesz też zrobić dziecku okład z altacetu. 2. Unieruchom staw za pomocą elastycznego bandaża. 3. Podaj dziecku odpowiedni do wieku lek przeciwbólowy. Potrzebny lekarz: Jeśli powierzchnie stawowe przemieściły się, jedź do szpitala. To poważniejszy uraz zwany zwichnięciem. Trzeba nastawić staw.

Pr niu zy skrę kilk nogi p ceba o a dni t rzez r g cho ranicz zedze yć nie.

WBICIE DRZAZGI

Jest bardzo bolesne, więc trzeba zrobić wszystko, by jak najszybciej przynieść dziecku ulgę. Pierwsza pomoc: 1. Jeśli oparzenie obejmuje niewielką powierzchnię skóry, szybko zacznij polewać to miejsce zimną bieżącą wodą z kranu. Rób to przez 10-20 minut. Nie mocz oparzonej skóry w misce, to grozi zakażeniem. 2. Zastosuj preparat do pielęgnacji oparzonej skóry (chłodzący, z pantenolem, z tlenkiem cynku). 3. Podaj dziecku odpowiedni do wieku lek przeciwbólowy. Potrzebny lekarz: Jeśli oparzenie jest duże (u dziecka do 2. roku życia ponad 5 proc. powierzchni ciała, a u starszego 10 proc.) lub obejmuje oczy, twarz, szyję, dłonie, stopy, krocze – jedź do szpitala.

Jeśli nie usuniesz drzazgi, w miejscu, w którym ona utknęła, może się zrobić bolesny stan zapalny. Pierwsza pomoc: 1. Przetrzyj skórę wokół drzazgi środkiem dezynfekującym. 2. Przyłóż na chwilę kompres lodowy (to uśmierzy nieco ból). 3. Jeżeli drzazga wystaje, wyciągnij ją pęsetą wzdłuż śladu wejścia. Jeśli jest pod skórą, ale widoczna, podważ ją delikatnie igłą i powoli wyciągnij. Potrzebny lekarz: Jedź z dzieckiem do lekarza, gdy drzazga tkwi głęboko lub miejsce wokół niej jest zaczerwienione, spuchnięte albo ropieje. Być może konieczna będzie interwencja chirurga, by usunąć drzazgę.

Przy oparzeniu ponad 20 proc. powierzchni ciała owiń dziecko czystym prześcieradłem, ułóż z uniesionymi nogami i wezwij pogotowie.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

CIAŁO OBCE W OKU

ZAKRZTUSZENIE

Może to być ziarenko piasku, maleńki owad czy po prostu rzęsa. Maluch czuje kłucie, a oko bardzo łzawi. Pierwsza pomoc: 1. Wpuść do oka kilka kropel soli fizjologicznej lub przepłucz je czystą wodą. 2. Nie pozwól dziecku trzeć oka, nie próbuj samodzielnie usuwać ciała obcego. Potrzebny lekarz: Jeśli płukanie nie pomaga, zasłoń oczy dziecka opaską (przewiąż oboje) i jedź na ostry dyżur okulistyczny.

Mówimy o nim, gdy coś (np. kawałek jedzenia) utkwi w drogach oddechowych. Maluch odruchowo zaczyna wtedy gwałtownie kaszleć. Pierwsza pomoc: 1. Musisz działać szybko! Weź malca na ręce, obróć twarzą do podłogi i oprzyj na przedramieniu, tak by głowa była niżej niż tułów. Mocnym ruchem (po skosie w przód i w dół) uderz go między łopatkami. Sprawdź w buzi malca, czy udało się odkrztusić ciało obce. W razie potrzeby powtórz. 2. Jeśli to nie pomogło, zastosuj manewr Heimlicha. Stań za dzieckiem. Jedną ręką (z palcami zwiniętymi w pięść) uciśnij ku górze przeponę dziecka – między pępkiem a żebrami – a drugą, otwartą przytrzymuj plecy dziecka. Potrzebny lekarz: Jeśli maluch odkrztusił pokarm, ale pokłada się, ślini, ma problemy z oddychaniem – jedź z nim do szpitala lub wezwij pogotowie.

UKĄSZENIE, UŻĄDLENIE

kleszcz Trzeba go szybko usunąć (kleszcze mogą zarażać groźnymi chorobami: boreliozą i odkleszczowym zapaleniem mózgu). Chwyć kleszcza pęsetą (lub urządzeniem do jego usuwania) tuż przy skórze i pociągnij szybko ku górze (ważne, by wyszedł w całości). Miejsce po ukąszeniu przemyj wodą i zdezynfekuj. Przez kilka tygodni obserwuj malca. Jeśli w okolicy ukąszenia pojawi się rumień, 1-2 tygodnie później malec zacznie mieć objawy grypopodobne (złe samopoczucie, gorączkę) albo po kilku tygodniach pojawią się dziwne objawy ze strony układu nerwowego, koniecznie trzeba iść do lekarza.

pszczoła, osa Użądlenie może być groźne, jeżeli dziecko jest uczulone na jad tych owadów lub zostało użądlone w usta albo w język. Wtedy trzeba natychmiast jechać do szpitala. W innym wypadku wystarczy przemyć miejsce użądlenia wodą i przyłożyć okład z lodu, sody oczyszczonej lub altacetu. To przyniesie dziecku ulgę. Jeżeli żądło jest widoczne, dobrze jest je usunąć pęsetą. Nie należy go wyciskać (to sprawi, że jad się rozprzestrzeni), lecz chwycić jak najbliżej skóry i zdecydowanym ruchem pociągnąć do góry.

WYRWIJ I ZACHOWAJ

OPARZENIE

Wakacyjna apteczka SPRAWDŹ, CO ZAWSZE POWINNO W NIEJ BYĆ, BY SZYBKO I SKUTECZNIE POMÓC DZIECKU W RAZIE URAZU CZY INFEKCJI.

1

NA GORĄCZKĘ: leki na obniżenie temperatury (w czopkach i w syropie) z dwóch różnych grup: z paracetamolem i z ibuprofenem; klasyczny termometr elektroniczny lub szklany ze wskaźnikiem w postaci słupka alkoholu albo termometr zbliżeniowy.

NA KASZEL: syrop łagodzący kaszel; preparat wykrztuśny rozrzedzający wydzielinę. NA BOLĄCE GARDŁO: preparat na gardło w sprayu; lek do ssania w pastylkach (dla starszego dziecka).

2

NA ODPARZENIA I OPARZENIA: krem lub maść na odparzenia; preparat łagodzący skutki oparzeń. NA UKĄSZENIA: repelent odstraszający owady; środek łagodzący skutki ukąszeń; przyrząd do usuwania kleszczy; preparat antyhistaminowy w kroplach (dla alergika). DO PRZEMYWANIA OCZU: sól fizjologiczna w ampułkach; jałowe gaziki.

WYRWIJ I ZACHOWAJ

NA BÓL BRZUCHA: herbatki ziołowe (rumianek, koper włoski); preparat na kolki i wzdęcia; probiotyk (odbudowujący florę bakteryjną jelit); doustny płyn nawadniający i uzupełniający elektrolity; czopki glicerynowe. NA SKALECZENIA, STŁUCZENIA, ZWICHNIĘCIA, ZŁAMANIA: woda utleniona w żelu lub w płynie, octenisept albo preparat z eozyną (najlepiej w jednorazowych pałeczkach);gaziki odkażające; jałowe gaziki; żel na stłuczenia;plastry klasyczne; bandaż elastyczny; opaska podtrzymująca; okład HOT/COLD.

4

5 6

1. Apteczka Casual Label, Laessig, cena 75 zł, tublu.pl 2. Apteczka turystyczna z wyposażeniem First Aid Kit Pro, Deuter, cena 135,20 zł, wgl.pl 3. KICK THE TICK Zestaw do bezpiecznego usuwania kleszczy, ICB Pharma, cena 40 zł 4. Octenisept płyn do dezynfekcji rany w sprayu, Schulke, cena 18 zł 5. S.O.S. CUTS samoprzylepny opatrunek na rany i skaleczenia, tamujący krwawienie, URGO, cena 21 zł 6. Leko, jałowe gaziki do odkażania i oczyszczania rany, SANDOZ, cena 5 zł

Warto zaglądać do apteczki co pół roku i sprawdzać datę ważności preparatów. Przeterminowane trzeba odnieść do apteki. PRZYDATNE AKCESORIA Oprócz lekarstw i środków opatrunkowych trzeba mieć w apteczce także nożyczki, pęsetę, zakraplacz, miarkę do dozowania leków.

Przygotowała Jola Łasiewicka i Joanna Szulc Konsultacja: dr hab. PIOTR ALBRECHT

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

FOT. RUSLAN SHUGUSHEV/ROBERT PRZYBYSZ/AKSENOVA NATALYA/JCWAIT/SHUTTERSTOCK.COM, GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND, MATERIAŁY PRODUCENTÓW

3

NA KATAR: sól fizjologiczna w ampułkach lub woda morska w sprayu, łagodne krople do nosa; aspirator do usuwania zalegającej w nosie wydzieliny (dla niemowlęcia).

C4 PICASSO w DZIECKU

Lato zachęca do dalszych podróży z dziećmi. Warto zadbać o to, by były bezpieczne i komfortowe. PRAKTYCZNE UŁATWIENIA Kontakt ze światem ułatwia zestaw głośnomówiący, a liczne gniazda 12 V z przodu i z tyłu kabiny pozwalają zasilić tablet czy telefon. Kolejnym istotnym elementem wyposażenia podnoszącym komfort podróżowania jest interaktywna nawigacja, która prowadzi do celu, pomagając uniknąć korków i związanego z tym marudzenia młodszej części rodziny. Czytelne informacje o drodze zapewniają 2 duże kolorowe ekrany (12 i 7 cali), dzięki czemu z łatwością odnajdziemy drogę do najbliższej apteki, sklepu czy stacji benzynowej.

