Noc miedzy Tam i Tu

Marta Krajewska

Noc między Tam i Tu

Noc między Tam i Tu Copyright © Marta Krajewska Copyright © Wydawnictwo Genius Creations Copyright © MORGANA Katarzyna Wolszczak Copyright © for the cover art by Magdalena Szynkarczuk Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved. Wydanie pierwsze, Bydgoszcz 2017 druk ISBN 978-83-7995-105-5 epub ISBN 978-83-7995-106-2 mobi ISBN 978-83-7995-107-9 Redakcja: Romuald Pawlak Korekta: dr Marta Kładź-Kocot Ilustracja na okładce: Magdalena Szynkarczuk Ilustracje w tekście: Magdalena Szynkarczuk Projekt okładki: Bartosz Czarnecki Skład okładki: Paweł Dobkowski Skład i typografia: Studio Grafpa, www.grafpa.pl Redaktor naczelny: Marcin A. Dobkowski Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. MORGANA Katarzyna Wolszczak ul. Kormoranów 126/31 85-432 Bydgoszcz [email protected] www.geniuscreations.pl Książka dostępna w księgarni: www.MadBooks.pl, www.eBook.MadBooks.pl i eBooks4U.pl

Spis treści Rozdział 1 Prawie Tu, ale trochę jeszcze Tam Rozdział 2 Podarunki i przepowiednie Rozdział 3 Zazdrosny Rozdział 4 Więzy krwi Rozdział 5 Odpowiedni moment Rozdział 6 Ja sam Rozdział 7 W górę strumienia Rozdział 8 Zagadka Rozdział 9 Piękne panny Rozdział 10 W ciemności Rozdział 11 W stronę światła Rozdział 12 Władca lasu Rozdział 13 Nad strumieniem Rozdział 14 Zdążyć przed świtem Rozdział 15 Ku dolinie Rozdział 16 Teraz Tu, ale kiedyś pewnie Tam

Dla moich szalonych, mądrych i dzielnych dzieci oraz dla Kubusia, bez którego nie byłoby konika z trawy

Rozdział 1 Prawie Tu, ale trochę jeszcze Tam Trudno się nie uśmiechać, kiedy rozpiera cię dziecięca radość, ale wszyscy oczekują, że zachowasz się dorośle i z godnością. Rodzice zaprosili na ucztę całą wioskę, żeby świętować postrzyżyny syna, czyli jego wejście w dorosłość. Chłopak stał pośród kręgu rodziny i sąsiadów, ubrany w bielutką koszulę i spodnie, uszyte przez matkę specjalnie na ten dzień. Wiedział, że zebrani patrzą tylko na niego i że w jego życiu dokonuje się właśnie coś ważnego, jednak z trudem powstrzymywał radość, która usilnie próbowała wyrwać się z jego serca na zewnątrz. Im bardziej się starał, tym gorzej mu szło.

Darzbor, ojciec chłopca, chwycił w jedną dłoń kosmyk jasnych włosów syna, drugą uniósł nożyce. – O, wielkie rodzanice! – rozpoczął modlitwę do boginek przeznaczenia. – Dziękujemy wam za los, jaki wyznaczyłyście temu chłopcu, oraz za opiekę, jaką go do tej pory otaczałyście. Dziś to dziecko staje się mężczyzną. A że miły jest całej naszej gromadzie, tedy imię jego będzie brzmieć Bratmił. Oby jego życie było długie i szczęśliwe! To mówiąc, ściął włosy syna i wrzucił je w rozpalony na podwórzu święty ogień. Ludzie krzyknęli radośnie:

– Niech nam żyje Bratmił! Wtedy już chłopiec nie mógł się nie uśmiechnąć. Rozpierające go duma i szczęście wydostały się na świat szczerym, krótkim śmiechem. Opanował się zaraz, ale nie potrafił zachować kamiennej twarzy. Wiódł wzrokiem po zebranych, a ojciec wciąż obcinał mu włosy, rzucając w ognisko. Między jednym a drugim cięciem Bratmił zadarł lekko głowę, zerkając w górę, na twarz rodzica i zobaczył, że on też uśmiecha się pod wąsem. Naprzeciwko stały kobiety, a tuż przy drzwiach drewnianej chaty – matka, ocierając łzy wzruszenia rąbkiem zapaski. Jej brzuch był duży i okrągły, bo już niedługo na świat miał przyjść pierwszy brat lub siostra Bratmiła. W większości rodzin dzieci rodziły się dość szybko po sobie, tymczasem Darzbor i Rena, nie wiedzieć czemu, długo czekali na drugiego potomka. Chaberka, opiekunka doliny, stała z tajemniczym wyrazem twarzy, opierając się o ścianę chaty. To był najpiękniejszy dzień w życiu Bratmiła. Wreszcie stał się mężczyzną. *

W kilka dni później doszedł do ponurego wniosku, że bycie mężczyzną nie jest aż tak niesamowite, jak sobie wielokrotnie wyobrażał. Niosło ze sobą nowe obowiązki, zabierając czas na zabawę. Wioska leżała w górach, nad rozległym, pięknym jeziorem, do którego wpadały wody dwóch rwących strumieni. Osadę stanowiło kilkanaście drewnianych chat, otoczonych wyplatanymi z wikliny płotami. Strzechy, gdzieniegdzie pokryte mchem i trawą, opadały prawie do ziemi. Przez otwory w dachach dym z otwartych palenisk ulatywał lekko ku niebu i szczytom gór. W przydomowych ogródkach rosły zioła i kwiaty, a pomiędzy chatami wałęsały się kury, kaczki i świnie. Na każdy posiłek trzeba sobie było zapracować, czy to w polu, jak mężczyźni, czy w chacie i obejściu, jak kobiety. Nawet dzieci pracowały na miarę swoich możliwości, zbierając jagody, maliny, wypasając krowy i pomagając w opiece nad młodszym rodzeństwem.

Bratmił był szczęśliwy, bo miał wyrozumiałą rodzinę, której członkowie odnosili się do siebie z szacunkiem. Co nie znaczyło, że matce nie zdarzało się zdzielić go szmatą przez plecy, gdy próbował unikać obowiązków. Ojciec chłopca był wikliniarzem. Niemal codziennie odrywał syna od zabawy, a Bratmił posłusznie szedł pomagać mu w pracy. Uczył się tysiąca pożytecznych rzeczy, często padając z nóg i tęsknie spoglądając na przebiegających obok, rozbawionych przyjaciół. Zazdrościł im wtedy, ale role często się odwracały, bo kilkoro rówieśników też już pobierało nauki. Często więc to oni rzucali tęskne spojrzenia, gdy Bratmił z pozostałymi bawili się w gonionego albo sprawdzali, kto najszybciej przebiegnie z jednego końca wsi na drugi. Tym razem młody wikliniarz siedział z ojcem na drewnianej krzywej ławce w cieniu gruszy, mozoląc się nad kolejnym zadaniem. Tymczasem Niemój i Gniewko, synowie mieszkającego nieopodal kowala, czaili się tuż za płotem, przekonani, że Bratmił i Darzbor ich nie widzą. To była jedna z ulubionych zabaw chłopców – podglądanie dorosłych z ukrycia. Większość mieszkańców doliny nie dokonywała w ciągu dnia czynów godnych podpatrywania, ale sam nastrój tajemnicy i poczucie niewidzialności sprawiały dzieciakom radość. – Miłek, mocniej – nakazał Darzbor. – Skup się. Wyplatali wierszę – pułapkę na ryby. Na wiklinowej obręczy należało osadzić długie gałązki, po czym związać je wszystkie razem. Całość usztywniały kolejne obręcze, wplatane co pewien odstęp. Miłek nieźle sobie radził z samym pleceniem, ale zakończenia jeszcze mu nie wychodziły. Wiklinowe witki nie dawały się zaciągnąć tak mocno jak sznurek, były giętkie i próbowały się prostować, nawet gdy mocno wcisnął koniec pod poprzednie sploty. – Jeśli porządnie nie złapiesz tu na końcu, wszystko się rozplecie i ryby pouciekają – mówił ojciec, dociskając wiklinę w pułapce robionej przez syna. – Wiem – mruknął chłopak. – Staram się przecież, tylko nie mam takich mocnych rąk jak ty.

Mężczyzna uśmiechnął się pod wąsem: – Będziesz miał. Praca dodaje siły. Męczy, ale dodaje siły. Zobaczysz. A teraz ganiaj do dzieciarni, bo najwidoczniej już tęskni za tobą. – Darzbor usilnie próbował nie patrzeć w stronę płotu, gdzie kryli się dwaj bracia. – Zaniosę wiersze nad jezioro. Jakby matka pytała, powiedz, że zajdę jeszcze do Gniewoja po bobrze sadło. To mówiąc, otrzepał lniane spodnie i koszulę, zabrał pułapki i poszedł. Miłek z przyjemnością masował obolałe palce, patrząc w ślad za nim. – Aha! – Zza gęstego wiklinowego płotu wyskoczyli dwaj chłopcy. – A my tu cały czas byliśmy, tralala! – chełpił się większy i tęższy Gniewko. – No wiem przecież – parsknął Bratmił. – Trudno was było nie zobaczyć.

– Jasne! Że niby widziałeś nas cały czas? – zaperzył się rumiany, młodszy Niemój. – Bo mi się zdaje, że patrzyłeś w witki i piszczałeś pod nosem, nie? „Nie umiem, tatku, nie mam siły”. Jak nasz ojczulek każe Gniewkowi pompować miechem, to Gniewko nie płacze, że nie ma siły! Miłek parsknął lekceważąco. – Pewnie. Zaraz się okaże, że to on ojca uczy, nie? Niemój postrzyżyny miał jeszcze przed sobą i nie pobierał póki co żadnych nauk, ale był zapatrzony w starszego brata jak sroka w gnat, czym ciągle go peszył. – Uczyć to może nie uczy – zaperzył się – ale przynajmniej nie piszczy przy robocie jak mała dziewczynka. Powiedz mu, brat! – A tam – bąknął tylko Gniewko, rzucając pospieszne spojrzenie Bratmiłowi. – Czasem to ręce tak palą z bólu, że prawie bym piszczał, ale tatko taki srogi, że już wolę, żeby bolało, niż żeby się złościł. Jak cię postrzygą, Niemój, to sam zobaczysz. Młodszy chłopiec zmarkotniał, choć próbował nadrabiać miną. – Też już bym chciał się uczyć – bąknął. – Jak dorosnę, będę robił takie cudeńka, że ludziom oczy na wierzch powyłażą! – Pewnie, że będziesz! – Gniewko poczochrał długie, jasne włosy brata. – No, ale zanim im powyłażą, to ty się najpierw namachasz przy miechu – westchnął Bratmił. – Będziesz sprzątał kuźnię, usługiwał ojcu i robił same durne, nieciekawe rzeczy, jak wyplatanie pułapek na ryby. – Wyplatanie pułapek? W kuźni? – zdziwił się Niemój. Na widok jego miny starsi chłopcy wybuchli śmiechem. Rechotali niczym żaby pod wieczór, gdy nagle od strony chaty dobiegło ich wołanie: – Bratmił! Chodź tu, synku! Jedno spojrzenie na zmienioną bólem twarz matki wystarczyło, żeby chłopak w mgnieniu oka znalazł się na progu. – Biegnij po babkę Marozową – poleciła kobieta, siląc się na spokój. – Powiedz, że boli co trzy kołysanki. – Dobrze, matuś – wydukał Miłek. – Gdzie ojciec? – Poszedł pułapki zanieść i powiedział, że wstąpi do… – Dobrze – przerwała mu. – Jeśli go spotkasz, powiedz, że się zaczęło. Ale najpierw biegnij po babkę. Chłopak ruszył pędem przez podwórko, aż synowie kowala prawie rozdziawili gęby ze zdziwienia. – Dziecko się rodzi! – rzucił im Miłek. – Muszę biec! I pognał, po drodze tłumiąc rosnący w sercu strach o pozostawioną w chacie matkę. Marozowa przywitała już na świecie niejednego mieszkańca doliny. Mądrym, skupionym wzrokiem patrzyła chłopcu w oczy, gdy przekazywał wiadomość. – Leć po ojca, dziecko – poleciła. – Idę. Normalnie Bratmił oburzyłby się, gdyby ktoś jeszcze nazwał go dzieckiem. Ale mówiąc szczerze, wcale nie czuł się w tej chwili dorosły. Był mały i przestraszony. Niczym wicher przeleciał przez wieś, popędził nad jezioro, w tataraki, gdzie odnalazł ojca. Darzbor zakładał wraz z sąsiadem pułapki, które wyplatali z Miłkiem cały dzień. Wydawało się, że gdy tylko ujrzał syna, nadbiegającego w takim pośpiechu i z takimi wielkimi oczami, już wiedział. Tego wieczoru Bratmił i jego ojciec siedzieli ramię w ramię na progu chaty, a tuż przed nimi

palił się ogień, broniąc dostępu wszelkim złym duchom. Porody bywały trudne, kobiety i dzieci umierały. Ojciec milczał jak zaklęty, dorzucając raz po raz drwa do ognia. Chłopiec wiedział, że bardzo się martwi. Wreszcie, późno w nocy, Marozowa wyszła do nich, wykończona, ale uśmiechnięta. W chacie wikliniarzy przyszła na świat dziewczynka i cała trójka weszła ją przywitać. Tymczasem z ciemności za płotem obserwowały ich czarne, puste jak dwie studnie oczy. Potworzyca wiedziała, co oznacza ognisko na progu chaty. Pragnęła ślicznego, różowego ludzkiego dziecka dla siebie i czuła, że tu je znajdzie. Ogień przerażał i bronił wstępu, ale wiedziała, że nie będzie płonął zawsze. Postanowiła poczekać.

Rozdział 2 Podarunki i przepowiednie Kiedy w dolinie rodziło się dziecko, nadawano mu imię ochronne. Miało ono zwieść złe duchy i demony, zagrażające małemu człowiekowi. Swe prawdziwe imię otrzymywał on, dopiero gdy wyrastał z okresu obfitującego w choroby, nabierał siły i odporności. – Nazwiemy ją Paprotka. – Matka Bratmiła uśmiechała się czule, tuląc w objęciach dziecko pomrukujące niczym małe zwierzątko. – Jest taka śliczna. – Tak, Rena. – Ojciec pogładził żonę po włosach. – Piękna jest, po tobie. Bratmił nie mógł się nijak dopatrzeć urody w piszczącym, pomarszczonym, oślinionym tobołku. Jeśli o niego chodziło, nazwałby siostrę Pokrzywką. Do tego, obserwując rodziców, z troską pochylonych nad małą, czuł obce mu dotąd ukłucie w sercu i niewytłumaczalną złość. Nie rozumiał tego, bo nigdy jeszcze nie był zazdrosny. Nie tak prawdziwie, o rzeczy dla niego ważne. Do reszty spochmurniał wtedy, gdy rankiem po urodzeniu Paprotki dziadek Sławek wpakował się do izby, grzmiąc od progu: – Czy w tej chacie narodziło się dziecko? – Nie, gdzie tam! – odkrzyknęła jego żona, babka Ciesława, która pomagała podczas porodu. – Nie ma tu dziecka, tylko Paproć świeża! Taki rytuał miał zmylić duchy, które chciałyby wyrządzić krzywdę noworodkowi lub osłabionej matce. Ale nie to zmartwiło Bratmiła, tylko następne słowa dziadka, który mocno poklepał po plecach swego syna, a Miłkowego ojca, gratulując: – No, to ci teraz bogactwo wreszcie w domu zakiełkowało! Posag ci ta maleńka przyniesie, a już widać, że ślicznotka rośnie, to się kawalerowie bić będą, żeby od ciebie jej słodką rączkę wykupić! Taki był bowiem zwyczaj, że pan młody przynosił rodzicom swej wybranki bogate prezenty, żeby wynagrodzić im utratę córki. Wiadomo, że każdy chłopak sam chciał zapracować na to wiano, ale zazwyczaj jego rodzice również dorzucali sporo od siebie. Dlatego Bratmił poczuł się darmozjadem, któremu kiedyś trzeba będzie dać majątku, żeby mógł wykupić swoją przyszłą żonę od teściów. Tymczasem cudowna, przepiękna, pomarszczona jak krowie z pyska wyjął Pokrzywka przyniesie to bogactwo do chaty swoich rodziców. A przecież jeszcze nie wiadomo, czy ktokolwiek będzie chciał ją poślubić. Może jej się od tych słodkich słówek o urodzie w głowie poprzewraca i durna będzie jak dzika świnia? Tu Miłek naraz wyobraził sobie siostrę, jak ryje nosem w ziemi, pokwikując z zadowoleniem. Tak, wyglądało to zupełnie prawdopodobnie. Siedział urażony, milczący, w najdalszym krańcu chaty, a im więcej gości przychodziło zobaczyć dziecko i pogratulować rodzicom, tym bardziej czuł się zaniedbany i z tym większą niechęcią spoglądał na siostrę. Opiekunka też przyszła. Była mniej więcej w wieku mamy, ale Bratmiłowi wydawała się dużo starsza. Twarz miała zeszpeconą bliznami, choć podobno za młodu była prawdziwą pięknością. Aż do momentu, gdy podrapała ją bestia. Po tym strasznym zdarzeniu Chaberka złożyła przysięgę, że będzie bronić osady przed potworami. Uczyła się potem u wiedźmy z lasu i wiedziała o dzikich stworach więcej niż ktokolwiek. Umiała też leczyć i w imieniu wioski

rozmawiała z bogami. Nie miała dzieci, jednak do cudzych odnosiła się zawsze przyjaźnie. Gniewko podejrzewał, że chce porwać któreś z nich i uczynić swoim sługą, lecz Bratmił jakoś w to nie wierzył. Oczy opiekunki były błękitnoszare i przenikliwe, ale zawsze gdy zatrzymywała je na chłopcu, odnosił wrażenie, że kobieta naprawdę go lubi. Z drugiej strony, może taki był chytry plan, prowadzący do tego, by zmienić Bratmiła w sługę? Tego dnia babka Ciesława upiekła świąteczny kołacz. Duży, okrągły placek z miodem i serem napełnił zapachem chatę. – Aż ślinka cieknie – oblizał się ze smakiem dziadek Sławek, a tata i Bratmił przytaknęli, pożerając ciasto wzrokiem. – No, chyba się udał – skwitowała lakonicznie babka. – Bogowie będą zadowoleni. Zawinęła smakołyk w lnianą ściereczkę i umieściła delikatnie w koszu, a potem wręczyła pakunek ojcu nowo narodzonego dziecka. Darzbor pociągnął za sobą Miłka i poszli wraz z opiekunką podziękować bogom za szczęśliwe narodziny. Po drugiej stronie jeziora, na niewielkim wzniesieniu, rosły stare dęby. Otoczono je wspólnym, niskim płotkiem i w ten sposób wytyczono granice świętego gaju. Wkraczając tu ludzie milkli, bo w to miejsce przychodziło się słuchać, łowić w szumie drzew głosy bogów i wypatrywać dawanych przez nich znaków. Przemawiała tu tylko opiekunka. – Dobry Rodzie, stworzycielu ludzi – powiedziała i teraz, składając pysznie pachnący placek pośród korzeni ogromnego drzewa – przyjmij ten dar w podzięce za szczęśliwe narodziny Paprotki, córki Darzbora. Otaczaj swą opieką to dziecko, obdarz zdrowiem jego matkę i całą rodzinę. A was, szlachetne rodzanice, zapraszamy w trzecią noc na wieczerzę i prosimy o dobry los dla dziecka. Uczyńcie nam ten zaszczyt i przybądźcie do nas.

Skończyła modlitwę i zasłuchała się w szum rozległych gałęzi. Bratmił, stojąc tuż u wejścia do gaju, poczuł powiew ciepłego, pachnącego słońcem wiatru na policzku. Gdzieś z gąszczu konarów wyszedł dorodny pająk o długich, czarnych odnóżach. Niczym się nie przejmując, wmaszerował na sam środek kołacza, po czym zastygł w bezruchu. Bratmił wiedział, że w noc odwiedzin rodzanic w chacie noworodka często widywano pająki na ścianach i w kołyskach. Pod taką postacią czasem przybywały wysłanniczki boga Roda. Opiekunka nisko skłoniła się maleńkiemu przybyszowi, po czym zadowolona odeszła, a mężczyzna i chłopiec poszli za nią. Podarunek został przyjęty i trzeba się było szykować do odwiedzin. * W dolinie wierzono w wielu bogów. Nie widywano ich twarzy, ale nikt nigdy nie zaprzeczyłby ich istnieniu, bo na każdym kroku czuć było boską moc. Perun grzmiał w chmurach i ciskał w ziemię błyskawicami. Swaróg ogrzewał świat promieniami słońca, a Poświst hulał pod postacią

wiatru. Oprócz wielkiej rodziny boskich istot były jeszcze demony i stwory. Mieszkały w lasach, jeziorach, w jaskiniach i w ludzkich domach. Były dobre lub złe, pomocne lub dokuczliwe. Bratmił uwielbiał słuchać przed snem opowieści o spotkaniach z tymi magicznymi istotami. Czasem były to historie straszne, czasem śmieszne, czasem wychwalały ludzki spryt, który pomagał pokonać bestie, a czasem opowiadały o opłakanych konsekwencjach ludzkich wad czy nieposłuszeństwa wobec woli bogów. Każda niosła ze sobą mądrość, uczyła, jak się zachowywać, a czego nigdy nie robić. Objaśniała świat, tak jak opowieść o Rodzie, który rzucając kamieniami w ziemię stworzył pierwszych ludzi. Odtąd uważał ich za swe dzieci, a gdy rodził się kolejny mały człowiek, bóg w trzecią noc wysyłał do niego swe pomocnice – rodzanice, by przepowiedziały mu los. Urządzono wieczerzę, na którą zaproszono krewnych. Paprotkę ułożono na posłaniu w najciemniejszym kącie chaty, a potem rozpoczęto świętowanie. Piwo lało się strumieniami, zagryzano je kaszą z miodem, podpłomykami i wszystkim, co było w chacie najlepszego. Osobną miseczkę z poczęstunkiem pozostawiono tuż przy dziecku, jako dar dla niezwykłych gości. Bratmił siedział przy ławie razem z dorosłymi, ale nie mógł się powstrzymać, by nie zerkać w stronę śpiącej siostry. Wiedział, że rodzanice są niewidzialne dla ludzkich oczu, ale wciąż się zastanawiał, czy już tu się pojawiły? Czy teraz właśnie składają tajemniczy znak na czole Pokrzywki i przypieczętowują jej przeznaczenie? Co takiego jej przepowiedzą? Na zabawie minął wieczór i większa część nocy. Bratmił rzadko kiedy chodził spać tak późno i oczy same mu się zamykały. W końcu pożegnał rodziców oraz gości i skulił się na posłaniu w kąciku, niedaleko siostry. Pod ścianą, tuż przy głowie chłopca, stał niewielki konik, którego ze dwa lata temu Darzbor skręcił dla syna z suchej trawy. Bratmił kochał zabawkę i nie mógł bez niej zasnąć, ale po postrzyżynach doszedł do wniosku, że takie zachowanie już mu nie przystoi. Nie mógł i nie chciał pozbywać się przyjaciela, dlatego odstawił go pod ścianę. Zawsze patrzył na zabawkę przed snem i teraz również posłał konikowi czułe spojrzenie, po czym pozwolił, by ciężkie powieki opadły, przynosząc słodki spokój.

