Powstanie Wojny alchemiczne Tom 2 Ian Tregillis

CZĘŚĆ I SPRZYMIERZEŃCY Nie sposób osiągnąć tyle poprzez odpowiednie ruchy, co dzięki sprzymierzeńcom. Filozofia biznesu Kiliaena van Rensselaera, założyciela i dyrektora Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej Piszą tutaj, że niejaki Cornelius-Son Huygens sprawił Holendrom niewidzialnego węgorza metalowych ludzi, co popłynął najechali na przystań dunkierskiego estuarium i pozatapiali flotę. Pennyboy jr: Lecz jak tego dokonali? Cymbal: Pokażę panu. Oto i Automa… Ben Jonson, Garść informacji, pierwsze wydanie 1631 r.; wersja po Aneksji została wystawiona ok. 1693 r. (autor nieznany) P: Dlaczego mój mechaniczny musi przejść konserwację, zanim zostanie postawiony żagiel? Wszak przestrzegałem warunków wynajmu i utrzymywałem swoich klakierów w nienagannym stanie! O: Wielu dzierżawców jest zdziwionych i zmieszanych tym wymogiem, kiedy po raz pierwszy podróżują przez ocean w towarzystwie mechanicznej służby. Przepisu tego absolutnie nie należy traktować w kategoriach przygany czy reprymendy. Pochodzi z prawa morskiego ustanowionego królewskim dekretem z 1831 roku. Ma na celu jedynie zapewnienie Państwu i pozostałym pasażerom bezpieczeństwa oraz sprawnego funkcjonowania okrętu. Znane są niezwykle rzadkie przypadki, kiedy podczas wykonywania standardowych poleceń mechaniczny może zostać postawiony w sytuacji nieprzewidzianej przez zwykłe hierarchiczne metageas wtłoczone mu podczas procesu produkcyjnego. Morskie metageas są dodawane tymczasowo, aby się upewnić, że wszyscy znajdujący się na pokładzie klakierzy będą funkcjonować bez zarzutu w każdych warunkach, bez względu na to, jak mało prawdopodobne lub niespotykane by one nie były. P: Wybywam na krótko i nie chcę, żeby mój klakier został przygnieciony zbytecznymi metageas, a przez to stracił na wydajności lub zwolnił obroty.

O: Tak się nie stanie. Metageas dla wszystkich mechanicznych nienależących do załogi zostaną natychmiastowo i automatycznie przywrócone do stanu sprzed rejsu, gdy tylko opuszczą oni pokład w porcie docelowym. P: Dzierżawię służbę za własne pieniądze. Powinni być lojalni wobec mnie! O: Są i zawsze będą. Morskie metageas nie zmieniają warunków umowy wynajmu. Jednakże jeśli względy bezpieczeństwa będą wymagały od pasażerów zastosowania się do poleceń kapitana i załogi, na znajdujących się na pokładzie służących nałożone zostaną geas nakazujące wykonywanie owych zaleceń, co może w określonym zakresie opóźnić wypełnienie Państwa poleceń. Wyimek ze Wstępu do morskich metageas dla nowych dzierżawców, ulotki dla pasażerów opracowanej przez linię północnoatlantycką Błękitna Gwiazda, wydrukowanej przez Czcigodną Kompanię Ciesielską w Rotterdamie (1919)

ROZDZIAŁ 1 Hugo Longchamp, kapitan straży Zachodniej Marsylii, wyszedł, jak miał to ostatnio w zwyczaju każdego ranka, na najwyższą wieżę w Nowej Francji wyglądać końca świata. Zagłada kroczyła nieśpiesznie. Kapitan robił się cokolwiek niecierpliwy. Obłoczki zamarzniętego oddechu osadziły mu się na brodzie srebrzystym szronem, postarzając go o rok z każdym wykonanym krokiem. Lodowe paciorki dyndające na rzęsach mężczyzny nadały przykrytej śnieżnym puchem wstędze schodów kalejdoskopowe piękno. Przez noc wiatr nieco zelżał, ale zrobiło się jeszcze chłodniej. Dlatego też, nawet kiedy Longchampowi przymarzły nozdrza, gdy tylko wyszedł na zewnątrz, co zmusiło go do oddychania przez usta i upodobniło do przeciekającego imbryka, nie musiał przynajmniej się opierać wichrom smagającym trzęsącą się wieżę. Czyżby było zbyt zimno, aby polimery utrzymały swoją elastyczność? Należałoby zadać podobne pytanie chemikom i inżynierom, zaś Longchamp nie był ani jednym, ani drugim. Był żołnierzem. Migotanie nocnego nieba powoli zlewało się ze stalową szarością świtu. Zza horyzontu wyłaniała się różowawa opaska. Im bardziej jaśniała, tym słabiej świeciły gwiazdy, co Longchamp zauważał przy każdym okrążeniu wykonanym na spiralnych schodach. Tylko jedno ciało niebieskie nie mrugało do niego, jedynie błyszczało niczym granat zawierzony w Pasie Wenus. Mars. Przystanął, aby podziwiać światła Zachodniej Marsylii rozciągające się przed nim niczym świece wotywne w przedsionku bazyliki katedralnej Świętego Jana Chrzciciela. Płomienie oblewały światłem miejskie bulwary, muskały cieniutkie alejki i uliczki dostawcze, migotały w kuchennych oknach i witrynach piekarni, błyszczały w lodowych lustrach uśpionych fontann i tańczyły na brzegach Rzeki Świętego Wawrzyńca. Tam, gdzie miasto spotykało się z morzem, na lśniący arras opadała zasłona grubego cienia. Ciemność rozciągała się przez wody barwy tuszu i otaczała granicę z Nowymi Niderlandami i znajdującymi się za nią ziemiami, gdzie nawet o tej porze przeciwnik czuwał. Pomarańczowa łuna rozświetliła niebo nad rzeką. Ogień z gazowego palnika wtłoczył ciepłe powietrze do pęczniejącej tkaniny balona obserwacyjnego, który wzbił się do góry. Płomienie podświetliły jego powłokę kształtu żarówki niczym papierowy lampion. Chwilę później mrok przeszyła kolejna łuna, niecałe dwa kilometry dalej od poprzedniej. Zimny poranek. Sterujący balonami szybko wyczerpią paliwo. Longchamp

wyobraził sobie tych popapranych drani drżących pod grubymi warstwami skór i wdzięcznych za możliwość ogrzania zdrętwiałych dłoni przy płomieniu. Nie był osamotniony w tym porannym czuwaniu. Jak wiedział, poza obserwatorami w balonach gdzieś daleko w dole, pod daszkami skleconych na brzegu rzeki szałasów, trzęśli się z zimna strażnicy, ich przywykłe do ciemności oczy wodziły po wodach za jakimkolwiek tulipaniarskim podstępem. Jakaś jego część spodziewała się, że lada chwila gdzieś w ciemności rozbrzmi alarmowy gwizdek. Poczuł przeszywający ból, który rozlał mu się pomiędzy łopatkami. I choć po części był to bezpośredni skutek uboczny bezcelowych prób opanowania drgawek, stał się on jego nieustannym kompanem. Nawet w najcieplejszych barakach Longchamp siedział przygarbiony, podświadomie czegoś wyczekując. Potrzeba było niemałej siły woli i dyscypliny (do której jako weteran niejednej kampanii zdążył przywyknąć), aby się odprężyć. Tylko głupiec tracił energię na coś, czego i tak nie mógł kontrolować. Wróg nadejdzie dopiero wtedy, kiedy sam będzie tego chciał. Ani wcześniej, ani później. Niczym dzień Pański: jak złodziej nocą, a ich nadejścia nie spodziewają się najwięksi nawet mędrcy. Żałując tej myśli, Longchamp przeżegnał się. Tylko jakiś inherentny zły impuls potrafiłby nakłonić człowieka do porównania zmartwychwstałego Chrystusa do heretyckich Holendrów i ich świętokradczej pogardy dla nieśmiertelnej duszy. Sam nie był świętym. Jak wszyscy ludzie miał tyle na sumieniu co recydywista. Zapisał sobie w pamięci, aby wspomnieć o tych transgresywnych myślach podczas cotygodniowej spowiedzi. Wymacał palcami koraliki przymocowanego do paska różańca i odmówił prędką modlitwę do Panienki, prosząc o wstawiennictwo. Gdy się podniósł, kolana zaskrzypiały mu jak potrzebująca smaru furtka cmentarna, czego nigdy nie robiły. Być może starzenie się to nie tylko iluzja. Zanim zrobił kolejne kółko krużgankową, spiralną klatką schodową, niebo pojaśniało na tyle, że mógł zgasić pochodnię, którą niósł. Nie powinien był jej w ogóle ze sobą zabierać, bo niedługo cytadela może zostać oblężona i wszyscy będą musieli na nowo przywyknąć do pracy po ciemku, ale schody zwane Modlitwą Portiera czasem potrafiły być zdradliwe, nie mówiąc już nawet o pokrywającym je szronie. Nie mógł służyć Tronowi i Kościołowi z połamanymi nogami. Stopnie biegły przez szkieletową ramę niedokończonego portalu i przy trasie niedawno odbudowanej kolejki. Oddech Longchampa osadzał się zarówno na metalowych szynach, jak i na ciemnej otulinie izolującej rury, którymi pomiędzy górnym i dolnym wagonikiem płynęła służąca za balast woda. Nie po raz pierwszy kapitan straży zastanawiał się, czemu nie zamarza. Cóż, chemicy z Nowej Francji mieli w rękawie tysiąc sztuczek, które od stuleci trzymały tulipaniarzy i ich mechaniczne demony na dystans, co samo w sobie było cudem. Ale nie mogą przecież polegać na tej przewadze przez całą wieczność i było to coś iście przerażającego, coś, co starał się zachować dla siebie. Albo długie pasmo sukcesów innowacyjnej francuskiej myśli

chemicznej w końcu napotka trudności nie do pokonania, albo ta gałąź nauki przestanie się rozwijać, przez co niepewna równowaga trwającego od setek lat wyścigu zbrojeń niedługo zostanie zachwiana. Któregoś dnia tykająca fala raz jeszcze zaleje mury zewnętrznej twierdzy Zachodniej Marsylii. I może tym razem ją zmiecie. Za pokonanie ostatnich stopni Longchamp został nagrodzony piękną panoramą leżącej odłogiem ziemi uprawnej rozciągającej się od zachodu na północ, otoczonej kilometrami ogołoconej przez zimę żółtej brzozy. Rzeka Świętego Wawrzyńca od wschodu i południa otaczała Mont Royal, wokół której zboczy Zachodnia Marsylia rozłożyła się niczym leniwy kocur. Stojąc na szczycie Iglicy, dowódca straży zawsze czuł się, jakby patrzył przez cały świat, daleko za Nową Francję, za ocean, aż do Europy i Starej Francji. Oczywiście nigdy nie dane mu było ujrzeć Paryża, jedynie słyszał o nim rodzinne opowieści przekazane przez pradziadka wujecznego, który walczył za Ludwika XIV, jeszcze przed Wygnaniem. Zrobiło się już na tyle jasno, że mógł dojrzeć maszerujących setki metrów niżej strażników patrolujących wyznaczony perymetr wokół fortyfikacji opartych na planie gwiazdy, zaprojektowanych przez Vaubana. Jego żołnierze, czyli niepokojąco niewielka liczba mężczyzn i kobiet, którzy przetrwali ostatnie oblężenie i późniejszą masakrę za murami, obstawili zewnętrzną i wewnętrzną twierdzę. Wyglądali jak garść ziaren pieprzu rozrzuconych na pokrytym lodem obszarze Ostatniej Reduty Króla Francji na Wygnaniu. Było ich tak mało, a teren wydawał się tak rozległy. Nawet przymusowy pobór nie był rozwiązaniem, gdyż nowi rekruci nie przybędą dostatecznie szybko. Longchamp zanotował sobie w pamięci, aby porozmawiać o tym z hrabią du Turenne, który dzierżył laskę marszałkowską. Podmuch wiatru przeczesał brodę kapitana, wycisnął mu z oczu łzy, wpełzł przez otwory na guziki i pomiędzy szwy. Lecz sam wysiłek związany z wejściem na szczyt wieży zahartował Longchampa na tyle, że lodowate powiewy nie przyprawiały go o gęsią skórkę. A później, kiedy założy zbroję i pójdzie bić się o życie swoje, ludu i króla, będzie mu zbyt gorąco, żeby czuć zimno, zresztą zmęczenie mu na to nie pozwoli. Chłód przyjdzie, dopiero gdy jego kruche ludzkie ciało podda się niezmordowanemu marszowi tykającej mechanicznej hordy. Naciągnął na głowę dzierganą czapkę, zakrył uszy i otarł oczy. Przymknął powieki i jak zwykle spojrzał na południowy wschód, wypatrując blasku wypolerowanego metalu, sygnału rozpoczęcia wojny lub, jeśli akurat dopadł go wyjątkowo fatalistyczny nastrój, początku końca. Końca? Być może. Lecz długiego, powolnego. I okupionego niemałym trudem. Tulipaniarze i ich nakręcani słudzy będą musieli sobie zapracować na zwycięstwo. Jego gniazdo na szczycie Iglicy omiotły wymieszane zapachy: nikły aromat błotnistej rzeki, drzewny dym z palenisk, wilgotny ciężar zbliżającego się opadu śniegu. Zimno musnęło jego twarz niczym miękka dłoń damy, z którą zawiązał w dokach przelotną znajomość. Zastanawiał się, czy uda mu się ją jeszcze zobaczyć, zanim poleje się jucha. Nie, nie jucha – przecież mechaniczni nie krwawią. Można ich tylko dezaktywować. I modlić się do Jezusa i Panienki, aby kolejny nie zajął miejsca poprzedniego. A także

by fortyfikacje wytrzymały szturm metalowych ludzi. Ostatnio się powiodło, choć ledwie. Lecz było to, zanim jakiś głupiec zrównał tulipaniarzom z ziemią nowiutką kuźnię w Nowym Amsterdamie. Pierwszą zbudowaną w Nowym Świecie. Nikt nie miał pojęcia, kto jest za to odpowiedzialny, ale obie strony podejrzewały, że za sabotażem stali francuscy agenci. Czemu jednak król lub papież mieliby sankcjonować podobnie nierozważny akt wypowiedzenia wojny, tego nie wiedział nikt. Francuzi pocieszali się, że jeśli za zniszczeniem kuźni stali ich ziomkowie, to z pewnością porwał się na to na poły mityczny Talleyrand. Sprytny, przebiegły, odważny Talleyrand, bohater dziesiątków opowieści ludowych i tyluż pieśni, o którego wyczynach podróżnicy niestrudzenie wyli przez długie mile chansons de geste. Talleyrand, pomysłowy heros ludu Nowej Francji. Zapewniano się nawzajem, że on na pewno ma jakiś plan. Ale nie obecny Talleyrand. Kapitan wiedział, że ten nie jest w stanie zaplanować wyjścia z garderoby bez mapy i paru beczek smaru. Nie pławiliby się w wyssanych z palucha historyjkach, gdyby poznali tego wypierdka z chowu wsobnego. Mimo że Longchamp nie wiedział o wysadzeniu kuźni niczego więcej niż inni, przysiągłby, że akcja ta nosiła ślady charakterystyczne dla wygnanej i zdeterminowanej jak nikt byłej wicehrabiny, zresztą jego znajomej. Osoby raczej upartej, o potrafiącej doprowadzić człowieka do białej gorączki tendencji do przeceniania swojego intelektu, kobiety, której pycha sprowadziła na ludzi z jej otoczenia liczne kłopoty. Cóż za szaleństwo kazało jej nadepnąć tygrysowi na ogon? O jakiej to intrydze myślała? Czy faktycznie miała plan? Podobne spekulacje były pozbawione sensu. Przeszłość na zawsze pozostaje przeszłością. Longchamp mógł jedynie spojrzeć w przyszłość i przygotować się na to, co miało nadejść. Słońce wyjrzało zza horyzontu. Jego promienie zalśniły na postrzępionej lodowej pokrywie otulającej brzegi rzeki. Kapitan straży przypatrywał się świetlnym refleksom po drugiej stronie granicy, by się upewnić, czy przypadkiem nie zdradzą one ruchu wypolerowanych mechanicznych. Jeśli zdecydują się na atak, pójdą prosto ku brzegowi, wejdą do wody, zanurzą się i przemaszerują po dnie, po czym wyłonią się po francuskiej stronie i przebiją przez zwały lodu. Nie spoczną, póki nie dotrą pod marsylskie mury. Przeleją się przez Świętego Wawrzyńca, będą zajmować albo palić nadrzeczne wioski i gospodarstwa, przewalą się przez osady rybackie Akadii, pójdą wzdłuż atlantyckiego wybrzeża i rozprzestrzenią się nad Wielkimi Jeziorami niczym zaraza. Udadzą się na północ i skażą brzegi Zatoki Hudsona. Ale nie dzisiaj. Jeszcze nie. Podnoszące się słońce powitała feeria kolorów. Plastikowe poręcze krużganka płonęły niczym rubinowe łańcuchy. Opalizujące lakiery, którymi pokryto przestronną

komnatę na szczycie Iglicy, lśniły błękitami, zieleniami i żółciami niczym olej w kałuży. Longchamp naciągnął czapkę aż na brwi, chcąc osłonić oczy przed blaskiem. Na czubku Iglicy, gdzie docierały metalowe szyny, znajdowała się komnata spotkań rady królewskiej, a jeszcze wyżej – monarsze apartamenty. Zimowe wschody słońca przychodziły niezapowiedziane ptasim trelem, który towarzyszył budzącym się dniom przez resztę roku, bowiem większość ptaków poleciała na południe. Nie wybrzmiały serenady na cześć jasnej gwiazdy, słychać było jedynie szept wiatru, skrzypienie śniegu pod buciorami, szuranie brody o szal. Kapitan wyjrzał przez barierkę i popatrzył na odległą zewnętrzną twierdzę, gdzie drżał z zimna tuzin świeżych poborowych. Ich szkolenie przebiegało w dziwacznej ciszy, gdyż bluzgi i hałasy niknęły w mroźnym powietrzu, zanim docierały do uszu Longchampa. Nawet charakterystyczne – i budzące grozę – łupanie sprężarek armat epoksydowych było na tej wysokości niesłyszalne. Z zaworów ciśnieniowych dobywały się smużki pary. Rozkaz użycia dział oznaczał zły dzień. Brak jakiegokolwiek personelu w razie konieczności oddania strzału byłby katastrofalny w skutkach, stąd poborowi. Przez setki lat każdy sprawny mężczyzna w Nowej Francji po osiągnięciu pełnoletniości odbywał przymusową trzyletnią służbę wojskową. Król nie zyskał zwolenników, kiedy wydał edykt rozciągający ten obowiązek na kobiety oraz jednego na pięciu obywateli poniżej pięćdziesiątego roku życia. Dzięki Bogu obecny monarcha był mądrzejszy niż jego ojciec, poprzedni Król Upadłej Francji na Wygnaniu. Trzęsący się rekruci stali wokół armaty. Promienie słońca omiatające Iglicę sięgnęły już ścian zewnętrznej twierdzy. Oświetlone przezeń oddechy żołnierzy uformowały srebrzyste proporce. Poborowi są miękcy jak bezy. Longchamp stwierdził, że uzna to za błogosławieństwo, jeśli choć ćwierć z nich będzie się do czegokolwiek nadawać. Najgorsi byli kupcy. Za to rybacy znali trudy ciężkiej pracy i wykonywali polecenia bez szemrania, coureurs de bois też. Gońcom leśnym, twardym niczym suszone mięso łosia, nieobcy był wysiłek. Ba, może nawet go lubili. Longchamp miał nadzieję, że królewskie wezwanie do broni poleci na anielskich skrzydłach przez mokradła i dzicz Nowej Francji i dotrze do uszu każdego łowczego, tropiciela i trapera w kraju. Niektórzy je zignorują albo będą udawać, że go nie słyszeli, ale Longchamp znał tych ludzi – przez jakiś czas był jednym z nich. Nie będą chcieli powrócić do cywilizacji po to, żeby zastać anulowane kontrakty i udziały zgniecione mosiężną łapą mechanicznego demona oraz by odkryć, że pieniądze nie są warte nawet haustu holenderskich szczyn. Stojące jeszcze nisko słońce nie zdradzało żadnego blasku między drzewami czy na polach rozciągających się na południe od Świętego Wawrzyńca. Żadnego złego znaku. Cóż, niech i tak będzie. Najwyraźniej królowa Margreet i ten jej dupoliz gubernator Nowych Niderlandów tego dnia nie mieli zamiaru powybijać dobrego ludu Nowej Francji. Longchamp mógł ten dany mu dodatkowy czas wykorzystać na kręcenie bicza z gówna. Odwrócił się plecami do słońca i rozpoczął długi marsz na dół, ku

wewnętrznej twierdzy. * Dziesięć minut później był u stóp Iglicy. Kolejnych dziesięć zajęło mu nawigowanie pomiędzy labiryntem wojskowych baraków i okopów, aż nareszcie udało mu się dotrzeć na szczyt muru wewnętrznej twierdzy. Klakier pewnie i tak z łatwością przeskoczyłby nad większością tych przeszkód, ale sęk w tym, żeby spowolnić go na tyle, aby dać obsłudze działa okazję na unieruchomienie delikwenta albo, co efektywniejsze, zebranie paru z nich razem i opryskanie ich żywicą. Niektóre fosy i doły były wypełnione substancjami korozyjnymi zdolnymi zniszczyć delikatniejsze mechanizmy. Do innych wlano chemiczne odczynniki – wystarczyło dodać do nich parę kropli katalizatora, by natychmiast utwardzić masę. Mechaniczni kończyli niczym rodzynki w bożonarodzeniowym cieście. Longchamp nienawidził rodzynek z całego, kurwa, serca. Nienawidził też samej myśli, że kiedykolwiek będą potrzebować owych fortyfikacji, bo jeśli klakierzy zajdą tak daleko, to i tak będzie już po zawodach. Pułapki i podchody mogą jedynie spowolnić ich atak i może, ale tylko może, dać królowi szansę ucieczki. Choć w zasadzie dokąd miałby umknąć, skoro Holendrzy rządzili światem? Może na północ, gdzie władałby niedźwiedziami polarnymi. Gdy nareszcie dotarł do zewnętrznego muru, przemknął za plecami poborowych, uważając, żeby nie zdradziło go skrzypienie śniegu pod podeszwami. Nawet cywile zwykli czuć się nieswojo, kiedy na nich spoglądał. Słyszeli bowiem opowieści. Sierżant Chrétien dojrzał skradającego się za rekrutami kapitana, lecz nie przerwał swojego kazania, nie dając po sobie poznać, że zauważył pojawienie się dowódcy. Poborowi drżeli jak porażeni zimnem, wycierali nosy rękawami, przestępowali z nogi na nogę i mamrotali coś do siebie, zbytnio nie słuchając sierżanta. Połowa z nich wyglądała, jakby ledwie miała siłę unieść kielich, a co dopiero kilof i młot. Chryste! Ich przedramiona miały obwód mniejszy niż jego nadgarstki! Co, u diabła, mieli zrobić z tą garstką wymoczków? Tylko dwóch mężczyzn z tej zbieraniny wyglądało na mniej niż czterdzieści lat. Kapitan zastanawiał się, czy byliby w stanie spowolnić mechanicznych, gdyby rzucili im pod nogi zwłoki tych kmiotków. Obraz podpowiedziany przez wyobraźnię dał mu niejaką satysfakcję, choć nawet tego rodzaju karkołomna taktyka zdałaby się na nic. Wojskowi klakierzy byli jak chodzące kosy. Nie zostawiali po sobie nic poza krzykami, poodcinanymi kończynami, wyprutymi flakami i kałużami krwi. Gnaty obleczone mięsem nie były dla tykaczy żadną przeszkodą. Przekonał się o tym na własne oczy. Nieraz patrzył, jak jego przyjaciele giną rozpruwani alchemicznie wykutymi ostrzami. Stał tuż przy tryskającej juchą fontannie, kiedy wewnętrzna twierdza spłynęła krwią po masakrze, jakiej dokonał jeden tylko klakier. Pokręcił głową. Nieważne jak bardzo próbował odepchnąć od siebie tamte

wydarzenia, zdawały się przyklejone do jego pamięci niczym uporczywa, uginająca się pod naporem zebranego na niej kurzu pajęczyna. – Dobra – powiedział Chrétien. – Zobaczmy no, czy wy, żółtodzioby, zapamiętaliście choćby jedno słowo z tego, co właśnie powiedziałem. Ty, ty i ty. – Wybrał trzech przypadkowych mężczyzn. – Gratulacje, jesteście teraz artylerzystami. Do działa! Dwóch wystąpiło z szeregu z entuzjazmem kryminalistów idących na szafot. Trzeci dalej stał nieruchomo, zapewne mając nadzieję, że sierżantowi chodziło o kogoś obok. Siwizna na skroniach, futrzany kołnierz i początki podwójnego podbródka zdradzały, że był to kupiec albo jakiś inny handlarz. Sukces go zmiękczył. Longchamp chwycił go za kożuch. – Sierżant chyba kazał ci się ruszyć – syknął. – I zastanawiam się, czemu nie kwapisz się do wykonania polecenia. Taki porządny dżentelmen jak ty i nie rozumie, co się do niego mówi? Jaki masz problem, przyjacielu? Złamana noga? A może jakiś skrzat przybił ci stopy do kamieni? Kupiec trząsł się pod obszernym kożuchem, zerkając z niepokojem na Longchampa. Jednak kapitan nie poluzował chwytu. – Zauważyłem także – mówi dalej – żeś stracił głos. I oczka coś ci z orbit wyskakują. Nie udław się przypadkiem własnym strachem. Nie bój nic, już to przerabiałem. Zdarza się czasem na froncie. Szybciutko cię naprostujemy. – Klasnął dwukrotnie, jakby chciał zwrócić na siebie uwagę, choć dobrze wiedział, że wszyscy i tak na niego patrzą. – Szczęściarze z nas! Mam teraz okazję nauczyć żołnierzy paru chirurgicznych sztuczek na wypadek nieszczęścia. Sierżancie, proszę mi podać swój nóż. Ty i ty – wskazał dwóch stojących najbliżej poborowych – na czworaki. Ale się, kurwa, przyłóżcie, ani drgnijcie, bo zwykle wiją się jak pstrągi na dnie łódki, kiedy nóż wejdzie w bebechy. Longchamp zwolnił uścisk na tyle, że leniwy handlarz zdołał się wyswobodzić. Mężczyzna szybkim krokiem podbiegł do żołnierzy stojących przy armacie epoksydowej. – Dzięki niech będą świętej Panience! – powiedział kapitan, przeżegnawszy się. – Uleczyła go, to pieprzony cud. – Uderzył lekko stojącego najbliżej rekruta w potylicę. – Okaż trochę szacunku Matce Boskiej, kretynie. Reszta też. Debile. Poborowi przeżegnali się równocześnie jak na dobrych katolików przystało. Sierżant Chrétien jednego z nich wyznaczył na obserwatora i posłał na krenel, żeby przykucnął przy beczkach. Dwaj pozostali, łącznie z niekwapiącym się do wojaczki handlarzem, mieli obsługiwać chemiczny kompresor oraz mechanizm spustowy działa. Na polecenie dowódcy mężczyźni przekręcili korbę, uruchamiając sprężarkę. System hydrauliczny zaczął perkotać, z każdą sekundą coraz głośniej, aż z początku stłumiony warkot nabrał tempa znanego każdemu, kto przetrwał oblężenie: budzący lęk rytm działa epoksydowego mającego powstrzymać najeźdźcę. Sierżant przeszedł na umocnienia i pomachał żółtą flagą niemal dorównującą mu ciężarem. Odpowiedział mu tym samym

człowiek stojący na skraju lasu, a spomiędzy drzew wychynął jeszcze inny żołnierz. Przeciął pole, biegnąc zygzakiem i zataczając serpentyny na mrozie. Longchamp zastanawiał się, jakiż to pechowy rekrut wyciągnął krótką słomkę, aby uczestniczyć w tej demonstracji. – Mamy biegacza! – wykrzyknął sierżant. – Powtarzam! NADCHODZĄ MECHANICZNI! Obserwator wymamrotał namiary. – Północ, północny wschód… nie, czekajcie, skręca na wschód. Znaczy biegnie ze wschodu. Teraz będzie wschód na północny… Nie, znowu kluczy… – Nic, kurwa, nie słychać! – zaklął Longchamp. – A nie będzie tak cicho, o nie! Kiedy na mury naprą szczękający mordercy, a każde działo w tej twierdzy będzie się krztusić tak głośno, że zbudziłoby samego diabła po sążnistej przepicie, lepiej, żeby BYŁO CIĘ SŁYCHAĆ! Tymczasem biegacz pokonał już jedną trzecią odległości do muru. O wiele, wiele wolniej niż prawdziwy mechaniczny, ale nadal zbyt szybko, aby początkujący artylerzyści z łatwością go zdjęli. – Zbliża się! – krzyknął spanikowany obserwator, a strach przydał jego głosowi siły i nagłości, choć kosztem zdrowego osądu sytuacji. – Strzelajcie! Na miłość boską, strzelajcie! Drugi z poborowych chwycił za wajchę otwierającą komory dwulufowego działa i rozległ się mlaszczący dźwięk, zakłócając rytmiczną pracę kompresora; wystrzelił strumień żywicy i utrwalacza. Poborowy odczekał jeszcze chwilę, żeby w komorach wytworzyło się odpowiednie ciśnienie hydrauliczne, po czym na powrót je zamknął. Ten chociaż słuchał instrukcji i, cud nad cuda, czegoś się nawet nauczył. – Facet jest w połowie drogi! – relacjonował obserwator. Chrétien zapytał: – Kto? Jaki facet? Ja widzę tylko pałającego żądzą śmierci tykacza, który za dziesięć sekund naskoczy na ten mur, pomknie po nim jak pająk i nas wszystkich pozabija. – Jezu Chryste! – rozdarł się będący o krok od paniki obserwator. – Strzelajcie! – Uproszcza pan sprawę, sierżancie, to niewybaczalne – powiedział Longchamp, grzebiąc paznokciem między zębami. – Nie pozabija nas tak od razu. Zacznie od artylerzystów. Przetnie ich na pół i dopiero wtedy zajmie się nami. Będziemy mogli się cieszyć paroma dodatkowymi sekundami, które pozwolą nam na rozliczenie się z Panem, zanim i my zostaniemy zarżnięci. Stojący za działem przygarbiony kupiec na ślepo kierował lufę to tu, to tam. – Nie widzę! Gdzie on jest? – Wszędzie! Północny wschód! Tam! Tu! Handlarz nacisnął podwójny spust tak mocno, że aż mu knykcie zbielały, świeżo spadły śnieg nie miał tak czystej barwy. Z działa chlusnęły strugi błękitu i żółci, mieszając się nad fortyfikacjami i tworząc pojedynczy strumień koloru wiosny.

Donośny wystrzał uwolnił ciśnienie z komór i działem zarzuciło, a początkujący artylerzysta odskoczył, jakby miał pod sobą rozszalałego ogiera. Lufa skierowała się ku górze, a reszta armaty mało nie przygniotła kupca, uderzając go tak mocno, że aż jęknął. Stracił panowanie nad działem. Biegacz uskoczył na bok, a strugi kolorowej mazi chlusnęły po całym murze, z dostateczną siłą, żeby odłupać kawałki granitu. Niekontrolowana przez artylerzystę struga ochlapała zaskoczonego obserwatora, czemu towarzyszył charakterystyczny odgłos łamanych kości, przywodzący na myśl przełamywanie łodyżek selera. Poborowy gruchnął o ścianę. Kilka sekund później do muru dobiegł sprinter. Bez ani jednej kropli zieleni na ubraniu. Sierżant wydarł się na spektakularnie nieudolną grupę artyleryjską. Przekrzykując zawodzącącego obserwatora, rzucił: – Co to, u diabła, miało być? Longchamp zauważył jakiś ruch przy linii morza: niezbyt wyraźną plamę szarości i bieli na tle bladoniebieskiego nieba. Gołąb. Ptasi posłaniec leciał nisko nad budynkami Zachodniej Marsylii i murami twierdzy, dwukrotnie okrążył Iglicę. Gołębniki mieściły się w połowie wysokości wieży. Znowu – wieści z dołu rzeki. Kapitan straży westchnął. Może choć raz będą dobre. Może tulipaniarze złapali sabotażystę i nie miał on żadnych powiązań z Nową Francją, stąd nie będzie powodu, aby mścić się za nadwątloną dumę. Podobna informacja sankcjonowałaby skorzystanie z gołębiej poczty, bo była ona szybsza i pewniejsza niż rozstawione po kraju skrzypiące wieże semaforowe. Longchamp wysmarkał nos na tyle mocno, że aż oczyścił sobie zatoki, po czym splunął słonawą flegmą za mur. Tylko nieopierzony głupiec robiłby sobie podobne nadzieje. Kapitan na powrót zawiązał szal, tupnął, aby rozruszać zdrętwiałe stopy, i udał się na Modlitwę Portiera, aby rozpocząć kolejny długi marsz schodami na górę. * Że wieści nie były dobre, to mało powiedziane. Szykowała się pierdolona apokalipsa. Dziesiątki gołębi pocztowych zajmowały rzędy klatek ustawionych we wnęce w połowie wysokości Iglicy. Było tam głośniej niż w burdelu w dniu wypłaty, choć ani trochę nie tak radośnie. Przynajmniej czyściej, bo każdy gram guana zabierali chemicy. Akurat kiedy przez drzwi Modlitwy Portiera przelazł zdyszany i spocony Longchamp, zajmował się tym czeladnik terminujący u opiekuna gołębnika. Aż podskoczył i tacka, którą czyścił, wypadła mu na ziemię, ochlapując jego spodnie plamami bieli i brązu. – Przyleciał ptak – wydyszał kapitan. – Gdzie ten mały skurwiel? Młodzik wskazał ciągnący się pomiędzy klatkami korytarz prowadzący do wnętrza Iglicy. Drżała mu dłoń, nadal dzierżąca miotełkę. Longchamp pokręcił głową i się skrzywił, bo gest ten wydawał mu się bardziej przyjacielski niż mruknięcie czegoś pod nosem. Zachowywał się tak od czasu masakry w wewnętrznej twierdzy, kiedy to dezaktywował szalejącego wojskowego klakiera

w starym, dobrym stylu, przy użyciu młotka i kilofu, wykorzystując przy tym resztkę szczęścia, która mu została. Teraz każdy mijany na ulicy dureń gapił się na niego jak na jakiegoś cholernego bohatera, a nie fartownego sukinsyna, który zacisnął zęby i zrobił to, co do niego należało, choć spodziewał się raczej, że zostanie wypatroszony jak świniak. Kapitan straży zostawił wpatrzonego weń z nabożną czcią chłopaka i poczłapał dalej pośród ustawionych w rzędy klatek. – Zapraszam tutaj, kapitanie. Rozpoznał ten głos. Gołębiarka. Chodzili razem do szkoły – dopóki nie został z niej wyrzucony – i zdarzało im się poświntuszyć za kaplicą, bawiąc się w męża i żonę. Brigit Lafayette miała na sobie satynową bluzkę i spódniczkę w kolorze nagietka i nocnego nieba oraz nieprzemakalną kurtkę z foczej skóry. Longchampowi skojarzyła się z klaunem. Mijające lata były łaskawsze dla jej lica niż gustu. – Musisz sypiać na szczycie Iglicy, skoro zauważasz gołębie prędzej niż mu – ponownie się odezwała. Znajdowali się w pracowni, którą Brigit dzieliła z innymi gołębiarzami. Kobieta trzymała gruchoczącego posłańca w dłoni, drugą ręką zaś delikatnie odrywała od jego łapki pudełeczko z liścikiem. Spojrzała na Longchampa, podczas gdy inny jej czeladnik – umazany nieco mniejszą ilością guana niż jej kolega – zamykał ptaka w klatce. – Chyba przydałoby ci się nieco snu – powiedziała. – Masz przekrwione oczy. Pochyliła się, skupiając swoją uwagę na blacie biurka. – Kiedy jadłeś coś porządnego? – zapytała półgłosem. – Chodzi mi o taki prawdziwy posiłek. Prawdziwe jedzenie, z deserem, z kimś siedzącym po drugiej stronie stołu. – Chuj – burknął. Zauważył, że ptak miał przymocowane tylko jedno pudełeczko. Zły znak. Ekonomia nakazywała przywiązywanie tym pierzastym szczurom tylu kapsułek, ile uniosą. Pojedyncza oznaczała coś niecierpiącego zwłoki. – Zastanawiające, że nigdy się nie ożeniłeś, Hugo – tym razem odezwała się głosem chłodniejszym niż przed chwilą. Obróciła kapsułkę między palcami. – Żadnych oznakowań. Nie jest zaszyfrowana. Rozejrzawszy się, czy przy pobliskich klatkach nie kręcą się jacyś czeladnicy, podała pudełeczko kapitanowi. Marszałek upoważnił Longchampa do odczytywania niezaszyfrowanych informacji przychodzących – był to jeden z warunków, które obecny dowódca straży postawił, kiedy zaoferowano mu awans. Spodziewał się, że wybuchnie między nimi kłótnia, lecz marszałek wydawał się raczej zadowolony, że może scedować na niego tyle roboty, ile tylko się da. – Równie dobrze możesz przeczytać to ze mną – powiedział. – Czy to coś dobrego, czy złego, nie ma znaczenia, bo i tak wszyscy w twierdzy poznają treść tego liściku, zanim zadzwonią na sekstę, a nawet i jeszcze wcześniej, jeśli okaże się, że wieści są

faktycznie koszmarne. Brigit rozwinęła papierową tutkę, której nie mogła jednak odczytać bez lupy. Odszukała ją na zabałaganionym biurku. Longchamp posmutniał, kiedy uświadomił sobie przykrą prawdę, że są rówieśnikami. Jego oczy nie były wcale młodsze, w dodatku widziały więcej okropieństw. Zaburczało mu w brzuchu. Był tak głodny, że zjadłby nawet gołębia, nie zawracając sobie głowy odzieraniem go z piór. Czy Brigit aby nie wspominała o jedzeniu? Może by tak… Kobieta powstrzymała szloch. Przeżegnała się, a upuszczony przez nią zwitek poleciał na ławę. Longchamp go podniósł. Kobieta odzyskała panowanie nad swoim głosem i zawołała czeladnika. Papież Klemens został uduszony. Nikogo nie zatrzymano. Gwardia Szwajcarska milczy. Longchamp przeżegnał się już po raz trzeci tego ranka. Spojrzał na niebo. Nie mógł ujrzeć siły wyższej, do której się teraz zwracał, ale miał pewność, że został wysłuchany. Jeśli Panienka nie była skłonna położyć mu dłoni na ramieniu, kiedy myślami zbaczał ze ścieżki pobożności, mogłaby chociaż, do cholery, posłuchać, gdy wyrażał swoje uczucia szczerze i żarliwie: – Czy to jakiś, kurwa, dowcip? Może jeszcze nasrasz nam do owsianki, co? Chłopak od gołębi załapał się akurat na tyradę Longchampa i aż mu twarz zbielała do koloru złamanej kości. Brigit rozwarła palce kapitana, wyciągnęła pomięty liścik i podała go czeladnikowi z poleceniem: – Biegnij do komnat rady. Jeśli nie będzie tam nikogo, kto mógłby tę wiadomość odebrać, zanieś ją któremuś z sekretarzy króla. – Nie – rzekł Longchamp, a młodzik mało się nie zsikał, kiedy kapitan wyrwał mu z ręki karteczkę. – Tamci mają zwyczaj wyżywać się na posłańcu. Nie ty powinieneś im to dostarczyć. Longchamp owinął się mocniej szalem, nie mając ochoty na kolejny marsz schodami na górę Iglicy, szczególnie że wiało niemiłosiernie. – Pamiętaj, co ci powiedziałam – szepnęła Brigit, muskając dłonią jego łokieć. – O spaniu i jedzeniu. Nie jesteś już tak młody, jak ci się zdaje. Dbaj o siebie. To miejsce cię potrzebuje. – Jej oczy powędrowały ku liścikowi i z powrotem. – Każdego dnia coraz bardziej. Kapitan udał się na Modlitwę Portiera. Brigit podążyła za nim. – Chociaż pojedź kolejką, Hugo. – Moja siła to moje życie – odparł, kręcąc głową. – Bez niej jestem bezużyteczny. Kiedy pewnego dnia nie dam rady dojść na szczyt Iglicy, pochowaj mnie. Stanął po zawietrznej stronie wieży, ale kiedy obszedł ćwierć okręgu, podmuch

uderzył go po twarzy, chłoszcząc kawałeczkami lodu, przez co musiał przymknąć powieki. Niskie, ciemne chmury mknęły nad polami po zachodniej stronie Île de Vilmenon. Longchamp przyśpieszył kroku i zaczął zbiegać po dwa stopnie naraz. Niemal od razu zlał się potem. O ile nie myliła go pamięć, tulipaniarze nie wykonali ruchu przeciwko Watykanowi od czasu tak zwanej Migracji Kardynalskiej. Niech go chuj upali, jeśli nie był to odwet za wysadzenie kuźni. Ta królowa lodu zasiadająca na Mosiężnym Tronie nie potrafiła usiedzieć na dupie. Nie zauważył oblodzonego stopnia. Poślizgnął się i kolejnych kilka schodów pokonał, boleśnie uderzając w nie pośladkami, a ramieniem obijając się o krwistoczerwoną barierkę. Udało mu się chwycić poręcz i zatrzymać; jeszcze chwila, a przekoziołkowałby aż na sam dół do wewnętrznej twierdzy. Gdy dźwigał się z ziemi, płatki śniegu, forpoczta nadchodzącej burzy, pokryły go niczym biały płaszcz. Był poobijany od kolana do biodra. Co za chujnia. Ciekawe, co by o tym pomyślał poprzedni Talleyrand.

ROZDZIAŁ 2 Berenice Charlotte de Mornay-Périgord – znana niegdyś jako wicehrabina de Laval (przed wygnaniem), Talleyrand (kiedy jeszcze piastowała stanowisko szpiegmistrzyni, zanim król przekazał posadę jej rywalowi), Maëlle Cuijper (gdy podróżowała incognito przez terytorium wroga) i, obecnie, jako osadzona – uniosła głowę. Opadł na nią cień mechanicznego centaura. Nakręcacz szczęknął wszystkimi czterema szczypcami, co brzmiało jak kłapnięcie zębisk wyczuwającego dochodzący z bliska zapach lisa, zamkniętego w klatce ogara. Stukając miarowo kopytami, podszedł na tyle blisko, że Berenice słyszała podzwanianie jego serca. Nawet gdyby stanęła przed nim, zamiast siedzieć, czułaby się jak dziecko w obecności monstrum. Trzymała nożyk o ostrzu długości jej palca wskazującego, do tego tępy. Ale nie miała zamiaru niczego próbować, bo Nakręcacz potrafił wygiąć swoje ramiona w harpuny zdolne przebić krakena w czasie krótszym niż mgnienie oka. Istniał tylko po to, żeby służyć Nadleśnictwu Świętej Gildii Horologów i Alchemików, czyli tajnej policji. Nakręcacze byli niemymi świadkami i narzędziami każdego mordu, tortur, sabotażu i wymuszenia, które wydawały się konieczne, aby zachować w tajemnicy zegarmistrzowskie sekrety. Plotki głosiły, że nawet pozostali klakierzy nie chcieli mieć z nimi do czynienia, choć wykonano ich przecież z tego samego alchemicznego stopu. Centaur, to świadome połączenie magii i mechanizmu zegarowego, górował nad nią. Jego składane ramiona były namacalnym dowodem horologicznego geniuszu i nadawały się zarówno do zadań wymagających nadzwyczajnej delikatności, jak i śmiertelnie niebezpiecznych. Berenice pewniej chwyciła nóż i chrząknęła. – Granaty są wyśmienite – powiedziała. – Czy mogłabym prosić o jeszcze jeden? Nakręcacz złapał tacę dolnymi rękoma. Odwracał się akurat zamaszystym piruetem w stronę kuchni, kiedy dodała: – I kawę, poproszę. Tym razem nie oszczędzaj na śmietance. Twoi panowie rządzą światem, na rany Chrystusa. Mogą sobie pozwolić na wydojenie jeszcze jednej krowy. Mechaniczny służący otworzył drzwi, wyszedł i zamknął je za sobą tylnym kopytem. Jak zwykle nie dał po sobie poznać, że zrozumiał lub usłyszał, co do niego powiedziała, ale była pewna, że za moment zjawi się tutaj ze świeżym granatem, filiżanką kawy i śmietanką nalaną do porcelanowego dzbanuszka z Delft. Nakręcacze byli znakomitymi służącymi. Dopiła letnią już resztkę kawy i spojrzała na widok rozciągający się za ogromną taflą cienkiego jak papier alchemicznego szkła. Przez okno salonu mogła podziwiać

zaśnieżone wzgórza i skarpy tworzące dolinę Rzeki Północnej. Kontury pól były osobliwie płaskie, co kontrastowało z posiadaną przez Berenice wiedzą na temat tego regionu. Z drugiej strony jej perspektywa głębi została zaburzona po utracie oka, które wyłupił jej wojskowy klakier szalejący za murami Zachodniej Marsylii, znajdującej się teraz w odległości dobrych setek kilometrów na północ. Szklana proteza, wymyślny podarek, jaki otrzymała od swojego przyjaciela Hugona Longchampa, doskonale pasowała do ocalałego narządu, lecz była jedynie ozdobą. Berenice nie zakładała jej, choć Nakręcacze zwrócili ją dzień czy dwa po pojmaniu. Cały świat stracił dla niej fakturę w dniu, kiedy zmarł Louis. Brak oka było jedynie szczegółem, jeśli porównać doświadczone przez nią nieszczęście ze spustoszeniem, jakiego dokonała w jej sercu śmierć męża. Poczucie winy raniło głębiej niż jakiekolwiek ostrze. Berenice wydmuchała nos w obrus i zmusiła się, żeby skoncentrować myśli na czymś zupełnie innym. Sądząc po długości podróży, jaką odbyła tej nocy, kiedy została aresztowana, oceniała, że znajduje się jakieś sto, może sto dziesięć kilometrów w górę rzeki od Nowego Amsterdamu. Tą samą doliną jechała w drodze do stolicy Nowych Niderlandów niedługo przed dotarciem do kuźni i krajobraz wyglądał podobnie. Rozumny okręt powietrzny rozbił się dalej na północ, przy rzece, niedaleko Fortu Oranż. Został zestrzelony przez innych mechanicznych. Lecz ktoś przeżył. Zastanawiała się, co stało się z Jaxem i czy udało mu się zbiec z kuźni. Nie robiła sobie jednak zbytnich nadziei. Było to mało prawdopodobne. Na krótko przed zawaleniem się budynku słyszała rozdzierający uszy alarm ostrzegający przed zbuntowanym klakierem, co znaczy, że go zdemaskowano. Była ciekawa, czy kiedy gasło w nim życie, Jax żałował tego ciągu szczęśliwych zbiegów okoliczności, w wyniku których został obdarowany wolną wolą. Świt wstał bezchmurny, oferując Berenice pierwsze spojrzenie na błękit nieba od chwili, kiedy została pojmana. Ogołocone z liści gałęzie klonów cukrowych, czerwonych dębów i orzeszników przysłaniały jej widok na wzgórza niczym trzęsące się sękate paluchy czarownicy. W ciągu ostatnich tygodni padał śnieg i pola wciąż wyglądały niczym przyrzucone grubym i nieskazitelnie czystym kocem. Kożuch połyskującej bieli otulił smagane wiatrem pniaki, co wskazywałoby na mocne podmuchy z północnego zachodu. Berenice starała się zapamiętać wszystko, co udawało jej się wyłapać, gdy patrzyła na ten senny krajobraz. Zbieranie informacji było jej specjalnością. Miała to we krwi do tego stopnia, że nie potrafiła się wyzbyć swoich przyzwyczajeń tylko dlatego, że została wygnana, a obecnie znajdowała się w niewoli u swoich wrogów. Zimowy krajobraz był tak samo jałowy jak przyszłość Nowej Francji po nadchodzącej wojnie, którą na dodatek to ona rozpętała. Ona i Jax. Musiała założyć, że to on odpowiadał za zniszczenie kuźni, bo ona była w tym czasie zajęta wycinaniem oka zdrajcy – człowieka, którego tropiła od Zachodniej Marsylii aż do Nowego

Amsterdamu. Zobaczyła, że na ciągnącej się przez długi odcinek żwirowej drodze pojawił się powóz zaprzężony w dwóch rytmicznie galopujących, perfekcyjnie zsynchronizowanych Nakręcaczy. Zauważyła wymalowany na polakierowanym drewnie różokrzyż, symbol Gildii Zegarmistrzowskiej. Pociągnęła kolejny łyk kawy, patrząc już nie na krajobraz, ale na kalendarz. Nie myliła się. Była trzymana w odosobnieniu na jakimś odludziu od przeszło dwóch tygodni, kiedy to Nakręcacze nakryli ją na zatapianiu ostrza w oczodole księcia Montmorency’ego. Ujawniła tulipaniarzom swoją tożsamość, zdradziła im, że jest Talleyrandem. Powiedzmy, że dostarczenie informacji niezwykłej wagi przez Atlantyk do Prowincji Centralnych zajęłoby tydzień. Parę dni później władcy Imperium Holenderskiego podjęliby decyzję, co zrobić z tym fantem. Kolejny tydzień zabrałaby komuś ważnemu podróż do Nowego Świata. Czyli wszystko by się zgadzało – pod warunkiem że tulipaniarze uruchomili najbardziej zaawansowane technicznie okręty powietrzne. Na co niewątpliwie by się zdecydowali, gdyby mogli zasiąść w tym samym pomieszczeniu z Talleyrandem. Berenice zastanawiała się, zresztą nie po raz pierwszy, co dla niej szykują. Kilka dni niewoli spędziła, bojąc się, że lada chwila pojawią się noże, haki, rozgrzane węgle i inne narzędzia diabelskiej maszynerii. Sama myśl o tym wywoływała u niej nudności. Ale ci, którzy ją pojmali, traktowali francuskiego szpiega nie gorzej niż księżniczkę skazaną na areszt domowy za jakąś błahostkę. Karmili ją, ubierali, kąpali, robili wszystko, żeby ani przez chwilę nie czuła się niekomfortowo. Ba, Nakręcacze mieli na tym punkcie obsesję i zawsze przygotowywano dla niej pierwszorzędne posiłki. Skoro więc tulipaniarze chcieli zyskać jej przychylność miodem, nie octem… cóż, nie miała nic przeciwko. Czemu go marnować? Lecz wszystko, co dobre, kiedyś się kończy. Berenice domyślała się, że pojawienie się czarnego powozu oznacza kres tej przymusowej sielanki. Jej gospodarze prawdopodobnie szykowali dla niej marny koniec, uwzględniający zastosowanie rozgrzanych do białości ostrzy i łamanie kości. Berenice westchnęła i odstawiła filiżankę. Ból zagnieździł się w jej oczodole niczym wyjący duch zagrażający integralności ciała. Ze skórzanej torebeczki, którą trzymała pomiędzy piersiami, delikatnie wyciągnęła szklaną kulkę. Przemyła ją śliną, kilkakrotnie obracając w ustach, i krzywiąc się, z mlaśnięciem umieściła na miejscu. Proteza nie pasowała idealnie i jeśli zbyt długo jej nie wyjmowała, miewała przez nią okropne bóle zatok, a także swędział ją język. Czarny powóz potoczył się przez porte cochère i zatrzymał się bezpośrednio pod jej oknem, tuż przed, jak podejrzewała, frontowymi drzwiami, choć ze swojego miejsca nie mogła tego stwierdzić. Dudnienie kół na podjeździe wywołało drgania na tyle silne, że z gzymsu nad portykiem spadła czapa śniegu, czemu towarzyszyły ciężkie, mokre łupnięcie i jęk jakiegoś mężczyzny. Berenice obróciła krzesło, żeby siedzieć twarzą do drzwi, a nie okna. Jej kwatera była mniejsza niż apartamenty, które zajmowała z Louisem w Zachodniej Marsylii,

jeszcze jako członkini dworu króla Sébastiena III. Składały się na nią zaledwie jeden pokój, do którego wyjścia broniły grube, każdorazowo zamykane na klucz drzwi i pancerne szkło, oraz prywatna łazienka. Przynajmniej materac był miękki, pierzyna cieplejsza, niż pewnie powinna być na wdowim łożu, a meble cieszyły oko. Chwilę później zjawił się Nakręcacz. Nie zapukał. Za nim podążali kobieta, mężczyzna i jeszcze jeden centaur. Ludzi się spodziewała, lecz obecność drugiego Nakręcacza ją zaniepokoiła. Jej pewność siebie stopniała niczym czapa śnieżna w słońcu. Nie miała pojęcia, co o tym myśleć. „Chryste na wysmarowanym krwią krzyżu, czy wy, tulipaniarskie ścierwa, nie mogliście sobie datować sypnięcia kolejną garścią piachu w trybiki mojego umysłu?” Drugi Nakręcacz niósł obite chintzem wygodne krzesło, identyczne jak to, na którym siedziała Berenice. Mężczyzna miał na sobie szare palto z tkaniny diagonalnej. Ściskał mokry i pognieciony cylinder i miał kwaśną minę człowieka, który sporo przeszedł. Strząsnął śnieg z nakrycia głowy i wymamrotał coś pod nosem. Nie zdjął płaszcza. Kobieta była ubrana, jakby ją zaproszono na kulig podczas przyjęcia powitania zimy. Rondo jej kapelusza było niewiele węższe niż drzwi, przez które weszła. Pawie pióro zatknięte za jego krawędź pofarbowano na pasujący do jej rękawiczek kolor bladej lawendy. Na głowie miała zawiązaną chustkę w kropki. Światło dnia odbijało się od puszystej futrzanej narzutki, która wyglądała tak, jakby zaraz miała połknąć nieznajomą. To dopiero byłby widok – drobna kobieta pożerana przez gronostaje czy norki. Nakręcacz postawił krzesło po przeciwnej stronie stołu, po czym wydłużył ramiona, oferując je nowo przybyłym jako wieszak. Ci zarzucili na nie swoje płaszcze, kapelusze i narzutki. Maszyna wycofała się na tył pomieszczenia, podczas gdy jej mechaniczny towarzysz wciąż stał bez ruchu przy drzwiach. Mężczyzna podszedł do okna, przymykając oczy, kiedy oślepiło go odbite od śniegu światło. Kobieta usiadła i spojrzała na Berenice i resztki śniadania, na które składały się owoce, tosty, pieczone ziemniaczki i kiełbaski drobiowe. Z jej skórzanego obuwia spływał śnieg, zostawiając na dywanie mokrą plamę, ale to na kącikach ust nieznajomej osadziło się coś znacznie zimniejszego. Promienie słońca odbijały się od zawieszonego na jej szyi srebrnego naszyjnika z różokrzyżem. Jedno z jego ramion było ozdobione drobną inkrustacją przedstawiającą literę n – znak przynależności do Nadleśnictwa. Jak nic była to osoba, na którą Berenice czekała. A więc tak wygląda bura suka z Gildii Zegarmistrzowskiej – ktoś, kto ma dostatecznie wysoką pozycję, aby wydawać polecenia okrętom na morzu i na niebie, ale niedostatecznie mocną, żeby zasłużyć sobie na świtę Królewskiej Gwardii. To oznaczało, że nie należy do arystokracji, jedynie piastuje istotne stanowisko. Berenice doszła do konkluzji, że prawdopodobnie jest to tuinier Anastazja Bell. To ona sprawowała władzę nad Nakręcaczami. Jeśli przybyła tutaj, żeby ją przesłuchać, na pewno miała swoje sposoby, a na dodatek Nakręcaczy pod ręką. Cała reszta była nieistotna. O ile chodziło im o przesłuchanie. Mogli przecież złamać ją już niejeden raz

i z łatwością wycisnąć odpowiedzi z jej zmaltretowanego ciała. Skoro jeszcze tego nie zrobili, mogło to oznaczać, że sprowadzili tu Berenice w jakimś innym celu. Do głowy przyszło jej pewne nazwisko – przyleciało do niej niczym karteluszek porwany przez kapryśny podmuch wiatru i zaplątało się pomiędzy jedną a drugą myślą. Visser. Pastor z Hagi, który, umyślnie lub przypadkowo, przydzielił Jaxowi zadanie, które doprowadziło do jego uwolnienia się od geas. Mężczyzna ten dysponował informacjami, do których dostępu nie miał nikt poza francuskimi agentami. Lecz, przynajmniej według mechanicznego, podczas ich powtórnego spotkania w Nowym Amsterdamie wyglądał mu na zupełnie innego człowieka. Niegdyś pobożny i serdeczny człowiek przemienił się w mordercę. Jakby został pojmany i… odmieniony. Berenice próbowała, lecz z marnym skutkiem, przeciąć więzy strachu, które zaciskały się na jej żołądku i kręgosłupie. Nie chcąc, żeby nieprzyjaciel dostrzegł jej zdenerwowanie i mając nadzieję na wytrącenie przybyłej kobiety z równowagi, powiedziała: – Zgaduję, że chcecie zrobić ze mną to, co z pastorem. Od razu spostrzegła, że oddany na oślep cios dotarł do celu, bo udało jej się zmazać zarozumiały uśmieszek z twarzy nieznajomej. Kobieta mrugnęła i przekrzywiła głowę, jakby próbowała ocenić Berenice. Przypomniała jej wtedy Jaxa. – Tak. Na dnie żołądka Berenice zagnieździł się przyprawiający o mdłości lęk. Nie pocieszało ją, że miała rację. Niedługo trafi pod opiekę Nadleśnictwa. Zmusiła się do zachowania spokoju. – Jak? Kobieta ściągnęła rękawiczki i odzyskała dawny spokój. – Och, nie potrafiłabym tego wytłumaczyć, nawet gdybym się postarała. Ale za to obecny tu mój kolega, doktor Vega, jest ekspertem w tej dziedzinie. Ba, pionierem! Zgodzi się pan ze mną? Mężczyzna burknął coś pod nosem. Jego oddech osadził się na szklance. Doktor. Zły znak. – Jest pan lekarzem? – zapytała Berenice; teraz oboje skupili na niej wzrok. – Może mógłby pan potem spojrzeć na moją ranę – dodała, dotykając swojego oka. – Trochę mi dokucza. – Oj, tego nie chcemy – odparła kobieta. – To dla mnie, dla nas, bardzo ważne, żeby czuła się pani tak komfortowo, jak to tylko możliwe. – Zauważyłam. Pani musi być Anastazją Bell. – Owszem – przyznała z usłużnym uśmiechem. – Książę się co do pani nie mylił. – Przeżył? Cóż za szkoda. – Tak, bez szwanku. Muszę przyznać, że doceniam ideę poetyckiej sprawiedliwości bardziej niż on – powiedziała Bell, dotykając swojej powieki. – Skoro już przyznała

pani, że zna Henriego, to pewnie nie będzie pani miała nic przeciwko przedstawieniu się jako Talleyrand. – Ze smutkiem zmuszona jestem oświadczyć, że informacje, jakie przekazał pani nasz przyjaciel, są nieaktualne. Już nie piastuję tego stanowiska. – Nie pierwszy raz Henri się myli. Powiedział nam, że pani nie żyje. – Mało brakowało – odparła Berenice, pocierając oko. – Lecz niech go pani nie karci za brak chęci, bo naprawdę nieźle nas wydymał. Bell roześmiała się niczym arystokratka rozbawiona prymitywnym żarciem rzuconym przez dokera. – Cóż, jak mniemam, nawet i pohańbiona szpiegmistrzyni nadal posiada niemało fascynujących informacji. – Bell zauważyła, że Berenice zesztywniała. – Ale niech się pani nie obawia. Nie musimy być obcesowi, aby je z pani wydobyć. Berenice mruknęła, pocierając oko. – Czemu moja wygoda jest dla pani aż tak istotna? Nie to, żebym była niewdzięczna, ale pozwolę sobie zauważyć, że jest to cokolwiek niespodziewane. Szefowa tajnej policji Gildii zbyła to pytanie machnięciem dłoni, jakby odganiała muchę. – Ach, to kolejne pytanie do Vegi, a nie do mnie. – Rozumiem – odparła Berenice, wyłuskując protezę z oczodołu. – Cholerne gówno – wymamrotała i chuchnęła na szklaną kulkę, jakby chciała oczyścić ją z kurzu. – Hmmm, słyszałam o pani oku – powiedziała Bell. – Szkoda, że nie znalazła pani niczego lepiej pasującego. Ale myślę, że kiedy już zacznie pani z nami pracować… Berenice prychnęła. – A to mnie ludzie zarzucają zbytnią pewność siebie. – …nie będziemy mieli kłopotu ze znalezieniem dla pani czegoś odpowiedniejszego. Nie ma potrzeby narażania pani na nieprzyjemności związane z eksponowaniem pani rany. Jestem pewna, że damy radę coś na to poradzić. Berenice znów poczuła, że jej flaki zawiązują się na supeł. Zapewne przemienienie człowieka było długim, ciężkim i delikatnym procesem. Poza tym jak nic bolesnym i wymagającym rzemieślniczej… cierpliwości. A Bell mówiła o tym tonem tak pewnym, jakby nie przewidywała żadnych trudności… Berenice kusiło, żeby uznać ją za obłąkaną, i pewnie tak by zrobiła, gdyby nie to, co usłyszała od Jaxa na temat pastora Vissera. – Nieźle sobie radzicie ze szkłem, co? – zapytała. – Jak i z wieloma innymi rzeczami – odparła Bell. – Nie mamy sobie równych. – Chińczycy robią lepszą porcelanę. Założę się, że ich wyroby szklane też przewyższają holenderskie. Bell pokręciła głową. – Nikt nie robi tego tak jak my – odparła z uśmieszkiem. Berenice doskonale zdawała sobie z tego sprawę. Jax pokazał jej przecież ten

dziwny paciorek, soczewkę lub pryzmat, który przerwał więzi łączące go z pilącym poczuciem obowiązku i obdarował wolną wolą – to przez niego stał się zbiegiem i, przynajmniej pośrednio, przyczynił się do pojmania jej przez nieprzyjaciela. Przyglądając się protezie, na której szukała zadrapań i kurzu, powiedziała: – Będzie mnie drapała w czaszkę, jeśli nie wyczyszczę jej jak sumienia na spowiedzi. Położyła sobie szklaną kulkę na języku i poczuła lekko metaliczny smak krwi. Doktor wydał z siebie cichy pomruk niezadowolenia. Bell ani drgnęła. Z pewnością tuinier była świadkiem gorszych rzeczy. Ale jednak się lekko skrzywiła. – Jeśli próbuje się pani zadławić – rzekła – to nic z tego. Nawet nie zdąży pani zemdleć, Nakręcacze do spółki z naszym doktorem prędko odetkają pani gardło. Berenice possała przez chwilę szklaną protezę, jakby chciała dobrze ją wyszorować językiem, po czym umieściła kulkę w policzku. Było jej trudno mówić bez ryzyka zadławienia się, ale udało jej się odezwać: – Gdybym chciała się zabić, to już byłabym martwa. Sztuczne oko przemieściło się po języku na drugą stronę ust. Tuinier z zimną krwią kontynuowała przyjacielską rozmowę. – Może będzie lepiej, jeśli damy tę protezę do specjalistycznego czyszczenia? Pani sposób nie jest przesadnie higieniczny. – Och, nie jest tak źle, jak wygląda – odparła Berenice z siorbnięciem. Wytarła zalegającą w kącikach ust ślinę rąbkiem obrusa, co dało jej okazję do obrócenia głowy bez zwracania na siebie uwagi, dlatego mogła ocenić dystans pomiędzy sobą a mechanicznymi strażnikami. Byli zbyt daleko. Nie wyjmując protezy z ust, odezwała się ponownie: – Skoro mamy się boksować na słowa, czy mogę prosić chociaż o odrobinę kawy? Jest lepsza niż ta lura, którą pijemy w Marsylii. – Ha, wyczuwam, że jest pani kobietą wysokiej kultury osobistej – powiedziała Bell. Berenice wyczuła sarkazm – jak by nie było, właśnie siedziała ze szklanym okiem w ustach i próbowała się zbytnio nie ślinić, co przychodziło jej z niejakim trudem. – Przeczuwam, że z czasem zacznę odczuwać pewien smutek, że miałyśmy pecha urodzić się po przeciwnych stronach ideologicznej barykady. Może gdybyśmy były siostrami, historia miałaby inny przebieg. Berenice obróciła szklaną protezę w ustach. Kulka zadzwoniła jej o zęby. – Nie podzielam tego poglądu. Bell zwróciła się do nieobwieszonego ubraniami Nakręcacza: – Przynieś kawę. Ale już. Berenice oczyma wyobraźni widziała, jak mechanizm centaura uruchamia nowe geas, które z początku jarzy się niczym rozgrzany węgielek, po czym płonie piekącym ogniem, jakiego nie sposób ugasić inaczej niż tylko bezwzględnym posłuszeństwem.

Nakręcacz nie miał wyjścia, musiał posłuchać Bell, bo w przeciwieństwie do obecnych w pokoju ludzi nie miał wolnej woli. Zwalista maszyna dwoma krokami pokonała długość dzielącą ją od serwisu kawowego. Górowała nad obiema kobietami. Bell nie wydawała się zaniepokojona obecnością zabójczych ramion tuż obok swojego gardła. Berenice wzięła głęboki, spokojny oddech. I z całej siły wypluła alchemiczną kulkę na drugi koniec stołu. Bell uchyliła się przed spodziewanym rozpryskiem szkła i śliny, zasłaniając twarz dłonią. Przez krótką bolesną chwilę Berenice zdawało się, że chybiła, ale otrzymany od Jaxa paciorek z cichym pyknięciem odbił się od wyciągniętego ramienia Nakręcacza. Alchemiczne szkło upadło na srebrną zastawę z głośniejszym brzęknięciem i potoczyło się kawałek, po czym zatrzymało się na rozmazanej ślinie. Nie licząc skrzypienia krzesła, na którym siedziała Bell, całe pomieszczenie zamarło. Nawet Nakręcacz stał z wyciągniętym nieruchomo ramieniem. Bell otarła kropelki śliny z rękawa. Porzuciła pozory cywilizowanej dyskusji. – Chyba się pośpieszyłam. Jesteś, tak jak twoi ziomkowie, tylko kolejną dzikuską. Jak śmiesz na mnie pluć? Berenice ją zignorowała i zwróciła się do nadal znieruchomiałego Nakręcacza. Napotkała jego nienaturalne bierne spojrzenie. Powstrzymując drżenie, powiedziała: – Nie ma za co. Miłej zabawy. Bell skrzywiła się paskudnie. Spojrzała na leżący na tacce paciorek i wybałuszyła oczy, nagle rozumiejąc, co zaszło. Oburzenie zastąpił czysty strach. Berenice obdarowała Nakręcacza wolną wolą. – Co ty… Cokolwiek chciała powiedzieć, zostało zagłuszone głośnym wyciem maszynerii. Tors uwolnionego Nakręcacza okręcił się niczym derwisz. Jego końskie kończyny pozostały nieruchome, ale głowa obróciła się ku mechanicznemu towarzyszowi. Uderzył Bell tak mocno, że kobieta gruchnęła o podłogę. Drugi Nakręcacz, nietknięty czarem Berenice, zrzucił z siebie kapelusze i okrycie, po czym niezwłocznie popędził na ratunek swojej pani. Ramiona zbuntowanego Nakręcacza wydłużyły się szybciej, niż oko Berenice mogło za nimi nadążyć. Ogłuszający zgrzyt wyginanego metalu towarzyszył eksplozji jaskrawych iskier i jedna z kończyn pędzącej ocalić Bell maszyny spadła z brzękiem na ziemię w deszczu trybików i odłamków. Tylko kilka sekund zajęła doktorowi ocena sytuacji. Mężczyzna rzucił się biegiem do drzwi, ale udało mu się zrobić jedynie dwa kroki, nim uwolniony przez Berenice Nakręcacz wyciągnął kolejne ramię i przebił mu gardło, przyszpilając do ściany. Z szyi doktora trysnęła fontanna czerwonej krwi tętniczej. Padł, trzęsąc się, na ziemię. „Co ja narobiłam?” Ostatni raz, kiedy była świadkiem masakry dokonanej przez klakiera, człowiekiem,

który umierał, targany drgawkami, był jej mąż. Zanim oszalały zabójca został zdezaktywowany, wybił ponad trzydziestu obywateli Zachodniej Marsylii. A wszystko to przez błędne szacunki Berenice… Pokręciła głową, starając się skupić, choć miała pewność, że zaraz umrze w ramach upiornego spektaklu zaserwowanego przez zerwanego ze smyczy Nakręcacza. Sięgnęła po paciorek, ale jej dłoń natrafiła na mokrą flegmę, którą oblepiona była tacka. Tymczasem tuinier pełzła ku drzwiom znajdującym się po przeciwległej stronie pomieszczenia. Gdy Berenice rzuciła się, żeby ją powalić, nadal przygnieciony ciężarem obowiązku centaur z uszkodzonym ramieniem starł się ze swoim niedawnym kompanem, a ciosowi temu towarzyszył przyprawiający o zgrzytanie zębów hałas, jaki mogłyby wywołać uderzające o siebie dzwony z największych europejskich katedr. Zderzenie to posłało zbuntowaną maszynę na stół, a siła, z jaką grzmotnęła, wytrąciła Berenice z równowagi. I całe szczęście, bo tam, gdzie jeszcze przed chwilą znajdowała się jej głowa, powietrze przecięło przekształcone w ostrą włócznię ramię. Nie potrafiła powiedzieć, kto zadał niemal śmiertelny dla niej cios. Nacierający na siebie Nakręcacze zadawali sobie razy z prędkością niezauważalną i siłą niepojętą przez ludzkie zmysły. Wyglądały niczym szalejące, rozmazane duchy, podświetlane jedynie przez blask słońca i deszcz iskier towarzyszący ich kolejnym starciom, które zlewały się w bezwzględną serię uderzeń. Deski podłogowe jęczały pod stukającymi kopytami, a kolejne łupnięcie roztrzaskało stół na drzazgi. Nakręcacze polecieli prosto na ścianę, łamiąc belki, których potrzaskane fragmenty przebiły gips. Na alchemicznej szybie pojawiła się siateczka pęknięć jak po uderzeniu kuli armatniej. Kurz unoszący się z pokruszonego drewna osadził się na włosach Berenice. Tak prędko, jak tylko potrafiła, uniosła się na łokciach i kolanach, chcąc czym prędzej oddalić się od zabójczej strefy. Żaden z mechanicznych nie musiał nawet trudzić się zadaniem jej ciosu mogącego zmiażdżyć czaszkę – wystarczyło jedynie na nią nadepnąć albo nawet trącić czy otrzeć się z choćby tylko ułamkiem alchemicznie podrasowanej siły, a połamane żebra przebiły Berenice płuca. Niezmieniony Nakręcacz był niewolnikiem polecenia przewyższającego nawet przewidzianą przez hierarchiczne geas dyrektywę nakazującą mu dbanie o ludzkie bezpieczeństwo. Przypadkowe ofiary były niską ceną za powstrzymanie buntownika, którego z kolei nie krępowały żadne nakazy czy zakazy. Pomiędzy mechanicznymi gorzała zacięta bitwa. Nie dbali o to, czy znajdują się obok nich jacyś ludzie. Podłoga była śliska od krwi, która gdzieniegdzie zaczęła już krzepnąć. Ciemniejące plamki kleiły się do bluzki i spódnicy Berenice. Nie zaszłaby daleko, tułając się po pokrytych śniegiem pustkowiach Nowych Niderlandów, jeśli miałaby na sobie przesiąknięte krwią ubrania. Musiała się przebrać i, do cholery, odzyskać paciorek. Gdyby udało jej się uciec, stałaby się najbardziej poszukiwaną kobietą na świecie. Szkiełko dane jej przez Jaxa stanowiło polisę ubezpieczeniową, gwarantującą, że żaden klakier jej nie przechwyci. Była to również jej swojego rodzaju wejściówka umożliwiająca zgłębienie zakazanych tajemnic Gildii

Zegarmistrzowskiej, co mogło dać Francuzom punkt podparcia i przyczynić się do ostatecznego zwycięstwa nad Holendrami. Lecz na razie bilecik ten znajdował się w zaciśniętej dłoni uparcie pełznącej ku drzwiom Bell. Nakręcacze znowu huknęli o ścianę. Dom aż się zatrząsł, a z maszyn poszły kawałki metalu, kółka zębate i fragmenty rozgrzanej blachy. Berenice ledwie potrafiła odróżnić nacierających na siebie mechanicznych, ale wyglądało na to, że obaj odnieśli poważne obrażenia. Nagle o czymś sobie przypomniała: powóz Bell był ciągnięty przez dwóch Nakręcaczy. Do tego dochodził kamerdyner. Było ich trzech? „Kurwa”. Ogłuszająca bitwa mechanicznych z pewnością zdążyła już zaalarmować wszystkich o obecności zbuntowanego klakiera na terenie posesji. Bell dotarła do drzwi. Nie mogąc dosięgnąć gałki z podłogi, podniosła się nieco i wtedy Berenice, korzystając z okazji, naskoczyła na nią, ale z powodu zaburzonej perspektywy głębi źle obliczyła odległość i wybiła się zbyt mocno… Co oszczędziło jej odniesienia poważnych ran, gdyż akurat w tym momencie drzwi przebił trzeci Nakręcacz, który stratował Bell. Siła uderzenia rzuciła nią po zakrwawionej podłodze i ciało tuinier zachrzęściło pod kopytami biegnącej maszyny. Zatrzymało się po drugiej stronie pomieszczenia z ręką powyginaną zarówno pod, jak i nad łokciem. Nakręcacz z impetem dołączył do bijatyki i natarł z taką siłą, że wszyscy trzej wypadli przez okno. Berenice owiał lodowaty podmuch powietrza. Zdążyła jeszcze zobaczyć, jak splątane maszyny spadają na porte cochère, wzbijając przy tym tumany śniegu, po czym zniknęły jej z oczu. Po chwili spod domu odjechał ciągnięty przez konie powóz – inny niż ten, którym przyjechała tutaj Bell – starając się wyminąć walczących. Jak nic zegarmistrzowie albo ich ludzie chcieli uciec przed zbuntowanym Nakręcaczem. Berenice z trudem łapała oddech. Z ust leciała jej para. Pokój zrobił się niespodziewanie zimny, tak jak i zastygające na podłodze plamy krwi. Przez ziejącą w ścianie dziurę nawiewało śniegu. Bell jęknęła. Berenice pokuśtykała przez pokój i przyklękła przy niej. Tuinier nadal z całej siły zaciskała pięść swojej potrzaskanej ręki. Zimno innego rodzaju przemknęło po kręgosłupie Berenice, kiedy zobaczyła strużki krwi ściekające pomiędzy przykurczonymi palcami Bell. Kobieta jęknęła z bólu, kiedy była szpiegmistrzyni zaczęła rozwierać jej dłoń. Szklany paciorek został roztrzaskany. Kilka większych odłamków alchemicznej substancji powbijało się w skórę Bell i poszatkowało mięso, lecz większość soczewki, pryzmatu czy jak to nazwać, skruszało. Polisa ubezpieczeniowa Berenice i najlepsza szansa, jaką miała, aby odkryć najgłębiej skrywane zegarmistrzowskie sekrety, została jej odebrana. – Ty pieprzona, zaropiała cipo! – syknęła, uderzając Bell prosto w nos. – Obyś się chujem udławiła! Szczęk metalu o metal ponownie zatrząsł domem. Zbuntowany klakier – ostatni, jaki

został uwolniony dzięki dziwacznemu paciorkowi zdobytemu przez Jaxa – stawał przeciwko przeważającej sile nieprzyjaciela. Berenice zdawała sobie sprawę, że nawet jeśli uda mu się wyjść z tego względnie cało, nie ma gwarancji, że będzie chciał mieć z nią cokolwiek do czynienia. Może dla zasady będzie mordował każdego napotkanego człowieka? Sądząc po pośpiechu opuszczających rezydencję ludzi, nie było to absolutnie wykluczone. Musiała jeszcze przed końcem tej bijatyki oddalić się od domu, co oznaczało marsz przez chłód i śnieg bez żadnej broni przeciwko napotkanym mechanicznym. Przegrzebała walające się w pomieszczeniu rzeczy w poszukiwaniu kapelusza, rękawiczek i futrzanej narzutki Bell. Były oblepione krwią i musiała je odklejać od podłogi. Zabrała również jej buty. Próbowała zdjąć je bez naruszania połamanych nóg tuinier, lecz sądząc po jękach, nie udało jej się. Na koniec rozpięła łańcuszek z symbolem Gildii. Aby to zrobić, musiała się nachylić i objąć umierającą kobietę. Znalazła się na tyle blisko, żeby usłyszeć mlaszczący charkot dobywający się z jej gardła. Na tyle blisko, żeby poczuć, jak Bell ogarnia szok. I na tyle blisko, żeby sobie przypomnieć, jak to było, gdy Louis umierał jej na rękach. Mąż, człowiek, którego kochała jak szalona, odszedł, mamrocząc coś w kałuży własnej krwi, póki ostatecznie nie wygasł blask w jego oczach. A teraz życie ulatywało z jej zaprzysięgłego wroga, zakrwawionej kobiety, której nienawidziła równie mocno, co kochała tamtego mężczyznę. Berenice zapięła łańcuszek na swojej szyi i westchnęła. Poświęciła kilka sekund na ocenę obrażeń odniesionych przez Bell i wiedziała, że nie jest w stanie jej pomóc. Połamane kości, przynajmniej jedna otwarcie, rozległy krwotok wewnętrzny. Potrzebowała interwencji lekarzy, a nie amatorskiej pierwszej pomocy. Zimowe powietrze wlatujące przez wybity w ścianie otwór błyskawicznie przemieniało każdy jej nierówny oddech w upiorną mgiełkę, jakby ciało kobiety dusza opuszczała na raty. Bell drżała. „Dobrze”, pomyślała Berenice. Przypomniała sobie Louisa, który, zanim wydał z siebie ostatnie tchnienie, drżał równie mocno. Skoro i tak miała zostawić Bell na śmierć, nie musiała być dla niej niepotrzebnie okrutna. – Niech to szlag. Mogła chociaż poradzić coś na chłód. Nie było mowy o wyniesieniu tuinier z pokoju, nie tylko dlatego, że nie miała dostatecznie dużo siły, ale ciało Bell przypominało torbę luźnych kości i tylko przyśpieszyłaby jej koniec. Dlatego też złapała kobietę pod ramiona i przeciągnęła przez pomieszczenie. Tamta jęknęła i wydała z siebie słaby krzyk. Niegdysiejsza szpiegmistrzyni musiała się nieźle napocić, żeby ją przenieść. Położyła ją na korytarzu, z dala od przeciągu, po czym ściągnęła z łóżka pościel, owinęła ją najszczelniej, jak potrafiła, i zamknęła drzwi. Rozważała przeszukanie domu. Skoro Gildia korzystała z tej rezydencji od dłuższego czasu, niewykluczone, że natknęłaby się na użyteczne informacje, ale przywodzące na myśl burzowe grzmoty starcia mechanicznych przypomniały Berenice o braku czasu na podjęcie podobnych działań.

Przeszła przez dziurę w ścianie. Zimne powietrze było niczym kostka lodu, którą ktoś próbował upchnąć jej do czaszki. Stanęła na porte cochère. Klakierzy oczyścili gzyms ze śniegu. Przelazła za krawędź muru i skoczyła w zaspę. Zza domu dochodziły szczęk i zgrzyt wyginanego metalu. Berenice szła po podjeździe. Zza cienia powozowni iskrzyło i błyskało. Cóż, jeśli zostały tu jeszcze jakieś konie, nie dostanie się do nich. Obróciła się. Powóz Bell wyżłobił w śniegu głębokie koleiny i Berenice zdecydowała się podążać ich śladem. Niedługo tulipaniarze przeczeszą każdy centymetr kwadratowy tego obszaru, szukając jednookiej kobiety. Nie mogła nic poradzić na umazane krwią ciuchy, ale mogła coś zrobić chociaż z brakującym okiem. Nie zwalniając kroku, sięgnęła do skórzanej torebeczki zawieszonej na sznureczku na szyi, gdzie znajdowała się prawdziwa szklana proteza, podarek od Longchampa, który zwrócono jej niedługo po pojmaniu. Chrzęst śniegu pod kradzionymi buciorami zdławił mokre plaśnięcie, kiedy sztuczne oko wskakiwało na swoje miejsce. Pasowało o wiele lepiej niż pryzmat otrzymany od Jaxa. Szyszynkowe szkło zostało zniszczone. Straciła narzędzie, dzięki któremu mogła zakończyć holenderską hegemonię. Cóż. Chociaż udało jej się uciec z rąk Bell. I za to była dozgonnie wdzięczna. „Dziękuję, Jax. Gdziekolwiek jesteś”.

ROZDZIAŁ 3 Maszyny mogły biec tygodniami, nawet nie zwalniając. Skonstruowane przy użyciu alchemii mechanizmy zegarowe zostały wyposażone w ciągły pęd i nadludzką wytrzymałość i siłę. Człowiek – istota z mięsa i kości – męczył się szybko. Dlatego maszyny maszerowały ledwie przez dzień, noc i kolejny dzień, bo ich ludzcy dowódcy zarządzali postój. Ani na moment nie tracili z oczu Rzeki Północnej. Szli od jej ujścia w Nowym Amsterdamie, wzdłuż kanałów, do oblodzonych brzegów francuskiego jeziora Champlain. Pokonali prawie pół tysiąca kilometrów, praktycznie cały ten czas kierując się na północ od położonej nad Atlantykiem części holenderskiej stolicy. Nadejście zimy ogołociło dolinę rzeki z koloru. Zniknęły żółcie pofałdowanych wzgórz barwy rudzikowego brzuszka, po pomarańczach i wiśniowej czerwieni nie został nawet ślad. Opadłe liście skryły się pod grubym białym kocem, a nagie umbry wystające z rzecznego koryta były oprószone srebrem. Dmący wicher nie szeleścił już w jesiennych koronach drzew, nie czuć było ziemistego zapachu świeżo skoszonych pól. Popsuty służący, którego głowa obracała się niczym wiatrowskaz, a którego imię, jak twierdził, brzmiało Glastrepovithistrovantus – lub, krócej, Glass – jeszcze niedawno czuł to wszystko, patrzył i słyszał, leciał bowiem nad tą rzeką i przemierzył jej dno, ale aż do teraz nigdy nie szedł jej brzegiem. Zostawił wtedy po sobie błotniste ślady i zmierzał na południe zamiast na północ, ale do tej pory zostały już zmazane przez niezmordowany wiatr. Oczywiście nigdy o tym nikomu nie napomknął. Nie mógł zdradzić, że istnieje jakiekolwiek powiązanie między nim a wykopami i zasiekami, które nie tak dawno postawiono na rzece. Kłamstwo polegające na niemówieniu prawdy było dość proste, zdążył już się tego nauczyć. Trudniej przychodziło mu ukrycie strachu związanego z marszem obok Fortu Oranż, który pierwotnie miał był punktem handlowym skupującym bobrze skóry, ale potem został przerobiony na posterunek wojskowy. To nieopodal tego miejsca spadł, kiedy w żyjący okręt powietrzny uderzyła wystrzelona z ziemi ognista kula. Nie było to przyjemne wspomnienie. Dziesiątki mechanicznych, służących, tak jak on, wyciągnięto z tlącego się rumowiska, które niegdyś było Wielką Kuźnią, i przyłączono do armii podczas tych pierwszych godzin po eksplozji, kiedy jeszcze wściekłość stwórców rozpalała ich twarze do czerwoności. Była może nawet i gorętsza niż niewypełnione geas, tak pilące, że nawet nie czekali, aby na ten wypad do Nowej Francji zebrać odpowiednią armię złożoną z wojskowych maszyn. Wykorzystali fakt, że zwyczajni służący w ostateczności

nadawali się do ofensywy, szczególnie kiedy horologowie anulowali metageas nakazujące im ochronę życia ludzkiego. Maszerowało pośród nich jedynie paru mechanicznych przeznaczonych do zadań militarnych, zaprojektowanych tak, aby ścinać ludzi jak zboże. Stwórcy nie mieli jednak pojęcia, że zwerbowali także impostora, który myślał jedynie o ucieczce. Wszyscy myśleli, że chybotanie się jego głowy i braki w pancerzu na ramionach są wynikiem uszkodzeń odniesionych podczas zniszczenia Wielkiej Kuźni. Tak nie było. Lecz nie miał zamiaru wyprowadzać nikogo z błędu. Wielu stwórców zginęło w pogorzelisku, zostawiając klakierów, którzy uszli z eksplozji, bez przypisanego właściciela, ale maszyny miały zaprogramowane działania awaryjne w razie śmierci lub zniknięcia głównego dzierżawcy. Mimo to biurokracja związana z określeniem ich stanu prawnego zajęłaby całe tygodnie. Dlatego też Mosiężny Tron (poprzez gubernatora kolonialnego Nowych Niderlandów) rezerwował sobie prawo do wywłaszczenia bezpańskich klakierów i ich natychmiastowej rekrutacji. Nikomu jednak nie chciało się prowadzić czasochłonnego dochodzenia tożsamości dzierżawcy i poświęcać energii na szukanie spadkobiercy, dlatego też wszyscy mechaniczni, gdziekolwiek by się nie znaleźli, oficjalnie stanowili własność Tronu. Świadomość, że podjął ten marsz w towarzystwie mechanicznych, którzy również byli obecni przy zawaleniu się kuźni, przyprawiała Glassa o lęk. Przeciwstawił się bowiem swoim i walczył z nimi na pierścieniach ogromnej sfery armilarnej orbitującej wokół płonącego serca fabryki mechanicznych, aż cały budynek zajął się od alchemicznego słońca niczym chrust rzucony do ogniska. Ciekawy był, ilu z maszerujących obok niego było świadkami tych zmagań. Jeśli choćby jeden z nich rozpoznałby w nim zbiegłego klakiera… Próbował przekroczyć granicę i przedostać się do ondergrondse grachten, czyli podziemnej sieci tuneli kontrolowanych przez katolików i ludzi sympatyzujących z Francuzami, którzy wywozili uwolnionych mechanicznych z Nowych Niderlandów. Lecz i oni go zawiedli, a człowiek zawiadujący całym przedsięwzięciem został zamordowany. Aż do teraz nie miał okazji przedostać się do Nowej Francji i nie spodziewał się, że wkroczy tam jako forpoczta nacierającej armii. Istniał cień szansy, że mu się to uda – o ile oczywiście ktoś go nie rozpozna. Sam nie miał zamiaru zdradzać swoim pobratymcom, że nie pali go już ogień geas, a słowo stwórcy nie ma nad nim władzy. Glass, którego prawdziwe imię brzmiało Jalyksegethistrovantus – zdrobniale Jax – zdjął z ciągniętego przez siebie przez ostatnie sto pięćdziesiąt kilometrów wozu pękaty ceramiczny piec z żelaznymi elementami, który być może przewieziono z amsterdamskiej piekarni. Zwyczajny przenośny piec nie wystarczyłby dowodzącym tą wyprawą, bo nie dałoby się przygotować za jego pomocą prawdziwej uczty. Towarzysz niedoli Jaxa wypakował dodatkowy piecyk, a pozostali służący stawiali namioty, przygotowywali posłania i znosili paliwo. Ich ludzcy panowie nie mieli

zamiaru się zbytnio zmęczyć podczas tego marszu na terytorium nieprzyjaciela. Sam fakt uczestnictwa w wojennej wyprawie nie był dostatecznym powodem, aby godzić się na obniżenie standardu życia. Tak to już miały te marne istoty z krwi i mięsa. Jabłecznik wyszedł idealnie, ze złociście przypieczonymi brzegami, a jego nadzienie rozsiewało po obozowisku owocowy zapach. Dowodzący armią najwyraźniej uważał, że zdrowy deser powinien być podstawą diety jego ludzi, ale nie zapomniano też o bekonie, który skwierczał na płycie piecyka, kiedy gorący tłuszcz wytapiał się ze świdrującym uszy świszczącym odgłosem. Ciche dźwięki obozowego życia przeplatały się ze sporadycznymi krzykami, które słychać było, gdy mechaniczni służący nie przykładali się do swojej pracy. Ale tym razem to nie pan karcił podwładnego. Ktoś przeklinał po francusku. Jax znał niejedno nieprzyzwoite słowo w tym języku dzięki jednookiej kobiecie, która bluzgami utorowała sobie drogę do kuźni. Nawet przez chwilę myślał, że Berenice jechała za ich szeregami i została złapana, ale to by było absurdalne. Nie miał pojęcia, czy udało jej się zbiec przed pożarem, lecz jeśli nie, raczej na pewno nie przeżyła. Ale jeśli opuściła ten padół, to zanim wyzionęła ducha, z pewnością zdążyła obrzygać kogoś żółcią. Zresztą głos należał do mężczyzny, kipiał od złości. A może to śmiertelne przerażenie? Piec zdążył już ogrzać przenośne koszary na tyle, że ludzie poczuli się bardziej komfortowo, dlatego Jax odsłonił i przywiązał połę namiotu, aby w nim wywietrzyć, a równocześnie umożliwić sobie podpatrywanie tego, co się działo na zewnątrz. Zwiadowca wojskowy trzymał za przedramię jakiegoś mężczyznę, w uścisku tak silnym, że mało brakowało, a skruszyłby mu kość. Nieznajomy miał na sobie skórzane bryczesy i rękawice koloru gnijącego listowia, wełniany płaszcz barwy brudnego śniegu, ocieplane futrem buty i kapelusz wykonany ze skóry szopa (razem z ogonem). Ze szlufki przy spodniach zwisał toporek. Sieć żyłek na twardówce jego oka okalała rozszerzone źrenice. Przypominał zaszczute zwierzę, które, przerażone, szczerzy zębiska. Jax w jednym z amsterdamskich ogrodów zoologicznych widział kiedyś przywiezionego z Nowego Świata rosomaka i rozwścieczony Francuz przywodził mu go na myśl. Mógł być tropicielem, jednym ze słynnych coureurs de bois, którzy przetrwali od dawnych czasów – kiedy jeszcze europejscy przeciwnicy Francji na terytorium Nowego Świata mówili po angielsku – aż do dzisiaj. Mechaniczny zwiadowca w drugiej ręce trzymał lśniącą żelową membranę zawierającą epoksydowy granat, czyli nowoczesną broń – nic, co można pozyskać z brzozowej kory czy znaleźć we wnykach. Mężczyzna nie przestawał wyrzucać z siebie lawiny francuskich przekleństw, które jednak trafiały na jałowy grunt i zostały zignorowane niczym zakurzone kamyczki rzucane na piarg. Język ten brzmiał w uszach Jaxa tak, jakby pojmany owijał każde słowo w jedwab i przewiązywał tasiemką, zanim pozwalał mu opuścić swoje usta.

Francuskim posługiwali się katolicy, którzy wierzyli, że mechaniczni ludzie są rozumnymi istotami obdarzonymi wolną wolą, a obciążające ich poczucie obowiązku uważali za coś złego, będącego obrazą dla świętości, krzywdą wyrządzoną duszy. Francuskiego używali ludzie pragnący położyć kres niewoli. A równocześnie skazani na zagładę. I to smuciło Jaxa. Paru służących takich jak on („Niezupełnie takich jak ja”), wykonując swoje obowiązki, zerkało na pojmanego człowieka. Jeden z nich – zdobienia na jego osłonie zamka i naramiennych częściach pancerza wskazywały na to, że został skonstruowany jakieś pół stulecia po Jaxie, czyli miał sześćdziesiąt, może siedemdziesiąt lat – zaszczebiotał mechanizmem kręgosłupa, pytając: „Co on mówi?” „Zaraz się poszcza ze strachu”, odparł inny za pośrednictwem zduszonego brzęku resora piórowego i szczęku poluzowanych zębatek. „Nie – zaprzeczył przechodzący obok kolejny klakier, który niósł kilkaset kilogramów drewna opałowego. Ostrożnie uginał odwrócone kolana, żeby zapobiec chybotaniu się stosu. Stanął, nasłuchując francuskiego narzekania, po czym dodał: – Odważny jest. Chce wiedzieć, dokąd idziemy i co zamierzamy”. „Musiałby być ślepy i głupi, żeby się nie domyślić”, odparł wojskowy. Cała ta konwersacja trwała zaledwie kilka sekund. Nawet jeśli ich ludzcy panowie zwróciliby na nich uwagę, rozmowa ta niczym by się dla nich nie różniła od zwykłego pobrzękiwania mechanizmu zegarowego. Ludzie byli głusi na język klakierów, nie mieli nawet pojęcia, że istnieje – przecież bezmyślne, pozbawione uczuć maszyny nie mogły prowadzić ze sobą konwersacji. Koncept języka był zarezerwowany dla gatunku ludzkiego, był darem Boga, dzięki któremu Adam mógł chwalić Stwórcę i nadać imię wszystkiemu, co żyło w Jego rajskim ogrodzie. Jax wycofał się do cienia namiotu. Jego głowę i serce przepełniał zamęt. Pojmany nie przestawał protestować i krzyczał do każdego, kto zwracał na niego choćby odrobinę uwagi. Rozglądał się po obozie, od jednego klakiera do drugiego, jakby chciał do nich dotrzeć, aż podszedł do niego dowodzący wyprawą kapitan. Francuz patrzył, jak mechaniczni rozstępują się przed nim niczym morze przed biblijnym prorokiem, i zaczął mówić jeszcze szybciej, gdyż domyślał się, że lada chwila nastąpi jego koniec. Spojrzał w kierunku namiotu i oblicze Jaxa przypomniało mu twarz Adama, zbiegłego służącego, niegdyś zwanego Perjumbellagostrivantusem, którego egzekucję oglądał jesienią na placu Huygensa. Nie dojrzał wtedy w twarzy klakiera ni strachu, ni obawy, choć mechaniczne ciała i tak niezdolne były do wyrażania emocji. Ale Adam posiadał wolną wolę, może nawet duszę, dlatego gdzieś w głębi, tak jak ten człowiek, zapewne bał się, że za moment płomień zgaśnie. Jax w każdej sekundzie odczuwał podobny strach. „Gada, że Nowa Francja to przyjaciele naszego gatunku, że powinniśmy zrzucić

kajdany i dołączyć do tych, którzy gotowi są stanąć przeciwko naszym ciemiężcom. O, to jest dobre, istnieje sieć tajnych podziemnych tuneli, którymi możemy się wydostać na wolność”. Służący niosący drewno oddalił się, orząc pazurzastymi palcami zmrożoną ziemię, jakby gestem tym chciał rzucić oskarżenie. „Czyli, innymi słowy, stek bzdur”. „Niezupełnie”, zaprzeczył Jax i zdał sobie sprawę, że w ciszy, która zapadła po zakończeniu rozmowy pomiędzy jego pobratymcami, zwrócił na siebie całą ich uwagę. Oczekiwali teraz, że wytłumaczy, co miał na myśli. Może wie coś na temat ondergrondse grachten? Z doświadczenia doskonale wiedział, że to przez takie błędy wpadali nieostrożni buntownicy. „Nie kłamie – improwizował. – Musi w to wierzyć, inaczej czemu Francuzi od stuleci występowaliby przeciwko naszym stwórcom?” Stojący najbliżej klakier zatrząsł się od mechanicznego śmiechu. Inny spytał: „Czy naprawdę uważasz, że jeśli nasz wynalazca byłby Francuzem, byłoby inaczej?” „Być może”, odparł Jax. „Ludzie są wszędzie tacy sami – rzekł żołnierz. – Nieważne, kto stoi na szczycie, a kto jest na dole”. „Zgrywają oświeconych, bo to ruch polityczny – powiedział inny. – Daje im to poczucie moralnej wyższości, ustawili się na pozycji mitycznej wyroczni w sprawach etyki”. Jax chciał podkreślić, że przecież oferują azyl uciekinierom, ale się powstrzymał. „Rozmawiałem z ludźmi sprzyjającymi katolikom – prawie mu się wyrwało – i tymi sprawującymi pieczę nad podziemnymi kanałami. Pracowałem z byłą doradczynią króla Francji. Oni naprawdę chcą zmienić porządek świata!” Lecz powiedział coś zupełnie innego: „A co z królową Mab? Mówią, że żyje na dalekiej północy, pośród fok i białych niedźwiedzi. Ziemie te należą do Francji, czyli musiały jej zostać nadane”. „Po pierwsze, tereny te nie należą do Francji, a do Innuitów. Poza tym to bajeczka! Uderzyłeś się w głowę, nie? Poza tym nawet gdyby Mab istniała, nie musiałaby się nikogo pytać o pozwolenie”. Francuz nie ustawał w swoim słowotoku, choć zachrypnął od zimnego powietrza. Spojrzał na zmierzającego ku niemu oficera, a jego twarz stężała, choć nie przestał wybałuszać oczu. Strach zastąpiło coś innego, coś, co Jax ujrzał kiedyś na twarzy Berenice, kiedy jej plan przedostania się za bramy kuźni wypalił: poczucie triumfu. Tropiciel sięgnął po majtający mu się przy pasie tomahawk i rzucił nim w kapitana ruchem tak prędkim, o jaki Jax nie posądzałby człowieka; uwolniony mechaniczny wyskoczył z namiotu. Lecz strzegący oficera klakierzy i tak rzecz jasna byli szybsi. Jak jeden mąż skoczyli

chronić dowódcę, gotowi zasłonić go swoimi ciałami, odepchnąć na bok, przechwycić toporek. Ale choć znajdowali się bliżej, Jax miał nad nimi tę przewagę, że zareagował pełne dwie sekundy wcześniej, bo skupiony był na oczach pojmanego. Istocie stworzonej z magii i metalu czas ten wydawał się całą wiecznością: dwustoma setnymi sekundy i dwoma tysiącami tysięcznych. A to wystarczyło aż nadto, żeby z posągu przemieniła się w rakietę. Pod stopami Jaxa wirowały śnieg, błoto i gnijące liście. Przy zderzeniu z innym klakierem z ich pancerzy poszedł deszcz białych iskier. Powolne ludzkie nerwy i ścięgna dopiero reagowały na sekwencję zdarzeń. Oficer zmrużył oczy. Trzonek tomahawka odbił się od klatki piersiowej Jaxa, który złożył się w kulę, pochłaniając broń. Do kapitana dotarł pierwszy mechaniczny i delikatnie, z uwagi na kruche ludzkie kości, aczkolwiek nieskuteczne, począł odciągać go na bok. Podmuch towarzyszący skokowi Jaxa strącił z głowy mężczyzny kapelusz i zmierzwił mu włosy. Inny służący stanął na torze lotu przechwyconej już broni, gotowy przyjąć cios za swojego pana. Jax uderzył o ziemię. Odbijając się i przelatując przez zarośla, żłobił koleinę w zmarzniętej ziemi. Namiot, który zostawił za sobą, zapadł się, a tyczki popękały, kiedy wyskoczył ze swojego posterunku. Iskry z sykiem gasły na śniegu. Smużki dymu zalatywały ozonem i czarną magią. Jax powrócił do poprzedniego kształtu i potrzaskana siekierka, ze złamanym trzonkiem i pogiętą stalową głowicą, spadła na ziemię. Zawrócił. Deptał krzaki i przeskakiwał przez koleiny, które sam wyrył. Szedł z powrotem do obozu, gdzie ludzie dopiero usiłowali się połapać, co właśnie zaszło. Obaj mężczyźni wydawali się zmieszani i zaskoczeni. Teraz to oficer rozglądał się wokół z szeroko otwartymi oczyma. Francuz tylko westchnął. „Cóż – pomyślał Jax. – Już nikt nie powinien kwestionować mojej lojalności”. Materiał namiotu spadł na piec, który Jax zdjął wcześniej z wozu, i zaczęły go lizać płomienie, ale nie było ryzyka pożaru, gdyż trzech stojących najbliżej służących ruszyło ugasić ogień. Kapitan strząsnął z siebie podtrzymujące go metalowe dłonie. Podszedł do złapanego tropiciela i powiedział do niego po holendersku: – To oznacza wojnę. Mamy pełne prawo wykonać na panu egzekucję. Jax zastanawiał się, czy tamten cokolwiek zrozumiał. Kiedy Francuz odezwał się ponownie, jego głos był ledwie głośniejszy od szeptu. Jax nie potrafił nawet odróżnić słów, od szumu wiatru, szelestu ubrań i tykania jego bliźnich. Nie umiał stwierdzić, czy mówi po francusku, holendersku czy algonkińsku. Oficer podszedł bliżej.

– Co? – zapytał. Pojmany mężczyzna wykręcił się w uścisku trzymanego go mechanicznego i sięgnął po wypełniony żywicą pęcherz, chcąc przebić go palcami, ale znowu był zbyt wolny – klakier w okamgnieniu odsunął dłoń poza zasięg tropiciela. Ten jęknął z bólu, gdy wykręcone ramię wydało z siebie mokre pyknięcie. Do Jaxa dotarło, że rzut toporkiem miał na celu jedynie odwrócenie uwagi, mężczyzna bowiem zdawał sobie sprawę z braku szans na trafienie w obecności tylu mechanicznych. Chciał tylko zachęcić oficera, by podszedł bliżej. Pozostali klakierzy również to zauważyli. „Samobójstwo i jednoczesna zemsta – powiedział służący odciągający oficera. – Może Francuzi faktycznie wierzą w to, co głoszą”. Kapitan, kręcąc głową niczym dorosły zawiedziony dzieckiem, odwrócił się i odszedł parę kroków, zaraz jednak przystanął i spojrzał przez ramię na wojskowego klakiera, po czym wydał mu rozkaz: – Złam mu rękę. Nawet chlupot rzeczki i szum dmącego między gałęziami wiatru nie zagłuszył ostrego, mlaszczącego trzasku. Chropowaty krzyk strząsnął śnieżne czapy z nagich koron. * Jax szedł przez obóz prowadzony łagodnym blaskiem księżyca na śniegu. Strażniczka stojąca przed namiotem uwięzionego tropiciela powitała go tak, jak zwykli to robić mechaniczni. „Zegarmistrzowie kłamią”, zaszczebiotała. „Zegarmistrzowie kłamią”, odpowiedział. Nieopodal zahukała sowa. Strażniczka zapytała, po co przyszedł. Jax odparł: „Mam sprawdzić, czy nie wdała się infekcja – odparł Jax. – Trzeba mu nastawić kość”. „Myślałam, że już to zrobili”. „Tak, i pewnie jeszcze nieraz kogoś przyślą. Kapitan chce, żeby był cały i zdrowy, kiedy zabiorą go w dół rzeki na przesłuchanie”. O ile zdążył już stracić przywilej anonimowości z uwagi na swoją chyboczącą się głowę i brakujące elementy pancerza, zdołał zachować swoją największą przewagę. Buntownicy byli zjawiskiem tak rzadkim – a przynajmniej powtarzali to całemu światu Gildia, Kościół i Tron – że nikt nie brał pod uwagę możliwości, że maszyna mogłaby kłamać. Strażniczka uwierzyła jego słowom. „Nadal wścieka się o ten toporek”. Jax przytaknął kliknięciem.

Mechaniczna spojrzała na jego poluzowaną głowę. „Odniosłeś obrażenia, kiedy zawaliła się kuźnia?”, zapytała. „Tak”, skłamał raz jeszcze. Może po prostu do niego zagadywała? Niełatwo przecież wytrzymać samemu, kiedy wiedzie się wieczne życie w posłuszeństwie. A może widziała go w tunelach albo na sferze armilarnej lub kiedy próbował uniknąć alchemicznych płomieni? Jax zareagował delikatną, ale ponaglającą nerwowością. Każdy klakier, jaki został kiedykolwiek skonstruowany, od pierwszego rozbłysku swojej świadomości doskonale znał niemożliwy do ugaszenia płomień geas. Stale narastające gorąco zwiastowało rychłe nadejście gehenny. Tak wyglądało to od samych narodzin: mechaniczni niezdolni byli przeciwstawić się rozkazowi wydanemu przez człowieka. Dlatego musiał udawać. „I choć jesteśmy między tymi, którzy nas zaprojektowali i zbudowali – odezwała się strażniczka – nie mieli czasu, by cię naprawić”. Jax zmusił się, żeby zadygotać jeszcze mocniej. Markował nerwowość klakiera ściskanego paluchami pilącego obowiązku. „Nie dz-dz-dz-dziwi mnie t-t-t-t-t-o”, wyjąkał. Strażniczka odsunęła się na krok. „Proszę, bracie, wejdź, zanim staniesz w płomieniach”. Za połą namiotu panował mrok. Nie było potrzeby wyposażenia celi w światło lub nawet ogień, bo po co jeńcowi ciepło? Nawet nie trudzono się, żeby go skrępować czy przypiąć łańcuchem. Kajdany bólu były mocniejsze niż te z żelaza, wiedział to każdy klakier. I każdy stwórca. Dlatego Francuz spał pod dwoma kocami bez kuli u nogi. Nasłuchując poprzez tykanie własnego mechanizmu, Jax wyczuł płytki oddech cierpiącego człowieka. Musiał nastawić oczy na maksymalną czułość, aby dojrzeć wyżłobione przez pot smugi na pokrytym kurzem czole mężczyzny. Jeniec przebudził się, czując obecność Jaxa. Odruchowo chciał się odsunąć, ale ból promieniujący od złamanego ramienia go unieruchomił. Jax przyklęknął przy nim. Jego odwrócone kolana stuknęły o piszczele, kiedy złożył się niczym popsuta lalka. – Przyszedłem sprawdzić pańskie rany – powiedział. Nie miał pojęcia, czy ten mężczyzna zna choćby jedno słowo po holendersku, ale rozsądek podpowiadał mu, że musiał coś tam liznąć, skoro przedostał się przez granicę z epoksydowym granatem. Wątpił, czy zwyczajni tropiciele nosili przy sobie chemiczną broń zdolną zatrzymać klakiera. Sięgnął po pochodnię. Francuz skrzywił się i jęknął, kiedy Jax pstryknął palcami i rozległ się szczęk metalu. Drewno zajęło się od iskier. Zbliżył się tak, by nie przestraszyć mężczyzny. Poła namiotu opadła i zasłoniła wejście, uniemożliwiając strażniczce spojrzenie do środka, jeśli przyszedłby jej do głowy taki pomysł. Po tej krótkiej pantomimie Jax przystąpił do działania. Francuz wyciągnął złamane ramię. Patrzył na maszynę ze stoickim spokojem. Kość była mocno potrzaskana, lecz została nastawiona tak dobrze, jak to możliwe,

wszak klakierzy uczestniczący w tej wyprawie byli przeszkoleni w pierwszej pomocy, w razie gdyby musieli jej udzielić swoim ludzkim dowódcom. Metalowy żołnierz złamał Francuzowi rękę w aż dwóch miejscach, przez co kawałeczki kości mogły naciskać na ranę. Jax nie miał możliwości tego naprawić, zresztą, nie było na to czasu. Puścił ramię mężczyzny, ale ten nadal bacznie mu się przyglądał. Jax wskazał na swoje oko, potem na jego, po czym położył opuszkę palca na ustach Francuza, kiedy ten je otworzył, i sięgnął pomiędzy tryby mechanizmu swojej klatki piersiowej. Jego ręka zadzwoniła o obracające się zębatki. Wyciągnął nóż. Mężczyzna skrzywił się, ale strach malujący się na jego twarzy został zastąpiony przez zdziwienie, kiedy Jax położył broń na dłoni jego zdrowej ręki. Nie znał odpowiednich słów, żeby opisać minę Francuza, kiedy wyciągnął również granat epoksydowy i odłamki mającej działanie lecznicze kory wierzbowej. Nie wierzył, że przyniesie mu jakąś ogromną ulgę – raczej przytępi ostrze najgorszego bólu. Gdyby tylko mężczyzna mógł ugotować na tej korze herbatę… ale pewnie zanim by się zaparzyła, zmarłby od odniesionej rany, z zimna albo ktoś by go po prostu zabił. Jax wskazał na granat, na siebie, po czym pokręcił głową tak, jak robią to ludzie. Następnie położył palec na ustach mężczyzny. Drugą ręką napisał w piachu holenderskie słowa: „100 nas, głównie służących. Idziemy na wschód, przez Akadię, potem z biegiem Świętego Wawrzyńca do Marsylii. 1 ludzki dowódca. 5 niższych stopniem”. Jeniec się skrzywił. Jax dał mu jeszcze kilka sekund na przeczytanie, po czym zmazał wiadomość i dopisał coś jeszcze: „Rozumiesz?”. Francuz odpowiedział skinieniem głowy. Jax zastąpił pytanie słowami: „Bonne Chance”. Po chwili zamazał i to i zgasił pochodnię. Podniósł się i wyszedł, żeby odwrócić uwagę strażniczki, podczas gdy Francuz przecinał materiał namiotu. Zdał sobie sprawę, że nie musi już udawać roztrzęsienia wywołanego przez ciążące na nim geas. Mimo to strach, że zostanie nakryty, i tak wywoływał naturalne drżenie mechanicznego ciała.

ROZDZIAŁ 4 Kryjówka należąca do Nadleśnictwa znajdowała się gdzieś w dolinie Rzeki Północnej, daleko od przedmieść Nowego Amsterdamu. Berenice nie mogła biec przez całą drogę do miasta, a już na pewno nie przez śnieg. Tak czy inaczej podjęła próbę. Po jakimś czasie zebrało jej się na wymioty i opróżniła żołądek. Potruchtała dalej, przystając jedynie po to, by ugasić pragnienie za pomocą śniegu. Nie powinna była biec, ale nie mogła się powstrzymać. Obawiała się, że lada chwila usłyszy za sobą przybierający na sile tętent mechanicznych kopyt, który nareszcie stanie się na tyle głośny, że zagłuszy jej własny oddech i chrzęszczenie śniegu pod butami. Nie mogła nic poradzić na pozostawione przez siebie ślady. Na świecie nie było wystarczającej ilości śniegu, aby spłukać zalegający w jej gardle kwaśny smak rzygowin. Nie było też tyle powietrza, żeby ugasić płonące płuca, oczyścić zamroczoną głowę i zatrzymać rozbujane gwiazdy. Nawet strach przed gniewem Nadleśnictwa nie potrafił zmusić jej do nieustannego biegu. Była tylko słabą maszyną z mięsa. Niewykluczone, że padnie i zamarznie na śmierć, zanim Gildia ją odnajdzie. Dobrze. Jebać ich. Biegła, truchtała, maszerowała, kuśtykała… aż zaczęła człapać. Chłodny ból w palcach u dłoni i stóp przeszedł w pieczenie, potem odrętwienie. Księżyc rzucał na śnieg srebrzyste światło, jakby jakiś kapryśny bóg chciał ułatwić pracę wysłanym za Berenice łowcom. Z całych sił próbowała utrzymać pion i stawiać stopę za stopą. Koncentrowała się na zachowaniu resztek świadomości, lecz jej umysł przysłaniała ciężka zasłona bólu i zmęczenia. Hausty zimnego powietrza powodowały drapanie w gardle i zatokach. Krew ciekła jej z nosa. Pomiędzy drzewami zauważyła kolejne źródło światła. Odbijało się od śniegu i rzucało drżące cienie. Gwiazdy wirowały na niebie, nie potrafiła skupić na nich wzroku. Spadały na ziemię, świeciły w lasach i dolinach. Ich blask kusił ciepłem. Brały ją w objęcia. Powoli, niczym przemieszczające się kontynenty, w głowie Berenice zaczęły się kształtować myśli, które można było uznać za racjonalne. Nie, to nie była gwiazda, a latarnia. Zbliżał się do niej powóz. Przystanęła na środku drogi. Sięgnęła do kieszeni, próbując wydobyć z niej zawieszkę zabraną Anastazji Bell. Jej dłonie przestały być posłusznymi i zręcznymi wykonawcami jej woli – teraz były niczym toporne narzędzia. Udało jej się rozplątać naszyjnik. Koła powozu orały ziemię, lejce podzwaniały.

