Konatkowski Tomasz - A.Nowak 4.Bazyliszek

TOMASZ KONATKOWSKI BAZYLISZEK

Spis treści Motto Marana tha Dziury na facjacie 1 2 3 4 Marana tha Rośliny cieniolubne 1 2 3 4 Marana tha Siostry kołowe 1 2 Co się stało?! Jaka szarpanina? 3 4 Marana tha Imię chwalebne 1 2 3 4 Marana tha Podział jezuicki 1 2 3 4 Marana tha Figura wędrująca 1 2 3 4 Marana tha Wazon płomienisty 1 2 3 4

Marana tha Krzyżyk niespodziany 1 2 3 4 Podziękowania Źródła cytatów

Dopiero po chwili doszedłem do wniosku, że ukazanie się Boga byłoby potwierdzeniem Boga. W pierwszym momencie myśli się o zjawisku. Z tego wniosek, że byłoby zdziwienie, ale na miarę przyjęcia. Czy wiara by na tym naprawdę zyskała – nie jestem pewien. Wydaje mi się, że lepiej jest bez ukazania.

Miron Białoszewski, Chamowo Człowiek kieruje lepiej, jeśli jest mało znany. Jorge Ángel Livraga Rizzi, Le Labyrinthe de Lapis Lazuli

Marana tha On przyjdzie – powiedział przewodnik. – Czekaj, po prostu czekaj. To jedyne, co możesz teraz zrobić. – Jak długo jeszcze mam czekać? – Głos, który zadał to pytanie, bez wątpienia należał do kobiety. Przewodnik nie mógł jej dostrzec, bo siedziała w cieniu. A raczej: nie dostrzegał jej, gdyż otaczała go plama jasnego światła. Nie okazał zniecierpliwienia. Pośpiech, niepokój i zwątpienie były zarezerwowane dla ludzi, którzy znajdowali się na innych etapach drogi. Właśnie dla tych, którzy wciąż przebywali w cieniu. – Zapewniam cię, że stanie się to wkrótce. – Wkrótce... – powtórzyła machinalnie kobieta. – Musisz uwierzyć. Nie wierzysz? – Wierzę! – W tym głosie nie było wątpliwości. – Wierzę. Modlę się o to, wszyscy się modlimy, prawda? Każdy z nas modli się za siebie, za siostry i braci. Ale ja czuję, że modlitwa to za mało. Chciałabym... Chciałabym coś zrobić. Zawsze byłam słaba, zawsze poddawałam się temu, co mnie spotykało... – To nic złego. Błogosławieni cisi, pamiętasz...? To nie straciło na ważności. – Wiem, ale... Ja już się obudziłam z marazmu. – Kobieta przez chwilę patrzyła w przestrzeń. – Tak, to właściwe określenie. Obudziłam się. Tak jakby moje dotychczasowe życie było snem, i to śnionym wbrew mojej woli. Byłam jak robot. Robot, który śpi. No tak, może roboty nie śpią, ale ja spałam. A teraz chcę działać. I to nie jest przejaw pychy. Po prostu zmieniłam się i pychą by było, gdybym poprzestała wyłącznie na sobie. Chciałabym pomóc innym ludziom. – Opowiadaj o Nim. Wysławiaj Go, chwal Go. Tak po prostu, w zwykłych słowach. Nie musisz używać całej swojej wiedzy, siły, którą zdołałaś uzyskać, bo to może innych zniechęcić czy nawet odstraszyć. Użyj życzliwości, którą masz w sobie. Tylko... – Mężczyzna zawiesił głos. – Nie jestem pewien, czy to, co powiedziałaś, jest prawdą. – To znaczy? – W jej głosie pojawiło się zdziwienie. – Nie, nie mówię ci, że kłamiesz. – Nauczyciel uśmiechnął się,

żeby ją uspokoić. – Chcę tylko powiedzieć, że nie wiem, czy na pewno się zmieniłaś. Rozumiesz? – Przerwał na moment, ale nie czekał na odpowiedź. – Może to jednak oznaka pychy. Stwierdzenie, że jesteś już na końcu swojej drogi. Niepokoisz się przecież, czuję to. Nie tylko czuję, wiem. A niepokój jest oznaką choroby, udręczenia. – Ja... – Kobieta zamilkła nagle. – Staram się już nie przejmować codziennymi kłopotami – podjęła po chwili, tym razem to nie zabrzmiało szczerze. – Umiem rozróżnić sprawy istotne i nieistotne. Przewodnik znów uśmiechnął się lekko. Zawsze tak mówili. – A ten problem, o którym rozmawialiśmy ostatnio? Czy osoba, o której wspominałaś, nie zmieniła swojego postępowania? Kobieta poruszyła się na krześle. – Nie, nie zmieniła. – Widziałaś się z nią? – Tak. – Rozmawiałaś? – Tak. – O czym? – O rodzinie, o domu. O jej ojcu. – Tym razem w głosie kobiety słychać było niechęć. – O pieniądzach również? – Nie. Nie tym razem. No, może trochę, one zawsze się pojawiają, mam na myśli pieniądze. Wydatki, długi, kredyty, codzienność... Sprawy, które są po stronie rzeczy nieistotnych. – Ta osoba też tam według ciebie jest, po tamtej stronie? – No przecież... Tak. – A chciałabyś, żeby znalazła się po tej właściwej? Kobieta zawahała się. – Nie wiem – odparła po dłuższej chwili. – Nie wiesz? Jak to możliwe? – Ja... Przecież... Tak, chciałabym. – Teraz ton głosu kobiety znów zdradzał zdziwienie. Chyba była zdumiona, że udało jej się wypowiedzieć to zdanie. – Sama widzisz. Pragniesz coś uczynić, ale nie możesz, bo przepełnia cię niepokój, który wiąże się z twoim problemem. Musisz

zatem starać się go rozwiązać, to twoje najważniejsze zadanie. Zacznij działać, a znajdziesz to, czego szukasz, i Tego, którego szukasz. Kiedy zobaczy, że pracujesz i naprawdę nie koncentrujesz się tylko na sobie, wówczas pojawi się w twoim życiu. Po prostu pewnego dnia poczujesz jego obecność. – To trudne – powiedziała kobieta po chwili. – Inni ludzie są trudni. Czy to jedyna droga? – Tak. On przyjdzie – powtórzył z przekonaniem przewodnik. Spojrzał w górę, a potem skierował wzrok na drzwi. – Przyjdzie.

Dziury na facjacie 1 Nadkomisarz Adam Nowak przeżegnał się. Uniósł głowę, przymknął powieki i wciągnął powietrze do płuc. Poczuł zapach ziemi, butwiejących liści i rozgrzanej parafiny – niewidomy człowiek, który nagle znalazłby się w tym miejscu, mógłby na podstawie wrażeń odbieranych pozostałymi zmysłami określić datę z dokładnością do kilku dni. Otworzył oczy. Przed nim, za kolejnymi rzędami grobów, za ogrodzeniem cmentarza i za łąką, na betonowym murze okalającym składy budowlane, magazyny i opuszczone fabryczki, widniał napis: „Radzymin, miasto Cudu nad Wisłą, wita Ojca Świętego”.Nowak przyjrzał się stojącemu obok szczupłemu mężczyźnie, niższemu od niego od głowę. Andrzej Nowak parę tygodni temu skończył siedemdziesiąt jeden lat. Czy wyglądał na swój wiek? Może. Ale co to właściwie znaczy? Jaki jest wzorzec siedemdziesięciolatka? Dalajlama? Charlie Watts? Czy raczej ten zaniedbany facet z tramwaju, z pogniecioną reklamówką z Lidla, trzymaną na kolanach? Ktoś, kogo widujemy przez dłuższy czas niemal codziennie, nie starzeje się. Tylko małym dzieciom wciąż trzeba tłumaczyć, że rodzice będą zawsze starsi, że te dwadzieścia, trzydzieści lat różnicy nigdy nie zniknie. Andrzej Nowak nadal stał ze schyloną głową przy grobie swojej jedynej żony, położonym tuż obok grobu matki i ojca. Powiedział w końcu coś pod nosem i wykonał niezdarny, niepotrzebny gest, przesuwając o parę centymetrów chryzantemy stojące na prostej, pozbawionej ozdób płycie nagrobka. – No dobrze, obowiązek spełniony – stwierdził. – Jakoś więcej zniczy musiałem w tym roku postawić, kolejni znajomi przenieśli się tam, na łono. – Uśmiechnął się krzywo i spojrzał na syna. – Ja też już zarezerwowałem sobie miejsce za rondem. Będziemy niestety osobno, ja i mama. – Co? Za jakim rondem, na litość boską? – Na jedynym rondzie w miasteczku, niedaleko bloku, w którym mieszkał ojciec nadkomisarza, krzyżowały się ulice Weteranów, Kilińskiego, prymasa Wyszyńskiego

i Jana Pawła II. Wszyscy patroni pozwalali dokądś uciec, czy to na chwilę nad Jezioro Zegrzyńskie, czy do pracy do Warszawy, czy też na całe życie, choćby i do Wołomina albo Wyszkowa. Tylko dzielny szewc uniemożliwiał wjazd pod kościół, strasząc znakiem zakazu wjazdu. Taka gmina. – No, tutaj, na cmentarzu. – Ojciec nadkomisarza machnął ręką. – Tam zrobili taki okrągły placyk z kostki, nie widziałeś? Dalej są wolne miejsca, wykupiłem jedno. Ponura okolica, ale nie musi być przecież wesoła, nie? – Tato, nie za wcześnie o tym myśleć...? – powiedział z obowiązku Adam Nowak. – Daj spokój, wcale nie za wcześnie, dobrze o tym wiesz. Powinieneś się cieszyć, ułatwiam ci życie. W razie czego będziesz miał jeden problem mniej. Właściwie od razu dwa. – Andrzej Nowak roześmiał się. – Przestań. – No mówię przecież, kiedyś przestanę. Nowy już nie jestem, co nie? – Oj, weź już nie marudź! Koniecznie chcesz rozmawiać o śmierci? – A kiedy mam o niej rozmawiać, jeżeli nie dziś? – Starszy mężczyzna zatoczył ręką koło. – Jeżeli nie tutaj? Adam Nowak musiał przyznać ojcu rację. Wprawdzie 1 listopada wypadał w tym roku we wtorek, ale ludzie korzystali z przedłużonego weekendu i słonecznej, wyjątkowo ciepłej soboty. Wiatr zrzucał na groby i ścieżki jaskrawożółte liście klonu, pozostałe drzewa właściwie już były gołe. Alejkami przemieszczały się grupki ludzi wyposażonych w narzędzia ogrodnicze i foliowe torby wypełnione zniczami. Wśród spacerujących rodzin wolnym krokiem maszerowały samotne stare kobiety, dla których te święta nie różniły się szczególnie od innych dni w roku. – To święto żywych, nie zmarłych – stwierdził Adam Nowak. – Chodź, postawimy jeszcze znicze żołnierzom i pojedziemy na Powązki. A potem do nas, Kasia czeka. – Kasia i nowe życie. – Tak, nowe życie, które wciąż chce tylko jeść i spać.

– Jak wszyscy. – Ojciec westchnął ciężko. – Dobra, chodźmy już. Zatrzymali się na moment przy jednej z „bratnich mogił” i dostawili dwa znicze do dziesiątek innych, a potem wyszli z cmentarza. Ruch był coraz większy. Pojawili się harcerze, którzy kierowali przyjeżdżających na wolne miejsca. Dosłownie dwa centymetry za tylnym zderzakiem toyoty, którą przyjechał Adam Nowak, stał teraz pordzewiały golf bliżej nieokreślonej generacji. Tylne siedzenie miał zawalone starymi gazetami i zgrzewkami zniczy. Nadkomisarz pokiwał głową, przeszedł parę kroków i ocenił odstęp z przodu. – Zaczekaj, aż wyjadę – powiedział. – Chwilkę mi to zajmie. – Mistrzunio – rzucił ojciec. – Poszukać gościa? Musi być w pobliżu, skoro trzyma towar w aucie. – Dam sobie radę. – Pomogę ci, odsuń szybę. Z niejakim wysiłkiem młodszy Nowak wydostał się z miejsca parkingowego. Kiedy ruszyli, ojciec zamilkł. Wyglądał przez okno, bezgłośnie odczytywał szyldy mijanych firm i napisy na murach. Patrzył na nowe osiedla po prawej stronie jezdni, już w granicach Warszawy, na rozkopane otoczenie trasy, na nowe przeszklone tunele na Bródnie. Mimo zwężeń i remontów nie było większego tłoku. W te święta większy ruch jest w drugą stronę. Dopiero na wysokości Żerania pokręcił głową i spojrzał na syna. – Coś ci powiem, Adam. Nie chce mi się. – Słucham? – Nowak na moment oderwał wzrok od drogi. – Nie chce mi się jechać na Powązki. Jestem zmęczony przypominaniem sobie śmierci. Nie, nie śmierci, życia. Rozumiesz, Adam? Tego, że jeszcze niedawno żyli ludzie, których kochałem. Pamiętasz, dwa lata temu na Wszystkich Świętych przyjechał Piotrek, sam, bez Marieke i dzieciaków, i razem poszliśmy na grób dziadka i pradziadka. To jest pradziadka i prapradziadka. – Andrzej Nowak spojrzał na syna. Ten zrozumiał, że ojciec stara się opisać rodzinne koligacje w jego języku, z jego punktu widzenia, po raz kolejny chcąc mu coś ułatwić, w czymś pomóc. – Pamiętam. – Teraz on też jest po drugiej stronie – mruknął ojciec. – Jeżeli

w ogóle jest jakakolwiek strona. Niepotrzebnie to mówię, znowu muszę sobie wyobrażać tę ciężarówkę, zakręt, miejsce, w którym zginął. Jak byliśmy w Holandii... – Pamiętam – powtórzył Adam Nowak. – Szukałeś tego miejsca. Ja też. Nie wiem dlaczego. – Chciałeś być przez chwilę z bratem, w momencie jego śmierci. Nadkomisarz przypomniał sobie moment, w którym dowiedział się o śmierci brata. Była sobota, 28 marca 2009 roku. Dzień wcześniej udało mu się zatrzymać sprawcę zupełnie niepotrzebnej śmierci zupełnie niepotrzebnego człowieka. W domu trwała mała wojna o przyszłość, a zupełnie niepotrzebna reprezentacja Polski w piłce nożnej przegrała kolejny mecz. Adam Nowak zerknął na ojca. Starszy pan mrużył oczy w ostrym październikowym słońcu. – To jak? Naprawdę nie chcesz iść na Powązki? Mam jechać od razu do nas? Zdecyduj się szybko, to zawrócę przy Broniewskiego. – Nie, nie, teraz to już muszę. Rozumiesz, mam odłożone dwie dychy dla aktora. – Aktora? A, rozumiem, do puszki, na zabytki? – Tak. Tylko musisz mi powiedzieć, czy to prawdziwy aktor, a nie jakiś podrabiany. Gołasa to jeszcze rozpoznam, ale tych młodych nie znam, nie oglądam seriali. – Ja też nie. – Nadkomisarz uśmiechnął się pod nosem. – Ale jakoś sobie poradzimy. To kiedy ślub? – Andrzej Nowak odwrócił się od okna. Był rozluźniony, spokojny. Jakkolwiek by to dziwnie zabrzmiało, dobrze mu zrobiła wizyta na Powązkach. Zupełnie inaczej wyglądają odwiedziny grobu najbliższych, a zupełnie inaczej ludzi, których się słabo pamięta albo których się nie znało w ogóle. Adam Nowak widział tylko pojedyncze zdjęcia pradziadka, wklejone bez podpisu do rozpadającego się już albumu, wyciąganego przez ojca z szafy przy specjalnych okazjach. Jedna fotografia przedstawiała krępego mężczyznę w wojskowym mundurze, inna pochodziła z niedzielnego spaceru w Ogrodzie Saskim. Mężczyzna sztywno uśmiechał się do obiektywu, prababcia trzymała męża pod rękę. Obok stała jakaś para, również

w najlepszych ubraniach. No właśnie: na Powązkach ojciec nie był już samotnym emerytem ze swoimi podmiejskimi problemami, na moment znów stawał się mieszkańcem miasta, w którym się urodził i w którym kiedyś spędzał tyle czasu. – Ślub na wiosnę, a dokładniej 7 maja. Ustaliliśmy, że musi być w maju, bo maj nie zawiera litery „r”. – Ale zaraz... Przecież właśnie powinien... – zdziwił się ojciec. Usiadł przy stole i sięgnął po kolejnego dietetycznego herbatnika. – Taki przesąd jest, nie? No i mówią, że „w maju ślub, szybki grób”... – Pamiętasz, co mówiła babcia? Mama? – Nowak też odruchowo pomógł ojcu znaleźć właściwe miejsce w drzewie genealogicznym. – Kto wierzy w gusła, temu dupa uschła. Nie, tato, specjalnie tak zrobiliśmy. Chcieliśmy w ten sposób zaprotestować. – Przeciwko Chomeiniemu? – spytał ojciec z powagą. – Co? – Adam Nowak dopiero po chwili przypomniał sobie starą piosenkę. Roześmiał się. – Mniej więcej. Świat zrobił się irracjonalny do szóstej potęgi. Wykształceni ludzie zamiast zająć się tym, co najważniejsze, wymyślają rytuały i symbole. Wierzą w szatana, horoskopy i dzwonią do wróżki. Albo wróża. Andrzej Nowak westchnął i pokręcił głową. – Adam, jakie symbole? Toż to zwyczaj, żart. – Przesąd, tato. Zabobon. – Co niby złego w przesądach, skoro pomagają w życiu? Nie masz pojęcia, ilu ludzi myśli przede wszystkim o tym, żeby przetrwać. – Mam, mam. Nie zapominaj, gdzie pracuję. – A co to ma do rzeczy? – Wielu ludziom nie udaje się przetrwać. Ten kawałek świata jest mi znany. – Kawałek świata...! – Andrzej Nowak uniósł brwi. – Nie wymądrzaj się, synu. – O co wy się właściwie kłócicie, na litość boską? – spytała nagle Kasia. – Typowi Polacy. Zaczęliście od drobiazgu, a teraz weszliście na jakieś „tematy ogólnorozwojowe”, jak by powiedział mój tata. Nie umiecie ze sobą rozmawiać. – Nie umiemy – przyznał Adam Nowak.

– Wcale się nie kłócimy, tylko dyskutujemy. Nie wiem wprawdzie, o czym, ale może Adam mi to zaraz wyjaśni. Nadkomisarz pomedytował przez chwilę. Rzeczywiście, uczepił się jakiejś błahostki, właściwie tylko po to, żeby się z ojcem trochę posprzeczać. Ze zdziwieniem uświadomił sobie, że na co dzień mu tego brakuje. Trzeba się kłócić z ludźmi, póki są obok nas. – No dobrze – westchnął. – W każdym razie ślub 5 maja, cicho i bez pompy. Chciałem powiedzieć „bez świadków”, ale świadkowie akurat być muszą. – W którym kościele? – Andrzej Nowak uśmiechnął się krzywo. – Niedaleko katedry. – Pałac Ślubów? – Tak. – Założę garnitur. Pamiętacie jeszcze, jak pachnie naftalina? Kasia roześmiała się i zerknęła w stronę łóżeczka Marcina, najnowszego członka rodziny Nowaków. Chłopczyk nie spał, przez cały czas gaworzył, a teraz wydał z siebie jakiś dziwny odgłos. Niby radosny, ale pełen żalu. Kasia wstała od stołu, podeszła do dziecka i wzięła je na ręce. Andrzej Nowak spojrzał z dumą na wnuka. – Mówiłem wam, że się cieszę? Tak, milion razy, więc powtórzę raz jeszcze: cieszę się jak cholera. Udało się wam, wyglądacie na szczęśliwych, zwłaszcza teraz – powiedział Andrzej Nowak, wskazując na dziecko. – I już tak zostanie, bo co mogłoby się zmienić? – Wszystko. Na przykład teraz mógłby zadzwonić mój telefon. – Nadkomisarz podniósł leżącą na stole komórkę. – Zło się czai, może zaatakować w dowolnym momencie. – Wierzysz w zło? Nadkomisarz ze zdziwieniem spojrzał na ojca. – Co masz na myśli? – No, te wszystkie zabójstwa, morderstwa... Czy poczułeś kiedyś zło, prawdziwe zło? Myślałeś, że coś kieruje tymi ludźmi, którzy popełniają zbrodnie? – Wiesz, zawsze coś nimi kieruje – powiedział po chwili Adam Nowak. – Przemoc zdarza się codziennie, śmierć też, i zwykle nie ma

w tym nic skomplikowanego. Szaleńców działających według własnych chorych zasad jest niewielu. – Ale... – Jasne, parę razy widziałem rzeczy, których nie zapomnę, ale nigdy się nie bałem zła, takiego ciemnego, bezosobowego, o którym mówisz. – Wcale nie powiedziałem, że bezosobowego – odparł ojciec. – Zacząłeś wierzyć w demony?! – Nie macie lepszych tematów? – wtrąciła Kasia. – Zawsze rozmawialiście o futbolu. Możecie przecież pogadać o tym, kto jest trenerem Polonii akurat w tym tygodniu. – Teraz jest stabilizacja. Józef nie wykonuje nerwowych ruchów – odparł natychmiast Adam. – Dobra, tato, krótko: nie wierzę w zło. W głupotę tak, ale nie w zło. A dlaczego właściwie pytasz? Znowu byli u ciebie świadkowie Jehowy? Ojciec zmieszał się lekko. – To stara znajoma – mruknął. – Wpuściłem, wiesz przecież, że nie mam z kim pogadać. I nie mówię tego z wyrzutem. – Nie zabrzmiało to szczerze. – Dobrze, nieważne już. Przez samotność przychodzą człowiekowi do łba różne bzdury. Pożyczycie mi coś do czytania, to może będę miał czym zająć głowę. Miałeś mi dać tę książkę o Stalingradzie. – Jasne. Do niezłej rodziny trafiłaś, moja kochana. – Adam Nowak zwrócił się do przyszłej żony. – Druga wojna światowa lekiem na depresję. Zawsze to lepsze niż „Strażnica”. – A właśnie, do rodziny – zainteresował się ojciec, również patrząc na Kasię. – Ty od maja będziesz Żurek czy Nowak? A może Żurek-Nowak? – Tak na pewno nie! – Roześmiała się. – To brzmiałoby jak Baden-Baden albo Marek Jurek. – Marek Jurek jest w porządku. Chodzi na właściwy stadion – rzucił Adam Nowak. Kasia tylko machnęła ręką. – Nie wiem, nie podjęłam jeszcze decyzji. Już dwa razy zmieniałam nazwisko, teraz mi się nie chce. – Nie chcesz powtarzać starych błędów?

– Jeden błąd już postanowiłaś powtórzyć – wtrącił nadkomisarz. Kasia tym razem spojrzała na niego ponuro. – Racja. I ty też. Chcesz się wycofać? – Za późno. – Oj, dzieci, przestańcie. – Andrzej Nowak pokręcił głową. Wskazał okno. – Piękną macie tu jesień. Co jutro robicie? – Siedzimy w domu. W poniedziałek albo we wtorek Adam zostanie z Marcinem, a ja pojadę na Powązki i na Wólkę – odparła Kasia, kołysząc dziecko. – Z Jankiem? Nie, chyba nie, wspominałaś przecież, że chory? – Tak, ale to tylko jakiś jesienny wirus go dopadł. Tata sobie poradzi, to przedwojenny materiał, zawsze to powtarza. Dziś wolał nie przychodzić ze względu na Marcinka. Zobaczymy, jak się będzie czuł jutro, pojutrze. Jeżeli będzie chciał wyjść z domu, to go zabiorę. – Lepiej poczekać. Emeryt nie może zarazić dzieciaka. Nadkomisarz uśmiechnął się pod nosem. Rola dziadka bardzo ojcu odpowiadała. Nie odgrywał jej po raz pierwszy: Paul, syn Piotra, skończył niedawno dziewiętnaście lat, a jego brat Andreas siedemnaście. To były jednak wnuki... eksportowe, zagraniczne, nietutejsze. Można je umieścić w CV przedstawianym Panu Bogu, ale nie da się z nimi nawiązać prawdziwej relacji. Nie da się z nimi nawet pogadać po polsku. Teraz Andrzej Nowak dostał nową szansę, i to dość niespodziewaną, żeby nie powiedzieć: spóźnioną. – No dobrze – stwierdził Andrzej Nowak. – Wróciłbym już do domu. Skoro nowy Nowak chwilowo nie śpi, to ucałuję go jeszcze na pożegnanie. Kasia przekazała mu dziecko. Uniósł wnuka do góry i zaczął do niego przemawiać niskim, spokojnym głosem, zmieniając intonację, ale nie zniekształcając słów w dziecinny sposób. Marcin nie płakał, był zaciekawiony i chyba zadowolony z okazywanego mu zainteresowania. Znał już dziadka, rozpoznawał jego twarz, nie bał się jego okularów. Adam Nowak zdjął kurtkę z wieszaka w przedpokoju. Kluczyki od samochodu spadły na podłogę. Zaklął cicho i podniósł je, po czym spojrzał wyczekująco na ojca. – Nie zapomnijcie o Stalingradzie – powiedziała Kasia.

2 Nowak zaparkował przy ogrodzeniu stacji energetycznej. Zgasił silnik, ale zapomniał wyłączyć wcześniej wycieraczki, które zatrzymały się pośrodku szyby. Zignorował to. Wysiadł i rozejrzał się. – Śląsk, jak Boga kocham – rzucił pod nosem. – Trafiłem na Śląsk. Teren za płotem był nawet nieźle utrzymany, zielone podwórko otaczały wysokie topole, ale dalej, za szaroniebieskimi klockami transformatorowni, rozciągało się już błotniste pustkowie. Szara mgła wisiała nad wielkim, ogrodzonym terenem, za którym widać było kontury opuszczonych budynków, hal fabrycznych i kominów. Ulica Szamoty biegła wzdłuż linii kolejowej. Stacja znajdowała się tuż obok, na nasypie. Nowak wyobraził sobie, jak w porannym szczycie zatrzymuje się tu żółto-niebieski skład elektryczny, z którego wylewa się tłum robotników spieszących do pracy. Kilkadziesiąt lat temu pewnie tak to wyglądało, ale teraz wszystko się zmieniło, nawet kolory pociągów. Kolej jednak nie zapomniała o tym miejscu, wiaty na peronach wyglądały na całkiem niedawno odremontowane. Mimo to jesienią 2011 roku mało kto chciałby tu przebywać dłużej niż to konieczne. Tu nie mogło wydarzyć się nic godnego uwagi. A jednak się wydarzyło. Czarny renault vel satis stał tuż przy dziurze w ogrodzeniu, a właściwie w miejscu, w którym brakowało siatki, chyba i tak niepotrzebnej. Parę metrów dalej leżały trzy szare segmenty rur ciepłowniczych, wzdłuż ulicy ciągnęły się wykopy, kilka miejsc zabezpieczono biało-czerwonymi barierkami. Teren za płotem był porośnięty szarobrązowym zielskiem, osiągającym wysokość człowieka. Gdyby nie ludzie, świat należałby do chwastów, cały krajobraz zajęłyby nieużytki, pomyślał Nowak. To naturalny stan ziemi. Ludzie stawiają miasta, ale to skazana na niepowodzenie walka z entropią. Być może praca tych mężczyzn w kombinezonach, którzy teraz kręcili się w zaroślach, też nie przyniesie żadnych efektów. Przez krzaczory dało się przejść na skróty do budynków widocznych w oddali za bezlistnymi drzewami. Stały tam biurowce z rodzaju tych, które w latach osiemdziesiątych składano z enerdowskich

segmentów. Nowak przypomniał sobie z czasów studenckich informację przekazaną ponurym głosem przez strażaka prowadzącego szkolenie BHP: „budynki tego typu płoną doszczętnie w ciągu siedmiu minut”. Obok, w dawnych zabudowaniach fabrycznych, mieścił się sklep odzieżowy, zwany przez młodzież oraz aspiranta Pawlaka outletem. Na przystanku zatrzymał się autobus linii 177 i wysiadło z niego kilka osób. Nowak wzdrygnął się z zimna. Sięgnął do kołnierza kurtki i naciągnął na głowę kaptur. Ruszył w kierunku grupy osób skupionych wokół czarnego auta. Aspirant Pawlak uniósł dłoń. Postrach gospodyń domowych nie wyglądał najlepiej. Miał dziś dyżur i to on musiał tu przyjechać po szóstej rano, kiedy policjanci z Włoch w czasie rutynowego patrolu zauważyli podejrzany samochód. – Cześć – rzucił Nowak. – I co, jedna osoba, tak? Czy para? – Cześć, cześć. Jedna osoba, znaczy jeden mężczyzna. Rzeczywiście chłopaki na początku myśleli, że to jacyś nocni kochasie. – Wzruszył ramionami. – Jasne. Wiesz coś o tym, prawda? – Daj sobie spokój – warknął Pawlak. – Ale miejsce w sumie mało ciekawe na randkę. Prędzej mogła tu odchodzić jakaś dilerka... – Dilerka wymaga sprzedawcy i klienta. – Ta. A przede wszystkim towaru. No, w każdym razie koledzy podeszli do auta i elegancko zastukali w szybę, ale pasażer nie odpowiedział. – Pasażer? – Siedzi na miejscu pasażera, z przodu. Sam zobacz. Zwróć uwagę na pewien szczegół. Nowak wziął od technika rękawiczki i latarkę. Otworzył drzwi. Najpierw pojawił się zapach, a raczej smród wydzielin ludzkiego ciała. Nadkomisarz poczuł mdłości i odruchowo cofnął głowę. Nie dało się stwierdzić na pierwszy rzut oka, w jakim wieku był ten mężczyzna. Jego twarz była pokryta zakrzepłą krwią, podobnie jak ciemne włosy. Podbródek opadł na pierś, na prawej skroni i na czole widać było wyraźne wgłębienia. Człowiek miał na sobie białą koszulę. Tak, o dziwo, wciąż przypominała białą, była tylko trochę poplamiona

i lekko rozdarta. Oraz ciemnogranatową marynarkę. I nic więcej. Trup siedział w lekkim rozkroku, w niedbałej pozycji, na przedniej części fotela, bezwstydnie prezentując genitalia. Gdyby nie rany, mężczyzna wyglądałby na znużonego balangowicza, który nieco zesztywniały odpoczywa po nocnych orgiach. Jądra mężczyzny wyglądały na opuchnięte, choć na podbrzuszu trudno było dostrzec jakiekolwiek rany czy sińce. Nowak zauważył za to ciemne podbiegnięcia na udzie i liczne skaleczenia na nogach. – Szczegół. Tak, rzeczywiście. Czyli może jednak kochasie – mruknął Nowak. – Ciekawe, gdzie jest druga strona. – Nie widać śladów aktywności seksualnej. – Nowak usłyszał za sobą znajomy głos. – Zaraz wyciągniemy ciało i zobaczymy, co jest na fotelu. Nadkomisarz podniósł głowę i spojrzał na medyka sądowego. Coś się zmieniło w twarzy doktora Marczaka od ostatniego spotkania, kiedy to było, przed miesiącem? Szczupły, szpakowaty, w grubych okularach, z wąskimi, zaciętymi ustami, wyglądał jak doświadczony lekarz z amerykańskiego serialu szpitalnego, raczej niezbyt sympatyczny. – Dzień dobry. Medyk wzruszył ramionami. – Jak dla kogo, drodzy panowie. Przynajmniej ten osobnik ma w miarę luksusowy karawan. Francuski. Nowak jeszcze raz omiótł światłem latarki wnętrze samochodu. – Nie znaleźliście reszty ubrania? Butów? – Na razie nie. – Brudno tutaj – stwierdził nadkomisarz. – Pełno błota. – Nie Bródno, tylko Włochy... To znaczy Ursus. – Medyk uśmiechnął się krzywo. Nadkomisarz wzruszył ramionami. Nie spodziewał się głupich żartów akurat ze strony doktora Marczaka. – Nie padało ostatnio, jest tylko mgła – dodał lekarz. – No właśnie. – Kiedy zginął? – Nie wiem. Jakoś niedawno, pewnie w nocy. I raczej nie w tym

samochodzie. – Nie wiem, czy myślicie to samo, co ja – powiedział Pawlak. – Ja ostatnio nie myślę – mruknął Nowak. – Dobrze. – Pawlak westchnął. – Słuchajcie, ten człowiek ma na sobie tylko marynarkę i koszulę. – Zauważyłem. – Ktoś, kto go tu przywiózł, chciał uniknąć problemów po drodze. Ubrał nagiego trupa od pasa w górę, żeby nie budził podejrzeń. No wiesz, gdyby się zatrzymał na światłach i... – To dlaczego nie wrzucił go do bagażnika? – przerwał Nowak. – Albo na tylne siedzenie? – Może zabójca albo zabójcy nie działali do końca racjonalnie? Zafiksował się tylko na tym, żeby trup udawał żywego. – Jak książę Sułkowski – rzucił Nowak pod nosem. – Kto? – Pawlak spojrzał na niego ze zdziwieniem. Chrząknął. – Pamiętasz, co się stało w zimie, w zeszłym roku? Tego gościa, który zabił kobietę i woził ją potem przez parę godzin po mieście, bo nie wiedział, co z nią zrobić? – Tak. To było u nas, na Białołęce. – No. I może tutaj stało się coś podobnego. – Diabła tam. Może zabójca się po prostu spieszył. – Diabła... tak. Może się spieszył. Ale wcześniej trochę nad nim popracował. – Aspirant wskazał głowę denata. – Odsuniecie się, panowie, z łaski swojej, czy jeszcze chcecie popatrzeć? – powiedział doktor Marczak, tym razem już zniecierpliwiony. – Schowki i bagażnik przeszukacie dokładniej u siebie w domu. Trzeba wydobyć zwłoki i dokończyć oględziny. – Rozejrzał się. – No i masz, prokurator gdzieś zniknął. – Momencik. – Nowak schylił się. Wiedział, że wnętrze samochodu zostało uwiecznione już na dziesiątkach fotografii, które będzie przeglądać przez najbliższe dni, a może tygodnie i miesiące, ale chciał jeszcze przez chwilę popatrzeć, zrobić sobie w głowie prywatną odbitkę. Kolejne wirtualne zdjęcie, które wyprze inne, przyjemniejsze wspomnienia albo interesujące fakty dotyczące bitwy pod Stalingradem. Jeszcze raz popatrzył na ponurego śpiocha z fiutem na wierzchu.

Podniósł głowę, odetchnął peryferyjnym, wilgotnym powietrzem i rozejrzał się po raz kolejny. Tak, może to nie było specjalnie piękne miejsce, ale coś zaczynało się tu dziać. Przez chwilę miał irracjonalne wrażenie, że ktoś właśnie złożył ofiarę miastu, żeby stało się łaskawe i wreszcie na dobre wchłonęło te tereny. Tylko po co? – W porządku. Gdzie te chłopaki? – Nadkomisarz zwrócił się do Pawlaka. – Słucham? – No, ci policjanci, którzy znaleźli zwłoki. – Siedzą tam. – Aspirant wskazał srebrną vectrę. – Z Kwiatkowskim i z prokuratorem. – Kto przyjechał? – Jeden gość z Wiślickiej. – Domyśliłem się, że nie z archidiecezji – burknął Nowak. – Znasz go? – Kiedyś go już widziałem. – Pawlak wzruszył ramionami. – Jakieś takie niemieckie nazwisko ma. – Knapp? – Tak. Chcesz z nim pogadać? – To on będzie chciał ze mną pogadać, mam nadzieję. Powinien tu być. – Pójdę po niego. Z tymi z patrolu już oczywiście rozmawiałem. Mówią, że byli tu wcześniej, przy poprzednim kółku, mniej więcej o trzeciej nad ranem, i nie widzieli żadnego samochodu. To dość dobrze wyznacza nam ramy czasowe, nieprawdaż? – Prawdaż. – O, idzie. Z opla wysiadł niski mężczyzna w czarnym płaszczu. Zbliżył się do nich dostojnym krokiem. Nie był specjalnie urodziwy, miał szeroką twarz, wysuniętą szczękę, na lewym policzku widniało czarne, nieprzyjemne znamię, tylko częściowo zasłonięte przez zarost. Mimo to aspirant Pawlak pokiwał głową z uznaniem. Być może spodobał mu się gustowny kaszkiet prokuratora. – Komisarz Adam Nowak? – Tak. – Nowak uznał, że nie wypada zwracać uwagi na

degradację. Prefiksy nie są najważniejsze, sam się jeszcze nie zdążył przyzwyczaić do awansu. – Miło mi, jeśli można tak powiedzieć w tych okolicznościach. Tomasz Knapp. – Już się kiedyś spotkaliśmy. Prokurator zmarszczył brwi. – Sprawa zabójstwa tego starszego małżeństwa na Okęciu – wyjaśnił nadkomisarz. – W zeszłym roku. – Ach tak, rzeczywiście. – Na pełnych ustach mężczyzny pojawił się cień uśmiechu, przez co jego twarz stała się jeszcze brzydsza. – No dobrze, panie doktorze, proszę kontynuować. Chyba nie trzeba będzie demontować drzwi, prawda? – Nie sądzę. Jeden z techników najpierw pochylił ostrożnie zwłoki do przodu i przyjrzał się oparciu fotela. Po chwili chwycił trupa pod pachami, podciągnął go do góry i przytrzymując głowę barkiem, zaczął wysuwać ciało z auta. Stęknął głośno. Drugi mężczyzna wsunął się bliżej drzwi, pochylił się i podłożył ręce powyżej i poniżej kolan ofiary, tak aby ciało nie było wleczone po ziemi i nie stykało się zbytnio z wnętrzem samochodu. Gdy spoczęło na foliowej płachcie, pojawił się trzeci pracownik laboratorium z aparatem i wykonał zdjęcia pustego fotela. Szarą, welurową tapicerkę pokrywały plamy, choć nie można powiedzieć, żeby była zalana krwią. Dwaj technicy przystąpili do zbierania śladów. Pawlak poprosił o sprawdzenie schowków i poszukanie dokumentów. – Rozbieramy go tutaj? – spytał prokurator. Lekarz skinął głową. – Zdejmijmy marynarkę, a potem zobaczymy. – Przykucnął i pomógł technikowi wyciągnąć zesztywniałe ręce trupa z rękawów. – O kurde – powiedział Pawlak. – Święty Sebastian. – Prokurator pokiwał głową. Na białej koszuli widniało kilkanaście stosunkowo niewielkich plam krwi. Nie tworzyły regularnego wzoru, nie były od siebie równo oddalone. W poszczególnych miejscach nie było otworów ani rozdarć. – Denat został ubrany już po zadaniu ran, być może jeszcze za

życia – stwierdził Marczak. – Co do tego nie ma wątpliwości. – Marynarka, prawdopodobnie od garnituru – powiedział technik. – Kolor: ciemnogranatowy, jednorzędowa. Podszewka błyszcząca, również granatowa. Metka: 100% WOOL i znak Woolmark. Mała metka z rozmiarem: 54. Wszywka z nazwą producenta: Vistula. Dwa guziki, niezniszczone. Guziki na rękawach: na lewym dwa, na prawym jeden, ślad po urwaniu. Zanieczyszczenia i plamy na plecach, trzy duże i jedna, dwie... pięć małych. Na podszewce dużo drobnych rudobrązowych plam. Kieszenie... – Delikatnie obmacał marynarkę. – Kieszenie puste. Ewentualne drobiny i ślady organiczne do zbadania w laboratorium. Umieścił marynarkę w worku i odłożył na blat w furgonetce laboratorium kryminalistycznego. Poradził sobie ze zdjęciem koszuli, po czym podyktował jej opis. Również trafiła do osobnego worka. – Ciekawe, kto to był – powiedział Pawlak. – Ciekawe? – Knapp uniósł brwi. – Nie wiem, czy ciekawe, ale panowie to przecież ustalą. Macie odpowiedź z systemu? Do kogo należy auto? – Do banku. – Jak to? Zastaw, leasing? – Nie, służbowy. Sprawdziliśmy w rejestrze wykroczeń, nie mamy niestety żadnego nazwiska – odparł Pawlak. – O jaki bank chodzi? – BKG SA. – Świetnie. Zatem wkrótce będziecie wiedzieli, kto zacz. Zaspokoi pan swoją ciekawość. – Jakieś pięćdziesiąt lat – stwierdził Nowak. – Obrączka na palcu... Samochód dość dobry, więc facet zajmował prestiżowe stanowisko. – Albo jego brat, żona lub kochanka. Albo kradł – wtrącił Pawlak. – Albo kradł. – Nadkomisarz skinął głową. – Czyli pan Nikt, żonaty, być może majętny. Milion powodów, żeby się go pozbyć. Zawsze jest milion powodów. Zawsze na początku jest milion powodów i jakieś dwa miliony podejrzanych, pomyślał. Lubił to miasto. – Panowie, przecież nawet nie wiemy, czy auto nie zostało skradzione i kto nim jeździł – zauważył Knapp. – Ponosi was wyobraźnia.

Marczak kontynuował oględziny, dyktując szczegółowy opis ran i zadrapań. Nowak spojrzał jeszcze raz w stronę stacji kolejowej. Na peron prowadził otoczony jasnoniebieskimi barierami podjazd. Pod nasypem biegła droga wyłożona zapadającymi się betonowymi płytami, całe stosy podobnych płyt leżały obok. – Idę się rozejrzeć – oświadczył Nowak i ruszył na peron. Barierka była malowana chyba niedawno, na betonie wciąż widać było jaskrawe kleksy. Nadkomisarz podszedł do eleganckiej gabloty Kolei Mazowieckich i przyjrzał się rozkładowi jazdy. Na jednej kartce wyszczególniono wszystkie pociągi, które odjeżdżały ze stacji Ursus Północny w obu kierunkach. Wyszukał ostatnie połączenia. O 23.59 był pociąg do Sochaczewa, o 23.15 do Łowicza, o 23.46 znów tylko do Sochaczewa. O 22.24 można było dotrzeć na Wschodni – z jakiegoś powodu ten pociąg wymieniono dwukrotnie, raz jako kursujący w dni robocze, a raz w niedziele i święta. Kolorowy plakacik zapowiadał zmianę rozkładu jazdy na 11 listopada, a inny prezentował listę sześciu podstawowych praw pasażera w transporcie kolejowym, wśród których, obok bezpiecznego podróżowania, znalazło się odszkodowanie z tytułu śmierci i obrażeń. Nadkomisarz usłyszał dźwięk aparatu cyfrowego. Odwrócił się. Aspirant zrobił zdjęcie wydruku z rozkładem jazdy. – Myślisz, że ten, kto go tu przywiózł, mógł odjechać pociągiem? – powiedział Pawlak. – Jezu, chyba już od dziesięciu lat nie jechałem pociągiem. Metrem tak, ale nigdy w Polskę. Może pogadamy z maszynistami PKP. – Chyba Kolei Mazowieckich – stwierdził Nowak. – Chociaż w sumie cholera wie która firma ich teraz zatrudnia. Ale najpierw monitoring. – No przecież wiem – obruszył się aspirant. – Widziałem tabliczki. Gdzie są kamery? Nie widać. Pewnie tu i tam. – Pokazał dwa stalowe pomosty rozpięte nad torami, z wysięgnikami podtrzymującymi przewody trakcyjne. – Chyba że to tylko... jak mawiała twoja babcia? – Pic i fotomontaż. – Właśnie. – Energetycy coś mają?

– Jedna osoba tam była na dyżurze. Stacja jest w zasadzie bezobsługowa, jeżeli wszystko dobrze działa. No ale żeby dobrze działało, trzeba monitorować. – Pawlak chrząknął. – To znaczy urządzenia. – To mają coś nagrane czy nie mają? – Z zewnątrz? Nic. – Aha. – Nadkomisarz pokiwał głową. – Byli tu już? – Kto? – Jak to kto? – Nowak zirytował się. – Przecież nie zabójcy. Technicy. – Nie. Spoko, szefie, zaraz przyjdą. Powiedziałem, żeby się tu rozejrzeli. – Idziemy na drugi peron? – A czym się różni od tego? – Kierunkiem ruchu. No, idziemy? Ruszyli w stronę przykrytych blaszanym dachem schodów prowadzących do podnóża nasypu. Podobnie jak wiaty na peronie, betonowe ściany przejścia były upstrzone bazgrołami grafficiarzy w znacznie większym stopniu niż wiaty na peronie. Nazwa i herb ulubionego klubu Nowaka też tu były, ale konkurencja zdążyła już je przekreślić smugami czerwonej farby. Ktoś upamiętnił jeszcze GKS założony w 1922 roku. Który to GKS? Pawlak zrobił jeszcze kilka zdjęć. – Tak dla orientacji – stwierdził niepotrzebnie. – Pstrykaj, pstrykaj. Już co najmniej raz mi się zdarzyło, że takie bazgroły okazały się ważne. Nowak spojrzał w lewo, w jedyne miejsce, w którym jeszcze było widać nieco zieleni. Ogródki działkowe. Wąska asfaltowa droga prowadziła wzdłuż ogrodzenia, w stronę parkingu depozytowego. Przy wjeździe do tego hospicjum porzuconych – albo podrzuconych – samochodów rozpięto łańcuch ze znakiem zakazu ruchu, ale jezdnia biegła dalej, w zarośla, w kierunku torów do Poznania. Na wprost widać było jakieś hale, hurtownie, właśnie wyjeżdżały z bramy dwie furgonetki. Po drugiej stronie ulicy Chrościckiego, tuż przy stacji, mieścił się prowizoryczny hotel robotniczy, dwa piętrowe budynki

zestawione z kontenerów. Nowak dostrzegł, że zza ogrodzenia przypatruje mu się ochroniarz ubrany w nieprzemakalną pelerynę. Obok rozciągał się ogromny plac, porośnięty chwastami, krzakami i drzewami, wśród których majaczyły pozostałości jakichś przemysłowych budynków i rząd widmowych latarń. Na prawym krańcu tej otoczonej blaszanym płotem przestrzeni, od strony Włoch, majaczyły maszty z biało-zielonymi flagami. Teren przeszedł we władanie jakiegoś dewelopera, świadczyły o tym nie tylko billboardy i budka z biurem sprzedaży, ale przede wszystkim betonowe szkielety, wyrastające znad pustkowia, oraz sześć wielkich żurawi, które chyba dziś jeszcze nie rozpoczęły pracy. Stalowe giganty czaiły się we mgle, ich obecność potwierdzały nieruchome czerwone światełka, wyraźniej rysował się jedynie kształt dźwigu stojącego najbliżej torów, za wielką hałdą. Tym miastem rządzą deweloperzy i ochroniarze, pomyślał Nowak. Nawet klubami piłkarskimi kierują deweloperzy, którzy zachowują się jak ochroniarze. – Trzeba pogadać z ochroniarzami – powiedział Pawlak. – I z robotnikami. Chciałbyś mieszkać w czymś takim? – Wskazał ręką kontenery. – Albo tłuc się co tydzień mikrobusem z Nowego Targu do Warszawy? Nadkomisarz nie odpowiedział. Po drugiej stronie, tam, gdzie znajdowała się stacja energetyczna i trup w samochodzie, z hałasem przejechały trzy identyczne ciężarówki firmy spedycyjnej. – Spory tu ruch – zauważył aspirant. – Niby zadupie, a to wygodna trasa komunikacyjna. Łączy Ursus z Włochami wzdłuż torów. – No i? – No i tak sobie myślę, że mieliśmy tego trupa szybko znaleźć, my albo ktoś inny. Nie porzuca się zwłok na trasie łączącej dwie dzielnice, za duże ryzyko. Chyba lepiej zajebać człowieka w jakimś starym magazynie, a potem pierdolnąć do jakiejś dziury w lesie, do rzeki... – Pewnie, że lepiej. – Nowak uśmiechnął się pod nosem. W tym momencie zabrzęczała komórka Pawlaka. – No co? – Aspirant zwrócił głowę w kierunku radiowozów i grupy ludzi krążącej wokół czarnego samochodu. Krępy mężczyzna w ciemnej

kurtce zamachał do niego. – Powiedz mu, że już idziemy. Przecież nas widzi, nie? – Rozłączył się i spojrzał na Nowaka. – Prokurator czeka. Denerwuje się. Nowak zatrzymał się na moment w przejściu pod torami. Teraz było sucho, ale w deszczowe dni musiała tu stać wielka kałuża, samochód mógłby mieć problemy. Szybko zlustrował wzrokiem ściany, lecz nie znalazł żadnych świeżych napisów. Mina prokuratora rzeczywiście wyrażała najwyższy stopień zniecierpliwienia. Tomasz Knapp dotknął prawą dłonią rękawa płaszcza, jakby chciał odsłonić zegarek na przegubie i wymownie na niego spojrzeć. Burknął jednak tylko: – Gdzie panowie łazicie? Szanujmy nawzajem swój czas, dobrze? Pawlak już otwierał usta, żeby wygłosić jakąś ciętą ripostę, ale nadkomisarz powstrzymał go gestem. – Przepraszam. – Pan nie jest od przepraszania, tylko od nadzorowania czynności śledczych. Przynajmniej na razie. – Właśnie je rozpoczęliśmy. – Nowak nie zwrócił prokuratorowi uwagi, kto tak naprawdę odpowiada za nadzór. – Świetnie. Zatem ustalcie panowie tożsamość tego mężczyzny. – Wskazał na zwłoki, które właśnie pakowano do foliowego worka. – Zresztą chyba nie muszę mówić, co należy zrobić. – Tym razem spojrzał na zegarek. – Pojedziemy teraz na komisariat w Ursusie, spiszemy protokół oględzin. Przygotuję postanowienie o wszczęciu śledztwa, prokuratura powierza prowadzenie czynności dochodzeniowych policji. – OK – stwierdził nadkomisarz. – Sekcję pewnie uda się zorganizować dopiero jutro rano – stwierdził medyk. – Gdzie jest ambulans? – W drodze. Pewnie przebija się przez Aleje. – Knapp wzruszył ramionami. – Dobrze. Do zobaczenia. – Skierował się w stronę swojego samochodu. Nadkomisarz spojrzał na Pawlaka. – To jadę załatwiać papierki. Przyjechać tu jeszcze do ciebie czy dasz sobie radę? – Dam sobie radę, ale jak chcesz, możesz przyjechać. – Przypatrzył

się przełożonemu. – Aha, chcesz, widzę. Nowak uśmiechnął się i jeszcze raz rozejrzał dookoła. Mgła powoli zaczynała się unosić. Cholerna mgła, nie londyńska, nie smoleńska, tylko warszawska, peryferyjna. Odchodzi na jakiś czas, ale dziś wieczorem znów powróci. Nie skrywała niczego, nadawała tylko rzeczom właściwy wymiar, likwidowała tło, a pozbawione tła przedmioty i ludzie tracili znaczenie. – Wiesz, że kiedy byłem w Londynie, nie widziałem mgły ani razu? – zwrócił się do Pawlaka. – Wiktoriańska mgła została już tylko w literaturze. I w filmach. – Słucham? Możesz powtórzyć? – Aspirant spojrzał z roztargnieniem na przełożonego. – Sorry, planuję działania. – Świetnie. Pomogę ci. 3 Mieszkaniec Warszawy, nawet flancowany, który co tydzień wsiada w służbowy samochód i rusza do miejsca nazywanego domem, jest powiązany tyloma relacjami z innymi ludźmi, instytucjami, rzeczami, że nie może ich wszystkich naraz zerwać, choćby bardzo chciał. Nawet jeśli umrze gwałtowną śmiercią, nie odejdzie od razu, a puste miejsce, które kiedyś zajmował, będzie wciąż widoczne przez pewien czas, jak wybity ząb, a może raczej jak pajęczyna bez pająka. Mieszkaniec okolic Warszawy, Janusz Kraszewski, urodzony 4 września 1960 roku w Stargardzie Szczecińskim, wicedyrektor działu marketingu w banku BKG, w czwartek 3 listopada 2011 roku nie pojawił się w biurowcu na Chmielnej. Dopasowanie samochodu do nazwiska jego głównego użytkownika nie zajęło policjantom wiele czasu. Znalezienie zdjęcia pozwalającego potwierdzić tożsamość mężczyzny, którego zwłoki odkryto rano niedaleko stacji Ursus Północny, nie wymagało nawet kontaktu z działem personalnym. Twarz dyrektora Kraszewskiego widniała na paru oficjalnych zdjęciach w serwisie internetowym banku. Komisarz Marcin Drzyzga razem z sierżantem Kwiatkowskim (ściślej: sierżantem sztabowym Piotrem Kwiatkowskim) został wysłany do banku z zadaniem zebrania wszystkich informacji i przedmiotów,

które pomogłyby ustalić okoliczności śmierci Kraszewskiego. Z racji stażu, stopnia i funkcji coraz więcej rutynowych działań Nowak mógł zlecać innym, choć teraz częściej komunikował się z prokuratorami, jeździł do sądu, załatwiał nakazy i pozwolenia, przydzielał zadania, koordynował współpracę z innymi wydziałami, krótko mówiąc, więcej czasu spędzał przy biurku i przy telefonie. Powinien być z tego zadowolony i cieszyć się, że nie musi już jeździć na jakieś zadupie, żeby rozmawiać z właścicielami podejrzanych warsztatów, kiepskich samochodów i jeszcze gorszych życiorysów. Dziwne, ale rutynę bardziej lubił kiedyś, kiedy był młodszy. Wówczas uspakajała, dzięki powtarzalności procedur zyskiwał pewność, że wszystko jest pod kontrolą, że niezależnie od okoliczności istnieje punkt odniesienia, względem którego można zweryfikować dotychczasowe działania i zaplanować następne. A teraz zamiast iść na emeryturę jak wielu jego kolegów, ciągle szukał czegoś nowego, czegoś, dzięki czemu może ponownie by uwierzył, że wykonywanie tej pracy ma sens i może być interesujące – bo przecież nawet na tych nielicznych spotkaniach towarzyskich, w których zdarzało mu się brać udział, znajomi przestali zadawać mu pytania dotyczące pracy policjanta. I to nie tylko dlatego, że zwykle niechętnie o niej opowiadał. Martwe przedmioty przestały go interesować. Były tylko rzeczami, które mogą kiedyś stać się materiałem dowodowym, a na razie stanowią jedynie element procedury. Ludzie również należeli do tej procedury, jednak z nimi było już znacznie trudniej. I ciekawiej. – Tak – mruknął nadkomisarz pod nosem. – Nie ma żartów z filozofią, moja ty Pietrowna Zofio. Emerytura nie zając. Trupa mamy. – Że co? – Pawlak uniósł głowę znad kartki papieru. – Nic, nic, głośno myślę. Dokumentów nie udało się znaleźć? – Nie. Dokumentów, kart kredytowych, pieniędzy. Nawet dowodu rejestracyjnego nie było w schowku. Gdzie wozisz dowód rejestracyjny? – Służbowego wozu czy rodzinnego? – Wszystko jedno. – W portfelu. Troszkę się gniecie, ale nie chciało mi się kupować etui na dokumenty. – No właśnie. Tyle że portfela nie ma. Jakby ktoś nie mógł się

zdecydować, czy zabija, czy kradnie. – Aspirant uniósł bezradnie dłonie. – Patrzę na to wszystko i nie widzę zabójcy. – Bo przecież nie możesz zobaczyć! Na razie nie pytaj kto, pytaj dlaczego? – Dlaczego? – odparł natychmiast Pawlak. – Nie wiem – mruknął nadkomisarz. – Jedziemy do jego domu. – Obaj? – Obaj. Pytasz, jakbyś to robił po raz pierwszy. – Kobieta jakaś by się przydała – zauważył aspirant. – Spokojnie – stwierdził Nowak. – Zaoferujemy pomoc, jeżeli okaże się potrzebna. Nie – zreflektował się. – Zaoferujemy pomoc, po prostu. – Kto mówi, a kto patrzy? – Adaptacyjnie, jak powiedziałaby moja przyszła żona. – Nadkomisarz westchnął. – Dobra, ja będę informował. Nie żyje?! – Agnieszka Kraszewska wbiła wzrok w nadkomisarza. Była niska, drobna. Na pewno starsza od Kasi, ocenił Nowak. Jej szare oczy spoglądały nieufnie spod grubych szkieł okularów w ciemnoczerwonych oprawkach. Nie wyglądała na żonę menedżera, na kobietę, która jak w starym filmie Barei mogłaby z wyższością oświadczyć: „Mój mąż jest z zawodu dyrektorem”. Wyglądała na matkę. Tak, to słowo opisywało ją najlepiej, nie tylko ze względu na szerokie biodra, jeszcze bardziej podkreślające niski wzrost. Nieduża kobieta, która urodziła troje dzieci. – Mamy podstawy, żeby tak przypuszczać – powiedział Nowak. I dodał w myślach: „Mowa wasza niech będzie tak, tak; nie, nie”. – Podstawy – powtórzyła machinalnie. – Proszę mi powiedzieć wprost. Janusz nie żyje, prawda? – Wprost to wygląda niestety tak, że na podstawie zdjęć pani męża byliśmy w stanie zidentyfikować zwłoki. Bardzo nam przykro, proszę przyjąć szczere wyrazy współczucia. Kobieta milczała przez chwilę, kąciki jej ust zadrżały. Nowak mógł się domyślać, co teraz czuje: powoli docierała do niej świadomość, że to, czego istnienie jeszcze przed chwilą było może zagrożone, ale wciąż całkiem prawdopodobne, ostatecznie i nieodwołalnie istnieć przestało.

Ktoś już nigdy więcej się nie pojawi, niczego nie powie, niczego nie zmieni na lepsze, i to nie tylko w swoim życiu. Człowiek nigdy nie bywa większym egoistą niż w chwili, gdy dowiaduje się o nagłej śmierci bliskiej osoby. Myśli wówczas wyłącznie o sobie, nie o zmarłym, lecz o jego braku. Życie pozagrobowe nie istnieje. – Ale to niemożliwe... Może to jakaś pomyłka. Chyba zdarzają się pomyłki. – Zdarzają się – przytaknął Nowak. – Jednak niestety tym razem trudno mieć nadzieję. – Ale ja przecież... będę chyba musiała... – Tak – stwierdził Pawlak. – Poprosimy panią o identyfikację. Panią albo syna. – Boże! – westchnęła. – Jak... Jak... Czy... – Mamo! Ja pojadę. Nie boję się tego, co zobaczę. Osiemnastoletni syn Kraszewskiego, Jacek, stał z ponurą miną przy oknie. Nowak najchętniej zająłby jego miejsce: jak zwykle, chciałby się rozejrzeć po okolicy, zrozumieć, jak to jest, kiedy się mieszka w domu w Zaborówku, tuż przy Puszczy Kampinoskiej. Zadać sobie standardowe pytanie: czy da się tutaj żyć, a jeśli tak, to jak to życie może wyglądać. Pewnie jeszcze będzie miał okazję to zrobić, ale dziś nie było to najważniejsze. – Jacek, przestań! Jak możesz tak mówić... Ramiona chłopaka zadrżały. Nowak przypatrywał się jego szczupłej twarzy. Jacek Kraszewski był blady, miał lekko zapadnięte policzki, grube usta i ciemne, gęste włosy, Podobnie jak jego matka, nosił okulary w grubych, eleganckich oprawkach. Miał na sobie niebieskie dżinsy i granatową dresową bluzę ozdobioną białymi, splecionymi ze sobą literami N i D. – Może się dowiemy, co się właściwie stało? – Spojrzał na nadkomisarza. Nowak spróbował odczytać z tej twarzy emocje. Pierwsze wrażenie: chłopak starał się sprawić wrażenie twardego faceta. Wiedział już, że pozostał jedynym mężczyzną w tej rodzinie. Ale było coś jeszcze. – No cóż, pan Kraszewski zginął dość nagłą... gwałtowną śmiercią – odezwał się Pawlak.

Nowak spojrzał na aspiranta. „A co nadto jest, od złego pochodzi”. – Został zamordowany? – spytał Jacek Kraszewski. – Tak. – Boże! – krzyknęła kobieta. – Jak?! – rzucił równocześnie chłopak. – W jaki sposób?! Nadkomisarz chrząknął. – Nie mogę odpowiedzieć na to pytanie przede wszystkim dlatego, że nie odbyła się jeszcze sekcja. – Przede wszystkim? Jak to przede wszystkim? Mamy prawo wiedzieć, co się stało! Chcę wiedzieć, jak zginął mój ojciec! To mój ojciec, nie pana! – wrzasnął Jacek Kraszewski. Podbiegł do Nowaka i chwycił go wyprostowanymi rękami za klapy marynarki. – Słyszy pan?! Nadkomisarz zerknął na dłonie młodego człowieka, a potem spojrzał mu w oczy. Pawlak zbliżył się o krok. – Jacek! Przestań! – Agnieszka Kraszewska potrząsnęła ramieniem syna. – Przestań! – Chcę wiedzieć! Powinienem to wiedzieć! – Chłopak jeszcze przez chwilę trzymał policjanta za ubranie. Puścił go, cofnął się w stronę okna i pokręcił głową. Nowak poprawił marynarkę. – To prawda – stwierdził. – Nie chcielibyśmy jednak pana... państwa wprowadzać w błąd. – To po co tu przyszliście?! – warknął chłopak. Nadkomisarz nie odpowiedział, czekał. – Boże, jak on... czy... – Agnieszka Kraszewska nie patrzyła już na policjantów. Usiadła i sięgnęła po szklankę wody stojącą na niskim, przykrytym serwetką stoliku. Jacek podszedł do fotela, przykucnął i ujął dłoń matki. Kobieta wypiła kilka łyków. Po chwili chłopak delikatnie odebrał jej szklankę i odstawił na blat, nieco zbyt gwałtownie. Na płótnie pojawiły się dwie mokre plamy. Agnieszka Kraszewska odetchnęła głęboko kilka razy. – Dzwoniłam do niego wczoraj po wpół do siódmej. – Widocznie poczuła się w obowiązku odpowiedzieć na pytania, które i tak kiedyś musiały zostać zadane. – Chciałam się dowiedzieć, kiedy przyjedzie na

kolację. Często zatrzymywały go obowiązki, zdarzało się, że wracał po dwudziestej drugiej. – I? – Powiedział, że przyjdzie później, bo ma ważne spotkanie. – Uniosła wzrok i spojrzała Nowakowi prosto w oczy. – Mówił, z kim i w jakiej sprawie? – zainteresował się aspirant. – Nie. – A gdzie? – Tego również nie powiedział. – Słyszała pani jakieś głosy? – Nie rozumiem. – Uniosła głowę. – Głosy innych osób, w tle. Albo jakieś dźwięki. – Nie... nie wiem. Nie pamiętam, nie zwracałam na to uwagi. – A potem... – Potem zadzwoniłam o wpół do dziewiątej, kiedy Jacek już był w domu, bo jak zwykle w czwartek pojechał na trening. Aikido – dodała wyjaśniająco. Chłopak lekko skinął głową. – Janusz nie odbierał, chyba w ogóle miał wyłączony telefon. Dzwoniłam potem co piętnaście, co dziesięć minut i nic... – Zachłysnęła się, najwyraźniej zdała sobie sprawę, co to mogło oznaczać. Nowak zerknął na Pawlaka. Możliwe, że zaraz nastąpi atak hiperwentylacji. – Znaleźli panowie telefony ojca? – spytał Jacek Kraszewski. Pawlak pokiwał smętnie głową. Dziś wszyscy wiedzieli, od czego zacząć poszukiwania. – Nie – odpowiedział Nowak. – Ale da się zlokalizować ich położenie? Prześledzić, gdzie był? Potraficie zrobić takie rzeczy? – Zapewniam, że już uruchomiliśmy odpowiednie procedury... Zaraz... telefony? – spytał nadkomisarz. – Mąż miał służbową i prywatną komórkę – wyjaśniła Agnieszka Kraszewska. – Starał się rozdzielać te dwie sfery życia na tyle, na ile było to możliwe. – Może pani podać numer służbowej komórki? – Służbowej? – zdziwiła się. – Mówił pan, że... – Przepraszam, oczywiście chodzi mi o tę prywatną. – Nowak

specjalnie zadał niewłaściwe pytanie. Drobiazgi odwracające uwagę potrafiły na chwilę uspokoić emocje. Kiwnęła głową i wyrecytowała z pamięci dziewięć cyfr. Pawlak otworzył swój czarny, reporterski notes, poprosił o powtórzenie numeru i zapisał go. Otwarty notatnik położył na kolanie i spojrzał na Agnieszkę Kraszewską, dając jej do zrozumienia, że jest gotowy zarejestrować wszystkie istotne informacje. Kolejny dowód na to, że ma do czynienia z profesjonalistami. – Czy pani mąż w czasie tej rozmowy sprawiał wrażenie zdenerwowanego, zaniepokojonego? – Nie... To znaczy nie wiem. Nie pamiętam. – Zawahała się. – Wydawało mi się, że był nieco zirytowany, tak jakby miał już iść do domu, ale właśnie wrzucono mu jakieś zadanie albo pojawił się niespodziewany problem do rozwiązania. Częsta sytuacja. – A rano, kiedy jechał do pracy, nie zauważyła pani nic dziwnego? – Nie... nie. Wszystko było jak zwykle. – Na chwilę spuściła wzrok. – Jak zwykle. – A wcześniej, w ostatnich dniach? – Nie. – Pokręciła głową. – Nie wydarzyło się nic, co by nas zaniepokoiło. Prawda, Jacku? – spojrzała na syna. Chłopak wzruszył ramionami. – Chyba tak. – Proszę wybaczyć pytanie, ale czy pan Kraszewski miał jakieś problemy zdrowotne? – Nie... To znaczy... Owszem, miał jakieś problemy z żołądkiem, z trawieniem, był u internisty... – Jakie to w ogóle ma znaczenie?! – wybuchnął ponownie chłopak. – Czy ojciec popełnił samobójstwo? Chyba nie, prawda? Więc po co pan pyta? Nowak przypatrzył się zagniewanej twarzy młodego człowieka. Kim naprawdę jest? Jakiej muzyki słucha? Etnicznego jazzu na sprzęcie za pięć tysięcy dolarów czy polskiego hip-hopu na MP3? Nie wiedział, czy trzeba będzie kiedyś rozmawiać z nim na ten temat, zyskiwać jego zaufanie, szukać klucza do jego osobowości; sprawdzać, czy w ogóle można mówić o jakiejś osobowości. Nagle poczuł zniechęcenie. Może

nawet gówniarz zamordował ojca, chuj z nim, Pawlak się tym zajmie. Wrócić do domu, żyć życiem prostaczka, I want to see my family, my wife and child waiting for me. Może nawet znowu włączyć telewizor. Godzinę temu wprawdzie stwierdził, że ludzie wciąż budzą jego zainteresowanie, ale... Jakoś nie wszyscy. – Bardzo przepraszam, ale musimy ustalić kilka podstawowych faktów – włączył się Pawlak. – Chcemy mieć ogólny obraz. Ogólny, a jednocześnie uchwycić jak najwięcej szczegółów, jeśli rozumieją państwo, o co mi chodzi. – Aspirant znów próbował zagadać cudze emocje. – Ja to rozumiem przecież... – Kobieta westchnęła. – Nie, nic dramatycznego w ostatnich dniach się nie działo. Wszystko było jak zwykle. – Byli państwo ubezpieczeni? – Tak, Janusz miał polisę na życie w swoim banku, to jest w swojej grupie finansowej. Ja i syn jesteśmy uposażeni bezpośrednio, a ponieważ Ania i Michasia są niepełnoletnie, to... O Boże! – Przerwała, jakby dopiero teraz zdała sobie z czegoś sprawę. – Boże Przenajświętszy, jak my o tym powiemy dziewczynom?! – Ja... – Głos Jacka Kraszewskiego zadrżał. – Zajmę się tym. Pojadę po nie do szkoły, jak już ci panowie pójdą. „Ci panowie” wymienili spojrzenia. – Ma pani rodzeństwo? – zainteresował się Nowak. – Dwie siostry, jedna mieszka na Mokotowie, druga w Zalesiu. I brata. W Krakowie. – A pani mąż? – Nie mogą panowie tego sprawdzić w ewidencji ludności? – spytał Jacek Kraszewski. – Po co te pytania? Zabili go! Nie powinniście teraz szukać zabójców?! Pawlak uniósł głowę i zerknął na szefa. Tak, Nowak też to usłyszał. Jednak zrobiło się ciekawiej. Nieznacznie uniósł otwartą dłoń: jeszcze nie teraz. – Właśnie to robimy – odparł ostrożnie. – Siedząc tutaj? Pytając o rodzinę? Braci i siostry? Nadkomisarz ponownie przyjrzał się chłopakowi. Mężczyzna

realizuje się w działaniu, a jeśli nie ma pojęcia, co należy zrobić, to zadowala się agresją. – Tak. – Po co?! Na litość boską, po co?! Czego się dowiecie w ten sposób? Róbcie coś! Szukajcie! W banku, w... – Urwał. – Tracimy czas! Agresja pozwala także przykryć różne rzeczy, na przykład strach. – Nie tracimy, bo... – Janusz ma... miał brata w Holandii. – Nowak drgnął i odwrócił głowę. – Michała. I jeszcze młodszego, Pawła, w Szczecinie, jest architektem. – Kobieta przełknęła ślinę. Znów sięgnęła po szklankę z wodą. Policjanci czekali na ciąg dalszy. Trzeba wykorzystać moment, w którym żona zamordowanego była gotowa z własnej woli podzielić się informacjami, być może nie do końca przydatnymi, ale zawsze informacjami, zanim zupełnie zamknie się w swojej rozpaczy. Odchyliła głowę i spojrzała w górę. Nowak podążył za jej wzrokiem. Wpatrywała się w prosty metalowy krucyfiks, który już wcześniej zwrócił jego uwagę. Ramiona krzyża wykonano z czarnych żelaznych prętów o kwadratowym przekroju. Stylizowaną postać Chrystusa plastyk stworzył z podobnego materiału, choć w niektórych miejscach błyszczała miedzią. Kawałki metalu były dość gładkie, nieposzarpane, ale bez wątpienia przedstawiały mękę: fragment odpowiadający klatce piersiowej wyginał się w agonii, ręce niemal odrywały się od belki, nogi były lekko ugięte. Agnieszka Kraszewska coś wyszeptała. Nowak pomyślał, że pewnie się modli. – Tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt dwa – powiedziała cicho i pokiwała głową. – Słucham? – zaryzykował nadkomisarz. – Nie sądzę, żeby panowie się domyślili, gdzie się spotkaliśmy. – Uśmiechnęła się smutno. Nowak spojrzał na Pawlaka. Żaden z nich się nie odezwał, mimo że wdowa chyba czekała na jakieś pytanie, składające się choćby z jednego słowa. – W kościele. Właśnie tam, we Włochach. Stamtąd pochodzę –

wyjaśniła. – Z miasteczka Włochy. – Ale... – zaczął Pawlak. Nowak uciszył go ruchem ręki. – Po raz pierwszy zobaczyłam go na spotkaniu naszej wspólnoty – dodała. – A raczej na mszy przed spotkaniem. – Jakiej wspólnoty? – Światło-Duch. – To katolicka organizacja? – spytał Pawlak. – Oczywiście, że katolicka. – Kobieta spojrzała ze zdziwieniem na aspiranta. – Ale nie organizacja, tylko wspólnota, grupa modlitewna. – Czy chodzili państwo ostatnio na takie spotkania? – A to ma w tej sytuacji jakieś znaczenie? – Nie mamy pojęcia – przyznał Nowak. – Dlatego pytamy. Chyba przez chwilę zastanawiała się nad odpowiedzią nadkomisarza. – Sporadycznie... Dwa, trzy razy do roku. Przy okazji świąt. Na Wielkanoc. – Właśnie tam, we Włochach? – Tak. U Świętej Teresy. – Ty też tam bywałeś? – Nowak zwrócił się do chłopaka, który przypatrywał im się oparty o futrynę. – Ja? Nie. – No jak to? Byłeś przecież parę razy – zaoponowała jego matka. – Kiedy miałeś czternaście, piętnaście lat. – To było dawno temu. – Chłopak zmieszał się. – Mówiłem ci, mamo, że to nie moja bajka. – Przestań! Teraz musisz zaczynać dyskusję? Teraz? – Niczego nie zaczynam, mamo – powiedział Jacek Kraszewski nie ze złością, ale raczej z troską. – Przepraszam. – Dlaczego właściwie pan o to pyta? – Kobieta spojrzała na nadkomisarza. Sądzi pan, że to może mieć związek z... ze śmiercią Janusza? Nowak westchnął. Pora udzielić poważnej odpowiedzi, może nawet prawdziwej. – Już wspomniałem, że wiemy na razie bardzo mało na temat okoliczności śmierci pani męża. Każda informacja może być istotna.

– Każda? Tak – zreflektowała się. – Może ma pan rację. Każda. – Spróbujmy zatem odtworzyć jeszcze raz przebieg wydarzeń. Proszę sobie jeszcze raz przypomnieć, co mówił pani mąż, kiedy pani do niego zadzwoniła po raz pierwszy. Chłopak niechętnie pokręcił głową. – Przepraszam, musimy o to zapytać – powiedział Nowak. Agnieszka Kraszewska nie dodała jednak nic nowego do tego, co powiedziała już wcześniej. Powtórzyła słowa męża: „Będę później. Mam ważne spotkanie”. Nowak przyjrzał się zawartości eleganckiej biblioteczki stojącej po prawej stronie kominka, we wnęce oddzielonej od szyby grubą ścianą i jeszcze jedną komorą z wylotem powietrza. Głównie klasyka: wydania Szekspira, Dostojewskiego, Sienkiewicza, niektóre przedwojenne, z charakterystyczną sową, znakiem wydawnictwa Gebethner i Wolff na grzbiecie. Gzyms nad paleniskiem był pusty, ale na ścianie wisiała niewielka zielono-złoto-czerwona ikona przedstawiająca głowę świętej, być może Madonny. Podążył za jej wzrokiem; domniemana Matka Boska patrzyła na krzyż, któremu przed paroma minutami przyglądała się gospodyni. Pawlak zerknął na Nowaka, ten kiwnął głową. Wstali. – Na razie nie będziemy już pani niepokoić. Jak wspominałem, ktoś z państwa powinien pojechać do zakładu medycyny sądowej. Skontaktujemy się – powiedział nadkomisarz. – Zaopiekujesz się mamą? – spytał aspirant, odwracając się w stronę młodego człowieka. Jacek Kraszewski spojrzał ze zdziwieniem na policjanta. – Oczywiście – powiedział z irytacją. – Oczywiście, że tak. – Jeśli chcą skorzystać państwo z pomocy psychologa, umożliwimy to. Skontaktujemy z... – Dziękuję – mruknął chłopak. – Poradzimy sobie. – Odprowadzi nas pan do drzwi? – Co? To tam przecież... Aha... – Jacek Kraszewski spojrzał na matkę i z rezygnacją ruszył w stronę wyjścia. Gdy sięgał do klamki, Nowak zerknął na aspiranta. Teraz. – Kto mógł to zrobić?

– Co? – Jacek Kraszewski cofnął się o krok. – Powiedziałeś, że go zabili. Kto? Młody człowiek przez chwilę sprawiał wrażenie, jakby nie rozumiał, o co chodzi. – Zabili! Sami powiedzieliście... sami panowie powiedzieli, że został zamordowany, tak czy nie?! – Uniósł podbródek. Znów chciał panować nad sytuacją. – Tak, właśnie tyle powiedzieliśmy – odparł Pawlak. – Ale kim są ci oni? – Jacy oni?! – Ci, co go zabili – wyjaśnił spokojnie Nowak. – Kogo mamy szukać w banku? – Nie wiem! Kogoś, komu ojciec zrobił coś złego. – A ojciec robił złe rzeczy? Chłopak zmieszał się. – Korporacja. Tam wszystko może się dziać. Ojciec nam nie sprzedawał takich informacji. – Boisz się? – spytał nagle Nowak. – Słucham? – Proste pytanie: boisz się? – Czego? Zła bezosobowego? Nowak zesztywniał. – Pytam, czy boisz się o swoje życie. O życie matki i sióstr. Jeśli coś wiesz, jeśli jest jakieś niebezpieczeństwo, powiedz. Straszono was? Telefony, maile? Ktoś was śledził? Jacek Kraszewski nie odpowiedział od razu. – Nie. – Nie? – Nie! I tyle. – Spojrzał na policjantów gniewnym wzrokiem, ale po chwili wbił spojrzenie w podłogę. – Chcę się teraz zająć mamą, dobrze? Na trasie numer 580, czyli na przedłużeniu Górczewskiej, ruch był spory, ale o tej porze już więcej samochodów jechało od strony Warszawy. – Bałem się, że wpadnie w histerię – powiedział Pawlak. – Nie

lubię tego. Głupieję wtedy, nie wiem, co robić. – Jesteś kobieciarzem, więc... – Nie jestem. – No dobrze, ale byłeś. Powinieneś wiedzieć, jak radzić sobie z histerią. – Jak to: jak? Przeczekać – mruknął Pawlak. – Nieważne, teraz to ich problem. – Machnął ręką za siebie, jak włoski piłkarz wściekły na sędziego. Spojrzał na Nowaka. – No widzisz, robię się bezduszny. Jak ty. – Weź już nie pierdziel, aspirant, tylko powiedz, co widziałeś. – Widziałem kobietę, której zawalił się cały świat i właśnie zaczyna zdawać sobie z tego sprawę. Która nie wie, czy sobie z tym wszystkim teraz poradzi, także materialnie. – Zerknął na Nowaka. – Pieniądze nie są najważniejsze, wiem, ale dosyć ważne. – Słyszałeś przecież, był ubezpieczony. Jak wygląda rodzina, przypomnij? – No, jak powiedziała, ma brata i dwie siostry. Jej rodzice żyją, są zameldowani na Dekarskiej. Domek we Włochach, niedaleko tamtego miejsca. Teść, czyli ojciec ofiary, również żyje, mieszka w Szczecinie. Nie została sama. Wiesz, jak to jest, z jednej strony ma kto jej pomóc... – A z drugiej jest komu się kłócić o pieniądze – dokończył Nowak. – Właśnie. – Aspirant pokiwał głową. – Może Opus Dei im da wsparcie. – Jakie Opus Dei, na litość?! – No, ta ich wspólnota. Nowak pokręcił głową. – Czytasz za dużo głupich książek. – Ciesz się, że w ogóle coś czytam – odciął się Pawlak. – Żartowałem przecież. Znałem kiedyś dziewczynę, która należała do czegoś takiego, chodziła na spotkania. – Ja znam jedną niemłodą już kobietę, której Duch Święty nakazał wydać pieniądze na stadion piłkarski. – Przestań już, szefie, OK? – Tym razem aspirant stracił cierpliwość. – Pojedziemy do tego kościoła? Może się czegoś dowiemy. – Jak chcesz, twoja decyzja. Ja tylko nadzoruję. – No to nadzoruj, szefie.

– Nie wiadomo, czy to w ogóle potrzebne. Sam słyszałeś: ważniejsze jest to, co się dzieje w banku. – Nowak zerknął na zegarek. – Marcin już do ciebie dzwonił? – Nie. – Aspirant przetarł wycieraczkami szybę, na której osiadły drobne kropelki. Mgła czaiła się na peryferiach, gotowa ponownie przejąć miasto wieczorem. Popołudnie było jednak znacznie jaśniejsze, gdzieś za chmurą czuło się obecność zniżającego się słońca. – Dziwny koleś z tego synka. – Dziwny? Nie powiedziałbym. Bardzo spokojny. – Właśnie mówię, że dziwny. – Wygląda jak Buddy Holly. – Kto? Znowu jakiś piłkarz? – Pawlak przez chwilę skupiony był wyłącznie na prowadzeniu auta. – Pamiętasz, ciągle uczą o tym w szkole policyjnej. Opowiadają o tej dziewczynie, która ucięła matce głowę i wrzuciła do jeziorka, a resztę poćwiartowała i schowała w skrytce na Centralnym. – Dziś nie mogłaby znaleźć skrytki – parsknął nadkomisarz. – Remont się jeszcze nie skończył. – Głupie. – Głupie – przyznał Nowak. Miał wtedy ledwie trzynaście lat, ale do dziś pamiętał to podretuszowane zdjęcie kobiety w kożuchu, chyba w kożuchu, pokazywane w dzienniku telewizyjnym, i jeszcze zdjęcie samej głowy. Nie twarzy, ale właśnie głowy. Pamiętał białe, niewidzące oczy zamordowanej kobiety. Bał się wtedy i może rzeczywiście poczuł to dotknięcie zła, o którym opowiadał niedawno jego ojciec. Kurczę, a Pawlaka w 1980 roku jeszcze nie było na świecie... – Rozumiem, o co ci chodzi – dodał. – Czekaj, ten chłopak, który niedawno zamordował ojca na Śląsku, wiceministra transportu... Też poćwiartował zwłoki. Coś w tym musi być, że kiedy już zdecydujesz się zabić któregoś z rodziców, chcesz ich kompletnie usunąć z tego świata. Żeby jeszcze raz się utwierdzić w słuszności swojej decyzji. Ojca czy matki ma nie być i już. Świniom na pożarcie. Aspirant milczał przez chwilę. Skupił się na prowadzeniu, minęli już skrzyżowanie z S8. – O czym my w ogóle rozmawiamy?! – spytał w końcu.

– Sam przecież zacząłeś – powiedział Nowak. – Szukasz motywu w rodzinie. – Fakt, chciałbym eksplorować ten obszar. – Mówisz jak konsultant. – Co ci się znowu nie podoba, szefie? – Pawlak zerknął spode łba na przełożonego. – Nie wszystko musi się wiązać z pieniędzmi. – Przed chwilą sam powiedziałeś, że pieniądze są dosyć ważne. – Tak, ale... – Moim zdaniem żadne z nich niczego nie odgrywało, chociaż chłopak się czegoś boi. – „Zabili go”? Nowak tylko wzruszył ramionami. – Będę go cisnąć – oznajmił aspirant. – Pomożesz mi? – Jasne. Uważaj! – Nadkomisarz pochylił się, gdy Pawlak gwałtownie zahamował za białą ciężarówką. Z tylnych drzwi uśmiechała się do nich różowa, pulchna świnka. – Jutro trzeba będzie zabrać Ankę. – Chłopak powiedział, że sobie poradzą bez naszej pomocy. – Poradzą albo i nie, wszystko jedno. Ważne, żebyśmy się czegoś dowiedzieli. O, zobacz... – Nowak zerknął w lusterko wsteczne. – Słońce. – Jakie słońce? – Przez chwilę widziałem słońce. Naprawdę. – Nie wpatruj się zbyt długo, bo stracisz wzrok. Marcin Drzyzga przyjechał do centrali z kompletem niezbędnych informacji, w tym zdjęć. – Opowiadaj – zażądał Nowak. – W banku zapanowała panika. Rozmawiałem z dwoma członkami zarządu. – Drzyzga podrapał się po głowie. Wyłysiał już niemal zupełnie, a to, co mu jeszcze zostało, strzygł przy samej skórze. – No i? – No i mówię przecież: panika. Chodzi o wizerunek banku w mediach. Dziennikarze już zaczęli węszyć, w holu zderzyłem się z tym reporterem z „Faktu”, z którym zwykle mamy do czynienia w podobnych sytuacjach... No, dobrze, dobrze... – powiedział, widząc zniecierpliwione miny pozostałych. – To spółka giełdowa, więc będą

musieli wydać komunikat o zmianie na wysokim stanowisku. „Odwołanie lub powołanie osoby zarządzającej”, tak mi powiedzieli. – A co to ma do rzeczy? – spytał Pawlak. – Przecież nie dołączą raportu medyka do komunikatu prasowego. Ludzie czasami umierają. A to, co powiedzą media... Kto będzie o tym jutro pamiętać? – Ktoś na pewno będzie. – Drzyzga wzruszył ramionami. – Przeszukaliśmy jego gabinet, oczywiście pod okiem tych gości z zarządu. Strasznie są wyczuleni na kradzież danych i tajemnic służbowych. – Wskazał palcem Nowaka. – Musisz poprosić prokuratora o osobny nakaz zatrzymania komputera osobistego. – Laptopa? – Nie, stacjonarnej maszyny. Notebook zaginął i tym też są zaniepokojeni. Nawet dość poważnie zaniepokojeni. Nowak pokiwał głową. Parę lat temu, kiedy zajmował się sprawą tramwajowego mordercy, również musiał przeszukiwać zawartość dysków i skrzynek pocztowych kilku osób, w szczególności pewnej dziewczyny z banku, która padła ofiarą zabójcy. Wówczas nie miał większych problemów, kontaktował się jednak tylko z administratorami sieci i kadrą kierowniczą niższego szczebla. Nie ma co udawać, nie wszyscy są jednakowo ważni. Jednak trzeba zachować ostrożność: ostatnio nagła śmierć szyfranta wzbudziła w wojsku większe zaniepokojenie niż zgon prezydenta i wszystkich członków sztabu generalnego. – Tak. – Drzyzga uprzedził pytanie. – Sugerowano mi, że chodziło o kradzież informacji, tyle że sprawcy wykazali się brakiem profesjonalizmu albo nadgorliwością. – Jest tyle sposobów, żeby to zrobić! – odezwał się Pawlak. – Na zewnątrz, w samym banku... Nie trzeba nikogo mordować ani nawet zabierać komputera. – Nie musisz mi tego tłumaczyć. – Marcin odchrząknął. – Nie wyprowadzałem ich z błędu, tylko słuchałem. Tego Kraszewskiego nikt specjalnie nie lubił. – Nieuczciwy czy tylko niesympatyczny? Uprawiał mobbing wobec podwładnych? – A ten znowu ze swoimi angielskimi słowami. Nie, nie był

nieuczciwy, wprost przeciwnie, bardzo zasadniczy, oschły. Wymagał od pracowników rzetelności i jak się wyraził jeden z nich, „protestanckiego zaangażowania”. Sprawdziłem dziada... – Dziada? Pięćdziesiąt jeden lat! – oburzył się Nowak. – Sprawdziłem dziada. Poprzednio, czyli jeszcze dwa lata temu, był dyrektorem jednego z departamentów Komisji Nadzoru Finansowego, a raczej urzędu związanego z tą komisją. Trafił tam w 2006 roku... – Czyli za rządów PiS-u? – Owszem. Przeszedł do BKG w dwa tysiące dziewiątym. Pawlak niespokojnie poruszył się na krześle. – Polityka? Żebyśmy nie wdepnęli... – ...w jakieś gówno? Już wdepnęliśmy. Trzeba było wybrać inną pracę – powiedział nadkomisarz. – Przy czym połowa zarządu banku to ludzie, którzy tkwią tam od mniej więcej dwudziestu lat, więc nasz kolega, jako najprawdopodobniej przedstawiciel innej formacji politycznej i nie bójmy się tego słowa, intelektualnej, cokolwiek tam nie pasował. Prokurator wspominał coś na ten temat? – Drzyzga zerknął na Nowaka. – Kurwa – burknął nadkomisarz. – Nie, prokurator nic nie mówił, przynajmniej na razie. Dobrze, będziemy walczyć z tymi demonami, kiedy się pojawią, i najwyżej polegniemy z godnością. A wczorajszy dzień? To spotkanie biznesowe, o którym mówiła jego żona? – To właśnie jest dosyć dziwne. Ostatnie spotkanie miał zaplanowane na szesnastą. Skończyło się przed osiemnastą, tak mówi jego sekretarka, Kinga Remer. Brzydka, panie aspirancie. – Pawlak skrzywił się. – Kraszewski wiedział, że dziewczyna spieszy się do domu ze względu na chore dziecko, dlatego pozwolił jej wyjść z zebrania o siedemnastej trzydzieści. Według danych z systemu zabezpieczeń wyszedł ze swojego gabinetu o osiemnastej czternaście, pięć minut później dotarł na podziemny parking, wsiadł do samochodu i otworzył bramkę przy wyjeździe o osiemnastej dwadzieścia dwie. Machnął ręką do ochroniarza, nie wyglądał na specjalnie zdenerwowanego czy zaniepokojonego. – O której żona dzwoniła do niego po raz pierwszy? O wpół do

siódmej? – Nowak spojrzał na aspiranta. – Tak – odparł Pawlak. – O osiemnastej trzydzieści. Nie, zaraz... Powiedziała: „po osiemnastej trzydzieści”. – Musiał być wtedy w samochodzie – stwierdził nadkomisarz. – Powinna była zwrócić na to uwagę. Inaczej słychać rozmówcę, coś się dzieje w tle, kierowca nie skupia całej uwagi na rozmowie. Zwłaszcza wieczorem, w centrum Warszawy, przy nie najlepszej widoczności. – Mówiła, że niczego dziwnego nie słyszała – oznajmił Pawlak. – Cóż, jeśli coś usłyszy teraz, to na pewno nam powie. Może ktoś im jednak groził. Młody się czegoś boi. – Młodego będziemy obserwować. I nękać. A na razie będzie od zajebania roboty z monitoringiem. – Od zajebania – zgodził się Nowak. – I bardzo dobrze. Nadkomisarz przeglądał na komputerze zdjęcia gabinetu dyrektora Kraszewskiego. Podobnie jak w jego domu, meble były nowe, ale stylizowane na staroświeckie. Branża narzuca pewien styl, kanon obejmujący wyposażenie wnętrza, wzornictwo, detale. Stwarzanie pozorów jest niezbędne. Nowak przekonał się już o tym wiele razy, choćby wtedy, gdy u notariusza podpisywał umowę zakupu swojego starego mieszkania na Piaskach. Na biurku Kraszewskiego nie było zbyt wielu osobistych akcentów, żadnych zdjęć rodzinnych, pamiątek, tylko komplet wiecznych piór i długopisów, mosiężny segregator na korespondencję oraz dziwny bibelot, może przycisk do papieru, w kształcie trójkąta, a raczej graniastosłupa o podstawie trójkątnej, z nieregularnym otworem w środku, bez żadnego napisu. Być może była to jedna z nagród branżowych, których dwa rzędy stały w gablotce pod ścianą. Faktura metalu trochę przypominała krzyż, który widzieli wcześniej w Zaborówku, zdaje się, że zamordowany był miłośnikiem metaloplastyki. Krzyż, wspólnota... Czy sumienie pozwala katolikowi pracować w banku? Usłyszał charakterystyczny riff Seven Nation Army. Komórka. – Po siedemnastej na Okęciu przestały lądować samoloty – oznajmiła cicho Kasia. – Za to Białołęka nadal przyjmuje wszystkie pojazdy. – Zaraz ruszam. Dziecina śpi?