Ocknął się, nie wiedząc, co go zbudziło. Biesiada wciąż trwała, dziadek Sławek śmiał się tubalnie z własnego dowcipu, a babcia burczała, że nie przystoi hałasować, gdy się zaprosiło boskich gości. Dopiero wtedy dotarło do Miłka, że dostrzega jeszcze kogoś. W kącie, tuż przy śpiącej Paprotce, stały trzy postacie. Ich ciała były prawie przezroczyste, jednak z całą pewnością widział je. Dwie pochylały się nad dziewczynką, a trzecia, niewiele starsza od Miłka, nad miską z poczęstunkiem. Bratmił nie wiedział, czy wciąż śni, czy to, co widzi, dzieje się naprawdę, bo rozbawieni i zagadani dorośli najwyraźniej zupełnie nie dostrzegali rodzanic. – Podejdź, Młoda – przemówiła najstarsza z posłanniczek Roda. – Już czas. – Już, już – wymamrotała ta o wyglądzie dziecka, wpychając w usta garstkę kaszy z miodem. – Zostaw! – zganiła średnia, piękna i jasnowłosa, która bardzo przypominała chłopcu mamę. – Nie po to tu jesteśmy. – Kiedy to takie pyszne! – Najmłodsza oblizała palce. Staruszka zachichotała ukradkiem, jak babcia, gdy wie, że wnuczkę trzeba skarcić za psoty, ale jej serce rozpływa się nad urokiem dziecka. Tymczasem ta średnia, w wieku mamy, potrząsnęła głową z dezaprobatą. Pod jej surowym spojrzeniem najmłodsza westchnęła zrezygnowana i rzucając misce tęskne spojrzenie, podeszła do posłania Paprotki. Obstąpiły śpiące dziecko. Bratmił dostrzegał twarz siostry poprzez ich szaty, falujące niczym gorące powietrze nad ogniskiem. Nie zastanawiając się, czy wyjdzie na dzieciaka, czy nie, powoli przyciągnął do siebie konika z trawy. Jego zapach dodał mu odwagi. – Widzę człowieka i widzę potwora – tajemniczo zaczęła najmłodsza, kładąc palec wskazujący na czole dziecka. – Los twój nie w twych rękach. Będziesz próbą. – Będziesz piękna – dodała średnia, kładąc swój palec obok palca Młodej. – Szczęście przez urodę stracisz, a przez ból odzyskasz. – Spotkamy się w starości – dodała najstarsza. – Nocą cię spokój ogarnie. Skłoniły głowy, przymknęły oczy, a w miejscu, gdzie ich palce stykały się na czole dziewczynki, błysnęło jasne światełko. Tak nagle jak rozbłysło, tak znikło, a wraz z nim znikały z oczu Bratmiła boskie posłanniczki. Najmłodsza zdążyła jeszcze rzucić tęskne spojrzenie misce z kaszą, nim jej postać rozwiała się bezpowrotnie. Straszno się zrobiło chłopcu. Słowa, które usłyszał, brzmiały po równi szczęśliwie i groźnie. Nie wiedział, czy dobrą wróżbę otrzymała Paprotka od rodzanic, czy złą. Nagle ocknął się, jakby ze snu. Serce mocno biło w mu piersi. Dorośli rozmawiali półgłosem, popijając piwo z kubków. Paprotka spała spokojnie. Magiczny nastrój prysnął. A może to wszystko po prostu mu się przyśniło?

Rozdział 3 Zazdrosny Następnego dnia Bratmił nie miał humoru i nawet rodzice zauważyli, że jest wyjątkowo zamyślony. Poproszony o pomoc przy zmieleniu ziarna na mąkę do kołaczy, bez słowa zasiadł do żaren. Matka mieszała polewkę w glinianym garnku, wstawionym w żar paleniska. Chwilę nuciła pod nosem, kątem oka obserwując, jak Miłek mozolnie rozciera kamieniem ziarna. – Za późno się wczoraj położyłeś, co? – rzuciła wesoło. – Może zdrzemnij się chwilkę? Ojciec nie będzie cię teraz potrzebował. – Nie, nie chcę spać – odparł. – Aha, widzę. Skończył mleć i wyszedł z chaty, by poszukać jakiegoś zajęcia i przestać myśleć nad tym, co wydarzyło się w nocy. Rodzanice mówiły, że mała dożyje starości i umrze szczęśliwa. Mówiły też o potworze, bólu i próbie. Tak przynajmniej je zrozumiał. Żałował, że w ogóle podsłuchał tę wróżbę. Ruszył, by powałęsać się między chatami w poszukiwaniu kolegów. Nie zajęło mu to wiele czasu. Już po chwili dostrzegł Niemoja i Gniewka, ukrytych za płotem okalającym chatę opiekunki. Byli tak zajęci, że nawet nie zauważyli, jak podkradł się do nich od tyłu. – Wilkołak idzie! – syknął nagle, łapiąc chłopaków za karki. Podskoczyli z krótkim, stłumionym krzykiem. Bratmił zasłonił dłonią usta, żeby nie wybuchnąć głośnym śmiechem. – Aleście odważni, nie ma co! – dokuczał im, zadowolony z siebie. – Każdy by się zląkł, nawet twój ojciec – odburknął Niemój. – Chyba twój! Mojego byś tak nie podszedł. – A mój się nie boi głupich wilkołaków! Naraz padł na nich czyjś cień. – A powinien – mruknęła złowieszczo Chaberka. Niemój i Bratmił podskoczyli do góry, a kucający przy płocie Gniewko przewrócił się z wrażenia na trawę. – Witajcie, opiekunko! – pozdrowili ją pospiesznie. – Czego tu sterczycie? – Kobieta chwyciła się pod boki. – Jest tu co ciekawego do zobaczenia? Jak się gapić będziecie, to wam oczy sczernieją i powypadają. Chłopcy zaniemówili, a Chaberka przekrzywiła lekko głowę, najwyraźniej zadowolona z wrażenia, jakie wywarły jej słowa. – Zmiatać stąd, kowale – dziarsko podrzuciła brodą. – A ty, wikliniarzu, chodź ze mną. – Ja? – zaskoczony Miłek zamrugał, ale opiekunka już odchodziła w stronę swojej chaty. – No, teraz już przepadłeś. – Gniewko z żalem poklepał kolegę po ramieniu. – Bądź dzielny, nie daj się zmienić w miotłę. Idziemy, brat! I pognali jak wystrzeleni z procy. Tacy to przyjaciele, westchnął do siebie Miłek. Z lekkim ociąganiem, ale jednak udając odwagę, powlókł się za opiekunką, która zniknęła w ogrodzie za chatą. Już po chwili Bratmił zanurkował w zapachu ziół i kwiatów, których gąszcz porastał niemal każdy skrawek ziemi, od

drewnianych ścian domostwa aż po wiklinowy płot. Między grządkami wiodła wąska ścieżka, prowadząca do rosnącej pośrodku ogródka jabłonki i niewielkiego poletka. Opiekunka właśnie zbierała rzepę, co łatwo było poznać po ustawionych pod drzewem koszach. – Wnieś mi to do chaty, chłopcze – nakazała, wskazując jeden z nich. – Tylko na jednej nodze, bo czasu nie mam. Bratmił bez słowa podniósł ciężki wiklinowy kosz, zastanawiając się, co też tak pilnego ma do zrobienia opiekunka, że musi go popędzać. – Ty nie dumaj, tylko ganiaj z tym. – Chaberka zmrużyła niebieskie oczy, jakby czytała mu w myślach. Najsprawniej jak mógł zaniósł zbiory do chaty, stawiając tuż obok wejścia i nie rozglądając się zbytnio wokół. Był pewien, że opiekunka widzi przez ściany i znów go zgani za gapienie się. Lekko zasapany wrócił do ogrodu. Chaberka trzymała w dłoniach glinianą butelkę. – Dobrze, wikliniarzu – pochwaliła oschle, chociaż Bratmił dostrzegł uśmiech w jej spojrzeniu. – Napij się. Pociągnął spory łyk pysznego kwasu chlebowego. Oddając naczynie, napotkał wzrok kobiety. Teraz już na pewno się uśmiechała. Jakby ciągle udawała bardziej surową, niż była naprawdę, przemknęło mu przez myśl. Potem został, by pomóc w zbieraniu rzepy. Nie poprosiła go o to, ale w jakiś sposób wydało się to naturalne, bo był młodszy i silny. – Opiekunko – zagadnął – a czy rodzanice można tak po prostu zobaczyć? Taki zwykły człowiek, powiedzmy, młody, nie żerca ani nikt znaczący… No, wiecie. Kobieta przerwała pracę i przyjrzała mu się z namysłem. – Czy chcesz powiedzieć, że je widziałeś? – Nie. Może. Nie wiem już sam. Teraz nie jestem pewien, czy to była jawa, czy sen. Zresztą, jakie to ma znaczenie, przecież nie mam wpływu na to, co Paprotce bogowie zamyślili. Tym razem cisza, która zapadła po jego słowach, była dłuższa. Opiekunka trzepnęła rzepą o grządkę, by odkruszyć błoto, i wrzuciła warzywo do kosza. – Bogowie rzadko ukazują nam swe twarze – rzekła powoli, nie przerywając pracy. – Widujemy znaki, z których odczytujemy ich wolę, przemawiamy i wznosimy modły, ale bogowie odpowiadają nam na swój własny sposób. – Aha – mruknął Bratmił, smutniejąc. – Z drugiej strony – dodała niespodziewanie kobieta – ktoś musiał kiedyś widzieć rodzanice, bo jak inaczej dowiedzielibyśmy się o ich istnieniu? I że są trzy, w różnym wieku? I że wróżą? Być może więc je widziałeś. A być może tak bardzo byłeś pod wrażeniem tego wieczoru, że wszystko ci się przyśniło. Ostatnie zdanie wypowiedziała tak, jakby chciała sprowokować chłopaka, by zaprzeczył i zaczął zapewniać, że wie, co słyszał. Jednak Miłek tego nie zrobił. Poczuł się jeszcze gorzej, a chaos, jaki miał w głowie, ani trochę nie ustał. − Opowiedz, co właściwie zaszło – poleciła kobieta, widząc, że sam nie zacznie się zwierzać. Z niewiadomych powodów Bratmił miał ochotę milczeć, nie chcąc wcale wypowiadać na głos przepowiedni, które podsłuchał. Nie potrafiąc sprzeciwić się opiekunce, wydusił z siebie kilka krótkich zdań. Chaberka cały czas wbijała w niego wzrok, przez co jeszcze trudniej było mu się wysłowić. Po wszystkim milczeli chwilę, aż kobieta pochyliła się i wyrwała kolejną rzepę z grządki.

− Potwór, mówisz – mruknęła bardziej do swych myśli niż do chłopca. – Będzie próbą… W zamyśleniu zmierzyła Miłka od stóp do głów badawczym wzrokiem, ale nie spytała już o nic. Na koniec pracy opiekunka zniknęła w chacie, każąc Bratmiłowi czekać przed progiem. Gdy wróciła, dała chłopcu słodki placek z miodem. – To dla ciebie. Wręczyła mu smakołyk, po czym wyciągnęła ku niemu również drugą dłoń, z zawieszonym na rzemyku maleńkim, płóciennym woreczkiem. – To też weź. – Dla mnie? Poczuł się ważny i wyróżniony, jakby mu wręczała złoty pucharek. Dostać prezent od opiekunki to nie byle co. Ale się chłopaki zdziwią! – Nie dla ciebie, durny – zaśmiała się kobieta i czar prysnął. – Dla twojej siostry. To ją ochroni przed wszystkim, co czyha na niemowlaki. Złe nie będzie miało do niej dostępu. Mam przeczucie, że będzie tej ochrony potrzebowała. Zawiedziony chłopiec tak się naburmuszył, że ostatnie zdanie puścił mimo uszu. Znów ta Pokrzywka! Cała wieś nagle tylko o niej myśli. Bąknął jakieś „dziękuję” i zacisnął wisiorek w pięści. – No idź – pogoniła kobieta. – Czego jeszcze tu stoisz? Idź, dbaj o siostrę. I Miłek poszedł. Opiekunka odprowadziła go spojrzeniem, oparłszy się ramieniem o drzwi. Zmarszczyła brwi w zadumie. Tego jednak Bratmił nie widział. Rozbity i zbuntowany, nie pobiegł zawiesić Paprotce ochronnego amuletu. Nie miał ochoty widzieć nikogo ze swojej rodziny. Właściwie – w ogóle nie chciał nikogo widzieć. Chciał być sam. Gdzieś w połowie drogi między chatą opiekunki a gospodarstwem wikliniarzy skręcił w bok, w stronę jeziora. Potem ruszył wzdłuż linii wody, mijając poletka żyta, prosa i pszenicy na najsłoneczniejszym zboczu doliny. Już niedługo zbiorą z nich plon, a ścierń wypalą, by użyźnić ziemię popiołem. Za polami dróżka zwężała się i uciekała w las. Bratmił wolałby zostać przy wodzie i okrążyć jezioro, ale nie mógł, bo tataraki zagradzały drogę. Zanurzył się więc między drzewa i szedł dalej ze wzrokiem wbitym w ziemię, głuchy na śpiew ptaków i ślepy na rosnące tu i ówdzie jagody. Ścieżka prowadziła do świętego gaju, dlatego chłopiec znał ją doskonale. Nie spodziewał się tu dzikich zwierząt, bo one z ostrożności omijały ludzkie szlaki, ani obcych, bo takich w dolinie nie było w ogóle. Uspokajał się powoli, jedząc pyszny, słodki placek. Nie lubił tego uczucia, które się w nim zalęgło od czasu narodzin siostry. Wiedział, że nie jest dobre, a do tego po prostu okropnie było czuć się urażonym na każdym kroku. Nie umiał sobie z tym poradzić. Szedł, wzdychał i myślał, aż przeszedł przez las na drugą stronę jeziora, gdzie drzewa znów się kończyły, a zaczynała rozległa łąka. Wzdłuż całej linii brzegu rosły bujne tataraki, odgradzając łąkę od jeziora. Za nimi zapuszczano do wody sieci. Najczęściej hałasem i pluskiem naganiano do nich żerujące przy brzegu ryby, wypłaszając je z tataraków. Nierzadko jednak zostawiano pułapki na jakiś czas. Obciążone kamieniami u dołu, a u góry unoszone przez pływaki z lekkiej kory, czekały posłusznie na właścicieli. Czasem przy mocnych falach uciekały w głąb jeziora, dlatego można

je było zostawić samopas tylko przy pięknej pogodzie. By zebrać łup, dopływano do nich łodziami lub podchodzono z brzegu, przez wąskie zejście do jeziora tuż przy lesie. Bratmił podszedł bardzo blisko wody właśnie przez przesmyk w tatarakach. Dopiero gdy zanurzył dłonie, coś plusnęło głośno kilka kroków dalej. W pierwszym odruchu zląkł się, odskakując w tył, zaraz jednak dostrzegł sarnę, zaplątaną w sieci wszystkimi czterema racicami. Był to młody koziołek. Zapewne urodził się tego lata, jego matka musiała więc krążyć w pobliżu. Sarny nie odstępują swych dzieci przez rok, a czasem i dłużej. Miłek rozejrzał się uważnie, ale nigdzie nie dostrzegł matki. Niewiele by zresztą pomogła młodemu, które zeszło tu pewnie do wodopoju i zaczepiło się o sieć. Przy próbie uwolnienia ugrzęzło jeszcze bardziej, a sądząc po kręgu połamanych tataraków, miotało się w miejscu już od jakiegoś czasu. Na widok człowieka koziołek znów próbował uciec, jednak nie był w stanie zrobić nawet kroku. Szarpał się, chociaż najwyraźniej opadł już z sił. Bratmił dobrze sobie radził ze zwierzętami i bardzo je lubił. One też garnęły się do niego, ale co innego znajoma koza czy krowa sąsiada, a co innego dzikie stworzenie. A jeśli to nie koziołek, tylko wodnik pod postacią sarny, gotowy wciągnąć w głębiny człowieka, który wpadnie w jego pułapkę? Miłek przestąpił z nogi na nogę, stojąc po kostki w jeziorze. – Nie jesteś czasem wodnikiem? – zapytał. Natychmiast poczuł się głupio, a zwierzę, jak można było przypuszczać, nie odpowiedziało. – Nawet gdybyś był, przecież mi nie powiesz – mruknął podejrzliwie chłopak. Przypomniał sobie, że wciąż trzyma w dłoni amulet od opiekunki. Zawiesił go na szyi i schował pod koszulą. Ruszył ku zwierzęciu, uważnie patrząc pod nogi, by samemu nie skończyć jak zaplątany w sieci koziołek. Dostrzegł pływak i po wyciętym na nim znaku rozpoznał, że sieć należy do rodziny jego przyjaciółki Dobrawki. Jej ojciec nie ucieszy się, widząc potarganą plecionkę, a jeszcze mniej, gdy się dowie, że chłopak zniszczył ją, żeby uwolnić zwierzę, którego mięso nadaje się do zjedzenia. Byłaby to rekompensata za szkody poczynione przez koziołka, ale Miłek jakoś nie mógł do tego dopuścić. Co innego upolować dorodnego kozła w lesie, a co innego patrzeć, jak taki malec umiera ze strachu w pułapce. Bratmił nie umiałby teraz tak spokojnie odejść. Poza tym, skoro rybak zostawił sieć na pastwę losu, musiał się liczyć z tym, że coś się jej przytrafi. I tak usprawiedliwiając się przed sobą samym, chłopak dobrnął do koziołka. Zwierzę usiłowało uciekać, ale nie było w stanie nawet wstać, tak mocno spętało sobie nogi. Niestety, nie rozumiało intencji zbliżającego się człowieka i Miłek poznawał po przerażeniu w jego oczach, że koziołek nie będzie cierpliwie czekać, aż chłopak rozsupła oczka sieci. Gdy był już bardzo blisko, rzucił się szczupakiem na sarnę. Wydała dziwny, rozdzierający bek, ale nie była w stanie walczyć. Bratmił przygniótł jej brzuch do dna jeziora i najszybciej jak umiał zaczął rozrywać sieci. Gdzieś w głębi serca wiedział, ile pracy będzie kosztowało ich naprawienie i że pewnie będzie się z tym męczyć jego ulubiona Dobrawka. Mimo wszystko szarpał nici, aż w końcu uwolnił przednie nogi zwierzęcia. Natychmiast dostał porządnego kopniaka w ramię. – Przestań, głupi! – syknął z bólu. – Co za kozioł!

Ostatnie nitki puściły i przerażone młode wierzgnęło jak szalone, nagle odzyskując siły. Z pluskiem zwaliło z siebie chłopca i uciekło. Parskający wodą Miłek zauważył, że koziołek kuleje na tylną nogę, ale miał nadzieję, że to tylko odrętwienie, które niedługo przejdzie. Przemoczony do suchej nitki chłopak wygramolił się na brzeg, dysząc ciężko. Wycisnął koszulę, odgarnął z oczu mokre włosy i roześmiał się cicho. A to ci historia, pomyślał zadowolony z siebie. Miło było oderwać się od tego wszystkiego, zrobić coś naprawdę dobrego. Zaraz jednak namacał na piersi woreczek z ziołami od Chaberki i westchnął ciężko. Nawet jeśli wieczorem ojciec Dobrawki wścieknie się z powodu sieci, to przynajmniej Bratmił będzie wiedział, że uratował komuś życie. Czy kiedykolwiek Pokrzywka będzie mogła pomyśleć o sobie coś tak miłego? Gdyby tylko rodzice chcieli zauważyć, jak bardzo jest beznadziejna.

Rozdział 4 Więzy krwi – Coś taki smętny? Zmora cię w nocy męczyła, czy jak? Dobrawka wesoło zajrzała Bratmiłowi w oczy. Była od niego wyższa prawie o pół głowy i o rok starsza. Mieszkali obok siebie i gdy byli młodsi, zawsze bawili się razem. Rok temu Dobrawie zapletli warkocze, co znaczyło dla dziewczynki mniej więcej to samo, co postrzyżyny dla chłopca. Od tamtej pory coraz mniej miała czasu dla kolegów, uczyła się od matki tego, co kobieta powinna umieć. Doiła krowę, szykowała strawę, wyplatała krajki – kolorowe taśmy do obszywania brzegów ubrań, i jak to u rybaków – szyła sieci. Nawet nie wiedziała, że wielka dziura, którą łatała miesiąc temu, była sprawką Bratmiła. Podsunęła chłopcu pod nos długą wełnianą krajkę z zielonymi brzegami i szarym paskiem przez środek, utkaną równo i bardzo dokładnie.

– Patrz, jaka ładna – zaszczebiotała widząc, że przyjaciel nie jest w humorze. – Ładna, prawda?

– Piękna – uśmiechnął się. – Coraz lepiej ci idzie. Naprawdę. – Tak mówisz? – Aż pękała z dumy. – No to proszę, weź. Jako prezent. Niczego ci nie dałam na postrzyżyny, to masz. Od postrzyżyn minęło już tyle czasu, że Bratmił zupełnie nie pamiętał, od kogo dostał podarek, a od kogo nie. Jednak bez marudzenia podziękował dziewczynie i obwiązał się tasiemką w pasie. Długość miała idealną, jakby była dla niego robiona. Kto wie, może zresztą była? – Rozchmurz się – prosiła Dobrawka. – Co ci jest? Mała chora? – Nie, z Pokrzywką w porządku – burknął i dopiero po minie przyjaciółki zauważył, że głośno nazwał tak siostrę. – Rodzice wiecznie nad nią wiszą, świata poza nią nie widzą. Zdrowa, śliczna, cudowna, jeszcze moment, a usłyszę, że lepsze krajki tka niż ty, chociaż gadać nie umie! Przecież miesiąc temu się urodziła, jak bardzo może być niesamowita w tym wieku?! Siedział naburmuszony na ławce pod gruszą, wyplatając kosz dla żony kowala. Dobrawa przysiadła obok, bawiąc się końcem jasnego warkocza i wlepiając w chłopaka ogromne błękitne oczy. – Wiem, wiem – próbowała pocieszać. – Jak u nas rodzi się nowe dziecko, to też tak zawsze jest. Rodzice zadowoleni, wiadomo. Ja musiałam się tego nauczyć. Jestem najstarsza, to wiem, co czujesz. Też byłam zazdrosna, kiedy… – Nie jestem zazdrosny! – warknął Bratmił. Zaraz zrobiło mu się głupio, że tak ostro potraktował przyjaciółkę. Złagodniał. – Nie jestem. Po prostu mnie złości, że ona jeszcze niczego takiego nie zrobiła, a oni wiecznie się zachwycają. – No pewnie, przecież to ich dziecko. A co miałaby robić? Jest mała, ale szybko urośnie. A wtedy może będą powody do zachwytu. Kto wie, co jej rodzanice zapisały? Na te słowa dreszcz przeszedł chłopakowi po plecach. Niepokojące myśli wciąż wracały, a on nie rozumiał, co właściwie zobaczył tamtej nocy na początku lata. Był tym wszystkim taki zmęczony. Księżyc zdążył się obrócić od pełni do pełni, a on nie radził sobie z zazdrością. – Wolałbym nie mieć siostry – wyrzucił cicho i natychmiast pożałował. – Nie wolno tak mówić! – skarciła go Dobrawa. – Nie wiesz nigdy, jakie licho podsłuchuje. Nie gadaj takich rzeczy nigdy więcej! Bratmił zamilkł i spochmurniał jeszcze bardziej. Nie zdawał sobie sprawy, że stęsknione ludzkiego dziecka stworzenie od dawna obserwuje ich chatę i słyszy każdą rozmowę.

* Pod wieczór Bratmił był wciąż tak samo rozdrażniony. Obserwował, jak mama usypia

Pokrzywkę, czule tuląc dziecko w ramionach. Śpiewała cichutko kołysankę, którą Miłek pamiętał z czasów, gdy sam był bardzo mały. Poczuł wielką chęć, żeby podejść do mamy i przytulić się mocno. Żeby pogłaskała go po włosach tak jak dawniej i ucałowała w czoło. Dobra, kochana mama. Ale przecież był już mężczyzną, a przynajmniej powinien się starać nim być. Mężczyźnie nie wypadało ściskać maminej sukienki. – Chodź, Miłek – przerwał chłopięce rozmyślania ojciec. – Zjadłeś kaszę? To idziemy. Lato tego roku było ciepłe i słoneczne, choć nie nazbyt suche. Trawa rosła szybko, pierwsze siano już zebrano i teraz na łąkach wypasały się owce, kozy i krowy. Wiatr pachniał rozgrzaną ziemią, a na tafli wody tańczyły wesoło promienie słońca, tak jaskrawe, że raziły w oczy. Tam, gdzie strumienie łączyły się wypadając do jeziora, wbito w dno drewniane kołki, tworząc jazy. Przypominały płotki, przez które ryby mogły się przedostać tylko w wybranych miejscach. Tam właśnie czekały na nie splecione z wikliny i sieci pułapki. Bratmił pomagał wyciągać ryby z wierszy, zastawionych tuż przy brzegu. Ryby lubiły się chować w ciasnych miejscach, pod kamieniami i w cieniu zwisających nad wodą gałęzi drzew. Wystarczyło ustawić odpowiednio pułapkę, a zdobycz prędzej czy później wpływała do środka, szczególnie jeśli zachęciło się ją przynętą. – Nie tak nerwowo – pouczał ojciec. – Jak połamiesz wiersze, trzeba będzie nowe pleść, a te się jeszcze przydadzą. Miłek westchnął tylko, w środku aż pękając ze złości. – Spokojnie – mruknął znów Darzbor. – Zahaczyło się. Sięgnij głębiej, bo… W tym momencie wierzbowe witki pękły, Bratmił poleciał do tyłu w płytką wodę, a z całej pułapki zostały mu w dłoniach cztery patyki. – Na Welesa! – zdenerwował się ojciec. – Mówię przecież! I masz, takie piękne leszcze uciekły. Co się z tobą dzieje, synu?! Bratmił plasnął wściekle dłonią w wodę, wyrzucając zbędne już kawałki pułapki. – Nic – warknął, z trudem gramoląc się na brzeg. – Jak ci się nie chce pomagać, to chociaż nie psuj. Tu nie ma miejsca na złość. Przecież robiłeś to tyle razy! Darzbor zachmurzył się, niezadowolony. Miłek miał ochotę po prostu sobie pójść, ale przez szacunek dla ojca nie mógł tego uczynić. Stał więc ze spuszczoną głową i próbował powstrzymać łzy wściekłości i żalu. Całe szczęście, że nikogo nie było w pobliżu, bo spaliłby się ze wstydu. – Wiem – bąknął. – Kiepski ze mnie pomocnik. Paprotkę niech sobie ojciec zabierze następnym razem. Zacisnął mocno usta i chociaż nie było takiej potrzeby, zaczął poprawiać kosze z wyciągniętymi już rybami. Ojciec aż zaniemówił. Zmarszczył mocno brwi i obserwował syna, w końcu westchnął: – O siostrę jesteś zazdrosny? Przecież to maleństwo jeszcze. – No i co z tego? Ciągle się nią zachwycacie, a ja was już w ogóle nie obchodzę. Darzbor nie wiedział, co powiedzieć. Wychowano go surowo i nigdy nie umiał przesadnie okazywać uczuć. – Jesteś dobrym synem, Miłek – powiedział powoli. – Dobrym pomocnikiem. Wyrośniesz na wspaniałego męża, ale to musi potrwać. Nikt nie urodził się z wiedzą i umiejętnościami. Wszystkiego trzeba się nauczyć, a ucząc się, popełnisz wiele błędów.

