Gretkowska Manuela - Trans (2012)

Manuela Gretkowska

Trans

1 Lato tego roku zaczynało się na różne sposoby. Wynajęłam dom nad morzem. W Anglii premierem został Blair. Moja przyjaciółka Ita zachlewała się w Berlinie. Madeleine Albright, pierwsza kobieta mianowana sekretarzem stanu, wylądowała na Marsie męskiej władzy. Tyson odgryzł komuś w walce kawałek ucha. Płatek u dołu małżowiny wykształcony ewolucyjnie wyłącznie do ssania, pieszczenia, nabrzmiewania, więc czemu by nie do miłosnej przemocy. Tyson – zakrwawiona „Bestia” – przypomniał mi, że jestem antropologiem kultury, profesjonalnym znawcą międzyludzia. Tej cienkiej warstwy marzeń i zwierzęcych odruchów pojawiającej się tuż przed zaśnięciem, na ringu walki między jawą a utratą świadomości. Jednak niewiele wynika z mojej wiedzy. Żeby zarobić, piszę scenariusze filmowe. Wkładam w nie wygryzione podwójne łechtaczki, wyżerane łyżeczką mózgi kochanków. Znajdowanie producentów, reżyserów, międzynarodowych desperatów gotowych topić pieniądze i karierę dla moich rojeń świadczy o psychicznej naturze świata. Niewidocznej sieci połączeń ściągającej ludzi do wrzącego wizjami dołu w sobie samych zwanego piekłem albo bardziej stylowo – gehenną. Dla nich, dla mnie też, przeżycie na ekranie wspólnej, najpierwotniejszej halucynacji krwi i seksu warte jest kompromitacji, nawet bankructwa. Każdej ekstazy, w której zrozumiałe słowa wracają antropologicznie do swoich źródeł bulgoczących krzykiem i charkotem. Nie dziwi mnie więc wrzask reżysera: – Spierdalaj! Tarza się w przekleństwach jak pies w gównie. Jak kopulujący pies sczepia się z aktorkami swoich filmów. Uciekają od niego. On nadal bezsilnie się nimi masturbuje, pokazując publicznie koniec chwilowo nikim nieobsadzonego chuja. – Laski, zmarnowałeś mój film, moje pieniądze – skamle po premierze meksykański producent. Zainwestował w krwiste cudo, dostał szarą polską szmatę. – Odpierdol się. – Reżyser Laski kończy z nim współpracę. – Vete a la mierda!!! – powiedziane dobitnie, po hiszpańsku zadźwięczało łacińskim błogosławieństwem rozdzielanym przez telefon. Mnie, scenarzystce klęski Wiedźmy przypadł egzorcyzm: – Spierdalaj. Oszołomiona słyszę jeszcze w słuchawce pogłos: – Spierdalaj, dalaj, dalaj lama... Laski uważa się za nowoczesnego buddystę i powtarza tę mantrę, by zbliżyć się do nirwany wyzwolenia. Stanu, kiedy zrazi wszystkich. Będzie nareszcie w pustce wytapetowanej zdjęciami własnych wcieleń: młody i piękny kadruje światłem natchnioną Romy Schneider. Wiele lat później, w przyciasnym już fraku, uśmiechając się przymilnie na festiwalowych schodach, podtrzymuje fotogeniczną wariatkę. Najnowszy portret Laskiego, ogorzałego od alkoholu, w cwaniackim kaszkieciku, przypięłabym sobie samej. Kiedyś już tak zrobiłam. Wydrukowałam jego prasową fotkę na mojej nocnej koszuli i podpisałam czerwonym mazakiem „Mistrz”. Sprawiłam mu tym przyjemność. Nie wiedział, że w średniowieczu tytuł „Mistrz” był zarezerwowany dla kata? Wyciąć zdjęcie Laskiego z tej starej koszuli. Zdezynfekować pinezki, skrócić je i dwie wcisnąć w łopatki, trzecią bezpiecznie obok kręgosłupa, pod nerki. Trzy gwoździe wbite w ciało Chrystusa. Będę krzyżem i performerską Świętą Weroniką niosącą na sobie chustę Mistrza. Trzy pinezki przykleiłyby

się strupami. Zrezygnowałam, dwie wystarczą. Ból i tak go skusi, rany – krwawiące otwory w kobiecym ciele – przekonają do przyjazdu z Warszawy. Zastanie mnie na opustoszałej bałtyckiej plaży, skuloną nad brzegiem morza. Jego twarz wbita w nagie plecy pinezkami zadrży razem ze mną z zimna. Chłodne lato tego roku zaczynało się na różne sposoby. Do Polski przyleciał papież. W białej szacie, niczym najważniejszy szaman katolicyzmu, podnosił ręce, błogosławiąc. I rozwarły się niebiosa. Lunął deszcz tysiąclecia. Zalało południe kraju, tonął Wrocław. Plaża, gdzie chroniłam się w grajdole osłonięta od wiatru, wydawała się ostatnim skrawkiem lądu między nacierającą falą powodzi a morzem. Otoczona przez wodę miałam alibi na czekanie na najgorsze. Nie upokarzałam się powrotem do Laskiego. W wynajętym wakacyjnie domu – nowo wybudowanej betonowej willi, zajmowałam parter, za górę płaciła Ita. Znalazła tę kwaterę, zostawiła bagaże i wróciła do Berlina. Dzwoniła codziennie, że już się zbiera, tylko musi coś załatwić w szkole. Wydzwaniała wieczorami głosem zataczającym się od rzewności. Laski też nocami pił. Łudziłam się wtedy, że zadzwoni pijany. Może rano, gdy wytrzeźwieje, raczej w południe, albo rozwalony melancholią letniego wieczoru. Byłam wiecznie w zasięgu, na cynglu telefonu, rzadko wychodziłam z domu. On mógł telefonować, skąd chciał, miał nowość – komórkę. Dostał ją przed kręceniem filmu od meksykańsko-francuskiego producenta Ossario. Kilogramowy łom z anteną, niemal przenośna radiostacja, którą ogłuszał rozmówców swoim: „Spierdalaj...”. Wyzwiska i spierdalaj usłyszałam od niego wkrótce po naszej premierowej miłosnej nocy. Rano, zanim nadeszła sprzątaczka, pozbył się mnie ze swojego paryskiego mieszkania. Prosto z łóżka weszliśmy w scenografię ckliwych filmideł: dzielnica Saint-Germain przed świtem, ulica przy słynnej Café de Flore. Gwiazdą byłam ja, reżyser nie mógł się ze mną rozstać. Całowaliśmy się oparci o czekającą taksówkę. Arabski kierowca cierpliwie kopcił papierosa. Jego palenie i nasze obściskiwanie miało rytm diabelskiej reanimacji. Jedno, dwa, trzy uderzenia biodrami o maskę wozu i z uchylonej szyby wydostawał się dym. – Na, przyda się. – Laski niezręcznie włożył mi pieniądze w dekolt rozpiętej sukienki. Banknoty zsunęły się, przykleiły do wilgotnego brzucha – Na wcześniejszy powrót. ... z Londynu, gdzie chciał mnie widzieć szemrany polski producent. Byłam nikim, więc jechałam tam po należne mi nic. I zamykające się za mną drzwi angielskich gabinetów, tanich restauracji, drzwi kiepskiego hotelu aż do tych w za ciasnej kabinie telefonicznej powrotnego promu. Trzymałam je przy sobie jak wieko starej skrzyni dryfującej nocą kanałem La Manche. Drugą ręką po ciemku szukałam szczeliny na monety. Skrzypienie rozchybotanego promu mieszało się z sygnałem telefonicznego połączenia. – Allo? – powitalnie czułe. Laski się mnie spodziewał. Ściszył muzykę. Nocami gasił światło, zapalał kadzidełka i puszczał na full klasyków: Haydna, Händla, Bacha. – To ja... – przedstawiam się. – Allo? Allo? – Nie słychać?! – sprawdzam kilka razy. – Allo?! Stremowana wyznaję:

– Kocham cię. Kiedyś mu o tym powiem, kiedyś, już niedługo, gdy zapyta, czy ja też. Drę się: – Kocham!!! On, nie słysząc mnie, krzyczy głośniej: – Spierdalaj! Fuck off! Fou le camp, toi tu pauvre con! Rozpierdolę cię, gnoju!!! Na miazgę! Domyślam się, jak w kółko depcze wyślizganą ścieżkę spacerniaka na jedwabnym dywanie. Miota się po swoim salonie umeblowanym ciężkimi normandzkimi antykami. Wygrażając, uderza o brokatowe, podwójnie tkane kotary. Brzęczą podtrzymujące je mosiężne karnisze w oknach wysokich od sufitu po hebanową podłogę. Komu wygraża? Na kogo tak wrzeszczy i komu grozi? W jakiej musi żyć paranoi, żeby za zasłoną ciszy podejrzewać tylu wrogów. Gdyby wiedział, kto trzyma z drugiej strony słuchawkę, wsłuchując się w jego przerażenie. Dwudziestoparoletnia zakochana dziewczyna. Tak stęskniona, że pozbywa się ostatnich pieniędzy na słuchanie wielojęzycznej litanii złorzeczeń. Szukając po kieszeniach drobnych, obijam sobie łokcie w kabinie, gdzie wcisnęłam się dzięki chorobliwej chudości. Palce przesuwają spłaszczone paciorki różańca z monet. Nie mogę uwierzyć, mój wielki Laski, czarujący erudycją, głębią genialnego reżysera, bluzga bez powodu. Walczy falsetem z niewidzialnym wrogiem. Z osaczającym go własnym cieniem? Z nikim? Nikt to przybrane w morskiej wędrówce imię Odyseusza. „Nikt” – przedstawił się cyklopowi Polifemowi. Jednooki ludojad uwięził podróżnika z drużyną w jaskini. Odyseusz, broniąc się przed pożarciem, wypalił mu pochodnią jedyne oko. Oślepiony Polifem zamknął głazem wyjście z jaskini. Nie wypuściłby żadnego Greka, gdyby nie podstęp Odyseusza. Kazał swoim towarzyszom uczepić się brzuchów owiec wyganianych co rano przez cyklopa na pastwisko. Milczenie owiec trzymanych za kudły i milczenie ludzi Odyseusza. Uciekli, spokojnie odpłynęli z wyspy. Żądni zemsty cyklopi na pytanie: „Kto cię skrzywdził, Polifemie”, usłyszeli: „Nikt”. Jestem Nikim przy sławnym, bogatym Laskim. Olbrzymie intelektu i kultury szalejącym w swoim luksusowym apartamencie. Zaślepiony paranoją walczy z niewidzialnym wrogiem. Ja – bezdomna Nikt płynę mu na spotkanie promem i nie domyślam się, że słyszę własną przyszłość. Miłosne wyznania zagłuszane groźbami rozjuszonego ludojada. Przyszłość nie jest tym, co nieznane, ale tym, czego nie chcemy rozpoznać w ziarnach pozornie nieznaczących gestów, rzuconych przypadkiem słów, wróżebnym locie ptaków. Skrzeku głupich mew obudzonych moim wyjściem na pokład. Latem tego roku spaceruję codziennie nadmorskim lasem i dochodzę do wydm. Zbieram wilgotne gałęzie. W sklepie rybackim kupiłam podpałkę razem z paczką drewna związanego plastikową siatką. Nowo wybudowany letniskowy dom, gdzie koczuję, ma kominkową dziurę paleniska obudowaną cementem. Grzeję się i gotuję na ogniu herbatę w metalowym kubku. Ita była tu wcześniej, przywiozła wieżę. W odtwarzaczu zostawiła jedną płytę – Leonarda Cohena. Sam dałby się słuchać, bez damskiego chórku. Suk próbujących się przebić przez głos pana: Lover, lover come back to me... Gapię się w ogień. Liżące płomienie dotrzymują mi towarzystwa, ciepłe i żywe. Podpalone gałęzie mają kształt żeber zwierząt wielkości niewielkich psów. Płonące szkielety najlepszych przyjaciół, których nigdy ich nie miałam. Spomiędzy sczerniałego drewna wylewa się krwisty żar. Z żagwi wycieka ognisty szpik. Światło udowadniające złudność rozpadającej się w kominku materii. Płomienie drwin nad doczesnością. Płomienie pełgające nad głowami apostołów po zesłaniu Ducha

Świętego w wieczerniku. Wieczorem, 27 listopada 1643 roku, Pascal zobaczył w kominkowym ogniu Boga, jedynego i prawdziwego, Boga Abrahama, Izaaka i Mojżesza. Załzawiona dymem, nie widzę już nawet spalonej kości psa. Jeśli Bóg istnieje, sprzyjał protestantom, skazując szesnastowieczną Europę na chłód jak tego lata. Mała epoka lodowcowa skłaniała wtedy do gromadzenia zapasów. Klimat zmroził rozrzutny karnawał katolicyzmu, robiąc w historii miejsce skromnym luteranom. – Wybacz, nie umiem. – Harris wyprzedził namierzającego mnie tancerza. – Nie szkodzi, nie lubię. – Wyprostowałam się, usztywniłam, jakbyśmy dopasowali się jednak do wspólnego tańca. – Masz protestancką duszę? – dotknął mojego ramienia. – Nie, mam duszę nietańczącą. Po co pyta, widział Wiedźmę, widział więc moją duszę. Zaintrygowało go coś w moim scenariuszu. Dlatego starał się wciągnąć mnie na swój teren. Uprzejmie wypatroszyć i popić aperitifem roznoszonym przez kelnerów. Nie sądzę, by kogokolwiek w tym zamkniętym dla VIP-ów salonie frankfurckich targów książki obchodziła moja dusza. Chociażby miała rozmiar miseczki D. Po filmowych pokazach adaptacji producenci szukali książek dających się przerobić na kasowy scenariusz. Ubiegłej jesieni, rok po premierze Wiedźmy, byłam tam jedną z niewielu młodych kobiet. Thomas Harris należał do pisarskich sław, ja do jego zaproszonych na biznesową potańcówkę gości. Obowiązywały wieczorowe krawaty i garnitury, on – jowialny, piegowaty grubasek – nosił aksamitną marynarkę i mięsiste dżinsy. Świadomie otulał się miękkimi ubraniami, broniąc przed otaczającą go kanciastością człowieczeństwa. Albo chronił się przed nią amortyzatorem wdzięku, z jakim opowiadał mi o swoim dzieciństwie w Tucson. – Moi rodzice byli kwakrami, wiesz, niedzielne szkółki, poczciwa pracowitość małego miasteczka. Nikt z moich sąsiadów nie tańczył. Chyba że jakiś pijak włóczęga, zanim padł, dając świadectwo, czym kończą się głupie podskoki. Pierwszy prawdziwy taniec zobaczyłem w telewizji – oblizał cukier dekorujący brzegi wąskiej szklanki z drinkiem. – Na studiach wziąłem kurs twista, razem z dodatkowymi zajęciami z topologii, żeby było poważniej. – Po twarzy Harrisa rozeszły się kręgi uśmiechu, marszcząc mu czoło łysiejącego rudzielca. – Lubiłem tańczyć, ale po śmierci matki... Próbowałem, obojętnie co, z kim, czułem się, jakbym tańczył na jej grobie. Harris wpuścił mnie w swoją przeszłość, na zaplecze osobowości. Opłacanej kilka dolarów za egzemplarz jego sprzedawanej w milionowych nakładach książki. Opowiedziana przeze mnie anegdota, najbardziej spektakularna, byłaby mizernym rewanżem. Autor Milczenia owiec i anonimowa scenarzystka. Trzymając mnie za ramię, poprowadził w kąt z dala od muzyki, drinków i zakąsek. Nie musiał, nikt nie śmiał nam przeszkadzać. Promień jego sławy miał co najmniej cztery metry. Na taką odległość trzymali się od nas przymilni filmowcy i zawodowo elokwentni agenci literaccy. Przy Harrisie było zacisznie jak w konfesjonale. Mogłam mu powiedzieć wszystko. Tym bardziej że rozmowa z celebrytą nie spycha w cień jego sławy. Sprowadza łaskę wyróżniającą spośród tłumu niedocenionych. – Jesteś taka młoda... delikatna. Skąd pomysł wyjadania mózgu żywego człowieka? – Trudno powiedzieć. – Macham rękoma, jakbym dyrygowała własnymi słowami. Nie mam nad nimi władzy. Mój angielski to katastrofa, kosmiczna. Jeśli poza Ziemią nie ma istot inteligentnych,

angielski jest językiem wszechświata. Poza tym każde życie polega na komunikacji, a ja nie potrafię składnie opowiedzieć samej sobie, że ten film jest o mnie. Pokazuję na Harrisa. – Ja? – Przytrzymuje mój palec. Naciskając, czuję warstwy jego szykownej marynarki, żebra. Nie znajdę przycisku klatki, z której wychodzi Hannibal. – Zakochałam się w kimś podobnym do twojego bohatera. W ludojadzie. – W kanibalu – poprawia. – Nie, w ludojadzie. Rozumiem różnicę. Kanibal jest człowiekiem. Mój lover uważał się za kogoś więcej, lubił poznawać nas, ludzi... Przerabiać na papkę, karmę dla swoich filmów i książek. W ostatniej scenie wyjadam jego mózg z zemsty za wyżarcie mojego. – Domyślałem się. Dużo starszy od ciebie? – Dwadzieścia parę lat. – Reżyser twojego filmu? Przepraszam, jeśli nie chcesz... – Odsunął się, pozwalając mi wrócić do głównej sali, gdzie prowadzono mniej osobiste rozmowy. – Dobry jesteś, prototypie Lectera. – Wystarczy podążyć śladami zbrodni... Przeczytałem dokładnie reklamówkę Wiedźmy. On się urodził w tym samym roku co ja, 1939, łatwo zapamiętać. – Prawdopodobnie niewiele więcej was łączy. – Znałam życiorys Harrisa z katalogu jego wydawnictwa. – Urodził się w Rosji, w Brodach? – Stracił swobodę światowca. Nad piegowatą wargą wyrosły mu krople potu. Zaczął mnie przepytywać tonem reportera robiącego skrótowe notatki. W młodości był prowincjonalnym dziennikarzem. – Polak. – Poczułam się zdegradowana do dziwadła z Europy Wschodniej. – Dzisiaj Brody są ukraińskim miastem, ale co to ma za znaczenie? Historia jest zbyt skomplikowana... – Szanuję waszą historię. Historię w ogóle, ale wolę psychoanalizę. Interesują mnie motywy, dzieciństwo. Jego najwcześniejsze lata przypadły na wojnę? Bombardowania, był ranny, ktoś zabity, rodzice? – Brat, mały brat umarł z głodu. – Straszne. To musi mieć decydujący wpływ na psychikę. I motyw zemsty. – Harris chyba planował wtedy swoje następne książki; zjedzenie siostry Hannibala Lectera podczas głodu na Ukrainie. Ucztę z wyjadanego żywcem mózgu wroga. – Niezły pomysł. – Twój film zobaczy świat, moim pomysłem podetrze się polskie zadupie. – Nadrabiałam ułomny angielski wymownością gestu. – Też myślałem o jedzeniu mózgu. Wiesz, co jest najgorszą torturą? Mózg nie boli, boli pamięć. Harris opowiedział mi o swoim znajomym, Lashleyu, amerykańskim neuropsychologu, prekursorze falowej teorii świadomości. Eksperymentując na szczurach, zlokalizował nowe funkcje mające odpowiedniki w mózgu. Wystarczy wetknąć elektrodę, by uzyskać spodziewany rezultat: machanie ogonem, głód, podniecenie. Jednak Lashley wysnuł ze swoich badań zaskakujący wniosek: Pamięć jest rozproszona i przez to niezniszczalna. Miażdżył, przypiekał, wyrywał zawartość szczurzych czaszek. Mimo to słaniające się, okaleczone zwierzęta nadal pamiętały wszystkie

wyuczone zachowania. Laski wypalił mi w pamięci znamię. Harris, zanim mu na to pozwoliłam, poczęstował się kawałkiem mojego mózgu. Mózg czy Muza, co za różnica. Taka się nie nadaje na żonę. Mój prawdziwy Mąż zostanie w moich snach. Podświadomość nie uznaje rozwodów. Nie nazywam go więc „byłym mężem”. Pierwszym też nie, następnego nie będzie. Pierwsze małżeństwo przypomina mleczne uzębienie: samo wypadnie albo trzeba je wyrwać. Szykowałam się już na drugie, stałe. Laski się oświadczył. Staroświecko poprosił o rękę. Nie miałam pojęcia, że robił to prawie każdej nowo poznanej dziewczynie. Najpierw zmieniał zapach narzeczonej. Przecież nie mógłby jej ostrzykać trwale własnym. Prowadził do perfumerii, wyszukiwał ze znawstwem flakony. Jest reżyserem, dobiera światło i akcesoria najpiękniejszym aktorkom. Dopieszcza ikony. – Te, absolutnie te – zdecydował za mnie przy półce starodawnych, pozłacanych buteleczek. Nie używałam poprzednio kwiatowych perfum, zalatywały mi peerelowskim „Być może” i pilśnią. Te miały lekkość, ciepłą wilgoć wiosennego słońca po deszczu. Dotąd należałam do „mrocznej strony mocy” zapachów. – Śmierdzisz brunetką. – Ocenił moje piżmowe „Shalimar”. Czułam się obdarowana jego gustem. Mężczyźni kupują kobietom perfumy, ale nie takie i nie w ten sposób. Moje były robione na zamówienie. Laski komponował je specjalnie dla mnie. Do jaśminowej nuty głowy – fachowo instruował sprzedawczynię butiku przy Saint Germain – proszę dodać irysy, w mniejszej proporcji jaśmin. Perfumiara, wyprana z zapachów i kolorów, była eunuchem w haremie opasłych buteleczek. Jej dłonie, blada twarz bez najmniejszej zadry zmysłowości, nie mogły zatrzymać żadnego aromatu oprócz czystości mydła. Zakryta fartuchem, ni to farmaceuty, ni ogrodnika – podsuwała Laskiemu próbki. Porozumiewali się skinieniem głowy, grymasem. Starzy znajomi z przepastnej szafy zamienionej w sklep. Bez pytania smarowali mi nadgarstki, żeby sprawdzić, czy zapach i paleta skóry się komponują. Zabrakło miejsca na moich rękach, posmarowali mi szyję. Z jednej strony Laski, z drugiej blada wampirzyca zwracająca się do mnie wyłącznie Mademoiselle. Intonacja zastępowała prośbę lub rozkaz. Przede mną musiało tu być wiele mademoiselles nadstawiających tej parze wdzięcznie szyję. Spotkał mnie zaszczyt bycia obsługiwaną w ekskluzywnym butiku dla wtajemniczonych. Wymiana uśmiechów, życzeń na zapachy. Żadnej wulgarności przelewającej się za przyciemnioną witryną. Uliczne reklamy kosmetyków miały subtelność seryjnie produkowanego smaru. Raziła przydrożna pospolitość plakatów z publicznymi kobietami: rozdziawione modelki, wdzięczące się aktorki. Wyrabianie zapachów było w butiku sprawą prywatną. Sklep rozsyłał perfumy regularnie, niby dostawy butelek wina do swoich stałych klientów w châteaux, rezydencjach. Po kilku dniach dostałam od Laskiego buteleczkę – transfuzję lepszego świata. Najbardziej wyrafinowane perfumy, z numerowaną ręcznie winietą, były symbolicznym oznakowaniem mnie i terytorium. Trzecim, szklanym jądrem prezentowanym każdej nowej kobiecie jego życia. Zwyczajem podobnym do pradawnych powitań przyjezdnych narzeczonych królów Francji. Na granicy przechodziły przez namiot, gdzie obdzierano je ze wszystkiego: stroju, bielizny, osobistych drobiazgów, nawet spinek do włosów. Rytualne upokorzenie nagradzano koroną, piękniejszymi

sukniami i pachnącą pomadą zaakceptowaną przez króla. Dziecinnej jeszcze Marii Antoninie błagającej o zostawienie pieska odpowiedziano: – Ty też zmieniasz właściciela. Gdyby te obrzędy odprawiano na rządzonym przez satrapów starożytnym Wschodzie, powyrywano by jeszcze dziewczynom włosy z głowy i całego ciała. Nieobyczajne haczyki włosków, których czepiają się demony pokusy. Laski był cywilizowany. Zmienił mi zapach i ograniczył się do żądania wygolenia owłosienia łonowego. Ze względów higienicznych, w paryskim stylu, zostawiając pasek wielkości biletu metra. – Dlaczego? – broniłam się, pamiętając bolesne odrastanie szczeciny po wakacyjnej minimalnej depilacji. Brwi uniosły mu się w zdumieniu, jakby robiły miejsce na parę dodatkowych oczu przebijających czoło. Nie byłyby to jego długie, tatarskie oczy, ale paciorki Perfumiary: – Bo mademoiselle ma zarośniętą cipę. No, mam. Pierwszy meszek oglądany w lusterku wydawał się cieniem. Na ciało dziewczynki rzucała go dorosłość. Potem wyrosła czarna, kędzierzawa sierść. Z biegiem czasu splatająca się w żałobną koronkę po wszystkich chujach. Także Laskiego. Co on mi zaproponował?! Żebym ostrzygła swoją kobiecość? We Francji po wojnie golono głowy kochanicom Niemców. Nie będę chodziła wygolona jak kolaborantka. A może w zapachu irysów, jaśminu, klęcząc przed Laskim, właśnie kolaboruję z wrogiem? I to odwiecznym? Poruszam jeszcze głową, jakbym przytakiwała jego westchnieniom. Na zamknięte drzwi salonu rzucają się psy. Wyjmuję go sobie z ust, już wiotczeje. Obwisa mu brzuch, wypadają włosy. Mam przez niego owłosione zęby. Opiera się nade mną o ścianę przedpokoju. Spluwam spermą na kolorowy dywan, trafiam obok. Jego sprzątaczka – jedyna kobieta, której dochowuje wierności, zmyje podłogę. Wydzieliny i ślady po ujadających psach podnieconych swoich panem. On przymyka oczy. Mogę wreszcie przyjrzeć się sobie własnym spojrzeniem. Dlaczego chcę zostać z tym dużo starszym mężczyzną, do którego mówię „Proszę pana”, wąchając mu z rozkoszą tyłek?

2 Oczywiście wszystkiemu winien jest Tatuś. Mój kochał mnie za bardzo, żeby nie kochać żony tak, jak na to zasługiwała. Dobry syn nie zdradzi własnej mamusi. Ja – mała dziewczynka byłam jej idealnym zastępstwem. Urodzonym przez kobietę, którą powinien ubóstwiać. Nie po to się jednak synuś żeni, żeby dobijać swoją matkę. Zasmucać ją uczuciem do byle chamki z Łodzi, miasta rynsztoków i roboli. Babcia przyjechała z Torunia pomóc pracującej synowej. Mama, odpowiedzialna za kadry księgowa, nie mogła brać ciągle zwolnień przez moje anginy. Starsza Siostra nie chorowała, nie sprawiała kłopotów. Babcia z siwiejącym kokiem, w czarnej sukni, z tekturową walizką, przyjechała wychowywać mnie i swojego synka. Mój Tata, wracając do domu po wyczerpującej pracy szpitalnego laboranta, witał najpierw ją, potem czekał na laczki. Przynoszone zgodnie z pruską tradycją przez żonę. Wyściełane filcem pantofle obszyte dziurkowaną skórką. Starałam się zapamiętać rozkład tych czarnych dziurek. Nie wiem, dlaczego wydawało mi się to ważne. Nad laczkami działo się coś dziwnego, padały uroczyste słowa. Wiedziałam, że kiedyś je zrozumiem. Na razie zapamiętam, myślałam, mając kilka lat. Dziurki w kapciach były rozmieszczeniem pozycji dwóch armii gotowych na odwieczny bój teściowej z synową. Nieświadoma tego, kuliłam się ze strachu przed nieznanym. Przywierałam do podłogi wchodzącej w kolana drzazgami. Zmora i rozkosz mojego dzieciństwa: drzazgi. Na świecie nie było jeszcze taniego plastiku. Telefony, gniazdka prądu były ebonitowe. Pierwszy tęczowy plastik wydawał się objawieniem nowoczesności. Nic nie dawało takiego swądu jak koktajlowe rurki topione na fajerkach buzującego pieca. Do swojskich zapachów węgla, skór, szmat, papieru i drewna doszedł smród zapowiadający nową epokę. Nie było dla niej jeszcze nazwy. Spierano się: plastik czy plastyk. Moje dzieciństwo upłynęło w archaicznych czasach metalowych zabawek, trocin i drewna. Podłoga haczyła drzazgami. Wciskałam je sobie głębiej pod skórę, wysłuchując codziennie, oprócz niedziel: – Podaj mężowi laczki. – Babcia dostojnie rozkazywała uklęknąć synowej i nałożyć mojemu ojcu kapcie. – Zmęczony jest. – A ja to nie? Ja nie chodzę do pracy? – szarżowała Mama, podpierając się pod boki. Biodra poszerzała jej krochmalona halka i kloszowa sukienka. Na tle białych drzwi ojciec, postawny brunet, przypominał biało-czarną fotografię włoskiego gwiazdora Marcello Mastroianniego. Czarował zakłopotaniem i nieruchomo czekał, która wygra: matka czy żona. Moja Mama się nie poddawała. Kobiecej pewności dodawały jej modne w latach sześćdziesiątych sztuczne rzęsy i mocno wymalowane usta. Odrzucony przez nią z rozmachem laczek policzkował drzwi głośnym pac! Babcia zamykała się wtedy u siebie, w pokoju z osobnym wejściem. Nie mogła jej obrazić dziewczyna z ludu, pokazująca się ludziom w chustce na głowie. Ona nosiła kapelusze i upięte włosy. Przed snem układała rzędem kapeluszowe szpilki, falowane spinacze. Odmówiwszy wieczorny pacierz, wyjmowała z książeczki do nabożeństwa fotografię relikwii palca swojego wybawiciela – Świętego Jana Chrzciciela ze Stambułu. – Źli ludzie rozkradli nasz majątek – opowiadała mi na dobranoc, gdy spod stolika obserwowałam jej przedsenne zabiegi.

Siostra zostawała w łóżku rodziców. Ja spałam z Babcią. Wybudzała mnie nocą, żeby podać syrop albo leki. Siekała nożem tabletki dzielące dobę na parogodzinne odstępy czasu między kolejnymi dawkami antybiotyku. Przebierała się przed etażerką w długą koszulę nocną. – Źli ludzie – powtarzała początek swojej opowieści, naśladując naszego proboszcza – rozkradli mój majątek sieroty, wywieźli z Wołynia, zostawili w Turcji. Uciekaliśmy przed wojną, pierwszą i światową. Planowali niby dla ochrony sprzedać mnie do haremu, zarobić na sierocie. Sułtan nie chciał żadnej innej żony, tylko mnie. Ale ja się dowiedziałam i tak modliłam do Jana Chrzciciela, do jego cudownie ocalałej relikwii w Stambule, że mnie uratował. Wymodliła zamknięcie ostatniego haremu w Turcji, koniec wojny dla świata, a sobie ułana na koniu. Dziadek oczarowany jej urodą, pobożnością, białą skórą – wyliczała Babcia panieńskie zalety. – Zabrał ją nie jako brankę, ale narzeczoną do Polski. Opowiadała mi tę historię po każdym wieczornym pacierzu. Dowodem dzielności dziadka i pamiątką po nim była szabla legionisty. Wisiała nad łóżkiem babci, która mawiała każdego wieczoru: – Najpierw modlitwa, potem przyjemność. – Całowała fotografię palca i rękojeść szabli. Schowana pod stolikiem udawałam, że wyjmuję przed snem drzazgi powbijane szorowaniem kolanami po podłodze. Poszerzałam sobie nimi dziury do pierwszego szczypiącego bólu. Sprawdzałam, ile bym wytrzymała torturowana przez sułtana, Turków i Niemców. Babcia opowiadała też o drugiej wojnie. Bywały szczególne wieczory, po kłótni moich rodziców. Oni się do siebie nie odzywali, Babcia mówiła więcej niż zazwyczaj. O prześlicznym Żydzie, raz synu rabina, kiedy indziej karczmarza. W każdym razie był jedynym spadkobiercą. Pokochał sierotę – Babcię. Była dla niego piękniejsza od Esterki – rozumiałam, że to najpiękniejsza święta. – Kruczowłosa, czarnooka z bialuteńką buzią byłam. – Mrugała dziewczęco. – Rączki dziedziczki. Zostawiłby dla mnie rodzinę, żydowską wiarę, ale się go bałam. Za dużo czytał i to magicznych książek. Uczył się na kabalistę. Uciekłam od niego, on rzucił klątwę. Babcia powtarzała „klątwę”, przykucając z lęku, a być może dla większego efektu. Sztywna koszula stawała się postumentem z białego kamienia rzeźbionego w krochmalone fałdy. Na jego szczycie unosiła złowieszczo ręce: – Będziesz miała życie szczęśliwe, jako i ja byłem szczęśliwy, ciebie kochając, ale na koniec... – przypominała sobie straszne słowa. Być może je od nowa wymyślała: – Będziesz cierpieć razem ze mną! Gwałtownie się odwracała, porównując odbicie w lustrze ze szczęśliwą przeszłością. – I spełniło się; dobre życie miałam, dzieci udane, pięć córek i syna. Zdrowie, daj Boże, siedemdziesiąt lat bez okularów, zęby własne. Pamiętaj, szoruj zęby skórką chleba – przypominała mi. – I tylko od jednego serce boli. – Wymownie patrzyła na ścianę, za którą milczeli moi rodzice. W czasie zdrowotnych spacerów do parku, gdy przypominała mi: – Oddychaj głęboko, buzią do słońca – znalazłyśmy nową cukiernię. W niej ładną panią zachwalającą krem sułtański. Z prawdziwej bitej śmietany, czego dowodem była woda zbierająca się na dnie metalowego pucharka. Babcia zachęcona nazwą kremu – znakiem bożym do zwierzeń – opowiedziała Ładnej Pani o strasznym sułtanie, haremie i moim cudownym ojcu. O nim mówiła zawsze najwięcej. Słuchając, siedziałam grzecznie na wysokim stołku przy kafelkowym kontuarze. Ładna Pani podawała mi tępą łyżeczkę

zamiast widelca do ciasteczek. Ze złości machałam nogami, uderzając kolanem o śliski kontuar. Po miesiącu było sine i przyjemnie obolałe. – Jedz powoli. – Babcia wydzielała odkryty właśnie przez lekarzy pod koniec lat sześćdziesiątych cudowny środek na zapalenie migdałków, lody. W niedzielę Mama pozbywała się nas wszystkich z domu. Musiała odpocząć. Szliśmy na lecznicze lody. Potrzebowałam świeżego powietrza, więc Babcia wyprowadzała mnie i siostrę z cukierni. Nie przerywając Tacie rozmowy z Ładną Panią, mówiła: – Lody, synku, to mleko i zdrowie. – Zachęcała go do lizania słodkich kulek, zimnej zemsty na synowej. Nie wiem, czy ktoś o tym powiedział mojej Mamie, czy sama się domyśliła. Coraz częściej laczki leżały bezczynnie przy drzwiach do wieczora. Toruńska Babcia przestała nimi wskazywać, gdzie miejsce żony: na kolanach, u stóp męża. Zrozumiała, że w Kongresówce laczki nie przejdą. Łodzianki nie ulegną pruskiemu ordnungowi. Tutaj wódka strąciła mężczyzn z wyżyn patriarchatu do rynsztoka. Bałuckiego rynsztoka. Mama była dumna ze swojego robotniczego pochodzenia i harda. Zrobiła porządek z mężem i teściową w jeden dzień. Najpierw zaprosiła proboszcza. Zamknął się z Babcią w jej osobnym pokoju. Później wezwał tam ojca. Nam, dzieciom, porozdawał święte obrazki. Mama dała mu w kopercie pieniądze, chociaż nie było po kolędzie. Było powymiatane ogniem żywym gorącej wiary wyznawanej przez Babcię. Proboszczowi nie mogła się sprzeciwić. Zapakowała tekturową walizkę i wróciła do Torunia. Wyzdrowiałam, Mama odżyła. Wahania taty rozstrzygnęła krótko: – Żadnych spacerów do cukierni. Dziecko ma jeść lody na patyku, bambino za dwa sześćdziesiat, sklepowe i żebym innych w domu nie widziała – zagroziła. Dostałyśmy z Siostrą własne łóżka wstawione do ciasnego pokoju po Babci. Zanim przyszli robotnicy zamurować drzwi i przebić nowe łączące z kuchnią, mama wysprzątała tę klitkę. Przewiesiła szablę dziadka do drugiego pokoju, nad małżeńskie łóżko. Wypłoszyła z kątów robactwo. Zalęgło się w skórkach chleba. Babcia zużyte skórki do czyszczenia zębów i masowania dziąseł zostawiała „na zaś”. Mama kilka dni tłukła kijem rozłażące się paskudztwo. Tata, ceniony laborant, proponował polać kąty żrącym chlorem. Drażniła go mściwa i nieekonomiczna satysfakcja Mamy wymierzającej sprawiedliwość każdemu robakowi z osobna. Chitynowe skorupki przypominały czarne, sztywne suknie Babci. Wystawały spod nich czubki błyszczących, pastowanych czarną pastą „kiwi” bucików, którymi przebierała drobniutko, robiąc starcze kroczki. Po latach, czytając fachową prasę antropologiczną, dowiedziałam się o pomyłce ojca. Mama nie mściła się na Babci. Amerykanie, badając sprzedaż środków owadobójczych, zauważyli pewną prawidłowość. Gospodynie domowe zwalczając karaluchy, nie wybierają łatwego w użyciu i skutecznego sprayu. Wolą coś dającego bezpośredni kontakt z uśmiercanym robakiem. Naukowa interpretacja nie zostawiała wątpliwości: kobiety, rozgniatając robala, wyobrażają sobie wymierzanie kary mężowi. Jeden karaluch ginie za zdradę, drugi za brak pamięci o rocznicy ślubu, małe zarobki czy lenistwo na kanapie. Zaborczość Babci i jej zazdrosna niechęć do synowej nie pozwalały ojcu przelać całej miłości na żonę. Stałam się bezpiecznym filtrem, tamą zatrzymującą jego małżeńską czułość. Mama była na tyle mądra, że nie zwróciła się przeciwko mnie. Zaatakowała więzy łączące go z teściową. Również te pośmiertne. Babcia zapisała mi w testamencie pierścionek i mieszkanie. Nie wiadomo z jakiego powodu. Nie

wyróżniałam się spośród kilkunastu jej wnucząt, może jedynie wiekiem. Byłam najmłodsza i najbardziej posłuszna. Odziedziczywszy wszystko po mężu, chciała za moim pośrednictwem przekazać to jego zastępcy – synowi. Testament miał utrwalić nasz związek: Tata, Babcia, jego zastępcza żona, i ja, ich córownuczka. Moja Mama sprzedała natychmiast mieszkanie. Kasę podzieliła sprawiedliwie na wszystkich spadkobierców. Z odziedziczonego pierścionka zapodziało się gdzieś szafirowe oczko. Żadne nowe nie pasowało. Złoto dała do przetopienia. Po śmierci Babcia odwiedziła Tatę. Opowiadał ze szczegółami, jak weszła nie wiadomo skąd, pochyliła się nad nim, pocałowała. Powiało chłodem. Powiedziała, że bardzo go kocha i mnie. Nie chciała mówić, co się dzieje z duszą po śmierci ani podać numerów totolotka. Powstrzymała Tatę, gdy pomyślał, by obudzić żonę. – Nie warto – pożegnała się i wyszła przez zamurowane drzwi. – Śniło ci się – zawyrokowała zawsze racjonalna mama. – Była naprawdę, w kapeluszu, czarnej sukni, nic niezmieniona. – Ojciec tygodniami opisywał szczegóły, analizował każde słowo. – Wiedziała, że nie warto cię budzić, duchy nie pokazują się niedowiarkom. – Przynajmniej po śmierci umiała się zachować. – Pod nieobecność Taty Mama żartowała w rozmowie z przyjaciółką. – Nie budzi się ludzi wstających do pracy przed piątą. Nie zważając na mnie, dziecko bawiące się w drugim pokoju, dodała: – Przyśniło mu się albo wymyślił. Po niej ma bujną wyobraźnię. Haremy, stracone majątki. Uwierzyłby kto. Pewnie była sierotą i wylądowała w tureckim burdelu albo puszczała się dla zarobku. Na starość do kościoła biegała odpokutować. Proboszcza całowała po rękach. Może i miała bogatych krewnych na Wołyniu, ale reszta... fantastka z niej była. Nikt za nią dojść nie mógł, nawet teścia skołowała, wojskowego. Mama chyba pożałowała swoich słów. Wkrótce po pogrzebie Babci nadeszły jesienne ulewy, pękła rynna. Zalało zamurowane drzwi tuż przy łóżku moim i siostry. Tata reperował rynnę, Mama ścierała podłogę. Z nosem przy ścianie nie zauważyła pojawiającego się zacieku. – Babcia. – Pierwsza rozpoznałam kształt w kapeluszu, długiej sukni, na obcasach. – Babcia – potwierdziła moja starsza Siostra. Malowanie ściany nic nie dało. Zaciek jak tłusty ślad na papierze wychodził spod tynku w zamurowanych drzwiach. Płakałyśmy ze strachu i nie dałyśmy nocą wyrzucić się z łóżka rodziców. Babcię przesłonięto biblioteczką. – Zaciek jak zaciek, dzieci straszysz. – Mama zabroniła ojcu odsuwać półkę i pokazywać gościom dziwne zjawisko. Znowu zaprosiła proboszcza. Poradził ścianę skuć. Wziął pieniądze na mszę za Babcię. Po remoncie kształt zniknął. Ojciec stracił matkę i jej cień. Poczuł się na świecie bardziej samotny. Kochał po swojemu moją Mamę, nie pragnął innych słodyczy. Ale nie mógł jej podarować niczego nadzwyczajnego poza swoimi fantazjami. – Pojedziemy do Afryki – wymyślił. – Dlatego, że zatrudnili u was w laboratorium studenta Murzyna? – Mama była realistką,

irytowały ją marzenia ojca. Nie obrażał się, wzruszał ramionami w ten sam sposób, co Babcia. Ona go rozumiała. Ja byłam ukochaną córeczką Tatusia, wnusią Babuni. Stawiał mnie, córownuczkę na stole, przysuwał krzesło. Pytał jak równy równego: – Czego chcesz? Po cukierkach i piesku odważyłam się poprosić o coś większego. – Misia... – Widząc rozbawienie w jego łatwo wzruszających się mną oczach, natychmiast dodałam: – Żywego. Poszliśmy do zoo. W sprawie prawdziwego misia przyjął nas prawdziwy dyrektor. Rozparty za biurkiem pod ściennym kalendarzem o chronionych zwierzętach. Potraktował ojca profesjonalnie, musiał mieć wprawę. Nie widział przeszkód, miś mógł być nasz... ale był jeden problem. – Wie pan... on rośnie, dzieci rosną. Ile masz lat, dziewczynko? – zwrócił się do mnie, siedzącej na kolanach taty. – Pięć, za to Siostra ma już trzynaście. – Właśnie. – Chyba się ucieszył. – I do tego pańska żona... Niedźwiedź to dzikie zwierzę, wyczuje krew miesięczną i nic nie powstrzyma instynktu, rozwali klatkę. Jest pan laborantem, wystarczy kropla... Wie pan... Tata wiedział. Ja nie. Słyszałam o biletach miesięcznych, zwanych w Łodzi „migawkami” – migało się nimi kanarowi podczas kontroli. Ale co wspólnego miał bilet z krwią? – Tatusiu, co to jest krew na miesiąc? – zapytałam w smutnej drodze powrotnej. Ojciec był myślami przy niedźwiedziu, już prawie go miał. Po takim wyczynie wyjaśnianie pięciolatce, na czym polega działanie hormonów w kobiecym ciele, było drobiazgiem. Tak dowiedziałam się o miesiączce, z laboratoryjną dokładnością. Gdy dojrzałam do podpasek i tamponów, nie mogłam się opędzić od wyobrażenia przyczajonego na mnie w dni menstruacji niedźwiedzia. Zupełnie jak Babcia nawiedzana wspomnieniami o sułtanie czyhającym na jej cnotę, według mojej Mamy wątpliwą. Czy Tatuś był fantastą? Kimś podłączonym do psychicznej natury świata tak mocno, że jego słowo stawało się ciałem? Przedziwne uczucie, zobaczyć cud w oślepiająco biały od śniegu dzień wigilii. Wybrałam się przed zmierzchem z Tatą na działkę, niedaleko naszego domu. Musieliśmy otrząsnąć drągiem gałęzie drzew owocowych. Uginały się niebezpiecznie od śnieżnego ciężaru. Pomagałam, czepiając się sopli i gałązek. Biegałam między drzewami obsypywana konfetti lodowego pyłu. Pośliznęłam się. Wpadłam pod krzaki i mnie zasypało. Jakoś się wygramoliłam, zanim przybiegł Tata. Zrzucił futrzaną rękawicę. Ostrożnie sięgnął ponad moją głowę po soczyste maliny obtoczone mroźnym lukrem. Zrywał je drżącymi palcami. Bał się, że są tylko złudzeniem i roztopią się, zanim wrócimy do domu. – A ja chciałem je wyciąć. – Potrząsnął krzakiem. Nie mieliśmy toreb, koszyka. Upchnęliśmy maliny po kieszeniach, ile się dało. Resztę nieśliśmy w rękach. Sok lał się między palcami, zostawiając krwiste smugi na śniegu. Ludzie opatuleni szalami, w kożuchach odwracali się za nami. Tata wołał: – Świeże maliny! – i częstował przechodniów spieszących na wigilię. – Mrożone? – Nie dowierzali.

W sklepach komunistyczna bieda, pomarańcze, banany raz w roku, a my niesiemy soczysty cud. – Dwa lata nie owocowały, zimowa odmiana. Dojrzały pod śniegiem, słodsze od letnich, proszę, jakie piękne. – Rozdawał maliny. – Lato zimą – cieszył się. – Jak w Afryce. Tata często się śmiał. Płakał tylko na pogrzebie Babci i moim ślubie. Po ceremonii odciągnął mnie od weselnych gości składających życzenia. Wypowiedział swoje: – Nie wychodź za mąż, córeczko... – szlochał oparty o kruszący się gotycki mur. Pobrudził nim smoking, jakby opadł mu na ramiona i klapy biały tynk z duszy. – Tato. – Rozejrzałam się, czy nikt nas nie słyszy, zwłaszcza mój świeżo poślubiony mąż. – Już to zrobiłam... – Nie szkodzi, uciekniemy. – Co??? – Zjawiła się Mama w idiotycznie cytrynowym toczku. Ozdabiająca go woalka była siatką podtrzymującą obrzmiałą z wściekłości twarz. – W takiej chwili gitarę jej zawracasz, obsrało cię? Nie używała podobnych słów. Może kiedyś, przecież wychowała się na Bałutach. Wulgarność Mamy poskutkowała. Wstrząs był większy niż psychiczny zawał ojca. Wzięła go za ręce, nieskazitelnie czyste ręce starszego laboranta i odprowadziła do domu weselnego. Mama złapała bezładnie gestykulujące dłonie ojca, by zapanować nad nimi, potem nad jego sprzeciwem. On, wieczny synuś, nie umiał się bronić przed stanowczą bliskością kobiety. Ukrytą przemocą przebraną za Babcię. Stałam pod kościelnym murem, przyglądając się mojemu Mężowi. Zbierał życzenia i bukiety za nas dwoje. Nadrabiał moją nieobecność gorliwością chłopca spełniającego już małżeńskie obowiązki. Muszka, założył ją pierwszy raz w życiu, tkwiła krzywo pod kołnierzykiem. Unieruchomione na gardle śmigło dziecięcego samolociku zmuszające do przymusowego lądowania w ślubną dorosłość. Przykrótki garnitur Męża – nigdzie nie było rozmiaru na jego dwa metry – przypominał przebranie Nosferatu zagubionego w przedsionku gotyckiego kościoła. Modny wtedy styl new romantic podkreśliłam, tuszując mu na ślub długie rzęsy. Modliłam się, żeby nie było zacieków, żeby się nie popłakał jak ojciec. Póki co my, państwo młodzi, mieliśmy dobrze poukładane w głowach. Dopiero odeszliśmy od ołtarza. Wiedzieliśmy, kiedy się ukłonić, pocałować dłoń ciotki ze wsi. Biedaczce pomyliło się zawiadomienie o ślubie z zaproszeniem. Telepała się autobusami, wioząc prezent – dwunastoosobową zastawę stołową: filiżanki, talerze... Wyjątkowo przydatny szklany gruz dla pary wyjeżdżającej po ślubie na emigrację polityczną. Ojciec nie miał powodów do histerii. Mąż blady z emocji rozglądał się za mną, byłam jego drugą połową. Kościół, śmierć Babci, wiązanki ślubne, pogrzebowe, wszystko się wtedy Tacie pomieszało. Uciec chciałam, ale z Mężem spod kościoła i Polski. Zdjąć z niego ohydną czerń plastikowego garnituru. Założyć mu ulubiony góralski sweter. Przechodził w nim dziesięć lat, od czasu gdy się poznaliśmy. Wełniany sweter był buroszary – w kolorze komuny, bezkształtny jak ona. Lubiłam się wtulać w jego drapiącą wełnę, z czułości albo rozpaczy: Co z nami będzie? Co z nami będzie? – martwiliśmy się, zakochani od pierwszego spojrzenia. Szesnastolatkowie z różnych miast. Na szczęście w Toruniu miałam rodzinę, stamtąd była moja Babcia. Pomyślałam, że ten mądry chłopak z niebieskimi oczami w kolorze zagubionego oczka pierścionka był może

spadkiem, którego już nikt mi nie zabierze? Spotkaliśmy się na gali olimpijczyków. Kujony z całej Polski odbierały indeksy. Mąż wygrał studia polonistyczne, ja filozofię. Umówiliśmy się na studiowanie w Krakowie, byle dalej od domu. Dawna stolica Polski walczyła intelektem i cegłówkami przeciw komunie. Manifestacje, aresztowania, dyskusje i podziemne wydawnictwa. Mąż był bohaterem. Najwyższy w pochodach, piorunochron nienawiści, pierwszy skupiał na sobie agresję ZOMO. Po zadymach, przetrzymywany czterdzieści osiem godzin, pocieszał siedzących razem z nim studentów i robotników. Szpikowany od dzieciństwa literaturą romantyczną przez matkę polonistkę z zacięciem teatralnym, roztaczał wizję wolnej Polski. Kiedy trzeba było, rozśmieszał. Gdyby nie musiał uciekać z kraju, zostałby trybunem ludowym. Miał do tego talent. Zapisał się na kursy aktorskie, nie z próżności, dla sprawy. Panował nad emocjami kilkunastu chłopaków w celi. Czuł też nastrój tłumu. Przemawiał ze schodów uczelni. Usłużne plecy podstawiali mu bojownicy o wolność. Nosili go na ramionach po ulicy, żywy megafon. Zagrzewał manifestantów w czapkach wypchanych watą i skarpetkami mającymi chronić przed pałkami ZOMO-wców. Nie był zwykłym agitatorem. Był wizjonerem, ulubieńcem krakowskich anarchistów. Kochali jego odjechane przemowy o Polsce wolnej od obowiązkowego wojska, Europie bez granic, paszportów i prasie poza cenzurą. Nie umiałam się wciągnąć w tę polityczną gorączkę. Za bardzo pochłaniała mnie czysta egzystencja i jej teoria – filozofia. Reszta była prosta – zwykła przyzwoitość nakazywała nie paktować z komuną. Nasłuchiwać nocą zagłuszanych rozgłośni. Zimą w źle ogrzewanych studenckich kwaterach uprawiać seks na tyle szybko, żeby zdążyć wysunąć się spod kołdry i włączyć nocny dziennik Wolnej Europy. Słuchaliśmy też francuskiego radia po polsku. O północy puszczali Marsyliankę. Przytulona do Męża, zastanawiałam się: „Co z nami będzie?”. Radio grało: Leząufaudelaptriiiii... Mieć taką ojczyznę – rozmarzyłam się – uczą filozofii w liceach, Sartre, Kartezjusz, Pascal, kotlety, czekolada nie są na kartki. – Tam to była prawdziwa rewolucja – ekscytował się Mąż, oboje zachwycaliśmy się Dantonem Wajdy. – Maj ’68, zakazuje się zakazywać – wyliczał. Spleceni nogami i rękoma, zawinięci w koce, byliśmy jednością, chociaż z różnych powodów. On zakochany, ja przestraszona zwykłą codziennością. Tamtej nocy podjęliśmy decyzję wyjazdu do Francji. – Ale najpierw ślub. Taki był warunek moich rodziców i jego owdowiałej matki. Nigdy nie wyjeżdżali na Zachód. Żyli w przekonaniu, że „co Bóg złączył...” człowiek nie waży się za granicą rozdzielić. Mój bohater, anarchista zgodził się z miłości na małżeństwo. Zamieszkaliśmy tydzień przed ślubem u jego matki. W pobliskim kościele udzielano nam przyspieszonych nauk przedmałżeńskich. – Prawą ręką dotknij czoła. – Musiałam nauczyć Męża porządnie się żegnać. – Teraz niżej, między piersi... – Oprócz przyjemności nawracania poczułam przyjemne ciepło. Autoerotyczne rozgrzewanie do miłości na mszy. Nie byłam pewna, czy to zgodne z doktryną: najpierw dotknij siebie, pieść własne ciało, kreśląc krzyż. Później podaj rękę bliźniemu na znak pojednania i przyjmij w siebie orgazmicznego Boga. Ojcu mieszała się rzeczywistość z marzeniami, w mojej głowie religia nie różniła się od bluźnierstwa. Ono dodawało jej żarliwości, szamańsko orgiastycznej siły. Uzupełniało ją, czyniąc

kompletną. Położyliśmy się z Mężem na podłodze. Mieliśmy dwa osobne łóżeczka polowe. Teściowa przyniosła je ze składu harcerskich rupieci szkoły, gdzie uczyła. Łóżeczka wąskie i króciutkie, chyba po zuchach, rozdzieliła swoją kanapą. Nie było gdzie się ruszyć, pianino, półki z książkami. – Przeżegnaj mnie. – Zdjęłam Mężowi bury sweter, rozpięłam sobie bluzkę. – Jeszcze. – Nadstawiłam wrażliwe piersi. Od pieszczot rosła im aureola wokół sutek. Na plecach, w pozycji misjonarskiej, podziwiałam celne trafianie Męża w moją rozkosz. Jego twarz zbliżała się, oddalała, zasłaniana suknią ślubną zwisającą z żyrandola. Podarowała mi ją teściowa: jedwabną suknię koloru kości słoniowej ozdobioną starymi koronkami. Jedyny cenny prezent, na jaki było ją stać. Odziedziczony po matce swojej matki. Po mężu hazardziście zmarłym tuż przed urodzeniem syna odziedziczyła długi. Moi rodzice zrujnowali się na wesele w restauracji. Nie było mowy o innej sukience. Zdjęłam ją z wieszaka. – Włóż. – Pomogłam w nią wejść Mężowi spełniającemu każdą moją zachciankę. Suknia za długa na mnie, jeszcze przed przeróbką za obszerna, sięgała mu do połowy chłopięco owłosionej łydki. W porównaniu z wystającym spod niej zadartym penisem wydawała się dużo bielsza. To był nasz prawdziwy portret ślubny. Mąż w niedopinającej się na plecach zwiewnej sukni, przebrany za mnie, był mną i we mnie. Przez ten krótki moment tworzyliśmy prawdziwą jedność. Posklejaną śluzem, odwieczną, bo suknia zalatywała naftaliną konserwującą czas. Ożywiliśmy noszące ją pokolenia poległych już par młodych. Koronki i kokardy powiewały coraz szybciej na moim olbrzymim husarzu miłości. – Uważaj – wyjęczałam. – Nie poplam. Teściowa miała obsesję na punkcie zabytkowej sukni, a my przestaliśmy używać prezerwatyw. Przecież zaliczaliśmy pierwsze zajęcia nauk przedmałżeńskich w kościele redemptorystów, u ojca Rydzyka. – Ćwicząc metodę kalendarzyka, kandydatki na żony powinny dezynfekować termometr – zalecił ksiądz. – Najlepiej spirytusem salicylowym. – A jeżeli jest się dziewicą? – zapytała jedna z narzeczonych. – Dziewice nie muszą wychodzić za mąż – odezwał się ponuro mój Mąż anarchista w góralskim swetrze. Zdążyłam go kopnąć, zanim dodał swoje ulubione: „Małżeństwo to nieuświadomiona prostytucja”. Na przerwach w salce katechetycznej, porównując rtęciowe termometry, dowiedzieliśmy się, że w grupie „eksternistycznej” tylko my nie zaliczyliśmy wpadki. Poranek po poranku starałam się nie skrzypieć zużytym łóżkiem polowym, mierząc temperaturę w pochwie. Rysowałam wykres płodności. Ze sprawdzaniem śluzu było gorzej. Bliskość Męża, wymuszony obecnością teściowej celibat spowodowały, że śluz, niezmiennie obfity i przezroczysty, wskazywał tylko na podniecenie. W noc poślubną teściowa zostawiła nam mieszkanie. Szkoda, że nie rozłożyła sobie łóżka w kuchni. Wielbicielka teatralnej egzaltacji, doczekałaby się triumfalnego okrzyku dziewiczego bólu. Przynajmniej tak by go zrozumiała.

