(Przeglad Konstrukcji Lotniczych 19) B 1B

WreAD I((/lEIruTAil |OFIT@]'CU

-IB

}}

2t%

lssl{ í230.2953

NR TNDEKSU 372{f,3

3 O)

= (r) <

a

o ř o

Ío -:<

.9š

z

P.Ň

G

S'x

|{

ŇO Y.

UJ

uč

r<š .1š?šX

xa

.:a u Ěx

N

š š a o N

š \ o

.^š S .-\ \ - *. Y

Á !š '= >.

>c Š'Óo ň= * U {9O0 )

.N

(tť o) o

$Q (l)š

ro

oo

aoi

rAQ

řo

zp

N.Y

š z oři ro l{

cš '{š vc

řt

o*š švJ

NE

a>. ^-(U

šš g)P \>

NŇ

a:^

E>. r
sÝ) S.e

xt:

.
š.z š;

o -qJ -q

o š sA o{

a<

šo


m(a

a9

d=

Qxr

FO

sCo

šš \š .Ň'G

E^i

š (r)

Egř

q)

q)

F

o)fu EC4

(U

š

ct)=.

=Ě ^š

q)

š

=-= =\ c >= .;Ť

zo aš

B-1B Lancer .9 E E

š ó o

r !

*}

powstania strategicznego bomlAeneza B o c k w e | | | n t e r n a t i o n a |Ě - t a \Jtbo*"u "iq ga |at szešódziesiqých. |ntensywny rozwój systemów rakietowych obrony przeciw|otniczej powodowal coraz wigksze zagrozenie dla drogich i szybkich, latajqcych na wielkich wysokošciach samoIotów bojowych. Sytuacja ta stawiala pod znakiem zapytania mozliwošó skutecznego uŽycia posiadanych pzez US Air Force, lub dla nich prostrategicznych, ,|ektowanych, bombowców bgdqcych bardzo istotnq czgšciq amerykaň(obok skiej triady strategicznej rakiet migdzykonýnenta|nych i okrgtów podwodnych z broniq atomowq) stanowiqcej o bezpieczeňstwie Ameryki' Znakiem czasów bylo zestzelenie w okolicach Swierdlowska 1 maja 1960 roku |ecqcego na duŽej wysokošci amerykaňskiego samoIotu rozpoznawczego U-2. Doskonalq metodq obrony pzed rakietami k|asy ziemia-powietrze sq loý na ma|ej wysokošci, tuŽ nad ziemi4z moŽ|iwieduŽymi prgdkošciami' Ze wzg|9du na kzywizng ziemi i w|ašciwošci Íal e|ektromagneýcznych, .naziemne radary sq w stanie zaobserwowaó nad|atujqcy samo|ot z od|eg|ošci znacznie mniejszej niŽ w przypadku samo. |otu |ecqcego na duŽej wysokošci' W eÍe-

kcie systemowi obrony pozostaje bardzo niewiele czasu na podjgcie decyzji i wystrzelenierakiet.Samo naprowadzenierakiety na nisko Iecqcy ceI jest takŽe k|opot|iwsze. Dodatkowq ochronq dla samolotu moŽe byó jednoczesnezastosowanieradiostacji zagluszajqcych praca radarów pze. ciwnika. MoŽna takŽe ograniczyówie|košó odbijanejod samolotuwilzki promieniowania, wracajqcejdo radarui ým samym do. datkowoopóžniéwykrycie' Jednak by moŽ|iweby.lowykozystanie powyžszych efektów naleŽy spďnié parg warunków. KonÍiguracjaaerodynamiczna samo|otumusi byó p|zystosowanado |otów na malej wysokoóci i wraz z odpowiednim zespolem napgdowym powinna zapewniaé jednoczešniema|e zuŽycie paliwa i duŽq, dochodzqcq do oko|o 1 Ma prgdkošób|i. sko ziemi. Natomiast radar pokladowy i system nawigacyjnypowinien zapewniaó mo. Ž|iwošóominiqcia wszystkich, šmierteInie niebezpiecznychpzeszkód terenowych,na których latwo sig rozbié.W |atach szešódziesiqých Amerykanietakiegosamo|otu,i to zdo|nego pzenosió broň jqdrowq nie mie|i,a wigc by nada|wykozysýwaó bom. bowce strategiczne musieli go dopiero stworzvé.

E"'d#iB

*ďE!{í!H*l{!Ě{|ďfitťlí

Czas decyzji pzyszedl w 1962 roku. Sytuacja wyglqdala wtedy nastqpujEco: Podstawq sil lotniczych Strategic Air Command stanowil poddŽwigkowybombowiec strategicznyB.52 w róŽnych wersjach' Najprostszq metodq bylo pzystosowanie go do |otów na malych wysokošciach.Byl wi:l. ki, malo zwrotny, niezbyt szybki, radary .latwo go wykrywaly a|e zabiera| duŽy ladunek uzbrojeniaa jego konstrukcjadopuszczala dlugotrwale loty na malych wysokošciach.Zmieniono wigc takýkq uzycia B. 52, dostosowano do niej kamuÍ|aŽ samo|otu i zainicjowano zmiany w ospzgcie. Chwi|owo moglo stanowió to rozwiqzanie problemu. W tym samym czasie nastqpilyzmiany w Waszyngtonie' Sekretarz obrony Stanów Zjednoczonychw nowej ekipie Johna Kennedy'ego Bobert McNamara uznal realizoprogram Wany w|ašnie rozwoju naddžwi9kowego samoIotu bombowego XB-70 Valkyrieza luksus o niewielkimznaczeniu prakýcznym. We wzešniu 1962 ro. ku program Va|kyriezostď wigc przerwany. TakŽe zakupione w niewie|kiej Iiczbie naddŽwigkowebombowce B-58 Hust|er nigdy nie staý sig znaczqcE silq w SAC. Same ýatowce juŽ po nie|edwie10 |atach

Rozwój konstrukcji

r

E

o

r !-

3

Makicla Í.unkcjonalrraprojektowanego B.L. Z |cwej strorry przodu kadlublr znajduj:1sig drnvi drl kahiny za|ogi, klítrc w proloÍypic z:rs|4piono wlazcm \ryewnece podwozi:r przednicgo.

1I t"

ý .9 E J

'i'*-.,-

E o

ě E o

Nlodel lt-l do badrrň lunclowych, który nlia| znircznie bogalsz,:1mechaniz:lcje skrirydc| niŽ zrcaIizowany poŽniej samoIoL

nieoczekiwanie zaczďy wykazywaéznaczne zužycie i zostaý Wycofane z eksp|oataclt.

Coraz bardziej potrzebny stawal sig noWy samo|ot przystosowany do wymogów nowych czasów. Prace studia|ne nad bom. bowcem naddŽwigkowym |atajqcym na ma-

|ej wysokošci(SLAB . SupersonicLow Altitude Bomber) prowadzonood 1961 roku. Íeraz byly kontynuowane w ramach pro. gramu''Forecast'. wymagania okreé|ajqcego odncšnie wszystkich tzech elementów amerykaňskiejtriady strategicznej.Ce|em studiów bylo stwozenie podstaw do budo.

wy samo|otuzdo|negopzenikaó w g|qbterytoriumpzeciwnika na malej wysokošci. Po zakoňczeniuprogramuprace prowadzono dalej,od 1963roku w ramachprogramu EFISA (Extended Flange Strike Aircraft)pošwiqconegojužwy|qczniebudowienowego samolotu. Nastgpny program AMSA (Advanced Manned Strategic Aircraft) zajmowal sig juŽ rozwaŽaniaminad róŽnymikoncepcjami konstrukcjisamolotu.W pracach szeroko ko|.zystano z došwiadczeňwynie. sionych z wojny w Wietnamie,szczegó|nie dotyczqcychwypracowanejtam takýki wojny powietzne.j, a lakžez najnowszychzdo. byczy techno|ogicznych' choóby opracowanych na potzeby programu"Apollo"- budowy za|ogowych statków ksiqŽycowych' Na poczqtku1969 roku rozeznanieodnošnie strukturyi wyposaŽenia pzyszlego samo|otuby|o juž na ý|e dobre, Že moŽna bylo sformulowaóÍorma|ne wymaganiad|a pzemys|u Iotniczego. amerykaňskiego Za|oženiakonstrukcyjnenowego strategicznego samolotu bombowego pzewidywaiy migdzy innymi,Že zamawianama. szyna ma byó wyposazonaw siInikiturboodzutowe, posiadaó skzydla o zmiennej geometrii,rozbudowany,choélatwy w obs|udze kompIeks urzqdzeň do radarowej obserwacjiterenu,precyzyjnegowyznaczania pďoženia ce|u,nawigacji,prowadzenia walki radioelektronicznej, oraz zintegrowany system diagnosýczny inÍormujqcyo sta. nie maszyny. Zrezygncwano natomiastz uzbrojenia deÍensywnegoýpu karabiny maszynowe|ub dzialkazakladajqc,Že aparatura elektronicznabgdzie w wystarczajqcym stopniuchronilasamoloi. W odpowiedzi na rozeslanezapotrzebowanieamerykaňskiefirmy |otniczez,loŽyiy projeký WstQpnetakiegosamo|otu'a tzy z nich zostaly uznane przez US Air Force za spelniajqce wymagania' Byly to oÍerty Íirm: Boeing, Genera| Dynamics, North American-Rockwe||. Po szešciumiesiqcach studiowania nadeslanych oÍertpodjgto decyzjg o powiezeniu budowy samolotufirmie NorthAmerican-Rockwe||, z którq pod. pisano umowq o realizacjitak zwanej Fazy Pelnego Rozwojuobejmujqcejbudowg piqciu protoýpów, w tym dwóch p|atowców do naziemnychprób struktura|r.ych. Na dostawca zespďu napgdowego (zamówiono poczqtkowo40 si|ników)wybranofirmgGe. neral E|ectric,której propozycjq uznano za

I

L- r, .* .í.t

-p--

t

áí-

:io ri

I--, ;J,,^ rnHUL 'rq Aln '" 'lt

---t

/

?

7

Roll out . picrwszego I' protolypu samololu B-t 26 oa'ldziernika

sit r.

Spotkanic lrzech pro1olypów B-1A. Do |oÍu przygotowIťany jesÚ drugi prototyp.

6

E o E i o (r o

lepszq niž firmy Pratt and Whitney. Sam Flockwellw roku 1972 wybral na dostawcg systemu,obejmujqcegoraelektronicznego dary, urz4dzenia umoŽ|iwiajqceprecyzyjne uŽycie uzbro1enia i dokladnq nawigacjg oraz bezpieczne |atanie na ma|ejwysokošci ÍirmgBoeing. Bokowania na temat systeprzeciwmów do wa|ki radioe|ektronicznej nika byly d|uŽszei skoňczyly sig w sýczniu 1974 wyborem na dostawcg firmy CutlerHammerAIL Divisions. Projelctwstgpny samolotu zakladal szerokie uŽycie materialów kompozytowych za. pewniajqcychzmniejszeniejego masy pzy zachowaniuodpowiedniejwýzymdošci e|e' mentów konstrukcyjnych,oraz umieszczenie záogi w katapultowanejkapsu|e ratunkowej klasy zero ze ro, zastepujqcej fotele katapultowane. okreš|onotakŽe, Že skuteczny ptze' krój odbicia radarowego(csPo)' decydujq. wykryciasamo|otuprzez Íacy o moŽ|iwošci dary pzeciwnika, musi byó dziesigciokrotnie mniejszynižw pzypadku bombowca B-52. Próba uzupelniania paliwa w locie. Pierwsry prototyp samolotu B-ltankuje z lalajqcego zbiornikowca KC-135.

W lecie 1971 roku prace nad samolotem zostaly czasowo pzerwane. Po ponownym, powtórnym pzeana|izowaniuwszystkich - pzede wszystkim íinansowych aspektów projektu prace wznowiono. Cenq jak4 trzeba bylo zap|aciéwobec Kongresu Stanów Zjednoczonych zazgodq na da|sze finansowanieprogramu bylo ograniczenie zamówienia do tzech platowców i czwartego do prób naziemnychoraz 27 si|ników. Na poczqtku 1973 roku rozpoczqto produkcjg eIementów do budowy pierwszego prototypu,okreš|anegojako latajqcyPojazd Nr'l (Air Vehicle No1 lub AV-1), majqcego otaymaó wojskowq rejestracjq 174o158. Prace nad nim ukoňczono ostatecznie jesieniq .l974 roku, tak Že pierwszy oficja|ny pokaz zwia4any z wykolowaniemsamolotu z ha|i móg| sig odbyó w zak|adachRock. we||awPa|mda|eWKa|iÍorni 26 paždziernika 1974 r' Zakres wykonanych pzy produkcji prototypu prac obejmowal 120000 godzin ba-

daň mode|iw tune|uaerodynamicznym, w czasie których sprawdzono40 róŽnych kon. figuracji aerodynamicznych maszyny, a póŽniej stworzenie 18000 rysunków konstrukcyjnych. Sporym osiqgnigciembylo spďnienie wymagaň odnošnieniskiejwidzia|nošci samo|otu przez radary. We wczešniejstosowanych przez US Air Force bombowcach ýpu B.52 wie|ki p|aski statecznik pionowy, plaskieboczne powiezchnie kaďuba, duŽe pylonyna uzbrojeniepod skzydlami,a takŽe osiem nieos|onigýchwirnikówsprgŽarek si|ników turboodzutowych stanowilo do. skonale reÍ|ektorypromieniowaniae|ektromagnetycznego,skladajqc sig na SPO wynoszqcy prawie 100m'. AV-1 mial znacznie koaystniejszy ksáalt. t.agodnie zaokrqg|ony kaďub g'ladkopzechodzqcy w skzyďa, powoduje znacznie wigksze rozproszenie odbijanego promieniowania radarowego. Wadq samo|otu pozosta|y ruchome w|oý powietrza do si|ników, poPzez które wiqz.

