ergonomia 3

Pozycja stojąca podczas pracy

Ergonomia

Analizy przeprowadzone w krajach europejskich wskazują, że od 1/3 do połowy pracowników spędza ponad 4 godziny w ciągu dnia pracy „na nogach”, czyli stojąc lub chodząc.

Wykład III

Zasady transportu ręcznego.

Są to najczęściej pracownicy handlu, supermarketów (zwłaszcza kasjerzy), pracownicy zatrudnieni przy serwowaniu posiłków, operatorzy maszyn, linii produkcyjnych. Na nogach spędzają też znaczną część czasu pracownicy poczty i inni dostarczyciele przesyłek, nauczyciele i pracownicy ochrony zdrowia.

Podstawowe zasady prawidłowego sposobu wykonywania pracy i organizacji stanowiska pracy.

Niekorzystne skutki długotrwałego stania powinny być ograniczane poprzez odpowiednią organizację pracy oraz aranżację stanowiska pracy.

Zasady organizacji stanowisk dla prac wykonywanych w pozycji stojącej.

1

2

Pracodawca musi zagwarantować miejsce na odpoczynek w pozycji siedzącej pracownikom, którzy wykonują pracę w pozycji stojącej lub pracę wymagającą chodzenia, przy czym miejsce takie powinno znajdować się w pobliżu stanowiska pracy. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz. U. z dnia 23 października 1997 r.) § 49. 1. Przy wykonywaniu pracy niewymagającej stale pozycji stojącej należy zapewnić pracownikom możliwość siedzenia. 2. Przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia należy zapewnić pracownikom możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej. 3. Siedziska powinny spełniać wymagania Polskich Norm. 4

Dobre stanowisko pracy powinno umożliwiać pracownikowi przyjmowanie podczas pracy pozycji stojącej lub siedzącej. Wszystkie narzędzia konieczne do wykonywania pracy powinny się znajdować w odległości umożliwiającej łatwe sięganie (w strefie zasięgu). Nawet wówczas, gdy praca może być wykonywana tylko na stojąco, w pobliżu powinno być krzesło, by pracownik mógł usiąść.

Sąd rozstrzygnął spór pomiędzy inspektorem pracy a spółką …., która zajmuje się wytwarzaniem felg do samochodów. Firma zatrudnia półtora tysiąca osób. Praca polega na wykonaniu określonych czynności przy taśmie produkcyjnej w pozycji stojącej przez kilka godzin. Inspektor Pracy po przeprowadzeniu kontroli w spółce ……. nakazał utworzenie dogodnych warunków dla pracowników. Pracodawca jest w obowiązku prawnym zapewnić pracownikom stojącym przy taśmie produkcyjnej możliwość odpoczynku w pozycji siedzącej w pobliżu miejsca pracy. 5

3

Stanie przez długi czas powoduje, że nasza postawa jest coraz gorsza – opuszczamy ramiona, garbimy się, zaczynamy przestępować z nogi na nogę, narasta dyskomfort – uczucie ciężaru w nogach. Pracownik jest coraz bardziej skupiony na tym, że jest mu niewygodnie, a przez to staje się mniej czujny i aktywny. Podłoże, na jakim stoimy ma istotny wpływ na zdrowie, zwłaszcza stóp. Twarda, nieelastyczna podłoga, betonowa lub metalowa jest najmniej komfortowym podłożem do pracy. Twarda podłoga uderza w nasze pięty jak młot przy każdym kroku. 6

1

Jakie są zdrowotne konsekwencje pracy w pozycji stojącej?

Przyjęcie postawy pionowej w trakcie ewolucji gatunku Homo sapiens, stanowiło olbrzymie wyzwanie dla mechanizmów regulujących krążenie krwi, które pierwotnie powstały dla zaspokojenia potrzeb zwierząt poruszających się na czterech łapach. Bezpośrednio po przyjęciu pozycji stojącej znaczna część krwi, zgodnie z siłą grawitacji, przemieszcza się do naczyń kończyn dolnych i jamy brzusznej. Dopływ krwi do mózgu, znajdującego się w tej sytuacji ponad poziomem serca, staje się utrudniony, zwłaszcza, że w związku ze zmniejszonym powrotem żylnym do serca jego objętość wyrzutowa może obniżyć się o 40%. Reakcja obronną jest zwężenie naczyń obwodowych i przyspieszenie akcji serca, co 7 zapobiega obniżeniu ciśnienia krwi.

Stanie (ale przez krótki czas) jest naturalną pozycją ciała i samo w sobie nie powinno być czynnikiem zagrożenia zdrowia. Jednakże długotrwała praca w pozycji stojącej może powodować: bóle stóp obrzęki żylaki ogólne zmęczenie mięśniowe bóle krzyża uczucie sztywności karku i barków Utrzymywanie pozycji pionowej przez długi czas wymaga wysiłku mięśni antygrawitacyjnych. Ich napięcie, zwłaszcza gdy stoimy nieruchomo, ogranicza przepływ krwi, co jest przyczyną dolegliwości. 8

Niedostateczny przepływ krwi powoduje, że uczucie zmęczenia i ból pojawia się szybko, może być też powodem uszkodzenia tkanek. Konsekwencje uszkodzenia to właśnie żylaki, zmiany zwyrodnieniowe w stawach kolanowych i biodrowych, zapalenie ścięgna podeszwowego, ostrogi pięty, bóle krzyża. Długotrwałe stanie (bez chodzenia) może być przyczyną zapalenia żył i żylaków. Jednak nie jest to jedyna przyczyna tych dolegliwości (stąd żylaki nie znajdują się w wykazie chorób zawodowych). Uciążliwość pozycji stojącej wynika również stąd, że dolne partie ciała są uciskane przez jego części znajdujące się powyżej. Głowa, ramiona i tułów uciskają na wszystkie części ciała są uciskają na biodra, na stopy uciska już masa całego ciała. Ucisk na stawy powoduje, że płyn z chrząstek wyścielających powierzchnie stawowe jest wyciskany. W tych warunkach są one gorzej odżywiane i możliwe jest 9 uszkodzenie.

Praca w pozycji stojącej

Wysokość łokciowa

Zmiana długości kręgosłupa po pracy w różnych grupach zawodowych

Praca precyzyjna

Praca precyzyjna

Praca lekka

Praca ciężka

Wysokość płaszczyzny pracy w zależności od rodzaju pracy

11

Praca lekka

Praca ciężka

Różne zadania wymagają różnej wysokości ustawienia płaszczyzny roboczej:  precyzyjne prace, takie jak pisanie, montaż urządzeń elektronicznych - 5 cm powyżej wysokości łokciowej; konieczne jest opieranie się łokciami.  praca lekka, taka jak przy taśmie montażowej lub przy posługiwaniu się urządzeniami mechanicznymi - około 5-10 cm poniżej wysokości łokciowej.  ciężka praca, wymagajaca uzywania siły skierowanej w dół około 20-40 cm poniżej wysokości łokciowej. 12

2

Wysokość płaszczyzny pracy [cm]

Wzrost [cm]

Wysokość płaszczyzny pracy musi uwzględniać nie tylko rodzaj pracy, ale i wzrost pracownika

Zalecana wysokość płaszczyzny pracy do prac w pozycji stojącej w zależności od wzrostu pracownika 13

14

15

Praca w pozycji stojącej  Zawsze miej przedmiot pracy przed sobą (na wprost).  Staraj się aby twój tułów był blisko przedmiotu pracy.  Dbaj o to by na twoim stanowisku pracy było wystarczająco dużo miejsca do zmiany pozycji ciała.  Używaj podpórki pod stopy lub przenośnego podnóżka, aby przenosić ciężar ciała z jednej nogi na drugą (średnio co 20 min). Podczas pracy używaj krzesła zawsze, kiedy jest to możliwe lub przynajmniej podczas przerw wypoczynkowych.