– Chrapie aż miło. 4 Doktor Marczak poprawił okulary grzbietem dłoni. – Chcecie panowie poznać moją opinię? – Chcemy panowie – rzucił Nowak. – Zasadniczo po to tutaj przyszliśmy. Prosimy o interpretację tego, co przed chwilą zobaczyliśmy. Medyk patrzył przez chwilę na Nowaka. Westchnął. – To była śmierć, że tak powiem, biblijna – powiedział. – Czyli? – Moim zdaniem ten człowiek został ukamienowany. Prokurator Knapp właśnie wkładał jakieś dokumenty do teczki. Znieruchomiał. – Słucham?! – Ukamienowany. Zmarł na skutek urazu mózgu i wewnętrznego krwotoku wywołanego przez dwa uderzenia twardymi przedmiotami rzuconymi z pewnej odległości. Te rany nie zostały zadane prętem czy kijem. Wyobrażają sobie panowie? – Doktor Marczak postawił przed sobą krzesło i zaczął wokół niego krążyć. – Jeżeli ktoś by chodził dookoła skrępowanego więźnia i okładał go łomem czy pałką w różnych miejscach... – lekarz zamachnął się kilkakrotnie – ...rany oczywiście również nie układałyby się w regularny wzór, ale miałyby inny kształt, byłyby podłużne. A te nie są. Wyglądają, jakby zadawano je samym końcem jakiegoś narzędzia, z różną siłą, pod różnymi kątami... O, tak. – Wykonał kilka pchnięć. – Poza tym są też powierzchowne otarcia, jakby narzędzie ześliznęło się z ciała. Tak jak przy kamienowaniu, przecież nie zawsze pocisk dosięga celu. – Ale jak to: ukamienowanie? Były takie przypadki w Polsce?! – Knapp wciąż patrzył na medyka z niedowierzaniem. – Nie, nie było. Ale w ostatnich latach zdarzyło kilka takich morderstw, nie pamiętam już, w jakim kraju. W każdym razie nie w Iranie. – Właśnie, może to muzułmanin. Kraszewski dopuścił się cudzołóstwa i został za to ukarany. – Aspirant Pawlak dostrzegł

spojrzenie Nowaka. – No co? Trochę ich mieszka w Warszawie i okolicach. W niektórych krajach takie rzeczy się dzieją, widziałem w sieci taki filmik z Afganistanu, jak zakopują kobietę po szyję i... – To Polak, nazywał się Kraszewski, Janusz Kraszewski. Jest nieobrzezany – wtrącił Nowak. – A na dodatek wiemy, że był katolikiem. – Tak, jasne. Ale jeszcze nie wiemy, jakich miał znajomych. – Aspirant pstryknął palcami. – I te brudne nogi, w samochodzie było pełno błota. Mógł być zakopany, prawda? – Mógł – przyznał doktor Marczak. – Z tego, co pamiętam, to rzeczywiście kamienowane kobiety zakopuje się po szyję, a mężczyzn do pasa. – Żeby dodatkowo poniżyć? – Pewnie tak – odparł medyk. – Ale chyba głównie po to, żeby ograniczyć możliwość ruchu. – Bez sensu – stwierdził Pawlak. – Po co kogoś zakopywać, żeby go potem wykopać i... jeszcze raz zakopać. Zupełnie niepraktyczne. – Nie pochowali go – zauważył Nowak. – Ostatni etap odpada. – Tak, ale prościej byłoby wykopać dół, związać człowieka i obrzucić go kamieniami, bo wtedy od razu znalazłby się w grobie. Czysta ekonomia. – Przecież nie chcieli go pogrzebać! Sam powiedziałeś, że mieliśmy go znaleźć! – Panowie – przerwał prokurator. – Nie chciałbym, żeby śledztwo się rozlazło, i doceniam panów wysiłki intelektualne zmierzające do ustalenia szczegółów, ale takie technikalia możecie przedyskutować u siebie. – Trudno o lepsze miejsce na dyskusję o zwłokach niż instytut medycyny sądowej – zauważył Nowak. Knapp skrzywił się i dotknął dłonią znamienia na twarzy. Po chwili cofnął rękę. – Jednak nie mam pewności, że denat był zakopany – dodał Marczak. – Miał brudne paznokcie u nóg. – Dlatego właśnie pobraliśmy do analizy to, co udało się zza nich

wydłubać. Paznokcie palców u rąk, jak panowie zauważyli, też nie były specjalnie czyste. Może to ziemia, może coś innego. Pył, drobiny cementu i piachu. Zresztą ziemi są różne rodzaje, podobnie jak błota. Błoto może zmienić losy świata. Słyszeliście panowie o rasputicy? – zwrócił się do Nowaka. – Coś jakby niedawno... – mruknął Nowak. – A to ma jakieś znaczenie? Lekarz wzruszył ramionami. – Nie, chyba nie. Nadkomisarz spojrzał na prokuratora. – Wpisze pan to do protokołu? – Nie. – Knapp nie wahał się nawet przez moment. – Dobrze panowie wiedzą, że zapisujemy tylko potwierdzone fakty. Poza tym ustaliliśmy przyczynę śmierci. Uraz czaszki i uszkodzenie mózgu wywołane przez uderzenia twardym przedmiotem. To wystarczy. – Jednak... – Naprawdę wystarczy – powiedział prokurator, tym razem nieco ostrzejszym tonem. – A hipotezę pana doktora proszę zweryfikować w trakcie czynności śledczych. – Które pan nadzoruje – zauważył Nowak. – Owszem. Ale panowie je prowadzą. Pawlak stał przy oknie i gapił się przez szybę. Na zewnątrz nie mógł raczej dostrzec niczego ciekawego ani zaskakującego, poza samochodami i autobusami przejeżdżającymi przez skrzyżowanie Nowolipek z Zamenhofa. – Chryste. Ukamienowanie – mruknął Nowak. – Dlaczego musiał tak zginąć? Z jakiego powodu? Aspirant odwrócił się. – Świr! Religijny świr, dowolnej religii. – Powoli. – Nowak uniósł dłoń. – Nie pytam na razie, kto to zrobił, ale dlaczego to zrobił. Dlaczego wybiera się taki rodzaj egzekucji? – Mówię przecież: bo tak jest napisane w Koranie, w Piśmie, nie wiem, w jakiejś świętej księdze i... – Poczekaj – przerwał nadkomisarz. – Nie o to mi chodzi. Co takiego jest w kamienowaniu, czego nie ma w zwykłym zatłuczeniu

kijem bejsbolowym. Zgoda, prawo boskie, kara za grzech, ale co jeszcze? – No... – Mówiłeś, że widziałeś film. Z Afganistanu. – No tak. – Pawlak skupił się. – Myślę, że anonimowość zabójstwa. Rozumiesz? Jest przy tym co najmniej kilkanaście osób, a nikt nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności za śmierć, wszyscy po prostu wymierzają sprawiedliwość. Ciężko ustalić, kto zadał decydujący cios. – Dobrze mówisz. – Nowak potarł brodę. – Co dalej? – Nie musisz dotykać ofiary podczas zabijania. Zabija pocisk, jak przy rozstrzelaniu, wystarczy wcześniej unieruchomić więźnia. – Zgoda. Coś jeszcze? – Marczak powiedział, że były krwotoki wewnętrzne, nie tylko te największe w mózgu. Zresztą sami widzieliśmy rany i siniaki. – Chodzi ci o to, że śmierć może być bolesna, powolna, tak? – Właśnie. Nowak wyobraził sobie rozgorączkowany tłum ludzi, którzy wybierają kamienie i odłamki różnej wielkości, nie za małe i nie za duże, o odpowiednio ostrych krawędziach. Trzymają je w obu dłoniach, czekając na znak dany przez sędziego, kapłana, imama, kogokolwiek, kto usankcjonuje wyrok swoim słowem i uwolni ich od odpowiedzialności za to, co się za moment stanie. Niektórzy, ci bardziej zapobiegliwi, przygotowują się do kolejnych ciosów, usypują kamienne stosiki, a może ładują pociski do kieszeni. Zresztą mogło to wyglądać zupełnie inaczej, do egzekucji nie jest potrzebna zgraja fanatyków religijnych. Wystarczy kilka osób, dwie, trzy. Może nawet jedna, choć miałaby mnóstwo kłopotów ze zorganizowaniem całego przedsięwzięcia. – Ile czasu może zająć takie ukamienowanie? – No, to zależy... Filmik, który widziałem, trwał niecałe dziesięć minut. Naliczyłem ze dwudziestu rzucających. Sami faceci, a raczej same osoby płci męskiej, bo niektórzy to prawie dzieciaki. Myślę, że egzekucja może trwać dłużej. Dwadzieścia minut? – Powiedzmy – przytaknął Nowak. – A teraz wyobraź sobie, że jest tylko jedna osoba, jeden człowiek z kamieniami. A pośrodku, zakopany

albo związany, tkwi nasz delikwent. Kat nie musi rzucać jak maszyna. Może wydzielać pociski stopniowo przez wiele godzin. Cholera, może nawet używać tego samego kamienia. – Koszmar – stwierdził Pawlak. – Tortura. – Można umrzeć ze strachu. Rzuci, nie rzuci. Trafi, nie trafi. I każdy rzut może być tym ostatnim albo wprost przeciwnie, wydłużyć agonię. – A po co tak? Dlaczego tortury? – Jak to: dlaczego? Żeby zabić w możliwie najokrutniejszy sposób, poniżyć tak, jak tylko się da. – Albo żeby wydobyć informacje. Przesłuchanie. Pawlak wskazał swojego służbowego laptopa, stojącego na biurku między plastikowymi segregatorami na dokumenty. Aspirantowi nie można było zarzucić braku umiejętności wyszukiwania danych i porządkowania interesujących informacji. – Zrobiłem research, szefie – powiedział Pawlak. – Sprawdziłem, jakie były motywy zbrodni w innych krajach niż te, którymi rządzą turbany. Znaczy ci, no, fundamentaliści islamscy. – No i? – Jakiś młody człowiek w Filadelfii walił po głowie kamieniem zawiniętym w skarpetę pewnego starszego obywatela, który się do niego dobierał. Podobno w Starym Testamencie jest mowa o kamienowaniu homoseksualistów. – A jest mowa o skarpetach? – mruknął Nowak. – No to dalej: w Meksyku dwaj bracia wraz z ojcem zatłukli pewną kobietę. Pokłócili się po pijaku. Tam też zamordowano burmistrza pewnego miasteczka i jego asystenta, zresztą w ogóle lokalna policja została rozwiązana, bo nie dawali sobie rady z bandytami. Kurde, jak w filmach, kraina bezprawia. – Aspirant chrząknął. – Szefie, nie znajdziemy prawidłowości. Kibice też rzucają kamieniami w policjantów. – Ja nie rzucam – obruszył się Nowak. – I we mnie też nikt na razie nie rzucił. – Dobrze, dobrze. Chodzi mi o to, że musimy drążyć jak zwykle. Rodzina, praca, znajomi. Człowiek jest najważniejszy, nie metoda.

– No proszę, nauka nie idzie w las. – Nadkomisarz pokiwał głową. – Ale o metodzie też warto pomyśleć. Chodzi mi o miejsce. – Miejsce – powtórzył jak echo Pawlak. – Tak, miejsce. – Nowak zirytował się. – Czego potrzebujesz do takiej egzekucji? – Pustej przestrzeni. Pomieszczenia. – Nie musi być nawet specjalnie duże – zauważył nadkomisarz. – Sadzamy gościa w kącie i rzucamy po przekątnej. – Za to dźwiękoszczelne albo trudno dostępne. Piwnica w domu na odludziu. – Albo mieszkanie w bloku, w którym nikt nie interesuje się tym, co słychać za ścianą. Aspirant powoli skinął głową. – No i jeszcze potrzebne są narzędzia: kamienie, gruz, kawałki metalu. Plac budowy? Jeżeli mordercy go zakopali po pas, to raczej na otwartej przestrzeni. Nowak wstał. – Nie rozumiem tego – powiedział. – Ktoś ukamienował tego człowieka, a potem ubrał i wsadził w samochód, po czym przywiózł go, jak pasażera taksówki, w jakieś dziwne miejsce, żeby go tam odnaleziono. To sztuczne, w tym jest fałsz. – Ktoś to zaaranżował, żeby... – Żeby przekazać informację. – Nadkomisarz strzelił palcami. – Ale jaką? I komu? Tak, odbył się jakiś chory, popierdolony rytuał, ale... Za dużo tu teatru. Spojrzał na zegarek. Słowo „teatr” przypomniało mu o miejscu, w którym powinien się wkrótce znaleźć. W porządku, zdąży na Konwiktorską. Kasia pozwoliła. Mecz z Lechem, obchody stulecia klubu... – Kazałeś oczywiście sprawdzić okolice? – Jasne. Tylko że tego nie da się zrobić tak od razu... Wiesz, działki, hale fabryczne, stare magazyny... Trochę tego tam jest. Ludzie z Ursusa co jakiś czas podsyłają mi raporty. Jutro sobota, ale mam dostać monitoring od kolejarzy. – Aspirant najwyraźniej dostrzegł nerwowe spojrzenia Nowaka. – Idź już na te swoje igrzyska. Weź biały kask

z magazynu. – Te, młody, wykształcony, z wielkiego miasta... Robisz się bezczelny – powiedział nadkomisarz, zdejmując marynarkę z oparcia obrotowego krzesła. – Na razie.

Marana tha I co teraz? – padło pytanie. Wysoki, białowłosy mężczyzna stojący przy oknie odchylił grubą, bordową kotarę i spojrzał przez szczelinę na drogę przebiegającą wzdłuż ogrodzenia. Z wysokości pierwszego piętra widać było szarobrązowy, poznaczony bąblami rdzy dach starego mercedesa, którym codziennie, z wyjątkiem niedziel, przyjeżdżali do pracy ukraińscy robotnicy, zatrudnieni przy remoncie sąsiedniej willi. Po kilkudziesięciu sekundach ciszy człowiek przy stole poruszył się niespokojnie. Wiedział, że ta rozmowa, jeśli w ogóle można to nazwać rozmową, właśnie tak będzie wyglądała. Spojrzał w górę i otworzył usta, jakby chciał jeszcze podać w wątpliwość sens siedzenia przy sztucznym świetle także teraz, wczesnym jesiennym popołudniem. W tej chwili paliły się dwie z pięciu żarówek białego, nowoczesnego żyrandola. Czarny stół był najważniejszym meblem w tym pomieszczeniu. Oprócz niego znajdowały się tu jeszcze dwa proste krzesła, również czarne, oraz ciemnoczerwony dywan, dopasowany kolorem do zasłon. Przy dwóch ścianach stały szafki z kilkoma półkami, na których umieszczono białe przedmioty o dziwnych, nieregularnych kształtach oraz książki, wszystkie oprawione w skórę. Złote linie na ich grzbietach błyszczały z godnością w półmroku. – I co teraz? – Nie musisz powtarzać, słyszę. – Siwy mężczyzna puścił kotarę i powoli odwrócił się do pytającego. Poprawił marynarkę, uniósł podbródek i pogładził go dwukrotnie od dołu, jakby zeskrobywał zarost maszynką do golenia. – Gdzie mamy to schować? – To? – No to, to. Coś musimy przecież zrobić. – Pamiętaj, że mówimy o człowieku. O duszy. – Duszy nie zakopiemy. – Ha! – parsknął człowiek w marynarce i pokręcił głową. – Nie byłbym tego taki pewien. Z duszą ludzką można zrobić różne rzeczy.

– Dusza ludzka jest nieśmiertelna. – Na ogół to prawda. Jednak ten dogmat wymaga drobnej korekty. Mężczyzna przy stole westchnął ciężko. – Ale... – zaczął. – Nie przejmuj się. Mamy kilka możliwości. – Świetnie. Wybierzmy najlepsze rozwiązanie. Wysoki roześmiał się, przysunął krzesło i usiadł po drugiej stronie. – No proszę, zgadłeś. Właśnie to zamierzam zrobić.

Rośliny cieniolubne 1 Dzień dobry panu. Może znalazłby pan chwilę czasu na rozmowę o sprawach najważniejszych, istotnych z punktu widzenia bieżącej sytuacji światowej? Na progu mieszkania stały dwie elegancko ubrane kobiety. Nowak ocenił, że ta niższa, brunetka z dziwnie sterczącymi włosami farbowanymi henną, to raczej późna czterdziestka. Miała zrezygnowaną minę, jakby wiedziała, że długotrwała walka stoczona z fryzurą została przegrana. Starsza, jasnowłosa – ta, która rozpoczęła rozmowę – od razu przykuwała uwagę. Jak to wyraził pewien wybitny pisarz, jej twarz nosiła ślady niebagatelnej urody. Szare oczy osłonięte okularami, prosty nos, grube usta i wyraźnie zarysowane kości policzkowe. – Niestety, nie bardzo mam teraz na to czas i chęci. Obawiam się, że z literaturą się także nie zapoznam – dodał szybko, widząc, że blondynka sięga do torby przewieszonej przez ramię. – Ależ nie chcemy panu teraz przeszkadzać! Zapraszamy na międzynarodowe spotkanie, poświęcone problemom współczesności. – Wręczyła nadkomisarzowi kolorową ulotkę, właściwie małą broszurkę. Nowak zerknął na pierwszą stronę: błękitną kulę ziemską otaczały krwistoczerwone znaki zapytania. – W Nadarzynie? – Nie, nie! Nie będzie pan musiał... nie będą państwo musieli nigdzie jechać. Sala... Miejsce konferencji jest tutaj. Leśnej Polanki 15. – Nowak dostrzegł, że kobieta zachowuje się jak policjant w obcym mieszkaniu, rozgląda się, żeby nie powiedzieć: zapuszcza żurawia, próbując na podstawie paru szczegółów wypracować opinię na temat gospodarzy tego miejsca. Z braku świętych obrazów wzrok głosicielki musiał zatrzymać się na replice plakatu zapowiadającego koncerty supergrupy Crosby, Stills, Nash & Young z listopada 1969 roku w Winterland Ballroom. Prezent urodzinowy od Kasi, która właśnie pojawiła się w drzwiach z synkiem na rękach. Marcinek wpatrywał się ze zdziwieniem w obce twarze.

– Cóż za śliczne dziecko! – zawołała kobieta. – Jak ma na imię? – Rufus – rzuciła Kasia i odruchowo przycisnęła syna. – E...! – potwierdził chłopiec. – Rufus? O, to rzadkie imię i piękne, naprawdę – powiedziała bez przekonania brunetka. Miała niski, przyjemny głos. – Wspaniale, że zdecydowali się państwo na dziecko w tych trudnych czasach. Kasia ze zdumieniem spojrzała na gościa. – Dziękujemy za zaproszenie. Zastanowimy się. – Nowak złapał za klamkę. – Jeśli państwo jednak chcą coś poczytać, to... – zaczęła kobieta o niesfornych włosach, ale druga chwyciła ją za przegub. – Dziękujemy, dziękujemy. Do widzenia – burknął Nowak i zamknął drzwi. Pokręcił głową i spojrzał na swoją przyszłą żonę. – Udało się – szepnął. – Udało się? To po co brałeś ulotkę? Teraz będziemy w ich bazie danych. Kandydaci na nawróconych. Będą nas nawiedzać co parę dni. – Nie pierwsza baza danych, w której jesteśmy. – Mógłbyś być trochę ostrożniejszy. Skąd wiesz, że to naprawdę świadkowie Jehowy? Kto w ogóle wpuścił te baby na klatkę? – Westchnęła. – Mamy dziecko, robię się podejrzliwa. Nowak roześmiał się. – Rufus! Skąd ci to przyszło do głowy? – Chyba z Pulp Fiction. – Ui – dodał Marcin. – Tak, ui, ui, święte słowa, synku. – Nowak spojrzał na Kasię. – Dlaczego ludzie rzucają wszystko i idą głosić chwałę Jahwe wśród wrogo nastawionej klasy średniej? – O, proszę, wreszcie zaakceptowałeś, że należysz do klasy średniej – zauważyła zgryźliwie Kasia. – Mam na myśli to blokowisko. – Nowak zatoczył ręką półokrąg. – No, dlaczego? Dziewięćdziesiąt procent ludzi cię przecież spławi, dziewięć zbluzga, a jeden na sto weźmie „Strażnicę”, bo niedowidzi, niedosłyszy i myśli, że to gazetka z Biedronki. – Sam sobie odpowiedz na to pytanie. Studiowałeś socjologię. Jesteś policjantem.

– No, jestem, zasadniczo. – Poza tym słyszałeś: nie chodzi o chwałę Pana, ale o problemy współczesności. – Wiesz, jakoś trzeba zagaić rozmowę, zarzucić haczyk, nie używając słów „Bóg” czy „religia”. Kasia wzruszyła ramionami. Marcin wyciągnął rękę i zaczął się bawić włosami matki. – Lęk. Strach przed śmiercią, przed samotnością. Potrzeba cudów, potrzeba prawdy. Poczucia, że jest się lepszym niż inni. – Pstryknęła palcami. – A dlaczego kibicujesz Polonii, a nie Legii? Chcesz być w grupie, która wyznaje podobne idee, ale nie w tej, za którą podąża większość. Wprawdzie narażasz się na prześladowania, ale jesteś gotowy dzielnie je znosić w imieniu Pana. – Obecnie mógłbym nawet podać nazwisko tego pana – mruknął Nowak ponuro. – Czekaj, à propos samotności, twój tata wspominał niedawno, że spotyka się z jakąś koleżanką... – Nie chcesz chyba powiedzieć, że dzisiejszą wizytę zawdzięczamy mojemu ojcu?! Sprzedał nasz adres za paczkę fajek, tak? Mimo że od trzydziestu lat nie pali? – Kto wie, wy wszyscy spod Warszawy jacyś dziwni jesteście... – Pociągnęła nosem. – Krawaciara. Do tego robisz teraz dla Niemca. – Lepiej dla Niemca niż dla bufetu – odcięła się. – Nie pracuję dla bufetu, tylko stoję na straży. Właśnie, gdzie oni mają centralę? – zainteresował się nagle Nowak. – Kto? Świadkowie? No, sam powiedziałeś, w Nadarzynie. – Ale nie polską, tylko tę ogólnoświatową. Gdzieś w Stanach, prawda? Masz otwarty komputer? Kasia machnęła ręką w kierunku kuchni. – Tak. – Mogę? – Jasne. Po chwili Nowak radośnie wykrzyknął znad klawiatury: – Brooklyn! No sleep till Brooklyn!

Marcin Nowak jęknął ze zdziwieniem. – Nie strasz Rufusa – odezwała się jego matka. – Przepraszam. – Skoro uzyskałeś już jedną niepotrzebną informację, to powiedz teraz, czy dziś będziesz się zajmował poszukiwaniem kolejnych. Sprawdź, czy będziemy mieli zmarnowany weekend. – Zaraz się skontaktuję z firmą. – Nowak nie opowiadał w domu zbyt wiele o trupie znalezionym w czwartek w Ursusie, zwłaszcza o tym, jak obrzydliwą śmierć miał dyrektor Kraszewski. – Pewnie powinienem być na miejscu, mimo że Pawlak ciągnie główne wątki. – Ciągle się nim opiekujesz? Dalej się czesze jak Cristiano Ronaldo? Zabawny gość. Taki trochę niedojrzały, jak większość mężczyzn ostatnimi czasy. – To już nie taki młodziak – stwierdził Nowak, ignorując kolejne uogólnienie. – Trzydziecha jak w mordę strzelił. Mamy teraz takie wysokoprofilowe śledztwo... – Przerwał. – O kurde, naprawdę to powiedziałem. Nie wiem, kto mi to sprzedał. Może ty? – Nie sądzę – odparła. – A co, zginął ktoś ważny? – Poniekąd. – I masz naciski? – No właśnie... Nie mam. A powinienem. Pawlak nie wyglądał najlepiej. Siedział przy biurku, bardzo odchylony w fotelu, z ponurą miną. – Byłem u nich – poinformował Nowaka. – Jeszcze wczoraj, po sekcji, i dziś. – Z psychologiem? – Bez. – Dlaczego? Jest śledztwo, Anka jest w Warszawie, powinna być do dyspozycji. A jeśli nie ona, to ktoś inny. – Nie, nic z tych rzeczy. Anna rzeczywiście jest do dyspozycji, przesłałem jej stosowny pakiecik. Pakiecik informacji – dodał aspirant. – Nie chciałem się narzucać i przyprowadzać kolejnych osób do domu, w którym panuje żałoba. Poza tym jesteś za stary, żeby traktować psychologów jak strażaków. „Na miejscu są już psychologowie, którzy rozmawiają z rodzinami ofiar” – powiedział głosem prezentera

telewizyjnego. – Spokojnie. Sam też potrafię co nieco zaobserwować. – Jezu! – Nowak nie wątpił w umiejętności aspiranta. Wprost przeciwnie, był pełen uznania dla jego intuicji. – Przecież sam mówiłeś, że chcesz poeksplorować obszar rodzinny. Chłopak coś wie. – Może. – Pawlak wzruszył ramionami. – No to, do ciężkiej cholery, czy nie powinieneś użyć wszystkich możliwych środków, żeby te informacje wydobyć?! Pawlak przechylił się do przodu i wziął z blatu kartkę formatu A4 osłoniętą foliową koszulką. Podał ją nadkomisarzowi. – Coś tam wydobyłem, szefie. – Co to jest? – Nowak przyglądał się prostej tabelce podzielonej na trzy kolumny. – Lista osób zaproszonych przez wdowę na pogrzeb. Krewni i znajomi, bez adresów, ale za to z numerami telefonów. Na liście znajdowały się czterdzieści dwa nazwiska, niektóre poprzedzone imieniem lub imionami, niektóre tylko inicjałami. Byli także „Radwańscy”, „Latoszkowie” i „Przedpełscy”. – Miałeś czas, żeby to zanotować? Nie powiesz mi, że przeglądałeś książkę adresową w jej komórce i przy każdym nazwisku zadawałeś pytanie. – Na stole leżały trzy egzemplarze, to zabrałem jeden – powiedział aspirant. – Kiedy pani Kraszewska wyszła, żeby odebrać telefon. – Bezczelność. – Tak, ale dzięki temu nie tracimy czasu. – Pawlak skrzywił się. – To chyba rzeczywiście fragment listy kontaktów po jakiejś obróbce. Pewnie ten chłopak to zrobił. Nazwiska brata i sióstr są na początku. – Sądzisz, że kobieta nie jest w stanie sama obsłużyć komórki i komputera? – Kobieta, której ukamienowano właśnie męża, może nie mieć do tego głowy – zauważył Pawlak, spoglądając kątem na przełożonego. – Powiedziałeś jej o ukamienowaniu? – Nie. Chłopakowi też nie. Ale powiem. Albo ty powiesz. – Dowiedziałeś się czegoś? Aspirant ziewnął i zmierzwił włosy. Teraz jego idolem fryzjerskim był raczej Gerard Piqué, choć na razie bez zarostu. Efekt był podobny,

jak w wypadku głosicielki, która około dziesiątej wraz z koleżanką nawiedziła mieszkanie na Białołęce. – I tak, i nie. Pomęczyłem młodego. – Wciąż myślisz, że to on? – Nie myślę, chcę się dowiedzieć jak najwięcej o ofierze. Jakim ten człowiek był ojcem, mężem, jak często bywał w domu, czy coś ukrywał... – Przerwał. – Jak to mówił Donald Rumsfeld? Czy było coś, „o czym wiemy, że tego nie wiemy”. – Tak, a najgroźniejsze są te sprawy, o których nie wiemy, że o nich nie wiemy. No i co? – Odniosłem wrażenie, że nie oswoił się jeszcze z myślą, że stracił ojca. Usiłuje to sobie poukładać w głowie. – Za przeproszeniem, to żadna informacja – stwierdził Nowak. – Konkrety proszę. Brał w tym udział czy nie? Wie coś czy nie? Kim są ci oni? Tak rzucił pod wpływem emocji czy ma jakieś podejrzenia? – Jeżeli coś wie, to dobrze się z tym kryje. Ale sam mówiłeś, że żadne z nich niczego nie udawało. I też nie jesteś psychologiem. – Pawlak spojrzał na nadkomisarza. – Młody jest wstrząśnięty. Byli bardzo blisko, kiedy Jacek miał dwanaście, trzynaście lat. Jeździli razem w góry i na żagle, podczas gdy matka opiekowała się córkami. Kraszewski był ojcem surowym, zasadniczym, ale przekonanym, że dzieciom należy wpoić pewne wartości. – Chrześcijańskie? – Też. To był konserwatywny człowiek. Wiesz, co powiedział chłopak? Że ojciec traktował go jak jedynaka. Następcę tronu. – Dwanaście, trzynaście lat... Koniec dzieciństwa, początek dojrzewania. – No, tak. Ktoś musi dać ci dobry przykład. Kopa w górę, dalej będziesz już mógł radzić sobie sam. – Przerwał na moment. – Wiesz, to dziwne, ale takim ojcem chciałbym właśnie być. Takim, dla którego choćby przez parę miesięcy syn będzie najważniejszy. Nowak popatrzył na kolegę. To już nie Piqué, to Iniesta. – A dziewczyny? W jakim są wieku? – Agata ma już piętnaście, Anna dopiero dziesięć. Zamieniłem tylko parę słów z tą starszą. Jest załamana, poruszona, cierpi.

– Pamiętaj, że bez psychologa nie masz prawa przesłuchiwać dzieci. – Wiem przecież – burknął Pawlak. – To nie były przesłuchania. Zadawałem pytania i słuchałem odpowiedzi. A co do tego chłopaka... Zastanawiam się, czy nie byłoby lepiej, żeby przyszedł do niego teraz ktoś starszy. No wiesz, bliżej wieku jego ojca. – I przypadkiem pomyślałeś o mnie, tak? – O tobie albo o Marcinie. Ciebie już zdążył poznać, więc powinieneś znowu z nim pogadać. Nowak pomedytował chwilę. – A kiedy pogrzeb? – Za tydzień. Medyk pobrał tkanki do badań toksykologicznych, a Knapp nie widzi powodu, żeby przetrzymywać ciało dłużej. – Dopiero za tydzień? – Nadkomisarz uniósł brwi. – Część zaproszonych mieszka poza Polską, a po drodze, w piątek, jest święto. – Pawlak wskazał kartkę z tabelką. – Pytałem o przeszłość i przyszłość, głównie wdowę. I jedną z jej sióstr, Bożenę. Komu mógł się narazić, czy miał wrogów, w co się angażował, na co przeznaczał pieniądze... Facet miał dodatkowe źródła dochodów, bo oprócz tego domu pod lasem należą do niego trzy mieszkania w Warszawie i jedno w Starogardzie, pewnie po rodzicach. Wszystkie wynajmował, przynajmniej te w stolicy. – W Stargardzie. – Nie, mówię przecież, że w Warszawie. – Miasto się nazywa Stargard, nie Starogard. Starogard jest Gdański. – A, może i tak. W każdym razie wszyscy są załamani. Zdumieni, że ktoś, kto był człowiekiem tak pracowitym i wspaniałym pod każdym względem... Nie patrz tak, naprawdę tak myślą... Że taki znakomity facet skończył w taki sposób. On był symbolem sukcesu dla całej rodziny. A przynajmniej dla całej rodziny jego żony. – Bo zdobył stanowisko w banku? – Bo był człowiekiem wszechstronnym. – Jak Marusarz, bracia Lothowie i Wacław Kuchar? – Nie jestem taki głupi, jak myślisz – powiedział Pawlak po chwili.

– Przynajmniej wiem, że Marusarz nie był piłkarzem. Mogę? No więc Kraszewski miał szerokie zainteresowania. Był wiceprezesem klubu żeglarskiego i często startował w regatach, z sukcesami zresztą. Zasiadał w radzie programowej szkoły, do której chodzi jego młodsza córka i w której uczyły się kiedyś pozostałe dzieci. Był prezesem fundacji Dalszy Los i należał do komitetu budowy hospicjum parafialnego, tam u nich, w Zaborowie. – W Zaborówku. – Noż kurwa mać, szefie, co to jest, komisja nazewnictwa?! Parafia jest w Zaborowie! Nieważne, w każdym razie facet realizował się w życiu. – Jesteś pewien? Wiemy tylko, że lubił komitety. – Pewien nie jestem. – Aspirant wzruszył ramionami. – Ale po pierwsze, tak wyraziła się jego żona. Po drugie, jeśli robisz dziesięć rzeczy naraz, to albo z konieczności, albo dla przyjemności. Miał rodzinę, pieniądze, dom. Nie musiał się udzielać społecznie, mógł zrobić ze swoim czasem, co chciał. – Może na pewnym stanowisku tak po prostu wypada. Zwłaszcza jeśli ma się tradycje rodzinne. Dla starych warszawiaków, którzy tworzyli wyższą klasę średnią – Nowak uśmiechnął się pod nosem – pomaganie innym ludziom i praca społeczna były czymś naturalnym. – A dla starych stargardczyków...? Mam nadzieję, że nie będziemy musieli badać historii całej rodziny. A już wiem, że jego dziadek urodził się i mieszkał we Lwowie, uciekał przed Armią Czerwoną. Zapytałem o zdjęcia rodzinne, które stały na komodzie – wyjaśnił Pawlak w odpowiedzi na zdziwione spojrzenie Nowaka. – No, w każdym razie tak głęboko nie ma co szukać, ale bliżej to już może tak. Gość miał z bratem jakiś zadawniony grunge. – Że co proszę?! – No, grunge. Tak mówią w filmach. Konflikt, uraza, o coś się kiedyś pokłócili. Nowak poczuł pustkę w głowie, wiedział, że aspirant przekręcił angielski wyraz, tylko za cholerę nie był w stanie sobie go przypomnieć. – O co poszło? – Coś związanego z matką. Z pierwszą żoną ich ojca – dodał

aspirant. – Starszy pan pochował ją, ożenił się pół roku później i niedawno ponownie został wdowcem. – Zdarza się. – Nowak pokiwał głową. – I co z tą matką? – Umarła na raka. Zdaje się, że ten brat, który przeniósł się za granicę, niespecjalnie się przejmował jej chorobą. Wszystkie problemy i większość kosztów spadły na głowę Kraszewskiego. – Młody skomentował to jakoś? Pytałeś? – Nie. Wzruszył ramionami. Mówił, że to przeszłość, że nie ma znaczenia. Nie wydał mi się przekonujący. Nowak podszedł do okna i podniósł żaluzje. To był ładny dzień, także tutaj, na Muranowie. Nagle zapragnął być gdzie indziej, w domu, z Kasią, z synem. Albo nie, nawet tu, po drugiej stronie Andersa, przejść się po parku Krasińskich, który o tej porze roku przestał już być ogrodem, i wleźć z synem na dno opróżnionego stawu, pokazać mu rzeźbę z rybakami i mieć nadzieję, że będzie zaciekawiony, a nie przerażony. Odwrócił się i spojrzał na aspiranta. – No dobrze – powiedział. – Teraz mów o konkretach. – Mówię cały czas! – zeźlił się Pawlak. – Rzeczy, nie ludzie. – Nie wiemy jeszcze nic o płatnościach. Dowiemy się na początku tygodnia, jak dobrze pójdzie. – Nie mogłeś poprosić żony o zalogowanie się na jego konto? – No coś ty, w takiej chwili? – zdumiał się Pawlak. – Nie masz innych pomysłów? Poza tym wiesz przecież, że nie wszystko jest księgowane online. – A telefony? Pawlak sięgnął po zestawienie. – Dzwonił do sekretarki, tej Kingi Remer, o osiemnastej pięćdziesiąt sześć. Zostawił wiadomość w sprawie jakiegoś spotkania, które przygotowywała na piątek. Odsłuchałem, dzwonił z samochodu, nie wydawał się zdenerwowany. Może był trochę nieobecny, nieskoncentrowany do końca na rozmowie, ale to normalne u kierowcy. – Lokalizacja? – Bemowo. Przeglądamy billingi. Są dwa numery, których nie

można zidentyfikować, telefony na kartę. Już poprosiłem firmę telekomunikacyjną o szczegółowe dane. – Kiedy dzwonił? – To do niego dzwoniono. W niedzielę po południu. Próbowałem telefonować, ale nikt nie odbiera, a na sekretarce w obu wypadkach jest domyślne nagranie. Nowak przez chwilę trawił wszystkie informacje. – Monitoring przeglądałeś? – rzucił po chwili. – A jak myślisz, dlaczego tu siedzę? – zirytował się Pawlak. – Wyłapaliśmy go na skrzyżowaniu Wolskiej, znaczy Solidarności, i Towarowej, znaczy Okopowej. I potem na Górczewskiej przy wjeździe na trasę, był tam o dziewiętnastej siedem. Długo, ale na Towarowej korki. – Mógł pojechać Alejami... A dalej? Nic? – Nic – potwierdził aspirant. – W Babicach już go nie widziałem. Zniknął. – Ktoś za nim jechał? – Ochrona budynku na Chmielnej nie zauważyła niczego podejrzanego. Też mam nagrania, oczywiście. Szukałem, nikt go nie śledził. Chyba. Jak chcesz, możesz przejrzeć. Nowak spojrzał na zegar nad drzwiami. Prosta biała tarcza z czarnymi kreskami, bez cyfr. Prawie jak w dworcowej poczekalni. – Może przejrzę. Przyda się kolejna para oczu. – Tak – mruknął aspirant. – A co z komputerem? – Jakim komputerem? – No jak to jakim? Służbowym. – Prokurator nie wystąpił o zatrzymanie sprzętu? O zrobienie kopii dysków? – No właśnie nie, w banku nic nie wiedzą. Miałeś tego dopilnować! – Może trzeba dziadowi wszystko na piśmie wysyłać – powiedział Nowak. – Zadzwonię do niego... Wybrał numer prokuratora Knappa i po chwili usłyszał głos automatycznej sekretarki. – Ostatnia taśma Knappa – stwierdził. W odpowiedzi na pytające spojrzenie Pawlaka tylko uniósł rękę. Nagrał w miarę uprzejmą prośbę

o odpowiednie działania i zakończył połączenie. Aspirant kiwnął głową i ziewnął. Zakasłał. – A teraz niespodzianka. – Słucham? – Pytałeś o rzeczy. No to mamy jedną rzecz. Wczoraj jeszcze przez pół dnia ekipa chodziła po Ursusie. Patrz, co znaleźliśmy. – Wstał i podszedł do korkowej tablicy, na której przyczepiono kilkanaście wydruków i odbitek zdjęć. Stuknął w fotografię wiszącą dokładnie pośrodku, oklejoną żółtymi karteczkami, na których aspirant namalował czerwonym flamastrem znaki zapytania. Nowak uśmiechnął się, dziś już to widział. Stanął obok aspiranta. – Młotek – stwierdził po chwili. – Ano młotek. Znaleźliśmy go w trawie, za płotem stacji energetycznej. W samym rogu posesji. – Renault stał już nieco dalej. – Nowak popatrzył na burozieloną fotografię. – Były na tym jakieś ślady? Krew, włosy? – Błoto – stwierdził Pawlak. – Błoto i rdza. Jest w laboratorium. Sprawdzają, czy to ta sama ziemia, co na nogach naszego bohatera. I czy nie ma na nim wydzielin albo fragmentów tkanki. No, rozumiesz, czy nie było to jedno z narzędzi kamienowania. – A jest jakaś sygnatura, numer? Informacja, że to własność zakładu energetycznego? Może ktoś to po prostu zgubił. – Nie ma nic, nawet znaku producenta. Nawet napisu MADE IN CHINA. – Aspirant wykrzywił usta w półuśmiechu. – Prostackie narzędzie z drewnianym trzonkiem. Bóg wie, skąd się tam wzięło. – Bóg, powiadasz... Mieliśmy się z Nim skontaktować czy coś? 2 Nowak zadarł głowę. Po raz kolejny przypomniał mu się Londyn i kościoły Hawksmoora, perfekcyjne, choć trochę nieludzkie, ale przecież funkcja, którą realizuje świątynia, nie do końca jest z tego świata. Ta fasada była może szara i przytłaczająca, lecz z jakiegoś powodu sprawiała wrażenie doskonałej. Poczuł niepokój. Poszukał jakiegoś śladu, który wiązałby tę budowlę z ziemią i sprawiłby, że

byłaby możliwa do zaakceptowania. Tak, kamienie, którymi obłożono dolną kondygnację aż do pierwszego gzymsu, mogły kojarzyć się ze schroniskiem górskim albo willą nuworysza z sektora budowlanego... – Szefie? Nowak drgnął. – Coś mówiłeś? Przepraszam, zamyśliłem się. – Widzę. Nadkomisarz rozejrzał się po rozległym placu wyłożonym kostką. Wysokie iglaste drzewo broniło się przed betonem i przed jesienią; stało się ruchomą rzeźbą targaną wiatrem, pilnowaną przez spokojną białą figurę Matki Boskiej, stojącą u podnóża schodów. Parę minut przed wpół do pierwszej zakończyła się msza. Jej uczestnicy ruszyli ku furtkom od strony Rybnickiej i Chrościckiego, niektórzy spacerowym krokiem oddalali się na lewo, za kościół, niektórzy zatrzymywali się na dziedzińcu, by chwilę porozmawiać. Po chwili przy lewym wyjściu pojawił się wysoki, krótko ostrzyżony i niemłody już ksiądz. Towarzyszył mu łysiejący brunet, wyposażony w bokobrody i bujne wąsy. Był ubrany w beżową, wyświechtaną kurtkę z rodzaju takich, jakie Nowak nosił trzydzieści lat temu. Facet żywo gestykulował, pochłonięty wygłaszaniem jakiegoś skomplikowanego monologu. Ksiądz potakiwał tylko i rozglądał się, jakby szukał kogoś, kto uratuje go przed potokiem mowy. Nadkomisarz skinął głową Pawlakowi. Ruszyli w stronę księdza. – ...rozmawiałem kiedyś, dawno, jakieś dziesięć lat temu, z księdzem Wójcickim, w czasach, kiedy jeszcze mieszkałem na Woli, i powiedział wtedy, że to ważna sprawa, że gdyby udało się coś takiego zorganizować, byłoby wspaniale, ale to zajmie jakieś siedem, osiem, a może nawet dziesięć lat. I co? Minęło dziesięć lat! Gdybyśmy wtedy zaczęli, przed tym kryzysem, co to być może jest, a być może go nie ma, to już wszystko byłoby gotowe i... – Ksiądz Grabiński? – spytał Nowak. – Przepraszam, że przerywam rozmowę. Dzwoniliśmy... – Chrząknął. – Dzwoniłem wczoraj do księdza. Wąsacz przerwał i przez chwilę podejrzliwie przypatrywał się policjantom.

– Taaak – powiedział duchowny. W jego głosie słychać było ulgę i tylko odrobinę niechęci. – Panie Tomaszu, pogadamy jeszcze o tym, ale teraz muszę porozmawiać o... – Urwał. – O sprawach ważnych dla parafii. – Oczywiście, oczywiście! Przyjdę na spotkanie w środę! – Mężczyzna nazwany Tomaszem łypnął ponuro na funkcjonariuszy. – Zapraszam – odparł ksiądz z rezygnacją. – Szczęść Boże, panie Tomaszu. – Bóg zapłać, Bóg zapłać. – Facet podciągnął pasek spodni i zapiął kurtkę, miała gustowny kołnierzyk i mankiety w biało-zielone paski. Skierował się na lewo, odprowadzany wzrokiem przez Pawlaka. Stanął na przystanku autobusowym, odwrócił głowę i przez kilkanaście sekund patrzył w ich stronę. – Tak... – Ksiądz westchnął. – Bardzo zaangażowany człowiek, ale trochę męczący. Zapraszam, usiądziemy w kawiarence. Tak, wspólnym wysiłkiem zorganizowaliśmy kawiarnię – powiedział z dumą w odpowiedzi na zdziwione spojrzenie Nowaka. – Wolelibyśmy... – Porozmawiać na osobności? Znajdzie się i takie miejsce. Ksiądz Grabiński zaprowadził ich do dwupiętrowego budynku z mansardowym dachem, połączonego niskim, ponurym pawilonem z budynkiem kancelarii parafialnej. Na dole, w skromnie urządzonym, ale jasnym i schludnym pomieszczeniu, rzeczywiście znajdowała się mała kawiarnia z barem i kilkoma stolikami, tylko przy jednym z nich siedziały cztery kobiety pogrążone w rozmowie. Duchowny porozmawiał chwilę z sympatyczną okularnicą stojącą przy kontuarze, zajrzał do sali obok i skinął głową. Zaprosił gestem policjantów, którzy zajęli miejsca przy niewielkiej ławie, obok pustego stołu bilardowego i piłkarzyków. Po chwili dziewczyna przyniosła na tacy trzy filiżanki ekspresowej herbaty. Ksiądz odchylił się na krześle i głęboko odetchnął. Potarł czoło. – Przepraszam, strasznie mnie boli głowa. Podobno w Tatrach wieje halny, a kiedy jest halny, na Mazowszu też mamy problemy. Ciśnienie... – Urwał, jakby nagle zdał sobie sprawę, że nie wypada się spoufalać z tajniakami.

– Polacy nie rozmawiają o pogodzie, tylko od razu przechodzą do ciśnienia – zauważył Nowak. – Tak... Może i tak. – Duchowny uśmiechnął się bez przekonania. – Chcieliśmy zapytać... – ...o Janusza Kraszewskiego. Domyślam się. – Ksiądz jest animatorem wspólnoty Światło-Duch, prawda? Tak przeczytałem na stronie parafii. – Owszem. – Janusz Kraszewski z rodziną uczestniczył w tych spotkaniach. – Tak. – Duchowny skinął głową. – A skąd tu się wziął? – zainteresował się Pawlak. Ksiądz odstawił filiżankę i zrobił zdziwioną minę. – Słucham? – W sensie dlaczego przyszedł do tej parafii? – Nie mieszkał tutaj, ale stąd pochodzi Agnieszka, jego żona. Mogę mówić po imieniu, bo znam ją bardzo długo, podobnie jak jej rodziców. Wspomniałem o zmarłym w modlitwie powszechnej. Byli panowie na mszy? Pewnie nie. – Nie byliśmy – potwierdził Pawlak. – Ale będziemy z nimi rozmawiać. A na czym polega to Światło-Życie? – Nie, nie, mówimy teraz o wspólnocie Światło-Duch. Tamto to coś innego, to przede wszystkim praca, praca na co dzień. Jedno nie wyklucza drugiego, ale... – Spojrzał na policjantów. – Wierzą panowie w Boga? Policjanci spojrzeli po sobie. Pawlak chrząknął. – Czy to ważne? – spytał Nowak. – Ja owszem, wierzę – zaczął Pawlak – chociaż rzadko bywam w kościele. A kolega... – A kolega jest byłym katolikiem – rzucił Nowak z irytacją. Brał udział w dochodzeniu i nie zamierzał po raz kolejny prowadzić rozmów, które odbył ponad dwadzieścia lat temu, czyli mniej więcej wtedy, gdy ostatecznie pozbył się swojej szarej kurtki. – Byłym? Tak o sobie pan myśli? Dlaczego? – Ksiądz uniósł ręce w obronnym geście. – Dobrze, dobrze, pańska sprawa. Nie wnikam. Widocznie taki czas mamy teraz w Polsce. Postpolitycy rządzą

postkatolikami... – Westchnął i pokręcił głową. – A wszyscy skupiają się na zarabianiu pieniędzy. – Tak, oczywiście – odparł nadkomisarz. – Bardzo się z kolegą koncentrujemy na zarabianiu. Po co ksiądz pyta o Boga? A, chyba już wiem: nie znamy właściwego języka? Ksiądz spojrzał na nadkomisarza. – Użyłbym nawet słowa „dyskurs”. „...gdybym miał podstawy przypuszczać, że panowie je zrozumieją”, dokończył w myśli Nowak. – Dyskurs. – Kiwnął głową. – A czy w ramach tego dyskursu zachodziło coś, co mogłoby budzić niepokój? Ksiądz przez chwilę patrzył w przestrzeń. – Nie umiem odpowiedzieć na takie pytanie. Kiedy spotykamy się po to, żeby wielbić Ducha Świętego, to myślimy o modlitwie, o uwielbieniu. To zresztą nie zawsze nawet jest kwestia myślenia, lecz raczej zupełnego zawierzenia. Jedności, poszukiwania... – Duchowny pokręcił głową. – Znowu mam problem, jak to panom wytłumaczyć. To trzeba przeżyć. – Dobrze – odparł Nowak niecierpliwie. – Rzeczywiście, źle postawiłem pytanie. Interesują mnie kontakty pana Kraszewskiego z innymi ludźmi. W tym z księdzem. Niekoniecznie w czasie spotkań. Raczej przed i po. – To nie mógł pan tego inaczej sformułować? Mowa wasza... – ...niech będzie tak, tak; nie nie, a co nadto jest, od Złego pochodzi – dokończył Nowak. Znowu mu się przydało to zdanie. Ksiądz uśmiechnął się. – Coś tam panu jeszcze zostało. – Chrząknął. – Nie pojawiali się zbyt często ostatnimi czasy. Przyszli w kwietniu, na spotkanie wielkanocne. Sprawiali wrażenie ludzi, którzy żyją według zasad kościoła domowego. – Wtedy rozmawiał ksiądz z nim po raz ostatni? – Tak. – O czym? – Nie pamiętam już... – Duchowny zmarszczył brwi. – O działalności charytatywnej. O fundacji, której był współzałożycielem.

Chodziło chyba o budowę hospicjum, z tego, co pamiętam, w jego aktualnym miejscu zamieszkania. – Fundacja Dalszy Los? – Tak, być może tak się nazywała. – Sprawdziliśmy – powiedział Nowak. – Ma w statucie wpisane „wspieranie działań związanych z edukacją chrześcijańską młodzieży i osób dorosłych”. Wie coś ksiądz o tym? Parafia nawiązała współpracę z tą fundacją? – Nic mi na ten temat nie wiadomo. Proszę porozmawiać z proboszczem. Nowak skinął głową. – Kiedyś państwo Kraszewscy przychodzili na spotkania z synem, prawda? – O tak, z synem i z córkami. Syn przestał przychodzić w pewnym momencie... Wszedł w okres buntu, opowiadali mi o tym. – Kościół rodzinny się nie sprawdził? – spytał Pawlak. – Proszę sobie darować! – żachnął się ksiądz Grabiński. – Kościół to nie zbiór formułek i reguł, to ludzie. Nie przewidujemy wszystkiego, co może się wydarzyć, lecz śmiało mierzymy się z tym, co zsyła nam Bóg. – Śmiało albo mniej śmiało – zauważył Nowak. – Janusz Kraszewski nie skończył najlepiej. – Ale to chyba raczej nie jego wina, nieprawdaż? – Nie odpowiedział ksiądz na moje pytanie. – Które brzmiało... – Czy miał jakieś problemy? – rzucił szybko Pawlak. – Czy był z kimś skonfliktowany? Czy ktoś mu groził? Ksiądz uniósł ręce. – To aż trzy pytania. – Wzruszył ramionami. – Każdy ma jakieś problemy osobiste i zawodowe. O żadnych groźbach nie słyszałem. – Spojrzał na policjantów. – Mam nadzieję, że nie poproszą mnie panowie o analizę relacji międzyludzkich w naszej wspólnocie. Ani o listę jej członków. – My? Na razie nie. Ale prokurator może o to wystąpić. – Na pana życzenie?

– Owszem – mruknął Nowak. – Mówi się, że Janusz Kraszewski był człowiekiem zasadniczym. Oschłym. – To chyba dobrze mieć zasady, nie uważa pan? – Ksiądz spojrzał na Nowaka. – Niektórzy z nas wciąż trzymają się staroświeckich idei. A kiedy myślą i mówią o sobie, nie muszą dodawać słówka „eks”. – A co z wielbłądem? – Nowak zignorował przytyk. – Słucham?! – Prędzej wielbłąd przez ucho igielne, niż... – Proszę pana – przerwał ksiądz Grabiński ze złością. – Na szczęście nie wszystkie osoby, powiedzmy: zamożne, myślą wyłącznie o konsumpcji albo o zabezpieczeniu potrzeb rodziny. – Kto to mógł zrobić, zdaniem księdza? – rzucił Pawlak. – Słyszałem tylko tyle, że Janusz Kraszewski został zamordowany, nawet nie wiem w jaki sposób, i że jego zwłoki znaleziono niedaleko stąd. Technicznie rzecz ujmując, nawet nie na terenie naszej parafii. Za torami. Nie mam pojęcia, kto mógłby zaplanować taką zbrodnię. Nowak zajrzał do wnętrza swojej filiżanki. Została już w niej tylko torebka pozbawiona sznurka. Nie mógł jej wcześniej wyłowić, bo nie dostał łyżeczki. – A relacje rodzinne? Słyszał coś ksiądz o sporze z bratem? – Nie. Sprawy rodzinne każdy musi rozwiązywać sam, z boską pomocą. Człowiek codziennie we własnym sumieniu rozstrzyga, czy dane wyjście z sytuacji jest zgodne z zasadami, które wyznaje. Nasza wspólnota służy przede wszystkim modlitwą, nie poradą. – To co to za wspólnota, która nie pomaga? Ksiądz zmarszczył czoło. – A skąd pan wie, że nie pomaga? Spokój ducha pozwala podejmować mądrzejsze decyzje. – To dotyczy także spraw małżeńskich? – spytał aspirant. – Wie coś ksiądz na ten temat? – A skąd mógłbym... To znaczy... – Ksiądz Grabiński zawahał się. Nowak przyjrzał mu się uważniej. – Nie prowadzę terapii par. Służymy i taką pomocą, ale... – Ksiądz był spowiednikiem pani Kraszewskiej, prawda? – przerwał Nowak.

Duchowny przez dłuższą chwilę nie odzywał się, spoglądając na nadkomisarza. – Tak – powiedział w końcu. – I jestem związany tajemnicą sakramentu pojednania. – A kiedy ostatnio do niego przystąpiła? – Cóż, to chyba nie sekret. Tydzień temu... w sobotę albo niedzielę. Przed świętami. – Czy... – zaczął Pawlak. Ksiądz uniósł prawą dłoń. – Proszę posłuchać – odezwał się nieco głośniej. – Nie mogę nic więcej powiedzieć. Nie jestem w stanie przekazać żadnej informacji, która mogłaby panom pomóc. Zapowiadała się spokojna noc. Z sypialni dobiegało ciche pochrapywanie Marcina. Co z tym chrapaniem? Lekarz stwierdził, że jeśli tylko dziecko nie ma problemów z oddychaniem, to nie ma powodów do niepokoju. Ale przecież chrapanie oznacza właśnie problemy z oddychaniem! Nowak uśmiechnął się lekko. Widocznie jego rodzina była skazana na takie kłopoty: ojca było słychać w nocy nawet za dwiema ścianami. Andrzej Nowak twierdził, że to efekt zniekształcenia przegrody z czasów, kiedy uprawiał boks. Marcin na szczęście jeszcze nie miał okazji z nikim walczyć. Może to jakieś podrażnienie spowodowane alergią? Tylko na co? Szykowała się kolejna wizyta u specjalisty. Nowak otworzył lodówkę i ze smutkiem pokręcił głową, widząc na dolnej półce jedynie butelkę bezalkoholowego clausthalera. Kto w ogóle mógł kupić coś takiego?! Nalał sobie szklankę wody mineralnej i po cichu przeszedł do salonu. Usiadł przed telewizorem i wybrał najzdrowsze możliwe rozwiązanie, czyli go nie włączył. Od razu po rozstaniu z księdzem Nowak z Pawlakiem zaczęli się zastanawiać, czy wizyta we Włochach nie była stratą czasu. Jedyny pożytek z tego wyjazdu to możliwość krótkiego spaceru po podmiejskich, sympatycznych uliczkach, otaczających monumentalny kościół, i przyjrzenia się efektom walki mieszkańców z materią i jej brakiem przez ostatnie kilkadziesiąt lat. Były tam ceglane, nieotynkowane parterowe domki i nowe wille przykryte

blachodachówką, piętrowe klocki z lat siedemdziesiątych i budynki, które powstawały etapami: uważny obserwator mógł łatwo wyodrębnić pierwotną bryłę i ślady kolejnych etapów rozbudowy. W jednym z takich domów mieszkali rodzice Agnieszki Kraszewskiej, de domo Wielickiej. Potraktowali policjantów nieco uprzejmiej niż ksiądz, nie próbowali prawić im morałów. I bardziej nawet niż tragiczną śmiercią zięcia przejmowali się niepewnym losem córki i wnuków. Właściwie, gdyby się dobrze zastanowić, to jedyne słuszne podejście. Kto umarł, tego nie ma, i nawet jeśli jego dusza nadal gdzieś się kołacze, gdziekolwiek, w niebie, piekle, czyśćcu albo w innym miejscu opisanym szczegółowo przez którąś religię, to i tak technicznie to jest „inna parafia”, jak powiedziałby ksiądz Grabiński. Nowak powrócił myślą do zdarzeń sprzed kilkunastu lat, kiedy jego matka zmarła po kilku miesiącach walki z tym obcym potworem, który zagnieździł się w jej ciele. Kilka miesięcy... To strasznie długo. Ojciec był wtedy jeszcze w pełni sił, dobiegał sześćdziesiątki, a on facetem tuż po trzydziestce, z pięcioletnim stażem w policji tego dziwnego kraju, świeżo po ślubie z Elą. We dwóch – nie, przyznajmy to szczerze, we troje – musieli zmierzyć się z chorobą i śmiercią Anny Nowak. Piotr już wtedy na dobre osiadł w Holandii, założył rodzinę nieco wcześniej, ale przyjeżdżał tak często, jak tylko mógł: na kilka dni, na tydzień, a ostatni miesiąc właściwie spędził w Polsce. W wypadku Janusza Kraszewskiego i jego brata Bartłomieja sytuacja była nieco inna: dyrektor Kraszewski wziął wszystko na siebie, brat przyjechał do Polski tylko raz, choć jakieś pieniądze podobno przysyłał. Państwo Wieliccy lekceważąco mówili o firmie, którą prowadzi w Holandii („czymś tam handluje”). Śmierć matki oddaliła braci, na pewno, ale ten konflikt, o którym wspominał Pawlak... Nowak odniósł wrażenie, że został wymyślony przez rodzinę. Tak jakby jednostki związane relacjami z innymi ludźmi musiały zachowywać się, a nawet myśleć, w pewien sposób racjonalny z punktu widzenia całej grupy, określony jasnymi regułami i opisany w ograniczonym języku, bo inaczej wspólnota przestałaby istnieć. Nieważne, jak jest naprawdę, ważne, co się mówi. Wieliccy powiedzieli coś jeszcze, co zresztą potwierdziło wcześniejsze obserwacje aspiranta: uważali, że ich córka

miała ogromne szczęście związać się z tak wspaniałym mężczyzną jak Janusz Kraszewski. Wręcz złapała Pana Boga za nogi. I to właściwie wszystko, wciąż w śledztwie nie było żadnego punktu zaczepienia. Intuicja Pawlaka mówiła, że źródło konfliktu, który mógł doprowadzić do tak tragicznego końca, znajdowało się w rodzinie. Dwóch dorosłych mężczyzn pod jednym dachem oznacza walkę o terytorium, o wpływy, ale też o niezależność, o rozluźnienie relacji. Tyle że młody Kraszewski nie sprawiał wrażenia człowieka, który mógł ukamienować ojca albo komuś to zlecić. Wrażenie to oczywiście za mało, jest warte jeszcze mniej niż intuicja aspiranta, jednak oprócz tego istniały fakty: chłopak był na treningu aikido od osiemnastej do dwudziestej, co potwierdzili inni uczestnicy zajęć oraz sam instruktor, mistrz czy jak tam się taki gość nazywa. Potem przyjechał do domu. Intuicja Nowaka krążyła raczej wokół mrocznego budynku na Chmielnej i znacznych przepływów pieniężnych między nieokreślonymi podmiotami, które być może w jakimś sensie też tworzą rodzinę. Może to da się ustalić, tylko niech ten facet z niemieckim nazwiskiem zajmie się wreszcie tym, co do niego należy. Nowak westchnął i wreszcie zrobił to, na co pewnie o tej porze zdecydowało się sporo sfrustrowanych mężczyzn: włączył telewizor, żeby obejrzeć skróty meczów z ligi angielskiej, hiszpańskiej, wszystko jedno, może być i czarnogórskiej. Cotygodniowa, a właściwie to już codzienna profilaktyka antydepresyjna. Ściszył dźwięk i niespiesznie przełączał między kolejnymi kanałami. Zatrzymał na chwilę na magazynie ligi polskiej. Cracovia wygrała z Wisłą 1:0... Pokiwał głową ze zdziwieniem, ale i uznaniem. Popatrzył przez chwilę na BBC, a w końcu przełączył na wiadomości ARD, żeby przypomnieć sobie język, którego się kiedyś uczył, a którego od dłuższego czasu – prawdę mówiąc, od wyjazdu w czasach studenckich na saksy, na zbieranie owoców – raczej nie używał. No tak, przez chwilę przy okazji rozmów z tym Szwedem, parę lat temu. Erdbeben, trzęsienie ziemi. Maraton nowojorski. W Egipcie w wypadku zginęli węgierscy turyści. Już miał wyłączyć telewizor, gdy prezenterka oznajmiła: „Podczas dorocznej pielgrzymki do Mekki, Hadżdż, która jest jednym ze świętych filarów islamu, tysiące

muzułmanów zebrało się w dolinie Mina, by ukamienować diabła”. Ukamienować, steinigen. W materiale pokazano tłumy ubranych na biało mężczyzn i kobiet, rzucających kamienie w wielką, chropowatą ścianę otoczoną czymś w rodzaju fosy. W powietrzu unosiła się mgła, może dym; może to kondensacja od ludzkich oddechów, a może drobinki piasku, także tego powstającego po kolejnych uderzeniach. Reporter skończył komentarz i kamera zatrzymała się na dłużej na śniadym, sympatycznym obliczu brodatego mężczyzny, na oko trzydziestokilkuletniego. Facet miał szeroko otwarte oczy i zacięte usta, nie krzyczał, nie modlił się. Nic nie mówił, tylko rzucał swoje kamyki. Na pozór jego twarz wyrażała jedynie złość i gniew, ale oczy błyszczały radością. Nie wściekłością, lecz właśnie radością: zobacz, teraz moja kolej, ja jestem górą, czekałem na to przez cały rok. Nic mi dziś nie zrobisz, teraz ja ci pokażę. Małe dziecko mogłoby to podsumować jednym jasnym, krótkim okrzykiem: masz za swoje! 3 Noc nie dla wszystkich była spokojna. Nowak właśnie pieczołowicie zeskrobywał cienką warstwę lodu, czyli to, w co się zamieniła nocna mgła na szybie corolli pozostawionej na miejscu parkingowym pod gołym niebem, gdy zadzwoniła komórka. Zaklął i zgrabiałą dłonią wyciągnął telefon z kieszeni. Znowu, znowu, znowu. O tej porze wiadomość mogła pochodzić tylko z jednego źródła. Nawet nie zerknął na wyświetlacz, tylko od razu nacisnął przycisk. – Co jest? – burknął. – Dzień dobry, panie nadkomisarzu – powiedział sierżant Kwiatkowski z lekkim wyrzutem w głosie. – Znaleziono zwłoki. – Tak? – W dość nietypowym miejscu. – A jakie byłoby typowe? Nowak usłyszał, jak sierżant zaczerpnął powietrza w płuca. – Nie wiem. W każdym razie chyba nie dach dworca Warszawa Ochota. – Co?! – Skrobaczka zatrzymała się na szybie z gwałtownym

piskiem. – No właśnie. – Ale jak... Jadę – rzucił Nowak i rozłączył się. Rozejrzał się dookoła. Robiło się coraz jaśniej, coraz bardziej przejrzyście. Sąsiad z drugiego piętra, Mariusz, wsiadał właśnie do swojego grafitowego nissana, który nazywał pieszczotliwie „kaszkawałem”. Sypialnia sklecona przez deweloperów budziła się do życia. – Masz za swoje – powiedział na głos i przejechał po raz ostatni kawałkiem plastiku po szybie. Wczesnym rankiem otworzyli wiadukty na Modlińskiej po długim remoncie, ale korki zrobiły się i tak. Zjechał na Wisłostradę i dotarł do Ludnej, a potem Książęcą i Nowym Światem dojechał do Alej. Przepchnął się przez zatkane rondo koło Centralnego, które podobno niektórzy nazywali rondem Gierka, dzięki Bogu nie wszyscy. Dostrzegł radiowozy na wysokości przejścia dla pieszych w połowie drogi między Żelazną i placem Zawiszy, dwa z nich zamiast zjechać na chodnik stanęły na buspasie, przez co ulica zatkała się jeszcze bardziej niż zwykle o tej porze. Zatrzymał się obok nieczynnego parkometru, zrugał stojącego przy pierwszym samochodzie posterunkowego za utrudnianie ruchu, machnął legitymacją kolejnemu mundurowemu i poszedł w kierunku obsmarowanego napisami grzybka osłaniającego zejście na perony. – No, jesteś – powiedział Pawlak. Podali sobie ręce. – Znasz Adama? Podkomisarz Adam Romaniuk nazywany był przez kolegów „Rumurenem”. Ksywka podobno pojawiła się parę lat temu, kiedy cała Polska pasjonowała się skokami narciarskimi, i oczywiście pochodziła od nazwiska norweskiego skoczka. Zażywny gość po czterdziestce miał krótko ostrzyżone rude włosy, brodę w tym samym kolorze i w ogóle nie przypominał długowłosego blondyna. Za to kiedyś jeden z komentatorów nazwał Norwega „humorystą”, a podkomisarz był uważany za wesołka. Patrząc na muskularnego faceta, który dawniej na pewno spędzał sporo czasu na siłowni, a teraz inwestował w rozwój brzucha, trudno było dociec, jakiego rodzaju poczucie humoru mógł

przejawiać ten człowiek. Romaniuk przywitał się z nadkomisarzem i machnął ręką. – Tam. Nowak spojrzał na wprost, na zachód. Oryginalny dach niedawno remontowanego dworca błyszczał w słońcu, które zdołało przebić się przez listopadową mgłę. „Powierzchnia siodłowa”, jak kiedyś napisał w gazecie historyk architektury PRL-u. A może powiedział to któryś z kumpli, ściślaków, jeszcze w dawnych studenckich czasach? – Tu, na dole – dodał podkomisarz. Betonowy parapet zaatakowali nie tylko grafficiarze i młodociani kibice Legiuni, ale także starsze i mądrzejsze od nich porosty. Nowak wychylił się i spojrzał na dach peronowej wiaty w kolorze kolejowego brązu. – O kurwa – rzucił beznamiętnie. – Niezłe, co? Nadkomisarz nie odpowiedział. Przyglądał się ciału leżącemu na rdzawobrązowej powierzchni. Zwłoki ciemnowłosej kobiety, chyba kobiety, nie było widać twarzy, spodnie i płaszcz mogły być zarówno damskie, jak i męskie, ale sportowe buty miały pastelowe kolory, znajdowały się niemal dokładnie pośrodku, na szczycie dachu, lekko zsunięte w lewo, w stronę toru, którym jeździły pociągi w kierunku Śródmieścia. Na końcu wiaty przystawiono dwie drabiny, na szczycie jednej z nich pojawił się technik z laboratorium, a ich szef, Robert Nowacki, wraz z lekarzem kucał już przy zwłokach. Nie było widać śladów krwi, choć obok ciała widniało kilka plam. Końcowa część peronu została odgrodzona przez policjantów. Po drugiej stronie taśmy zgromadził się już tłumek ciekawskich. Na chodniku w Alejach, na szczycie wykopu, między drzewami, też pojawiło się parę osób. Nowak przypomniał sobie, jak kiedyś, dawno temu, stał tam na przystanku i gapił się w dół, zabijając czas obserwowaniem szczurów, które żwawo biegały wzdłuż torów wukadki. – Przydałoby im się jakieś rusztowanie – stwierdził Pawlak. – Tak, warszawskie – mruknął nadkomisarz. – Wystarczą nosze i odrobina uwagi. Poradzą sobie. Mężczyzna w szarym garniturze, który do tej pory stał przy

schodach i rozmawiał przez komórkę, podszedł do nich. Nowak zerknął na niego kątem oka, ale się nie odezwał. Oparł dłonie o betonowy murek, po czym natychmiast je cofnął. Przesunął się w lewo, do barierki i wychylił się. – Wiata tu się kończy, równo z kładką. Do dachu nie ma pewnie nawet trzech metrów. – Nowak popatrzył znów na ciało. – Bez sensu. – Jeśli chcesz się zabić, skaczesz na tory, nie na dach. Najlepiej pod ciężką lokomotywę, a nie pod skład elektryczny. – Romaniuk machnął ręką w prawo, w kierunku torów dalekobieżnych. – Inteligentny człowiek wie, jak skutecznie się zabić. Nawet kobieta. Kurde, co ja gadam, zwłaszcza kobieta! I wie, jak załatwić kogoś innego. Ostatnio był taki przypadek w Falenicy, dziewczyna zepchnęła kolegę pod pociąg. Rozumiecie, przejazd techniczny, zawsze o tej samej porze, nikt nie wsiada, nikt nie wysiada, na peronie pusto. Zbrodnia prawie doskonała. Prawie, bo facet przeżył. – A tutaj? – Cholera wie. Za nisko na samobójstwo, na pewną śmierć, mówię. Ktoś ją zrzucił. Popchnął. Mężczyzna w garniturze chrząknął. – Widzę, panowie, że pochłonęły was szczegóły techniczne. Policjanci odwrócili się niespiesznie. Nowak przyjrzał się prokuratorowi. Prawnik był nieco wyższy od niego, miał zaczerwienioną twarz i krótkie, bardzo jasne włosy, patrzył na nich zmrużonymi oczami. Pierwsze skojarzenie: były piłkarz. Nadkomisarz doszedł do wniosku, że ten człowiek często i dużo pije. – To jest Adam Nowak z wydziału zabójstw i terroru – powiedział aspirant, zanim Nowak zdążył się odezwać. – Skąd pana przysłali, niech pan przypomni? – Przysłali? – Prokurator wpatrywał się przez chwilę w Pawlaka. – W sensie Wola czy Ochota? Ciało jest na dachu peronu, czyli między torami. Tory to granica dzielnic. – Co pan powie? – mruknął mężczyzna. – Chyba musi pan mieć rację, a w takim wypadku mamy zwłoki eksterytorialne. – Chrząknął. – Z Wiślickiej mnie przysłali – zaakcentował ostatnie słowo. – Antoni Rodziewicz.

– Kto odkrył ciało? – Tamten młody człowiek. – Romaniuk wskazał tęgawego mężczyznę po trzydziestce, stojącego po prawej. – Młody jak młody – zauważył Nowak. – Pogadaj z nim – polecił aspirantowi. – Ja już z nim rozmawiałem – stwierdził prokurator. – Szkoda czasu. Po prostu szedł do pracy i to zauważył. Nadkomisarz zerknął jeszcze raz na „to”. Technicy zrobili zdjęcia i rozpoczęli zbieranie przedmiotów leżących w pobliżu ciała. W zagłębieniach spłaszczonej litery W, którą tworzył dach, znajdowało się sporo butelek i puszek, niektóre obsypane kolejową rdzą, niektóre błyszczące. Pracownicy laboratorium zbierali je niczym osiedlowi specjaliści od recyklingu. – Skoro szkoda czasu, to dlaczego go tu jeszcze trzymamy? Musimy z nim porozmawiać. Zachodzi podejrzenie – dodał Pawlak. – Inaczej po co by nas tu wzywano? – Dobrze. – Rodziewicz wzruszył ramionami. – Macie swoje procedury, panowie. Zbierajcie ślady. Co najwyżej po sekcji trzeba je będzie wyrzucić do kosza. Nowak podszedł do barierki po drugiej stronie przejścia. Spojrzał w dół. Między kładką dla pieszych a kolejnym mostkiem, którym przebiegały rury ciepłownicze, widać było zbrązowiały beton peronu. Ta część też była odgrodzona, ale na stałe, przez PKP. Nie było tu już dachu. Dla kogoś, kto chce odebrać sobie życie, dodatkowe trzy, cztery metry to spory kawałek, dający więcej pewności. Do tego trzeba się wdrapać na metalową barierkę, czyli dochodzi kolejne półtora metra. No, minus murek, ale zawsze to wyżej i na dodatek można po drodze roztrzaskać sobie łeb o filar. Po co skakać na dach, do ciężkiej cholery? Żeby bardziej spektakularnie wyglądać po śmierci? Żeby zatrudniony na śmieciową umowę stażysta mógł zamieścić notatkę na drugiej stronie dodatku regionalnego jakiegoś dziennika? Nikt już nie czyta dzienników. Podzielił się wątpliwościami z prokuratorem. – Słyszałem, co panowie mówili – powiedział Rodziewicz. – Ale to czyste spekulacje. Ta dziewczyna, kobieta, mogła być pijana albo pod wpływem narkotyków, mogła wejść na barierkę i się pośliznąć. Mogła

sobie złamać kark albo nadziać się na jakiś ostry przedmiot. Mam nadzieję, że czegoś się za chwilę dowiemy od lekarza. – A właśnie, dlaczego nie jest pan tam, na dachu? – Nowak zdenerwował się. – I dlaczego wszyscy łażą bez sensu, zadeptując ślady? – Niech pan spyta kolegę, był tu wcześniej ode mnie. – Prokurator wskazał aspiranta, który rozmawiał już z tęgim mężczyzną w czarnej, ciepłej kurtce. Nadkomisarz spojrzał pod nogi, zrobił dwa ostrożne kroki i znów przechylił się przez barierkę. – Ej! – zawołał. – Robert! Nowacki uniósł głowę. – Hę? – Przyjdźcie potem tutaj. – A macie coś ciekawego? Nowak rozejrzał się. Pod murkiem leżało trochę śmieci, kolejne puszki, pudełka po papierosach. Zresztą podobnie jak na metalowych płytach przykrywających rury na sąsiedniej kładce. – Nie, ale trupy nie spadają z nieba. Doktor Marczak spojrzał w kierunku kładki. – Panowie, z łaski swojej, a może to wy byście się tu pofatygowali? Będziemy zdejmować zwłoki. – A przyczyna zgonu? – zawołał Rodziewicz. – Chodźcie, nie będę się wydzierał. Kiedy Nowak wraz z prokuratorem zeszli po schodach, patolog już był na peronie. Dwaj technicy stanęli przy drabinach i zaczęli ostrożnie spuszczać na linach nosze, które jeden z mundurowych przyniósł z furgonetki laboratorium. – Kobieta, wiek około dwadzieścia pięć, trzydzieści lat – poinformował lekarz. – Złamanie odcinka szyjnego kręgosłupa. I proszę mi nie zadawać pytania, czy to jest przyczyna śmierci, bo na nie nie odpowiem. Do tego dochodzi złamanie kończyny górnej, ale to tylko dodatek do reszty. – Marczak uśmiechnął się krzywo. Prokurator nakazał policjantom rozstawić parawany. Kiedy już ciało znalazło się na ziemi, Nowak przyjrzał się przekrzywionej głowie dziewczyny. Było już za późno, żeby stwierdzić, czy ta poszarzała twarz

była kiedyś ładna. Obrzęk zniekształcił jej rysy, na skórze widać było zadrapania i sinobrunatne plamy. Wąskie, wyskubane brwi, ciemne, duże oczy o zmęczonych powiekach patrzyły gdzieś ze zdziwieniem, a może z rezygnacją. Miała zadarty, może trochę za duży nos; w uszach tkwiły malutkie kolczyki w kształcie rombów. Była dość wysoka, chyba wyższa niż Nowak, patolog nie zmierzył jeszcze jej wzrostu. Nie pasowała do tego miejsca, o ile oczywiście jakieś miejsce jest odpowiednie dla zwłok. W ogóle była jakaś niedopasowana: czarny sweter i granatowe spodnie nie współgrały z jasnym płaszczem i kolorowymi, lekkimi adidasami. Medyk z pomocą techników zaczął powoli zdejmować kolejne części garderoby ze zwłok dziewczyny. Pod swetrem znajdował się cienki sportowy podkoszulek z „oddychającego” materiału, a pod nim lekka, niezbyt wymyślna bielizna. Kobieta była opalona, na ramionach dało się zauważyć szerokie jaśniejsze paski, ślady ramiączek kostiumu kąpielowego. Piersi miała białe i duże, do tego nieco wypukły brzuch z widoczną blizną, zapewne po operacji wyrostka. Dość szerokie biodra, umięśnione nogi. Owłosienie łonowe zostało wydepilowane w regularny trójkąt, który odcinał się na tle białej skóry podbrzusza. Marczak uważnie oglądał ciało, opisując głośno kolejne zadrapania i siniaki. Nowak kątem oka dostrzegł błysk flesza. Uniósł głowę. Nie, to nie technik. Spojrzał w górę. Znowu błysk, spomiędzy drzew, od strony Alej. Blik w szybie autobusu? Nie. Ktoś tam stał. Jakaś ciemna postać. Kurde, dziś każdy może zostać pieprzonym paparazzi. Zaraz się go pogoni. Technik przeglądał zawartość kieszeni płaszcza i spodni. Na foliowej płachcie rozkładał znalezione przedmioty: paczkę chusteczek higienicznych, niewielkie składane lusterko, klucze w futerale zapinanym na zamek błyskawiczny. Ofiara nie miała przy sobie portmonetki, pieniędzy ani telefonu komórkowego. W wewnętrznej kieszeni płaszcza udało się jednak znaleźć szary kawałek plastiku, nieco grubszy od karty płatniczej, pozbawiony oznaczeń poza numerem wydrukowanym atramentową „plujką”. Karta zbliżeniowa. Na schodach zastukały głośno obcasy. Nowak odwrócił głowę. To nowe szpanerskie trzewiki aspiranta. Nie, nie szpanerskie, teraz już hipsterskie.

– Ten gość... – zwrócił się do nadkomisarza, zerkając na zwłoki. – Była szósta pięćdziesiąt mniej więcej, właśnie wysiadł z tramwaju, szedł do pracy. Jest ochroniarzem. A wiesz gdzie? Tam, w tym budynku. Pawlak wykonał ruch ręką, ale Nowak nie musiał zadzierać głowy. Domyślił się, o który gmach chodzi. Budynek, który w pochmurne dni wznosił się nad Mirowem jak mroczny ziggurat, jak piorunochron ściągający złe duchy, a który dziś przybrał kolor radosnego jesiennego błękitu. Biurowiec Warty. Siedziba wielu firm, między innymi banku BKG. – Bywamy tam ostatnio. – Właśnie. Dziś też powinniśmy tam być. – Pawlak rozejrzał się. Zatrzymał wzrok na budynku dworca. – Stąd można dojechać na stację Ursus Północny, prawda? – Owszem. Z centrum nie da rady inaczej – powiedział Nowak. Popatrzył jeszcze na drzewa na nasypie. Ciemna postać zniknęła. – Chyba że linią obwodową, no ale tamtędy nic nie jeździ, przecież sprawdzaliśmy. – Ale... – Nie mam pojęcia. – Nadkomisarz odpowiedział na pytanie, które nie zostało zadane. – Musimy się dowiedzieć, kim jest ta osoba. To małe miasto, stary. Zawsze w pobliżu jest jakiś biurowiec albo Pałac Kultury. – Właśnie, szefie. – Aspirant uniósł palec. – To małe miasto. Mam pomysł. 4 Ochroniarz, niejaki Mariusz Pieniążek, został sprowadzony na peron. Zwłoki przykryto na chwilę płaszczem i właśnie on przykuł uwagę mężczyzny, który wprawdzie nie znał nazwiska ani imienia dziewczyny, ale często widywał ją rano na bramce w czarnej wieży biurowca Warty. Nie wiedział, w jakiej firmie pracowała. Rodziewicz miał zdezorientowaną minę. – Mam rozumieć, że toczy się jakieś postępowanie dotyczące osoby zatrudnionej w tym budynku? – Owszem. Prowadzi je pański kolega, Tomasz Knapp. Prokurator uniósł brwi.

– Jak się nazywa zamordowany? – Janusz Kraszewski. Rodziewicz pokręcił głową. – Zorientuję się. – Wyciągnął telefon i ruszył w stronę schodów. Pawlak podszedł do krawędzi peronu. W stronę Dworca Zachodniego zmierzał ekspres prowadzony przez szaroniebieską lokomotywę. – Ten człowiek zobaczył zwłoki o szóstej pięćdziesiąt. Musiały być wcześniejsze pociągi, ludzie wchodzili po schodach, dlaczego nikt tego nie zauważył? A jeśli zauważył, dlaczego nikogo nie poinformował? – Najprostsze wyjaśnienie jest takie... – ...że wcześniej nie było ciała – dokończył Pawlak. – O której robi się jasno? – Słońce wschodzi około wpół do siódmej, może trochę później. I dziś znów było trochę mglisto. – Czyli... – Czyli mogła przeleżeć tu całą noc. – Patolog twierdzi, że od zgonu minęło kilka godzin. – Brzmi to sensownie. – Nadkomisarz skinął głową. – Nie miała biurowego mundurka, a na wyjazd integracyjny raczej się nie wybierała. Pawlak potarł nos. – Chodzisz w niedzielne wieczory na spacery koło Mostowskich? Z kartą dostępową w kieszeni? Bez pieniędzy, dokumentów i biletu ZTM? – Zdarzało mi się – odparł Nowak. – Rozumiem. Może gdzieś niedaleko mieszkała. – Może – rzucił sceptycznie aspirant. – I powiedz mi, skąd ten biały płaszcz? Dlaczego kobieta ubrana jak na spacer po lesie zakłada coś, co zupełnie nie pasuje do reszty? – Ty mi to powiedz. Lepiej znasz kobiety. – Wyszła z domu, chwytając pierwsze okrycie, które miała pod ręką. Spieszyła się gdzieś – stwierdził Pawlak. – Ona albo ten ktoś, kto jej kazał skoczyć. – Kazał?! – Tak sobie fantazjuję.

Nowak zdał sobie sprawę, że wzdłuż wykopu linii średnicowej biegają nie tylko szczury. W labiryntach Dworca Centralnego toczy się życie. – Gdzie jest ten rudy gość? – spytał. – Ten rudy gość jest tutaj – powiedział podkomisarz Romaniuk, który przeciskał się właśnie przy barierce odgradzającej kraniec peronu. – Wiem, czego ode mnie chcecie. Słuchajcie, są menele i menele. Są tacy, którym kiedyś wszystko się świetnie układało, aż w końcu przestało i trafili na dworzec. Są też zwykłe skurwysyny, jak wszędzie. – Interesują nas zwłaszcza ci drudzy. – Postaram się, żeby ludzie z patroli zadali parę pytań. Tylko wy też nas informujcie, jeśli się czegoś dowiecie. Żeby było wiadomo, o co pytać i czy w ogóle pytać. – Jasne – przytaknął nadkomisarz. – Dzięki. À propos meneli... Tu od wieków stoi taka buda, w której można sprzedać złom i makulaturę. I kupić niezłe książki za złotówkę. – Wiem, miejscowi mi powiedzieli. – Pawlak machnął ręką w kierunku wysokiego policjanta, pilnującego zagrodzonego przejścia od strony Chmielnej. – Buda jeszcze nieczynna. Kwiaciarnia też. – Rzeczywiście – odezwał się Rodziewicz, który właśnie skończył rozmowę. – Jest prowadzone śledztwo w sprawie zabójstwa mężczyzny, którego zwłoki znaleziono w Ursusie. Ale nie widzę powodów, żeby w jakikolwiek sposób łączyć te dwie sprawy. – Tak? Już pan to wie? – Nowak ze zdumieniem spojrzał na prokuratora. – Ledwo znaleźliśmy trupa, a pan już nie widzi powodów? Brzydki mężczyzna ponuro łypnął na komisarza. Po chwili wzruszył ramionami. – Na razie nie widzę. Na razie! – Uniósł palec i spojrzał na czarną wieżę biurowca. – Przecież tak czy owak musimy tam iść, gdy tylko skończymy czynności na miejscu. Nowak odwrócił głowę. Znów od strony Alej dostrzegł błysk flesza. Jeden, drugi, trzeci. – Kurwa mać – powiedział głośno. – Jebany zboczeniec. Czekajcie! Wybiegł na ulicę i rozejrzał się. W miejscu, w którym przed chwilą

stał tajemniczy fotograf, nie dostrzegł nikogo. Dwaj mundurowi siedzieli w radiowozie, pogrążeni w rozmowie. Z przystanku właśnie odjeżdżał przepełniony autobus 127 z dumnym napisem „Nowe Włochy”; brzmiało to jak nazwa partii Silvio Berlusconiego. Nowak nie wiadomo po co zapamiętał numer wozu, podszedł do metalowej barierki i wychylił się. Po chwili wahania przeskoczył na drugą stronę i ostrożnie przeszedł kilkanaście metrów, starając się nie stracić równowagi na śliskich, martwych liściach. Nikogo tu nie było, poza wielką, samotną wroną. Automatyczne drzwi rozsunęły się i policjanci weszli do holu. Nowak poczuł zaniepokojenie. Odniósł wrażenie, że wkroczył do świątyni nieznanej religii. Takiej, która nie jest specjalnie łagodna dla wyznawców, ale za to bardzo dba o dobre samopoczucie swoich bogów. Gdyby miał lewicowe poglądy, znalazłby pretekst do wygłoszenia krótkiej przemowy na temat bezdusznego kapitalizmu. Swojski świat, w którym istniała kwiaciarnia, osiedlowy supermarket i punkt skupu makulatury, został odcięty przyciemnianymi szklanymi taflami. Przy wejściu powitały ich dwie postaci. Rzeźba po lewej stronie drzwi przedstawiała mężczyznę trzymającego róg obfitości. Czarna postać była uwięziona w kamiennym prostopadłościanie, ale nie wydawała się zasmucona swoim losem, podobnie zresztą jak znajdujący się naprzeciw niej Hermes, którego lewa stopa wystawała z szarej bryły. Nad wielkim holem wisiał ogromny metalowy żyrandol przypominający astrolabium. Posadzka była wyłożona różnokolorowymi, kontrastowymi kamiennymi płytami i inkrustowana metalem, pewnie mosiądzem, tworzącym dziwne wzory na połowie współśrodkowych kół. W centrum wzoru znajdowało się jeszcze jedno małe koło z symbolami przypominającymi chińskie litery. – Masoni i motocykliści – mruknął nadkomisarz pod nosem. Recepcjonistka wskazała im drogę do pomieszczenia ochrony. Przeszli przez hol na drugą stronę budynku. Szklanych drzwi pilnowały tutaj dwie kolejne figury. Po lewej stała kobieta z kołem przy nodze, być może Fortuna albo alegoria przemysłu, a po prawej dynamiczna męska postać z kaduceuszem, pewnie Eskulap. Trzy matowe lustra nad windami budziły skojarzenia ze zwierciadłem Twardowskiego z kościoła w Węgrowie. Na posadzce znajdowała się szachownica, w której zamiast

lewej górnej ćwiartki wpisano jeszcze jedną szachownicę z mniejszych niebieskich płytek. – No jak Boga kocham, naprawdę iluminaci – rzucił znów Nowak. Rodziewicz spojrzał na niego spode łba. Pawlak nie zareagował. Kanciapa szefa ochrony mieściła się tuż obok wejścia do wind. Niski, krępy mężczyzna z ciemnymi, lekko nażelowanymi włosami spojrzał na nich niepewnie, ale gdy zrozumiał, z kim ma do czynienia i o co tak naprawdę chodzi, napęczniał z dumy, jakby wreszcie pojawiła się okazja do potwierdzenia jego przydatności. Próbował opowiedzieć trochę o systemie zabezpieczeń, ale policjantów nie interesowało to, co się dzieje na dziewięciu ekranach. Pawlak zapytał tylko, czy na górnych kondygnacjach nie ma kamer skierowanych na zewnątrz, w stronę torów i przejścia na perony. Ochroniarz pokręcił głową. Powiedział, że monitorowany jest tylko placyk za rozsuwanymi drzwiami, miejsce spotkań palaczy. – Mamy kartę dostępową – powiedział Rodziewicz. – Chcemy wiedzieć, do kogo należała. Może pójdziemy do bramki, a pan sprawdzi w systemie, kto się zalogował? Szef ochrony uśmiechnął się. – Nie musimy nigdzie chodzić. Mogę poszukać po numerze albo sprawdzić w czytniku. – Wskazał niewielkie urządzenie przypominające ładowarkę do telefonu. – Niech pan przygotuje system – rzucił Nowak i po chwili zbliżył umieszczoną w przejrzystej plastikowej kopercie kartę do czytnika. Na ekranie monitora pojawił się komunikat: „przetwarzanie danych”, a po chwili system wyświetlił twarz kobiety o pełnych ustach i nieco zbyt dużym nosie. Iga Maciejewicz, numer PESEL zaczynający się od 84, data wydania karty: 3 września 2007 roku. Zatrudniona: firma telekomunikacyjna Novalinc Polska. Stanowisko: specjalista. Pozostałe dane dostępne dla osób upoważnionych. Facet nazywał się Marcin Kawecki. Dobiegał pięćdziesiątki. Był wysoki, szeroki, ale szczupły, granatowa marynarka wisiała na nim jak na wieszaku. Nosił okulary w jasnych oprawkach. Ostrzygł się krótko, chyba po to, żeby ukryć łysienie, ale i tak na czubku głowy tworzyła się już mnisia tonsura. Miał nieświeżą cerę.