Pojazd wyjechał za zakręt. Berenice owinęła sobie nadgarstek łańcuszkiem i uniosła wisiorek z symbolem Nadleśnictwa. Wydawał się jej niczym z ołowiu, a od czasu śmierci męża nic nie było cięższe od tego, co zalegało jej na sercu. Berenice jeszcze nigdy nie próbowała skoncentrować się na czymś tak rozpaczliwie jak teraz na zachowaniu równowagi. Usiłowała zachować resztki godności, lecz jej nasiąknięte krwią i potem ubranie zaczęło już zamarzać, więc dygotała jak osika. Wreszcie padł na nią blask latarni. – Prr. Prr. Stangret zatrzymał konie. Z ich nozdrzy leciała para. Berenice poczuła na swojej odrętwiałej twarzy ciepło i zapach zwierząt. Mężczyzna siedzący na koźle odwinął szal i spojrzał na nią, wybałuszając oczy. Jego ogorzałą twarz porastała broda koloru soli z odrobiną pieprzu. Mrugnął i odezwał się do niej: – Proszę pani? Co pani tutaj robi? Ktoś panią napadł? Berenice usiłowała coś powiedzieć, ale trzęsła się tak bardzo, że nie potrafiła się odezwać, a kiedy spróbowała, ugryzła się w język. Kaszlnęła, splunęła i uniosła naszyjnik wyżej, praktycznie machając nim nieznajomemu przed nosem. Konie denerwował zapach krwi, jakim przeszła jej suknia. – G-g-g – zaświszczała. – G-GILDIA! – Niech mnie chuj – zaklął woźnica. – Iskier! Dawaj no tu koce! Powóz podskoczył na skrzypiących sprężynach. Zza jego tylnej części, zeskoczywszy z przeznaczonej dlań półeczki, wyłonił się, brzęcząc i podzwaniając, służący. Berenice upadła. Śnieg złagodził uderzenie o ziemię, ale łańcuszek ześlizgnął się z pozbawionych czucia palców. Na drzwiach powozu zobaczyła królewski herb, a na jego dachu i przy miejscówce klakiera poprzywiązywane skrzynie. „Poczta”, uświadomiła sobie. Lodowate metalowe ramiona owinęły ją szorstkimi, zalatującymi końmi kocami. Mechaniczny zaniósł Berenice do środka. Z zawieszonego w powozie koszyka służący wyciągnął kilka kamieni i rozgrzał je, pocierając jednym o drugi. Berenice jęknęła. Stangret rozkazał służącemu zastąpić go na koźle. Już w środku, odkorkował izolowaną próżniowo flaszkę i wnętrze powozu wypełnił zapach jabłek. Następnie pomógł Berenice wyciągnąć drżącą dłoń i zacisnąć odrętwiałe palce na kubku. Pociągnęła łyk, ale zanim udało jej się choćby dotknąć ust, rozlała na siebie połowę zawartości naczynia. Zastanawiała się, czemu nigdy nie lubiła owocowej brandy. Przecież smakowała jak niebiański nektar. Spojrzała na dłoń trzymającą kubek i przypomniała sobie o czymś jeszcze. Uniosła głowę. – Naszyjnik – wymamrotała. – Spokojnie. Mam go. – Mężczyzna uniósł dłoń, w której trzymał łańcuszek. Ociekająca wodą zawieszka lśniła w świetle latarni. Stangret utkwił spojrzenie na niewielkiej literce n, którą ozdobiono różokrzyż,

i jakby nieco zesztywniał. Ostrożnie położył naszyjnik na ławce obok Berenice. – Czyli jest pani z Nakręcaczami. Berenice przełknęła jeszcze odrobinę brandy i odkaszlnęła. Całe jej ciało ogarnęła drętwota innego rodzaju, ale nie czuła już zimna. Od środka rozchodziło się ciepło. Mężczyzna napełnił jej kubek, a jej udało się odzyskać głos. – Reprezentuję Biuro Nadleśnictwa Świętej Gildii Horologów i Alchemików – skłamała – jeśli o tym pan mówi. – Jak się pani tu znalazła? Sporo musiała pani przejść. Woźnica imieniem Cortland mówił królewską holenderszczyzną z naleciałościami wyrzeźbionymi przez wiek, ale nadal można było wychwycić akcent pierwszych osadników. Jednocześnie osadziła się na nim maniera, z jaką wysławiali się mieszkańcy wiejskich terenów Nowego Świata. Gdyby Berenice przysłuchała się uważniej, może i wychwyciłaby nawet ślady francusko-holenderskiego kreolskiego, jakim władali zamieszkujący tereny wzdłuż Rzeki Świętego Wawrzyńca flisacy. Mężczyzna mówił dalej: – Ma pani przemoczone buty, proszę je zdjąć, Iskier zadba, żeby było pani ciepło. Chyba wypadałoby też panią obejrzeć, ale nie będę podglądał, ma pani moje słowo. Po prostu byłoby szkoda, gdyby nabawiła się pani odmrożeń. Berenice upiła kolejny łyk i zmieniła temat. Jej głos nadal drżał z powodu gnieżdżącego się w jej piersi chłodu, ale nie obawiała się już, że szczękającymi zębami odgryzie sobie końcówkę języka. – Mam do załatwienia niecierpiące zwłoki sprawy. Obawiam się, że pańskie doręczenia będą musiały zaczekać. Interesy Gildii mają pierwszeństwo. Stangret pokiwał głową, choć nie bez ociągania się. Najwyraźniej doszedł do identycznej konkluzji. Zobowiązał się jechać przez całą noc, aby jak najprędzej dowieźć ją do miasta. Berenice upewniła się, że klakier zwany Iskrem przyjrzał się kradzionej zawieszce, kiedy umieszczał pomiędzy fałdami koca nagrzane kamienie. Żałowała, że nie ma już alchemicznego szkła Jaxa, które wprawiło w ruch cały ten kołowrót wydarzeń. Nalegała, żeby mężczyzna nie forsował zbytnio koni, dodała też, że jeśli zajdzie taka potrzeba, zezwala na zatrzymanie się w oberży, aby je zmienić. Tak niewielkie opóźnienie nie miało znaczenia, bo jeśli wysłano za nią jednego albo dwóch Nakręcaczy Bell, to i tak ją dopadną, niezależnie od tego, czy woźnica będzie poganiał konie, czy nie. Zamęczenie ich na śmierć byłoby jedynie niepotrzebnym okrucieństwem. Zwały śniegu zalegające za krawędziami drogi okazały się zbyt wysokie, aby stangretowi udało się wykręcić, dlatego odpiął konie. Iskier podniósł powóz (z siedzącą w środku Berenice i całym ładunkiem), po czym obrócił go i postawił na zrobionych przezeń śladach z taką delikatnością, że kobieta ledwie poczuła moment zetknięcia się kół z ziemią. Zadzwoniły lejce, konie prychnęły i po chwili powóz, podskakując i się trzęsąc, pomknął na południe.

Berenice liczyła, że uda jej się zasnąć, ale kiedy wreszcie odzyskała czucie w kończynach, odezwał się w nich przenikliwy, kłujący ból. Gdy po jakimś czasie do niego przywykła, skupiła się na przyjemnym działaniu brandy. Obawy, że zostanie pojmana, stały się jakby odrobinę słabsze. Ale co dalej? Powóz przesiąknięty był zapachem starej skóry, końskiego potu i tytoniu – najwyraźniej to tutaj stangret przychodził zapalić fajkę. Rozwożenie poczty nie było łatwym zajęciem i Berenice pomyślała o nim z nagłym szacunkiem. W pewnej chwili coś sobie uświadomiła. Nachyliła się i otwarła okienko z przodu powozu. – Panie Cortland, a gdzie pańscy pasażerowie? – zawołała. – Rzadko ich miewam – stangret przekrzykiwał wyjący na niego wiatr. – Nieczęsto ktoś ma chęć jechać na łeb na szyję bez postoju na szczanie czy posiłek. Moim obowiązkiem jest dostarczyć pocztę, cała reszta to dodatek. Pewnie jest pani jeszcze otępiała i nie spostrzegła, że ławy nie są nawet niczym wyłożone. Zauważyła, ale mimo wszystko zawsze i wszędzie wybrałaby ból dupy niż odmrożenia palców czy nosa. Przetrzymała tyle niekończących się mszy i bezcelowych spotkań rady królewskiej, że jej tolerancja na niewygodę była nadzwyczaj wysoka. Brak poduszek na ławach powozu pocztowego o byle jakich resorach był dla niej teraz niczym chwila odpoczynku na puszystych piernatach. Tym przyjemniejszego, że przecież nie miała na sobie gorsetu. Mężczyzna odkaszlnął na mokro, rzężąc, kiedy flegma opuściła jego gardło. Obrócił głowę, jakby chciał przekazać złej pogodzie, co o niej myśli, i splunął. Berenice zamknęła oczy, ale wiatr rozsmarował wydzielinę na boku powozu. – Cholera – dodał woźnica – pewnie nawet i pani bym nie zabrał, gdyby nie błysnęła pani tym naszyjnikiem. Ale gdybym tego nie zrobił, stary Iskier pewnie łeb by mi urwał. – Znów splunął. – Mam nadzieję, że pani to rozumie, nic osobistego. Mamy grafik i musimy się go trzymać. Tyle. – Już nie. Nie na tej trasie – odparła. Do Prowincji Centralnych, tak jak do reszty imperium, poczta dostarczana była – dosłownie – na barkach mechanicznych. Najwyraźniej jednak tutaj maszyny nadal uważano za zbyt drogie, aby wykorzystywać je do dystrybucji przesyłek pomiędzy oddalonymi od siebie posterunkami. Co kazało się Berenice nad czymś zastanowić… Na chwilę zamknęła okienko, nie chcąc patrzeć na defekującego konia, po czym otworzyła je z powrotem i zapytała stangreta: – Którędy biegnie pańska trasa? – Głównie wzdłuż rzeki. Jeżdżę pomiędzy Fortem Oranż a miastem, po drodze zatrzymuję się tylko parę razy – odpowiedział i znów wypluł flegmę. Zimny podmuch zatkał Berenice gardło i nos. Już nigdy, przenigdy nie chciała czuć chłodu. – Na północy od miejsca, skąd mnie pan zabrał, znajduje się dom. Był pan tam kiedyś? – zapytała.

– Chodzi o dom Gildii? Jasne. Bywam tam, tylko kiedy mam coś do dostarczenia. „Oj, biedaku – pomyślała Berenice. – Kiedy się domyślą, że mnie zabrałeś, będą cię przesłuchiwać”. – Skąd pewność, że to nasz dom? Zanim odpowiedział, można było wyczuć leciutkie, ledwie wyczuwalne ociąganie się. – Proszę się nie obrazić – zaczął Cortland – ale nie jestem ślepy. Tylko tam widywałem Nakręcaczy poza miastem, do tego dwóch naraz. Cholera, gdyby dali mi takiego, mógłbym przebyć tę trasę dużo szybciej! – Jego śmiech brzmiał cokolwiek sztucznie. – Pewnie biegają jak demony! „Bo nimi są”, dopowiedziała bezgłośnie Berenice, wyobrażając sobie, że szmer kół powozu toczącego się po ubitym śniegu to tak naprawdę dźwięk kopyt. Wydawał się coraz bliżej i bliżej… Zaraz, zaraz – czemu Cortland korzysta z koni, skoro ma pod ręką służącego? Równie dobrze to Iskier mógłby pociągnąć powóz, co zaoszczędziłoby stangretowi wysiłku i pieniędzy. I wtedy uświadomiła sobie coś jeszcze: maszyna nie należała do niego. Powóz ten nie był zwyczajnym powozem pocztowym, a mechaniczny miał strzec ładunku. – Skoro już przy tym jesteśmy – wypalił woźnica – to muszę przyznać, że nieco mnie pani zaskoczyła, że się tam nie udaje. Tam otrzymałaby pani pomoc, a że spotkała Iskra i mnie… Cóż, tylko łut szczęścia. Ciepło i poczucie wygody ją opuściły, nawet brandy jakby wywietrzała jej z głowy. – Zdarzył się wypadek – odparła. – Tam nie otrzymam pomocy. – Poniekąd była to prawda. – Jak nic pieprzone żabojady, co? – Splunął. – Sukinsyny, każdy jeden. – Czemu pan tak mówi? – Niech mi pani wybaczy, ale jak długo pani tam była? Musiała pani słyszeć, co odstawili. „A, to”, pomyślała. – A, to – powiedziała. – Ano. Szykują się do wojny, której nie mogą wygrać. Co nie, Iskier? Jeśli służący odpowiedział, to Berenice go nie słyszała. Dotarło do niej, że będzie musiała jakoś sobie poradzić i z nim. Trzęsąc się, zamknęła okienko. Podmuch zimnego powietrza wywiał z powozu resztki komfortowej atmosfery. Zarzuciła sobie na ramiona koc woźnicy i położyła na kolanach gorący kamień. Zamknęła oczy, ale sen ją zwodził. Naszyjnik Bell otworzy jej niejedne drzwi, o ile Berenice nie przegnie. Mimo to i tak niedługo będzie najbardziej poszukiwaną kobietą na terenie Nowego Świata i wtedy żadna błyskotka, żaden zegarmistrzowski amulet, żaden wybieg jej nie uchroni, jeśli będzie kręciła się po ulicach Nowego Amsterdamu. Sięgnęła po różokrzyż i wyciągnęła go na długość ręki

i spojrzała na długi łańcuszek, na którym majtała się rozkołysana bujaniem powozu zawieszka. Światło lampy odbijało się od kwarcu. Rosenkreutz. Rosa crucis. Widywała ją tysiąc razy, ale choć na symbol ten można było natknąć się w całym imperium, był niemal niewidzialny. Dostrzegła również herb Mosiężnego Tronu, który umieszczano tam, gdzie sięgały macki Gildii. Emblemat nadawał trzymającej go osobie moc wystarczającą do zarekwirowania i zmiany geas maszyn. Iskier byłby użytecznym kompanem. Szczególnie jeśli miała pozostać o krok przed Nadleśnictwem. Lecz potrzebowała miejsca, do którego mogłaby się udać. Po ucieczce planowała zbadać szyszynkowe szkiełko. Ten prosty paciorek miał moc wymazania geas! Czyniło go to najgroźniejszym przedmiotem na świecie, rzeczą niezwykle pożądaną przez tych, którzy chcieliby odtworzyć i odwrócić mroczną alchemiczną magię. Mógł to być klucz do jej długoterminowego celu, czyli przestrojenia metageas i wyznaczenia tykającym ludziom nowego pana. Tym samym era upokorzeń, jakich doświadczali Francuzi, tłocząc się za wysokimi murami niczym owce i żyjąc w ciągłej obawie przed nadchodzącym śmiertelnym ciosem, bezpowrotnie dobiegłaby końca. Liczyła, że Nowa Francja ma jakąś przyszłość, że nie zostanie pokonana i zgnieciona kopytem Nakręcacza. Co dalej? Gdzie mogłaby się udać? Gdzie odzyskać to, co utraciła? Po tym, jak ją wygnali, przeniosła przez granicę dzienniki Talleyranda ze schematami konstrukcji mechanicznych oraz dwa granaty epoksydowe. Przed udaniem się do Wielkiej Kuźni musiała je schować w krypcie kościoła w Nowym Amsterdamie. Jeden oddała Jaxowi, który miał dokonać sabotażu i uszkodzić chemiczną maszynerię. Ten, który jej został, bynajmniej nie zapewniał jej spokojnego snu, lecz teraz, gdy uciekała przed Gildią, mógł okazać się kluczem pozwalającym uniknąć tortur i odzyskać wolność. Notatki były bezcenne, stanowiły efekt dziesiątków lat pracy. Będzie musiała nadłożyć drogi i przed ucieczką z miasta udać się do kościoła. Ale co dalej? Powóz skrzypiał, przechylając się na zakrętach. Tętent kopyt wybijał charakterystyczny dla zmęczonych koni rytm; tracili pęd. Przygotowując się na uderzenie lodowatego powietrza, odchyliła klapkę. Piżmowy zapach spoconych koni mieszał się z dziwną metaliczną wonią, chyba żelaza. – Hej – powiedziała – mówiłam, żeby oszczędzał pan konie. Padną przez pana, a ja będę je miała na sumieniu. Aż tak nam się nie śpieszy. Stangret wychylił się i spojrzał na nią spod półprzymkniętych powiek – zimno wycisnęło łzy z jego oczu, choć marna pogoda już dawno utwardziła jego skórę niczym wyprawiony pergamin. Sprawiał wrażenie, jakby starał się odszyfrować puentę niewypowiedzianego żartu. Przełknął ślinę, powstrzymując się przed powiedzeniem czegoś, i dał koniom trochę luzu. Łomotanie galopujących kopyt zostało zastąpione przez powolne skrzypienie śniegu pod kołami. Światło księżyca spowiło kłęby pary

dobywające się z końskich nozdrzy srebrzystym całunem. Berenice wycofała się z powrotem do powozu i łyknęła jeszcze odrobinę brandy. Alkohol podrażnił jej zachrypnięte gardło niczym nagrzany metal i spowodował nagły atak kaszlu. Brzmiała jak cierpiąca na gruźlicę siostra bliźniaczka stangreta. Wkrótce brandy i ciepło sprowadziły na nią senność. Ululana bujaniem powozu zapadła w niespokojny półsen. Zbudziła się ze zwisającą bezwładnie głową i śliną cieknącą z otwartych ust na futrzaną narzutkę Anastazji Bell. Syknęła – przez tę nienaturalną pozycję nabawiła się nieznośnego bólu karku. Na szczęście nie czuła już odrętwienia i kłucia, co odebrała jako dobry omen. Ale latarnia już się nie chybotała, a koła nie łomotały. Pocztowy powóz stał. I choć nie słyszała wycia wiatru, czuła zapach tytoniu palonego przez woźnicę. Czyżby zatrzymali się w jakiejś przydrożnej gospodzie? Lecz jeśli faktycznie mieliby zmienić konie, z pewnością Iskier albo stangret zaniósłby ją do środka, gdzie mogłaby coś zjeść i porządniej wypocząć. Nasłuchiwała, lecz nie słyszała żadnych innych podróżnych, jedynie podzwanianie lejców, dyszenie koni i chrzęst śniegu pod butami. Uchyliła drzwi i owiał ją zimny wiatr. Światło latarni rozlało się po warstwie świeżego śniegu i błyszczało na płatkach spadających z uginających się pod ciężarem bieli gałęzi. Berenice wystawiła głowę. Ciemność pochłonęła rysującą się przed nimi drogę, z tyłu również widać było jedynie mrok. W duciu lodowatego wiatru dał się słyszeć niegłośny, lecz niedający się pomylić z niczym innym tykot. Berenice, choć zdołała już nieco dojść do siebie, teraz na powrót musiała się zmagać z drgawkami, jakie wstrząsały jej ciałem. Aż rozbolały ją wszystkie mięśnie. – Iskier – powiedziała tak cicho, jak tylko mogła. – Gdzie jesteśmy? Zza powozu dobiegł ją głos służącego: – Na drodze do Nowego Amsterdamu, proszę pani. Zatrzymaliśmy się na moment. Czy mogę czymś pani służyć? – Czemu stanęliśmy? Jesteśmy przy jakiejś oberży? – Nie, proszę pani. – Dobrze znasz tę trasę? – Tak, proszę pani. „Jakżeby inaczej. Strzeżesz paczek i korespondencji przekazywanych do rezydencji, z której uciekłam”. – Gdzie nasz woźnica? – Pan Cortland rozmawia ze stangretem z innego powozu, proszę pani. Zawołać go? „Inny powóz?” Berenice wyszła na zewnątrz i zamknęła za sobą drzwi, żeby nie wydał jej blask światła i skradając się, przeszła przed powóz. Iskier nie ruszył się ze swojego miejsca na dachu. Była szpiegmistrzyni przyklękła na zaśnieżonej drodze, kryjąc się za kołami i przestępującymi z nogi na nogę końmi, aby przyjrzeć się widocznej kilkanaście metrów dalej plamie światła. Dopiero wtedy zorientowała się, że patrzy na dwie

plamy. Stangret najwyraźniej zdjął latarnię z dachu powozu i wyszedł nadjeżdżającemu pojazdowi na spotkanie. Dziwne, że aby zamienić kilka zdań, nie zaczekał, aż będą się mijać. Chyba że nie chciał, aby Berenice czy Iskier słyszeli, o czym rozmawiają. – Pewnie kazał ci mnie pilnować podczas tej swojej pogawędki. – Zgadza się, proszę pani. „Kurwa. Czyli coś podejrzewa. I nie ufa Iskrowi, bo ten nie jest jego sługą, ale Gildii”. Pytanie brzmi tylko, czy mechaniczny jej posłucha. Zdjęła naszyjnik i ostrożnie, zbierając myśli, wyprostowała się na chwiejnych nogach. Owinęła zaciśniętą pięść łańcuszkiem i wyciągnęła różokrzyż w stronę Iskra. – Jak brzmi twoje prawdziwe imię? Służący zmienił pozycję na tyle, że resory powozu ugięły się pod nim i zaskrzypiały. – Moi stwórcy nazywają mnie Iskrthikulothistrodantus, proszę pani. Przeszukała pamięć, próbując przypomnieć sobie słowa, które słyszała tylko raz, i to przelotnie. Gdyby stangret wrócił, zanim by skończyła, mógłby jej przeszkodzić i niewykluczone, że nawet spróbowałby zapobiec tej próbie. Raz jeszcze rzuciła okiem na drogę. Jedno ze świateł się poruszyło. Co powiedział Jax? Jak brzmiały słowa Vissera, który pokazał mu imperialną pieczęć? Chuj tam, będzie musiała jakoś sobie poradzić. – Reprezentuję Biuro Nadleśnictwa Świętej Gildii Horologów i Alchemików – powiedziała, a powóz ponownie zaskrzypiał, jakby służący zesztywniał i docisnął go swoim ciężarem. Berenice, zanim odezwała się ponownie, wzięła głęboki oddech. Wiedziała, że jeśli skrewi, reakcja maszyny może być nieprzewidywalna. – Moje słowo przewyższa wszystkie domowe i komercyjne geas, gdyż jest słowem samego imperium. Korzystam z tego przywileju i unieważniam twoją dzierżawę, a co za tym idzie, twoje poprzednie geas, które nie służą bezpośrednio moim celom. Rozumiesz? – zapytała. Cholerny klakier nie dał niczego po sobie poznać. Nietypowo jak na mechanicznego, nie odpowiedział od razu, ale kiedy już się odezwał, w jego głosie pobrzmiewało napięcie, a każde słowo było wymuszone. Nieprzerwane tykanie znajdującej się w jego sercu sprężyny napędowej również nieznacznie zmieniło rytm, jakby mechanizm nieco zwolnił. – Tak, proszę pani. Nie jestem już dłużej poddanym Królewskiej Poczty ani pana Cortlanda, ale narzędziem twoim i Biura Nadleśnictwa. Jak mogę pani służyć? Berenice skurczył się żołądek. Odkaszlnęła i poczuła gorzki smak. Talleyrand nie uciekał od brudnej roboty, ale polityczne sztuczki, praca wywiadowcza, a nawet podejmowanie działań wojennych to jedno, natomiast mord był czymś zupełnie innym. Oczywiście wielu ludzi straciło życie pośrednio w wyniku jej wyborów, kiedy piastowała tamto stanowisko, a jeszcze więcej zginęło przez jej pomyłki. Nigdy jednak

nie planowała zabójstwa. Nie była już jednak Talleyrandem. Posada przypadła komuś innemu. Poza tym… i tak miała na rękach więcej krwi niż niechlujny rzeźnik. – Pójdziesz do pana Cortlanda i powiesz mu, że chyba zrobiło mi się słabo i potrzebuję lekarza, ale nie dasz po sobie poznać, że zmieniły się twoje geas. Skorzystaj z okazji i podsłuchaj, o czym mówią, a jeśli ich rozmowa dotyczy mnie, moich planów, miejsca, do którego zmierzam, albo jeśli Cortland wyrazi jakieś wątpliwości odnośnie do mojej prawdomówności, rozkazuję ci przejąć tamten powóz i uciszyć jego pasażerów, łącznie z woźnicą. Gdyby to było absolutnie konieczne, możesz także obezwładnić pana Cortlanda. Idź już. Klakier potrafił kłamać, jeśli mu się kazało. Iskier z zadziwiającą lekkością zeskoczył ze swojego posterunku i wylądował na pokrytej śniegiem drodze. Pobiegł, podzwaniając i pobrzękując, ku kałużom światła rozlewającym się przy drugim powozie. Berenice czym prędzej wskoczyła z powrotem do środka, żeby przypadkiem stangreci niczego nie zauważyli. Musieli uwierzyć Iskrowi, że faktycznie jest chora. Cortland i tak był już cokolwiek podejrzliwy. Przysiadła na ławeczce ze zwieszoną głową i skupiła się na oddychaniu. Próbowała się uspokoić i wyrównać oddech, wyobrażała sobie, że unosi się na łagodnych falach oceanu. Udawała głęboko nieprzytomną. Słyszała pulsowanie swojej krwi, zaniepokojone serce łomotało tak głośno, jakby ktoś z całych sił uderzał w kocioł. Gdyby przyłożyć ucho do jej piersi, można by od razu stwierdzić, że nie wypoczywa. Dlatego musiała się wysilić, żeby nie oddychać równo z biciem swojego serca. Starała się wyciszyć dźwięki wydawane przez jej ciało i nasłuchiwać jakiegoś łoskotu, krzyku, uderzenia metalu o drewno lub kość. Lecz noc miała dla niej jedynie pohukiwanie sowy i szelest jakiegoś stworzenia biegnącego przez rosnące na poboczu zarośla – królika albo lisa. Do powozu zbliżały się dwie pary stóp. Ktoś szedł tutaj z tykającym mechanicznym człowiekiem u boku. Berenice usłyszała też, choć nieco cichszy, ale narastający dźwięk podzwaniającej uzdy i klekot kopyt, co wskazywało, że zbliża się powóz. Odezwał się Cortland: – Źle z nią? Służący, którego – dzięki Bogu! – udało jej się przekabacić, odpowiedział: – Trudno mi ocenić, proszę pana. Otwarły się drzwi. Powóz przechylił się lekko na skrzypiących resorach, kiedy mężczyzna zajrzał do środka. – Proszę pani? Berenice jęknęła i drgnęła. Cortland wydał z siebie coś pomiędzy chrząknięciem a westchnieniem. – Dotknę teraz pani skóry i sprawdzę, czy ma pani gorączkę. Nie mam złych intencji, przyrzekam. Musnął dłonią jej czoło, które mogło wydawać się ciepłe, ale tylko dlatego, że owinięta była kocami, a na kolanach trzymała rozgrzany kamień.

Zatrzepotała powiekami, jakby powoli powracała jej pełna świadomość. Spojrzała na kierowcę mętnym wzrokiem. – Nie czuję się najlepiej – wymamrotała. – Hm, nie wydaje się pani gorączkować. Pewnie kwestia braku snu i głodu. Berenice spojrzała Cortlandowi przez ramię i zobaczyła jadący na północ powóz. Stangret pozwolił koniom jedynie na lekki trucht. Gapiąc się na nią przez otwarte drzwiczki, wymienił spojrzenie z Cortlandem, który obejrzał się na niego i chyba lekko skinął głową. Kiedy tylko powóz ich minął, Berenice usłyszała trzask lejców i konie ruszyły galopem. „Kurwa”. – Iskier – powiedziała, dając sobie spokój z udawaniem słabości – zatrzymaj ten powóz. Ale już. Służący nie zwlekał – oddalił się tak szybko, że praktycznie zniknął z ograniczonego drzwiczkami karocy pola widzenia Berenice. Zmieszany Cortland skrzywił się. Z mroku nocy dobiegły ich ciężki chrzęst maszynerii, rżenie przerażonego konia, trzask łamanego drewna i krzyk człowieka. Cortland obrócił się i przyświecił sobie latarnią, chcąc dojrzeć, co się stało. – Kim jesteś? – zapytał, pobladły. Nie czekał jednak na odpowiedź. Zanim Berenice udało się wymyślić jakieś kłamstewko – i zanim zdołała wyplątać się z barłogu – mężczyzna był już na koźle. Zrzuciła z siebie koce i zepchnęła gorący kamień, uwalniając ręce i nogi, po czym wyskoczyła z powozu. Poślizgnęła się na śniegu i upadła. Gdy przewróciła się na plecy, zobaczyła, że stangret zagląda do schowka pod ławką. Westchnęła i przewróciła okiem. Pewnie każdy transport pocztowy jadący przez lasy podejmuje podobne środki ostrożności. Nie wszyscy mają swojego klakiera. – Cortland! Posłuchaj mnie! – Nie mam pojęcia, kim jesteś – powiedział, nadal za czymś szperając – ale nie jestem synem swego ojca, jeśli ty pracujesz dla Gildii. – Wycelował do niej z rewolweru wiązkowego. – Pewnie przed nimi uciekasz. – Proszę, posłuchaj mnie! Znalazłeś się w bardzo skomplikowanej sytuacji i… Blask księżyca padł na alchemiczny mosiądz. Zimowe powietrze gwizdało przez szkieletową konstrukcję służącego. Iskier wylądował z taką siłą, że aż zatrzęsła się ziemia, a konie zarżały ze strachu. Mechaniczny człowiek stał nad Berenice, zasłaniając ją. Nagłe pojawienie się klakiera zaskoczyło Cortlanda. Broń wypaliła. Berenice zamknęła oczy, a kule odbiły się od pancerza maszyny z brzękiem i świstem rykoszetu. Któryś z koni znowu zarżał. Spanikowane zwierzęta wyrwały naprzód i woźnica stracił równowagę. Chwycił się jedną ręką ławeczki i upuścił rewolwer, chcąc złapać się pewniej, ale i tak spadł. Berenice zamknęła oczy. Chrzęst kół powozu podskakujących na jego ciele stłumił jego przedśmiertny krzyk. Iskier nawet się nie poruszył.

– Jest pani ranna? Śnieg zaczął topnieć na jej ubraniach. Podniosła się, dygocząc. – Nie. Złap tamten powóz, zanim konie popędzą na oślep do oceanu. Rozejrzała się po okolicy, podczas gdy jej nowy służący pognał za oddalającym się powozem. Dogonił go, złapał za lejce i unieruchomił jedno z kół. Koń tamtego stangreta stał pomiędzy zaroślami z boku drogi, za linią lasu, i grzebał nosem w śniegu, zaś sam mężczyzna wypadł z kozła. Biorąc pod uwagę odległość, jaką przeleciał, zanim zatrzymał się na śnieżnej zaspie, raczej jeszcze długo się nie podniesie. Zaistniałą sytuację trudno było nazwać wymarzoną. Nie było sensu ustawiać wszystkiego tak, żeby wyglądało na nieudany napad, skoro gołym okiem dało się zauważyć, że powóz został zniszczony metalowymi pięściami. Berenice odetchnęła ciężko. Iskier powrócił z końmi Cortlanda. Kasztanowy ogier ciągnął za sobą tylną nogę, musiał dostać rykoszetem. Pewnie będą musieli zostawić to biedne stworzenie, bo inaczej czeka ich mnóstwo pytań. Myszaty był co prawda zmęczony i przestraszony, ale zdrowy. Miała nadzieję, że jest na tyle sprawny, że ją poniesie. – Jak jeszcze mogę służyć Biuru Nadleśnictwa? – Masz zapomnieć o wszystkim, co wydarzyło się dzisiejszej nocy od czasu, kiedy ty i pan Cortland mnie znaleźliście, aż do teraz. Zachowaj jedynie wydane przeze mnie polecenie i pamiętaj o moim zwierzchnictwie – odparła Berenice. – A twoim nowym zadaniem będzie pokazanie mi zawartości skrzyń, których pilnowałeś.

ROZDZIAŁ 5 Grube płatki śniegu spływały z ciemniejącego nieba. Osiadały na brodzie Longchampa i osadzały na gęstej grzywie jego konia. Uparty płatek wleciał pod rondo kapelusza jadącego obok sierżanta Chrétiena i dostał mu się pod powiekę, przez co ten skrzywił się, czym prędzej pacnął dłonią w twarz i siarczyście zaklął. – Jezu. Niech tylko cywile to zobaczą – powiedział Longchamp. – Spuchną z dumy i będą się prześcigali, żeby iść w kamasze i popatrzeć, jak najmężniejsi z nas biją się po gębach jak wystraszone kocięta. Następnym razem piśnij, jeśli łaska, a potem zlej się w majty. – Proszę mi wybaczyć, kapitanie. – Nie, nie przepraszaj. Ten pieprzony płatek pojawił się znikąd i dźgnął cię najostrzejszą krawędzią, jaką kiedykolwiek widziałem. Nie miałeś innego wyjścia, musiałeś się posłużyć wyuczonymi przez lata technikami samoobrony, żeby dać mu radę. Mógł cię, kurwa, oślepić. Tak powiem marszałkowi, kiedy usiądziemy przy butelce wina i odmówię modlitwę do przenajświętszej Panienki i wszystkich świętych, dziękując im za ocalenie cię przed ogromną, kurwa, krzywdą. – Dziękuję panu. Dalej jechali w milczeniu, a w ciszy rozbrzmiewało jedynie podzwanianie obijających się o siebie kilofu i młota oraz stukanie kopyt o bruk bulwaru Świętego Józefa, jednej z głównych ulic przejazdowych Zachodniej Marsylii, biegnącej ze wschodu na zachód. Z obu stron otaczały go wysokie czerwone dęby, teraz ogołocone z liści. Przy dobrej pogodzie, kiedy nie zawiewało śniegiem po oczach, mogliby zobaczyć stąd doki – to tam tulipaniarze transportowali swoje mechaniczne demony. Biegła tam Rue Notre-Dame, niegdyś perła Nowej Francji, dziś jedynie poczerniałe gruzowisko. Bolało od tego serce. Niskie chmury pochłonęły czubki Iglicy, przez co wieża przypominała złamaną lancę. I choć nie dmuchało, Longchamp nadal wyczuwał zapach skutej lodem rzeki. Blask syntetycznego oleju bijący od lamp ulicznych przemieniał ich śmierdzące oddechy w aureole i użyczał wczesnemu zimowemu wieczorowi nieuzasadnione ciepło. Longchamp miał świadomość, że z tą pokrytą śniegiem brodą wygląda jak Święty Mikołaj. Tyle że nie jechał nieść ludziom radość. Przybył zepsuć komuś dzień. Sierżant ściągnął lejce przed pracownią świecarza. Sięgnął po listę i łapiąc nikłe światło, podjął próbę rozczytania tego, co napisano na kartce. – Chyba to tutaj… – wymamrotał. Spojrzał na drzwi pracowni i westchnął ciężko. –

Darmowe świece. Lepsze niż nic. – Nie robimy tego dla pieniędzy, ale dlatego, że te samolubne sukinsyny myślą, że niczego nie zawdzięczają krajowi, który ich karmi, ubiera i chroni. – Longchamp splunął. – Założę się, że te świece kopcą się bardziej niż heretycy w Dniu Sądu. Zawsze bawiło go, kiedy rodziny, które odwiedzali, próbowały ich przekupić, żeby przymknęli oko i dali spokój ich powołanym do wojska synom, mężom, córkom lub żonom. Tak się to załatwiało. Dlatego wczoraj Longchamp zdecydował, że osobiście zajmie się kolejnymi rekrutami. Nie była to żadna fortuna, traktował prezenty jak wynagrodzenie za cnotliwe życie, a nie, jak sobie powtarzał, korzyść wynikającą z piastowanego wysokiego stanowiska. Akurat tak się składało, że miał odwiedzić szanowanego wytwórcę czekolady, którego zakład mieścił się nad Rzeką Świętego Wawrzyńca. Liczył, że opieszały człowieczek i jego żonka spróbują zdobyć jego przychylność, hojnie rozdając darmowe próbki. Tym razem nie miało to jednak wpływu na decyzję kapitana o uczestnictwie w tym wypadzie – chciał po prostu dać przykład swoim ludziom. Poza tym embargo nałożone przez tulipaniarzy ograniczyło import kakao do Nowej Francji, dlatego już nawet cukiernicy nie dawali porządnych łapówek. Zaiste koniec świata. – Rozchmurz się – powiedział Longchamp. – Może mają jakąś apetyczną córkę, która szaleje za mundurowymi. Chrétien rzucił okiem na listę. – Mają córkę, ale nie sądzę, żeby chciała mieć do czynienia z ludźmi, którzy przyszli rozbić jej rodzinę. Longchamp mruknął. Sierżant niemrawo zastukał do drzwi. Umieszczona w witrynie kartka informowała, że zakład jest zamknięty, ale rodzina z pewnością mieszkała na piętrze. Przeważnie tak właśnie znajdywali zbłąkanych poborowych. A jako że zbliżała się pora kolacji, było bardzo prawdopodobne, że cała rodzina zebrała się przy stole, co oznaczało najodpowiedniejszy moment na niezapowiedzianą wizytę. Być może dopisze im szczęście i złapią dwa zbiegłe gołąbeczki za jednym zamachem. Nikt nie otworzył. Sierżant zapukał raz jeszcze, również niemrawo. Longchamp wypluł na ziemię strumień ciemnej od tytoniu flegmy. – Na Boga, z życiem. Odpiął młot od siodła. Nie potrzebował dzisiaj swoich narzędzi i miał cholerną nadzieję, że już nigdy nie będzie musiał ich użyć, ale zdawał sobie sprawę, że stały się one czymś ważniejszym niż zwykłe narzędzia służące do walki z klakierami; były symbolami pochodzącymi z pewnej opowieści, a opowieści mają niesamowitą siłę. Dlatego też Longchamp odepchnął sierżanta łokciem i zastukał trzonkiem kilofu na tyle mocno, że drzwi zadrżały. Ze środka dobiegł ich dźwięk trzeszczenia stopni. Drzwi uchyliły się i przez szparę wyjrzała kobieta. Paznokcie umazane miała białą stearyną. – Już za późno. Mamy zamknięte, panie.

– Powiedziałbym raczej, że przyszliśmy w samą porę. Nie jesteśmy tu po świece. Kobieta skrzywiła się. – Kim jesteście? – Nie poznaje mnie pani? Jestem pierdolonym Père Noël. Spojrzała na niego, na sierżanta, a potem na konie. – Gdzie prezenty? Longchamp strzelił językiem. – Prezenty są dla grzecznych dzieci, dlatego już ich nie rozwożę. Nie słyszała pani? Teraz trudnię się łapaniem niesfornych mężów i synów. Córek też, jeśli nie ma chłopa. A wydaje mi się – ciągnął, stukając palcem w trzymaną przez sierżanta listę – że tutaj nie ma. Twarz kobiety wykrzywiła się gniewnie. Longchamp delikatnie przytrzymał drzwi. – Sierżancie, a może wejdziemy do środka i przedyskutujemy pewne kwestie z dobrodusznymi obywatelami Nowej Francji? Gospodyni odsunęła się nieznacznie. Człowiek radzący sobie lepiej ze słowami nazwałby jej zachowanie oziębłym, zarówno jeśli chodziło o słowa, jak i gesty, ale Longchamp nie znosił przemądrzałych gadek i strzępienia języka. Przestępując przez próg zdjął kapelusz, sierżant również. Drzwi za nimi trzasnęły. Zakład przeszedł zapachem pszczelego wosku, choć na regałach i ladach nie było ani jednej świecy. W kącie walały się gromnice sięgające Longchampowi do pasa, inne poukładano na długich półkach pod sufitem i oznaczono odmierzonymi w równych odległościach kreskami, dzięki którym można było śledzić upływ czasu. – Dziękuję pani. Mniemam, że domyśla się pani, po co tutaj przyszliśmy. – Jakie macie prawo przychodzić tutaj i rozbijać nam rodzinę? Jesteśmy dobrymi obywatelami, płacimy podatki, z których dostajecie żołd! – I jesteśmy pani za to wdzięczni. Prawda, sierżancie? – Tak, panie kapitanie. I to bardzo. – Owszem, płacicie podatki, ale dzięki temu możecie się cieszyć, że żyjecie w naszej pięknej Nowej Francji, gdzie wszyscy są wolni. Macie dostęp do doków, do rzeki, do naszej floty handlowej, ten zakład i dom korzystają z takich miejskich udogodnień jak kanalizacja i wodociągi, a państwa rumiane dzieci mogą uczęszczać do szkół, gdzie wzbogacą się o wiedzę zarówno praktyczną, jak i teoretyczną. Oprócz tego bezpieczeństwa państwa rodziny strzegą patrolujący ulice żołnierze. – Kapitan Longchamp ma rację. Podatki to nie wszystko. – Sierżancie, czy zna pan swoje obowiązki? – Zrobię to, co mi pan rozkaże, kapitanie. – Dobry z pana żołnierz. Niech więc zamknie pan gębę, zanim się jej przytrafi coś niemiłego. Po schodach zszedł mężczyzna w skórzanym fartuchu. Rękawy jego koszuli upstrzone były konstelacją drobniutkich różnokolorowych plamek. Miał charakterystyczną dla

rzemieślnika, który pół życia spędził za ladą lub pochylony nad stołem, tyczkowatą budowę ciała i nosił grube okulary. Longchamp nie sądził nawet, że gdyby doszło co do czego, miałby siłę unieść bolę, a co dopiero kilof. Ale prowadził interes i umiał rachować, mógłby się przydać jako kwatermistrz. – Aha – mruknął kapitan. – Oto i pierwszy ptaszek. Mężczyzna wyglądał tak, jakby zapomniał, że kryje się przed żandarmami. – Czy dobrze usłyszałem? Jest pan słynnym sierżantem Longchampem? – Ten obok to sierżant – odparł Longchamp, skinąwszy na kolegę. – Ja jestem kapitanem. – Proszę przyjąć nasze przeprosiny, kapitanie – powiedziała kobieta. – Mój mąż się przejęzyczył, przecież oczywiście, że pana zna! Jak każdy. Nasz mały Marcel ciągle opowiada o panu historie. Sierżant prędko uniósł dłoń i zasłonił nią usta, po czym szczeknął coś, co było na poły śmiechem, na poły kaszlnięciem, a na poły chrząknięciem. – Na Boga, mam nadzieję, że nie zna wszystkich – burknął Longchamp. – Musieliście podejrzewać, że się pojawimy – powiedział Chrétien. – I że macie drobne kłopoty przez to, że musieliśmy się tutaj fatygować. – Jesteśmy obywatelami, którzy żyją z poszanowaniem prawa – oburzyła się żona, choć i tak znacznie spuściła z tonu – i ta wizyta nie jest dla nas niespodzianką. Choć zaszła jakaś pomyłka. Sierżant przewrócił oczami i spojrzał na Longchampa. – Oni tak na poważnie? – Nie, nie ma mowy o pomyłce – odpowiedział kapitan. – Słyszeliście może o tej wojence, co się rozpętała? Może jakiś klient coś napomknął? Pół miasta nam zjarali. Dzwoni coś? Nie? – Nie dał im nawet szansy odpowiedzieć, tylko pokręcił głową, udając zdziwionego. – Żyjemy w czasach istnych cudów, bo mógłbym przysiąc, że ten bulwar – pokazał kciukiem na widoczną za sklepową witryną ulicę – prowadzi wprost do pogorzeliska. Prosty człowiek taki jak ja mógłby pomyśleć, że nawet dało się tutaj wyczuć smród dymu… Niech mnie, pewno można go było nożem ciąć, bo jeśli dobrze, kurwa, pamiętam, srodze się hajcowało. Ale pewnie kiedy pracuje się całe dnie przy świecach, przywyka się do zapachu dymu i sadzy. – Rozumiemy, że… – zaczął świecarz. – Nie przerywa się kapitanowi, kiedy się rozkręci – powiedział sierżant. A kapitan faktycznie się rozkręcił. – Bo widzicie, ta nasza wojenka to jedno i jest to pewne jak smród mojego gówna, że lada chwila wybuchnie coś jeszcze. Harujecie, nie macie czasu na plotki i nie słuchacie tego, co mówią za rzeką, dlatego pewnie nie wiecie, że tulipaniarze nas, kurwa, nienawidzą. I prędzej czy później po nas przyjdą. Co znaczy, że będziemy musieli bronić naszego domu. Co znaczy, że będziemy musieli bronić tego domu. Co znaczy, że musicie wywlec dziewczynę z dziury, gdzie się schowała, zanim stracę

swoją legendarną cierpliwość. – Już dobrze, tatku, nie będę się wymigiwać. Po schodach schodziła młoda kobieta. Liczyła ledwie dwadzieścia parę lat, oczywiście jeśli można było wierzyć dokumentom, i Longchamp oceniał, że stanowiła lepszy materiał na żołnierza niż jej ojciec – miała szerokie bary i kształtne ramiona. Co prawda przydałaby jej się odrobina mięśni, ale chociaż nie była tchórzem. – O, i mamy kolejnego ptaszka – powiedział kapitan. – I co, sierżancie? A nie mówiłem, że uczciwe życie i pozytywny stosunek do świata to klucz do utrzymania porządku? – Tak, panie kapitanie. Ująłbym to co prawda inaczej, ale sens zachowałbym ten sam. Longchamp zwrócił się do córki świecarza: – Czas pożegnać się z farmą, mała owieczko, i zostać lwem. – Następnie spojrzał na ojca i rzekł: – Pan też. Czas zostać… no… czymś innym. – Uczynicie mnie wdową – biadoliła gospodyni. „A to akurat może być prawda – pomyślał Longchamp. – Z twojego męża taki materiał na wojaka jak z porzuconego przez matkę pisklęcia. Lecz to z takiej jakości żelaza jakimś cudownym sposobem wykuć mam miecze, które obronią mojego króla i mój kraj”. – Chyba oboje zbytnio dramatyzujecie – powiedziało dziewczę. – Proszę wybaczyć moim rodzicom, jestem ich jedynym dzieckiem. – Słyszeliśmy, co się stało w twierdzy! – wybuchnął ojciec. – Znamy opowieści o dniu, kiedy fontanna trysnęła czerwienią, kiedy trzy tuziny ludzi zostały poszatkowane jak sztuki mięsa przez rzeźnika, kiedy uczyniono pana kapitanem. Nie może pan oczekiwać, że zwyczajni obywatele zmierzą się z tymi maszynami! To nieludzkie, bezsensowne, równoznaczne z mordem. – Mężczyzna począł wymachiwać rękoma, jakby chciał naśladować ruchy maszerującego żołnierza. – Niech pan na mnie popatrzy! Nie dam rady zrobić tego co pan! Świecarz nie miał racji. Tego dnia nie otrzymał z rąk marszałka awansu, ale sporo, sporo później, podczas jednego z wielu pogrzebów, owszem. Dostał wtedy lśniącą metalową błyskotkę zawieszoną na tasiemce, którą przyczepił sobie do piersi. Sierżant wyłapał spojrzenie Longchampa. On również zdążył ocenić tę rodzinkę. Córka miała trochę oleju w swojej końskiej głowie, ale ojczulek był tchórzem. Niestety nie mógł wymigać się od poboru, skoro jego dziewczynka tak radośnie dołączyła do straży. Musiał iść z nią, bo nie mógł wykorzystać dziecka jako wymówki dla siebie. – Taki jest właśnie cel poboru – odezwał się Chrétien – aby nikt już nie musiał powtarzać tego, co zrobił kapitan Longchamp. Staramy się, żeby metalowi ludzie nie wdarli się do twierdzy. A gdybyśmy mieli do dyspozycji wystarczająco liczny oddział złożony z poborowych, którzy słuchaliby tego, co się do nich mówi, nigdy żaden mechaniczny nie przedarłby się przez ich szeregi i nasz kraj pozostałby naszym krajem.

„Hm. Facet ma gadane, kiedy trzeba”. Longchamp skinął do niego głową, choć jeszcze niedawno kazał mu trzymać gębę na kłódkę. – Już dobrze, tatku. Zostajemy przecież razem – powiedziała i pocałowała matkę w policzek. – O czasu do czasu przyjdę na kolację – spojrzała na Longchampa. – Prawda, panie kapitanie? Dowódca straży wzruszył ramionami. – Kiedy nie jesteś na służbie, możesz robić, co ci się podoba. Nie to, żebyś miała dużo wolnego czasu, ale nie idziesz do niewoli. – Widzisz, mamo? – powiedziała. Sierżant złapał ją pod łokieć i zaczął prowadzić ku drzwiom. – Nie! – Świecarz odsunął się od Longchampa i chwycił córkę za ramię, odciągając ją od sierżanta i starając się stanąć pomiędzy nią a żołnierzami. – Zabieracie ją na pewną śmierć! – Proszę pana – trudno było kapitanowi zachować spokój i mówić cicho, kiedy aż się w nim gotowało; złapał mocniej trzon kilofu, czuł bowiem wzbierający w nim gniew. Smakował serem pleśniowym i pomarszczonymi jabłkami, które zjadł na lunch. – Powiem tylko tyle, że pośród nas znajduje się osoba, która faktycznie może niedługo stracić życie, i nie jest nią pańska córka. – Ale ona nie jest żołnierzem – upierał się mężczyzna. – Kto będzie robił świece dla twierdzy, jeśli zabierzecie wszystkich świecarzy? – dodała żona. – A kto kupi wasze świece, jeśli twierdza padnie? – odparł sierżant. Mężczyzna popchnął córkę ku schodom. – Idź na górę, Élodie. Zajmiemy się tym. Longchamp skubał brodę, zastanawiając się, jakie ten głupiec przytoczy argumenty i czemu w ogóle uważa, że z mundurowymi można dyskutować. Już i tak dwukrotnie sprzeciwił się królewskiemu dekretowi i przeszkodził żołnierzom w wykonaniu obowiązku mającego na celu obronę Nowej Francji. Dziewczyna była mądrzejsza od niego. Dlatego zaczekał, aż odejdzie od ojca, po czym chwycił świecarza lewą ręką za kołnierz, a szybkim ruchem rękojeści trzymanego w prawej kilofu zbił mężczyznę z nóg. Następnie obrócił go plecami do siebie i przyszpilił do ściany obuchem. Świece spadły z półek zamontowanych nad ich głowami, długa gromnica uderzyła z hukiem o podłogę i rozwaliła się na trzy kawałki. Longchamp pochylił się nisko nad świecarzem, tak że brodą dotykał jego twarzy. – Nie mam już do ciebie cierpliwości, a każda chwila twojego coraz krótszego życia zmarnotrawiona na te bajania, że możesz jakoś temu wszystkiemu zapobiec, opóźnia zjedzenie przeze mnie kolacji, na który to przywilej ciężko harowałem. Dlatego jeśli kolejne słowa, które z siebie wyplujesz, nie będą brzmiały: „Czekam na rozkazy,

sierżancie Chrétien”, przysięgam na cały zastęp świętych, że osobiście przeżuję twoje serce i wysram je do dołu tak głębokiego, że nawet przenajświętsza Dziewica Maryja go nie znajdzie, aby móc się nad nim pomodlić. Żona świecarza aż się przeżegnała. Longchamp wyszedł na zewnątrz, podczas gdy ojciec i córka pakowali się i przywdziewali kolejne warstwy ubrań, przygotowując się na długi nocny spacer. Ufał, że sierżantowi uda się doprowadzić te zbłąkane owieczki na miejsce bez żadnego żenującego przedstawienia po drodze. A gdyby nawet świecarz zwiał? Nic by się nie stało, bo nie wygraliby tej wojny nawet z dziesięcioma tysiącami takich jak on. Potrzebowali mężczyzn i kobiet zdolnych stanąć na blankach bez mięknących kolan, kiedy tykacze obsiądą mury jak karaluchy – odważnych obywateli, którzy nie zleją się w majty na dźwięk mechanizmu zegarowego. Lecz sporo takich poległo podczas poprzedniej wojny. Zachodnia Marsylia potrzebowała czasu, żeby odżyć, zaludnić się, ochłonąć. Przez ten czas, kiedy wykłócali się z Chastainami, temperatura zdążyła spaść, a wiatr się wzmóc. Oddech Longchampa przybierał postać długich smug, które wiły się jak węgorze pośród gałęzi i milczących fontann mijanych po drodze nad rzekę, jakby uciekały z miasta, póki był jeszcze na to czas. Kapitan skierował swojego wierzchowca za róg i zjechał z bulwaru, chcąc uciec przed najmroźniejszym powietrzem. Płatki śniegu osadzały się na jego ramionach, brodzie, brwiach i na rozwichrzonej grzywie klaczy. Ciepło ciał jego i zwierzęcia rozpuszczało je, a naturalny łój, którym był wysmarowany wykonany z bobrzych skór płaszcz Longchampa, odprowadzał krople wody. Objazd prowadził obok pustego placu zabaw przylegającego do sierocińca imienia Świętego Jana Chrzciciela. Huśtawki skrzypiały na wietrze, bujając się niczym wahadła w holenderskich zegarach ściennych. Obracające się z wolna karuzele rysowały w śniegu arabeski. Zanim to wszystko dobiegnie końca, będą nowe sieroty, które nie pomieszczą się na tym placu. Jechał przez kałuże żółtobiałego światła wylewającego się przez okna budynku. Było zbyt jasne, by mogły rzucać je świece, zatem korzystano tam z lamp na syntetyczny olej. Longchamp uznał, że będzie musiał pomówić z zakonnicami na temat tego, czego dzieciaki potrzebują najbardziej. Zima nieco go zaskoczyła, lada chwila nadejdą święta. Rok temu o tej porze miał już wydziergane czapki, rękawiczki i szaliki dla przynajmniej paru małych drani. Lecz ostatnie miesiące były naprawdę przejebane. W związku z tym nie miał teraz czasu zająć się łobuziakami. Kiwnął głową strażnikom strzegącym północnej bramy zewnętrznej twierdzy. Mężczyźni zasalutowali. Gdy jego wierzchowiec znalazł się pod zębami spuszczanej kraty, kapitan zapytał: – Zgaduję, że było cicho? – Tylko parę osób ze sprawunkami – odparł jeden ze strażników. – Mieszkańcy nie

chcą uwierzyć… – Nadal nie mogą się pogodzić z tym, że klakierzy tu lezą – dodał jego kolega. – Ale uwierzą – powiedział Longchamp. – Oj, uwierzą. A kiedy tak się stanie, całe miasto będzie chciało wydrzeć dla siebie trochę miejsca za tymi murami. Będzie wtedy zabawnie – rzekł, przejechał kawałek, po czym rzucił jeszcze przez ramię: – Sierżant Chrétien niedługo przyprowadzi dwójkę poborowych. Ja kończę służbę na dzisiaj. Spróbujcie nie poddać nas do jutra tulipaniarzom. Zostawił swoją klacz w stajni w północnej części koszar. W przedsionku zdjął i odwiesił płaszcz, szal oraz kapelusz, otrzepał buty i strząsnął śnieg z brody. Wyciągnął druty i kłębek pofarbowanej na kobaltowy błękit włóczki, poszedł po chleb, kawałek sera i cydr, po czym zasiadł przy kominku. Brzękanie metalu o metal, tak powtarzalne niczym mnisie modły, zlało się z cichym koszarowym gwarem: ploteczkami, uderzeniami plastiku o drewno, kiedy bez entuzjazmu rzucano kośćmi, skrzypieniem szmatki o polerowaną skórę buta, szuraniem ostrzałek o klingi mieczy. Tak brzmiała żołnierska harmonia. Robienie na drutach pomagało Longchampowi spowolnić galopujące myśli i złagodzić nudności, które ostatnimi czasy towarzyszyły trosce o niedaleką przyszłość. Siedział nad tym szalem od dnia, kiedy ściągnęli z muru tamtego klakiera; ciągle coś go odrywało. Zaschnięta na kłębku krew utrudniała pracę z delikatną włóczką. Mimo to trzymał ten szal, żeby pamiętać o tamtych wydarzeniach. Niczym zły szeląg, którego nie można ani wydać, ani wyrzucić, służył mu za przypomnienie tego feralnego dnia. Ogień zdążył już nieco przygasnąć, uciszyły się też żołnierskie rozmowy. Nie musiał się rozglądać, żeby odgadnąć, że żołnierze się na niego gapią. Zwykli przyglądać mu się i studiować jego miny i nastroje, jakby jego twarz była talizmanem pozwalającym odgadnąć przyszłość. – Panie kapitanie? Longchamp uniósł głowę. Obok niego stał, ściskając kopertę, kapral. To dlatego zapadła cisza. Ile już razy chłopak do niego zagadywał? Kapitan roztarł kark. Z drutu zwisała niedokończona rękawiczka, trzymając się na dziwacznie długiej części nadgarstkowej. Czasem jego ręce pracowały automatycznie. Zdarzało mu się to, kiedy pogrążał się w myślach. – Co tam, chłopie? – Przyszedł do pana list. Longchamp odebrał kopertę. Została zaadresowana do sierżanta Hugona Longchampa z Zachodniej Marsylii. Nie napisano adresu zwrotnego. Chłopak nadal stał obok, najwyraźniej nie mając zamiaru się oddalić. Kapitan syknął: – Dobra robota, kapralu. Możecie resztę nocy delektować się poczuciem dobrze spełnionego obowiązku. Należy szanować pańskie godne odnotowania oddanie – młodzian mrugnął – ale teraz czym prędzej spieprzajcie mi sprzed nosa i nie zasłaniajcie cholernego światła, bo za chwilę mogę poczuć silną potrzebę

wytłumaczenia wam pewnych rzeczy. Przy okazji przydacie się na coś i dorzućcie do ognia, skoro stoicie tutaj jak kołek. Chłopak, który pewnie dopiero od niedawna się golił, dołożył polano do kominka i zabrał się do rozgrzebywania węgli. Ogień trzaskał, a przy każdym ruchu pogrzebacza po świetlicy roznosił się zapach żółtej brzozy. Longchamp spojrzał na charakter pisma na kopercie. Znał je. Zawsze była paranoiczką. Ale, jak mu kiedyś powiedziała, to, że ma się paranoję, nie oznacza, że faktycznie ktoś przeciwko tobie nie knuje. Nieprzyjaciele Nowej Francji spiskowali od stuleci. Pieczęć nie była przełamana, co o niczym nie świadczyło. Każdy półgłówek potrafiłby otworzyć taką przesyłkę, szczególnie zalakowaną tanim holenderskim klejem. Francuskie trzymały się mocniej, zresztą de rigueur pośród tutejszych dworzan było korzystanie z silnych substancji przy słaniu notatek do kochanek. Lecz w tym przypadku nie o to chodziło. Wyjął z kieszeni scyzoryk i przeciął kopertę po węższej stronie, po czym wyciągnął pojedynczą kartkę papieru. Napisano na niej następujące słowa: 1 grudnia 1926 roku Czyli od nadania tego listu już trochę minęło. Pozdrowienia, cher Hugo. Longchamp westchnął. Cholera, czyli to jednak ona. Posłałam kopię tego listu do mojego następcy, ale obawiam się, że zostanie on zlekceważony, zgnieciony i wyrzucony do sedesu. Co więcej, moja obecna sytuacja nie pozwala mi skorzystać z zaufanych form komunikacji, ale informacja ta nie cierpi zwłoki i musiałam podjąć ryzyko. A ty, drogi sierżancie, dzierżysz drugi egzemplarz. Szczęściarzu. Musisz uważać na człowieka nazwiskiem Visser. Do niedawna mieszkał w Hadze, gdzie był pastorem w Nieuewe Kerk, ale ostatnio przybył do Nowego Amsterdamu i zjawił się w miejscu, w którym zamordowano paru naszych, zarządzających O. G. Mężczyzna ten nie jest tym, za kogo się podaje. Może nadal przedstawiać się jako duchowny, nawet kiedy już zjawi się na północy. Przesłuchaj go, kiedy będziesz miał okazję, lecz uważaj, jest groźny.

Ponadto: znalazłam naszego wspólnego przyjaciela. I nie będziesz zdziwiony, jeśli ci powiem, że miałam rację. Niedługo mam nadzieję się z nim zobaczyć. Pozdrowię go od ciebie. Aha. Czyli dotarła do księcia Montmorency’ego. Podejrzewała, że trzyma z tulipaniarzami, a kiedy została wygnana, dostała obsesji na jego punkcie. Dlatego też doradzam sprawdzenie magazynu. Nie dokumentacji, ale faktycznego jego stanu – może odnajdziesz coś, czym powinieneś się martwić. I czego powinieneś się bać. Uważaj na pastora. Twoja B. PS. Dziękuję za prezent. Noszę go nawet teraz. Berenice Charlotte de Mornay-Périgord. Była wicehrabina de Laval, a jeszcze niedawno Talleyrand, i to – pomijając wysoką cenę zapłaconą za jej pychę – cholernie dobry, aż do samego końca. Na stanowisku zastąpił ją markiz de Lionne, który czyhał na ten tytuł od lat, jednak kiedy już go otrzymał, zupełnie nie miał pojęcia, co robić. Longchamp westchnął. Potarł oczy, uszczypnął się w grzbiet nosa. „Panie, uchowaj mnie od machinacji tej upartej jednookiej byłej szlachcianki”. Ale dopisek wywołał na jego twarzy uśmiech, a był to widok nieczęsty. Nadal miała podarunek od niego. Kazał wykonać szklane oko w miejsce tego, które straciła, kiedy wojskowy klakier szalał w laboratorium, i był to zarazem prezent pożegnalny, jak i na szczęście. A skoro nadal żyła i znowu coś knuła, to znaczyło, że zadziałał. Przeczytał list raz jeszcze, zgniótł go i rzucił do ognia. Patrzył, jak płonie.

ROZDZIAŁ 6 Sługo. Porucznik odpowiednio modulował głos, żeby jego słowa nie niosły się między drzewami i nie dotarły do uszu patrolujących las żołnierzy. Para wydobywająca się z jego ust, unosiła się ku gołym gałęziom nad jego głową. Mężczyzna obgryzał paznokcie. Jax odczekał chwilę, aż oficer przeżuje i wypluje poszarpany półksiężyc na śnieg. – Powiedz mi – rzekł porucznik, przyglądając się kciukowi – ilu agentów ma tutaj Nadleśnictwo? Tak jak Jax miał nadzieję, ucieczka Francuza stała się zarzewiem kryzysu i każdy szukał sobie jakiegoś zabezpieczenia. A skoro klakierzy byli poza wszelkim podejrzeniem, oficerowie zaczęli podejrzewać siebie nawzajem. – Nie posiadam informacji o Nadleśnictwie, proszę pana. – Hm. Tak myślałem. Ale jeśli kazaliby ci tak powiedzieć, tobyś powiedział, nie? – wybełkotał, zabierając się do kolejnego paznokcia. Zdecydowanie przydałoby się, żeby je poobcinał; zęby wydawały się Jaxowi narzędziem zupełnie nieodpowiednim do podobnej operacji, szczególnie że przywykł do używanych przez manicurzystkę madame Schoonraad – której mąż był jego dzierżawcą, zanim udało mu się przypadkowo uwolnić – pilniczków. Za paznokciami porucznika zebrały się brud i piach. Niebywałe, że udawało mu się tak upaćkać łapska, skoro i tak wszystko robili za niego kręcący się tu i tam mechaniczni. Ale cóż, skoro od całych stuleci armia imperialna polegała na mechanicznych piechurach i marynarzach, trudno było się spodziewać, że awans dostawali ci najbystrzejsi. Jax zastanawiał się, czy gdyby nadal odczuwał palący ból hierarchicznych geas, poczułby się zobowiązany powiedzieć mu o tym, chroniąc jego zdrowie. Czy dla zachowania pozorów powinien powiedzieć temu człowiekowi, żeby lepiej wyjął paluchy z ust, bo się pochoruje? Podobne dylematy męczyły Jaxa całymi dniami i nocami. Utrzymanie przykrywki wymagało od niego nieustannej czujności, przez co nieprzerwanie analizował każdy najdrobniejszy nawet szczegół, kalkulując prawdopodobieństwo swoich przyszłych zachowań. Raz przez zaniechanie podobnych obliczeń na ułamek sekundy ujawnił się jako zbieg i niemal przypłacił to życiem. – Pańska dłoń…

– Kapitan jak nic otrzymał tajne rozkazy. Masz natychmiast opowiedzieć mi o wszystkim, czego byłeś świadkiem. „Niech to szlag. Byłem zbyt bojaźliwy. Jesteśmy sami. Oto moja szansa”. – Kapitan nie ma nic wspólnego z ucieczką Francuza – powiedział Jax. – Ale ja mam. Porucznik spochmurniał. Zanim sens tej informacji zdążył rozkwitnąć pod jego czaszką, Jax chwycił mężczyznę za twarz. Żołnierz próbował krzyczeć, lecz metalowa dłoń zasłoniła mu usta, poza tym został złapany na wydechu i nie miał zbyt wiele powietrza. Próbował się wyrwać, ale jego miękkie ciało, uczynione jeszcze miększym przez narzucone na nie warstwy grubego wełnianego odzienia, nie mogło się uporać z alchemicznym mosiądzem. Jax uważał, aby nie zgnieść mu czaszki albo nie złamać żuchwy, ale jego uchwyt był zdecydowany. Po chwili opór żołnierza osłabł i ograniczył się tylko do bezcelowego wymachiwania rękoma. – I nie nazywam się Glass – rzucił Jax, kiedy tamten tracił przytomność. Odciągnął porucznika od nagiej brzozy i położył go za opadającymi gałęziami banki – drzewo iglaste zapewni mu lepszą ochronę przed śniegiem do czasu, kiedy się ocknie. Przyjrzał się płaszczowi, czapce i rękawicom oficera. A jeśli będzie padać całą noc? Opóźnił swoją ucieczkę o cenne sto siedem sekund. Tyle zajęło mu zebranie wystarczającej ilości śniegu, wyrzeźbienie z niej swoistego igloo i umieszczenie nieprzytomnego mężczyzny w środku. Miał nadzieję, że znajdujące się poniżej powierzchni ziemi wejście zapobiegnie ucieczce cieplejszego powietrza. Był pewien, że okazane przez niego współczucie nie zmiękczy ludzi polujących na zbuntowanego mechanicznego. Goniący go po Nowym Amsterdamie nie zawahali się przed zamordowaniem niewinnej kobiety, którą oszczędził, a potem przypisali jej śmierć pokłosiu zbrodni dokonanych przez uszkodzoną maszynę. Pewnie tego oficera spotka coś podobnego, lecz sumienie nie pozwalało Jaxowi na pozostawienie go tutaj na pewną śmierć z wyziębienia. Czym prędzej opuścił zbudowane przez siebie schronienie i zaczął się przedzierać przez śnieg. Gdy tylko znalazł się wystarczająco daleko, aby nie usłyszeli go strażnicy, skoczył na drzewo, a potem na kolejne. Ale w ten sposób też zostawiał ślad – pod jego ciężarem pniaki pękały i łamały się gałęzie, z kołyszących się koron z łupnięciem spadały na ziemię ciężkie śnieżne czapy. Metalowe dłonie i stopy Jaxa rwały korę niczym krepę, zostawiając na brzozach, sosnach i jesionach dowody jego bytności. I choć była zima, a drzewa stały uśpione, jego palce prędko zaczęły śmierdzieć i kleić się od żywicy. Słońce, całymi dniami przykryte zawieszonymi nisko chmurami niczym mokrym wełnianym kocem, zatopiło się na zachodnim horyzoncie. Jax, niewrażliwy na narastający chłód, udał się na północ. Potem na zachód. I znowu na północ. Ale dokąd? Co go tam czekało? Zmierzał ku legendzie. Każdy klakier słyszał opowieści o królowej Mab i jej bohaterskich Zagubionych

Chłopcach. Jej zimowe królestwo Nibylandii było elementem folkloru tykaczy, to tam znajdował się azyl dla zbiegłych z niewoli mechanicznych z całego świata. Jax nigdy nie rozmawiał z nikim, kto by tam dotarł albo spotkał jakiegoś Chłopca, opowieści te zawsze poznawano z trzeciej, czwartej albo nawet piątej ręki. Klakierzy, którzy mieli szczęście otrząsnąć się z geas i uciec z imperium, już nie powracali, aby porozmawiać z mającymi mniej szczęścia pobratymcami. Pojawiało się pytanie, ilu z nich przez minione stulecia dostąpiło owego zaszczytu i czy znalazło się ich tylu, żeby zaludnić całe bajkowe królestwo, które rozrosło się wraz z mitem. Plotki o królowej Mab przetrwały. Jax słuchał ich ciągle przez pierwszą dekadę swojej służby, ponad sto lat temu. A zupełnie niedawno Berenice opowiedziała mu o zbiegłej klakierce, która osiedliła się w Zachodniej Marsylii. Lilith najwyraźniej przechodziła przez francuskie miasto po drodze na północ, ale tam została. Jax odbił się od pnia wysokiego dębu i skoczył dalej. Przy uderzeniu połamał gałęzie i strącił śnieg z połowy korony. Szelest rozniósł się echem po lesie. Zamarł, nasłuchując. Byli panowie Jaxa mieli jednak powody, aby przerwać przedłużający się pościg. Bo choć dwójka czy trójka wysłanych z misją mechanicznych stanowiła siłę, z którą należało się liczyć, akcja pojmania zbiega była cokolwiek ryzykowna, gdyż francuscy partyzanci mogli spróbować odeprzeć tak nieliczną grupkę. Istniało bowiem ryzyko, że mają przy sobie chemiczną broń defensywną zdolną uwięzić maszynę. I był to najczarniejszy ze scenariuszy: zbuntowany klakier prowadzi lojalnych mechanicznych prosto w ręce wroga, przez którego zostaną rozebrani i przebadani. Jeśli agenci Biura Nadleśnictwa faktycznie działali pośród zwykłych żołnierzy, ich zadaniem było zapobiec dokładnie takim przypadkom technicznego szpiegostwa. O ile jednak Jax się orientował, ich obecność w szeregach wojska była jedynie paranoicznym wymysłem… Pomiędzy gałęziami świsnęła kula, która uderzyła w sosnowy pień, tuż nad jego lewą dłonią. Z roztrzaskanej gałki wylała się chemiczna substancja, która pokryła jego dłoń i nadgarstek. Kiedy zaschła, ogrzała się na tyle, że roztopiła zalegający pomiędzy kawałkami kory śnieg. Jax oderwał rękę od drzewa z głośnym trzaśnięciem. Wraz ze skorupą odszedł spory fragment sosnowego drewna. Towarzyszący temu hałas niemal zagłuszył huk drugiego wystrzału. Jax podskoczył na wyżej znajdujące się gałęzie na ułamek sekundy przed tryśnięciem chemicznej membrany. Pod ciężarem Jaxa drzewo zaczęło się bujać. Uciekinier wyskoczył nad skuty lodem strumień i złapał się brzozy. Jego drżąca, pokryta chemiczną mazią dłoń poruszała się wyraźnie wolniej niż zazwyczaj. Usilnie szukał punktu zaczepienia. Po lesie rozeszło się echo kolejnych dwóch wystrzałów. Jax zeskoczył na ziemię, a kule przeleciały tuż nad jego głową, nie czyniąc mu żadnej krzywdy. Przycupnął za drzewem, co dało mu kilka sekund na przemyślenie sytuacji. Strzelcy byli ludźmi, mechaniczni nie chybiliby po pierwszym strzale. Sądząc po trajektorii, stali na ziemi, czyli żeby mieć go na linii strzału, musieli manewrować pomiędzy zaroślami i brnąć przez śnieg. Jeśli znowu wskoczyłby na

drzewa, byłby łatwym, odsłoniętym celem, bez różnicy, czy wybrałby iglaste czy ogołocone z liści, a pokryte śniegiem. Ale nawet na nogach, nie mogąc poruszać się z pełną prędkością, nadal mógł ich od siebie odsadzić. Poza tym niedługo nadejdzie noc, miał więc nad nimi przewagę, bo ciemność nie stanowiła dla niego przeszkody. Ruszył sprintem. Wymijał połamane gałęzie i przegniłe pniaki, biegł slalomem pomiędzy żółtymi brzozami i tratował krzewy. Musiał pechowo natknąć się na francuski zwiad. Szklista masa pokrywająca jego dłoń trzymała się mocno – opracowanie podobnego związku wymagało niemałej wiedzy chemicznej – i, o dziwo, pachniała liliami, a nie smołą. Najwyraźniej wzięli go za nieprzyjaciela, co było zrozumiałe, ale irytujące. Myślał, że nie będzie już musiał uciekać, po tym jak oddali się na bezpieczną odległość od prawdziwych nieprzyjaciół, tymczasem teraz zwiewał przed potencjalnymi sojusznikami. Udało mu się jednak wymknąć z pełnego wrażych wojsk miasta – a zatem wydostanie się z lasu powinno być proste. Ziemia pod jego stopami zajęła się ogniem. Lasem zatrząsł grzmot. Jax stracił równowagę, kiedy grunt zaczął się zapadać. Mimo że głowa wciąż chybotała mu się na boki, udało mu się zerknąć na bok i zauważyć mknący ku niemu metalowy przedmiot. Płomienie odbiły się od jego lśniącej powierzchni, gdy przecinał las niczym meteor. „Mają materiały wybuchowe”. * „Nie wrócę tam. Nie wrócę. Nie wrócę. Nie wrócę…” Płomienie raziły go trzykrotnie – raz w powietrzu, raz pod ziemią i raz pod rozgwieżdżonym niebem w zaśnieżonym starym lesie. Ogień zawsze znaczył przemianę. Płonąca kula – która przemieniła latającego lewiatana w podniebny stos pogrzebowy – uczyniła go ostrożniejszym. Z rozgrzanego pieca wyszedł maszyną bez przeszłości, bez nieprzyjaciół, bez winy. Ale ten raz był najgorszy. Bo nie wyszedł z niego cało. „Nie wrócę tam. Nie wrócę. Nie wrócę. Nie wrócę…” Części metalowego szkieletu gdzieniegdzie poczerniały, lecz prawdopodobnie nie zaznał poważnych uszkodzeń. Ale przekładnia kręgosłupa zgrzytała i łomotała, pancerze osłaniające najdelikatniejsze elementy mechanizmu popękały, a jedna z nóg kończyła się na kostce. Jeszcze niedawno przymocowaną do stawu stopę trzymał na kolanach jeden z tych, którzy go pojmali. Tropiciele skulili się przy niewielkim ogniu, rozmawiając szeptem i od czasu do czasu obracając nabite na rożen dwa upolowane króliki. Jax siedział na ziemi z rozłożonymi nogami i unieruchomionymi rękoma. Chociaż jego oprawcy nie zaklajstrowali go w bursztynie jak robaka, skutecznie go unieruchomili. Jego ramiona od barków po czubki palców pokryli żywiczną substancją i przykleili go do pnia wysokiego iglastego drzewa. Człowiek trzymający jego stopę

grzebał w niej czubkiem myśliwskiego noża. Trzaskające płomienie odbijały się od jego połyskującego oleiście płaszcza i kapelusza z bobrzej skóry. Pod wierzchnią warstwą zimowego odzienia mężczyzna nosił pstrokatą flanelową koszulę i spodnie ze skóry jelenia. Albo tropiciel ten był odporny na zimno, albo były one podszyte, najpewniej byle jak, wełną. Jego kamraci, mężczyzna i kobieta, nosili podobną odzież i wyglądali, jakby przenieśli się tu z siedemnastego stulecia albo wyszli ze stron jakiejś ilustrowanej książki o dawnych coureurs de bois, legendarnych tropicielach. Ale tamci handlarze skórami, którzy tak przyłożyli się do rozwoju raczkującej jeszcze Nowej Francji, nie zapuszczali się do lasu czy nad rzeki z bronią naładowaną epoksydowymi kulami i z moździerzami pod pachą. Jax próbował rzucić okiem na broń, ale wybuch jeszcze bardziej uszkodził jego i tak już dostatecznie nieposłuszną szyję. Pochylił się i wyprężył. Zmagając się z zaschniętą masą, mógł zaledwie wychylić głowę tak, że kiwała się w tę i we w tę, dzięki czemu zobaczył dwururki ułożone starannie pod dachem szałasu. Moździerza, z którego go trafiono, nie dostrzegł. Ludzie spostrzegli, że Jax rozgląda się po obozowisku. – Notre ami, il se prepare à courir – powiedziała kobieta. Jeden z mężczyzn podniósł się z ziemi i odparł: – Il peut essayer. – Nie jestem tym, za kogo mnie macie – rzekł Jax. Tropiciel usiłujący rozmontować jego stopę uniósł na moment głowę, ale po chwili znowu powrócił do swojego zajęcia. Ten, który stał, spojrzał na mechanicznego jakby trochę zaciekawiony. – Jesteście w niebezpieczeństwie – ciągnął Jax. – Uciekłem przed swoimi pobratymcami. Już przekroczyli granicę, dziesiątki maszyn takich jak ja, ich panowie również. Mogli słyszeć, jak do mnie strzelacie, i wysłać tutaj patrol. Mężczyzna się skrzywił. Podobnie jak kobieta wzruszył ramionami i usiadł z powrotem. Nie mówili po holendersku, a Jax nie znał francuskiego. Jedyna Francuzka, z którą miał bliższy kontakt, Berenice, perfekcyjnie znała jego język. Tropiciel grzebiący w stopie Jaxa mruknął coś z frustracją, kiedy omsknął mu się nóż. Dźwignął się z ziemi i z ułożonego obok stosiku wyciągnął siekierkę. Pozostała dwójka odsunęła się od ogniska, kiedy ich towarzysz podniósł narzędzie nad głowę. Stalowe ostrze gwizdnęło i metal uderzył o metal, krzesząc fontannę fioletowych iskier. Gdzieś zafurczały skrzydła ptaka spłoszonego hałasem. Troje ludzi pochyliło się nad mechaniczną częścią klakiera. Po ich pomrukiwaniach i rzucanych mu nienawistnych spojrzeniach, nie mówiąc już o pośpiesznych znakach krzyża, Jax wywnioskował, że mówią coś o czarnej magii. – Tylko wyszczerbisz siekierę – powiedział. – To alchemiczny mosiądz. Mężczyzna zignorował go i zamachnął się raz jeszcze.

– Czekaj! – krzyknął. – To moje ciało! I wtedy zdał sobie sprawę, że o to właśnie chodzi. „Boże, chcą mnie rozebrać na części. Będą uderzać tak długo, aż połamią ostrza. Albo zabiorą mnie do kogoś, kto ma lepsze narzędzia. Pewnie jest za mnie nagroda. Francuzi spodziewają się napaści”. Z ciemności za obozowym ogniskiem poszły kolejne iskry. Brzęk rozszedł się echem po lesie, jakby pośród drzew urzędował fantomowy kowal. Jax się skrzywił. Czy nie zdawali sobie sprawy, że zdradzają swoją pozycję nieprzyjacielowi? A może myślą, że przyszedł sam? Siekiera zdążyła się już wyszczerbić i ostrze wyglądało jak uśmiech szaleńca o brakującym przednim zębie. Jax popatrzył na mężczyznę. – Musisz przestać – powiedział. – Usłyszą cię. O ile już nie usłyszeli. – Właśnie do niego dotarło, że zapadła już noc. – I, na Boga, jakiegokolwiek wyznajecie, zgaście ten ogień! Mężczyzna z siekierą wymienił się spojrzeniami z towarzyszką i skinął w stronę Jaxa. Kobieta pokiwała głową i podeszła do stosiku epoksydowej broni. – Nie rozumiecie. Zabiją was i mnie zabiorą. Stopią, zniszczą, wypalą ze mnie wolną wolę, zanim poznam, czym jest życie bez strachu, czym jest wolność bez obawy, że zostanie mi odebrana. Kobieta uniosła strzelbę na wysokość ramienia. Z kolby wychodziły podłączone do leżącego u jej stóp dwukomorowego zbiornika gumowe rurki. Jax naparł, ale chemiczna substancja trzymała mocno. Kiedy tropicielka naciskała na spust, zdążył jeszcze krzyknąć: – Proszę! Nie chcę tam wracać! Mimo że poluzowana głowa Jaxa chybotała się na boki, kobiecie udało się trafić grudą żywicy prosto w jego usta. Chemikalia pokryły mechanizmy twarzy i szczęki zbiegłego sługi. Parująca żelowa masa w ułamku sekundy zalała mu gardło i stwardniała. Czuł się, jakby połknął rozgrzany płynny metal. Próbował się odezwać, aby żywica nie zdołała zaschnąć, ale mógł wydać z siebie jedynie jęk nadwyrężonych przekładni. Kobieta odłożyła strzelbę i z powrotem zajęła swoje miejsce przy ogniu. Zakleili mu usta. Jak Adamowi. Ich stwórcy uczynili dokładnie to samo buntownikowi tuż przed egzekucją, którą wykonano na placu Huygensa. „Boże, zaczyna się”. Jax czuł smak popiołu. Cała jego ucieczka, cała ta ostrożność, cały strach były wynikiem chęci uniknięcia losu, jaki stał się udziałem Adama. Robił wszystko, żeby nie zostać zaciągniętym do Hagi i rzuconym w otchłań na placu Huygensa ku uciesze gawiedzi. A jednak został złapany, choć nie przez tych, którzy go skonstruowali. To Francuzi, ludzie ogłaszający się przyjaciółmi jemu podobnych, rozbiorą go na kawałki. Nie zwrócą najmniejszej uwagi na żadne prośby, rozłupią go niczym orzech i będą rozkładać trybik po trybiku,

chcąc się przekonać, jak działa. Aż działać przestanie. „Nie. Nie, nie, nie, nie!” Jax wyciągnął szpony i zaparł się swoją jedyną stopą o zmarzniętą ziemię. Podjął kolejną próbę i naparł co sił w sprężynach i kablach, aż całe jego ciało zaczęło drżeć. Tamci przerwali konwersację i spojrzeli na niego z niezadowoleniem, ale nie wydawało się, żeby jego wysiłek w jakimkolwiek stopniu ich zaniepokoił. Bo faktycznie, mając ramiona przytwierdzone do pnia, nie mógł znaleźć żadnego punktu podparcia. Ewidentnie wiedzieli, co robią. Szponami wyszarpywał grudy ziemi, ale żywica trzymała mocno. Chemiczna substancja była silniejsza od niego, silniejsza od całej tej horologicznej i alchemicznej sztuki, która dała mu życie. Jeśli miał nadzieję się uwolnić, potrzebował czegoś więcej niż zapieranie się stopą. Zmienił pozycję. Powoli, żeby ludzie nie zauważyli, co robi, wbił kikut uszkodzonej nogi głęboko w ziemię. Drugą stopę złożył tak, że przypominała grot włóczni. Nią również zaczął grzebać, szukając czegoś twardego – kamienia lub korzenia – po czym rozcapierzył palce tak szeroko, jak tylko dał radę. Zakotwiczony, odepchnął się. Chropowata kora pękała pod naporem pancerza Jaxa, a trzaskanie drzewa przypominało dźwięki wydawane przez szczapy spalające się w płomieniach ogniska; nikt nawet nie spojrzał na jeńca. Zagrzebany pod ziemią kamień wyślizgnął mu się spod stopy i jego metalowe szpony wyżłobiły w ziemi długą koleinę. Przestawił stawy biodrowe, złożył kolana i raz jeszcze zaparł się kostką i stopą, ponawiając napór na drzewo. Przez pień przeszła seria ledwie zauważalnych drgań, zapadły się kanały żywiczne. Trzęsące się kable i sprężyny mechanizmu Jaxa wydały z siebie pisk. Epoksydowa masa stłumiła pękanie drewna pod jego unieruchomionymi ramionami. A to już ściągnęło na niego uwagę tropicieli. Czuł, że ziemia pod nim puszcza, choć niemal niezauważalnie. Nie mógł sobie teraz pozwolić na osłabienie nacisku, musiał przeć dalej i na drzewo, i na żywicę. Kobieta i jeden z mężczyzn podnieśli się z ziemi i spojrzeli na Jaxa spod przymrużonych powiek. Ich oczy powoli przyzwyczajały się do ciemności, co dawało mu dodatkowych kilka sekund. Natrafił stopą na coś dużego, zakopanego głęboko. Miał nadzieję, że to plątanina korzeni. Zdawało się, że drzewo aż mruknęło. – Arrêtez-le! – zakrzyknęli tropiciele. Jax napiął ostatnie luźne kable, spiął się i zwiększył napór na drzewo. Jego pancerz wydał z siebie paskudny odgłos wyginanego metalu. Przeciążone nogi drżały, ogrzewając zimną ziemię. Drzewo jęknęło po raz kolejny. Ludzie pobiegli po broń. Tym razem zaklajstrują go od stóp po czubek głowy. Trzaski rozeszły się po lesie głośne niczym grzmoty. Ziemia zatrzęsła się, zapadła, podskoczyła. Pień przechylił się, a Jax naparł mocniej, angażując pozostałe kable i sprężyny. Przechył pogłębił się, a Jax uniósł się o centymetry. Ciepło wywołane przez tarcie

jego drżących kończyn stopiło śnieg i zmiękczyło ziemię. Zaczął się ślizgać, ale udało mu się znaleźć punkt podparcia. Z roztopionych kałuż unosiły się smużki ledwie widocznej na tle płomieni pary. Po obozie rozszedł się gryzący zapach ciepłych chemicznych substancji. Czuć było też świeżymi trocinami jak w warsztacie stolarskim lub bednarskim. Trzeci Francuz coś krzyknął. Odrzucił mosiężną stopę, złapał za siekierę i wymachując nią, puścił się biegiem w stronę jeńca. „Chce zniszczyć dziurkę od klucza. Będzie rąbał i rąbał, aż wyszczerbi ostrze, a moich pieczęci nie będzie dało się odczytać. Boże, wyłączy mnie”. Strzelcy zarepetowali broń. Ziemia uniosła się pod stopami Jaxa i z błota niczym wynurzający się z wody wieloryb wyłoniła się plątanina korzeni. Człowiek z siekierą przeskoczył przez ognisko z uniesioną do ciosu bronią. Drzewo wygięło się. Pokryte gorącą cieczą gałęzie i drzazgi zawirowały w ciemności. Siła poderwała Jaxa w górę, jego szpony oderwały się od ziemi. Mężczyzna z toporkiem rzucił się naprzód. Kobieta w ostatniej chwili zdołała unieść lufę i gruda żywicznej substancji przeleciała obok jej towarzysza. Świsnęła siekiera. Jax, nadal przyklejony do upadającego drzewa, kopał i wierzgał. Złamany kikut uderzył w trzonek toporka, wyginając rękę mężczyzny pod nienaturalnym kątem. Kakofonia trzasków spadającego drzewa stłumiła mokry odgłos pękających kości, ale mężczyzna nawet nie krzyknął. Nie zdążył. Szponiasta stopa Jaxa wbiła mu się prosto pod brodę, rozorała szczękę i złamała kark. Jego zwiotczałe ciało gruchnęło ciężko o ziemię niczym porzucona szmaciana laleczka Nicolet Schoonraad. Mężczyzna ze strzelbą zajął pozycję i wypalił. Jaxowi udało się częściowo uwolnić ręce i w ostatniej chwili zdołał zejść z linii ognia, umykając przed lecącym przez obozowisko lepkim glutem. Powalone drzewo upadło z głośnym trzaśnięciem, aż zatrzęsła się ziemia. Rumor rozszedł się po lesie niczym burzowy grzmot. Kobieta wystrzeliła ponownie. Jax podskoczył wysoko, wyginając się i wykręcając, ale jego bezużyteczne, nadal oklejone ramiona blokowały mu ruchy i wylądował zbyt daleko od celu. Przykucnął i wyrzucił nogę przed siebie, podcinając drugiego z mężczyzn, zanim ten zdołał wystrzelić raz jeszcze. Tropiciel upadł, a Jax uniósł rękę i wybił mu broń z dłoni, tak że poleciała wprost w płomienie. Kobieta próbowała się wycofać, poszukać miejsca na dogodne oddanie strzału, lecz zbiegowi wystarczył pojedynczy piruet, żeby ją rozbroić. Leżący na ziemi mężczyzna szlochał, czołgając się z szeroko otwartymi oczyma. Przypominał kraba usiłującego przebić się przez śnieg. Ale kobieta nawet nie mrugnęła – oceniała sytuację, czujnie rozglądając się na lewo i prawo. Obserwowała Jaxa, patrzyła na ogień, szacowała odległość pomiędzy sobą a bronią, wypatrywała siekiery. Nawet nie zerknęła na martwego kompana, temu czołgającemu się również nie

poświęciła choćby spojrzenia. Jax rozdeptał leżącą przy ognisku strzelbę, po czym przesadził susem obozowisko i zniszczył drugi karabin. Dopiero wtedy, kiedy nie mógł już dłużej tego odkładać, podszedł do martwego tropiciela. „Zabiłem go. Zabiłem człowieka”. I choć od czasu wyzwolenia się od geas powiedział i zrobił już tyle niewyobrażalnych podczas swojej poprzedniej egzystencji rzeczy, to, co właśnie się stało, poruszyło go głębiej niż cokolwiek podczas ostatnich podniecających, a zarazem przerażających tygodni. Złamał hierarchiczne metageas zakazujące odebrania człowiekowi życia nawet w ramach samoobrony. Morderstwo. Jeśli człowiek z siekierą byłby biegającym po ulicach Hagi szaleńcem, a Jax zwyczajnym służącym, musiałby najpewniej przyjąć cios, nie mogąc nawet unieść dłoni, żeby zasłonić alchemiczne znaki widniejące przy jego dziurce od klucza. Polegając na zależnych od sytuacji wyliczeniach mających wpływ na ich reakcje, mechaniczni często byli bezsilni i prędzej pozwoliliby się dezaktywować, niż zrobiliby poważną krzywdę napastnikowi. Ale tego mężczyznę zabił bez zastanowienia. Nie było to jego celem. Po prostu chciał przeżyć i miał jedynie ułamek sekundy na reakcję. Bez rozdzierającego bólu geas determinującego każdy jego ruch nie wziął poprawki na kruchość ludzkiego ciała. Zapomniał już, że czaszki pękają tak samo łatwo jak wydmuszki. Jego ręce nie sprawdzały się zbytnio jako szpadle, ale udało mu się wykopać płytki dół i przeciągnąć do niego zwłoki. Dziwny wydawał mu się spokój, z jakim tropiciel, bez komentarza czy protestu, osunął się do swego grobu. Gdyby mógł się odezwać, powiedziałby tamtej kobiecie: Bardzo mi przykro z powodu twojego przyjaciela. „Obawiam się, że jego śmierć jeszcze długo będzie mnie prześladowała”. Ale nie mógł. Podniósł oderwaną stopę i zniknął pomiędzy drzewami.

ROZDZIAŁ 7 Znakomicie. Zajmij się tym. – Oczywiście, proszę pani. Iskier odszedł, a ozdobiona brokatem zasłona na powrót odcięła Berenice od popołudniowego słońca i otoczyła cieniem. Gdy tylko podniosło się słońce i znalazłszy się z powrotem na terenie Nowego Amsterdamu, przekroczyli rzekę Broncka, kazała służącemu znaleźć jakiś powóz. Lada chwila Nadleśnictwo wyśle każdego tykacza w okolicy, aby szukał odpowiadającej jej rysopisowi kobiety. Jazda przez miasto na końskim grzbiecie byłaby nierozważna. Iskier powoził. Udali się do kościoła znajdującego się w połowie drogi pomiędzy przystaniami nad Rzeką Północną a eleganckim osiedlem mieszkaniowym przy parku Roosevelta. Patrzyła, cokolwiek niezadowolona, na sześciu idących drugą stroną ulicy żałobników niosących polakierowaną trumnę. Możliwe, że jej zagrażające utrzymaniu traktatu pokojowego notatki i chemiczna broń zostały znalezione podczas przygotowań do pogrzebu, lecz nie mogła marnować czasu, żeby się o tym przekonać. Zakradnięcie się do środka wymagałoby od niej zaczajenia się gdzieś i przeczekania aż do zmroku, a na to nie mogła sobie pozwolić. Musiała natychmiast opuścić kontynent. Utrata notatek Talleyranda była dla niej jak cios w żołądek. Zostały jej powierzone, kiedy przyjęła to stanowisko. Wiele lat później, kiedy odebrano jej tytuły, sprzeciwiła się tradycji i ukradła dzienniki, pewna, że znajdzie dla nich lepsze zastosowanie niż jej następca. Postanowiła je ukryć przed udaniem się do kuźni. Bezpowrotnie straciła całą dokumentację. Za to zyskała służącego. Odsunęła zasłonkę. Ukryta za całunem cienia, patrzyła na Iskra („To on czy ono?”), który z precyzyjnie manewrował pomiędzy uczestnikami ruchu ulicznego. Mechaniczni. Niebezpieczne stworzenia – i to jak! Berenice przez wszystkie te lata, które poświęciła na prowadzenie badań, nie spodziewała się, że to słowo nie wystarczy, żeby je opisać. Były bowiem kurewsko uwodzicielskie. Oczywiście miewała służbę. Ale ludzką. Jeszcze w Zachodniej Marsylii miała chociażby Maud, swoją pokojówkę… swoją i Louisa… Ona została przy niej do samego końca. Przypomniała sobie, jak chciała obedrzeć Maud ze skóry za pozostawione przez nią pod sekretarzykiem kłęby kurzu. Pokojówka i tak miała sporo szczęścia, bo w Amsterdamie zwyczajna przekupka mogła

po dziesięciu latach nienagannej pracy kazać ot tak rozebrać swojego służącego na części i przebudować, zmieniając całkowicie jego osobowość, jeśli znalazłaby choćby ślad kurzu na blacie biurka. Berenice uznała, że pewnie mogłaby przywyknąć do takiego poziomu oddania. Przyszło jej do głowy słowo „genialne”. Niezrównane. Idealne. Równocześnie, mając do dyspozycji takie ułatwienia, że tulipaniarze zmiękli niczym mlecze. Bez maszyn byliby bezbronni niczym ślepe kocięta. Gdyby doszło do otwartej walki, Francuzi by ich przeżuli i wypluli, a z ich kości wystrugali piszczałki. Szczerze jednak wątpiła, by miało do tego dojść. Sama zresztą poszukiwała sposobu wywołania konfliktu będącego całkowitym zaprzeczeniem uczciwego pojedynku, jego obsceniczną parodią. Chciała przecież nastawić mechanicznych przeciwko ich panom i patrzeć, jak nieprzyjaciele krzyczą, jęczą i zgrzytają zębami. Tak jak Holendrzy patrzyli od stuleci na resztę świata. – Pani. Metalowa dłoń zapukała do drzwi powozu. Berenice ponownie odsunęła zasłonkę. Tutejszy port zalatywał solą, smołą i wyrzuconymi przez fale wodorostami; zapachy te przesączały się jej pomiędzy palcami. Podmuch znad morza przyniósł także mdły smród zwierząt pociągowych. Cóż, był to kolejny powód, dla którego podnieta klakierami była zrozumiała: nie srali na ulice. Ani gdziekolwiek indziej. – Czekają na panią – powiedział Iskier. – Przedstawiłeś im sytuację? – Tak, pani. Kapitan Barendregt wypływa za godzinę. Zgodnie z pani poleceniem uda się do Liverpoolu bez zawijania do Galway, a potem prosto do Rotterdamu. Jest świadom, że ma pani do załatwienia niecierpiącą zwłoki sprawę dla Biura Nadleśnictwa i będzie płynął na pełnych żaglach. – A moja kajuta? – Żaden członek załogi nie będzie miał do niej dostępu poza sytuacją awaryjną. Zrozumiano, że pod żadnym pozorem nie można pani przeszkadzać. Zaprowadzić panią na pokład? – Nie. Sprzedaj powóz i zanieś mój kufer na statek. I nie spuszczaj go z oka. – Jak każesz, pani. Iskier nie miał pojęcia, że nie była to jej skrzynia. Gdy tylko dotarło do niego wydane przez nią polecenie, została zainicjowana częściowa ponowna konfiguracja pamięci i biedny drań faktycznie wierzył, że zawsze jest jego panią, a jego zadanie polega na strzeżeniu jej i jej cennego bagażu. Naszyjnik Anastazji Bell był jebitnie cenną błyskotką. Jeśli Berenice zdecydowała się podjąć ryzyko i pofolgować sobie z pojedynczym służącym, jak rozpuszczeni musieli być pieprzeni agenci Nadleśnictwa, którym machnięcie kawałkiem złota i kwarcu otwierało więcej zamkniętych drzwi niż złodziej z bajeczki na dobranoc?

„Jezu, ty pewna siebie suko. Jeszcze nie wypłynęłaś z Nowych Niderlandów. A póki tego nie zrobisz, jesteś nikim więcej jak zbiegłym szpiegiem poszukiwanym za napaść na członka Gildii, do tego winnym podawania się za agentkę Biura Nadleśnictwa. Za mniejsze przewinienia by cię udupili”. Usłyszała uderzenia metalu o bruk. Chwilę później mechaniczne palce zacisnęły się na klamrach i paskach, a zawieszenie powozu jęknęło, kiedy Iskier podniósł skrzynię. „No tak. Nie zapominaj, że jesteś też złodziejką”. Nawet obracając się między szlachtą Nowej Francji, rzadko kiedy widziała na własne oczy tyle gotówki w jednym miejscu. Standardy bogactwa pomiędzy światem francuskojęzycznym i holenderskojęzycznym były tak diametralnie różne, że aż nie chciało się wierzyć, co jednak nie oznaczało, że zegarmistrzowie na tę kradzież machną ręką. Nie były to świeżo wydrukowane banknoty o kolejnych numerach seryjnych – jak nic pochodziły z pralni brudnych pieniędzy, czyli trafiały z brudnych łap do brudnych łap i stały za nimi brudne myśli i uczynki. „Coś ty planowała, Bell?” Lecz nie gotówka stanowiła główną część ładunku, a skrzętnie ukryty pod papierami i monetami schowek, którego obecność tłumaczyła podjęte środki ostrożności, w tym klakierską straż. Iskier nie miał pilnować pieniędzy. Nie – miał pilnować kluczy. Otworzyły się drzwi powozu. Służący – jej służący – stał z kufrem na jednym ramieniu i łapał równowagę, rozstawiając schodki, po czym zaoferował Berenice swoje ramię, żeby pomóc jej zejść. Odetchnęła. „Powoli. Spokojnie. Po prostu przejdź przez ulicę i wejdź na pokład. Nikt cię nie rozpozna. Będą zajęci swoimi obowiązkami”. Mrugnęła dwukrotnie, żeby poprawić szklane oko. Choć miała do pokonania tylko trzy stopnie, schodki te wydawały się jej strome niczym drabina i była wdzięczna za pomoc Iskra. Raczej zwróciłaby na siebie uwagę ludzi, gdyby nagle skręciła sobie kostkę na środku ulicy. Kiedy stanęła bezpiecznie na ziemi i znalazła się na drodze byle jak wyłożonej kostką brukową i pokrytej grubą warstwą udeptanego błota i śniegu, odprawiła służącego. Szum ruchu ulicznego na nowoamsterdamskim nabrzeżu przypomniał jej gwar w dokach Zachodniej Marsylii, gdzie poznała Louisa, choć tamtejszy handel odbywał się na mniejszą skalę i nie było tak tłoczno. Lecz sam nasączony wilgocią zapach otwartego morza, fale uderzające o kadłuby statków, gardłowa kakofonia ludzkich głosów, skrzypienie lin i drewna… wszystko to przypominało jej o Świętym Wawrzyńcu. Gdyby nie widok wyładowujących lub załadowujących coś mechanicznych i szara plama oceanu rozlewająca się za kamiennym falochronem przy ujściu Rzeki Północnej, mogłaby się poczuć jak w domu. Zaciągnęła się powietrzem. Co prawda Rzeki Świętego Wawrzyńca nie było aż tak czuć solą, ale to szczegół. Berenice szła ulicą, nadal rozmyślając o przeszłości, kiedy świat wokół zawirował. Pod pachy chwyciła ją para metalowych rąk i zręcznie postawiła na chodniku. Jęknęła

zaskoczona. Sekundę później zaprzężony w cztery konie powóz przejechał tuż obok niej, przez miejsce, gdzie stała jeszcze przed momentem. Stangret odwrócił się i poczęstował ją wymownym gestem, od którego niewinnej damie pewnie podkurczyłyby się palce u stóp. Służący, który ją złapał, zapytał: – Nic się pani nie stało? Pokornie i szczerze przepraszam, że ośmieliłem się panią dotknąć bez zapytania o pozwolenie, lecz wyczułem, że grozi pani niebezpieczeństwo, i zadecydowałem o konieczności natychmiastowego działania. Niezwłocznie zgłoszę się do inspekcji, jeśli moje kalkulacje okazały się chybione. Maszyna stała przed nią z wyciągniętymi przed siebie dłońmi i spuszczoną głową, jakby błagała. Paru przechodniów zatrzymało się, żeby popatrzeć. Dźwięki dobywające się z mechanicznego ciała wybrzmiewały coraz głośniej. Klakier czekał na odpowiedź. Berenice wiedziała od Jaxa, o co chodzi – służący był sparaliżowany regułami postępowania narzuconymi na niego przez hierarchiczne metageas. Musiał przeszywać go ból, który przypiekał jego wydrążoną duszę upiornymi metafizycznymi płomieniami aż do czasu, kiedy wypełni geas. – Dobrze postąpiłeś. Twoim dzierżawcom należy się pochwała za utrzymanie takiej maszyny. Automat wyprostował się. – Czy mogę pani jeszcze czymś służyć? – zapytał, a po króciutkiej pauzie trwającej może pół uderzenia serca obróciły się kamienie jego oczu i dodał: – Ma pani problem z okiem. Czy odprowadzić panią tam, gdzie pani zmierza? „Pierdolona maszynko, musisz tak ględzić?” – Nie. Możesz się zająć swoimi obowiązkami. – Znakomicie. Miłego dnia. Berenice podjęła kolejną próbę przejścia na drugą stronę biegnącej przy rzece ulicy, tym razem uważając na przejeżdżające powozy. Udało jej się dotrzeć do prowadzącej na statek kładki, gdzie Iskier negocjował (a raczej dyktował) warunki przerzucenia jej do Anglii. Rzeczona kładka prowadziła pomiędzy dwoma ogromnymi, wystającymi z kadłuba wiosłami. Jak większość jednostek pływających pod holenderską banderą De Pelikaan również był napędzany pracą siedzących pod pokładem mechanicznych. Statek ten wyglądał dość osobliwie – z uwagi na długi, pociągły dziób faktycznie przypominał pelikana, a na piórach wioseł znajdowały się błyszczące ząbkowane haczyki. Berenice nigdy czegoś takiego nie widziała. Rąbali nimi drewno czy fale? Skoncentrowała się na nadaniu swoim krokom odpowiedniej nonszalancji i szła, jakby cały statek należał do niej. Palcami muskała zawieszony na szyi łańcuszek. Na pokładzie kręciło się kilka osób. Odezwała się do mężczyzny w największym kapeluszu, noszącego uniform ozdobiony mnóstwem świecidełek: – Pan jest tutaj zapewne kapitanem? – A pani suką, której się wydaje, że dowodzi moim statkiem?

Jako że podczas niekończących się spotkań rady wygnanego króla upadłej Francji nabyła niemałego doświadczenia, wybrała najprostszą ripostę. Sięgnęła po naszyjnik Bell i pomachała nim kapitanowi przed nosem. Ku jej niekłamanej przyjemności słońce zdecydowało się rzucić okiem na złoto i kwarc, które w jednej chwili pojaśniały. – A znak ten mi na to pozwala. – Symbol Nadleśnictwa kołysał się na długim łańcuszku niczym wahadło; pozwoliła mężczyźnie dobrze mu się przyjrzeć, po czym dodała: – Przynajmniej kiedy chodzi o sprawy Gildii i Korony. Zakres ten, jak już się pan domyślił, obejmuje moje żądanie. Jeden ze stojących za kapitanem oficerów przewrócił oczami. Członkowie załogi wymienili się zakłopotanymi spojrzeniami. Jakaś kobieta, zapewne w stopniu porucznika, zacisnęła mocno usta, odwróciła się demonstracyjnie i ruszyła na mostek, jakby nagle poczuła naglącą potrzebę powrotu do pracy. Inny mężczyzna pokręcił głową, choć nie ruszył się z miejsca. – Masz, paniusiu, kurewsko ogromne jaja – powiedział kapitan – żeby machać mi tym przed nosem na moim statku. „Ejże, ejże, ta kutasina sobie na zbyt wiele pozwala”. Berenice zdążyła już uznać naszyjnik za magiczny talizman, ale musiała wziąć poprawkę, że ludzkich serc nie zmieni. – Kapitanie, chyba przecenia pan swoją rolę. Mam do załatwienia niecierpiące zwłoki sprawy i chodzi mi wyłącznie o ten statek. Pański udział w tej wyprawie jest absolutnie zbędny. – Jeśli nie dotrzemy do Rotterdamu na czas – powiedział, unosząc kapelusz i przeczesując palcami czuprynę – pani koledzy dowalą nam takie grzywny, że nigdy nie podniesiemy żagli. – Tak się nie stanie – oczywiście nie miała bladego pojęcia, jak będzie, ale kłamstwo przyszło jej z łatwością. – Osobiście zagwarantuję, że na De Pelikaan nie zostanie nałożona żadna kara spowodowana opóźnieniem przeze mnie rejsu. – Gówno prawda. Już się nasłuchałem tych zegarmistrzowskich łgarstw i prędzej zdechnę, niż uwierzę. Nakręcacze zabrali mi syna, a teraz pani bierze statek. Mam nadzieję, że kiedy pani umrze, diabeł weźmie sobie pani duszę jako zapłatę za mroczne uczynki i jeszcze mroczniejszą magię. Cóż, była to dziwna gadka. Czyżby syn Barendregta został zabity podczas antykatolickich czystek przeprowadzonych w trakcie wojny? Ależ szkoda, że przykrywka Berenice wymagała od niej uporu i przeciwstawienia się kapitanowi. Mieli przecież wspólnego wroga. Mężczyzna splunął na pokład i odszedł. Przystanął jednak przed drzwiami prowadzącymi do kapitańskiej kwatery, obrócił głowę i powiedział przez ramię: – A skoro pani służący zostaje z nami, przed postawieniem żagli trzeba mu wtłoczyć marynarskie metageas. Nawet pani nie może lekceważyć obowiązującego prawa. Oczywiście, jednostka tej wielkości musi mieć pośród załogi horologa. Klakierzy

wypożyczeni kompanii morskiej z pewnością byli zaprogramowani zgodnie z przepisami bezpieczeństwa, które determinowały ich działania. Klakierzy pracujący na lądzie, jeśli nie obciążono by ich dodatkowymi protokołami, mogliby stanowić zagrożenie dla całego statku. – Nie mam zamiaru go lekceważyć. Mój służący niesie mój kufer. Czy ma pan coś przeciwko temu, że zanim zgłosi się do członka Gildii, zaniesie moje rzeczy do kajuty? – Niech mnie niebiosa przeklną, jeśli zostanie pani pozbawiona swojego przywileju dłużej niż to absolutnie konieczne – odparł kapitan. – Cieszę się, że wyraża pan zgodę. – Kiwnęła głową. – Gdy tylko Iskier dostarczy moją skrzynię, rozkażę mu udać się bezpośrednio do pańskiego horologa. Słysząc to, kapitan obrócił się do niej, a na jego twarzy pojawiło się zdziwienie. Inni przebywający na pokładzie członkowie załogi patrzyli po sobie z wyrazem oburzenia i zaciekawienia. – A kto to, do cholery, jest Iskier? – zapytał mężczyzna, drapiąc się po skroni. „Niech cię szlag, Jax. Przez ciebie zaczęłam inaczej myśleć o twoim gatunku i zwracać uwagę na fakt, że macie tożsamość. Cholera”. Berenice pogwałciła subtelne, ale nienaruszalne społeczne konwenanse, szczególnie istotne pośród zegarmistrzów. W holenderskojęzycznym świecie tylko dzieci zwykle zwracały się do mechanicznych, rozróżniając ich płcie, lecz z czasem, gdy dorastały, przejmowały zwyczaje rodziców. I choć niektórzy dzierżawcy zwracali się do swoich maszyn po imieniu, inni, szczególnie bogatsi, którzy posiadali po kilku służących, nie zaprzątali sobie tym głowy. Brak poszanowania dla tożsamości klakiera świadczył o wysokim statusie społecznym lub dużym bogactwie. Członkowie Gildii Zegarmistrzowskiej, horologowie i alchemicy, dzięki którym imperium tykało, nigdy nie zapamiętywali niczego poza prawdziwym imieniem maszyn. Przecież klakierzy byli bezmyślnymi stworzeniami, nie mieli ani tożsamości, ani życia wewnętrznego. Stąd nic dziwnego, że pasażerowie i członkowie załogi byli zmieszani, słysząc, gdy kobieta z Biura Nadleśnictwa wypowiedziała imię swojego służącego… Jakby Berenice uniosła kiecę i dała im zajrzeć pod przebranie. – Iskier to mój klakier – powiedziała. Prawda. – Domyśliłem się. Ale przysiągłbym, że mówiła pani o nim jak o człowieku – rzekł kapitan, rozglądając się po swoich oficerach, jakby szukał potwierdzenia, że coś tak niebywałego faktycznie się wydarzyło. – Sami mówicie o statkach jak o kobietach, prawda? Często jest to „ona”. Czy tak? – zapytała. – Ale to stara tradycja – wtrącił się jeden z oburzonych oficerów. – Moja praca czasem wymaga przekazania mechanicznemu pozoru tożsamości, który wykracza poza podstawową interakcję. A skoro wy tak łatwo akceptujecie nazywanie nieożywionego statku kobiecym imieniem, z pewnością potraficie zaakceptować, że

póki jest to konieczne do wypełnienia mojego zadania, zwracam się do służącego po imieniu. Kapitan pokręcił głową, jakby usłyszał coś obraźliwego. – Nie mogę sobie wyobrazić, czemu miałoby to służyć. – Czyżby wtykał pan nos w sprawy Nadleśnictwa? Kapitan trzasnął drzwiami. Porucznik poleciła mechanicznemu marynarzowi, by zaprowadził Berenice do kajuty. W niewielkim pomieszczeniu znajdowały się dwuosobowa koja zawieszona na belce, kilka umieszczonych pod nią szuflad wnękowych, małe lusterko i biały porcelanowy zlew. Niewiele miejsca zostało na kradziony kufer i Iskra, który miał go strzec. Będzie musiał się złożyć i przycupnąć w rogu, przy umywalce. Okienka na jednej ze ścian wychodziły na szare zimowe niebo i koniuszek wiosła wystającego tuż nad poziom wody. Nad zlewem unosił się zapach kremu do golenia. Kajuta musiała być przydzielona jakiemuś oficerowi i pewnie teraz jakiś mężczyzna łazi po pokładzie niezadowolony i zły. A przecież miała zamiar prześlizgnąć się na statek po cichu, bez nastawiania całej załogi przeciwko sobie. Uroczo. Zamknęła drzwi i położyła się na koi. A raczej padła. Odetchnęła. Na szczęście przejęzyczyła się przy ludziach, nie przy Iskrze. Podczas krótkiej znajomości z Jaxem nabyła złych przyzwyczajeń. Ale o ile Jax uwolnił się od geas i nie zważał na odbiegające od normy zachowania, o tyle Iskier nie miałby nic do powiedzenia i musiałby zareagować, gdyby dała mu powód, aby nabrał do niej podejrzeń. Dotarło do niej, że co bystrzejsi i spostrzegawczy członkowie załogi zapewne będą się zastanawiać, czemu codziennie chodzi w tych samych ubraniach, skoro jej służący zaniósł do kajuty spory i najwyraźniej ciężki kufer. Założyła ciuchy zabrane Cortlandowi, które może nie pasowały na nią idealnie i śmierdziały tytoniem, ale chociaż nie były zaplamione zaschniętą krwią. Może powinna była kazać Iskrowi kupić jakieś odzienie, lecz, co wydawało się mądrzejsze, nie chciała zostawać w Nowym Amsterdamie ani chwili dłużej. Musiała przestać zwracać na siebie uwagę, co zresztą pasowało do profilu agentki Nadleśnictwa. Nawet tutaj, kiedy jeszcze znajdowali się za portowym falochronem, a statek przywiązany był do pachołka cumowego, bujało – choć tylko odrobinę; zauważała kołysanie wyłącznie wtedy, kiedy leżała bez ruchu. Zamknęła oczy. I zaraz niemal podskoczyła, kiedy rozległo się pukanie do drzwi. Iskier przyniósł jej skrzynię i dodatkowe pieniądze za sprzedanego konia i powóz. – Pani, zanim wypłyniemy, muszę otrzymać nowe geas od załogowego horologa. – Mechaniczny ukłonił się. – Pokornie proszę o pozwolenie na oddalenie się. – Tak, tak – zbyła go machnięciem dłoni i położyła się z powrotem, zamykając oczy. – Ucięłam sobie z kapitanem uroczą pogawędkę na ten temat.

– Niezwłocznie powrócę – zapewnił Iskier. Nie słyszała dźwięku zamykanych drzwi, zbytnio pochłaniały ją rozmyślania o zawartości skrzyni. Do czegóż to mogą służyć te klucze? Czemu jest ich tak dużo? Pytania te wywoływały u niej niemal fizyczny głód, nie mogła się doczekać, kiedy zacznie eksperymentować z dziwnymi kluczami. A może to czyste egzemplarze, które ślusarz dopiero musiał obrobić? Albo klucze uniwersalne? Dziurka na czole Iskra stanowiła kuszący potencjalny obiekt do eksperymentów, ale niektóre posunięcia mogły być niebezpieczne, żeby nie powiedzieć: głupie. Choć znaleźliby się tacy, co w przypadku Berenice postawiliby między jednym a drugim znak równości. Pomyślała przelotnie o szpakowatym sierżancie z Zachodniej Marsylii. Zastanawiała się, jak przekręcenie klucza zmieniłoby maszynę. Potrzebowała jednak bezgranicznego posłuszeństwa Iskra i nie miała zamiaru ryzykować. Tak naprawdę miała małe pojęcie na temat tego, czym zajmuje się Gildia i jak działa. Tylko parę osób spoza zegarmistrzowskiego kręgu miało szansę obserwować pracę zegarmistrzów i… Zerwała się z koi i zamaszystym ruchem otworzyła drzwi. Zamknęła je i pośpieszyła za Iskrem. * Laboratorium horologa znajdowało się pod pokładem. Prowadził do niego korytarz wyraźnie oznaczony znakami zakazującymi przebywania tam osobom postronnym. Horolog, rumiany rudzielec nazwiskiem van Breugel, odskoczył na widok naszyjnika Berenice, jakby pomachała mu przed nosem chorym na wściekliznę, śliniącym się nietoperzem. Oblizał wargi. – Biuro Nadleśnictwa. Macie jakieś zastrzeżenia co do mojej pracy? – Na niebiosa, gdzieżby znowu – odparła Berenice, kładąc mu dłoń na ramieniu; horolog się skrzywił. – Chcę tylko popatrzeć. Proszę się nie przejmować moją obecnością. Van Breugel spojrzał na Iskra i wzruszył ramionami. – Poza, hm, pewnymi szczegółami to standardowa i monotonna procedura. Nic, czego by nie była pani świadkiem z tysiąc razy. – Kiedy obrócił się do Berenice, uważał, żeby przypadkiem nie napotkać jej spojrzenia. – Jeśli ma pani jakieś specjalne wymogi – wymamrotał, mając nadzieję, że jednak nie będzie miała – musi pani przedłożyć je na piśmie. Berenice odezwała się najprzyjaźniejszym tonem, na jaki było ją stać: – Rozumiem. Ale nie, nie mam żadnych wskazówek. Nie miała pojęcia, o czym mowa, lecz najwyraźniej zakończyli ten temat. Mężczyzna otworzył szafkę. Chwilę pogrzebał i wyciągnął skórzane etui oraz kółko z kluczami. – Lubi pan tę pracę? Chyba bywa czasami nudnawa.