Położył dłoń na ramieniu syna. – Jestem bardzo zadowolony z tego, jak sobie radzisz. A o siostrę nie bądź zazdrosny, bo wkrótce urośnie i zobaczysz, że nikt tak cię nie zrozumie, jak ona. Przyjaciele przychodzą i odchodzą, możesz kogoś pokochać i zawieść się okrutnie. Ale rodzeństwo zawsze powinno stać za sobą murem, nawet jak czasami będzie się bić i kopać. Rodzina jest najważniejsza. Widzisz, ja czasem złoszczę się na dziadka Sławka. Bywa, kłócimy się i nie odzywamy do siebie. Jednak wiem i on też wie, że jeśli będzie taka potrzeba, jeden drugiemu nigdy nie odmówi pomocy, a choćbyśmy wtedy byli skłóceni, wszystko pójdzie w zapomnienie. Bo to są właśnie więzy krwi. I kto się od nich odwraca, ten nie jest szczęśliwy w dolinie. Darzbor mówił cicho i niespiesznie, wciąż z ręką na ramieniu chłopca. Bratmił słuchał, wpatrzony przed siebie, w chylące się ku zachodowi słońce. Znikało za szczytami gór, a jego ostatnie promienie skakały po tafli jeziora. Darzbor nigdy wcześniej nie przemawiał do syna tak długo i z takim namysłem. Jego mądrość trafiła w zbuntowane serce Bratmiła, sprawiając, że poczuł się zawstydzony własną, dziecinną złością. Chciał przeprosić za swój wybuch wściekłości i za zniszczenie pułapek, ale słowa ugrzęzły mu w gardle. Tak trudno było to z siebie wykrztusić, nawet teraz, gdy bardzo chciał to zrobić. Darzbor widział, że w synu kotłują się uczucia, a ponieważ był mądrym człowiekiem i wierzył, że jego syn również na mądrego wyrośnie, postanowił zostawić go z własnymi myślami i nie namawiać do niczego więcej. – Musimy wypleść nowe wiersze – stwierdził, podnosząc wielki kosz, ciężki od złowionych ryb. – Jutro się tym zajmiemy. Bratmił otarł nos rękawem, przytakując skinieniem. – Przepraszam, ojcze… – wydusił z trudem. Darzbór uśmiechnął się pod wąsem. – Już dobrze. Weź ten koszyk. Zgłodniałem, najwyższy czas na kolację.

Rozdział 5 Odpowiedni moment Długo przyszło potworzycy czekać na dogodną okazję. Dopóki dziecko pozostawało w chacie, stworzenie nocy nie miało do niego dostępu, obserwowało więc tęsknie wejście i snuło plany. Światło wpadało do wnętrza chaty przez dziurę w dachu, którędy dym uciekał znad paleniska. Wchodziło też wąskimi otworami w ścianach, na noc zamykanymi kawałkiem drewna. Stworzenie mogłoby się dostać do środka tylko drzwiami, ale pod progiem zakopano żelazo, a wokół wejścia zatknięto ciernie dzikiej róży. Od samego myślenia o nich stwór krzywił się i wstrząsał z odrazy. Do tego przy dziecku zawsze kręciła się matka, a potwór uciekał się do kontaktu z ludźmi dopiero w ostateczności. Zwyczajowo wolał poczekać, bo czasu mu nie brakowało. Mały człowiek rósł, rosło też młode stwora, brzydkie i złośliwe. Stworzenie patrzyło na swoje i cudze potomstwo, a instynkt podpowiadał mu, co zrobić. Trzeba było tylko wyczekać na odpowiedni moment. * W połowie lata przyszły upały. Choć dolina leżała w górach i chłodziło ją jezioro, wieś odczuwała skutki gorąca. Słońce opierało się na halach, topiło czapy śniegu na zboczach widocznych w oddali szczytów i odbierało chęć do pracy. – Mam wrażenie, że męczy mnie samo oddychanie – stwierdził pewnego dnia Darzbor. – Jak tu w ogóle coś robić? – Pewnie jakiś chmurnik deszcze odgania – odparł jego ojciec, Sławomir. – Niby dobrze, bo żyto zbierzemy. Jak tu wcześniej nie padniemy, pomyślał Miłek, żując w milczeniu ostatni kęs podpłomyka i zapijając mlekiem. Wraz z całą rodziną odpoczywał w cieniu lasu, posilając się i przeczekując największy skwar. O tej porze dnia zawsze schodzono z pola, bo tym, którzy nie przerywali roboty w najgorętszej godzinie, groziło spotkanie z południcą. Wyglądała jak piękna panna o włosach długich i jasnych niczym dojrzałe łany zboża, przyozdobionych wiankiem z maków i bławatków. Sprowadzała na ludzi ból głowy, odbierała siły i zmysły, paraliżowała całe ciało, a nawet dusiła na śmierć. Nikt z własnej woli nie chciał ryzykować spotkania z nią. Pola zbóż złociły się od dojrzałych kłosów. Większość gospodarzy wykorzystywała piękną pogodę na żniwa. Była to ciężka praca, ale niezmiernie ważna, bo dawała ziarno na kaszę i chleb. Pomagali wszyscy i każdy miał swoją rolę do spełnienia, tę samą co roku i od pokoleń. Mężczyźni ścinali zboże sierpami, wyrostki takie jak Bratmił skręcały ze słomy powrósła dla kobiet, które związywały nimi snopki. Tylko dzieciaki biegały beztrosko, goniąc między dorosłymi albo chowając się w snopkach. Wikliniarze odpoczywali w pobliżu sąsiadów, leniwie tocząc rozmowę o niczym, a głównie narzekając na przesadnie ciepłą pogodę. Niektórzy drzemali w trawie, rozleniwieni posiłkiem. Dobrawka wraz z młodszymi siostrami śpiewała pieśń o trudzie, bólu pokłutych na ścierni bosych stóp i zmęczeniu upałem. Matka karmiła Paprotkę, nucąc pod nosem wraz z dziewczętami.

Miłek skończył jeść i wyciągnął się na trawie, przeciągając z przyjemnością. Dłonie bolały od skręcania powróseł, a czekało go przynajmniej drugie pół dnia roboty. – Jakbym takiego spotkał – mruknął ojciec, najwyraźniej wciąż pod adresem chmurnika – to bym sam nie wiedział, czy mu za taką pogodę dziękować, czy do rzyci nakopać. Dziadek parsknął rozbawiony i polał Darzborowi piwa. – Ano, taki los. Nie da się żniw robić, jak deszcz pada. Ja tam wolę upał niż zimę i mróz. Po czym położył się tuż obok Miłka, nasunął słomkowy kapelusz na twarz i zasnął. Chłopak pomyślał, że nie obraziłby się w tej chwili na odrobinkę chłodu, ale wiedział doskonale, że w ten sam sposób zatęskni w zimie za letnim upałem. Odpoczywali, spali, pili i jedli, aż nadszedł czas powrotu do pracy. Po przerwie i drzemce jeszcze trudniej było się zebrać, by wyjść na skwar. Zmęczone dłonie i stopy odmawiały posłuszeństwa. Bratmił z ociąganiem powlókł się za ojcem i dziadkiem. Najgorzej było znów zacząć. Potem, gdy człowiek się rozruszał, pracował tak samo jak wcześniej.

Matka zostawiła Paprotkę w kołysce, skleconej naprędce z ustawionych w trójnóg gałęzi i rozpiętej między nimi płachty lnu. Druga warstwa materiału przykrywała całość, chroniąc dziecko przed owadami. Dziewczynka zasnęła po karmieniu, nawet nie dostrzegając, że została sama w cieniu drzewa. Dzieciaki, zbyt małe, by pomagać, biegały nieopodal, popiskując i śmiejąc się głośno. To nie przeszkadzało Paprotce w drzemce. Rozrzuciła nóżki, a zaciśnięte piąstki uniosła ku główce. Wyglądała jak mała, bezbronna, wywrócona na plecy żaba. Kobiety śpiewały przy pracy, mężczyźni dogadywali żartobliwie i tak dzień mijał przy żniwach. W miarę jak coraz mniej żyta zostawało do ścięcia, a coraz więcej pola pokrywała ścierń i ustawione w mendle snopki, śmiechu i żartów było coraz mniej. Coraz bardziej za to dokuczało zmęczenie, coraz częściej tęsknie spoglądano ku końcowi łanu, czy aby już kres roboty blisko, to znów ku słońcu, czy do zachodu daleko. Wreszcie nadeszło upragnione zakończenie znojnego dnia. Kto kończył swoją pracę,

podchodził, by pomóc innym. W ten sposób pole stało obstawione mendlami jeszcze nim słońce zaszło za szczyty. – No, trochę już chłodniej – otarł czoło rękawem Sławomir. Nawet w upał, gdy inni mężczyźni ściągali z siebie, co tylko mogli, dziadek nie rozstawał się z koszulą o długich rękawach. Twierdził, że woli już to niż gryzące po plecach bąki. Te rzeczywiście, choć nie latały w palącym słońcu, obsiadały człowieka natychmiast, gdy tylko schronił się w cieniu. – Dobrze poszło – pochwalił zadowolony Darzbor. – Myślałem, że nie skończymy dzisiaj. Teraz bym chleba z miodem zjadł, tak mi się jakoś chce! – Słodyczy ci brakuje? – roześmiał się Sławek. – Te, Rena! Słodyczy mu skąpisz? – Ojciec jak już coś powie… – machnął ręką Darzbor. Tymczasem matka, wyprzedziwszy ich o kilka kroków, stała już nad kołyską. Stała, ale nie brała małej na ręce, tylko patrzyła nieruchomo. – Co ci, Renka? – zagadnął Darzbor, podchodząc do żony. – Nie wiem… – mruknęła niewyraźnie. Dziadek i Bratmił też przystanęli przy trójnogu, tylko babka Ciesława szła z tyłu, słuchając jakichś plotek od kowalowej. W kołysce leżało dziecko. Było podobne do Paprotki, jednak inne. Pękatą głowę noworodka z rzadka pokrywały cienkie włosy, podczas gdy córka wikliniarzy przyszła na świat z bujną czupryną. Jej główka była może trochę szpiczasta i nie tak kształtna, jak u dorosłego człowieka, ale przecież nie tak wielka, jak teraz. Skóra straciła różowy odcień i w dotyku nie zdawała się jedwabista, a dziecięcy brzuch był dziwnie wydęty. Jakby spojrzeć na całość, było to wciąż to samo dziecko, tylko obrzydłe jakieś, odmienione. Rodzina patrzyła w kołyskę bez słowa. Babka Ciesława pożegnała się z kowalową i podeszła wolnym krokiem. – A wy co tak… O, dobry Rodzie! – jęknęła nagle, po czym zapluła ziemię przed sobą, przydeptując szybko ślinę. – Tfu, tfu, na węże Welesa! Podmieniec! Na te słowa coś pękło w Renie i młoda matka rozpłakała się rozpaczliwie, zasłaniając dłońmi usta. Darzbor przytulił ją, wciąż wpatrzony w córeczkę. – Cichaj, Renka. Może ona chora z tego upału? – pocieszał. – Trzeba ją do Chaberki zanieść, może coś poradzi. – Nie poradzi! – zaszlochała kobieta. – To nie jest moje dziecko! To mówiąc ujęła w dwa palce rąbek dziecięcej szatki i uchyliła z grymasem obrzydzenia na twarzy. Dziadek Sławek przeklął brzydko, a Miłek i Darzbor otworzyli usta ze zdumienia. Odmieniona Paprotka najwyraźniej była chłopcem. Mężczyźni oniemieli z wrażenia. Dopiero babka Ciesława przełamała ciszę, wołając do dzieciaków, które biegały tu, gdy ich rodziny pracowały. – Miestko! Borek! Chodźcie no! Nie kręciło się tu co, jak nas nie było? Chłopcy podeszli, wielkimi oczami patrząc na babkę, jakby coś, o czym jeszcze nie wiedzieli, miało się zaraz okazać ich winą. Ludzie, zbierający się do domów, też odwracali głowy, przyciągnięci płaczem i krzykiem. – Nie, niczego my nie widzieli, jak mamę kocham! – zarzekał się Miestko. Borek potakiwał słowom kolegi z ogromnym zapałem. – No dobrze, to ganiajcie. – Machnęła na nich ręką. – A ty przestań!

Dziadek, który wciąż jeszcze nie skończył złorzeczyć pod nosem, żachnął się tylko: – Nie uciszaj mnie! I jak zwykle zaczęli się przegadywać, kłócić, a potem jeszcze głośniej uspokajać nawzajem. – Przecież miała czerwoną nitkę od uroku – chlipała zrozpaczona Rena. – To dziecko nie ma! W tej chwili Bratmił zauważył kawałek włóczki, leżący pod kołyską. Podniósł go z trawy i podał ojcu. – Widzisz, jest. – Darzbor pokazał amulet żonie. – Pewnie się rozwiązała. Kobieta pokręciła głową, wciąż płacząc. – Nie, coś ją zsunęło, żeby porwać Paprotkę! Nijak nie dała się uspokoić. Od tego hałasu i nerwów dziecko z miejsca zaczęło płakać. Rena nie chciała nawet dotknąć małego, więc ojciec spróbował go uspokoić, jednak bezskutecznie. – Biegnijcie do Chaberki! – pogoniła rodziców Ciesława. – My z ojcem zbierzemy rzeczy. Poszli więc szybko, wśród krzyku Paprotki-Niepaprotki i szlochu matki. Ojciec próbował zachować spokój, niosąc ostrożnie obce dziecko, a Miłek starał się dotrzymać im kroku. Rzadko widział rodziców tak zdenerwowanych, a nie ma nic bardziej niepokojącego niż zobaczyć strach w oczach ludzi, którzy dają nam poczucie bezpieczeństwa. Bratmił bał się o Paprotkę, bał się też o matkę. Ale najgorsze było uczucie, że to wszystko w ogóle by się nie wydarzyło, gdyby nie mówił, że wolałby nie mieć siostry i nie był zazdrosny o uwagę rodziców. Gdyby nie narzekał tyle i nie złościł się na małą. I gdyby zawiesił jej na szyi amulet, który dostał od opiekunki, zamiast schować go pod własnym posłaniem. Chaberka usłyszała ich z daleka, tak jak pół wsi, które wyglądało teraz zza płotów. Większość mieszkańców doliny zdążyła już usłyszeć nowinę od wracających ze żniw sąsiadów i rodziny. Opiekunka łuskała groch, siedząc na progu chaty. Rzuciła spokojne spojrzenie na nadchodzących dróżką wikliniarzy, ale nie przerwała zajęcia aż do momentu, gdy przekroczyli granicę jej podwórka. Wtedy odłożyła gliniany garnek, do połowy wypełniony ziarnami, otrzepała dłonie o zapaskę i wyciągnęła ręce ku Darzborowi. – Daj mi ją. Ojciec przekazał w jej ramiona wrzeszczącego noworodka. – To chłopiec, Chaberko! – tłumaczył naprędce. – Zostawiliśmy Paprotkę pod lasem, poszliśmy do pola. Wróciliśmy i zastaliśmy ją taką… inną. Zastaliśmy to! Bratmił stał dwa kroki za dorosłymi, bojąc się gniewu opiekunki. Było mu tak potwornie wstyd, że sam miał ochotę się rozpłakać albo uciec w las i nigdy nie wracać. Tymczasem Chaberka obejrzała niemowlę, pokiwała głową do własnych myśli, po czym oddała dziecko Darzborowi. Odwróciła się do zapuchniętej od łez Reny, chwyciła ją za obie dłonie i powiedziała powoli: – Wygląda, że mamuna wam swojego podmieńca podrzuciła. Matka nabrała powietrza, by znów się rozpłakać, ale opiekunka potrząsnęła trzymanymi dłońmi, surowo przywołując kobietę do porządku. – Słuchaj mnie teraz, nie becz! Mamuny porywają dzieci, nikt nie wie, po co. Nikt ich nigdy nie szukał, nikt nie znalazł. Jedyne, co wiemy, że działa, to odchować podrzutka, a potem wynieść go na pole i złoić mu skórę tak, żeby wrzaskiem matkę przywołał. Mamuna przyjdzie i zabierze swoje młode, a twoje ci odda. – Nie zbiję takiego maleństwa! – potrząsnęła głową Rena. – Nie umiem!

– Wiem. – Chaberka uśmiechnęła się smutno. – Znam cię, wiem, co przeszłaś jako dziecko, gdy ci matka odeszła. Nie zbijesz młodego, nieważne, czy on twój, cudzy czy potworzy. Rena podniosła na nią wzrok i przez chwilę patrzyły sobie w oczy. – To co mamy robić? – przerwał nastrój ojciec, któremu jakimś cudem udało się uspokoić podmieńca. – Nic, bądźcie dla niego dobrzy, póki można. – Chaberka wzruszyła ramionami. – Nie będzie łatwo, podmieńce dużo wrzeszczą, dużo śpią, a jeszcze więcej jedzą. Daleko im do waszej Paprotki. Ale mam pewien plan, tylko nie wszystko w nim zależy ode mnie. Dajcie mi czas. Niezbyt pocieszające to były słowa, ale cóż mieli robić. Jeśli opiekunka miała pomysł, to trzeba było w jego realizacji nie przeszkadzać. – Idźcie do domu, odpocznijcie po żniwach i po nerwach. A ty, chłopcze – opiekunka wskazała Miłka ruchem głowy – chodź ze mną, dam ci ziół dla matki, na uspokojenie. Chłopiec skulił się w sobie, ale przytaknął. Zrobiłby wszystko, żeby tylko nie wspomniała o amulecie, który dała mu miesiąc temu. Rodzice odeszli, pogrążeni w rozterce, a Miłek wszedł za Chaberką do chaty. Kobieta pokręciła się po izbie, oderwała po kilka kwiatów z różnych wiszących u ścian i powały pęków ziół, po czym zawinęła wszystko w lnianą chusteczkę i wyciągnęła w stronę chłopca. Wziął pakunek, ale opiekunka przytrzymała ręce, zmuszając, by spojrzał jej w oczy. Popatrzył nieco przestraszony, a na pewno zawstydzony. Twarz kobiety była wciąż ładna, ogorzała od słońca, przez co kolor oczu zdawał się jeszcze bardziej niebieski. Policzki miała naznaczone bliznami, jakby ogromna łapa chwyciła ją za twarz, tnąc głęboko pazurami. Bratmił nigdy nie widział blizn opiekunki z tak bliska i po plecach przeszedł mu zimny dreszcz. – Wiem, że czujesz się teraz bardzo niedobrze – mruknęła groźnie kobieta. – Słusznie, chłopcze. Zrobiłeś coś bardzo samolubnego. Rozumiesz, że musisz to teraz naprawić. To nie było pytanie, lecz jakby polecenie. Miłek poczuł, jak serce wali mu w piersi. Opiekunka puściła lniane zawiniątko i młody wikliniarz zrozumiał, że powinien już iść. Kiedy był w drzwiach, usłyszał jeszcze: – Gdy będziesz dziś zasypiał na swoim ciepłym posłaniu, pamiętaj, że gdzieś w lesie siedzą mamuny. A z nimi jest tam twoja mała siostrzyczka.

Rozdział 6 Ja sam Kiedy wrócił do chaty, podmieniec spał w najlepsze, a mama ciągle płakała. Usiłowała wypełniać swoje obowiązki, ale może bardziej zależało jej na zajęciu myśli czymkolwiek innym niż zniknięciem córki. – Rena, idź, odpocznij. – Babcia Ciesława położyła synowej dłoń na ramieniu. – Zostaw tę kaszę, jest już wymieszana. Jeszcze chwila i wywiercisz łyżką dziurę w garnku. Na próbę żartu młoda matka odpowiedziała słabym uśmiechem, niemającym nic wspólnego z rozbawieniem. Wstała jednak posłusznie i wyszła na podwórze, chcąc pogrążyć się w samotności. Ciesława odprowadziła ją zatroskanym spojrzeniem, po czym zauważyła Bratmiła stojącego tuż przy wejściu. – Daj te zioła. – Odebrała pakunek i zabrała się do przygotowywania naparu.

Wrzuciła suszone kwiaty do dużego glinianego kubka, po czym zalała gorącą wodą. Zapachniało przyjemnie, choć dość ostro. Miłek spodziewał się, że lepiej było wąchać napój, niż go pić. Tymczasem dziadek i ojciec siedzieli w kucki w głębi chaty, rozmawiając ściszonymi głosami. Mieli poważne, wręcz ponure miny, co chwilę łypiąc podejrzliwie na śpiące na posłaniu nieopodal dziecko. – Wszyscy już huczą, że mamy w chacie podmieńca – narzekał Sławomir. – No i co? Co z tego, ojciec? – obruszył się Darzbor. – Nie prosiliśmy się o niego. Chcą nas ukarać? A niby za co? Chyba dostatecznie mamy kłopotu. – Wiem, ale to jest, jakby nie było, młode mamuny. Mamy w chacie młode potwora! – No, mamy. Ale opiekunka coś wymyśli. – A jak nie? – żachnął się starszy mężczyzna. – Na co tu czekać? Trzeba wziąć to coś i odnieść do samicy. Powinniśmy ruszyć natychmiast! Sławek aż się poderwał, jednak Darzbor złapał go za rękaw koszuli i osadził na miejscu. – Gdzie, ojciec? Przecież już prawie zmierzcha, dokąd pójdziesz? Gdzie będziesz szukał mamuny? Trzeba poczekać, co wymyśli Chaberka. Powiedziała, że wie, co zrobić. Musimy jej zaufać. Starszy mężczyzna parsknął zniecierpliwiony i przykucnął na powrót przy synu. Bratmił obserwował ich ukradkiem, stojąc obok babki i niby to czekając, aż napar z ziół nabierze mocy. – Masz, zanieś matce. – Ciesława wepchnęła chłopcu do rąk kubek. – Tylko nie poparz się, gorący! Naczynie nie miało ucha, więc Miłek próbował trzymać u samej góry, tuż przy brzegu, ale i tak trudno było donieść kubek. Ostatni odcinek drogi pokonał niemalże biegnąc.