BEZPIECZEŃSTWO Podróż z jednym dzieckiem można zaplanować stosunkowo łatwo. Co zrobić, gdy na tylnym siedzeniu trzeba usadzić trójkę małych pasażerów? W nowych modelach Citroëna są 3 mocowania fotelików Isoix, dzięki temu bezpiecznie i komfortowo można podróżować nawet z trojgiem dzieci. Projektanci Citroëna pomyśleli nawet o regularnych kształtach drzwi, aby ułatwić rodzinom zarówno montaż fotelika, jak i umieszczenie w nim dziecka. Dodatkowo tylne fotele można niezależnie przesuwać. Projektanci zadbali także o komfort kierowcy, który jest bezpośrednio odpowiedzialny za bezpieczeństwo pasażerów. To, co przyjemnie zaskakuje po zajęciu miejsca za kierownicą, to wysoka pozycja kierowcy oraz panoramiczna szyba przednia. Między innymi w ten sposób zadbano o doskonałą widoczność i bezpieczeństwo podróżnych. W kontekście bezpieczeństwa trzeba wspomnieć też o 6 poduszkach powietrznych oraz aktywnych systemach ostrzegawczych i zapobiegających kolizji, w jakie wyposażono nowe modele Citroëna.

DUŻO MIEJSCA Każdy rodzic wie, jak wiele rzeczy trzeba zabrać podróżując z dziećmi w różnym wieku. Nowe modele Citroëna - C4 Picasso i Grand C4 Picasso mają automatycznie otwierany pojemny bagażnik o niskiej krawędzi załadunku i regularnych kształtach. Dzięki temu bez problemu zapakujemy do środka wózek oraz całą masę innych niezbędnych dla dzieci sprzętów. Zapakowanie wszystkich potrzebnych akcesoriów ułatwią liczne schowki w drzwiach oraz podłodze. Dzięki nim ulubione gadżety starszych dzieci będą zawsze pod ręką, a utrzymanie porządku w aucie nie stanowi najmniejszego problemu.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

WYJĄTKOWY KOMFORT

C4 Picasso i Grand C4 Picasso to modele, które przygotowano z myślą o komforcie całej rodziny. Dzięki temu każda podróż stanowi doświadczenie jedyne w swoim rodzaju. C4 Picasso jest dostępny w wersji 5 i 7 miejscowej.

Długa podróż autem latem bez klimatyzacji może być bardzo trudna i męcząca. Szczególnie dla małych dzieci. W podróży Citroënem C4 Picasso lub Grand C4 Picasso mamy do dyspozycji wielostrefową regulację nawiewu oraz 2-strefowa klimatyzację. Ponadto bardzo dobre wyciszenie kabiny oraz łagodnie zestrojone zawieszenie czynią każdą podróż przyjemną, a przyciemniane szyby tylne i zasuwane rolety poprawiają komfort podróży w słoneczne dni. Pasażerowie podróżujący z tyłu mają do dyspozycji rozkładane stoliki w oparciach siedzeń. Podsumowując – nowe Citroëny C4 i Grand C4 Picasso to idealne auta dla rodziny z dziećmi. Auta, w których każda rodzina może się poczuć niemal tak komfortowo jak w domu.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

reklama

KARMIENIE PIERSIĄ SIARA, CZYLI POJEDYNCZE KROPLE GĘSTEGO, PÓŁPRZEJRZYSTEGO POKARMU WYDOBYWAJĄCEGO SIĘ Z PIERSI W PIERWSZYCH GODZINACH PO PORODZIE, TO WYJĄTKOWY ZASTRZYK ODPORNOŚCI. Zawiera ona mnóstwo przeciwciał uodparniających dziecko przed atakiem otaczających je drobnoustrojów. Z czasem siara zmienia się w białe mleko, które nadal zawiera wiele składników wspierających odporność, przeciwzapalnych, wspomagajacych dojrzewanie układu pokarmowego. U dzieci karmionych piersią jelita zasiedlone są dobroczynnymi bakteriami. Pokarm kobiecy zawiera prebiotyki (różnego rodzaju oligosacharydy), czyli pożywkę dla cennych bakterii probiotycznych.

JEŚLI KARMIĄCA MAMA JEST CHORA LUB CHOĆBY ZETKNIE SIĘ Z KIMŚ PRZEZIĘBIONYM, W JEJ POKARMIE POJAWIAJĄ SIĘ PRZECIWCIAŁA SKIEROWANE PRZECIW ATAKUJĄCYM JĄ DROBNOUSTROJOM. PODCZAS KARMIENIA DZIECKO DOSTAJE WIĘC „LEK” UODPARNIAJĄCY.

STOPNIOWE HARTOWANIE W CZASIE CIĄŻY MALUCH PRZYWYKŁ DO TEMPERATURY POWYŻEJ 36°C. PO PORODZIE STOPNIOWO MUSI SIĘ PRZYZWYCZAJAĆ DO CHŁODNIEJSZEJ TEMPERATURY OTOCZENIA. Noworodka ubieramy o jedną (ale tylko jedną!) warstwę cieplej niż siebie. Ale już w drugim miesiącu życia niemowlę może być ubrane w zasadzie tak samo jak rodzice i jedynie do snu dodatkowo otulone. Przegrzewanie dziecku nie służy i jest częstym powodem infekcji. Warto wiedzieć, że chłodne rączki i stopy nie oznaczają, że niemowlę marznie. Jeśli kark dziecka jest ciepły i suchy, wszystko jest w porządku. W domu temperatura powietrza nie powinna przekraczać 21°C. Tylko na czas kąpieli warto zadbać, by nie było zbyt chłodno. Poza tym momentem dobrze jest często wietrzyć mieszkanie.

DWA SPACERY DZIENNIE TO ZDROWA DAWKA ŚWIEŻEGO POWIETRZA I WITAMINY D DLA DZIECKA I RODZICA.

CZĘSTE SPACERY JUŻ TYDZIEŃ PO PORODZIE WARTO ZACZĄĆ OSWAJAĆ DZIECKO ZE ŚWIEŻYM POWIETRZEM. Jeśli na dworze jest chłodno, można zacząć od werandowania: ubrać noworodka jak na spacer, włożyć do wózka i postawić przy otwartym oknie lub drzwiach balkonowych. Najpierw na kwadrans, następnego dnia na pół godziny, a już kolejnego dnia wychodzimy na dwór. Spacery zaleca się właściwie niezależnie od pogody. Jeśli nie ma silnego, huraganowego wiatru, uporczywego upału lub mrozu poniżej -10 stopni, można spacerować. Zadbajcie o to, żeby ubranie dziecka było odpowiednie. W słoneczne dni pamiętajcie o ochronie przeciwsłonecznej oraz o tym, że promienie słońca działają także w cieniu.

OCHRONA MLEKA MAMY MIĘDZY 17. A 26. TYGODNIEM ŻYCIA ROZSZERZAMY DIETĘ DZIECKA O NOWE POKARMY. Dobrze jest podawać nowości w osłonie mleka mamy, czyli w czasie, gdy dziecko jest jeszcze karmione piersią i niedługo po karmieniach. Ten czas – 6 miesięcy po urodzeniu – to moment, gdy przestaje działać wrodzona ochrona przeciwciał przekazanych przez mamę w czasie ciąży. Karmienie piersią jest w tym okresie cennym wzmocnieniem dla małego organizmu. W pokarmie nadal jest dużo przeciwciał. Mleko mamy zawiera także cenne dla odporności witaminy A, C, D (pamiętajcie jednak, że zawartość witaminy D nie jest wystarczająca, dziecko potrzebuje dodatkowych dawek z suplementu). LIPIEC 2017 Dziecko 43

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NIEMOWLĘ

ROZSĄDNA HIGIENA PRZEZ PIERWSZE PÓŁ ROKU ŻYCIA DZIECKA WARTO ZADBAĆ O TO, BY RZECZY, KTÓRE BIERZE DO RĄK BYŁY CZYSTE, A SMOCZKI, SZTUĆCE, GRYZAKI ITP. – WYPARZONE. Ale w drugim półroczu życia malec zaczyna pełzać po podłodze, brać do buzi zabawki i dobrze jest mu na to pozwolić. Musi oswajać się z naturalnymi zanieczyszczeniami. Jego układ odpornościowy trenuje w ten sposób prawidłowe reakcje. Oczywiście w mieszkaniu powinno być w miarę czysto, ale nie przesadnie. Unikajcie silnie działających środków chemicznych.

ZDROWE JEDZENIE DRUGIE PÓŁROCZE ŻYCIA TO CZAS NA TO, BY NIEMOWLĘ POZNAŁO NOWE SMAKI. Układ odpornościowy dla dobrego funkcjonowania potrzebuje różnych składników diety. Dlatego stopniowo uczymy niemowlę jedzenia pięciu posiłków dziennie. W pierwszej kolejności wprowadzamy warzywa, następnie owoce, chude mięso, jaja, z czasem także pieczywo, makaron, ryby i przetwory mleczne.

UNIKANIE ANTYBIOTYKÓW INFEKCJE WIRUSOWE LECZY SIĘ OBJAWOWO, OBNIŻAJĄC GORĄCZKĘ, ŁAGODZĄC BÓL I ZAPALENIE. Poważniejsze infekcje bakteryjne wymagają leczenia antybiotykami. Czasami rzeczywiście nie ma innego wyjścia i jeśli lekarz jest pewien, że potrzeba antybiotykoterapii, pozostaje go posłuchać. Pamiętajcie, by osłonowo podawać też probiotyk. Niestety antybiotyk niszczy mikroflorę organizmu i osłabia odporność.

Alergia, czyli błąd systemu UKŁAD ODPORNOŚCIOWY MA ZA ZADANIE ROZPOZNAWAĆ ZAGROŻENIA, CHRONIĆ PRZED NIMI, NISZCZYĆ ZARAZKI, MOBILIZOWAĆ ORGANIZM W TAKI SPOSÓB, ŻEBY MIMO INFEKCJI DZIAŁAŁ MOŻLIWIE PRAWIDŁOWO. To wiele różnych zadań. Nie zawsze wszystko funkcjonuje tak, jak powinno. Dlatego zdarzają się błędne reakcje organizmu. Przykładem może być alergia. Układ odpornościowy rozpoznaje niegroźny dla człowieka czynnik (białko mleka krowiego, pyłek rośliny, odchody roztoczy kurzu domowego itd.) jako poważne zagrożenie. Niewinny pyłek brzozy uważa za intruza, który może wywołać chorobę. Szykuje się do walki, a bronią w niej jest np. katar, kaszel, łzawienie oczu – wszystko, co pozwoli usunąć alergen z organizmu.