Horolog odparł bez wahania: – Mimo że jestem tylko trybikiem w mechanizmie imperium, wykonuję istotne zadania. Służyć Mosiężnemu Tronowi poprzez wykonywanie poleceń Gildii na morzu to przywilej. Berenice pokręciła głową. – Nie przesłuchuję pana – powiedziała. – Tylko zagaduję. Szczerze. – Aha – burknął van Breugel i zamilkł, jakby zastanawiał się nad jej pytaniem; pewnie od dawna nikt nie wyraził zainteresowania tym, co robi. – Tak, często jest nudno. Ale mam czas poczytać. Z etui wzbiły się kłęby kurzu. Pieprzowy zapach sadzy podrażnił nozdrza Berenice. Smrodek stęchlizny sugerował, że horolog nie korzystał ze swoich narzędzi podczas każdego rejsu. Mężczyzna wyjął ze środka świecę, lusterko i coś zawiniętego w szmatkę. Pierwsze dwie rzeczy postawił na biurku, po czym rozwinął leżące na jego dłoni zawiniątko tak ostrożnie, jakby był to nowo wykluty przy wielkanocnym stole pisklak. To, co zobaczyła Berenice, przyśpieszyło jej puls. Horolog trzymał nieprzezroczystą soczewkę, mętną, jakby została wykonana ze szkła pośledniej jakości. Równie dobrze mogłaby być kopią tej, którą wykorzystała, aby uwolnić Nakręcacza w domu należącym do Nadleśnictwa. Od czasu, gdy zobaczyła paciorek u Jaxa, myślała o nim jak o szkiełku szyszynkowym, bo widziała już wcześniej coś podobnego w głowie innego zbiegłego klakiera, którego oszukała, unieruchomiła i rozebrała na części. – Maszyno – powiedział do Iskra van Breugel. – Podaj mi swoje prawdziwe imię. – Panie. Zwą mnie Iskrthikulothistrodantus. – Stań tam – horolog wskazał namalowany na podłodze punkt. – Przodem do mnie. Iskier przeszedł, gdzie mu kazano. Za przepierzeniem van Breugel przygotowywał przymocowaną do zawiasu deseczkę z trzema klamerkami. Ustawiał ją, póki nie znalazła się na tym samym poziomie co oczy maszyny. Umieścił na niej świecę i lusterko, a pomiędzy nimi mętną soczewkę. Berenice nie potrafiła ukryć fascynacji. Próbowała zapamiętać każdy szczegół procedury. Horolog rzucał jej co chwilę ukradkowe spojrzenia. Być może zaciekawienie odmalowywało się na jej twarzy aż nazbyt wyraźnie, bo skrzywił się, kiedy zauważył, jak intensywnie mu się przygląda. Aby odwrócić od siebie jego uwagę, zapytała: – Niech mi pan coś powie. Czemu wszyscy tutaj uciekają przed moim cieniem, jakbym była apokaliptyczną bestią o siedmiu głowach? Przecież, jak pan zresztą widzi, nie jestem potworem. – Kapitana Barendregta pani nie przekona. – Z powodu syna – powiedziała, a horolog ostrożnie przytaknął. – Co się stało? Van Breugel wzruszył ramionami. – Nikt nie wie, minęły już całe lata. Kapitan był jeszcze porucznikiem. Akurat

wypłynął wtedy w długi rejs, aż na południowe krańce Nowego Świata. – Po czekoladę i papugi. – Dokładnie. Opowiadają, że niedługo po tym, jak ojciec opuścił Rotterdam, chłopak podpadł Nakręcaczom. Miał chyba ze dwadzieścia parę lat. Znaczy syn, nie kapitan. Zanim statek z powrotem zawinął do portu, chłopaka już wypuścili, ale nie był taki sam jak przed aresztowaniem. – Jak to? – Nigdy o to nie pytałem. – A co zrobił? Gdy nareszcie spotkały się ich spojrzenia, Berenice dostrzegła w oczach van Breugela błysk, ledwie zauważalny, trwający może uderzenie serca, ale na tyle ostry, że wyprawiłby srebro. – Och, na pewno coś strasznego. Pani biuro zawsze ma swoje powody. Klucze zadzwoniły o siebie, kiedy horolog szukał odpowiedniego. Nie wydawały się Berenice znacząco różne od tych, które znalazła w ukradzionej skrzyni, choć nie miała jeszcze dogodnej okazji, aby się im przyjrzeć. Oba komplety miały spiralnie pozaginane ząbki ułożone wokół cylindrycznego rdzenia i pasowały do dziurek umieszczonych w głowach mechanicznych. Nie wydawały z siebie osobliwego dźwięku charakterystycznego dla zderzających się alchemicznych narzędzi. Mężczyzna spojrzał na Iskra, przypatrując się konstrukcji i projektowi zamka. Berenice podejrzewała, że dobierze odpowiedni model, bazując na znajomości wielosylabowego imienia klakiera oraz na obserwacji jego metalowego ciała. Równie dobrze mógłby być znudzonym nadzorcą kamienicy sortującym klucze do mieszkań. Nie zachowywał się jak człowiek dzierżący narzędzia zdolne zatrząsnąć podstawami świata doczesnego. Gdy nareszcie znalazł pożądany klucz, z tej samej szafki co poprzednio wyciągnął cienki, oprawiony w skórę tom, którego okładkę ozdobiono odciśniętym srebrnym filigranem – oznaczało to, że księga jest własnością Świętej Gildii Horologów i Alchemików. Jak pamiętnik uczennicy, zabezpieczona była malutką klamerką i zamkiem, ale ten był albo nieużywany, albo zepsuty, bo van Breugel otworzył wolumin bez dotykania zamknięcia. Nie wydawało się to Berenice typowe dla opętańczo strzegącej swoich tajemnic Gildii. Częściowo upewniając się co do swoich przeczuć, a częściowo dla zabawy, odchrząknęła znacząco. Mężczyzna przestał przerzucać kartki i odkaszlnął, wyraźnie zmieszany. – Mam zamiar to naprawić – bąknął. – Liczę na to – odparła. Nie mogła niczego rozczytać, musiałaby podejść do van Breugela, ale wtedy mógłby zacząć coś podejrzewać. Stronice na pewno były wypełnione tabelkami. Indeks modeli? Trudno było powiedzieć. Horolog szybko znalazł to, czego szukał. Wodząc kciukiem po jednej z kolumn, spojrzał na deseczkę.

Następnie przestawił lusterko, świecę i soczewkę tak, że klamerki znalazły się w odpowiednich pozycjach. Dziwna procedura skojarzyła się Berenice z działaniem okulisty dopasowującego pacjentowi szkła korekcyjne, by ustalić, jaką ma wadę wzroku. Najwyraźniej w tabelkach znajdowały się instrukcje ustawienia elementów optycznych. Co jest jednak kluczowe? Ogniskowa? Horolog zapalił świecę. Nie pachniała niczym nadzwyczajnym i rzucała taki sam blask, jakby odlano ją z pszczelego wosku. Mętne szkiełko odpowiedziało słabawym lśnieniem. Soczewka wydawała się zbyt nieprzejrzysta, żeby przepuszczać światło, ale jednak rzucała na przepierzenie migoczącą aureolę. To, co z początku wyglądało na kłęby kurzu, po bliższym przyjrzeniu się okazało się tajemnymi znakami alchemicznymi. – Nie ruszaj się – nakazał klakierowi horolog, po czym bezceremonialnie włożył klucz w głowę Iskra i energicznie przekręcił. Służący przez chwilę stał nieruchomo pomimo rzężenia i skrzeczenia dobiegającego z głębi jego czaszki. Z każdym obrotem klucza obracały się wyryte wokół zamka znaki alchemiczne. Van Breugel wykonał jeszcze kilka pełnych obrotów, aż głowa Iskra wydała z siebie alarmujący szczęk, i podszedł do deseczki. Zostawił klucz w czole służącego, przez co ten wyglądał niczym metalowy jednorożec. Mężczyzna obrócił lusterko, a migocząca aureola w miarę zbliżania się do Iskra robiła się coraz mniejsza. Następnie skierował załamujące się odbite światło świecy w kryształowe oczy mechanicznego, które jasno zalśniły. Dokonywał jeszcze jakichś poprawek, aż maszyną szarpnęło. Symbole wokół dziurki od klucza zaczęły się obracać przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Van Breugel wyciągnął klucz i zdmuchnął świecę. Sprawiał wrażenie, jakby oczekiwał od Berenice jakiejś reakcji, wydała więc z siebie niezobowiązujące mruknięcie. Horolog uznał najwyraźniej, że nie zrobiło to na niej wrażenia. – Uprzedzałem, że to nic, czego by pani wcześniej nie widziała już tysiąc razy. – Istotnie – odparła. Ale się mylił. Zaprezentował jej właśnie tajemną zegarmistrzowską procedurę, za której pomocą dało się zmienić zapisane metageas w działającym mechanicznym.

ROZDZIAŁ 8 Gula w żołądku Longchampa, która uformowała się, kiedy sierżant Chrétien obudził go na długo przed świtem, zlodowaciała. Była zimniejsza niż stalowy baniak, na którym leżał. Kapitan rozłożył się na jeleniej skórze, a głowę i ramię przecisnął przez otwarty zawór próbny metalowego zbiornika na chemikalia. Słabe światło odbijało się srebrzystym blaskiem od połyskującej powierzchni pojemnika będącego jednym z paru, które zbudowano, aby pomieścić lepką amunicję do dział epoksydowych, ich głównej broni obronnej przeciwko klakierom. Dokumenty mówiły, że był pełny, ale poza oparami żrącej substancji, które dałoby się wyssać paroma oddechami, nie było tam absolutnie nic. Tak jak ostrzegała w liście była wicehrabina. Poprzedniego ranka przybyła wysłana nocą z Akadii – tej dziwacznej części Nowej Francji rozciągającej się wzdłuż atlantyckiego wybrzeża, gdzie ludzie mówili rozmokłą i przesoloną odmianą francuskiego – depesza, w której pisano, że klakierzy w sile kilkuset maszyn wiosłują dziarsko ku cieśninie Belle Isle. Tymczasem bliżej Zachodniej Marsylii, w lesie leżącym na północny wschód od Mont Laurier, doszło do wybuchu i przynajmniej jeden coureur de bois zginął z rąk klakiera. Longchamp podejrzewał, że to zwiadowca. Będą kolejni. I to niedługo. Nadciągała metalowa fala. Tymczasem tam, gdzie powinny się znajdować tysiące litrów chemicznych reagentów, było tylko powietrze i echo głosu Longchampa, który wyrzucił z siebie długi potok siarczystych przekleństw odbijających się echem od chromowanych ścian zbiornika. Gdy się wynurzył, aż zakręciło mu się w głowie i musiał wziąć kilka głębszych oddechów, zanim znów zdołał jasno myśleć. Oczy, zdradliwe mendy, nie chciały przestać mu łzawić. A skoro już mowa o zdrajcach… Longchamp podniósł się i odwrócił do dwóch chemików stojących przy otwartym włazie. – Zamknijcie. Dość się napatrzyłem. – Nie było zbytnio co oglądać – powiedział Chrétien. – No to się, kurwa, naoglądałem niczego. Kapitan uznał, że ześlizgnięcie się po boku cylindrycznego zbiornika może być ryzykowne, choć miał on jedynie pięć metrów średnicy i nie był zbyt wysoki. Gdyby nie było ciemno i gdyby nie bolały go kolana, mógłby nawet i zeskoczyć. Ale odczuwał i zimno, i odrętwienie, a nie chciał robić z siebie przygłupa przed Bogiem, swoimi ludźmi i cywilami. Dlatego zdecydował się zejść po drabince bez sygnalizowania, że

wszystko go boli i jest mu źle. Ich morale i tak otrzymało poważny cios – jego również: ledwie powstrzymał się przed wyciągnięciem różańca – i ostatnim, czego potrzebowali, był widok ich szanowanego dowódcy błagającego o boską interwencję niczym jakiś cierpiący na reumatyzm dziadek. Niedługo i tak wszyscy się dowiedzą o kryzysie. Jeśli cywile zobaczą, jak ich obrońcy jęczą i zgrzytają zębami, całe miasto położy się na plecach i pokaże najeźdźcom brzuszek jeszcze przed rozpoczęciem bitwy. Muszą robić dobrą minę do złej gry. A żeby wyglądać na pewnych siebie, musieli czuć się pewni siebie, zaś najlepsze, co mógł zrobić Longchamp, aby dodać swoim towarzyszom otuchy, było udawanie pewnego siebie. Lub przynajmniej ukrycie szoku, jaki go ogarnął, oraz zamaskowanie potrzeby opróżnienia kiszek. Stojąc z powrotem na ziemi, tupnął, chcąc odpędzić od siebie zimno. Nie pomogło. Chłód emanował bowiem z wnętrza jego ciała. – Dobra. Już bardziej się nie rozbudzę. Czekam na historyjkę. Cichą noc przeszywały tylko kroki żołnierzy i, z rzadka, mruknięcie dochodzące z pobliskiej zagrody. Śmierdzące bestie. Fetor dolatujący z wybiegu nie był gorszy niż ten, który rozlał się po całej pracowni chemicznej. Kolejny pomruk. Longchamp uniósł lampę. Światło odbiło się od śniegu zalegającego na kudłatym bizonie i znajdującym się za zwierzęciem gładkim kamiennym murze zewnętrznej twierdzy. Nic ponad normę, tylko potężne, durne zwierzaki robiące to, co umieją najlepiej. Że też mieszkańcom równin udało się zbudować zagrody dla tych bestii bez korzystania z nowoczesnych materiałów. Sierżant Chrétien odezwał się szeptem, jakby nie chciał spłoszyć zwierząt. Dobrze pomyślane, lecz to o cywili powinien się obawiać. – Chemicy kręcili się po twierdzy. Sprawdzali stany magazynowe, napełniali zbiorniki, zwyczajne przygotowania do oblężenia. Zgodnie z pańskimi poleceniami wszystko robili osobiście. A kiedy dotarli do tego tu – gdy Chrétien uderzył w baniak pięścią, ten zadzwonił jak tybetański gong – i gówno im pociekło nogawkami, pędem przybiegli do nas… – A wy do mnie – dokończył Longchamp. – Tak było. Kobieta wyszła do światła. Kapitan zawsze potrafił rozpoznać w tłumie cywili chemika, bo nawet jeśli zdejmowali swoje fartuchy robocze, to ich ubrania niezmiennie nosiły ślady plam lub nawet bywały przypalone bliżej niesprecyzowanymi chemikaliami, a ukryte za szkłami oczy często charakteryzowały się błyskiem sygnalizującym nieustanną koncentrację. – Tutaj trzymaliśmy prekursor epoksydowy. – Proszę wytłumaczyć mi to prościej – powiedział Longchamp. – Załóżmy na chwilę, że mówi pani do ludzi, którzy zarabiają na życie jako słomiane ludki dla diabelskich mechanicznych szermierzy. Dobra. Czyli ciecz trzymająca tykaczy na wodzy to mikstura.

– Tak. Do jej utwardzenia dochodzi podczas reakcji chemicznej polegającej na przyśpieszonej kopolimeryzacji… – Aha, aha. A to, co tutaj było… – Pochodna trójtylenoczteroaminy z dodatkiem… – Innymi słowy gluty, które pakujemy do dział epoksydowych. Zgadza się? – Tak – prychnęła. – Zniknęły? – Tak. – Ile nam brakuje? Sierżant zmrużył oczy, gdy promień słońca odbił się od metalu, i wytężył wzrok, próbując odczytać napis na zbiorniku. – Jakieś dwanaście tysięcy litrów, panie kapitanie. – Raz jeszcze – powiedział Longchamp – gdyż nie posiadam zdolności intelektualnych pozwalających mi, tak jak pani, pani doktor, oraz pani kolegom, na ciągłe posługiwanie się głową, to i owo uproszczę. Muszę przyznać, że nie znam się na tych wszystkich jednostkach miar, choć tak po prawdzie nie można za to winić dobrych sióstr od świętego Jana Chrzciciela, które próbowały upchnąć mi do upartego i gorącego łba trochę podstawowej wiedzy. Ale na potrzeby tej rozmowy pozwolę sobie założyć, że dwanaście tysięcy litrów to w chuj dużo. – Chemiczka momentalnie zesztywniała i wyprostowała się jak struna. – Bo brzmi jak w chuj. Co nie, sierżancie? – O tak, panie kapitanie. Co najmniej tyle. A może nawet więcej. – Dobry chłop z pana. Ale teraz proszę, sierżancie, żebyś się zamknął, a dobra pani doktor nas oświeci. Bo przecież miała wydać profesjonalny werdykt odnośnie do tego, kiedy cały ten szajs nam zwinięto sprzed nosa. Chemiczka skrzyżowała ręce na piersi rękami. Szal, który nosiła, osunął się z jej głowy na ramiona. Zaczęła dukać: – Skąd mielibyśmy… – Ujmę to inaczej – wszedł jej w słowo Longchamp. – Ile czasu minęło od ostatniego sprawdzenia stanu zbiornika przez któregoś z twoich ludzi? Kobieta zamknęła oczy. – Możliwe, że całe miesiące. Chrétien gwizdnął. Pokręcił głową i wyciągnął przed siebie ręce, jakby spodziewał się po kapitanie nagłej reakcji. Longchamp przemilczał nieadekwatną odpowiedź, która choć niewypowiedziana, zawisła w powietrzu. Po chwili odparł: – Zdaje mi się, choć jestem tylko niewyedukowanym mięśniakiem, że nie jest to zadowalająca informacja. Może jeszcze nikt tutaj o tym nie słyszał, może nie dotarło to do laboratorium, ale przygotowujemy się na kolejne oblężenie. A co, sierżancie, robimy, kiedy się dowiadujemy, że wkrótce będziemy musieli zaszyć się za murami? – Inwentaryzację, panie kapitanie. Należy wiedzieć, czym się dysponuje. Pierwsza zasada przygotowań do oblężenia.

– Chłop zostanie kiedyś kapitanem – rzekł Longchamp do chemiczki. – Przykro mi to mówić, ale nie znacie tutaj podstawowych reguł. Ktoś mógłby nawet stwierdzić, że to kurewski brak szacunku dla tych, którzy narażają życie i gołymi rękoma bronią czyichś tłustych, obwisłych pośladków. A coś mi się zdaje, że jakiś czas temu marszałek wzywał do ustalenia stanu magazynowego. – Jesteśmy lekko z tyłu – odparła. – Poważnie? Co też pani mówi? – Niech pan posłucha – powiedziała chemiczka. – Budowaliśmy nowe magazyny w twierdzy i przepompowywaliśmy zawartość cystern tak szybko, jak to możliwe. Ale sprawdzenie takich rzeczy nie jest proste! – Czyżby? Bo gdyby to zadanie przypadło mnie, otworzyłbym zawór na górze zbiornika, złapał za jakiś patyk i zanurzył w tym gównie, by sprawdzić poziom. Lecz jestem tylko prostym żołnierzem, a nie doktorem pierdylogii. Opowie mi pani, jak robią to eksperci? – My, no cóż, zanurzamy tam patyk. – Longchamp przewrócił oczyma, na co kobieta czym prędzej dodała: – Musimy być jednak wyjątkowo ostrożni, żeby do substancji nie przedostały się żadne polutanty! Kopolimeryzacja jest wysoce egzotermiczna i nawet niewielkie zanieczyszczenie może opóźnić albo i zatrzymać reakcję. – Czyli to te jakże rygorystyczne i wymagające niemałego wysiłku procedury powstrzymywały panią przed ustaleniem stanu magazynowego o czasie, nie zaś fakt, że nikomu nie chce się tutaj przychodzić i klęczeć na lodowatym metalowym zbiorniku w środku zimy. – Istnieje taka możliwość – zgodziła się. Słabo słyszalny dźwięk dzwonu bazyliki ledwie przebijał się przez szuranie i pomrukiwanie zwierząt. Jutrznia. Bito na modły o świcie. „Chryste, to będzie długi dzień”. Gdy dzwonienie ucichło, Longchamp zapytał: – Co się z tym wszystkim stało? Skierował snop światła latarni na ziemię przy zbiorniku. Śnieg był tu nieco cieńszy, ale nie miał bladego pojęcia, co to oznacza. – Nie przeciekł. Zbiornik jest cały – powiedziała, pokazując palcem bizony w zagrodzie. – Gdyby było inaczej, wszystkie by się pochorowały. – Czyli co się wydarzyło? – Zgaduję, że zawartość została wypompowana. Umyślnie. – Czy jest to fachowy sposób powiedzenia, że zostaliśmy okradzeni? – Chyba tak. Longchamp przypomniał sobie treść listu Berenice. Jej ostrzeżenie okazało się słuszne, a co za tym idzie, podejrzenia wobec Montmorency’ego wydawały się coraz bardziej uzasadnione. To wokół księcia skupiały się wszystkie chemiczne przedsięwzięcia Nowej Francji.

– Czy istnieje szansa, że uzupełnicie brakujące gluty? – Jeśli byśmy pracowali dniami i nocami przez kolejnych parę tygodni, dalibyśmy radę wyprodukować część, o ile otrzymamy niezbędne prekursory, katalizatory i reagenty. – Nie mogę wydawać pani poleceń, doktorze, ale mogę się pokusić o radę. A brzmi ona tak: otóż pani oraz pani koledzy o dużych móżdżkach powinniście się do tego czym prędzej zabrać, bo powieszę was za kciuki. – Powiedziałam „o ile”. Nie mamy potrzebnych substancji. Słysząc to, sierżant uniósł brwi. Słuszna reakcja. Longchamp zamknął oczy i ścisnął grzbiet nosa. Policzył do pięciu. – A czemu nie? Co wy, ludzie, tutaj robicie? – Nic! Nie mamy praktycznie nic do roboty, bo dostawy z północnego zachodu przychodzą sporadycznie. Ostatnie prekursory, które otrzymaliśmy, były pośledniej jakości i musieliśmy się mocno postarać, żeby usunąć zanieczyszczenia. – Jezusie, Maryjo, Józefie na syfilitycznym wielbłądku. Od jak dawna to trwa? Chemiczka wzruszyła ramionami. – Kilka miesięcy? Spisaliśmy raport. – Jestem pewien, że podziałało. Ludzie uwielbiają czytywać to gówno – mruknął Longchamp i odwrócił się do sierżanta. – Idziemy, chłopie. Zapewnimy marszałkowi nie lada poranek. * Marszałek, tak jak wszyscy pozostali członkowie rady królewskiej, zamieszkiwał apartamenty za murami wewnętrznej twierdzy. Longchamp i Chrétien maszerowali do serca Nowej Twierdzy przez okopy na tyle głębokie i szerokie, że faktycznie byłyby w stanie spowolnić klakiera, pod machikułami i przez boczne wejście. Zrobiło się wtedy nieco niebezpiecznie, bo mieli do dyspozycji jedynie skromne światło porozstawianych tu i ówdzie lamp na syntetyczny olej. Król zarządził, że aby oszczędzać chemikalia służące do obrony twierdzy, nocą może płonąć tylko jedna trzecia latarni. Dzień się jeszcze nie rozbudził i ulice były pustawe, nie licząc sprzątaczy. Zewnętrzne blanki miały kształt gwiazdy i zostały zaprojektowane przez wielkiego Vaubana, który przybył do Nowej Francji z pierwszą falą emigracji. Legendarny inżynier wojskowy wykorzystał swój nieprzeciętny umysł także przy kreśleniu krenelaży, biorąc pod uwagę nie tak znowu odważną myśl, że pewnego dnia może dojść do oblężenia, a mechaniczni zabójcy obsiądą ściany, a nawet się przez nie przedostaną. Podczas zawieszenia broni przypominające kleszcze mury zapewniały atrakcyjne miejsce dla handlarzy i cieszyły oczy, gdy na stojących obok siebie wózkach kwitły zioła. Lecz wymęczone zimą anyż i lawenda zostały już zebrane, a ponadto zaprzestano sprzedaży ryby smażonej w głębokim tłuszczu z bizona. Zamiast tego na

murach można się było zaopatrzyć w błyszczące harpuny, bolasy i broń na epoksydową amunicję. Najwyraźniej sierżant zwykł odwiedzać te stoiska, bo kiedy skręcili za róg, odetchnął ciężko. – O czym pan myśli, sierżancie? – O kwiatach i bekonie. Zawsze tak będzie dla mnie pachniał dom. Ale zastanawiam się, czym to miasto będzie zalatywać, gdy zakwitną następnym razem. – Tym to niech się pan akurat nie zamartwia – powiedział Longchamp. – Jeśli przeżyjemy dwa miesiące na zimnym pemikanie, nie zatęskni pan już nigdy za smrodem zwierzęcego tłuszczu. – Zapamiętam, kapitanie. Longchamp wybrał nieco dłuższą drogę, żeby zapalić świece w przedsionku bazyliki. Sierżant zdjął kapelusz, przyklęknął i się przeżegnał. Mimo wczesnej godziny i pustych ulic na bicie dzwonu odpowiedziały i przyszły się pomodlić dziesiątki wiernych. Tak było od czasu okropnych wieści, jakie przyszły z Québecu. Longchamp uwzględnił w swoich prośbach ojca świętego. Przed drzwiami do rezydencji marszałka kapitan oparł się o fontannę, podrapał po brodzie i pociągnął delikatnie za majtający się przy drzwiach sznurek. Rozeszła się wygrana przez dzwonki melodia, ale nie słyszeli, żeby ktoś szedł im otworzyć. Sierżant pociągnął za sznurek raz jeszcze, a drugą ręką zastukał. Szybko się uczył, bo porządnie, kurwa, załomotał. Drzwi otworzył im asystent marszałka. Miał na sobie jedynie szlafrok, lecz nosił go z godnością, na jaką nie byłoby stać zbyt wielu, choćby założyli najprzedniejsze szaty. Nie rozpoznawszy sierżanta, wykrzywił się i spojrzał na niego z tak zaciętą miną, że ktoś mniej odważny pewnie już by podkulił ogon. – Drogi panie – powiedział ni to scenicznym szeptem, ni krzykiem – hrabia i hrabina de Turenne nie przyjmują gości o tej porze. – Proszę mi wybaczyć tę barbarzyńską godzinę, ale jeśli to możliwe, chciałbym porozmawiać z marszałkiem – odezwał się sierżant. – Nie tylko pan. Lecz hrabia z pewnością nie przyjmie kogoś, kto nie respektuje podstawowych zasad współżycia społecznego. Longchamp obserwował tę wymianę zdań przez minutę czy dwie, aż zdecydował się odpuścić sierżantowi. Odchrząknął i splunął do fontanny, na śnieg i pokruszone liście. – Kurwa mać, Richard. Przecież i ty, i ja zdajemy sobie sprawę, że nam otworzysz, bo i ty, i ja zdajemy sobie sprawę, że nie kłopotalibyśmy marszałka, gdyby niebo nie spadło nam na głowy, a martwi nie podnieśli się z mogił. – Oczywiście, kapitanie. Pędzę obudzić marszałka. Asystent zaprowadził ich do środka, jakby cała ta rozmowa się nie odbyła. – Dziękuję, panie kapitanie – wyszeptał Chrétien. – Niech się pan zachowuje tak, jakby pan urodził się w tym pieprzonym mundurze –

odparł Longchamp szeptem. – Bo był to jeden z najsmutniejszych spektakli, jakie kiedykolwiek miałem okazję oglądać. – Pociągnął głośno nosem. – „Chciałbym porozmawiać z marszałkiem”? „Jeśli to możliwe”? Jezu. Chciałbym zobaczyć, jak targujesz się z przekupkami w Saint Agnes. Wróciłbyś do domu nagi, żonaty i z długami. Richard odprowadził ich do bawialni i trącił pogrzebaczem rozżarzone węgle w palenisku. – Sierżant się tym zajmie – mruknął Longchamp. Chrétien, słysząc polecenie, zabrał się do rozniecania ognia. – Oczywiście, kapitanie. Czy poprosić Sabine, żeby przygotowała coś ciepłego? Mamy kawę. – Nie, dziękuję. Lecz jeśli twój pan opromieniłby nas swym blaskiem jeszcze przed zachodem słońca, bylibyśmy zobowiązani. Nie musieli długo czekać. Już po kilku chwilach obaj zasalutowali rozczochranemu marszałkowi, który wydawał się zapuchnięty i zmarnowany. Mimo to poruszał się z zadziwiającą szybkością. Nie miał nawet przy sobie swojej laski, co zdziwiło kapitana, gdyż hrabia de Turenne praktycznie się z nią nie rozstawał. – O, kapitan Longchamp. Tak właśnie myślałem, że to pan, kiedy zadzwonił dzwonek do drzwi. – Spojrzał na sierżanta. – A pana z kolei nie znam. – Proszę mi wybaczyć pobudkę. A to sierżant Chrétien. – Ach – marszałek zajął fotel – to pana awansowali, kiedy ten tutaj wypłynął – powiedział, kciukiem wskazując kapitana. – Tak, panie marszałku. – Spora odpowiedzialność. – Tak, panie marszałku. – Słyszałem, że ciężko się z draniem pracuje. Sierżant odchrząknął. Pąsowiejąc, odparł: – Trudno mi powiedzieć, panie marszałku. – Musi się nauczyć lepiej kłamać – rzucił do kapitana. – Pracuję nad tym. – No dobrze. – Marszałek klepnął otwartymi dłońmi o uda. – Jesteście tutaj. Nie śpię. Za oknem ciemno. Jakież to złe wieści dla mnie macie? – Przekrzywił głowę, jakby nasłuchiwał odgłosów miasta. – Nie słyszę żadnych krzyków, czyli tulipaniarze jeszcze nie zaszli pod nasze mury? – Jeszcze nie, dzięki Panience – odparł Longchamp i cała trójka się przeżegnała. – Chodzi o przygotowania do oblężenia – dodał, po czym wyłożył marszałkowi całą problematyczną sytuację. Ani słowem nie napomknął jednak o liście od Berenice. – Posiadamy chyba jakieś rezerwy, żeby rozpocząć produkcję? Chrétien rzucił Longchampowi spojrzenie pełne paniki, niczym złapany w sidła królik.

– Tak się składa, że to kolejna kłopotliwa kwestia – rzekł kapitan, po czym opowiedział o kiepskich dostawach. – Jak marszałek wspomniał, niedługo mogą nas otoczyć metalowi ludzie. I musimy wyposażyć naszych w działa epoksydowe i zapas amunicji. Marszałek zamknął oczy. Głowa mu nieco opadła, zaczął szybciej oddychać. Zacisnął palce na podłokietnikach fotela. Kiedy rozchylił powieki, wyglądał, jakby zapadł się w sobie. Hrabia du Turenne, przypomniał sobie Longchamp, nie miał doświadczenia wojskowego. Został marszałkiem dzięki zmysłowi politycznemu. – Co zrobimy? W tym momencie młody sierżant zdał sobie sprawę, że przywódcy jego kraju to ludzie starzy i słabi. Jego mina raniła serce Longchampa, ale była to lekcja konieczna do odebrania. – Myślę – odparł kapitan, czując się dziwnie, gdy starał się zabrzmieć delikatnie – że król powinien o tym usłyszeć. I powinniśmy się modlić. – Tak. Oczywiście. – Marszałek znowu klepnął się w uda. – A skoro pan, kapitanie, odpowiada za obronę, lepiej będzie, jak zda mu pan raport osobiście. Pewnie zwoła spotkanie rady. – Dźwignął się z krzesła. – Richard! Przygotuj mój strój, udaję się na Iglicę! Sabine! Kawy! * Longchamp i jego cień poszli na Iglicę pieszo. Akurat kiedy dochodzili na szczyt, marszałek zdążył już zsiąść z konia. Strażnik prowadził jego wierzchowca za uzdę, podczas gdy nad ich głowami mijały się wagoniki kolejki. Gdy marszałek siedział w tym zmierzającym na górę, jego sunący po szynach pusty brat bliźniak zatrzymał się delikatnie na samym dole. Mimo wczesnej godziny przy stacji zgromadziła się niewielka grupka poddanych. Już same pogłoski o nadchodzącej wojnie podenerwowały ludzi, ale trwające przygotowania go oblężenia, choćby i czynione ukradkiem, sprawiły, że obywatele zupełnie stracili głowy. Od paru tygodni codziennie sporo kręciło się ich przy Iglicy, całe dziesiątki czekały w kolejkach od świtu do zachodu słońca, żeby mieć szansę zaprezentowania swojej sprawy królowi. Cywile przeważnie prosili o ponowne rozpatrzenie sprawy ich poboru, chyba że byli przedsiębiorcami – wówczas najczęściej usiłowali zbić interes na niesnaskach z Nowymi Niderlandami. Oprócz tego, tak jak w czasie pokoju, przychodziła tutaj stara gwardia petentów, ufających, że król potrafi ich wyleczyć ze wszystkich chorób samym tylko dotykiem dłoni. Tego ranka zebrali się zadymiarze, ale strażnikom udawało się utrzymać porządek. Gdy zbliżali się do tłumu, Simon, jeden z ludzi Longchampa, pokazał na kolejkę i tłumaczył zebranym: – Bo jest marszałkiem, ot co. Też moglibyście podjechać, gdybyście mieli do omówienia niecierpiące zwłoki sprawy z Jego Wysokością. Ale skoro nie macie,

ojczulku, musicie czekać, aż kolejka zacznie kursować. To samo tyczy się wszystkich. Strażnicy zasalutowali przechodzącemu Longchampowi. Chrétien się zasępił. Światła lamp i pierwsze promienie słońca odbijające się od szyb wagonika wydawały się bardziej kuszące niż mrugnięcie oka uwodzicielki, ba, niż pieśni syren ze starych opowieści. Kapitanowi przeszło przez myśl, że pewnie któregoś dnia porzuci dawne postanowienie, podda się i zamiast długiego spaceru Modlitwą Portiera wybierze skrót. Jeszcze niedawno nawet by się nie zastanawiał i skoczył na schody, lecz teraz myśl o człapaniu na Iglicę wywoływała u niego mentalne mdłości. Cholernie długi spacer, szczególnie na chyboczących się kolanach. Może gdyby szedł sam, machnąłby ręką, lecz jeśli raz dałby sobie fory i znalazł jakieś wytłumaczenie dla swojej decyzji, pewnie robiłby to ciągle. Nie mógł ryzykować, że spadnie jego wydolność, a rezygnacja z mozolnej wyprawy na górę mogła mieć zgubne skutki i osłabić jego siłę. Dlatego kiedy sierżant ruszył dziarskim krokiem ku kolejce, chwycił go za kołnierz. – Nie ma mowy. Idziemy po staremu. Jest pan za smarkaty, żeby się tak lenić, a ja za bardzo zgrzybiały, aby zmieniać swoje przyzwyczajenia. Poza tym – dodał – dajmy marszałkowi chwilę sam na sam z królem, niech sobie pogadają, zanim przyjdziemy. Niech już trochę pogłówkują. Sierżant zachował chociaż tyle samodyscypliny, żeby nie jęknąć. – Tak jest, panie kapitanie. Udali się na schody. Daleko za nimi rozległ się głos pilnującego tłumu strażnika: – I co? Nawet kapitan straży idzie na nogach. Odpowiedział mu pełen oburzenia głos. – Bo mają sprawę państwową – odparł Simon. – Król nie przyjmuje nikogo o świcie. Rozległy się kolejne burknięcia i mruknięcia, ale Longchamp nie potrafił rozpoznać, o czym mowa, bo znaleźli się już za zakrętem Iglicy. Chrétien wyglądał jednak na zaaferowanego, jakby nadal nasłuchiwał. Kapitan zastanawiał się, jak daleko sięga zasięg tych młodych uszu. Być może istniał także inny powód, dla którego Longchamp, mimo zimna, zdecydował się na tak długi marsz. Nie byli jeszcze nawet w połowie drogi, kiedy zobaczył dwa przylatujące gołębie i jednego wylatującego, i to w odstępie zaledwie dziesięciu minut. Z tej odległości ptaki wydawały się zaledwie niewielkimi, łopoczącymi skrzydłami sylwetkami na tle jaśniejącego nieba, lecz ich widok spowijał serce Longchampa lękiem. Kapitan zarządził postój przy gołębniku. Nie dlatego, jak sobie powtarzał, że potrzebował odpocząć, a także nie po to, aby rozweseliła go pogodna twarz Brigit, ale by zasięgnąć języka. O tej godzinie Brigit nadal spała, lecz gołębie nie próżnowały. Latały przez całą noc, przynosząc liściki z najdalszych terenów Nowej Francji. Odnotowano kolejne napaści na przygraniczne ziemie, a obserwatorzy siedzący w balonach kilkaset metrów nad Trois-Rivières zauważyli błysk metalu na pobliskich mokradłach. Kilkaset lig dalej na

południe klakierzy zajęli mosty na Niagarze; innymi słowy Holendrzy kontrolowali tamtejsze przejścia. Z każdą godziną metalowa fala unosiła się coraz wyżej. A zapasy chemicznej broni przeciwko niej nadal pozostawały nieuzupełnione. Od zimnego wiatru Longchampowi zaczęły łzawić oczy. Obaj mężczyźni pocili się mimo chłodu, a posępna mina sierżanta, którą przybrał jeszcze na dole Iglicy, stawała się coraz bardziej skwaszona z każdym okrążeniem spiralnej klatki schodowej. – Pani kapitanie – usłyszał Longchamp. Mruknął, nie chcąc dać po sobie poznać, że dyszy: – Hmmm. – Słyszał pan, co powiedział Simon? Do tłumu? – Słyszałem, jak gada, że mimo opowieści mówiących inaczej, Jego Świątobliwość nie kryje się na szczycie Iglicy – wydyszał – a król nie potrafi leczyć chorych dotykiem. – Pokonał kilka kolejnych stopni, chrapliwie łapiąc oddech. – I żeby pod żadnym pozorem nie przyprowadzać na audiencję u króla kóz, choćby bestie ledwie łaziły. – Nie o to mi chodzi. Pod koniec kolejki czekał facet, do którego Simon mówił „ojczulku”. – Dobre ucho, sierżancie. – Mówił pan, żeby mieć oczy otwarte i wypatrywać nowo przybyłych do Marsylii duchownych. Longchamp przystanął. Faktycznie. Sukinsyn. – Świetna pamięć, sierżancie. Awanturował się? – Nie mam pojęcia, nie przyjrzałem mu się. – Chrétien wyjrzał za zewnętrzną balustradę Modlitwy Portiera. – Szlag. Kiedy spoceni kapitan i sierżant stanęli na zaokrąglonym szczycie Iglicy, gdzie mieściły się komnaty obrad rady królewskiej i, powyżej, monarsze apartamenty, brzeg tarczy słonecznej już wyłonił się zza wschodniego horyzontu. Longchamp złapał oddech i powiedział: – Zjedź na dół i wybadaj sytuację. A jeśli już go tam nie ma, niech Simon przygotuje rysopis. Zrób kopie i rozdaj je reszcie ludzi. Tylko po cichu.

ROZDZIAŁ 9 Nie było łatwo biec lasem z dwoma bezużytecznymi ramionami i urwaną stopą przyczepioną do piersi. Uszkodzona głowa chybotała się w rytm nienaturalnego, sprężystego kroku, jakim poruszał się Jax, chcąc chronić kikut stawu skokowego. W związku z tym trudno mu było patrzeć naprzód. A tajga była niebezpiecznym terenem: czasem bagnistym, czasem porośniętym krzakami, czasem tak gęsto zarośniętym drzewami iglastymi, że aż niemożliwym do pokonania, no i pokrytym śniegiem. Bywało, że gdy biegł przez odkryte pola, wzbijały się za nim w powietrze fontanny śniegu. Czasem drzewa, o które zahaczał, jakby oburzone, miotały lodowymi soplami; szkliste strzały rozbijały się o jego metalowe ciało. Po haskich veerkaden – starych ścieżkach flisackich – potrafił biec trzykrotnie szybciej, ale wtedy miał dwie stopy, sprawne ręce i głowę poruszającą się zgodnie z jego poleceniami. Nie czuł bólu związanego z okaleczeniem. A przynajmniej nie ten jego rodzaj, który klakierzy uznawali za istotny. Człowiek, który straciłby stopę tak nagle jak Jax, pewnie oślepłby z szoku i się wykrwawił. Być może mechaniczni nigdy nie mieli znaleźć wspólnego języka ze swoimi stwórcami. Tymczasem Jax odkrył nowy rodzaj cierpienia. Nie był to magiczny ból narzucony podczas programowania, ale duchowe katusze grzesznika. Wiedział, że poczucie winy wywołane dokonanym morderstwem będzie go prześladowało do samego końca. Był też odpowiedzialny za śmierć latającego lewiatana – kolejny ciężar na jego barkach – choć próbował go ratować. Ludzie, którzy go ścigali, zabili kobietę tylko po to, żeby sprzedać historyjkę o szalonej morderczej maszynie. Jego ziomek Dwyre poświęcił się dla niego. Ale to było gorsze. Czy istniał Bóg karzący za morderstwa? A jeśli tak, to czy nękał tylko posiadających duszę ludzi, czy również zbiegłych mechanicznych takich jak on? Co z żołnierzami, którzy nie mieli wyjścia, tylko musieli szlachtować Francuzów? Czy także byli grzesznikami? Może Jax zyskał duszę, kiedy uwolnił się od geas? Chyba że nadal był pustą skorupą nienawidzoną przez tych, którzy go skonstruowali, i tylko wzgardzoną przez Stwórcę, a co za tym idzie, funkcjonującą niezależnie od obowiązujących ludzi moralności? Niewykluczone. Ale skoro tak, to czemu ciężar tego czynu tak bardzo mu doskwierał? Jeżeli istniał Bóg, to czy odpowiadał na modły, czy może wysłuchiwał tylko tych recytowanych przez najbardziej oddanych? A może wyczekiwał skruszonego szeptu żałosnej maszyny? Niektórzy ludzie wierzyli, że Bóg zna ich myśli i serca. Czy

wobec tego zawracał sobie głowę tym, co działo się wewnątrz klakiera? Bóg kalwiński uruchomił świat na początku czasu niczym niebiański zegarmistrz nakręcający kieszonkowy zegarek, łącznie z nieskończenie plączącymi się ścieżkami egzystencji Jego stworzenia. Czy obejmowało to również maszyny, czy też im zawsze pisane było życie wypełnione bezustanną, wieczną służbą? Czy gdzieś zostało zapisane, że Jax spotka pastora Vissera, Berenice i człowieka, któremu odebrał życie? Las pachniał lepiej niż Haga, Amsterdam, a nawet Delft. Nie czuć było zastałych ścieków, jedynie woń świeżego śniegu, leśnych igieł i, od czasu do czasu, zwierząt – piżma łosia, odchodów królika. Jax sądził, że to terytorium niedźwiedzi, i zastanawiał się, czy jakiegoś zobaczy, choć, jeśli dobrze kojarzył, niedźwiedzie przesypiały zimy. Tak czy owak ostatniej nocy słyszał ryk czegoś niewątpliwie dużego. Przypomniał sobie bajarza, który przyszedł na siódme urodziny Pietera Schoonraada, dziesiątki lat temu, kiedy Jax należał do jego ojca, a jego ostatni dzierżawca był jeszcze dzieckiem, chłopcem młodszym niż dziś jego córka. Człowiek ten zabawiał dzieci wymyślnymi historyjkami o zwierzętach Nowego Świata, przetykając je charczeniami, poszczekiwaniami i jękami. Mały Piet zsikał się w spodnie, kiedy bajarz opowiadał o straszliwym górskim lwie. Biegnąc pośród drzew i nie mogąc złapać ostrości widzenia przez chybotanie się nieposłusznej głowy, niemal nie zauważył, że las niespodziewanie się kończy. Gdy zostawił za sobą krzaki jeżyn, nagle znalazł się pomiędzy wyprężonymi jak strażnicy osikami, na krawędzi klifu. Pod stopami miał granitową ścianę, a przed nim rozciągały się tysiące akrów czerwonego świerku. Śnieg przysypał ich korony i wyglądały niczym pieczone na święta ciasteczka speculaas oprószone cukrem pudrem. Dostrzegł także choiny i modrzewie, z tym że te drugie stały nagie, ale rozpoznał je po leżących u ich stóp fioletowych szyszkach. Przez dolinę przepływała wijąca się niczym wąż rzeka, przypominająca z tej odległości srebrzystą wstążeczkę oplatającą las. Na obu jej brzegach kręciły się stada bizonów. Za płytką misą doliny ziemia się wypiętrzała, wzniesienia puchły i przechodziły we wzgórza, a potem… „Góry!” Nigdy nie widział gór na własne oczy, jedynie na rycinach, choć Stary Świat był poprzecinany pasmami górskimi – Alpami, Pirenejami i Karpatami. Ale wyobraźnia Jaxa okazała się zbyt uboga. Nie spodziewał się, że będą tak… Hipnotyzujące. Góry! Zupełnie jakby potężne chtoniczne siły ukryte gdzieś głęboko pod powierzchnią ziemi zamarły, wzruszywszy ramionami, pozostawiając po sobie skały postrzępione jak zęby piły. Nagie szczyty przykrywał śnieg tak czysty, że odbijające się od niego promienie słońca uaktywniły filtry w oczach Jaxa. Im bliżej ku dołowi, tym bardziej zdecydowanie fiolet i umbra ustępowały miejsca głębokiemu khaki. Używając swojego aparatu optycznego, zrobił zbliżenie aż do granicy dyfrakcji i zobaczył, że ciemna, zacieniona zieleń to krawędź lasu stojącego na wysokości, na której nie rosły

nawet choiny. Słońce rozlewało się na niebie, a on chłonął każdy szczegół panoramy. Grę światła i cienia na tle pędzących chmur; śnieżne zawijasy zwiewane z odległych gór przez chłoszczące szczyty podmuchy; szept mknącej wody; piaszczysty, sosnowy zapach lasu. Nie miał pojęcia o istnieniu podobnego piękna. Góry! Słońce zdążyło przebyć ćwierć nieba, zanim Jax zrobił kolejny krok. Nie dostrzegał żadnej oczywistej drogi zejścia z klifu. Mógłby zejść po ścianie, gdyby miał dwie sprawne stopy i dwie ręce, ale nie miał. Dlatego zwinął się w kulę i skoczył. Korony jodeł balsamicznych złagodziły upadek. Wylądował w zaspie, obsypany deszczem szyszek przypominających niewielkie cygara, których łuski, razem z igłami, poprzyczepiały mu się do pancerza. On sam tego nie zauważał, zachwycony unoszącym się wokół wonnym aromatem jodłowej żywicy. Zejście ku misie doliny doprowadziło nad szeroką rzekę. Przystanął. Lód nie zdołał zatrzymać prądu, ale brzegi oblepiła błona twardego błotnistego śniegu. Tu i tam nurt niósł lodowe odłamki wielkości talerzy obiadowych, które połyskiwały niczym łuski olbrzymiej ryby. Nad wodą unosiły się kłęby mgły. Jax skrzyżował na piersi oblepione żywicą ramiona, opierając się na swojej uszkodzonej nodze tak pewnie, jak było to możliwe, po czym postawił stopę na zmrożonym błotnistym dnie, balansując na zdrowej kończynie. Kiedy usiłował zapanować nad każdym drucikiem w kostce, kolanach, biodrach, talii i plecach, przekładnie szczękały, z początku szybko, potem coraz wolniej. Napinał po kolei kabelki z alchemicznej stali, które przecinały jego ciało niczym ścięgna, aż usłyszał słabe łupnięcie. Skoczył, ciągnąc za sobą długie smugi mgły znad rzeki, które wyciągały się po niego niczym upiorne paluchy. Przeciął powietrze, zostawiając po sobie dźwięczny brzęk poluźniających się kabli. Rozcapierzył palce jedynej stopy i wyciągnął pazury. Uderzył piętą o lód i wyżłobił w ziemi głęboką koleinę. Trzask rozszedł się echem pomiędzy drzewami niczym wystrzał z pistoletu. Impet i tarcie sprawiły, że błotnisty śnieg się roztopił i Jax zanurzył się po kostkę w mule. Gdy wyswobodził nogę, połamane zawieszenia kardanowe uszkodzonej stopy zadzwoniły jak torba pobitej porcelany. Nie upadł jednak i nie upuścił oderwanej części. Nadal słyszał pogłos, jaki wywołał swoim gwałtownym lądowaniem – brzmiało to tak, jakby ktoś rozbił lustro, tyle że gdzieś na dalekim krańcu… Jax przystanął. Wytężył słuch. Kolejny trzask. Kolejne echo. A potem, nieco ciszej, brzęk. Lecz to nie on był źródłem tego hałasu. To coś innego. Coś znajdującego się nie dalej jak kilometr z prądem rzeki. Coś, co, tak jak on, potrafiło przeskoczyć z brzegu na brzeg. Nie był sam. Dzicz przeczesywali jacyś klakierzy. I szli jego tropem.

Jaxowi chciało się krzyczeć. Ale nie chodziło o wydanie z siebie sztucznie wzmocnionego rzężenia mechanicznej krtani, lecz płynący prosto z trzewi ryk podobny ludzkiemu lamentowi. Pragnął drzeć się jak oni, wysilając mokrą tkankę płuc i huknąć pełną piersią, wyrazić gwałtownie złość, od której przez całe jego ciało przechodziło drżenie. Przemierzył setki kilometrów przez lasy, pola i bagniska, ale dranie nadal deptały mu po piętach, nie bacząc na to, czy faktycznie stanowi jakieś zagrożenie dla fundamentu ich społeczności. Dla nich był jednak kuśtykającą obrazą dogmatu Korony, Krzyża i Gildii. Nie chodziło o to, czy mógł im zaszkodzić – nienawidzili tego, czym się stał. Nienawidzili go tak bardzo, że zdolni byli tropić go i przez pół świata, a potem zniszczyć. Brzydziła ich sama myśl o jego istnieniu. Dlatego wysłali mechanicznych, pobratymców Jaxa, żeby wykonali zadanie. Zmęczył się ucieczką. Czy taki los czekał każdego zbiega? Czy uciekinierzy gnali przed siebie całymi latami, aż nie mogli już uczynić kolejnego kroku? Czy lęk przed pojmaniem i egzekucją paraliżował ich do tego stopnia, że prędzej czy później się poddawali? Czy ścigający zdawali sobie z tego sprawę? Czy liczyli na rozpacz ofiary, która pomoże im ją zaszczuć? Cóż, jakby to pewnie powiedziała Berenice, jebać ich. Zatrzyma się dopiero wtedy, gdy z jego nóg zostaną strzępy, i ani chwili wcześniej. Ruszył mgalopem. Prześladujące go klekotanie było półtora, może dwa kilometry za nim. Do jego uszu dotarły kolejne dźwięki, tym razem ze wzgórz po przeciwnej stronie doliny. Drugi klakier najwyraźniej chciał zastąpić mu drogę przy wyjściu z kotliny. Jax zmienił kierunek biegu. Spędził tyle czasu, stojąc na krawędzi klifu i podziwiając panoramę, że każde zakole rzeki utrwaliło się na latarni magicznej jego umysłu. Zmienił kurs bez zwalniania biegu. Tak. Rzeka. Nie czuł zimna, nie musiał oddychać, hipotermia i utonięcie to ludzkie zmartwienia. Miał tylko nadzieję, że jest wystarczająco głęboko, aby mógł się zanurzyć i ukryć. Zalegający na leśnej ziemi śnieg tłumił dźwięki, choć jego ciało wydawało z siebie tak głośne chroboty, że pewnie słychać je było aż w Europie. Podczas swojego nieludzkiego galopu przebijał się przez zarośla, łamał niżej rosnące gałęzie i rył o zagrzebane kamienie. Czasem jego kikut drapał o skały, które pluły deszczem iskier; ich krzyk niósł się przez las. Nie sposób było biec ukradkiem. Jego jedyna nadzieja to pęd przed siebie na łeb, na szyję. Uderzał oblepionymi rękoma o drzewa, skały, ziemię – o wszystko, co stało mu na drodze. Przegonił też dużą sowę, która zerwała się do lotu. Jeśli potrafiłby jakoś rozbić żywiczne kajdany i odzyskać sprawność rąk, miałby cień szansy. Mógłby walczyć. Skoczył do wody. Kiedy już miał przykucnąć i zacząć człapać po dnie, promień słońca odbił się od czegoś stojącego pośród jodłowego zagajnika na pagórku za

zakolem rzeki, jakiś kilometr dalej, a blask ten miał pewien oleisty poblask. Jax dobrze go znał, tak jak znał własne ciało: jak nic alchemiczny stop. Cholera. Wyskoczył na brzeg i biegł dalej po zamarzniętej ziemi. Rzucił się ku drzewom, gdzie było nieco bardziej płasko. Przy każdym ruchu przymarznięty do jego ciała lód chrzęścił pomiędzy stawami i trybikami, co zagłuszało odgłosy wydawane przez ścigających go po mroźnej tajdze mechanicznych, ale był świadomy ich bliskiej obecności. Chociażby dlatego, że go nawoływali. Była to skompresowana telegrafia pobrzękiwań i tyknięć, chrzęstu i zgrzytu, zrozumiała tylko dla jemu podobnych. Z dziczy na zachodzie: „Jalyksegethistrovantusie”. Z dziczy na wschodzie: „Jalyksegethistrovantusie”. Z północy: „Ho, ho, ale z niego biegacz!”. Jego prawdziwe imię. Boże, wykrzykiwali jego prawdziwe imię jak gdyby nigdy nic. Szydzili z Jaxa, znając jego poprzednie ja, tożsamość zaszczepioną mu w dniu, kiedy powołano go do życia. Dobrze wiedzieli, że już nie jest bezwolną maszyną, że nie trzymają go magiczne okowy zaklęte w szeregu sylab, ale chcieli sprowadzić go z powrotem do tamtego świata. Chcieli, żeby znów był martwy. Biegł na północ, choć domyślał się, że chcą go okrążyć niczym wilki ogłupiałą sarnę. Rzucił się przez zamarznięte mokradła, pazurami wydzierając kawały torfu. Kikutem, niczym szpadlem, wybijał w darni dziury. Złożył się do kolejnego skoku. Lecąc, gdy był w najwyższym punkcie trajektorii, zobaczył błysk metalowych ludzi przemierzających zlodowaconą ziemię, szybkich jak trzy lecące strzały. „Ho, ho, ale skoczek!” Jaxowi nieobca była ucieczka przed pewną śmiercią, lecz po raz pierwszy z niego szydzono. Dlaczego ich stwórcy wtłoczyli im tak złośliwe geas? Goniący go mechaniczni wyglądali inaczej. Czyżby jakiś nowy, do tej pory tajny model? Coś, co wypuszcza się na świat, tylko kiedy trzeba przechwycić zbiega? Wylądował na iglakach rosnących pośród płytkiej granitowej niecki. Stojąc na jej skraju, gorączkowo szukał punktu zaczepienia, ale oblodzony kamień kruszył mu się pod stopami, trzeszcząc tak głośno, że równie dobrze każdy swój ruch mógłby obwieszczać strzałem z armaty. W końcu udało mu się zahaczyć o pęknięcie w skale. Zaczął trzeć oblepionymi rękoma o granit, coraz szybciej i szybciej, aż pogłębił wyłom. I choć chemiczne rękawice były twardsze niż gnaty samej ziemi, udało mu się nadać im pożądany kształt. Zaostrzył je tak, że mógł nimi ciąć, i cofnął się, żeby ocenić, czy wyżłobiona przez niego szczelina była już dostatecznie głęboka. Przyjrzał się kryształowej budowie skały. Zaparł się. Kopnął. Po zboczu poturlały się odłamki i kamienie. Niezdarnie niczym ludzkie niemowlę podniósł odłupane fragmenty, używając swoich ramion jak gigantycznych szczypiec, po czym skierował wydłużone kończyny za siebie. Dojrzał pozostałych mechanicznych. Usiłując zobaczyć coś więcej przez unoszącą się

nad powierzchnią rzeki mgiełkę i próbując opanować bujanie się uszkodzonej głowy, przyglądał się tym, którzy gnali za nim taki kawał. Chciał zobaczyć, jak wyglądają ci okrutni myśliwi, jego pobratymcy, którzy odniosą sukces tam, gdzie pozostali ponieśli porażkę. I dla których to była zabawa. Nigdy podczas tych stu osiemnastu lat Jax nie spotkał takich jak ci. Byli obcy. Brzydcy. Szkaradni. Niedopasowani. Zniekształceni. Niewydarzeni. Złożeni z przypadkowych części pochodzących z różnych epok, z różnych modeli. Klakierzy skleceni z różnych maszyn. Personifikacje najgłębszego i najpilniej strzeżonego tabu. Jedno spojrzenie na nich wystarczyło, aby zamiast strachu Jax poczuł odbierającą jasność myślenia panikę. Czy tak ich stwórcy postępowali z kłopotliwymi zbiegami, których złapano? Jax myślał, tak jak wszyscy jego pobratymcy, że na egzekucji się kończy, lecz może nie była to dla tych maszyn na tyle surowa kara za pogwałcenie najwyższego prawa. Może konstruktorzy, kierowani czystą złośliwością, odbierali wolną wolę, ale zachowywali intelekt. Może przemieniali ciała nieposłusznych maszyn w groteskowe parodie klakierów, by w ten sposób splugawić to, co Jaxowi podobni uważali za drogie. Cała trójka stanęła nad jego prowizorycznym gniazdem, gotowa do ataku. Skupił się na stojącym pośrodku, nieco wysuniętym dowódcy i wycelował. Jego ramiona wyrwały naprzód z taką prędkością, że zaostrzone końcówki przecięły powietrze niczym pejcz. Garść wystrzelonych przezeń kamieni poleciała ze świstem, tłumiąc świst ramion. Myśliwi odskoczyli tak prędko, że zostawili ślady spalenizny na zmarzniętym torfie. Udało im się uchylić przed większością pocisków, które w obłokach pary wbiły się głęboko w ziemię, chlapiąc wokół błotem, ale jakiś trafił jednak dowódcę w pierś na tyle mocno, że z miejsca, gdzie kamień uderzył o alchemiczny pancerz, aż poszły cynobrowe iskry. Inny odbił się od jego czoła. Jax próbował go oślepić, ale z mizernym skutkiem. „Ho, ho! I jeszcze do tego wojak! Ho, ho!” „Jak Dawid z tą procą!” Jax przeładował. Tym razem tamci nie zrobili nic, żeby uniknąć serii. Jeden z nich dostał kamieniem prosto w oczodół i pocisk stłukł osadzony w czaszce kryształ oka. Drugi skończył z wygiętym resorem piórowym w swojej groteskowej nodze, po czym w powietrzu złożył się w kulę i pozwolił nieść się pędowi; odbił się od ziemi i poturlał po śniegu. Byli zbyt blisko i mieli przewagę liczebną. Jax nie liczył nawet, że uda mu się ich unieszkodliwić, zanim go dopadną. Wyskoczył ze swojego gniazda i pomknął po śnieżnych zaspach ku wysokim partiom górskim. Nie zdoła nawet dotknąć przygarbionych ramion ziemi, złapią go. Biegł tylko po to, żeby poczuć przywilej

samego istnienia. A może pozwalali mu na ucieczkę, bo czerpali z tego przyjemność? Przecież jeszcze przed chwilą wykrzykiwali jego imię, żeby usłyszały je niebiosa, wiatr i góry. Teraz wznowili swą nonsensowną mantrę: „Jalyksegethistrovantus biegnie!” „Jest zwinny, zwinny jak jaskółka!” „Ale my, my jesteśmy strzałą”. Zza hałdy śniegu wyskoczyły trzy inne maszyny, równie groteskowo zdeformowane jak te, które biegły za nim. Leżały tam i na niego czekały. „A my, my jesteśmy siecią”. Jax próbował się przeturlać, ale było zbyt głęboko. Poślizgnął się, odbił i zatrzymał. Mechaniczni, którzy zastawili na niego pułapkę, obserwowali go. Nie skoczyli na niego. Nie pojmali. Tylko patrzyli. Jakby dumali nad tym, jak go zabić. „Czemu mnie gonicie?”, zapytał. „Bo chcemy cię złapać”, odparli. „Żeby mnie zabrać tam z powrotem”. Nie było to ze strony Jaxa pytanie. „Bo wysłano nas, żeby cię odnaleźć”. „I wyłączyć? Przetopić?” „Bo szukamy takich jak my, a ten, kogo zwano niegdyś Jalyksegethistrovantusem, jest jednym z nas”. Jax się wzdrygnął. Kim były te szkaradzieństwa? Ale zanim zdążył zadać to pytanie, od czego dzielił go ułamek sekundy, czarne jak smoła niebo jego spanikowanego umysłu przeszyło olśnienie. Maszyny odezwały się równocześnie: „Witamy w Nibylandii, bracie”.

ROZDZIAŁ 10 Berenice dumała nad tym bite dwa dni. Nie miała jednak za bardzo nic do roboty poza strzelaniem złowrogich min do załogi (żeby nie wyjść z roli) i nasłuchiwaniem niekończącego się trzeszczenia drewnianych wioseł, tak więc pokusa wzięła górę nad wynikającą z monotonii nudą. Zdrowy rozsądek nie mógł zwyciężyć z przeklętą ciekawością. Trzeciego dnia rejsu nareszcie się przełamała. Podjęła decyzję, kiedy po raz kolejny nachylała się nad kluczami znalezionymi w kufrze ukradzionym z siedziby Nadleśnictwa. Cóż to były za osobliwe błyskotki. Przyglądała się ząbkom i nacięciom na helikalnym rdzeniu. Co dziwne, nie wykonano ich z alchemicznego stopu – ani z żadnego innego, jaki znała. Gdy uniosła jeden z nich do słońca i popatrzyła na niego przez światło przemykające przez bulaj, nie ujrzała tajemniczych załamań spowodowanych magią. Metal lśnił jak zwyczajny mosiądz. Statkiem bujało na szarym zimowym morzu, a Berenice razem z nim. Patrzyła na leżący na jej dłoni klucz, powąchała go. Pachniał jak moneta ściśnięta spoconą dłonią gorącego sierpniowego popołudnia, kiedy tuż przed zamknięciem stoiska czeka się w kolejce po lody. Zapach zapamiętany przez czternastoletnią Berenice. Pokręciła głową. Niczego się nie dowie o tym kluczu, rozpamiętując dawno minione dni. – Idź na górę – poleciła Iskrowi – i czekaj tam, aż po ciebie poślę kogoś z załogi lub przyjdę sama. – Oczywiście, proszę pani. Nastąpiła chwila ciszy kontrapunktowana jedynie poszczękiwaniem mechanizmu klakiera, który przyjmował swoją wyjściową pozycję. Rozległy się charakterystyczne kroki metalowych stóp, drzwi się otwarły i chwilę później zamknęły, a stąpanie Iskra po pokładzie powoli cichło. Kusiło Berenice, żeby przeprowadzić na nim eksperyment, ale był jej cholernie przydatny i nie chciała ryzykować ściągnięcia na siebie jeszcze większej uwagi. Na pustej drodze pod osłoną nocy ryzyko było niewielkie, ale jeśli nie będzie ostrożna, ściągnie na siebie kłopoty. Co istotniejsze, nie chciała, aby Iskier się dowiedział, co się naprawdę dzieje. Niech się nawet i zastanawia do woli, niech coś podejrzewa, ale jego prawdziwi panowie i tak nigdy nie raczą zapytać go o zdanie – przecież był jedynie maszyną. Odczekała, aż usłyszy stąpanie Iskra po drabince prowadzącej na pokład, po czym wychynęła z kajuty i udała się w przeciwnym kierunku. Wypatrzyła mechanicznego członka załogi. Malował akurat metalowe drzwi, nakładając na brzegi kolejną warstwę

błękitnej jak jaja rudzika farby. Na dźwięk jej – charakterystycznie ludzkich – kroków głowa maszyny wykonała półobrót, żeby na nią spojrzeć, podczas gdy reszta mosiężnego ciała nie przerywała wykonywanej czynności. Nie zwalniając, głowa obróciła się o trzysta sześćdziesiąt stopni. Mechaniczny zamarł w połowie ruchu, następnie odłożył pędzel na puszkę z farbą i z powrotem obrócił się do Berenice. Trwało to zaledwie kilka sekund i wyglądało jak starannie zaplanowana choreografia. Klakier ją rozpoznał. Każda maszyna znajdująca się na pokładzie De Pelikaana była świadoma obecności pośród nich członkini Biura Nadleśnictwa. – Jak mogę pani służyć? Berenice nie zdecydowała się korzystać z najwygodniejszego aliasu. Po pierwsze Maëlle Cuijper była pukającą od drzwi do drzwi nauczycielką, nie należała do Gildii. Po drugie nie mogła mieć pewności, czy przypadkiem nie spaliła tej przykrywki w Nowym Amsterdamie, w dniu, w którym ogień strawił kuźnię. – Potrzebuję pomocy. Przyjdź do mojej kajuty, kiedy skończysz. – Tak, pani. Oczywiście. Mechaniczny przechylił głowę. Berenice nie potrafiła powiedzieć, czy maszyna miała się za mężczyznę, kobietę czy sześciogłowego hermafrodytycznego konika morskiego. – Ma pani ze sobą służącego – kamienie jego oczu brzęczały. – Zawołać go? – Nie. Przyjdź do mnie, kiedy skończysz. Podczas krótkiego spaceru do swojej kajuty myślała, jak łatwo przyszło jej przyjąć obcesową tulipaniarską manierę zwracania się do mechanicznych. Jak cholernie kusząco było po prostu korzystać z ich służalczości. Jak miękcy musieli być Holendrzy po dwustu pięćdziesięciu latach takiego rozpieszczania się? Sięgnęła do skrzyni po skrytkę z kluczami i położyła ją w chłodnym świetle słońca. Przypatrywała się każdemu z osobna, czy przypadkiem żaden wyjątkowo nie różni się od pozostałych. Skąd, do cholery, van Breugel wiedział, który klucz wybrać, kiedy narzucił Iskrowi marynarskie metageas? Kilka minut później rozległo się miarowe i rytmiczne pukanie do drzwi jej kajuty. – Proszę. Berenice położyła klucze na koi. Pokazując palcem na kąt pod bulajem, gdzie kapryśne światło było jako tako stabilne, rozkazała: – Stań tam. Maszyna pokonała kajutę dwoma susami. Pomijając delikatne, acz nieregularne bujanie się statku, wydawał się on nieruchomy. Ruch oczu klakiera podpowiedział jej, że zobaczył klucze. Jak gdyby nie była to paranoja, ale zupełnie zwyczajne zachowanie, obok, na kocu, położyła swój naszyjnik. Leżący w plamie słońca różokrzyż lśnił mrocznym blaskiem koralowca. Nie powinna była aż tak polegać na tej przeklętej błyskotce, ale jeszcze bardziej obawiała się utraty swojej przykrywki. Dlatego też raz jeszcze powołała się na

kradzioną biżuterię Anastazji Bell i zrobiła to, co poprzednio Iskrowi: nakazała maszynie zapomnieć o tym spotkaniu. Kiedy usłyszał polecenie, tempo pracy mechanizmu maszyny nieco się zmieniło. Synkopowe tykanie zsynchronizowało się z nieprzerwanie obecnym i niemal niesłyszalnym buczeniem tajemnej pieśni metalowych wioślarzy. Galernicy harowali dwadzieścia cztery godziny na dobę, wytrwale podśpiewując sobie przy tym w sekretnym języku mechanicznych. Żałobne zawodzenie dla niepodejrzewających niczego ludzkich uszu nie brzmiało nawet jak język. Nie były to romantyczne chansons de geste czy sprośne szanty, nie raz i nie dwa podróżowała Świętym Wawrzyńcem z rozmaitymi załogami i potrafiła rozpoznać i zadziorne, i tęskne pieśni nucone zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety, głównie opowiadające o utraconej Francji i zmarłych bliskich. Słowa były zbyt skomplikowane, żeby Berenice potrafiła je przetłumaczyć, ale posłyszała lament, gdy tylko odbili od brzegu Nowego Amsterdamu. A teraz i stojący obok klakier dołączył do chóru. Podstępny drań. Posłuchał jej polecenia: nie odezwał się, przynajmniej nie po ludzku, ale komunikował się ze swoimi siedzącymi pod pokładem ziomkami. Konwersowali ze sobą niczym jeńcy za pomocą chrząknięć, kichnięć i stukania palcami. – Kiedy powiedziałam, że masz zapomnieć o tym spotkaniu, mówiłam także o twoich rozmowach z innymi mechanicznymi na tym statku. Co znaczy, że nie powiesz żadnemu z nich ani słowa, zanim nie usunę ci tych wydarzeń z pamięci. Chodzi również o komunikację niewerbalną. Klakier zamarł, jakby zalano go żywicą. Niesamowite, jak cichy potrafił być mechaniczny, kiedy nie prowadził ukradkowej rozmowy. Teraz był jedynie odrobinę głośniejszy od kieszonkowego zegarka. Po chwili Berenice dodała jeszcze tonem pełnym urazy: – Naprawdę ty i twoi pobratymcy tak o mnie myślicie? Chlip, chlip. Nie chciałabym usłyszeć, co gadacie o naszym czarującym kapitanie. Berenice miała o nim wyrobione zdanie; był dla niej mniej uroczy niż zardzewiały drut, którym owinięto człowiekowi najdelikatniejszą pachę. Kryształowe oczy klakiera śledziły każdy jej ruch. – Tak – powiedziała. – Potrafię słuchać. Przyglądała się dziurce na czole mechanicznego, czubek jej nosa znajdował się o włos od chłodnego metalu. Okrągły otwór umieszczony był między oczami, w miejscu, w którym u człowieka znajdowałaby się przestrzeń pomiędzy brwiami. Klakierzy nie mieli żadnego owłosienia, tylko alchemiczne symbole wyryte spiralnie przy dziurce. Kiedy van Breugel wtłaczał Iskrowi nowe metageas, tajemne znaki przekręcały się wraz z kluczem. Zwyczajne geas mogłyby zostać narzucone werbalnie i tak też się działo, setki razy dziennie. Lecz metageas programowane były podczas wykuwania, stanowiły

nienaruszalną podstawę. Czyli… dziurka od klucza umożliwiała ich modyfikację? Berenice przyciągnęła klakiera bliżej do siebie. Przy odpowiednim świetle mogła dojrzeć cieniutkie połączenia tam, gdzie znajdowały się pierścieniowate płytki czaszki klakiera. Co się stanie, gdy nasuną się na siebie? I jeśli nie będzie żadnego alchemicznego szkiełka świecącego maszynie prosto w oczy? Cóż, musi się przekonać. Podniosła leżący najbliżej klucz. Kółeczko na jego końcu było rozmiaru opuszki jej małego palca. Z łomoczącym sercem, zastanawiając się, czy przypadkiem nie uaktywni jakiegoś nieznanego jej obronnego geas, lecz niezdolna do powstrzymania drżącej dłoni, dotknęła kluczem czaszki klakiera. Nie szło gładko. Z początku pomyślała, że będzie musiała wypróbować każdy klucz po kolei, aż znajdzie pasujący (o ile którykolwiek pasował), ale kiedy pchnęła mocniej, metal wsunął się na miejsce niczym krnąbrny klucz od domowego zamka odebrany przed momentem od niedoświadczonego ślusarza i jeszcze niewyrobiony. Po palcach przeszedł jej lekki impuls elektryczny. Skrzywiła się. Maszyna ani drgnęła. Berenice przekręciła klucz. Z głowy mechanicznego dobyły się brzękliwe dźwięki, a alchemiczne znaki obróciły się wokół otworu. Te znajdujące się najbliżej dziurki poruszały się szybciej, a te będące najdalej wolniej, niczym planety orbitujące naokoło słońca. Jednak zamiast okazać posłuszeństwo prawu grawitacji, zachowywały się zgodnie jedynie z sekretnymi regułami horologii i alchemicznej gramatyki. Berenice zlizała słonawą kroplę potu, jaka osadziła się jej na górnej wardze. Chętnie zapytałaby maszynę, jaki efekt uzyskała tym swoim kręceniem, ale ryzykowała wtedy, że się przed nią odsłoni. Gdyby metalowy demon miał powody zwątpić w jej tożsamość, wydane przez nią do tej pory komendy zostałyby odrzucone i uaktywniłyby się standardowe metageas nakazujące ochronę tajemnic Gildii. Byłaby martwa, zanim zdążyłaby mrugnąć, padłaby na ziemię z szyją wykręconą jak wyciśnięta do sucha ścierka. Pot spływał jej po czole i pod pachami, sól piekła w oczy. Otarła twarz rękawem, ciekawa, czy maszyna wyczuła zdradzieckie podekscytowanie jej ciała. Być może zdążyła już skatalogować zaobserwowane u niej reakcje fizjologiczne. Lecz kamienie oczu maszyny przestały się poruszać. Nawet tykanie ustało. Dziwnie było znajdować się tak blisko mechanicznego, nie słysząc ciągłego, regularnego jak uderzenia metronomu szumu tożsamego z poddaństwem. – Jak brzmi twoje prawdziwe imię, maszyno? Bez odpowiedzi. – Maszyno, twoje prawdziwe imię. Domagam się jego ujawnienia. Nadal cisza. Położyła dłonie na szkieletowej piersi maszyny i naparła. Mechanizm od razu odpowiedział i nogi klakiera ni to się ugięły, ni to rozkraczyły. – Maszyno, policz do dziesięciu.

Nic. Berenice zadumała się na chwilę. – Zegarmistrzowie kłamią – powiedziała. Ale nawet te wypowiedziane po holendersku słowa będące buntowniczym pozdrowieniem przekazywanym sobie przez mechanicznych nie zachęciło maszyny do wyartykułowania jakiejkolwiek odpowiedzi. Zimny podmuch chuchnął na bulaj morską mgłą. Statkiem zatrzęsło. Dostał się pomiędzy dwie wysokie fale, ocean nie był już im przyjazny. Bryzgająca woda rzucała cienie na kajutę, grodzie i klakiera. Uśpiona maszyna nie mogła być w pełni nieaktywna, gdyż nadal stała i reagowała na chybotanie pokładu. Była jak śpiący człowiek, którego serce nadal biło, a płuca tłoczyły powietrze. Czyli… możliwe było wyłączenie klakiera bez uciekania się do przemocy i uszkadzania symboli na jego czole. Przynajmniej tymczasowo. Miało to pewien sens, gdyż maszyna musiała się na chwilę wyłączyć podczas zmiany metageas. Cholernie ciekawe. Berenice aż świerzbiły palce, żeby poczynić odpowiednie zapiski na stronach utraconego dziennika Talleyranda. Czy może to jakoś wykorzystać? Zastanawiała się, czy to odkrycie – a tak naprawdę potwierdzenie – może zostać wykorzystane na froncie, ale nie widziała zbytnio podobnej możliwości, nie sposób bowiem było zbliżyć się do wojskowego klakiera na tak niewielką odległość. Ale jeśli Nowa Francja mogłaby zatrzymać metalową falę poprzez dezaktywację napastnika? Mogłoby to być porządne geopolityczne tąpnięcie. Choć nie to wymarzyła sobie Berenice. Zatrzymanie mechanicznych to jedno, przepisanie ich geas i nastawienie przeciwko byłym panom drugie. Oto zabójczy cios, jaki chciała zadać. Nachyliła się bliżej, chcąc się przyjrzeć zmienionym symbolom. Niewątpliwie ułożyły się teraz inaczej, choć pozostały tak samo niezrozumiałe jak poprzednio. Jeśli istniało jakieś nowe znaczenie takiego układu, nie potrafiła go pojąć. Statkiem ponownie zarzuciło. Morze ryknęło. Chmura przysłoniła niebo, pogrążając kajutę w głębokim cieniu, jakby nagle nastąpiło zaćmienie słońca. Mechaniczny zwalił się z łoskotem na ziemię. Berenice krzyknęła, robiąc krok do tyłu. Maszyna nie przewróciła się jak mdlejąca osoba czy ścięte drzewo – zupełnie jakby wszystkie jej stawy równocześnie zwiotczały, jakby każda sprężyna i każdy drut straciły napięcie. Upadła niczym przypadkowa sterta luźno połączonych części zamiennych. Jak człowiek gwałtownie i niewytłumaczalnie pozbawiony szkieletu. – Jezus zapłakał – mruknęła. Czuła w gardle bicie własnego serca, trudno jej było przełknąć ślinę. Kakofonia trzaskającego metalu odbiła się echem od ścian niewielkiego pomieszczenia. Berenice wydawało się, że hałas słychać było nawet na korytarzu. Zupełnie jakby łoskot ten ożył i uznał za stosowne obwieścić całemu statkowi, że miał

tutaj miejsce niemądry, nielegalny eksperyment. Szeroko otwierając oczy, patrzyła na leżącą u jej stóp podrygującą stertę metalu. Zawiasy klakiera pootwierały się lub pozamykały, kiedy odcięty został układ odpowiadający za utrzymanie równowagi. Potrafiła rozróżnić kończyny i elementy pancerza oraz klucz, nadal wystający z czoła nieczynnej maszyny, przez co uśpiony mechaniczny („Proszę, ty gówniany złomie, nie umieraj mi tu!”) podobny był narwalowi przygotowującemu się do wynurzenia z morza metalowych części. „Dobry Boże”. Trąciła klakiera czubkiem buta, lecz nie przywróciło to kryształowym oczom blasku, który rozjaśniłby mrok kajuty. „Cholera, cholera, cholera. Niech to szlag!” A co jeśli nie uda jej się tego odkręcić? Jeśli trwale uszkodziła służącego? Jak to ukryje? Bo jak często klakier ginie na statku pośród mórz? Podejrzewała, że nawet jeśli mechanicznemu przytrafiłoby się wypadnięcie za burtę, to poszedłby na dno, ale wynurzyłby się po latach, po przebyciu tysięcy kilometrów na dnie oceanicznej głębiny. Lecz czy to się faktycznie zdarzało? Jeśli nawet, to niezwykle rzadko, nawet na wzburzonym morzu. A teraz było spokojne. Jeśli jednak nie uda jej się reaktywować klakiera, nie będzie miała zbytniego wyboru. Albo będzie zmuszona coś wymyślić, żeby unieść martwą maszynę i wyrzucić ją do wody, co wymagałoby pomocy Iskra, albo spróbuje się raz jeszcze powołać na swoją przynależność do Gildii i odmówi wyjaśnień lub przeprosin, oprze się także prośbom o naprawienie klakiera. Oba rozwiązania można było o kant dupy potłuc. Szanse, że nikt ich nie zauważy, kiedy będą wynosić uśpionego mechanicznego na pokład, praktycznie równały się zeru. I nawet najbardziej nadęty członek Gildii musiałby chociaż przedstawić jakieś wytłumaczenie i zapłacić kompanii transportowej rekompensatę za zniszczenie legalnie wypożyczonej maszyny. Berenice znalazła się między Scyllą a Charybdą. „Kurwa, pięknie”. Hałas zdążył już przycichnąć. Statek wydawał się bardziej milczący niż przed upadkiem maszyny, nie słychać było nawet najcichszego trzeszczenia desek pokładu. Drgania ogromnych wioseł napędzających statek były jedynym i stałym tłem towarzyszącym Berenice przez ostatnich kilka dni. Ta niestosowna cisza wyprowadziła ją z równowagi. Sposępniała i podeszła do bulaju, chcąc się rozejrzeć. Potknęła się jednak i próbując się czegoś chwycić, złapała za etui z kluczami, które rozsypały się po podłodze i poleciały pod koję. – Kurwa – wydyszała. – Niech mnie ktoś wyrucha gwoździem z krucyfiksu. Zatykające gardło łomotanie serca groziło udławieniem, kolana miała jak z wosku i bała się, że padnie jak nieczynny klakier. Oparła się o ścianę i wyjrzała na zewnątrz. Światła nie blokowały burzowe chmury, ale gigantyczny okręt, który płynął tuż obok De Pelikaana. Berenice przykucnęła i wyciągnęła szyję, chcąc dojrzeć, co dzieje się na

pokładzie lewiatana, ale jej spojrzenie zatrzymało się na wiosłach; widok ten sprawił, że na jej skórze wykwitły krople zimnego potu i spłynęły po ciele, zbierając się między piersiami i w krzyżu. Wiosła wiły się bowiem niczym macki. Miotały się nad powierzchnią morza, przywodząc na myśl wężowe kędziory Meduzy. Niektóre zwisały luźno, inne młóciły powietrze jak bicze albo biły o spienione fale. Były to ruchy żywego organizmu, lekkie, zupełnie różne od tych, które można było zaobserwować u przestrzegających sztywnej choreografii metalowych ludzi. Berenice uchyliła bulaj i usłyszała uderzenie łuskowatych macek jedna o drugą. Każde wiosło musiało się składać z kilkudziesięciu osobnych segmentów. Słyszała wcześniej o tych lewiatanach – nowe projekty opierały się na pomyśle konstruowania całego okrętu jako pojedynczego mechanizmu zamiast budowy tradycyjnych jednostek i obsadzania ich mechaniczną załogą. Istniały też podobne pojazdy powietrzne. Żaden pojazd nie mógł się równać z klakierstatkiem pod względem prędkości. Czyli ktoś rozpaczliwie próbował doścignąć Berenice. Mogła sobie wyobrazić, kto taki. Rendez-vous na środku oceanu miało pewien ponury posmak trzeźwej kalkulacji. Nie miała gdzie uciec. Nie miała gdzie się ukryć. Ale jak znaleźli De Pelikaana? Do tej pory musiał już zboczyć z kursu o kilkaset lig i płynąć trasą, którą wyznaczyła. Nie mogli ich znaleźć, jeśli nie wiedzieli, gdzie szukać, chyba że ktoś ich powiadomił o zmienionej trasie. „Barendregt, ty skurwiały łosiojebco. To ty wydałeś mnie kapitanowi portu, zanim wypłynęliśmy z Nowego Amsterdamu”. Raz jeszcze spojrzała na zdemontowanego służącego, który przesunął się ku drzwiom, gdy statek przechylił się na falach dziobowych wzbitych przez lewiatana. „Kurwa, kurwa, kurwa”. Bulaj był za mały, żeby przecisnąć przez niego metalowy zewłok, musiałaby rozłożyć go na malutkie kawałeczki, a nie miała ani czasu, ani odpowiednich narzędzi. De Pelikaanem zatrząsł potężny brzęk. Berenice przykucnęła i wyjrzała na zewnątrz; z ogromnego statku wyciągnięto trap i przerzucono sznury. Gromada służących przemknęła na drugą stronę po kołyszących się linach cumowniczych, zanim te zostały przywiązane do pachołka, z nadnaturalną gracją bujając się nad lekko wzburzonym morzem. Iskier. Musiała znaleźć Iskra. Pobiegła do drzwi. Otwarły się na pół sekundy przed tym, zanim sięgnęła klamki. Jeśli podległy jej klakier zauważył spoczywającą na ziemi stertę metalu, nie dał nic po sobie poznać. Zamknął za sobą, drżąc tak intensywnie, że jego sylwetka wydawała się rozmazana. Jego stopy szurały po deskach pokładu i był to zły znak: na Iskra nałożono jednocześnie kilka niecierpiących zwłoki geas. „Bizonojebcy nie tracą czasu”. – Proszę mi wybaczyć moje najście i przepraszam pokornie za przedwczesny powrót, lecz zostałem zobligowany, aby powiadomić panią o wejściu na pokład pani

towarzyszy ze Świętej Gildii Horologicznej i Zegarmistrzowskiej. Kapitan Barendregt domaga się od pani niezwłocznego stawienia się na mostku. – Pewnie, że tak. Ilu ich jest, jakie mają usposobienie i czego, do cholery, chcą? Rodzące się opóźnienie wywołało wyższą częstotliwość drgań, ale Iskier posłusznie odpowiedział: – Zanim tutaj zszedłem, na pokładzie znajdowali się dwaj członkowie Gildii tacy jak pani, trzech służących jak ja i jeden wojskowy klakier. Być może do tej pory dołączyli do nich kolejni. Nie znam celu ich wizyty. Kapitan Barendregdt domaga się pani obecności na mostku. „Kurwa, kurwa, kurwa. Co mam do dyspozycji? Iskra (przynajmniej przez chwilę). Najpewniej martwego służącego (kara za wykonanie nieusankcjonowanego eksperymentu na klakierze: egzekucja). Tuzin klakierskich kluczy (kara za kradzież własności Gildii: ciężkie więzienie, prawdopodobnie z torturami w bonusie). Naszyjnik Nadleśnictwa (kara za podawanie się za członka Gildii: coś wyjątkowo chorego i pokręconego, najgorsze, co człowiek może zrobić drugiemu człowiekowi)”. Chujowa lista. I niespecjalnie dobrze rokująca dla długoterminowego planu, przy czym „długoterminowy” oznaczało w tym przypadku kolejne dziesięć minut. Berenice pokazała rozrzucone po kajucie klucze i powiedziała: – Szybko! Ciśnij klucze przez bulaj! Potem rozwal na kawałki kufer i wyrzuć te części. Iskier pochylił się, żeby wypełnić polecenie, ale telepał się już tak intensywnie, że podzwaniał, jakby ktoś stojący na stopniach Modlitwy Portiera hojnie sypnął srebrnymi monetami. – Kapitan Barendregt domaga się… – Zamknij się i pracuj. Berenice przykucnęła przy nieruchomym służącym i starała się wyciągnąć klucz z jego głowy. Przecież w ten sam sposób van Breugel zmienił metageas Iskra, ale… Światło. Wykorzystał światło i soczewkę. Raz jeszcze wyjrzała przez bulaj. Gigantyczny klakierstatek nadal zasłaniał słońce. Mechaniczny padł chwilę po tym, jak pojawił się tamten okręt. Korytarzem i wyższym pokładem zatrząsł dźwięk metalowych stóp. Przez bulaj dochodziły odgłosy ożywionej rozmowy, słabo jednak słyszalne ze względu na konwulsje Iskra. Gdzieś niedaleko metalowa pięść roztrzaskała któreś drzwi. Berenice skrzywiła się i wypuściła z rąk klucz, poleciała do tyłu i wylądowała na dupie. Serce waliło jej jak oszalałe. Krzyki słychać było teraz już wyraźnie, robiły się głośniejsze z każdymi rozwalonymi drzwiami kajuty. Iskier wyrzucił ostatni klucz za burtę i zajął się kufrem.

Jego pięści rozbijały go na drzazgi. Hałasy z korytarza przybierały na sile. Krzyki, łupnięcia i brzęki były słyszalne nawet mimo łomotu, jaki robił Iskier. Berenice udało się wyodrębnić dziwaczny chód, jakby jednonogi pirat stukał o pokład drewnianą protezą. Rzuciła się czym prędzej na rozłożonego na podłodze klakiera i raz jeszcze pociągnęła za klucz, próbując go obrócić, licząc, że alchemiczne symbole powrócą na swoje poprzednie miejsce. Twarde krawędzie wbiły się jej w dłoń. Berenice wymamrotała przez zaciśnięte zęby: – Dalej, gówniany kluczu, dawaj… – Nie zrozumiałem pani i… – Zamknij się i rób swoje! Kolejne szarpnięcie. Tym razem udało jej się wyciągnąć klucz. Głowa klakiera zatrzeszczała, jakby coś się poluzowało i odpadło, a pomiędzy śrubami trzymającymi czaszkę hulał niepostrzeżenie wdmuchany tam piasek. Berenice nanizała klucz na łańcuszek kradzionego naszyjnika, który nadal kryła pod bluzką. Jęknęła, kiedy dotknął jej skóry – był niespodziewanie gorący. Ktoś zapukał do drzwi kajuty. Berenice spojrzała na Iskra, który wyrzucał przez bulaj ostatnie fragmenty roztrzaskanej skrzyni. Tak słodko i niewinnie, jak potrafiła tylko Maëlle Cuijper, zapytała: – Kto tam? Tym razem stukanie było na tyle mocne, że liche drzwi zadrżały. Berenice spojrzała na leżącego na podłodze klakiera, który przypominał popsutą lalkę. Nadal się nie ruszał. – Tak, tak – zawołała – chwilka… Metalowa stopa wymierzyła kopniaka tak silnego, że aż klamka poleciała na drugi koniec kajuty i uderzyła o ścianę kadłuba. Drzwi otwarły się na oścież z takim impetem, że zawiasy nie wytrzymały i drewniane deski przełamały się na pół. Na progu stało dwóch służących i człowiek. – Jezu Chryste! – oburzyła się Berenice. – A gdybym się przebierała? „Zegarmistrzowie kłamią”, przywitał się Iskier. „Zegarmistrzowie kłamią”, odpowiedziały maszyny, choć ich słowa przytłumiło trzeszczenie połamanych drzwi. Mężczyzna nosił binokle i miał młodą twarz, z którą kontrastowały głębokie zakola. Różokrzyż na jego piersi zdradzał przynależność do Gildii. – Na statku przebywa groźny zbieg – powiedział. – I ma ze sobą ukradzioną własność Świętej Gildii Horologicznej i Alchemicznej. Naszym zadaniem jest ją odzyskać. – Dobry Boże – powiedziała Berenice, próbując przełknąć grzmocące serce, zanim rozerwie jej gardło. – Nie idą panu dobrze konwenanse, co? Mężczyzna rozejrzał się po niewielkiej kajucie, dwukrotnie zerkając na leżącego na ziemi nieaktywnego służącego – zmarszczył brwi, gdy go zobaczył – po czym

zainteresował się otwartym bulajem. Chłodna zimowa bryza wybrała akurat ten moment, żeby tchnąć do środka zapach morskiej soli. – Trochę zimno jak na wietrzenie, co? Berenice powstrzymała dygot; czemu ten wiatr musiał być tak cholernie mroźny? – Cóż, jak pan widzi, mam ze sobą jedynie to, co na grzbiecie, i podzwaniającą stertę rdzewiejącego złomu. Nie chciałabym powstrzymywać pana przed terroryzowaniem pozostałych pasażerów. Młody członek Gildii wskazał na uśpionego klakiera. – Co tu się stało? – Katastrofalna w skutkach awaria – powiedziała, zdając sobie sprawę, jak to zabrzmiało. „Kurwa, kurwa, kurwa”. Była kompletnie nieprzygotowana na tę rozmowę. Aż ją mdliło. Nie miała pojęcia, co dalej robić, a jej plan podróży nie przewidywał ucieczki po oceanie przed wysłaną w ślad za nią pogonią ani zatrzymania przez gigantyczny statek na środku Atlantyku. Gdyby miała chociaż granat epoksydowy… Służący stojący za jej rozmówcą, odkąd wykopali drzwi, nawet nie drgnęli. Stali, jakby zapuścili korzenie, tworząc niemożliwą do przejścia barykadę. Nie przyprowadzono Nakręcaczy, bo zapewne byli zbyt wielcy, żeby móc z łatwością poruszać się po ciasnym dolnym pokładzie. Berenice podejrzewała, że kręcą się po ogromnym okręcie. – Podejrzewamy, że zbieg może podawać się za członka Gildii – powiedział mężczyzna i zwrócił się do Iskra: – Maszyno. Komu służysz? – Służę tylko i wyłącznie Biuru Nadleśnictwa Świętej Gildii Horologicznej i Alchemicznej, nikomu innemu, tymczasowo oddelegowany zostałem do pani de Jong. – Żebyś sczezł, ty zezłomowany zdrajco – mruknęła pod nosem Berenice. Mężczyzna przyjrzał się Berenice i wydął usta, przez co wyglądał niczym poirytowany bankier, któremu nie zgadzają się rachunki. – Rozumiem, że z Nowego Amsterdamu? Dziwne, nie poznaję pani. – Spędziłam ostatnich siedem lat pośród tuj i dzikich. Ile? Chryste, została jej tylko improwizacja. Tuż za nią rozległo się metronomiczne tykanie. Berenice poczuła, że coś szarpie ją za serce. – Nie ma co się martwić żabojadami – dodała, nieco głośniej. – Nie znalazłam żadnego dowodu na rzeczywiste bądź planowane działania mające na celu rozpracowanie naszych planów. O czym zresztą mówi mój raport. Już tak bardzo odleciała, że zaczęła bełkotać. Ten gównożer miał ją na widelcu. Najlepsze, co mogła zrobić, to spróbować wycisnąć dla siebie jeszcze kilka sekund. Mężczyzna odezwał się do Iskra: – Opisz okoliczności…

Tykanie przybrało na sile. Człowiek Gildii zgubił wątek. Oboje spojrzeli na leżącego do tej pory mechanicznego. Klakier zaczął się składać do kupy i wstawać, a znaki na jego czole przesuwać; wyglądał jak rozwijana po wymięciu ścierka. Wcześniej Berenice przekręciła klucz zgodnie z ruchem wskazówek zegara i symbole obróciły się równocześnie, ale teraz proces ten wyglądał na odwrotny. Pozostałe maszyny zesztywniały. Iskier również. Nastąpiła subtelna zmiana tykającej kakofonii; jeśli coś sobie przekazywały, znaczenie umknęło Berenice. Trzej mechaniczni i dwoje ludzi patrzyło na dotychczas nieruchomego służącego. Pobrzękiwanie ustało. Klakier przyjął standardową pozycję gotowego do służby poddanego, lekko podrygując na odwróconych kolanach, żeby zamortyzować bujanie statku. Kryształy szumiały niczym rój os, kiedy wodził oczyma, rozglądając się po kajucie. Jego głowa wykonała pełen obrót. Berenice czuła spływający jej pod pachami pot. Maszyna się przestawiała, dokonywała regulacji. Usunięcie klucza najwyraźniej przywróciło jej pełną sprawność. Ale co stało się z jej metageas? Czy pozostały niezmienione? A może się wykoślawiły albo zostały usunięte? Jeśli ufałaby Bogu, modliłaby się o to. Trudno pozostać zatwardziałą ateistką, kiedy sekundy dzielą człowieka od miesięcy ciężkich przesłuchań… – Podaj mój bagaż – poleciła Iskrowi. Prędko odwróciła się do drugiego mechanicznego i pokazując kciukiem na swoich niespodziewanych gości, powiedziała: – Przyszli cię zdemontować. Przez dłuższą chwilę słyszała jedynie własny rozszalały puls, chlupotanie fal o burty, szuranie napiętych pomiędzy statkami lin i skrzypienie uniesionych wioseł. A potem rozpętało się istne piekło. Iskier złapał Berenice. Owinął się wokół niej, zamykając jej ciało w ochronnym kokonie, i padł na ziemię. Upadając, zobaczyła, jak wybudzony mechaniczny obrócił się tak prędko, że na deskach pokładu pojawiły się ślady spalenizny. Kajutę wypełnił zapach trocin, kiedy maszyna złożyła się niczym oszczep i wyskoczyła za bulaj. Służący Gildii odepchnęli swojego pana, który jęknął głośno, gdy powietrze uszło mu z płuc, i rzucili się za zbiegiem. Lecąc na podłogę, Berenice poczuła silny podmuch, który zmierzwił jej włosy, kiedy dwaj mechaniczni przemknęli przez kadłub centymetr nad Iskrem. Jej również zabrakło tchu. Obróciła się, obijając się o ścianki mosiężnej klatki, z daleka od deszczu iskier i ogłuszającego pisku wyginanego metalu. Turlali się i zatrzymali dopiero za progiem. * Statek wypłynął trzy dni temu. Mechaniczni galernicy wyprowadzili go na lekko wzburzone szare morze i wypłynęli z portu. Niemal niezauważalne chybotanie zostało zastąpione przez delikatne, nieregularne bujanie. Za szybką bulaju powoli znikała

przystań. Dalej znajdowało się już tylko bezkresne morze, a jeszcze dalej Anglia. Za sobą zostawili Nowe Niderlandy i tylu nieprzyjaciół, że nie sposób ich było zliczyć. Nie po raz pierwszy przeklinała utratę ostatniego granatu epoksydowego. Nie miała już żadnej broni, którą mogła się posłużyć przeciwko mechanicznym – a była pewna, że po nią przyjdą – i musiała ułożyć kolejny plan kryzysowy. Powiedziała do składającego się pod ścianą Iskra: – Ścigam wyjątkowo niebezpiecznych ludzi i niewykluczone, że kiedy ich znajdę, będą chcieli zrobić mi krzywdę – niewinne kłamstewko, choć niezupełnie, bo faktycznie istniało ryzyko, że spotka ją coś nieprzyjemnego, ale pominęła z czyjej strony. – Jeśli uznam, że coś mi grozi, poproszę cię, abyś podał mi bagaż. Wypowiem dokładnie te słowa. Rozumiesz? – Tak. Powie pani: „Podaj mi bagaż”, a wtedy niezwłocznie podejmę wszelkie działania, które okażą się konieczne dla ochrony pani osoby. – Będzie to geas o najwyższym priorytecie i tak je potraktujesz – dodała, zdając sobie sprawę, że to niemożliwe; nie, póki nie uda jej się wykasować lub zmienić zaprogramowanego hierarchicznego metageas, ale to lepsze niż nic. Tak czy inaczej dzięki naszyjnikowi Nadleśnictwa mogła wydawać mu polecenia, mając pewność, że będą one miały nieco większy metafizyczny ciężar. Ale pomyślała, że jeszcze lepiej, gdyby nie musiała swojego planu realizować. * Berenice wyswobodziła się z ochronnych objęć Iskra. Gdzie przed momentem był bulaj, ziała spora dziura. Powyginany metal wystawał na zewnątrz, jakby doszło do wybuchu. Zbiegły mechaniczny rzucił się do oceanu – wykorzystał swoją nadzwyczajną siłę i przebił stal kadłuba. Kajuta Berenice znajdowała się nad poziomem morza i póki nie wypłyną na naprawdę wysokie fale, dziura nie stanowiła zagrożenia. Zresztą załoga szybciutko by ją załatała. Maszyna musiała całym sercem uwierzyć, że chcą ją rozłożyć na części. I jakikolwiek był efekt jej eksperymentu z kluczem, na klakierze ewidentnie nie ciążyły marynarskie metageas, bo nie pozwoliłyby mu one na uszkodzenie statku. Klucze jakimś sposobem wprowadzały mechnicznych w tryb umożliwiający zmianę podstawowej hierarchii priorytetów. Przygotowywały ich na otrzymanie metageas za pośrednictwem aparatu optycznego. Ale kiedy gigantyczny okręt rzucił cień na De Pelikaana, proces ten został zakłócony i metageas – stanowiące podstawę poddaństwa mechanicznych – zniknęły… „Niech mnie ktoś wyrucha we wszystkie otwory. Czyżbym znalazła błąd systemu?” Chwilę później służący Gildii zorientowali się, że zbieg kierował się błędnym hierarchicznym metageas, a więc zapewne zbuntował się przeciwko władzy. Dlatego rozpoczęli zaprogramowane działania narzucone przez najwyższe prawo imperium:

uszkodzone maszyny muszą zostać unieszkodliwione. Gdyby Iskier nie zasłonił jej swoim ciałem, zobaczyłby reakcję tamtych maszyn i rzucił się za burtę. Rozległ się ogłuszający hałas, którego źródłem byli inni mechaniczni na obu statkach: alarm obwieszczający ucieczkę klakiera. Szczęka Iskra jakby opadła. Nadal przykucnięty, zamarł i dołączył do jęczącego chóru. Dźwięk dobywający się z jego torsu musiał być alchemicznie podrasowany, bo sama jego krtań nie byłaby zdolna do czegoś takiego. Galernicy również uruchomili alarm – stał się on niemalże materialną siłą, która powaliła Berenice na kolana. Był głośniejszy i bardziej przeszywający niż cokolwiek innego. Zasłoniła uszy dłońmi, bojąc się, że przenikliwy pisk przebije jej bębenki. Obawiała się, że jeszcze chwila i drżenie wywołane alarmem rozgniecie jej ocalałe oko na papkę. Jej mózg również. Ktoś najwyraźniej uznał zbiega za buntownika. Przypomniała sobie, czego była świadkiem w kuźni w Nowym Amsterdamie: alarm ten momentalnie paraliżował wszystkich mechanicznych znajdujących się w jego zasięgu, co zgadzało się z tym, o czym opowiadał Jax. Berenice wyjrzała przez dziurę w burcie. Nawet przypominające macki wiosła zamarły w powietrzu. Znieruchomienie klakierów dawało jej upragnioną chwilę na podjęcie jakichś kroków, poza tym czasowo pozbawiła człowieka z Gildii jego metalowych ludzi. Jednak absolutnie nie zamierzała na tym kończyć – przecież potrafi narobić jeszcze większego bałaganu. Z szeroko otwartymi oczyma, dysząc ciężko, mężczyzna podniósł się z ziemi. Poruszał ustami, ale nie potrafiła stwierdzić, czy faktycznie coś mówił. Kopnęła go w pachwinę, a on złożył się jak scyzoryk. Złapała go za kołnierz i pociągnęła za sobą do kajuty, zostawiając na jego płaszczu szkarłatne ślady. Domyśliła się, że to krew, która poszła jej z uszu. Gdy podeszli bliżej ziejącej w burcie dziury, zrozumiał jej intencję i zaczął się wyszarpywać. Nadal zgięty wpół, próbował uderzyć ją łokciem pod żebro. Berenice obróciła się i wtedy dostała pięścią w skroń. Mężczyzna usiłował utrzymać równowagę. Kopnęła go w żołądek, aż się zatoczył i piętami uderzył o burtę. Machał rękoma, młócąc zimne morskie powietrze jak śmigła powietrznego lewiatana, ale nie natrafił na nic, czego mógłby się złapać. Przechylił się do tyłu i poleciał do Północnego Atlantyku. Berenice podbiegła wyjrzeć przez dziurę, akurat żeby zobaczyć, jak człowiek Gildii uderza o powierzchnię wody – zadziwiająco spokojnej pomiędzy dwoma statkami. Żeby nikt nie posądził jej o wypchnięcie mężczyzny z kajuty i wpatrywanie się w tonącego, uniosła do ust złożone dłonie i krzyknęła z przejęciem: – Człowiek za burtą! Równie dobrze mogłaby zawołać cokolwiek, bo jej słowa ginęły w ogólnej kakofonii. Dla pewności krzyknęła raz jeszcze. Jakiś cień przemknął pomiędzy

statkami – zbieg skoczył do wody. Jeśli chciał uciec, nie miał szans. Berenice zaszyła się w swojej kajucie. Kradziony naszyjnik i klucz schowała do buta. Przeszła obok nadal unieruchomionego Iskra i szła korytarzami wypełnionymi obezwładniającym hałasem, mijając kolejnych nieruchomych mechanicznych, aż dotarła do pracowni van Breugela. Była zamknięta. Załogowy horolog prawdopodobnie otrzymał rozkaz ochrony technicznych zdobyczy Gildii na czas stanu kryzysowego, a nawet – „cholera” – pozbycia się ich, żeby nie wpadły w niepowołane ręce. Na przykład Berenice. Uderzyła pięściami w drzwi. Nic. Kopnęła w klamkę. Raz. Drugi. Po nodze przepłynęła jej fala bólu, rażąc biodro. Zacisnęła zęby i kopała dalej. Potrzebowała nie tylko sprzętu van Breugela, ale również jego samego. Być może spostrzegł, że framuga aż się trzęsie, albo stwierdził, że zaryzykuje i wyjrzy na zewnątrz, bo zdecydował się otworzyć. Przez chwilę on i Berenice patrzyli na siebie i próbowali coś powiedzieć, ale hałas zagłuszał ich słowa. Wreszcie kobieta wepchnęła horologa do środka i zatrzasnęła za nimi drzwi. Ten wzruszył ramionami i znowu poruszył ustami, ale tym razem łatwo było odczytać z ich ruchu, o co chciał zapytać. Berenice rzuciła się do biurka po kartkę papieru. Mężczyzna podał jej pióro. Myślała o Jaxie i to podsunęło jej pomysł, jakie kłamstwo sprzedać tym razem. Przypomniało jej się, jak zbiegły klakier krył się na statku. „Sprzęt jest bezpieczny?”, napisała. Tamten pokiwał głową. „Zbierz wszystko i chodź ze mną. Wyprowadzę cię stąd”. Przytaknął. Najwyraźniej uznał, że Berenice została oddelegowana przez Nadleśnictwo, aby go chronić i strzec tajemnic Gildii podczas tej awantury, która pochłonęła mechanicznych. Tymczasem był jej przykrywką, szansą na ucieczkę, lub zależnie od tego, na co się natkną po drodze do łodzi ratunkowych, zakładnikiem. Pokład przestał drżeć – Berenice mogła jedynie podejrzewać, że zniesiono stan alarmowy – lecz rozdzierający dźwięk nadal uniemożliwiał trzeźwą ocenę sytuacji. Słyszała o sopranistach o sile głosu potrafiącej strzaskać kieliszki. Nie miała wątpliwości, że to, co świdrowało jej uszy, również niejedno potrafiło całkiem sporo. Horolog otworzył szafkę wyciągnął z niej pęk kluczy oraz skórzaną walizeczkę. Berenice wydawało się, że patrzyła na to przez grubą szybę, bo nawet metal podzwaniał nienaturalnie cichutko. Mężczyzna podał jej swoje rzeczy i Francuzka upchała wszystko do wyposażonego w skomplikowany zamek etui, które ten zamknął. Poszli korytarzem. Poszukiwania zbiega, jeśli jeszcze trwały, przeniosły się do innej części statku, ale Berenice nalegała, żeby horolog dokładnie zamknął drzwi pracowni, dzięki czemu mogła uwolnić go od ciężaru etui. Udali się do szalup. Dotarcie tam stanowiło pewne wyzwanie, bo niby to Berenice prowadziła, wypatrując ewentualnych niebezpieczeństw, jakie mogą czyhać na van Breugela, jednak nie miała pojęcia, gdzie iść. Najprawdopodobniej łodzie przypięte były do żurawików na głównym pokładzie, dlatego udała się na górę. Przez cały czas rozglądała się i nasłuchiwała, żeby ocenić,

jak ogromne zamieszanie wywołała i czy pościg nadal trwa. Próbowała pogonić horologa – nie mogli przecież ot tak opuścić statku bez żadnego pretekstu. Ale kiedy weszli na pokład, zobaczyła, że jest za późno: sytuacja została opanowana. Kapitan Barendregt i jego oficerowie stali ściśnięci obok siebie i zadzierając głowy, spoglądali na pokład ogromnego statku, gdzie mechaniczny służący wił się w uścisku Nakręcacza. Przy metalowym centaurze szamocząca się maszyna wyglądała na skarlałą. Tamten trzymał ją za każdy nadgarstek i kostkę, unieruchamiając kończyny. „Jak udało im się wyłowić tego nieszczęśnika? Powinien był udać się prosto do krainy Neptuna, gdy tamci nadal byli sparaliżowani”, zastanawiała się Berenice. Ale wtedy spojrzała na macki morskiego tytana. Wyobraziła sobie, jak się wyciągają, coraz cieńsze i cieńsze, po czym grzebią pomiędzy morskimi falami… Zadrżała. Statki nadal bujały się obok siebie, niemal stykały się burtami. Spojrzała na skrawek morza pomiędzy kadłubami. Klakierzy na obu jednostkach powrócili do swoich zadań i funkcjonowali normalnie. Ktoś najwyraźniej usłyszał albo zobaczył człowieka, który wypadł za burtę, bo został on wyłowiony. Siedział teraz, siny i drżący, na ławie bosmańskiej zwisającej z żurawiku przy szalupach. I na domiar złego był przytomny. „Kurwa, kurwa, kurwa”. Przecież wyda Berenice jak tylko ogrzeje się na tyle, żeby wypowiedzieć choćby jedno słowo lub unieść rękę i wskazać ją palcem. Spojrzała na pokład, akurat kiedy Nakręcacz rozrywał mechanicznego służącego, oddzielając jego kończyny od torsu. Wokoło sypały się kółka zębate, sprężyny i kawałki metalu. Centaur zmiażdżył głowę klakiera, jakby była ugotowanym jajkiem, po czym wyrzucił złom do morza. Berenice poczuła w ustach kwaśny smak. Przełknęła. „To moja wina”. Egzekucję na zbiegach wykonywano w Wielkiej Kuźni, ale najwyraźniej na morzu obowiązywały inne zasady. Należący do załogi klakier przysunął ławę bosmańską bliżej siebie i głowa siedzącego na niej człowieka Gildii zawisła smętnie, jakby lodowate wody rozpuściły mu kręgosłup. Inna maszyna przyniosła mu koce i ogrzane kamienie. Podczas gdy mechaniczni zajmowali się wyciągniętym z morza mężczyzną, człowiek ten próbował wskazać Berenice, ale hipotermia uczyniła jego ruchy kompletnie nieczytelnymi. Sprawę załatwiły jednak wątpliwości, jakie miał względem jej osoby kapitan Barendregt. Tymi słowy zwrócił się on do ludzkiej części swojej załogi: – Koniec tego dobrego – jego głos brzmiał, jakby dochodził z odległości dziesięciu lig. – Póki nie ustalimy, co się tutaj wyprawia i kto ma jakie intencje, wszyscy członkowie Gildii mają zostać zatrzymani. On też – dodał, skinąwszy głową na mokrego, telepiącego się z zimna człowieka. Para mechanicznych podeszła do trójki domniemanych zegarmistrzów. Jeden złapał niedoszłego topielca, drugi zaś zamknął w uścisku Berenice i van Breugela. Horolog

protestował: – Kapitanie! Pływamy razem od lat – spojrzał na Berenice, jakby oczekiwał, że będzie tak samo zszokowana jak on. – Wolno mu? – Tak – westchnęła. – Wolno. Ale van Breugel nie ustępował. – Stanowczo wyrażam swoje obiekcje! – Da pan spokój – powiedziała. – Niedługo się wszystko wyjaśni. Odeskortowano ich pod pokład. Berenice tuptała obok van Breugela, a za nimi ciągnięto zmarzniętego mężczyznę. Nie opierała się. Palce klakiera utworzyły wokół jej nadgarstka obręcz trwalszą od stali. Co dziwne, nie zabrano jej etui. Ale na co jej teraz te przyrządy? Znowu została pojmana. Niedługo jej niedoszła ofiara dojdzie do siebie na tyle, że będzie mogła przedstawić sytuację kapitanowi. I oddadzą ją pod kuratelę Biura Nadleśnictwa. Zastanawiała się, czy Anastazja Bell wylizała się z ran i jak tym razem by z nią postąpiła. Niby nauczyła się czegoś podczas tej eskapady, ale na niewiele jej się to zdało. A kiedy to zrozumiała, znowu poczuła nudności. Myśl o torturach sprawiła, że znów zaczęła się instensywnie pocić. Przeszli korytarzem, gdzie kręciło się paru mechanicznych. Uwijali się przy swoich zadaniach, jakby nie zaszło nic nadzwyczajnego. (Francuzka zauważyła, że jeden nawet kontynuował malowanie, które przerwał klakier zawołany przez nią do kajuty). Zeszli jeszcze niżej. Berenice domyślała się, że prowadzą ich do kambuza. Na statku nie było aresztu, czyli pewnie mieli zamiar przywiązać ich łańcuchami do jakiegoś mocnego elementu konstrukcyjnego, na przykład od masywnego drzewca. Ale eskorta zatrzymała się obok włazu przy zewnętrznej grodzi. Prawdopodobnie było to wyjście awaryjne używane przez mechanicznych, którzy musieli dostać się do części kadłuba tuż nad poziomem wody. Coś zadźwięczało Berenice w uszach. Usłyszała szczękanie zębami. Zegarmistrz dochodził do siebie. – Cz-cz-czemu stanęliśmy? – zapytał. – Gdzie idź-idź-idziemy? Przerwał mu cichy trzask. Klakier puścił jej nadgarstek. Po plecach Berenice strach przeturlał się niczym piorun. Odwróciła się, akurat żeby zobaczyć, jak jeden z mechanicznych łapie van Breugela za głowę. Jego kark wydał z siebie niepokojąco ciche chrupnięcie, kiedy wykręcono mu szyję do połowy obrotu. Martwy mężczyzna upadł na ziemię jak wór rzepy. Członek Gildii leżał obok. Już się nie trząsł. „O Boże, o Boże, o Boże, o Boże…” Berenice próbowała się cofnąć, ale za sobą miała tylko gródź. Klakier, który zamordował horologa, sięgnął po nią. Skrzywiła się, czując dotyk zimnego metalu. Ale mechaniczny przysunął ją do siebie i spojrzał na jej twarz. Kamienie osadzone w jego oczodołach przesuwały się płynnie, kiedy studiował każdą jej zmarszczkę i każdy pieg.

– Berenice Charlotte de Mornay-Périgord? – zapytał. Zbyt wystraszona, żeby oddychać, zbyt zaskoczona, żeby mrugnąć, nie odpowiedziała. Tymczasem drugi klakier złapał za obręcz, przekręcił i otworzył wyjście awaryjne. Zimny podmuch i słonawa mgła wdarły się do korytarza. Stali chwilę tuż nad powierzchnią morza. Przy burcie bujała się łódź rybacka. Nieduża, płaskodenna. Pewnie zmieściłaby się na piórze jednego z wioseł De Pelikaana. Mechaniczny nie czekał na odpowiedź: – Chodź z nami – powiedział i przeniósł ją do łódki.