Słońce prawie już zaszło i niedługo miało zabraknąć światła, tymczasem mama siedziała na ławce pod gruszą i tkała krajkę. Jeden koniec nici przywiązała do pnia starej gruszy, a drugi przypięła do paska. Na włóczki nawleczone było bardko – drewniana deseczka z wydrążonymi

dziurkami, pomiędzy którymi wydłubano długie, pionowe szczeliny. Tkanie pochłaniało dużo czasu. Wydawało się, jakby krajki niewiele przybywało, ale po jakimś czasie wstęga stawała się piękna, równa, kolorowa i długa. Miłek widział, jakie cuda mama potrafi wyczarować z włóczki. Ta robótka wyglądała na łatwiznę. Sycząc pod nosem z bólu, nareszcie postawił kubek na ławce. – Proszę, to z ziół od opiekunki – powiedział z troską. – Dziękuję, synku – odparła mama spokojnie. Już nie płakała, co niezwykle ucieszyło chłopca, ale też nie nuciła, jak zazwyczaj. Miłek niewiele jeszcze przeżył, wiedział jednak, że nie ma na świecie takich słów, które mogłyby sprawić, że matka przestanie cierpieć po stracie dziecka. Bardzo chciał ją przeprosić za to, że nie uchronił siostry przed porwaniem. Naprawdę starał się do tego zmusić, lecz nie potrafił. Bał się, w jaki sposób mama spojrzy na niego po takim wyznaniu. Obawiał się, że może zawsze wtedy już będzie na niego patrzyła inaczej, z rozczarowaniem. Przecież wszyscy uważali go za mądrego i dobrego chłopca, czego najlepszym dowodem było imię, które dostał na postrzyżynach. Wcale nie czuł się dobry i mądry. Czuł, że okazał się głupi i dziecinny, a do tego nierozważny, zawistny i zły. A co jeśli opiekunka nie znajdzie sposobu, by odzyskać Pokrzywkę? Prędzej czy później wszyscy się dowiedzą o amulecie i znienawidzą go. – Hej, głowa do góry! – próbowała pocieszyć Bratmiła mama, błędnie odczytując zatroskanie na twarzy syna. Nawet teraz, pomyślał, zamiast martwić się o Pokrzywkę, myślę o sobie. Jestem okropnym bratem! – Będzie dobrze. – Mama pogłaskała go po policzku. – Chaberka na pewno coś poradzi. Prawie uwierzył, że naprawdę tak myśli. – Na pewno? – spytał, bo bardzo chciał, by to była prawda. – Oczywiście. Jeszcze nigdy nas nie zawiodła. – To dobrze, bo wiesz… – Zawahał się, ale zaraz dodał: – Porwanie Paprotki to moja wina. Naprawdę! – Potrząsnął głową widząc, że chce mu przerwać. – W ogóle się nie cieszyłem z jej narodzin! – Wiem, synku, wiem! – Mama chwyciła jego dłoń i przyciągnęła chłopca do siebie. Przytuliła go mocno, na ile pozwalała jej krajka, wciąż przywiązana drugim końcem do gruszy. – To nie twoja wina, kochany – mówiła wprost w jasne włosy syna. – Wszyscy czujemy, że mogliśmy zrobić coś inaczej i ustrzec się przed tragedią. To nieprawda, chciał krzyczeć Bratmił, to ja nie zawiesiłem amuletu! Zacisnął mocno powieki, czując, jak serce prawie pęka mu z żalu i poczucia winy. Nie był w stanie wykrztusić ani słowa. – Widocznie – dodała mama spokojnie – bogowie taki los przeznaczyli Paprotce. Słowa najmłodszej rodzanicy rozbrzmiały w głowie Bratmiła, jakby je słyszał wczoraj: widzę człowieka i widzę potwora. Przepowiedziała to! Los twój nie w twoich rękach. Będziesz próbą. Próbą dla kogo? Zastanawiał się gorączkowo, wciąż wtulony w matkę. W czyich rękach spoczywa los Pokrzywki? W rękach opiekunki? Czy to dla niej ta próba? Nie. Opiekunka dała amulet jemu. To on trzymał w rękach los siostry i chcąc nie chcąc

zadecydował o tym, że jej nie ochroni. Nie myślał może dokładnie w ten sposób, ale przecież wiedział, co może się stać. Czy to właśnie była próba? W takim razie nie przeszedł jej. Nie tego spodziewaliby się po nim rodzice, przyjaciele, Dobrawka i reszta. Trzeba to jakoś naprawić, pomyślał. Ja muszę to naprawić, bo to ja nawarzyłem tego piwa. Muszę odzyskać Pokrzywkę. Ja sam. * Pierwsze, co przyszło mu do głowy, to posłuchać dziadka Sławka i biec do lasu. Zdawał sobie sprawę, że rodzice nigdy by mu na to nie pozwolili, dlatego musiał się wymknąć niepostrzeżenie. Chwilowo nie zastanawiał się nad tym, jak poradzi sobie w nocy sam w lesie. Jeśli nawet z tyłu głowy czaiła się rozsądna myśl, że zostanie przekąską potworów lub w najlepszym razie dzikich zwierząt, usilnie odpychał ją od siebie. Najważniejsze to odzyskać Pokrzywkę, jaka by nie była okropna. Była jego siostrą, krwią z krwi, i nie zasługiwała na to, by resztę życia spędzić z mamunami. Rodzice nie zasługiwali na to, by przez resztę życia za nią tęsknić. Bratmił nie zasługiwał na to, by go już zawsze oceniano po jednym, haniebnym uczynku. A podmieniec nie zasługiwał na to, by zostać członkiem ich rodziny. Powtarzając to sobie, Bratmił pobudzał wszystkie pokłady odwagi, jakie tylko posiadał i starał się, jak mógł, by chęć dokonania wielkiego czynu przeważyła nad rozsądkiem. Inaczej bowiem musiałby się poddać, wytłumaczyć wszystko starszym i czekać na ich pomoc, a tego przecież nie chciał zrobić. Poczekał do nocy. Na jego nieszczęście porwanie Paprotki sprawiło, że dorosłym wcale nie chciało się spać, mimo zmęczenia, jakie powinni odczuwać po całym dniu pracy w polu. Księżyc stał już wysoko na niebie, gdy wreszcie zalegli na posłaniach – dziadkowie w dalszym kącie izby, bliżej paleniska, bo nawet w środku lata babcia narzekała, że w nocy marzną jej stopy, rodzice zaś nieopodal dzieci. A raczej – niedaleko syna, bo Paprotkę położono w sam kąt chaty, najdalej jak tylko się dało. Matka nie mogła znieść braku córki, a jeszcze gorzej znosiła obecność podrzutka. To akurat było chłopcu na rękę. Gdy był już pewien, że wszyscy starsi chrapią pogrążeni w śnie, cicho wstał z baranich skór. W dłoni ściskał wydobyty spod posłania amulet od opiekunki. Palenisko żarzyło się, niegaszone nawet w czasie upałów, rozświetlając mrok delikatnym blaskiem. Nie dawało zbyt wiele światła, dość jednak, by młode oczy Miłka mogły rozeznać się w ciemnościach. Zawiesił woreczek z ziołami na szyi i wsunął pod koszulę. Podarunek Chaberki nie ważył więcej niż mały kamyk, ale chłopiec czuł na piersi każde jego drgnienie. Po chwili wahania sięgnął po konika z suszonej trawy, stojącego pod ścianą tuż przy posłaniu. Przytulił mocno zabawkę, zaciągając się przyjemnym, dobrze znanym zapachem. Zawsze dodawało mu to otuchy i pozwalało poczuć się bezpiecznie. Teraz też pomogło. Westchnął cicho, chcąc odstawić przyjaciela na miejsce, ale zawahał się. Przytulił zabawkę raz jeszcze i już wiedział – konik idzie z nim i bez różnicy, czy to dziecinne zachowanie, czy nie. Każda garstka odwagi, jaką uda mu się wykrzesać, jest na wagę złota. Zatknął zabawkę za pasek z krajki, który otrzymał od Dobrawki. Z drugiej strony przywiązał pochewkę z nożykiem, który dostał od rodziców w dniu postrzyżyn. Więcej broni i talizmanów już nie miał. Resztę będą musiały zrobić mądra głowa i szybkie

nogi. Najciszej jak mógł podkradł się w róg chaty, gdzie w kolebce Paprotki spał smacznie podmieniec, owinięty łaszkami dziewczynki. Bratmił próbował nie czuć obrzydzenia do dziwnej istoty. Nie była przecież winna temu, co zrobiła jej matka. Poza tym może nawet należało jej odrobinę współczuć, skoro taką miała rodzicielkę, co wolała cudze dziecko porwać niż zajmować się własnym tylko dlatego, że jej było brzydkie. Najdelikatniej jak umiał, Miłek podniósł podrzutka, przytulając go do siebie tak, jak zwykł to robić z siostrą, gdy mu czasem mama kazała nosić ją po podwórku, aż zaśnie. Na palcach podszedł do drzwi, po czym obejrzał się na śpiących rodziców, modląc do Roda, by to nie był ostatni raz, gdy widzi ukochane twarze. – Do zobaczenia – szepnął. – Daję słowo, przyniosę Paprotkę i naprawię wszystko, co się stało.

Rozdział 7 W górę strumienia Gdy tylko wyszedł, owionął go zapach upalnej nocy, rozgrzanej ziemi i trawy, na której osiadła rosa. Okrągły księżyc jaśniał na bezchmurnym niebie, gasząc swym blaskiem gwiazdy. Świecił tak mocno, że na podwórzu kładły się cienie ogrodzenia, gruszy, chat i lasu. Wyglądało to pięknie, ale też nierealnie, baśniowo. W dolinie wierzono, że tuż po pełni wilki zaczynają podgryzać księżyc, a gdy zjedzą go zupełnie, znika. Potem na powrót rośnie, aż do pełni, gdy uczta wilków rozpoczyna się na nowo. Grunt, że blask księżyca i ciepłe powietrze czyniły noc mniej straszną. Pełnia była bezpieczniejsza od nowiu, bo w ciemnościach bezksiężycowej nocy tańcowały nad wodami rusałki i wiły, a wszelkie duszki biegały po lesie i polanach. – Witaj, księżycu, niebieski dziedzicu! – przywitał się pokornie Bratmił, lekko skłaniając głowę. Co prawda takie powitanie należało się tylko młodemu, rosnącemu księżycowi, ale chłopiec uznał, że nie zaszkodzi się przywitać, chcąc zapewnić sobie pomyślność wyprawy. W tym momencie zawiniątko w jego ramionach zaczęło się wiercić niespokojnie. Podrzutek otworzył swoje nienaturalnie wielkie oczy w nienaturalnie wielkiej głowie. – Ciii, śpij, śpij! – Miłek zaczął kołysać niby-dziecko, przemawiając najczulej, jak mógł udawać. – Co się dzieje? – zaskrzeczał podmieniec, nagle zupełnie przebudzony. Bratmił z wrażenia prawie go upuścił, z trudem tłumiąc wrzask. Powstrzymał się jakoś, ale przestał bujać ramionami, zastygając w niemym bezruchu. – Ty… gadasz – wykrztusił. – Co robisz? – zignorował jego zdumienie podrzutek. – Puszczaj mnie natychmiast! – Cicho! Przestań! Nie wyrywaj się! Bo cię rzucę najdalej, jak umiem! Na te słowa młody potwór wreszcie znieruchomiał. Najwyraźniej nie miał ochoty na lot ponad ogrodzeniem w tę piękną księżycową noc. – Zanieś mnie do chaty – zażądał. – Nie. Zaniosę cię do twojej matki. – Co? Ale po co? Ja nie chcę do matki! Odnieś mnie do rodziców! – To nie są twoi rodzice. I cicho bądź! Muszę cię zwrócić matce i wymienić na moją siostrę. Podmieniec tylko prychnął i zaśmiał się krótko. – A sądzisz, że moja matka po to porywała smarkulę, żeby ją teraz z powrotem zamieniać na mnie? Mnie już miała i wolała ludzkie dziecko. Co ci da, że mnie zaniesiesz do matki, kiedy ona mnie nie chce? Ja też zresztą nie tęsknię, jeśli kto pyta. – Nie pyta – kwaśno odparł Miłek, po czym zasępił się srogo. – No to co ja mam zrobić? – Oj, nie przewidziałeś tego, prawda? – udawał przejęcie stwór. – Nic się nie da zrobić. Wracajmy do domu. Miłek posmutniał, ale wciąż nie puszczał szamoczącego się, ciasno owiniętego kawałkiem lnu podmieńca. – Łapa mi zdrętwiała – marudził młody potwór. – No, mówię do ciebie! Co za bezduszny dzieciak.

Miłek ignorował narzekania, markotnie spoglądając w stronę lasu. Nie chciał rezygnować, ale jak tu się dogadać z potworzycą, skoro nie miał niczego, co mógłby jej zaofiarować? – Czego w takim razie mogłaby chcieć w zamian? – spytał, wciąż nie pozwalając podmieńcowi się oswobodzić. – A bo ja wiem? Niczego. – Podrzutek wisiał już prawie do góry nogami, majtając rękami na wysokości kolan chłopca. – One tylko siedzą i piorą w strumieniu, nie mają nic innego do roboty. Musiałbyś chyba ukraść dzieciaka, ale… – Ukraść? No tak! – Bratmił odzyskał humor. – Oczywiście! Zaprowadź mnie do nich natychmiast. – Jeszcze czego! Jak twoi rodzice odzyskają córkę, natychmiast wyrzucą mnie z chaty. Tu już Bratmił zaczął tracić cierpliwość. Mocno potrząsnął podmieńcem, a gdy ten zaczął piszczeć i wyrywać się, chwycił go za nogę i uniósł na wysokość oczu. – Postaw mnie! – wrzasnął młody potwór.

Chłopiec natychmiast zatkał mu usta dłonią. Poczekał, aż mały stwór przestanie się rzucać i znieruchomieje. Dopiero wtedy cofnął rękę. – Posłuchaj – mruknął podmieniec zrezygnowany. – Ja nie wiem, który to strumień i jak do niego dotrzeć. Jestem młody, głównie śpię. Matka mnie nosiła to tu, to tam, ale nie umiałbym trafić w miejsce, gdzie zazwyczaj przesiaduje. – Będziesz musiał spróbować. Podmieniec westchnął. – Mówię prawdę. Wiem tylko, że to gdzieś w górę strumienia. Jednego z tych dwóch, które

wpadają do jeziora. – To wiesz bardzo dużo – uśmiechnął się Bratmił, choć w tym uśmiechu więcej było złośliwości niż radości. – Razem na pewno trafimy. – O nie! Podmieniec wrzasnął, a gdy chłopiec zasłonił mu usta, szarpnął się i z całej siły ugryzł go w palce. Bratmił stłumił krzyk, cofnął dłoń, po czym natychmiast zdzielił nią małego w głowę. Podrzutek warknął niczym wściekły pies, wisząc nad ziemią za jedną nogę. Wolną stopą mocno kopnął chłopca w przedramię, aż Miłek puścił go i odskoczył. Opamiętał się szybko, gotów łapać uciekającego podmieńca. Rzucił się do przodu i stanął zaskoczony. Zadowolony wyszczerzył zęby. Podszedł do uciekiniera, stanął obok, podpierając się pod boki i rzucił z drwiną: – No, szybki to ty nie jesteś. – Szybszy niż wasze młode w moim wieku – odszczeknął podrzutek. Wciąż desperacko próbował się dostać do chaty, ale mimo starań przesunął się jedynie o kilka kroków. Miłek pokręcił głową rozbawiony, po czym nakrył go lnianym płótnem z kołyski, okutał mocno, nie zważając na protesty, na koniec uniósł tobołek na wysokość twarzy. – Idziemy – zawyrokował. – Zobaczymy, czy cię matka zechce, czy nie. Tutaj nie zostaniesz, to nie jest twój dom. I niech ci nie przyjdzie do głowy krzyczeć. Jak zaczniesz wrzeszczeć, ludzie się zbiegną, a wtedy ja im ciebie po prostu oddam. Dla nich jesteś szczenięciem potwora, a nie chcesz wiedzieć, co w tej wiosce robi się z takimi jak ty. Po prawdzie Miłek też nie wiedział, jednak z pewnością nie byłoby to nic przyjemnego. Grunt, że groźba podziałała. Podrzutek marudził jeszcze przez chwilę, ale już tylko dla zasady. – Zobaczysz, zjedzą nas wilkołaki – mruczał obrażonym tonem. – Narażasz siebie i jeszcze ja przy tobie zginę! – Nie zjedzą – powiedział Bratmił butnie, choć sam nie wiedział, czy wierzy w to, co mówi. – Co ty tam masz? – jęknął podmieniec, rzucając się w ramionach chłopca. – Boli! Nie chcę być blisko tego czegoś! – Czego? – rzucił gniewnie Miłek, lecz zaraz zrozumiał. – To amulet, odstrasza potwory. Boli? Młode mamuny jęknęło znowu. – Trzymaj mnie trochę dalej, błagam. Niech mnie nie dotyka. Bratmił odsunął podmieńca od wiszącej na piersi torebki z ziołami. Pomacał pas, czy aby nożyk i konik wciąż są na miejscu. Nie zastanawiając się już dłużej, trochę też w obawie, że zawróci, szybkim krokiem ruszył przed siebie, niosąc pod pachą parskającego z oburzenia młodego potwora. Najpierw musiał dostać się do strumienia, a potem pójść w górę, ku źródłu. Wyszedł z wioski, by ją okrążyć, na wszelki wypadek, nie chcąc natknąć się na późno wracającego do domu sąsiada. Na skos, przez łąki, kierował się w stronę miejsca, gdzie strumień wypływał z lasu na pola. Księżyc oświetlał drogę, połyskując na źdźbłach traw pod stopami. Wszystko wokół było granatowe, czarne bądź bajecznie srebrzyste. Tak jasne noce zdarzają się jedynie w letnie upały lub wśród najbardziej siarczystych zimowych mrozów. – Nie zabrałeś ze sobą światła? – kwaśno spytał podrzutek swym skrzekliwym, nieco dziecinnym głosem. – Zauważyłem, że wy, ludzie, chyba nie macie zbyt dobrego wzroku, prawda? – Dziadek mówi, że pochodnia tylko oślepia – odparł Bratmił uprzejmie. – Nie da się zobaczyć

niczego poza kręgiem światła, a wszystkie stwory widziałyby mnie niczym księżyc na niebie. – No tak, ale one przecież świetnie sobie radzą bez światła. Poza tym robisz tyle hałasu, że pół doliny już idzie, by się nam przyjrzeć. A potem przekąsić – dorzucił ciszej. – A ty? Masz dobry wzrok? – spytał Bratmił. – Oczywiście! – Podrzutek dumnie wywrócił ślepiami. – No to jak coś zauważysz, to mów. A w ogóle – dorzucił – masz jakieś imię? – Eee – zawahał się podmieniec. – Paprotka? – Nie, głupi! Własne. Matka jak cię nazwała? – A bo ja wiem? Chyba nijak. – Musisz mieć jakieś imię – zdecydował chłopak. – Nie będę cię chyba wołał „potworek”? Nazwę cię… – Zaraz, zaraz! – oburzył się młody. – Sam sobie wybiorę imię. Bratmił wzruszył ramionami, ale przystał na to, bo w końcu jakie miał prawo do nadawania komukolwiek imienia. – Może Otoczak? – myślał głośno podrzutek. – Nie, zbyt rzecznie. Mulik? Zbyt pospolicie, nie pasuje do mnie. Lepiej będzie Sosnek. Albo nie, jakoś zbyt lesiście. Szli z dala od chat, tuż przy linii lasu, mijając wieś szerokim łukiem. Bratmił martwił się, żeby w jasnym świetle księżyca ktoś ze wsi go nie dostrzegł, jak idzie środkiem łąki. Podrzutek wymyślał imiona, a co jedno, to lepsze. – Żywiczak. Za trudne. Błotek. Brzmi jak coś rozdeptanego przez krowę. Kupik? Nie, to już mnie trochę poniosło… – Munek – rzucił od niechcenia Bratmił. – Jesteś synem mamuny, więc może Mamunek albo Munek? – Głupio – stwierdził z miejsca podrzutek. Bratmił skrzywił się tylko, postanawiając już się nie wtrącać. Zapanowała chwila ciszy, jakby młodemu potworowi zabrakło nowych pomysłów. Dotarli wreszcie do miejsca, gdzie strumień wypływał z lasu. W świetle księżyca widać było wyraźnie, jak szemrząca na kamieniach woda pędzi jeszcze kawałek, po czym wytraca prędkość pośród łąk, wpadając na koniec do jeziora. Miłek spojrzał za jej biegiem, a potem w ciemność lasu, z której się wyłaniała. Tam właśnie powinien pójść. – No, to idziemy – szepnął, by dodać sobie odwagi. – Dobra – odparł podrzutek, jakby jego zdanie w ogóle się liczyło. A gdy zagłębiali się pomiędzy pierwsze drzewa, dorzucił: – Dobra, może być Munek.

Rozdział 8 Zagadka Blask księżyca nie docierał do wnętrza lasu. Bratmił szybko pożałował, że posłuchał dziadka, ale nie miał zamiaru dawać odmieńcowi satysfakcji. Nie odezwał się więc ani słowem na ten temat, za to dzielnie ruszył przed siebie. Tuż przy brzegu strumienia było jaśniej, bo korony drzew nie przesłaniały nieba. Chłopiec postanowił iść jak najbliżej wody, jednak było mu bardzo niewygodnie. Zawiniątko z podrzutkiem zajmowało obie dłonie, przez co trudniej było utrzymać równowagę. Gdy znów trzymał go pod pachą, stwór jęczał, że nie może oddychać. – Ciężki jesteś – mruknął chłopiec. – Że też nie umiesz chodzić. – Trzeba mnie było nie zabierać – odpyskował natychmiast Munek. – Ja się nie prosiłem. Bratmił spochmurniał, zaciskając usta w wąską kreskę. Brzeg strumienia porastały trawy oraz leśne kwiaty, mokre i śliskie od rosy. Trzeba było uważać, żeby nie przewrócić się, nie skręcić nogi. Do tego chłopiec próbował zachowywać się tak cicho, jak to tylko możliwe. – Posłuchaj. – Pozornie obojętny ton podmieńca ociekał złośliwością. – A jak już spotkamy jakiegoś stwora, to co właściwie zrobisz? Masz jakiś miecz czy nóż? – Mam nóż i amulet od opiekunki – odpowiedział swobodnie Miłek. – Nie pozwoli demonom mnie dotknąć. Nie muszę ich zabijać. Po prostu odejdziemy. Podmieniec parsknął lekceważąco. – A to ciekawe… – Cicho bądź! – syknął zdenerwowany chłopiec. – Nie strasz mnie, rozumiesz? Muszę odnaleźć siostrę. – Dobra, dobra. – Munek niby to odpuścił, po czym jednak dodał: – Ale wiesz, że możesz zawrócić? Bratmił nie chciał już słuchać jego gadania, bo od niego zaczynał się bać. – A ty wiesz, że mogę cię upuścić? – odparował. – Na przykład do wody. Zupełnie niechcący. Swoim zwyczajem syn mamuny parsknął lekceważąco, przestał jednak drążyć temat. Nie odzywał się już, najwyraźniej urażony. Mimo to udało mu się zasiać ziarenko niepokoju w sercu Bratmiła, który brnąc wzdłuż pędzącego ku dolinie strumienia myślał coraz więcej i zaczynał wątpić w słuszność swojej misji. A raczej – wierzył, że jest ona słuszna, tracił tylko wiarę w możliwość powodzenia. Jakby na to nie spojrzeć, z amuletem czy bez, był tylko dzieckiem, któremu daleko do siły starszych. A przecież nawet oni nie wchodzili nocą do lasu. Widać byli na to za mądrzy. Chłopiec niespokojnie rozejrzał się wokół, ale nie dostrzegł ani nie usłyszał niczego groźnego. Wydawało mu się, że jakieś oczy wciąż śledzą go z ciemności, coś podpowiadało, że niedaleko jest ktoś jeszcze. Ktoś lub coś – dorzuciła wyobraźnia i Bratmił poczuł się jeszcze gorzej. – Nie zawrócę już teraz – powiedział na głos, chcąc samego siebie upewnić, że rzeczywiście tego nie zrobi. – A czy ja coś mówię? – bąknął podmieniec. – Nic nie mówię. Idź dalej w las, śmiało. Kto by tam chciał wracać do ciepłej, bezpiecznej chaty? Przecież nie ja. Nie Munek! – wypowiedział swoje imię z niekłamaną przyjemnością. – Niejedną noc spędziłem z matką w lesie. A ty? – Cicho bądź.

– Aha, znowu. Jasne. Strumień pędził po lesie, skręcając to w jedną, to znów w drugą stronę. Na zakrętach nurt mocniej wybierał dno, tworząc głębie. W innych miejscach woda płynęła spokojniej, szemrząc na kamieniach, które wygładzała latami, aż stawały się podobne do okrągłych, łysych głów. Bratmił próbował stąpać cicho, choć sam nie wiedział, skąd wziął to poczucie, że uda mu się dotrzeć do mamun niezauważonym. Wiedział, że człowiek robi w lesie więcej hałasu niż zwierzęta czy potwory, a do tego zostawia za sobą ślady i zapach. Wierzył mocno w siłę amuletu opiekunki, bo tylko to pozwalało mu bać się odrobinę mniej. Wszak cokolwiek chciałoby go upolować, zauważyłoby obecność chłopca bez większych trudności. Jakby na poparcie tych słów za kolejnym zakrętem strumienia Bratmił niemalże wszedł na starego wodnika. Stwór siedział na brzegu, na omszałym kamieniu, wygrzewając się w świetle księżyca. Wyglądał jak wyjątkowo mały starzec z długą brodą, w kapeluszu z sitowia na głowie, z bosymi stopami o długich, połączonych błoną palcach. Twarz miał chudą, a w niej jaśniały ogromne, wpatrujące się w przybyszów oczy. Bratmił stanął jak wryty, zbyt zaskoczony, by uciekać. Nawet podmieniec zaniemówił na chwilę, nim głośno wypuścił powietrze. Tymczasem wodnik siedział nieruchomo, uśmiechając się dziwnie. – A jednak człowiek – powiedział w końcu przyjaznym tonem dziadka przemawiającego do dzieciarni. – Takem właśnie dumał, co to lezie. Czuć było dzieckiem, ale i mamuną, a na dodatek jeszcze smrodem jakimś drażniącym, że się uciekać chce jak najdalej. I takem se myślał, co to łazi po lesie, a to wyście są.