SZCZEPIENIA OCHRONNE DZIĘKI SZCZEPIONKOM DZIECKU NIE GROŻĄ CHOROBY, KTÓRE JESZCZE KILKADZIESIĄT LAT TEMU BYŁY POWODEM KALECTWA I ŚMIERCI. Antygeny zawarte w szczepionkach pobudzają komórki układu odpornościowego do wytwarzania swoistych przeciwciał skierowanych przeciwko konkretnym bakteriom lub wirusom.

NIEGROŹNE INFEKCJE TO WŁAŚNIE ONE SĄ DLA UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO NAJLEPSZYM TRENINGIEM SKUTECZNEGO DZIAŁANIA. Małe dzieci, szczególnie odkąd mają kontakt z innymi maluchami (w żłobku, przedszkolu lub dzięki rodzeństwu), często chorują. 8-10 infekcji w sezonie to absolutna norma – nie ma powodów do niepokoju. Z czasem dziecko choruje coraz rzadziej i lepiej radzi sobie z drobnymi infekcjami wirusowymi. 44 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA SZUKAJĄC SPOSOBÓW NA WZMOCNIENIE ODPORNOŚCI, ZWYKLE TROSZCZYMY SIĘ O CIAŁO. Ale emocje są równie ważne. Hormony stresu niekorzystnie wpływają na układ odpornościowy. Dla ochrony przed chorobami ważne jest przytulanie, spokojna atmosfera w domu, regularny tryb życia, ruch, który pozwala uporać się z trudnymi emocjami, i odpowiednia dawka snu.

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND, AFRICA STUDIO/DMYTRO VIETROV/FAMVELD/SHUTTERSTOCK.COM

PRZYJAZNE BAKTERIE KONTAKT Z NATURALNYM ŚRODOWISKIEM, ROŚLINAMI I ZE ZWIERZĘTAMI DOMOWYMI TO DLA ODPORNOŚCI DZIECKA WSPANIAŁY TRENING PRAWIDŁOWYCH REAKCJI. Pozwala także na wzbogacenie własnej flory bakteryjnej o kolejne przyjazne bakterie. Wielu lekarzy twierdzi, że kontakt z tzw. naturalnym brudem zmniejsza ryzyko alergii. Oczywiście chronimy dzieci przed zanieczyszczeniami chemicznymi (nawozami, środkami przeciw owadom itp.).

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NIEMOWLĘ

Od rodziców zależy, czy dziecko będzie w przyszłości umiało jeść tyle, ile potrzebuje.

Uważasz, że twoje dziecko je za mało? Przeczytaj książkę „Moje dziecko nie chce jeść” dr. Carlosa Gonzaleza (wyd. Mamania).

Tekst Joanna Szulc

Do syta

nie znaczy

dużo

ZDROWE PROGRAMOWANIE PRZEMIANA MATERII (METABOLIZM) U KAŻDEGO MOŻE BYĆ INNA. Jeśli zadbasz o to, by w ciągu pierwszych 3 lat życia twoje dziecko jadło zdrowo, pomożesz zaprogramować jego metabolizm tak, żeby w przyszłości sprzyjał szczupłej sylwetce.

46 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

1. Karm piersią na żądanie.

4. Zapraszaj do stołu 5 razy dziennie.

W mleku matki znajdują się hormony (m.in. grelina i leptyna) regulujące apetyt i wpływające na odczucie sytości. Odpowiednia ilość i jakość białka w pokarmie naturalnym to kolejny czynnik, o którym wiemy, że pomaga przeciwdziałać otyłości.

Między 6. a 12. miesiącem życia stopniowo wprowadzaj nowe pokarmy w takich porach, żeby dojść do schematu: 3 główne posiłki, dwa mniejsze – i żadnych przekąsek pomiędzy nimi. Chyba że mleko mamy. Zadbaj też o to, żeby posiłek był miłą okazją do spotkania się przy stole. Jedzenie w biegu, na placu zabaw, przed telewizorem, to prosta droga do zaburzeń łaknienia.

2.

Zaufaj apetytowi dziecka. Gdy odmawia jedzenia, uszanuj to. Zdrowe dziecko się nie zagłodzi. Może ci się wydawać, że maluch zjadł niewiele, ale nie proponuj mu jeszcze łyżeczki kaszki „za mamusię”. Zmuszanie, nakłanianie, zachęcanie do jedzenia, gdy dziecko nie jest głodne, niszczy jego naturalne odczucie sytości. Niestety powszechną (i szkodliwą!) praktyką jest wymuszanie jedzenia szantażem, obietnicą nagrody (np. w postaci deseru) czy groźbą.

5. Pozwalaj jeść rękami. Samodzielność przy stole pomaga dziecku kontrolować, co je. Może decydować, na co ma ochotę, sięgnąć po strączek fasolki, skubnąć kluseczkę. Posługiwanie się sztućcami nie jest łatwe, daj przyzwolenie na branie jedzenia do czystych rąk. Lepsze to, niż gdy rodzic ładuje do buzi dziecka łyżkę za łyżką.

3. Naucz lubić warzywa.

6. Do picia dawaj wodę.

Gdy rozszerzasz dietę dziecka, najpierw podaj mu warzywa, później owoce. Serwuj też różne warzywa w postaci zup, sosów, zapiekanek, sałatek. Dziecko nie lubi gotowanych brokułów? Podaj mu chrupiące ogórki czy minipomidorki.

Soki owocowe to dobre źródło witamin, ale niestety mają sporo kalorii, sycą i wpływają na apetyt. Sok może być częścią posiłku czy nawet jeden mniejszy zastąpić. Pomiędzy posiłkami pragnienie lepiej gasić wodą.

ZGODNIE Z ZALECENIAMI PEDIATRÓW TO RODZICE DECYDUJĄ, CO POJAWIA SIĘ NA TALERZU, ALE TO DZIECKO DECYDUJE, ILE ZJE I CZY W OGÓLE ZJE.

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND

N

astały czasy przejadania się. Widać to na pierwszy rzut oka, gdy przyjrzymy się igurom dorosłych, ale też i dzieciom. Już w przedszkolu można zobaczyć zbyt ciężkie maluchy, które chętniej jedzą słodką bułkę niż jabłko. W każdej szkolnej klasie znajdziemy kilkoro dzieci, którym trudno jest chodzić, biegać, ćwiczyć na w-f. W przyszłości będą narażone na choroby serca, cukrzycę, ciągły ból kręgosłupa i stawów. Zapewne będą miały problemy z samoakceptacją i relacjami. My, rodzice, musimy zrobić wszystko, co można, by uchronić swoje dzieci przed takim losem. W proilaktyce otyłości bardzo ważne jest uregulowanie apetytu. Jak tego dokonać?

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Dla starszego niemowlaka

MALINOWE MUSLI

FOT. DIGIVIC/I WAVE/FOXYS FOREST MANUFACTURE/SHUTTERSTOCK.COM, GETTY IMAGES/GALLO IMAGES

płatki owsiane dojrzałe maliny jogurt naturalny Płatki owsiane wsyp do rondelka i zalej wrzątkiem, tak by je przykrył centymetrową warstwą. Gotuj 2-3 minuty, odstaw, by przestygły i rozmiękły. Owoce przepłucz wodą na sitku i rozgnieć widelcem. Do miseczki przełóż owsiankę, mus malinowy i jogurt.

rodzinny sma kołyk jagodzianki NALEŚNIKI Z OWOCAMI

KOLOROWE KANAPKI

szklanka mąki pszennej pół szklanki mleka pół szklanki gazowanej wody mineralnej jajko łyżka oleju + trochę do smażenia truskawki i maliny Wsyp mąkę do wysokiego naczynia, dodaj jajka, olej i mleko, zmiksuj. Nie przerywając miksowania, dolewaj wodę. Przykryj i odstaw na pół godziny. Usmaż naleśniki na patelni beztłuszczowej (na początku posmaruj ją odrobiną oleju). Podawaj z owocami. Starszemu dziecku możesz je oprószyć odrobiną cukru pudru.

jasne i ciemne pieczywo twarożek naturalny owoce: truskawki, maliny, poziomki, czarne jagody... Owoce umyj i oczyść z szypułek. Truskawki i inne duże owoce pokrój na plasterki; te okrągłe poprzekrawaj na połówki. Kromki chleba posmaruj twarożkiem i udekoruj owocami. Ciekawie będą wyglądać zestawione ze sobą owoce w różnych kolorach. Możesz też eksperymentować, dekorując owocami kanapki z pieczonym mięsem i sałatą.

Dla roczniaka

Szybkie danie dla całej rodziny

· 2 jajka · 3-4 szklanki mąki · 4 dag rozkruszonych drożdży · 5 łyżek cukru · trzy czwarte szklanki mleka · 10 dag stopionego ciepłego masła · szczypta soli · 2 szklanki jagód lub czarnych porzeczek wymieszanych z łyżką cukru i łyżką bułki tartej Wszystkie składniki (oprócz owoców) wymieszaj w misce i wyrób ciasto. Powinno odstawać od palców – w razie potrzeby dosyp nieco mąki. Ciasto przykryj i pozostaw w ciepłym miejscu do wyrośnięcia. Nagrzej piekarnik do 170°C. Blachę wyłóż papierem do pieczenia. Gdy ciasto podwoi objętość, wyłóż je na blat, rozwałkuj na grubość 3-5 mm i podziel na kwadraty o boku ok. 8 cm. Na każdym połóż łyżeczkę nadzienia z owoców, zagnij do środka wszystkie cztery rogi i mocno zlep. Drożdżówki ułóż na blasze i pozostaw na kwadrans do wyrośnięcia. Możesz posmarować je białkiem (żeby się ładnie zrumieniły) i posypać grubym cukrem. Piecz około 20 min.

