S. J. Watson - Zanim zasne

Tytuł​ oryginału: BEFORE I GO TO SLEEP Copyright © Lola Communications 2011 First published in Great Britain in 2011 by Doubleday, an imprint of Transworld Publishers. Copyright © 2012 for the Polish edition by Wydawnictwo Sonia Draga

Copyright © 2011 for the Polish translation by Wydawnictwo Sonia Draga Projekt okładki: Wydawnictwo Sonia Draga Wykonanie okładki: DT Studio s.c. Zdjęcie na okładce: iStockphoto / © Stefano Tiraboschi Zdjęcie autora: © N Ib Redakcja: Bożena Sęk Korekta: Magdalena Bargłowska, Joanna Rodkiewicz ISBN: 978-83-7508-585-3 WYDAWNICTWO SONIA DRAGA Sp. z o. o. Pl. Grunwaldzki 8-10, 40-127 Katowice tel. 32 782 64 77, fax. 32 253 77 28 e-mail: [email protected] www.soniadraga.pl E-wydanie 2012. Konwersja do formatu EPUB: iFormat Dla mojej matki i dla Nicholasa Podziękowania Na wyrazy mojej bezgranicznej wdzięczności zasłużyła sobie wspaniała agentka, Clare Conville, a także Jake Smith-Bosanquet i wszyscy w C&W, moi wydawcy, Claire Wachtel, Selina Walker, Michael Heyward oraz Iris Tupholme. Serdeczne podziękowania kieruję do rodziny i przyjaciół za zachętę, bym podjął to wyzwanie, za to, że czytali pierwsze szkice i wspierali mnie nieustannie. Szczególnie dziękuję Margaret oraz Alistairowi Peacockom, Jennifer Hill, Samancie Lear oraz Simonowi

Grahamowi, którzy uwierzyli we mnie, zanim ja sam to zrobiłem, a także Andrew Dellowi, Anzelowi Britzowi, Gillian Ib oraz Jamiemu Gambino, którzy pojawili się później, oraz Nicholasowi Ib, który był zawsze. Dziękuję także wszystkim w GSTT. Dziękuję wszystkim w Faber Academy, a szczególnie Patrickowi Keogowi. Ta książka by nie powstała, gdyby nie wkład mojej drużyny: Richarda Skinnera, Amy Cunnah, Damiena Gibsona, Antonii Hayes, Simona Murphy’ego i Richarda Reevesa. Mam ogromny dług wdzięczności za Waszą przyjaźń i wsparcie. Oby Faber Academy okiełznała swoich szalonych narratorów. Jutro się urodziłem, Dzisiaj żyję, Wczoraj mnie zabiło. Parviz Owsia CZĘŚĆ​ PIERWSZA

Dzisiaj Obca sypialnia. Nieznajoma. Nie wiem, gdzie jestem, skąd się tu wzięłam. Nie wiem, jak dotrę do domu. Spędziłam tu noc. Obudził mnie kobiecy głos — z początku myślałam, że to głos kobiety, która jest ze mną w łóżku, po czym zdałam sobie sprawę, że to spikerka czytająca wiadomości i że budzik uruchomił radio — a kiedy otworzyłam oczy, stwierdziłam, że znajduję się tutaj. W tym pokoju, którego nie rozpoznaję. Moje oczy dostosowują się do półmroku i rozglądam się. Widzę niewiele: szlafrok na drzwiach szafy — niewątpliwie damski, choć dla kobiety o wiele starszej ode mnie — i jakieś ciemne spodnie, starannie złożone, zwisające z oparcia krzesła przy toaletce. Budzik sprawia wrażenie skomplikowanego, znajduję jednak odpowiedni przycisk i uciszam go. Wtedy właśnie słyszę za sobą, jak ktoś gwałtownie wciąga powietrze, i uświadamiam sobie, że nie jestem sama. Odwracam się. Widzę bezkres skóry i ciemnych włosów poprzetykanych siwizną. Mężczyzna. Lewą rękę ma na kołdrze, na środkowym palcu widzę złotą obrączkę. W duchu wydaję jęk. A więc tym razem nie tylko stary i siwy, lecz także żonaty. Mało, że rżnęłam się z żonatym, to jeszcze zrobiłam to chyba w jego domu, w łóżku, które musi na co dzień dzielić z żoną. Opadam na poduszki, żeby pozbierać myśli. Powinnam się wstydzić. Zastanawiam się, gdzie ta żona. Czy muszę się bać, że lada chwila się tu pojawi? Wyobrażam sobie, że stoi po drugiej stronie pokoju, krzyczy i wyzywa mnie od dziwek. Meduza. Kłębowisko żmij. Zastanawiam się, jaką przyjąć linię obrony, gdyby się pojawiła. Facet w łóżku chyba się nie przejmuje. Odwrócił się i dalej chrapie. Staram się leżeć nieruchomo. Zwykle umiem sobie przypomnieć, jak się znalazłam w sytuacji tego rodzaju, ale dzisiaj nie. Musiała być jakaś impreza albo wyprawa do baru czy klubu. Ani chybi nieźle się nawaliłam. Na tyle, że w ogóle nic nie pamiętam. Na tyle, że

poszłam do faceta z obrączką ślubną na palcu i włosami na plecach. Jak najdelikatniej odgarniam kołdrę i siadam na skraju łóżka. Przede wszystkim muszę do łazienki. Wzgardzam klapkami przy moich nogach — w końcu dymać się z czyimś mężem to jedno, a chodzić w czyichś kapciach to zupełnie co innego — i boso wymykam się na podest. Jestem naga, boję się, że trafię w niewłaściwe drzwi albo wpadnę na jakiegoś sublokatora czy nastoletniego syna. Z ulgą dostrzegam, że drzwi łazienki są otwarte na oścież, wchodzę i zamykam się na klucz. Siadam, korzystam z toalety, później spuszczam wodę i odwracam się, żeby umyć ręce. Sięgam po mydło i coś mi nie pasuje. Z początku nie mogę skumać, co takiego, i nagle pojmuję. Ręka chwytająca mydło nie wygląda na moją. Skóra jest pomarszczona, paznokcie niewypolerowane i obgryzione do żywego mięsa i podobnie jak u tego mężczyzny w łóżku, na serdecznym palcu widnieje prosta złota obrączka ślubna. Wpatruję się w nią chwilę, potem poruszam palcami. Palce ręki trzymającej mydło też się poruszają. Gwałtownie wciągam powietrze, mydło z łoskotem wpada do umywalki. Podnoszę wzrok i spoglądam w lustro. Twarz, na którą patrzę, nie należy do mnie. Oklapnięte włosy są obcięte o wiele krócej, niż ja się strzygę, skóra na policzkach i pod brodą obwisa, wargi są cienkie, kąciki ust opuszczone. Krzyczę bezgłośnym szlochem, który przerodziłby się we wrzask, gdybym go wydobyła, i nagle dostrzegam oczy. Skóra wokół nich jest pomarszczona, owszem, ale to moje oczy. Osoba w lustrze to ja, tyle że jestem o dwadzieścia lat za stara. O dwadzieścia pięć. O więcej. Niemożliwe. Zaczynam się trząść i chwytam skraj umywalki. Kolejny krzyk wzbiera w mojej piersi, wydostając się jako zduszone sapnięcie. Cofam się, odsuwam od lustra i wtedy je dostrzegam. Fotografie. Przyklejone do ściany, do lustra. Zdjęcia przeplecione żółtymi kawałkami taśmy, notatkami skreślonymi flamastrem, wilgotne i zniekształcone.

Wybieram jakiś podpis na chybił trafił. „Christine”. Strzałka wskazuje na moje zdjęcie — przy czym to jestem ta nowa ja, ta stara — na którym siedzę na ławce na nabrzeżu obok mężczyzny. Imię wydaje się znajome, ale mgliście, jakbym dopiero z wielkim wysiłkiem mogła uwierzyć, że to moje. Na zdjęciu oboje uśmiechamy się do aparatu, trzymamy się za ręce. On jest przystojny, atrakcyjny, a przyjrzawszy się uważniej, stwierdzam, że to ten mężczyzna, z którym spałam, ten, którego zostawiłam w sypialni. Pod spodem widnieje imię „Ben”, a obok „twój mąż”. Gwałtownie chwytam powietrze i zdzieram fotografię ze ściany. Nie — myślę. — Nie! To niemożliwe... Przebiegam wzrokiem po pozostałych zdjęciach. Na wszystkich widnieję ja i on. Na jednym mam na sobie brzydką sukienkę i odpakowuję prezent, na innym oboje nosimy identyczne wodoodporne kurtki i stoimy na tle wodospadu, a jakiś piesek obwąchuje nam nogi. Tuż obok wisi kolejne, jak pijemy sok pomarańczowy. Mam na sobie szlafrok, który widziałam w sypialni obok. Cofam się jeszcze o krok, aż czuję na plecach zimne kafelki. Wtedy właśnie dociera do mnie przebłysk, który łączę ze wspomnieniem. Mój umysł próbuje go pochwycić, ale przebłysk ulatuje niczym pyłek porwany przez powiew i pojmuję, że w moim życiu jest jakieś wtedy, jakieś przed, chociaż nie umiem powiedzieć, przed czym, i jest jakieś teraz, a pomiędzy nimi jest tylko długa cicha pustka, która doprowadziła mnie tutaj, do mnie i do niego, do tego domu. Wracam do sypialni. Wciąż mam w dłoni zdjęcie — to przedstawiające mnie i mężczyznę, obok którego się obudziłam — i trzymam je przed sobą. — O co tu chodzi? — pytam. Krzyczę, łzy spływają mi po twarzy. Mężczyzna siada na łóżku, oczy ma przymknięte. — Kim jesteś? — Twoim mężem — mówi. Twarz ma zaspaną, bez śladu irytacji. Nie patrzy na moje nagie ciało. — Jesteśmy dwadzieścia lat po ślubie.

— Co to ma znaczyć? — pytam. Chcę uciec, tyle że nie mam dokąd. — Dwadzieścia lat po ślubie? Co to znaczy? Wstaje. — Proszę — podaje mi szlafrok i czeka, aż go włożę. On ma na sobie spodnie od piżamy, o wiele na niego za duże, i biały podkoszulek. Przypomina mi mojego ojca. — Pobraliśmy się w osiemdziesiątym piątym — mówi. — Dwadzieścia dwa lata temu. Masz... — Co?! — Czuję, jak krew odpływa mi z twarzy, pokój zaczyna wirować. Gdzieś w głębi domu tyka zegar, głośno jak młot, a w każdym razie tak mi się wydaje. — Ale... — On stawia krok w moim kierunku. — Jak...? — Christine, masz czterdzieści siedem lat — mówi. Podnoszę na niego wzrok, na tego obcego, który się do mnie uśmiecha. Nie wierzę mu, nie chcę nawet słuchać, co mówi, lecz on ciągnie: — Miałaś wypadek. Straszny wypadek. Doznałaś obrażeń głowy. Masz problemy z pamiętaniem. — Z jakim pamiętaniem? Z pamiętaniem czego? — pytam, myśląc sobie, że na pewno nie chodzi o ostatnie dwadzieścia pięć lat. Przysuwa się do mnie o krok, zbliżając się jak do przerażonego zwierzęcia. — Wszystkiego — odpowiada. — Czasami zaczynasz od chwili, gdy miałaś dwadzieścia lat. Czasami jeszcze wcześniej. W głowie mi się kręci, wirują daty i lata. Nie chcę pytać, wiem jednak, że muszę. — Kiedy... kiedy miałam wypadek? — W wieku dwudziestu dziewięciu lat... Zamykam oczy. Mój umysł próbuje odrzucić tę informację, ale wiem gdzieś w głębi, że to prawda. Słyszę, że zaczynam płakać, a gdy tak płaczę, ten mężczyzna, ten BEN podchodzi do

mnie, tam gdzie stoję, w progu. Czuję go tuż obok siebie, nie ruszam się, kiedy obejmuje mnie w pasie, nie opieram się, kiedy do siebie przyciąga. Trzyma mnie. Razem kołyszemy się delikatnie, a ja zdaję sobie sprawę, że ten ruch wydaje mi się znajomy. Od niego robi mi się lepiej. — Kocham cię, Christine — mówi i chociaż wiem, że chyba powinnam powiedzieć to samo, nie mówię. Nic nie mówię. Jak mogę go kochać? To obcy. Wszystko jest bez sensu. Chcę wiedzieć tyle rzeczy. Skąd się tu wzięłam? Jakim cudem przeżyłam? I nie wiem, jak pytać. — Boję​ się — mówię. — Wiem — odpowiada. — Wiem. Ale nie martw się, Chris. Będę się o ciebie troszczył. Zawsze będę się o ciebie troszczył. Nic ci nie będzie. Zaufaj mi. Mówi, że oprowadzi mnie po domu. Czuję się spokojniejsza. Wkładam majtki i starą koszulkę, którą mi dał, narzucam szlafrok na ramiona. Wychodzimy na podest. — Widziałaś już łazienkę. — Otwiera drzwi obok niej. — To jest gabinet. W środku widzę szklane biurko i coś, co pewnie jest komputerem, chociaż wydaje się śmiesznie małe, niemal jak zabawka. Obok stoi segregator, stalowoszary, a nad nim wisi terminarz. Wszystko w nienagannym porządku. — Tutaj pracuję od czasu do czasu — dodaje, zamykając drzwi. Kierujemy się na drugą stronę podestu i mężczyzna otwiera następne drzwi. Łóżko, toaletka, kolejne szafy. Jest tu niemal tak samo jak w pokoju, w którym się obudziłam. — Tu czasami śpisz — opowiada — kiedy masz na to ochotę. Zwykle jednak nie chcesz się budzić sama. Panikujesz, jeśli nie możesz się zorientować, gdzie jesteś. — Kiwam głową. Czuję się jak potencjalny najemca oprowadzany po nowym mieszkaniu. Ewentualny współlokator. — Chodźmy na dół. Podążam za nim. Prezentuje mi salon — brązowa kanapa i takież krzesła, płaski ekran

przymocowany do ściany, mężczyzna mówi, że to telewizor — oraz jadalnię i kuchnię. To wszystko jest mi obce. Nic kompletnie nie czuję, nawet na widok ustawionej na kredensie fotografii przedstawiającej nas dwoje. — Na tyłach mamy ogród — mówi, a ja patrzę przez szklane drzwi prowadzące z kuchni na zewnątrz. Właśnie świta, nocne niebo nabiera atramentowego granatu, dostrzegam zarys wielkiego drzewa i szopę na drugim końcu niewielkiego ogródka, ale niewiele więcej. Dociera do mnie, że nawet nie wiem, w jakiej części świata się znajduję. — Gdzie​ jesteśmy? — pytam. Mężczyzna staje za mną. Widzę w szybie odbicia naszych postaci. Ja. Mój mąż. W średnim wieku. — W północnym Londynie — odpowiada. — Crouch End. Odsuwam się. Wzbiera panika. — Jezu — mówię — nawet kurde nie wiem, gdzie mieszkam... Bierze mnie za rękę. — Nie martw się. Wszystko będzie dobrze. — Odwracam do niego głowę, czekam, aż mi powie, jak, jakim cudem wszystko będzie dobrze. Na próżno. — Może ci zrobię kawy? Przez chwilę mam do niego żal, a w końcu mówię: — Tak, tak, poproszę. — Nalewa wody do czajnika. — Czarnej poproszę — dodaję. — Bez cukru. — Wiem — uśmiecha się do mnie. — Chcesz tosta? Odpowiadam, że tak. Mężczyzna tyle o mnie wie, a i tak wygląda to na poranek po jednorazowym numerku: jem śniadanie z nieznajomym u niego, zastanawiam się, kiedy wypada się zmyć, wrócić do domu. I na tym właśnie polega różnica. Najwyraźniej mój dom jest tutaj. — Chyba muszę usiąść — mówię. Podnosi na mnie wzrok.

— Usiądź sobie w salonie — proponuje. — Za chwilę przyniosę ci kawę. Wychodzę z kuchni. Po kilku minutach Ben podąża za mną. Daje mi jakąś księgę. — To album z pamiątkami — mówi. — Pewnie ci pomoże. Biorę go. Dotykam plastikowej okładki, która ma wyglądać jak zniszczona skóra, ale nie wygląda, i czerwonej wstążki zamotanej w niechlujną kokardę. — Zaraz wrócę — mówi Ben i wychodzi. Siadam na kanapie. Czuję na kolanach ciężar albumu. Wydaje mi się, że jeśli do niego zajrzę, to tak jakbym węszyła. Przypominam sobie, że cokolwiek znajduje się w środku, jest o mnie, że dostałam to od męża. Odwiązuję kokardę i otwieram album w przypadkowym miejscu. Na zdjęciu jest Ben i ja, wyglądam o wiele młodziej. Zatrzaskuję księgę. Przesuwam dłońmi po grzbiecie, kartkuję. „Na pewno robię tak codziennie”. Nie mogę sobie tego wyobrazić. Jestem pewna, że musiało dojść do jakiejś straszliwej pomyłki, chociaż to niemożliwe. Mam dowody — w lustrze na górze, w zmarszczkach na rękach, które muskają księgę na moich kolanach. Nie jestem tym kimś, kim się czułam po przebudzeniu. Kim jestem w takim razie? Myślę. Kiedy byłam tą osobą, która się obudziła w łóżku nieznajomego i myślała tylko o ucieczce? Zamykam oczy. Czuję się, jakbym się unosiła w powietrzu. Nieuwiązana. Zagrożona zagubieniem. Muszę zakotwiczyć. Próbuję się na czymś skupić. Na czymkolwiek. Na czymś trwałym, pewnym. Nic takiego nie znajduję. Tyle lat mojego życia. Utraconych. Ta księga mi powie, kim jestem, ale nie chcę jej otwierać. Jeszcze nie. Chcę tu posiedzieć

jakiś czas z całą przeszłością niewypełnioną. W niepewności, zawieszona pomiędzy możliwościami a rzeczywistością. Boję się odkryć swoją przeszłość. Co osiągnęłam, a czego nie. Ben wraca i stawia przede mną tacę. Tosty, dwie filiżanki kawy, dzbanuszek z mlekiem. — Wszystko dobrze? — pyta. Kiwam głową. Siada obok mnie. Ogolił się, włożył spodnie, koszulę i krawat. Już nie wygląda jak mój ojciec. Teraz wygląda, jakby pracował w banku albo w biurze. Nieźle, myślę, po czym uciszam tę myśl. — Każdy dzień jest taki? — pytam. Ben kładzie tosta na talerz, smaruje go masłem. — Mniej więcej — odpowiada. — Chcesz? — Kręcę głową, on odgryza kawałek. — Wygląda na to, że zanim zaśniesz, pamiętasz, co się działo — wyjaśnia. — Po zaśnięciu jednak większość wspomnień znika. Smakuje ci kawa? Mówię, że jest OK, Ben bierze księgę z moich rąk. — To taki album z pamiątkami — mówi, otwierając go. — Kilka lat temu mieliśmy pożar, więc straciliśmy dużo starych zdjęć i innych rzeczy, ale tu trochę zostało. — Wskazuje pierwszą stronę. — To twój dyplom. A tu twoje zdjęcie z rozdania dyplomów. — Patrzę na to, co pokazuje. Uśmiecham się, mrużę oczy przed słońcem, mam na sobie czarną szatę i filcowy biret ze złotym frędzlem. Tuż za mną stoi mężczyzna w garniturze i krawacie, głowę ma odwróconą od obiektywu. — To ty? — pytam. Uśmiecha​ się. — Nie. Nie robiliśmy dyplomu jednocześnie. Ja wtedy jeszcze studiowałem. Chemię.