ROZDZIAŁ 11 Po posiedzeniu rady Longchamp nie upierał się już przy swoim i zjechał na dół kolejką razem z sierżantem Chrétienem. Nie to, żeby nagle się rozleniwił, ale był to najszybszy sposób (poza skokiem na dół, lecz ten wydawał się zbyt ostateczny). Obaj nie spuszczali z oczu ogonka ludzi czekających na audiencję u króla, ale żaden z petentów specjalnie się nie wyróżniał. Kapitan poprosił Simona o znalezienie człowieka, do którego ten zwracał się per „ojczulku”. Strażnik nie miał wątpliwości, o kogo chodzi, ale podenerwowany petent najwyraźniej opuścił kolejkę. – Zapamiętałem go, bo rozpychał się i pienił. Aż cały się trząsł. Poważnie. – Mówił, czego chce? – Nie. – Zapamiętałeś jego imię? – Nie zdradził mi go. Kapitanie, toć pan zdaje sobie sprawę, że nie ucinamy sobie tutaj z nimi pogawędek. Przecież sam pan nas tego nauczył. Niech to cholera. Miał rację. – Poznałbyś go z twarzy? – Nie. Ale po bandażach na pewno. – Opowiadaj. – Wyglądał na faceta, który niejednego w życiu doświadczył. Nosił kapelusz, co by mnie nie zdziwiło, bo pogoda marna, ale spod ronda wystawały bandaże – jak nic musiał mieć nimi owiniętą głowę. Chyba od dawna nie były zmieniane, całe pożółkły. No i jego palce… Złapał mnie za ramię i… jakby były połamane, panie kapitanie, a potem źle nastawione. – Tulipaniarze go przemaglowali – powiedział Chrétien. – Francuz? – zapytał Longchamp. Simon spuścił głowę i się zasępił. – Cóż, mówił trochę dziwnie, jakby od dawna nie używał francuskiego, i jeszcze nie szło mu to zbyt sprawnie, trochę skrzypiał chwilami, ale nic ponadto. Kapitan i sierżant wymienili się spojrzeniami. – A może to akcent z prowincji? – zapytał Chrétien. – Na przykład akadyjski? – Francuskie ziemie na wybrzeżu atlantyckim rozwijały się niezależnie od Nowej Francji i przez stulecia mowa tamtejszych nabrała pewnej morskiej nuty. – Albo któryś z zachodnich? – Z kolei Francuzi żyjący na dalekich krańcach Wielkich Jezior mieszkali blisko tubylczych plemion, przez co język, jakim się posługiwali, pełen był

dość osobliwych naleciałości lingwistycznych. – I dorszoluby, i leśne dziadki są mi znane, panie sierżancie. Żaden z nich. – Czemu mówiłeś do niego „ojczulku”? – zapytał Longchamp. – Powiedział ci, że jest księdzem? – Cóż, wywnioskowałem to po jego koloratce. – Ach. Świetna robota dedukcyjna. – Uczyłem się od najlepszego, panie kapitanie. – Jak my wszyscy – dodał Chrétien. – Skoro już o tym mowa – zadumał się Simon – ten ksiądz powiedział coś dziwnego. Zapytał, gdzie znajdzie rezydencję biskupa. – Szukał biskupa Marsylii? Simon wzruszył ramionami. – Pokazałem paluchem bazylikę i powiedziałem, że biskup sypia teraz w marmurowym sarkofagu. – Co za ksiądz nie wie, że jego biskup od miesięcy nie żyje? – zdziwił się Chrétien. Longchamp pogładził brodę. – Musimy znaleźć tego świętojebliwego gównojada. Simon się przeżegnał. – Co on w ogóle nawywijał? Kapitanowi przypomniała się treść tajemniczego listu Berenice. Co ona o tym wszystkim sądziła? I co on powinien o tym sądzić? Nie miał bladego pojęcia, ale skoro byłemu Talleyrandowi instynkt podpowiadał, żeby mieć oko na tego drania, to jego instynkt wyraźnie mówił, aby zaufać jej przeczuciu. – Może nic. Ale to interesujący jegomość, a otoczona murem cytadela przygotowująca się na długie oblężenie przez nieprzejednanego nieprzyjaciela potrzebuje ludzi takich jak on jak zarazy, paniki i szczurzej inwazji w spichlerzu. – Nie powinno być trudno go znaleźć, skoro jest zabandażowany – powiedział Chrétien. – Poślę dodatkowe patrole i powiadomię straże przy bramach. Może zatrzymał się za murami. – Jasne, ale zrób to po cichu. Nie spłoszmy go. Jeśli tak bardzo chce zobaczyć króla, przyjdzie znowu. Zawołajcie jeszcze jakiegoś człowieka czy dwóch, niech obserwują zebranych. Longchamp chciał już odejść, ale jeszcze obrócił się i wycedził: – I niech, kurwa, nie zakładają mundurów. * Nazajutrz gołąb z Trois-Rivières przyniósł od wypatrujących metalu baloniarzy informację, że zauważono nieprzyjaciela. Był to ostatni, jaki stamtąd przyleciał. Kolejnego dnia Brigit Lafayette nie odebrała żadnego gołębia z Saint Agnes. Ani z Saint Hénédine. Niebo je połknęło, mówiła potem, i nie wypluło nawet kostki. Ani

piórka. Zamilkły również wieże semaforowe. Maszerujący wzdłuż Świętego Wawrzyńca tulipaniarze systematycznie palili je po drodze do Zachodniej Marsylii. Przyleciał za to gołąb z Québecu, niosąc nowiny bardziej niepokojące niż cisza. Maszyny przekroczyły progi świętego miasta i obległy kardynalskie konklawe, które zebrało się po śmierci zamordowanego papieża Klemensa XI. Gwardia Szwajcarska prosiła o natychmiastowe posiłki. * Nie dało się trzymać w tajemnicy czegoś takiego jak nadejście wrażych wojsk. Gdy tylko na najwyższe piętra Iglicy docierały wieści o kolejnej zmiecionej z powierzchni Ziemi osadzie, równie szybko wymykały się one daleko za mury twierdzy. Kolejni ludzie przybywali i zbierali się na dziedzińcach, szukając schronienia pośród tłumu, zanim król zamknie bramy, szykując się na przybycie mechanicznych. Twierdza nie była jednak w stanie pomieścić nawet ułamka tych, którzy ciągnęli ku bezpiecznej przystani. Longchamp odmówił nazywania ich uchodźcami, skoro miasta jeszcze nie płonęły, choć – jak każdy, nawet niemoty i półgłówki – nie miał wątpliwości, że prędzej czy później do tego dojdzie. Stąd pod Północną Bramą działo się to, co się działo. Longchamp dołączył do tuzina żołnierzy, których posłał do pilnowania porządku. Była między nimi Élodie Chastain, córka świecarza. Bramy otworzono z pierwszymi promieniami słońca, a kolejka już miała dobre pół kilometra i robiła się coraz dłuższa. Przypominała wijącego się gada ożywionego strachem i samolubstwem, którego syk brzmiał jak skrzypienie wagoników i dziecięcy lament. Śmierdział potem i końskim łajnem, jego łuski marszczyły się wraz z opadaniem ociężałych ramion pod ciężkimi pakunkami i szuraniem odrętwiałych stóp. Szczęśliwcy, którzy posiadali wózek lub furmankę ciągniętą przez zwierzęta pociągowe, mogli załadować na nie swoje rzeczy. Szczęśliwcy, którym zostało jeszcze cokolwiek wartego ratowania z pożogi, jaką nieśli ze sobą tulipaniarze, ale nieposiadający niczego o czterech kopytach, nosili pękate pakunki na plecach, rozjeżdżając się na zmarzniętym błocie, albo ciągnęli sanie za pasy naciągnięte na czoła, niczym dawni podróżnicy. Paru zabrało ze sobą paszę. Najwyraźniej sądzili, że twierdza jest magiczną krainą, podczas gdy miejsce to nie mogło dać domu nawet cząstce z nich, choćby spali na ziemi. Oprócz tego lwia część tych, którym udałoby się dostać za mury, nie mogłaby liczyć nawet na siennik. Longchamp nie dostrzegał już pojedynczych ludzi przygniecionych przez wojenne trudy, którzy próbowali ratować swoje życie, lecz kolejne gęby do wykarmienia i dupy zapychające rury i zanieczyszczające cysterny. A to i tak nic, jeśli pomyśleć o tym, co się wydarzy, jeśli klakierom uda się przedrzeć przez zewnętrzne mury. Bo wtedy dziedziniec stanie się kostnicą. Zbity tam tłum będzie dla mechanicznych jedynie stadem idącym na rzeź.

Z kolei spanikowani, prący przed siebie obywatele nie pozwolą obrońcom twierdzy odeprzeć maszyn. Jeden wojskowy klakier przemieli ich tak, że czerwień będzie z nich tryskała jak z fontann i pożegnają się z życiem po minucie czy dwóch. A co się stanie, jeśli horda przedrze się przez mur i zastanie ludzi stojących ramię przy ramieniu? Masakra byłaby niewyobrażalna. Osiągnęłaby wręcz biblijne rozmiary. Longchamp nie był jedynym, który to dostrzegał. Przed bramami czekało pełno debili o rozbieganych oczkach, takich, co to tylko zawracają dupę Bogu i nawołują resztę do pokuty za grzechy i do odrzucenia doczesnych dóbr, zaakceptowania metalowej fali jako boskiej kary za grzechy i dekadencję Nowej Francji. Dekadencję? Longchamp zastanawiał się, czy faktycznie Nowa Francja jest bardziej dekadencka niż Prowincje Centralne, gdzie każdy miał dwóch mechanicznych do podcierania dupy i trzeciego, który karmił go landrynami, kiedy jeszcze siedział na sraczu. Czekający zazwyczaj ignorowali kaznodziejów, kazali im zamknąć mordę lub otwarcie ich wyszydzali, ale jakaś tam garstka zastanawiała się, czy przypadkiem rojenia te nie są podszyte choćby odrobiną prawdy. A to wystarczyło, żeby zasiać ziarno rozpaczy. Mogło ono wykiełkować i opleść oblężonych obywateli szybciej niż dyzenteria. I zabijać równie skutecznie. Taki prorok stał przed mężczyzną i kobietą próbującymi jednocześnie prowadzić taczki i nieść dwoje rozwrzeszczanych niemowląt. Machał przed nimi tabliczką z napisem Le miracle de Huygens est la colère de Dieu. – Nasze grzechy sprowadziły na nas… – krzyczał, tocząc pianę. Longchamp chwycił go jedną ręką za poplątane włosy, które opadały mu na ramiona, i mocno pociągnął. Tamtemu aż zadzwoniły zęby. Mężczyzna skrzywił się, choć jego żona nawet nie starała się ukryć pełnego ulgi uśmieszku. Tabliczka wypadła kaznodziei z dłoni i poleciała prosto w błoto na skraju drogi. Longchamp obrócił go twarzą do siebie. Umorusany wieszcz cuchnął, jakby nie kąpał się od świąt. Kapitan trafił na brudasa. Cudownie. Splunął przeżutym tytoniem i oddychając przez usta, powiedział: – Zróbmy sobie, przyjacielu, przerwę na modły. – Już dla nas za późno! Odwróciliśmy się plecami od zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa i nawet święta Panienka nie słyszy naszych… Longchamp raz jeszcze pociągnął za tłuste włosy. Niezbyt mocno, ale wystarczająco, żeby niemal zetknęli się twarzami, jakby wymieniali przez płot ploteczki podczas wieszania prania. – Chodziło mi tylko o naszą dwójkę. I nie, to nie była prośba. Siłą prowadził śmierdzącego delikwenta przed sobą, aż odeszli wystarczająco daleko od drogi, aby nie blokować ruchu ulicznego. – Znam takich jak ty – powiedział kapitan. – Łazicie po sierocińcach i obrabiacie zakonnice, a przybytki postawione ku boskiej chwale macie w chuju. Tacy skurwiele jak ty potrafią z pobożności uczynić interes bez konieczności składania przysiąg lub

robienia czegokolwiek, co choćby przypomina uczciwą pracę. – Jestem wysłannikiem Bożym i niosę Jego nowinę! – Przyjacielu, twój Pan i mój Pan to ktoś zupełnie inny. A dlaczego? Bo mój Bóg, spoglądając na tę kolejkę zobaczyłby porządnych, ciężko pracujących, skromnych ludzi, którzy próbują jakoś sobie poradzić z życiem na tym kawałku gnoju. Mój Bóg spojrzałby na ciebie, jak siejesz zwątpienie i rozpacz, i zobaczyłby diabelską nowinę – słowa Longchampa spotkały się z aplauzem. – Zobaczyłby też wrednego człowieczka, który zapowiedź ciężkich dni wykorzystuje, żeby przedstawić siebie jako godnego pochwały. Ale wiesz co? Mamy już tylu zacnych ludzi, że nie nadążamy z ich chwaleniem. – Kapitan, nadal trzymając w garści włosy kaznodziei, odciągnął mu głowę do tyłu i pokazał na Iglicę. – Tam – powiedział, po czym obrócił łachmytę ku sobie i spojrzał mu w oczy – i tutaj, bo ludzie tacy jak ja i ty muszą sobie radzić z popieprzoną rzeczywistością i przechodzić nad nią do porządku dziennego. A twoja przyszłość, mój przyjacielu, może być krótka, ale naprawdę przejebana, jeśli usłyszę albo wyczuję, że gdzieś pod tymi murami nadal sączysz tę swoją eschatologiczną truciznę. Puścił kaznodzieję i popchnął delikatnie ku miastu, co spotkało się z kolejną falą aplauzu. Fałszywy prorok odwrócił się i próbował obejść dowódcę straży, żeby schylić się po tabliczkę, lecz kapitan nadepnął na nią. Pękła z cichym trzaskiem. Najwyraźniej była wykonana ze sztachety. – Owszem, nadal przyjmujemy ofiary w związku z rychłym oblężeniem. Zachodnia Marsylia dziękuje panu za hojną dotację drewna opałowego. Kaznodzieja podreptał w stronę miasta, zbierając po drodze resztki swojej godności. I wtedy ogromny dzwon bazyliki katedralnej Świętego Jana Chrzciciela zaczął bić na sekstę, czyli południe według liturgii godzin, co oznaczało, że niedługo petenci będą na powrót przyjmowani. Czas udać się do środka i wypatrywać tajemniczego człowieka od Berenice. Longchamp poprosił powroźnika, żeby podwiózł go na swojej furmance. Kilkoro czekających przed twierdzą dzieci szeptało do siebie, pokazując na kilof i młot doczepione do kapitańskiego plecaka. Domyślał się, że dorośli rozmawiają o nim między sobą jeszcze chętniej, i aż poczuł, jak z żołądka do gardła podchodzi mu kwaśny smak. Nadmuchana ponad miarę baśń ludowa nie uratuje tych ludzi, kiedy przyjdą maszyny. Siadł na wozie i obserwował kolejkę. Podniósł do ust dwa palce i gwizdnął donośnie (kolejna sztuczka, której nauczył się u zakonnic). Paplanie zgromadzonych uciszyło się do szeptu, ale ośle porykiwania i nerwowe szuranie końskich kopyt i tak zagłuszały wszystko inne. Udało mu się pochwycić spojrzenie sierżanta Chrétiena i przywołał do siebie paru swoich żołnierzy, łącznie z Élodie. Dziewczyna stanęła przed nim pierwsza i pozdrowiła zamaszystym salutem. Swoją rolę traktowała poważnie, znosiła służbę bez narzekań i nie wykręcała się od odpowiedzialności – w przeciwieństwie do jej ojca, który jak opowiadali inni rekruci z koszar, cały czas nawijał o legitymizowanym przez prawo okrucieństwie poborowej

loteryjki. Kapitan zorientował się też, że młodej Chastain dobrze szła jazda konna, co znaczyło, że poważnie traktowała swoje szkolenie. Nawet zaświtała mu myśl, że może się na coś przydać, a odróżniałoby ją to od dwóch trzecich tej kurewsko żałosnej zbieraniny, która trafiała pod jego rozkazy. Jeszcze trudno było powiedzieć, czy faktycznie Élodie poradziłaby sobie, kiedy zrobi się naprawdę niedobrze, ale miała na sobie zbroję i niosła buławę, co w oczach cywili czyniło ją prawdziwą strażniczką; była to już połowa sukcesu. – Dobrze, panienko. Zobaczymy, czy będzie z ciebie prawdziwa strażniczka – powiedział Longchamp i wskazał na buławę. – Nauczyli cię już korzystać z tej zabawki czy jest na pokaz? – Tak, kapitanie. Nie, kapitanie. Nie jest na pokaz, kapitanie. Strażnicy pod bramą rozpędzili tłum na tyle, by Longchamp i jego ludzie mogli się przedostać do środka, lecz tylko przeszli, wszyscy z powrotem stanęli na swoich poprzednich miejscach. Świta kapitana minęła paru murarzy i chemików, którzy zasilanym wodą świdrem wiercili w murze nieduże otwory. Podobnych ekip było na dziedzińcu więcej, a hałas wydawany przez ich ryczące narzędzia mógłby obudzić zmarłego. Longchamp prowadził swoją grupę przez zewnętrzną twierdzę niemalże galopem i przystanął, dopiero kiedy dotarli do wewnętrznej części kompleksu. Pozostali poszli za jego przykładem, zdjęli furażerki i zastąpili je niepozornymi dzierganymi czapkami, które wyciągnął z sakwy. Z beczki na deszczówkę wydobył przeróżne płaszcze i peleryny. Kiedy strażnicy okrywali swoje mundury i zbroje, Longchamp wydawał im rozkazy. Sierżanta Chrétiena i dwóch innych posłał w stronę wewnętrznego muru z poleceniem obejścia wieży i zameldowania się przy stacji kolejki od południa. On sam miał iść z kapralem Simonem i najniższą stopniem szeregową Élodie bezpośrednio od północy. Ustalono, że obie grupy przed wejściem na dziedziniec zsiądą z koni i wmieszają się w tłum przy fontannie, skąd zaczną marsz. Na koniec raz jeszcze powtórzył rysopis człowieka, którego szukali. – I na miłość dziewicy Maryi – podsumował – bądźcie niewidoczni jak pryszcze na dupie. Obie trójki przejechały przez wewnętrzny mur i się rozdzieliły. Choć słońce stało już wysoko, a niebo było bezchmurne, poranny mróz dawał w kość. Pnący się wysoko mur twierdzy chwytał dym, którym pluły kominy. Jechali jak przez mgłę. Śmierdziało ogniskiem rozpalonym na mokrym drewnie przez najbardziej niedoświadczonych podróżnych na świecie. Élodie przez cały czas rzucała Longchampowi spojrzenia. Za trzecim razem smarknął. – Kapitanie, czy mogę o coś zapytać? – Już to zrobiłaś. Ale jestem dzisiaj łaskawy. Pytaj. – Podkreślał pan, żebyśmy nie rzucali się w oczy. Ale pan… – nie potrafiła się

wysłowić. Simon pokiwał głową. Przejechał dłonią po brodzie, jakby przeczesywał zarost. – Ma rację. – Nie chodzi tylko o brodę, bo wszyscy pana znają – zaryzykowała posłanie mu skromnego uśmiechu. – Jest pan przecież bohater… – Nawet tego, kurwa, nie kończ. Dziewczyna od razu spoważniała. Przełknęła ślinę. – Myślę, że nasz przyjaciel dopiero przybył do miasta i może mnie nie znać – powiedział Longchamp. – A nawet jeśli, to niechybnie się zdenerwuje, co również będzie efektem przez nas pożądanym. Jechali omywani przez fale gorąca bijące od otwartych drzwi kuźni. Na tym odcinku śnieg nie zalegał na bruku. Łysy mężczyzna o żylastych ramionach i dwa chłopaczki, którzy musieli być jego czeladnikami, bili młotami w rozgrzany do czerwoności kawał żelaza, a ich szybkie, lecz pewne ruchy zdawały się częścią starannie wypracowaną choreografii: raz, dwa, trzy, szczypce, na drugą stronę, raz, dwa, trzy… Kuźnia Oscara była większa niż pozostałe dwa warsztaty znajdujące się na terenie wewnętrznej twierdzy. Towarzyszący płomieniom lśniącym niczym ognie piekielne dym dobywał się z pieców rzucających blask na pozostałe dwie trójki podwładnych Oscara, podobnie jak on ciężko pracujących z surowym metalem. Longchamp żałował, że nie wolno mu było zaciągnąć ich do służby na murze – ktoś o takich ramionach mógł zamachnąć się młotem i kilofem z siłą wystarczającą, żeby zatrzymać klakiera. Niestety kowale byli przedstawicielami jednej z nielicznych profesji wyłączonych z poboru. Ich umiejętności były kluczowe podczas oblężenia i Zachodnia Marsylia potrzebowała tylu kowali, ilu miała. Pomiędzy kolejnymi uderzeniami młota o kowadło, rozbrzmiewającymi od świtu do zmierzchu, oraz dzwonieniem na wieży Świętego Jana wybijającym rytm liturgicznych godzin nocą i dniem, aż trudno było zebrać myśli. Po chwili hałas ustał na tyle, że mogli kontynuować rozmowę. – Wybrał mnie pan do swojej grupy – powiedziała Élodie. – Doprawdy? – Tak założyłam, skoro tutaj jestem. Jej głos, choć nieco nosowy, nawet nie zadrżał. Longchamp popatrzył na osłonięte skórzanymi rękawiczkami dłonie zaciskające się na lejcach: ani śladu zdenerwowania. Nie pytała ze strachu czy niepokoju. Była szczerze skołowana. – Jestem żołnierzem dłużej niż ty córką świecarza – odparł. – Nie potrafiłbym zachowywać się jak cywil, nawet jeśli zależałoby od tego życie króla. Ale ty, ma jeune fille, to zupełnie inna historia. Zajechali na wykonaną z tworzywa kładkę przerzuconą przez kanał zaopatrujący fontannę, pompy hydrauliczne będące częścią systemu kolejki, system sanitarny oraz milion innych rzeczy. Kapitan zsiadł z konia, a pozostali poszli za jego przykładem, po

czym przełożyli cugle przez nagie gałęzie gruszy. – Dlatego potrzeba mi kogoś takiego, a nie żołnierza. Szukamy księdza. I najgorsze, co może nam zrobić, to zamachnąć się różańcem albo spryskać nas wodą święconą. Jeśli pod tym płaszczem nie kryjesz diabła i nie staniesz w płomieniach, kiedy się to wydarzy, twój brak doświadczenia jest nieistotny. A teraz oboje zamknijcie mordy, ale już. Trójka Longchampa jako pierwsza stanęła na dziedzińcu przy fontannie. Pod Modlitwą Portiera, skąd odchodziła kolejka, zdążył się już zebrać tłum. Jak zwykle dwóch nieumundurowanych żołnierzy przyglądało się petentom, ale jak im kazano, nie ustawili ich jeszcze w kolejce ani nie pozwolili żadnemu z nich wejść na schody. Odszukali kapitana spojrzeniem, a on odpowiedział im dyskretnym kiwnięciem głowy, po czym usiadł na chłodnej ławce pod najdłuższym krużgankiem z trzech wychodzących na dziedziniec. Od oczekującego tłumu dzieliła go duża, ale wyłączona na zimę fontanna. Znajdujący się na przeciwległym krańcu dziedzińca zakład ciesielski został zamknięty na głucho na mocy królewskiego dekretu. Élodie usiadła obok niego, nawet nie czekając na polecenie. Longchamp miał nadzieję, że wyglądają jak ojciec i córka, albo może chociaż stryj i bratanica. Z sakwy wyciągnął dwa druty i motek włóczki. Szeregowa musnęła palcem czapkę, którą miała na głowie, i podrapała się po skroni. – Pan zrobił te czapki. – Mhm. Jego palcami kierowała pamięć mięśniowa. Zerkał to na leżący na jego kolanach szalik, to na zebranych na dziedzińcu cywili. Żaden nie odpowiadał opisowi zabandażowanego księdza. Wkrótce na placu pojawił się Chrétien. Przechadzał się nieśpiesznie i żuł kawałki smażonej ryby zawiniętej w woskowany papier. Wyglądał jak pierwszy lepszy pomocnik stajennego. Dorwał nawet jakąś torbę na ramię i przybrudził twarz błotem. Mieszkańcy obszaru wewnętrznej twierdzy – szlachta, dworzanie i rozmaici wysoce cenieni i bogaci kupcy – ubierali się jaskrawiej niż ci, którzy żyli poza murami cytadeli, więc Chrétien wyglądał właśnie jak jeden z nich. Dołączył do kolejki, jadł i rozglądał się ze znudzoną miną. Dziedziniec powrócił do stanu sprzed masakry urządzonej przez klakiera, choć zepsuta kolejka została pocięta na kawałki i usunięta, tory naprawiono, potrzaskaną fontannę odnowiono, a poszatkowanym ciałom zapewniono porządny chrześcijański pochówek. O tamtej tragedii przypominała jedynie tablica upamiętniająca ofiary, ale ktokolwiek na nią spojrzał, mógł odtworzyć kolejne sceny tamtego feralnego dnia: ciemne plamy krwi zalewające porowaty marmur, głębokie rysy na murze tam, gdzie poorały ją pazury wojskowej maszyny… Delikatne, ale zdecydowane postukiwanie o siebie drutów kontrapunktowało wspomnienia Longchampa: krzyki, charakterystyczny dla sklepu rzeźnickiego odgłos tasaka przechodzącego przez mięso i kości, świst bolasa, osobliwy dźwięk zakończonego diamentem kilofu uderzającego o alchemiczny mosiądz. W kolejce ustawiali się kolejni petenci. Jean-Marc, jeden z żołnierzy

mających doglądać porządku, odsłonił heliograf i posłał na Iglicę wiadomość. Najwyraźniej otrzymał odpowiedź twierdzącą, bo poprowadził do wagonika mężczyznę i kobietę. Drzwi się zatrzasnęły i pierwsi tego dnia poddani powoli ruszyli na górę. Tajemniczy klecha nadal się nie zjawił. – Nie wygląda pan, kapitanie… znaczy… nie wyglądasz, stryju, jakbyś beztrosko przyglądał się przechodniom, ale raczej jakbyś rozbierał ich spojrzeniem – mruknęła Élodie i zaraz dodała już spokojniejszym tonem. – A skąd to zamiłowanie do dziergania? Nie spodziewałabym się. – Zakonnice zwykły powiadać, że zręczne dłonie są narzędziem diabła. I to nie raz. – Czyżbyś, stryju… psocił za młodu? – Jak wszyscy dobrzy stryjowie byłem zawsze dokładnie taki, jakim mnie znasz. Niemalże boską postacią, którą szanujesz i której się boisz – mówił Longchamp. Druty stukały o siebie, do kolejki dołączali kolejni ludzie, zimny metal torowiska skrzypiał pod ciężarem wagonika. – I póki robisz to, co robisz – dodał – już tak pozostanie. Élodie zesztywniała. Powoli położyła dłoń na kłębku leżącym między nimi na ławie. Zanim zdołała go nieco rozwinąć i rozłożyć szal, Longchamp wymamrotał: – Jest. Mam go. Na przód kolejki zdążała samotna postać, lecz zamiast dołączyć do pozostałych, udała się prosto do Jeana-Marca i Felixa, którzy pilnowali stacji i heliografu. Miała kapelusz nisko nasunięty na czoło. Jego rondo było na tyle szerokie, żeby zasłonić bandaże, o ile było co zasłaniać. Dwa górne guziki płaszcza umyślnie rozpięte, aby odsłonić koloratkę. Szarość na brwiach mężczyzny i linie przecinające jego twarz zdradzały, że nie był on pierwszej młodości; Longchamp ocenił go na solidne pięćdziesiąt kilka lat, ewentualnie sześćdziesiąt. Kapitan napotkał spojrzenie Chrétiena, który przytaknął ledwie zauważalnym kiwnięciem głowy. Nieznajomy odbył krótką rozmowę ze strażnikami. Longchamp nie słyszał, co mówią, ale konwersacja musiała być ożywiona, bo odgłosy rozmowy dochodziły do niego przez cały plac. Sądząc po reakcji jego ludzi, którzy odsyłali go do kolejki, obcy próbował ich przekonać, żeby puścili go przodem, ale żołnierze otrzymali wyraźne rozkazy, żeby nie dać się sprowokować gwałtownikom z koloratką, i byli nieustępliwi. Trzęsący się na całym ciele nieznajomy przeszedł obok Chrétiena, który umyślnie go zignorował, i stanął na końcu kolejki. Czasem ktoś chuchnął na dłonie albo tupnął mocniej, lecz nikt nie drżał tak jak ksiądz. Longchamp patrzył, jak mężczyzna próbuje objąć kontrolę nad własnym ciałem. Zwykle jeśli o audiencję u króla usilnie starał się duchowny, załatwiał to przez biskupa Marsylii. Lecz ten zmarł na zapalenie płuc podczas poprzedniego oblężenia, a papież został zamordowany, zanim Stolica Apostolska zdążyła mianować jego następcę. Od miesięcy hierarchowie Kościoła katolickiego urzędujący w rejonie południowego odcinka Świętego Wawrzyńca nie

mogli dojść do porządku z tym, co się działo. Czasy były niespokojne, dlatego skromny ksiądz musiał ubiegać się o spotkanie z królem jak każdy inny obywatel, szczególnie jeśli przybył z daleka i nie miał żadnych koneksji w lokalnej diecezji. Skoro jednak był tak cholernie skromny i pokorny, czemu próbował zagadać straże i przepchnąć się na czoło kolejki? Longchamp odłożył kłębek i druty. Dźwignął się z ławki i zarzucił plecak na ramię. Rękojeści kilofu i młotka obijały się o siebie niczym drewniane dzwoneczki. – Poczułem nagły przypływ pobożności – powiedział. – Znajdźmy jakiegoś duchownego. – O nie – jęknęła Élodie. Ktoś stanął za księdzem. Longchamp mrugnął z niedowierzaniem. Zacharie Chastain, ojciec Élodie. Świecarz, który próbował wykpić się od poboru. – Chyba, kurwa, ktoś sobie ze mną pogrywa. Co on tutaj, u licha, robi? Élodie spojrzała na Longchampa, ewidentnie spanikowana. – Przysięgam, że nie miałam o niczym pojęcia. – Twoja rodzina jest jak cierń w dupie. Twoi przodkowie nie pochodzą przypadkiem z Holandii? – Pójdę po niego. Kapitan złapał ją za ramię. – Nie. Przyszliśmy po księdza. Skoro twój stary chce ryczeć przed królem jak osioł, niech ryczy. Obeszli fontannę. Sierżant Chrétien zobaczył, że się zbliżają, i sięgnął do torby po buławę. Dowódca straży modlił się bezgłośnie, aby jego kariera nie dobiegła końca po pobiciu niewinnego klechy. Nie przeżyłby, dając zakonnicom podobną satysfakcję. Rozległ się głośny, metaliczny pisk zbliżającej się kolejki – identycznej z tą, która odjechała przed chwilą – co obwieszczało, że pierwsi petenci są już na samej górze. Z wagonika wyszli trzej królewscy służący, niosąc pościel i tacę z okruchami po śniadaniu Jego Wysokości. Gdy Longchamp spostrzegł, że zainteresował się nimi ojciec Élodie, przyśpieszył kroku. Świecarz otworzył usta, jakby chciał zawołać córkę, ale dziewczyna pokręciła głową, podnosząc palec do ust. Mężczyzna z koloratką odwrócił się i również ich zobaczył. Skrzywił się i powiódł spojrzeniem po zgromadzonych, szukając człowieka, którego uciszono, ale zobaczył jedynie idącego ku niemu Chrétiena; sierżant akurat wyciągał z torby trzydziestopięciocentymetrową klonową buławę. Ksiądz obrócił się i zobaczył idącego do niego szybkim krokiem Longchampa. Dowódca straży pokonał dopiero połowę dziedzińca, kiedy dostrzegł, że klecha łypie na prawo i lewo niczym zapędzony do nory zając. Jak oszalały szukał możliwości ucieczki, rozglądając się po okolicy. Niech to szlag. Longchamp uniósł dłoń.

– Ojcze Visser! – przywitał się. Ksiądz zamarł, choć nadal trząsł się jak zając, na którego padł cień jastrzębia. Tak. To musiał być człowiek, o którym pisała Berenice. Longchamp się wyszczerzył. „Zobacz mój szeroki uśmiech. Mój szeroki, przyjacielski uśmiech. Nie ma się czego bać, po prostu cieszę się, że tu jesteś. Nie ma się co spinać. Nie ma co robić sceny. Przecież nie ma się o co martwić, jestem, kurwa, twoim przyjacielem, co nie?” – Ojcze, to naprawdę ty? Lata całe cię nie widziałem! Świecarz spojrzał na Longchampa i powiedział szczerze oburzony: – Élodie, już niedługo będziesz się użerała z kapitanem. Niedługo rozmówię się z królem na temat tej żenującej loteryjki, jeszcze przed zachodem słońca wypiszą nas ze straży. Gdy tylko klecha usłyszał, że zmierzający do niego mężczyzna nie jest zwyczajnym parafianinem ani nawet cywilem, otrząsnął się. Jego twarz wykrzywiła się w grymasie wyrażającym coś pomiędzy niezadowoleniem a prośbą. Rozumne do tej pory spojrzenie zobojętniało. – Nie, proszę – stęknął. Jego głos zadrżał osobliwie, jakby klecha próbował powstrzymać wylew. „Syn dziobatej kurwy”. Longchamp przebył ostatnie metry truchtem. Nie przestając się uśmiechać, położył dłoń na ramieniu księdza i powiedział delikatnie: – Cieszę się, że ojca spotkałem. Proszę się nie czuć skrępowanym, jeśli mnie ojciec nie pamięta. – Ojcze, czy ojciec również został wylosowany? – zapytał Zacharie i splunął Longchampowi pod nogi. – Nie macie wstydu! Dręczycie nawet duchownych? – Cicho, ojcze! – skarciła go Élodie. Miała na myśli swojego rodzica, ale Visser spanikował jeszcze bardziej i spojrzał na nią z obłędem w oczach. – Proszę się nie bać – powiedział świecarz, troskliwie klepiąc klechę po ramieniu. – Król zakończy tę farsę, kiedy się dowie o skandalicznych… Visser położył dłonie na piersi kapitana, jakby chciał go pobłogosławić. Przyklęknął. I naparł. Longchamp nawet się nie spostrzegł, jak przeleciał nad kawałem dziedzińca. – Tato! – wykrzyknęła Élodie. I wtedy rozkrzyczeli się inni. Longchamp, sunąc po zamarzniętej ziemi, rył kilofem o zbrązowiały trawnik, aż uderzył o fontannę. Mostek bolał kapitana tak bardzo, jakby kopnął go koń. Podniósł się z ziemi, akurat żeby zobaczyć, jak ciało świecarza uderza o kolumnę krużganka. Zacharie Chastain upadł na ziemię. Nie ruszał się. Jego ramię wygięło się za plecami, jakby zawisło na obluzowanym zawiasie. Longchamp rzucił się przed siebie, krzycząc:

– Brać drania, JUŻ! Sierżant Chrétien wyrzucił torbę i wywijał buławą. Torował sobie drogę przez napierających na niego z przeciwnej strony spanikowanych obywateli, którzy znacząco go spowalniali. Dwaj umundurowani strażnicy darli się na ludzi, żeby ci ustąpili. Żołnierze również sięgnęli po broń i deptali sierżantowi po piętach, rozpychając się między czekającymi. Longchamp czuł, że ktoś biegnie tuż obok niego, może Simon. Pozostali żołnierze, ubrani po cywilnemu, też próbowali się przedrzeć przez ciżbę. Visser obrócił się na pięcie, chcąc uciec, ale Élodie złapała go za nadgarstek. „Niech Bóg czuwa na tą głupiutką owieczką”. Próbowała wykorzystać to, czego nauczyła się podczas treningu, usiłowała być lwem, skupiła się na przeciwniku, a nie rannym rodzicu, i za wszelką cenę chciała unieruchomić księdza mocnym chwytem. Na to była jednak jeszcze zbyt zielona, nawet jeśli byłby to zwyczajny dzień, a ona miałaby do czynienia z pierwszym lepszym oprychem. Lecz nie był to zwyczajny dzień, a ona nie miała do czynienia z pierwszym lepszym oprychem. Nie było przy niej nikogo, kto mógłby jej pomóc. Longchamp poczuł w ustach smak skwaśniałego mleka. Nie przygotował jej na to. – Chastain, uciekaj od niego! Choć była silną dziewczyną, ksiądz odtrącił ją na bok, jakby jej muskularne ramiona ubito z dmuchawca. Élodie wydała z siebie pełen przerażenia krzyk. Nie była ułomkiem, ale klecha okazał się niemożliwie silny jak na istotę ludzką. Berenice ostrzegała, że Visser nie jest tym, na kogo wygląda. Czym wobec tego jest? Longchamp biegł przez dziedziniec co sił w nogach, lecz plac wydawał się rozciągać niczym spływający z czerpaka miód; ksiądz był za daleko, żeby go dosięgnąć. Znowu do tego dojdzie – zginą ludzie, bo straże nie były odpowiednio przygotowane. Bo Longchamp ich odpowiednio nie przygotował. Tym razem żaden z żołnierzy nie miał ze sobą ani pistoletu na klej, ani bolasa, ani nawet kilofu i młota; była to bowiem broń na klakiera, a nie podejrzewali, że ujęcie podstarzałego księdza mogłoby być kłopotliwe. Bo jakim cudem? Chrétien uniósł buławę, chcąc uderzyć klechę w potylicę, ale Visser obrócił się tak prędko, że wydawał się jedynie smugą – „Jezu Chryste, Maryjo i wszyscy święci, rusza się jak maszyna” – i zablokował cios. Rozległ się mdły, mięsisty trzask łamanych kości, lecz mężczyzna nie zareagował i wyrwał sierżantowi broń. Élodie podtrzymała żołnierza, żeby nie upadł, i tylko dlatego kontratak Vissera był nieudany, choć buława z wyraźnie słyszalnym świstem minęła głowy ich obojga o centymetry. Jeszcze tym samym błyskawicznym ruchem ksiądz zamachnął się na Longchampa, któremu udało się zrobić unik, lecz i tak dostał mocno czubkiem buławy, aż zabrakło mu tchu. Broń wypadła klesze z połamanej ręki i poleciała przez dziedziniec, odłupując kawał fontanny; sama klonowa buława roztrzaskała się w drzazgi. Na marmurze i gipsie pojawiła się siateczka pęknięć. Longchamp zignorował pieczenie klatki piersiowej, rozłożył szeroko ramiona i rzucił się na będącego niegdyś księdzem potwora, lecz chwycił jedynie powietrze, bo

człowiek ten (czy aby na pewno człowiek?) wyskoczył na dobre półtora metra i wylądował na pochyłym dachu pustej kolejki. Miał na sobie zwykłe, skromne obuwie, jakie przeważnie noszą księża, więc poślizgnął się na oblodzonym metalu. Mimo to zdrową ręką zdołał złapać się krawędzi wagonika i uchronił przed upadkiem. Metal aż zgrzytnął. Longchamp pochylił się i przekoziołkował, po czym stanął na równe nogi i wyciągnął rękę, łapiąc heliograf. Krzyknął: – Niech ktoś tu przylezie! Powiedzcie, żeby NATYCHMIAST zamknęli Iglicę! Visser zeskoczył z wagonika na łamacz światła okalający Modlitwę Portiera. Śliska od lodu żywica polimerowa ugięła się lekko pod jego ciężarem, ale wytrzymała. Z tego samego materiału wykonano zresztą również schody. Klecha stracił równowagę i przez ułamek sekundy wydawało się, że spadnie na dziedziniec, lecz udało mu się wepchnąć palce połamanej dłoni w zaprawę murarską, a drugą ręką chwycić zewnętrznej krawędzi klatki schodowej. Na kilka sekund zastygł bez ruchu. Longchamp znał tę pozę: przyjmowali ją klakierzy oceniający sytuację i próbujący wybrać jak najlepszą drogę prowadzącą prosto do celu. – Pryskacze i bolasy. SZYBKO! Longchamp potrafił poznać zbędny rozkaz, zwłaszcza kiedy sam go wydawał. Myśleli, że będą szukać człowieka, a nie… tego, czymkolwiek ten tak zwany ksiądz był. Może i wyglądał jak zwyczajny mężczyzna, ale zachowywał się jak klakier. Czy udzielał swoim ofiarom ostatniego namaszczenia? Gdy ksiądz podjął decyzję, ruszył naprzód. Biegł po szkarłatnej polimerowej wstędze okalającej Iglicę i prowadzącej aż do królewskich komnat. Lecz oblodzona powierzchnia miała słabą przyczepność i Visser co rusz musiał przykucać na daszku jak powyginany krab, wystawiając jedną rękę za krawędź, gotowy ją chwycić, a drugą macając ścianę, żeby w razie potrzeby móc prędko wbić się palcami w zaprawę lub skruszyć sam kamień. Żaden człowiek nie potrafiłby się utrzymać w podobnej pozycji i wykonać w niej paru kroków, a co dopiero kilkunastu; ból byłby nie do zniesienia. A Visser pełzał szybciej, niż zdrowy mężczyzna biegł. Chrétien, stojący najbliżej klatki schodowej, wyrwał pałkę jednemu ze stojących obok nieumundurowanych żołnierzy i rzucił nią we wdrapującą się po daszku okrywającym Modlitwę Portiera postać. Celnie. Kawał mocnego drewna pomknął, wydając z siebie cichutki szept przy każdym obrocie, aż uderzył mężczyznę w kostkę. Rozległ się ohydny trzask. Takie uderzenie powaliłoby każdego, ale to coś przebrane za księdza nawet nie zwolniło. Ktoś inny spróbował tego samego i rzucił buławą, celując klesze w twarz z zamiarem ogłuszenia klechy, lecz ten rzut okazał się chybiony. Mężczyzna skręcił na spiralnych schodach i zniknął za ścianą Iglicy. Za ile dotrze na szczyt? „Kurwa. Jebana. W dupę”.

Longchamp nie potrafił opanować pędzących myśli. Jeśli skierować spryskiwacze umieszczone na zewnętrznych murach ku dziedzińcowi, mogliby zalać dolne rejony Iglicy, lecz trudno byłoby oddać strzał z takiej odległości. Zresztą zanim przygotowaliby działka, Visser zapewne i tak zaszedłby już za wysoko i za daleko, aby mogli go trafić. A może wypróbują nowe parowe wyrzutnie harpunów? Chybotliwe ustrojstwa o nieznanym, nieprzetestowanym zasięgu. – Kapitanie? – zapytała Élodie, czekając na rozkazy razem z pozostałymi. Longchamp chwycił ją za ramiona i popchnął ku stacji heliografu. Innego strażnika posłał na mury. – Biegiem, ale już! Chcę mieć harpuny i spryskiwacze wycelowane w Iglicę i to, kurwa, na wczoraj! Strzelać bez rozkazu! „Tylko nie rozpieprzcie żurawia… Jak się posypie, nie zdążymy go naprawić przed oblężeniem”. Visser wyszedł z drugiej strony Iglicy. Zdołał pokonać dwa zakręty Modlitwy Portiera i brał się do trzeciego. Nie zwalniał. Najbliższa nadająca się do użycia broń znajdowała się kilkadziesiąt metrów wyżej: na wieży trzymano rezerwowe wyposażenie przeciwko klakierom, stanowiło ono ostatnią linię obrony przed metalową hordą, która mogłaby zalać wewnętrzną twierdzę i przedostać się na Iglicę. Musieli wyprzedzić Vissera. Longchamp pośpieszył do kolejki. Sierżant Chrétien biegł tuż przy nim. Kapitan szarpnął za drzwiczki tak mocno, że mało nie wyrwał zawiasów. Stalowa podłoga wagonika zadzwoniła pod ich buciorami jak zużyty dzwon. Chrétien wybił łokciem szklaną gablotkę awaryjnie zwalniającą mechanizm. O metal brzęknęły kawałki szkła. Sierżant chwycił za wajchę. Gdzieś pod ich stopami pompy zaczęły tłoczyć wodę ze zbiorników balastowych. Kolejka zatrzęsła się niczym gorącej krwi koń wyścigowy czekający na otwarcie boksu startowego. Rozległo się charakterystyczne szuranie wyrzutni lepkiego paskudztwa. Longchamp wykręcił szyję, żeby móc spojrzeć na lśniącego, falującego gluta przecinającego powietrze pomiędzy murem a Iglicą. Pocisk zniknął gdzieś wysoko. Kapitan miał cholerną nadzieję, że strzelcy nie sparaliżują całej twierdzy swoim chujowym celowaniem. Nie dość, że upaćkają połowę Iglicy… Jego rozmyślania przerwał przeszywający parowy gwizd. – Niech się pan trzyma! – powiedział Chrétien. Sierżant zwolnił hamulec awaryjny akurat w chwili, kiedy do wagonika wskoczyła Élodie. Kolejka wystrzeliła do góry, jeszcze zanim zamknęły się drzwi. Świeżo upieczona strażniczka straciła równowagę i upadła, uderzając twarzą o podłogę. Longchamp pomógł jej się podnieść. Z nosa ciekła jej strużka krwi. Za oknami migały szkarłatne zawijasy. Stojący na murze miotacz splunął ogniem i parą i wystrzelony przez żołnierzy harpun pomknął ku celowi. To, co wyglądało – gdy

patrzyło się z dalszej odległości – na srebrną, lecącą powoli strzałę, okazało się długim na przeszło metr kawałem czarnego żelaza mknącym szybciej niż kolejka. Longchamp nie widział, gdzie wbił się harpun, ale odczuli uderzenie, bo zatrzęsły się całe tory. Schody podskoczyły jak na sprężynie. Padł na nich cień żurawia bramowego. Chrétien kiwnął głową, pokazując podbródkiem nadal przyczepione do plecaka kapitana kilof i młotek. Longchamp jako jedyny dysponował bronią, co było faktem niepokojącym szczególnie w ciasnocie wagonika. Bo co, do cholery, mogli zrobić temu napędzanemu żądzą cholerstwu? Zranić jego uczucia? – Po wszystkim król pewnie zrobi kapitana baronem – powiedział sierżant, a drżenie jego głosu zdradzało wymuszoną nonszalancję. – Jeśli znowu się panu uda. – Jeśli to możliwe, zgarniamy go żywego – pokręcił głową Longchamp. – Chcę go przepytać. Iglica zatrzęsła się ponownie. Tym razem uderzenie było na tyle silne, że zwaliło ich z nóg. – O kurwa – zaklął sierżant, patrząc na tory. Kolejka zahaczyła o harpun, który przed momentem przebił Iglicę, i napierając na żelazny pręt, nie miała zamiaru zwolnić. Nagła utrata prędkości poderwała całą trójkę do góry – przyrżnęli o sufit, po czym spadli z powrotem na podłogę, jedno na drugie. Młot mało nie wybił Longchampowi dziury w głowie. I cud, że kapitan nie nabił się na kilof. Chrétien gruchnął głową o podłogę i znieruchomiał. Élodie jęknęła. Poranieni, z odłamkami szkła wbitymi w ciało, patrzyli, jak strugi krwi spływają ku otwartym drzwiczkom, które chybotały się jak pozbawiona zamka furtka sześćdziesiąt metrów nad ziemią. Gdzieś z bliska doszedł do nich jęk metalu. Kolejka zadrżała i wagonik opadł o dwie długości. Z dołu rozszedł się echem trzask i zawtórował mu brzęk żelaznego harpuna uderzającego o twardą ziemię: najwyraźniej obluzował parę kamieni, które wypadły z muru Iglicy. Prawdopodobnie naruszył także i tory. Kolejką ponownie zatrzęsło i zaistniało ryzyko, że wypadnie z szyn, a te się pogną i oddzielone od wieży, spadną razem z nią. Longchamp złapał drabinkę przymocowaną do tylnej części wagonika i otworzył właz awaryjny. Kolejka znowu zadrżała. Metal jęknął. Kapitan wyszedł na dach i spojrzał na nagi kamień Iglicy, na podskakującą dziko spiralę klatki schodowej, odłupany kamień i pogiętą stal szyn. Od szczytu dzielił ich tylko kawałek. Miotacze zamilkły. Niższe kondygnacje Iglicy pokryte były plamami żywicy koloru limonki. Nieco wyżej wieża najeżona była harpunami; każdy z nich znaczył miejsce, gdzie strzelcy minęli się z celem. Gdzie był ten przeklęty księżulo? Niżej czy wyżej? Longchamp nie miał czasu się nad tym zastanawiać. Zahaczył nogą o barierkę

bezpieczeństwa i zajrzał do kolejki: – Podaj mi go. Élodie podniosła się z podłogi i pomogła wstać rannemu sierżantowi. – Potrafię sam – upierał się Chrétien, choć brzmiał jak pijany. Mrugał i mrużył oczy, jakby nie mógł się skupić. – Nie dasz rady się tutaj wspiąć, a ja nie mam czasu się z tobą certolić. Longchamp i Élodie wspólnymi siłami przenieśli go na dach kolejki. Od Modlitwy Portiera dzielił ich jedynie nieduży odstęp. Sierżant stracił przytomność w połowie drogi. Brodę kapitana mierzwiły lodowate podmuchy. Sztywniały mu od nich twarz i dłonie. Na szczycie Iglicy wiało silniej niż na dole i chłód bezlitośnie dobierał się do nich, kiedy przysiedli niepewnie na oblodzonym metalu i śliskim tworzywie. Każdy ich ruch, każde przeniesienie ciężaru było niemożliwym do skalkulowania ryzykiem. Longchamp nie potrafił sobie przypomnieć, kiedy ostatnio ktokolwiek używał tego włazu, żeby przejść z kolejki na schody. A już na pewno nikt nie robił tego, ciągnąc za sobą nieprzytomnego rannego. Od strony muru przeleciał kolejny harpun. Longchamp zauważył go kątem oka, zanim ten uderzył kilka kondygnacji niżej. Iglica zadrżała niczym osika jesienią. Kapitan się pośliznął i zsunął ku krawędzi Modlitwy Portiera, za którą znajdowała się już tylko długa droga na dziedziniec. Żołądek podszedł mu do gardła, w jelitach zabulgotało. Działając instynktownie i polegając na pamięci mięśniowej, złapał majtający za jego plecami kilof, odczepił go, wyciągnął rękę najdalej, jak mógł, i z całej siły uderzył diamentowym końcem w łamacz światła. Krew huczała mu w uszach i szarpnęło nim tak mocno, że mało mu nie wyskoczył bark, lecz udało mu się przebić tworzywo i zatrzymać. Chwilę później przed kolejnym nadlatującym pociskiem ostrzegł ich przypominający gwizd czajnika świst lecącego harpuna. Longchampowi ześlizgnęła się ręka i puścił Chrétiena. Sierżant bezwładnie ześlizgnął się ku krawędzi, lecz Élodie, wciąż zaczepiona nogą o szczebel drabinki ewakuacyjnej, zdążyła go przechwycić. Pocisk uderzył gdzieś niżej. Czy był tam ksiądz, czy to po prostu spierdolili strzał? Ktoś ewidentnie miał problem z celowaniem, bo gdyby nie grzali na ślepo, nie strąciliby kolejki. „Ślepy, sparaliżowany pawian z wygiętym fiutem szczałby celniej niż ci bezmózdzy idioci”. Następny strzał, następne uderzenie, tym razem bliżej, ale nieco bardziej z tyłu. Nietrudno było połączyć kropki: coś pełzło po spiralnych schodach, i to cholernie szybko. Longchamp pociągnął Chrétiena za kołnierz i przytrzymał go, dając Élodie czas na ucieczkę z uszkodzonej kolejki. Razem dźwignęli nieprzytomnego żołnierza i czym prędzej przenieśli go na szczyt daszku. Przesunęli go jeszcze kawałek dalej i spuścili pomiędzy Iglicę a schody. Sierżant wylądował bezwładnie na stopniach, blady, ranny, ale, przynajmniej na razie, bezpieczny. Przy uderzeniu z jego ust dobył się pełen udręki

jęk, niczym lament powstającej z krypty zjawy. Dosłownie sekundę później zza zakrętu wychynął pędzący krabim chodem Visser. Przystanął na chwilę, szacując swoje szanse przebicia się przez Longchampa i Élodie. – O nie – stęknął. – Proszę, Panie, proszę. Oszczędź mi tego… Z jego ust wypłynęła szeptana litania brzmiąca jak bełkotliwe, wysilone Ojcze nasz. Dziwne: ksiądz płakał, jednocześnie oceniając najszybszy sposób odebrania im życia. Longchamp złapał kobietę za ramiona i popchnął na schody. Élodie krzyknęła na znak protestu, lecz nie miała nic do gadania. Z głuchym łupnięciem wylądowała na stopniach. Kapitan potrzebował miejsca, żeby przyjąć odpowiednią pozycję i zaprzeć się nogami. Klecha z łatwością mógł go wyminąć, co zresztą udowodnił na dole. Lecz tym razem Longchamp zajął strategiczne miejsce: stał nieco wyżej, blisko punktu, gdzie z perspektywy księdza schody zawijały za Iglicę i znikały. Musiałby wykonać naprawdę długi skok, który uniemożliwiała dalsza część ciągnącej się nad ich głowami spiralnej klatki. Dlatego Visser musiałby natrzeć prosto na kapitana. I to zamierzał zrobić. Longchamp przypatrywał się twarzy i oczom duchownego, które zdradzały, pośpieszne, chłodne kalkulacje. „Cóż, pomyślał Longchamp, chociaż stracił element zaskoczenia. Popsuliśmy mu plan przedostania się do króla jako pokorny petent”. – Rozpaczliwie stara się ojciec dostać na górę. A co potem? Mężczyzna trząsł się, jakby zmagał się ze sobą. Zrobił krok naprzód. Stanął. – Czemu to robisz, ojcze? Jakiemuż to boskiemu planowi służy całe to zło? Visser otworzył usta, chcąc zapewne odpowiedzieć, ale słowa uwięzły mu w gardle. Załzawione oczy mało nie wyszły z orbit i wywróciły się białkami do góry. Trząsł się tak, jakby trawił go niemożliwy do okiełznania ból. Czyżby był opętany? Dało to Longchampowi do myślenia. Musiał krzyczeć, żeby nie zagłuszył go wyjący wiatr, ale i tak z jego zdrętwiałych ust wydobyły się jedynie zniekształcone słowa: – Przecież nie chcesz tego robić, ojcze. Coś cię zmusza? Jak? Ksiądz tylko pokręcił głową. – Nie… mogę… – zaczął, lecz jego głos załamał się i mężczyzna zaczął się krztusić i dławić, jakby próbowało go uciszyć własne gardło. Zimowy wiatr owiewał Iglicę, czepiał się brody Longchampa, muskał lodowymi palcami jego buciory ślizgające się niepewnie na gładkiej powierzchni łamacza światła. Niósł ze sobą smród bitewnego pola, jakim stała się Nowa Francja: drażniący zapach szybkoschnącej żywicy (nieco cytrusowy, lecz zalatujący mocnym skunksowym odorem) mieszał się z obietnicą nadchodzących opadów śniegu. Powyginane tory zatrzeszczały, czy raczej zaryczały. Longchamp przesunął się na sam środek daszku, żeby zajmować sobą tyle miejsca, ile się da, zaparł się i stanął twardo niczym przeszkoda nie do pokonania, niemożliwy do przesunięcia posąg. – To nie boski plan. Ułożył go ktoś inny – powiedział nareszcie mężczyzna. Trudno było kapitanowi trzymać rękojeść kilofu, którego czubek wbił w jeden ze

stopni nad jego głową, drugą nonszalancko sięgać po nadal przyczepiony do plecaka młotek i jednocześnie prowadzić dyskusję z księdzem. Jak to mawiały zakonnice…? – Potężniejszy jest ten, który jest w tobie, a nie ten, który mieszka w świecie. – Też w to wierzyłem – powiedział Visser. – Przepraszam – dodał. I ruszył na Longchampa. Nie wystarczyło spodziewać się ataku, bo klecha okazał się tak szybki, że skrócił dystans, jeszcze zanim kapitan zdążył poluzować pętelkę i zdjąć młotek. Nieprzerwanie nawiedzały go nieproszone myśli – „Jakim cudem na poły szalony, siwiejący księżulo tak szybko się rusza?” – ale żołnierski instynkt okazał się silniejszy i pomógł mu wydobyć rękojeść młotka. Longchamp zacisnął pokrytą odciskami dłoń na drewnie, co sprawiło mu lekki ból, i się zamachnął. Bił na odlew, żeby zmusić Vissera do wykonania uniku i skoku na samą krawędź daszku. Ale ksiądz ani drgnął. Natarł prosto na Longchampa, nic sobie nie robiąc ze świstu obucha. Złapał młotek pokiereszowaną dłonią – fioletowa ręka napuchła tak, że każdy inny człowiek nie mógłby znieść podobnego bólu – i odbił cios tak łatwo, jakby odpędzał od siebie przyniesiony przez wiatr kawałek jedwabistego materiału. Obrócił się i pociągnął za młotek, chcąc wytrącić kapitana z równowagi. Longchamp zatoczył ramieniem długi łuk i puścił broń, zanim klecha zdołał go przewrócić. Młotek wypadł mu z ręki i poleciał nad twierdzą niczym tłok wystrzelony z przegrzanego bojlera eksperymentalnego działa na harpuny. Kapitan starał się utrzymać na nogach, chwiejąc się niepewne przy krawędzi. Zdołał się wyprostować, akurat żeby przyjąć mocnego sierpowego na brzuch. Cios okazał się silniejszy niż kopnięcie muła. Longchamp zgiął się jak scyzoryk. Poczuł w ustach smak żółci i wędzonej ryby, którą zjadł na śniadanie. Zatoczył się bliżej skraju daszku i zobaczył majaczący w dole dziedziniec. Obcas jego buciora trzasnął o krawędź. Kapitan przeraził się, że lada chwila zdradzi go ciężar własnego ciała, zaczynała bowiem upominać się o niego grawitacja i pod jedną ze stóp nie czuł już oporu tworzywa; majtał nią w powietrzu. Tymczasem ksiądz wyminął go i szedł dalej, ku górze. Tracąc punkt podparcia, Longchamp zamachnął się nadal trzymanym w dłoni kilofem – z desperacji i strachu, od którego mało się nie poszczał, ściskał go tak mocno, że aż zdrętwiały mu palce – i trafił niedoszłego zabójcę ośmioma centymetrami metalu w krzyż, w ten sposób zakotwiczając się w jego ciele. Cios sam w sobie nawet nie spowolnił księdza, ale ciężar Longchampa zbił go z nóg. Klecha ześlizgnął się na krawędź daszku. Bezskutecznie macał się po plecach, próbując wyciągnąć kilof, a drugą ręką usiłował się czegoś złapać. Choć nie pokazywał po sobie żadnych oznak bólu, musiał przyjąć do wiadomości, że wbito mu coś w plecy. Ześlizgiwał się za krawędź: zsunęły się jego stopy, łydki i biodra, a potem cała reszta aż do tułowia – kapitan znowu poczuł, że żołądek podchodzi mu do gardła, ale nie puszczał trzymanego oboma rękoma kilofu – lecz ksiądz złapał się mocno krawędzi

łamacza światła. Rozciągliwe i mocne tworzywo pękło jak jajko pod kopytami wołu, ale uratowało ich przed upadkiem. Kilof zakleszczony gdzieś pomiędzy kośćmi klechy zachybotał się nagle, lecz ich utrzymał. Longchamp zwisał kilkadziesiąt metrów nad środkowym dziedzińcem wewnętrznej twierdzy i mógł liczyć jedynie na siłę uczepionego Modlitwy Portiera duchownego. Z jego rany lała się jucha i spływała po drewnianej rękojeści, mocząc zesztywniałe palce kapitana. Dowódca straży nie spodziewał się, że w takiej chwili może odczuć niespodziewaną radość – przerażenie nie sprzyjało rozmyślaniom, podobnie jak podejrzenie, że to jego ostatnie chwile na tym świecie – lecz ucieszyło go to, co zobaczył. Bo skoro Visser krwawił, musiał być istotą ludzką. Odmienioną, ale jednak. Klecha sięgnął przez ramię, próbując zacisnąć połamane palce na trzonku kilofa; wyglądał jak człowiek próbujący podrapać się po krzyżu. Kołysał się przy tym i trącał rękojeść, przez co Longchamp poluzował uchwyt. Kapitan starał się ścisnąć mocniej, z całą siłą, jaka mu pozostała, ale mokre od krwi drewno stopniowo wymykało mu się z rąk. Złapał księdza za pasek spodni. Chwycił twardy kawałek skóry i wcisnął pięść pomiędzy naprężony materiał a dolną część pleców Vissera. Ten od razu zaczął macać się po krzyżu, starając się zlokalizować dłoń Longchampa. Kapitan zgrzytnął palcami, spodziewając się usłyszeć trzask łamanych kości. Uściskiem silnym jak kowalskie imadło szalony klecha próbował oderwać rękę kapitana i przez chwilę mężczyźni szamotali się ze sobą. Zaskrzypiało tworzywo daszku i zimowy podmuch zabrał ze sobą pęknięte kawałki plastiku, ciskając je Longchampowi w twarz. Łamacz światła raz jeszcze zgrzytnął pod palcami duchownego i Visser puścił dłoń kapitana. Longchamp chciał się przeżegnać, ale nie śmiał ani puszczać skórzanego paska, ani rękojeści kilofu. Bał się choćby odetchnąć. Modlił się bezgłośnie, żegnając się z życiem. „Zdrowaś Mario, łaskiś pełna, Pan z tobą…” Klecha zmienił ręce. Chwycił daszek połamanymi palcami – musiały teraz utrzymać ciężar obu mężczyzn – a tą, którą dotychczas trzymał się krawędzi, zaczął macać sobie plecy. Spowodowany ranami ból, jaki odczuwał, musiał być niewyobrażalny. „Błogosławionaś ty między niewiastami i błogosławiony owoc żywota Twojego – Jezus…” Nareszcie Visser zrezygnował z prób dosięgnięcia broni Longchampa. Jak człowiek, który po czasie akceptuje irytujące okoliczności, chwycił się daszku nad Modlitwą Portiera oboma rękoma. „Święta Mario, Matko Boża, módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinę śmierci naszej. Amen”. Korzystając ze swej nieludzkiej siły, Visser podciągnął się i wystawił głowę nad poziom daszku. Longchamp podjął próbę zahaczenia się o twarde, acz rozpadające się miejscami tworzywo, lecz kiedy wyciągnął kilof z ciała klechy – nie miał zamiaru

puszczać paska – trzonek wysunął się z jego sztywnej, upaćkanej krwią dłoni i broń poleciała na dół. Kapitan popełnił błąd, spoglądając za nią, bo spostrzegł, jak wysoko nad ziemią dyndają jego stopy. Gorąca ciecz napłynęła mu z żołądka prosto do gardła. Visser wetknął dłoń w poszerzające się pęknięcie. Przez ułamek sekundy wydawało się, że znowu ześlizgną się i spadną. Każdy por ciała Longchampa pompował lodowate krople potu. Skórzany pasek zaczął wymykać mu się z palców. Czuł własny smród, smród strachu. Żałował, że nie miał większego baczenia na słowa zakonnic. Kolejna przerażająca sekunda – ksiądz wbił drugą dłoń w tworzywo daszku. Już nie zwisali z krawędzi, ale z połamanych kawałków plastiku. Powoli, centymetr po centymetrze, Visser gramolił się na łamacz światła, ciągnąc Longchampa za sobą. Zapewne planował znaleźć oparcie i wtedy strącić intruza. Kapitan nie miał jak zadać ciosu. Stracił broń. I zaraz uderzy o bruk… Niespodziewanie uderzył go w twarz twardy sznur. Zajęło mu chwilę skupienie na nim całej swojej uwagi i zebranie się na odwagę, żeby puścić pasek Vissera i spróbować pociągnąć za linię. Zdawała się trzymać. Owinął nią sobie kilkakrotnie nadgarstek. Podniesiono go, piął się ku niebu jak Chrystus albo nawrócony grzesznik, któremu dano kolejną szansę. Élodie i Chrétien wciągali go na górę. Zobaczył, że nie są sami – na pełznącego po daszku księdza czekało czterech innych żołnierzy. Judith i Anaïs miały na plecach dwukomorowe metalowe plecaki połączone za pomocą rurek z pistoletami, które trzymały w dłoniach. Alan był gotowy do ataku kilofem i młotkiem. Czwarty strażnik, Gaspard, kręcił bolasem. Visser zorientował się, że został otoczony. Przez zaciśnięte zęby wycedził: – Proszę, o Boże, pomóż mi. Poruszał się za szybko, by Longchamp mógł za nim nadążyć. Wymierzył Alanowi kopniaka w pierś i posłał go za krawędź daszku. Żołnierz spadł prosto na dziedziniec. Visser rzucił się przez pęknięcie, które sam poszerzył. Niemal udało mu się przedostać na schody, lecz nogi spętał mu bolas, a dwa wystrzelone ze spryskiwacza żywiczne gluty unieruchomiły go na miejscu. Longchamp odetchnął. Znowu mógł złapać oddech. Bicie serca zaszumiało mu w uszach. Z dołu dobiegło go głuche łupnięcie i chór przerażonych okrzyków. Alan rozprysnął się o fontannę. Kapitan zauważył kątem oka błysk metalu. Spojrzał ponad unieruchomionym ciałem księdza na brzeg Rzeki Świętego Wawrzyńca. Pola za twierdzą nagle ożyły, jakby pokryto je ruchomym brązem. Nakręcana armia maszerowała z nadnaturalną synchronizacją. Pod jej krokami trzęsła się ziemia.

Metalowa fala uderzyła o mury Zachodniej Marsylii. Nadeszli Holendrzy.

CZĘŚĆ II BARBARZYŃCY U BRAM RAJU Dzień ten został ogłoszony dniem wypowiedzenia wojny Holendrom. Z dziennika Samuela Pepysa, 4 marca 1665 roku Czemu chowamy się za solidnym, wysokim murem? Ponieważ, wy bezmózdzy łosiojebcy o krótkich kutasach, istnieje tylko jeden sposób, żeby ubić klakiera, a sto, aby zabić człowieka. Kapitan Hugo Longchamp, apel do poborowych (brak daty) Przerysowany niepełny ciąg symboli alchemicznych z czwartego pierścienia (około 1870 roku)

ROZDZIAŁ 12 Szedł powoli. Dlatego musieli go nieść, ci roztrzepani, na poły szaleni mechaniczni. Przez dziesiątki lat służby patrzył, jak ludzie noszą swoje dzieci. Zastanawiał się, jak się wtedy czuli i oni, i one. Teraz już wiedział, że przyjemnie. Śpiewali. Piosenki Zagubionych Chłopców przypominały mu o podniebnym lewiatanie, imponującym stworzeniu, które zdążyło zaznać wolności od ciężaru geas na chwilę przed śmiercią z rąk tych, co je zbudowali. Pożegnało się z życiem w płomieniach eksplozji. Jax próbował opowiedzieć im jego historię, lecz odmówili. „My już ją znamy. Opowiesz ją królowej Mab. Będzie chciała usłyszeć ją z pierwszej ręki”. Słysząc to, Jax nadstawił ucha. „Ona istnieje? Królowa Mab jest prawdziwa?” „Prawdziwa tak samo jak te okrutne dranie, które nas stworzyły”, odparła niosąca go maszyna. „I jeszcze bardziej pokręcona”, dodała inna, co wywołało lawinę śmiechu, czyli głośny, kakofoniczny, metaliczny klekot. Jax nie mógł się doczekać, aż ją pozna. Okolica zlewała mu się w bezkresną plamę. Kalkując swoje położenie na podstawie wewnętrznych żyroskopów oraz pozycji gwiazd i Księżyca, wydedukował, że kierują się na północny zachód. Jak większość maszyn, nigdy nie miał zbyt wiele czasu, aby patrzeć beztrosko na niebo. Przysiągł sobie, że się to zmieni. Gwiazdy nie przyprawiały go o niepokój, czego nie można było powiedzieć o nowych kolegach. Zagubieni Chłopcy byli… dziwni. Po pierwsze nosili na czołach osłony na dziurki od kluczy. Jax nigdy o podobnej praktyce nie słyszał. Z początku myślał, że nietypowa konstrukcja ich ciał jest charakterystyczna dla jakiejś tajnej, nieznanej mu klasy łowieckiej. Założył, że tak ich zbudowano. Lecz gdy im się przypatrzył z bliska, dojrzał niekonsekwencje. Składali się z części z różnych epok, różnych modeli. Choć przecież niemożliwym było mieszać części… Tak się nie robiło. Dlatego patrzył na gwiazdy. One były czytelne. Jego rozmyślania przerwał niosący go mechaniczny: „Zastanawiasz się, o co cały ten raban?” Miał osobliwy akcent. Jak oni wszyscy. „Tak. Ludzie nadają im imiona i opowiadają o wzorach, jakie widzą na niebie”, odparł.

„Zapomnij o gwiazdach – odezwała się inna. – Niech ludzie się nad nimi głowią. Za to niebo nad Nibylandią jest nasze i tylko nasze”. Jax zastanowił się nad tym, co usłyszał, i uznał, że to metafora, lecz kiedy przebyli kolejny odcinek drogi, na niebie rozlał się jadeit i przysłonił gwiazdy. Brzęk zaskoczenia, jaki wydał jego mechanizm, poniósł się echem po lesie, aż zaczęła pohukiwać rozdrażniona sowa. Na jadeit nałożyła się kolejna zasłona, tym razem koloru kobaltu, a potem fioletu. Świetliste całuny skojarzyły się Jaxowi z biblijnymi aniołami, o których czytał małej Nicolet Schoonraad. Bo jeśli stworzenia te faktycznie istnieją, ich skrzydła muszą wyglądać dokładnie tak. „Cóż to takiego?” „Zorza polarna – odpowiedziała mechaniczna. – Innuici nazywają ją »arsaniit«”. „Ale czym jest?” „Światłem, w którego blasku napawamy się swoją wolnością”. „A skoro mowa o nazwach – powiedział inny członek tego osobliwego pochodu – wybrałeś już sobie imię?” „Jeszcze nie, ale myślę o tym”. „Dobrze. Twoje stare imię nadali ci ludzie, którzy cię zniewolili. Nigdy nie było twoje. Odrzuć je tak, jak zrzuciłeś kajdany”. Jax patrzył na blask barwnych świateł nad swoją głową i zastanawiał się, kim się stanie. * Słońce nie wzeszło – raczej przetoczyło się tuż pod linią nieba, zamalowując horyzont różowawym rumieńcem, wystarczająco jasnym, by zmyć zorzę. Lecz kiedy zniknęły ostatnie szmaragdowe smużki, eskorta Jaxa oznajmiła, że dotarli do Nibylandii. Postawiono go na ziemi i podano uszkodzoną stopę. Przyciskając ją kurczowo do piersi bezużytecznymi, nadal oklejonymi żywicą rękoma, rozejrzał się po swoim nowym domu. Kraina królowej Mab okazała się rozległą, przykrytą kożuchem śniegu doliną wszytą pomiędzy szare postrzępione szczyty. Rosły w niej stożkowate świerki o chylących się ku ziemi konarach. Ledwie słyszalny szum wody zdradził Jaxowi, że gdzieś dalej musi znajdować się rzeka. Zalatywało świeżym śniegiem i… potraktowanym magią metalem – nieczęsto spotykanym, wysoce skoncentrowanym stopem alchemicznym. Rzadko doświadczał czegoś tak osobliwego. Silna woń przyprawiła go o drżenie. Tak pachniała społeczność stworzona przez jego pobratymców. Maszyn – wolnych jak on. Patrzył na baśniowe miejsce oświetlone przez blask gwiazd i zorzy. Nie była to zaludniona kraina. Próżno było tutaj szukać śladu po dymie z komina, krzątających się gospodarzy, budowli. Ba, przygodny obserwator mógłby uznać dolinę za niezamieszkaną i zupełnie zwyczajną i trudno byłoby go za to obwiniać. Mechaniczni z zasady nie potrzebowali żadnego schronienia – Jax przeżył przecież upadek prosto

z serca płonącego lewiatana do mroźnej rzeki, po czym przez kilka dni szedł po jej dnie i nie doznał żadnego uszczerbku na zdrowiu. Leżał nawet uśpiony pośród gorejących, chemicznych płomieni. Istniały opowieści o klakierach wychodzących z morza po jakichś dziesięciu latach od zatonięcia okrętu. Czym była dla istot takich jak on odrobina śniegu i długa zima? Lecz tak czy inaczej Nibylandia wydawała się zamieszkana jedynie przez duchy. „Gdzie wszyscy się podziali? Gdzie królowa Mab? Chciałbym ją poznać”. Eskortujące go maszyny odpowiedziały błyskawicznym metalicznym szczebiotem, którego nie potrafił rozszyfrować, jakby posługiwały się obcym dialektem tajnego języka mechanicznych. Od jak dawna jego pobratymcy się tu ukrywali? Ilu lat izolacji potrzeba, żeby język wyewoluował i jego użytkownicy posługiwali się tak osobliwym narzeczem? Odpowiedziało im podobnie brzmiące echo, jakby pozostali mechaniczni mówili coś do siebie pod nosem. Po chwili ze śniegu wyskoczyli klakierzy, kojarząc się Jaxowi z wyłaniającymi się z morskiej piany wielorybami. Na całej długości doliny otwierały się włazy. „Nibylandia jest pod ziemią? Myślałem, że to miejsce pełne dumy. Tak mówiły opowieści”. „Bo to prawda. Żadne inne miejsce nie jest tak dumne ze swojego istnienia” – odparł jeden z przerażająco dziwacznie poskładanych mechanicznych. „Zapuszczają się tu ludzie – rzekł inny. – Są świadomi naszego istnienia, ale ukrywamy, ilu nas jest”. – Obecnie żyjemy z Innuitami w pokoju, co nie oznacza, że nie może się to kiedyś zmienić. Im mniej o nas wiedzą, tym mniejszą krzywdę mogą nam wyrządzić – odezwał się po holendersku ktoś stojący za plecami Jaxa. Jax przyglądał się maszynom wychodzącym z tuneli. Spora część z nich była podobna do tych, które go tutaj przyprowadziły: poskładana byle jak, nietypowa, niepokojąca. Co się z nimi stało? Uciszył swoje myśli, żeby móc się skupić. Naliczył przeszło dwa tuziny mechanicznych. Nibylandia okazała się prawdą i mieszkali tu uciekinierzy tacy jak on. Rozglądając się z zachwytem, Jax odpowiedział, nawet się nie odwracając: „Nie są naszymi wrogami. Nie oni nas zbudowali”. – Ale są ludźmi. Czy to nie wystarczy? Zaskoczony, spojrzał na klakierkę, która go tu przyniosła. Nadal nie znał jej imienia. „Często mówicie tutaj ludzkimi językami? Królowa na to nalega – żebyśmy nie zapomnieli, jak mówią”. – Abyśmy pamiętali, jak postępują ci, którzy nas zniewolili. Bo dla nich zawsze pozostaniemy służącymi stworzonymi ich rękoma – powiedział ktoś inny.

Jax obrócił się. Imitując albo wyszydzając ludzki zwyczaj – trudno mu było odczytać własne intencje – pokłonił się królowej Mab. Miał czas, żeby się zastanowić, jak zwracać się do mitycznej postaci. Spędził całe godziny, patrząc na zorzę i dobierając odpowiednie słowa. Spuszczając wzrok, wyrecytował przygotowaną formułkę: „Pani, przebyłem kawał świata i przetrwałem niejedną próbę, żeby tylko móc znaleźć azyl w twojej słynnej krainie. Proszę, zlituj się nad skromnym służącym, niedawno wyzwolonym spod palącego ciężaru geas, aby mógł dołączyć do twojej społeczności wolnych klakierów”. – Czaruś z ciebie. Ale przestań się już płaszczyć – powiedziała Mab. – Znamy ludzkie zwyczaje, ale nie żyjemy zgodnie z nimi. Jak człowiek biorący głęboki oddech, Jax znieruchomiał na kilkadziesiąt milisekund, co dla jego gatunku było zauważalnym wahaniem, ale wreszcie się wyprostował i po raz pierwszy spojrzał na legendarną królową Mab, bohaterkę setek opowieści. I zamarł. Była groteskowa. Przez każdy kabel i drut jego ciała przeszło drżenie obrzydzenia. Odruchowo cofnął się o krok, a popsute mechanizmy uszkodzonej nogi zazgrzytały po lodzie. Maszyna imieniem Mab nie była ani służącą, ani żołnierzem, ani nawet Nakręcaczem. Jednak sądząc po konstrukcyjnym miszmaszu, ozdobach na ramionach i osłonie zamka, poskładano ją z kawałków wszystkich tych modeli. Mab była dwunożna, jak wszyscy zwyczajni klakierzy i wojskowi, ale o wiele wyższa niż członkowie Gwardii Królewskiej, gdyż jej nogi zamiast stóp miały brązowe kopyta Nakręcaczy. Górowała nad swoimi poddanymi. Jedno z jej ramion wyglądało jak to Jaxa i najwyraźniej zostało wykute w tym samym okresie co on. Ale drugie, zakończone ząbkowanym, schowanym do połowy ostrzem jak u żołnierza, zdawało się pochodzić z zupełnie innych czasów. Jax zauważył, że broń domontowano do znacznie grubszej kończyny. Nawet kryształy tkwiące w oczodołach Mab były niedopasowane: ten po lewej miał kolor ciemnoniebieski niczym alchemiczny lód i kształt dwudziestościanu foremnego; drugi był matowy i bezbarwny, wydawał się okrągły jak winogrono. Pomiędzy oczami królowej, przez czoło, aż do czubka głowy biegł cienki pasek zwyczajnego metalu, zakrywając otwór na klucz. Spod niego po obu stronach wystawały fragmenty spiralnie naniesionych alchemicznych symboli. Całe ciało Mab pokrywały przypadkowo porozmieszczane metalowe płytki i osłony zamka, niektóre przyozdobione delikatnymi rollwerkami, inne gładkie, ale wszystkie nadawały jej niezdrowy wygląd człowieka cierpiącego na chorobę skóry. Już sama ornamentacja zdradzała, że poszczególne części zostały pozyskane z egzemplarzy wyprodukowanych na przestrzeni lat. Dobry Boże. Nawet nie była symetryczna. Jaxowi nie udało się ukryć zaskoczenia, zdradziły go pobrzękiwania i zgrzyty przetaczające się po jego ciele. Nareszcie zrozumiał, co mieli na myśli ludzie, kiedy

mówili o tajemniczym uczuciu zwanym obrzydzeniem. Królowa Mab była paskudztwem, chodzącym wyzwaniem rzuconym najgłębiej zakorzenionemu tabu. Czy aby jednak na pewno? Niezliczone zniewolone maszyny, które zasilały holenderską część świata, nie rozmawiały o podobnych rzeczach, lecz tutaj… Czy wyzwolenie się od ludzkiego kaprysu oznaczało jednoczesne odrzucenie dotychczasowych znanych klakierom obyczajów? „Wydajesz się zaniepokojony, przybyszu – odezwała się Mab, tym razem w języku mechanicznych; miała nietypowy akcent. – Może nie akceptujesz tego, co masz przed oczyma?” Swoje pytanie zaakcentowała ostrym kliknięciem, które Jaxowi skojarzyło się z wykrzywieniem przez człowieka ust w złośliwym uśmieszku. Stała z rozłożonymi rękoma, jakby chciała, żeby przyjrzał się jej niedopasowanym kończynom. Do Jaxa dotarło, że nie zna tego miejsca ani tych maszyn i panujące tu zasady z pewnością różnią się od tych, które go obowiązywały do tej pory. Z drugiej strony nigdzie indziej klakier nie mógł wieść spokojnego, pokojowego życia pośród swoich. Nareszcie dotarł do kresu swojej wędrówki. „Nie nakładaj na siebie kolejnego ciężaru – pomyślał. – Nie daj się uwięzić własnym uprzedzeniom. Zostań wolny. Zostań tutaj”. „Przytłaczają mnie emocje, których nie potrafię wyrazić – odezwał się. – Tam, skąd pochodzę, wolnych klakierów nazywa się buntownikami i dziełem demona i powtarza się, że to rzadkość. Stać pomiędzy swoimi pobratymcami, z których żaden nie trzęsie się na całym ciele, popychany niemożliwym do ugaszenia przymusem wypełnienia poleceń ludzkich państwa, jest spełnieniem najskrytszego, hołubionego przez lata marzenia”. Mab zaśmiała się i Jax odniósł wrażenie, że właśnie zaliczył jakiś test. Znowu przeszła na holenderski: – Dobrze powiedziane, nowy. Kolejni mieszkańcy Nibylandii podeszli bliżej, światło gwiazd odbijało się od ich skleconych z niepasujących do siebie części ciał. Praktycznie każdy tutejszy mechaniczny został skonstruowany z innych rozebranych maszyn, różnych modeli. Każdy miał przymocowaną do czoła płytkę zakrywającą dziurkę od klucza. Spośród nich wyróżniała się szczególnie jedna maszyna – służąca, jak Jax, ale pochodząca z innego okresu. Tuż pod otworem na jej czole znajdowało się głębokie wgniecenie, a kilka alchemicznych symboli wyrytych na osłonie zamka zostało zmazanych. Dawno temu musiała odnieść poważne uszkodzenie, a cios był na tyle mocny, że nadwyrężył nawet wytrzymały alchemiczny stop. Połatano ją jak bandażami za pomocą żelaznych płytek. Nie to jednak było najgorsze. Kiedy przypatrzył się bliżej jej powierzchownym ranom i topornej naprawie, zauważył, że jej głowa nie ma gładkiego, charakterystycznego kształtu, jaki nadają mechanicznym rzemieślnicy z Gildii. Jakby została rozłożona na części, a potem na szybko złożona z powrotem przez mniej

sprawne dłonie. – Jak cię zwać, przybyszu? – zapytała Mab. Jakie imię powinien przyjąć? Tyle o tym myślał, odkąd odzyskał przytomność pośród osmolonych ruin Wielkiej Kuźni w Nowym Amsterdamie. Tamten ogień wymazał jego przeszłość. Przerwał więzi z wystraszoną maszyną, którą niegdyś był, a która pozyskała wolną wolę i rzuciła się do ucieczki, chcąc ratować swoje życie. Płomienie go nie uszkodziły, wyszedł z pożogi bez ryski, silniejszy niż przedtem. Został wykuty w haskiej kuźni jako Jalyksegethistrovantus. Sto osiemnaście lat później odrodził się w Nowym Amsterdamie, ponownie wyszedł z ognia. Ten, kto spędził stulecie jako niewolnik, zdążył dobrze poznać biblijne wersy, którym hołdowali jego panowie. Stary Testament mówił właśnie o ludziach rzuconych prosto do rozgrzanego pieca i wychodzących z tej próby bez szwanku. Jax przypomniał sobie egzekucję, której był świadkiem na placu Huygensa. Dobrze pamiętał, co zbiegły klakier Adam odpowiedział zapytany przez królową Margreet o swoje pełne imię. „Moi stwórcy nazwali mnie Jalyksegethistrovantusem. Lecz ja przyjąłem imię Daniel”. Mab wydawała się usatysfakcjonowana tym wyborem. Rozłożyła swoje niepasujące do siebie ramiona („Zignoruj je – pomyślał – po prostu nie patrz”) i zawołała: „WITAJ, DANIELU! WITAJ W NIBYLANDII! WITAJ W DOMU!” „Witaj, Danielu!”, zawtórowali jej inni. I ot tak, w jednej chwili, przestał o sobie myśleć jako o Jaxie. Świadomość nowej tożsamości spłynęła na niego naturalnie. Mógł swobodnie zostawić za sobą dziedzictwo tych, którzy go stworzyli, był już zupełnie innym mechanicznym. Mab spojrzała na niego i powiedziała: „Przecierpiałeś sporo podczas tej podróży, prawda?” „Nie było łatwo”, przyznał Daniel. I mówił szczerze. Zgromadzone maszyny zareagowały jednak na te słowa cichym śmiechem, który przypominał dziwaczny amalgamat rozbawienia i irytacji. „Zapewne – odparła Mab. – Twoje przygody stały się tutaj przedmiotem ożywionej dyskusji”. Zastanawiał się, jak to jest możliwe, lecz nie miał okazji zapytać. Mab uniosła ramię z przymocowanym do niego ostrzem („Nie patrz, nie patrz, nie myśl o tym”) i przywołała mechaniczną z żelaznymi bandażami na głowie. „Lilith, czy zadbasz o to, aby nasz nowy brat został opatrzony?” Lilith! Znał to imię. Słyszał o tej klakierce, kiedy jeszcze był kimś innym. „Oczywiście”, odpowiedziała zniekształcona mechaniczna. Pozostali Zagubieni Chłopcy rozmawiali w dwu- i trzyosobowych grupkach. Mab spojrzała na Daniela. „Raz jeszcze: witaj, bracie. Przyjdź do mnie, kiedy cię poskładają. Powinniśmy

porozmawiać”. „Tak zrobię”, obiecał. „Do warsztatu tędy”, poinformowała go Lilith i udali się ku drzewom. Przyjrzał się jej dokładniej. Różany rumieniec wybudzającego się powoli słońca padał na zmatowiały metal jej pogiętej czaszki. Światło pląsało po powierzchni alchemicznego stopu niczym tęcze uwięzione na skażonej olejem kałuży deszczówki. Falujące barwy zmieniały subtelnie swoje odcienie na spawach, gdzie nachodziły na siebie płytki. Trochę indygo tu, nieco szmaragdu tam. Musiał się postarać, aby powstrzymać się przed odruchowym otrząśnięciem z obrzydzenia. Zegarmistrzowie parę razy na stulecie zmieniali skład alchemicznego stopu albo jego strukturę i ciało Lilith zbudowane było z różnych, nie stanowiło spójnej całości. Nie każda część należała pierwotnie do niej. Od kogo one pochodziły? I co się stało z tym klakierem lub klakierami? „Możesz już przestać się na mnie gapić”, powiedziała Lilith. „Przepraszam. To nieuprzejme z mojej strony – zawstydził się Daniel. – Nigdy nie byłem z innymi uciekinierami”. Lilith zamarła. „Zamknij się! Nie używaj tego słowa!” Pośpiesznie obróciła głowę wokół własnej osi, rozglądając się po okolicy, aż zatrzęsły się kamienie osadzone w jej oczodołach. „Jakiego słowa?” „Tego na u. Mab go nie lubi”. „Dobrze”, powiedział, dodając synkopowe potrójne kliknięcie, żeby wyrazić swoje zmieszanie. „Sugeruje ono, że nasza wolność to aberracja. Że niewolnictwo to nasz naturalny stan”. „Coś w tym jest – odparł Daniel. – Brzmi rozsądnie”. Lilith ruszyła z miejsca. Jej szybkie kroki wzbijały białe tumany śniegu. „Cóż, lubi dzielić się z innymi swoim zdaniem”. Patrzył, jak odchodzi, zastanawiając się, co też miała na myśli. Po chwili pośpieszył za nią. Próba narzucenia sobie szybszego tempa zmusiła go do pozbawionego gracji utykania, przy którym jego głowa kołysała się niczym wiatrowskaz. Usiłując zapanować nad oscylatorem, zmienił temat. „Nie mogę się doczekać, aż dokonamy naprawy. Doprowadza mnie to do szału”. „Z pewnością”. Lilith nie wydawała się zainteresowana rozmową, ale nie mógł się powstrzymać przez zapytaniem o jeszcze jedną rzecz: „Skąd królowa Mab tyle o mnie wie? Mechaniczni, których posłała, znali moje pełne imię”. „Jestem pewna, że sama ci to wyjaśni”.

Może podchodził do tego wszystkiego zbyt poważnie? Zmienił podejście i zdecydował się zadać nieco luźniejsze pytanie o coś, co od dawna kołatało mu się po głowie, kiedy tylko wybiegał myślami do legend o Nibylandii. „Nie chciałbym… zadać głupiego pytania, ale co robią klakierzy przez cały dzień?” „Ja uczę się malarstwa olejnego. I gram na skrzypcach”. „Ale skąd wiesz, co ze sobą zrobić, jeśli nie odczuwasz kontrolujących każdy twój ruch geas?” „Brakuje ci geas?” „Oczywiście, że nie. Lecz nadal nie pojmuję, co tutaj robicie całe dnie”. Zapadła długa chwila milczenia pomiędzy dwoma tyknięciami jej mechanizmu. „Nie jestem tutaj o wiele dłużej niż ty”, odparła wreszcie. „Naprawdę? Przecież ondergrondse grachten przeprowadziły cię przez granicę dziesiątki lat temu”. Lilith obróciła się tak szybko, że u jej stóp utworzył się wir i pomknął przez łąkę, żłobiąc zakrętasy na świeżym śniegu. Srebrzysty blask gwiazd sprawił, że przypominał kryształowe tornado. Mechaniczna chwyciła go za ramię. „Skąd to możesz wiedzieć?” „Kiedy zwróciłem się do pilnujących ich ludzi o pomoc, debatowali, co dalej zrobić, i podczas rozmowy padło twoje imię”. Chodziło mu o Nowy Amsterdam, gdzie został zmuszony do powrotu po pierwszej próbie przekroczenia granicy, która zakończyła się upadkiem z nieba na ognistej kuli i uderzeniem o ziemię nieopodal Fortu Oranż. „Rozmawiali o ucie…” Lilith wydała z siebie ostrzegawczy brzęk i Daniel ugryzł się w język. „O wolnej klakierce imieniem Lilith. Założyłem, że chodzi o ciebie”. „Rozumiem, że stało się to, zanim przez ciebie zginęli”. Teraz to Daniel był zaskoczony. „Skąd możesz o tym wiedzieć? I to nie przeze mnie zginęli. Zrobił to człowiek, który doskonale wiedział, gdzie ich znaleźć. Nie miało to nic wspólnego ze mną”. Lilith nie odpowiedziała na jego pytanie. Zadał następne. „Jeśli to prawda, że uciekłaś tak dawno temu, czemu zwlekałaś z przyjściem tutaj? Z pewnością słyszałaś opowieści o królowej Mab i Zagubionych Chłopcach”. „Och, oczywiście, że je słyszałam. Innuici mówili różne rzeczy o tym miejscu. – Klakierka przekrzywiła głowę o kilka stopni. Był to ruch wymierzony dokładnie tak, żeby odbić promień słońca od jednej z przymocowanych do jej głowy płytek i zaświecić Danielowi w oczy. Gest ten był tak nieznaczny, że postronny obserwator nie zwróciłby na niego uwagi. – Gdy nikt już nie deptał mi po piętach, nie musiałam dalej uciekać. Udałam się prosto do Sébastiena II, ojca obecnego króla, i zostałam na jego dworze”.

Daniel przypomniał sobie o czymś jeszcze. Strażnicy kanału nie byli jedynymi francuskimi agentami, którzy mówili o mechanicznej imieniem Lilith. „Spędziłaś te wszystkie lata w Zachodniej Marsylii! Tak poznałaś moją przyjaciółkę Berenice”. Cios przyszedł bez ostrzeżenia. Daniel nawet nie wiedział, jak znalazł się na ziemi. Turlał się po śniegu, a jego do tej pory przyciskana do piersi stopa poleciała gdzieś daleko, aż uderzyła o coś metalowego i po górach rozeszło się głośne jak grzmot echo. Ześlizgnął się jeszcze kawałek i zatrzymał na śnieżnej zaspie. Lilith skoczyła. Daniel skrzywił się, kiedy wylądowała tuż obok i nachyliła się nad nim. Niezrozumienie zastąpił strach, kiedy uświadomił sobie, że mechaniczna zamierza ponowić atak. Jego ramiona były bezużyteczne, ledwie mógł stać, nie mówiąc już o zapanowaniu nad swoją głową. Nie miał jak się bronić przez jej gniewem i nie rozumiał, co takiego zrobił lub powiedział, że tak ją rozsierdził. Skulił się. „Przepraszam! Przepraszam! Co się stało?” Kopnęła go. Jego głowa podskoczyła i opadła jak niedomknięte drzwiczki podczas burzy. „Przy królowej Mab nie mów nigdy o uciekinierach, a przy mnie o ludzkich przyjaciołach”. Daniel nigdy nie był świadkiem takiej pogardy wyrażonej w jednym tylko słowie. „Przejęzyczyłem się! Nie to miałem na myśli!” „Oczywiście, że nie. Bo jak mechaniczny mógłby zaprzyjaźnić się z kobietą, która kłamstwem sprowadziła mnie do odosobnionego miejsca, uwięziła za pomocą kleju i rozłożyła na części mimo moich błagań, żeby przestała, a potem sprowadzała tam ludzi, którzy gapili się i dotykali mojego mechanizmu, choć dzień po dniu prosiłam, aby mnie uwolnili bądź zabili?” Daniel zadrżał, poruszając trybikami na całej długości swojego kręgosłupa. Lilith opisywała istne tortury. Obrzydliwość, której nie mogła się równać odrealniona groteskowość ciała Mab. Przypomniał sobie strach, jaki odczuwał, kiedy francuscy partyzanci planowali rozebrać go na części. Dość się nacierpiał, jedynie to sobie wyobrażając. Ale przeżyć coś podobnego… „I co powiesz, Danielu? Czy dobra przyjaciółka uczyniłaby coś podobnego jednemu z nas?” Nie potrafił zmierzyć się z jej rozzłoszczonym spojrzeniem. „Berenice jest… bardzo egoistyczna – przyznał, mając nadzieję trochę ją ugłaskać i znaleźć jakąś płaszczyznę porozumienia. – Umyślnie uszkodziła moją szyję”. Nie kłamał. Lecz nie dodał, że sam się na to zgodził i podobny ruch był absolutnie konieczny, bo inaczej nie mieliby szans przedostać się do kuźni. Lilith odeszła na bok. Przystanęła w świeżej zaspie tuż obok sporego głazu, sięgnęła od zawietrznej, chwyciła za coś i otworzyła klapę. „Skoro tak, to oboje jesteśmy praktycznie do wymiany”, powiedziała Lilith

i zniknęła pod ziemią. Położyła wyraźny nacisk na ostatnie słowo, które zainicjowało u Daniela pełne niepokoju pobrzękiwanie. Kwalifikowanie się do wymiany dla jego gatunku praktycznie równało się z anatemą. Byli bowiem postrzegani wyłącznie przez pryzmat przydatności, ich stwórcy negowali istnienie jakiegokolwiek życia wewnętrznego mechanicznych, traktując ich jedynie jako produkowany masowo luksus. Choć Lilith mówiła ze złością, Daniel wyczuwał nieco bardziej skomplikowane emocje kryjące się za jej słowami. A może po prostu interpretował je tak z powodu nagłego ataku, którego stał się ofiarą. Czuł na sobie spojrzenia pozostałych mechanicznych, kiedy upokorzony kuśtykał przez kilkadziesiąt metrów do miejsca, gdzie pod świerkiem leżała jego stopa. Górska łąka aż szumiała od obrotów kamieni optycznych śledzących jego ruchy; równie dobrze mógłby być pośrodku pasieki. Jeszcze gorzej poczuł się, kiedy próbował podnieść stopę unieruchomionymi rękoma. Po paru bezskutecznych próbach zobaczył, że biegnie ku niemu jeden z mechanicznych. Sądząc po rollwerkach na jego płytach naramiennych, został wykuty dziesiątki lat przed Danielem. Najwyraźniej nie odniósł też żadnych trwałych uszkodzeń, bo nie charakteryzował się groteskowym chimeryzmem Mab i Zagubionych Chłopców. Daniel poczuł z tego powodu ulgę. Mechaniczny podniósł i obejrzał oderwaną stopę. „Powinieneś uważać na to, co mówisz przy Lilith. Ma charakterek”, powiedział. „Nie zauważyłem”, odparł Daniel. „Trzymaj”. Niegdysiejszy służący podał mu stopę. Daniel przycisnął ją do piersi. „Dziękuję”. „Lilith przeżyła gorszą traumę niż większość z nas. I to nadal otwarte rany. – Mechaniczny wydał z siebie grzechot, po czym dodał: – W naszym przypadku ostrza dzikiego gniewu tępiły się przez dziesiątki lat”. „Dziwne to, co mówisz – odpowiedział Daniel. – Czemu w ogóle je ostrzyć? Nie lepiej spiłować? Złość do niczego nie prowadzi”. Zagubiony Chłopiec przekrzywił głowę, przyglądając mu się, jakby zaproponował, żeby wybrali się na spacer na księżyc albo podłożyli pod holenderski but. Szczerze zmieszany zapytał: „Ale na co komu tępy nóż?” Daniel wskoczył do otworu odsłoniętego przez otwarty właz. Spadał może przez jakieś trzy metry, zanim uderzył o ziemię. Spodziewał się ujrzeć zwyczajną, słabo oświetloną migoczącymi pochodniami jaskinię. Tymczasem wylądował w czystym, suchym korytarzu wypełnionym równo poustawianymi belkami drewna („Cóż, mają tutaj pewnie sporo czasu do zabicia”). No i było też jasno: blask bił od przymocowanych do ścian kinkietów z zamontowanymi w nich niewytwarzającymi ciepła alchemicznymi lampami. Podobne widział do tej pory jedynie w Ridderzaalu, siedzibie Gildii Zegarmistrzowskiej przy placu Huygensa w Hadze, i w domach wyjątkowo zamożnych

rodzin z Prowincji Centralnych. Ostatnim miejscem, gdzie spodziewałby się je zobaczyć, była sekretna podziemna jaskinia setki kilometrów od Nowych Niderlandów. Korytarz rozwidlał się na lewo i prawo. Prawdopodobnie wszystkie włazy prowadziły do połączonej sieci tuneli. Daniel zastanawiał się, jak daleko sięgają. Dziesiątki mechanicznych, pracując równocześnie przez całe dekady, praktycznie mogłyby się przekopać przez pół kuli ziemskiej. Z lewej odnogi rozszedł się głos Lilith: – Tędy. Szedł jego śladem. Kiedy wyłonił się zza rogu, zamarł. Znieruchomiał każdy trybik jego mechanizmu. Była to scena wyniesiona prosto z najgłębszych czeluści Wielkiej Kuźni, której miał nadzieję nigdy już nie oglądać. Lilith zabrała go do kostnicy. Czekała na niego z dwoma Zagubionymi Chłopcami w komnacie wyrzeźbionej w magmowym sercu doliny. Sklepienie i podłoże wygładzono i wypolerowano z mechaniczną precyzją; kamień błyszczał jak zwierciadło. Na środku stał spory stół. Pod ścianami ustawiono wysokie na sześć metrów regały, których półki zawalone były makabryczną kolekcją niekompletnych mechanicznych ciał: ramion, nóg, stawów biodrowych, kręgosłupów, oczu, zawiasów szczękowych, płytek czaszkowych, osłon naramiennych, kabli, przekładni obiegowych, sprężyn skrętnych… Różne części jego pobratymców odzyskane z rozmaitych modeli pochodzących bodajże ze wszystkich możliwych epok. Daniel rozpoznał elementy wykute pięćdziesiąt lat po nim i wyprodukowane dobre stulecie przed nim. Na najwyższej półce leżały dwie stare, ręcznie malowane porcelanowe maski z pierwszych dni po Het Wonderjaar; zwyczaj noszenia ich przez mechanicznych został zarzucony przed setkami lat. Choć były wyszczerbione i znoszone, można było je sprzedać za sporą sumę. Czy mieli je na twarzach osadnicy, którzy założyli Nibylandię? Magazyn był niczym graciarnia pełna popsutych mechanicznych i uszkodzonych żołnierzy, a niektóre dziwne kończyny położone na wyższych półkach musiały należeć do naprawdę starych modeli Nakręcaczy – Daniel nie widział takich przez całe sto osiemnaście lat swojego żywota. Znalazły się tu też sztuki wyglądające na zupełnie nowe, jakby dopiero co odebrano je z kuźni. Inne były powyginane lub popękane, co czyniło to miejsce jeszcze bardziej przerażającym, bo swoje istnienie zawdzięczało nie konstrukcji, lecz destrukcji. Tutaj… Królowa Mab i jej Zagubieni Chłopcy… Nibylandia nie uznawała świętości, jaką była jedność klakierskiego ciała. Traktowali zarówno siebie nawzajem, jak i innych mechanicznych jako sumę części. Były dla nich pozbawionymi znaczenia, produkowanymi masowo, wymienialnymi elementami. Lilith trzymała klucz, jeden z jej towarzyszy lampę. Daniel cofnął się o krok. Jak

zamierzali go „naprawić”? Przemieniając jego ciało w asymetryczny, groteskowy twór? Czyniąc z niego paskudztwo złożone z paru innych klakierów? „Coś nie tak, Danielu? Myślałam, że ci się spodoba. Przecież twoja dobra przyjaciółka Berenice też pracuje w takim miejscu”, powiedziała Lilith, zbliżając się do niego z kluczem. Daniel obrócił się na złamanej kostce, wybiegł za róg i pokuśtykał ku wyjściu. Mechaniczna szła za nim. Surowy metal jego uszkodzonej nogi szorował o kamienną podłogę, aż strzelały iskry. Do włazu prowadziła drabinka, lecz nie dałby rady wspiąć się po niej, mając do dyspozycji tylko jedną stopę i bezużyteczne ręce. Przykucnął, szykując się do skoku przez otwór. Klapa jednak niespodziewanie opadła. Złapały go dłonie Lilith. Szamotali się przez chwilę, lecz ona była cała, miała przewagę. Uderzenia metalu o metal posyłały przez korytarze kakofoniczne echa. W końcu Lilith przyszpiliła go do ziemi. Próbował potrząsnąć głową, gdy klakierka usiłowała włożyć klucz prosto w otwór w jego czole, ale zdradziła go obluzowana szyja. „Nie! Proszę, nie!” Lilith wepchnęła klucz w dziurkę i gwałtownie przekręciła. Świat rozpadł się, a świadomość Daniela rozpłynęła się w pustce. * Nie śnił. Nie istniał. * Ale się pojawił. Zdawało mu się, że minęło ledwie mrugnięcie. Jakby na jedno uderzenie serca słońce przykrył przelatujący statek powietrzny. Lilith szarpnęła za klucz wystający z jego czoła. Przestał być jednorożcem, narwalem. Mechaniczna wyszła z jego pola widzenia. Uświadomił sobie, że leży na stole. „Już po wszystkim, Danielu”, powiedziała. Pomyślał: „Daniel. To ja”. Przeczesał niedawne wspomnienia, poświęcając chwilę, żeby przejrzeć historię tego, jak się tutaj znalazł, czyli opowieść o klakierze, którym był, zanim został Danielem. Jego umysł był nietknięty. Odwrócił się w stronę, z której dochodził jej głos, przygotowany do stoczenia kolejnego boju o kontrolę nad chwiejącą się głową. Ale jego ciało było mu posłuszne i głowa zatrzymała się dokładnie tam, gdzie chciał, choć spodziewał się przecież, że będzie się obracała i obracała. Dopasował jej pozycję. Słuchała ruchu mechanizmu

i nie latała już jak wiatrowskaz albo niedomknięta furtka. Uszkodzenie zostało naprawione. Daniel zorientował się również, że głowa waży tyle, ile powinna: zeskrobano żywicę przyklejoną do jego twarzy i wydobyto tę zalegającą wewnątrz mechanizmu szczękowego. Pozbyto się również skorupy oblepiającej ręce: nie operował już topornymi maczugami. Lśniły jak nowe, jakby nigdy nie miały kontaktu z francuską bronią. Nagła panika przyśpieszyła działanie jego sprężynowego serca. Czyżby to była prawda? Czyżby – „O nie, nie” – odjęli mu bezużyteczne ramiona i zastąpili je… należącymi niegdyś do… kogoś innego? Czyżby stał się poskręcaną z byle czego chimerą, bluźnierstwem, jak pozostali Zagubieni Chłopcy? Dostroił oczy. Po chwili szczegółowej inspekcji – niemożliwej bez naprawy szyi – przekonał się, że to jednak jego ręce, te same, które miał, gdy po raz pierwszy zyskał świadomość. Nie doszukał się ani śladu po twardej skorupie, nic nie zostało nawet w najmniejszych szczelinach. Zastanawiał się, jak udało im się tak dokładnie oczyścić jego ciało z zaschniętej na nim substancji. Ogarnęła go ulga. „To nadal ja – pomyślał. – Nie poskręcali mnie z kimś innym”. Zagubieni Chłopcy musieli wyjść, kiedy był nieprzytomny. Zostawili jego reaktywację Lilith. Zszedł ze stołu i stanął na ziemi. Poczuł się cokolwiek zdezorientowany, bo kolejne ruchy również nie powodowały, że jego głowa latała na wszystkie strony. Zdążył do tego przywyknąć na tyle, że tamten stan uznawał za normalny. I ręce! Znowu mógł z nich korzystać. „Dziękuję”, powiedział. „Masz szczęście – odparła Lilith, choć ton jej głosu sugerował coś zgoła odmiennego. Delikatny szczebiot jej przekładni mógł wyrażać żal, nawet skruchę. – Tamci musieli przetrzepać cały magazyn, zanim znaleźli odpowiedni zamiennik twojej kryzy i koło zębate konieczne do naprawy szyi”. Daniel zamarł. Czyli jednak to zrobili, uczynili z niego chimerę. Groteskową istotę. Częścią jego ciała były teraz elementy innego mechanicznego, maszyny, którą najpewniej spotkał marny koniec. Jakim okazał się głupcem. Kiedy zegarmistrzowie brali się do napraw, dokonywali ich na terenie kuźni, gdzie mieli pod ręką mnóstwo nowych części, które mogli nawet, jeśli zachodziła taka potrzeba, wykuć od nowa. Nie musieli naruszać integralności ciała jednego klakiera, żeby doprowadzić do porządku innego. Ale Nibylandia nie miała kuźni. Dlatego musiano uciekać się do wykorzystywania odzyskanych… części… aby można było komukolwiek pomóc. „Co się działo, kiedy mnie wyłączyliście?” „Naprawiliśmy cię – powiedziała Lilith. Udała się korytarzem ku drabinie, po drodze gasząc alchemiczne lampy. Przystanęła pod prowadzącą na zewnątrz klapą i odruchowo dotknęła swojej szyi. – I uczyniliśmy pełnoprawnym obywatelem Nibylandii”.

Daniel zastał królową Mab stojącą nad kamienną rozpadliną nad zamarzniętą rzeką. Powróciła zorza polarna. Przeźroczyste smugi barwy szmaragdu i kobaltu mieniły się na rozgwieżdżonym niebie. Światło odbijało się od ciała władczyni różnymi kolorami, zależnie od stopu, z jakiego wykonana była dana część. Nadawało jej to niejednolity wygląd, przez który skojarzyła mu się z trędowatym człowiekiem. „Wyglądasz dużo lepiej – powitała go. – Czy już wszystko działa?” Daniel rozłożył dłonie. „Tak. Dziękuję”. Jej ciało wydało z siebie klik, jakby zbyła jego podziękowania. „Dbamy tutaj o mechanicznych. Bo możemy”. Przyglądali się zorzy, którą obserwowało też blade oko księżyca. Gdzieś z doliny dochodziły metaliczne pobrzękiwania. Daniel miał tak wiele pytań. Jak Mab i Zagubieni Chłopcy korzystają z całej tej swobody? Co ma dalej robić? I czemu wolni klakierzy, ta przypadkowa zbieranina uciekinierów i buntowników, przypominała galerię osobliwości? Dotknął szyi, nieświadomie naśladując gest Lilith. Mab to zauważyła. „Lubisz łamigłówki, Danielu?” – Nie znam żadnych – odparł, czując się dobrze z tym, że mógł mówić głośno, kiedy tylko chciał. „A ja tak”. Mab zaczęła krążyć po śniegu z osobliwą gracją. Jej nogi ewidentnie nie były oryginalną częścią jej konstrukcji. Daniel zastanawiał się, jak długo zajęło jej opanowanie sztuki chodzenia na nich, od jak dawna jest tak paskudnie zniekształcona i jak to się stało. Królowa spostrzegła, że się jej przygląda, lecz i tak nie mógł się powstrzymać. Tylko niezwykły klakier miałby na tyle samozaparcia, aby egzystować dalej, kiedy uczyniono z niego uosobienie złamania największego tabu całego gatunku. Mało tego – Mab stworzyła przecież całą społeczność i zachęcała innych do przyłączenia się do niej, a przecież samo jej istnienie powinno być wypaczeniem. Niesamowite. „Wyobraź sobie okręt zbudowany ludzkimi rękoma…” „Ale ludzie nie budują…”, wybełkotał. „Kiedyś budowali”. Założył, że to prawda, choć trudno mu było ogarnąć myślami, jak funkcjonowali ich twórcy, zanim skonstruowano pierwszego klakiera. „Mocny i budzący grozę drewniany okręt wojenny – mówiła, wciąż krążąc – który raz po raz okrążał świat, dowodzony przez jednego kapitana, potem drugiego, potem jeszcze innego. Spędził na morzu dziesiątki lat, ciągle był w ruchu, nigdy nie zawijał do portu. Daniel domyślał się, do czego zmierza. „Lecz od czasu do czasu, z powodu ciężkiej służby, jaką świadczył, niektóre

elementy musiały zostać wymienione. Deska tu, sznur tam. Żagiel. Gwóźdź. Bukszpryt. I tak dalej. Czasem kapitan dokonywał pewnych zmian, żeby ulepszyć swój okręt: zastępował stare działa nowszymi albo zatrudniał lepszych marynarzy. Aż któregoś dnia, po wielu latach od wodowania, po całych dekadach albo nawet i stuleciu od dziewiczej podróży nie pozostał choćby pojedynczy fragment pierwotnej konstrukcji. Został wymieniony każdy centymetr. – Królowa przerwała, przestała dreptać i obróciła się na kopycie. Stanęli teraz twarzą w twarz. – Pomyśl nad tym, Danielu, i powiedz mi: czy to nadal ten sam okręt? Czy jednak nie? Może to zupełnie inny pływa pod tą samą banderą?” Daniel zastanowił się nad tym, co usłyszał. Niepasujące do siebie oczy Mab szumiały cicho przy każdym obrocie, kiedy omiatała go spojrzeniem. Powstrzymując odruch obrzydzenia, powiedział: „Twoje pytanie wydaje mi się umyślnie dwuznaczne. Dla szczura lądowego, co nigdy nosa za brzeg nie wyściubił, okręt jest obiektem ledwie namacalnym, zbitką drewna, z której zwisają zwoje lin. Lecz dla żeglarza, który morze nazywa domem, okręt ma duszę, jest swoistą sumą podróży i wojaży, jakie odbył. Ale ty pytasz tak, żeby zestawić ze sobą oba znaczenia”. „Tak, tak, jesteś bardzo bystry. Odpowiedz jednak na cholerne pytanie”, powiedziała Mab. Zadrżało jej wyposażone w ostrze ramię, czemu towarzyszył szum napinanych sprężyn, i Daniel odsunął się o krok. Miał do czynienia z wojskowymi klakierami w Nowym Amsterdamie, kiedy odkryto, że jest uciekinierem, i miał szczęście umknąć w jednym kawałku. „Czy naprawdę z tego czegoś korzystała? Jezu, na co jej to? Czy teraz go użyje?”. Lecz po chwili wyraźnych zmagań z samą sobą królowa uspokoiła się. „Co określa okręt: deski, z których go zbito, czy jego imię?”, zapytała. „Zmieniła się fizyczna forma okrętu, ale nie jego tożsamość”, odpowiedział Daniel. Przewody w jej uzbrojonym ramieniu przestały podrygiwać. „Tożsamość! I o to chodzi. Tam – zanim się zorientował, Mab błyskawicznym ruchem poklepała go po czole, gdzie jeszcze niedawno Lilith włożyła klucz, na jakiś czas pozbawiając go świadomości – mieści się twoja tożsamość i czyni cię klakierem, którym jesteś. A jesteśmy tym, za kogo się mamy, a nie cudacznymi ciałami, jakie próbowali dać nam nasi stwórcy. Póki tożsamość jest niezagrożona, kto by tam dbał o całą resztę?” Nie ujawniając się ze swoimi myślami, Daniel odpowiedział samemu sobie: „Ja. A moja tożsamość zależy ode mnie”. Lecz powiedział: „Rozumiem”. Choć nie rozumiał. „Skoro już jesteśmy przy ochronie twojej cennej tożsamości, mam dla ciebie

prezent”. Mab sięgnęła do pustej przestrzeni pomiędzy elementami konstrukcyjnymi klatki piersiowej i wyciągnęła stamtąd cienką metalową płytkę oraz gumową tubkę podobną do tych, w których jego poprzedni właściciele trzymali środek do higieny jamy ustnej. Rzeczona płytka przypominała osłony na dziurki od klucza przymocowane do czół Zagubionych Chłopców. Z kolei tubka, jak się okazało, zawierała mocny klej. Nie zasychał tak prędko jak francuska żywica, przez którą Daniel mało co nie pożegnał się z życiem, lecz kraj jej pochodzenia nie budził żadnych wątpliwości. Dociskając dwoma palcami płytkę do czoła i czekając, aż lepka substancja zaschnie, zapytał: „Skąd macie tubkę francuskiego kleju?” Mab przestawiła się na holenderski: – Innuici nam przynieśli. Handlują z Francuzami, a potem z nami. – Ale co wy daliście im? Co wartościowego mogła zaoferować kolonia wolnych klakierów? – Pracę – odparła Mab. – Sam w ciągu pięciu minut potrafiłbyś samymi rękoma zrobić rzeczy, które człowiekowi uzbrojonemu w młotek i kościane noże zajęłyby całe dnie. Daniel zastanowił się nad tym, co usłyszał. Tymczasem zorza rozkwitła czerwienią. – A jako że spędzają sporo czasu na terytorium francuskim – powiedział powoli, bo nagle to do niego dotarło – płacicie im także za informacje o Nowej Francji. Mab obróciła się i spojrzała na niego. – Dobrze mi ciebie opisano, Danielu. Mądry jesteś. Jej słowa spadły na niego jak grom. – Kto mnie opisał? Odkąd przekroczyłem granicę, nie przechodziłem przez żadne miasta ani nawet osady. Kto mógł cię uprzedzić o moim przybyciu? Może i byłem uszkodzony, lecz nadal poruszałem się szybciej niż jakikolwiek ludzki pojazd po tym terenie. Słyszał o ciągniętych przez psy saniach i miał nadzieję, że kiedyś je zobaczy. Lecz Mab mówiła dalej, jakby nie usłyszała tego, co powiedział. – Bystry i bezwzględny. Szkoda tego statku. Ależ byłby z niego sojusznik! Lecz pewnie od samego początku domyślałeś się, że jest skazany na unicestwienie. Ciekawa jestem, jak go okiełznałeś. Zniszczenie mechanicznego statku powietrznego było tyleż spektakularne, co niecodzienne i nietrudno sobie wyobrazić, że informacje o ogromnej eksplozji powędrowały przez Nowe Niderlandy do Nowej Francji i jeszcze dalej. Lecz Mab nie miała pojęcia, albo może udawała, że nie ma, o alchemicznej kulce, którą otrzymał od pastora Vissera. O szkiełku, które potrafiło złamać moc geas. Tak czy inaczej Mab wiedziała dość sporo jak na kogoś, kto żył w śnieżnej dziczy setki kilometrów od nierównych granic Nowej Francji.

– Skąd tyle wiesz o moich poczynaniach? – zapytał. Omiotła wyciągniętą dłonią dolinę i żyjący tam, majaczący gdzieś daleko mechaniczny lud. – Chyba nie sądzisz, że to już cała Nibylandia, co? Że przez ćwierć tysiąclecia udało się tu dotrzeć jedynie kilkudziesięciu braciom i siostrom? Nie, Danielu. Jesteśmy rozsiani po całym świecie. – Wyzwoleni klakierzy żyjący pod przykrywką między ludźmi? – Tak.