LIPIEC 2017 Dziecko 49

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Dietetyczna układanka

Co podawać dziecku do jedzenia, żeby miało pod dostatkiem cennych witamin oraz mikro- i makroelementów?

N

awet dziecko wie, że zdrowe jedzenie to takie, w którym są witaminy i minerały. Kojarzymy je najczęściej ze świeżymi owocami i warzywami. Ale dieta oparta na warzywach i owocach nie zapewni organizmowi wszystkich niezbędnych składników. Co powinno jeść małe dziecko, by jego dieta była pełna wartości?

MOCNO PRZETWORZONA ŻYWNOŚĆ, SŁODYCZE I INNE NIEZDROWE PRZEKĄSKI ODBIERAJĄ APETYT, TUCZĄ, ALE NIE DOSTARCZAJĄ WITAMIN I MINERAŁÓW.

0-6 miesięcy POTRZEBNYCH SKŁADNIKÓW W IDEALNYCH PROPORCJACH DOSTARCZA MLEKO MAMY. W naszej streie klimatycznej potrzebna jest jednak suplementacja witaminą D. Niemowlętom między 2. tygodniem a 3. miesiącem życia podaje się jeszcze witaminę K.

6-12 miesięcy PO PIERWSZYM PÓŁROCZU WYCZERPUJĄ SIĘ ZAPASY ŻELAZA ZGROMADZONE W OKRESIE ŻYCIA PŁODOWEGO. Mleko mamy, choć zawiera dobrze przyswajalne żelazo, ma tego pierwiastka za mało, by w drugim półroczu być jego jedynym źródłem. Dlatego wprowadzamy do diety mięso, jaja, ryby, kaszki wzbogacone żelazem oraz warzywa i owoce zawierające witaminę C (dla lepszej przyswajalności żelaza). Podstawą diety jest mleko mamy lub modyikowane. Pomału wprowadzamy lekkostrawne pokarmy stałe, bez dodatku soli i cukru. Dzieci karmione piersią nadal dostają witaminę D.

po 1. urodzinach 3-4 RAZY DZIENNIE DZIECKO POWINNO SSAĆ PIERŚ LUB DOSTAWAĆ POSIŁEK MLECZNY (MLEKO, JOGURT, KEFIR, MAŚLANKĘ, SERY – NATURALNE W SMAKU). Do każdego z pięciu posiłków warto dodać warzywo lub owoc. Energię i cenne składniki (magnez, witaminy z grupy B) zapewnią produkty z pełnych ziaren zbóż, kasze, razowe pieczywo, brązowy ryż. Mięso, ryby i jaja podajemy każdego dnia zamiennie – są źródłem żelaza i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, E, D), a także witamin z grupy B, w tym B12. Tłuszcz podajemy w postaci olejów roślinnych i masła; cenne są tłuste ryby, źródło kwasów omega 3 i witaminy D. Przed trzecimi urodzinami orzechy i nasiona (przebogate źródło składników mineralnych, np. cynku i witamin) mielimy lub siekamy, by maluch się nimi nie zakrztusił.

WIĘCEJ WARTOŚCI ZDROWE JEDZENIE DOSTARCZA NIE TYLKO WITAMIN I MINERAŁÓW. Wśród bardzo cennych i pożądanych składników są m.in. kwasy tłuszczowe, flawonoidy oraz probiotyki, czyli pożyteczne bakterie kwasu mlekowego. O tych ostatnich wciąż wiele się dowiadujemy. Probiotyki z pewnością mają pozytywny wpływ na odporność i produkcję witaminy K w jelitach, ale kolejne badania wciąż potwierdzają, że ich dobry wpływ na zdrowie jest większy.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

FOT. ROMARIOIEN/SHUTTERSTOCK.COM

Tekst Joanna Szulc

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

JUNIOR

1

2

3

ŚNIADANIÓWKA na przekąski i napoje. Lekka, nieprzemakalna, z warstwą izotermiczną utrzymującą stałą temperaturę.

SZYBKOSCHNĄCY RĘCZNIK jest bardzo lekki i pozwoli wam zaoszczędzić sporo miejsca w plecaku.

KOSMETYCZKA TURYSTYCZNA koniecznie z repelentem na komary i kremem przeciwsłonecznym. Wodoodporna i rozkładana.

4

5

Niezbędnik małego globtrotera

SOFTSHELL czyli lekka, składana do niewielkich rozmiarów kurtka, która skutecznie ochroni przed wiatrem i deszczem.

Tekst Katarzyna Gliwińska

6

SKŁADANY PARAWAN Z FILTREM UV zapewnia ochronę przed słońcem i osłania przed wiatrem.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

7

MAŁY ŚPIWÓR na letnie wyjazdy nie musi być bardzo ciepły. Jeśli będziecie całą rodziną spać w namiocie, sprawdzą się dwa śpiwory, które można zamkiem połączyć w jeden.

NOSIDŁO TURYSTYCZNE koniecznie z daszkiem przeciwsłonecznym i osłoną przeciwdeszczową.

8

FOT. MATERIAŁY PRASOWE

BIDON z wodą, na tasiemce, dzięki której maluch może go mieć przy sobie nawet w nosidle.

Na bliskich i dalekich wyprawach z dziećmi przydadzą się sprytne turystyczne akcesoria.

9

PLECAK powinien być przede wszystkim wygodny, nie za duży, jak najlżejszy, wodoodporny i z odblaskowymi elementami.

10

LATARKA ‒ najlepiej sprawdzają się czołówki, bo maluch może mieć wolne ręce. Pod namiotem atrakcją będą świecące patyczki i bransoletki.

11

CZAPKA z daszkiem, kapelusz lub specjalna chusta z filtrami SPF to podstawowy ekwipunek każdego malucha.

NA ZDJĘCIACH: 1. Torba na przekąski i napoje Dinozaur, Mountain Warehouse, cena 25 zł, mountainwarehouse.com/pl 2. Szybkoschnący ręcznik z mikrofibry XL, Mountain Warehouse, cena 49 zł 3. Kosmetyczka Kids Washroom, Jack wolfskin, cena 56,99 zł, jack-wolfskin.pl 4. Bidon 0,5 l, Mountain Warehouse, cena 19 zł 5. Softshell Regatta Great Outdoor, cena 149,90 zł, regatta.pl 6. Namiot plażowy z ochroną UV, Mountain Warehouse, cena 79 zł 7. Śpiwór Apex 250, Mountain Warehouse, cena 199 zł 8. Nosidło turystyczne Kid Comfort Lite, Deuter, cena 449,99 zł, decathlon.pl 9. Plecak Ultra Bike, Deuter, cena 169 zł, aktywnysmyk.pl 10. Świecące patyczki, Mountain Warehouse, cena 7 zł (2 szt.); Czołówka Vision HD+, Energizer, cena 59,99 zł, decathlon.pl 11. Kapelusz Owl Bucket,Mountain Warehouse, cena 29 zł; Chusta chroniąca przed promieniowaniem UV, Baby Buff, cena 79 zł, buff.pl. reklama

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

JUNIOR

Zwykle około drugich urodzin dziecka przychodzi dobry moment na pierwsze próby korzystania z nocnika. A jeśli na dodatek jest ciepło, są duże szanse na bezbolesną przesiadkę na nocnik.

Lato Tekst Joanna Szulc

bez pieluch

P

ożegnanie z pieluchami to ważny moment w życiu dziecka. Maluch musi być do tego gotowy. Zarówno izycznie, jak i emocjonalnie. Gotowość izyczna polega na izycznej zdolności do zaciskania mięśni wokół cewki moczowej i odbytu mimo silnego uczucia parcia. Większość maluchów potrai to w wieku 18-24 miesięcy. Gotowość emocjonalna oznacza, że dziecko chce w tej sprawie współpracować. Zwykle możemy na to liczyć, gdy malec ma około dwóch lat. Bardzo ważna też jest umiejętność komunikowania się. Możemy uczyć dziecko korzystać z nocnika, gdy jest ono w stanie powiedzieć nam, że właśnie chce zrobić siusiu czy kupkę. A to także jest możliwe na ogół dopiero w okolicach drugich urodzin. Oczywiście zdarzają się dzieci, które są gotowe do porzucenia pieluch nieco wcześniej. Ale są to naprawdę wyjątki. W zdecydowanej większości przypadków lepiej poczekać, dzięki temu oszczędzimy stresów dziecku i nam.

56 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

KUPUJEMY NOCNIK Nocnik powinien być przede wszystkim stabilny, z łagodnymi krawędziami. Dla chłopców koniecznie z osłoną z przodu. Inaczej maluch, siedząc na nocniku, może niechcący obsiusiać nie tylko dywan, ale też wierną widownię. W sklepach można kupić nocniki, które grają, gdy dziecko nasiusia. Nigdy nie wiadomo, czy pozytywka się dziecku spodoba, czy też przestraszy je i zrazi na długie miesiące. Wytłumacz maluchowi, do czego służy nocnik (dla ciebie to oczywiste, ale nie dla dziecka). Na początek możesz posadzić na nim misia lub lalę. Świetną pomocą naukową będzie na tym etapie siusiająca lalka z własnym nocniczkiem. Uwaga, niektóre dzieci nie dają się przekonać do nocnika, za to bez protestu uczą się korzystać z sedesu. Ma to tę zaletę, że możecie maluchowi świecić przykładem. Musicie tylko kupić schodek, po którym dziecko bezpiecznie wdrapie się na sedes i specjalną nakładkę na deskę (dla chłopców nieco wyższą z przodu). Dzięki niej będzie siedziało wygodnie i nie będzie się bało, że wpadnie do ubikacji.