Podnoszę na niego wzrok. — Kiedy​ się pobraliśmy? — pytam. Odwraca się do mnie twarzą, ujmuje oburącz moją dłoń. Zaskakuje mnie szorstkość jego skóry, pewnie jestem przyzwyczajona do młodzieńczej gładkości. — Rok po twoim doktoracie. Wcześniej przez kilka lat chodziliśmy ze sobą, ale chciałaś... oboje chcieliśmy... chcieliśmy zaczekać, aż skończysz studia. To ma sens, chociaż wydaje mi się osobliwie praktyczne. Zastanawiam się, czy bardzo chciałam za niego wyjść. — Bardzo się kochaliśmy — ciągnie, jakby czytał w moich myślach. — Nadal się kochamy. Nie wiem, co powiedzieć, nic mi nie przychodzi do głowy. Uśmiecham się. Ben upija duży łyk kawy i znowu zagląda do księgi. Przewraca kilka kartek. — Studiowałaś filologię angielską — mówi. — Pracowałaś w kilku miejscach jeszcze przed dyplomem. Takie tam duperele. Jako sekretarka. Sprzedawczyni. Chyba nie za bardzo wiedziałaś, co chcesz robić. Ja zrobiłem licencjat i kurs pedagogiczny. Przez kilka lat było ciężko, aż w końcu zrobiłem dyplom i... no cóż... dotarliśmy tutaj. Rozglądam się po pokoju. Jest elegancki, wygodny. Klasa średnia bez wyrazu. Nad kominkiem obrazek z pejzażem leśnym, porcelanowe figurki przy zegarze na obramowaniu. Ciekawe, czy uczestniczyłam w decyzjach o wystroju. Ben kontynuuje: — Uczę w szkole średniej tu niedaleko. Teraz jestem kierownikiem pracowni chemicznej. — Mówi to bez cienia dumy. — A ja? — pytam, chociaż w zasadzie znam jedyną możliwą odpowiedź. Ben ściska mi rękę. — Po wypadku musiałaś zrezygnować z pracy. Nic nie robisz. — Najwyraźniej wyczuwa

moje rozczarowanie. — Nie musisz. Ja mam niezłą płacę. Dajemy radę. Jest OK. Zamykam oczy, kładę dłoń na czole. Wydaje mi się, że tego jest za dużo. Chcę, żeby się zamknął. Czuję, że więcej już nie przetworzę i jeśli ten człowiek doda coś jeszcze, wybuchnę. Co robię przez cały dzień? — chcę spytać, lecz milczę, bojąc się odpowiedzi. Ben kończy tosta i zanosi tacę do kuchni. Kiedy wraca, ma na sobie płaszcz. — Muszę już iść do pracy — mówi. Denerwuję się. — Nie martw się — dodaje. — Nic ci nie będzie. Zadzwonię do ciebie. Obiecuję. Pamiętaj, że dzisiaj jest taki sam dzień jak każdy inny. Nic ci nie będzie. — Ale... — Muszę iść. Przykro mi. Przed wyjściem pokażę ci kilka przydatnych rzeczy. W kuchni pokazuje mi, co jest w kredensie, jakieś resztki w lodówce, które mogę zjeść na lunch, i ścieralną tablicę przykręconą do ściany, a obok czarny marker przywiązany sznurkiem. — Tu zostawiam ci czasami wiadomości — mówi. Widzę, że zapisał tam słowo „piątek”, równymi drukowanymi literami, a poniżej słowa „Pralnia? Spacer? (Odbierz telefon!) TV?”. Pod słowem „Pranie?” dopisał, że w lodówce zostało trochę łososia, i „Sałatka?”. Na końcu dodał, że powinien być w domu o szóstej. — Masz też kalendarz — mówi. — W torebce. Z tyłu masz ważne numery telefonów i nasz adres, na wypadek gdybyś się zgubiła. I telefon komórkowy... — Co takiego? — pytam. — Telefon — wyjaśnia. — Bezprzewodowy. Możesz go używać wszędzie. Poza domem, gdzie chcesz. Znajdziesz go w torebce. Jeśli będziesz wychodzić, pamiętaj, żeby go ze sobą wziąć. — Dobrze. — Świetnie — mówi. Idziemy do holu, Ben bierze zniszczoną skórzaną teczkę stojącą przy

drzwiach. — No to idę. — OK. — Nic innego nie przychodzi mi do głowy. Czuję się jak dziecko, które nie poszło do szkoły i zostało samo w domu, podczas gdy rodzice udali się do pracy. Wyobrażam sobie, jak mówią: Niczego nie dotykaj. Pamiętaj, żeby wziąć lekarstwo. Podchodzi do mnie. Całuje w policzek. Nie powstrzymuję go, ale i nie oddaję pocałunku. Odwraca się do drzwi i już ma je otworzyć, zatrzymuje się jednak. — Ach! — odwraca się do mnie. — Zapomniałbym! Nagle jego ton wydaje mi się wymuszony, entuzjazm udawany. Za bardzo się stara, żeby wypadło to naturalnie. Do tej wypowiedzi na pewno się przygotowywał, widzę to jak na dłoni. Okazuje się, że nie mam się czego bać, bo to nic strasznego. — Dzisiaj wieczorem wyjeżdżamy. Tylko na weekend. To nasza rocznica, więc przyszło mi do głowy, żeby coś zarezerwować. Odpowiada ci? Kiwam głową. — Pewnie tak — mówię. Uśmiecha się, chyba z ulgą. — Masz na coś wyjątkową ochotę, hm? Może trochę morskiego powietrza? Dobrze nam zrobi. — Odwraca się do drzwi i otwiera je. — Zadzwonię do ciebie później — dodaje. — Sprawdzić, jak sobie radzisz. — Tak​ — odpowiadam. — Zadzwoń. Proszę. — Kocham cię, Christine. Nigdy o tym nie zapominaj. Zamyka za sobą drzwi, a ja się odwracam. Wchodzę do domu. Później, przed południem. Siedzę w fotelu. Naczynia są umyte i stoją równo na ociekaczu, pranie w pralce. Starałam się wypełnić sobie czas. Ale teraz czuję pustkę. To prawda, co Ben powiedział. Nie pamiętam. Niczego. W tym domu

nie ma ani jednej rzeczy, o której bym wiedziała, że już ją widziałam. Ani jednej fotografii — ani wokół lustra, ani w albumie z pamiątkami, który mam przed sobą — która by wywołała wspomnienie momentu, gdy została zrobiona, nie mogę sobie przypomnieć żadnej chwili z Benem poza tymi spędzonymi od pobudki dzisiaj rano. Mam wrażenie, że mój umysł jest całkowicie pusty. Zamykam oczy, próbuję się na czymś skupić. Na czymkolwiek. Na wczoraj. Na ostatnim Bożym Narodzeniu. Na jakimkolwiek Bożym Narodzeniu. Na moim ślubie. Nic, pustka. Wstaję. Przechadzam się po domu, od pomieszczenia do pomieszczenia. Powoli. Sunę jak zjawa, muskając dłonią ściany, stoły, oparcia mebli, choć tak naprawdę ich nie dotykam. Jak to się stało? — myślę. Patrzę na dywany, na chodniki we wzorki, na porcelanowe figurki na obramowaniu kominka i zdobne talerze rozmieszczone na stojakach w jadalni. Próbuję sobie powiedzieć, że to moje. Wszystko moje. Mój dom, mój mąż, moje życie. Ale te rzeczy do mnie nie należą. Nie są częścią mnie. W sypialni otwieram drzwi szafy i widzę rząd ubrań, których nie rozpoznaję. Wiszą równo jak puste wersje kobiety, której nie znam. Kobiety, po której domu się szwendam, której mydła i szamponu używam, której szlafrok zrzuciłam i której kapcie noszę. Ukrytej przede mną, obecnej niczym upiór, z dala ode mnie i niedotykalnej. Rano wybrałam bieliznę z poczuciem winy, przeszukując majtki pozwijane z rajstopami i pończochami, jakbym się bała, że zostanę na tym przyłapana. Wstrzymuję oddech, kiedy w głębi szuflady znajduję majtki jedwabne, koronkowe, rzecz kupioną w równej mierze do oglądania, co do noszenia. Ułożyłam nieużywaną bieliznę dokładnie tak, jak ją zastałam, wybrałam bladoniebieskie figi, które stanowiły chyba komplet ze stanikiem, i włożyłam je na siebie, a potem grube rajstopy i wreszcie spodnie oraz bluzę. Siadłam przy toaletce, żeby przyjrzeć się swojej twarzy w lustrze, ostrożnie zbliżając się do

odbicia. Prześledziłam bruzdy na czole, worki pod oczami. Uśmiechnęłam się i spojrzałam na swoje zęby, na zmarszczki, które się skłębiły wokół obrysu ust, na kurze łapki. Zauważyłam plamy na skórze, zabarwienie na czole wyglądające na siniak, który jeszcze nie do końca zblakł. Znalazłam jakiś podkład i nałożyłam trochę na twarz. Lekki puder, muśnięcie różu. Wyobraziłam sobie kobietę — teraz sobie uświadamiam, że moją matkę — jak robi to samo, nazywając to nakładaniem barw wojennych, i rano, kiedy odciskałam nadmiar szminki na chusteczce higienicznej, kiedy zakręcałam tusz do rzęs, świat wydał mi się właściwy. Czułam, że wyruszam na jakąś bitwę albo że jakaś bitwa nadciąga ku mnie. Wyprawianie mnie do szkoły. Nakładanie makijażu. Próbowałam myśleć o mojej matce, jak robi coś innego. Cokolwiek. Nic nie wymyśliłam. Widziałam tylko puste ogromne luki pomiędzy maleńkimi wysepkami pamięci, lata pustki. Już w kuchni. Otwieram kredens: torby makaronu, paczki ryżu arborio, puszki fasolki. Nie rozpoznaję tego jedzenia. Pamiętam, że jadłam tost z serem, gotowe danie rybne, kanapki z peklowaną wołowiną. Wyciągam puszkę opisaną jako ciecierzyca, torebkę czegoś, co podobno nazywa się kuskus. Nie mam pojęcia, co to w ogóle jest, a co dopiero jak to przyrządzić. Jak więc sobie radzę jako żona? Podnoszę wzrok na ścieralną tablicę, którą Ben mi pokazał przed wyjściem. Ma brudnoszarą barwę, pisano na niej wyrazy i ścierano je, pisano nowe, poprawiano, a każdy zostawiał trochę śladów. Zastanawiam się, co bym znalazła, gdybym mogła się cofnąć i odczytać starsze warstwy, gdyby się dało zagłębić w przeszłość tą drogą, zdaję sobie jednak sprawę, że nawet gdyby tak się dało, byłoby to daremne. Niewątpliwie znalazłabym tylko wszystkie wiadomości, listy zakupów, zadania do wykonania. Czy to naprawdę moje życie? Myślę. Czy to wszystko, co mam? Biorę pisak i dopisuję coś na tablicy. „Spakować torbę na wieczór?” Może to nie żaden wypasiony przypominacz, za to

mój. Słyszę hałas. Melodia, dobiega z mojej torebki. Otwieram ją i wysypuję zawartość na kanapę. Portmonetka, kilka chusteczek, długopisów, szminka. Puder w kompakcie, paragon za dwie kawy. Kalendarzyk, ledwie kilka cali kwadratowych i kwiatowy wzór na okładce, i długopis wpięty w grzbiet. Znajduję coś, co chyba jest telefonem opisanym przez Bena. Mały plastikowy przedmiot z klawiaturką, dzięki której wygląda jak zabawka. Dzwoni, a ekranik błyska. Przyciskam jakiś guzik, mając nadzieję, że właściwy. — Halo?​ — mówię. Głos, który odpowiada, nie należy do Bena. — Cześć. Christine? Czy to Christine Lucas? Nie chcę odpowiadać. Moje nazwisko wydaje mi się równie obce jak wcześniej ręka. Czuję się, jakby kawałeczek pewnego gruntu, który już zdobyłam, znowu zniknął, a w jego miejsce pojawiły się ruchome piaski. — Christine? Słyszy mnie pani? Kto to może być? Kto wie, gdzie jestem, kim jestem? Zdaję sobie sprawę, że to może być ktokolwiek. Czuję, jak rośnie we mnie panika. Zawieszam palec nad przyciskiem, który skończy rozmowę. — Christine? To ja. Doktor Nash. Niech się pani odezwie, proszę. Nazwisko nic mi nie mówi, odzywam się jednak: — Kto? W głosie pojawia się inny ton. Ulga? — Doktor Nash — mówi. — Pani lekarz. Kolejna fala paniki.

— Mój lekarz? — powtarzam. Nie jestem chora, chcę dodać, lecz nawet tego nie wiem. Czuję, jak zaczyna kręcić mi się w głowie. — Tak — mówi. — Spokojnie, proszę się nie denerwować. Pracujemy nad pani pamięcią. Nic złego się nie dzieje. Zauważam, że powiedział „pracujemy”. Nie „pracowaliśmy”. A więc to znowu ktoś, kogo nie pamiętam. — W jaki sposób pracujemy? — pytam. — Staram się pani pomóc, poprawić pewne rzeczy. Próbuję dociec, co właściwie spowodowało pani problemy z pamięcią i czy możemy coś na to poradzić. Brzmi sensownie, chociaż od razu przychodzi mi do głowy kolejna myśl. Dlaczego Ben przed wyjściem nie wspomniał o tym lekarzu? — Jak? — pytam. — Co robimy? — Spotykamy się od paru tygodni. Kilka razy w tygodniu, zależy. To chyba niemożliwe. Kolejna osoba, którą regularnie widuję, a nie zostaje mi po tym żaden ślad. Ale ja pana w ogóle nie znam, chcę zaprotestować. Może pan być kimkolwiek. Nie mówię nic. To samo powiedziałabym o człowieku, przy którym się obudziłam dziś rano i potem się okazało, że to mój mąż. — Nie​ pamiętam — mówię tylko. Jego głos łagodnieje. — Nie szkodzi, wiem. — Jeśli mówi prawdę, musi rozumieć to tak samo jak wszyscy. Wyjaśnia, że dzisiaj mamy następne spotkanie. — Dzisiaj? — pytam. Przypominam sobie, co Ben powiedział rano, wracam do listy zajęć wypisanych na tablicy w kuchni. — Ale mąż nic mi o tym nie wspomniał. — Uświadamiam

sobie, że po raz pierwszy w ten sposób nazwałam mężczyznę, z którym się obudziłam. Doktor Nash odzywa się dopiero po chwili: — Nie jestem pewien, czy Ben wie, że się pani ze mną spotyka. Zauważam, że zna imię mojego męża. — To śmieszne! — mówię. — Jak może nie wiedzieć? Powiedziałby mi! Westchnienie. — Będzie pani musiała mi zaufać — mówi. — Mogę pani wszystko wyjaśnić, kiedy się spotkamy. Naprawdę robimy postępy. Kiedy się spotkamy. Jak mamy się spotkać? Przeraża mnie myśl, że mogłabym wyjść bez Bena, że on nawet by nie wiedział, gdzie jestem ani z kim. — Przepraszam — mówię. — Nie mogę. — Christine, to ważne. Jeśli zajrzy pani do swojego kalendarza, zobaczy pani, że to, co mówię, jest ważne. Ma go pani? Powinien być w torebce. Biorę kwiecisty kalendarzyk z kanapy, gdzie upadł, i czuję wstrząs na widok daty wydrukowanej złotymi literami na froncie. Dwa tysiące siedem. Powinno być dwadzieścia lat wcześniej. — Tak. — Proszę zerknąć na dzisiejszy dzień — mówi. — Trzydziesty listopada. Powinna pani zobaczyć informację o naszym spotkaniu. Nie rozumiem, jak może być listopad — a jutro grudzień — ale i tak przerzucam kartki, cienkie jak bibułka, do dzisiejszej daty. Między kartkami znajduję zatknięty kawałek papieru, a na nim wypisane charakterem zupełnie mi obcym widnieją słowa: „30 listopada — spotkanie z dr. Nashem”. Poniżej: „Nie mówić Benowi”. Zastanawiam się, czy Ben je czytał, czy przegląda moje rzeczy.

Uznaję, że nie ma powodu tego robić. Pozostałe dni są puste. Żadnych urodzin, wyjść, imprez. Czy ten kalendarzyk naprawdę ma związek z moim życiem? — Dobra​ — mówię. Nash wyjaśnia, że przyjedzie po mnie, że wie, gdzie mieszkam, i będzie za godzinę. — Ale​ mój mąż... — Wszystko w porządku. Zanim on skończy pracę, już dawno wrócimy. Obiecuję. Proszę mi zaufać. Zegar na kominku wygrywa kurant, zerkam na niego. Jest staromodny, duża tarcza w drewnianej obudowie obramowana cyframi rzymskimi. Wskazuje wpół do dwunastej. Obok zegara leży srebrny klucz do nakręcania, pewnie Ben musi o tym pamiętać każdego wieczora. Wygląda tak staro, że chyba jest zabytkowy. Zastanawiam się, jak weszliśmy w posiadanie takiego zegara. Może nie ma historii, a w każdym razie nie ma historii związanej z nami, tylko po prostu zobaczyliśmy go kiedyś w sklepie lub na targu i któremuś z nas się spodobał. Pewnie Benowi. Uświadamiam sobie, że mnie się zegar nie podoba. Spotkam się z nim tylko ten jeden raz, myślę. I dzisiaj wieczorem, kiedy Ben wróci do domu, powiem mu o tym. Nie do wiary, że coś takiego trzymam w sekrecie przed nim. Podczas gdy tak bardzo jestem od niego zależna. Ale głos doktora Nasha wydaje mi się dziwnie znajomy. W przeciwieństwie do głosu Bena, który wydał mi się całkowicie obcy. Chyba nawet łatwiej mi uwierzyć, że już kiedyś spotkałam Nasha, niż że spotkałam męża. Powiedział, że robimy postępy. Muszę się dowiedzieć, jakie postępy ma na myśli. — Dobra​ — mówię. — Proszę przyjechać. Po przyjeździe doktor Nash proponuje, żebyśmy poszli na kawę. — Ma pani ochotę? — pyta. — Chyba nie ma sensu jechać taki kawał drogi do mojego

gabinetu. I tak przede wszystkim chciałem z panią dzisiaj porozmawiać. Kiwam głową i mówię, że tak. Kiedy przyjechał, byłam w sypialni. Patrzyłam, jak parkuje i zamyka samochód, widziałam, jak poprawia włosy, wygładza marynarkę, bierze teczkę. To nie on, uznałam, gdy kiwnął głową robotnikom, którzy rozładowywali narzędzia z furgonetki, on zaś w tym momencie ruszył ścieżką do naszego domu. Wyglądał młodo — za młodo, żeby być lekarzem — i chociaż nie wiem, jakiego stroju się po nim spodziewałam, na pewno nie była to sportowa kurtka i szare spodnie sztruksowe, a to właśnie miał na sobie. — Na końcu ulicy jest park — mówi. — I chyba kawiarnia. Pójdziemy tam? Idziemy razem. Panuje przenikliwy ziąb, ciasno zawiązuję szalik na szyi. Cieszę się, że mam w torbie telefon komórkowy, który dał mi Ben. Cieszę się też, że doktor Nash nie nalegał, żebyśmy pojechali gdzieś samochodem. Po części mu ufam, ale po części, po większej części, myślę sobie, że może być kimkolwiek. Obcym. Jestem dorosła, lecz uszkodzona. Ten człowiek bez trudu mógłby mnie gdzieś zabrać, chociaż nie wiem, w jakim celu miałby to zrobić. Jestem bezbronna jak dziecko. Docieramy do głównej ulicy, oddzielającej moją ulicę od parku naprzeciwko, i czekamy, żeby przejść. Nasze milczenie wydaje się uciążliwe. Zamierzałam zaczekać, aż usiądziemy, zanim go o cokolwiek zapytam. Nie wytrzymuję: — Jakiej specjalizacji jest pan lekarzem? Co pan robi? Jak mnie pan znalazł? Zerka na mnie. — Jestem neuropsychologiem — odpowiada z uśmiechem. Zastanawiam się, czy zadaję mu to samo pytanie za każdym razem, gdy się spotykamy. — Specjalizuję się w leczeniu pacjentów z chorobami mózgu, a interesuję się kilkoma nowymi technikami neuroobrazowania funkcjonalnego. Od dawna szczególnie mnie ciekawią badania procesów i funkcji pamięci. Dowiedziałem się o pani z literatury przedmiotu i

znalazłem panią. Nie było to zbyt trudne. Zza​ zakrętu wyjeżdża samochód i kieruje się w naszą stronę. — Z​ literatury? — Tak. Napisano o pani kilka rozpraw. Nawiązałem kontakt z placówką, w której panią leczono, zanim zamieszkała pani w domu. — Dlaczego?​ Dlaczego chciał mnie pan znaleźć? Uśmiecha​ się. — Bo pomyślałem, że zdołam pani pomóc. Przez jakiś czas pracowałem z pacjentami o podobnych problemach. Uważam, że da się im pomóc. Wymagają jednak większego nakładu pracy niż standardowa godzina tygodniowo. Miałem kilka pomysłów, jak osiągnąć konkretną poprawę, i chciałem kilka z nich wypróbować. — Przerywa. — Poza tym piszę artykuł o pani przypadku. Pracę, można powiedzieć. — Zaczyna się śmiać, ale ucina nagle, kiedy do niego nie dołączam. Odchrząkuje. — Pani przypadek jest niezwykły. Uważam, że możemy odkryć o wiele więcej o działaniu pamięci, niż dowiedzieliśmy się do tej pory. Samochód​ przejeżdża, a my przechodzimy na drugą stronę. Czuję, że staję się niespokojna, spięta. „Zaburzenia mózgu”. „Badania”. „Znalazłem panią”. Próbuję oddychać, odprężyć się, lecz stwierdzam, że nie mogę. Jest nas dwie w jednym ciele: czterdziestosiedmioletnia kobieta, spokojna, grzeczna, świadoma, jakie zachowanie przystoi, a jakie nie, oraz rozkrzyczana dwudziestoparolatka. Nie mogę zdecydować, którą jestem, ale że słyszę tylko ruch uliczny i krzyki dzieci dobiegające z parku, domyślam się, że jestem tą pierwszą. Po​ drugiej stronie przystaję i mówię: — Proszę​ mi powiedzieć, co jest grane. Obudziłam się dzisiaj rano w miejscu, którego nigdy nie widziałam, choć to najwyraźniej mój dom, u boku mężczyzny, którego w ogóle nie znam, a

on mi mówi, że od dwudziestu lat jest moim mężem. A pan chyba wie o mnie więcej niż ja. Powoli​ kiwa głową. — Ma​ pani amnezję — mówi, kładąc rękę na moim ramieniu. — Ma pani amnezję od dawna. Nie tworzy pani nowych wspomnień, więc zapomniała pani większość tego, co się jej przydarzyło w całym dorosłym życiu. Codziennie budzi się pani jako młoda kobieta. W niektóre dni jako dziecko. W​ jego ustach zabrzmiało to jakoś gorzej. W ustach lekarza. — Więc​ to prawda? — Niestety​ tak. Mężczyzna w domu to pani mąż. Ben. Poślubiła go pani przed laty. Na długo przed amnezją. — Kiwam głową. — Idziemy dalej? Potwierdzam i wchodzimy do parku. Jego skrajem biegnie ścieżka, w pobliżu znajduje się plac zabaw, obok chaty, z której wyłaniają się ludzie niosący tace z jedzeniem. Kierujemy się tam, ja zajmuję miejsce przy stoliku z obłamanym blatem z formiki, a doktor Nash zamawia napoje. Wraca​ z dwoma plastikowymi kubkami wypełnionymi mocną kawą, moja jest czarna, a jego biała. Do swojej wsypuje cukier z cukierniczki stojącej na stole, lecz mnie jej nie podaje, a to bardziej niż wszystko przekonuje mnie, że już się spotykaliśmy. Patrzy na mnie i pyta, co mi się stało w czoło. — Co...? — zaczynam, ale nagle przypominam sobie siniak, który widziałam rano. Najwyraźniej makijaż go nie zakrył. — To? — pytam. — Chyba nie wiem. To nic takiego. Nie boli. Nie​ odpowiada. Miesza kawę. — Więc​ mąż zajmuje się mną w domu? — pytam. Podnosi​ wzrok.