Rozwój konstrukcji Jedn4 z propozycji firmy Boeing bylo zastosowaniesamolotu B-747 -2OOFdo przenoszeniakilkudziesigciu pocisków samosteruj4cych. ka radarowa mogla stosunkowo swobodnie odbijaó sig od pierwszychstopni sprgŽarek si|ników napgdowych.Mimo pewnych niedoskona|ošci,prototyPosiqgnql SPo wynoszqcy zaledwie10 m'. AV-1 zosta| poddany serii prób naziemnych, po zakoňczeniu których 23 grudnia '1974roku odbyl dziewiczy 84 minutowy lot z Palmdale do bazy US Air Force Edwards, pi|otowany przez za|ogq zloŽon4 z pierWszego pi|ota Char|esa C. Bocka - szeÍa ob|aýwaczy ÍirmyRockwe|li drugiego pi|ota pulkownika Emila Sturmthala. Pierwszy |otbyl opóŽnionyo rok w stosunkudo pierwotnych založeňi o szešó miesigcy w stosunku do póŽniejszychusta|eňglównie z powodu niepzewidzianychograniczeň bu. dŽetowych w US Air Force. Piloci' któay trenowa|i|oý na AV-.l na wczešniejzbudowanych symulatorachlotu skomentowalijego pzebieg w nastgpujqcysposób ''Najwig. kszq niespodziankqlotu byl brak jakichkolwiek niespodzianek". Wkrótce rozpoczgly siq próby w |ocie. Samo|ot w ich trakcie odbywa| šrednio jeden lot w ýgodniu . resáa czasu byla zuŽywana na ana|izq zebranych danych. Sprawdzano moŽliwošci samoIotu powoIi zwigkszajqc stopieň trudnošci i komp|ikacji wykonywanychzadaíl' P r4k|adowo, dopie. .l0 kwietnia1975 roku ro w |ocie odbyým 1,5 Ma, a osiqgnigtopierwszyraz prqdkošé takŽe pzeprowadzono pierwsze tankowan i ew l o c i e . W porównaniu z dotychczasowymistra. tegicznymi bombowcami, samolot cechowal siq doskonalymi osiqgami' Prgdkoéé maksyma|na na duŽej wysokošci wynosila 2.2 Ma, na malejwysokošci1.02 Ma, a ekonomiczna0.8 Ma, pulap maksymalnywynosi| ponad 15000 metrów, promieň bojowy 8800 km. Maszyna zabieralaladunek bojowy 52160k9podwieszonyw komoze bombowej i na cáerech py|onach zewnQtznych. Samo|ot wyposaŽony byl w nowatorski system FL|R ÍirmyHughes umoŽ|iwiajq. cy dzigki kameŽe podczerwieni|otyna ma.

.l I 6

o

c

|ej wysokošci W nocy lub w zlych warun. kach atmosíerycznych.Bezpieczeňstwoza. lodze zapewniďa kapsu|a oddzie|ana od konstrukcjii opadaj4ca samodzielnie na spadochronach. Wyniki prób payniosly w 1976 roku kontraktna produkcjg seryjnq taech pierwszych samo|otów okreš|anych jako B-.lA, p|zygotowywanoteŽ porozumie. nie dotyczqce nastgpnych maszyn. Byl to kontrakt stu|ecia. Kosá cďego programu oceniano na í35.l m|d $, mial to byó najdrožszysamo|otw dziejach amerykaňskiego lotnictwawojskowego. Tymczasem trwaly prace nad nastgpnym Prototypem. AV-2, 74.159, który zostal poddany d|ugotrwalympróbom statycz. nym w zakladach Lockheeda w Palmdale. Badania zakoňczono w |ipcu 1975 roku, a samolot powrócil do zakladów Rock. wel|a w ce|u przygotowaniago do prób w locie. Drugim latajqcymegzemplazem zostal AV-3 o numeze 74-160, wyprowadzony z .16 sýcznia 1976 roku i ha|i montažowej .1976roku. AV.2 swój ob|atany 1 kwietnia pierwszy dwu i pól godzinny |ot odby| 14 czeruca tego roku. Egzemplaz AV-3 posluŽý do prób systemów ofensywnychawioni. ki i walki radioelektronicznej. Pierwszq Íazg prób prototypów zakoň.l976 roku i Vvtedyspra. czono We wzešniu wujqca pieczg nad calym pzedsigwzigciem Bada do Spraw Zakupów Systemów obronnych (fhe Defence Systems Acquisition Beview Council) wydala pzychylnq opiniq o samolocie zalecajqc zakup 244 maszyn seryjnych. Jednak nad programemznowu zaczďy

zbieraésig czarnechmury.Co prawdajeszcze w kwietniu1977 roku samoloty B-1 wygraý manewry US Air Fdrce naz}wane ,'CollierTrophy.''a parg dni póžniej|iczba wykonanych pzez samo|oý lotów došwiadcza|nychprzekroczy|a100, a|e jednoczešnie rozesz|asig pogloska o ogranicze. niu |iczby zamawianychsamo|otówdo okolo 150. Nowo wybrany prezydent USA Jimmy caner zaczq| naciskaó na rezygnacjgz produkcji B-1. Ogrloszeniew tej delikatnej sytuacji 1 maja 1977 roku informacji,Že cena jednostkowa samolotu osiqgnela 102 m|n do|arów okazalo sig gwoŽdziem do trumny. 30 czerwca 1977 roku nowy sekretaz obrony administracjiCartera Harold Brown og|osi| rezygnaclg z íinansowania programu B-lA na rzecz finansowaniaprogramu pocisków samosterujqcych, uznanych za broň bardziej przyszlošciowqi taňszq w po. równaniuz nowym bombowcem.Zdaniem Íachowców by|o to posunigcie bardzo kon. trowersyjne.W perspektywie stawiďo ono Stany Zjednoczone w niekorzystnejsytuacji strategicznejwobec modernizujqcegoswoje bombowce ZwiaVku Radzieckiego.Dla pzemyslu lotniczegodecyzja Browna oznaczala redukcjgzatrudnienia. Rezygnacja z produkcji samolotów nie oznaczala jednak automatyczniezawieszenia wszystkich prac zwiqzanych z samolotem oraz rqbania protoýpów, jak to gdzie indziej bywďo' Wyasygnowano íundusze konieczne do ukoňczenia czwartego eg. zemplarza AV-4 (16-0174),zbudowanego juŽ w 40% pierwszego egzemp|arzawyposaŽonego w komp|etnysystem awioniki de.

Drugi protoÍyp B-1 po dokonaniu niezbgdnych modyíikacji od 23 marca l.983 r. rozpoczql próby w |ocie wznowionego programu B-1B. - -:.

-:.:l:ilj

ó d

o

= o i

(r

".?.ے

Pierwszy prz.edseryjny B-tB w paždzierniku 1984 r. w bazie &hrards.

,'.,rtu:r

IX

do sluŽby od 1986 roku. Nowy, projektowa. fensywnej i Íote|ewyrzucane w miejsce kapsu|y ratunkowej,oraz na intensywne pró. ny od podstaw bombowiec móg|by byó ewentualniedopiero jego nastgpcq. by protoýpów w |ocie prowadzone d|a Dwie pierwsze koncepcje stwarzaly zdobycia došwiadczeňna temat pokonywa. nadziejgzapewnienia US Air Force szybkiej nia systemów obrony pzeciw|otniczej pzedostawy nosiciela skonstruowanego w ciwnika. Program badaň zostal zakoflczony 29 oparciu o juž istniejqcqmaszyne przy re|akwietnia 1981 roku. W jego ramach cztery ýwnie niskiejcenie. Jednoczešniewadami prototypy odbyly ogďem 347 |ohów w czaých rozwigaň byý: šcisla specja|izacja sie 1896 godzin. Pzebadano gruntownie ých maszyn i wynikajqca stqd niemožnošé uŽycia ich w innym ce|u, na przyklad do wszystkie systemy samolotów. Wykorzysýpodwano przy tym lotniczy poligon w Nevadzie klasycznego bombardowania, džwigkowaprgdkošé'niewie|kazwrotnošé, sluŽqcy norma|niedo ówiczeň w prowadzeNajďuŽszy |ot duŽa sy|wetkauniemoŽ|iwiajqce niu wa|ki radioe|ektronicznej. ewentua|ne przenikanie w glqb obrony przeciwnika, a wykonany zos|a| przez trzeci protoýp w |i. pcu 1980 roku - trwal on 11 godzin. Najwigwigc pociski moŽna by odpa|ió wylqcznie poza streÍqobrony pzeciwnika. Na decyzjg kszq prqdkošó Wynoszqcq2,2 Ma osiqgnq| drugi prototyp w dniu 5 paŽdziernika.|978 wyboru musiala wpýnqó šwiadomošé,Že systemy broni stazejq sig na ogď szybciej roku. Po zakoňczeniu wyznaczonych im w badaniach programów' pierwszy i drugi egniŽ ich nosicie|e a wiqc samo|ot,o ile jest zemp|arz zostaly zakonserwowane do ďuwystarczajqcouniwersa|nymože byé ko|ejgotmalego pzechowywania. no przystosowywany do nowych generacji Tymczasem trwaly prace konstrukcyjne broni. Zaletq B-1 byla jego nowatorska konnad zwycigskimi rywalami B-1, pociskami samosterujqcymi.W ich trakcie okazalo sig, strukcja dajqca wie|kie moŽ|iwošciwykonyže te bardzo udane pociski wymagajq nosi. wania róŽnorodnych zadaň bojowych, kocie|a - p|atformystartowej,który pzeniesie niecznošóý|ko niewie|kichzmian w istnieje na pozycje skqd mogq zaatakowaénakajqcej i sprawdzonejw praktycekonstrukcji. Za FB-.|,|1pzemawiď najkrótszy okres zane cele i tam je odpali. Prowizorycznie przystosowaprob|em ten mog|o roan,tiavaé czasu potrzebny do wprowadzenia go do pierwszej |ini, zaš sama maszyna zosta|a nie do tego celu bombowca B-52. Dla US juž gruntowniesprawdzona w czasie wie|o. Air Force nakazem chwili stalo sig jednak szybkie przygotowanie nowych samolotów letniej eksploatacji oraz w czasie wojny wietnamskiej. mogqcych w perspekýwie pelniétg ro|9' Pzygotowano kilka koncepcji nowego Wartošó B-1 jako nosicie|a pocisków samo|otu. Pierwsza zakladďa uŽycie jako moŽna bylo szybko zweýikowaó w oparciu nosiciela samolotu Lockheed C-5 Galary o badania odpowiednio zmodýikowanych egzemplar4. Na poczqtku 1980 roku zazabierajqcego pociski oraz wyrzutnig umoŽ|iwiajqcqich wystae|iwanie w |ocie z latwierdzono finansowanie paebudowy tzedowni. Nastgpna podobnie wykozysýwďa ciego protoýpu na nosicie|a pocisków samolot komunikacyjny8-747. Pzeladowysamosterujqcych. Samo|ot zosta| zmodyÍi. kowany i poddany badaniom na pzďomie wa|na wyzutnia miala sig miešció w pÍzedniej dolnej czgéci samo|otu. Rozwiqzanie |at 1980.81. Wyniki prób i ana|izg eÍekýwnošcizastosowaniaposzczegó|nych konce. to przypominďo konstrukcjg i rozmieszczepcji wraz z kosáorysami pzekazano do nie dziobowych aparatów torpedowych na okrgcie podwodnym. Ko|ejnazak|adďa wyoceny nowo wybranemu prezydentowi Stanów ZjednoczonychBona|dowiBeaganowi. korzystaniedo ých zadaň bombowca B-1 W atmosfeze nieukrywanejpzez prcodpowiednio przystosowanego do ich wyzydenta rywa|izaojiz ZSRR, którego wojska konywania. Ostatnia pzewidywa|a uŽycie wlašnie weszý do AÍganistanu,w sytuacji do tego celu bombowca FB-l11 w nowej wersji z ými samymi si|nikami co B-1. Nie rozpatrywano koncepcji budowy nowego Lqdujqca kapsu|a ratunkowa samoloÍu B-l.. bombowca od podstaw, gdyž bylo to nie. Po rozpoczgciuprogřamu B.tB próby z niq moŽ|iwe w zďoŽonym horyzoncie czaso. przerwano. wym. Potzebny by| samo|ot zdo|ny wejéé

šwiadomošciistnienia nowego bombowca Tu-160 mocny czlowiek Ameryki podjql decyzjg wprowadzenia do sluŽby bombowca B.1 jako naddŽwigkowego nosicie|a poci. sków samosterujqcych,zdo|nego do pene. tracji przestrzeni powietznej przeciwnika. Nowe zamówienie opiewajqcena í0o sáuk samo|otu zostďo zaaprobowane przez Senat w grudniu 1981 roku. Na realizacjg pzeznaczono niebagateln4 sumg 20.5 miIiardów doIarów' Zakladano, Že by samo|ot,zaprojektowany jednak parg lat wczešniej,mógrlspďniéwymagania muszq byépzeprowadzone pewne modyfikacje,a mianowicie:modernizacja si|ników w ce|u zapewnienia wigkszego zasiggu popzez zmniejszeniezuŽy-

6

š o

cc !