ZDEJMUJEMY DYWAN Gdy czujecie, że maluch jest gotowy, by zmierzyć się z nowym zadaniem, a wy, żeby przetrwać kilka mokrych tygodni, możecie zacząć właściwą naukę. Kiedy dziecko się obudzi, zaproponuj mu skorzystanie z nocnika. Jeśli nie chce lub siada, ale zaraz wstaje, nie nalegaj jednak. Niech przez jakiś czas po prostu pobiega z gołą pupą. Jeśli skojarzy uczucie wypełnionego pęcherza ze stru-

myczkiem cieknącym po nogach, nauka pójdzie już naprawdę szybko. Na razie zachęcaj je jedynie, by usiadło na nocniku, gdy zechce mu się siusiu. Gdyby się udało, pochwal świetnego ucznia i jak zwykle ubierz w pieluchę (ale typu pull up, które można zsunąć i podciągnąć jak majtki). Jeśli się nie uda, co niestety jest bardziej prawdopodobne, i na podłodze znajdzie się kałuża, wytrzyj ją bez słowa i także włóż dziecku pieluszkę.

BŁYSKAWICZNE ROZBIERANIE PRZY PIERWSZYCH NOCNIKOWYCH PRÓBACH LICZY SIĘ DOSŁOWNIE KAŻDA SEKUNDA. DLATEGO TRZEBA ZADBAĆ O ODPOWIEDNIE UBRANIE. Najwygodniej jest latem. Wtedy maluch może chodzić po domu z gołą pupą, a na wyjścia dobrze jest zaopatrzyć się w sporo luźnych, łatwych do zdejmowania majteczek. W inne pory roku na spacer warto malcowi założyć jednak pieluchę (mokra wpadka byłaby sporym kłopotem). A po domu puszczać malca w lekkich spodenkach z gumką.

NIEKTÓRE DZIECI NIE LUBIĄ HAŁASU TOWARZYSZĄCEGO SPUSZCZANIU WODY W TOALECIE. INNE SĄ FOT. YARKOVOY/GARSYA/SHUTTERSTOCK.COM

PRZERAŻONE, ŻE COŚ ZOSTAŁO WCIĄGNIĘTE, BOJĄ SIĘ, ŻE MOŻE JE SPOTKAĆ TO SAMO. DLATEGO LEPIEJ SPUŚCIĆ WODĘ, GDY MALUCH WYJDZIE Z ŁAZIENKI.

REZYGNUJEMY Z PIELUCH Po kilku dniach wstępnych lekcji czas na następny etap. Zdejmuj maluchowi w domu pieluchy (zakładaj je tylko do spania) i wkładaj majtki. Powiedz, że tak mu będzie wygodniej, a gdy będzie chciał siusiu, może zrobić do nocnika, który stoi tuż obok. Na początku wpadki są częstsze niż sukcesy. Nawet jeśli maluch bardzo się stara, komunikat: „Zrobiłem” nieraz usłyszysz niemal natychmiast po: „Chce mi się siusiu”. Nie mów wtedy, że dziecko jest niegrzeczne, nie krzycz na nie, nie zawstydzaj go. Korzystania z nocnika, tak jak innych czynności, trzeba się po prostu nauczyć i grzeczność czy niegrzeczność nie ma tu nic do rzeczy. Maluch przecież nie siusia w majki złośliwie. Po prostu nie zawsze uda mu się zdążyć. Zamiast się złościć, powiedz więc spokojnie: „Trudno, nie zdążyłeś. Wytrzemy to”. I bardzo ważne – nigdy nie zmuszaj malca do siedzenia na nocniku, nawet jeżeli widać, że za chwilę coś by się tam znalazło. Małe dzieci lubią postawić na swoim. Jeśli widzą, że bardzo nam zależy na sprawie, mogą stawiać opór dla zasady. Nie przypominaj też dziecku co pięć minut o nocniku, bo pomyśli, że z tymi majtkami ma tylko kłopoty. Z pieluchami życie było znacznie bezpieczniejsze i spokojniejsze. A gdy już wyczerpie się wasza cierpliwość i będziecie mieli całkiem dość ciągłego ścierania kałuż i prania, pomyślcie, że jeszcze tylko kilka tygodni i korzystanie z toalety będzie dla malucha tak oczywiste jak dla was. Wytrzymajcie. LIPIEC 2017 Dziecko 57

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

JUNIOR

Oswajanie

przedszkola Jeszcze przed pierwszym września warto pokazać dziecku, gdzie jest jego przedszkole i jak ono wygląda.

Chodzenie do klubiku, nauka samodzielności, odpieluchowanie - czy to przygotuje wasze dziecko do przedszkola? Niekoniecznie. Agnieszka Stein proponuje zupełnie inne spojrzenie na adaptację przedszkolną. Co możemy zrobić, żeby pójście do przedszkola nie było zbyt dużym stresem dla całej rodziny? Rozmawiała Magda Rodak

rozmawiamy z... AGNIESZKĄ STEIN psycholożką, autorką popularnych książek „Dziecko z bliska” oraz „Dziecko z bliska idzie w świat”, a także opublikowanej ostatnio książki „Akcja adaptacja”, gdzie pisze, jak pomóc sobie i dziecku w zaprzyjaźnieniu się z przedszkolem (wyd. Mamania).

58 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Jest jeszcze trochę czasu do września. Co możemy zrobić, zupełnie w innym miejscu – to nie jest właściwa adaptacja. by dziecku było łatwiej przywyknąć do przedszkola? Nie liczyłabym, że po takich przygotowaniach dziecko pierwszeWarto poopowiadać mu, jak tam będzie. Zobaczyć razem, go dnia wejdzie do przedszkola i będzie się tam czuło bezpieczgdzie jest przedszkole, plac zabaw. W większonie. Adaptacja ma miejsce wtedy, kiedy już WARTO DAĆ DZIECKU ści przedszkoli można je też pokazać dziecku „na serio” chodzi się w to miejsce, gdzie ma PRZESTRZEŃ od środka: tu będzie twoja sala, tu jest szatnia, się chodzić, tyle że na krócej i że rodzic tu dzieci zdejmują buty, tu jest łazienka; gdzieś w tym towarzyszy, np. czeka w szatni NA SWOBODNE tu dzieci się bawią, tu jedzą. czy gdzieś blisko. OKAZYWANIE Nie malowałabym jednak zbyt różowego RÓŻNYCH EMOCJI. Czyli adaptacja w ścisłym tego słowa znaczeobrazu. Chodzi o oswojenie rzeczywistości ŻEBY MOGŁO niu odnosi się do momentu, kiedy dziecko zaprzedszkola, żeby ona nie była tylko fantazją POWIEDZIEĆ O TYM, czyna już regularnie chodzić do przedszkola? typu „Przedszkole to takie miejsce, gdzie dzieci Tak, a co więcej – polega przede wszystkim się bawią”. ŻE SIĘ BOI, ŻE NIE LUBI na tym, że dziecko zaprzyjaźnia się ze swoimi Można też rozmawiać z dzieckiem – zwłaszcza, INNYCH DZIECI, ŻE NIE paniami. Bo dziecko w tym wieku opiera swoje że dzieci często same poruszają ten temat CHCE SIĘ ROZSTAWAĆ. poczucie bezpieczeństwa na tym, że jest jakaś – że czasami na początku człowiek nie czuje się osoba dorosła, która się nim opiekuje i której do końca pewny w nowym miejscu; że potrzeono ufa. Tą osobą musi stać się pani, która przejmuje to na czas buje czasu, żeby tam poczuć się jak u siebie; że dorośli też tak przedszkola od rodziców. Na ten proces potrzeba czasu; to się nie mają, że kiedy zaczynają coś robić w nowym miejscu, to jest im dzieje z minuty na minutę. trudno. Ważne, żeby pokazać dziecku, że jeżeli ma jakieś wątpliwości, przeżywa coś trudnego, to może o tym porozmaTo ważna wskazówka co do wyboru przedszkola wiać z rodzicami. – jeśli jakiś mamy – żeby wybierać je pod kątem pani, Jesteśmy spłoszeni, kiedy dziecko mówi: „Ja tu nigdy która będzie prowadzić grupę dziecka. nie zostanę sam, bez ciebie.” Małe dziecko żyje bardzo „tu i teraz”. I kiedy to mówi, tak reklama naprawdę chce powiedzieć: „Ja teraz nie jestem gotowy zostać tu sam”. Można wtedy dziecku powiedzieć: „Słuchaj, teraz tu nie zostaniesz sam, bo widzę, że nie jesteś do tego gotowy. Ale poznajmy to przedszkole, obejrzyjmy je razem”. Bo dorosły wie, że rzeczy się zmieniają. I dziecko, które dzisiaj nie chce zostać w przedszkolu samo, bez rodzica, za tydzień może tego rodzica tam w ogóle nie potrzebować. Nie warto zbytnio przywiązywać się do tego, co dzieje się teraz? Nie przywiązywać się, to raz, a dwa – pamiętać, że to, co dziecko mówi, nie oznacza, że dziecko pojutrze też nie będzie chciało zostać bez rodzica. Ono mówi o tym, co jest teraz. Nie ma co polemizować z nim, przekonywać go. Lepiej powiedzieć: „OK, teraz nie jesteś jeszcze gotowy; teraz jestem przy tobie”. I najczęściej jest tak, że po kilku dniach, kiedy dziecko lepiej pozna to miejsce, już jest sobie w stanie wyobrazić, że zostanie tam bez rodzica. Chodzi o to, by wizyt z dzieckiem w przedszkolu było kilka? Adaptacja polega na tym, że jesteśmy w przedszkolu i dziecko może się wtedy tam pobawić. Przedszkola różnie to rozwiązują. Krótkie spotkania, które są prowadzone w przedszkolach w czerwcu, albo nie z tą panią, z którą dziecko będzie w grupie, albo nie w tej sali, w której dziecko będzie; albo zajęcia, które są