Stanowisko umożliwiające pracę w pozycji stojącej lub siedzącej 16

Podpórka pod nadgarstek Przestrzeń dla kolan (10 cm) Podpórka pod stopy (20 cm) Przestrzeń na stopy (15 cm)

17

używaj podpórki pod stopy lub przenośnego podnóżka

używaj krzesła zawsze 18 kiedy jest to możliwe

3

źle

dobrze

Kiedy stoisz na betonowej podłodze używaj mat gumowych W pozycji stojącej staraj się nie pochylać ku przodowi, gdyż zwiększa to obciążenie mięśni (zaznaczonych na czerwono) wysiłkiem statycznym 19

dobrze

Kobiety

21

Kiedy należy używać krzesła siodełkowego lub pracować w pozycji stojąco-siedzącej?

Mężczyźni

Krzesła siodełkowate mogą być używane wówczas, gdy pracownik może wybierać siedzącą lub stojącą pozycję do pracy.

Wysokość na jaką można sięgnąć

źle

20

Krzesła siodełkowe:  ograniczają zmęczenie poprzez zmniejszenie wysiłku mięśni  poprawiają ustawienie kręgosłupa Zestawienie siodełkowego krzesła i pochylanego stołu do pracy, jeżeli jest to możliwe, jest korzystne ponieważ:  poprawia pozycję głowy Wzrost [cm]

 zmniejsza obciążenie okolicy barków i karku.

Wysokość na jaką można swobodnie sięgnąć i położyć rękę na półce

Korzystna jest częsta zmiana pozycji ze stojącej na siedzącą.

Unikaj sięgania daleko 22

23

24

4

26

28

29

30

5

31

32

33

34

35

36

6

Urządzenie ułatwiające pracę w pozycji klęczącej Podtrzymuje miednicę, kiedy praca wymaga przyklęknięcia:  zmniejsza napięcie mięśni uda poprzez zwiększenie kąta zgięcia kolana  zmniejsza siły nacisku oddziaływujące na staw kolanowy, skokowy oraz na kręgosłup w odcinku piersiowym i lędźwiowym Poprawia krążenie krwi, jednak  nie należy pozostawać w pozycji klęcząco/siedzącej przez długi czas  należy unikać pochylania się Należy wstać i chodzić kiedy tylko jest to możliwe 37

38

39

Kolejne urządzenie ułatwiające pracę w pozycji klęczącej (RACATAC™) Podtrzymuje miednicę (wsparcie na siodełku, zmniejsza napięcie mięśni uda poprzez zwiększenie kąta zgięcia kolana), a dodatkowo podpiera klatkę piersiową.

40

Inne „urządzenie” mające ułatwiać pracę w przysiadzie. Odciąża stawy kolanowe zapobiegając nadmiernemu zgięciu i ułatwia wstawanie z tej pozycji.

41

42

7

Zasady podnoszenia przedmiotów

43

Jeżeli masz podnieść ciężki obiekt - najpierw pomyśl Zaplanuj sposób podniesienia: uwzględnij położenie miejsca, gdzie masz obiekt przenieść, użyj odpowiednich pomocy przy przenoszeniu, o ile jest to możliwe. Zastanów się czy nie potrzebujesz pomocy przy przenoszeniu? Usuń przeszkody, takie jak zbędne opakowanie. Jeżeli masz przenosić obiekt na pewną odległość upewnij się, czy droga nie jest pozastawiana. Jeżeli obiekt, który masz przenieść jest długi - taki jak od podłogi do twych barków - zastanów się, gdzie będziesz mógł zrobić przerwę aby 44 zmienić uchwyt.

Rozpoczynaj podnoszenie z pozycji w przyklęku jednym kolanem na podłodze. Manewruj obiektem tak blisko ciała, jak to jest możliwe. Podnieś obiekt do poziomu połowy uda, a następnie wstań starając się trzymać plecy prosto. Nie zginaj się w talii. Używaj siły nóg do podnoszenia. 47

Technika podnoszenia Wykonuj podnoszenie w sposób ograniczający nacisk na krążki międzykręgowe i zapobiegający urazom kręgosłupa: * Przykucnij uginając nogi tylko w stawach biodrowych i kolanowych. Jeżeli to konieczne przyklęknij na jednym kolanie, a drugie wysuń przed siebie. * Utrzymuj tułów wyprostowany. * Powoli prostuj się w stawach biodrowych i kolanowych (nie zmieniaj pozycji tułowia). Jeżeli przyklęknąłeś, wyprostuj najpierw tę nogę, a potem drugą utrzymując wyprostowany tułów. * Utrzymuj obiekt tak blisko ciała jak to jest możliwe na wysokości pępka. * Używaj stóp do zmiany kierunku poruszając się małymi krokami. * Unikaj skręcania tułowia. Staraj się by barki były zawsze równoległe do bioder. * Opuszczaj obiekt ostrożnie uginając tylko biodra i kolana. Pamiętaj: * Nie próbuj podnosić w pozycji pochylonej ku przodowi ze zgięciem w talii. * Nigdy nie podnoś ciężkich obiektów powyżej poziomu barków. 45 * Unikaj obrotów i skrętów tułowia gdy trzymasz ciężki obiekt.

Pozycję podczas podnoszenia przedstawioną na tym zdjęciu określa się jako “squat lift” – podnoszenie z przysiadu. Jest to pozycja korzystna wówczas, gdy można umieścić przedmiot podnoszony pomiędzy kolanami.

48

8

Nieco odmienny sposób podnoszenia prezentuje pan w białej czapce. Kolana są ugięte, ale nie tak mocno, tułów pochylony, ale nie zgięty.

Podnoszenie z przysiadu ma jednak pewne ograniczenia. Osoby, które mają słabe mięśnie nóg lub „złe” kolana niechętnie stosują taki sposób podnoszenia, bo po prostu trudno im wstać. Podnoszenie, gdy przedmiot umieszczamy między kolanami.

Jest to dobry sposób podnoszenia, ale nie dla pań noszących wąskie spódniczki. 50

Jeszcze innym sposobem jest podnoszenie w rozkroku. Jest on stosowany szczególnie wówczas, gdy podnosi się duże przedmioty.

51

?

Zawsze należy pamiętać o utrzymywaniu tułowia proso, bez garbienia się.

52

Podnoszenie ciężaru z jednoczesnym skręcaniem tułowia zwiększa ryzyko uszkodzenia kręgosłupa. Należy unikać skręcania tułowia, lepiej obracać się. Ustaw stopy tak, abyś mógł zrobić jeden krok. Jedna stopa powinna wskazywać kierunek przemieszczania ciężaru. Podnieś przedmiot i przenieś ciężar ciała na tę nogę, drugą nogą 53 wykonaj krok obracając całe ciało.

Lepiej pchać niż ciągnąć 54

9

Popychanie zmniejsza ryzyko Pociąganie zwiększą ryzyko

55

Utrzymuj ciężar możliwie blisko ciała. Kształt przedmiotu 56 oddalający go od ciała zwiększa obciążenie (moment siły).