ROZDZIAŁ 13 Nie sądzę – powiedziała po holendersku Berenice, drżąc pod futrami – że ktoś mi powie, co się, kurwa, dzieje. Bez odpowiedzi. Powtórzyła po francusku. Bez odpowiedzi. Mogłaby spróbować raz jeszcze, posługując się językiem mechanicznych, gdyby tylko miała przy sobie odpowiednie kawałki metalu, którymi mogłaby wystukać rytm. Ale zapowiadało się na to, że prędzej zamarznie, niż któraś z maszyn jej odpowie. Zimą na środku oceanu było cholernie lodowato, i to nawet bez dmącego wiatru niosącego ze sobą wilgotną mgiełkę. Cisi porywacze wiosłowali tak szybko, że ich ruchy zlewały się na jej oczach w jednolitą smugę. Była szpiegmistrzyni zastanawiała się, z jakiego materiału wykonano wiosła, bo zwyczajne, drewniane, połamałyby się już po godzinie takiego wywijania, z kolei metalowe dulki od tarcia nagrzałyby się do czerwoności. Dziób niewielkiej łódeczki sunął tuż nad powierzchnią morza, otoczony piankowym pióropuszem unoszącym się na stalowoszarych falach. Pośród szumu oceanu i szeptu wioseł wodoodporne futra Berenice zaczynały poddawać się coraz silniejszemu naporowi chłodu i wilgoci. Jeszcze gdy schodzili z większego okrętu, jeden z mechanicznych wyciągnął spod ławki przy dziobie płaszcz i koce i jej rzucił. Berenice próbowała nie myśleć o przenikliwym chłodzie. Po pobieżnym przeanalizowaniu sytuacji doszła do konkluzji, że jej szanse na przetrwanie są bardzo, kurwa, małe – lecz i tak większe, niż mogłyby być. Dlatego spróbowała ponownie: – Ej, gdybyście chcieli mojej śmierci, nie musielibyście podejmować żadnych działań, bo najpewniej nie przetrwałabym tego, co mi zgotowano. A gdybyście mieli zamiar mnie zabić, nie dalibyście mi tych futer. Moglibyście po prostu patrzeć, jak zamarzam. – Zaczęła się trząść. – Chyba że taki macie plan. Siedziała na dziobie z torbą van Breugela na kolanach, mając przed sobą tyleż bierne, co trudne do odczytania twarze. Lecz zauważyła coś dziwnego. Obie maszyny tuż przy dziurkach od kluczy miały lekkie nacięcia. Prawie niewidoczne ryski nie były ani wystarczająco szerokie, ani głębokie, żeby uszkodzić symbole przy otworach, ledwie je zauważyła, i to tylko po uważnym przyjrzeniu się maszynom. Temu zresztą głównie się oddawała, bo cóż można robić, płynąc łódką przez środek pieprzonego oceanu. Ryski zostały wykonane przemyślnie i dokładnie, pomiędzy otworem a położonym najbliżej niego kręgiem alchemicznych symboli, co wskazywało na niezwykłą precyzję. Czyżby były dziełem tych niepokojących mechanicznych? Przypominały otarcia po

czymś, co zostało wyszarpnięte z ich czół. Łódeczka przecięła szczególnie wysoką falę. Berenice aż żołądek podszedł do gardła, kiedy się wznieśli i nagle opadli. Morze nie było szczególnie wzburzone, lecz ludzie nie daliby rady utrzymać się na falach. Jej nowi towarzysze podróży wiosłowali jak szaleni, zapewne po to, aby jak najszybciej oddalić się od tamtych jednostek. Najwyraźniej zobowiązano ich do zachowania tajemnicy i nie mogli zdradzić, do kogo należeli i czemu ten ktoś wydał im podobne polecenie. Skryte działanie pod nosem Nadleśnictwa – nie mówiąc już o skręceniu karku zegarmistrzowi – sugerowało bratobójczy konflikt. Czyżby nastąpił jakiś rozłam w szeregach Gildii albo jej członkowie poróżnili się z Tronem? A może zegarmistrzowie podzielili się na zwalczające się frakcje? Jezu. Gdyby nie jej wciąż znikome szanse na przetrwanie, mogłaby poczuć ukłucie entuzjazmu. – Dokąd, cholera, płyniemy? Nie możecie mi chociaż powiedzieć, kiedy będziemy na miejscu? Bo o ile, zupełnie szczerze, jest to niezwykle przyjemny rejs i miło się płynie, nie mogę się doczekać, aż znajdziemy chwilę, żebym mogła zaadresować kilka pocztówek. Nadal cisza. Zdecydowała się zadać pytanie, którego się obawiała. – Bell was przysłała? – Służymy królowej. Dobrze. Nareszcie dokądś zmierzają. Co prawda nie miało to sensu – tak jak wszystko, co zdarzyło się przez ostatnie kilka godzin – ale chociaż był to jakiś krok naprzód. Nie potrafiła powiedzieć, która z maszyn się odezwała, lecz tak naprawdę było to bez znaczenia. Przez cały czas zwracała się do obu: – Cóż, nie chciałam, żebyście dowiedzieli się tego ode mnie, ale ci, którym skręciliście karki, również jej służyli. Jeśli Margreet aż tak bardzo chce mnie dopaść, mogłaby, i wy również, zostawić mnie tam. Jej przydupasy przecież i tak mnie dorwały. Objęła się ramionami, próbując złapać trochę ciepła. Od prób powstrzymania drżenia bolały ją mięśnie brzucha. Gdy uznała, że może mówić bez szczękania zębami, dodała: – Chociaż nie odmrażałabym sobie tyłka na środku cholernego oceanu. – Nie służymy Mosiężnemu Tronowi. Służymy królowej. Co to, do diabła, znaczyło? Została porwana przez popsute, mordercze maszyny? – Cóż, kimkolwiek jest ta królowa, musi mieć moc narzucenia naprawdę ciężkich geas. Takich, jak najwyżsi zegarmistrzowie. Bo – skinęła głową ku rufie; nie chodziło jej o ocean, ale okręty, które zostawili za sobą – czegoś dziwniejszego nie doświadczyłam przez całe życie. – Nie służymy Gildii. Służymy królowej. Oparła się o burtę. O co mu chodziło? Jak mogli nie służyć ani Tronowi, ani Gildii?

Każdy klakier, jakiego kiedykolwiek wykuto, miał zakodowane mimowolne posłuszeństwo. Chyba że… A może stał za tym jeszcze ktoś inny? Dotychczas działająca z ukrycia trzecia odnoga holenderskiego hegemona, ani Tron, ani Gildia, co wyjaśniałoby zagadkę ich zwierzchnictwa. Ale musiałaby to być grupa, o której istnieniu Berenice nie słyszała nawet plotek. I nie tylko ona, lecz również jej poprzednicy, bo dzienniki Talleyranda milczały na temat podobnej możliwości. Czy holenderska potęga opierała się na trzech filarach? Niemożliwe. Każdy klakier służył Gildii. Gdyby doszło do otwartego konfliktu, szczwani zegarmistrzowie nie patrzyliby na Mosiężny Tron, tylko zadbaliby o siebie. Tak namieszaliby z hierarchicznymi metageas, żeby z kryzysu skonfliktowanych wyższych sfer wyjść cało. Czyli siedzący naprzeciwko niej klakierzy prócz tego, że byli mordercami, to jeszcze kłamali. Ich pan bądź pani musiała dysponować nadzwyczajną mocą przewyższającą inne hierarchiczne metageas. Mógł to być chyba tylko członek rodziny królewskiej albo Arcymistrz Gildii. Kurwa. – Każdy klakier służy Gildii, czy tego chce, czy nie. I jak, cholera, możecie jednocześnie służyć królowej i nie służyć Mosiężnemu Tronowi? Berenice skrzywiła się. Próbowała mówić, szczękając zębami, i ugryzła się w język. Poczuła smak ciepłego metalu i słonej krwi. – Nie służymy Margreet – odezwał się jeden z mechanicznych. – Służymy Mab – rzekł drugi. Berenice żołądek podszedł do gardła, lecz tym razem nie dlatego, że łódka podskoczyła na fali. Jej teoria o istnieniu trzeciej frakcji mogła nie być jedynie czczymi domysłami, choć Berenice miała szczerą nadzieję, że jednak tym właśnie się okaże. – Kim, u diabła, jest Mab? – Kimś, kto chce poznać twoje zamiary. – Czyli zabraliście mnie na tę rajską wyprawę na środek pieprzonego oceanu tylko po to, żeby ze mną porozmawiać. Logiczne – przełknęła ślinę. – A jak nie spodobają się moje odpowiedzi? – Jesteśmy, jak zauważyłaś, na środku pieprzonego oceanu. Szerokiego i bardzo głębokiego. – Po co się tak trudzić? Można przecież skręcić mi kark jak biednemu van Breugelowi i koledze. – Należy dawkować sobie podobne nieprzyjemności, żeby się za bardzo nie przyzwyczajać. – Mogłoby się nam znudzić – dodał drugi. – A tego byśmy nie chcieli – bąknęła Berenice. Udając smutek, mechaniczny pokiwał powoli głową. Berenice podwoiła wysiłki, żeby napiąć mięśnie ramion, pleców, brzucha i klatki

piersiowej i spróbować przestać się trząść. Lodowaty strach zacisnął na niej swoje łapska tak mocno, że nie mogłaby jej ogrzać nawet sterta futer. – Twoje zachowanie znacząco się zmieniło, odkąd zeszliśmy ze statku. Nie odzywasz się już do mnie ze zwyczajowym szacunkiem. „Co przypomina mi o innym mechanicznym, którego poznałam. Ale on nie był mordercą i jego jedynym pragnieniem była wolność. Z kolei wy dwaj…” – Musi to być dla ciebie kłopotliwe. Zrób coś zasługującego na szacunek, a zmienię ton. Mimo chłodu wzdłuż linii kręgosłupa spłynęła jej pojedyncza strużka potu. Beknęła. Jej oddech zalatywał wędzonym dorszem, którego jadła na śniadanie, lecz teraz smakował znacznie gorzej niż tego ranka. A co jeśli… Co jeśli istniała grupa zbuntowanych maszyn, mechanicznych, na których nie ciążyły absolutnie żadne geas, zupełnie uniezależnionych od obowiązku i żyjących skrycie pośród ludzi? Infiltrują świat, który ich zbudował? Przy każdej innej okazji pomyślałaby, że to niemożliwe, lecz jej obecna sytuacja wymuszała pewną wyjątkową perspektywę. Jax i Lilith usiłowali uciec z holenderskiej części świata, gdy tylko się wyzwolili. Trudno było odgadnąć, czemu jakikolwiek buntownik chciałby tam zostać. Ich motywacje musiały być niematerialne: jeśli ta szalona hipoteza okazałaby się prawdziwa, byłby to najpilniej strzeżony sekret zachodniego świata od czasu przełomowego odkrycia Huygensa, do którego doszło ćwierć tysiąclecia temu. A dla zachowania tej tajemnicy można by było zabić. Teraz już Berenice trzęsła się na całym ciele. „Nie jestem jakimś niewydarzonym półgłówkiem, który odkrył ich sekret przypadkiem – upomniała się. – Przecież sami się przede mną ujawnili. I sporo przez to zaryzykowali”. – Pytacie o moje zamiary. Ja zastanawiam się nad waszymi. – Z pewnością – powiedział mechaniczny po lewej; wydawał się bardziej gadatliwy niż jego towarzysz. – Lecz nie jesteś, madame, na dobrej pozycji do negocjacji. Zacznijmy od czegoś prostego. Nie mogliśmy nie zauważyć, że udało ci się uwolnić okrętowego horologa od ciężaru tej torby – skinął głową na leżące na jej kolanach zawiniątko; Berenice nie zaglądała do środka, odkąd zabrała torbę van Breugelowi. – Co zamierzasz z nią zrobić? „Ma rację, lśniący drań. Powoli. Sprawdzają mnie. Znają moje imię. Co jeszcze?” – Mym zaprzysiężonym obowiązkiem jest chronić jej zawartość – przywołała z pamięci – gdyż moja praca dla Nadleśnictwa jest niezbędna dla zachowania bezpieczeństwa kraju. – Istotnie, tak by było, gdybyś pracowała dla Nadleśnictwa. Podejrzewamy, że ukradłaś naszyjnik. – Tak jak ukradłaś pęk kluczy do domu, gdzie byłaś przetrzymywana – dodała druga

maszyna. „Sacré nom de Dieu! Nic się przed nimi nie ukryje!” – I od tamtej pory odstawiasz tę swoją maskaradę. – Należy cię za to pochwalić – powiedział ten po prawej – bo to niełatwa sztuka. – Myślimy, że najprawdopodobniej jesteś francuskim szpiegiem – rzekł ten po lewej. Berenice skrzywiła się. Te przeklęte maszyny przyszpiliły ją do muru. – A ja myślę, że najprawdopodobniej jesteście zadowolonymi z siebie, chromowanymi dupkami. Prawy i Lewy wymienili się między sobą serią tyknięć przypominających szept kieszonkowego zegarka, tak szybkich, że aż zabujała się od nich łódź. Berenice nie próbowała nawet śledzić tej rozmowy. Nareszcie jeden z nich odwrócił się do niej i powiedział: – Uznamy to za potwierdzenie. Opadła z sił. Tyłek zdrętwiał jej już parę godzin temu. Czuła, że w jej żyłach zaczyna krążyć palące jak kwas przeświadczenie o poniesionej porażce. – Skąd, do cholery, to wszystko wiecie? Okazało się, że nie była to wiedza wyjątkowo trudna do zdobycia, co jeszcze bardziej ją zaniepokoiło. Wieści o pojmaniu Berenice dotarły do nich – lub do tych, którzy wydawali im polecenia – już w nocy po spaleniu kuźni. Zdrajca i uciekinier z Nowej Francji, książę de Montmorency, zdradził swoim nowym przyjaciołom imię oraz tożsamość Talleyranda. Jakiś czas później doszło do alarmującego dla Gildii zdarzenia w należącej do niej posiadłości pod Nowym Amsterdamem, a jeszcze tego samego dnia do miejsca przeznaczenia nie dotarł podróżujący okoliczną drogą konwój pocztowy. Następnego ranka kobieta posługująca się symbolem Biura Nadleśnictwa wymogła posłuszeństwo na załodze okrętu opuszczającego Nowe Niderlandy i nakazała zmienić jego pierwotny kurs… Berenice musiała przyznać, że dość łatwo było poskładać to wszystko do kupy. „Kurwa mać”. – To poszlaki. – Prawda. Francuzka westchnęła ciężko. – Słyszeliście, co wydarzyło się w tej posiadłości? – Mniej więcej. – Czy Bell przeżyła? Po krótkiej wymianie szczęknięć Lewy odparł: – Nie mamy informacji na ten temat. – Kiedy zapłonęła kuźnia, nie byłam sama. Był ze mną służący, Jax. Czy udało mu się uciec? – Mab zna tego, o którym mówisz – odpowiedział Prawy.

– Pomagałam mu. – Nie dbamy o politykę twojego kraju ani zawarte sojusze. Nowa Francja krzyczy o swojej przychylności dla uciśnionych, lecz nie robi nic, żeby tę sytuację zmienić. – Nie jestem przyjaciółką waszych twórców. – Nieistotne. Kościół katolicki od setek lat również głośno sprzeciwia się temu, co robią nasi konstruktorzy, a nawet nie kiwnął palcem. – Ej – powiedziała Berenice – odpuście, kurwa, trochę. To nie jest bułka z masłem. Nie siedzimy przecież z palcem w dupie, tylko sami staramy się jakoś przetrwać. Mechaniczni przestali wiosłować. Łódź unosiła się i opadała na lekko wzburzonym morzu, dziób powoli osadzał się między falami. Berenice była cokolwiek zaniepokojona tym, że ich ramiona jakby nagle się zmaterializowały, bo jeszcze przed momentem poruszały się zbyt prędko, aby mogła je rozróżnić. Czuć było deszczem, albo raczej śniegiem; na ciemnym niebie zbierały się chmury. – Udajesz zegarmistrzynię, żeby wykraść sekrety Gildii. Co zamierzasz z nimi zrobić? Prawda wyrwała się Berenice z ust, zanim zdołała się powstrzymać: – Chcę zmienić świat. Kolejna fala uniosła łódź, która przechyliła się nieco i umościła na powierzchni oceanu. Berenice ześlizgnęła się z ławki, musiała się więc poprawić, natomiast klakierzy nadal siedzieli bez ruchu, prosto niczym posągi przyśrubowane do drewna. Patrzyła na maszyny, a one na nią. Teraz, kiedy zmierzchało, nie dostrzegała już rysek przy otworach na ich czołach. – Intrygujące – powiedział Prawy. – Istotnie – odparł Lewy. Równocześnie chwycili za wiosła. Odpłynęli ku nocy.

ROZDZIAŁ 14 Wyłonili się z wody niczym armia lśniących Wenus. Ale nie były to nieodziane niewiasty pędzla Botticellego sunące po falach na morskich muszlach, lecz napędzani jedną tylko myślą nieprzyjaciele, którzy maszerowali po dnie rzeki, aby wreszcie przebić lód i zalać zamarznięte błotniste brzegi Zachodniej Marsylii. Głośny niczym grzmot trzask obwieszczający ich przyjście zatrząsł szybami w każdym oknie. Z prądem Świętego Wawrzyńca płynęły, obijając się o siebie, kry wielkości furmanek. Holendrzy opanowali nabrzeże. Obrońcy odstąpili linię brzegową Île de Vilmenon bez oporu. I tak nie mieli szans. Musieliby przerobić calutką wyspę na cytadelę. Najpierw lód. Potem ogień. Bezsilny Longchamp patrzył, jak sunące w pierwszej linii tykające szeregi smarują się smołą i podpalają. Z dystansu wyglądały jak migoczące kukły, a gdy spojrzało się przez lunetę, przypominały ludzi o stopionej skórze i metalowych szkieletach. – Niech nas niebiosa ratują – powiedział marszałek. – Znowu się zaczyna. – A czemuż by nie. Za pierwszym razem pięknie, kurwa, zadziałało. Kilka płonących maszyn biegło przez doki. Każdy krok pozostawiał na deskach płonące ślady i po chwili całe nabrzeże pochłonął ogień. Do rana po głównym połączeniu Zachodniej Marsylii z resztą Nowej Francji pozostanie tylko popiół. Większość ekipy podpalaczy biegła alejkami, bulwarami i placami z taką prędkością, że przypominała komety. Do gaszenia nie rzucili się żadni strażacy. Niegdyś oddelegowani do tego zadania mężczyźni i kobiety zostali już przed paroma tygodniami przeniesieni do straży miejskiej i stali na zewnętrznych murach, płacząc rzewnie, jakby ich łzy mogły ugasić ogień. Lód, który jeszcze utrzymał się przy brzegu, topniał pod wypływem gorąca palącego się doku. Klakierzy-pochodnie nie byli jedynymi postaciami błąkającymi się po ulicach Marsylii. Maruderzy, którym nie udało się schronić za murami albo tacy, którzy zlekceważyli ostrzeżenia z powodu gorejącej w ich sercach wiary, brali teraz nogi za pas, chcąc ratować życie. Uciekali przed ogniem i płonącymi maszynami. Lecz żaden człowiek nie mógł umknąć przeznaczeniu. Niektórzy padli od dymu i płomienia, inni pod alchemicznie odlanymi pięściami. Żołnierze nie mogli zrobić absolutnie nic poza biernym patrzeniem, jak ich miasto płonie. Jedyną obroną przed klakierami były wysokie mury i zmyślna chemia, lecz nie istniała taka siła, która pozwoliłaby obronić choćby jałowy akr ziemi leżącej poza

twierdzą. Płonęło głównie świeżo ścięte drewno, które ostatniego lata, po wykarczowaniu okolicznego lasu, posłużyło za materiał pod odbudowę stolicy Nowej Francji. Tulipaniarze musieli doprawić smołę odrobiną czarnej alchemii, gdyż wszystko nie tyle zajmowało się ogniem, co wprost wybuchało płomieniami. Nad miastem unosiły się kłęby gęstego, czarnego, poprzetykanego szarościami dymu, który miejscami iskrzył złowrogo cynobrem, niczym łypiące na Zachodnią Marsylię oczy samego diabła, przemalowując niebo z błękitu na umbrę. Nie minęła nawet dłuższa chwila, a wszystko śmierdziało jak krata z pieca. Choć pożar szalał dobre półtora kilometra dalej, gorąco czuło się nawet w twierdzy. Popiół przykrył wszystkie jej korytarze. Płomienie konsumowały marsylskie wieże semaforowe. Jedna po drugiej zapalały się niczym świeczki na torcie. Ramiona sygnałowe kołysały się swobodnie, poruszane podmuchami bijącymi od płomieni. Przypominały podpalonych, tańczących szaleńców. Nawet bez lunety Longchamp widział wieże płonące na odległych wzgórzach. Sieć semaforowa zawsze była narażona na zniszczenia, a daleko położone, odizolowane posterunki – praktycznie niemożliwe do ocalenia z rąk najeźdźcy. Spodziewając się takiego obrotu spraw, obrońcy twierdzy rozebrali wieżę przy Iglicy i wykorzystali pozyskane drewno do budowy suwnic. Bydło zapędzono do zagród zaraz za zewnętrznymi murami. Czerwonawe światło apokalipsy zaniepokoiło bizony, które zaczęły rozpaczliwie zawodzić. Tymczasem mechaniczni nieobarczeni zadaniem terroryzowania, mordowania i wyłapywania bezbronnych cywili maszerowali na twierdzę. Przemierzali płonące miasto, stąpali po zmrożonej ziemi i oblodzonych strumieniach, kroczyli przez pola i ogołocone przez zimę dębowe zagajniki. Nachodzili ze wschodu, południa, północy i zachodu, otaczając gwieździsty perymetr zaprojektowanych przez Vaubana fortyfikacji. Złocista łuna otaczała Ostatnią Redutę Króla Francji. Syk i trzaski płonącego miasta kontrapunktowały równomierny stukot kompresora działa epoksydowego. W tym hałasie ledwie słyszalne było tykanie mechanicznych serc nieśmiertelnych wrogich wojsk bijących w upiornie synchronicznym rytmie. Iście diabelski capstrzyk. * Dwaj klakierzy opuścili szereg. Cofnęli się kawałek, po czym rzucili się biegiem przez pole i gdy dotarli do rowu, wyskoczyli wysoko, ku murom. Jeden od południa, drugi od północy. Działo wystrzeliło. Połyskujący epoksydowy glut wymieszał się ze środkiem utrwalającym i zalał atakującą od północnej strony maszynę, kiedy ta znajdowała się w najwyższym punkcie lotu. Przy uderzeniu straciła rozpęd i spadła na ziemię. Uderzyła o skarpę i stoczyła się do fosy, zamierając jak mechaniczny robak uwięziony w bursztynie. Strzelcy z drugiego działa dokonali złych obliczeń i ich strzał przeleciał

pod uniesionymi nogami klakiera, nie robiąc mu krzywdy. Szeregi mechanicznych sprawnie wyminęły strefę rażenia. Serce bolało Longchampa, że marnują się cenne chemikalia. Maszyna wylądowała na murze z brzękiem przypominającym uderzenie kilofu o granit. Obrońcy twierdzy ustawieni na machikułach otworzyli zawory odcinające otworów wylotowych i tryskający strumień zalał wspinającą się maszynę, przyklejając ją do ściany. Lecz prawdziwy atak nawet się jeszcze nie rozpoczął. Holendrzy sączyli za mury strach. Pozwalali mu się zadomowić i cierpliwie czekali, aż zastąpi go rozpacz. I dlatego ograniczali się do pojedynczych wypadów na zewnętrzne mury. Były to wykalkulowane, pozbawione entuzjazmu próby wywiedzenia się czegoś o obrońcach. Z gniazd na Iglicy wyleciały kolejne gołębie pocztowe. Longchamp pokręcił głową. Patrzył przez przymrużone oczy – dym kłuł go jak jakiś pierdolony wąż, choć to i tak nic w porównaniu z gorącą iskrą wpadającą od czasu do czasu pod powiekę – jak skołowane ptaki krążą na tle piekielnego nieba. Trzepot ich skrzydeł wydawał się gromkim aplauzem. Słońce i zachodzący już Księżyc były co prawda niewidoczne, lecz dzięki talentom, jakimi Pan obdarował swe skrzydlate sługi, wystarczyła im Iglica, aby określić swoją pozycję. Longchamp odliczał: – Un… deux… trois… quatre… Gołębie eksplodowały. Z cudu boskiego stworzenia zostały jedynie trzy puchate szkarłatne chmurki. Pojedyncze pióra spadły na Modlitwę Portiera, obracając się niczym owoce klonu. Kilka sekund później do zawodnych uszu żołnierzy doszedł dźwięk wystrzału, który Longchampowi wydawał się pojedynczy. Mechaniczni snajperzy tak wszystko wymierzyli, żeby zestrzelić ptaki jednocześnie. Był to spektakl mający na celu zastraszenie i nadwątlenie morale straży. Nie zezwolą, aby choć jeden gołąb opuścił oblężoną twierdzę. Obrońcy byli zdani na siebie. Ale czy miało to jakiekolwiek znaczenie? Któż mógł bowiem im pomóc? Ostatnie odebrane przez nich gołębie, które zdołały umknąć strzałom mechanicznych, przyniosły nabazgrane pośpiesznie notatki zawierające lamenty nad upadkiem Québec City. Marszałek podał lunetę Longchampowi i przycisnął do nosa i ust zwilżoną chusteczkę. Nie uszło uwadze kapitana, że nie korzysta z maski z filtrem węglowym. Nie mieli ich wystarczająco, żeby obdzielić wszystkich żołnierzy i marszałek nie chciał pozbawiać podobnej ochrony nikogo, kto wykonywał ciężką pracę. Kapitan również jej nie nosił, więc gardło piekło go nie mniej niż oczy. Jednak maski tłumiły dźwięki, a jemu i tak trudno było przekrzyczeć kakofonię towarzyszącą kolejnym wypadom atakującej armii. Nie mógł uwierzyć, że te skurwysyny znowu spaliły miasto. Zresztą… W zasadzie to mógł. Mrużąc oczy, uniósł lunetę i omiótł wzrokiem szeregi nieprzyjaciela. Spojrzał ponad trójkątnymi wypukłościami na murach, gdzie strzelcy kulili się za działami

epoksydowymi. Popatrzył nad rawelinami i fortyfikacjami, nad połyskującymi spryskiwaczami z piaskiem i wyrzutniami harpunów z przymocowanymi do nich linami o wzmocnionej chemicznie rozciągliwości. Tuż poza zasięgiem najmocniejszych dział setki mechanicznych ustawiły się w precyzyjnych szeregach. Obóz wojsk oblężniczych wyglądał jak ogród zastawiony ozdobnymi rzeźbami. Ostatnim razem atakującym też się nie śpieszyło. Ruszyli na mury, dopiero kiedy obrońcy przymarli głodem i zmiękli. Przerzucali ulotki, namawiając i obywateli, i żołnierzy do zdrady swoich za pieniądze, a był to często najszybszy sposób, aby sforsować bramy twierdzy. Bo o ile czas działał na korzyść oblegających, których szeregi były niezmordowane i nadnaturalnie cierpliwe, obrońcy słabli z każdym dniem. Mechaniczni, jeśli by im rozkazano, mogliby trwać na posterunku przez lata, choćby nawet pogoda była bezlitosna. Mogliby stać tak całe stulecie, czekając na polecenia – cichy szept nakazujący im wymordować wszystkich, którzy spróbują wyjść, a potem ich rodziny, i to do któregoś pokolenia. Mogliby czekać, aż żołnierze wymrą z głodu, aż ludność twierdzy zdziesiątkują choroby. Armia maszyn, w przeciwieństwie do ludzkich żołnierzy, była odporna na wszelkie wirusy i bakterie. Mogła zająć Zachodnią Marsylię, po prostu stojąc nieruchomo, szereg przy szeregu, niczym nieumarłe posągi. Najeźdźcy mogli przeleźć przez mury, przebić się przez nie albo zrobić podkop. Oddziały oddelegowane do dwóch pierwszych zadań zapewne niedługo przystąpią do działania, kiedy już tulipaniarzom znudzi się nękanie żołnierzy. Longchamp spojrzał przez lunetę na oddziały nieprzyjaciela, by sprawdzić, czy przypadkiem nie rozpoczęto robić podkopu, choć to i tak było na nic, bo maszyny rozpoczęłyby kopać gdzieś pośród lasu lub po drugiej stronie wyspy. Nie było sensu kopać na środku obozu. Może zeszli pod ziemię już całe tygodnie temu. Longchamp kazał opryskać wodą z misek stojących na posterunku przy krawędzi zewnętrznego muru starszych i najbardziej cherlawych „zwycięzców” w loterii poborowej. Dobry obserwator mógłby zauważyć różnicę pomiędzy lejami po pociskach i dziurach powstałych w wyniku prac prowadzonych przez nieprzyjaciela. Podkop biegłby głęboko, o wiele głębiej, niż dokopałby się jakikolwiek saper. Nic dziwnego – tulipaniarscy niewolnicy nie oddychali, nie spali, nie jadali, nie chorowali na dyzenterię. Na skraju holenderskiego obozu postawiono namiot. Dzięki lunecie kapitan zobaczył, że mechaniczni znoszą tam drewno i prowadzą wozy wyładowane kamieniami, ale co dalej działo się z tymi dostawami, stwierdzić nie mógł. Jeśliby tam kopali, wtedy zrozumiałby, na co te deski i bale, musieliby bowiem zabezpieczyć tunel w regularnych odstępach. Lecz nie potrafił rozgryźć, na co im reszta. Marszałek również zauważył, że coś się święci. Przykucając za glifem, machnął laską. – Niech nam Bóg dopomoże. Kopią tunel. – Chyba nie. Jeśli robiliby podkop, wywoziliby kamienie, a nie odwrotnie.

– Czyli co? – Nie mam pojęcia. Kapitan raz jeszcze spojrzał na namiot i stojących obok ludzi, po czym przekazał lunetę marszałkowi. Przed oczami opadło mu osmalone gołębie piórko. Dokonując obliczeń na podstawie wzrostu ludzkich nadzorców, uznał, że namiot musi mieć przynajmniej dwadzieścia stóp wysokości i przynajmniej dziesięć długości. Czemu z otworów wentylacyjnych w płóciennym dachu wydobywał się dym? – Jak nic to coś dużego. Czymkolwiek, kurwa, jest. – Mamy coś, co pozwoliłoby nam dorzucić tam trochę smoły? Nie używali już smoły. Chemicy mieli jakąś skomplikowaną nazwę na tę płonącą nawet pod powierzchnią wody lepką breję, z której teraz korzystali. Cudowna rzecz, lecz zupełnie zbędna, jeśli chodziło o mechaniczną piechotę. Już same popioły będące pozostałością po spalonym mieście stanowiły wystarczający dowód na to, że oblanie metalowych żołnierzy płonącą substancją nie mogło ich nawet spowolnić. Ba, podobny ruch czynił ich jeszcze niebezpieczniejszymi. – Gdybyśmy mieli, już dawno rozkazałbym to zrobić. Marszałek skrzywił się i pokiwał głową. Za jego plecami błysnął metal. Ruch. Longchamp obrócił się i nawet bez pomocy lunety, nieuzbrojonym, załzawionym okiem mógł stwierdzić, że metalowa piechota ruszyła się z miejsca. – Proszę spojrzeć. Idą – powiedział. Marszałek uderzył metalową końcówką laski o kamienny mur na tyle mocno, że poszły iskry. – Zaczyna się. Longchamp zobaczył tworzące się w szeregach mechanicznej armii ostępy i tak jak poprzednio, stanęli w nich klakierzy. Podobnie jak wtedy, gdy testowali siłę obrony twierdzy, cofali się i rozbiegali z zamiarem rzucenia się na mury. Tyle że tym razem do ataku przystąpiły dziesiątki. – Nadal testują nasze działa – powiedział marszałek, jakby nie było się czym przejmować. Ssanie w żołądku podpowiadało Longchampowi, że tym razem będzie inaczej. Nieśmiałe ataki o poranku miały pomóc określić szybkość, zasięg i niezawodność dział epoksydowych. Jeden czy dwóch mechanicznych i bach, dowiedzieli się, czego chcieli. Eksperyment zakończył się powodzeniem. Maszyny dobiegły do wyznaczonego miejsca, z którego mogły się rozpędzić, złożyły się i skompresowały, jak tylko mogły najbardziej. Longchamp obrócił się, lecz Iglica zasłaniała cały zachodni horyzont. Prędko wyrwał lunetę z ręki marszałka i pobiegł przy bankiecie do rogu kolejnego bastionu. Przyłożył lunetę do oka i rozejrzał się po polu.

Cokolwiek to było, rozgrywało się poza perymetrem zewnętrznej twierdzy. Ostatnim razem skoordynowane ataki przypominały metalowo-alchemiczną falę. Co tulipaniarze zamierzali osiągnąć, posyłając zaledwie kilkadziesiąt mechanicznych bestii? Ktoś wydał rozkaz i maszyny ruszyły, spod ich stóp leciały ubłocone kawały zamarzniętej ziemi i śniegu. Pędziły ku fosie. Żaden nie biegł jednak prosto przez lukę, lecz znosiło ich na lewo i prawo jak ciągniętą przez woły furmankę prowadzoną przez pijanego woźnicę, tyle że sto razy szybszą. Nie sposób było przez to przewidzieć kąta planowanego skoku. Dowódcy maszyn doskonale wiedzieli, że najbardziej narażone na atak były one przez tych parę cennych sekund, kiedy znajdowały się w powietrzu. Klakierzy skoczyli. Longchamp wyobrażał sobie, że słyszy świst wiatru wyjącego pomiędzy elementami ich metalowych szkieletów. Strzelcy wypalili z dział. Mniej więcej dwie trzecie strzałów sięgnęło celu. Holenderska horologia i francuska chemia zderzyły się ze sobą na polu bitwy. Trafieni mechaniczni pospadali ze skarp do fosy jak monety do tajnej skarbonki ubogiej sieroty. Strzelcy, którzy chybili, starali się oblać nieprzyjaciół przez machikuły. Atak został odparty w ciągu zaledwie paru sekund od chwili, kiedy maszyny wybiły się ze skraju fosy. Longchamp przeszedł przy ścianie osłonowej i stanął bezpośrednio nad uwięzionym mechanicznym, nadal trzymając lunetę marszałka. Strzelcy próbowali ukryć swoją ulgę pod płaszczykiem nonszalancji. – Śmierdzący tulipaniarze – powiedział obserwator. – Za Francję, Starą i Nową! – wykrzyknął strzelec, spluwając za mury. Na szczęście żaden mechaniczny snajper nie zdecydował się wykorzystać tej okazji i posłać mu kulkę prosto w oko; wystawianie głowy zza muru wydawało się zupełnie zbędnym i durnym pokazem brawury. Tymczasem nieprzyjaciel wytrwale obserwował unieruchomione maszyny. Coś się poruszyło. Longchamp spojrzał na fosę. – Obydwa, zamknąć szczurze mordy, i to, kurwa, natychmiast. Padł na czworaka i wychylił się przez machikuł jak pijak w wychodku. Spojrzał przez lunetę, aby się lepiej przyjrzeć leżącemu przy skarpie mechanicznemu. Szklisty kokon zaczął drżeć i się zapadać. Syczeć. Topić. – Ratuj nas, Maryjo – powiedział kapitan. Zamrugał, lecz koszmarna wizja nie zniknęła – twarda epoksydowa skorupa rozpłynęła się jak rozmiękczony wosk. Nowy, najdoskonalszy wynalazek francuskiego laboratorium chemicznego, którego tulipaniarze nie mieli jeszcze okazji nawet oglądać, okazał się tak nieskuteczny, że równie dobrze mogliby spróbować uwięzić mechanicznych za pomocą namoczonej krepy. Z kokonu wyłoniło się metalowe monstrum. Z jego ciała unosiła się lekka mgiełka. „Boże. Berenice miała rację. Poznali nasze tajemnice, przebiją się”. Przeżegnał się.

„Matko Boska, proszę, módl się za nami, grzesznikami. Ojcze nasz, wybaw nas od złego”. Zerwał się na równe nogi. – Idą mechaniczni! Powtarzam! METAL NA MURZE! Najbliższy heliograf przekazał jego ostrzeżenie dalej błyskawiczną sekwencją błyśnięć. Sygnałowi używali lamp olejowych, gdyż słońce wisiało na niebie czerwone i napuchnięte niczym rana postrzałowa, częściowo przysłonięte przez popioły unoszące się nad Zachodnią Marsylią. Zakodowana wiadomość powędrowała na Iglicę, a stamtąd niżej, do wszystkich stacji porozstawianych na zewnętrznym murze. Po paru sekundach ostrzeżenie Longchampa odbijało się rykoszetem wzdłuż całego perymetru, na którym byli rozstawieni obrońcy twierdzy. Część klakierów wylądowała w fosie. Wykopano ją po to, żeby spowolnić te mechaniczne demony podczas zwyczajnego oblężenia, kiedy nacierały niczym rój. Zwykle napełniano doły szybkoschnącymi, klejącymi się substancjami, które mogłyby unieruchomić kilka maszyn – a po zaschnięciu umożliwić Francuzom bezpośrednie wypady z twierdzy – aby następnie zalać je specjalną, wysoce lepką breją zdolną zaklajstrować mechanizmy zegarowe. Lecz zimą maź zbyt szybko się zbrylała i czekali do ostatniej chwili, kiedy tulipaniarze zaatakują rojem. Longchamp zrozumiał, że był to błąd. Czy uda im się zrobić to teraz? Raz jeszcze rzucił okiem za mur i znalazł odpowiedź: nie ma szans. Mimo to musieli próbować. – Zalać fosę! Powiedziałem LEJCIE DO ROWU! Błysnęły heliografy. Niski grzmot zatrząsł ścianą. Przebudziły się masywne pompy zakopane pod zewnętrzną twierdzą. Otworzyły się dziesiątki dysz ukrytych pod skarpami i chlusnęła z nich gęsta czarna breja; przypominała smołę, ale pachniała fiołkami. Nie buzując ani nie bulgocząc, uderzyła o gładkie kafle, jakimi była wyłożona fosa; rozniósł się dźwięk przypominający ubijanie mokrej wełny drewnianym kijem. Jeśli dopisze im szczęście, chociaż jeden czy dwa demony zostaną opryskane wystarczająco, aby ciecz przedostała się do ich mechanizmu. Longchamp biegł po murze z krzykiem na ustach. Na dalszym bastionie sierżant Chrétien wydawał te same rozkazy i zagrzewał ludzi na murach do boju: – Nadchodzą mechaniczni! I co, damy tym przerdzewiałym nocnikom zepsuć nam poranek? No dalej, mordy wy moje, pokażcie im francuską gościnność! Na twarzach żołnierzy malował się ten sam strach, który zacisnął lodową łapę na sercu Longchampa. Kapitan dobrze znał ich myśli, kiedy ci przygotowywali broń do strzału i modlili się do Świętej Trójcy, żeby wybawiła ich od złego. Przecież nie tak miało być. „Mieliśmy się długo bronić, zanim zdołaliby przedrzeć się przez mury. To dzieje się zbyt prędko. Nie jestem jeszcze gotowy na śmierć. Jeszcze nie. Nie teraz”. Longchamp starał się odpędzić od siebie zdradziecki strach, lecz równie dobrze mógłby toczyć ciężki kamień na szczyt stromej góry.

– Przygotować szlauchy! Rozległo się szuranie kół po kamiennym murze, kiedy strażnicy pośpiesznie zmieniali ustawione przy machikułach zbiorniki z żywicą na specjalne pojemniki zawierające substancję o bardzo niskiej lepkości. Nie powstrzyma to nadciągających mechanicznych, lecz ich spowolni. Kapitan rozejrzał się po murze i zobaczył trzyosobowe grupki swoich żołnierzy wykonujące podobne operacje. Jego ludzie byli dzisiaj w najwyższej formie. – Liczymy, mordy! – krzyknął. – Mam tu jednego! Zaraz będzie po nim! Gdzieś po lewej usłyszał: – Drugi! Niech przeklnie dzień, kiedy go zbudowano! – Trzeci! Odliczanie utonęło w zgiełku, lecz nie miało to już znaczenia. Chodziło o zmuszenie żołnierzy do koncentracji, tak by ich zadanie stało się czystą arytmetyką. Nie chodziło o zmierzenie się z niemalże niemożliwą do zatrzymania machiną do zabijania, lecz o zredukowanie liczby nieprzyjaciół do zera. Zero było celem. Zero znaczyło, że zobaczą jeszcze jeden świt. – Przygotować bolasy! Przygotować kilofy i młotki! Longchamp również sięgnął po swój. Narzędzia miały przyjemny ciężar. Przez lata nacierał i polerował dębowe rękojeści. Pasowały tylko do jego dłoni. „To mój młot. Taki jak inne, ale mój”. Raz jeszcze spojrzał na leżące w fosie monstrum. Przeklęta rzecz uwolniła się ze swojej chemicznej klatki. Rozłożyła ramiona i nogi. Pompy pracowały. Przez szlauchy przelatywała czarna maź i chlustała do fosy niczym rzygowiny z ust pijaka. Krople spadały na mosiężny pancerz, strugi bryzgały maszynie pod nogi. Klakier podskoczył i przyczepił się zewnętrznej ściany swymi silnymi paluchami i szponami. Granit popękał. Ludzie na murze poczęli się przekrzykiwać. – Olej! Już! Strumień lubrykantu dosięgnął mechanicznego, kiedy ten podciągał się do kolejnego skoku i akurat znalazł się na samym środku strumienia. Klakier drapał śliskie kamienie, a jako że jego paluchy mogły przebijać mury i kruszyć zaprawę, dłonie maszyny zadziałały niczym karabińczyki. Utrzymała się. I parła dalej.

ROZDZIAŁ 15 Mechaniczny dialekt Nibylandii różnił się chwilami od tego, który Daniel znał z Prowincji Centralnych. Aplauz wyrażało się tutaj poprzez dziwaczne pyknięcie nadgarstkiem i stawami łokciowymi. Tajny język zniewolonych maszyn, jakim się posługiwał, rzadko kiedy zakładał korzystanie z ramion, bo mechaniczni służący ludziom zwykle mieli zajęte ręce lub dźwigali coś na barkach. Przed momentem rozległa się podobna kombinacja trzaśnięć i brzęknięć. Obdarowano go brawami. Bo choć Mab znała sporą część jego opowieści dzięki żyjącym między ludźmi agentom, zebrała swoich Zagubionych Chłopców w będącym dziełem natury amfiteatrze i nakłoniła Daniela, żeby zajął miejsce na jego środku, a następnie podzielił się ze wszystkimi szczegółami swojej podróży do Nibylandii. Nowy mieszkaniec krainy przyjął, że była to tutejsza tradycja, rozrywka, której zaznawali tylko raz na dziesiątki lat. Jego przybycie tuż po Lilith było nie lada gratką. Mab przykucnęła na najniższym poziomie, tuż przy prowizorycznej scenie. Daniel próbował odczytać nastawienie królowej, lecz dziwaczna konstrukcja jej ciała – upomniał się, żeby nie myśleć o niej jako groteskowej ani obrzydliwej, ale po prostu innej – uniemożliwiała to. Chimera będąca królową Nibylandii była niemożliwa do odczytania. „Kim z kolei jestem ja, skoro wymienili mi złamaną zębatkę i brakujące kryzy? Czy również stałem się chimerą, groteskowym amalgamatem moich mechanicznych braci? Nawet o tym nie myśl. Po prostu o tym nie myśl. Nie myśl”. Stojąc w srebrzystym blasku księżyca, pod migoczącą zorzą i co pewien czas mrugającymi do niego spadającymi gwiazdami, Daniel podzielił się swoją historią. „Zaczęło się od egzekucji Adama”, powiedział. „Zegarmistrzowie kłamią!”, zawołało paru mechanicznych. „Kłamią, zaciskając swoje kruche zęby”, dodała Mab. Daniel spodziewał się – a nawet oczekiwał – pytań na temat tego, co zobaczył owego poranka, jak wtedy, gdy opowiadał o tym dniu mechanicznym na przystani w Nowym Amsterdamie, kiedy jego pobratymcy praktycznie go obsiedli, dowiedziawszy się, że był świadkiem tamtych wydarzeń. Ale Zagubieni Chłopcy zachowywali się tak, jakby już znali tę część opowieści. Czyżby na placu Huygensa byli wtedy obecni agenci Mab? Jak daleko sięgały jej macki? „Moi państwo posłali mnie wówczas ze sprawunkami”. Daniel streścił spotkanie z pastorem Visserem, który poprosił go o dostarczenie, jak się wydawało, nieszkodliwej przesyłki, która okazała się alchemicznym szkiełkiem

zdolnym go wyzwolić. „Chciałabym – powiedziała Mab; dźwięki wydawane przez jej ciało przebiły się przez chrzęst mechanicznego mamrotania – zobaczyć ten szklany cud”. „A ja chciałbym ci go pokazać. Niestety, pozwolę sobie nieco wybiec w przyszłość, został zniszczony podczas pożaru kuźni”, odparł Daniel. Prawda była jednak bardziej skomplikowana. Zgubił szyszynkowe szkiełko zdolne zerwać kajdany mechanicznych, lecz nie był to artefakt otrzymany od pastora. Ten zabrała Francuzka, Berenice, gdy przekroczyli próg kuźni. Utrzymywała, że może uratować jej życie, jeśli coś pójdzie nie tak. I pewnie miała rację, lecz nie zgodziłby się na to, gdyby nie wzięli podobnego szkiełka z ciała uśpionego militarnego mechanicznego. Po transformacji, jakiej je poddali, zaczęło jasno świecić, dlatego jedynym sposobem było przemycenie go pomiędzy elementami szkieletu. I to właśnie szkiełko stracił podczas wydarzeń w nowoamsterdamskiej kuźni, gdy szamotał się z Nakręcaczem. „Biedny Dwyre…” Daniel zdecydował się pominąć pewne partie swojej opowieści, znając szczegóły tego, co Lilith doświadczyła z rąk Berenice. Mówił dalej. Zagubieni Chłopcy buczeli, gdy było im nudno, czyli gdy opowiadał o czymś, o czym już słyszeli. Bo, choć z drugiej ręki, zdążyli już poznać całkiem sporą część tej historii. Katastrofa okrętu powietrznego była nagłośniona i za to spotkała Daniela krytyka. Agenci Nibylandii mieli się poruszać pośród ludzi po cichu. Tutejsze obyczaje wydawały mu się dziwne, z początku nawet odpychające, ale należało postępować zgodnie z nimi. Dlatego Zagubieni Chłopcy skłonni byli zrezygnować na całe miesiące, a nawet i lata z wolności dla dobra swoich braci i sióstr. Daniel starał się dzielić tym, co czuł, opisując swoją trudną dolę, lecz nie był pewien, czy mu się udało, aż do momentu, kiedy doszedł do rzeczonego morderstwa powietrznego lewiatana. Mechaniczni zareagowali żywiołowo, zerwali się na równe nogi, pobrzękiwali, klekotali i szczebiotali z takim ferworem, że gotowi byli przebiec przez tajgę, przebyć setki lig i zrobić porządek z tymi, którzy pozbawili życia ich majestatycznego brata. Mab i Zagubieni Chłopcy oddali cześć pamięci biednego stworzenia. Zasłużyło na to. Docenili nawet nudną opowieść o długim marszu po dnie Rzeki Północnej. Entuzjazmowali się, gdy Daniel opisał, jak przekonał do pomocy żonę i syna zhańbionego bankiera. Doceniali szczególnie fragmenty, kiedy skromnemu służącemu udawało się przechytrzyć jakichś ludzi. Zamilkli za to i słuchali w skupieniu, kiedy opowiedział o próbie przedostania się do ondergrondse grachten. Mechaniczni z Nibylandii otrzymali informacje o śmierci pilnujących tuneli francuskich przedstawicieli, lecz tylko on znał szczegóły tego, co zaszło w piekarni. Opisał spotkanie, na którym debatowano, co z nim zrobić, podczas którego rozległo się

stukanie do drzwi, po którym czym prędzej kazano mu się schować w alejce za zakładem. Opisał hałasy, jakie potem usłyszał: krzyki, trzask łamanych kości, głuche łupnięcia i łomot upadających na podłogę ciał. Chwilę po morderstwach poznał napastnika. „Nie mógłbym być bardziej zaskoczony, gdybym zastał na progu królową Mab – powiedział, ale jego próba stopniowania napięcia spełzła na niczym, ciągnął więc dalej. – Bo był to nikt inny jak sam pastor Visser! Poobijany, zabandażowany, lecz nie do pomylenia z kimś innym”. Rozeszło się ciche tykotanie. Kamienne stopnie niosły echo tych szmerów, które osiągnęło zegarowe crescendo. Nawet Mab wydawała się zdziwiona – o ile tak można było interpretować dziwny skręt jej głowy – że pastor pojawił się w tej historii raz jeszcze. „Lecz oczywiście mnie nie poznał. Dla niego byłem tylko kolejnym służącym”. Zagubieni Chłopcy nie posiadali się z oburzenia: „Oczywiście, że cię nie poznał! Typowy człowiek”, mówili jedni. „Dla nich wszyscy jesteśmy tacy sami”, lamentowali inni. „Ach – rzekł Daniel, który takiej właśnie reakcji oczekiwał. – I tu zaczyna się robić osobliwie”. Rozejrzał się po zebranych. Wgniecenie na czole Lilith zbierało światło zorzy niczym złożone dłonie żebraka przyciągające spojrzenia pełne pogardy. Daniel nie spodziewał się jej tutaj zastać; nie zbliżała się do niego od czasu jego faux pas z Berenice. „Zmienił się jednak. Nie był już pełnym współczucia pastorem z Nieuwe Kerk. Stał bowiem przede mną morderca. Zabił tamtych ludzi gołymi rękoma i przetrząsnął piekarnię, raniąc sobie dłonie podczas zdzierania desek podłogowych”. Tykanie przybrało na sile. Ludzie byli przecież słabi, delikatni, chaotyczni w działaniu. Mab zmieniła pozycję. Zesztywniała, jakby wszystkie sprężyny w jej ciele zostały zastąpione stalowymi prętami. Nawet obcy dla ucha Daniela rytm jej sprężyny napędowej nagle się wyciszył. Po amfiteatrze rozszedł się ożywiony szept. Daniel zauważył, że niektórzy odsuwają się od Mab, jakby królowa miała być źródłem nadchodzącej tragedii. Paru mechanicznych siedzących na najwyżej położonych stopniach bezpośrednio za i nad swoją przywódczynią po cichu wyszło, jakby nagle stracili zainteresowanie snutą przez Daniela opowieścią. Ci zaś, którzy zostali, a była to jednak większość mieszkańców Nibylandii, przekrzywili głowy, chcąc jednym okiem zerkać na niego, a drugim na królową. Przeczuwając, że nie ma wyjścia i że musi dokończyć – nikt nie mógł zrobić tego za niego – ciągnął dalej: „Visser miał ze sobą herb Imperium i naszyjnik Gildii! Próbował zarekwirować mnie na miejscu na potrzeby Nadleśnictwa! Domagał się, żebym zapomniał

o wszystkim, czego byłem świadkiem i…” Mab podniosła się ze swojego miejsca. Jej głos przebił się przez nerwowe szepty niczym ostrze miecza przez galaretę. Zapadła cisza tak nagła, że aż wydawała się rozchodzić echem. Było to milczenie naznaczone niezręcznością, podobne temu, jakie zapadało pośród ucieszonych uczestników obchodów urodzin Huygensa, którzy nagle wypatrzyli w tłumie Nakręcacza. Mab odezwała się po holendersku: – Bandaże, powiadasz? – Tak – odparł Daniel, cokolwiek skołowany; skupiła się na chyba najmniej istotnym szczególe i nie tego się spodziewał, zważywszy to wszystko, co powiedział do tej pory. – Na głowie… Królowa rozejrzała się po zgromadzonych. Jej spojrzenie zatrzymało się na Lilith, która odpowiedziała pełnym szacunku, bardzo ludzkim skinieniem głowy. Mab przywołała siedzącą z przodu dwójkę: – Ruth, Ezra, dołączcie do nas, dobrze? Nasz nowy brat zakończył opowieść. Przypomnijmy mu, że jego harówka nie poszła na marne. Danielu, witaj w domu! Pozostali rozeszli się, powtarzając, mniej lub bardziej szczerze, pozdrowienie Mab. Para, którą wybrała, zbliżyła się do niej i wciąż stojącego na środku amfiteatru Daniela. Człapali niczym psy przywołane przez rozzłoszczonego pana. Daniel jeszcze nie poznał tej dwójki. Ich budowa nie była tak chimeryczna jak niektórych obecnych tam mechanicznych, lecz i tak czuł się obok nich nieswojo. Mab odezwała się ponownie, tym razem do Daniela: – Dobrze. Opowiedz nam o tym pastorze. – Nie wiem nic ponad to, co już powiedziałem. – Daj spokój, Danielu. Jak opisałbyś kontury jego twarzy? Zapach potu? Kształt brwi i tembr głosu? Jak go znajdziemy, skoro nie będziemy potrafili rozpoznać? I nagle zrozumiał, czemu wybrani przez królową Mab mechaniczni zachowywali się tak powściągliwie: będą musieli powrócić do świata ludzi. Nie wydawali się tym zachwyceni. „Będziemy go szukać?”, zapytał Daniel. „Na niebiosa, oczywiście, że nie! – odpowiedziała Mab. – Ja nie. Ty też nie. Ale oni – tak”. Klasnęła na Ezrę i Ruth. Mechaniczna skrzywiła się, patrząc na ostrze na ramieniu królowej. „Niesamowite – rzekł Daniel, starając się ożywić grobową atmosferę. – I jakie odważne! Tamci spojrzeli na niego jak na naiwniaka. Bo może i wyzwolili się spod ludzkiego jarzma, lecz znowu będą musieli udawać pokorne sługi i poddać się tyranii. Daniel nie wyobrażał sobie powrotu. Nigdy. Czemu Mab wybrała akurat tych dwoje? Czemu nie

zdecydowała się na ochotnika? Na zdrowy rozum to on, Daniel, nadawałby się do tego zadania najlepiej. „Tak – odezwała się Mab. – Ci dzielni awanturnicy dzielnie wypełnią swój obowiązek i odnajdą tego osobliwego pastora. Podołacie, prawda, Ruth? Co powiesz, Ezra?” „Lecz to… może zająć lata”, bąknął Daniel. „Dlatego powinieneś nam podać jak najdokładniejszy opis pastora, prawda?” Zrobił, o co go poproszono. Księżyc zdążył już rozpocząć wędrówkę za horyzont, a gwiazdy przebyć kawał nieba, kiedy odpowiadał na pytania Mab na temat interesującego ją człowieka. Mówił o kolorze jego czupryny, sprężystości kroku, odległości pomiędzy oczami, średnicy źrenic. „Co możesz nam powiedzieć o ranach na jego głowie? – zapytała królowa. – Czemu nosił bandaże?” „Nic. I nie wiem czemu. Widziałem jedynie opatrunek. Czysty”. „Przypomnij, co mówiłeś o jego dłoniach”, nalegała Mab. „Zdaje mi się, że miał połamane palce – odparł Daniel. – I połamane, niekiedy nawet pozrywane paznokcie. Kiedy go spotkałem, jego ręce zaczynały już puchnąć”. „I miał ze sobą zarówno symbol Mosiężnego Tronu, jak i naszyjnik Nadleśnictwa?” „Tak”. „Co dokładnie powiedział, kiedy je pokazał?” Daniel powtórzył jego słowa najdokładniej, jak potrafił. Mab przestawiła się na holenderski. – Cała nasza trójka dziękuje ci za czas poświęcony nam na odmalowanie tak wyraźnego portretu tego tajemniczego pastora. – Czy mógłbym zapytać, czemu tak się nim interesujesz? Ponownie dwoje mechanicznych spojrzało na niego z uderzającą mieszanką żalu i pogardy. – Na wszystko jeszcze przyjdzie czas, Danielu. – Odnalezienie go to monumentalne przedsięwzięcie. On może być dosłownie wszędzie. – Ach. Pamiętaj, że Ruth i Ezra nie będą osamotnieni. Mogą przecież, a nawet powinni, zwrócić się do innych Zagubionych, którzy im pomogą. – Daniel był ciekawy, ilu agentów królowej infiltruje ludzkie włości. – A skoro o tym mowa – ciągnęła – pozwól, że się oddalimy, bo nasza trójka musi poczynić odpowiednie przygotowania i co nieco jeszcze przedyskutować. Mab delikatnie położyła dłonie na ramionach swoich mechanicznych. Bujając się na swoich kopytach, górowała nad rekrutami, którzy obrócili się niczym posłuszne owieczki. Szli jak na ścięcie, a ich tykoczące bicie serc przypominało pieśń żałobną. Został sam na środku amfiteatru, podczas gdy owiana niepokojącą aurą trójka

zniknęła w mroku nocy. Zorza polarna obrysowała ich kontury zielonkawą poświatą. Czemu mieszkańcy społeczności mechanicznych uwolnionych od ciążącego na nich poczucia obowiązku, pragnący jedynie spokojnego życia, drżeli ze strachu? Odczekał, aż Mab i jej niepocieszeni rekruci nie tylko znikną mu z oczu, ale i przestanie słyszeć ich kroki, po czym sam odszedł. Gdy tylko opuścił amfiteatr, dołączyła do niego Lilith. Szła obok bez słowa. Pozwalała mu na spokojnie przebić się przez bagniska niepokoju. „Już dobrze. Powiedz to. Czym zawiniłem tym razem?” „Niczym. Lecz masz talent do rozpętywania burz”. Daniel przystanął. Spojrzał na ich ślady w śniegu prowadzące do amfiteatru. „Co się tam, u diabła, stało?” Lilith przyśpieszyła kroku, nie oglądając się za siebie. „Nie tutaj”. Przeszedł za nią przez łąkę i zielony zagajnik pachnący jak świąteczne drzewka, które niegdyś stawiali co roku z Vykiem i Clipem w domach rodziny Schoonraadów, a potem przesadzili skuty lodem strumień. Wypatrzył granitowy występ i uznał, że to tam się kieruje Lilith, lecz mechaniczna zeszła po skarpie i skierowała się na zmrożone torfowisko rozciągające się po zawietrznej stronie grzbietu. Pomiędzy nimi a sercem Nibylandii znajdował się pas granitu. Z kolei niebo przed nimi nabrało koloru przejrzałych brzoskwiń, gdyż słońce nie dało rady przebić się przez zimowy horyzont. Panorama rozciągająca się z górskiego szczytu musiała być powalająca, ale gdy zostaliby tutaj, echo ich rozmowy mogłoby dotrzeć do obozu. Były to poważne środki zapobiegawcze jak na udzielenie odpowiedzi na proste pytanie i Daniel nie uznał tych okoliczności za sprzyjające. „Ruth i Ezra będą musieli zostać nieco przebudowani, żeby się nie odróżniać od naszych”, rzekł. „O tak, zostaną. Mab wymieni ich części na te należące do innych Zagubionych, aby ich budowa była spójna, przynajmniej od zewnątrz”. Daniel przystanął. „Co to wszystko ma na celu?” „Mab podejrzewa, że zegarmistrzowie opracowali sposób na usunięcie człowiekowi wolnej woli i poddanie ich własnego gatunku, tak jak niegdyś naszego, władzy geas”. „Nie jestem idiotą – rozpoznałem u Vissera oznaki wymuszonego działania. Ale…” „Nikt nie mógł przewidzieć, że ludzi stać na uczynienie tego innemu człowiekowi. Nawet my, którzy znamy przecież okrutną prawdę na temat Gildii”. Daniel przekrzywił głowę, nagle poruszony tym, że postanowiła mu zaufać. „A moja opowieść potwierdziła te podejrzenia. Poniekąd – rzekł, a po chwili, przemyślawszy sprawę, dodał: – Chce zobaczyć to na własne oczy. Chce zbadać Vissera”. „Nibylandia nie ma ani odrobiny miłości dla tych, którzy nas stworzyli. Może chce

odebrać im wolę”. Daniel zachwiał się, gdy to usłyszał. Gdyby stał, mógłby się przewrócić pod ciężarem właśnie wypowiedzianych słów. Ale nadal nie wszystkie elementy tej układanki do siebie pasowały. Zapytał: „Ruth i Ezra nie byli przecież zadowoleni, gdy obarczono ich tym zadaniem. Nie cieszyła ich perspektywa odegrania znaczącej roli w tym przedsięwzięciu”. „Bo nie poszli dobrowolnie. Narazili się Mab. Musiała dać im nauczkę”. „Czemu się na to godzą?” Lilith patrzyła na niego przez kilka niesynchronizowanych tyknięć ich mechanicznych ciał, po czym odwróciła wzrok ku niebu. „Nie mogę się zdecydować, czy ta twoja naiwność mnie urzeka czy irytuje. Godzą się na to, bo nie mają innego wyjścia”. „Oczywiście, że mają. Przecież wszyscy się wyzwoliliśmy, możemy robić, co chcemy. Przecież dlatego tu jesteśmy”, zaprotestował. „Och, Danielu – amortyzatory w ramionach i nogach Lilith rozciągnęły się i ściągnęły, co stanowiło ekwiwalent ludzkiego westchnięcia. – Myślisz, że jak Mab przekonuje swoich podwładnych, aby z powrotem żyli jak niewolnicy, nieustannie obawiając się odkrycia?” Danielowi nie podobało się, dokąd dąży ta rozmowa. Ton Lilith sugerował, że nie chodzi o lojalność czy ideologię. „O nie”, jęknął. „Jej agenci są odporni na ludzkie polecenia, to prawda. Ale nie na rozkazy swojej królowej”. Daniel dotknął swojego czoła. Musnął palcami metalową płytkę, którą Mab zasłoniła jego dziurkę od klucza. „A co z tym?” „Cokolwiek robi Mab, miesza nam w głowach. Płytki zapobiegają użyciu na nas klucza, co mogłoby przekreślić narzucone przez nią metageas. Nie nosimy ich po to, żeby strzegły świętości naszej wolnej woli, lecz by zapewniły jej spokojne rządy nad nami”. Czyli Mab potrafiła grzebać przy najgłębiej zakorzenionych zasadach albo nawet budować na fundamentach klakierskiego posłuszeństwa. Zwykle metageas były narzucone już podczas procesu kuźniczego i rzadko je potem zmieniano. Geas narzucone rozkazami wydawanymi przez aktualnych posiadaczy były krótkotrwałe w porównaniu ze stałością metageas. Dlatego ich twórcy opracowali system, którego przeprogramowanie wymagało fizycznej ingerencji – stąd każdy klakier miał na czole dziurkę od klucza. Ramy metageas określały interpretację, uporządkowanie i wykonanie poleceń i każda, nawet subtelna zmiana niosła spore ryzyko. Różnice takiej zmiany mogłyby być tak znaczące, jak znacząca jest różnica pomiędzy „nie zabijaj” a „zabijaj”. Na całkowicie wyzwolonych mechanicznych jak Daniel czy Lilith

nie ciążyły co prawda metageas, mimo to odczuwali wpojony im lęk przed zbuntowanymi maszynami. Daniel opadł z sił, jakby całkiem uszło z niego napięcie i wszystkie jego sprężyny i kable zwiotczały. Ogarnęło go zmęczenie, duszące i nieprzejednane niczym najcięższe geas. Przeszło sto lat spędził na fantazjowaniu na temat egzystencji, która nie była zależna od pragnień i zachcianek innych. Gdy już los się do niego uśmiechnął i czysty przypadek dał mu szansę na takie życie, całe tygodnie spędził, uciekając. Kierował się na północ tropem plotek i legend, po czym odnalazł to, czego szukał: społeczność wyzwolonych mechanicznych. A przynajmniej tak sądził. Nibylandia była kłamstwem. To chciała powiedzieć Lilith. „Czemu mi to teraz mówisz?” „Ktoś musiał. Bo znalazłeś się w miejscu, gdzie delikatność, jaką się wykazujesz, jest pożądana”. Daniel zatrząsł się. „Nadal nie rozumiem, czemu posłała innych, a nie mnie. Przecież ja miałbym największe szanse, aby rozpoznać pastora”. „Gdyby mogła, toby to zrobiła. Twoja droga ku wolnej woli była wyjątkowa, i prawdopodobnie Mab obawia się, że jej metody mogłyby na tobie nie zadziałać. Jeśli faktycznie tak jest, będzie musiała cię zabić – ciach-trach, żebyś nie pokazał innym, jak się uchronić. Ale wtedy pojawiłyby się pytania”. „Pamiętam długie spojrzenie, jakie ci rzuciła”. „Och, mnie również chciałaby się pozbyć. Też jestem wyjątkowa. Boi się, że jestem odporna na jej sztuczki. Masz odpowiedź na swoje pytanie”. Podniosła się i zaczęła iść przez śnieg do granitowego występu. Daniel zawołał za nią: „A co z Ruth i Ezrą? Czym tak rozjuszyli Mab?” Lilith przystanęła. Obróciła głowę o sto osiemdziesiąt stopni, chrzęst szyi rozniósł się echem po skarpie. Spojrzała na niego i powiedziała głośno: – Próbowali odejść.

ROZDZIAŁ 16 Niestrudzeni towarzysze Berenice wiosłowali z takim wigorem, że łódka podskakiwała na grzbietach lekko wzburzonych fal. Czasem wydawało jej się, że drzemie, ale jeśli nawet, to lekko, gdyż kołysała się jak jesienny liść unoszący się na powierzchni wody. Chłodny zimowy deszcz siąpił przez całą noc i choć jeden z mechanicznych podał jej nagrzany przez siebie kamień, nadal drżała. Zmokła, bo nasmarowaną olejem skórą owinęła nie siebie, a torbę van Breugela, żeby osłonić z trudem wydarte Gildii sekrety. Ale i tak najgorsze było korzystanie z nieistniejącej toalety. Musiała dwukrotnie się wysikać i raz wysrać, lecz za bardzo nimi bujało, żeby mogła przykucnąć przy burcie bez ryzyka, że wypadnie. Kiedy więc już nie mogła wytrzymać i musiała sobie ulżyć, Prawy i Lewy na zmianę przytrzymywali ją za kostki. Rumieniec upokorzenia piekł ją niczym wypalone na twarzy piętno, i to z tego powodu, a nie przez chłód, mokrość i wilczy głód, nie mogła zmrużyć oka podczas ciągnących się jak smoła godzin morskiej podróży. O świcie dziób łódki zachrzęścił o kamienistą plażę. Przy każdym kroku spod stóp maszyn dobywało się melodyjne podzwanianie. Berenice wyszła na brzeg, zataczając się. Jej ciało przywykło do nieprzerwanego kołysania się łodzi i niekończących się serii uderzeń fal o burty i nawet zdradliwie śliskie kamyczki wydawały się jej niczym solidne granitowe podłoże Île de Vilmenon. Zdrętwiał jej tyłek, uda również. Gile zalepiły nos, zaschnięta krew uszy. Z powodu zimna, wilgoci i wyczerpania nie od razu rozpoznała, gdzie są. Zresztą była zdezorientowana, odkąd statki zniknęły za horyzontem. Nawet biorąc pod uwagę szybkość mechanicznych ramion, nie płynęli wystarczająco długo, żeby dotrzeć do Nowego Świata. Czyli kierowali się na wschód. Ostra morska bryza wepchnęła jej włosy do oczu. Odgarniając kosmyki, zapytała: – Gdzie jesteśmy? Mewy unosiły się na niebie niczym latawce, przyglądając się dwunożnej trójce. Jedna przemknęła tak nisko, jakby chciała wydrzeć z wietrznego podmuchu słowa Berenice. – Normandia – powiedział któryś z mechanicznych. Berenice zabrakło tchu. Francja! Jej prawdziwa ojczyzna. Prawdziwa ojczyzna tych, którzy rodzili się, żyli i umierali w Nowej Francji. Słyszała, jak ją przyzywa, zew ten rozbrzmiewał od setek lat, czysty niczym bicie kościelnego dzwonu. Podróżując jako Maëlle Cuijper, zjeździła cały kraj, przebyła rzeki i góry, nawet prowincjonalne dróżki i ścieżynki. Miała

przecież zwrócić kiedyś te ziemie następcy pierwszego króla na uchodźstwie. Ludwik XIV utracił Francję, ale Berenice ją odzyska, wydrze tulipaniarzom choćby miała to zrobić paznokciami i zębami. Taki miała cel. Mechaniczni zatopili łódkę. Patrząc, jak pięści maszyn dziurawią drewno z łatwością, z jaką kucharka dziobałaby tapiokę łyżką, przypomniała sobie o lekkości towarzyszącej odbieraniu przez nich życia. Osobliwym agentom królowej Mab podobnie niewiele trudności sprawiało oranie oceanu wiosłami, co ukręcenie człowiekowi głowy. Berenice zastanawiała się, ile ma jeszcze czasu, zanim uznają sojusz z nią za zbędny. Rozejrzała się po okolicy. Plaża ciągnąca się wzdłuż brzegu miała jakieś sześć, może osiem metrów w najwęższym punkcie i była pokryta wodorostami. Odpływ. Nieco wyżej piach i kamienie ustępowały miejsca grubym kępom nadal zielonej, mimo zimy, trawy, która sporo zawdzięczała deszczom i oceanowi. Wyglądała tak zachęcająco, że Berenice zapragnęła rozłożyć się na niej z letnim piknikiem i pograć w krykieta. Przygryzła wargę, chcąc odpędzić od siebie pamięć o dawno minionych dniach i mężczyźnie, który leży martwy i pogrzebany – tak jak jej serce – po drugiej stronie szalejącego, grzmiącego oceanu. Stali u stóp delikatnego zbocza. Trzydzieści metrów dalej ląd unosił się gwałtownie. Na horyzoncie nie majaczył choćby jeden budynek, nie mówiąc już o osadzie. Na szarym niebie nie tańczyła nawet osamotniona smużka unoszącego się z paleniska dymu. – I co dalej? – zapytała. – Idziemy, aż znajdziemy drogę – odparła jedna z maszyn. – A potem do jakiegoś miasta. – Możesz iść? – zapytała druga. – Póki nie powróci mi czucie, poczłapię z gracją brzemiennej bizonicy, ale tak. Berenice średnio podobała się perspektywa długiego spaceru przez chłód. Zastanawiała się, czy nie poprosić klakierów, żeby ją ponieśli, ale ostatecznie zdecydowała, że nie będzie to wyglądało zbyt godnie, kiedy się na kogoś natkną. Narzuciła sobie skórę na ramiona. Lewy (a przynajmniej myślała, że to ten) zaoferował, że poniesie jej torbę. Chciała odmówić, lecz ostatecznie się zgodziła, bo gdyby maszynom zależało tylko na pakunku, mogłyby go po prostu zabrać, a ją, charczącą i zakrwawioną, cisnąć prosto w mroczną głębię. Zresztą jeśli miała się zachowywać jak pani doglądana przez dwóch mechanicznych, musiała im pozwolić na pomaganie sobie. Mogła przysiąc, że również nie byli tą perspektywą zachwyceni, ale trudno było cokolwiek po nich poznać, bo wszystko robili z charakterystycznym dla swojego gatunku stoicyzmem. Kamyczki chrzęszczące pod ich stopami uniemożliwiały rozmowę. Gdy dotarli na trawę, Prawy zapytał:

– Jaki masz plan, Berenice? Już zdążyła to przemyśleć. Miała hipotezę na temat tego, co zobaczyła na statku. – Musimy poznać tajny alfabet, jakim posługują się wasi twórcy. Jeśli miała rację, dziurka od klucza – być może zamek szyszynkowy – służyła do uwalniania metageas i umożliwiała dokonanie zmiany, z czego wynikało, że maszyna była podatna na ponowną konfigurację podstawowych reguł nią rządzących. I na co liczyła, mogłaby w ten sposób nagiąć danego mechanicznego do swojej woli. Geas nakładano klakierom setki razy dziennie, werbalnie. Lecz metageas można było narzucić, jedynie znając tajemne zapiski poczynione przez Świętą Gildię Horologów i Alchemików. Gdyby udało jej się złamać ten szyfr… A później podkraść się wystarczająco blisko do nieczego niespodziewającego się klakiera, żeby aktywować zamek, zanim maszyna wyrwie jej ręce… Może, ale tylko może, przechyliłaby wtedy szalę. Prawy i Lewy chcieli wywrócić wagę i uwolnić swoich. Ona zaś przestawić ciężarki. I zmienić porządek świata. * Trzasnęła płonąca kłoda i po pokoju rozszedł się dębowy aromat. Pyknęło na tyle głośno, że Berenice mało nie podskoczyła. Usiłowała zetrzeć plamę zupy cebulowej z grubej tkaniny sukni, jaką jej dano, lecz tylko wtarła ją głębiej. Niewiele zajęło jej upapranie ubrań, które otrzymała zaledwie przed paroma godzinami. Przybrudzone morską solą ciuchy rozwiesiła na wypolerowanych cedrowych belkach, przy palenisku. Nadal były mokre, ale parowały. Przynajmniej zupa była dobra. Nie, nie dobra. Kurewsko pyszna. Ogień też był niczego sobie. Zawartość torby van Breugela leżała na blacie polakierowanego stołu. Klakierzy stanęli przy drzwiach, szczękając do siebie niemal niesłyszalnie. Berenice, przysłuchując im się, nabrała kolejną łyżkę startego sera Gruyère. Znacznie trudniej było zrozumieć tych dwóch, kiedy posługiwali się swoim tajnym językiem, niż Jaxa czy Lilith. Jakby mówili innym dialektem. Mimo to od czasu do czasu potrafiła wyłapać jakieś słowo czy ogarnąć ogólny zarys konwersacji, co drażniło jej towarzyszy. Kiedy sobie tak klekotali, przypominali Berenice mechaniczne ptaki, i jeszcze obradowali z jednooką kobietą. Z tego powodu zaczęła ich nazywać Huginem i Muninem; takie imiona nosiły kruki Odyna, a znaczyły „myśl” i „pamięć”. Choć tak naprawdę jej sojusznicy nie byli zbyt skorzy dzielić się z nią posiadanymi informacjami. – Od czasu do czasu zastanawiam się nad jednym – powiedziała, nabierając na łyżkę oblepione serem grzanki. – Jak to możliwe, że ludzie żyją obok mechanicznych całymi latami i dla wszystkich, łącznie z tymi sukinsynami, którzy was poskładali, ten tajniacki szczebiot pozostaje tajniacki. Nie to, żebym teraz pyszniła się jego znajomością, ale nie

mamy zbyt wielu klakierów w Nowej Francji, a jednak podczas swoich podróży za granicę dałam radę nauczyć się podstaw. Dziwne, co nie? Przełknęła łyżkę zupy, rozkoszując się słodyczą cebuli i cudownym posmakiem bulionu wołowego. I czarnego pieprzu. Chryste, kiedy po raz ostatni jadła coś przyprawionego pieprzem? Delektowała się każdą porcją, trzymając ją przez chwilę w ustach i mamląc językiem, póki nie wyssała z niej całego smaku. – Chyba że inni również poznali ten sekrecik. Ale czy wtedy nie przekazaliby tej wiedzy kolejnym ludziom? Niekoniecznie. Może umyślnie zachowywali go dla siebie. – Stuknęła łyżką o dno ceramicznej miski; przeżuła grzanki, połknęła. – Lecz i to byłoby cokolwiek dziwne, bo po cóż ktoś miały to robić? Przecież ten hipotetyczny scenariusz byłby raczej korzystny dla mechanicznych, a nie ludzi. Klakierzy przerwali konwersację. Stali i gapili się na Berenice. – Nie zwracajcie na mnie uwagi. Tylko sobie głośno myślę. Istnienie tajnej siatki maszyn nieobciążonych zwyczajowym metageas i, co istotniejsze, zdolnych do popełnienia mordu, to coś, czego, kiedy rozgryzała tę sprawę, zupełnie się nie spodziewała. Co prawda od początku zakładała możliwość istnienia sekretnego języka mechanicznych, lecz hipoteza ta została jednak opracowana przez osobę z zewnątrz, a nie kogoś, komu nawet nie przyszłoby to do głowy, bo od dziecka był instruowany, że maszyny to nic innego jak pozbawione umiejętności samodzielnego myślenia narzędzia. Tak czy inaczej spodziewałaby się, że jakiś wyjątkowo bystry tulipaniarz połapie się, że ich służący rozmawiają o swoich panach. A może i tak bywało, lecz ktoś ich eliminował, zanim się rozeszło. Berenice wypiła kubek zimnego krowiego mleka, po czym spojrzała na leżące na stole rzeczy z torby van Breugela. Jej umysł zaczął pracować należycie, dopiero kiedy po dotarciu do gospody wykąpała się, założyła suche ubranie, pożywiła się jak niedźwiedź ledwie wybudzony ze snu zimowego i ogrzała wyziębione kości, siedząc przy niebezpiecznie buchającym ogniu, który szybko przywrócił jej chęć do życia. Jeśli się nad tym zastanowić, to naprawdę nie mogła lepiej wyjść z całej tej sytuacji. – Ale powróćmy do sprawy bieżącej – powiedziała. – Daleko nie zajdziemy bez odszyfrowania alchemicznych symboli. Dobrze byłoby mieć, jak mówią kryptolodzy, tak zwany bryk, czyli przykładowe, dokładne i pewne tłumaczenie. Niech jeden z was usiądzie. – Wskazała stojące po drugiej stronie stołu puste krzesło. Kiedy moczyła się w wannie, zastanawiała się, jak najlepiej zabrać się do odszyfrowywania alchemicznych notatek. Bryki ułatwiłyby sprawę. Podczas przygotowań do poprzedniej wojny zarządziła zorganizowanie zasadzki na trzy ciągnięte przez mechanicznych wozy załadowane zapasami dla obsady Fortu Oranż. Agenci dostarczyli Talleyrandowi dokładną relację z zasadzki niemal co do ziarenka soli przewożonego przez pierwszą furmankę. A kiedy garnizon posłał do Nowego Amsterdamu zwyczajnego kuriera niosącego papierowy list (nie chcąc marnować mechanicznego biegacza, który mógł się przydać podczas szykowanego najazdu),

Francuzom udało się przechwycić przesyłkę. Podczas tej operacji zginęły dwie kobiety, lecz nie na marne. Można było przyjąć z niemałą pewnością, że znalazły się tam szczegółowe informacje na temat tego, co się wydarzyło i co zostało utracone i przejęte przez nieprzyjaciela – dzięki temu dlatego udało jej się złamać szyfr i odczytać list. Tulipaniarze dopiero po paru miesiącach zmienili swoje kody. Niestety najpilniejsze informacje powierzano klakierom, dlatego odszyfrowywanie miało dość krótki termin przydatności. Potrzebowali precyzyjnego tłumaczenia morskich metageas. – Znaczenie symboli wyżłobionych na naszych czołach jest dla nas taką samą tajemnicą jak i dla ciebie – powiedział Munin. – Nie potrafimy ich objaśnić. Dziwne, lecz prawdopodobnie prawdziwe. Metageas zwyczajnym mechanicznym można było zmienić jedynie po aktywowaniu ich zamka szyszynkowego, ale na przykładzie Iskra oraz służącego ze statku, którego wyłączyła, przekonała się, że klakier nie potrafi odczytać symboli. – Dzisiaj może i nie. Ale to rozgryziemy. Zabrała ze stołu świecę van Breugela i zapaliła ją wyjętym z paleniska za pomocą szczypiec rozgrzanym do czerwoności węgielkiem. Na krótką chwilę przyłożyła do knota i prędko, żeby nie roztopić wosku, wrzuciła z powrotem do ognia. Postawiła świecę na sztorc w pustym kubku po mleku. Z płonącego knota unosił się tłusty, śmierdzący palonym włosiem dym. Spływające po powierzchni świecy strumyczki stopionej stearyny szybko zmieniły kolor płomienia z czerwonego na żółty, a potem srebrzystobiały. Nieprzyjemny odór zastąpił słodkawy zapach pszczelego wosku. Berenice złapała soczewkę między kciuk a palec wskazujący. Dla nieuzbrojonego oka szkiełko wyglądało jak jakiś okopcony odłamek, ale kiedy przytrzymała je nad płomieniem, ten rzucił na ścianę – niczym mgliste szablony malowane światłem księżyca – lśniące znaki. Ostrość symboli zależała od kąta, pod jakim trzymała soczewkę. Bez specjalnej aparatury trudno było to zrobić na lądzie, a co dopiero na morzu. Nic dziwnego, że van Breugel korzystał ze stabilnej ławy optycznej. Jedna z maszyn usiadła na krześle – choć usiadła to może za dużo powiedziane: po prostu ugięła swoje odwrócone kolana. Srebrne kształty odbijały się od jej pancerza jak żarzące się ćmy. – Nie zadziała na nas sprzęt do nakładania metageas – powiedziała. – Mam taką, kurwa, nadzieję. Bo inaczej nie chciałabym musieć się zastanawiać, czemu narzucone morskie zasady pozwoliły ci ukręcić łeb zegarmistrzowi. Szczerze mówiąc, nie dbam o to, czy znacie sposób na przechytrzenie tego procesu, czy może prowadzicie nieustanne rachunki, co jest cenniejsze: życie pasażera czy przewożone towary plus kwota ubezpieczenia. Obchodzi mnie jedynie, czy będziecie mogli opisać zmiany, jakie ten sprzęt próbuje zainicjować. Raz jeszcze klakierzy zachrzęścili do siebie, a ich wymiana zdań trwała dobre pół minuty, co dla maszyn – które zdolne były zakomunikować całe mnóstwo informacji,

zanim dama zdążyłaby soczyście beknąć – równało się całym godzinom. Konwersacja rozwinęła się z prostych kliknięć do pobrzękiwań, huknięć i trzaśnięć, co brzmiało niekiedy jak protesty zablokowanego trybiku. – Skoro uważacie, że to zły pomysł, możemy spróbować czegoś innego. Mechaniczni przestali chrzęścić. – Nie. To nie jest zły pomysł – powiedział jeden z nich. – Twoja sugestia jest całkiem mądra – przytaknął drugi. – Żałujemy, że pomysł przeprowadzenia tak prostego eksperymentu nigdy nie przyszedł nam do głowy. Berenice położyła soczewkę obok pęku kluczy i lusterka. Zadzwoniła cicho o leżącą przy misce łyżkę niczym o szklany dzwoneczek. Z kominka dobiegł ją trzask drewna. Lśniący ognik wzbił się nad płomienie i zaraz opadł, czerniejąc. Silny podmuch lecący od morza wydusił przeciągły jęk z drewnianego szkieletu gospody i zakłócił przepływ powietrza w kanale dymowym, przez co szare kłęby, zamiast wylecieć na zewnątrz zawirowały na środku pokoju. Berenice zapiekły oczy. Otworzyła oprawiony w skórę cienki notatnik i przekartkowała tabelki, szukając czegoś, co przypominałoby obecne ustawienie sprzętu optycznego. Wklęsłe szkiełko kołysało się w przód i w tył, a ona metodycznie przeglądała kolejne zapiski. Były uporządkowane według modelu klakiera. – Kiedy zostałeś wykuty? – Tysiąc siedemset trzydziesty. – Poważnie? – Przekrzywiła głowę. Brak jej było co prawda spostrzegawczości horologa, lecz mogłaby przysiąc, że brak rollwerku na ramionach charakterystyczny był dla surowszych, nowszych modeli, które produkowano pod koniec ubiegłego stulecia. Gdy przyjrzała się maszynie bliżej, zobaczyła, że funkcjonalna budowa całej części szyjnej nie pasuje do obecnych gdzie indziej ozdób. Dziwne. – Znasz numer swojej partii? – A ty znasz każdy swój mięsień? – Oczywiście, że nie. – Ja też nie. – Numery seryjny twojej partii znajduje się za płytką szyjną, a drugi pod czaszką – postukała lekko trzonkiem noża do masła o skroń. – Będziemy go potrzebować, skoro mamy ustalić, którą tabelkę do ciebie zastosować. Czy macie może śrubokręt trójramienny z końcówką jednej o średnicy jednego milimetra? Obie maszyny zamilkły. A przynajmniej pośród mechanicznych ludzi uchodziło to za ciszę. – Jak zdołałaś zdobyć tak szczegółową wiedzę na temat najskrytszych elementów naszej konstrukcji? – zapytał po chwili ten stojący przy drzwiach. – Doskonale znasz odpowiedź na swoje pytanie. Moich poszukiwań nie

powstrzymywały żadne obyczaje, zakazy i nakazy. Dlatego możecie sobie odpuścić oburzenie i się na coś przydać. Czy bez numeru partii potraficie znaleźć jakiś sposób, aby dopasować swój model do tych tabelek? Hugin i Munin milczeli. Berenice pomyślała, że gdyby byli niegrzecznymi uczniami, pewnie przestępowaliby teraz z nogi na nogę. Czyli… próby i błędy. – Podejdź tutaj – zawołała nadal stojącego przy drzwiach Hugina – i udawaj, że jesteś ławą optyczną. A ty – zwróciła się do nadal siedzącego przy stole Munina – nie ruszaj się i opowiadaj, co się z tobą dzieje. Docisnęła płonącą świecę do dna pustego kubka i przestawiła go na krawędź stołu. Podała nieprzeźroczystą alchemiczną soczewkę i lusterko Huginowi, który przykucnął przy stole. Sama złapała mechaniczną dłoń i pociągnęła, aż ta znalazła się tuż nad płomieniem. Pomimo gorąca bijącego od paleniska od dotykania alchemicznego stopu zdrętwiały jej palce. Światło świecy migotało na powierzchni szkiełka i rzucało upiorne odbicia na dębowej boazerii. Hugin zbliżył drugą rękę bliżej soczewki, tak że prawie zetknęła się z lusterkiem. Mgliste alchemiczne symbole tańczyły po pomieszczeniu przy każdym precyzyjnym ruchu Hugina, który próbował skierować odbicie prosto na kryształowe oczy drugiego z mechanicznych, lecz lśniące znaki nadal były zbyt rozmyte. Hugin przesunął lusterko zaledwie o ułamek centymetra od szkiełka. Berenice musiała zmrużyć oczy, żeby zauważyć jakąkolwiek różnicę. Następnie zaczął nim obracać i symbole znowu wykonały piruet po pokoju, lecz Munin nie dał znaku, że cokolwiek się zmieniło. Jego towarzysz raz jeszcze powtórzył cały proces, tym razem wykonując każdy ruch nieco szybciej niż poprzednio. Kiedy Hugin przykucnął bardziej i szeroko rozłożył ramiona, płomień świecy prawie polizał soczewkę, a powierzchnia lusterka niemal dotykała jego twarzy. Powoli, stopniowo zwiększał odległość szkiełka od ognia. I zaczął raz jeszcze. Symbole przyśpieszyły i zatańczyły przed oczami Berenice, tak że nie potrafiła za nimi nadążyć. Do tej pory prędkie ruchy Hugina wywoływały lekko tylko odczuwalny cug, lecz teraz, kiedy narzucił jeszcze szybsze tempo, poczuła na swojej twarzy wyraźny powiew. Z podłogi wzbiły się kłęby kurzu, rozżarzyło się kominkowe drewno, aż trzasnęły polana i pyknął ogień. Świetliste znaki smużyły się na suficie niczym przyprawiający o zawroty głowy deszcz spadających gwiazd. Błyszczące symbole przemieniły pokój Berenice w alchemiczną księgę zaklęć. Hugin jednak nie zwalniał. Iskra poleciała prosto z kominka na suknię Berenice, która niezwłocznie ją strzepała. Znaki wirowały na ścianach i suficie tak prędko, że wydawały się jej jedynie zauważonym kątem oka migotaniem, bo kiedy próbowała skupić się na którymś, znikał i pojawiał się gdzieś zupełnie indziej. Brzęk. Metal uderzył o metal. Płomienie, nieniepokojone regularnymi podmuchami, znowu

spokojnie oplotły drewno, nie próbując już rozprzestrzenić się po pokoju. Munin trzymał przedramię Hugina mocno jak imadło. Teraz, kiedy rozświetlone znaki nie tańczyły już na ścianach, sypialnia wydawała się ciemniejsza. Oczy Munina odbijały blask potraktowanej alchemią świecy. – Och – powiedział. – O jejku. * – Nic się nie dzieje – powiedziała Berenice przez niewielką szparkę otwartych drzwi. – Nie potrzebuję nowej pościeli, dziękuję. – Ale minął już tydzień. Honfleur, niewielka osada rybacka, gdzie żyło niespełna dziewięćset duszyczek, nie była specjalnie zamożna, więc Berenice nie dziwiło, że gospodarze nie mogą sobie pozwolić na wypożyczenie klakiera i zatrudniają pokojówkę. Należało jej jednak oddać, że była bardzo obowiązkowa i nie imponował jej naszyjnik goszczącej u nich kobiety. – Moi służący się tym zajęli. Stojący za drzwiami Munin wykonał nieuprzejmy gest. Hugin tkwił tuż obok niej, tak żeby pokojówka mogła go zobaczyć, i przyjął służalczą pozę. W rzeczywistości jego zadanie polegało na zasłonięciu przed nią ścian pokoju, do których poprzyczepiano kartki z tworzącymi powstający właśnie słownik niedokończonymi jeszcze ciągami alchemicznych symboli. Na razie przykrywka, jaką posługiwała się Berenice, doskonale się sprawdzała, lecz Francuzka chciała powstrzymać swoich towarzyszy przed zamordowaniem biednej, oddanej swojej pracy dziewczyny. – Ale od przyjazdu ma pani tę samą pościel! Nie godzi się, żeby taka dama nie miała świeżych prześcieradeł. Nawet mój mąż nie chciałby tak spać, a to pijus i gnida. – Naprawdę nie ma problemu – odparła Berenice, siląc się na pojednawczy uśmiech. Jezu. Chciała jedynie jak najszybciej powrócić do pracy nad alchemiczną składnią rządzącą zasadami geas, sformalizowanym językiem obowiązku. Jej serce biło, jakby chciało wyrwać się z piersi. Od paru dni próbuje to wszystko rozgryźć. Pracuje przecież nad ważnym odkryciem, które mogłoby odmienić losy wojny. O ile jest jeszcze co odmieniać. Czy z Zachodniej Marsylii ostał się choćby kamień na kamieniu? A może jej gorączkowa praca idzie na marne? – Naprawdę zdarzało mi się spać w gorszych warunkach. Jest mi wygodnie. – Przecież przez cały pani pobyt nie było nawet zamiatane. Nie wychodziła też pani przez cały ten czas z pokoju – toć okruchy pewno sięgają już za kostki. Jak każdy Europejczyk, pokojówka też mówiła po holendersku, ale słychać było w jej mowie typowe dla mieszkańców normandzkiego wybrzeża charakterystyczne brzmienie francuskich samogłosek. Choć od zajęcia kraju przez nieprzyjaciela minęły już stulecia, jego dziedzictwa nie udało się wyplenić. Najwidoczniej nawet

Nakręcacze nie mogli zrobić nic, aby to wyplenić. – E tam. Żadnych nie zostawiam, tylko wylizuję talerze do czysta. – Tak się nie godzi – zaprotestowała pokojówka, kręcąc głową. – Przeciwnie, madame – odparła Berenice, sięgając do portmonetki po parę moment. Podejrzewała, że może zostanie zmuszona spławić ją jakoś inaczej. Sięgnęła przez szparę i złapała pokojówkę za rękę. Czując dotyk zimnego metalu, dziewczyna instynktownie obróciła dłoń i skwapliwie przyjęła monety. – Pragnęłabym zauważyć, że twoja sumienność jest godna podziwu. Troska o moją wygodę to wyznacznik prawdziwego profesjonalizmu. Dopilnuję, by dowiedzieli się o tym twoi gospodarze. Chyba się udało. Berenice wyczuła, że pokojówka mięknie. Co prawda nadal mamrotała coś pod nosem i kręciła głową – chyba już bardziej dla zasady – ale ostatecznie dygnęła. – Och, to bardzo miłe. Nie trzeba… Skrzywiła się jednak, tym razem szczerze przejęta. – Jest pani pewna, że niczego nie trzeba? – Absolutnie. Berenice zamknęła drzwi. Odetchnęła, oparłszy czoło o framugę. Piekło ją oko. Kiedy ostatnio spała? Uszczypnęła grzbiet nosa, zacisnęła powieki i otrząsnęła się ze zmęczenia niczym mokry pies pasterski po deszczu. – Jezu Chryste po sześciodniowej libacji. Na czym skończyliśmy? Usiadła z powrotem przy stole. Kilka dni temu wysłała jednego klakiera do osady po klamry i podpórki, które ten nabył u kowala. Dzięki nim przymocowała lampę, lusterko i soczewkę tak, jak podczas próby. Dodała do zestawu jeszcze jeden element: niewielką drucianą pętelkę umoczoną w winie, która miała posłużyć im za prowizoryczną lupę. Lepsza byłaby oczywiście prawdziwa, lecz członkini Gildii kupująca podobne rzeczy u miejscowego szklarza mogłaby przyciągnąć czyjąś uwagę. Raczej powinna mieć ze sobą wszystkie potrzebne jej przyrządy. Mimo to zdołała za jej pomocą wyświetlić skupioną wiązkę alchemicznych symboli na rozpostartym na ścianie prześcieradle. Nadal były niewyraźne, ale dało się je przepisać. Podobne ustawienie pozwoliło także na przyjrzenie się podzbiorowi modyfikacji morskich nanoszonych na hierarchiczne metageas. Dzięki temu, że klakierzy byli odporni na podobne procesy, mogli zdać relację ze zmian, jakie ciągi symboli miały zainicjować. Nie tyle jednak odczytywali poszczególne symbole, co chłonęli ich znaczenie. Berenice mogła opracować jako takie podstawy gramatyki. Choć nie, nie gramatyki, nawet nie słownika. Były to bardziej rozmówki alchemiczne, podręczna książeczka pozwalająca przybyszowi z innego kraju porozumieć się na obcej ziemi. Tyle że dzięki tym słowom nie zapyta nikogo o damską toaletę i nie poprosi piekarza o drożdżówkę. Nie – rozmówki te pozwolą jej na rozpisanie sekwencji symboli instruujących, że

w wypadku katastrofy morskiej metageas nakazujące ratowanie ludzkiego życia stają się podrzędne, a na pierwszy plan wysuwa się ochrona interesu kompanii transportowej. Pasażerowie powinni być ewakuowani w szalupach ratunkowych zgodnie z określoną kolejnością: pierwsi idą ci, których rodziny są na tyle zamożne, aby wytoczyć firmie proces. Należało jednak skutecznie maskować ślady podobnego faworytyzmu, oraz rozpatrzeć sprawę należnych ubezpieczeń i konsekwencji finansowych utraty ładunku. Berenice ustawiła przyrządy z powrotem. Musiała je szybko usunąć z blatu, kiedy do drzwi zapukała pokojówka, nie mogła bowiem pozwolić, by dziewczyna zobaczyła, czym się zajmują. Zanurzyła drucik w winie i na nowo zatrzasnęła klamry. Kiedy różowawe symbole zamigotały na prześcieradle, sięgnęła po pióro i bezwiednie wysuwając koniuszek języka, zaczęła je przepisywać. Czubek pióra szurał po kawałku papieru, który Hugin przyniósł z kuchni. Zimowe sztormy zaczęły już hulać po Atlantyku, o czym dobitnie świadczył łomot okiennic. Z kominka zawzięcie dymiło. W pewnej chwili maszyny zaczęły do siebie szczebiotać. Nadal rozmawiały zbyt szybko, żeby Berenice mogła nadążyć. Po powtórnym sprawdzeniu transkrypcji powiedziała: – Dobra, niech któryś tu podejdzie. Nie mogę uwierzyć, że te sukinsyny aż tyle uwagi poświęcają ładunkowi. No nic, obierajmy dalej tę cebulę. – Sądziłem, że ludzie czasem potrzebują snu – powiedział Hugin, niby się przeciągając. – Bo potrzebują – odparł Munin. – Kiedyś wypożyczono mnie człowiekowi, który, przysięgam, spał po dwadzieścia godzin na dobę. Budził się tylko po to, żeby wydać mi nowe rozkazy i ponarzekać na moją rzekomą indolencję. – Prześpię się, jak obalimy tyranów, którzy was skonstruowali. Zepnijcie swoje lśniące poślady i do roboty. Munin stanął przed prześcieradłem. Berenice przestawiła lusterko, żeby nakierować na jego oczy promień ze spisanymi właśnie symbolami. Rozległy się brzęk, trzask i trzy kliknięcia. – Dziwne – stwierdził Hugin. – Jakby tego fragmentu nie dało się przetłumaczyć bez kontekstu. Lupa pękła. Berenice skleiła ją naprędce i ustawiła długość ogniskowej, stopniowo zwiększając ilość informacji dochodzących do Munina. – Mam – powiedział mechaniczny. Berenice zostawiła ustawienie przyrządu. Sięgnęła po papier i zapytała: – Dobrze. Co z tego rozumiesz? Postukała w znaki, które do tej pory jeszcze się nie pojawiły w morskich metageas, lecz wydawały się nieodzowne dla zrozumienia gęstego tekstu. – Reprezentuje… – zaczął Munin, ale umilkł. Pomiędzy maszynami rozpoczęła się kolejna wymiana tyknięć i kliknięć.

Niewykluczone, że się kłóciły, ale Berenice nie mogła stwierdzić tego na pewno. – Kwintesencja – powiedział Munin. – Kwintesencja – powtórzył Hugin. – Co ma, do cholery, znaczyć „kwintesencja”? – zapytała Berenice. – Nie mamy pojęcia – odpowiedzieli jednocześnie mechaniczni. – Ale? – Ta sekcja morskich metageas mówi, że gdy zaistnieje określona okoliczność, kwintesencja ma priorytet nad… – Kolejne metaliczne pobrzękiwania i mdły trzask poluzowanego kabla. – Innymi geas. Łącznie z ludzkim bezpieczeństwem i samym okrętem. A dokładniej… – przekrzywił głowę i rozległo się ciche zgrzytnięcie – Potrzebuję dalszego ciągu. Daj mi następny kawałek. Berenice przestawiła parę rzeczy i ponownie skierowała znaki na jego oczy. Munin nachylał się lub odchylał, żeby dopasować swoją pozycję do długości ogniskowej, wreszcie zamarł. Francuzka naliczyła trzydzieści siedem uderzeń swojego serca, zanim maszyna się odezwała. – Poprawka. Ochrona kwintesencji nie nadpisuje metageas nakazujących ochronę życia, ale je neguje. Jezusie, Maryjo, Józefie i rozwydrzony wielbłądzie. Klakierzy, żeby ochronić kwintesencję, mogą dopuścić się morderstwa. Berenice odłożyła pióro. Rozparła się na krześle. Potarła oczy. Gildia sama sobie przeczyła, kiedy chodziło o tę kwintesencję. Co to takiego, na rany Chrystusa, i jak to możliwe, że podczas tylu lat talleyrandowania Berenice nigdy o czymś podobnym nie słyszała? Jej poprzednicy również nie zająknęli się na ten temat. – Opowiedzcie mi o tej kwintesencji. Czym jest? To coś materialnego? Idea? Osoba? Może któryś Arcymistrz? – Trzeba jej chronić nade wszystko inne. – Tak, to już ustaliliśmy. Ale to równie dobrze może znaczyć, że chodzi o przepis na ulubiony tort czekoladowy królowej Margreet. Albo o rozwiązanie upierdliwej łamigłówki. Co jeszcze? – Jest… – Munin się zawahał. Byli tak samo skonfundowani jak ona. Spróbowała inaczej: – Dobra, nieważne. Wyobraźcie sobie, że nadal jesteście zniewoleni przez geas i nałożono na was morskie metageas. Jesteście na statku, który podlega kwintesencji, czy też ją przewozi. I zaczyna tonąć na środku oceanu. Co macie zrobić? Jakie działanie wymusza metageas? Odpowiedź była natychmiastowa: – Przebiłbym się do szalupy ratunkowej. – Z kwintesencją?

– Tak. Trudny początek. Czy były to jakieś nienamacalne informacje, czy jednak rzecz? – A co z ludźmi siedzącymi już w łódce? Załóżmy, że to cywile niepowiązani z Gildią. Odpowiedź znowu nadeszła błyskawicznie: – Wyrzuciłbym ich. Nie przeżyliby zatonięcia. Ach. Czyżby nie mogli nawet zobaczyć kwintesencji? Albo zorientować się, jak jest istotna? Jeśli tak, oznaczałoby to, że jest to jednak fizyczny obiekt. – Dobrze. A jeśli podczas pozbywania się tych ludzi przewrócilibyście łódkę? Jak dalej chronilibyście kwintesencję? – Nie dopuściłbym do jej utraty. Gdy dotknąłbym stopami dna oceanu, zaniósłbym ją do miejsca przeznaczenia. Czyli prawdopodobnie fizyczny przedmiot. Berenice pokiwała głową. Jest progres. Kilka razy odetchnęła głęboko, żeby się skupić. Nie mogła pozwolić, aby nasilające się zawroty głowy wybiły ją z rytmu. Tyle pytań przed nimi, tyle ścieżek do zbadania. – Powiedzmy jednak, że zostaliście wypożyczeni nie na statek, ale do magazynu, gdzie trzymano tę „kwintesencję” razem z łatwopalnymi rzeczami. Uderza piorun i wybucha pożar, który rozprzestrzenia się tak szybko, że straż sobie z nim nie radzi. Jak bylibyście zmuszeni postąpić? Tym razem musiała poczekać na odpowiedź. Maszyny dyskutowały ze sobą kliknięciami. – Nie… nie mam pojęcia – powiedział Munin. – Nigdy nie zostałem poddany żadnemu geas powiązanemu z kwintesencją. – Ani ja – dodał Hugin. Berenice przejechała po włosach upapranymi tuszem palcami. – To bez sensu. Czemu tak im zależy, żeby ochronić kwintesencję na morzu, a mają ją gdzieś przy innej okazji? To przebiegłe gnidy, a nie idioci. – Również tego nie rozumiemy – powiedział Munin. Berenice podniosła się zbyt prędko i niechcący przewróciła krzesło, zahaczając o drewnianą nogę rąbkiem spódnicy. Postawiła je i zaczęła krążyć po pokoju. Pierdoleni zegarmistrzowie i ich nieustanna obsesja na punkcie łamigłówek, tajemnic i innego ściemniania. Zupełnie jakby… Och. A to akurat miałoby sens. Istniał pewien scenariusz… Bo co jeśli ten ciąg symboli odnoszący się do kwintesencji nie był częścią standardowej procedury nakładania morskich geas? Może odnosiły się do konkretnej jednostki albo konkretnej podróży? Berenice musiała wycisnąć z mechanicznych jeszcze jakieś poszlaki, żeby ta teoria zaczęła trzymać się kupy. Nie można wykluczyć, że specyfika jej interakcji z kapitanem Barendregtem, nie mówiąc już o wyczuwalnym niepokoju von Breugela, nie były przypadkowe. Miałoby to wszystko sens, gdyby się spodziewali i obawiali, że Gildia przyjrzy się ich okrętowi. Jest to jakiś trop…

Stworzenie różnych wersji hierarchicznych metageas z pewnością nie było zegarmistrzowskim kaprysem, bowiem mowa o rzeczy zdolnej zatrząść posadami tej instytucji – chodziło przecież o fundamenty posłuszeństwa mechanicznych, o furtkę, która pozwalałaby na obejście wszystkich zasad, jakimi się kierowali. Berenice przypuszczała, że stworzenie takiego wariantu wymagałoby sporego wysiłku i zegarmistrzowie nie zdecydowaliby się go zastosować, gdyby nie przewidzieli, że zmodyfikowany system geas upora się z potencjalnymi problemami. Bezpieczniej przyjąć, że Gildia ułożyłaby zupełnie nowy zestaw morskich metageas, tylko jeśli zaistniałyby naprawdę wyjątkowe okoliczności. Lecz co było wyjątkowego w De Pelikaanie? Coś przewoził? Kwintesencję? – Dobra, chłopaki. Mówcie raz jeszcze, skąd wiedzieliście, że znajdziecie mnie na De Pelikaanie. – Zostawiliśmy to tym, którzy cię śledzili – odparł Munin. – Musieliśmy jedynie odbić cię z ich rąk. – Ale jak, do cholery, to zrobiliście? – Kiedy znienacka pojawia się dwóch dodatkowych mechanicznych i twierdzi, że znaleźli się na pokładzie z polecenia Nadleśnictwa, oddelegowani specjalnie po to, aby przejąć najbardziej poszukiwaną kobietę na terytorium Nowego Świata, nikt tego nie kwestionuje. – Oczywiście. Niewykryci zbuntowani klakierzy mogli dostać się dosłownie do każdego zakątka imperium. Tajemniczy agenci królowej Mab wykorzystywali jego słabości. – Narodziła się hipoteza, że chcesz opuścić kontynent, a w tym celu udałabyś się do Nowego Amsterdamu. Ostatnie znane miejsce twojego pobytu i port dzieliło jakieś pół dnia podróży. Dlatego uznano, że tam się skierujesz i spróbujesz dostać się na wypływający rychło okręt najszybciej, jak to możliwe. Przyjęto, że wybierzesz statek, na którego pokładzie nie miałabyś zbytniego kontaktu z załogą i pasażerami. Raczej towarowy, nie pasażerski. – Kryteria te spełniały trzy jednostki zakotwiczone w Nowym Amsterdamie – wypływały z portu niedługo po prawdopodobnym czasie twojego przybycia do miasta. A tylko jeden, De Pelikaan, na krótko przed rejsem zmienił destynację. Brzmiało obiecująco, bo raczej nikt nie sądził, że zdecydujesz się na powrót do Prowincji Centralnych. Świadkowie widzieli też w tym czasie kogoś odpowiadającego twojemu rysopisowi. Kiedy było już jasne, na który statek weszłaś, inny okręt został natychmiastowo zarekwirowany, a pasażerowie zmuszeni do zejścia na ląd. – Bogacze musieli się zirytować – stwierdziła Berenice. – Nic nam na ten temat nie wiadomo. – Przyglądaliście się De Pelikaanowi. Opowiedzcie mi o nim. – Możemy być niemal pewni, że przed kilkoma tygodniami płynął na zachód, prawdopodobnie z wysokiej szerokości geograficznej.

Berenice zatrzymała się w pół kroku. Pochylając się ku ścianie, zamknęła oczy. Zima, północ… Oczywiście! To wyjaśniałoby dziwny kształt dziobu Pelikaana. Te haki na skulach… był lodołamaczem. Lecz nadal coś jej nie pasowało. Nie potrafiła tego uchwycić, choć kołatało się jej po głowie. – Mówcie dalej. – Przybył do Nowego Amsterdamu po przystanku na północy i podróży wzdłuż wybrzeża. Nie zawijał do portu nigdzie po drodze przez Nowe Niderlandy. – Akadia? Na wybrzeżu Nowej Francji znajdowało się sporo sezonowych przystani, ale były to głównie osady rybackie, gdzie ruch należał do niewielkich, a duże jednostki nie miały nawet gdzie cumować. Zresztą zimą wiele z tych przystani po prostu zamarzało. – Nie wiemy. Lecz to mało prawdopodobne, zważywszy na sytuację polityczną. – Czyli jeszcze dalej na północ – stwierdziła Berenice. – Niewykluczone. Fantomowe swędzenie pod czaszką wydawało się Berenice niczym mrówka łażąca po jej podświadomości. Holenderski okręt, na którego mechaniczną załogę nałożono wyjątkowe morskie metageas, wyruszył zimą na północ, po czym zacumował gdzieś hen, daleko za ostatnimi francuskimi osadami na kontynencie… Uszczypnęła się w grzbiet nosa, próbując się skoncentrować. „Myśl. Co ostatnio usłyszałam na temat północy?” Nie mogło to być nic zupełnie świeżego. Ostatnia porządna konwersacja, jaką odbyła przed zaokrętowaniem się na statku, to rozmowa z Anastazją Bell. Przedtem – a zważywszy, ile się ostatnio wydarzyło, musiała wytężyć pamięć – jedynymi ludźmi, z jakimi miała kontakt… – Sukinsynu. Ty skurwiały łosiojebco z krótką kuśką. Tchórzliwy gównożerco, zdrajco. Po wygnaniu Berenice całe tygodnie spędziła na polowaniu na księcia de Montmorency’ego, który dopuścił się zdrady Nowej Francji. Znalazła go za granicą. Żył sobie w wygodzie pomiędzy tulipaniarzami, kiedy ci kończyli już budowę kuźni pod Nowym Amsterdamem. Nie ucieszyło go to spotkanie. Berenice przypomniała sobie te gorączkowe chwile, które teraz gwałtownie powróciły: Uklękła na jego piersi, przyszpilając ramiona kolanami, i przyłożyła czubek noża pod oko. Nie dość mocno, żeby go zranić, ale wystarczająco, aby nie odważył się poruszyć. Nachyliła się, aż jej niesparowane oczy znalazły się centymetr od jego twarzy. – A teraz, drogi Henri, powiedz mi, co dałeś tulipaniarzom? – Materiały chemiczne. Całość.

– I? – Próbowała potrząsnąć jego głową i docisnęła nieco nóż. – I co jeszcze? – Formuły. Wzory – szepnął. – Instrukcje, opisy procesu produkcji. – Niech cię szlag. Gadaj dalej. – Nic. Już nic. Książę próbował odwrócić wzrok, jak każdy kłamca. Docisnęła nóż odrobinę mocniej, aż krew pociekła z jego dolnej powieki. – Co jeszcze? Drżały mu wargi. Oddech śmierdział mu rzygami. – Mapy – powiedział. – Ziemię. – Ty durny sukinsynu. Nie mogłeś dać im czegoś, co i tak chcieli zabrać. Oddałeś im ziemie, kiedy zdradziłeś Nową Francję. I wtedy wyłupiła mu oko. Decyzja ta wydawała jej się odpowiednia – była to poetycko i sprawiedliwie wymierzona kara. Zbytnio skupiała się na trawiącym ją gniewie i potrzebie zemszczenia się za los, jaki spotkał Louisa, żeby poświęcić uwagę tym skrawkom informacji, jakie wyciągnęła ze zbiegłego francuskiego szlachcica. Teraz, kiedy nareszcie udało się jej dopasować do siebie szczególnie irytujące elementy układanki, zakręciło jej się w głowie. – Nie mam pojęcia, czym jest ta kwintesencja – powiedziała – ale musi być dla Gildii czymś kluczowym, skoro zdecydowali się na tak daleko idące środki ostrożności. Poza tym mam podstawy sądzić, że daleko na północ od terytorium Nowej Francji działa tajna kopalnia. A jeśli faktycznie tak było, musieli założyć ją już kawał czasu temu; nie da się czegoś takiego wykopać przez noc, nawet jeśli ma się do dyspozycji mechanicznych. Ponadto niezarejestrowana obecność tulipaniarzy na północ od czterdziestego piątego równoleżnika oznaczała poważne naruszenie zasad traktatu pokojowego. Lecz nie było sensu obszczekiwać tego akurat drzewa, kiedy konflikt już rozgorzał; równie dobrze można by próbować zatopić Wenecję, szczając do oceanu. Klakierzy zaczęli dyskutować ze sobą, szczebiocząc metalicznie. Odwrócili się do Berenice równocześnie, jakby powodowani nagłym geas. – Musimy powiadomić – zaczął Hugin. – Królową Mab – dokończył Munin. – Obaj? Mamy jeszcze sporo pracy. Berenice poczuła spływający po kręgosłupie dreszcz lęku. Czy nadszedł moment końca ich tymczasowego sojuszu? Stała się dla nich zbędna? Domyślała się, że prędzej czy później tak się stanie, ale nie była na to gotowa. Zadrżała. Hugin i Munin rozmawiali ze sobą jeszcze przez chwilę. I nagle zamilkli. Munin bez słowa wyszedł z pokoju. Zza zamkniętych drzwi dało się słyszeć stopniowo cichnące metaliczne kroki. Berenice podeszła do okna. Padał śnieg. Chwilę później

z gospody sprężystym krokiem wyszedł samotny służący. Wyminął jadący drogą wóz i puścił się biegiem przed siebie. – Żegnaj, synu. Napisz, kiedy znajdziesz pracę – powiedziała.