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

JUNIOR

z oczu na chwilę, to on może zniknąć. Czasem jest też tak, że dziecku trudniej się rozstać z mamą niż z tatą, ponieważ ma więcej praktyki w rozstawaniu się z tatą. I wtedy tata odprowadza do przedszkola, i to przebiega o wiele łatwiej, niż kiedy mama odprowadza i dziecko przeżywa trudne rozstanie z mamą w przedszkolu. Czasami też sprawdza się rozwiązanie polegające na tym, że w okresie adaptacji – lub dłużej – rodzice korzystają z pomocy innej osoby, np. babci czy niani, która dzieckiem opiekowała się do tego momentu. Dziecku łatwiej jest, jeżeli w przedszkolu rozstaje się nie z tą osobą dla niego pierwszoplanową, z którą spędzało najwięcej czasu, ale z kimś innym. I to nie wynika z tego – jak to czasem mówią panie w przedszkolu – że tata nie będzie się rozczulał, ale z tego, że ma za sobą już bardzo wiele doświadczeń rozstawania się z tatą. W książce o przedszkolnej adaptacji wspomina pani także o wspólnym kompletowaniu DWU-, TRZYLATEK wyprawki do przedszkola jako o działaniu, POTRZEBUJE które oswaja z przedszkolem. NAJWIĘCEJ CZASU To mi się wydaje naturalne – przecież są to NA ADAPTACJĘ. rzeczy, które będą służyć dziecku. Przyjemnie jest wybrać te kapcie, które mi się podobają. POTRZEBUJE TEŻ Takich wspólnych działań może być dużo. CZASU PRZEJŚCIOWEGO, Każdy może też wymyślić własne. W KTÓRYM RODZIC Dziecku będzie łatwiej oswoić się z nową JEST OBOK, A ON MOŻE sytuacją, kiedy jest włączone w to, co się dzieje; SIĘ PRZYZWYCZAIĆ Może łatwiej jest dzieciom, które wcześniej kiedy nie jest to tylko poinformowanie dziecka miały pozytywne doświadczenia z rozstawao pójściu do przedszkola, nie tylko rozmowa, DO NOWEGO MIEJSCA niem się; które nie przechodzą bezpośrednio ale pewien proces, w którym uczestniczy także I NABRAĆ ZAUFANIA spod opieki wyłącznie jednej osoby do opieki dziecko. DO SWOICH PAŃ. przedszkolnej. Nawiasem mówiąc, niektóre dzieci w pierwszych Dzieci zazwyczaj mają więcej takich doświadczeń, niż się nam dniach zabierają te kapcie do domu... Są dzieci, które na początku wydaje, tylko że my tego nie traktujemy jako doświadczenia codziennie się pakują i wszystkie rzeczy, które przyniosły z rozstaniem. do przedszkola, zabierają do domu. Doświadczenia z rozstaniem to także te sytuacje, kiedy mówimy Rodzice pewnie bardzo się tym martwią. dziecku: „Idź do swojego pokoju i nie wychodź do czasu, kiedy Rodzice się martwią, uważają, że to niewygodne i kłopotliwe. się nie uspokoisz” albo „Jeśli się nie pośpieszysz i nie ubierzesz, Ale myślę, że kiedy są sprawy, na których dziecku bardzo zależy, zostawię cię tu i wyjdę bez ciebie”. Warto zastanowić się, a które nie są kwestią życia i śmierci, to warto dziecku dać czy nie było takiego momentu, kiedy dziecko traktowało w swoim tempie przeżywać różne rzeczy. Bo ono przez cztery moment rozstania z rodzicem jako przykre doświadczenie albo dni ponosi te kapcie do domu, a potem się okaże, że już tego karę. Czy kiedy dziecko zostawało pod opieką innych dorosłych, nie potrzebuje. czuło się bezpiecznie, dobrze się bawiło, miało szansę poznać Widziałam bardzo trudne sytuacje, które zaczynały się od tego, i polubić tę osobę? Czy rodzic nie wychodził po kryjomu? że dziecko chciało zabrać kapcie do domu, a mama naciskała, Może się zdarzyć tak, że im jest więcej takich rozstań, tym żeby one tam zostały. I wybuchała godzinna awantura... bardziej dziecko pilnuje rodzica, bo pamięta, że jeżeli straci go 60 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND, LORDN /SHUTTERSTOCK.COM

Myślę, że to kluczowa sprawa. Nauczycielka przedszkolna to osoba, z którą będziemy się komunikować w różnych sytuacjach, kiedy coś się będzie działo. W przedszkolu nie zawsze jest miło i przyjemnie. I ta pani będzie pomagać naszemu dziecku w różnych trudnych sytuacjach, rozwiązywać konlikty między nim a kolegami. To jest najważniejsza osoba w przedszkolu.

To nie jest temat wart tego, by o niego kruszyć kopie. Bo – tak, jak mówiłam – to się wszystko szybko zmienia.

Akcja adaptacja

Zaciekawiła mnie pani uwaga, że wcale nie wszystkie placówki wymagają, by dziecko idące do przedszkola było kompletnie samoobsługowe i chodziło bez pieluchy. CZY DZIECI POTRZEBUJĄ PRZEDSZKOLA? Warto o to zapytać. Poza tym od czerwca do września JAK MOŻE WYGLĄDAĆ PRZYGOTOWANIE może się dużo zdarzyć: często w tym okresie dzieci rezygnują DO PÓJŚCIA DO PRZEDSZKOLA? NA CZYM POLEGA PRZEDSZKOLNA CODZIENNOŚĆ? z pieluch. W książce Agnieszki Stein znajdziecie Trzyletnie dziecko to nadal małe dziecko. Nie chodzi o to, wyjaśnienie najrozmaitszych stresujących żeby teraz traktować je jako starsze i oczekiwać od niego tego, i trudnych sytuacji związanych z pójściem czego oczekiwałoby się od starszego dziecka. dziecka do przedszkola. Trzylatek to małe dziecko, ale jest w stanie poradzić sobie z takim wyzwaniem, jeśli w przedszkolu będzie troskliwa opieka. Oczywiście, gdyby dziecko poszło do przedszkola z takim w przedszkolu, to tam po prostu uczą się doświadczeniem, że jest karmione podczas DZIECI PRZEDSZKOLNE tego wszystkiego. wszystkich posiłków, ubierane jak lalka, że ręce NIE SĄ W RÓWNYM STOPNIU i buzię zawsze ktoś mu myje, to pewnie może być ZAINTERESOWANE RÓŻNYMI Czy chodzenie do jakiegoś klubiku dla zaskoczone i zadziwione pobytem w przedszkolu. dwulatków, oswojenie się z tego rodzaju Jeżeli z jakichś ważnych powodów dziecko AKTYWNOŚCIAMI. miejscem może później ułatwić dziecku nie robi czegoś w domu, to warto o tym powieWARTO ODPOWIEDZIEĆ debiut przedszkolny? dzieć w przedszkolu. Panie łatwiej sobie poradzą, SOBIE NA PYTANIE, CZYM To trochę pomaga w oswojeniu się jeśli będą o tym wiedziały. Ale też sytuacja dziecka DZIECKO TERAZ JEST ZAINz innymi dziećmi, w uczeniu się umiejętw przedszkolu jest inna niż dziecka w domu. TERESOWANE I CZEGO POności społecznych – np. co można zrobić, Większość trzylatków potrai sobie poradzić kiedy ktoś mi coś zabiera. Pomaga też z różnymi czynnościami samoobsługowymi, choć TRZEBUJE, ŻEBY ROZWIJAĆ rodzicowi w oswojeniu się z tym, potrzebują przy tym wsparcia i pomocy. I kiedy są SIĘ W TYCH OBSZARACH. że dziecko nie jest pod jego opieką. Rodzice, których dzieci chodziły wcześniej do klubików, mają bardziej realistyczne wyobrażenia co do tego, jak może wyglądać opieka przedszkolna. Natomiast nie jest to jedyny sposób – może to być po prostu wychodzenie na plac zabaw. Może być i tak, że dziecko w wieku dwóch lat w ogóle nie jest zainteresowane kontaktami z innymi dziećmi – tak się zdarza, to jest w normie rozwojowej – albo jest zainteresowane tylko zabawą z jednym dzieckiem. Wtedy nie ma sensu na siłę zapisywać go do klubiku. Warto natomiast szukać takich okazji do bycia z innymi, które są na miarę rozwoju dziecka. Jeśli dla dziecka fajną sprawą jest zabawa z jednym, dwójką dzieci, to nie należy zmuszać go do tego, żeby było w grupie dwudziestu. Dzieci rosną i zmieniają się – może być tak, że dziecko dwuletnie zupełnie nie odnajdzie się w klubiku, a w wieku trzech lat bardzo dobrze odnajdzie się w przedszkolu. LIPIEC 2017 Dziecko 61

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

JUNIOR

Być oparciem dla dziecka

Jak znaleźć równowagę między pełnym szacunku podejściem do dziecka a dbaniem o własne potrzeby? To jedna z kwestii, jaką Jesper Juul, duński pedagog i doradca rodzinny, porusza w swej najnowszej książce. Tekst Jesper Juul

Pytanie matki: Mam trzyletnią córeczkę, która nie chce kłaść się spać wieczorem. Jeszcze o dwudziestej pierwszej nie ma zamiaru iść do łóżka. Ja przez pół dnia siedzę w pracy, potem spędzam z nią popołudnie i o dziewiątej chciałabym już mieć

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND

P

ewna matka napisała kiedyś do mnie, że jej dwuletnia córka nie chce rano wychodzić do przedszkola. Kiedy już tam dotarła, wszystko było wspaniale, ale rano zawsze wzbraniała się przed wejściem do samochodu. Pewnego dnia matka znalazła w samochodzie kilka żelków, więc powiedziała: ,,Jeśli wsiądziesz do samochodu, to dostaniesz żelka’’. W momencie, w którym pisała do mnie ów list, jej córka domagała się już co najmniej dwustu gramów żelków, żeby wsiąść do samochodu. Matka pytała mnie, co ma teraz zrobić. Wszyscy wiemy, że metoda żelków działa tylko przez kilka miesięcy. Jak więc zastąpić żelki rodzicielskim przewodnictwem? Odpowiedź jest zarazem bardzo prosta i bardzo trudna. Trzeba poznać swoje dziecko, respektować jego osobiste granice oraz być wobec niego tak autentycznym, jak to tylko możliwe. I o tym właśnie jest ta książka.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

od

3 lat

od

3 lat

od

3 lat

SPACER

MÓJ PRZYJACIEL STEFAN

ALYA I TRZY KOTY

Katarzyna Bogucka; wyd. TAKO

Eva Lindström; wyd. Zakamarki

Spacer przez miasto może być fascynującym wydarzeniem – oglądanie wystaw, mijanie niezwykłych przechodniów, podglądanie codziennych i niecodziennych sytuacji... Graficzna opowieść bez słów Katarzyny Boguckiej wciąga bez reszty i skłania do wielu refleksji – jak każdy dobry spacer.