Operuj ciężkimi obiektami zawsze w pozycji z wyprostowanym kręgosłupem

57

Używaj wygodnych uchwytów

Przenoś ciężkie obiekty zawsze w pozycji z wyprostowanym kręgosłupem

Przestrzegaj odpowiedniego rozmieszczenia przedmiotów o różnym ciężarze na wózku (taczce)

58

59

60

10

Wysokość Wysokość ramienia Wysokość Wysokość łokcia Wysokość środka ręki

Wysokość

Wysokość środka podudzia

Wysokość podudzia

W zależności od ułożenia ładunku względem ciała, zmienia się ramienia obciążenie układu mięśniowoszkieletowego. łokcia W związku z tym konieczne jest zmniejszenie masy ładunku w stosunku środka ręki do wskazanej dla mężczyzny jako optymalnej – 25 kg, a dla kobiety – 16 kg. środka

Nacisk na dysk międzykręgowy na poziomie L5-S1 w zależności od pozycji ciała i podnoszonego ciężaru Kciuk nie jest przystosowany do pokonywania dużych sił. Należy ograniczać stosowanie chwytu pensetowego (1 & 2). Jeżeli chwytamy pojemnik palcami obydwu rąk (3) korzystniejsze jest umieszczenie palców pod pojemnikiem (4).

Kobieta Mężczyzna pozycja stojąca

Ciężary, jakie mogą być bezpiecznie podnoszone w zależności od pozycji ciała

Kobieta

Mężczyzna 61 pozycja siedząca

1

ciężar

1

2

3

4

62

63

Skręcenie tułowia podczas podnoszenia zwiększa ryzyko urazu krążka miedzykręgowego.

Gdy ściskamy pomidor pomiędzy dłońmi musimy użyć względnie dużej siły, aby go rozgnieść. Jeżeli jednocześnie wykonamy ruch obrotowy pomidor rozgniecie się z łatwością. Skręcając tułów podczas podnoszenia, opuszczania, pchania i ciągnięcia traktujemy podobnie nasze dyski międzykręgowe. W konsekwencji zwiększamy ryzyko urazu. 64

Sposób odciągnięcia rannego z niebezpiecznego miejsca oraz przełożenia na nosze

65

Prawidłowy sposób podnoszenia rannego

66

11

Przed wejściem do strefy niebezpiecznej grupa policjantów upewnia się o bezpieczeństwie swojego działania i asekuruje się na wszystkich kierunkach zagrożenia

Policjanci zza zasłony obserwują strefę zagrożoną. Ratownicy przygotowują się do ewakuacji rannego kierowcy Ewakuacja bezwładnego poszkodowanego na barkach policjantów z zabezpieczeniem przednim Ratownik pierwszy przyjmuje bardzo niską pozycję – tak, by ratownik drugi mógł przesunąć poszkodowanego po jego plecach

Ewakuacja rannego w chwycie ratowniczym z zabezpieczeniem przednim i tylnym. Podczas przesuwania rannego po plecach ratownik pierwszy chwyta poszkodowanego za nogi, natomiast ratownik drugi obejmuje go pod pachami, przytulając się do jego głowy tak, by nie powiększać urazu kręgosłupa szyjnego.

Ratownicy wraz z poszkodowanym, z zabezpieczeniem przednim i tylnym, ewakuują się w bezpieczną stronę.

www.gazeta.policja.pl nr 9(49) 2009

67

www.gazeta.policja.pl nr 9(49) 2009

Bezpieczna ewakuacja rannego przez trzech policjantów

69

Nosze koszowe nosze płachtowe wykonane nylonu typu plandeka z wyciętymi uformowanymi 14 uchwytami 60x200 cm. Łatwe w utrzymaniu czystości, odporne na wchłanianie tłustych substancji. Istnieje możliwość zamocowania pasów w celu zabezpieczenia poszkodowanego w czasie przenoszenia.

Nosze podbierakowe

70

71

72

12

Kardiologiczne krzesło

73

Ręczne przemieszczanie pacjentów plasuje personel pielęgniarski w grupie zwiększonego ryzyka dolegliwości mięśniowo-szkieletowych: •Ciała pacjentów charakteryzują się asymetrycznym rozkładem wagi i nie posiadają dostępnych obszarów dla stabilnego uchwytu. W związku z powyższym, pielęgniarzowi/pielęgniarce trudno jest utrzymać masę ciała pacjenta przy własnym ciele. •W pewnych sytuacjach pacjenci są pobudzeni, walczą, nie reagują lub oferują ograniczony stopień współpracy, co zwiększa ryzyko urazów. •Konstrukcja fizycznego otoczenia, w którym sprawowana jest opieka, może wymagać przyjmowania niewygodnych pozycji dodatkowo zwiększających u danej osoby podatność na powstanie dolegliwości mięśniowo-szkieletowych.

74

75

http://osha.europa.eu/pl/ publications/e-facts/efact28

13

Punkty do zapamiętania: •Odpowiednio dopasować wysokość łóżka do własnego wzrostu. •Poprosić pacjenta o zgięcie kolana, spojrzenie na własne stopy, a w końcu o naparcie na stopę. Zwiększy to współpracę z jego strony. •Podczas przenoszenia należy przerzucić własny ciężar z jednej strony na drugą, utrzymując przy tym wyprostowane plecy.

Punkty do zapamiętania: •Poprosić pacjenta o chwycenie dłońmi wezgłowia łóżka i ciągnięcie za wezgłowie w trakcie przenoszenia i pchania jego stóp. •Podczas podnoszenie pacjenta należy używać mięśni nóg i bioder zamiast mięśni górnej połowy ciała, najpierw zginając, a następnie powoli rozprostowując kolana przy podnoszeniu pacjenta. •Ruchy obojga opiekunów powinny być podczas przenoszenia pacjenta zsynchronizowane. Ważne znaczenia odgrywa komunikacja.

14

Punkty do zapamiętania: •Umieścić krzesło (wózek) blisko łóżka. •Upewnić się, że kółka krzesła (wózka) są zablokowane. •Usunąć wszelkie przeszkody (oparcia łokci, podnóżki, podstawki pod stopy). •Odpowiednio dopasować wysokość łóżka do własnego wzrostu. •Poprosić pacjenta o spojrzenie na własne stopy. Zwiększy to napięcie mięśni brzucha, prowadząc do lepszej współpracy. •Poprosić pacjenta o pochylenie się do przodu i napieranie na swoje nogi w trakcie przenoszenia. Pomoże to w podnoszeniu pacjenta z pozycji siedzącej do pozycji stojącej. •Podczas podnoszenia pacjenta należy używać mięśni nóg i bioder zamiast mięśni górnej połowy ciała. Najpierw zgiąć, a następnie powoli rozprostować kolana, podnosząc pacjenta. •Stworzyć przeciwwagę dla masy ciała pacjenta własnym ciężarem. •W razie potrzeby chwycić kolano pacjenta między własne nogi/kolana w celu ukierunkowania ruchu.

Punkty do zapamiętania: •Przed rozpoczęciem należy upewnić się, że stopy pacjenta są umieszczone jak najbliżej krzesła. •Poprosić pacjenta o jak najgłębsze wychylenie się do przodu, pomagając mu przy poprzez położenie jego rąk na środku swojego tułowia. •Poprosić pacjenta o pochylenie się do przodu i naciskanie na nogi w trakcie przenoszenia. Ułatwi to podnoszenie pacjenta. •Podczas podnoszenia pacjenta należy używać mięśni nóg i bioder zamiast mięśni górnej połowy ciała.