Rozwói konstrukcji

€'*#;1::.=:-Ti

Koícowa faza montažu B-18 w zakladzie w Palmdalc.

d F 6

o

= o I

cc

:.

.)!

'lel*"

/'

ts\

Ml

postgw pÍognozowaniu bia pa|iwa,ko|ejnaredukcjaodbicia radaro- to z trudnošciami pu radzieckichbadaň nad nowymi generaweio samo|otu,zmniejszeniewie|košciprocjami uzqdzeá radarowych,wobec których mieniowania maszyny w zakresie promiedotqd pzewidywany do uŽycia na B-1 syniowania podczerwonego, zastosowanie stem bqdzie bezradny. Po ana|izie wyznacyfrowegoiystemu kontró|ilotu, radaru doczono AtL Division - dziá ÍirmyEaton Corpi".o*"Ři"go do obserwacji ý|nej sÍery poration na dostawca nowej wersji tego przestzeni wokol B-1 zapewniajqcego wyuz4dzenia. Jednoczeénie podjgto decyzjg i
polegajqcejna zminima|izowaniu kosztów samo|otuw celu uzyskaniazgody Kongresu na jego zakup, Zak|adano,Že latwiej b9. dzie kupió taňsz4 wersjg, a potem staraó siq o stosunkowo niewielkie sumy na dodatkowe wyposaŽenie. Zakres zmian spowodowal nadanie opracowywanejwersji oznaczenia B-.lB. Po wykonaniu koniecznych prac proje. ktowych w celu paeprowadzenia prób w |ocie zdecydowano sig wznowió |oty odpo. wiednio pzebudowanych protoýpów drugiego i czwartego,podczas gdy egzemplarze pierwszy i tzeci stanowilyŽróďo czQóci zamiennych. Drugi protoýp, na Ía|isukce-

Porównanie w|olów powielrza do silników. Po prawej wlot samo|olu B-l'B o stalej geometrii zawieraj4cydodatkowekierownice powielrza przeslaniaj4ce wirniki sprgŽarki si|nika.

\ \ \

.t e o

----*

-.ař

,

su jakim byla decyzja wprowadzenia go do linii, zostal pokazany na Salonie Lotniczym Farnboroughwe wrzešniu1982 roku' Lecqc na sa|on samo|ot wykona| najd|užszyw swojej dotychczasowej karieze 28 godzinny lot - z USA do Wielkiej Brytanii.Po drodze w czasie miqdzylqdowaniaw bazie Andrews pod Waszyngtonem dokonano prezentacji samoIotu przedstawicieIom po|iýcznego i wojskowego establishmentuStanów Zjednoczonych. Po powrocie z wystawy samolot zwrócono Bockwe||'owiw ce|u paeprowadzenia pzebudowy. Po jej zakoňczeniu, próby w |ocie rozpoczgly sig 23 marca 1983 roku a zakoňczyly 30 |ipca 1984 roku. Podobnie bylo z drugim pzeznaczonym do badaň egzemp|azem. Próby zap|anowanona 1100 godzin |otów' Bezpošrednio po zakoňczeniu testów 28 sierpnia doszlo do tragicznego wypadku. W czasie |otu na ma|ejwysokošci za|o. ga utracilakontrolgnad maszynq z powodu awarii systemu pzelaczania paliwa migdzy zbiornikami,która doprowadzi|ado niekon-

|'a w Pa|mda|ewykďowal pierwszy seryjny samo|ot B-1B nr 82-001. Rozpoczql próby W |ocie 18 paždziernika1984 roku, ki|ka miesigcy przed planowanym terminem. Pierwszy operacyjny samolot B-1B zostal przekazany do eksploatacji 29 czerwca 1985 roku. B-1B zostai zasadniczo pzekonstruowany w stosunkudo wersjiB-1A.Zrezygnowano z kapsuly ratunkowejna rzecz typowych Íote|ikatapultowanych.Zmieniono system walki radioelektronicznej,zwigkszono pojemnošózbiornikówpa|iwa,zmodernizo. wano silniki,zmienionow|oý powietza do siIników, szeroko zastosowano materiďy kompozýowe. Masa startowa samoIotu wzrosla w stosunku do B.1A o okďo 40 ton (blisko25%),co spowodowane bylo paede wszystkimwzrostem masy ladunku bojowego ipaliwa. W eÍekcie zmian konstrukcyjnych osiqgnigto dziesigciokrotniemniejszq wartošó skutecznej powiezchni odbicia pro. mieniowaniaradarowegoniŽw 81.A. obec.

cznie 101 samo|otów,Bockwe||zrea|izowa| do 1987 roku. Nie podjgto powaŽniejszych dziďaň w ce|u zwigkszenia |iczby wypro. dukowanych samo|otów, a B-.lB stal sig pierwszym i ostatnim produkowanymseryjnie wariantemsamolotu. Z nutq pewnej ironii moŽna stwierdzió,Že B1B ďd sig oÍiarqtego samego wyšcigu zbrojeň' którego bý dzieckiem'W sytuacjigdy Rosjanieopanowalitechnologigbudowy podobnegosamolotu,jak i znaczniezmodernizowali swoje systemy obrony pzeciwlotniczej, Amerykanie pzenieš|i wysilek na nastepny, wy2szy poziom koncentrujqcsiq na konstrukcji nowego ..niewidzia|nego'. d|a radarów bom. bowca. W wyniku ých prac powstda konďrukcja samo|otu&2 íirmyNorthrop. Mimo, Že B-2 jest znacznie nowoczešniejszy od B.1B to z pÍqczyn po|iýcznych (koticzqcasig zimna wojna) i Íinansowych (B-2 jest nieziemsko drogi i powstanie ich bardzo niewie|e)uzupelni on jedynie ílotg B.1B. Paypuszcza sig, Že pomigdzyoboma samolotami zostanie dokonany podzial 1*.

,". li

r'y

-.

!

jie. .

L,

'*.\

E ,9 6 o

: 6 I

E

{

&r

3*'

Y{

,.

B-1B w |ocie odwróconym na bardzo niskiej wysokošci. Rzadka okaqia do zobaczenia kamuÍlaŽu spodniej czgšci samololu i obrysu komór uzbrojenia.

tro|owanychzmian pďoŽenia šrodka cigŽ. koéci samo|otu. Za\oga skorzysta|a z ka. psuly ratunkowej'Niesteý, system ratunkowy nie zadzia|al w pďni poprawnie i nieustabilizowanakabina silnie udezyla przedniq czgéciq w ziemig powodujqc |iczne kontuzje za{ogi.W ich wyniku szef ob|aýwaczy ÍirmyRockwe||Don BeneÍie|d'bedqcy w Íatalnym|ocie pi|otem,zmarl. obraŽenia pozostalych cz|onków zalogi nie byly tak ciqŽkie. Szešó dni póŽ niejzzakladów Rockwel-

nie wynosi ona okďo .l m.. D|a porównania: wartošéta d|a eksp|oatowanychobecnie samo|otów myš|iwskichwynosi okďo 5 m., zaé samolot Cessna .l72 Mathiasa Rusta' który po pae|ocie nad terytoriumZSRR wy|qdowď na Placu Czerwonym w Moskwie mia| SPo dwukrotniewigkszq niŽ B.1B (na|eŽypamigtaé,Že jedynym ladunkiem |e. ciutkiej Cessny byly kanapki i kamera pilota, podczas gdy B-1B zabiera na poklad ladunek 6 ton bronijqdrowej). Zamówienie USAF, obejmujqce ostate-

zadaá uwzg|gdniajqcy ich možliwošci, po|egaj4cy na przejgciu przez nowoczešniejszego B-2 trudniejszej roli nosiciela pocisków SBAM (Short Range Attack Missile) i wyznaczeniu B-1B zadania pzenoszenia pocisków samosterujqcych daIekiego zasiggu. Jeden z tzech istniejqcychdo dzisiaj prototypóW B1-A znajduje sig w zbiorach The United States Air Force Museum w bazie US Air Force Wright-Patterson w Dayton w stanie Ohio.

Opis konstrukcii

a o

ó g Y 6 N

E

a

El -t g jest strategicznym samolotem bomnosicie|em rakiet i pocisków Pbowym samosterujqcychdalekiego zasiegu, z caeroosobowqzalogq. o konstrukcjipďskorupowej z Kaďub wrggami i poďuŽnicami zbudowany jest pzewaŽnie ze stopów a|uminium (2025 i 7075). Platowiec zostal zaprojektowany zgodnie z regu|q pó|. Kaďub sklada sig z pigciu sekcii: pzedniej, pzedniej WewnetŽnej, centrop|ata,Wewngtrznejý|nej i ý|nej (dwa ostatnie segmenty produkowane sq pzez zaklady LW - Vought Aero Products Division). W dziobie samolotu znajdujesig antena radaru pokladowego przykryta dielektrycznq oslonq z kompozytu wzmacnianego w|óknem kwarcowym.W górnej czgšci nosa za anten4 umieszczonosondg systemu uzupel.niania paliwaw locie.Dalejznajdujesig kabina cáeroosobowej za|ogi usytuowanej para. mi: z przodu siedzq obok siebie,z lewejpierwszy| z prawej drugi pi|ot' z ýu operatorzy oíensywnychi obronnych syďemów uzbroje' nia. Bezpieczeňsňrozďodze zapewniajqdostosowahe do R1 B fotele katapultowaneklasy 0-0 Weber ACES ll . KatapultowanieodbyCharakterystyczny'

# T$:

latwy do rozpozrrania

wa sig popzez odrzucane pzed odpaleniem Íote|ik|apyw grzbiecie kaďuba. organami sterowania pi|otów sq pedaty i drgki sterowe co iest zadkošciq w samo|otachtej wie|košci(w maszynachbombowych itransportowychstosujesig czgšciejwo|aný). Zaloga zajmuie miejsca w samolocie przy pomocy elektrycznie opuszczanego trapu W dnie kaďuba za goleniq i os|onq podwozia przedniego. Z obu stron paedniej sekcji kaďuba znajdujq sig kompozytowe powiezchnie ustateczniajqceo regulowanym^kqciewychylenia i ujemnym wzniosie 30'' O kqcie wychylenia tych powiezchni decyduje uklad sterowania'który w oparciu o wskaza. nia przyépieszeniomierzywypracowywuje elektrycznesygnaly sterujqce.Zadaniem tego ukladu jest kompensacja pionowych i ňoziomych ruchów pzedniej czgšcikaďuba w turbulentnejatmosÍeze' Pod kabin4 znajdujesig komora podwozia pzedniego chowanego do pzodu. Nieco pzed dodatkowymi powiezchniami ustateczniajqcymiwystajq z obu stron kaďuba dajniki cišnieniadynamicznego,po dwa zkaŽdej strony We wczesnych B-1B' po trzy zkazdei strony w póŽniejszych.Za plecami

boczrry obrys kadluba, gondo| silnikowych

zďogi w pzedniej sekcji umieszczonop|zedziď awioniki oraz system k|imatyzacjiz ukladem regulacji ciénieniai temperaturyw kabinie. Na gzbiecie kaďuba miqdzy k|apami ratunkowymioperatorówsystemów znajdujq sig: antenasystemu UHF-1/TACAN,a za niq antena systemu lqcznošci sate|itarnejSAT. CoM' Na bzuchu samo|otumiqdzy oďonq radarua komorq przedniego podwoziaznajdujq siq ko|ejnood pÍzodu:antena radaÍu dopplerowskiego, c^ery anteny radiowysokoéciomierza,a za komorq podwozia pzedniego antena markera. Wngtze pzedniej wewngtznej czgéci kaďuba zajmujq dwie pzednie komory bombowe i umieszczonewokď nich zbiornipzedni nr 1 o pojemnoéci18750 ki p^a|iwa: dm" oraz pzedni Wewngt]znyo pojemnošci 22670 dm". Na gzbiecie sekcji znajdujesiq antena systemu lFF, a z boku szablaste anteny deÍensywnychšrodków wa|ki radioe|e. ktronicznej.Inne anteny tego systemu ukryte sq w krawgdzi natarcia w pzejéciu skrzyďo - kaďub pod die|ektrycznymioďo. nami. Za drugq pzedniq komorq bombowq znajdujq sig dwie mďe anteny systemów wa|ki radioeIektronicznej. deÍensywnych

i usÍerzenia pionowego B-1B.

!