Pokiwał głową, przytakując swoim myślom i słowom. Wyglądał niegroźnie i dobrotliwie, choć wielkie, czarne oczyska sprawiały upiorne wrażenie. – A co tu robisz, chłopcze? – spytał. – Czemu nocą łazisz po lesie, zamiast spać w ciepłej chacie, jak wam, ludziom, przykazane? – Nie mów mu nic – syknął podmieniec cicho. – Szukam siostry – wydukał Bratmił, puszczając ostrzeżenie mimo uszu. – Mamuna ją porwała, w zamian zostawiając podrzutka. Nie wiecie może, dziadku, gdzie znajdę te mamuny? Sam był zaskoczony własną odwagą, ale niewiele miał w tej chwili pomysłów i słowa wyskoczyły mu z głowy, zupełnie nie pytając rozumu o zgodę. Wodnik przekrzywił nieco głowę, pogładził się po długiej brodzie. Palce u dłoni również złączone miał błoną, a skóra rąk i twarzy zdawała się ciemniejsza niż u Bratmiła. Choć w ciemności nie dało się rozróżnić kolorów, chłopiec był przekonany, że musiała być zielona niczym wodorosty. – A może i wiem… – wymruczał przeciągle wodnik. – Jeno powiedz mi, drogi chłopcze, co mi z tego przyjdzie, że ci pomogę w potrzebie? Bratmił przestąpił nerwowo z nogi na nogę, zwlekając z odpowiedzią. Podmieniec, najwyraźniej przestraszony całą sytuacją, szepnął znów ostrzegawczo: – Niczego mu nie obiecuj. Bez pomocy trafimy, gdzie trzeba. – Takiś pewny? – roześmiał się wodnik, a jego śmiech brzmiał niczym rechot żab w letnie noce. – Pobłądzicie prędzej, całą noc możecie się po omacku obijać o drzewa. A rankiem mamuny nie znajdziecie. No, chyba że was prędzej napadnie jaki wilk czy wygłodniała lisica. Na nic się tedy zda twoja czarodziejska ochrona. Im śmierdzieć magią nie będziesz, jeno pachnieć niczym młody jesiotr. Porównanie niekoniecznie zrobiło odpowiednie wrażenie na chłopcu, ale cała reszta owszem. Na nic się zdały pojękiwania podmieńca, żeby odejść stąd jak najszybciej. – Czego byś chciał w zamian? – spytał Bratmił. Wodnik udał, że się waha, przeciągając chwilę oczekiwania. W końcu rzekł: – Uczyńmy tak: ja ci zadam zagadkę i jeśli odgadniesz, powiem dokładnie, gdzie znaleźć mamunę, której młode trzymasz w ramionach. – A jeśli nie zgadnę? – Jeśli nie odgadniesz, pójdziesz ze mną w wodę. Stary już jestem, siłą cię tam nie zaciągnę, choć mam wielką ochotę, by spróbować. – Uśmiechnął się i w świetle księżyca błysnęły ostre zęby, których mimo wieku miał w paszczy całkiem sporo. – Potrzebny mi uczeń, następca, co przejmie we władanie cały strumień i niemałą część jeziora. Nadałbyś mi się. Po zapachu czuję, żeś do wody nawykły. Co powiesz? Bratmił z trudem przełknął ślinę, czując, jak dreszcz przebiega mu po plecach. Ani mu się widziało przejmowanie strumienia i niemałej części jeziora po wodniku. Już wolał plecenie wierszy i ciężką pracę w polu, ale na słońcu, w otoczeniu tych, których kochał. Bał się, że jeśli nie odpowie poprawnie, nigdy nie uratuje siostry, nie wróci do rodziców. Z drugiej strony bez pomocy wodnika może wybrać nie ten strumień, co trzeba i nie odnaleźć mamun przed świtem. Potrzebował podpowiedzi, choć wizja przegranej sprawiała, że ciarki przechodziły mu po plecach. Odetchnął głęboko, podejmując decyzję: – Zadaj swoją zagadkę, zgadzam się – rzekł głośno, niemalże uroczyście, na co syn mamuny jęknął tylko przeciągle, nie rzucając nawet kąśliwej uwagi. Wodnik poweselał wyraźnie, aż nie mógł usiedzieć na głazie. Powiercił się chwilę, poprawił

kapelusz, po czym rzekł: – Smakowity kąsek, co płynie przez świat. Choć jeden, to młodą i starą ma twarz. Bratmił wytrzymał spojrzenie pustych oczu demona. Jego myśli pędziły jak szalone, a całe ciało spięło się jak przed biegiem. Nagle zrozumiał. Powtórzył w myślach zagadkę, sprawdzając, czy wszystkie jej kawałki pasują do tego, co przyszło mu do głowy. – To księżyc – powiedział. – Ma młodą twarz po nowiu i starzeje się, im bliżej pełni. Co miesiąc odrasta, ale podgryzają go wilki, więc maleje. Dla nich jest smakowitym kąskiem. Na tyle dobrym, że cierpliwie czekają, by odrósł i by po pełni znów mogły zacząć go zjadać. Podmieniec wstrzymał oddech. Bratmił również, choć przecież wiedział, że wygrał. Wszyscy w dolinie wiedzieli, że to z powodu wilków twarz księżyca zmienia się w ciągu miesiąca. Tak było od wieków i zawsze tak będzie. Wodnik zastygł bez ruchu, wlepiając spojrzenie w chłopca. Najpierw zaskoczone, potem wściekłe, niespokojne, a na końcu zrezygnowane. – Nie, nie spróbuję – wymamrotał do siebie, jakby rozważał jakiś pomysł. – Za mało mam sił, a on za mocno śmierdzi magią. To dobra odpowiedź, chłopcze – dodał głośniej. – Możesz odejść wolno. – Zaraz, zaraz! – obruszył się Bratmił. – Obiecałeś wskazać mi drogę do mamun, chyba dotrzymasz słowa? Ale wodnik odwrócił się ku strumieniowi i przez moment sprawiał wrażenie, że wskoczy do wody, znikając w głębinie. Jednak w ostatniej chwili zatrzymał się, obrażonym tonem rzucając: – Idź w górę nurtu, aż do niewielkiej polany, gdzie woda rozlewa się szeroko, a do potoku wpada z lewej strony mniejszy strumień. Trzymaj się tego dopływu, a dojdziesz do mamun, zanim słońce wstanie. – Zaczekaj! – Bratmił odruchowo wyciągnął dłoń, jakby chciał złapać potwora za mokre ramię. – Gdzie ta polana? Daleko jeszcze? – Niedaleko – odparł wodnik, szykując się do skoku. – Wierzaj mi, takiemu chłopcu jak ty nie dane będzie ją przegapić. Po czym skoczył, niknąc pod wodą prawie bez plusku. – Dziwnie to powiedział… – mruknął podmieniec ostrożnie. – Nie podoba mi się ta droga. Bratmiłowi również się nie podobała. Ale skoro dotarł tak daleko, dotrze i do samego końca. – Miej oczy dookoła głowy – polecił, ruszając przed siebie. – Jak zobaczysz wilka albo głodną lisicę, wrzeszcz.

Rozdział 9 Piękne panny O dziwo, spotkanie z wodnikiem wprawiło Miłka w dobry nastrój. Rozwiązawszy zagadkę, poczuł się dużo pewniej, a nawet miał ochotę zanucić pod nosem, choć oczywiście tego nie zrobił. Droga wciąż była niebezpieczna, a las pełen dzikich stworzeń, jednak chłopiec czuł, jakby wstąpiła w niego nowa nadzieja oraz przekonanie, że poradzi sobie z przeciwnościami, jak nie siłą, to sprytem i rozwagą. Munek zauważył, że krok niosącego go Miłka stał się bardziej sprężysty i szybszy. – Na twoim miejscu tak bym się nie cieszył – mruknął, ledwie wyściubiając głowę spod pachy chłopca. – Dobra, dobra – zbył go Miłek. – Ech, głupi! – westchnął podrzutek. – Przed chwilą prawie pełznął pod paprociami, a teraz zgrywa bohatera. – Nie próbuj mnie znów straszyć. – Nie straszę, mówię, jak jest. Las wciąż jest pełen niebezpieczeństw, ciągle musimy być ostrożni. Skoro już nie mogę zostać w waszej chacie, to wolałbym, żebyś mnie doniósł szczęśliwie do matki, a nie padł gdzieś po drodze, sprowadzając zgubę na nas obu. Rodzice cię nie uczyli, że powinno się słuchać mądrzejszych? Bratmił omal nie roześmiał się na głos, tak go jakoś to pytanie rozbawiło. Oto niósł pod pachą zawiniątko wielkości noworodka, które nie dość, że co i rusz rzucało kąśliwymi uwagami, to jeszcze uważało się za mądrzejsze od Miłka. – Ty jesteś ten mądrzejszy? – upewnił się z uśmiechem. – Ty dzidziuś jesteś! Jak się spodziewał, Munek zaczął parskać z oburzenia i parskał tak dobrą chwilkę, nim wykrztusił: – A co ty myślisz, że jak przypominam twoją siostrę, to jestem tak samo głupi? Ja, wyobraź sobie, może nie rosnę zbyt szybko i nie umiem jeszcze biegać… – Nie umiesz nawet porządnie się czołgać. – Bratmił nie mógł się powstrzymać. Miał świetny humor. Przechytrzył wodnika, przed potworami chronił go amulet i nawet złośliwy podmieniec nie był już tak denerwujący jak wcześniej. Bratmił poczuł, że wcale się już nie boi. A powinien był się bać. * Trudno było poznać, jak długo idą. Bratmił musiał stawiać stopy ostrożnie, żeby nie przewrócić się, nie zranić nogi i nie stać się przez to bezbronną ofiarą wilków. Szli więc wolno, ale wciąż do przodu, wzdłuż strumienia. Gdy między drzewami zaczęły przebłyskiwać jaśniejsze, granatowo-srebrne łaty, chłopiec dopiero po chwili zrozumiał, że to światło księżyca tak się mieni. A skoro nie przesłaniały go korony drzew, musieli zbliżać się do polany. Rzeczywiście, po kilku krótkich chwilach wyraźnie dało się zobaczyć pustkę za linią ostatnich sosen. Niewielką łąkę zalewał blask miesiąca w pełni, a po czasie spędzonym w ciemności krajobraz ten wydał się Miłkowi jasny niczym dzień. Już zdążył się ucieszyć, gdy nagle usłyszał głosy. Nie brzmiały jak porykiwania potworów ani

szepty duchów, tylko jak zupełnie zwyczajna rozmowa kilku dziewcząt. Dziewcząt, które najwyraźniej nie boją się być same w ciemnym lesie. Najciszej jak potrafił, chłopiec podkradł się do ostatnich sosen i ostrożnie wyjrzał zza grubego pnia. Polana nie była duża. W jej sercu mniejszy potok wpływał do większego, burząc nurt. Korzystając z płaskiego terenu, woda rozlewała się nieco szerzej, by za chwilę ustatkować się i wspólnym korytem wpaść do lasu na prawo od miejsca, gdzie stał Bratmił. Woda wzbierała mocniej wiosną przy roztopach, latem przy ulewach i w jesiennej słocie, a ten rytm przybierającej i opadającej wody wymywał ziemię, to ją ugłaskiwał, to ją szarpał, nie pozwalając roślinności na dłużej zapuścić korzeni. W taki sposób powstała polana, zarośnięta jedynie pędami bluszczy i ostrężyn, ozdobiona drobnymi leśnymi kwiatami, które strumień zniszczy do najbliższej wiosny, by w przyszłym roku wszystko mogło zacząć się od nowa. Na pierwszy rzut oka widać było, że spędzające tu czas dziewczęta są nocnymi stworzeniami. Jedna z nich leżała pośród bluszczy, podłożywszy ramiona pod głowę, jakby wygrzewała się w blasku księżyca. Druga siedziała obok, wijąc wianek z polnych kwiatów i nucąc pod nosem, zaś dwie pozostałe figlowały, biegając po kostki w zimnej wodzie. Chlapały się wodą, parskały śmiechem i droczyły ze sobą. To właśnie te wesołe głosy słychać było wcześniej. Wszystkie panny były piękne i bardzo młode. Ich długie rozpuszczone włosy spływały aż do kolan, a cienkie, zwiewne sukienki okrywały smukłe ciała. Bratmił pomyślał, że Dobrawka niemalże dorównywała nieznajomym urodą. Zaraz potem poczuł się nieswojo, że w takiej chwili przyszła mu na myśl przyjaciółka. Dziwnie też było podglądać tak z ukrycia, tym bardziej że ostatnio nawet przy Dobrawce czuł się speszony, a co dopiero przy obcych pięknościach. Chciał odejść, ominąć polanę i ruszać dalej, a jednocześnie nie mógł oderwać wzroku od tego magicznego widoku. Dziewczęta poruszały się lekko i zgrabnie, uśmiechy rozświetlały ich śliczne twarze, w których największą ozdobę stanowiły wielkie oczy. Żaden człowiek nie mógł mieć tak dużych oczu. Bratmił był tego pewien. – Już? Nagapiłeś się? – szepnął zniecierpliwiony Podmieniec. – Zmykajmy stąd, póki nas nie widzą. – Tak – przytaknął chłopak nieprzytomnie. – To rusałki, prawda? – Tak. – Myślałem, że tańczą tylko w czasie nowiu. – Yhm – mruknął podrzutek. – Wyobrażasz sobie, że tańczą, a potem resztę miesiąca śpią czy co? – No… – Dobra, możemy już pójść? To naprawdę nie jest bezpieczne. Jeśli cię zauważą, załaskoczą cię na śmierć. W tym momencie wijąca wianek panna odwróciła głowę w ich stronę, a ta, która leżała obok, usiadła szybko. Obie spojrzały wprost na Bratmiła, jakby widziały go doskonale, schowanego w cieniu drzew. – O, nie… – jęknął syn mamuny. – Wiedzą, że tu jesteśmy. Nie patrz im w oczy. Uciekajmy! Bratmił ani drgnął. Spoglądał już w ogromne źrenice wijącej wianek rusałki. Uśmiechnęła się i był to najpiękniejszy widok, jaki zdarzyło się chłopakowi oglądać. Zapragnął, by czas się zatrzymał, żeby mógł na zawsze patrzeć na tę śliczną twarz. Przez chwilę jeszcze zdawał sobie sprawę, że powinien walczyć z urokiem, ale zaraz potem zapadł się w niego jeszcze głębiej. Rusałka wstała, wyciągnęła dłoń i palcem przywołała chłopca do siebie.

– Chodź tu do nas – powiedziała, choć jej usta nie poruszyły się, wciąż rozciągnięte w uśmiechu. – Zatańcz z nami, piękny chłopcze! Podrzutek protestował, rzucając się w uścisku Bratmiła, ale jego głos dochodził jakby z oddali. Miłek, nie odrywając wzroku od cud-dziewczyny, położył Munka na trawie i ruszył na polanę. Rusałki znad potoku również przyszły. Mokre sukienki oblepiały im się wokół kolan, zmoczone włosy strączkami opadały na twarze, kleiły się do czół. – Ależ jesteś piękny! – zachwycały się, gdy szedł ku nim. – Jaki wysoki i mężny! Najpiękniejszy! Słodkie słówka polewały miodem serce chłopaka. Jednak gdy był już blisko, dziewczęta odsunęły się, a ich idealne twarze skrzywił na moment grymas obrzydzenia. Trwało to tyle, co mrugnięcie okiem. Już po chwili znów się uśmiechały. – Och, tak chciałybyśmy cię uściskać, piękny chłopcze! – jęknęła jedna z żalem. – Ale masz przy sobie coś, co nam przeszkadza. Amulet, dotarło do Bratmiła, i nagle świadomość posiadania go przestała być tak pocieszająca. – Chciałybyśmy wziąć cię za rękę i zatańczyć z tobą – dołączyła druga rusałka. W jej głosie brzmiała szczera rozpacz. – Czy ty nie chciałbyś z nami zatańczyć? – Chciałbym – przytaknął nieprzytomnie Bratmił. – To cudownie! Zdejmij na chwilę ten wisior i chodź z nami!

Ręka chłopca sama powędrowała do rzemyka, na którym zawieszony był woreczek z ziołami, ale jakaś przytomna część umysłu Bratmiła ciągle walczyła z czarem. Zawahał się, chwytając amulet. Zacisnął palce na lnianym zawiniątku i stał nieruchomo. – No, dalej! – ponaglały rusałki, krążąc blisko. – Rzuć go daleko i uściśnij nam dłonie! Chodź do nas! Wiedział, że nie może. Pragnął tego najmocniej na świecie, a jednocześnie coś sprzeciwiało się urokowi, coś w głowie Bratmiła wciąż jeszcze walczyło. W efekcie ani się nie ruszył, ani nie przemówił, tylko zastygł z woreczkiem w dłoni, a rusałki czarowały swą urodą, próbując dotknąć chłopaka, lecz wciąż nie mogąc tego uczynić. Niespodziewanie odskoczyły. Zawyły z bólu, a ten jęk był tak potworny, że nie mógłby pochodzić z ludzkiego gardła. Jedna z rusałek szaleńczo strzepywała coś z twarzy, a pomiędzy jej palcami Bratmił dostrzegł oparzenia. Inne wiły się i skakały, otrzepując sukienki, uciekając do wody. Jak Dobrawka, gdy jej pająk wlazł pod giezło, pomyślał Miłek, i to wspomnienie pomogło mu ostatecznie otrząsnąć się z uroku. W tym momencie coś mocno łupnęło go w plecy, a jakiś głos warknął: – Biegnij! Nogi posłuchały natychmiast. Bratmił wystrzelił do przodu, śmignął między dwiema kręcącymi się po łące rusałkami, wpadł do lasu i pobiegł przed siebie.

Rozdział 10 W ciemności Po prostu biegł. Najszybciej, jak dał radę w ciemnościach, obijając się o drzewa i boleśnie tłukąc stopami o konary. Gałęzie smagały go po twarzy, aż łzy ciekły po policzkach. Może zresztą nie były to tylko łzy bólu. Osłaniał twarz ramieniem i parł do przodu, aż strach uleciał, stłumiony zmęczeniem, a ból nóg zastąpił potworny ucisk w piersi. Dysząc ciężko, oparł się plecami o pień drzewa, bezskutecznie próbując dostrzec cokolwiek wokół. Nie umiał sobie wytłumaczyć tego, co się stało przed chwilą. Kto krzyknął? Kto mu pomógł? Co tak oparzyło rusałki? Niemożliwe przecież, żeby to wszystko zrobił podmieniec! – O, nie! – Bratmił jęknął cicho. – Munek! W pierwszej chwili chciał biec z powrotem, ratować podrzutka, pozostawionego na pastwę wodnych panien, zdał sobie jednak sprawę, że nie ma pojęcia, gdzie jest i jak ma znów trafić na właściwą drogę. Osunął się po pniu, załamany i przestraszony. Ucisk na brzuchu przypomniał mu o zatkniętym za pas koniku. Miłek zdążył zapomnieć, że zabrał go ze sobą. Z ulgą wydobył zabawkę i przytulił mocno, wdychając znajomy zapach. Ten sam, który towarzyszył mu od dziecka, niezmiennie dając poczucie bezpieczeństwa. Mama czasem mówiła, że jeśli konik zapleśnieje, trzeba go będzie wyrzucić. Wąchała go wtedy, zawsze stwierdzając z rozrzewnieniem, że pachnie dzieckiem. Miłek bardzo dbał, by zabawce nic się nie stało, a jeśli zdarzyło jej się zmoknąć, zawsze starannie suszył ją na słońcu lub przy palenisku, ostrożnie, żeby sucha trawa nie spłonęła od iskier. Dla niego konik nie pachniał dzieckiem. Pachniał spokojnymi wieczorami, beztroską i wieloma wspólnymi przygodami, które razem przeżyli. A wyglądało na to, że ta obecna będzie największa i najniebezpieczniejsza. * Tymczasem na polanie rusałki już nie krzyczały z bólu. Wszystkie cztery uciekły do strumienia, obmywając ramiona i twarze z parzącego proszku. Oglądały sobie nawzajem rany i biadoliły żałośnie nad utraconą urodą. Munek wiedział jednak, że wraz z nowiem cała szpetota zniknie, a ciała wodnych panien staną się na powrót gładkie i urokliwe. Podmieniec leżał pod sosną i milczał. Był zbyt mądry, by wołać o pomoc, bo równie dobrze mógłby krzyknąć „podano wieczerzę”. Tkwił pomiędzy korzeniami drzewa, próbując przekonać samego siebie, że wszystko się dobrze skończy. Nie wiedział, jak, ale usiłował w to uwierzyć, żeby nie zacząć wrzeszczeć ze strachu. Nie mógł się odczołgać, bo słuch rusałek był znakomity. Z całego serca nie chciał wpaść w ich ręce. Postanowił poczekać do świtu, gdy rusałki będą zmuszone zapaść w wodę na cały dzień. Jeżeli do tego czasu nie wyczuje go żaden lis, wilk czy niedźwiedź, powinien być w stanie uciec. A przynajmniej spróbować, bo jak szybko można się czołgać, będąc wielkości niemowlaka? Odpychał smętne myśli. Póki życia, póty nadziei, powtarzał sobie. Niespodziewanie zza sosny wyłoniła się postać. Podmieniec omal nie krzyknął, przekonany w

pierwszej chwili, że to dziki zwierz, który chce go połknąć w całości. Ale to nie był zwierz. Postać zbliżyła się, jakby doskonale wiedziała, że znajdzie tu podmieńca. Munek drżał, gdy podnosiła go z ziemi. * Minęła już połowa ciepłej, krótkiej, letniej nocy, a Bratmił wciąż siedział samotnie pod drzewem. W dłoni ściskał konika z trawy, gładząc kciukiem pękaty bok zabawki. Na myśl o ruszeniu w dalszą drogę czuł ścisk w żołądku, jednak zdawał sobie sprawę, że nie może siedzieć tak do rana. Jeśli przyśnie, nie zauważy nadchodzącego niebezpieczeństwa. Przez moment rozważał wspięcie się na drzewo i ułożenie gdzieś między gałęziami, ale nagle coś się w nim zbuntowało. Przecież nie po to wszedłem do lasu, żeby teraz przeczekiwać do świtu, pomyślał gniewnie. Księżyc świeci wysoko i mamuny piorą nad strumieniem swoje koszule. Gdzieś tam z nimi jest Pokrzywka i jeśli nie uratuję jej tej nocy, nigdy więcej rodzice nie pozwolą na to, żebym spróbował jeszcze raz. Muszę znaleźć w sobie odwagę i iść. Znaleźć strumień, zacząć poszukiwania od nowa. Nie mogłem przecież odbiec daleko od polany. Uciekałem prosto przed siebie, więc jeśli teraz skieruję się mniej więcej w tę stronę, powinienem trafić z powrotem. Jeśli nawet nie na polanę, to chociaż nad strumień. A to będzie jakiś początek, prawda? Kto wie, może nawet uda mi się znaleźć Munka? Chociaż pewnie nie czeka pod sosną, tylko ruszył do matki. Będzie mu jeszcze trudniej niż mnie, przecież ledwie unosi wielką głowę nad ziemię. Ale jest potworem, więc pewnie sobie poradzi. Och, kogo ja próbuję oszukać! Przecież dla mnie droga wzdłuż potoku była męczarnią, a jestem szybszy i zwinniejszy. Jeśli Munek natknie się na jakiekolwiek niebezpieczeństwo, będzie stracony. Nie odgoni dzika złośliwościami i pogardą. Co mu powie? Że śmierdzi jak świnia? Nawet nie zdąży dokończyć zdania. Nie, muszę po niego wrócić. Nikogo nie zostawia się na pastwę losu, nawet przemądrzałego potwora. W końcu to ja go w to wpakowałem. Tak trochę, bo przecież nie kazałem jego matce zabierać mi siostry. Ale to ja zostawiłem go pod drzewem i gdybym poszedł teraz w drugą stronę, nie mógłbym już nigdy spokojnie zasnąć. Pomyślał to, po czym natychmiast przyszło mu do głowy, że w obecnej sytuacji to odważne planować, że w ogóle jeszcze kiedyś zaśnie spokojnie. Najpierw przecież musi wydostać się z lasu. A bez siostry nie miał zamiaru wracać. Teraz. Wstał szybko, żeby nie rozmyślić się w pół ruchu, po czym ruszył przed siebie szybkim krokiem w stronę, z której – jak mu się zdawało – przybiegł. * – Dokąd mnie niesiesz? – Munek nawet nie udawał buty. Prawda była taka, że bał się jak młoda owca wilka. – Tam, gdzie twoje miejsce, podrzutku – padła odpowiedź. Munek stropił się nieznacznie. Właściwie gdzie w tej chwili znajdowało się to miejsce? Przecież nie w chacie wikliniarzy. Z drugiej strony matka właśnie tuli pewnie do snu Paprotkę, więc nie zechce nawet spojrzeć na syna. – Może lepiej poszukalibyśmy chłopaka? – zaproponował łagodnie.