Stefan jest nietuzinkowym puszczykiem, który szuka swojego miejsca w mieście. Pracował w sklepie i jako prezenter w telewizji, aż wreszcie otworzył szkołę latania. Ujmująca opowieść o przyjaźni, tęsknocie, podążaniu za marzeniami i o robieniu tego, co naprawdę się w życiu lubi.

Amina Hachimi Alaoui, Maya Fidawi; wyd. Muchomor

od

3 lat

MOJA MŁODSZA SIOSTRA Astrid Desbordes, Pauline Martin; wyd. Entliczek

„Pewnego dnia rodzice powiedzieli mi, że będę miał siostrzyczkę. Nie przypominam sobie, żebym ich o nią prosił”. Tak wita nas Archibald – bohater znany z książki „Miłość” tych samych autorek. Myśl o siostrze rodzi w nim ciekawość, ale też wiele wątpliwości i sprzeczne uczucia.

od

3 lat

OCH! KSIĄŻKA PEŁNA DŹWIĘKÓW

Nie ma zbyt wielu marokańskich książek dla dzieci przetłumaczonych na język polski. Minusz, Pasza i Amir to egzotycznie brzmiące imiona trzech kotów, które przeżywają niepokój spowodowany pojawieniem się nowego, maleńkiego mieszkańca błękitnego domu.

od

3 lat

BAJKA O MYSIEJ RODZINIE

Herve Tullet; wyd. Babaryba

Michael Bond, Emily Sutton; wyd. Znak Emotikon

Interaktywna książeczka, która zachęca małych czytelników do dotykania książki i wydawania określonych dźwięków. A „och” można powiedzieć na tyle sposobów! Głośno, cicho, powoli i szybko, długo lub krótko, płaczliwie lub wesoło. A jak zabrzmi wesołe „ach” lub „wow”?

Twórca opowiadań o Misiu Paddingtonie daje się poznać jako autor opowieści dla nieco młodszych dzieci. W niewielkim domku dla lalek mieszka sympatyczna i bardzo liczna rodzina myszy. Pewnego dnia myszy tracą dach nad głową i trafiają do ogrodowej szopy... LIPIEC 2017 Dziecko 65

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NIEZBĘDNIK ŚWIADOMEGO RODZICA

E I N NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

! P A G E Z PR W

H AC K S KIO

OD

A AJ M 18

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

własnym świecie i odcięte od nas i naszej pomocy. Tak właśnie mogą wyglądać lęki nocne - przypadłość, która dotyka wiele dzieci. Aby zrozumieć, na czym polegają lęki nocne, musimy najpierw przyjrzeć się temu, co się dzieje w naszym mózgu podczas spania. Prawidłowy sen składa się z dwóch głównych faz. Pierwsza z nich nazywa się non REM i jest czasem, w którym fale mózgowe zwalniają. Faza non REM składa się z kilku podetapów i jej zwieńczeniem jest sen głęboki, w którym fale mózgowe są najwolniejsze. Druga faza snu określana jest jako REM i charakteryzuje się szybkimi ruchami gałek ocznych oraz występowaniem marzeń sennych. Lęki nocne u najmłodszych są spowodowane samoistnym wybudzaniem się przez nie w fazie pierwszej, czyli non REM, kiedy dziecko zapada w sen głęboki (sen wolnofalowy). To nagłe wybudzenie ze snu powoduje wzrost pobudzenia u dziecka, które może objawiać się w postaci przeraźliwego płaczu, krzyku, napadu lęku. Bardzo trudno je uspokoić, jest jakby nieobecne, nie reaguje na działania rodziców. Taki stan może utrzymyreklama

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

wać się od kilku do nawet kilkudziesięciu minut. Po tym czasie maluch często wybudza się ze snu i szuka wtedy pocieszenia ze strony najbliższych. Lęki nocne nie są groźne dla zdrowia dziecka. Nagłe wybudzanie się ze snu przez najmłodszych jest związane z ich niedojrzałym jeszcze układem nerwowym oraz dłuższą, w porównaniu z dorosłymi, fazą snu głębokiego. Co możemy zrobić, aby pomóc dziecku? Przede wszystkim postarajmy się zachować spokój. Pamiętajmy, że maluch nie jest w pełni świadomy, co się z nim dzieje, i może źle reagować na próby dotykania czy obejmowania. Nie starajmy się na siłę go obudzić i uspokoić – może to spowodować jeszcze większą dezorientację i lęk. Upewnijmy się, że maluch znajduje się w bezpiecznym otoczeniu, w którym nie zrobi sobie krzywdy. Możemy starać się wyciszyć dziecko, mówiąc do niego powoli i spokojnie. Gdy maluch całkiem wybudzi się ze snu głębokiego, sam zacznie szukać naszej obecności lub po prostu zaśnie. Warto również zadbać o odpowiednią ilość snu i pamiętać o przynajmniej jednej krótkiej drzemce

w ciągu dnia. W ten sposób zwiększamy jakość snu i prawdopodobieństwo, że faza non REM będzie bardziej głęboka, dzięki czemu maluchowi trudniej będzie się wybudzić. Ważne, by pamiętać o stałych rytuałach przygotowujących do spania. Około dwie godziny przed porą pójścia spać w naszym organizmie zaczyna wydzielać się melatonina – hormon odpowiadający za dobry sen. Aby nie zaburzać naturalnego cyklu jej wydzielania, warto zadbać, by ten czas był nastawiony na stopniowe wyciszenie organizmu. Bajki w telewizji czy gry na tablecie lepiej zamienić na czytania bajek czy wieczorne masażyki. Prawidłowemu, głębokiemu snu sprzyja też ciemność. Jeśli maluch potrzebuje zasypiać przy zapalonym świetle, zaproponujmy mu malutką, przygaszoną lampkę nocną. Przed snem zadbajmy o zdrową, pożywną kolację. Na noc nie podawajmy słodyczy ani soków owocowych, gdyż cukry proste mogą dodatkowo pobudzać organizm, co nie sprzyja spaniu. Jeśli pomimo upływu czasu napady lęku nocnego będą się nasilać, np. występować kilka razy w ciągu jednej nocy, warto skonsultować się z neurologiem dziecięcym.

JUNIOR

Nawyki szczęśliwego dziecka Chcesz, żeby twoje dziecko umiało żyć w szczęściu i harmonii? Spróbuj je tego nauczyć.

NATURALNY CYKL DORASTANIA WEDŁUG COVEY’A JEST SIEDEM NAWYKÓW, KTÓRE POMAGAJĄ ŻYĆ SZCZĘŚLIWIE. PIERWSZE TRZY DOTYCZĄ ZARZĄDZANIA SOBĄ. Następne trzy – tego, jak dobrze współpracować z innymi. Ostatni to nawyk regeneracji. Wszystkie razem pozwalają zmienić się z osoby bezradnej i zależnej od innych (takiej, jak noworodek) w człowieka samodzielnego, ale potraiącego współdziałać z innymi. Czy nie o to chodzi nam w wychowaniu dzieci? Oto kroki do życiowej dojrzałości i mądrości*:

Tekst Joanna Szulc

Z

dorosłymi często jest tak: człowiek ciężko pracuje przez całe życie, by do czegoś dojść, a potem czuje się zbyt zmęczony i wypalony, żeby się czymkolwiek cieszyć. Życiowe doświadczenia sprawiają, że przestajemy ufać ludziom, obawiamy się konkurencji, czujemy niedosyt i gorzki smak porażki. Czy da się przed tym uchronić nasze dzieci?

ODUCZAĆ CZY NAUCZAĆ? Stephen R. Covey, amerykański ekspert od psychologii sukcesu, blisko 30 lat temu opracował teorię 7 nawyków skutecznego działania. Sam mówił, że nie wymyślił nic nowego, jedynie zebrał i nazwał to, co mądrzy ludzie od czasów Arystotelesa mówili o szczęściu, sukcesie i życiu w harmonii. Napisana przez niego książka i metoda szkoleniowa stała się hitem na skalę światową. Miliony ludzi dzięki niej odzyskały radość życia, spokój wewnętrzny i naprawiły relacje z otoczeniem. Covey był charyzmatycznym mówcą. Na jedną z jego prelekcji przyszła dyrektorka szkoły podstawowej w Karolinie Północnej. Posłuchała, a potem podeszła do Covey’a i zapytała: „Czemu uczy pan dorosłych, jak zerwać ze złymi nawykami, zamiast pracować z dziećmi i uczyć je od początku dobrych nawyków?”. To pyta70 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

1 JA JESTEM MOCĄ nie skłoniło Covey’a do opracowania metody pracy z dziećmi szkolnymi i w przedszkolach (program The Leader in Me). Syn Stephena, Sean Covey skupił się na wdrażaniu 7 nawyków do szkół; napisał także książeczkę „7 nawyków szczęśliwego dziecka”. Właśnie ukazało się jej polskie tłumaczenie wydane nakładem Wydawnictwa Znak.

eksperyment z kamykami Weź litrowy słoik; kilka kamyków, które się w nim zmieszczą i miskę piasku lub drobnego żwirku. Powiedz dziecku, że te kamyki oznaczają ważne sprawy (obowiązki), a piasek to zabawa i czas na inne przyjemności. Wsyp najpierw piasek, do wysokości 1/2-2/3 słoika i spróbujcie zmieścić wszystkie kamyki. Nie udało się? To teraz zmieńcie kolejność: najpierw kamienie (obowiązki), potem piasek (przyjemności). Dziecko przekona się, że w ten sposób zmieszczą się i kamyki, i piasek.