Punkty do zapamiętania: •Umieścić krzesło (wózek) blisko łóżka. •Upewnić się, że kółka krzesła (wózka) są zablokowane. •Usunąć wszelkie przeszkody (oparcia łokci, podnóżki, podstawki pod stopy). •Odpowiednio dopasować wysokość łóżka do własnego wzrostu. •Podczas podnoszenia pacjenta należy używać mięśni nóg i bioder zamiast mięśni górnej połowy ciała. •Podczas przenoszenia pacjenta, ruchy obojga opiekunów powinny być zsynchronizowane. Ważna jest komunikacja pomiędzy obojgiem opiekunów.

Punkty do zapamiętania: •Podczas podnoszenie pacjenta należy używać mięśni nóg i bioder zamiast mięśni górnej połowy ciała, najpierw zginając, a następnie powoli rozprostowując kolana. •Podczas przenoszenia należy przerzucić własny ciężar z jednej strony na drugą, utrzymując przy tym wyprostowane plecy. •Podczas przenoszenia pacjenta, ruchy obojga opiekunów powinny być zsynchronizowane. Ważna jest komunikacja pomiędzy obojgiem opiekunów.

15

Punkty do zapamiętania: •W pierwszej kolejności podnieść pacjenta do pozycji siedzącej. Podczas podnoszenia pacjenta należy używać mięśni nóg i bioder zamiast mięśni górnej połowy ciała. •Podczas przenoszenia pacjenta z podłogi na krzesło należy przerzucić własny ciężar z jednej strony na drugą, utrzymując przy tym wyprostowane plecy. •Poprosić pacjenta o podciągnięcie stóp. Zapewni to lepszą współpracę. •Podczas przenoszenia pacjenta, ruchy obojga opiekunów powinny być zsynchronizowane. Ważna jest komunikacja pomiędzy obojgiem opiekunów.

BedSlide – to opracowana w Szwecji deska ślizgowa ułatwiająca wszelkiego rodzaju przemieszczanie pacjentów. BedSlide jest wykonany z tworzywa HDPE (giętki plastik) o grubości 3 mm. Stanowi doskonałą i prostą pomoc w szpitalach w przed- lub pooperacyjnym przemieszaniu pacjentów leżących lub przy przesiadaniu się pacjentów z wózków inwalidzkich na stoły zabiegowe, rentgenowskie, ginekologiczne.

Drabinka ułatwia podnoszenie się z pozycji leżącej do siedzącej osobom starszym lub o małej sprawności ruchowej. Zastosowanie drabinki u pacjenta leżącego odciąża fizycznie osobę pielęgnującą chorego.

16

§ 7.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 14 marca 2000 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych.

FlexiMove – mininosze Mogą służyć do pomocy osobie wstajacej z łóżka czy krzesla, lub przemiszczania na wózek inwalidzki.

(Dz. U. Nr 26, poz. 313)

1.Organizując ręczne prace transportowe należy brać pod uwagę konieczność unikania ręcznego przemieszczania przedmiotów, gdy: 1) przedmiot jest zbyt ciężki, za duży, nieporęczny lub trudny do utrzymania według oceny osoby kierującej pracownikami, 2) przedmiot jest niestabilny lub jego zawartość może się przemieszczać, 3) przedmiot jest usytuowany tak, że wymaga trzymania lub operowania w odległości od tułowia pracownika, albo ma tendencję do wyginania się lub obwijania wokół tułowia pracownika, 4) kształt lub struktura przedmiotu może powodować urazy u pracownika, zwłaszcza w przypadku kolizji, 5) wydatek energetyczny niezbędny do podnoszenia i przenoszenia przedmiotów przekracza 2.000 kcal (8.375 kJ) na zmianę roboczą,

98

6) przemieszczanie przedmiotu może być wykonywane tylko poprzez skręt tułowia, 7) wykonanie pracy wymaga pochylenia tułowia pracownika o kąt większy od 45° lub wykonywania czynności przemieszczania w pozycji niestabilnej, 8) mogą wystąpić nagłe ruchy przedmiotu, 9) stanowisko pracy lub jego otoczenie uniemożliwia przemieszczanie przedmiotu na wysokości zapewniającej bezpieczeństwo lub przy prawidłowej pozycji ciała pracownika, 10) powierzchnia jest nierówna, stwarzająca zagrożenie przy poruszaniu się lub jest śliska w zetknięciu ze spodem obuwia pracownika, 11) podłoga i powierzchnia robocza mają różne poziomy, co wymusza przemieszczanie przedmiotów na różnych wysokościach, 12) podłoga lub powierzchnia oparcia stóp jest niestabilna, 13) przedmiot ogranicza pole widzenia pracownika, 14) temperatura, wilgotność i wentylacja są niedostosowane do wykonywanej pracy. 100

99

§ 13. 3) zwoje taśmy, drutu, kabla itp. przedmioty podczas ich przenoszenia powinny być zabezpieczone przed rozwinięciem i wyginaniem,

1.Masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych przez jednego pracownika nie może przekraczać:

4) w razie konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia, należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu przypadającą na jednego pracownika, określoną w § 13 ust. 1, lub zapewnić wykonywanie tych czynności przez co najmniej dwóch pracowników.

1) 30 kg - przy pracy stałej, 101

102

17

2) 50 kg - przy pracy dorywczej (ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę).

§ 14. Podczas oburęcznego przemieszczania przedmiotów siła użyta przez pracownika niezbędna do zapoczątkowania ruchu przedmiotu nie może przekraczać wartości: 1) 300 N - przy pchaniu, 2) 250 N - przy ciągnięciu, przy czym podane wartości określają składową siły mierzoną równolegle do podłoża.

2) Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 30 kg na wysokość powyżej 4 m lub na odległość przekraczającą 25 m.

103

§ 15. Wartości sił używanych przez pracownika do poruszania elementów urządzeń służących do ręcznego przemieszczania przedmiotów (w szczególności dźwigni, korb, kół) nie mogą przekraczać: 1) 250 N - w przypadku obsługi oburęcznej, 2) 120 N - w przypadku obsługi jednoręcznej. 106

104

105

§ 16.

Dopuszczalne jest ręczne przetaczanie przedmiotów o kształtach okrągłych (w szczególności beczek, rur o dużych średnicach), pod warunkiem zachowania wartości sił określonych w § 14, a ponadto przy spełnieniu następujących wymagań:

2) masa ręcznie wtaczanych przedmiotów na pochylnie przez jednego pracownika nie może przekraczać 50 kg.

1) masa ręcznie przetaczanych przedmiotów po terenie poziomym nie może przekraczać 300 kg na jednego pracownika, 107

108

18

§ 17. 1.Przenoszenie przedmiotów, których długość przekracza 4 m i masa 30 kg, powinno odbywać się zespołowo, pod warunkiem aby na jednego pracownika przypadała masa nie przekraczająca:

1) 25 kg przy pracy stałej

2) 42 kg przy pracy dorywczej 109

§ 21. 1. Dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na wózku po terenie płaskim o twardej nawierzchni nie może przekraczać na wózku 2-kołowym – 350 kg na wózku 3- lub 4-kołowym – 450 kg łącznie z masą wózka.

112

2. Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów na odleglość przekraczającą 25 m lub o masie przekraczającej 500 kg.

110

2. Przy przemieszczaniu ładunku na wózku po pochyleniach większych niż 5% masa ładunku, łącznie z masą wózka, nie może przekraczać 250 kg na wózku 2-kołowym, a 350 kg na wózku 3- lub 4kołowym. 113

§ 20. 1. Niedopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika materiałów ciekłych - gorących, żrących albo o właściwościach szkodliwych dla zdrowia, których masa wraz z naczyniem i uchwytem przekracza 25 kg. 111

§ 22. 1. Masa ładunku przemieszczanego na wózku szynowym po terenie poziomym, łącznie z masą wózka, nie może przekraczać 600 kg na pracownika.