Był przełożonym Igi Maciejewicz. Na początku zachował się tak, jak wszyscy normalni ludzie: nie mógł zrozumieć informacji przekazanej przez policjantów. Nie potrafił przyjąć do wiadomości, że ktoś ze stałych uczestników jego codzienności przestał właśnie istnieć. Nowak wiele razy, nie tylko jako policjant, dał się nabrać na podrabiane emocje i odgrywane dramaty, ale Marcin Kawecki był szczerze poruszony. Zapadł się w sobie, nagle przybyło mu lat. – Kim ona właściwie była? Kawecki nie odzywał się przez dłuższą chwilę. Pytanie Pawlaka najwyraźniej okazało się zbyt trudne albo zbyt ogólne. Zdjął okulary. Przetarł oczy i ponownie założył okulary na nos. – Widzieli panowie patio? – spytał w końcu. – Słucham? – Nadkomisarz był zdezorientowany. – Jakie patio? W tym budynku? – Tak. – No, coś tam rzeczywiście było za szybą. Taki spacerniak... Ale ludzi nie zauważyłem. – Właśnie – pokiwał głową Kawecki. – Są tam tylko kamienie i dekoracyjne rośliny. Prawdziwe, żywe rośliny, które nie potrzebują zbyt wiele słońca do życia, a wręcz nadmiar światła jest dla nich groźny. Prokurator Rodziewicz uniósł głowę i kaszlnął. – Co pan chce przez to powiedzieć? – Wydawało mi się, że to dość jasne. – Niekoniecznie – odparł prokurator. – Chce pan zasugerować, że ta kobieta miała taki charakter? Była skryta, zamknięta w sobie, nie znosiła ludzi? – A może chodzi panu o osoby, z którymi się spotykała? – dodał Pawlak, zanim Kawecki zdążył udzielić odpowiedzi. – Chwileczkę, chciałbym, żeby mnie panowie dobrze zrozumieli. Nie wiem, czy poznała jakichś dziwnych ludzi. – Mężczyzna uniósł ręce. – Chodzi mi o to, że... Jak by to ująć... – Proszę wyrażać się jasno – powiedział chłodno Rodziewicz. – Muszę szybko podjąć ważne decyzje i chcę wiedzieć, czego się spodziewać. Nie mamy czasu na metafory. – Oczywiście, przepraszam. Tak, chodziło mi o Igę. – Zawahał się.

Nowak popatrzył uważnie na Kaweckiego. – Miałem czasami wrażenie, że traktowała to wszystko, co robiła na co dzień w pracy, jako coś zupełnie nieistotnego, nieważnego. Jakby chciała powiedzieć: nie jestem z tego świata. – Czyli co, była roztargniona, tak? – Rodziewicz spoglądał z uwagą na Kaweckiego. – Nie, nie o to mi chodzi. O, już wiem. Przyglądali się kiedyś panowie młodym zakonnicom? – Nie – burknął Nowak. – Widziałem kiedyś taką jedną w tramwaju albo w metrze. Była lekko uśmiechnięta i patrzyła szeroko otwartymi oczami gdzieś w dal, jakby widziała więcej, jakby rozumiała sens tego wszystkiego. – Za to ja nic nie rozumiem. – Rodziewicz pokręcił głową. – Proszę mi powiedzieć, czy pana zdaniem ta osoba mogła popełnić samobójstwo? Kawecki rozłożył ręce. – Nie mam pojęcia. Może mogła. Przecież nie wiemy do końca, co siedzi w ludziach. Nie chorowała, o ile wiem. Nie mam informacji o jej życiu rodzinnym, osobistym. Unikała tego tematu. Mówiła, że odwiedza ojca, matkę... – Zastanowił się. – Nigdy nie mówiła „rodzice”, zawsze wspominała osobno o matce i ojcu. Była jedynaczką. Nie miała męża i chyba mieszkała sama. Chociaż parę razy widziałem, jak wsiada po pracy do samochodu prowadzonego przez jakiegoś młodego człowieka. – Może cierpiała na depresję? – Może. Przeszli do sąsiedniej sali. Kawecki na prośbę Rodziewicza poprosił dwie siedzące tam osoby, trzydziestokilkuletniego, krótkowłosego mężczyznę o dziwnej twarzy i nieco młodszą, pulchną blondynkę w okularach, o opuszczenie pomieszczenia. Nowak przyjrzał się zawartości boksu z biurkiem Igi Maciejewicz. Po lewej stronie płaskiego monitora leżały dokumenty i książki, wszystkie w języku angielskim, poświęcone, na ile udało mu się zorientować, zagadnieniom rynku usług telekomunikacyjnych. Na gipsowo-kartonowej ścianie przypięto kilka pocztówek: Chrystus z Rio, Wielki Kanion, Santiago de Compostela, Wodospady Wiktorii. Po prawej przegródki

z dokumentami. A obok metalowy bibelot, bardzo podobny do przedmiotu, który stał na biurku Janusza Kraszewskiego parę pięter wyżej. Graniastosłup był u góry bardziej poszarpany, w nieregularnym brzegu można było się dopatrzeć zarysu ptasiego skrzydła. – Co to jest? – Nie wiem. – Kawecki wzruszył ramionami. – Kiedyś postawiła to na biurku. Powiedziała, że to pamiątka rodzinna i że przynosi jej szczęście. Nowak ostrożnie uniósł przedmiot i przyjrzał mu się, poszukując jakichś napisów, inicjałów, podpisu autora, a może informacji, że to własność zakładu energetycznego z Ursusa. – Czy mówi panu coś nazwisko Kraszewski? – Hm. To chyba nie jest moment na żarty, ale wciąż pamiętam temat lekcji w podstawówce. „Najpłodniejszy pisarz polski”. – To zdecydowanie nie jest moment na głupie żarty, proszę pana. Chodzi mi o Janusza Kraszewskiego z banku BKG. – Tak! – Kawecki strzelił palcami. – Istotnie! Poznałem go. Braliśmy kiedyś udział w przetargu dla ich banku. Zapamiętałem go, przyszedł na spotkanie, na którym prezentowaliśmy zakres przedsięwzięcia. Wysłuchał prezentacji, a potem zabrał głos i poddał miażdżącej krytyce wszystkie nasze pomysły, stwierdził, że w ogóle nie realizują zamierzeń banku i są kompletnie bez sensu. A potem okazało się, że pomylił sale. Przyszedł nie na to spotkanie co trzeba. – Zaczerpnął tchu. – A dlaczego pan o niego pyta? – Pan Kraszewski niedawno zginął. Został zamordowany. – Boże! – Kawecki wydawał się wstrząśnięty. – Naprawdę?! I sądzą panowie, że on... Że ona miała coś z tym wspólnego... Że te dwie sprawy... – Tylko zapytałem – powiedział Nowak. – Pani Maciejewicz też zdążyła go poznać? – Nie wiem. Nie pamiętam. Może... Tak, chyba pracowała przy tym kontrakcie. Mogę to zaraz sprawdzić. Nawet z tego komputera. – Nie – powiedział prokurator. – Być może będziemy musieli go zająć.

– Wolałbym uniknąć nieuzasadnionych przerw w działalności firmy. – Proszę się nie obawiać – odparł sucho Rodziewicz. – Ważne tylko, żeby nikt nie modyfikował danych. – Zablokujemy konto. – Menedżer pogładził szczecinę na głowie. Spojrzał w okno i pokręcił głową. – Boże, zginął człowiek! Nie żyje osoba, którą od pięciu lat codziennie widywałem, a ja zajmuję się wyrzucaniem rzeczy z jej szafy! Nowak spojrzał na wyświetlacz swojej komórki. Jakiś czas temu dzwonił Marcin Drzyzga, ale nie zostawił wiadomości. Zaraz tu powinien być. Ciekawe, co z komputerem Kraszewskiego, czy Knapp już zadziałał, czy nie. Diabli nadali ten elektroniczny złom, trzeba było grzebać w jakichś durnych systemach i przeglądać nie zawsze zrozumiałe dane. Na szczęście stosunkowo często przynosiło to efekty w postaci interesujących śladów i odpowiedzi na podstawowe pytania. I na szczęście w policji są ludzie, którzy potrafią lepiej niż on dotrzeć do tych informacji. Pawlak przejrzał dokumenty i książki, sfotografował tajemniczy przedmiot i odpiął pocztówki ze ściany. Rodziewicz nakazał policjantom przesłuchać innych pracowników. Pawlak spojrzał na niego z irytacją, ale się nie odezwał. – No dobrze – dodał prokurator. – Kontynuujemy postępowanie i czekamy na wyniki sekcji. Proszę zawiadomić rodzinę. – Nie wybierze się pan z nami? – spytał Nowak. – Nie, a niby dlaczego miałbym to robić? – Żeby dowiedzieć się czegoś o ludziach. Rodziewicz niespodziewanie uśmiechnął się. – To dobra motywacja. Proszę zatem próbować.

Marana tha Na początku było światło. Nie ciemność, ale właśnie światło. Ktoś, kto chce pomagać innym ludziom, musi być widoczny, a ten, kto potrzebuje pomocy, powinien widzieć tylko to, co najważniejsze. Nie może zwracać uwagi na zasłony, meble, wykładziny. Codzienne, znane przedmioty są przyjazne i dobre, ale rozpraszają uwagę. – Strzeżcie się fałszywych proroków – zagrzmiał mężczyzna stojący najbliżej światła. – Strzeżcie się fałszywych proroków, którzy przychodzą do was w owczej skórze, a wewnątrz są drapieżnymi wilkami. Po owocach ich poznacie! Przez salę przebiegł szmer. Nikt nic nie powiedział, ale w powietrzu pojawił się niepokój. Uwielbienie wymaga zupełnego uwolnienia, oddania, zawierzenia. Nie można skupiać się na wrogu, na drobnych ziarnach idei, wokół których może skondensować się kropla zwątpienia. Pierwsza, druga, trzecia, cała chmura zwątpienia. – Albowiem powiedziane jest, że z ust proroka wyjdą trzy nieczyste duchy, czyniące znaki. Umiejmy odróżnić znak prawdziwy od pustego, proroka prawdziwego od fałszywego, Ducha od demona. Ducha prawdziwego, tego, który do nas przybędzie, jeśli go uwielbimy. Amen, amen, amen – powtórzył, akcentując drugą sylabę greckiego słowa. – Amen! – powtórzyło kilkanaście spośród trzydziestu paru zebranych osób. – Amen, amen... Siwy mężczyzna miał szarą koszulę, szarą marynarkę, szare spodnie. Wyglądał jak ksiądz, brakowało tylko koloratki. Nosił okulary w metalowych, błyszczących oprawkach, niezbyt grubych, ale jednak przyciągających uwagę. Ktoś niezaangażowany, kto otworzyłby drzwi pomieszczenia i spróbował ustalić, co to za zgromadzenie, mógłby pomyśleć, że mówca za chwilę wyciągnie nowy model inteligentnego telefonu i omami widzów wizją kolejnej rewolucji technicznej. Telefonów w pomieszczeniu jednak nie było. Nikt nie przyglądał się zgromadzonym osobom, a przynajmniej nikt poza Tym, o którego obecności wszyscy wiedzieli. – Czy zbiera się winogrona z ciernia albo z ostu figi? Każde drzewo, które nie wydaje dobrego owocu, będzie wycięte i w ogień

wrzucone! Tak mówi Pan. Tak mówi Pan i tak mówi Duch, który jest z nami. On tu jest! – On tu jest – powtórzyli zebrani. – On tu jest. – On, on, on, on... – podjął mówca. – On, on, on... – powtórzyli zebrani, na razie jeszcze nie jednym głosem. Dodatkowy dźwięk pojawił się niespodziewanie. Nie, to niemożliwie, ten dźwięk, ton, musiał być tu już wcześniej, choć nikt go nie przyjmował do wiadomości, ale dopiero teraz i tylko na chwilę wszyscy zwrócili na niego uwagę. Stał się chyba nieco głośniejszy, ale to dobrze, bo miał pomóc w powtarzaniu tego, co należy powtórzyć, w mówieniu tego, co powinno zostać powiedziane. Wtopił się w słowa mężczyzny stojącego pośrodku. – Duch, duch, duch. Kobieta w trzecim rzędzie zakołysała się niespokojnie. Mocniej ścisnęła ręce stojących obok niej osób. Smutna dziewczyna po lewej niczego nie zauważyła, wpatrzona w światło. Za to mężczyzna po prawej obrócił lekko głowę w jej stronę. Uśmiechnął się. Wprawdzie również znajdował się w trzecim rzędzie, ale wiedział dużo.

Siostry kołowe 1 Maria Maciejewicz zamknęła oczy, które jeszcze przed chwilą były pełne łez. – Mówiła mi, że kontaktowała się z Duchem Świętym. Bezpośrednio. Nowak właśnie lustrował wzrokiem pomieszczenie, starając się na podstawie mebli, dywanów, zdjęć i drobiazgów stworzyć jakiś obraz świata, w którym się znalazł. Gwałtownie odwrócił głowę. Określenie „udział osób trzecich” mogło nabrać zupełnie nowego znaczenia. – Z Duchem Świętym? – spytał ostrożnie. – Czy może z Matką Boską? Już nie pamiętam. – Kobieta wpatrywała się bezsilnie w przestrzeń. – Proszę już przymknąć okno. Czuję się... lepiej – dodała. Uniosła głowę i spojrzała przed siebie szklanym wzrokiem. Pawlak spełnił prośbę. – Pani w to wierzy? – spytał nadkomisarz. – A jak pan myśli? – Ja? Skąd mogę wiedzieć? Maria Maciejewicz nie odpowiedziała od razu. Westchnęła i popatrzyła w okno. – Nie, nie wierzę – stwierdziła w końcu. – Sądzę, że ktoś ją omotał. Po tym, co się stało w jej życiu... – Urwała. Nowak powoli uniósł głowę. – A co takiego się stało? – zaryzykował. – Muszę mówić? Nadkomisarz nieznacznie wzruszył ramionami. – Nie musi pani. Ale jeżeli chce pani poznać odpowiedź na najważniejsze pytanie, nie uniknie pani odpowiedzi na inne. – Najważniejsze? A jakie niby jest to najważniejsze pytanie? – Przecież pani wie. Proszę powiedzieć, co się przydarzyło pani córce. – Straciła dziecko.

– Zmarło? – Urodziło się martwe. Nowak uniósł głowę. Przełożony dziewczyny w ogóle nie wspominał o problemach ze zdrowiem czy dramatach rodzinnych. – Ale... – zaczął. – Tak, Ania nie miała męża – powiedziała Maria Maciejewicz. – Andrzej – prychnęła z pogardą – odszedł od niej, kiedy się dowiedział o ciąży. Zresztą wcześniej też o ślubie nie chciał rozmawiać. Pętak. Nowak nie odzywał się przez chwilę. – Kiedy to było? – Dwa lata temu. – A ten Andrzej... Może pani podać jego nazwisko? – Nazwisko jak nazwisko. Krawczyk. Już go tu nie ma, jeśli chce pan wiedzieć. Wyjechał do Anglii, jak wszyscy. – A skąd pani wie, że go tu nie ma? Może wrócił? Kobieta uniosła wzrok. Niepewnym gestem poprawiła okulary na nosie. Gdy ruszyła głową, Nowak dostrzegł brudne smugi na szkłach. – Czy pan chce powiedzieć, że... – Niczego nie chcę powiedzieć. Tylko się zastanawiam. – No dobrze, może i wrócił, ale do czego? – Wzruszyła ramionami. – Mieszkanie oddał bratu, chyba nawet mu sprzedał. Taka klitka, niecałe trzydzieści metrów, w popegeerowskich bloczkach w Rokitnie. To wieś niedaleko Płochocina. Pod Warszawą – dodała na wszelki wypadek. Znów poprawiła okulary. Nadkomisarz przez chwilę rysował w myślach mapę topograficzną okolic Warszawy, przypomniał sobie szkolną wycieczkę do Nieborowa, do Arkadii. Et in Arcadia ego. Płochocin był po drodze. Krawczyk. Pierwsza potencjalnie istotna informacja. – Nie szukajcie tego gnoja. Poszukajcie Ducha Świętego – powiedziała nagle kobieta. Nowak popatrzył na jej smutną, zmęczoną twarz. – Jak mamy go znaleźć? – spytał Pawlak. Maria Maciejewicz pokręciła głową. – To jest człowiek, jakiś człowiek. – Duch Święty to człowiek?

– Człowiek, mówię przecież, mężczyzna! – krzyknęła. – Macie mnie za wariatkę?! Ona z kimś rozmawiała, nie rozumiecie? Ktoś jej namącił w głowie, przecież nie miała objawień! – Uderzyła pięścią w stół, aż podskoczyły stojące na blacie szklanki i buteleczki z lekami. – Kto? Z kim rozmawiała? – „Przewodnik”. Tak o nim mówiła. Ania tylko raz użyła tego słowa, ale od razu się speszyła. Ciągnęłam ją za język, ale nic nie powiedziała. Użyła też jakiegoś obcego słowa... Kocz? – Coach? Trener? – Tak. – To był może ten... Krawczyk? – A skąd! Krawczyk to mechanik samochodowy. Nowak uniósł brwi. Uznał, że to doskonały zawód dla guru, ale na szczęście powstrzymał się od wypowiedzenia tej myśli na głos. – Dlaczego pani mówi o niej Ania, a nie Iga? – zainteresował się nagle Pawlak. – To jej drugie imię, tak? – Owszem. – Kobieta wzruszyła ramionami. – Zawsze tak na nią mówiłam... mówiło się w domu. Nadkomisarz domyślił się, o co chodzi. Znał już parę takich przypadków, głównie dotyczyło to kobiet: dwa imiona, po jednym wybranym na chrzcie przez każde z rodziców. Dwie tożsamości od samego początku życia, każda z nich do kontaktu z jedną osobą. I dodatkowe pole do konfliktu, gdy między matką i ojcem robiło się nie najlepiej. – Kiedy o tym wspominała? – W lecie. – Kobieta zawahała się. – Tak, na pewno, było wtedy ciepło. Może dziwne, że to pamiętam, ale spacerowałyśmy razem po parku i powiedziałam, że wszystko się teraz pozmieniało, że Pan Bóg ma ostatnio jakiś inny pomysł na pogodę na świecie. Zniknęły normalne pory roku, gdzieś się podziała prawdziwa zima, prawdziwe lato... Ania wtedy całkiem poważnie odpowiedziała, że zdaniem jej przewodnika nie powinniśmy wypowiadać się w imieniu Boga, bo przecież nie znamy Jego myśli. Rozumiecie panowie, taka zwykła rozmowa o pogodzie, a ona tu wyjeżdża z jakimś przewodnikiem.

– I nie chciała powiedzieć nic więcej? Matce, z którą rozmawiała o życiu? – No, mówiłam przecież: zaczęła się wymigiwać. – Maria Maciejewicz pokręciła głową. – I rozmawiałyśmy wtedy akurat o pogodzie. – To też życie. – Tak. Do pewnego stopnia nawet wspólne. Przynajmniej w tej sprawie mogłyśmy się porozumieć. I czasami się nawet zgadzałyśmy. – Otarła oczy. Nowak popatrzył na zmęczoną, smutną kobietę. Oto matka, kolejna matka, z którą ostatnio musiał rozmawiać. Jak każda matka, próbowała do pewnego stopnia kontrolować życie swojej dorosłej córki, zajmować w nim nadal istotne miejsce, nie rezygnować z odpowiedzialności. Taka była jego eksteściowa. Ela zawsze toczyła z nią małe wojny o różne drobiazgi, począwszy od koloru wykładziny, a skończywszy na sformułowaniach w pozwie o rozwód. Zdał sobie nagle sprawę, że pewnie już nigdy nie będzie mieć teściowej. – Bała się? – spytał Pawlak. – Nie, chyba nie. Ani wtedy, ani teraz, to znaczy... – Urwała. – Zauważyłabym to, prawda? Nadkomisarz nie odpowiedział. Pawlak wyciągnął z kieszeni notes, ale niczego w nim nie zapisał. Przeciągnął palcem po kółkach spinających grzbiet. – Czy pani córka chodziła na jakieś spotkania wspólnoty religijnej, modlitewnej, czegoś w tym rodzaju? – Kiedyś chodziła, do jezuitów albo dominikanów. Albo tu i tu, nie pamiętam już. – To znaczy gdzie? I kiedy? Przepraszam, musimy o to zapytać. Kobieta spojrzała na niego nieobecnym wzrokiem. – U Świętego Andrzeja Boboli, na Rakowieckiej. I na Starym Mieście, bodajże na Piwnej. Nowak uniósł brwi. Kojarzył oczywiście sanktuarium na Rakowieckiej – tam, gdzie skręcają tramwaje – ale kościół na Piwnej raczej nie miał nic wspólnego z dominikanami. Dominikanie to chyba Święty Jacek, nie Święty Marcin.

– A kiedy to było? – Przez cały czas. – Jaki czas? – Przez cały czas, od kiedy się przeprowadziła do swojego mieszkania. Czyli od prawie pięciu lat. Przynajmniej wtedy mi o tym powiedziała. – Kupiła wtedy mieszkanie? – Nowak uprzedził kolejne pytanie kolegi. – Pięć lat temu, tuż po studiach? – Nie. – Maria Maciejewicz pokręciła głową. – To stare mieszkanie jej dziadka, czyli mojego teścia. Byłego teścia. Nowe mieszkanie kupiła dopiero w zeszłym roku, za własne, ciężko zarobione pieniądze. W ogóle jej nie pomogliśmy. – Zawahała się. – To znaczy: ja nie pomogłam. Nie chciała o tym słyszeć. Zdążyli już zobaczyć mieszkanie w Skoroszach. Nowe, dopiero urządzane, na razie zajmowane przez jedną osobę. Sporo książek, mało płyt. Brak niepokojącej metaloplastyki, ale za to ikona Trójcy Świętej na ścianie. Tutaj, w mieszkaniu Marii Maciejewicz w bloku na Wiktorskiej – w środku miasta, a nie gdzieś w szczerym polu – na ścianie wisiała tylko piękna, zadumana Madonna ze skrzyżowanymi dłońmi. Nowak znał ten wizerunek. Zmrużył oczy, dopiero po chwili zarejestrował promienie wokół głowy Matki Boskiej i zrozumiał, że to pozbawiony złotej sukienki i srebrnego półksiężyca wizerunek z Ostrej Bramy w Wilnie. – A co mówiła o tych spotkaniach? – zapytał Pawlak. – Spotkaniach? Tych w kościołach? Niewiele. Ale cieszyła się, że może widywać się z ludźmi. Pawlak spojrzał na ekran komórki. Stuknął weń parę razy palcem. Po chwili wstał i podsunął telefon Nowakowi. Będę za dziesięć minut, napisała Anna Perkowska, psycholog stale współpracująca z komendą stołeczną, ściągnięta w trybie pilnym. Nadkomisarz kiwnął głową. Za dwie godziny miał się jeszcze pojawić ktoś z rodziny, chyba siostrzenica. – Zatem mówi pani, że istnieje jakiś nauczyciel, mentor, który wywarł na nią zły wpływ i doprowadził do samobójstwa? – To nie było samobójstwo! – krzyknęła kobieta. – Ktoś ją zepchnął na tory! Jeżeli sama się zabiła, to co tu w ogóle robicie, po co

mi zadajecie jakieś pytania?! Nie rozumiecie, że straciłam córkę?! Jedyne dziecko! Aspirant otworzył notes. – No właśnie – powiedział energicznie. Najwyraźniej uznał, że chwilowo najlepszą terapią będzie procedura. – Pytania. Chciałbym jeszcze uzyskać parę szczegółów. – Pstryknął długopisem. Nowak uśmiechnął się nieznacznie, gdy dostrzegł na nim reklamę banku Kraszewskiego. Pawlak przez cały czas gadał w samochodzie, głośno analizując zebrane informacje. Nowaka rozbolała głowa. – Przestań na chwilę gadać – poprosił. – A jeżeli musisz, to powiedz tylko to, co najważniejsze. – Dobrze, szefie. – Aspirant prychnął ze złością. – Jak sobie życzysz. Pomilczę. Zapadła cisza. Po jakiejś minucie odezwali się jednocześnie. – Ona... – zaczął Pawlak. – Ta kobieta... – Nowak spojrzał na kolegę i musiał się roześmiać. – Mów. – Ty mów. – Dobrze. – Zaczerpnął powietrza. – Ona musi wiedzieć więcej. Za wcześnie, żeby z niej to wyciągnąć teraz, kiedy jest w rozpaczy. Anka się tym zajmie. – Tak, oczywiście. Ale wiemy, gdzie to się wszystko zbiega. Najpierw ukamienowanie, a teraz... nie wiem, zrzucenie ze skały? Kogoś tak załatwili w Biblii? Czytałeś? Nowak spojrzał w dal. Policzył samochody stojące przed nimi na światłach. Pięć. – Nie, nie czytałem. Całości nie czytałem nigdy. Jeżeli kogoś załatwią z procy albo ogolą na łyso, to może mi się skojarzy. – Nie rozumiem. – Bo czytasz jeszcze mniej niż ja. – Tak, jasne. – Aspirant walnął w kierownicę. – No rusz dupę, wu-gie-er! Ale zgadzasz się, że...

– Zgadzam – powiedział nadkomisarz. – Wyduś to z siebie wreszcie. – Co? – To magiczne słowo. Pawlak uśmiechnął się nieznacznie. – Słowo, którego nie ma w kodeksie karnym ani w żadnej ustawie? Będę sprytniejszy niż myślisz. – Hę? – Użyję dwóch wyrazów, szefie. Grupa psychomanipulacyjna. 2 Sekta?! Jaka sekta, co pan wygaduje? W głosie człowieka o niemieckim nazwisku Nowak nie usłyszał zdumienia, ale raczej wściekłość. Dziwne. – Cóż, mamy dwa trupy... – Trupy! – żachnął się Knapp. – Zginęły dwie osoby. Lepiej teraz? – Proszę darować sobie złośliwości. – Prokurator odetchnął głęboko. – Nadzoruję śledztwo w sprawie zabójstwa Janusza Kraszewskiego. Teraz jakaś kobieta, która pracowała w tym samym budynku, a której zamordowany w ogóle nie znał, popełniła samobójstwo. I twierdzi pan, że była pod wpływem jakiegoś guru. – Wcale nie jestem przekonany, że to samobójstwo – zauważył kwaśno nadkomisarz. – Do tego wiemy, że oboje byli praktykującymi katolikami i należeli do... – Ja też jestem praktykującym katolikiem! – przerwał Knapp. – I co z tego?! Nie szukam pocieszenia u żadnego guru. A może należy pan do ludzi, którzy uznają Kościół za sektę o znaczących wpływach? Coraz więcej takich głosów słychać, media lubią takie tematy, zwłaszcza jeśli mają w tym interes polityczny. – Ja tylko staram się ustalić fakty. – A ja staram się, żeby te fakty były właściwe. – Knapp urwał. – To znaczy istotne. Wie pan, co chcę powiedzieć. – Próbuję się domyślić – mruknął Nowak. – Zatem proszę nie marnować mojego czasu, tylko mówić

o konkretach. – To pan do mnie zadzwonił, żeby zapytać o postępy śledztwa. Mówię teraz o nowych poszlakach, bo o konkretach zdążyłem już opowiedzieć. – Raczej o ich braku – parsknął Knapp. – Analizujecie te nieznane telefony, które odebrał pan Kraszewski? Nowak odnotował słowo „pan”. Zabrzmiało dziwnie, sztucznie, raczej sugerowało jakiś rodzaj służalczości niż szacunek dla zmarłego. – Owszem. Na razie wiemy, że aparaty, z których dzwoniono, nie były używane z innymi kartami, to jest numerami. I wiemy, skąd nastąpiły połączenia, w obu wypadkach dzwoniono z Pruszkowa. Śledzimy numer, ale po 30 października nie było żadnej aktywności. – Co mówi wdowa? – Nie pamięta tych rozmów. – Ale to było w niedzielę. Ludzie raczej nie dzwonią do siebie w niedzielę. – Moim zdaniem akurat częściej, oczywiście w prywatnych sprawach. – No właśnie, więc tym bardziej powinna była zwrócić uwagę. Chwileczkę... Jak rozumiem, to były połączenia z prywatnym numerem denata? Nadkomisarz uśmiechnął się pod nosem. Zwłoki Kraszewskiego ponownie zmieniły status. – Owszem. Mamy billingi z obu komórek, połączyliśmy oczywiście obie listy i uporządkowaliśmy chronologicznie. – Słusznie – pochwalił Knapp. – Aha, zgodnie z pana prośbą wydałem nakaz zajęcia sprzętu komputerowego używanego przez Janusza Kraszewskiego. – Nareszcie! – Tak, nareszcie – prychnął prokurator. – Miałem wątpliwości. – Że komputer może być dowodem w sprawie?! – zdumiał się Nowak. – Przecież chyba zdążył się pan już do tego przyzwyczaić. – Że zachodzi konieczność ujawnienia tajemnicy bankowej – odparł sucho Knapp. – Ze wszystkimi tego konsekwencjami. – Raczej handlowej, nie bankowej. I nie przez nas, ale właśnie

przez bank. – Proszę nie łapać mnie za słowa – rzucił prokurator. – I proszę pamiętać o służbowym laptopie, który zaginął. Warto podjąć próbę jego odnalezienia. Nowak westchnął cicho. – Coś jeszcze? – spytał. – Należy dobrze przeanalizować zeznania członków najbliższej rodziny zamordowanego. Moim zdaniem relacje z nimi są kluczowe dla wyjaśnienia tej sprawy. – Prokurator zawiesił głos. – Właśnie to, a nie jakieś mistyczne koncepcje, które najwyraźniej zaczął pan wyznawać, zauroczony metaloplastyką. Nowak doszedł do wniosku, że przydałoby mu się jakieś ciężkie narzędzie. A, właśnie. – Aspirant Pawlak poinformował pana o młotku? – Słucham? A, tak. Ale nie stwierdziłem żadnej potrzeby ponownych oględzin zwłok. I tak mają panowie dużo informacji. Pogrzeb w piątek – dodał Knapp. – Ma pan całą rodzinę do dyspozycji. – W sobotę. W piątek mamy święto. – A... rzeczywiście. – W słuchawce rozległo się ciche pokasływanie. – Przepraszam. Proszę mnie informować. Do usłyszenia. Nowak postukał nerwowo w blat w biurka. Zamyślił się na chwilę. W końcu sięgnął po wydruki – na każdej ze stron znajdowało się tygodniowe kalendarium podzielone na godziny, zaznaczyli w nim godziny wejść i wyjść Kraszewskiego – „pana Kraszewskiego” – z biurowca. Było tu kilka dziur: przerwy na lunch, podczas których, według Kingi Remer, uczestniczył w spotkaniach z klientami i kontrahentami. Wizyta u internisty w przychodni mieszczącej się w tym samym budynku, zaplanowana i potwierdzona. W podobnych arkuszach umieścili informacje o Idze Maciejewicz. Kalendarium zaczynało się 24 października, w poniedziałek, a kończyło 6 listopada, w niedzielę, przy czym w trakcie długiego cmentarnego weekendu nie było żadnych zapisów. Linia życia dyrektora Kraszewskiego urywała się w Zaduszki, 2 listopada. Iga Anna Maciejewicz była w firmie 4 listopada, ale wyszła wcześniej niż zwykle, około piętnastej. Dzwoniła tego dnia do matki, ale nie zapowiadała przyjazdu, zresztą wcześniej

obie spędziły całe dwa dni na odwiedzaniu cmentarzy – na Wólce, na Wałbrzyskiej i w Brwinowie. 24, 26 i 27 października dyrektor wyszedł z pracy, a właściwie: jego wyjście zarejestrowano w systemie, mniej więcej o tej samej porze, co w wypadku dziewczyny. Ktoś musi zająć się przejrzeniem danych z monitoringu i sprawdzić, czy oboje nie spotkali się pod budynkiem, czy nie rozmawiali ze sobą. Ktoś powinien pojechać do prokuratury po papier. No właśnie, ktoś. Nowak westchnął ze zniechęceniem. Zespół, którym kierował, potrzebował dodatkowych ludzi. Praktykanci i pomoc wydziału dochodzeniowo-śledczego przy żmudnych zadaniach to za mało. Trzeba by znaleźć jakiegoś młodego, zdolnego kolesia, nawet o mniej rozbudowanych zainteresowaniach niż aspirant Pawlak. Wierzącego lub niewierzącego, partyjnego lub bezpartyjnego. Kolesia, który pomoże odnaleźć Ducha Świętego. Kolesia... albo koleżankę.

Co się stało?! Jaka szarpanina? Sierżant Kwiatkowski sapnął do słuchawki. – Około wpół do szóstej przyjechał samochód, chevrolet orlando, myślałem, że to ktoś z dalszej rodziny, bo jechali na nawigacji, widziałem ekranik. Za kierownicą siedziała kobieta, a obok jakiś siwy facet, z tyłu jeszcze jedna babka. Kobiety wysiadły i zadzwoniły do drzwi, a potem weszły. W domu właściwie przez cały czas są odsłonięte okna, więc wszystko widziałem. Od razu zaczęli się kłócić. Przy kominku stała ta, która prowadziła. Strasznie machała rękami, chłopak do niej doskoczył i popchnął na ścianę. Chyba chciała mu się jakoś odwinąć, ale w ostatniej chwili powstrzymał ją brat Kraszewskiego, ten ze Szczecina. Młody coś tam jeszcze wrzeszczał. Po chwili Kraszewska wyszła na taras, bardzo roztrzęsiona, z papierosem, a nie widziałem, żeby wcześniej paliła. Tamci odjechali po piętnastu minutach, dokładniej o osiemnastej czterdzieści siedem. Facet nie wychodził z wozu. – Zrobiłeś zdjęcia? – Jasne. Już przesyłam. – Wiedzą, że tam jesteś? – Rodzina? Raczej tak. Nie staram się ukrywać, ale nikt nie prosił o interwencję. Mam siedzieć dalej? Nowak zastanawiał się przez chwilę. – Siedź na miejscu, dopóki nie pójdą spać. – Ale... – Obserwuj i interweniuj w razie potrzeby. Daniel jutro znowu ich odwiedzi. – Nadkomisarz przypomniał sobie słowa Pawlaka. – Albo ja. Kiedy przyszły fotografie, Nowak powiększył je na komputerze. Mężczyzna, o którym mówił sierżant, był wysoki i białowłosy, gdyby miał nieco większą łysinę, przypominałby trochę Steve’a Jobsa. Siedział i wpatrywał się w szybę. Trzydziestoparoletnia, ładna brunetka prowadząca chevroleta była raczej szczupła, sądząc po nogach widocznych poniżej brzegu rozpiętej kurtki. Nosiła okulary. Dom żałoby zajęli okularnicy, prawie każdy miał jakieś oprawki na nosie. Druga osoba, nieco młodsza i dość podobna do kobiety zza kierownicy, znajdowała się tylko na jednym zdjęciu. Obok tablicy rejestracyjnej

z literami TK widniał symbol ryby. – No proszę, znowu chrześcijany – mruknął nadkomisarz. – Nerwowi, bo z Kielc. 3 Nowak podniósł z parapetu małego zabawkowego robota. Pękaty sześcian o zaokrąglonych krawędziach był wyposażony w różnokolorowe lampki, atrapy wskaźników i przycisków. Jasnobrązowa głowa miała kształt walca, przymocowano do niej dwie wystające żarówki imitujące oczy. Dolna część korpusu i nogi pomalowane były na zielono, w lewej dłoni robot trzymał jakieś cybernetyczne grabie, a w prawej konewkę. – Sam to zrobiłeś? – Tak, a co? – Jacek Kraszewski uniósł brwi. – To działa? – Działa. – Młody człowiek lekko skrzywił usta. – Nie robi nic mądrego. Raz na dwa tygodnie włącza się i zaczyna chodzić po parapecie tam i z powrotem. Brzęczy dość głośno. – Zawsze to coś. – Przypomina mi, że trzeba podlać kaktusy. – Chłopak wskazał ręką trzy małe doniczki. – Sprytne. Ja nigdy nie potrafiłem dbać o rośliny w domu. Wszystko usychało. Kraszewski obojętnie wzruszył ramionami. Nowak odstawił urządzenie i ponownie usiadł na krześle. – Kto to był? – Słucham? – W głosie chłopaka dało się wyczuć napięcie. – Kto was wczoraj odwiedził? Z kim się przepychałeś? – Z nikim. – Po prostu coś się wydarzyło. Chłopak milczał przez chwilę. – Jasne. Pilnuje nas wasz agent. Nadkomisarz pokręcił głową. – Po prostu chcemy znaleźć morderców twojego ojca. – Tutaj?

– Chodzi o bezpieczeństwo twojej rodziny – powiedział Nowak. – Zatem kto to był? – Skoro widzieliście, to wiecie. Rzeczywiście, coś już wiedzieli. Chevrolet z Kielc był zarejestrowany na firmę Ektipose, niewielką drukarnię realizującą zamówienia dla klientów z całej Polski. Wśród osób wpisanych do rejestru działalności gospodarczej nie było nikogo, kto znalazłby się również na podwędzonej przez Pawlaka liście zaproszonych na pogrzeb. – Gdybyśmy wiedzieli, tobym nie pytał – stwierdził nadkomisarz. – Powiedz. Młody Kraszewski milczał przez chwilę. – Ta kobieta nazywa się Andżelika Łoniewska – powiedział z niechęcią. – Przyjechała z siostrą. Nikt ich tu nie zapraszał. Złożyły kondolencje i od razu zaczęły gadać o pieniądzach, które rzekomo był im winien mój ojciec. – A był winien? – Może i był. Nowak pamiętał, że nazwisko Łoniewska pojawiło się na liście wspólników. – To ma coś wspólnego z bankiem? – Skąd! Oszalał pan? Po co by tu wtedy przyjeżdżały? Chodziło o szkolną fundację ojca i jakieś książki. Nadkomisarz dostrzegł, że młody człowiek unika jego spojrzenia. – Ile? – zaryzykował. – Dwieście pięćdziesiąt tysięcy. – Złotych? Sporo. A jakie książki? – Jakieś podręczniki – powiedział lekceważącym tonem Jacek Kraszewski. Nowak wyczuł fałsz w jego głosie. – Chętnie się rzucasz na ludzi – zauważył. – Także na kobiety. Jacek Kraszewski zmieszał się trochę. – Mam prawo być zdenerwowany. Boże! – Czy one mogły mieć z tym coś wspólnego? – One? – Chłopak wydął usta. – Zrobić coś takiego, bo drukarnia nie mogła się doczekać przelewu za źle wykonane usługi?

– Widziałem człowieka, któremu wypruto wnętrzności, bo nie oddał trzydziestu dwóch złotych. Chłopak milczał. Skierował spojrzenie w okno. – To nie ma sensu – oświadczył w końcu. – Przecież od zabitego nie da się odzyskać długu. – Może ktoś chciał twojego ojca ukarać? – rzucił nadkomisarz. Młody Kraszewski łypnął nerwowo znad oprawek. – Tylko za jaki grzech? Kto mógł go nienawidzić aż tak, że zatłukł go na śmierć i załadował do samochodu? Tym razem Jacek Kraszewski milczał chyba przez pół minuty. – Wie pan co? – spytał w końcu. – Podobno w niedzielę u Świętej Anny, nie u nas, tylko w Warszawie, pobili się Cyganie. Żebracy. – Tak, słyszałem o tym. – No właśnie. A o co się pożarli? O strefy wpływów. O to, kto ma sterczeć w przedsionku i wyciągać łapę do ludzi. – Do czego zmierzasz? – Terytorium. Strefa wpływów. Ojciec komuś wlazł w drogę i ten ktoś postanowił go wyeliminować. Ludzie tak działają, zdążyłem to już zrozumieć. – To wynik obserwacji czy mówisz z doświadczenia? – I jedno, i drugie. Nowak poczuł się jak jeden z bohaterów Zbrodni i kary. Nie Porfiry Pietrowicz, który powinien być dla niego wzorem, ale raczej jak ten nudziarz z prowincji przekonany, że rozumie młodych ludzi. Jak on się nazywał? – Powiedz mi, gdzie mam szukać tego terytorium? W budynku na Chmielnej? Gdzie indziej? – Pyta mnie pan o radę? – Tak. Wyglądasz na rozsądnego faceta. Chłopak skrzywił się. Nowak zaklął w duchu. Dopiero niedawno dorósł do ojcostwa; wbrew opinii Pawlaka niewiele mógł zaoferować temu młodemu człowiekowi. Może Marcin Drzyzga byłby lepszym rozmówcą, miał przecież syna w ostatniej klasie liceum. – Niech pan sobie daruje. Wie pan, od czego bym zaczął?

– Nie. – Od ludzi z pracy. – Chodzi o bank? Czy o Komisję Nadzoru Finansowego? Naraził się wtedy komuś? Chłopak nerwowo potarł policzek. – Myślę, że ojciec źle traktował ludzi. Nie wszystkich, nie zawsze, ale... mógł kogoś poniżyć. Publicznie, przy innych, nie ze złości, nie z nienawiści, ale z czystego przekonania, że powinno być tak, jak mówi, a ktoś ośmiela mu się sprzeciwiać. – Słyszałeś o jakiejś konkretnej sprawie? Kraszewski nie odpowiedział od razu. Zamyślił się i spojrzał gdzieś w ścianę. – Nie. Nowak podjął decyzję. Musiał dowiedzieć się czegoś więcej. – Twój ojciec został ukamienowany. Jacek Kraszewski odwrócił się gwałtownie. – Co?! Co pan powiedział? – Twój ojciec został ukamienowany – powtórzył Nowak, patrząc uważnie na chłopaka. – Że jak? O co panu właściwie chodzi? Że symbolicznie, ktoś...? Ale... – Chwila ciszy. Błysk w oku. – Pan mówi poważnie, tak? Dosłownie? – Tak. – Kurwa mać. Ja pierdolę. – Kraszewski uderzył pięścią w parapet, a potem jeszcze raz. – Za co, na litość boską?! Dlaczego? Kto zasługuje na taką śmierć? No kto? – Zacisnął zęby. – Trzeba być ostatnim skurwysynem. – Żeby to zrobić? – Nie! To znaczy tak, ale... Mówię: żeby zasłużyć na taką śmierć, rozumie pan? Jezu Chryste! – Chłopak odetchnął głęboko kilka razy. – Mama o tym wie? – Nie. Młody człowiek nie potrafił poradzić sobie z emocjami. Dygotał, rozglądał się dookoła. Machnął ręką, robot spadł na podłogę, wypadły z niego jakieś drobne elementy. Za drzwiami panowała cisza, nikt nie

zastukał do pokoju. – Boże! Oni są gotowi zrobić wszystko. Zabrać człowiekowi wszystko nawet w ostatnim momencie. Pozbawić godności. Skurwysyny! – Kto? Jacy oni? Gdzie tak naprawdę jest ten teren, o którym mówisz? Na pewno w banku? Młody Kraszewski ciężko sapnął. Po chwili wyciągnął rękę i skoncentrował wzrok na dłoni skierowanej grzbietem do góry. Ponownie wykonał kilka głębokich wdechów i wydechów. Pewnie poznał jakieś techniki relaksacyjne na zajęciach z aikido. – Gdzie oni są? W banku? – dopytywał Nowak. – W banku i gdziekolwiek. Wszędzie... – Czy to może mieć coś wspólnego z tymi spotkaniami religijnymi we Włochach? – Dlaczego pan tak uważa? – spytał szybko chłopak. – Jak to dlaczego? Kamienowanie to śmierć... biblijna. – Nowak przypomniał sobie określenie, którego użył medyk sądowy. – I co, spokojni ludzie z klasy średniej są pana zdaniem do czegoś takiego zdolni?! Nowak uśmiechnął się lekko. Middle Class Revolt. Spokojni ludzie z klasy średniej są zdolni do wszystkiego, jeżeli się wkurzą. – Byłeś tam kilka razy. Nie spodobało ci się. – Bo to nie dla mnie. Już harcerstwo było lepsze, też łapaliśmy się za ręce i tworzyliśmy krąg. Całe to powtarzanie słów tak, by oderwały się od swojego znaczenia. Czysta magia i jeszcze gadanie językami, przecież to śmieszne! – Jacek Kraszewski zamknął oczy i po chwili wykrzyknął nieco wyższym głosem: – Ramala-da! Ramala-da! Kalena pero mahana rei! Kalena rei! Kalena maha rei! Hala rei! Nowak spojrzał na młodego człowieka z osłupieniem. – Nie rozumie pan? – Kraszewski otworzył oczy. – Każdy to potrafi, tylko ja umiem włączyć ten obszar w mózgu od razu. Inni potrzebują do tego silnych emocji, poczucia wspólnoty religijnej. To trochę jak... – Urwał. – Jak narkotyk? – domyślił się nadkomisarz.

– Tak – przyznał niechętnie chłopak. – To znaczy mogę się domyślać, bo... – Jasne, jasne. Czy to mogło... gdzieś dalej odjechać? – Nowak nie umiał dobrze sformułować pytania. – Słucham? Nie rozumiem. – Te spotkania, te we Włochach, a może jakieś inne. Coś się wymknęło spod kontroli. Coś zrobiło się mniej chrześcijańskie? Kraszewski drgnął. Nowak wiedział, że trzeba podjąć ten trop. – Czy twój ojciec należał do jakiejś mniej oficjalnej grupy? – Co? O czym my tu mówimy? Mój ojciec został... skąd mam... – Czy „oni” to jakaś sekta? Milczenie. – Odpowiedz. – Myślę, że mój ojciec miał bogate życie wewnętrzne. – Jacek Kraszewski ostrożnie dobierał słowa. – I są rzeczy, do których nie dopuszczał nikogo innego. – Czy kontaktował się z człowiekiem, który przedstawia się jako Duch Święty? – Nowak zaklął w duchu. Jeszcze nigdy w śledztwie nie zadał tak dziwacznego pytania. Młody człowiek uniósł brwi. Zdziwienie nie wyglądało na udawane. – Lux Maiestatis. Niech pan poszuka czegoś takiego. – Lux... To jakaś kościelna grupa? – W żadnym razie. – Kraszewski potrząsnął głową. – Nic więcej panu nie powiem, bo nic więcej nie wiem. Znam tylko tę nazwę. – Czy ojciec... – Mówię: nie wiem! – Boisz się. – Ja już nie mam się czego bać – powiedział powoli chłopak. – Tylko to nie mój teren. Ojciec mnie wiele nauczył, ale nie poszedłbym za nim wszędzie. Nadkomisarz poczuł zmęczenie. Nie obchodziła go ta rodzina, miał pracę do wykonania, potrzebował informacji. – To nie jest przesłuchanie do protokołu. Ale mogę cię wezwać formalnie na...

– Wie pan co? Niech pan mnie nie straszy. Najpierw ten pana kolega w paskudnej kurtce. Aspirant Pawlak, tak? Próbował udawać psychologa. A teraz pan. Nieważne! – Podniósł rękę. – Możemy już skończyć? Muszę teraz pomóc mamie. Dziś ma przyjechać wujek Aleksy z Krakowa, powinienem go odebrać. I muszę poradzić sobie z tym, o czym się dowiedziałem. – Ja również – stwierdził Nowak i pstryknął palcami. – Łużyn! – mruknął pod nosem. – Piotr Łużyn. – Słucham? – Nic, nic. Będziemy w kontakcie. Nadkomisarz pożegnał się z domownikami, skinął głową Agnieszce Kraszewskiej. Brat zamordowanego, Paweł, odprowadził go do drzwi. Nowak zdążył już z nim porozmawiać, teraz na progu mężczyzna chciał chyba powiedzieć coś jeszcze, ale się rozmyślił. Na posesji i przy ogrodzeniu stało kilka samochodów, w tym jeden minivan z holenderską rejestracją. Zadeklarowanych chrześcijan było tu paru, jeden z nich obok ryby przykleił jeszcze ludzika na paralotni i nurka pod wodą. Nowak dostrzegł jakiś błysk w golfie zaparkowanym po drugiej stronie jezdni, a potem poczuł ostry zapach tytoniu. Szyba po stronie kierowcy była lekko odsunięta i przez szczelinę wydobyła się smuga dymu. Kto to taki? Sierżant Kwiatkowski pojechał już do domu. Sierżant Kwiatkowski nie palił. Nadkomisarz otworzył drzwi octavii i przesunął je tak, by widzieć volkswagena w bocznym lusterku. Mężczyzna za kierownicą patrzył w jego stronę. W pewnym momencie wyciągnął komórkę i wsadził w szparę nad szybą. Nowak wyprostował się, trzasnął drzwiami i podszedł szybko do golfa. Przystawił legitymację do okna. Na okrągłej twarzy kierowcy pojawiło się zaskoczenie. Mężczyzna odsunął szybę do końca. – O co chodzi? – Zrobił mi pan zdjęcie? Dlaczego? – Ja? Skąd! Po co miałbym robić zdjęcie? – Czeka pan na kogoś? Facet zawahał się. Po chwili sięgnął do kieszeni kurtki i wyciągnął etui z odznaką.

– Ja też jestem z policji. Nowak przyjrzał się legitymacji. Komisariat Policji w Górze Kalwarii, starszy posterunkowy Krzysztof Kostrzewa. Zanotował numer służbowy, dziś w końcu równie łatwo spotkać fałszywego funkcjonariusza, co fałszywego aktora. – Co się dzieje? – Prowadzę działania operacyjne – burknął Kostrzewa. – Widzę. A jakie? – Nie jestem upoważniony do... – Czy ma to coś wspólnego z Januszem Kraszewskim? – Z kim? Nie. – Posterunkowy zniżył głos. – Panie nadkomisarzu, nie mogę ujawnić szczegółów. Utrudnia mi pan pracę. Ktoś już wyglądał przez okno. – Tak? Przecież to nie dotyczy Kraszewskich. Policjant zacisnął usta. Po chwili odezwał się: – A czy ja powiedziałem, w którym domu? Nowak spojrzał na niedopałek tlący się w popielniczce. Na fotelu pasażera leżała jakaś darmowa gazeta, spod której wystawało kilka kabli. – To w takim razie nie przeszkadzam. Wrócił do swojego auta i usiadł za kierownicą. Połączył się z centralą i podał dane funkcjonariusza i numer rejestracyjny wozu, a potem wyciągnął notes i zaczął uzupełniać notatki, kątem oka zerkając w lusterko wsteczne. Mniej więcej po dziesięciu minutach posterunkowy zapalił silnik, podjechał do następnej bramy i zawrócił, po czym szybko odjechał w kierunku warszawskiej szosy. Obok piaseczyńskiej rejestracji volkswagena nie było ryby, tylko trójkąt z okiem w środku. Oko Opatrzności. Oko, które widniało w herbie rodzinnego miasta Nowaka. Oko, którego można było się dopatrzeć w metalowych przedmiotach znalezionych na biurkach Janusza Kraszewskiego oraz Igi Maciejewicz. 4 Nowak z zainteresowaniem spojrzał na kolegę. – Więc mówisz, że jednak z kimś się bzykał? – Z żoną co najmniej trzy razy. – Drzyzga zakasłał. – No dobrze,

dobrze. Podobno nie tylko z żoną, tak mówią w banku. Jest jeden człowiek, który chętnie podzielił się plotkami. Dyrektor działu informatyki. – Zapytałeś o kontekst? – odezwał się Pawlak. – Kontekst bzykania? – Nie, kurwa, organizacyjny! – Pawlak walnął pięścią w stół. – Ekonomiczny! Może Kraszewski zdecydował o wyniku jakiegoś przetargu, na przykład właśnie na system informatyczny, i... – Ej, Danek, przestań! – Nadkomisarz podniósł rękę. – Nie łapmy dwu srok za ogon, jak mawiała moja babcia. Daj skończyć Marcinowi. – Właśnie – burknął Drzyzga. – Zresztą dostałeś listę projektów, chociaż gówno z niej wynika, póki co. Szukamy zaczepienia, a tak się składa, że cudzołóstwo wymyślono wcześniej niż komputery, więc... – Z kim zatem cudzołożył? – Nowak był zniecierpliwiony. Chciał wyjaśnić sprawę, z Bogiem i choćby mimo Boga, i mieć wreszcie spokój, może po zamknięciu śledztwa nikt już nie będzie nikogo w tym mieście zabijać. Bo i po co. – A, tutaj nie mamy pewności. Na pewno z kobietą. – Marcin chrząknął. – Podobno chodziło o jakiegoś... jakąś... psycholożkę. Stara znajoma. Koleżanka ze Stargardu. Pawlak uniósł palec. – Czekajcie! – Przerzucił kilka stron wydruku. – Mam! Mówiłem już, że facet wynajmował w Warszawie trzy mieszkania. Jedno nawet niedaleko stąd, na Lewartowskiego. Jakiś słoik... znaczy przyjezdny, inżynier z Poznania. Jeszcze mamy małżeństwo z dzieckiem, a niejaka Ewa Makowska, psychoterapeutka, wynajmuje mieszkanie na gabinet. Miejsce urodzenia: Stargard. Może to ona? – Możliwe. Sprawdzić. – Sprawdzić, sprawdzić – burknął Drzyzga. – Ciężko to wszystko ogarnąć. Ja siedzę w banku, wy łazicie do rodziny. Jeszcze monitoring, telefony, teraz wrzuciliście mi drukarnię... Znajdź mi kogoś – zwrócił się do Nowaka. – Wtedy się podzielimy. Mogę przejąć sprawę tej dziewczyny. No dobra, wiem, myślimy, że to ta sama sprawa. – Myślimy – potwierdził nadkomisarz. – Ale rozmawiam z naczelnikiem, nie trać nadziei. Wróćmy do cudzołóstwa...

– Z przyjemnością. Nie pytałeś o to młodego? – Nie – przyznał Nowak. – Sprzedałem mu informację o ukamienowaniu. Wywarła wrażenie. I mam nazwę jakiejś organizacji. Lux Maiestatis. – Światło...? – Światło wielkości, coś w tym rodzaju. – Sekta? – Nie wiem, czy sekta. Nie znalazłem nic w sieci. – Czyli młody cię okłamał! – oznajmił Marcin. – To nie istnieje. Nowak uśmiechnął się zdawkowo. – Może istnieje, tylko oficjalnie inaczej się nazywa. Albo jest zupełnie czymś innym, nie wiem, hasłem, szyfrem... Ale zanim zaczniemy szukać złotej kaczki i bazyliszka, może ustalimy parę faktów. Skontaktowałem się z dominikanami. – Z kim? – Z dominikanami. Prowadzą ośrodek informacji o sektach, znam tam sympatycznego gościa. Ojciec Kuś. Dobre nazwisko. Policja wielokrotnie korzystała z pomocy ośrodka przy różnych okazjach, jakiś czas temu Nowak konsultował z pewnym kościelnym specjalistą od symboli znaczenie tatuażu znalezionego na ciele zamordowanej osoby. Tego młodego Szweda? Nie, chyba nie... A, jasne, chodziło o uduszonego chłopaka z Ząbek. – I co? – I na razie nic nie znaleźli. Ale szukają. Nowak potoczył wzrokiem po zebranych. – Mówiłem wam już o tym policjancie. Rozmawiałem z zastępcą komendanta z Góry Kalwarii. Gość nie chce udzielać informacji. Poprosiłem naczelnika o przekazanie pytania przez biuro komendanta stołecznego. Drzyzga popatrzył niepewnie na nadkomisarza. – A nie lepiej tam pojechać i zapytać wprost? To niedaleko. – Moglibyśmy nawet uderzyć od razu do posterunkowego. Mam adres. Ten golf to jego prywatny samochód. – Co? Bez sensu. Coś tu śmierdzi. – Marcin spojrzał na Nowaka. –

Jakby co, mogę z tobą pojechać. Przekonamy go jakoś. – Tylko musimy mu zadać dobre pytanie... – Nadkomisarz przetarł oczy. Chyba powinien iść do lekarza, może niedługo sam dołączy do grona okularników. – Danek, opowiadaj teraz o dziewczynie. – Się robi, szefie. – Pawlak odchrząknął. – Rozmawiałem z sąsiadami i... – Sekcja, co z sekcją? – Skoczyła na główkę. – Że co proszę? – Złamanie kręgosłupa. Ale to już wiedzieliśmy, czekamy na więcej. Rodziewicz zarządził badania toksykologiczno-chemiczne. – A, czyli jednak on też ma wątpliwości. – Cholera wie, czy ma wątpliwości, ale zasugerowałem, żeby to zrobił. – Aspirant przerwał na moment. – No i byłem w tym Rokitnie. Powinieneś to zobaczyć, w szczerym polu, na skrzyżowaniu dróg, parę domów, cmentarz oraz wielki, piękny kościół. Lubisz takie klimaty. – Nie mów, że poszedłeś do kościoła. – No, nie. – Pawlak chrząknął. – Dopytywałem o tego Krawczyka, Andrzeja Krawczyka. Faktycznie wyjechał do Anglii, najpierw szukał pracy w Londynie, ale jakoś mu tam nie szło, nie znał języka, po dwóch miesiącach przeniósł się do Reading, gdzie mieszkali jego znajomi. Rzeczywiście sprzedał mieszkanie bratu. Brata znalazłem w Brwinowie, pracuje w firmie produkującej reklamy świetlne. Elektryk. Mówi, że Andrzej nie przyjeżdżał w ogóle do Polski, choć na początku wydawało się, że wróci. Mam do niego numer telefonu, ale nie odpowiada. To znaczy słychać komunikat, że numer jest wyłączony, o ile dobrze zrozumiałem. – Pewnie dobrze zrozumiałeś – mruknął Nowak. – Mówiłeś, że wieczorem siedziałeś na fejsie? – Mieszkamy w wolnym kraju i to, na czym Daniel siedzi, jest jego prywatną sprawą – wtrącił Drzyzga. – Bardzo, kurwa, śmieszne – burknął aspirant. – Zbieram informacje o obu zgonach. Co ludzie mówią, czego nie mówią, o co oskarżają zmarłych. Szeremeta dał mi taką fajną listę kontrolną. Rozumiesz, czego szukać i na jakich stronach, jeśli ma się imię

i nazwisko danej osoby. Strasznie przydatna rzecz, choć oczywiście używam przede wszystkim zdrowego rozsądku. Cicho! – Pawlak uprzedził kolejny wtręt Drzyzgi. – Dziewczyna miała konto na Facebooku, ale rzadko z niego korzystała. Dyrektor Kraszewski nie używał tego serwisu, jako człowiek starej daty. – Ja też nie używam – stwierdził nadkomisarz. – Sam widzisz. Nowak pokiwał głową. – Znalazłem koleżanki tej dziewczyny, które stawiają jej świeczki. Świeczki w necie, takie symbole... – Tak, wiem o co chodzi. – Skontaktowałem się z nimi. Jedna opowiedziała mi o tym Krawczyku... Z grubsza to, co usłyszeliśmy od matki. – Czekaj. Jakaś kobieta przedstawiła osobistą historię swojej przyjaciółki obcej osobie, czyli aspirantowi Pawlakowi? – Uwiarygodniłem się. Podałem służbowego maila i numer komórki. – I zadzwoniła? – Nie. Tak po prostu napisała. Nowak westchnął. – A co z Duchem Świętym? – Miała kogoś, kto jej pomagał w życiu, ale nie chciała powiedzieć, kto to taki. – Iga Maciejewicz nie chciała powiedzieć? Czy ta osoba, z którą się skontaktowałeś? – Maciejewicz – odparł Pawlak. – W każdym razie „pomagał w życiu” nie oznacza ani pieniędzy, ani seksu. Spróbuję się dowiedzieć czegoś więcej. – A co z Kraszewskim? – Jakiś jego dawny współpracownik napisał, że to trudny człowiek, ale... De gustibus... tfu... – Aspirant machnął ręką. – No, o trupach nie wypada mówić źle. – Co poza tym? – Krótka notatka na stronie biznesowej „Rzeczpospolitej”. Ktoś od razu dopisał komentarz, że dobrze mu tak, bo to Żyd i mason. Ktoś na to

odpowiedział, że nieprawda, bo to katolski oszołom. Standard. Aha, i oczywiście ubek. – Pięćdziesiąt jeden lat to sporo. Miał czas, żeby tego wszystkiego spróbować. – Tak, oczywiście... – mruknął Pawlak. – Wynotowałem parę nazwisk. Ale cały czas mam wrażenie, że od tej strony do niczego nie dojdziemy. To człowiek aktywny, rozumiecie? To jego działania się liczyły, a nie to, co mówią o nim inni. Musimy mieć dostęp do jego konta pocztowego, do jego wiadomości, do jego kontaktów. – Knapp mówił, że niezwłocznie wystąpi o przekazanie maszyny. – Udało ci się to uzyskać? Najwyższy czas. – A owszem – mruknął Nowak. Popatrzył na kolegów. Obaj wyglądali na zmęczonych, trochę niewyspanych, a do tego głodnych. Listopadowy dzień rozjaśniony ostrym słońcem dobiegał końca, świat zmierzał w kierunku zimy, a raczej tej chłodnej pory roku, która zimę powoli zastępowała. Nowak i Kasia spędzili dość niespokojną noc, bo Marcinek wciąż pokasływał, znowu przyplątała się jakaś infekcja. Kto wie, może przyszła razem z tamtymi nawiedzonymi babami. Po spotkaniu Nowak zadzwonił do Kasi, ale nie odebrała. Pod wieczór miał przyjechać lekarz, może właśnie się pojawił. Nadkomisarz wsiadł do samochodu i włączył radio. Zmarł Joe Frazier, na Pradze zaczęli demontować Czterech Śpiących, a do Ziemi zbliżała się czterystumetrowa asteroida. Jeszcze na Andersa przełączył na odtwarzacz CD. W oczekiwaniu na koniec świata postanowił przypomnieć sobie płytę The Healer Johna Lee Hookera.

Marana tha Zawsze doceniał drobne, piękne przedmioty, w których wykonanie włożono trochę pracy i serca. Trochę duszy! Były to rzeczy stworzone przez rzemieślników albo artystów, przypominające o czasach, kiedy te dwa słowa opisywały tę samą grupę ludzi, kiedy chwalono Boga nie tylko modlitwą, ale i dążeniem do doskonałości. Można oczywiście się zastanawiać, ile w tym było pychy, rozumianej nie tylko jako chęć przypodobania się Panu, ale także potrzeba udowodnienia wyższości nad kolegami po fachu, którzy często pracowali nad innym fragmentem tego samego dzieła. Jak choćby w krużgankach cudownej katedry w Monreale, będącej świadectwem chwały Boga i tryumfu rzemiosła, gdzie właściwie nie było dwu identycznych kolumn pokrytych mozaikowymi wzorami – a jeśli nawet czarne, czerwone i złote płytki układały się w nieco podobny wzór, to kapitele ukazywały inne sceny z Biblii albo inne motywy roślinne. Jeden z takich przedmiotów leżał przed nim na biurku. Trudno powiedzieć, ile ten egzemplarz miał lat, na razie nie udało się dobrze określić roku produkcji na podstawie sygnatury, która była nieco zatarta, bardzo prawdopodobne, że powstał sześćdziesiąt, siedemdziesiąt lat temu. Dostał go w prezencie od osoby, która nie znała się na takich drobiazgach, ale chciała sprawić mu przyjemność i trzeba przyznać, że jej się to udało. Przedmiot pochodził z Anglii, został wyprodukowany w niewielkiej manufakturze pod Londynem. Jak każda rzecz, miał swoją przeszłość, niestety w tym wypadku pozostawała ona na razie niedostępna dla obecnego posiadacza. Kto wie, może należał to jakiegoś bogobojnego ojca rodziny, ciężko pracującego mężczyzny, szukającego chwili wytchnienia po ciężkim dniu. Uśmiechnął się pod nosem. Dziś mężczyźni również ciężko pracowali, ale miał wrażenie, że większość z nich myśli jedynie o zdobywaniu rzeczy, przedmiotów pozbawionych kontekstu. A to kontekst był przecież najważniejszy, ten czysto ludzki i ten boski. Działanie, czynienie, cel. Oczywiście w odpowiednim tempie, nie należało się z niczym spieszyć. Egzemplarz wymagał odrobiny prac konserwatorskich, które na

szczęście dało się wykonać w domowym warsztacie, z wykorzystaniem podstawowych narzędzi, przede wszystkim pilników, a do tego papieru ściernego, spirytusu, bejcy, może pasty polerskiej, no i odrobiny wyobraźni, a tej przecież obdarowanemu nie brakowało. Zadzwonił telefon. Znowu – nie żaden smartfon, nie błyszczący gadżet z dwiema kamerami, ale stary amerykański biurkowy Western Electric, choć niestety już z klawiaturą, nie z tarczą. Kosztował grosze – jakieś dziesięć dolarów – i bardzo ładnie wyglądał na blacie, a co najważniejsze, przyjemnie było prowadzić za jego pośrednictwem długie rozmowy. Rozmowa telefoniczna to ważna sprawa, nie należy się w jej trakcie przemieszczać, jeśli się szanuje osobę po drugiej stronie. Odłożył trzymany w ręku przedmiot na mosiężny stojak i podniósł słuchawkę. Odchylił się w fotelu. – Tak? – Skoncentrował się, by zapomnieć o nieistotnych rzeczach, przesunąć je w tło. – Słucham. Oczywiście, że słucham.

Imię chwalebne 1 Kobieta miała okulary w grubych oprawkach, być może tej samej firmy, co Jacek Kraszewski. Nowak nie zwrócił na to uwagi, pewnie nie miało to żadnego znaczenia, a jeśli miało, to drobne literki w logo na pewno przykują uwagę aspiranta Pawlaka. Rzeczy nie są najważniejsze, choć przyjemnie mieć trochę własnych, przyjaznych przedmiotów. Mebli, sprzętów, drobiazgów, które może należałoby porzucić w czasie wojny, ale które na co dzień wyznaczały nasze miejsce w przestrzeni, pomagały tę przestrzeń zorganizować. Nie musiały być nawet ładne. Nadkomisarz skupił wzrok na tej osobie. Gdyby była o dziesięć, dwadzieścia lat młodsza, mogłaby wystąpić w roli prawniczki w jakimś polskim serialu. Miała proste, zaczesane do tyłu włosy, spięte w koński ogon – może niepotrzebnie? – i nieco wydłużoną twarz z wysuniętym, lecz nie spiczastym podbródkiem – coś, co być może świadczyło o silnej osobowości, a co on sam uważał za dość atrakcyjną cechę u kobiety. Wyglądała na skupioną, z rzadka rozglądała się na boki. Powtarzała słowa liturgii, podobnie jak większość osób zgromadzonych w kościele w Zaborowie. Sierżant Kwiatkowski, który specjalnie na tę okazję założył czarny garnitur, robił zdjęcia. Nie musiał być specjalnie dyskretny, bo oprócz oficjalnego, wynajętego przez rodzinę fotografa i kamerzysty jeszcze kilka osób kręciło się z aparatami. Jedna z nich, rudowłosa dziewczyna w czarnym płaszczu, wyszła właśnie z ławki, żeby zrobić zdjęcie najbliższych zmarłego siedzących za trumną pośrodku nawy. Dysponowała lustrzanką chyba nawet nieco lepszą niż fotograf zawodowiec. Dobrze, zdjęcia to dokument, świadectwo zdarzeń. Film niby też, ale kto to potem ogląda? Rozrywka familijna w niedzielne popołudnie: zobaczymy teraz, jak trumna dziadka wędruje do grobu? Z miejsca, w którym stał, mógł dostrzec kątem oka członków najbliższej rodziny zamordowanego, którzy tłoczyli się za katafalkiem w trzech rzędach ciasno ustawionych krzesełek. Z przodu siedziała Agnieszka Kraszewska z córkami, starszą Agatą i młodszą Anią, która

cicho pochlipywała. Dziewczynkę pocieszała siedząca obok w ławce babcia, czyli pani Wielicka. Z tyłu miejsca zajęli Jacek Kraszewski oraz szczupły, siedemdziesięcioparoletni mężczyzna o kręconych włosach, z bujnymi siwymi wąsami, zapewne ojciec Janusza Kraszewskiego, który przyjechał ze Szczecina, podobnie jak korpulentny, łysy facet, który zajął miejsce w trzecim rzędzie – Paweł Kraszewski, brat ofiary. Obok usadowiła się jego żona, atrakcyjna blondynka po czterdziestce, a tuż przy niej ponury, brodaty obywatel, zapewne ten brat od „grunge”, jak mówił aspirant. Michał Kraszewski z Holandii. Agnieszka Kraszewska uniosła głowę okrytą kapeluszem z woalką. Nowak podążył za wzrokiem kobiety i napotkał oczy smutno spoglądającej na wszystkich i na nikogo Madonny z Dzieciątkiem. Na barokowym ołtarzu działo się strasznie dużo, zbyt dużo: kandelabry trzymane przez anioły, dwa rzędy świec, krucyfiks, a do tego całkiem współczesne transparenty z jakimiś bohomazami i religijnymi hasłami... Matka Boska nie udzielała nikomu porad, wyglądała na zasmuconą faktem, że musi pilnować tego bałaganu i ukrywać swą prawdziwą, piękną postać pod srebrną sukienką. Nowak stał pod ołtarzem po lewej stronie. Święta Anna? Z jakiegoś powodu przyszła mu do głowy nazwa „Anna Själv Tredje” – nie pamiętał już, w jakim to języku i o co właściwie chodziło; wiedział tylko, że ma to coś wspólnego z muzyką. Zerknął w prawo i dostrzegł aspiranta Pawlaka. Kiwnął lekko głową i powoli ruszył w kierunku wyjścia. Na zewnątrz zmrużył oczy. Ciemne okulary zostawił niestety w samochodzie, nie było sensu po nie teraz iść, jeszcze przecież trzeba pojechać na cmentarz. Zszedł po schodach i za bramą skręcił w lewo. Przyjrzał się rejestracjom aut, które oczywiście sierżant zdążył już sfotografować. Było dużo blach z zachodniopomorskiego. Między srebrnym oplem i czarnym mercedesem zieleniła się trawa, Nowak dostrzegł w niej dwa spóźnione dmuchawce. Pawlak pojawił się parę minut później. – Kurde, widziałeś, tu jest dowód kryminalistyczny jako relikwia! – powiedział. – Co proszę?

– Kawałek sutanny Jana Pawła II – oznajmił aspirant. – Zakrwawionej w zamachu 13 maja 1981 roku. Znam datę, bo urodziłem się dokładnie miesiąc później, moja mama zawsze jakoś łączyła w pamięci te dwa wydarzenia. – Zmieszał się. – Oczywiście tylko jedno z nich było nieszczęśliwe. – Jasne – mruknął Nowak. Pamiętał dzień zamachu, dość ciepły, majowy wieczór, a raczej późne popołudnie, kiedy wrócił do domu z włóczęgi po miasteczku i zastał rodziców i dziadków przykutych do telewizora, na którym raz po raz postać w białej sutannie osuwała się z bólem na fotel, a biały samochód gwałtownie przyspieszał. Dziś też był ładny, słoneczny dzień, jednak wiosna stanowiła już tylko dalekie wspomnienie. – Relikwia ufundowana przez znanego biznesmena, ale nie naszego bankiera, tylko przez specjalistę od handlu gazem. To dość bogata okolica. – Nasz bankier nie był biznesmenem – zauważył nadkomisarz. – Dyrektorował, ale zawsze pracował dla innych. Czasami nawet dla państwa. – Spojrzał nagle na Pawlaka. – Czekaj, relikwie trzeba gdzieś kupować? Jest rynek szczątków doczesnych? Oko, ręka, noga, skrzydełko? – Nie wiem. Może chodzi o ich transport. – Pawlak wzruszył ramionami. – Msza się kończy? – Tak, właśnie jest komunia. Straszne kolejki. Tutaj też kwitnie życie. Przy samochodach zaparkowanych pod plebanią stało trzech pogrążonych w rozmowie mężczyzn w garniturach. Jeden z nich palił papierosa. – Wszędzie tak jest. W mieście i na wsi, w Polsce i we Włoszech. – Nowak uśmiechnął się. – Niedzielna msza to okazja do spotkania ze znajomymi. – Mamy dziś sobotę, nie niedzielę – zauważył Pawlak. Trącił nadkomisarza w ramię. – Ty, kto to jest? Tam, przy tym drewnianym domu? Nowak skierował spojrzenie w lewo. Tuż za skrętem piaszczystej

drogi, na trawiastym pagórku stał jakiś mężczyzna w szarym kaszkiecie. Był ubrany w ciemnoszarą kurtkę do pasa i czarne spodnie. Trzymał ręce w kieszeniach i rozglądał się nerwowo. Otwierał i zamykał usta, chyba gadał do siebie. – Nie znam człowieka – mruknął nadkomisarz. – A ja już go gdzieś widziałem – rzucił cicho aspirant. – I chyba nawet sobie przypominam, gdzie. Czekaj, zagadam. Bądź w pobliżu. – Przecież jestem. Aspirant ruszył spokojnym krokiem w stronę mężczyzny. Nowak na moment skrył się za toi-toiem, od kościoła jednak raźnym krokiem zmierzała w kierunku budki jakaś zażywna kobieta po pięćdziesiątce. Niespiesznie przeszedł na prawo i stanął obok jednego z aut. Mężczyzna w czapce przez chwilę nie zwracał uwagi na zbliżającego się policjanta. Nagle zesztywniał. Opuścił ręce, poruszył palcami obu dłoni, po czym ponownie schował je w kieszeniach. Skupił wzrok na aspirancie, jak jaszczurka na pasikoniku, którego za chwilę ma upolować, albo jak członek sieci sprzedaży bezpośredniej, który ma zamiar wcisnąć niewiernemu komplet garnków. – Dzień dobry – Nowak usłyszał głos kolegi. – Daniel Pawlak z Komendy Stołecznej Policji. Pan również na pogrzeb pana Kraszewskiego? Nowak przeszedł na drugą stronę samochodu i schylił się, udając, że coś sprawdza przy kole. – Nie. Tak. Mężczyzna uniósł głowę. Nowak przypatrzył mu się uważnie. Trudno było określić wiek tego człowieka. Mógł mieć trzydzieści pięć lat, mógł i czterdzieści pięć. Miał zasuszoną, trójkątną twarz i wąskie usta, nad którymi było widać ślady wąsów. – Słucham? – To se słuchaj dalej. – Czy znał pan Janusza Kraszewskiego? – A co cię to obchodzi? – Wie pan, tak się składa, że widziałem pana na zdjęciu. – Pawlak w dalszym ciągu starał się być uprzejmy. Nieznajomy zakołysał się niepewnie.

– Na jakim, kurwa, zdjęciu? – Na zdjęciu z Igą Maciejewicz. Nowak stanął za ostatnim samochodem w rzędzie. Nie miał pojęcia, o jakie zdjęcie chodzi. – Jaką Igą?! Igą-srygą, nie ma mnie, kurwa, na żadnej jebanej fotografii! Czego chcesz, człowieku?! Czego?! – wrzasnął niespodziewanie facet. Nadkomisarz podszedł do Pawlaka. – O, jeszcze jeden! Czego ode mnie chcecie?! – Facet wrzeszczał już na cały głos. – Nie drzyj ryja, człowieku – poprosił Nowak. – Trwa pogrzeb. Mężczyzna mrugnął. Nowak dostrzegł, że lewe oko ma przymknięte, a powieki są zaczerwienione. Objaw jakiegoś schorzenia albo alergii. – Wiem, kurwa, że jest pogrzeb! Po to tu przyjechałem. Czego chcecie, dajcie mi spokój, tylko spokój, kurwa, jak temu trupowi. Odpoczywanie. Pawlak chrząknął. – Ale my tylko chcieliśmy zadać parę pytań. – I nie denerwuj się pan – powiedział Nowak. – Panu Januszowi to się należy. Musi mieć wreszcie spokój po śmierci. – Co tu się dzieje? – spytał jakiś głos. – Możecie się zamknąć? Odrobinę szacunku dla zmarłego poproszę. I dla tego miejsca. Nowak odwrócił głowę. Za nim stało dwóch mężczyzn, którzy przyszli spod plebanii. Odezwał się ten niższy, łysy jak kolano, tęgi, w czarnej kurtce. Szyję miał owiniętą długim czarnym szalikiem. Na serdecznym palcu prawej dłoni nosił sygnet z jakimś wzorem. – Właśnie o tym mówiłem. Poradzimy sobie – burknął Nowak. – Jesteśmy z policji – dodał i zamachał legitymacją. – To nie możecie robić akcji gdzie indziej? – spytał ten wyższy. – Zaraz ludzie wyjdą z kościoła. Ten człowiek nie zasłużył na taką śmierć. Powinien mieć przynajmniej godny pogrzeb. – Ja nic nie mówiłem! To oni się przyjebali! Oni! – krzyknął mężczyzna, rozglądając się nerwowo. Zrobił krok w prawo, jakby szukał drogi ucieczki przez pole, w krzaki, nad kanałek, za którym, o ile Nowak

dobrze pamiętał, znajdowała się jakaś zabytkowa willa czy pałacyk. Pawlak chwycił dziwnego człowieka za rękaw. – E! Zostaw! – Nie chcemy tu żadnej szarpaniny. Jasne? – odezwał się ostrym tonem niski mężczyzna. – Proszę nam nie wydawać poleceń. Jasne? – Nowak odwrócił się. Facet był od niego o głowę niższy, ale masę miał pokaźną. Na razie nie było powodu, żeby się tym przejmować. Przed kościołem pojawili się ludzie, trumnę umieszczano już w karawanie. Kilka osób zmierzało w stronę samochodów. – Oni tacy są! Nie dadzą człowiekowi spokoju, nigdy, nigdy. Zawsze się przypierdolą, zawsze, bez Boga, bez wiary, ludzie od brudnej roboty, od czarnej roboty – perorował mężczyzna w kaszkiecie. Nowak zrozumiał, że nawiązanie kontaktu z tym człowiekiem będzie trudne. Jak powiedział kiedyś były premier o byłym prezydencie, jego wypowiedzi miały charakter pozadyskursywny. Wysoki mężczyzna położył rękę na ramieniu łysego. Nowak dostrzegł, że kobieta w okularach, ta prawniczka z serialu, ruszyła w ich stronę. – Waldek... Może... – Załatwcie to jakoś grzecznie. I nie tutaj! – Łysy strącił z ramienia dłoń kolegi. – A ty się uspokój – zwrócił się do dziwaka z chorym okiem. – Pierdolenie głupot zostaw na inną okazję. – Jak mam się uspokoić, no jak? Wczoraj przyjebali patriotom, dziś dobiorą się do mnie! Kobieta stała już obok nich. – Proszę się nie denerwować – zwróciła się do interweniujących facetów. – To przecież funkcjonariusze policji, a ja jestem psychologiem. Nazywam się Ewa Makowska. Pawlak uśmiechnął się lekko. Nowak zrozumiał, potwierdzała się jego teoria o strażakach, specjalistach od szybkiego reagowania; najwyraźniej niektórzy psycholodzy też tak postrzegali swoją rolę. – Na pewno pani sobie poradzi? – spytał z powątpiewaniem mężczyzna nazwany Waldkiem. – Na pewno.

– Dobrze. – Łysy wzruszył ramionami i ociągając się, ruszył pod kościół. – Chodź, Andrzej. – Odwrócił się jeszcze na moment. – Tylko uszanujcie pogrzeb. Psycholog niecierpliwie skinęła głową. – Jak pan ma na imię? – zwróciła się do wariata. – Ale ja... – Mężczyzna ze zdziwieniem spojrzał na Makowską, potem na Pawlaka, potem znów na kobietę. – No tego, przecież... Krzysztof. – Panie Krzysztofie, nie ma powodów do zdenerwowania – powiedziała Makowska niskim, przyjemnym głosem. Mówiła z przepony, jak aktorzy i prezenterzy radiowi. – Ci panowie wykonują tylko swoją pracę. Przecież musi pan wiedzieć, że Janusz Kraszewski został zamordowany. Oni chcą odnaleźć jego zabójcę. To na pewno skomplikowana praca i wymaga zebrania wielu informacji. – Ale... – wymamrotał mężczyzna. – Ja nie mam z tym nic wspólnego. Nic. – Nikt przecież nic takiego nie powiedział. – Jak nie, jak nie? A zdjęcie z jakąś frygą? On tak mówił! – Facet wskazał oskarżycielsko na Pawlaka. Makowska przez chwilę sprawiała wrażenie zdezorientowanej. Szybko się opanowała. – Na pewno wszystko się wyjaśni – oświadczyła. – Niech pan odpowie na te pytania, które chce panu zadać... obecny tu... – Aspirant Daniel Pawlak. Domniemany Krzysztof nieco złagodniał, rysy jego twarzy rozluźniły się odrobinę. Poprawił kaszkiet na głowie i westchnął ciężko. – Ale nie dam zrobić z siebie bandyty! Nowak z irytacją machnął ręką. Ten nerwus pojawił się znikąd i niepotrzebnie narobił zamieszania. Pawlak wykonał zapraszający gest i zrobił krok w stronę samochodu zaparkowanego bliżej wejścia do kościoła. Mężczyzna niechętnie ruszył za aspirantem. – Może mogę jakoś pomóc? – spytała półgłosem Ewa Makowska. – Wiem, jak należy z takimi osobami rozmawiać. Ten człowiek ma poważne zaburzenia nerwicowe. Pawlak odwrócił się, zanim Nowak zdążył odpowiedzieć.

– Widzę, widzę. Poradzę sobie... – Zerknął na przełożonego i zamrugał oczami. – Chociaż rzeczywiście... – Wezwij Kwiatkowskiego – odparł szybko nadkomisarz. Spojrzał na Makowską. – Pani oczywiście wybiera się na cmentarz? Podwieźć panią? – Dziękuję, nie trzeba. – Uśmiechnęła się smutno. – Pójdę w kondukcie. Zostawiłam samochód przy cmentarzu i przyszłam tutaj, więc teraz po prostu tam wrócę. To przecież tylko kilkaset metrów. – Sprytne. To jest: praktyczne. – Rzeczywiście. – Pokiwała głową. – Można tak powiedzieć. Nowak wskazał kondukt, który formował się powoli za karawanem. – Idziemy? Podeszli pod plebanię. – Dlaczego pani postanowiła nam pomóc? – Nieproszona, chce pan powiedzieć? – Ewa Makowska spojrzała na nadkomisarza. Nowak nie odpowiedział. Kobieta skierowała wzrok przed siebie. – Umie pan rozpoznać przestępcę od pierwszego wejrzenia? – Oczywiście, że nie. Chyba że właśnie popełnia przestępstwo. – Zareaguje pan w takiej sytuacji? – Tak. Na pewno zareaguję, co nie znaczy, że rzucę się od razu z pięściami przeciw siedmiu osobom. Wszystko zależy od oceny sytuacji. – No właśnie. Ja też umiem rozpoznać człowieka z defektem. I reaguję, jeśli jestem w stanie pomóc. – Ponownie spojrzała na Nowaka. – Z defektem? Problem w tym, że przestępstwa popełniają także osoby bez defektów. Samochód firmy pogrzebowej czekał, aż koncelebransi i wszyscy żałobnicy zgromadzą się pod kościołem. Po chwili ruszył i skręcił w lewo w ulicę Stołeczną, czyli główną szosę warszawską, kierując się w stronę ronda. – Znała pani Janusza Kraszewskiego? – Oczywiście. Od bardzo dawna. Wynajmuję... wynajmowałam od niego gabinet. Ale o tym pewnie pan już wie. Ale znamy się jeszcze z liceum. – Westchnęła. – Przyznam się: przez pewien czas byliśmy

parą. Gdyby sprawy potoczyły się nieco inaczej, kto wie, co by było teraz. I czy... – Zawahała się. – Czy stałoby się to, co się stało. Nowak pokiwał głową. Informacje uzyskane przez Drzyzgę były wiarygodne, należało zwrócić uwagę na bzykanie i cudzołóstwo. – Kiedy go pani ostatnio widziała? – Trzy tygodnie temu. Przekazałam mu pismo od wspólnoty mieszkaniowej. Potem wyjechałam na konferencję do Kopenhagi. Mijali właśnie parterowy pawilon, w którym mieścił się sklep z tanią odzieżą i delikatesy. Dwaj mężczyźni z butelkami piwa w dłoniach przypatrywali się konduktowi. Do kolumny pieszych dołączyło kilka aut. Od strony Sochaczewa nadjechały dwa zabłocone samochody terenowe, ich kierowcom udało się „na suwak” wcisnąć do kolumny pogrzebowej. Bez sensu, przecież zaraz będą z niej uciekać. – Jaki to był człowiek? Ewa Makowska wzruszyła ramionami. – Wierzył w sens tego, co robi, i w zasady, które wyznawał, niezależnie od tego, czy komuś się one podobały, czy nie. – A komu mogły się nie podobać? – Powinien pan raczej spytać: jakie zasady? – Jakie zasady? – zareagował natychmiast Nowak. Zerknął jeszcze raz w prawo. Na parkingu stało dwóch motocyklistów, którzy również obserwowali procesję żałobną. Właściciel trzeciej maszyny szedł do nich ze sklepu z plastikową torbą w ręku. – Przestrzeganie dziesięciu przykazań i przekonanie o istnieniu transcendentnego bytu. – Kobieta odpowiedziała dopiero wówczas, gdy przechodzili przez rondo. – Wszystkich dziesięciu? Odwróciła się gwałtownie. – Tak. – Dobrze. Wiemy już, że miał swoje zasady, ale komu mogło to się nie podobać? – Nie naraził się chyba nikomu na tyle, żeby go... Żeby musiał ginąć w taki sposób. – Może komuś z rodziny? – zasugerował Nowak. – Jednemu z braci albo synowi?