Pierwszy nawyk odnosi się do sposobu myślenia o sobie i świecie. Zachęca, by wziąć odpowiedzialność za swoje szczęście, poczuć się kowalem swoje-

go losu. Realizować marzenia, działać, tworzyć, rozwijać się i nie poddawać.

DZIECI UCZĄ SIĘ PRZEZ PRZYKŁAD. POKAŻMY IM,

FOT. GETTY IMAGES/GALLO IMAGES POLAND

2 OPRACUJ PLAN Dzięki drugiemu nawykowi planujemy, co chcemy osiągnąć. Zarówno w życiu, jak w najbliższym roku, miesiącu, dniu. U dzieci ta perspektywa jest dość krótka, ale nawet taka pozwala wyznaczać cel. Jaki? Np. „Chcę mieć tę lalkę”, „Chcę strzelać gole jak Lewandowski”, „Chcę dać mamie na urodziny kwiatki”. Kiedy mamy cel, możemy się zastanowić, jak go osiągnąć.

JAK SŁUCHAĆ Z SZACUNKIEM I ZROZUMIENIEM, ZAMIAST SERWOWAĆ RADY I POLECENIA. w których żyjemy. Uczy tego, by dbać o innych, ale nie zapominać o sobie. Dzięki niemu dziecko nie będzie w przyszłości ani narzucać innym swojego zdania, ani ustępować we wszystkim.

Razem możemy stworzyć coś świetnego – właśnie dlatego, że się różnimy. Szósty nawyk namawia do wyrobienia w sobie odruchu szukania w ludziach wartościowych cech i pozwala budować zgrane, silne drużyny.

5 POSŁUCHAJ,

7 CZAS DLA SIEBIE

4 KAŻDY MOŻE WYGRAĆ

ZANIM COŚ POWIESZ Piąty nawyk pozwala się dobrze porozumieć, bez kłótni, bez obrażania. Uczy uważności, empatii, szacunku dla emocji drugiego człowieka. Jeśli ktoś do nas mówi, nie myślmy już o własnej odpowiedzi, nie spieszmy się, by pouczać czy udzielać rad. Najcenniejszą rzeczą, jaką może dać przyjaciel czy ktoś bliski, jest zrozumienie.

Nawyk czwarty mówi, że w życiu nie warto iść na kompromis. Kompromis jest wtedy, gdy ludzie ustępują, przegrywają i nie są zadowoleni. Lepiej szukać takich rozwiązań konliktów, by każda ze stron czuła się dobrze i była zadowolona. To ważny nawyk w czasach,

6 W GRUPIE RAŹNIEJ Każdy człowiek jest inny. Różnie wyglądamy, zachowujemy się, mówimy. Różne rzeczy wiemy i umiemy. Jeśli ktoś jest inny niż ja, to nie powód, żeby się z niego śmiać albo go unikać.

Nawet jeśli będziemy mistrzami sześciu nawyków, bez siódmego nie osiągniemy nic. Bo… nie wystarczy nam sił. Nawyk codziennej odnowy warto wpajać od kołyski. Wzmocnienie należy się naszemu ciału (sen, ćwiczenia, zdrowe jedzenie), intelektowi (czytanie, nauka, chodzenie do muzeum, rozmowa z kimś mądrym), duszy (modlitwa, medytacja, bujanie w obłokach) i sercu (kontakt z tymi, których kochamy czy lubimy). Dzięki temu rozróżnieniu dziecko łatwiej zrozumie, że „czas dla siebie” to nie tylko granie na komputerze. Musi być jeszcze czas na ruch na świeżym powietrzu, zabawę z bratem czy wyciszenie przed snem.

3 NAJPIERW PRACA, POTEM ZABAWA W trzecim nawyku kluczowe jest ustalenie: co jest ważne, a co tylko pilne, przyjemne lub kuszące. Jeśli najpierw zrobimy ważne rzeczy (takie jak ułożenie zabawek na miejscu, wyjęcie naczyń ze zmywarki, ćwiczenia logopedyczne), to mamy pewność, że nam nie umkną. Potem będziemy mieć czas na to, na co przyjdzie nam ochota.

WZMACNIAJĄCA SZKOŁA Program wychowawczy oparty na 7 nawykach (The Leader in Me) wprowadzono już w 3 tysiącach szkół na całym świecie (głównie w USA, Holan-

dii, Skandynawii, ale też na Węgrzech czy w Kazachstanie). Pojawił się już także w jednej z polskich szkół, a niedługo trai do kolejnych.

Program zmienia szkołę w miejsce przyjazne, zmniejsza agresję, wzmacnia kompetencje społeczne. Więcej informacji na fcedu.pl

* nazwy nawyków podajemy w wersji dla dzieci. W wersji dla dorosłych brzmią: 1. Bądź proaktywny; 2. Zaczynaj z wizją końca; 3. Rób najpierw to, co najważniejsze; 4. Myśl w kategoriach wygrana-wygrana; 5. Staraj się najpierw zrozumieć, potem być zrozumianym; 6. Twórz synergię; 7. Ostrz piłę. LIPIEC 2017 Dziecko 71

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

Z PUNKTU WIDZENIA MAMY... pisze dla was Ewa Wołkanowska-Kołodziej, mama rocznej Jagny

O tym, dlaczego zasłaniam piersi, karmiąc w metrze.

Cyce na ulice? Tak, zasłaniam się, karmiąc Jagnę w towarzystwie panów i w miejscach publicznych (ale w nich też o panów chodzi). Łapię siebie jednak na tym, że ciągle się z tego tłumaczę. Pierwszy raz usprawiedliwiałam się ze swojej wstydliwości przed kolegą, który przyszedł odwiedzić mnie po porodzie. Piliśmy herbatę, kiedy Jagna charakterystycznym „le, le, le” poprosiła o mleko. Sięgnęłam po chustę, jednocześnie tłumacząc Danielowi: „Przepraszam, ale nie jestem na tyle nowoczesna, by karmić przy tobie bez zasłonki”. A on na to: „Uf, ja też nie jestem chyba aż tak nowoczesny”. Karmienie piersią jest piękne (jeśli ktoś uważa inaczej, niech pójdzie pod najbliższy kebab i zobaczy, co to znaczy jeść w sposób obrzydliwy). Jest też naturalne i kobiety powinny mieć możliwość nakarmienia dziecka w warunkach komfortowych. Kiedy w dużym sklepie sportowym okazało się, że jedynym miejscem, gdzie mogę to zrobić, jest deska klozetowa, napisałam skargę. Bo kto by chciał jeść na kiblu? Kobiety nie muszą się zasłaniać, jeśli nie chcą. Zupełnie nie rozumiem tych, których to oburza, ale doskonale rozumiem tych, których ten widok krępuje. Dlaczego? Chodzi o kontekst kulturowy – ten sam, który nie pozwala nam paradować po mieście w bieliźnie, ale już na plaży nie mamy z bikini problemu. W naszej części świata piersi kobiece są uważane 72 Dziecko LIPIEC 2017

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

za część intymną. Nawet w najbardziej gorące dni panie zakładają na siebie coś więcej niż tylko spódniczki. Dlaczego ma się to zmienić po urodzeniu dziecka? Przyznam, że kiedyś sama nie wiedziałam, co robić, gdy koleżanki – świeżo upieczone mamy – rach ciach obnażały przy mnie piersi. Nie widywałam ich wcześniej nago i zastanawiałam się, co powinnam zrobić z oczyma? Mój znajomy opowiadał, że kiedyś połowę imprezy spędził w kuchni, bojąc się, że koleżanka znowu rozepnie bluzkę i zacznie karmić, a on nie będzie wiedział, jak się zachować. Nie pochwali przecież: „O, jak ładnie ssie!”. Odkąd kupiłam chustę do karmienia, nie czuję, że muszę jakkolwiek się ukrywać. Nie zsuwa się, jest elegancka, dziecka nic nie rozprasza podczas jedzenia – siedzi sobie pod nią jak w namiocie. Regularnie od roku zaczepiają mnie kobiety: „Jaki fajny wynalazek. Szkoda, że takiej nie miałam”. Inne mówią, że to idealny prezent i kupią taką karmiącej siostrze czy przyjaciółce. (Nie, ten tekst nie jest sponsorowany, na rynku polskim jest kilku producentów chust). Muszę jednak przyznać, że noszę w sobie również taki obrazek: święto w drewnianej cerkiewce w ukraińskich Karpatach. Świątynia tak mała, że nie pomieściła wszystkich wiernych tłumnie przybyłych, uroczystość odbywała się więc obok. Wszystkie panie były – tak jak nakazuje tradycja – w spódnicach (często opiętych miniówkach) i miały zakryte włosy (choćby białą koronką). W trakcie nabożeństwa weszłam do pustej ciemnej cerkwi. Pod ścianą, naprzeciwko ikonostasu siedziała młoda kobieta. Ubrana bardziej ortodoksyjnie niż modne panie na zewnątrz. Czarna spódnica sięgała kostek, włosy miała schowane pod zawiązaną wokół szyi granatową chustą. Sama samiuteńka, siedziała naprzeciwko ikonostasu i białą piersią karmiła niemowlę, nie wstydząc się Boga w ogóle, choć pewnie mówi do niego per „pan”.

FOT. LHF GRAPHICS/TIDARAT TIEMJAI/SHUTTERSTOCK.COM

J

agna na swoje pierwsze urodziny dostała album fotograiczny. 259 zdjęć uświadomiło mi, że nie przeleżała tego roku w łóżeczku, o nie. Chodziła (no, powiedzmy) do kawiarni, pubów, na prezentacje książek, spotkania podróżnicze. 8 razy była za granicą, raz na siłowni, 3 razy na weselu. Na wielu zdjęciach karmię piersią, pojawia się więc na nich też mój nieodłączny gadżet – chusta do karmienia.

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]

NEXTO : OrderID: 2440100 : G G : [email protected]