114

19

2. Przy przemieszczaniu ładunku na wózku na pochyleniach torów większych niż 2% masa ładunku, łącznie z masą wózka, nie może przekraczać 450 kg na pracownika. 115

§ 24. 1. Masa ładunku przemieszczanego na taczce, łącznie z masą taczki, nie może przekraczać: 100 kg - po twardej nawierzchni i 75 kg - po nawierzchni nieutwardzonej.

2. Niedopuszczalne jest przemieszczanie ładunku na taczce po pochyleniach większych niż 8% oraz na odległość przekraczającą 200 m.

116

Prace transportowe wzbronione kobietom:

117

4. Nożna obsługa elementów urządzeń (pedałów, przycisków itp.), przy której wymagane jest użycie siły przekraczającej: 1) 120 N - przy pracy stałej, 2) 200 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).

2. Ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej: 1) 12 kg - przy pracy stałej, 2) 20 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej). 118

3. Ręczna obsługa elementów urządzeń (dźwigni, korb, kół sterowniczych itp.), przy której wymagane jest użycie siły przekraczającej: 1) 50 N - przy pracy stałej, 2) 100 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej). 119

120

20

6. Przewożenie ciężarów o masie przekraczającej: Wyżej podane dopuszczalne masy ciężarów obejmują również masę urządzenia transportowego i dotyczą przewożenia ciężarów po powierzchni równej, twardej i gładkiej o pochyleniu nie przekraczającym: 2% - przy pracach wymienionych w pkt. 1 i 2, 1% - przy pracach wymienionych w pkt. 3. W przypadku przewożenia ciężarów po powierzchni nierównej w sposób określony w pkt. 1 i 2, masa ciężarów nie może przekraczać 60% wielkości podanych w tych punktach.

1) 50 kg - przy przewożeniu na taczkach jednokołowych,

2) 80 kg - przy przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4kołowych,

5. Ręczne przenoszenie pod górę - po pochylniach, schodach itp., których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30o, a wysokość 5 m - ciężarów o masie przekraczającej: 1) 8 kg - przy pracy stałej, 2) 15 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).

3) 300 kg - przy przewożeniu na wózkach po szynach. 121

7. Kobietom w ciąży i w okresie karmienia wzbronione są prace wymienione w ust. 2-6, jeżeli występuje przekroczenie ¼ określonych w nich wartości.

122

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów PRZYKŁAD zastosowania równania NIOSH

123

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów

50

Stanowisko pracy: mężczyzna rozładowuje wózek przenosi pojemniki o masie 10 kg każdy i umieszcza je na półce na wysokości łokciowej.

kg

kg *

*

*

*

*

=

kg -

10

=

Maksymalna masa dopuszczalna do podnoszenia Masa obiektu podnoszonego

Tempo pracy: 1 pojemnik/min

124

21

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów kg

kg 50

*

1

*

*

*

*

kg -

=

10

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów kg

kg =

50

*

1

*

0,6

*

*

*

kg -

=

10

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów kg

kg =

50

*

1

*

0,6

*

0,39

*

* 0,44

Powyżej ramienia

kg -

=

10

=

0,33

0,72

Od bioder do ramienia

0,56 0,78

Od kolan do bioder

1,00

0,44

0,44

Wstaw: mężczyzna - 1 kobieta - 0,4

Wstaw odpowiednio do częstości podnoszenia: 1/15 min - 1 >1/15 min - 0,6

Wstaw współczynnik, który odpowiada pozycji kończyn górnych podczas rozpoczynania czynności

0,61

Poniżej kolan

0,56 0,78

0,39

0 17 30 cm blisko daleko średnio

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów kg

kg 50

*

1

*

0,6

*

0,39

*

0,75

*

=

kg -

10

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów kg

kg =

50

*

1

*

0,6

*

0,39

*

0,75

*

0,85

=

kg -

10

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów kg

kg =

50

*

1

*

0,6

*

0,39

*

0,75

*

0,85

=

7,46

kg -

-2,54 10

=

Wstaw współczynnik odpowiadajacy częstości podnoszenia (na minutę) i całkowitej liczby godzin pracy związanej z podnoszeniem Częstość Czas trwania pracy związanej z podnoszenia na podnoszeniem minutę  1 godz. 1 do 2 godz.  2 godz. 1 na 2-5 min 1,0 0,95 0,85 1/min 0,95 0,9 0,75 2-3 /min 0,9 0,85 0,65 4-5 /min 0,85 0,7 0,45 6-7 /min 0,75 0,5 0,25 8-9 /min 0,6 0,35 0,15 0,3 0,2 0,0  10 /min

Wstaw odpowiednio do kąta pochylenia tułowia: < 45 - 1 > 45 - 0,85

RAZEM bez ryzyka można w tych warunkach podnieść:

22

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów kg

kg 50

*

1

*

0,6

*

*

0,39

0,75

*

0,85

=

7,46

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów

kg -

kg

kg -2,54

10

=

50

*

1

*

0,6

*

0,39

*

0,75

*

0,85

=

7,46

kg -

50

10

Istnieje ryzyko uszkodzenia układu ruchu

Konieczne jest dokonanie interwencji ergonomicznej

Konieczne jest dokonanie interwencji ergonomicznej

Najprostszym sposobem poprawy sytuacji jest zmiana pozycji ciała

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów

50

kg *

1

*

0,6

*

0,39

*

0,75

*

0,85

=

7,46

kg -

-2,54 10

= <0

50

*

1

*

0,6

* 0,61 * 0,75 *

1

=

13,73

-

3,73 10

= >0

Wymiana wózka: • wyższa powierzchnia robocza, • eliminacja burt

1

*

0,6

*

0,39

*

0,75

*

0,85

=

7,46

-

-2,54 10

= <0

= <0

Istnieje ryzyko uszkodzenia układu ruchu

*

-2,54

<0

kg

Analiza ergonomiczna czynności związanych z ręcznym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów kg kg kg

Opis czynności (obciążeń) występujących na stanowiskach pracy i czas ich utrzymywania stanowiący umiarkowane lub duże ryzyko dolegliwości/uszkodzeń układu ruchu.

50

*

1

*

0,6

* 0,61 * 0,75 * Powyżej ramienia

0,44 0,72

Od bioder do ramienia

0,78

Wymiana wózka: •wyższa powierzchnia robocza, •eliminacja burt Od kolan

do bioder

Zmniejszenie pochylenia tułowia <45o - wstaw 1

Poniżej kolan

0,56

1

=

-

10

=

0,33

0,44

0,44 0,61 1,00

0,39 0,56 0,78 0 17 30 cm blisko daleko średnio

Praca rąk z użyciem dużej siły Uchwyt palcami obiektów: o ciężarze 1 kg lub więcej (na 1 rękę) lub używanie siły 20 N lub więcej (na 1 rękę) (obciążenie porównywalne z utrzymywaniem palcami 1/2 paczki papieru do drukarki)‫‏‬ Bez dodatkowych czynników obciążających

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 4 godziny (zagrożenie)

O.K.