– Mon Dieu! – Francuska lekarka badająca mnie w bretońskim obozie dla uchodźców załamała ręce. – Kto pani to zrobił? Już mieliśmy przyznany azyl, nie musiałam kłamać o komunistycznych torturach. Sama to sobie zrobiłam. Uwierzyłam ślepo księdzu. On najprawdopodobniej nie widział nigdy kobiety nagiej. Nie znał się na kobietach ani ich wnętrzu. Spirytus używany do dezynfekcji termometru wyżarł mi w pochwie rany. Szkoda, że nie we łbie. Zastanowiłabym się nad sobą. Cipa się szybko zagoiła, nie była problemem. Problemem było, że pozostaliśmy dziećmi. Ja rozwydrzoną dziewczynką domagającą się tatusia płaczem, kopaniem i rzucaniem z pazurami. Mąż przestraszony moim nowym wcieleniem i swoim – emigranta, zwinął się w embrion bezradności. Zamknięci w małej celi obozowego pokoju dla uchodźców wstawaliśmy z łóżka tylko na lekcje francuskiego. Mój trybun ludowy, podrywający do szturmu przeciw ZOMO, nie umiał poprawnie poprosić o herbatę. Przyzwyczajona używać językowej precyzji skalpela w dyskusjach o Husserlu, bełkotałam coś z Turkami i Wietnamczykami na obozowym korytarzu. Marzyliśmy o schronieniu się pod kołdrą w naszej wymalowanej olejno celi trzy metry na cztery. Bretońska jesień jest bardziej beznadziejna od polskiej, zima równie szara. Dno rozpadliny psychicznej osiągnęliśmy w pierwszą emigrancką wigilię. Z braku kasy na choinkę zerwaliśmy iglaste gałązki krzaków rosnących przed obozem. Wsadziliśmy je do szklanki. Na białej ścierce ułożyliśmy chleb, zagotowaliśmy czerwoną zupę w proszku udającą barszcz. Kolędy z radia Wolna Europa dopływały do nas falami. Niosące je powietrze po drodze zamarzało. Słyszeliśmy co któreś słowo. Ponuro siedzieliśmy przy wigilijnym stole. Nie umieliśmy cieszyć się z prezentu – byliśmy nim sami dla siebie. Dobił nas widok robali. Ogrzane na gałązkach obudziły się z zimowego snu. Rozlazły po obrusie, zwisały z igieł w zastępstwie choinkowych ozdób. Przypomniał mi się zapach dzieciństwa – babcine kolekcje zrobaczałych skórek chleba. Ojciec i gałęzie podobnych krzaków, pod które wpadłam na działce w wigilię. Mój ekran wspomnień śnieżył. Pachnące malinowe kulki znalezione w najpiękniejszą wigilię dzieciństwa. Tatuś był cudotwórcą, ja jego ukochanym cudem. Nie ma cudu bez cudotwórcy. Krzykiem, kłótniami, szarpaniem chciałam odnaleźć bezwarunkowo kochającego ojca w moim Mężu. Byliśmy bez rodziny, znajomych, na krańcu Europy, dalej ocean. Francja nie okazała się ziemią obiecaną. Tego nie mogliśmy przewidzieć, nie byliśmy wcześniej na Zachodzie. Ludzie tutaj też dłubali w nosach i bredzili. Na pierwszej lekcji francuskiego uczyliśmy się zamawiać kawę z ciastkiem. Postanowiliśmy uciec, do cywilizacji – do Paryża. W Polsce zakładano nam na mózgi laury olimpijczyków. Najzdolniejsi w swoim roczniku szybko się uczyliśmy. Daliśmy więc sobie radę z francuskim i znalezieniem najprostszej pracy. Następną wigilię spędzaliśmy już u siebie, w paryskim studiu. Dostaliśmy stypendium naukowe dla emigrantów. Dorabiałam wykańczaniem włoskich butów. Przynosiłam do domu dwieście par. Taśmowo kleiliśmy obcasy, lakierowane skórki. Wdychaliśmy klej, byliśmy na ciągłym haju. Wigilię trzeba było uczcić czymś świątecznym. Kupiliśmy kostkę haszyszu od dilera rolkarza. Charakterystyczny, w czapeczce Mikołaja wymijał spacerowiczów wokół placu Saint Michel. Hamował, brał od chętnych franki i przy następnym zakręcie w takt puszczanych głośno świątecznych piosenek wrzucał klientom do kieszeni towar. Nie potrzebowaliśmy znieczulać się narkotykiem. Odrywać od emigranckiej niedoli szewców. W porównaniu z nudą komunistycznej Polski nasze życie było fascynujące, wystarczyło przejść paryską ulicą. Co nie znaczy, że przestały mnie nękać napady przerażenia. Refren „Co z nami będzie?”

powtarzał się przy każdej sprzeczce. Powody kłótni były pozorne i nie do zażegnania. Pytanie: „Co z nami będzie” popychało do następnej awantury podszytej pretensją „No bo co z nami będzie?!”. Nocą Mąż w militarnej czapeczce i czarnym mundurze stróża pilnował banku. Dostawał krzesło z siedzeniem pochylonym pod takim kątem, żeby spadł po zaśnięciu. Żadne tortury, racjonalność – kartezjańskie egzekwowanie obowiązku. W dzień chodził na kursy aktorskie. O studiowaniu slawistyki, doktoracie miał pomyśleć później. Zostając we Francji, postanowił wybrać coś bardziej francuskiego. Najpierw akcent. Ćwicząc role, umiał już bezbłędnie powtórzyć tekst. – Żeby zdobyć jej serce, zwrócić na mnie jej oczy, z królami bój toczyłem, z bogami bym stoczył – recytował wzniosłe kawałki z Rochefoucaulda. Gorzej, gdy kończyła się kartka i kurs. Nauczyciele byli nim jednak zachwyceni. Co za postępy i podobieństwo do młodego Depardieu. Jasnowłosy, dryblas z wielkim nosem i szczerym spojrzeniem błękitu. – Początek kariery Depardieu też nie był łatwy – powtarzali Mężowi, gdy wątpił, czy dobrze wydaje pieniądze na kolejne kwartalne czesne. – Gerard jąkał się, potwornie. Rok ćwiczył dykcję, i proszę! Dawali do zrozumienia, że mąż ma szansę dublować Depardieu w rolach wymagających młodszych wcieleń aktora. Nie dorównywałam inteligencją Mężowi, jeśli brać za nią podręcznikową formułkę – umiejętności przystosowania do zmiennych warunków. Zostałam przy studiowaniu mało praktycznej filozofii zmutowanej w odmianę antropologii, ze specjalizacją kulturowych aspektów rozwoju czaszki u naczelnych. Mój konformizm polegał jedynie na wyborze tematu pracy dyplomowej w paryskiej szkole nauk społecznych: Rola czaszki w kulcie najważniejszej francuskiej świętej – Marii Magdaleny. Nie zmieniłam swoich zainteresowań od przedszkola. Filozoficzny wstrząs przeżyłam w młodszych starszakach. – Otwórz buzię, szerzej, jeszcze szerzej i nie przełykaj – rozkazała mi dentystka podczas przeglądu mleczaków. – Próchnica – powiedziała porozumiewawczo do asystentki. Szczęknął sterylizator, srebrne szczypce czekały w stomatologicznym przykurczu gotowe się rozewrzeć na szerokość dziecięcego trzonowca. – Eter! – spieszyła się dentystka. Za drzwiami czekało w kolejce spróchniałe pokolenie lat sześćdziesiątych. Dzieci nie myły zębów. Zresztą jedyna wtedy dostępna pasta „Lechia” służyła do wybielania kredą. Nie zawierała odrobiny wzmacniającego fluoru. Psiknięto mi w usta czymś nieznanym. Zaraz po tym pyknęło w środku głowy. Groźna dentystka gdzieś odpłynęła, moje dziecięce strachy też. Uniosłam się ponad fotel. Spod sufitu oglądałam wiszące w powietrzu jej słowa wibrujące pewnością. – Rwiemy! Poczułam szarpnięcie, ale nie ból. Jakby ktoś wyrywał mnie z oczywistości. Sapiąca dentystka nie należała do nieczułych wyrwizębów. Wykonywała swoją pracę z ukrytą pasją. Nienawidziła zepsucia. Chroniła przed nim dzieci. Eter przestał działać, oklapłam na fotelu. – Zagryźć. – W dziurę wsadzono mi zwitek gazy. – Następny! Po przedszkolnym korytarzu stąpałam niepewnie w filcowych kapciach i opadających

bawełnianych rajtuzach. Nieporadnie wracałam do realności. W lekkim świecie eteru nie było wrzeszczących bachorów, żylastej dentystki popijającej fusowatą kawę ze szklanki. I najważniejsze – nie było mnie. Myśli drążyły przytulne, waciane tunele. Pod wpływem znieczulenia doznałam wglądu w ułudę rzeczywistości. Wystarczyło się unieść, myśleć i mieć... eter. Zgłaszałam się ochotniczo na przeglądy. Symulowałam bóle zdrowych zębów. – Nie ma co borować, próchnica ukryta – dawała się nabrać dentystka zmiękczona łzami blond aniołka. Zostały mi tylko przednie zęby. One miały niedługo się rozchwiać i niestety wypaść same. Wierciłam w nich dziury igłą maczaną w cukrze, żeby zwabić upragnioną próchnicę. Przyzwyczajona do rozgrzebywania drzazgą skóry, natrafiłam na opór kości. Zęby nie dały się przedziurawić. Szukałam innych sposobów. Podszywałam się pod tchórzliwe dzieci, gdy przychodziła obca dentystka „na zastępstwo”. Wmawiałam nowej, że przypada mój dzień rwania bolącego ząbka. Nie kłamałam, przestawałam być sobą, z każdą dawką eteru było mniej mnie. Nie odurzałam się, by uciec. Powroty w siebie były jeszcze ciekawsze. Wracały ręce, nogi, kilkuletnia dziewczynka z warkoczykami. I dziecinna zagadka: kim jestem? Opary filozoficznych, nie do końca sformułowanych pytań skraplały się w dociekania: Gdzie się zaczynam, gdzie kończę? Kto wędruje między światem eteru i przedszkolem: moje myśli?, ja? Kwestią czasu było zainteresowanie antropologią. Szkatułką ludzkiej czaszki, gdzie zatrzaśnięty mózg tkwił bez podważania pewności w realność. Po wyczerpaniu dentystycznych możliwości, kiedy wyrosły mi już stałe zęby, próbowałam zaopatrzyć się w eter u ojca. Miał do niego dostęp w swoim przyszpitalnym laboratorium. Z przebiegłością dziesięciolatki namawiałam tatę do przyniesienia fiolki z eterem do domu. – Tatusiu, po co się brudzić zabijaniem kury. – Znałam jego czuły, higieniczny punkt. – Zamiast nożem przyłożysz wacik do dzióbka. – Mięso przejdzie eterem, zatruje. – Ojciec wolał rytualnie ostrzyć legionową szablę po dziadku o schody naszego domu. Przynosił kurę co piątek z rynku bałuckiego. W sobotę rano wkładał skórzaną pilotkę, żeby nie zachlapać sobie włosów. Obojętny na porę roku i temperaturę, rozbierał się do kąpielowych spodenek, nazywanych przez babcię z niemiecka „badóweczkami”. W tym stroju lotnika szykującego się do wodowania szedł zabić szablą drób. Broniącą się pazurami i gdakaniem kurę wyjmował z komórki, gdzie trzymaliśmy węgiel. Kładł ją na pieńku do rąbania drewna i jednym świstem odcinał łeb. Zdarzało się, że już osobno od reszty kury łeb zagdakał. Niekiedy oczy ptaka zamykały się, natomiast rozkładały skrzydła i bezgłowe ciało przebiegało honorową rundę wokół pieńka. Tata po zabiciu kury szedł prosto z podwórka do miejskiej łaźni. Wracał na rosół. Te cosobotnie uboje wyryły mi się w pamięci rozpaczliwym gdakaniem, zapachem węglowego pyłu z komórki i kałużami krwi. Rozbudziły we mnie zainteresowanie głową. Najpierw kurzą. Co dzieje się w czaszce gdaczącego pośmiertnie ptaka? Czy umiera dwa razy? Słyszałam w kościele czytanie ze świętego Jana o powtórnej śmierci. Symbolem tego apostoła był orzeł. Wyłącznie ptaki przeżywają drugą śmierć? Czy śmierć jest w głowie, a ciało żyje nieświadomie nadal i może biegać wokół pieńka albo przechodzić na drugą stronę jak Babcia po śmierci? Albo chociaż jej cień pokazujący się zaciekiem na zamurowanej ścianie? Może przypadkiem eter uruchomił mi w głowie rzadko używaną, zardzewiałą ewolucyjnie wyrzutnię. Katapultuje ona szamanów – kapłanów najpierwotniejszej religii – poza ciało i zwykłe

myślenie. Nie wiem, dlaczego eter nie działał podobnie na inne dzieci. Mogło się też zdarzyć, że połączył się u mnie z jakąś molekułą, zatrzymując rozwój intelektualny na poziomie przedszkola. Mózg z wiekiem rósł. Obejmował coraz więcej zagadnień. Jednak swoją energię poświęcał na rozwiązanie dziecinnych zagadek. W akademickiej formie zadawali mi je później podczas egzaminów profesorowie filozofii: Co to znaczy być? Dlaczego świat nie znika, gdy na niego nie patrzymy? I dlaczego jest najlepszym ze światów. Pracę magisterską napisałam z Rozprawy o metodzie Kartezjusza, ojca racjonalizmu. Kartezjański dualizm psychofizyczny zademonstrowany tłuczeniem psa kijem okazał się nieprawdziwy. Cierpienie psa miało być dowodem na rozdział ciała od duszy. Katowane zwierzę nie czuło. Wyło, bo działało mechanicznie. Pomyłki Kartezjusza należały do klasyki filozoficznych wykolejeń umysłu. Fascynowała mnie jego intelektualna pasja. Żarliwa jak u religijnych reformatorów. Wyabstrahował umysł, który od nowa, od punktu ustalał metodę myślenia i usuwania zmysłowych złudzeń. Ciekawe, co by napisał po eterze i haszu? One mechanicznie przenosiły potoczny punkt widzenia w inne wymiary. Swoją bezkompromisową, niemal moralną logiką naćpany Kartezjusz wyprzedziłby epokę. Przeskoczyłby Kanta ujmującego percepcję kleszczami kategorii czasu i przestrzeni. Pomysłowość Husserla również byłaby wtórna w porównaniu z eteryczną finezją Kartezjusza zawieszającego ogląd świata pod sufitem albo nad dentystycznym fotelem. Od przedszkola po studia interesowałam się tym samym i doskonaliłam zmysł węchu. Prawdopodobnie rozwinął się też dzięki eterowi. Szukałam jego lekarskiego zapachu pod gabinetem dentystycznym, w lakierze do paznokci. Uwrażliwiłam się na niuanse wszystkiego, co wydzielało pobudzające węch cząsteczki. Tak jak sny emigracja miała swój zapach. Nie znałam nikogo, kto by nie prześnił koszmaru o odmowie paszportu, uwięzieniu między granicami. Emigranckie sny były psychicznymi szczepionkami, uodparniały na chęć powrotu. W brzuchu skręcało z tęsknoty, oddech śmierdział niestrawionym z nerwów jedzeniem. Byle jakim, okraszonym chemią żarciem dla ubogich. Kwaśne oddechy odróżniały początkujących emigrantów od zasiedziałych. Nasza pierwsza obozowa wigilia w Bretanii pachniała biedą. Podczas następnej, już we własnym studiu niedaleko Bastylii, unosił się dymny zapach haszu. Mieliśmy biały obrus, talerzyki z opłatkiem przysłanym przez rodziców. Łamiąc się nim, życzyliśmy sobie szczęścia i odpowiedniej dawki. Mąż zaciągnął się skrętem. Ja niepaląca ugryzłam haszowe ciasteczko. – Pamiętasz serwis od ciotki? – Zakrztusił się śmiechem. Za długie ręce i nogi Mąż splatał w niepowtarzalny sposób, tworząc cielesny podpis. Rozpoznałabym go wszędzie, nawet zamazanego przez działający już we mnie haszysz. – Ten w kwiatki, na dwanaście osób? – Serwis wydał mi się też komiczny. Zwłaszcza liczba dwanaście była śmieszna. – Przydałby się? Dwunaste miejsce dla wędrowca? – Pamiętasz, gdzie go zakopaliśmy? – Mąż zapadł się w sobie. Na powierzchni zostały paski jego marynarskiego podkoszulka. Drogiego, założonego specjalnie na wigilię. Góralski sweter zastąpiliśmy paryskim sznytem od Jeana Paula Gaultier. Ja dodawałam sobie elegancji orientalnymi perfumami Shalimar. – Zakopaliśmy? – Moja pamięć poklejona grudkami brunatnego haszu czepiała się już innych

skojarzeń. Dlaczego my to zrobiliśmy? Łopata, las pod Toruniem, uciekaliśmy przed Niemcem? – Matka męża twierdziła, że pod ich domem spoczywa żołnierz Wehrmachtu. Pisała listy do jego rodziny. Adres dostała na seansie spirytystycznym. Wracały z dopiskiem „Adresat nieznany”, zupełnie jak „Żołnierz nieznany”. – Aaa, uciekaliśmy przed Ruskimi, na emigrację – wróciła mi pamięć i czas teraźniejszy. Męża w nim nie było. Leżał koniunkcję niżej, pod stołem. Zwijał się ze śmiechu w jeszcze bardziej kaligraficzny kwiczoł. Płakał, słysząc kolędę. Nagle wyszedł na powierzchnię, przecięty białym paskiem obrusu. Między granatowymi kreskami jego marynarskiego podkoszulka skakały wypowiadane zdania i nuty muzyki do słów. Mówił niekończącym się słowotokiem arii: – Nie pamiętasz? Nie było gdzie schować pudła u mamy. Nie chcieliśmy nikomu zostawiać tego pieprzonego serwisu. Zakopaliśmy na pamiątkę po nas, za polaną. Ktoś kiedyś odkopie, jak w wierszu Miłosza o potłuczonej przez dzieje porcelanie. – Fajans, to był fajans z Włocławka – sprostowałam ucieszona swoim rozsądkiem. – ... Będzie czekał na nas, powojenny skarb. Wrócimy? – zapytał trzeźwo. Komunizm w Polsce upadł, zawalił się mur berliński. Nie musieliśmy być emigrantami. Zaczynaliśmy być Francuzami. – Po co? Do serwisu? Jesteśmy wolni. Do kogo wracać? Do tradycji? My jesteśmy baaardzo, bardzo tradycyjni. – Walczyłam z haszową sennością, z letargiem powrotu do Polski. – Kochanie moje. – Biały obrus kusił bielą pościeli. Twarda poduszka blatu prężyła się do snu. – Kochanie, Mężu mój, Mężu, przodkowie nasi, przybieżeli do Betlejem, trzej królowie: Lech, Czech i Rus – wskazałam pusty talerz. Sztywno wyprostowany palec utrzymywał mnie w nienaturalnej równowadze. Reszta ciała falowała. – Przodkowie nasi w wigilijną biesiadę, od bies jada, bies diabeł i demon. Na pamiątkę mówią ze zwierzętami. W pustym lesie jesienią jedyny kolor muchomorowy. Muchomory jedli, stąd nasza flaga psychodeliczno-psylocybiczna, biało-czerwona od muchomorów. Na kapeluszach mają białe przyciski, digitalny dostęp do wizji, do innych światów. My jesteśmy już w innym świecie, nie wracajmy – wierzyłam w to, co mówię, bardziej niż sobie. W odwieczną wiedzę archetypów. – Nie wracać do grzybni polskiej, mówię ci to jako antropolog, bo kocham cię, cię, cięcie. Mąż zastygł, słuchał swojego haszu. Nie mogłam się podnieść, nie miałam gdzie. Haszysz tuż nad moją głową obrał z rzeczywistości jedną warstwę wymiaru. Zabrakło mi miejsca. Pochyliłam się równolegle do podłogi i poszłam w stronę łóżka. Rano podłożyłam poduszkę Mężowi śpiącemu z policzkiem wtulonym w talerz. Schowałam nieotwarte wino. Żona i gospodyni sprzątająca po wigilii. Nocą naćpana Magdalena, rano krzątająca się Marta. Gdybym wiedziała, że to nasza ostatnia wspólna wigilia, może starałabym się bardziej. Zawrócić czas. Powbijać z powrotem w choinkę opadające igły. Kupuję bilet metra. Stoję w wagonie, czytam gazetę. Przy gwałtowanym zakręcie łapię się czyjegoś rękawa. Chłopięca, chociaż ubrana w garnitur ręka przytrzymuje moją. Nie muszę szukać jego spojrzenia i zachęcającego uśmiechu. Wiem, że jest. Czeka na odpowiedź. Otacza palcami mój nadgarstek. Wyczuwa przyspieszający w nim puls. Podnoszę głowę, patrzę mu w twarz. Coraz większe źrenice poszerzają tunel pożądania. Wysiadam z wagonu, on za mną. Młody urzędnik w krawacie. Teczka, może torba z komputerem przewieszona przez mocne, szerokie ramię. Wyglądam francusko: letnia sukienka w groszki, powiewny szal, płaskie pantofle. Wychodzimy z

metra, za barierkę. Stoję o moment za długo przy dystrybutorze prezerwatyw. – Chcesz? – pyta oszołomiony łatwością, z jaką poddałam się jego fantazjom. Mój brak odpowiedzi oznacza: Nie noszę gumek ze sobą. Masz mnie za kurwę? Jest tak niepewny siebie, że gotów mi zapłacić. Sympatyczny, delikatny chłopak pozacinany żyletką na niedogolonej szyi. Prowincjusz? Z dobrego domu? Nie chcę pytać, nie będę nic mówić. Jestem Francuzką o doskonałym paryskim akcencie. Widziałam francuskie filmy, mężczyzna i kobieta spotykają się, idą do hotelu, rozstają. Hotele są wszędzie, na godziny. Chłopak kupuje prezerwatywę. Ma w portfelu duże banknoty, karty. Nie zdradzam się ze słowiańską wymową. Pytana o bzdury odpowiadam mu: tak, nie. Nie słucham go. Nie podnieca mnie. Podnieca mnie tylko moja skóra. Opalona, dziecięco delikatna po wakacjach w Prowansji. Kładłam się goła na wyschniętej ziemi i słuchałam grzechotek cykad, cieszyłam się błyskotkami tamtejszego światła. W pokoju przyzwoitego hotelu nie podchodzimy do łóżka. Chłopak zakłada prezerwatywę. Siada na krześle, obok jego teczka. Unosi mi sukienkę, nie zdejmuję majtek. Kupiłam w sex-shopie kilka przewiewnych par rozciętych w kroku. Sadowię się tyłem jak na meblu, wygodnym, przystosowanym do moich potrzeb. Chłopak po kilku stęknięciach ma wytrysk. Udaję orgazm, co za różnica, i tak kogoś udaję. Chwalę go: – To było dobre. – Łatwo wypowiedzieć. Kiedy próbuje się znowu umówić, pokazuję obrączkę. Nie umiem jej uwiarygodnić. Obydwa słowa: mąż, mężatka, mon mari, le mariage mają w sobie niewymawialne przeze mnie francuskie rrr. Czy miałam wyrzuty sumienia? Sumienie w tym nie brało udziału. Tylko skóra. Poszłam do polskiego kościoła. Spowiadający mnie ksiądz ze zrozumieniem zadał pokutę. – Upiecz dziecko mężowi jego ulubione ciasto albo coś ugotuj... Najchętniej opowiedziałabym Mężowi. Mówiliśmy sobie wszystko. – Wiesz, nie spodziewałam się. To nie miało nic wspólnego z tobą, bo nie było przyjemne. Pokusa, napięcie, że musiałam albo... Nie było innej możliwości. Być na chwilę z kimś, jednym z wielu, z kimś innym. Ciągle jesteśmy razem, od dziesięciu lat, oddech w oddech, równo. Żadne z nas nie wiedziałoby, jak kocha się inny, obcy. Jesteśmy tu obcy. Wiem, tak powiedziałby mężczyzna. Kobieta nie ma prawa do zdrady. Moja Matka mówiła prawdę, jestem wnuczką kurwy. Geny przeskakują jak pchły. Z przeszkodami, na co drugie pokolenie. Oblazło mnie pożądanie. Nie potrafię ci tego wytłumaczyć ani powiedzieć. Kocham cię. Nie jestem nimfomanką – zadręczałam siebie. Francuzi mają na to określenie l’allumeuse – łatwo się napalająca. Szybko gasnąca na podobieństwo zapałki l’allumette. Zapałka pachnie diabelską siarką. Skóra potarta zakazaną pieszczotą też ociera się o piekło. Próbowałam się z niego wydobyć. Nie ciałem, ono się nie nadawało. Nie zawodził mnie nigdy umysł tresowany od małego w myślowych wygibasach. Kartezjusz, patron Francuzów, pocieszał: Rozum jest jedynym dobrem, o którym każdy sądzi, że dostał go w wystarczającej ilości. Duszę według Kartezjusza mamy w mózgu, ukrytą w szyszynce. Moje rozumowanie było proste: Nie należę do wyjątków. Zdrady, a było ich jeszcze kilka, muszą mieć logiczne usprawiedliwienie. Jakie? Mąż, mój dobry Mąż wracał z kursów aktorskich, przynosząc ze sobą zapach podniecenia. Nie interesowały go kandydatki na aktorki, za głupie. Ale musiały być ładne. On się im podobał. Nie zdradziłby mnie. Nie mogąc się na niczym skupić, rysowałam go plątaniną czarnych kresek. Powstawała

nieregularna kula, trochę mózg z nierozwikłaną siecią powiązań. Bardziej czarna łata owłosionej, pokreskowanej cipki. Gdybym była wstydliwą Chinką, wykaligrafowałabym grzech, zamazując kartkę kreskami. Kleks na człowieku. Nie byłam szaloną kaligrafką z Dalekiego Wschodu. Byłam katoliczką. Zajmowałam się świętą Marią Magdaleną i jej gnostyczno-kabalistycznymi powiązaniami. Znałam trochę hebrajski i zasady judaizmu, religii rozumu. Chrześcijaństwo zmieniło ją w religię miłosierdzia. Katolicyzm obsunął żydowski mózg i chrześcijańskie serce do genitaliów. Gwałcenie delikatnych pochew żrącymi od salicylu termometrami. Tablice Mojżeszowych przykazań Watykan przekuł w wykaz ginekologicznych nakazów. Stałam goła przed lustrem w naszym studiu, rozpadającej się przybudówce do biurowca. Sufit łazienki podtrzymywały stemple, dziurawą podłogę zakryliśmy deskami i wykładziną. W dzień przedostawał się przez nią papierosowy zaduch z biura nieruchomości piętro niżej. Telefony dzwoniły u nich rzadziej, powoli się zwijali. My też dostaliśmy już nakaz wyprowadzki. Budynek przeznaczono do rozbiórki. Stałam w zimnej łazience, wiało z sufitowej wyrwy. Przyklejone na murze lustro pękało od nacisku obsuwających się ścian. Mieściłam się w szklanym kadrze: 165 cm wzrostu, chuda, oczy szare, skóra blada. Profilem: zadarty nos, sutki zamiast piersi i odstające kości miednicy jak poroże wymarłego gatunku. Żebra cięła mi rysa pękniętego lustra. Nad nią sprawnie żydowska głowa, serce dobrego chrześcijanina – z litości do zwierząt przestałam jeść mięso i tłukłam schabowe kotlety tylko dla Męża. Na samym dole tułowia katolicka cipa. – Nie grzeszę? – pytałam księdza, spowiadając się przed ślubem. – Nie grzeszę, kochając męża bardziej niż Jezusa? Studentka filozofii umiała oddzielić wiarę od wiedzy. Swoją dewocję od poczucia humoru. Komplikowało się dopiero w łóżku. Seks z Mężem nie był katolicki. Za antykoncepcję dostalibyśmy jeszcze rozgrzeszenie. Stosowaliśmy kalendarzyk, czasem zdarzyła się prezerwatywa. Gorzej z orgazmami, były heretyckie. Nie wiem, czy zawdzięczałam je długości penisa sięgającemu we mnie pod serce. Czy naszemu dziesięcioletniemu doskonaleniu się w łóżku. Mąż pieścił łechtaczkę i jednocześnie mocno wchodził. Przesuwał chyba po czakrach od mojego tyłka po splot słoneczny. Otwierał je po kolei, zalewało mnie światło, może świetlista sperma. Ostatnia czakra na czubku głowy, przebita kiedyś eterem, eksplodowała z nieludzkim jazgotem. Wracając do przytomności, słyszałam własny krzyk. – Myślisz, że to buddyjskie? – zastanawiałam się po orgazmie. – Powiedz, co czułaś. – Męża fascynował łóżkowy spektakl. – Nie udajesz? – Podejrzewał mnie o bujną fantazję. Lubił słuchać opisów przechodzenia z jednej przestrzeni w drugą, ciągiem połyskliwego korytarza waginy. – Nie wierzysz mi? – Znałam jego repertuar wątpiących min: od podejrzeń po pogardę. – Spójrz. – Wreszcie miałam dowód. Kochaliśmy się wtedy między oliwkowymi drzewami. Nie mieliśmy na nocleg. Zresztą po co? Latem Prowansja jest największym hotelem. Nocą wystarczy w ogrodzie przykryć się prześcieradłem. Wędrowaliśmy przez Langwedocję, zdobyliśmy katarski Montségur. W południe nie dało się złapać stopa. Schroniliśmy się do zagajnika. Popijaliśmy ostatnią wodę z butelki. Laliśmy ją na siebie Zaczęliśmy się dotykać. Uprawianie seksu w skwarze, na wyschniętej ziemi byłoby zbyt męczące. Seksiliśmy się, gziliśmy zwierzęco i odpadaliśmy od siebie zmęczeni. – Spójrz – powiedziałam.

– Idzie ktoś? – przestraszył się Mąż wybudzony z drzemki. Leżeliśmy nadzy, spoceni, w przezroczystym śpiworze dusznego powietrza zaciśniętym na wyschniętym gardle. – Nie ruszaj się. Tam. – Wskazałam palcem swoje podbrzusze. Włoski parowały wilgocią, drobnymi kropelkami. Nad nimi unosiła się miniaturowa tęcza. Pasmami kolorów obejmowała łuk wzgórka łonowego. – Niezłe. – Pochlapał się resztką wody. – Słońce rozszczepia światło. – Przestań, mam tęczę po orgazmie. Włożył w nią palce, w jej rozwiewające się resztki. Mogła być złudzeniem optycznym. Materia jest dla buddystów też złudzeniem, ciało splotem karmicznych supłów. Oboje z Mężem czytaliśmy Tybetańską Księgę Umarłych. Wiedzieliśmy, co oznacza w buddyzmie tęcza. Rozpuszcza się w nią ciało umierającego po osiągnięciu nirwany. Zamiast trupa zostaje wiązka kolorów. Nie jest stemplem. Znika, rozmywa się, ale zostawia pewność. Nie wymyślałam nadzwyczajnych przeżyć, sobie ani Mężowi. Moje orgazmy były nirwaniczne. Tęcza nie obejmowałaby martwej waginy. Ta była nadzwyczaj żywa, bardziej ode mnie. Nie panowałam nad nią. Nie dawałam się już poderwać obcym. Bałam się ryzyka. Najbardziej perwersyjni zboczeńcy nie obnażają się na ulicy. Ukrywają się w swojej głowie. Nie chciałam wylądować w hotelowym pokoju, zarażona AIDS, zakneblowana i pocięta żyletką. Polskie środowisko było za małe na romanse. Wszyscy się znali i kisili we własnym towarzystwie. Najdalszy od emigracyjnych zawiści i plotek, przez to najbardziej atrakcyjny, był książę, redaktor Giedroyc. Miał ze sto lat. Nie sądzę, żeby interesowały go młode mężatki. Bywałam co tydzień w jego podparyskiej „Kulturze”. Zastępowałam sekretarza rezydującemu tam malarzowi i pisarzowi – Czapskiemu. Wbiegałam schodami na piętro. Giedroyc zawsze w apaszce wystającej z rozpiętej koszuli, w jasnej marynarce, redagował przy olbrzymim stole swoje pismo. Przyznaję, przemknął mi przez wyobraźnię pomysł uwiedzenia księcia, króla i ojca powojennej emigracji. Ewidentnie chodziło mi o tatusia. Seks był przyjemną wymówką, wabikiem na mężczyzn. Żaden nie dorównywał Mężowi. Czy seksem było pocieranie się z Nicolą? Pilnowałam jego synka. Rozwiedziony, dostawał dziecko na weekendy. O „Liberation”, gdzie pracował w dziale polityczno-gospodarczym, mówił skrótowo „Libe”. Sam żył w skrócie: wieczne poprawianie artykułów, trochę snu, niespodziewane dyżury redakcyjne. Dziecko ze swoim rytmem wizyt burzyło jego zadomowiony chaos samotnego czterdziestolatka. Potrzebował niańki. Nicolas źle znosił rozwód. Uciekał w pracę. Łazienka, kuchnia, sypialnia jego parterowego domku poobklejane były karteczkami z pomysłami i notatkami do tekstów. Sklejał je w przenikliwą całość. Dostawał dziennikarskie nagrody i tytuły na pierwszej stronie. Awansował. Prywatne życie zmierzało bezwładnie w przeciwnym kierunku; rozpadu. Staczanie nie nabrało jeszcze rozpędu, gdy nie ma szans na czepianie się nadziei. Nicolas w wolne dni pił i spał. Nie zdejmował piżamy. Zarzucał szlafrok i szedł do sklepu, szurając kapciami. Jego rozmemłany wygląd nikogo nie dziwił na małomiasteczkowych uliczkach wokół metra Gambetty. Ze sklepu przynosił gazety, butelki. Kiedyś zerwał świstek z moim ogłoszeniem: „Dziewczyna szuka pracy...”. Przypomniał sobie o nim miesiąc później, szukając po kieszeniach drobnych na parking dla swojego motocykla.

Nicola był smagły, ze zgryzoty szczupły. Miał wdzięk niegrzecznego chłopca zmuszonego do zajmowania się jeszcze mniejszym chłopcem – swoim synkiem. Odrabiałam z dzieckiem lekcje. Mały uzupełniał w weekend zaległości, pragnąc zabłysnąć wiedzą przed superinteligentnym ojcem. Wymęczony tygodniem w szkole kładł się u Nicoli wcześnie. Spał mocno do rana. Z dziecięcego pokoju biegłam na drugą stronę domu. Mijałam szybko salon. Mimo wysiłków sprzątaczek zalatywał starymi skarpetami. Zapaszek unosił się blisko podłogi niby mgła po niechlujnym facecie. Kuchnię nawiedzały myszy. Szalały w zaskorupiałych garnkach ogłuszone własnym tupotem. Biegały po nich w kółko jak na karuzeli. Nie odważyłam się wejść do kuchni pod nieobecność Nicoli. Upiorności mysim odgłosom dodawało to, że przemieszczały się stadami z pobliskiego cmentarza Père Lachaise. Uciekałam do najdalszego pokoju – dawnej pracowni jego żony. Zabrała swoje obrazy i sztalugi. Nicolas poprzyklejał jej zdjęcia tą samą techniką co notatki – skoczem do ściany. Wyżalał się na oziębłą sucz. – Obrazy? Ona maluje pieniądze, jej rodzina też. Wielka mi burżuazja. Lubiłam ją, jej ochrypły głos. Czułość, z jaką traktowała buntującego się ośmioletniego synka. – Nie kopie się drzwi. Skop wycieraczkę, przy okazji wytrzesz buty. Nie było w niej nic z mieszczańskiej suczy, poza wyglądem. Farba rozchlapana po ścianach desperacko szerokim gestem miała się nijak do jej wygładzonej fryzury, przerasowanej urody. Cienki nos, wąska twarz, jakby z dwóch stron, po mieczu i kądzieli, dostała się w imadło prących ambitnie przodków. Kładłam się na macie w jej dawnej pracowni. Przysypiając, przechodziłam przez pierwszą fazę marzeń: jestem artystką, mieszkam w tym dużym, zaniedbanym domu i po dniu malowania padam szczęśliwa na podłogę. Nicolas wracał z redakcyjnych kolacji nad ranem. – Co za strasznej muzyki słuchasz, ty Polko. – Pakował się od razu do pracowni. – Całuj moje ręce lewicowe, one głosowały za przyjmowaniem pieprzonych emigrantów! I co, zamiast pracować, śpisz?! – Akurat, przy pierdach twoich zawszonych myszy? Pierdol swoją matkę (tego nick ta mére nauczyłam się od niego). Dawaj na taksówkę, brudna Franco. – Znowu są? – Nicolas usłyszał hałas z kuchni. – Zapłaciłem majątek za łapankę. – Rzucił butami w korytarz. Wyzywaliśmy się, zamiast obłudnie cmokać przy powitaniu cztery razy. Nasze obelgi zmniejszały szansę na rzeczywiste potknięcie. Trudno było lewakowi mieć służącą. Do tego źle przez siebie samego opłacaną emigrantkę. Zgodnie z poprawnością polityczną, ja powinnam zachować swój niefrancuski mental. Nie podkreślałam go muzułmańskimi szmatami. Tym gorsze wrażenie robiły moje spontaniczne odzywki rodem z Europy Wschodniej. – Chamko, kiedy do ciebie dzwonię, nie pytaj, czego chcę – uczył mnie Nicolas. – Najpierw zapytaj comment ç a va? How do you do? I nie kompromituj się w sklepie. – Robiliśmy razem weekendowe zakupy dla małego. – Mów SVP. Une baguette SVP (Bagietkę proszę). A nie Une baguette (Bagietkę). – Zamknij się, SVP. – O, dużo lepiej, ale STP nie SVP, druga osoba liczby pojedynczej. – Był zadowolony z moich postępów.

Cywilizowanie polegało na oswajaniu z savoir-vivre’em. I przerabianiu instynktów w perwersje nieznane prymitywom ze wschodu Europy. Nicolas, wracając nocą, podkręcał muzykę. Zakładał mi okulary słoneczne żony. – Jesteście podobne. – Brał mnie do tańca. Olbrzymie markowe okulary zasłaniały pół mojej płaskiej, słowiańsko gapowatej twarzy. Nicolas ocierał się i zamiast świństw opowiadał o zebraniu w Libe. Komu dowalił, o korupcji, przekrętach nadających się na pierwszą stronę. – Zgniły system. – Kręciliśmy się w kółko po pracowni. – Włożyłabyś mi palec w tyłek? – zaproponował tym samym tonem. – Po co? – Jesteśmy ze sobą blisko. Nie chcesz seksu. Wszystko przegadaliśmy, od wpływów partyzantki maoistowskiej w Nepalu aż po reżim Czerwonych Khmerów i konsekwencje przewrotu w Etiopii po śmierci Hajle Sellasje. – Przestań, jest trzecia w nocy, jadę do domu. – Nie ma się czego brzydzić, mam prezerwatywę. – Pogładził mój zaobrączkowany palec. – Tym nie? – Pokazałam mu środkowy. – Podnieca cię obrączka? – Odmówiłem dzisiaj różowego, bo go nie znosisz, zobacz, jaki jestem dla ciebie dobry. Po różowym winie cuchnęło mu z ust. Po czerwonym i białym trochę mniej. Francuski zapach nieprzetrawionego dobrobytu, późnych kolacji zalewanych drogimi alkoholami. – Nicolas, spływam. Zamów sobie dziwkę, wsadzi ci pięść. – Nie chcę płacić, ty jesteś prawdziwa. – Stanął na czworaka, łasząc się i popiskując. – Bierz. – Włożyłam mu okulary w zęby. Obszukałam kieszenie spodni, omijając jego wzwód. – Na taryfę, STP. W drodze do domu przyglądałam się pustawym ulicom. Ciepły sierpniowy świt. Nie byłam sama, w otwartym szeroko oknie naszego studia paliła się lampka. Mąż czekał na mnie. Razem z nim monotonia biedy. To samo tanie jedzenie, mdląca ciągła obawa, że źle wykalkulowane zakupy albo jeden poryw despery pozbawią nas dachu nad głową. Tamtej nocy to przestało mieć znaczenie. Rozpadające się studio przyklejone do nowego biurowca wydawało się ostoją solidności. Nie dałam się sobie samej, nie zaryzykowałam z Nicolą. Czułam się oczyszczona z pożądania. Kochałam Męża. Zanim nacisnęłam klamkę, otworzył. Trzymał list i rozdartą kopertę. Przytykał jedno do drugiego, jakby chciał dopasować puzzle śmierci. – Co jest? – Nie poznałam charakteru pisma. – Co się stało? – To prawda? – Nie pytał, szukał potwierdzenia. Dowiedział się o moim kurestwie od Tatuaża. Kolesia z wytatuowanym na czole symbolem anarchii – A – wpisanym w koło. Jego nagłe katolickie nawrócenie było spektakularne: pijany Tatuaż samą siłą woli zatrzymał niebieski krakowski tramwaj. Przebudził go zimowym rankiem stukot metalowych kół. Obcięły mu tylko warkocz przymarznięty rzygami do szyn. Nietknięty Tatuaż ze sterczącym kikutem warkocza odszedł z miejsca ocalenia jak lunatyk. W wojskowych butach, kurtce z demobilu, niósł na wyprostowanych przed sobą rękach pozbierane włosy. Twierdził, że obcięte w połowie warkocza, nadprzyrodzenie krwawiły. Zawiesił je w kaplicy kościoła Franciszkanów między złotymi wotami, różańcami, kulami cudownie uzdrowionych. Wyspowiadał się, przemodlił. Wytatuowane na czole A uznał za znak rozpoczynający nawrócenie. Dopisał – „nioł” i

głosił dobrą nowinę: „Obudź się, Bóg cię kocha!”. Wytatuowany Anioł uwierzył w ten sam żrący odłam katolicyzmu, który okaleczył mi pochwę. Teraz niszczył moje małżeństwo. Rok wcześniej Tatuaż przyjechał do Paryża po błogosławieństwo Giedroycia. Chciał założyć w Polsce gazetę kontynuującą tradycje „Kultury”. Wierzył, że inteligencję i klasę można przekazać grepsem albo klepnięciem po ramieniu. Chrystus przywrócił ślepemu wzrok, plując mu w oczy. Giedroyc nie raczył. Telefonicznie zbył natręta. Nie zaprosił nawet na herbatę do Maison Laffitte. Przenocowaliśmy Tatuża u nas. Mąż wyszedł nocą pilnować banku. My się przytulaliśmy, wspominając krakowskie zadymy, wypiliśmy butelkę. Z mętnego rozrzewnienia wzięłam go do ust. Krzyknął i się rozpłakał. Nie wiedziałam: z rozkoszy, ze wstydu za przedwczesny wytrysk czy urażonych przez Giedroycia ambicji. Rano udawaliśmy, że to był sen, nocna zmaza. Tatuaż właśnie się nawrócił i musiał się wyspowiadać mojemu Mężowi. Bez jego wybaczenia nie mógł z czystym sumieniem przystępować do eucharystii. Co mu jarzyło pod wielkim A na czole, gdy przyjmował komunię? Z nosem przy księżowskim podbrzuszu, penisowatych palcach wsadzających mu do ust coś białego. Przypomniało mu to o naszej paryskiej nocy? – Co jest w tym liście? – Udawałam przed Mężem spokój. – Co?! Co jest w tobie, że... Siłą furii mógł mnie wypchnąć przez okno, rąbnąć o ścianę. – Odchodzę. – Szedł do drzwi po wcześniej spakowany plecak. – Idę z tobą. – Nie. – Rzucę się pod metro. Biegłam za Mężem w nadziei na cud. Zatrzymam go, jak Tatuaż rozjeżdżający go tramwaj. Nawrócę się, odpokutuję. Nie spojrzę na innego mężczyznę. Mąż był szybszy, jego długie nogi robiły dłuższe kroki. Zginął mi w ciemnościach. Dobiegłam do stacji. Zatrzymały mnie zasunięte kraty. Pierwsze metro odchodziło przed piątą rano. Potrząsałam prętami, kopałam w nie, jakby oddzielały mnie od Męża. Przypomniała mi się wściekłość synka Nicolasa. On też walił w drzwi, dobijając się do ojca. Mąż nie jest moim tatusiem. Nie wybaczy niegrzecznej dziewczynce. Chyba że pozbieram zabawki, posklejam zepsute. Musiałabym wyskrobać macicę i siebie ze zdrad. Nie cofnę czasu, nowego nie dostanę. Został tydzień na opuszczenie studia.

3 Nie pamiętałam pierwszych dni po odejściu Męża. Najpierw płakałam, później zabrakło mi sił. Raz poszłam kupić coś do jedzenia. Założyłam ciemne okulary. Ledwo zasłaniały zapuchnięte oczy. Pożałowałam olbrzymich okularów żony Nicolasa. Ale nawet one, żeby zakryć moje nieszczęścia, musiałyby mieć uszczelkę albo gąbki wchłaniające łzy. – Panienko, panienko! – Z biura nieruchomości pod studiem wybiegł młody mężczyzna, zapinał w pośpiechu marynarkę. Nigdy ze mną nie rozmawiał. Obserwował zza szyby. Może dostał wiadomość. U nich w biurze telefon jeszcze działał, nasz wyłączono. Nikt ze znajomych nie wiedział, gdzie Mąż jest, rzucił pracę. Teściowa wyjechała na wakacje. Facet z biura miał mi coś ważnego do powiedzenia. – Wiem, on panienkę bije... U nas słychać. Proszę się nie obawiać, pomogę. Spod okularów nie widać mojego zdumionego spojrzenia. Kto mnie bije? O czym on mówi? Jedyne odgłosy przypominające uderzenia to rozbijane tłuczkiem schabowe. Lubił je Mąż. Próbuję zaprzeczyć. – Nie ma się czego wstydzić. – Ujął moje ramię, dodając otuchy. – Ja to znam. Mój ojciec bił matkę. – Nie, nie trzeba, już się wyprowadził. Miejski rycerz był trochę zawiedziony. Po roku nasłuchiwań postanowił nadrobić swoją chłopięco zapiekłą bezradność. Odważył się, znowu za późno... Ale próbował. Zniknął w biurze, większy i bardziej pewny siebie niż z niego do mnie wybiegł. Straciłam pracę w manufakturze włoskich butów. Nie przychodziłam do nich w terminie, nie zadzwoniłam. Stypendium skończyło się już wcześniej. Czekałam na Męża. Nie wierzyłam, że wróci, nie wierzyłam, że mnie zostawił. W aptece, gdzie kiedyś razem kupowaliśmy syropy, witaminy, szloch zatamował mi słowa. Napisałam na kartce jak żebraczka: „Pomocy”. Stara i mądra aptekarka podała tabletkę. Kazała popić, po resztę pigułek przyjść z receptą. Nie miałam siły stać ani leżeć. Każda pozycja była na dłużej nie do zniesienia. Jakbym musiała odpokutować wszystkie ułożenia ciała, w których zaznało grzesznej przyjemności. Odcięto w budynku światło. Nocą pokój stawał się częścią ciemnego nieba. Ja duszą poniewierającą się w kosmosie. Wiedziałam jedno: muszę znaleźć coś na swoją obronę. Przekonać Męża, świat o swojej niewinności. Niedługo przyjadą zaplombować drzwi. Później zjawią się buldożery i rozjadą nasze mieszkanie. Mąż już się spakował, kolej na mnie. Zebrałam sukienki, płaszcz, osobny worek z papierami. Wyrzucając niepotrzebne zeszyty, czytałam swoje antropologiczne notatki, prywatne odkrycia. Powoli układały się w potrzebną mi przemowę: 1. Jeśli szukać epoki podobnej do naszej w obyczajach (przyjmijmy za jej początek rok 1968), nie byłby to upadek Rzymu. Bardziej pasowałby środkowy paleolit. Podobieństwo jest zaskakujące, jeśli porównamy zwyczaje erotyczne współczesnego Zachodu i naszych ledwo co „odmałpionych” paleolitycznych przodków. W plemionach zbieraczy panowała najprawdopodobniej duża swoboda seksualna. Wynikała z konieczności wymiany partnerów między małymi, obcymi sobie genetycznie i kulturowo grupami. „Idźcie i rozmnażajcie się” było przykazaniem najważniejszym, ponieważ ludzkości groziło wyginięcie. W „wąskim gardle” paleolitu z niewiadomych przyczyn (choroba zakaźna? katastrofa klimatyczna?) było nas zaledwie dwadzieścia pięć tysięcy. W tak ograniczonym

wyborze najważniejszą zaletą „narzeczonych” była tolerancja obyczajowa. 2. Nasze paleolityczne prababki przypominały współczesne kobiety Zachodu – pracujące i wyzwolone. Jeśliby porównać ówczesne „pensje”, zarabiały tyle samo, ile mężczyźni, niekiedy więcej. Przeżywano dzięki zbieractwu. Męskie udane łowy były rodzajem paczek żywnościowych z Unry, świątecznym, rzadkim dodatkiem. Pod koniec paleolitu ta partnerska równowaga zanika. Skutki ograniczenia swobody seksualnej kobiet są nadal widoczne. Nasza głowa byłaby większa, zawierałaby więcej centymetrów sześciennych mózgu, gdyby przodkowie nadal mieli różne warianty związków. Również te zezwalające kobiecie wybierać partnera. Schyłek paleolitu jest początkiem zadziwiającego procesu wbrew naturze – z pokolenia na pokolenie miniaturyzowała się ludzka czaszka. Proces ten trwał do średniowiecza. Najwidoczniej nasza głowa nie mogła być już mniejsza bez ewidentnych objawów zidiocenia. Ewolucja naczelnych polegała na powiększaniu czaszki. Jednak mężczyźni poprzez swoje erotyczne wybory – kobiet z mniejszą głową (prawdopodobnie bardziej infantylnych i uległych) – uwięzili ludzką inteligencję. Od górnego paleolitu przez neolit zaczyna się udomowienie człowieka, a właściwie kobiety. Zostaje zamknięta w domu razem z dziećmi i trzodą. 3. Człowiek przez swoją biologiczną cielesność jest istotą niesłychanie kruchą, dzięki inteligencji perwersyjną. Ta dwoistość, tak odległa od świata zwierzęcego, musiała towarzyszyć naszym paleolitycznym przodkom, pierwszym homo sapiens. Próbując różnych wariantów współżycia i hierarchii, szukali ludzkiego miejsca w świecie. My po odrzuceniu nieludzkich systemów (komunizmu, faszyzmu) i tradycyjnych wartości, też szukamy w nim zakotwiczenia. Rewolucja seksualna (spowodowana m.in. pigułką antykoncepcyjną) zapoczątkowała powrót do źródeł seksualnej wolności: szukania nowych wariantów związku, rodziny, kwestionowania norm. Niektórzy wracają do paleolitu nie przez łóżko, ale otwierając drzwi lodówki. Najskuteczniejsze diety zdrowotne są identyczne z paleolitycznym menu. Przetwarzanie żywności ma początek w rolniczym neolicie. Doprowadziło do chorób cywilizacyjnych. Zbiegło się z „przetwarzaniem” swobodnego obyczajowo zbieracza-wędrownika w istotę ucywilizowaną. Może nasza zdeformowana konwenansami seksualność jest równie niezdrowa, jak nasze jedzenie. Instynktownie poszukujemy najczystszej, nieskażonej formy zaspokajającej seksualny apetyt bez skutków ubocznych: cierpienia, braku sensu, samotności. 4. Jesteśmy dziedzicami najdłuższej epoki w dziejach ludzkości – paleolitu (trwał od 2 milionów lat do 8 tysiąclecia p.n.e). Płyniemy po coraz gorętszym oceanie wolności na krach pozostałych z rozpuszczonego lodowca tradycji. Jedni marzą o monolicie stałego lądu wartości topiącym się na ich oczach. Inni szukają swojego szczęścia, próbując dopasować dryfujące samotnie kawałki kry... 5. Trybunale ludzkości, Mężu – wychodząc za mąż, byłam zaledwie dwudziestotrzylatką i powtarzałam historię naszego gatunku. Z jednej strony przysięga wierności złożona w świątyni, z drugiej paleolityczne eksperymenty ciekawej świata samicy. Jestem blond małpą, podobną do filmowej Blond Wenus, gdzie ze sceny zbiegała gorylica w zerwanym łańcuchu. Siadała przy kawiarnianym stoliku, żeby fascynować mężczyzn delikatną dłonią wysuwaną spod kostiumu bestii. Zdejmowała łeb, potrząsała przyklapniętymi od jego ciężaru jasnymi włosami i pojawiał się symbol seksu – Marlena Dietrich. Po latach powie, że nie miała pojęcia o erotyce, ona po prostu „zadzierała nosa”. Też zadzierałam nosa, pretendując do bycia wierną katoliczką i dziewczyną poszukującą instynktownie prawdy o sobie. Prawdy o erotycznej naturze małpy przebranej za człowieka. Nikt nie wysłuchał tej przemowy. Moim CV los podtarł sobie tyłek. Mieszkanie, gdzie

spędziliśmy z Mężem szczęśliwy, ostatni rok, najechały buldożery. To była egzekucja. Monstrualna, żelazna kula zawieszona na łańcuchu uderzyła od strony okien w twarz domu. Na drzwiach wisiała jeszcze przypięta pinezką kartka: Szukaj mnie u... Mąż wrócił miesiąc po rozbiórce, powiedzieć, że naprawdę odchodzi. Wyjeżdża na stałe do Polski. Spieszył się, tyle dokumentów, podatki. Spotkaliśmy się w bistro. Zamówił obiad. Wcześniej nie jadaliśmy w mieście, za co? Z jego postukiwania w zegarek, pospiesznego zamawiania dań zrozumiałam, że wydzielił mi czas do końca posiłku. Zmuszałam się, żeby przełknąć zupę. Talerze zamieniły się w tarcze zegarów. Im wolniej poruszałam nad nimi metalowymi wskazówkami sztućców, tym czas stawał się gęstszy. – Wróciłeś z Polski? – Sprzedałem obrączkę na bilet. – Gdzie będziesz mieszkał? – W Warszawie. Dostałem pracę. – Jadł z apetytem. – Co miałbym tu robić? Depardieu ma syna. – Szydził ze mnie, z mojej obrączki, naszych marzeń o zostaniu we Francji. – Nie wiedziałam – udawałam zwykłą konwersację. Jeżeli będę normalna, nie rozpłaczę się, nie zacznę go błagać i wyć, może mnie ze sobą zabierze. Przygarnie jak zdrowe zwierzę nadające się do adopcji. – Dostałem robotę w telewizji. Będę stand-up comedian. Nie kabareciarz, ale stand-up comedian, monologujący komik, inteligentny komentator. W Polsce tego jeszcze nie ma, tam niczego nie ma. Zaczynamy od zera. – Kto? – Nie znasz, może... znasz. Tatuaż. – Zacisnął szczęki. Podobnie je zaciskał, fotografując mnie podczas dawnych kłótni. – Po co to robisz?! – darłam się wtedy, doprowadzona do ostateczności. – Na pamiątkę, żeby pamiętać. – Trzęsły mu się ręce, ale nie ściśnięty głos. – Będziemy pamiętać, że nie zawsze było między nami dobrze – mówił smutno. Nie będziemy nic wspominać – tego nie przewidział. Jestem obca. Profesjonalista nie zabiera się do sekcji bliskiej mu osoby. On rozcina mnie obojętnością. Powinnam powiedzieć coś o Tatuażu, próbować się bronić, przecież jeszcze żyję, chociaż dla Męża jestem martwa. Patrzy na mnie jak na trupa, którego trzeba gdzieś ukryć, żeby mu nie zasmradzał nowego życiorysu. – Sekta, Tatuaż wstąpił do sekty – mówię, odsuwając ostrze od tego, co miało zaboleć nawet martwą. – No to należymy do niej wszyscy, razem z papieżem. – Przecież jesteś niewierzący. – Tym łatwiej zachowam dystans, na tym polega poczucie humoru. – Katolicki stand-up comedian? Wyobrażasz sobie Mękę Pańską z ironicznym komentarzem? Ty, intelektualista? Będziesz klaunem. – Poważny klaun jest nihilistą. Zrozumiałam powód jego nagłej przyjaźni z Tatuażem. Pojednanie dwóch chrześcijan. Chrzest braterstwa w rynsztoku. Żadna ze mnie żona ani kobieta. Kurwa.

– Zmieniłeś się. – Nie przez ciebie. – Przygotował sobie tę kwestię. Wiedziałam, kiedy powtarza wyuczone kawałki. Poprawiałam go, gdy ćwiczył przed lustrem. – Zaczynam nowe życie – pochwalił się. – Mam ich kilka jak kot. – Duszę też? Panie, potęp moją duszę, i tak mam zapasową. Niczego nie zaczynasz, bo nie skończyłeś. Będziesz w kółko wracał do poprzedniego życia, każdej kolejnej ucieczki od siebie i opowiadał, jak zmądrzałeś. Ty się tylko wyśliznąłeś, kotku, i sprawnym językiem wylizujesz na glanc. Dlaczego nie chcesz ze mną normalnie porozmawiać? Dlaczego nie porozmawiamy o rozwodzie, skoro zaczynasz... – Nie ma o czym. Teraz ja cię zniszczę. – Po co? Stać cię na adwokata mordercę, jesteś w telewizji i wiele możesz? – Nie, wreszcie jestem sobą – przyznał skromnie. – Dasz mi swój adres? Telefon? – Szukam czegoś na stałe, przyślę. Wytarł o mnie rękę. Nie podał jej. Dotknął moich pochylonych nad talerzem pleców. Przejechał po nich dłonią, jakby chciał wepchnąć mi twarz w niezjedzoną zupę. Byłam mu wdzięczna za jakikolwiek dotyk. Uczestniczyłam w pośmiertnych obrzędach naszego małżeństwa. Wymarzyłam to spotkanie. Nie sądziłam, że Mąż w ogóle się zjawi. Rozumiałam mojego ojca pochłoniętego przeżywaniem pojawienia się ducha Babci. Z jej przezroczystości, sukni, marszczenia brwi rekonstruował prawa rządzące zaświatami. Ja próbowałam odtwarzać ukryte życie Męża z jego nieznanych mi rzeczy: nowych butów, szpanerskiej torby podróżnej i modnego prochowca. Kelner przyniósł kolejny fragment łamigłówki: rachunek. Kim jest mężczyzna, który go nie zapłacił? Mścicielem? Dowcipnisiem? Wiedział, jestem spłukana. Starczyło mi na telefon do Nicoli. Nawyzywał mnie od matołów i zabrał do siebie. – Dziewczyno, tak nie można. – Odsunął rolety w pracowni. Przyniósł kawę z suchą bagietką. Moczył ją w filiżance i rozmiękłą próbował mnie karmić. – Musisz pracować – podawał swoją receptę na rozwód. – Sprzątnęłam dom. Ustaliliśmy, że za to mieszkam u niego darmo. Mogę korzystać z lodówki i dostaję miesięczny bilet metra. – Mówię o prawdziwej pracy. – Swoim zwyczajem uczesał się przed wyjściem palcami. Podciągał rolety z okien. Podnosił kurtynę dnia. Ja siedziałam na macie, niżej się nie dało. Otwierała się pode mną zapadnia przyszłości. – Nicolas, jaka praca? Nie chcą mnie nawet w McDonaldzie, za biała jestem. Nie ufają mi. Czego się cieszysz? Dla Francuzów niefrancuska, dla emigrantów za tutejsza. Szukałam też roboty w otwieranym Disneylandzie. Zapisałam się do kolejki z napisem „Hostessy”. Przede mną setka chętnych. Wychodzi pierwsza partia dziewczyn. Płaczą, inne klną. Mierzyli im linijką włosy i paznokcie. Nie mogły być dłuższe ani krótsze o milimetr od disnejowskiej normy. Zalęknione dziewczynki bez matury, wymalowane awangardzistki albo bezrobotne młode matki z przedmieść zebrały się w dyskusyjny kłąb. Zgadzały się na przystrzyżenie, ale po francusku,

dłuższe paznokcie. Przyjrzałam się swoim: połamane, brudne. Skończyłam właśnie sezonowe wykopki archeologiczne. To, czego nie zdążyliśmy odkopać i skatalogować, zaorali pod budowany Disneyland. Myszka Miki musiała dać pieniądze na ratowanie francuskiego dziedzictwa, zanim je pochłonie. Nie zarobiłam ani grosza. Wykopki były dla wolontariuszy. Po miesiącu spania w namiocie wróciłam do Nicoli. Nadawałam się do łopaty w Dinseylandzie, na hostessę już nie. – Mam pomysł – zawołał z kuchni. Usiedliśmy naprzeciwko siebie za drewnianym stołem. Spędzaliśmy tak, przy butelce, wieczory, dyskutując o filozofii i polityce. Na dobranoc zakładał mi ciemne okulary, całował w policzek i szłam spać. – Jesteś kretynką, nie umiesz pisać po francusku – przypomniał sobie. – Wiem, popierdolony mazgaju. – Mazgaju?! – Widziałam w kinie, płakałeś na Nieznośnej lekkości bytu. – Moja matka była podobna do Juliette Binoche. – A moja do Day-Lewisa, to nie powód. – Wiem, wiem. Wasi mężczyźni noszą wąsy, kobiety nie golą nóg, jesteście very tuff. – Gdzie nóż? – Musiałam przekroić czerstwą bagietkę. W wysprzątanej przeze mnie kuchni mysie odchody nie mieszały się już z okruchami. Każda rzecz miała swoje miejsce. Odsyfiłam, odczyściłam podłogę, garnki i szafki. Zabierając się za czajnik elektryczny, wykorzystałam swoje doświadczenie z wykopalisk. Zagotowałam w nim sól, oskrobałam kamień. Noże, tasaki naostrzyłam metodą ojca o schody. Rozejrzałam się, gdzie ten bałaganiarz Nicolas je odłożył. – Schowałem. – Nie zamierzał ich wyjąć. Bujał się z krzesłem, bose stopy w poplamionych benzyną mokasynach trzymał na stole. – Pacanie, masz mnie za złodziejkę? Sprzedam twoje srebra? – Gdybyś siebie widziała. – Pokazał schody. – Miecze samurajskie tną gorzej. – Uderzył się pięścią w brzuch i wywalił język, udając, że zadaje sobie śmiertelny cios. – Ja... myślisz, że się zabiję? – Pojebana jesteś i konserwatywna jak Dostojewski, kto was tam wie, Słowianie. – Nalał mi wina. – Deal jest taki... wyprowadzisz się... Nie dowiedziałam się, czy Nicolas pozbył się mnie z troski o siebie czy dla mojego dobra. Trudno podciąć żyły. Próbowałam. Trzeba jednym odważnym cięciem. Tylko rozdłubałam sobie rękę. Wyglądała paskudnie. Odechciało się mi mazać krwią po ścianach pracowni: „Kocham cię”, „To przez ciebie” plus parę stosownych zdań po francusku. Najlepiej wyglądałaby klasyka: La Rochefoucauld albo Racine. Musiałabym zaglądać do słownika cytatów. Nie umiałam pisać ortograficznie. Błędy gramatyczne wyuczone w obozie dla emigrantów zasypywałam liczbą słów wypowiadanych z paryską nonszalancją. Nicolas znalazł dla mnie ratunek: pracę murzyna. Córka jego znajomej, z pochodzenia Polka, potrzebowała asystentki w pisaniu scenariusza. Podsuwałabym jej pomysły. Zdała maturę i dzięki koneksjom matki dostała pieniądze na europejski projekt filmowy dla młodych zdolnych. Poznałyśmy

się kiedyś u Nicoli. Zwróciła moją uwagę stanowczym wyrazem twarzy, zbyt dojrzałym u nastolatki. Nadawał go podłużny pieprzyk pod dolną wargą. Coś niby skrócona bródka dumnego hidalga skrywającego swój sekret: nieśmiałość. Dziewczyna-hidalgo była przestraszona natłokiem gości. Zasłaniając sobie oczy popapraną na czarno grzywką, odważyła się przy mnie zażartować: – Też przydałby mi się ktoś do sprzątania i towarzystwa. Ita – zapamiętałam jej oryginalne imię. Przez całe przyjęcie nie ruszała się spod ściany. Wciągnięta przypadkowo do rozmowy nieznacznie poruszała wszystkimi palcami. Była morskim stworem przeczesującym wodę w poszukiwaniu pożywienia. Jej przygarbione nadwagą ciało wymagało diety. Konieczną kurację odchudzającą zastępowała noszeniem czerni. Czarne dżinsy i czarne swetry miały wyszczuplać obłą sylwetkę. By zmniejszyć pyzatą twarz, na tej samej zasadzie co otyły brzuch, wciągała policzki. Przygryzane od środka, zniekształcały wymowę. Nie przeszkadzało to w zrozumieniu Ity. Znała francuski perfekcyjnie. Polski, bliższy jej emocjom, gorzej. Na wynajmowanej przez nią sekwańskiej barce zapytała mnie zaraz po przywitaniu, bez wstępów: – Spałaś z Nicolą? Nie wiedziałam, czemu to dla niej takie ważne. Potrzebne było świadectwo moralności współlokatorki i współautorki? – Nie, nie spałam. – Moja matka tak, byłybyśmy zespermione... Coś nie tego? – Wciągnęła zarumienione policzki. – Nie ma po polsku słowa zesper... – Nie byłam pewna, czy moja praca już się zaczęła i mogę Itę poprawiać. – Nie ma, wiem. Bo mojej matki w Polsce nie ma. Spermione znaczy spokrewnione przez chuja. W ciemnej kajucie zabulgotało, barkę uniosła fala. Łagodnie mnie podrzuciło we wnętrznościach wodnego stwora. Ita siedziała wygodnie rozparta. Przytrzymała kieliszki zsuwające się ze stołu. Przechylone w nich wino tworzyło strome, szkliste zbocze. Wymiana zdań o pogodzie nie jest głupia. Daje rozmówcom nieskończoną przestrzeń nieba do zagospodarowania wspólnymi poglądami: Lepiej, żeby wreszcie spadł deszcz. Przeciwnie, lepszy upał. Ita, od kiedy się spotkałyśmy, zawężała tę nieskończoność tematów do swojej matki. Ustalała swoje położenie, namierzając jej romanse i nieobecność. Z tego co opowiadał Nicola, podejrzewałam, że pod pozorami darowanej Icie niezależności matka skazała ją na galery. Dziewiętnastoletnia dziewczyna musiała podjąć się dorosłego projektu – odpępowienia od mamusi i napisania scenariusza dla poważnej instytucji. – Mówiłabym do ciebie – Ita nadal tkwiła mentalnie przy matce – Siostro Penisie. To ze świętego Franciszka, wiesz? On mówił Siostro Wodo, Bracie Wilku, Siostro Luno. Mama ilustrowała książkę o nim, dawno temu, w Niemczech. Ita nie była moją zespermioną siostrą ani pokrzywionym odbiciem w czerni. Była mną, młodszą o dziesięć lat. Sprośną dziewczynką zostawioną samej sobie. Rozbawiła mnie „Siostrą Penisem”. Rozbiła taflę, pod którą od paru miesięcy tężała moja twarz. Uśmiech porozumienia wpasował się z powrotem w obolałe miejsce, po radości przeżywanej z Mężem. Z nim zaśmiewaliśmy się skojarzeniami.