Makowska spojrzała ze smutkiem na nadkomisarza. – Kochał swojego syna bardziej niż kogokolwiek innego. Co nie znaczy, że nie był dla niego surowy. Nowak przypomniał sobie nagle, co powiedział młody Kraszewski: podobno Pawlak próbował udawać psychologa. Skąd wiedział, jak pracuje psycholog? – Pomagała mu pani – zaryzykował. – Też miał jakiś defekt? – Skąd pan wie? – Sam mi o tym powiedział. – Ach... – Zamilkła na chwilę. – Zwykłe problemy wieku dojrzewania. – Narkotyki? – Nie, nic z tych rzeczy. – Uśmiechnęła się. – Miał tylko kontakt z nikotyną. A przy okazji piętnastych urodzin zrobił imprezę, zabrał ojcu starą, pamiątkową fajkę i zapalił ją z kolegami. Ale nie chodzi mi o ten incydent, tylko o bunt, kwestionowanie autorytetu, ciągłe kłótnie, zamykanie się w pokoju... Nowak znów pomyślał o swoim bracie, miłośniku fajek i dobrego tytoniu. Westchnął. – Czy pan Kraszewski był członkiem jakiejś nieformalnej grupy religijnej? Sekty? Zatrzymała się. Dochodzili już do bramy cmentarza. – Grupy? Tak, pewnie niejednej w ciągu swojego życia. Ale sekty? Jeśli tak, to nic o tym nie wiem. Nadkomisarz przypatrzył jej się uważnie. – Poszukiwanie transcendentnego bytu może przybierać różne formy – powiedział. W koronach drzewa rosnących w starej części cmentarza zakotłowało się i spośród gałęzi wyleciały z głośnym skrzeczeniem dwie sroki. Ewa Makowska uniosła głowę w górę. Po chwili spojrzała na Nowaka. – Zawsze mówił, że chciał poczuć obecność Boga. Pracownicy zakładu pogrzebowego z niejakim trudem wyciągnęli trumnę z samochodu i po chwili ruszyli powolnym krokiem w kierunku

rodzinnego grobu. Nowak postanowił odłożyć kolejne pytania na później. – Chciał, żeby inni ludzie też umieli to osiągnąć – odezwała się niespodziewanie Ewa Makowska. – Chciał pomagać. – Chodziła pani na takie spotkania modlitewne? – zapytał cicho nadkomisarz. – We Włochach albo gdzie indziej? – Nie – odparła i zacisnęła usta. Nowak skinął głową i skupił się na obserwowaniu przebiegu pochówku. Nagrobek pokryty błyszczącym czarnym marmurem został zapewne niedawno postawiony na miejscu starego betonowego klocka. Było tu ciasno, żałobnicy stali także w sąsiednich alejkach. Nowak pomyślał o swoim ojcu i o tym, co ostatnio mówił na cmentarzu w Radzyminie. Znalazł sobie miejsce za tym swoim rondem, a do tego wspominał, że chce zostać skremowany. „Pan Bóg sobie poskłada, nie ma obaw”, mówił. „A jeśli sobie nie poskłada, bo Go nie ma, to trudno. Przynajmniej unikniemy tego cyrku z drewnianą skrzynią”. Tutaj skrzynia była. Miała taki sam kolor, jak nagrobek. Pracownicy zakładu pogrzebowego, wszyscy podobnego wzrostu, krótkowłosi, w czarnych kurtkach, wyglądali jak kiepski zespół disco polo pozbawiony instrumentów. Wspólnie z grabarzem spuścili na linach trumnę do grobu i wsunęli przykrywającą go płytę, korzystając ze stalowych rur, które potem bardzo ostrożnie usunęli. Umieścili na niej wieńce i wiązanki, przywiezione razem z trumną. Wdowa łamiącym się głosem podziękowała zebranym za udział w uroczystości i poprosiła o modlitwę za zmarłego, po prostu o Ojcze nasz. Niektórzy ze zgromadzonych ujęli się za ręce w trakcie jej odmawiania. Na koniec kilkuosobowa grupa młodych ludzi odśpiewała pieśń z refrenem, w którym powtarzały się greckie, a może hebrajskie słowa „marana tha”. Nowak gdzieś już je słyszał, oznaczały coś ważnego, może nawet optymistycznego, ale niespodziewanie wzbudziły w nim smutek. Kolejne obce słowa, które niosą ze sobą treść, zakrytą przed funkcjonariuszem o krótkiej pamięci. Rozejrzał się. Pawlak i Kwiatkowski byli na miejscu, pewnie przywieźli tu tego dziwaka z chorym okiem; tak, stał między nagrobkami i coś mamrotał pod nosem. Ewa Makowska odczekała

chwilę, aż członkowie najbliższej rodziny odejdą od grobu, po czym podeszła nieco bliżej. Też coś powiedziała. Aspirant złapał wzrok Nowaka, kiwnął głową i uniósł w górę aparat fotograficzny. Nadkomisarz, ociągając się, ruszył w kierunku wyjścia z cmentarza. Przy bramie zebrał się już spory tłumek, członkowie bliższej i dalszej rodziny Kraszewskiego umawiali się na stypę, niektórzy szli do zaparkowanych gęsto samochodów. Auta nie mieściły się na wyznaczonym pasie parkingowym, stały byle gdzie, wzdłuż drogi, lewymi kołami na jezdni, co trochę utrudniało ruch w kierunku Warszawy, ale na szczęście z powodu długiego weekendu nie był on zbyt intensywny. Nowak przypatrzył się zebranym. Nie miał pamięci do twarzy, fakt, to paskudna wada u policjanta – ale widział niektórych ludzi na tyle niedawno, że ich oblicza nie zdążyły jeszcze ulecieć z jego pamięci. Wiedział oczywiście, że rozpoznawanie ludzi było łatwiejsze, o ile pojawiali się wciąż w tym samym kontekście. Jeśli sąsiad, to na klatce schodowej, sprzedawca – w sklepie, a piłkarz – na boisku albo w centrum handlowym. Osoba duchowna doskonale pasuje do uroczystości religijnych, także żałobnych. Do szarego volkswagena passata wsiadał właśnie wysoki mężczyzna w czarnym wełnianym płaszczu. Ksiądz. Nowak był przekonany, że już go kiedyś widział. Tylko gdzie? 2 Dziwny mężczyzna nazywał się Krzysztof Gralak. Pochodził z Czubina, wsi niedaleko Rokitna, gdzie kiedyś mieszkał niedoszły mąż Igi Maciejewicz, Andrzej Krawczyk. Gdy tylko wyczerpały się w nim pokłady agresji, zaczął gadać, trochę nieskładnie, ale za to dużo, szczęśliwy, że znalazł się ktoś, kto jest gotów go wysłuchać. Pawlak dopytywał przede wszystkim o zdjęcie znalezione na profilu jednej z koleżanek Igi, Anny Maciejewicz. Nowak widział tę fotografię: ponury facet z trójkątną twarzą stał wyprostowany na baczność obok trzech dziewczyn. „Moja siostra”, wyjaśnił mężczyzna. „I jej dwie przyjaciółki czy coś. Nie wiem, gdzie teraz jest, znaczy siostra, siostrę mam na myśli,

rozłączyliśmy się, wiecie, o czym mówię? Pewnie nie wiecie. Wyjechała z Polski. Nie, nie do Anglii, do Niemiec. Ta tutaj to jakaś dziwna kobieta była, niby Marysia jakaś, ale cholera wie. A tej drugiej nie pamiętam”. Wskazał twarz Igi Maciejewicz. Co ciekawe, Gralak znał Krawczyka, jednak nie wiedział zbyt wiele o jego życiu osobistym. Słyszał, że mechanik ma dziewczynę „z miasta”, ale Igi nie kojarzył. Na co dzień miał pewne problemy z funkcjonowaniem, regularnie odwiedzał przychodnię w Tworkach. Pracował w firmie zatrudniającej osoby niepełnosprawne przy sprzątaniu fabryk i pomieszczeń biurowych. Stracił wzrok w lewym oku w wypadku, dawno temu, jeszcze w dzieciństwie, skakał do wody na jakiejś gliniance i nadział się na gałąź. Mimo to miał prawo jazdy, a do Zaborowa przyjechał na rowerze. Dlaczego w ogóle się pojawił, czy miał coś wspólnego z Kraszewskim albo jego rodziną? „Nie za bardzo”. Dlaczego w takim razie przyjechał na pogrzeb? Gralak po chwili milczenia wyjaśnił, że ksiądz z jego parafii wspominał o tragicznej śmierci katolickiego aktywisty, który kiedyś zorganizował zbiórkę darów dla biednych dzieci, i że on sam też brał udział w tej akcji, bo pomagał rozwozić paczki. Poznał wtedy Kraszewskiego, nawet uścisnął mu rękę, a ponieważ 12 listopada akurat miał wolny dzień – bo przecież nikt wtedy nie pracuje, zgadza się? – postanowił przybyć do Zaborowa. Prawdziwych, dobrych ludzi – tu znów uniósł głos – trzeba pamiętać także po śmierci. Zwłaszcza po śmierci! Zapytany o to, czy należy do jakichś organizacji religijnych, sprawiał wrażenie, że nie rozumie, o co chodzi, a potem rozpoczął kolejną tyradę o bezduszności i bezbożności funkcjonariuszy. Aspirant uprzedził Gralaka o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, sporządził protokół, a na koniec poprosił o jego podpisanie. Wieczorem, w domu, Nowak przeglądał kopię tego dokumentu. Spojrzał na synka, który właśnie usiadł w swoim łóżeczku i skierował na tatę zdziwione spojrzenie. Dziecko uśmiechnęło się i po chwili wróciło

do zabawy miękką niebieską lokomotywą. Nadkomisarz westchnął i sięgnął do notatek – zdążył już gruntownie pobazgrać wydruki markerem i długopisem. Gralak... Makowska twierdziła, że widzi tego wariata pierwszy raz w życiu, choć oczywiście nie użyła słowa „wariat”. Nowak nie miał specjalnie skrupułów, by już po zakończeniu pogrzebu zadać pytanie o relacje Makowskiej z Januszem Kraszewskim. Nie była zaskoczona, musiała tylko zdecydować, jaką reakcję wybrać. Oburzyła się lekko, otwartą dłonią potoczyła dookoła, jakby chciała dać do zrozumienia, że na takie słowa i zdania są inne miejsca, inne okoliczności. A potem westchnęła i powiedziała, że tak, owszem, przysłowie o starej miłości, która nie rdzewieje, sprawdza się także dziś, w wielkim mieście i jego okolicach, jednak dorośli, doświadczeni ludzie nieco inaczej traktują pewne sprawy i podejmowane przez nich decyzje mają zwykle uzasadnienie, choć nie zawsze zainteresowani dopuszczają je do swojej świadomości. Nowak przetrawił tę odpowiedź, uznał za beznadziejną kupę banałów i czekał na dalsze informacje. „Ostatnie pięć lat to tylko stara przyjaźń”, dodała Ewa Makowska. Nadkomisarz plasnął dłonią w stół i mały Marcin zadał zdziwione pytanie: – E? – Spoko, młody. Analizuję. Zerknął na fotografię. Siostra Gralaka, szczupła, blada blondynka, miała proste włosy, zaczesane do tyłu, trochę jak pani psycholog. Też miała trójkątną twarz. Gdyby nie ładne uczesanie i fajne okulary, byłaby równie brzydka, jak jej brat. Nieobecnym wzrokiem wpatrywała się w obiektyw. Rzekoma Marysia ufarbowała włosy na rudy, niemal pomarańczowy kolor. Widać, że próbowała się uśmiechnąć, ale średnio jej to wyszło. Iga Maciejewicz nie uśmiechała się w ogóle. Gralak nie przypominał sobie, kto zrobił zdjęcie. Dziewczyna z Facebooka napisała Pawlakowi, że chodziło o spotkanie w knajpie w Warszawie, zdaje się urodziny Igi Maciejewicz. Igi-Anny, kobiety używającej dwojga imion. Nowak popatrzył nieobecnym wzrokiem w okno. Było szaro, ciemno, ze swojego krzesła widział tylko czarny prostokąt nieba i odwrotność cienia, fragmenty blasku latarni oświetlających ulicę Hanki

Ordonówny. Nowe przedmieście opustoszało, duża część mieszkańców na kolejny długi weekend wyjechała do miejsc, w których nadano im imiona. Tu do wspólnej fotografii pozowały osoby o nie do końca określonej tożsamości. Ludzie przybierali nowe imię lub nazwisko, żeby odrzucić przeszłość i rozpocząć nowe życie, niekoniecznie w zakonie, sekcie albo Legii Cudzoziemskiej. David Jones albo Maria Anna Pietruszyńska stawali się z dnia na dzień kimś innym. Kasia siedziała przy laptopie ze słuchawkami na uszach, próbując na moment odciąć się od świata i skupić na tłumaczeniu jakiegoś specjalistycznego artykułu. Nowak postanowił poprzekomarzać się trochę z synkiem. Zaśpiewał mu na stadionową melodię pieśń „Teraz kupka musi być” – mały nie zareagował w oczekiwany sposób, choć uśmiechał się mniej więcej tak, jak przy wykonywaniu wspomnianej czynności. Zabrzęczała komórka. Nadkomisarz odebrał połączenie. – Kurwa mać! – oświadczył od razu aspirant Pawlak. – Nie można się do ciebie dodzwonić. – Mam rodzinę, w przeciwieństwie do ciebie. Poza tym właśnie miałem się z tobą skontaktować. – Ale to ja zadzwoniłem, zwróć uwagę – odparł aspirant. – Odezwał się ten Ahonen z Centralnego. – Kto? A, już wiem. Mówią na niego „Rumuren”. – Dobra, nieważne, jak na niego mówią, ważne, co on powiedział. Otóż przesłuchał paru dziadów i jeden z nich, znany w środowisku pod pseudonimem „Profesor”, bo podobno kiedyś uczył fizyki w liceum i tylko splot nieszczęśliwych okoliczności zmusił go do prowadzenia żywota włóczęgi... – E, aspirant! – Nowak przerwał wywód Pawlaka. – Kto z kim przestaje, takim się staje. Przejdź do rzeczy. Pawlak głośno wypuścił powietrze z płuc. – Profesor kręcił się w okolicach biurowca i widział dziewczynę, której rysopis pasuje do panny Igi. Nie była sama, szła podtrzymywana przez jakiegoś człowieka w czarnej kurtce i czarnej czapce. – Fantastycznie. Zatrzymajmy wszystkich ludzi w czarnych czapkach.

– Zimno jest, a Polacy noszą ciemne kolory – stwierdził Pawlak. – Nasz obywatel nie widział, czy to kobieta, czy mężczyzna. Powiedział, że nie zauważył ani cycków, ani dupy, ale teraz to nigdy nie wiadomo, dopóki się nie pomaca. – I ten gość uczył fizyki, powiadasz? – mruknął Nowak ponuro. – Kiedy to było? – W poniedziałek około piątej nad ranem. Profesor właśnie wyszedł z domu, mieszka na Karolkowej, i... – Zaraz, przecież mówiłeś, że to bezdomny. – Nie, szefie. Powiedziałem, że to włóczęga. Lubi snuć się po mieście. Zna różnych ludzi i widzi różne rzeczy, tak mówił ten Rumburak. – Rumuren. – Właśnie. Z tym że ten wędrowiec widzi czasami rzeczy, których nie dostrzegają inni. – Aspirant zawiesił głos. – Jasne – mruknął Nowak. – Pewnie to wpływ ogólnie dostępnego eliksiru. – Profesor powiedział jeszcze, że to wszystko dziwnie wyglądało. „Prowadził ślepy kulawego”, tak mówił. – Jak to? – No, tak jakby dziewczynę trzeba było podtrzymywać, bo sama nie mogła ustać na nogach. Nowak przez chwilę zastanawiał się nad tą informacją. Kobieta była pijana albo odurzona narkotykami, albo po prostu już nie żyła. Nie, nie mogła być martwa, ciężko ciągnąć ze sobą zwłoki przez pół miasta! Chyba że ktoś właśnie wydobył je z niedaleko zaparkowanego auta. Chyba że ktoś parę dni wcześniej zdążył już poradzić sobie z transportem ciała samochodem osobowym... Zabójca powinien w takim razie zaparkować gdzieś w pobliżu ciemnej trumny biurowca na Chmielnej, a może koło punktu skupu makulatury. Pozostawał wówczas do przejścia tylko krótki odcinek wzdłuż balustrady. – I nic pan profesor nie pamięta? Jakiego wzrostu była ta osoba? – Mówi, że wysoka, ale facet ma metr pięćdziesiąt w kapeluszu. Dla niego wszyscy są wysocy. Nowak parsknął nerwowo.

– Ale wyższa od tej Igi czy niższa? – Niższa. Nadkomisarz nie odzywał się przez moment. Zastanawiał się, jak łatwo można się ukryć w dużym mieście, mimo wszechobecnych kamer. Popełnić wykroczenie czy nawet zbrodnię, a potem rozpłynąć się między budynkami, zniknąć i uniknąć odpowiedzialności. W Londynie nikt nie miał odwagi, by zatrzymać bandytę, którego zauważył gość z Polski, bo każda decyzja mogła mieć poważne konsekwencje, także polityczne. W Warszawie było mniej kamer, ale ludzie też bali się odpowiedzialności. – Gdzie ich widział? – spytał Nowak. – Na Miedzianej około szóstej. – Na Miedzianej w którym miejscu? – Na tyłach Domu Słowa Polskiego, tak powiedział. Co to „dom słowa”? Jakaś instytucja religijna? – Nie no, dawna drukarnia, młody człowieku! – Aha, to wiem – powiedział Pawlak. – Teraz tam są sklepy meblowe, tak? Byłem kiedyś z dziewczyną, szukaliśmy sofy. – Westchnął. – Czekaj, tam są biura, parkingi... Nie wiem, może znajdą się jakieś kamery. Podjadę jutro, może coś wyciągnę od ochroniarzy. – Nie szkoda ci weekendu? – rzucił Nowak. – Nie. Przecież nie mam rodziny – zauważył sarkastycznie aspirant. – Próbuję założyć, ale mi skutecznie utrudniasz. – Pilnujesz Gralaka? To jedyny łącznik między Kraszewskim i tą dziewczyną, oczywiście poza metaloplastyką. Trzeba męczyć dziada. – Jasne. Rozmawiałem już z ludźmi z Brwinowa. Czubin to ich rejon. I z Błonia, bo im podlega Rokitno. Kurde, znowu jesteśmy na granicy! Dzielnicowy z Brwinowa go zna. Mówi, że kiedyś musieli interweniować, bo pokłócił się z matką i chciał ją pobić. I to na trzeźwo. Matka już nie żyje, ale to nie dzięki niemu. Nowak poczuł się w obowiązku poprawić młodszego kolegę. – Chciałeś powiedzieć: to nie jego zasługa... – Zająknął się. – Nie jego wina. – Tak, chciałem coś takiego powiedzieć. W każdym razie nawrócił się. Chodzi do kościoła. Mówi, że mu to pomogło.

– Pytałeś, co robił w dniu zabójstwa Kraszewskiego? I wtedy, kiedy znaleziono zwłoki Maciejewicz? – A jak myślisz? Mówi, że noce spędza w domu. W środę, 2 listopada, wrócił pod wieczór, około dziewiętnastej, autobusem z Brwinowa, dokąd dojechał pociągiem. W czwartek siedział przez cały dzień w domu, bo nie miał akurat pracy. 6 listopada, w niedzielę, pojechał rowerem do kościoła w Rokitnie, a potem wrócił do siebie, zahaczywszy uprzednio o sklep spożywczy. W poniedziałek jechał do pracy dopiero na piętnastą. – Sprawdź, czy nerwus nie kłamie. – Taki mam zamiar, szefie. Nie pouczaj. – Aspirant westchnął cicho. – Ankę trzeba zaangażować, bo gość lepiej reaguje na kobiety niż na policjantów. Ta Makowska go szybko uspokoiła. Jak by to powiedzieć? Zrzuciła go na taki poziom, że mogłem z nim w miarę spokojnie porozmawiać. – Pomogę w miarę możności. – Nadkomisarz zawahał się. – Umówimy się jutro na piwo? Może Marcina nowa żona też wypuści. – Nie taka ona nowa – mruknął Pawlak. – A tobie Kasia pozwoli? Co z dzieciakiem? – Ponegocjuję. Z Kasią, nie z synem. – Dobrze. Ja też u siebie ponegocjuję. Nie pytaj z kim, nie mam nastroju do zwierzeń. To z Bogiem. Nowak odłożył telefon i spojrzał na synka, któremu najwyraźniej nie przeszkadzała prowadzona półgłosem rozmowa. Niebieska lokomotywa znów niespiesznie podróżowała po łóżeczku. Ciekawe, jak długo jeszcze dzieci będą bawić się parowozami, przecież od jakichś trzydziestu lat ciężko zobaczyć taki pojazd na torach. Adam Nowak z Radzymina, człowiek, który do niedawna nie chciał mieć dzieci, zaczął sprzedawać synowi wspomnienia swojego pokolenia. Uśmiechnął się pod nosem. Gdy udało im się znaleźć odrobinę dystansu do codzienności, gdy rozmawiali o tym, na czym polega bycie rodzicem, zawsze powtarzał Kasi to, co powiedział tajemniczy włóczęga z Woli: „prowadził ślepy kulawego”. Pasowało to także do wszelkich form przewodnictwa duchowego,

mentoringu, coachingu, jakkolwiek by to zwać. Oto ktoś niedoskonały i omylny wpływał na życie drugiej niedoskonałej osoby. Najwyraźniej niektórzy nie potrafili podjąć żadnej samodzielnej decyzji bez uprzedniej konsultacji ze swoim rabinem albo psychoterapeutą, oczywiście po uiszczeniu stosownej opłaty za wizytę. Nie mamy czasu na doprowadzenie duszy do porządku, wynajmijmy panią do sprzątania. Nowak popatrzył na syna, który teraz wyglądał, jakby nie był pewien, czy zacząć płakać, czy może jednak zasnąć. „Panią do sprzątania?”. Przez dziesięć sekund patrzył w stronę okna, po czym wybrał numer aspiranta. – Co jest, szefie? Masz już zgodę? – Ten nerwus pogrzebowy, Gralak... Pracuje w firmie, która sprząta biurowce? – Między innymi. – Czy przypadkiem przychodził do budynku na Chmielnej? – Ha! – ucieszył się Pawlak. – Pomyślałem o tym oczywiście. Tak, administracja korzysta z usług tej firmy, chociaż niektóre biura mają własne umowy. Sam Gralak twierdzi, że nigdy nie był na Chmielnej. Kurde, nawet nie wiedział, gdzie jest Chmielna. – Chmielnej nie ma, przepołowili ją, jak drugie przykazanie. – Nowak nie miał pojęcia, skąd mu takie porównanie przyszło do głowy. – Sprawdź, czy dziad nie kłamie. Po drugiej stronie linii Pawlak westchnął głośno. – Mówiłem: taki mam zamiar, szefie. Nie pouczaj. 3 Animator? Jaki, kurwa, animator?! Animator pracuje w Semaforze albo u Disneya – warknął Nowak. – Słowa zmieniły znaczenie. Ekolog to teraz obywatel, który nie pozwala zbudować autostrady, instruktora nazywają trenerem, a animator przychodzi do twojego pokoju hotelowego i mówi: „Dzień dobry, dziś zaplanowaliśmy wycieczkę do fabryki perfum, ruszcie wasze tłuste dupska”. Teraz mówicie, że animator to także gość, który każe ci robić różne rzeczy zgodne z jakąś ideologią.

– Którego porterka pijesz? – zainteresował się Marcin Drzyzga. – Czwartego – burknął Nowak. – To nie ma nic do rzeczy. – Rozpuszcza ci się warstwa ochronna wokół zakończeń neuronów – stwierdził Pawlak. – Czytałem o tym. Po alkoholu świat bardziej boli. – Bo wszystko dookoła się psuje, ot co. – Nowak uderzył kuflem w stół. Parę osób siedzących przy sąsiednim stole odwróciło głowy. – Język się pokrzywił, a do tego ludzie mówią i piszą same głupoty. Wchodzisz do księgarni... – Odetchnął ciężko. – No dobra, wyobraź sobie, że wchodzisz do księgarni, a tam co? Sterta śmieci o leczeniu końskim moczem i macaniu kamieni półszlachetnych. Wiesz, że w Stanach jest gość, który układa horoskop na podstawie pierwszego miejsca na liście Billboardu w dniu narodzin? – Niezłe! – Drzyzga roześmiał się. – Sprawdziłeś swój? – Ode to Billie Joe. Bobbie Gentry. – Nic mi to nie mówi. Zaśpiewaj. – Nie, lepiej nie... – wtrącił Pawlak. – And now Billie Joe MacAllister’s jumped off the Tallahatchie Bridge...! Drzyzga uniósł dłoń. – Adam, opanuj się, bo nas stąd wyrzucą. – Nie wyrzucą. Jesteśmy policja, chronimy ich wszystkich. – Nowak zdał sobie sprawę, że chyba nieco przesadził. Nalał sobie odrobinę wody mineralnej do pustej szklanki. Wypił dwa solidne łyki. – To smutna historia. Jakiś facet skoczył z mostu, utopił się... Ale zanim to zrobił, wrzucił coś do rzeki, a obok na moście stała z nim dziewczyna, która tę historię opowiada. Widział to pewien ksiądz i... – Urwał nagle. Zapatrzył się w ścianę za Pawlakiem. – Prawie tak jak u nas – zauważył aspirant. – Tak – mruknął Nowak i odsunął piwo. – Prawie jak u nas. – Co się stało? – spytał Drzyzga. Nowak spojrzał w sufit. Odetchnął głęboko. – Kurwa mać – stwierdził po chwili. – Wszystko tam jest, rozumiecie? Jest ktoś, kto nie mówi całej prawdy, ba, w ogóle nic nie mówi, tylko blednie w odpowiednim momencie. Mamy przedmiot, który zniknął. Są świadkowie. Pastor opowiada, że na moście były dwie osoby.

– No i? – spytał Drzyzga. – Na naszym moście też były co najmniej dwie osoby. Młoda, wysportowana kobieta będzie się bronić przed zrzuceniem na tory, więc trzeba było ją wcześniej w jakiś sposób znieczulić. – A ten menel? Może mieć z tym coś wspólnego? – „Profesor”? W życiu! – stwierdził Pawlak. Aspirant odwiedził Witolda Marczewskiego, zwanego „Profesorem”, w jego wolskim mieszkaniu. Chudy, łysiejący emeryt w przyciemnionych okularach przypominał trzymającego się kurczowo przy życiu południowoamerykańskiego dyktatora, jednak o dziwo tego dnia był w formie. Podtrzymał swoje zeznania, ale kategorycznie odmówił udziału w próbie sporządzenia portretu pamięciowego. „Mówiłem, że widziałem ich od dupy strony”, stwierdził. „Dup chyba szkicować nie umiecie?”. – Kiedy będzie toksykologia? Szczegółowe wyniki? – Na dniach. Na razie wiemy tylko, że wypiła trochę alkoholu. – Nowak popatrzył na kufel. – Podobnie jak ja. – Wesolutkie życie prowadzisz, jak na świeżo upieczonego ojca – zauważył Drzyzga. – Kasia cię nie zabije? – Już nie tak świeżego. Dajemy radę, nie przejmuj się – odburknął nadkomisarz. – W razie czego poprosimy kogoś o mediację. – Przecież wiesz, że mam uprawnienia negocjatora – powiedział Marcin. – Jestem do usług. – Nie byłbyś bezstronny. Drzyzga tylko wzruszył ramionami. Nowak wpatrywał się przez chwilę w kelnerkę, która pojawiła się przy sąsiednim stole. Cierpliwie zbierała zamówienia, ignorując głupie uwagi brzuchatego faceta w kraciastej koszuli. Praca to praca, trzeba się pomęczyć, ale przynajmniej nadejdzie kiedyś przelew. Zadośćuczynienie. Odwrócił wzrok i spojrzał na kolegów. – Gdybyście zakładali sektę, czym byście chcieli przyciągnąć dobrze zarabiających, inteligentnych ludzi? Pamiętajcie, najważniejsza jest nagroda. – E tam, nagroda. Jak na olimpiadzie: liczy się udział – stwierdził

Drzyzga. – Wysil się trochę. Marcin postukał palcami w blat stołu. – Może gwarantowane zbawienie? – Ha! – rzucił Nowak. – Teraz to raczej gwarantowane zatrudnienie. – Oczywiście z możliwością przejścia na wcześniejszą emeryturę. – Żarty żartami, czytałem o sekcie, w której nowi członkowie zawierają umowę o pracę na miliard lat. Drzyzga roześmiał się. – Miliard? Ja pierdzielę! A co z ZUS-em? – spytał. – Dobra, może jakaś inna nagroda. Muszą być dziewice, koniecznie dziewice, jak u muzułmanów. To oczywiście dla mężczyzn. Dla kobitek: stały dostęp do TVN-u, powinny być szczęśliwe. – Z dziwnymi kobietami masz do czynienia – oświadczył Nowak. Marcin odstawił pustą szklankę. – Wiesz co? Ale to są, hm, dodatkowe świadczenia. Pakiet sekciarski. Benefity, jak mawiają emigranci w Anglii. Najważniejsze jest zupełnie coś innego. – Domyślam się. – Nowak pokiwał głową. – Przynależność do wspólnoty. Świadomość, że nie jesteś sam, bo należysz do wybranej mniejszości. Do tych, co kibicują Polonii, nie Legii. – Szefie... – wtrącił Pawlak. – Daj spokój z futbolem. – Nigdy! – Nowak uderzył pięścią w stół. – Dobra, poważnie: wspólnota to bezpieczeństwo. Nawet jeżeli na początku nie akceptujesz zasad, którymi się kieruje. Co więcej: jeżeli doprowadzą cię do takiego stanu, że już nie masz nic poza grupą, to jesteś w stanie zaakceptować wszystkie reguły, nawet te, które wydawały ci się na początku niemoralne. Efekt Lucyfera. – Panowie... – zaczął aspirant. – To, co mówicie, jest strasznie ciekawe, ale kończę dopiero trzecie piwo i nie widzę związku między teoriami Adama i tym, co się wydarzyło. Gdzie według was jest ta sekta? Gdzie Duch Święty? Nic nie wiemy, do kurwy nędzy. Nie wiemy, dokąd Kraszewski pojechał, z kim się spotkał; nie wiemy, dlaczego ktoś go chciał ukamienować. Wciąż nie mamy pojęcia, czy ta dziewczyna miała

coś wspólnego z dyrektorem z banku, jedyny ślad to ten psychol, którego obserwujemy. I jedno hasło, które nic nie znaczy, jakaś „Lukstorpeda”. No kurwa, beznadzieja. Przepraszam, że przeklinam... – Właśnie, trochę ci się pogorszyło – zauważył Marcin. – Jak ma mi być dobrze, skoro nie mogę wykonywać pracy! – burknął Pawlak. – Co z tego, że mamy mnóstwo informacji. Zawsze powtarzaliście, że dane to jeszcze nie wiedza. Ja chcę mieć mapę, rozumiecie? Mapę! W przestrzeni i w czasie. – Racja – zauważył Nowak. – Mam przeczucie, że jutro wszystko ruszy, bo wreszcie się skończą te jebane długie weekendy. – Nie podoba ci się Święto Niepodległości? – Może i zmieniam się w leminga, ale nie do tego stopnia. – Nadkomisarz łypnął ponuro na Drzyzgę. – Chodzi o to, że żyjemy od święta do święta. Nawet mordercy odpoczywają, biorą dodatkowe dni wolne, jadą w Polskę albo i dalej. Drzyzga nie odpowiedział, tylko wypił łyk piwa. Pawlak także zamilkł. Przetarł oczy i spojrzał pustym wzrokiem w głąb sali. – Co jest? – zaniepokoił się Nowak. Aspirantowi coraz częściej zdarzały się takie wyłączenia. – Nic, nic. Myślę. Nowak zakończył wieczór na czwartym porterze. Wrócił do domu taksówką. Starał się robić jak najmniej hałasu, kiedy otwierał drzwi mieszkania. Kasia od razu weszła do przedpokoju. – Znów tu byli – oświadczyła. – Kto? – Świadkowie Jehowy. – Te dwie baby? – No właśnie nie. Jakiś facet i kobieta, ale żadna z tych, które nas wcześniej odwiedziły – dodała Kasia. Nowak westchnął. Schylił się, żeby ją ucałować, ale skrzywiła się odruchowo. – Tak, przepraszam, ja nie czuję zapachu. – Spojrzał w oczy przyszłej żony. Zobaczył to, czego miał nadzieję już nigdy nie dostrzec.

– Co się stało? Naprzykrzali się? – Pytali o ciebie. Pytali, gdzie pan Adam. I znali imię naszego dziecka. Spytali, jak się czuje mały Marcinek. Marcinek, nie żaden Rufus. Skąd to mogli wiedzieć? Jeśli nawet trafiliśmy do ich bazy, to przecież tego nie byli w stanie ustalić. – Jesteśmy kandydatami na nawróconych – powiedział Nowak. – Tak mówiłaś. – Tak, bardzo śmieszne! – podniosła głos. – Nie powiesz mi, że oprócz kartoteki mają też biuro wywiadu. – Czekaj! Jak wyglądali? – Chuda dziewczyna, miała taką obrzydliwą kurtkę w szaroniebieską kratę. Ten facet to gówniarz właściwie. Szara kurtka, ale ładna. Miał okulary, był nieogolony. Dość dobrze wyglądał, chyba za dobrze jak na głosiciela. – Moment – powiedział nadkomisarz. Cicho otworzył drzwi na taras. Podszedł do barierki i rozejrzał się, szukając jakiegoś podejrzanego samochodu, a może dziwnej osoby wpatrującej się w ich okna. Nic, wszystko wyglądało jak zwykle. „Kaszkawał” sąsiada stał na swoim miejscu. Nowak wrócił do mieszkania. – O której byli? – O wpół do siódmej. Trochę późno jak na krążenie po domach. – Dlaczego w ogóle im otworzyłaś drzwi? – Myślałam, że to w sprawie zebrania wspólnoty. – Wzruszyła ramionami. – Mieszkaniowej, ma się rozumieć. Ten facet mi kogoś przypominał, nie wiem... – Urwała. – Adam, boję się. Znowu się boję. W moim mieszkaniu, w naszym domu. Przestaje tu być bezpiecznie. Nie chcę, żeby tak było. – To przeze mnie, to moja wina, że nas nachodzą – powiedział niepotrzebnie Nowak. – Ale nie panikujmy na razie. Może coś usłyszeli od sąsiadów... Kasia pokręciła sceptycznie głową. – Niczego nie dotykali? Nie weszli do środka? – Nowak rozejrzał się po przedpokoju. – Nie, nie wpuściłam ich przecież. Jeszcze tego by brakowało. – Pójdę do ochroniarzy. Może coś zauważyli.

Kasia walnęła pięścią we framugę. – Nie chcę! – krzyknęła. Na tyle cicho, by nie obudzić dziecka. – Nie chcę tak, rozumiesz? Nowak patrzył na nią przez chwilę. – Idę do ochroniarzy – powtórzył. – Nie musisz się niczego obawiać. Wcale nie był przekonany, że to prawda. W kanciapie siedział starszy mężczyzna, dobrze znany nadkomisarzowi pan Mirek. Podejrzliwie pociągnął nosem, podobnie jak Kasia, ale zaoferował pomoc bez zadawania dodatkowych pytań. Na osiedlu zainstalowano sześć kamer: dwie przy wejściach, przy schodach prowadzących na poziom parteru, dwie przy wjazdach, od Ćwiklińskiej i przy centrum handlowym, oraz dwie na dziedzińcu. Nowak szybko przeglądał kolejne ujęcia począwszy od osiemnastej piętnaście. O osiemnastej dwadzieścia osiem dwie osoby podeszły do nieco gorzej oświetlonej furtki na tyłach osiedla. Mężczyzna w szarej kurtce rozejrzał się, nacisnął kilka przycisków, odczekał chwilę, powiedział coś do domofonu i otworzył furtkę. Wszedł i obejrzał się z uśmiechem. Jasnowłosa dziewczyna w kraciastej kurtce podążyła za nim. Nowak widział na innym ujęciu, jak przemierzają dziedziniec i idą w kierunku drzwi do ich klatki schodowej. Mężczyzna trzymał coś w dłoni, być może pęk kluczy. Wrócili ponownie po około dwudziestu minutach. Długo, przecież rozmowa z Kasią nie mogła zająć więcej niż dwie, trzy minuty, zostali spławieni właściwie natychmiast. Gdy pojawili się ponownie, nie ruszyli do wyjścia, facet zniknął jeszcze na pół minuty. Kobieta wyciągnęła z kieszeni komórkę. Po chwili oboje wyszli tą samą furtką, którą dostali się do środka. Skierowali się w stronę skrzyżowania z Topolową, poza zasięg kamer, pewnie stał tam ich samochód. Nowak przewinął w przód ujęcia z kamer od strony Ordonówny, ale obiektywy były skierowane na schody, pokazywały jedynie mały fragment jezdni. Kamera przy wjeździe obracała się za to w poziomie o prawie sto osiemdziesiąt stopni. Nadkomisarz cofnął obraz i obejrzał go ponownie, a potem jeszcze raz. Skoncentrował się i poprosił o ponowne odtworzenie materiału, a potem wrócił do ujęć z osiemnastej piętnaście. Bardzo możliwe, że niespodziewani goście przyjechali białym

golfem z piaseczyńską rejestracją. 4 Nadkomisarz zerknął we wsteczne lusterko. Obywatel powinien sobie wyregulować światła. Nowak zwolnił w nadziei, że furgonetka z reklamą firmy meblowej go wyprzedzi, ale odległość między samochodami nie zmieniła się. Zaklął. Na szczęście za Pilawą las się skończy, dziadyga przestanie tak walić po oczach. – I co ci niby mają zrobić? Napiszą na ścianie „JHWH” zamiast „HWDP”? Takie pytanie zadał na porannym poniedziałkowym spotkaniu Marcin Drzyzga. Nowak wcale nie uznał tego za zabawne. Był wkurwiony. Ktoś znów postanowił wkroczyć w jego prywatność, zagrozić życiu jego kobiety, a teraz także syna. Ktoś nie wiadomo po co usiłował czegoś się dowiedzieć, już zdołał poznać jego adres, wiedział więcej, niż wynikało z zawartości baz danych, bo nadkomisarz wciąż był zameldowany na Piaskach. Nawiasem mówiąc, trzeba będzie pomyśleć o sprzedaży tego mieszkania... Kasia mimo wzburzenia oświadczyła, że nie zamierza zmieniać trybu życia. Dziś wieczorem wybierała się na zajęcia, specjalną gimnastykę dla kobiet po ciąży. Nowak musiał przed szóstą wrócić w domu. Miał nadzieję, że dzisiejsza eskapada przyniesie jakieś efekty. Rano zebrał cały zespół, żeby przeanalizować bieżący stan obu śledztw i rozdysponować zadania. Po raz pierwszy pojawił się dokooptowany z wydziału dochodzeniowo-śledczego młodszy aspirant Maciej Broniewicz. Ten niewysoki facet miał solidne, gęste, czarne wąsiska – oldskulowe, jak powiedziałby Pawlak – do tego krótko przystrzyżone, lecz bardzo gęste i ciemne włosy, a także zapadnięte policzki, błyszczące oczy i niewielką bliznę w pobliżu lewego ucha. Wyglądał jak terrorysta z serbskiej organizacji niepodległościowej. Zresztą skojarzenie było całkiem na miejscu, bo Broniewicz zdążył wziąć udział w misji w Kosowie, a ponadto miał na koncie parę nagród zdobytych w konkursach strzeleckich. Dzięki Bogu brakowało już Ferdynandów, na których mógłby trenować.

Okazało się także, że ma zdecydowane poglądy. Anna Perkowska mówiła właśnie o młodym Kraszewskim, z którym króciutko rozmawiała po pogrzebie. – Sporo ludzi potrafi zabić człowieka w warunkach ekstremalnych – powiedziała. – Wielu jest w stanie zaplanować skomplikowany ciąg działań albo przydzielić zadania odpowiednim osobom. Ktoś, kto umie skonstruować robota, może także zaplanować morderstwo. – Prostego robota to składa się z gotowych klocków – zauważył wtedy Pawlak. – Sprzedają nawet takie zabawki dla dzieci. Lego coś tam. – Morderstwo też często składa się z gotowych klocków – stwierdził Nowak. Pozostali zebrani spojrzeli na niego ze zdziwieniem. – Chcesz to rozwinąć? – spytał Drzyzga. – Niespecjalnie. – Nadkomisarz wzruszył ramionami. – Ania ma rację. Zabójstwo z premedytacją to projekt jak każdy inny. Czasami łatwiejszy, czasami trudniejszy w realizacji. – To wpływ przyszłej małżonki. Marcin pokiwał głową. – Czyjej? – Anna nie zrozumiała. – Nieważne – burknął nadkomisarz. – Nie mów mi o sytuacjach ekstremalnych i nie bombarduj Zimbardami, tylko powiedz, co myślisz o tym chłopaku. – Pracowałam już z wieloma młodymi osobami, które musiały szybko podjąć decyzję dotyczącą miejsca w życiu. Ojciec kształtował charakter syna w pewnych granicach, a teraz wszystko, co starał się mu wpoić, musi posłużyć jako baza, nabyte cechy charakteru muszą przełożyć się na działanie. Kraszewski był może opresyjnym rodzicem, ale przynajmniej zostawił środki, które da się wykorzystać na starcie. – Co to znaczy „opresyjny rodzic”? – Broniewicz odezwał się wówczas po raz pierwszy. – Bił dzieci? Terroryzował je i zmuszał do lizania mu butów? Poniżał je publicznie? – Nic o tym nie wiemy – odparł od razu Pawlak. – Więc dlaczego „opresyjny”? Co to za nowomowa? – Broniewicz wzruszył ramionami. – Facet wymagał od dzieci dyscypliny i odrobiny

szacunku do innych ludzi, z tego co słyszałem. To już teraz jest zabronione, mogą za to zabrać prawa rodzicielskie? Któryś z was w ogóle jest ojcem? – Ja nie jestem – rzuciła Anna, wyraźnie zła. – A ja owszem – powiedział Drzyzga. – Wyluzuj, człowieku. Ania jest po naszej stronie, nie należy do Partii Kobiet. Daj jej skończyć. Broniewicz zmieszał się wtedy trochę, ale szybko odzyskał rezon. Powiedział potem jeszcze coś interesującego, kiedy rozmawiali o grupach manipulacyjnych. – Sekta dąży do rozpadu więzi rodzinnych, prawda? – Kiedy Ania kiwnęła głową, dodał: – Więc jeśli miałaby wpływ na tego chłopaka, mogłaby go przez pranie mózgu skłonić do zamordowania ojca. Może od dupy strony szukacie. Kraszewskiemu ktoś pomógł odejść z tego świata i coś dzięki temu uzyskał. – Potoczył wzrokiem po zebranych. – Gadacie ciągle o zemście, o tym, co to był za człowiek, a tutaj trzeba się skupić na korzyściach. Facet potrafił nieszablonowo myśleć, a z drugiej strony jako konserwatysta miał naturalną skłonność do szukania prostych rozwiązań. Mogło to okazać się skuteczne, zwłaszcza w połączeniu z umiejętnością celnego strzelania. Nowak zerknął ponownie w lusterko i westchnął. Też czuł się ostatnio konserwatystą. Wiedział, że rodzina jest ważniejsza niż buty z wężowej skóry albo biały bentley. – A pierdol się ze swoimi regałami! – powiedział na głos i zjechał w zatoczkę przy przystanku autobusowym. Przez chwilę czuł niepokój. Miał wrażenie, że furgonetka zwalnia i także zjeżdża na bok. Na szczęście to tylko przejaw paranoi. Ozdobiony kiczowatymi zdjęciami peugeot przejechał z normalną prędkością, kierowca nawet nie spojrzał na toyotę, w której siedział nadkomisarz. Nowak ruszył po chwili i wrócił do rozmyślań. Przegląd monitoringu PKP niewiele dał: kolejarzy interesowali raczej zawodowi złomiarze kradnący elementy trakcji, nie zaś pasażerowie. Parę ciekawych informacji jednak jeszcze się pojawiło. Według Pawlaka Iga Maciejewicz nie do końca była niewinną owieczką, która tylko podąża za mentorami i przewodnikami. Jej koleżanka stwierdziła, że Iga

potrafiła manipulować ludźmi. To samo mówiła jedna dziewczyna z Chmielnej, znajoma z pracy: było w niej zero kokieterii, ale umiała ugrać coś dla siebie. Młody Kraszewski nie chciał rozmawiać o Lux Maiestatis. – To hasło przewodnie. Idea, która opanowała ojca – powiedział tylko. – Muszę zająć się matką, jest w złym stanie. Dziś już dwa razy zasłabła. – Wolę jeszcze raz zobaczyć monitoring, niż słuchać o matkach i córkach – burknął nowy członek zespołu, gdy to usłyszał. Nowak z radością przekazał mu to zadanie. Aspirant dorzucił jeszcze zestawienia z firmy telekomunikacyjnej. Pod koniec spotkania Nowak zapytał jeszcze Annę Perkowską o jej koleżankę po fachu, z którą rozmawiał na pogrzebie. Nie znała jej. – Imię nasze Legion – powiedziała. Obiecała, że się czegoś dowie. Właśnie, pora się czegoś dowiedzieć. Nowak podjechał pod dom Kostrzewy przy ulicy Polnej. Zatrzymał się po drugiej stronie jezdni, obok reklamy producenta kominków, i lekko odsunął szybę. Policjant mieszkał w parterowym, nieotynkowanym budynku. Zapewne niedawno tu się wprowadził, posesję otaczało wprawdzie solidne, eleganckie ogrodzenie, jednak na działce wciąż piętrzyły się sterty materiałów budowlanych: jakieś betonowe bloczki, pustaki, deski. Biały golf stał w garażu pozbawionym drzwi. Nowak wiedział, że zastanie tu posterunkowego, bo wcześniej zadzwonił na komendę. Użył pierwszego nazwiska, jakie mu przyszło do głowy – Szczepaniak – i poprosił o rozmowę z Kostrzewą. Dowiedział się, że po wczorajszym dyżurze policjant ma dzień wolny. Zastanawiał się, w jaki sposób poprowadzić tę rozmowę. Najchętniej przywaliłby posterunkowemu w mordę, ale najpierw musiał się dowiedzieć, co Kostrzewa robił w Warszawie, na obcym terenie, a także kto przyjechał wczoraj jego samochodem. Ktoś chciał uzyskać informacje na temat prowadzonego śledztwa – tylko którego? Nowak nie miał pojęcia, kim byli ci ludzie i jakie mieli plany. Być może zamierzali zainstalować podsłuch, nadajnik, cokolwiek... Obejrzał wczoraj dokładnie toyotę. Samochód stał na podziemnym parkingu, a jeśli intruzom udało się już dostać na klatkę schodową, otwarcie kolejnych drzwi nie sprawiało już żadnych trudności. Pamiętał, że już to kiedyś

robił. Toyota zdążyła sporo przeżyć. Z różnych powodów musiała przetrwać jeszcze parę miesięcy. Nadkomisarz dostrzegł jakiś ruch po drugiej stronie ulicy. Osunął się nieco niżej na fotelu i przycisnął głowę do słupka. Na ganku pojawił się Kostrzewa. Tęgi mężczyzna rozejrzał się, zamknął drzwi i wsiadł do samochodu. Na ogrodzeniu zaczęło migotać pomarańczowe światło, brama otworzyła się i Kostrzewa wyjechał na ulicę. Nowak zaklął. Facet mógł jechać po fajki do kiosku, ale mógł też wracać do Warszawy, żeby wykonywać swoje podejrzane zadania. Trudno. Odczekał chwilę i ruszył za golfem. Volkswagen dotarł do skrzyżowania z główną trasą przelotową i skręcił w prawo. Przejechał prosto przez rondo, kierując się na Sandomierz. Po kilkuset metrach, przy stacji benzynowej, skręcił w lewo. Policjant nie wybierał się jednak na zakupy do znajdującej się tuż obok Biedronki, tylko pojechał dalej, w kierunku Czerska. Tuż przed tablicą z nazwą miasta skręcił w boczną ulicę w prawo i wkrótce zatrzymał się przed bramą jakiejś posesji. Nowak kątem oka dostrzegł piętrowy, żółtawy budynek. Powoli ominął golfa i nieco przyspieszył, żeby zatrzymać się kilkaset metrów dalej, za łukiem drogi, obok ogrodzonej, ale jeszcze niezagospodarowanej działki. Widział w lusterku, że Kostrzewa przez chwilę patrzy na toyotę, by w końcu podejść i nacisnąć dzwonek przy furtce. Nowak wyłączył silnik, wysiadł z auta i ruszył poboczem. Właściciele domów osłaniali swoje posesje gęstymi szpalerami tuj, jałowców i świerków, podobnie było z ogrodem otaczającym dom, przed którym zaparkował Kostrzewa. W sąsiednim budynku trwał remont, dobiegały stamtąd stuki i odgłosy wiertarki udarowej. Przed otwartą bramą stał pordzewiały mercedes z ukraińską rejestracją. Na furtce umieszczono białą tabliczkę ze stylizowanym Okiem Opatrzności, takim samym jak na volkswagenie posterunkowego, oraz nazwą. Centrum Rozwoju Osobistego „Dromos”. – Alleluja – mruknął Nowak. – Lukstorpeda znaleziona. Uniósł głowę, wypatrując kamer. Tak, była co najmniej jedna, tuż poniżej tarasu. Należało przypuszczać, że ktoś już go zauważył. Nacisnął przycisk dzwonka. – Słucham? – niemal natychmiast odezwał się niski, nieprzyjemny

głos. Nadkomisarz nie miał pewności, czy to Kostrzewa. Coś mu przyszło do głowy. Cofnął się o krok i przypatrzył ogrodzeniu. W odróżnieniu od innych posesji nie było tu plakietki z nazwą firmy ochroniarskiej. – Adam Nowak, Komenda Stołeczna Policji. – Nowak rozmyślnie nie podał stopnia. – Chciałbym rozmawiać ze starszym posterunkowym Kostrzewą. Powiedziano mi, że można go tu zastać. W domofonie na moment zaległa cisza. – O co chodzi? – spytał w końcu głos. – Prowadzę śledztwo w sprawie zabójstwa. Chciałbym uzyskać parę informacji. Znowu chwila ciszy. Po paru sekundach odezwał się brzęczyk. Nowak mógłby przysiąc, że w mechanicznym dźwięku wyczuł niechęć. Otworzył furtkę i ruszył ku otynkowanemu na kremowożółty kolor budynkowi, rejestrując na wszelki wypadek wszystkie szczegóły. Podwójny garaż z solidnymi bramami, a przed nim kia sorento z piaseczyńską rejestracją, blokująca wjazd. Okna na parterze zasłonięte żaluzjami, na piętrze – ciemnymi kotarami. Po lewej, za willą, stały dwie długie szklarnie ze spadzistymi dachami, Nowak widział rury doprowadzające do nich wodę. Nikt nie kręcił się na posesji. Na progu pojawił się Kostrzewa. Zamknął za sobą drzwi i zatrzymał się, wpatrując się w nadkomisarza. – Cześć! Adam Nowak z Warszawy. Widzieliśmy się już. Posterunkowy z niejakim zdziwieniem popatrzył wyciągniętą dłoń Nowaka, po czym bez przekonania ją uścisnął. – Ktoś załatwił tego Kraszewskiego. Wiemy, że gość robił interesy z różnymi firmami z Góry Kalwarii, więc chciałbym dopytać... – Nie znam żadnego Kraszewskiego. – To co robiłeś przed jego domem? O co chodzi z tym twoim dochodzeniem? Tęgi mężczyzna przez chwilę medytował. – Śledziłem jednego z gości pogrzebowych. Grubsza sprawa. – Nie zabrzmiało to szczerze. – No weź, tak pomiędzy nami... Tłukłem tu dupę z Warszawy,

mam nadzieję, że nie na próżno. Możesz chyba coś powiedzieć. – Nie mogę. Mówiłem ci, żebyś zapytał komendanta. – Wiesz, jak jest z biurokracją. Zanim coś dotrze oficjalnymi kanałami... – Jechałeś za mną? Jak mnie znalazłeś w Dromosie? – Przypadek. Co to za firma? – Możesz sprawdzić w ewidencji działalności gospodarczej. – Rozwijacie tu osobowość, tak? Kostrzewa wzruszył ramionami. – Firma robi szkolenia. Jest tu też uprawa hydroponiczna. – Wskazał szklarnie. – Wiesz, o co chodzi? – Powiedzmy. – Zioła. Szałwia, bazylia, estragon, takie tam. Pomagam zbierać zamówienia i rozwozić towar po okolicy. Trzeba sobie jakoś dorabiać, nie? – Popatrzył na Nowaka. – Ty pewnie nie musisz. Nadkomisarz tylko pokiwał głową. – A jakie to szkolenia? Coś wspólnego z religią? Kostrzewa zerknął pod nogi. – Też. Tak ogólnie. Nie znam się na tym. – Brałeś w tym udział? Mężczyzna przez chwilę wpatrywał się w Nowaka. – Wiesz co, stary? Nie twoja sprawa. Chcesz coś wiedzieć o dochodzeniu, to rozmawiaj z komendantem. To miejsce nie ma z tym nic wspólnego. Adam Nowak powstrzymywał do tej pory wściekłość. Jasne, wciąż obawiał się o życie i zdrowie Kasi i Marcina, ale był też cholernie ciekawy, o co tutaj chodzi. Może jeszcze nadawał się do tego zawodu. Wyciągnął ręce i chwycił Kostrzewę za koszulę. Popchnął posterunkowego na ścianę. – Nie wiem, dla kogo pracujesz, ale odpierdol się od mojej rodziny! – Kurwa, gościu, nie wiem, o czym mówisz! – Kostrzewa spróbował chwycić go za ręce. Facet był krępy, miał duży brzuch, ale mógł być silny. Trzeba było uważać. – A samochód?

– Jaki, kurwa, samochód? – Twój zasrany golf! Posterunkowy sapnął głośno. – Pożyczyłem jednej babce z tego Dromosa. – Ruszył lekko głową. – Jechała coś załatwić w Warszawie. – W niedzielę? – Tak, w niedzielę. – Kostrzewa stęknął. – Puść mnie, bo będziesz żałował. – A co, przyjebiesz mi? – Jak nie ja, to ktoś inny. – Tak? Kto? – Nie twój interes. Poczujesz. – Dlaczego jeździsz na akcję prywatnym wozem? Posterunkowy uniósł głowę. – A ty? – Skrzywił się. – Pomagam naszej wspólnej firmie. Odpierdol się, bo nie ręczę za siebie. – Grozisz oficerowi wydziału zabójstw. – Tak, kurwa, i terroru. Jesteś na prywatnej posesji. – Na którą mnie wpuściłeś. Nowak kątem oka dostrzegł jakiś ruch. Uniósł głowę. Zza zasłony na pierwszym piętrze przypatrywał się im jakiś wysoki, siwy mężczyzna. Nowak miał wrażenie, że już go gdzieś widział, i to całkiem niedawno. – Chciałbym pogadać z szefem tego ośrodka. Interesuje mnie rozwój osobowości i uprawa naci. – Nowak puścił posterunkowego, który sapnął jeszcze raz i poprawił kurtkę, nie spuszczając z niego wzroku. – Nikogo tu dziś nie ma – powiedział. – Na pewno? To kto cię wpuścił? – Duch Święty – warknął Kostrzewa. – Chcecie zadawać pytania, wejdźcie, kurwa, z prokuratorem. I nie zadawajcie ich mnie. Nowak nie odezwał się. Rozejrzał się jeszcze na boki. Ścieżka prowadząca do szklarni. Przybudówka, może jadalnia, także z zasłoniętymi oknami. Po prawej co najmniej dwumetrowy mur oddzielający posesję od domu remontowanego przez Ukraińców. Obrócił się na pięcie, odprowadzany ponurym wzrokiem posterunkowego. I być

może kogoś jeszcze.

Marana tha Ten niewielki kościół kiedyś, dawno temu, nie był świątynią. Prawdę mówiąc, stanowił tylko pozostałość sporego budynku, który służył niegdyś królom i ich małżonkom, a potem urzędnikom różnych imperiów, a także nauce. Teraz przeznaczony został tylko jednemu królestwu, choć istniały do niego skuteczniejsze i prostsze drogi. Przynajmniej tak uważał mężczyzna siedzący w pierwszej ławce. Wpatrywał się w ołtarz, a właściwie w prosty krzyż wiszący na ścianie prezbiterium. Z zakrystii wyszedł ksiądz. Przyklęknął i przeżegnał się, po czym ruszył w kierunku nawy głównej. Gdy ujrzał mężczyznę, znieruchomiał na moment. Po chwili szybko do niego podszedł. – Co pan tu robi? – Głośny szept odbił się echem od beczkowatego sklepienia. Człowiek uśmiechnął się nieznacznie. – Od kiedy jesteśmy na pan? Przyszedłem się pomodlić. Po prostu. – Pomodlić? – prychnął ksiądz. – Ty? Do kogo?! Mężczyzna patrzył przez chwilę na duchownego. – Do Boga – powiedział po chwili, zniżając głos. – Tego mi nie zabronicie. Stąd nie można wyrzucać ludzi. Wciąż przecież przychodzą. – Machnął dłonią w kierunku tylnych ławek. Ksiądz spojrzał w tamtą stronę. Starsza kobieta nie wzbudziła jego podejrzeń. Siedzący za nią ciemnowłosy mężczyzna lekko skinął głową, jakby chciał pozdrowić duchownego, i znów pogrążył się w modlitwie. Ksiądz go nie znał. Zerknął w prawo. Po drugiej stronie siedział inny człowiek, nieco młodszy od tamtego, szczupły, wyprostowany. Przerzucał strony modlitewnika, który leżał przed nim na pulpicie ławki. Coś było nie tak. Dobrze, że młodzi, inteligentni ludzie, zakotwiczeni w życiu, ojcowie rodzin, pracownicy ważnych firm, przychodzili do kościoła. Dobrze, że przestawali biegać po krawędzi życia i zaczynali myśleć o tym, co jest po drugiej stronie. Tyle że ci tutaj z jakiegoś powodu nie wyglądali na osoby, które zatrudniłaby jakakolwiek szanująca się korporacja. – „Bóg kocha Ciebie takiego, jakim jesteś” – dodał mężczyzna

półgłosem. – Tak napisaliście na tablicy przy wejściu. Wiesz co? Ja też w to wierzę. – Spojrzał księdzu prosto w oczy. Ten natychmiast odwrócił wzrok, jakby się bał, że za chwilę przesączy się do jego duszy część ideologicznego jadu. Gwałt przez oczy, gwałt przez uszy. I to tutaj, w świątyni. – Odejdź. Tylu ludziom wyrządziłeś krzywdę, że powinno cię ścigać prawo. To zwykłe, ludzkie prawo. Policja, prokurator, sąd. Tak, wiem, prokuratorów akurat się nie boisz. Idź stąd! – powiedział duchowny nieco głośniej. Kobieta ze zdziwieniem uniosła głowę. – Dobrze. To twoje miejsce i twój porządek. – Mężczyzna wzruszył ramionami, wstał i skierował się ku drzwiom, nawet nie przyklęknąwszy przed ołtarzem. Ksiądz patrzył za nim przez chwilę, po czym szybkim krokiem skierował się ku drzwiom zakrystii. Młody człowiek zamknął modlitewnik, uniósł się z miejsca i podążył za intruzem. Po chwili dołączył do niego drugi facet, ten z ciemnymi włosami. Obaj przepisowo przeżegnali się przed wyjściem z kościoła, widać tak im nakazywała wiara albo siła nawyku. Starsza kobieta modliła się dalej.

Podział jezuicki 1 Dromos? Trzeba było od razu tak mówić. – Ojciec Kuś uśmiechnął się. – Greka, panie komisarzu, nie łacina. Gdyby nie krucyfiks i portret świętego Dominika, sala parafialna przy kościele na Służewie wyglądałaby jak zwykła sala spotkań w centrali. Oprócz Nowaka w pomieszczeniu znajdowało się dwóch duchownych. Ojciec Marian Kuś był szefem ośrodka informacyjnego do spraw sekt i nowych ruchów religijnych, świadczącego pomoc osobom, które próbowały wydostać się spod wpływu różnych dziwnych ludzi, a także rodzinom takich osób. Zakonnik nie wyglądał na starszego niż 50 lat. Miał brodę i krzaczaste brwi, jego policzki były za to gładkie i zaczerwienione. Biały habit skrywał z pewnością tęgiego faceta. Podobno ojciec Marian był kiedyś bramkarzem B-klasowej drużyny. Obecność drugiego księdza była dla nadkomisarza zaskoczeniem, o ile kolejne w ciągu paru dni niespodziewane spotkanie tej samej osoby można uznać za zaskoczenie. Wysoki mężczyzna miał na sobie grafitowy garnitur i szarą koszulę z koloratką. Był od dominikanina pewnie o dziesięć lat starszy, miał ostre rysy i zaciśnięte usta. W sobotę uczestniczył w pogrzebie Kraszewskiego. Nazywał się Jerzy Gellert, był jezuitą, przedstawicielem kurii metropolitalnej. Jak stwierdził ojciec Kuś: „emisariuszem do zadań specjalnych”. Ad maiorem Dei gloriam. Nowak przypomniał sobie w końcu, skąd zna Gellerta. Ponad sześć lat temu spotkał się z nim w sekretariacie kurii, kiedy szukał motywów pewnej zbrodni. – Słyszałem tę nazwę – powiedział Kuś. – Pewien ksiądz z Garwolina informował mnie o podejrzanym ośrodku. Zrobiłem mały wywiad. To chyba jakieś przedsięwzięcie sprytnych psychologów, mistyczne terapie za spore pieniądze. – Uśmiechnął się smutno i pokiwał głową. – Świadomość zagrożenia jest coraz większa, a ludzie wciąż dają się omamić różnym szarlatanom. – Następuje stopniowa sekularyzacja życia – wtrącił sucho Gellert. – Miejsce Boga może zająć właściwie cokolwiek. Mieszkaniec miasta

w najlepszym razie dąży do jakiejś bliżej nieokreślonej „samorealizacji”. A jednocześnie gdzieś w głębi duszy zieje głęboka dziura. – Dziura – powtórzył Nowak. – Jasne. A chrześcijaństwo oferuje jedynie krew, pot i łzy. Duchowni wymienili spojrzenia. – Niekoniecznie – powiedział jezuita. – Ale rzeczywiście nie proponuje łatwych, gotowych rozwiązań. Nowak zastanawiał się przez moment. – A czy przypadkiem osoba religijna nie jest bardziej podatna na manipulację? Dominikanin pokiwał głową. – Czasami wiara jest pancerzem, który chroni przed zapuszczaniem się w niebezpieczne rejony. Jednak istotnie nie zawsze, mimo że cele sekty są zawsze aspołeczne, destrukcyjne. Nadkomisarz odchrząknął. W młodości uważał się za człowieka wierzącego, ale ograniczało się to do akceptacji pewnego systemu pojęć, raczej lingwistycznego niż etycznego. Jako student socjologii nauczył się patrzeć na religię z zewnątrz, bez emocji, a jako sceptyk dążył do redukcji liczby systemów, które mają wpływ na jego życie. Tyle że teraz nieznany, prywatny system miał wpływ nie tylko na życie Nowaka, ale także paru innych osób, z których część już nie żyła. Skinął głową. – Ale co z Januszem Kraszewskim? Co z Igą Maciejewicz? Zginęły dwie osoby. Podejrzewamy, że ci ludzie z Góry Kalwarii mają z tym coś wspólnego. – To niech ich panowie przesłuchają – mruknął Gellert. Nadkomisarz popatrzył na jezuitę. Po co ten gość tu przylazł? Po cholerę inspekcja z centrali? – Ksiądz o nich coś wie, prawda? Dlaczego ksiądz pojawił się na pogrzebie Kraszewskiego? Ojciec Kuś uniósł brwi ze zdziwieniem. Gellert wpatrywał się w Nowaka przez chwilę, a potem powiedział: – Ten człowiek poświęcał swój czas i pieniądze na różne inicjatywy związane z Kościołem i być może z tego powodu zginął. Należało mu się godne pożegnanie.

– Potrzebuję konkretów – oznajmił Nowak. – Znał go ksiądz? – Słabo – stwierdził Gellert. – Ale znam owoce jego pracy. Znam jego rolę we wspólnocie. Nowak pstryknął palcami. – Właśnie. Będę chciał uzyskać listę członków wspólnoty Światło-Duch z Włoch. Pod Warszawą... W Warszawie. – Rzucił Gellertowi sondujące spojrzenie. – I jeszcze od Świętego Andrzeja Boboli. – Tam działa wiele wspólnot. Nadkomisarz uniósł brwi. – Możliwe. Interesuje mnie ta, do której należała Iga Maciejewicz. Jezuita zerknął na Nowaka. – I ja mam to panu załatwić? Nie może pan sam się tam wybrać? – Wybiorę się. Ale warto mieć rekomendację od kogoś... z centrali. Gellert zastanawiał się przez chwilę. – Dobrze – powiedział w końcu. – Porozmawiam z ojcem proboszczem. Tylko po co panu te dane? – Mamy dwa trupy – zauważył Nowak. – Dwie religijne osoby, które pracowały w tym samym budynku i prawdopodobnie się znały, zginęły gwałtowną śmiercią w odstępie kilku dni. To może być robota tych samych demonów. Ksiądz uniósł głowę i zmierzył policjanta wzrokiem. – Przyczyny tragedii na ogół tkwią w człowieku, w jego psychice. – Gellert potarł lekko nos. – I w relacjach z najbliższymi. Nowak wkurzył się. Niedoczekanie twoje, księżulu. – Interesujące. Może ksiądz napisze przewodnik dla młodych policjantów. – O co panu chodzi? – Jezuita wzruszył ramionami. – Czy nie jest tak, jak mówię? Nowak zaklął w myślach. Gellert unikał odpowiedzi, przyjął taktykę zaciemniania. Dlaczego? – To naprawdę bardzo proste. Szukam zabójców i... – Księdzu chyba chodzi o to, że żąda pan dostępu do danych zupełnie normalnych ludzi – wtrącił ojciec Kuś. – A to nie wydaje się konieczne.

– Każda baza danych jest pełna normalnych ludzi – oznajmił nadkomisarz. – Lista lokatorów, lista płac, książka skarg i wniosków. Od czegoś trzeba zacząć. Jezuita wzruszył ramionami. – Nie rozumiem. – Kto to jest? – spytał nagle Nowak. – Słucham? – Gellert uniósł brwi. – Komu ksiądz nie chce zaszkodzić? Chodzi o jakiegoś posła, senatora, biznesmena? Prokuratora? A może policjanta? Duchowny pokręcił głową z rezygnacją. – Wymyśla pan jakieś fantastyczne teorie. Ciężko się z panem rozmawia. – Ze wzajemnością. – Nowak odsunął na bok kartkę z notatkami. Od razu przysunął ją ponownie. – Ale mimo to proszę o pomoc. Gellert odwrócił głowę w lewo i patrzył przez chwilę na dominikanina. Nowak usiłował dostrzec jakieś skinienie głową, mrugnięcie, oznakę bezgłośnego porozumienia. Ojciec Kuś przybrał jednak obojętną minę statysty cierpliwie czekającego na swoje wejście. – No dobrze – powiedział w końcu jezuita. – Rzeczywiście coś słyszałem o tej grupie z Góry Kalwarii. Nowak uśmiechnął się pod nosem. Centrali również zależało na rozwiązaniu problemu. – Tak? – Jest o tyle niebezpieczna, że atakuje osoby, które aktywnie uczestniczą w życiu Kościoła. – I co im proponują? Umowę o pracę na miliard lat? Jezuita spojrzał na niego z dziwną miną. – Nie, proszę pana. Stworzenie „Państwa Ducha” na ziemi, które będzie zaczątkiem nowego Królestwa Bożego. Twierdzą, że wkrótce wybuchnie wielka wojna, która wyniszczy większość Europejczyków, a ich ruch stanie się podstawą nowego społeczeństwa. – W Górze Kalwarii? – mruknął Nowak. – Może coś w tym jest. Gellert westchnął. – Kierownictwo sekty ma strukturę piramidy – kontynuował. – Z guru, czyli tak zwanym mistrzem ducha, na czele. Krąg zaufanych

współpracowników to „uczeni”, a pozostali adepci nazywani są po prostu „uczniami”. Nowak zauważył, że ojciec Kuś słucha Gellerta z otwartymi ustami. Najwyraźniej dla niego również były to nowe informacje. – Sekta nie jest „stacjonarna” – dodał jezuita. – Jej członkowie nie przebywają razem przez cały czas, lecz raz w miesiącu spotykają się na kilkudniowych zjazdach, trochę tak jak na studiach zaocznych. Liderem jest człowiek, który, przykro mi to mówić, był w nowicjacie mojego zakonu. Zresztą bardziej przykre jest to, że wciąż próbuje uwiarygodnić swoją osobę, opowiadając o tym fakcie. Nowak pokiwał głową. Jasne. Jakiego słowa użył Pawlak? „Grunge”? – Kto to taki? – Nazywa się Jan Jakub Łoniewski. Twierdzi, że ma bezpośredni kontakt z Duchem Świętym, używa nawet imienia „Pneuma Hagion”, co w zasadzie, z dokładnością do rodzajnika, jest grecką nazwą trzeciej osoby Trójcy. Nadkomisarz zanotował nazwisko guru i jego świętą ksywkę. – Kogo werbuje ta sekta? I w jaki sposób? – Młode osoby z klasy średniej. Zwłaszcza takie, które miały kontakt z grupami charyzmatycznymi. Członkowie wewnętrznego kręgu funkcjonują na co dzień w społeczności i mają okazję wywierać wpływ na podatne na manipulację osoby. – Klasa średnia, zatem regularne, solidne dochody? Jakaś „cołaska”? – Owszem. – Gellert spojrzał z niechęcią na nadkomisarza. – Kontrybucja na utrzymanie siedziby. Był pan tam? – Tak. – Więc być może pan wie, że prowadzą też działalność gospodarczą. Podobno starają się nawet o dofinansowanie z Unii. Bazylia, estragon, mięta, przypomniał sobie Nowak.
 – Czym można przyciągnąć inteligentnych ludzi do takiej sekty? Gdzie jest ta „dziura” w duszy? – Grupa wykorzystuje dobrze znany potencjalnym adeptom język, trochę go zmieniając, wykrzywiając, niszcząc. Oferują niedostępne dotąd

doznania i umiejętności. Widzenia, nawet uzdrowienia. Odczytywanie bezpośrednich komunikatów od Boga, w różnych językach i w różnych kolorach. Nowak rozejrzał się dookoła. Nagle poczuł się zagubiony. Siedział w sali przykościelnej, musiał przyjąć irracjonalny tok rozumowania, ten dyskurs, o którym wciąż mu przypominano. W tabelkach, które wisiały na ścianie w komendzie obok jego biurka, nie było kolumny „cuda”. – A jeżeli dzieje się coś niewytłumaczalnego – dodał jezuita – wcale nie musi być to przejawem woli Boga. – A czyjej? Demonów? Gellert uniósł dłoń i spojrzał ponuro na nadkomisarza. – Już drugi raz użył pan tego słowa. Proszę nie żartować. Dla pana to tylko zwischenruf, a dla wielu ludzi źródło prawdziwego cierpienia. – Ksiądz jest jednym z kapłanów uprawnionych do sprawowania posługi egzorcyzmu w naszej diecezji – powiedział ojciec Kuś. Nowak odruchowo odchylił głowę do tyłu. Jeszcze tego brakowało! Pogromca diabłów! Ksiądz Gellert splótł dłonie przed sobą, opierając je na okładce notatnika. Nowak zdał sobie sprawę, że duchowny ani razu w czasie spotkania nie otworzył ciemnozielonego, oprawionego w sztuczną skórę zeszytu. Przypatrzył się uważnie. To nie notes, to tablet. Apage! – Dlaczego zginął Janusz Kraszewski? Naraził się komuś w sekcie? Walczył z nią? Należał do niej i zdradził jej ideały? – Nadkomisarz rozważał różne możliwości. Żona Kraszewskiego nie wiedziała nic, syn bał się cokolwiek mówić. – Istnieje pewne prawdopodobieństwo... – Gellert urwał. – Istnieje możliwość, że znalazł się pod wpływem guru. – Skąd to wiadomo? Kto przekazał księdzu informacje o strukturze sekty? Jezuita spojrzał w okno. – Nie jestem upoważniony do ujawniania nazwiska... nazwisk tych osób. – Wie ksiądz coś o powiązaniach sekty z lokalnymi władzami? Z policją? Gellert ponownie skierował wzrok na Nowaka.

– Podobno... Zastrzegam: podobno, do sekty należy córka jakiegoś prokuratora z Warszawy. Nie znam nazwiska. Mój rozmówca również go nie zna. Nowak zabębnił nerwowo palcami o blat. Właściciel święconego tabletu musiał wiedzieć coś więcej. To nie było ostatnie spotkanie z tym człowiekiem. – Skoro Łoniewski jest tym... Pneuma... No, skoro przedstawia się jako Duch Święty, to może był przewodnikiem duchowym Igi Maciejewicz? Może była pod jego wpływem? Ksiądz Gellert spojrzał w okno. – Bardzo możliwe. – Myślałem o tej dziewczynie... – odezwał się dominikanin. – Niedawno odwiedziła mnie pewna kobieta, która szukała swojej córki. Twierdziła, że porwała ją katolicka sekta – powiedział dominikanin. – Takich słów właśnie użyła: „katolicka sekta”! Nie wiedziałem, czy to niezrównoważona psychicznie osoba, wrogo nastawiona wobec Kościoła, czy naprawdę chciała odnaleźć dziecko. Wysłuchałem jej. Córka ponoć jeździła na jakieś spotkania w bliżej nieokreślone miejsce i pewnego razu nie wróciła w zapowiadanym terminie. Nikt jej od tej pory nie widział. Może to ma coś wspólnego z tą grupą? Zanotowałem gdzieś nazwisko tej kobiety i numer telefonu. Postaram się je odnaleźć, jeśli to może w czymś pomóc, chyba nie będzie mieć nic przeciwko temu. – Łypnął na Gellerta. – Pamiętam, że mieszkała gdzieś pod Warszawą. – Ciekawe – rzucił Nowak. – Jeśli zgłoszono zaginięcie, to może coś uda się ustalić. Kiedy ta osoba się tutaj pojawiła? – Cóż... – Ojciec Kuś zastanawiał się przez chwilę. – Kilka tygodni temu. I potem już się z nami nie kontaktowała. Nowak podziękował za spotkanie, pożegnał się z duchownymi i ruszył do wyjścia. Zerknął w prawo, zatrzymał się i pchnął przeszklone drzwi. Kościół we Włochach za monumentalną fasadą skrywał jasne, przestronne, ale nieciekawe wnętrze. Tu było inaczej. Skryte za jasną, przyjazną fasadą ściany i dach kościoła ograniczały przestrzeń w taki sposób, by od razu kierować myśli odwiedzających w odpowiednią

stronę. Betonowe żebra podtrzymujące sklepienie podzielone na prostokątne kasetony, szczeliny w oknach, prosty krzyż nad ołtarzem dopełniały się nawzajem. Ten obraz tworzyło dużo linii, ale na pewno nie za dużo. Nowak zmrużył oczy. Widział wnętrze kościoła, ołtarz, ławki, pojedyncze osoby pogrążone w modlitwie, kobietę ustawiającą kwiaty przy ołtarzu, czuł jednak, że jest tu coś więcej, tylko trzeba ogarnąć całość, wziąć pod uwagę tylko to, co najważniejsze, czyli światło i ciemność. Dostrzegł to w końcu: tylna ściana prezbiterium była rozjaśniona dziennym światłem wpadającym przez okrągły świetlik. Sklepienie nawy wycinało z niej trójkąt, z którego rozchodziły się promieniste smugi wyznaczone przez żebra. Znowu Oko Opatrzności. Otrząsnął się z zadumy, przeżegnał na wszelki wypadek i wrócił do przedsionka. Wziął ze stojaka kilka ulotek, zgiął je wpół i wetknął do portfela, może nie-teść znajdzie tam jakieś ciekawostki historyczne. Przyjrzał się odrestaurowanej figurze świętego Jana Nepomucena. Popularny gość, także w Warszawie. Brodaty święty wpatrywał się dobrotliwie w stojącego u jego stóp policjanta, jakby chciał zasugerować, że chętnie udzieli pomocy w śledztwie. – No dalej, mów. Nie musisz już nikogo kryć – rzucił Nowak półgłosem. Młody zakonnik w okularach, który właśnie wyszedł z bocznego korytarza, spojrzał na nadkomisarza ze zdumieniem. Nowak kaszlnął cicho i otarł usta. Wyszedł ze świątyni, wyciągnął komórkę i zerknął na wyświetlacz. Przejrzał listę połączeń. Drzyzga dwa razy, Pawlak cztery razy. Zaraz z nimi porozmawia, trzeba rozpocząć łowy na Pneumatyka. Łoniewski... Gdzieś ostatnio padło to nazwisko. Szukać, szukać...! SMS od Kasi: „Brak nieproszonych gości. Kup pieczywo, kleik i wodę niegazowaną”. Zapiął kurtkę i rozejrzał się. Od strony biblioteki ku bramie wjazdowej maszerował mężczyzna ubrany w brzydką, brązową jesionkę. Twarz właściciela kurtki pasowała do całości, zwłaszcza jego bokobrody i wąsiska. I wytrzeszczone oczy. Przypadki się zdarzały, ale ślepa wiara w moc przypadku czasami prowadziła na manowce. Nowak wysilił pamięć, żeby przypomnieć sobie imię tego faceta.

– Panie Tomaszu! Mężczyzna zatrzymał się i odwrócił głowę z zaskoczeniem. Po chwili na jego twarzy pojawił się wyraz rezygnacji, który od razu został zastąpiony udawanym zdziwieniem. – Słucham? My się znamy? – W zasadzie nie bardzo. Nadkomisarz Adam Nowak, Komenda Stołeczna Policji. – O co chodzi? – Wąsacz świdrował policjanta wzrokiem. – Widziałem już pana we Włochach, rozmawiał pan z księdzem Grabińskim. Czy pan działa w jakiejś wspólnocie? Ruchu modlitewnym? – A jeżeli tak, to co? – Facet najeżył się lekko. – Po prostu pytam. Istnieje jakieś prawdopodobieństwo, że zetknął się pan z Januszem Kraszewskim. Znał pan tego człowieka? Członek wspólnoty Światło-Duch, dyrektor w banku BKG i... – Czy znałem? Znaczy ten człowiek nie żyje, tak? – Owszem. Ksiądz panu nie wspominał? Mężczyzna zastanawiał się przez chwilę. Potarł lewy policzek. Poklepał się po kieszeni kurtki, wyciągnął zapalniczkę i zmiętą paczkę papierosów. – Nie. Nie spotykam się z nim tak często. – Więc jak? – Nie znam człowieka. – Może poznał go pan na jakimś spotkaniu? – A czy mówiłem, że chodzę na spotkania? – Mężczyzna potrząsnął głową. – Pan jest strasznie dociekliwy. Niedługo nie będzie można się przeżegnać, żeby nie dopadli człowieka funkcjonariusze Tuska. – Zapalił wreszcie. Zaciągnął się łapczywie i wbił świdrujące spojrzenie w Nowaka. – Jest tu akcja pomocy dla starych ludzi z południowej Warszawy. Właściwie to nie tylko południowej, zależy, jak się wyznaczy granice. Nowak westchnął. – A mówi pani coś nazwisko Iga Maciejewicz? – Nie. – Facet pokręcił głową i wytrzeszczył oczy. – A co, też nie żyje? – Może używała innego imienia: Anna.

– Jak to? Dlaczego? Chodziła na spotkania AA? Nadkomisarz doszedł do wniosku, że jego rozmówca sam wygląda na osobnika niestroniącego od trunków z niższej półki. – Nie sądzę. – Sięgnął do kieszeni. – Dam panu wizytówkę. Gdyby coś się panu przypomniało... – O, macie wizytówki! Jak w Ameryce. – Nigdy nie byłem w Ameryce. Przepraszam, czy może pan mi podać swoje nazwisko? I telefon? Mężczyzna zakasłał. Zaciągnął się i zakasłał raz jeszcze. Nowak przyglądał mu się uważnie. Gość zastanawiał się, czy musi odpowiedzieć na pytanie i co się może stać, jeśli okłamie policjanta. – Tomasz Nalazek – odparł w końcu wąsacz. – Da pan długopis? Zapiszę numer. To wszystko? Bo teraz już muszę wracać do domu. Do widzenia. Nowak patrzył, jak mężczyzna oddala się w kierunku bramy wjazdowej i skręca w lewo przy murze. Odczekał chwilę, podszedł do ogrodzenia i zerknął na chodnik. Nalazek najwyraźniej rozpłynął się w powietrzu. Nowak przyjrzał się uważnie zaparkowanym po tej stronie ulicy autom. Z brązowej furgonetki firmy kurierskiej wysiadł właśnie mężczyzna w służbowym kombinezonie. Trzymał w dłoniach grubą kopertę i podkładkę z przypiętą kartką. Rozejrzał się i przeszedł na drugą stronę jezdni, kierując się ku wejściu do warsztatu blacharskiego. Nadkomisarz zrobił parę kroków w stronę furgonetki i nagle usłyszał odgłos zapalanego silnika. Zza brązowego transita wyjechał na Dominikańską grafitowy nissan z przyciemnianymi szybami. Nowak nie był w stanie dostrzec, czy za kierownicą auta siedzi Nalazek. Podbiegł kilkanaście metrów, ale qashqai dotarł już na skrzyżowanie i dynamicznie skręcił w lewo, w Nowoursynowską, tuż przed nadjeżdżającym autobusem. 2 Nowak zaparkował za szaroniebieską astrą przytuloną do ogrodzenia. Wysiadł, podszedł do opla i zastukał w szybę. Siedzący za kierownicą sierżant Kwiatkowski machnął dłonią. Otwarte. Nadkomisarz usiadł na fotelu pasażera.

– Kiedy przyjechali? – Godzinę temu. Tym razem tylko jedna kobieta, ten facet, co poprzednio, i jeszcze jakiś hipster. – Kto? – No, taki gówniarz. Wszyscy weszli do środka. Nie słychać strzałów, że tak powiem. Nowakowi nie zajęło zbyt wiele czasu skojarzenie nazwiska współwłaścicielki drukarni z nazwiskiem rzekomego guru, a także mężczyzny z chevroleta z facetem wychylającym się zza zasłony na pierwszym piętrze domu w Górze Kalwarii. Udało się ustalić, że Jan Jakub Łoniewski jeszcze kilka lat temu pracował jako asystent na politechnice, na MEL-u, jednak cztery lata temu całkowicie zrezygnował z działalności edukacyjnej i zajął się tworzeniem ośrodka rozwoju duchowego oraz prowadzeniem działalności gospodarczej. Był między innymi współwłaścicielem drukarni prowadzonej przez jego siostrę w Kielcach. Drzyzga z Broniewiczem mieli sprawdzić, co łączyło tego człowieka z Januszem Kraszewskim i czy był on przewodnikiem duchowym Igi Maciejewicz. Dziś Agnieszka Kraszewska zaciągnęła zasłony w salonie, więc nie dało się zajrzeć do środka. – Cadyk z Góry Kalwarii – burknął Nowak. – Z hipsterem, cokolwiek to znaczy. No dobra, czekamy. – Czekamy? – Sierżant zerknął na niego spod oka. – Chce pan z nim porozmawiać? – Nie będę właził z butami w stypę. Na posesji przed garażem stały jeszcze dwa samochody ze szczecińską rejestracją. Brat i krewni Kraszewskiego z jego rodzinnych stron. – Ja tam nie wiem – burknął sierżant. – Skoro wszyscy są na miejscu, można by narobić trochę zamieszania. Nadkomisarz spojrzał ze złością na Kwiatkowskiego. Następny mądrala, który naczytał się Agathy Christie i wie lepiej, jak należy działać. Zanim zdążył skomentować słowa podwładnego, na progu domu zapaliło się światło i w drzwiach pojawiły się trzy osoby. Łoniewski, jego siostra i jeszcze ktoś. Sierżant odsunął nieco niżej szybę

i wycelował obiektyw aparatu. Prowadzonej półgłosem rozmowy nie dało się usłyszeć, goście Kraszewskich podeszli do chevroleta, kobieta usiadła za kierownicą. Nowak przyjrzał się młodemu człowiekowi, który otworzył tylne drzwi. Przypomniały mu się słowa Kasi: ten facet to gówniarz właściwie. Szara kurtka, ale ładna. Okulary na nosie, nieogolony, nie wyglądał na głosiciela Słowa Bożego. To gość, który kręcił się po jego osiedlu. Chevrolet ruszył spod domu. – Jedziemy za nimi – powiedział Nowak. – Ale... – Jedziemy. Przywieziesz mnie potem do mojego wozu. Kwiatkowski westchnął. Uruchomił silnik i podążył za Łoniewskim w kierunku drogi numer 580. – Coraz brzydsze te samochody – zauważył sierżant. – Kto to w ogóle kupuje? – Kto ma pieniądze, ten kupuje – stwierdził Nowak. – Nie nasza sprawa. Kwiatkowski wzruszył ramionami. Minivan skręcił w lewo, w kierunku Warszawy. Po przejechaniu niecałych dwóch kilometrów skręcił znowu w lewo, w znanym już policjantom miejscu, przy kościele w Zaborowie. Zapłonęły światła stopu, chevrolet zaparkował obok srebrnoszarego SUV-a. Nowak widział już ten samochód, to kia sorento, która stała na posesji ośrodka Dromos w Górze Kalwarii. – Drove my chevy to the levee but the levee was dry – powiedział półgłosem. – Słucham? – Nic, nic, mówię językami. Zatrzymaj się. Sierżant stanął naprzeciwko kościoła pod sklepem. Łoniewski wysiadł z auta i wyciągnął rękę. W kii zamigotały kierunkowskazy. Mężczyzna podszedł do bagażnika i podniósł klapę, a jego siostra siedząca za kierownicą chevroleta od razu uruchomiła silnik i wyjechała z parkingu, kierując się na rondo. Nowak wyskoczył z samochodu i przebiegł przez jezdnię. Podszedł do Łoniewskiego, który odwrócił głowę i znieruchomiał. Po chwili niepokój zniknął z jego twarzy,

a w jego miejsce pojawił się dziwny uśmiech. – Dobry wieczór. Pan Adam Nowak, prawda? Guru miał na sobie szary płaszcz, szyję owinął ciepłym szalikiem. Nosił okulary w metalowych, niezbyt grubych oprawkach, które błyszczały teraz w świetle podmiejskich latarni. Wpatrywał się w nadkomisarza. – Nie poznaliśmy się chyba? Nowak usiłował sobie przypomnieć, czy Łoniewski pojawił się na pogrzebie Kraszewskiego. – Wiem, że pan u nas był. – Kolejna osoba mówiąca niskim, modulowanym głosem, z przepony. Naprawdę ludzie dają się na to nabierać? Naprawdę ktoś może uwierzyć, że gość w koreańskim samochodzie ma kontakt z Bogiem? Nadkomisarz nie kupiłby od tego człowieka kompletu emaliowanych naczyń, a co dopiero przekonań religijnych. – Mówił mi o tym pański kolega. – Kolega? Nie mamy wspólnych kolegów. Łoniewski uśmiechnął się. – Krzysztof Kostrzewa. Miał okazję pana poznać. Nowak popatrzył ponuro na wysokiego mężczyznę. – Rzeczywiście. Dziwna historia, stał w samochodzie pod domem Janusza Kraszewskiego. – Podobnie jak pan – zauważył Łoniewski. – Ale ja szukam zabójców. – A skąd pan wie, kogo on szuka? Nadkomisarz zaklął w myślach. Zanim zdążył odpowiedzieć, usłyszał: – Czy chce mi pan zadać jakieś konkretne pytania, czy też złośliwie opóźnia pan mój powrót do domu? – Do siedziby sekty? Łoniewski tylko lekko uniósł brwi, z jego twarzy nadal nie schodził uśmiech. – Sekta? Jeżeli pan zna przepisy, to pan wie, że w polskim prawie nie ma takiego pojęcia. Prowadzę ośrodek rozwoju duchowego. Dla ludzi, którzy przychodzą tam dobrowolnie i którym nie wystarcza to, co mogą usłyszeć tutaj. – Wskazał ręką oświetloną reflektorami bryłę

zabytkowego kościoła. – Co im się umyślnie zaciemnia słowami, żeby nie mogli osiągnąć prawdy. Nie wiem, czy pan rozumie... – Ten dyskurs, kurwa mać – burknął Nowak. – Słucham? – Janusz Kraszewski też szukał u was szczęścia – na poły zapytał, na poły stwierdził nadkomisarz. – Janusz Kraszewski był dobrym człowiekiem – stwierdził Łoniewski. – Intelektualistą poszukującym własnej ścieżki. – Ale nie dał wam kasy, więc... Mężczyzna zdjął okulary i spojrzał twardo na Nowaka. W tym świetle nie dało się określić koloru oczu. – Więc co? – Ton jego głosu nie uległ zmianie, nie było w nim irytacji ani agresji. – Tak, był winien pewną kwotę przedsiębiorstwu, w którym mam udziały. Rozmawialiśmy właśnie dziś na ten temat z jego rodziną. – A kto mógł go zabić? Może właśnie ktoś, u kogo miał dług? – Co pan sugeruje? Uważa pan, że mój ośrodek ma z tym jakiś związek? – Nowak zauważył, że Łoniewski w ogóle nie mruga powiekami. – Chce pan zapytać, co robiłem tego dnia, kiedy zamordowano Janusza Kraszewskiego? Ostatnio rzadko się ruszam poza Górę Kalwarię. Bywam w Czersku i w Piasecznie. – Ciało Kraszewskiego mogło być zarówno w Czersku, jak i Piasecznie – oznajmił Nowak. Guru nie spuszczał wzroku z policjanta. – Nie przerazi mnie pan, jestem dostatecznie przerażony. Taka straszna śmierć... – Łoniewski zawahał się po raz pierwszy. Nowak uniósł głowę. – Tak? – Taka nienawiść, odczuwalna fizycznie nawet teraz. – Mężczyzna w teatralnym geście pomasował łuki brwiowe kciukiem i małym palcem lewej dłoni. – Proszę się nie śmiać, ale ja to czuję. Nawet wokół tego miejsca krążą demony, które rozszarpały jego ciało. Widzę złe kolory, ciemne kolory! – Odetchnął głęboko trzy razy. – Widzę napis. – Jaki napis?! – Nadkomisarz rozejrzał się. Widział tylko szyldy „Tania odzież” i „Poczta”.