– Będziesz mi mówił, co lepiej robić, to cię zostawię. – Aha. Jasne. Tak, rozmowa nie przypominała tej z Miłkiem. – Odbiegł od strumienia, to niedobrze – ciągnął dalej, cicho i pokornie. – To już nie twoje zmartwienie. – Tak, tak – przytaknął podmieniec. – Nareszcie! Głupi chłopak, po nocy pcha się do lasu zupełnie niegotowy na to, co go może spotkać. Pojęcia nie ma o nocnych stworach, tyle tylko, co się z opowiastek nasłuchał, a idzie jak ta mucha do miodu, bo mu to durne, młode serce mówi, że tak trzeba. – Wiem, jest wyjątkowy. – Chyba wyjątkowo niemądry! Tak narażać swoje życie! – Martwisz się o niego? – Co?! A w życiu! – Kto by to pomyślał… Nie trap się, potworze. Znajdę go. * Bratmił bardzo szybko zdał sobie sprawę, że zabłądził. Nie da się iść w ciemnościach przez las, omijając drzewa, i być pewnym, że utrzymuje się wyznaczony kierunek wędrówki. Być może doświadczeni myśliwi, tropiciele albo czarownicy potrafili takie rzeczy, ale nie Bratmił. On nie umiał czytać śladów z połamanych gałązek i zgniecionej ściółki. A nawet gdyby to potrafił, było zbyt ciemno, żeby mógł dostrzec tak delikatne znaki. Przywykł do mroku na tyle, że w ostatniej chwili zauważał pnie i dzięki temu nie obijał się o drzewa, na tym jednak koniec. Kilka razy słyszał, jak coś przebiega niedaleko, jednak po prędkości, z jaką uciekało, poznał, że nie były to żadne niebezpieczne stwory, raczej spłoszone sarny czy zające. Raz tylko rozpoznał pomruki dzików ryjących w ziemi w poszukiwaniu orzechów laskowych i był to odgłos, od którego krew marzła w żyłach. Miłek zastygł w pół kroku, mocniej ścisnął w dłoni konika z trawy, po czym najciszej jak potrafił obszedł zwierzęta szerokim łukiem. Szczęśliwie były tak zajęte pałaszowaniem, że nie zwróciły uwagi na intruza. Niewiele jest w lesie rzeczy, przed którymi dziki musiałyby uciekać, toteż nie wyczekiwały zagrożeń. Po tym zdarzeniu Bratmił był już pewien, że nie idzie prosto i raczej nie w kierunku polany rusałek. Nasłuchiwał, czy wśród odgłosów nocy nie usłyszy szumu strumienia, jednak bezskutecznie. Zatrzymał się bezradnie, rozglądając w ciemnościach. Tak bym chciał, żeby coś wskazało mi drogę, pomyślał z żalem. Jakby na życzenie, dokładnie w tej samej chwili kilkanaście kroków przed nim rozbłysło błękitne światełko.

Rozdział 11 W stronę światła Bratmił zamarł, niepewny, czy powinien podążyć ku płomykowi, czy rzucić się do ucieczki. W opowieściach słyszał o różnych światłach, które spotykało się w lasach i na bagniskach. Psotne błędne ogniki sprowadzały ludzi na manowce i znikały tak nagle, jak się pojawiały. Przyjazne świetla zjawiały się w odpowiedzi na czyjeś wielkie pragnienie, a przychodziły tylko po to, by pomóc. Czasem prowadziły do zagubionych owiec, czasem do skarbów, a czasem pomagały znaleźć drogę powrotną do domu. Chłopiec nie wiedział, czy napotkał dobre świetle, czy zły ognik, bo nie umiał ich rozróżnić. Ale jedno było pewne – żarliwie prosił w myślach o pomoc, więc całkiem możliwe, że to dobre świetle przybyło, by go zabrać nad strumień. Powoli ruszył w kierunku błękitnego płomyka. – Proszę, zaprowadź mnie na polanę, gdzie łączą się dwa strumienie i gdzie mieszkają rusałki – poprosił bardzo grzecznie. Gdy tylko się zbliżył, światełko odpłynęło nieco dalej. Było przepiękne, miało kolor letniego nieba i poruszało się w zupełnej ciszy, ciągle zmieniając kształt. Nie było kulą, lecz fruwającym płomieniem, rozdygotanym, pełnym życia, płynącym w powietrzu coraz dalej w las.

Miłek obawiał się przez chwilę, że uroda płomienia okaże się równie niebezpieczna jak wdzięk rusałek, ale nie czuł, żeby coś próbowało go omotać. Odprężył się odrobinę i postanowił zaufać światełku. Nie szli długo. Dla wpatrzonego w jaśniejący błękit chłopca ciemność poza płomieniem znów stanowiła nieprzeniknioną ścianę. Ostrość widzenia, którą zyskał, przebywając długo w mroku, teraz przepadła. Nie widział nawet zarysów drzew, bo świetle go oślepiło. Musiał podążać za nim, wierząc w jego dobre intencje. Na leśnej ściółce czuł mech, który miękko uginał się pod chłopięcymi stopami.

W pewnym momencie Bratmił poczuł, że przy każdym kroku zapada się w podłoże coraz głębiej, a ściółka zdaje się już nie tylko chłodna, ale zwyczajnie mokra. Wytężył słuch, jednak nie usłyszał szumu strumienia, czyli to nie mogła być woda z potoku. Zwolnił, odruchowo rozglądając się wokół, ale choć wytrzeszczył oczy, nie zobaczył nic prócz czerni nocy. Postąpił krok do przodu, jednak nie napotkał oparcia dla stopy. Zamachał desperacko rękami, by złapać równowagę, lecz za późno. Musiał skończyć krok, a noga trafiła na pochyłe zbocze, śliskie od wody i mułu. Poślizgnął się. Krzyknął ze strachu. Próbując utrzymać równowagę, postąpił jeszcze kilka kroków do przodu, nim udało mu się wyhamować. Wtedy już tkwił w błocie po kolana. Wstrząsnął się z zimna, bo gęsta breja była lodowata. Szarpnął się, by ruszyć ku brzegowi. Poczuł, że tonie jeszcze głębiej. Bagno wciągało w przerażającym tempie. – Ratunku! – krzyknął, zbyt przestraszony, by zastanawiać się nad tym, czy usłyszy go jakieś straszydło. Błękitny płomień zatrzymał się na moment, jakby zaskoczony sytuacją, po czym ruszył dalej, jakby nigdy nic. * – Co to było? – Podmieniec czujnie nadstawił uszu. – Cicho. Słucham. – To głos Miłka! – Munek prawie wrzasnął z przejęcia. – Wiem. Zdaje się, że jest niedaleko. W… tę stronę. Podmieniec poczuł, że zmieniają kierunek i przyspieszają. Gdy zaczęli biec, zrobiło mu się bardzo niewygodnie. Głowa podskakiwała nieprzyjemnie, a z każdym krokiem żebra boleśnie odgniatały się o trzymającą go rękę. Chwilowo nie miało to jednak znaczenia. Sto razy bardziej wolałby być teraz z Bratmiłem. Gdziekolwiek on był i z jakiegokolwiek powodu krzyczał. * Miłek utknął po pas w bagnie, ale wciąż jeszcze mógł się wydostać. Wyrzucił konika z trawy na brzeg, by mieć dwie wolne ręce. Sięgnął daleko przed siebie, próbując namacać cokolwiek, czego mógłby się chwycić. Natrafił na wystający z gliny giętki korzeń. Wydawał się mocno wrośnięty w brzeg, więc chłopiec spróbował się podciągnąć samymi tylko ramionami, by nie używać nóg i nie zapadać się jeszcze głębiej. Udało się, choć było bardzo ciężko. Bagno nie chciało wypuścić chłopaka. Choć zaledwie kilka kroków dzieliło go od trawy nie mógł się wydostać. Przy kolejnym pociągnięciu korzeń pękł z cichym trzaskiem, a Miłek wpadł w błoto po samą szyję. Poczuł, jak ogarnia go przerażenie, jakiego nie czuł nigdy w życiu. Miał ochotę młócić rękami i nogami, wrzeszczeć i kopać, byle tylko dosięgnąć brzegu, wiedział jednak, że w ten sposób bagno wessie go jeszcze szybciej. Po co zresztą krzyczeć, skoro nie ma w lesie nikogo, kto mógłby mu pomóc? Opanował strach, ale wymagało to rozwagi prawie niewyobrażalnej dla młodego chłopca. Starał się myśleć trzeźwo.

Co teraz? * – No i co teraz? – spytał Munek z obawą, gdy zauważył, że zwolnili kroku. – Cicho, daj mi się skupić. – Nie wiesz, dokąd biec, prawda? – Cicho! Muszę słyszeć, jeśli krzyknie. Munek otworzył usta, by rzucić coś złośliwego, ale zrezygnował. Przez chwilę nasłuchiwali w milczeniu. – A jeśli… – mruknął w końcu podrzutek – nie krzyknie już więcej? Odpowiedziała mu cisza, wypełniona napięciem oraz doskonale wyczuwalną obawą. Munek wiedział, że myśleli o tym samym, tylko on odważył się wypowiedzieć to na głos. – Cicho bądź – padło wreszcie z irytacją – bo cię wrzucę w ostrężyny. Pobiegli dalej. * Miłek tonął. Znad błota wystawała jedynie jego twarz o wytrzeszczonych ze strachu oczach i chwytających chciwie powietrze ustach. – Pomocy… Chciał wrzeszczeć, ale nie miał już siły. Zimna maź ściskała mu pierś, nie pozwalając nabrać oddechu do wielkiego krzyku. Głos wydobył się słaby i cichy. Bratmił z żalem pomyślał o rodzicach. Nie będą nawet wiedzieć, dokąd poszedł i co mu się przydarzyło. Zamiast jednego dziecka stracą dwoje. Łzy pociekły chłopakowi po policzkach, spływając jasnymi smugami po umorusanej twarzy. Przymknął oczy, wiedząc, że już za chwilę błoto zaleje mu usta. Nie miał pomysłów na ratunek ani nadziei na pomoc. Był jednak w lesie ktoś, kto uznał, że warto uratować chłopca o dobrym sercu.

Czekając, aż błoto wciągnie go pod powierzchnię, przez zamknięte powieki Miłek dojrzał blask. Szybko otworzył oczy. Nad bagnem wisiało całe mrowie świateł. Miały kształt złotych kul, a w ich wnętrzach migały pomarańczowe iskierki. W jednej chwili chłopiec zrozumiał, że dopiero teraz widzi przed sobą świetla, tak bardzo różne od zimnego błędnego ognika, który wpakował go w tarapaty. Świetla drgały delikatnie, latając wokół tkwiącego w błocie Bratmiła, a ich lśnienie tak go zauroczyło, że dopiero po chwili dostrzegł, kto stoi na brzegu. To był władca lasu, ważniejszy od wszystkich świetlików, rusałek, wodników i mamun razem wziętych.

Rozdział 12 Władca lasu Stał na brzegu, dokładnie w tym miejscu, gdzie Miłek wpadł do bagniska. Wysoki, starszy mężczyzna o szerokich plecach, zamiast odzieniem okryty mchem, z potężnym kosturem w dłoni. Liście dębu spływały mu aż na pierś w postaci brody, okalały głowę niczym włosy. Spomiędzy nich wyrastały jelenie rogi, tworząc rozłożystą koronę. W pobrużdżonej twarzy jaśniały oczy wilka, a stopy zdawały się wrastać w podłoże, bo ich właściciel stanowił jedność z całym lasem. Czasami widywano go pod innymi postaciami. A to jako niedźwiedź rozgonił drwali ścinających jego ukochane drzewa, a to znowu jako jeleń pomógł rodzicom odnaleźć zagubione dziecko. Karał łobuzów, co dla zabawy wyrzucali ptasie jaja z gniazd i wyprowadzał z lasu tych, którzy zgubili się, idąc na jagody. Nazywano go różnie – dobrochoczy, borowy, a tu, w dolinie, mówiono o nim leszy. Był panem lasu, jego duchem i opiekunem. Właściwie można by rzec, że był lasem. Teraz patrzył na znikającą pod powierzchnią bagna twarz Bratmiła. Wyciągnął przed siebie kostur, a ten ożył, rosnąc szybko i wypuszczając po bokach drobne listki. Nim dotarł do chłopca, wbił się w błoto, a zaraz potem Miłek poczuł, jak drewno owija go w pasie i ciągnie ku górze. Chłopiec jęknął boleśnie, gdy szarpnięcie wydarło go z pułapki. Kostur zaczął maleć, aż w końcu złożył Bratmiła na brzegu, tuż przed leszym. Dopiero teraz Miłek poczuł, jak bardzo jest zmęczony. Oddychał ciężko, łapczywie, jakby ktoś przeciął liny ściskające mu dotychczas pierś. Tuż obok zauważył porzuconego konika z trawy. Sięgnął po niego z wysiłkiem i chwycił mocno. Z trudem uniósł się na kolana i podparł rękami, nie śmiąc podnieść wzroku na władcę lasu. – Dzięki ci, panie… – wydusił, po czym zakaszlał, bo gardło miał zupełnie suche. Odpowiedział mu łagodny szum dębowych liści. Bratmił usiadł na mchu. – Dziękuję – powtórzył. Z całych sił próbował powstrzymać łzy, lecz uczucie ulgi, które go zalało, było zbyt wielkie. Spuścił głowę w nadziei, że leszy nie dostrzeże grymasu na jego twarzy i łez płynących po policzkach. Zbyt wiele przeżył dzisiejszej nocy, by ze spokojem ruszyć teraz dalej. Bardzo chciał pokazać leszemu, że jest już mężczyzną i zły był na siebie za ten dziecięcy szloch, ale przecież niejeden dorosły płakałby w takiej chwili. Przychodzi moment, gdy tama wstrzymująca uczucia musi pęknąć. Kiedy strachu jest zbyt dużo, a potem on nagle mija, najczęściej wylewa się z człowieka rzeką łez, które trudno powstrzymać. Babka mówiła, że mężczyźni nie płaczą, bo strach i żal zmieniają w gniew, ale Bratmił ani nie umiał, ani nawet nie miał teraz ochoty się złościć. Bo i na kogo? Chyba tylko na samego siebie. Przecież nikt inny nie był winny. Po chwili udało mu się uspokoić nerwy i ponownie podnieść wzrok. Leszy czekał, a kostur, który opierał o ziemię tuż obok chłopca, zaczynał puszczać delikatne korzonki. W spojrzeniu wilczych oczu widać było jedynie spokój i życzliwość. U boku leszego stał młody koziołek. Miłek nie był pewien, czy wcześniej nie zwrócił na niego

uwagi, czy też pojawił się on dopiero przed chwilą. Zwierzę również patrzyło na chłopca, a że stał blisko, w blasku wiszących w powietrzu świetli Miłek dostrzegł zaciśniętą na szyi koziołka nić. Prawie wrastała w futro i było pewne, że jeśli pozostanie w tym miejscu, udusi zwierzę, gdy tylko jego szyja stanie się grubsza. Żal się chłopcu zrobiło koziołka. Zapomniał o bagnie, ognikach i niebezpieczeństwach. – Trzeba to ściągnąć – spojrzał nieśmiało w oczy leszego, ubłoconą dłonią wskazując nić. Spomiędzy dębowych liści dobiegł go pomruk zadowolenia, co zrozumiał jako zgodę. Wyjął więc z pochewki przy pasku nożyk i ostrożnie sięgnął szyi koziołka. Ten nie protestował, nie uciekał, jakby czekał na pomoc. Miłek chwycił palcami nić i nagle zrozumiał – pochodziła ona z rybackiej sieci. Z niedowierzaniem odchylił się, by spojrzeć w pysk zwierzęcia. – To ty! – uśmiechnął się. – Ciebie wyplątałem z sieci przy jeziorze! Ogarnęła go taka radość, że aż uśmiechnął się od ucha do ucha. A więc to tak!, pomyślał. To dlatego leszy mnie ocalił. Pomoc za pomoc. Z trudem wsunął palce pod mocno zaciśniętą nić, a potem przeciął ją sprawnie. Zwierzę wzdrygnęło się nieznacznie, ale nie uciekło. Miłek pogłaskał je delikatnie po łopatce samymi koniuszkami palców. Pomyślał o tym, że jeszcze kilka chwil temu sam nie mógł oddychać. Uśmiechnął się do siebie, myśląc, jak to się życie dziwnie plecie. W tym momencie usłyszał znów szumiący głos leszego, podniósł więc pokornie wzrok. Duch lasu patrzył, najwyraźniej zadowolony, jakby wiedział, że może liczyć na jego pomoc w uwolnieniu sarny. Gdyby chciał, mógłby sam zerwać resztki sieci z szyi zwierzęcia, a więc z pewnością to wszystko było dla chłopca sprawdzianem dobrego serca. Po uśmiechu, w jakim wykrzywiały się usta, przesłonięte częściowo brodą z dębowych liści, Miłek poznał, że spełnił pokładane w sobie nadzieje i zrobił dokładnie to, co zrobić powinien. Leszy spojrzał na koziołka i nieznacznie machnął obrośniętą mchem dłonią. Zwierzę natychmiast potruchtało między drzewa, znikając w ciemnościach. Bratmił miał nadzieję, że niedaleko czeka na niego matka. Matka. Nagle poczuł, że bardzo chciałby zobaczyć teraz swoją mamę, przytulić się i odpocząć w jej ramionach. To była noc po bardzo męczącym dniu i powoli zaczynało brakować mu sił. Wydawało się, że żniwa były całe wieki temu, podobnie jak kolacja. Dopóki był przerażony, nie czuł głodu, ale teraz zaczynało go skręcać w środku. Było już mocno po połowie nocy. Czas do świtu zaczynał się kurczyć. Odprawiwszy koziołka, duch lasu wyciągnął dłoń do Bratmiła. Chłopiec zdziwił się, jednak nie mógł postąpić inaczej, jak tylko chwycić leszego za rękę. Było to bardzo dziwne uczucie, jakby trzymał gałąź starego drzewa, tylko ciepłą, jak ludzka dłoń. Leszy wyglądał bardziej na roślinę niż żywą istotę, jednak od momentu, gdy Bratmił poczuł bijące od niego ciepło, przyjął je jak coś oczywistego. Duch ruszył w ciemność, a Miłek podreptał u jego boku, wciąż ociekając błotem. Gdzieniegdzie zaczynało ono już przysychać, jednak chłopiec nie miał ani czym, ani kiedy się umyć. Ścisnąwszy w dłoni niedużego konika z trawy, postanowił zaufać leszemu, dokądkolwiek go zaprowadzi. Z wolna zagłębili się w mrok. Kilka świetli leciało za nimi przez chwilę, jednak zatrzymywały się jedno po drugim, pozwalając, by wędrowców otoczyła ciemność. Las był dobry dla tych, którzy byli dobrzy dla niego.

* – Dokąd on go zabiera? Podmieniec odgarnął z twarzy rąbek lnianego okrycia. Przez krzak irgi, za którym się skryli i przez tę okropną chustę prawie nic nie widział. Udało im się odnaleźć Miłka, ale zobaczyli już tylko, jak odchodzi w las. – Nie biegniemy za nimi? – spytał podrzutek. Odpowiedział mu pełen czci szept: – Na Roda, leszy mu pomaga… Co za chłopiec! Munek podrapał się małą łapą po policzku. Też nigdy jeszcze nie spotkał ducha lasu, ale był za młody, żeby odpowiednio docenić wagę zdarzenia. – No, to chyba dobrze, że mu pomógł – bąknął – bo chłopiec nieźle się skąpał w bagnisku. Gdyby miał liczyć tylko na nas, to pewnie już by leżał na dnie. Spodziewał się usłyszeć znowu, że ma być cicho, jednak zamiast tego dobiegło go zamyślone: – Prawda. Nie spisaliśmy się. – My? – prychnął podmieniec. – Ja tu nie jestem z własnej woli, zmuszono mnie. Wcale nie mam ochoty pomagać dzieciakowi. – A powinieneś. Gdyby nie udało się uratować Paprotki, chłopi wrzuciliby cię do jeziora albo obili kijami, żebyś wrzeszczał i przywołał tym swoją matkę. To jedyny znany im sposób na odzyskanie dziecka porwanego przez mamuny. Bratmił spróbował czegoś innego, chociaż wymagało to nie lada odwagi. – Chyba głupoty – rzucił podmieniec. Odpowiedział mu krótki śmiech. – Być może. Być może potrzeba tyle samo odwagi, co głupoty i może dlatego właśnie nikt wcześniej tego nie dokonał. Trzeba być trochę szalonym, by iść tam, gdzie nikt jeszcze nie był i próbować tego, czego nikt nie próbował. Tak się rodzą wielkie czyny, ale też wielkie tragedie i nie każdy ma dość charakteru, by zaryzykować. Ruszyli ukradkiem w stronę, gdzie znikały ostatnie świetla. – Czemu w takim razie nie pomożesz mu tak po prostu, bez tego całego skradania? – Podrzutkowi nie dawało to spokoju. – Nie byłoby to aż tak szalone. – Nie rozumiesz. Gdyby poszedł ze mną, ani on, ani ja nie przekonalibyśmy się, czy potrafi to zrobić sam. A oboje chcemy to wiedzieć, tylko z odmiennych powodów. – Jednak idziesz za nim. – Żeby był bezpieczny. Munek zacisnął usta, jednak nie byłby sobą, gdyby udało mu się powstrzymać złośliwość. – Świetnie ci idzie – mruknął więc. – Z rusałkami to jeszcze się udało, ale potem przepadł ci w lesie nie wiadomo gdzie, wpadł do bagna, prawie się utopił… Bezpieczny, bardzo bezpieczny. – Podmieńcu, radzę ci dobrze, bądź cicho. – Jasne.

Rozdział 13 Nad strumieniem Bratmił nie wiedział, dokąd idą. Obawiał się, że leszy może chcieć go wyprowadzić z lasu, tak jak w opowieściach, a on przecież nie mógł jeszcze wrócić do domu! Nie bez siostry. Poruszali się wolno, bezszelestnie. Pod stopą Miłka nie trzasnęła ani jedna gałązka, ani razu nie potknął się o wystający z ziemi korzeń, nie ukłuł o krzew ostrężyny. Słyszał, że w pobliżu znajdowały się zwierzęta, jednak w ogóle nie uciekały, zupełnie jakby podróżowanie z leszym zapewniało niewidzialność. Jemu samemu też las wydawał się inny, jaśniejszy i bardziej przyjazny. Przestał się niepokoić i bać, a zamiast tego poczuł, że jest częścią tajemniczego świata. Chłopiec czuł, jakby to wszystko nie działo się naprawdę, jakby było jedynie snem. Ukradkiem zerkał na swego przewodnika, ale patrząc z dołu, widział tylko omszałe ramię i przesłaniającą twarz brodę. Po dłuższej chwili między drzewami zamajaczyło granatowe niebo, więc najwyraźniej zbliżali się do skraju lasu. Miłek poczuł ssanie w brzuchu i tym razem nie był to głód. Uświadomił sobie, że jeśli za sosnami zobaczy wioskę i jezioro, będzie to oznaczało ostateczną klęskę jego misji. Będzie oznaczało, że wszystko, co przeszedł tej nocy, właściwie nie miało sensu, a jedyne, co osiągnął, to zgubienie podmieńca, bez którego odzyskanie Paprotki będzie jeszcze trudniejsze. Nie wspominając o wyrzutach sumienia, które gryźć go będą do końca życia za to, że zostawił bezbronnego potworka na pewną śmierć. Zwolnił odruchowo, bo wciąż jeszcze chciał walczyć. Leszy zauważył zmianę tempa i spojrzał na chłopca uważnie, po czym wyciągnął dłoń, wskazując wyjście z lasu. Choć jego oczy były jedynie ślepiami wilka, jarzącymi się niczym dwa zielone świetliki, Miłek wyczytał w nich nieme pytanie.