— Tak, chociaż nie zawsze tak było. Z początku, ze względu na poważny stan, wymagała pani opieki całodobowej. Dopiero całkiem niedawno Ben uznał, że jest w stanie sam o panią zadbać. A więc to, jak się teraz czuję, to poprawa. Aha. Cieszę się, że nie pamiętam czasu, kiedy było gorzej. — Musi​ mnie bardzo kochać — mówię bardziej do siebie niż do Nasha. Kiwa​ głową. Chwilę milczymy. Pijemy kawę. — Tak.​ Chyba tak. Uśmiecham​ się, opuszczam wzrok na dłonie trzymające gorący napój, na złotą obrączkę, na krótkie paznokcie, na grzecznie skrzyżowane nogi. Nie rozpoznaję własnego ciała. — Dlaczego​ mój mąż nie wie, że się spotykamy? — pytam. Wzdycha​ i zamyka oczy. — Będę​ szczery — mówi, łącząc dłonie i pochylając się do przodu. — Początkowo prosiłem, żeby pani nie mówiła Benowi, że się ze mną spotyka. Przeszywa​ mnie strach, niemal echo. On jednak nie wygląda na niegodnego zaufania. — Niech​ pan mówi dalej — zachęcam. Chcę wierzyć, że Nash może mi pomóc. — Wiele osób, psychiatrzy, psychologowie i tym podobni, zgłaszało się już kiedyś do pani i Bena, chcąc z wami pracować. On nie wyrażał zgody na pani spotkanie z tymi specjalistami. Wyłożył bez ogródek, że przeszła już pani wyczerpujące leczenie i jego zdaniem nie przyniosło ono nic, tylko panią denerwowało. Naturalnie chciał oszczędzić pani i sobie niepokoju. Oczywiście.​ Nie chciał rozbudzać moich nadziei. — Więc​ przekonał mnie pan, żebym przyszła na spotkanie bez jego wiedzy? — Tak.​ Najpierw zgłosiłem się do Bena. Rozmawialiśmy przez telefon. Poprosiłem go nawet

o spotkanie, żebym mu wyjaśnił, co mam do zaoferowania, ale odmówił. Skontaktowałem się więc bezpośrednio z panią. Kolejny​ napad strachu, nie wiadomo skąd. — Jak?​ — pytam. Opuszcza​ wzrok na swoją kawę. — Przyszedłem​ do pani. Zaczekałem, aż wyszła pani z domu, i przedstawiłem się. — A​ ja zgodziłam się z panem spotkać? Ot, tak po prostu? — Nie od razu. Nie. Musiałem panią przekonać, że może mi pani zaufać. Sugerowałem, że powinniśmy się spotkać raz, tylko na jedną sesję. Bez wiedzy Bena, jeśli tak trzeba. Obiecałem wyjaśnić, dlaczego chciałem się z panią spotkać i co moim zdaniem mogę pani zaoferować. — I​ zgodziłam się... Podnosi​ wzrok. — Tak. Powiedziałem, że po pierwszym spotkaniu zdecyduje pani, czy powie Benowi czy nie. I że jeśli zdecyduje się pani nie mówić, będę zawsze dzwonił, aby przypomnieć o kolejnym spotkaniu. — I​ postanowiłam nie mówić Benowi. — Tak. Zgadza się. Wyjaśniła pani, że chce poczekać, aż zrobimy postępy, i dopiero wtedy powie mężowi. Uznała pani, że tak będzie lepiej. — I​ zrobiliśmy? — Co? — Postępy? Upija​ znowu kawy, po czym odsuwa od siebie kubek. — Tak uważam. Chociaż taki postęp trudno dokładnie wyliczyć. W ciągu kilku ostatnich tygodni chyba odzyskała pani sporo wspomnień. Wiele po raz pierwszy, o ile wiemy. A pewne

prawdy uświadamia sobie pani częściej niż wcześniej. Na przykład od czasu do czasu budzi się pani i pamięta, że jest mężatką. I... — przerywa. — I? — I...​ no... zdobywa pani niezależność. Tak mi się wydaje. — Niezależność? — Tak.​ Nie zdaje się pani na Bena już tak bardzo jak kiedyś. Ani na mnie. Aha. Takie postępy. Niezależność. Może ma na myśli, że daję radę wyjść do sklepu czy do biblioteki bez opiekuna, chociaż w tej chwili nie jestem pewna, czy nawet to jest prawdą. W każdym razie nie zrobiłam jeszcze postępów na tyle znaczących, aby nimi z dumą wymachiwać przed nosem męża. Nawet na tyle dużych, aby każdego ranka pamiętać, że w ogóle mam męża. — Tylko​ tyle? — To​ bardzo ważne. Niech pani nie umniejsza osiągnięć, Christine. Nic nie mówię. Upijam kawy i rozglądam się po kawiarni. Jest prawie pusta. Z niewielkiej kuchni na zapleczu dobiegają głosy, od czasu do czasu brzęk, kiedy woda w termosie osiąga temperaturę wrzenia, głosy dzieci bawiących się gdzieś dalej. Trudno uwierzyć, że to miejsce znajduje się tak blisko mojego domu, a ja nie pamiętam, żebym kiedykolwiek tu była. — Mówi pan, że spotykamy się od kilku tygodni — odzywam się do doktora Nasha. — Co robiliśmy? — Pamięta​ pani coś z naszych poprzednich spotkań? Cokolwiek? — Nie.​ Nic. Z tego co wiem, widzę pana dzisiaj pierwszy raz w życiu. — Proszę​ wybaczyć to pytanie. Jak mówiłem, miewa pani przebłyski pamięci. Wydaje się, że w niektóre dni wie pani więcej niż w pozostałe. — Nie​ rozumiem. Nie pamiętam, żebyśmy się kiedykolwiek widzieli, ani co się stało wczoraj,

ani przedwczoraj, ani w zeszłym roku. Pamiętam natomiast jakieś rzeczy sprzed lat. Dzieciństwo. Moją matkę. Pamiętam, że byłam na studiach, chociaż to mgliście. Nie rozumiem, jak te stare wspomnienia mogły się zachować, podczas gdy wszystko inne zniknęło. Kiwa głową, kiedy pytam. Nie mam wątpliwości, że już to wszystko słyszał. Pewnie za każdym razem pytam o to samo. Pewnie odbywamy dokładnie taką samą rozmowę. — Pamięć to sprawa złożona — mówi. — Człowiek ma pamięć krótkotrwałą, w której przechowuje fakty i informacje przez mniej więcej minutę, ale także pamięć długotrwałą. W niej możemy przechowywać wielkie ilości informacji, i to z pozoru przez nieskończenie długi czas. Obecnie wiemy, że jedną i drugą pamięć kontrolują różne obszary mózgu, przy czym istnieją pomiędzy nimi połączenia neuronowe. Inny natomiast obszar mózgu wydaje się odpowiedzialny za kodowanie wspomnień krótkoterminowych, nietrwałych, jako długoterminowe, które możemy sobie przypominać dużo później. Mówi lekko, szybko, jakby wszedł na pewny grunt. Niechybnie ja też kiedyś taka byłam. Pewna siebie. — Istnieją​ dwa główne typy amnezji — mówi. — Najczęściej spotykana to ta, kiedy dotknięta nią osoba nie może sobie przypomnieć przeszłych wydarzeń, a nowsze zachowują się najczęściej w postaci poważnie uszkodzonej. Jeśli na przykład osoba cierpiąca na amnezję miała wypadek na motorze, może nie pamiętać wypadku ani dni czy tygodni go poprzedzających, ale może pamiętać doskonale wszystko do, powiedzmy, pół roku przed wypadkiem. Kiwam​ głową. — A​ drugi typ? — Drugi występuje rzadziej. Czasami to niezdolność do przeniesienia wspomnień z zasobów krótkotrwałych do trwałych. Ludzie z tym stanem żyją w chwili bieżącej, zdolni są

przypomnieć sobie tylko bezpośrednią przeszłość, a i to tylko na krótki czas. Milknie, jakby chciał, żebym coś powiedziała. Zupełnie jakby każde z nas miało swoją rolę do odegrania, jakbyśmy często powtarzali tę rozmowę. — Ja mam amnezję jednego i drugiego typu? — pytam. — Straciłam wspomnienia, które miałam, a do tego nie tworzę nowych? Odchrząkuje. — Tak, niestety. To nie jest powszechne, ale całkiem możliwe. W pani wypadku nadzwyczajny jest wzorzec amnezji. Generalnie nie zapamiętuje pani trwale niczego, co się zdarzyło później niż we wczesnym dzieciństwie, natomiast chyba tworzy pani nowe wspomnienia w sposób, z którym się nigdy nie spotkałem. Gdybym w tej chwili wyszedł z tego pomieszczenia i wrócił za dwie minuty, większość ludzi z amnezją następczą nie pamiętałaby, że mnie w ogóle znała, a na pewno nie pamiętałaby, że dzisiaj. A pani zapamiętuje bodajże całe odcinki czasu, do dwudziestu czterech godzin, i później je traci. To nietypowe. Szczerze mówiąc, taki wzorzec nie ma sensu w świetle naszej wiedzy o funkcjonowaniu pamięci. Można by wnioskować, że jest pani zdolna do przenoszenia zasobów z pamięci krótkoterminowej do długoterminowej. Nie pojmuję, dlaczego nie potrafi ich pani zachować. Może i moje życie rozpadło się na kawałki, lecz przynajmniej na tak duże, żeby zachować znamiona niezależności. To pewnie oznacza, że mam szczęście. — Dlaczego?​ — pytam. — Dlaczego to się stało? Nie​ odpowiada. W kawiarni robi się coraz ciszej. Powietrze wydaje się nieruchome i lepkie. Kiedy Nash się w końcu odzywa, jego słowa odbijają się od ścian. — Wiele rzeczy może spowodować zaburzenia pamięci — mówi. — Długoterminowej albo krótkoterminowej. Choroba, uraz, narkotyki. Dokładna natura zaburzeń wydaje się różnić

zależnie od obszaru mózgu, który został uszkodzony. — No​ dobrze — mówię. — A co spowodowało moje zaburzenia? Patrzy​ na mnie chwilę. — Co​ Ben pani powiedział? Przypominam​ sobie naszą rozmowę w sypialni. „Wypadek. Fatalny wypadek”. — W​ zasadzie nic. Nic konkretnego w każdym razie. Tylko że miałam wypadek. — Tak — mówi, sięgając po swoją torbę stojącą pod stolikiem. — Pani amnezję spowodował uraz. To prawda, przynajmniej po części. — Otwiera torbę i wyciąga brulion. Z początku się zastanawiam, czy będzie sprawdzał swoje notatki, tymczasem podaje go mnie. — Proszę posłuchać. Chcę, żeby pani to wzięła. To wszystko wyjaśni. Lepiej niż ja. Znajdzie pani tu informacje zwłaszcza o przyczynach swojego stanu. Ale także inne rzeczy. Biorę brulion. Jest brązowy, oprawiony w skórę, spięty taśmą elastyczną. Zdejmuję taśmę i otwieram brulion w przypadkowym miejscu. Kartki są ciężkie, blado poliniowane, mają czerwony margines, a wypełnia je gęste pismo odręczne. — Co​ to jest? — pytam. — Dziennik.​ Dziennik, który prowadzi pani od kilku tygodni. Jestem​ wstrząśnięta. — Dziennik?​ — Zastanawiam się, dlaczego on go ma. — Tak. Zapis tego, co robiliśmy ostatnio. Prosiłem, żeby go pani prowadziła. Dokładamy wielu starań, żeby się dowiedzieć, jak zachowuje się pani pamięć. Uznałem, że przyda się, by notowała pani, co robimy. Zerkam​ na leżący przede mną brulion. — Więc​ ja to napisałam? — Tak. Powiedziałem, żeby pisała pani tu, co chce. Wiele osób cierpiących na amnezję

próbowało podobnych rzeczy, ale to wbrew pozorom zwykle nie na wiele się przydaje, bo oni dysponują małym okienkiem pamięci. Ponieważ jednak pani pewne rzeczy zapamiętuje na cały dzień, pomyślałem, że może powinna pani zanotować parę zdań co wieczór. Wydawało mi się, że dzięki temu zachowa pani odrobinę wspomnień na następny dzień. No i uważam, że pamięć trochę przypomina mięsień, coś, co da się wzmocnić ćwiczeniem. — I​ czytał pan to w trakcie naszych spotkań? — Nie.​ Pisała pani dla siebie. — Nie rozumiem... — urywam i po chwili dodaję: — Ben przypominał mi, żebym w nim pisała? Kręci​ głową. — Sugerowałem, żeby pamiętnik też zachowała pani w tajemnicy przed mężem — mówi. — Ukrywała go pani w domu, a ja dzwoniłem, żeby powiedzieć, gdzie jest ukryty. — Codziennie? — Tak.​ Mniej więcej. — Nie​ Ben? Milczy​ chwilę, wreszcie mówi: — Nie.​ Ben go nie czytał. Zastanawiam się dlaczego, co tam może być takiego, że nie chcę tego pokazać mężowi. Jakie mogę mieć tajemnice? Tajemnice, których nawet ja nie znam. — Ale​ pan go czytał? — Zostawiła mi go pani kilka dni temu — wyjaśnia. — Powiedziała pani, że chce, bym przeczytał. Że już na to pora. Patrzę na brulion. Jestem podekscytowana. Dziennik. Powiązanie z utraconą przeszłością, aczkolwiek tylko najświeższą.

— Czytał​ pan całość? — Tak.​ Większość. W każdym razie przeczytałem pewnie wszystko, co ważne. — Przerywa i odwraca ode mnie wzrok, drapie się po karku. Chyba jest zakłopotany. Zastanawiam się, czy mówi mi prawdę co do zawartości pamiętnika. Dopija resztę kawy z kubka i dodaje: — Nie zmusiłem pani, żeby mi go pokazała. Chcę, żeby pani to wiedziała. Kiwam głową i w milczeniu dopijam swój napój, kartkując jednocześnie pamiętnik. Na wewnętrznej stronie okładki widnieje lista dat. — Co​ to? — pytam. — Daty naszych spotkań. Jak również tych spotkań, które planowaliśmy. Umawialiśmy je z marszu. Dzwoniłem, żeby pani o nich przypomnieć, prosząc, by zajrzała pani do dziennika. Myślę​ o żółtej karteczce wklejonej przy dzisiejszym dniu do kalendarzyka. — A​ dzisiaj? — Dzisiaj​ ja miałem pani dziennik — wyjaśnia — więc tylko napisaliśmy karteczkę. Kiwam głową i przeglądam resztę brulionu. Jest gęsto wypełniony pismem, którego nie rozpoznaję. Strona po stronie. Całe dni pracy. Zastanawiam się, jak znajdowałam na to czas, gdy nagle przychodzi mi na myśl tablica w kuchni. Odpowiedź jest oczywista. Nie mam nic innego do roboty. Odkładam brulion na stół. Do kawiarni wchodzi młody człowiek w dżinsach i T-shircie i ogląda się na nas, po czym zamawia coś do picia i sadowi się przy stoliku z gazetą. Nie patrzy już na mnie, a dwudziestoletnia ja się denerwuję. Czuję się niewidzialna. — Idziemy?​ — pytam. Wracamy​ tą samą drogą. Niebo jest zachmurzone, w powietrzu wisi rzadka mgła. Ziemia pod nogami wydaje się grząska. Zupełnie jakbym szła po ruchomych piaskach. Na placu zabaw widzę karuzelę, która obraca się powoli, mimo że nikt na niej nie jedzie.

— Normalnie się tu nie spotykamy? — pytam, kiedy docieramy do ulicy. — To znaczy w kawiarni? — Nie. Normalnie spotykamy się w moim gabinecie. Robimy ćwiczenia. Testy i tym podobne. — Więc​ dlaczego dzisiaj tu? — Tak​ naprawdę chciałem oddać pani pamiętnik. Martwiłem się, że go pani nie ma. — Nauczyłam​ się na nim polegać? — pytam. — W​ pewien sposób tak. Przechodzimy​ na drugą stronę i idziemy z powrotem do domu, w którym mieszkam z Benem. Widzę samochód doktora Nasha nadal zaparkowany tam, gdzie go zostawił, maleńki ogród pod naszym oknem, krótką ścieżkę i schludne klomby. Nadal nie do końca mogę uwierzyć, że tutaj mieszkam. — Chce​ pan wejść? — pytam. — Może jeszcze się pan czegoś napije? Kręci​ głową. — Nie,​ nie, dziękuję. Muszę jechać. Mamy z Julie plany na wieczór. Stoi chwilę, patrząc na mnie. Dostrzegam, że jego włosy są krótko ostrzyżone i starannie uczesane, a koszula ma pionowe paski, które gryzą się z pionowym paskiem na swetrze. Uświadamiam sobie, że on jest tylko kilka lat starszy, niż ja byłam w swoim mniemaniu dzisiaj rano, zaraz po przebudzeniu. — Julie​ to pańska żona? Uśmiecha​ się i kręci głową. — Nie,​ moja dziewczyna. W zasadzie narzeczona. Zaręczyliśmy się. Ciągle zapominam. Też się uśmiecham. Takie szczegóły pewnie powinnam pamiętać. Drobiazgi. Może te właśnie błahostki zapisuję w swoim dzienniku, haczyki, na których wisi całe życie.

— Gratulacje​ — mówię, a on mi dziękuje. Czuję, że powinnam zadać więcej pytań, okazać więcej zainteresowania, ale to nie ma sensu. Cokolwiek mi powie teraz, rano po przebudzeniu nie będę tego pamiętać. Dzisiaj to wszystko, co mam. — I tak powinnam wracać — mówię. — Wyjeżdżamy na weekend. Nad morze. Muszę się jeszcze spakować... Uśmiecha​ się. — Do​ widzenia, Christine. — Odwraca się jeszcze na odchodnym. — W pamiętniku ma pani zapisane numery telefonów do mnie — dodaje. — Na przedzie. Proszę zadzwonić, jeśli znowu będzie się pani chciała ze mną spotkać. To znaczy gdyby chciała pani kontynuować terapię. Dobrze? — Gdybym? — pytam. Pamiętam spotkania, które wypisaliśmy od dzisiaj do końca roku. — Wydawało mi się, że mamy zarezerwowanych więcej spotkań? — Zrozumie pani po przeczytaniu pamiętnika. Wszystko nabierze wtedy sensu, proszę mi wierzyć. — Dobra. — Uświadamiam sobie, że mu ufam, i cieszę się. Cieszę się, że nie jestem zdana tylko na mojego męża. — To​ zależy od pani, Christine. Proszę dzwonić, gdy tylko będzie pani chciała. — Dobrze — mówię, a wtedy on macha mi ręką, wsiada do samochodu i patrząc przez ramię, wycofuje na drogę i znika. Robię sobie kawę i wnoszę ją do salonu. Z zewnątrz dobiega mnie gwizd przerywany przez głośne wiercenie i od czasu do czasu wybuch głośnego śmiechu, lecz nawet to przygasa do delikatnego gwaru, gdy siadam w fotelu. Słońce świeci słabo przez firanki, czuję jego przytłumione ciepło na ramionach i udach. Wyciągam dziennik z torebki.

Jestem zdenerwowana. Nie wiem, co ten brulion zawiera. Jakie wstrząsy i niespodzianki. Jakie zagadki. Widzę na stoliku album z pamiątkami. W tamtej księdze jest wersja mojej przeszłości, tyle że wybrana przez Bena. Czy ta księga zawiera inną? Otwieram ją. Pierwsza​ strona jest gładka. Na środku widnieje wypisane atramentem moje imię i nazwisko. Christine Lucas. Cud, że nie wypisałam pod spodem „Poufne!” albo „Wstęp wzbroniony!”. T o jednak nie wszystko. Jest jeszcze coś nieoczekiwanego, przerażającego. Bardziej przerażającego niż wszystko, co dzisiaj widziałam. Pod moim imieniem i nazwiskiem granatowym atramentem i wielkimi literami napisano trzy słowa: NIE​ UFAĆ BENOWI Nic​ nie mogę zrobić, tylko przewrócić kartkę. Zaczynam​ czytać swoją historię. CZĘŚĆ​ DRUGA Dziennik​ Christine Lucas Piątek, ​ 9 listopada Nazywam się Christine Lucas. Mam czterdzieści siedem lat. Cierpię na amnezję. Siedzę na obcym łóżku, pisząc swoją historię, ubrana w jedwabną koszulę nocną, którą mężczyzna na dole — mówi, że jest moim mężem, że nazywa się Ben — podobno kupił mi na czterdzieste siódme urodziny. W pokoju panują cisza i mrok, tylko lampka na stoliku nocnym rzuca miękki, pomarańczowy blask. Czuję się, jakbym płynęła zawieszona w kałuży światła. Drzwi do sypialni zamknęłam. Piszę to na osobności. W tajemnicy. Słyszę mojego męża w salonie — ciche stęknięcie kanapy, kiedy się pochyla albo wstaje, od czasu do czasu grzecznie stłumione kaszlnięcie — ale jeśli przyjdzie na górę, schowam ten brulion. Wsadzę go pod łóżko albo pod poduszkę. Nie chcę, żeby widział, jak w nim piszę. Nie chcę mu mówić, skąd go wzięłam.

Zerkam​ na zegar na stoliku. Dochodzi jedenasta. Muszę pisać szybko. Wyobrażam sobie, że niedługo usłyszę, jak telewizor milknie, potem skrzypnie podłoga, gdy Ben przejdzie przez pokój, pstryknie wyłącznik światła. Wejdzie do kuchni i zrobi sobie kanapkę albo naleje wody do szklanki? Czy też przyjdzie prosto do łóżka? Nie wiem. Nie znam jego obrządków. Nie znam własnych. Albowiem nie mam wspomnień. Zgodnie z tym, co mówi Ben, zgodnie z tym, co mówi ten lekarz, z którym się spotkałam dzisiaj po południu, kiedy tej nocy zasnę, mój umysł wymaże wszystko, czego się dzisiaj dowiedziałam. Wszystko, co dzisiaj robiłam. Obudzę się jutro tak samo jak dzisiaj. Myśląc, że jestem jeszcze dzieckiem. Że mam jeszcze przed sobą całe życie pełne wyborów. A​ później znowu się dowiem, że jestem w błędzie. Już dokonałam swoich wyborów. Mam za sobą połowę życia. Lekarz przedstawił się jako Nash. Zadzwonił do mnie dzisiaj rano, zajechał po mnie swoim autem, zawiózł do swojego gabinetu. Spytał, czy go znam, a ja odpowiedziałam, że nie. Uśmiechnął się — ale nie jakoś niemiło — i podniósł wieko laptopa stojącego na biurku. Puścił​ mi film. Wideo. O mnie i o nim, siedzieliśmy w innych ubraniach, choć na tych samych krzesłach w tym samym gabinecie. Na filmie podał mi ołówek i poprosił, żebym narysowała na kartce kształty, lecz patrząc tylko w lustro, tak żeby wszystko wydawało się odwrócone. Widziałam, że trudno mi było to zrobić, przede wszystkim jednak widziałam tylko swoje pomarszczone palce i błysk obrączki ślubnej na lewej dłoni. Kiedy skończyłam, wydawał się zadowolony. „Przyspiesza pani” — powiedział na tym filmie, i dodał, że gdzieś głęboko, bardzo głęboko muszę zapamiętywać efekty tygodni ćwiczeń, nawet jeśli nie pamiętam samych ćwiczeń. „To oznacza, że pani pamięć długoterminowa musi na jakimś poziomie działać” — dodał. Uśmiechnęłam się, ale nie wyglądałam na uradowaną. Film się skończył.