– Napis, przekazywany przez Boga. Ale nie mogę go panu przeczytać, bo pana właśnie dotyczy. – Mężczyzna spojrzał ponuro na Nowaka. – Niech pan uważa na siebie. – To groźba? – Nie, skądże! Otacza pana śmierć. Proszę uważać na złe duchy. Nowak zastanawiał się, czy istnieje demon odpowiedzialny za zmęczenie i irytację policjantów, którzy nie idą na wcześniejszą emeryturę. Coraz dobitniej czuł jego obecność. – Znał pan Igę Maciejewicz? Igę Annę Maciejewicz? Też była w pana organizacji? Zwracała się o pomoc duchową? Łoniewski uniósł ręce. – Powoli, powoli, panie nadkomisarzu. To nazwisko mi nic nie mówi. – A Gralaka? Krzysztofa Gralaka? Mężczyzna zmarszczył lekko brwi, tak jakby usiłował sobie coś przypomnieć. – Nie znam żadnego Gralaka. – A kim był ten młody człowiek? – Słucham? – Ten facet, który przed chwilą wysiadł z samochodu. Guru znów się uśmiechnął. – To znajomy mojej siostrzenicy. Nie musi pan znać jego nazwiska. Demon emerytalny zastukał delikatnie w czaszkę nadkomisarza. Chwycił Łoniewskiego za poły płaszcza. – Kurwa mać! To dlaczego węszył koło mojego domu?! Łoniewski nie zrobił żadnego gestu, żeby odtrącić dłonie Nowaka. Powiedział tylko cicho: – Nie wiem, o czym pan mówi. I radzę zabrać ręce, bo właśnie wpędza się pan w kłopoty. Na dalsze pytania odpowiem jedynie w obecności adwokata. – Nie musi się pan fatygować. Ja przyjadę z prokuratorem. – Knappem? Nowak zmartwiał. Zastanawiał się, czy ktoś z rodziny Kraszewskiego zna nazwisko prokuratura. Nie miał pojęcia. Młody

Kraszewski mógł się tego dowiedzieć przy okazji załatwiania formalności związanych z wydaniem zwłok. – Skąd pan wie, kto nadzoruje śledztwo? – To chyba nie jest tajna informacja. Nowak kątem oka dostrzegł, że sierżant Kwiatkowski wyszedł z samochodu i ruszył w ich kierunku. – Zna go pan? – Znam wielu ludzi. Nowak puścił płaszcz Łoniewskiego. Odetchnął głęboko. Po raz drugi w tym tygodniu łapał za fraki jakiegoś wkurwiającego jegomościa z prowincji. Pneumatolog w dziąsło szarpany! – Mógłbym pana zatrzymać. – Proszę bardzo. Tyle że nie ma pan powodów. Złożę zażalenie, a pan będzie mieć problemy z prowadzeniem dochodzenia. Może lepiej po prostu się umówić i spotkać w cywilizowanych okolicznościach? – Możliwe. Do zobaczenia. Łoniewski tylko skinął głową, zamknął tylne drzwi auta i usiadł za kierownicą. Włączył silnik. Nowak obserwował, jak kia włącza się do ruchu i kieruje na rondo, a potem skręca w kierunku Babic. – Panie nadkomisarzu, czy... Rozległo się ciche brzęczenie komórki. Pawlak. Nowak odebrał połączenie. – Mam dwie wiadomości z innego świata – powiedział entuzjastycznie aspirant, zanim Nowak zdążył się odezwać. – Od której zacząć? Nowak zastanowił się. Logika, sierżancie. – Od pierwszej. – Janusz Kraszewski publikował felietony w pewnym katolickim portalu, ale nie pod własnym nazwiskiem. Używał pseudonimu „Eliasz”. Poszukałem trochę. Zdaje się, że parę miesięcy temu pousuwano wszystkie jego artykuły, bo zaczął pisać rzeczy, które były troszkę niezgodne z oficjalną linią. O królestwie ducha na ziemi... Mówi ci to coś? Nadkomisarz pokręcił głową. Wszystko kręciło się wokół dziwnych tematów. Kurwa mać, nie po to podjął pracę w policji, żeby

szukać zbawienia czy aresztować kolejne osoby boskie. Miał dwa trupy, przecież za śmierć nie odpowiada żaden Duch, tylko konkretni ludzie. Co to ma być, niepokalana zbrodnia?! – Czekaj, mówiłeś przed chwilą, że zdjęli jego teksty. – W internecie nic nie ginie, szefie. Ludzie cytują. – Eliasz... – powiedział Nowak. – Ciekawe. – A wiesz, jaki był tytuł ostatniego felietonu? Phos megaleio. – Że co proszę? – Nadkomisarz zrozumiał. Phos. Fosfor, fotos, fotografia. „Greka, nie łacina”, mówił dominikanin. – Światło wielkości. Lux maiestatis. – Brawo, inteligentny z ciebie facet, szefie. Ja musiałem sprawdzić w translatorze. Ale jest coś jeszcze. Ta-dam! – Nowak mimowolnie wzniósł oczy. – Namierzyliśmy Ducha Świętego w mieście stołecznym Warszawie. – Zaraz! Jak to, przecież Łoniewski to Duch Święty, „Pneumatyk” i tak dalej. Broniewicz miał... – Nie, szefie. Twoi duchowni nie powiedzieli ci wszystkiego. To inna osoba. Nowak odetchnął ciężko. – Nie za dużo tych duchów w Warszawie? – Jeden jest spod Warszawy – zauważył Pawlak. 3 Nadkomisarz siedział w nieoznakowanym radiowozie zaparkowanym na Opalińskiego, wąskiej uliczce na Marymoncie, niedaleko górki, od której wzięła nazwę ta część Warszawy. Nowak przypominał sobie, że gdzieś tutaj, dwieście lat temu, powstała pierwsza szkoła ogrodnicza czy też rolnicza. Pewnie opowiadał o tym nie-teść, który zawsze chętnie edukował młodzież. Teraz stały tu piętrowe domy, często bliźniacze, czasami z podziemnymi garażami. Pochodziły zapewne z lat siedemdziesiątych, niektóre wyglądały na wielokrotnie remontowane i przebudowywane, podobnie jak te we Włochach, tyle że tutaj brakowało trochę przestrzeni. Podjazdy do kolejnych bram były tak gęsto rozmieszczone, że Pawlakowi z trudem udało się znaleźć dostatecznie długi kawałek chodnika.

Duch Święty nazywał się naprawdę Maciej Fortuna i prowadził działalność gospodarczą: usługi informatyczne, projektowanie stron WWW i doradztwo w zakresie techniki komputerowej. Pracował na pół etatu w firmie spedycyjnej współpracującej z Pocztą Polską. Przedsiębiorstwo miało siedzibę – gdzież by indziej – w czarnej trumnie przy Chmielnej. Fortuna dzięki zeznaniom matki Igi Maciejewicz znalazł pewną kobietę, która uczęszczała na spotkania w kościele na Rakowieckiej. Maria Stankiewicz mieszkała przez pewien czas w Edynburgu, lecz wróciła w lipcu do Polski. Była wstrząśnięta informacją o śmierci dawnej przyjaciółki. Wiedziała o jej ciąży, o problemach z Krawczykiem. „Kawał drania”, powiedziała. „Każdego mógł doprowadzić do samobójstwa, zwłaszcza tak wrażliwą osobę, jak Iga”. Twierdziła, że przyjaciółka szukała spokoju i pomocy duchowej na spotkaniach grupy. Maria Stankiewicz nie wiedziała nic o ośrodku Dromos, nie znała Janusza Kraszewskiego i nie słyszała o jego śmierci, co było o tyle zrozumiałe, że nie miała w domu telewizora. Media wałkowały temat przez parę dni, dopóki nie pojawiło się coś nowego. W świecie, w którym „awaria garderoby” jakiejś gwiazdeczki miała wyższy priorytet niż informacje o deficycie budżetowym, na trupa zwracano uwagę jedynie wówczas, gdy były to zwłoki małego dziecka – zbulwersowane społeczeństwo śledziło w napięciu przebieg zdarzeń, wchłaniając przy okazji więcej reklam. Na szczęście, przynajmniej na razie, nikt z policji nie sprzedał „tefałenom” sensacyjnych szczegółów. Nowak zabębnił palcami w kierownicę. Fortuna. Dobre nazwisko. Zdaje się, że jedna z tych mrocznych postaci uwięzionych w kamieniu, stojących przy wejściu do biurowca na Chmielnej, była właśnie Fortuną, boginią decydującą o losie i pomyślności wszystkich ludzi. – Fortuna Düsseldorf – burknął pod nosem i spojrzał na Pawlaka. – I co, ta Stankiewicz mówi, że ktoś jej się objawił za pośrednictwem tego obywatela? – Nie – odparł ze zniecierpliwieniem Pawlak. – Ale w grupie był pewien człowiek, właśnie Maciej Fortuna, który twierdził, że ma bezpośredni kontakt z Panem Bogiem, a konkretnie z Duchem Świętym.

Stał się przewodnikiem duchowym Igi Maciejewicz. To z nim konsultowała wszystkie najważniejsze decyzje. – Także skok na dach? Aspirant machnął ręką. – Podobno parę osób uznało tego gościa za... nie wiem, jak to określić. Mistyka? Nawiedzonego? Nawet niektórzy duchowni się z tym zgadzali, może nawet sami korzystali z jego porad czy wizji. Tak mówiła ta dziewczyna. – Pawlak potarł podbródek. – Jak w ogóle można w coś takiego uwierzyć? Nadkomisarz wzruszył ramionami. – Nigdy nie chciałeś znaleźć kogoś, kto udzieli ci odpowiedzi na wszystkie pytania, pomoże rozwiązać wszystkie problemy i wskaże drogę, którą powinieneś podążyć? Znaleźć drugiego ojca, zwłaszcza jeżeli pierwszy się nie sprawdził? – Kurde, ale nie można nadawać boskich cech jakiemuś facetowi z Żoliborza czy Targówka. Żeby to był jeszcze Dżejpi Drugi z Wadowic, ale przecież to tylko jakiś korpoczłowiek, pionek, który na co dzień wysyła e-maile i klepie raporty... Prawie mechanik samochodowy, jak tamten facet z Rokitna. – Mechanik czy alchemik, jeden diabeł. – Nowak skrzywił się. – Psychoterapeuta kosztuje. A jeśli ktoś nie bierze za swoje porady pieniędzy... – ...to może żądać w zamian czegoś innego – dokończył aspirant. – Miłości, szacunku i przywiązania. – Zgadza się. A w końcu i tak poprosi o kasę. – Nowak spojrzał na kolegę. – Szukałeś go w bazach? – Jasne. Nie był karany.– Aspirant skierował spojrzenie na szefa. – A ty zdążyłeś pogadać z tym twoim księdzem? – Gellertem? Nie. Jest na jakiejś ważnej konferencji. Tak mi powiedzieli w kurii. Pewnie właśnie wygania demony. Ojciec Kuś też nie odbiera. Pawlak popatrzył przed siebie. Biały pies nieokreślonej rasy przebiegł przez jezdnię, nieufnie spoglądając na policyjne auto. Wiatr poruszył koronami kilku drzew, które jakoś zdołały znaleźć miejsce między budynkami. Zza ekranów i ziemnego wału dochodził

przytłumiony szum trasy AK. – Może by nam się przydał ktoś z takimi kompetencjami – mruknął. – Mamy parę wersji śledczych, i to w obu dochodzeniach. Uczepiłeś się tych sekt... Naprawdę w to wierzysz? – A ty naprawdę wierzysz, że faceta można ukamienować z powodu długu w drukarni? Po spotkaniu z Łoniewskim Nowak odwiedził jeszcze dom w Zaborówku. Brat Janusza Kraszewskiego, Paweł, twierdził, że rozmowa z guru i jego siostrą rzeczywiście dotyczyła warunków spłaty długu. Jacek Kraszewski powiedział, że nie uczestniczył w negocjacjach i nie zamierza się mieszać w kontakty ze świrami religijnymi, nawet jeżeli udają biznesmenów. Nadkomisarz zapytał go wprost, czy uważa, że ludzie związani z ośrodkiem Dromos mogli zamordować jego ojca, zwłaszcza po tym, co rzekomo nawypisywał w sieci. Chłopak, nie patrząc policjantowi w oczy, oznajmił, że podobnie jak w przypadku katastrofy smoleńskiej przestał wierzyć w możliwość ustalenia prawdy. Ale będzie się modlić za Nowaka, może to coś da. Kurwa, to dość zaskakująca deklaracja, skoro od zgonu twojego ojca minęły ledwie dwa tygodnie, pomyślał wtedy nadkomisarz i coś podobnego młodemu Kraszewskiemu powiedział. Pawlak popatrzył na przełożonego. – Przyznaj się, chciałbyś przed emeryturą zakończyć jakieś spektakularne śledztwo. Nowak odwrócił się gwałtownie. – Jaką emeryturą?! – Wspominałeś, że masz zamiar zająć się wychowaniem syna. – Aspirant wzruszył ramionami. – I chcesz zostać szefem ochrony na Polonii. – Różne rzeczy w życiu mówiłem. – Nowak uderzył pięścią w kierownicę. – No, gdzie jest ten dziadyga sakramencki? – Miał być o dwunastej. Wyjechał służbowo do Płocka. – To się, kurwa, spóźnia. Jest dwunasta trzydzieści. – Dzwonić? – Jajami – oświadczył Nowak. – Szefie – powiedział ostrzegawczo Pawlak. – Co nadto jest...

– No dzwoń. Aspirant wystukał numer. Po chwili uniósł wzrok i pokręcił głową. – Nie odbiera? – Wyłączony. Ale posłuchaj. – Pawlak nacisnął przycisk. We wnętrzu radiowozu rozległ się miły, niski głos: – „...wiadomość. Postaram się oddzwonić tak szybko, jak to możliwe”. Pawlak szybko wyłączył komórkę. – Krowa. – Co?! – Jedna moja znajoma pracowała w radiu. Tam tak mówią: „krowi głos”. Głęboki, dobry dla prowadzącego audycję. – To chyba było dawno temu – powiedział Nowak. – Teraz zatrudniają tylko szybkostrzelnych didżejów... – Urwał i zamyślił się. Ostatnio słyszał jeszcze jakąś inną osobę, która mówiła z przepony. Kogo? Łoniewski też miał dźwięczny, przykuwający uwagę głos, ale to nie o niego chodziło. – Widziałem w necie takiego Murzyna, który żebrze na światłach. Piękny baryton – dodał aspirant. – Rozumiesz, uczył się, przeszedł jakieś szkolenia, chyba nawet robił w reklamie, a potem się stoczył... – Pawlak chrząknął, widząc ponure spojrzenie szefa. – Przestraszyliśmy go? Fortunę, znaczy? – Być może. Jeśli tak, to tym łatwiej go znajdziemy. Na pewno nikogo nie ma w domu? – Przecież dzwoniłeś do furtki. – Poczekaj. Nowak otworzył drzwi i ze stęknięciem wydostał się na chodnik. Podszedł do ogrodzenia i spróbował pchnąć furtkę. Zamknięta. Przypatrzył się uważnie osłoniętym kratami oknom – wszystkie były zatrzaśnięte, także te od strony tarasu na piętrze, a białe, poziome żaluzje nie pozwalały zajrzeć do środka. Nacisnął dzwonek. Potem jeszcze raz, i jeszcze raz. Żadnego dźwięku, szczekania psa, cisza. Nikt nie podszedł do okna. Nie było tu też kamer, które widzieli przy paru innych bramach. Odezwała się za to komórka nadkomisarza. Nowak spojrzał na wyświetlacz i westchnął

ponuro. – Nie jestem zadowolony z tego, co pan mi podesłał – oświadczył prokurator Knapp bez słowa powitania. – Trzyma się pan tego pomysłu z porachunkami wewnątrz sekty, a nawet nie potrafi pan określić nazwy tej grupy. – Już potrafię. I muszę przesłuchać Krzysztofa Kostrzewę i Jana Jakuba Łoniewskiego z Góry Kalwarii w pańskiej obecności. Na razie w charakterze świadków. – Przyjąłem do wiadomości. Ale wiem, że pańscy ludzie krążą po kościołach, zamiast zająć się sprawami podstawowymi. Nowak rozejrzał się. Na ulicy ponownie pojawił się biały pies. Nie wiadomo skąd znalazł się pośrodku jezdni. – Proszę posłuchać – powiedział nadkomisarz. – Jestem teraz w terenie i wolałbym... – Ja też jestem w terenie! – huknął Knapp. – Może teren to rzeczywiście dobre dla pana miejsce, bo z koordynacją działań jakoś pan sobie nie radzi! – Pewnie dlatego, że ktoś z prokuratury nie ułatwia mi pracy. Nowak usłyszał ciężki oddech Knappa po drugiej stronie słuchawki. – Ułatwiam na tyle, na ile pozwala mi prawo. – Prokurator milczał przez chwilę. – Być może już niedługo nie będzie mieć pan takich problemów – stwierdził. – To znaczy... – To nic nie znaczy. Nowak dostrzegł jakiś ruch na końcu ulicy, bliżej nasypu trasy AK. Dwie postaci, męska i kobieca, wykonywały gwałtowne ruchy rękami. Kłótnia w stylu włoskim? Być może. Przysunął się nieco bliżej furtki. Zerknął jeszcze na moment w okna. Pies zaczął niespodziewanie ujadać. – Przesłałem panu pewną wiadomość – dodał Knapp. – Z kopią do aspiranta Pawlaka. Wolałbym teraz nie mówić, o co chodzi. Nadkomisarz uśmiechnął się. Ludzie nie ufali telefonom, a powierzali informacje sieci komputerowej, i to nie do końca chronionej. – Zaraz sprawdzimy.

– Przez telefon? Wolałbym, żeby pan zrobił to w centrali. – Mogę o coś zapytać? – Tak? – Ma pan córkę? – Słucham? Nie, nie mam. A skąd to pytanie? Biały pies niemal oszalał, szczekał wściekle, zrobił trzy kółka na jezdni, a potem podbiegł do ogrodzenia. Jego agresja nie była jednak skierowana przeciw policjantom, na daszku osłaniającym drzwi wejściowe do domu Fortuny siedział bury kot. Wyraźnie znudzone zwierzę wpatrywało się w natarczywego kundla. Dwoje ludzi na końcu ulicy przestało się sprzeczać. Zatrzymali się i patrzyli na nadkomisarza. Po chwili kobieta ruszyła w jego stronę. – Halo? – odezwał się prokurator. – Rozłączam się. – Co? Poproszę o... Nowak nacisnął czerwony przycisk i schował telefon. Odszedł dwa kroki od ogrodzenia. – Pójdziesz! Pies nie przestawał szczekać, za to kot, ociągając się, zeskoczył na ziemię i zginął gdzieś między tujami za siatką. – No idź! Nowak dostrzegł, że kobieta zatrzymała się dwa domy dalej. Widział jej długie, jasne włosy przykryte ciemną czapką. Sylwetka dziewczyny wydała mu się znajoma. Tak, rzeczywiście, nie miał pewności, nie dostrzegał wyraźnie twarzy, ale to mogła być druga z osób, które odwiedziły w niedzielę jego osiedle, chociaż wtedy była zupełnie inaczej ubrana. Pies tymczasem uznał, że jego zadanie zostało wykonane, i parskając gniewnie pod nosem, oddalił się na drugą stronę jezdni, gdzie przecisnął się pod bramą na posesję, która zapewne stanowiła jego dom, jego teren. Kobieta ruszyła znów w kierunku nadkomisarza. Człowiek stojący na rogu po chwili zrobił to samo. Pawlak odsunął szybę w samochodzie i głośno kichnął. Skrzywił się, jakby nagle sobie uświadomił, że wyszedł ze swojej roli, że powinien zachować czujność. Nowak wykonał dłonią gest kręcenia

korbką. Aspirant kichnął raz jeszcze, wzruszył ramionami i ponownie zasunął szybę, zostawiając jedynie małą szczelinę pod owiewką. Kobieta zatrzymała się. Nowak doszedł do wniosku, że to całkiem ładna dziewczyna, miała podłużną, proporcjonalną twarz i prosty nos. Spojrzała na nadkomisarza. – Czy pan... Dzień dobry, czy pan też... – zaczęła. – Tak? – rzucił Nowak zachęcająco. – Ja tylko przyszedłem, żeby uzyskać odpowiedź na parę pytań. Jak każdy. – Przyszedł pan... – Zerknęła na samochód. – Przyjechałem. – Nowak uśmiechnął się. – I czekam. Nikogo nie ma, z wyjątkiem kota, który zdążył zresztą uciec. Uniosła głowę. Była nieco niższa od nadkomisarza, przez to nakrycie głowy wyglądała na hipiskę z jakiegoś amerykańskiego filmu sprzed czterdziestu lat. Nosiła dość obcisłą, czarną pikowaną kurtkę, nieco bardziej elegancką niż ta, w której paradował Tomasz Nalazek, aktywista spod kościołów. Miała czarne dżinsy i ciemne sportowe buty. Nowak niespodziewanie pomyślał, że w takich butach można łatwo uciekać, niezależnie od stroju. Jednak Iga Maciejewicz też miała podobne obuwie, a coś groźnego i tak zdołało ją dopaść. – Kota? – powtórzyła ze zdziwieniem dziewczyna i lekko odwróciła głowę. Nowak zerknął na faceta, który stał kilka metrów dalej. Młody mężczyzna spuścił wzrok. Okulary, zarost, czarna czapka, czarna kurtka zapinana na duże guziki. Miękki, niegroźny gość, chociaż, jak powszechnie wiadomo, pozory mylą. – Kota. Nie wiem, czy tutejszego. – Nadkomisarz odetchnął głęboko. – Pan Fortuna się spóźnia. Uniosła głowę. Nowak patrzył na nią uważnie. Jeżeli wiedziała, z kim rozmawia, to potrafiła doskonale to ukryć. – Zna go pan? – Tylko z rozmów telefonicznych, szczerze mówiąc. Miałem nadzieję, że dziś... Dziewczyna zmierzyła nadkomisarza wzrokiem. – Większość ludzi zna go tylko z rozmów telefonicznych – powiedziała z wahaniem. – Ale czasami to nie wystarczy. – Zgadza się. Pani widziała go już wcześniej?

Milczała przez chwilę. – Tak – oznajmiła w końcu. – Ale nie tutaj. – A gdzie? U Świętego Andrzeja Boboli? – zaryzykował Nowak. Nie wiedział, czy nie powinien powiedzieć po prostu „u Boboli”, ale jakoś nie wypadało tak protekcjonalnie traktować świętego, po nazwisku. Dostrzegł, że mężczyzna w okularach znów się zatrzymał, stał teraz z niepewną miną przy furtce sąsiedniego domu. Wyglądał na pacjenta, który przyjechał z drugiego końca Polski do specjalisty od wstydliwych chorób i teraz dyskretnie czeka na swoją kolejkę. Uniosła głowę. W jej oczach błysnęło coś dziwnego. Czyżby strach? – Nie pamiętam właściwie – odparła. – Tak, możliwe, że u Boboli. Nowak uśmiechnął się pod nosem. – Czy pani się z nim umówiła na rozmowę? Bo ja... – Umówiła? – Zmarszczyła brwi. – Jak to umówiła? Nie można tak się po prostu umówić. – To co pani tu robi? Na jej twarzy pojawił się niepokój. Chyba padło zbyt dużo pytań. – Chciałam coś odebrać – powiedziała ostrożnie. – Wcześniej to uzgodniłam. A panu jak udało się umówić? Zresztą to właściwie nie moja sprawa. Przepraszam. W samochodzie odezwało się radio. Nowak nie zrozumiał słów, ale rozpoznał głos sierżanta Kwiatkowskiego. Kobieta drgnęła i spojrzała na samochód. Zauważyła Pawlaka. Otworzyła szerzej oczy i cofnęła się o krok. – Jest pan z policji?! – Owszem. – Nowak wzruszył ramionami. Aspirant otworzył drzwi i wyszedł z wozu. Nadkomisarz uniósł pytająco brwi, ale Pawlak nie patrzył ani na niego, ani na kobietę. Ruszył w kierunku faceta w okularach. Ten przestąpił z nogi na nogę i rozejrzał się dookoła. – Dobry wieczór. – Aspirant wyciągnął rękę. – Proszę przyjąć kondolencje. – Ale... – Mężczyzna dopiero po chwili zareagował na gest policjanta. Niedbale uniósł dłoń. Śnięta ryba. – Tak, ja...

– Widziałem pana na pogrzebie – oświadczył Pawlak. – Jest pan krewnym pana Kraszewskiego, prawda? Okularnik wpatrywał się przez chwilę w aspiranta. – Ja? Tak, tak, zgadza się – wybąkał. – Dziękuję. To rzeczywiście tragiczne wydarzenie. Straszne. Bardzo to przeżyliśmy, ja i moi rodzice. Nowak przyjrzał się temu osobnikowi. Czy widział go na pogrzebie? Chyba tak. W kościele w Zaborowie na pewno nie siedział na krzesłach ustawionych za katafalkiem. Kurde, to Pawlak zapamiętywał lepiej twarze niezależnie od kontekstu. Szkoda, że nie wypracowali sobie jakiegoś szyfru, zestawu gestów i mrugnięć, takiego jak ten, którego kiedyś, dawno temu, używali austriaccy brydżyści, dzięki któremu łatwo dałoby się odczytać komunikat: siostrzeniec, bratanek, brat. Hetero. Podejrzany. – Jest pan synem Pawła Kraszewskiego, tak? – spytał aspirant. – Ze Szczecina? Mężczyzna spojrzał z zaskoczeniem na policjanta. Szybko opanował emocje. – Tak. – Skinął głową. – Tak, tak. Antoni Kraszewski. Tak się nazywam – uściślił na wszelki wypadek. – Państwo są razem? Okularnik zmieszał się i spuścił wzrok, tak jakby możliwe znaczenia tego pytania budziły w nim niepokój. Po chwili opanował się. – Tak – zaczął. – Ja... – I tak, i nie – powiedziała jednocześnie dziewczyna. Spojrzeli po sobie. – Znamy się od niedawna – dodała. – Właściwie od kilku dni. Nowak doszedł do wniosku, że akurat ci ludzie nie będą sprawiać takich problemów jak Łoniewski. – Skoro gospodarz... skoro on nie przyszedł, to mają państwo chwilę czasu. Bardzo byśmy chcieli zadać parę pytań. – Nadkomisarz popatrzył na dziewczynę. Z młodziakiem nie ma co gadać. – Pojadą państwo z nami do komendy, dobrze? Kobieta spojrzała na niego niepewnie. – Musimy to zrobić – dodał stanowczo. Komórka Pawlaka cicho brzęknęła. Aspirant sprawdził wyświetlacz i nacisnął dwa klawisze. Uniósł głowę i przywołał gestem

nadkomisarza. Odeszli na chwilę na bok. – Duch Święty przesłał nam SMS-a. Nie może się dziś z nami spotkać. – Poczekamy, kurwa, do Zielonych Świątek – burknął Nowak. – Przyszłorocznych, ma się rozumieć. – Jak to poczekamy? Przecież trzeba gościa znaleźć i tyle w temacie. – Matko święta, wiem! Wezwij jakiegoś człowieka. Ktoś musi pilnować tego miejsca. – Spojrzał w stronę domu. Przez chwilę miał wrażenie, że wertikale w oknie poruszyły się. – Jedziemy do centrali. Przesłuchamy tych dwoje i sprawdzimy wiadomość od Knappa. – Broniewicz też coś ma – oświadczył Pawlak. – Może zaczniemy to wreszcie ogarniać. – Co ma? – Zauważył jakiś ciekawy samochód na monitoringu z 2 listopada. Jedzie tą samą trasą co Kraszewski. – Nissana qashqai? – Skąd wiesz? – spytał ze zdumieniem aspirant. – Tyle że nie widać tablic. – Poszukajcie w bazie kierowców, czym jeździ niejaki Tomasz Nalazek. 4 Dziewczyna nazywała się Dominika Wachowicz i pochodziła, o dziwo, z Warszawy. Jeżeli rzeczywiście odwiedziła Nowaka w niedzielę, stanowiła na razie jedyne powiązanie między Fortuną i Łoniewskim, podobnie jak Krzysztof Gralak. Niezrównoważony facet z pogrzebu był do tej pory jedynym łącznikiem między zamordowanym bankierem i Igą Maciejewicz. Wariat i dziewczyna, trupy i duchy. Jako w niebie, tak i na ziemi. Nowak zabębnił nerwowo palcami w blat biurka. Właśnie, Gralak... Nie udało się ostatecznie potwierdzić jego alibi. Twierdził, że 2 listopada, w dniu śmierci Kraszewskiego, wrócił do domu około dziewiętnastej. W autobusie z Brwinowa monitoringu nie było, ale kierowca pamiętał tego faceta, był zresztą częstym pasażerem, lubił

gadać. Tego wieczoru komentował cudowne lądowanie kapitana Wrony na Okęciu i fakt, że na pokładzie był ksiądz z relikwiami Jana Pawła II... Gralak dotarł do domu, ale co zdarzyło się później? Ponowne dotarcie do Warszawy o tej porze nie stanowiło problemu, gość mógł wsiąść na rower i popedałować do Płochocina, a stamtąd dojechać do Ursusa czy dokądkolwiek indziej. Sąsiedzi nie potrafili nic powiedzieć: włączyli telewizor i nie obserwowali świata zza firanki, zresztą i tak nie było czego obserwować. Za to w niedzielę, 6 listopada, Gralaka widziano w sklepie, gdzie nabył butelkę wódki i cztery mocne piwa. Potem zajął się spożywaniem zakupionych produktów. Nikt z rodziny Kraszewskiego nie znał tego człowieka, Maria Maciejewicz również. Kiepski kandydat na mordercę. Gdzie motyw, gdzie możliwości, gdzie umiejętność zaplanowania tak skomplikowanego przedsięwzięcia? Pawlak zapytał wczoraj Gralaka o Łoniewskiego. Nic, ściana, milczenie. Na słowo „sekta” facet zapienił się i zaczął perorować jak najęty o Szatanie i niszczeniu Rzeczypospolitej. Nadkomisarz walnął ze złością w blat. Dyskurs, psia jego mać. Albo jak mawiają teraz posłowie i publicyści: „narracja”. Antoni Kraszewski twierdził, że jego stryj angażował się w różne projekty, ale nazwał je „oficjalnymi”. Nie czytał tekstów publikowanych pod pseudonimem „Eliasz”, chyba nie miał pojęcia o ich istnieniu. Kim właściwie jest Maciej Fortuna? Tu młody człowiek się nieco zaplątał. W końcu przyznał, że dowiedział się o doradcy duchowym od stryja. Fortuna należał do tak zwanego ruchu rodzin betlejemskich, funkcjonującego w kilku diecezjach, i rzeczywiście uważano go za osobę obdarzoną charyzmatem. – Czyli w tym wypadku darem słyszenia słów pochodzących od Boga – wyjaśnił z zakłopotaniem, a jednocześnie z wyższością Kraszewski. – Czy Janusz Kraszewski też się z nim komunikował? – No... Znał go, ale czy osobiście, to nie wiem. – A pan po co chciał się z nim spotkać? Co pan chciał usłyszeć? – spytał nadkomisarz.

– To moja prywatna sprawa – stwierdził wtedy przesłuchiwany. – To ja potrzebuję pomocy i wiem, że ten ktoś mi jej udzieli. Pomocy transcendentnej. Nowak czuł, że coś jest nie tak. Miał podejrzenia, że przedsięwzięcie Fortuny przestało być „oficjalne”. Coś musiało się wydarzyć. Zapytał o to. Antoni Kraszewski niechętnie przyznał, że Kościół cofnął rekomendację Fortunie, przestał uznawać jego charyzmat, ale niektórzy członkowie ruchu wciąż korzystali z jego porad. Z Duchem Świętym można było kontaktować się przez telefon. Mieszkaniec województwa zachodniopomorskiego poprosił o rozmowę osobistą, bo właśnie przybył do Warszawy. Miał zresztą zamiar tu się przeprowadzić. Nowak zapytał Kraszewskiego, czy nie słyszał od ojca o jakichś sprawach, które jego brat chciałby ukryć przed swoją żoną i dziećmi. O długach, romansach... – Nie. – A Ewa Makowska? – Ta koleżanka, psycholog, która wynajmowała od niego gabinet? To było dawno. Ponad trzydzieści lat temu! Wszyscy to wiedzą. Młody człowiek nieco poczerwieniał, kiedy odpowiadał na to pytanie. Nadkomisarz przyjrzał się mu uważnie i po chwili domyślił się, czego mogło dotyczyć spotkanie z telefonicznym guru. Prychnął pod nosem. Niektórzy wypełniali psychotesty w kolorowych pismach, inni musieli się udać do wróżki. Z dziewczyną było trudniej. Nowak zadał parę niezbyt dociekliwych pytań o Fortunę i zamordowanego bankiera. Kiedy dziewczyna się nieco rozluźniła, wyciągnął kopię kadru z monitoringu i zażądał wyjaśnień. – Co pani robiła w niedzielę 13 listopada na Białołęce? Kim jest ten mężczyzna? Czy przysłał panią Jan Jakub Łoniewski? Czy zna pani Krzysztofa Kostrzewę z Góry Kalwarii? – Nic nie rozumiem! Co pan mówi? To nie ja! – To pani – powiedział Nowak, choć wcale nie miał pewności. – Kto was przysłał i po co? – To nie ja! – Jej głos zadrżał, a oczy zaszkliły się. – W co pan

chce nas wrobić? – Nas? – Mnie i Antoniego... My... – Przełknęła ślinę. – My szukamy, tak jak wszyscy, i... – Szukacie czegoś? Pod moim domem? Dominika Wachowicz spojrzała na Nowaka ze zdumieniem. – To nie ja! Myśli pan, że założyłabym na siebie coś tak obrzydliwego? Kiedy Antoni Kraszewski i jego przyszła kobieta, o ile oczywiście mentor duchowy ją zaakceptuje, opuścili komendę po podpisaniu zeznań, Nowak przypomniał sobie rozmowę z prokuratorem Knappem. Zalogował się do poczty, znalazł wiadomość i otworzył ją. Najpierw przebiegł wzrokiem po treści, a następnie przeczytał wszystko ponownie, tym razem z uwagą. – Kurwa żeż mać – oznajmił na głos. – Czerwoni kontra czarni. Godzilla kontra Gigan. Wezwał Pawlaka, Drzyzgę i Broniewicza na spotkanie. Godzinę później zebrali się w małej salce, nadającej się raczej na graciarnię. Aspirant zdążył już zapoznać się z mailem Knappa. – Nikt, kto zajmuje jakieś poważne stanowisko, nie może w Polsce sobie spokojnie umrzeć – oświadczył. – Zawsze pojawiają się podejrzenia spisku. – Delikatnie zwracam uwagę, że nie była to spokojna śmierć – odparł Nowak. – I ktoś to nieźle zaplanował. Ktoś, kto miał odpowiednie środki i znał odpowiednich ludzi. – Ale dlaczego teraz? – Litwinienkę też załatwili dopiero po pewnym czasie. Broniewicz patrzył na przemian na Nowaka i Pawlaka ze zdezorientowaną miną. Aspirant odkaszlnął. – Kraszewski pracował w Komisji Nadzoru Finansowego od marca 2006 do września 2009 roku – wyjaśnił. – No i? – Opiniował negatywnie działanie parabanku, w którego zarządzie zasiadał pułkownik Karpiński.

– No i? – powtórzył Broniewicz. – Kto to taki ten Karpiński? – Mieczysław Karpiński. Funkcjonariusz Biura Studiów i Analiz WSI – dodał aspirant. – Jego nazwisko pojawia się kilka razy w raporcie Macierewicza. Ha, czyli kolejnego kibica twojej drużyny – zwrócił się do Nowaka. – Sam mówiłeś. – Nieważne. Broniewicz musnął dłonią swoje oldskulowe wąsy. – Zaraz! Kiedy opiniował? – W 2008 roku – powiedział Nowak. – Wtedy był największy szum wokół WSI. – Czekajcie – odezwał się Drzyzga. – A czy przypadkiem parabanki nie funkcjonują poza mechanizmami nadzoru? Bez koncesji? Nowak doszedł do wniosku, że dobrym ekspertem w tych sprawach mogła być jego była żona. Nie powiedział tego jednak głośno. – Chyba nie do końca – stwierdził. – Jeśli nawet nie są to prawdziwe banki, to muszą podlegać prawu finansowemu i handlowemu. Przyjrzyj się przepisom. – Jasne. Broniewicz spojrzał na kolegów z zespołu. – I co? Będą problemy? Nadkomisarz pokręcił głową. – Mówisz tak, jakbyś nie wiedział. Kiedy pojawiają się służby, nawet już nieistniejące, zawsze są kłopoty. – Zwłaszcza te nieistniejące! – powiedział Drzyzga. – Wszystko jasne – stwierdził z ociąganiem Broniewicz. – Boicie się, że bufet wkroczy do akcji? Czy ktoś wyżej? – Bufet jest za cienki na te sprawy, nawet jeśli ma kontakt z Duchem Świętym – powiedział Nowak. – Spokojnie. Na razie nie panikujmy. Nie wiemy, czy to nie zmyłka. – Wrzutka? – Broniewicz uniósł brwi. – Czyja? – Prokuratora. Nie wiem, czy sam do tego doszedł, czy ktoś mu to zasugerował. – Kurwa, a co z komputerem? – spytał Drzyzga. – Szeremeta coś wydobył? Jakieś pogróżki, sugestie szantażu? – Nic do mnie nie dotarło – stwierdził Nowak.

– Może... Jak by to powiedzieć... – Pawlak ostrożnie dobierał słowa. – Może trzeba uruchomić nasze kontakty w CBŚ? Zanim oficjalnie poprosimy o pomoc. Pomyślałem o... – Wiem, wiem. – Nadkomisarz uśmiechnął się. – Jeżeli jeszcze nie zszedł na zawał, to chętnie nam pomoże. Kiedy Nowak dojechał służbową octavią na ulicę Graniczną w Górze Kalwarii, było już ciemno. – Prorok pieprzony – mruknął pod nosem. – Nie mógł se w Markach willi postawić? Zwolnił nieco, gdy przejeżdżał obok domu Łoniewskiego. Za bramą nie dostrzegł żadnego samochodu, w szczególności kii sorento. Wcześniej odwiedził Polną, gdzie nie zauważył golfa Kostrzewy, więc nie spodziewał się tutaj obecności policjanta – a przynajmniej tego policjanta. Okien na parterze nie udało się dostrzec, lecz na piętrze, za zasłonami, paliło się światło. Zaparkował tam, gdzie poprzednio, starając się nie zajmować jezdni. Ruch był tu niewielki, ale jednak co pewien czas od strony Czerska albo od drogi numer 79 przejeżdżał jakiś pojazd. Nowak minął ogrodzoną siatką posesję i stanął przed solidnym parkanem ośrodka Dromos. Między siatką i słupkami płotu było wąskie przejście, jednak prędzej zmieściłby się w nim kot niż dorosły mężczyzna. Stalowe tralki miały ostre zakończenia. Mógłby próbować się podciągnąć, ale poprzeczne belki dzielił dość duży odstęp, rozerwie sobie tylko gacie. Za iglakami zaszczekał pies. Nadkomisarz rozejrzał się, szukając jakiegoś pojemnika na śmieci. W świetle odległej latarni dostrzegł jasną plamę na tle ogrodzenia. Skrzynka przyłączeniowa. Podszedł i ocenił rozmiar występu. Dobrze, wystarczy te pięć centymetrów. Chwycił za tralkę. Stanął na podmurówce ogrodzenia, odbił się i postawił nogę na skrzynce. Obudowa zatrzeszczała ostrzegawczo, gdy umieścił na niej drugą stopę. Po chwili zacisnął mocno ręce na prętach i przeniósł ciało nad płotem. Syknął, kiedy stalowe groty wbiły mu się w klatkę piersiową. Nie zdołał ponownie skorzystać ze skrzynki i ciężko opadł na ziemię, uderzając ramieniem w pień drzewka. Zaklął cicho. Pies po drugiej stronie ulicy rozszczekał się głośno, a po chwili dołączyły do niego inne czworonogi w okolicy.

Nowak usiadł i oparł plecy o ogrodzenie. Czekał przez kilka minut, aż psi telegraf nieco się uspokoi. Gdy po jezdni z hałasem przetoczyła się ciężarówka, ruszył wzdłuż ściany szklarni w stronę budynku. Posesja była znacznie większa niż sąsiednie działki, za drugą szklarnią znajdował się chyba jeszcze kawałek ogrodu. Teren był oświetlony dodatkową latarnią, zamontowaną nad przybudówką na parterze. Okna przybudówki, na której dachu znajdował się taras, były zaciągnięte ciemnymi kotarami, ale ze szczelin docierało światło. Nowak zauważył, że z wykuszowego okna od strony szklarni wydobywa się nieco więcej blasku. Podbiegł do pierwszego okna, starając trzymać się linii krzaków, a potem ostrożnie przesunął się wzdłuż ściany i zajrzał do środka. Dostrzegł trzy osoby, dwie kobiety i mężczyznę, w szarych, długich sukniach przepasanych sznurem. Trzymały się za ręce, unosząc je w górę, podobnie jak uczestnicy pogrzebu Kraszewskiego odmawiający Ojcze nasz. Postaci otwierały i zamykały usta, chyba śpiewały. Przyłożył ucho do szyby. Warstwa powietrza między szklanymi taflami mocno tłumiła dźwięk, jednak usłyszał chór złożony z co najmniej kilkunastu głosów. Nie potrafił rozpoznać poszczególnych słów. Pojawiło się jednak coś jeszcze: miarowy, głuchy, basowy stukot. Nowak pokiwał głową. The rhythm is inside me, the rhythm has my soul. Przesunął się odrobinę. W głębi sali zauważył dwoje dzieci, mniej więcej dziesięcio-dwunastoletnich, również odzianych w proste szaty. Brały udział w obrzędzie z równym zaangażowaniem, co dorośli. Ojciec Kuś wspominał, że Dromos działa w rozproszeniu, organizując raz na jakiś czas zjazdy adeptów. Może właśnie odbywał się kolejny zjazd. Nowak wiedział jednak, że sekty często dążą do stacjonarności. Na posesji nie widział samochodów, więc przynajmniej niektórzy uczestnicy ceremonii musieli tutaj mieszkać, niektórzy razem z dziećmi. Ilu ich było? Spojrzał w górę. Na piętrze mogły znajdować się trzy pokoje, tyle samo na dole, w każdym pewnie po trzy, cztery osoby, może więcej, jeżeli zainstalowano piętrowe łóżka. – Nieliczni, ale fanatyczni – szepnął pod nosem. Cieszył się, że znalazł punkt zaczepienia. Może dzieci

przetrzymywane są bez zgody rodziców, może rodzice nie przestrzegają obowiązku szkolnego. Poza tym zawsze można zachować się jak sowiecka milicja i sprawdzić meldunek. Artykuł 147 kodeksu wykroczeń został uchylony, nie było już mowy o karze, ale nie o karę chodziło. Dla policjanta prowadzącego poważne dochodzenie wciąż istniał dobry pretekst do rozpoznania terenu. Atak nastąpił zupełnie niespodziewanie. Nowak nagle usłyszał złowrogie warczenie i po chwili dwa ciężkie ciała uderzyły o jego nogi. Jeden z psów szarpał za prawą nogawkę spodni, drugi wbił zęby w lewą łydkę. Nadkomisarz wrzasnął. Machnął prawą nogą i pies odskoczył na bok, ujadając głośno. Kopnął drugiego owczarka. Zwierzę zaskowyczało i dołączyło do swojego kompana, który po chwili zaatakował ponownie nogę. Ten bardziej agresywny usiłował oprzeć się łapami o jego klatkę piersiową. Co robić? Nowak miał przy sobie walthera. Wiedział, że strzelanie tutaj to idiotyzm, ale już samo wejście na teren było dość karkołomnym pomysłem. Odepchnął atakujące zwierzę i wydobył broń z kabury. Wilczur szarpnął jednak zębami rękaw kurtki nadkomisarza, ciągnąc go z całej siły. Drugi hałaśliwie szczekał. – Phobos! Deimos! Puść! Do mnie! Z gardła psa wydobył się paskudny jęk, Nowak mógłby przysiąc, że pełen rozczarowania. – Puść! – Głos odezwał się ponownie. Zwierzę odskoczyło, warknęło groźnie i zaczęło wydawać niskie, miarowe szczeknięcia, tworząc dziwaczny duet z drugim owczarkiem. – A ty się nie ruszaj! Rzuć broń! – Ostre światło latarki oślepiło Nowaka na moment. Mężczyzna był ubrany w czarny kombinezon ochroniarza. Miał kurtkę pozbawioną oznaczeń. – Adam Nowak – powiedział nadkomisarz. – Wydział do Walki z Terrorem Kryminalnym i Zabójstw, Komenda Stołeczna Policji. – Rzuć broń, powiedziałem! – Mężczyzna mierzył do niego z pistoletu, chyba z glocka. Nowak nie widział dokładnie twarzy tego człowieka. Powoli schował walthera do kabury. Wyjął etui z odznaką. – Żadnych gwałtownych ruchów! Miałeś rzucić pistolet! – Głos

mężczyzny lekko zadrżał. – Sprawdź. – Nadkomisarz wyciągnął rękę. Mężczyzna przestąpił z nogi na nogę. Uciszył psy. – Rzuć! Przy ścianie, tak, żebym widział. Nowak spełnił polecenie. Ochroniarz kucnął i podniósł legitymację lewą dłonią, w której trzymał latarkę zaczepioną paskiem na przegubie. Miał szczupłą twarz i krótkie włosy. Wyglądał na trzydzieści kilka lat. Obejrzał dokument, a po chwili z wahaniem oddał go nadkomisarzowi. Opuścił prawą rękę z bronią. – Spokój! – rzucił do psów. – Nie jesteś na swoim terenie. – Zwrócił się do Nowaka. – Wszedłeś tu nielegalnie. Nie miałeś powodu do interwencji. Nie masz nakazu od prokuratora, prawda? To po chuja tu włazisz? – Prowadzę śledztwo w sprawie zabójstwa. – Zadzwonię na 997 – ostrzegł mężczyzna. – Złożysz zeznanie na protokół i zobaczymy, co z tego wyniknie. Będziesz miał kłopoty. Nowak uniósł brwi. „Na protokół”? Ach, wszystko jasne. – Jesteś policjantem, prawda? Dorabiasz tutaj? – Co? – Mężczyzna niemal krzyknął. Mniejszy z psów ponownie zaczął ujadać. – Cicho! – Jesteś policjantem – powtórzył Nowak. – Sekta nie musi mieć ochroniarzy, bo zatrudnia policjantów. Dlaczego to robisz? – Co ty, kurwa, pierdolisz? – Wierzysz w powtórne przyjście Ducha Świętego? Królestwo Boże na Ziemi? – A co to, jehowy jestem? – A może pracujesz dla pułkownika Karpińskiego? Kto ci płaci? Mężczyzna milczał przez chwilę, a potem powiedział: – Stary, spierdalaj stąd, zanim stracę cierpliwość. Powiem, że nie widziałem twojej legitymacji. Nowak spojrzał w okna przybudówki. Nikt nie zbliżył się do szyby. Rytmiczne odgłosy dobiegające ze środka były chyba głośniejsze niż przed paroma minutami. – Co tu się dzieje? Co Łoniewski robi poza modłami i handlem szałwią?

– Nie musisz wiedzieć! – Słuchaj... – Nowak ostrożnie dobierał słowa. – Naprawdę zginęły dwie osoby. Ci ludzie mogą mieć z tym coś wspólnego. Może ja nie miałem prawa tu wchodzić, ale ty nie masz prawa ich kryć. Możesz wylecieć ze służby. – Nie strasz mnie. – Podaj nazwisko i stopień. – Nie jestem z policji! – Komendant o tym wie? Zastępca komendanta? Nowak spróbował dostrzec wyraz twarzy mężczyzny. – Okej. Nie chcesz, to nie mów. Jeszcze tu wrócę, ale nie sam. – Możesz nawet z księdzem! – warknął facet. – Jakby co, to wiesz, gdzie mnie znaleźć. Nadkomisarz zauważył błysk w oczach mężczyzny. Skąd światło? Szybko spojrzał w górę. W oknie pokoju na górze dostrzegł jakąś sylwetkę. Nie był w stanie stwierdzić, czy to Łoniewski. – Idź stąd – powiedział z niechęcią domniemany policjant. – E! – Machnął ręką na psy. – Spadać! Poszły! Większy owczarek warknął i niespiesznie, odwracając łeb, ruszył w kierunku lampy nad przybudówką. Po chwili dołączył do niego drugi pies. – Idź za mną! – rozkazał mężczyzna. Nowak po chwili wahania ruszył za ochroniarzem. Facet bez słowa otworzył furtkę, przepuścił nadkomisarza, po czym zatrzasnął zamek i cofnął się o krok. Nowak patrzył na niego jeszcze przez moment, po czym skierował się ku octavii. Otworzył drzwi, zapalił lampkę na podsufitce, usiadł i podwinął nogawkę. Łydka była zalana krwią, bolało całkiem solidnie, skóra była mocno poszarpana w miejscach, w których zatopiły się kły. Sięgnął po butelkę wody i przemył rany. Nie miał w apteczce spirytusu ani wody utlenionej. Zadzwonił telefon. – Co jest, kurwa? – warknął Nowak. Odebrał połączenie. – Tak? – Szykuj się na parę zaskakujących wiadomości. – W słuchawce rozległ się głos aspiranta Pawlaka.

– No to mów, do kurwy nędzy! – Nadkomisarz sapnął ciężko. Pawlak na moment zamilkł. – Coś nie tak? Potrzebujesz... – Gadaj! – Dobra. – Aspirant zaczerpnął tchu. – Knapp już nie nadzoruje śledztwa w sprawie zabójstwa Janusza Kraszewskiego. Sprawę przejął Rodziewicz. Nowak przez chwilę zastanawiał się, co to oznacza. Prokurator wspominał dziś, że być może nie będzie już z nim problemów. – Dawaj dalej. – Nissan qashqai z Pruszkowa rzeczywiście należy do niejakiego Tomasza Nalazka. Znaleźliśmy jego wąsy i wytrzeszczone oczy na taśmie z drugiego listopada. Wyszedł razem z Kraszewskim z budynku na Chmielnej, przez chwilę z nim rozmawiał, a potem się rozstali. A, jeden telefon z tych niezidentyfikowanych do tej pory numerów, no wiesz, ludzi, z którymi kontaktował się Kraszewski w ostatnich dniach przed śmiercią, należy właśnie do Nalazka. – Fantastycznie. Przesłuchać gada. Pojawiał się w dziwnych miejscach, czyli tam, gdzie ja. Będziemy go męczyć. – Nowak pomyślał o Kasi, o synu, którego miał, a tak naprawdę od paru dni prawie nie widział. Do dupy z takim ojcem. – Jadę do centrali. Tylko dojdę trochę do siebie. To zaraz... – Czekaj! – Co jeszcze? Kurwa mać, wystarczy! – Nie wystarczy, szefie – oznajmił radośnie Pawlak. – Mamy też informacje o tym drugim nieznanym numerze. Kontaktował się z nami ten twój dominikanin, mówił, że nie może się do ciebie dodzwonić... – Hę? – Taki numer podała ta baba, która szukała swojej córki. Nowak myślał szybko. Wszystko zaczynało się składać w całość. Brakowało tylko Ducha Świętego, tego Fortuny z Marymontu, nie cadyka z Góry Kalwarii. – To jedziecie po Nalazka, tak? Gdzie dokładnie... – Moment! Zgadnij, szefie, jak się nazywała ta kobieta. – Matuchno, jak mawiała moja babcia! Skąd mam niby wiedzieć?!

– Gralak. Alicja Gralak – powiedział aspirant. – Szukała córki, niejakiej Joanny Gralak. Pamiętasz, czy mam ci przypomnieć? Nadkomisarz pomedytował chwilę. – Pamiętam. Czekajcie na mnie. Rozłączył się, ale komórka niemal natychmiast zadzwoniła ponownie. – Co znowu, kurwa żeż mać? – Tym razem Nowak odezwał się już po odebraniu połączenia. W słuchawce ktoś odetchnął ciężko. – To ja powinnam zadać to pytanie. – Kasia miała zmęczony głos. – Przyjedź tutaj, mały budzi się co pół godziny i ryczy. Gdzie ty właściwie jesteś? – W Górze Kalwarii. Niespodziewana akcja. Ja... – Nic ci się nie stało? – zaniepokoiła się nagle. – Co tam właściwie robisz? – Nieważne. Nic mi nie jest, za to pewnemu sympatycznemu zwierzęciu grozi seria bolesnych zastrzyków. – Syknął, gdy postawił nogę na pedale sprzęgła. – Zaraz przyjadę, tylko podjadę na stację benzynową po wódkę. – Słucham? – Do dezynfekcji. Cześć.

Marana tha We mgle, która do tej pory spowijała jej umysł, zamajaczyła ciemna sylwetka. To on. Demon. Był ubrany na czarno. Czerń kojarzyła się wszystkim ze śmiercią, chociaż podobno Hindusi za kolor żałoby uznają biel. Co kraj, to obyczaj, barwy można różnie interpretować, jednak każda religia zauważała istnienie demonów, które potrafią zawładnąć duszą i zmusić do wyrządzenia krzywdy innym ludziom. Ona też jeszcze niedawno widywała kolory, dobre kolory, kolory Ducha. Zawsze były ciepłe, jasne, pozbawione cieni. Tutaj cienie krążyły dookoła, przyklejały się do ścian niczym języki ognia. Spróbowała wstać, ale poczuła ból. Coś krępowało jej ruchy. Siedziała okrakiem na krześle, ręce miała wygięte do tyłu i związane w przegubach, oparcie boleśnie wrzynało się w jej piersi. Nie mogła poruszyć nogami, chyba też zostały unieruchomione. Zadygotała z zimna. Była naga. Wyobraziła sobie, że ogląda siebie z boku, z tyłu i niespodziewanie z głębin pamięci wypłynęło smutne wspomnienie jakieś miłej, lekko perwersyjnej sceny sprzed wielu, wielu lat. Nie miała zbyt wiele takich wspomnień. Po jej policzkach spłynęły łzy. Wiedziała, że czeka ją śmierć. Wystarczyło rozejrzeć się po tym pomieszczeniu, żeby wiedzieć, że nie da się go samodzielnie opuścić. Betonowa, popękana, pokryta tajemniczymi plamami podłoga, rozpadająca się szafka, zniszczony stolik, na ścianach ślady obrazów, pozostałości po kulcie, którego wyznawcami byli kiedyś mieszkańcy tego domu. Nie bała się śmierci, ale tego, co wydarzy się przedtem: bólu i poniżenia. To już się zaczęło: stała się teraz nikim, niczym, zwierzęciem przeznaczonym na rzeź. A miało być inaczej, miała trafić do wielkiego Królestwa, które będzie mieć początek na szczęśliwej wyspie pośród morza cierpień zalewającego świat. Tymczasem sama zatonęła w jego odmętach, a demon, kiedy wykona wyrok, pewnie powróci do wspólnoty, żeby dalej siać w niej zniszczenie. Rozpoznała jego głos. Zadawał jakieś pytania, jednak na razie nie była w stanie ich zrozumieć. Stał jakieś półtora metra przed krzesłem i wpatrywał się w nią przenikliwym wzrokiem.

Chciała krzyknąć, ale usta miała zaklejone plastrem. Z gardła wydobył się tylko przeciągły jęk, stłumiony przez zaciśnięte zęby. Zabrakło jej tchu i głośno wciągnęła nosem powietrze. Przecież demon musiał oczekiwać odpowiedzi. Nie mogła jej w żaden sposób udzielić. Chyba doszedł do tego samego wniosku, bo wyciągnął rękę i mocnym szarpnięciem zdarł plaster z jej ust. Krzyknęła. Zakręciło jej się w głowie i odetchnęła głęboko. Umysł potrzebował tlenu i kiedy go otrzymał, zaczął pracować nieco jaśniej. – Na pomoc! – krzyknęła. – Ratunku! Pomóżcie mi! Mocny cios odrzucił jej głowę w bok, a kolejny trafił w usta. Poczuła smak krwi. – Zamknij się. I tak nikt nie usłyszy twoich wrzasków – powiedział niski, głęboki głos. Demon potrafił oddziaływać na ludzi właśnie głosem. Sprawiał, że wierzyli w rzeczy, których nie ma. Uznawali, że są kimś innym, kimś lepszym niż w rzeczywistości. – Czego chcesz? – Nie słyszałaś? – Postać cofnęła się o pół kroku. – Chcę wiedzieć, gdzie ona jest. – Nie mam pojęcia. Było ich kilka i kiedy... – Gdzie ona jest? – Nie ja podejmowałam decyzję. Wiesz, kto to zrobił. Demon przez chwilę milczał. – Dwie godziny temu mówiłaś coś innego. Już nie pamiętasz? Zaczęła się gorączkowo zastanawiać. Co zdradziła? Przecież nie miała prawa niczego powiedzieć! Wiedziała, jak przeszkolony żołnierz rzucony na terytorium wroga, jak należy reagować w takich sytuacjach. Rozumiała, że należy bronić tego, w co się wierzy. Miała nadzieję, że jest to silniejsze niż chemia, niż fizyka, niż wszystkie te bzdury, które wtłacza się teraz dzieciom do głów, pod naciskiem ludzi służących nie wiadomo komu i czemu. A raczej: wiadomo komu i czemu. – Zapytam jeszcze raz: gdzie to jest? Gdzie jest to miejsce? – Nie wiem! – wykrztusiła. – Nie wiem! Możesz mnie zabić, jeżeli chcesz, ale nic ci nie powiem. – Zobaczymy – odparł demon. Odwrócił się i podszedł do drzwi,

przy których stał rozklekotany, brzydki stolik. Z rosnącym przerażeniem obserwowała, jak wyjmuje z torby kolejne przedmioty i kładzie na stoliku. Zrozumiała, skąd biorą się cienie krążące po ścianach: na blacie znajdowała się metalowa podstawka o dziwnym, poszarpanym kształcie, od razu widać, przez kogo zrobiona, a w niej gruba świeca, jedyne źródło światła w pomieszczeniu. Demon podniósł jakieś narzędzie, młotek stolarski z żółtą rączką, jaki można kupić w każdym supermarkecie, i umieścił w płomieniu świecy. Zapach topionego wosku zmieszał się z wonią rozgrzanego metalu. Po dwóch minutach, które wydawały się wiecznością, demon podszedł do niej i podstawił młotek pod nos. Cofnęła głowę, ile się dało. Zły duch uśmiechnął się, obszedł krzesło i przyłożył narzędzie do jej pleców. Zawyła przeraźliwie. Poczuła smród palonej skóry i woń własnego moczu. Po chwili na jej kark spadły dwa mocne uderzenia. Ryknęła, próbując przeciwstawić się bólowi, jak najszybciej o nim zapomnieć, zwalczyć go siłą drzemiącą nadal w płucach. – Gdzie to jest?! – Nie wiem! – wybełkotała. Usłyszała metaliczny odgłos przedmiotu uderzającego o podłogę. Demon szybkim krokiem podszedł do torby i wyciągnął z niej nóż. Wrócił na środek pomieszczenia i mocno szarpnął jej piersi tak, żeby zwisały nad oparciem krzesła. Chwycił prawą pierś i przyłożył do niej ostrze. – Mów! – rozkazał.

Figura wędrująca 1 Pojebało cię? Naprawdę się z nimi konsultujesz? – Inspektor Karol Zakrzewski odwrócił się i spojrzał na Nowaka. Stali przy oknie w siedzibie CBŚ na Okrzei. Dziś nad Portem Praskim, komisariatem rzecznym i Wisłą znów unosiła się mgiełka. Nie, to nie mgiełka, jakaś taka... nieprzejrzystość. – O co ci chodzi? Dawny kolega nadkomisarza z wydziału zabójstw zestarzał się od ostatniego spotkania. Nie ma się czemu dziwić, czas płynie tylko w jednym kierunku. Inspektor siorbnął łyk kawy z kubka. – Księżula to twoi sprzymierzeńcy? Ścigasz jakiegoś guru, ale kult wielkiego Panbuka jest okej? – Mówisz jak gówniarze z internetu – mruknął Nowak. – Że co proszę? – No, z tym „Panbukiem”. Zakrzewski roześmiał się tylko. – Nie muszę wierzyć, żeby akceptować. – Nowak wzruszył ramionami. – Zabierz z Warszawy kościoły i co ci zostanie? Parę ulic, kolumna Zygmunta i Pałac Kultury. – I stadion Legii. – I Polonii! – odparł natychmiast Nowak. – No i ten narodowy koszyk, jeżeli go zbudują do końca. – Zakrzewski wskazał za okno. – Dobra, z ciekawości pytałem. Nadkomisarz zaczerpnął powietrza w płuca. – Jestem zwolennikiem umiarkowanego postępu w granicach prawa. Żyjemy w kraju, w którym żyjemy. Nie chcę niczego zmieniać. – Żyjemy w kraju, w którym ciągle ktoś nas robi w chuja za naszą kasę – oświadczył Zakrzewski. – Syn mi tak powiedział, i wiesz co? Ma, kurwa, rację. Nowak westchnął cicho. Niczego innego nie mógł się po Karolu spodziewać.

– Dobrze, skoro już wiemy, co to za kraj, może mi powiesz, co wiesz o Dromosie? – Brzmi jak nazwa firmy budowlanej – burknął Zakrzewski. – Nawet parę takich znalazłem. Nie, młody... To jest: nie, stary. Owszem, są w bazie KGP na liście grup manipulacyjnych, ale my nie mamy żadnego pretekstu, żeby tam wkroczyć. Nie prowadzimy dochodzenia, które by tych świrów dotyczyło. – Jakiś handel? Import towarów bez akcyzy? – Nowak pamiętał, że w burzliwych latach dziewięćdziesiątych XX wieku różni cwaniacy rejestrowali związki wyznaniowe, żeby sprowadzać samochody bez cła. Pojawił się chyba nawet kościół z samymi biskupami. – Masz przestarzałe informacje. Ulgi zniesiono i nie da się tak łatwo zarejestrować. – Narkotyki? – No co ty! Przecież bym ci powiedział – obruszył się Zakrzewski. – Mówiłeś, że sprzedają miętę, a takie ziółka są póki co legalne. Poza tym w kodeksie karnym nie ma mowy o manipulowaniu umysłami, co najwyżej o nakłanianiu do popełnienia przestępstwa. Nowak ponownie skierował spojrzenie za okno. Na drzewach rosnących przed spaloną fabryką wciąż widać było szron, który pojawił się w nocy. Zaczęli zbierać informacje o Łoniewskim. Drzyzga odpowiadał za przeprowadzenie wywiadu w Górze Kalwarii. Sąsiedzi, urząd miasta, policja, parafia. Rozmowy z panem, wójtem, plebanem i komendantem. Z tym ostatnim na pewno będą jakieś problemy. Nowak chciał jak najszybciej skontaktować się z Rodziewiczem i ustalić procedurę przesłuchania guru. Najchętniej zrobiłby to z zaskoczenia, ale niestety ostatnio poniosły go nerwy. Nie miał prawie żadnych argumentów w ręku, jedynie mgliste podejrzenia wynikające z ostatnich działań Łoniewskiego. Poza tym niespodziewanie pojawił się nissan Nalazka... – Wszyscy próbują nami manipulować. Politycy, telewizja, wielkie koncerny – powiedział. – Pamiętasz, jak firma na „A” tworzyła sieć sprzedaży, jakiego języka używała? Prawie religijnego. – E tam, języka. Dziś nawet najgłupszy leming nie daje się nabrać na wartości korporacyjne. Do pracy chodzi się dla pieniędzy. –

Zakrzewski zaniósł się kaszlem. – Kurwa mać! Muszę znowu przestać palić. – Chrząknął. – Poza tym firma na „A” jest OK. Mój syn kupuje od nich taki zajzajer do czyszczenia kominków. Nic lepszego nie znajdziesz. Nowak westchnął ciężko. – Dobra. Opowiadaj o pułkowniku Karpińskim. – Muszę? – Nie musisz. – To nie opowiem. – Zakrzewski skrzywił się. – Pamiętasz aferę Palucha? Ilu ludzi umoczyło w tym kasę, także z pierwszych stron gazet? Dziadów, których nadal widać na pierwszych stronach? – Nie czytam gazet – mruknął Nowak. – To, kurwa, zacznij, póki istnieją. Więc w tamtej aferze brało udział sporo wojskowych. Jako organizatorzy tego przekrętu i jako jego ofiary. Karpiński wybrał sobie gorzej uzbrojone, ale bardziej niebezpieczne środowisko. – Zakrzewski napił się kawy i spojrzał na Nowaka. – Prawników. I podobno jeszcze księży. – Podobno? – Tak, podobno. Trochę na ten temat gadali w którejś telewizorni, ale szybko wszystko zostało zamiecione pod dywan. Karpiński dostał dwa lata w zawieszeniu za prowadzenie piramidy finansowej. Był jedyną ukaraną osobą. – Zakrzewski uniósł palec. – Ma kumpli, którzy mu pomogli. Ale nie pytaj mnie, jakich. On sam mieszka teraz w jednym dużym mieście za granicą. Byłeś tam. – W Londynie? – Nie, kurwa, w Bukareszcie – prychnął Zakrzewski. – Pewnie, że w Londynie. Nowak zastanawiał się przez chwilę. – Ta opinia z 2008 roku... Rozumiem, że była istotna w dochodzeniu, ale... – Ale nie wiadomo. Z tego co mówisz, to twój trup był techniczny. Za życia. No, znaczy, zwykły pracownik, jak to się mówi? Merytoryczny. Decyzja o udupieniu Karpińskiego, jeżeli to rzeczywiście było udupienie, zapadła gdzie indziej, Kraszewski nie miał nic do gadania. Pułkownik nie kazałby zatłuc kamulcami jakiegoś katolskiego

pionka. – Tak myślisz? – Tak myślę. Chuj wie jak było naprawdę. Jeżeli nie zajmujesz się daną sprawą i nie jesteś w środku organizacji, to niczego nie będziesz wiedział. Na szczęście jesteśmy, kurwa, wolnym krajem, więc możesz sobie do woli gadać o spisku. – Czyli niczego się nie dowiem. – Powiedziałem: chuj wie. – Inspektor uśmiechnął się. – Więc porozmawiaj z chujem. – Że co proszę?! – Z naszym starym znajomym z Magdalenki. Ciągle tam mieszka. Nadkomisarz nie musiał zgadywać, o kogo chodzi. Władysław Mytnik, znany policji pod różnymi pseudonimami. Myto, Mydło i Powidło. – Dlaczego z nim? – Był wspólnikiem Karpińskiego w tej kasie. – Nadal jest informatorem CBA? Albo CBŚ? – Nadkomisarz spojrzał na Zakrzewskiego. Inspektor uniósł rękę. – No cóż, tego nie mogę ci powiedzieć. Oficjalnie to nawet nie słyszałem, żeby w ogóle komuś kablował. Ale wiesz, jak to jest... – Uśmiechnął się krzywo. – Raz otworzysz gębę, potem współpracujesz całe życie. Nawet jeżeli nie masz już nic do powiedzenia. Kościół Świętego Marcina na Piwnej został doszczętnie zniszczony w czasie powstania. Po wojnie wystrój wnętrza zaprojektowała siostra zakonna, z wykształcenia architekt. Nowak był tu już parę razy w życiu i zawsze wzruszał go krucyfiks wiszący w głównej nawie po prawej stronie. Ze starej, zabytkowej rzeźby zniszczonej w 1944 roku pozostał tylko dolny fragment. Ciało Chrystusa było brutalnie urwane w połowie, górną część tworzyła zespawana ze stalowych prętów sylwetka. Zaostrzone szpikulce wyznaczały zarys głowy Ukrzyżowanego, tworząc jednocześnie cierniową koronę. „Błogosławieni, którzy w Panu umierają, uczynki ich idą za nimi”, głosił napis u stóp krzyża. Nadkomisarz pokiwał głową i ruszył do zakrystii, gdzie czekał na niego ksiądz Gellert. Cholera wie dlaczego pojawił się właśnie tutaj. Może też prowadził

jakieś wewnętrzne śledztwo, w końcu mniej więcej tym się kiedyś w kurii zajmował. Nowak miał do niego kilka pytań. Najważniejsze: kim, do ciężkiej cholery, jest Maciej Fortuna? Dlaczego ksiądz nie wspomniał o nim wcześniej, tylko od razu gadał o Łoniewskim? Gdy Nowak przedstawił swoje wątpliwości, jezuita milczał przez chwilę. – Nie wydawało mi się to istotne dla pańskiego śledztwa – odpowiedział w końcu. – Litości... – Nadkomisarz pokręcił głową. – Nie wiemy, czy dziewczyna została zamordowana. Być może popełniła samobójstwo. Być może ktoś ją nakłonił do targnięcia się na życie. Nie wiem, co mówi o tym katechizm, ale wiem, co napisano w kodeksie karnym. Za namawianie do samobójstwa można trafić do więzienia na pięć lat. Ksiądz Gellert spojrzał na Nowaka. Zdjął okulary, postukał palcami w etui tabletu i powiedział: – Panie nadkomisarzu, wbrew temu, co pan myśli, obaj stoimy po stronie rozumu. Bardzo ostrożnie odnoszę się do sytuacji, gdy nad umysłem człowieka przejmuje działanie jakaś siła, która może być czymś innym albo kimś innym, niż nam się wydaje. Otwieranie furtek tego rodzaju jest niebezpieczne, dlatego moje nastawienie do ruchów charyzmatycznych jest mocno sceptyczne. Nowak pokręcił głową. – Nie rozumiem. Nie interesują mnie rozważania teologiczne ani kwestie public relations w archidiecezji. Ja muszę przesłuchać konkretnego człowieka. – Proszę zatem to zrobić. Co stoi na przeszkodzie? – Czy jest coś, o czym powinienem jeszcze wiedzieć? Ksiądz westchnął i opowiedział o tym, jak pewien inteligentny człowiek stopniowo, dzięki wsparciu pewnego kapłana, zmonopolizował przekaz duchowy w grupie działającej w różnych regionach Polski. Nauki były zbierane w zielonych zeszytach i publikowane raz na kwartał. Dotyczyły wszystkiego: wychowywania dzieci, zdrowia psychicznego, etycznego prowadzenia biznesu. Zawierały proste sugestie wyrażone zrozumiałym językiem. Istniał zespół, który redagował

zalecenia Fortuny, a ten powoli zmieniał się w guru. – Dziwne, że tak późno niektórym zapaliła się lampka ostrzegawcza – powiedział Gellert. – Kiedy grupa koncentruje się na konkretnej osobie, kiedy przypisuje jej nadprzyrodzone zdolności, trzeba interweniować. Tu działania nastąpiły zbyt późno. Wiele osób miało przez to kłopoty rodzinne, finansowe i zdrowotne. Ale po ogromnej pracy udało się wszystko wyprostować. – Niektórzy jednak wciąż dzwonią do Ducha Świętego. – Ten człowiek nadal wierzy w swoje wtajemniczenie. Poza tym wielu osobom trudno zamknąć etap życia, który dał im nadzieję i radość, poczucie wspólnoty. – Gellert przerwał na moment. – Proszę posłuchać uważnie i spróbować dobrze mnie zrozumieć. Kościół nie zamierza utrudniać śledztwa policji, a policja nie ma powodu, by utrudniać życie jakiejkolwiek społeczności. Rola Macieja Fortuny w ruchu jest przeszłością. Jego ewentualne problemy z prawem to już pańska domena. – Lew Abałkin – mruknął Nowak pod nosem. Nie wiedział, dlaczego mu przyszło do głowy to nazwisko. Może to znowu postać ze Zbrodni i kary. – Słucham? – Nic, nic. Czy ksiądz ma dla mnie listę członków tych wspólnot, do których należeli Kraszewski i Iga Maciejewicz? – Mam. – Gellert ponownie postukał w tablet. – Długo się zastanawiałem, czy powinienem ją panu przekazywać. Muszę jednak przyjąć, że nie reprezentuje pan aparatu represji, tylko chce odnaleźć sprawców zbrodni. Nadkomisarz popatrzył na jezuitę. PRL wszystkim najebał w głowach, nawet duchownym. – Świetnie – powiedział. – A co z sektą Dromos? Czy Fortuna miał z nimi coś wspólnego? Ksiądz spojrzał na Nowaka. – O ile wiem, nie. – Dlaczego ta grupa jest taka groźna? Dlaczego wysłano księdza na to spotkanie na Służewiu... – Nowak chrząknął. – To znaczy: na Służewie? Dlaczego ojciec Kuś poinformował właśnie księdza?

– Chyba już o tym rozmawialiśmy. – Jezuita wzruszył ramionami. – Chodzi o odpływ ludzi? – Odpływ? To chyba niewłaściwe słowo. – Gellert zmarszczył brwi. – Raczej o przyciąganie takich, którzy nie powinni dać się omamić. – Takich jak Janusz Kraszewski? – Sądzi pan, że tak się stało? Nowak zirytował się. – A nie? Co to jest Phos megaleio? Kto publikował teksty w internecie pod pseudonimem „Eliasz”? Kto je potem cenzurował? Na czyje polecenie? Ksiądz Gellert przez chwilę wpatrywał się w nadkomisarza. – Zatem dotarł pan do pewnych informacji. No dobrze, niechętnie to mówię, ale rzeczywiście Janusz Kraszewski związał się z niewłaściwymi ludźmi. Nie wiem, dlaczego tak się stało, ale kilkanaście miesięcy temu pojawiły się pewne niepokojące sygnały. – To znaczy? – Myślę, że to z powodu kontaktu z Janem Jakubem Łoniewskim. – Ojciec rodziny, poważny człowiek, działacz, organizator, nagle zaczyna odlatywać, bo ktoś do niego przemawia niskim głosem? Bazyliszek ściąga uczciwych ludzi do piwnicy, wpatruje się im w oczy i zmienia na zawsze? – Szatan to istota wroga i mroczna, byt żywy i duchowy, skażony i deprawujący – wyrecytował Gellert. – To słowa Pawła VI. Zło znajduje różne sposoby, by dotrzeć do najodporniejszych nawet ludzi. Nowak patrzył przez chwilę na jezuitę, który siedział przy stole z niewzruszoną miną. Informacja o Kraszewskim była istotna. Nie ma powodów, by odwlekać przesłuchanie Łoniewskiego w charakterze świadka. – Kto tam jeszcze jest? Kogo udało się wciągnąć do sekty? – Chrząknął. – Na pewno jest ktoś ważny, o kim ksiądz nie chce powiedzieć. – Już pan coś takiego sugerował – zauważył Gellert. – Nie, panie nadkomisarzu. Istotne jest raczej to, kogo na razie nie udało się wciągnąć. Nowak zastanawiał się przez chwilę nad tą odpowiedzią.

Zrozumiał, że chodzi także o prestiż reprezentowanej przez zakonnika instytucji. – A śmierć Kraszewskiego? To był wyrok, wymierzenie kary. Za co? Czyżby zdradził sektę? – Nie wiem. Też bym się chętnie dowiedział, kogo zło opętało do tego stopnia, by zadać innemu człowiekowi tak okrutną śmierć. Nowak parsknął. – Proszę księdza – powiedział najspokojniej, jak potrafił. – To zawsze robią ludzie. Nigdy demony. – Proszę się z tego nie śmiać! – Gellert podniósł głos, niemal krzyknął. Nowak spojrzał na niego z zaskoczeniem. Jezuita odetchnął głęboko. Sprawiał wrażenie, jakby toczył jakąś wewnętrzną walkę. – Nie powinienem tego robić. – Spojrzał w blat stołu, a dopiero potem skierował wzrok na nadkomisarza. – Jeśli chce pan zobaczyć i usłyszeć coś, co może nieco nadszarpnąć pański obraz świata, ma pan okazję to dzisiaj zrobić. – Słucham? – Nadkomisarz nie od razu zrozumiał. – To znaczy wziąć udział... – Tak. Nowak poczuł zimny dreszcz przebiegający po plecach. Nie, to bez sensu, mimo tego, co mówił Zakrzewskiemu, był przecież racjonalistą! Światopogląd zresztą nie miał tu nic do rzeczy, Nowak nadzorował dwa postępowania, w których niespodziewanie zaczęło się sporo dziać. Trzeba zająć się Nalazkiem, wyciągnąć informacje z Gralaka, zorientować się w sytuacji w Górze Kalwarii, zorganizować przesłuchanie Łoniewskiego... Jak to wszystko ogarnąć, a przy tym choć przez chwilę pobyć w domu? Boże, niech już ci heretycy się sami przyznają. Albo niech się okaże, że to islamscy terroryści, wtedy przynajmniej ktoś inny przejmie sprawę. Może, kurwa, sam Barack Obama. Albo aspirant Broniewicz z kałachem. – Muszę tylko poprosić pana o zachowanie powagi. I o pomoc, jeśli okaże się potrzebna. To nie będzie scena z horroru, ale na pewno zetknie się pan z ludzkim cierpieniem. – Już parę razy się z nim zetknąłem.

– Domyślam się – odparł jezuita. – Inaczej bym panu tego nie zaproponował. Nowak zastanawiał się przez chwilę. – Dobrze – powiedział. – Gdzie i o której? Broniewicz zgłosił się z miasta. Umówił się z Nalazkiem na formalne przesłuchanie w charakterze świadka. Nowak z irytacją popatrzył na papierowe arkusze, na których policjanci zanotowali powiązania między osobami i grupami. Łoniewskiego da się na razie przesłuchać także wyłącznie jako świadka. Dwa trupy, cały tłum nawiedzonych, jeden pułkownik. I zero podejrzanych. Niejakiemu Krzysztofowi Gralakowi z Rokitna, czy gdzie on tam mieszkał, mimo wszystkich jego dziwactw też na razie nie dało się postawić żadnych zarzutów. Można było jedynie wyciągać od niego kolejne informacje. Nadkomisarz spojrzał na Pawlaka. – Czy ta Alicja Gralak to jego matka? – No widzisz, szefie, to trochę, kurde, skomplikowane. – Aspirant chrząknął. – Chociaż w sumie nie aż tak bardzo. Zacznijmy od tego, że ta siostra, Joanna, wyjechała trzy lata temu do Niemiec do pracy. Do dawnego NRD, tak powiedział, prawdopodobnie do Lipska. – Prawdopodobnie? – Nowak zapisał na kartce przy nazwisku Joanny Gralak literkę „D” ze znakiem zapytania. – Ano. Skończyła policealną szkołę gastronomiczną, więc pewnie teraz przyrządza kotlety dla Niemców. W każdym razie nie odzywa się do nikogo z Polski, w tym do brata. Tyle że Gralak nie jest jej bratem. – Jak to? – No, rodzonym bratem nie jest. Ta Alicja Gralak jest siostrą... Nie, szwagierką jego ojca. Czyli... No, Joanna to córka brata tego ojca. Znaczy to jego siostra cioteczna. Jego, czyli Gralaka. Nadążasz? – Nie! – burknął nadkomisarz. – Jeszcze raz, tylko jaśniej. – Skup się! – Pawlak z irytacją zamachał rękami. – Joanna to córka brata jego ojca. – Czyli siostra stryjeczna. Proste. Aspirant niepewnie pokiwał głową. – Niby tak.

– Dobrze. – Nowak nerwowo postukał długopisem o kant biurka. – Co z tą Alicją, jej matką? – Gralak mówił, że ciotka jest lekarką i mieszka w Pruszkowie. Był u niej raz, ale nie pamięta adresu. Gdzieś na Żbikowie, tak powiedział. Sprawdziłem, nikt o takim nazwisku nie jest w Pruszkowie zameldowany, kontaktowałem się też z paroma przychodniami. I teraz uwaga: jej mąż od pewnego czasu nie żyje. – Smutne. – Tak, szefie, smutne! – warknął aspirant. – Może cię za to zainteresuje, że był policjantem i pochodził z Góry Kalwarii. Nowak oparł ręce o blat i odjechał na fotelu od biurka. – Zdaje się, że będziemy tam pielgrzymować jak czciciele rudej krowy przed wojną. Dałeś znać Marcinowi? – Jasne. – Ta siostra... Była osobą religijną? Aspirant uśmiechnął się. – Zadałem dokładnie to samo pytanie. Wariat oburzył się, powiedział, że w jego rodzinie wszyscy byli albo są religijni, nie to co my, milicjanci. No to doprecyzowałem. – Centralnie między oczy? – Doprecyzowałem pytanie – zezłościł się Pawlak. – Zapytałem wprost, czy nie należała do żadnej sekty. Oburzył się strasznie. Zresztą ten gość jest ciągle oburzony, sprawia wrażenie, jakby czuł, że świat wyrządził mu straszną krzywdę. Jest zły, że w ogóle istnieje, i w sumie nie wiem: on czy świat. – Gdybyś stracił oko, też nie byłbyś szczęśliwy. – Mógł nie skakać na główkę – burknął Pawlak. – I tak miał szczęście, inaczej niż ta dziewczyna. Pamiętasz, na zdjęciu były trzy kobiety, tak? Siostra, do tego jakaś Marysia oraz Iga Maciejewicz. Gralak nadal utrzymuje, że nie znał Igi. Szukam autora zdjęcia. I zaraz pojadę do jej matki. Dzwoniła do mnie, wiesz? Jest załamana. Teraz twierdzi, że córka przez nią wpadła w depresję, przez to, że jej małżeństwo się rozpadło. – Wyślij do niej Ankę! Jest dużo innej roboty. Czekaj! A co z ojcem? Mieszka osobno, tak?

– Tak, na Bródnie. Starszy pan, nieprzyjemny. Był we wtorek na pogrzebie. Już ci mówiłem, nie pamiętasz? Też podejrzewa u córki depresję. Sądzi, że to samobójstwo, i obwinia o to byłą żonę. – Aspirant wykrzywił usta w uśmiechu. – Przynajmniej w tym się zgadzają. Nowak łypnął na niego ponuro. – Mówił coś o Krawczyku? – Jakim Krawczyku? – Pawlak przez chwilę sprawiał wrażenie zdezorientowanego. – A, jasne, tym łachmycie, który uciekł do Anglii? Nadkomisarz uniósł brwi. Aspirant rozszerzył słownictwo o staroświeckie określenia. – Mniej więcej. – Maciejewicz w sumie nie znał dobrze córki, w ostatnich latach spotykał się z nią raz na parę miesięcy, ale mówił, że Iga nie potrafiła znaleźć sobie przyjaciół i wiązała się z niewłaściwymi ludźmi. Krawczyk był jednym z nich. – Znalazłeś go w Anglii? – Nie. Gość może teraz być gdziekolwiek w strefie Schengen. – Pawlak wzruszył ramionami. – Poprosiłem różne linie lotnicze o sprawdzenie go na liście pasażerów w ostatnich tygodniach, ale to trochę desperacki krok, nie uważasz, szefie? – Uważam. – Nowak potarł podbródek. – Ja też robię dziwne rzeczy, kolego. Przy bramie nie było tym razem ochroniarza, ktoś od razu odblokował furtkę, gdy tylko Nowak nacisnął przycisk. Nadkomisarz wkroczył na wyłożony kostką podjazd i ruszył ku drzwiom. – Dawno cię nie widziałem – stwierdził zwalisty mężczyzna, który pojawił się w progu. Mytnik zdecydowanie się postarzał. Nie wyciągnął ręki na powitanie, zresztą nadkomisarz i tak by jej nie uścisnął. – Nie sprzedałeś domu – zauważył. – Wróciłeś na stare śmieci. Nie boisz się, że ktoś cię załatwi? Gangster otworzył szeroko oczy. – Ej, ej, młody człowieku! Przyszedłeś mnie obrażać? To spierdalaj natychmiast. – Nie obrażam. Po prostu jestem ciekaw. Mytnik sapnął ciężko.

– Gdybym się kogoś bał, tobym nie wracał, nie? Zresztą – zatoczył ręką koło – to tymczasowe lokum. Sprzedam, ale za jakiś czas. – Jasne, kryzys w nieruchomościach – stwierdził Nowak, gdy weszli do saloniku. – Siadaj na dupie. Chcesz się napić, to sobie nalej. – Gospodarz wskazał karafkę. Nadkomisarz rozejrzał się. Gangsterowi chyba nie wiodło się najlepiej. Ściany wymagały odmalowania, niektóre stiuki pod sufitem były poobtłukiwane. Blat barku z ciemnego drewna pokrywała warstwa kurzu. Poza whisky jedynym świadectwem luksusu była szkatułka z cygarami, zresztą w powietrzu unosił się cierpki zapach spalonych liści tytoniu. – Co, chcesz wiedzieć, gdzie jest mikrofon? Nie przejmuj się, powiem ci od razu. Tam. – Gangster wskazał obrzydliwy biały wazon, w którym kurzyły się sztuczne kwiaty. – Obiektyw również. Za drobną opłatą udostępnię ci kopię, jeżeli będzie ci potrzebna. Naród pomaga policji, policja służy narodowi. Nowak postanowił nie komentować tego hasła. – Pytałeś o Karpińskiego. Był moim sąsiadem. – Mytnik spojrzał na nadkomisarza i mrugnął. – W mieście, którego nie ma. – Wielka emigracja – burknął nadkomisarz. – Żebyś wiedział. – Co u niego słychać? – Nie wiem. – Mógłby kazać zabić kogoś, kto zalazł mu kiedyś za skórę? Mytnik zerknął w stronę wazonu. – Jak to się nazywa? Tryb przypuszczający? Mógłby. Każdy by mógł. Ty też. – Ukamienować? – Że co?! – Janusz Kraszewski. Był w Komisji Nadzoru Finansowego, kiedy wasza piramida zaczęła się walić. Zginął niedawno, zatłuczony ciężkimi przedmiotami. – Nie znam człowieka. Były jakieś dokumenty, opinie, ale nie miało to dużego znaczenia. Parę osób umoczyło w tym kasę, paru

prokuratorów, jeden biskup, i to chyba, kurwa, protestant, no i trafili akurat na moment... Jak by to powiedzieć... obniżonej płynności. To oni zaczęli robić szum, a wtedy wszystko się posypało. A biznes miał, kurwa, całkiem solidne podstawy. Inwestowaliśmy i sami mieliśmy poważnego inwestora. – Z Gibraltaru? – Skąd wiesz? – Mytnik zaskoczony spojrzał na nadkomisarza. – Dobra, nieważne. I co, niby ktoś zajebał tego gościa od finansów? Myślisz, że pułkownik? – To ja przyszedłem cię o to spytać. – Mietek ma kumpli, którzy wiedzą, jak człowieka udupić tak, żeby nie było śladów. – Gangster ostrożnie dobierał słowa. Wyciągnął palec w kierunku Nowaka. – Niektórzy nawet pracowali w twojej firmie. – Tak? – Tak. Rozumiesz, niespodziewane samobójstwo. Da się zaaranżować. Ostatnio jeden znany gość z kolorowym krawatem też się powiesił... – Mytnik z przekąsem wypowiedział ostatnie słowo. – Ale coś takiego? Teatrzyk? Z całym szacunkiem, po kiego chuja? Pojeba szukaj jakiegoś. Może to początek serii, znowu pokażą cię w telewizji, tak jak wtedy, przy „Tramwajarzu”. – Wiesz coś o sekcie z Góry Kalwarii? Jakaś organizacja trzymała u was pieniądze? – Sekta, pieniądze? Nie. – Mytnik podrapał się po głowie. – Wiesz, mam coś fajnego w gabinecie. – Spojrzał na nadkomisarza. – Bo ciągle mam, kurwa, swój gabinet. Nie zamierzam cię tam wpuszczać. Poczekaj, przyniosę. Gospodarz wrócił po chwili z jakimś metalowym przedmiotem. Złotobrązowy trójkąt z otworem w środku, rozszerzający się u podstawy, faktura powierzchni przypominała skórę smoków malowanych na okładkach książek fantasy. Nowak zobaczył na dole kilka greckich liter. Niektóre znał, chyba nauczył się ich jeszcze na studiach, na zajęciach ze statystyki: delta, ro, omega... nie, to omikron. A na końcu sigma. – Dromos. – Że co? No, gadżecik. Kazałem przerobić na obcinarkę do cygar. Rozumiesz, tu, w oczku, jest nożyk. – Gangster wsadził palec do środka.

– Jak się dobrze naostrzy i mocno naciśnie, palec też można ujebać. Nowak podejrzewał, że maszynka mogła już kiedyś mieć takie zastosowanie. – Dlaczego mi to pokazujesz? – spytał. – To prezent od pułkownika. On dostał z kolei od jakiegoś znajomego. – Mytnik skierował spojrzenie na policjanta. – Mówił, że to świr. Religijny świr. Chciał zostać zakonnikiem czy coś, a potem sam założył swój zakon. Sektę. – Łoniewski? Jan Jakub Łoniewski? Gospodarz zmarszczył brwi. – Ja wiem? Może i tak. A co, znasz go? Nowak nie odpowiedział. – Podobno ten świr sam to zrobił. – Mytnik postukał palcem w obcinarkę. – Zdolniacha, nie? Mógłby na takich gówienkach nieźle zarobić, a wolał się modlić do Wielkiego Cybucha czy co tam sobie wymyślił. – Dzięki za pomoc. – Nadkomisarz wstał i rozejrzał się jeszcze raz po pomieszczeniu. – Wiesz co? Znam jednego księdza, który mógłby tu odprawić pewien rytuał. – Spierdalaj – oznajmił Mytnik. – I pozdrów Karola Zakrzewskiego, przez wzgląd na dawne czasy. Przydałaby się dzisiaj milicja, nie uważasz? – Gniłbyś wtedy w pierdlu – stwierdził Nowak. – Nie, piesku. Zostałbym komendantem. 2 Nowak z trudem zdążył na przesłuchanie Nalazka, który pojawił się w towarzystwie pełnomocnika, mecenasa Ostrowickiego z kancelarii Kaczanowski, Ostrowicki i Wnuk. Trochę zaskakujące, że facet w kurtce wyciągniętej z muzeum PRL-u postanowił wydać pieniądze na prawnika. Do kurtek miał zresztą łatwy dostęp, prowadził bowiem mały sklepik z ciuchami na targowisku w Pruszkowie. Aspirant Broniewicz po wstępnych formalnościach zadał pytanie: – Co pan robił w środę, 2 listopada, pod biurowcem Warty na Chmielnej?