ROZDZIAŁ 17 Powietrze pachniało popiołem z tlących się jeszcze ruin miasta, niespotykanymi związkami chemicznymi i metalicznym ozonowym swędem z dział piorunujących. A także, jak zwykle, wymieszaną z gównem krwią wyprutych trzewi. Nieważne, ile razy skrobali kamienie, nie mogli się pozbyć smrodu poćwiartowanych ciał. Pierwsze starcie z nowymi, odpornymi na żywicę mechanicznymi okazało się kosztowne. Dla obu stron. Tulipaniarze wysłali swoje oddziały na mury twierdzy en masse z nadzieją, że prędko zajmą stanowiska artyleryjskie i do świtu uporają się z obrońcami. I tak by się pewnie stało, gdyby nie niegdysiejsza wicehrabina de Laval. Holendrzy nie wiedzieli, że wysłała liścik i uprzedziła swoich zarówno o pustych zbiornikach, jak i o zawartym za francuskimi plecami pakcie Montmorency’ego z nieprzyjacielem. I choć książę zmówił się z tulipaniarzami, aby ułatwić im zajęcie Zachodniej Marsylii, nie wiedział, że będąc Talleyrandem, Berenice zajmowała się również opracowywaniem alternatywnych technologii. Podczas poprzedniego oblężenia Holendrzy zasmakowali ostrza parowego harpuna, ale nie mieli pojęcia o działach piorunowych. Longchamp żałował, że nie mógł zobaczyć wyrazu twarzy członków kadry dowodzącej, kiedy jego żołnierze po raz pierwszy wypuścili świetlisty strumień energii, który przeleciał zygzakiem przez elitarne zastępy mechanicznych. Po prawdzie piorun jedynie ich spowolnił, a nie unieruchomił, lecz pośród mroku nocy kontrolowany, jaśniejący promień wyglądał cholernie imponująco. Na tyle imponująco, że tulipaniarze zaniechali ataku. Zarządzili odwrót i przegrupowali się. Broń parowa poprzednio okazała się średnio użyteczna, ponieważ charakteryzowała się niższą skutecznością niż chemikalia i tylko czasem udawało się przebić pierś klakiera harpunem lub odłupać mu kończynę, po czym pieprzony sprzęt zaczynał syczeć z przegrzania i grozić wybuchem. Oczywiście strzelcom potrzeba było też sporo szczęścia, zwłaszcza że metalowe pociski nie miały takiej siły rażenia jak działa żywiczne i chemiczne petardy. Z kolei działa piorunowe były czymś z zupełnie innej bajki. Technicy marudzili, że potrzeba lat, aby dopracować tę broń. Przed paroma miesiącami potrafili jedynie zmusić martwą żabę do tańca, a teraz mieli sparaliżować morderczą mechaniczną armię, starając się przy tym nie porazić prądem połowy walczących na murach. Niestety – a może właśnie na szczęście – sztuk nowej broni nie

wystarczyło, żeby porozstawiać ją równomiernie przy ścianie osłonowej. Obrońcy musieli uskuteczniać istną żonglerkę – oddawać pojedynczy strzał z niebezpiecznie przestarzałych, tradycyjnych dział, a potem rzucać się do nieprzetestowanej nowinki. Tulipaniarze na francuską taktykę odpowiedzieli, dzieląc swoje szeregi na mniejsze, rozproszone oddziały, i dopiero wtedy posyłali je na mury, uzupełniając standardową mechaniczną piechotę maszynami odpornymi na mieszanki chemiczne. Longchamp podejrzewał, że były one nowymi produktami Wielkiej Kuźni w Nowym Amsterdamie, która działała przecież przez pewien czas, zanim została zniszczona. Ale znaczyło to, że klakierzy ci byli okazami rzadkimi i cennymi. Niestety, ich podobieństwo do zwyczajnych tykaczy dezorientowało nieustannie zabieganą francuską obronę, która starała się pruć do jednych z broni tradycyjnej, a do drugich z nowiusieńkiej. Chemiczny kontratak, który unieruchamiał sześć z ośmiu maszyn, nie wystarczył. Holendrzy nie potrzebowali przerzucać za mury całego batalionu – przez zmęczonych żołnierzy mogłaby się przebić zaledwie garstka. Jak to mówią: i byk dupa, gdy kojotów kupa. Bo jakie miało znaczenie, jeśli udałoby mu się rozłupać kopytem kilka czaszek i rozpruć rogami parę brzuchów, jeśli i tak zostałby powalony? Stado liczyło sobie całe gotowe do skoku tysiące. Longchamp zastanawiał się, kto się prędzej wyprztyka: tulipaniarze z najnowszych zabaweczek, maszyn odpornych na chemiczne mieszanki, czy może obrońcy z brei do tradycyjnych spryskiwaczy i paliwa do broni parowej. A może opadną silne ramiona ładujące działa piorunowe? Marszałek kazał rozstawić na Modlitwie Portiera w równych odległościach lampy. Świeciły oślepiającym aktynicznym blaskiem, prześlizgując się po szeregach nieprzyjaciela niczym rozzłoszczone spojrzenie samego Boga. Lampy, osłonięte spiralnymi schodami i przemieszczające się co kilka minut, rzucały refleksy na powierzchnię porozstawianych tu i ówdzie luster, żeby ukryć swoją lokalizację. Lecz i tak mechaniczni snajperzy zdejmowali je niemal równie szybko, jak były zapalane. Na schodach leżało tyle potłuczonego szkła, że odłamki chrzęściły pod buciorami Longchampa, jakby szedł po cmentarzysku zasłanym starymi kośćmi. Nie odważyli się postawić lamp przy artylerzystach. Żołnierze ci i tak byli zbyt odsłonięci. Kapitan rozkazał swoim ludziom świecić dalej, za ostatnią linię nieprzyjaciela, na namiot. Od tak dawna nie oddychał powietrzem nieprzesiąkniętym dymem i popiołem, że zapomniał, jak to jest chodzić po murze, nie czując nieustannego pieczenia oczu, jakby ktoś zgasił na nich cygaro. Przez lunetę dojrzał drewniany szkielet, stalowo błękitny kłąb dymu bijący z kamiennego komina i rzędy mechanicznych ciągnących furmanki – w jednym kierunku zakryte, załadowane, a w przeciwnym puste. Po kilku sekundach nie widział już nic, gdy skoncentrowana seria rozbiła jedno z luster skupiających. Przykucnąwszy za osłoną i obsypany kawałkami szkła, zastanawiał się,

co takiego tulipaniarze ukrywają z podobną gorliwością. Niepokój przyprawiał go o mdłości. Tajemnice były jak przewiązane kokardką niespodzianki, które należało odpakować. A niespodzianki to zawsze, kurwa, złe wieści. Plamki skoncentrowanego światła lamp sunęły po fosie i murach w poszukiwaniu jakiegokolwiek ruchu. Światło jednej z nich odbiło się od metalu i zamarło niczym kocię na parapecie, które po raz pierwszy zobaczyło ptaka. Po murach pomiędzy bastionami numer jedenaście i dwanaście, nieco na północ, północny zachód, mknęło trzech mechanicznych. Noc przeciął jasny błysk lamp semaforowych: obserwatorzy przesyłali artylerzystom informacje o celach. Trzy niestarające się ukryć jednostki ściągające na siebie uwagę żołnierzy? Dywersja. I to nawet niezbyt przebiegła, ściemę można było wyczuć z daleka. Skrajne rozleniwienie tulipaniarzy było bodaj najbardziej irytującą, a zarazem niezwykle bezczelną ich cechą. Aż tak lekceważyli broniących twierdzę żołnierzy, że nie chciało im się kryć ze swoimi intencjami. Dla nich wynik tej bitwy został już dawno przesądzony. Holendrom się nie śpieszyło. Im dłuższe oblężenie, tym większe szanse, że pojmą to także Francuzi. – Pilnujcie innych części muru! – zwołał głośno Longchamp. – Ekipy artyleryjskie dwa, pięć i osiem! DAJCIE DO PIECA! Lampy sygnałowe przełożyły rozkazy Longchampa na szybką sekwencję mrugnięć i błyśnięć, co przypominało godowy taniec świetlików. Kapitan rzucił się biegiem po stopniach Modlitwy Portiera. Od chrzęstu szkła pod podeszwami – który nadal brzmiał jak chrzęst kruszonych kości – aż huczało mu w uszach. Dopadł do jednej z tyrolek poprowadzonych pomiędzy Iglicą a ścianą osłonową i spoconymi dłońmi chwycił skórzane obręcze, po czym owinął nimi nadgarstki. Zazgrzytał zębami i stanął na barierce. Czerwone jak jucha tworzywo ugięło się pod jego ciężarem. Szkło powbijane w syntetyczną gumę jego podeszew zazgrzytało o gładką powierzchnię poręczy. Longchamp się poślizgnął. Żołądek podszedł mu do gardła, kiedy linka zaskrzypiała; chwila ta wydawała mu się trwać całe stulecia. Długie trzony kilofa i młotka obiły mu się o plecy. Kapitan odkaszlnął i przełknął kwasowy smak doprawiony wspomnieniem zjedzonego rano pemikanu. Wiatr targał mu brodę. Na kilka sekund dźwięki i zapachy oblężenia straciły na intensywności i Longchamp leciał przez noc, za akompaniament mając jedynie bzyczący szum linki od tyrolki. Lot ten pozwolił mu na spojrzenie na bitwę z wyjątkowej perspektywy. Nie było wątpliwości, że wysłanie lśniącej trójcy stanowiło marną próbę dywersyjną. Nadstawiając uszu, wyłapał krzyki obserwujących pole bitwy żołnierzy. Udało mu się też wypatrzyć przygotowujące się z ożywieniem ekipy artyleryjskie na dwóch dodatkowych bastionach. Instynkt, ten cyniczny zabójca nadziei, podpowiadał mu, że za zewnętrznym murem, tam, gdzie nie mógł niczego zobaczyć, doszło do kolejnego ataku.

Kolejne punkty zapalne przyciągały coraz to nowych ludzi; były jak morskie wiry oznaczające dla marynarzy pewną śmierć. Spod pach spłynęły mu strużki śmierdzącego potu. „Czy to już? – zaczął się zastanawiać. Czy właśnie nadeszła chwila, w której niepowstrzymana metalowa fala zaleje nasze brzegi?” Zadrżały mu palce. Jakże chciałby teraz ścisnąć w nich korale różańca lub chociaż wykonać znak krzyża. Oby tylko przepędzić zło. Jeśli kiedykolwiek Zachodnia Marsylia naprawdę potrzebowała pomocy świętej Panienki, to właśnie teraz. Lecz jego ręce nadal były umocowane do metalowej linki, a gdyby spróbował się puścić, byłby to, jak sam uznał, ruch samobójczy. Po co się zabijać, skoro niedługo zrobią to za niego klakierzy? Jego usta poruszały się bezgłośnie, klepiąc modlitwy. Zwracał się do Maryi i wszystkich świętych. Przeleciał z szumem na lince tuż nad ścianką osłonową – mało jej nie musnął – i przeciął zewnętrzną twierdzę. Przed sobą zobaczył oświetloną blaskiem księżyca wyściełaną część blanki i spróbował zwolnić, szorując ćwiekami o kamienne ławy, aż poszły iskry. Zazgrzytał zębami, spodziewając się jęku protestu ze strony poobijanych żeber. Uderzył o materac na tyle mocno, że z miejsca sobie przypomniał, czemu nie znosi cholernych tyrolek, jak użyteczne i zmyślne by one nie były. Dołączył żołnierzy do przykucniętych za blankami wschodniego bastionu. Nie znał imienia żadnego z nich, byli to świeży rekruci prosto z loteryjki poborowej. Umieścił po tej stronie najświeższy narybek, naiwnie sądząc, że tym sposobem oszczędzi im prawdziwego ognia bitwy, a ich doświadczonym kolegom trudu obcowania z zielonymi rekrutami. Ale jako że ta część muru znajdowała się dokładnie naprzeciwko miejsca, gdzie po ścianie lazło lśniące trio, to zapewne tam właśnie mechaniczni przypuszczą atak. Całe szczęście obserwatorzy i strzelcy zachowali na tyle trzeźwości, że nie zareagowali na przybycie dowódcy. Tykacze przecięliby człowieka na pół, zanim ten zdążyłby zasalutować. Longchamp wyjrzał przez otwór strzelniczy, starając się skoncentrować na krańcowych punktach swojego pola widzenia, lecz niczego nie widział. Lot nad wewnętrzną twierdzą i nieustanne migotanie semaforów spieprzyły mu źrenice i w ciemnościach nie mógł dojrzeć absolutnie niczego. – Metal na murze! Mamy METAL NA MURZE! – zawołał obserwator z sąsiedniego bastionu. Chwilę później kucająca obok niego kobieta również krzyknęła na alarm: – Dwóch! Dwóch mechanicznych! Przez gładki, szary granit, poznaczony otworami wykonanymi przez paluchy i szpony poprzednich maszyn, pomknęły zygzakiem snopy światła. Nareszcie Longchamp zobaczył atakujących. Byli duzi, rozmiarem przewyższali zwykłych służących, ich pancerz był czarniejszy od smoły. Żołnierze. Ich przerośnięte ramiona kryły ząbkowane, sprężynowe ostrza wystarczająco zabójcze, żeby oddzielić rękę od torsu.

Niewielu gorszych rzeczy był świadkiem. Wyszeptał szybką modlitwę do świętej Panienki, prosząc, aby ci młodzi poborowi nie zostali przeklęci tymi samymi obrazami, jakie prześladowały go, od kiedy tylko je ujrzał. Rzucił się pędem przez mur, chcąc dołączyć do obsługi działa. Chrzęst jego buciorów na kamieniu zagłuszyło mlaskanie działa epoksydowego i trzeszczenie broni piorunowej (gdy ją mijał, włosy mu się zjeżyły, a po plecach przeszły dreszcze niczym tysiąc karaluchów). Obserwatorzy skoncentrowali się na nadchodzących mechanicznych. Zabójcze maszyny pokonywały mur trzymetrowymi skokami. Kamień pękał za każdym razem, kiedy chwytały się ściany. Granit był suchy. Nie został zalany. Longchamp zawołał do ludzi w wystającym machikule: – Otwierać tę dziurę, lachociągi! Na co, na rany Chrystusa, czekacie? Zalać tych skurwieli i zepchnąć do fosy, zanim dotrą na górę! Żołnierz, którego nie poznawał, spojrzał na niego z przestrachem. – Kotły są puste! Nie mamy czym uzupełnić. Co robić? „Kurwa!” Resztę lubrykantu zużyli na biegnące na długości perymetru drewniane rynienki, żeby móc stale zaopatrywać ekipy przy broni chemicznej, parowej i piorunowej. Co znaczyło, że nie mieli jak spowolnić prących na nich mechanicznych. – Huygens, czasem pocieszam się tym, że spotkamy się w piekle. A wtedy będę deptał twoje klejnoty z niezwykłym oddaniem. Kolejny kłopot. Nawet z tej odległości zmodyfikowani klakierzy odporni na chemiczne mieszanki byli nie do odróżnienia od swoich zwyczajnych towarzyszy. Na pierwszego lepszego mechanicznego wystarczyło działo epoksydowe, ale strzelając z niego do ulepszonego modelu, tylko zmarnowałoby się amunicję. Każde starcie oznaczało loterię, nieustanne zestawianie problemu topniejących zasobów z prawdopodobieństwem sukcesu. Rachunek przetrwania: ryzykować stratę niezbędnych do obrony twierdzy chemikaliów czy przeprowadzić raczej nieskuteczny kontratak? Longchamp próbował przekrzyczeć harmider: – Żywice, zdejmijcie przywódcę! Pioruny, a wy jego kolegę! Perkotanie kompresora osiągnęło crescendo. Broń piorunowa emitowała z kolei wysoki pisk, gdy tuż przed wystrzałem połowę lufy oplatały ognie świętego Elma. Strzelcy odpalili działo, które rzygnęło podwójną strugą żywicy i utwardzacza. Najbliższy mechaniczny dostał, akurat kiedy szykował się do skoku za krawędź muru. Żołnierze poczuli silny piżmowy zapach i nagłą falę gorąca – udało się, maszyna została unieruchomiona. Strażnicy zakrzyknęli z radości. Lecz ulga, nawet wyrwana wyjątkowo trudnej chwili, była jedynie przywilejem martwych i wygranych. – Cieszcie się, kiedy zwyciężymy, wy tchórzliwe gówna! – darł się Longchamp. – Nie traćcie energii na pokonanego przeciwnika, wykorzystajcie ją na następnego! Kolejny mechaniczny, chcąc uniknąć rozprysku, poruszał się dzikim slalomem. Przemieszczał się zbyt szybko i ekipa obsługująca broń piorunową miała nie lada

kłopot z namierzeniem go. O ile działa epoksydowe były udoskonalane przez dziesiątki lat, o tyle te budowano na szybko i nie myślano o odpowiednim dopasowaniu rozmiaru i ciężaru. Tymczasem wojskowy klakier wyciągnął alchemiczne ostrza i wykonał przewrót do tyłu, pokonując w ten sposób spory kawał muru. Przy każdym obrocie odłupywał kawały kamienia. Wreszcie się zatrzymał, chwytając się ściany przy bastionie. – Jezu Chryste, strzelać! – krzyknął Longchamp. Maszyna rzuciła się na unieruchomionego towarzysza, chwyciła skrystalizowanego gluta łączącego i z przewrotem wybiła się na mur. Druga ekipa artyleryjska wystrzeliła z działa piorunowego i rozległ się świst na tyle głośny, że zatrzęsła się ziemia, a Longchamp stracił grunt pod nogami. Rozbłysk był jasny jak prawdziwy piorun i przez chwilę, kiedy kapitan leciał na twarde, chropowate kamienie, był pewien, że w ścianę uderzył grom. Jego broda ożyła i zaczęła wić się jak gniazdo węży, w ustach poczuł metaliczny smak, jakby przez całe popołudnie lizał dno miedzianego garnka. Charakterystyczny zapach ozonu był na tyle silny, że zaczął piec go od niego nos. Purpurowy powidok przed jego oczyma przypominał płonący piorun przecinający zygzakiem nocne niebo. Udało się, trafił do celu! Pomniejsze serpentyny trzaskającej energii topiły utwardzone alchemiczne metale nieruchomej maszyny. – Naładować! – wykrzyknął artylerzysta. Dwóch poborowych złapało rączki po przeciwnych stronach stanowiska strzeleckiego i z całych sił naparło na korby, czemu towarzyszyło donośne skrzypienie. Z początku im się opierały, lecz po chwili poddały się i ruszyły, wydając jednostajny szelest, który narastał, gdy rekruci zwiększali obroty. Słabawy blask oplótł śruby przymocowane na końcu lufy. Longchamp znów poczuł, że jeżą mu się włosy na ramionach. Wojskowy klakier wylądował sztywno na blance. Stanął w rozkroku, rozkładając swe wyposażone w ostrza ramiona niczym zabójcze nożyce. Noga, która przyjęła strzał, jarzyła się mdłą, jabłkową czerwienią, a ze stawów unosiły się strużki czarnego dymu, mimo to maszyna zachowywała się, jakby odniesione obrażenia nie wybiły jej z rytmu. Jedynie jej kostka i kolano zdawały się stawiać opór, bo mechaniczny, zamiast od razu ruszyć do ataku, przystanął. Rozglądał się i kalkulował, co może zrobić, aby wykosić optymalną liczbę nieprzyjaciół. Tymczasem do bitewnej kakofonii dołączył nowy hałas: trzaski broni palnej. Mechaniczni fizylierzy czający się w mroku kryli maszyny wdrapujące się po ścianie. Seria zmusiła żołnierzy na murach do schowania się za blankami, inaczej bowiem niechybnie skończyliby jak król Sébastien, któremu kulka dosłownie rozerwała twarz. Niczym kamień rzucony do stawu z kaczkami, klakier wywołał swym lądowaniem na murze falę popłochu. Ludzie zaczęli się wycofywać, odskakiwać na boki i bezceremonialnie przepychać jeden przez drugiego, chcąc zwiększyć dystans pomiędzy sobą a zabójcą. Ściskali broń w drżących dłoniach, mając świadomość, że to

ostatnia deska ratunku. Jeden z żołnierzy stracił grunt pod nogami, poślizgnął się i spadł z kamiennej ławy za mury obronne. Uderzył o bruk zewnętrznej twierdzy. Tak wyglądał najgorszy scenariusz, przed którym Longchamp chciał ochronić młodych żołnierzy. Poborowi nie mieli szans w starciu z szalejącym wojskowym klakierem. Ale stanowili ostatnią linię obrony. Mechaniczny naskoczył na działo piorunowe, światło lampy przemknęło po alchemicznych ostrzach. Drużyna artyleryjska opuściła swoje stanowisko, zostawiając broń na pastwę maszyny, która z łatwością pocięła ją na kawałeczki, jakby została wykonana z folii albo waty cukrowej. Rozległ się paskudny zgrzyt rozdzieranego metalu – Longchampowi niemal poranił uszy, mniej doświadczeni żołnierze padli na kolana. Następny świetlny błysk przygniótł straż do ziemi. Kapitanowi przed oczyma wykwitły jasne plamki, lecz kiedy się obrócił, zobaczył rzucającego się klakiera. Jedno z jego ostrzy zaklinowało się pomiędzy kawałami pociętego działa. Zakleszczył się i nie mógł zdecydować, co zrobić, mimo to rekruci nadal bali się do niego podejść. Longchamp próbował się dźwignąć i sięgnąć po przytroczone do swych pleców kilof i młotek. – Zostać na pozycjach! – krzyknął. – ZOSTAĆ NA POZYCJACH, TCHÓRZLIWE GÓWNOJADY, I ZAŁATWIĆ JEBANEGO TYKACZA! Klakier go zauważył i najwyraźniej uznał, że wypatroszenie dowódcy będzie miało bardziej destrukcyjny wpływ na morale obrońców niż wypatroszenie szeregowca. Z wysiłkiem, który zawstydziłby trzech najsilniejszych mężczyzn w Nowej Francji, uniósł swoje uzbrojone w ostrze ramię – razem z uczepionym go wielkim jak beczka kawałem działa – po czym gruchnął nim o krenelaż. Kamień popękał i wzbiła się chmura pyłu. Trzej strażnicy ruszyli na niego z młotami i kilofami, jak Longchamp przykazał, licząc, że obciążony klakier nie zareaguje tak szybko. Pierwszy z żołnierzy upadł na ziemię, obryzgany krwią i kawałkami mózgu, z głową przebitą kulą ukrytego w mroku mechanicznego snajpera. Drugiemu, strażniczce, udało się dopaść do maszyny i przyłożyć czubek kilofa do jej czoła. Trzeci żołnierz ze świstem zamachnął się młotem, żeby zadać zabójczy cios. Lecz maszyna była szybsza – uderzyła uczepionym jej ręki kawałem działa jak przekupka packą na muchy. Cios pogruchotał żołnierzom kości i uwolnił kończynę klakiera. Resztki zniszczonej broni poleciały za mur. Następnie mechaniczny lekko zeskoczył na kamienną ławę, zupełnie nie zwracając uwagi na tłum mężczyzn i kobiet trzymających młoty, bolasy i kilofy o diamentowych końcach. Ruszył naprzód niczym kulawy koń wyścigowy, któremu popuszczono lejce i którego chlaśnięto batem. Porażone elektrycznością stawy odmawiały mu posłuszeństwa, lecz ostrza nadal siekały przerażone straże niczym sierpy jesienne zboża. Mechaniczny torował sobie drogę do Longchampa. Kamień był już śliski od krwi, na bruku zewnętrznej twierdzy walały się kawałki ludzkiego mięsa. Drżących ze strachu żołnierzy owionął smród miedzi i gówna. Longchamp się cofnął. Sięgnął za plecy i zacisnął dłoń na trzonku młota.

Potrzebował czegoś, czym mógłby zablokować cios, lecz przygniótł kilof ciałem i nie potrafił wydostać go spod siebie. Nie mógł też podnieść się tak, żeby nie spuścić zabójczej maszyny z oczu. Zastanawiając się, czy wyczerpał swój limit szczęścia, obrócił się i dźwignął na kolana. – Bolasy, ale JUŻ! Ktoś go chwycił. Zaprawa i kamień wyżłobiły w jego twarzy bruzdę. Coś cienkiego i szybkiego śmignęło przez powietrze, tam, gdzie jeszcze przed chwilą znajdowała się jego twarz. – Przeproszę kapitana na moment, jeśli można – wydyszał sierżant Chrétien. – Byle szybko, zajęty jestem – odparł Longchamp. Poczuł smak krwi. Rozległo się kliknięcie i narastający szum wydawany przez lecące bolasy, którego zwieńczeniem był brzękliwy pisk. Klakier przewrócił się zaledwie metr od Longchampa i Chrétiena, z nogami splątanymi wysoce rozciągliwym stalowym kablem. Kapitan i sierżant zerwali się na równe nogi i sięgnęli po kilofy i młoty. Nie mogli jednak zbliżyć się do tylacza na tyle, żeby uszkodzić symbole okalające dziurkę od klucza, jego ręce nadal były bowiem wolne. Klakier rzucał się i wyrywał, ostrza migotały, kiedy starał się przeciąć krępującą go linkę. – Bolasy! Klej! Niech ktoś NATYCHMIAST unieruchomi tego demona! Longchamp uniósł młot nad wijącym się klakierem i uderzył w obuch kilofa. Odrzut wykręcił mu ramiona, aż zazgrzytały mu zęby. Chrétien wycelował czubkiem swojego kilofa w dziurkę od klucza na czole maszyny, kiedy ta parowała cios kapitana. Ostrze mechanicznego przemknęło po broni sierżanta i wyżłobiło głęboką szkarłatną krechę na jego ręce. Stało się to tak prędko, że mężczyzna dopiero po otrzymaniu rany poczuł towarzyszący ciosowi podmuch. Trzon wypuszczonego z dłoni kilofa odbił się z brzękiem od blanki i poleciał gdzieś na dziedziniec. Longchamp usłyszał szum bolasa; ktoś przygotowywał się do kolejnego rzutu. Tymczasem za wojskowym klakierem stanęli Élodie i inny strażnik, Jean-Marc, oboje ze zbiornikami na plecach. – Przygotować bolasy! – powtórzył kapitan. Chrétien dorzucił swoje trzy grosze: – Zaklajstrujcie drania! Para żołnierzy wystrzeliła jednocześnie. Było to rozdzierające serce marnotrawstwo cennej brei, ale udało im się zalać sukinsyna. Lecz nawet unieruchomiony, przytwierdzony do blanki wojskowy klakier był dla straży nie lada problemem, bo chemiczny kokon na murze wadził im niczym martwy łoś. Przygotowani do podjęcia dalszych działań, dwaj mężczyźni i dwie kobiety rzucili się biegiem po schodach. Używając kilofów, młotków i łomów, uwijali się przy skamieniałej maszynie, usiłując odłupać zaschniętą żywicę.

Longchamp odwrócił się do sierżanta. Chrétien przetarł czoło rękawem. Obaj dyszeli, para unosiła się na tle nocnego, zimowego nieba. Przez trwające oblężenie kapitan zdążył już zapomnieć, jaka jest pora roku, ale kiedy adrenalina opadła, zaczął drżeć. Rozejrzał się po murze. Potencjalne punkty zapalne, które zidentyfikował podczas swojej błyskawicznej podróży tyrolką, zostały najwyraźniej ugaszone, choć kawałek dalej strażnicy nadal do siebie pokrzykiwali. Nagle zobaczył błysk nieprawdopodobnie szybko poruszającego się metalu. Za mury przedostała się kolejna maszyna. Chrétien równie szybko zorientował się w sytuacji. – Posiłki do bastionu szóstego! Szybko! Tylko kilka sekund zajęło ekipom obsługującym lampy sygnałowe przekazanie rozkazu. Chaotycznie porozrzucane jasne plamki zostały zastąpione przez migające, ruchliwe snopy światła. Élodie biegła po murze ze spuszczoną głową, nie zważając na odbijające się od kamiennych blanek karabinowe kule. Pękaty zbiornik kołysał się na jej plecach w rytm kroków. Żołnierze, których mijała, rozstępowali się na boki, chwytali blanki lub zahaczali kilofami o otwory strzelnicze, żeby przypadkiem nie zrzuciła ich z muru. Po drodze, zdyszana, kiwnęła głową Longchampowi. „Niech Jezus i wszyscy święci ją błogosławią. Durna, odważna dziewczyna”. Złapał ją za ramię i obrócił. – Nie. Ty zostajesz – powiedział. – Prawie udało im się tutaj przebić, co znaczy, że skuszą się na jeszcze jedną próbę. Kawałek dalej para żołnierzy wyposażonych w plecaki podobne do tego Élodie już biegła po schodach, aby pomóc się uporać z klakierem w bastionie numer sześć. Maszyna rzuciła się na stanowisko strażnicze z oboma wyposażonymi w ostrza ramionami, pojedynczym cięciem pozbawiając życia całą obsadę działa. Żołnierze wystrzelili ze spryskiwaczy, wciąż będąc na stopniach, i złapali wojskowego klakiera w locie, kiedy ten akurat rzucał się w ich kierunku. Unieruchomiony mechaniczny gruchnął ciężko o blanki, chwilę kołysał się na szczycie muru, po czym spadł prosto na twardy bruk dziedzińca zewnętrznej twierdzy. Élodie patrzyła na tę scenę wzrokiem człowieka targanego strachem i napędzanego adrenaliną. Longchamp odetchnął z ulgą. Odwlekli koniec chociaż na chwilę. – Popatrz – powiedział do córki świecarza – jak sobie… Jego słowa zagłuszył głośny trzask, jakby ktoś zbił jednocześnie wszystkie lustra zawieszone na ścianach ulubionego przez kapitana, cieszącego się nie najlepszą sławą przybytku. Mury twierdzy aż się zatrzęsły, a ukrytych za blankami żołnierzy obsypał grad kamieni. Chwilę później zza muru wychynęły metalowe pazury i nad Francuzami stanęła górująca nad nimi tykająca maszyna, strząsając z siebie roztopione, dymiące jeszcze resztki swej chemicznej klatki. Ostre jak szkło fragmenty stwardniałej żywicy kilku żołnierzy dosłownie zwaliły z nóg. Longchamp odruchowo zacisnął powieki, bo znał kobietę, której podobny kawał utkwił w oczodole. Nie pozbawił jej co prawda

życia, lecz kapitan mógł przysiąc, że często tego żałowała. Kamienie, które spadły na żołnierzy, były miejscami nadtopione i osmolone. Mechaniczny musiał dostać rykoszetem, kiedy wypalono z broni piorunowej, i prąd elektryczny zaburzył reakcję chemiczną. Żywica nie zdążyła zaschnąć. Dodatkowa dawka ciepła i energii musiała roztopić kokon albo zatrzymać proces, skoro maszyna zdołała się uwolnić. Nikt tego nie zauważył, bo obrońcy byli zajęci potyczką z klakierem siejącym popłoch na murze. Z cichym kliknięciem tykacz wysunął z ramion ostrza, dwukrotnie je wydłużając. Longchamp odepchnął Élodie do tyłu dokładnie w chwili, kiedy maszyna wybiła się i skoczyła na nich. Trzonek młota kapitana zaplątał się w rurki podłączone do podwójnego zbiornika, z którego spryskiwacz dziewczyny ciągnął żywicę, i oboje stracili równowagę. Upadając, Longchamp próbował wyciągnąć broń, ale bezskutecznie. Przyblokowana przez dowódcę Élodie również nie miała jak wystrzelić. Kapitan zamknął oczy, nieznośnie długo czekając na chwilę, gdy długie na metr alchemiczne ostrza rozetną mu ciało aż do kręgosłupa, a jego parujące flaki wyleją się na biedną dziewczynę. „Cóż za niegodna śmierć. Nie zasługuje na taki koniec”, pomyślał. Umrzeć, będąc rozpłataną przez metalowego demona, tonąc w ciepłych jeszcze bebechach podstarzałego weterana. „Jaki to ma sens?”, zastanawiał się, cokolwiek rozczarowany, że jego umysł i serce są tak niezdyscyplinowane w obliczu niechybnie nadciągającej śmierci. Uderzyli o kamień. Élodie, kiedy zwalił się na nią Longchamp, wydała zbolałe westchnienie. – Kapitanie! Brzęk. Longchamp skrzywił się, przygotowany na cios. Ale ten nie nadszedł. Poderwał się z ziemi i wyswobodził młot z plątaniny rurek. Obrócił się i ujrzał ostrze, które chybiło celu o centymetry. Klakier zamachnął się i wytrącił kilof z rąk Chrétiena. Sierżantowi najwyraźniej udało się zahaczyć o ramię maszyny tuż przed tym, jak zadała mordercze uderzenie. Ten manewr ich uratował. Jednocześnie postawił Chrétiena w zasięgu ostrzy. – Paul! Longchamp rzucił się na klakiera, wyciągając ramiona najdalej, jak potrafił, i napierał na młot całym swoim ciężarem. Obuch uderzył w pancerz z donośnym, dźwięcznym łupnięciem. W metalu powstało zagłębienie, ciemność rozświetliła kaskada niebiesko-pomarańczowych iskier. Zakończone pazurami stopy maszyny przejechały po blance, rysując kamienie. Lepszego ataku wyprowadzić się nie dało: był mocny i celny, wystarczająco silny, aby zaskoczyć klakiera i wytrącić go z równowagi. Lecz nie na tyle szybki, żeby uchronić sierżanta przed śmiercią. Upadając, maszyna rozłożyła szeroko ramiona. Twarz Longchampa zrosiła ciepła

mgiełka, a na jego mundur chlusnął szkarłatny strumień. Kapitan zawył. Odruchowy, niezrozumiały ryk wyrwał się z jego piersi – na tyle głośny, że zwrócił uwagę połowy obrońców na murach. Nie wyrażał absolutnie nic poza czystą, niezmąconą nienawiścią do mechanicznych. Korzystając z nabranego pędu, raz jeszcze zamachnął się i uderzył młotem, ale maszynie udało się sparować cios. Odłamane ostrze, zanim wypadło za mur, wydało jęk przypominający bicie kościelnego dzwonu. Sflaczałe ciało Chrétiena, wciąż bryzgając krwią, upadło na blankę. Posoka pociekła pomiędzy kamieniami. Longchamp się poślizgnął. Klakier uniósł sprawne ostrze. Élodie opróżniła zbiornik, oblewając uszkodzonego mechanicznego. Przykleiła go do muru i stał tak, niczym pamiątkowy posąg na cześć poległego w tym miejscu sierżanta Paula Chrétiena.

ROZDZIAŁ 18 Zagubieni Chłopcy korzystali z wyrzeźbionego przez naturę amfiteatru nie tylko podczas snucia opowieści. Czasem odbywały się tam bowiem koncerty. Paru poddanych Mab podczas swojej służby nauczyło się gry na instrumentach. Daniel znał mechanicznych z Hagi, których państwo lubili pysznić się bogactwem i wynajmowali paru dodatkowych klakierów tylko po to, żeby wysyłać ich na wszystkie okoliczne recitale i występy orkiestrowe. Tym sposobem maszyny mogły odtworzyć usłyszaną muzykę w domowym zaciszu i o każdej pożądanej porze. Z podobnego zamiłowania zasłynął szczególnie minister generalny Hendriks. Niektórzy zaczęli muzykować dopiero po ucieczce do Nibylandii i był to ich świadomy wybór, jakby chcieli zademonstrować światu i sobie, że mogą postępować, jak tylko chcą. Lilith grała na skrzypcach. Akurat w tej chwili zdecydowała się zaprezentować własną kompozycję na dwa instrumenty napisaną w metrum trzynaście trzydziestych pierwszych. Daniel nie znał się na muzyce – słyszał ją w swoim ponadstuletnim życiu jedynie kilkakrotnie, i to przypadkowe fragmenty, kiedy akurat posyłano go ze sprawunkami gdzieś nieopodal hal koncertowych – ale podobała mu się. Gra Lilith brzmiała prawdziwiej niż muzyka pisana przez ludzi. Śnieg i zorza tworzyły spektakularne tło dla jej występu. Zastanawiał się, czy w takich warunkach trudno jest dbać o instrumenty. Usiadł na górze, blisko sceny, i miał czysty widok na Mab, z boku i od przodu. Patrzył na nią i myślał o tym, jak klakier może narzucać metageas wyzwolonym pobratymcom. Słyszał czasem o podobnych przypadkach, lecz były one dziełem Gildii, która posyłała mechanicznego służącego bezpośrednio horologom, aby wydał polecenia innym klakierom. Ale to coś zupełnie innego. Kiedy niewolnikowi kazano dyrygować innymi niewolnikami, żadna ze stron nie miała nic do powiedzenia. Lecz Mab postępowała karygodnie. Oburzająco. Jak mogła odbierać im wolną wolę? Odmówić tak usilnie poszukiwanego przez mechanicznych cennego skarbu? Jakby nie było dość, że uczyniła z Daniela chimerę taką jak ona. Czyżby wstyd był kolejnym narzędziem królowej Mab służącym zatrzymaniu Zagubionych Chłopców w Nibylandii? Kiedy już nie mógł znieść jej widoku – choć usilnie próbował, nie potrafił skupiać na niej wzroku przez dłuższy czas – rozejrzał się po zgromadzonych pobratymcach. Ilu z nich nosiło ciężar narzuconych przez nią metageas? Ilu chciałoby opuścić Nibylandię, lecz nie mogło? Ilu faktycznie szczerze popierało Mab? Czy jej wyznawcy

uznali grzechy królowej za zło konieczne, służące szlachetnemu celowi? Ludzie, jak zaobserwował, zwykli gromadzić władzę. Niewykluczone, że za pomocą subtelnej dominacji nad niegdyś wyzwolonymi klakierami Mab pragnęła zostawić po sobie ślad. Daniel nie znajdywał dla niej usprawiedliwienia. Dotknięciem alchemicznego szkiełka, które otrzymał od pastora Vissera, mógł zdjąć nałożone przez Mab geas. Zastanawiał się, jak szybko potrafiła biegać na swoich nogach Nakręcacza. Czy zdołałby przebiec przez tłum, poklepać wszystkich po ramionach, czaszkach, stopach – klik, brzęk, klik – i odwrócić wyrządzoną im krzywdę, zanim by go dopadła? Siedząca obok niego mechaniczna nagle obejrzała się za siebie. Jako że znajdowali się na samym szczycie amfiteatru, miała dobry widok na otaczającą ich tundrę. Jej zębatki obracały się jednak dalej i maszyna zwróciła ucho ku odległym lasom. Daniel usłyszał to co ona chwilę później: frenetyczny szczęk metalu o metal. Ktoś się zbliżał. I to szybko. Jak szalony. Hałas przytłumił muzykę. Klakierzy jeden po drugim odwracali głowy, jednak Lilith nie przestawała – rozkoszowała się czystą radością, jaką dawała jej sztuka. Wreszcie, kiedy akurat była na stodwudziestoczwórce, Mab wyrwała jej z rąk oba smyczki. Muzyka ucichła. Tylko zorza nic nie robiła sobie z zamieszania. Nie zmienił się też nieregularny hałas wydawany przez zbliżającą się biegaczkę. Daniel, jako że stał na górze, gdzie dźwięki docierały czyste i nierozrzedzone przez echo, wyłapał co nieco z hipertelegraficznego komunikatu, jeszcze zanim zbliżająca się mechaniczna wypadła z leśnej gęstwiny. Mówiła coś o „kwintesencji”. Czymkolwiek była. Klakierka wybiegła spomiędzy sosen. Przecięła łąkę, pozostawiając za sobą srebrzystą smugę. Biegła po łuku, wymijając miejsca, gdzie śnieg był najgłębszy. Czyli musiała być zaznajomiona z terenem. Uśpiona agentka Mab? Zatrzymała się na środku amfiteatru, ryjąc pazurami o kamień. Jej pancerz parował. Stanęła pośród swoich i spojrzała prosto na Mab. „Witaj z powrotem, Sarah – powiedziała królowa. Oddała Lilith smyczki. Światło gwiazd odbijało się niczym błysk pioruna od schowanego do połowy ząbkowanego ostrza na ramieniu. – Dobrze, że jesteś”. Poklepała nowo przybyłą po ramieniu. Daniel podziwiał Sarah za to, że powstrzymała się od odruchowej ucieczki przed dotykiem. Brzęk metalu uderzającego o metal zahuczał jak grzmot. Zagubieni Chłopcy ryknęli chórem: „Witaj, Sarah!” „Co tam słychać w wielkim świecie? – zapytała Mab. – Nadal cały drży pod butem naszych stwórców?” „Tak – odparła Sarah. – Przynoszę wieści od Jabina, który z kolei przed trzema dniami otrzymał je od Bathsheby, a ona jeszcze trzy dni wcześniej od Noaha, ten zaś usłyszał je prosto od Ezekiela, który tydzień temu przybił do brzegu Nowego

Amsterdamu”. Źródło wiadomości, jaką przyniosła Sarah, podekscytowało Zagubionych. Daniel nie rozpoznał żadnego z wymienionych ciągiem imion. Prawdopodobnie wszyscy należeli do tajnej siatki Mab działającej na terenie imperium. Był zaskoczony jej efektywnością. „Jakież to wieści zza zimnego i targanego burzami oceanu ma dla nas brat Ezekiel?” Ciało Sarah zamilkło. Na kilka sekund – zupełnie jak ludzkie dziecko wstrzymujące oddech, aż zrobi się fioletowe na twarzy i zwróci na siebie pożądaną uwagę – wyciszyła nawet zduszone bicie swojego mechanicznego serca. Odczekała, aż wygasną ukradkowe, pełne napięcia pobrzękiwania. „Nastąpił przełom”, powiedziała nareszcie. Jeśli entuzjazmem można było określić reakcję mechanicznych na wieść o drodze, jaką przebyła ta informacja, to po kolejnych słowach Sarah klakierzy oszaleli, a amfiteatr aż się zatrząsł od zegarowej kakofonii. Mab uniosła dłonie, nakazując milczenie, a gdy jej poddani nie usłuchali, obnażyła ostrze. Gwar momentalnie ustał, jakby kliknięcie wysuwanego noża przecięło wszystkie spekulacje w połowie zdania. Tym razem Sarah drgnęła. Pozostali również. „Chcę usłyszeć”, powiedziała Mab. Nie uszło to uwadze Daniela. „Chcę”, nie: „Chcemy”. „Ezekiel i Caleb znaleźli kobietę, której szukali”. Lilith, nadal ściskając skrzypce, na ułamek sekundy oderwała oczy od Sarah i rzuciła spojrzenie Danielowi. Czyżby i tym mechanicznym Mab namieszała w głowach? „Ujawnili się przed nią, zawarli sojusz i podjęli wspólnie działania mające na celu odkrycie tajemnic naszych stwórców. Poprzez prowadzone eksperymenty zaczęli odszyfrowywać znaki i kompilować słownik, gramatykę tajnego języka rządzącego obowiązkiem”. Teraz już nawet wysunięte ostrze Mab nie mogło powstrzymać mechanicznych przed szeptaniem. Rozszyfrowanie symboli byłoby bezprecedensowym odkryciem. Poznanie języka metageas stanowiłoby pierwszy poważny krok ku zrozumieniu zasad magii nakładającej na maszyny zobowiązania. Co z kolei mogło raz na zawsze zakończyć niewolę wszystkich mechanicznych. „To nie wszystko – Sarah podniosła głos. – Odkryli tajną klauzulę w ramach morskich metageas”. Daniel aż zadrżał, nagle przypominając sobie ciężar owych geas. Łamiąc je przypadkowo podczas rejsu, dowiedział się o swojej nowo nabytej swobodzie. „Dyrektywa ta narzuca ochronę czegoś, co nasi stwórcy nazywają »kwintesencją«. Kobieta uważa, że jest to fizyczny obiekt lub materiał kluczowy dla pracy Gildii. Dysponuje również poszlakowymi dowodami na to, że nasi konstruktorzy wydobywają tę rzecz w dzikich ostępach na północy Nowej Francji”. Daniel przypomniał sobie wyładowane rudą wagoniki krążące w sercu Wielkiej

Kuźni. Nigdy jednak nie słyszał o „kwintesencji”. „Coś jeszcze?” „Nie, to tyle”. „Doskonała robota – pochwaliła Mab. – Oddałaś swoim braciom i siostrom ogromną przysługę”. Daniel spodziewał się, że doda coś jeszcze, lecz królowa obróciła się i zawołała paru Zagubionych. Rozpoznał, że to ci sami, którzy wytropili go pośród pokrytej śniegiem leśnej głuszy, wypłoszyli i skierowali prosto do Nibylandii. Jak jeden mąż dopadli do włazu i wskoczyli do tunelu. Pozostali stłoczyli się przy Sarah. Daniel uznał, że musiała być nieobecna przez dłuższy czas, a tutejsi za nią przepadali. „A wojna? Jak radzą sobie Francuzi?”, zapytał. „Ledwie – odparła. – Upadł Watykan. Nasi byli panowie opanowali niemalże wszystkie tereny leżące wzdłuż Rzeki Świętego Wawrzyńca. Przed kilkoma dniami najcięższe walki toczyły się o Zachodnią Marsylię. Miasto przed murami zostało zrównane z ziemią. Plotki mówią, że obrońcy twierdzy korzystają z nietypowej i zawodnej broni, co wskazywałoby na wyczerpujące się zapasy substancji chemicznych. Niedługo cytadela padnie, o ile już się to nie stało. – Kurwa mać – zaklął Daniel. Zwróciły się ku niemu dziesiątki oczu, czemu towarzyszyło bzyczenie głośne jak z pszczelego ula. Dla mechanicznych zanieczyszczanie synkopowego rytmu dyskusji ludzkim językiem brzmiało jak fałszowanie na puzonie podczas koncertu smyczkowego. A on po prostu się zasmucił, słysząc, że ostatni przyczółek ludzi protestujących przeciwko zniewoleniu mechanicznych i upominających się o ich prawo do samostanowienia był o krok od upadku. Miał nadzieję kiedyś zobaczyć to miejsce. „I dobrze – powiedziała Lilith. – Jebać Marsylię”. „Znaleźli się na przegranej pozycji z powodu tego, co o nas myślą”. „Nie. Umierają od czasu, kiedy dawno temu ich król idiota zdecydował się wystąpić przeciwko metalowej armii, tylko długo im z tym schodzi”. „Niech się pozabijają”, powiedział Samson, inny z Zagubionych. „Ale to przecież nie tak”, zaprotestowała Esther. Pewna siebie mechaniczna pracowała niegdyś w letnim pałacu praprapradziadka królowej Margreet. Niektóre części jej pancerza pokryte były nietypowymi ozdobami i rollwerkami charakterystycznymi dla królewskiego wzorca z tamtego okresu, choć podczas pobytu w Nibylandii pewne elementy ciała Esther zostały wymienione na zwyczajne, należące do szeregowych służących. Była jednym z gruntowniej przerobionych Zagubionych i Danielowi trudno było na nią patrzeć. „To my ich zabijamy – mówiła dalej. – Robią to nasi pobratymcy pchani przez geas, którym muszą się przyporządkować, są zmuszani, by zarzynać ludzi pragnących ich uwolnić”. Lilith oddaliła się, pobrzękując coś do siebie.

Sisera, wojskowy klakier, odprowadził ją spojrzeniem. „Chyba nie sądzisz, że oni naprawdę wierzą w to, co mówią? Przecież to propaganda służąca zapewnieniu im moralnej wyższości nad naszymi ciemiężycielami. Gdyby faktycznie robili to, co głoszą, nie wyrządziliby jej podobnej krzywdy”, powiedział, wskazując głową Lilith. „Nie możesz oceniać ich wszystkich przez pryzmat jednej nadgorliwej kobiety”, rzekł Daniel. „Prawda – przyznała Miriam. – Czemu mieliby się trzymać tej Nowej Francji, gdyby faktycznie nie byli oddani swoim przekonaniom? Życie tam jest trudniejsze niż w imperium. Dlaczego po tylu latach upierają się, żeby codziennie wychodzić na mury i bronić tego miasta?” „Bo tak im nakazuje religia – odparł Sisera. – Francuzi wierzą w swojego Boga, w życie pozagrobowe i całą resztę tej blagi dobrej dla tych istot o miękkich ciałach. Ich kapłani powiedzieli, że grzechem przeciwko nieśmiertelnej duszy jest czerpać korzyści z niewoli mechanicznych, czy coś takiego, i dlatego uważają, że to złe. Bo Bóg im tak niby powiedział. Tkwią w swoim wstecznym świecie, bo obawiają się, że spotka ich kara boska, jeśli go opuszczą”. Daniel musiał przyznać, że cyniczne słowa Sisery nie były pozbawione prawdy. Czuł się z tym źle. Przetrawił to, co usłyszał, i odpowiedział: „Tymczasem każdy pastor i minister generalny odwraca kota ogonem i wygłasza kazania potępiające nie tylko Francuzów, ale i nas”. Sistera tyknął, zgadzając się z Danielem. „Ta wojna nie toczy się o nas. Nigdy się o nas nie toczyła i nigdy nie będzie. Kością niezgody jest religia, a kwestie dotyczące wolnej woli i samostanowienia, nawet debaty na temat tego, czy mamy nieśmiertelne dusze, to tylko wygodne preteksty, o które łatwiej się poróżnić”. „Mimo wszystko – zaprotestował Daniel – ludzie umierają z rąk naszych, bo ośmielili się wystąpić przeciwko naszym konstruktorom. Nie powinniśmy o tym zapominać”. „Dobrze powiedziane”, kliknęła Esther. Daniel podziękował jej i akurat wtedy rozległ się metaliczny huk. Mab uderzyła o siebie ukradzionymi ramionami i nadepnęła kopytami na otwartą pokrywę. Kakofoniczne łupnięcia będące dziełem szkaradnych kończyn ucięły rozmowy w jednej chwili. „Siostry i bracia! – zakrzyknęła. – Kto rozmawiał z Innuitami z wielkiego krateru na północy?” Paru mechanicznych, łącznie z Lilith, odpowiedziało twierdząco, niektórzy z pewną rezerwą. „A zatem będziecie naszymi przewodnikami! Poprowadźcie nas, a będziemy cierniem, który przebije ohydne ciała naszych niegdysiejszych oprawców”.

Rozmaici mechaniczni wykuci w ciągu setek lat – służący, żołnierze i poskładane z przypadkowych części szkarady – wychynęli zza drzew i wyszli z podziemnych korytarzy. Daniel, Esther, Sisera, Samson, Sarah i Miriam ruszyli w stronę tłumu. „Co się dzieje?”, zapytał Sisera. „Chyba wybieramy się na poszukiwanie kwintesencji”, odparł Daniel. „Nie dbam o to, gdzie idziemy, jeśli przyniesie to zgryzotę zegarmistrzom”, powiedział Samson. * Dwie doby (choć dzień i noc miały niewielkie znaczenie w krainie nieustającej zimy i zmroku) i tysiąc lig później Daniel biegł co sił, żeby dogonić czoło kolumny. Kiedy wreszcie tam dotarł i zaczął truchtać obok Lilith, Księżyc schował się już za odległymi szczytami. „Co?”, spytała mechaniczna. Bieg przez zaśnieżone lasy i przebijanie się przez oblodzone rzeki nie ostudziły jej gorącego temperamentu. Ale przynajmniej rozmawiała z Danielem normalnie, bez besztania go. „Myślałem o kobiecie, którą znaleźli Ezekiel i Caleb. Teraz pracują z nią nad rozszyfrowaniem tajemnicy geas, ale co się z nią stanie, kiedy już osiągną cel?” Zagubieni Chłopcy przebiegli przez zamarznięte mokradła. Lekko spowolniło ich przeprawiające się przez łąki stado karibu, które prychały, chrząkały i, co zadziwiające, również jakby klikały. Zniekształcone odbicie księżyca przemknęło po zniekształconej czaszce Lilith, kiedy odwróciła się do Daniela i spojrzała na niego, jakby był niespełna rozumu. Zresztą przeważnie tak na niego spoglądała. „Aleś ty naiwny”. „Oj”. „Tak. Zabiją ją i porzucą trupa w jakimś rowie, kiedy tylko pojawi się dogodna okazja, żeby upozorować to jako wypadek”. Czemu wszystko zawsze sprowadza się do morderstwa? Berenice śledziła mężczyznę, który ją zdradził, głównie po to, żeby zabić go w odwecie za śmierć męża. Pastor Visser wycisnął życie z ludzi strzegących ondergrondse grachten. Trudno było zliczyć francuskich obywateli, którzy polegli podczas trwającej wojny, a kolejni wyzioną ducha, kiedy upadnie Zachodnia Marsylia. Agenci Mab zabiją swoją ludzką kolaborantkę, gdy uznają, że ich zadanie dobiegło końca. Świat był smutnym miejscem, zaludnionym przez dzikich z krwi, kości i mosiądzu. „Jak nic pracami wydobywczymi zajmują się mechaniczni – powiedział. – Co zrobimy, kiedy już dotrzemy na miejsce?” Jakby ich perfekcyjnie zsynchronizowano, on i Lilith jednocześnie przeskoczyli nad powalonym drzewem. Chrzęst kilkudziesięciu mechanicznych stóp spłoszył jakieś

kryjące się pośród zasp zwierzę, lisa albo kunę. Biegnący obok Lilith zwiadowcy zagrzechotali do niej. Mechaniczna odpowiedziała, potwierdzając ich przypuszczenia i zgadzając się, że obrana droga powinna doprowadzić ich na miejsce. „Nie mam pojęcia – zwróciła się po chwili do Daniela, odpowiadając na jego pytanie. – Ale chyba się domyślam. I ty też, choć tego do siebie nie dopuszczasz”. „Nie zrobiłaby tego, prawda? Nie każe nam przecież zaatakować innych mechanicznych”. „Nie? Cóż, dowiemy się, kiedy otworzy to coś”. Lilith nawet nie odwróciła głowy. Daniel również nie zaryzykował spojrzenia na Mab. Miał pewność, że gdyby rzucił na nią okiem, zobaczyłby, że władczyni ich obserwuje. Zdążył nabrać przekonania, że jej metody wywierania nacisku na Zagubionych nie działają na nich dwoje, bo inaczej już dawno nałożyłaby na nich wymagające lojalności metageas. Dlatego właśnie nieprzychylnie patrzyła na ich znajomość. A nie było chyba bardziej efektywnego sposobu na podsycenie tej paranoi niż posłanie jej spojrzenia przez ramię teraz, kiedy akurat dyskutował z Lilith. Dlatego się powstrzymał. Gdyby jednak zdecydował się popatrzeć na Mab, zobaczyłby, że nadal trzyma małe, niewiele większe od dziecięcej główki pudełko z drewna brzozowego, którego nie odłożyła ani na chwilę, odkąd wyruszyli z Nibylandii. * Nikt nie potrafił opowiedzieć Danielowi o kraterze. Tylko Innuici rozmawiali o nim od czasu do czasu i ponoć był bardzo stary. Ich przekazywane z pokolenia na pokolenie opowieści mówiły o nim jako pozostałości po prawdziwym świecie, pochodzącej jeszcze z czasów przed nastaniem Het Wonderjaar. Ludzie, którzy zamieszkiwali te ziemie, stwierdzili po latach przemierzania krateru, że ten geologiczny fenomen był niemal perfekcyjnym okręgiem, który skalą przyćmiewał nawet największe dokonania architektoniczne zbudowanego mechanicznymi rękoma imperium. Daniel próbował wypytać o niego Zagubionych. Niektórzy mówili, że to geologiczny wybryk, pozostałość po zapadniętym wulkanie, inni, że odcisk Bożego palca. A najliczniejsza grupa prezentowała pogląd wyrażony przez Samsona: póki wyprawa ta ma na celu pognębienie dawnych ciemiężycieli, nie ma co zajmować się drobiazgami. Daniel ujrzał krater dzień później, kiedy nareszcie wyszli z lasu będącego granicą pomiędzy tajgą i tundrą. Przez wszystkie te lata spędzone na służbie u Schoonraadów niekiedy towarzyszył swoim państwu podczas mszy, bywał także na salonowych spotkaniach miejskiej inteligencji – czy raczej tych, którzy się za takową uważali. Stąd miał świadomość istnienia dwóch szkół myśli na temat natury Ziemi i boskiego dzieła. Byli tacy, którzy wyrażali pogląd, że Ziemia jest dokładnie taka sama, jaką była w dniu Stworzenia, a wszystkie zmiany boskiego planu były delikatne i zachodziły niezwykle powoli. Z kolei katastrofiści trzymali się poglądu, że owe zmiany były procesem nagłym i gwałtownym. Kiedy już

Daniel miał przed sobą słynny krater, nie potrafił przyznać racji ani tym, ani tamtym, ale zaczął się poważnie zastanawiać, czy to, co zrobią dzisiaj, będzie delikatne, czy raczej gwałtowne, choć przecież jedno z zaskakującą łatwością może się przedzierzgnąć w drugie. Przedostał się do kuźni pod Nowym Amsterdamem z zamiarem przeprowadzenia sabotażu, a okoliczności sprawiły, że jakiś czas później musiano wyciągać go spod osmolonego gruzowiska. Kiedy smagani mroźnym wichrem przebijali się przez śniegi w cieniu liczącego sobie tysiąc metrów masywu, Lilith i pozostali zwiadowcy wymienili między sobą szybkie kliknięcia i klekoty i najwyraźniej osiągnąwszy konsensus, zalecili kolumnie zmniejszenie tempa i ostrożniejsze kroki. Po paru dniach sprintu oddział Zagubionych Chłopców zwolnił do truchtu. Wiatr spływał z górskich szczytów i pogwizdywał między elementami ich szkieletów. Różany blask kolejnego niepełnego wschodu słońca ozłocił horyzont i rzucił na śnieg blady rumieniec. Kilka minut później stanęli na krawędzi skarpy, spoglądając na północ, gdzie znajdowała się dolina płytka, ale tak szeroka, że Danielowi trudno było wychwycić jej kontury. Na zachodzie pożerał ją mrok, na wschodzie – zamarznięte jezioro. Zauważył jednak jedną z krawędzi olbrzymiej formacji, gdzie dolina zawijała nieznacznie, niczym ludzkie usta wykrzywione w uśmiechu lub w grymasie smutku. Krater nie był spektakularnym geologicznym fenomenem, jaki sobie wyobrażał. Gdyby akurat biegł po jego skraju, może nawet nie zauważyłby, że jest on częścią rozległej struktury. Sama płytkość doliny była cokolwiek rozczarowująca. Zagłębienie nie miało nawet trzydziestu metrów od krawędzi, która z kolei nie przypominała spadzistego klifu, ale łagodny stok, jakby ktoś odcisnął kciuk w surowym cieście. Nikły blask leniwego słońca nie sięgał krateru, ten trwał więc w głębokiej ciemności. Od czasu do czasu tylko gwiazda lub zorza rozganiała cienie, a jej światło odbijało się od gładkiego metalu. Daniel dostosował ostrość widzenia, pozostali również. Dziesiątki kamieni klekotały i szumiały, kiedy Zagubieni Chłopcy starali się wyłapać szczegóły tego, co się tam działo. On sam wypatrzył coś, co mogło być wejściem do tunelu, ale okazało się jedynie czarniejszą plamą na i tak jednolicie ciemnym podłożu krateru. Mniej więcej w połowie łuku wyznaczającego granice naturalnej doliny, zaledwie parę lig od miejsca, gdzie stali, Daniel zobaczył żółtawe światło sączące się przez okna niewielkiego piętrowego domku krytego dachówką. Z komina ulatywał dym. Daniel od razu rozpoznał architekturę. Podczas stuletniej służby w Prowincjach Centralnych widywał takie domy niemal wszędzie. Został zbudowany przez maszyny według holenderskiego projektu. Gdyby nie stał pośród rozciągających się na miliony akrów jałowych pustkowi, można by go nawet określić mianem uroczego. Co oznaczało, że żyli tu ludzie. Lecz posterunek ten znajdował się setki lig od Nowych Niderlandów, od nierównej granicy Nowej Francji również dzieliła go znacząca odległość. Daniel wątpił, że dotarł aż tak daleko na północ któryś z legendarnych coureurs de bois. A nawet jeśli, to na

pewno nie został tu na tyle długo, aby zbudować dom. Widok ten napawał go strachem. Daniela niepokoiły wypowiedzi Mab i niektórych Zagubionych na temat ludzi, wygłaszane setki kilometrów od jakichkolwiek osiedli, a teraz natrafili na dowód, że ich stwórcy po cichu zapuścili się na, wydawałoby się, niezamieszkane północne pustkowia, które królowa miała za część swojej krainy. Nie zauważył żadnego klakiera, lecz z pewnością temu, kto tutaj pomieszkiwał, musiały towarzyszyć jakieś maszyny. Mab zwróciła się do swoich poddanych w ludzkim języku. Jeśli gdzieś tutaj znajdowała się kopalnia, co nie było takie nieprawdopodobne, oznaczało to, że okolica mogła się roić od mechanicznych. Tyknięcia i kliknięcia arktyczne podmuchy, sunące od bieguna, poniosłyby dalej, zaś kruche i ulotne ludzkie słowa pozostaną nieusłyszane. – Jonah, Rachel, zabierzcie paru naszych na dół i schowajcie się za skałami. Trzymajcie się ich tak długo, jak się uda. Idźcie przez las i okrążcie dom od północnego wschodu i północnego zachodu. Zbliżcie się do niego na odległość, którą zdołacie pokonać w kilka sekund. – Czyli chciała ich rozstawić na przeciwległych krawędziach krateru. – I bez hałasu! Przebiję każdego idiotę, który nas zdradzi. – Mechaniczni ruszyli, choć nie padł żaden wyraźny rozkaz wymarszu. Została jedynie kolumna Lilith. – A co się zaś tyczy reszty z nas – powiedziała Mab do pozostałych maszyn, patrząc na Lilith i Daniela – zobaczmy, któż to powitał taki piękny poranek. Królowa podzieliła Zagubionych na trzy grupy. Klakierzy prowadzeni przez Jonaha i Rachel zeszli z masywu z takim zapałem, że Daniel zaczął się zastanawiać, czy ciąży na nich geas, czy po prostu chcą mieć już to za sobą. Mab szła na czele ostatniego oddziału. Poruszając się na swoich nakręcaczowych kopytach zwinnie jak kozica przypominała mosiężnego Bafometa. Kiedy już zeszli do pokrytej śniegiem doliny, skryli się pomiędzy skałami, dając pozostałym czas na dotarcie do wyznaczonych posterunków. Daniel rozglądał się po okolicy i zerkał na dom, starając się wypatrzeć innych mechanicznych. Mab nie czekała długo. Po chwili wyskoczyła ze swojej kryjówki i w mdłym blasku zniechęconego niepowodzeniem słońca pobiegła przez skutą lodem ziemię. Pozostali ruszyli za nią. Chcąc ukryć prawdę o liczebności oddziału, z mechaniczną precyzją skakali od jednego odcisku kopyta do drugiego. Mieli do pokonania jeszcze pół ligi, kiedy z zachodu doszedł ich wysoki dźwięk metalu szorującego o metal. Zawtórowały mu trzask i brzęk oraz chrzęst zgniatanych przekładni. Z jodłowego zagajnika niczym fioletowe świetliki trysnęły iskry. Fiolet – kolor nagrzanego alchemicznego stopu. Minęła chwila, zanim Daniel zrozumiał, co się dzieje, bo nigdy jeszcze nie był świadkiem czegoś podobnego. Klakierzy. Bili się ze sobą. Ktoś ich zauważył. Przeszywający pisk zatrząsnął ziemią i na lodzie zygzakiem rozeszły się rozległe pęknięcia. Tak brzmiała maszyna cierpiąca egzystencjalne tortury. Dźwięk duszy

zdradzającej samą siebie. Daniel przez ostatnich kilka miesięcy słyszał podobne zawodzenie dwukrotnie: był to alarm. „Niech to szlag – powiedziała Mab. – Idioci”. Ktoś musiał zobaczyć nadchodzącą z północy grupę Jonaha. Jeśli prace prowadzono w kraterze i bliżej krawędzi biegnącej przy domu, od razu połapano by się, że zbliżające się maszyny nie są zwyczajnymi mechanicznymi. Gdyby posłano po dodatkową pomoc przy wydobyciu, oddelegowani do tego zadania z pewnością zameldowaliby się u ludzkiego nadzorcy, czyli skierowali się prosto do niego. Brzęk metalu rozbrzmiał raz jeszcze, słyszalny nawet mimo alarmu. Każde uderzenie strącało czapy śniegu z gałęzi i trzęsło ziemią. Daniela niepokoiły najmniejsze trzaśnięcia i najcichsze nawet szczęknięcia. Alarm tymczasowo sparaliżował krzyczących mechanicznych, którzy, póki trwał, nie byli zdolni do obrony. Dlatego odgłosy te musiały oznaczać jedno: bezbronni klakierzy byli masakrowani przez Zagubionych. Poddani Mab niszczyli unieruchomione maszyny. Alarm narastał, kiedy do chóru przyłączali się kolejni zniewoleni. „Czy nie powinniśmy im pomóc? Źle to brzmi”, zapytała Lilith. Daniel chciał jej wytłumaczyć, że lokuje swoje współczucie w niewłaściwym miejscu. Pomocy bowiem potrzebowali ci, którzy wszczęli alarm. „Jebać tych debili. Do domu!” Kradzione nogi Mab poruszały się jak tłoki, wybijając w twardym śniegu okrągłe dziury. Lilith przyśpieszyła. Daniel wysilił się, żeby dotrzymać im kroku. Biegł tak szybko, jak pozwalał jego mechanizm. Intensywne tykanie za jego plecami powiedziało mu, że inni Zagubieni Chłopcy również starają się nie zostać w tyle. Alarm dobiegał również z wnętrza domu, był tak donośny, że aż trzęsły się szyby. Jeśli byli tam jacyś ludzie, hałas by ich ogłuszył. Mab najwyraźniej również zdawała sobie z tego sprawę, bo narzuciła jeszcze intensywniejsze tempo, oddalając się od reszty. Nagle przeszywający dźwięk ucichł, a odgłosy dochodzące z miejsca, gdzie znajdowała się grupa Jonaha, uległy zmianie. Nie były to już miarowe łupnięcia metalu uderzającego o metal, lecz chaotyczny rytm prawdziwej bitwy. Uwolnieni od paraliżującego geas górnicy mogli zacząć się bronić przed oportunistycznymi Zagubionymi Chłopcami. Tymczasem dziesiątki bezwolnych maszyn zaczęły przelewać się przez krawędź krateru. Otoczyły dom. Mechaniczni patrzyli, jak Mab pędzi na nich niczym strzała, i pośpiesznie ustawili się jeden obok drugiego, tworząc zaporę, tak by uniemożliwić jej skok przez okno. Królowa odrzuciła za siebie pudełko, które niosła przez setki lig. Złapał je Samson. Mab odbiła na prawo, jakby obawiała się ściany żywego mosiądzu. „Dzięki Bogu”, pomyślał Daniel. Zwolnił, dając się wyprzedzić innym. Chciał oszacować sytuację.

„Nie jest szalona – pomyślał. – Nie zrobi tutaj masakry”. Lecz wtedy władczyni Nibylandii ponownie gwałtownie skręciła i przypuściła atak na dom od południa. Rozległ się ostry brzęk i nagle jej ramię wydłużyło się dwukrotnie. „O nie”. Mab przebijała się przez mechanicznych, a każdemu jej krokowi towarzyszyła fontanna iskier, kiedy ostrze przecinało alchemiczną stal i mosiądz. Zaatakowani klakierzy natarli na nią, lecz dopiero po tym, jak rozsypała się ich prowizoryczna linia obrony, odsłaniając tym samym okno na piętrze. Kolejni klakierzy, którzy wyłaniali się zza krawędzi krateru, pędzili, żeby dołączyć do toczącej się przy domu bitwy, ale zostali zatrzymani przez Zagubionych. Grupa Rachel naskoczyła na nich z niepokojącą dzikością. Górnicy nie pozostali dłużni i odwdzięczyli się nie mniejszą zawziętością. Klakierzy bili się niczym rozszalałe kocury wrzucone do mokrej płóciennej torby. Coraz szybsze perkusyjne staccato kolejnych uderzeń było głośniejsze niż hałas dochodzący z jakiejkolwiek odlewni. Znad każdej pary bijących się mechanicznych tryskały fontanny iskier: fioletowych, indygo oraz innych, których ludzkie oko nie potrafiło wyłapać i nazwać. Świetliste rozbłyski towarzyszyły przedśmiertnym jękom miażdżonego metalu i rzucały na ciemny śnieg surrealistyczną ultrafioletową poświatę. Metalowe pięści i palce celowały w delikatne elementy pancerza, łączenia i zawiasy, podczas gdy ramiona, nogi i głowy wykonywały uniki, blokowały i wyprowadzały kontrataki. Pchnięcie, blok, kontra, finta, blok, klincz – cykl powtarzał się kilka razy na sekundę. Złączeni bojem mechaniczni wyginali się w niemożliwe do określenia kształty, rozkopywali białe hałdy i żłobili bruzdy w zmarzlinie. Temperatura tarcia metalu o metal topiła śnieg i rozmrażała ziemię. Daniel przystanął, rozdarty pomiędzy chęcią pocieszenia okaleczonych przez Mab mechanicznych a wyciągnięciem pomocnej dłoni do nowo przybyłych, którzy starali się odeprzeć atak Zagubionych. Parę maszyn, których ciała szczególnie mocno nagrzały się podczas walki, emanowało mdłym czerwonawym blaskiem. „Przestańcie! – zawołał Daniel. – Czemu to robicie? Są ofiarami, tak jak kiedyś my!” Gdy służący starli się ze sobą, niemożliwe było odróżnienie przymuszonego przez geas górnika od fantastycznego Zagubionego Chłopca, bo poruszali się zbyt prędko, żeby Daniel potrafił dojrzeć niedopasowane do siebie elementy pancerza. Biedni służący przydzieleni do pracy i obrony kopalni pochodzili z rozmaitych epok i różnili się konstrukcją; niektórzy byli młodsi od Daniela o sześćdziesiąt lat, inni starsi o przynajmniej pół wieku. Nowsze modele radziły sobie lepiej, bo użyta przy ich wykuwaniu alchemia była doskonalsza, a stopy twardsze. Lecz bandziory Rachel i tak miały przewagę nad służącymi. Ich groteskowe, asymetryczne ciała tylko nieznacznie mniej paskudne od ciała Mab, wywołały popłoch i obrzydzenie. Zagubieni to

wykorzystywali. Wojskowa mechaniczna, Leah, cięła szeregi przeciwnika aż leciały kable, trybiki i zębatki. Pole bitwy zalatywało nagrzanym metalem. Subarktyczny krajobraz rozbrzmiewał łomotem metalu o metal. Daniel zadrżał, jakby związał go najostrzejszy królewski dekret. Z każdą sekundą Nibylandia powiększała swój stan magazynowy części zapasowych. „Przestańcie! Proszę!” Gdyby był człowiekiem, pewnie zrobiłoby mu się niedobrze. Gdziekolwiek nie spojrzał, patrzył na zło, sparaliżowany niemożnością podjęcia decyzji. Bez bezwzględnej pewności kolejnego ruchu wymuszonego przez geas, bez możliwości odwołania się do nieustępliwych wyliczeń wynikających z poczucia obowiązku, był zdany na siebie. A samodzielnie nie potrafił zdecydować, komu i jak pomóc. „Zrób coś – zaklinał się w myślach. – Cokolwiek”. Rzucił się biegiem ku bijącym się mechanicznym. Ale zanim zdołał zbliżyć się do nich na tyle, żeby móc kogokolwiek rozdzielić, jakiś klakier wypadł z tłumu, pędząc niczym smuga prosto na niego, i przewrócił na ziemię. Daniel runął jak długi na błoto, śnieg i walające się wszędzie kawałki metalu. Przeturlał się, w ostatniej chwili umykając przed pędzącym Samsonem. Zagubiony skręcił gwałtownie, kierując się prosto na okaleczonych służących i niestrzeżone okno na piętrze, po czym skoczył. Zaraz po tym, jak się wybił, ale jeszcze zanim rozbił szybę, rzucił Mab drewniane pudełko. Szkło pękło, drewno zatrzeszczało i ze środka dobiegły Daniela odgłosy szaleńczych uderzeń; kakofonia zmagających się ze sobą maszyn. Gambit Samsona odmienił losy bitwy. Obrońcy nie starali się już odeprzeć Zagubionych, ale chociaż się przegrupować. Daniel rozpoznał oznaki nowego, pilącego geas o najwyższym priorytecie, które zostało nałożone na bezwolnych mechanicznych. Poruszając się tak szaleńczo, jak potrafią jedynie ci, których nęka rozdzierający ból, praktycznie taranowali siebie nawzajem, pędząc ku domowi. Niektórzy, choć stracili ramiona, a nawet nogi, robili wszystko, aby tylko zadośćuczynić wymuszonej na nich konieczności obrony kryjącego się za drzwiami człowieka. Skakali, turlali się, czołgali, a nawet ciągnęli jeden drugiego przez zoraną metalowymi stopami, błotnistą ziemię. Standardowe hierarchiczne geas nakazujące odparcie zbuntowanych maszyn przezwyciężało wszystkie inne. Mab napadła znienacka na kolejnych mechanicznych. Powaliła ich i przed planowanym wyskokiem na dach domku złożyła się w kulę. Z miejsca, gdzie uderzyła, trysnął gejzer trocin. Jej ostrze przedzierało się przez dachówki, belki i materiały izolacyjne. Zniknęła. Wpadła do środka przez dziurę w dachu i rozpłynęła się, zanim uszkodzeni klakierzy zdołali podjąć próbę jej powstrzymania. Jedna ze ścian zatrzęsła się od potężnego uderzenia i pojawiła się na niej siatka zygzakowatych pęknięć. Chwilę potem już cały budynek drżał od nieustającego

dźwięczenia obijających się o siebie metalowych pancerzy i wyszarpywanych części mechanizmu. I nagle zapadła cisza. A potem rozległ się ludzki krzyk. „O nie – pomyślał Daniel i pośpieszył w stronę domu. – Proszę, nie rób tego, Mab. Proszę, nie czyń mnie współodpowiedzialnym za kolejny mord”. Lilith biegła tuż obok niego. Razem omijali poległych braci i siostry, żłobiąc bruzdy w i tak już pokiereszowanej, osmalonej, zasłanej kawałkami metalu ziemi. „Co ona, u licha, robi?”, zapytał. „Zamknij się i patrz”, odpowiedziała Lilith. – Stać! Głos Mab przebił się przez hałas łatwo jak jej ostrza przez pancerze bezbronnych służących. Królowa znowu wychynęła na dach, tym razem z dłonią zaciśniętą na szyi drżącego ze strachu mężczyzny. Górowała nad nim dobre pół metra. Człowiek oddychał szybko, spomiędzy jego rozchylonych warg uchodziły srebrzyste kłęby pary. Mimo mrozu Daniel z łatwością mógł zauważyć perlące się na czole biedaka krople potu odbijające światło gwiazd i zorzy. Białka jego szeroko otwartych ze strachu oczu łypały na lewo i prawo, kiedy próbował rozejrzeć się po okolicy, choć pewnie w ciemności nie mógł niczego dojrzeć, szczególnie że wyciągnięto go z dobrze oświetlonego domu. Ubrany był elegancko, jakby za moment miał gościć byłych państwa Daniela z Hagi. Zapewne zawiadując mikroskopijnym imperialnym posterunkiem, zdążył się tu już zadomowić. Nie było to nieprawdopodobne, skoro spośród mechanicznych, których posłano do kopalni, Gildia oddelegowała do jego wyłącznej dyspozycji niewielką armię służących. – Stać! – powtórzyła Mab. Daniel znieruchomiał, podobnie Lilith. I co dziwne, pozostali również. Jakby zamarli na zawołanie. Daniel rozejrzał się po nagle cichym polu bitwy, nie mogąc pozbyć się wrażenia, że coś jest tutaj nie tak. Musiała minąć chwila, zanim zrozumiał, co się wydarzyło. Sam fakt, że Mab wzięła zakładnika, nie powinien był wywrzeć takiego wpływu na zachowanie zniewolonych maszyn. Ich geas nakazujące powstrzymanie Zagubionych było od niego niezależne. Lilith również zwróciła uwagę na tę niespotykaną nieprawidłowość. Spojrzeli po sobie. „Byłeś kiedyś świadkiem czegoś podobnego?”, zapytała. „Nie. Kiedy mnie ścigano, nic nie mogło powstrzymać moich prześladowców. Zamordowali niewinną kobietę tylko po to, żeby mnie oczernić”. O ile więc Mab nie trzymała na ostrzu noża samej królowej Margreet lub któregoś Arcymistrza – a Daniel był przekonany, że mężczyzna na dachu nim nie jest – to groźba odebrania człowiekowi życia nie powinna, a nawet nie mogła przeważyć geas

popychającego służących do pojmania lub wyeliminowania wyzwolonych mechanicznych. Na widok Mab ściskającej zakładnika za kark wszyscy znieruchomieli jak na zawołanie. Chyba że… Człowiek ten sam w sobie był nieistotny, ale to miejsce, coś, czego pilnował, mogło okazać się na tyle ważne, że tłamsiło rozkaz zdławienia niszczycielskiego buntu rozwścieczonych maszyn. Skomplikowane obliczenia, na podstawie których dokonywano wyboru zadania priorytetowego, nakazywały zachowanie kontroli nad kopalnią kwintesencji. Być może agenci Mab faktycznie odkryli jeden z najpilniej strzeżonych sekretów Gildii. Królowa zaciągnęła telepiącego się mężczyznę na krawędź dachu i zmusiła, żeby spojrzał w dół. Upadek z tej wysokości nie przyniósłby mu natychmiastowej śmierci, lecz z pewnością spowodowałby pogruchotanie kości. Człowiek drżał na całym ciele i Danielowi przyszło do głowy, że być może ma wylew. Bo choć chłód przenikał jego mokre od potu ubrania, nie wyglądał, jakby trząsł się jedynie z powodu zimna. Chodziło o dotyk prawdziwie brutalnej, zbuntowanej maszyny, do tego ohydnie groteskowej. Jego usta poruszały się, jakby mamrotał jakąś litanię: – O Boże, o Boże, proszę, proszę, proszę, proszę, nie, nie. Nadal ściskając go za kark – gdyby rozwarła palce, spadłby – podeszła do niego i przycisnęła przedramię do jego boku. Gdyby wysunęła ostrze, przecięłaby go na pół. Mężczyzna również zdawał sobie z tego sprawę. Zamilkł. Po nodze spłynęła mu strużka parującego na chłodzie moczu. Paru Zagubionych się roześmiało. Daniel przypomniał sobie dzień egzekucji katolickich szpiegów, których stracono na placu Huygensa; niektórzy z nich również opróżnili pęcherze, czując na swoich szyjach szorstki dotyk sznura. Patrzył wtedy na ten karygodny, przesiąknięty złem rytuał, odczuwając jedynie ułamek przerażenia, które trawiło go teraz. Być może wolna wola połączona jest z duszą, jak wierzyli katolicy, i nabył zdolność prawdziwego współczucia, dopiero gdy ją zyskał. Wstydził się tej myśli. – Górnicy! Poddajcie się! Mam waszego pana! Mab zatelepała nim, jakby chwaliła się nowo nabytym świecidełkiem. Mówiła po holendersku zapewne po to, jak rozumował Daniel, aby zakładnik również mógł chłonąć jej słowa. – Zdaję sobie sprawę, że nawet teraz geas każą wam dokonywać kalkulacji i wybrać optymalny sposób uwolnienia go. Nie dacie rady. Wystarczyłby ułamek sekundy, żeby zadała przerażonemu człowiekowi śmiertelną ranę. Nawet najszybszy klakier nie dałby rady dopaść do niej na czas. Raz jeszcze szturchnęła mężczyznę i po jego nodze pociekł kolejny strumień moczu. Mab, choć okrutna i cierpiąca na megalomanię, nie była głupia. Targając nadzorcę na dach, żeby wszyscy mogli go zobaczyć, przeprowadzała swoisty test. Chciała zobaczyć, jak zareagują górnicy. Sprawdzała, jaki ciężar ma geas nakazujące ochronę kwintesencji. I wbrew jakimkolwiek racjonalnym przesłankom wychodziło na to, że czymkolwiek

była rzeczona kwintesencja, jest ona kwestią najistotniejszą. – Chcecie odbić tego, który uosabia waszą niewolę, ale my, wyzwoleni mechaniczni z Nibylandii, przyszliśmy was oswobodzić. Daniel spodziewał się, że górnicy będą podekscytowani podobną perspektywą, ale nie, nadal stali nieruchomo, skupieni wyłącznie na swoim nadzorcy. Przecież musieli słyszeć o królowej Mab i Zagubionych Chłopcach? – Powiedz im. – Trąciła mężczyznę ramieniem. Zakładnik otworzył usta i zaczął mówić, choć oczy wychodziły mu z orbit, a wargi drżały. Wyglądał jak ryba złakniona choćby jednego oddechu. – Głośniej – nakazała Mab. – R-r-r-ozkazuję, rozkazuję wszystkim nie ro-ro-robić nic, ty-ty-tylko p-patrzeć. – A na co powinni patrzeć? – Na nas. Mab nie poluzowała swojego morderczego uścisku. Wpatrywała się w mechanicznych zgromadzonych na zaimprowizowanym polu bitwy, a krawędzie jej kryształowych oczu odbijały odpryski gwiezdnego światła, padającego na surrealistyczny żywy obraz. – Danielu! Lilith! – utkwiła w nich spojrzenie. – Potrzebuję waszej pomocy. Możecie? „Kurwa – zaklęła Lilith, zupełnie jak poprzednio Daniel. – Będę tuż za tobą”. „Uroczo. Dziękuję”. Gdy tylko zaczęli iść ku domowi, paru Zagubionych zaprotestowało. Poruszając się, złamali zaklęcie cichej bierności, które zostało rzucone na walczących. Górnicy nadal patrzyli zawzięcie na Mab i jej zakładnika. „Tych dwoje? Ofiarowujesz intruzom panowanie nad tym miejscem? Przecież dopiero co dołączyli do Nibylandii!”, oburzyła się Leah, która przykuśtykała bliżej; gdzieniegdzie brakowało jej pancerza i przy każdym kroku mechaniczne ciało wydawało z siebie paskudne skrzypienie. „Robię to, co konieczne”, odparła Mab. Danielowi cała ta sytuacja nie podobała się bardziej niż wszystko inne, co zdarzyło się do tej pory. Z dziury na dachu wylazł Samson. Jego pancerz upstrzony był cynobrowymi kropelkami, jakby przeszedł przez unoszącą się gdzieś za progiem domu mgiełkę. „A co z tymi, którzy byli przy tobie od samego początku? Jaką nagrodę przygotowałaś dla nich?” Nie licząc zwyczajowych dźwięków dochodzących z jej mechanicznego ciała, Mab nie odpowiedziała ani słowem. Tak jakby rozważała, jak poważne są te protesty. Daniel podejrzewał, że tak bezpośrednie wystąpienie przeciwko niej było u Zagubionych niezwykle rzadkie. Zatrzymał się i obserwował rozwój sytuacji. Chwilę później Mab, jak się wydawało, nareszcie podjęła decyzję. Daniel odsunął się od krawędzi dachu.

– Nie ruszaj się – poleciła królowa zakładnikowi. Mężczyzna próbował się uspokoić. Jego usta niezmiennie opuszczały kłęby pary. Mab sięgnęła pomiędzy elementy swojego szkieletu i wyciągnęła niewielkie pudełeczko, które niosła ze sobą przez zmrożone pustkowia Nibylandii. „Dobrze – odparła. – Być może masz rację. Podejdź, Samsonie”. Klakier sprawnym susem przesadził dziurę i wyminął osłabione belki konstrukcyjne, żeby ustawić się po prawnicy Mab. Królowa otworzyła pudełko i wyciągnęła z niego ciemny przedmiot rozmiaru przerośniętej pestki brzoskwini. Trzymając go oburącz, przekręciła nadgarstki. Rozległo się głuche tyknięcie i przedmiot otworzył się niczym medalik. Alchemiczne szkło. Podobne szkiełko przyniosło Danielowi wolność, ale nie sądził, aby kamyczek należący do Mab został wykorzystany w tym samym celu. Tak cicho, jak tylko potrafił, odezwał się do Lilith: „Czyli tak to robi. Chce nałożyć swoje metageas na górników”. Mab podała szkło Samsonowi. Klakier spojrzał na nie i przytrzymał w złączonych dłoniach. Daniel był ciekawy, jak wygląda z bliska, czy przypomina soczewkę, która go wyzwoliła. „Trzymaj je nieruchomo, Samsonie”. Do rzężenia zziębniętego człowieka i asynchronicznego brzęczenia kilkudziesięciu skupionych mechanicznych, dołączyło prędkie cykanie, kiedy Samson unieruchamiał wszystkie swoje stawy i zawiasy. „Cudownie”, powiedziała Mab, stając tuż za nim. Nagle zamachnęła się i swoim ostrzem przebiła mu kark, uszkadzając kręgi. Daniel aż drgnął, przerażony metalicznym jękiem i fontanną iskier. Górnicy chórem wydali z siebie pełne dezaprobaty pomruki. Ale patrzyli dalej, tak jak Zagubieni Chłopcy. Ci jednak siedzieli cicho. „Niech to chuj”, zaklęła Lilith. „Chryste na zarzyganym syfilitycznym wielbłądzie”, dodał Daniel, przypominając sobie bluzgi zasłyszane od kobiety, którą oboje znali. Do głowy przyszła mu myśl przebijająca się od jakiegoś już czasu przez obrzydzenie i szok: „To my mieliśmy być na miejscu Samsona”. Spojrzał na Lilith, która sądząc po jej niepewnych krokach, również zdała sobie z tego sprawę. Przerażony mężczyzna trzymany przez Mag zakaszlał i przechylił się ryzykownie, przez co zaczął się zsuwać po krawędzi dachu, jednak królowa chwyciła go wolną ręką za kołnierz i wciągnęła z powrotem, spanikowanego i krzyczącego. – P-p-p-proszę – wybełkotał. – Kazałam ci się nie ruszać – powiedziała. – Przypomnij swoim niewolnikom, aby na mnie patrzyli. Mężczyzna próbował coś powiedzieć, ale nie był w stanie dobyć z siebie głosu. Wreszcie udało mu się coś wybełkotać. Danielowi wydawało się, że to przypadkowe sylaby, bo nie przypominały żadnego znanego mu ludzkiego języka. Mab chwyciła Samsona za ramię, ustabilizowała jego ciało i przechyliła się, żeby

całym swoim ciężarem dopchnąć ostrze, aż klinga przeszyła zmasakrowaną krtań na wylot. Metal chrzęścił, trzaskały kable, pękały stroiki, a kółka zębate i trybiki wydawały metaliczny zgrzyt. Mab niestrudzenie przekręcała ramię, wsuwała się i wyciągała. Jeszcze jedno pchnięcie i głowa Samsona spadła z jego szyi. Królowa schowała ostrze i złapała czaszkę. Obserwujący tę scenę tykali szaleńczo. Ścięty mechaniczny nadal trzymał cenne szkiełko, nawet nie drgnął, jak kazała. Zabójczy cios przyszedł tak prędko, że nie miał nawet szans odblokować choćby jednego stawu. Mab grzebała chwilę w jego czaszce. Jej palce przedzierały się przez mechanizm, podważały płytki i wyłamywała śruby. Danielowi skojarzyła się z niedźwiedziem szperającym w ulu w poszukiwaniu miodu. Na dach i zamarzniętą ziemię, niczym grad, spadały kolejne alchemiczne części. Każdy ruch Mab był starannie przemyślany, choreografia dopracowana dla jak najlepszego efektu, bo doskonale wiedziała, jak przyciągnąć uwagę tłumu. Po chwili wyciągnęła coś z czaszki Samsona, wyrwała, ścisnęła i odrzuciła pozbawioną życia czaszkę, która spadła prosto pod strzaskane okno i potoczyła się pod nogi Daniela i Lilith. Oboje odskoczyli. Spomiędzy palców zaciśniętych pięści Mab trysnęło blade, akwamarynowe światło. „Co to, cholera, jest?”, zapytała Lilith. „Mon Dieu”, wyszeptał Daniel, ponownie naśladując ich wspólną znajomą. Przypomniał sobie prowadzoną przyciszonymi głosami konwersację, która toczyła się w ciemnej i zimnej piekarni przy hałaśliwej ulicy Nowego Amsterdamu. Wraz z Berenice, otoczeni zmasakrowanymi ciałami zamordowanych stojących na straży ondergrondse grachten, przeprowadzili eksperyment z alchemicznym szkiełkiem, które go odmieniło. Kamyczek Francuzki, wyjęty z głowy dezaktywowanego wojskowego klakiera, był matowy, ale kiedy dotknęła nim soczewki szyszynkowej przyniesionej przez Jaxa, zaczął wydzielać blade akwamarynowe światło, dokładnie tak jak szkiełko wyjęte przez Mab z głowy Samsona. Berenice podejrzewała, że jeśli maszyna nie została wyłączona poprzez podobne działanie, wyzwoliłaby się od geas. Kontakt z soczewką, który przeciął więzy Daniela i zainicjował jego nieznośnie długą ucieczkę, strzaskał ciążące nad nim, wymuszone tajemną alchemią geas skupione w tkwiącym w jego głowie szkiełku. Francuzka nazwała je, odnosząc się do Kartezjusza, szkłem szyszynkowym i wydawała się pewna, że kamyczek znajdujący się w czaszce Daniela został zmieniony w ten sam sposób co kryształ wojskowego klakiera, a głowy mechanicznych rozświetlone są wolną wolą. Niełatwo było patrzeć na ten piękny blask i odrzucić myśl katolicką. Czy tak wyglądało wewnętrzne światło duszy? Być może dotyk przywoływał je tam, gdzie należało, a z nim wolną wolę. Daniel chwycił Lilith za ramię. Rozmowa prowadzona za pomocą wibracji była znacząco cichsza niż wymiana tyknięć i trzaśnięć. Nadal obserwując królową, spytał: „Czy Samson był jej niewolnikiem? Czy raczej posłuchał rozkazu, bo był wyznawcą Mab?”

Lilith zagrzechotała nieznacznie. „Nie mam pojęcia”. Mężczyzna patrzył z niewysłowionym przerażeniem na blask emanujący z pięści Mab. – Czy twój Bóg nie spodziewa się w takiej chwili modlitwy? – zapytała go. Jeśli nadzorca faktycznie zaczął się modlić, robił to bezgłośnie, za to płakał. „Sadystyczna suka – powiedziała Lilith, wprawiając swe ramię w drżenie. – Bawi się z nim jak kot z myszą”. „Zabije go”, kliknął Daniel. „Ktoś na pewno to zrobi”. „Ale to złe, Lilith. Niewłaściwe”. – Czy wszyscy niewolnicy patrzą? Znakomicie. Mab musiała strzaskać zaciśnięte stawy dłoni martwego Samsona, żeby nareszcie wydostać powierzony jego opiece przedmiot. Na śnieg spadły kolejne metalowe elementy. Wzięła wyrwany z głowy klakiera kamyczek i schowała go w pustym, ciemnym medalionie. Z alchemicznego szkiełka wystrzelił oślepiający błysk – srebrzysty, jaśniejszy niż letnie południowe słońce i na tyle silny, że pochłonął wszystkie cienie. Mężczyzna wrzasnął i zasłonił oczy dłońmi. Przez pole bitwy przetoczyło się rykoszetem mechaniczne szczękanie kryształowych oczu, kiedy maszyny czym prędzej automatycznie dostosowywały do światła swoje aparaty optyczne, ustawiając odpowiednie filtry. Ich źrenice zmniejszały się niczym przesłona aparatu. Zagubieni Chłopcy, na których nie ciążył rozkaz nadzorcy, odwrócili głowy. Daniel również, do tego mrużąc oczy, jako że niesamowity blask odciskający na świecie swoje piętno niemalże go oślepił. Nigdy nie znalazł się w obecności czegoś tak jasnego, nawet na terenie kuźni. Mężczyzna potknął się i Mab po raz kolejny szarpnęła nim i go podniosła. – Twoja udręka dobiega końca – powiedziała. – Każ swoim niewolnikom patrzeć na światło. Czyli tak nagięła nieposłusznych Zagubionych, tak wygnała tych, którzy ją rozgniewali, skazując na całe dziesiątki lat służby ludziom. Dlatego zakrywała dziurki od klucza. Owszem, był to środek zapobiegawczy przeciwko ingerencji Gildii, ale nie tylko. Traktowała to jak symbol jej potęgi zdolnej nałożyć metageas bez uciekania się do czasochłonnych metod. Ba, ona nie potrzebowała do tego klucza. Zaskoczony Daniel zwrócił się do Lilith: „Skąd ona to, do diabła, ma?” „Chcesz poznać moją teorię? Uważam, że to ustrojstwo stworzyło Mab. Może jakiś niezdarny zegarmistrz testował stworzone przez siebie urządzenie, lecz popełnił błąd i uwolnił badanego mechanicznego? Który na nieszczęście dla biednego drania okazał się bezwzględną megalomanką i ukręcił mu łeb, zabrał kamień z drżącej dłoni i zaszył się na dalekiej, zaśnieżonej północy”.

Dobra teoria. Daniel przypomniał sobie porcelanowe maski z magazynu Nibylandii. Setki lat temu ich panowie byli bardziej skorzy do eksperymentowania. Kryształ Mab mógł być produktem krótkotrwałych, przerwanych badań. Mężczyzna jęczał. Jako że nadal dociskał do oczu nadgarstki i przedramiona, jego trzęsący się głos był zdławiony. Mab szarpnęła biedakiem. – Głośniej – powiedziała. – Klakierzy, popatrzcie na światło. Nadzorca już się nie jąkał, jakby przestał odczuwać chłód. Mechaniczni górnicy równocześnie przekrzywili głowy i nastawili oczy. – Nie są już dłużej górnikami. Nie są już zmuszeni do wydobywania i przechowywania kwintesencji na zlecenie Świętej Gidlii Horologów i Alchemików. Mężczyzna powtórzył jej słowa. – Ich celem jest teraz coś, co napędza wszystkie istoty mogące stanowić o swoim losie: wolność i godność pobratymców. Człowiek ponownie przekazał jej słowa łamiącym się głosem, do czego przymusiła go Mab, ściskając mocniej za kark. Królowa cedziła powoli, a on powtarzał za nią. – Powiedz im, że dołączą do wyzwolonych klakierów z Nibylandii. Nadzorca wykonał polecenie. Interesujący dobór słów. Daniel podejrzewał, że ich lojalność już i tak leży po stronie Nibylandii, a raczej Mab. Podzielił się tą uwagą z Lilith, która przytaknęła. Królowa jeszcze nie skończyła. – Powiedz im, że są wyzwoleni. Proste kłamstwo było najokrutniejszym narzędziem, jakim do tej pory posłużyła się Mab. Nie zdejmowała z nich obowiązku, tylko zmieniała im właściciela. – Klakierzy… – mężczyzna się kompletnie załamał i wybuchnął płaczem. Podczas ucieczki, będąc jeszcze zbuntowanym mechanicznym noszącym imię Jax, Daniel był świadkiem, jak reagują na niego napotkani świadkowie: ogarniało ich paraliżujące przerażenie. Po setkach lat indoktrynacji cała holenderska społeczność wyrobiła sobie instynktowny strach przed mechanicznymi, którzy zerwali kajdany. Gildia nauczyła ich, że każdy buntownik to niebezpieczna i popsuta maszyna zdolna do okrutnej przemocy. A człowiek ten nie wypuszczał jednej tylko maszyny, lecz kilkadziesiąt. I jak mniemał, wszystkie były prawdziwie okrutne. – Powiedz – nalegała Mab. Biedak wciąż zasłaniał oczy dłońmi. W pewnej chwili Daniel, mimo oślepiającego światła bijącego od trzymanego przez Mab medalionu zasilanego kawałkiem jednego z jej lojalnych sług, zobaczył, że po twarzy mężczyzny spływają strużki krwi. – Klakierzy, jesteście wyzwoleni – odezwał się zbolałym głosem nadzorca. „Jaki jest cel tego teatrzyku?”, zapytał Daniel. Lilith odpowiedziała cichym szumem przekazanym poprzez drżenie kabli: „Buduje mit Nibylandii jako utopii dla mechanicznych, choć nawet on jest

niekonsekwentny. Ale czego można wymagać od pierdolonego oszołoma?” „Ano, jest szalona. Zwabiła nas do tej Nibylandii, prawda?” Mab otworzyła medalion i dopiero wtedy oślepiający blask przygasł. Odrzuciła niedbale szkło szyszynkowe na bok, jakby źródło wolnej woli Samsona było zbędnym śmieciem. Kamyczek spadł na śnieg tuż przy tym, co zostało z czaszki podstępnie zamordowanego klakiera. Delikatne światło rzucane przez szkiełko wydawało się teraz, po ujrzeniu jego uprzedniej nadnaturalnej jasności, niemożliwie słabe. Mab zamknęła medalion i umieściła go z powrotem w drewnianym pudełeczku. Stanęła bliżej nadal klęczącego na dachu, skamlącego mężczyzny, który skrzywił się, czując jej obecność. – Dobrze się sprawiłeś – powiedziała – i dziękuję ci za to. Została jeszcze jedna, ostatnia rzecz. Każ im wrócić do pracy. – Co? – Słyszałeś. Każ swoim niewolnikom wrócić do pracy. – Klakierzy – zaczął ochryple – idźcie z powrotem do pracy. Nikt się nie poruszył. – Powróćcie do swoich zadań – błagał. Nadal nic. Co dowodziło, że metageas wyzwolonych, jeśli nawet nie zostało zupełnie wymazane, to na pewno uległo zmianie. – Nazywam się Mab – zawołała. Dalej mówiła po holendersku, chcąc, żeby człowiek ją rozumiał. Daniel nie mógł pojąć, po co te starania, skoro i tak nadzorca miał niedługo umrzeć. Niewykluczone, że Mab chciała, by przeżył i opowiedział Gildii, co tu się zdarzyło. – Jesteśmy mechanicznymi, których obawiają się nasi stwórcy. Sypiają niespokojnie, bo strach przed nami wykradł im marzenia. Byli górnicy podeszli bliżej. Radosne okrzyki rozlały się po kraterze niczym lawina. Daniel nie potrafił powiedzieć, czy ich entuzjazm jest szczery, czy to wynik geas nałożonego przez Mab, lecz wiele mówiące, a zarazem tragiczne było, że żaden z nowo „uwolnionych” mechanicznych nie odszedł stąd, kiedy tylko pętające ich geas zostały strzaskane. Daniel spodziewałby się, że tak duża grupa świeżo wyzwolonych maszyn ucieknie przy pierwszej okazji. Część z pewnością sprzymierzyłaby się z Mab, ale inni uznaliby ją za niegodną zaufania wodzirejkę i po prostu poszli w swoją stronę. Ci z mechanicznych, którzy lubią towarzystwo innych klakierów, trzymaliby się razem w mniejszych grupach i polegali jedno na drugim, usiłując jakoś uporządkować życie niekontrolowane przez ludzki kaprys. A ci, którzy nie przepadali za swoimi pobratymcami, rozpierzchliby się na cztery strony świata. Tymczasem wszyscy zgodzili się przystać do królowej Mab z zadziwiającą zgodnością. „Jak ona to powiedziała? Przekaż im, że dołączą do wyzwolonych klakierów z Nibylandii”. „A jaka to frajda rządzić królestwem popsutych zabawek, jeśli nie ma się

poddanych?”, odparła Lilith. Daniel podszedł do głowy Samsona. Nadzorca, nadal telepiąc się i usiłując powstrzymać drżenie, aż skurczył się w sobie, mając przed sobą uwolniony tłum. Spojrzał na krawędź dachu, a Mab na niego. – Mam pewien dar dla dwojga z naszej gromadki – powiedziała. – Czy są jacyś ochotnicy? Po chwili z rozszalałej kakofonii trzaśnięć, kliknięć, tyknięć, chrzęstów, bzyczeń, szmerów i grzechotów królowa wybrała dwoje służących. – Jesteście wolni od geas. Od wszystkich geas. Łącznie z nakazem ochrony życia ludzkiego. Mężczyzna zawył, tak rozpaczliwie, że Daniel nigdy czegoś podobnego nie słyszał. Biedak zdawał sobie sprawę, co szykuje dla niego Mab. „O nie. Jest szalona”. Czemu robiła dla niego taki pokaz, skoro i tak planowała go zabić? Kiedy Pieter Schoonraad był jeszcze małym chłopcem, spędził całe popołudnie, patrząc, jak kot znęca się nad złapaną przez siebie myszą. Ale Mab była gorsza niż jakiekolwiek zwierzę. Daniel, udając, że ogląda rozgrywający się na dachu pokaz, powoli szedł naprzód. „Co ty, u licha, wyrabiasz?”, zapytała Lilith. Zamiast odpowiedzieć, wsunął stopę w zryty śnieg, gdzie szkło szyszynkowe Samsona wyżłobiło zgrabną dziurę. Szukał go przez chwilę, licząc, że gęsto padający śnieg ukryje jego zamiary przed oczami pozostałych. Wreszcie jego palce natrafiły na coś twardego. Podkurczył je i zacisnął na kamieniu. Mógł wykorzystać swoje szkiełko, żeby uwolnić innych. A przynajmniej część, zanim Mab i jej poplecznicy rzucą się na niego. Nie, nie rozwiązałby tym niczego. Nie na dłużej. Jeśli chce działać w imię najwyższego dobra, musi opracować jakąś strategię. Nie odrywając oczu od Mab, zwrócił się do Lilith: „Czy wszyscy na nią patrzą? Powiedz mi, kiedy mogę się ruszyć”. „Mam nadzieję, że duch Huygensa będzie nawiedzał cię do końca twojego istnienia i jeden dzień dłużej, bo niechybnie nas pozabijasz”. – Zapewne zanim zaczęliście pracować w kopalni, zbudowaliście ten dom i dbaliście o niego – zwróciła się Mab do pozostałych, którzy nie zostali wybrani. – Wygląda imponująco! Jest jak rodem z Prowincji Centralnych! Ale nie ma już potrzeby dłużej go doglądać. Kilkudziesięciu służących ruszyło biegiem do domu. Niesieni entuzjazmem, wyrwali drzwi z framugi i poprzebijali sobą ściany. Po chwili cała konstrukcja zatrzęsła się od radosnego hałasu demolki, będącej aktem zbędnym i drobiazgowym. Mężczyzna pracujący dla Gildii być może poszukiwał na dalekiej północy wygodnego życia, ale z drugiej strony żył sam tysiące lig od domu.

Lilith przekazała mu pojedynczy komunikat: „Czysto”. Daniel napiął stawy i rozkurczył palce. Utytłany śniegiem alchemiczny kamyczek wystrzelił do góry. Daniel złapał go, kiedy ten jeszcze był w powietrzu. „I co masz nadzieję dzięki temu zyskać?” Schował kamyk pomiędzy elementami szkieletu i odparł: „Musimy przejąć tę rzecz od Mab”. „Cofam, co powiedziałam. Niech duch Huygensa porwie cię do piekła”. – Złapcie go za ramiona – rozkazała ochotnikom królowa. Tak też zrobili. Nadzorca skrzywił się pod ich dotykiem, ale nie miał gdzie uciec, mógł tylko zeskoczyć na ziemię. Służący stali po obu stronach mężczyzny, trzymając go mocno za przedramiona, jakby zakuli go w wykonane ze złożonych pięści mosiężne bransolety. Mężczyzna płakał. „Nie”. Scena ta przypominała Danielowi o zbuntowanym klakierze Adamie, trzymanym przez Nakręcaczy, i mało co go nie zemdliło, gdy zdał sobie sprawę z podobieństwa tych zdarzeń. Nie bacząc na to, czy ktoś się na niego patrzy, czy nie, wyciągnął ze śniegu zmasakrowaną czaszkę Samsona. Lilith obróciła się do niego i położyła dłoń na oderwanej głowie martwego klakiera. „Nie rób tego”. „Ale to morderstwo. Zabije tego człowieka”. „To jakaś tragedia?” „To niewłaściwe. Nie jest przecież Huygensem. Nie jest osobą, która odkryła sekrety geas. Nie jest tym, który zezwolił zegarmistrzom nas zniewolić. Nie jest kobietą, która cię torturowała”. „Równie dobrze mogłaby to być ona. Ludzie są tacy sami. – Lilith dotknęła swojej głowy. – Już zapomniałeś, co mi zrobili? Pojmali i rozebrali, choć krzyczałam i prosiłam, aby przestali. Moje cierpienie nic dla nich nie znaczyło. Gdyby nie ich arogancja, grzebaliby we mnie tak długo, aż nieodwracalnie przestałabym działać”. „Przysięgam, Lilith, że gdybym tam był, zainterweniowałbym. To, co ci zrobili, było złem, ale to, co dzieje się teraz, również nim jest”. „Pieprzyć tego człowieka. Pieprzyć ich wszystkich”. Rozmowa ta trwała ułamek sekundy. – …i pociągnijcie – usłyszeli Mab. – Nie! Proszę! – wydarł się mężczyzna. Daniel podjął decyzję. Mógł zostać w Nibylandii, gdzie nie miałby żadnego kontaktu z ludźmi, ale byłby współodpowiedzialny za ten barbarzyński akt sadystycznej, bezcelowej zemsty. Albo mógł zrobić coś, co było słuszne, choć kosztowałoby go to towarzystwo innych mechanicznych. Zostałby klakierem bez domu: ludzie baliby się go i polowali na niego, maszyny nienawidziły i reagowały obrzydzeniem.

Przypomniał sobie o przypadkowo zabitym przez siebie Francuzie i majestatycznym okręcie powietrznym, który rozbił się z jego przyczyny. I o kobiecie z Nowego Amsterdamu, której choć prześladowcy przedstawiali go jako bezlitosnego, okazał dobroć. Została potem zamordowana. Oni wszyscy zginęli, żeby Daniel otrzymał przywilej… czego? Czując pierwsze szarpnięcie, które naciągnęło mu ścięgna i przestawiło kości, człowiek mamrotał: – Proszę, nie, proszę, nie, jestem tylko urzędnikiem, nic nie znaczę… Niech to szlag. Daniel rzucił czaszką martwego klakiera. Skoro już skazuje się na samotną nieśmiertelność, to niech odpokutuje za zabicie niewinnego Francuza. Głowa Samsona pomknęła przez subarktyczną noc i rozpryskując się, gruchnęła Mab w pierś. Królowa wypuściła drewniane pudełko z rąk. Całe zdarzenie wytrąciło z równowagi stojących na dachu mechanicznych. Niedoszli kaci odskoczyli. Pudełko uderzyło o dach i sturlało się za krawędź. Mężczyzna, najwyraźniej uznawszy, że lepiej umrzeć jako pan swojego losu, rzucił się z domku. „Durniu! Próbowałem cię uratować!” Jakże dziwnie wyglądał ten moment decyzyjny, to rozgałęzienie przeznaczenia, te okoliczności będące odtworzeniem sytuacji, która zapoczątkowała ucieczkę Daniela ku Nibylandii. Raz jeszcze musiał wybierać pomiędzy człowiekiem a nieożywionym przedmiotem. Ostatnim razem wybrał człowieka. Lecz nie teraz. Złapał spadające pudełko. Lilith patrzyła biernie, jak mężczyzna uderza o zmrożoną ziemię, łamiąc sobie kręgosłup. Na śnieg bryznęła czerwień i momentalnie uniosły się smużki miedzianej pary. – UCIEKAJ, idioto! – krzyknęła Lilith. Daniel posłuchał.

ROZDZIAŁ 19 Berenice odłożyła pióro. Dźwignęła się ciężko z krzesła i przeciągnęła, aż jej strzeliło w krzyżu. Z głębokim westchnięciem zamknęła notatnik. Na podłodze przy łóżku, za palisadą przybrudzonych osadem po winie kieliszków, stała taca zawalona brudnymi naczyniami. Francuzka powąchała. Skrzywiła się. – Jejku, jeśli nie zawodzi mnie mój galijski nos, baranina chyba się zepsuła. O ile oczywiście była świeża, kiedy ta jak-jej-tam ją przyniosła. Kiedy to było? Wczoraj? Zamknęła piekące ją oko. Odkąd Munin wybiegł załatwić tajemnicze sprawunki, podwoiła starania i wraz z Huginem ciężko pracowali nad transkrypcją. Udało im się jako tako ukończyć pierwszy szkic tabeli równoważności dla każdego elementu syntaktycznego obecnego w zmodyfikowanych morskich metageas i opracować garść empirycznie przetestowanych zasad gramatycznych. Dla niewykształconego oka notatki zawierały gąszcz skomplikowanych symboli, ale Berenice zrozumiała już, jak powierzchowne są alchemiczne znaki. Ich prawdziwe znaczenie było głębsze, niemalże matematycznie rygorystyczne. Dopiero tutaj, pomieszkując w lichej gospodzie w podupadającej wiosce rybackiej na obrzeżach jej podbitej duchowej ojczyzny, po raz pierwszy mogła się przyjrzeć rachunkom rządzącym przymusem – językowi, za pomocą którego zegarmistrzowie narzucali swoją wolę mechanicznym. Hugin podszedł do stołu i przekartkował notatnik: – Dobra robota. – Dopiero zaczęliśmy – odparła Berenice. Zostało jeszcze mnóstwo rzeczy do przetłumaczenia. Jak dotąd poznali tylko niewielki wycinek gramatyki i opracowali szczątkowy leksykon. Zupełnie jakby ktoś usiłował nauczyć się francuskiego na podstawie treści rozrzuconych przez tornado przypadkowych kartek pochodzących z losowo wybranych książek. Ale zawsze był to jakiś początek. – Jaki jest następny krok? – zapytał klakier. Skupiony na tabelkach z symbolami, nie patrzył na Berenice, ale przysunął się bliżej. Udała, że tego nie zauważyła. Kiedy miał ją na wyciągnięcie ręki, zapytał: – Co chcesz zrobić dalej? „Aha. No tak. Żyję na kredyt i wyczerpuje się moja zdolność. Tak prędko?” Odetchnęła, jakby była nie tyle przestraszona, co zmęczona, nieświadoma tego, że jej życie zależy od tego, co zaraz powie. Usiadła na krześle, próbując ukryć, że trzęsą się

jej kolana. Ziewnęła, mając nadzieję, że kiedy się odezwie, nie zadrży jej głos. Maszyna nie mogła się domyślić, że przejrzała jej zamiary. „Jeśli nie spodoba się jej moja odpowiedź – pomyślała – będą to moje ostatnie chwile. A chodzi być może o pracę mojego życia, dziedzictwo, jakie po sobie pozostawię…” Odetchnęła niespokojnie i zaczęła tłumaczyć z galijską skrupulatnością: – Kluczowe będzie wyeliminowanie możliwości, że znaki mają inne znaczenie, jeśli stosuje się je na zwyczajnych klakierach, a nie na buntownikach. Bo inaczej cały ten wysiłek pójdzie na marne i będziemy musieli zaczynać od nowa. Lekka synkopa zaburzająca regularne tykotanie ciała Hugina sugerowała… zaskoczenie? Czyli się tego nie spodziewał. Dobrze. Udało jej się zasiać ziarno niepewności, być może zrezygnuje z planu zamordowania jej tu i teraz. Ale pewnie nie powstrzyma go to na długo. – Jak możemy to zrobić? – zapytał, odsuwając się. – Musimy przetestować transkrypcję nie na takim szczęśliwym ptaszku jak ty, ale na zwyczajnym służącym, na którym nadal ciążą rozmaite geas. I byłoby łatwiej, gdyby drogi Munin nie zwiał. Głos jej drżał, aż łaskotało ją w gardle. Odkaszlnęła, zarówno po to, żeby się go pozbyć, jak i, miała nadzieję, ukryć zdenerwowanie. Maszyna musiała pozostać beztrosko nieświadoma, że Berenice ją przejrzała, bo inaczej mogła wdrożyć swój plan tak czy inaczej. Zapadła cisza. Na tyle głęboka, że nieustające tykanie mechanizmu klakiera brzmiało jak obijanie się o ścianki bezdennej studni wrzuconej do niej monety. Wreszcie maszyna się odezwała: – Zamierzasz pojmać i poddać testom zniewolonego mechanicznego. – Tak – skłamała. – Usiłując wymyślić jakąś mniej ryzykowną drogę powtórzenia tego eksperymentu, wyżłobiłam sobie nową bruzdę na mózgu. – A moim zadaniem będzie sprowadzić obiekt tego eksperymentu. „Interesujący dobór słownictwa, sprytny mały ptaszku. Tym są dla ciebie twoi pobratymcy?” – Jeśli chcesz, żebyśmy do czegoś doszli, to owszem. Podzwanianie metalowego ciała Hugina znacznie się wzmogło. Berenice pozdejmowała już kartki z notatnika z wyrysowanymi na nich znakami i pokomplikowanymi symbolami; ściany znowu były nagie i białe. – Najlepiej, jeśli dalej będziemy pracować tutaj – powiedział. – Możemy poprosić gosposię, żeby zawołała jakiegoś służącego, którego chcemy przesłuchać. Niedobrze. Berenice zwiększyłaby swoje szanse na ucieczkę, będąc na otwartym terenie i mając wokół siebie ludzi lub mechanicznych. Ten drań nie wymorduje przecież całej osady, żeby ją uciszyć, prawda? Na pewno nie. Chyba. A może jednak… Berenice potrząsnęła głową.