– Nie płacz, proszę. – Ita objęła mnie i kołysała razem z barką. – Wiem od Nicoli. Nie powstrzymywałam łez. Cichy skowyt dopadał mnie wszędzie. W sklepie, gdzie kiedyś kupowaliśmy pierwszy raz egzotyczne dla nas kiwi. W banku – tam wypełnialiśmy czeki bez pokrycia za olbrzymie rachunki telefoniczne do Polski. Gdybym chociaż mogła płakać jak porzucona kobieta. Wzbudzałabym obłudną litość. Ale przyznanie się do własnej zdrady wepchnęłoby mnie pod zasłużony pręgierz wstydu. Przecież kobieta nie powinna dawać mężczyźnie innych powodów do rozwodu poza tym, że jest kobietą. Kobiecość to wystarczająca wada razem z swoją zmienną naturą, starzeniem się, zrzędliwością. Popłakiwałam, nic innego mi nie zostało. Osiągnięcie pułapu szczęścia, gdzie mogłabym swobodnie odetchnąć, było niemożliwe. Już zbliżanie się do poziomu, z którego moje żale wydawałyby się mniejsze, wywoływało skurcz gardła. – Nie płacz, bo ja też się rozpłaczę – przytuliła się mocniej Ita. Jej serdeczność wydała się dobrze wytrenowanym gestem. Naśladowaniem tonu kobiet przywykłych pocieszać inne, siostry, matkę? Wiecznie zapłakaną Marię Magdalenę? Po francusku mówi się: „płakać jak Magdalenka”. Nic dziwnego, że Proust zaczął W poszukiwaniu straconego czasu od ciastkowych magdalenek. Tomy atramentowych łez przelanych nad utraconą przeszłością. Tęsknoty za kochankami, matką. Proust oddzielał się od przeszłości papierem, japońskim parawanem z zapisanych kartek. Parawan dawał obłożnie choremu Proustowi złudne poczucie obecności kogoś lub czegoś po drugiej stronie. Po śmierci smak pocałunków matki i opłakującej miniony czas magdalenki. Ita przytulała się do mnie, sama szukając matczynego pocieszenia. Zapóźniona w rozwoju mody punkówa. Bez złudzeń i trywialnych potrzeb: wygodnego mieszkanka, fajnego chłopaka, markowych ciuchów. Jej ubranie, poczułam to dopiero z bliska, nasiąkło zbutwiałą barką. Moje Shalimar wymieszało się na pewno ze śluzem łez. Maria Magdalena, nawrócona ladacznica, też ciągle płacze. Albo jesteś chętną, wilgotną dziwką, albo za to pokutujesz. Płaczesz do dna, do ostatniej kropli przetaczanej z waginy w oczy. Oczy niebieskie, zielone, czarne o kształcie dwóch małych pizd. Mandali z owłosieniem łonowym rzęs, powiekami warg sromowych. Łechtaczka jest małą naroślą w kąciku oka. Zakochana kobieta wilgocią do wyciśnięcia, szmatą wykręconą z bólu. – Musisz zamknąć fazę małżeństwa. – Ita przesunęła butelkę i kieliszek w moją stronę, zgodnie z ruchem fal. – Mama tak robi. Miała fazę miłości do mojego taty. Potem fazę na siebie i wyjechała z Niemiec. – Zostawiła ojca? – Nie. Umarł. Byłam wtedy mała. Za bardzo umarł. – Nie można umrzeć za bardzo, tłumaczysz z innego języka. – Nikogo nie tłumaczę. Z moją matką można wszystko, okej? Ona za bardzo żyje, korzysta z życia. On za bardzo umarł, brak mi go. Nieważne, musisz pozbyć się tego, co za tobą. Mama włożyła ojcu do trumny pamiątkę ze swoich sukienek. Pocięła je na paski, uplotła gobelin i okryła mu stopy. – Ita pogrążała się w swoim tiku nerwicowego poruszania wszystkimi palcami. Uderzała nimi powietrze. Coraz dalej od siebie, poszerzając nieistniejącą klawiaturę rzeczywistości. – Wyobrażasz sobie? Trumna, ojciec w czarnym garniturze przykryty pstrokatym kocem. Przez to nie pamiętam jego

na pogrzebie, tylko te pocięte kiecki. – Musiała go bardzo kochać. – Pomyślałam o swoich żyłach. – Nie sądzę. – Nie byli dobrym małżeństwem? – Nie pamiętam, miałam pięć lat. Ona nie chce tego wspominać. Co roku zapalała mi świeczki na urodzinowym torcie z miną, jakby jego śmierć i moje narodziny były wspólną fazą jej życia. Miałam kolorowe nagrobne świeczki urodzinowe. Czuła się zobowiązana w prezencie coś o tacie dobrego powiedzieć. Więc wiem, że jeździł dobrze konno. Nie lubił saladkartoffeln i grał na organach. Nie zawodowo, nie musiał, był bogaty, po dziadkach. Zapisali mu kilka willi w Bonn. Kupował, co chciał, moją mamę. Zobaczył ją na pokazie Mody Polskiej i zabrał ze sobą. Studiowała sztuki piękne w Niemczech, potem w Paryżu, stąd zna żonę Nicoli. Tata zachorował i jego rodzina szybko poprzepisywała wille, pozakładali spółki. Nie dostałyśmy prawie nic. Odizolowali ojca w szpitalu, otumanili lekami przeciwbólowymi i wmówili, że nie jestem jego córką. Grupa krwi nie wykluczała pokrewieństwa, ale nie dawała pewności. W Niemczech to ważne, krew, prawo krwi, Heimat, rodzina. Mama pocięła sukienki, żeby im pokazać: niczego od was nie potrzebuję. I żeby na nią patrzyli, jaka piękna i co znowu ta ekscentryczna Polka wymyśliła. Zabrała mnie do Francji, mieszkałyśmy w Nicei. – Miałaś ojczyma? – Żeby jednego, po każdym zamykała fazę. Ale nie mówmy o mojej matce, potąd jej mam. Tobie też się odechce. Na pewno przyjedzie, kontrollieren, Ausweiss bitte – w Polsce to znają po niemiecku. Moi kuzyni tak do mnie ciągle mówili. Mama zabierała mnie do swojej rodziny w Polsce. Płaciła im, żeby nas przyjęli na wigilię. Halt, kaputt – składali mi życzenia. Mama za wszystko płaci, za ten lokal też. – Uderzyła w metalową ścianę. – Chodź, pokażę ci, co gdzie jest. – Weszła na schody. – Uważaj, ciemno. Nie ma okien, jak to na barce. Tu będziesz spać. – Otworzyła kabinę wielkości łóżka. – Tu wspólny pokój i kuchnia, taras na piętrze. Resztę obgadamy. Kiedy się wprowadzisz? – Przeniosę rzeczy od Nicoli. – Dużo? – Plecak. – Przynieś, wyrzucimy go, zamkniesz fazę. – Nie wyrzucę swoich książek i zeszytów. – A ubrania? Ulży ci. – Nie stać mnie. – Zostawiłam niedokończoną kwestię, czy nie stać mnie psychicznie, czy finansowo. Nie byłam materialistką. Stan konta od dawna przestał mieć związek z moim nastrojem i poczuciem własnej wartości. Dysproporcje były za duże. Dawałam sobie radę prawie bez pieniędzy. Godziwe życie musiał mi zastąpić instynkt życia. Gorszy od bankowego był debet na duszy. Nie wróżył niczego dobrego. Nie umiałam sobie wyobrazić przyszłości bez Męża. Normalnie ludzie liczą się ze swoją przyszłością. Meblują ją planami. Zasypują oszczędnościami przepaść między teraz i niechybnym kiedyś. Wolałam zastanawiać się nad cierpieniem Prousta. Przerzucać swoją beznadziejną mękę na pokutę Marii Magdaleny. – Jesteś za dumna, żeby się zabić – powiedział Mąż, odchodząc. Jasne, łatwiej wmówić komuś dumę i ją zdeptać. Co za przyjemność z zemsty na szmacie?

Gdybym wybrała śmierć, znaczyłoby, że na nią zasługuję, pozbawiona honoru. Po co mi przyszłość? Mogliśmy mieć w niej dziecko. Przyszłości ani dziecka nie miałam. Tym chętniej wchodziłam w cudzą teraźniejszość. Życie Ity nieodłączne od jej matki. Mówiąc Ita, przywoływałam matkę, jak erynię zemsty na córce. – Zmieniła mi imię, wiesz? – skarżyła się. – W papierach miałam Uta, staroniemieckie imię wybrane przez ojca. Po jego śmierci je spolszczyła. Przerobiła U w I. – Nie musisz słuchać matki, przedstawiaj się swoim prawdziwym imieniem. – Nie mam go. Sfałszowała papiery we Francji. Mówiłam ci, ona jest po Akademii, umie podrobić Rembrandta. Przemalować literkę? Drobiazg. Jestem dla niej ta i ta, i tamta, Ita. – Daj spokój, ładne imię. – Nie powinna. Czytałam twoją pracę o Marii Magdalenie z plecaka. Pisałaś o znaczeniu imion. Nie wolno ich zmieniać. Maria z Magdali, Maria z wieży, wartość liczbowa 77. – Grzebałaś w moich rzeczach? – Trochę. – Czarna plamka na zaciśniętej brodzie podskoczyła do warg. – Szukałam ubrań, wyrzucimy je do Sekwany? Zakończymy fazę, dobrze? Zgodziłam się. Kupiła mi nowe sukienki, spodnie, oczywiście czarne. Chciała, żebyśmy były naprawdę podobne. Kłamała, że dostała je od przyjaciółek matki. – Za ciasne i za długie. – Oddała mi nowiutkie ubrania. – Dla znajomych matki też jestem „ta” córka Leny. Nie widzą mnie, nie odróżniają od niej. Myślą, że wyglądam jak mama. Są cholernie bogate, mama zna tylko bogatych. – Nicola nie jest dziany. – Ale jego żona, eks, bardzo. – Skąd twoja matka ma pieniądze? – Z nieba. – Zwinęła moje podniszczone ciuchy w tłumok i obwiązała tasiemką. – Autentycznie. Za co się weźmie, wszystko jej wychodzi. Po przyjeździe do Francji mieszkała u przyjaciół, żeby się odwdzięczyć, dekorowała im dom. Jej haftowaną poduszką zachwycił się odwiedzający ich milioner. Zapytał, czy nie wyszyłaby mu pokrowców do samolotu, podgłówków i tak dalej. W latach osiemdziesiątych rynek nie był duży. Jeden milioner polecił ją drugiemu i mama dostała zamówienia. Obszyła kilkanaście prywatnych samolotów, arabskich odrzutowców. Szyją dla niej w Polsce, tanio. Firmę ma w Paryżu, światowo. Szejkowie zamawiają haftowane złotem, aksamitne poduszki mojej mamy. Z inicjałami, a moje zmieniła. – Postawiła nadpaloną świeczkę na zawiniątku z moich ubrań. – Nie będzie patetycznie? – Przyłożyła zapałkę z radością psocącego dziecka. Rozświetlone okna zakrywały żaluzje, zamykały się jak kwiaty przed nocą. – Wianki rzuca się w noc świętojańską. – Usiadłam na burcie. – W kwietniu trochę za wcześnie. – Wianki się rzuca na męża, ty odwrotnie. – Piła wino z butelki. Ubrania odpłynęły z chyboczącą się świeczką. Zasłoniły je blaskiem oszklone statki wycieczkowe. – Nie myślisz, że ona mnie obrzezała? Dlatego powiedziałam ci kiedyś o Siostrze Penisie. Pusta butelka potoczyła się pod burtę. Barka podrzucana falami za bardzo się chwiała, jak dla kogoś po butelce wina. Ita z trudem łapała pion.

– Obrzezała? – No, symbolicznie, obcinając mi „U”. – Nigdy bym tak nie pomyślała. Jesteś lesbijką? – Poczułam się adresatką jej fantazji albo matką zastępczą. – Brzydkie słowo, les-bij-ka, kogoś pobić. Wolę lesgejka, od lessez – pozwolić, zostawić w spokoju, prawda? Ita, szukając wsparcia, kończyła z reguły pytaniem. Obawiała się, że nie usłyszy odpowiedzi. Zostanie sama ze swoim nieważnym dla innych zdaniem, ze sobą. Do naturalnej samotności wrażliwej dziewczyny dokładała sobie urojoną. – Jestem za gruba, w guście Arabów matki. Nie, lesbijką nie jestem, ale tak sobie wyobrażam niebo. Siedzimy nad wodą, pijemy wino i nie dzieje się nic... * Nie dziwiłam się tęsknocie Ity za niebem. Wkrótce zwaliła się jej na głowę męcząca przyziemność. Znajomi z nicejskiego liceum odkryli u niej świetną metę. Najlepsze miejsce do imprez. Mili, ładni chłopcy wzbudzający w Icie nadzieję na miłość, dla mnie byli bezpłciowi. Trzecia płeć – mężczyzn młodszych ode mnie. Próbowali mnie uwodzić artystowskimi pozami. Mogli się podobać, ale zaimpregnowana wszechmocą ojca zawsze wolałam starszych. Może byłam starsza od siebie samej? Interesowały mnie starocie – średniowiecze, kabała. Lubiłam nocne dyskusje z Nicolą. Nie bawiło mnie picie i tańce na barce. Pracę traktowałam poważnie. Ita beztrosko bazgrała coś w notatnikach, szpanerskich moleskinach. Nakupowała podręczników scenopisarstwa. Jeden z nich leżał otwarty ciągle na tej samej stronie. – Najpierw trzeba znaleźć temat – uzasadniała swoje lenistwo. Przeczytałam za nią kilkanaście książek o pisaniu filmów, wspomnienia scenarzystów. Herzog, Visconti, Fellini i Kubrick byli moimi prorokami na równi z Potockim, Bellowem czy Stachurą. Ita nadal nie wiedziała, o czym ma być jej film. O niej, o znajomych, ważnych problemach świata: zanieczyszczeniu środowiska, rasizmie, głodzie? Ja widziałam własny. Toczył się przed moimi oczyma od rana. Wystarczyło, że zaspana otwierałam drzwi rozlatującej się kajuty. Dostawałam serią fleszy zaciemniających wschodzące słońce. Turyści przepływający oszklonymi statkami fotografowali bohemę bujającą się pod mostem. Reflektory i flesze zamieniały dzień w noc, uzyskując filmowy efekt „nocy amerykańskiej”. Obejrzałam jeszcze raz Lokatora Polańskiego. Samotny emigrant dłubiący z rozpaczy dziurkę w ścianie, początek tunelu do ucieczki. Bardziej podobał mi się jego nowy film Frantic. Też o mieście – potworze osaczającym zdesperowanego cudzoziemca. Poczciwy Amerykanin grany przez Harrisona Forda, by odzyskać ukochaną kobietę, walczy z paryskim smokiem mającym tysiące, miliony głów: aroganckich policjantów, głupawych urzędników, przechodniów gardzących barbarzyńskimi turystami. To Paryż widziany od wewnątrz, z głębin mojej zanurzonej po burtę barki. Nie miał nic wspólnego z kiczowatymi obrazkami Montmartre’u. Idąc nabrzeżem, wystukiwałam rytm tanga. Grace Jones – mieszkająca na widocznej stąd wyspie Świętego Ludwika – śpiewa we Franticu swoim głosem metalicznej kosmitki: Tu te prends pour qui? Toi, tu aussi détestes la vie. (Za kogo się masz? Nienawidzisz życia tak jak ja). Grace śpiewa w rytmie Paryża, w rytmie tanga. Idealnej muzyki do Pisma Świętego, opowiadającego, tak jak tango, o

sprawach ostatecznych: życiu, śmierci, miłości i nienawiści. We mnie też pulsował tylko Paryż. Nie ckliwymi przyśpiewkami akordeonu dla turystów. Autentyczne tango to kilka kroków w stronę miłości, zwrot i śmierć tnąca po nadgarstkach tępym nożem do ostryg. Na szczęście młodej idiotce łatwiej otworzyć skorupę niż własne żyły. Rozłożył mnie film Laskiego z muzycznym podkładem tanga. Przyciągającym i odpychającym twardym rytmem, melodramatyczną recytacją. Przed wyjazdem z Polski widzieliśmy z Mężem jego film w kinie studenckim. Zadymiona salka i nasze przerażenie: ten film jest o nas. Laski nakręcił go tuż przed swoją polityczno-artystyczną emigracją. Kostiumowa opowieść o młodych patriotach kuszonych przez historię. Wyszliśmy z kina w dalszy ciąg filmu. Emigracja, czy dać się przerobić na kolaboracyjne kukły? Laski przeważył nasze wahania: uciekamy z Polski. Nie mogło być przypadkiem, że już sama, samotna zobaczyłam znowu jego film o mnie: zdesperowanej dziewczynie przemierzającej Paryż w rytmie tanga. Doprowadzona do ostateczności męskim szaleństwem, wywierca w ekranie dziurę swoim spojrzeniem. Zupełnie jak lokator Polańskiego. Tunel do ucieczki. Dla mnie. Wyrywałam kartkę z notesu: „Szanowny Panie Laski, widziałam dwa lata temu Pana film, zakazany w Polsce. Dzisiaj widziałam Pana dzieło nagrodzone w Cannes. Oba zmieniły moje myślenie, mnie. Jestem przytłoczona, sama nie wiem, pańską sztuką czy losem? Obejrzałam je w najważniejszych momentach mojego życia. Jestem niewierząca w „przypadek”. Nie ma przypadków. Wszystko ma swój rytm. W tym rytmie piszę do Pana, nieprzypadkowo teraz. Pracuję nad scenariuszem na konkurs dla młodych twórców. Może Pan słyszał o fundacji „Cinéma pour la jeunesse”. Bezwstydnie się Panem inspiruję, ale mam chyba prawo, skoro Pan inspirował się moimi losami? Proszę nie myśleć, że zwariowałam albo mam tak napompowane ego. Ten list jest hołdem dla Pana twórczości. To, co piszę też, zbyt małymi wyrazami, by mogły wyrazić tak wielki szacunek... Z poważaniem”. Nie skreślałam, napisałam jednym tchem. Szczerze i pompatycznie, we francuskim stylu wziętym z płotów Ogrodu Luksemburskiego i Wersalu. Czarne żerdzie naostrzone złotem. Konstrukcja i ozdoba. Styl i emocje. Nie znałam adresu Laskiego. Sławni ludzie nie ogłaszają się w książkach telefonicznych. Itę zaciekawiła kartka, którą międliłam od kilku dni. – Moja mama zna wszystkich. Pomoże ci – zapewniła, znudzona przewidywalnością zdarzeń: Matka uzależnia od siebie każdego. Pajęczyca trzymająca nitki kontaktów i karty kredytowe. Ośmioręka – jeśli się nie mylę, pająk ma osiem odnóży – bogini pomyślności Ity i mojej. Wartość imienia Marii Magdaleny jest wielokrotnością siódemki – 77. Ósemka oznaczałaby wyższy etap niż pokutująca dziwka. Może dziwka-matka? Symboliczne brzuchy ósemki. Matkę Ity oznajmiła seria stukotów. Szpilki wbijały się w przerdzewiałą blachę barki. Przyjechała do Paryża sprawdzić postępy córki. Ita czytała książki, wylegiwała się, piła ze swoimi znajomymi. Pojawienie się matki zamykało fazę lenistwa. – Zasalutujemy? Admirał na pokładzie – starała się zachować humor. Kąciki dziecinnych ust zjeżdżały jej w płaczliwą podkówkę. Broda z myszką wysunęła się od zaciskania zębów.

– Sprzątnę. – Szybko strąciła puste i niedopite butelki wina do kosza. Dałam Icie czas na uprzątnięcie po gościach. Wyszłam przywitać Wielką Matkę, pajęczycę. Wiedziała, kim jestem, wypytała o to dokładnie Nicolę. Zawczasu przygotowała jedną z wielu swoich dłoni, akuratną do powitania murzyna swojej córki. Zawahała się jednak. Zobaczyła w moich oczach coś, co skłoniło ją do pohamowania swojej światowej poufałości. – Lena – podała mi koniuszki naostrzonych czerwienią palców. Nie uścisnęłam żywej dłoni. Musnęłam polakierowaną gablotę pełną cennych drobiazgów. Miała figurę modelki. Jej sposób poruszania się wskazywał na przynależność do kasty kobiet nieposiadających skrupułów, ponieważ nie miewają wątpliwości. Swoją urodą nie musiała niczego zdobywać ani udowadniać. Wyższość, nie tylko z powodu wzrostu, podkreślały pozy przyjmowane przez jej nienaganne nadal ciało. Łokieć oparła na biodrze. W wygiętej nonszalancko ręce dymił papieros. Przykładała go powoli do seksownie wybałuszonych ust. Moc lakieru podtrzymującego złocisty kok pozwalała Lenie zachować pod kontrolą włosy, głowę i jej zawartość. – Nie, nie zejdę – odkrzyknęła zapraszającej Icie. – Za duszno. Omijała taktownie terytorium córki albo nie była go ciekawa, tak jak i jej. – Jachtu nie da się wywietrzyć, a to... Ładna noc, lepiej pospacerujmy. Zabieram was na kolację. Ita zmyślała matce o postępach w pracy. – Wojna w Jugosławii, piszemy wstęp, pierwsze sceny. – Nie za ambitnie? – zdziwiła się. – Prosta historia. Żołnierz ONZ-u zakochuje się w skazanej na śmierć Bośniaczce – podrasowałam kłamstwo szczegółami. – Ryzykowne. Znacie realia? – Laski nam pomoże. – Ita wyjęła z kieszeni spodni mój pomięty list. Lena przeczytała go w restauracji. Założyła gustowne okulary bez oprawek. Z krótkiego menu wybrała zupę cebulową i specjalnie zapiekaną wołowinę. Tym samym spojrzeniem potraktowała moją kartkę. Zagięła list oszlifowanym paznokciem. – Nie napisałaś adresu zwrotnego. – Wróciła do menu deserów. – Odpowie? – Ita miała nadzieję, że wreszcie coś się wydarzy. Ktoś równie znaczący, nie matka, zajmie się nami i projektem. – Obawiam się, że tak. – Lena przyjęła obowiązki gospodyni. Zabawiała nas, wypytywała o moje studia. Była troskliwa i czujna. Po deserze, sporej ilości wypitego wina wyszła za mną do toalety. Stałyśmy razem przy umywalce. Patrzyłyśmy w lustro, pożyczając sobie mydło. Było ciasno i duszno. Sztuczne kwiaty w wazonikach, obrazki rozkosznych dzieci siusiających do nocniczka. – Uważaj na Laskiego – powiedziała ze zmęczoną pewnością jasnowidza przestrzegającego przed przyszłością, do której należy niesłuchanie jego rad. – Pani dobrze go zna?

– Z Polski, kręcił się za dziewczynami na Akademii. Dobry w łóżku, w życiu nie. Poprawiła pomadką usta. Szminkowane wargi Leny pracowały z tą samą wytrwałością, jak dłoń zaciskana w pięść przed wbiciem dożylnie igły. Wystarczy nakłuć ostrzem zębów. Pomyślałam, że w ukryciu Lena rozgryza sobie usta, żeby uzyskać bardziej krwisty, niespotykany odcień szminki. Wyrafinowaniem pokrywa samotność. Ita powstała z części zamiennych ciała Leny. Odrzuconych w podświadomość kawałków strachu, że to ona mogłaby być nieelegancka: otyła i niska. – Uważaj na niego. Tak mogłaby ostrzegać kapłanka dająca ślub w obrządku Prawdy. „Uważaj” Leny było przezornością znającej życie. Żadne tam klepanie nieskutecznego od wieków: „I nie opuszczę Cię”. Przed Itą mogłam zgrywać pasjonatkę kina. Lena przejrzała moją kabotyńską bezinteresowność. Nie byłam w stanie pomóc jej córce. Pisząc do Laskiego, szukałam kogoś, kto pomógłby mnie.

4 Odpowiedź przyszła do Nicoli. Mój adres zwrotny: „Druga barka od Pont des Arts w stronę Pont Neuf”, brzmiałby niepoważnie, chociaż Ita odbierała w ten sposób swoją korespondencję. Laski przysłał pocztówkę, podał numer telefonu. Nicola położył mi aparat na kolanach i zostawił samą. Nie musiałam sprawdzać numeru, znałam go już na pamięć. Napisałam go długopisem na ręce, gdyby pocztówka się zgubiła, podarła. Rozważałam wszelkie możliwości. Zupełnie jak mój ojciec, najgorsze. Jego największy koszmar – śmierć, na pewno się spełni. Moje zbawienie – telefoniczny kontakt z Bogiem miał właśnie nastąpić. Laski przenikał zakamarki duszy. Histeria reżyserowanych przez niego postaci była wirem wyrywającym w transcendencję. Zanim wystukałam numer, byłam już jego własnością. Przenikał mój umysł. – Tak, proszę pana, będę w kawiarni przy Rivoli, proszę powtórzyć... Po czym pan mnie pozna? To ja pana... Zastrzegł, że ludzie się zmieniają. Dawno nie pokazywał się publicznie. Nie jest już do siebie podobny. – A do kogo pani jest podobna? – Do pana. Zaśmiał się. – Umówiłaś się z nim? – Nicola wrócił, gdy odłożyłam słuchawkę. Siedziałam bez ruchu. Powtarzałam sobie rozmowę z Laskim. Obracałam ją niby hologram, w którym każdy fragment zawiera całość. – Chodź, kupimy coś porządnego. – Nicola odstawił telefon. – Ita to nie twój gatunek. – Uszczypnął mój za luźny, czarny sweter. – Niby co? – Potrzebujesz kobiecej sukienki z butiku, nie sklepowej tandety. Szukał drugiego kasku przy drzwiach. – Lubię, jak coś kolorowego za mną furkocze. – Włożył mi kask na głowę. – Nicola, dlaczego nie dasz mi tych kilkuset franków więcej za sprzątanie? – O, co to, to nie. Wyszłam z nim. Zapuścił motor, ale nie wsiadłam. Podniosłam przyciemnioną szybkę jego kasku. Musiałam widzieć kpiące oczy łajdaka porywającego się na dobry uczynek. – Nie jestem kłamliwym burżujem – bronił się. – Stawka za godzinę jest ustalona. Żadnych pańskich, poniżających prezencików. I co zrobiłabyś z tą forsą? Kupiła bzdurną książkę o pokabalonych świętych. Wsiadaj, nie wiesz, głupia krowo, po co jedziemy? Będę cię podglądał w przebieralni. Przyszłam godzinę wcześniej. Nie weszłam do kawiarni wsuniętej w zaułek Rivoli. Obejrzałam ją sobie przez szybę, szklane drzwi. Moje ulubione knajpki dla studentów przesiadujących nad kawą były salami porodowymi umysłu. Dyskusje, czytanie książek, żeby zaoszczędzić na ogrzewaniu w wynajętych pokojach. Kawiarnia wybrana przez Laskiego była pustawa, klientela zamożna. Przeszłam

na drugą stronę, do parku przy Tuileries. W pochmurny dzień świeżo zagrabiony biały żwir nie oślepiał wiosennym słońcem. Latem poprzedniego roku o mało tam nie upadłam. Blask odbity od ziemi skoczył mi do oczu, wydrapując w nich prawdę: „Jesteś obrzydliwie sama, twoje życie nie ma sensu. Jeżeli się dotąd przez nie wlokłaś, to dzięki Mężowi”. Wstrzymałam wtedy oddech. Rozważałam, co się stanie, gdy nie otworzę oczu i osunę się na żwir. Ktoś się pochyli sprawdzić, umarłam czy zemdlałam? Ktoś wezwie pogotowie. Zabiorą mnie do psychiatryka. Będę miała gdzie mieszkać. Zajmą się mną, ubezwłasnowolnią. Przed upadkiem powstrzymała mnie być może duma, o której mówił Mąż. Mama miała rację. „Dziecko – prosiła przez telefon. – Nie załamuj się, zobaczysz, zmieni się na lepsze”. Nie przypuszczałam wtedy, że aż tak. Przeszłam przez oszklone drzwi kawiarni, przez błyszczące oczy Laskiego. Prosto w jego duszę. Zaakceptował mnie od pierwszego spojrzenia. Ale pierwsze nie było dość dokładne. Musiał mnie obejrzeć dokładniej, znaleźć rysę. Zadawał pytania, delikatnie sprawdzając, czy kryształ z każdej strony wyda ten sam czysty dźwięk. Rozmawialiśmy o książkach, kinie. Spowiadałam się ze swojego prościutkiego życiorysu. Losy Laskiego nie wpisywały się w zwykłą polską biografię. Lena miała w sobie coś podobnego. Siłę i tajemnicę oddalającą od pospolitości zbiorowego fatum. – Dostała pani azyl polityczny? – Laski uważnie słuchał. Znałam go ze zdjęć ostatniego filmu, premiery przed dziesięciu laty. Te same szare oczy wschodnio się zwężające, w ciemnej oprawie. Twarz poszerzyła się, jak drzewo z roku na rok powiększające swoją objętość. Słoje przyrostów pokazują dobre i złe lata. Ostatnie lata Laskiego nie należały do najlepszych. Przejadał pieniądze, spisując niechodliwe książki o sobie samym. – Producenci nie ryzykują na ambitne kino. Notuję swoje doświadczenia, dla młodych. Takich jak pani, studentów. Pani studiuje, dobrze zrozumiałem? – Studiowałam. – Mężatka? – Zobaczył obrączkę. Coś mruknęłam. Pochyliłam głowę, włosy zasłoniły mi twarz. – Bardzo mężatka, nie bardzo? – żartował. – Przepraszam. Pobiegłam do toalety wytrzeć oczy. Wypluć knebel wzruszenia. – To ja przepraszam. – Wstał, gdy ochlapana zimną wodą wróciłam do stolika. – Wolałabym o tym nie mówić. – A ja pani powiem. Rozstałem się z moją Gwiazdą. Po kilkunastu latach. Jestem sam, dobrze mi. – Dlaczego się rozstaliście? – Dojrzała. Odchowałem ją i poszła swoją drogą. Jej prawo. Istnieje miłość bez seksu? – Zależy jaka miłość. – Kobieta, mężczyzna. Są razem ze sobą, jak brat i siostra. – Ja już nic nie wiem. – O, nieprawda. Pani wie dużo więcej niż inni w pani wieku. Co to będzie za ileś lat? Będziemy identyczni? Myślałem, że pani plecie: „Jesteśmy podobni”. Ale tak jest. Oboje znamy się na kabale, nie robimy filmów: ja, bo już nikt nie chce dać mi pieniędzy, pani, bo jeszcze ich nie dostała. I oboje jesteśmy sami. Podoba mi się pani – zakończył naszą rozmowę po wypiciu którejś kawy. – Pójdziemy

razem do metra? Muszę wyprowadzić psy. Nie mam na wsi gosposi, mieszkam całkiem sam. Lubię samotność. – Objął mnie. Przyciągnął do siebie. Ostatni raz blisko mężczyzny byłam... Jadąc z Nicolą motocyklem, uczepiona od tyłu jego skórzanej kurtki. Wdychałam przetrawione wino, wodę kolońską i najnowsze damskie perfumy. Lubił polewać się próbkami ze sklepów kosmetycznych. Opływały nas wyziewy metra, benzyna, wonie serów i przypraw z arabskich straganów. Nicola chronił mnie przed pędem. Byliśmy jednym ciałem. Zgodnie przechylaliśmy się na zakrętach. Dopasowani lepiej od wielu kochanków w łóżku. Może to zastępowało nam grę wstępną. W parku to ja prowadziłam powoli Laskiego. Wspierał się na mnie zmęczony życiem mężczyzna. Znużenie seksem i kobietami nie przeszkadzało mu przesunąć dłonią wzdłuż moich pleców. Odszukać krągłość pośladków pod wzorzystą, jedwabną sukienką Kenzo kupioną przez Nicolę. – Ale pani chudziutka, prawie pani nie ma. No tak, ale ktoś taki nie powinien istnieć. Z umysłem starca i ciałem dziewczyny. Czy bestia apokalipsy dotrwa do następnego spotkania? – Obrócił mnie do siebie. Byliśmy w tańcu, jeśli można tańczyć marsz żałobny. Nie widziałam smutniejszych oczu. Oczy żebraka proszące o wsparcie i łaskę następnego dnia. – Gdzie pani mieszka? – Na barce. – Po co? – Żeby nie utonąć. – Humorem polerowałam moją bezdomność. – Nie zaparkuję. – Pokazał w kierunku Sekwany. – Przyjadę po panią jutro, tutaj, o tej samej porze? – Spacerowaliśmy wzdłuż Tuileries. Nie dowierzałam – idę przez Paryż z Laskim. Drzewa parku, kamienice, obelisk na placu Concorde stały się nachalną trójwymiarową pocztówką. Dodatkowym wymiarem migającym w niej wszystkimi swoimi odmianami był czas. Przeszły z Mężem. Dla mnie definitywnie od tego momentu zakończony. Olśniewająco teraźniejszy i nareszcie sensownie przyszły. – Odwiedzi mnie pani? Byliśmy przy bramie Tuileries. Gwałtownie nabrałam powietrza, żeby potwierdzić: Tak, tak! Język wpadł w dziurę po wypchniętej dwójce. Odkleiła się i upadła gdzieś przed nami. Wydawało mi się, że widziałam jej lot. Przyklęknęłam, niby poprawiając but. Biały żwir nie różnił się od sterty zębów. Nie mogłam znaleźć mojej dwójki wśród tysięcy podobnych. Wbiłam palec tam, gdzie mogła leżeć. Wstałam i nie otwierając ust, mruknęłam potwierdzająco, że się spotkamy. Laski pocałował mnie w policzek, oddałam pocałunek. Wszedł pod ziemię, do metra. Umawiał się kiedykolwiek z bezzębną kobietą? On, zatrudniający najpiękniejsze aktorki świata? Przy ich talencie i urodzie byłam kobietą z brodą. One przechadzały się leniwie po festiwalowych schodach, w świetle fleszy i słońca Cannes. Ja grzebałam w żwirze Tuileries. Odnalazłam wydłubany przed chwilą dołek. Przesypałam białe kamyki i nic. Wstałam, splunęłam przed siebie, odtwarzając kierunek upadku zęba razem z siłą wyrzutu. – Pomagać? – Uprzejmy skośnooki turysta odczytywał mi nad głową samouczek językowy. Zadeptywał ślady albo miażdżył sportowymi butami moją kruchą dwójkę. – Mmm. – Odpędzałam go.

– Coś nie być? – Znalazł sobie okazję do konwersacji. Nie chciałam otwierać szczerbatych ust. Prychnęłam. Wydałam chrząknięcie świni ryjącej w poszukiwaniu trufli. Wreszcie się zniechęcił i poszedł. Dalej grzebałam w kamykach i ziemi. Łzy płynęły mi po zakurzonych policzkach. Płakałam pierwszy raz od dawna nie z tęsknoty za Mężem. Potrzebowałam mojego zęba. Na nowy nie było mnie stać. Bez dwójki nie różniłabym się od naszych sąsiadów kloszardów kimających przy moście. Straciłabym przyszłość, Laskiego. Pod palcami drapiącymi coraz głębiej żwir dudniło metro. Gdyby Laski, idący podziemnym korytarzem, domyślał się, co robię nad jego głową. Dokopuję się niemal do niego, przerzucam ziemię, żeby go nie utracić; „Żeby zdobyć jego serce, zwrócić na mnie jego oczy, z królami bój toczyłam i z bogami mogę stoczyć”. Święty Antoni od zagubionych – modliłam się. – Święta Łucjo od zębów. Ty też, Mario Magdaleno, chociaż dziwek się nie prosi, nigdy mi nie pomogłaś. Litero szin, płonący zębie kabały, tarczo obronna – Jest! Nienadłamana, leżała blisko zaznaczonego dołka. Nadziałam ją na wystający ze szczęki drut. Językiem wbiłam w dziąsło. Chybotała się, ale była. Obiecałam sobie odłożenie pieniędzy na dentystę. Opowiem mu bajeczkę o tymczasowym zębie. Poproszę o zapasową porcję kleju w małej tubce. Dokupię do dezynfekcji wodę utlenioną. Plastikowa, sztuczna dwójka była ładniejsza od prawdziwej, która się złamała. Najpierw zrobiła się w niej dziura. Poszłam do szkolnej dentystki. Wycofano już eter, nie wprowadzono niczego nowoczesnego. Dentystka niedbale wyczyściła dwójkę. Ząb dalej bolał, trzeba było usunąć obumierający nerw. Ta sama dentystka z mojej podstawówki wyborowała większą dziurę i zakleiła ją trucizną. Za komuny nawet trucizna nie truła. Nerw był nadal żywy. Dopiero oglądając Maratończyka z Dustinem Hoffmanem, dowiedziałam się, że wyrywanie żywcem nerwów jest torturą. Nazistowski zwyrodnialec zrobił Hoffmanowi to samo, co mnie szkolna dentystka. Został siny ząb. Złamany luksusowo, bo w Paryżu, na pieczonych małżach. – Naprawdę dalej jest już ocean? – pytałam Laskiego, zamieniając się w grzeczną uczennicę. Chodziliśmy z psami po łące otaczającej jego wiejski dom. – Mój płot, lasy, pola i w linii prostej Atlantyk. Nie udawałam pensjonarki. Uczyłam się od niego. Poprawiał moje niezdarne „e”. Wymawiałam je po polsku, bez słuchu na niuanse kilku rodzajów „e” francuskiego. Uczyłam się oglądać krajobraz jego spojrzeniem. Artysty kadrującego w jedno historię i piękno miejsc. – Szukaliśmy pleneru do filmu o Potockim, oczywiście nic nie wyszło, za to kupiłem tu dom. – Nogą przytrzymał leżącą na drodze gałąź. Ułamanym z niej kijem rozgarniał chaszcze. Dźgnął wiosenne powietrze zapełniające się już owadami. Zatoczyły krąg, wir blasku wokół czarodziejskiej różdżki z patyka. – Widzi pani? – Laski pokazał niebo. – Wracają jerzyki, potrafią spać w locie. – Patrzył za nimi, aż zasłonił je las i ciemniejące niebo. – Miała pani sny emigrantów? – Miałam. – Ja nigdy. Wie pani, czym jest kino? Fizjologią. Kłamstwem. Kłamstwo jest wrodzone. Dzieci i psy nie kłamią. Dlatego przed kamerą ukradną każde widowisko. Dorośli i aktorzy są z nimi bez szans. Dostają Oscary za to, co dzieci mają w jednym palcu. Kłamać tak, żeby to było szczere. Na tym polega sztuka. – Odrzucił kij, dochodziliśmy do domu. – Oddechem kłamstwa jest szczerość? – Co? Co pani powiedziała? Pani się chyba musi bardzo męczyć.

– Dlaczego? – Trzeba się namęczyć, żeby panią zrozumieć. Na przykład list do mnie. Był serio? – Po to pan mnie zaprosił, żeby się przekonać? – Nie mogłabym napisać bardziej bałwochwalczego listu. – Przecież pan wie, że jest mistrzem. Mogę do pana tak mówić? Mistrzu... – To bardzo pochlebne, ale niech mi pani najpierw powtórzy o tej szczerości. – Oddechem kłamstwa jest... – Terefere – przerwał rozbawiony. – Mówić każdy potrafi, pani nie pamięta Gomułki. On to miał gadane i akcentował jak pani. Múzyka się mówi, nie muzýka. Wszyscy w Polsce klepiecie po wiejsku, czy tylko pani jest niedouczona? – Tak, z robotniczej Łodzi wysyłają na praktyki do Paryża, do przewalania gnozy, potąd. – Weszłam w błoto. – Proszę się nie gniewać. Dawno mnie nikt nie rozśmieszył, bardzo dawno. Siedzę tu sam. Myślę, czytam i... – Machnął ręką. – I co? – Miałam prawo go zapytać o wyjście z beznadziei, był moim Mistrzem. – Pani wie. Ma pani to na dnie oczu. – Dotknął moich niegojących się nadgarstków. Nie wsadza się palców w stygmaty. Odsunął się i uśmiechnął przepraszająco. Za to, że po rozstaniu z Gwiazdą nie będzie się taplał w zwykłych kobietach? Czy za to, że nie wypada całować kogoś we wszystkowidzące oczy, w sam środek samobójstwa? Psy posłusznie położyły się na legowiskach. Po drewnianej sieni oczekiwałam wiejskiej posiadłości: duży salon sklecony z kilku pokoi. Laski pchnięciem okutych drzwi otworzył wnętrze pałacyku. Nad wielką salą balustrada i piętro, do którego prowadziły zabytkowe schody. Na dole wzorzyste francuskie kanapy, barokowe, grubo ciosane meble. – Pięknie tu. Rozglądałam się zachwycona gustowną teatralnością. W kącie stały mosiężne rzeźby Botero. Grubaśne postacie zadowolone i syte szczęścia jak posągi roześmianego Buddy klepiącego się po wielkim brzuchu. – Moje muzeum. – Pogłaskał figurkę napęczniałej baby. – Dostałem od Botero, kilka kupiłem, nazbierało się. – Uwielbiam drewno. – Wyżłobiłam paznokciem kreskę w wosku pokrywającym komodę. – Chłopi we Francji sprzedają za bezcen stare graty. Ludwiki odróżnią, ale zjedzone przez korniki „deski” – pokazał ozdobne portale – trzymają na opał. Zapalił świece w lichtarzach. – Allegri. – Włączył muzykę. – O, to powinno się pani spodobać. Miserere, ekstrakt katolicyzmu. Grają tylko w Kaplicy Sykstyńskiej w wielki czwartek. Słyszy pani szczytowanie eunuchów? Papież w sukience i chór kastratów, to się nazywa religia. Pani jest katoliczką, prawda? – Próbuję. – Proszę próbować dalej, zobaczymy, do czego pani dojdzie, he, he. – Przykrył mnie troskliwie kocem. – Herbata, kawa? Słodzi pani? – Podsunął srebrną cukiernicę. Podniosłam ciężkie wieko z wyślizganą gałką. – Tak, tak. Rekwizyt do samobójstwa Potockiego. – Usiadł w fotelu naprzeciwko, podał mi

pilota. – Może pani ustawić głośność. Jest wahnięcie między hałasem a najlepszą muzyką, trzeba wyskalować. Podkręcałam, sprawdzając moc kolumn. – Tak pani lubi? – Wyjął mi z dłoni pilota. – Chyba jestem za stary dla pani... – Nie ukrywał ironii. – Szlifuje pan dla siebie kulę... Mistrzu? – Wróciłam do cukiernicy. – Strzelić sobie w łeb? Już to zrobiłem. Połknąłem kulkę wystrzeloną przez Potockiego. Ciężką, ołowianą. – Pogłaskał się po brzuchu wystającym znad sznurka, którym związał sztruksowe spodnie. – Potocki był za biedny na srebro. Co z niego za wampir. Bankrut był. Nikt nie docenił jego książek. Ani car, ani Francja nie kupili jego mądrości. Przebadał historię słowiańszczyzny, przepowiedział dwieście lat temu problemy Rosji z Kaukazem. Chciałbym nakręcić scenę audiencji Potockiego u chińskiego cesarza. Mam ją rozpisaną. Podróżował rok do Chin, uczył się języka, zwyczajów. Wydał majątek na prezenty. Po negocjacjach zgodził się upokorzyć przed nie swoim władcą. Leży na przegniłych dechach, twarzą do podłogi. Dywan barbarzyńcom się nie należał. Podnosi wreszcie wzrok, a przed nim klocek z napisami. Musiał mu oddać cześć i odejść w pokłonach. – Laski opowiadał mi sceny z filmu nakręconego już któryś raz w głowie. – Większym upokorzeniem były kobiety. Druga żona go zrujnowała. Zabrała dzieci. Zostawiła samego na ukraińskim odludziu. Wariatka z Branickich. Histeryczka potrafiła trzy dni stać nieruchomo po napadzie szału, bo dostała okres. Pierwsza żona nie lepsza. Ożenił się z piękną idiotką. Obwoził ją po Europie. W jego czasach piękne arystokratki miały sławę gwiazd filmowych. Nie kochała go, kulawego. Widziała w nim tylko ułomność. Nikt nie mógł jej dorównać. Tydzień po śmierci rozkładała się i nadal była piękna. Przyjechał ostatni gach, spóźnił się. Kazał otworzyć trumnę na Wawelu. Całował namiętnie pięknego trupa. Pewnie wpakował jej do ust swój jęzor. Buddyjscy szamani z Tybetu ożywiają tak zmarłych. Potrząsają nimi i głęboko całują. W przeciwieństwie do pani jestem buddystą. Mam talent ożywiania trupów, na ekranie. Martwe od środka gwiazdy, moje żony, aktorki. Wszystkie wolały śmierć. Hollywoody albo porzucenie kina. Pustkę ciągnie do pustki. Ja żyję, jak pani widzi. Muszę sprzedać dom. Miał sens we dwoje. Woli pani mieszkać na barce? Wytrzymałaby tutaj? – Kto? – No, ona. – Popatrzył z żałością skrzywdzonego dziecka. – Pani. Jaka tam pani. – Przyjrzał mi się lepiej, podnosząc lichtarz. – Sierotka Marysia. Marysia. Niech Marysia opowie mi o kabale. Czemu uparła się na świętą Marię Magdalenę, słucham? Egzaminował mnie. Na kochankę, współlokatorkę, bestię apokalipsy? Poczułam się postacią z jego filmów. Trochę desperacji, erudycji i erotycznego napięcia. Tworzył mnie, lepił ze swoich słów. Na zabawę moim kosztem był zbyt nieszczęśliwy. Zbierałam myśli. Wolałabym zasnąć zwinięta razem z jego psami. Być wyprowadzana na spacery, karmiona i chciana. Kochał swoje psy. Uważał je za mądrzejsze od ludzi. – Marysia śpiąca. – Nie doczekał się mojej odpowiedzi. – Zaprowadzę ją do domu gościnnego. Domku dla złych pannic. – Rzucił we mnie kocem. – A ja pójdę spać z moją panią. – Wziął spod stołu butelkę koniaku. – Trafię. – Przestraszyłam się, że będzie chciał ze mną zostać. Zaprosił mnie i testuje, czy wskoczę mu do łóżka? Nie byłam aktoreczką. To on musiał na mnie zasłużyć. Wtedy nie będzie mezaliansu. – Na pewno? – Dał mi latarkę. – Tam wszystko jest gotowe. Dobranoc. – Stanął blisko. – Mogę

Marysię uściskać? Wystarczyło się dłużej przytulić, zawisnąć na nim. – Dobranoc. – Byłam mądrą dziewczynką, nie podpuszczalską, miałam okres. Pocałowałam go w policzek i pobiegłam ciemnym podwórkiem. Przez zamykane okna domu Laskiego rozdzierająco piszczeli kastraci. Być może pozbawiłam się właśnie czegoś, za co oni oddaliby swój wyczyszczony z pożądania głos, wszystko, co mieli. W stodole przerobionej na apartament czekało zasłane śnieżnobiałą pościelą łóżko. Po francusku, z kocem owiniętym prześcieradłem zamiast kołdry. Zrozumiałam, dlaczego Laski mówił o „domku dla złych pannic”. Mieszkała w nim jego Gwiazda. Z szafy, gdzie zostawiła wieczorową suknię bez pleców i biały satynowy garnitur, powiało przepoconymi perfumami. Przyłożyłam jej spodnie do swoich nóg. Była dużo wyższa ode mnie. Boso przeszłam po grubym dywanie. Jego wełna utkana w karminowe wzory prowadziła i gubiła wątek misternych tajemnic Wschodu. Okno w dachu nowoczesnej stodoły musiało dawać za dnia wspaniałe światło. Ustawione pod nim biurko służyło za warsztat rysowniczy. Ołówki, robione specjalnie na zamówienie, podpisano monogramem Gwiazdy. Leżały rzędem od najtwardszego H do najbardziej miękkiego B. Zaostrzone równiutko tak, że parocentymetrowy szpic grafitu kaleczył. Gwiazda zapomniała zabrać swój blok rysunkowy. Sama też trochę rysuję. Nie znam się na sztuce, ale umiem wczuć się w kreskę. Odczytać jej sens. Wertowałam zostawiony szkicownik. Zaczynałam rozumieć, skąd się wzięły rzędy maniacko zatemperowanych ołówków. Literacki poczet rysowanych przez Gwiazdę w szkicowniku portretów: od Cervantesa po Joyce’a był groteskowy w swojej tępocie. Najsławniejsi pisarze, znani z artystycznej przenikliwości sportretowani manierą listu gończego. Ostatnia kartka – autoportret – wyjaśniał tę nieudolność. Twarde, bez wyczucia pociągnięcia ołówkiem były kratami, spod których spoglądała smutna twarz dziewczyny. Od krat nie wymaga się subtelności. Tworzące twarz Gwiazdy ciężkie kreski były jednocześnie jej więzieniem. Wydostawała się z niego i siebie na oślep. Naostrzonymi pazurami ołówków drapała karton, szukając wyjścia. Ewidentnie te rysunki nie były ćwiczeniami ani rozrywką. Przypominały artystyczny gułag. Pozbawiona talentu dziewczyna gryzmoliła pod jakimś przymusem twarze literackich geniuszy. Po co? Czy tego od niej oczekiwano? Miała grać. To umiała jak nikt inny, jak Gwiazda. Wymęczonymi przez siebie twarzami Conrada, Prousta składała Laskiemu hołd i ofiarę zastępczą? „Odtworzyłam sumiennie twoich ulubionych pisarzy. Jestem zdolna tylko odtwarzać, grać mądrą. Nie zmuszaj mnie do intelektualnych rozmów. Przerwałam naukę zaraz po podstawówce, powtarzam to w każdym wywiadzie. Chwalimy się tym, moją wiedzą nabytą przy tobie, ale są granice, merde”. Widywałam Gwiazdę w telewizorze. – Bardzo lubię Gombrowicza – odpowiadała niezmiennie pytana o związki z polskim reżyserem. Odrzucała niedbale grzywkę. – Zwłaszcza jego konstrukcje osobowościowe. – Spoglądała wyzywająco w telewizyjną kamerę. Żaden dziennikarz nie odważyłby się pytać ją o więcej. Komu potrzebna kompromitacja w rozmowie z młodą, niedouczoną aktorką? Poza tym Gombrowicz jest dobry dla intelo, nie dla zwykłych widzów. Narzeczona Laskiego pokazywała się najczęściej, reklamując jego filmy. Dostawała w nich zawsze główną rolę. Innym reżyserom odmawiała. Słuchając wynurzeń Gwiazdy, marzyłam o własnej

roli przy niej – roli guwernantki. Wychodziło mi to z Itą. Dałabym sobie radę z młodszą ode mnie o kilka lat Gwiazdą. Laskiemu, starszemu o pokolenie, trudniej było do niej dotrzeć. Opowiadałabym jej o polskiej historii, kulturze Zachodu. Mogłabym zajmować się nią za darmo. Najważniejsza byłaby bliskość Mistrza. A on niespodziewanie został porzucony. Samotny na wsi, pogrążony w swoich myślach. Kto lepiej od niego rozumiał Potockiego. Sam Potocki? Mistrz był jego reinkarnacją. Kosmopolita, niedoceniony geniusz wydany na pastwę pustego piękna. Kobiety Laskiego były arystokracją kobiecej urody. Ich twarze wdrukowano w zbiorową pamięć okładek pism, billboardów. Żeby wyglądać jak one, trzeba by sobie powiększyć oczy, usta, wyprostować albo skrócić nos, uwypuklić kości policzkowe. Głupie nie rozumiały Mistrza. Wredne go porzucały. Wyjęłam z szafy Gwiazdy suknię wieczorową. W drodze do łazienki poczułam się na promenadzie. Gwiazda miała wieczne wakacje: włoskie, paryskie, egzotyczne. Moja głowa wystająca zza dużej o kilka rozmiarów sukienki wpasowała się w kicz wakacyjnej fotografii. Tło namalowanego ciała ślicznotki z dziurą wyciętą na zwykłą twarz. Suknia się za mną wlokła. Osypywała brokatem światowych imprez, drobinkami złota luksusowego balsamu. Przypomniałam sobie o nieskazitelnej pościeli. Głupio byłoby zostawić po sobie krwawe plamy. Wymieniłam podpaskę na tampon. Zmęczenie podróżą i napięcie wycisnęły ze mnie więcej krwi. Wysikałam ją. Starłam krople z nowiutkiej, ciężko się jeszcze otwierającej deski klozetowej. Reszta łazienki też nie była zużyta. Na marmurowym blacie leżały nieodpakowane mydła z pięciogwiazdkowych hoteli. Obok pojemnik ze szkłami kontaktowymi. Pływały w nim dwie zielone błonki, tajemnica koloru oczu Gwiazdy. Z moim astygmatyzmem powinnam nosić okulary, ale grube szkła mnie szpeciły. Nie stać mnie było na kontaktówki. Nie miałam wprawy w ich zakładaniu. Wreszcie jedno przylgnęło. Przysunęłam się do lustra. Połowa twarzy była moja, szara i pospolita. Druga połowa łypała uwodzicielską zielenią. Coś zabulgotało w rurach. Woda spuszczona w toalecie wracała do muszli. Nie wrzuciłam do niej nic oprócz zakrwawionego papieru. Woda była czerwona. Przelewała się na podłogę. Brodziłam po kostki w kanalizacyjnym krwotoku. Pobiec i budzić Mistrza, zanim powódź zaleje podłogę stodoły i drogi dywan? Krzyczeć? Mocowałam się z przylepionym do oka szkłem kontaktowym. Uderzałam się dłonią w tył głowy, żeby wypadło. Skakałam, sądząc, że się odlepi. Laski nie mógł mnie tak zastać, brodzącą we krwi, z jednym zielonym okiem. Zrezygnowałam. W nocy przecież nie widać koloru. Załomotałam do Mistrza. Długo nikt nie otwierał. Skrzypienie drewnianych schodów, hałas odsuwanego rygla. – Czego Marysia chce? – Zaziewał, mało przytomny przez sen i koniak. – Toaleta, woda się przelewa. – Na wszelki wypadek zmrużyłam oczy.. – Zapomniałem powiedzieć. Czasem się zatka, polska robota. Pocieknie i przestanie. Trzeba otworzyć spływ, jest kratka w podłodze. – Przepraszam... Dobranoc. – No to – zwlekał, przyglądając się mojej pobłyskującej na tle nocy sylwetce – dobranoc. Zapomniałam o sukni. Byłam w niej bardziej niż goła. Przejrzał moją głupią maskaradę. Przebrana za Gwiazdę pcham się mu do łóżka... Dziura w łazience sama się odetkała. Zawzięcie wessała krwistą wodę z podłogi. Przetarłam smugi papierem. Schowałam go do plecaka razem z zużytą podpaską. Szkło kontaktowe przesunęło się w kącik oka, i mogłam je podważyć paznokciem. Przeprałam zabrudzony dół sukni.