Nalazek spojrzał na prawnika. – Spotkałem się z Januszem Kraszewskim z banku BKG w sprawie sponsorowania turnieju piłkarskiego dla dzieci. – Organizowanego w Pruszkowie? – Owszem. – I jak przebiegło spotkanie? – Dobrze – burknął Nalazek. – Bank miał dać trochę pieniędzy, przywieźć parę banerów i zainstalować stoisko, na którym miał reklamować konta dla dzieci. – Uważa pan to za etyczne? – Zadaniem świadka nie jest dzielenie się z panami swoimi opiniami na temat moralności – odezwał się mecenas Ostrowicki, zanim Nalazek zdążył otworzyć usta. – Proszę zadać konkretne pytanie. – Obecnemu tu nadkomisarzowi Nowakowi powiedział pan, że nie zna pan Janusza Kraszewskiego. Dlaczego pan kłamał? – spytał Broniewicz, wpatrując się w przesłuchiwanego. Prawnik znów odezwał się pierwszy. – Zwracam uwagę, że dotychczasowe kontakty mojego klienta z nadkomisarzem Nowakiem i starszym aspirantem Pawlakiem miały charakter przypadkowych spotkań. Żadne z nich nie wiązało się z formalnym przesłuchaniem do protokołu. Pan Nalazek ma prawo udzielić wymijających odpowiedzi obcym osobom wypytującym go o kontakty o charakterze osobistym, a nawet religijnym. Ma prawo również nie odpowiadać. – Odpowiedział jednak – zauważył Broniewicz. – Twierdził, że nie zna Janusza Kraszewskiego i nie dotarła do niego informacja o jego śmierci. – Bo... – zaczął Nalazek, ale adwokat znów mu przerwał. – Proszę najpierw zadać pytanie – powiedział. Broniewicz rzucił prawnikowi złe spojrzenie. – Zadaję: czy znał pan wcześniej Janusza Kraszewskiego? – Tak jakby – burknął drugi wąsacz. – Tak jakby? Nie jest pan w stanie powiedzieć „tak” albo „nie”? – No, dzwoniłem do niego z polecenia księdza Grabińskiego, przecież musiałem się umówić na spotkanie. Człowieka z widzenia

nawet znałem, ze spotkań wspólnoty we Włochach, przychodzili tam bardzo różni ludzie, różnych zawodów, kobiety, mężczyźni, on też. Nowak zajrzał do listy członków grupy Światło-Duch, przekazanej przez księdza Gellerta. – Janusz Kraszewski uczestniczył w spotkaniach od dawna, od 1992 roku. Pan pojawił się w dwa tysiące szóstym. Ostatnio dyrektor Kraszewski z rodziną rzeczywiście bywał nieco rzadziej, ale jednak przychodził. Nie miał pan okazji z nim rozmawiać? – Okazję może i miałem, ale nie rozmawiałem. – Przesłuchiwany wzruszył ramionami. – Czasami było tam kilkadziesiąt osób. – A podobno powiedział pan koledze, że już nie chodzi na spotkania – wtrącił Broniewicz. – O nie, przepraszam, nic takiego nie mówiłem! – oburzył się Nalazek. – Na pewno! Ten pan – wskazał Nowaka – zadawał natarczywe pytania. To go zbyłem czymś tam. Moja sprawa, jak się modlę do Boga i z kim. – Zgadza się – odparł Broniewicz. Przez chwilę nad czymś się zastanawiał. – Nie ma w tym nic złego. Ja też chodzę czasami na spotkania do kościoła. To daje mi siłę. Nowak nie dał po sobie nic poznać, ale Nalazek sprawiał wrażenie zaskoczonego. – Czy należy pan jeszcze do jakiejś innej wspólnoty? Przesłuchiwany wytrzeszczył oczy. – O co chodzi? Nie zrozumiałem pytania. – Do grupy, powiedzmy, niezbyt oficjalnej. Sekty. – Nasze prawo nie określa... – zaczął Ostrowicki. – Wiemy, wiemy – przerwał mu Broniewicz. – Zna pan Jana Jakuba Łoniewskiego? – Nie. Nowak uniósł głowę. Odpowiedź padła bardzo szybko, nieco zbyt szybko. – Nie mówią panu nic nazwy: „Dromos”? „Pneuma Hagion”? „Eliasz”? Tomasz Nalazek uśmiechnął się. – Eliasz to wiem. Prorok.

– Słyszał pan, że Janusz Kraszewski publikował teksty pod takim pseudonimem? – Teksty? – Nalazek zmarszczył brwi. – W prasie katolickiej? – W internecie. Wąsacz roześmiał się. – Nie korzystam z internetu. Ludzie mówią, że to narzędzie szatana. Nowak pokiwał głową. – I mają rację. Czy pan Kraszewski był zdenerwowany? Nalazek wyglądał na zdezorientowanego. O to właśnie chodziło. – Ale że kiedy? – 2 listopada oczywiście. – Nie. Nie wiem. Chyba nie, bo... – Nalazek zająknął się. – To dobry człowiek był. – Nie pytałem, czy był dobry. Jak słusznie zauważył mecenas, pańskie opinie w kwestiach etycznych nie są dla nas istotne. – Nadkomisarz uśmiechnął się złośliwie. – Mówił, że się gdzieś wybiera? – Nie. Dlaczego miałby to mówić? – No... – zauważył Broniewicz. – Przecież należeli panowie do tej samej grupy. To chyba ułatwia rozmowę, nie? – A co, to niby jakaś masoneria? Nowak westchnął i zajął się protokołowaniem odpowiedzi. Broniewicz dopytywał przede wszystkim o 2 listopada i o to, co przesłuchiwany robił w Babicach, dlaczego pojechał w tym samym kierunku, co Kraszewski. Nalazek twierdził, że to przypadek, po prostu wybrał się do firmy budowlanej, aby bezpośrednio u producenta kupić jakieś listwy i plastikowe profile niezbędne przy remoncie, zresztą na dowód przedstawił fakturę z datą i godziną wystawienia. Potem pojechał do domu, co może potwierdzić żona i dzieci. Oglądał mecz Ligi Mistrzów, ale żona po pierwszej połowie przełączyła na serial. Posiedział jeszcze nad księgowością i poszedł spać. – Zgodnie z artykułem 192a kodeksu postępowania karnego w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych zamierzamy pobrać od pana odciski palców – powiedział Nowak. – Co? Czy muszę? – Nalazek spojrzał na prawnika. – Nie

powinienem podpisać jakiejś zgody? – Nie – stwierdził Ostrowicki. – Ale może pan odmówić, tyle że... – Tyle że... – wpadł mu w słowo nadkomisarz. – Może to się skończyć postawieniem panu zarzutów. – I ze świadka stanie się pan podejrzanym. Nawet jeśli pan nic złego nie zrobił – Broniewicz spojrzał spode łba na drugiego wąsacza – narazi się pan na kłopoty. My też wolelibyśmy uniknąć dodatkowych procedur z tym związanych. Nalazek wzruszył ramionami. – I co, trafię do bazy? – Na jakiś czas – powiedział Broniewicz. – Po zakończeniu postępowania materiały zostaną usunięte. No chyba że jednak zostanie pan o coś oskarżony. Ale przecież tak nie będzie, prawda? Zredagowanie protokołu na podstawie notatek Nowaka okazało się czasochłonne głównie z powodu uwag zgłaszanych przez prawnika. – Śliski zawodnik – oznajmił Broniewicz po przesłuchaniu. – Śliski nie śliski, ale cwany. Wynajął prawnika. Aspirant wzruszył ramionami. – Normalna rzecz w normalnym kraju. Tyle że... – No właśnie. Broniewicz przez chwilę gładził swoje bujne wąsiska. – W dziwną stronę zmierza to śledztwo – powiedział. – Mamy informacje o powiązaniach z WSI, a szukamy ludzi w grupach modlitewnych. Nowak pokręcił głową. – Mamy faceta, który rozmawiał z zamordowanym na kilka godzin przed jego śmiercią, a ty masz wątpliwości, po co go przesłuchujemy? – Coś jest nie tak – oświadczył dobitnie Broniewicz. – Ktoś za tym stoi. – Duch Święty. Jeden albo drugi. – Przestań! Nowak przez chwilę patrzył na aspiranta. – Weźmy się do roboty – stwierdził krótko. Wąsacz skrzywił usta i błysnął oczami. – Pracuję przez cały czas.

Nowak znowu pomyślał o kościołach Hawksmoora, precyzyjnie zaprojektowanych maszynach do chwalenia Boga – prawdopodobnie Boga – znajdujących się w różnych dzielnicach Londynu. Według fantastycznych teorii zbudowano je na liniach wyznaczających pentagram, na skrzyżowaniach starożytnych magicznych dróg, w miejscach, w których setki lat wcześniej oddawano cześć pogańskim bożkom. Ciekawe, jaki wzór utworzą kościoły, które do tej pory odwiedził i które jeszcze odwiedzi. Może się okazać, że to jakiś mroczny, okultystyczny symbol, którego środek znajduje się akurat w biurowcu Warty. Kościół na Czarnieckiego, niedaleko placu Inwalidów, od frontu w ogóle nie wyglądał na świątynię. Ot, kolejny piętrowy budynek w ciągu przytulonych do siebie żoliborskich domów. Wchodziło się do przedsionka, za którym otwierała się podłużna, pojedyncza nawa, wysoki prostopadłościan. Światła po nabożeństwie były już zgaszone, ale Nowak dostrzegł po prawej stronie, na ceglanym murze, freski przedstawiające stacje drogi krzyżowej. Ksiądz czekał w przedsionku. Udzielił nadkomisarzowi krótkich instrukcji i zaprowadził do salki. Na ścianie wisiał duży krucyfiks, obok niego obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem. Po obu stronach pomieszczenia stały proste stoły przysunięte do ścian, po lewej siedziało przy nich pięć osób: dwie młode kobiety, szczupły chłopak w okularach i drugi, tęgawy, też w wieku studenckim, ale już łysiejący, a także mężczyzna około czterdziestki, który ze zdziwieniem spojrzał na Nowaka. Nadkomisarz szybko przypatrzył się wszystkim twarzom, usiłując umieścić je w jakimś kontekście, zwłaszcza niedawnym. Nie udało się. Zebrani pozdrowili księdza, choć jedna z dziewczyn, niewysoka blondynka w szarym swetrze, z włosami spiętymi w koński ogon, nie podniosła się z miejsca, tylko burknęła coś pod nosem. – To jest Adam – powiedział Gellert. – Będzie mi pomagać w dzisiejszym obrzędzie, jeśli zajdzie taka potrzeba. Nowak uśmiechnął się niepewnie, odpowiadając skinieniem głowy na gesty zebranych. Jego rówieśnik uścisnął mu dłoń i przedstawił się jako Roman. Gellert wyszedł, żeby się przygotować.

Nadkomisarz przycupnął z boku i udawał, że się modli. Czuł, że nie powinien się tutaj znaleźć. Jakieś dwadzieścia pięć lat temu w kinie Śląsk oglądał Egzorcystę na zniszczonej kopii z węgierskimi napisami. Nie wiedział nic więcej na temat obrzędu, w którym miał uczestniczyć. Nie miał pojęcia, czego się spodziewać. Czy za chwilę poczuje zapach siarki, a dwóch sanitariuszy wprowadzi miotającego się szaleńca? Ksiądz Gellert pojawił się po chwili ubrany w sutannę i białą komżę, na szyi zawiesił fioletową stułę. W dłoni trzymał niezbyt grubą książkę w tym samym kolorze, ze złotymi tłoczeniami na okładce. Zamknął drzwi i poprosił wszystkich o odmówienie Ojcze nasz, a potem sam cicho odczytał jakąś modlitwę. Nowak rozejrzał się. Gdzie ten opętaniec? Kiedy zostanie wprowadzony? Przyjrzał się uważnie zgromadzonym. Dlaczego się nie niecierpliwili? Po chwili zrozumiał. Chodziło o dziewczynę w szarym swetrze. Ksiądz zaprosił ją na krzesło ustawione pośrodku sali. Usiadła, zacisnęła usta i zaczęła wpatrywać się w podłogę. Gellert ukłonił się przed krucyfiksem i podszedł do krzesła. – W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. – Amen. – Pan z wami. – I z duchem twoim. Jezuita poświęcił wodę, a potem, ku zdziwieniu Nowaka, sól, którą wsypał bez słowa do naczynia. Po chwili pokropił dziewczynę. Gdy tylko spadły na nią pierwsze krople, wygięła ciało w łuk i głośno jęknęła. Nowak otworzył szeroko oczy. Spojrzał na osoby biorące udział w ceremonii, ale na razie nikt nie rzucił się na pomoc. Ksiądz czekał przez minutę, aż dziewczyna się uspokoi. Poprosił wszystkich o przyklęknięcie, po czym, przerzuciwszy kilka stron fioletowej książeczki, odczytał formułę, w której Nowak po raz pierwszy usłyszał imię osoby siedzącej na krześle: została nazwana „naszą siostrą Jolantą”. Rozpoczęła się litania do wszystkich świętych. Razem z innymi powtarzał „módl się za nią” po każdym wypowiedzianym przez Gellerta imieniu, czując, że powoli wyłącza umysł i poddaje się rytmowi modlitwy, nie na tyle jednak, żeby nie wychwycić wśród rozmaitych

starożytnych i zagranicznych świętych Klemensa Hofbauera, patrona Warszawy. Ksiądz wymienił w końcu „błogosławionego Jana Pawła II”, po czym zmienił rytm i ton wypowiedzi, zwracając się teraz bezpośrednio do Boga. Jolanta, która do tej pory miarowo kiwała się na krześle, na zmianę kadencji zareagowała gwałtownie. Przy każdym kolejnym „wybaw ją” jej głowa odskakiwała do tyłu, tak jakby otrzymywała silny cios. Ksiądz Gellert wstał i wyrecytował modlitwę, w której poprosił o uwolnienie siostry od złego ducha i przywrócenie jej pełnej wolności. Dziewczyna wrzasnęła głośno, potem jeszcze raz, wówczas jej koleżanka, a może siostra, szybko wstała i dotknęła jej ramion, wypowiadając jakieś uspokajające słowa. Jezuita przez chwilę wpatrywał się w nią, a potem znalazł w książce tekst zaznaczony zieloną zakładką. – Powstań, o Panie, spiesz mi na ratunek – powiedział. Zebrani powtórzyli to zdanie. – Walcz, Panie, przeciw tym, którzy walczą ze mną, uderz na moich napastników! Chwyć puklerz i tarczę i powstań mi na pomoc. Nowak słuchał słów psalmu i powtarzał refren, zastanawiając się, co tu właściwie robi i jak elegancko stąd wyjść. Zapomniał zapytać, ile potrwa egzorcyzm, ale pewnie ksiądz udzieliłby mu standardowej odpowiedzi konsultanta, czyli „to zależy”. – Powstali fałszywi świadkowie – powiedział ksiądz. – Pytali o to, czego nie wiem, złem płacili za dobro, czyhali na moje życie. Dziewczyna wstała z krzesła, rozłożyła szeroko ręce, a potem ponownie usiadła. – Niech się nie śmieją ze mnie zakłamani wrogowie – Gellert uniósł głos – którzy nienawidzą mnie bez przyczyny i dają sobie znaki oczyma! Jolanta kopnęła krzesło. Sapnęła ciężko i usiadła na podłodze. Mężczyzna imieniem Roman podniósł krzesło i spojrzał na Nowaka oraz na studentów. Poprosił gestem, by przysunęli się nieco bliżej. Ksiądz odczytał Ewangelię, znany fragment, w którym Szatan prowadzi Jezusa na szczyt góry i ofiarowuje mu wszystkie ziemie pod warunkiem, że ten złoży mu pokłon. Odczytywane równym, cierpliwym

głosem słowa najwyraźniej uspokoiły dziewczynę. Roman ujął ją za rękę i po chwili z wahaniem ponownie usiadła na krześle. Gellert odłożył książkę na stół i położył dłonie na głowie Jolanty. – Panie, niech Twoje miłosierdzie okaże się nad nami, bo w Tobie pokładamy nadzieję. – Kyrie eleison! – odpowiedzieli zgromadzeni. Dziewczyna znów szarpnęła głową, próbując strącić ręce Gellerta. Ten niezrażony kontynuował: – Mój Boże, wybaw swoją służebnicę, która w Tobie pokłada nadzieję. – Kyrie eleison! – Znów szarpnięcie. Przy każdym kolejnym wezwaniu kobieta gwałtownie kołysała głową, wydając ciche jęknięcia, które pod koniec modlitwy zmieniły się w wycie. – Nasza wiara jest zwycięstwem, jakie odnosimy nad światem – oznajmił Gellert. Nowak nie zrozumiał tych słów. Jak to? Ze światem trzeba walczyć? To świat jest zły? Kto nad nim panuje? Jeżeli nie straci zdrowia psychicznego po tym spotkaniu, zapyta księdza, o co właściwie chodzi. Zebrani spróbowali odmówić Credo, ale jego druga część została całkowicie zagłuszona przez coraz głośniejsze wrzaski, które ucichły nieco przy Ojcze nasz. Kiedy jednak Gellert uniósł krzyż i zakrzyknął: „Oto Krzyż Pana, uchodź stąd, nieprzyjacielu!”, dziewczyna wpadła w szał. Splunęła na księdza i rzuciła się w jego kierunku. Roman zdołał chwycić ją za rękę, Nowak złapał z drugiej strony. Ksiądz zawahał się na moment, jakby miał wątpliwość, jaki element rytuału powinien zostać teraz wykorzystany. Uniósł ponownie krzyż i powtórzył wezwanie. Kobieta zaczęła charczeć i wyrzucać z siebie zduszonym, nie swoim głosem ordynarne wyrazy, podobnie jak to robią spotykani w okolicach dyskontów i w przejściach podziemnych wariaci pomstujący na świat odpowiedzialny ich zdaniem za dotykające ich nieszczęścia. Nowak nie wiedział, co robić. Wybiec stąd czym prędzej? Wezwać pogotowie albo udzielić pierwszej pomocy? Tylko jak?! Czy to epilepsja, czy napad jakiejś innej choroby? Czuł, że zaczyna się pocić, dziewczyna szarpała się potwornie, z siłą, której nie można się było po

niej spodziewać. Pluła na wszystkie strony, kropelki śliny dotarły także do jego twarzy. Ksiądz Gellert przymknął oczy i wyrecytował modlitwę błagalną z prośbą o uwolnienie udręczonego. – Skurwysynu! Ty czarny skurwysynu! Ty diable! Zabij się! Sam się zabij! Precz! Precz! – krzyczała dziewczyna. Nowak spojrzał w jej oczy i przeraził się. Były ciemne, czarne, źrenice wypełniały całą tęczówkę. Druga dziewczyna zasłoniła uszy dłońmi. Jezuita od błagania skierowanego pod adresem Boga przeszedł do formuł rozkazujących. Dobitnie i na tyle spokojnie, na ile to było możliwe, mówił: – Wyklinam cię i wypędzam, starodawny nieprzyjacielu człowieka! Zamilknij, ojcze kłamstwa, i nie waż się przeszkadzać tej służebnicy Bożej! Wyjdź z niej, duchu nieczysty, i ustąp miejsca Duchowi Świętemu! Po chwili uniósł ponownie krzyż i jeszcze raz pokropił kobietę wodą. Udręczona osoba wydała z siebie długi, przeciągły jęk, a potem głośny ryk. Na jej ustach pojawiła się piana. Zaczęła spazmatycznie oddychać, łapać powietrze, tak jakby w salce zaczęło go nagle brakować. Gellert przerzucił kilkanaście kartek wstecz i ponownie zaczął odczytywać imiona z litanii do wszystkich świętych, jednak nie wszystkie, dobierał je według jakiegoś klucza, który dla Nowaka pozostawał niezrozumiały. Ksiądz miał suchy, nieprzyjemny głos, teraz próbował go jakoś dziwnie modulować. Brzmiało to nieprzyjemnie, lecz odniosło skutek: oddech dziewczyny uspokajał się powoli, mgła zniknęła z jej oczu. Jolanta chyba zaczęła wracać do rzeczywistości. Pod koniec litanii kiwała głową do przytrzymujących ją osób, skierowała także nieco zdziwione spojrzenie na Nowaka, chyba się nawet uśmiechnęła. Gellert obserwował ją uważnie. – Pan moje życie ratuje od zguby – powiedział głośno. Zebrani powtórzyli refren psalmu, a ksiądz wyrecytował kilka jego strof. Roman dotknął ramienia nadkomisarza i delikatnie skinął głową, a potem puścił dziewczynę i odsunął się o krok. Nowak po chwili poszedł w jego ślady. Dziewczyna wstała z krzesła.

Gellert zaintonował pieśń dziękczynną, a potem odmówił krótką modlitwę i pobłogosławił zebranych. Ujął Jolantę za ręce, ona zaś spuściła wzrok i przytuliła się do księdza. Gellert spojrzał na nadkomisarza, który skinął głową i ruszył do wyjścia. Nowak próbował zrozumieć sens tego, w czym właśnie wziął udział. Wiedział, że istnieje jakaś technika psychoterapeutyczna, w której ludzie potrafią odczuwać cudze emocje, a przynajmniej nabierają takiego przekonania, bo w końcu za to płacą. Opowiadała o tym Anka i jeszcze ktoś, jakiś prokurator, jakżeż on się nazywał? Szeptycki? Tu miało miejsce coś podobnego, tyle że emocje pochodziły... No właśnie, skąd? Nowak nie wierzył, że z innego świata, z krainy demonów strąconych przez Boga w czeluści piekielne razem z Lucyferem. Był jednak skłonny przyznać, że świadome lub nieświadome działanie człowieka i osób trzecich może otworzyć te drzwi, o których wspominał ksiądz Gellert. Drzwi, przez które do wnętrza wsącza się zło, uaktywniając program, który bardzo trudno potem wyłączyć. Ksiądz pojawił się przed salką po kilkunastu minutach. Przez cały czas trwania obrzędu zachowywał spokój, teraz jednak sprawiał wrażenie wyczerpanego. Wyciągnął z rękawa białą chusteczkę i otarł nią czoło. – Czy to było opętanie? – spytał Nowak. Być może naoglądał się zbyt dużo horrorów, ale oczekiwał czegoś więcej. Trochę go zdziwiło, że wymieniano imiona świętych, a nie nazwano demona po imieniu, żeby go załatwić jak jakiegoś Rumpelstilzchena z baśni. To mogłoby pomóc, przecież w pracy policjanta chodziło o to samo, sukcesem jest ustalenie tożsamości mordercy. – Nie nadużywam tego słowa. Wolę mówić o udręczeniu, prześladowaniu. – Jezuita odetchnął głęboko. – Dziękuję za pomoc. Pana obecność tutaj nie była wcale tak irracjonalna, jak by się mogło wydawać. Nadkomisarz nie odezwał się. Jeżeli o niego chodzi, dawka irracjonalnych zachowań była dość spora jak na jeden raz. – Kiedy czytałem psalm – dodał Gellert – przyszło mi nagle do głowy, że nie powiedziałem panu o czymś dla mnie oczywistym, a dla

pana być może istotnym. – Tak? – Rytuału, którego był pan świadkiem, nie zamawia się jak wizyty u dentysty, choć ostatnio, przyznaję, robi się niebezpiecznie... modny. Ja rozmawiałem z tą kobietą wielokrotnie i odesłałem ją najpierw do terapeuty. Na ogół to wystarczy. Każdy człowiek jest inny, ale problemy się powtarzają. Zgodzi się pan? – Ksiądz nie czekał na odpowiedź. – Jest taka poradnia na Bednarskiej, która nam pomaga. Nowak spojrzał na jezuitę. – To znaczy... – Oczywiście każdego terapeutę obowiązuje tajemnica zawodowa, ale mogę porozmawiać z szefową ośrodka i sprawdzić, czy ta dziewczyna, która skoczyła na tory czy też na dach, nie szukała u nich pomocy. Wtedy będzie mógł pan podjąć dalsze działania. – Dziękuję – powiedział nadkomisarz. Pożegnał się i wyszedł, żeby odetchnąć chłodnym, jesiennym powietrzem pełnym wilgoci. Otrząsnął się, nie tylko z powodu niskiej temperatury. Po raz kolejny doszedł do wniosku, że nie zna miasta, w którym mieszka. Że pod spodem, pod powierzchnią, istnieje ogromna, być może nieskończona liczba miast; w jednym z nich mieszkają egzorcyści i opętani, w innym osoby oczekujące uzdrowienia i uzdrowiciele, w kolejnym miłośnicy nielegalnych walk psów, w jeszcze innym wróżki i wróżbici. Niektórzy zamieszkują wiele światów naraz, a wszystkie splatające się ze sobą widmowe warstwy dopiero tworzą Warszawę taką, jaka jest. Kiedy wsiadał do samochodu, w świetle latarni dostrzegł, że na jednym z drzew rosnących na skraju chodnika ktoś wyrył jakiś znak. Przyjrzał się uważnie. Odwrócony krzyż. Przełknął nerwowo ślinę i zatrzasnął drzwi. – Kto wierzy w gusła, temu dupa uschła – mruknął ze złością. Pora wracać do domu. Podejrzewał, że noc będzie niespokojna. Przy takiej dziwnej, jesiennej pogodzie pełnej mgieł najmłodszy Nowak budził się co chwila z rykiem, żądając uwagi, jedzenia i picia. Kolejny meteopata w rodzinie. O ceremonii Nowak opowiedział dopiero następnego dnia przy

śniadaniu. Kasia, podobnie jak on, była niewyspana. Oboje słaniali się na nogach. Zgodnie z przewidywaniami Marcin dał im do wiwatu. – Czy ty już zupełnie oszalałeś? Wybrałeś się na wypędzanie diabła, zamiast wrócić do domu, do rodziny? – Bardzo ciekawe doznanie – zauważył Nowak. – Byłem gotów uwierzyć, że rzeczywiście coś opanowało umysł tej dziewczyny. Wiem, że u podstawy jest fizjologia, chemia, ale... – Ciekawe, że opętanie jakoś dotyka głównie osoby religijne, nigdy zaś ateistów – powiedziała Kasia z przekąsem. – No wiesz, centrala – Nowak wskazał palcem podłogę – jest bardziej zadowolona z przekabaconego świętego niż kolejnego leminga, których w tym mieście na pęczki. – Stoisz okrakiem między tradycją a nowoczesnością. Między wiarą i rozumem – oznajmiła Kasia. – Y! – potwierdził Marcin. – Jak większość Polaków. – Nowak wzruszył ramionami. – Ten ksiądz sporo wie i dostarcza nam konkretnych informacji. I myślę, że działa trochę jak hydraulik. Jeżeli zatkają się rury, to musi znaleźć się ktoś, kto jest gotów się trochę ubrudzić, żeby je udrożnić. A jeżeli człowiek nie ma instalacji, to nic mu się nie zatka. – Spojrzał na przyszłą małżonkę. – Są gorsze rzeczy niż wypędzanie diabła. Pamiętasz, jaki tekst znalazłaś w czasie ciąży, kiedy czytałaś wszystkie fora internetowe? – Tak. – Kasia skrzywiła usta. – „Pod koniec przyszłego roku mam tranzyt Plutona w trygonie do Księżyca. Może być dzidziuś?”. Prawie śmieszne, tylko trochę straszne. – Pamiętaj, że „Pluton wyzwala emocje z nieświadomej pamięci Księżyca”. – Pamiętam. Pluton został zdegradowany, drogi Adasiu. To już nie planeta. – Ja też zostanę niedługo zdegradowany, jeżeli nie znajdę zabójców tego człowieka z banku – mruknął Nowak. Kasia otarła synowi usta. – Zostaniesz również podwójnie wydziedziczony, jeżeli nie będzie cię na obiedzie w niedzielę.

– Na jakim obiedzie? – Nowak palnął się w czoło. – Motyla noga! Już sobie przypomniałem. Zaprosiliśmy obu ojców, prawda? – Zgadza się. Nadkomisarz spojrzał na syna, który uśmiechnął się i wypluł nieco jedzenia na stoliczek przy swoim krzesełku. – Fuuj! – stwierdziła Kasia. Chłopczyk zrobił nieszczęśliwą minę, dając do zrozumienia, że jakiś czas temu zaakceptował karmienie łyżeczką, ale jednak czuł do tego procederu pewne obrzydzenie. – Cholera wie, co się wydarzy – stwierdził Nowak. – Sytuacja jest dynamiczna. Niby nadal nic nie wiemy, tyle że sekciarze z Góry Kalwarii robią się nerwowi. Właśnie, nie widziałaś wczoraj nic podejrzanego? Ochroniarze mieli zwracać szczególną uwagę na dziwnych gości, zwłaszcza w samochodach z piaseczyńską rejestracją, ale mogli przecież coś przeoczyć. – Nie, nie widziałam. Tak sobie myślę... – Kasia spojrzała na Nowaka. – Jeżeli byli u nas, to mogli też odwiedzić Pawlaka albo Marcina Drzyzgę. Ostrzegłeś ich? – Jasne. Ale na razie spokój, Daniel na pewno by mi powiedział... Skąd mieliby znać ich adresy? – Znali twój. – No tak, ale... musieliby mieć wtyczkę w komendzie stołecznej. – Albo w prokuraturze. – Fakt. – Nowak skinął głową. – Albo w prokuraturze. Podszedł do okna i przez chwilę patrzył na szary krajobraz, do którego już tak bardzo się przyzwyczaił. Dziesięć lat temu mieszkał gdzie indziej, na Broniewskiego, i wcale nie zamierzał przenosić się za Wisłę. Babcia zawsze mówiła, że lepiej być na lewym brzegu, żeby łatwiej uciekać w razie wojny. Odwrócił się i spojrzał na Kasię, na Marcina. Uśmiechnął się. – Znowu mgła – powiedział. Nie miał pojęcia, czego spodziewać się po tym dniu. Czy mgła opadnie, czy wprost przeciwnie, stanie się jeszcze gęstsza. Sierżant Kwiatkowski zadzwonił, gdy Nowak był już po drugiej stronie Wisły.

– Mów. – Dzień dobry. Jest kolejny trup. – Dzień jak co dzień – mruknął Nowak. – Gdzie? – Wieś nazywa się Koszajec. – Gdzie to, kurwa, jest? – Między Pruszkowem i Brwinowem. Tuż przy autostradzie. Nowak przeżuwał przez chwilę tę informację. Znowu jakiś dziki zachód. Czemu nie znajdują trupów gdzieś na Starym Mieście? – Dlaczego powiedziałeś: kolejny? – spytał. – Znowu coś z sektą? – Możliwe. – Kwiatkowski zawiesił głos. – Mówili, że na ścianie ktoś wymalował jakieś symbole religijne, być może krwią. I jest jeszcze napis po rosyjsku. – Jaki? – Nie wiem. Nie umieli przeczytać. Nowak westchnął. Dwadzieścia parę lat temu rosyjski był obowiązkowy w szkołach. Nikt się go wprawdzie nie uczył, ale każdy potrafił przynajmniej odcyfrować bukwy. – Zaraz. To skąd wiadomo, że to rosyjski? – Nowak zahamował gwałtownie za niebieską furgonetką. Ogarnęły go dziwne przeczucia. Sytuacja rzeczywiście była dynamiczna. – Może grecki? – Może. – Pawlak już pojechał? – Nie. Czeka na pana. Nowak dotarł do Pałacu Mostowskich. Szybko sprawdził pocztę, skontaktował się z laboratorium i zakładem medycyny sądowej, po czym wsiadł razem z aspirantem do służbowego wozu. Mimo wskazówek udzielanych przez policjantów z Pruszkowa mieli pewne kłopoty z dotarciem na miejsce. Dom położony na końcu błotnistej drogi był parterowy, nieotynkowany. Los budynku był przesądzony, wkrótce miał się zmienić w stertę gruzu, a potem kompletnie zniknąć. Trzysta metrów dalej pietrzyły się hałdy ziemi i góry żwiru, dobiegał stamtąd hałas maszyn pracujących przy budowie autostrady A2. Na ceglanej ścianie domu wymalowano trójkąt z okiem w środku. Napis głosił Ο ΛAΘΟΣ ΔΡΌΜΟΣ. Nowak przeczytał tekst litera po

literze, dokonując w myślach transkrypcji. Wyszło mu „o lathos dromos”. Ostatnie słowo oczywiście rozpoznał, ale co znaczył początek? Westchnął pod nosem. Brak klasycznego wykształcenia, panie nadkomisarzu. Drzwi, których jakoś do tej pory nikt nie wyrwał, były otwarte na oścież. Funkcjonariusz z Pruszkowa, który przedstawił się jako podkomisarz Klimek, poprowadził Nowaka i aspiranta do głównego pomieszczenia. Zatrzymali się na progu. – Widzicie? Nowak widział już sporo zwłok, więc nie powinien odczuwać przerażenia ani obrzydzenia, tylko zająć się analizą problemu. Tak było najbezpieczniej. Jednak tym razem to nie mogło zadziałać. Kobieta siedziała okrakiem na krześle na środku pokoju, wpatrując się w nich jednym okiem. W miejscu drugiego ział krwawy otwór. Prawa pierś była obcięta, lewa zwieszała się nad oparciem. Na ramionach widniały umieszczone w równych odstępach znaki, brązowe ślady po uderzeniach, a może także oparzeniach. Podłoga wokół krzesła była zalana krwią i innymi wydzielinami, wśród nich znajdowały się kawałki ciała. – Jezu Chryste – powiedział aspirant. Zacisnął usta i przyłożył do nich dłoń. – Znaleźliśmy torbę z ubraniami, leżała przed wejściem – dodał Klimek. – Nasi technicy zabezpieczyli ślady, ale tylko do progu, tu zrobiliśmy tylko zdjęcia i film. Przeszukaliśmy wstępnie teren dookoła budynku. Prokurator jest, czekamy na medyka i waszą ekipę. Zabierzecie wszystko do siebie, prawda? – Jasne. Zaraz powinna przyjechać furgonetka. Klimek spojrzał na ciało i szybko odwrócił wzrok. – Jest tam też portmonetka, komórka, dokumenty, karty płatnicze, parę banknotów. Zaraz obejrzycie, wszystko leży w naszym vanie. Ona nazywała się Olszewska, Małgorzata Olszewska. – Kto ją znalazł? – My. – Policjant pokiwał głową. – Był anonimowy telefon około szóstej rano. Numer nieznany, ale zgłosiłem już zapytanie.

– Zaraz podjedziemy i przesłuchamy – powiedział nadkomisarz. – To musiał być ktoś stąd – wtrącił Pawlak. – Wiedział, gdzie znaleźć opuszczony dom, w którym da się torturować człowieka. Nowak wzruszył ramionami. Sam prawie codziennie jeździł trasą S8 i widywał domy na Powązkach, znał też parę ruder w Tarchominie. Co to właściwie znaczy „stąd”? Dla policjanta słowo „Pruszków” miało dodatkowe znaczenie, ale dla zwykłego mieszkańca stolicy to miasto, przez które przebiegają drogi wyjazdowe. Narysował w myślach mapę okolic Warszawy. Spojrzał na aspiranta. – Musimy... – zaczął. – Tak, koniecznie trzeba sprawdzić, co dziś robił Gralak. Mieszka niedaleko stąd. Sprawdzimy, czy jest w domu. – Zobaczcie. – Klimek machnął ręką. – Ktoś chyba zapierdzielił trochę materiału z budowy. Nowak spojrzał w prawo. Pod ścianą piętrzyła się sterta tłucznia. Pawlak chwycił podkomisarza za ramię. – Znaleźliśmy. Czuję to. Kamienie, i to błoto dookoła... To tutaj zginął Kraszewski. – Kto? – spytał Klimek. Nadkomisarz rozejrzał się dookoła. To było złe miejsce, bez wątpienia, ale on nie potrafił wyczuć tutaj żadnego nieświętego ducha. Od tego było laboratorium kryminalistyczne, oni są w tym dobrzy. Przez mniej więcej minutę nie odzywał się, przypatrując się wszystkim szczegółom, które nie miały na razie dla niego znaczenia, ale może go wkrótce nabiorą, kiedy umysł zajmie się ich obróbką. Pawlak najwyraźniej robił to samo. – Zobaczmy te rzeczy – powiedział w końcu nadkomisarz i odwrócił się na pięcie, nie patrząc na martwą kobietę. Pawlak dogonił go, a potem niemal pobiegł do volkswagena, w którym zebrano zawartość torby. Szybko przejrzał rzeczy, po czym podniósł jakiś przedmiot w przezroczystej torebce. Nowak podszedł bliżej i wytężył wzrok. Karta identyfikacyjna z nazwą i logo firmy ubezpieczeniowej. Adres: Warszawa, Chmielna 85/87. Czarna wieża podjęła decyzję o likwidacji kolejnej osoby.

3 Nadkomisarz poprosił Roberta Nowackiego z laboratorium o powtórzenie nazwy leku. – Flunitrazepam. Związek z rodziny benzodiazepin. Używany jako środek nasenny i do premedykacji, czyli przygotowania pacjenta do zabiegu chirurgicznego. W połączeniu z alkoholem powoduje amnezję, która zwykle trwa kilka godzin. Już rozumiesz? – Pigułka gwałtu. – Zgadza się – przytaknął Nowacki. – I jeszcze ciekawostka: obecnie nie ma leków dopuszczonych do obrotu w Polsce, które zawierałyby ten związek. Ale można przywieźć fluninoc albo rohypnol z Niemiec. Nadkomisarz zastanawiał się przez chwilę. Dziewczyna została przez kogoś uśpiona, pozbawiona niemal całkowicie przytomności i doprowadzona na kładkę nad torami. Przez kogo? „Prowadził ślepy kulawego”, mówił ten włóczęga z Woli. Pigułka gwałtu, którego nie było. Pigułka morderstwa, które wyglądało na samobójstwo. – Adam? – Tak, tak, przepraszam. – Nowak zaczerpnął tchu. – Dzięki. Będziemy w kontakcie. Rozłączył się, a potem zadzwonił do Rodziewicza. Prokurator milczał przez dłuższy czas, a potem poinformował o zakończeniu czynności sprawdzających i rozpoczęciu śledztwa. Jego głos brzmiał dziwnie, z jednej strony był pełen napięcia, z drugiej pobrzmiewała w nim ulga, radość osoby, której udało się wreszcie poprawnie zdefiniować problem do rozwiązania. Nowak rozejrzał się. Stał w pustym korytarzu ponurego biurowca. Przez chwilę poczuł niepokój: nie pamiętał, które drzwi prowadziły do salki, w której siedział człowiek nazwany przez Pawlaka „whistleblowerem”. Jacek Schumacher zgłosił się do aspiranta, kiedy tylko policjanci pojawili się w budynku Warty. Nowak stwierdził, że za samo nazwisko można mu wybić zęby, ale Pawlak jak zwykle nie zrozumiał dowcipu. „Koszajec, koło autostrady, trup w starym domu”, mówił

bezcielesny, bezpłciowy, zachrypnięty głos odtwarzany w dyżurce komendy w Pruszkowie. „Zobaczycie znaki”. Nadkomisarz znalazł właściwy pokój i nacisnął klamkę. Niewysoki, łysawy mężczyzna o dziwnie pociągłej, śniadej twarzy niespokojnie podniósł głowę. Nowak doszedł do wniosku, że to oblicze nie pasowało do żadnego kontekstu. – Boję się – powtórzył po raz kolejny Jacek Schumacher. – Dlatego chciałem porozmawiać. Estera zginęła straszną śmiercią. – Estera? – Małgorzata Olszewska. Takie imię nosiła w grupie. – Jak się pan dowiedział o jej śmierci? Mężczyzna milczał przez moment. – Od jej córki. Ona jest na zewnątrz – powiedział. – Zło zaatakowało. Nowak zdążył już ustalić, że córka zamordowanej, czterdziestoośmioletniej kobiety, nie należy do sekty. Zasłabła, gdy dowiedziała się o śmierci matki. – Zło? – Tak! Ono nas otacza. Wszędzie widać symbole zła. – Mężczyzna uniósł głos. – Ile tutaj, w tym budynku, jest okultystycznych znaków? Szachownice, lustra, kule, światło i ciemność. Wszystko ma znaczenie! – Powiedział to panu Łoniewski? – Nie, ja sam to widzę. Jakie postaci stoją na dole? – No... Fortuna, Merkury... – Nowak zastanowił się. – Eskulap. Schumacher uśmiechnął się. – Ten od strony torów? To żaden Eskulap. Przyglądał się pan jego lasce? Tam są dwa splecione węże. To nie jest laska Asklepiosa, panie nadkomisarzu, to kaduceusz, atrybut Hermesa. Zatem to kolejne wcielenie tego boga. Bożka! Nowak wytężył pamięć. Coś takiego było w herbie Marek. Chyba tradycja heraldyczna wykorzystuje różne znaki, przecież nie zawsze musi być to krzyż czy Oko Opatrzności, jak w wypadku Radzymina. Wzruszył ramionami. – Artysta się pomylił – powiedział. – Czy mógłby pan...

– A to, że na fasadzie budynku giełdy na Książęcej wielokrotnie powtarza się liczba 666, to pańskim zdaniem przypadek? Wspólnota nauczyła mnie widzieć takie rzeczy. Szukać zła dookoła, filtrować je filtrem ducha. Nadkomisarz rozejrzał się niepewnie dookoła. Filtry rzeczywiście znajdowały się niedaleko stąd, pewnie było je widać z górnych pięter. – Moim zdaniem to tylko biurowiec, chociaż nieco ponury – zauważył. – A pan jest po prostu pracownikiem jednej z firm. Niech pan, z łaski swojej, nie mówi o duchach, tylko o sekcie. – Grupie! Nowak przypomniał sobie słowa Gellerta. Nawet ci, którym udaje się odejść z sekty, mogą przez resztę życia dobrze ją wspominać. – Pneuma Hagion ma bezpośredni kontakt z Duchem Świętym. Nadal w to wierzę. Boję się tego człowieka, ale wierzę, że potrafi to osiągnąć. – Schumacher westchnął. – Widziałem znaki. Widziałem światło. Czułem obecność. Nadkomisarz niepewnie spojrzał na Pawlaka. Aspirant coś właśnie notował. – Nasza grupa miała być zaczątkiem Państwa Ducha. Nadchodzą bowiem dni ostatnie, i nie stanie się to nagle, tylko powoli. Ktoś kiedyś powiedział: to zbliża się na łapkach kota. – I co to miało być? Takie Real Opus Dei, jak Real IRA? – odezwał się aspirant. Schumacher pokręcił głową. – Nie rozumiem porównania. – Wybrani? Ci, którzy będą nieść światło pośród ciemności? – Pawlak rozkręcał się. – Tak, można tak powiedzieć. – Schumacher przybrał poważną minę. – Pneuma Hagiona otacza grono uczonych, tych, którzy potrafią powtórzyć jego słowa i wspomóc go swoją wiedzą. Najbliżsi to Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel i Daniel. – Spojrzał na nadkomisarza. – To imiona proroków większych, jeżeli panu ta nazwa coś mówi. – Nie mówi – burknął Nowak. – A Eliasz? Był też Eliasz? Schumacher przez chwilę wpatrywał się w nadkomisarza. – Tak. Owszem. Księga Eliasza istnieje, ale Kościół uważa ją za

apokryf. Duch prowadzi go na wysoką górę, w miejsce pełne ognia, gdzie nie może wejść nikt inny, i... – Pracował w tym budynku – przerwał Nowak. – To Janusz Kraszewski? Mężczyzna milczał przez chwilę. – Tak – odrzekł w końcu. – Był jednym z promienistych. Nowak zmarszczył brwi. Przypomniała mu się nauczycielka z liceum, opowiadająca o Mickiewiczu i Tomaszu Zanie. – Jakich znowu „promienistych”? – Tak nazywano ludzi działających w terenie. Dokonujących selekcji potencjalnych adeptów. Promienisty może być uczonym, ale może też być zwykłym adeptem. Jeżeli jest skuteczny, trafia do grona proroków mniejszych. Janusz Kraszewski miał doświadczenie, jeżeli chodzi o organizowanie placówek szkolnych. Chodziło o to, żeby dzieci rodziców przebywających stacjonarnie, w siedzibie grupy, miały odpowiednią edukację. Legalną. Nadkomisarz pokiwał głową. Dopełnienie obowiązku szkolnego, jak słusznie przewidywał, było dobrym pretekstem do interwencji. – I co, grupa szuka ludzi z odpowiednim backgroundem? – zapytał Pawlak. – No... Tak. – Schumacher uśmiechnął się. – Inteligentnych, ale też z doświadczeniem religijnym. Trzeba mieć przygotowany, otwarty umysł, żeby przyjąć do wiadomości istnienie darów, o których nie ma mowy w świętych księgach. Widzenie kolorów i czytanie napisów od Boga. Tak, wszystkie wizje katalogowaliśmy. Nie można było o nich zapomnieć. Po pewnym czasie wszystkie działania adepci konsultowali z księgą wizji. – Odetchnął głęboko. – Ja również. Nowak postukał nerwowo palcami o kant biurka. Nie chciał wnikać w mechanizmy działania umysłu tego człowieka, jeśli nie miałoby to okazać się przydatne. – Co przekonuje ludzi, żeby wstępowali do grupy? – To, co zawsze. Wspólnota, miłość... I oczywiście znaki. Uzdrowienia. – Niby jakie? Łoniewski, o ile wiemy, nie jeździ po salkach katechetycznych jak... – Nowak usiłował sobie przypomnieć nazwisko

bioenergoterapeuty popularnego wiele lat temu. Pstryknął palcami. – Jak Clive Harris. – Tak, ale wiem, że uleczył modlitwą osobę chorą na raka prostaty. – Mężczyzna spojrzał na nadkomisarza. – Skądinąd policjanta. – Z Góry Kalwarii? – spytał natychmiast Nowak. – Owszem – odparł z zaskoczeniem Schumacher. – Skąd pan wie? – Nazywał się Gralak? Schumacher uniósł brwi. – Gralak? Nie przypominam sobie. Chyba jednak nie. – Łoniewski ma dobre kontakty z miejscową policją? – zapytał Nowak. – O ile wiem, tak – powiedział ostrożnie Schumacher. – Ale nie zeznam tego w sądzie. – A z prokuraturą? Podobno w grupie jest córka jakiegoś prokuratora. – Nic o tym nie wiem. Kwestie personalne znają tylko promieniści. – Pan nie jest promienistym? Nie awansuje pan na żadnego... – Nowak usiłował sobie przypomnieć jakieś imię. – Eklezjastesa? Schumacher pokręcił głową. – A tamci pozostali prorocy? – spytał Pawlak. – Daniel i tak dalej? Kto to jest? Rozmówca wahał się przez moment. – Znam chyba dwa nazwiska. Mogę je podać. Ale to ludzie spoza regionu. No, spoza Mazowsza – dodał, widząc zdziwione spojrzenie aspiranta. – Kto pilnuje posesji na Granicznej? – Ludzie z grupy. I jakieś osoby zatrudniane na zlecenie, ale to tylko w nocy. Policjanci wymienili spojrzenia. – Dlaczego właściwie zdecydował się pan o tym opowiedzieć? – spytał Pawlak. Schumacher skierował wzrok w okno. – Bo zginęły już trzy osoby – odpowiedział. – Wszystkie były zatrudnione w tym gmachu. Eliasz, Estera i jedna adeptka. – Adeptka?

– Ta dziewczyna, która skoczyła na peron. – Schumacher wzruszył ramionami. – Może to naprawdę samobójstwo. Widziałem ją tylko parę razy, zawsze była jakaś taka smutna. Nowak uniósł głowę. Pawlak uśmiechnął się niespodziewanie. Więc to prawda, Iga Maciejewicz też była pod wpływem guru. – Kto jest odpowiedzialny za ich śmierć? – Nie wiem. – Schumacher zawahał się. – Ale Eliasz nie zgadzał się do końca z Łoniewskim. Być może chciał nawet wrócić do Kościoła. Estera odeszła z grupy i groziła, że opowie o tym, co się stało. – To znaczy? Schumacher odetchnął głęboko. – Podobno ktoś umarł po jednej z ceremonii. Jakaś dziewczyna nie wytrzymała psychicznie siły widzenia, którego doznała, i popełniła samobójstwo. – Widzenia? A może czegoś innego? – Jak to? Ach, sugeruje pan narkotyki? – Schumacher pokręcił głową. – Niemożliwe. – Jak ona się nazywała? Może Joanna Gralak? Mężczyzna uniósł wzrok ze zdziwieniem, – Już po raz drugi wymienia pan to nazwisko. Nie. Nie wiem. Nie jestem stacjonarny... Chciałem być, ale trzyma mnie rodzina. A rodziny nie zamierzałem angażować, choć inni nie mieli takich skrupułów. Nowak popatrzył na tego brzydkiego, niskiego faceta. Niegłupi gość, miał rodzinę i dobrą pracę. Dlaczego zaczął szukać wtajemniczenia wyższego stopnia, dlaczego zaufał jakiemuś dupkowi sprzedającemu kolorowe wizje? Każdy człowiek, czy to policjant, czy cieć, pisarz, piłkarz, ksiądz albo aptekarz, jest jedynie człowiekiem. Każdy szarlatan po ceremonii idzie na obiad albo do kibla. Ubiera się tak, jak nakazuje moda; teraz do łask wróciła czerń. Jakieś trzy lata temu namierzono ukrywającego się Radovana Karadžicia: z długą brodą, w czarnych szatach, prowadził sesje terapeutyczne w klinice medycyny alternatywnej. Od kiedy istnieje telewizja, występowali w niej cudotwórcy wszelkiej maści. Na YouTubie można łatwo znaleźć stare nagrania. Jak można uwierzyć facetowi z wąsami, bokobrodami, odzianemu w rozszerzane spodnie w paski?

Nowak nie zapomniał jeszcze wszystkiego, czego nauczył się na studiach, i umiał udzielić odpowiedzi na to pytanie. Miał jednak jeszcze jedną, prywatną, nienaukową odpowiedź, na razie jednak bał się ją sformułować. – Od kogo pan to usłyszał? – spytał. – Od Estery. Czyli od Małgorzaty. – Kiedy to się zdarzyło? – Kilka miesięcy temu. – Schumacher spojrzał na nadkomisarza. – Chodziło o samotną osobę, bez rodziny. Nie było komu alarmować. Pawlak podniósł się z krzesła i stanął za plecami Nowaka. – Czy guru... Czy Łoniewski stosuje przemoc? Czy ktoś jest przetrzymywany w Górze Kalwarii siłą? Schumacher uśmiechnął się smutno. – Nie potraficie wyjść poza schematy, co? Dla was inni ludzie, którzy robią coś innego niż wszyscy, muszą być ofiarami. Nie. – Pokręcił głową. – Wszyscy przyjeżdżają do ośrodka dobrowolnie. Niektórzy chcieliby tam zostać, ale nie mogą. Dlaczego niby policja ma pilnować, żeby mi było dobrze? Czy ochrona przez ograniczeniem wolności nie jest ograniczaniem wolności? – To po co pan do nas się zgłosił? – zapytał Nowak. – Już mówiłem. Nie wiem, gdzie jest źródło zła, więc nie mam wyjścia. Nie chcę być następnym trupem. Wiadomość nadeszła około dziewiętnastej. Duch Święty, ten marymoncki, czyli Maciej Fortuna, przyjechał do domu, a potem udał się do kościoła na górce. Nowak z Pawlakiem dotarli tam z Muranowa – cud prawdziwy – po niecałych dziesięciu minutach. Przywitał ich aspirant Marek Szewczuk z sekcji operacyjnej przydzielonej do zespołu dochodzeniowego. Stary opel Szewczuka stał na chodniku pod ośrodkiem pomocy społecznej. – Jest tam. – Szewczuk wskazał jasną bryłę kościoła majaczącą na szczycie wzgórza, między drzewami. – Świetnie. Możesz wracać do centrali – powiedział nadkomisarz. – Na pewno? Jakby co... – Poradzimy sobie – oznajmił Pawlak. Wspięli się po schodach i dotarli do wejścia. Drzwi otworzyły się

bez skrzypienia, którego można by oczekiwać w tak starym budynku. Pchnęli wewnętrzne drzwi. Nowak odruchowo wykonał znak krzyża i skierował się w prawo. Fortuna, czterdziestokilkuletni, niepozorny mężczyzna, siedział w pierwszej ławce i wpatrywał się w ołtarz, a właściwie w prosty krzyż wiszący na ścianie prezbiterium. W tylnej części klęczała pogrążona w modlitwie starsza kobieta. Pawlak usiadł w jednym z przednich rzędów po lewej stronie nawy. Z zakrystii wyszedł ksiądz. Przyklęknął i przeżegnał się. Uniósł głowę, zauważył Fortunę i szybko do niego podszedł. – Co pan tu robi? – Głośny szept odbił się echem od beczkowatego sklepienia. – Od kiedy jesteśmy na pan? Przyszedłem się pomodlić. Po prostu. – Do kogo? Mężczyzna patrzył przez chwilę na duchownego. – Do Boga – powiedział po chwili. – Tego mi ksiądz nie zabroni. Stąd nie można wyrzucać ludzi. Wciąż tu przecież przychodzą. – Machnął dłonią w kierunku tylnych ławek. Ksiądz rozejrzał się. Kobieta chyba nie wzbudziła jego podejrzeń, za to łypnął podejrzliwie na Nowaka, który nieznacznie skinął głową i znów pogrążył się w udawanej modlitwie. Dyskretnie zerknął w prawo. Aspirant Pawlak spokojnie siedział w ławce i przeglądał jakiś śpiewnik. Nowak nie usłyszał dalszego ciągu toczonej półgłosem rozmowy. Docierały do niego pojedyncze słowa. Dosyć ciekawe nawet: jednym z nich była „policja”, innym „prokurator”. Po chwili ksiądz głośno kazał wyjść Fortunie z kościoła. Kobieta ze zdziwieniem uniosła głowę. Mężczyzna coś jeszcze odpowiedział, wzruszył ramionami i skierował się do drzwi, nawet nie przyklęknąwszy przed ołtarzem. Pawlak zamknął modlitewnik i podążył za Fortuną, Nowak po chwili do niego dołączył. Obaj przepisowo przeżegnali się przed wyjściem. Maciej Fortuna stał pośrodku placyku przed kościołem i czekał. Uśmiechnął się. – Nareszcie mogę z wami porozmawiać – powiedział. 4 Nowak rozejrzał się po pokoju, w którym podjął ich fałszywy Duch

Święty. Jak zwykle próbował zarejestrować wszystkie szczegóły, dzięki którym mógłby wyrobić sobie opinię o mieszkańcach. Niestety, ludzie mieli w domach coraz mniej płyt, nie mówiąc o książkach. Cyfryzacja zepsuła świat. Chyba Fortuna był tego samego zdania, bo w jego domu znajdowało się mnóstwo starych przedmiotów, świadczących o zamiłowaniu gospodarza do czegoś, co aspirant Pawlak określał terminem „wintydż”. Stare radia, w tym „Szarotka”, taka jak ta, na której babcia nadkomisarza słuchała Wolnej Europy. Solidne, drewniane meble, zapewne odrestaurowane. Kilka aparatów telefonicznych, głównie tarczowych, choć ten stojący na biurku miał klawiaturę. No i coś, co Nowak pamiętał z domu brata: fajki. Było ich tu chyba ze trzydzieści, różnej wielkości i kształtu, wszystkie wyeksponowano na gustownych stojakach. Niektóre z podstawek przypominały staroświeckie wieszaki na pieczątki i pewnie nimi były; inne wykonano z korzeni drzew, fajki trzymały się ich w jakiś magiczny sposób. Nadkomisarz pociągnął nosem. W powietrzu dał się wyczuć delikatny, słodki zapach wirginii. Bury kot popatrzył z niepokojem na policjantów, po czym z godnością wymaszerował z pomieszczenia. – To tutaj pan przyjmuje interesantów? Udziela duchowych porad? – spytał Nowak. – Nie mam interesantów – powiedział Fortuna. – Pomagałem tym, którzy pomocy potrzebują, bo nie potrafią wybrać właściwej drogi. – Pomagałem? Już pan nie pomaga? – Instytucja, która pragnie być ministerstwem spraw religijnych, nie chce mnie widzieć w swoim ruchu. – Mężczyzna skrzywił usta w uśmiechu. – Ludzie jednak wiedzą, że ja mogę tę drogę wskazać. Bo widzę, że nie należy się spieszyć, należy wszystko robić powoli, ze skupieniem, zrozumieniem. To właściwa droga. Nowak był nawet w stanie się z tym zgodzić. Przedmioty, którymi otaczał się telefoniczny guru, pochodziły z innego świata, z czasów, kiedy życie nie pędziło z ogromną prędkością, rozświetlane ekranikami urządzeń elektronicznych. Aspirant Pawlak chrząknął nerwowo.

– Zapisywał pan te uwagi, zalecenia. W zielonych zeszytach. – Tylko te ogólne, nieskierowane do konkretnych osób. – Czy pamięta pan ludzi, którzy się o pomoc zwracali? Osobiście albo przez telefon? – Rozmowa przez telefon to również kontakt osobisty. Każdy człowiek jest inny – stwierdził miękko Fortuna. – Każdy głos też jest inny. – Wobec tego musi pan pamiętać Igę Maciejewicz. – Aspirant wyciągnął fotografię z teczki i położył ją przed gospodarzem. – Igę Annę Maciejewicz. Dziewczyna z rozbitej rodziny, zapewne cierpiąca na depresję. Popełniła samobójstwo, skacząc na dach dworca Warszawa Ochota. Ktoś jej zapewne w tym pomógł. – Samobójstwo oznacza wyrok wiecznego potępienia. Nie trzeba cierpieć, jeżeli umiemy cierpienie odrzucić. Nowak wkurzył się. – Nie trzeba cierpieć? Super. Powiedz to pan pacjentom centrum onkologii. – Odetchnął głębiej. – To jak? Prosiła o pomoc? Fortuna z zagadkowym uśmiechem patrzył na nadkomisarza. – Nie prosiła. – Czyli nie kontaktowała się z panem? – Tego nie powiedziałem. – Nożeż kurwa mać – powiedział Nowak, niespecjalnie zwracając uwagę na reakcję gospodarza. – Mowę se popraw, człowieku. Tak, tak. Maciej Fortuna milczał przez chwilę. W końcu ciepłym, spokojnym głosem powiedział: – Nie chciała pomocy. Chciała powiedzieć o wspólnocie, do której zamierzała przystąpić. – Dromos z Góry Kalwarii? – Owszem. – I co pan jej poradził? – Żeby zaufała. – Panu? – Nie. – Fortuna przygładził szpakowatą grzywkę. – Duchowi. On zawsze ma moc udzielenia poprawnej odpowiedzi. – I jeszcze... Chociaż nie wiem...

– Tak? – zainteresował się aspirant. – Chciała wprowadzić do wspólnoty swoją przyjaciółkę. Nie pamiętam jej imienia. – Joanna? Marysia? – Nie pamiętam – powtórzył Fortuna. Policjanci wymienili spojrzenia. – Nie czuje się pan odpowiedzialny za jej samobójstwo? – spytał Pawlak. – Nie mogła podjąć takiej decyzji właśnie po rozmowie z panem? Fortuna roześmiał się serdecznie. – Ja? Nie. Nawet nie pamiętam, kiedy z nią rozmawiałem. To mogło być wiele miesięcy temu. – Podobno potrafił pan mówić ludziom, jakie maszyny mają kupić do swojej firmy – powiedział Nowak. Taką informację udało się uzyskać od księdza Gellerta. – Chociaż się pan na tym nie zna. Podobno zabraniał pan ludziom kontaktu z terapeutą i przyjmowania leków przeciwdepresyjnych. Na tym również się pan nie zna. – Ale znam ludzi i wiem, jak szukać odpowiedzi. – Ma pan dostęp do środków farmakologicznych? Takich jak flunitrazepam? Rohypnol? Maciej Fortuna uniósł brwi. – Jestem inżynierem elektronikiem, nie chemikiem. Nie mam pojęcia, o czym pan mówi. Nowak spojrzał na stojak umieszczony na gzymsie fałszywego kominka. Prezentowały się na nim piękne, piaskowane fajki, wszystkie czarne, z czarnymi ustnikami i wąskimi srebrnymi pierścieniami, z białą kropką na ustniku. Przedmiot wykonano z metalu, być może mosiądzu. Główki fajek leżały w poszarpanych, księżycowych kraterach. Widział już wcześniej podobne przedmioty. – Kto to zrobił? Jan Jakub Łoniewski? Fortuna spojrzał na nadkomisarza. – Tak. Zna go pan? – A pan? – To szef sekty Dromos – powiedział Nowak. – Należał pan do niej.

– Ja? Nigdy. Szukałem drogi – Fortuna zaakcentował to słowo – w Kościele, dopóki mi na to pozwalał. Ale rzeczywiście. Poznałem Jana Jakuba. Spotkał się ze mną dwa lata temu. Może trzy. Chciał, żebym stał się jednym z proroków jego organizacji. Odmówiłem. – Odmówił pan? – To nie jest właściwa droga. On wierzy, że jest inaczej, ale... – Zaczerpnął tchu. – Szatan nie umie robić cudów, ale potrafi stwarzać ich pozory. Na szczęście wiem, jak to odkryć. Nowak prychnął cicho. Znał ten sposób argumentacji. „W dzisiejszych czasach pełno jest oszustów i szarlatanów, jednak nasza metoda inwestowania opiera się na podejściu naukowym...”. – A Kraszewski, Janusz Kraszewski? – Nie rozumiem. Proszę zadać pytanie. – Fortuna robił krótkie pauzy między słowami. – Czy pan go znał? – Poznałem go na spotkaniu ruchu, podobnie jak parę innych osób z jego rodziny. – Udzielał mu pan rad? – Nie. – Panie Fortuna – powiedział obcesowo Pawlak. – Będziemy musieli poprosić o złożenie zeznań do protokołu. Proszę powiedzieć, co pan robił drugiego, szóstego i siódmego listopada, a także wczoraj po południu i dziś rano. Uprzedzam, że poprosimy także o pańskie odciski palców. Kiedy w drodze powrotnej do centrali analizowali zebrane informacje, aspirant powiedział nagle: – A może chodzi o rząd dusz? Rozumiesz. Jest Łoniewski, który ma własną grupę, wypracował sobie pozycję... ehm... na rynku, i jest Fortuna, działający oficjalnie przy kościelnej wspólnocie, ale nagle ktoś mu mówi: sru, won, wypierdalaj, jesteś fałszywym prorokiem – fantazjował Pawlak. – Fortuna ma ambicje. Chce zebrać wiernych, ale biskupi zabierają mu poletko. No to zaczyna wykańczać konkurencję, organizację dawnego znajomego, i... tego... przejmuje oddziały... owieczki... – No, stary, nieźle kombinujesz – powiedział Nowak. – Tyle że nie

ma na to żadnych dowodów. – Ale on żyje we własnym świecie. Rozmawia z Bogiem i robi zapiski w zielonych zeszycikach. – Aspirant zerknął na przełożonego. – I musisz przyznać, że gość ma charyzmę. Ten krowi głos musi działać na kobiety. Nawet mimo wieku. Nadkomisarz chrząknął. – Czterdzieści i cztery lata. Dokładnie tyle co ja. – Ta... – Pawlak spojrzał w szybę. – Co mówiła Anka? Że guru zaczyna działalność mniej więcej po ukończeniu trzydziestu pięciu lat, bo wtedy następuje kryzys wieku średniego? I że wtedy krystalizują się poglądy, system wierzeń? Paranoja przychodzi dopiero później, chociaż nie zawsze. – Zgadza się – mruknął Nowak. – A co do charyzmy... Wiesz, jeden niemiecki komik powiedział kiedyś, że charyzma to nie problem, o ile regularnie czyści się zęby. – Nie rozumiem – parsknął aspirant. – Jeżeli to żart, to musisz mi go wytłumaczyć. Sobota 19 listopada była kolejnym szarym, chłodnym dniem, ani ładnym, ani zupełnie brzydkim. Kasia miała nieco lepszy humor niż w ostatnich dniach, bo po południu miały wpaść jej dwie dawno niewidziane koleżanki z pracy, obie z kilkuletnim doświadczeniem macierzyństwa. Nadkomisarz pozostawił żonę i dziecko w świecie żywych, sam musiał skoordynować zbieranie informacji o zamordowanej kobiecie, zwłaszcza o ostatnich godzinach jej życia. Oraz zastanowić się nad sytuacją w świętym mieście Ger. Małgorzata Olszewska była w swoim mieszkaniu na Ursynowie jeszcze w czwartek o dwudziestej, bo o tej porze rozmawiała z nią córka, Krystyna. Nie zauważyła w głosie matki zaniepokojenia ani strachu. Drzwi do mieszkania były zamknięte, Olszewska musiała opuścić je w pośpiechu, ale nie w panice. Telewizor był wyłączony, światła pogaszone, w otwartej zmywarce suszyły się naczynia. Krystyna Olszewska, a właściwie Krystyna Partyka, bo nosiła teraz nazwisko męża, nie wiedziała zbyt wiele na temat religijnego życia zamordowanej matki, niechętnie odpowiadała na pytania o sektę. Stwierdziła jedynie, że sama trzymała się od tego z daleka i nikt jej nie

próbował zwerbować do grupy. Nowak po chwili zastanowienia uznał, że należy przekazać część informacji, łącznie z nazwiskami, ojcu Kusiowi z dominikańskiego ośrodka. Instytucja, którą Fortuna nazwał „ministerstwem spraw religijnych”, z punktu widzenia prawa była tylko jednym z wielu związków wyznaniowych, jednak nadkomisarz rozumiał, że wiedzy na niektóre tematy najlepiej szukać u specjalistów. Drzyzga opowiadał, że zastępca komendanta z Góry Kalwarii, komisarz Wrzesiński, przyjął go bardzo chłodno. Nie chciał rozmawiać o sekcie ani o prowadzonym w Warszawie dochodzeniu. Marcin jednak zrobił mały wywiad. Po pierwsze, miejscowy komendant odchodził na emeryturę, a jego obowiązki miał przejąć właśnie zastępca, który skądinąd kilka lat temu sam chciał odejść ze służby ze względu na zły stan zdrowia. – Poprawiło mu się? – spytał Nowak. – Niemal cudownie – odparł Drzyzga. – Coś ci to mówi? Nowak nie odpowiedział. – Będę się dowiadywać – oświadczył Marcin. – Teraz ten Gralak... – Jaki Gralak? – spytał aspirant Pawlak. – Nasz wariat? – Nie, jego stryj, policjant. Mariusz Gralak był znajomym Łoniewskiego. Pomógł mu kupić działkę, zorganizować ludzi do pracy, założyć firmę. Zmarł na raka tuż po otwarciu ośrodka. – Drzyzga zaczerpnął powietrza. – Tym razem cudu nie było. Dodał również, że udało mu się porozmawiać z Ukraińcami remontującymi dom na sąsiedniej posesji, a także nawiązać kontakt z jego właścicielem. Podobno Łoniewski kupił niewykończoną willę razem z działką sześć lat temu. Rok później zaczęli tam przyjeżdżać różni ludzie, czasami całe rodziny z dziećmi. Niektórzy zostawali na dłużej. Sąsiedztwo nie było uciążliwe, bo zajęcia prowadzono w budynku, czasami tylko przez otwarte okna dochodziły jakieś śpiewy religijne. Żadnych krzyków, wrzasków, oznak stosowania przemocy. A szklarnia nikomu nie przeszkadzała, to normalna rzecz w tych rejonach, w końcu nawet w centrum miasta trafiały się inspekty. Do zapachu nawozu też można się przyzwyczaić. Robotnicy twierdzili, że w piątek wczesnym popołudniem na

sąsiedniej posesji był znacznie większy ruch niż zwykle. Kia sorento przyjechała i odjechała co najmniej dwa razy, pojawiło się też parę innych aut, których nie potrafili sobie przypomnieć. W piątek wczesnym popołudniem, zatem wtedy, kiedy mogła już do szefa sekty dotrzeć informacja o śmierci Małgorzaty Olszewskiej. Marcin Drzyzga już w czwartek dostarczył Łoniewskiemu wezwanie na przesłuchanie w charakterze świadka. Miało się odbyć w poniedziałek w prokuraturze na Wiślickiej. W związku z wczorajszymi zdarzeniami trzeba będzie rozszerzyć jego zakres. Nowak uśmiechnął się krzywo i powiedział, że należy nadal rozmawiać z Ukraińcami, unikając przy tym drażliwych kwestii historycznych. Zwrócił również uwagę, że nazwisko Szewczuk jest właśnie pochodzenia ukraińskiego, po czym zadzwonił do aspiranta z sekcji operacyjnej. Miał nadzieję wcześniej wrócić do domu, jednak około trzeciej po południu odezwali się policjanci z Brwinowa. Zatrzymali się na prowizorycznym parkingu obok radiowozu. Nowak wysiadł i uniósł głowę, żeby przypatrzyć się bryle kościoła. Rosnące przy ogrodzeniu drzewa przycięto tak, żeby nie zasłaniały świątyni, teraz wyglądały prawie jak palmy. Aspirant miał rację, widok był niezwykły. Na rozstaju dróg, wśród pól, jaśniała barokowa fasada przypominająca nieco kościół Świętej Anny na Krakowskim Przedmieściu, także rozmiarami. W portyku nad wejściem, między kolumnami, stała postać Madonny z rozłożonymi rękami, zapraszającej wiernych do środka. Nowak był przekonany, że już ją kiedyś widział, na pewno w Warszawie. Pawlak stanął obok nadkomisarza i podążył za jego wzrokiem. – Rozmawiałem wczoraj z proboszczem, kiedy sprawdzałem alibi Gralaka – powiedział. – To oryginał, znaczy figura, nie ten wariat. W Warszawie, w jakimś ważnym miejscu, stoi kopia. A te aniołki – aspirant wskazał bramę – są z pałacu na Miodowej. Z radiowozu wysiadł policjant w mundurze. – Starszy posterunkowy Antczak – przedstawił się. – Ja już rozmawiałem wcześniej z aspirantem Pawlakiem. Mówił, żeby zgłosić, gdyby coś się działo. No to właśnie się dzieje. Ten Gralak miał napad

szału, porozbijał wazony, porozrzucał znicze, złamał jakiś krzyż. No i cały czas krzyczy, że popełnił straszny grzech, za który musi odpokutować. – Powtórz jeszcze raz, co ten gość krzyczał – poprosił aspirant. – Powtarza, że ukamienował dobrego człowieka. Że myślał, że to szatan wcielony, a tak naprawdę był to dobry człowiek. – Wzruszył ramionami. – Nic z tego nie rozumiem. O co chodzi z tym ukamienowaniem? Nowak nie odpowiedział. Zatarł dłonie. Wcześniej był zły, że musi znów tłuc się na jakieś zadupie, żeby uspokajać podmiejskich świrów, którzy i tak nie mają nic mądrego do powiedzenia, tymczasem ten szary, nijaki, chłodny dzień przyniósł kolejne rozstrzygnięcie. Wszystko zaczynało się wyjaśniać, mgła powoli zaczynała opadać. Także dosłownie. – Jest pijany? – spytał Nowak. – Nie. Nie zionie – wyjaśnił mundurowy. – Znam dobrze ten smród. – Były już podobne historie? – Zdarzały się. Tyle że po śmierci matki przestał być agresywny wobec ludzi. Teraz też niszczy tylko rzeczy. Szkoda, że na cmentarzu. – Policjant odwrócił głowę w lewo. – Mam tu wuja i ciotkę – dodał niespodziewanie. – Ktoś z nim jest? – Andrzej. To znaczy posterunkowy Lewiński. – Antczak spojrzał na nadkomisarza. – Nie informowaliśmy pogotowia. Gralak chyba już doszedł do siebie. Najlepiej będzie, jak wróci do domu i weźmie swoje pigułki. – To dlaczego go tam nie zaprowadziliście? Posterunkowy wzruszył ramionami. – Bo nie chce iść. Płacze na grobie matki. Nowak spojrzał na Pawlaka i westchnął. No dobrze, w końcu policja ma pomagać ludziom. Od strony cmentarza dobiegły jakieś wrzaski. W krótkofalówce posterunkowego rozległ się szmer i usłyszeli głos. – Chodźcie tu, bo nie dam sobie ze skurwielem rady!

– Wskakujcie do wozu – rzucił Antczak. Podjechali pod samą bramę i wszyscy trzej ruszyli biegiem w stronę, z której dobiegały krzyki. Pod modrzewiem, wśród połamanych wazonów, porozrzucanych zniczy i kwiatów, leżał Gralak, miotając się wściekle. Posterunkowy Lewiński siedział na nim okrakiem i usiłował skuć szaleńca kajdankami. Nowak i Antczak rzucili się na pomoc, przygniatając ręce mężczyzny, który ryknął przeraźliwie. – Wezwij pogotowie! – warknął Nowak do aspiranta. – Trzeba go będzie unieszkodliwić. Pawlak sięgnął po komórkę. – Znam was! – wrzasnął Gralak. – Znam was wszystkich! Widziałem was wcześniej, wszędzie was widziałem, pracujecie dla nich! Dla nich! – Człowieku, uspokój się! – powiedział Antczak. – Jesteś na cmentarzu! To grób twojej matki! Nadkomisarz kątem oka odczytał tabliczkę na prostym metalowym krzyżu. Marianna Gralak, żyła lat 76. – Demony! Wszędzie demony! – kontynuował wariat. – To one do mnie wtedy przyszły! Kazały mi jechać w to miejsce i go zabić! – Kogo? – spytał Nowak. – Bankiera! Był we władzy diabła, był masonem, jak wszyscy bankierzy... I ja miałem na nim wykonać wyrok! Rzuciłem raz, dwa razy, trzy razy, pięćdziesiąt razy! Kto jest bez grzechu, niech rzuci kamieniem... Tak mówi Pan! Myślałem, że jestem czysty, że mogę. Teraz wiem, że to mnie opętał demon! – Jaki, kurwa, demon? – stęknął Nowak. – Demon! Szatan! Stał obok i patrzył! Kazał mi go związać, kazał rzucać! Pawlak podszedł bliżej. – Demon zawiózł cię samochodem? – Demon mnie zabrał, tak, zabrał... – Bankier już tam był? – Tak. Nie! Nie wiem. – Gralak wciągnął ze świstem powietrze. – Gdzie to było? – Nie wiem, nie wiem, nie wiem...

– Jak wyglądał ten demon? – Jezu Chryste, Panie miły, nie widziałem, a nawet jeżeli widziałem, to nie powiem. – To Łoniewski? Jan Jakub Łoniewski? – dopytywał Nowak. Oczy mężczyzny pociemniały. Wybełkotał coś w odpowiedzi. – Pneuma Hagion? Gralak przeraźliwie ryknął. Zaczął się szarpać tak, że trzej dorośli mężczyźni, którzy go trzymali, nie byli w stanie sobie z nim poradzić. Potem zaczął tłuc głową o ramę grobu. – Noż kurwa mać! – krzyknął Antczak. – Spróbujmy przekręcić go na brzuch! Nie możemy dziada taserem? – Za duże ryzyko. Nie wiemy, jakie leki dziś brał i na co jest chory – stwierdził Nowak. Gralak splunął. Strumień śliny wylądował na spodniach posterunkowego Lewińskiego. Nowak zaklął. Masz babo placek, kolejny opętaniec, tym razem jednak wypędzaniem diabła musi zająć się policja. Uniósł głowę. Kilkanaście minut temu, kiedy tu podjeżdżali, coś zobaczył. W ścianie dzwonnicy znajdowała się nisza, a w niej paskudna rzeźba. – Wyciągnij mi portfel z kieszeni – powiedział do Pawlaka. – Jest z prawej strony. – Słucham? – Nie słuchaj, tylko wyciągaj! Aspirant zbliżył się do szamoczących się mężczyzn. Schylił się i wsadził dłoń pod połę kurtki przełożonego. – Nie tutaj, to kabura! Z prawej, mówiłem, z mojej prawej! – Nowak doszedł nagle do wniosku, że Pawlak jest jak trzeci syn Laokoona, który spóźnił się na miejsce i też chce wziąć udział w walce z wężami. Roześmiał się. Pawlak spojrzał ze zdumieniem na nadkomisarza. Znalazł w końcu portfel. – Szefie, co mam teraz zrobić? – Wyjmij obrazek. – Co? – Obrazek! Taki kościelny. Z modlitwą.

Aspirant wyciągnął karteczkę z wizerunkiem archanioła walczącego z szatanem. – Czytaj! Głośno! – Że co? Jak to? – No czytaj, do kurwy nędzy! Pawlak obrócił w dłoniach kartkę – Święty Michale Archaniele... – zaczął. Uniósł wzrok. – Szefie, czy naprawdę... – Czytaj! – warknął Nowak, usiłując wykręcić prawą rękę na plecy Gralaka. Ten zawył ponownie: – Na pomoc! Odejdźcie ode mnie! Precz! – darł się Gralak. – Święty Michale Archaniele, wspomagaj nas w walce... – Pawlak przełknął ślinę. – A przeciw niegodziwościom złego ducha bądź naszą obroną. – Odejdźcie! Precz! Won! Wszyscy ode mnie, ode mnie! – Oby go Bóg pogromić raczył, pokornie o to prosimy, a Ty, wodzu niebieskich zastępów... – Nie! Nie! Aaaaaa... – zawył Gralak. – Szatana i inne duchy złe, które na zgubę dusz ludzkich po tym świecie krążą, mocą Bożą strąć do piekła. – Aaa! Nigdy! Nie! Tak! Nadkomisarz usłyszał sygnał karetki. Kątem oka dostrzegł błyski lamp i refleksy na jasnej fasadzie kościoła. – Amen – stwierdził dobitnie Pawlak. Nadkomisarz był spocony jak mysz. Leżącym na ziemi mężczyzną wciąż wstrząsały drgawki, choć ich częstotliwość chyba się zmniejszyła. Spojrzał na posterunkowego Antczaka. Młody policjant był silnym człowiekiem, ale też miał problemy z utrzymaniem szaleńca. – Jeszcze raz! – zawołał Nowak do aspiranta. – Spokojnie, bez pośpiechu! – Ale... – No czytaj! Pawlak westchnął ponuro i ponownie odczytał treść modlitwy. Monotonny głos aspiranta najwyraźniej działał kojąco nie tylko na kobiety w średnim wieku: Gralak nadal ciężko oddychał, ale przestał

krzyczeć i się szarpać. Teraz już tylko gwałtownie kręcił głową i mamrotał jakieś niezrozumiałe słowa. W bramie pojawił się lekarz i dwaj sanitariusze w czerwonych kombinezonach. Pawlak porozmawiał z medykiem, który po chwili wyjął z torby opakowanie ze strzykawką. Zaaplikował Gralakowi środek uspokajający. Nowak sapnął i wstał, podobnie jak obaj policjanci z Brwinowa. Przynajmniej na jakiś czas można zrzucić kłopot na służbę zdrowia. – No, Danek, udało nam się przetestować kolejną broń – powiedział. – Lepsze to niż paralizator. Nieźle ci poszło. – Zgłoś zapotrzebowanie komendantowi – burknął Pawlak. – Może zorganizuje przetarg na druk obrazków z archaniołem. – Jasne. I na pewno wygra go drukarnia z Kielc. – Wyciągnął telefon. – Dzwonię do Rodziewicza.

Marana tha Nie wiedziała, co się z nią dzieje. Nie mogła podjąć żadnej decyzji, nie potrafiła sama niczego zrobić. Ktoś musiał jej teraz pomóc. Znała podobne stany. Niemoc, obawa przed tym, co przyniesie kolejny dzień, niechęć do wykonania kolejnych kroków, do otwarcia ust, podejmowania działań, które i tak nie przyniosą nic dobrego. Ale teraz było inaczej. Zły głos mówił: Skacz! Zły głos mówił: Zasłużyłaś na to. Zniszczyłaś życie. Nie miała pojęcia, czy słowa pochodzą z zewnątrz, czy rozbrzmiewają gdzieś w jej głowie. Nie była pewna, kiedy zostały wypowiedziane. Dobry głos, ten, który pozwolił jej przetrwać tak długo, mówił, że to, co za chwilę się wydarzy, jest grzechem. „Zmiłuj się nade mną, bo żyję w udręce. Moje życie upływa wśród zgryzoty, a lata moje wśród jęków”. Tak kiedyś śpiewała wspólnie ze swoją grupą. Potem głos, inny głos, namówił ją do odejścia, do zaakceptowania innej drogi. Ciekawe, że słyszała dźwięki, a obrazy tak szybko ulatywały z głowy. Ale zły głos na pewno wiązał się z oczami. Błyszczącymi oczami, które wpatrywały się w nią, jakby chciały wyssać z niej duszę i wszelkie uczucia, także te, których nie była teraz świadoma. Jednak głos miał rację. Popełniła straszny grzech, a potem jeszcze kilka, więc ten ostatni niczego nie zmieni, będzie naturalną konsekwencją poprzednich. Do tej pory paru dobrych ludzi pomagało jej się z tym uporać. Teraz już nie było wyjścia. Wspięła się na murek. Nie, nie wspięła się, przecież ktoś musiał jej pomóc, wepchnąć albo wciągnąć na górę. Ktoś chyba podał rękę? Trzeba iść dalej. Tam, gdzie wszystko wydaje się pewne. Należy jedynie poczekać, aż pojawi się stalowa machina, która potrafi zmiażdżyć ciało i duszę. Żeby mieć pewność, że wszystko szybko się zakończy. I zacznie, bo przecież przez cały czas w to wierzyła. Jeszcze nie. Jeszcze nie. A może? Skoczyła. Poczuła, jak usiłuje ją chwycić czyjaś dłoń, pewnie ta sama, która

pomagała wejść na murek. Usłyszała okrzyk, być może ordynarny, może bluźnierczy, a może po prostu rozpaczliwy. Głupio odchodzić na drugą stronę wśród takich wrażeń i dźwięków. Czy w końcu pojawi się jakiś obraz? Ale jaki obraz mógłby się pojawić w tym miejscu? Miasto wirowało przez chwilę wokół jej głowy w szaleńczym pędzie, widziała czarną trumnę spowitą mgłą i to drugie paskudztwo górujące nad okolicą. Nagle mgła zadrżała i na ułamek sekundy pojawiła się w niej dziwna wizja: masywny, kilkupiętrowy gmach i podjeżdżające pod niego staroświeckie furgony pocztowe. Miasto nie pozwoliło jej nawet obejrzeć filmu z własnego życia, musiało wepchnąć się ze swoim.

Wazon płomienisty 1 Buu – powiedział Jan Żurek. – Ho, ho, ho. Marcin Nowak uśmiechnął się radośnie i wydał jakiś bulgoczący dźwięk. Nie-teść Nowaka, wkrótce już całkiem legalny teść, odpowiedział uśmiechem i dorzucił jeszcze parę dziwacznych odgłosów. Po chwili podniósł głowę. – No, tośmy sobie pogadali. Rozmowa na poziomie. – Osiem miesięcy to taki wiek, w którym dziecko chętnie słucha różnych dźwięków – wyjaśniła Kasia. – Lubi, jak się moduluje głos. – Lubi Johnny’ego Casha. Ale płacze, jak słyszy Neila Younga – stwierdził nadkomisarz. – Puść mu Wodeckiego – zauważył jego ojciec. – Za wysoki głos, chłopak woli niższe tony... Nowak przypomniał sobie określenie, którego użył Pawlak: krowa. Łoniewski i Fortuna, guru pozyskujący wyznawców, dysponowali głębokimi, mocnymi głosami. Może któryś z nich potrafił samymi słowami zahipnotyzować prostego człowieka o zszarganych nerwach. Może Gralak naprawdę widział demona, który kazał mu ukamienować słabego człowieka. Musiało tak być, przecież poważny dyrektor nie jechałby w ponury, listopadowy wieczór gdzieś na mazowieckie bezdroża, żeby spotkać się z wariatem bez oka. Gralak czekał w szpitalu w Tworkach na przesłuchanie i przedstawienie zarzutów, jutro sąd powinien wydać decyzję o jego tymczasowym aresztowaniu. – Adam? Jak się nazywa ta wieś, w której ostatnio byłeś? – spytał Jan Żurek. – Koszajec. – Koszajec, Koszajec... Coś mi to mówi. – Westchnął. – Coraz gorzej z pamięcią. Wkrótce wszystko zniknie, nic nie zostanie. – Tato... – powiedziała Kasia. – Tak, wiem. Cholera, musiałem tam być, kiedy prowadziłem wycieczki w mieście i pod miastem. Pożycz rozum, kochanie. Kasia podała ojcu smartfona.

– Coraz mniejsze te literki – mruknął starszy pan i poprawił okulary. – I paluchami trzeba po tym jeździć. Bez sensu. O, mam! Jasne, cmentarz mennonitów. – Czyj? To jakaś grupa religijna? – O Olędrach słyszałeś? Osadnikach z Niderlandów? Ci chyba dotarli na Mazowsze nieco później z Niemiec. Wybierzcie się kiedyś i pokażcie zdjęcia, ciekaw jestem, jak to teraz wygląda. – Zastanowił się. – Potomkowie którejś z rodzin ściągnęli tam przed wojną stary wiatrak z Młynowa. Kiedy tam ostatnio byłem, jeszcze stał, ale to było, ja wiem, w dziewięćdziesiątym piątym roku... Jan Żurek był w swoim żywiole. Emerytowany tramwajarz uwielbiał opowiadać warszawskie i podwarszawskie historie. Pamięć rzeczywiście ostatnio mu trochę szwankowała, ale na razie wiedział jeszcze, gdzie odszukać informacje, które wyleciały mu z głowy. A to przecież najważniejsze. – Budrewicz umarł, słyszeliście? Lubiłem czytać jego reportaże. W dawnych czasach, kiedy mało kto mógł jeździć za granicę. Adam, ty ostatnio coś o egzorcyzmach wspominałeś? – Tak, ale wolałbym nie opowiadać o szczegółach. – Ja bym chętnie posłuchał – zauważył ojciec nadkomisarza. – Ale ja niechętnie będę mówić. O co chodzi z tym Budrewiczem? – Bo przypomniała mi się historia wyganiania szatana we wrześniu 1939 roku. Kiedy Niemcy zdobyli Warszawę, kazali wywiesić flagi i bić w dzwony. Jeden ksiądz odmówił modlitwę i trach! Spadła hitlerowska flaga ze szpitala, w którym go trzymano. Założyli ją, to pomodlił się jeszcze raz i znowu spadła! Są na to świadkowie – powiedział Żurek. – Tylko kto to był? Ojciec Bocheński? Nie, ktoś inny, też zakonnik, jakiś ciekawy człowiek. – Zmarkotniał. – Znowu zapomniałem. Poszukam i wam opowiem. Nowak uśmiechnął się. Lubił czytać książki podrzucane przez nie-teścia. Miał niestety na to coraz mniej czasu, podobnie jak na słuchanie muzyki. Dziś też właściwie powinien siedzieć w centrali, ale spróbował na chwilę przestać być policjantem. Ojcowie są najważniejsi, teraz tylko oni łączą jego i Kasię z przeszłością, a teraźniejszość nie ma najmniejszego sensu bez przeszłości.

Zerknął na ekranik telefonu. Mimo wszystko nie mógł go wyłączyć, Drzyzga i Broniewicz mogli w każdej chwili zadzwonić z informacjami. Próbowali ustalić przebieg wydarzeń z czwartkowego wieczoru, kiedy Małgorzata Olszewska wyszła z domu. Albo została porwana w drodze na niespodziewane zakupy, albo doskonale wiedziała, dokąd idzie, i nie obawiała się, że straci życie. To samo dotyczyło Janusza Kraszewskiego oraz Igi Maciejewicz. Pytanie, czy załatwił ich ten sam demon. I czy był to ten nieszczęsny dziadyga, cyklop z mazowieckich rozdroży. – ...a znowu Góra Kalwaria to dawna Nowa Jerozolima – perorował Jan Żurek. – Biskup poznański ją kupił w 1666 roku... – Trzy szóstki – burknął Nowak. – Giełda na Książęcej. – Że co? No i parę lat później Góra zmieniła się w Nową Jerozolimę. Osiedlili się zakonnicy, zbudowano kościoły i kaplice, no i... – A Żydzi? – zainteresował się Andrzej Nowak. – Nie, to dopiero w XIX wieku. Wcześniej mogli osiedlać się tylko katolicy. A właśnie, w Górze Kalwarii urodził się Wolf Messing, słynny jasnowidz! Nadkomisarz uniósł głowę. Znowu psychogeografia. Miasto miało najwyraźniej tradycję ściągania mistyków i tworzenia enklaw religijnych. Coś musiało być w tym miejscu. Może to wpływ Plutona w górnej kwadrydze czy jak to tam się nazywa. Telefon zadzwonił, kiedy Nowak wynosił talerze do zmywarki. Nadkomisarz zaklął cicho, wytarł ręce i spojrzał na ekran. Numer prywatny. Ki diabeł? Pewnie pomyłka. – Halo? Cisza. Tylko ciche echo czyjegoś oddechu. – Halo, kto mówi? Rozmowa została przerwana. – Chuj ci w dupę – stwierdził Nowak najciszej, jak potrafił. Odłożył aparat i strącił przy okazji sztućce na podłogę. Dziecko w pokoju wydało jakiś okrzyk. Nowak powstrzymał się od kolejnych bluzgów i zaczął zbierać widelce. Komórka zadzwoniła ponownie.