; o 6 d 6

p d

ú

10

^{ntenaradiolokatora APQ-164 ze skanowaniem fazowym nie jest zasadniczo nieruchoma i moŽebyó obracana w niewielkim zakresie. Glównym zespďem konstrukcyjnymsekcji centrop|atajest keson, który pelni teŽ ro|q glównego zbiornikapaliwa o pojemnošci 12234 dm". Za nim znajdujesig tylna komora bombowaa nad niq ý|ny zbiornikpa|iwa nr 3 o pojemnošci13992dm". Pod spodem umocowanesq gondo|esiIników.Migdzy nimi znajdujqsig wneki podwozia glównego a na ich dnie antenysystemulFF. Ty|na czgšékaďuba zawiera we wngtau zbiornik kadlubowy nr 4 o pojemnošci 30755 dm", a za nim ogonowy pzedzial ele. ktronicznych systemów walki radioelektro. nicznej z licznymi antenami wystajqcymiz obu stron i od dďu ogona. U nasady statecznika pionowego z przodu wpisana jest w jego obrys antena krótkoÍa|owa. Skfrydta samolotu stanowiq konstrukcjg wo|nonošnq,pólskorupowq,kesonowq. Skladajq sie z centroplatai ruchomych zewngtrznych czgšci skrzydel. Centroplat jest e|ementemkadluba, jego spawany dyÍuzyj. nie z blach ze stopu tytanowego keson stanowi podstawg d|a zewngtrznych czgšci skrzydel. lch osiami obrotu sq swoznie odkuwane ze stopu tytanowego6AL.4V' kaŽdy umieszczony w dwóch loŽyskach ze sta|i jednego nad, drugiegopod osiq. sferycznej, Do nich mocowane sq dwie pýý oslonowe wykonane technologiq skrawania, wraz z uszVwnieniem,z pojedyňczych p\rt ýtanowycn. Zmiana pďoŽenia ruchomych czgšci skrzydď odbywa sig przy pomocy dwóch par silowników šrubowych napgdzanych pízez c^ery si|niki hydrau|iczne.Do ich zasi|ania moŽna uŽyó dowo|nych dwóch z cŽerech obwodów insta|acji hydrau|icznej samofotu. Uklad jest zabezpieczony pzed asymetrycznymwychyleniem skrzydel mechanicznym sprzgŽeniem obu zespolów lofosk przy pomocy walu. Polqczenia nieruchomych i ruchomych czgšci skrzydel zaopatzone sq w oproÍi|owaniauszcze|niajq. ce i zabezpieczď1qceprzed twozeniem sig szczeliny w czasie lotu. Zewngtzne czgšci skzydel sq konstru. kcjami pólskorupowymi,z dwoma Írezowanymi džwigaramii Žebrami, oraz jednoczg. šciowymi segmentami do|nego i górnego pokrycia Írezowanymiz plyt dura|owych z integralnym usztywnieniem. Uszczelnione kesony pďniq ro|9 zbiorników o cďk^owitej sumarycznej pojemnošci 19370 dm". Na koňcu skzydď znajdujqsig šwiatlapozycy1-

.= ó E

ne. Koňcówki skrzydel, owiewki przejšcia skrzyďo-kaďub i niekóre inne e|ementywykonano z kompozytuepoksygraÍitowego. Zewngtrzne czgšci skzydď majq regu. lowany kqt skosu w zakresie od 150 w locie z ma|qprgdkošciqdo 67030,w |ociez duŽymi prgdkošciami.Na nosku zewnqtznej czgšcikaŽdego skrzyďa znajdujesig po siedem sekcji s|otów wychy|anych o kqt 20o pzy starcie i |qdowaniu.W czqšci splywo. wej znajdujqsig k|apyszcze|inowepo szešó sekcji na skrzyďo o maksyma|nymwychy|eniu w dol do 40' natomiastna górnej powierzchni bezpošrednioprzed k|apamizainsta|owano,po cáery sekcje na skrzyďo, pzewychyrywacze-.hamulce.aerodynamiczne lane w górg o maksyma|nie70u, pelniqce takŽew |ociez malymi prgdkošciamiro|9lo. tek. Zasadniczo ruchome powiezchnie skrzydel poruszane sq przy pomocy ukladów e|ektrohydraulicznych z |inkami,ciggnami, popychaczami i dŽwigniami kqtowymi. Wyjqtekstanowiqzespo|ydwóch zewngtznych Przerywaczy na kaŽdym skrzyd|e poruszane elektrycznie.

Usterzenie pionowe o konstrukcji k|asycznej, wo|nonošnej, kesonowej, džwigarowej, zbudowane ze stopów tytanu i a|uminium.W koňcówce statecznikapiono. wego znajdujesig antena radiolatarniwcho dzqcej w sklad radio|okacyjnegosyďemu okreš|aniapďoŽenia wzg|gdem innych samo|otów, np. w czasie uzupelnianiapa|iwa |ub |otu szykiem. W pogrubionym spýwie znajdujesig pod dielektrycznqoslonqantena poszukujqca sygnalów stacji radioIokacyj. nych paeciwnika, wchodzqca w sklad syste. mu WF|E. Trzy.czgšciowyster kierunku wychyla siq do 25ow obie stronysymetrycznie. Pýowe ustezenie poziome moŽe byó wychylane synchroniczniew zakresie do 10" w górg i 25" w dď spďniajqc ro|9steru wysokošci|ub róŽnicowow zakresie do 20o w górg iw dď pďniqc ro|9 |otekwtedy, gdy kqt skosu skzydď jest wigkszy niŽ 45o. Poruszanie sterami realizowanejest przy pomocy mechanicznegoukladu sterujqcegoz silownikami hydraulicznymi.Uklad elektryczny pďni ro|9insta|acjiawaryjnej.

Ten sam samoloÍw widoku z przodu i z Íýu.

i o 6 d

= @ d

Opis konstrukcji

.t

I

s

t4.'

'.*. .áF .*

i-,. *1.

, {rl! . ,

IL'Ě; I

t

Przód kadluba i szczegó|y podwozia przedniego oraz drabinki prowadzqcej do kabiny zalogi. r-

otrťarte komory uzbrojenia - ich *ngtrze jesl malowane tradycyjnie na bialo.

r? {{

il

t't I ,q--\t!

!-Qr f'{

I

-t

Szczególy podwozia g|ównego.

{

cÍa

Opis kon

š O l

tg 6

:t

-ó

6;

.š -<

Š.ar..*"

JgsíňJluba

Podwozie

z cenÍroplatem i gondolami zespo|ów napgdowych.

twia fakt, Že si|nik ma 95% wspó|nych ele-

hydrau|icz- mentów z si|nikiemF110 stosowanymiako trójzespolowe,

nie chowane w |ocie.KaŽdy zespol podwo. zia g{ównego,wciqgany do komoryw kad|u. bie, zaopatzony jest w wózek z dwoma pa. rami kói ustawíonymijedna za drugq. Zespď podwozia pzedniego chowany do ko. mory.* pzedniej czgšci kaďuba posiada ou'é kď obok siebie i jest sterowany hybraů|iczniew czasie ruchu po ziemi. Wszy. stkie zespoly wyposaŽone sq w hamu|ce wgglowe Goodyear z systemem pzeciwpoš|izoowm oraz W amortyzatoryo|ejowo-ga'o*:". ('" glówne majq šrednica0.6 m, 30Warstwoweópony o cišnieniuw ogumieniu 15,2..l9 MPa. Kďa podwozia pzedniego majq šrednicao.41m, 22-warstwoweopony o óišnieniuw ogumieniu 14,5 MPa (wszy. stkieoponyíirmyGoodrich).

ZesPctl napedowy sklld9 si9 z

naped samo|otów myš|iwskich F-16C/D' oráz.so%e|ementówwspó|nych z napgdem samoIotów.zbiornikowcówKc.1 35R. Rozwój konstrukcji byl bardzo szybki' Gotowy F1O'i-GE-102zostal poddany badaniom non-stop w hamowni symulujqcym dziesiecioletni okres pracy z wykonaniem 9427 |ótów i 4713v,t|4czeádopa|acza. Badania wykazaly, Že w ramach modernizacji udďo iig osiqgnqó ciqg o 5% wigkszy i nieco mniejsze zužyciepa|iwaod zakladanego. .|27omm Si|nikF101-GE-102o šrednicy i d|ugošci5156 mm sk|ada sig z nastgpujq. podzespolów: cych - 3-stopniowegowentylatoraz wirnikami z lopatkamiqdanowymi.Pzeplyw powietza 122 kgls, stopieň dwupzep|ywowošci0'87' stopieňsprgŽaniapowyŽej3; - g.stopniowejspreŽarkio stopniu spre-

czterechiwuprzepýwowych silników turbo. odautowych F101.GE-102 Íirmy General Zakofrczenie kadluba i usÍerzeniepionowe B.tB. Electric z dopalaczami, o ciqgu 136'9 kN' zamontowanychparami w gondolach pod centroplatemw pob|iŽuérodkamasy samo|otu.ÚmieszczeniecigŽkichsi|nikóww ým mieiscu u|atwia zachowanie statecznošci szcžegó|niewaŽnejw |otachna malejwyso. košciw turbulentnejatmosÍeee. Silniki sq wersjq rozwojowqmodelu XFbudowanegospecjalniedla sa101-GE-1OO mo|otuB.1. Protoýp zostal poddany badaniom naziemnymw hamowniAir Force's Arnold Engineering Center w Tenessee w okresie od kwietnia 1972 roku do marca .t974 roku. Pierwszy lot B-1 by| jednoczeš. nie dziewiczymlotemsi|ników' Gdy administracja Bonalda Reagana wznowila program B-.l w Íirmie General Electric przystqpionodo prac nad modelem Žadaniemsi|nikówmialo byó F101-GÉ-1ó2. teraz podniesienie w powietrze samolotu o cáerdiiešci ton cigžszego.Spelnienie tego warunku wymagalo zwigkszenia ciqgu' co osiqgnigto poprzez podwyŽszeniatempera. tury.-gazówpzed turbinq oraz wzrost zuŽyciá pá|iwa.Stalo sig to moŽliwepo zastosowaniu stopów niklu na lopatki turbin niskiego i wysokiego cišnienia.Dzigki temu uda|o šietakŽe zachowaó okres migdzynapruv,lczy uuyno"tq"y 3000 godzin pracy. S.ilnik ma búdowg.modulowq.Remonty i obs|ugg ula.

Žania powyŽej10; - pierécieniowej komory spa|ania; - 1.stopniowejturbinywysokiego cišnie. nia z chlodzeniemwarstwowym; - 2-stopniowejturbiny niskiego óišnienia; - dopa|aczaz mieszaczem gazów przepýwu zewngtrznego z WewnQtŽnym; - dyszy wylotowei; .skrzynki napgdów agregatów. Si|nik jest produkowany w na|eŽqcych do General Electric zakladach Evendale Group w ohio' We wrzeéniu1983rokupzekazano wojsku pierwszq partig41 si|ników. Kontraktobelmuje dostawg 469 silników za sumg okolo dwóch mi|iardówdo|arów.

lnstalacie

samo Instalacja Paliwowa lotu sklada sig z integralnychzbiorników w skrzyd|achi kaďubie mieszczqcychlqcznie 88450 kg pa|iwa. Dodatkowo moŽna zain-

E 3 o

d

6

..

1,9/ ,Y/ /

B-1B

Nr 86-0110

SamolotnaleŽydo 319thBomb Wing stacjonujqcegow Grand Forks AFB. Luty 1993.

i ,

Opis konstrukcji

i

\t .r/-\_

\\

\)