Doktor Nash zamknął laptop. Powiedział, że spotykamy się od kilku tygodni, że mam poważne zaburzenia czegoś, co się nazywa pamięć epizodyczna. Wyjaśnił, że to oznacza, że nie zapamiętuję wydarzeń ani szczegółów swojego życia i że zwykle wynika to z takich czy innych schorzeń neurologicznych. Strukturalnych albo chemicznych, dodał. Albo z zaburzenia równowagi hormonalnej. To bardzo rzadkie, a ja chyba jestem szczególnie ciężkim przypadkiem. Kiedy go spytałam, jak ciężkim, odrzekł, że w niektóre dni pamiętam tylko wczesne dzieciństwo i niewiele więcej. Pomyślałam o dzisiejszym poranku, kiedy się obudziłam bez żadnych dorosłych wspomnień. — W​ niektóre dni? — spytałam. Nic nie odrzekł, a jego milczenie powiedziało to, co naprawdę miał na myśli: w większość dni. Wyjaśnił, że istnieją sposoby leczenia trwałej amnezji — leki, hipnoza — ale w moim wypadku większość już wypróbowano. — Pani sytuacja jest jednak pod pewnym względem wyjątkowa, co może pani wykorzystać, Christine — mówił dalej, a kiedy spytałam dlaczego, wyjaśnił, że różnię się od typowych pacjentów z amnezją. — Wzorzec objawów nie sugeruje, że pani pamięć przestała istnieć nieodwracalnie. Tworzy pani wspomnienia na kilka godzin. Od chwili pobudki do zaśnięcia. Może pani nawet drzemać, a nadal pamięta po przebudzeniu, o ile nie zapadnie pani w głęboki sen. To jest bardzo nietypowe. Większość pacjentów z amnezją traci pamięć co kilka sekund... — I?​ — spytałam. Przesunął​ w moją stronę brązowy brulion. — Myślę, że warto byłoby dokumentować pani leczenie, pani odczucia, wszelkie wrażenia i wspomnienia, których pani doświadcza. Tutaj. Sięgnęłam​ po brulion i zajrzałam do środka. Kartki były puste.

A​ więc to moja terapia? — pomyślałam. — Prowadzenie pamiętnika? Chcę zapamiętywać, a nie zapisywać. Musiał​ wyczuć moje rozczarowanie. — Mam też nadzieję, że samo zapisywanie wspomnień pobudzi następne — dodał. — To może dać łączny skutek. Milczałam chwilę. Jaki w sumie miałam wybór? Prowadzić dziennik albo na zawsze zostać w obecnym stanie. — Dobrze​ — powiedziałam. — Zrobię to. — Świetnie. Na początku zapisałem swoje numery telefonów. Proszę dzwonić, jeśli poczuje się pani zdezorientowana. Wzięłam brulion i zapewniłam, że zadzwonię. Nastąpiła długa pauza, po czym doktor Nash dodał: — Ostatnio​ wykonaliśmy kawał dobrej roboty w odniesieniu do pani wczesnego dzieciństwa. Oglądaliśmy zdjęcia. I takie tam... — Milczałam, gdy wyjął fotografię z leżącego przed nim stosu. — Dzisiaj chciałbym, żeby spojrzała pani na to. Poznaje pani? Na fotografii widniał dom. Z początku wydawał mi się kompletnie nieznajomy, lecz nagle zobaczyłam zniszczony stopień prowadzący do wejścia i już wiedziałam. W tym domu dorastałam. Dzisiaj rano po przebudzeniu myślałam, że w nim właśnie jestem. Wyglądał inaczej, jakoś mniej prawdziwie, ale to na pewno był on. Głośno przełknęłam ślinę. — Tutaj​ mieszkałam jako dziecko — powiedziałam. Kiwnął głową i wyjaśnił, że większość moich wczesnych wspomnień jest nietknięta. Poprosił, żebym opisała wnętrze domu. Powiedziałam,​ co pamiętam: że drzwi wejściowe otwierały się prosto na salon, że na tyłach domu była mała jadalnia, że gości raczej prowadziliśmy wąskim przejściem między naszym

domem a domem sąsiadów, by trafiali od razu do kuchni od tyłu. — Coś​ jeszcze? — spytał. — Może coś na piętrze? — Dwie sypialnie. Jedna od frontu, jedna od tyłu. Łazienka i toaleta mieściły się za kuchnią, całkiem na tyłach. Były w osobnym budynku, dopóki ich nie dołączono do reszty domu dwiema ceglanymi ścianami i dachem z plastiku falistego. — Coś​ jeszcze? Nie​ wiedziałam, na co czeka. — Nie​ jestem pewna... — zaczęłam. Spytał,​ czy pamiętam jakieś drobne szczegóły. Wtedy​ mnie olśniło. — Moja mama miała w spiżarce słój z napisem „Cukier”. Trzymała w nim pieniądze. Chowała go na górnej półce. I na górze stały też dżemy. Sama je robiła. Zbieraliśmy jagody w lesie, do którego jeździliśmy. Nie pamiętam gdzie. Cała trójka wchodziła w głąb lasu i zbierała jagody. Całe torby. A później mama je gotowała i robiła dżem. — Dobrze​ — pokiwał głową. — Świetnie! — Napisał coś na teczce. — A to? Pokazał mi jeszcze kilka zdjęć. Na jednym widniała kobieta, w której po kilku chwilach rozpoznałam swoją matkę. Na innym byłam ja. Powiedziałam mu, ile umiałam. Kiedy skończyłam, odłożył zdjęcia. — Dobrze. Pamięta pani z dzieciństwa o wiele więcej niż zwykle, może to z powodu fotografii. — Przerwał na chwilę. — Następnym razem chciałbym pokazać pani jeszcze więcej. Zgodziłam się. Zastanawiałam się, skąd wziął te zdjęcia, ile wie o moim życiu, czego ja sama nie wiem. — Mogę​ to zatrzymać? — spytałam. — To zdjęcie mojego dawnego domu? Uśmiechnął​ się.

— Oczywiście!​ — Podał mi fotografię, którą wsunęłam między kartki brulionu. Odwiózł mnie. Już mi wyjaśnił, że Ben nie wie o naszych spotkaniach, a teraz powinnam się mocno zastanowić, czy chcę mu powiedzieć o pamiętniku, który mam prowadzić. — Może się pani czuć spięta. Niechętnie pisać o niektórych sprawach. Myślę, że to bardzo ważne, by czuła pani, że może pisać, co chce. Poza tym Ben może nie być zadowolony, że zdecydowała się pani wznowić leczenie. — Przerwał na chwilę. — Może lepiej, żeby pani ten pamiętnik ukryła. — A skąd będę wiedziała, że mam pisać? — spytałam. Milczał. Zrozumiałam. — Pan mi przypomni? Potwierdził. — Tak. Będzie mi pani musiała powiedzieć, gdzie go ukryje. — Dojeżdżaliśmy pod dom. Samochód się zatrzymał, a ja dopiero po chwili zdałam sobie sprawę, że to mój dom. — W​ szafie — powiedziałam. — Schowam go na dnie szafy. — Dobry pomysł. I musi pani dzisiaj coś w nim napisać. Zanim pani zaśnie. W przeciwnym wypadku jutro będzie to zwyczajny pusty notes. Nie będzie pani wiedziała, o co chodzi. Zapewniłam,​ że napiszę, że rozumiem. Wysiadłam z samochodu. — Proszę​ na siebie uważać, Christine — rzucił na pożegnanie. Teraz siedzę w łóżku. Czekając na męża. Patrzę na zdjęcie domu, w którym dorastałam. Wygląda tak normalnie, tak prozaicznie. I tak znajomo. Jak​ trafiłam stamtąd tutaj? Co się stało? Jak wygląda moja historia? Słyszę,​ jak bije zegar w salonie. Północ. Ben wchodzi na górę. Schowam brulion w pudełku na buty, które znalazłam. Wsadzę je do szafy, dokładnie w miejscu, które podałam doktorowi Nashowi. Jeśli jutro zadzwoni, napiszę więcej. Sobota, ​ 10 listopada

Piszę to w południe. Ben jest na dole, czyta. Myśli, że odpoczywam, ale ja nie odpoczywam, chociaż jestem zmęczona. Nie mam czasu. Muszę wszystko zanotować, zanim to stracę. Muszę pisać swój dziennik. Zerkam na zegarek. Ben sugerował, żebyśmy poszli po południu na spacer. Mam nieco ponad godzinę. Dzisiaj rano obudziłam się, nie wiedząc, kim jestem. Kiedy powoli otworzyłam oczy, spodziewałam się widoku twardych krawędzi stolika nocnego i żółtej lampy. Kanciastej szafy w rogu pokoju i tapety z dyskretnym wzorkiem paproci. Spodziewałam się, że usłyszę swoją matkę, jak na dole smaży bekon, albo ojca w ogrodzie, jak pogwizduje przy strzyżeniu żywopłotu. Że leżę w pojedynczym łóżku, a oprócz mnie znajduje się w nim tylko króliczek z oberwanym uchem, nikt inny. Myliłam się. Jestem w pokoju rodziców, pomyślałam najpierw, po czym stwierdziłam, że nic nie rozpoznaję. Całkowicie obca sypialnia. Opadłam na poduszki. Coś się stało, pomyślałam. Coś niedobrego, bardzo niedobrego. Zanim zeszłam na dół, zobaczyłam zdjęcia wokół lustra, przeczytałam podpisy pod nimi. Wiedziałam, że nie jestem dzieckiem, że nie jestem nawet nastolatką, i domyśliłam się, że mężczyzna, który przygotowywał śniadanie, pogwizdując do radia, nie jest moim ojcem ani sublokatorem, ani chłopakiem, tylko nazywa się Ben i jest moim mężem. Przed wejściem do kuchni się zawahałam. Bałam się. Miałam się z nim zobaczyć jakby pierwszy raz w życiu. Jaki jest? Czy wygląda jak na zdjęciach? Czy one są nieaktualne? Czy jest starszy, grubszy, bardziej łysy? Jaki ma głos? Jak się porusza? Jak dobrze wyszłam za mąż? Nie​ wiadomo, skąd pojawił się obraz. Kobiety — mojej matki? — mówiącej, że mam uważać. „Pochopna decyzja o małżeństwie...”

Otworzyłam drzwi. Ben plecami do mnie trącał łopatką bekon, który strzykał i skwierczał na patelni. Nie usłyszał, że wchodzę. — Ben?​ — odezwałam się. Odwrócił​ się szybko. — Christine?​ Wszystko dobrze? Nie​ wiedziałam, co odpowiedzieć, więc potwierdziłam: — Tak,​ chyba tak. Uśmiechnął się, spojrzał z ulgą, ja zrobiłam to samo. Wyglądał starzej niż na zdjęciach na górze — na twarzy miał więcej zmarszczek, włosy zaczynały mu siwieć i cofać się lekko na skroniach — ale to mu tylko dodawało atrakcyjności. Jego szczęka znamionowała moc, która pasowałaby potężniejszemu mężczyźnie, oczy błyskały mu figlarnie. Zauważyłam, że przypomina nieco starszą wersję mojego ojca. Mogło być gorzej, pomyślałam. O wiele gorzej. — Widziałaś​ zdjęcia? — spytał. Kiwnęłam​ głową. — Nie martw się. Wyjaśnię wszystko. Może sobie tam usiądziesz? — Wskazał kierunek przez hol. — Tam jest jadalnia. Ja dołączę za chwilę. Proszę, weź to. Podał​ mi młynek z pieprzem i przeszłam do jadalni. Kilka minut później pojawił się z dwoma talerzami. Blady pasek bekonu pływał w tłuszczu, z boku leżało usmażone jajko i chleb. Ja jadłam, a on wyjaśniał, jak minęło mi życie. Powiedział, że dzisiaj jest sobota. Pracuje w ciągu tygodnia; jest nauczycielem. Mówił o telefonie, który mam w torbie, o tablicy na ścianie w kuchni. Pokazał mi, gdzie trzyma nasze pieniądze na nagłe wydatki — dwa dwudziestofuntowe banknoty zwinięte ciasno i wetknięte pod zegar na kominku — i album, w którym mogę obejrzeć różne pamiątki ze swojego życia.

Zapewnił, że razem damy radę. Nie wiedziałam, czy mu wierzę, ale nie miałam wyjścia. Dokończyliśmy​ posiłek i pomogłam mu posprzątać po śniadaniu. — Później pójdziemy na spacer — powiedział. — Jeśli chcesz... — Odparłam, że tak, a on się chyba ucieszył. — Poczytam sobie tylko gazetę — dodał. — Dobra? Poszłam na górę. Kiedy już zostałam sama, w głowie miałam równocześnie pustkę i natłok informacji, aż mi się w niej zakręciło. Czułam się niezdolna ogarnąć to wszystko, bo wszystko wydawało mi się nieprawdziwe. Spojrzałam na dom, w którym się znajdowałam — teraz wiedziałam, że to mój dom — oczami, które go nigdy wcześniej nie widziały. Przez chwilę czułam się, jakbym biegła. Musiałam się uspokoić. Siadłam​ na skraju łóżka, w którym spałam. Powinnam je pościelić. Uporządkować. Zająć się czymś. Podniosłam poduszkę, żeby ją poprawić, a kiedy to robiłam, coś zabrzęczało. Nie​ wiedziałam, co to. Niski natarczywy dźwięk. Melodyjka cienka i cicha. Moja torebka stała pod nogami, a kiedy ją podniosłam, zdałam sobie sprawę, że dźwięk dochodzi z jej wnętrza. Przypomniałam sobie słowa Bena o telefonie. Świecił się. Wpatrywałam się w niego długą chwilę. Gdzieś w głębi świadomości albo na skraju pamięci wiedziałam dokładnie, dlaczego dzwoni. Odebrałam. — Halo?​ — rozległ się męski głos. — Christine? Christine, słyszy mnie pani? Potwierdziłam. — Mówi​ pani lekarz. Wszystko w porządku? Jest tam Ben? — Nie​ — odparłam. — Ben... O co chodzi? Podał​ mi swoje nazwisko i wyjaśnił, że pracujemy razem od kilku tygodni. — Nad pani pamięcią — dodał, a skoro milczałam, dorzucił jeszcze: — Chcę, żeby mi pani zaufała. Proszę zajrzeć do szafy w swojej sypialni. — Kolejna przerwa i dopiero po niej podjął: — Na dnie szafy jest pudełko na buty. Niech pani zajrzy do niego. Powinien tam się znajdować

brulion. Zerknęłam​ na szafę w kącie pokoju. — Skąd​ pan to wszystko wie? — Od​ pani. Widziałem się z panią wczoraj. Uznaliśmy, że powinna pani prowadzić dziennik. Wtedy właśnie mi pani zdradziła, gdzie go ukryje. „Nie wierzę panu” — chciałam powiedzieć, ale wydawało się to niegrzeczne, no i nie do końca było zgodne z prawdą. — Zajrzy​ pani? — spytał. Powiedziałam,​ że tak, a wtedy on dodał: — Niech pani to zrobi teraz. I niech pani nie mówi nic Benowi. Niech pani to zrobi w tej chwili. Nie zakończyłam rozmowy, tylko podeszłam do szafy. Miał rację. W środku na dnie leżało pudełko po butach — niebieskie, ze słowem „Scholl” na niedokładnie nałożonym wieku — wewnątrz zaś znalazłam brulion zawinięty w bibułkę. — Ma​ go pani? — spytał doktor Nash. Wyjęłam​ go i odwinęłam. Oprawiony w brązową skórę, wyglądał na kosztowny. — Christine? — Tak.​ Mam go. — Dobrze.​ Zapisała coś pani w nim? Otworzyłam​ go na pierwszej stronie. Zapisałam. „Nazywam​ się Christine Lucas — zaczęłam czytać. — Mam czterdzieści siedem lat. Cierpię na amnezję”. Poczułam zdenerwowanie, ekscytację. Jakbym myszkowała, ale wśród własnych rzeczy. — Zapisałam​ — odparłam.

— Wspaniale! — Tu doktor Nash powiedział, że zadzwoni nazajutrz, i zakończyliśmy rozmowę. N i e ruszyłam się z miejsca. Kucając na podłodze przy otwartej szafie, ciągle nie pościeliwszy łóżka, zaczęłam czytać. Z początku poczułam rozczarowanie. Nie pamiętałam nic z tego, co pisałam. Ani doktora Nasha, ani gabinetów, do których mnie podobno zabierał, zagadek, które — no coś podobnego — rozwiązaliśmy. Chociaż dopiero co słyszałam jego głos, nie mogłam sobie wyobrazić, jak wygląda, ani siebie z nim. Brulion wydawał mi się jakąś fikcją literacką. Nagle jednak pomiędzy ostatnimi kartkami znalazłam zdjęcie. Dom, w którym dorastałam, ten, co to dzisiaj rano miałam wrażenie, że się w nim obudziłam. Istniał naprawdę, oto miałam dowód. Spotkałam się z doktorem Nashem i on mi dał to zdjęcie, ten fragment mojej przeszłości. Zamknęłam oczy. Wczoraj opisałam swój stary dom, słój z cukrem w spiżarni, zbieranie jagód w lesie. Czy te wspomnienia wciąż miałam? Czy mogę ich wywołać więcej? Pomyślałam o swojej mamie, ojcu, pragnąc, żeby pojawił się ktoś jeszcze. W ciszy uformowały się obrazy. Nijaki pomarańczowy dywan, oliwkowy wazon. Żółte śpioszki z różową kaczuszką wyszytą na piersi i zatrzaskami pośrodku. Plastikowy fotelik samochodowy w kolorze granatowym i wyblakły różowy nocnik. Kolory​ i kształty, ale nic, co by opisywało życie. Nic. Chcę zobaczyć rodziców, pomyślałam, i wtedy właśnie po raz pierwszy zdałam sobie sprawę, że chyba mam świadomość, że oni nie żyją. Westchnęłam i siadłam na skraju nieposłanego łóżka. Między kartkami brulionu tkwił długopis. Niemal bezwiednie wyjęłam go, by pisać dalej. Trzymając go nieruchomo nad kartką, zamknęłam oczy, aby się skoncentrować. Właśnie wtedy to się stało. Nie wiem, jak dokładnie. Chyba uświadamiając sobie konkretny

fakt — że moich rodziców już nie ma — sprawiłam, że mój umysł niejako obudził się z długiego głębokiego snu. Nie stopniowo, raczej przez wstrząs. Pod wpływem impulsu elektrycznego. Nagle nie siedziałam w sypialni nad pustą kartką, tylko gdzieś indziej. W przeszłości — w przeszłości, którą uważałam za straconą — i nie mogłam niczego dotknąć ani poczuć, ani posmakować. Zdałam sobie sprawę, że sobie przypominam. Zobaczyłam siebie, jak idę do domu; domu, w którym spędziłam dzieciństwo. Mam trzynaście czy czternaście lat, nie mogę się doczekać, aż zacznę spisywać pewną historię, tymczasem na kuchennym stole znajduję wiadomość. „Musieliśmy wyjść. Wujek Ted odbierze cię o szóstej”. Zjadam kanapkę, popijam ją i siadam z notesem. Pani Royce mówi, że moje opowiadania są dobre i poruszające. Uważa, że mogłabym pisać zawodowo. Tyle że nie mogę wymyślić, co napisać, nie mogę się skoncentrować. Kipię z niemej furii. To przez nich. Gdzie oni są? Co robią? Dlaczego mnie nie zabrali? Zgniatam kartkę i wyrzucam ją. Ten​ obraz znika, lecz od razu pojawia się moja matka. Obraz silniejszy. Prawdziwszy. Ojciec wiezie nas do domu. Siedzę z tyłu, wpatrując się w nieruchomy punkt na przedniej szybie. Zdechła mucha. Kawałek żwiru. Nie mam pojęcia. Mówię, nie wiedząc do końca, co chcę powiedzieć. — Kiedy​ mi powiecie? Nikt​ nie odpowiada. — Mamo? — Christine​ — odzywa się mama — daj spokój. — Tato? Kiedy mi powiecie? — Milczenie. — Umrzesz? — pytam, nie odrywając wzroku od punktu na szybie. — Tatusiu? Umrzesz? Zerka​ na mnie do tyłu i uśmiecha się. — Oczywiście,​ że nie, skarbeńku. Oczywiście, że nie. Dopiero jak będę bardzo, bardzo stary.

I będę miał całe mnóstwo wnucząt! Wiem,​ że kłamie. — Poradzimy​ sobie z tym — mówi. — Obiecuję. Gwałtownie​ wciągnęłam powietrze. Otworzyłam oczy. Obraz zniknął. Siedziałam w sypialni; w sypialni, w której się obudziłam tego ranka, ale przez chwilę wyglądała inaczej. Całkowicie płasko. Bezbarwnie. Pozbawiona energii, jakbym patrzyła na fotografię, która wyblakła w słońcu. Zupełnie jakby energia przeszłości wyssała całe życie z teraźniejszości. Opuściłam wzrok na notatnik w swoich dłoniach. Długopis wyśliznął mi się z palców, po drodze znacząc stronę cienką niebieską linią. Serce łomotało mi w piersi. Coś sobie przypomniałam. Coś wielkiego, ważnego. Nie​ utraciłam tego. Podniosłam długopis z podłogi i zaczęłam to zapisywać. Na tym skończę. Kiedy zamykam oczy i próbuję przywołać ten obraz, udaje mi się. Ja. Moi rodzice. Droga do domu. Ciągle jest. Mniej żywy, jakby z czasem wyblakł, ale ciągle jest. Mimo to cieszę się, że to zapisałam. Wiem, że w końcu zniknie. Przynajmniej teraz ciągle go mam. Ben najwyraźniej już przeczytał gazetę. Zawołał, czy jestem gotowa. Odpowiedziałam, że tak. Ukryję ten notatnik w szafie, znajdę kurtkę i jakieś buty. Później zapiszę więcej. Jeśli będę pamiętać. T o napisałam kilka godzin temu. Całe popołudnie przebywaliśmy poza domem, ale już wróciliśmy. Ben jest w kuchni, gotuje rybę na obiad. Włączył sobie radio i dźwięki jazzu płyną na górę do sypialni, w której siedzę i piszę. Nie zaproponowałam, że zrobię dla nas posiłek — za bardzo chciałam już pójść na górę, by zapisać to, co widziałam dzisiaj po południu — lecz on chyba nie miał nic przeciwko temu. — Zdrzemnij się — powiedział. — Jeść będziemy dopiero za jakieś trzy kwadranse. — Kiwnęłam głową. — Zawołam cię, jak będzie gotowe.