– Halo? – To ja. – Jaki ja? – Nadkomisarz znał ten głos, ale nie potrafił przypisać do niego twarzy. Na moment zapadło milczenie. – No? – Krzysztof Kostrzewa z Góry Kalwarii. – Hę? Masz wezwanie, podobnie jak twój szef – stwierdził nadkomisarz. – Łoniewski, nie komendant. – Wiem. – No to fajnie. Jutro pogadamy. Coś jeszcze? Chcesz mi grozić, jak ostatnio? Ciężki oddech w słuchawce. – Chcę porozmawiać. Dzisiaj. Facet był zdenerwowany, nie ulegało wątpliwości. Może się czegoś bał. A może... Może ktoś próbował wywabić Nowaka z domu? Ojca trzeba będzie wkrótce odwieźć do domu, nie-teścia także, Kasia zostanie sama z dzieckiem. Zaryzykować? – Dziś mam wolne. – Przyjedź! – Posterunkowy sapnął ponownie. – Muszę to powiedzieć, bo inaczej wszystko się źle skończy. Dla mnie. – Nie chcę tłuc dupy do Góry Kalwarii. – Jestem w Warszawie – powiedział Kostrzewa. – Spotkajmy się za godzinę pod kościołem Świętej Anny. – Którym? – A jest więcej niż jeden? Nowak zerknął na zegarek. Dochodziła szesnasta trzydzieści. Kasia nikomu nie będzie otwierać, a on po drodze pogada jeszcze z dyżurnym ochroniarzem. – Dobrze – powiedział. – Uważaj, żeby Cyganie cię nie pobili. Nowak wszedł z dołu, z Mariensztatu. Ilekroć tu się pojawiał, trwał jakiś remont, tak było i tym razem: u szczytu schodów pod dzwonnicą rozstawiono żółty płot, przy którym piętrzyły się sterty płyt brukowych. Spojrzał na zegarek. Osiemnasta czternaście. Kostrzewa musiał na niego

poczekać. Trudno, dorabia sobie u proroka, niech się nauczy cierpliwości. Nadkomisarz stanął przy dzwonnicy i rozejrzał się. Dzień był niespodziewanie ładny, słoneczny. Teraz, po zachodzie słońca, wciąż po placu Zamkowym i Krakowskim Przedmieściu spacerowało sporo ludzi. Ruszył w kierunku wejścia. Nie wiadomo dlaczego spodziewał się dostrzec Kostrzewę stojącego z ponurą miną i rękami wciśniętymi w kieszenie kurtki, pod kościołem dostrzegł jednak tylko grupkę młodych ludzi rozmawiających po angielsku. Wszedł do przedsionka. Od razu zaczepił go żebrak, który usiłował rozpocząć jakąś opowieść o trudnym życiu. Nowak machnął ręką i zajrzał przez przeszklone drzwi. Trwała msza, nie zamierzał szukać policjanta w tłumie. Westchnął i wyszedł na zewnątrz. Jeszcze raz spojrzał w lewo, w prawo, ponownie w lewo, nagle wydało mu się, że zarejestrował kątem oka jakąś znajomą twarz, ładną, kobiecą. Znów skierował wzrok w stronę placu Zamkowego, ale nie był już w stanie nikogo zidentyfikować. Usłyszał piknięcie. Wyciągnął telefon i odczytał SMS-a. „Jestem na wieży”. – Kurwa mać – burknął Nowak pod nosem. – Jerzy dmucha z wieży. Zobaczycie znaki. Podszedł do dzwonnicy i otworzył drzwi. – Już zamknięte. Tam chyba ktoś jeszcze jest, ale zaraz powinien zejść – poinformował go młody człowiek, który właśnie zamykał kasę i chował tabliczki wskazujące drogę na taras. Nowak wyciągnął legitymację. – Jestem z policji. Miałem się właśnie z nim spotkać. Chłopak nie spojrzał nawet na odznakę. – A, to proszę bardzo. Wspominał o tym. Nadkomisarz spojrzał na niego z zaciekawieniem. Nie usłyszał żadnych komentarzy, więc ruszył po wąskich schodach na górę. Nigdy tu nie był, mniej więcej z takich powodów, z jakich górale z Zakopanego nie wchodzą nawet na Nosala. Po co się wspinać? Żyje się na dole. Minął podświetlony żarówką owalny witraż z syreną, kiedy

usłyszał jakieś głosy. Zajrzał do salki, tłoczyła się tam spora grupka osób, trwał pokaz slajdów, chyba z Tybetu. Cofnął się na schody i dotarł na samą górę, na kwadratowy taras otoczony barierką, pośrodku którego stała kopuła na kolumienkach. Istniał jakiś termin architektoniczny określający taką konstrukcję, ale Nowak, podobnie jak nie-teść, zaczynał odczuwać kłopoty z pamięcią. Chyba nikogo tu nie było. Nowak spojrzał na oświetlony Zamek, katedrę, kościół Świętego Marcina, na ludzi krążących po placu i latarnie wzdłuż Krakowskiego Przedmieścia. Przeszedł na drugą stronę. Białożółty, wygięty korytarz Trasy W-Z błyszczał jeszcze jaśniej dzięki szynom tramwajowym. Światło prowadziło w ciemność praskiego brzegu, w której wyróżniały się jedynie smukłe wieże Świętego Floriana i nieco bledsza, żółtozielona plamka, kopuła cerkwi. – Pięknie – powiedział pod nosem. – Można nieco inaczej spojrzeć na miasto, prawda? – Za plecami nadkomisarza rozległ się niski, głęboki głos. Nowak odwrócił się gwałtownie. Od kolumienki odkleiła się wysoka postać i zrobiła krok w jego stronę. – Miałem spotkać się z kimś innym – powiedział. – Ale przyszedłem ja – odparł Jan Jakub Łoniewski. – Jutro przesłuchanie. Dlaczego mam tutaj z panem rozmawiać? O czym? – Na tarasie było ciemno, jedynie ze szklanej piramidy osłaniającej szczyt schodów docierał nikły blask. Nowak wytężył wzrok, ale nie dostrzegł nikogo innego. – Jesteśmy tu, w tym miejscu, patrzymy na świat z góry, na jego całkiem spory kawałek – odrzekł guru, ignorując pytanie. – Zastanawiał się pan, ile tysięcy ludzi mieści się w obrazie, który pan ogląda? Ludzi pozamykanych w domach, restauracjach, kościołach. Ludzi zdrowych i chorych, oglądających telewizję i kopulujących, śpiących albo właśnie umierających? Nadkomisarz nie odpowiedział. – Ja ciągle patrzę – kontynuował mężczyzna. – Ciągle widzę tych ludzi, jeżeli nastawię umysł na odpowiednią częstotliwość. Czytam komunikaty od Ducha, który mówi: „wszystkich ludzi nie da się

uratować”. Możesz zbawić tylko niektórych. Mądrych i wyposażonych we właściwy umysł, który trzeba jedynie trochę ukształtować. Światełko ostrzegawcze pulsujące w głowie Nowaka od samego początku rozmowy migotało teraz jak szalone. Wiedział, że nawet najbardziej ekscentryczne przekonania, religijne, gospodarcze czy polityczne, nie oznaczają jeszcze choroby psychicznej. Bez wątpienia jednak miał do czynienia z osobą, która odznaczała się charakterystyczną dla guru cechą: potwornym narcyzmem, przekonaniem o własnej wielkości. W głosie Łoniewskiego wciąż było słychać pobłażliwy ton, jak gdyby wiedział, że policjant nie dorównuje mu intelektem ani nie posiada w tym samym stopniu umiejętności pojmowania świata, ale on na moment był gotów o tej nierówności zapomnieć. – Nie pociąga to pana? Ogarnąć umysły, policzyć je, połączyć w jedność? Nadkomisarz pokręcił głową. Co ten gość pierdoli? – Jestem policjantem – powiedział. – Szukam morderców. – A dlaczego pan został policjantem? Po to, żeby wyżywać się na innych? Czy po to, żeby kontrolować ludzi? Nowak westchnął cicho. Znał odpowiedź i był gotów jej udzielić. – Zostałem policjantem, bo wkurwiają mnie przestępcy. Ot i tyle. Łoniewski nie odpowiedział, tylko podszedł do balustrady. Lekko przechylił ciało i spojrzał w dół. Skąpe światło rozjaśniło jego białe włosy. Nowak zastanawiał się, czy zapytać o rzekome samobójstwo w sekcie teraz, czy poczekać na przesłuchanie. Nie, uznał po chwili. Trzeba go zaskoczyć. Teraz gość może powiedzieć cokolwiek i nie będzie to miało żadnych konsekwencji. – Nie myślał pan nigdy o samobójstwie? – spytał nagle guru, nie odwracając głowy. Nowak drgnął. – Owszem. Tyle że nie o swoim – odburknął. Musiał uważać. Ten człowiek widział napisy autorstwa Ducha Świętego. Chyba, kurde, graffiti. Może jedno z tych haseł brzmiało: wypierdol gliniarza za barierkę. I może już odbył podobną rozmowę w poniedziałek 7 listopada,

wczesnym rankiem, z pewną dziewczyną, niezbyt świadomą tego, co się wokół niej dzieje. Pora okazać zniecierpliwienie. – Czego ty chcesz, człowieku? Muszę wracać do domu. Po cholerę tu jestem? – Muszę panu coś powiedzieć. – Co? Przyznać się do trzech zabójstw? Jeżeli tak było, to i tak się dowiemy. Łoniewski pokręcił głową. – Nikomu bardziej niż mnie nie zależy na wyjaśnieniu tych tragedii. Chcę wiedzieć, kto za nie odpowiada. Chcę wiedzieć, jakie demony nakłaniają do czynienia zła prostaczków takich jak Krzysztof Gralak. Nowak zesztywniał. – Skąd pan zna nazwisko podejrzanego? – Duch mi podpowiedział. – Tak, kurwa, duch! Kto ci sprzedaje informacje? – Nadkomisarz zrobił krok w stronę mężczyzny opierającego się o poręcz. Światła placu Zamkowego rozjaśniły nieco jego twarz. – Nikt nie sprzedaje! – wycedził Łoniewski. – Powtarzam: chcę wiedzieć, kto to robi. – Dobrze wiesz! To jeden z was! Może nawet ty albo twoi kumple z policji. – Nowak naprawdę miał chęć zepchnąć dziada na bruk. – Nie rozumiem, o czym pan mówi – powiedział guru. – Nie wiem, kto to zrobił, i koniecznie muszę to ustalić. – To zapytaj swojego ducha – oznajmił Nowak. – Do jutra. Ruszył ku schodom, zerkając kątem oka na sekciarza. – Człowieku, nie bluźnij przeciwko Duchowi Świętemu! Słyszałeś o Filioque? Pewnie nie. Gdyby nie Duch, nie powstałoby prawosławie. Gdyby nie Duch, może by żył nasz prezydent! – Łoniewski uniósł głos, już niemal krzyczał. – Duch ma moc sprawczą! Duch to historia! – Której nie dorównacie – odparł Nowak i zaczął ostrożnie schodzić po stromych stopniach. – Dowiem się! – zawołał białowłosy mężczyzna. – Wcześniej niż wy! I ukarzę go w odpowiedni sposób!

Kiedy Nowak pokonał pierwsze kilkanaście stopni, przyspieszył kroku. Zbiegł na dół, mijając młodego człowieka, który tylko na moment uniósł wzrok, by na niego spojrzeć. Pchnął drzwi i rozejrzał się. Już wiedział, gdzie zaczekać: naprzeciwko kościoła stała jakaś instalacja artystyczna, krąg białych sylwetek. Szybkim krokiem przeszedł na drugą stronę placu i zajął między nimi miejsce. Ach, to laureaci nagrody Sacharowa. Niezłe towarzystwo... Odwrócił się bokiem i udawał, że szuka czegoś w telefonie. Białowłosy mężczyzna pojawił się parę minut później. Nie rozejrzał się, nie popatrzył na wprost, tylko od razu skręcił w lewo. Ruszył wzdłuż fasady kościoła i gmachu Biblioteki Rolniczej. Nadkomisarz odczekał moment, westchnął, gdy na komórce rzeczywiście pojawił się SMS od zaniepokojonej Kasi, i podążył za Łoniewskim. Guru skręcił w Bednarską. Możliwe, że kierował się do samochodu, jeżeli tak było, to problem zniknie. Nowak nie zamierzał jeździć po nocy do Góry Kalwarii, wsiądzie po prostu do toyoty i wróci do domu. Łoniewski maszerował szybkim krokiem, trzymając ręce w kieszeniach rozpiętego płaszcza. – Artista pierdolony – stwierdził Nowak pod nosem. Łoniewski skręcił w Furmańską i nie zmieniał tempa, nie zwracając uwagi na to, że idzie ścieżką dla rowerów. Nie zareagował, kiedy dziewczyna, która go wcześniej obdzwoniła, zahamowała i rzuciła pod jego adresem jakieś słowo. Nadkomisarz odetchnął głęboko. Jesień na razie była ciepła, choć mglista. Na drzewach brakowało już liści, ale te, które spadły na trawę, miały przyjemny zapach. Znad Wisły dolatywał chłodny, wilgotny powiew. Nowak trzymał się jakieś dwadzieścia, trzydzieści metrów za śledzonym. Spacer okazał się całkiem solidny. Łoniewski szedł Browarną i Topiel, na skrzyżowaniu z Tamką przeszedł na drugą stronę jezdni i skierował się w prawo, by po kilkudziesięciu metrach skręcić w ślepy zaułek bez nazwy, prowadzący ku bramie klasztoru Szarytek. Pod zamkniętą bramą stało trzech mężczyzn w nieokreślonym wieku, w wyświechtanych kurtkach. Jeden z nich, niski, ale tęgi, miał na głowie wysoką czapkę o kroju, jaki był modny w Polsce jakieś

trzydzieści pięć lat temu; drugi, brodaty, kurczowo ściskał trzy reklamówki; trzeci, chudy jak tyka, trzymał się nieco z boku, Nosił szalik i czarny kaszkiet. W pewnym oddaleniu, po drugiej stronie bramy, stała młoda kobieta. Nowak zmrużył oczy. Słabe światło lampy na murze klasztoru było wystarczające, by przyjrzeć się jej twarzy. Jak zwykle nie miał pewności, ale... Rozpoznał kurtkę w szaroniebieską kratę, którą widział wcześniej na monitoringu ze swojego osiedla. Rzeczywiście była paskudna. Mężczyzna, który stał obok, też nie był specjalnie urodziwy. Jak mawiała babcia Nowaka: „chłop jak żaba sprytniejszy niż baba”. Ten rzeczywiście miał wyłupiaste oczy i trochę przypominał płaza, o ile ktoś kiedykolwiek widział płaza z bokobrodami. Nadkomisarz przypatrzył się uważnie samochodom zaparkowanym po drugiej stronie. Jednym z nich był nissan Nalazka. Nowak przysunął się do ściany i przykucnął w cieniu między zakratowanymi okienkami piwnicy. Łoniewski przywitał się z Nalazkiem, nie podawszy mu jednak ręki. Skinął głową dziewczynie i powiedział parę słów. Ta odpowiedziała coś prędko i spuściła głowę. Łoniewski uniósł palec, zakreślił nim koło w powietrzu i rzucił półgłosem jakieś zdanie, po czym podszedł do grupki bezdomnych. Mówił do nich nieco głośniej, Nowak dosłyszał słowa „zadanie”, „poszukiwania” i „zły”. Brodacz i grubasek potakiwali i zadawali jakieś pytania, natomiast trzeci człowiek odsunął się od nich i oparł plecami o zamurowane okienko. Guru w końcu pożegnał się z mężczyznami i podszedł do Nalazka, który wyciągnął z kieszeni kluczyki i nacisnął przycisk pilota. W qashqaiu mignęły kierunkowskazy. Po chwili Łoniewski, Nalazek i tajemnicza dziewczyna wsiedli do samochodu i odjechali. Skręcili w lewo, w Tamkę. Nowak wyprostował się i ruszył w kierunku mężczyzn. Facet w czapce trącił brodacza łokciem i wskazał głową zbliżającego się nadkomisarza. – Dobry wieczór, szefie. Czym możemy służyć? – spytał brodacz. Próbował skupić wzrok na twarzy policjanta i nawet mu się to na

moment udało. Nowak wyciągnął legitymację. – Adam Nowak z komendy stołecznej. – Domyślamy się – burknął grubas. – Wydział zabójstw. – O! Tego się nie domyśliliśmy. – Co to byli za ludzie, czego chcieli? Brodacz wzruszył ramionami. Torby, których przez cały czas nie wypuszczał z ręki, zaszeleściły głośno. – Tacy tam. Mówią, że mają robotę. Żeby być gotowym w razie czego. – Jaką robotę? – Ja tam nie wiem. Nic nielegalnego chyba, nie? Konkretnie nie powiedzieli. Ten z wąsami częściej tu bywa, czasami rzeczywiście coś się robi na budowie albo w ogrodzie czy w sadzie pod miastem. – Mężczyzna zakasłał. Nowak odruchowo cofnął się o krok. – Ale ten elegancik to jakiś lewy gość. Pedał albo co. Ja tam się takich boję. Zaprosi taki na zupę, poleje piwka i trach, budzisz się następnego dnia w tym samym miejscu, z którego cię zabrali, za to goły i wyruchany. – Jasiu! – Grubas zaniósł się śmiechem. – Kto by ciebie chciał wyruchać! – Zboczeńców nie brakuje. – Aż takich to nie ma... – To sekciarz – odezwał się nagle wysoki, skrzekliwy głos. – Porywa ludzi, tak, ale nic im nie robi, tylko wykrzywia im mózgi. Nowak skierował spojrzenie na człowieka w kaszkiecie. – Pan go nie słucha, on jest za inteligentny – zaśmiał się facet nazwany Jasiem. – Sekciarz, mówię! – powiedział mężczyzna i poprawił szalik pod szyją. – A ten wypłosz to jego pomocnik. Zbierają ludzi, ale bogatych. Gardzą takimi, jak my. A szkoda, bo pozory mylą. Czasami, kurwa, coś ciekawego możemy wymyślić. I zobaczyć. Nadkomisarz wpatrywał się w niego przez chwilę. – To znaczy? – To znaczy zauważyć, że nie wszystko jest takie, jak się wydaje.

Brodacz wybuchnął śmiechem. – Ty, „Profesor”, to chyba widzisz już tylko białe myszki! – oznajmił głośno. Witold Marczewski zwany „Profesorem”, choć na co dzień zdecydowanie trunkowy, tym razem zażądał kawy. Nowak posadził go przy stoliku w niewielkiej cukierni na Tamce, już powyżej pałacu Ostrogskich. Pani przy kasie zmierzyła surowym spojrzeniem obu gości i przypomniała, że lokal wkrótce zostanie zamknięty. Nowak zapewnił, że rozmowa nie potrwa długo, i uśmiechnął się. Nie był w tym dobry, ale tym razem zadziałało. – Ten pana kolega w dziwnych lakierkach już mnie wypytywał. Zabawny gość! – Marczewski pacnął otwartą dłonią w blat. – O dziewczynę pytał. Tę, co skoczyła na daszek. E tam skoczyła, ktoś ją zepchnął. Ten gość w czarnej czapce, co go zobaczyłem. Próbowaliście go narysować, ale wyszedł wam yeti kurdupel. – Zarechotał głośno. Ekspedientka uniosła głowę i wymownie spojrzała na zegar umieszczony na ścianie. – To mógł być ktoś z nich? Z tych ludzi, którzy tam stali? Ten wysoki, siwy? – No mówiłem, że nie widziałem mordy. – Spojrzał na nadkomisarza i westchnął ponuro. – Ja mam krótką pamięć. Sam sobie ją uszkadzam, fakt. – Ten wąsacz może? – Nie, to ktoś niższy był. – Może dziewczyna? – A skąd! – „Profesor” machnął lekceważąco ręką. – Szerszy w barach osobnik. W dole też szerszy. O ile dobrze oceniłem szerokość, ale widzisz, młody człowieku, wtedy mój umysł był sprawny jak japoński telewizor odrzutowy, tyle że zajmowałem się głównie wdychaniem świeżego powietrza, a nie gapieniem na dupska i bary. Ten pana kolega pokazywał mi jeszcze zdjęcie jakiegoś wypłosza bez oka, ale on też mi nie pasował. Nowak wypił ostatni łyk kawy i skrzywił usta. Kwaśna. – Co ten sekciarz robi w takich miejscach, jak to? – No porywa. Werbuje.

– Adeptów? – Kogo? Że niby nowych członków? Nie, do swojej sekty to musi naganiać gdzie indziej. Dziady im niepotrzebne! – Marczewski roześmiał się gorzko. – Tu szuka tylko pomocników do roboty. – Jakiej roboty? – Czarnej! – zaskrzeczał „Profesor”. – Niejasnej. Niejawnej. Nowak ze zniecierpliwieniem postukał palcem w brzeg pustej już filiżanki. – A tak bardziej konkretnie? – Tak konkretnie, to oni sobie robią służby wywiadowcze. Rozumiesz, człowieku? Jak chcą kogoś zwerbować, to muszą o nim zebrać informacje. – Zastanowił się. – Trochę jak Watykan, nie? Ktoś ma być święty, to trzeba go prześwietlić. Tyle że po śmierci. Nadkomisarz spojrzał na włóczęgę. Jeżeli gość ma rację, jeżeli nie konfabuluje... Interesujący pomysł. Kto zwróciłby uwagę na krążących po ulicy włóczęgów? Stały element krajobrazu. Zdaje się, że już Conan Doyle wymyślił armię bezdomnych na usługach Sherlocka Holmesa. Ale skoro sekta gromadzi informacje o potencjalnych adeptach, może też likwidować tych, którzy z jakiegoś powodu przeciwstawili się guru. Tyle że dziad spod kościoła nie był pierwszą osobą, jaka przychodziła do głowy, jeśli ktoś szukał płatnego mordercy. – Ta dziewczyna też jest agentką? – Ta w paskudnej krateczce? A owszem. Tylko słabą. Słyszałem, jak ten siwy ją opierdalał, że niekumata, nierozgarnięta, że ciemięga z niej straszna. Nowak pokiwał głową. To by się zgadzało. Jeżeli mieli się czegoś dowiedzieć o nim i o śledztwie, to zabrali się do tego wyjątkowo nieudolnie. – To chyba ktoś z rodziny siwego – dodał „Profesor”. – Siwego jak gołąb! A gołąb to symbol Ducha Świętego, jeszcze to pamiętam. Religię se dziadyga zbudował na tej swojej siwiźnie. Nadkomisarz zadał kolejne pytanie: – Ci pana koledzy coś robili dla tego sekciarza? On nazywa się Jan Jakub Łoniewski, może słyszał pan nazwisko.

– Jacy koledzy? Nie mam już kolegów. – „Profesor” wzruszył ramionami. – Jeżeli chodzi o tych dwóch, to chyba nie. Ale te sprawy to takie tam śledzenie: kiedy figurant chodzi spać, co kupuje w sklepie, czy pije, czy pali, czy chodzi na dziwki. O Janie Jakubie słyszałem, ale Rousseau. Nie jestem taki głupi, na jakiego wyglądam. Nowak doszedł do wniosku, że takie działanie ma sens z punktu widzenia grupy manipulacyjnej. Stara sztuczka, tak zwany gorący odczyt: zbierasz o człowieku informacje, aby potem w odpowiednim momencie zasugerować, że uzyskałeś je w cudowny sposób. Paru telewizyjnych uzdrowicieli już na tym przyłapano. Są też inne, prostsze wyjaśnienia. Miejski wędrowiec, na którego nikt nie zwraca uwagi, zanotuje godzinę przyjścia figuranta do pracy i wyjścia z biurowca. A wtedy, kiedy trzeba, zrealizuje inne zlecenie. – A coś poważniejszego? – zapytał Nowak. – Niby co? – Obić komuś mordę. Postraszyć. – Spójrz pan na mnie. – Marczewski rozłożył ręce. – Ja to mogę co najwyżej nasrać komuś na wycieraczkę. A i to nie zawsze może się udać. Nowak musiał zadać jeszcze jedno pytanie. – A ten wąsacz? Nie dopytywał pana o wydarzenia z 7 listopada? O śmierć dziewczyny na dworcu? – Nie. – „Profesor” znów zarechotał nieprzyjemnie. – A skoro nie pytał, to się niczego ode mnie nie dowiedział. Ekspedientka znacząco postukała w przegub. Nowak skinął głową i wstał. Marczewski westchnął ciężko i coś wymamrotał. Wyszli na zewnątrz. W urwistym wąwozie Tamki niespodziewanie uformował się korek. – Będziemy w kontakcie – oznajmił Nowak. – Ten sekciarz mówił to samo. Wszyscy teraz tak mówią, żeby nie powiedzieć „spierdalaj”. 2 Jaka tu filozofia? – Aspirant Broniewicz wzruszył ramionami. – Gralaka męczymy konsekwentnie, musi w końcu powiedzieć, kto mu

pomagał, a raczej komu on pomagał. Równolegle naprowadzamy na właściwe odpowiedzi, niech się przyzna do zamordowania tej kobiety spod Pruszkowa. Pobrali mu włosy i krew w tym szpitalu? To świetnie, mamy więcej materiału. – To nie takie proste, bo... – zaczął Pawlak. – A potem może uda się coś ustalić w sprawie tej dziewczyny na dachu. Nawet jeżeli to nie on, będzie wiedział, gdzie szukać. – Uniósł głowę i spojrzał na nadkomisarza. – A niezależnie od wszystkiego dowiedzieć się od Łoniewskiego, o co tu właściwie chodzi. I postraszyć skurwysyna. Nowak odwrócił spojrzenie od okna. – Czym postraszyć? Ten gość żyje we własnym świecie, tak samo jak Gralak. Straszyć to sobie możemy Kostrzewę, w końcu kolega z firmy. – Kolega? – zdziwił się Pawlak. – Nie czuję solidarności zawodowej. Nadkomisarz zastanawiał się, w jakiej kolejności poprowadzić przesłuchania. Prokurator pojechał z Gralakiem do sądu, gdzie wariata z Czubina tymczasowo aresztowano na trzy miesiące. – Minęły już prawie trzy tygodnie, a my nadal jesteśmy w dupie – oznajmił Broniewicz. – Tymczasem pojawiła się trzecia ofiara, więc chyba już możemy użyć tego słowa, którego tak się boicie. – Seria. – Ano seria. – Motyw, środki i sposobność – powiedział Nowak. – Jeżeli założymy, że robi to jedna osoba, motywy muszą być w jakiś sposób związane z sektą Dromos. Albo z budynkiem Warty. ...co być może na jedno wychodzi, dokończył w myślach. Niespodziewanie doszedł do wniosku, że warto sprawdzić, co stało w tym miejscu przed wojną. Może rzeczywiście obudziły się duchy przeszłości? Nie, to bzdura. Szybko odpędził irracjonalne pomysły. – Przy okazji: może powinniśmy skontrolować wszystkich pracowników? To znaczy nie tylko ludzi z firm, w których pracowały ofiary – wyjaśnił Pawlak. – Wiem, ile to roboty, ale może znajdziemy

punkt wspólny, jakieś jedno nazwisko, sytuację... Jeżeli nawet Gralak odpowiada za te zbrodnie, ktoś mu każe je popełniać. Ktoś albo coś. – Przestań, do cholery! – zeźlił się Nowak. – Jakie znowu coś? I tak za dużo tych cosiów, duchów nie do końca świętych. Ktoś i tyle! Daniel Pawlak z niepokojem spojrzał na przełożonego. – Wyluzuj, szefie. Chodziło mi o coś w jego głowie. Nadkomisarz odetchnął głęboko. – Przepraszam – mruknął. – Zacznij, jeżeli uważasz, że sobie z tym poradzisz. – Słuchajcie – odezwał się milczący dotąd Drzyzga. – Motywy nie są „w jakiś sposób” związane z sektą. Są związane w sposób całkiem konkretny. I albo morderstwa zleca guru lub ktoś z jego podwładnych, albo ktoś występuje przeciwko grupie. – Bardzo odkrywcze – stwierdził Nowak. – Jeszcze możesz dodać, że ten ktoś może być spoza sekty, albo z jej wnętrza. – Zgadza się. – Marcin skinął głową. Nowak spojrzał na cytat z Davida Bowiego, który powiesił sobie nad biurkiem. I don’t want knowledge, I want certainty. Nie potrzebuję wiedzy, potrzebuję pewności! – Dobrze. Motyw. Warto by było znaleźć kogoś z tego domu, bo wejście do grupy może nam zająć wiele miesięcy. – Chyba nie spełniamy kryteriów rekrutacji – zauważył Drzyzga i mrugnął. – Z wyjątkiem kolegi Maćka. Broniewicz spojrzał na niego krzywo. – Wypraszam sobie – burknął. – A ten gość, który rzekomo był w sekcie? – Schumacher? – rzucił Pawlak. – No, dużo nam nie powiedział. Tylko o tym samobójstwie. Przyciśniemy Łoniewskiego. – A może znajdziemy kogoś niestacjonarnego, kto regularnie jeździ do Góry Kalwarii? – Pracujemy nad tym – powiedział Drzyzga. – Musimy przekonać Rodziewicza, że na terenie ośrodka znajdziemy dowody zbrodni albo nawet samych zabójców. Możemy też wejść na legitymację, a przekonywać potem – dodał nadkomisarz. – Ty nawet już raz wszedłeś – zauważył Pawlak.

– Owszem. – Nowak usiadł na fotelu. – Dobra – zadecydował. – Daniel i Maciek robią miazgę z wariata. Weźcie Ankę do pomocy, będzie wiedziała, kiedy zrobić przerwę na pigułki. Ja i Marcin maglujemy „Pneumatyka”, najwyżej potem któryś z was go przejmie. Kostrzewą zajmiemy się później. Nadkomisarz jeszcze raz spojrzał na cytat przypięty na tablicy. Wszystkim zależało na wiedzy, Łoniewski wczoraj mówił to samo: chciał koniecznie ustalić, kto zabija jego owieczki. Świetnie. Nic tak nie jednoczy jak wspólny wróg. Starszy posterunkowy Krzysztof Kostrzewa nie spodziewał się hiszpańskiej inkwizycji. Naprzeciwko niego, na czterech krzesłach, zasiadło czterech policjantów: Nowak, Drzyzga, Broniewicz i Pawlak. Funkcjonariusz z Góry Kalwarii poruszył się niespokojnie i mruknął coś półgłosem do mecenasa Ostrowickiego, który sprawiał wrażenie wyczerpanego dzisiejszym dniem. Najwyraźniej Łoniewski postanowił, że jedna osoba będzie reprezentować wszystkie powiązane z sektą osoby. Cwaniaczek. Niezależnie od tego, co widywał w swoich objawieniach, nieźle funkcjonował w społeczeństwie. Wiedział, jakie kontakty uruchomić, razem z siostrą rozkręcił jakieś biznesy, między innymi drukarnię. Guru zaprzeczył, jakoby miał tworzyć siatkę informatorów w Warszawie. Brzydził się inwigilacją, przemocą, przymusem we wszelkiej postaci. – Panowie powinni się zastanowić, na czym właściwie polega ich praca, misja – mówił. – Chcącemu nie dzieje się krzywda. Wszyscy przychodzą do mnie dobrowolnie. Tak właśnie powiedział: „do mnie”. Przyznał, że wszystkie ofiary były powiązane z jego grupą, a właściwie „ośrodkiem”, jak co chwila podkreślał. Wyciągnął kalendarz, papierowy, oprawiony w skórę organizator, nie żaden elektroniczny gadżet, i dokładnie opowiedział, co robił w dniach, kiedy miały miejsce tragiczne wydarzenia. – Musi pan mieć jakieś podejrzenia – powiedział mu Nowak. – Musiał pan zastanawiać się nad ludźmi należącymi do grupy. – Korzystającymi z usług ośrodka! – Nad osobami, które odeszły, może członkami ich rodzin. Kto

może chcieć się na panu zemścić? Łoniewski wtedy uśmiechnął się i odpowiedział: – Demony są w stanie zaatakować każdego człowieka. Trzeba mieć siłę, pancerz, żeby się bronić, nie każdy to potrafi. Nowak zdziwił się. Ktoś niedawno użył tego samego określenia: „pancerz”. Może to skojarzenie przyszło przez niedoczytaną książkę o Stalingradzie, którą pożyczył ojcu. – Jakieś podejrzenia, nazwiska? – Nie. Gdybym wiedział, przyszedłbym z tym do pana. – Na twarzy guru znów pojawił się nieszczery uśmiech. – Janusz Kraszewski mógł zginąć, bo był winien komuś pieniądze, prawda? Łoniewski nie odpowiedział. – Drukarnia pańskiej siostry oczekiwała na dużą wpłatę od jego fundacji – dodał nadkomisarz. Guru przewrócił oczami i uniósł dłonie. – Gdybym kazał zabić kogoś, kto jest mi winien pieniądze, co bym uzyskał? Skazałbym duszę na potępienie i nie odniósł żadnych materialnych korzyści. – Zna pan pułkownika Karpińskiego? Mieczysława Karpińskiego? – spytał nagle Marcin Drzyzga. Pytanie zaskoczyło Łoniewskiego. – Pułkownika? Ja? Mieczysław Karpiński, mówi pan? – Kolejna sztuczka. Powtarzał słowa, usiłując wypracować odpowiedź. – Zetknąłem się. Mieliśmy wspólnych znajomych. Dałem mu prezent, symbol wiary i ducha. Sam wykonałem. – Jest pan człowiekiem o wielu talentach. – To nie talenty, to dary. – Charyzmaty? – zaryzykował Nowak. – Niewyedukowaną mamy policję. Nie każdy dar jest charyzmatem, panie nadkomisarzu. – Prowadzi pan z nim jakieś interesy? – Nowak zignorował próbę wciągnięcia go w rozważania teologiczne. – Z pułkownikiem? Skądże. To teraz człowiek z innego świata. Nie kontaktowałem się z nim od czasu procesu.

Łoniewski kategorycznie zaprzeczył, jakoby na terenie ośrodka miało miejsce samobójstwo. Przyznał, że wczoraj spotkał się z niejakim Tomaszem Nalazkiem, ale spotkanie dotyczyło kwestii odbioru zamówienia z drukarni. – W niedzielę wieczorem, pod kościołem? – Równie dobre miejsce, jak każde inne. Marcin uniósł lekko dłoń. Nowak skinął głową. – Nie ufał pan Januszowi Kraszewskiemu – powiedział Drzyzga. – Chciał odejść z grupy. Miał inne wizje. I co gorsza, był winien panu pieniądze. Skąd możemy wiedzieć, co kazał panu zrobić Duch? – Co proszę? – Możemy skierować pana na badania psychiatryczne. – A owszem. – Guru uśmiechnął się. – Tyle że musicie mi najpierw przedstawić zarzuty. Jestem tylko świadkiem. W każdym sensie tego słowa. – Nie ufał pan Kraszewskiemu – powtórzył po chwili Drzyzga. – Albo on nie ufał panu. Ktoś zawiódł czyjeś zaufanie i teraz mamy tego tragiczne konsekwencje. Łoniewski uniósł głowę. Na jego twarzy pojawiło się zdziwienie, jakby właśnie usłyszał pytanie, które sam powinien był sobie zadać. To był jedyny moment w trakcie przesłuchania, w którym stracił pewność siebie. Guru radził sobie bez prawnika, za to Kostrzewa mógł liczyć na jego pomoc. – Nie pracuję w tym Dromosie – powiedział posterunkowy. – Jak to? – zdziwił się Nowak. – Mówiłeś, że rozwozisz zioła. To znaczy... spożywcze zioła. – No tak, ale robię na zlecenie dla gospodarstwa ekologicznego. – Które ma przypadkiem taki sam adres, jak ośrodek? – Biznes jest biznes. – Posterunkowy wzruszył ramionami. – Na śpiewach się nie znam, a roślinki mogę wozić. – Masz oczywiście pozwolenie od przełożonego i komendanta stołecznego? – spytał Drzyzga. – Jasne. Wszystko zgodnie z przepisami.

– Nie przeszkadza ci, że wspomagasz sektę? – Już wielokrotnie wspominałem, że... – zaczął prawnik, ale Drzyzga uniósł niecierpliwie dłoń. Zadziałało. – Pomagasz facetowi, który ma wizje i twierdzi, że czyta w powietrzu kolorowe napisy od Ducha Świętego? – Ja tam nic nie wiem o żadnych wizjach – odparł Kostrzewa. – Śpiewają, modlą się, ich sprawa. – A nie przeszkadza ci, że być może – Broniewicz zaakcentował dwa ostatnie słowa – ludzie są tam przetrzymywani bez zgody? Że podlegają manipulacji? – Nikt nikogo siłą nie trzyma. Przyjeżdżają i odjeżdżają. – Jakaś piwniczka? – spytał Pawlak. – Z dźwiękoszczelnymi drzwiami? – podsunął Broniewicz. – I zawartością? – uzupełnił Drzyzga. – Być może już nieświeżą? – dodał Nowak. – Austriacki patent – skwitował Drzyzga. Prawnik groźnie uniósł rękę. – Proszę zadać mojemu klientowi konkretne pytanie. – Ile osób tam jest? W tej chwili? – To nie ma nic do rzeczy – powiedział Ostrowicki. – Ponieważ... – Ja wiem, ze dwadzieścia? – Kostrzewa podrapał się za uchem. – Czy na terenie sekty... ośrodka stosowana jest przemoc? – odezwał się nadkomisarz. – Nie. To znaczy, no... Nie widziałem. – Czy oprócz służby wywiadowczej istnieje aparat przymusu? – Że co? – Czy Łoniewski zmuszał cię do ukarania osób, które nie spełniały jego poleceń? – Nie. – Boisz się go? – Ja? Nie. – Czy brałeś udział w zamordowaniu Janusza Kraszewskiego, Igi Maciejewicz lub Małgorzaty Olszewskiej? Kostrzewa uniósł się na krześle. – W co wy mnie chcecie wrobić?! Nikogo nie zabiłem! Chcę

normalnie pracować, okej? Nowak splótł dłonie i oparł je na blacie stołu. – Dlaczego pracujesz dla Łoniewskiego? Przecież to jakiś oszołom. – Nadkomisarz nie znosił tego słowa, ale czasami było ono wyjątkowo trafne. Posterunkowy otarł nos dłonią. – To dobry człowiek. Szef mówił, że mu pomógł. Mecenas Ostrowicki spojrzał z niepokojem na klienta. Najwyraźniej nie dostał na ten temat żadnych instrukcji. – W jakim sensie pomógł? Finansowo? – zapytał szybko Broniewicz. – Nieee... Modlił się za niego czy coś. I ten, no... – Co takiego? Kostrzewa spojrzał na wąsatego policjanta, a potem na Nowaka. – No i cofnęło mu się. – Co mu się, kurwa, cofnęło? – spytał Nowak. – Przepraszam – rzucił do prawnika. – Nowotwór. Nadkomisarz spojrzał na kolegów. Broniewicz pokręcił głową z niedowierzaniem, Drzyzga prychnął lekko, tylko mina Pawlaka pozostała nieodgadniona. – Komisarz Wrzesiński był chory na raka prostaty, tak? – Skąd wiecie? Nikt nie odpowiedział. – Tam jest jeszcze jeden policjant – stwierdził po chwili Nowak. – Pilnuje terenu z psami. – Nie ma żadnego policjanta. – Tak? Ciekawe. – Facet z psami bez wątpienia miał coś wspólnego z policją. – No, dojeżdża jeden gość z Piaseczna, ale to ochroniarz. – Tak? Z jakiej agencji? – spytał Drzyzga. – Mnie pytacie? Nie wiem. Pawlak wymienił spojrzenia z nadkomisarzem. Nowak skinął głową. – Coś wiesz o samobójstwie w sekcie?

– Panie nadkomisarzu – zaprotestował adwokat. – Przesłuchanie dotyczy informacji, które mogłyby mieć związek z prowadzonym śledztwem. To po pierwsze. Po drugie przypominam, że pan Łoniewski prowadzi Centrum Rozwoju Osobistego „Dromos”, nie jest liderem żadnej sekty. – Moja babcia w takich sytuacjach mówiła: „prawda była, jak się ślepy iskał i wszy do wody ciskał” – zauważył Nowak. – Słucham?! – Ostrowicki spojrzał na nadkomisarza z oburzeniem. Pawlak z jakiegoś powodu zasłonił usta i na moment odwrócił głowę. – Szukamy śladów zabójcy albo zabójców. Podobno ktoś kiedyś odebrał sobie życie na terenie ośrodka. To może mieć coś wspólnego z ostatnimi wydarzeniami. – Ktoś kiedyś? Nic nie wiem. Niczego nie słyszałem. Nadkomisarz popatrzył na posterunkowego. Cały problem polegał na tym, że rzeczywiście nikt niczego nie słyszał. Nie było zgłoszenia na policję, na pogotowie, nie było żadnej akcji w tej okolicy. Nikt nie poszukiwał zaginionego dziecka. Nikt poza Alicją Gralak, której na razie nie udało się namierzyć. Był 21 listopada. Sterty zniczy w supermarketach przesunięto pod ścianę i opatrzono tabliczkami z informacją o przecenie. Na centralnym miejscu powoli zaczęły pojawiać się gwiazdy, Mikołaje i aniołki. Trzy trupy w trzy tygodnie, niezły wynik. Jeden zatrzymany, nawet aresztowany, który poszedł policjantom na rękę i ku zaskoczeniu prokuratora przyznał się do popełnienia wszystkich zabójstw, ale potrafił coś więcej powiedzieć tylko na temat tego pierwszego. Do świąt jeszcze sporo czasu. Zdążymy, powiedział sobie Nowak. Coś musimy znaleźć. Mamy dużo danych, wykopiemy z nich informacje. A jeśli trzeba, zaczniemy kopać całkiem dosłownie. 3 I jak u nas ma być dobrze, jak bandity rządzą? – Bandyci? Jacy bandyci? – Nu, ten Janukowycz. Azarow. Wszystkie dobrze ich znają! I Julia nie lepsza. U was też nie są czyste, ale spokój macie. – Mężczyzna westchnął. – Dobre, nie będę przeszkadzaty.

Mężczyzna, który przedstawił się jako Aleks, wyszedł z nieumeblowanego, ale już wykończonego pokoju. Na prostym stoliku stał laptop i wzmacniacz, bezprzewodowa kamera z mikrofonem zainstalowana była za lekko uchylonym oknem. Przy komputerze siedział na składanym krześle aspirant Marek Szewczuk. Na drugim znajdowało się kilka puszek po red bullu i coli. Pawlak zajął trzecie krzesełko, więc Nowak musiał zadowolić się stołkiem na kółkach, jakiego zwykle używają bibliotekarze i pracownicy supermarketów. – Zobaczcie film. Czekajcie... O, jest. Wczoraj wieczorem. Nadkomisarz wstał. Stęknął ciężko, gdy podniósł się ze stołka, który odjechał o paręnaście centymetrów. Chyba podłoga nie została dobrze wypoziomowana. – Ten gość ostatnio jest tu codziennie. – Szewczuk wskazał nieruchomą sylwetkę łysiejącego bruneta z wyłupiastymi oczami, wąsami i bokobrodami. – Nalazek. – Znacie go? Nissanem przyjeżdża. Pawlak nachylił się nad ramieniem przełożonego. – Zobacz tego tutaj. – Hę? – Podobny do „Profesora”. Chociaż... Nie, chyba nie. – Zdecydowanie nie – powiedział Nowak. – Co przywieźli? Nalazek i człowiek w szarym kombinezonie wyciągnęli z bagażnika jakiś długi, owinięty w biały materiał pakunek, po czym położyli go na ziemi. Obok wozu kręciły się jeszcze dwie osoby, także w kombinezonach. Anka zwróciła uwagę na parę cech, które powinny wzbudzić podejrzenia. Zmuszanie adeptów do noszenia uniformów. Praca w ogrodzie lub polu jako podstawowy wypełniacz czasu. Nadawanie nowych imion, świadczących o postawieniu pod znakiem zapytania ich dotychczasowej tożsamości, a w końcu o całkowitym odrzuceniu tego, co działo się przed wejściem do grupy. Tworzenie iluzji rodziny, konieczność traktowania guru jak ojca. Zniekształcanie i fałszowanie języka. Należy wystrzegać się ludzi, którzy używają słowa „energia”;

chyba że akurat przyszli sprawdzić ci licznik... – Cholera wie, co to jest – stwierdził Szewczuk. Spojrzał spod oka na kolegów. – Pewnie byście chcieli, żeby to były zwłoki, ale... Pawlak prychnął z irytacją. – Tak, kurwa, byśmy chcieli. – Marek w sumie ma rację. Rozwiązałoby to parę problemów. – Nowak popatrzył uważnie w ekran. Nalazek wydał jakieś polecenie i otworzył pilotem drzwi do garażu po prawej stronie. Dwaj pomagierzy wnieśli przedmiot do środka. – Możesz powiększyć? – spytał Pawlak. – Garaż? Proszę bardzo. Po otwarciu drzwi w pomieszczeniu zapaliły się światła. We wnętrzu nie było żadnego pojazdu, przy ścianach znajdowały się metalowe regały, na których poustawiano pudła, pojemniki, jakieś narzędzia i pręty albo listwy. W głębi stał stół warsztatowy i jakaś obrabiarka, przy której ze ściany zwisał przewód przypominający rurę do odkurzacza. – „Pneumatyk” sobie pracownię urządził – stwierdził Nowak. – Człowiek o wielu talentach. Kształtowanie dusz i metali kolorowych. – Spojrzał na Szewczuka. – Te dzieciaki wyjechały, tak? – W niedzielę około południa Łoniewski zabrał je razem z rodzicami do samochodu. Nie wiem, dokąd pojechali. – Pewnie do Warszawy – stwierdził nadkomisarz. – Albo i nie... Przecież guru miał się z nim spotkać o siedemnastej trzydzieści. Jeśli wyruszył koło południa, miał mnóstwo czasu. Nowak wstał. Podszedł do ściany i ostrożnie zbliżył się do okna. Przez szparę dobiegło szczekanie psa. W ogrodzie na tyłach posesji znajdowało się kilka osób w kombinezonach, coś przycinały i przekopywały. Jako człowiek przez całe życie mieszkający w bloku nie miał pojęcia, jakie prace ogrodnicze można wykonywać w listopadzie, zwłaszcza w taki chłodny dzień. Dziś miał padać śnieg, ale prognoza jakoś się nie sprawdziła. – Nic podejrzanego nie zarejestrowałem. – Szewczuk wskazał mikrofon. – Lepiej słychać pieśni z dołu. Wieczorem mają czasami uchylone okno. Chodzę do kościoła, ale nigdy takich nie słyszałem.

– Puść coś – zażądał Nowak. – Momencik. – Szewczuk postukał w klawiaturę i otworzył nagranie. – Słuchajcie. W pomieszczeniu rozległ się niewyraźny śpiew, przytłumiony przez odgłosy tła i nieodległy szum trasy numer 79. „Duch prowadzi nas, duch tworzy nasz dom, dom, dom, dom...”. – Zacięło się? – spytał Pawlak, gdy z głośników po raz dwudziesty dobiegła ta sama sylaba. – Nie, tak powtarzają. – To jak w mantrach tybetańskich – zauważył Pawlak. – Wiem, bo miałem kiedyś koleżankę, która... – Urwał, widząc spojrzenie przełożonego. – Podobno nawet w chrześcijańskich modlitwach są elementy mantrowe. Niby w Ojcze nasz po łacinie powtarza się „uum” i... Nadkomisarz uciszył go gestem, bo pojawiły się kolejne wersy. „Ogniem żywym jest, blaskiem naszym dniom, dniom, dniom...”. „Światła dawcą, panem, spada niczym grom, grom, grom...”. Nowak pokręcił głową. – Niom, niom, elo, ziom. Banana, nirvana, mañana – mruknął. – Słucham? – zdziwił się Szewczuk. – Nic, nic – powiedział. – Zatrzymaj. Aspirant spełnił polecenie. – Dobra, wystarczy. Zawiadom nas, jeżeli coś się wydarzy. Kto cię zmienia? – Sierżant Midryga. Pawlak wstał i narzucił granatowo-szarą drelichową kurtkę. Nowak miał na sobie takie samo ubranie, obaj wyglądali, jakby właśnie uciekli z zakładu karnego. Pożegnali się z Szewczukiem i zeszli na dół. Przyjechali volkswagenem caddy z logo marketu budowlanego. Teraz stał za nim radiowóz, z którego wysiadł tęgi mężczyzna w cywilnym ubraniu. – Co tu robicie? – spytał od razu. – Przywieźliśmy grunt, farby i silikony. Zgodnie z zamówieniem. – Pawlak zamachał podkładką z przypiętym kawałkiem papieru. – Ta, jasne. Wiem, że jesteście z komendy stołecznej. Czego,

kurwa, chcecie na moim terenie? Dlaczego nic o tym nie wiem? – Ale o co chodzi? – spytał Nowak nieco agresywnym tonem. – Jest dostawa, to robimy co trzeba i... – Oj, kurwa, przestańcie pierdolić, bo marnujemy nawzajem swój czas. Adam Nowak i Daniel Pawlak, zgadza się? – Policjant nie czekał na odpowiedź. – Dlaczego zawracacie dupę spokojnym, pobożnym ludziom, którzy, kurwa, płacą u nas podatki? Nowak uśmiechnął się. Przyszła góra do Mahometa. – Dzień dobry, panie komisarzu. Właśnie mieliśmy pana odwiedzić. Jak zdrowie, nawiasem mówiąc? Wrzesiński zmierzył go wzrokiem. – Nie twój zasrany interes. – W reklamie mówili, że interes lepiej działa, jeżeli prostata w porządku – zauważył nadkomisarz. – Sam się o tym niedługo przekonam. Wrzesiński zrobił się czerwony na twarzy. Zbliżył się do Nowaka, tak że ich twarze dzieliło jakieś dwadzieścia centymetrów. – Co ty, kurwa, możesz o tym wiedzieć? Spierdalajcie stąd, bo jeszcze ktoś wam skopie dupy. – Z szacunkiem, panie komisarz – rzucił Nowak. – Póki co jestem wyższy stopniem. – I to cię przed czymś chroni? – sapnął Wrzesiński. – Uważaj. – Uważam, do kurwy nędzy. Ale już wiecie, gdzie mieszkam, nie? Wrzesiński zmierzył go wzrokiem. Cofnął się o krok. Nadkomisarz popatrzył na niego uważnie. – Moja rodzina jest dla mnie ważniejsza niż gruczoły gliniarza z Nowej Jerozolimy. – Spierdalajcie – stwierdził funkcjonariusz. – Sam spierdalaj, gościu – włączył się Pawlak. – Twoi ludzie pracują dla grupy destrukcyjnej. Na miejscu i w Warszawie. – I działają na naszym terenie, o czym z kolei my mało wiemy. Na przykład Kostrzewa – wyjaśnił Nowak na wszelki wypadek. – O co chodzi? Było formalne zapytanie? Było. Była formalna odpowiedź? Była. Wystarczy wam.

Nadkomisarz popatrzył na zastępcę komendanta. Rzeczywiście, podobno prokuratura rejonowa w Piasecznie prowadziła śledztwo w sprawie szajki oszustów wyłudzających VAT. Wrzesiński zapewniał, że nie chodzi o Kraszewskiego. Oczywiście kłamał. – Zaraz spierdolimy – zapewnił Nowak rozmówcę i uśmiechnął się kwaśno. – Powiedz tylko, dlaczego go bronisz? Naprawdę chcesz utrudniać śledztwo, bo wierzysz, że wyleczył cię z raka? – Nie zrozumiecie. I nie znajdziecie tutaj tego, czego szukacie. – A czego szukamy? Funkcjonariusz milczał przez chwilę. – Śladów – powiedział w końcu. – Wracajcie do Warszawy. Nowak i Pawlak wsiedli do pikapa odprowadzani ponurym spojrzeniem zastępcy komendanta. Ruszyli w kierunku trasy. Nadkomisarz dostrzegł w lusterku, że radiowóz ruszył za nimi. – Uprzedźmy Szewczuka, że może mieć problemy – powiedział. – Niech przyjeżdża ten Świdryga. – Midryga – poprawił przełożonego Pawlak. – Słusznie, Midryga. A teraz musimy się zastanowić, skąd ten obywatel znał nasze nazwiska. Mam pewne przypuszczenia. W stercie śmieci za opuszczonym domem w Koszajcu znaleziono spodnie od garnituru oraz buty. Spodnie były kiedyś ciemnogranatowe, wykonano je z tego samego materiału, co marynarkę dyrektora Kraszewskiego. Rozmiar butów odpowiadał rozmiarowi stopy denata. Błoto znalezione w aucie w Ursusie również mogło pochodzić z tego miejsca. Nie znaleziono śladów Gralaka, ale facet dość dobrze opisał miejsce zbrodni. No właśnie, miejsce. Kiedy wracali z Góry Kalwarii, Daniel Pawlak zwrócił uwagę na pewną ważną sprawę. – Pierwsza ofiara była w takim miejscu, żebyśmy mogli ją znaleźć. Komunikat dla wszystkich: uwaga, trup! W piątek dostaliśmy więcej: morderca zdradził lokalizację. Jest spalona, nikogo więcej już tam nie załatwi. – Czyli? – spytał Nowak. – Czyli to koniec serii. Coś musiało się wydarzyć. Teraz piłka jest po naszej stronie.

Nowak nie powtórzył teraz tamtego dialogu, opowiedział za to o próbach wydobycia informacji o „demonie”, który kazał Gralakowi rzucać kamieniami. Tajemniczy człowiek, a może i nie człowiek, przywiózł go na miejsce spod drzewa na rozstaju dróg w Rokitnie, dokąd Gralak po ciemku dojechał rowerem. Potem, po wykonaniu wyroku, Gralak pomógł przetransportować zwłoki do Ursusa, a następnie został odwieziony do Rokitna. Prokurator Rodziewicz przetarł oczy i oznajmił, że zamierza zabrać Gralaka na wizję lokalną jeszcze w postępowaniu przygotowawczym. – Trzeba się spieszyć, bo niedługo zrównają ten budynek z ziemią – zauważył. – Co jeszcze udało się ustalić? Nowak powiedział, że telefon, z którego łączył się tajemniczy rozmówca, był oczywiście telefonem na kartę i został użyty po raz pierwszy. Przestępcy szybko zrozumieli kilka podstawowych faktów związanych z komunikacją bezprzewodową, choć nie dotyczyło to świrów dzwoniących z informacjami o bombie w Złotych Tarasach. Gralak usłyszał nagranie z Pruszkowa i potwierdził, że to głos jego pana. Nowak po raz kolejny zasugerował, że chciałby poszukać dowodów zbrodni na terenie ośrodka Dromos w Górze Kalwarii. – Panie nadkomisarzu, pan wie, jakie pytanie muszę teraz zadać. – Antoni Rodziewicz potrząsnął głową. – Czy zostało tam popełnione przestępstwo? A konkretniej: Czy ktoś jest przetrzymywany bez zgody? Czy osoba niepełnoletnia znajduje się w ośrodku bez zgody rodziców lub opiekunów? – O ile wiem, nie, ale... – Czy ktoś odniósł uszczerbek na zdrowiu, nastąpił rozstrój zdrowia albo naruszenie czynności organizmu? – kontynuował Rodziewicz. – Czy ktoś jest zmuszany do określonego działania albo do jego zaniechania? – Staramy się zebrać informacje, jednak... – Czy kogoś zmuszono do poddania się czynności seksualnej? – Prokurator zaczerpnął tchu. – Czy doprowadzono jakiegoś członka grupy do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd lub wykorzystania niezdolności do należytego podejmowania

przedsiębranego działania? – To kwestia dyskusyjna – zauważył Nowak. – Adepci wpłacają regularne kontrybucje. Składki czy jak to nazwiemy. – Jasne. – Rodziewicz pokiwał głową. – Mogliby wydać pieniądze na coś innego, a wydają na funkcjonowanie grupy, do której chcą należeć. Panie Nowak, przecież pan wie, że w naszym kraju działało już kilka grup manipulacyjnych i we wszystkich przypadkach dochodzenie trwało wiele miesięcy. Pan chce po kilkunastu dniach śledztwa przeszukać prywatny teren, bo wydaje się panu, że dzieją się tam złe rzeczy. Proszę szukać dalej i dostarczyć mi dowody. Nadkomisarz spojrzał na prokuratora. – Ale chodzi o zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem. Manipulacja nie ma nic do rzeczy! – Uniósł dłoń. – Jeżeli uznam, że nie mamy innego rozwiązania, każę tam wejść naszym ludziom. – Świetnie – sapnął prokurator. – Tyle że jeżeli nie będzie pan mieć uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, nie zatwierdzę przeszukania. Proste jak drut. – Znam kodeks postępowania karnego – powiedział Nowak. Rodziewicz uśmiechnął się lekko. – I co z tego? Czy pański zespół bada wszystkie ślady, które należy zbadać? Co z wątkiem pułkownika Karpińskiego? – Mógłbym zapytać o to samo – stwierdził Nowak. – Słucham? – Dlaczego pojawiło się to nazwisko? – Bo to fakt. Powiązanie pułkownika z Kraszewskim istnieje. – Ale nie jest jakoś szczególnie przekonujące. – Skoro sprawdził pan ten trop i może tak powiedzieć, to dobrze. Nie możemy niczego lekceważyć. Nowak zirytował się. – Niczego nie lekceważę! Dlaczego przejął pan obie sprawy? Dlaczego Tomasz Knapp zrezygnował? – Nie zrezygnował, gwoli ścisłości. Chodzi wyłącznie o kwestie organizacyjne! A dlaczego prokuratura w Pruszkowie przekazała nam śledztwo w sprawie zabójstwa Małgorzaty Olszewskiej? Dlaczego zlecono nadzór mnie? – Rodziewicz wzruszył ramionami. – Przecież to

powiązane przypadki. – Wtedy jeszcze nie wiedzieliśmy, czy Iga Maciejewicz nie popełniła po prostu samobójstwa. – Ale obaj mieliśmy słuszne przypuszczenia. – Obaj? Rodziewicz nie odpowiedział. – Ciekawe, skąd policjanci z Góry Kalwarii znają moje nazwisko i nazwiska ludzi z mojego zespołu – spytał Nowak po chwili. – Wie pan coś o tym? Prokurator spojrzał na nadkomisarza ze zdumieniem, być może udawanym. – Niby skąd mam wiedzieć? Uważa pan, że to ja przekazuję im takie informacje? – A któżby inny? – No jak to! Ktoś od was. Przecież koordynujecie działania. – Pokręcił głową, ale nie spojrzał na Nowaka. – To głupie! – Też tak uważam. Rodziewicz pogładził swoje brzydkie, jasne włosy. – Wykonuję swoją pracę najlepiej, jak potrafię – powiedział bezbarwnym głosem. – Jeżeli ma pan inne zdanie, proszę skontaktować się z moim przełożonym. Nowak oddał się swojej ulubionej rozrywce ułatwiającej myślenie i porządkowanie informacji, czyli rzucaniu strzałkami w plan Warszawy rozwieszony na ścianie. Nadawało to działaniu policjanta właściwy kontekst: oto miasto, arena działania, a przynajmniej spory jej fragment. Oto intuicje stosunkowo inteligentnego człowieka, nie zawsze celne. Jak zwykle próbował trafić w Pałac Kultury i jak zwykle mu się nie udawało. Pierwsza rzutka wbiła się w torowiska na Odolanach. Z innymi sektami nie było problemów takich jak teraz. Prędzej czy później lider nakłaniał adeptów do popełnienia jakiegoś pospolitego przestępstwa, na przykład kradzieży drewna i papy z sąsiedniej posesji, a jeżeli w kasie zapanowała pustka, zwijano nawet żywność i alkohol z wiejskiego sklepu. Tutaj zarówno guru, jak i adepci byli ludźmi inteligentnymi i wykształconymi, którzy nie muszą zniżać się do tak paskudnej działalności. Grupa nie działała wyłącznie stacjonarnie, więc

dopływ świeżej gotówki był zapewniony. Pies ich drapał, niech się oddają kultom wszelakim, byle tylko znalazły się jakieś dodatkowe pogrążające ich ślady. Druga rzutka odbiła się od Portu Czerniakowskiego i spadła na podłogę. Gralak nie potrafił powiedzieć, czy osoba, która zmusiła go do wykonania wyroku na Kraszewskim, była mężczyzną, czy kobietą. Cóż, anioły i demony chyba nie mają płci. Ale dlaczego w ogóle zaczął wykonywać rozkazy diabła? Facet wyjaśnił, że już wielokrotnie słyszał ten głos w swojej głowie i był to głos anielski. Teraz jego słowa znalazły ucieleśnienie, więc musiał spełnić polecenia. Nowak westchnął, podszedł do ściany i pozbierał strzałki. Wrócił na miejsce i ponownie rzucił jedną z nich. Trafiła w Ogród Saski. Ojciec Kuś z dominikańskiego ośrodka do spraw sekt i nowych ruchów religijnych twierdził, że Łoniewski pojawił się na niedzielnej mszy o uzdrowienie, odprawianej o czternastej. Najwyraźniej ze względu na charakter tego nabożeństwa próbował tam znaleźć kolejnych potencjalnych adeptów. Guru rozmawiał z grupą młodych ludzi i szybko uciekł, kiedy dostrzegł zbliżającego się zakonnika. Miał sporo czasu, żeby dotrzeć ze Służewa do Świętej Anny. Kuś przekazał także nazwiska kilkorga członków grupy. Wszystkie osoby były kiedyś związane z kościelnymi ruchami charyzmatycznymi i wszystkie zostały „porwane” przez sektę, niektóre znajdowały się na listach przekazanych przez księdza Gellerta. Zresztą nowe dane również pochodziły od niego. Skąd jezuita miał tak dużo informacji, które zaskoczyły nawet kompetentnych zwykle dominikanów? Musiał znać kogoś, kto był w sekcie i ją opuścił. Albo... albo miał kontakt z osobą ze ścisłego kierownictwa grupy, może nawet samym Łoniewskim? Nie, to bez sensu. Przecież obaj toczyli ze sobą walkę o rząd dusz wśród przedstawicieli warszawskiej klasy średniej. Gellert uważał tę sprawę za niezwykle ważną. Może nawet na tyle ważną, by zrobić coś, na co nie miała czasu policja, którą interesowało jedynie wytypowanie zabójców, a nie

prowadzenie wielomiesięcznego śledztwa: umieścić w grupie własnego agenta. Nowak postanowił użyć brutalnej siły. Odchylił rękę do tyłu i gwałtownym ruchem wypchnął kolejny pocisk, który wbił się mocno w tablicę. Nadkomisarz wytężył wzrok. Trafił tuż obok budynku „Pasty”. Spojrzał na stertę papierów piętrzącą się obok monitora i na sam monitor. Ciekawe, że ludzie, którzy wściekali się na głupotę elektronicznych maszyn, zawsze przemawiali do ekranu, nigdy zaś do skrzynki, w której mieściła się jednostka centralna. Trzeba wrócić do analizowania danych z czwartku, jeszcze raz spróbować odtworzyć ostatnie chwile Małgorzaty Olszewskiej po wyjściu z domu. Musiał istnieć trop, który pozwalał ustalić tożsamość demona. Może coś wie na ten temat Alicja Gralak, która poszukuje zaginionej córki. Tylko gdzie jest ta kobieta? Znaleziono kilkanaście osób o tym nazwisku, także w Warszawie i okolicach, ale na razie żadna z nich nie okazała się tą właściwą. Drzyzga w Górze Kalwarii też niczego się nie dowiedział. Służbowa komórka, przywilej wynikający z przynależności do właściwego wydziału komendy stołecznej, zabrzęczała nerwowo. Nowak podszedł do biurka i przyłożył aparat do ucha. – Upadek Czarta, spółka z o.o. W czym mogę pomóc? Dźwięk, który rozległ się w słuchawce, mógł zostać wydany tylko przez wyjątkowo zirytowanego człowieka. – Daruj sobie, szefie. Mam dobre wiadomości! – Pawlak chrząknął. – No, w sumie średnio dobre, za to ciekawe. – Słucham. Aspirant zaczerpnął tchu. – Przesłuchałem tych dziadów, których wskazał ci „Profesor”. Nie było łatwo ich namierzyć. Pamiętasz, mówiłeś kiedyś, że warto zrobić mapę ogólnodostępnych stołówek w biurowcach. Więc zrobiłem małą mapkę jadłodajni dla bezdomnych i... – Mów wreszcie! – Ten brodacz twierdzi, że jeden jego kolega, którego personaliów nie udało mi się ustalić, nie licząc ksywki „Miętus”, śledził kogoś dla Łoniewskiego. – Pawlak przerwał na chwilę. – Chodzi o niejaką Lenę

Pieracką. Nowak pokręcił głową. – Nic mi to nie mówi. – To córka pewnego prokuratora. Roberta Pierackiego. – Coś jakby... – Nadkomisarz poczuł, że za chwilę kolejny klocek znajdzie się we właściwym miejscu. – No jak to? Przełożony Rodziewicza z Wydziału V Śledczego Prokuratury Rejonowej Warszawa-Ochota. Strzałka, pomalowana w wesołą szachownicę niczym statek kosmiczny Tintina, wbiła się w głowę rozpłaszczonej żaby, jaką zarysował Pekin na planie miasta. Sala Kongresowa została zniszczona. 4 Nowak wpatrywał się w ujęcie z kamery zamontowanej na ścianie jednego z budynków przy alei KEN, przy wejściu do banku. Przystanek autobusowy był odrobinę zasłonięty przez samochody na parkingu i murek otaczający schody prowadzące na stację metra. W zatoczkę wjechał ciemny nissan qashqai. Kobieta, która stała pod wiatą, podeszła szybko do auta, otworzyła drzwi i zajęła miejsce obok kierowcy. Kadr przesunął się powoli w lewo, w tym czasie nissan zdążył włączyć się do ruchu. Nadkomisarz obejrzał nagranie po raz kolejny, a potem jeszcze raz. Blask latarni malował we mgle mlecznożółte kręgi, ścieżkę dźwiękową tworzył szum aut jadących główną arterią Ursynowa. Kobieta była ubrana w ciemną kurtkę. Pawlak miał rację, wszyscy w tym mieście noszą ciemne kurtki. – To ona, szefie? – spytał aspirant. – Pewnie tak. Czas i miejsce się zgadza – Nadkomisarz zerknął na zdjęcia, które przekazała córka ofiary. Żadne z nich nie przedstawiało jej w całości. Postać na nagraniu była niewysoka. Małgorzata Olszewska miała 165 centymetrów wzrostu, więc to mogła być ona. – Nikt jej nie porywa. Wsiada sobie tak po prostu. Dostała wiadomość, prędko się ubrała i wyszła z domu. Nie zadawała pytań, nie oddzwaniała. Ο ΛAΘΟΣ ΔΡΌΜΟΣ. „Zła droga” albo „to zła droga”. A dalej:

„Przystanek przy metrze Stokłosy w stronę centrum”. Prosta informacja: hasło i miejsce. Hasło, które uaktywniało jakieś działanie, jak kod używany przez hipnotyzera do wprowadzenia w trans. Napis, który pojawił się na ścianie budynku, w którym zginęła Małgorzata Olszewska. Nowak uświadomił sobie, że nie potrafiłby wpisać greckich liter w SMS-ie. – To Nalazek? – spytał aspirant. – A niby kto? – Idziemy po niego? – Owszem. – Dobrze. Jadę z Broniewiczem do Pruszkowa. – Aspirant podniósł się z krzesła. – Nie powinno być problemów, chyba że... – Chyba że by jednak były – mruknął Nowak. – Poczekaj. Wybrał numer na klawiaturze telefonu stojącego na biurku. Kiedy udało się nawiązać połączenie, nacisnął przycisk głośnika. – Cześć! Ale tu smród! – oznajmił aspirant Szewczuk. – Wali tak, jakby zrobili zlot miłośników reggae. – Palą trawę? – Dosłownie. Zielsko i jakieś śmieci. Myślę, że spokojnie można wejść z interwencją, bo to uciążliwe dla otoczenia. Poza tym, kurde, grudzień się zbliża, już chyba w ogóle nie wolno palić. – Szewczuk chrząknął. – Miastowy jestem, to się nie znam. Ale moja mama... – Może znajdzie się lepszy pretekst – przerwał mu Nowak. – Nie widziałeś Nalazka? – Nalazka? Tego z wąsami? Tak, jest tutaj, tyle że nie przyjechał swoim nissanem. Łoniewski przywiózł go mniej więcej godzinę temu i obaj weszli do budynku. Ale jeszcze z niego nie wyszli. Nowak spojrzał na aspiranta i uniósł dłoń. Pawlak rozłożył ręce. – Nie miałeś problemów? Ten Wrzesiński nie próbował jakichś numerów? – Nie. Nie bójcie się – powiedział Szewczuk i roześmiał się. – Jestem na służbie. I jestem przygotowany. – Dobra. Informuj, gdyby wąsacz stamtąd wylazł, a my tymczasem poczynimy pewne kroki.

Rozłączył się. – No to przejebane – odezwał się Pawlak. – Musimy czekać, aż wyjdzie, albo wkroczyć do środka. Ryzykowne. Dwadzieścia, trzydzieści osób, w tym większość świrów, do tego uzbrojony ochroniarz. – Poczekamy. – Nadkomisarz zabębnił nerwowo w blat biurka. Spojrzał w ścianę i znów wpadł mu w oko cytat z Bowiego. Pewność? Być może. – Niech Broniewicz jedzie do Pruszkowa i pomęczy żonę Nalazka. Ty zajmij się Gralakiem i wypytaj o tego faceta. – A ty, szefie? – Muszę pogadać z prokuratorem. Nowak z trudem zaparkował octavię między policyjną furgonetką i srebrnym peugeotem. Wysiadł i rozprostował ręce. Nie znosił jeżdżenia po mieście w listopadowe, mgliste wieczory, w godzinach szczytu. Właściwie to w ogóle nie lubił jeździć po mieście. Jeżeli wszystko dobrze pójdzie, w przyszłym roku wreszcie ruszą na wakacje, wszyscy troje. Spore przedsięwzięcie, ale może uda się znaleźć jakiś miły ośrodek gdzieś nad morzem. Czyste powietrze było warunkiem koniecznym, ze względu na alergię Marcina, tyle że toyota Kasi od dawna nadawała się do wymiany. Pytanie: „kiedy kupimy nowy samochód?” pojawiało się w ich domu równie często, jak „kiedy przejdziesz na emeryturę?”. Nowak rozejrzał się. Prokuratura mieściła się w dwóch skrzydłach dwupiętrowego budynku pośrodku sporego osiedla mieszkaniowego, tuż obok parku z jeziorkiem. Wiedział, że Pieracki jest w środku, jego asystentka twierdziła, że jest na ważnym spotkaniu, ale wkrótce będzie dostępny. Ciekawe, wszystkie asystentki zawsze tak mówią. Zbliżała się szesnasta. Z budynku zaczęły wychodzić kolejne osoby. Służbowe miejsca parkingowe wyznaczone słupkami znajdowały się po lewej stronie. Zapewne jeden ze stojących tam wozów należał do Pierackiego. Być może to ta bordowa mazda, zaparkowana tuż przy bramie domu kultury. Nowak znał wcześniej Pierackiego, ale jak zwykle nie był w stanie przypomnieć sobie jego twarzy. Drzyzga odświeżył mu pamięć: „Wysoki, chudy, brodaty i z krzywą gębą”, powiedział. „Przez cały czas wygląda tak, jakby wątpił w to, co do niego mówisz. I w sumie

trudno mu się dziwić”. Mężczyzna w ciemnym płaszczu pojawił się w drzwiach po paru minutach. Spojrzał w górę i nasunął czapkę na czoło. Nowak uśmiechnął się. Z jakiegoś powodu wśród prokuratorów zapanowała moda na kaszkiety. Pieracki skręcił w prawo, nie zwróciwszy uwagi na Nowaka, i nacisnął przycisk pilota. Rozległo się ciche piknięcie. Prokurator otworzył bagażnik mazdy i wrzucił do środka teczkę i papierową torbę. Zatrzasnął klapę. – Dobry wieczór – odezwał się nadkomisarz. – Pan Robert Pieracki? Mężczyzna szybko odwrócił się na pięcie, a potem odsunął o krok. Sięgnął pod połę płaszcza, jakby chciał wyciągnąć broń. – Nadkomisarz Adam Nowak z komendy stołecznej. Wydział zabójstw. Prokurator zmierzył policjanta wzrokiem. Po chwili wyprostował się, ale nie podał Nowakowi ręki. – Tak? O co chodzi? – Mój zespół prowadzi śledztwa w sprawie zabójstwa Janusza Kraszewskiego, Igi Maciejewicz i Małgorzaty Olszewskiej. Nawet jeżeli Pierackiemu te nazwiska coś mówiły, to nie dał tego po sobie poznać. – To członkowie grupy manipulacyjnej. Sekty Dromos. – Nadkomisarz zawiesił głos. – Do której należy pańska córka. Prokurator rozejrzał się prędko dookoła i zrobił krok w stronę Nowaka. – Cicho! – Muszę od pana uzyskać... – Cicho, powiedziałem! – Pieracki obejrzał się w lewo. – Wejdźmy do samochodu. Nowak zawahał się, ale usiadł na miejscu pasażera i zamknął drzwi. – Skąd pan to wie? – spytał Pieracki. – Uzyskałem informacje drogą operacyjną – wyrecytował Nowak. – Od kogo? – Wolałbym nie ujawniać tożsamości tej osoby.

– Mogę to łatwo ustalić – zauważył prokurator. – Owszem – zgodził się Nowak. – Przekraczając swoje kompetencje. Antoni Rodziewicz również je przekracza, jeżeli przekazuje panu szczegółowe informacje o przesłuchiwanych w ramach śledztwa świadkach. Panu albo ludziom z sekty. – Nie wiem, o co panu chodzi, i nie zamierzam odpowiadać na te insynuacje. Antoni Rodziewicz... – Pieracki uśmiechnął się, przez co grymas stale obecny na jego twarzy stał się jeszcze bardziej wyrazisty – Pan Rodziewicz rzeczywiście powinien dawno stracić swoje stanowisko, ale z zupełnie innych powodów. – Bo jest alkoholikiem? Prokurator spojrzał krzywo na Nowaka, ale nie odpowiedział. – Prokurator Rodziewicz nie ułatwia mi gromadzenia śladów i poszukiwania zabójców tych trzech osób, o których panu wspominałem – stwierdził nadkomisarz. – Będziemy jednak musieli wkroczyć do budynku w Górze Kalwarii. Osoba podejrzana o udział w zabójstwach przebywa na terenie posesji. – Kto? – Niejaki Tomasz Nalazek. Prokurator skierował wzrok w szybę, jakby interesowała go w tym momencie rynna i skrzynka rozdzielcza, na której ktoś wymalował wulgarne hasło. – Lena dała się wciągnąć w to paskudztwo wiele lat temu. Zaczęło się od New Age’u, ruchu świadomości Kriszny, jakiegoś reiki, a potem trafiła do fałszywego Ducha Świętego. To moja wina, bo... – Otrząsnął się. – Zresztą to nie pańska sprawa. – Zgadza się, chcę tylko... – I moja też nie – powiedział Pieracki, nadal nie patrząc na Nowaka. – Jest dorosłym, wolnym człowiekiem, który ma prawo robić, co chce, pod warunkiem że nie krzywdzi innych. Dotarłem do Łoniewskiego, wie pan? Zawarliśmy układ. – Jaki? – Mniejsza o to. Miał dbać o bezpieczeństwo Leny, w przeciwnym razie... – Urwał. – Rozumiem, że nie chciałby pan, żeby ta informacja została

upubliczniona. – Nowak ostrożnie dobierał słowa. – Postaram się, żeby tak było. Będziemy trzymać media z dala od śledztwa. Pieracki najwyraźniej zastanawiał się, czy ma do czynienia z próbą szantażu, czy pełną zrozumienia życzliwą propozycją. Nadkomisarz również nie był tego pewien. Postanowił nieco uspokoić rozmówcę. – Też mam rodzinę – powiedział. – I boję się o jej bezpieczeństwo. Ci ludzie czynią dziwne kroki. Mogą być bardzo groźni. Prokurator ponownie spojrzał na nadkomisarza, tym razem z pewnym zdziwieniem. – Myślę, że prokurator Rodziewicz autoryzuje podjęte przez pana decyzje – powiedział. – Jednak jeśli mojej córce coś się stanie, nie daruję. Nie tylko wyrzucą pana ze służby, postaram się, żeby postawiono pana przed sądem. Nowak popatrzył na Pierackiego. Domyślił się, że „układ” z Łoniewskim miał podobny charakter. – A jeżeli coś się stanie innej osobie? – spytał. Pieracki odwzajemnił spojrzenie. – Inne osoby mnie nie interesują. Do widzenia panu. Nowak bez słowa wysiadł z mazdy. Wrócił do swojego wozu i zadzwonił do Broniewicza. – Nalazek wyszedł z domu rano, przed ósmą – powiedział aspirant. – I zniknął. Od tamtej pory się nie odezwał. Zostawił samochód, powiedział, że musi pojechać do Góry Kalwarii i że ktoś go tam zabierze. Był u nas w czwartek, prawda? W piątek znaleźliśmy kolejnego trupa. – I co? – Od piątku, mniej więcej od południa, facet zaczął się zachowywać dziwnie, jakby się czegoś bał. Wychodził z domu i rozglądał się uważnie. Nowak zastanowił się. Widział Nalazka w niedzielę pod Szarytkami. Nie zwrócił uwagi na zachowanie tego człowieka, bardziej interesował się Łoniewskim. – O której wrócił do domu w czwartek? – Późno. Ale jeszcze przed północą. Nadkomisarz usłyszał ciche piknięcie w słuchawce. Ktoś próbował

się do niego dodzwonić. Na razie zignorował sygnał. – Żona Nalazka mówi, że ma już dość jego religijnych odlotów – dodał Broniewicz. Kiedy rozmawiał z księżmi, łaził po plebaniach, działał, to w porządku, widać musiał się zrealizować. Ale ostatnio związał się z jakimiś szaleńcami i co chwila znikał z domu. Początkowo myślała, że ma kochankę. Powiedziała: no wie pan, podobno że każda potwora znajdzie swojego amatora. Zrobił się mniej gadatliwy, spokojniejszy, tyle że bardziej nadęty. – Nadęty? – No, tak powiedziała Nalazkowa, szefie. Sygnał rozległ się ponownie. Nowak zerknął tym razem na wyświetlacz. Skończył rozmowę z Broniewiczem, odłożywszy na później wykład na temat nadużywania wyrazu „szef”, po czym odebrał połączenie. – Jeżeli chcecie kogoś zgarnąć, to musicie się pospieszyć. – W głosie Szewczuka słychać było niepokój. – Co się stało? Pali się? – Cały czas się paliło – powiedział aspirant. – Tyle że teraz zajęła się też szopa w ogrodzie, za garażami. Widzę kawałek dachu. – Wezwałeś straż? – Nie. Już zauważyli, niech sobie radzą. Biegają z gaśnicami. – Jesteś sam? – Tak. Aleks z kumplami już pojechali na kwaterę. – Szewczuk zawahał się. – Jestem gotowy zwinąć się ze sprzętem, jeżeli zrobi się niebezpiecznie. Gdyby ten Nalazek chciał uciec, mam go zatrzymać? Nadkomisarz zastanawiał się przez chwilę. – Tak, jeżeli nie będzie ryzyka, że cię zaatakują. – Mówiłem, że jestem przygotowany. – To świetnie. Czekaj na nas. Nowak rozłączył się i spojrzał w szybę. Dziecko zaczynało płakać, kiedy wychodził z domu. To normalne, Kasia mówiła, że to tak zwany lęk ósmego miesiąca, obawa przed zniknięciem fragmentu przyjaznego, znajomego świata. W zeszłym tygodniu jednak Marcin wykrzywił twarz i schował się w ramionach mamy, gdy zobaczył ojca wchodzącego do mieszkania.

– Kiedy przejdziesz na emeryturę? – powiedział nadkomisarz na głos. Nacisnął przycisk na radiu i poprosił o połączenie z centralą.

Marana tha Nie rozumiał, dlaczego musi ponieść karę. Przecież powiedział wszystko, co wie! Nie pojechał do domu, nie wrócił do rodziny, którą zawsze stawiał na pierwszym miejscu. Rzucił wszystko, bo chciał pomóc, bo dostał sygnał, że ktoś potrzebuje pomocy. Teraz siedział na starym krześle w jakimś zapuszczonym wnętrzu pod miastem, które zaakceptował i które go przyjęło jakiś czas temu. Dwie sylwetki krążyły wokół niego jak dwaj bokserzy, którzy nagle postanowili przestać się okładać pięściami i dać do wiwatu sędziemu. Tyle że tu nie było publiczności dookoła ringu. Widział to tylko Ten, który zawsze wszystko widzi. Przez całe życie szukał drogi. Błądził, jak każdy, i dlatego był wyrozumiały wobec innych ludzi, przede wszystkim syna. Wyrozumiałość to piękne słowo, pochodzi od rozumu, ale niesie w sobie dodatkowy sens: przebaczenie. Wyrozumiałość nie oznacza jednak litości. Można być surowym i wyrozumiałym jednocześnie. Grzesznikowi trzeba wybaczyć, ale grzesznik jest zobowiązany do pokuty. Surowo oceniał swoje błędy. Wiedział także, że nie pokonał wszystkich wątpliwości: jeszcze godzinę temu zastanawiał się, co powinien zrobić, jakie poczynić kolejne kroki. Teraz już się domyślał, że nie dostanie żadnej szansy, że nie będzie mógł podjąć żadnej decyzji w żadnej sprawie, nie tylko tej najważniejszej. O ile rzeczywiście była najważniejsza. Wstyd przyznać, ale zaczynał w to wątpić. Ci ludzie postanowili wszystko zrelatywizować, postawić pod znakiem zapytania, wpisać się swoim działaniem w mechanizmy funkcjonowania współczesnego świata, w którym kwestionowano wszystkie, nawet podstawowe, zasady. Chcieli unurzać go w błocie, w brudzie, nawet całkiem dosłownie. Nie! Nie można dopuścić do ich zwycięstwa. Spojrzał na mężczyznę z trójkątną twarzą, który akurat zatrzymał się na wprost niego. Wydawało się, że jego świat znajduje się gdzie indziej, w miejscu wcale nie ciekawszym niż to. Mamrotał coś pod nosem, powtarzał jakieś bzdury o demonach.

Druga postać stanęła pod ścianą, przy stercie kamieni. Nietrudno było ją rozpoznać. To był prawdziwy demon, to prawdziwe zło, ale pewnie wariat nie miał o tym pojęcia. Szatan długo ukrywał swoje oblicze, by zaatakować w niespodziewanym momencie. Ojciec kłamstwa, władca much. Zadrżał z zimna. Był nagi. Marynarka, spodnie, koszula, buty, bielizna – to wszystko zostało ciśnięte gdzieś na bok. Chcieli go poniżyć, ale nie mieli pojęcia, że niektórych ludzi poniżyć się nie da. Uniósł głowę. – Nie chcę z wami być. Nie chcę z wami rozmawiać. Nie istniejecie. Demon wpatrywał się w niego przez chwilę. Dobrze znał to spojrzenie, potrafiło być pełne dobroci i życzliwości, nawet miłości, potrafiło się też przerodzić we wzrok bazyliszka, zmieniający wszystko w kamień. Właśnie, kamień. – Rzucaj – powiedziała czarna postać. – Już? Już mogę? Jestem naprawdę bez winy? – dopytywał się facet z trójkątną twarzą. – On jest zły? On jest opętany? – Przecież wiesz, że tak! No dalej, zaczynaj. Pierwszy pocisk chybił celu. Drugi uderzył w głowę. Trzeci w plecy. Czwarty ponownie w głowę. Ukamienowanie to bardzo efektywny rodzaj egzekucji. Pociski można wykorzystać wielokrotnie.

Krzyżyk niespodziany 1 Kurwa mać – powiedział Nowak. – Zero czasu na przygotowanie akcji. Dobrze, że wysłaliśmy na miejsce Szewczuka i Świdrygę. Znamy trochę teren. – Midrygę – zauważył Pawlak. Tym razem to on prowadził. – Nie ma go dziś w Górze Kalwarii. – Świdryga, Midryga, wszystko jedno. Zaparkowali najbliżej jak się dało, tuż obok radiowozu znanego z poprzedniej wizyty. Wieczorna mgiełka, której pasma snuły się na otwartych przestrzeniach wzdłuż drogi z Warszawy, tutaj prawie nie dotarła, powstrzymywana przez kępy drzew i budynki, w powietrzu wisiał jednak pył. Nowak pociągnął nosem i poczuł w gardle ostry, a zarazem słodkawy smak. Zakaszlał. Płomieni nie było widać, ale znad garaży unosiły się kłęby ciemnego dymu, podświetlone przez reflektory wozu strażackiego stojącego na posesji. Przy furgonetce pogotowia gazowego stał komisarz Wrzesiński. Gdy zauważył policjantów z Warszawy, ruszył w ich kierunku. – A wy tu po co? – spytał. – Musimy wejść i dokonać zatrzymania. – Macie decyzję prokuratora? – Wypierdalaj! – warknął Nowak. – Twój układ z guru przestał obowiązywać. A zatrzymać możemy każdego. – Powtarzam: macie decyzję prokuratora? – Nie! Kurwa, człowieku! Nie potrzebujemy decyzji, żeby zatrzymać podejrzanego! – Nie widzisz, że się pali? Trzeba wyprowadzić ludzi – dodał Pawlak. – Część wyszła. Stoją tam. – Wrzesiński wskazał ręką grupę ludzi, głównie kobiet, okrytych kocami, spod których wystawały szare „służbowe” szaty. Nowak nie dostrzegł Nalazka. – A pozostali?