Q

Y

\

N

sta|owaépodwieszane zbiorniki pa|iwa W cwóch przednich komorach bombowych. ?ozmieszczeniempaliwa w zbiornikach i czetaczaniem go migdzy nimi steruje .ryspecjalizowanysystem Simmonds Precision. Poza zapewnieniemzasilaniasilnikom system sluŽy do zapewnienia wlašciwego ooloŽenia órodka masy samo|otu' za|ežnie cd warunków|otu.By umoŽ|iwiójego praca lve wszystkichÍazach |otu pojemnošózbiorników jestwigkszaniŽ dopuszcza|natak, Že lawet w pďni zatankowanysamo|ot ma jeszcze puste pzestrzenie w zbiornikach (wyoelnione azotem). Samolot jest przystosowany do uzupďniania pa|iwa w |ocie po. oÍzez koÁcówke sztywnego pzewodu pa|iwowego. hy d ra u licz n a ln stalac ja sklada sig cáerech nieza|eŽnych uk|adów hydrau|icznycho cišnieniu27.6 MPa, každy zasilany pzez pompq hydraulicznqnapgCzan1 przez inny silnik samolotu. lstnieje rnoŽ|iwošóprze|1czania obwodów w przypadku awariijednegoz nich w celu podtzymania dzialania najwaŽniejszychodbiorników energii hydraulicznej. Bezerwowym 2ró d|em energii hydrau|iczne1oraz stabiIizatorem wie|košcicišnieniaw insta|acjisq gazowe. Cišnieniegazu hydroakumu|atory 1,103MPa. w hydroakumulatorze |nsta|acjahydrau|icznas|uŽydo napgdu mechanizmów zmiany skosu skzydď, ruchomych powiezchni aerodynamicznych, podwozia wciqganego, pokryw komór bombowych. Powstala we wspďpracy z Íirmq Abex. elektry czna zalnstalacja si|ana jest z trzech sta|oprgdkošciowych prqdnic prqdu zmiennego o mocy 11skVA napgdzanychprzez silnikinapgdowesamo|otu' W jej sklad wchodzq cáery zespoly trójfazowych szyn zbiorczych prqdu zmiennego 23Ol24OV, 40O Hz. W instalacjizastosowano samotestujqcysystem multiplekserowy Harris EMUX pracujqcy z wykorzystaSterujeon wszystkimi niem minikomputrów. glównymi podsystemami samolotu zbierajac, pzetutazal4c i pzekazujqc z punktu do punktupzez wspó|nqszyng danych sygna. ý z odda|onych Žródď. Do przesylania da. nych sq wykorzysýwane kab|e dwuprzewodowe. EMUX steruje takimi Íunkcjamijak dystrybucjaenergii elektrycznejdo poszczegó|nych podsystemów i elementów awioni. ki, wyposaŽeniasi|ników odzutowych, insta|acji kIimaýzacyjnej,pa|iwowej'mechanimezmu wciqgania podwozia,ošwiet|enia, chanizmu kontrolii zrzulu uzbrojenia.EMUX pozwofifna uzyskanie znacznych oszczqdnošci na masie i wie|košciurzqdzeň. Jako pomocnicze jednostkizasilajqce APU (Auxiliary Power Unit)s|uŽqdwa agregaý e|ektry. czne zamontowane pomigdzy parami silników napgdowych zasi|ane z pomocniczych si|ników turbinowych Íirmy Garrett. |ch za. sadniczym zadaniem jest wytwazanie energii elekrycznejniezbgdnejdo rozruchusilników napgdowych samo|otu bez udziďu UmoŽ|iwiato operozasi|ania|otniskowego. wanie z wysunigých |otnisko ubogim wyposaŽeniu,a w sytuacjach awaryjnychzasi. lanie podstawowego ukladu szyn zbiorczycn. skontlenowa, Instalacja struowana pzez bryýjskq ÍirmgWest|and, ze. sluŽydo zasi|aniawt|en indywidua|nych stawów t|enowych za|ogi (but|e' reduktory, maski),zestawów awaryjnychw fote|achka. tapultowych oraz ulatwia awaryjny rozruch siInikóww powietrzu. gašnicza sklada InstaIacja sig z cáerech zestawów pzeciwpoŽarowych

Górna powierzchnia ruchomej czgšci prawego skrzydla. Górna powierzchnia usterzenia poziomego.

í--**".:-,".*; ;ř

rozmieszczonychna cáerech si|nikachnapgdowychsamolotu. Insta lac ja k lim aty z acy jn a zostala zbudowana przez firme HamiltonStandard.

WyposaŽenie

Na pokladzie samolotu znajdule sig standardowydIa amerykaňskich samoIotów zestaw GFE (GovernmentFurnishedEquipment) zawierajqcy systemy lqcznošci, sy. stem idenlfiikacji swój.obcy |FF' system |qdowania wed|ug pzyrzqdów |LS, system komunikacji wewngtrznej,podstawowe uzqdzenia nawigacyjne i pi|otaŽowe,wysokošciomiez radarowy firmy Honeywe||ASN131 SPN/GEANS podobny do zastosowanego w B-52, radiolatarnigratowniczq,transponder (radarowe uaqdzenie odzewowe). Zestaw umoŽ|iwiaodbywanie |otów po drogach lotniczych wewnqta USA zgodnie z przepisami.Maszyna jest wyposaŽonaw ze. staw |qcznošcisate|itarnejSATCOM. Samo. |ot nie zostď ze wzg|gdów ÍinansowychwyposaŽonyw sate|itarnysystem nawigacjisa. te|itarnejGPS' choó istniejepotencjalnamo. ž|iwošówyposaŽenia go w niego w przy. szlošci (obecnie kosá odpowiedniego uzqdzenia bardzo zmalal). Nad bezpieczeňstwemi pzebiegiem |otu czuwa automatyczny, poczwórny system sterowania lotem AFCS (Automatic Flight Control System).Kontrolujeon kurs i stabilizuje pďoŽenie w pzestzeni samo|otu,wy. sokošó i prgdkošó |otu, a takŽe š|edzi

zeŽbq powierzchniziemi. system pracujew dwóch podstawowychtrybach: utrzymywa. nie zadanego kursu i bezpiecznego pďoŽenia w pzestzeni oraz nawigacja z podejšciem do |qdowania. Jego rdzeniem jest centraInykomputer piIotaŽowo.nawigacyjny wspó|pracujqcy m.in. z centra|q danych aerodynamicznych, Žyroskopowym syste. mem stabilizacji,odbiornikamiradionawigacyjnymi TACAN, LORAN itp., systemem wspomagania statecznoécii podsystemem sterowaniastrukturalnegoSMCS (Structural Mode Control Subsystem). System kierowania uzbrojeniem ofensywnym, w sklad którego wchodzi zestaw awioniki ofensywnej OAS (OffensiveAvionics System) zaprojektowďa Íirma Boeing MilitaryAirplane Company. Sklada sig on z ukladu nawigacji bezvťadnošciowejÍirmy Singer Kearfottbgdqcego zmodernizowanq wersjq ukladu zastosowanego w F-16 (zastosowano go, a nie nowoczešniejszejuŽ dostgpne systemy ze wzg|gdów Íinanso. wych)' dopp|erowskiegoprgdkošciomierza Te|edyneRyan AN/APN-2.I8z pojedyňczym zespolemanteny,odbiornikai pzekaŽnika, systemu radaru ofensywnego ORS ( Offensive Radar System) z radarem Íirmy Westinghouse AN/APQ.164 rozwinigým z radaru AN/APG-66 myš|iwcaF-.l6' o wie|uzakresach pracy, wyposaŽonego w, zasadniczo nieruchomq,antene ze skanowaniemíazoWym, umoŽ|iwiajqcqš|edzenie zeŽby powierzchniziemi w lotach na mďej wysokošci i precyzyjne spelnianie funkcji nawigacyj-

Opis konstrukcji

*ffi 1'.1,

Podwozie przednie w trakcie chowania do wngki w kadlubie podczas startu samololu. Podwozie g|ówne w Íej samej fazie |otu. Na zdjgciu widoczle sq vysunigte klapy skrrydlowe.

Spód przedniej czgšci kad|uba, centroplata i gondoli si|nikowych. Wngtrze kabiny pilotów.

É t

E

o o

?!ntt

Szczegó}y nasady usterzenia pionowego. Dobrzo widoczre deflelitory kierujqce przcpiyw powicfrza-

\e* Montowanie pocisków SRAM na wyrzutniku rewolwerow5mr w komorze uzbrojenia.

Zaladunek bomb konwencjonalnych do komory uzbrojenia B-tB przy pomocy ladowarki MHU 196M.

-.,

Opis konstrukcji Dysze uylotowe silników napgdowych.

i d o

(í o Y d

ř o

*1* **"5

nych choó za cenQ braku ÍunkcjisluŽqcych do prowadzenia walki powietrznej,ukladu firmy IBM sterowania systemami awioniki ACU (Avionics Control Units) z dwoma zespolami š|edzeniapowierzchni ziemi zaadaptowanymi z B-52 zaopatrzonymi dodatkowo w pamigó masowq MSD (Mass storage Device) wykorzystujqcymi komputery AP101C w wariancie 1750A do wypracowania instrukcjiprogramowychdo nawigacji,bombardowania i oszacowania jego skutków, ob|iczeňobronnych i testowaniaukladu;ze. stawu wyšwiet|aczyÍirmyHoneywe||podobnego do ukladu zastosowanego w B-52H skladajqcegosig z tzech wyšwiet|aczywie(dwóch na tab|icy przyz4dów |oÍunkcyjnych operatorasystemów oÍensywnychi jednego na tab|icy przyrzqdów operatora systemow deÍensywnych) ; systemu wyšwiet|aczye|ektronicznych firmy Sanders Associates w postaci monitorów umoŽ|iwiajqcychopera. torowi systamów defensywnych ana|izq za. groŽeň i stosowanie odpowiedniej obrony pzy pomocy urzqdzeá pzeciwdzialajqcych; magnetowidu;zespolu zbierania i rejestracji danych z pzebiegu lotu i wykonania postawionego zadania firmy Sundstrand. Zastosowany na pokladzie samolotu radar AN/APQ.I64 byl pierwszq na éwiecie kon. strukcjqz nieruchomqantenq. Zestaw awionikideÍensywnejopracowany zostal przez AIL Division. Sklada sig z urzqdzeň nadzoru czgstot|iwošciowegoi pzeciwdzialania elektronicznego AN/ALQ161A RFS/ECMS (RadioFrequencySurveillance/ElectronicCountermeasuresSystem); ogonowego systemu ostaegania TWF fiail Warning Function); systemu zaz4dzania urzEdzeniami obronnymi i pzeciwdzialaj4cymi AN/ASQ-184 skladajqcego sig z stu ošmiu oddzieInych e|ementów. System AN/ALO-161 kontroluje pracg wielu stacji emitujqcych zagluszenia pzygotowanych pzeztirmq Northrop (DeÍenceSystems Division) oraz prace anten Íazowychprodukcji Baytheon. Caý system jest polqczony w sieó inadzorowany Przez cýrowe kompute. ry. Uk|ad jest w stanie generowaó jedno. czešniezaklócenia pzeciwko wie|u róžnym uzqdzeniom radarowym. Z systemem sq zintegrowane radiowe urz4dzenia poszukiwaweze wyszukujqce Žród|a promieniowania radiowego. Sygnaý te sq idenýÍikowa-

22

#f*

ne i mogq byó zagluszane w opýma|ny sposób juŽ w sekundq po wykryciuŽród|a. System zapewnia mož|iwošójednoczesne. go emitowania sygnalów zag|uszajqcych wraz z niezaklóconq pracq systemów pzeszukujqcych kontro|ujqcychsygnaly juŽ wykryých Žródď promieniowaniai poszukujq. cych nowych sygnalów. Jest to moŽ|iwe dzigki podsystemowi sprzggajqcemu prace urz4dzeá zaklócajqcych z pÍacq urzqdzeít nasluchujqcych. System obronny zostal opracowany pierwotniedla programuB-1A w celu realizacji szerokiego zakresu misji bojowych, vúqczniez glqbokq samodzie|nqpenetracjq nieprzyjacielskiegoterytorium przez pojedyňczy samo|ot.W ramach programu B-1B zostal on poddany dwuletniemuprogramowi prób, podczas którego wszystkiesystemy zostďy wypróbowane na |atajqcym|aboratorium - samolocie C-141 Starlifter.Musi on zapewniépďňe bezpieczeňstwosamoIotuw streÍiepracy radarowych šrodków obrony pzeciwnika. UwaŽa sig, Že system zapew. nia wystarczajqcqobrong pzeciwko systemom radarowym potencjalnych pzeciwników USA w |atach dziewigédziesiqých.Ze wzglgdu na modulowq budowg i moŽ|iwošó wprowadzania zmian w opzyrzqdowaniu bgdzie mógl spďniaé swojq ro|9takŽe i na poczqtku dwudziestego pierwszego stulecia. Wszystkie cyfrowesystemy i komputery samo|otusq spzgŽone szynq danych we. dlug standardu MIL-STD-15538.Pzy jej pomocy operator systemów defensywnych nadzoruje z wyšwiet|aczydzia|anie syste. mu AN/ALQ-.|61. Szyna jest takŽe wykozy. sýwana pzez zinlegrowany system diag. nostyczny zapewnieniaj4cy zalodze pelnq inÍormacjgo stanie maszyny oraz koniecz. nošci ewentua|nejnaprawy. system auto. maýcznie powiadamia za|ogq o kaŽdej awarii. AN/ALQ-161 automaýcznie podejmuje akcjg zaklócania radiowegowykfich rada. rów przeciwnikausta|ajqcjednoczesniesto. pieň zagroi':'eniaze strony kaŽdego z nich. Caly ten system wraz z okablowaniem i urzqdzeniamikontro|iw kabinie pi|otówwa. žy okďo 2360 kg i zuŽywa okďo 120 kW energii e|ektrycznejpzy pracy urzqdzeá zagluszajqcych.

f.t * t r " f. " *

WyposaŽenie deÍensywne samo|otu stanowi takŽe zespď wyzutników f|ar i dipoli zak|ócajqcychzamontowanyna gzbiecie samolotu.