Zerkam​ na zegarek. Jeśli będę pisać szybko, powinnam zdążyć. Wyszliśmy​ z domu tuż przed pierwszą. Nie pojechaliśmy daleko, zaparkowaliśmy przy niskim, przysadzistym budynku. Wyglądał na opuszczony. W każdym z zabitych okien siedział samotny szary gołąb, drzwi zasłaniała krata. — To​ kąpielisko — powiedział Ben, wysiadłszy z samochodu. — Latem pewnie jest czynne. Idziemy? Betonowa ścieżka wiodła na szczyt wzgórza. Szliśmy w milczeniu, z rzadka słysząc krzyk wron siedzących na pustym boisku albo dalekie zawodzące szczekanie psa, głosy dzieci, szum miasta. Pomyślałam o swoim ojcu, o jego śmierci i o tym, że przynajmniej odrobinę z tego pamiętam. Samotny biegacz dreptał w kółko na trawie. Przyglądałam mu się chwilę, nim ścieżka zaprowadziła nas za wysoki grzbiet i dalej ku szczytowi wzgórza. Tam zobaczyłam życie. Chłopiec puszczał latawiec, a za nim stał jego ojciec. Dziewczynka prowadziła psa na długiej smyczy. — To​ Wzgórze Parlamentarne — wyjaśnił Ben. — Często tu przychodzimy. Nic​ nie odpowiedziałam. Przed nami pod niską chmurą rozpościerało się miasto. Wydawało się spokojne. I mniejsze, niż sobie wyobrażałam. Widziałam je całe aż po niskie wzgórza w oddali. Zobaczyłam Telecom Tower, kopułę Świętego Pawła, elektrownię Battersea, kształty, które rozpoznawałam, chociaż mgliście i nie wiedząc dlaczego. I inne, mniej znajome punkty orientacyjne: przeszklony budynek w kształcie wielkiego cygara, hen daleko gigantyczne koło. Podobnie jak moja twarz, ten widok wydawał się w pewien sposób obcy i znajomy równocześnie. — Czuję,​ że rozpoznaję to miejsce — odezwałam się. — Tak​ — rzekł Ben. — Tak. Przyjeżdżamy tu od jakiegoś czasu, aczkolwiek widok cały czas się zmienia.

Ruszyliśmy dalej. Na większości ławek ktoś siedział, pary albo samotne osoby. Tuż za szczytem wzgórza znaleźliśmy wolną i usiedliśmy. Poczułam zapach keczupu. Pod ławką w tekturowym opakowaniu leżał nadjedzony burger. Ben​ podniósł go ostrożnie, wsadził do kosza na śmieci, po czym odwrócił się, by siąść obok mnie. Skierował moją uwagę na kilka punktów orientacyjnych. — To Canary Wharf — wskazał budynki, które nawet z tej odległości wyglądały na bardzo wysokie. — Zbudowano ten kompleks chyba na początku lat dziewięćdziesiątych. Same biura i takie tam. Lata dziewięćdziesiąte. Dziwne — nie pamiętam, że przeżyłam tę dekadę, a tu słyszę jej podsumowanie w kilku słowach. Ile musiało mnie ominąć! Tyle muzyki, tyle filmów i książek, tyle wiadomości. Katastrof, tragedii, wojen. Całe państwa mogły się rozpaść na kawałki, podczas gdy ja błąkałam się nieświadomie od jednego dnia do drugiego. I gdzieś mi się podział szmat mojego życia. Tylu widoków nie rozpoznaję, mimo że widywałam je codziennie. — Ben?​ Opowiedz mi o nas. — O​ nas? Co masz na myśli? Odwróciłam twarz ku niemu. Porywisty wiatr hulał po wzgórzu, czułam na policzkach jego chłód. Gdzieś zaszczekał pies. Nie miałam pojęcia, ile mogę powiedzieć; on przecież ma świadomość, że zupełnie nic nie pamiętam na jego temat. — Przepraszam — westchnęłam. — Nie wiem nic o mnie ani o tobie. Nie wiem nawet, jak się poznaliśmy ani jak się pobraliśmy, nic. Uśmiechnął się i przysunął, tak że się dotykaliśmy. Objął mnie ramieniem. Już miałam się odsunąć, gdy przypomniałam sobie, że to nie obcy, tylko mężczyzna, którego poślubiłam. — Co​ chcesz wiedzieć?

— Nie​ mam pojęcia — odparłam. — Jak się poznaliśmy? — No, oboje byliśmy na uniwersytecie — zaczął. — Ty od niedawna robiłaś doktorat. Pamiętasz to? Pokręciłam​ głową. — Niezupełnie.​ Co studiowałam? — Filologię angielską — odrzekł, a mnie przed oczami mignął obraz, szybki i wyraźny. Ujrzałam siebie w bibliotece i przywołałam mgliste wyobrażenia, że piszę pracę o teorii feminizmu i literatury początku dwudziestego wieku, chociaż w sumie mogłam po prostu siedzieć nad powieścią, udawać zaś, że robię coś, czego moja matka nie rozumiała, a co postrzegała jako zajęcie właściwe. Obraz zawisł na chwilę, migocząc, tak prawdziwy, że mogłam go niemal dotknąć, lecz wtedy Ben się odezwał i obraz zniknął. — Ja​ robiłem dyplom z chemii. Widywałem cię nieustannie. W bibliotece, w barze, wszędzie. Zawsze byłem oczarowany, że tak pięknie wyglądasz, ale nigdy się nie ośmieliłem do ciebie odezwać. Roześmiałam​ się. — Naprawdę?​ — Jakoś nie widziałam siebie w roli osoby onieśmielającej. — Zawsze wydawałaś się taka pewna siebie. I poważna. Siedziałaś godzinami w otoczeniu książek, nic tylko czytałaś i robiłaś notatki, popijając kawę z kubka czy coś tam innego. Wyglądałaś tak pięknie. Nigdy nie marzyłem, że się mną zainteresujesz. Aż pewnego dnia tak się zdarzyło, że siedziałem obok ciebie w czytelni, a ty przypadkiem przewróciłaś kubek z kawą i wylałaś ją na moje materiały. Taka byłaś skruszona, chociaż w zasadzie nic się nie stało, wycieraliśmy tę kawę i wtedy uparłem się, że postawię ci nową. Ty powiedziałaś, że powinno być na odwrót, że ty na przeprosiny powinnaś postawić kawę mnie, a ja się zgodziłem i poszliśmy na tę kawę. I tyle.

Próbowałam sobie tę scenę wyobrazić, przypomnieć sobie nas dwoje młodych, roześmianych w bibliotece w otoczeniu mokrych papierów. Nie udało mi się i poczułam straszliwy, przenikliwy smutek. Przyszło mi do głowy, że każda para na pewno uwielbia historię o początkach swojej znajomości — kto się pierwszy do kogo odezwał, co powiedział — a ja z naszej historii nie pamiętam niczego. Wiatr majtnął ogonem latawca, który puszczał chłopiec. Ten dźwięk skojarzył mi się z agonalnym rzężeniem. — Co​ było potem? — spytałam. — No, spotykaliśmy się. Jak to zwykle bywa, wiesz. Ja skończyłem studia, ty doktorat, i wreszcie się pobraliśmy. — Jak?​ Kto się komu oświadczył? — Och,​ no ja tobie. — Gdzie?​ Opowiedz mi, jak to było. — Byliśmy​ zakochani bez pamięci — odrzekł. Odwrócił wzrok, zapatrzył się gdzieś w dal. — Nie rozstawaliśmy się ani na chwilę. Ty wynajmowałaś z kimś mieszkanie, ale rzadko tam bywałaś. Większość czasu spędzałaś ze mną. Jakoś wydawało się logiczne, że powinniśmy razem zamieszkać, wziąć ślub. Więc w któreś walentynki kupiłem ci mydło. Drogie mydło, takie, które bardzo lubiłaś. Zdjąłem opakowanie, wcisnąłem do środka pierścionek zaręczynowy, zawinąłem je z powrotem i dałem ci. A kiedy się zbieraliśmy do łóżka, znalazłaś go i powiedziałaś tak. Uśmiechnęłam się do siebie. Trochę się to wydawało skomplikowane — pierścionek wciśnięty w mydło. Duże ryzyko. Całymi tygodniami mogłam nie użyć mydła ani nie znaleźć pierścionka. Niemniej nie sposób tej historii odmówić romantyzmu. — Z​ kim wynajmowałam mieszkanie? — spytałam. — A,​ nie pamiętam. Z przyjaciółką. W każdym razie rok później się pobraliśmy. W kościele w

Manchesterze, niedaleko domu twojej matki. Był piękny dzień. Ja się wtedy szkoliłem na nauczyciela, więc nie mieliśmy dużo pieniędzy, ale i tak było cudownie. Słońce świeciło, wszyscy byli szczęśliwi. Wyjechaliśmy też w podróż poślubną. Do Włoch. Nad jeziora. Było pięknie. Próbowałam sobie wyobrazić kościół, swoją sukienkę, widok z pokoju hotelowego. Bez powodzenia. — Nic​ z tego nie pamiętam — wyznałam. — Przykro mi. Odwrócił​ wzrok, tak przekręcając głowę, że nie widziałam jego twarzy. — Nieważne.​ Rozumiem. — Niewiele jest fotografii — podjęłam. — W tym albumie z pamiątkami. Nie widziałam naszych zdjęć ze ślubu. — Mieliśmy​ pożar — wyjaśnił. — W poprzednim mieszkaniu. — Pożar? — Tak,​ duża część naszego domu się spaliła. Straciliśmy mnóstwo rzeczy. Westchnęłam.​ To chyba nie w porządku stracić i pamięć, i pamiątki z przeszłości. — Co​ było potem? — Potem? — Tak​ — powiedziałam. — Co się działo? Po ślubie, podróży poślubnej... — Zamieszkaliśmy​ razem. Byliśmy bardzo szczęśliwi. — A​ potem? Westchnął​ i nic nie powiedział. To niemożliwe, pomyślałam. Niemożliwe, żeby w tym krótkim opisie zmieściło się całe moje życie. Niemożliwe, że to wszystko, do czego się sprowadzam. Ślub, podróż poślubna, małżeństwo. Ale czego poza tym oczekiwałam? Co jeszcze mogło być w moim życiu?

N agl e przyszła mi do głowy odpowiedź. Dzieci. Maleństwa. Aż się wzdrygnęłam, uświadomiwszy sobie, że tego właśnie chyba mi brakowało w moim życiu, w naszym domu. Na kominku nie widziałam żadnych zdjęć syna czy córki — dzierżących świadectwa, spływających po wzburzonej rzece albo po prostu pozujących ze znudzoną miną — ani też wnucząt. Nie miałam dziecka. Poczułam rozczarowanie. Do mojej podświadomości przedarło się niezaspokojone pragnienie. Chociaż obudziłam się, nie wiedząc nawet, ile mam lat, jakaś część mojego mózgu musiała pamiętać, że kiedyś chciałam mieć dziecko. Nagle​ usłyszałam swoją matkę opisującą zegar biologiczny jako tykającą bombę. „Zajmij się osiąganiem w życiu tego, co chcesz osiągnąć — powiedziała — bo jednego dnia wszystko jest świetnie, a drugiego...” Wiedziałam, o co jej chodziło: bum! Moje ambicje znikną i będę chciała tylko mieć dzieci. „Tak było ze mną — mówiła. — Tak będzie z tobą. Każdego to czeka”. Wygląda​ na to, że nie. Mnie czekało coś innego. Zerknęłam na męża. — Ben?​ Co było potem? Spojrzał​ na mnie i ścisnął moją rękę. — Potem​ straciłaś pamięć. Pamięć.​ Do tego się wszystko sprowadza. Za każdym razem. Spojrzałam na miasto. Słońce wisiało nisko na niebie, przebłyskując nieśmiało przez chmury, rzucając długie cienie na trawę. Zdałam sobie sprawę, że zaraz się ściemni. Słońce zajdzie, pojawi się księżyc. Skończy się kolejny dzień. Kolejny stracony dzień. — Nie​ mieliśmy dzieci — powiedziałam. To nie było pytanie. Milczał,​ ale odwrócił się do mnie. Trzymał w dłoni moje ręce i pocierał je jakby z obawy, że zmarzną.

— Nie​ — odrzekł. — Nie. Nie mieliśmy. N a jego twarzy odmalował się smutek. Żałował siebie czy mnie? Nie miałam pojęcia. Rozcierał mi ręce, splótł swoje palce z moimi. Zdałam sobie sprawę, że pomimo zmieszania czuję się z tym mężczyzną bezpiecznie. Wiedziałam, że jest miły i troskliwy, i cierpliwy. Moja sytuacja, chociaż okropna, mogłaby być jeszcze gorsza. — Dlaczego?​ — spytałam. Milczał.​ Spojrzał na mnie z bolesnym wyrazem twarzy. Bolesnym i pełnym rozczarowania. — Jak​ to się stało, Ben? Jak to się stało, że jestem taka? Poczułam,​ że się napina. — Na​ pewno chcesz wiedzieć? — spytał. Patrzyłam na dziewczynkę jeżdżącą w oddali na trójkołowym rowerku. Wiedziałam, że niechybnie nie po raz pierwszy zadaję mu to pytanie, nie po raz pierwszy musi mi to wyjaśniać. Możliwe, że pytam go o to codziennie. — Tak​ — odparłam. Zdałam sobie sprawę, że tym razem jest inaczej. Tym razem zapiszę to, co on mi powie. Westchnął​ głęboko. — Był grudzień. Mroźno. Rano poszłaś do pracy. Wracałaś do domu, miałaś niedaleko. Nie było świadków. Nie wiadomo, czy przechodziłaś przez jezdnię, czy też samochód, który cię potrącił, wjechał na chodnik, ale tak czy owak musiałaś przelecieć przez maskę. Odniosłaś bardzo ciężkie obrażenia. Miałaś złamane obie nogi. Ramię i obojczyk. Zamilkł. Słyszałam cichy rytm miasta. Ruch uliczny, samolot nad głową, pomruk wiatru w drzewach. Ben ścisnął mnie za rękę. — Powiedzieli,​ że najpierw musiałaś uderzyć głową o ziemię, i dlatego straciłaś pamięć. Zamknęłam oczy. Nie pamiętałam nic z wypadku, więc nie czułam gniewu ani niepokoju.

Wypełniał mnie natomiast spokojny żal. Pustka. Zmarszczka na powierzchni jeziora pamięci. Ścisnął mnie za rękę, a ja drugą nakryłam jego dłoń i poczułam chłodną, twardą obrączkę ślubną. — Miałaś​ szczęście, że przeżyłaś. Poczułam, że robi mi się zimno. — Co​ się stało z kierowcą? — Nie​ zatrzymał się. Ucieczka z miejsca wypadku. Nie wiadomo, kto cię potrącił. — Jak​ tak można? — spytałam. — Jak można przejechać człowieka i po prostu ruszyć swoją drogą? Milczał. Nie wiedziałam, czego oczekuję. Pomyślałam o tym, co przeczytałam o swoim spotkaniu z doktorem Nashem. „Problem neurologiczny — wyjaśnił mi. — Strukturalny albo chemiczny. Zaburzenie równowagi hormonalnej”. Przyjęłam, że ma na myśli chorobę. Coś, co się po prostu stało, wzięło się znikąd. „Jedna z tych rzeczy”. Rzeczywistość tymczasem okazywała się gorsza. Mój stan spowodował ktoś inny, można było tego nieszczęścia uniknąć. Gdybym tamtego wieczoru wracała do domu inną drogą — albo gdyby inną drogą jechał kierowca, który mnie potrącił — dalej byłabym normalna. Na przykład może byłabym już babcią. — Dlaczego?​ — spytałam. — Dlaczego? Na​ to pytanie Ben nie miał szansy odpowiedzieć, więc milczał. Przez chwilę siedzieliśmy w ciszy, ze złączonymi dłońmi. Ciemniało. Miasto było jasne, budynki oświetlone. Pomyślałam, że niedługo nadejdzie zima. Już prawie połowa listopada. Potem grudzień i święta. Nie mogłam sobie wyobrazić, jak mi minie czas od teraz do wtedy. Nie mieściło mi się w głowie, że przeżywam cały ciąg identycznych dni. — Idziemy?​ — spytał Ben. — Do domu? Nie​ odpowiedziałam.

— Gdzie​ byłam? — spytałam. — Tego dnia, kiedy potrącił mnie samochód? Co robiłam? — Wracałaś​ z pracy do domu. — Z​ jakiej pracy? Czym się zajmowałam? — Ach. Pracowałaś na pół etatu jako sekretarka, no, w zasadzie osobista asystentka, bodajże u jakichś prawników. — Ale​ jak... — zaczęłam. — Musiałaś​ pracować, bo spłacaliśmy hipotekę. Przez jakiś czas było ciężko. Z tym że ja nie to miałam na myśli. Chciałam powiedzieć: „Mówiłeś, że miałam doktorat. Jakim cudem zadowoliłam się taką pracą?”. — Dlaczego​ pracowałam jako sekretarka? — Nie​ znalazłaś innej posady. Czasy były ciężkie. Przypomniałam​ sobie poczucie, którego doznałam wcześniej. — Pisałam?​ — spytałam. — Książki? — Nie​ — pokręcił głową. A​ więc to był przelotny poryw ambicji. Albo może próbowałam i poniosłam klęskę. Kiedy się do niego odwróciłam, rozbłysła chmura i po chwili rozległ się głośny trzask. Przestraszona spojrzałam w tamtą stronę. Daleko na niebie iskry spadały deszczem na miasto w dole. — Co​ to było? — spytałam. — Fajerwerki​ — odparł Ben. — W tym tygodniu jest Święto Guya Fawkesa. Po​ chwili kolejny fajerwerk oświetlił niebo i znowu usłyszeliśmy głośny trzask. — Wygląda​ na to, że będzie pokaz. Popatrzymy? — spytał. Kiwnęłam głową. Zaszkodzić mi to nie mogło, i chociaż trochę się spieszyłam do domu, do pamiętnika, żeby zapisać, co powiedział mi Ben, trochę też chciałam zostać, w nadziei że powie coś jeszcze.

— Tak​ — odparłam. — Popatrzmy. Uśmiechnął​ się szeroko i objął mnie ramieniem. Niebo​ przez chwilę było ciemne, aż rozległ się trzask, syk i wysoki gwizd, gdy maleńka iskra poszybowała w górę. Na długo zawisła bez ruchu, po czym wybuchła pomarańczowym blaskiem i rozwlekłym grzmotem. To było piękne. — Często​ chodzimy na pokazy — powiedział Ben. — Na jakieś większe, organizowane. Ale zapomniałem, że to dzisiaj. — Przytulił się podbródkiem do mojej szyi. — Tak jest OK? — Tak. — Rozejrzałam się nad miastem, zapatrzyłam na eksplozje kolorów nad nami, na piszczące światła. — Tak jest OK. W ten sposób zobaczymy wszystkie pokazy. Westchnął. Nasze oddechy zamieniały się w mgiełkę, mieszały ze sobą i siedzieliśmy w milczeniu, patrząc, jak niebo powleka się kolorem i blaskiem. Z miejskich ogrodów zalanych gwałtownym światłem — czerwonopomarańczowym, niebieskofioletowym — podniósł się dym i wypełnił nocne powietrze swoim zapachem: krzemiennym, suchym i metalicznym. Oblizałam wargi, poczułam smak siarki i wtedy dopadło mnie kolejne wspomnienie. Było ostre jak brzytwa. Zbyt głośne dźwięki, zbyt jaskrawe kolory. Nie czułam się jak obserwator. Znajdowałam się w środku wydarzeń. Miałam wrażenie, że lecę w tył. Chwyciłam Bena za rękę. Widzę siebie. Z kobietą. Ma rude włosy i stoimy na dachu, patrząc na fajerwerki. Słyszę rytmiczne dudnienie muzyki, która gra w pomieszczeniu pod nami, i podmuchy zimnego wiatru spowijające nas kłębami gryzącego dymu. Chociaż mam na sobie tylko cienką sukienkę, jest mi ciepło. Szumi mi w głowie od alkoholu i skręta, którego jeszcze trzymam w palcach. Czuję żwir pod stopami, pamiętam, że zrzuciłam buty i zostawiłam je na dole, w pokoju tej dziewczyny. Patrzę na nią, a ona odwraca się twarzą do mnie i czuję się żywa, oszałamiająco szczęśliwa.

— Chrissy​ — mówi, biorąc skręta. — Chciałabyś znaczek? Nie​ mam pojęcia, o co jej chodzi, i powiadamiam ją o tym. Śmieje się. — No wiesz! Znaczek. Luśkę. Kwas. Nige na bank coś przyniósł. Obiecywał, że przyniesie. — Nie jestem pewna — mówię. — Daj spokój! Fajnie będzie! Śmieję się i zabieram jej skręta, sztacham się mocno, jakbym chciała udowodnić, że się nie nudzę. Obiecałyśmy sobie, że nigdy nie będziemy się nudzić. — Nie sądzę — mówię. — To nie moja bajka. Chyba wolę zostać przy tym. I przy piwie. OK? — No niech będzie — mówi, oglądając się za poręcz. Widzę, że jest rozczarowana, chociaż nie zła na mnie, i zastanawiam się, czy i tak to zrobi. Beze mnie. Wątpię. Jeszcze nigdy nie miałam takiej przyjaciółki jak ona. Takiej, która wie wszystko o mnie, której ufam, czasami nawet bardziej niż sobie. Patrzę na nią, jej rudymi włosami targa wiatr, koniec skręta żarzy się w ciemnościach. Czy jest zadowolona z tego, jak przebiega jej życie? Czy też jeszcze nie da się tego określić? — Popatrz! — Wskazuje miejsce, gdzie wybuchła świeca rzymska, oblewając sylwetki swoim czerwonym blaskiem. — Ale kurwa pięknie, co nie? Śmieję się, podzielając jej zachwyt, stoimy w milczeniu przez kolejne kilka minut, przekazując sobie skręta. W końcu ona podaje mi to, co zostało z przemoczonego peta, a kiedy odmawiam, zdusza go butem. — Powinnyśmy zejść na dół. — Bierze mnie za ramię. — Chcę cię z kimś poznać. — Znowu?! Tylko nie to! — protestuję, lecz i tak idę. Przechodzimy nad całującą się na schodach parą. — To nie będzie znowu jakiś fiut z twojego roku, prawda?

— Spierdalaj! — rzuca, zbiegając po stopniach. — Myślałam, że Adam ci się spodoba! — Podobał mi się! — zapewniam. — Aż do chwili, gdy wyznał, że kocha się w gościu o imieniu Kristian. — No dobra — śmieje się. — Skąd niby miałam wiedzieć, że właśnie przed tobą Adam postanowi się ujawnić? Ten jest inny. Spodoba ci się. Wiem na pewno. Tylko się przywitaj. Bez ciśnienia. — Dobra. — Otwieram drzwi i wchodzimy na imprezę. Pokój jest ogromny, ma betonowe ściany, z sufitu zwisają żarówki bez kloszy. Przedzieramy się w rejon kuchni, bierzemy sobie piwo i znajdujemy miejsce przy oknie. — No i gdzie ten koleś? — pytam, lecz ona mnie nie słyszy. Czuję moc alkoholu i trawki i zaczynam tańczyć. W pomieszczeniu jest pełno ludzi, w większości ubranych na czarno. Jebani studenci ASP, myślę sobie. Ktoś podchodzi i staje przed nami. Rozpoznaję go. Keith. Już się kiedyś poznaliśmy, na innej imprezie, gdzie ostatecznie całowaliśmy się w sypialni. Ale teraz Keith rozmawia z moją przyjaciółką, wskazując jeden z obrazów wiszących na ścianie. Zastanawiam się, czy postanowił mnie ignorować, czy może nie pamięta, że mnie zna. Tak czy owak, myślę, to dupek. Dopijam piwo. — Chcesz jeszcze? — Tak — mówi moja przyjaciółka. — Może ty byś je przyniosła, a ja bym tu sobie pogadała z Keithem? Później przedstawię cię temu kolesiowi, o którym wspomniałam. Śmieję się. — Dobra, jak sobie życzysz. — Odchodzę do kuchni. I wtedy głos. Prosto w moje ucho. — Christine! Chris! Nic ci nie jest?