– Dzięki ci, panie leszy – powiedział, chyląc pokornie głowę. – Jestem ogromnie wdzięczny za uratowanie mi życia, jednak nie mogę jeszcze wrócić do domu. Muszę się dostać nad strumień, w miejsce, gdzie mamuny piorą nocą swoje koszule. Jedna z nich porwała moją siostrę, moja rodzina rozpacza, a ja muszę naprawić to, co popsułem. Błagam, zabierz mnie tam! Duch lasu odpowiedział długim szumem wiatru w liściastej brodzie i mimo że Bratmił nie

zrozumiał ani jednego słowa, w cudowny sposób pojął, że duch uśmiecha się dobrotliwie, nieco nawet rozbawiony. Mówiąc w swym dziwnym języku, znów uniósł dłoń i raz jeszcze wskazał kraj lasu. Widząc zaś, że chłopiec nie rozumie, mocniej chwycił go za rękę i ruszył ku granatowym przebłyskom nieba. – Ale… – zaczął Miłek i nie dokończył. W ciszy dobiegło go rytmiczne stukanie i zdał sobie sprawę, że rozbrzmiewa już od dobrej chwili. Z bliska dało się słyszeć również pomrukiwania na co najmniej dwa głosy. Zaniemówił, wytrzeszczając oczy, krok za krokiem zbliżając się do ostatnich sosen i jednocześnie do źródła dźwięków. Na moment znów dopadł go niepokój, chociaż bardzo chciał wierzyć, że leszy nie poprowadziłby go wprost w paszczę stada potworów. Puścił dłoń ducha lasu i przywarłszy do pnia sosny, wyjrzał na otwartą przestrzeń. Pierwszym, co rzuciło mu się w oczy, były cztery mamuny. Siedziały nad brzegiem strumienia, plecami do Bratmiła. Rozłożywszy na kamieniach koszule, z zapamiętaniem waliły w nie pałkami, by wytłuc brud. Nuciły przy tym ponurą pieśń, ni to balladę, ni kołysankę, w żaden sposób nieprzypominającą wesołych piosenek, którymi umilały sobie pranie dziewczęta z wioski, spotykając się razem nad brzegiem jeziora. Pokraczne, owłosione, smutne mamuny nijak nie wyglądały jak śliczne sąsiadki Bratmiła. Chłopak zrozumiał, że wreszcie znalazł się u celu wędrówki, lecz po drodze stracił podmieńca, a z nim jedyny pomysł na odzyskanie siostry. Mimo wszystko poczuł niezwykłą dumę, że udało mu się dotrzeć tak daleko. Odwrócił się, by podziękować leszemu za pomoc, ale spostrzegł, że znów jest sam. Duch zniknął, zabierając ze sobą poczucie bezpieczeństwa i spokoju. Las na powrót stał się nieprzenikniony, ciemny i wilgotny, a Miłka ogarnęło nieprzyjemne uczucie, że oto stoi sam naprzeciw mamun, nie wiedząc, co skoczy mu na plecy spomiędzy drzew, gdy tylko się odwróci. Wziął kilka głębszych wdechów. Uspokój się, Bratmił, próbował skarcić sam siebie. Jesteś u celu, teraz zastanów się, co zrobić, żeby odzyskać Paprotkę. Gdy to pomyślał, dotarło do niego, że już od jakiegoś czasu nie nazywa siostry Pokrzywką. Chyba rzeczywiście trzeba czasem coś stracić, żeby przekonać się, jak było dla nas cenne. Rozejrzał się uważnie. Nieco powyżej miejsca, w którym stał, strumień wypadał zza ostrego zakrętu, kotłował się w niewielkiej głębinie, wymytej przez rwący nurt, po czym rozlewał się szerzej, szemrząc i pluskając cicho. Koryto potoku było kamieniste i sięgało głębiej w las niż obecny poziom wody, co świadczyło o tym, jak mocno potok przybierał w różnych porach roku. Woda, na pozór delikatna i łagodna, rzeźbiła twarde głazy w kształt nieco spłaszczonej kuli. Niektóre z otoczaków miały tak pokaźne rozmiary, że patrząc na niewielki dziś strumień trudno było uwierzyć, że mógł toczyć po swym dnie wielkie głazy i urabiać je niczym glinę. Bratmił mieszkał w górach całe życie, a siła wody i jej zmienność wciąż napełniały go szacunkiem do sił natury.

Mamuny siedziały nad samą wodą, a od lasu i Bratmiła dzielił je pas kamienistego brzegu. Sam las był w tym miejscu przejrzysty, wyściełany długimi, płożącymi trawami, na skraju porośnięty nielicznymi krzakami jagód i malin. Był dość gęsty, by można się w nim ukryć aż do ostatniej chwili, a jednocześnie miał na tyle rzadkie poszycie, by nie zaplątać się w kłujące krzaki przy wyjściu. Miłek mógł się po nim poruszać cicho i dość szybko. Zupełnie niespodziewanie stukot kijanek bijących o płótno i śpiew mamun przerwał płacz dziecka. Miłek z wrażenia wstrzymał oddech, a serce skoczyło mu do gardła. Kwilenie odbiło się echem od ściany drzew, rozbrzmiewając głośniej i głośniej. Paprotka obudziła się, domagając karmienia. Jedna z mamun wstała i choć nie poruszała się tak szybko i sprężyście jak kobieta, w jej ruchach znać było przejęcie oraz pośpiech. Pozostałe stwory również porzuciły pranie i ruszyły za nią w górę strumienia, w stronę, gdzie potok zakręcał w prawo, niknąc z oczu. Mamuna odgoniła towarzyszki, machając długimi ramionami. Trzy potwory zatrzymały się niechętnie, zawiedzione i zazdrosne, mrucząc coś w dziwnej mowie. Bratmił przeszedł ukradkiem od jednej sosny do następnej, by wyśledzić, gdzie mamuna ukryła Paprotkę. Tymczasem potworzyca podeszła do dużego głazu, leżącego gdzieś w połowie drogi do zakola strumienia. Obok kamienia leżało kilka mniejszych, ale też sporych, osłaniając podstawę większego. W utworzonej w ten sposób kryjówce mamuna trzymała niemowlę, opatulone w bure płótno. Z daleka, dopóki dziecko pozostawało bez ruchu, można było je wziąć za kolejny kamyk. Bratmił sapnął zaskoczony, gdy zobaczył siostrę w ramionach potwora. Krew w nim zawrzała, a nogi same spięły się do biegu i tylko siłą woli powstrzymał się przed wyskoczeniem z krzaków i próbą odebrania straszydłu Paprotki. Mamuna przysiadła na głazie, odwracając się tyłem do chłopca tak, że nie widział, czym karmi dziecko. Bratmił miał tylko nadzieję, że mała nie pochoruje się od tego i że nie było to nic bardzo obrzydliwego. – Baaa – mruczała potworzyca z czułością. – Ba baaa… Powoli w głowie Miłka powstawał plan. Musiał odciągnąć uwagę potworów od Paprotki, a potem dopaść siostry i zawiesić jej na szyi amulet od opiekunki. Wiedział, że gdy wybiegnie z lasu, chrzęst kamieni uniemożliwi mu ciche skradanie się. Będzie musiał biec szybko i działać bezbłędnie. Nie wiedział, jak szybkie potrafią być mamuny. Nogi miały długie, jednak sądząc po ich powolnym chodzie, mógł mieć szanse uciec przed nimi. W końcu wiadomo, że strach często dodaje skrzydeł. Nie tracąc z oczu potworów, przekradł się między drzewami aż do zakrętu strumienia. Trzy mamuny wróciły do bicia pałkami i nucenia, więc zagłuszały szum rozgarnianej bosymi stopami trawy. Sięgała chłopcu prawie do kolan i kładła się po ziemi niczym miękki, zielony koc. Ponieważ Bratmił wciąż cały oklejony był błotem, zapach też nie mógł zdradzić potworom jego obecności. Chłopak śmierdział mułem od stóp do głów. Przekradłszy się za zakole, wyściubił nos zza sosen. Strumień płynął tu prosto, spokojnie i dość szeroko, wybierając głębinę na zakręcie i przyspieszając znacznie dopiero potem, blisko siedziska mamun. Miłek spojrzał w błyszczącą twarz księżyca. Wciąż świeciła złoto, ale Chors, bóg księżycowej tarczy, przebył już większą część swej nocnej wędrówki. Niebo nie jaśniało jeszcze, co ucieszyło

chłopaka, bo do ziszczenia swojego planu potrzebował czasu, a i podkradać się do potworów będzie mu łatwiej w ciemności. O poranku mamuna zabierze dokądś Paprotkę, a nie wiedział nawet, dokąd one udają się po wschodzie słońca. Aż do tej pory niósł w ręce konika z trawy, nie wkładając go za pasek, by się nie ubrudził. Teraz odłożył zabawkę na ziemię i zaczął szybko zbierać drobne patyczki, starając się wybierać proste i podobnej długości. Co chwila spoglądał w niebo w obawie, że świt przyjdzie za wcześnie.

Rozdział 14 Zdążyć przed świtem Gdyby było jaśniej, być może znalazłby w lesie odpowiednio duży kawałek kory. Niestety, po ciemku nie widział dość dobrze, a oderwanie odpowiedniego płatu od drzewa narobiłoby mnóstwo hałasu. Coś takiego nie przeszłoby niezauważone. Musiał sobie poradzić, jak umiał. Szybko skręcał sznurki z długiej, leśnej trawy. W dolinie większość ludzi potrafiła robić na własny użytek kapelusze ze słomy czy łapcie z łyka. Trawa nadawała się na proste lalki, ale najczęściej pracowano z wysuszonym sitowiem czy choćby z sianem. Tylko ojciec Miłka potrafił z niego wyczarować kształtne zwierzęta, które nie rozpadały się przez lata. Świeża trawa była trudna, rwała się i odkręcała, nie chciała zostać tam, gdzie ją zatknięto. Bratmił był synem najlepszego plecionkarza w dolinie. Nie potrafił jeszcze wszystkiego, ale radził sobie z trawą. Wiedział, jak skręcać, by nie pocięła palców, jak mocno naciągać, by się nie zerwała i jak wiązać, żeby nie prostowała się na powrót. Uczył się pleść od dziecka, a od postrzyżyn prawie codziennie. Pracował więc sprawnie, zwinnie przeplatając zielone więzadło pomiędzy patykami. Miłek docenił czas spędzony na naukach z ojcem. Liczyła się każda chwila, a dzięki swoim umiejętnościom skończył robotę bardzo szybko. Dwa razy spojrzał w niebo, sprawdzając, czy aby nie jaśnieje. – Dobry Chorsie, nie opuszczaj mnie jeszcze – modlił się. Zbudował niewielką, lecz bardzo solidną tratwę. Połączył cztery patyki tworząc podstawę, na niej ułożył ciasno podłogę i nadbudował boki. Była za mała, żeby unieść na wodzie chłopca, jednak Bratmił nie stworzył jej dla siebie. Z bólem serca podniósł z ziemi ukochanego konika. – Przepraszam cię, druhu – szepnął. – Nie chcę tego robić, ale nie mam czasu na wymyślenie niczego innego. Ukręcił z długiej trawy jeszcze jeden sznurek, postawił zabawkę na tratwie, po czym zaczął przywiązywać ją do nadbudowanych boków po kolei za każdą z czterech nóg. – Mogę skręcić szybko inną figurkę, wiem – tłumaczył się przed przyjacielem, a bardziej jeszcze przed samym sobą. – Zdążyłbym może, ale muszę się spieszyć. Podniósł całą konstrukcję na wysokość oczu i obejrzał uważnie. Wyglądała stabilnie, ale najważniejsze, żeby sznurki nie puściły i nie pozwoliły zabawce spaść do wody, nim odegra swoją rolę. Ostatni raz chłopak przytulił twarz do boku konika i zaciągnął się zapachem. Zdawał sobie sprawę, że już pewnie nigdy nie odzyska przyjaciela. Powtarzał sobie, że to tylko konik z trawy i że on sam jest już za duży, żeby zachowywać się jak dziecko, ale w ciągu spędzonych razem lat nauczył się myśleć o zabawce jak o żywym stworzeniu. Nie było to ani zwierzę, ani człowiek, lecz coś pomiędzy, jedyna w swoim rodzaju istota, która, nie ruszając się i nic nie mówiąc, potrafiła wyczyniać najdziksze swawole, dodawać odwagi, pocieszać, tulić do snu. Miłek rozumiał powagę sytuacji, a życie siostry było ważniejsze niż zabawka. Rozumiał, lecz oprócz mądrej głowy miał jeszcze miękkie serce, a ono sprawiło, że poczuł smutek i stratę.

Odpędził te uczucia, starając się myśleć trzeźwo, jak dorosły, jednak już za chwilę zupełnie niedorośle znów rozmawiał z konikiem. – Mama mówi, że pachniesz dzieckiem – szepnął. – Dlatego to nie może być inna figurka, wiesz? Musisz mi pomóc, przyjacielu. Płyń, bądź dzielny!

Postawił tratwę na brzegu, sięgnął po długi kij, zakończony rozgałęzieniem tworzącym widełki. Podniósł całą konstrukcję, wtykając patyk pod brzuch zabawki, po czym przeniósł daleko nad strumień. Przy brzegu nurt był rwący, a kamienie zaraz zatrzymałyby tratwę. Na środku strumienia woda uspokajała się, a że była głębsza, przykrywała głazy. Miłek musiał wejść do lodowatego strumienia, żeby dosięgnąć tego miejsca kijem. Dopiero wtedy opuścił tratwę, która chybotliwie ruszyła w stronę zakrętu.

Bratmił rzucił okiem na księżyc, po czym skłonił się szybko i pomodlił żarliwie, obiecując złożyć bogom ofiarę, jeśli tylko uda mu się wrócić z siostrą cało do wioski. Potem wyprostował się pospiesznie, odwrócił w stronę odpływającej wolno tratwy i na cały głos załkał piskliwie jak niemowlę. Płacz poniósł się szeroko po korycie potoku, aż do siedzących za zakrętem mamun. Nie czekając ani chwili dłużej, chłopak rzucił się w stronę lasu, skąd przyszedł. Ściął zakręt strumienia, a potem przybliżył się do wody, by obserwować brzeg potoku i zatrzymać się dokładnie tam, gdzie chciał. Najszybciej jak mógł sunął po miękkim poszyciu z trawy, przed sobą widząc przebłyski nieba między drzewami. Gdy był już blisko celu, zwolnił, by szum zieleni pod stopami nie zwrócił uwagi potworów. Upatrzył sobie miejsce, gdzie wyjścia z lasu nie przesłaniały krzewy, mogące oplątać się zdradziecko wokół nóg. Tam podkradł się ostrożnie, odruchowo pochylając plecy. Trafił doskonale. Nie dalej niż kilkanaście kroków na wprost od niego leżał wielki głaz, na pierwszy rzut oka w zupełnie naturalny sposób otoczony mniejszymi. Miłek wiedział, że tam właśnie, ukryta przed światem przez porywaczkę, śpi spokojnie jego siostra. Tak jak zaplanował, mamuny, zaalarmowane jego udawanym płaczem, zaczęły wpatrywać się w zakole rzeki. Tratwa z konikiem już wypływała zza zakrętu, chwiejąc się na falach. Nurt znosił ją ku przeciwnemu brzegowi. Mamuny wstały, wolno dreptając w stronę tajemniczego przedmiotu. Serce Miłka załomotało z podniecenia. Potwory połknęły haczyk. Oby tylko nic się teraz nie zepsuło. Tratwa kołysała się, ściągana w prawo, ku płyciźnie. Zahaczyła o kamień, okręciła wokół niego i popłynęła dalej. Wkrótce jednak wpadła między dwa mniejsze otoczaki, wystające ponad nurt, zaklinowała się i stanęła w miejscu. Mamuny podeszły najbliżej jak mogły, nie mocząc stóp. Jedna tylko, matka podrzutka, porywaczka Paprotki, ociągała się. Została nieco z tyłu, zaciekawiona, ale nie tak jak tamte. Ona miała już przecież swoje dziecko i najwyraźniej nie chciała odchodzić zbyt daleko. Miłek czuł, że jego ciało jest tak spięte, że gdyby teraz byle liść opadł mu na ramię, podskoczyłby w górę, wrzeszcząc. Idź, zaklinał w myślach mamunę. Idź do przyjaciółek, zobacz, jakie cudeńko do was przypłynęło. Konik dzielnie stał na tratwie, oświetlany blaskiem księżyca. Mamuny dreptały w miejscu, a matka podrzutka postępowała ku nim maleńkimi kroczkami. Wciąż jednak była zbyt blisko kryjówki z kamieni, by Miłek mógł dopaść siostry szybciej niż ona. Potworzyce mruczały do siebie, aż w końcu wypchnęły naprzód najchudszą i chyba najmniej liczącą się w ich gronie. Ta wpadła po kostki do wody, omal nie wywracając się na mokrych kamieniach. Złapała równowagę i niespiesznie ruszyła ku zabawce. Miłkowi nieznośnie dłużyła się jej przeprawa przez strumień. Mamuna walczyła z rwącym na środku nurtem, znoszącym ją w dół potoku, mimo że nie zanurzyła się głębiej niż do połowy ud. Kiedy wreszcie dotarła na płyciznę po drugiej stronie, cała drżała z zimna. Od tratwy z konikiem dzieliło ją już tylko kilka kroków. Uniosła głowę i powęszyła w powietrzu. – Baaaaa – zabuczała zaskoczona. Poczuła dziecko.

Wszystkie potworzyce ożywiły się nagle. Bratmił niecierpliwie przestąpił z nogi na nogę. Ostatnia mamuna zapomniała o Paprotce i żwawo rzuciła się w stronę czekających na chudą towarzyszek. Tamta oglądała tratwę, obracając na wszystkie strony, co chwilę obwąchując konika. Czekająca na brzegu trójka pokrzykiwała zniecierpliwiona, najwyraźniej przywołując chudą z powrotem. Zrobił się hałas, a mamuny całkowicie pochłonęło pachnące dzieckiem znalezisko. Moment był idealny. Bratmił wystrzelił spomiędzy sosen, wielkim susem przesadzając płożące się kępy traw. Wpadł bosymi stopami na brzeg i pognał ile sił w nogach. Rosnące podczas oczekiwania napięcie wybuchło, dodając mu skrzydeł. Chrzęst kamieni zwrócił uwagę mamun. Odwróciły się prawie w tym samym momencie. Nim zrozumiały, co się dzieje, Miłek był już w połowie drogi do skrytki. Dziki wrzask potworów zjeżył chłopcu włosy na karku. Strach sprawił, że dał z siebie jeszcze więcej. Kątem oka widział, jak mamuna biegnie w jego stronę, krzycząc upiornie. Wyciągnął spod twardej od błota koszuli amulet opiekunki. W sekundę potem dopadł głazu. Dysząc rozpaczliwie, odrzucił w tył mniejsze kamienie. Bądź tu, błagam! Zaklinał. Była. Leżała na starej, przetartej od conocnego prania szmacie, dodatkowo owinięta w lnianą chustę, własnoręcznie haftowaną przez matkę Miłka w drobne kwiaty.

Wyjął dziecko, za plecami słysząc zbliżający się nadspodziewanie szybko chrzęst kroków. Przytulił siostrę mocno. Odwrócił się. Mamuna wyhamowała ostro, dwa kroki przed głazem. Drobne kamyki poleciały na boki. Trzy pozostałe potwory były tuż za nią. Otaczały chłopaka. Bratmił dyszał ciężko. Widok wściekłych potworów mroził krew w żyłach. Nie mogą mnie dotknąć, pomyślał, dodając sobie otuchy. Nie mogą mnie dotknąć! Ruszył naprzód, kuląc się w sobie, chowając głowę w ramionach. Bał się biec, bo Paprotka wydawała się zbyt krucha na potrząsanie, nie umiała nawet utrzymać głowy prosto. Starał się nie patrzeć na mamuny. Szybkim krokiem wszedł między nie, wbijając wzrok w kraj lasu. Potwory machały długimi rękami i wyły z taką wściekłością, że trudno było zachować spokój. Skakały w furii, zgrzytając okropnymi zębami. Gdy podszedł, rozstąpiły się. Chłopak poczuł ogromną ulgę. Las był niedaleko. Świt był niedaleko. W głowie Bratmiła nieśmiało zaświeciła myśl, że wszystko będzie dobrze. Wtedy chuda rzuciła pierwszym kamieniem. Trafiła chłopca w plecy, aż jęknął. Spróbował przyspieszyć. Wszystkie mamuny sięgnęły po kamienie. Grad ciosów spadł na barki, nogi i plecy Miłka. Skulił się mocniej, chroniąc dziecko. Naraz ból prawie go zamroczył. Duży otoczak z impetem trafił go w głowę. Chłopak stracił równowagę.

Lecąc do przodu, ratował się odruchowo, ale podłoże usuwało się spod stóp. Ostatnie, co zdołał zrobić Bratmił, to odwrócić się tak, by nie wylądować na siostrze. Z jękiem bólu padł na ziemię. Mamuny otoczyły go natychmiast.

Rozdział 15 Ku dolinie Osłaniał głowę ramieniem, jednocześnie próbując wstać. Niebo bledło i lada moment słońce miało się wtoczyć na nieboskłon. Chociaż światło słoneczne nie robiło mamunom krzywdy, wolały nie pokazywać się w dzień, jeśli nie szukały dzieci. Jednak mając przed sobą Bratmiła, nie będą chciały odejść. Wystarczył jeden celny cios, by pozbawić go przytomności lub życia. – Na-daa! – krzyknął ktoś nagle, przebijając się przez wściekłe porykiwania mamun. – Na-daa! Potwory odwróciły się zaskoczone. Miłek poczuł ogromną ulgę, gdy kamienie przestały spadać mu na plecy. Przekręcił się na kolana, szybko łypiąc w stronę, skąd dochodziło wołanie. Rozpoznał ten głos, choć w pierwszej chwili nie uwierzył. Munek. Jak się tu dostał? Przecież ledwie chodził. Czołgał się między kamieniami od strony zakola strumienia, dysząc z trudem. Raz po raz wołał do matki w języku mamun. Potworzyca niezdecydowanie rzucała spojrzenia to na syna, to na Paprotkę. Bratmił uniósł głowę, między szeroko rozstawionymi nogami mamuny dostrzegając skraj lasu. W chwili, gdy ruszyła w kierunku podrzutka, droga ucieczki stanęła otworem. Przezwyciężając ból całego ciała, chłopiec wystrzelił do przodu. Poczuł, jak ręka chudej odskrobuje płatki zaschłego błota z jego koszuli. Nie zdołała jednak chwycić materiału. Odskoczyła z sykiem, gdy moc amuletu poparzyła jej palce. Bratmił już nie czekał, aż potworzyca rzuci kamieniem. Pobiegł, niosąc siostrę najdelikatniej, jak umiał. Nie zwolnił, nawet gdy wpadł między drzewa. Klucząc między sosnami, pędził przed siebie, zważając na to, żeby spoza pni wciąż widzieć koryto potoku. Wiedział, że biegnąc w dół wraz z nurtem, w końcu dotrze do domu. Świtało i żadna z potworzyc nie zaryzykowała pościgu. Dysząc ze zmęczenia i jęcząc z bólu, Miłek stopniowo zwalniał. W końcu stanął zupełnie, a żołądek podskoczył mu do gardła z głodu i zmęczenia. Ciemność nie była już nieprzenikniona i z każdą chwilą coraz bardziej przechodziła w szarość poranka. Drapieżniki umykały do swych nor na odpoczynek, a potwory odchodziły tam, gdzie chowały się za dnia. Chłopiec poczuł się odrobinę bezpieczniej i zdenerwowanie zaczęło go opuszczać, choć wiedział, że aby móc naprawdę odetchnąć, musi jeszcze trafić do wioski. Spojrzał w stronę wschodu i skłonił głowę. – Dzięki ci, Swarogu, żem słoneczka doczekał – szepnął modlitwę. Powłócząc nogami, ruszył dalej. – Czekaj, chłopcze! Bratmił zląkł się, słysząc ciche wołanie. Spomiędzy drzew i z szarości poranka wyszła jakaś postać, a po głosie i po chodzie chłopak poznał ją, zanim jeszcze dostrzegł twarz. – To wy, opiekunko! – ucieszył się. – Skąd tu… – Nic jej nie jest? Nie zwracając uwagi na jego słowa podeszła, wyciągając ręce po Paprotkę. Odruchowo odwrócił się, osłaniając siostrę.