Psy Laskiego obudziły mnie drapaniem w drzwi. Nie domagały się zabawy. Zagoniły mnie na spacer daleko poza płot. Łaziliśmy po kiełkujących polach, zataczając kręgi wokół białego domu przykrytego ceglastą dachówką. Bieganie z psami ratowało mnie przed byciem cywilizowaną. Nie musiałam brać odpowiedzialności za wczorajszą noc i paradowanie po wiejskim podwórku w balowej sukni. Pomijając ten wygłup, nie wiedziałam, jak się zachowywać przy Laskim. O czym rozmawia się rano z geniuszem? To tak jakby po napisach końcowych trzeba było dodać własny dialog. Nie ośmieszę się pytaniami: O czym radziłby pan napisać scenariusz na konkurs? Z koleżanką nad nim pracujemy i utknęłyśmy... można by prosić pana o patronat? Łaszące się psy, jeden wielkości wilka, kremowy, drugi kundlowaty, mniejszy, uciekły. Pobiegłam za nimi. – Ej! – odskoczył Laski. Nie zauważyłam go w wąskim przejściu zasłoniętym potężnym drzewem. Niósł dwie filiżanki, serwetki. – Przyniósłbym do łóżka. Lubię rano spacerować i pić kawę. – Ruszył przed siebie. – Poklepał psa. – Poeta. – Potarmosił drugiego. – Ten filozof. – A ona kim jest? Dzisiaj? Zgniotłam zerwany z nerwów listek. Aluzje do farsowej nocy rozbroiłam przygotowanym przed zaśnięciem wykładem: – Wiem już, co panu dokładnie odpowiedzieć, dlaczego Maria Magdalena jest interesująca. – Dorównałam mu w marszu przez trawę. – Jej kult na południu Francji zbiegł się z dwunastowiecznym rozwojem kabały w Hiszpanii. Plus herezje katarskie. Zbyt jednoznacznej Matki Boskiej nie dało się już uratować dla nowej symboliki. Maria Magdalena odpowiadała kabalistycznym pojęciom świętej i ladacznicy. Cały zakres kobiecości od upadku po szechinę, czyli wniebowstąpienie. Laski wydawał się zaskoczony. Moje najciekawsze odkrycie mogło go olśnić. – Wyparcie kobiety z boskości powoduje jej poszukiwania w życiu doczesnym. Zakazana religijnie kobiecość staje się seksualną obsesją nieczystości. Mężczyźni, zwalczając grzech, niszczą kobiety, a tak naprawdę życie, którego bez kobiecości nie rozumieją i się go boją. Wprowadzenie kultu Marii Magdaleny było rewolucją. Ludzie dwunastego wieku przestali się bać życia. Byli kobietami i mężczyznami, równymi wobec śmierci i siebie. Porzucili obsesyjno-kompulsywne zachowania zwane tradycją. Musieli odnaleźć innego Boga. Żydzi w gnostyckiej kabale, chrześcijanie w herezji katarów. Bogiem stała się śmierć. Dojrzała decyzja porzucenia doczesności. Samobójstwo przez zagłodzenie praktykowane u katarów wydaje się katolikom grzechem. Było nihilizmem, jeżeli zgodnie ze znaczeniem tego słowa uznamy bóstwo za niepojętą nicość. W kabale otchłań stwórczej nicości rozciąga się poza sefirot Kether, Koronę Twórcy – zdawałam sobie sprawę, że mówię na skróty. Przy Laskim mogłam, znał Potockiego, kabałę. Mimo wszystko był zdumiony. – O czym ty, Marysiu, pierdolisz? – Podrapał się po nieogolonej, siwej brodzie. – Wczoraj wieczorem... rozmawialiśmy o znaczeniu Marii Magdaleny. – Hmm... Nie pamiętał. Wczoraj było jego spotkaniem autorskim? Gościnne slogany i socjotechniczne chwyty: „Opowiedz mi o sobie, ja zwierzę się tobie” stosował pod publiczkę? Nie pamiętał wieczoru, nie pamiętał sukni – odetchnęłam. Byłam dla niego mało znaczącym przerywnikiem. Znudził się mną. Nie zaproponował śniadania. Nie odzywał się, zaprzątnięty sobą, ważniejszymi sprawami. Kim ja

jestem wobec niego, Gwiazdy, tej posiadłości. – No, no, niech się nie obraża – mruknął. – Ale dzień zaczynać od wysokiego C? Mam w Paryżu spotkanie, bank. Zajęli mi konto. – Tak źle? – Nie miałam własnego, nie starczyłoby mi na opłaty za jego prowadzenie. – Alimenty. Nie zarabiam, nie mam z czego płacić, póki nie sprzedam domu. A ona chciałaby mieć dzieci? – Jaaa? – Przeciągając pytanie, prezentowałam wątpliwości co do własnej osoby. Jest sens rozmawiać ze mną o dzieciach? Ze specjalistką od Marii Magdaleny? Nie trzeba rozrywać świętej jedności. Marii – Madonny łasej na alimenty i Magdaleny – dziwki pozbawionej instynktu macierzyńskiego. Opowiadając się za którąkolwiek z nich, przepadłabym w rankingu Mistrza. – Fakt. Za chuda jesteś, Marysiu. Takie anorektyczki nie mają okresu. Czy ty w ogóle jesteś kobietą? Jego Gwiazda w ostatnim filmie miała proporcje bałwana. Kula biustu, między stanikiem i paskiem krągłość, pod nią wystający brzuch. Odciągnęłam w dół majtki, zadarłam sukienkę. Gdyby Nicolas wiedział, co w niej zrobię. Wzorzysta zasłona szybko opadła, szybciej niż mrugająca powieka. Koniec. Koniec znajomości, kompromitacja. Obnażona cipa ściskająca udami sznurek od tamponu. To nie ja. Impuls. Chciałam coś udowodnić. Ja? Moje odruchowe ciało. Obnażyło argument, z którym nie ma dyskusji. Uciekłabym polami, przez łąkę. Zatrzymałabym się dopiero nad oceanem. Patrzyłam w tamtą stronę. Nie śmiałam odwrócić się do Laskiego. Wziął mnie za rękę. Podniósł ją i z szacunkiem pocałował. – Pewnie się zastanawiasz, co o tobie pomyślę? – powiedział łagodnie. – Że masz ochotę na kawę. Przy drugim spotkaniu opowiedziałam mu o scenariuszu Ity. – Poproszę. – Zdjął mi z ramienia płócienny plecaczek. Wiedział, co w nim jest. – Tylko bezczelna pannica ośmieliłaby się przynosić swoje wypociny. – Założył wąskie okulary. Przyglądał mi się sponad nich. Nie dał uciec wzrokiem. Jego oczy się śmiały, szperając we mnie i wspomnieniach sprzed kilku dni. Przygładziłam sukienkę. Siedzieliśmy obok siebie na betonowym krawężniku Wyspy Świętego Ludwika, z nogami opartymi o skarpę. Między nami przyniesione przez Laskiego jabłka. – Zagraj to jeszcze raz, o to. – Przekręcił mi brodę. – Ale co? – Zażenowanie. – Nie umiem. – Spróbuj – zachęcał. Umiałam. Dlatego nie chciałam grać. Zdradziłabym się z tym, że zawsze grałam. Już w dzieciństwie wypadłam za burtę oczywistości. Ratowałam się, naśladując cudze ruchy. Zachowania mające więcej siły od słów. Słowa oddzielały się ode mnie i odkrawały kawałki rzeczywistości. Plasterki nazw, uczuć. Kładłam je sobie na języku i smakowałam. Pierwszy raz wtedy w gabinecie

dentystycznym, zostawiając po eterze własne ciało. Obserwowałam je. Poruszałam nim, udając, że nadal jestem cielesna. Wyczulona na komendy dentystki i asystentki czytałam w ich myślach, czego się po mnie spodziewają. Słowa były widzialną otoczką intencji. Aureolą unoszącą się wokół ust, odrywającą się w trójwymiarowe bańki. Powstawały z nich kuleczki wpływające do uszu. Dalej przeciskały się kanałem słuchowym. Rozbryzgiwały w bańkową tęczę, ożywiając wilgotny mózg. Nie manipulowałam ludźmi, udowadniając im moje istnienie. Podtrzymywałam tylko pozory. To nie był wysiłek. Raczej napięcie podobne do tego, z jakim nauczyłam się podtrzymywać odklejony ząb. Gdybym powtórzyła przed Laskim moje zażenowanie, zobaczyłby aktorkę. Ja grałam, że nią nie jestem. Udawałam autentyczną nie do powtórzenia. Możesz mieć, Mistrzu, tylko mój oryginał. Machający nogami w sandałach na sekwańskim nabrzeżu. Rozsypujący spontanicznie piasek i czytający dla przyjemności Wittgensteina w wydaniu biblioteki filozofów. – Niezłe. – Laski złożył oprawione w okładkę kartki naszego nieudolnego scenariusza. – Świeże. Wykreślcie bzdety o wojnie w Jugosławii. Najciekawsze jest najprostsze, to co same przeżyłyście. – Nie ja, Ita. – Postać jej matki... czegoś w niej brak. Reakcje córki na nią są przesadne. Muszą mieć swoje uzasadnienie. Napiszcie, że chodziła przy dziecku nago, coś w tym stylu. – Mistrz ją zna... matkę. – Lenę? Utalentowana kobieta, ale to nie ma nic do rzeczy. Sztuka rządzi się swoimi prawami. Spał z nią. Kobiety, o których pisał w swoich książkach „utalentowane”, były jego kochankami. Nie mogły być po prostu ładne i dobre. Musiały mieć w sobie coś więcej. Metalowy opiłek przyciągany magnetycznym talentem Mistrza. Laski nie kodował miłosnych podbojów specjalnym dopiskiem w rodzaju Stendhalowskich kresek na mankiecie czy szelkach. On namaszczał kobiety lubryfikantem artystycznego daru. – Czy nadaję się do pisania scenariuszy? – Ugryzłam czerwone jabłko. Ostrożnie, bokiem szczęki, omijając ruchomą dwójkę. – Jest pani bardzo utalentowana. Boję się o panią. – Dlaczego? – Sok szczypał zranione dziąsło. Ktoś się o mnie bał. Nie mnie, nie uciekał przede mną do Polski. – Beztalencie nic nie traci. Ludzi uzdolnionych łatwo zniszczyć, są z marzeń. Talentu się nie wybacza w tym wulgarnym, przehandlowanym świecie. Coś o tym wiem... Odrobiłem swoją pracę domową? – Oddał mi scenariusz. – Teraz ja mam prośbę. Holendrzy pisali o nim książkę. Przepytali już kilkanaście osób z jego ekip filmowych, zaprzyjaźnionych krytyków. Moich kilka stronic znalazłoby się między wspomnieniami słynnych aktorek. – Na kiedy? – planowałam czas. Za tydzień mijał termin składania konkursowych scenariuszy. – Miesiąc... byłbym bardzo wdzięczny. Miesiąc? Miałam już o nim tomy. Zajmował wszystkie moje myśli. Unosił je ponad paryską codzienność.

Szło mi się lekko na barkę przez dzielnicę łacińską. Przeskakiwałam chodniki, grając w klasy, skuszę, nie skuszę... skuszę go... W oknie taniego hotelu wisiało ogłoszenie: „Szukamy sprzątaczek”. Właściciel, rozmemłany Balzak w szlafroku, popijał aperitif i dyszał. – Mówiłem, nie rzucać! Wychylał się z fotela i chrypiał w górę klatki schodowej. Łup! Przez kilkupiętrową dziurę spadał następny tłumok pościeli. – Jestem uczulony na pierze. Panienka sobie życzy? – Pracy. – Wskazałam okno. Uczulony Balzak wątpił w siłę moich cherlawych ramion. Dawniej wyszłabym pokonana. Nie dzisiaj, nie po spotkaniu z Laskim. Nikt nie potrafił mi się oprzeć. Potrzebowałam pieniędzy na nową bieliznę i ubrania. Nie mogę się Mistrzowi pokazywać ciągle w tej samej kiecce, złażonych butach. Raz na tydzień dawałam je podzelować u szewca w stacji metra Les Halles. Blaszki zdzierały się niewiarygodnie szybko. W startych obcasach jak w moim dziąśle zostawał gwóźdź. Czekałam na podbicie butów obok stoiska z gorącymi chaussette de pomme za pięć franków. Jabłka zawinięte we francuskie maślane ciasto i zapach cynamonu. Mocniejszy od smrodu Halles wydobywającego się z płynącej w pobliżu Sekwany. Stację metra zbudowano w dole po kilkusetletnim cmentarzu. Przepełnionym tak, że z ziemi sterczały kości. Wywieziono je do paryskich katakumb jeszcze przed Rewolucją. Ciepły cynamon w podziemnych korytarzach metra tuszował wydostające się nadal fale fetoru. Jedno ciastko kosztuje jeden obcas – targowałam się z łakomstwem. Kupując cynamonowy jabłecznik, musiałabym wybrać, który but podzelować. Czasem pozwalałam sobie na niefrasobliwość i zjadałam chaussette. Marzeniem spełnianym jeszcze rzadziej było olbrzymie ciastko malinowe za jedenaście franków. Na kruchym spodzie, z żółtym kremem i galaretką. Ciastka malinowe hipnotyzowały mnie z wystaw cukierni. Dla nich chciałoby się być bogatą. Kupować jedno dziennie bez wyrzutów sumienia, życiowy ideał. Jedząc je, czułam się trochę, jakbym przyjmowała komunię szczęśliwości od mojego ojca. Ciepły spód wielkości jego dłoni. Waniliowy krem, który podsuwał mi w cukierni Ładnej Pani, oszronione galaretką maliny. Nie powinnam być już dzieckiem. Ciastko należało zamienić na coś praktycznego. Buty, koronkowe majtki. Musiałam w nich iść heroicznie po swoje. Bohaterka Laskiego przemierzająca Paryż w rytm tanga. Psu kloszardów spod naszego mostu dałam resztkę pizzy kupionej a conto nowej pracy. Zagwizdali z podziwem. – Ita! – zawołałam. Nie słyszała mnie z barki. Rozpędzała się na rolkach wzdłuż burty. Kiedyś nie wyhamuje i wpadnie do wody. Ciężar rolek wciągnie jak beton. Wycelowałam w nią bagietką. – Co? – zdjęła słuchawki. Nie było ich widać w plątaninie czarnych włosów rozwiewanych wieczornym wiatrem znad rzeki. – Same dobre wiadomości. Laski nie obśmiał scenariusza. Mam dwa razy w tygodniu sprzątanie hotelu, dwieście franków za dzień.

– No to się glebnij. – Ita podsunęła mi koc. Położyła się, opierając głowę o przerdzewiałą burtę. Kółka rolek jeszcze się kręciły, jakby rozstawione szeroko nogi Ity należały do mechanicznej lalki. Łamałyśmy bagietkę, maczałyśmy ją w słoiku keczupu. – Sądzisz, że będziemy zawsze parą scenarzystek? – Poplamionymi palcami wyrywała kartki przekreślone przez Laskiego. – Nie wiem, pobrudzisz. Metal barki i woda nie kojarzyły mi się z domem. Bardziej z wiatą przystanku w deszczowy dzień. – Idę na dół. – Podniosłam się. Tam przynajmniej domowo świeciły lampy. Ita została do połowy na pokładzie. Stopami zahaczyła o drabinkę prowadzącą do kabiny. Ściągała rolki, powoli odczepiając klamry zapięć. – Wyciął wojnę, a dobra była. – Schyliła się, zaglądając, co robię. Podgrzewałam puszkowaną fasolkę, w Polsce nazywaną „po bretońsku”. Dla nas była „po rzygowsku”. Kupiona na przecenie siódma puszka z naszych zapasów. Ita, naśladując wytworność Leny, mówiła o nich „kolekcja”: fasoli, kuskusu, taniego makaronu i mrożonych parówek. Wino dostawała od współczującego Nicoli. Była zła na matkę przechodzącą fazę wychowawczego skąpstwa: – Córeczko, płacę za rachunki i barkę. Pięćset franków ci starczy. Potrzebujesz więcej, dorób. Dorosłość voilà! – Wojna rozbijała akcję. – Przelałam fasolową bryję do talerzy. – Powiedział, że historia dziewczyny jest ciekawsza. Brakowało mu czegoś, wiesz, w jego stylu. – Nie widziałam jego stylu, żadnego filmu. – Ita, twoja matka... – szukałam odpowiedniego określenia. Najlepsze byłyby sterylne słowa. Pozbawione osobistego tonu. Czyste jak bezosobowe dotknięcia obiektywnej prawdy. Której oczywiście nie ma. Zawsze ktoś wpakuje w nią brudne paluchy i zakazi sobą. Ja niedelikatną ciekawością: „Czy w dzieciństwie matka naruszyła granice twojej intymności?” – cytowałam samouczki psychologiczne sprzedawane za grosze u bukinistów nad Sekwaną. To by uwiarygodniło... – Odbiło ci? Moja matka będzie płacić za obrobienie jej tyłka? – Nie przeczyta naszego scenariusza. Wysyłamy pod pseudonimem. – Chciałabyś... – Tak zrobię, zgodnie z przepisami. – Nie musisz. Pierwsza dostanie do przeczytania, w nieodklejonej kopercie. – Ita przeżuwała fasolę. – Z całym szacunkiem, ale twoja matka nie jest wszechmogąca. – Ciii... – Przyłożyła palec do ust i spojrzała wymownie w górę. Przestraszyłam się, że usłyszała kogoś zakradającego się na barkę. – Samoloty. Latają nad nami, obszyte przez nią. Pociągnęłam ją za zwisające z szyi słuchawki. Prawie dotknęła nosem talerza.

– No co. Zna kogo trzeba, wszystkich. Czy naruszyła moje granice... Matka bez granic, comme Les Médecins sans frontiéres. – Wybijała łyżką rytm. Wracała jej pasja napędzana wściekłością. – Będzie trzeba, to obszyje rakietę na Marsa, nic jej nie zatrzyma. Pierwsza się zgłosi do NASA i wygra przetarg. Poleci z nimi wyhaftować gwiazdeczki. „Ita, kochanie. – Oparła brodę na wygiętej dłoni. – Mars nie jest mieszczański, ani trochę. Nasza firma podbije wszechświat, polecimy daleeeeko”. – Nie bój się, nie polecicie. W rakiecie brakuje miejsca i te... butle, rezerwy tlenu są ograniczone. – Przestałam żartować. – Już wylądowałaś na innej planecie. Na mojej. Próbna dojrzałość. W czarnym kombinezonie, z czarnymi paznokciami rzeczywiście wyglądała na martwego od dawna kosmonautę odciętęgo od bazy-matki. – Wiem – zbyła mnie. Mogła wrócić do Nicei, do wspaniałego mieszkania. Pracować z Leną. Odgryźć pępowinę zamiast ciągle przeżuwać i narzekać na jej smak. – Ona i bez tlenu by przeżyła – nie przerywała swoich wywodów o matce. – Gorzej bez zapasów spermy. Kliku facetów na pokładzie to mało. Chcesz wiedzieć, co mi zrobiła? Dała lekcję. Nie prosiłam, nie zapytała o zgodę. Byłam u siebie w pokoju. Ona obok uprawiała seks. Krzyczała, okropnie. – Czarna plamka pod ustami Ity drżała mocniej od trzęsącej się brody. – Wyszła z pokoju i mnie zauważyła. Siedziałam obudzona w swoim łóżku. Miałam dziesięć lat, ukochanego misia i fotosy z Modern Talking. Nie podeszła do mnie, nie uspokoiła. Ja nie wiedziałam, co się działo. Powiedziała tylko: „To był orgazm” i poszła się umyć. Ita oczekiwała, że coś powiem. Podniosę ją z ciszy. Nie dało się naprawić krzywdy dziesięcioletniej dziewczynki. Miłosne krzyki matki, słyszalne zbyt wyraźnie przez ścianę, nadal ogłuszały wrażliwość dziewiętnastoletniej Ity. – Spałaś z chłopakiem? – spytałam. Jej znajomi licealiści sprawiali wrażenie infantylnych. Grali w corso i sikali za burtę. Wysunęła się zza wąskiego przejścia między stołem i ławką. Trzasnęła drzwiami swojej kajuty. Odpowiedź była równie oczywista: Wszystko o mojej matce, nic o mnie. W wieku dziesięciu lat miłosne okrzyki ogłaszające seksualny alarm kazały mi zejść do schronu. Barkę oddzielał od chodnika amortyzator opony. Przeskoczenie niewielkiej szczeliny byłoby łatwe, gdyby nie kołysanie. Różnica między wysokością lądu a ruchomym pokładem gwałtownie się zmieniała. Ita radziła sobie, skacząc na obydwie nogi. Nie miałam jej sprawności wytrenowanej rolkami. Miałam za to lęk wysokości. Pode mną falowało dziesięć metrów. To nic wobec zawrotów głowy na wieży Notre Dame. Albo w środku katedry, gdzie usłyszałam szept przewodnika oprowadzającego polską wycieczkę. Recytował, parodiując Nie-boską komedię: „Widzicie, kto msze odprawia przy ołtarzu? Arcybiskup Paryża, Lustiger. Przechrzta”. Uklękłam w bocznej nawie. – Boże, Bogini. – Robespierre w czasie Rewolucji czcił tu obywatelkę przebraną za Mądrość. – Dziękuję ci, że nie muszę wsiadać z nimi do czekającego przed kościołem autobusu, jeść buł z szynką i jajem. Zaparzać niedomytego dupska dwudziestogodzinną podróżą do Polski. Dziękuję za Laskiego, skończenie scenariusza i pracę w hotelu.

Po krótkiej modlitwie biegłam rano obrobić dwadzieścia pokoi. Pomagałam portugalskiej sprzątaczce Evicie. Byłam od niej szybsza i młodsza. Ścieliłam sprawniej łóżka. Na piąte piętro bez windy targałam odkurzacz. Ona, żylasty kombajn, tłukła ścierą brud i kurz. W południe spotykałyśmy się na poddaszu, by z dziecinną radością zrzucić pościel dziurą między spiralą secesyjnych schodów. Poplamione białe płachty lądowały obok Balzaka. Był zadowolony, że się wyrobiłyśmy. Ale nie pokazywał tego, słusznie przewidując nasze żądania podwyżki. – Jeszcze raz mi to zrobicie i potrącę wam z dniówki – odgrażał się. – Leki kosztują! – Popijał aperitif na swoją alergię. – Patrrron, eh, patrrron – darła się z góry Evita. – Następny raz pójdziemy do Hiltona, my złote dziewczyny. – W Ritzu też by nas chcieli – poszerzałam horyzonty Evity, dla której Hilton był jedyną i ostateczną instancją przepychu. Balzak wypłacał nam po dwieście franków. Okazywał gest, częstując ze swojej poklejonej butelki. Evita wypijała mały kieliszek. Odchylała głowę do tyłu, jakby alkohol musiała wlewać sobie siłą do gardła. Niewysoka, z czarnym meszkiem na twarzy, była typową portugalską sprzątaczką w Paryżu. Nietypowy miała głos. Dziewczyński, bez minoderii czy spieszczania wymowy. Przy jej spracowanych rękach, cerze pięćdziesięcioparoletniej ogorzałej chłopki, głos wydawał się niezużyty. Dźwięczny i delikatny. Po wypłacie każda szła w swoją stronę: Evita, samotna matka, zabierała synka ze szkoły. Zanosiła mu drobiazgi zostawione przez gości: gumę do żucia, zagraniczne monety. Tego dnia bardzo się spieszyłam. Fartuchy i pościel zrzuciłyśmy pół godziny wcześniej. Byłam umówiona z Laskim niedaleko Odeonu. Szukał mnie na barce. Znalazł ją i zostawił Icie list: „Wyprowadzam się. Czekam w naszej knajpce przy rue du Four. Jeżeli nie pasuje, proszę o telefon. Wyłączają go jutro”. Przebrałam się w lnianą bluzkę, obmyłam z potu i hotelowego zatęchu. Laski już był. Podniósł się na moje przywitanie. – Dlaczego nie dzwoniła? – Przygarnął mnie mocno. – Nie chciałam przeszkadzać... – ... Sobie samej. Odsuwałam przyjemność rozmowy z nim jak kawałek przysmaku na chlebie. Podgryzałam czas, odraczając spełnienie. Było tuż, tuż, w zasięgu. Wystarczyło sięgnąć po słuchawkę i usłyszeć: – Halo? Czekałem... Postanowiłam najpierw napisać obiecany rozdział książki. Przynieść mu najpiękniejszy prezent o nim samym. Na głęboką, gnostyczną analizę jego metafizycznych westernów nie było stać aktorek ani gazetowych krytyków. Rozdział był prawie skończony. Brakowało mi dwóch dni. Musiałyśmy z Itą wysłać nasz scenariusz. Kupiłam za pierwsze hotelowe wypłaty koronkowe majtki i kremową koszulkę. Zbierałam na pozłacane sandały, kosztowałyby trzy dniówki. – Gdzie pani się podziewała? – siedział naprzeciwko z miną porzuconego chłopczyka. Naprawdę się bał. Bardziej ode mnie. – Poplamiłaś się, Marysiu. Nie widziałam plam, wkładając bluzkę w ciemnej kabinie barki. Kiedy biegłam do kawiarni,

wydawały się słonecznym powidokiem. Wypaliłam je żelazkiem? Pochlapałam pomarańczą? Agent rzeczywistości, on wszystko widział. Omiatał radarem uwagi znaki niedostrzegalne dla zwykłych ludzi. Kawiarniany szum pary z ekspresu był sykiem węża. – Nie szkodzi. – Rozpięłam guziki, zagięłam brudny materiał i odsłoniłam odważnie dekolt. – Skóra i kości. – Pomógł mi zasłonić plamy. – Utuczę makaronem – obiecał. – Musiałem, Marysiu, spotkać się z tobą. – Ita była panem zachwycona. – Ita? Przedstawiła się inaczej, też dziwnie... Uta. Miła dziewczyna, wystraszona trochę. – Spotkać w biały dzień legendę. – Co tam ze mnie za legenda. Nie mam gdzie mieszkać. Wyprowadzam się do Gwiazdy. – Gdzie? – W Paryżu, niedaleko. Zostawia mi mieszkanie... na pewien czas. – Wreszcie udało się panu sprzedać dom, gratulacje. – Szybko, za szybko musiałem się go pozbyć. Dostałem mniej... – Mistrzu, nakręci pan film. – Za stary jestem. Nikt nie da mi pieniędzy. Na szmoncesy tak, na mądry film nie. Gdybym chciał się obłowić i zeszmacić, zostałbym w Hollywoodzie. I nie siedział teraz tutaj i prosił panią o rękę. Byłam między przeszłością i przyszłością. Przeskakiwałam z barki na ląd. Nieostrożny ruch i nie wynurzę się więcej. Nie zaczerpnę ostatnim wysiłkiem oddechu. Bezgłośnie otworzyłam usta. Barman pociągnął wajchę ekspresu, zabulgotała kawa. – Czy zostanie pani moją żoną? – Podejrzewał, że nie dosłyszałam w szumie kawiarnianych rozmów, szuraniu krzeseł. – Mam powiedzieć jaśniej czy głośniej? Kocham panią!!! Poza barmanem, czujnym na komendy gości, nikt się nam nie przyglądał. Studenci czytali książki, turyści przewodniki. Ktoś się ostrzegawczo śmiał, balansując filiżanką espresso nad tłumem przy kontuarze. Pytanie, co znaczy „zostanę żoną”, byłoby dochodzeniem, czym jest małżeństwo. Psychologiczną intercyzą wyliczającą nadzieje i obowiązki. Nie zaprzątałam sobie tym głowy. Proszono o mnie. Tak czy nie. Dwuwartościową, binarną logiką, tak i nie, białe i czarne, posługiwały się komputery rozwiązujące zagadki wszechświata. W moim wszechświecie nie istniałabym bez Laskiego. Zakochana myślałam wyłącznie o nim. On był moją przyszłością. Zgadzałam się na nią. – Tak. – Na pewno? – Tak, Mistrzu. – I nie będziemy sobie robić wzajemnego Auschwitzu? Obiecuje mi pani? – Też swoje przeszłam... – Do żółtawych plam z przodu bluzki doszły, dociekły plamy potu na plecach. Dawka szczęścia dorównywała euforii po eterze. Z Laskiego również opadła skorupa boleści. Wyprostował się i odmłodniał. Nie znałam tak pięknego mężczyzny.

– Mogę panią pocałować? Nachyliłam się przez stół. – Nie, nie tutaj. – Wyprowadził mnie z kawiarni. Może i szliśmy w kierunku metra Odéon. Musieliśmy się jakoś przedostać do krawężnika przy Saint Germain. Emocje zaciśnięte w naszych trzymających się pierwszy raz dłoniach skondensowały przestrzeń i czas. My znieruchomieliśmy, to miasto przepływało. Wypucowane domy, samochody, przystrzyżone drzewa, przechodnie. Wszystko się zatrzymało, gdy mnie pocałował. – Posłuchaj, Marysiu. Muszę załatwić moje sprawy, szmat życia, wiesz... Odezwę się za kilka dni, dobrze? Laski odszedł w swoich miękkich mokasynach na bosych stopach. W białej koszuli ze stójką. Artysta nie nosił mieszczańskich kołnierzyków zakrywanych przez arystokrację fularem. Swobodny, nieobarczony torbą, plecakiem ani gazetą. Zostałam sama na ulicy. Nie byłam już neopaleolityczną dziewczyną spragnioną seksu z obcymi. Wydoroślałam. Do zdrad gnała mnie ciekawość. Każdy nowy kochanek odkrywał we mnie nieznaną skórę i wrażliwość. Miałam dziesiątki piersi, ramion, wyrastały mi coraz czulsze waginy. Mężczyźni tworzyli mnie od początku, ze swoich rąk, penisów. Przeżywałam orgazmy kobiet nawołujących z rozkoszy setki, tysiące lat wcześniej. Żebym je usłyszała i wybrała spośród nich prawdziwą siebie. Z prawdziwym mężczyzną. Żadnym innym oprócz Laskiego. Mąż był przy nim dzieckiem. Dorastaliśmy razem w kibucu peerelowskiej młodości. Nie prosił mnie o rękę. Pomysł ze ślubem pojawił się przed wyjazdem, trochę z rodzicielskiego przymusu. Mąż kochał bardziej siebie niż nas. Uciekł ze swoją urażoną dumą chłopczyka. Nie byliśmy prawdziwym, mistycznym związkiem wybaczającym zdradę ciała i korozję czasu. Z Laskim się nareszcie odnaleźliśmy. Bardziej doświadczeni epokami cywilizacji. Instynktownie się pragnęliśmy po zwierzęcych milionach lat ewolucji. Cóż znaczyły wieki rozłąki przy eonach naszej gnostycznej jedności? Posmakowałam jej w ślinie Mistrza. Wysychałam bez niej od naszego rozstania w poprzednich wcieleniach. I znowu po naszym pożegnaniu na paryskiej ulicy. Spieszyłam się, żeby opowiedzieć wszystko Icie. Nicola był w redakcji do nocy. Mruknąłby w słuchawkę: – Aha, mieszczka doczekała ślubu. Ukoronowanie cipowej egzystencji... chociaż nie zapomnij oddać mi za sukienkę. On jest bogaty... bajdurzy o długach, nie chce, żebyś leciała na jego kasę. Kawiorowa, kurde, lewica... gdybyś widziała nadesłane dzisiaj foty z Somalii, dzieci zjadane przez muchy. Wybrałam drogę na skróty przez Luwr. Zgrzana letnim słońcem i emocjami, usiadłam przy ocienionej fontannie. Podwórzec zamknięty czworobokiem posępnych murów był pusty. Turyści wolą kryształową piramidę przed wejściem do muzeum. Ponury, królewski Luwr rozbłysnął girlandą światła między renesansowymi oknami. Kto by się domyślił, że na moją cześć? Nikt, nikt nie mógł wiedzieć, co mnie spotkało. Biedną mnie – w rozklapanych sandałach, poplamionej bluzce i z plecaczkiem załadowanym pożyczonymi książkami. Chociaż była jedna podobna – Marie Scarron. Trzysta lat wcześniej chodziła tymi samymi ulicami. W jednej sukience, bez pieniędzy. Wdowa po kalekim literacie. Prawdziwym majątkiem nędzarki była wiedza i dobra opinia. Dzięki niej Scarron dostała się na dwór. Zatrudniła ją do opieki nad swoimi królewskimi bękartami faworyta Montespan. Przepyszna jawnogrzesznica o bajecznej

urodzie i fantazji. Nie wymyśliłaby jednak, że pewnego dnia zastąpi ją w sercu króla szara myszka. Montespan odprawiono, skazano na wygnanie za używanie czarnej magii. Próbowała zaklęciami przywrócić miłość Ludwika XIV. Scarron dostała od niego posiadłość i tytuł de Maintenon. Król kochał ją naprawdę? Inaczej niż obdarzające go tylko cielesnymi uciechami tłumy faworyt? Ślub w Wersalu był tajny, morganatyczny. Nie dawał Marie Scarron godności oficjalnej królowej. Po co jej błyskotki zaszczytów. Miała największy – miłość Ludwika, króla Słońce. Ja mam miłość Mistrza. Był kiedyś żonaty w Polsce. Z Gwiazdą mieszkał bez ślubu. Kochał mnie bardziej czy dojrzalej? – zanurzałam się w połyskliwym szczęściu. Matowość mojego tymczasowego zęba opromienił błysk poszkliwionego triumfem uśmiechu. Plastikowy kiełek zostanie do ślubu wymieniony na porcelanę. Jaśniejszą od porcelanowego serwisu zakopanego pod Toruniem. Najjaśniejszy numer jeden – francuski dentysta kiedyś przymierzał tester kolorów do ubytku, ale nie było mnie stać. Kto wie, może wbiją mi w dziąsło drogocenny implant? Marie Scarron, Madame de Maintenon żona Ludwika XIV. Marysia, pani Laska. Czekałam na Itę. Nosiło mnie z barki do miasta. Zastanawiałam się, gdzie jest teraz Mistrz. W domu z Gwiazdą? Mówi jej o naszym małżeństwie? – Spotkałem kobietę mojego życia. – Powodzenia. – Nie zależy jej. Maluje się przy nim. Szykuje na wyjście ze swoim nowym chłopakiem. Widziałam ich w plotkarskim piśmie. Tytuł wywiadu „Wreszcie jestem młoda!” i ani słowa o Laskim. – A tak właściwie, to dlaczego nie zostałam twoją żoną? – Zakłada zielone szkło kontaktowe. – Byłaś nią. – Laski opłukuje ręce, miasto go brzydzi. – Nie, nie chciałeś. – Chcą cię do Hollywoodu. – To bardziej niż ślub? – Dla ciebie tak. – A dla niej? Jaka ona jest, ta... – Staje w kontrapunkcie, prosi o podrzucenie kwestii, z której stworzy wiarygodną postać. – Urocza, mądra. – Będziesz miał o czym z nią rozmawiać, tak? Przestałeś robić filmy i musisz gadać, gadać. Przytłoczyłeś mnie swoim gadaniem. Straciłam własny głos. Nie umiem już grać. – Przypomnisz sobie. Wrócisz do hien, wyć łatwiej niż mówić. – Jesteś koszmarny. – Tym lepiej. – Skąd ona jest? – Nie znasz. Polka. – Że na to nie wpadłam. Polska to twoja ulubiona potrawa. – Idź już, spóźnisz się. – Gwiazda ma wejścia, nie spóźnienia. Sam mnie tego uczyłeś, nie pamiętasz? – Niczego cię nie nauczyłem.

Kloszardzi pod naszym mostem byli samozwańczymi dozorcami. – Nie ma, nie ma Czarnej Polki – informowali mnie usłużnie o tym, że Ita jeszcze nie wróciła. Do zmierzchu spacerowałam wzdłuż nabrzeży Sekwany. Nie mogłam wysiedzieć na barce. Przechodnie wyczuwali moją radość. Uśmiechali się, zagadywali. Dostałam od kogoś torebkę pieczonych migdałów. Oddałam je kloszardom, dołożyłam monety. Oklaskami docenili mój królewski gest, Białej Polki. Dotąd stać mnie było jedynie na pozdrowienie. Nazywałyśmy ich Plastikiem i Kartonem. Z początku nie odróżniałam ludzkiej sterty szmat. Po paru tygodniach mijania obozowiska brodate twarze z pijackim rumieniem zredukowały się do dwóch wyraźnych postaci i wilkowatego psa. Reszta kompanów z psiarnią schodziła się tam chlać i rozłaziła na nocleg przy metrze albo pod innym mostem. Plastik uznawał wino wyłącznie z butelki, plastikowej. Karton kupował tańsze – w pudełku. On chodził do sklepu. Nogi Plastika były przegniłe od niemycia i popękane. Cierpiał na kloszardzią mękę zakażonych odparzeniem stóp. Codziennie moczył je w Sekwanie. – Moje Spa, tu pływa tyle witamin. – Myślał o ściekach. Rzeka była w miarę czysta. Jej dobroczynny wpływ polegał na wypłukiwaniu ropy z ran i zimnie kojącym opuchnięte nogi. Od kloszardów dzieliła mnie cienka blacha barki. W ciasnej łazience – mieszczącej zlew i kibel – starannie się szorowałam. Polewałam perfumami. Podarował mi je Nicola. Zostały po jego żonie. Przed skloszardzeniem odgradzała mnie trzeźwość umysłu i znajomości. Ita była córką zamożnej mamusi. Nareszcie przyszła. Padła na łóżko. – Merde, kurwy kurewskiej, co za dzień. – Zakryła głowę poduszką. – Laski mi się oświadczył. – Co? – Uniosła się, niemal uderzając w niski sufit. – Staroświecko poprosił o rękę. – Przy starych świecach? To ma znaczenie? – Nie, w starym stylu. Będziemy małżeństwem, ślub. – Nie mów, że się nie zgodziłaś. – Dziecinnie zacisnęła oczy i pięści. – Jestem najszczęśliwsza na ziemi. – Ufff. – Rozluźniła się, jakby spadła z niej obręcz miażdżąca powieki. – Dotąd nie mogę uwierzyć. Ze schowka pod materacem wyjęła otwartą butelkę. – Za miłość! – Rozlała do papierowych kubków. Lena, znając lenistwo Ity, przyniosła nam zapas metalicznych jednorazowych naczyń z samolotu. Sztućce i tacki ze stemplem „Dubai Air”. Znalazła się wśród nich jednorazowa miska dla psa. Przyssawka mocowała ją na podłodze. Icie służyła za popielniczkę. Wyjątkowo pozwoliłam jej palić w kabinie. Okazja była tego warta. Ita nie odsuwała papierosa od ust. Opierała palce na czarnej plamie pod wargą. Narośl ją krępowała, ale usunięcie jej byłoby poddaniem się Lenie. – Zoperowała mi imię, na „ładniejsze”. A teraz mam wyciąć kawałek swojego ciała? Żebym była śliczna jak ona?

Po drugim kubku wina odważyła się powiedzieć: – Byłam u matki. Odrzucili nasz scenariusz. Ogłoszą za miesiąc. – Pewne? – Było mi jej żal, dla mnie to była płatna zabawa. Bez znaczenia po ślubie. – Mówiłam ci, ona wszystko wie wcześniej. W biznesie trzeba planować ruch do przodu – przedrzeźniała Lenę. – Nasz scenariusz to nie jej biznes. – Ratowałam okruszki godności Ity, całość połknęła matka. – Niestety, jej. – Uparcie zbierała pyłki z koca, przebierając nerwowo, po swojemu, wszystkimi palcami naraz. – Obiecałam. Nie uda mi się, wracam do domu. – Nie musisz. – A co, zaadoptujecie mnie z Laskim? – Znasz polski, niemiecki, francuski. – I maturę zdałam. Ty też. Nie mam twojej cierpliwości. Sprzątać po kimś i czekać na lepszą okazję. – Twoja matka znajdzie ci pracę gdziekolwiek. Na moje nieśmiałe pytanie, czy pomogłaby mi znaleźć posadę, Lena odpowiedziała zimno: „Jesteś za inteligentna na haftowanie serwetek. Pomęczysz się i będziesz zawdzięczać wszystko sobie. Znam się na ludziach, uwierz mi”. Osłodziła odmowę grzecznym banałem. Wolała rozdzielić mnie z córką, zamknąć jej młodzieńcze nadzieje na artystyczną karierę. Zostanę w ich rodzinie przypowieścią o przemądrzałej dziewczynce ze ścierką. – U kogoś pracować? Wolę u siebie, na własny spadek. Z głosu Ity przebiło coś mocnego. Coś, co było dotychczas zakryte dziewczęcą neurozą i wiecznym popijaniem. To była odziedziczona po Lenie pewność odcinająca mrzonki od realu. Zakaszlałam. Otworzyłyśmy szeroko drzwi, przeganiając dym gazetami. Wyszłyśmy odetchnąć. Piłyśmy wino i przyglądałyśmy się ciemnej rzece. – Kochasz go, prawda? – A jest kobieta, która by się w nim nie zakochała? – Zmiażdżyłam kubek. – Dla mnie za stary. – Przechyliła butelkę pod światło latarni. – Sama nie wypiję. Zwietrzeje. Zaniosę klo. – Podeszła do burty. – Wiedziałaś, że nasza barka nie pływa? Może być tylko przywiązana. – Nie myślałam nigdy o podróży. – A ja tak. Żeby ją odciąć i popłynąć, obojętnie gdzie. – Przeskoczyła nad wodą. Jazdą na rolkach wyćwiczyła opanowanie chybotliwych ruchów. Pijana szła prosto i stanowczo. – Ej, panowie! Toast za miłość. Ona wychodzi za mąż! Szczekanie psa. Karton i Plastik wykrzykują gratulacje. – L’amour? – próbują sobie przypomnieć, przeżarci biedą i alkoholem. Któryś podśpiewuje Chagrin d’amour... – najrzewniejszą starofrancuską pieśń, dawny marsz weselny. Przerywa go pijacka czkawka. Brakuje akordeonu na ukwieconej łódce. Chowam się pod pokład. Szczęśliwa i smutna, styrana, pełna sił. Takim pomieszaniem jest pełnia. Kroplą soku we wszystkich smakach ściekającą z drzewa życia. Może będziemy mieć dziecko?

Dawniej liczyłam ze strachem dni od wyznaczonej daty miesiączki. Każdy kolejny na zasadzie efektu śnieżnej kuli pęczniał niechcianą ciążą. Po rozstaniu z Laskim też zaniepokojona znaczyłam dni w kalendarzu. Każdy więcej przybliżał niechcianą prawdę – znowu jestem sama. Jeden, dwa, trzy. Obiecał kilka dni. „Kilka” znaczy pięć? Kiedy zaczyna się dzień piąty? Czy jak w hebrajskim kalendarzu od wieczora, czy normalnie po północy? Pięć należy do kilku? Kilkanaście oznacza powyżej dziesięciu, więc Laski jeszcze miał czas. Szósty, siódmy, bez żadnej wiadomości od niego, jednak nas zbliżają. Zbliżają spotkanie dziewiątego dnia... Dziesiąty będzie granicą bezczynnego czekania. Bezczynnego... jestem nim zmęczona. Harówa w hotelu to przy tym aerobik. Spuchnięte z napięcia ręce, boląca głowa. Karty tarota starte od wróżenia bardziej niż zelówki moich butów. Wędrują po zaświatach, zaczerpnąć wróżebnej wiedzy: Kiedy Laski się odezwie? Przyjdzie na barkę? Wyśle list? Co z nim? Nie przejmowałam się wyprowadzką Ity. Wynosiła się za tydzień. Mogłam zostać dwa dłużej. Lena opłaciła czynsz do końca miesiąca. Smutek Ity wydawał mi się wydumany, przywiązanie egzaltowane. – Zostawiam ci rolki na pamiątkę. – Pakowała skórzane torby. – Będziemy do siebie pisać i dzwonić? Krzątaniem przeszkadzała w śledztwie miłosnym. Trwało bez końca. Lampą po oczach w bezsenne noce, gdy próbowałam skupić się przy kawie. Spisać za i przeciw: kocha mnie, nie kocha, odezwie się? Za dnia wracałam do bistra rue du Four i odwiedzałam krawężnik, gdzie się rozstaliśmy. Przepytywałam Itę: – Kiedy tu był i zostawił do mnie kartkę, gdzie stał, siedział, o czym dokładnie rozmawialiście? – Szukałam wskazówek, czegoś co mi umknęło, a zdecydowało o jego zniknięciu. – Dlaczego powiedziałaś mu, że masz na imię Uta? – przypomniałam sobie, co mówił ostatni raz. – Nie wiem. Ty mi tak nie radziłaś? Żebym nazywała się, jak chcę. Ojciec do mnie mówił Uta. Postanowiłam, że kobiety będą do mnie mówić Ita, po matce, mężczyźni Uta, po ojcu. – Pokręcona jesteś. – Nie walczyłam z komunistami, nie rozwiodłam się i celebryta nie prosił mnie o rękę, ale też jestem skomplikowana, wiesz? – Usta drżały jej na granicy uśmiechu i szyderstwa. – Przyjdzie, nie martw się. Musi cię kochać. – Wtuliła swój potargany łeb w moje ramię. Co osiemnastolatka zasypiająca z maskotką – oberwanym misiem – może wiedzieć o prawdziwych uczuciach? Dreptałam na sznurku nadziei ciągającym mnie między barką, naszym bistrem i domem Nicoli. Nigdzie nie czekała wiadomość od Laskiego. – Nicola, zawieziesz mnie do niego, pod Paryż? – zdecydowałam po dwóch tygodniach. – Mówiłaś, że się wyprowadził. – A może nie? Może zachorował? – Ty masz gorączkę. O niego się nie martw. Chory wezwałby pomoc. – Włożę mu do skrzynki list. Muszę, napisałam o nim, prosił. – Prymitywie, żyjemy we Francji. Tutaj listy wrzuca się na poczcie i komputer je przekierowuje pod nowy adres. Dochodzą w jeden dzień.

Zakleiłam dużą szarą kopertę. Kilkustronicowy rozdział o jego genialnych filmach i życiu na wsi. Dopisałam: Bardzo pana pozdrawiam... Po wrzuceniu listu na głównej poczcie przybiegłam z powrotem do Ity. – I co? Twoja matka się czegoś dowiedziała? – Nie, ale ja ci powiem... Pakowała ostatnie rzeczy. Następnego dnia miała się zjawić Lena. – Myślałam, że się mylę. – Obgryzała czarny lakier z paznokci. – Że go źle zrozumiałam. Zapytał, czy wzięłabym jego psy. Na barce, uważał, się przydadzą. W mieście, małym mieszkaniu, przyzwyczajone do swobody męczyłyby się. – Dlaczego dopiero teraz mi o tym mówisz? – Bo mnie wkurzył. Miałaś psy? Nie? A ja mam, w Nicei. Nigdy bym się ich nie pozbyła. Psy się nie męczą, życie oddadzą za ciebie i się nie zmęczą. To ludzie mają ich dość. Ten facet to sadol... – Nie jest sadystą. – Zaczęłam sobie uświadamiać, co mogło znaczyć pozbywanie się psów. – Twój znajomy, zakochałaś się, twoja sprawa. Teraz wiem, że mam rację. Nie zostawia się w taki sposób ludzi ani psów. Przyjrzałam się mu z bliska: sobowtór Karadżicza. Identycznie nalana morda, srebrna grzywa i spojrzenie bałkańskiego kabotyna. Karadżicz, mówię ci – z zawodu psychiatra, wariat i morderca. Jego filmy są też psychiatryczne, nie widziałam ich, ale wszyscy mówią. – Nie masz, Ita, racji. On kocha swoje psy, dlatego szukał im domu. Nie rozumiesz? On się zabił. – Widziałam go zagrzebanego w lesie. Serce rozerwane kulą od cukiernicy albo roztrzaskana czaszka. Utopionego w Atlantyku. Za miesiąc znajdą na plaży strzępek ciała z DNA do identyfikacji. Spiralę życia, którą ocean przed miliardami lat utkał z tych samych białek. Rozpuszczonych w falującej nirwanie życia i śmierci. – Matka by wiedziała, gdyby coś... – Ita nie miała wątpliwości. Lena istniała przed nią, za nią, była bardziej wiarygodna. – Przecież nie wie, co się z nim dzieje. – Chwyciłam się nadziei, że ukrywa przede mną coś jeszcze. – Nic dramatycznego, skoro jej znajomi nie powiedzieli. Ja cię kocham bardziej od niego i nie zostawię – powiedziała z przekonaniem małej dziewczynki żegnającej przyjaciółkę na wakacje. Była gotowa do drogi. Trzeźwa i posegregowana: torby, Ita, jej burczący z nerwów brzuch. W nim miejsce dla matki. Donosi Lenę, niechcianą ciążę rozwijającą się od osiemnastu lat. Krwiobieg Ity przyzwyczaił się do alkoholu. Truje nim Lenę w sobie. Nie pozwala jej rosnąć. To mnie już nie obchodziło. Odcinałam pępowinę barki i pozwalałam im odpłynąć. Sama szłam na psychiczne dno. Przekonana, że znajdę tam też Laskiego. – O putain, o la vache. – Evita obdziela tymi samymi wykrzyknikami Pamelę Anderson i królową Elżbietę. Sprzątanie przerwała lekturą czasopism wyjętych z kosza. Na brzegu krzesła wpasowała się w zostawiony po gościach luksus czytania. Ja najchętniej skatowałabym się robotą. Zdzierałam narzuty z małżeńskich łóżek. Prześcieradła układały się w fałdy zastygłego gipsu. Odlewy przytulonych nocą postaci. Strzepywałam je i ścieliłam od nowa. Miały być klinicznie bezosobowe.

Evita wyrywała kartki z czasopism. W domu wsadzała je w ramki. Kolorowe widoki egzotycznych wysp. – To jest ładne – cieszyła się na zmianę wystroju swojego przydziałowego studia za obwodnicą miasta. Reprodukcje prawdziwych obrazów jej nie interesowały. Abstrakcyjna sztuka to putain, la vache, nabijanie się z ludzi. Figuratywna – zbyt natrętna. – Co mi obcy dziad z babą gapić się będą? Wyjątkiem były święte oblicza i tak zaglądające w duszę Evity. Obraz Jezusa z Portugalii, po rodzicach. Matka Boska fatimska i papież. – Która ładniejsza? – Podsunęła mi kolorowe kartki. – Marty-nika, Be-r-mudy? – sylabizowała podpisy. Przy wertowaniu przemknął mi Laski. Zabrałam kolorowe czasopismo. Odnalazłam stronę: „Polski reżyser i Gwiazda. Szczęście odnalezione”. Nie wierzyłam. Sprawdziłam datę na okładce, wczorajsza. Idą objęci, Paryż. On ją całuje w czoło, ona zapłakana. Ładna, on ma ten sam wzrok... z krawężnika przy Saint Germain. – Co ci? – Evita zapiszczała swoim dziecinnym głosem. – Mój narzeczony. Moja narzeczona... – powtórzyłam po Laskim nazywającym tak Gwiazdę. – W „Le Dimanche”? Losy sprzątaczek nie wychodzą poza format kroniki wypadków lub drobnych ogłoszeń. Narzeczony z kolorowej gazety? Evita miała mi już za złe polskiego papieża. Uważała, że się nim wywyższam, bo Polak. Narzeczony z „Le Dimanche” byłby jeszcze gorszy. – Przypomniał mi się, podobny. – Oddałam jej pismo z otwartą stroną o piłkarzach. – Rozstaliśmy się... – Zostawił cię dla innej? Jest portugalskie przysłowie: Chłopu trzecia noga rośnie, żeby chodzić do drugiej. No, do kobity. Nie przejmuj się, rób swoje. – Podała mi rurę odkurzacza. Przed hotelem zatrąbił klakson. Znajome pibip motocykla Nicoli. Czekał na mnie. Podniósł plastikową przysłonę kasku. Padał ciepły, już letni deszcz. – Widziałeś „Dimanche”?... – Nareszcie mogłam się komuś wyżalić. – Tak, czytałem. Wczoraj ściągnąłem z serwisu agencyjnego. A to przyszło rano. – Podał mi kartkę pocztową. Bez kolorowego widoczka, biały prostokąt z przekreślonym zygzakiem. Narysowany takim samym niebieskim tuszem jak wiadomość po drugiej stronie. Charakter pisma Laskiego: „Nie spodziewałem się tego. Wyrzuciłem brednie napisane przez panią. Mój ojciec słusznie mówił: Nie wdeptuj w gówno, bo się ubrudzisz. Żegnam. Laski”. Nie zrozumiałam. Przeczytałam znowu i znowu. Słowa łączyłam mozolnie w zdania. Zdania nie kleiły sensu. O czym on napisał, do kogo? Adres się zgadzał, z dopisanym moim nazwiskiem. Włożyłam kask. Szyba miała zacieki deszczu. Widoczność od środka zamazywały mi łzy. Wczepiłam się w Nicolę. Jechaliśmy mokrymi ulicami. Przeciskaliśmy się przez korki. Miejski hałas zagłuszał mój jęk. Przytulona do Nicoli, przekazywałam mu swoje skurcze. Skręcił do dwudziestki. Zaparkuje przed domem, zdejmę kask i zobaczy moje czerwone powieki. Będzie miał pretekst do wciśnięcia mi na nos okularów żony.

– Nie tam! – Szarpnęłam za metalowe ćwieki jego skórzanej kurtki. Pocieszał mnie cierpliwie już od dwóch tygodni. Wystarczy. – Gdzie? – Daleko. – Potrzebowałam czasu. Osuszyć pod uchyloną szybą oczy. I zawsze jest szansa, że się rozbijemy. – Szybciej. – Spięłam go kolanami. Minęliśmy dwudziestkę, jechaliśmy na północ, przez Saint Denis. Obwodnica, podmiejskie domki wymieszane z blokowiskami. – Zona – krzyknął do tyłu podekscytowany jazdą wśród oznaczonych graffiti terytoriów. Skończyły się obskurne przedmieścia. Dojechaliśmy asfaltem na wzgórze. Za nami boczna droga, w dole Paryż. Rozłożona mapa z pulsującą żyłką Sekwany, wieżami Montparnasse’u i Eiffla. Notre Dame była stąd niknącym pręcikiem. Z drugiej strony miasta dominowała purchawa kopuły Sacré Coeur. Niespodziewane połączenie ciszy wzgórz i metropolii jeszcze bardziej mnie przytłoczyło. Bezużytecznością piękna w porównaniu z moją tragedią. – Gdybym wiedział, nie dostałabyś. – Nicola chciał podrzeć kartkę. Przetłumaczyłam mu ją podwójnie. Z polskiego na francuski, potem na ludzki. O czym Laski myślał, pisząc te okropne słowa. – Zaproponował ci ślub i się wystraszył. Ile razy się spotkaliście? Trzy? Wybacz, ale to nie brzmi poważnie. I dlaczego nie mówisz o nim po imieniu? – Nie myślę o nim „po imieniu”. Za bardzo go podziwiam. – On do ciebie też na „pani”? Niewiarygodne. Nie „tykają się” stare burżuje z szesnastki, zdziadziałe gaga. Pierdolą się, mają po ileś dzieciaków, ale mówią do siebie: pani żono, panie mężu, dziewiętnastowieczny kapitalizm. Z waszymi manierami zasłużyliście na komunizm, proszę pani. – Mówiłam ci: nie spaliśmy, pocałowaliśmy się, raz. – Po zaręczynach? Śnię. Zapomnij, zapomnij, proszę cię. To fajfus. – Co to fajfus? – Chuj w zwisie. – Nie. Ja go kocham. Wymawiając „kocham”, dłubałam językiem ranę. Wracała bolesna przyjemność grzebania drzazgą w skórze. Wyczuwalna gangrena rozstań z mężem, z Laskim. – Mam ochotę cię zrzucić z tej góry. – Popchnął mnie i złapał. Potrząsnął, mocno obejmując. – Obudź się, obudź, dziewczynko kretynko. Seans z reżyserem skończony. – Klasnął mi przed oczyma, naśladując filmowy klaps. – Co z niego za mężczyzna? Cytuje tatusia, żeby zerwać z kobietą. Fajfus. – Pociągnął mnie na wilgotną trawę. – Koniec z Laskim, dobrze? Przyjechałem powiedzieć ci o czymś zupełnie innym. Tamto znika. – Podmienił kartkę na list wyjęty spod skórzanej kurtki. – Pojawia się to. Dostałaś superrobotę. Wasz scenariusz przepadł, ale spodobały im się twoje pomysły. Rozerwana koperta zaadresowana była na adres Ity w Nicei. – Skąd to masz?

– Lena przysłała. Przeczytałam urzędowe bla, bla i zaproszenie do biura produkcji. Kręcili fabularyzowany dokument o przemianach w krajach Europy Wschodniej. – Skąd wiadomo, które pomysły były moje? Podpisałyśmy razem. – Logika dawała wytchnienie od kręcenia się wokół Laskiego. Myśli o nim przestawały być moje. Kazały lizać świństwo, które mi zrobił, i prosić o więcej. Byle mieć kontakt. Czuć okładający kij, przedłużenie jego ręki. Nie byłam masochistką. Byliśmy duchową jednością, monadą miłości. Nicola powiedział: koniec. On, kartezjański racjonalista, nie rozumiał tajemnych powiązań. Laski był nadal przy mnie. Jego lepsze, prawdziwe ja, nieuwikłane w materię, obserwowało nas z któregoś domu w dole. Nicola zabrał list, chroniąc go przed moją rozżaloną wściekłością. – Nie potrzebuję litości Leny. – Przypomniałam sobie jej zapewnienia „Poradzisz sobie”. – Ukartowała to, dała Icie pohasać i zwinęła bidulę do domu. – Nie sądzę. Nie masz dziecka, nie zrozumiesz. – Rozumiem Itę lepiej od Leny. Jest początkującą alkoholiczką. Co tu rozumieć? – Dlatego Lena ją chroni. Nie chce, żeby była podobna do niej. – Niezła metoda, żywcem zamuruje ją w swojej firmie, przerobi na małą Lenę. – Nie martw się, Ita jej nie dorówna. Lena też piła. W ustach nie ma silikonu. Zaszyła w nich worki z wódką i pociąga, kiedy nikt nie widzi. Ona ma cholernie silną wolę. Wmawia innym, co chce. Od lat nikt nie widział pijącej Leny. – Nie obchodzi mnie Lena ani Laski. Nie nadaję się do niczego. Chcę umrzeć. Nicola przeczekał moją histerię. Bawił się suwakami kurtki. Znalazł w jednej z kieszeni zapalniczkę. – Plan jest taki. – Pstrykał nią, wydłużając pokrętłem płomień. – Zostawiam ci dom. Nie będzie mnie dwa miesiące; jadę na reportaż do Jugosławii, z naszym wojskiem. Potem wakacje z małym. Ty pilnujesz chałupy i piszesz. Idealne warunki. Bystra jesteś, młoda. – Wstał, żeby popatrzeć na miasto w dolinie. – Paryż u twoich stóp, a ty płaczesz? – Z wdzięczności. – Wytarłam nos. – Nicola, nie wyrabiam. – Uczcimy twój sukces. – Rozpiął skórzaną kurtkę. – I mój. – Szukał czegoś po niezliczonych kieszeniach. Od dawna starał się o wysłanie do Jugosławii. Prawdziwy dziennikarz w ogniu walki, nie urzędniczyna przy biurku. Fakty z pierwszej ręki o najświeższych trupach. Być zaangażowanym w obronę wartości, przywrócić odwagę Maja ’68. Marzenie wychuchanych paryżaków. Wtedy bronili maoistów. Teraz nadarzała się bliższa okazja, w Europie. Walczyć o humanitarne wartości zza pleców armii. Poczuć proch i dekadencję Apokalipsy. – Zabierz mnie ze sobą. – Nie miałam nic do stracenia. Masakra wojny pasowała do mojego zdemolowanego wnętrza. Ponadludzkim wysiłkiem było poranne wstawanie, mówienie. Leżałam rozwalona na noszach grawitacji. Laskiego mogła wymazać jedynie prawdziwa groźba śmierci. – To nie piknik. Szkolenia, podlegamy armii. – Podbródek Nicoli zaczynał obwisać. Opadające

powieki nadawały jego spojrzeniu łagodność. – Co ja zrobię, jak cię zastrzelą? – Rozważałam i tę możliwość. Nie był moim mężczyzną, ale dlaczego nie miałby mnie zostawić? – Zapalimy, pomyślimy. – Wyjął foliową torebeczkę z marychą. Skręcił zeppelina. – Afgańska. – Zaciągnął się, aż zapadły mu się policzki. Twarz zmalała do rozmiaru chłopięcej buzi. Tak musiał wyglądać Nicola w dzieciństwie, z grzeczną grzywką i w podkolanówkach. Wracał z rodzicami po niedzielnej mszy. Nie, zapomniałam, jego rodzina miała republikańskie korzenie. Babka, wojowniczka wojny domowej w Hiszpanii, kazała mu przed snem odmawiać tabliczkę mnożenia. Zrobił z dłoni tunel. Nie nauczyłam się palić. Dmuchał mi w nos kadzidlany dym gandzi. Wdychałam tak mocno, że od samego nadmiaru powietrza zakręciłoby się w głowie. Najpierw uśmiechnęło się moje ciało. Rozchyliły usta. Pojawiały się po kolei białe guziki zębów, z których odpinały się zmartwienia. Pętelka za pętelką doszły do zaciskającej się pętli planowanego samobójstwa. Chmura dymu wtłoczyła mi w mózg objawienie o sile kosmicznej sprawiedliwości. Przez spróchniałe dziury w zębach doznałam najwznioślejszych przeżyć po znieczuleniu eterem. Universal justice wynagradza ubytki i braki. Prątki gruźlicy wzmagają temperament. Schizofrenicy obdarzeni są geniuszem i wyobraźnią niedostępną normalnym. Odetchnęłam. Nicola miał rację. Nad Paryżem unosił się smog szczęścia, wystarczy wdychać. Położyłam się, wyciągając ręce za głowę. Nade mną szare niebo i... to nie była halucynacja. – Nicola, policja! Od strony szosy nadchodził glina. Zsiadł z motoru zaparkowanego obok naszego. Zakuty w czerń gumowo-skórzanego kombinezonu drogówki sprężystym krokiem szedł do nas prosto z filmów akcji. Niestety, nie w zwolnionym tempie. Wycięta czernią sylwetka była powiększającą się plamą na naszych niekaralnych życiorysach. – Co robimy? – Ze strachu zachciało się mi siku. – Co on nam...? – Tobie nic. Mnie nie wezmą do Jugosławii albo gorzej... Na widok policjanta uruchomił się mój odruch ucieczki. Dzieliło nas z kilkanaście metrów między poboczem i szczytem wzgórza, gdzie staliśmy. Udałoby się nam zbiec w dół, ale zostałby motor Nicoli. Glina musiał wyczuć skręta. Bezwietrzna wilgoć utrwalała zapach. Przesiąkły nim nasze włosy i ubrania. Moja twarz, na którą Nicola wydychał dym, parowała trawą. – Małą ilość można mieć – przypomniałam sobie. Nicola dostał nerwowego tiku. Drgał mu kącik ust, wyciągając wargi w krzywy uśmiech. – Dużo więcej? – szepnęłam. – Zapas na wyjazd. – No to Sajgon. Nad nami nisko przeleciał helikopter. Szykowała się obława? Nicola wpakował się w akcję antynarkotykową, kupując od namierzonego dealera?