23

Praca rąk z użyciem dużej siły Uchwyt palcami obiektów: o ciężarze 1 kg lub więcej (na 1 rękę) lub używanie siły 20 N lub więcej (na 1 rękę) (obciążenie porównywalne z utrzymywaniem palcami 1/2 paczki papieru do drukarki)‫‏‬ Dodatkowe czynniki obciążające: duża powtarzalność ruchów

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 3 godziny (zagrożenie)

Praca rąk z użyciem dużej siły Trzymanie niepodpartych obiektów o ciężarze 5 kg lub więcej (na 1 rękę) lub ściskanie z siłą 50 N lub więcej (na 1 rękę) (obciążenie porównywalne ze ściskaniem dużego krokodylka mocującego kable do akumulatora)‫‏‬ Dodatkowe czynniki obciążające: Duża powtarzalność ruchów

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 3 godziny (zagrożenie)

Praca rąk z użyciem dużej siły Uchwyt palcami obiektów: o ciężarze 1 kg lub więcej (na 1 rękę) lub używanie siły 20 N lub więcej (na 1 rękę) (obciążenie porównywalne z utrzymywaniem palcami 1/2 paczki papieru do drukarki)‫‏‬ Dodatkowe czynniki obciążajace: Zgięcie nadgarstka dłoniowe pod kątem 30o lub więcej, albo grzbietowe pod kątem 45o lub więcej, albo łokciowe pod kątem 30o lub więcej.

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 3 godziny (zagrożenie)

Praca rąk z użyciem dużej siły Trzymanie niepodpartych obiektów: o ciężarze 5 kg lub więcej (na 1 rękę) lub ściskanie z siłą 50 N lub więcej (na 1 rękę) (obciążenie porównywalne ze ściskaniem dużego krokodylka mocującego kable do akumulatora)‫‏‬ Dodatkowe czynniki obciążajace: Zgięcie nadgarstka dłoniowe pod kątem 30o lub więcej, albo grzbietowe pod kątem 45o lub więcej, albo łokciowe pod kątem 30o lub więcej.

Czas‫‏‬trwania‫‏‬obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 3 godziny (zagrożenie)

Praca rąk z użyciem dużej siły Trzymanie niepodpartych obiektów o ciężarze 5 kg lub więcej (na 1 rękę) lub ściskanie z siłą 50 N lub więcej (na 1 rękę) (obciążenie porównywalne ze ściskaniem dużego krokodylka mocującego kable do akumulatora)‫‏‬ Bez dodatkowych czynników obciążających

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 4 godziny (zagrożenie)

Podnoszenie ciężkich obiektów często lub w niewygodnej pozycji Podnoszenie obiektów ważących: więcej niż 34 kg raz dziennie lub więcej niż 25 kg częściej niż 10 razy na godzinę.

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy 2 godziny

24

Podnoszenie ciężkich obiektów często lub w niewygodnej pozycji Podnoszenie obiektów ważących > 12 kg ponad poziom ramion lub z poziomu poniżej kolan lub na odległość wyciągniętej ręki nie więcej niż 25 razy na zmianę.

Podnoszenie ciężkich obiektów często lub w niewygodnej pozycji Przenoszenie obiektów ważących więcej niż 4,5 kg, gdy ta czynność jest wykonywana częściej niż 2 razy na minutę.

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy - 2 godziny

Wymuszone pozycje - kończyny górne Praca z ręką (rękoma) uniesionymi ponad głowę, lub z łokciami uniesionymi ponad poziom barków

Czas trwania obciążenia

Wymuszone pozycje - kończyny górne Praca polegająca na powtarzalnym (częściej niż 1/min) unoszeniu ręki (rąk) ponad głowę, lub łokcia (łokci) ponad poziom barków

Czas trwania obciążenia

Czynniki ryzyka – niezmienna lub wymuszona pozycja ciała O wymuszonej pozycja ciała mówimy wówczas, gdy różni się ona od pozycji neutralnej, a jej przyjęcie jest konieczne do wykonania czynności (nie można tej czynności wykonać w innej pozycji). Wykonywanie czynności w dużym pochyleniu lub wówczas, gdy tułów jest „wyciągnięty” (sięganie daleko) lub skręcony bardzo obciąża kręgosłup i zwiększa aktywność mięśni. Jeżeli jednocześnie tułów jest skręcony ryzyko uszkodzenie kręgosłupa lub krążka międzykręgowego znacznie rośnie. Wymuszone pozycje, to również takie, gdy istnieje konieczność utrzymywania rąk powyżej poziomu barków, albo poniżej kolan lub wyciągniętych w przód, a także praca w kucki lub klęcząc. Pozostawać nieruchomo nawet w wygodnej pozycji jest również pozycja wymuszoną. Brak aktywności mięśniowej jest dodatkowym czynnikiem ryzyka zaburzeń mięśniowo-szkieletowych. Mięśnie wymagają aktywności, aby utrzymać swoją sprawność, to samo dotyczy ścięgien i kości.

Wymuszone pozycje - szyja Praca w pozycji z szyją zgiętą pod kątem większym niż 45o (bez podparcia lub możliwości zmiany pozycji)‫‏‬

Czas trwania obciążenia

W sumie, w czasie dnia pracy

W sumie, w czasie dnia pracy

W sumie, w czasie dnia pracy

ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 4 godziny (zagrożenie)

ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 4 godziny (zagrożenie)

ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 4 godziny (zagrożenie)

25

Wymuszone pozycje - plecy

Wymuszone pozycje - plecy

Wymuszone pozycje - kolana

Praca w pozycji z tułowiem pochylonym pod kątem większym niż 30o (bez podparcia lub możliwości zmiany pozycji)‫‏‬

Praca w pozycji z tułowiem pochylonym pod kątem większym niż 45o (bez podparcia lub możliwości zmiany pozycji)‫‏‬

Praca w przysiadzie

Czas trwania obciążenia Czas trwania obciążenia

W sumie, w czasie dnia pracy

W sumie, w czasie dnia pracy

ponad 1 godzinę (ryzyko) ponad 2 godziny (zagrożenie)

ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 4 godziny (zagrożenie)

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 4 godziny (zagrożenie)

Wymuszone pozycje - kolana

Duża powtarzalność ruchów

Praca na klęcząco

Wykonywanie bardzo podobnych do siebie ruchów co kilka sekund Bez dodatkowych czynników obciążajacych

Czynniki ryzyka - powtarzalność

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 4 godziny (zagrożenie)

Ryzyko przeciążenia wzrasta, gdy ten sam segment układu ruchu angażowany jest w czynność w sposób powtarzalny, co oznacza, że brak jest przerw lub możliwości wypoczynku. Duża powtarzalność ruchów powoduje zmęczenie, uszkodzenie tkanek, a w końcu uczucie dyskomfortu lub ból. O powtarzalnej pracy mówimy wówczas, gdy cykl trwa 30 sek. lub krócej, gdy zasadnicza czynność zajmuje 50% lub więcej czasu trwania cyklu oraz, gdy ten rodzaj pracy wykonywany jest przez ponad godzinę.

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 6 godzin (zagrożenie)

26

Duża powtarzalność ruchów Wykonywanie bardzo podobnych do siebie ruchów co kilka sekund Dodatkowe czynniki obciążajace Zgięcie nadgarstka dłoniowe pod kątem 30o lub większym, albo grzbietowe pod kątem 45o lub więcej, albo łokciowe pod kątem 30o lub większym oraz używanie siły.