Poczułam oszołomienie. Głos zabrzmiał znajomo. Otworzyłam oczy. Poderwałam się i zdaję sobie sprawę, że jestem na dworze, wieczorem, na Wzgórzu Parlamentarnym, Ben mnie woła, fajerwerki nadają niebu krwisty kolor. — Miałaś zamknięte oczy — powiedział. — Co się dzieje? — Nic. — W głowie mi się kręciło, ledwie mogłam oddychać. Odwróciłam głowę od męża, udając, że patrzę na resztę pokazu. — Przepraszam. Nic. Nic mi nie jest. Naprawdę. — Drżysz. Zimno ci? Chcesz wracać do domu? Uświadomiłam sobie, że tak. Chciałam wrócić do domu. Chciałam zapisać to, co właśnie zobaczyłam. — Tak — powiedziałam. — Nie masz nic przeciwko? W drodze powrotnej znowu zajęłam się wizją, którą miałam podczas oglądania sztucznych ogni. Wstrząsnęła mną — przejrzystością, ostrością. Porwała mnie, przylgnęłam do niej, jakbym miała na nowo ją przeżyć. Czułam wszystko, wszystkie smaki. Chłodne powietrze i szum w głowie od piwa. W gardle pieczenie po ziole. Ślinę Keitha ciepłą na moim języku. To było prawdziwe, niemal prawdziwsze niż to życie, w którym otworzyłam oczy, gdy wizja już zniknęła. Nie wiedziałam dokładnie, z jakiego czasu pochodziła ta scena. Pewnie z okresu studiów albo z niewiele późniejszego. Impreza, na której siebie zobaczyłam, to pewnie taka typowa studencka popijawa. Zero poczucia odpowiedzialności. Beztroska. Lekkość. I chociaż nie mogłam sobie przypomnieć imienia tej kobiety, wiedziałam, że ona jest dla mnie ważna. Moja najlepsza przyjaciółka. Na zawsze, myślałam wtedy. Nie wiedziałam, kim jest, ale przy niej miałam poczucie bezpieczeństwa. Zastanawiałam się chwilę, czy ciągle utrzymujemy kontakt, i próbowałam po drodze porozmawiać o tym z Benem. Milczał — nie z racji niezadowolenia, po prostu wydawał się

nieobecny. Rozważałam chwilę, czy opowiedzieć mu wszystko o swojej wizji, w końcu jednak tylko spytałam, kim byli moi przyjaciele, kiedy się poznaliśmy. — Miałaś całe mnóstwo przyjaciół — odparł. — Byłaś bardzo lubiana. — Miałam jakąś przyjaciółkę? Kogoś wyjątkowego? Wtedy na mnie zerknął. — Nie — odrzekł. — Nie sądzę. Nikogo szczególnego. Zastanawiałam się, dlaczego nie mogę sobie przypomnieć imienia kobiety, a przypominam sobie imię Keith czy Alan. — Na pewno? — spytałam. — Tak. Na pewno. — Znowu patrzył na drogę. Zaczęło padać. Światło ze sklepów i z neonów nad nimi odbijało się w powierzchni drogi. O tyle rzeczy chciałam go zapytać, ale nic nie powiedziałam, a po kolejnych kilku minutach było już za późno. Dotarliśmy do domu i Ben zabrał się za gotowanie. Spóźniłam się. Gdy tylko skończyłam pisać, Ben zawołał mnie na dół na kolację. Nakrył do stołu i nalał białego wina do kieliszków, lecz nie czułam głodu, a ryba była za sucha. Większość jedzenia zostawiłam. Potem zaproponowałam, że pozmywam, skoro Ben przygotował posiłek. Zebrałam naczynia i nalałam ciepłej wody do zlewu, cały czas mając nadzieję, że później zdołam się jakoś wymówić, pójdę na górę poczytać pamiętnik i może coś dopisać. Ale nie dałam rady — spędzając tyle czasu w pojedynkę w naszym pokoju, wzbudziłabym podejrzenia — tak więc wieczór przesiedzieliśmy przed telewizorem. Nie mogłam się odprężyć. Myślałam o swoim pamiętniku i patrzyłam, jak wloką się wskazówki zegara na kominku i mijają dziewiątą, dziesiątą, dziesiątą trzydzieści. Wreszcie kiedy się zbliżyły do jedenastej, zdałam sobie sprawę, że już nie będę miała dzisiaj czasu, i powiedziałam:

— Chyba się położę. To był ciężki dzień. Uśmiechnął się, przechylając głowę. — Dobrze, kochanie — rzekł. — Ja zaraz przyjdę. Kiwnęłam głową, rzuciłam „OK”, lecz po wyjściu z pokoju poczułam przerażenie. Ten człowiek jest moim mężem — powiedziałam do siebie. — Poślubiłam go, a ciągle odnoszę wrażenie, że w spaniu z nim jest coś złego. Nie pamiętałam, żebym już to kiedyś robiła, i nie wiedziałam, czego się spodziewać. W łazience skorzystałam z ubikacji, umyłam zęby, nie patrząc na łóżko. Zobaczyłam kremowy stanik, który rano nałożyłam, i wtedy przed oczami przemknął mi obraz, na którym byłam mała i pytałam mamę, dlaczego ona coś takiego nosi, a ja nie. Odparła, że pewnego dnia przyjdzie kolej na mnie. I to był ten dzień, ale nie przyszedł stopniowo, tylko nagle. Tutaj jeszcze bardziej oczywisty niż w zmarszczkach na mojej twarzy i dłoniach był fakt, że nie jestem już dziewczynką, lecz kobietą. Tutaj, w miękkich kształtach moich piersi. Włożyłam przez głowę koszulę nocną, wygładziłam ją. Sięgnęłam pod spód i odpięłam stanik, czując przy tym ciężar swoich piersi, a później rozpięłam spodnie i wyszłam z nich. Nie chciałam bardziej oglądać swojego ciała, nie dzisiaj, kiedy więc ściągnęłam rajstopy i majtki, które rano włożyłam, wsunęłam się pod kołdrę, zamknęłam oczy i odwróciłam się na swoją stronę. Usłyszałam, jak na dole bije zegar, a po chwili Ben wszedł do pokoju. Nie poruszyłam się, tylko słuchałam, jak się rozbiera, potem poczułam, jak ugina się łóżko, gdy usiadł na jego skraju. Przez chwilę pozostawał w bezruchu, aż nagle poczułam jego rękę, ciężką, na moim biodrze. — Christine? — zagadnął, półszepcząc. — Śpisz? — Mruknęłam, że nie. — Przypomniałaś sobie dzisiaj koleżankę? — spytał.

Otworzyłam oczy i odwróciłam się na plecy. Widziałam szeroką powierzchnię jego nagich pleców, gęste włosy na ramionach. — Tak — odparłam. Odwrócił się do mnie. — Co sobie przypomniałaś? Powiedziałam mu, chociaż tylko mgliście. — Imprezę. Obie chyba studiowałyśmy. Wtedy wstał i odwrócił się, żeby wejść do łóżka. Zobaczyłam, że jest nagi. Jego penis zwisał z ciemnego gniazda owłosienia i z trudem powstrzymałam się od chichotu. Nie pamiętałam, żebym widziała już męskie genitalia, nawet w książkach, ale nie wydawały mi się też całkiem obce. Zastanawiałam się, ile o nich wiem, jakie mam z nimi doświadczenia, jeśli jakieś mam. Niemal bezwiednie odwróciłam wzrok. — Przypominałaś już sobie tę imprezę — rzucił, odsuwając kołdrę. — To wspomnienie nachodzi cię chyba dość często. Wygląda na to, że pewne wspomnienia pojawiają się regularnie. Westchnęłam. Jakby powiedział: „Więc to nic nowego. Nic, czym warto by się ekscytować”. Leżąc obok mnie, nakrył nas oboje kołdrą. Nie wyłączył światła. — Często sobie coś przypominam? — spytałam. — Tak, kilka rzeczy. Prawie codziennie. — Te same rzeczy? Odwrócił się twarzą do mnie, opierając się na łokciu. — Czasami — odparł. — Zazwyczaj. Tak. Rzadko pojawia się jakaś niespodzianka. Odwróciłam wzrok od jego twarzy i skierowałam go na sufit. — Czy kiedykolwiek przypominasz mi się ty?

— Nie. — Wziął mnie za rękę. Ścisnął ją. — Ale nie szkodzi. Kocham cię, jest OK. — Muszę być dla ciebie straszliwym ciężarem. Przesunął dłoń i zaczął głaskać mnie po ramieniu. Rozległ się trzask wyładowania elektrycznego. Wzdrygnęłam się. — Nie — powiedział. — Ani trochę. Kocham cię. Wtedy przysunął się do mnie i pocałował mnie w usta. Zamknęłam oczy. Skołowana. Czy on chciał uprawiać seks? Dla mnie był obcym człowiekiem. Chociaż na poziomie intelektu wiedziałam, że co wieczór chodzimy do łóżka, że robimy tak od ślubu, moje ciało poznało go dopiero dzisiaj. — Jestem bardzo zmęczona, Ben — powiedziałam. Ściszył głos i szeptał: — Wiem, kochanie. — Pocałował mnie delikatnie, w policzek, usta, oczy. — Wiem. — Jego dłoń przesuwała się niżej, pod kołdrę, poczułam, jak wzbiera we mnie fala niepokoju, niemal paniki. — Ben — powiedziałam. — Przepraszam. — Chwyciłam jego rękę i powstrzymałam jej wędrówkę. Pohamowałam się przed odrzuceniem jej, jakby mnie napawała odrazą, i tylko ją pogłaskałam. — Jestem zmęczona — powtórzyłam. — Nie dzisiaj. Dobra? W milczeniu cofnął rękę i położył się na plecach. Emanowało od niego rozczarowanie. Nie wiedziałam, co powiedzieć. Po części miałam świadomość, że powinnam przeprosić, ale też zdawałam sobie sprawę, że nie zrobiłam nic złego. Leżeliśmy więc tak w milczeniu, nie dotykając się jednak, a ja się zastanawiałam, jak często to się zdarza. Jak często Ben przychodzi do łóżka i ma ogromną ochotę na seks, czy ja kiedykolwiek też mam ochotę i czy w ogóle czuję się zdolna do tego, a jeśli nie, to czy zawsze zapada takie pełne skrępowania milczenie?

— Dobranoc, kochanie — powiedział po kolejnych kilku minutach i napięcie zelżało. Zaczekałam, aż zaczął cicho pochrapywać, wymknęłam się z łóżka i tutaj, w wolnym pokoju, siadłam, by to wszystko zapisać. Tak bardzo chciałabym go sobie przypomnieć. Chociaż raz. Poniedziałek, 12 listopada Zegar wybił właśnie czwartą. Zaczyna się ściemniać. To jeszcze nie jest pora powrotu Bena do domu, ale gdy tak siedzę i piszę, nasłuchuję jego samochodu. Pudełko po butach leży na podłodze u moich stóp, wylewa się z niego bibułka, w którą był zawinięty ten pamiętnik. Kiedy Ben przyjdzie, wsadzę brulion do szafy i powiem mu, że odpoczywałam. To nieuczciwe, choć nie jakoś straszliwie, no i nie ma nic złego w tym, że chcę zatrzymać w tajemnicy zawartość swojego dziennika. Muszę zapisać, co zobaczyłam. Czego się dowiedziałam. To nie oznacza jednak, że chcę, by ktoś — ktokolwiek — to przeczytał. Widziałam się dzisiaj z doktorem Nashem. Siedzieliśmy naprzeciwko siebie po dwóch stronach biurka. Za nim stał segregator, na którego szczycie zobaczyłam plastikowy model mózgu przecięty w poprzek pośrodku, rozdzielony jak pomarańcza. Doktor Nash spytał, jak sobie radzę. — Dobrze — odparłam. — Chyba. — Trudno mi było odpowiedzieć na to pytanie, skoro pamiętałam tylko kilka godzin od pobudki. Poznałam męża jakby po raz pierwszy, chociaż wiedziałam, że jest inaczej, zadzwonił do mnie mój lekarz, który powiedział mi o pamiętniku. Po lunchu mnie odebrał i zawiózł do swojego gabinetu. — Pisałam w pamiętniku — ciągnęłam — po pańskim telefonie. W sobotę. Chyba się ucieszył. — Myśli pani, że to coś daje? — Chyba tak. — Powiedziałam mu o swoich wspomnieniach. O wizji z kobietą na przyjęciu,

o tym, jak się dowiedziałam o chorobie ojca. Ja mówiłam, a on notował. — Czy teraz dalej pani to pamięta? — spytał. — Albo czy pamiętała to pani dzisiaj rano po przebudzeniu? Zawahałam się. Prawda była taka, że nie. Albo pamiętałam najwyżej część. Tego ranka przeczytałam sobotni wpis — o śniadaniu, które zjadłam z mężem, o wypadzie na Wzgórze Parlamentarne. Wydawało mi się to nierealne jak powieść, niepowiązane ze mną, i nagle się okazało, że czytam raz za razem ten sam fragment, i jeszcze, i jeszcze, próbując spoić go z moim umysłem, utrwalić. Zajęło mi to ponad godzinę. Przeczytałam o rzeczach, które powiedział mi Ben, o tym, jak się poznaliśmy i pobrali, jak żyliśmy, i nie poczułam nic. Ale pozostałe rzeczy zostały we mnie. Na przykład kobieta. Moja przyjaciółka. Nie mogłam sobie przypomnieć szczegółów — imprezy z fajerwerkami, pobytu z nią na dachu, spotkania z mężczyzną o imieniu Keith — lecz wspomnienie jej osoby ciągle istniało we mnie, i dzisiaj rano, gdy czytałam raz za razem sobotni wpis, pojawiało się w tym wspomnieniu coraz więcej szczegółów. Żywa czerwień jej włosów, jej ulubione czarne ubrania, nabijany ćwiekami pasek, szkarłatna szminka, ćwiczenie pozy palaczki, jakby to była najfajniejsza rzecz na świecie. Nie mogłam sobie przypomnieć jej imienia, ale teraz przypominałam sobie wieczór, gdy się poznałyśmy w pokoju zasnutym gęstym zaduchem dymu papierosowego i tętniącym od gwizdków i trzasków bilardów elektrycznych i maleńkiej szafy grającej. Poproszona o ogień, podała mi go, po czym się przedstawiła i zasugerowała, żebym dołączyła do niej i przyjaciół. Piłyśmy wódkę i lagera, a później trzymała mi głowę nad klozetem, kiedy większość tych trunków zwracałam. „No, teraz to już jesteśmy przyjaciółkami! — podsumowała ze śmiechem, kiedy stanęłam jakoś na nogi. — Nie dla każdego bym to zrobiła”. Podziękowałam jej i nagle, nie wiem czemu, jakbym chciała wyjaśnić to, co właśnie

zrobiłam, powiedziałam, że mój ojciec nie żyje. „Kurwa...” — zaklęła i w porywie, który musiał być pierwszym z jej wielu przeskoków od pijackiej tępoty do pełnej współczucia aktywności, zabrała mnie do swojego pokoju, gdzie jadłyśmy tosty i piłyśmy czarną kawę, cały czas słuchając płyt i rozmawiając o naszych losach, aż zaczęło świtać. Na podłodze pod ścianami i oparte o łóżko stały obrazy, po całym pokoju leżały porozrzucane szkicowniki. — Jesteś artystką? — spytałam, a ona kiwnęła głową. — Dlatego właśnie studiuję na uniwerku. — Przypomniałam sobie, jak mówiła, że studiuje sztuki piękne. — Wyląduję na posadzie nauczycielki oczywiście, ale tymczasem nie zaszkodzi pomarzyć. Prawda? — Roześmiałam się. — A ty? Co studiujesz? — Powiedziałam jej. Że angielski. — Ach! — wykrzyknęła. — Więc chcesz pisać powieści albo uczyć, tak? — Roześmiała się, z tym że nie niemiło, lecz nie wspomniałam o historii, nad którą pracowałam w swoim pokoju, zanim zeszłam na dół. — Nie wiem — powiedziałam tylko. — Pewnie jestem taka jak ty. Roześmiała się ponownie. — No to nasze zdrowie! I kiedy wznosiłyśmy toast kawą, po raz pierwszy od miesięcy poczułam, że może jeszcze wszystko będzie dobrze. Wszystko to sobie przypomniałam. Wyczerpało mnie to, ten wysiłek woli, żeby przeszukać pustkę mojej pamięci, próbując znaleźć jakikolwiek szczególik, który zdołałby wywołać wspomnienie. Natomiast wspomnienia z mojego życia z mężem? Zniknęły. Czytanie tamtych słów nie poruszyło nawet najmniejszej pozostałości pamięci. Nie tylko jakby się nie zdarzył wypad na Wzgórze Parlamentarne, ale jakby też nie zdarzyło się to, o czym mi powiedział.

— Pamiętam kilka rzeczy — wyznałam doktorowi Nashowi. — Z czasów, kiedy byłam młodsza, i takich, które pamiętałam wczoraj. Ciągle są. I przypominam sobie kolejne szczegóły. Nie mogę sobie natomiast w ogóle przypomnieć, co robiliśmy wczoraj. Ani w sobotę. Próbuję odtworzyć scenę, którą opisałam w dzienniku, wiem jednak, że to nie jest wspomnienie. Wiem, że tylko to sobie wyobrażam. Kiwnął głową. — Pamięta pani cokolwiek z soboty? Jakiś drobny szczegół, który pani zapisała, a który może sobie przypomnieć? Na przykład wieczór? Pomyślałam o tym, co zapisałam o kładzeniu się do łóżka. Zdałam sobie sprawę, że mam poczucie winy. Winy, że choć mój mąż jest taki miły, ja nie byłam w stanie się z nim kochać. — Nie — skłamałam. — Nic. Zastanawiałam się, co Ben powinien zrobić inaczej, żebym zechciała wziąć go w ramiona, kochać się z nim. Dać mi kwiaty? Czekoladki? Czy ilekroć chce uprawiać seks, musi wyśpiewywać serenady? Zrozumiałam, jak niewiele ma możliwości uwodzenia. Nie może puścić pierwszej piosenki, przy której tańczyliśmy na swoim weselu, ani przygotować tego samego posiłku, który spożyliśmy po pierwszej łóżkowej randce, bo ja tamtych rzeczy nie pamiętam. A zresztą jestem jego żoną; to nie w porządku, że gdy chce się ze mną kochać, musi mnie uwodzić, jakbyśmy dopiero się poznali. Ale czy kiedykolwiek zgodziłam się z nim kochać, a może nawet sama tego chciałam? Czy kiedykolwiek obudziłam się i miałam tyle świadomości, by wezbrało we mnie niewymuszone pożądanie? — Nie pamiętam nawet Bena — powiedziałam. — Dzisiaj rano nie miałam pojęcia, kim jest. Kiwnął głową. — A chciałaby pani pamiętać?

Niemal się roześmiałam. — Oczywiście! Chcę pamiętać swoją przeszłość. Chcę wiedzieć, kim jestem. Kogo poślubiłam. To wszystko jest ze sobą powiązane. — Oczywiście — odrzekł. Zamilkł na chwilę, oparł łokcie na biurku i złączył dłonie przed swoją twarzą, jakby intensywnie się zastanawiał, co powiedzieć albo jakimi słowami. — To, co pani mi zrelacjonowała, jest zachęcające. Oznaczałoby, że wspomnienia nie uległy całkowitej utracie. Problem polega nie na ich przechowywaniu, lecz na dostępie do nich. — Sugeruje pan — spytałam po chwili namysłu — że moje wspomnienia są, tylko ja nie mogę się do nich dostać? Uśmiechnął się. — Jeśli tak pani woli to ująć. Tak. Poczułam frustrację. Niecierpliwość. — Jak więc mogę sobie przypomnieć więcej? Odchylił się i zajrzał do leżącej przed nim teczki. — W zeszłym tygodniu, tego dnia, gdy dałem pani brulion, zapisała pani, że pokazałem jej zdjęcie domu rodzinnego? Chyba je pani dałem. — Tak. Zapisałam. — Wydawało mi się, że przypomina pani sobie o wiele więcej, oglądając to zdjęcie, niż kiedy wcześniej spytałem panią o ten dom, nie pokazując pani fotografii — przerwał. — Co zresztą nie jest zaskakujące. Chciałbym jednak sprawdzić, co się stanie, jeśli pokażę pani zdjęcia z okresu, którego pani nie pamięta. Chcę się przekonać, czy odzyska pani coś jeszcze. Wahałam się. Nie wiedziałam, dokąd zaprowadzi mnie ta droga, lecz wiedziałam, że muszę ją obrać, nie mam wyboru. — OK — powiedziałam.

— Świetnie! Dzisiaj zerkniemy tylko na jedno zdjęcie. — Ze spodu teczki wyjął fotografię, obszedł biurko i siadł obok mnie. — A zanim to zrobimy... Pamięta pani swój ślub? Od razu zrozumiałem, że to bezcelowe. Z tego co ja wiedziałam, ślubu z mężczyzną, przy którym obudziłam się dziś rano, po prostu nie było. — Nie — odparłam. — Nic. — Na pewno? — Na pewno — kiwnęłam głową. Położył przede mną zdjęcie. — Wzięła pani ślub tutaj — postukał palcem w fotografię. Przedstawiała kościół. Niewielki, z niskim dachem i maleńką iglicą. Całkowicie mi obcy. — Nic? Zamknęłam oczy i starałam się oczyścić umysł. Obraz wody. Moja przyjaciółka. Podłoga wyłożona kafelkami, czarno-białymi. Nic poza tym. — Nie. Nie pamiętam, żebym kiedykolwiek widziała to miejsce. Odłożył zdjęcie. — Zgodnie z notatkami poczynionymi na początku pani leczenia — powiedział — wzięła pani ślub w Manchesterze. W kościele pod wezwaniem Świętego Marka. To zdjęcie zrobiono niedawno, innego nie udało mi się zdobyć, ale pewnie kościół cały czas wygląda mniej więcej tak samo. — Nie ma żadnych zdjęć z naszego ślubu — powiedziałam. To było zarówno pytanie, jak i oznajmienie. — Nie. Uległy zniszczeniu. Najwyraźniej w pożarze waszego domu. Kiwnęłam głową. Kiedy go słuchałam, ten pożar się jakoś scementował, urealnił. Zupełnie jakby fakt, że te słowa wypowiada lekarz, dawał im moc, której nie miały słowa Bena.