– Mogę? – zapytał smutny policjant służbowo. Nicola uchylił kurtkę gotowy do przeszukania. Glina, muskularny chłopak z podgolonym rudym karkiem usiadł ciężko. Szyja obsypana trądzikiem robiła się mu z wysiłku czerwieńsza od podrażnionych goleniem krost. Rozerwał rzep spinający u góry kombinezon. Ukucnęłam przy nim. Przyjęłam pokorną, wyćwiczoną za komuny postawę zgodnie z zasadą: nie drażnić władzy. Opuścić samochód, grzecznie otworzyć plecak. Odzywkami nie podważać dominacji samca alfa, bo przywali pałą. Milicyjną, policyjną, co za różnica, będzie boleć. – Przepraszam. – Policjant zdjął rękawice, złapał się za głowę i wydał dziwny, skomlący dźwięk. – Pomóc w czymś panu? – Nie byłam pewna, czy po trawie dobrze odczytuję jego zachowanie. – Nie przyzwyczaję się, no, nie da się... Dorośli...zniosę, ale dziecko. ... Wysyłają nas do psychologa i co? Prysznic mam wziąć, zapomnieć? – Policjant obejmował sobie głowę jak bokser osłaniający się przed ciosem. – Wypadek? – Nicola wdeptywał skręta. – Poślizg. Czołowe, troje dorosłych, dwie kobiety, mężczyzna i krzesełko. Boże. – Pan zrobił, co do pana należało, prawda? – mówiłam cokolwiek, żeby uspokoić nas wszystkich. – Nic już nie miałem do zrobienia. Przyleciało pogotowie. Prędkość, prędkość, za szybko ludzie jeżdżą... – Szarpał duszący go łańcuszek. Wywlekł na wierzch złoty medalik Matki Boskiej z kaplicy słynnych objawień przy rue du Bac. Napięte mięśnie karku siłowały się z nim samym, żeby się nie rozpadł i nie skomlał. – Mogę się z panem pomodlić. – Zrobiłam szeroki znak krzyża, obejmujący mnie, jego i miasto. Też się przeżegnał i zawahał, zanim złożył ręce do modlitwy. – Poczęstuje mnie pan? – zwrócił się do Nicoli. Dostał nowego, cieńszego skręta. – Ojcze nasz... Pochyleni nad przepaścią miasta modliliśmy się w stronę Sacré Coeur, nigdy niezamykanego kościoła, gdzie całą dobę adoruje się najświętszy sakrament. Policjant był rycerzem w czarnej zbroi ze średniowiecznego obrazu. Nieproporcjonalnie większy od otaczających go postaci, od nas skulonych jeszcze z przerażenia. Złamany klęską trzyma przed sobą sztywno dłonie nawykłe do walki, nie do próśb. Prowincjonalnym akcentem modli się o zmiłowanie. Klęczałam przy nim, prosiłam o uratowanie dziecka. Tego z wypadku, mojego, którego ojcem będzie Laski, i mnie samej. Zaszumiał radiotelefon przymocowany do policyjnego motocykla. Chłopak podniósł się z wilgotnej ziemi. Nicola go poklepał. Wciągnęłam nosem łzy. – Dziękuję. – Zacisnął na mnie mocarne łapska. – Kumple są przyzwyczajeni, mnie też przejdzie... Wsiadł na policyjny motor i odjechał. Przeniosłam się do Nicoli. Nie wracałam pokręcić się przy barce w nadziei, że Laski zmieni zdanie, zajdzie mnie odwiedzić. Barka bujała się pusta. Oglądałam ją z mostu, z daleka. Latem ktoś się wprowadził. Postawił na

burcie pelargonie i zwisające do wody pąsowe surfinie. Sprzątając u Nicoli, znalazłam w lodówce przeterminowane o rok paczki hamburgerów. Zaniosłam je moim kloszardom dla psa. Zostawiłam cieknące od upału mięso przed pustym legowiskiem. W Polsce bezdomni nie mieli psów. Wilczura, kundla na sznurku broniącego ich godności. Pies uczłowiecza. Pozwala być panem komuś, kto jest nikim. Wymaga opieki od kogoś, kto nie umiał zająć się sobą. Jest pierwszym, zwierzęcym stopniem do wydobycia się z nieludzkiej pogardy. W Polsce bezdomni mieli życie gorsze od psów. Laski planował oddać mi swoje kundle? Na pamiątkę po sobie i do obrony, bo wiedział, że się stoczę? Nie, Ita musiała coś pokręcić. Może chciał się na Gwieździe zemścić? Psy były w ich parze dziećmi do rozwodowego podziału. Szukanie sensu w czymś, czego nie rozumiałam, było bezsensowne. Wystarczyło słowo i reakcja łańcuchowa skojarzeń powodowała oślepiający wybuch. Opadał na mnie radioaktywny pył wspomnień. Zapominałam, gdzie jestem, co robię. Schron dawała praca nad scenariuszem. Bohaterami paradokumentu kręconego dla Arte byli polscy studenci podróżujący stopem po dawnych demoludach. Sprawdzałam wiarygodność wymyślonych dla nich dialogów. Wiarygodność... Nicola przed wyjazdem do Jugosławii palnął mi wykład. – Dlaczego ty mu uwierzyłaś? On wszystkim kłamie. – Przewalając dom w poszukiwaniu ważnych papierów, znalazł moją papierową teczkę z wywiadami Mistrza i jego Gwiazdy. – Artyści to nie są poważni ludzie. Dziwi cię, że zapomniała o nim po tylu latach? – Oglądał uzbierane wycinki. – W następnym numerze znowu się kochają? Kogo to obchodzi? Romanse gwiazd nie są historią konfliktu na Bliskim Wschodzie. Aktorzy grają. Wyrzucają z pamięci, kim byli. Co ma wspólnego Kleopatra z Joanną D’Arc? Gwiazdy totalne są totalitarne. – Przystopował zadowolony z prostej gry słów. – Czytałaś Orwella? – Uciekłam z Orwella. – Wymazuje się fakty, ludzi z fotografii. Artyści produkują bajki, za to im płacą. Dałaś się nabrać, ofiaro. Porzucaj sobie. – W pokoju syna przypiął do tarczy najnowszy wywiad z Laskim i Gwiazdą. – Ulży ci. – Podał mi metalowe lotki. – Ty trenuj cela i unikaj snajperów. – Odpięłam zdjęcie, w które nie trafił. Po jego wyjeździe nie zamykałam okien salonu. Wietrzyłam uporczywy zapach skarpetek, starej pizzy i mysich posikiwań. Przeciąg zastępujący klimę uderzał okiennicami. Głośne łup straszyło myszy w kuchni i ścianach. Kawiarkę, maszynkę z garnkami i piekarnik przeniosłam do swojego pokoju. Upiekłam ciastka z haszyszem, pożegnalny prezent od Nicoli. Jadłam je nocą, nie mając środków nasennych. Słuchawki telefonu nie podnosiłam. Wiadomości nagrywały się na sekretarkę. Do mnie oprócz redaktorki z Arte dzwoniła Ita. Doceniała swój obszerny dom i światło południa. Napędzana jego maniakalną energią urządzała od nowa swój pokój. Moją gorączkę podgrzewał upał. Polewałam się prysznicem. Lodowata woda ziębiła czaszkę. Najgłębiej, u jej podstawy, w kłębku gadziego mózgu zawiadującego seksem i przetrwaniem, dyszał Laski. Miałam z nim erotyczne sny. Budziłam się mokra. Niezaspokojona brakiem jego obecności. W kuchennej szufladzie znalazłam nóż do ostryg. Ten, którym nastraszyłam Nicolę, próbując

sobie pociachać żyły. Kulisty trzonek był drewnianym pięściakiem. Za krótki, nie wchodził do końca i nie dawał spełnienia. Marzeń o normalności. Kiedyś będę miała stosunek z mężczyzną. Ubijałam pięściakiem seks, wpatrując się w gazetowe zdjęcie, pornografię twarzy Laskiego. Ostrze noża wystawało z trzonka na dwa, trzy centymetry. Wbite głębiej drażniło bólem przypominającym elektryczny impuls zetknięcia obnażonego zęba z metalem. Może to był orgazm. Onanizując się, odebrałam telefon od Nicoli. Opowiadał o Jugosławii. Szykowali się na linię frontu. Myślałam, że się ucieszy – redakcja pozwalała mu zostać miesiąc dłużej w Bośni. Kupowałam codziennie „Libe” dla jego reportaży. Ale on był markotny. Wojna przestała go hajcować. Mówił coraz mniej, dopytywał się o mnie i dom. Pewnej nocy był pod Srebrenicą, powiedział: – Lepiej pisać, niż mówić. A gdy już nie da rady pisać, to się wariuje. Później dzwonił, żeby dać znak życia, albo tylko mówił: – To ja – potem trzaski, komunikacyjny świst. Domyślił się, co robię, i podsłuchiwał? Sprawdzał, czy nie zostawiłam na lato domu i nie wyjechałam? Dokąd? Ita była z Leną we Włoszech. Po upale sierpniowego dnia zostawała duchota. Wychodziłam o zmierzchu. Nie miałam kogo odwiedzać. Wizytę składałam więc w najbliższym sklepie przy placu Gambetty. Parę okrążeń skweru i z powrotem praca. Dialogi notowałam długopisem. Gotowe strony przepisywałam na maszynie. Pobrudziłam się tuszem. Szorując się w łazience, pomyślałam, że to zabawne. Myśli z kartek wracają plamami do wymyślającej je głowy. Na policzkach odcisnęły się ślady brudnych od tuszu palców. Wylew czarnej krwi twórcy. Nie byłam artystką. Co najwyżej – ulepszaczem cudzych pomysłów. Wylewy, mikrowylewy miał mój ojciec. Połowę pieniędzy zarobionych w Arte wysyłałam Mamie. Tata potrzebował rehabilitacji. Napisał do mnie, prawie czytelnie, dziękując za pomoc. Pocztówka od Laskiego była wykaligrafowana zgrabnymi literkami: „Wyrzuciłem brednie przysłane przez panią...”. Moim tekstem złożyłam mu hołd. On potraktował mnie jak potwora. Dopuścił do siebie i odskoczył z obrzydzenia. A gdyby odcisnąć pocztówkę? Zmoczyłam ją i przyłożyłam do czoła, ksero na skórze. Czy tak wygląda znamię bestii? Mogłabym stanąć przed lustrem obok Tatuaża. Jego list zniszczył moje małżeństwo. Kartka od Laskiego już tylko mnie. Lustrzane odbicie napisu zasłaniały włosy. Przycięłam grzywkę, za mocno. Nad czołem odstawała szczecina. Nie martwiłam się. Nie miałam się komu podobać. Spacerując ulicą, jeżdżąc na rolkach, byłam niewidzialna. Nikt nie zauważał mojego niebieskiego napisu. Przykleiłam do czoła nieużywaną podpaskę. Skoro mózg jest najbardziej erotycznym organem... Też nikt nie zwrócił uwagi. Ludzie gapili się na plakaty filmowe. Kina przy Champs-Élysées obwieszono gigantyczną Gwiazdą. Pokazywano jej nowy film, pierwszy, w którym zagrała nie u Laskiego. Przemaszerowałam z podpaską od placu Concorde do Łuku Triumfalnego. Wyrzuciłam ją przed biurem księgowości. – Ładna fryzura – pochwaliła moją wyrzępoloną grzywkę kasjerka wypisująca czek za pierwszą część scenariusza. Zostały jeszcze dwie raty. – Ita, bzikuję – przyznałam się, kiedy zadzwoniła z Sardynii. – Przyjadę. – Nie. Muszę dokończyć robotę. Zabarykadowałam się u siebie na górze. W kuchni myszy. Nocą jestem w grobowcu, one są z Père Lachaise. – Wpuść kota.

– Skąd wezmę kota? Ze schroniska? – W schronisku kastrują. Musisz mieć łowną kotkę. Daj ogłoszenie. – Kotkę? – upewniłam się. – Koniecznie. Kocury szczają gorzej od skunksów. Wykastrowane też i nie polują. Wolą wyjadać ze śmietników. La chatte – kotka, stukałam przez kalkę. – „Wypożyczę”. Nie, nie brzmi dobrze: „Zaopiekuję się w wakacje”. Nie stać mnie na zwierzę. Nie mam nawet stabilizacji kloszarda, własnego legowiska. Gorzej, jestem niestabilna emocjonalnie. Nie przewiduję przyszłości. Trzeba kochać, żeby wytrwać. Bez Męża jeszcze sobie poradziłam. Ale bez Laskiego? Czas jest spychaczem. Sunie z tą samą prędkością sekunda na sekundę. Pcha przed sobą rosnącą hałdę zużytych „dziś”. Nie wydobędę się spod nich. Przywalą mnie. Przykleiłam ogłoszenie w sklepie na placu. Natychmiast telefony, czy nie przypilnowałabym psa. Ktoś miał łownego wyżła. Laski wolał kundle. Mówił, że jego mieszańce myślą. Jeden z nich, ten większy, był filozofem. Gapił się na chmury i wzdychał. – Rasowe psy nie mają wyboru i wahań. Słuchają karnie rasy, szumu krwi – objaśniał ciapowatość psiego filozofa, kiedy spacerowaliśmy po lesie. – Reagują zgodnie z chemicznym przepisem swoich genów. Nie można się po nich spodziewać odwagi, jeżeli ich przodków hodowano na kanapach. Agresywne pudle, łagodne rottweilery usypia się, zachowując czystość rasową. Zero tolerancji dla odszczepieńców. Wiele się różnimy? Nieposłusznych, myślących ludzi też się eliminuje, od zawsze. Zatrzymaliśmy ewolucję na rasowych głupolach. To by się zgadzało z pani teorią o zatrzymaniu rozrostu mózgu. Niech pani głośno o tym nie mówi, bo panią uśpią. – Laski lubił przemawiać do mnie jak do dziecka. – Najlepiej eterem. – Dlaczego eterem? Pani nie przestaje mnie zaskakiwać. Byłam filozoficznym kundlem. Mój ojciec przez Babcię miał niepewne pochodzenie, matka robotnicze. Sławna od pokoleń rodzina Laskiego jest w encyklopedii. Inteligencja i szlachta wsławiona walkami z zaborcą. Poezja pradziadka Laskiego należy do kanonu polskiej literatury. Ojciec projektował słynne stalinowskie osiedla. Przerasowieni Lascy instynktownie wiedzą, co robić: „Wdepniesz w gówno, to...”. Zapuściłam się z dwudziestej dzielnicy, od siebie, nad Sekwanę. Szłam i szłam, czekałam, kiedy dopadnie mnie zmęczenie. Nie zbliżałam się do Pont Neuf i barki. Za merostwem skręciłam razem z tłumem do kościoła Saint Gervais. Wilgotny chłód gotyku. Spodziewałam się koncertu. Ławki zajmowali zadbani, wyluzowani trzydziesto-, czterdziestolatkowie w sandałach i ubraniach z lnu, typowa burżuazyjna bohema. Odprawiono wieczorną mszę. Wschodnie śpiewy, świeczki przed ikonami i białe habity zakonników. Stałam za kolumną bocznej kaplicy. Znalazła mnie tam zakonnica. Uśmiechnęła się porozumiewawczo i podała koszyk z darami. Przystrzyżona grzywka upodabniała mnie do dziewczyn z nowicjatu albo rekonwalescentki po chemioterapii. W odpowiednim momencie miałam wejść na ołtarz i oddać chleb. Odłamałam go sobie pod serwetką. Moją własną eucharystię. Ustawiłam się w rządku po opłatek. Zakonnik rozdawał hostię do rąk. Schowałam swoją, na później. W zamian zjadłam odłamany okruszek.

Łatwo rozpuszczalny, biały krążek wypiekany z wody i mąki włożyłam sobie nocą do pochwy. Ona go najbardziej potrzebowała. Prawdziwej miłości leczącej z pożądania. Zakonnica nie myliła się. Byłam pokutnicą. Tęsknota jest pokutą za przeżyte kiedyś szczęście. Największą pokutnicą była Maria Magdalena. Ona modliła się do swojego przebóstwionego mężczyzny – Jezusa Zmartwychwstałego. Ja już do nikogo. Ostrygowym nożem wepchnęłam eucharystię głębiej w moje ciało. Przełknęło je, rozpuściło w śluzie. Wrócił Nicola. Nie dodzwonił się z lotniska. Wyłączyłam telefon zmęczona głupawymi ofertami w sprawie kota. Nie usłyszałam skrzypienia furtki i zgrzytu klucza w zamku. Hasz jest najgłębszą kołysanką. Rano Nicola nie chciał ze mną rozmawiać. – Przeczytasz. – Leżał kilka godzin w wannie. – Nie będę ci gadał banałów: że wojna i krew. Przeczytasz. – Wyszedł zawinięty ręcznikiem, wykąpany, ale nieogolony. Zarost zakrywał zapadnięte policzki. Strasznie schudł. Włożył przywiezioną z Bośni bluzę nastroszoną kieszeniami. To nie był sznyt motocyklowej kurtki z bajerami suwaków. Bardziej militarny fartuch ze skrytkami na odrąbane palce i naboje. W stroju Nicoli, jego sposobie mówienia było coś obcego. Zawszone Bałkany? Wojna? Kombinował, żeby wrócić, ale nie mógł zawieść synka. Obiecał mu wakacje. – Nie wchodzi w grę, nie wrobisz mnie. – Domyślałam się, co mógł planować. – Zapłacisz nam Club Med, troska all inclusive? – Nie. Jestem ojcem, nie świnią. Odsłuchał wiadomości z nocy. – Co za burdel? – Wreszcie odezwał się dawny Nicola. Puścił głośno nagrania z sekretarki. Sapanie, oferty przepierdolenia, jęki. – Nie wiem. – Schodził ze mnie hasz, przełykałam gorzką ślinę. – Paris by night. – Z kim ty się zadajesz?! Sex telefon założyłaś, kurwa, mało ci płacą w Arte? – Dałam ogłoszenie: „Szukam łownej kotki”, Nicola, tu jest myszarnia, rzygać się chce. Pilnuję ci chaty, bo nie mam gdzie się podziać, ale... – Kotki? Przebiegunowało cię? Pizda ci rozum zalała? La chatte znaczy cipa, i łowna? Gdzie dałaś te ogłoszenia? – Jedno, w sklepie. – Biegiem zerwij, bo będę musiał zmieniać numer. Mają go już wszystkie zboki. Zamówię deratyzację, wytrują co do jednego w pień, tylko odpocznę. Daj mi odpocząć. – Zamknął się w łazience. Dolał wody. – Słyszysz mnie?! – Zakręcił kran. Terkotał telefon. – Nie dziwię się, niech dzwonią! – zawołał. – Zboczeńcy, wszyscy jesteśmy popierdoleni! Nie ma kultury Zachodu, nie ma cywilizacji, sprzedaliśmy ją. Mamy za to pieniądze, zyski. Odrodzenie zaczęło się od pieniąchów. Włosi mieli u siebie Watykan i pierwsze banki. Bóg na szczęście wyparował, jest lżejszy od złota. Słyszysz?! – Tak. – Usiadłam pod drzwiami.

Lewy but nie pasował do lewej nogi, był ewidentnie prawy. Za wcześnie się obudziłam. – Proste. Rodzimy się, żeby umrzeć. Wolność polega na wyborze własnej śmierci. Nie z Hitlerem, Miloszewiczem, armią, nie w egzekucji i zbiorowych grobach. Zachodni indywidualizm to: żyję sam, po mojemu i samotnie umieram. Dlatego muszę wrócić do Bośni. Stać i patrzeć, nic innego nie możemy. Stać i dawać świadectwo, że nas to przeraża. Mamy, do cholery, inne wartości, w imię których gówno zrobimy, tak szanujemy cudzą samotność. Albo jesteś tchórzem, albo mordercą. Ładnie żeśmy urządzili Europę, nie? Odwołali mnie. Będę pisał znowu o pieniądzach. To najlepiej umiem. Strażnik cywilizacji, stać, patrzeć i liczyć. Zanurzył głowę w wodzie, bulgotał, splunął. – Nie, nie chcę wracać. Wypada chcieć. Marzyłem o wannie i ciszy. Wrócę na psychoanalizę, głupi, przerwałem. W Bośni obiecałem sobie jak młody książę Sidharta Gautama na stosie trupów: Będę praktykował do oświecenia. Bez odwrotu. Zajmij się własnym dupskiem, póki je masz. Nie wiedziałam, kiedy mówił poważnie. Jedno i drugie pasowało do Nicoli. Tak samo jak to, że po uchyleniu drzwi łazienki nie zastałabym go w wannie. Bulgot bojlera i stękanie miedzianych przedpotopowych rur mogło wywołać dźwięki przypominające mowę. Rozmowę z sobą samą. – Ita, bzikuję – przyznałam przez telefon. – A Nicola? – Był wczoraj, wykąpał się i zniknął. – Nie powiedziałam, że usypiam się haszyszem i tracę poczucie czasu. – He, he. Są tutaj. Usłyszałam radosny pisk synka Nicoli. – Kąpią się w basenie. Mama cię bardzo zaprasza, przyjedź, kotko – zachichotała.

5 Pojechałabym, gdybym nie zajrzała do skrzynki. Nie spodziewałam się niczego szczególnego: korespondencja dla Nicoli, rachunki. Na dnie mała koperta, nie większa od białych kopert wsuwanych z życzeniami w bukiety. Była dla mnie. Na podwójnie złożonej kartce znajome pismo: „Proszę wybaczyć, mój Króliczek był bardzo chory, musiałem się nim zająć”. Podpisane cyframi. Zajęło mi chwilę zrozumienie, czym jest ośmiocyfrowy szyfr – nowym numerem telefonu Laskiego. Co wybaczyć, chorobę Króliczka? Dziecka, Gwiazdy? Grzech zaniechania kontaktu ze mną? Odpuścić i zatelefonować, czy kartkę podrzeć? Co w pokoleniu Laskiego robiły kobiety po zerwaniu zaręczyn? Nie było naszych zaręczyn. Podjęłam decyzję, natychmiast. Przez moje gardło od zaciśniętego żołądka przesuwał się w górę robal godności. Skarabeusz toczący coraz większą kulkę z gówna ego. – Halo? Mistrzu? – To pani? – Otulił mnie najdelikatniejszym ze swoich głosów. Od nikogo jeszcze nie usłyszałam tak trwożnych przeprosin. – Co się stało? – Dostroiłam się do jego niepewności. – Spotkamy się? – Jutro? Pod oczami miałam sińce. Potrzebowałam czasu na wyspanie. – Nie można by dzisiaj? – poprosił. – Wieczorem? – Nie wierzyłam, to ja dyktowałam warunki. Umyłam głowę. Bez skutku próbowałam zasnąć. Obłożyłam spuchnięte oczy kostkami lodu. Stopniał i woda wlała mi się do uszu. Zerwałam się przebudzona. Byłam wyłowionym na barkę topielcem. Obłożono mnie lodem, żebym dotrwała, zanim ktoś się po mnie zgłosi. – Marysiu... – Wstał od stolika przy oknie, nasz w rogu był zajęty. Nie zdążyłam przywyknąć do ciemności sali. Przez moment wydawało mi się, że widzę Nicolę po przyjeździe z Bośni. Poszarzały, przygarbiony, nerwowo pocierał dłonie. Nie zmieniły się przenikliwe, tatarskie oczy z dziecinnie długimi rzęsami. – Dzień dobry. – Zaschło mi w ustach, odkaszlnęłam. – Piwa? Zamówię piwo, taki upał. – Machnął do barmana. – Dobrze się pani czuje? Był chłopcem usprawiedliwiającym się przed swoją panią. Skąd mógł wiedzieć, że Gwiazda zapadnie na śmiertelną chorobę? Musieli ją zoperować, kobiece sprawy. – Wyniki biopsji przyszły wczoraj. Zdrowa, niezłośliwy. Nie mogłem zostawić mojego Króliczka. Jej rodzina... szkoda mówić. – Po waszym rozstaniu nie miała chłopaka, kogoś? – Udawałam, że plotki mnie nie interesują. – Od symbolu seksu chcą seksu. Jej nie wolno, szwy. Gówniarzeria nie rozumie, pchają się w nią, rozszarpią. Potrzebuje kogoś mądrego. Byliśmy ze sobą ponad dziesięć lat, szmat czasu... – My też... poznaliśmy się w liceum. Mój Mąż...

– Nie lubię słowa „mąż”. „Mój mąż” brzmi jak „mój hemoroid”, nie uważa pani? Trzeba się pozbyć przeszłości, wypijmy. – Podniósł zwycięsko kufel. – Za długie związki! – Za długie stają się chroniczne, nie sądzi pan? – Oooo, zaczyna się. – Odsunął krzesło i mnie podniósł. – Pani sobie nie wyobraża, Marysiu, mnie... nasze dzisiaj... Nie myślałem, że kiedykolwiek. Brakowało mi pani... Na następne spotkanie w ogrodzie Palais Royal przyniósł swój scenariusz Anny Kareniny. Usiedliśmy, opierając nogi o metalowe oparcia krzeseł. Amfiladą Palais wędrowały bohaterki jego awangardowych filmów. Anna Karenina też miała być nowoczesna. – Podoba się? – Czekał, aż skończę czytać. – Bardzo... ale. – Jest ale? Sama pisałam scenariusz. Wiedziałam, że znalezienie w nim błędu było znalezieniem wady w piszącym. – Dzisiejsza miłość i zdrada różnią się od dziewiętnastowiecznej. – Nie chciałam się wymądrzać. – Anna, odchodząc od męża, nie będzie potępiona. Teściowa się na nią obrazi, przyjaciele ugodowo nikogo nie rozgrzeszą i nikomu nie przyznają do końca racji... – To ponadczasowy dramat. – Karenina musiałaby zrobić coś niewybaczalnego przeciw rodzinie, znajomym. Okraść ich, zabić jak Medea dzieci. Sto lat temu zdrada była zdradą zasad moralnych. Teraz prywatnym nietaktem... Epoka się zmieniła. – Chce pani powiedzieć, że Anna Karenina tragicznie i nieodwołalnie zginęła pod pociągiem? – Mhhm. Na rosyjskim dworcu przejechała po niej lokomotywa dziejów. Prowadził ją... – Gwizdnęłam i pociągnęłam powietrzu za wymyśloną wajchę. – Lenin – dokończył. – Koniec z burżuazyjną hipokryzją. – Udawałam Nicolę. – Pani nie zna francuskiej burżuazji. – Nie znam. Z przyjemnością zobaczę pana film. – Odłożyłam scenariusz. – Proszę nie mówić o przyjemności. Pisanie idzie stąd. – Zacisnął szeroką dłonią szyję. – Pisałem rok, nakręcę... może nigdy. – Dlaczego Anna Karenina? – Bo to wielka książka. – Jest dużo wielkich. – Karenin jest największym bohaterem. – Zdjął z oparcia krzesła marynarkę. Westchnął. Wkładając ją, nałożył na siebie szlachetny ciężar wszystkich Kareninów. – Idziemy, Marysiu, gorąc niemożebny, do tego dzieciarnia... Krzesła zajmowały matki i niańki. Dzieci piszczały, chlapiąc się wodą z fontanny. Wziął mnie pod ramię. Szliśmy obok siebie podcieniami Palais. Rozmawialiśmy też obok. Nie wprost mówiliśmy o sobie. Zdradziła go kobieta i młodość. Niczego się już nie spodziewał. Został w samotni z psami i książkami. Pokusą było szukanie człowieka, znalazł miłość. Udźwignę nas oboje?

Zaprosił mnie do siebie. Nie rozmawialiśmy o Gwieździe. Wyjechała na plan filmowy albo odpocząć poza miastem. Laski miał dla niej pobłażliwość dziadka. Troskę oczyszczoną z agresji przez filtr pokoleń. Nie znając go, mogłabym się dziwić dzielącej ich różnicy wieku. Co z tego, że ode mnie był też dużo starszy? Dwadzieścia pięć, trzydzieści lat różnicy między ciałami. Mieszczańska buchalteria miłości. Uczucia nie mają wieku. Nie rozmawialiśmy o jego oświadczynach. Uznałam je za niebyłe. Wspomnienie zakopałam jak dzieci skarb: szkiełko, kamyczek, dołek w ziemi. Przysypać i odkopać, gdy będzie się dużym. Gdy nasz związek się rozrośnie, przypomnę: – Oświadczyłeś się lata temu, w bistrze przy rue du Four... Wtedy ta pocztówka z gównem i tatusiem, dwa miesiące udręki pozostaną dziecinnie głupim drobiazgiem: papierek, zaschnięte bobki. Laski wiedział, że czekam już pod drzwiami. Wpuścił mnie, podając domofonem kod. – Zapisz sobie, na przyszłość – podyktował. Więc będzie przyszłość? Wspięłam się do niej, przeskakując schody. Na trzech piętrach olbrzymie drewniane drzwi pomalowane granatową farbą. Identyczny odcień mają tablice z nazwami paryskich ulic. Tak samo granatowe są wełniane płaszcze zamożnych mężczyzn o przyprószonych siwizną włosach. Obszerne, miękkie i zasobne. – W moim wieku wychodzenie na upał to zabójstwo. – Laski poczęstował mnie szklanką wody. Oprowadził po mieszkaniu. W tym nie różnił się od zwykłych ludzi. Pokazują kuchnię, pokoje, jakby oprowadzali po własnym organizmie. Domowym przeszczepie z siebie samych: Tu jest nasza wątroba, ta kuchenna kiszka służy do trawienia, a oto płuca z szerokim oknem. Drzwi do genitalnej sypialni były uchylone. Zostaliśmy w salonie. Pod oknem stały przywiezione z wiejskiej posiadłości rzeźby Botero. Grube zasłony oddzielały nas kurtyną przeciwpożarową od sierpniowo rozpalonych ulic dzielnicy Saint Germain. Meble nie pochodziły z jednolitego stylu odziedziczonego w spadku albo nowobogackiego katalogu. Pojedyncze krzesła, ciężki świecznik na ciosanym stole były trofeami dobrego gustu. Upolowanymi z pragnienia wygody i piękna. Laski na kanapie, ja na miękkim dywanie czytaliśmy książki. Kończyłam jego dwustustronicowy esej o Potockim i kabale. – Genialne. – Przewracałam łapczywie strony. – Naprawdę? Nadaje się? – W Polsce nikt tak o nim nie pisał, musi pan to, Mistrzu, wydać, musi. – No, no. Przesada. Czas na obiad. – Zaraz, dokończę, jeszcze... kilka stron, proszę... Popatrywał na mnie z kuchni, spijał mój zachwyt. Próbował makaron, mieszał sos. Nie należałam do kobiet, którym razem z biustem wyrastają kuchenne narządy. Myliłam garnek z rondlem. Gdybym została świetną kucharką, nie dorównałabym Laskiemu. W męskim gotowaniu trudno oddzielić archetypową żarłoczność od chęci schlebiania gościom i popisu. Laski cmokał, wysoko podrzucał na patelni warzywa. – I proszę mi nie grymasić. – Ozdobił czubek góry makaronu listkiem bazylii chwiejącym się jak piórko w locie – Równowaga, o! Jest najważniejsza. Jeść, bo głowa odfrunie.

Wieczorem Laski zapalił arabskie kadzidła. Rzucił garść pachnących grudek do metalowych mis i podpalił. Dym płynął razem ze starodawną muzyką. Nie obchodziło mnie, co będzie dalej. Śledziłam kadzidlane smugi. Od dwóch dni przestałam jeść haszysz. Zmysły oczyściły się z jego kleistej zawiesiny podobnej do przytępiającej codzienności. Każda chwila była świetlistym preparatem pod mikroskop. Potrafiłabym odtworzyć z pamięci labirynt nitek makaronu podanych na talerzu. Olejne obrazy w salonie były też preparatami oprawionymi w ramy. Nadwzroczni malarze przecinali czas największej intensywności. Nie tylko Kandinsky szukający nowych form wśród podkolorowanych bakterii i mikrobów. Laski dolewał sobie whisky. Nie lubiłam alkoholu. – Już pójdę. Nie wiedziałam, na co zostałam zaproszona. Jeśli na wizytę, nie wypadało jej przeciągać. Długie niewidzenie cofnęło nas do etapu ciekawej znajomości. Laski przedłużył przypadkowy dotyk, gdy podawaliśmy sobie sztućce w kuchni, ale nic więcej. – Przyjdzie jutro? – poprosił w przedpokoju. – Po południu. – Nie chwaliłam mu się pracą w hotelu. Pocałowałam go w gładko ogolony, spocony policzek. – Obudziłaś śpiącą królewnę. – Położył mi rękę na twardniejącym kroku. – Tam trzyma pan królewny? Przycisnął mnie do ściany. Ocierał się swoją erekcją. Uderzał nią o mnie. Chwalił się tym czymś wielkości noża do ostryg? Powód rozstania z Króliczkiem? Mnie jego pocałunki smakowały bardziej od seksu młodych chłopaków. Podnieceni mieli obrzmiałą twarz kuriera pędzącego z przesyłką plemników. On się nie spieszył. Dosładzał mnie. Wkładał ustami niewidoczne kostki cukru i głęboko mieszał językiem. Mdliło mnie z pragnienia. Złapałam go za włosy i przekręciłam plecami do ściany. Teraz moje na wierzchu. Nicola byłby ze mnie dumny. Opanowałam teorię perwersji. Normalności doprowadzonej do wrzenia. Laski uśmiechał się, ale to nie była zachęta. – Jednak pójdę – powiedziałam, całując go przyjacielsko. Piętro niżej zwątpiłam. A jeżeli pocałunki coś unieważniały? Jutrzejsze spotkanie... Zawróciłam na półpiętrze. Zbiegłam znowu w dół i w górę. Jednak zapytam, zdecydowałam. Stał w drzwiach, wcale ich za mną nie zamknął. – Wreszcie. – Wiedział, że wrócę. Bóg wysłuchał modlitwy mojej pizdy. Przełknął razem z nią ofiarę eucharystii. Kochaliśmy się. Wybiegłam od niego godzinę wcześniej, niż miał mnie wypłoszyć budzik nastawiony na szóstą. O siódmej przychodziła do Laskiego sprzątaczka. Też byłam sprzątaczką. Spieszyłam się do hotelu na ósmą. Nie powiedziałam mu o tym i że wychodzę. Zadzwonił, ledwo zdążyłam wziąć prysznic. – I jak? – Przekrzykiwał szum odkurzacza u siebie. Cisza, zamknął się w innym pokoju. – Pracuję, będę po południu. – Czesałam się.

– Pisz sobie, pisz. Nie o to pytam. – Seks jest religią. – Henry Miller mówił, że erotyka zastępuje mistykę. Wywołuje ten sam wstrząs, Marysiu. – Nie miałam na myśli literatury. – Wkładałam świeże majtki, podtrzymując słuchawkę brodą. Co jakiś facet, chociażby Henry Miller, mógł wiedzieć o erotyce. Oni mają tylko wytrysk. Tejrezjasz przemieniony przez bogów w kobietę doznał dziesięciokrotnie większego orgazmu. – Seks jest prawdziwą religią. – Trzymałam w zębach zakrętkę pasty do zębów. – Dlatego kościół ma seksualną obsesję. Walczy z herezją. Wychodząc od pana, poszłam przez rzekę... – Właśnie... prosiłem. Zostawił mi pieniądze na taksówkę. Był starszy i bogaty, ale nie mogłam ich wziąć. Właśnie dlatego. – ... poszłam przez rzekę na Châtelet, stamtąd jest bezpośrednia linia do Gambetty. Od pana idzie się koło Notre Dame, makiety tego, co przeżyliśmy nocą. – Czego? Co? – Mistrzu, my zbudowaliśmy prawdziwą katedrę orgazmu. Odpowiedziałam mu „jak było”: W letni poranek o piątej, Notre Dame oświetlona od strony ołtarza. Jądro słońca dotykało zwisającej pod nim wieży. Zacienione wejście jeszcze zamknięte. Mgła odrealniała katedrę. Trzeba ją było ściągnąć na ziemię i ucieleśnić. W łóżku ornamenty naszych pieszczot wznosiły się coraz wyżej przyporami rąk i nóg. Nawa mojego ciała, na której pan leżał ukrzyżowany, przytrzymując mnie za ramiona. Nasze gładzące skórę palce były pinaklami. Zwrot i moje żebra są od góry sklepieniem. Rozeta rozszerzonych źrenic. Wykrzywione grymasem twarze maszkaronów. Lęk, żeby nie stracić kontroli, nie puścić parapetu logiki i nie odpaść. W małą śmierć, jak nazywają orgazm Francuzi. – O czym to mówiliśmy? – Laski usiadł z powrotem w swoim aksamitnym fotelu. Nalał sobie whisky, okręcił ją w kryształowej szklance, opanowując drżenie ręki. Wypił szybciej niż zazwyczaj. Nalał sobie następną, już pewniej. – O fotografii, o sztuce fotografii. – Też wróciłam na miejsce. Tłumaczył mi kompozycję zdjęcia, kiedy psy zaczęły ujadać. Zazwyczaj unosiły czujnie łby przy odgłosach z korytarza. Tym razem pobiegły do przedpokoju. To odmieniło nie tylko twarz Laskiego. Zmieniło się też moje widzenie. Z gospodarza przemienił się w zastraszonego gościa. Razem z psami miał tu swoją miseczkę i posłanie. Panią była Gwiazda. Psy cieszyły się na jej przyjście. Fałszywy alarm, posmutniałe klapnęły w korytarzu. Panika Laskiego była moją znajomą. Z czasów, gdy ukrywałam przed Mężem małżeńską zdradę. Gwiazda i on się rozstali. Nie było o tym jeszcze w gazetach. Ale ja byłam w ich mieszkaniu. Nie do końca się rozeszli? Ukrywał mnie? Byłby upokorzony jej powrotem z mojego powodu? Którejś z nas musiałby kłamać. Wobec którejś by zawinił. Czegoś mi nie powiedział. Nie musiał, to ich związek. Albo ona go karze za zdrady. Czym wnerwiłaby Symbol Seksu inna kobieta? Zdrada nie jest tragedią z czasów Anny Kareniny. Jest prywatną obsesją proporcjonalną do ego. Gwiazda miała je gigantycznie powiększone na Champs-Élysées. Mój Mąż, nieporównywalnie mniej rozdęty, nieco mniejsze. Na pożegnanie obiecał, że mnie zniszczy. Czym Gwiazda mogła grozić Laskiemu? Zagrażała nam?

– Przejdźmy się z psami – zaproponowałam. Na zewnątrz było bezpieczniej. Zaprosiłam Laskiego do mnie. Obejrzał dom, zapytał o zamkniętą kuchnię i pracownię. Nicola go nie interesował. Interesowałam go wyłącznie ja i butelki wyciągane z barku w salonie. Nie zostawał na noc. Coś to dla niego znaczyło, nie mogłam się dowiedzieć dokładnie co. – Nie wypada. Jeszcze nie teraz. – Dawał mętne odpowiedzi. Nie zależało mi na wspólnych nocach. Musiałam się wyspać. Hasz nie był już potrzebny, raczej powinnam w szpargałach Nicoli poszukać amfy. Używał jej, pisząc nocą artykuły. Bardziej od amfy potrzebowałam tabletek antykoncepcyjnych. Laski nie używał prezerwatyw. – W rękawiczce by mi nigdy nie stanął. – Polizał rozcięcie moich kurewskich majteczek. – Ogol się. – Wolałbyś? – Łyso jest higieniczniej – powiedział ze znawstwem. – I niewinniej. – Też się ogol. – Mężczyzna nie musi. – Będziemy jak rekrut i zarośnięty hipis. Goli się rekrutów. Degraduje, odbierając im tożsamość. Inicjacja w poniżenie. Łysole karnie czekają na morderczą musztrę. Moja wygolona cipa ustawiłaby się w rzędzie jego byłych kochanek? Nierozpoznawalna i posłuszna. Nie. Odprowadziłam go wieczorem do metra. Ciepłe powietrze z podziemia uniosło mi sukienkę. Marilyn Monroe w tej sytuacji miała białą. Moja była kolorowa, ta najbardziej szykowna, od Nicoli. Majtki Monroe były białymi majtadasami. Przez moje rozcięte wypływa sperma reżysera. Rozstawiam nogi, skapuje między kraty do metra. Sharon Stone w Nagim instynkcie też miała białą sukienkę. Nie unosił jej podziemny wiatr. Ona z własnej woli zadzierała nogi, pokazując cipę. Pod nieskazitelną bielą obcisłej kiecki ciemna dziura. Nie wiadomo – cień, wąsko wygolony pasek? Laski gardził Stone: – Pokazała wszystko. Kariera aktorki polega na pokazywaniu coraz więcej, na grze, nie rozdziawianiu pizdy – objaśniał. Nie byłam aktorką. Pokazałam mu wszystko podczas drugiego spotkania, desperacko podciągając sukienkę. Podwiewana Marilyn Monroe ze słynnego zdjęcia odsłaniała, zasłaniając. Sharon Stone pokazywała pod baldachimem bieli. Następna kultowa poza będzie podobna do mojej? Zbliżenie na wargi sromowe – skrzydła orgazmicznego motyla sklejonego śluzem. Arte wysłało mnie na jedną noc do Londynu. W ich projekcie filmu o Europie Wschodniej brał udział Rozen – polski producent z Anglii. Dokładał się finansowo i chciał... nie wiadomo czego. Pokazać, jak jest ważny? Opowiedzieć swój życiorys młodej scenarzystce z Paryża? – Niech no pani pomyśli, czy to da się przerobić na Europę. – Rozen próbował wcisnąć się ze swoją biografią między Dywizjon 303 a najmłodszą emigrację. Pieniądze zarobił na genialnym w swej prostocie zabiegu. Do pięćdziesiątki wiódł żywot skromnego krawca. Fachu nauczył się już w Anglii, przy matce. Zachorowała na gościec. Przekazała synowi warsztat razem ze swoimi skromnymi klientami. Nie ożenił się, pochłonięty pracą i opieką nad staruszką. Załamany po śmierci matki, porządkował jej pamiątki i papiery. Znalazł w nich przedwojenną polisę z Polski wykupioną jeszcze przez ojca. Zamożni Polacy z poznańskiego

ubezpieczali się wtedy w Lloydzie. Ci, którzy przeżyli wojnę, odcięci od Zachodu, nie zdawali sobie sprawy, że świat się nie skończył. A ich polisy nabierały z czasem wartości. Matka nie znała ceny „pamiątki”. Polisa wystawiona na męża przysługiwała rodzinie po jego śmierci. Rozen dostał od Lloyda listę ubezpieczonych Polaków. Załatwiał im formalności za niewielki procent. Pieniądze wędrowały do rodzin w Anglii albo przemycane do Polski. Domyślałam się, że swoje biuro producenckie ufundował z polskiej części transakcji. Kilkadziesiąt funtów było pod koniec komuny fortuną. Rozen uważał deal za uczciwy. Dzielił się cudownie ocalałymi polisami. Pobierał drobną sumę w porównaniu z ryzykiem przemytu dewiz. W swoich wyłupiasto krowich oczach był bohaterskim kurierem „przerzucającym środki do życia” – zanotowałam jego zdanie. Górna szczęka Rozena o długich, przyżółconych zębach zwisała jak u przeżuwaczy nad bezzębną i mielącą dolną. Sprawiał wrażenie ciągle czymś zatroskanej krowy na łące. Łaciatej – twarz, ręce pokrywały mu starcze plamy. Przyjął mnie w swoim ciemnym biurze. Nie było sekretarki ani współpracowników. Zamknął drzwi małym kluczykiem. Położył go na stole między nami. Wyłączył telefon, chociaż od mojego pojawienia się w obskurnym pokoju nikt nie przerwał nam rozmowy. Wyszarpnął z gniazdka bawełniany sznur przedwojennego telefonu, jakby odcinał poczerniałą z wysiłku żyłę. – Herbaty? – Pofajtał nóżkami w czarnych spodniach. Lakierkami na obcasie nie sięgał podłogi ze swojego obrotowego krzesła. – Tak, poproszę. Nie ruszył się. Pożuł nerwowo szczęką. Gapił się, oczekując czegoś ode mnie. Brązowa kamizelka, zapewne jego własnego kroju z lat sześćdziesiątych, nadymała się na plecach i opadała w rytm astmatycznego oddechu. Nie doczekawszy się z mojej strony niczego sensownego, przetasował papiery biurkowe. – Pani będzie łaskawa podać dane. – Wypełniał za mnie formularze. – Współpracuję z policją emigracyjną. Pod światło prześwitywała pusta kartka. Wymyślał rubryki, w które wpisywał moje nazwisko i imię. – Data urodzenia? – zażądał urzędowo. – Tak. Odpowiadając: „Tak” na propozycję herbaty, odwróciłam jego uwagę od herbaty. Chciałam już wyjść. Klucz leżący między nami był rewolwerem. Kto sięgnie pierwszy... – Co tak? – Nie dosłyszał. – Urodziłam się. – W Polsce? Rozen był świrem. Zamożnym, mógł więc uchodzić za ekscentryka. Gdyby się na mnie rzucił, dałabym sobie z nim radę. Przerastałam go o głowę. Był pierwszym w moim życiu prawdziwym producentem. Czytałam o dziwactwach Howarda Hughesa. Teksańskiego dziedzica milionów stać było na większe ekstrawagancje niż opłacenie scenarzystce podróży z Paryża do Londynu i noclegu we flejowatym hotelu. W moim paryskim nie dostałabym złamanego franka za takie sprzątanie.

Howard Hughes, lotnik konstruktor i producent filmowy, wymyślił dla jednej ze swoich aktorek aerodynamiczny kształt stanika. Dwie kule wystrzeliłyby na wierzch, gdyby nie klinujące je sutki. Nikt nie wymaga od mężczyzn dekoltów opinających krągłości jąder. Ciekawe, jak by się czuli z dwoma penisami pod szyją. Rozmiar fiutów, ich eksponowana w dekolcie jędrność podlegałaby modom i ocenom. Seksowny facet powinien mieć sterczące do utulenia w kobiecych ustach. Laski lubił być lizany. Najpierw sam sobie stawiał. Duże jądra służyły mu za podstawkę dla onanizującej dłoni. Usztywniony, drażnił mi wargi. Biorąc go ustami, musiałam uważać na ruchomą dwójkę. Wolałam trzymać go bokiem, trzonowymi zębami. Unikałam wtedy wąchania jego odbytu. Howard Hughes sprowadzanym na noc młodocianym prostytutkom i początkującym aktorkom zakazywał jedzenia wieprzowiny. Ograniczało to według niego produkcję gazów. Laski nie popierdywał w trakcie miłości francuskiej. Ponadpięćdziesięcioletni nie całkiem kontrolował zwieracz. Zwłaszcza po wypiciu kilku whisky. Poluźnione mięśnie przepuszczały zapach gówna z głębi jelit. Obojętne, co jadł: mięso, ryby czy warzywa, podniecony pachniał kupą. Byłam zakochana również w jego smrodzie. Zmieszanym zawsze z zapachem róż. Wyrabiane specjalnie dla niego perfumy wcierał sobie w owłosienie łonowe. Po każdym skorzystaniu z toalety robił masaż członka. Nacierał go różanym aromatem komponującym się z tyłkiem. Kolory mają swoje barwy dopełniające. Dla zielonego jest nim czerwony. Wymieszane w równych proporcjach dają szarość. Zapachy, umiałabym je pokolorować, też się dopełniają. Róża z gównem, wyrosła na jego nawozie pachniała Laskim. Nie syntetyczna róża albo chłam masowej produkcji. W ekskluzywnym sklepie, gdzie kupował perfumy, używano wyłącznie najdroższych. – Poproszę najszlachetniejszą – zaznaczał podczas naszych wizyt w perfumerii. – Innej nie sprowadzamy. Róża damasceńska z Bułgarii – potwierdzała Perfumiara. Dotychczas słyszałam wyłącznie o damasceńskiej stali. Wytwarzano z niej najtwardsze miecze. Laski podświadome nacierał się różą o podobnej nazwie, używając jej zamiast afrodyzjaku? – Czy ona ma coś wspólnego ze słynnymi mieczami? Ścinano ją nimi? – zapytałam. Perfumiara raczyła zauważyć kwestię, na której się wyjątkowo znała. – No, mademoiselle – mówiła ponad mną do Laskiego. – Róża damasceńska powstała w osiemnastym wieku w Holandii. Jest mieszanką róży francuskiej i piżmowej – ożywiła się. Pasja do perfum poruszała w niej przeczucie innych, bardziej cielesnych pasji niedostępnych jej zaciśniętemu w nienaganny kok staropanieństwu. Rumieniła się, kokietując znanego reżysera swoją wiedzą o zapachach. Intymnych wydzielinach roślin, zwierząt i swoich klientów. Sprawdziłam w Laroussie, czym różni się róża piżmowa od francuskiej. Odnalazłam hasła „piżmo”: wydzielina gruczołów okołoodbytniczych jelenia piżmowego. Laski damasceńską różą utwardzał swój miecz, kryjąc pod spodem kompleks rogacza? Nie śmiałabym mu powiedzieć o symbolicznych zabawach jego perfumami. Zdrady Gwiazdy były przemilczanym tłem, na którym powstawał nasz związek. Dziwny? Dziwne było małżeństwo Rozena. Do gabinetu wpadły jego dzieci. – Oh, nie wiedziałam, że masz kogoś... – powiedziała ich młoda matka akcentem z Podhala. Jej leginsy, popękane gołe stopy w szpilkach i skórzana kurtka poprzebijana agrafkami tworzyły stylistyczną, chociaż przestarzałą całość. Znaczki wpięte w przezroczystą bluzkę: Ganesza, fuck off, pacywa, Frankenstein, Clash, Matka Boska były wywieszonym na cycu ogłoszeniem o zagubieniu

równowagi psychicznej. Z łańcuchowego paska zwisał kluczyk do biura męża. Rozwydrzone bliźniaki, w rockersowych kurteczkach, obsiadły ojcowskie kolana. Identyczni blond chłopcy wykrzykujący na przemian te same słowa: Daj, mi, daj! Byli dowodem zająknięcia się natury powielającej Rozenów. Jakby maszyna zszywająca następne pokolenia utknęła w zbyt różnorodnym materiale genetycznym łączącym szaloną góralkę i neurotycznego dziadka. Białe urwiska w porcie Dover pokazują podbrzusze Wielkiej Brytanii. Odsłaniają jej wnętrze i historię powstania. Płynąca przez ocean wyspa z wulkanicznej lawy obrosła niby stara łajba morskimi skorupiakami sprasowanymi przez czas. Kredowe skały zapowiadają w porcie granicę nie tylko kraju, ale i epok, skamieniałego mentalu wyspiarskości. Pociąg do Londynu był z czasów westernów. Drewniane ławki, półeczki na kowbojskie kapelusze i okna, przez które po odsunięciu szyby wygodnie strzela się do Indian. Czarne, garbate taksówki, angielskie wytłaczane tapety, niespotykany w Europie design wywoływały we mnie lęk, podobny do tego z dzieciństwa, gdy oglądałam ilustracje Alicji w Krainie Czarów. Nie rozumiałam bajki, bałam się przerośniętego królika i złośliwej królowej. We Francji byłam emigrantką. W Anglii jeszcze gorzej, byłam obca. Biuro Rozena i zatęchły hotel przyspieszyły mój powrót. Najwcześniejszym pociągiem pojechałam do Dover. Morskie powietrze jest wszędzie tak samo orzeźwiające. Miałam jeszcze coś, co przyspieszyło opuszczenie Londynu. Razem z pieniędzmi na telefony Laski dał mi adres swojego brata. Pokusa była podwójna. Zostanę przedstawiona jego rodzinie. Jestem więc traktowana poważnie. Poza tym żona brata była dentystką. Liczyłam na zaprzyjaźnienie się z nią i prezent: klej do zębów. Zawczasu obmyśliłam za to podziękówkę. Butelkę wina kupionego w sklepie bezcłowym na promie. – Edward Laski – przywitał mnie posępny, kudłaty brunet, gasząc papierosa o próg ceglanego domu. Naciągnął przyciasny, siepiący się na szwach sweterek. Uprzedzony o mojej wizycie, przygotował płyty ze swoją muzyką. – O Eriku Satie mówiono, że nie umie grać i dlatego komponuje monotonne kawałki. Przyjaciele się z niego śmiali. – Młodszy brat Laskiego usprawiedliwiał swoje beztalencie. Nie pytał, kim jestem, po co przyjechałam do Anglii. Zajmowały go wyłącznie wydane własnym nakładem płyty. Monotematyczny Edward, tak jak jego muzyka grana na dwóch strunach i jękach, wydawał się psychicznie ograniczony. Przez starszego brata? Nie zmieścił się przy geniuszu? Fizycznie był od Laskiego sprawniejszy. Szczupły, zwinny, szastał się po saloniku szeregowego domku, wyciągając kolejne płyty. Ramię nastawianego adapteru za każdym razem stawało się ramieniem przeciwnika. Zbyt delikatnym na walkę. Edward siłował się sam ze sobą, żeby opanować drżenie ręki i zapanować nad grającą skrzynią. Zastanawiałam się, czy istnieje zgodność między naturą a zwyczajem dziedziczenia przez pierworodnych korony, majątku. Moja starsza siostra była ode mnie o wiele ładniejsza i mądrzejsza. Urodziła zdrowe dziecko wykarmione pełną piersią. Ja ledwie przeżyłam. Rachityczny, niedotleniony wcześniak, nigdy już nie wyrównałam do peletonu normalnych. Przeżyłam dzięki rozdzierającym piskom, Mama opowiadała o czuwaniu nade mną dzień i noc. Budziłam ją nieludzkim płaczem. Pieniądze na życie też zarabiałam, zawodząc nad swoim nieszczęściem rozpisanym w scenariusze. Szeherezada spod mostu, odsuwająca egzekucję biedy. Nic dziwnego, talent do wymyślania odziedziczyłam po Babci skazanej na harem. Laski i ludzie z Arte uważali mnie za zdolną. Edward

sam siebie mianował artystą. Stłamszonym przez geniusz brata. Oczekiwał rekompensaty? Uznał mnie w pewnym momencie za prezent. Laski nie powiedział mu, kim jestem? Próbował mnie pocałować, zupełnie jak Mistrz. Trykając czołem i brzuchem, odsuwał mnie od siebie niby drapieżnik podbechtujący sobie apetyt. – Gdzie jest twoja żona? – Ostudziłam jego zaloty. – Aaa, w wiezięniu. Jeździ do nich na wezwanie. – Ale przyjmuje w domu? – Widziałam przy wejściu tabliczkę prywatnej praktyki „Susan Laski”. Koniecznie chciałam obejrzeć jej dentystyczny sprzęt. Po roku męki z moją dwójką umiałam odróżnić tubkę potrzebnego kleju. Nie liczyłam na eter, od dawna nie używano go w stomatologii. – Mógłbyś mi pokazać gabinet? – Nie mam klucza – przyznał Edward. Nie dziwiłam się jego żonie. Też bym mu nie ufała. Wystarczyło, że był na utrzymaniu Susan. Dawać pijakowi okazję do okradania jej z czystego spirytusu? Wyczucie rowka igłą adapteru było dla niego wyczynem. Awangardowe efekty okazały się przeskakiwaniem porysowanej płyty. – Ludzie nie lubią tam wchodzić. – Włączył od nowa swoją straszną muzykę. – Po co ci to? – Odkleił mi się z tyłu kawałek zęba. Mam zamówioną wizytę dopiero pojutrze – kłamałam. – Pękł ci? – Jeszcze nie odpadł, ale czuję, że się zaraz ukruszy. Przyniósł z przedpokoju skrzynkę narzędzi. – Masz. – Dał mi jednorazową tubkę superkleju. Znałam jego skład. Po pierwszym wypadnięciu dwójki zastanawiałam się, czy go nie użyć. – On ma cyjanek wodoro coś tam – czytałam małe literki. – No i co z tego. To tylko ząb. Brat Laskiego nie był ani mądry, ani utalentowany. Mógł mieć jednak rację prostaczka. Po co przejmować się konsekwencjami połknięcia cyjanku czegoś tam. To tylko martwy ząb. W telefonicznej kabinie na promie wycisnęłam odrobinę superkleju w zagłębienie plastikowej dwójki. Docisnęłam ją do wystającego z dziąsła drutu. Wybrałam numer Laskiego. Czekałam. Jeśli umrę, to przynajmniej słysząc jego głos. Ząb sechł, a Laski wrzeszczał i klął, nie wiedząc, kto milczy po drugiej stronie. * – Będę tęsknił – powiedział też przez telefon, gdy byłam już w Paryżu. Dopiero wróciłam, on jechał na festiwal filmowy w Duarnenez. – Przyjedzie? – prosił po swojemu, delikatnie i rzewnie. – Nie wiem. Wyjeżdżając do Londynu, narażałam się na utratę pracy w hotelu. Mniej niż Evicie i mnie płacić się nie dało, ale zastępstwo znalazłoby się natychmiast. Latem jest wysyp zagranicznych studentek szukających roboty.

– Nie lubię być sam, Marysiu, bez ciebie. To coraz trudniejsze, rozumiesz? – Tak. – Nie wolno mi było powtarzać błędów Gwiazdy. Praca? W zapasie było zawsze Arte. Laski wspominał też o nowym projekcie, do którego mógłby mnie wciągnąć. Znalazł producenta dla swojej Anny Kareniny. Moje wybrzydzanie: Karenina jest niedzisiejsza, miało wielkość laleczki na dłoni King Konga. Gigant zdziwiony protestami popychał ją czule paluchem i pozwalał znowu go objąć, żeby nie spadła w przepaść. Laski był wielki. Na dworcu w Duarnenez oczekiwał mnie organizator festiwalu. Gadatliwy człowieczek z merostwa. Machał rękoma i podskakiwał entuzjastycznie, chcąc dorównać randze festiwalu. Jedynej ważnej imprezie w prowincjonalnej mieścinie. Z dworca do hotelu nie przestawał zachwycać się Laskim – tegorocznym przewodniczącym jury. Nieważne, kim dla niego byłam, o to dyskretnie nie zapytał. Nieważne, po co Mistrz wzywał z Paryża. Swoim wymuskanym wozem organizator transportował mnie jak płaszcz z opowiadania Gogola. Do okrycia nim słowiańskiej duszy Laskiego albo dla wygody jego ciała. Posłusznie niby płaszcz leżałam na hotelowym łóżku. Tiulowe firanki w otwartych oknach falowały od wiatru. Ostatnie podmuchy letnich upałów. Po nich, w deszczową normandzką jesień, przyjdzie czas na kominek zakryty parawanem w rogu pokoju. Zimne marmurowe obramowanie było rzeźbione w secesyjne kwiaty. Kryształowy żyrandol wypalał na bordowych ścianach lśnienia zachodzącego słońca. Hotel miał wdzięk belle époque przerobionej na nowoczesną wygodę. Jedwabna pościel przyjemnie chłodziła nagość. Obudziły mnie krople. Laski wytrząsał na mnie whisky. Kiedy zasypiałam, butelka nie była pusta. – Ofiara bogom, oblacja. – Wyssał resztkę. – Za to, że jesteś. – Całował mój spryskany brzuch. Grecki zwyczaj strząsania kropli wina bogom był chyba usprawiedliwieniem alkoholizmu. Trzęsąca dłoń zawsze uroni z pełnego kielicha. Laski składał mi pijacki hołd. Przyjęłam go i rozsunęłam wilgotne uda. Oblizał butelkę, włożył ją we mnie. Głęboko po nasadę szyjki. Bałam się, że alkohol będzie szczypał. Przyjemność była tak mocna, że ból dodał intensywności. Laski, klęcząc, zasysał łechtaczkę i poruszał coraz głębiej butelką. – Dobrze? – Podniósł głowę. – Powiedz. – Wyjął butelkę i pieścił łechtaczkę palcem. – Bardzo. – A teraz? – Włożył butelkę. – Aaa. – Muzyka. Słowa stąd. – Rozsunął kciukiem wargi sromowe. – Muzyka ze środka. – Zatkał mi pochwę butelką. – Opera na dwa orgazmy – odezwałam się, gdy mogłam już mówić zaplątana w prześcieradło. – Dwa? – Orgazm stereo, z łechtaczki i pochwy. – Spróbujmy z tyłeczka. – Umoczył butelkę w cieknącym ze mnie śluzie. – Nie. – Usiadłam. – Kobiety mają tam orgazm... niektóre. – Był pijany, po swojemu, dobrodusznie. – Ja nie mam. – Odepchnęłam go. – Kupę w butelce mogę za to mieć jak nasram.