Intensywne korzystanie z klawiatury

Intensywne korzystanie z klawiatury Bez dodatkowych czynników obciążajacych Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 4 godziny (ryzyko) ponad 7 godzin (zagrożenie)

Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 1 godzinę (ryzyko) ponad 2 godziny (zagrożenie)

Powtarzalne uderzenia

Powtarzalne uderzenia

Używanie ręki jako młotka częściej niż 1 raz na minutę

Używanie kolana jako młotka częściej niż 1 raz na minutę

Czas trwania obciążenia Czas trwania obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy 2 godziny

W sumie, w czasie dnia pracy 2 godziny

Dodatkowe czynniki obciążąjace Zgięcie nadgarstka dłoniowe pod kątem 30o lub większym, albo grzbietowe pod kątem 45o lub więcej, albo łokciowe pod kątem 30o lub większym

Czas‫‏‬trwania‫‏‬obciążenia W sumie, w czasie dnia pracy ponad 2 godziny (ryzyko) ponad 3 godziny (zagrożenie)

Inne zagrożenia dla układu ruchu występujące na stanowisku pracy

Wibracja przenoszona przez ręce (posługiwanie się narzędziami wibrującymi) zaburza funkcje nerwów, zmniejsza przepływ krwi, zwłaszcza w palcach oraz może powodować zmiany zwyrodnieniowe w stawach i kościach kończyn górnych. Wibracja ogólna – przenosząca się na całe ciało z takich urządzeń jak pojazdy mechaniczne, wibrujące platformy itp. Powoduje zmiany zwyrodnieniowe przede wszystkim w okolicy kręgosłupa lędźwiowego.

27

Posługiwanie się narzędziami wibrujacymi Używanie szlifierek, piaskarek, lub innych narzędzi ręcznych będących źródłem umiarkowanego poziomu wibracji.

Czas trwania obciążenia

Posługiwanie się narzędziami wibrujacymi Używanie wiertarek udarowych, szlifierek ręcznych, pił łańcuchowych lub innych narzędzi będących źródłem wysokiego poziomu wibracji.

Czas trwania obciążenia

W sumie, w czasie dnia pracy 2 godziny

W sumie, w czasie dnia pracy 0,5 godziny

10 Zasad ergonomii ©Dan MacLeod, 1990, 2008

Ergonomię fizyczną obejmującą zagadnienia z zakresu anatomii, antropometrii, fizjologii i biomechaniki, w związku z fizyczną aktywnością człowieka można w skrócie przedstawić w postaci kilku zasad. Zasady te powinny być stosowane w pracy, w domu i w każdym innym miejscu, gdzie podejmowana jest aktywność fizyczna. Spojrzenie przez “ergonomiczne “ okulary Ergonomiczne zasady wcale nie są trudne. Należy tylko na rutynowe działania spojrzeć z nowej perspektywy – przez ergonomiczne okulary.

Zasada 1 Pracuj w neutralnej pozycji Pozycja, jaką przyjmujesz podczas pracy jest dobrym punktem wyjścia do oceny wykonywanego zadania. Najlepszą pozycję ciała podczas pracy jest pozycja neutralna – na czym ona polega:

Utrzymuj naturalną pozycję kręgosłupa. Twój kręgosłup jest wygięty, kształtem przypomina literę “S”.

Bardzo ważne jest utrzymywanie naturalnych krzywizn kręgosłupa zarówno w pozycji stojącej, jak i siedzącej. Najbardziej istotne jest utrzymywanie lordozy lędźwiowej. W pozycji stojącej jedna noga powinna wspierać się na podnóżku, co ułatwia utrzymanie kręgosłupa we właściwej pozycji.

Długotrwała praca w pozycji z plecami w kształcie litery „C” jest przyczyną dyskomfortu lub dolegliwości. Dobre podparcie pleców pomaga utrzymać kręgosłup w prawidłowej pozycji (zachować naturalne krzywizny). Nie powinno się pracować w takiej pozycji, jak po lewej stronie przez dłuższy czas. Pudła, pojemniki, do których trzeba sięgać powinny być ustawione na odpowiedniej (regulowanej) wysokości i pochylone w kierunku pracownika.

28

Utrzymuj szyję w naturalnej pozycji Zalecenia co do utrzymywania naturalnej pozycji dotyczą również szyjnej części kręgosłupa. Jest on wygięty do przodu – lordoza szyjna. Długotrwałe pochylenie głowy (tak jak na lewej części rysunku) jest bardzo obciążające. Korzystna jest taka organizacja stanowiska pracy, by szyja mogła pozostawać w pozycji neutralnej (prawa strona rysunku).

Utrzymuj nadgarstki w pozycji neutralnej Dwa zasadnicze czynniki determinują prawidłowe ustawienie nadgarstka. Po pierwsze – ręka powinna być w osi przedramienia, po drugie – nadgarstek powinien znajdować się w tej samej płaszczyźnie jak przedramię

Prawdopodobnie wszystkich będzie bolała szyja, jeżeli będą trzymać słuchawkę telefonu tak, jak na rysunku. Należy korzystać ze słuchawek i mikrofonu.

Utrzymuj łokcie i ramiona w pozycji naturalnej

Przykład modyfikacji stanowiska pracy, dzięki czemu poprawiono położenie ramion i łokci podczas pracy. Naturalna pozycja ciała podczas pracy sprzyja zwiekszeniu wydajności.

Neutralna pozycja dla ramion, to taka, gdy są one swobodnie opuszczone (bez zgięcia ku przodowi lub w bok).

Utrzymuj nadgarstki w pozycji neutralnej Przykład wykorzystania tej zasady – trzymanie kierownicy – lewa ręka na godz. 10, prawa – na godz. 2.

W zależności od miejsca, w jakim czynność ma być wykonana należy dobierać odpowiednie narzędzia ręczne.

Zasada 2 Ograniczyć używanie nadmiernej siły Używanie nadmiernej siły może być powodem zmęczenia i uszkodzenia układu ruchu. Poniżej zostaną przedstawione okoliczności zmuszające do rozwijania nadmiernej siły, a także wskazane kierunki poprawy. Np. pociąganie ciężkiego pojemnika zmusza do rozwijania nadmiernej siły przez mięśnie grzbietu. Rozwiązaniem będzie wyposażenie pojemnika w wystarczająco duże kółka oraz uchwyty, by ułatwić przemieszczanie.

29

Zawsze należy stosować urządzenia ułatwiające przemieszczanie, w tym przypadku jest to podnośnik podciśnieniowy.

Kolejny przykład: pudełka będzie łatwiej przenosić, gdy będą one miały wygodne uchwyty.

Uwaga: Można przytoczyć tysiące innych przykładów stosowania nadmiernej siły. Ważne jest, by rozpoznać, kiedy siła jest nadmierna i myśleć o tym, w jaki sposób można ją ograniczyć. 176

Zasada 3 Trzymaj wszystko w bliskim zasięgu Następna zasada dotyczy takiej organizacji stanowiska pracy, by wszystkie przedmioty znajdowały się w bliskim zasięgu – w zasięgu ręki. Obszar zasięgu Jest to półkolista przestrzeń, którą wyznacza zasięg naszych rąk. Przedmioty, którymi posługujemy się często powinny być umieszczone nie dalej niż na wyciagnięcie całej ręki. Przedmioty używane bardzo często powinny być umieszczone nie dalej niż na długość przedramienia.

Zawsze trzeba pamiętać o prawidłowym ustawieniu przedmiotów, z których korzystamy często. Rysunek przedstawia prawidłowe i nieprawidłowe położenie myszy na stanowisku pracy z komputerem. W pewnych sytuacjach, zawłaszcza wówczas, gdy przestrzeń stanowiska pracy jest duża, warto zrobić w niej wycięcie. Wówczas znacznie łatwiej będzie nam sięgnąć po przedmioty położone na skraju stanowiska, a nadal ma ono dużą powierzchnię.