– Pomagają gasić pożar. – Komisarz spojrzał na Nowaka. – Kogo właściwie chcecie zgarnąć? – Tomasza Nalazka. Znasz go? – Nie – odpowiedział szybko policjant. – Jak wygląda? Nadkomisarz rozejrzał się. Gdzie, u licha, jest Szewczuk ze swoim laptopem? – Oldskulowo – stwierdził Pawlak. – Ciemne włosy, wąsy, bokobrody, wyłupiaste oczy. – Nie. Nie widziałem nikogo takiego. Musi tam być. Nowak zmierzył go ponurym spojrzeniem. Przypomniało mu się sympatyczne określenie użyte przez „Profesora”. – Podobno to przydupas twojego guru. Musisz go znać. Wrzesiński nie odpowiedział od razu. – Znam czy nie znam, nie wychodził stąd. Za octavią stanął szary passat, z którego wysiedli po chwili Drzyzga, Broniewicz i Anna Perkowska. Nadkomisarz skinął im dłonią. – Dlaczego znowu nic nie wiem o tej akcji? – Komenda stołeczna to nie serwis informacyjny – zauważył Pawlak. – Im mniej ludzi wie o pewnych sprawach, tym lepiej. – Żeby wam to bokiem nie wyszło – stwierdził Wrzesiński. – Możecie skontaktować się z prokuratorem? Nowak nie wytrzymał. – Kurwa, pojebało cię?! – wrzasnął. – Ludzie mogą stracić życie, a ten swoje: prokurator, prokurator! Jeden związek w jednym zakładzie! Bo tak! Bo jakiś jebany Jańcio Wodnik wyprostował ci fiuta! Wyciągnął komórkę z kieszeni i wybrał numer. – Prokurator Rodziewicz? Adam Nowak z tej strony – powiedział, gdy udało mu się nawiązać połączenie. – Tak, chcemy zatrzymać podejrzanego i dokonać przeszukania terenu. Dam teraz miejscowego funkcjonariusza. Wyciągnął rękę z telefonem, niemal przystawiając go do głowy Wrzesińskiego. Ten z ponurą miną wziął aparat. – Tak? Tak... Tak, ale... Jednak... Oczywiście, ale... Słucham? Kto? – Nastąpiła nieco dłuższa przerwa. – Jasne – mruknął komisarz po

chwili. – Udzielę wszelkiej pomocy. Z ponurą miną oddał komórkę Nowakowi, który przyłożył ją do ucha. – Rozmawiałem z szefem – powiedział Rodziewicz. – Nie muszę chyba mówić, że... – Nie musisz – oznajmił nadkomisarz. – Dziękuję za pomoc. Rozłączył się i spróbował po raz kolejny zadzwonić do Szewczuka, ale aspirant nadal nie odbierał. Po drodze próbowali bezskutecznie wywołać go przez radio. Czyli nie siedział w wozie, którego, nawiasem mówiąc, nie było w pobliżu. – Widziałeś naszego człowieka? – Nowak zwrócił się do Wrzesińskiego. – Jakiego człowieka? Tego, co się kręcił po sąsiedniej posesji? – Funkcjonariusz potrząsnął głową. – Nie. Zgubiliście go? Nadkomisarz nie odpowiedział. Machnął ręką na Drzyzgę. Broniewicz już wszedł za bramę. Rozległo się głośne szczekanie psów, ale chyba na sąsiedniej działce. Rozejrzał się. Posterunkowy Kostrzewa w mundurze stał nieco dalej przy barierce ustawionej w poprzek jezdni. Do policjantów zbliżył się mężczyzna w strażackim kombinezonie. Podniósł osłonę hełmu. – Który z was dowodzi akcją? – spytał. – Ja – powiedzieli jednocześnie Nowak i Wrzesiński. Strażak przyjrzał się im ze zdziwieniem. – Warto, żebyście się zdecydowali – powiedział. – Nieważne, musicie o czymś wiedzieć. Moim zdaniem to podpalenie. – Co? Ale przecież usuwali tylko chwasty, patyki... – Nowak urwał. Rzeczywiście nie czuł smrodu palonych roślin, tylko jakieś chemiczne paskudztwa. – Może i tak – powiedział strażak. – Ale wszędzie dookoła garażu walają się strzępy styropianu, a na dachu leżą jakieś deski... Dobra, jest jeszcze jeden problem. – Wskazał ręką przybudówkę na dole. – Ludzie się tam zamknęli i nie chcą wyjść. – Co?! – Właściciel posesji... taki siwy to właściciel, nie? Polazł tam z kilkunastoma osobami, wszyscy oprócz niego w takich dziwacznych

chałatach. – Strażak spojrzał na policjantów z zaciekawieniem. – Co to za świry? Jakaś sekta czy coś? – Jakie jest zagrożenie? – Nowak zignorował pytanie. – No, pali się tylko dach garażu, ale jest potwornie gorący, może się zaraz zarwać. Cholera wie co trzymają w środku. – Mężczyzna otarł twarz grzbietem dłoni. – Tylko idiota ucieka do sali z jednym wyjściem. W razie czego oczywiście rozbijemy okna, ale może ich przekonacie, żeby poczekali na zewnątrz. Nowak jęknął w duchu. Uprzedził naczelnika, że sytuacja może wymknąć się spod kontroli. Dlatego właśnie przywieźli ze sobą psychologa, a ewentualne negocjacje mógł poprowadzić Marcin Drzyzga, który miał stosowne uprawnienia. Szybko wybrał kolejny numer i potwierdził prośbę o wsparcie wydziału realizacyjnego. – Nie wiadomo, czym to się skończy – zauważył Pawlak. Nowak spojrzał na niego spode łba, po czym przypatrzył się budynkowi. Okna były ciemne, zarówno na górze, jak i na dole, ale na tyłach posesji chyba działało oświetlenie ogrodu, zatem strażacy nie kazali jeszcze wyłączyć dopływu energii. Dziś nie dało się tego wykorzystać jako elementu negocjacyjnego, bo chodziło o dużą grupę ludzi, która w ciemności może łatwo wpaść w panikę. Tragedia. Zaczęło się od palenia śmieci, a teraz pojawiło się ryzyko zbiorowego samobójstwa. – And you weren’t in Waco, you weren’t there – powiedział cicho. – Maciek! Chodź tutaj. Broniewicz podszedł do przełożonego. – W ogrodzie i przy szklarniach nikogo nie zauważyłem – zameldował. – W tej sali na dole są zaciągnięte zasłony. Ludzie chyba siedzą przy świecach. Słychać jakieś śpiewy. – Zajrzyj do tego budynku obok. – Nowak wskazał willę za murem. – Zaczynam się niepokoić o Szewczuka. – Masz radio? Wąsacz klepnął w biodro, skinął głową i ruszył ku bramie sąsiedniej posesji. Sprawdził klamkę przy furtce. Otworzyła się od razu. Broniewicz machnął dłonią i zniknął po drugiej stronie. Nowak nakazał Wrzesińskiemu powiadomić szpital i ściągnąć

karetkę. Zaczęli się naradzać nad taktyką działania. Pawlak zasugerował najprostsze rozwiązanie: zadzwonić do Nalazka i nakazać mu wyjście, a może nawet o to poprosić. Świetny pomysł, nie wiadomo jednak, co w takiej sytuacji zrobiłby podejrzany. Jeżeli rzeczywiście był groźnym przestępcą, mógł wziąć zakładników. Na razie wszyscy pozostawali w siedzibie sekty z własnej woli, nawet jeśli ich umysły zostały wcześniej zaprogramowane w ciągu miesięcy albo lat indoktrynacji. Zresztą w Waco też nie było zakładników! Drzyzga stwierdził, że należy nawiązać kontakt z Łoniewskim, bo już mniej więcej wiadomo, czego się po nim spodziewać. – Niekoniecznie – zauważyła Anna Perkowska. – Guru mógł czekać na znak, który umożliwi mu działanie według nowych zasad. Pożar mógł być takim wyzwalaczem. Nowak zirytował się. – Nie rozumiem. Dostał pierdolca, bo zapalił mu się garaż?! – Ogień to jeden z symboli Ducha Świętego – odparła psycholog. – A religia to system semiotyczny. Jeżeli ktoś buduje swój światopogląd na symbolach, zaczyna ich szukać tam, gdzie ich nie ma, i interpretować rzeczywistość w taki sposób, który mu odpowiada. Pawlak uniósł głowę. – Uważają to za początek końca? Czyli że mogą... – Koniec świata ma być dopiero za rok! – stwierdził Drzyzga. – Ale ci tutaj to chyba tak ogólnie o końcu, prawda? Nadejdzie królestwo, dni ostatnie, takie tam? Bez podawania konkretnych dat? – W sytuacji kryzysowej ludzie czekają na to, co zrobi przywódca – odparła psycholog. – Jeżeli uzna, że zaczęła się apokalipsa, inni w to uwierzą. Nadkomisarz rozejrzał się. Od strony trasy sandomierskiej podjechała karetka i zatrzymała się na poboczu. – Będziemy rozmawiać z Nalazkiem – zadecydował. – Negocjacje prowadzimy przez telefon. Nie wspominamy, że jest podejrzanym, prosimy o pomoc w ewakuacji wszystkich zebranych. Za szarym passatem Drzyzgi pojawił się kolejny wóz tej samej marki i tego samego koloru. Nowak przypatrzył mu się z zaciekawieniem. Czyżby rzecznik KSP? Zaraz powinien tu być,

w przypadku takich akcji media rzucają się natychmiast na policjantów. Kiedy przyjadą „tefałeny”, trzeba do nich wydelegować najbardziej kompetentną osobę. Z volkswagena wysiadł starszy mężczyzna i nie zamknąwszy nawet drzwi, sprężystym krokiem ruszył ku policjantom. – Nożeż jasna cholera! Deus ex machina – mruknął Nowak pod nosem. – I to dosłownie. Nadkomisarz niespokojnie przechadzał się wzdłuż samochodu. Zatrzymał się i spojrzał na nieoczekiwanego gościa. – Co ksiądz tu robi? Nie potrzebujemy cywili do pomocy – powiedział obcesowo. – Nie jestem cywilem, tylko księdzem – zauważył Gellert. – Osoby duchowne z zasady nie mogą brać udziału w negocjacjach. – Tak? A jeżeli ktoś będzie chciał się wyspowiadać? – To się nie wyspowiada. Pójdzie na wieczne potępienie – burknął Nowak. Jezuita przez chwilę nie odzywał się. Przekręcił głowę i w jego oprawkach błysnęło światło strażackiego reflektora. – Mogę pomóc w rozmowach – stwierdził. – Dobrze znam Łoniewskiego. Nowak spojrzał na niego uważnie, ale twarz duchownego nie zdradzała żadnych emocji. – To nie wchodzi w grę, proszę księdza – odezwał się Drzyzga. – W negocjacjach nie biorą udziału krewni, znajomi, osoby trzecie. Rozmawiać może tylko policjant. Nowak nie zdziwiłby się, gdyby Gellert teraz wyciągnął legitymację. Człowiek o wielu talentach, podobnie jak Łoniewski. – Skąd ksiądz wie o tym, co się stało? Ksiądz ma swojego człowieka w grupie, prawda? Gellert popatrzył na płonący garaż. Kłęby dymu nie rzedły, wiatr niósł je w stronę miasta, oddychanie wilgotnym, przesyconym dymem powietrzem sprawiało coraz więcej kłopotów. – Tak – powiedział. – I to osobę znajdującą się dość blisko guru. – Kto to taki? – spytali jednocześnie Pawlak i Nowak.

– Tomasz Nalazek. Znany w sekcie jako „Kohelet” albo „Eklezjastes”. Nowak w osłupieniu gapił się na duchownego. Chciało mu się śmiać. Prorok mniejszy z Pruszkowa, właściciel sklepiku na bazarze, gaduła, podwójny agent. Do tego podejrzany o udział w co najmniej jednym zabójstwie. Marność, kurwa, nad marnościami. Nagle na tle dźwięku silnika wozu gaśniczego i szumu pompy zabrzmiał jakiś dziwny dźwięk, głośne skrzypienie, a po nim ostrzegawcze okrzyki strażaków. Wszyscy odruchowo cofnęli się o dwa kroki. Rozległ się huk, a po chwili w smudze elektrycznego światła zawirowały kłęby kurzu zmieszanego z dymem i jakieś skrawki ciemnej materii. Zawalił się dach budynku garażowego. Dowódca akcji gaśniczej wykrzyknął parę poleceń, a po chwili odbiegł na bok i przez radio poprosił o wsparcie. Nowak rozejrzał się dookoła. Wrzesiński pobiegł do radiowozu. Ksiądz Gellert zniknął. Nadkomisarz ponownie podszedł do bramy. Jezuita był już na schodach, właśnie otwierał drzwi do budynku. – Noż kurwa! – oznajmił nadkomisarz. – Męczennik w tableta suwany. Idę za nim. – Szefie, ale... – Jak przylecą chłopcy z WR, przejmujesz dowodzenie. Marcin nie może, bo będzie negocjatorem. Idę. Nowak popędził do wejścia, nie zważając na okrzyki strażaków. Wbiegł po schodkach, szarpnął za klamkę i otworzył drzwi. W przedsionku paliło się światło. Na ścianie wisiało wielkie logo ośrodka Dromos, oczywiście wykonane z metalu. Po drugiej stronie znajdowała się inna praca, cztery metalowe ramiona wystające ze zgrubiałego, podłużnego walca sugerowały krzyż, ale mogły być też sylwetką ptaka, zapewne gołębia. Jak to powiedziała Anka? System semiotyczny. Być może. Otworzył drzwi i znalazł się w korytarzu. Ciemne schody wyłożone czarnym dywanem prowadziły na górę, ale były przegrodzone barierką, taką, jaką zakłada się w domach, w których znajdują się małe dzieci. Nowak zwrócił głowę w lewo i wytężył wzrok. Miał wrażenie, że na końcu korytarza na tle słabo oświetlonej ściany zamajaczyła sylwetka

Gellerta. Sięgnął i wymacał na ścianie włącznik. Nacisnął go i po chwili korytarz wypełniło blade światło sączące się z plafonów umieszczonych na suficie. Po obu stronach wisiały w równych odstępach kolejne powykrzywiane kształty z metali barwionych na ciepłe kolory, kojarzące się z ogniem i płomieniami, tworząc jakąś dziwaczną parodię drogi krzyżowej. W każdym z nich widniał okrągły otwór. Być może Łoniewski w swoim twórczym wcieleniu musiał dawać wyraz jakiejś obsesji. Po lewej stronie korytarza była kuchnia. Nowak dostrzegł duży stół, zlewozmywak i metalowe blaty. Po prawej znajdowało się dwoje drzwi. Wyciągnął pistolet z kabury, przywarł do ściany i ostrożnie nacisnął klamkę. Zamknięte. Przeszedł do następnych i spróbował je otworzyć. Udało się. Pchnął mocno skrzydło drzwi i stanął w progu, trzymając broń w wyprostowanych rękach. W środku nikogo nie było. Przy trzech ścianach stały trzypiętrowe łóżka, proste, jak w schronisku górskim. Na suficie wokół lampy wymalowano cztery greckie litery: alfa, beta, pi, omega. Łóżka były zasłane, Nowak nie zauważył żadnych osobistych przedmiotów należących do adeptów, ale tu na pewno ktoś mieszkał, w pomieszczeniu dało się wyczuć zapach ludzkich ciał i ubrań. Nowak opuścił ręce i pobiegł do końca korytarza. Ostrożnie wychylił głowę zza załomu ściany i spojrzał w prawo. Dostrzegł wpół uchylone drzwi prowadzące zapewne do sali zgromadzeń w przybudówce i cicho do nich podszedł. Z pomieszczenia dochodziły odgłosy jakiejś rozmowy. Rozpoznał spokojny, suchy głos Gellerta. Wyciągnął rękę, żeby pchnąć szklaną taflę, gdy przy jego boku rozległ się elektroniczny szmer. Zaklął cicho i szybko cofnął się do pokoju z łóżkami. Przymknął drzwi i nacisnął przycisk. – Szefie? – rozległ się pełen napięcia głos Broniewicza. – Znalazłem Szewczuka. Był zabarykadowany w pokoju. Jest ranny i nieprzytomny, dostał w głowę. Udzieliłem pierwszej pomocy. – Chryste! – Nowak zadygotał. Inni szatani byli tu czynni. – Na dole stoi karetka. Połącz się z Danielem albo sam ich przyprowadź. – Już biegnę. Gdzie jesteś? – W budynku.

– Przyjdę. – Aspirant rozłączył się. Nowak ostrożnie wysunął się na korytarz z wyprostowaną ręką. Szybko rozejrzał się w obie strony. Znów podbiegł do wejścia do sali. Zaczerpnął powietrza w płuca i wskoczył do pomieszczenia. Wszystkie krzesła zostały przesunięte na bok. Na pozbawionej okien ścianie od strony ogrodu znajdował się wielki biały krąg, być może lampa, ale była teraz wyłączona, za to na podestach i pulpitach po jej obu stronach paliły się świece. Ksiądz Gellert stał o pół kroku od Łoniewskiego i coś mu tłumaczył. Nalazek zajął miejsce przy oknie. Nie miał na sobie szarej płachty, jak większość zebranych, tylko czarne spodnie i czarny sweter, zresztą podobnie jak guru. Był niespokojny, ale nie spanikowany. Szeroko otworzył oczy, gdy dostrzegł policjanta, lecz nie wykonał żadnego gwałtownego ruchu. Przez tłumek osób zgromadzonych pośrodku sali przeszedł szmer. Jezuita odwrócił głowę i rzucił Nowakowi zmęczone spojrzenie. – Wszystko w porządku. Już wychodzimy. Wszyscy. Prawda? – zwrócił się do Łoniewskiego. Nowak patrzył ze zdziwieniem na tę scenę. Wyglądało to tak, jakby starszy brat wszedł do pokoju młodszego po to, by udzielić przyjacielskiej, dobrej rady i uspokoić rozbrykanego gówniarza. Guru poprawił okulary na nosie, pokiwał głową i uniósł dłonie. – Przez okno – odezwał się Nalazek. – Tak będzie bezpieczniej. Podszedł do wykuszowego okna i przekręcił klamkę o dziewięćdziesiąt stopni. Do środka wpadło chłodne wieczorne powietrze przesiąknięte dymem. Nowak zrobił dwa kroki w stronę okna, starając się znaleźć jak najbliżej podejrzanego. Gellert wyszedł pierwszy, za nim Łoniewski, potem kolejni członkowie grupy, a na końcu Nalazek i nadkomisarz. Ktoś pędził ku nim od bramy. Nowak rozpoznał sylwetkę Broniewicza. Domyślił się, że Szewczukiem zajęło się pogotowie, bo karetka ruszała właśnie na sygnale w kierunku miasta. Rozległo się wycie syren drugiego ambulansu nadjeżdżającego z przeciwnej strony. Nowak dostrzegł czerwone i białe światła przemieszczające się w nieprzejrzystym powietrzu i usłyszał głośny warkot silnika. Na pustym trójkącie łąki u zbiegu ulicy Granicznej i trasy numer 79 lądował

policyjny helikopter. Poczuł nagłą zmianę ciśnienia w uszach. – Na ziemię! – wrzasnął i pociągnął najbliżej stojącą osobę, czyli Nalazka. Wszyscy poszli w ich ślady. Głuchemu odgłosowi towarzyszył brzęk szkła i łomot spadających odłamków. Kiedy wybrzmiało echo wybuchu, przez chwilę panowała dziwna cisza, rozdzierana jedynie odgłosami alarmów samochodów na sąsiednich posesjach. Dopiero po paru sekundach rozległy się głośne okrzyki adeptów leżących na ziemi i zdenerwowane głosy strażaków. Wiatr przywiał od strony garażu chemiczny smród. – Paliwo – stęknął Broniewicz, podnosząc się z ziemi. – Kurwa żeż mać! Myślałem, że jebane skurwiele pozakładały fugasy, jak w Magdalence. Wszyscy wstali. Mężczyźni stanowiący w tym gronie mniejszość pomogli wstać kobietom. Zebrani byli w różnym wieku, od dwudziestu paru do sześćdziesięciu paru lat. Jedna z tych osób to zapewne córka prokuratora Pierackiego. Nowak nie wiedział, która, i nie miał specjalnie czasu, żeby się nad tym zastanawiać. Szklarnie wyglądały na nienaruszone. Szyby w tej części budynku też były całe, ale od strony garaży i w domu remontowanym przez Ukraińców musiały wylecieć. Trudno, chłopcy będą mieli jeszcze trochę roboty. W miarowym huku płomieni rozległ się nagle jakiś dźwięk: nieco wyższy, nieco ostrzejszy, nieco głośniejszy. Po nim jeszcze jeden. – Kurwa mać! – zawołał Broniewicz. – Ktoś strzela! Słyszeliście?! Wyciągnął pistolet i przykucnął. – No na co czekacie?! Na ziemię! – krzyknął. – Znowu? – spytał z głupia frant Nalazek. Nowak padł na brzuch. W blasku mlecznego światła z lampy umieszczonej na ścianie budynku obserwował scenę, która rozgrywała się jak w zwolnionym tempie. Gellert chwycił rzekomego Koheleta za ramię, próbując ściągnąć go na dół. Łoniewski zrobił niezdarny krok i pochylił się w prawo. Wyciągnął rękę w kierunku pomocnika, usiłując odzyskać równowagę. W tym momencie padł strzał. Na czole Nalazka pojawiła się czerwona plama, mężczyzna osunął się na ziemię z wyrazem

bezbrzeżnego zdumienia na twarzy. Łoniewski krzyknął z przerażeniem. Jezuita uderzył plecami o podłoże. Rozległ się kolejny wystrzał, a potem jeszcze jeden. W ogrodzie zapanowała ciemność, na trawę posypały się odłamki szkła z rozbitej lampy nad przybudówką. – Ktoś do nas strzela! – wrzasnął Broniewicz do radia. – Wszyscy cywile są w ogrodzie! Jeden ranny, potrzebna pomoc! – On nie jest ranny – powiedział ksiądz Gellert, który przysunął się do leżącego mężczyzny. – Nie żyje. Wykonał nad czołem zabitego znak krzyża i cicho wymówił słowa jakiejś modlitwy. Nowak się nawet nie zdziwił: najlepszym sposobem poradzenia sobie z tragiczną i niezrozumiałą sytuacją jest zastosowanie procedury. Jemu procedura nakazywała działać szybko. Ostrożnie podniósł się i przykucnął, usiłując dostrzec cokolwiek w mroku rozświetlanym jedynie światłami latarni i błyskami lamp wozów służb ratunkowych. Śmigłowiec już wylądował. Zanim antyterroryści zorientują się w sytuacji, napastnik zdąży uciec. – Tam jest! – zawołał nagle Gellert i wyciągnął rękę. Nowak nic nie widział, ale Broniewicz już był na nogach. Pobiegł między szklarnie. – Czekajcie na policjantów! – krzyknął Nowak do księdza. – Zaraz was zabiorą. – Tam jeszcze są ludzie – jęknęła jedna z dziewczyn kulących się na ziemi. – Gdzie?! – W klauzurze. – Co?! – Na pierwszym piętrze. – Wyprowadzę ich stąd – oświadczył jezuita. – Za chwilę. Nadkomisarz nie zamierzał teraz z nim dyskutować. Ruszył za Broniewiczem. Aspirant biegł pochylony ścieżką między szklarniami. Nowak miał wrażenie, że po prawej stronie poruszył się jakiś cień, że dym na moment został przesłonięty przez coś ciemniejszego. Ruszył ostrożnie do prawej szklarni. Drzwi były lekko uchylone. Schylił się

najniżej jak się da i niemal na czworakach wpełzł do środka. We wnętrzu było potwornie parno, do nozdrzy Nowaka dotarł duszący zapach ziół. W ciemności widział jedynie błyskające zielone diodki urządzeń pomiarowych, które po otwarciu drzwi zmieniły kolor na czerwony. Powoli przesuwał się wąskim przejściem między umieszczonymi mniej więcej na wysokości metra rzędami białych rur, w których w równych odstępach tkwiły bliżej nieokreślone rośliny. Zatrzymał się na moment i zaczął nasłuchiwać. Nadal pracowało tu jakieś urządzenie, być może wentylator. Nagle pośród miarowego szumu gdzieś na samym końcu budynku pojawił się szelest. Po chwili trzasnęły drzwi. Nowak nacisnął przycisk na radiotelefonie. – Wyszedł ze szklarni! Podniósł się i dobiegł do drugiego wyjścia. Wyjrzał na zewnątrz. Cofnął się, gdy z mroku wyskoczyła jakaś sylwetka. Broniewicz. – Tam! – zawołał nadkomisarz. Wzdłuż ściany szklarni przemieszczała się ciemna, niska postać. – Widzę – rzucił Broniewicz. – Policja! – wrzasnął. – Zatrzymaj się! – krzyknął Nowak. – Stój, bo strzelam! Tajemnicza postać zwolniła na moment. Nowak usłyszał świst przelatującego koło ucha pocisku. Aspirant wrzasnął i padł na ziemię. Padł kolejny strzał. Nowak upadł. Syknął z bólu, bo uderzył barkiem w stalową rynnę. Broniewicz uniósł pistolet i oddał trzy strzały w kierunku napastnika. Usłyszeli brzęk tłuczonego szkła i szelest suchych liści. Zabójca zniknął na tyłach budynku, w ogrodzie. – Trafił cię? – spytał Nowak. – Nic mi nie jest! Drasnął mnie w ramię. – Może... – Kurwa, nie teraz! – Broniewicz już biegł w stronę budynku. Nadkomisarz podążył za nim. Słyszał w oddali okrzyki strażaków i komendy dowódcy antyterrorystów. Dym był tu gęsty, duszący. Nowak zakaszlał, usiłując wypatrzeć cokolwiek w gęstniejącym mroku. Potknął się o jakieś deski, upadł na kolano, podniósł się po chwili i pobiegł w kierunku ogrodzenia. Pojawiło się niespodziewanie, Nowak zderzył

się z siatką. Najwyraźniej ta część posesji została ogrodzona niedawno, nie miała jeszcze porządnego metalowego płotu. Coś upadło po drugiej stronie. – Maciek! – krzyknął Nowak. – Jestem. – Z lewej strony rozległ się głos Broniewicza. – Dasz radę przejść? – Jasne. – Ja pierwszy. Nadkomisarz schował broń, chwycił dłonią słupek, wsadził lewą nogę między oczka siatki, odbił się od ziemi i przerzucił ciało nad ogrodzeniem. Źle zamortyzował upadek i jęknął z bólu. Natychmiast przywarł do płotu i ponownie wyciągnął broń. Po chwili dołączył do niego postękujący ciężko Broniewicz. – Kurwa! Szukaj wiatru w polu – warknął. Znaleźli się na niezagospodarowanym terenie, pośród wyschniętych badyli i niespodziewanie gęstej trawy. Na tle oświetlonych zabudowań, bliżej drogi krajowej, widać było kępy drzew i krzewów. Nowak włączył radio i przekazał Pawlakowi informację o sytuacji, a potem ruszył w prawo wzdłuż ogrodzenia domu, w którym napadnięto Szewczuka. Broniewicz skręcił w lewo, między zarośla. Dotarł do miejsca, w którym zaczynała się kolejna działka, ogrodzona w prowizoryczny sposób. Kawałek siatki przytwierdzony do słupka kończył się deską, którą odsunięto na parę metrów. Nowak ostrożnie wszedł na posesję i powoli ruszył w prawo, ku jezdni. Radiowóz stał chyba nieco bliżej siedziby sekty, jeżeli z drugiej strony również była cienka siatka, zabójca mógł spokojnie wyjść i skierować się w lewo, w stronę ulicy Czerskiej i samego Czerska. Nowak zatrzymał się na chwilę. Wydawało mu się, że usłyszał jakiś szmer. Ruszył biegiem w tamtą stronę. Po trzech krokach poczuł, jak coś boleśnie wbija mu się w łydkę. Poleciał do przodu i opadł na arkusz blachy leżący na stercie jakichś śmieci. Rozległ się paskudny brzęk. Psy na okolicznych posesjach dostały kolejny powód do rozpoczęcia jazgotu. – Kurwa mać! Nadkomisarz zlazł ze stosu złomu i zrobił dwa kroki do przodu. Na

tle ulicznych latarni pojawił się jakiś ciemny kształt. Lokomotywa?! Nowak był już tu parę razy, a nigdy wcześniej jej nie zauważył. Za duża, zbyt irracjonalna w tym miejscu, by mózg zaakceptował jej istnienie, zresztą podobnie jak większości spraw, z którymi się stykał w ostatnich tygodniach. Po co komu na działce lokomotywa? Nie-teść opowiadał, że jego dawny kolega z pracy kolekcjonuje na działce w Opaczy stare tramwaje. Zbierać można wszystko, to jedynie kwestia wielkości działki. Ostrożnie przysunął się do maszyny, oparł stopę na schodku, chwycił poręcz, dźwignął ciało i zajrzał do środka. W ciemności nic się nie poruszyło. Wrócił na ziemię i dotarł do ogrodzenia. Jak przypuszczał, siatka była odsunięta również od strony ulicy. Na wszelki wypadek wybiegł na jezdnię i wymierzył pistolet najpierw w lewo, potem w prawo. Śmigłowiec startował ponownie, tym razem z włączonym reflektorem szperaczem. Usłyszał jakiś odgłos za plecami. Odwrócił się gwałtownie, nie opuszczając broni. Zza ogrodzenia wydostał się Broniewicz. Trzymał się prawą ręką za lewe ramię. – Nic ci nie jest? – odezwał się. – Nie. Trochę się podrapałem. A ty? – Trochę boli. Muszą mi to opatrzyć – mruknął aspirant i rozejrzał się dookoła. – Strzelali już wcześniej do ciebie? – Tak – powiedział Nowak. – A zabiłeś kogoś? – Tak. Wąsacz spojrzał z zaskoczeniem na nadkomisarza. Chyba nie spodziewał się tego usłyszeć. – Kiedy? Gdzie, w Warszawie? Nadkomisarz tylko wzruszył ramionami. – Ja musiałem się bronić – powiedział aspirant, kiedy nie doczekał się odpowiedzi. Przyszliśmy z przewodnikiem do domu, w którym ukrywali się mordercy. Dwaj bracia. Jednego wyrwaliśmy z wyra, ale drugi spał za ścianą i zdążył wyskoczyć przez okno. Schował się za

szopą i czekał na nas z kałachem. Zaczął strzelać. Kanadyjczyk, który szedł z nami, dostał w ramię. Jego kumpel i ja odpowiedzieliśmy ogniem. Któryś z nas go trafił. – Broniewicz zaczerpnął tchu. – Potem, jeszcze tego samego dnia, Albańcy obrzucili posterunek kamieniami. Sami chcieli załatwić tego drugiego. Musieliśmy obronić bandytę przed samosądem, rozumiesz? Powiedzieli, żebyśmy się nie wpierdalali, bo to nie nasz kraj i nie nasze sprawy. Ta qifsha racën, këlysh kurve! Tyle razy to słyszałem. Nowak pokręcił głową. And you weren’t in Kosovo, you weren’t there. – To dlaczego tam pojechałeś? – Jak to dlaczego? – Broniewicz wzruszył ramionami. – Po pierwsze, dla pieniędzy. Po drugie, bo się do tego nadaję. A po trzecie, bo sami im, kurwa, z jakiegoś powodu podarowaliśmy ten kraj, więc czuję się odpowiedzialny, żeby pomóc zrobić tam porządek. Nowak potarł potłuczone ramię. – To pomóż zrobić porządek nieco bliżej Warszawy. – Jasne – powiedział Broniewicz. – Ale do rana nie zdążymy chyba wszystkiego załatwić. 2 Nowak stanął nad rozkopanym grobem. Poprawił maseczkę na twarzy i przyjrzał się zwłokom. Doktor Marczak poczekał, aż technik zrobi kolejną serię zdjęć, po czym schylił się i delikatnie odsłonił długie włosy z twarzy kobiety, a raczej tego, co z niej pozostało. – Dwadzieścia pięć, trzydzieści lat. Postępujące procesy gnilne i pleśniowe, rozpoczęły się procesy tłuszczowo-włoskowe – oznajmił. – To wilgotny teren, a i pogoda przyspieszyła zmiany. Październik był deszczowy, choć chłodny, we wrześniu za to mieliśmy bardzo ciepłe dni. – Dwa miesiące? – spytał Pawlak. – Dwa, trzy. Nie więcej. Nowak zadrżał, oczywiście z zimna. Było chłodno, szaro, jeszcze parę godzin temu na szybach aut widniała cienka warstwa lodu łatwo pękającego pod naciśnięciem palca. Kolejny listopadowy dzień. Polonia zachowała czwarte miejsce w tabeli, a Gary Speed miał dosyć

wszystkiego i powiesił się w garażu swojego domu. Udało się odkryć to miejsce dzięki informacjom przekazanym przez księdza Gellerta. Nalazek zostawił po sobie jeszcze między innymi listę członków sekty wraz z ich prorockimi pseudonimami, wprawdzie niepełną, ale za to nie ograniczoną wyłącznie do Warszawy i okolic. Pojawiali się na niej promieniści z całej Polski, o których wcześniej wspominał Jacek Schumacher. Pierwsze zdjęcie przedstawiało ogrodzoną działkę znajdującą się tuż przy murze otaczającym sporą szklarnię, po prawej w kadrze zmieścił się jeszcze fragment ukrytego między drzewami kościoła. Na drugim zdjęciu, wykonanym zapewne latem albo wczesną jesienią, ta sama działka była pokazana od frontu, już zza ogrodzenia, tak jakby ktoś wsadził obiektyw aparatu między oczka siatki. Wśród gęstej trawy i chwastów można było dostrzec dwa nieco ciemniejsze prostokąty rzadziej porośnięte zielskiem. Udało się dość szybko zidentyfikować to miejsce – jakżeby inaczej – dzięki Gellertowi. Znajdowało się również w Górze Kalwarii w pobliżu tak zwanego Wieczernika, czyli dawnej kaplicy kalwaryjskiej stanowiącej obecnie sanktuarium Ojców Marianów. Jezuita stwierdził, że w tym kościele jest obraz, którego kopię policjanci powinni sobie powiesić w Pałacu Mostowskich: przedstawiał nie tylko oko, ale również ucho Opatrzności. Nowak poruszył butem i przesunął na bok grudkę czarnobrązowej, kamienistej ziemi. Rozejrzał się. Przed bramą kościoła dostrzegł dwóch mężczyzn w czarnych sutannach, którzy przypatrywali się z dala pracom prowadzonym na działce. Obok, na parkingu, stał samochód prokuratora z Piaseczna, wóz Marczaka, furgonetka laboratorium kryminalistycznego i ambulans. Przy radiowozie Nowak dostrzegł komisarza Wrzesińskiego i posterunkowego Kostrzewę. Obaj będą musieli zeznawać w trakcie dochodzenia. Do zarzutów stawianych Łoniewskiemu na pewno dojdzie znieważenie zwłok, a po sekcji być może coś więcej. Rodziewicz w piątek powiedział, że rozważa rozpoczęcie postępowania przeciwko Nowakowi jako dowodzącemu akcją w związku z narażeniem dwudziestu kilku osób na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia wynikające z braku rozpoznania. Nadkomisarz się wściekł.

– Czy to ja wywołałem pożar? Ja strzelałem do policjantów? Sam do siebie? Skąd mogłem, do kurwy nędzy, wiedzieć, że ktoś postanowi zaatakować Łoniewskiego akurat wtedy, kiedy będziemy chcieli zatrzymać podejrzanego? – Który nawiasem mówiąc, zginął– odparł wówczas prokurator. – Proszę do mnie tak nie mówić. Proszę nie bluzgać. Obława rozpoczęta natychmiast po ucieczce zabójcy nie przyniosła efektów. Sprzęt Szewczuka został zniszczony, a na przesłanych wcześniej do centrali materiałach nie znaleziono tajemniczej sylwetki. Przestępca wszedł na posesję, na której stała remontowana przez Ukraińców willa, i zaatakował aspiranta w momencie, gdy ten udawał się do toalety na parterze. Zabójca wspiął się na stertę palet i wrzucił na dach garażu nieco styropianu i innych śmieci pozostałych po remoncie, a następnie podpalił szmatę nasączoną benzyną. Potem sam wskoczył na teren ośrodka i czekał w ciemnościach, przekonany, że uda mu się wykurzyć Łoniewskiego z budynku. Kim był ten człowiek? Zapewne w tej ziemi krył się pierwszy krok do znalezienia odpowiedzi na to pytanie. Opowieść Schumachera o samobójstwie okazała się prawdziwa. Dwie adeptki zrelacjonowały historię dziewczyny noszącej piękne imię Maria. Nie musiała go zmieniać, nie tylko dlatego, że nie uzyskała wysokiego stopnia wtajemniczenia, ale również dlatego, że guru uznał je za znaczące. Maria, Marysia, doznała w trakcie codziennego wieczornego seansu pewnej wizji, która wytrąciła ją z równowagi i doprowadziła do utraty przytomności. Kiedy doszła do siebie, oświadczyła, że chce przespacerować się po ogrodzie, żeby lepiej przemyśleć sens napisów we wszystkich kolorach tęczy, pokazanych jej przez Ducha. Po drodze zabrała z kuchni nóż, którym podcięła sobie żyły. Dziewczyny mówiły o tym beznamiętnym tonem, jakby pewne wydarzenia były zapisane w niebie, a ich nieuchronność wymagała jedynie odrobiny wysiłku niezbędnego do ich urzeczywistnienia. Ciężko się z nimi rozmawiało, miały zbolałe miny i zmęczone, niepewne oczy, jakby właśnie usunął im się grunt spod nóg i tkwiły teraz w zawieszeniu, w duchowym niebycie, w żałobie. Anna powiedziała, że wciąż przemawiają językiem sekty, bo ich umysły nie przestawiły się jeszcze

na normalny, codzienny system symboli. Nowak w dniu akcji nie miał czasu przyjrzeć się tym osobom, zaś teraz, kiedy już można i trzeba było przesłuchać wszystkich adeptów, rozpoczął się mozolny proces przywracania ich do życia. Policjanci mogli tylko zająć się pierwszą, techniczną fazą: przekazaniem adepta rodzinie, czyli tak naprawdę określeniem personaliów, telefonem do najbliższych, o ile tacy byli, a potem odznaczeniem go na liście. Co będzie dalej, to już inna historia. Przecież to dorośli ludzie. Chcącemu nie dzieje się krzywda... Oczywiście Lena Pieracka nie została przesłuchana ze względu na zły stan zdrowia. Druga posesja należąca do Łoniewskiego była niezagospodarowana. Wiosną i w lecie przyjeżdżał tylko raz na parę tygodni jakiś człowiek z kosiarką albo z pojemnikiem preparatu chwastobójczego. Technicy ostrożnie przekładali zwłoki na foliową płachtę. – Możecie rozkopać ten drugi grób – powiedział Marczak. – O ile to rzeczywiście grób. Nowak przyjechał za wcześnie, więc postanowił zajrzeć do kościoła. Wszedł powoli na balkon. Dziwne miejsce, w środku przestrzeń wydawała się większa, niż sugerowała to bryła budowli, niczym w TARDIS z serialu Doctor Who. Nie podobało mu się. Z jednej strony wyraźna była PRL-owska estetyka, a z drugiej miał wrażenie, jakby znalazł się w środku nowoczesnej amerykańskiej świątyni, z której na żywo transmitowane są występy teleewangelistów nakładających ręce i sprawiających, że kolejne osoby opuszczają swoje wózki i podtrzymywane przez pomocników przechodzą z uśmiechem kilka kroków. Witraże po obu stronach prezbiterium, widoczne ponad szeregami ławek przeznaczonych dla członków grup modlitewnych, były piękne, lecz niepokojące – tak jak wówczas, gdy po raz pierwszy wszedł do biurowca Warty, Nowak poczuł się otoczony symbolami, których znaczenia nie rozumiał. Domyślał się, że krwista czerwień wiąże się jakoś ze świętym, którego relikwie znajdowały się przed ołtarzem, a który zginął przerażającą, koszmarną śmiercią. Był patronem Polski, a mógłby zostać równie dobrze patronem całego XX wieku i historii w ogóle. Spójrzcie, do czego zdolny jest człowiek, może się czegoś

nauczycie. Ale najprawdopodobniej niczego. Ksiądz odczytywał ogłoszenia parafialne, właśnie informował o nowej płycie Mocnych w Duchu i reklamował nowy numer „Szumu z Nieba”. Nowak rozejrzał się dookoła. Widział bardzo różnych ludzi, młodych i starych, niewidomego z opiekunem i chorych z odłożonymi kulami. Obok niego zasiadł młody, spokojny mężczyzna po trzydziestce. Był ubrany na czarno, przy nogach postawił plecak z laptopem. Nowak spojrzał w dół. W jednym z pierwszych rzędów naprzeciwko ołtarza dostrzegł jakąś znajomą sylwetkę. Kobieta uniosła głowę i odgarnęła włosy do tyłu. Wytężył pamięć, ale tym razem było łatwo: widział ją jakiś czas temu w podobnym kontekście. Ewa Makowska, psycholog i przyjaciółka Kraszewskiego. Nachyliła się i powiedziała coś do dziewczyny siedzącej po jej prawej stronie. Inna młoda kobieta, siedząca po lewej, przesunęła się, jakby chciała również usłyszeć cichą rozmowę. Nadkomisarz widział jej twarz z profilu, dziewczyna kogoś mu przypominała. Ta Dominika, która odwiedzała Fortunę na Marymoncie? Chyba nie. Dziewczyna z monitoringu? Zmrużył oczy. Wątpliwe. Ksiądz Gellert powiedział, że chce się spotkać po mszy z modlitwą o uzdrowienie. Msza się właśnie kończyła, zaczynała się druga część. Chór zaintonował pieśń, a po niej z dużej grupy osób siedzących po prawej stronie ołtarza na amfiteatralnie ustawionych krzesłach wyszła młoda, ładna, krótkowłosa kobieta o miłym, niskim głosie. Zaczęła jak hipnotyzer: kazała zająć wygodne miejsce, powiedziała, że można stać, można też usiąść. Nie bójmy się zamknąć oczu, dodała. Wyobraźmy sobie drogę, w oddali stoi na niej Jezus z apostołami i uczniami, biegniemy do Niego, jesteśmy coraz bliżej, dotykamy Jego szaty... Ludzie reagowali w różny sposób. Niektórzy klęczeli z zamkniętymi oczami, niektórzy siedzieli i szeptali modlitwy, inni patrzyli w dół z miną jeszcze bardziej sceptyczną niż mina nadkomisarza. Nagle stało się coś, co musiało się teraz zdarzać na każdym zgromadzeniu, niezależnie od jego charakteru. Jak to było? Gdziekolwiek dwóch lub trzech zbierze się w imię moje, tam musi zabrzmieć Nokia tune. Rozpoczęła się właściwa modlitwa o uzdrowienie.

– Jest tutaj kobieta w wieku około pięćdziesięciu lat, ma problemy ze wzrokiem – powiedziała prowadząca. – Jest też dziewczyna, która ma kłopoty z wybujałą seksualnością. Módlmy się, aby otrzymała pomoc! Są także osoby ze schorzeniami kręgosłupa. Nowak uśmiechnął się pod nosem. Rozpoznał technikę manipulacyjną, którą sam czasem stosował w trakcie przesłuchań, tym razem nie gorący, ale tak zwany zimny odczyt. Należy w odpowiedni sposób sformułować kilka zdań, które muszą być prawdziwe albo przynajmniej bardzo prawdopodobne. Dzięki temu rozmówca zyska przekonanie, że wie się o nim bardzo dużo albo, tak jak tutaj, uzyskuje wiedzę w sposób nadprzyrodzony. – Te kręgosłupy się prostują! To może być na początku bolesne, lecz Pan nie chce, byśmy chodzili skuleni! Jest kobieta, która ma problemy w pracy, myśli, że jest gorsza, że jest niedojdą... Jest też kobieta, która pragnie dziecka, Pan dotyka jej narządów... Są ludzie, którym doskwiera refluks, Pan przywraca im prawidłową pracę jelit... Nowak opuścił krzesło, gdy rozpoczęło się coś, co ksiądz nazwał „świadectwami”. Wyszedł na zewnątrz, musiał przez moment odetchnąć codziennym, miejskim powietrzem, zimnym, niezdrowym, ale niezbędnym do życia. U szczytu schodów, okutany w burą kufajkę, siedział żebrak z psem, Nowak zauważył go już wcześniej. Ciekawe, czy to jeden z funkcjonariuszy niewidzialnej armii Łoniewskiego. Kiedy wierni zaczęli opuszczać sanktuarium, Nowak ruszył do kancelarii. Ksiądz Gellert, jeden z koncelebransów dzisiejszego nabożeństwa, zdążył się już pozbyć szat liturgicznych. Zaprosił go do małej salki, w której stało biurko, kilka krzeseł i regały pełne książek. Wyjął tablet z czarnej, skórzanej teczki i położył go na stole. Nowak przypatrywał się księdzu z zaciekawieniem. Nie potrafił rozgryźć tego człowieka. Jezuita równie dobrze radził sobie z wypędzeniem demona, czymkolwiek on jest, co z wyprowadzaniem zbłąkanych owieczek, nie tylko z ognistego pieca, ale i spod ostrzału uzbrojonego szaleńca. Wcześniej potrafił przemówić do Łoniewskiego jego językiem, być może wyciągnąwszy jakieś wydarzenie z przeszłości, o którym teraz żaden nie chciał opowiedzieć, w każdym razie na pewno nie policjantom. A może pokłócili się o... O Filioque?

– Uczestniczył pan w modlitwie? – zapytał jezuita. – Trochę posłuchałem – odparł wymijająco Nowak. – Znowu pan miał okazję widzieć coś, czego nie widzieli inni. Nadkomisarz zastanawiał się, co powiedzieć, żeby nie urazić gospodarza. – No... – Zawahał się. – Problem w tym, że niczego nie zobaczyłem. Myślałem, że będzie to bardziej spektakularne. Że ktoś wybiegnie, krzyknie... Odniosłem wrażenie, że niektórzy wyglądali na rozczarowanych. Ale rozumiem, to ma być skuteczne, nie efektowne. – Nie jesteśmy korporacją, skuteczność nie jest dla nas wskaźnikiem. – Nie jesteście? – Nie. To wspólnota. – Gellert westchnął. – Nie wierzy pan, prawda? I nie ma najmniejszego zamiaru uwierzyć? – Rzeczywiście – potwierdził Nowak. Jezuita uśmiechnął się smutno. – Zachowuje się pan jak małe dziecko, które jest przekonane, że jeśli czegoś nie widać, to coś takiego nie istnieje. – Być może. – Nadkomisarz skinął głową. – Ale rzeczy, które widać, istnieją znacznie bardziej niż idee i duchy. Na przykład żaba. – Słucham? – Żaba. Zwierzę, płaz. – Nowak pstryknął palcami, przypomniawszy sobie kształt na planie Warszawy. – Albo Pałac Kultury, niestety. – I to ma być zabawne, pańskim zdaniem? – Nie – stwierdził nadkomisarz. – Ale takie podejście ułatwia zachowanie zdrowia psychicznego. Żaba jest żabą, a morderstwo morderstwem. Dlaczego ksiądz chce mnie nawrócić? – Odetchnął głęboko. – Nie potrzebuję zbawienia, tylko informacji. O co chodzi? Jezuita przez chwilę wpatrywał się w Nowaka. Po chwili pomasował palcami prawą skroń, jakby nagle zabolała go głowa. – Skoro wspomniał pan o zdrowiu psychicznym... Nie wiem, czy to panu jeszcze w czymś pomoże, ale rozmawiałem z kierowniczką tej poradni psychologicznej na Bednarskiej, o której opowiadałem. Iga Maciejewicz rzeczywiście została tam skierowana. Nie znam szczegółów

terapii, to trochę jak tajemnica spowiedzi, ale zapisałem nazwisko psychologa, który z nią pracował. – Gellert przesunął palcem po ekranie tabletu. – Ewa Makowska. Już tam nie pracuje. Mogę panu podać jej telefon. Nowak uniósł głowę. Ciekawy zbieg okoliczności. – Widziałem ją dziś na mszy. Była z jakimiś młodymi kobietami. – Nowak zrozumiał. – Czy to... – Tak. Zaopiekowała się niektórymi osobami z sekty. Także córką. Córką? Nadkomisarzowi nagle zakręciło się w głowie. „Niektóre osoby mogą poczuć przypływ ciepła w różnych miejscach”. Zdał sobie sprawę, że ta jedna informacja otwiera ciąg kolejnych, niezbadanych dotąd możliwości, prowadzących do jedynego akceptowalnego rozwiązania. O ile sobie przypominał, żadna z kobiet wyprowadzonych z ośrodka, w tym z „klauzury”, czyli części budynku, w którym adepci dobrowolnie zamykali się na pewien czas, jak w klasztorze, nie podała nazwiska Makowska. Niektóre z osób przetrzymywanych w sekcie... Nie, w zasadzie nie przetrzymywanych, przecież były tam dobrowolnie... Nie miały dokumentów tożsamości, dlatego trudno było ustalić wszystkie personalia i powiązania. Rodziny czasem potępiały wybór podejmowany przez adepta, ale nikt nie poszukiwał zaginionej córki czy syna. Nikt poza Joanną Gralak, która... Nowak gwałtownie odsunął się na fotelu. Joanna Gralak, córka Alicji Gralak. Ta dziewczyna ze zdjęcia na Facebooku z Igą Maciejewicz i swoim porąbanym stryjecznym bratem. To ona siedziała dziś w ławce z Ewą Makowską. – Coś się stało? – spytał ksiądz. Nadkomisarz przełknął ślinę. – Makowska miała córkę w sekcie? – Tak. Musiał pan ją widzieć, była w tej drugiej grupie, którą wyprowadziłem. – Gellert westchnął. – Nawiasem mówiąc, Ewa Makowska odeszła z poradni, kiedy zaczęła stosować pewne nie do końca sprawdzone metody, to jest hipnozę. – Słucham? – Hipnozę. Ja też uważam to za niebezpieczne. – Ksiądz zawahał się. – Nałożyło się też na to załamanie nerwowe. Dowiedziałem się, że ta

kobieta miała naprawdę dramatyczne życie. Już dwa razy owdowiała. Sama musiała prosić o pomoc, mimo zawodu, który wykonuje, jak to mówią: medice, cura te ipsum... – Jezuita spojrzał na Nowaka. – Pierwszy mąż bardzo źle ją traktował. Pracował w tej samej instytucji, co pan. – Czy nazywał się Gralak? Gellert zmarszczył brwi. – Nie wiem. Mogę zapytać. Nadkomisarz wstał. Dwa małżeństwa, trzy nazwiska, może jeszcze imię jakiegoś proroka. Kilka tożsamości. Głęboki głos, który potrafił przekonywać ludzi słabych i zagubionych, a do tego być może dostęp do broni, którą pozostawił po sobie zmarły funkcjonariusz. – Bóg zapłać – wymamrotał i wybiegł z sali, kierując się do wyjścia. Rozpychając się między wiernymi, którzy wciąż stali w przedsionku i rozmawiali, wybiegł na zewnątrz. Stanął u szczytu schodów, nabrał powietrza w płuca i rozejrzał się rozpaczliwie dookoła. Żebrak wdał się w jakąś żywą dyskusję o sprawach religijnych z grupą młodych ludzi. Do autokaru z napisem „PKS Grodzisk Mazowiecki” wsiadała wycieczka starszych osób, które najwyraźniej przybyły specjalnie na mszę. Przejechał tramwaj, na stacji benzynowej po drugiej stronie Rakowieckiej utworzyła się mała kolejka. W świetle ulicznych latarni Nowak dostrzegł pierwsze tej jesieni płatki śniegu. – Innego końca świata nie będzie – powiedział na głos i wyciągnął komórkę, żeby zadzwonić do aspiranta Pawlaka. 3 Nowak odchylił plecy do tyłu i rozprostował ręce. – No i? Co z tą Danią? – spytał. – Nikt o takim nazwisku nie leciał do Danii. Sprawdziłem kilka dni przed 2 listopada, znaczy przed Zaduszkami, znaczy przed dniem śmierci Kraszewskiego. Przejrzałem nawet loty do Malmö, do Szwecji, bo ta linia też takie ma, no wiecie, stamtąd teraz da się przejechać mostem do Kopenhagi i... – Pawlak przerwał, widząc zniecierpliwione spojrzenie nadkomisarza i pozostałych policjantów. – Mogła pojechać samochodem – zauważył Broniewicz.

– Mogła, ale nie pojechała. Kłamała. Przecież wiecie, że to ona. Samochód Makowskiej, nissan qashqai z 2007 roku, był zarejestrowany w Pruszkowie, tam gdzie psycholog była zameldowana i gdzie na co dzień mieszkała. Od rodziny Kraszewskich nadal wynajmowała mieszkanie na Krochmalnej, w którym prowadziła gabinet terapeutyczny. Stosunkowo blisko dworca Ochota. – Szukaliśmy w sekcie, w grupach modlitewnych, sprawdzaliśmy tego ochroniarza z Piaseczna, który kiedyś był w policji, a tymczasem mieliśmy ją cały czas na widelcu. Rozmawialiśmy z nią. Wtedy, na pogrzebie, kiedy poradziła sobie z Gralakiem... – Pawlak uniósł wzrok, jakby rysował w pamięci drzewo genealogiczne – ... bratankiem jej drugiego męża. Nic dziwnego, że potrafiła go łatwo omotać. Nowak spojrzał na kolegę. Rzeczywiście, mieli ją na widelcu. Nawet na zdjęciach z pogrzebu Kraszewskiego w Zaborowie można było dostrzec jej samochód. Kurde, tuż obok passata księdza Gellerta. Wtedy nie zwrócili na to uwagi, a potem przyglądali się ludziom, nie autom. – Kurwa mać – stwierdził. – Wszyscy w sekcie, a przynajmniej guru i jego najbliżsi współpracownicy, mieli dwie tożsamości. Ta baba ma co najmniej trzy i wszystkie całkiem legalne. Alicja Ewa Karłowicz urodziła się w Stargardzie Szczecińskim w 1960 roku, była rówieśniczką Janusza Kraszewskiego. Studiowała psychologię w Warszawie, gdzie poznała swojego pierwszego męża, Mateusza Gralaka, policjanta z Góry Kalwarii. Zmarł na raka w 1996 roku, dwa lata później wyszła za lekarza internistę z Pruszkowa, niejakiego Andrzeja Makowskiego, który umarł w 2007 roku, również na raka. Medice, cura te ipsum, jak powiedział ksiądz Gellert. Joanna Gralak była jej jedynym dzieckiem, córką z pierwszego małżeństwa. Została wyciągnięta razem z trzema innymi kobietami z „klauzury”. Przedstawiła się jako Joanna Karłowicz. – Wszystko pasuje – mruknął Pawlak. – Szukała kontaktu z córką przez dominikanów. Nie udało się, to chciała wyciągnąć informacje od Kraszewskiego, dawnego przyjaciela. Krewny pomógł go torturować. I pewnie się czegoś dowiedziała, bo zabiła Igę Maciejewicz, a potem Olszewską. Wywabiła kobietę z domu, podając jej to greckie hasło, pewnie to jakiś kod alarmowy w grupie. No wiecie: pali się, wszyscy na

pokład... Czy jakoś tak. – Aspirant chrząknął. – Zamordowała ją, a potem zadzwoniła na komendę w Pruszkowie. – I zrobiła sporo cyrku, zwłaszcza po trzecim zabójstwie. Cały czas wysyłała komunikat Łoniewskiemu: idę po ciebie. Szykuj się. Zabiłeś mi dziecko – powiedziała Anna Perkowska. Policjanci spojrzeli na nią ze zdziwieniem. – Zabiłeś? Ale... – odezwał się Nowak. Po chwili zrozumiał. – Jasne. Córka była w „klauzurze”. Nikt nie wiedział, gdzie jest naprawdę. Makowska musiała się od kogoś dowiedzieć o grobie, może od Igi Maciejewicz. A córka przestała dawać znaki życia właśnie wtedy, kiedy ta Maria Bieniek podcięła sobie żyły. – Wszystkie trzy są na zdjęciu, które znalazłem w sieci – przypomniał Pawlak. – Iga Maciejewicz, Joanna Gralak i ta samobójczyni. A drugi grób był pusty. – Więc nie był grobem. Nowak spojrzał na fotografię Ewy Makowskiej z pogrzebu. Jasne włosy, zaciśnięte usta, skoncentrowane spojrzenie. Na tej twarzy było widać skupienie, nie nienawiść. Skupienie i gotowość do działania. Najważniejszym narzędziem zbrodni jest umysł. Dzięki jego sprawności mogła w odpowiedni sposób wykorzystać wszystkie pozostałe: telefon, samochód, kamienie i nóż. Pigułkę gwałtu i pistolet, który po śmierci męża nie został przekazany do depozytu ani złomowania, jak wymagało tego prawo. Zapewne dlatego, że mąż również nie przetrzymywał go legalnie. Było jeszcze jedno narzędzie: głos. Głosem można oddziaływać na ludzi, zwłaszcza podatnych na hipnozę. Nadkomisarz spytał o to Annę Perkowską. – Znam terapeutów, którzy stosują takie techniki. Nie ma w tym nic nadprzyrodzonego. Oczywiście nie chodzi o ponowne rozgrywanie jakiegoś traumatycznego wydarzenia, ale raczej o wydobycie tej strony osobowości, która jest przydatna dla pacjenta. – Albo hipnotyzera – zauważył Drzyzga. – Albo hipnotyzera – zgodziła się psycholog. – Wszystko zależy od stopnia podatności pacjenta. W skrajnym przypadku można doprowadzić człowieka do halucynacji wzrokowych i słuchowych.

– Więc ten Gralak musi być podatny. – Lub po prostu pierdolnięty. – Broniewicz wzruszył ramionami. Anna rzuciła mu niechętne spojrzenie. – Nieważne – powiedział Nowak, zanim doszło do kłótni. Pomyślał o kobiecie w kościele na Rakowieckiej, która prosiła wiernych o zamknięcie oczu i podążanie właściwą drogą. – Czego ona szukała na tej mszy? Uzdrowienia dla córki? Powtarzanie modlitw, tym razem oficjalnych, ma pomóc tej dziewczynie? – Wiesz, przez ostatnie miesiące stykały się z podobnym językiem. Może rzeczywiście potrzebne jest łagodne przejście do świeckiego języka i normalnego życia. Ale ja uważam, że... – Urwała. Spojrzała na nadkomisarza. – Ona szuka uzdrowienia, tyle że dla siebie. – Co proszę?! – Broniewicz uderzył dłońmi w blat. – Chce odpokutować za trzy zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem? Proszę bardzo. Powinniśmy jej to umożliwić. Drzyzga niepewnie pogładził łysinę. – Czekaj... Chcesz powiedzieć, że surowo ukarała za coś trzy osoby, a tak naprawdę chciała ukarać siebie? – No, to na razie trochę zbyt ryzykowne stwierdzenie, ale... – Chce popełnić samobójstwo? – spytał Broniewicz. – Wolna wola. Nie widzę przeszkód, nie będziemy jej tego utrudniać. Naboje jeszcze jej pewnie zostały. – Pomyśl o córce – wtrącił Drzyzga. Nowak rozejrzał się po sali. – Dobrze, panowie. I droga pani! – Skłonił głowę. – Maciek ma rację. Pora dać jej szansę na pokutę. Piątkowy poranek był chłodny i ciemny, jak wszystkie grudniowe poranki. W Pruszkowie było zimniej, niż zapowiadała prognoza, ale wczorajszy śnieg zdążył zamienić się w paskudne błoto, by w końcu zniknąć. – Wychodzi z domu – powiedział Pawlak. – Sama, bez córki. Stali na ulicy 3 Maja w Żbikowie (a raczej, jak mówili miejscowi policjanci, „na Żbikowie”) niedaleko skrzyżowania z Ciechanowską, kilkadziesiąt metrów od niewielkiego parterowego domku, po drugiej stronie jezdni. Ewa Makowska zamknęła furtkę, rozejrzała się

i energicznym krokiem ruszyła w stronę kościoła. Po chwili z sąsiedniej posesji wyszedł mężczyzna i podążył w tym samym kierunku. Makowska skinęła głową, gdy go wyprzedzała, jednak nie przerwała marszu. – Idę. – Otworzył drzwi. – Podjedź za chwilę. Broniewicz z Drzyzgą stanęli w drugim wozie na miejscu parkingowym pod kościołem, przy schodach prowadzących do wejścia. Pomiędzy skrzyżowaniem i domem Makowskiej czekał jeszcze komisarz Klimek z kolegą. Nowak uznał, że to w zupełności wystarczy. Broniewicz zgodził się z nim. – Kto chodzi z klamką do kościoła? Nawet w Stanach ludzie rzadko tak robią. – Damy jej iść na mszę? Nadkomisarz wzruszył ramionami. – Wiemy, że chodzi codziennie. Niech idzie. Pół godzinki wytrzymamy. Wyszedł z wozu i ruszył powoli ciemną ulicą. W oddali widział sylwetkę Makowskiej, poruszającej się sprężystym, zdecydowanym krokiem. Usiłował przypomnieć sobie kształty tego cienia, który biegał w Górze Kalwarii między szklarniami. Jak to mówił „Profesor”? Że z tyłu trudno rozpoznać, czy to facet, czy kobieta? Dotarł pod kościół. Za skrzyżowaniem, na dziurawej nawierzchni ulicy Poznańskiej, zadudniły koła wielkiego tira, który właśnie wyprzedzał rowerzystę. Tuż za nim na budowę autostrady wlokła się koparka, z przeciwnej strony nadjechały dwie wywrotki. Nowak uniósł głowę. Strzelisty, neogotycki kościół Nowak widział wiele razy, ale nigdy do tej pory nie był w środku. Rysująca się pośród drzew sylwetka zawsze kojarzyła mu się z Pragą, z Czechami, to pewnie przez te dodatkowe wieżyczki otaczające główny ostrosłup hełmowego dachu. Dzisiaj fasada była oświetlona, podkomisarz Klimek wspominał, że właśnie zainstalowano nocną iluminację. Skinął nieznacznie ręką kolegom siedzącym w szarym passacie i wszedł na schody. Nie rzucali się w oczy, mimo wczesnej pory obok zatrzymała się furgonetka kuriera, który zapalił lampkę i zaczął przeglądać papiery, i jeszcze jakiś peugeot z poznańską rejestracją, którego kierowca rozmawiał przez telefon.

Podobnie jak parę tygodni temu, kiedy na Marymoncie szukali fałszywego Ducha Świętego, wkroczył do ciemnego przedsionka, przeżegnał się i schował za filarem z prawej strony nawy. Tęgawy ksiądz nieco niewyraźnym głosem recytował słowa liturgii. Nowak policzył zgromadzonych: trzynaście osób, wliczając Makowską, która zajęła miejsce w drugiej ławce po lewej. W większości starsi ludzie, ale nie tylko. Potoczył wzrokiem po gotyckim sklepieniu, przyjrzał się stacjom drogi krzyżowej, na których mękę Chrystusa powiązano z tragicznymi wydarzeniami z historii Polski. W barokowym, ciężkim, drewnianym ołtarzu pilnowanym przez dwa anioły wisiał obraz przedstawiający nieznanego nadkomisarzowi świętego. Nowak był jedyną osobą, która nie przystąpiła do komunii. Kiedy kapłan wygłosił słowa błogosławieństwa i wyszedł do zakrystii, ludzie zaczęli się rozchodzić. Makowska jeszcze przez chwilę siedziała w ławce. Potem poprawiła okulary i nie przyklęknąwszy, ruszyła prędko do wyjścia. Nadkomisarz podążył za nią. Na zewnątrz było już jasno. Broniewicz stał przy tablicy ogłoszeniowej, a Drzyzga po drugiej stronie placyku przy betonowej balustradzie. Pawlak czekał u stóp schodków. Ewa Makowska była już po drugiej stronie drzwi. Zamarła z ręką na klamce. Odwróciła głowę, jakby chciała schronić się we wnętrzu świątyni, tak jak to robili przestępcy setki lat temu. Dostrzegła Nowaka i otworzyła szerzej oczy. Wszystko ma drugie dno – powiedziała spokojnym głosem osoba znana czasami jako Ewa Makowska. – Byliście w kościele. Pod obrazem świętego Rocha jest obraz Matki Boskiej, patronki dobrej śmierci. Wszystko też wędruje, zmienia miejsce. Ta kopia przyszła do Pruszkowa z kościoła seminaryjnego na Krakowskim Przedmieściu, druga trafiła do Woli Mrokowskiej. Obrazy wędrują, ludzie też. To, co było pod spodem, niszczeje albo jest niszczone, tak jak średniowieczny kościół, który stał kiedyś w Żbikowie. Dlatego ludzie szukają nowego. Nadkomisarz pokręcił głową. Zupełnie jakby słuchał Łoniewskiego. – Pierdoli pani głupoty, pani psycholog. Zakatowała pani trzy osoby i to nas przede wszystkim interesuje, a nie to, skąd się biorą ludzie

w sekcie. Prokurator Rodziewicz ostrzegawczo uniósł dłoń. – Panie nadkomisarzu, zachowajmy pewne standardy w trakcie wykonywania procedur, gdyż... – ...gdyż w przeciwnym razie wszyscy znajdziemy się w Tworkach. O co chodzi? Przedstawiliśmy zarzuty, które podejrzana zrozumiała. Chcemy wiedzieć, jak zginął Janusz Kraszewski. Iga Maciejewicz. Małgorzata Olszewska. Kobieta rzuciła Nowakowi ostre spojrzenie. – Przecież wiecie. A Iga Maciejewicz popełniła samobójstwo. Sama skoczyła na tory! – Na dach – zauważył Nowak. – A pani do tego doprowadziła. Osobę zamroczoną środkami chemicznymi skłoniła pani do próby targnięcia się na życie. Makowska uniosła głowę, jakby chciała coś powiedzieć. – Coś poszło nie tak? Skoczyła za wcześnie? – dopytywał Nowak. – Miała znaleźć się pod pociągiem? – Nie... – Zawahała się. – Tak. – No, ale jednak skręciła kark – stwierdził nadkomisarz. – Wcześniej odwiedziła ją pani w jej mieszkaniu. Z Kraszewskim umówiła się pani przez telefon, a Olszewskiej podała hasło, po którym ofiara niemal natychmiast wybiegła z domu, żeby się z panią spotkać. Posłużyła się pani pomocą krewnego. Boję się myśleć, co pani mu wcisnęła do głowy, jak go zaprogramowała. Ten człowiek już wcześniej był chory, teraz stał się mordercą i na dodatek o tym wie. Kobieta zadrżała. – Nikt mnie jeszcze nie zapytał, dlaczego tak się musiało stać! – wybuchła. – Nikt! Nic was nie obchodzi, co teraz się stanie z moją córką! Na szczęście nie jest sama, przyjęłam do domu jeszcze jedną dziewczynę od Łoniewskiego. – Zamilkła na chwilę. – Iga Maciejewicz wprowadziła Asię do sekty – podjęła. – To ona skontaktowała ją z Januszem... Z Kraszewskim. Ona, nie ja! A Janusz poznał ją z Łoniewskim. – Jak długo to trwało? – spytał prokurator. – Trzy, cztery lata. Trzy, od kiedy stała się stacjonarna.

– Ale jakoś do tej pory pani to nie przeszkadzało. Dlaczego? Kobieta niespokojnie poruszyła się na krześle. – Uznałam, że to dorosła dziewczyna. Ma prawo szukać szczęścia tam, gdzie jej się podoba. Próbować rozwinąć osobowość w takich obszarach, które ją najbardziej interesują. Skoro... – Tak? – Nie, nic. – Makowska zacisnęła usta. Nowak przyjrzał się tej dziwnej kobiecie, która mówiła teraz podobnie jak prokurator Pieracki o swojej córce. Ciekawe, nie czuł wobec niej odrazy ani obrzydzenia, niepokoju, że rozmawia z morderczynią, z groźnym szaleńcem. Czuł irytację, że w ogóle musi z nią gadać. Gdzie to zło wcielone, diabelski błysk w oku, demon, który planuje działania, a potem je realizuje? Fanatyk religijny albo seryjny morderca niczym nie różni się od pijaka, który w napadzie wściekłości zatłucze żonę popielniczką. Idee krążą w przestrzeni, a na końcu zostaje tylko żaba i zwłoki, którymi trzeba się zająć. – Co zatem się stało? – spytał Nowak. – Dowiedziałam się o samobójstwie w grupie. Z wiadomości, które do mnie docierały, wynikało, że może chodzić o moją córkę. – Skąd pani to wiedziała? – spytał Rodziewicz. – Małgorzata Olszewska zdradziła mi miejsce, gdzie ukryto zwłoki. Prokurator spojrzał na nadkomisarza z miną, jakby przez chwilę wyobrażał sobie okoliczności, w jakich ta informacja dotarła do podejrzanej. Potem ponownie skierował wzrok na przesłuchiwaną. – Nie o to mi chodzi. Skąd pani wiedziała, że samobójstwo miało miejsce? Kto przekazał tę wiadomość? Makowska głośno zaczerpnęła powietrza. Odetchnęła głęboko. – Ta sama osoba. – Olszewska? – Tak. – Kiedy? – W pani gabinecie, prawda? – spytał Nowak. – W mieszkaniu na Krochmalnej. Była pani jej terapeutką.
 Kobieta z zaskoczeniem uniosła głowę. Nadkomisarz uśmiechnął się. Pawlak nie próżnował, zbierał

informacje, rozmawiał ponownie z Jackiem Schumacherem i młodym Kraszewskim. – Podobnie jak Igi Maciejewicz. Możliwe, że to przez panią ta dziewczyna trafiła do sekty, zatem pośrednio pani córka również. Prawdopodobnie pani też kiedyś należała do tej grupy. Prawdopodobnie werbowała pani do niej swoich pacjentów. Rodziewicz uniósł brwi ze zdziwieniem. Nowak wstał i spojrzał z góry na przesłuchiwaną. – Dlaczego? – dodał. – Przecież guru nie potrafił uleczyć pani męża. Kobieta skierowała wzrok na nadkomisarza. – To nie ma żadnego znaczenia – powiedziała. Schumacher już podczas poprzedniego spotkania w biurowcu na Chmielnej wspominał, że guru nie wymyślił wszystkiego sam, korzystał z wiedzy innych ludzi i ze sprawdzonych pomysłów. Nowak schylił się. – To pani odpowiadała za opracowanie technik manipulacyjnych, które stosował Łoniewski – powiedział. – Podczas werbunku i w siedzibie sekty. Wiemy, że konsultował to z psychologiem. Miała pani wpływ na wszystko, co się potem wydarzyło, także na samobójstwo Marii Bieniek. Ewa Makowska wyprostowała się na krześle. – Wiem – powiedziała spokojnie. – Wiem. Prokurator wyglądał na zdezorientowanego. – Nie rozumiem – odezwał się. – Dlaczego nie poszła pani na policję, żeby zgłosić zaginięcie córki? – Dobrze wiem, jak działa policja. – Przesłuchiwana spojrzała na Nowaka. – Nie mam do was za grosz zaufania. Tam, na miejscu, wszyscy wiedzą o sekcie, ale nikt nie ruszyłby nawet palcem, żeby mi pomóc. – To po co kontakt z dominikanami? – Chciałam mieć pewność. Nowak uniósł głowę. Pewność. Wszyscy szukali pewności. – No dobrze – powiedział. – To dlaczego nie zwróciła się pani od razu do Łoniewskiego?

Kobieta wstała. Siedzący przy drzwiach dwaj policjanci w mundurach natychmiast podnieśli się z miejsc, gotowi obezwładnić przesłuchiwaną. Nowak uspokoił ich gestem dłoni. Po raz pierwszy płaz zmienił się w coś groźniejszego. W gada, który uważnym wzrokiem wpatruje się w ofiarę, by ją w ułamku sekundy skonsumować. Albo, tak jak smoki z Komodo, zaatakować, a potem czekać kilka dni, aż ofiara osłabnie na tyle, że będzie można bezpiecznie do niej podejść. – Bo to zła droga – syknęła morderczyni. – Trzeba ich wytracić jednego po drugim. Wypalić ogniem. Systematycznie. Po kolei. 4 Nowak po raz pierwszy od dłuższego czasu nie mógł zasnąć. Wysunął się spod kołdry, starając się nie zbudzić Kasi ani Marcina. Jeżeli okna były zamknięte, nie zatrzaskiwali drzwi do sypialni, więc tylko lekko pociągnął za klamkę, wyszedł do przedpokoju i skierował się do salonu. Zapaliwszy lampki na choince, narzucił na siebie polar i usiadł w fotelu. Sięgnął po słuchawki i założył pałąk na głowę. Solidny sprzęt porządnej firmy, zeszłoroczny prezent gwiazdkowy od samego siebie, jedna z ostatnich fanaberii dorosłego faceta, który stał się ojcem. Wpół do drugiej, sobota, 24 grudnia, Wigilia. Na stoliku leżały dwie płyty, The Christmas Album Jethro Tull oraz My Father Will Guide Me up a Rope to the Sky Swansów. Pierwszą z nich kupił w sklepie internetowym w promocji i przez kilka dni w roku słuchał niemal na okrągło. Te dni właśnie nadchodziły. Drugą wyjął niedawno z półki, bo po ostatnich ponurych wydarzeniach chciał sobie przypomnieć muzykę, która jest piękna, groźna, która zmienia świadomość i przynosi ból, a która jest tworzona przez bardzo sympatycznego człowieka zmieniającego się na scenie w manipulującego ludźmi szamana. Sięgnął, żeby sprawdzić, który krążek jest w odtwarzaczu, ale po chwili rozmyślił się. Na wszelki wypadek zmniejszył głośność i nacisnął przycisk „play”. Po chwili w słuchawkach rozbrzmiał pełen napięcia wibrujący, drażniący uszy dźwięk, a potem uderzenia pałeczek w cymbały i dzwony rurowe.

Mniej więcej rok temu był na koncercie Swansów w Stodole. Michael Gira stojący pośrodku sceny przypominał Nowakowi dziadka, a dzięki lekkiemu wąsikowi może nawet Adolfa Hitlera, który zginął w wieku pięćdziesięciu sześciu lat. Tyle samo miał wtedy człowiek z gitarą, który po raz kolejny pokazał, kto jest najważniejszy i kto wymyśla scenariusz spektaklu. Nikt nie powiedział, że ma być przyjemnie. Jeśli chcecie przyjemności, jeśli artysta ma zagrać wam ulubione kawałki, to uciekajcie stąd czym prędzej. Dwadzieścia trzy lata wcześniej, kiedy wielu spośród obecnych na koncercie widzów jeszcze nie było na świecie, student Adam Nowak, który przygotowywał się właśnie do sesji poprawkowej, widział tego samego człowieka w innej sali po drugiej stronie Pola Mokotowskiego. Wtedy nie wiedział, czego się spodziewać, i wyszedł z nocnego koncertu zdumiony, zdziwiony, przerażony, a mimo to dziwnie oczarowany. Gira przyzywał wówczas Boga, stojąc na środku sceny z opuszczonymi spodniami, podczas gdy potężny Litwin z trupią czaszką na koszulce masakrował gitarę basową. Rok temu zamiast Litwina był facet o słowiańskim nazwisku, a Gira również wzywał Pana, prosił Jezusa, żeby zstąpił na ziemię. Wcześniej ukorzył się przed nim, twierdząc, że jest nikim, istotą głupią, bezpłciową, złą i obmierzłą. Głos nie był tak mocny, jak dawniej, ale wciąż silny, wciąż pełen bólu. Nowak wyobraził sobie Łoniewskiego jako mistrza ceremonii. Samozwańczy Duch Święty nie wyglądał jak Michael Gira, a jego wypowiedzi były dłuższe, bardziej rozbudowane, zatem pozostawiały mniej swobody interpretacji tym, którzy uwierzyli. Tych, którzy jeszcze nie uwierzyli, należało odpowiednio przekonać. Sekta nie przypuszczała zmasowanego ataku na zmysły, nie stosowała pulsujących świateł i transowego rytmu jak w dyskotece techno, jednak subtelnymi metodami też można wiele osiągnąć. Według relacji adeptów i adeptek na zgromadzeniach używano statycznego oświetlenia, czasami mały reflektor zawieszony nad centralnym punktem sali podkreślał obecność przemawiającej osoby, czy to był guru, czy szeregowy członek grupy wyznaczony do publicznej spowiedzi. Do tego zapach kadzidła – lekki, ale odczuwalny. Potrzebne też było tło akustyczne. Członkowie zgromadzenia deklamowali pseudochrześcijańskie mantry, czasami guru

zadowalał się nagraniem odtwarzanym z komputera, na przykład dźwięku Sheparda, czyli słuchowej iluzji ciągle wzrastającej lub ciągle malejącej wysokości, albo tak zwanych częstotliwości solfeżowych. Komputer musiał być niewidoczny dla zwykłych uczestników jako element innego, technicznego świata. Nowak pokręcił głową. Chryste Panie, Łoniewski naprawdę sądził, że da się naprawić DNA, jeżeli słucha się tonów o określonej częstotliwości. Guru wierzył w moc słów i dźwięków. Oto Duch, Pneuma Hagion, który potrafi jednym gestem, jednym słowem, powstrzymać złe emocje, przypominając o spotkaniu z Panem i nagrodzie za dobre sprawowanie. Z drugiej strony... On sam, nadkomisarz Nowak, nie był lepszy. Nie miał wprawdzie złudzeń co do skuteczności zabijania komórek rakowych za pomocą nagrań Franka Zappy, ale przecież wtedy, rok temu, przyszedł na koncert, żeby odczuć ból. Zapłacił nawet za to. Nagle coś mu się przypomniało. Zatrzymał odtwarzacz. Ból, strata. Cmentarz w Zaborowie. Wyjął płytę i schował ją do opakowania. Wstał i podszedł do regaliku, a potem przykucnął i sięgnął do najniższej półki, gdzie leżały najrzadziej odsłuchiwane albumy, płyty dołączane do gazet i te pożyczone od znajomych, ale nigdy nieoddane. Uśmiechnął się smutno, gdy zauważył składankę Blind Lemona Jeffersona zabraną, no dobrze, skradzioną, z domu martwego Anglika. Nie tego szukał. Na spodzie sterty znajdowała się płytka w kolorowej okładce z prowadzącą w dal ścieżką w lesie lub parku, obsypaną złotobrązowymi liśćmi. Perspektywa obrazu zamykała się niewielką plamą jasnego światła na końcu drogi. Nowak włączył utwór numer siedemnaście. Po krótkim organowym wstępie chór męskich głosów rozpoczął pieśń: Vol verwachting blijf ik uitzien, tot die dag eens dagen zal. Dat de Heiland op de wolken, weerkomt met bazuingeschal. Welk een vreugde zal het wezen. Als mijn oog Hem schouwen mag,

en mijn oor Zijn stem zal horen, op die grote, blije dag! Brat przywiózł mu tę płytę z Holandii. Kupił ją po nabożeństwie, bo czasami chodził z żoną, Marieke, praktykującą protestantką, na zgromadzenia zboru, do którego należała. Mówił, że znajduje tam odrobinę spokoju, nawet jeżeli nie do końca wierzy w sens odprawianych w obcym języku rytuałów. Utwierdzało go to w przekonaniu, że znalazł właściwe miejsce na ziemi. Nowak przez pewien czas, jeszcze w starym mieszkaniu na Broniewskiego, które nawiasem mówiąc, trzeba będzie niedługo sprzedać, słuchał tej muzyki wieczorami po kolejnym trudnym dniu w znanym mieście i znanej instytucji. Od razu przy pierwszym przesłuchaniu rozpoznał melodię: Wołga, Wołga, mat’ rodnaja... Pieśń opowiadającą dramatyczne wydarzenie z życia Stieńki Razina już kiedyś pożyczyli sobie australijscy The Seekers, wyśpiewując wielki hit The Carnival Is Over. Holendrzy przerobili to na hymn religijny. Nowak lubił go słuchać. Zawsze wyobrażał sobie chór surowych, ponurych facetów z niderlandzkich nizin, ubranych w smokingi i stojących na wielkiej łodzi sunącej po falach rosyjskiej rzeki. W tym nagraniu nie było solistów, wszyscy śpiewacy skupili się na rzetelnym osiągnięciu wspólnego celu. Zabrzmiał refren. Welk een uitzicht, Bruidsgemeente! Eeuwig Hem ten eigendom. Maranatha blijv’ ons wachtwoord, amen, ja Heer Jezus, kom! Nowak poczuł, że ogarnia go wzruszenie. Raz na jakiś czas dopadało go to bolesne poczucie straty, braku kogoś, kto był zawsze, choćby i gdzieś daleko, a z kim już się nigdy na żaden temat nie pogada. Pomyślał o ojcu, o nie-teściu, o tym, że jeszcze są i trzeba cenić każdy moment ich obecności. Po chwili pojawiła się złość. Po cholerę to wszystko? Te pieśni, rytuały, praca, samochody, książki, płyty, odtwarzacze i słuchawki? Produkcja artefaktów fizycznych i duchowych na nic się nie zda, i tak

nikt nie ucieknie. Zmiażdży cię wielka ciężarówka, tak jak Piotra, albo zbuntuje się przeciw tobie twój własny organizm. – Maranatha blijv’ ons wachtwoord – powtórzył, nie rozumiejąc tekstu. Błysnęła komórka leżąca na obudowie wzmacniacza. Ktoś po nocy rozsyłał SMS-y. Ludzie bali się do siebie odzywać nawet przy takiej okazji. Kolorowa pocztówka z życzeniami świątecznymi jeszcze parę lat temu była symbolem lenistwa i niechęci do osobistego kontaktu, teraz jej wysłanie było świadectwem troski o adresata i gotowości do poświęcenia mu odrobiny czasu. Nowak z ociąganiem zdjął słuchawki i zatrzymał odtwarzacz. Wstał, sięgnął po telefon i odczytał wiadomość. Nadawca: Daniel Pawlak. „Sorry, nie mogę spać. Gnębi mnie jedna rzecz. Zadzwonię jutro z życzeniami”. Nadkomisarz westchnął i nacisnął przycisk oddzwaniania. – Cześć – spytał półgłosem. – Co się dzieje? – Nie śpisz? – Zgadnij. – Obudziłem cię? Przepraszam. – Nie, psalmów słuchałem – mruknął Nowak. – No mów. – Chodzi mi o ten młotek. – Co?! Jaki młotek, na litość boską? Pawlak milczał przez chwilę. – Ten, który znaleźliśmy koło stacji energetycznej w Ursusie. Ani Gralak, ani Makowska nie przyznali się do jego użycia, nie widzieli wcześniej tego narzędzia. Nie ma też na nim żadnych śladów zgodnych z materiałem biologicznym... Nowak wpatrywał się przez chwilę w lampki na choince. Przypomniały mu się dawne czasy, choinka w rodzinnym domu, z prawdziwymi świeczkami, malowanymi orzechami i cukierkami, które podkradali razem z bratem, tak że wieczorem w pierwszy dzień świąt nic już nie zostawało. Potem ojciec kupił eleganckie żaróweczki, które działały do dziś. Jakość pierwsza, made in Poland. – Danek, słuchaj... Coś ci powiem.

– No? – Czasami młotek jest tylko młotkiem. – To skąd akurat tam... – Urwał. – Skąd się wziął? Nie wiadomo. Czy to ma jakieś znaczenie? Aspirant nie od razu odpowiedział. – Masz rację, szefie – stwierdził w końcu. – Przepraszam. Dobranoc, wesołych świąt. – Nawzajem. Nowak zakończył połączenie i odłożył telefon. Dostrzegł kątem oka jakiś ruch. W progu salonu stanęła Kasia. – Coś się stało? – spytała cicho. – Z kim rozmawiałeś? – Z Pawlakiem. Mówił o młotku. – O czym? – O młotku. Pokręciła głową. – Dobrze, daruj sobie szczegóły. – Nie ma żadnych szczegółów. Kasia usiadła na oparciu fotela. Objął ją w talii i oparł głowę o jej brzuch. Lekko zmierzwiła mu włosy. – Płakałeś? – Chłopaki nie płaczą. – Nie wstydź się. – Dostałem tę płytę od Piotrka. – Wskazał niemy odtwarzacz i leżące obok pudełko. – I tak jakoś... Cholerne święta. Uśmiechnęła się. – Za to w sypialni jest Marcin. Jutro... – Spojrzała na zegar. – Dzisiaj Wigilia. Kolejna nasza wspólna Wigilia, inna niż wszystkie poprzednie. Nowak uniósł głowę. – Tak jest – powiedział. – W Warszawie, nie bardzo podłym mieście.

Podziękowania Wszystkie poprzednie powieści z cyklu o Adamie Nowaku zaczynałem pisać od podziękowań. Ta książka jest inna. Z różnych powodów powstawała znacznie dłużej, niż pierwotnie zamierzałem. Pomysł na nią pojawił się właściwie, jeszcze zanim zgłosiłem się do W.A.B. z Przystankiem Śmierć, który zresztą miał wówczas zupełnie inny tytuł. Akcja Bazyliszka toczy się w 2011 roku – samolot już spadł, ale autostrada A2 jest ciągle w budowie, Stadion Narodowy ma dopiero zostać oddany do użytku (uzdrowiciel z Ugandy pojawi się na nim dopiero kilkanaście miesięcy później), a właścicielem Polonii jest nadal pewien bogaty osobnik. Miałem zadedykować powieść kolejnemu właścicielowi, rzucając na niego jakąś malowniczą klątwę, jednak uznałem, że nie warto o tym człowieku w ogóle wspominać. W chwili kiedy to piszę, Polonia gra w III lidze, jej przyszłość rysuje się w czarnych barwach (jakżeby inaczej!), a ludzie, którzy mają w niej najwięcej do powiedzenia, też nie budzą zaufania. Pora na właściwe podziękowania... Dziękuję Lilianie i Marcie za to, że są moją rodziną. Gdyby nie Wy, być może skończyłbym tę książkę dawno temu, ale bez Was moje pisanie – i nie tylko pisanie – nie miałoby żadnego sensu. Nowak pogada jeszcze pewnie z ojcem, dzieląc się z nim opiniami na temat futbolu, historii, wychowania dzieci oraz obłudy osób występujących w telewizji. Ja już nie będę miał okazji tego zrobić: mój ojciec odszedł pod koniec października 2014 roku. W pewien sposób dał mi czas, bym mógł tę powieść skończyć. Dziękuję, starałem się i obiecuję, że nadal będę się starać, podobnie jak Ty. Agnieszce Kubiczek dziękuję za pomoc w eksploracji istniejącego w Warszawie nieco zaskakującego świata, nawet niespecjalnie ukrytego. Pawłowi Brzezińskiemu (do niedawna z Komisariatu Rzecznego) oraz Andrzejowi S. Mondremu z Komendy Głównej Policji jestem wdzięczy za cenne informacje o różnych aspektach pracy policji oraz za krytyczne spojrzenie na pierwszą wersję tekstu. Włodek Piwowar jak zwykle chętnie wziął udział w beta-testach, zaś Ania i Andrzej Derlaccy ponownie życzliwie potraktowali autora, a przy tym wykazali się

spostrzegawczością. Ani Bednarz dziękuję za cenne uwagi, chrapiące niemowlę i nihil obstat. W trakcie pracy nad książką bardzo pomocne okazało się kilka książek, mianowicie Sekty: manipulacja psychologiczna Jean-Marie Abgralla, Niebo. Pięć lat w sekcie Sebastiana Kellera, skąd zaczerpnąłem sporo inspiracji do stworzenia ideologii sekty i postaci guru, jak również historię ukrytego grobu, Kolosy na glinianych nogach Anthony’ego Storra, Czy trzeba bać się diabła? Henriego Ameta oraz Egzorcyzmy a moce ciemności ks. Jana Szymborskiego. Postać doradcy duchowego, „Ducha Świętego”, została zainspirowana sprawą opisaną w reportażu Pawła Piotra Reszki Matka Boska odkłada słuchawkę, opublikowanym w magazynie „Duży Format” (nr 147 z 25 czerwca 2009 r.). Tytuły większości rozdziałów wymyśliłem dzięki lekturze książki Kościół Wizytek J.A. Chrościckiego opublikowanej nakładem PWN oraz pozycji z serii „Najpiękniejsze kościoły Warszawy”, wydawanej przez Rosikon Press. Pomijając wspomniane inspiracje, wszystkie postaci i wydarzenia w powieści są zmyślone, a ich podobieństwo do rzeczywistych osób i zdarzeń jest całkowicie przypadkowe, w szczególności dotyczy to nazw różnych przedsiębiorstw i organizacji, a także wspólnot i grup religijnych, ich lokalizacji i działalności. Wszelkie błędy i nieścisłości faktograficzne wynikają jak zwykle z mojego lenistwa. Materiały na temat sekt i działalności dominikańskich ośrodków informacyjnych są dostępne w serwisie badzwolny.eu Nie wiem, czy w Warszawie da się znaleźć Ducha Świętego, ale na pewno warto zajrzeć do dominikanów na Służewiu... hm... Służewie w pierwszą sobotę miesiąca po wieczornej mszy, kiedy można wysłuchać akatystu w przekładzie o. Mieczysława Bednarza. „Witaj, bo twórcy mitów marnie przeminęli”... Tomasz Konatkowski

listopad 2010–sierpień 2011– czerwiec 2015

Warszawa i okolice

Źródła cytatów Cytaty będące mottem powieści: Miron Białoszewski, Chamowo, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2009, s. 123; Jorge Ángel Livraga Rizzi według: Jean-Marie Abgrall, Sekty: manipulacja psychologiczna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005, s. 72, przekł. Wiesława Dzieża. Cytaty z Ewangelii wg św. Mateusza: Mt 5, 37 (Mowa wasza...) według Biblii gdańskiej; Mt 7, 15–16 i 19 (Strzeżcie się fałszywych proroków...) według Biblii Tysiąclecia. Opis obrzędu egzorcyzmu został oparty na odpowiedniej części Rytuału Rzymskiego przedstawionej w wydaniu wzorcowym Egzorcyzmy i inne modlitwy błagalne (Katowice 2002, Księgarnia św. Jacka). Pochodzą stamtąd teksty modlitw i psalmów zacytowane w podrozdziale drugim rozdziału „Figura wędrująca”, a także fragment psalmu („Marana tha” rozpoczynająca się „Nie wiedziała, co się z nią dzieje. [...]”) oraz modlitwa do św. Michała Archanioła recytowana przez aspiranta Pawlaka (rozdział „Figura wędrująca”, podrozdział 4). Wspomniane stwierdzenie „Żyjemy w kraju, w którym ciągle ktoś nas robi w chuja za naszą kasę” to oczywiście parafraza refrenu utworu pt. Żyję w kraju znajdującego się na płycie Dodekafonia zespołu Strachy na Lachy; jego autorem jest Krzysztof „Grabaż” Grabowski. Cytowane przez księdza Gellerta słowa Pawła VI („Istota wroga i mroczna...”) według: Henri Amet, Czy trzeba bać się diabła? Świadectwo egzorcysty, PROMIC, Warszawa 2010, s. 72, przekł. Aleksandra Frej. Zamieszczone w podrozdziale drugim rozdziału „Figura wędrująca” cytaty pochodzą z forum astrologicznego serwisu gazeta.pl, z wątku zatytułowanego Ciąża a tranzyt plutona do nat księżyca-kwadratura (wypowiedzi użytkowników neptus oraz andgie). Autorem porównania dotyczącego hydraulików (rozdział „Figura wędrująca”, podrozdział 2) jest Alan Moore, choć wypowiadał się on o szamanach, nie egzorcystach. Pochodzą z wywiadu udzielonego czasopismu Arthur w 2003 r., który można znaleźć np. na stronie http://arthurmag.com/2007/05/10/1815/

Zdanie „To zbliża się na łapkach kota” pochodzi z wiersza Czesława Miłosza L’accélération de l’histoire, natomiast „Innego końca świata nie będzie” to ostatni wers wiersza Piosenka o końcu świata tego samego autora. W rozdziale „Marana tha”, który rozpoczyna się sentencją „On przyjdzie – powiedział przewodnik. [...]”) pojawia się cytat z piosenki Andrzeja Garczarka „Raskolnikow”, a w podrozdziale trzecim rozdziału „Dziury na facjacie” jest cytat z utworu grupy New Order Love Vigilantes z płyty Low-Life. Autorką tekstu Ode to Billie Joe jest Bobbie Gentry. Słowa „I don’t want knowledge, I want certainty” pochodzą z utworu Law (Earthlings on Fire) z płyty Davida Bowiego Earthling. W podrozdziale drugim z rozdziału „Podział jezuicki” zacytowano fragment piosenki American Pie Dona McLeana. Tekst „The rhythm is inside me, the rhythm has my soul” (rozdział „Podział jezuicki”, podrozdział czwarty) pochodzi z utworu The Rhythm of the Heat z czwartej płyty Petera Gabriela Peter Gabriel, znanej także pod tytułem Security. W rozdziale „Krzyżyk niespodziany” zacytowano utwór You Weren’t There z płyty Eight zespołu New Model Army (tekst: Justin Sullivan). Autorem tekstu hymnu Vol verwachting blijf ik uitzien (JdH 769) jest Johannes de Heer.

Redaktor serii: Filip Modrzejewski Redakcja: Ewa Serzysko Korekta: Małgorzata Denys, Sylwia Ciuła Adiustacja: Ida Jahnke Projekt okładki: Krzysztof Rychter Fotografia wykorzystana na okładce: © Krzysztof Ismonowicz Skład i łamanie: Tekst – Małgorzata Krzywicka Grupa Wydawnicza Foksal Sp. z o.o. 00-372 Warszawa, ul. Foksal 17 tel. 22 828 98 08, 22 894 60 54 [email protected] www.gwfoksal.pl ISBN 978-83-280-2295-9 Skład wersji elektronicznej: Michał Olewnik / Grupa Wydawnicza Foksal Sp. z o.o. i Marcin Kapusta / Virtualo Sp. z o.o.