– Proszę pamiętać, proponowałem. – Padł obok mnie na plecy. – Teraz, Marysiu, rewanż. Skuliłam się przy jego bezwładnym członku. Ustami dodawałam mu życia. Mój oddech i ślina rozgrzewały go, rósł i twardniał. Nade mną wznosił się brzuch Laskiego. Góra tłuszczu w kształcie wieloryba. Wytryskującego wodnistą spermą i zanurzającego się w oceanie whisky. Umyliśmy się wzajemnie pod prysznicem. Laski włożył ciemne ubranie i wypolerował buty. Wychodząc z łazienki, potknęłam się o paczkę. Letni biało-szary kostium Chanel i torebka na łańcuszku. – Nie znałem numeru. – Wziął moje sandały za przetarty rzemień. – Nie pasują. – Kolacja jest w hotelu? Pójdę boso. Nagość pasuje do wszystkiego. – Jak seks. Poprowadź mnie, Marysiu, za chuja w rączce. Był trzeźwy i gotowy do brylowania. Klimatyzacja sali bankietowej dawała powiew świeżości. Oszronione butelki wody mineralnej i szampana w wiaderkach poustawiano na stole przy bukietach polnych kwiatów. Wyrafinowaną prostotę dostosowano do zasiadającego festiwalowego towarzystwa. Głupawy śmiech aktorki zagłuszała wykwintna francuszczyzna krytyka. Australijski reżyser, znawca kina etnicznego, dyskutował z Laskim o werdykcie. Wyłapywałam pojedyncze angielskie zwroty. Naprzeciwko mnie siedziała żona znanego aktora. Poprzedniego roku dostał w Duarnenez główną nagrodę za rolę Marco Polo. Żona była potwornie chuda. Myślałam, że anoreksja jest chorobą młodości. Oceniając po rękach anorektyczki, mogła mieć czterdzieści lat. Chociaż jej mała głowa i pomarszczona twarz jakby pośmiertnie spreparowane przez specjalizujące się w makabrze indiańskie plemię, była bezwieczna, martwa. Przed nią na talerzu leżała nietknięta perliczka. Dziabała ją nożem jak cyrkówka w popisowym numerze wbijania sztyletów. Mistrzowsko omijała sztućcami mięso. Nie zadrasnęła nawet skórki. Rozmową odwracała uwagę od swojego braku apetytu. Miałam jeszcze w pamięci otwór butelki zbliżający się do mojego odbytu. Stąd może porcelanowa zastawa skojarzyła mi się z białą miską klozetu. Anorektyczka przykryła niezjedzone danie klapą większego talerza. W jej gardle przełykanie zaszumiałoby spuszczaną wodą. Laski, rozmawiając z anorektyczką, hamował wstręt. Udawał oczarowanie nią, tym, co miała do powiedzenia. Był dla niej milszy, gdy ocierałam się o niego bosą stopą. Potrzebował tego jak Casanova Felliniego, pierdolący wyschłą staruchę. Zapał znajdował w patrzeniu na ciało apetycznej kochanki. Z litości dla anorektyczki wygięłam boleśnie nogę i wepchnęłam mu piętę w podbrzusze. Kolacja skończyła się o świcie. Uzgodniono nagrody. Wspólnota gustów i wypitych win zbratała towarzystwo. Również personel restauracji odważył się na poufałość. Dystyngowany sommelier, uwiedziony uprzejmością Laskiego, opowiedział mu swoje życie. Dostał wszelkie możliwe sommelierskie odznaczenia. Na imprezę sprowadzono go specjalnie z Bordeaux. Przerywał zwierzenia, prezentując wokół stołu nową butelkę. Przy ostatniej zdradził swój sekret. Wygrywał konkursy, korzystając z wyjątkowego daru. Wciągał wino nosem i wypluwał ustami. Laryngolodzy stwierdzili u niego nadmiar kubków smakowych rozsianych na granicy błony śluzowej podniebienia i nosa. – Marysiu, nikt jeszcze się nie przekonał, co ty masz w dupie. – Laski mrugnął do mnie. – To, co trzeba. – Nie wiadomo – powiedział już w pokoju, gdzie weszliśmy osobno.

Pierwsza opuściłam salę. – Dobranoc – zwróciłam się do wszystkich. – Dobranoc panu. – Pocałowałam Laskiego w policzek. Składałam starannie swój piękny kostium. Przedłużyłabym tę chwilę na wszystkie poranki świata. Zasypiać i budzić się z Laskim. Ile potrzebowaliśmy? Wspólnego pokoju. Reszta była: czytanie, pisanie, rozmowy i seks. – Szkieleton cię przejrzał. – Zwalił się na hotelowe łóżko. – Takie niedojedzone mają nadwidzenie. – Co ona o mnie wie, czego ja bym nie wiedziała? – Przytuliłam się do jego ręki, wsunęłam ją sobie pod głowę. Rozmiękła snem, uwierzyłabym w każde zwidy. – Ty z zewnątrz jesteś delikatna, w środku żelazo. Tak mi powiedziała. – Ziewnął. Anorektyczka zamieniła ze mną kilka banalnie grzecznościowych zdań. Skąd wzięła pewność oceny? Przetrawiła ją przez swoje ciało odmawiające innej strawy niż prawda? O niej samej. Była delikatna i mocna zarazem. Ale do złamania. Jej miażdżona czymś wrażliwość – nieszczęśliwym małżeństwem?, złym dzieciństwem? – skazywała ją na powolne samobójstwo. We mnie wyczuwała twardość żelaza. Stępiłam o nie nóż do ostryg, tnąc sobie żyły. W podtrzymującym mnie rdzeniu nie było jednak czystego żelaza. Zawierał odporniejszy stop: miłości mojego ojca i siły matki. W Tybetańskiej Księdze Umarłych opisano to bardziej poetycko. Na dnie serca jest bindu: biała kropla ojcowska i czerwona matczyna. Z nich powstaje zarodek. Kropla rozpływa się, znika po śmierci. Wtedy dopiero rozwiązuje się rodzicielski splot i powstała z niego osoba. Żyjąca dzięki silniejszej od śmierci i wytrzymalszej od żelaza miłości rodziców. – Smuci się? – Laski popychał mnie rubasznie swoim brzuchem. Spacerowaliśmy po Dzielnicy Łacińskiej. – Nie smuci, myśli. – O czym? – Kim byłam w Duarnenez? Przyjaciółką, kochanką, nikim? Po co przedstawienie z osobnym schodzeniem na kolację i udawanie, że nie śpimy razem? Tam wszyscy wiedzieli kto z kim. – Miało być po prostu, co się zdarzy. – Laski przypomniał naszą umowę. – Niczego nie przyspieszamy, obserwujemy czas. – Co się zdarzy? – Nie naciskaj, Marysiu. – Wbrew temu, co mówił, spodobała mu się moja niecierpliwość. – Nie naciskam, proszę pana. – Odsunęłam się. Palce kleiły mi się jeszcze od spermy. Przystawaliśmy w zaułkach i całowaliśmy się, doprowadzaliśmy do orgazmów. Mijano nas obojętnie. Zakryci jego płaszczem mieliśmy prawo do prywatności. – Ja też muszę pomyśleć, ułożyć swoje sprawy. Jestem starym człowiekiem, bardziej się boję. – Czego, mnie? – Śmierci. – Ja się nie boję.

– Wiem. – Przesunął po moim nadgarstku, jakby czytał brajlem z blizn. – I dlatego boję się jeszcze bardziej. Jesteś silniejsza ode mnie. Jak wszystkie moje kobiety. Zobacz, do czego mnie doprowadziły. Nie mam domu, ściga mnie komornik. – Nakręci pan swoją Annę Kareninę, ułoży się. – Mam byczy kark? – Pochylił się i odsunął z szyi siwe włosy. – Mocny. – Tołstoj, opisując Wrońskiego, zachwyca się wiecznie jego byczym karkiem. Młody kochanek musi mieć taki kark. Inaczej nie pociągnie za sobą Kareniny. – Nie jestem Anną Kareniną. Pan jest genialnym reżyserem. Mądrzejszym od wszystkich. – Naprawdę tak myśli? – Kto? Ja? Karenina? – Pogubiłam się. Derwisze, obracając się w swoim mistycznym tańcu, wpijają się mentalnie w jeden punkt, wyobrażoną oś świata. Dla mnie był nią Laski. To, co mówił, rozmazywało się w nadmiarze znaczeń. Zostawała mistyczna pewność, pozwalająca mi trzymać pion: będziemy razem. Bez pośpiechu. Za którymś trafem wiecznego powrotu przewidywanego przez starożytnych Greków. Nietzsche uwiedziony ich pogańską witalnością też głosił ideę wiecznego powrotu. W świecie zdegenerowanym chrześcijańską moralnością zderzenie z nawracającym losem mógł wytrzymać tylko Übermensch, nadczłowiek. Laski wymyślił kogoś silniejszego: Nadkobietę. Musiałam jej dorównać. Nie wolno mi od niego niczego chcieć. Niczego w zamian. Inaczej go rozczaruję, będę jak jego poprzednie kobiety. Gorzej, ja, spełnienie marzeń, obsuwając się w kobiece pretensje, zostałabym Wszechkurwą. Laski zwichnął nogę. Trzymał ją przed sobą na fotelu, zawinięte w bandaż oskarżenie. Zgłębiał sens tego wypadku. Przyspieszając obroty czasu, człowiek potyka się i robi sobie krzywdę. – Może to ostrzeżenie? – Nie zrzucał na mnie winy, raczej był to strach o przyszłość. – Przed czym, Mistrzu? – Przed wdepnięciem w niewiadome. – Skręcił pan kostkę na schodach, u siebie, za drzwiami. – Znak, że trzeba sobie stąd pójść. Nie chcą mnie tutaj – poskarżył się. Obłożony książkami, wyjaśniał mi swój lęk. Znalazłam w atlasie medycznym stronę, o którą prosił. Otworzył album historii religii. – Wystarczy porównać. – Nachylił się nad ilustracją układu nerwowego. – W jodze kundalini kręgosłup jest wężem. Oświecenie budzi nasz instynktowny, prymitywny mózg gada. Póki jesteśmy nieoświeceni, żyjemy w iluzji. Świat jest wtedy projekcją naszych lęków. Zgadza się, Marysiu? Pokiwałam głową. Zajrzałam na sąsiednią stronę. Tam wzdłuż kręgosłupa przekrój przez macicę i pochwę rozepchaną penisem. Dorysowałabym na jego końcu małą trumienkę. Tak czułam pierwszej wspólnej nocy z Laskim. Jego członek spychał równią pochyłą sarkofag z Mężem. Dopychał go do rumowiska po innych facetach. – Słuchasz mnie? – Wyjął spod książek polskie wydanie Pisma Świętego. – Nie bójcie się – powiedział Jezus Chrystus, idąc po wodzie. Według mnie jest tak: Nie rozumiemy świata. Żeby przejść życie na drugą stronę, znajdujemy linę i próbujemy nie spaść w przepaść. Nie ma przepaści, gdy nie ma strachu, lina jest naszym kręgosłupem wężowym. Kiedy to zrozumiemy, przestaniemy się bać i pójdziemy spokojnie po niezmąconej tafli naszego umysłu. Buddyści porównują niezmącony

ogląd do spokojnej wody. Dlatego Chrystus po niej szedł, po uspokojonym, oświeconym umyśle. Trzeba przestać się bać, inaczej się topisz. Spadasz z liny ułożonej na podłodze i wpadasz w wymyśloną głębinę. Samemu tworzy się własne nieszczęście. Poproszę o herbatę. Gosposia kupiła nową. Przyniosłam do salonu filiżanki i czajnik. Podsunęłam tacę Laskiemu. Psy ułożyły się pod jego fotelem, przyzwyczajone do zbierania się domowników na poobiedni odpoczynek. – Czy przeprowadziłaby się ze mną do Polski? Zamieszkałaby razem z męczącym, starym człowiekiem? – Mistrzu... – W tym jednym słowie wypowiadanym inaczej przy każdej głosce mieściło się zaskoczenie, wdzięczność i prośba, żeby przestał się poniżać. – Za miesiąc. Niech powie tak, wyraźnie, powie, że razem przestaniemy się bać. – Tak... ale. – Jakie ale, na miłość boską, co ale?! – Nie wiem, czy umiem żyć bez Paryża. – A co tu ma w tym przebrzydłym mieście? Plecaczek, biedę i sprzątanie hoteli. Wiem, ja wszystko wiem. – Skanował mnie współczującym spojrzeniem. Był najprzystojniejszym z buddów miłosierdzia opierających ręce na opasłym brzuchu. – W Polsce kupili tutejsze czasopismo „Marie-Claire”, będą potrzebować ludzi. Znam wydawców, zarobisz tłumaczeniami. Nie możesz być zdana na mnie, na moim utrzymaniu. Jeśli wyjdzie z filmem, tym lepiej. Niskie wieczorne słońce jesieni polerowało mosiężne figurki poustawiane w kątach. Były napęczniałe radością. – Zgoda. Co Mistrz zechce. Dzisiaj ostatni dzień Botero – przypomniałam. Laski szykował się od dawna na wystawę. Olbrzymie rzeźby ustawiono wzdłuż Champs-Élysées. – Trudno, trzeba było nie przekładać, są ważniejsze rzeczy. – Rozsądkiem zatykał swoje pragnienia. – Pojedziemy. – Znalazłam sposób. – Taksówką w tę i z powrotem? Nie. Wykluczone, równie dobrze mogę je obejrzeć przez szybę telewizora, spokojniej i wolniej. Dał się przekonać. Założył kaszkiet, przyciemnione okulary, żeby nikt go nie poznał. Przywiozłam od Nicoli rolki Ity. Letni trening stromą ulicą do Gambetty, potem mozolne wspinanie się z powrotem dały rezultaty. Jeździłam na tyle pewnie, że mogłam pchać sklepowy wózek. Zabrałam go sprzed supermarketu obok kościoła Saint Germain. Wyłożyłam kocem i pomogłam wsiąść do niego Laskiemu. Nie musiał zginać chorej nogi. Zabandażowana wystawała z metalowego wózka. Pchałam go przez most, plac Concorde do rzeźb na Champs-Élysées. Laski zatrzymywał mnie przy nadętych psach, kogutach, boterowskich gnomach. Okrążaliśmy je i popijaliśmy whisky z termosu. Przechodnie ustępowali nam, zagadywali: – Ekologicznie! Brawo! – Gdzie wypożyczają wózki? Weźmiecie mnie na stopa? Mój najszczęśliwszy paryski wieczór. Jeden z ostatnich. Rolki dawały mi lekkość, Laski cel. To

ja kierowałam. Nigdy nie było mnie stać na duże zakupy. Wózek z Mistrzem był najlepszym wyborem, promocją z Nieba i reinkarnacją kulawego Potockiego. Gdyby mnie poprosił, zawiozłabym go spod Łuku Triumfalnego, gdzie skończyliśmy zwiedzanie. Nicolas uderzał gwałtownie w klawiaturę komputera, jakby nadal używał maszyny do pisania. Zdjęcia z Bośni przyklejone taśmą odklejały się od ściany i spadały na stół. Dowiedział się o moich planach. Nie przestając pisać, powiedział bardzo powoli: – Jeżeli będziesz naprawdę chciała mieć dzieci i dom, pamiętaj o mnie. – Wstał, przewracając krzesło. Mówił już normalnie. Wyrzucał z siebie emocje. Krzyczał, biegał po mieszkaniu, szukając zagubionych notatek i piwa. Nie znosił Laskiego. Został na etapie jego pocztówki i zerwanych zaręczyn. Nie przyjmował do wiadomości, że skomplikowany Mistrz różni się od zwykłych ludzi. Nie przykłada się równej miary do geniusza i... zdolnego dziennikarza. W Nicoli obudziła się męska rywalizacja. Nie zaproponowałby mi pokrętnie domu, dzieci, gdyby nie wyjazd z Laskim. Przecież po wakacjach prawie mnie wyrzucił. – Kurwa kurwą pogania! – pieklił się. – Co to jest? Kto wychlał mi dwie, trzy... osiem butelek wódki?! – Przepraszam... – Nie liczyłam drinków, którymi częstował się Laski pod jego nieobecność. – Pijany jak Polak. – Przypomniał mi francuskie powiedzenie. – I głupia jak Polka – dodał swoje. – Odkupię. – Lecz się. – Zbiegł po schodach. Wsiadł na motocykl i ryknął z ulicy: – Lecz się z tych popierdolonych Polaków! Nie pojechał daleko. Włóczył się po dzielnicy. Słyszałam charakterystyczny warkot silnika zbliżający się i omijający nasz dom. Przyprowadził motocykl, ciężko wspinając się pod górę, gdy zabrakło paliwa. * W dzień mojego wyjazdu przyjechał punktualnie z redakcji. Pomógł mi wynieść plecak, zawiózł na Gare du Nord. Sprawdzał, czy bagaż się nie zsuwa. – Trzymaj mnie mocno! – darł się przez kask. – Trzymam! – Mocniej! Odprowadził mnie do przedziału. – Ćwicz, kobieta, która będzie mnie kochać całe życie, musi być mocna. – Uścisnęliśmy się i szybko odszedł. Nie chciał spotkać Laskiego. Ten zjawił się, zdyszany, kwadrans przed odjazdem pociągu. Utykał na niedoleczoną nogę. Ostatnie instrukcje, który klucz do czego. Wychodząc z wagonu, szarpnął mną, o mało nie wypadłam na peron. – Nie daj się po drodze zjeść. – Był bardziej przestraszony ode mnie. On jeździł do Polski, ja pierwszy raz od sześciu lat. Podróż pod prąd czasu.

6 Nikt na mnie nie czekał. Znajomi w Krakowie, rodzina w Łodzi. W Warszawie z Centralnego wzięłam taksówkę. Kierowca upierścienionym palcem włączył telewizorek przymocowany do przedniej szyby. Prowadził wóz i oglądał zaśnieżony program. Na zewnątrz też śnieg z deszczem. Dostałam lodowym biczem po wyjściu z dworca. Kierowca szukał adresu, podróżując między Ursynowem i Kabatami. Licznik kręcił się na mój koszt. – Kościół, tam jest wielki ceglany kościół – przypomniały się mi wskazówki Laskiego. Kierowca nie miał pojęcia, który. – Pani, tu wszędzie kościoły. – Najchętniej by mnie już wyrzucił. Przeszkadzałam mu oglądać mecz. Nie wiedziałam, że taksówki bez oznakowań są mafijne. Policzył sobie za kurs powrotny z Warszawy do Warszawy. Zanim trzasnęłam drzwiczkami, wysłuchałam hejnału. Zły znak. Kraj, gdzie w samo południe powtarza się na cztery strony świata historię zamordowania artysty, muzyka. Hejnał utknął, przebity strzałą. Trębacz zszedł z wieży. Ja z plecakiem i torbami wdrapałam się na trzecie piętro. Zapora metalowych drzwi, krat przed złodziejami. Granice więzienia poszerzyły się w wolnej Polsce pod próg zwykłych mieszkań. Zostawiłam bagaże w przedpokoju. Nie zdejmując kurtki, obejrzałam salon otwarty na kuchnię. Ściany z płyty, białe, obwieszone abstrakcyjnymi obrazami. Duże ceramiczne lampy i wygodne kanapy. Norowata sypialnia wygrzebana w betonie. Proste łóżko i dywanik ślizgający się po wylakierowanej podłodze. Na kredensach, biurku ramki ze zdjęciami Gwiazdy. Nie miał kto ich sprzątnąć przed moim przyjazdem. Laski uprzedził mnie i przepraszał. Odwracałam uśmiechniętą twarz Gwiazdy do ściany. Nie za karę ani z zazdrości. Byłam zbyt zmęczona podróżą, żeby się zastanawiać, gdzie schować fotografie. Zagotowałam herbatę. Wyplułam ją do zlewu. Śmierdzący wrzątek z Wisły. Zadzwonił telefon. – Będę za dwa dni, już załatwiłem swoje sprawy, psy, producent. Podoba się? – O tak, najbardziej czekanie. Laski oprowadzał mnie po okolicznych sklepikach jak po jarmarku cudów. Zachwycał się każdym dżemem, kruszącym się chlebem – bo to nasze, polskie. Ponurzy ludzie przemykający wieczorem w strachu przed zmierzchem i bandytami. Ciemne ulice rozbłyskujące neonem „Wypożyczalnia video”. Pod nogami błoto, w głowach filmy kategorii B. Podobnie było w podparyskim Disneylandzie. Najpierw wykopaliska w błocie, potem tandetne neony i kolorki gipsokartonu. Polacy ściągnęli sobie cudze marzenia. Konstruowali własne tunele strachu i kiczowate zamki wymyślonego Disneylandu. – Jestem oczarowany, oczarowany – powtarzał Laski jakby słuchał podszeptów Behemota na balu u Szatana. Porzucił pomysł z Anną Kareniną. Polska była o wiele ciekawsza. Nędza podobna do dziewiętnastowiecznej z Petersburga, w gazetach i dziennikach telewizyjnych dostojewszczyzna. Prostytucja, nowi książęta i zbrodnie. Odcięte scyzorykiem głowy mafiosów wyławiane w Wiśle. Zabijali psychole i zwykli ludzie, broniąc się desperacko przed złem. Kościół przejmował rząd zagubionych w bezprawiu dusz. Za naszym oknem rozlegało się z głośników kazanie niedzielnej

mszy: – Panie Boże, dziękujemy ci za stopniowe obnażanie planów twego miłosierdzia. Mój smutek Laski brał za niewdzięczność. – Ma dach nad głową, dobrą pracę i narzeka. Urządzimy ci pracownię. Będziesz pisać scenariusz. – O czym? – O tym, co tu się dzieje, zacznij od nas, to najlepiej znasz. Kupimy biureczko. Wybraliśmy je w sklepie wzornictwa przemysłowego. Niedaleko redakcji „Marie-Claire”, gdzie regularnie co poniedziałek odnosiłam tłumaczone z francuskich pism artykuły. Sosnowe biureczko stanęło pod oknem w sypialni. Do tego ludowy zydel. Nie pasowały albo może ja przeszkadzałam im w dopasowaniu. Moje chude nogi nie mieściły się pod blatem. Upychałam je o dziewiątej rano i zgięta nad papierem wyczekiwałam hejnału nadawanego z kościelnych głośników. Wtedy byłam wolna. Laski odpuszczał mi siedzenie w dybach. On pisał od rana na maszynie odziedziczonej po ojcu. Grafitowa taśma wybijała w papierze znaki. Każdy z osobna, przerwa, następny. Przez ścianę wyobrażałam sobie jego palce wyciskające litery jak wągry, z czarnym czubkiem tuszu. Mdliło mnie z nerwów. Udawałam, że piszę. – Mój ojciec pracował do popołudnia. – Zwijał swój wypracowany plik kartek. – Żeby coś osiągnąć, trzeba pracować. Codziennie. – A biały ogień liter wypalający słowa w czarnym ogniu? – cytowałam kabalistyczne opowieści. – Natchnienie? – Natchnienie jest skondensowanym lenistwem. Nie robisz nic i pewnego dnia nadrabiasz zaległości. To niepoważne, Marysiu. Dorośnij. Rosłam. Płaciłam pół czynszu. Nigdy mi się to jeszcze nie udawało. Na barce mieszkałam za pracę, u Nicoli podobnie. Tęskniłam za nimi. Dzwoniłam do nich z budki. Zapewniałam, że jestem szczęśliwa. Wierzyłam, że tak jest. Przecież ścieliłam wspólne łóżko, zmywałam podłogę w naszym domu i rozkładałam na stole naczynia. Laski kolekcjonował ceramikę. Solniczki, kubki, talerze z Bolesławca. Nazywałam je bólesławcem. Od ręcznie malowanych kółeczek i kropeczek bolały mnie oczy. Nie żałowałam, gdy się tłukły, zwłaszcza te w najdrobniejsze wzorki. Podsuwałam je na skraj stołu pod łokieć Laskiemu. – Wolę gładkie. – Zbierałam skorupy. – Szkoda, ręcznie robione. – Żałował ich i swojego niezdarstwa. – Mam astygmatyzm – usprawiedliwiałam się, zmiatając stłuczki. – Gładkie nie drażnią mi oczu. – Chuda, ślepa i głucha – żartował ze mnie. – Marysiu, czy ty słyszysz, co mówię? – Tak? – Co czytasz? – Wyjął spod kanapowej poduszki moją najnowszą lekturę. – Z paczki. Książki Laskiego przychodziły pocztą. Pakunki oklejone francuskimi znaczkami, Marianną w tęczowych kolorach. Układaliśmy grube księgi na półkach w pracowni. Dopychaliśmy do zajmującej już całą ścianę biblioteczki.

– Le symbolisme de renaissance. – Wypadła włożona w środek zakładka. – Przedtem astrofizyka, teraz to. Nie poczytałabyś czegoś dla rozrywki? – Czego? – Przyjemność lektury była dla mnie rozrywką. – No, mniej mądrego. Popijał swoją whisky i pragnął, by świat kręcił mu się w głowie w dobrą stronę. Tę, którą najlepiej znał, wokół niego. Jego poprzednie kobiety były aktorkami. Utalentowane i bystre, żywiły umysł tym, co im powiedział. Podsunął do czytania. Ich intelekt był polerowanym przez reżysera lustrem. Powtarzającym jego wskazówki i myśli. Od swoich kobiet wymagał talentu, jak od swoich psów posłuszeństwa. Nad aktorskim talentem mógł zapanować. Wydawać mu komendy. Intelekt, przysługujący mężczyznom, był konkurentem. Z nim trzeba się zmierzyć na argumenty. Mój Mistrz nie był przyzwyczajony do dyskusji. Reżyser jest na planie bezdyskusyjnym bogiem. „Mądrości” z czytanych przeze mnie książek mu zagrażały. Czuł się przeze mnie odtrącony, jakbym przeszła na wiarę, a więc i miłość innego boga. Przemądrzała pannica w kawiarni, proszę bardzo, zabawne, ale taka na co dzień w domu? Zabrał mnie do księgarni Czytelnika, salonu jego młodości. Na dole knajpiane stoliki zajmowała kiedyś intelektualna elita PRL-u. – Kotlet z surówką. – Laski klepnął mnie w pupę. – Domowe jedzonko, tuczy. Prawda, pani Krysiu? – zapytał przymilnie bufetową. – Aha. – Pacnęła mi na talerz ziemniaki. – Następny! Jemu to się podobało. Powrót do poniewierającej w dzieciństwie niani. Do zachwyconych nim spojrzeń starych bywalców. Peruki zadbanych staruszek zsuwające się nad miską zupy. Od stolika w głębi zaszurało. Pomarszczony człowieczek o przekrwionej skórze szedł do nas z wygiętą paraliżem dłonią jak z celownikiem mercedesa. Poprosił Laskiego o autograf. Spojrzenia zwróciły się wreszcie z powrotem w stronę talerzy i bufetu. Przygasły flesze ciekawości. – Przesolone. – Spróbowałam ziemniaków. – Zupa też. – Nie wybrzydzaj. W Czytelniku ludzie stołują się od lat, smakuje im. – Tego nie da się jeść. Spali mi nery i serce. – Alkohol jest szybszy, he, he. Dlatego tu pusto. Przychodzi jeszcze Holoubek, Konwicki... – Będę w księgarni. – Uciekłam z politurowanego wnętrza na powierzchnię, do światła. Laski wypił swoją kawę i przyszedł mi doradzać. White’a, Ellisa, moich ulubionych pisarzy kupiłam zaraz po przyjeździe do Polski. Houellebecqa jeszcze nie przetłumaczono. Ominęłam szacowną klasykę. Sprzedawczynie wyginały się miękko w stronę Laskiego, by usłyszeć komplementy i plotki z wielkiego świata. Przy półkach pochylał się stary intelektualista w rogowych okularach. Jego przykucanie, zachodzenie regałów od tyłu wyglądało na krycie się za barykadami książek. W szybie wystawowej odbijały się błyszczące sylwetki przechodniów. Ulicą do sejmu szli napuchnięci byle jacy. Dawni piękni dwudziestoletni. Wymęczeni walką o dobrobyt w korupcji i katolicyzmie. Ciężarni podbródkami i worami pod oczyma. Laski różnił się od nich zachodnim sznytem. Miał kształtną głowę rzymskiego senatora. Przenikliwe spojrzenie skrzywdzonego dziecka. Najpiękniejszy mężczyzna, jakiego znałam, mój. – Chomik syryjski? – Wziął wybraną przeze mnie książkę. Zapłacił za nią razem z zamówionymi dla siebie pamiętnikami Churchilla.

– Co za pokolenie – zwrócił się do zaszczyconych jego obecnością sprzedawczyń. – Dostojewski, Tołstoj, Mann... – Czytałam. – Wyjęłam mu z torby swoją książkę. W samochodzie popatrywał na mnie rozbawiony. – Hodowla chomików, oj, Marysiu. Wiedziałam, czym sprawić mu przyjemność. Piekłam ciasto cynamonowe. Lubił dużo przypraw. W samochodzie trzymał opakowanie goździków. Miał też przygotowane banknoty. Pamiętał, w której skrytce ile. Gdyby zatrzymała go drogówka, chuchnąłby goździkami maskującymi alkohol. Dałby chłopakom łapówkę. Wyceniał ich po zapale, z jakim grozili mu bloczkiem mandatowym. Laski pił od południa. W jego prędkości pisania na maszynie słychać było niecierpliwość nałogu. Hejnał z kościoła, przyjemny stukot równanych na biurku kartek i zasłużona szklaneczka whisky. Wieczorem, jeśli nie wychodziliśmy do kina czy do jego znajomych, wypijał butelkę. Dla usprawiedliwienia, że to tylko pragnienie, otwierał karton mleka. – Staje mi – wołał z sypialni. Szłam wolno. Dawałam mu czas na przybranie żałosnej miny. – Zrobimy to inaczej. – Wkładał mi palce. Za pierwszym razem wystraszyłam się, że może ja też, zaledwie po kieliszku whisky, przestałam kontrolować swoją fizjologię. Wypłynęło ze mnie siku. Bezbarwne, o przyjemnym zapachu ciepła. – Panna fontanna. – Laski wiedział, co to jest. Ja nie. Byłam zawstydzona. – To się zdarza wielkim kochanicom, to dar. – Znowu włożył we mnie trzy ściśnięte palce. Nie sięgały głębiej niż pięściak ostrygowego noża. Podobnie mnie rozpychały. Pocierały na tylnej ścianie pochwy coś, co płynęło wodą. Nie mogłam tego pohamować. Nadchodziło inaczej niż orgazm wzbierający w każdym zakamarku ciała. Byłam mężczyzną czującym ulgę wytrysku? – Hindusi nazywają to kobiecym nektarem. – Laski nadstawił drugą rękę pod moją waginę. Spłynęło z pół szklanki. Nie potrzebowałam już pieszczot, pocałunków. Mechanicznie, bez mojej woli doznawałam oczyszczenia z pragnień. Po zwykłym orgazmie mógł nastąpić następny. Rozkosz z łechtaczki czy pochwy była szczytem, po którym zdobywało się kolejny. Wystarczyło dotknąć piersi, wnętrza ud. Po wytrysku nie potrzebowałam więcej. Zasypiałam. Nieczuła i zaspokojona. Nie miłością, sobą i jego ręką. Laski znał wydawczynię „Marie-Clair”. Zareklamował jej mój talent. Miała opinię „baby z piekła rodem”. Wezwała mnie do siebie i zaproponowała etat. – Laski, nasz wybitny Laski nigdy się nie myli. – Dała mi do zrozumienia, komu zawdzięczam awans z tłumaczki na redaktorkę. – Musiałabym przychodzić codziennie do pracy? – Nie. Załatwimy to inaczej. Laski mówił, że pani rano pisze dla niego scenariusz... Zostanie pani redaktorką konsultantką. Chyba ze sobą nie spali. Była w jego wieku. Wolał dziewczyny. We mnie budziła zaufanie. Miała

wyważone ruchy mojej matki. Nie nosiła zbędnych narośli biżuterii. W jej gabinecie nie było redakcyjnego blichtru kobiecych pism. Szmirowatej estetyki photo-i sex-shopu. Wydawczyni w oszczędnym makijażu, groźnie zrośniętych brwiach, nie miała wypacykowanej rozlazłości polskich bab. Władcza i silna nie przestraszyła mnie swoją profesjonalną zamrażarką uczuć. Byłam wobec niej bezbronna, jak wobec matki prowadzącej mnie siłą do dentysty. – Raz zaboli i po kłopocie – obiecywała, amortyzując mój strach wciśniętą w rączkę przytulanką. – Zastanowię się. – Dorosła, miałam możliwość przynajmniej odroczenia swojej zgody. – Ubezpieczenie wymaga karty zdrowia. Nasza lekarz przyjmuje... właśnie jest. – Wydawczyni zatrzasnęła firmowy kalendarz „Marie-Claire”. Pani doktor miała na złotej tabliczce tytuł „Neurolog”. Została redakcyjnym lekarzem z powodu bliskości swego gabinetu. Był w tym samym budynku co „Marie-Clair”. Zbadała mi młoteczkiem kolana. Kazała dotknąć palcem nosa, nie otwierając oczu. – A to co? – Złapała za palec. – Łatwiej mi trafić, wąchając, gdzie jest. Jadłam pomarańcze. – Bez wąchania też się uda. – Odhaczała krzyżykami badania. Wysoka, wysportowana, w krótkiej spódnicy, wyglądała na studentkę. Zaczesane do tyłu blond włosy opadały kosmykami na zadarty nos. Między jej szerokimi ramionami i silnymi dłońmi czułam się piłką odbijaną od diagnozy do diagnozy. – Otworzyć usta, dobrze. Nie boli? Znakomicie. Okres? – Regularny. – Ma pani partnera? – Tak. – Środki antykoncepcyjne? – Nie odrywała się od swojej ankiety. Nie byłam pewna, pyta czy proponuje. – Dajemy sobie radę. A propos, pani doktor. Tłumaczę artykuł, po francusku to nazywa się „fontanna” – kobiecy wytrysk. Szukałam słownictwa i nie ma, znalazłam jedno zdanie w jakimś podręczniku. Skąd się bierze ten wytrysk? – Nie moja specjalizacja... Sprawdzę. – Wyjęła medyczną encyklopedię. – Są gruczoły przylegające do pochwy... – Każda kobieta to ma? – Tak. Ale nic więcej nie wiem. Proszę zapytać ginekologa. – Pytałam, powiedział, że nie ma danych. Dziwne, prawda? Wylądowaliśmy na Księżycu, a nie wiemy nic o kobiecym wytrysku. – Mężczyźni wylądowali na Księżycu – poprawiła mnie. – To wszystko. Przy swojej młodzieńczej beztrosce nie zapominała o byciu skrupulatną. Długopis niby sejsmograf drżał w jej ręku gotowy do pisania. – Mogę prosić o receptę na tormentiol? – Jest bez recepty. Problemy skórne? – Była czujna. – Kosmetyczka mi poradziła.

Byłam na Starówce w salonie urody. Chciałam wydepilować nogi. We Francji były do tego woskowe plastry, podgrzewany karmel i miód. Nie miałam w sobie tyle samozaparcia, żeby sama odzierać się ze skóry. Wolałam zamówić wizytę u kobiecego kata. Kosmetyczka poradziła mi podpalenie włosków. – Bezpieczniej. Wosk odwapnia kości, połamie się pani na stare lata – pokazała mi zapałką na swoim piegowatym przedramieniu, jak wzniecić i gasić płomienie – Posmarować tormentiolem, za dzień ani śladu. Niedowierzanie w oczach lekarki uświadomiło mi, że zasłużyłam na samospalenie, polewanie waginy spirytusem salicylowym. Słuchałam rad idiotów. – Jest pani zdatna do pracy Czym jeszcze mogę służyć? – Czy jest lek na smutek? – Pani nie ma depresji. Jest pani młoda, zdrowa, zakochana.. – Chciałabym być weselsza. – Przypomniałam sobie piękne zęby Gwiazdy na fotosach. Już wiedziałam, że nie była wesoła. Umiała zagrać beztroskę. – To znaczy, jaka pani chce być? – Bezmyślna. – Proszę przyjść za miesiąc. Porozmawiamy. Lekarkę zaniepokoiła moja stanowczość. Jej powołaniem było dbanie o układ nerwowy, sieć dla myśli i wrażeń. Ja chciałam zepsuć ten najbardziej skomplikowany twór wszechświata. Wrócić do bezmyślnego błogostanu. Dostałam od Laskiego zegarek. – Dziękuję. – Zaskoczona otworzyłam pudełeczko. – Co, jestem już taka duża? Mój pierwszy był tradycyjnie komunijny. Zgubiłam go na koloniach. Najdroższa rzecz, jaką miałam. Postanowiłam nigdy więcej nie cierpieć. Nie nosić zegarków, łańcuszków i kolczyków. Zegarek od Laskiego był kupiony u jubilera. Miał srebrną bransoletkę, okrągłą tarczę wysadzaną diamencikami. Okręcałam w nim dłoń, podziwiając błyski. Był bezużyteczny jak samo piękno. Budziłam się o siódmej. Wspólne śniadanie i do dwunastej pisanie. Potem wyzwolona z dybów czasu nie potrzebowałam sprawdzać godzin. Odpinając na noc bransoletę, miałam nieprzyjemne uczucie wyjmowania sobie z dziąsła dwójki. Zanurzania w szklance sztucznej szczęki albo wyczesywania garściami martwych włosów. Zdejmując zegarek, zostawiałam do snu część siebie, na wpół sztuczną, na wpół żywą przez swój mechaniczny puls. Zaczęłam obserwować zegary. Kościelny za oknem ogłaszał południe, Anioł Pański, nieszpory. Czas przypominał Polakom ich problemy z przeszłością – historię rozbiorów, wojen i pogmatwanej najnowszej historii. Teraźniejszość była transformacją, przeczołgiwaniem przez okopy cywilizacji. Za najsłabszymi szedł dobijający szwadron biedy. Przyszłość też była problematyczna. Czy ktoś wiedział, do czego prowadzi? Tłumy przed kościołem świadczyły, że jednak największy problem Polacy mieli z wiecznością. Niezakotwiczeni w przyszłości, przerażeni teraźniejszością i storturowani przeszłością szukali pocieszenia w bezczasie. Tam, gdzie uznane będą pobożne, dobre myśli i czyny, niekoniecznie te mądre i sensowne. Laskiego wyrzucono z Polski za niepoprawne politycznie filmy. Po powrocie żył naraz w dwóch czasach. Współcześnie i w niewykorzystanym PRL-owskim, przerwanym emigracją. Nie wracał

sentymentalnie do przeszłości jak do stolika w Czytelniku. Wgryzał się w resztki tego, co mu zostało odebrane. Krajowego podziwu, pochlebstw mniej zdolnych kolegów. Brakowało mu tego na samotnej emigracji. Odwiedziliśmy galerię malarstwa przy Mazowieckiej. Prowadził ją kolega Laskiego ze studiów. Od dawna nie był reżyserem. – Od złamasa Wajdy, który wyczuł zagrożenie i odsunął mnie od asystentury. Przekreślił mu karierę i wykończył – wspomniał. – Tylko ty mnie zrozumiesz. – Pokładał się mentalnie na Laskim. – Ciebie też by załatwił, gdybyś nie wyjechał. – Boże, ty byłeś lepszy ode mnie. Uczyłem się od ciebie. – Mój Mistrz kłamał. Od nikogo się nie uczył, nikt nie był lepszy od niego. W sztuce nie ma podium i linijki. Liczy się styl. Tak mi mówił. – Ale się wam ułożyło. – Ogarniał udawanym podziwem galerię tandety. – I Hania cudna. – Cmokał rękę zniszczonej kobiety gotowej całować go po butach za chwilę uwagi. – Gdzie, to nie nasze, my pilnujemy. – Bez ciebie, kochany, nie byłoby Popiołów, nagród Wajdy. – Laski miał swój specjalny poufały ton, jakby zakładał chirurgiczne rękawiczki. Obmacywał nim najczulsze miejsca swoich ofiar, przekonanych, że je pieści. – Przejdę się. – Nie wytrzymywałam łzawej atmosfery straconych szans. – Ty ciągle niezadowolona. – Nie znosił mojego milczenia. Podejrzewał, że nie mówiąc, knuję przeciwko niemu. Układam listę zarzutów. – Mistrzu, dlaczego znęcałeś się nad tym facetem? – Kroiłam chleb na kolację. – Ja? – On jest miazgą, wyślizgałeś go. – Woreczek herbaty wyjęty z czajnika kiwał się na sznurku jak domowe, cieknące wahadło Foucaulta. – Marysiu, o czym ty mówisz. – O Dostojewskim, ulubionym pisarzu Mistrza. Dostojewszczyzna. – Marysiu, nie zrozumiesz, jesteś dobra. – A ty, Mistrzu? – Prawdziwy, wystarczy? Pójdziemy do moich przyjaciół. Ci z galerii to był... nikt. Zajechaliśmy przed ich dom w Nieporęcie. Na próg przedwojennej willi porośniętej zasychającym dzikim winem wyszedł Muzyk i jego żona Scenografka. On z siwym wąsem, niebieskimi oczami husky. Ona w długiej sukni, z jasnym warkoczem. Dawniej na takie kobiety przebrane w pogniecione lny i sznury drewnianych korali mówiono – plastyczka. Spotkanie weteranów wspólnie nakręconych filmów. Witali się serdecznie, poklepując się i obejmując. Ja byłam dodatkiem do Mistrza. Posadzono mnie z boku stołu pod kolekcją afrykańskich piszczałek. Muzyk i Scenografka dużo podróżowali. Dostawali światowe nagrody filmowe – złote statuetki ustawiono na secesyjnym kredensie. Przybiegły nas ucałować ich dwie córki. Dziesięcioletnia i dwunastoletnia wychowywane bez konwenansów. Potargane, brudne od farby, w opadających spodniach. Starszej z prawie niewidocznym

biustem wystawało spod dziurawego T-shirta ramiączko stanika. Musiała nim imponować młodszej, jeszcze płaskiej. Nad wazą z zupą dyskutowano o filmach. Laski rezerwował Scenografkę i Muzyka do swojego nowego dzieła. – Mam producenta, Francuzo-Hiszpan, dziany gość z Meksyku. – Wiem, pamiętam. – Muzyk nabijał sobie fajkę, Laskiego poczęstował cygarem. – Ten, który przyczepił się do nas w São Paulo. – Oszalał na twoim punkcie. Czy on nie jest gejem? – Scenografka rozgrzana rosołem i menopauzalnym uderzeniem ciepła wachlowała sobie dekolt. Od połowy szyi po pyzate policzki zalewał ją rumień. – Nie, ma kobietę, śliczną Mulatkę. Myślałem, że szykuje rolę dla niej, ale film kręcimy w Polsce, po polsku. – O czym? – Głośne pytanie Muzyka wydrążyło w chmurze tytoniowego dymu tunel z czystego powietrza. – O miłości. O czym jest Dostojewski, Tołstoj, o czym jest życie? Milcząco się z nim zgodzili. Muzyk nalał do kieliszków wino. Laski miał dla siebie karafkę z nalewką. – Po jednym można prowadzić – zapewniła mnie Scenografka. – Ona nie ma prawa jazdy – powiedział Laski. Gwiazda miała. Odwoziła go z Nieporętu. Nie byłam jego kierowcą, więc kim? – Marysia pisze scenariusz, ma zamówienia z Francji, wysłała jeden na konkurs do Kanady. – Jeszcze nie – powiedziałam, żeby w ogóle się odezwać. Wypadało coś powiedzieć. Bycie scenarzystką wyjaśniało moją obecność. Robiło mi miejsce przy stole, nie pod nim. Tak się czułam, z talerzem na podłodze dostawałam resztki ich uwagi. Wspominali Gwiazdę, pytali o jej plany. Nadal tu była w ich rozmowie. – Marysiu, powróż nam, czy Ossario przyjedzie. – Laski zmienił temat. – Nie mam kart. – Brydżowe mogą być? – Scenografka otworzyła kredens. – Jest niesamowita, co powie, się zgadza. – Laski, mówiąc o mnie, nie słuchał moich protestów. – Potrzebuję kart tarota. Nie stałam się nagle niewidzialna. Moja obecność od początku była dla jego przyjaciół zbyt widoczna. Burzyła im ustalony porządek: Mistrz – Gwiazda. Scenarzystka mogła towarzyszyć Mistrzowi. Oni wyczuwali, że jestem kimś więcej. Milczącą przy stole uzurpatorką. Poniżałam ich, ściągając Laskiego do mojego poziomu przybłędy. Wspaniały, światowy przyjaciel zasługiwał na Symbol Seksu. Zacieśnili krąg wokół niego. Niby nic nieznaczące przysunięcie krzeseł, skrzyżowanie spojrzeń i znowu byłam wykluczona. – Nie masz? – Laski podał mi plecaczek. – Nie wożę ze sobą tarota. Szafkowy zegar z kurantem odegrał melodyjkę, fragment poloneza.

– Karty są tylko narzędziem. – Nie chciałam dać się znowu wypchnąć z towarzystwa. – Tarot jest tu. – Dotknęłam czoła. – I tu. – Przyłożyłam rękę do serca. – Postanowiłam odegrać się za pogardę. – Jakie jest pytanie? Potarłam dłonie, uderzałam jedną o drugą jakbym je tasowała. – No, czy zrobimy ten film, czy Ossario przyjedzie. – Laski wierzył w intuicję tarota. – Proszę powiedzieć stop. – Zwolniłam „tasowanie” pustych rąk. Wilgotna ze zdenerwowania skóra plasnęła jak rzucana na stół karta. Przyjrzałam się wnętrzu swojej dłoni. – Wóz. Przyjedzie – zajrzałam w drugą – Wisielec. Trudności, ale nie dla pana, Mistrzu. – A dla mnie? – Scenografka oglądała swoje dłonie. – Proszę powiedzieć stop. – Skupiłam się. – Nic nie widzę, tarot znikł. – Dlaczego? – Uważała się za silniejszą od losu. Miała zasobny dom, śliczne dzieci, porządnego męża i tupet, z jakim zdobywała, co jej należne. – Niektórzy są... – Złożyłam dłonie. – Liczy się dla nich bardziej tu i teraz, tarot ma wtedy za mało powietrza. – Zgadza się. – Muzyk nabijał fajkę i przypomniał ich wyjazd do Brazylii. – Pamiętacie tego pajaca od wudu? Wszyscy wpadli w trans, a ty, kochanie, nic. – Bo jestem Bykiem, znak ziemi. – Scenografka podniosła się gwałtownie, potrząsnęła naszyjnikami. – My też! – Dziewczynki przebiegające salon zainteresowały się zabawą w klaskanie. – Chodź, pokażę ci mój pokój. – Starsza, Nenka, wolała mnie oddzielić od dorosłych i mieć dla siebie z niewidzialnymi kartami. Bawiłyśmy się w chowanego, układałyśmy puzzle. Z salonu docierały fragmenty rozmów. – Postmodernizm nie jest dla chłopów i roboli. Dlatego Kościół może straszyć ich upadkiem wartości i cywilizacją śmierci. – Oh, Pysieńku, świetnie się trzymasz. – Scenografka kwiliła przy mężu. – Za PRL-u nasza elita miała brązowe zęby, chlała, a wyrafinowany intelektualista tłukł żonę. – To się zmieniło, mamy inny poziom. Ale nadal odstajemy od pięćdziesięciolatków na Zachodzie – wspominała zagraniczne podróże. – Nasi faceci są otłuszczeni, zaniedbani. – Ja też – zauważył Laski. – Ty się nie odzywaj, ty jesteś przystojny. Pościelono mi w pokoju Nenki. Rano wyszliśmy z pustego domu. Muzyk odwiózł dziewczynki do szkoły. Scenografka pobiegła na poranną mszę, zamówioną w rocznicę śmierci jej matki. – Co się tak nie odzywałaś? – Laski zagryzł goździki i kierował ostrożnie nowym wozem na ścieżce między brzozami. – Nie wiem. – Ona uważa cię za nienormalną. Mają takiego znajomego, uzdolnionego matematycznie autyka. Też się nie odzywa, ma kontakt tylko z dziećmi.

– Nienormalna? Ja? A widziała, jak gapisz się na jej córki, na Nenkę? Znałam to przymrużone spojrzenie Laskiego. Wchłaniał nim podniecenie, tłoczył je w pęczniejący penis. – Wydawało ci się. Na ciebie patrzyłem. – To są dzieci. – Och, mówiłem ci, że dzieci i zwierzęta kradną kadr. Przyglądałem się im okiem reżysera, to silniejsze ode mnie. – I przyszedłeś mi powiedzieć dobranoc, siadając na łóżku Nenki. – Jesteś zazdrosna o dziecko? – Przepraszam. – Przepraszałam siebie. Nie miałam prawa do zazdrości. Zdradzałam Męża, moje poczucie winy przenosiłam teraz na Mistrza. Wyboista leśna droga zapadała się i rwała koleinami. Nie znajdowałam sobie wygodnej pozycji. Podrzucało mną, uderzałam o tapicerkę samochodu. Ale bardziej byłam poobijana od środka spotkaniami z ludźmi. Laski zawsze tak manewrował, że gdy byliśmy z obcymi, ktoś stawał się ofiarą. Człowieczek z galerii był zbyt zamulony sobą i oczadziały sławą Mistrza, żeby to czuć. W Nieporęcie jego obecność skazywała mnie na bycie ostatnią w ssaczej hierarchii. Nawet gdybym dostała miejsce przy stole razem z nim, zatrułby mnie podejrzeniami o jego pedofilskie fantazje. Nie byłam piękna jak Gwiazda. Nie byłam młodziutka jak dwunastolatka. Czy ja w ogóle byłam? Czy my byliśmy, poza harmonijnymi godzinami wieczorem, gdy przy starych chińskich lampach czytaliśmy książki, oglądaliśmy telewizję i kładliśmy się do łóżka? Nie byliśmy skazani na siebie. On wychodził do znajomych, ja zawoziłam tłumaczenia. Wybierałam dni, kiedy przyjmowała Lekarka. Wydawała mi się sympatyczna, niepolska. Nie wymądrzała się, nie nadrabiała przy mnie swoich kompleksów. Z zapałem opowiadała o neurologii, polecała ciekawe książki dostępne dla laika. Laski wyjeżdżał na krótko do Francji. Przywoził walizki książek i kaset z filmami. Razem nigdzie nie jeździliśmy. Nie było czasu. Odwiedziłam parę razy rodziców w Łodzi. Zaprzestałam tych podróży, gdy pod koniec listopada zaczęła się wczesna zima. Mróz na przemian z odwilżą. Sople za oknem wydłużały się, rozrosły w przezroczyste kraty. Był zimny wieczór, zadzwonił telefon. Czytałam, nie ruszyłam się z kanapy. Laski siedział. Groźnym „Hallo?” odstraszał natrętów. Wydzwaniali dziennikarze żerujący na jego prostolinijności. Mówił rzeczy oczywiste, ale niepopularne, kontrowersyjne. To ożywiało nudę polskich gazet, prowincjonalnie chamskich i obłudnie ugrzecznionych. – Czym jest dla pana orgazm? – pytali. – Modlitwą. Zawsze odprawiam go w intencji – wymyślał na poczekaniu. Rano darł się do słuchawki. – Jakim prawem idioci mi przeszkadzają?! Ja pracuję, PRACUJĘ! – To po co Mistrz odbiera? – odważyłam się kiedyś nieśmiało zapytać znad biureczka. – Nie mogę się odciąć od producentów!

Wrogie „Hallo?” tamtego wieczoru nie zdziwiło mnie. Pochylił się, jakby otulał sobą słuchawkę. Zakrył ją dłonią. – Przepraszam, czy mógłbym zostać sam? Zamknął za mną drzwi. Mówił po francusku, do niej. Czule i groźnie, zdenerwowany chodził wokół telefonu. – Już. – Przyszedł po mnie. Siedziałam na łóżku. Nuciłam, żeby zagłuszyć przeczucia, podpowiadane przez nieprawdy i kłamstwa. – Zrozum, Marysiu, mamy jeszcze swoje sprawy, niezałatwione. Ona radzi się, w czym grać. – Przecież nic nie mówię. – Ale jesteś smutniejsza niż Holocaust. – Nie. W ogóle nie jestem. Nauczyłam się odpływać psychicznie. Zostawiać swój cielesny przetrwalnik. Zamieniałam się w sferulę – śmieć po zderzeniu spadającej gwiazdy z ziemią. Siła upadku rozgrzanego meteorytu wzmacniała ściany ziarna piasku, jego zawartość wyparowywała. Tak tworzyła się sferula. Nauczyłam się nią być. Inaczej bym nie przetrwała. Nie zniosłabym tłumaczeń Laskiego. – Nie znasz aktorek. Gwiazda musi czuć się wyjątkowa, jedyna. Tak ma. No już, dobrze? – Był jeszcze rozgrzany rozmową z nią. Był z nią. Nie krzyczeć, nie buntować się. Awanturami rozbijałam moje małżeństwo. Miłość jest pokutą. Szansą na odkupienie miłości. Tylko kiedy myłam zęby, patrzyłam na siebie w lustrze. Elektryczna szczoteczka, jej wirująca głowica w mojej głowie była nalotem helikopetrów na myśli. Te najbardziej waleczne zestrzeliwał napalm. Łagodniałam. Laski był przecież nieprzewidywalny. Wszyscy sądzili, że mnie wystawił, wtedy po oświadczynach, a on naprawdę mnie potrzebował. Następnego dnia po rozmowie z Gwiazdą zostawił mi w kuchni kartkę: „Kocham cię, Marysiu” i dorysowane serduszko. Dla młodego chłopaka taki liścik to banał. Dla niego... przecież nie musiał. Powtarzał: „Wiesz, co czuję, wiesz, że między nami jest wyjątkowo. Szanujmy to”. Ocknęłam się, słysząc hejnał z kościoła. Od pół godziny stałam nad otwartą pralką. Sferula po uderzeniu Gwiazdy wypatroszona z poczucia czasu. Wkładałam do bębna swoje bluzki, jego koszule. W Paryżu własna pralka była luksusem. Dlaczego się z niej nie cieszyłam? W zamian wirowały mi obrazy zemsty. Zamiast pranej męskiej koszuli męskie ciało. Za szybą bębna, opada się i wznosi poddane torturom wody. Z ust wypływa mu piana. Wyjęty, półżywy wieszany na sznurze. Klamerki i haki przebijają mu skórę pleców. Tak podwieszając, inicjowano w prawdziwe męstwo indiańskich wojowników. Zemdlonych przywracano do przytomności ogniem. Żelazko prasujące plecy koszuli. Woda, krew i ogień. Kobiece sprawy, kobiece cierpienie. Żadna męska inicjacja. Nie jestem cierpiarą, ale gdyby przeszedł to, co ja... Lekceważył mój ból, powtarzając: „Eee tam, takie babskie marudzenie”, zgrywanie ofiary i wieczne użalanie nad sobą. Tak, byłam „użalniona” od niego. Mokre koszule na sznurku, wyprasowane, złożone w szafie. Ściany mieszkania na Kabatach, od jednej do drugiej, mój wybieg.

– Wyjdź sobie, Marysiu, przed klatkę, jak potrzebujesz powietrza. Przed klatkę. Potrzebowałam Paryża, przestrzeni. – Mistrzu, wyjedźmy. – Dokąd? – Gdziekolwiek, proszę. – Nie po to przyjechałem do Polski, żeby się włóczyć. Chcesz, to jedź. – Może do Ity. Na weekend. – Proszę cię bardzo. – Był urażony. Nie pozwolił się pocałować. – No, jedź już, jedź, bo ci się spieszy! Wiedziałam, o której odchodzą z Centralnego międzynarodowe Moskwa–Paryż. Ita zapraszała mnie tyle razy na przyjazd do niej, do Berlina. Nie zdążyłam zadzwonić. Wybiegłam z domu jak po kłótni, spieszyłam się do pociągu. W Berlinie wzięłam taksówkę. Szybko dojechałam na adres podany mi kiedyś przez Itę. Otworzyła zaskoczona Lena. Ita była w Monachium, wystawiała tam swoje psy. Lena wychodziła do restauracji. – Zostawię ci klucze, możesz poczekać na Itę, wróci w poniedziałek. Ale gdybyś chciała, jutro jadę do Warszawy. – Samochodem? Weźmiesz mnie ze sobą? Dzwoniłam do Laskiego, nie odbierał telefonów. Siedziałam przy aparacie, licząc, że on zadzwoni, zostawiłam mu numer. Berlin widziałam przez okna taksówki, z okna mieszkania Leny. Przyszła nad ranem. Zdjęła wieczorową suknię, wzięła kąpiel i po jednej kawie zapakowałyśmy się do jej wozu. – Nie jesteś w ciąży? – upewniła się koło granicy. – Źle wyglądasz. – Denerwuję się. Nie podnosi telefonu. – No problem, póki nie masz z nim dziecka. Szanuj się, dziewczyno, nie ródź dzieci. Ile masz lat, przypomnij mi. – Dwadzieścia osiem. Żałujesz, że urodziłaś Itę? – Nie. Ale wolałabym zamrozić zarodek i poczekać, aż się wszystko przewali. Wtedy nie było takich możliwości. Gdyby Ita urodziła się teraz... – Nie byłaby inna. – Mhm, ja byłabym inna. Opowiedz, co u ciebie, pracujesz? Zdziwiło ją, że zastanawiam się nad etatem w „Marie-Claire”. – Cywilizować Polskę? Pomagać kobietom w rozwoju? Nie daj się nabrać, szkoda twojego czasu. Rozpaczy nie da się ucywilizować. Co najwyżej ocierać jej łezki. Nie mam twoich dyplomów ani wykształcenia. Ale mam porównanie: Polska, Niemcy, Francja. A i pamiątkę – odgarnęła włosy zza ucha. Blizna wyglądała na dyskretne przecięcie po operacji plastycznej. – Tatuś mnie rąbnął w łeb kryształem. Przyniosłam puchar za skoki w dal. Walnął mnie po pijaku, żebym się nie puszczała. I tak uciekłam. Ty też dasz sobie radę, wyjedziesz z Polski. Tutaj kobiety robią w mężczyznach, w synach, kochankach, mężach. Szczęście mają, jak przeżyją dzieciństwo, nie utłucze ich pijany ojciec. Mnie

załatwił psychicznie. Porzygałam się przy pierwszym stosunku. Terapeuta w Niemczech mi wyjaśnił, dlaczego. Bałam się mężczyzn, wpuściłam do siebie wroga. W Polsce znalazłabym sobie męża kretyna. Innych matki Polki nie hodują, na pohybel młodym sukom. Nie biłby mnie, już bym nie pozwoliła. Ale i tak bym biegała między kuchnią, dzieckiem i nim. On by dawał się obsługiwać, daj Boże, żeby nie pił i zarabiał. To już maks w Polsce. Pomagać się im ucywilizować? Pomagać komu? Szkoda twojego czasu, dziewczyno. Męskie ćwoki powiedzą, że się wychylasz, bo jesteś niedojebana i szukasz męża. Baby, że nie masz nic do powiedzenia. Ale życzą ci dobrze i kciuki będą za ciebie trzymać, wiesz, jak to się robi? – Pokazała pięść. – Przyłożą ci, żebyś nie wtryniała się w ich sprawy. Wjechałyśmy do Polski. „Rzeczpospolita” – przeczytała pogardliwie Lena. – Pospolita i brzydka. Postawiła mi w przydrożnym barze obiad. Kupiła kolorowe gazety. – Masz, poczytaj, co cię czeka. Kobiece pisma we Francji zrobiły rewolucję, zniosły zakaz aborcji. A te? Żyją z kobiecych nieszczęść, zobacz te porady i listy. Nie wychylą się z niczym. Z Polek są takie ofiary patriarchatu, że bredzą. Usnęłam. Podwiozła mnie pod blok Laskiego. – Jestem do jutra w Warszawie, w firmie. Masz numer. – Dała mi wizytówkę. – Następnym razem przywiozę wreszcie Itę. Nie daj się. W mieszkaniu nic się nie zmieniło. Laski siedział nad gazetą w kuchni. Może gazeta była nowa i był w świeżej koszuli, starannie przeze mnie wyprasowanej. – Jestem. – Wyjęłam z torby puchatego niedźwiadka, symbol Berlina. Kupiłam go na stacji benzynowej. Nie miałam więcej pieniędzy. Czynsz, pociąg i wreszcie odłożona kasa na wstawienie porcelanowego zęba. Laski udawał, że mnie nie słyszy. – Ity nie było. Jestem. – Pocałowałam go w szyję, jedyne dostępne oprócz dłoni miejsce niezasłonięte gazetą. – Ciebie też tu już nie ma! – Zerwał się. Pozorny spokój był wzbieraniem wściekłości. – Pakuj się, ale już! Wynoś się!! – Opadł na krzesło i znowu zakrył się gazetą. – Zaraz, jak to. Wiesz, gdzie byłam. Pozwoliłeś mi wyjechać. Przekonując go o swojej uczciwości, prowadziłam spóźnioną rozmowę z Mężem. Nie zdradzałam, krótki wyjazd i jestem, nienaruszona w wierności. Laski nie odzywał się do dziwki, która go zostawiła. – Kocham cię. – Mój ostatni argument. – Nie chcę cię widzieć. Dość. Mieliśmy żyć normalnie, domowo. Wezwał mi taksówkę. – Na kiedy? Najszybciej – zażądał. Nie zabierałam tych kilku ciuchów, książek. Po co. Chowają w jednej sukience, z książeczką do nabożeństwa. Połknęłam resztkę ciastek z haszem, na uspokojenie. Lenie powiedziałam, że nie mam gdzie się podziać, dzień, dwa. Potem – tego już nie musiała wiedzieć – się zabiję. – Na pewno nie jesteś ciąży? – zapytała troskliwie.