Uzbrojenie

B-1B posiada trzy komory bombowe: dwie pzednie oddzielone od siebie latwo demontowalnqpzegrodq, po zdjgciu której powstajewspó|na ďuga komora bombowa o dlugoéci9.53 m oraz jednq ý|nq o ďugošci 4.57 m oddzie|onqod pzednich zespolem centroplata.Komory bombowe zakrywane sq pokrywamiotwieranymii zamykanymi hydrauIicznie.Dodatkowo uzbrojenie moŽe byó pzenoszone na ošmiu podkaďubo. wych py|onach uzbrojenia:szešciu o wigkszym udŽwigu umieszczonych po trzy symetrycznie w dwóch zgdach, i dwóch o mniejszym udŽwigu pďožonych u nasady skaydel. UŽycie ich zwiqksza jednak pzekrój radarowy samo|otui prawdopodobieňstwo jego wykrycia. W pzedniej komoze bombowej mogq byé montowanezbiorniki paliwa:ýporyy d|ugošci4.57 m o pojemno. šci .l1554dm" |ub ''krótki''ďuoošci 2'31 m o pojemnošci51.l4 dm3 stosořany razem z pociskami samosterujqcymii wykorzystujqcy wo|nq przestzeň pozostďq w pierwszej komoze po ich zainstalowaniu. Do pzenoszenia uzbrojeniaw komorach bombowych sluŽq trzy rodzaje wyrzutników rewo|werowych:specjalizowany d|a pocisków AGM-69A; uniwersa|nyd|a róŽ. nych systemów uzbrojenia; wyrzutnik d|a klasycznychbomb konwencjonalnych. B-1B jest potencjalniezdolny do wykorzysýwania wie|u róŽnych systemów uzbro. jenia stosowanychpzez US Air Force. Uzyskal homologacjgna stosowanieswobodnie spadajqcych bomb jqdrowych, pocisków AGM-69' AGM.86' bomb k|asycznychýposzeregu Mk80 i innego uzbrojenia charakterystycznego dla bombowców Strategic Air Command. W sklad uzbrojeniawchodzq bomby jqdrowe ýpów B28' B43' 861, B83. Do komory bombowej možnazďadowaó maksyma|nie 12 starych bomb B28 i B43, ich uŽycie bgdzie malo prawdopodobne. Pozostďe stajqsig podstawowymuzbrojeniemtego typu. W komorze bombowej moŽnazmiešció: do 24 bomb ýpu 861' okreš|anychjako

?kkie",o wadze od 340 kg do 385 kg i mory od 100 kT do 500 kr za|eŽnieod warian. -.LkaŽda;do 24 bomb B83 ''cigŽkich.. o wa:ze okďo 109o kg i megatonowejmocy wy:uchu. B83 jest najnowszqbombq stosowa.a na samo|ocie,jej rozwój zapoczqtkowa-o w 1980 roku, produkcjg rozpoczgto w '983 roku w celu zastqpienia starszych B28 B43. MoŽe byé zrzucana z wysokošci od '5000 m do 50 m. Bomba opada na spadomoŽenastqpiów :hronie,eksp|ozja|adunku za|eŽnošciod wymagaň w powietrzu|ub na :remi. Na zewngtrznychpy|onach možna :odwiesió dodatkowo osiem B28 |ub czter. rašcie B43, 861, B83 (oczywiécietrzeba pa.nigtaó, Že W jednym |ocie ze wzg|gdów cperacyjnych zabiera sig ograniczonq liczce bomb). Do ówiczeň w obsludze, |adowa. ria i rozladowania maszyn stosowane sq wersjebomb BDU:wiczebne,nieuzbrojone :6/E dla 883, BDU-36/Edla 86l i inne. Podstawowe znaczenie dla B1-B ma .roz|iwošóuŽycia rakiet SRAM i pocisków samosterujqcychALOM. Samolot može zacieraéna trzech wyrzutnikach,w kaŽdej ko. .noze bombowejpo jednym,w sumie 24 ra':iety krótkiego zasiggu Boeing AGM.69A Short Range Attack Missile) o glowicach .|7o.2ookÍ'zaatomowycho mocy wybuchu prgdkošci do 3.2 Ma. Na 2.8 km i siegu 221 zewnqtanych py|onach moŽna podwiesió awentua|nienastqpnych cáernašcie rakiet. 'Vkrótce majq je zastqpié nowoczešniejsze SRAM-2/ASALM (Advanced StrategicAir LaunchedMissi|e),takŽeprodukcjiBoeinga,o niecowigkszymzasiggu250 km. Przyczyn4 k|gski B-1A i jednoczešnie powodem powstania B-1B byl pocisk samosterujqcyBoeing AGM-86B ALCM (Air Launohed Cruise Missile)zwany Cruise' Samolot okreš|anyjako nosicieIpociiest oÍicja|nie sków Cruise, choó mialy staó sig one zasadniczym uzbrojeniemsamo|otuw pďowie |at cziewigódziesiqýchgdy ro|9 nosicie|ipocisków SRAM przejmq bombowce B-2. ALOM cechuje duŽy zasigg 2500 km przy prgdkošci 805 km/h i niezwykle precyzyjnyi wyraÍinowany system nawigacyjny umoŽ|iwiajqcy precyzyjnetraÍieniew ce| z dokladnošciqdo pojedyňczychmetrów.Zewzg|qdu na swoj4 dlugošó okolo szešciu metrów osiem ých pocisków moŽe byó zamontowanychw drugiej pzedniej komorze bombowej na rewolwerowym adapteae po zdjgciu pzegrody dzie|4cejjqod pierwszejkomory tak, Že gloSzczegí|yÍylnej czgšci samoIoÚu.

wice pocisków wystajq do pierwszej komo. ry. Resáa pzestzeni pzed nimi jest wtedy wykorzystywanapÍzez dodatkowy zbiornik pa|iwa.Tylna komora moŽe byó wykoaysta. na albo na paliwo albo na inne systemy uzbrojenia.Na py|onachzewngtrznychmoŽna podwiesié nastgpnych czternašcie pocisków. W latach dziewiqódziesiqtychpociski ALCM majq zostaézastqpioneprzez pociski General Dynamics AGM-1294 Advanced Cruise Missile wykondnew technologiistealth o 200 kilotonowej glowicy i zasiggu 2780 km. Uzbrojenie klasyczne stanowiq bomby Mk82 o wadze 227 kg, zabierane w i|ošci 128 sztuk z tego 84 w komorach bombowych, Mk83,Mk84 o wagomiaze 908 kg zabierane w i|ošói36 sáuk z tego 24 w komorach bombowych. Samolot možna tež uzbroió w cáernaéciebomb kasetowychCBU75 podwieszonych na pylonach zewngtrznych. W pzypadku uŽyciado wa|kina mozu

samo|oý mogq, na wzór niektórych B-52G' pzenosió trzydziešciszešó min morskich Mk36, minotorped Mk60 Captor, lub pocisków rakietowychMcDonne||Doug|asAGM. 84A Harpoon klasy powietrze-woda. W zwiaVku z przywi4zywaniem obecnie wigkszej uwagi do uzbrojeniakonwencjonalnego dyskutujesig dostosowaniesamolotudo pzenoszenia pocisków anýradiolokacyjnych Shrike lub HARM. Od czasu do czasu odŽywa dyskusja zmierzaj4ca do uzbrojenia samolotu w pociski klasy powietze-powietze Sidewinder, AMRMM, a nawet Phoenix. Problemem przy wprowadzaniu na uzbrojenie pocisków k|asy powietze-powietrze stajq sig ubogie moŽ|iwošcipokladowej stacji radiolokacyjnejw zakresie prowadzenia walki powietznej. W sklad systemu uzbrojeniaB-1B wchodzi takŽe wyspecja|izowana maszyna do szybkiego ladowania uzbrojeniana samolot, jest to specjalnie zbudowany ciqgnik-ladowarka MHU 196/Mo masie32 ton.

Podstawowe dane techniczne samolotu B-1B:

skosie Rozpigtošóskrzydď przy minima|nym przy skosie maksymalnym skrzydď Rozpiqtošó

41.67m 23.84 m 44.81m DlugoŠÓcalkowita 1 0 . 3 6m calkowita WysokoŠÓ '13.67m Rozpigtošó statecznika 181.2m2 Powierzchniaskrzydď, maksymalna 4'42 m Rozstaw glównych zespďóW podwozia podwozia 17.53 m . . Baza 87090 kg Masa wlasna samo|otuz wyposaŽeniem ' . . 34020 kg bombowych, maksymalna w komorach Masa uzbrojenia 26760 kg Masa uzbrojenia zewnQtrznego,maksymalna 88450k9 Masapaliwa,maksymalna.... 29030 kg Masa uzbrojenia konwencjonalnego,typowa . 216360 kg . Masa startowa, maksymalna 1 . 2 5M a PrqdkoŠómaksymalna w locie poziomym 96s km/h Prqdkošó maksymalna lotu na Wysokošci60 m 12000km Zasiqg, bez uzupďniania pa|iwaW |ocie 15000 m Pulap maksymalny 7-s !

:iď = i 6 6 G 6

Ed r !-

Zastosowanie

! lS Air Force zrealizowalyzakup 100 salJ mo|otów B.1B w |atach 1982-1986'Zak{adano sfinansowanie kolejno w poszczegó|nych|atach:w 1982. jednego samo|otu, w 83 . siedmiu samo|otów,w 84 . dziesigciu, w 85 - trzydziestu czterech, w 86 czterdziestu oémiu. Pierwszy seryjny samo|ot B-.lB numer 82-000í zostď ob|atany 18 paŽdziernika.|984roku, na pigémiesig. cy pzed terminem. Drugi oblatano 4 maja 1985 roku i byl on pierwszym egzemplarzem pÍzekazanym jednostce operacyjnej. Zoďď skierowany do 96 Skrzyďa Bombowego w Bazie Dyess w Teksasie 7 lipca 1985 roku' Produkcja samo|otów zgodnie z zamówieniami wzrasta|a,by w |atach198788 osiqgnqépoziom cáerech egzemp|arzy miesigcznie.Ostatnq maszyne oblatano 20 stycznia 1988 i dostarczono US Air Force 30 kwietnia,na dwa miesiqce pzed terminem. Niektóre samo|oý seryjne poddano dodatkowym badaniom majqcym na celu okreš|eniemoŽ|iwošcisamo|otu' Na przyklad dziesiqta wyprodukowana maszyna zostďa poddana 18.ýgodniowym badaniom k|imaýcznym w LaboratoriumBadaň K|imaýcznych US Air Force w bazie Eg|in na Florydzie. Wszystkie systemy oraz sam platowiec poddano dziďaniu estrema|nie niskiej (54"C^)i ekstremalniewysokiej temperatury (/4"C)' dziďaniu deszczu, wysokiej wi|gotnošciw wie|odniowychpróbach. Wyprodukowane samo|oý skierowano do nastgpujqcychjednostek: - 319 Skrzyďa Bombowego (Bombardment Wing) skladajqcego sig z 46 Dywizjonu Bombowego (BombardmentSquadron) na B-1B i 905 Dywizjonu Tankowania Powietznego (Aerial Refueling Squadron) na

Obsluga naziemna instalacji hydrauliczrej samolotu.

24

Boeingach KC-1358 Stratotanker stacjonujqcego w Grand Forks AFB w Pďnocnej Dakocie.Jednostka podlega 42 Dywizji Lotniczej (Air Division)i otrzymďa 17 maszyn; . 28 Skrzyďa Bombowego skladajqoego sig z 37 i 77 Dywizjonów Bombowych na B-1B otaz 28 DywizjonuTankowania na KC-1358 stacjonujqcegow EllsworthAFB w Poludniowej Dakocie. Jednostka podlega 12 D4vlwi{iLotniczej i otrzyma|a 35 samo|ó. tów; - 384 Skrzyďa Bombowego sk|adajqcego sig z 28 Dywizjonu Bombowego na B18 i 384 Dywizjonu Tankowania na KC135R stacjonujqcegow bazie McOonnell w Kansas. Jednostka otrzymďa 17 samo|o-

- 96 Skrzyďa Bombowego sk|adajqce. go sig 337 Dywizjonu Bombowego i 338 Dywizjonu Szkolnego (Strategic Bombardment Training Squadron) na B-1B oraz 917 Dywizjonu Tankowania z KC-1358 stacjonujqcego w bazie Dyess w pob|iŽuAbi|ene w Teksasie. Jednoďka otzyma|a 28 samo. Iotów. . Do 1992 roku jednoďki te pod|ega|y .dowództwu |otnictwá strategicznelo (SÁC Stra'tegicAir Command) a po jego rozwiqzaniu na skutek zmian po|iýcznych nastg. pujqcych na šwiecie pod|egajqdowództwu lotnictwa bojowego (CAC Combat Air Commanď. Pierwsze egzemplaze skierowano do Dyess do 4018 Dywizjonu Szko|enia Zďóg