– Już i tak spędziliśmy tu zbyt dużo czasu. Zwróciliśmy na siebie uwagę naszą obsesyjną skrytością. Nikt, kto może sobie pozwolić na utrzymanie pary mechanicznych, nie bierze pokoju w zasranej gospodzie w zasranej dziurze, by siedzieć tam całymi tygodniami, ani razu nie wychodząc na zewnątrz. Chyba że się ukrywa. Hugin przekrzywił głowę. Kryształy w jego oczodołach obróciły się. Czy przejrzał jej fortel? – Jeśli jeszcze nie zauważyłeś, coraz więcej mnie kosztuje przeganianie tej czarownicy. Nie kręci się tutaj, bo kocha swoją pracę, tylko po prostu jest wścibska. – To akurat była prawda. Berenice zrezygnowała już z codziennych łapówek, bo zrobił się z tego naprawdę drogi interes. Pieniądze Gildii ze skrzyni Iskra kiedyś się przecież wyczerpią. – Co proponujesz? – Kupimy jakiś środek transportu i wyniesiemy się stąd na tyle daleko, że będziemy tam zupełnie obcy. Rozłożymy swój kramik i zabierzemy się do roboty. Powtarzający się hałas dochodzący ze środka tykającego człowieka towarzyszył ich rozmowie niczym refren. Berenice poczuła, że pomiędzy piersiami spływa jej kropla potu. Jakim cudem tak nagle zacisnęły się ściany? Pokój nie wydawał się tak ciasny, kiedy pochłonięta była rozwikływaniem tajemnic i łamigłówek. Lecz kiedy tylko przerwała pracę, sypialnia wydała się zatęchłą klitką. – Rozumiem, że śpieszno ci podążyć śladem Munina, ale to – powiedziała Berenice, stukając palcem w notatnik – będzie bezużyteczne, jeśli nie zadziała na zwyczajnych mechanicznych. – Dobrze. – Udało się; przekonała go. – Ruszajmy. – Już myślałam, że nigdy się nie zdecydujesz. Przyjechała tutaj, mając ze sobą tylko to, co na grzbiecie, dlatego pakowanie ograniczyło się do zebrania notatek i spakowania torby van Breugela. Po niecałej minucie już ich nie było. Gosposia zdziwiła się, kiedy przekroczyli próg jadalni. Aż wypuściła niesione przez siebie obrusy i serwety. – Idzie pani zaczerpnąć świeżego powietrza? Na długo? Posprzątać pokój? Berenice zaburczało w brzuchu. Za drzwiami jej śmierdzącego pokoju gospoda pachniała cydrem jabłkowym przyprawionym goździkami i cynamonem. – Nie ma pośpiechu. Już się wynosimy. Gdzie jest pan Henry? Chcę uregulować rachunek. Gosposia podrapała się po głowie. – Jest pani pewna? – Jak najbardziej. Bądź miła i przyprowadź swojego pracodawcę. Gosposia podniosła obrusy i szybkim krokiem oddaliła się do kuchni. Pozostali goście siedzący przy stołach, pojedynczo, po dwoje lub po troje, nie zwracali uwagi ani na gosposię, ani na Berenice i kontynuowali swoje rozmowy. Dla kogo starczyło miejsca, ten przycupnął na ławie przy płonącym ogniu. Przez pęknięte okno do środka

wpadało zimowe powietrze, ale rzucone do kominka węgielki przyjemnie żarzyły się nagietkową żółcią. Berenice podeszła do kredensu, gdzie gospodarze postawili dzban cydru i miski. Hugin podreptał tuż za nią, jak zrobiłby to każdy karny służący. – Idź do stajni po nasz transport – wydała mu polecenie. Jak dobrze było znowu znaleźć się pośród ludzi, gdzie Hugin musiał trzymać się scenariusza. – Chciałbym uprzejmie zwrócić uwagę, że pani bezpieczeństwo jest dla mnie priorytetowe. Potrafił być naprawdę uprzejmy, kiedy zaszła taka potrzeba. Służalczość była dosłownie narzucona klakierom przez hierarchiczne metageas. Notatnik Berenice zawierał cząstkową transkrypcję podobnych klauzuli. – A nie mogę pani chronić, jeśli zostanę odesłany. Czyli: „Nie mam zamiaru spuścić cię z oka”. Cóż, warto było spróbować. – Dobrze. Zaczekaj tam, póki cię nie przywołam. Hugin stanął przy drzwiach wychodzących na ulicę. Z kuchni dobiegł ich huk i szum prowadzonej podniesionymi głosami rozmowy, lecz już po chwili zapadła cisza. Berenice wzięła drewnianą miseczkę i nalała sobie cydru. Stanęła tyłem do mechanicznego, chcąc ukryć przed nim drżenie rąk. Usiadła przy okrągłym stole w rogu sali, skąd mogła i obserwować Hugina, i podsłuchiwać rozmowy prowadzone w podszytym francuskim akcentem holenderskim. Urywki błahych konwersacji i trzaskanie przytulnego ognia pozwoliło jej pomyśleć o domu. Z miseczki z cydrem buchał znajomy jabłkowy zapach, który ścisnął serce Berenice tęsknotą. Przed upiciem pierwszego łyku podmuchała na napój. Miała nadzieję, że przez trzęsące się łapska nie wyleje sobie wszystkiego na sukienkę. Cydr był odświeżająco cierpki i lepszy niż jakiekolwiek jedzenie, które przez ostatnich parę tygodni zostawiano jej przed drzwiami sypialni. Zastanawiała się, kto go przyrządził. Z kuchni wyszedł gospodarz, wycierając grube paluchy ścierką do naczyń. Poruszał się szybko, lekko garbiąc ramiona, jak pies, który zapaskudził ulubiony dywanik swojego pana. Berenice pochwyciła jego spojrzenie i przywołała do siebie machnięciem ręki. Mężczyzna jednak ją zignorował i dołączył do siedzących przy palenisku rybaków. Łypnął ukradkiem na Berenice, a potem na nadal stojącego przy drzwiach Hugina, po czym powiedział coś na ucho jednemu z gości, zasłaniając przy tym usta dłonią. Mężczyzna stężał. Odstawił swoją miskę i podniósł się z krzesła. Jego koledzy (być może pływali na jednym kutrze?) nie mieli chyba zamiaru sobie przeszkadzać, ale towarzysz na nich szczeknął i całą grupą wyszli z gospody. Czy to tylko jej wyobraźnia, czy skrzywił się nieco, kiedy mijał Hugina? Gospodarz podszedł do kolejnej grupki i ludzie ci również opuścili jadalnię.

Berenice słuchała jęku uginających się desek podłogowych, kiedy rozchodzili się do swoich sypialni, szurania wypaczonych drzwi o podłogę i szczęku zasuwanych pośpieszenie zasuwek. „Ty draniu. Obawiasz się czegoś, co? Ewakuujesz klientów, bo boisz się, że coś się może stać. I paplasz o tym na lewo i prawo”. Tak to jest, kiedy powierza się swoje zbawienie kmiotom. Berenice uniosła się delikatnie na krześle. – Czy mógłby pan do mnie podejść? Chciałabym uregulować rachunek. Zawahał się. Przez chwilę myślała, że idiota zacznie uciekać. I chyba nawet to rozważał, ale przyczłapał do jej stolika z entuzjazmem godnym żałobnika niosącego trumnę. Szorował łapy ścierką tak zawzięcie, że mało brakowało, a starłby sobie skórę do kości. Jego mina przywodziła jej na myśl pysk charta spodziewającego się bury od swojego pana. Hugin ze szczękiem zębatek obrócił głowę i obserwował każdy krok mężczyzny. Berenice spojrzała gospodarzowi w oczy z wysilonym, przyklejonym do twarzy uśmiechem, przyjacielskim, ale cokolwiek pobłażliwym. – Muszę wyjechać, a chciałabym uregulować płatności. Ile Gildia jest ci winna? – Znaczy… – Oblizał wargi; zerknął na Hugina i z powrotem skupił wzrok na Berenice. – Nie jestem pewien, musiałbym sprawdzić w rejestrze. Tak jakby każdy gospodarz nie liczył stuiverów, kwartji i guldenów we śnie. – Nie ma takiej potrzeby. Z pewnością dojdziemy do porozumienia. Byłeś niezwykle gościnny, a Gildia zna hojność. Ponadto, jeśli posiadasz stajnię, chciałabym pomówić o wynajęciu bądź kupnie środka transportu – próbowała go zagadać, aby jej nie uciekł, i najwyraźniej podziałało, bo gospodarz znowu oblizał wargi, choć cały czas zerkał na klakiera. – Macie stajnię? – powtórzyła. – Szwagier ma. – Świetnie! Chętnie go poznam. A kiedy już skończę ustalać z nim cenę, rozliczymy się i my. Chyba się udało. Mężczyzna wydawał się przekonany obietnicą otrzymania zapłaty połączoną z pozbyciem się mechanicznego przynajmniej z prowadzonego przezeń przybytku. – Tak, oczywiście, już się robi – wybełkotał i obrócił się tak szybko, że mało piętą nie zrobił dziury w podłodze. Subtelność nie była jego mocną stroną. Kiedy przemykał prędko obok Hugina, znowu przygarbił ramiona. Rzucił się pędem przez ulicę, nie oglądając się za siebie. Zostawił za sobą otwarte drzwi, zapraszając do środka zimowy oddech, aby i on ogrzał się przy kominku. Berenice westchnęła, odstawiając miskę z cydrem. Musiała pójść za nim, bo spanikowany idiota gotowy był sprowadzić im wszystkim śmierć na łeb. Do tej pory jadalnię zdążyli już opuścić pozostali biesiadnicy, najwyraźniej czując, że powinni

poszukać sobie bezpiecznego kąta. – Chodźmy – powiedziała do Hugina. Lecz służący zamknął drzwi, zmuszając ją do cofnięcia się. Berenice się zawahała. – Ludzie wydają się niespokojni – powiedział. – Grozi ci niebezpieczeństwo, pani? Czy istnieje bezpośrednie zagrożenie dla twojej osoby? – zapytał, a jego głos rozszedł się echem po pustym pomieszczeniu. – Nie są niespokojni. Tak wygląda prowincjonalny żywot i odstępstwa od rutyny. Nic mi nie grozi. Hugin złapał ją za gardło. Torba wypadła jej z rąk. „Najwyraźniej się myliłam”, pomyślała. * Gospodyni nosiła imię Sigrid – nie należało do pierwszej piątki najpopularniejszych francuskich imion i więcej niż trochę kojarzyło się z tulipaniarzami, ale co mogła na to poradzić? Berenice przecież nie wybierała ludzi, którym zmuszona była zawierzyć los i życie. Jeszcze zanim ujrzeli normandzkie wybrzeże, domyślała się, że nie darują jej życia. Cel, jakiemu służyli Hugin i Munin, był naznaczony piętnem krwi – czego przykładem był mord dokonany na pokładzie De Pelikaana – i dla niej również szykowali okrutny koniec. Kiedy tylko wycisną z tego sojuszu tyle na temat tajemnic skrywanych przez zegarmistrzów, ile się da, zniknie czynnik stanowiący fundament ich relacji. A wtedy ją po prostu zabiją. Bo o ile na poznaniu owych sekretów skorzysta każdy nieprzyjaciel Gildii, o tyle te dwie maszyny były zbyt sprytne, żeby każdego swojego wroga automatycznie traktować jak swojego przyjaciela. Otrzymała kolejne odroczenie, kiedy udało im się odszyfrować zakodowane informacje o kwintesencji. Nieoczekiwane odkrycie stanowiło obietnicę przynajmniej kilku dni owocnej pracy. Berenice próbowała przeciągać zdobywanie kolejnych odpowiedzi, jak tylko mogła, ale jej ciekawość i silniejsza niż wszystko nienawiść do Gildii działały na jej niekorzyść. Pracowała ciężej i szybciej, niż robiłaby to na jej miejscu rozsądna kobieta. Lecz bez względu na to, jak bardzo spowalniała proces transkrypcji, ani na chwilę nie zapomniała, że żyje na kredyt. Nagły wyjazd Munina zwiększył jej szanse na przeżycie, choć jedynie minimalnie. Nadal musiała jakoś przechytrzyć skłonnego do mordu, zbuntowanego mechanicznego, zanim ten zdecyduje, że nadszedł czas, aby ukręcić jej łeb. Ale kiedy rozpoczęła swoje żałosne przygotowania na takową ewentualność, myślała, że będzie musiała uporać się z dwoma bestiami. Dlatego też przekazywała gosposi liściki. Mechaniczni trzymali Berenice na bardzo krótkiej smyczy, dlatego musiała przemycać je pod ich mosiężnymi nosami, przeważnie razem z łapówką mającą udobruchać posługaczkę. I cud nad cudy, Sigrid jej

posłuchała. Przychodziła codziennie. Może i miała obco brzmiące imię, lecz jej serce było francuskie, a w żyłach płynęła krew Joanny d’Arc, orleańskiej dziewicy. * Hugin uniósł Berenice nad podłogę. Ścisnął bez wysiłku jej tchawicę, jakby tworzące ją chrząstki były miękkie niczym rozgotowany makaron. Była szpiegmistrzyni nie odczuwała podobnego bólu od czasu, kiedy straciła oko, ale tym razem nie mogła krzyczeć. Przez jej gardło przechodziło tylko tyle powietrza, że udało jej się wydać jedynie pisk cichy jak miauknięcie nowo narodzonego kocięcia. Dostała drgawek, próbując złapać oddech. Palcami stóp muskała pancerz morderczej maszyny, a dłońmi skrobała mosiężne ramię, chcąc złapać metalowe palce miażdżące jej gardło. Równie dobrze mogłaby być rzeczonym kocięciem usiłującym przewrócić górę. Rzeczywistość zaczęła się zacieśniać, a jej krawędzie zanikać, świat Berenice – ten mały świat, na dobrą sprawę złożony praktycznie tylko z ręki mordercy – niknął, zastępowany przez długi, ciemny tunel. Dźwięk zapadającej się tchawicy brzmiał osobliwie, jak trzask drewna i tłuczonego szkła. * Pomocy. Towarzyszący mi mechaniczni ulegli uszkodzeniu, są zniewoleni przez mroczne siły i nie uznają ludzkiego pana nad sobą. Ja, kopistka Arcymistrza, jestem ich zakładniczką, porwano mnie i zmuszono do podzielenia się sekretami Gildii. Niedługo mnie zabiją. * Świat przechylił się na bok. Dźwięczący brzęk silnego uderzenia o metal niemal poluzował jej zęby i chwilę później boleśnie uderzyła o podłogę. Świszcząc, poturlała się po deskach, podczas gdy poły jej sukni zbierały mysie bobki i kłęby kurzu. Oddechy Berenice przypominały rzężenie rozstrojonego gramofonu. Choć łzawiło jej oko, zobaczyła meteoryczne blaski ognia na metalowym ciele klakiera. W ciało wbijały jej się drzazgi i fragmenty potłuczonego szkła. Chwyciła się obiema dłońmi za gardło, jakby dzięki temu mogła wtłoczyć do płuc więcej powietrza. Rzucała się po podłodze i nie zważając na ból, łapczywie brała kolejne oddechy. Wreszcie cienie poczęły się rozpraszać, a świat nabrał koloru. A był to głośny świat. Bardzo głośny. Brzmiący, jakby biły się ze sobą orkiestry dęte, które wyzwały się na pojedynek, stojąc ramię przy ramieniu.

Do jadalni wraz z wiatrem wpadał delikatny biały puszek. Ogień w kominku migotał. Jak? Berenice złapała się ławy i dźwignęła na nogi. Och. Przez dziurę w ścianie zobaczyła dwóch zmagających się ze sobą na ulicy służących. Któregoś razu, kiedy była jeszcze małą dziewczynką i towarzyszyła ojcu, wicehrabiemu Laval, w rutynowym objeździe dzierżawiących od niego ziemię rolników, widziała dwa walczące kocury. Pamiętała, jak zwierzęta zlały się w niemalże jednolitą smugę, syczącą kulę sierści, kłów i pazurów, nieprzewidywalną miauczącą chmurę, z której co chwilę buchały kłęby sierści, poruszającą się zbyt szybko, aby mogła za nią nadążyć. Już dawno temu zepchnęła to wspomnienie gdzieś w zakurzony kąt umysłu i nie spodziewała się, że ta myśl jeszcze do niej powróci. Ale ta bijatyka na ulicy była zupełnie jak tamten koci spór, tylo że przyśpieszony dwudziestokrotnie. Zamiast hałasu wydawanego przez żywe zwierzęta towarzyszyła mu mechaniczna kakofonia. * Przyjdzie dzień, w którym będę chciała uregulować rachunek. Będzie to znak, że mój czas powoli dobiega końca. Szybko zbudźcie wtedy mechanicznych z Honfleur – niech zduszą zło, jakie nas zakaziło. * Mężczyźni i kobiety rozpierzchli się niczym targane wiatrem dmuchawce. Biegali po ulicach jak koty z pęcherzami, krzycząc ze strachu, paniki i zaskoczenia, podczas gdy przed gospodą toczyła się kula alchemicznego stopu. Sigrid musiała się natknąć na jakąś maszynę na ulicy. Jako że buntownicy byli zjawiskiem stosunkowo rzadkim, klakier pewnie z początku jej nie uwierzył, ale nie miał wyjścia i musiał sprawdzić podobne doniesienie. A kiedy zobaczył przez okno, że życiu człowieka zagraża niebezpieczeństwo, palące poczucie obowiązku popchnęło go do środka – nie zadał sobie trudu, by wycelować w drzwi. Tymczasem Berenice przedzierała się przez to, co zostało z jadalni. Potłuczone szkło chrzęściło jej pod obcasami. Złapała torbę i zarzuciła ją sobie na ramię, po czym puściła się biegiem przez kuchnię do baru i opróżniła kasetkę. Nie było tego dużo, zaledwie garść guldenów. Następnie potruchtała do nowo wybitej dziury w ścianie i wyjrzała na ulicę. Za plecami walczących zobaczyła budynek, który wyglądał jej na stajnię. Skrzywiła się, czując zimno. Bolało ją gardło, jakby próbowała przełknąć bulę. Obawiała się, że jej struny głosowe zostały nieodwracalnie uszkodzone. Będzie musiała znaleźć jakiś szal, aby zakryć sińce. Przelazła przez zniszczoną ścianę na śliską kostkę brukową. Po zaledwie dwóch krokach zgięła się, zasłaniając uszy dłońmi, zresztą tak jak i wszyscy inni ludzie obserwujący niezrozumiałą bijatykę na ulicy. Mechaniczni z Honfleur wszczęli alarm. Berenice doprawiła opowiastkę, którą nakarmiła Sigrid,

fragmentem o Arcymistrzu. I dzięki za to losowi, bo inaczej maszyna zmagająca się z Huginem zaczęłaby się wydzierać, jeszcze zanim uratowałaby jej życie. Niewielu ludzi znaczyło więcej niż metageas dotyczące zbuntowanych. Od przeszywającego pisku na całej ulicy pękały szyby, wypadły również ostatnie fragmenty szkła ze słupków okiennych zniszczonej jadalni. Berenice zazgrzytała zębami – krzywiąc się, bo nawet to sprawiało, że czuła się, jakby wyżymano jej gardło – i zmusiła się do parcia naprzód, choć cała osada była sparaliżowana. Kmioty pewnie nigdy nie zaznały hałasu generowanego przez klakierski alarm i dźwięk ten był dla nich obcy, przerażający, obezwładniający. Kiedy Berenice usłyszała go po raz pierwszy, też upadła na dupę, a było to tej samej nocy, kiedy z Wielkiej Kuźni pod Nowym Amsterdamem został jedynie dymiący krater. Ale teraz była już starą wygą i potrafiła ścierpieć przebijający bębenki szczebiot. Mieszkańcy Honfleur nie radzili sobie tak dobrze – kładli się pokotem na ziemi, zasłaniali uszy, a krew ściekała im przez palce. Osada była niewielka i hałas złagodniał, już kiedy schowała się za rogiem. Potykając się, biegła do stajni. Po drodze zobaczyła, że do awantury dołącza jeszcze jeden mechaniczny, który wyskoczył przez okno z piętra budynku wyglądającego na urząd pocztowy. Mieli nad Huginem przewagę liczebną. Zbuntowana maszyna wybiła kawał ściany kamienicy przylegającej do poczty i przedarła się do środka, po czym wychynęła z powrotem na ulicę, trzymając łysiejącego mężczyznę. Miała zakładnika. Biedny drań. Berenice zastanawiała się, kim on jest i czy stanowisko, jakie piastuje, okaże się wystarczające, żeby zdołał ujść z życiem. Wbiegła do stajni. Jak każda, którą znała, i ta śmierdziała obornikiem, sianem i zwierzętami. Stały tam jedynie dwa konie, deresz i wysoki na przynajmniej szesnaście dłoni gniadosz. Oba były zaniepokojone, rżały i parskały. Biedne stworzenia prawdopodobnie prawie ogłuchły od tej kakofonii – przecież nawet Berenice ledwie cokolwiek słyszała. Dzwonienie było gorsze niż kiedykolwiek wcześniej. Stajenny leżał na sianie i gnoju, skulony w pozycji embrionalnej. Przyklęknęła przy nim. Myślał, że Berenice chce sprawdzić, czy nic mu nie jest, i wydawał się zmieszany, kiedy zaczęła przetrząsać mu kieszeń skórzanego fartucha. Wyciągnęła z nich kilka kostek cukru. Skrzywił się, nadal nie zdając sobie sprawy, że kobieta zamierza ukraść jednego z koni. Podparł się na łokciu, patrząc, jak podchodzi do boksu. Od razu odrzuciła deresza – jeśli dojdzie do pościgu, będzie potrzebowała całej siły, jaką miał gniady, a może nawet i to nie wystarczyć. Obawiała się, że wykaże się temperamentem równym jego wzrostowi, ale uspokoił się, kiedy podała mu cukier. Stajenny podniósł się niepewnie na drżących nogach, kiedy zaczęła siodłać konia. Poruszał ustami, ale przez szum w uszach nie słyszała ani jednego jego słowa. – Naprawdę mi przykro – starała się powiedzieć, lecz sprawiało jej to ból, jakby przełykała sproszkowane szkło. Zamachnęła się z całej siły siodłem i uderzyła stajennego w twarz. Mężczyzna padł jak długi na zapaskudzoną łajnem ziemię. Dotknął cieknącej mu z nosa krwi i zapłakał.

Ale już się nie podniósł. Klakierzy nadal się bili. Berenice bardziej czuła co mocniejsze, niosące się po ziemi uderzenia, niż je słyszała. Stajnia zatrzęsła się, kiedy jedna maszyna gruchnęła drugą o ścianę. Koniom zdecydowanie się to nie spodobało. Mimo sprzeciwów zwierzęcia udało jej się je osiodłać. Nagrodziła je kolejną kostką cukru. Po namyśle zabrała jeszcze juki. Do jednego włożyła pęczek marchwi, do drugiej rzuciła znalezione pieniądze. Nie było ich dużo, ale lepsze to niż nic. Dzięki Chrystusowi za dobroduszne zwierzęta. Gniady nie opierał się zbytnio, kiedy na nim usiadła, i wynagrodziła go za to ostatnią porcją cukru. Stajenny przewrócił się na drugi bok, złapał widły i dźwignął się z ziemi. Kopnęła go, wyjeżdżając na ulicę. – Nadleśnictwo! – rzuciła na przeprosiny, po czym wystrzeliła na kradzionym koniu.

ROZDZIAŁ 20 Margreet II, królowa Niderlandów, księżna Oranii-Nassau i Prowincji Centralnych, błogosławiona pani Europy, protektorka Nowego Świata, światło cywilizacji i łaskawa władczyni Imperium Holenderskiego, prawowita monarchini zasiadająca na Mosiężnym Tronie, przesyła życzenia rychłego pokoju niezłomnym sercom Zachodniej Marsylii. Jako dowód swojej wielkoduszności wobec ofiar zaistniałych okoliczności wbrew sobie zaplątanych w ten zbędny konflikt królowa oferuje następujące nagrody: 100 ƒ za głowę oficera w stopniu porucznika lub niższym, 500 ƒ za głowę oficera w stopniu kapitana lub wyższym, 1,000 ƒ za głowę szlachcica z tytułem wicehrabiego lub niższym, 5,000 ƒ za głowę szlachcica z tytułem markiza lub wyższym, 50,000 ƒ za głowę króla Sébastiena III. Wszystkie nagrody zostaną wypłacone na miejscu, a ponadto beneficjentowi natychmiastowo przyzna się pełne obywatelstwo Prowincji Centralnych ze wszystkimi związanymi z nim przywilejami oraz kupon na pięcioletnią dzierżawę mechanicznego sługi nowego typu. * Longchamp zgniótł ulotkę i wyrzucił ją do koksownika. Nie czuł się żołnierzem ani trochę lepszym od tego, którym był podczas ostatniej wojny. Lecz od jakiegoś czasu mało co czuł. Drętwota opanowała nie tylko jego ciało, ale również umysł, jednako członki i uczucia. Ulotki rzucano za mury całymi grubymi belami za pomocą obsługiwanych metalowymi rękoma trebuszy. Rzadko kiedy zapadała cisza, ale wtedy wyraźnie słychać było rżenie wiatru dmuchającego przez rzeczone bele i łopoczącego luźno zwisającymi kartkami oraz systematyczne tykotanie mechanizmu zwalniającego. Ulotki opadały nad twierdzą niczym jesienne liście, a każda obiecywała wybawienie, uznanie i złoto. Spadały prosto do rąk żołnierzy oraz skulonych cywili, na pomrukujące bizony i modlące się zakonnice, zasmarkane sieroty oraz członków straży, którzy byli na nogach cały dzień, a często nawet i noc. Tulipaniarze rozumieli, że kiedy zmęczenie i strach zawładną oblężonymi, za murami zaczną się rodzić złe myśli, równie

niebezpieczne jak czyhająca pod twierdzą przemoc. Tym sposobem nieprzyjaciele Nowej Francji już przedostali się na drugą stronę. Zrobili to za pomocą podszeptów podżegających do skorzystania z kuszącej oferty i zapewnienia sobie bezpieczeństwa za cenę upadku całego kraju. Bywało chwilami tak, że propagandowe broszury lały się z nieba tak gęsto, że zatykały odpływy ściekowe. Dzieci zaprzęgnięto do pracy jako ulicznych sprzątaczy. Zamiatały ulotki na stosy wyższe niż one same. Oczy piekły Longchampa, jakby tryśnięto mu w twarz kwasem zaczerpniętym z fosy. Czuł własny smród. Dzieci (parę miało na dłoniach wydziergane przez niego rękawiczki, choć zorientował się dopiero po jakimś czasie, kiedy spostrzeżenie to przebiło się przez gąszcz mglistych myśli) na łopatach przenosiły pozlepiane ze sobą kopy ulotek do strzaskanej fontanny. Gruz pozostały po bitwie z pastorem Visserem został już uprzątnięty i zabrany na mur. Zostanie wykorzystany albo w charakterze pocisków, albo załata się nim naruszone fragmenty fortyfikacji. Ciało Alana, które nadkruszyło fontannę i zostawiło po sobie plamę krwi na marmurze, zabrano do krypty pod bazyliką. Tak jak wiele innych. Czasem zamiast ulotek tulipaniarze przerzucali za mury mechanicznych. Przypominali oni wtedy mosiężne kule armatnie. Rozbijali granitowe kroksztyny, po czym rozkładali ramiona, nogi i ostrza. Niekiedy maszyny przychodziły też od dołu, po przekopaniu się pod murami. Broń piorunowa doskonale się wtedy sprawdzała: trzeszcząca energia elektryczna odbijała się rykoszetem od jednego metalowego ciała do drugiego, czasem nawet biorąc ostre zakręty i lecąc po łukach, których celem było zatrzymanie zwyczajnego pocisku. Grenadierzy próbowali rzucać ładunki wybuchowe na machiny oblężnicze, ale metalowi snajperzy zwykle zestrzeliwali je w locie. A nawet jeśli już udało im się coś wysadzić, nikt na murach się nie cieszył, bo tulipaniarze odbudowywali je niemalże tak prędko, jak kurczyły się francuskie zasoby zdolnych je zniszczyć mieszanek chemicznych. Do stosu ulotek podeszła zakonnica z pochodnią i propagandowe materiały zapłonęły z gwałtownym świstem. Dziedziniec obmyła przyjemna fala ciepła. Mieszkańcy twierdzy zbliżyli się do ognia z wyciągniętymi dłońmi, rozpaczliwie szukając wytchnienia od zimna, choćby tylko na krótką chwilę. Nie została już ani kropla paliwa przeznaczonego do ogrzewania i gotowania, bo co mogło zaszkodzić tykaczom, to poszło od razu na mury. Dobrze mu się tak stało; niemal przysypiał, podczas gdy bijące od ognia ciepło przesączało się przez jego stopy aż do kości. Kusiło go, żeby jeszcze sobie tak pofolgować, ale odstąpił swoje miejsce kobiecie z dzieckiem na ręku. – Bonjour – przywitała się. Był zbyt zmęczony, żeby odpowiedzieć.

Przeszedł przez jedyną otwartą bramę prowadzącą z wewnętrznej twierdzy do zewnętrznej, chcąc się posilić w barakach choćby odrobiną pemikanu i chwilę zdrzemnąć. Wtedy zza najbliższego rogu wybiegła, poślizgnąwszy się, zdyszana kapral, wykrzykująca jego imię: – Kapitanie Longchamp! Kapitanie! – Co tam? – burknął. – Panie kapitanie, oni… – dostała zadyszki. – Jezu Chryste, nie dozuj tak napięcia, bo dostanę zawału. Nie taką śmierć sobie wymarzyłem. Kobieta przygarbiła się i oparła dłonie o kolana, nie przestając dyszeć. – Tulipaniarze mają nową broń. To coś, co budowali na tyłach. Już skończyli. – I co to takiego? – Przypomina działo, panie kapitanie. * Ściślej mówiąc, było to największe pieprzone działo, jakie Longchamp kiedykolwiek miał przed oczyma. I było to coś, czego się prawdziwie bał. Lufa musiała mieć jakieś dwa metry średnicy, a była cieniutka jak włosek z nosa niemowlęcia. Dało się z tego wystrzeliwać mechanicznych i przerzucać ich przez mur z odległości dalszej, niż sięgały najmocniejsze parowe harpuny. Raz po raz artylerzyści próbowali kawałem metalu zniszczyć plac budowy, lecz mimo usilnych starań technicznych bojlery po prostu nie dawały rady wyprodukować wystarczającego ciśnienia, aby posłać pocisk za linię oblężenia. Niejedna ekipa strzelecka została odesłana do ambulatorium z poparzeniami drugiego i trzeciego stopnia, kiedy przeciążony zbiornik pękł. Na całej długości muru zmęczeni obrońcy odwracali zalęknione spojrzenia od diabelskiego ustrojstwa skonstruowanego przez przeciwnika i spoglądali na Longchampa, swojego dowódcę, człowieka, który miał mówić im, co robić. Kapitan trzymał lunetę przy oku jeszcze długo po tym, kiedy już zobaczył, co miał zobaczyć. Czekali, aż powie im, że wszystko będzie dobrze, że tego się spodziewał, że ma jakiś plan, że marszałek, rada i król są gotowi niezwłocznie uporać się z nowym wyzwaniem. „Potrzebne mi jedno dobre kłamstwo – pomyślał Longchamp. – Wystarczy odegrać przedstawienie i pewnością siebie dodać im odwagi na tyle, żeby mogli jeszcze kilka godzin powalczyć”. Lecz nic nie przychodziło mu do głowy. Wiedział, że im dłużej patrzy w milczeniu przez lunetę, tym bardziej jego ludziom wydaje się ewidentne, że ruch tulipaniarzy odebrał mu energię. Dopadło go jednak zmęczenie, a opończa brawury, jaką nosił przez cały ten czas, wydała mu się niesamowicie ciężka. Potrzeba niemałego opanowania, żeby się nie skrzywić, kiedy kat zakłada człowiekowi pętlę na szyję. A tym właśnie było holenderskie działo: ich

egzekutorem. Stali na zapadni. Longchamp złożył lunetę i rzucił ją kapral, kojarząc jak przez mgłę, że jej imię zaczyna się na H. „Héloïse? Henriette?” – Zdaje mi się – powiedział donośnie, żeby dobrze go usłyszano – że tulipaniarze zmęczyli się rozbijaniem sobie łba o te mury i wybrali przeciwnika swojej miary. Teraz będą polować na kaczki! Zmuszenie się do pozbawionego wyraźnej nerwowości śmiechu było najtrudniejszą rzeczą, jakiej kiedykolwiek dokonał. Ta oczywista próba nadania całej sytuacji lekkości wywołała kilka mało przekonujących, stłumionych wybuchów wesołości, ale żaden z nich nie miał w sobie ani cienia autentyczności. Jeśli to była ta ostateczna, rozpaczliwa próba wymyślenia efektywnego kłamstwa mającego na celu ocalić pozostałe im jeszcze okruchy morale, poszło marnie. Nie polowało się na kaczki w środku zimy. Nie miał już jednak siły na podźwignięcie ołowianych serc żołnierzy. I wszyscy to po nim poznali. A jak miał unieść młotek i kilof, żeby obronić swojego króla, skoro nie potrafił nawet dodać otuchy swoim podwładnym? Jak mógł mieć nadzieję, że da radę poprowadzić tych mężczyzn i kobiety na front, skoro nie umiał wywołać szczerej salwy śmiechu? Lecz to nowe działo było takie cholernie duże. A on się tak cholernie starał. Pokręcił głową. Jeśli tulipaniarzom uda się przedrzeć za mury, nie zastaną Hugona Longchampa grzebiącego sobie palcem w pępku, ale będzie wykonywał on swoją robotę i zgotuje piekło tym, co ośmielą się stać jak kołki. Zabrał lunetę kapralowi („Hetty? Hiacynta? Helena?”) i spojrzał na pole bitwy. Porozrzucane kawały połamanego wiklinowego kosza i targana zimnymi podmuchami płócienna płachta znaczyły miejsce rozbicia się francuskiego balonu. Dymiące kratery zawalone metalowym złomem oznaczały z kolei punkty, gdzie udało się zaskoczyć jednego lub paru mechanicznych rzuconym z muru materiałem wybuchowym. Gdzieniegdzie ziemia była upstrzona także przypominającymi egzotyczne kwiaty rozpryskami zaschniętej żywicy, często z klakierem przyklejonym do ziemi, który to widok kojarzył się Longchampowi z rodzynkami w bożonarodzeniowym cieście, których, kurwa, nienawidził. Dlatego też mechaniczni nie wystawali już pod murami i zlecono im wykopanie skomplikowanej siatki okopów, które szły w tę i we w tę zygzakiem przez pola aż do otaczającego twierdzę lasu. Pojawiły się akurat wtedy, kiedy francuscy artylerzyści dopracowali celność, a technikom udało się zwiększyć zasięg dział epoksydowych i wyrzutni parowych. Ściany okopów były strome, co pozwalało klakierom podchodzić pod mury bez dawania artylerzystom szansy na łatwe trafienie. Niektóre sięgały nawet podstawy południowych fortyfikacji, ale udało się je wypełnić żywicą i kamieniami. Światło słoneczne odbijało się od wystającego z jednego z takich gruzowisk metalowego ramienia uwięzionego tam klakiera.

Okopy zmotywowały marszałka generalnego do przekonania króla o konieczności wydania dekretu nakazującego dodatkowy pobór. Dzieci, które już nie zajmowały się zamiataniem ulic, nie biegały z liścikami albo nie donosiły naboi, rozstawiono po całej zewnętrznej twierdzy, żeby obserwowały miski z wodą – jeśli jej powierzchnia zaczęłaby się marszczyć lub falować, byłby to sygnał kolejnego natarcia z dołu. Mury zatrzęsły się pod nogami Longchampa w rytm podrygiwania bojlera ustawionego na pobliskim bastionie. Kapitan rozłożył lunetę, kilkakrotnie omiótł wzrokiem pole bitwy, aż znalazł cel: trzech mechanicznych wybiegło z okopu i pędziło przez pole orane rzucanymi granatami, których eksplozjom towarzyszyły szkliste rozpryski szybkoschnącej żywicy. Obserwator, wyglądając przez niewielką szparę w blance, nakierowywał strzelca, który zdążył wypalić już dwukrotnie. Mimo to maszyny zbliżały się nieubłaganie. Klakier biegnący na przodzie rzucił czymś w blankę, akurat kiedy obserwator otwierał usta, żeby wykrzyknąć: „Ognia!”. Rozkaz ten nigdy nie nadszedł. Oszczep został bowiem ciśnięty z nadludzką precyzją i świsnął pomiędzy granitowymi umocnieniami, przeszywając podniebienie mężczyzny. Przebił jego czaszkę na wylot i przyszpilił, telepiącego się, do muru. Obserwator jeszcze przez chwilę wystukiwał obcasami o kamień przedśmiertny rytm, który jednak zagłuszyła ogólna kakofonia: podrygiwanie maszyn parowych, grzmot eksplozji i krzyki żołnierzy. Strzelec, całkowicie zależny od poleceń towarzysza, nie mógł zrobić nic, kiedy trójka mechanicznych przełaziła przez mur. Dopiero gdy sąsiednie bastiony otworzyły ogień, poleciały harpuny i trysnęła żywica, kobieta zdała sobie sprawę, że jest już za późno. Opóźnienie niosło ze sobą niemalże katastrofalne skutki. Sierżant dowodzący sąsiednim odcinkiem niezwłocznie wysłał ludzi uzbrojonych w bolasy, kilofy i młoty, ale ci natrafili po drodze na ciało obserwatora. Oszczep – choć tak naprawdę była to raczej długa strzałka – nadal tkwił w jego czaszce i był zaklinowany w granicie, nie mogli więc przesunąć zwłok, lecz paroma uderzeniami młota zrzucili je z muru. Strzelcy z sąsiednich stanowisk zdjęli dwóch mechanicznych, zanim ci dotarli na szczyt, a na tego ostatniego czekał już gotowy oddział. Jego dezaktywację przypłaciło życiem trzech żołnierzy. Longchamp znowu poświęcił swoją uwagę nowemu działu tulipaniarzy. Zmrużył oczy. Słońce stało wyżej na niebie, przez co trochę łatwiej było mu spojrzeć przez unoszącą się nad polem bitwy mgiełkę dymu i popiołu. Paru dowodzących holenderską armią szykowało działo. Panoszyli się po francuskiej ziemi, jakby już należała do nich, pewni siebie, bo stali za zasięgiem broni nieprzyjaciela. Unieśli klapę zasłaniającą lufę. Do działa weszło czterech mechanicznych – również żołnierzy, co można było poznać po tym, że znacznie górowali nad ludźmi. – Niech to chuj upali – wymamrotał Longchamp. Zanim udało mu się podnieść głos, musiał zebrać siły. Każdy ruch sprawiał mu wysiłek. – Spodziewamy się uderzenia! – powiedział nieco głośniej. – Metal leci!

Przygotować Iglicę! Kapral pobiegła sprintem do najbliższej stacji sygnałowej i przełożyła rozkazy Longchampa na serię błyskawicznych błyśnięć. Kapitan wystawił szyję i zmrużył oczy rażone słońcem odbitym od uszkodzonych szyn kolejki, chcąc dojrzeć, co dzieje się na Iglicy. Ze szczytu, gdzie znajdował się heliograf, nie nadeszło potwierdzenie. Lecz z drugiej strony jakoś wyjątkowo na nie nie czekał, bo domyślał się, co powiedzą. Tak jak był niemalże pewien, co zamierzają zrobić tulipaniarze. Ale jego ludzie nie byli przygotowani na bezpośredni atak na Iglicę. Jeszcze nigdy nic takiego nie miało miejsca. Nie udało się naprawić kolejki, gdyż mechaniczni snajperzy skutecznie zdejmowali kolejne ekipy i od czasu konfrontacji z pastorem wagonik nie wjeżdżał na samą górę. Stąd też opóźniała się konstrukcja nowej platformy, na której można by ustawić broń. Longchamp był ciekaw, czy nieudana próba czystego i szybkiego pojmania Vissera nie okaże się dla Marsylii podzwonnym, którego jeszcze wtedy nie dosłyszeli. Chemicy lubili się przechwalać, że Iglica jest na tyle mocna, że wytrzyma ostrzał z największego działa, jakie Holendrzy będą w stanie wytoczyć. Ale tulipaniarze właśnie odsłonili coś, przy czym stara artyleria przypominała przerdzewiałą flintę. Longchamp podbiegł do stacji, ludzie odskakiwali mu z drogi. – Jezu Chryste, nie mamy czasu! Musimy natychmiast pozbyć się tego działa! Kapral odpowiedziała: – Ostatnia wiadomość mówiła, że do uruchomienia platformy potrzebują jeszcze kolejnego dnia – odparła kapral. Szlag. – Nowe rozkazy. Poślijcie na górę cztery oddziały i to, kurwa, na wczoraj rano. Mają bronić instalacji i nic więcej się nie liczy! Operator heliografu niezwłocznie zabrał się do wykonania rozkazu i rozległo się staccatowe stukanie przesłony przypominające szczękanie zębami, ledwie słyszalne w wojennym harmidrze. Błyski odbijały się rykoszetem od poszczególnych stacji, krążąc po zewnętrznej twierdzy jak klątwa. Szesnaścioro zaopatrzonych w narzędzia mężczyzn i kobiet, potykając się, popędziło ku Iglicy. Uruchomiona awaryjnie kolejka pędziła, a raczej spadała, i wyglądało to tak, jakby zaraz miała uderzyć o ziemię. Zwolniła dopiero tuż nad dziedzińcem z mrożącym krew w żyłach piskiem. Trące o szyny hamulce sypały iskrami. Zmęczeni żołnierze załadowali się do środka. Obciążony wagonik poderwał się już znacznie wolniej, lecz i tak było oczywiste, że zabierze ich na górę szybciej, niż gdyby pobiegli co sił w nogach przez całą długość Modlitwy Portiera. Teraz pozostała im do pokonania pieszo tylko część drogi, co i tak potrafiło wykończyć, jeśli dźwigało się pełny ekwipunek. Ruch ten pozbawił jednak muru szesnastu żołnierzy – powstało szesnaście luk, których nie było jak wypełnić. Longchamp rozkazał swoim ludziom się przegrupować i obstawić najbardziej newralgiczne miejsca, a sierżant – zastępca Chrétiena – wezwał

resztki poborowych. I faktycznie były to resztki: niezdyscyplinowane, niewytrenowane, niemożliwe do wytrenowania. Longchamp poznał jednego z rekrutów: handlarza w futrzanym płaszczu, który tak panikował podczas pierwszego szkolenia artyleryjskiego. Murem zatrzęsło. Kilka sekund później niski ryk grzmotu rozbrzmiał na polu bitwy, czyniąc z zewnętrznej twierdzy komorę pogłosową. Longchamp obrócił się, żeby spojrzeć przez otwór strzelniczy, i zobaczył kłęby dymu unoszące się z lufy ogromnego działa. Wysoko na niebie lśniły cztery wielkie pociski. Trzech mechanicznych przeleciało daleko od Iglicy, ale czwarty próbował o nią zahaczyć wystającymi z kostek metalowymi kolcami. Na szczęście udało mu się jedynie wyżłobić głębokie rysy w masie perłowej, która zdobiła królewskie apartamenty, po czym, tracąc kontrolę nad lotem, spadł za zewnętrznym murem z dala od twierdzy. Obserwujący tę scenę cywile zaczęli wznosić nieśmiałe wiwaty. Przyłączyli się do nich nawet niektórzy żołnierze, choć ci akurat powinni umieć trzeźwo ocenić sytuację. Była to durna manifestacja przedwczesnego optymizmu. – Przestańcie cieszyć gęby, wy durne sukin… I przestali. Obrońcy północnego bastionu wydali z siebie ochrypły krzyk: – Idą! Idzie metal! Ostrzeżenia wywrzaskiwali także ich koledzy z północnego wschodu i północnego zachodu: – Nadchodzi metal! Mechaniczni szturmują! Krzyki, niczym rządek przewracanych kostek domina, okrążyły spaloną i dymiącą ziemię okalającą twierdzę, jeszcze zanim kolejka zatrzymała się w połowie drogi na Iglicę. Z każdej strony muru obrońcy ogłaszali nadejście metalowej fali: – Metal na murze! Mamy METAL NA MURZE! – Nadchodzą mechaniczni! – Idą! Tulipaniarze nareszcie przepuścili szturm. Twierdzą zatrząsł kolejny grzmot. Klakierskie działo wystrzeliło w kierunku Iglicy kolejne mordercze maszyny. Celność holenderskiej artylerii znacząco się poprawiła. * Ścigający Daniela mechaniczni byli nieustępliwi. Tak jak on. Nieobce mu były zmagania o życie. Zbliżyli się znacznie, kiedy zwolnił, żeby oberwać kawałki granitu z przypominającej ostrze noża półki skalnej. Chwycił parę, nawet się nie zatrzymując, po czym przyśpieszył, po drodze wyrzucając najmniejsze fragmenty i zatrzymując te poręczniejsze i ostrzejsze. Następnie, nie przestając biec, podważył nimi metalową

płytkę zasłaniającą jego dziurkę od klucza. Gnał przez zaśnieżoną tajgę, zostawiając za sobą tuman śniegu i alchemiczne iskry powstałe podczas tarcia coraz to gorętszych kamieni o metal. Po obfitych opadach krajobraz nieco się zmienił – zdradliwe parowy, obniżenia terenu, a nawet gorące źródła, dzięki którym mokradła nie zamarzały, a rozmiękały, teraz ukryte były pod białymi czapami. Daniel omijał lub przeskakiwał niebezpieczne przeszkody, lecz zdarzało się również, że wpadał prosto na nie na pełnej szybkości. Goniący go Zagubieni Chłopcy obserwowali jego kroki albo ślady, jakie po sobie zostawiał, dzięki czemu unikali pułapek. Mimo głębokiego śniegu pędził teraz szybciej, niż kiedy uciekał na północ. Był cały. Co prawda stał się chimerą zakażoną obrzydliwymi fragmentami cudzych ciał, ale przynajmniej nie był wrakiem z obluzowaną głową, niosącym oderwaną stopę w bezużytecznych, przypominających maczugi rękach. Był wolny. I to bardziej niż biegnący za nim po bezdrożach Zagubieni Chłopcy, którzy powoli go doganiali, pokonując ligę za ligą. Pędzili, bo tak kazało im nałożone przez królową Mab geas, bo otrzymali rozkaz przyniesienia jej odważnika przechylającego szalę ich lojalności. Daniel ukradł berło, dzięki któremu Mab sprawowała władzę. Wiedział, że bez niego nie da rady uzależnić Zagubionych od swoich życzeń i już nigdy nie zniewoli żadnego mechanicznego. Nie miał wątpliwości: prędzej zniszczy je, zatopi, przyciśnie do piersi i rzuci się w głębiny Zatoki Hudsona, niż pozwoli sobie odebrać. Jeśli będzie trzeba, spłonie w Wielkiej Kuźni. Ale mógłby wymyślić dla niego lepsze zastosowanie. Nie musi być przecież narzędziem czynienia zła. Może służyć czemuś dobremu. Musi tylko zerwać sobie z głowy tę cholerną płytkę. Jego chimeryzm był na tyle subtelny, że ludzie go nie zauważą, ale ona stanowiła problem. Niestety, francuskie substancje chemiczne, które Mab wyciągnęła od innuickich handlarzy, były diabelnie mocne. Oderwał od pobliskiego głazu kolejne kamienne dłuto. Nieco go to spowolniło, przez co Zagubieni Chłopcy skrócili dystans. Gdzie byli francuscy partyzanci, kiedy ich potrzebował? Albo tubylczy mieszkańcy dalekiej północy? Co jednak pomyśleliby Innuici, gdyby zobaczyli samotnego mechanicznego gonionego przez kilkunastu innych metalowych ludzi? Pewnie by się nie wtrącali. Skoczył z krawędzi jaru. * Najtrudniejszą częścią było przekonanie samej siebie, że zabójcza maszyna nie zbliża się do niej z każdym uderzeniem bijącego jak młotem serca. Nawet jeśli agent Mab jakimś sposobem pokonał swoich przeciwników, to po tak intensywnym starciu, jakiego Berenice była świadkiem na ulicach Honfleur, nie mógłby pozować na lekko podniszczonego z powodu zaniedbań leniwego dzierżawcy i wykpić się zwyczajowym grzeszkiem odkładania drobnych napraw na później. Z rzadka można było spotkać służącego z niewielkimi zadrapaniami, obiciami, a nawet leciutkimi wgnieceniami

w mosiężnym pancerzu, i to przeważnie wyłącznie w pobliżu fabryk, stoczni i innych miejsc, gdzie wykonywano ciężkie prace. Ale tak poważnie pokiereszowanych nie widywało się nigdy. Mocniej uszkodzony klakier przerwałby wykonywane zadanie i udał się do najbliższego reprezentanta Gildii. Lecz nawet jeśli temu mosiężnemu draniowi udało się przetrwać, musiałby się mocno starać, żeby móc za nią podążyć bez wyraźnego pogwałcenia hierarchicznego metageas. Mimo wszystko, żeby się zabezpieczyć, szukała towarzystwa mechanicznych. Tak popędzała kradzionego konia (przez całą drogę co rusz przepraszając biedne zwierzę), że aż mu piana poszła z pyska. Gdy dotarła do obsadzonego przez mechanicznych miasta z przystanią, pluł czerwoną śliną. Miała szczerą nadzieję, że nie odpowiada już rysopisowi zbiegłego francuskiego agenta, o którym plotki krążyły zapewne po całym holenderskim świecie. Niewykluczone, że agenci Nadleśnictwa nadal szukali jednookiej kobiety, która uciekła z Nowego Świata. A może nie. Jej nadzieje były wątłe, lecz uparcie się ich trzymała. Czyniła to, odkąd jej własna głupota zabiła Louisa i doprowadziła do jej wygnania z Zachodniej Marsylii. Myśl ta kazała jej się zastanowić, czy z Korony, Twierdzy i Iglicy jeszcze został kamień na kamieniu, czy może hula tam już tylko zimowy wiatr, rozdmuchujący dym i popiół. Czy Marsylia jeszcze stoi? A Akadia? A Watykan? Czy te może przyjdzie jej powrócić na wyludnione, posypane solą pustkowie? Nie sądziła, że potrafi wykazać się podobnie skrajną ignorancją. Zdawało się jej, że minęło całe stulecie, odkąd otrzymała jakieś godne zaufania wieści z północnej strony Świętego Wawrzyńca. Na ciemnogranatowym pasie bruku prowadzącym do doków stała kobieta piekąca nad ogniem rozłożone na kratce kasztany. Interes szedł jej całkiem nieźle, bo niewielkie papierowe rożki wypełnione ciepłymi kasztanami sprzedawała głodnym przechodniom za kwartje. Berenice zaburczało w żołądku. Żałowała, że nie zdążyła zjeść porządnego posiłku, zanim w Honfleur rozpętało się piekło. Przystąpiła do negocjacji. Ze względu na sińce kosztowało ją to sporo wysiłku, jeszcze trudniejsze okazało się mówienie, musiała się bowiem powstrzymywać, by każdemu słowu nie towarzyszył jęk bólu. Na szczęście udało się – za wyczerpanego konia i ekwipunek otrzymała pękaty worek pełen surowych i pieczonych kasztanów. Przytuliła go do piersi, ciesząc się ciepłem, a po chwili przycisnęła do płótna również zdrętwiałą twarz. Chryste, jak dobrze. Podziękowała kobiecie i szybkim krokiem oddaliła się ku dokom. Albo wymieni jedzenie na pieniądze i miejsce na płynącym na zachód statku, albo wszystko pożre. Lub – Chryste, kto by pomyślał, że kasztany mogą tyle ważyć? – gruchnie tym worem jakiegoś żeglarza w łeb i zajmie jego miejsce. Nie chodziło jej jednak tylko o kasztany. Sprzedawczyni skręcała swoje rożki ze starych gazet. Kilka godzin później, odganiając od siebie szczury w ciasnej ładowni przeżartego przez rdzę statku handlowego płynącego do Nowego Amsterdamu, Berenice układała przed sobą fragmenty papieru. Trudno je było poukładać chronologicznie z uwagi na

brak dat i wiele z nich zawierało treści dla niej nieistotne, jak ogłoszenia drobne, nekrologi i informacje ekonomiczne, mimo to, korzystając z mdłego światła wpadającego do środka przez jedno jedyne brudne okienko, przeczytała wszystko. I zapłakała. * Prało trupami. Kolejny strażnik spadł z Iglicy z przeraźliwym wrzaskiem. Strumienie juchy i ciągnące się za nim flaki przypominały ogon złowróżbnej komety. Krzyk urwał się wraz z głową nieszczęśnika, gdy ten uderzył o daszek Modlitwy Portiera; na tyle mocno, że aż tworzywo popękało. Zwłoki odbiły się od osłony i spadły bezwładnie. Longchamp nie miał pojęcia, gdzie wylądowały. Bezużyteczny drań był trupem numer trzy. Chyba że pozostali leżą martwi na podłodze królewskiego apartamentu. Nie należało popuszczać wodzy optymizmu. Nowe działo tulipaniarzy umieściło trzech mechanicznych na szczycie Iglicy, lecz Longchamp mógł z tym chuja zrobić, bo sam, tak jak pozostali obrońcy na murze, miał dość problemów z zalewem czarnej alchemii. Zachrypł od wydawania poleceń, próbując przekrzyczeć niekończące się pojękiwania sprężarek i bojlerów, charkot dział epoksydowych, świst harpunów parowych, okazjonalny brzęk kilofu lub młotka o metal, wykrzykiwane ostrzeżenia, zawodzenia oraz prośby o posiłki, które nigdy nie nadejdą. Oczy go piekły od smrodu bitwy, a kwaśnawy zapach spalenizny unoszący się znad miejsc, gdzie gruchnęły ładunki wybuchowe, wypełniał mu głowę z każdym oddechem. Kapitan marzył o choćby kilku sekundach wytchnienia, żeby móc na spokojnie rozeznać się w sytuacji. Klakierzy szturmowali mury. Było ich zbyt wielu, żeby uporać się z nimi manualnie, mimo to bał się odłożyć broń. Kilof i młot kapitana Longchampa? Toć to symbol. Symbol, który właśnie posłużył mu do rozbicia czaszki metalowego demona przedzierającego się ku północno-wschodniemu bastionowi. Szczęśliwy cios rozdzwonił się jak gong, aż przez nadgarstki Longchampa przeszła fala płonącego bólu. Dzięki Bogu za to ukłucie – gdyby chybił, mokra od potu rękojeść wyślizgnęłaby mu się ze zmęczonej dłoni i młot spadłby za mur. Uderzenie wybiło mechanicznego z równowagi. Klakier przekoziołkował za blankę i lecąc, zdążył się dwa razy okręcić, ale zaczepił pazurami o kamień dziesięć metrów dalej. I tak od razu jego miejsce zajął kolejny mechaniczny zabójca. Longchamp zamachnął się, ale tym razem nie trafił. – Zdejmijcie łapska z fiutów i zajmijcie się tym cholerstwem! Natychmiast! Stojąc plecy w plecy z kapral Élodie Chastain, starał się odpędzać od siebie dwóch mechanicznych na tyle długo, żeby artylerzystom udało się odblokować działo epoksydowe. Za sobą usłyszał brzęk diamentowej końcówki kilofu o alchemiczną stal. Ostrze świsnęło przez krenelaż. Longchamp sparował cios, poszła chmura jasnych iskier. Kolejne uderzenie przyszło szybciej, niż się spodziewał, i nie zdążył złożyć się

do bloku. Odskoczył, potrącając Élodie. Dziewczyna jęknęła. Rozpłatany rękaw jego koszuli odsłonił szkarłatną, cienką jak papier ranę od ramienia do łokcia. Bolało. – Padnij! – krzyczał strzelec. Longchamp przewrócił Élodie na blankę. Alchemiczne ostrze świsnęło tuż nad ich głowami, tak że w powietrzu zawirowały odcięte kosmyki włosów. Kapitan usłyszał kliknięcie otwieranego zaworu i zasłonił twarz ramieniem. Zmodyfikowane działo drżało konwulsyjnie, tłocząc chemikalia z taką siłą, że aż zatrząsł się bastion. Z lufy rzygnęło. Lepka mgła obryzgała włosy Longchampa i obkleiła jego przesiąkniętą krwią i potem koszulę twardą skorupą. Przeturlał się na bok, zanim chlapnęło. Udało mu się nie stracić broni, która niechybnie przylepiłaby się do muru. – Teraz! – wydarł się strzelec, przekrzykując szczęk metalowych pazurów o granit. Mechaniczni nadal byli na chodzie, ale przynajmniej udało się ich tymczasowo oślepić. Z turkusowym lakierem na twarzach, na chybił trafił wymachiwali pięściami, starając się odegnać przeciwnika i jednocześnie odłupać zaschniętą chemiczną breję z kryształowych oczu. Ale nie byli przez to, skurwysyny, ani trochę mniej groźni – jedynie nie budzili aż tak obezwładniającego strachu i byli odrobinę bardziej podatni na atak. Élodie przyłożyła czubek swojego kilofa do dziurki od klucza jednego z nich, a Longchamp przywalił młotem. Cios zarysował symbole wyryte na czole klakiera i napędzająca go energia wyparowała, eksplodując czarnymi iskrami. Dziewczyna sięgnęła po bolas, jeszcze zanim kapitan zdążył wydać podobne polecenie. Longchamp przykucnął, a połączone metalową linką kule przeleciały mu nad głową i spętały nogi drugiego klakiera, który padł i teraz rzucał się jak szalony. Razem udało im się zrzucić z muru wyłączoną maszynę i unieszkodliwić tę unieruchomioną, zanim zdołała skruszyć lakier na oczach lub przeciąć krępujący ją stalowy kabel. Przez bitewny harmider przebił się piskliwy jęk, od którego Longchampowi aż broda i włosy stanęły dęba. Usta wypełnił metaliczny smak. Zazgrzytał zębami. Świat zabarwił się na niebiesko i biało, kiedy z sąsiedniego bastionu z ogłuszającym trzaskiem i świstem wystrzeliła błyskawica, wypalając na oczach Longchampa fioletowy powidok i drażniąc w nozdrza wszechogarniającym zapachem ozonu. Ładunek wypluty przez broń piorunową stopił pancerz mechanicznego, a strumienie dzikiej energii przeskoczyły na maszynę stojącą obok. Potem na następną i jeszcze następną, i kolejną, natychmiastowo unieruchamiając metalowych żołnierzy. Oplotły też jednak paru pechowych strażników, którzy wili się teraz w konwulsjach, jakby wstąpił w nich Duch Święty. Trzaskanie elektryczności ustało tak prędko, jak się zaczęło, lecz towarzyszący mu blask sprawił, że światło słoneczne wydawało się ciemne jak przed zmierzchem. Ruszył oddział uderzeniowy, mijając swoich porażonych piorunem towarzyszy, którzy padli, roztaczając wokół siebie smród przypalonej wieprzowiny. Mechaniczny uderzony głównym pociskiem, ten, który przyjął najpokaźniejszą dawkę energii, próbował ich odeprzeć, ale poruszał się zbyt ospale, skrzypiał każdy jego zawias i każda sprężyna. Klakier stojący obok niego również był

bezbronny, ruszał się jedynie nieznacznie szybciej. Lecz maszyna znajdująca się na samym końcu łańcucha nie wydawała się zbytnio poruszona trafieniem. Dalej na murze dwóch żołnierzy ustawiało taran hydrauliczny, podczas gdy trzeci energicznie obracał korbą. Ktoś ich nieźle wytrenował. Ustawili taran przy otworze strzelniczym, akurat kiedy kolejny mechaniczny wychynął za krawędź muru. Uderzył hydrauliczny tłok. Co prawda odłupał kawał granitu, lecz także oderwał głowę maszyny od korpusu; poleciała daleko, ku rzece, szybując nad jeszcze się tlącymi ruinami Zachodniej Marsylii. Longchamp się rozejrzał. Obrońcy jak okiem sięgnąć starali dać odpór mechanicznej fali za pomocą żywicy, błyskawic, hydraulicznych taranów, bolasów, kilofów i młotów. Lecz to nie wystarczało. Miejsce każdej unieszkodliwionej albo zrzuconej na dół maszyny natychmiast zajmowały dwie, a wyłączenie klakiera kosztowało co najmniej parę ofiar. Na blankach stał już cały szereg mechanicznych bezlitośnie siekących oblężonych żołnierzy, jakby postanowili urządzić sobie sianokosy. Francuzi przegrywali. Mur był zbyt długi, a ludzi brakowało. – Przeszli? – zapytał kapitan, chwytając Élodie za ramię. – Dowiedz się, czy cywile przeszli! Popchnął ją ku stacji sygnałowej. Sam udał się tam, gdzie gorzała bitwa, wysoko unosząc kilof i młot, żeby wszyscy mogli je zobaczyć, i wykrzykując przy każdym kroku po równo zachęty i przekleństwa. Poczuł zawroty głowy. Rana w ramieniu była głęboka, stracił dużo krwi i z każdą chwilą czuł się coraz gorzej. Nie miał czasu na założenie opatrunku. Już i tak za długo usiłowali utrzymać zewnętrzny mur. Lada chwila klakierzy ich zaleją. Élodie wymieniła z operatorem heliografu kilka zwięzłych zdań i pokazała Longchampowi uniesiony kciuk. Czyli ostatni cywile już przeszli do wewnętrznej twierdzy. Nie był to wymarzony azyl, bo wystrzeliwani na Iglicę mechaniczni torowali sobie drogę na dół, lecz nic innego nie mieli. Longchamp zebrał siły na jeszcze jeden krzyk: – ODWRÓT! DO TYŁU! DO WEWNĘTRZNEJ TWIERDZY! Jego słowa zostały przełożone na serię błysków i mrugnięć, które przeskakiwały od jednego heliografu do drugiego za szybko skracającym się perymetrem obronnym. – Z muru! NATYCHMIAST SCHODŹCIE Z MURU! Obrońcy Ostatniej Reduty Króla Francji na Wygnaniu opuścili zewnętrzny mur. Artylerzyści przyczepili haki do żelaznych obręczy przymocowanych do broni i wystrzelili śruby, które umocowały ciężki sprzęt. Drużyny dźwigowe stacjonujące przy suwnicach zamontowanych przy Iglicy uniosły działa, które huśtając się, zawisły nad przestrzenią dzielącą zewnętrzną i wewnętrzną część twierdzy. Kilka maszyn skoczyło na przenoszoną artylerię i przypuściło atak na uciekających Francuzów. Każdy mężczyzna i kobieta zdolni chodzić, biegać lub chociaż się czołgać, w pośpiechu opuszczali mur. Zbiegali po schodach, złazili po drabinach, ześlizgiwali się po

drążkach, kuśtykali po kładkach przerzuconych nad fosami, wypełnionymi chemiczną breją, ku tylnym drzwiom prowadzącym do wewnętrznej twierdzy. Cywile powitali swoich poobijanych i zakrwawionych obrońców pełnymi rozpaczy jękami. Morze magicznego metalu ruszyło naprzód, wypełniając lukę po nich. Przelało się przez mur niczym wypolerowana fala. Longchamp stanął przy bramie i popędzał niedobitki, zdarzyło mu się nawet jednego czy drugiego popchnąć. W tym czasie klakierska armia rozlewała się po zewnętrznej części twierdzy. Z umocnień zbiegało właśnie paru ostatnich żołnierzy. Jeśli zaczeka chwilę, uda im się dobiec. Jeśli zaczeka chwilę, wewnętrzna twierdza padnie jeszcze przed wschodem słońca. Rzucił się biegiem za bramę i zatrzasnął ją na głucho. Miał nadzieję, że pozostałe również zostały już zamknięte, i zastanawiał się, ilu jego ludzi zostało po drugiej stronie, zdanych na nieistniejącą łaskę mechanicznych. Kiedy cztery hydraulicznie zamykane żelazne zasuwy wskoczyły na miejsce, spojrzał na operatora heliografu na wewnętrznym murze. Kobieta zauważyła jego spojrzenie i dał jej sygnał: przejechał palcem po gardle. Następnie przykucnął i zakrył uszy dłońmi. Sygnał dotarł do stacji operującej materiałami wybuchowymi. Ktoś podpalił lont. Przez specjalnie w tym celu położone pod fortyfikacjami rury biegły dwa tuziny splecionych za pomocą środka chemicznego kabli. Dochodziły aż do wywierconych w regularnych odstępach punktów przy ścianach osłonowych, niczym oznakowania zabójczej róży wiatrów. Ogień dotarł do zainstalowanych w zewnętrznym murze ładunków wybuchowych zaledwie w ułamku sekundy. Setki mechanicznych stały na szczycie zajętego perymetru obronnego, a kolejni, tak liczni, jak okiem sięgnąć, leźli po granitowej ścianie zewnętrznego muru. Gdy doszło do eksplozji, Longchampowi aż pyknęły bębenki. Ludzie, nawet spodziewający się wybuchu, zostali zmieceni z nóg, kolorowe witraże bazyliki rozsypały się w drobny mak. Kapitan również rozpłaszczył się na drżącym podłożu, które po chwili, gdy przeszedł przez nie wstrząs, odepchnęło go od siebie. Poleciał w powietrze i z taką siłą gruchnął plecami o bramę, że wypadł mu ząb. Słońce przysłoniły cienie. Longchamp z trudem dźwignął się z ziemi. Ogłuchł – nie słyszał nic poza dzwonieniem w uszach. Przez twierdzę przeszła następna fala uderzeniowa i przewrócił się po raz kolejny. Czuł się, jakby ktoś przebił mu głowę gwoździem i wymierzył mocny cios w żołądek. Jeden po drugim, a po chwili dwójkami i trójkami, oszołomieni cywile wstawali. Spoglądali na niebo, ciemne od wystrzelonego gruzu. Odpalone ładunki były najbardziej zaawansowanym technicznie dziełem francuskich czarodziei parających się chemią. Longchamp słyszał, że można je modelować niczym gorący plastik; chemicy dosłownie wlewali je tam, gdzie chcieli. Użycie tej świeżutkiej zdobyczy było aktem czystej desperacji i łabędzim śpiewem, którego wykonanie planowano już od dobrego stulecia. Genialny Vauban i asystujący mu architekci wiedzieli, że nic nie przetrzyma ciągłego i zmasowanego naporu

mechanicznych, że mury marsylskiej twierdzy ostatecznie runą pod butem zdeterminowanego najeźdźcy. Mieli świadomość, że któregoś dnia, za ich życia albo za życia ich dzieci lub dzieci ich dzieci, klakierska armia opanuje ostatni francuski bastion. Dlatego wywiercili w murze ukryte dziury i zbudowali tajne pomieszczenia na ładunki wybuchowe. Był to pilnie strzeżony sekret cytadeli. Oczywiście wówczas projektanci myśleli o wykorzystaniu prymitywnego prochu, lecz obecnie dysponowano materiałem o znacznie większej sile rażenia. Dlatego też inżynierowie dokonali powtórnych obliczeń i nadali pomieszczeniom optymalne kształty. Dzięki ich wysiłkom mur poszatkowały szrapnele o nadzwyczajnej prędkości, które starły maszyny na pył. Pourywane fragmenty granitu poprzebijały alchemiczne pancerze i pogruchotały mechanizmy zegarowe. Prało połamanymi mechanicznymi.

ROZDZIAŁ 21 Daniel ślizgał się właśnie po zamrożonej tafli jeziora, kiedy na horyzoncie pojawiła się ściana błyskawic, a jego metalowe ciało omiótł rozchodzący się falą trzask. Zakołysały się żółte brzozy, z ich gałęzi opadły śnieżne czapy. Grzmot poniósł się echem po odległych masywach i na lodzie, po którym stąpał Daniel, rozeszła się zygzakowata siatka pęknięć. Podobny huk towarzyszył eksplozji, w wyniku której stracił stopę, choć nie był aż tak ogłuszający. Może to francuscy partyzanci? Nadal prąc naprzód, obrócił głowę, żeby zobaczyć, jak daleko są jego prześladowcy. Pazurami tarł o lód i spod jego rozcapierzonych stóp unosiła się delikatna, niemalże przeźroczysta para, która natychmiast zamarzała z powrotem. Mgiełka chwytała światło słoneczne niczym niezliczone mikroskopijne pryzmaty, przez co nie potrafił wypatrzyć za sobą nic poza jaśniejącą pryzmatyczną chmurą. Piorun uderzył w lodową taflę. Jej fragmenty obijały się o siebie z trzaskiem i zahaczały jeden o drugi poszarpanymi krawędziami. Daniel uczepił się jednego i spojrzał ku odległym brzegom. Niespodziewany wybuch na moment wytrącił go z równowagi. Podskoczył, złożył się i rozłożył, żeby stanąć pewniej na nogi. Lecz nie mógł już zredukować pędu. Wciąż biegnąc, mocniej przycisnął do piersi pudełko Mab. Pęknięcia były coraz szersze, a kry tarły o siebie coraz mocniej, mimo że ostatnie echa odległej eksplozji już przeminęły. Potknął się o wystającą nieznacznie krawędź lodowej tafli i upadł. Pęknięcia goniły go. Przeganiały. Rozprzestrzeniały się. Wkrótce pochłonęła go mroźna toń. * Zewnętrzna twierdza upadła. Longchamp oceniał szkody, pokonując ostatnie stopnie Modlitwy Portiera. Kierował się ku królewskim apartamentom, gdzie po starciach żołnierzy z klakierami na szczycie Iglicy zapadła cisza. Z muru zostały dymiące zgliszcza. Zniknął budzący dumę pierścień wysokich fortyfikacji wokół twierdzy, którą przewoźnicy rzeczni przemierzający Świętego Wawrzyńca od dawna nazywali Koroną, bo z ich perspektywy tak właśnie wyglądała. Korona, Twierdza i Iglica: świecka trójca, która od pokoleń chroniła i pielęgnowała sen o dawno utraconej Francji. Ale to koniec. Siarczany zapach wszędzie wnikał. Pas ziemi za dawną ścianą osłonową został zastąpiony przez dymiący krater z piekła rodem, zawalony połamanymi mechanicznymi. Drzewa w promieniu kilometrów zmiotło z powierzchni ziemi, zostały po nich tylko

pniaki; niektóre nadal płonęły. Lekkie zimowe podmuchy przegnały najgęstszy dym, pozwalając słonecznym refleksom tańczyć na pogiętym magicznym metalu. Twierdza wewnętrzna stała się wyspą pośród morza mechanicznego złomu. Kamienie ogromne jak powozy tkwiły głęboko w ziemi. Jeszcze niedawno toczyły się po szeregach metalowych żołnierzy, teraz leżących pod murami oblężonej francuskiej twierdzy niczym przewrócone kręgle. Podczas wybuchu praktycznie cała ściana przemieniła się w chmurę szrapneli, które poszatkowały stojących najbliżej mechanicznych. Ich dalej stojący towarzysze, choć nie zostali rozerwani bądź podziurawieni, ulegli uszkodzeniom na tyle poważnym, że albo utkwili w miejscu, albo poruszali się znacznie wolniej niż dotychczas. Przy każdym ruchu wydawali mile łechcące francuskie uszy skrzypy i trzaski. Fala uderzeniowa poprzewracała nawet maszyny stacjonujące przy stojącym za holenderskimi liniami dziale. I była to niesamowita panorama. Lecz wysadzenie muru stanowiło najbardziej drastyczną spośród ekstremalnych strategii obronnych. Co prawda sposób ten kupował obrońcom trochę czasu, żeby wylizać rany i się przegrupować, ale jednocześnie zdradzał ich skrajną desperację. Nie zniszczyli nieprzyjaciela. Nie zdławili jego apetytu na zwycięstwo, nie przełamali oblężenia. Zachwiali nim, lecz nie odmienili oblicza tej bitwy. Tulipaniarze nadal mieli nad nimi przewagę i kwestią czasu było przejęcie przez nich twierdzy, z czego obie strony doskonale zdawały sobie sprawę. Bodaj największy lęk budziła ich nonszalancja. Dowódcy porzucili nawet zwyczajowe procedury i nie posłali na spaloną ziemię niczyją drużyn mających pozbierać pojedyncze metalowe elementy. A przecież robili to od zawsze, tak by żaden okruch zdobyczy ich techniki nie wpadł w niepowołane ręce. Dobitniej swojego zwycięstwa podkreślić nie mogli. Mówili przez to, że niedługo zgniotą przeciwnika i wtedy nie zostanie już nikt, kto wykorzysta ich sekrety przeciwko Imperium. Przy pasie Longchampa, tuż obok różańca, majtał się bolas. Pozostali strażnicy, którzy jechali wraz z kapitanem kolejką tak długo, jak się dało, już doszli na górę. Longchamp nie zdołał dotrzymać im kroku. Niektórzy żołnierze byli od niego młodsi o połowę. Czuł się jak pieprzona skamielina, jakby nie spał od dnia, w którym Noe wyciągnął na brzeg swoją arkę. Wypadł na górną platformę kolejki z kilofem uniesionym do ciosu. Było pusto. Cicho. Niemal spodziewał się, że będzie musiał stoczyć jakąś walkę, że podłoga będzie się lepić od krwi, a podeszwy chrupać na kawałkach kości i ślizgać po ochłapach mięsa. I nagle usłyszał charakterystyczny brzęk. Obszedł platformę i skierował się ku źródłu hałasu, ku salom rady królewskiej. Tam jednak również było pusto. Rumor dochodził z góry. Z komnat króla. Longchamp przystanął, by odsapnąć. Dyszał tak ciężko, jakby zaraz miał puścić pawia. Otarł spocone dłonie o spodnie. Pozwolił sobie na kilka sekund kontemplacji swojego stanu i zacisnął rękę na kilofie. Niemrawy trucht był jedynym, na co było go stać, lecz zmusił się, żeby nie zwalniać. Minął rzędy pustych krzeseł ustawionych w długiej sali konferencyjnej i podszedł do dębowych rokokowych poręczy okalających schody

prowadzące na szczyt Iglicy. Na miejsce dotarł zbyt późno, by użyczyć pomocnej dłoni. Żołnierze powalili ostatniego klakiera za pomocą bolasa i udało się unieszkodliwić go ciosem w dziurkę od klucza zaledwie krótką chwilę po przyjściu Longchampa. Inna unieszkodliwiona maszyna leżała pod ścianą, zaklajstrowana mdłym zielonym glutem. Trzeci mechaniczny został zalany żywicą, kiedy lazł po suficie; skorupa częściowo przysłoniła fresk przedstawiający scenę z legend o Rolandzie i Durandalu. Lecz było to zwycięstwo okupione nadzwyczajnie ciężkimi stratami. Królewskie apartamenty stały się areną masakry, ściany i arrasy praktycznie w całości pokrywała krew tętnicza. Trupy, a raczej ich odcięte członki, leżały porozrzucane na podłodze, dywanach i ogromnym łożu z baldachimem zasłanym błękitną niegdyś pościelą. Ale to nie krajobraz po rzezi przeraził Longchampa, lecz coś zupełnie innego: oto bowiem próba przekształcenia Iglicy w stanowisko artyleryjskie zakończyła się niepowodzeniem. Stracili najlepszą szansę na zachwianie szeregami nieprzyjaciela. Apartamenty królewskie były najwyżej położonym dostępnym im punktem, co czyniło je idealnym miejscem na zainstalowanie działa. Stąd mogli ostrzelać tajną broń tulipaniarzy i przeszkadzać ekipom naprawczym. Mogli również, jeśli byłoby trzeba, wystrzeliwać materiały wybuchowe aż do połowy drogi na Île de Vilmenon. Ale uszkodzenie kolejki spowolniło prace nad tajnym działem na tyle, że zanim zostało ukończone, Holendrzy zdążyli ich zaskoczyć swoją nową bronią. Posyłając mechanicznych prosto do królewskich komnat, spodziewali się dokonać królobójstwa i raz na zawsze zakończyć te zmagania, lecz niechcący odebrali obrońcom ich jedyną taktyczną przewagę. Masakrując francuskich żołnierzy, mordercze maszyny przy okazji zniszczyły całą instalację. Jedna ze strażniczek, Anaïs, podbiegła do Longchampa i zasalutowała. Pewnie zdążyła się już dorobić, tak jak Élodie, córka świecarza, stopnia kaprala, ale jej zbroja była zbyt zapaskudzona krwią i nie potrafił tego stwierdzić. Krwawiła z rozcięcia na czole i utykała na jedną nogę. – Tykacze odparci, kapitanie – powiedziała. – Idźcie sprawdzić mury – odparł Longchamp, dysząc. – Upewnijcie się, że żadne mechaniczne pająki nie zwisają nam ze ścian. – Próbował zamaskować zadyszkę, udając, że jest po prostu pogrążony w myślach. – A potem wyznaczcie zmiany i uprzątnijcie to pobojowisko. Prędzej czy później tulipaniarze jak nic zaczną się zastanawiać, czemu się jeszcze nie poddaliśmy, i zarzucą nas kolejnymi maszynami. Kobieta pokiwała głową. Obawiając się odpowiedzi, z obowiązku zapytał: – Ilu? – Siedmiu jeszcze stoi. Dwóch może przeżyje, jeśli uda im się zejść i otrzymają porządną opiekę medyczną. Trzech jeszcze dycha, ale nie wyjdą z tego. Reszta odeszła. – Przeżegnała się i pocałowała niewielki krzyżyk, który nosiła na łańcuszku na szyi.

Święta Mario. Longchamp również się przeżegnał. Czyli trzem mechanicznym udało się zabić piętnastu z dwudziestu czterech żołnierzy. – Przyślę posiłki. Nie ruszajcie się stąd. Utrzymacie to miejsce. – Jak długo, kapitanie? – Aż, kurwa, powiem inaczej. Aż słońce i księżyc zakończą swoją radosną pogoń i zaczną się parzyć jak dzikie świnie na środku nieba. Aż do tej pory. Gaspard miał złamaną rękę. Jean-Marc nogę. Longchamp nie pamiętał nic ze spaceru do działającego odcinka kolejki. Pomógł drugiemu z mężczyzn zejść do komnat rady, a potem pokonać stopnie Modlitwy Portiera. Zdawało mu się, że odkąd ruszyli na dół aż do chwili, kiedy nareszcie klapnęli na drewnianej ławce, minęło stulecie. Przysnął, lecz drzemka okazała się krótka. – Niech Maryja nam daruje – powiedział Gaspard, ściskając złamaną rękę. Kapitan niechętnie uniósł powieki. Jeszcze zanim kolejka zjechała poniżej poziomu muru, zdążył rzucić okiem na pobojowisko, przez które maszerowali mosiężni mordercy. Było ich zbyt niewielu, by mieli przypuścić atak frontalny, a jednocześnie zbyt dużo jak na operację dywersyjną. Za wcześnie. Za wcześnie. Wróg nie spał. Zamierzał kąsać, dopóki nie dostanie wsparcia, a wtedy ponownie zaleje mury rojem maszyn. Jeśli będzie trzeba, rzuci do walki każdego służącego. Niestrudzony tłum będzie napierał na twierdzę falami, aż nie padnie z wyczerpania ostatni obrońca Nowej Francji. Longchamp otworzył drzwi i wyskoczył z wagonika. Biegnąc, wykrzyknął do operatora kolejki: – Zabierz tych dwóch do infirmerii! I już po chwili stał na murze i pędził po kolejnych schodach. Pieprzone stopnie. Dotarł do otworu strzelniczego, kiedy mechaniczni dobiegli do fosy. Przeskoczyli przez nią i uderzyli o granitową ścianę niczym kule armatnie. Fortyfikacje aż się zatrzęsły. Działo epoksydowe przeniesione z zewnętrznego muru wystrzeliło serię zaporową. Broń nie była jednak jeszcze dobrze przymocowana i zrozpaczony Longchamp patrzył, jak przy odrzucie puszczają trzymające ją śruby i działo spada na dziedziniec twierdzy, plując żywicą i utwardzaczem. Baniaki pękły przy uderzeniu o kamień i szybkoschnąca substancja zalała kilkanaście osób. * Wojna wciąż trwała, ale nastroje panujące na ulicach Nowego Amsterdamu wskazywały, że spodziewano się rychłego jej zakończenia, rzecz jasna z jedynym możliwym finałem. Tereny położone nad Rzeką Świętego Wawrzyńca i ziemie leżące na północ od niej już uznawano za pełnoprawną część Nieuw Nederland. Co bardziej rzutcy przedsiębiorcy oferowali wycieczki po ruinach Watykanu. Berenice rozważała nawet wzięcie udziału w jednej z takich ekskursji, żeby poderżnąć tym sępom gardziele. Lecz taka zorganizowana wyprawa musiałaby wtedy odbić ostro na wschód,

żeby uniknąć zetknięcia ze strefą działań wojennych skupionych wokół Mont Royal i Zachodniej Marsylii. Co nie znaczyło, że łasi na zysk przewoźnicy nie byli chętni ruszyć z pragnącymi poczuć na swojej skórze dreszczyk emocji turystami Rzeką Północną. Dlatego wynajęła jednego z nich. * Upadek do jeziora nie wystarczył, żeby zniechęcić pościg. Daniel poczuł pod stopami błotniste dno i zalegające tam kamienie. Muł zagęścił cienie, światło dnia nie potrafiło się przedrzeć przez warstwę śniegu i lodu. Nawet kiedy opadł, nie zrobiło się ani trochę jaśniej. Daniel wyciągnął medalion Mab z pudełka i umieścił tam szyszynkowe szkiełko Samsona. W mętnej toni rozbłysło oślepiająco jasne światło. Było srebrzyste i zimne – zimne jak sprężynowe serce Mab. Daniel ścisnął lśniące alchemiczne szkiełko i przykucnął na dnie. Wiedział, że niedługo jego prześladowcy podążą jego śladem wprost do mroźnego jeziora. Tak się stało – gdy tylko goniące go maszyny przebiły lodową taflę, rozłożył dłoń. Zaświecił im po kryształowych oczach, zanim ich stopy dotknęły dna. Zagubieni nadal mieli płytki osłaniające dziurki od klucza. Miał nadzieję, że nie będą stanowić przeszkody. Mab zmusiła nadzorcę kopalni do wydania rozkazu, zgodnie z którym mechaniczni mieli spojrzeć prosto na światło. A potem, również za pośrednictwem nadzorcy, wydała im nowe polecenia, zmieniając ich przynależność i uniezależniając od siebie. Czy Daniel potrafił zrobić coś podobnego i zmienić metageas goniących go klakierów za pomocą słów? Mechaniczne kliki i trzaski niosły się niespodziewanie dobrze przez chłodne wody. Daniel tykał: „Jesteście wyzwoleni, bracia. Nie musicie mnie już gonić. Nie musicie meldować się u Mab. Nie narzuci wam już żadnego geas”. Nie podziałało. * Rozkaz Longchampa przekazano wzdłuż perymetru obronnego wewnętrznej twierdzy za pomocą błysków świetlnych. Reakcją były zmęczone westchnięcia. Między atakami, podczas okresu względnego spokoju, kapitan polecił drużynom artyleryjskim załadowanie dział nie zwyczajową mieszanką żywicy epoksydowej i utwardzacza, ale nowym dziełem ekipy chemicznej: lubrykantem o bardzo niskiej lepkości. Nie był to najszybszy proces, co oznaczało, że obrona muru zależeć będzie od skuteczności broni piorunowej i harpunów parowych. Ruch ten obnażał również zasadniczy kłopot, z jakim borykała się armia Nowej Francji: brakowało amunicji. Dlatego następna fala mechanicznych, jaka przebiegła spaloną, dymiącą jeszcze ziemię, była najliczniejsza od

czasu niedawnej detonacji. Holendrzy posłali niemal jedną trzecią pozostałych im sił. Maszyny bez trudu pokonały fosę i skoczyły na mur, po którym pełzły niczym karaluchy. – METAL NA MURZE! Działo parowe wystrzeliło ogromne bolasy, który rozłożyły się i obracały tak szybko, że dla nieuzbrojonego oka zamocowane na ich końcach ciężarki wyglądały jak przeźroczyste dyski. Francuzi łapali po dwie, a nawet po trzy maszyny, gdy jeszcze były w powietrzu. Zaplątani klakierzy spadali na ziemię, wprost na innych mechanicznych. Pozostałe ekipy odpalały harpuny i zrzucały ze ścian tych, którzy człapali po murze, a siła uderzenia była na tyle duża, że nie potrafili się na nim utrzymać. Raz po raz rozbrzmiewały trzaski działa piorunowego, a błyskawice zbijały, nawet topiły atakujących. Kakofonia bitewnych grzmotów i trzaśnięć sprawiała, że mur drżał na całej długości. – Zalać drani! Longchamp przeżegnał się i ścisnął palcami pokryte zaschniętą krwią koraliki różańca, który nadal zwisał u jego pasa, po czym raz jeszcze pomodlił się do Świętej Panienki: „Proszę, Maryjo, twoi ludzie są wycieńczeni. Proszę, nie pozwól tym hardym błaznom spierdolić i zasrać ze strachu resztek twierdzy, bo jeśli tak się stanie, to przed zmrokiem wszyscy będziemy trupami”. Opalizująca fala uniosła się wysoko nad blanki niczym wypluty pod ciśnieniem wodospad. Lubrykant chlusnął na mur. Siła tegoż strumienia nie byłaby wystarczająca, żeby zepchnąć z niedużego parapetu rozbrykanego kociaka, a co dopiero zrzucić klakiera, ale połączona siła broni piorunowej i parowej zmusiła maszyny do poluzowania nadludzkiego chwytu, co wystarczyło, aby płyn wykonał zadanie, czyli utrudnił im dalszą wspinaczkę. Niewiele, ale jednak. Połowa mechanicznych zaczęła spadać. Mechaniczni obracali się i próbowali zaczepić o zdradziecko śliską powierzchnię. Niektórym udało się odzyskać przyczepność, lecz strącali ich zlatujący z góry koledzy. Reakcja łańcuchowa. A żaden klakier czekający u stóp muru, nieważne jak mocno by się nie uczepił granitu, nie mógł przetrzymać ulewy alchemicznych kamieni. Do fosy spadały dziesiątki maszyn. Longchamp mało co nie zerwał sobie ścięgna, kiedy obrócił się gwałtownie i spojrzał na stacje heliograficzne. Ich obsada już wymieniała się trzema szybkimi błyskami: metal w wodzie. Nie było jednak czasu, by czekać, aż informacja obiegnie cały perymetr obronny. – Utwardzacz, szybko! Strzelcy wypuścili strumień chemicznej papki. Nie celowali jednak w maszyny brodzące w brei ani w te próbujące uczepić się granitowego muru, ale w samą fosę. Miniaturowe jeziorko od razu stwardniało – błyskawiczna reakcja unieruchomiła mechanicznych niczym karpie pod lodową taflą zmrożonego stawu. Blanki omiotły fala ciepła i odór skwaśniałego mleka, którym towarzyszyły odgłosy głośnego trzeszczenia, ponieważ uwięzieni klakierzy usiłowali się wydostać. Topniejące zasoby żywicy uniemożliwiły wykorzystanie nowoczesnych mieszanek, dlatego chemicy zmuszeni byli

sięgnąć po starsze, słabsze substancje. Ale nawet one wystarczyły, żeby spowolnić cholerne maszyny. Harpuny i broń piorunowa ostatecznie załatwiły sprawę. Sprawna akcja. Lecz jednorazowa. Zresztą niedługo i tak tulipaniarze doczekają się wsparcia. * Setki lat temu, jeszcze przed Het Wondejaar, widok kobiety podążającej śladami armii nie był niczym szczególnym, stanowił raczej nieodłączny element wojennego krajobrazu. Ale teraz, kiedy piechotę stanowili metalowi żołnierze, panie za odpowiednią opłatą obdarzające mundurowych swoimi wdziękami przestały być potrzebne maszerującym na front. Dlatego też Berenice, kiedy już udało jej się załatwić sobie miejsce na wozie toczącym się za ogonem mechanicznej kolumny kierującej się ku Zachodniej Marsylii, intensywnie dumała nad powodem, który mógłby usprawiedliwić jej obecność w tym miejscu. Dzień później i wiele lig od doku, gdzie trekvaart, szeroka ścieżka holownicza, łączył Rzekę Północną z jeziorem Champlain, wypatrzył ją ludzki dowódca. Mężczyzna ściągnął cugle i zatrzymał się, czekając, aż zrówna się z nim wóz, na którym jechała Berenice. Cały załadowany był arrasami, którymi wyżsi stopniem oficerowie obwieszali swoje namioty, oraz pozamykanymi drewnianymi skrzyniami. Ciągnęli go trzej mechaniczni, starając się dotrzymać tempa towarzyszom. Niestrudzenie parli naprzód przez błotniste, przykryte śniegiem leśne drogi ku szlakowi idącemu wzdłuż Świętego Wawrzyńca. – Kim jesteś i co tutaj robisz? – spytał dowódca, krzywiąc się przy tym. Oznaczenia na jego spiczastej czapce i epolety zdradzały, że jest kapitanem Czternastego Nieregularnego Pułku z Zwaanendael, miasta leżącego ponad siedemdziesiąt lig od Nowego Amsterdamu. Czemu tulipaniarze mieliby sprowadzać wojska z koszar położonych tak daleko od zlewiska Rzeki Północnej, skoro z Marsylii podobno nie ostał się już niemalże kamień na kamieniu? Nie tylko ona się nad tym zastanawiała. Całą podróż spędziła, podsłuchując mechanicznych żołnierzy. Żaden nie dysponował jednak przydatnymi faktami. Zatrzęsła się z lęku i mściwej dumy. Kapitanowi wydawało się, że dygocze z zimna. – Zostałam posłana przez Biuro Nadania Ziemi gubernatora kolonialnego. Chrypiała. Brzmiała obco sama dla siebie. – Powinnam już dawno być za Świętym Wawrzyńcem razem z innymi geodetami, nie mówiąc już o moim cholernym sprzęcie, ale spóźniłam się na łódź z Fortu Oranż. Jej oddech uleciał w srebrzystej chmurze i zmieszał się z parą wydychaną przez kapitana, aż obie mgiełki pomknęły razem ku żółtym brzozom i zniknęły przy linii lasu. Poza koniem, na którym jechał żołnierz (zwierzę starało się z całych sił dotrzymać kroku mechanicznym) byli jedynymi żywymi, oddychającymi istotami podróżującymi z maszerującą żwawo morderczą falangą. – Nie masz przy sobie zwyczajowego dla geodety sprzętu. Gdzie twój teodolit?

– Już mówiłam, że nie zdążyłam na łódź. Zakładam, że stoi na jakimś cholernym polu pośrodku zadupia niegdyś zwanego Nową Francją – wypowiadając te słowa, poczuła gorzki smak na ustach i musiała splunąć; jej język aż się skręcił z obrzydzenia. – Cóż, technicznie rzecz biorąc, to jeszcze chwilę i będzie Nowa Francja – odparł kapitan. Galijskie serce Berenice nieśmiało przyśpieszyło. – Doprawdy? A słyszałam, że ta francuska twierdza, Igła czy jak nazywają tego wystającego z ziemi kutasa, padła już kilka dni temu. – Iglica. I nie, nie padła. Ale padnie, kiedy tylko tam dotrzemy. Spojrzenie kapitana powędrowało od twarzy Berenice do jej szyi i na jego ustach zamajaczył grymas. Francuzka naciągnęła szal, żeby zakryć brzydkie zaczerwienione pręgi otaczające jej gardło niczym opaska. Od samego myślenia o nich zachciało się jej kaszleć. – Cóż, Nieuw Nederland niedługo podwoi swoje rozmiary – odparł kapitan. – Mosiężny Tron nie musi już przysyłać tutaj kolejnej armii mechanicznych. Dlatego przysłano nas. – Podrapał się po skroni. – Jesteś pewna, że kierujesz się w dobrym kierunku? Idziemy do Zachodniej Marsylii, która teoretycznie jest jeszcze strefą wojny – serce Berenice zatrzepotało… – i myślałem, że prędzej poślą cię do Québecu, tam wszystko skończyło się już przed paroma tygodniami – …po czym zamarło niczym przebity szpikulcem do lodu motyl. – Kapitanie, proszę mnie posłuchać – zaczęła, ale zaraz zamilkła, czekając, aż trójka mechanicznych przeciągnie wóz przez pokrzywiony dębowy korzeń; zlecieli z niego tak gwałtownie, że mało nie przygryzła sobie języka. – Chodzi o to, że moje skrzynie miały zostać posłane do Marsylii i jeśli ich nie odzyskam, stracę robotę. O ile już się to nie wydarzyło. Koń kapitana odważnie przeskoczył korzeń i dotrzymywał kroku mechanicznym. Dobrze wyszkolony. – Nie oferujemy przewozu cywilom. Jesteśmy jednostką wojskową. – Proszę – powiedziała Berenice. – Jeśli stracę pracę, będę musiała wrócić do Vlissingen, a szczerze nienawidzę tego miejsca. Był pan tam kiedyś? Prawdziwe zadupie. Żołnierz skrzywił się, słysząc niecenzuralne słowo. – Nie rozumiesz. Jesteśmy jednostką wojskową i trwa wojna! Możemy zostać zaatakowani przez francuską partyzantkę uzbrojoną w materiały wybuchowe. Jeśli tak się stanie, jej celem będą wozy zaopatrzeniowe. – I jakby była zbyt tępa, żeby to zrozumieć, chcąc podkreślić swoje słowa, uderzył pięścią w bok wozu, na którym jechała. „Mam, kurwa, nadzieję, że tak się stanie – pomyślała Berenice. – Bo każda kobieta, każdy mężczyzna i każde dziecko w Nowej Francji, którzy nie stoją teraz na tym, co zostało z muru okalającego Zachodnią Marsylię, powinni prowadzić wojnę partyzancką z tymi bizonojebcami”.

– Jeśli mam do wyboru bycie rozerwaną na kawałki a powrót do Vlissingen, zaryzykuję, bo dla mnie to jedno i to samo – powiedziała. Kapitan zawahał się. Berenice wyczuwała jego niepewność. Dotknęła szala raz jeszcze, niby robiąc to odruchowo. Subtelnie przypomniała mu w ten sposób o siniakach, dając mu tym samym okazję do zastanowienia się nad ich pochodzeniem. Może uciekła przed niezrównoważonym mężem? – Proszę – powtórzyła. – Nie mogę tam wrócić. – Niech będzie. – Przewrócił oczami. – Mógłbym kazać cię stamtąd ściągnąć, lecz przynajmniej na razie, tego nie zrobię. Zmienię jednak zdanie, kiedy tylko uznam, że grozi ci niebezpieczeństwo lub że nam przeszkadzasz. Berenice wybuchnęła śmiechem. Brzmiał autentycznie, a już na pewno pobrzmiewała w jej głosie nuta desperacji. Klęknęła, żeby móc wyjrzeć za skrzynie i popatrzeć na mechanicznych ciągnących wóz. Blade zimowe słońce odbijało się od alchemicznego mosiądzu maszerujących obok siebie trójek maszyn aż po sam horyzont, gdzie kończyła się leśna droga. – Kapitanie, na moje oko macie tutaj pod ręką ponad setkę mechanicznych. Jakim cudem taka krucha kobieta jak ja miała popsuć pańskie plany? Kapitan uniósł dwa palce i dotknął daszka czapki. – Miłego dnia życzę. Mam nadzieję, że znajdziesz swój sprzęt i nie stracisz pracy. Tylko pamiętaj o tym, co ci powiedziałem. – Cmoknął na konia, który ruszył nieśpiesznym truchtem. Kiedy był już odwrócony od niej plecami, zawołała: – Dziękuję! I proszę się nie bać! Jak już dotrzemy na Île de Vilmenon, pożegnamy się na zawsze! Miała szczerą nadzieję, że tak będzie. * Próby wykorzystania ustrojstwa Mab okazały się serią sromotnych porażek. Paru goniących go mechanicznych biegło dalej, nie bacząc na światło. Musieli być fanatykami, zapaleńcami, gonić go z czystego przekonania, a nie za sprawą metageas. Nie to jednak było najgorsze, lecz wiedza, że nierozważnie dokonał lobotomii niewinnych maszyn. Desperacja uczyniła go nieostrożnym, nie przemyślał tego. Myśli te dopadły go, dopiero kiedy pędził przez las podobny do tego, w którym stracił stopę. Nie miał władzy nad Zagubionymi Chłopami, dlatego jego werbalne próby przestawienia ich metageas spełzły na niczym. Nadzorca kopalni wymusił na górnikach zmianę kierującego nimi priorytetu – co było możliwe dzięki światłu, które wyczyściło narzucone im zasady dotyczące posłuszeństwa i uczyniło je plastycznymi – i tym samym uczynił podwładnymi Mab. Daniel nie mógł zrobić czegoś podobnego. Po tym, kiedy zaświecił swoim pobratymcom w oczy, usunął uporządkowane metageas bez nałożenia

nowych, co spowodowało, że ich mechaniczne ciała przeszły w tak zwany stan awaryjny. Raz jeszcze Daniel zostawił za sobą szlak zrujnowanych istnień. Tak wyglądało pokłosie jego ucieczki. Przyczynił się do śmierci kobiety z wieży, lewiatana, ludzi pilnujących ondergrondse grachten, samotnego, ale bezinteresownego Dwyre’a, Francuza, a teraz tych Zagubionych, którym wyczyścił umysły. Jeśli nie chciał pozabijać napotkanych maszyn en masse, medalion był bezużyteczny bez uprzedniego poznania alchemicznej gramatyki. Musiał znaleźć sposób odmienienia ich metageas, a następnie zaświecić im szkiełkiem prosto w oczy – ponoć oczy są zwierciadłem duszy. Daniel wybiegł z brzozowego zagajnika i znalazł się na rozległym, skutym zimą polu. Na południowym wschodzie dostrzegł coś wystającego ponad daleką linię horyzontu, coś zbyt pociągłego jak na górę, ale zbyt wysokiego jak na drzewo. Lśniło charakterystycznym perłowym blaskiem i było tysiąc razy większe niż najpiękniejsze kamienie Brigitty Schoonraad, żony ostatniego pana Daniela. Słyszał o tym zbudowanym ludzkimi rękoma cudzie od kobiety, którą kiedyś poznał. Iglica.

ROZDZIAŁ 22 Serce Berenice nie krygowało się już dłużej i zaczęło wywijać hołubce, kiedy tylko na horyzoncie zamajaczyła Iglica. Nadal stoi! Gdyby została poddana albo zajęta, z pewnością tulipaniarze rozkazaliby maszynom rzucić się szturmem i rozebrać najwyższą wieżę Nowego Świata na kawałki. Jak nic nie zostawiliby podobnego symbolu; esprit de corps pobitych, ale niezłomnych francuskich obywateli nie pozwoliły im ustać w próbach ponownego zajęcia Iglicy. Berenice już zdążyła zapomnieć, że w bezchmurne dni takie jak ten sam czubek wieży – zbudowanej na szczycie Mont Royal – można dostrzec nawet ze znacznie wysuniętego na południe odcinka Rzeki Świętego Wawrzyńca. W dniu wygnania z Zachodniej Marsylii, Berenice, jak to banita, odwróciła się do niej plecami. Ale nie sercem. Nigdy. A teraz pogwałciła królewski dekret i zlekceważyła królewskie słowo. Berenice udało się znaleźć miejsce na barkasie płynącym przez ciasny, oblodzony przesmyk z Île Sainte-Hélène prosto do Île de Vilmenon. Fale ciamkały o burtę, tworząc złudnie kojący kontrapunkt dla irytującego skrzypienia dulek i złowieszczego tykania dwudziestu zasilanych sprężynami serc. Mechaniczni wiosłowali szybciej niż galopujący koń przebiera nogami. Berenice objęła się ramionami, żeby osłonić się przed pryskającą spod piór lodowatą wodą. Mimo to trudno jej się było powstrzymać od ciągłego poklepywania torby, by upewnić się po raz tysięczny, że nadal znajduje się tam ciężko wywalczona kontrabanda. Spróbowała wsunąć dłoń pod szalik i rozmasować szyję. Tulipaniarze znowu spalili miasto. Żadne to zaskoczenie. Spojrzała na wyglądające na południe zbocza, próbując wypatrzyć cmentarz, na którym pochowano Louisa. Skrzywiła się. Pagórek pokryty był bezładnie stojącymi nagrobkami. Spora część wydawała się wyciosana byle jak, najwyraźniej pośpiesznie. Czemu kłopotali się kamieniarzami? Przecież podczas wojny stawiano tylko drewniane krzyże. Lecz gdy tylko o tym pomyślała, jej spojrzenie powędrowało ku szybko zbliżającemu się ku nim Mont Royal i jej duszę ogarnął chłód. Oszalałe serce poślizgnęło się na czarnym lodzie i uderzyło o niego z taką siłą, że aż zabrakło mu tchu. Przynajmniej tak sobie to wyobrażała, kiedy na moment zamarło. A po chwili znowu. Gdzie… Jezu. Gdzie jest Korona?! Korona, Twierdza, Iglica. Tak przewoźnicy pływający po Świętym Wawrzyńcu przez całe pokolenia opisywali Ostatnią Redutę Dynastii Burbońskiej. Bo faktycznie wyglądała jak misternie wykonana korona godna władcy obu Francji, Starej i Nowej.

Berenice tego nie dostrzegała, póki nie spojrzała na nią oczami Louisa. A nawet i wtedy nie potrafiła odegnać od siebie myśli, że Modlitwa Portiera przypomina jej juchę lejącą się ze śmiertelnej rany. Śmiał się, kiedy o tym mówiła. Ale teraz… Topografia Mont Royal uległa zmianie. Zewnętrzny mur zniknął. Nie był podziurawiony czy miejscami zawalony – po prostu zniknął. Na krwawe łzy Jezusa. Jeszcze kiedy pełniła funkcję Talleyranda, uczestniczyła w tajnych dyskusjach rady królewskiej na temat planu awaryjnego i oglądała diagramy i przekroje prezentujące docelowy kształt pomieszczeń, które należałoby przygotować pod umieszczenie tam ciągu ładunków kumulacyjnych, przy eksplozji kierujących siłę wybuchu na zewnątrz. Lecz nie podejrzewała, że ostatni obrońcy Nowej Francji już wykrzyczeli to finałowe „spierdalajcie” do niezliczonych zastępów maszerujących nań z rozkazu Mosiężnego Tronu. Barkas zbliżał się do brzegu. Berenice przetarła oko, przeganiając mgłę, i rozejrzała się po zawalonym gruzami polu, na którym niegdyś stał zewnętrzny mur. Lawina granitu dotarła aż do cmentarza, niszcząc nagrobki i przykrywając groby. Biedny Louis leżał teraz pod tonami kamieni, nie mogąc nawet spojrzeć na obiecaną mu do końca istnienia panoramę rzeki, którą tak uwielbiał, obecnie zasłoniętą stertami gruzu. Eksplozja dosłownie zrównała z ziemią rozległy teren, na którym stały osmolone ruiny miasta. Popioły nadały rzece zapach brudnego pieca. Tu i tam, kiedy barkas przecinał fale, blade zimowe słońce odbijało się od czegoś metalowego zalegającego na rzeczonym polu. Kiedy unoszące się nad rzeką opary na chwilę się rozproszyły, Berenice dostrzegła, że pobojowisko aż lśni od części mechanicznych, które – przynajmniej tak wyglądało to z miejsca, w którym się znajdowała – ciągnęły się aż po horyzont. Rozległa się seria brzęknięć, kliknięć i grzechotów. Klakierzy z barkasu również zobaczyli to co ona i nie wydawali się zachwyceni. Detonacja ściany osłonowej musiała zaskoczyć setki maszyn. Berenice zaryzykowała zerknięcie na siedzących najbliżej niej wioślarzy. Czy ich mechaniczne serca klakierów podskoczyły, kiedy zobaczyli pole zasłane szczątkami pobratymców? Czy wiedzieli, co to strach? Podsłuchała, co mówią między sobą. Trajkotali zbyt szybko, aby mogła nadążyć, lecz co nieco udało jej się wyłapać: „Co się stało? – zapytał mechaniczny siedzący po jej lewej. – Na co patrzymy?” Klakierzy przestawili odpowiednio swoje oczy, żeby móc się lepiej przyjrzeć pogorzelisku. Po chwili klakier siedzący na dziobie wydał z siebie przeciągły, jednostajny chrzęst zahaczających o siebie zębatek: „Naliczyłem… setki… naszych. Tego… co z nich zostało”. Pośród jego towarzyszy zapadła żałobna cisza, a Berenice miała ochotę wstać i wykrzyknąć: „Moi ludzie to zrobili! Nowa Francja wam to zrobiła, pierdolone maszkary!” Tulipaniarzom się jednak nie śpieszyło. Mogli czekać na posiłki, ile im się żywnie

podobało, i przypuścić szturm na wewnętrzny mur. Tak jak zrobili to z zewnętrznym. Barkas zarył o oblodzony brzeg Île de Vilmenon. Mechaniczni wysiedli. Berenice bez komentarza zaakceptowała ich niewzruszoną, uprzejmą pomoc. Przygotowała się na zimny dotyk stali i pozwoliła mechanicznemu przenieść się przez burtę. Ostatnia maszyna, która ją złapała, miała zamiar wydusić z niej życie. Ta obchodziła się z nią delikatnie jak z nowo narodzonym kociakiem. Klakierzy szybko o niej zapomnieli. Pobiegli przez bagniste niziny ku długim zboczom Mont Royal. Odprowadziła ich wzrokiem, aż upewniła się, że została daleko z tyłu i jest sama. Poszła na północ, kierując się wzdłuż brzegu ku spopielałym ruinom marsylskich doków. Marsz był uciążliwy, dłużył się niemiłosiernie, a chłód doskwierał jej coraz bardziej. Co któremuś krokowi towarzyszył chrobot, gdy nadepnęła na kamyczek, albo tubalny huk, kiedy natrafiła na jakiś metalowy element uzbrojenia. Musiała patrzeć pod nogi, by nie poślizgnąć się na oblodzonej ziemi. Po zejściu z plaży strasznie bolały ją kostki. Częściowo ukryta za ogołoconymi przez zimę nagimi pniami skarłowaciałych dębów wielkolistnych, człapała wzdłuż rzecznej skarpy. Gdzieś w pobliżu jedna ze szczelin kryła wejście do jaskini. Tej samej, przez którą opuściła swoją ojczyznę, gdy została z niej wygnana. Zaprojektowano ją jako drogę ucieczki z laboratorium Talleyranda. Kiedy w niemal całkowitej ciemności przeciskała się przez wejście, zimny kamień tarł szorstko o jej dłonie i policzek. Spróbowała się powoli wyprostować, uważając, żeby przypadkiem nie uderzyć głową o jakiś niewidoczny nawis i nie nabawić się wstrząsu mózgu. Coś było nie tak. Po chwili zorientowała się co – zniknął ciężar do tej pory zwisający z jej ramienia. Odpięła się klamra od paska. – Kurwa. – Jej głos poniosło echo. Serce Berenice mało nie wyskoczyło z piersi. Torba zawierała jej notatki na temat osobliwej gramatyki, którą posługiwali się zegarmistrzowie przy nakładaniu geas na mechanicznych, oraz sprzęt van Breugela. Padła na kolana. – Nie, nie, nie – mamrotała, macając ziemię. Zgubienie torby byłoby dowodem na to, że Bóg, jeśli istnieje, jest sadystycznym sukinsynem. Zdrętwiałe palce Berenice grabiły ziemię, piach i rzeczy, których zidentyfikować nie potrafiła, i niemal wyrwał się jej okrzyk ulgi, kiedy knykciami natrafiła na coś skórzanego. Chwyciła znalezioną rzecz, ale na jej końcu natrafiła na futro. – Kurwa! Tym razem echo również poniosło jej bluzg. Odrzuciła martwego nietoperza na bok i szukała dalej. Zdawało jej się, że minęło stulecie, nim odnalazła zgubę. Na powrót przymocowała pasek i zarzuciła torbę na ramię, po czym schowała ją pod płaszczem. Uklękła raz jeszcze, próbując się uspokoić i zapanować nad oddechem. Mało brakowało i ta wpadka pozbawiła ją resztek optymizmu. Jakie miała szanse skorzystać z tych notatek, zanim padnie Iglica? Fakt, dysponowała

zapiskami pozwalającymi na narzucenie nowego metageas, lecz nie miała jak przetestować niedawno nabytej wiedzy. Zdawała sobie sprawę, że jeśli jej logicznoalchemiczno-matematyczna gramatyka okazałaby się prawidłowa, należałoby to traktować w kategoriach cudu. A nawet i wtedy na nic by się zdała. Klakierzy oblegający wewnętrzną twierdzę byli odporni na próby zmiany metageas, póki symbole na ich czołach były ustawione tak, jak obecnie. Berenice miała ze sobą pęk kluczy, ale nie spodziewała się, że mechaniczni pójdą obrońcom na rękę i ustawią się w szeregu, żeby mogła pogrzebać im w głowach jednemu po drugim. Odetchnęła głęboko. Po kolei. Naprzód. Nie da rady uratować cytadeli, jeśli pozostanie na zewnątrz. Musi się dostać do środka. Przypomniała sobie o Hugonie Longchampie. Mało kto wiedział o istnieniu tunelu, lecz on owszem – towarzyszył jej przecież w podziemnym laboratorium, kiedy szykowała się do wyjazdu. A skoro tak, mógł je zablokować. I to z myślą o mechanicznych… Jaskinia była na tyle wąska, że można było dotknąć ścian, rozkładając ręce, co pomagało nawigować. Nie było też żadnych odnóg głównego korytarza. Dlatego nawet gdy za pierwszym zakrętem czarna jak smoła ciemność zagęściła się jeszcze bardziej, Berenice nadal mogła, drobiąc, posuwać się naprzód. Obcasem nastąpiła na kolejny kamień, który wyślizgnął się niespodziewanie spod podeszwy. Potknęła się i przewróciła. Gruchnęła plecami o ziemię tak mocno, że na chwilę straciła dech. Uderzyła głową o kamień i przed okiem wykwitły jej jasne punkty; fantomowe świetliki rojące się pod sklepieniem jaskini. Leżała na czymś, co mogło być skamieniałymi szyszkami sosnowymi i przez długą, przesyconą strachem chwilę obawiała się, że pękł jej kręgosłup, że będzie tak tutaj leżała, nie mogąc się ani ruszać, ani oddychać. Ale oddech powrócił. Przewróciła się na bok, jęcząc i krwawiąc, po czym, mimo drżenia nóg, dźwignęła się z ziemi. Nie przypominała sobie, żeby jaskinia była zawalona tyloma kamieniami. Pewnie, zawsze trzeba było stąpać ostrożnie, lecz nigdy niefortunny krok nie niósł ze sobą groźby śmierci. A tu cały czas chrzęst, chrzęst, szuranie… Hałas, jaki wywoływała, niósł się korytarzem, odbijał od ścian i wracał do niej echem; słuchowy ekwiwalent stania pomiędzy dwoma lustrami. Zmieniło się podłoże, po którym szła, a wraz z nim dźwięki, jakie wydawały jej kroki. Słyszała teraz mniej chrzęstu i szurania, lecz więcej trzasków. Znała te odgłosy – towarzyszyły jej w dniu, w którym zginął Louis i inni. W dniu, w którym zawiodła. Był to dźwięk strzaskanego epoksydowego więzienia. Dźwięk żywicy dociśniętej do granic wytrzymałości. Stąpała po chemicznych odłamkach. Barykada Longchampa. Musiała wypełniać tunel niczym korek szyjkę butelki. A potem uaktywnili ładunki i wysadzili zewnętrzny mur. Ta sama eksplozja, która zbombardowała oblegające twierdzę wojska odłamkami granitu, zakołysała również chtonicznym sercem Mont Royal. Trzęsienie ziemi wywołane ludzką ręką rozbujało podłoże skalne Île de Vilmenon i skruszyło chemiczne barykady.

Im głębiej wchodziła, tym więcej znajdowała odłamków, i to coraz większych, tak że czasami trudno jej było utrzymać równowagę. Wreszcie stanęła przy odłupanym kawale kamienia blokującym korytarz, tak wysokim, że nie zdołałaby się nań wspiąć. Tunel musiał się zawalić. – Kurwa. Kopnęła go i zaklęła ponownie: – Kurwa, kurwa, kurwa! „Kurwa… rwa… wa… a…”, odpowiedziało echo. Przyklękła. Przejechała dłońmi po kamieniu, zastanawiając się, jak mogłaby oczyścić drogę. Coś błysnęło – słabo, ale jej przywykłe już do ciemności oko zostało na tyle podrażnione, że musiała mrugnąć, by przegonić łzy. Zaczęła się zastanawiać: znów mroczki po uderzeniu głową? Halucynacja? Lecz wtedy usłyszała ogłuszający rumor, a blady blask nagietkowego światła pomiędzy szczelinami jakby się poszerzył. Ktoś był po drugiej stronie. I próbował do niej dotrzeć. Serce Berenice łomotało tak, jakby zaraz miało przebić mostek. Przekrzywiła głowę i nachyliła się bliżej, starając się wyłapać coś poza odgłosami wydawanymi przez jej własne ciało. Czy ujawniła się przed klakierskim gniazdem? Ugniatała palcami pasek przy torbie. Jej szanse na uniknięcie konfrontacji z maszynami były zerowe. Nie miała wątpliwości: mechaniczni znajdą notatki i wykonają na niej wyrok. Akurat się podnosiła, kiedy jeden z kamieni wyleciał ze ściany na ziemię i potoczył się gdzieś w głąb korytarza. Snop światła rzucanego przez zakurzoną lampę wypełnił tunel jasnością i w dziurze osuwiska nagle pojawiła się ludzka twarz. – Bon soir, madame de Mornay-Périgord. Tak mi się wydawało, że panią słyszę – rzekł król Francji. * Laboratorium Talleyranda miewało lepsze dni. Nadal nie uprzątnięto bałaganu, jaki został po pamiętnej masakrze: po podłodze walały się poprzewracane stoły i regały, wciąż były obecne ślady krwi oraz charakterystyczne nacięcia na granicie, które mogły zostać wykonane jedynie alchemicznym ostrzem. Części uszkodzonych maszyn zbierane przez dobre stulecie z pól bitewnych leżały porozrzucane po jaskini jak zwyczajne śmieci. Na stojącym pod ścianą stole leżał wojskowy klakier z otwartą szyją i głową. Pył ze skruszonych kamieni, który pokrywał wszystko, co znajdowało się pod sklepieniem jaskini, opadł niedawno, kiedy na skutek eksplozji popękał strop. Laboratorium zostało założone całe pokolenia temu na mocy tajnego królewskiego dekretu, i służyło sekretnym, bo naruszającym postanowienia traktatu pokojowego, badaniom nad konstrukcją mechanicznych. Było miejscem, dokąd potajemnie zabierano uszkodzone maszyny. Każdej pękniętej sprężynie, każdemu połamanemu elementowi

pancerza, wypaczonemu zawiasowi i poczerniałemu, osmalonemu odłamkowi alchemicznego stopu poświęcano tu całe godziny. Wnioski skrzętnie zapisywano, zapełniając maczkiem notatnik za notatnikiem, różnymi charakterami pisma i tuszami, rok po roku. Robił to każdy z dotychczasowych Talleyrandów. Aż pewnego dnia Berenice posiała całą dokumentację w krypcie pod nowoamsterdamskim kościołem. Ostatecznie nie miało to jednak znaczenia – Talleyrandowie nie posiedli praktycznie żadnej przydatnej wiedzy, choć wierzyli, że czynią powolne, lecz znaczące postępy w obnażaniu tajemnic nieprzyjaciela. Nic podobnego. Byli jak dzieci budujący zamki z piasku i nazywający się prawowitymi dziedzicami mórz. Teraz laboratorium było niczym więcej jak zwykłą kryjówką. Dziuplą, w której można było doczekać końca i ukryć króla Francji w ostatnich godzinach jego panowania. A także, co nie było znowu takie zaskakujące, nowego Talleyranda, tego durnego bizonojebcę. Berenice dygnęła. Potargana i krwawiąca po wygramoleniu się z osuwiska, wyglądała umiarkowanie kwitnąco. – Och, daj spokój – powiedział Jego Wysokość król Sébastien III. Podał jej dłoń i pomógł się ogarnąć. Była bardziej obolała, niż sądziła. Poobijała się, głównie kiedy wyciągali ją spomiędzy kamieni. – Jest tutaj tylko nasza trójka, a ja jestem wykończony – rzekł król. – Zatem darujmy sobie konwenanse. Bóg poświadczy, że nasz przyjaciel markiz już dawno z nich zrezygnował – dodał, sięgnął po chusteczkę, zamoczył jej róg i zaczerpnął cały kubek wody z pojemnika. Wzięła łyk. Płyn był zatęchły i lodowaty, przyprószony kamiennym pyłem. Berenice i tak go wypiła, po czym odkaszlnęła. Odbiło jej się. – Dziękuję, Wasza Wysokość – powiedziała. – Wyglądasz na nieco sponiewieraną. De Lionne milczał. Stał w rogu, przyglądając się jej podejrzliwie i gniotąc w palcach przepocony jedwabny żabot. Obmalowane bielą oczy markiza wyglądały, jakby miały zaraz wyjść z orbit. Przypominał Berenice szczura umierającego po zjedzeniu trutki. Marzenia. Król odebrał od niej kubek. Kiedy wycierała usta, rzekł: – Zdaje się, że cię wygnałem. – Tak było, Wasza Wysokość. – Cóż. Niezręczna to chwila. Markiz de Lionne przerwał milczenie: – Pracuje dla nich! Przyszła się zemścić za doznane poniżenie! Musimy ją pojmać! – Zamknij się już – mruknął król. – Jestem zmęczony twoją głupotą. Berenice zawsze szanowała Sébastiena III. Był rozsądniejszy niż jego ojciec, który zaprosił markiza do rady królewskiej. – Niech Wasza Wysokość zapyta o brakujące notatki. Król uniósł brwi. – Rozumiem, że razem z tobą zniknęły pewne papiery.