Nie byłyśmy same w pracowni, szwalni zawalonej aksamitem, zamszem i haftowanymi samolocikami. Po Lenę okrywającą wydekoltowaną suknię lśniącymi, krótko przystrzyżonymi norkami przyszedł znajomy. Też ubrany wieczorowo. – Nie zostawimy dziewczyny w takim stanie, prawda? – zwróciła się do mężczyzny czujnego na każdy jej gest. Mógł mieć z czterdziestkę. Nieobecne oczy nudy, artystyczny zarost, długie szpakowate włosy zwinięte pod kołnierz marynarki. Poruszała go tylko obecność Leny i jej rozkazy. – Zabieramy małą – zdecydowała. – Gdzie? – Byłam odrętwiała. – Do teatru. – Podała mi tabletkę i owinęła błyszczącym szalem. – Nie płacz. Przetrzymasz. Idziemy. Teatr był Powszechny. Siedziałam przy Lenie, przy jej narzutce z norek. Nie wiedziałam, po co przyszliśmy. W Polsce nie było nic interesującego. Na scenie wnętrze rosyjskiej daczy. Aktorzy z mojego dzieciństwa przytulali mnie do ciepła letniego popołudnia, rosyjsko rozwlekłych imion i nazwisk: Anno Aleksiejewno, Lizawieto Piotrowna. Nie pamiętałam tej sztuki Czechowa. Była brawurowa. Oklaski kończące akt i pompka serca wycisnęła mi znowu łzy, dziwne, że nie krwiste. Laski, ze swoim uwielbieniem dla rosyjskich pisarzy, Anna Karenina. Musiałam do niego zadzwonić. Przerwa była krótka. Rozciągał ją haszysz, pogłębiała tabletka uspokajająca od Leny. Musiałam uważać, bardziej udawać normalność. Szłam wzdłuż poręczy schodów, szukając telefonu. Obserwowałam mijanych ludzi. Ich podniesione w zdziwieniu brwi oznaczałyby, że zastygłam w haszowym kleju i trzeba przyspieszyć – Mogę zadzwonić? – Dotarłam do sekretariatu. – Później. Czekamy na telefon z Meksyku – odpowiedziała stara kobieta w stroju uczennicy. Biała bluzka, granatowa spódniczka i podkolanówki. Wycofałam się. Miałam zwidy. Kto w niedzielę wieczorem, w teatrze, czeka na Meksyk? Nahaszowana wyobraźnia podstawiła mi najprawdopodobniej połączenie z Ossariem. Obiecał Laskiemu dać decydującą odpowiedź. Przyjrzałam się swoim dłoniom, może rzeczywiście tyle wróżyłam tarotem, że karty przebijają przez skórę? Gapiłam się za długo, spóźniłam się na drugi akt. Też genialny, ale zupełnie o czymś innym, w innych czasach i miejscu. Nie pomyliłam sali. Lena skubała sobie nadal norkę i w najśmieszniejszych momentach klepała po kolanie siedzącego obok mężczyznę. Tadeusz, przypomniałam sobie, przedstawił się. Pomógł mi wyjść po owacjach. Przez foyer obwieszone plakatami właśnie obejrzanej przez nas sztuki, Miłość na Krymie Mr. Ożek. Lena położyła mnie w pokoju przy pracowni. – Tu masz lodówkę, czajnik. Wpadnę rano. W futrze, z urodą modelki, wyglądała, jakby na pokazach pobłądziła do magazynu. Kanciapa była zawalona poduszeczkami, pokrowcami na lotnicze fotele. Nie byłam pewna, co, przysypiając, powiedziałam Lenie o Laskim. Przykryła mnie kocem i wyszywaną złotem narzutą. Jej powieki z doklejonymi rzęsami poruszały się w zwolnionym tempie matczynej troski. Wydawało mi się że przyspieszają, słyszę ich szum, gdy chce już wyjść z pokoju dziecka do niecierpliwego kochanka. Tadeusz w taksówce, sądząc, że uśpiła mnie tabletka, podsunął jej sukienkę, odsłaniając pasek od pończoch. – Przechodzisz fazę – mówiła Lena, a ja słyszałam naśladującą ją Itę: – Ryba na wędce, której się

zdaje, że jedzie na nartach wodnych. Sama sobie wyjmiesz haczyk. Miłość nie jest znieczuleniem. Śpij. – Pogłaskała mnie po wystającej spod przykrycia głowie. – Lena – zatrzymałam ją. Nie wiedziałam, podziękować jej za robotę w Arte i za wszystko. Czy raczej zapytać: – Wkręciłaś mnie w to? Poznałaś z Laskim... – Tak? – odwróciła się w progu. – Jutro wieczorem wyjeżdżam. Będziesz potrzebowała, to zostań. Dorobią ci klucz. W samotności mogłam się wreszcie rozpłakać. Leżałam w magazynie lotniczych pokrowców. Psychicznie pełzałam po własnym dnie. * Haszysz nie boli. Głowa boli. Powoli się wyprostowałam, dopasowując do ciśnienia. Centymetry odzyskiwanego pionu dorównywały metrom ostrożnego wynurzania się po głębinnym nurkowaniu. Nie poszłam na umówioną wizytę do dentysty. Jeżeli Laski mi nie przebaczy, po co mi zęby? Umrę. Logiczne rozumowanie trupa. A jednak mnie nie wyrzucił. – Nie rób mi tego nigdy więcej – prosił i groził. – Do roboty. – Zamknęliśmy się w swoich pokojach. Na kuchennym stole leżał rozpruty niedźwiadek z Berlina. W tym samym miejscu, gdzie go położyłam. Zmiotłam trociny. Podałam obiad. Ossario zapowiedział swój przylot. Pisanie kolejnej wersji Anny Kareniny sprawiało mi przyjemność. Zmywanie podłóg, czyszczenie garnków uskrzydlało. To jest życie, smakowanie przypalonej codzienności. Nie próbowałam już rozumieć Laskiego. Udowodnił mi, że nie potrafię bez niego być. Pokutę się odprawia, nie kwestionując. Starałam się być lepszą żoną mojego byłego Męża. Nie popełniać starych błędów. Laski wyjechał do Paryża. Wrócił wychudzony. Z brzucha zwisała mu skóra. Twarz straciła sytość zadowolenia. Miał ascetyczne rysy proroka. Błyszczące oczy i bezwzględną prawdę do powiedzenia: – Bardzo przepraszam... Ale muszę być sam. Zastanowić się. Jestem w takim punkcie, że... Zrozumie mnie? – Szukał w moim zdumieniu potwierdzenia. – Mądra, moja najmądrzejsza. Będziemy razem, nic się nie zmieni. Popłakał się na mój wtulony w niego łeb. Najwierniejszego zwierzęcia pod słońcem, zakochanej kobiety. Dostałam dzień, by spakować rzeczy. Zostawiłam mu list: „Niech ci będzie dobrze. Kocham”. Pisząc to, wyszłam poza swoje rozryczane ciało. Wzniosłam się na niepojęty poziom My. Przerastający mnie, wymagający nieludzkich uczuć. Zawaliłam małżeństwo. Ale tej prawdziwej miłości nie zniszczy moja głupia niecierpliwość. Szwaczki Leny dorobiły mi klucz. Najważniejszym sprzętem w moim nowym pokoju był stary telefon. Miał za cichy dzwonek. Wstawiłam aparat do garnka. Terkotem i metalicznym pohukiwaniem wyrywał mnie z najgłębszego snu. W płytszym, raczej półśnie byłam ciągle. Budziły mnie rozmowy z Laskim. Pierwsza po wyprowadzce była krótka. Umówiliśmy się pod moim domem.

– Dziękuję za kartkę. – Przyniósł ją, rozłożył na kawiarnianym stoliku. Służyła mu za podkładkę do piwa. – Jestem ci wdzięczna... – Nie dokończyłam za co, za ulgę bycia samotną? – Powiedziałaś do mnie „ty”. – Na dowód wyjął kartkę spod piwa. W niej też było zapisane „ty”. – Bo schudłem? – Naciągnął pomarszczoną szyję. – Wyglądam młodziej? Ze zwisających fałdów wydobył się zapach spoconych róż. Z ust pogryzione goździki. Czy nie ich zapach okadzał powtarzane przez niego przy wielu okazjach przykazanie: „Prawda jest zawsze radosna”? – Bo cię nie szanuję. – Nie zamierzałam go obrazić. – Za co? – W środku. – Uderzyłam się jak przy mszalnym wyznaniu „moja wina”. – Nie mówię już do ciebie jak dawniej. „Ty” było obelgą, zrównaniem go z innymi. – Oj, Marysiu, nie można siedzieć sobie na głowie. Dorośli ludzie... – Jestem człowiekiem, mam swoje imię. I więcej nie nazywaj mnie Marysią... – Jesteś nieprzyjemna... niewdzięczna. Przywiozłem cię do Polski, nie włóczysz się po Paryżu z plecaczkiem, nie myjesz kibli w hotelach. Masz porządną pracę, piszesz i jęczysz, narzekasz jak babsko. – Kocham cię. – Ulżyło mi powiedzenie tego najzwyklej. – No... kochanie, będzie dobrze. Przestań być smutna. Spójrz na mnie, nie oczodołami, oczami. Zrobimy film. Ossario przyleciał. Jesteś niesamowita, dokładnie to przewidziałaś. – Pocieszał mnie jak dziecko, któremu dorośli wmawiają, że mu się udała czarodziejska sztuczka. Pisanie scenariusza dawało pewniejsze pocieszenie – widywanie Laskiego. Nie interesował mnie nikt inny. Tadeusz Leny przyjeżdżał, na jej prośbę, sprawdzić, czy daję sobie radę. Zabierał mnie do kina. Mogłabym wejść w jego dobroć, granatowy płaszcz i wskoczyć mu do duszy. Uwieść, rozkochać w sobie „dobrze prosperującego architekta”. Nie był szczęśliwy, wiedziałam, że tylko tacy ludzie się zakochują. Stawałam często w oknie, wypatrując na Nowym Świecie Laskiego. Nie wpadał nigdy bez zapowiedzenia, ale mógł iść gdziekolwiek. Byłam w tym oknie jak w holenderskim burdelu. Wystawiona wyłącznie dla niego. Dzwonił najczęściej nocą, już pijany. – Weź taksówkę, zapłacę, no weź. Nie było między nami czułości. Wbijał we mnie osikowy kołek penisa, ostrzony o moje usta. Nie kładliśmy się do łóżka, nie otwieraliśmy nawet drzwi sypialni. Kuchenny stół, pralka, gwałtownie potrząsana komoda miały świadczyć o sile naszego pożądnia. Przywalił mnie do podłogi w salonie. Podwinięty dywan otarł mi kręgosłup. Następnym razem rozebrał mnie, odwrócił i przyłożył do ściany, wchodząc od tyłu. – Masz strupy na plecach – sapał mi w ucho. – Starłam skórę na podłodze, wtedy. – Nie, ty się pierdolisz jak kurwa. Kurwy mają takie kostropate ciało – podniecał się swoimi słowami, żeby dobić dziwkę we mnie.

Czy dziwka może być lepsza od swojego klienta? Pochwaliłam się wyróżnieniem za film Arte. We francuskiej gazecie wymieniono moje nazwisko, nazwano obiecującą scenarzystką. Laski założył swoje wąskie okularki. W kawiarni nikogo nie było przy sąsiednich stolikach. Mógł z rozmachem podrzeć gazetę. – Bzdury. – Obsypał mnie kawałkami papieru. Zazdrosny Mistrz? Mały, zawistny chłopczyk psujący cudze zabawki? – Myślisz, że jesteś ważna, bo o tobie piszą... – Zapadł się w smutek. – Nie jestem godna wiązać ci butów. – Zbierałam z zabłoconej podłogi mój artykuł. – Nie wyzłośliwiaj się, dość mam swojego... Ossario chce się wycofać. Dlaczego mnie o tym nie uprzedził? Portret Ossaria byłby wiązką kresek. Prostych, krótkich zmarszczek układających się w mimiczne wzory nadmiernego zdziwienia, entuzjazmu. Niewysoki, wyblakły, naganiał sobie energii machaniem rękoma. Przez jasnoblond włosy przeświecała czaszka z niebieskimi żyłami. Pulsowały, gdy wymawiał twarde hiszpańskie „rrr”. Kremowe palto nosił przewiązane damskim paskiem od swojej dziewczyny. Tak pięknej, że ukrywała się pod burą czapką i workowatym ubraniem. Laski potwierdzał jego opowieści. Nie z grzeczności. Chociaż nadskakiwał producentowi, jakby miał zastąpić jego dziewczynę. Zależał od Ossaria, tak jak ona, zamknięta w paryskim apartamencie. Żyjąca telefonami od niego. Producent miał techniczne cudo – komórkę. Oglądaliśmy ją z Laskim w zachwycie, nie chcąc jednak uchodzić za prostaków. – We Francji też używam, ale nie ma zasięgu na Polskę – pochwalił się Ossariowi. Nie wiedziałam, czy to prawda. Nie wiedziałam, co się z nim dzieje w Paryżu. Znikał na dwa, trzy dni. A gdy był w Warszawie, zdarzało się, że nie odbierał telefonu. Nie tłumaczył, co wtedy robił: pił, wyjeżdżał? Rozpuszczalnikiem moich podejrzeń była jego czułość. – Przy tobie oddycham. Nie myślałem, że na starość się zakocham. * W Bristolu zostawił mnie z Ossariem. Producent miał tu swój apartament. Zapłacił rachunek za wypite przez nas troje wino i piwo. – Mogę mieć do ciebie prośbę? – Położył swoje dłonie przy moich. Jego paznokcie były mleczne i błyszczące. Może pomalowane lakierem. – Żebym nie kupowała ci więcej czekolady? Był zdegustowany podróbką szwajcarskiej marki. – Nie daj się nabrać, zachodnie koncerny wszystko podrabiają na Europę Wschodnią. Proszki do prania, samochody, słodycze są gorsze. Od Laskiego wiedziałam, że chodził po supermarketach i dziurawił opakowania. Sprawdzał, czy produkty są oryginalne. W kieszeniach kremowego płaszcza rzeczywiście miał dziwne okruchy. Razem z jednorazowymi chusteczkami wysypał je w Bristolu, szukając napiwku dla młodziutkiej kelnerki. – Może my jesteśmy podróbką ludzi? – zapytałam, podpita melancholijnie. – O nie. Wy jesteście prawdziwsi. Konczałowski, Tarkowski, to jest dusza świata, i Laski. Napiszecie prawdziwy, dobry scenariusz, ja za to zapłacę. Ale teraz nie mam pieniędzy... – Chwycił

mnie swoją wąską krabią rączką. – Oczywiście. – Znałam od Laskiego historie o latach zbierania kasy na produkcję. – Nie mam teraz – ścisnął moje palce – na zapłacenie za hotel. Możesz mi pożyczyć? Straciłem płynność. Obiecuję oddać. To by wyjaśniało, dlaczego Laski pospiesznie wyszedł. On, który holował Ossaria od przylotu do ostatniego pa, pa przy kontroli paszportów. Poprzedniego dnia byli z polskim Idolem goszczeni przez pruszkowską mafię. Bandziory kochały Idola za odgrywanie ich lepszej facjaty w gangsterskich filmach. Zaprosili na ucztę. Scenografia podpatrzona w Ojcu chrzestnym. Idol, niezwykle utalentowany wrażliwiec, marzył o wystawieniu całego Szekspira. W kinie grał odmóżdżonych morderców. Pił, żeby w realu wypaść bardziej męsko niż w swoich gangsterskich rolach. Wywalił zakąski podsuwane mu z czcią przez mafiosów. – Piję bez zagrychy. – Trzasnął o podłogę szklanką wypitej wódki. – Ja jestem zagrychą śmierci. Ja!!! Dla Ossaria wypadł przekonywająco. Miał magnetyzm i swoją publiczność. Producent wszędzie widywał podgolone karki. Polska była dla niego bandyckim krajem. Oprychy w premierowo trzeszczących lakierkach i pachnących nowością garniturach od Bossa zapalali Idolowi cygara studolarówkami. Przed Ossariem zafascynowanym dziczą płonęły pieniądze. Na odchodne bandziory obmacały mu płaszcz. – Podobała im się podszewka. Myślałem, że mi zabiorą, ale nie. Laski przetłumaczył, co mówili między sobą: „Za bardzo zagraniczny, kobiecy”. Tobie się podoba? Był gotów zostawić go w zastaw. – Ile potrzebujesz? – zapytałam głupio. Finansowy dół producentów jest nie do zasypania zwykłymi pieniędzmi. – Ile możesz? Oddałam mu oszczędności zebrane na porcelanową dwójkę. Dentysta radził złoty trzpień. Wycenił z robocizną dwa razy drożej, niż przewidywałam. – Teraz będziesz musiała napisać porządny scenariusz. – Laski śmiał się z mojej naiwności. – Inaczej Ossario ci nie odda. – Wierzysz, że wróci, wierzysz w nasz film? – Gdyby to było takie łatwe. Usiąść, napisać, nakręcić. Ale trzeba ich pokonać. Udowodnić, że jesteś najlepszy. Zdeptać hołotę, żeby nie mieli wyjścia. Mnie pomaga tybetański talizman. – Pocierając kolorowy woreczek od mnichów, pokonywał wrogów i głupich krytyków. Seks sprzedaje masło, telefony, dachówki. Roznegliżowane dziewczyny pokładają się na samochodach. Dlaczego nie miałabym uczciwie oddawać swojego seksu za seks? Byłam sutenerem własnego ciała, zjawiając się u Laskiego na jego zawołanie. On ze mnie doił przyjemność. Mój biały płyn ściekał mu po palcach. Nie spałam u niego. Noc była tabu. Zamawiałam o drugiej nad ranem taksówkę. Wychodząc w ciemność, zostawiałam za sobą jeszcze większą. Wciągała Laskiego w odrętwienie. – Można mu pomóc? – zapytałam Lekarkę.

Wypytała o objawy. – Prawdopodobnie depresja – uznała. – Musiałby wypełnić test i pójść do psychiatry. – Wykluczone. Są na to lekarstwa? – Dosypywałabym mu je do jedzenia. Byle znowu był sobą, moim Mistrzem. – Musiałby przestać pić. – Przestał kilka miesięcy temu. Bardzo schudł. Odstawił whisky, woli wino, piwo. – To też alkohol. Depresja jest drugą stroną alkoholizmu. – Lekarka ustawiła przy mojej torbie stosik broszur i książek. – Niektórym depresja myli się z męskością. Pracowały na nią pokolenia złamanych, agresywnych mężczyzn. Proszę nie myśleć, że jestem feministką. Nie chciałam przez to powiedzieć, że już każdy plemnik pali, pije i gwałci. Żeby załamać faceta, trzeba lat, dzieciństwo jest wystarczająco długie. Kupiłam książki, o których mówiła Lekarka. Z księgarni zeszłam schodami do kawiarni Czytelnika. W pokutnej drodze śladami naszego bywania razem. Stolik, gdzie siadywał ze mną Laski, był zajęty. Rozpoznałam Scenografkę z Muzykiem. Nie odpowiedzieli na moje powitanie. On, zażenowany, przygryzał sumiastego wąsa, ona udawała, że mnie nie widzi. Byłam jeszcze daleko od nich... Rozpoznałam Gwiazdę. Nie przypominała pulchnej dziewczyny z fotosów. W dżinsach i sweterku miała sylwetkę chłopca. Modelki z dużym biustem. Laski zagadywał głośno swoje towarzystwo. Scenografka z Malarzem zasłaniali Gwiazdę przede mną, przesadnie wychylając się ze swoich krzeseł. Otoczyli ją jak sportowa drużyna kryjąca przed przeciwnikiem. Ułatwiali Laskiemu usunięcie mnie z boiska. Nie miałam zamiaru do niej podchodzić. Odpięłam zegarek. – Kłamca. – Chlupnęłam nim w mętną zupę Laskiego i wyszłam. Nie odwróciłam się, żeby sprawdzić, czy szybko go wyjął, czy pozwolił spaść na dno, by zabulgotały bąbelki. Głupi gest, topienie czasu. Wskazówki poruszające się w zielonej mazi. Ja też poruszałam się w czymś mętnym. W psychicznej zawiesinie niedomówień i kłamstw. – Musiałem się nią zająć. – Po karniaku kilku dni bez wiadomości Laski zabrał mnie do siebie. Prosto z ulicy wsadził w swój samochód. Rozbierał mnie już na schodach i szukał kluczem zamka w kratach. – Wpadła w histerię – mówił, całując. – Musiała się ze mną zobaczyć, już, natychmiast. Nie mogłem jej odmówić... Jest w ciąży. – Co? – Nawet nie krzyknęłam. – No, przecież nie ze mną. Z żonatym aktorem i w tym problem. Byłby skandal, on nie może sobie na to pozwolić. Samotna matka to we Francji nie wstyd. Będą pytać o ojca... – Dlaczego zaszła w ciążę? Są środki antykoncepcyjne. Króliczki nie używają? – Tak pieszczotliwie ją nazwał po operacji w Paryżu. – Mówiłeś, że aktorka, podpisując kontrakt, zobowiązuje się, że nie zajdzie w ciążę. – Coś się jej hormonalnie po operacji zaburzyło, nie znam się. – Na miejscu Gwiazdy też bym chciała dziecko. – Wyglądała na szczęśliwą, wypiękniała. – Logiczne, następna operacja i będzie bez szans. – Rok temu w paryskim mieszkaniu Gwiazdy, szukając jakiejś książki, znalazłam jej papiery ze szpitala. – O, właśnie. – Laski się ucieszył. – Mądra jesteś. Ona zrobiła to na czuja, ty wszystko umiesz wyjaśnić. Kocham cię za to.

– Na pewno nie twoje dziecko? – Przysięgam, nie sypiam z nią. – Przyłożył czoło do mojego i zetknęliśmy się gołymi brzuchami. – Tylko my pasujemy do siebie. Zmarnował mi święta. W domu wigilijne ciepełko. Mama miesza w garze kapustę, Siostra zawiesza na czubku choinki gwiazdę. Tę samą od lat, od kiedy spadła nam w dzieciństwo. – Prosto z Nieba – zapewniał nas wtedy Tata. Po wylewie niewyraźnie mówił. Siedział usztywniony w fotelu pod ubieraną choinką. Prawą stronę twarzy miał nieruchomą. Złamałyśmy za niego opłatek i karmiłyśmy wigilijnymi potrawami. – Nie – bronił się i posłusznie otwierał usta. – Wyczuj, kiedy dość – radziła mi Siostra. Tata stracił panowanie nad swoim ciałem i odruchami: łaknienia, wypróżniania. Siedział na starczym tronie wyłożonym poduszką z pampersów. Mlaskał, on, laborant dbały zawsze o higienę, zapluwał się jedzeniem. Wycierałyśmy mu usta po każdym kęsie. Głośne mlaskanie przypominało klaskanie językiem, oklaskiwanie utraconego smaku życia. – Tato, to ja, twoja córka Hania. – Siostra z regularnością zegarowej kukułki wyskakującej z okienka próbowała nawiązać z nim kontakt. – A to ja, Eryk – ułożył sprytnie zdania w odpowiedź. Nie wiedział już, kim jest, ale z wygasłej inteligencji została mu iskierka przekory. Sprytu używanego kiedyś, żeby nas zaskoczyć i rozśmieszyć. – Pamiętasz, Tatusiu, misia z zoo? – uśmiechnęłam się. Naśladował mój uśmiech połową twarzy. Trzymałam go przy stole za rękę. Tyle mogłam zrobić. Dawniej odprowadzał mnie do przedszkola, na place zabaw. Ja przeprowadzałam go przez chorobę. Chociaż ten kawałek, od Wigilii po drugi dzień świąt. Bombki, kolędy ożywiły mu wspomnienia, przynajmniej w tej ocalałej części mózgu. – Mama, mamo nie chowaj czekoladek – wołał do zjawy Babci przechadzającej się w jego opustoszałej czaszce. Tomografia nie zostawiała wątpliwości: mózg obumierał. Rozbłyski neuronów gasły jak światła miasta po awarii prądu. W jego głowie, gdzie żył, dzieciństwo było wyraźniejsze od teraźniejszości. Wylew podniósł zwodzony most i uwięził go w przeszłości. Patrzył na nas bezradnie zza prętów zatrzaśniętego umysłu. Dłońmi trzymał się kurczowo oparcia fotela. Wyobrażałam sobie jego strach przed wstaniem, przeniesieniem na łóżko. Po haszyszu też nie udawało się mi nieraz podnieść głowy. Mięśnie działały, ale zakrzywiona przestrzeń była twarda i zbita jak ściana. Zmiana położenia byłaby uderzaniem obolałą głową w mur. Spałyśmy z Siostrą w jednym łóżku. Znowu byłyśmy w naszym starym pokoju z Babcią. Tata wołał do niej całą Wigilię. Po mocnej tabletce nasennej nadal usprawiedliwiał się z przewinień dzieciństwa swojej mamie. W świątecznej ciszy rozdzierające „drrrr” telefonu. Biegnę przez wyziębiony pokój. Laski obiecywał zadzwonić przed Wigilią, jest już po północy. – To ty? – Zakryłam słuchawkę, dźwięk z daleka, szumy i trzaski. – Gdzie jesteś? – Nie wiem. Gdzieś, nie o to chodzi. W Paryżu. Słuchaj... Oni mówią, że powinienem z nią być. Że ona beze mnie zginie, co ja mam zrobić...? Jesteś mi najbliższa. Oni znają mnie od lat, sam nie

wiem, co robić. – A co z nami? Ona miała przewagę urody, sławy, pieniędzy i bliskości. Był z nią, tysiąc pięćset kilometrów ode mnie. Nasłuchiwałam odpowiedzi. Stałam na jednej nodze. Drugą grzałam zawiniętą w koszulę. Uchyliłam okno, było mi duszno. Zimno i duszno na przemian. Podniesioną stopę mogłabym postawić po drugiej stronie parapetu. Anorektyczka z festiwalu powiedziała Laskiemu, że mam w środku żelazo. Oby się nie myliła. Żebym spadła natychmiast ciągnięta jego ciężarem w dół. Moja głowa nadawała się tylko do roztrzaskania o chodnik. Nie mieściło się w niej już żadne wtłaczane słuchawką słowo: – Pogubiłem się... wybacz... nie wiem, co robić. Przerwane połączenie. Odszukałam numer na Saint Germain. Cisza. Gwiazda miała kilka mieszkań w Paryżu. Zapobiegliwa, potrójnie, poczwórnie domowa, inwestowała w nieruchomości. Imponowała tym Laskiemu. Jego Króliczek miał gdzie się rozmnażać i potrzebował ojca. Mój spryt mnie zawiódł. Nie odziedziczyłam go po ojcu. On swoim zamglonym umysłem wyszukiwał celne odpowiedzi. Ja na trzeźwo nie wykalkulowałam sobie ratunku. Nie zaszłam z Laskim w ciążę. Opiekowałby się mną bardziej niż swoim Króliczkiem donaszającym cudzy miot. Spóźniał mi się okres... była szansa. Skończyło się krwotokiem. Jeśli byłam w ciąży, poroniłam. Oddając coponiedziałkowe tłumaczenia, poszłam poradzić się Lekarki. – Obfita menstruacja, ze skrzepami może być efektem stresu. – Zmierzyła mi ciśnienie. – Przydadzą się zioła wyciszające. – Zmarszczki wokół jej ust wzięły w nawias uśmiech. Kupiłam zioła. Lekarka pewnie jechała na czymś równie euforyzującym. Nie można mieć ciągle tak dobrego nastroju. Nie ratowała ludzi, wypisywała im pigułki. Od tego nie jest się na mesjańskich obrotach. Mojego nastroju nie dało się zakleić haszem, posypać ziołami. Laski został w Paryżu. Wolałabym, żeby nie wracał. Telefon milczał. Minęło ponad rok od jego oświadczyn. Niczego się nie nauczyłam. Przeżywałam to samo co po tamtej kartce z „cieknącym gównem”. Tym razem nie miałam przed sobą tekstu do egzegezy. Odwijałam i przesuwałam taśmę nagraną w głowie: „Sam nie wiem, co robić... jesteś najbliższa... oni mówią, że powinienem z nią być...”. Zmęczona powtarzaniem tego samego, wymazywałam sens, zostawał ton głosu. Doszukiwałam się w nim wołania o pomoc człowieka w sytuacji bez wyjścia. Wzdychał zupełnie jak ten umierający z wyczerpania Australijczyk zaklinowany na Mount Evereście. Musiał się pożegnać z rodziną, bo wszedł na szczyt swoich marzeń, a oni gdzieś tam, w dole, kurwa, i on się nie rozdwoi. Umiera męski bohater. Helikopter go z rozpadliny nie wydobędzie. Niech żona nie płacze. Kocha ją, trzeba uspokoić dzieci... Laski będzie mieć następne. Swoje – nie swoje. Mój – nie mój. Nie mieliśmy szans. Nie było już niczego, co by mnie przy nim trzymało. Oczywiście się myliłam. Gdybym przewidziała, z czym przyjedzie, nie dałabym się znowu nabrać. – Robimy film!!! – Kopem otworzył mój pokój. Szwaczki zachwycone urokiem „znanego człowieka” wpuściły go przez pracownię. – Co, zaraz, jak? – W brudnym fartuchu malowałam ściany. Koniec z prowizorką, odnawiałam swój pokój. Straciłam nadzieję na powrót do Laskiego.

Postanowiłam nie odpowiadać... gdyby zadzwonił. Wziął mnie na ręce, obtańczył pokój, omijając góry samolotowych podgłówków i narzut z cieniutkiej skóry. – Ossario przylatuje za trzy dni. Napiszesz streszczenie nowego filmu. – Żartujesz? – Zaczynamy wszystko od nowa, od nowa – powiedział, podrzucając mną. Miażdżył mi w ustach sprzeciw, wkładając w nie język. – Stęskniłem się, tak mi cię brakowało. Żebyś wiedziała, przez co przeszedłem. – Oczekiwał współczucia, seksu, scenariusza. Postanowiłam go opisać. Nie znosił moich narzekań. Dostanie kartkę ze spisem skarg i zażaleń. Podrze ją, mnie zdepcze. Nie miałam nic do stracenia. Potrzebowałam tylko alibi dla mojej postaci, dla mnie. Zapytałam Lekarkę o przypadki trzeźwego szaleństwa uzależnionych od miłości. Do niej zgłaszali się pacjenci z problemami neurologicznymi: niedowład ręki, bóle głowy. Na praktykach w psychiatryku prowadziła obserwację dziewczyny z syndromem borderline. – To nie była wariatka. Bardzo wrażliwa, z dobrej rodziny, na studiach. – Lekarka opisywała przypadek, patrząc na samochody za oknem rozchlapujące wiosenne kałuże. Przesuwały się przed nią jak litery, śledziła je wzrokiem. Miałam wrażenie, że opadła z niej politura dystansu. – Dziewczyna rozstała się z chłopakiem i wpadła w psychozę. Dlatego ją hospitalizowali. Po lekach poprawiło się, ale zostały wahania między psychozą a nadwrażliwością neurozy. Pół roku, miesiąc i przekraczanie granicy – borderline – granicznej linii między normalnością a szaleństwem. Cięła się, napadła z rozbitą butelką na nową dziewczynę swojego chłopaka. Narkotyki, seks z kierowcami tirów. Po tym wyrzuty sumienia, wstyd i powtórka tego samego. Klasyka przypadków borderline. – Taka osoba byłaby zdolna zabić? – Nie znałam się na psychiatrii. – W ataku psychozy jak najbardziej, siebie też. Borderline tracą wyczucie granicy między fantazją a rzeczywistością. – Czy dlatego, że ktoś przekroczył ich granicę wrażliwości? Miotałam się między nienawiścią i miłością do Laskiego. Rozważałam rodzaj kary, na jaką zasługiwał, poniżając mnie. Uderzyć go w głowę, kiedy samochód pędzi sto pięćdziesiąt? Wyrok byłby sprawiedliwy, połowa tej samej śmierci dla mnie, połowa dla niego. Obwinią jego, miał zawsze alkohol we krwi. Spodobał mi się „wyrok”. Zbrodnia w afekcie ciągnęła za sobą brudną pościel, zaskoczonych kochanków, wodewilową strzelaninę. Wyrok był czymś przemyślanym i rozsądnym. Chirurgicznym ostrzem sprawiedliwości przywracającym porządek. Nijaki, szary dom, gdzie Lena użyczyła mi pokoju, wyróżniał się tablicą upamiętniającą AK-owski zamach na gestapo. Walczyć w powstaniu warszawskim to co innego niż wsadzić komuś kulę, z rozkazu. Tak myślałam przedtem. Po roku z Laskim nie wahałabym się z wykonaniem na nim wyroku. Kupiłam świeczki. Zapalałam je pod tablicą w napadach zazdrości i tęsknoty. Gdyby Nicolas widział moją polską, patriotyczną perwersję. Odrzucając zapałkę, marzyłam o płomieniu benzyny spopielającym znajomą sylwetkę. Wymazującą ją. To nie była przewrotna gra podświadomości. Mój scenariusz, jego streszczenie było pisaniem pogłębionej historii faszyzmu. Nie historycznego, byłam ofiarą wybranego przez siebie samą führera.

Po degrengoladzie republiki weimarskiej uwierzyłam w koszarową moralność i maszerowałam w mundurze niezłomnej kochanki. Byłam współczesną Ewą Braun. Delikatną blondyneczką uśmiechniętą na zdjęciach ze swoim führerem – kochankiem. W torebce nosiłam psychiczną bombę. Gdybym przygotowała zamach, może by się wreszcie udał. Pierwszy udany zamach na Hitlera. W scenariuszu wymieszałam epoki. Używałam kamuflażu: narkotyki, seks, antropologia. Współczesna dziewczyna zakochana w swoim profesorze jest jednocześnie w innym wcieleniu młodą Wiedźmą – szamanką. Uczy się od histerycznego Szamana erotycznej magii. Inicjacyjnych technik jogi kundalini połączonych z narkotycznymi orgiami. Szaman musi być rozchwiany psychicznie. Normalni mężczyźni zostawali wojownikami. Odsunięci na bok szamańscy nadwrażliwcy kontenerowali grupową podświadomość. Wymyślali mity jednoczące plemię. Dawkowali święte rośliny wprowadzające w trans. Ponarkotyczne stany świadomości wzmacniały plemienne więzi. Najlepszą epoką, żeby nie iść w kompletne fantasy, byłby drugi-pierwszy wiek przed naszą erą. Plemię mówiłoby awestyjskim, perskim językiem wyznawców Zoroastry. Perscy Sarmaci mieszkali niedaleko Wisły. Z ich języka pochodzi wiele polskich słów. Sarmackie plemię Szamana i Wiedźmy było wycieńczone napadami lepiej uzbrojonych Gotów. Nowoczesna broń kontra narkotyczna degeneracja. Prowadzeni przez Szamana, chronią się w nadmorskiej jaskini jak ostatni neandertalczycy na Gibraltarze. Nie mają szans, postanawiają wspólnie umrzeć w orgiastycznej ekstazie. Znieczulającym narkotykiem może być transowa ruta. Wiedźma jest w ciąży. Chce uratować siebie, kochanka i dziecko przed obłąkaną wspólnotą. Szaman obiecuje ucieczkę po ceremonii. Dziewczyna odkrywa, że potajemnie szykuje ją do ofiarowania bóstwom śmierci przez rozszarpanie w orgii. To zapewniłoby mu siłę potrzebną do przeżycia i opętania najeźdźców duchem plemienia. Wiedźma mści się na kochanku, rozbijając mu czaszkę. Zgodnie z jego naukami o przejmowaniu mocy, wyjada mózg. Ucieka z jaskini, za nią śmierć, przed nią rozświetlony słońcem nadmorski las. We współczesnej historii dziewczyna zakocha się w swoim profesorze antropologii. Asystowała mu przy światowej sławy odkryciu na gockim cmentarzysku koło Elbląga. Wspólnie zrekonstruowali odprawiane tam rytuały pogrzebowe, podczas których używano roślin halucynogennych. Odkrycie jest jej. Nadwrażliwa dziewczyna wróży z tarota, wyczuwa psychiczne energie. Wystarczyła niewielka dawka halucynogennej ruty i wpadła w trans. Wskazuje, gdzie szukać na cmentarzysku. Rozchwiana psychicznie dylematem żonatego profesora – romans z asystentką czy jego mieszczańskie małżeństwo – przekracza granice normalności. Zamykają ją w szpitalu. Dostaje diagnozę borderline. Wierzy swojemu profesorowi, że praca pomoże jej wrócić do równowagi. Dla pogłębienia transów dostaje rutę, psylocybki. Odtwarzając szamańskie obrzędy, dziewczyna utożsamia się ze swoją narkotyczną przewodniczką, Wiedźmą. Uprawia z profesorem ostry, „obrzędowy” seks. Stosuje erotyczną magię, żeby doprowadzić do rozwodu. Profesor udaje, że magia działa. Zabiera lekarstwa i namawia do większych dawek halucynogenów. Dzięki jej wizyjnym stanom jest bliski rozwiązania tajemnicy gockiego cmentarzyska. Dziewczyna w transowym jasnowidzeniu słucha wskazówek swojej Wiedźmy. Przekonuje się, że jest wykorzystywana przez kochanka. Dostaje psychozy, kamieniem rozbija mu głowę i wyjada mózg. W ten sposób połączą się ich dusze. Zaniosłam streszczenie Laskiemu. Byłam punktualnie w kawiarni. Rozłożyłam mu na stoliku kartki. Przeczytał i się nie wściekł. Nie zdeptał papierów. – Kupią. Spodoba się. – Klasnął. Nie zorientował się, że to nasza historia?

– Wiedziałem, trzeba cię przycisnąć. Inaczej nie napiszesz. Ossario kazał sobie przeczytać streszczenie po francusku. Laski zrobił to lepiej ode mnie. Wczuwał się w tekst, dodawał dużo od siebie. – Profesora zagra Idol? – Ossario nie miał wątpliwości. – Trzeba sprawdzić, kiedy jest wolny. – Odprężył się, jego wychudzona twarz zaokrągliła się aureolą szczęścia. – U Laskiego, wielkiego Laskiego zagra zawsze. – Ossario wyjął swój ciężki telefon. – Albo ty zadzwoń. – Oddał mu. – Zostawię komórkę, musimy być w kontakcie. Idol przyjął rolę. Problem był z dziewczyną. Aktorki po szkołach teatralnych zagubiły według Laskiego pierwotną spontaniczność. Grały dzikuski jak pomalowane pastą do butów blondynki w czarnej rewii. – Zaciśnięte piczki – lamentował. – Aktorka musi być dziwką, musi umieć się sprzedać. Miały zastrzeżenia do rozbieranych scen. Amatorki przeżynały. Nawiedzenie myliły z chamską furią. Jedne i drugie na castingach wdzięczyły się do kamery. Nie umiały wejść w transowe oderwanie od siebie samych. Ossario wyjechał. Laski miał dwa tygodnie na znalezienie odpowiedniej dziewczyny. Młodej, ale nie dziewczynkowatej. Przed trzydziestką, zgrabnej i elastycznej. Rola wymagała transowej gibkości. Inteligencji, neurozy i wielkich zdziwionych oczu wariatki. – Wiesz, takich żmijowatych. – Laski szkicował na kawiarnianej serwetce potrzebną mu postać. – Hipnotyczne ślepia, bez powieki, a zarazem dziecięce. Od zgody Ossaria na produkcję nie zajmował się niczym innym. Przestał się golić, odstawił alkohol. Był aseksualnym biurem. Mimo maniackich poszukiwań nie znalazł aktorki do głównej kobiecej roli, nawiedzonej asystentki z borderline. – Wiem! – Klepnął się w czoło. – Ty ją zagrasz. – Złapał mnie za uszy, jakby moja twarz była zawieszona na dwóch haczykach. – Wypisz wymaluj ja. Instynkt cię zawiódł, reżyserze? Nie jestem aktorką. – Zagrasz. – Ajaha. – Pocałowałam go w policzek i uciekłam. Nie bałam się, że w odwecie zniknie. Zapadnie w siebie na ileś dni. Film omotał nas wzajemną zależnością. Nie na tyle, żebym została aktorką. Gdyby dorwał mnie w filmie i lepił po swojemu, nie doszłabym już ze sobą do ładu. Aktorski, wręcz hollywoodzki miałam tylko ząb. Porcelanową dwójkę wstawioną na złocie, za całą moją pensję. – Zdążysz się z nim pożegnać. – Siostra mnie nie pospieszała. Odłożyłam telefon. Przedtem włożyłabym aparat do garnka. Nie musiałam już go słyszeć. Najgorsze się stało, działo. Laski przy tym zblakł. Trzeba zdążyć pożegnać się z Tatą. Po wylewie odszedł psychicznie, teraz w słoneczny letni dzień zabierał ze sobą swoje ciało. Byłam przygotowana, wzięłam ze sobą Tybetańską Księgę Umarłych. Nie wiadomo, skąd przychodzimy na ten świat, nie wiadomo, która droga będzie najlepsza z powrotem. Nie miałam dworcowego rozkładu jazdy. Zardzewiałe, brudne pociągi z Centralnego na Fabryczną odchodziły co godzinę. Chora na anginę Mama została w domu. Pojechałyśmy z Siostrą same do szpitala.

Modliłam się o cud. To, że ojciec był sparaliżowany, a jego mózg zapadł się w dzieciństwo, nie znaczyło, że przestał być sobą. Po haszyszu wpadałam w podobne stany. Wiedziałam, jak bardzo niewiele mózg ma wspólnego z umysłem. Trzeźwa, zwierzęca świadomość reagująca błyskawicznie na bodźce, rozmowy, notowania giełdowe jest warstewką człowieczeństwa. Głębiej leży nienaruszalny fizycznym zniszczeniem ani halucynacją umysł. – Miał zwężoną żyłę szyjną. – Siostra uparcie wytrząsała z torebki okruchy, szukając chustek. – Ryzyko zatoru. Lekarz powiedział, że w jego wieku nie ma sensu operować. Od mamy zaraził się anginą. Poszedł zakrzep, nocą... – Medycyna zna różne przypadki – powiedział na pocieszenie lekarz zarządzający przeniesieniem Taty z OIOM-u do zwykłej, dwuosobowej sali. Paraliż ojca przyzwyczaił nas do jego sztywnej twarzy. Teraz maska tlenowa zakrywała mu niedomykające się usta. Sprawiał wrażenie wycieńczonego złym snem. Spocony oddychał głęboko. Błagałam w myślach o pomoc Matkę Boską i Jezusa. Jego światło opisane w Tybetańskiej Księdze. Czytałam ją Tacie do prawego ucha: „Eryku, rozpoznaj oznaki umierania...”. Siostra nie słyszała mojego szeptu. Chodziła po korytarzu i gryzła chusteczkę. – Trzeba go ogolić, rano nie zdążyłam. – Nie mogąc mu już w niczym pomóc, troszczyła się o nieważne zabiegi. Zmianę przepoconej koszuli, dezodorant. – Zostaję do końca. – Nie wiedziałam, ile potrwa agonia. – Do nocy? – Siostra łudziła się, że przyszłyśmy w odwiedziny. – Przyniesiesz mu ze sklepiku słoiczek z przecierem dla dzieci? W przyszpitalnym sklepie kupiłam wilgotne chusteczki. Wyszłam pospacerować, przejść się między drzewami, spojrzeć na ciepłe wieczorne niebo. Pod łagiewnickim klasztorem wiejskie babcie rozłożyły swoje kosze. Kupiłam słoik leśnych małych malin. Szłam wolno. Moje ciało nie zostawiało śladów w skondensowanej ostateczności czasu i przestrzeni. To ja wkładam nogi i ręce w czekające już, dopasowane do nich przeznaczenie. Uklękłam przy łóżku Taty. Prosiłam chrześcijańskich bogów w trzech osobach i buddów miłosierdzia o koniec. Siostra zwilżała Tacie otwarte usta szpatułkami maczanymi w wazelinie. – Z panem byłoby dobrze, gdyby miał apetyt – odezwał się pacjent z sąsiedniego łóżka. Udziecinniony szpitalną piżamką w kwiatki gorliwie spełniał lekarskie przykazania: leżał, jadł i odkasływał. Tata, oddychający spokojnie, nie rzęził. Pacjentowi wydawał się przypadkiem do wyleczenia, byleby jadł. – Ani obiadu, ani kolacji, siły nie będzie miał. – Zakasłał. – Ja rosołem wyleczyłem się z zapalenia płuc. – Mój Tata umiera. Umiera – powtórzyłam dla siebie i Siostry mającej ciągle nadzieję. Węch, najpierwotniejszy ze zmysłów, budzi wspomnienia. – Tatusiu, powąchaj. – Przyłożyłam malinę do jego nosa. Wycisnęłam z niej sok. Poruszył nozdrzami. To było pięć godzin wcześniej. Teraz paznokcie miał sine, ręce zimne. Zgodnie z Księgą Umarłych rozpadały się żywioły ognia, wody, powietrza. Rozpuszczały się więzy duszy z ciałem. Umierający przestawał widzieć, słyszeć w otaczającej go mgle. Oczy już zamknięte na OIOM-ie zacisnął. Dostałam gorączki, jakbym przejmowała uchodzące z

Taty ciepło. Okryłyśmy go kocem. Przełożyłyśmy mokrą kołdrę na drugą stronę. Biodra jak Chrystus na krzyżu miał przewinięte szmatą podtrzymującą pieluchę. Bardzo chciałam, żeby żył i żeby już przestał się męczyć. – Tatusiu. – Wzięłam jego głowę w ramiona. Nie podnosiłam go, żeby nie sprawić mu bólu. Być może już nic nie czuł, tylko oddychał. Buddyjscy mnisi nauczają, że agonię można skrócić. Należy zapewnić umierającego o swojej bezwarunkowej dla niego miłości i pozwolić mu odejść. – Tatusiu najukochańszy. Tatulku, byłeś najlepszym ojcem na świecie, nie mogłyśmy mieć lepszego. Kochamy cię tak bardzo, zawsze będziemy. Odpocznij. Dość się napracowałeś, namęczyłeś. Możesz odejść, spotkamy się, Tatusiu najukochańszy. Mówiłam trzeźwo, z serca, umysłu. Nie popłakiwałam, nie łamał mi się głos. Odwagą dodawałam Tacie otuchy. Niczego innego już od nas nie przyjmował. Zamknął usta. Poruszył wyschniętym językiem, jakby jednym słowem odpowiadał na nasze długie pożegnanie. Przysunęłam się, żeby usłyszeć. Nadstawiłam policzek na jego oddech. Długi, spokojny i ciepły. Ostatni. – Nie żyje – przestraszyła się Siostra. – Ciii. – Pokazałam jej na pulsującą jeszcze pod obojczykiem żyłę, tętno zamierało. – Umarł? Dlaczego ty się śmiejesz? – Nie wierzyła ani w jego odejście, ani w moją radość. – Uśmiecham się. – Objęłam ją. – Koniec. Jest szczęśliwy. W ostatnim momencie czułam go przy sobie mocnego i świadomego. Wiedział, dokąd odchodzi. Po wylewie zrobiono mu zdjęcie mózgu. Zniszczone płaty czołowe, ubytki w skroniach. Przed samą śmiercią to nie miało znaczenia. Przez ruiny mózgu przebił się oświecony umysł. Nie pozwoliłam Siostrze wezwać lekarza. – Jeszcze trochę, niech się przyzwyczai. – Spojrzałam na sufit, nadal czułam ojca przy sobie. Unosiła mnie jego radość. Zniknęła gorączka. – Proszę delikatnie – poprosiłam lekarza przyprowadzonego przez Siostrę. Naciągnął gumowe rękawiczki. Po badaniu włożyłam Tacie do otwartych ust malinę, na drogę. Nie byłam przygnębiona, nie przeżywałam żałoby. Odpuściło mi gromadzone latami przerażenie śmiercią rodziców: „Co ja wtedy zrobię?”. Wstrząsnęło mną dopiero w kaplicy, przy trumnie. Bliskość ciała ojca i rozdzielenie z nim na zawsze. Jego agonia była dla mnie ostatnią posługą. Wydawało mi się, że to ja modlę się za niego i ocieram mu czoło. A to on zadbał o mnie. Przy śmierci Taty przeżyłam najbardziej wzniosły moment swojego dwudziestoośmioletniego życia. Moje opowiadanie o tym budziło zdziwienie. Podejrzenie, że jestem jeszcze w szoku. Albo gorzej: Co za życie prowadzę, skoro zgon wywołał we mnie ekstazę i pewność istnienia zaświatów? Rozumiała mnie Ita. Nie pamiętała śmierci swojego ojca. Nadal wyczuwała jego pocieszającą obecność. Nicola zapytał, czy przygotować mi pokój. Nie mogłam wyjechać. Byłam potrzebna Laskiemu przy filmie. Znalazł dziewczynę do głównej roli. Spotkał ją w kinie. Obserwował w zmieniającym się świetle. Po seansie zdecydował: ona. Krótki nos węszącego zwierzątka. Jasne źrenice z bliznami błękitu. Potulne spojrzenie seksownej nastolatki. Jej martwy śmiech, echo pustki. Myślę, że to uwiodło Laskiego. Wabiące przyzwolenie nieświadomej ofiary i tępa wytrzymałość dorodnej osiemnastolatki.

Zapytałam, na jakim filmie ją spotkał. Nie pamiętał. Wyłowił ją u znajomych. Kłamał bez powodu i z przekonaniem. Mogło to świadczyć o alkoholowych dziurach w pamięci. Albo mistrzostwie w zakłamaniu. Medytując, należy się skoncentrować na wdechu i wydechu. Z czasem ćwiczenie staje się drugą naturą. Laski był mistrzem, osiągnął jedność. Nie odróżniał już prawdy od kłamstwa. Tak było mu wygodniej. Prawda by go ograniczała. Wciągnęła w moralne konsekwencje. Zaprzeczając jej, wmawiał wszystkim, że kłamią. Jego żony oczerniają go przed prawnikami, Gwiazda obciąża cudzym dzieckiem, ja udaję miłość. Razem z Ossario opracowali plan przyspieszonej edukacji dziewczyny. Przeczytała scenariusz. Następnym etapem była lekcja ze mną. Miałam wychować swoją kopię. Przelać w nią instynkt i myśli bohaterki. Kiedyś marzyłam o byciu guwernantką Gwiazdy. Zostałam nauczycielką aktorki szykowanej przez Laskiego na Gwiazdę. Film jest czasem urojonym, jego produkcja skróconym. Dali mi godzinę. Zamknęli w pokoju razem z onieśmieloną dziewczyną. Spodziewała się tego, co dostawała od nich: pochlebstw i tresury. Siedziała na krześle, pod światło. Promienie przesuwały się po dziewczęcej twarzy, zmieniając jej rysy od nieśmiałości po gniew i tłumione pytanie: Czego?! Nie poruszyła żadnym mięśniem. Nie drgnęły jej dziecinnie nadąsane usta ani nie podniosła w zdziwieniu prostych kresek brwi. Mieniły się jej niewyrażone, zaledwie odczute emocje. Obeszłam ją dookoła. Stanęłam naprzeciw. Nie miałam pojęcia, co robić. Opowiedzieć jej o sięgającej szamaństwa roli czaszki w kulcie Marii Magdaleny? Historię uczłowieczenia? Poczęstować haszyszem? Grałam lepiej od niej. Udawałam mentorkę. Nie miałam jej nic do powiedzenia. Ona musiała być sobą, przekonać Laskiego, Ossaria i resztę widzów, że jest wcieleniem wiedźmy. Urośnie razem z rolą, albo Wiedźma ją pożre. Wydłubie jej mózg. W pustym pokoju, gdzie każde słowo i ruch nabierają większego znaczenia, starałam się być jak najmniej teatralna. Źrenice dziewczyny miały kreski podobne do rozchodzących się promieniście sznytów. – Wyprostuj się – powiedziałam poważnie. Była sztywna, sparaliżowana strachem. Brakiem rozeznania, co jej zagraża. – Wyprostuj się – powtórzyłam. Zmiękła i podniosła głowę. O to mi chodziło, żeby dorosła do siebie. Zaskoczyłam Laskiego i Ossaria, wychodząc od dziewczyny po pięciu minutach. – Będzie dobrze – zapewniłam ich. – Wyciągnęła dobrą kartę tarota. – Potrzebowali dowodów. Nie byłam już przydatna. Oni przejęli trans. Nagrywali się na przeczucia i natchnienie. Laski pod koszulą nosił swój woreczek z talizmanem. Nie wiadomo, co było w nim zaszyte: kłaki, kamyki, papier z zaklęciami? W woreczku grzechotało, gdy Laski miotał się w biurze produkcji: – Nikt nie spierdoli mi filmu, nikt!!! Wykłócał się z Ossariem o pieniądze, z Idolem o kostiumy. Na mnie krzyczał umiarkowanie, tyle, ile trzeba, żeby wycisnąć potrzebne sceny. W scenariuszu i w życiu. – Jesteś jakaś inna. – Zatrzymał mnie u siebie w przedpokoju. Nie dodał swoim zwyczajem, jaka mam być. Weselsza, bardziej wdzięczna, niemarudząca. Wystarczy, że przywiozłam mu nocą dziesięć nowych stron.

– Masz ciepłą skórę. – Obrysował mnie otwartymi dłońmi, jakby rysował moją aurę. – Może mam gorączkę z przepracowania. – Nie powiedziałam mu o śmierci ojca, nikomu z ekipy. Zdawkowe: „Współczuję” nie przystawało do tego, co przeżyłam. – Śmierdzisz trupem. – Nie cofnął się z obrzydzeniem, przyciągał go smród z moich ust. Ząb wstawiony w prywatnej spółdzielni gnił. Dentysta policzył za złoto i wstawił zwykły drut. Pod zaklejoną porcelaną rozwinęły się beztlenowe bakterie zalatujące rozkładem. Inny dentysta radził procesować się ze złodziejem. – Nie panią jedną oszukali. Żadnej etyki. Rozumiem błąd lekarski, ale złoto z zębów kraść? Nie miałam ochoty ani czasu procesować się z zaradnym kapitalistą. Zbierałam forsę na nowy zabieg. Ostatnia kartka scenariusza była czekiem. – Zgodnie z umową dostawałam za nią od Ossaria honorarium, powiększone o pożyczkę. – Zakażenie zęba – powiedziałam, odwracając się od Laskiego. – Nie będę ci chuchać. – Aaa, dlatego masz stan podgorączkowy. Nie musiał usprawiedliwiać braku ochoty na seks. Opętany filmem nie zdjąłby z szyi woreczka. Dyndałby nade mną klęczącą pod jego brzuchem. Znowu utył i przybrał wielorybi kształt. Nie chciałam, żeby mój ojciec to widział. Był nadal koło mnie, w którymś z przezroczystych kręgów czyśćca albo nieba. Błądził po buddyjskiej krainie wcieleń – bardo. Szukał odpowiedniego do swoich karmicznych zasług łona, bramy powrotu do życia. Urodzić własnego ojca? Jego ojcem miałby być Laski? Wypierał się przede mną własnego dziecka. Gwiazda urodziła synka. Wymęczona porodem, z popękanymi żyłkami oczu, podnosiła noworodka do obiektywów. Szukałam w nim podobieństwa z Laskim. Nie byłam pewna. W kawiarni Czytelnika pani Krysia wyszła aż zza lady, żeby pogratulować mu potomka. Po to żyjemy, nie? Żeby jedzeniem, rozmnażaniem podtrzymywać rodzaj. Księgę rodzaju i menu bufetu. – Och, dziękuję. – Uścisnął pulchne palce bufetowej. Do mnie uśmiechnął się porozumiewawczo: Namolna baba, co robić... Nie znalazłam podobieństwa miedzy nim i noworodkiem Gwiazdy, nie znałam się na dzieciach. Nie miałam jednak wątpliwości. Udawane zażenowanie Laskiego odbierającego gratulacje od bufetowej, filmowców, sprzedawczyń miało w sobie stuprocentowe podobieństwo do szczęścia. Był dumnym ojcem. Kłamców jest wielu. Z niego był wyjątkowy kłamiec. Żadne z nas nie było przy zdrowych zmysłach. Laski pochłonięty przygotowaniami do filmu spał po dwie, trzy godziny. Ja skończyłam scenariusz. Odsunięta żałoba jak czarna kotara zsuwała się powoli na swoje miejsce. Przeczytałam dwudziestego ósmego dnia po pogrzebie jeszcze raz Tybetańską Księgę Umarłych. Napisano w niej, że mało która dusza wędruje przez bardo aż miesiąc. Czytałam głośno, przekrzykując stukot maszyn z sąsiedniej pracowni. Rozłożyłam książkę na paczce gotowych do wysyłki złocistych podgłówków prywatnego odrzutowca arabskiego milionera.