— Kiedy wyszłam za mąż? — spytałam. — Bodajże w połowie lat osiemdziesiątych. — Przed wypadkiem. Doktor Nash wyglądał na zakłopotanego. Zastanawiałam się, czy kiedykolwiek rozmawiałam z nim o wypadku, który pozbawił mnie pamięci. — Zna pani przyczyny swojej amnezji? — spytał. — Tak. Rozmawiałam o tym z Benem. Któregoś dnia. Powiedział mi wszystko. Zapisałam to w pamiętniku. Kiwnął głową. — I co pani czuje w związku z tym? — Nie jestem pewna. — Prawda wyglądała tak, że nie pamiętałam wypadku, więc nie wydawał mi się prawdziwy. Pozostały mi tylko jego skutki. Stan, w którym żyłam. — Czuję, że powinnam nienawidzić osoby, która mi to zrobiła. Zwłaszcza że nie złapano jej, nie ukarano za to, że mi nie udzieliła pomocy. Że zrujnowała mi życie. Ale o dziwo, nie czuję tej nienawiści. Nie mogę. Nie umiem sobie tej osoby wyobrazić, nie wiem, jak wygląda. Zupełnie jakby nie istniała. Wyglądał na rozczarowanego. — Tak właśnie pani myśli? — spytał. — Że pani życie jest zrujnowane? — Tak — odparłam po krótkiej chwili. — Tak. Tak właśnie myślę. — Milczał. — A nie jest tak? Nie wiem, jaką odpowiedź spodziewałam się usłyszeć. Pewnie po części chciałam, aby mi powiedział, że się mylę, aby starał się przekonać mnie, że moje życie jest warte wysiłku. Nie powiedział tego jednak. Tylko na mnie patrzył. Zauważyłam, jakie ma niezwykłe oczy. Niebieskie z szarymi plamkami.

— Przykro mi, Christine — rzekł. — Przykro mi. Ale robię co się da i chyba mogę pani pomóc. Naprawdę. Musi pani w to wierzyć. — Wierzę. Naprawdę. Położył dłoń na mojej, którą trzymałam na biurku pomiędzy nami. Była ciężka. Ciepła. Ścisnął moje palce i przez chwilę czułam zakłopotanie i nim, i sobą, lecz zajrzałam mu w twarz i kiedy zobaczyłam na niej smutek, zrozumiałam, że to normalne, że tak się zachowuje młody mężczyzna, pocieszając starszą kobietę. Nic poza tym. — Przepraszam — powiedziałam. — Muszę skorzystać z łazienki. Nim wróciłam, nalał kawy. Siedliśmy po przeciwnych stronach biurka, popijając ciepły napój. On chyba unikał kontaktu wzrokowego, wertował tylko papiery na biurku i przekładał je z zakłopotaniem. Najpierw pomyślałam, że poczuł zażenowanie od tego ściśnięcia mojej ręki, ale podniósł wzrok i rzekł: — Christine, chciałem panią o coś zapytać. W zasadzie o dwie rzeczy. — Kiwnęłam głową. — Po pierwsze, postanowiłem opisać pani przypadek. Jest dość nietypowy i myślę, że przydałoby się przedstawić jego detale szerszej społeczności naukowej. Ma pani coś przeciwko temu? Zerknęłam na czasopisma zebrane w nierównych stosach na półkach w całym gabinecie. Czy w ten sposób chce zadbać o swoją karierę albo ją sobie zapewnić? Czy dlatego tu jestem? Przez chwilę rozważałam, czy mu powiedzieć, że wolałabym, aby nie wykorzystywał mojej historii, w końcu jednak tylko pokręciłam głową i powiedziałam: — Nie. W porządku. Uśmiechnął się. — Świetnie. Dziękuję. No i mam pytanie. A raczej pomysł. Chciałbym przeprowadzić doświadczenie. Ma pani coś przeciwko?

— Co ma pan na myśli? — spytałam. Poczułam zdenerwowanie, ale i ulgę, że w końcu mi powie. — Cóż — zaczął. — Z pani dokumentacji wynika, że po ślubie dalej mieszkaliście z Benem we wschodnim Londynie, w mieszkaniu, które wcześniej razem wynajmowaliście. — Przerwał. Gdzieś w sobie usłyszałam głos ani chybi mojej matki. „Życie w grzechu”, cmoka z dezaprobatą, kręci głową. — A mniej więcej po roku przeprowadziliście się do innego domu. Tam mieszkaliście do czasu pani hospitalizacji. — Znowu przerwał. — To dość blisko miejsca, gdzie teraz mieszkacie. — Pojmowałam już chyba, co sugeruje. — Pomyślałem, że moglibyśmy zajechać tam w drodze powrotnej. Co pani na to? Co ja na to? Nie miałam pojęcia. W zasadzie nie dało się odpowiedzieć na to pytanie. Wiedziałam, że to rozsądny pomysł, że może pomóc w jakiś nieokreślony sposób, którego żadne z nas jeszcze nie rozumie, mimo to i tak się wahałam. Zupełnie jakby przeszłość nagle wydała mi się niebezpieczna. Jakby stała się miejscem, które nierozsądnie byłoby odwiedzać. — Nie jestem pewna — odparłam. — Mieszkała tam pani przez wiele lat — ciągnął. — Wiem, ale... — Poszlibyśmy po prostu popatrzeć. Nie musimy wchodzić do środka. — Wchodzić do środka? — powtórzyłam. — Jak...? — Cóż, napisałem do ludzi, którzy mieszkają tam w tej chwili. Rozmawialiśmy przez telefon. Zapewnili, że jeśli to pani pomoże, z największą radością pozwolą pani się rozejrzeć. To mnie zaskoczyło. — Naprawdę? — spytałam. Leciutko odwrócił wzrok — szybko, ale na tyle wyraźnie, żebym zauważyła zakłopotanie. Zastanowiłam się, co ukrywa.

— Naprawdę — powiedział. — Zwykle nie zadaję sobie tyle trudu z moimi pacjentami. — Milczałam. Uśmiechnął się. — Wierzę, że to pomoże, Christine. Co miałam robić? Po drodze zamierzałam pisać w pamiętniku, lecz nie jechaliśmy długo i ledwie skończyłam czytanie ostatniej notatki, już parkowaliśmy pod domem. Zamknęłam brulion i podniosłam wzrok. Dom był podobny do tego, z którego wyszliśmy dziś rano — tego, co to musiałam sobie przypominać, że w nim mieszkam — z czerwonej cegły i malowanego drewna i z takim samym oknem wykuszowym oraz dobrze utrzymanym ogródkiem. Jeśli dostrzegłam jakieś różnice, to że ten dom jest większy, no i okno w dachu sugerowało istnienie nadbudówki, której myśmy nie mieli. Jakoś trudno mi było zrozumieć, że wyprowadziliśmy się stąd, by przenieść się kilka mil dalej do niemal identycznego domu. Po chwili zrozumiałam: wspomnienia. Wspomnienia lepszych czasów, sprzed mojego wypadku, kiedy byliśmy szczęśliwi i wiedliśmy normalne życie. Ja bym ich wprawdzie nie miała, Ben owszem. Nagle poczułam pewność, że ten dom coś mi ujawni. Ujawni moją przeszłość. — Chcę wejść do środka — powiedziałam. Tu przerywam. Chcę zapisać resztę, tyle że to ważne — zbyt ważne, aby się z tym spieszyć — a zaraz wróci Ben. Już jest spóźniony. Niebo pociemniało, po ulicach noszą się odgłosy zamykanych drzwi, kiedy ludzie wracają z pracy do domu. Samochody zwalniają przed posesjami — niedługo tak też zrobi samochód Bena. Lepiej, żebym teraz skończyła, żebym odłożyła notatnik, schowała go w garderobie. Później jeszcze napiszę. Zamykałam pudełko, gdy usłyszałam, jak Ben przekręca klucz w zamku. Po wejściu zawołał mnie, a ja krzyknęłam, że zaraz zejdę na dół. Chociaż nie miałam powodu udawać, że nie zaglądałam do szafy, delikatnie zamknęłam drzwi, po czym poszłam przywitać się z mężem.

Wieczór miał wyraźne pęknięcia. Ciągnęło mnie do pamiętnika. Przy posiłku zastanawiałam się, czy zdołam w nim popisać, zanim pozmywam. Kiedy zmywałam, zastanawiałam się, czy udawać migrenę i popisać później. Aż tu gdy już posprzątałam kuchnię, Ben oznajmił, że ma trochę roboty i idzie do gabinetu. Odetchnęłam z ulgą i powiedziałam, że ja pójdę do łóżka. I oto piszę znowu. Słyszę Bena — stukot jego klawiatury — i przyznaję, że ten dźwięk jest pokrzepiający. Przeczytałam to, co zapisałam, zanim Ben przyszedł do domu, i teraz mogę znowu przywołać obraz siebie po południu — jak siedziałam przed domem, w którym kiedyś mieszkałam. Mogę podjąć swoją historię. To się stało w kuchni. Kobieta — Amanda — otworzyła drzwi po natarczywym dzwonku, przywitała doktora Nasha uściskiem dłoni, a mnie spojrzeniem przepełnionym litością i fascynacją. — Pani to zapewne Christine — powiedziała, przechylając głowę i podając mi dłoń z pomalowanymi paznokciami. — Proszę wejść! Zamknęła za nami drzwi. Miała na sobie kremową bluzkę, złotą biżuterię. Przedstawiła się i rzuciła: — Proszę się rozgościć, mogą państwo tu zostać, ile zechcą. Ile trzeba. Dobrze? Kiwnęłam głową i rozejrzałam się. Staliśmy w jasnym holu wyłożonym wykładziną. Słońce wpływało przez szyby w oknie, rzucając światło na wazon z czerwonymi tulipanami stojący na bocznym stoliku. Milczeliśmy długo i krępująco. — To piękny dom — powiedziała w końcu Amanda i przez chwilę czułam się, jakbyśmy z doktorem Nashem byli potencjalnymi kupcami, ona zaś agentem nieruchomości, który nie może się doczekać dopięcia transakcji. — Kupiliśmy go dziesięć lat temu. Uwielbiamy go. Jest taki jasny. Chcą państwo przejść do salonu? Weszliśmy za nią do bawialni. Pomieszczenie urządzono skromnie, gustownie. Nie czułam

nic, nawet mgliście. Mogłoby to być dowolne pomieszczenie w dowolnym domu w dowolnym mieście. — Bardzo dziękuję, że pozwoliła nam się pani rozejrzeć — odezwał się doktor Nash. — Och, nie ma za co! — odparła z osobliwym parsknięciem. Wyobraziłam ją sobie, jak jeździ konno albo układa bukiety kwiatów. — Dużo państwo zmienili w wystroju po zakupieniu domu? — spytał. — Och, trochę. Drobiazgi. Spojrzałam na piaskowane deski, białe ściany i wiszące na nich reprodukcje współczesnego malarstwa, na kremową kanapę. Pomyślałam o domu, z którego wyszłam dzisiaj rano. Trudno sobie wyobrazić dwa wnętrza mniej do siebie podobne. — Pamięta pani, jak tu wyglądało, kiedy się państwo wprowadzili? — spytał doktor Nash. Westchnęła. — Chyba nie za bardzo. Wszędzie była wykładzina. W kolorze bodajże biszkoptowym. I tapeta. Wydaje mi się, że w paski. — Próbowałam zobaczyć to pomieszczenie zgodnie z jej opisem. Na próżno. — Zlikwidowaliśmy kominek, teraz zresztą żałuję. To był taki oryginalny element. — Christine? — odezwał się doktor Nash. — Coś się pani kojarzy? — Kiedy pokręciłam głową, dodał: — Moglibyśmy się przejść po pozostałych pomieszczeniach? Udaliśmy się na górę. Dwie sypialnie. — Giles dużo pracuje w domu — wyjaśniła gospodyni, kiedy weszliśmy do pomieszczenia od frontu. Większą jego część zajmowały biurko, szafki na akta i książki. — Poprzedni właściciele, jak sądzę, mieli tu swoją sypialnię. — Zerknęła na mnie, lecz milczałam. — Ten pokój jest trochę większy niż tamten, ale Giles nie może tu pracować. Ze względu na ruch uliczny. — Cisza. — Jest architektem. — Znowu nic nie powiedziałam. — To niezwykły zbieg

okoliczności — ciągnęła — bo mężczyzna, od którego kupiliśmy ten dom, również był architektem. Poznaliśmy go, kiedy przyszliśmy się rozejrzeć. Całkiem dobrze im się wiodło. Myślę, że utargowaliśmy z nim kilka tysięcy tylko przez tę zbieżność zawodową. — Kolejna pauza. Zastanawiałam się, czy Amanda oczekuje gratulacji. — Giles otwiera własną działalność. Architekt, pomyślałam. Nie nauczyciel jak Ben. Na pewno nie tym ludziom sprzedał dom. Próbowałam wyobrazić sobie pokój z łóżkiem zamiast biurka o szklanym blacie, z wykładziną i tapetą zamiast gołych desek i białych ścian. Doktor Nash odwrócił się twarzą do mnie. — I jak? Pokręciłam głową. — Nic. Zupełnie nic. Nic nie pamiętam. Zajrzeliśmy do sypialni, do łazienki. Nic mi się nie zrodziło, więc zeszliśmy na dół, do kuchni. — Napijecie się państwo herbaty? — spytała Amanda. — To naprawdę żaden problem. Już jest zrobiona. — Nie, ja dziękuję — powiedziałam. Pomieszczenie wydało mi się surowe. Pełne ostrych krawędzi. Meble chromowane i białe, blat wyglądał jak wylany z betonu. Jedyny element barwny stanowiła misa z limonkami. — Chyba już powinniśmy iść. — Oczywiście. — Jej pełen werwy zapał jakby znikł, a w spojrzeniu pojawiło się pełne rozczarowanie. Poczułam się winna. Najwyraźniej kobieta miała nadzieję, że wizyta w jej domu zaowocuje cudem mojego ozdrowienia. — Czy mogłabym dostać szklankę wody? — spytałam. Natychmiast się rozjaśniła. — Oczywiście! Już podaję.

Podała mi szklankę i wtedy właśnie, w chwili gdy ją brałam, zobaczyłam to. Amanda i doktor Nash zniknęli. Byłam sama. Na blacie zobaczyłam nieugotowaną rybę, wilgotną i połyskliwą, leżącą na owalnym półmisku. Usłyszałam głos. Głos mężczyzny. To głos Bena, pomyślałam, ale jakby młodszego. — Białe wino czy czerwone? — spytał. Odwróciłam się i zobaczyłam, jak wchodzi do kuchni. To była ta sama kuchnia — ta, w której stałam z Amandą i doktorem Nashem — tyle że o innym kolorze ścian. Ben trzymał butelki z winem — po jednej w każdej ręce — i był tym samym Benem, choć szczuplejszym, miał mniej siwych włosów i wąsy. Był nagi, a jego penis w półerekcji dyndał zabawnie przy chodzeniu. Skórę miał gładką, napiętą na mięśniach ramion i klatki piersiowej. Poczułam ostry przypływ pożądania. Głośno wciągnęłam powietrze, ale się śmiałam. — Pewnie białe? — stwierdził, po czym zaśmiał się ze mną, odstawił na stół obie butelki, podszedł i otoczył mnie ramionami, ja zaś zamknęłam oczy, otworzyłam usta, jakby bezwiednie, i całowałam go, on całował mnie i czułam, jak penis napiera na moje krocze, a moja dłoń sunie ku niemu. I nawet gdy go całowałam, myślałam, że muszę zapamiętać, jak to jest. Muszę zapisać. To właśnie chcę zapisać. Poddałam mu się, przyciskając doń swoje ciało, i jego ręce zaczęły zdzierać ze mnie sukienkę, szukając zamka. „Przestań! Prze...” Chociaż protestowałam, prosząc, żeby przestał, poczułam, że pragnę go bardziej niż kiedykolwiek kogokolwiek. „Na górę — zarządziłam. — Szybko”. I już wychodziliśmy z kuchni, zrzucając ubrania po drodze, i kierowaliśmy się do sypialni z szarą wykładziną i tapetą w niebieski wzorek, i cały czas myślałam, tak, to właśnie powinnam zapisać w mojej następnej powieści, to właśnie uczucie chcę oddać. Zachwiałam się. Rozległ się brzęk tłukącego się szkła i obraz sprzed moich oczu zniknął. Zupełnie jakby skończyła się rolka filmu, zamiast obrazów na ekranie pojawiły się migoczące

światło i cienie pyłków kurzu. Otworzyłam oczy. Ciągle tam byłam, w tamtej kuchni, ale teraz stał przede mną doktor Nash, a nieco za nim Amanda, i oboje patrzyli na mnie zmartwieni i zdenerwowani. Zrozumiałam, że upuściłam szklankę. — Christine — odezwał się doktor Nash. — Christine, nic pani nie jest? Milczałam. Nie miałam pojęcia, co czuć. Po raz pierwszy — o ile wiedziałam — przypomniał mi się mąż. Zamknęłam oczy i próbowałam przywołać tamten obraz. Próbowałam znów zobaczyć rybę, wino, mojego męża z wąsami, nagiego, z podskakującym penisem, lecz nic się nie pojawiło. Wspomnienie zniknęło, wyparowało, jakby nigdy nie istniało albo jakby wypaliła je teraźniejszość. — Nie — odparłam. — Nic. — Co się stało? — pytała Amanda. — Dobrze się pani czuje? — Coś sobie przypomniałam. Kobieta podniosła ręce do ust, na jej twarzy pojawiła się radość. — Naprawdę? To cudownie! Co?! Co pani sobie przypomniała? — Proszę... — wtrącił doktor Nash, wysuwając się do przodu i chwytając mnie za ramię. Pod jego stopami zgrzytnęły odłamki szkła. — Męża — odparłam. — Przypomniałam sobie swojego męża. Tutaj. Twarz Amandy zmarkotniała. Jakby chciała powiedzieć: „Tylko tyle?”. — Panie doktorze — powiedziałam. — Przypomniałam sobie Bena! — Zaczęłam się trząść. — Świetnie — rzekł. — Doskonale! To wspaniale! Razem zaprowadzili mnie do salonu. Usiadłam na kanapie. Amanda podała mi kubek kawy, na stoliku postawiła ciasteczka. Pomyślałam, że ona nie rozumie. Nie może. Przypomniałam

sobie Bena. Siebie młodą. Nas dwoje razem. Wiem, że się kochaliśmy. Nie muszę już wierzyć mu na słowo. To ważne. O wiele ważniejsze, niż ona sobie wyobraża. Całą drogę do domu czułam się poruszona. Rozpalona nerwową energią. Spojrzałam na świat zewnętrzny — dziwny, tajemniczy, nieznajomy — i nie widziałam już w nim zagrożenia, lecz potencjał. Doktor Nash powiedział, że jego zdaniem naprawdę mamy osiągnięcia. Wydawał się podekscytowany. „To dobrze — powtarzał w kółko. — To bardzo dobrze”. Nie do końca wiedziałam, co ma na myśli — czy to dobrze dla mnie, czy dla niego, dla jego kariery. Powiedział, że chciałby umówić tomografię, a ja zgodziłam się niemal bez namysłu. Dał mi też telefon komórkowy, wyjaśniając, że kiedyś należał do jego dziewczyny. Wyglądał inaczej niż ten, który dostałam od Bena. Był mniejszy i jego obudowa się otwierała, odsłaniając klawiaturę i ekran. „Ja go nie potrzebuję — powiedział. — Proszę do mnie dzwonić w każdej chwili. Ze wszystkim, co ważne. I trzymać go przy sobie. Będę na niego dzwonił, żeby pani przypomnieć o pamiętniku”. To było kilka godzin temu. Teraz rozumiem, że dał mi ten aparat, by do mnie dzwonić bez wiedzy Bena. Nawet coś takiego powiedział. „Zadzwoniłem któregoś dnia i odebrał Ben. Mogło się zrobić niezręcznie. Tak będzie łatwiej”. Wzięłam telefon bez pytań. Przypomniałam sobie Bena. Przypomniałam sobie, że go kocham. Może później, kiedy pójdziemy do łóżka, nadrobię zaniedbanie z wczorajszej nocy. Czuję, że żyję. Kipię możliwościami. Wtorek, 13 listopada Jest popołudnie. Niedługo Ben jak co dzień wróci z pracy. Ślęczę nad pamiętnikiem. W porze lunchu zadzwonił do mnie mężczyzna — doktor Nash — i powiedział, gdzie ten pamiętnik znajdę. Siedziałam wtedy w salonie i z początku nie dowierzałam, że wie, kim jestem. „Proszę zajrzeć do pudełka po butach w szafie — rzekł w końcu. — Znajdzie tam pani brulion”. Nie wierzyłam mu, ale został na linii, podczas gdy ja poszłam zajrzeć do szafy, i okazało się, że

miał rację. Zawinięty w bibułkę leżał tam mój pamiętnik. Wyjęłam go jak coś delikatnego i kiedy już się pożegnałam z doktorem Nashem, uklękłam przy szafie i przeczytałam go. Każde słowo. Denerwowałam się, chociaż nie wiedziałam dlaczego. Pamiętnik wydawał mi się zakazany, niebezpieczny, lecz niewykluczone, że ze względu na trud, z jakim go ukryłam. Ciągle zerkałam znad kartki na zegar, nawet zamykałam go szybko i odkładałam w bibułkę, gdy usłyszałam przed domem samochód. Ale teraz jestem spokojna. Piszę to w oknie sypialni, w wykuszu. W tym miejscu czuję się u siebie, jakbym często tu przesiadywała. Mogę wyglądać na ulicę, w jedną stronę na rząd wysokich drzew, za którymi widać park, w drugą na rząd domów i inną, bardziej ruchliwą ulicę. Zdaję sobie sprawę, że jeśli nawet wolę trzymać pamiętnik w tajemnicy przed Benem, może nie stanie się nic strasznego, jeśli go znajdzie. To mój mąż. Mogę mu ufać. Znowu przeczytałam o poruszeniu, która towarzyszyło mi, gdy wczoraj wracałam do domu. Zniknęło. Teraz jestem po prostu zadowolona. Wciąż. Samochody przejeżdżają. Od czasu do czasu ktoś przechodzi: jakiś człowiek, pogwizdując, albo młoda matka prowadzi dziecko do parku, a później z niego wraca. W oddali samolot schodzi do lądowania, wisi na niebie niemal nieruchomo. Domy naprzeciwko są puste, na ulicy panuje cisza, jeśli nie liczyć pogwizdującego mężczyzny czy szczekania niezadowolonego psa. Minęło ranne ożywienie ze swoją symfonią zamykania drzwi, pożegnań i uruchamianych silników. Czuję się sama na świecie. Zaczyna padać. Wielkie krople rozpryskują się na szybie przed moją twarzą, wiszą przez chwilę, a potem w towarzystwie innych zaczynają się zsuwać powoli. Przykładam dłoń do zimnego szkła. Tyle mnie oddziela od reszty świata. Przeczytałam o wizycie w domu, w którym kiedyś mieszkałam z mężem. Czy ta realcja

naprawdę została zapisana ledwie wczoraj? Nie odnoszę wrażenia, że to moje słowa. Przeczytałam też o dniu, który mi się przypomniał. O całowaniu męża — w domu, który dawno temu razem kupiliśmy — i kiedy zamykam oczy, znowu to widzę. Z początku obraz jest ciemny, zamazany, później migocze i przeistacza się, wyostrza w tempie niemal przytłaczającym. Mój mąż zdziera ze mnie ubranie. Obejmuje mnie, jego pocałunki stają się coraz gorętsze, głębsze. Pamiętam, że nie jedliśmy ryby ani nie piliśmy wina. Kiedy natomiast skończyliśmy się kochać, zostaliśmy w łóżku, ile się dało, ze splecionymi nogami, ja z głową na jego piersi, on gładził mnie po włosach, na moim brzuchu zasychało nasienie. Milczeliśmy. Szczęście spowijało nas jak chmura. — Kocham cię — powiedział. Szeptał, jakby nigdy wcześniej nie wypowiedział tych słów, i chociaż musiał to robić już wiele razy, wydawały się nowe. Zakazane i niebezpieczne. Podniosłam na niego wzrok, na zarost na jego podbródku, miękkie wargi i skraj nosa nad nimi. — Ja też cię kocham — wyszeptałam w jego klatkę piersiową, jakby moje słowa były kruche. Przycisnął wówczas moje ciało i pocałował mnie delikatnie. Czubek głowy, czoło. Zamknęłam oczy, a on muskał wargami moje powieki. Czułam się bezpiecznie, u siebie. Czułam, że tu, na jego ciele, jest jedyne miejsce, które mogę uznać za swoje. Jedyne miejsce, w którym pragnę być. Jakiś czas tuliliśmy się w milczeniu, skóra naszych ciał się stapiała, oddechy synchronizowały. Odnosiłam wrażenie, że milczenie pozwala tej chwili trwać wiecznie, a i to byłoby za mało. Ben zerwał zaklęcie. — Muszę iść — powiedział, a ja otworzyłam oczy i wzięłam go za rękę. Była ciepła. Delikatna. Podniosłam ją do ust i pocałowałam. Smakowała szkłem i ziemią. — Już? — spytałam.