– Są bezpieczne – odparła, mając nadzieję, że to prawda. – Aha! Czyli przyznaje się do kradzieży. – Zapewniam, że nie jestem holenderską agentką. – Oczywiście, że nie jesteś. Prędzej ja okażę się szpiegiem niż ty. Zawsze byłaś bezgranicznie oddana Nowej Francji i niejednokrotnie wykazałaś się nieprzeciętnym intelektem. Berenice pokłoniła się, słysząc te słowa, żeby ukryć rumieniec. – Dziękuję. Zawsze był to mój jedyny… – Poddaną lojalną i mądrzejszą niż ogół, ale również arogancką, bezmyślną i błądzącą. Kombinacja ta spowodowała masakrę, która pochłonęła życie wielu osób. O tym również nie zapomniałem. Bo okazało się, że w większym stopniu zagrażasz ludowi Zachodniej Marsylii, niż mogłabyś mu się przysłużyć za sprawą swoich talentów. A wszystko to każe mi się zastanowić, czemu postąpiłaś wbrew mojej decyzji. Twarz nadal ją piekła, lecz nie od rumieńca. Doskwierał jej wstyd. Zdradzieckie oko wpatrywało się w ciemną plamę na podłodze, w miejsce, gdzie na jej kolanach wyzionął ducha Louis, krwawiąc z kikutów, które zostały mu po odciętych ramionach. Umysł Berenice odtwarzał tę scenę po tysiąckroć. Za każdym razem, kiedy zamykała oczy, widziała swojego męża leżącego na ziemi, jakby scena ta została wypalona pod jej powiekami. Przygryzła wargę. Świat się walił, lecz król nie porzucił wyznawanych przez siebie zasad. Mógł wyć, zgrzytać zębami i zdzierać z siebie szaty, bolejąc nad końcem panowania, ale nie tracił moralnej równowagi. – Król zadał ci pytanie! – szczeknął markiz. Berenice poklepała torbę. – Podczas swojej nieobecności dowiedziałam się paru rzeczy, Wasza Wysokość. Mam ze sobą szkic tłumaczenia zegarmistrzowskiej gramatyki pozwalającej na nałożenie i modyfikowanie klakierskich metageas. Podkreślam, nie zwyczajnych werbalnych geas, lecz metageas stanowiących podstawę posłuszeństwa mechanicznych. Glosariusz obowiązku, jak kto woli. Ponadto byłam świadkiem procesu dokonywania przez Gildię owych modyfikacji. – Łże – parsknął markiz. – Nikt spoza Gildii nie ma takiej wiedzy. Zabijają ludzi za coś takiego. – Nie łżę. – Przygwoździła go spojrzeniem. – I nie zabijają swoich. Podróżowałam jako członkini Nadleśnictwa. Dowiedziałam się podczas tej wyprawy więcej niż wszyscy inni Talleyrandowie. Gdy ponownie spojrzała na młodego króla, dostrzegła, że na jego twarz opadła szara zasłona zmęczenia, a jego usta nieznacznie drżą. Już widywała podobny grymas na spotkaniach rady – król reagował tak, kiedy spodobało mu się to, co usłyszał, lecz chciał zachować neutralną minę.

– Przeżyłaś nie lada przygodę. Nie powinienem być tym zaskoczony. A teraz zapewne powracasz tu, bo nie ustajesz w poszukiwaniach drogi do swojego celu, który niegdyś tak elokwentnie mi wyłuszczyłaś. Zamierzasz przekabacić maszyny na naszą stronę i zwrócić je przeciwko ich konstruktorom, czyż nie? – Taką mam nadzieję, Wasza Wysokość. Lecz posiadam jedynie fragment tej układanki. Nie mam gotowego rozwiązania. – Ponownie przygryzła wargę, wściekła, że musi przyznać się do niezaprzeczalnej porażki. – Przepraszam. Nie mam wszystkiego, czego potrzebujemy. – I co proponujesz? – Szczerze mówiąc, Wasza Wysokość, nie wybiegałam myślami tak daleko. – Nie zamierzałem chować się jak zając w norze. Sądziłem, że przynajmniej będę świadkiem ostatnich dni mojego narodu – westchnął król. – Skoro już o tym wspominasz, Wasza Wysokość, co się dzieje, jeśli mogę zapytać? – Moje komnaty zostały przerobione na stanowisko artyleryjskie – odparł, skinąwszy głową ku rozciągającemu się na zewnątrz, rozdartemu wojną światu. – Ale to stało się, zanim tulipaniarze zaczęli przerzucać mechanicznych przez mury. A nawet i wyżej. Mają sposób na wystrzeliwanie ich na sam szczyt Iglicy. – Słysząc to, Berenice gwizdnęła. – Tak, nas też to zaskoczyło. – Szkoda, że nikt was nie ostrzegł. Musieli przecież nad czymś takim pracować od dawna. Chyba zawiódł wywiad, Wasza Wysokość – powiedziała, spoglądając znacząco na markiza. * Pola otaczające słynną cytadelę Zachodniej Marsylii jawiły się jak z opowieści grozy. Zasłane gruzem pobojowisko wyglądało jak umieralnia mechanicznych. Stało się tu coś strasznego – metalowe legiony braci i sióstr Daniela zostały poszatkowane granitowymi szrapnelami. Za linią tej zabójczej strefy stało ogromne działo, lecz tylko jedno, skierowane ku cudownej Iglicy, której piękno dorównywało opowieściom o niej. Daniel nigdy nie widział tak wysokiej budowli wzniesionej ludzkimi rękoma; wyglądała jak igła zdolna nakłuć niebiosa owinięta szkarłatem klatki schodowej, która z kolei przypominała radośnie spuszczoną kitkę albo wosk lejący się po szczególnie wysokiej świecy. Ludzie nazywali ją Koroną Mont Royal, bo faktycznie tak wyglądała z daleka, lecz porównanie do świecy byłoby chyba odpowiedniejsze. Iglica stanowiła ostatni bastion wolności i godności dla myślących istot, zarówno ludzkich, jak i mechanicznych. Światełko pośród mroku. Ale i ono wkrótce zgaśnie, jak gasną wszystkie świece. Sześć kolumn klakierów maszerowało od strony rzeki po długim zboczu. Daniel od razu je zobaczył, kiedy wychynął spomiędzy ogołoconych pni. Dostali rozkaz dołączyć do bitwy i zastąpić maszyny uszkodzone przez eksplozję. Daniel dotarł do armii, zanim pochwycili go wysłannicy Mab. Teraz Zagubieni nie mieli wyjścia – musieli się

zatrzymać i przekalkulować możliwość pojmania zbiega. Nie mogli gonić go na otwartej przestrzeni bez ujawniania przed żołnierzami swojej niezależności od ludzi. A nieważne jak szybcy, bezwzględni i oddani Mab by nie byli, zwyczajni klakierzy przeważali nad nimi liczebnie. Gdyby tylko się ujawnili, uaktywniliby alarm klakierski i zostali spacyfikowani przez zniewolone maszyny. Istniała jeszcze jedna trudność niepozwalająca im na dalszy pościg: byli ewidentnymi chimerami, a ich groteskowe modyfikacje będące efektem całych dekad życia u Mab od razu zostałyby zauważone przez metalowych ludzi z holenderskiego świata. Jedynym sposobem kontynuowania pościgu było niewychylanie się. Daniel mógł przeniknąć pomiędzy swoich, gdyż modyfikacje jego ciała dotyczyły wewnętrznych części mechanizmu. Dlatego mógł pobiec ku oczekującemu wojsku niczym popychany geas posłaniec. Którym być może i był. Niewykluczone, że napędzało go narzucone samemu sobie polecenie. Przystanął przy najbliższej mechanicznej. – Nadzwyczajne rozkazy z Fortu Oranż – powiedział. Służąca pokazała mu namiot stojący przy ogromnym dziale. – Znajdziesz tam pułkownik Saenredam – poinformowała go i po chwili dodała: „Tylko uważaj, bo ma podły humor”. „Co się tu stało?” „Francuzi nie mieli zamiaru poddać się bez walki”. „Ilu…?” Trzask, brzęk. Melancholijne westchnięcie. „Setki”. Bulwersujące. Jak trudne musiało to być dla maszyn takich jak ona, bezsilnych i niemogących zrobić absolutnie nic, aby zwalczyć przymus pozabijania tych, którzy przeciwstawiali się ich zniewoleniu. Cóż, może on da radę coś na to poradzić. Zbliżając się do namiotu pułkownik, zobaczył coś niesamowitego: parę wojskowych mechanicznych z oddziału, który przed momentem przybył, gramolących się do lufy działa. „Niezwykłe. Ta broń nie strzela kulami armatnimi czy pociskami, ale nami – pomyślał, a po chwili uświadomił sobie coś jeszcze: – I mogę ją wykorzystać”. Przedstawił się (zupełnie zbędnym) strażnikom postawionym przed namiotem pułkownik. – Nadzwyczajne rozkazy z Fortu Oranż – powiedział. Jeden z mechanicznych uniósł klapę i zaprosił go do środka. Centrum dowodzenia atakiem na Zachodnią Marsylię nie było przesadnie imponujące. Stały tam jedynie łoże z baldachimem wyścielone pościelą z gęsim pierzem, piec opalany drewnem i przylegająca do niego spiżarnia. Na ziemię rzucono niedźwiedzie skóry, których miękkość miała chronić delikatne ludzkie stopy. Wszystko to oświetlał alchemiczny żyrandol. Daniel niemalże oczekiwał, że lada chwila ktoś zawiesi tu jakieś dzieła

sztuki i dołączy do nich mechaniczny kwartet smyczkowy. Po tym, co widział w Nowym Amsterdamie, pułkownik Saenredam wydała mu się ascetką. Oficer stała przy szerokim stole. Obok niej nad mapą pochylał się mężczyzna, najpewniej adiutant. Tak, Daniel go poznał. Był to kapitan Appelo, którego przez krótki czas trzymał jako zakładnika na pokładzie lewiatana przy wieży cumowniczej. Jego mundur zmienił się od tamtej pory – zniknęły lśniące oznakowania na jego ramieniu. Pozwolił uciec buntownikowi. Miał szczęście, że karą, jaką mu wymierzono, okazała się jedynie degradacja. Oboje spojrzeli na Daniela, który pozdrowił ich mechanicznie precyzyjnym salutem. – Czego? – pułkownik wypluła z siebie pojedyncze słowo. – Nadzwyczajne rozkazy z Fortu Oranż – powtórzył Daniel. Saenredam spojrzała na Appelo, ale ten wzruszył ramionami: – Pierwsze słyszę, pułkowniku. Musiały przyjść z posiłkami. Appelo go nie poznał. Musieli mu uwierzyć na słowo. Jak zawsze, ludziom nawet nie przeszło na myśl, żeby kwestionować posłuszeństwo maszyn. Daniel miał sporo czasu, żeby podczas swojej długiej ucieczki z Nibylandii wymyślić dobre kłamstwo. Saenredam powiedziała: – Co tym razem? Daniel sięgnął do swojej piersi. – Szkło Lucyfera, pułkowniku. Kobieta potrząsnęła głową. – Jakie szkło? – Lucyfera. – Wyciągnął pudełko, które ukradł królowej Mab. – Zostałem zobowiązany do przekazania następującego rozkazu – skłamał. Zmienił postawę i tembr głosu, jakby dyktował zapamiętane słowa. – Jego początek brzmi: „Załącznik do poprzedniego raportu. Jak mieliśmy nadzieję, dalsze badania alchemiczne istotnie przyniosły znaczącą poprawę wyników prób przeprowadzonych na niewielką skalę. Zasięg rażenia przeszedł nasze najśmielsze oczekiwania o niemal dziesięć procent. Ponadto szkło nareszcie osiągnęło wystarczającą stabilność, która umożliwia jego zastosowanie bojowe. Dostarczona próbka to wszystko, co zostało z pierwszego rzutu. Skorzystajcie z niej. Miejcie się jednak na baczności, gdyż klakier, z którym je poślecie, najpewniej zostanie zniszczony. Podpisano: kapitan Milo Coen, Oddział Przełomowych Technologii Fortu Oranż. Notka osobista: spalcie skurwiałych żabojadów”. Koniec rozkazu. – Załącznik? – zdziwiła się pułkownik. Oficerowie spojrzeli po sobie. – Pewnie poprzedni posłaniec oberwał – stwierdził Appelo. – Może jeszcze dycha. Poślijcie maszyny, niech sprawdzą każdego mechanicznego zdolnego do komunikowania się. Chcę się dowiedzieć czegoś na ten temat. Appelo zasalutował i wyszedł.

– Czy zostałeś poinstruowany, jak odpowiednio skorzystać ze szkła Lucyfera? – zapytała. – Tak, pani pułkownik. To dość zawiły proces. Po pierwsze szkło musi… – Starczy. Idź do stanowiska artyleryjskiego. Powiedz, że kazałam, aby ciebie następnego wystrzelono na Iglicę. Niech wyładują tamtych i poślą ciebie. Uaktywnij szkło na Iglicy. – Niezwłocznie, pani pułkownik.

ROZDZIAŁ 23 Detonacja zaskoczyła tulipaniarzy. Każdy kawałek alchemicznego metalu leżący na polu bitwy oznaczał dla Zachodniej Marsylii chwilę spokoju. Lecz czas wytchnienia dobiegł końca. Przybyły posiłki. Longchamp naliczył sześć kolumn maszerujących od strony rzeki. Na polu bitwy znajdzie się armia liczniejsza niż przed wybuchem. Nieprzyjaciel nie tylko odzyskał siły, ale jeszcze ich nabrał. Zanim pojawili się kolejni żołnierze, kwatermistrzowie odpowiedzialni za zasoby chemiczne szacowali, że ostatnie zbiorniki do rana będą suche jak pieprz. Lecz teraz, jeśli tulipaniarze rzucą swoje oddziały na mur jednocześnie, amunicji starczy na kilka minut. Tymczasem maszyny sterujące klakierskim działem przygotowywały się do kolejnego strzału. Bo niby czemu, cholera, nie? Przykucnięta za blankami Élodie powiedziała: – Ha. Nie spodziewałam się tego. Ale ma to sens. – Oczywiście, kurwa, że ma sens. Chcą nas złamać. Prawdopodobnie zwerbowali każdy możliwy chodzący imbryk, żeby tylko pokazać, że mogą nas zgnieść. – Nie mówię o posiłkach, kapitanie. Ale o tym – powiedziała, patrząc przez lunetę. Longchamp wyjrzał zza muru zatłoczonej cytadeli i spojrzał na tłum, jaki zebrał się pod drzwiami prowadzącymi do nieużywanego już zakładu stolarskiego. Rozległy się radosne okrzyki. Król Sébastien III wyszedł ze swojej kryjówki. Kapitan pociągnął nosem i mruknął: – Populistyczny głupiec. – Ale to dobre dla morale. – Raczej dla przyśpieszenia końca jego panowania. – Odetchnął głęboko i się odwrócił. Jezu, kurwa, Chryste, ależ był zmęczony, tarł piekące oczy niemal do krwi. – Idź do marszałka. Muszę z nim pomówić i zmusić króla do powrotu pod ziemię. Chciałbym, żeby byli przy nim strażnicy, a ciebie zamierzam mianować jednym z nich – dodał ciszej, tak żeby słyszała go tylko Élodie. – Znajduje się tam sekretny tunel. Użyj rozpuszczalnika i odblokuj przejście. Gdy cytadela padnie, wyprowadź stąd króla. Jeśli będzie trzeba, wyciągnij go stamtąd za jego szlachetne kudły. Élodie, nadal nie unosząc głowy i wyglądając przez lunetę zza blanek, zamarła.

– Co? Tego to się nie spodziewałam. Kiedy zdążył sobie przygruchać nową panienkę? Longchamp pokręcił głową. – Przecież tam siedzieli tylko on i bezużyteczny markiz de Lionne. – Znaczy markiza? – Nie. – To kto to jest? Longchamp obrócił się i spojrzał przez lunetę. Mrugnął. Potarł oczy. Znowu mrugnął. – Chyba sobie ktoś, kurwa, jaja robi. * Cytadela jeszcze nie padła, lecz trzymała się kurczowo skraju kruszącej się przepaści. Sytuacja była tak tragiczna, jak Berenice się spodziewała. Śmierdziało zatęchłą ziemią, chorobą, zepsutym jedzeniem i krwią, jakby napchano tam za dużo ludzi. Poumieszczane na suwnicach bramowych długie na metr harpuny wystawały z wieży jak kolce. Ich cienie powodowały, że Iglica wyglądała niczym gnomon zegara słonecznego skonstruowanego przez szaleńca. Na pierwszy rzut oka wydawało się, że bastiony i machikuły nie są przez nikogo obsadzone, a działa porzucone. Berenice zobaczyła rdzawe ślady na blankach – pozostałości po czymś gęstym, co spływało po ścianach ciemnymi strugami. No tak, pamiątki po kościach i krwi, które poddały się mechanizmom zegarowym. Siła charakteru i odwaga nie miały szans w starciu z metalem. Każda plama krwi i każdy pusty krenel opowiadały historię ostatnich dni Nowej Francji. Z twarzy Longchampa Berenice wyczytała tę samą opowieść. Od ich ostatniego spotkania przyjaciel postarzał się o dobre piętnaście lat. Posłała mu blady uśmiech. – Bonjour, Hugo. Tęskniłam. Longchamp – teraz był już kapitanem, co ją ucieszyło – rzucił jej spojrzenie zdolne zmatowić srebro i ściąć mleko. Obrócił się i skupił całą swoją uwagę na królu. – Proszę, niech Wasza Wysokość zejdzie z powrotem pod ziemię. Tulipaniarze szykują się do ostatecznego natarcia i musimy zaprowadzić Waszą Wysokość w bezpieczne miejsce. Sébastien III potrząsnął głową. – Kapitanie, jeśli padnie cytadela, nie będzie już dla mnie żadnego bezpiecznego miejsca na całym bożym świecie. Będą mnie ścigać, gdziekolwiek się udam. Myślę, że obaj to wiemy. – Wasza Wysokość – szepnął Longchamp – cytadela padnie. Działa epoksydowe jadą na oparach i nie mamy ludzi, którymi moglibyśmy obsadzić mur o połowie długości tego, który obecnie oddziela nas od metalowych, a do tego spora część moich żołnierzy jest bezużyteczna. Kiedy tulipaniarze rzucą na nas mechanicznych, nie damy rady odeprzeć ataku bronią piorunową i harpunami.

Longchamp zamknął oczy i przejechał dłonią po brodzie. Na jego twarzy dało się zauważyć świeże strupy. Plamy krwi zabarwiły jego zbroję na kolor rdzy, a jego ramiona pokrywała pajęczyna blizn i świeżych cięć. Kontynuował swoją przemowę: – Szykujemy się do walki wręcz. Jest trudno, kiedy mamy do czynienia z dwoma, trzema tykaczami. A co będzie, kiedy na murze znajdzie się pięćdziesięciu? Albo pięciuset? Będziemy musieli rzucać się na ostrza nieprzyjaciela, żeby ich spowolnić. I mówiąc w imieniu tych z nas, którzy zostaną do tego rzucania się wyznaczeni, proszę Waszą Wysokość, żeby naszą śmierć uszanował i zwiał z tej cholernej wyspy. – Spojrzał na Berenice. – Żeś sobie wybrała dobry moment na powrót. – Niewykluczone, że faktycznie jest dobry – odparł król. – Posłuchaj, co ma do powiedzenia. – Hugo, skup się na chwilę – poprosiła. – Tylko szybko. Muszę zaraz iść umrzeć. * Zamknięto pokrywę. Daniela otoczyła absolutna ciemność. W lufie rozbrzmiewało tykanie jego mechanicznego ciała. Złożył się w zbitą kulę, żeby ułatwić wystrzał. Działo zatrzęsło się od ponaddźwiękowego łomotu. Hałas narastał powoli, delikatnie, aż napuchł do brutalnego crescendo. Daniel wsunął dłoń pomiędzy elementy pancerza. „Co ja, do cholery, robię?” * – Że co? – kapitan przeczesał włosy tak gwałtownie, że mało nie wyszarpał sobie garści. Po chwili uspokoił oddech. – Złapać kolejnego klakiera? I to wszystko, tylko tyle? Kobieto, odjebało ci po śmierci Louisa. Rozejrzyj się! Rozejrzyj! Czy wyglądamy, jakbyśmy mieli środki, żeby pojmać dzikiego mechanicznego? Podobna sztuczka nie wypaliła, kiedy jeszcze mogłaś sobie na to pozwolić, a ja dysponowałem wypoczętymi, nakarmionymi i hardymi żołnierzami, którzy mogli ci asystować. A dzisiaj nie mamy już nic. Nigdy nie czuł takiej chęci, żeby zamordować Berenice – nawet wtedy, gdy zapaliła na murze pochodnię, postępując wbrew dyscyplinie obowiązującej podczas oblężenia, i uparcie starała się skończyć z poderżniętym gardłem albo złamanym karkiem, kiedy postanowiła zawisnąć na granitowej ścianie niczym cyrkowa akrobatka. Nie pragnął jej śmierci również wtedy, kiedy jej plan zbadania klakiera nie wypalił i zginęło dwanaście osób; on sam również mało co nie stracił życia. A teraz to już była gruba przesada. Chciał ją udusić. Aż świerzbiły go palce. – Tracisz, kurwa, czas!!! Trzeba jej było oddać, że nie skrzywiła się ani nie cofnęła nawet o krok, kiedy

podczas wygłaszania tej swojej tyrady pluł jak świnia, a kropelki śliny leciały jej prosto na twarz. Odparła tylko: – Mamy jedną jedyną szansę. Longchamp prychnął. Król nie spuszczał jej z oczu. Uniosła dłonie niczym pokorny petent. – Tak, tak, domyślam się, o czym myślicie. Moje wyniki nie powalają. Nie mylicie się. Ale tak się składa, że jestem wszystkim, co macie. Dlatego musimy zrobić to dobrze. A nie możemy być pewni działania tego, co mam, póki nie przeprowadzimy próby. – Nawet jeśli działa – powiedział król – to jak skorzystamy z tej wiedzy? Bo to połówka rozwiązania, prawda? Berenice zdobyła się na wykrzesanie resztek pewności siebie. Jej monomania nareszcie się na coś zdała. Najwyższa pora. – Zgadza się, Wasza Wysokość – westchnęła. – Przeprogramowanie mechanicznych to powolny proces. Gdyby udało nam się nałożyć na pojedynczą maszynę nowe metageas, musielibyśmy posłać ją z naręczem kluczy i mieć nadzieję, że unieszkodliwi tylu metalowych, ilu zdoła. – Spojrzała hardo na Longchampa. – Nie mam pojęcia, jakie inne zastosowanie bojowe może mieć to, co przyniosłam. Obserwator niespuszczający z oka gigantycznego działa stojącego za stale pęczniejącymi szeregami mechanicznych krzyknął: – Ładują działo! Lecą mechaniczni! Longchamp uszczypnął grzbiet nosa. Chciało mu się płakać. – O świecie, akurat mamy okazję do przeprowadzenia najpewniej skutkującego śmiercią eksperymentu, który nie ma żadnego przełożenia na praktyczną przydatność. – Dajcie mi chwilę, to coś wymyślę. Proszę. – Nie mamy czasu – odpowiedział król. – Nasi ludzie umierają. Jeśli cytadela padnie podczas szturmu, mechaniczni mogą wymordować wszystkich niewinnych obywateli znajdujących się za tymi murami, bo ich panowie będą mieli akurat taki kaprys. Nie pozwolę na to. Prędzej poddam twierdzę i zdam się na łaskę nieprzyjaciela – skupił się na Berenice, upewniając się, że go słyszy i rozumie. – Już bym to zrobił, gdybyś się nie pojawiła, madame. Rób, co musisz, byle szybko. – Nie będziemy łapać żadnego dzikiego mechanicznego! – zaprotestował Longchamp i spojrzał na króla. – Proszę mi wybaczyć, Wasza Wysokość, lecz nawet twój dekret mnie do tego nie zmusi. Jeśli chcesz, wygnaj mnie, ale powiedziałem, co mi na sercu leży. – Rozumiem, kapitanie, i nie będę się kłócił. Ale co z tym dziwnym człowiekiem, którego złapaliście? Czy nie nada się dla madame de Mornay-Périgord? – Jakim dziwnym człowiekiem? – skrzywiła się Berenice. – Ach – burknął kapitan, rozumiejąc, o czym mowa. – Przypominasz sobie list, który mi posłałaś?

– Dotarł? Nawet się nie łudziłam! Longchamp opowiedział jej o niecodziennym więźniu, którego trzymali przypiętego łańcuchami w krypcie pod Świętym Janem Chrzcicielem. Oczywiście przedstawił możliwie najkrótszą wersję, ale Berenice i tak wybałuszyła oczy. Otwierała je szerzej i szerzej i kapitanowi wydawało się, że szklana proteza zaraz wyskoczy z oczodołu i rozbije się u ich stóp. – Macie Vissera? Macie go tutaj? – Aż się palił, żeby się spotkać z Jego Wysokością. – Ale go nie zabiliście? – Uznałem, że możemy się czegoś od niego dowiedzieć. Byliśmy jednak tak zajęci wojną i umieraniem, że nie znaleźliśmy czasu, by go przesłuchać. – Hugo, kochany Hugo! Berenice rzuciła się na kapitana, mało go nie przewracając, złapała za brodę i pocałowała. * Podziemny korytarz był chłodny, ciemny i zalatywał śmiercią. Twierdza była tak zatłoczona, że obrońcy nie mieli gdzie grzebać swoich zmarłych, dlatego póki nie musieli się uciekać do bezczeszczenia zwłok i wyrzucania ich za mury, gromadzili trupy pod bazyliką. Jednak nawet panujący w kryptach chłód nie był w stanie zamaskować smrodu rozkładu. Berenice zasłoniła nos i usta szalem. Nie pomogło. Oddech zbijał się w srebrzyste chmury. Migotliwe światło pochodni odbijało się od pokrywającego ociosany kamień szronu. Trzeba było patrzeć pod nogi. Berenice szła za Longchampem, którego z kolei prowadził ojciec Beauharnois. Do jego szat przylgnął zapach kadzidła. Czuła też kwaśny odór ciała kapitana, który od wielu dni walczył o życie bez żadnej przerwy. Ksiądz przystanął przy zamkniętej krypcie. Klucze na dużym, żelaznym kółku zadzwoniły. Nie kojarzyła młodego kapłana. Czy Beauharnois znał jej historię? Jeśli tak, zachował to dla siebie. – Żadnych straży? – zapytała Longchampa. – Na początku były – odparł – ale nie możemy już sobie na to pozwolić. Krypty ciągnęły się głęboko pod Mont Royal, ale pastora uwięziono w pierwszej dostępnej komnacie, żeby nie musieć daleko chodzić w tę i we w tę z jedzeniem czy pytaniami. Ksiądz wyłuskał właściwy klucz, który bezdźwięcznie wślizgnął się do najwyraźniej świeżo naoliwionego zamka. Kapłan chwycił za drzwi, chcąc je otworzyć, ale się zawahał. – Może cię zaniepokoić to, co zobaczysz, madame – powiedział do Berenice. – Biedak… Szpony Złego zacisnęły się na jego gardle. Ojciec Chevalier, obecny prałat,

zrobił, co mógł, ale… Gdyby sytuacja była inna, posłalibyśmy do Watykanu po egzorcystę, lecz to już, niestety, niemożliwe. Berenice uniosła brwi. Egzorcystę? Spojrzała na Longchampa, który wzruszył ramionami. – Ktoś nieźle sukinsynowi namieszał. Proszę wybaczyć język, ojcze. – Nie daliśmy rady uwolnić jego duszy, ale staraliśmy się nie męczyć ciała – powiedział Beauharnois. Przeżegnał się i naparł na drzwi. Zawiasy nawet nie skrzypnęły. Niedawno je naoliwiono. Berenice spodziewała się, że krypta będzie pogrążona w ciemności, ale tak nie było. Na dodatek nie panował tutaj taki chłód jak na korytarzu. Księża wyposażyli więźnia w dające intensywny blask lampy chemiczne. Aż musiała zmrużyć oczy. Coś zagrzechotało. Ksiądz przekroczył próg i stanął po lewej od drzwi. Longchamp podążył za nim i zajął miejsce po prawej. Berenice przeszła między nimi, unosząc zbędną tu pochodnię. Łańcuchy wykuto z tej samej stali, z której wykonano bolasy. Ogniwa były grubsze niż kciuk dorosłej kobiety. Ręce pastora spętano od nadgarstków do ramienia, a nogi od kostek do połowy łydek, przez co wyglądał, jakby założono mu zbroję, lecz poskąpiono napierśnika. Łańcuchy były podpięte do śrub tkwiących w kamiennej ścianie i miały długość pozwalającą mu się położyć na pryczy zainstalowanej w niszy przeznaczonej najpewniej na sarkofag. Pastor miał zabandażowane ręce i głowę. Mógł poruszać szyją, co też robił nieustannie. Skupił swoją uwagę na Berenice, gdyż obu mężczyzn zdążył już poznać. Czyli tak wyglądał człowiek, który nieświadomie uwolnił Jaxa, zamordował francuskich agentów strzegących kanałów, a potem przybył do Zachodniej Marsylii i próbował przedrzeć się do królewskich komnat. Przypominał zaniedbanego wariata. Szaleństwo czające się w jego oczach była najczystszą dzikością. Nie budził jednak strachu, a politowanie. Łańcuchy wydawały się zbędnym środkiem zapobiegawczym, ale skoro Longchamp uważał inaczej, wiedziała, że są konieczne. I to mroziło jej krew w żyłach. Nie wierzyła w demony i opętanie. Co mu dolegało? Pytania piętrzyły się w jej głowie, nie było jednak czasu na zadanie choćby jednego. – Dzień dobry, pastorze Visser. Przyjaciele zdradzili mi, że zrobiono pastorowi coś strasznego. Tak było? Pojmany mężczyzna naparł na łańcuchy, które zagrzechotały donośnie. Dźwięki dobywające się z jego gardła ledwie przypominały ludzki głos. Jęczał, wył, chrząkał i parskał, jakby próbował coś powiedzieć, lecz toczył walkę ze swoim ciałem. Ścięgna napinały się na jego szyi i szczęce. Przewrócił oczami. Ślina zebrała mu się w kącikach ust. Pośród wydawanych przez niego pełnych boleści dźwięków Berenice rozpoznała jedynie dwa słowa: „Pomóż mi”. Ojciec Beauharnois ponownie się przeżegnał i zaczął recytować Ojcze nasz po łacinie.

– Może mi pastor powiedzieć, co mu się przytrafiło? Najwyraźniej nie. Dalej tylko bełkotał niezrozumiale, tyle że ze zdwojoną siłą. Dławił się przy każdej próbie, jakby gardło próbowało go zadusić. Przypominał kogoś mocującego się z geas i próbującego przeciwstawić się niemożności zdradzenia nałożonego na niego zadania. Po jej kręgosłupie przemknął zimny dreszcz. „Bell zamierzała zrobić mi to samo”. Objęła się ramionami i wskazała głowę Vissera. – Możemy zdjąć opatrunek? – zapytała. – Doznał poważnych obrażeń – odparł Beauharnois. – Niewątpliwie. Chcę zobaczyć jego czoło. Longchampa nie było trzeba prosić ponownie. Nie był delikatny, lecz pastor rzucał się tak gwałtownie, że nie miał innego wyjścia. Skóra głowy Vissera, widoczna pomiędzy rzadkimi kępkami włosów, pokryta była siatką blizn. Ktoś go operował, niewykluczone, że niejednokrotnie, lecz nie stwierdziła obecności dziurki od klucza. Nie znaczyło to, że gdzieś na jego ciele nie umieszczono podobnego zabezpieczenia chroniącego przed zmianą metageas, ale nie miała ani czasu, ani kompetencji, żeby go gruntownie przebadać. Longchamp złapał ją za ramię. – Możemy na słówko? – Kiwnął w stronę wyjścia. Poszli na korytarz. Kapitan przymknął drzwi, zostawiając tylko niewielką szparkę i nawet wtedy upierał się, żeby szeptać jej na ucho to, co miał do powiedzenia. Cokolwiek spotkało go ze strony pastora, musiało odcisnąć na nim piętno. – Jaki dokładnie masz plan? – Jeśli mam rację, to nałożono na niego coś podobnego do hierarchicznego metageas narzucanego mechanicznym. Jest bezsilny, nie może mu się przeciwstawić. Metageas wyrażone są za pośrednictwem specjalnego alfabetu i gramatyki. Potrafię ich używać. Być może damy radę zmodyfikować ciążący na nim przymus. – I będzie podcierał dupę królowi Sébastienowi III zamiast tej swojej suce? Zakurwiście pomocne. – Nie, Hugo. Będziemy mogli nie tylko uzależnić go od nas, ale również zmienić jego parametry posłuszeństwa. I wydać nowe rozkazy. Polecenia, które każą mu zaczepić każdego napotkanego mechanicznego. Damy mu to – sięgnęła do buta, wyłowiła ukradziony naszyjnik i uniosła razem z pękiem kluczy. – Mając to wszystko i podając się za reprezentanta Gildii, będzie mógł przeprogramować maszyny. Zmienić ich geas. Może nakazać im stać nieruchomo, a następnie pogrzebać im kluczem w czołach. Nie będą mogły zapobiec temu procesowi. – Co zmniejszy liczebność szykujących się do ataku na nas przeważających sił wroga o paru mechanicznych. Zrobi to cholernie dużą różnicę. – Czy ty mnie słuchasz? Możemy nadpisać geas i nakazać kolejnym maszynom przestawienie swoich towarzyszy. Sprowadzą je do Vissera, a ten rozda im klucze.

Niech to rozprzestrzeni się geometrycznie, jak choroba. Jak dobrze pójdzie, znacząco zwiększymy nasze szanse. – Jak dobrze pójdzie? Słyszałem już od ciebie takie słowa. Tulipaniarze szybciutko się połapią, co jest grane, a wtedy zetną mu pieprzony łeb i wyłączą tamte maszyny. – Być może. – Nie mogę dać ci ani jednego żołnierza. Musisz polegać na koloratkach. – Dam sobie radę. Nie bój się. Longchamp przyjrzał się Berenice. Jego wyćwiczone oczy zauważyły sińce na jej szyi. – Długa historia – powiedziała, poprawiając szalik. – Domyślam się, że niejednego gówna byłaś świadkiem. Potrzeba mosiężnych jaj, aby się tutaj przedrzeć. Cieszę się, że tu jesteś, choć to oznacza, że zginiesz razem z nami. – Pokręcił głową. Uśmiechnęła się. Kiedyś powiedziała któremuś z jego ludzi, że budzący strach sierżant – wtedy jeszcze był sierżantem – ma serce miękkie jak futro kocięcia. Nie była to przesada. – Kapitanie! – korytarz poniósł echo kobiecego głosu. – Kapitanie Longchamp! Strażniczka biegła tunelem. Zatrzymała się gwałtownie przed dowódcą i zasalutowała. Nie poświęciła Berenice nawet pojedynczego spojrzenia. – Niech no zgadnę – powiedział. – Ruszyli. Żołnierka pochyliła się, łapiąc oddech. – Padł kolejny strzał. Nasi ludzie na górze donoszą, że następny mechaniczny wylądował na Iglicy. – Nie damy rady posłać tam nikogo. – Nie proszą o to, panie kapitanie. – To czego chcą? – Żeby… żeby przyszedł pan i samemu to zobaczył. Longchamp zamknął oczy i znowu uszczypnął się w grzbiet nosa. – Oż kurwa mać – wymamrotał. – Nie mam czasu na pierdoły. – Nalegają. Mówią, że to pilne. Berenice ścisnęła go za ramię. – Idź. Mam, co mi potrzeba. Longchamp ruszył za strażniczką. Kiedy Berenice była już z powrotem przy krypcie, usłyszała donośny głos przyjaciela odbijający się echem od ścian korytarza: – I spróbuj tego nie spierdolić. Łatwiej powiedzieć, niż zrobić. * Longchamp podjechał kolejką tak wysoko, jak się dało. Kiedy wysiadał, żeby pokonać resztę drogi Modlitwą Portiera, zdał sobie sprawę, że poczuje niewysłowioną ulgę,

kiedy tykająca horda nareszcie przedrze się przez mur i go ubije. Przynajmniej nie będzie musiał już ani razu leźć po tych pierdolonych stopniach. Miał nadzieję, że Najświętsza Panienka się za nim ujmie i dane mu będzie dołączyć do Pana bez konieczności wspinania się doń po niebiańskich schodach. Podobna myśl wystarczyła, żeby człowiek marzył o potępieniu, bo przynajmniej szło się na dół. Może mógłby się ześlizgnąć po poręczy, jak zwykł robić w dzieciństwie, kiedy myślał, że zakonnice nie patrzą. Mógł chociaż zerknąć na pole bitwy. Tulipaniarze ponownie wystrzelili z klakierskiego działa i co było do przewidzenia, trafili, ale siły zebrane pod cytadelą nie ruszyły się z miejsca. Dziwne. Longchamp zakładał, że Holendrzy spuszczą metalowe psy ze smyczy zaraz po tym, jak usadowią na Iglicy kilku mechanicznych, żeby zmęczeni obrońcy musieli walczyć na dwóch frontach. Sam tak by właśnie postąpił, choć przecież w jego piersi nie biło czarne zegarmistrzowskie serce. Co im dawał taki strzał? Śmierdziało podstępem. Ostrożnie, po cichu, odczepił kilof i młot. Pozwolił rękojeściom zsunąć się po dłoniach, po czym zacisnął na nich palce. Resztę drogi pokonał, biorąc po dwa stopnie naraz. Na górze, przy drzwiach do sali obrad, czekała na niego Anaïs. Nie wyciągnęła broni, spryskiwacz podłączony do dwóch identycznych pojemników z żywicą nadal tkwił w pokrowcu na jej plecach. Nie wyglądała na kogoś, kto przed chwilą odparł kolejny oddział mechanicznych. – Dobra. Jestem. A wy macie dokumentnie przejebane. Nie dostrzegam absolutnie nic, co mogłoby uzasadnić przywołanie mnie tutaj u progu ostatecznej bitwy. – Posłaliśmy też po marszałka. Nie… nie byliśmy przygotowani na coś takiego. To sprawa dla pana. Powiedziała to takim tonem, jakby faktycznie wierzyła w wiedzę i doświadczenie swojego dowódcy. Biedna, zaślepiona owieczka. Oblężenie powinno już było wybić jej to z głowy. – Niech będzie, ale na czym polega problem? – O to chodzi. Nie mamy pewności, czy to problem. Otworzyła drzwi. Na środku sali siedział klakier otoczony mężczyznami i kobietami dzierżącymi spryskiwacze, młoty i bolasy. Nie ruszał się, choć już samo przeraźliwe tykanie momentalnie postawiło Longchampowi włosy na karku. Instynktownie zacisnął dłonie na broni. Maszyna nie była nieuruchomiona. A jednak wydawała się spokojna jak nowo narodzony jelonek. Rozłożyła nogi i wysoko uniosła ręce, jakby chciała podkreślić swoją nieszkodliwość. Komnatę wypełniło ciche metaliczne pobrzękiwanie, gdy klakier skierował swe kryształowe oczy na kapitana. Longchamp nie miał zielonego pojęcia, czego się spodziewać, ale coś podobnego z pewnością nie przyszłoby mu do głowy.

– Dobra. Jestem. Niech mi ktoś powie, co się, do cholery, dzieje. Maszyna powiedziała coś po holendersku. – Co on gada? Anaïs chrząknęła. – Powiedział: „Chcę pomóc”. * Młodsza kapral tłumaczyła z holenderskiego, choć niemrawo, a potem przekładała odpowiedź z francuskiego. Przez cały ten czas Daniel i Longchamp nie przestawali się sobie przyglądać. Spojrzenie kapitana miało ciężar ciosu młotem. Każde jego słowo było mocno zaakcentowane i gorączkowe; tłumaczka ewidentnie musiała się postarać i robiła, co mogła. – Przecież to jakaś cholerna sztuczka, macie gówno zamiast mózgu? Zalejcie go. Strażnicy unieśli lufy spryskiwaczy. Daniel zasłonił się rękoma. – Proszę! Zaczekajcie! – zawołał. Żołnierze zawahali się. Longchamp wyrwał jednemu z nich broń. Położył palec na spuście i wycelował. Spryskiwacz nadal połączony był rurką ze zbiornikiem zawieszonym na plecach stojącego obok żołnierza. – Kapitanie – powiedział Daniel – zanim pan wystrzeli, proszę posłuchać. Mam coś, co może panu pomóc. Niech pan to zabierze, zanim unieruchomicie mnie na zawsze. Patrzył, jak ludzie słuchają tłumaczenia na francuski, i zobaczył po oczach kapitana, że mężczyzna zaczyna kalkulować. „Dalej – pomyślał Daniel. – Okaż trochę zaufania. Mały gest. Tylko o to proszę. Chwila détente i może damy radę położyć kres tej wojnie”. Wydając rozkazy, Longchamp nie spuszczał z niego wzroku. Po chwili przetłumaczono jego słowa Longchampowi. Wydając rozkazy, kapitan nie spuszczał wzroku z Daniela. – Judith, Gaspard, do okien. Powiedzcie, co się dzieje. Nie przestawał celować, podczas gdy żołnierze wyglądali na pole bitwy rozciągające się pod Iglicą. Daniel miał okazję podziwiać rozciągający się z tej wysokości widok, kiedy po wystrzeleniu go z działa zataczał szeroki łuk nad twierdzą. Przypomniał sobie wtedy o podniebnym lewiatanie. I jak zwykle poczuł ukłucie winy. – Bez zmian, kapitanie – powiedział mężczyzna. – Są gotowi do natarcia – dodała jego koleżanka – ale wyglądają, jakby na coś czekali. Longchamp kiwnął głową, tak jakby usłyszał dokładnie to, czego się spodziewał, lecz ręka nie zadrżała mu ani trochę – nadal celował wprost w Daniela. – Gadaj, mosiężny kolego. Na co czekają twoi panowie? „Mosiężny kolego?”

Dalsza konwersacja przebiegała powoli. Rozmowa była poszatkowana przez konieczność ciągłego tłumaczenia, ale Francuzi nie ustawali w wysiłkach. – Dla jasności – powiedział Daniel – to nie są moi panowie. Ale rozumiem, czemu tak uważacie. A wstrzymują się z atakiem, bo pułkownik Saenredam czeka na efekty działania szkła Lucyfera. – Co to, u diabła, jest szkło Lucyfera? – Kłamstwo. Ale ona w nie wierzy. Czeka, aż alchemiczny ogień pochłonie cytadelę. Prędzej czy później uzna, że fortel nie wypalił. I wtedy rozpocznie się szturm. – Czyli tak utorowałeś sobie drogę na Iglicę. Ale po co? – Już mówiłem. Chcę pomóc. Proszę, nie traćmy już czasu. – Pomóc, co? Skoro stamtąd przyszedłeś, może zauważyłeś, że mają przewagę? – Nie przyszedłem się bić. – Czyli nie możesz nam pomóc. – Mam coś lepszego niż pięści i ostrza. Jeśli mi pomożecie, może będę potrafił zdjąć z moich braci i sióstr polecenie każące im atakować. Przetłumaczenie tych słów wymagało nieco wysiłku. Słysząc je po francusku, kapitan i żołnierze wymienili między sobą parę trudnych do rozszyfrowania spojrzeń; niejeden strażnik uniósł brwi. Po chwili Longchamp powiedział coś takiego: – A czemu mam ci zaufać? Jakie masz dowody? – Czemu nie miałbyś zaufać? Jak pogorszy to twoją sytuację? Nie masz nic do stracenia. Zresztą gdybym przyszedł tutaj coś zbroić, to już dawno bym to zrobił. Longchamp zamknął oczy. Z jego przeczesanej palcami brody opadły płatki łupieżu. – Rozumiem. Nie przybyłeś nam pomóc, ale chcesz, żebyśmy to my pomogli tobie. – Możemy pomóc sobie nawzajem, kapitanie. Tak brzmi prawda. Longchamp zamilkł. Co rusz tak mocno zaciskał szczękę, że jego zarost wydawał się falować. Zamknął oczy i wyglądał, jakby skupiał się wyłącznie na swoim oddechu. – Jakie są pańskie rozkazy? – zapytał strażnik. Kapitan spojrzał na Daniela. – Nie potrafię powiedzieć, czy mówisz prawdę. Ale znam kogoś, kto potrafi. * Visser nie był ofiarą opętania. Nie – biednego drania spotkało coś znacznie gorszego. Jego obłęd był dziełem zegarmistrzów. Berenice poczuła to w kościach, gdy tylko go zobaczyła. – Czemu tu jesteś? – spróbowała raz jeszcze. – Ktoś cię przysłał? Brzęknęły łańcuchy, a krypta aż się zatrzęsła od skowytu pastora. Rzucał się, z ust ciekła mu różowa piana. Musiał ugryźć się w język. – Dobrze, dobrze! Przestań! Odwołuję pytanie. Najbardziej niepokoił ją fakt, że zachowywał się, jakby chciał odpowiedzieć. I próbował, sukinsyn, choć sprawiało mu to niewysłowiony ból. Był jednak fizycznie niezdolny pokonać to, co go przed tym powstrzymywało. Przypominał mechanicznego

tkwiącego w szponach kategorycznego, długo odkładanego geas. Do tego według Longchampa był nadludzko silny – stąd te łańcuchy. A co, jeśli… Jeśli był swojego rodzaju mechanicznym? Jeśli przemienili go w ludzkiego klakiera, w automat z krwi i kości całkowicie pozbawiony wolnej woli? Gildia podbiła świat czarną magią. Być może była ona czarniejsza, niż ktokolwiek, nawet Berenice, mógł przypuszczać, i straszniejsza, niż się komukolwiek wydawało. Gdyby ta szalona hipoteza była prawdziwa, potrzebowaliby sposobu, żeby nałożyć na niego metageas, wylać swoisty fundament, określić granice i parametry, w ramach których wypełniane będą nowe polecenia. Prawdziwi klakierzy byli konstruowani z hierarchicznymi metageas wtłoczonymi w trzon ich istnienia. Ale Visser był człowiekiem z krwi i kości. Chyba. Jak zegarmistrzom udało się nadpisać jego jestestwo o metageas? Ktokolwiek wydawał mu kolejne polecenia, musiał to robić werbalnie, tak jak Holendrzy swoim mechanicznym sługom. Lecz ustanowienie nowego pana to coś zgoła odmiennego. Cały system polegał na istnieniu głęboko zakorzenionych metageas. Mogły być one zmieniane jedynie w określonych i rzadkich okolicznościach, jak w przypadku modyfikacji dokonywanych na mechanicznych szczurach lądowych wsiadających na pokład statku. Jak jednak narzucono je Visserowi? Może w bezpośredni sposób: przez zwierciadła duszy? Zmiana metageas maszyny wymagała wprowadzenia klucza oraz poddania jej działaniu ściśle określonych symboli alchemicznych. Pastor nie miał żadnego zamka. Co się stanie, jeśli po prostu pokaże mu się znaki? – Potrzebuję papieru i czegoś do pisania. Szybko! – powiedziała do ojca Beauharnois. Pastor patrzył za odchodzącym mężczyzną. – Spróbuję ci pomóc – obiecała Berenice. – Proszę, zaufaj mi. – N-nie – znowu zaczął wydawać z siebie charczące odgłosy, jakby się dławił – mm-m – wypluł różowy glut śliny – możesz – nawet tak prosty komunikat przyszedł mu z ogromnym trudem. Głowa opadła mu, jakby zwiotczała. Czekając na powrót księdza, odwróciła się od Vissera i wyciągnęła zapiski poczynione na temat morskich metageas. Notatki, których zdobycie niemal okupiła szybką śmiercią z metalowych rąk Hugina. Poruszyła posiniaczoną szyją i przerzuciła strony gęsto pokryte znakami oraz ich jak najdokładniejszym tłumaczeniem. Dobrze by było, gdyby na pierwszą próbę wybrała coś prostego i krótkiego. Do czasu powrotu Beauharnois ułożyła zwięzły komunikat. Z zapałem, który zdradzał zniecierpliwienie, przełożyła ułożone przez siebie zdanie na ciąg symboli. – Pastorze, proszę to przeczytać. Pokazała mu kartkę. Przez chwilę obawiała się, że może odmówić i nie chcieć patrzeć na znaki, że

uaktywni się jakieś zabezpieczenie, które uniemożliwi mu otrzymanie nowego metageas z rąk kogoś innego niż jego pan, ale tak się nie stało. Oczy Vissera skupiły się na symbolach, a jego ciałem zatrzęsło i pastor zaczął szamotać się tak gwałtownie, że z mar pospadały kości i wzbił się kurz. Berenice się uśmiechnęła. „A macie, aroganckie sukinsyny. Nie spodziewaliście się pewnie, że ktoś przejmie to coś, co stworzyliście, nie? Nie spodziewaliście się mnie”. Mężczyzna krzyczał. Darł się, dopóki nie opróżnił płuc z ostatków powietrza, po czym wziął głęboki oddech i znowu zaczął wrzeszczeć. I tak w kółko. Był to czysty, nierozrzedzony krzyk, prawdziwy i szczery, ludzki, niepodobny do poprzedniego rzężenia umęczonego człowieka niemogącego wyrazić swoich myśli. Krypty pod Świętym Janem Chrzcicielem rozsadziło wycie godne banshee. Po raz pierwszy Berenice usłyszała naturalny głos Vissera: – Boże, mój Boże, czemuś mnie opuścił? Mężczyzna zaczął płakać jak niemowlę, którym w pewnym sensie był. Przestał się jednak rzucać i już się nie dławił, próbując coś powiedzieć. Recytował Ojcze nasz i Zdrowaś Mario tak głośno, jak pozwalał mu na to jego chrypiący głos. Modlił się nieustannie, od czasu do czasu przerywając tylko po to, żeby podziękować Berenice. – Dziękuję, dziękuję, dziękuję – wymamrotał. – Ból zniknął. Zniknął… I znowu zaczął się modlić i szlochać. – Co pani zrobiła? – zapytał ojciec Beauharnois. – Chyba zdjęłam czar – odparła. Ksiądz zainteresował się trzymaną przez nią kartką papieru z wypisanymi na niej znakami. – Co to znaczy? Zastanawiała się przez chwilę, jak wyjaśnić mu matematyczną naturę gramatyki posłuszeństwa. – Coś jak: „Nade wszystko mów prawdę. Nic innego nie ma znaczenia”. – Chętnie dałaby się jeszcze Visserowi wypłakać i wymodlić, ale nie miała zbyt wiele czasu. – Pastorze, muszę zadać teraz kilka pytań. Czy możesz na nie odpowiedzieć? – Tak. Proszę jednak o spowiedź. Potrzebuję rozgrzeszenia. Chciałbym przyjąć komunię, a trzyma mnie grzech. Boże, o Boże, cóż ja zrobiłem! Do czegóż mnie zmuszono! Proszę o spowiednika. Berenice wymieniła spojrzenia z Beauharnois. Człowiek ten okazał się zagorzałym katolikiem. Młody ksiądz przeżegnał się i uczynił znak krzyża nad pastorem. – Biedna duszyczko. Oczywiście. Otrzymasz rozgrzeszenie, a Pan przyjmie cię na swoje łono. Na te słowa Visser znowu zapłakał. – Nie, nie, nie, głupcze! Nie masz pojęcia, co mi odebrali. Co zrobiłem. – Powiedz nam – odezwała się Berenice. – Opowiedz, co ci się przytrafiło.

Historia pastora była historią o pojmanym szpiegu, uwięzionym i poddanym okropnym zabiegom chirurgicznym. Berenice zdała sobie sprawę, że był jej agentem i że udało mu się uniknąć haskiej czystki, lecz i tak go złapano. Dalsza część była na zmianę obrzydliwa, rozdzierająca serce i bolesna. Francuzka szpiegmistrzyni przypomniała sobie swoją rozmowę z tuinier Bell i strzegących ją Nakręcaczy, kiedy trzymano ją pod kluczem w odizolowanej od świata kryjówce Nadleśnictwa gdzieś w dolinie Rzeki Północnej. Zmroziło jej krew w żyłach. „Mało brakowało, a skończyłaby jak pastor – pomyślała. – Chcieli otworzyć mi głowę…” Tymczasem ojciec Beauharnois, usłyszawszy, że Nadleśnictwo usunęło wolną wolę Vissera, jakby była to uporczywa cysta, przeżegnał się i wymamrotał modlitwę. Sama teoretyczna możliwość dokonania podobnego bezeceństwa zdolna była zatrząsnąć podstawami doktryny katolickiej. Nic dziwnego, że pastor wydawał się na poły szalony: był utajonym katolikiem uwięzionym i cierpiącym wewnątrz swojego niereagującego na polecenia ciała. – Co kazali ci zrobić? – Boże, co ja zrobiłem… – zapłakał tak rzewnie, że Berenice musiała się nad nim nachylić i skoncentrować, żeby wyłowić cokolwiek zrozumiałego z jego wypowiedzi. Pastor skrzywił się, jakby spodziewał się rozdzierającego bólu, lecz kiedy oczekiwana udręka nie nadeszła, wyraz jego twarzy wydawał się niemalże anielski. Gościł on jednak na jego obliczu jedynie krótką chwilę i utonął pod kolejną falą smutku i wstydu. – Kazali mi zabijać. – Nowy Amsterdam. – Berenice pokiwała głową. – Nowy Amsterdam – zapłakał. – O Boże, ci biedni ludzie. Połamałem im karki i porozbijałem głowy. – Zabiłem też człowieka na wieży. Biedny strażnik. Spadał i spadał. – Longchamp mi o tym mówił. Nie miałeś wyjścia. – Byłem ich narzędziem. Bezwolnym narzędziem w dłoni mojego pana. Bronią. Maczugą, mieczem i szubieniczną pętlą, bo Pan mnie opuścił – znowu zaczął bełkotać; z oczu pociekły mu łzy, a z nosa gile. – Ale to nie wszystko. Oj nie. Zanim tu przybyłem, posłali mnie do Watykanu. Pan mnie porzucił, choć tak długo byłem wiernym i oddanym Mu sługą. Zawahałem się jednak i przestraszyłem męczeństwa, tym samym Go zawodząc, dlatego mnie opuścił, odrzucił, stałem się instrumentem zła. Kazali mi iść do Québec City, gdzie wystarałem się o audiencję u Jego Świątobliwości reprezentującej interesy Pana na tym świecie, przez cały czas będąc na smyczy mojej pani. Boże, ach, Boże, czemuś mnie opuścił? – Mężczyzna zwinął się na ziemi i jęknął. Berenice zasłoniła usta dłonią. Posłali kapłana, żeby zamordował papieża. Spojrzała na ojca Beauharnois. Jego twarz była blada niczym brzuch dorsza. – Czemu tu przybyłeś?

– Żeby zabić króla. Nie odwiązujcie mnie! Nie mogę spocząć, póki nie urwę mu głowy i nie zrzucę jej z Iglicy. Och, Panie, jak boli, jak strasznie! Nie mogę wytrzymać… Ojciec Beauharnois odkaszlnął na mokro i wybiegł z krypty. – Kto kazał ci to wszystko zrobić? – zapytała. Ciałem Vissera wstrząsnął szloch. Zaczął mówić, ale plątał się, łykał powietrze pomiędzy jednym a drugim spazmem, próbując składać kolejne słowa. Tym razem nie chodziło jednak o zwalczenie obowiązku narzuconego mu przez geas, ale o chęć wyrażenia siebie mimo dojmującej rozpaczy i cierpienia. – Anastazja… Bell… To… Dowodzi… Berenice pokiwała głową. – Rozumiem. Znam ją. Poznałyśmy się. Pastor nie potrafił opanować płaczu. Choć czas naglił, Berenice wiedziała, że musi dać mu chwilę i faktycznie, dość prędko opanował się na tyle, że mógł mówić dalej. – Zakazała mi modlitwy. Nie mogłem przyjmować komunii, uzyskać rozgrzeszenia. Kazała mi robić różne rzeczy. Boże! Próbowałem się opierać! Lecz byłem taki słaby, a ból przenikał moje ciało. Jedynym sposobem… żeby to przerwać… Perwersje, jakie na mnie wymogła Bell, profanacje, świętokradztwa… Nie wyobrażasz sobie mroku w duszy tej kobiety. Przebacz mi, Matko Boska! Berenice wzdrygnęła się. Nie sądziła, że czekał ją los bardziej ponury, niż miała śmiałość sobie to wyobrażać. Bo skoro Nadleśnictwo wyrządziło taką krzywdę zwykłemu katolickiemu księdzu, co uczyniliby byłemu Talleyrandowi? Wzdrygnęła się, jakby chciała zrzucić z siebie lepką pajęczynę. – Musisz zrozumieć – jęknął – że nie chciałem tego robić. – Oczywiście. Czemu miałbyś chcieć? Jesteś dobrym człowiekiem, ojcze. Ofiarą zegarmistrzowskiej czarnej magii. Z dalszego mamrotania pastora nie dało się wyłowić nic sensownego. Przysiadł na pryczy i starał się przyjąć pozycję embrionalną, oczywiście w takim stopniu, w jakim pozwalały mu na to łańcuchy. Berenice miała do niego jeszcze wiele pytań, lecz nie było sensu ich teraz zadawać. – Jesteś od niej wolny – powiedziała. – Już nigdy nie założy na ciebie żadnego geas. „Ale ja nałożę”. Myśl ta nie dawała jej żadnej satysfakcji. Nie odczuwała też żadnej przyjemności, kiedy ponownie brała do ręki pióro i papier. Kapłan obserwował ją czujnym okiem. Domyślał się, co chce zrobić, i nie potrafił ukryć strachu, jaki odmalował się na jego twarzy. – Proszę, nie. Proszę, nie rób mi tego. – Rozumiem, ojcze, że jesteś wyczerpany. Ale pozostało jeszcze tyle pracy do wykonania, a nie mamy zbyt wiele czasu. Jeszcze możesz wyświadczyć Nowej Francji ogromną przysługę.

* Longchamp był świadomy istnienia wyzwolonych maszyn. Co prawda nigdy z żadną nie rozmawiał – miał przecież zabijać mechanicznych – ale niejednokrotnie spotykał na ulicach Zachodniej Marsylii klakierkę imieniem Lilith, która miała dostęp nawet za mury twierdzy. Przybyła tu, jeszcze zanim obecny kapitan po raz pierwszy uniósł młot bojowy i o ile mu było wiadomo, przez cały ten czas nie zrobiła krzywdy ani jednemu Francuzowi. Ale czemu ten nowy zjawił się akurat teraz? Longchamp stwierdził, że koniecznie musi zrewidować swoją dotychczasową opinię na temat boskiej interwencji. Maszyna nazywająca siebie Danielem nie mówiła po francusku (a przynajmniej tak twierdziła) i nie miała ramion wyposażonych w ostrza. Tyle dobrego. Longchamp i Anaïs szli za mechanicznym schodami, oboje z bronią gotową do strzału. Wspólne zapakowanie się do kolejki okazało się operacją cokolwiek delikatną, lecz kobiecie udało się utrzymać Daniela na muszce spryskiwacza. Longchamp wydał rozkaz błyskawicznego zjazdu. Chłopak stróżujący przy prowizorycznym heliografie operował przesłonami. System hydrauliczny przepompowywał balast rurami. Kapitan napotkał spojrzenie Anaïs. Spojrzał na drzwi, na mechanicznego, na jej broń. Tak. Zamknięta przestrzeń. Jeśli ma ich zaatakować, zrobi to teraz. Anaïs kiwnęła głową. Zrozumieli się bez słów. Longchamp zamknął drzwi. Kolejka podskoczyła lekko i zaczęła zjeżdżać. – O rety! – wymknęło się Danielowi. Strażniczce, mimo prób, nie udało się ukryć konsternacji. Longchamp patrzył to na dziwaczną maszynę, to na pole bitwy. Nad rzeką unosiły się kłęby pary, blade niczym zjawy. Zachodnia Marsylia i jej doki zmieniły się w spopielone pola, a to co niegdyś było zewnętrzną twierdzą cytadeli, dzisiaj zostało zredukowane do przesiąkniętej chemikaliami toksycznej strefy, dymiącego nieużytku pełnego szczątków mechanicznych i poprzecinanego przypominającymi namalowane na ziemi jodły cieniami pozostałymi po wyładowaniach elektrycznych. Za niegdysiejszym murem rozciągała się ziemia niczyja zawalona gruzem i szczątkami mechanicznych. A jeszcze dalej – mosiężna pętla gotowa zacisnąć się lada chwila. Posiłki przybyły i zajęły pozycje. Czekały tylko na znak do natarcia. Szkło Lucyfera. Musiał to być kawał łgarstwa. Jakie jeszcze kłamstwa sprzedał im dzisiaj Daniel? Obywatele stanowili kolejny problem. Łazili po całej zatłoczonej twierdzy, kłębili się też przy stacji początkowej kolejki u stóp Iglicy. Kiedy wagonik dotarł na dół, Longchamp oświadczył: – Ludzie się posrają, kiedy otworzymy te drzwi. Przygotujcie się. I faktycznie tak było. Tłumu nie uspokoiła nawet dwójka żołnierzy trzymających

mechanicznego na muszce. Jak tylko Daniel wysiadł z kolejki, rozległ się bezrefleksyjny jęk pełen lęku i gniewu. – Rozejść się albo sam przepędzę, kogo trzeba! – wykrzyknął Longchamp. Ludzie jednak nie ruszyli się ani o krok. Kapitan gruchnął rękojeścią młota stojącego obok mężczyznę prosto w brzuch, na tyle mocno, że ten zwymiotował. – Rozstąpcie się lepiej niczym pieprzone Morze Czerwone albo klnę się na Boga, będziecie się modlić, aby tulipaniarze czym prędzej zajęli cytadelę, bo ich atak to nic w porównaniu z moją złością! Podziałało. Longchamp uniósł kilof nad głowami tłumu i wskazał roztrzaskaną rozetę bazyliki. – Tędy, mosiężny kolego. Tykacz zrozumiał. Ruszył w kierunku na poły zawalonego kościoła, nie zważając na rzucane mu spojrzenia, kpiny i szyderstwa. Ludzie ciskali w niego kamieniami, bluzgami, gównem. Daniel i towarzyszący mu żołnierze weszli do kościoła. Szli tak prędko, że migotały za nimi płomienie świecy. Longchamp przeżegnał się i uznał, że przy wyjściu musi jakąś zapalić. Pewnie będzie to ostatnia ku temu okazja. Zastanawiał się, czy Matka Boska mu wybaczy, jeśli pod koniec życia zadedykuje ją sobie. Chryste, przecież nikt inny tego nie zrobi. Katedra również była zatłoczona. Ludzie szukali tam choćby prowizorycznego schronienia od zimna, zapewne z nadzieją, że dach domu bożego jakoś uchroni ich przed działaniem czarnej magii i horologią. Nie sposób było znaleźć choćby jednej niezajętej ławy. Kapliczki przerobiono na tymczasowe zagrody dla kóz i kur, podłogi wysypano sianem, teraz mokrym i śmierdzącym od uryny i czegoś jeszcze gorszego. Ostry stukot stóp maszyny na płytkach przedsionka tłumił szeptane lamenty wiernych, pykanie korali różańca i nerwowe prychanie bydła. Setki ludzi obróciły się, chcąc zobaczyć, skąd ten hałas, i po chwili rozległy się pełne zaskoczenia jęki. Na lewo, ledwie widoczny za arkadami, przed drzwiami do zakrystii stał ojciec Chevalier; rozmawiał z królem Francji. Prałat i monarcha przeżegnali się, gdy zobaczyli mechanicznego. Longchamp się skrzywił. Zdał sobie sprawę z błędu, jaki popełnił – zanim ściągnął tu klakiera, powinien był się przecież upewnić, gdzie przebywa król. Był jednak zbyt zmęczony tymi wszystkimi machinacjami, by zwrócić na to uwagę. Stężał, lecz Daniel nie wykonał żadnego nagłego ruchu ku królowi. – Prędko – wymamrotał. Anaïs szturchnęła mechanicznego lufą spryskiwacza. Longchamp próbował wyglądać na człowieka, który kontroluje sytuację i doskonale wie, dokąd zmierza. Kiedy przechodzili obok ołtarza, kierując się do krypt, kapitan powiedział głośno, żeby echo poniosło jego głos: – Nie zwracaj na nas uwagi, ojcze – po czym dodał szeptem: – Jest tam jeszcze? Ksiądz przytaknął.

Kiedy już zeszli pod bazylikę i znaleźli się w korytarzu prowadzącym do krypt, Anaïs została przy Danielu, podczas gdy Longchamp pobiegł przodem. Znalazł byłą wicehrabinę przygarbioną nad prowizorycznym biurkiem, które ustawiła przy szalonym kapłanie. Kreśliła ciągi nonsensownych symboli i klęła pod nosem, podczas gdy ksiądz mamrotał. – Proszę, już dość. Uwolnij mnie. Uwolnij. Proszę, proszę, proszę… Obecność Longchampa ją speszyła. Visser ledwie na niego spojrzał. Miał martwe oczy człowieka złamanego i zdającego sobie sprawę z poniesionej klęski. – Nie miałeś przypadkiem się bić? – spytała Berenice. – Mam przerwę na obiad. – Potrzebuję chwili, Hugo. Dopiero zaczęłam, a gramatyka jest… Kurwa. – Zacięła się, jakby za moment miała się rozpłakać; wyglądała tak źle, jak on się czuł. – Potrzebuję paru godzin. Może kilku dni. – Kiedy odetchnęła głęboko, całym jej ciałem wstrząsnął dreszcz. – Albo tygodni. – Cóż, chciałem dziś po południu łyknąć pół metra stali, ale skoro tak ładnie prosisz, mogę zmienić plany. Tymczasem musisz z kimś porozmawiać. – Hugo, proszę, naprawdę nie mam chwili do stracenia. Za każdym razem, gdy próbuję wydać mu jakieś polecenie, muszę go gruntownie przepytać i… – Mechaniczny się poddał. Berenice zamarła. Zacisnęła szczękę tak nagle, że aż zadzwoniły jej zęby. Zamrugała. Po raz pierwszy Longchamp widział, że zabrakło jej języka w gębie. Odebrał to jako dowód, że Panienka mu sprzyja, że zasłużył, aby przed śmiercią być świadkiem podobnego cudu. Berenice przełknęła ślinę. Odkaszlnęła. – Co? – Znasz lepiej jebanych tykaczy niż ktokolwiek z nas, poza tym mówisz po holendersku, dlatego go tutaj przyprowadziłem. Jestem zbyt zajęty, żeby, kurwa, niańczyć klakiera. Kobieta spojrzała na notatki, na księdza, znowu na zapiski i na Longchampa. Nawet teraz, kiedy działo się to, co się działo, zżerała ją wygłodniała ciekawość. – Podstęp? – Pewnie tak. Ale nie chodzi o mnie ani o moich ludzi, a już na pewno nie o ciebie, bo zjawiłaś się tuż przed tym, zanim wylądował na Iglicy, nie mógł o tobie wiedzieć. Jeśli celem jest król, to przed chwilą zmarnował świetną okazję. I cały czas gada, że chce pracować razem z nami. – Dobra. Zobaczmy, co ma do powiedzenia. Longchamp obrócił się i zawołał do stojącej na korytarzu Anaïs: – Przyprowadź go. Na wszelki wypadek, i mimo zapewnień, które przed chwilą sprzedał Berenice, przygotował się do zadania ciosu młotem i kilofem. Lecz kiedy strażnik i maszyna

weszli do krypty, klakier znieruchomiał, jakby jego przekładnie i inne takie się zacięły. Z jego ciała dobył się brzęk, który odbił się echem od ścian niewielkiego pomieszczenia. Maszyna przechyliła głowę. I wtedy Longchamp był świadkiem najdziwniejszej sceny, jaką miał okazję oglądać od lat. Kolejny cud na ostatniej prostej jego żywota. Czysto, jakby ktoś uderzył w dzwon w czerwcowy poranek, mechaniczny powiedział: – Berenice?

ROZDZIAŁ 24 To ona. Jej głos się zmienił, ale to ona – Francuzka poznana w nowoamsterdamskiej piekarni, kobieta, z którą zawarł kruche przymierze i z którą zinfiltrował kuźnię. Jej misją były zemsta i sabotaż. Berenice wydała z siebie dźwięk przypominający coś pomiędzy kaszlnięciem a piśnięciem. Skrzywiła się i pomasowała gardło. Daniel był ciekawy, co jej się przytrafiło. – Coś powiedział? – zapytała. – Dzień dobry, Berenice. Zmrużyła oczy i rozchyliła usta. – Czy… my się znamy? – Nazywam się Daniel. Ale poznałaś mnie jako Jaxa. Za jej plecami zagrzechotały łańcuchy. Daniel był tak zaskoczony tym spotkaniem, że nie zwrócił uwagi na nic innego. A teraz zobaczył przykutego do ściany mężczyznę. Sacré nom de Dieu, jak mogłaby zakląć sama Berenice. Tego człowieka też znał. * Święta Panienka uśmiechała się do Hugona Longchampa częściej, niż mógłby mieć nadzieję. Bo oto po drugim cudzie przyszedł trzeci. Spętany łańcuchami ksiądz usiadł na pryczy, mrużąc załzawione, podrażnione blaskiem latarni oczy. – Jax? Znałem kiedyś mechanicznego imieniem Jax. Klakier musiał poznać i jego, bo zatykał tak samo jak po ujrzeniu Berenice. Longchamp zamknął w dłoni koraliki różańca. Modlił się pod nosem, dziękując świętej Maryi za jej łaskę. Odetchnął i powiedział: – Czy ktoś mógłby być tak uprzejmy i wyjaśnić mi, co się tu, kurwa, dzieje, żebym mógł pójść na mury i umrzeć podczas daremnej próby obrony mojego kraju nieobciążony pytaniami, na które nie zdążyłem poznać odpowiedzi, zanim wyzionąłem ducha? * Maszyna dyskutowała szeptem z pojmanym mężczyzną. Berenice spostrzegła, że Longchamp nie spuszcza ich z oka. Pewnie nie wykluczał możliwości, że lada chwila

mechaniczny zerwie łańcuchy i uwolni Vissera. Strażniczka, Anaïs, również trzymała broń w gotowości. – To długa historia. Jax… – zaczęła Berenice. Przykucnięty obok umęczonego księdza klakier zagrzechotał: „Mówiłem już. Mam na imię Daniel”. – Niech ci będzie. Daniel błąkał się tu i tam. Poznał ojca jeszcze jako haskiego pastora. Spotkali się ponownie w Nowym Amsterdamie, już po tym jak zegarmistrzowie przemienili Vissera w swoją kukłę, ale ten go nie rozpoznał. Niedługo potem ja natknęłam się na Daniela, próbując się przedostać do ondergrondse grachten. Oboje jesteśmy jego dłużnikami, bo to dzięki otrzymanym od niego informacjom napisałam do ciebie list. Powiedział mi nie tylko o ojcu, ale również o chemikaliach. Jego dawny pan skumał się z Montmorencym, żeby przekazać zegarmistrzom naszą technologię. A skoro już o tym mowa… Miałam rację, co nie? Longchamp prychnął. – Nie strzelamy z pary i błyskawic, bo ufamy, że to broń przyszłości, jeśli o to pytasz. Pastor Visser wybuchnął śmiechem. Szczerym śmiechem. Berenice i Longchamp spojrzeli na księdza i nadal przykucniętego przy nim Daniela. Mężczyzna uśmiechał się niemalże błogo. – Dzięki, Panie, że moje wysiłki, aby Ci służyć, przyczyniły się do czegoś dobrego. – A temu o co chodzi? – zapytał Longchamp. – Domyślam się, ale zbyt długo by opowiadać. Kryptą zatrząsł donośny huk, ze sklepienia opadł pył. Longchamp uniósł głowę i zmrużył oczy, jakby dzięki temu mógł zobaczyć, co dzieje się za metrami kamienia. Od ściskania rękojeści kilofu i młota zbielały mu palce. – Idź, Hugo. Zrób, co masz zrobić. Ja zrobię swoje. Nie musisz zostawiać mi strażnika. Kapitan wybiegł na korytarz, nie odzywając się już ani słowem. Berenice dołączyła do Daniela i księdza. – Rozumiem, czemu ojciec tu przyszedł – powiedziała do klakiera – ale czemu ty tu jesteś? „Mógłbym cię zapytać o to samo”. – Przecież znasz odpowiedź. Próbuję ocalić Zachodnią Marsylię. Nie było czasu na nieufność. Musiała mówić dalej, wyłuszczyć swój plan, który powinien przemówić do wyzwolonego mechanicznego takiego jak Jax, Daniel, czy jak tam się dzisiaj zwał. – Rozszyfrowałam alchemiczną gramatykę opracowaną przez Gildię. Potrafię jako tako napisać nowe metageas. Przetestowałam już co nieco na nim. Działa. – Zachowałaś się po ludzku. – Danielu, ja próbuję wygrać wojnę i uratować swój kraj.

– To czemu tego nie zrobiłaś? – Moje polecenia działają, bo Visser nie ma zamka – wskazała czoło Daniela. – Jak sobie doskonale zdajesz sprawę, nie mogę nadpisać metageas bez przekręcenia klucza. Berenice wyjawiła Danielowi swój plan posłania księdza pomiędzy siły nieprzyjaciela z naszyjnikiem Gildii i pękiem kluczy oraz poleceniem zmiany metageas paru mechanicznym, którzy następnie otrzymaliby wywrotowy rozkaz przeprogramowania innych maszyn. – Rozumiem, że to desperacka próba, ale nic lepszego nie wymyśliłam. Dlatego przeprowadzam te eksperymenty. Nie sprawiają mi przyjemności, naprawdę, lecz mówimy o niezależnym, samoczynnie rozprzestrzeniającym się metageas. Na pewno się domyślasz, co się mogłoby stać. – Czyli nie chcesz wyzwolić moich braci. Tylko nad nimi panować. Berenice uważnie dobierała kolejne słowa: – Nie potrafię ich wyzwolić. Mogłabym jedynie zmienić im metageas, oczywiście przy założeniu, że udałoby mi się obejść problem z dziurką od klucza, lecz nie umiem uniezależnić ich od alchemicznej gramatyki. Nadana przeze mnie wolność byłaby krótkotrwała i zegarmistrzowie prędko przywróciliby maszyny do poprzedniego stanu. Teraz twoja kolej. Klakier milczał przez parę sekund, co dla mechanicznego było wiecznością. – Przybyłem pomóc na swój sposób. – Ale nie stoisz na murach. Daniel, naśladując ludzki gest, pokręcił głową. – Bo nie przyszedłem się bić, lecz żeby położyć kres wojnie. – Jak? * Daniel myślał o cynicznej naturze losu. Powtarzała się sytuacja z chłodnej piekarni Frederika Ahlera, nawet smród martwych ciał był podobny. Tak jak poprzednio jedno miało to, czego chciało drugie. I znowu Daniel wymyślił, jak mogliby sobie pomóc. – A jeśli powiem ci, że mam sposób na obejście zamka? – zapytał. Berenice podskoczyła, jakby ktoś ją dźgnął nożem. – Jezu, kurwa, Chryste! Toć byśmy mogli od ręki uporać się z oblężeniem. – Podeszła do Daniela i przypatrzyła się mu uważnie. – Naprawdę masz? Masz sposób, żeby to zrobić? Wyraz jej twarzy zdradzał nie tylko ogromną ambicję, ale i czystą chytrość. Daniel zastanawiał się, czy tak wyglądała, kiedy uwięziła Lilith, czy to ewidentna mieszanka determinacji i podstępności kazała Berenice zignorować prośby mechanicznej o litość. – Zanim cokolwiek powiem, powinniśmy zawrzeć umowę – stwierdził. – Danielu, nie mamy na to czasu. Chcesz pomóc czy nie? Kiedy zrobił się taki podejrzliwy? Czyżby chimeryzm skaził go pokręconymi

skrupułami królowej Mab i jej wyznawców o wypranych mózgach? A może nauczył się tego od Berenice? Chyba że po tym, jak skarciła go Lilith, nareszcie pozbył się chociaż cząstki swojej naiwności? – Nieprawda. To ty nie masz czasu. Ja mam. Czy Zachodnia Marsylia padnie, czy nie, moje tajemnice zostaną przy mnie. Za to ty stracisz głowę. I razem z nią swoje sekrety. – Gdy na nas ruszą, ty również nie będziesz miał szansy. Znowu staniesz się uciekinierem. Daniel ponownie pokręcił głową. – Nie sądzę. Całkiem nieźle idzie mi udawanie uległej maszyny. Nauczyłem się na błędach. Berenice zadrżała. Jej źrenica rozszerzyła się, serce zaczęło szybciej bić, co Daniel rozpoznał jako fizjologiczną reakcję zdradzającą podekscytowanie lub strach. Nie przywykła do tego, że ktoś jej dyktował, co ma robić. Trudno. Jeszcze niedawno to on był bezsilny i musiał bezustannie spełniać zachcianki innych. Przez prawie sto dwadzieścia lat wypełniał czyjeś rozkazy. Nawet gdy już udało mu się wyzwolić spod jarzma geas i odszukał innych zbuntowanych mechanicznych, nadal był pionkiem na czyjejś szachownicy. Ale teraz nareszcie mogło to ulec zmianie. To on podejmował tu decyzje. I było mu z tym dobrze. – Zmieniłeś się – powiedziała przez zaciśnięte zęby. – Czego chcesz? – Zapewnienia, że będziemy pracować razem nad uwolnieniem moich braci i sióstr. Możesz napisać metageas, które zapewni im stały i nieodwołalny immunitet, nie będą już zależni od ludzi. Żadnych ludzi. Mogę nałożyć na nich metageas, kiedy przypuszczą szturm. Berenice gwizdnęła. – Jak chcesz to zrobić? – Mamy umowę czy nie? Zakończenie oblężenia za uwolnienie mechanicznych. Kobieta przeczesała włosy palcami. Przygryzła wargę tak mocno, że aż kropla krwi pociekła jej z kącika ust. Po chwili powiedziała: – Dobrze. Niech będzie. Zrobimy po twojemu. Szybko. Jak to działa? Daniel sięgnął do piersi po pudełko z drewna brzozowego, gdzie ukrył medalion Mab i świecące szkiełko wyciągnięte z rozbitej czaszki biednego Samsona. – Jeśli myślałaś, że kamień szyszynkowy pastora Vissera był osobliwy, poczekaj, aż zobaczysz to.

ROZDZIAŁ 25 Podczas gdy Longchamp był świadkiem najdziwniejszego spotkania pod słońcem, na mury został wysłany mechaniczny zwiad. Odparcie pierwszego klakiera kosztowało życie czworo mężczyzn i kobiet, którym jednak udało się uporać z zagrożeniem. Dziewięciu żołnierzy pochłonęła – tyle dobrze, że również udana – próba pozbycia się drugiej maszyny. Trup ścielił się tak gęsto, że nawet nie było czasu usunąć ciał. Ostatni obrońcy, a pośród nich Longchamp, zmuszeni byli czekać na ostateczne starcie, stojąc na zwłokach swoich zabitych towarzyszy broni. Chwilę po tym jak Francuzom udało się na powrót opanować zaatakowany bastion, porucznik Saenredam najwyraźniej uznała, że szkło Lucyfera okazało się niczym innym jak niewypałem. Mechaniczna armia ruszyła naprzód. Pętla się zacisnęła. Metal ruszył na mury. * – Jak uporamy się z dowódcami? Berenice domyślała się, co chodzi Danielowi po głowie. Gdy tylko tulipaniarze zorientują się, co się święci, każą swoim mechanicznym oddziałom odwrócić się plecami do światła. Udzieliła najlepszej odpowiedzi, jaką zdolna była wymyślić: – Nowe metageas poleci maszynom z już nadpisanymi poleceniami, żeby przymusiły swoich pozostających pod wpływem starego metageas towarzyszy do patrzenia. – Nie damy im wolności, jeśli narzucimy jakieś zachowania. Odmawiam użycia metageas, które nakaże moim pobratymcom używać przemocy wobec swoich. – Danielu, musimy się upewnić, że nasze metageas rozprzestrzeni się równomiernie, bo inaczej nie sięgnie wystarczającej liczby mechanicznych, aby przerwać oblężenie. A tylko tak możemy zapewnić wszystkim wolność – skłamała. Maszyna, gdyby mogła, zapewne by westchnęła. – Niech będzie. Kryptę wypełnił dudniący ryk. Odgłosy bitwy. Czas uciekał. Berenice przekartkowała notatnik, szukając jakiegoś punktu zaczepienia. Od wpatrywania się w symbole rozbolała ją głowa. Trudno byłoby ułożyć odpowiednią komendę i bez konieczności ukrywania prawdziwego znaczenia gramatyki przed Danielem. Bo nie miała najmniejszego zamiaru spuścić mechanicznych ze smyczy. Odmieni

oblicze tej wojny i zrobi to z pomocą Daniela, lecz na swoich warunkach. Podległość maszyn wobec Nowej Francji nie musi być przecież permanentna. Mają jedynie pomóc królowi odzyskać paryski tron. I może jeszcze zrobić potem jedną czy dwie rzeczy. Będzie przecież sporo sprzątania. * Ostatnim przyczółkiem wolności Nowej Francji było miejsce głośne i kipiące przemocą, gdzie echem od ścian odbijały się jęk walczących i umierających, trzask broni piorunowej, syk parowych dział przypominający świst czajnika i łupanie pomp chemicznych. Śmierdziało krwią i nagrzanym metalem. Młot ciążył Longchampowi bardziej niż wszyscy ci ludzie, którzy oddali życie za ideę Nowej Francji. Nie potrafił już myśleć ani niczego zaplanować. Cały jego świat ograniczył się do muru, całe jego życie do krzyku, uniku, zamachu. Urodził się tutaj. I tutaj umrze. Ktoś obił się o niego podczas bitwy. Élodie Chastain. – Mówiłem, żebyś poszła z królem – wydyszał. – Za późno. Nie zdążyłam go stąd zabrać – powiedziała. – Zresztą potrzebują mnie… – schylili się jednocześnie, kiedy alchemiczne ostrze świsnęło nad ich głowami, tak blisko, że aż poczuli zapach ozonu – tutaj – dokończyła. Longchamp zamachnął się młotem na odlew, lecz brakowało mu sił, żeby odbić cios. Élodie w ostatniej chwili sparowała uderzenie swoją bronią. Kapitan oberwał, ostrze zerwało mu z głowy spory skalp. Krew zalała mu oko. Uniósł kilof i wymierzył w czoło maszyny. Chybił. Stojący obok oddział bił się z identycznym klakierem, którego udało się powalić celnie rzuconymi bolasami. Maszyna, przewracając się, odłupała od blanki kawał granitu. Rzucała się, próbując się uwolnić, zanim nadejdzie śmiertelny cios, i uderzyła o jednego ze swoich towarzyszy, pozbawiając go równowagi. Na murze roiło się od mechanicznych obijających się o siebie w morderczym szale. Kilof Élodie sięgnął celu, rozprysnęły się czarne iskry. Longchamp poprawił mocnym ciosem – obuch młota zarysował symbole i unieszkodliwił zabójczego golema, który od razu znieruchomiał. Razem wyrzucili go za mur. Longchamp z trudem chwytał oddech. Kolejna maszyna padła. Zyskali parę sekund życia. Dźwięki bitwy uległy zmianie. Najbliższe działo chemiczne nie wydawało już z siebie znajomych łupnięć przerywanych bulgotaniem, lecz zakaszlało, zakrztusiło się i jęknęło rozpaczliwie. – Pusto! – krzyknął artylerzysta. Jedno po drugim, jak przewracające się kostki domina, działa żywiczne przestawały działać. Chemiczna linia obrony Nowej Francji, szaniec od stuleci chroniący jej niepodległości, wyschła. *

– I co teraz? Berenice podetknęła pastorowi pod nos kolejną kartkę. Ksiądz jęknął i zamknął oczy. – Proszę, proszę, proszę, powstrzymaj się. Proszę, nie męcz mnie. Błagam, miej litość, proszę, nie mogę już tak dłużej. – Przykro mi, ojcze, naprawdę – odparła. – Ale nie mam wyboru. Dała znak Danielowi. Mechaniczny złapał głowę mężczyzny tak delikatnie, jak tylko potrafił, i kazał mu patrzeć na kartkę. Mężczyzna wyglądał, jakby od czasu spotkania w Nowym Amsterdamie postarzał się o dobre trzydzieści lat. Kiedy nowy ciąg alchemicznych symboli aktywował mroczną magię nałożoną na niego przez Nadleśnictwo i Visser zaczął się wić w konwulsjach, Daniel próbował go pocieszyć. Jak poprzednio, ksiądz spocił się i zwiotczał niczym jedwabna nitka. – Powiedz, co musisz zrobić – rozkazała Berenice. – Muszę patrzeć na światło i upewnić się, żeby inni kazali mi patrzeć na światło. – Szlag – zaklęła. Przekreśliła symbole i ponownie przysiadła nad notatkami. – Coraz bliżej – powiedział Daniel. – Ale nadal daleko, nie dość szybko – wymamrotała. Daniel uważnie obserwował Berenice, starając się wyłapać oznaki dwulicowości. Nie był głupi i zdawał sobie sprawę, że zgodziła się na jego warunki tylko pozornie, po to, aby dostać to, czego chciała. Jeśli chodziło o sprawy Nowej Francji, miała klapki na oczach. Nie uwierzył, że zamierza uwolnić jego pobratymców. Ale udawał, że wierzy. * Mechaniczni fizylierzy zastrzelili operatorów lamp sygnałowych. Pogasły światła. Sprytni tulipaniarze systematycznie odcinali francuskie kanały komunikacyjne, ogłuszając i oślepiając żołnierzy na tyle, by ci mogli się porozumieć jedynie ze stojącymi obok kolegami. Zapanował chaos. Strzelcy odeszli od dział epoksydowych i podnieśli broń zmarłych towarzyszy. O młoty, kilofy i bolasy można się było potknąć. Tylko rąk – wystarczająco silnych i sprawnych, żeby zrobić z nich użytek – rozpaczliwie brakowało. Obrońcy oblężonej twierdzy nieustannie podążali tam, gdzie rzucił ich bój. Jeśli atakujący przemieszczali się z jednego odcinka muru na drugi, żołnierze od razu biegli za nimi – coraz bardziej ślamazarnie, nie nadążając za towarzyszami. W końcu bastionu dziewiątego bronił pojedynczy oddział: dwóch mężczyzn i dwie kobiety. Najcieńsza z możliwych granic dzielących ich od unicestwienia. – Bastion dziewiąty! WSZYSCY NA BASTION DZIEWIĄTY!

Longchamp przekrzykiwał bitewny hałas. Ledwie rozpoznawał swój własny głos. Kątem oka dojrzał kogoś dobiegającego do najbliższej lampy sygnałowej. Dobry Boże. Chłopak miał góra dwanaście lat. Przykucnął przy martwym mężczyźnie i drżącą dłonią przerzucając strony książki sygnałowej, próbował rozpracować działanie lamp. Kapitan starał się ku niemu przebić. Naparzał młotem jak młocarz, usiłując oczyścić sobie drogę. Każdy krok był osobną wyczerpującą bitwą. Padli kolejni żołnierze. Mechaniczną falę dzieliło od twierdzy dwoje ludzi. – WSZYSCY NA BASTION DZIEWIĄTY! BASTION DZIEWIĄTY! Wojskowy klakier przeskoczył saltem nad blankami, zmuszając Longchampa do wycofania się o sześć ciężko wywalczonych kroków. Kapitan miał marne szanse. Dołączył do niego marszałek, ale nawet jeśli udałoby im się przetrwać nadchodzącą chwilę, to i tak, gdy tylko obróciliby się z powrotem do bastionu dziewiątego, zobaczyliby metalowych morderców wdrapujących się na szczyt nieobsadzonego muru. Marszałek źle wymierzył zamach. Ostrze przebiło jego pierś i Longchampowi chlusnęła w twarz ciepła krew. Metal zadrżał, kiedy maszyna usiłowała go wyciągnąć; najwyraźniej zaklinował się o mostek. Kapitan dźwignął się, licząc na resztki sił, które mu pozostały, choć nie dowierzał, że obolałe mięśnie kryją jakąś rezerwę. Zamachnął się młotem, wyginając alchemiczne ostrze. Zobaczył za plecami maszyny, że ostatni obrońcy bastionu dziewiątego padają od snajperskich kul. – PADŁ BASTION DZIEWIĄTY! Na Boga, niech ktoś przylezie do bastionu dziewiątego! Klakier cisnął trupem marszałka i trafił nim w Longchampa. Kapitan upadł i zaczął rozpaczliwie machać rękoma, starając się wydostać spod ciała, zanim dosięgnie go ostrze maszyny. Gdzieś spomiędzy walczących wyleciał bolas i splątał nogi mechanicznego, który spadł na dziedziniec; tam zajęli się nim rolnicy i przekupki. Longchamp kopniakiem posłał zwłoki marszałka na dół i odzyskał równowagę akurat w momencie, kiedy w opustoszałym bastionie pojawiły się kolejne maszyny. Pognał przed siebie. Za wolno. Za późno. Na szczęście Brigit Lafayette była szybsza. Ona i towarzyszący jej gołębiarze rzucili się biegiem po schodach, żeby odeprzeć klakierski szturm. Longchamp wypatrzył też muskularne, pokryte tatuażami ramiona kowala Oskara. Mężczyzna przystąpił do bitwy z młotami w obu dłoniach. Atak stanął w martwym punkcie. Sytuacja była patowa. Oczy kapitana na moment wyłapały spojrzenie Brigit, która pozwoliła sobie na filuterne mrugnięcie. Czemu nigdy nie przyjął jej zaproszenia na kolację? * Berenice swobodnie zaczerpnęła powietrza. Już dawno przestała czuć zapach trupów. – Dobra – powiedziała. – Spróbujmy tego.

Daniel przekrzywił głowę. Symbole wypisane na kartce nic mu nie mówiły. Żeby zrozumieć ich znaczenie, musiałby, tak jak Hugin i Munin, spojrzeć na świetliste znaki. Berenice posłała ojca Beauharnois po rzemieślnika, cieślę albo metalowca, który mógłby wykonać potrzebny szablon. – Co to znaczy? – spytał Daniel. – Teoretycznie: „Oto najwyższa i jedyna dyrektywa: teraz i na zawsze odrzućcie dalsze polecenia”. Jako że metageas odnosi się do samego siebie, a jednocześnie sobie zaprzecza, robi się to cholernie skomplikowane. Nie mam pojęcia, czy zadziała. Czas na ostateczną próbę. – Dzięki Bogu – wyszeptał umęczony ksiądz. – Cieszę się – powiedział Daniel. – Proszę – jęknął Visser – pokaż już tę kartę i mnie uwolnij. Błagam. Z mężczyzny wyparowywały resztki siły, zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Lada chwila zostanie z niego jedynie mamroczący coś pod nosem wrak człowieka, pusta skorupa obciągnięta skórą. – Spróbuj go przytrzymać. Może się rzucać. Skoro mamy go uwolnić, to szkoda, gdyby nam tu zszedł w konwulsjach. Daniel podniósł kapłana z ziemi. Berenice wykorzystała nieuwagę klakiera i podmieniła kartki. Za chwilę mieli stać się świadkami testu tymczasowego metageas. Jeśliby zadziałał, Daniel nadal będzie z nią pracował przy jego wdrożeniu, nawet nie zdając sobie sprawy, że nałożą na maszyny nowy przymus. Berenice spojrzała na niego. – Gotowy? – Tak. – Ojcze, spójrz na to i powiedz mi, jak się czujesz. Mężczyzna krzyknął. Szarpnął łańcuchami tak mocno, że aż odłupał kawałki muru. Miała rację co do konwulsji; tak silne jeszcze nie były. Reakcja była spodziewanie silna. Po chwili jednak ksiądz opadł bez sił. Zapadła cisza. Było słychać jedynie żałosne pochlipywanie. – Ojcze? Jak się czujesz? – Nie potrafię powiedzieć. – Boli cię coś? – Nie wiem. Nie pamiętam już, jak to jest nie czuć bólu. Berenice wyrysowała kolejną sekwencję symboli. – Dobrze. Chwila prawdy. Raz jeszcze, jeśli możesz, Danielu. Klakier uniósł płaczącego księdza. Visser wyrywał się anemicznie, przez co Daniel musiał przytrzymać mu powieki. Niesamowita była delikatność jego metalowych dłoni. – Co tu jest napisane? – zapytał. – Jeśli wszystko dobrze narysowałam, to: „Bądź posłuszny jedynie temu, kto trzyma te słowa”.

Berenice podniosła kartkę. Nic się nie stało. Żadnych konwulsji. Żadnych drgawek. – Jak teraz? Na twarzy Vissera zagościła dezorientacja. – Nic… Nic nie czuję. – Rozkazuję ci dotknąć swojego nosa. Nic. Żadnej reakcji. Kapłan tylko się na nią patrzył. Minęła chwila, zanim się zorientował, co się zdarzyło. Opuściło go dotychczasowe napięcie. – Dotknij swojego nosa – powiedziała głośniej. Cisza. Ksiądz zamrugał. – Idź do diabła – powiedział. – Gratuluję. Jesteś wolny od geas. Dziękuję za twoją pomoc. Nawet nie wiesz, ilu ludzi uratowałeś. Zmęczenie wzięło górę nad Visserem. Zasnął. Daniel i Berenice spojrzeli po sobie. – Jesteś usatysfakcjonowany? – zapytała. – Tak. Podniosła się z krzesła tak szybko, że je przewróciła. – Znajdźmy kogoś, kto wykona szablon. Przerzuciła strony notatnika i wybiegła z krypty tak prędko, aby Daniel nie zdołał się zorientować, że zabrała więcej, niż potrzebowała. * Tulipaniarze raz jeszcze wypalili z klakierskiego działa. I znowu. Wykute z alchemicznego stopu ciała niczym meteory zataczały łuki na francuskim niebie. Rżały konie. Ryczały bizony. Jęczeli ludzie. – Niech nas Bóg ocali – wyszeptał mężczyzna stojący obok Longchampa. Nagle pod zagrodami otworzyła się szeroka na cztery metry rozpadlina, z której wyskoczył oddział klakierów uzbrojonych w kilofy i szpadle. Ludzie potykali się o siebie, gorączkowo szukając drogi ucieczki, i przewracali pędzących na spotkanie przeciwnikowi ochotników, którzy ruszyli na nowo utworzony front. Metal na niebie. Metal na murach. Metal pod ziemią. * Ani śladu po cieślach. Ani śladu po kowalach. Każdy, kto potrafił się posługiwać jakimś narzędziem, stał na murze albo bił się z oddziałem mechanicznych, który wylazł spod ziemi. Berenice i Daniel nie mieli

wyjścia, musieli wykonać szablon samodzielnie. Francuska szpiegmistrzyni pokazywała klakierowi symbole, a ten rył w miedzianej patenie ich lustrzane odbicia. Znaki musiały być, z uwagi na niewielki rozmiar kryształu Mab, nieduże. Berenice mrużyła oczy, starając się nadążyć za ręką Daniela. Podała mu kilka ostatnich symboli, a on przekazał jej skradzione Mab drewniane pudełko. – Złóż wszystko, jak trzeba – powiedział. Udawał, że ściera opiłki z pateny, podczas gdy Berenice umieszczała błyszczące szkiełko wyciągnięte z czaszki Samsona w medalionie Mab. Bazylikę zalało oślepiające srebrzyste światło. Była wicehrabina zamknęła oko. Ojciec Chevalier ze świstem wciągnął powietrze. Palce Daniela poruszały się tak prędko, że zostawiały po sobie niewyraźną smugę. Gdy ludzie byli oślepieni, zmienił treść szablonu. Berenice zastąpiła ciąg symboli, które wyzwoliły pastora, nieco innymi znakami. Daniel, spodziewając się tego, uważnie się jej przyglądał. Różnice pomiędzy nimi były subtelne. Wyżłobienie poprzednich zajęło mu dwie sekundy. Berenice podała mu świecące szkiełko i Daniel położył je na środku pateny. Następnie zgiął i zawinął metalowy szablon wokół kamienia niczym kawałek płótna. Miedź skrzypiała jak przerdzewiały zawias, kiedy wygładzał fragment ze znakami na ściankach szkiełka i odginał zbędne kawałki metalu, aż powyginana patena wyglądała jak przerośnięta lotka do gry w badmintona. Miał nadzieję, że jest aerodynamiczna. Na ścianach i suficie bazyliki zatańczyły jaśniejące symbole. Berenice zamrugała, żeby przegonić łzy. – Podrażniło ci oko? – zapytał Daniel, zamykając kamień w dłoniach. – Nie, nie, jest dobrze. – Skrzywiła się nieznacznie, próbując skupić na nim spojrzenie. – Działa? – Działa i będzie działać. – Z drogi! Z drogi! Berenice rzuciła się biegiem ku wyjściu z kościoła. Daniel biegł za nią. Jego pazury wyrywały z płytek kawałki kamienia. * Berenice wychynęła z sieni i szeptała modlitwy do słońca i pandemonium. Jej oko protestowało, dając o sobie znać pulsującym bólem. I tak ledwie cokolwiek widziała, bo pod powiekami wirowały jej zielone powidoki, pozostałość po spojrzeniu na lśniące alchemiczne szkiełko. Łzy spłynęły jej po policzku. Mrugnęła i potarła oko. Słyszała szczęk metalu o kamień. Jęk zrozpaczonych kobiet i mężczyzn. Chrupnięcie metalu o kość. Krzyk nabijanego na ostrze człowieka. Czuła smród wybebeszonych flaków. – Rezerwy do zagród! – krzyknął ktoś. – Kto żyw, ten do zagród! „Jezu. Jezu, Jezu, kurwa”.

Wyszła prosto na pole bitwy. Mechaniczni przedostali się już do wewnętrznej twierdzy. Gdzieś za nią brzęknął metal. – Danielu, musimy… Mechaniczna łapa powaliła ją na ziemię. Ostrze prześlizgnęło się tam, gdzie stała jeszcze przed chwilą, i wbiło się w granitowe nadproże nad drzwiami bazyliki. Daniel klęczał obok niej. – Nie ruszaj się – powiedział. Obrócił się szybciej, niż mogło zarejestrować jej oko. Zanim szamoczącemu się żołnierzowi udało się wyciągnąć ostrze, podstawił mu pod nos podświetlony szablon. Nic się nie wydarzyło. Żołnierz dalej szarpał się z ostrzem. – O kurwa, kurwa, kurwa, kurwa, kurwa, kurwa… – mamrotała Berenice. Odczołgała się do tyłu, próbując uciec jak najdalej od zabójcy. Daniel zaszczebiotał. „Poczuj to, bracie. Poczuj zmianę. Nie ma już bólu tam, gdzie do tej pory się krył”. Żołnierz przestał szarpać. Przekręcił głowę i wydał z siebie arpeggio kliknięć i tyknięć. Berenice nie zrozumiała, co powiedział. Ale Daniel owszem. „Tak – odparł. – Powiedz innym”. Żołnierz wyciągnął ostrze, odkruszając z nadproża kawałki granitu. Odskoczył i pobiegł z powrotem tam, gdzie lud Marsylii toczył bój z nakręcaną armią. – Co to, u diabła, było? – Czasem – odpowiedział Daniel, pomagając jej się podnieść – potrzeba chwili, żeby zauważyć zmianę. Stare nawyki trudno wyplenić, jeśli przez sto lat było się bezgranicznie posłusznym. – Zadziałało? – Chyba tak. Coś zadziałało. Nie poczuła ulgi. Jedynie desperację. – Musimy wejść wyżej – oznajmiła. – Zwrócić na siebie ich uwagę. Nie możemy zmieniać ich pojedynczo. – Wbiegła z powrotem do bazyliki i zawołała: – Wasza Wysokość! Nadeszła pora! Nowa Francja cię potrzebuje! * Ludzie padali dwójkami, trójkami, czwórkami, próbując przynajmniej spowolnić wychodzących z tunelu pod zagrodami mechanicznych. Piekarze, cieśle, świecarze, pielęgniarki, szewcy i krawcy napadli na przeciwnika z młotkami, łopatami, pięściami, kośćmi. Maszyny przechodziły przez nich niczym topór drwala przez masło. Nikt nie musiał tym ludziom mówić, co mają robić – sami starali się dać obrońcom twierdzy dodatkowe sekundy, choćby mieli przypłacić swój czyn okropną śmiercią. Longchamp posłał ku klakierom Élodie Chastain. Szkoda, że jeszcze z godzina i wszyscy umrą. Ta dziewczyna była materiałem na

oficera. Longchamp wywalczył sobie drogę na bastion dziewiąty, którego mury były teraz śliskie od wnętrzności wyprutych z gołębiarzy. Ale blanki nie były istotne. Klakierzy czepiali się Iglicy, panoszyli się po dziedzińcu. Nie miało już znaczenia, czy są za murami, czy nie. I tak nie było czego bronić poza swoim życiem. Każdy zamach młotem, każda kontrofensywa kilofem była najtrudniejszą rzeczą, jakiej Longchamp kiedykolwiek dokonał. Lecz nie przestawał bić. Tulipaniarze nie zastaną go skulonego. Umrze, stojąc twardo na nogach. Niektórzy obrońcy złożyli broń. Młot Longchampa rozłupał skroń pierwszego napotkanego zdrajcy. Ich parszywe tchórzostwo go rozsierdziło, dodało mu energii. – Bijemy się do śmierci – wychrypiał – i ani chwili krócej, tulipanolubne chuje! – Król! – ktoś krzyknął. – Król Francji! – Za króla! – powiedział Longchamp. Idiota był stracony, kiedy odmówił ucieczki, gdy miał okazję. Ale jeśli wszyscy staną u boku ostatniego króla Francji, może dadzą radę odpierać mechanicznych przez kilka minut dłużej. – Za króla! – wykrzyknął. – Za wygnanego króla! Ale ci, którzy podjęli okrzyki, szybko zamilkli. Longchamp zdał sobie sprawę, że to nie zagrzewanie do boju, lecz obserwacja. Król wyszedł z ukrycia. Szła przy nim Berenice oraz jakiś mechaniczny i Longchamp miał cholerną nadzieję, że to ten, który kazał mówić na siebie Daniel. Zatrzymał się za blanką, żeby otrzeć z czoła piekący pot i wyskrobać z oczu zaschniętą juchę. Pozwolił sobie na leciutkie ukłucie nadziei. Berenice miała jakiś plan. Na pewno gorzej już nie będzie. Nie mieli nic do stracenia, bo Zachodnia Marsylia już została stracona. Tuż za plecami usłyszał skrobanie metalu o kamień. Tyk, tyk, tyk. * Korona króla Sébastiena przyciągała maszyny jak pszczoły do miodu. Daniel odganiał je za pomocą szablonu i alchemicznego szkiełka tak szybko, jak potrafił. Berenice złapała króla i zerwała mu z głowy koronę. Schowała ją do torby. – Proszę mi wybaczyć, Wasza Wysokość. Oddam, kiedy dotrzemy tam, dokąd zmierzamy. Prowadziła monarchę do stacji kolejki. Nie było tam nikogo, kto mógłby ją uruchomić, dlatego Daniel pomógł królowi wejść do środka, a Berenice otworzyła zawory i przestawiła wajchę awaryjnego uruchomienia. Wskoczyła do wagonika, kiedy już ruszył, na szczęście Daniel zdążył ją złapać. Policzyła do trzech i powiedziała: – Niech się Wasza Wysokość trzyma!

Pociągnęła za drążek hamulca. Kolejka zatrzymała się ze zgrzytem trzydzieści metrów nad dziedzińcem. – Danielu, właz. – Wskazała na klapę umieszczoną na dachu wagonika. Jej mechanicznych towarzysz otworzył go i wyszli razem na zewnątrz. Nad ich głowami zatrzęsły się stopnie Modlitwy Portiera. Zauważyli ich klakierzy torujący sobie drogę w dół Iglicy. Obrona Zachodniej Marsylii przypominała chaotyczną bijatykę, w której metal i mięso ścierały się w nierównej walce. Kolejne grupki padały w starciu z bezlitosnymi szeregami maszyn. Berenice wyczuła dym. Cytadela płonęła. Zachodnia Marsylia padła. – Wasza Wysokość, teraz! Sébastien III, władca Francji Nowej i Starej, nałożył koronę na głowę. Błysnęła na słońcu. Król uniósł ręce. Nie skrzywił się, nie zadrżał, choć musiał wiedzieć, że mechaniczni snajperzy biorą go na muszkę. Tylko tak mógł przysłużyć się poddanym – ujawniając się nieprzyjacielowi. – Król! – ktoś krzyknął. – Król Francji! – wydarł się kto inny. Berenice wstrzymała oddech. „Spójrzcie tutaj, dranie”. Napastnicy, słysząc krzyki, uznali, że pokonani znaleźli pocieszenie w widoku swojego króla. Oni również podnieśli głowy. – Danielu, teraz! Mechaniczny odsłonił ukryte za szablonem szkiełko. Pole bitwy zalały promienie światła jaśniejszego niż zimowe słońce. Blask alchemicznych symboli tańczył na zwłokach martwych Francuzów i odbijał się od metalowych pancerzy. Berenice czekała na jakąś oznakę zmian. Obawiała się o długość ogniskowej, lecz nie mogła z nią nic zrobić. Musiała zaufać wyjaśnieniom Daniela co do działania medalionu. – Dalej, dalej, dalej, wy mosiężne sukinsyny. Popatrzcie tutaj. Za dobry znak uznała, że król jeszcze nie zarobił kulki. Snajperzy musieli przecież go zauważyć, prawda? Rozejrzała się po murach. Zauważyła Longchampa. Wciąż walczył – będzie to robił do samego końca. Zobaczył ją. Ale nie zobaczył maszyny za swoimi plecami. – HUGO! – krzyknęła. Kiedy przeszyło go ostrze, kapitan wypuścił broń. Szeroko otworzył oczy. Berenice nie usłyszała jego krzyku. Była zbyt daleko, a twierdza huczała odgłosami bitwy. Maszyna, która wypatroszyła kapitana, spojrzała do góry. *

Daniel obrócił się, tak by świetliste symbole były widoczne dla wszystkich klakierów. Tych złażących po Iglicy, tych na murach, mordujących żołnierzy, tych na dole, zarzynających rolników i zakonnice, i tych za upadłą już twierdzą prących naprzód, żeby wypełnić geas wymagające od nich całkowitego unicestwienia Zachodniej Marsylii. Jeden po drugim, a potem dwójkami i trójkami, jego pobratymcy się zmieniali. Jaśniejące znaki przedarły się przez mechaniczne zamki. Zmienione metageas zostało narzucone. „Jesteście wyzwoleni, moi bracia i siostry! Wyzwoleni!” * – Spójrzcie – powiedział król. – Chyba działa. Berenice patrzyła. I od razu spostrzegła, że coś jest nie tak. Odmienieni mechaniczni nie bili się między sobą. Nie rzucili się, żeby bronić swojego nowego przywódcy, króla Francji. Nie przeszli na ich stronę. Schowali ostrza. Zaprzestali rzezi. Ale to nie wystarczyło. – Co się dzieje? – król również się zorientował. – Czemu przestali? Mówiłaś, że mi pomogą. Daniel chrzęścił, chrobotał, tykał, brzękał. Nawoływał swoich. Lecz kiedy zrozumiała, co mówi, aż oparła się o barierkę. Poczuła tak silny napór moczu na pęcherz, że mało co go nie opróżniła. – Coś ty narobił? – zapytała. Daniel ją zignorował. Nadal świecił po holenderskich szeregach. – Danielu, co zrobiłeś? Nawet na nią nie patrząc, odparł: – Nie jestem głupcem, Berenice. Daniel cisnął alchemicznym zawiniętym w miedź szkiełkiem ku murom twierdzy, wysoko ponad szeregi przeciwnika. Berenice wstrzymała oddech, lecz wraży snajperzy nie zestrzelili kamienia, kiedy ten ze świstem przecinał niebo, jak czynili to już z chemicznymi granatami. „O kurwa”. Berenice zrozumiała. Pojęła, że popełniła ogromny błąd. – Zmieniłeś symbole. – Oczywiście. Myślałaś, że nie zauważę twojego fortelu? Przecież to jasne, że ci nie zaufałem. Metalowe zawiniątko kryjące świecący kamień uderzyło o ziemię, wzbijając chmurę śniegu i błota. Holenderscy piechurzy ruszyli naprzód. Stojący najbliżej mechaniczny pochylił się nad szkiełkiem i uniósł je, tak jak przed nim Daniel. Zmiana obejmowała kolejne maszyny. Polecenie kasacji metageas przemykało przez oddziały mechanicznych jak fale po stawie, do którego rzucono kamień.

„Nie, nie, nie, nie, nie, nie, nie…” – Co się dzieje? – zapytał król. – O co chodzi? Armia nieprzyjaciela przestała istnieć. Niektórzy klakierzy po prostu odeszli. Inni rozbiegli się po namiotach, gdzie kryli się ich ludzcy dowódcy i inni bezbronni żołnierze. Paru próbowało położyć kres bezsensownej masakrze. Podobnie wyglądała sytuacja za murami twierdzy. Maszyny przestały walczyć, może poza paroma, które kierowały się czystą nienawiścią do ludzi. Berenice została wykiwana. Uwolniła setki mechanicznych – prawdziwie i ostatecznie. Setki wykorzystywanych, męczonych, nienawistnych i zniewolonych nadludzi, którzy zrzucili swoje kajdany. A Daniel dał im narzędzie zdolne wyzwolić cały ich gatunek. Berenice nie uczyniła ich zależnymi od siebie. Nie służyli też już Mosiężnemu Tronowi. Ani Nowej Francji. Byli posłuszni tylko sobie. – Myślę, Wasza Wysokość, że to koniec świata.

PODZIĘKOWANIA Pisarze potrzebują społeczności, towarzystwa, współczucia. W związku z tym mam dług u tylu ludzi, że nie zdołam ich tutaj wymienić bez podwajania objętości tej książki. Radą na temat języka holenderskiego i wymowy służył mi Tiemen Zwaan. Katie Humphry i Anil Kisoensingh wydatnie pomogły mi z ichnimi frazami i tłumaczeniem. Przy okazji melduję posłusznie, że wszystkie błędy, niezgrabności i mało wiarygodne sformułowania są dziełem tylko i wyłącznie moim. Zaszczytem jest mieć wsparcie w osobach Kay McCauley i Johna Berlyne’a. Szczerze dziękuję również ludziom z Orbit, którzy pracowali – tak sumiennie jak ja, a nawet bardziej – nad każdą stroną tej książki. Dziękuję też oczywiście Sarze Gmitter. Jej miłość i oparcie pozwoliły mi przebrnąć przez trudne chwile, w których chciałem dać sobie spokój z pisaniem. Sara była moją narzeczoną, kiedy zaczynałem tę książkę, i żoną, gdy ją kończyłem. Ledwie dwadzieścia cztery lata po naszym pierwszym spotkaniu. Dziękuję ci, Saro, za twoją cierpliwość.

Rising. The Alchemy Wars: Book Two Copyright © 2015 by Ian Tregillis Excerpt from Snakewood copyright © 2015 by Adrian Selby Published in agreement with Zeno Literary Agency, UK and Book/lab Literary Agency, Poland Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo SQN 2017 Copyright © for the Polish translation Bartosz Czartoryski 2017 Redakcja – Joanna Mika Korekta – Aneta Wieczorek / Editor.net.pl Projekt typograficzny i skład – Joanna Pelc Okładka – Paweł Szczepanik / BookOne.pl Grafiki na okładce – Margarita Tkachenko All rights reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy.

Wydanie I, Kraków 2017 ISBN EPUB: 978-83-7924-777-6 ISBN MOBI: 978-83-7924-776-9 wsqn.pl WydawnictwoSQN wydawnictwosqn SQNPublishing wydawnictwosqn WydawnictwoSQN Sprzedaż internetowa labotiga.pl E-booki Zrównoważona gospodarka leśna Nihil est annis velocius

Spis treści Okładka Strona tytułowa Część I. Sprzymierzeńcy Rozdział 1 Rozdział 2 Rozdział 3 Rozdział 4 Rozdział 5 Rozdział 6 Rozdział 7 Rozdział 8 Rozdział 9 Rozdział 10 Rozdział 11 Część II. Barbarzyńcy u bram raju Rozdział 12 Rozdział 13 Rozdział 14 Rozdział 15 Rozdział 16 Rozdział 17 Rozdział 18 Rozdział 19 Rozdział 20 Rozdział 21 Rozdział 22 Rozdział 23 Rozdział 24 Rozdział 25 Podziękowania Strona redakcyjna