7 „Tak więc jeśli wędrując, ujrzysz splecionych w objęciu mężczyznę i kobietę i pchany siłą żądzy narodzin wstąpisz w łono, to możesz się narodzić jako człowiek (...). Jeśli masz się narodzić jako istota płci męskiej, ukaże ci się własny wizerunek męski i poczujesz silną złość do ojca. Zazdrość zaś i gorący afekt poweźmiesz do matki”. Sprawdzałam, pierwsze tłumaczenie Tybetańskiej Księgi Umarłych w Europie pojawiło się w 1927 roku. Freud ogłosił swoją edypalną teorię zazdrości kilkanaście lat wcześniej. Zbieżności prawdy? Próbowałam wytłumaczyć sobie Laskiego psychologią. Zapomnieć o jego geniuszu wymykającym się z ram zwykłości. Zdobyłam się na przyłożenie do niego podręcznikowych opisów. Najłatwiej podłożyć obcy głos. Przewodnika oprowadzającego po labiryncie kogoś, kogo za bardzo się kocha, żeby znaleźć samemu wyjście z miłości. Lekarka, dyktując mi tytuły książek o alkoholizmie, powiedziała: – Pani mężczyzna przed depresją broni się alkoholem. Jest uwięziony między jednym a drugim, jak między swoją destrukcją i kompensacyjnym głodem sukcesu. Im większy głód sławy, tym mocniejsza fasada niepokonanego. Niestety, nieleczony alkoholik nie przyzna się do cierpienia depresji. Ze strachu, że utrata fasady geniusza, bohatera, mężczyzny sprawi mu większe cierpienie, pije jeszcze więcej. Alkoholizm tłumaczył cierpienie, ale nie zadawane z trzeźwą precyzją okrucieństwo. W pogardzanych przez Laskiego książkach psychologicznych o „zwykłych ludziach” znalazłam opis skrzywdzonych dzieci. Pasował do jego dzieciństwa. Podręcznikowy przykład: zapatrzony w swój artyzm ojciec i uległa matka. Ojciec Laskiego był despotą. W domu panował reżim: cisza, gdy tatuś pracuje. Matka płaczącym synom zakrywała usta poduszką. Nie przeszkadzać tatusiowi. Ona sama zatykała sobie usta. Pomiatał nią i zdradzał. Miał prawo, takie czasy. Kobiety rodziły i dbały o dom. Mąż o swoją sławę. Nie da się być dobrym synem takiego ojca. Nie sposób go kochać i szanować. Despotę można nienawidzić i potulnie znosić albo z nienawiści zdetronizować. Dlatego Laski i jego brat też zostali artystami? Edward bezsilnie kręcił na adapterze swoje płyty. Laski przebił sławę ojca, kręcąc światowe filmy. Może ja śmierdziałam trupem, jak o mnie powiedział. Ale mój ojciec jest pochowany. Nie ciągam go ze sobą, nie noszę w sobie, domagając się od niego należnych mi uczuć. Laski nie zaznał w dzieciństwie miłości. Dlatego dorosły myli ją z podziwem i bezwarunkową akceptacją. Matka, kobieta się nie liczy, bo jego matka, jak to żony narcyzów, była współuzależniona od ojca. Raniona brakiem miłości, nie potrafiła odejść. Od geniusza się nie odchodzi. Miłość albo śmierć u żon i kochanek innego geniusza – Picassa. Laski nie potrzebował równych sobie kobiet. On powtarzał figurę ze swojego dzieciństwa. Po pierwszej euforii zakochania odzywał się w nim karzący tatuś. Kobieta z artystycznymi pretensjami mogła być tylko od niego współuzależnioną ofiarą, uczennicą. Nigdy partnerką. Był mentalnym pedofilem. Nie dorastał do normalnych kobiet. Ich dojrzewająca niezależność była zdradą. Nie szukał miłości. Miłość jest równością w dawaniu i braniu. On potrzebował zasypać w sobie narcystyczną wyrwę. Dziurę po sercu wyżartym przez rodziców. Nie zalecał się do kobiet. Polował na niewolnice. Jego żony były jego groupies. Aktorki, artystki pragnące rosnąć w cieniu mistrza, być do niego podobne. Pamiętałam naszą pierwszą rozmowę telefoniczną w Paryżu: – Jak ja panią poznam? – pytał

przed spotkaniem. – Jestem do pana podobna – zapewniłam... Nie pozwalał na bycie podobnym do niego. Nie pozwalał nawet zanadto się zbliżyć zakochanym kobietom. Głodny niemożliwej miłości pożerał cudzą. Mnie. Nienawidził kobiet, wiedząc, co mu szykują: nudę powtarzanego w nieskończoność coraz bardziej fałszywego hołdu albo ucieczkę, gdy mądrzały. Jedne i drugie – głupie, nierozumiejące geniusza dziwki. Znalezienie kurwy przyspieszyłoby miłosną historię. Zamienił więc mnie w call girl. Potrzebował na to mniej niż rok: – Wsiądź w taksówkę, już, zaraz, ja płacę. Najgorsze było to, że ktoś już nas opisał. Wyjątkową miłość, scenariusz naszej niespotykanej historii był w książkach o strategiach narcystycznych. Podręczniki psychologii stały na wystawach księgarni. A ja chodziłam obok nich ulicami, ogłupiała sobą i Laskim. Czyby mi pomogły? Prawda podobno jest radosna. Przeczytałam je i nadal byłam przygnębiona. Nadal byłam zakochana. Miałam nadzieję, że wytłumaczę mu działanie pułapki jego cierpienia. Słowem, uwolnię, a on z wdzięczności... co? Ożeni się ze mną? Zmieni się na wieki wieków? „Skrzywdzone dzieci przybierają w dorosłym życiu dziwne kształty. Najczęściej nudne, czasem przerażające” – powiedział mi Nicolas, gdy oglądaliśmy kiedyś u niego film z Marilyn Monroe. Dziewczyna szykowana do roli Wiedźmy miała w sobie coś z Marilyn. Urok skrzywdzonego dziecka. Wykorzystane dziewczynki powtarzają traumę seksualnego niewolnictwa. Szukając miłości, wystawiają się na zbiorowy gwałt spojrzeniami widzów, seryjnych kochanków zadających im ból. Zamknięta nocą z Laskim w pokoju wytwórni na Chełmskiej obgryzałam zamówioną gumiastą pizzę. Popijaliśmy ją colą. Brakowało czasu, żeby zjeść coś smaczniejszego. Wyskoczyć po wino do całodobowego sklepu. Na śniadanie też zamówiliśmy pizzę. – Zastanawiałeś się – zapytałam Laskiego – dlaczego ludzie podtrzymują mit geniusza? Destrukcyjnego faceta poniżającego kobiety? Dlaczego wybierają sobie takiego Boga? W starożytnym Egipcie to był bóg Ra, z rozpaczy liżący sobie jaja. – Naćpałaś się? – Poprawiał sceny miłosne scenariusza. – Nie, wreszcie otrzeźwiałam. Myślę, że ludzie podtrzymują mit destrukcyjnego dupka, bo potrzebują geniuszy. Zrobią wszystko, żeby pogrążyć go w twórczej rozpaczy, nieszczęściu wykorzystanego dziecka. Pokój w wytwórni był oklejony plakatami polskich filmów, zdjęciami Polańskiego, Zanussiego. Ekstraktem z artysty jest jego dzieło. Żałowałam, że poznałam Laskiego. Gdybym była cwańsza, bogatsza, bardziej od niego niezależna! Wiedząc o nim za dużo, nie mogłam się za dużo spodziewać. Ludzie się nie zmieniają – powtarzał. Ja też się nie zmienię. Zmieni się między nami? Odejdę i zapisze mnie w rejestrze do uboju? On hodował kobiety, faszerował swoją mądrością i spermą. Szły grzecznie na rzeź. Zbuntowane uciekinierki wykańczał w swoich książkach. Mścił się na publicznie bezbronnych jak ostatni tchórz. Nie zmieniał im zanadto życiorysów ani imion, dobić je miała plotka. – Dlaczego poniżasz swoje byłe? Dlaczego tak je opisujesz? – odważyłam się zapytać. – Piszę prawdę. Prawda obraża oszustów. – One cię oszukały? – Opisuję je najczulej, w dobrym i złym. Artyście wolno więcej. – Wszystko? Niszczysz ludzi, bo to sztuka? Tobie, artyście, wolno więcej, każde plugastwo? Jesteś natchniony, naiwnie głupi? Jeśli nie zdajesz sobie sprawy z tego, co robisz, to jesteś po prostu chory. Wsadzasz kobietom kamery w pizdę i panoramujesz. Uprzedzasz je o tym? Chcą tego?

Wykorzystujesz, że w buraczano-patriarchalnej Polsce nikt się za nimi nie ujmie. One ze wstydu przemilczą, ofiary wstydzą się bycia ofiarami. Ty się dowartościujesz: niezrozumiany artysta i kochanek. Stary sęp kołujący nad narcystyczną padliną, same naiwne świeżynki. – Jesteś wstrętna. – Bardzo. Zwykły paparazzi wali zdjęcie. Nie przeczołguje wcześniej swoich ofiar i nie okrasza świństwa cytatami z mądrych książek. Nie powołuje się na Hannę Arendt, Audena i wszystkich świętych, żeby ćwierćinteligentom udowadniać swój geniusz. Za parawanikiem wielkich nazwisk gwałcisz ludzi, którzy ci zaufali. Czytałam wywiad z tobą we francuskiej gazecie. Ten po skandalu z opisaną przez ciebie Gwiazdką. Wiesz, co cię najbardziej hajcowało? Nie zawstydzenie tej małej, wywleczenie jej przed hołotę prosto z sypialni. Ty chciałeś prawdy. Poprawiłeś mylącego się dziennikarza: – O nie, proszę pana, kiedy wyczerpał się nakład mojej książki, kosztowała na czarnym rynku pięćdziesiąt centymów więcej, niż pan powiedział. – Żmija, jesteś żmiją. – Laski nie mógł mnie wyrzucić. Bardziej niż kontrakt wiązało nas jego podporządkowanie wszystkiego filmowi. Dumy i wściekłości też. Kontrakt by zerwał, wyrzucił mnie z ekipy. Niestety, byłam potrzebna do wyprodukowania jego sławy. – Gdyby nie ja, gniłabyś pod kamieniem w Paryżu. Nie warto cię było stamtąd wyciągać, grafomanko. Jebane beztalencie. Muszę przerabiać po tobie sceny! Nie umiesz napisać porządnie dialogu! Uczyłem cię, ale... – Jestem warta tylko tyle, ile nauczyłam się od ciebie? – pytałam spokojnie. Kobiety rozpruwał w swoich książkach i filmach. Ja byłam bezpieczna, bo prawdziwa. Jak nigdy dotąd. To go przerażało. Widział odrodzenie zdruzgotanego Terminatora. Odrastałam na swoim żelaznym rdzeniu. Mimo zadanych mi ran, oderwanych rąk i zgubionej głowy. Kobiecy Terminator z misją zemsty, z karabinem w ustach, tnący serią słów: – Boisz się, że nauczyłam się od ciebie za dużo? Że napiszę swoją wersję? Nie jestem jedną z twoich aktorek, którym piszesz teksty, rzeźbiarek, scenografek, wszystkich tych „utalentowanych” i niemych kobiet. Zwykłe cię nie interesują. Nieutalentowane poleciałyby na twoją sławę, ale nie mógłbyś ich zadręczyć w imię sztuki. Artystki tak, narcystyczne ofiary jak ja. Następna będzie Wiedźma? Stworzysz ją? Zepchniesz w jej własną, narcystyczną pustkę? Ty nigdy nie przestaniesz szukać ofiar. Za bardzo siebie nienawidzisz, żeby przestać. A my jesteśmy nic niewarte, nabierając się na twoje sztuczki. Podszedł do mnie. Cofnęłam się pod ścianę. Stróżówka była daleko od naszego pokoju. Portier nie usłyszałby mojego krzyku. Laski złapał mnie za szczękę. Myślałam, że chce mnie uciszyć. Otworzył mi usta i wpakował w nie zmiętą kartkę scenariusza. – Pizza! – Zbliżający się głos zatoczył koło, szukając odpowiednich drzwi. – Kurwa, tu się pracuje! – Laski wyszedł, potrącając chłopaka z pudełkiem. W biurze produkcji pokazywałam się coraz rzadziej. Nie byłam potrzebna aż do rozpoczęcia zdjęć. Został tydzień. Ossario wypłacił mi pieniądze i dał bilet lotniczy. – Podziękowanie za pomoc. – Tak nazwał pożyczkę. – Warszawa – Meksyk? – przeczytałam swoje nazwisko i daty: trzy dni podróży, trzy dni pobytu. Litery i cyfry obiecywały egzotykę. – Nie mogę. – Prezent był znowu zadrukowanym papierkiem. – Laski mi nie pozwoli.

– A leć do meksykańskich żmij – powiedział po polsku i pchnął mnie na Ossaria. – Co on powiedział? – Że się zgadza. Meksyk ratował mnie przed żałobą. Po Laskim i ojcu. Wieczory nacierały na mnie ciemnością. Wypełniały nią myśli. Agonia Taty nie wydawała się już łatwym prześlizgnięciem na drugą stronę. Jego wychudzone ciało trzymało się ziemskiego życia zakurczonymi przedśmiertnie palcami. Brakowało mi go. Brakowało mi też dawnego Laskiego.

8 Nigdy nie leciałam samolotem. Przeskakiwał z kępy na kępę chmur. Przyzwyczajona do różnych wzorów lotniczych pokrowców, wyszywanych ręcznie narzutek i podgłówków nie czułam się w nim obco. Koce rozdane pasażerom na noc były w porównaniu z tymi zawalającymi mój pokój tandetą. Pozawijani w nich do snu, byliśmy biednym koczowniczym plemieniem unoszącym się nad ziemią siłą dreamtime’u. Aborygeńskiej wiary w sprawczą moc snu. Obudziłam się nad Meksykiem. Ossario podróżował biznes class. Przyniósł mi szklankę prawdziwej kawy. Wolałam wodę gazowaną. Natrętnie prosiłam o nią stewardesę. Ściąganie kapsla i syk bąbelków przypominały mi fragmenty Księgi Umarłych opisujące wydostawanie się duszy przez czubek głowy. W dole, kilka tysięcy metrów pod samolotem ulatniały się dusze zmarłych i unosiły do góry. Były między nami, w wędrówce przez bardo, w poszukiwaniu nowych wcieleń. Nie minął jeszcze czterdziesty dziewiąty dzień od śmierci Taty. Poruszał się z prędkością myśli, przenosił w dowolne miejsce. Pewnie podróżował. Marzył kiedyś o Afryce. Zwiedzał ze mną Meksyk. Na pewno jemu zawdzięczałam tę podróż. Meksyk jest krajem śmierci. Tutaj – migały drzewa przy schodzeniu do lądowania – dzieci jedzą na Wszystkich Świętych czaszki z cukru. Dorośli modlą się do Santa Muerte, Świętej Śmierci, kostuchy czczonej na ulicznych ołtarzach. – Boli mnie głowa. – Obudziłam Ossaria w jego zaciemnionym pokoju. – Od samolotu, zmiana ciśnienia. – Przyniósł mi wodę w butelce. – Ciesz się, bo jesteśmy dwa tysiące metrów nad poziomem morza. W Acapulco różnica byłaby większa. Bardziej by bolało. – Jesteśmy w górach? Złapałam się za łupiące skronie. Przysunęłam do zaczerwienionych niewyspaniem oczu butelkę wody mineralnej. Wszystko mnie interesowało. Miałam na zwiedzanie Meksyku tylko trzy dni. W drodze z lotniska wypatrywałam egzotyczności. Ulice były szare. Nie brudne, przysypane szarością. Palmy, wielkie terenowe wozy i żółte garbusy taksówek przetarte burą mgłą. Wąskie drogi otwierały się niespodziewanie na nowoczesne aleje i barokowe kościoły. Ossario mieszkał w centrum, przy starym mieście. Dwupokojowy apartament był blisko głównego placu – Zócalo. Słynnej z urody narzeczonej nie było. – Porwaliby ją – mówił w taksówce. – Proszę stanąć. – Postukał kierowcę przed wjazdem do centrum handlowego. Zastanowił się, łapiąc już klamkę wozu. – Nie – zrezygnował. – Nic, pójdziemy do restauracji. – Zapatrzył się na ładną kobietę w obcisłych dżinsach i wielkich kolczykach. – W Meksyku porywają. Bogaci wychowują w hacjendach dzieci podobne do swoich, dla porywaczy. – Nie wierzę. – Zapytaj taksówkarza. Porwania to biznes. – Si, si. – Kierowca potwierdzał coś, o czym mówił do niego Ossario. Zdejmował i zakładał czapkę z daszkiem, jakby się kłaniał każdemu zdaniu zamożnego pasażera. – Moja kuzynka miała pecha. – Ossario z lubością opowiadał straszne historie. Przeciągał się wtedy, jakby wyłaził z ukrycia. – Spieszyła się i wzięła z ulicy taksówkę. Właśnie, nigdy nie bierz

żółtej taksówki z ulicy. W ogóle sama nie wychodź. – Przestraszył się, że mnie jeszcze nie ostrzegł. – Więc na światłach dosiadły się do mojej kuzynki dwa typy. Była z amerykańskim narzeczonym. Jego skopali na podłogę, przyłożyli spluwę. Jej w żebra drugą i kazali tłumaczyć, co zaraz zrobią gringo, jak podniesie łeb. Wozili ją do okienek bankowych i kazali wypłacać. Bandziorowi spodobał się jej angielski. Zapytał, czy dawałaby mu lekcje, oczywiście płatne. – I co im zrobili? – Ogołocili konto. Głupota plus narkotyki, Ameryka Łacińska. Meksyk jest pępowiną między Stanami i zaćpanym debilizmem Ameryki Południowej. Meksyk znaczy pępek księżyca, po indiańsku pępek, pępowina jakoś tak. – Si, si señor. – Nierozumiejący francuskiego taksówkarz starał się o swój napiwek. Wniósł nam bagaże, opierając torby na wałkach tłuszczu rozłożystych bioder. Moją uwagę przyciągnęły billboardy. Były społecznymi drabinami do nieba. Najniższe szczeble, przy samej ziemi, zajmowali indiańscy nędzarze. Żebrzące matki z półnagimi, umorusanymi dziećmi. Mieszkali pod dającymi cień billboardami. Między nimi przechadzali się śniadzi, niewysocy Meksykanie. Nad nimi, na zdjęciach uśmiechali się błękitnoocy, płowowłosi modele. Wyżej był już tylko Bóg reklamujący Niebo. – Ossario, gdzie są ci biali z plakatów? – zapytałam przy pierwszym wspólnym śniadaniu, patrząc na Zócalo. – Mówiłem ci, w twierdzach i za przyciemnionymi szybami oblindowanych wozów. No, są też przez to przyciemnieni, meksykańska równość rasowa, he, he. Zdjęcie kochanki Ossaria wiszące w kuchni konkurowało z obrazkiem indiańskiej Matki Boskiej. Uroda śniadej modelki wbrew jego opowieściom nie przyćmiewała zdrowego rozsądku. Może mieliśmy inne gusty. Chociaż Ossario twierdził, że jesteśmy jak brat i siostra. Oboje lubiliśmy Márqueza, nie znosiliśmy Cortazara. Woleliśmy Doorsów od Nirvany. – Ty wiesz, czego trzeba naszemu filmowi. – Drapał się w odstające uszy. Razem z wypukłymi oczami upodabniały go do kosmicznego bolidu wysuwającego z podłużnego futerału głowy czułki miękkich aparatów badawczych. Sondował moje poglądy, związek z Laskim. Po drinkach w biznes class przysiadł się do mnie. Opowiadał długo o mistycznych więzach krwi. Mistyka w wydaniu biznesowym kojarzyła mi się z wyczynami Chińczyków. Na nich pracowały nawet trupy rodziców. Przepłacali za najlepsze cmentarne miejsce, by duchy przodków zadowolone z korzystnego feng shui wsparły ich w biznesie. – Ossario, nie wyciągniesz ze mnie już ani centa. Jestem biedna, ty jesteś producent – uprzedziłam go. – Masz coś o wiele cenniejszego – rozmarzył się. – Dar, napisałaś piękny scenariusz. Umiesz wróżyć. Laski mówił, że przepowiedziałaś dokładnie mój przyjazd i co będzie z filmem. Pozwolił mi samej wyjść z domu. Nie dalej niż parę ulic od Zócalo. Weszłam do katedry. Wypiłam kawę w piętrowej restauracji wykładanej biało-niebieskimi kafelkami. Była połączeniem stołówki z biblioteką. Tak wyobrażałam sobie Buenos Aires; eleganccy mężczyźni w jasnych garniturach, krawatach. Staruszkowie z wyżelowanymi włosami pod panamą. Kobiety w butach o przedwojennym fasonie, gotowe do tańca. Staromodne sukienki wirujące wokół cielistych pończoch. – Ossario. – Wróciłam bardzo szybko. – Boli mnie głowa i mdli!

– Idziemy coś zjeść. – Przymierzał koszulę przed lustrem szafy. – Nie z głodu, kupiłam sobie tortillę. Moje oczy. Mam astygmatyzm, źle widzę. – Mój palec widzisz? – Podstawił mi go pod nos. – Pojedynczo, podwójnie? – Prosto. Na ulicy jest krzywo, w katedrze też. – Nie mówiłem ci? Tu jest krzywo. Miasto zbudowano na jeziorze, plus trzęsienia ziemi. Masz wrażliwe oko, byłabyś dobrym reżyserem. Co chcesz zwiedzić? – Odpocznę. Obudziło mnie rytmiczne walenie. Młot pneumatyczny i spadający z wysokości metal, rusztowanie. – Jezu – owinęłam się kocem. Ossario czytał pod lampą gazety i rozmawiał przez telefon. Na migi polecił mi wychylić się przez okno. W ciemnościach, na rogu placu, oparci o ścianę katedry, walili w gigantyczne bębny Indianie. Na dzwonnicy bujał się dzwon. Indianie starali się go zagłuszyć. Walka tubylców, ich języka, z inwazją najeźdźców. – Tak co noc? – Udzieliło mi się drżenie szyb. – Zależy od księżyca. Pospacerujmy, jest pusto. Obeszliśmy katedrę. Ossario zaprowadził mnie do sąsiadującej z nią piramidy. Ruiny czegoś, co wkomponowało się kolorem w szarość placu. Nie zauważyłam jej za dnia, mimo że obeszłam plac. Oprócz nas nocą spacerowały policyjne patrole. – Transowe, nie?! – Ossario przekrzykiwał bębniarzy. Muzycy nie byli Indianami spod billboardów. Przykurczonymi biedakami ani zdeformowanymi od pracy tragarzami. Wysocy, z miedzianymi bransoletami i pióropuszami, mogli być gwiazdorami filmów przygodowych. Po ich umięśnionych torsach spływał pot. – Mogą tańczyć do rana, są na ziołach. To szamani. – Ossario westchnął z podziwem. – A Laski chce ich przerobić na szmaciarzy. Sprzeczał się z Laskim o scenografię. Walka szarego postu z meksykańskim karnawałem. Producent nie celował w ambitne festiwale. – Zrozum, jeżeli mi się film nie zwróci, padnę. Koniec Ossaria, koniec filmów – tłumaczył mi jeszcze w Polsce. Dlatego mnie zaprosił do Meksyku? Liczył, że wpłynę na Laskiego? Opowiem mu o kolorowych szamanach. Zarażę barwami. – Załatwiłem ci wizytę u prawdziwego czarownika, na ceremonię picia yage. – Ossario, rasowy filmowiec, powiedział mi to w odpowiednich dekoracjach: księżyc, indiańskie tańce pod katedrą. Wiedziałam, czym jest yage. Leczniczym wywarem z najbardziej halucynogennej rośliny – ayahuaski. – Zgodził się nas przyjąć. Sto kilometrów stąd. Pojutrze pojedziemy nad ocean, odpowiada ci? – Miał już przygotowany plan. Nie powiedział o nim w samolocie. Zaprosił mnie do Meksyku dla towarzystwa, odpoczynku przed morderczym miesiącem kręcenia filmu.

– Dlaczego się przeprowadziłeś z Francji? – spytałam sennie Ossaria. Polegiwaliśmy w pokoju z widokiem na Zócalo i piliśmy kawę. Trzęsienia ziemi, porywacze, wulkany – podejrzewałam, że to za mało. Ossario do rozbudzenia napędzającej go paranoi potrzebował być może więcej. – Anglicy jeździli za Beatlesami do Maroka. Dla mnie to była francuska kolonia. Meksyk co innego. Przyjechaliśmy komuną. Część została. Słońce, ciepły ocean, wolność i więcej niż haszysz. W Meksyku odkryto psylocybki, yage. Tani raj. – Mogłeś powiedzieć mi wcześniej o yage. – Laski by się dowiedział i ci zabronił. – On nie jest moim panem. – Ale jest nieprzewidywalny, nieobliczalny. Musimy trzymać sztamę, inaczej on zniszczy nasz film. Mieszkanie Ossaria było pooblepiane małymi obrazkami z Matką Boską. Natrafiłam na nie, szukając nocą przełącznika lampy. Pod półką rzeźbionego łoża odkleiła się kartka. Taką samą miałam pod krzesłem, pod stołem. W szafkach. – Matka Boska z Guadalupe, indiańska. – Poślinił obrazek i przymocował go z powrotem. – Tyle obrazków? – Odgromnik. Chcesz zobaczyć oryginał? – Na Gwadelupie? – Z nim wszystko było możliwe. – Guadalupe jest nazwą dzielnicy, kwadrans stąd. – Ossario, czego ty się boisz w swoim domu? – Niczego. Meksykanie tak robią u siebie. Przeciwko magii. – Wierzysz w magię? – Ty wróżysz tarotem, masz dar. – Nie, ja się bawię. – Nie znam się na tym, dla mnie to magia. Pogadasz z czarownikiem, z ayahuascą, ja nie wiem. – Spokojny głos Ossaria nie różnił się od tego, którym zatwierdzał filmowe wydatki. Magia i kino to biznes. Coś wyczarowane przez ludzi z darem, opłacane przez ludzi z kasą. W dzień plac Zócalo był ruchliwym skrzyżowaniem. Instynktem żałobnicy wyłapywałam panujący tam smutek. – Przyzwyczaiłem się. – Ossario zgadzał się ze mną, że to najbardziej turystyczne miejsce Meksyku zieje melancholią. – Co chcesz, kolonialny kraj. Nakupował owoców. Nie znałam papai. Soczyste awokado nie miały nic wspólnego z europejskimi. Pokroił je, wymieszał z pomidorami, czosnkiem, przyrządzając guacamolę. – Limonka. – Wyciskał zieloną cytrynę na każde danie, rybę, sos. – To nie jest cytrynowe. – Połknęłam kroplę limonki. – A jakie? – zapytał z grzeczności. Jego myśli były przeliczalne na cyfry i waluty. Wrażenia zostawiał opłacanym przez siebie

artystom. – Ma smak kosmicznej cipki. – Smakowałam wyciśniętą połówkę. – Jeżeli w kosmosie są cipki, to pachną limonką. – Tak, tak. – Nie słuchał, zamawiając taksówkę. Z Zócalo jechaliśmy przez nowoczesne centrum. Rozległe place zmniejszały się. Zasilające je strumienie ulic ginęły w plątaninie uliczek i ogrodów. Coyoacan – dzielnica, gdzie mieszkała Frida Kahlo, była dawniej zamożnym przedmieściem. Mijały nas czarne terenowe samochody bogaczy. – Biednych nie porywa się dla okupu. – Ossario wyjaśniał, czemu ktoś w ogóle chodzi ulicą. – Porywają ich handlarze organów. – Przetarł czoło chusteczką. Do muzeum Kahlo w kolejce turystów kolorowe plamy meksykańskich sukienek. Kobiety w chustach, koralach żegnają się znakiem krzyża, przyklękają przed przekroczeniem progu. Rozpłatane ciało malarki na obrazie jest ikoną. Pręt przebił jej ciało w wypadku autobusowym, przypomina miecz przeszywający serce Madonny. Ruszt, na który nadziano zwykłe kobiece męki: zdrady, porzucenia, poronione dzieci. Meksykańskie kobiety przepychają się w kolejce do swojej świętej Fridy Kahlo. My, turyści, nie wyznawcy, przesuwaliśmy się grzecznie z brukowanej ulicy, wzdłuż białego muru do wejścia wściekle niebieskiego domu. Dalej też szłam za zwiedzającymi. Szybciej od meksykańskiej pielgrzymki. Coraz szybciej, uciekałam przez dom cierpienia. Autoportrety Fridy, podziurawione prętem ciało to było nic w porównaniu z jej prawdziwymi gorsetami. Wstążeczki, kawałki koronek i żelastwo zastępujące kręgosłup. Pancerz chroniący wywleczone na wierzch nerwy. Żelazna szafa dla istoty żywcem podpiekanej bólem. Dom urojeń. Nad łóżkiem makatka z Leninem i Stalinem, kochankami idei. Prawdziwego kochanka Fridy – Trockiego – zastrzelono na rozkaz Stalina kilka domów dalej. Jej mąż, Diego Rivera, najokazalszy z okazów macho, od którego zaznała każdej możliwej zdrady, poniżenia i okrucieństwa, zostawił po sobie pamiątkę. Powypisywał na ścianach swoją miłość do zmarłej. Jedyną, prawdziwą, którą utłukł za życia. Frida pomalowała dom na niespotykany w dzielnicy kobalt. Powstał z artystycznie dobranych proporcji błękitu o odcieniu meksykańskiego nieba i krwi. W ogrodzie, za szkłem, fotografia młodziutkiej Khalo. Kilkunastoletniej ufnej dziewczynki i Rivery. Starszego od niej dwadzieścia jeden lat. Wypychał ją z kadru brzuchem. On był w ciąży gigantycznymi muralami. Ona tylko roniła dzieci i pacykowała małe obrazki. Gardził nimi i nią, swoją służącą miłości. Ossario osłonięty panamskim kapeluszem drzemał w cienistym ogrodzie. Usiadłam obok. Nie musiałam śnić. Na jawie przesuwały się przede mną obrazy z Paryża, sypialnia na Kabatach. Poprzedniego dnia odpowiedziałam dumnie Ossariowi: – Laski nie jest moim panem. – Władcą, seigneur. Lui n’est pas mon seigneur. Owszem, ale nazywałam go Panem, Monsieur. Zbliżałam się do niego, tytułując Panem, Mistrzem. Odczytywałam jego niewyrażone pragnienie: Nie dotykaj, nie tykaj mnie. Noli me tangere powiedział Jezus do Marii Magdaleny po zmartwychwstaniu. Rabuni – Mistrzu mój – zawołała, rozpoznając go żywego niedaleko grobu, gdzie złożono ciało po ukrzyżowaniu. Noli me tangere – zanim pójdę do mojego Ojca, do domu Miłości. Laski uciekał od ojca. Żeby do niego wrócić, musiał go przerosnąć, udowodnić swoją wielkość. Matka, zaprzątnięta sobą, swoją urodą, którą uwiodła ojca, nie dała synom czułości. Usprawiedliwieniem jej pustego, narcystycznego życia była wielkość artystyczna męża. Pochłonięty sobą nie miał czasu na dzieci. – Sikałem jak zaniedbany, proszący o spacer pies, pod drzwiami jego pracowni. Plama

przeciekała przez próg – opowiadał mi w Paryżu Laski. Nie skarżył się, rozumiał, ile hartu wymaga bycie ojcem i mężczyzną. – Zrób z nim coś, pracować nie można!!! – wołał stary Laski. Syn był złośliwym szczeniakiem zostawiającym plamy moczu. – To były plamy krwi, ja się wykrwawiałem pod tymi drzwiami, waliłem pięściami i nic. Spokój!!! – słyszałem. Różne są więzy rodzinne. Bywa nimi miłość albo jej brak. Sztukuje się ją wtedy pogardą. Dla zachowania pozorów – podziwem. Laski nie nauczył się bliskości. Walczył o nią zażarcie i dziecinnie przez zamknięte drzwi i odtrącające go ramiona matki. Noli me tangere nawrócona na miłość dziwko. Z tą różnicą, że mój Mistrz nie umiał kochać ani nie potrzebował miłości. Znał wyłącznie podziw i to na dystans. – Tak, proszę pana. Oczywiście, Mistrzu – starałam się go nie dotknąć. Nie zbliżył się naprawdę do żadnej kobiety. Szukał rajcującej go dziwki, nie wierząc, że naprawdę można go kochać. – Stworzyłem ją, pomogłem wydobyć się z dna, beze mnie zmarnuje się jej talent. – Obracał w handlu miłosnym walutą podziwu i wdzięczności. Laskiemu wydawało się, że przeniknął naturę kobiet, jest ich znawcą. A on po prostu nauczył się żyć ze swoją patologią. Przewidywał, że głupie dziwki go porzucą, gdy przekonają się, kim jest: niewartym kochania, zrozpaczonym i odepchniętym dzieckiem. Trzymał je więc na dystans. Czasem pozwalał zlizywać swoje toksyny. To była miłość. – Zesraj się na mnie, posikaj – prosił w ekstazie. – Puść, wyluzuj, pozwól sobie... Oskarówa się na mnie wypróżniła... wszystkim. Nie miałam ochoty go obsikiwać, wymazywać gównem. Nie chciałam też od niego obojętności. Potrzebowałam go. Nikt inny nie znał mnie tak dobrze, nie przenikał świństw i piękna świata. Znalazłby w Meksyku o wiele więcej, niż opowiadał Ossario. Oprowadzałby mnie po Nowym Świecie, po mnie samej. Byłby tu Kolumbem, a nie nudziarskim producentem. Zastraszonym i ocierającym wiecznie pot. Jakby liczył w pamięci pieniądze i nie zgadzał mu się rachunek. Ossario pożyczał ode mnie na hotel. Wkrótce, odrodzony, finansował milionami film. Jęczał o bankructwie, zastawiał penthouse w Paryżu, upłynniał giełdowe zapasy i tracił meksykańskie mieszkanie. O tym dowiedziałam się wieczorem, w knajpce na dachu z panoramą na Zócalo. Rano wyjechał z podziemnego garażu pod swoim domem nowiusieńkim dżipem. Większym od mojego pokoju. Przyciemnione szyby, czarny błysk karoserii, bujające się jeszcze przy lusterku niezdarte reklamówki dealera. – Kierunek Tlaxala – wyjął mapę. – Dwie godziny. Autostrada za miastem miała pięć pasów. Jeden z nich był pomalowany czerwonymi kreskami i co jakiś czas znikał gdzieś na poboczu. – Ossario, dokąd prowadzi czerwony szlak? – Donikąd. – Sprawdzał moc klimatyzacji. Zrobiło się lodowato. Za oknem upał, kaktusy i wulkany. – Donikąd?

– Zapasowy pas. Jesteśmy w górach, nie czujesz tego, autostrada jest dobrze wyprofilowana. Ale niech wysiądą hamulce. – Wjechał na czerwoną linię. – Ciężarówki są stare i złachane. Wóz zwalniał, toczył się, oddalając się od głównej trasy. Podjechał pod hałdę piachu i stanął. – Uratowaliśmy się. – Zadowolony nacisnął klakson. – Do tego służy. Ostatnia szansa dla desperados bez hamulców. Światło po wyjściu z przyciemnionego wozu było oślepiające. W mieście, zwłaszcza przy Zócalo, miało odcień przykurzonej szyby. W górach ta szyba zazwyczaj cięła kantem po oczach. – Zadzwonisz do Laskiego? Chciałam go usłyszeć. Wydawało mi się, że odległość między Polską a Meksykiem, dzielący nas dystans, coś zmieni. Unieważni małość. – Zakazał sobie przeszkadzać. Pracuje z aktorami. – A gdybyś zbankrutował – użyłam świętego słowa Ossaria, przed którym przełykał głośno ślinę – i wycofał kasę, dowiedziałby się ostatni? – Niczego już nie mogę wycofać, za późno. Poszło. Mamy ostatnią szansę, żeby go powstrzymać. – Przed nim samym? Wzruszył ramionami, spojrzał w puste niebo. – Moja mama na smutki i choroby grzała mi kakao. Meksykańskie jest niezłe. – Zatrzymał się obok barokowego białego kościoła. – Spróbuj. Indianka drewnianą chochlą mieszała w kotle brązową pianę. Nalała nam do plastikowych kubków pieniste zimne kakao. Popiłam nim tabletki przeciwbólowe. – Czy ja powinnam to pić? – Przypomniałam sobie opis ceremonii ayahuasca. Na tygodniowy post było za późno. Należało w nim odrzucić mięso (od dawna byłam wegetarianką), awokado, czekoladę. Ossario dał mi książkę po hiszpańsku o ceremonii picia ayahuaski. Zrozumiałam, że święta roślina wymaga czystości. Przeczyszcza biegunką i wymiotami. Niegodni jej wizji mieli wyłącznie dolegliwości, dobowe rzygando. – Kapkę wydalisz, chuda jesteś, mało jesz. – Ossario nie przejmował się zbytnimi komplikacjami. Dom ceremonii był prywatnym pałacem czarownika. Na przedmieściach Tlaxali przed piętrową willą ulepioną z gliny, fioletową, zaparkowały samochody i busik turystów. Nie było żadnej tabliczki, tajemnych znaków. Wchodząc na półpiętro, omijało się zwierzę przywiązane do balustrady sznurkiem. – Lew – wyszeptał ostrzegawczo Ossario. Nie widziałam nigdy z bliska żywego lwa. Nieduży, mógł być psem o bujnej grzywie. Piaskowa rzeźba z łbem ukrytym między łapami. Nie był jednak atrapą. Spał, mięśnie pompowały mu oddech. Zemdliło mnie, zabulgotała kakaowa piana. W dusznym pokoju zajmującym chyba cały poziom willi stary Indianin z kijem obwiązanym wstążeczkami przemawiał do grupki białych. Robił to od dłuższego czasu, bo kobiety w długich spódnicach i mężczyźni w bermudach pokładali się na glinianej podłodze. Mieli swojego amerykańskiego tłumacza. Między nimi siedziała w kucki para indiańskich nastolatków. Nie wydawali się zainteresowani przemową. Może byli folklorystycznym dodatkiem? Chłopak dłubał w kieszeniach dziurawych spodni, zezowata dziewczyna kładła mu głowę na ramieniu.

– Jest wtajemniczenie kondora i orła. Orzeł to północ, kondor – południe Ameryki – powtarzał mi za szamanem po francusku Ossario. – Ayahuasca, najświętsza roślina południa, jest babcią nas wszystkich, peyotl dziadkiem. Za szamanem stała jego żona. Zuaważyłam ją, gdy zaczęła kiwać potakująco głową. Po przemowie szamana zabrała ze sobą kobiety. Z balustrady zwisał parciany sznurek po lwie. Nie czytałam, żeby zwierzęta brały udział w ceremonii. Pokój, do którego nas wprowadziła Indianka, był pomazany czerwonymi znakami. Z niczym ich nie kojarzyłam. Zapatrzyłam się na nie i zostałam ostatnia w pustym pokoju. Reszta kobiet przeszła już przez małe drzwi. – Señorita. – Indianka wyciągnęła po mnie pomarszczoną rękę. W niskim pokoju sufit był nocnym niebem z gwiazdami i księżycem. Indiańska staruszka okryta peleryną i z cieniutkim warkoczykiem wokół czoła wyrecytowała jakąś formułkę. – Yo no comprendo. – Przyłożyłam dłoń do serca w przepraszającym geście. Powtórzyła wolniej. – La luna? – wychwyciłam znajome słowo – La luna, Mexico. – Pokazałam na sufit. Pępek księżyca, Meksyk. Wiedziałam, że ceremonia jest pod turystów, egzamin też. Nie tak wyglądają prawdziwe wtajemniczenia. Ayahuasca, za dwieście dolarów zapłaconych wcześniej przez Ossaria, miała być przynajmniej prawdziwa. Indianka się ukłoniła. Podniosła mi sukienkę. Zajrzała w majtki. – No, la menstruación, la regla no. – Wyszła z pokoju, zostałam sama. – Nikt mnie nie uprzedził. – Miałam żal do Ossaria. A ja byłam już gotowa na największy trip. Spisałam sobie listę pytań do świętej leczniczej rośliny. Ossario dodał swoje. Nie zbaczałabym wiele ze swojego psychodelicznego szlaku, spełniając jego prośby: wniknąć w umysł Laskiego. Przekonać go do technikoloru wizji. W worek z noszonym przez niego amuletem tchnąć moc nakręcenia pięknego filmu. – Nie jesteś pierwszą osobą, którą tam wożę. Nie wiedziałem, że krew jest zabroniona. – Ossaria żenowało mówienie o okresie. Kakaowa piana zostawiła mu na jasnym T-shircie brązowe plamki. – Dostałam wczoraj, po podróży, to się zdarza. Ossario był bardziej zawiedziony ode mnie. Marszczył blond brwi i gdzieś wydzwaniał. Obiad zjedliśmy na rynku w Tlaxali. Wypiliśmy pulque – indiańskie piwo z agawy. Nie dawało odjazdu yage. Ale ubarwiało i tak piękny widok. Dzieci w maskach hiszpańskich kolonizatorów tańczyły na podeście skomplikowane figury znanego chyba wszystkim, tradycyjnego tańca. Hiszpańskie maski były tymi złymi. Indiańskie dziecinnie dobrymi. Oprócz mnie na ryneczku pod platanami nie było żadnych turystów. Dzieci udawały dorosłych, rodzice klaskali do rytmu, jakby oklaskiwali ich przyszłość. – Załatwione. – Ossario wrócił z rozgrzanym telefonem. Wystającą antenę upchnął w plecak. Łamaliśmy płaty tłustych chipsów i maczaliśmy je w salsach. – Mam coś lepszego od yage – zaproponował. – Próbowałaś LSD? – Za pierwszym razem działa, potem zależy od jakości... – Obawiałam się flashbacku po kwasie,

zwłaszcza w czasie nocnego lotu. – LSD jest oczyszczonym ze skutków ubocznych sporyszem – chwalił się swoją wiedzą z lat sześćdziesiątych. – Ayahuasca truje jak sporysz, dlatego są po niej sensacje żołądkowe. Jest wymieszana ze świństwem spowalniającym rozkład halucynogenów. Nieszkodliwy ekstrakt z ayahuaski nazywa się DMT i daje kopa bezpośrednio w mózg, omija żołądek. Kupiłem ci działkę. – U szamana? – Chemicznego. Produkują to Amerykanie, na szczęście blisko jest granica i laboratoria Nowego Meksyku. To rewelacja – przekonywał mnie. – DMT jest naturalną substancją u człowieka. W szyszynce. Nie wiedziałabym, o której części ciała mówi, gdyby nie lektura Kartezjusza. – Kartezjusz uważał, że w szyszynce jest dusza. – Teraz ja mu imponowałam swoją edukacją. – Miał facet słusznego. Ci ludzie od DMT mówili... DMT to hormon wyzwalany w trakcie śmierci. Ludzki organizm dostaje wtedy czterdzieści dawek więcej, niż kupiłem, i ląduje na drugim świecie z aniołami, tunelami i całym pogrzebowym decorum. A gdyby zrealizować o tym film? – rozmarzył się przez moment. Wrócił do konkretów. – Będziesz świadoma. Kierujesz tripem. – Brałeś? Był podekscytowany, tupał do rytmu tańczącym dzieciom. – Nie. Jestem czysty. Detoks jest za drogi. – Zamknąłeś tę fazę swojego życia? – Nie podejrzewałam go o narkomański ciąg. Za bardzo się wszystkiego bał. Lęk uśmierzał forsą. Do jej zarobienia potrzebował sprawnego umysłu. Jeśli ciągnęło go do ćpania, płacił za cudze odjazdy. Laskiemu za film, mnie za meksykańskie dragi. – Rzeczywistość jest o wiele bardziej interesująca – zmienił temat. – Wiesz, co jemy? – Chipsy trochę za tłuste, ale niezłe.. Smakowały z musującym pulque. – Błąd scenarzysty. Świńska skóra w oleju. – Rozbawiła go moja odraza, wiedział, że nie jem mięsa. Zaplułam się, rozśmieszając tańczące dzieciaki. Pasowałam im do pantomimy o głupich obcych najeżdżających indiański kontynent. Tubylcy praktykowali okrutne obrzędy. Wobec przybyszy byli ufni. Dali się im skolonizować, zamienić w okrutnie bezbronne dzieci. DMT przyniósł następnego dnia rano chłopak w bejsbolowej czapce. Najnaturalniej wyjął kopertę i dostał, oprócz umówionej sumy, napiwek. Brakowało, żeby dał do podpisu pokwitowanie. Ossario przygotował na seans łazienkę. Wyłożył wannę plastikowym obrusem. Mosiężne kurki i prysznic były jak okucia trumny. Znad wanny zwisały dodatkowe uchwyty, wyłożona była antypoślizgową matą. – Mówiłeś, że DMT jest bezpieczne i czyste. – Zawahałam się przed nałożeniem sobie na głowę foliowej torebki. Plotkowano, że w ten sposób umarł Kosiński. Ossario nie interesował się literaturą. – Widziałeś amerykański film z Peterem Sellersem Wystarczy być?

– Nie pamiętam, a co? – Miał na sobie czarny T-shirt. W Meksyku zmieniał je po kilka dziennie. Bardzo się pocił, z czoła, spod krótkich rękawów płynęła mu strużka. Zbliżał się termin rozpoczęcia zdjęć, premiery, recenzji i... bankructwa? Musiał wiedzieć, przygotować się na wszelką ewentualność. Pewnie zapytał już o to iluś finansowych cwaniaków i metafizycznych szamanów. Ktoś mu doradził wpłynąć na demona Laskiego kobietą? Seks i tarot otwierały kanały nadzmysłowej komunikacji – o tym był Ossario przekonany. – Wystarczy być? Coś mi się obiło – przypomniał sobie. – Scenarzysta tego filmu zginął w łazience. – W łazience zdarza się najwięcej domowych wypadków. Dlatego kazałem zainstalować podpórki – wyjaśniła się tajemnica dziwnych uchwytów i łańcucha. – Nie martw się. Nic ci nie będzie. – Przedziurawioną folią obwiązał mi głowę. Nadal nie potrafiłam palić. Dym miał napełnić torbę. Pomodliłam się do ojca, pomyślałam o Laskim. Pałąkowate ręce Ossaria, jego czarny T-shirt i żałobne kurki – mogło się zdarzyć, że to będą moje ostatnie normalne wspomnienia. – Pojedziemy jutro nad ocean? – W twardej wannie zapragnęłam ciepłego piasku i szumu fal. – Jasne, autostradą do Acapulco. Acapulco było pięknym słowem. Ostatnim, jakie miałam ochotę usłyszeć. Ossario dmuchnął dymem z lufki. Odpalił transmetafizyczną rakietę DMT. Nadmuchał mi w torebkę. Pomachałam ręką, że nic. Nie zaciągając się, wtłoczył chmurę dymu. Świat wystrzelił mi z lufki w głowę. Wszystkie neurony mojego mózgu poszybowały w inny wymiar. W jednym z nich wszystko działo się jednocześnie, zabrała mnie superszybka szklana winda. Wokół podróżowały miliony, nieskończoność wind. Każda tunelowała odrębny wszechświat. Winda nie zniknęła, ja z niej nie wysiadłam. Nie potrzebowałam jej do dalszej podróży. Przyzwyczaiłam się być punktem. Widzącym, czującym punktem. Poruszałam się z olbrzymią prędkością, tkwiąc w miejscu. Oślepiająca przestrzeń stała się tkaniną. Zwijającą się w wybranym przeze mnie kierunku podróży. LSD było dziecięcym kalejdoskopem układającym szkiełka w mechaniczne powidoki i zjawy. DMT pozwalało przebić błonę realu i włożyć głowę do akwarium. Do tygla, w którym gotował się świat. Dysponowałam niewiarygodną maszynerią. Zdawałam sobie sprawę z obecności Ossaria i skąd wzięłam się w wannie, w Meksyku. Jednocześnie, jak w lustrach odbijających nieskończoność, poruszały się moje poprzednie wcielenia. Przenikałam tajemnice wszechświata. Zawsze chciałam zobaczyć galaktyki. Dotarłam do nich szybciej niż światło i Stwórca. W tym świecie był ktoś, czyjaś obecność. Mechaniczne prawa tasujące windy i karty tarota podlegały czyjejś władzy. Nie bałam się jej. Skupiłam się na czymś bardziej skomplikowanym niż gejzery supernowych i pulsary. Bawiły się mną, byłam jedną z cząsteczek do przerzucania. Kosmos objawił swoją żonglerkę. Zderzenia wszechświatów i wybuchy były łagodnym tańcem bilionów cząstek, podobnych do mnie punktów. Obserwujących i mających wolę. LSD wciągało w narkotyczną wizję. DMT zależało ode mnie, mojej koncentracji. Było mną. I wszechświat był mną. Niczym innym. Jestem, który jestem. Poza byciem nie było niczego więcej. Rozpierająca ekstaza istnienia czerpiąca energię z radości, że się jest. Przypomniałam sobie, po co tu jestem. Odkrywałam, że myśli, sny, stany psychiczne zostawiają smugi, są trójwymiarowe w tej innej przestrzeni. Szukałam ojca. Nie miałam oczu, ale wpadł w nie pyłek. Z krawędzi wszechświata nadciągała rosnąca łza. W jej wnętrzu, w hologramie swoich wcieleń był mój Tata. Porozumiewaliśmy się bez słów. Wokół niego wirował pęcherz szklanowodnistej łzy.

Tata patrzył na mnie przez wychuchaną w szybie przezroczystość. Zaopiekował się mną, moimi myślami. Dostroił do swojego jasnowidzenia. Umierając, odrzucił skorupy obumarłych półkul mózgu. Przebudzony, wydostał się w światło Jezusa Miłosiernego i miłosiernych buddów dharmy. Udzielił mi swojej mocy. Razem z nim zajrzałam w rój świateł. Cząsteczki DNA migotały w czarnej powadze kosmosu. Owijały się miłośnie jak węże. Przekazywały sobie tęsknotę i spełnienie. Podrzucały rozpryskujące się bańki nieskończonych możliwości. Od pierwszej powstałej cząsteczki DNA rozrósł się gąszcz życia. Przenikał mnie, oplatając gęściej, aż poczułam ciało. Byłam jedną z wibrujących istot. Odnajdywałam w sobie światła zostawione przez ojca. Jego troska, każde dobre słowo układały się w konstrukcję mocniejszą od moich kości. Były formą mojego duchowego ciała. Z niej pączkowało życie, które miałam przekazać dalej. Tylko miłość przechodziła przez sito gwiazd. Musiałam odszukać Laskiego. Tu nie trzeba było niczego tłumaczyć, za nic przepraszać. Wystarczyło być. Musieliśmy się objąć, być znowu jednością. Nie miałam rąk. Laski też nie miał ciała. Nie mogłam przeniknąć do jego prawdziwej postaci. Próbowałam się zbliżyć jak hinduska Siakti. Żona boga przyssana do jego ust i obejmująca go waginą. Odpadłam od niego jak suchy liść. Obok mnie przepłynął John Lennon uwieszony Yoko Ono. Holograficzne zdjęcie zrobione im w łóżku amsterdamskiego hotelu. On nagi embrion, ona w czarnym stroju. Lennon przyssany do Yoko pocałunkiem. W hologramie jest jemiołą czerpiącą z niej soki. Otrząsam się, spadają liście, setki moich rąk obejmujących mężczyzn. Czerń kosmosu lepi Laskiego. Jego ciało jest rosnącą nade mną erekcją. Nie wytryśnie. Zbliża się, żeby mnie zassać dziurą cewki. Penis ma kości przerastające kręgosłup. Nie uciekam. Nie boję się. Wreszcie oddycham. Niczego nie potrzebuję oprócz oddechu. Laski jest demonem z buddyjskich krain. Głodnym duchem o wielkim brzuchu i ustach mniejszych od dziurki w igle. Robi nimi minetę. Krzyczy w macice, że jest! Siła krzyku odrzuca go coraz dalej. Oddala się zakrywany mgłą ze stosów pogrzebowych. Rozpływają się wyspy szczęśliwych i miłosiernych buddów. Cichł transowy rytm wybijany kijem i zawodzące kamłanie szamanów. Szary dym zasnuł szklaną łzę. Popłynęła z oka mojego ojca. Jakaś siła ciągnęła mnie przez tunel. Narastał ucisk, buczenie i ryk wszystkich sfinksów, lwów strzegących bram Babilonu przed pustynną burzą. Jestem rozpędzonym ziarnem piasku, sferulą przedzierającą się przez wiatr. Rosną mi ręce. Odgarniam nimi piach zasypujący pnącza ayahuaski, kolczaste krzewy zarastające drogę do mojego ojca. Zerwał z nich malinę i rzucił mi na pożegnanie. Rozgryzłam ją, spływał sok. Ossario stał nade mną z dymiącą jeszcze lufką. Nie mogło minąć więcej niż dwie minuty, na tyle starczyło proszku z DMT. Dla mnie wieczność. – W porządku? – Był przestraszony bardziej niż zwykle. – Aaa. – Przegryzłaś sobie wargę. – Podał mi zwitek papieru. – Mówiłam coś? – Nie. Wiedziałem, że się uda. – Przyglądał mi się podekscytowany. – Coś ze mną nie tak? – Osiwiałaś. – Co ty opowiadasz? – Podniosłam się do lustra nad wanną. Surferom włosy rozjaśniają się na żółto od słońca i morskiej soli. Moje miały srebrne pasma jakby wypalone przez księżyc. – Nie załatwiłam chyba twojej sprawy, to inny wymiar, Ossario.

– Widziałaś się z nim? – Tak. – Wystarczy. Osłabiłaś go. – Nie sądzę, tam nie można wyrządzić zła. – Osłabiłaś jego zło. To zły człowiek, tylko źli ludzie robią dobre filmy. Nie obchodziły mnie interesy Ossaria. Nie obchodził mnie ocean i Acapulco. Wystarczył skwer z drzewem. Nie myślałam, nie medytowałam. Trwałam, przechadzając się po wizjach. Były ich miliardy. To mogło trwać w nieskończoność. Zupełnie jak lot kolibrów. Obsiadły taras, gdzie wystawiono dla nich poidła z nektarem. Ptaszki wielkości trzmieli wisiały w powietrzu, latały do tyłu niby halucynacja cofająca czas. Ossario kupił mi zegarek. – Dlaczego zegarek? – Podejrzewałam, że podpowiedziała mu to tamta naruszona DMT strona porozumiewająca się telepatycznie. Dostałam już zegarek od Laskiego. Ossario go naśladował? – Na pamiątkę z Meksyku. – Zawiązał mi go na wstążeczkę. Wskazówki poruszały się po dziecięcym obrazku Matki Boskiej z Guadalupe. Bransoletka była koralikowa. Spakowałam plecak. Poszliśmy na ostatni spacer. Kończyła się niedzielna msza. Wystrojeni ludzie wychodzili z krzywej bramy katedry. Podchodzili po drugie błogosławieństwo udzielane przez indiańskiego szamana w białych gaciach. Przekładali w rękach książeczki do nabożeństwa i obrazki, biorąc od niego umaczaną w ogniu gałązkę. Szeptali mu prośbę. On ich okadzał, klepał. Zapłatę rzucali na rozłożony płaszcz. Do pieniędzy podbiegały bose dzieci. Szaman pozwalał im wydłubać ziarna monet jak karmę i rozbiegały się, żeby wrócić większym stadem. Ustawiłam się w rządku wiernych. Odstawałam od niedzielnego tłumu prowincjonalnej, odświętnej elegancji. Falbaniastych sukien, złoconych garsonek, kapeluszy i lasek. Spojrzałam na zegarek, wylot za trzy godziny. Wskazówki się zatrzymały. Drgały, nie mogąc ruszyć dalej. Zdjęłam zegarek, dołożyłam go do ofiar dla czarownika. Okazał się silniejszy od Matki Boskiej z cyferblatu. Nie potrzebowałam jego błogosławieństwa ani pieśni wydobywających się z otwartych drzwi katedry. Po DMT nie było szamańskich mocy ani Boga. Byłam sama. Po drugiej stronie kuli ziemskiej był Laski ze swoim, naszym filmem. * Nie pomogłam Ossariowi. Zbankrutował. Film był klapą. Podczas premiery Laski wypychał mnie przed rząd ustawionej karnie ekipy. Miałam zaświadczyć o jego wielkości i tchórzostwie Idola. Ani on, ani Wiedźma nie wzięli udziału w konferencji prasowej. Uciekli. Prywatnie zrobiłam to samo. Nie dawałam się więcej zapraszać Laskiemu i wyrzucać. On nadal musiał wiedzieć, że jestem na każde zawołanie. I na każdy wrzask wyjdę z powrotem donikąd. Zostawię zgorzkniałego mędrca. Wyjechałam, były wakacje. – Sama? – upewniał się. Obiecał mnie odwiedzić. – Sama. Nie wiedziałam, czy to dobrze, czy źle? Samotność miała świadczyć o mojej niezależności. Kiedy indziej ją wyśmiewał. – Nikogo sobie nie znajdziesz. Jesteś już bardziej siwa niż ja. Nikt oprócz mnie się nie nabierze

na twoje pizdolenie. Jesteś brzydka, głupia, a ja taką cię kocham. Im dłużej się nie widzieliśmy, tym było mi łatwiej. Tęsknotę zastępowała ulga. On to wiedział. Nie pozwalał mi zbytnio się oddalić. Uważał, że musimy coś sobie wyjaśnić, dogadać się: – Chyba przyjadę. Bądźmy w kontakcie. Lato tego roku zaczynało się na wiele sposobów. Wynajęłyśmy z Itą dom nad morzem. Spałyśmy w jednym pokoju, w drugim jej dwa buldogi. – Po co? Powiedz mi, po co my marzniemy nad tym polodowcowym bajorem? – pytałam ją w długie letnie wieczory. – Bo mamusie przywoziły nas tu i hartowały. – Ita chłodziła butelki w wodzie. Psy przybiegały się na nas otrząsnąć. – Nienawidzę ich. – Chowałam się pod kocem. – Nienawidzę buldogów. – Z pyska kapała im ślina. – Mama mówi, że buldogi to psy artystów. Za jej młodości przynajmniej. Są wesołe. – Bez przerwy. – Ale mądre. – Tarmosiła je i tarzała się z nimi po plaży. Rzeczywiście były dobrze ułożone. Wystarczyło pstryknięcie palcami i spełniały razem, jak w synchronicznym balecie, polecenia Ity. To były jej pierwsze dorosłe wakacje. Pracowała u Leny. Jeszcze bardziej przytyła. Nie tuszowała figury czernią. Nie zamazywała sylwetki za luźnymi ciuchami. – Nie chcę być gruba, chcę być modna. – Nosiła obcisłe spodnie i bluzki. Samodzielność dodawała jej odwagi. Planowała studia. Może weterynarię. Pewnego wieczoru upiła się i odmówiła powrotu na kwaterę. Kolanami zaryła w mokry przy brzegu piasek, głowę wtuliła w nasyp. – Zostaję, jestem śpiąca, ja tu śpiem. – Przebierała po swojemu wszystkimi palcami, co upodabniało jej dłonie do różowych morskich tworów zagarniających sobie pokarm. – Wstawaj. – Szarpałam ją, psy na mnie warczały. Prawie nikt już nie spacerował. Nasza dzika plaża była daleko od wioski. Wiatr zadarł Icie spódniczkę. Kąpała się nago, nie brała ze sobą majtek. Fale nalewały się jej do rozchylonej w rozkroku waginy jak do butelki, którą trzymała przy sobie, przytuloną. Nie mogłam się oprzeć. Od dawna ciekawiło mnie, czy jest dziewicą. W fałdach skóry i podmywającego ją piasku nie mogłam sprawdzić, czy ma błonę. Natura zagrodziła nią wejście pochwy tylko u kobiet. Dziewictwem zaszywała ewolucyjnie dziurę, przez którą wychodził rodzaj ludzki. Najwidoczniej nie nadawaliśmy się do życia. – Mama przysłała ci paczkę. – Ita pojechała rowerem do miasteczka. Pedałowanie usuwało szybciej jej kaca. Lena przysłała mi francuskie powieści, o które prosiłam, i dodała od siebie gazety. Na okładkach Gwiazda. W środku wywiady z nią i Laskim. Idealny partner, w prasie kobiecej. Piewca miłości i dobrych związków. Wrócił z długiej podróży. Dał dziecku swoje nazwisko. Czytam jeszcze raz, przeglądam zdjęcia. Nie mogę uwierzyć. Makulatura. Nie obchodzą mnie. Jeszcze dwa dni temu czekałam na jego telefon. Nie zobojętniałam nagle, dzisiaj. Wychodziłam z transu. Trwał dwa lata. Dłużej, najpierw uciekłam z komuny, katolicyzmu, złego małżeństwa. Na

końcu z siebie samej. Stałam na wydmach. Nie było widać morza. Piaszczysta pustynia, ostatnie podejście szatana. Obiecał przyjechać i kusić. Za mną powódź stulecia, nie miałam gdzie się wycofać. Podtapiało mój kraj zbudowany na gównie. Wypłukiwało nieszczelne szamba. Nad nimi powiewały śmieci przydrożnych reklam, trąd obłażący tę ziemię. Miejscowi czarownicy zastanawiali się, czy nosić papuaskim sposobem kutasa w tykwie, czy w celibacie. Pijacki zespół Korsakowa w biesiadnym wykonaniu życzył wszystkiego najlepszego. Przede mną, za horyzontem, Szwecja. W dzieciństwie marzyłam o ucieczce do niej na materacyku w pingwinki. Tam miał być raj normalnego świata. Był nadal. Miałam dwadzieścia lat więcej i nikogo, do kogo mogłabym wrócić. Ani po co. Agonia Taty, DMT wydzielające się podczas śmierci przywróciły mnie do życia. Byłam hologramem wszechświata. Zaplanowanego w każdym wymiarze. Odkryłam w mojej głowie plan, podobny do ptasich map, dzięki którym stada migrują, nie gubiąc drogi. I wyrósł mi wreszcie prawdziwy ząb. Zakorzeniony implantem. Lato tego roku zaczynało się na wiele sposobów. Nigdy więcej nie spotkałam się z Laskim.

Trans Spis treści

Okładka

Karta tytułowa

Karta redakcyjna

Redaktor prowadzący Ewa Niepokólczycka Redakcja techniczna Lidia Lamparska Korekta Ewa Grabowska Maria Błocka Copyright © by Manuela Gretkowska 2011 Copyright © by Weltbild Polska Sp. z o.o., Warszawa 2012 Copyright © for the e-book edition by Weltbild Polska Sp. z o.o., Warszawa 2012 Świat Książki Warszawa 2012 Weltbild Polska Sp. z o.o. ul. Hankiewicza 2, 02-103 Warszawa Księgarnia internetowa: Weltbild.pl Niniejszy produkt objęty jest ochroną prawa autorskiego. Uzyskany dostęp upoważnia wyłącznie do prywatnego użytku osobę, która wykupiła prawo dostępu. Wydawca informuje, że wszelkie udostępnianie osobom trzecim, nieokreślonym adresatom lub w jakikolwiek inny sposób upowszechnianie, upublicznianie, kopiowanie oraz przetwarzanie w technikach cyfrowych lub podobnych – jest nielegalne i podlega właściwym sankcjom. ISBN 978-83-7799-884-7 Nr 90452202

Plik ePub opracowany przez firmę eLib.pl al. Szucha 8, 00-582 Warszawa e-mail: [email protected] www.eLib.pl

Table of Contents Manuela Gretkowska Trans 1 2 3 4 5 6 7 8 Trans