Inne problemy stwarza sięganie do pojemników. Dobrym rozwiązaniem jest pochylenie ich w kierunku pracownika.

Uwaga: Ponownie można przytoczyć tysiące przykładów ograniczania konieczności sięgania daleko. Ważne jest, by o tym pamiętać.

30

Zasada 4 Pracuj na odpowiedniej wysokości Praca na odpowiedniej wysokości jest również sposobem jej ułatwienia. Większość prac powinno się wykonywać na wysokości łokciowej Dobrą zasadą jest wykonywanie pracy na wysokości łokciowej, zarówno w pozycji siedzącej, jak i stojącej. Jako przykład może służyć ustawienie klawiatury.

Wyjątki od tej zasady Jeżeli czynność wymaga użycia siły – płaszczyzna pracy powinna sie znajdować poniżej poziomu łokcia. Natomiast czynności precyzyjne, wymagające intensywnej pracy wzrokowej powinny być wykonywane powyżej wysokości łokciowej. W celu dostosowania wysokości powierzchni pracy do aktualnych potrzeb można stosować podesty (dla niższych pracowników), albo położyć na blacie stołu odpowiednio wysoką podkładkę (dla wyższych pracowników).

186

31

Zasada 5 Zmniejsz nadmierną liczbę ruchów Kolejna zasada dotyczy liczby ruchów, jakie masz wykonać w ciągu dnia pracy.

Najprostszym sposobem ograniczania powtarzalnych ruchów jest stosowanie narzędzi – jeżeli masz wkręcić wiele śrub używaj wkrętaka z napędem elektrycznym

W tym przypadku odpowiednie ustawienie pojemnika umożliwia wsuwanie puszek prosto z taśmy bez konieczności brania w rękę i przenoszenia każdej z nich. Należy wyeliminować konieczność przestawiania pojemników na inną wysokość. Zmniejszy się tym samym liczba ruchów obciążających mięśnie barków i rąk.

Zasada 6 Zmniejszenie zmęczenia i obciążenia statycznego Utrzymywanie tej samej pozycji przez długi czas jest związane z wysiłkiem statycznym. Jest to powodem zmęczenia i dyskomfortu, co ma wpływ na wydajność pracy. Nawet tak prosta czynność jak pisanie (trzymanie pióra, długopisu, ołówka) jest wysiłkiem statycznym, zwłaszcza wówczas, gdy pióro trzyma się mocno. Odruchowo mocniej chwytamy przedmioty małe (cienkie pióro). Nakładka pogrubiająca zmniejsza wysiłek statyczny.

32

Na stanowisku pracy przyczyną wysiłku statycznego jest konieczność trzymania. Stosowanie odpowiednich uchwytów zmniejszy ten wysiłek.

Utrzymywanie rąk ponad głową jest klasycznym przykładem wysiłku statycznego, który w tym przypadku dotyczy mięśni ramion. Należy w miarę możliwości zmienić położenie przedmiotu pracy i/lub stosować narzędzia mające przedłużone uchwyty.

Stanie przez długi czas powoduje obciążenie wysiłkiem statycznym kończyn dolnych. Stosowanie podnóżka pozwala odciążyć nogi, co zmniejsza uciążliwość stania.

Zasada 7 Ograniczenie lokalnego ucisku Inny problem, na który należy zwracać uwagę, to nadmierny ucisk, zwany czasem "stresem kontaktowym.”

Aby siedzieć wygodnie, trzeba mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń i dobrze ustawione krzesło. Jeżeli krzesło jest za wysoko, lub gdy zakładasz nogi jena na drugą możesz doznawać ucisku krawędzi stołu na przednią powierzchnię uda oraz przedniej krawędzi siedziska na jego tylną powierzchnię.

Dobrą ilustracją tego problemu jest ściskanie szczypcami. Posługiwanie się narzędziem mającym właściwy kształt i którego uchwyty pokryte są elastomerem radykalnie zmniejsza ucisk na dłoń. Nie jest wskazane opieranie przedramion o krawędź stołu. Należy wyprofilawać krawędź lub stosować odpowiednie podkładki.

Nie używaj narzędzi, które mogą uchwycić (uszkodzić) palec lub inną część ciała

Niepożądany ucisk ma miejsce również wówczas, gdy stoisz na twardej podłodze. Mogą cię boleć pięty i stopy, a później odczuwasz dyskomfort w całych nogach. Należy stosować elastyczne maty i/lub specjalne wkładki do butów.

33

Zasada 8 Zachowuj odstęp Zachowanie odpowiednich odstępów jest zasadą łatwą do przyswojenia.

Należy tak organizować przestrzeń pracy, by było wystarczająco dużo miejsca na głowę, kolana i stopy. Oczywiste jest, że nie powinieneś wpadać na różne przedmioty na swoim stanowisku, nie powinieneś pracować w nienaturalnej pochylonej lub skręconej pozycji, lub rozciągać się, bo nie ma miejsca na twoje kolana i stopy.

Ta zasada powinna być realizowana również poprzez takie konstruowanie stanowiska pracy i zadań, by nic nie było umieszczone na linii wzroku (nie przeszkadzało spostrzeganiu).

34

Zasada 9 Ruch, ćwiczenie i rozciąganie Dla zachowania zdrowia powinniśmy wykonywać ćwiczenia fizyczne i rozciągać się. Z poprzednio omówionych zasad nie należy wyciągać wniosku, że praca powinna polegać na wylegiwaniu się i naciskaniu przycisków. Mięśnie powinny być obciążone, a częstość skurczów serca okresowo wzrastać. W zależności od rodzaju pracy różne ćwiczenia mogą okazać się pomocne: • Jeżeli twoja praca jest fizycznie obciążająca korzystnie jest rozciągnąć się i zrobić rozgrzewkę przed jej rozpoczęciem. • Jeżeli masz pracę siedzącą w przerwach powinieneś wykonać kilka ćwiczeń (przerwy rekreacyjne) i rozciągnąć się.

W każdym przypadku należy stosować wystarczające oświetlenie, unikać możliwości olśnienia. Nie należy ustawiać się w stosunku do źródeł światła tak, by przedmiot pracy znajdował się w twoim własnym cieniu. Dobrze jest korzystać z oświetlenia miejscowego, które łatwiej jest dostosować do indywidualnych potrzeb. Wibracja

Zasada 10 Utrzymuj komfortowe warunki pracy Jeżeli siedzisz długo – powinieneś zmieniać pozycję: • Zmień ustawienie siedziska kilkakrotnie w ciągu dnia. • Ruszaj się, rozciągaj, często zmieniaj pozycję.

Wskazane jest wykonywanie czynności naprzemiennie w pozycji siedzącej lub stojącej. Niektóre stanowiska pracy są wyposażone w stoły, które maja regulowaną wysokość i możesz ją zmieniać kilkakrotnie w ciągu dnia.

Uwaga: Omówione powyżej zasady dotyczą wysiłku fizycznego.

Ta zasada dotyczy różnych czynników w zależności od charakteru rodzaju czynności, jakie wykonujesz podczas pracy.

Oświetlenie i olśnienie Podczas pracy z komputerem dbaj o to, by źródła światła nie odbijały się w jego błyszczących powierzchniach (na ekranie monitora).

Koniec wykładu

Warto stosować jeszcze dwie dodatkowe zasady: 11. Wskaźniki urządzeń pomiarowych i kontrolnych muszą być czytelne i zrozumiałe

Dziękuję za uwagę

12. Popraw organizację pracy

Należy stosować narzędzia generujące możliwie najniższą wibrację.

210

35