Bojowych (CCTS - Combat Crew Training Squadron) przeksáalconego póŽniej w 338 Dywizjon Szkolny. Ostatnie samoloty otrzymďa baza McOonne||, Wybudowane maszyny noszq rejestracje: egzemplarze 2-8 - nr. 83-0065/0071, egzemplarze 9-19 - nr. 84-0049/0058, egzemplarze 20-54 - nr.85-0059/0092, 55-100 - nr' 86-0093/0í40' D|a ošrodka szkolenia zďóg, jakim jest

krotnym uzupelnianiempaliwa w powietrzu. W styczniu tego roku pierwszy raz odpalono pocisk SRAM (wyposaŽonyw aparaturQ badawczq zamiast gilowicybojowej).Uczyniono to W |ocie z prgdkošciq0.9 Ma na wysokošci 150 m ponad po|igonem do. šwiadcza|nymTonopah w pďnocnej Newa. |ntensywne |oý nowych maszyn potwierdzily takže i pewne wady wynikajqce

niem byla sprawnošésystemu Wa|kiradio. elektronicznejfirmy Eaton AlL. Poza usterkami, które wystgpowa|yod czasu do czasu w tym bardzo skomplikowanem uzqdzeniu, czgsto stawiano pod znakiem zapytania zdo|nošépokonywania przy jego po. mocy systemu radzieckiej obrony pzeciwlotniczej. ogó|nie w dowództwie US Air Force w koňcu |at osiemdziesiqtych panowď po-

ze wzrostu masy samolotu, zwiqzanego z rozwojemkonstrukcjiod B-1A' który spowodowď pogorszenie charakterysýk |otnych. Najsilniejodbilo sig to na pulapie praktycznym. B-1B z ladunkiemw komorachbombowych nie moŽe |ataó powyŽej 6100 metrów. Ciqglym utrapieniemzwiqzanym z eksp|oatacjqsamo|otów byly |iczne deÍeký techniczne' Paykladowo w koňcu 1988 roku z powodu Wykryciawycieków pa|iwa z p|atowca w czasie kontroli pzedstartowej pzejéciowo uziemionowszystkie B-.lB. Pro. b|emy stwarzď takžesystem wypuszczania i chowania podwozia. Osobnym zagadnie-

g|qd' že natgŽeniewystgpowaniadefektów, choé kaŽdy z nich z osobna byl latwo usuwa|ny,stawia pod znakiem zapytaniamoŽ|i. wošébojowego wykorzystaniamaszyny. Na szczgšcie pozostawiono sporo czasu na usunigcie wad wieku dziecigcego,gdyž juž od poczqtku zakladano, Že B-1B bgdq w pelni gotowe do wykonywaniazadaňofen. sywnych dopiero okolo 1991 roku. W trakcie eksploatacjiutraconokilka B18. Pierwszy zostal rozbiý w czasie éwiczebnego bombardowaniaz malej wysokošci pzy prgdkošci300 km/h na skutek zderzenia z ošmioki|owym ptakiem nad La Yunte w pob|iŽu Pueb|o w Ko|orado 27

gzle,

Samoloty B-1B w bade Dyess.

baza Dyess, zamówiono w Íirmie Science Application Internationalw 1983 roku dwa symulatorylotu obejmujqce stanowiska calej zalogi. Symulatory dostarczono na pze|omie |at 85/86. Kosztowa|ypo 8 mi|ionów do|arów za egzemp|arz, Wstgpnq gotowošóbojowq osiqgaly ko. |ejno jednostki:w Dyess - we wzešniu 1986 roku, w Elsworth - na poczqtku 1987 roku, Grand Forks - w 1987 roku, a jako ostatnia McConne||.Tzy egzemp|aÍzesamolotu wylqczone zostaly z normalnej eksploatacji i skierowane do badaň nad udo. skonaleniem konstrukcji.Dwa z nich znajdujq sig w dyspozycji Air Force Flight Center i sq przydzielone do 6512 Dywizjonu Došwiadcza|nego(|est Squadron) stacjonujqcegow AFB Edwards w Kalifornii. W próbie' jakq byla eksp|oatacjaw jednostkach bojowych' ujawni|y sig zarówno zalety jak i wady samolotu. Latem 1987 roku B.1B ustanowi|y dwa šwiatowe rekordy lotnicze:4 lipca wykonano lot po obwodzie zamknietym2000 km ze šredniqprgdkošciq 1080 km/h z ladunkiem uŽýecznym 30000 kg a 17 wzešnia |ot po obwodzie zamknigtym 5000 km ze šredniq prgdkošciq '1054 km/h z tym samym ladunkiem. W kwietniu 1987 samolot z Dyess wykonal najďužszy |ot w karieze samo|otutruajqcy 21 h 40 min na trasie 15145 km z pigcioZrzalbonb Mk 82 w locie na malej wysokoŠci. Samolotowi B-1'B towarzysz4 F-111-i F-4.

-1

-,

ď

!;.

--1-l

..*..-

Zastosowanie B-tB nzuca bombgj4drowq 8-61 w;posaŽonqw spadochron hamuj4cy.

.,.4q.

=

r

l

!

i

wzešnia 1987 roku. Zginglo tzech czlon. ków zalogi' Po ana|izie tego wypadku do. wództwo nakazalo uwzg|gdniaó trasy migracji ptaków przy planowaniu |otów samo|otów, a takŽe ograniczylo w ých rejonach minima|nq wysokošó |otu do 150 metrów. Nastgpny wypadek nastqpil 8 listopada 1988 roku w czasie ówiczeň w podchodzeniu do |qdowania z dotknigciem kďami pa. sa stadowego z natychmiastowym poderwaniem w powietze. PoŽar |ewego skzydla pzy silnikach zmusil zalogg samolotu ood dowództwem kapitana MichaeIa E. Watersa do opuszczenia samolotu pzy užyciu foteIi katapu|towych. 18 |istopada 1988 roku nastQpny B-lB zdeayl sig w zlej pogodzie ze slupem wysokiego napiqcia pay podejšciu do lqdowania na pasie startowym bazy E|sworth' Za|oga pod dowództwem majora Thomasa C. Skillmana takŽe uratowa|a Žycie kozystajqc z Íote|i kataZrzrt konwencjonalnych bomb z B-1B. Bombowcowi towarr,ys'rrysamolot T-38.

pultowych. Ostatni odnotowany wypadek utraty maszyny mial miejsce 30 listopada 1992 roku. Byto teŽ ki|ka incydentów, które skoňczyly sig pomyš|niej.Na przyk|ad ostatnio 22 maja 1992 roku w czasie |otu próbnego z bazy Ellsworthz samolotu odpadla pokrywa luku podwoziai uderzylawe wlot silnika niszczqc pierwszy stopieň sprgŽarki,samolot uratowalo awaryjne lqdowanie. Natomiast 19 czerwca 1992 roku w bazie Dyess bezpošredniopo starcie zaloga wykryla po. žarw drugim siIniku.Samo|oti W tym przypadku uratowaloprzymusowelqdowanie. W |atach osiemdziesiqých zakladano, Že samo|oty B-1B bgdq pďni}y najnies|uŽbgw SAC jako nosicie. bezpieczniejszq |e posisków SBAM, pzenikajqcew g|qbterytoriumZSRR na takq od|eg|ošóby moŽ|iwe by|o skuteczne uŽycie uzbrojenia p|zeciwko nakazanym celom. W polowie lat

dziewiqódziesiqých tq íunkcjg miaý pzejqó samoloý B.2 a B-1B mialy pzejqó za. danie, do którego zostaV stwozone a wigc nosicie|iCruise'ów. Jako broň strategiczna samoloty B-1B uwzglgdnionow porozumieniu rozbrojeniowymUSA-ZSBR SALT-2. W uk|adzie ým ograniczono dopuszcza|nq i|ošó przenoszonych przez nie pocisków samosterujqcychdo cáernastu, w zwiq3ku z ým 90 maszyn zostďo zamówionych i dostarczonych z pojedyňczym rewo|werowym adapterem oraz zbiornikiem paliwa w pzedniej |adowni,co jednoczešnieograniczy|o Iiczbg pzenoszonych. pocisków SRAM. Samo|oý B-.lB nie zostaý jeszcze nigdy uŽyte bojowo. Zre4gnowano z ich uzycia w wojnie w Zatoce Perskiej uznajqc,Že zaangaŽowanetam siý |otnictwaoperacyj. nego wchodzqce w sklad Tactical Air Force wrcz z pewn4 i|ošciqB.52 zapewniajq wystarczajqcqoslong operacji z powietza. Nie starano sig zaangaŽowaó w wa|kg najnowszych samo|otów gdy do wykonania postawionych zadaň wystarczyly moŽ|iwošci starych. od momentuzakoňczeniazimnejwojny ze ZwiaTkiem Radzieckim w wigkszym stopniu niž dotqd przywiguje sig wagg do moŽ|iwošciuŽycia samolotu jako bombow. ca k|asycznego' Zak|ada sig obecnie, Že chociaŽ podstawowym zadaniem samo|otu jest przenoszenie broni jqdrowej,to w sytuacji kryzysowej moŽe byé uŽyý jako nosi. cief bomb konwencjonalnych. Ze wzglgdu na posiadany udŽwig uzbrojeniajego ataki mogq byó bardzo groŽne,o skutkachporównywa|nych ze skutkami bombardowaň B-52 znanymi z wojny wietnamskieji konÍ|iktu w Zatoce Perskiej. ostatnio przeprowadzone éwiczenia Bed F|ag staly sig prakýcznym sprawdzianem ých koncepcji.W ich ramach B-1B wykonywaly symulowan-enaloty w oslonie samo|otów F-.l5 i F.l6. Cwiczenia Wykazaly' to co zakladali konstruktozy prolektujqcsamo|ot.Kosáem obniŽeniaosiqgów na duŽych wysokošciachudďo sig osiqgnqó bardzo dobre parametry'w tym duŽq prgdkošé i zwrotnošó,w |otach na ma|ejwysokošci. Eksp|oatowane obecnie myš|iwce ze Wzg|gdu na mniejsze zapasy paliwa nie sq w sta-

___+Ť1

CJ) f ! N

5-*i*

26

'lie dlugo |ecieó na malej wysokošci z takq o r e d k o š c i q j a k B - 1B , a w i q c n a p z y k l a d eskortowaó go w k|asyczny sposób. W tej sytuacji taeba stwozyó calkowicie nowq xoncepc.jq stosowania oslony myš|iwskiej cla tych samo|otów. W czasie ówiczeň wyo.obowano wigc nastgpujqce scenariusze czialaň B-.l B : - naruszenie pzestrzeni powietznei ozeciwnika przez zespol B-1B lecqcych w odstgpie dwóch ki|ometrów jeden od drugiego, zmierzqqcych do róŽnych ce|ów; - užycie B-1 B jako pzynQty odwracajq. :ej uwagg od dzia|aň myš|iwców bombar- precyzyjne bombardowanie ce|ów orzez B-1B popaedzone zdobyciem pze-

wagi w powietrzu pÍzezmyšliwce;

- skoncentrowany, zintegrowany w czasie nalot B-18, F-l5E i F-16, ngkajqcy w sposób ciqgly pzeciwnika; - pozorowanie rozpoczqcia ataku pzez 3-18 i skupienie uwagi pzeciwnika na tych samo|otach pďqczone z jego dezorientacjq ooprzez zak|ócanie systemów radarowych i lacznošci przy pomocy pok|adowej aparatury do walki radioelektronicznej. S a m o l o t B - 1B b a r d z o d l u g o n i e m i a l c Í i c , i a | n enj a z w y . D o p i e r o w i o s n q 1 9 9 0 r o k u co dlugiej dyskusji, w której rozwaŽano ta
J

E

= L !-

B-lB w |ocie z maksymalnie zJoŽonymi skrirydlanri. B-lB z szešcioma zewnglrznyIni py|onami služ4cymi do przenoszenia pocisków samosÚerujqcych.

& f,

:'.

KamuflaŽ i oznakowanie

prototypysamo|otuB.1B opušcifiaery \r tv *vt*ornig poma|owane w ca|ošci bia|q blyszcz4cq farbq G|oss White' DuŽe bialo-niebiesko-czerwoneznaki przyna|eŽ. nošci paňstwowejumieszczone byly na ty|. ne.j,górnej czgšci kaďuba oraz na górnej powiezchni |ewego skrzyďa i na do|nej powierzchni prawego skrzyďa. DuŽe ciemnoniebieskienapisy "U.S.A|rForce"umieszczone by|y z obu stron przedniej czgšci kaďuba pod kabinq o|az na do|nej powie. zchni |ewegoskrzyďa i na górnej powierzchni prawego. Pigciocyfrowenumery seryjne ma|owane czarnq Íarbq umieszczone byý z obu stron statecznika pionowego' Zaraz za czarnq oslonq dielektrycznqnamalowany byl granatowy pas ciqgnqcy sig naokolo kaďuba z wkomponowanymi na wysokošciosi samo|otuz prawej i |ewejstrony kaďuba goďami Strategic Air Command. Trzy pierwsze prototypy mialy na klapie pzedniego podwozia kolejno numery"1", "2", "3", czwarty egzemplarz byl oznaczony takŽe ''3,'.Pierwszy i drugi egzemp|az byl wyposaŽony w ďugq sondg uzqdzeň pomiarowych na koňcu oďony dia|ektrycznej radaru charalcterystycznqd|a protoýpów amerykaňskichsamo|otów boiowych poma. |owanqw bialo.czerwonqserpenýng. Tzeci i czwarty egzemplarz mialy namalowane na w|otach powietrza do si|ników biďoczarne szachownice wpisane w kďo stanowiqce punkt odniesienia przy ocenie Íoto. graÍiiwykonanychw czasie badaň. Po rozpoczgciu programu B-1B drugi i czwarty prototypy uczestniczqce w bada-

niach uzyskaly ozdobne goďa na stateczni'B-1B TEST PROku pionowym z napisem GMM". Wtedy rozpoczgto teŽ próby róŽ. nych wariantów malowania maskujqcego. Tzeci protoýp wkrótce poma|owano w kamuÍ|aŽpusýnny z|oŽonyz p|am w ko|orach ciemnozielonymFS 34201, jasnobrqzowym (tan) FS 30400, brq3owym FS 30219. Od do|u pozostawiono stare pokrycie biďq b|yszczap4 farbq. oďony radarów i oďony un4dzeň ECM u nasady skrzydel poma|o. wano na czaÍno matowq farbq. Póžniej oslona radaru zostala pokýa ma|owaniem

kamuí|aŽowym.Znaki przyna|eŽnoécipaňstwowej o zmniejszonej wie|košcima|owane byly podobnie jak popzednio. Tak pzema|owano takže czwarty pÍotptyp' Drugi protoýp, na krótko przed swojq katastroÍq zostď pzema|owany w nowy szaro-zie|ony kamú|aŽ na wszyďkich po. wiezchniach z oznaczeniami paňstwowymi w wariancie |ow-viznama|owanymiý|ko na kaďubie.