– Co? – Opiekunka zatrzymała się zaskoczona. – Pokaż mi ją, wikliniarzu! Biegniesz przez las, trzęsiesz, ile wlezie, a ona spokojnie śpi? Powinna wrzeszczeć na całe gardło, nie? Bratmił skinął głową, też o tym myślał już wcześniej. – Wybaczcie – mruknął, pokazując kobiecie Paprotkę. – Ja tak jakoś. Tyle już dziś widziałem stworów, co mnie próbowały zwieść. – Aha, a ja ci wyglądam na stwora? – rzuciła Chaberka, całą uwagę skupiając na małej. – Nie – bąknął chłopak uprzejmie, choć kobieta sprawiała wrażenie, jakby się tej nocy nie wyspała. Włosy miała potargane, prawy policzek umorusany, a sukienkę ubłoconą aż do kolan, jakby to ona całą noc biegała po lesie. No i skąd tak nagle znalazła się w pobliżu? – Będzie dobrze – orzekła, oglądając dziecko. – Jest cała, śpi pewnie przez to świństwo, którym ją karmiły. Wyśpi się, zioła przestaną działać, to się obudzi, a wtedy zobaczymy. Bratmił odetchnął z ulgą. – To znaczy, że nic jej nie zrobiłem? Musiałem biec tak szybko. – Głupiś! Uratowałeś ją przecież! Uratowałem. Dopiero gdy to usłyszał, powoli zaczęło do niego docierać, że naprawdę mu się udało. Popatrzył na zawiniątko, które trzymał w ramionach. Niechęć, którą wcześniej czuł, zniknęła, tak jak zazdrość i strach, że zostanie odrzucony. Wreszcie poczuł, że ojciec miał rację, mówiąc o rodzinie. Paprotka dorośnie i pewnie nie raz rozzłości go na dobre, ale gdy będzie trzeba, on obroni ją przed całym światem, bo ona jest jego młodszą siostrą. Zrobi to, bo tak trzeba i dlatego, że potrafi. Potrafi to zrobić. Chociaż wciąż nie dostrzegał urody, którą tak zachwycała się rodzina. – Jak ty wyglądasz? – wyrwało go z rozmyślań. – Dobrze się czujesz? Nie połamały ci czegoś? Chaberka obracała go za ramiona, oglądając z każdej strony i mamrocząc pod nosem. – Porządnie przez łeb dostałeś, pokaż to. Nic ci nie będzie, trochę krwi pociekło, ale tylko skóra rozcięta. – Krwi? – powtórzył Bratmił zaskoczony. – No, tylko mi tu nie mdlej! Tyle przeszedłeś, a słabo ci na myśl o kropelce krwi? – Roześmiała się. Chłopak pokręcił głową. Był ogromnie zmęczony. – Nawet nie wiecie, co przeszedłem, opiekunko. Zatrzymała się w pół ruchu, odchyliła głowę i spojrzała mu dobitnie prosto w oczy. W jej spojrzeniu znów widać było iskierki, jakby próbowała się nie roześmiać. – Wiem. – Co? Skąd niby? – A jak myślisz? – spytała. Bratmił był już tak zmęczony, że nie myślał trzeźwo. Chwilę trwało, nim to do niego dotarło. – To wy!? – krzyknął. – Na polanie rusałek to byliście wy! Z dumą pokiwała głową. Zagarnęła go ramieniem i popchnęła delikatnie. – W drogę, chłopcze. Czas ci odpocząć. – Ale jak? Co im zrobiliście, że wyły, jakby je ogień przepalał? Co to był za proszek? – Piołun. Najlepszy na rusałki. Masz go też w amulecie. Między innymi. – Piołun – powtórzył chłopak oczarowany. – A co jeszcze jest w woreczku? – Będzie czas na opowieści – odparła tajemniczo opiekunka. – Teraz jesteś zbyt wykończony,

żeby cię czegokolwiek uczyć. Musisz się porządnie wyspać i hojnie podziękować bogom, a w szczególności Welesowi, że cię przed wilkami ustrzegł. Na nie żaden amulet by nie pomógł. Wracali, już nie patrząc na strumień. Opiekunka znała las bardzo dobrze, bo często zbierała w nim zioła i owoce. Wiedziała, którędy dojść do bagna, do uroczyska, korzystała ze zwierzęcych ścieżek lub wydeptywała własne. Teraz również prowadziła pewnym krokiem, a Miłek zaufał całkowicie jej wiedzy. Był tak zmęczony, poobijany i głodny, że momentami prawie drzemał i tylko siłą woli nogi niosły go do domu. Opiekunka, widząc to, zabrała z jego ramion Paprotkę, a chłopak nie miał nawet siły, by dłużej protestować. Chciał sam dumnie wnieść siostrę do chaty, pokazać rodzicom, czego dla nich dokonał. Ale ramiona mdlały, wzrok zawodził, chłopak potykał się o gałęzie i korzenie, wreszcie więc pozwolił, by Chaberka zabrała dziecko. Dzień rozpoczął się na dobre, a las ożył. Bratmił nie potrafił ani podziwiać cudownego śpiewu ptaków, ani zachwycać się zapachem mokrej ściółki, który zawsze kojarzył mu się z wesołymi chwilami, spędzanymi z przyjaciółmi na zbieraniu jagód. Tamten czas zdawał się tak odległy, że prawie nierzeczywisty. Wpatrzony w plecy opiekunki, okryte czerwonym, wełnianym płaszczem, ziewnął po raz nie wiadomo który. Natychmiast też potknął się i byłby wywrócił, gdyby nie pochwycił gałęzi. Chaberka odwróciła się szybko. – Dajesz radę, chłopcze? – spytała niemalże z troską. – Już niedaleko, zbierz jeszcze siły. – Tak, idę, idę – odparł nieprzytomnie. Ruszyli i zaraz też usłyszeli wołanie. W pierwszej chwili chłopak uznał, że to omamy, ale zaraz potem drugi głos, tym razem z innej strony, powtórzył: – Miłek! Chaberka przystanęła, nasłuchując. – Szukają cię – powiedziała, a potem zawołała głośniej: – Tutaj! Próbowali przyspieszyć, by połączyć się z rodziną. Opiekunka nawoływała, oni odpowiadali i Miłek rozpoznawał mocny głos ojca, drżące krzyki matki, a także babki oraz dziadka, którzy wyjątkowo nie krzyczeli na siebie nawzajem. Gdy wreszcie wszyscy się zeszli, zasypali Miłka i opiekunkę gradem pytań. Opowiadali, że obudzili się o świcie i zobaczyli, że posłanie chłopaka jest puste. Rozpoczęli poszukiwania i oto znaleźli go poranionego, oblepionego od stóp do głów błotem, dodatkowo w towarzystwie Chaberki. Matka podbiegła do Bratmiła, rozszerzonymi z przerażenia oczami oglądając jego twarz, krew na włosach, pocięte ostrymi gałęziami dłonie. – Synku, kochany mój, co się stało? – spytała przez ściśnięte gardło. Wtedy ojciec chwycił ją za ramię. – Renka, patrz. Miłek nie pamiętał, żeby kiedykolwiek wcześniej albo później widział mamę tak szczęśliwą. Zakryła dłońmi usta, z wrażenia niemal osuwając się na ziemię. Ojciec podtrzymał ją, ale wysunęła się z jego objęć i wyciągnęła ramiona po córkę. – Dzięki ci, Chaberko! – rozpłakała się. – Dzięki ci po stokroć! – Nie mnie należą się podziękowania. – Chaberka pokręciła głową z uśmiechem. – To chłopak ją uratował.

Rozdział 16 Teraz Tu, ale kiedyś pewnie Tam Dalszą część poranka zapamiętał jak przez mgłę. Matka całowała go płacząc, ojciec i dziadek ściskali tak mocno, że jeśli do tej pory było w ciele Bratmiła choć jedno miejsce, które nie zostało obite kamieniami, to rozbolało właśnie od uścisków. Wrócili do chaty, po drodze spotykając sąsiadów, których rodzice poprosili o pomoc w poszukiwaniach. Od podwórka do podwórka roznosiła się wiadomość, że Bratmił sam jeden poszedł w las i odzyskał siostrę od mamun. Wszyscy chcieli wiedzieć, jak to możliwe, co przeżył i jak udało mu się tego dokonać. Każdy chciał zobaczyć Paprotkę oraz jej wybawcę. Cały ten zgiełk, podziw i zainteresowanie byłyby pewnie przyjemne, gdyby nie ogromne zmęczenie młodego bohatera. Rodzice uprzejmie wyganiali gości, zapraszając na ucztę wieczorem. Bratmił padł na posłanie, brudny i zbyt zmęczony, by jeść. Matka podała mu wody, a potem zmoczyła gałganek i zaczęła obmywać twarz oraz ręce syna. Miłek nie mógł już dłużej walczyć ze słabością. Przymknął powieki i zapadł powoli w sen, a ostatnim, co słyszał, była piosenka. Matka nuciła ją pod nosem, jak dawniej, za czasów, gdy śpiewała mu na dobranoc. Uśmiechnął się do swych myśli. Kiedyś był zazdrosny widząc, jak kołysze Paprotkę. Kiedy to było? Chyba w innym życiu. * Gdy się obudził, przez otwarte na oścież drzwi wpadały długie, jasne promienie słońca. Wstał, czując potworne ssanie w brzuchu. Babka krzątała się wokół paleniska, szykując jedzenie na biesiadę. – Głodny? – uśmiechnęła się, przynosząc kubek mleka i podpłomyki. – Jedz, pij, należy ci się jak mało komu! Poczochrała mu włosy, nie zwracając uwagi na guzy i siniaki. Skrzywił się, ale mimo wszystko postarał uśmiechnąć. Naciągnął na plecy czystą koszulę, przebrał się w inne spodnie, po czym żując podpłomyk wyszedł na zewnątrz, powoli rozprostowując obolałe ciało. Po godzinach leżenia bolało jeszcze bardziej. Stanął w progu, obserwując uwijającą się rodzinę. Przygotowywali podwórze na przyjęcie całej wsi. Ojciec i dziadek dostawiali ławę do ławy, dopasowując je, by stały równo. Brat matki z ojcem Dobrawki nieśli już kolejną, pożyczoną od sąsiadów, pytali, gdzie postawić. Sama Dobrawka pomagała matce Miłka nakrywać ławy płótnem, a jej młodsze siostry przynosiły bukiety polnych kwiatów. – O, to Bratmił! – wykrzyknęła jedna z nich i nagle wszyscy zwrócili na niego spojrzenia. Zaczęły się okrzyki, więcej bolesnych uścisków, a nawet całusów od dziewcząt. Te ostatnie mocno speszyły chłopaka. Szczególnie ten od Dobrawki, przy którym mocniej zabiło mu serce. W tym radosnym gwarze od strony gruszy dobiegł ich płacz dziecka. Matka pobiegła szybko do Paprotki, a zaraz po niej do siostry przedarł się Bratmił. – Płacze! – ucieszył się. – Tak! Obudziła się niedługo po tym, jak zasnąłeś. Chaberka mówi, że wróciła zupełnie normalna. Będę się modlić do Roda, by tak właśnie było.

Miłek skinął głową i miał odejść, ale matka położyła dłoń na jego policzku. Pogłaskała czule, spoglądając w oczy syna długo i z uczuciem. – Skąd ty nam się taki cudowny wziąłeś? – szepnęła ze wzruszeniem. Po czym przytuliła go mocno i długo, bardzo długo nie wypuszczała z objęć. * Tego popołudnia Bratmił poszedł z opiekunką do świętego gaju, podziękować bogom za opiekę, jaką nad nim roztoczyli oraz za szczęśliwe zakończenie wyprawy i przywrócenie Paprotki prawdziwym rodzicom. Las szumiał spokojnie, zupełnie inaczej niż nocą, choć przecież poruszał nim ten sam wiatr. Chłopak i kobieta przemierzyli łąkę, na której dzień wcześniej zebrano zboże podczas żniw. Bratmił zamyślił się, patrząc na ustawione w mendle snopki. – Zdaje się, jakby to było rok temu, a nie jeden dzień, prawda? – Chaberka zdawała się czytać mu w myślach. – Czasem jedna noc potrafi z chłopca uczynić mężczyznę. Zresztą, zazwyczaj tak właśnie jest – dorzuciła i zaśmiała się krótko, jakby udał jej się świetny dowcip. Bratmił nie zrozumiał, więc skinął tylko głową. – Zastanawiam się, co teraz będzie z Munkiem. – Z tym podrzutkiem? – zdziwiła się opiekunka. – A co ma być? Jest z matką. Jak go nie podmieni znowu, wyrośnie na jakiegoś stwora. Ale po prawdzie to nie wiem, jakiego. Nigdy nie słyszałam o dorosłych samcach mamun, muszą się więc stawać czymś innym. – Czym? – Nie wiem, chłopaku. Dorośnie, to zobaczymy. Albo nie. Kto wie? Ze ścierni weszli w las, skąd krótkie podejście po wzgórzu prowadziło do świętego gaju. – Dużo głupot narobiłeś tam, w lesie – mruknęła opiekunka. – Dałeś się zaczarować rusałkom, poszedłeś za błędnym ognikiem, wpakowałeś się w bagno. Nie myśl, że nie doceniam tego, czego dokonałeś. Doceniam chyba bardziej niż inni, bo znam to, z czym tam walczyłeś. Ale wiedz – zatrzymała się i spojrzała mu poważnie w oczy – że mogłeś tam zginąć. To, że ci się udało, nie oznacza, że uda się zawsze. Zaskoczony Bratmił pokiwał głową pokornie, z trudem wytrzymując jej wzrok. – Wiem, opiekunko. – I dobrze – rzuciła dziarsko i ruszyła pod górkę. Płot okalający gaj dumnie trwał pośród drzew. Weszli na świętą ziemię i złożyli kołacz, garnek miodu i bukiet paproci wśród korzeni wielkiego dębu. Miłek stał nieco z tyłu, a opiekunka wygłosiła modlitwę, dziękując Rodowi za ochronę, Welesowi za wstrzymanie wilków, a Swarogowi i Chorsowi za światło w ciemności i świt w odpowiedniej chwili. Potem kobieta i chłopak opuścili gaj i ruszyli w drogę powrotną. W milczeniu zeszli ze wzgórza, a potem wyszli na ścierń, gdzie zalało ich słońce. Dopiero wtedy opiekunka znów się odezwała. – Miałam porozmawiać o tym z twoimi rodzicami, ale myślę, że też powinieneś mieć prawo zdecydować. Chciałabym, żebyś przychodził do mnie na nauki. Bratmił zamarł słysząc te słowa, z wrażenia zwalniając kroku, jednak kobieta nie zatrzymała się, więc musiał szybko nadgonić odległość. – Ja? – wykrztusił. – Przecież sami mówiliście, że narobiłem głupot! – Tak – przytaknęła stanowczo. – Narobiłeś głupot, ale wykazałeś się też sprytem i rozumem. Mogę cię nauczyć wszystkiego, co wiem o nocnych stworzeniach, ziołach i modlitwach, pokażę ci las i wszystkie ścieżki, lecz nie nauczę cię sprytu ani rozumu. Te musisz mieć już w sobie, a

wcale nie jest to częsta przypadłość u chłopców w twoim wieku. Miłek nie dostrzegł złośliwości, przejęty poprzednimi słowami. Milczał, czując tyle samo lęku, co dumy. Chaberka widziała to, wystarczyło jej spojrzeć ukradkiem na wyraz chłopięcej twarzy. – Posłuchaj, wikliniarzu – powiedziała surowo. – Widziałeś rodzanice, a już to sprawia, że jesteś wyjątkowy. Ta noc tylko potwierdziła to, co już wcześniej wiedziałam. Będziesz następny po mnie, duchy już cię wybrały, więc najlepsze, co mogę dla ciebie zrobić, to nauczyć cię wszystkiego, co wiem, a ty, dla własnego dobra, powinieneś się na to zgodzić. Rozumiesz? Słońce grzało mocno, ścierń pachniała ziemią i słomą, a wiatr przynosił od jeziora zapach wody. Dzień był piękny, radosny i pełen wrażeń.

Bratmił skinął głową. – Rozumiem. Zgadzam się. – I dobrze! – uśmiechnęła się oszczędnie, nie dając po sobie poznać ulgi, jaką poczuła. – Chodźmy szybciej, chłopcze. Czekają na ciebie z biesiadą. * Bawiono się do późnej nocy, pijąc miód, śpiewając i tańcząc. Bratmił wiele razy opowiadał swoją historię, za każdym razem trochę inaczej. Najpierw strasząc demonami dzieciaki, potem wyśmiewając własny strach. Ludzie bali się i śmiali, współczuli mu i podziwiali. – Zasłużyłeś na swoje imię, synu. – Poklepał go po plecach ojciec. – Jesteś wielkim skarbem tej doliny. Miłek nigdy nie zapomniał wyrazu oczu Darzbora, gdy wypowiadał te słowa. Zaś następnego ranka, tuż po wyjściu z chaty, czekała go jeszcze jedna niespodzianka. Na progu leżał konik z trawy. Jego boki wciąż pachniały tak samo, mimo że trawa jesz​cze nie wyschła po przejażdżce na tratwie. To jednak nie stanowiło kłopotu, Miłek wiedział, że kolejny raz uda się ocalić zabawkę. Stojąc w progu chaty uniósł konika wysoko w górę. – Dziękuję! – krzyknął, a jego głos poniósł się poprzez szarzejący świt. Nie wiedział, czy Munek był w pobliżu, ale skoro nie musiał kryć się przed dniem, kto wie, może jeszcze się kiedyś spotkają?

KONIEC

Idź i czekaj mrozów Marta Krajewska

W świecie, gdzie puszczą włada leszy, w jeziorze żyją topielce, a nocami wśród chat przemykają zmory i strzygonie, młodziutka Venda musi stanąć na straży bezpieczeństwa mieszkańców Wilczej Doliny. Przyjdzie jej mierzyć się nie tylko z bogami czy stworzeniami nocy, ale znacznie groźniejszymi przeciwnikami: samotnością, strachem i zwątpieniem. Na oczach Vendy wypełnia się starożytne proroctwo. Do Wilczej Doliny powraca DaWern – ostatni z Wilkarów. Zemsta Pana Lasów za rzeź jego dzieci wydaje się nieunikniona. Czy zakazana miłość stanie na drodze przeznaczeniu, czy też pozwoli wypełnić przerażającą przepowiednię? Jak potoczą się losy zakochanego w zielarce syna karczmarza, pięknej minstrelki Stalki, towarzyszącego jej wojownika i innych mieszkańców wioski, z których każdy skrywa swoje tajemnice? „Stare opowieści krążą między nami, a my żyjemy między nimi. Podążałem znajomymi tropami, gubiłem się w nich i dawałem oplatać pełnej grozy magii, w którą schwytała mnie autorka.” Paweł Majka, autor „Pokoju światów”, zdobywca Literackiej Nagrody im. Żuławskiego „Autorka wymieszała z wprawą dobrze wyszkolonej zielarki elementy demonologii i mitologii słowiańskiej, komponując własną, smakowitą mieszankę.” Witold Jabłoński, autor cyklu „Gwiazda Wenus, Gwiazda Lucyfer” PIERWSZY TOM OPOWIEŚCI Z WILCZEJ DOLINY https://geniuscreations.pl/ksiazki/idz-i-czekaj-mrozow-marta-krajewska/

Zaszyj oczy wilkom Marta Krajewska

Podczas każdej pełni księżyca mieszkańcy Wilczej Doliny ryglują drzwi w chatach i siedzą w ciszy, nasłuchując z niepokojem wycia wilkołaka. Pochłonięta własnymi kłopotami Venda nie potrafi w pełni poświęcić się obowiązkom Opiekunki. Nikt nie wie, jak wygórowaną cenę zapłaciła dziewczyna za pomoc otrzymaną od Pana Lasu i jak długo jeszcze będzie jego dłużniczką. Atra, niepomna ostrzeżeń, pragnie nie tylko odzyskać to, co utraciła, ale również zemścić się. W trakcie swoich poszukiwań odkrywa, że być może ostatni z wilkarów będzie w stanie jej pomóc. Czy jednak jej starania nie doprowadzą do jeszcze większych nieszczęść? Więź łącząca Vendę i DaWerna nie może zostać zerwana bez straszliwych konsekwencji. W świętym gaju bogowie milczą, a Venda czuje się opuszczona i bezsilna. Nad Wilczą Doliną zapada zmrok… Kontynuacja „Idź i czekaj mrozów” OPOWIEŚCI Z WILCZEJ DOLINY https://geniuscreations.pl/ksiazki/zaszyj-oczy-wilkom-marta-krajewska/

Pokój światów Paweł Majka

I wojna światowa była tragedią, ale nie skończyła się tak, jak mówią podręczniki historii. Na Ziemi wylądowali Marsjanie. Inwazja została odparta, a uwięziony na powierzchni planety najeźdźca zasymilowany, jednak odtąd nic już nie było takie jak dawniej. Sprowadzone przez Obcych mitbomby uwolniły energię wiary, która ożywiła postaci z mitologii, baśni i legend. Domy otoczono ochronnymi barierami, boscy patroni strzegą poszczególnych miast, po ulicach przechadzają się upiory i magowie. Miejsce dawnych państw zajęły spółki handlowe, Republika Narodów i na pół świadome państwa-organizmy: Wieczna Rewolucja, Wiekuista Puszcza czy Matka Tajga. Czego poszukuje zorganizowana przez Nowakowskiego – bogatego krakowskiego Marsjanina – ekspedycja na wschód? Trwają lata Pokoju, ale wyprawa sterowcem nad Kresami Rzeczypospolitej nigdy nie należała do bezpiecznych… Czy barwna zbieranina indywidualności – opętany przez nienawiść Mirosław Kutrzeba, stworzony w laboratorium ślepy bóg Szuler Losu, uzależniony od czarciego mleka były inspektor kolejowy Grabiński, cyganka Sara, olbrzym Burzymur i naiwny Jasiek – wie, na co się porwała? Zamieszkująca ciało Kutrzeby zmora dopilnuje, żeby nie zapomniano o zemście. ZDOBYWCA LITERACKIEJ NAGRODY IM. JERZEGO ŻUŁAWSKIEGO NOMINACJA DO NAGRODY IM. JANUSZA A. ZAJDLA http://geniuscreations.pl/ksiazki/pokoj-swiatow-pawel-majka/

Szare Płaszcze: Komandoria 54 Marcin A. Guzek

Na rubieżach upadającego Imperium, w dowodzonej przez Olafa Komandorii 54, stacjonuje grupa nowicjuszy Zakonu Szarej Straży. Ten mały i niedoświadczony oddział ma za zadanie egzekwować prawo i zapewnić osadnikom bezpieczeństwo. Nie będzie to jednak proste. Na pograniczu schronienia szukają adepci zakazanych sztuk, przestępcy i zbiegli niewolnicy. Granicę przekraczają dzikie plemiona, a w łupieżczych wyprawach towarzyszą im potężni szamani i nadprzyrodzone istoty. Imperium wystawia przeciwko nim nie grupę rycerzy w lśniących zbrojach, a niedoświadczonych rekrutów pod wodzą zgorzkniałego weterana. Czy to może się skoczyć inaczej niż pożogą i zgliszczami, płaczem ocalałych i lamentem wziętych w niewolę? Przyjemny mariaż historycznej wiedzy autora z fabularną lekkością, przyprawiony ostrymi żeleźcami toporów i świstem strzał. W sam raz by umilić deszczowe popołudnie. Jacek Łukawski, autor „Krew i stal” i „Grom i szkwał” W krainie wykreowanej przez Marcina Guzka brak błędnych rycerzy, z zamków pozostały ruiny, a w ciemności czają się istoty straszniejsze od smoków. Czoła zaś stawią im nie kryształowi bohaterowie, lecz ludzie obciążeni słabościami i sekretami. Komandoria 54 to miejsce, do którego zajrzeć powinien każdy miłośnik fantasy brutalnego i brudnego jak walka o przetrwanie na skraju cywilizowanego świata. Daniel Nogal, autor „Malajski Excalibur” i „Betelowa rebelia: Spisek” https://geniuscreations.pl/ksiazki/szare-plaszcze-komandoria-54-marcin-a-guzek/

Wyspa Mgieł Maria Zdybska

Czasami dwie dusze łączy więź silniejsza niż śmierć. Ona – przybrana córka pirata, uratowana z morskiej kipieli. W jej przeszłości ukryty jest klucz do potężnej mocy, która może przynieść wybawienie lub zgubę. On – potężny mag, wyrzutek, arogant i sybaryta. Od lat poszukuje, choć sam nie wie, czego i dlaczego. Kiedy jednak ich drogi się spotykają, przejmują nad nimi kontrolę siły potężniejsze od nich samych. Bogowie i demony, nieumarli i czarnoksiężnicy, zapomniana magia i stracone życia – droga do ich poznania zaczyna się na tajemniczej Wyspie Mgieł. „Wyspa Mgieł” to powieść young-adult fantasy przesiąknięta zapachem morza, pełna przygód, barwnych opisów i fantastycznych istot. Poznaj losy wyrzuconej przez morze Lirr i daj się oczarować tajemniczemu magowi o imieniu Raiden. Melissa Darwood, autorka „Pryncypium”, „Larista i Luonto” https://geniuscreations.pl/ksiazki/wyspa-mgiel-maria-zdybska/