š o i o a

t

.9 !-

B.LR z 3E4 RV,l z bary McConnell.

28

oznaczeníeskrzydta: blado-niebieskiiblado-czerwonv pale blue/palered Wing Insignia

B.1 B Nr 86.0110w nowym jednolitymkamuÍ|aŽu' Samolot z literami GF naleŽydo 319th Bomb Wing stacjonuiqcego w Grand Forks AFB. Na kadlubie šlady po zama|owanymgodle indywidualnym"Sunrise Surprise".Luty 1993

I

I

KamuflaŽi oznakowanie

I Wszystkie seryjne B-1B pomalowano weďug schematu okreš|anegojako ''Strate. gic Scheme'' podobnego, a|e nie idenýcznego, do 'European One'' uŽywanegoprzez Tactica| Air Force. Z|oŽony jest on z p|am w kolorach szarym FS 36081, szarym FS 36í18, zie|onym FS 34086, prq czym jaé. niejszy szary FS 36118 wykorzystano wylqcznie na dolnych powiezchniach samolotu a zielony FS 34086 wylqcznie na bocznych i górnych. Kontury oznaczeň paňstwowych nama|owanoÍarbq Mid b|ue a gwiazdy w koloze Pale grey, numery seryjne i maly napis U.S.Air Force na ďateczniku pionowym w kolorze Pale blue-gray,napisy eksp|oatacyjne takŽe w Pa|e grey |ub Pa|e blue-gray. Te same barwy wykorzystano do nama|owaniagoďa StrategicAir Command za kabinq pi|otów. Na koricówce statecznika pionowego samoloty czQsto noszq oznaczenia dywizjonów, prawie wszystkie maszyny majq swoje goďa indywidualne nama|owaneobok godď SAC z |ewej|ub pra. wej strony samolotu. od 1992 roku w miejsce godď SAC na. ma|owano goďa Combat Air Command.

Wprowadzono wtedy równieŽ nowe dwu|ite. rowe oznaczenia taktyczne skrzydel malowane na statecznikachpionowych:"DY dla samo|otów 96 skrzyďa z bazy Dyess' ''EL'' dla Elsworth, "OZ" dla McConnell (OZ, a nie np. MC, ze wzglgdu na pochodzenie bašniowego czarodziqa oz z oko|ic bazy)'

io o c

5 I ó E

Przyklady nieformalnych ma|owaí samolotów B.T,B wykonywanych przez zalogii obslugg naziernna.

"ED" dla Edwards i "GF" dla Grand Forks. Niekiedy goďo nowego CAC wraz z barw. nym oznaczeniemjednostkiznajdujesig na stateczniku pionowym a goďo jednostki wraz z goďem samo|otuw rejonie kabiny pilotów' Powiezchnie wewnQtrznekomór bom.

bowych, komór podwozia, trapu za|ogi, e|emený podwozia ma|owane sq bialq Íarbq býszczqcq |nsignia White FS 17875. Uszcze|nienie szcze|iny w kaďubie, w którq wchodzi skrzyďo - biďe. Wngtze kabiny ma|owaneíarbqciemnoszarq.

Przód kadluba B-LR 277 BSY Elsworth. i o o o d

30 I

AGENCJA LOTNICZAALTAIR OFERUJE: PRZEGLAD KONSTRUKCJI LOTN!CZYCH .'.'::€ Ť u]ace monograÍieUkazaly sip: Nr kat .:-:3:ow i s m i g | o w c ó wL.p. , .,a :'alqce historig rozwoju 2.Mi-24D' 02 . :-s:--rkcji,opis technicznyoraz 3 . 1 2 2 t r y d a 03 04 ...::sowanie i sposób ma|owania' s.&24lberatď 05 : -.:azegolne zeszyly zawierajq 6.MiG-29 o6 09 :'+: , zyjne rysunki opisywanej 7.Su-27 t4 . :-s:nrkcjiw jednejz popularnych S.Tornado 9.Mic_23MF 07 modelarskich, schematy lo.Mirage2OOO :.. 08 -: :rvania, plansze barwne i t3 to . .a3zresiqtkolorowychi czarno- 12-FtA-r8 13.MiG-31 21 .] 1.'i3h zdjgó' Ca|ošó na 32 14.5u-24 1? ls.LhbÍ.kÍn.-Wsďrod l 0 .'.:.ach Íormatu 44. l6.AJ37 Viooen

l8

17.Tu-l60 l 8 . F -1 4 19 . 8 - 1B

l9 20

W przygotowaniu: Hatrier Jak-36,€ 8

22 ll 12

F- l5

sR-71

Su-15 MiG_21bis A-10 Nowe Su i MiG Tu- 128

't5

F- 16 Jaguar Uzbr. lotn.-Zach'd

25 26 28 I 30 J I

32

Opisy wspolczesnych bitew Ukazaly sip: Nrkat. i kamOanii obecneOo L.p. 201 stu|ecia,. t|o historyczn-e, 1. K.Kubiakwojnaszeéc|odniowa

pqeniegdzia|ai,. óiówni3 J"$:l's;í]ji[il'"Í.tf.".. i33 bohaterowie, charaKe-

+ Kěyszto|KubiakFa|k|andy 2o4 rystyki stron' opis uŽywa- 5. Jeuy Biziewski|řak. |ranóo.88 2o5 w. Za|ewski |woJima 206 nego spzetu, ciekawostki 6. P. Tymiňski, hisioryczne i techniczne' 7. Ť.Nrdoďii^futk'Krota 1941 213 8.KzysztoíKubiakKorea.|gso 2oB Wszvitkie pozvcie -_,iil,řao-ziěsá booato

iiušřt,*áňe i

W przygotowan iu:

1915 zdjpó, ko|orowe i czarn6- Puemyš| biál.e,p|anszeprzedstawia- AÍganistan8039 jace.samo|oty' czolgi'okrg- Upadéksajgonu UZYWá.PuslynnaBuza ry | oron sÍrze|ecKa nq w wa|kach.okďo pipc- YomKippuÍ d'i""ie.i"'t.. Í"^ď' 85

207 3l3 211 212 214

-=.:':y serii PKL.(I9 ktďe juz sig ďazaý i przygotolywane) mozna zamaniď w .-.-:e.aďt po 4, 8 |ub,12.dgryo|nyď qzémf,užý,pooanc iitr numerykata|ogowe. Tomiki serii NB XX W moŽna zamawiaó w komo|etachoo 3 lub 6 dowolnych egzemplarzy, podajqc ich numery ..t::-a .alze zamatltaÓ ko|e|neukazuiqce.sie'ze!szvtv,'podaiac .175 númer biěŽacv kata|ogowe. Ceny kompletÓw:3 - 90 tys. z|, 6 . tys. z|. :'á'lszego z niďt.Ceny komfletólv: 4 - 90tys' /,8 - 175-tvs. d,iž-25otvs'zl.PizÝ. Možnazamawiaó po.jedyňcze w cenie po egzemp|arze takŽe -'-awianiupqedyflczycheszemp|azycenawynosi24ýs.zi. (*)tytury*yč,".pan" l.]owa. rewdacyjrE senawydawriczaÁggnci LohiczejA]air

SEKRETYKONSTRU KCJILOTNICZYCH

CJA...,o::7rN:!l!czÁ:,,,,ALTAl B ,AG.EN

.piswaďÍtákŽn..šý117p,@Žl:yyšylkou1|Eín:

BgcEiemyw ni{ pzeddawiaó najýnniejsze samo|oý i |ňý.ďi)|W.&Wý'ctw,,,:wJasn'ch...i,,óbcych, ceňý'podaÚáhes4 w poszczegó!Šmiglource' tajnikiich konŠrukcji, zasosowane nouošci lch ''w Í1y,a:n::|.:|:.nlftliér.ac!!fi.l.P,|ft|l';.'...i.',...'M/.L. teďtniczne, iď wdyw na rozuój teďniki |otniczej. ďédzibi'é,,. Ageaqii;:..Zán;ówiéÍi...m bŽná do: BgcLieteŽduŽonieznanyďtfal(Ów z iď hisorii. kónw áó |'|:wd ácai4é..'.. o|dP9:wiednie.....kwot}l Dlahobbystów i moddarzy: i schematy ma|owania. ná]]Í(oň!o,]iAgéncji' rysunki ájqe::!^Úlv:/.:humér}4 ]p .: na76sbonach(wtvmwie|ubarulnvch) CaloŠÓ žď:n;áwÍaných ká|á|oý;otlt'e 1'.'.i'.....||p.W W pierwszej ko|ejnošciukaŽq sig: - Dzieje MiG-25 samolotu SR-71. Najszybszy samo|ot Šwiata Tu-22ifu-22M- Strategiczne bombo,rrce Tupolewa

Nr kat 301 302 303 304 305 306

9g. zemp|azy,á w przypadkuprénumerat pierwszych' numerÓwzamawlanyeh cza w ko. sopism1,Zamówiéniá'IÍeáliŽújemý:.: vrrzrostu tejnošci::::]lypla.t.i;. .niéza|eŽnie....:od ,reÁ;:bié4aIllahi|]:W::prŽýpádkÚi.1'kir.z]1g1\á4ia

z.pne(4ów. $g9 ňó)i;..qá! é7ýÚlúp.élň ió je

''.:- Skrzyd|ata'. :iir1iz:.:zakreé|iÓ dáhýrni zámawláj]qgg1ip Pó|ska mozna zaprenumerowaÓ .l czbie 12|ub.24ko|ejnychnumerów,podajqc i ;ódpowiedn!é;.. |oŽýa1é:'.:.'na.'..1.b||ankiecie . ..neÍ p|eriivszego z nich. WsŽ olkióh op|ata zA BozÓstá!é...inIoJmácjé-.. iWpisaéi.. w komp|etach oo 3 lub 6 raic,lát.. ma,2ná::.::::|dd|kď:ny:wáó :'+numeratQnrynosiodpowiednio:240 tys. zl i TomikiseriiSKL moŽnazamawiaÓ tákŽe na podajqc ichnumery katalogowe. :>] Vs..z|. Pojedyňczeegzemdarze numeróÚ, egzemplarzy, poc?toy1tch lub Ž!ryJk!ý.h..,bláňkjétáóh.,,' .::r.e^iuŽ sig okázaý' moŽnazamawiaó w cenie Ceny komp|etów:3-130tys. zt, 6-250tys. zl. Pojedynczebánkó1vych.;:;oraz .w:.siedzi. .bézpgšrédnio . ' ...... egzemp|arze zamawiaÓ moŽna w ceniapo45tys.zl. : :,2' ýs' zt.l.:....,,,:..:...'..''.. bieAgéncji' .'.'.

Po|ecamy teŽ najnowsze publikacje nasze| Agencji: Wspomnienia znakomitegopilota' oblatywacza DošwiadczalnychWarsztatów Lotniczych (stynnych z samo|otów RWD), kapitana Polskich Linii Lotniczych LoT, dowódcy bombowca 304 Dywizjonu Bombowego, odznaczonego krzyŽem VirtutiMilitari.

AleksanderONOSZKO ,,MIMOWSZYSTKO LATAC'' 140stron pasjonujqcejlektury,kilkadziesiqtÍotograÍii, wykaz70 typów samolotów'na których latalautor.S|owoWstepne:Andzej Glass. KsiaŽkgmoŽnanabyétakŽedrogqwysytkow4wplacajqc40 tys. zl na konto Agencji.Zamówieniarealizowaóbgdziemyw ko!ejnošcizgloszeň'

PRZEGLAD KONSTRUKCJI LOTNICZYCH

Nr 19 B - 1B Tekst : Leszek Moczulski

Wydawca:Agencja LotniczaAltairL1d- Warszawa RedagujeZESPÓL: RobertGretzyngier,Tomasz Hypki, Ryszard Jaxa-Malachowski KonsuItacja: Andzej Glušniewski Sklad i lamanie:AltairLtd Druk:BialostockieZaklady Graficzne - Bialystok

Rysunki 1:72-.opracowal:Leszek Moczulski krešli|: Andzej Bednarski Plansze barune: Robert Gretzyngier Zdjpcia: Paul W. Langshaw, Ryszard Jaxa-Malachowski, Michal Szapowalow,RockwellInternational, USAF, archiwum

Copyright

Zdjgcie na okladce:Paul W. Langshaw

O

by AltairLtd 1994

-'6;,.5ffií*:

š

o E o o

) š = Ň L

o

&ť j.*".

1l

*-{-.* -

í9