Pocałował mnie raz jeszcze. — Tak, jest później, niż myślisz. Pociąg mi ucieknie. Poczułam, jak moje ciało się pogrąża. Rozstanie wydawało się niewyobrażalne. Nie do zniesienia. — Może jeszcze trochę zostaniesz? — spytałam. — Pojedziesz następnym. Roześmiał się. — Nie mogę, Chris. Wiesz przecież. Znowu go pocałowałam. — Wiem, wiem. Po jego wyjściu wzięłam prysznic. Namydliłam się niespiesznie, rozkoszowałam się wodą na skórze, jakby doznawała tej przyjemności po raz pierwszy. W sypialni spryskałam się perfumami, włożyłam koszulę nocną i podomkę, po czym zeszłam na dół, do jadalni. Było ciemno. Włączyłam światło. Na stole przede mną stała maszyna do pisania, w niej pusta kartka. Obok niski stosik kartek zwróconych zapisaną stroną do dołu. Siadłam przed maszyną. Zaczęłam pisać. „Rozdział drugi”. Przerwałam. Nie miałam pojęcia, co pisać dalej, jak zacząć. Z westchnieniem położyłam palce na klawiszach. Odczuwałam je jak coś naturalnego, gładkie chłodne powierzchnie wytarte przez moje opuszki. Zamknęłam oczy i zaczęłam pisać dalej. Moje palce tańczyły po klawiszach odruchowo, niemal bezwiednie. Kiedy otworzyłam oczy, okazało się, że napisałam zdanie. „Lizzy nie wiedziała, co zrobiła ani jak można to cofnąć”. Przyjrzałam mu się. Konkretne. Widniało tu, na kartce. Chała, pomyślałam. Poczułam wściekłość. Wiedziałam, że stać mnie na więcej. Robiłam to już poprzedniego lata i jeszcze wcześniejszego, kiedy słowa wypływały ze mnie, rozrzucając

moją opowieść na stronie jak confetti. A teraz? Teraz coś się popsuło. Język stał się twardy, sztywny. Wzięłam ołówek i przekreśliłam zdanie długą linią. Poczułam się lepiej, ale teraz znowu nic nie miałam. I nie miałam od czego zacząć. Wstałam i zapaliłam papierosa z paczki, którą Ben zostawił na stole. Zaciągnęłam się mocno, po dłuższej chwili wypuściłam dym. Przez chwilę żałowałam, że to nie trawka, zastanawiałam się, skąd ją wziąć, żeby mieć na następny raz. Zrobiłam sobie drinka — czysta wódka do szklaneczki whisky — i upiłam solidny łyk. Trzeba będzie to zrobić. Niemoc twórcza, pomyślałam. Kurwa co za banał! Poprzednio. Jak to robiłam poprzednio? Podeszłam do regałów na książki zajmujących ściany całej jadalni i z papierosem zwisającym z warg wyjęłam tom z górnej półki. Tu na pewno znajdę jakieś wskazówki. Odstawiłam wódkę i obróciłam książkę w dłoniach. Położyłam palce na okładce jak na delikatnym przedmiocie i leciutko przesunęłam nimi po tytule. Porannym ptakom. Christine Lucas. Otworzyłam okładkę i przekartkowałam książkę. Obraz zniknął. Otworzyłam oczy. Pokój, w którym się znajdowałam, był szary i nijaki, oddychałam nierówno. Jak przez mgłę zarejestrowałam zdumienie, że kiedyś paliłam, ale coś zastąpiło to zaskoczenie. Czy to prawda? Czy ja napisałam powieść? Została opublikowana? Wstałam, pamiętnik zsunął mi się z kolan. Jeśli tak, to byłam kiedyś osobą, która miała życie, miała cele i ambicje, i osiągnięcia. Zbiegłam na dół. Czy to prawda? Dzisiaj rano Ben nic mi nie powiedział. Że byłam pisarką. Dzisiaj rano czytałam o naszej wyprawie na Wzgórze Parlamentarne. Mówił, że w chwili wypadku byłam sekretarką. Przejrzałam półki z książkami w salonie. Słowniki. Atlas. Poradnik majsterkowicza. Kilka

powieści w twardej oprawie i sądząc po stanie okładki, nieczytanych. Ale żadna mojego pióra. Nic, co by sugerowało, że opublikowałam powieść. Obróciłam się na poły oszalała. Na pewno gdzieś tu jest. Na pewno. Nagle przyszło mi do głowy coś jeszcze innego. A jeśli moja wizja nie była przypomnieniem, lecz zmyśleniem? Skoro nie miałam prawdziwej historii do rozważania, mój umysł stworzył własną? Może podświadomość uznała, że byłam pisarką, ponieważ zawsze chciałam nią być? Pobiegłam na górę. Na półkach w gabinecie stały tylko segregatory i podręczniki komputerowe, w sypialni nie widziałam żadnych książek, kiedy rozglądałam się rano po domu. Stałam przez chwilę, zobaczyłam przed sobą komputer, cichy i ciemny. Wiedziałam, co robić, chociaż nie wiedziałam, skąd to wiem. Włączyłam go, a on zawarkotał pod biurkiem. Po chwili rozjaśnił się monitor. Wraz z falą muzyki dobiegającej z imponującego głośnika przy monitorze pojawił się obraz. Fotografia przedstawiająca Bena i mnie, uśmiechniętych. Na środku naszych twarzy widniała ramka. Obok napis „Użytkownik” i pod spodem drugi — „Hasło”. W swojej wizji pisałam na maszynie bezwzrokowo, moje palce tańczyły po klawiaturze jakby kierowane instynktem. Umieściłam migający kursor w okienku podpisanym „Użytkownik” i zawiesiłam dłonie nad klawiaturą. Czy to prawda? Czy uczyłam się maszynopisania? Lekko opuściłam palce. Poruszyły się bez wysiłku, jedne szukały przyporządkowanych im klawiszy, inne zawisały w powietrzu. Zamknęłam oczy i nie myśląc, zaczęłam pisać, słuchając tylko dźwięku swojego oddechu i plastikowego stukotu klawiszy. Kiedy skończyłam, zerknęłam na swoje dzieło, na to, co się zanotowało w okienku. Spodziewałam się bzdur, tymczasem to, co zobaczyłam, wstrząsnęło mną. „Mężny bądź, chroń pułk twój i sześć flag”. Wpatrywałam się w ekran. To była prawda. Umiałam pisać na maszynie. Może moja wizja nie była zmyśleniem, lecz wspomnieniem.

Może napisałam kiedyś powieść. Wbiegłam do sypialni. To nie miało sensu. Przez chwilę miałam jakieś przytłaczające poczucie, że tracę rozum. Powieść wydawała się istnieć i nie istnieć równocześnie, być prawdziwa, a zarazem całkowicie urojona. Nic sobie z niej nie mogłam przypomnieć, nic z jej fabuły ani bohaterów, nawet powodu, dla którego zatytułowałam ją tak, a nie inaczej, ale i tak czułam, że jest prawdziwa jak uderzenia mojego serca. I dlaczego Ben mi nie powiedział? Dlaczego nie trzyma egzemplarza na widoku? Wyobraziłam ją sobie ukrytą w domu, zawiniętą w bibułkę, schowaną w pudełku na strychu albo w piwnicy. Dlaczego? Nagle przyszło mi do głowy wyjaśnienie. Ben powiedział, że byłam sekretarką. Może dlatego umiałam pisać na maszynie. Wykopałam telefon z torby, nie patrząc który, nie dbając nawet w zasadzie, do kogo dzwonię. Do męża czy do lekarza. Obaj wydawali mi się równie obcy. Otworzyłam aparat i przejrzałam menu, aż zobaczyłam nazwisko, które rozpoznałam, i wcisnęłam „dzwoń”. — Doktor Nash? — spytałam, kiedy ktoś odebrał. — Tu Christine. — Zaczął coś mówić, ale mu przerwałam: — Proszę posłuchać. Czy ja coś kiedyś napisałam? — Słucham? — Sądząc po głosie, wprawiłam go w zakłopotanie i przez chwilę miałam poczucie, że zrobiłam coś straszliwie złego. Już się zastanawiałam, czy on wie, kim jestem, gdy nagle rzekł: — Christine? Powtórzyłam swoje słowa. — Właśnie sobie coś przypomniałam. Że coś pisałam przed laty, kiedy poznałam Bena. Chyba. Powieść. Czy ja kiedykolwiek napisałam powieść? Najwyraźniej nie rozumiał, o co mi chodzi. — Powieść?

— Tak. Chyba pamiętam, że chciałam być pisarką, kiedy byłam mała. Zastanawiałam się tylko, czy kiedykolwiek coś napisałam. Ben mówił, że byłam sekretarką, ale tak sobie myślałam... — Nie powiedział pani? — przerwał. — W chwili utraty pamięci pracowała pani nad swoją drugą powieścią. Pierwszą wydano. I sprzedawała się z powodzeniem. Nie powiedziałbym, że okazała się bestsellerem, na pewno natomiast można ją uznać za sukces. Słowa wirowały w jednym kłębie. Powieść. Sukces. Opublikowana. To była prawda. Moje wspomnienie było prawdziwe. Nie wiedziałam, co powiedzieć. Co myśleć. Pożegnałam się i poszłam na górę pisać to, co piszę. Zegar przy łóżku wskazuje dwudziestą trzecią. Wyobrażam sobie, że Ben niedługo przyjdzie do sypialni, lecz i tak siedzę na skraju posłania i piszę. Rozmawiałam z nim po obiedzie. Całe popołudnie chodziłam rozdrażniona z pokoju do pokoju, patrząc na wszystko jakby po raz pierwszy, zastanawiając się, dlaczego on tak gruntownie usunął dowód tego choćby i skromnego sukcesu. To nie miało sensu. Wstydził się? Był zażenowany? Pisałam o nim? O naszym wspólnym życiu? Czy powód był gorszy? Coś mroczniejszego, czego jeszcze nie dostrzegam? Zanim wrócił do domu, postanowiłam zapytać go wprost. Ale teraz... Teraz to nie wydaje się możliwe. Jakbym go miała oskarżyć o kłamstwo. Rzuciłam w końcu najbardziej swobodnym tonem, na jaki było mnie stać: — Ben... jak zarabiałam na życie? — Podniósł wzrok znad gazety. — Miałam pracę? — Tak. Przez jakiś czas pracowałaś na posadzie sekretarki. Tuż po ślubie. Starałam się dalej mówić spokojnym głosem. — Naprawdę? Mam poczucie, że zawsze chciałam pisać. Złożył gazetę, poświęcając mi całą uwagę.

— Poczucie? — Tak. Zdecydowanie pamiętam, że jako dziecko uwielbiałam książki. I wydaje mi się, że mam mgliste wspomnienie, że chciałam być pisarką. — Wyciągnął rękę ponad stołem i ujął moją dłoń. W jego oczach widziałam jakby smutek. Rozczarowanie. „Jaka szkoda — wydawały się mówić. — Straszny pech. Teraz już raczej nie będziesz pisała”. — Jesteś pewien... — zaczęłam. — Bo ja chyba pamiętam... — Christine — przerwał mi. — Proszę. Wyobrażasz coś sobie... Przez resztę wieczoru milczałam, słuchając tylko myśli odbijających się echem w mojej głowie. Dlaczego to zrobił? Dlaczego udawał, że nigdy nie napisałam ani słowa? Dlaczego? Przyglądałam mu się, jak spał na kanapie, pochrapując cicho. Dlaczego mu nie powiedziałam, że wiem, że napisałam powieść? Czy naprawdę tak mało mu ufam? Pamiętam, jak leżeliśmy w swoich ramionach, szepcząc sobie o miłości, kiedy niebo ciemniało. Jak przeszedł od tamtego etapu do obecnego? Nagle jednak zaczęłam sobie wyobrażać, co by się stało, gdybym się natknęła na egzemplarz swojej książki w szafie albo w głębi najwyższej półki. Co bym z tego odczytała prócz „Patrz, jak nisko upadłaś”? „Patrz, co mogłaś zrobić, zanim samochód na oblodzonej drodze zabrał ci wszystko, a ty stałaś się bezużyteczna albo jeszcze gorzej”? To nie byłby szczęśliwy moment. Wpadłabym w histerię — o wiele większą niż dzisiaj po południu, kiedy świadomość rodziła się stopniowo, uwolniona przez wytęsknione wspomnienie — krzyczałabym, płakała. Skutki mogłyby się okazać druzgocące. Nic dziwnego, że Ben chciał to przede mną ukryć. Wyobrażam go sobie teraz, jak usuwa wszystkie egzemplarze, pali je w stalowym grillu na tylnym ganku, zanim zdecyduje, co mi powiedzieć. Jak najlepiej zmyślić moją przeszłość, żeby stała się znośna. W co musiałam uwierzyć na resztę swoich dni.

Ale to już skończone. Znam prawdę. Moją własną prawdę, nie taką, którą mi podano do zapamiętania. I teraz jest zapisana, wyryta co prawda w pamiętniku, a nie w pamięci, lecz tak czy owak trwale. Wiem, że książka, którą piszę — druga książka, konstatuję z dumą — może być równie niebezpieczna jak konieczna. To nie jest fikcja. Może ujawniać rzeczy, które lepiej byłoby zostawić nieujawnione. Tajemnice, których nie należy oglądać w świetle dziennym. A i tak mój długopis sunie po kartce. Środa, 14 listopada Dzisiaj rano spytałam Bena, czy miał kiedyś wąsy. Ciągle czułam się skołowana, niepewna, co jest prawdą, a co nie. Obudziłam się wcześnie i — inaczej niż wczoraj — nie uważałam, że ciągle jestem dzieckiem. Czułam się dorosła. Seksualna. Pytanie w mojej głowie nie brzmiało: „Dlaczego jestem w łóżku z tym mężczyzną?”, lecz: „Kim on jest?” i „Co robiliśmy?”. W łazience z przerażeniem spojrzałam na swoje odbicie, ale zdjęcia wokół lustra wydawały się emanować prawdą. Zobaczyłam imię mężczyzny — Ben — i ono też sprawiało wrażenie znajomego. Mój wiek, moje małżeństwo, o tych faktach jakby sobie przypominałam, a nie słyszałam o nich po raz pierwszy. Powiedziałabym, że były zakopane, lecz nie głęboko. Doktor Nash zadzwonił do mnie niemal natychmiast po wyjściu Bena do pracy. Przypomniał mi o pamiętniku, poinformował, że przyjedzie po mnie później, by mnie zawieźć na tomografię, a potem przeczytałam te zapiski. Znalazłam w nich kilka rzeczy, które ewentualnie mogłam sobie przypomnieć, i wręcz całe fragmenty, których zapisywanie pamiętałam. Zupełnie jakby jakieś szczątki pamięci przetrwały noc. Może dlatego właśnie musiałam mieć pewność, że to, co przeczytałam, jest prawdą. Zadzwoniłam do Bena. — Miałeś kiedyś wąsy? — spytałam, kiedy zapewnił mnie, że nie jest zajęty.

— Co za dziwne pytanie! — Usłyszałam stukot łyżeczki o filiżankę i wyobraziłam sobie, jak miesza cukier w kawie, a przed nim leży gazeta. Poczułam się niezręcznie. Nie byłam pewna, ile mogę mu powiedzieć. — Bo... — zaczęłam. — Bo miałam wspomnienie. Chyba. Milczenie. — Wspomnienie? — Tak. Tak mi się wydaje. — Umysł podsuwał mi rzeczy, które zapisałam innego dnia: jego wąs, nagie ciało, erekcja, i te, które zapamiętałam z wczoraj. My dwoje w łóżku. Całujemy się. Oświetlone przez chwilę sceny znowu pogrążyły się w ciemnościach. Nagle zaczęłam się bać. — Wydaje mi się po prostu, że pamiętam cię z wąsami. Roześmiał się i usłyszałam, jak odstawia filiżankę. Ziemia usunęła mi się spod nóg. Może wszystko, co zapisałam, było kłamstwem. W końcu jestem powieściopisarką. Albo byłam. Uświadomiłam sobie głupotę swojego rozumowania. Tworzyłam fikcję, a zatem moje twierdzenie, że byłam pisarką, mogło stanowić element tej fikcji. A w takim razie nie pisałam. Zakręciło mi się w głowie. Czułam jednak, że to prawda. Tak sobie powiedziałam. No i umiałam pisać na maszynie. Albo może napisałam, że umiem... — Miałeś? — spytałam z rozpaczą. — To... to ważne. — Pomyślmy — odrzekł. Wyobraziłam sobie, jak zamyka oczy, zagryza dolną wargę w parodii skupienia. — Może raz kiedyś miałem... Bardzo krótko. Lata temu. Zapomniałem... — Chwila przerwy. — Tak, rzeczywiście miałem. Tak mi się wydaje. Chyba przez tydzień mniej więcej. Dawno, dawno temu. — Dziękuję — powiedziałam z ulgą. Znowu poczułam grunt pod nogami. — Wszystko dobrze? — spytał, a ja zapewniłam, że tak.

Doktor Nash odebrał mnie w południe. Kazał mi wcześniej zjeść lunch, lecz nie byłam głodna. Pewnie ze zdenerwowania. — Spotykamy się z moim kolegą — powiedział w samochodzie. — Z doktorem Paxtonem. — Milczałam. — To ekspert w dziedzinie funkcjonalnego rezonansu magnetycznego pacjentów z problemami takimi jak pani. Pracujemy razem. — OK — odparłam. Siedzieliśmy w samochodzie który stał w korku. — Dzwoniłam do pana wczoraj? — spytałam. Potwierdził. — Czytała pani pamiętnik? — Większość. Niektóre fragmenty ominęłam. Jest już dość długi. Okazał zainteresowanie. — Które fragmenty pani ominęła? Zastanawiałam się chwilę. — Niektóre części wydają mi się znajome. Pewnie odbieram je jako fragmenty przypominające o kwestiach, które już wiem. Już pamiętam... — Świetnie. — Zerknął na mnie. — Naprawdę świetnie. Poróżowiałam z zadowolenia. — Więc po co dzwoniłam? Wczoraj. — Chciała pani zapytać, czy naprawdę napisała pani powieść. — A napisałam? Odwrócił się do mnie. Uśmiechał się. — Tak — rzekł. — Napisała pani. Korek ruszył i pojechaliśmy. Poczułam ulgę. Wiedziałam, że to, co zanotowałam, było zgodne z prawdą. Odprężona przetrwałam resztę drogi.

Doktor Paxton był starszy, niż się spodziewałam. Miał na sobie tweedową marynarkę, siwe włosy sterczały nieskrępowanie z jego uszu i nosa. Wyglądał, jakby w pełni zasłużył sobie na emeryturę. — Witam w Centrum Rezonansu Vincent Hall — rzekł, gdy doktor Nash nas sobie przedstawił, i nie odrywając ode mnie wzroku, mrugnął i podał mi rękę. — Proszę się nie martwić. Nie jest takie wielkie, jak można by sądzić z nazwy. Proszę do środka. Pokażę pani wszystko. Weszliśmy do budynku. — Tutaj znajdujemy się blisko zarówno szpitala, jak i uniwersytetu — mówił, kiedy wchodziliśmy przez główne wejście. — Co bywa zarówno błogosławieństwem, jak i przekleństwem. — Nie wiedziałam, co powiedzieć, i czekałam, aż doprecyzuje, ale zamilkł. Uśmiechnęłam się. — Naprawdę? — odparłam. On próbował mi pomóc. Ja chciałam być grzeczna. — Wszyscy chcą, żebyśmy robili wszystko. — Roześmiał się. — Nikt nam nie chce za nic płacić. Weszliśmy do poczekalni. Gdzieniegdzie stały puste krzesła, leżały magazyny, które Ben zostawiał mi w domu — „Radio Times”, „Hello!”, a poza tym „Country Life” i „Marie Claire” — a także porozrzucane plastikowe kubki. Wyglądało tu jak po imprezie, którą wszyscy opuścili w pośpiechu. Doktor Paxton przystanął przy drzwiach obok. — Chce pani zajrzeć do sterowni? — Tak, chętnie — odparłam. — Funkcjonalny rezonans magnetyczny to dość nowa technologia — wyjaśnił już w środku. — Słyszała pani o rezonansie magnetycznym? O obrazowaniu magnetyczno-rezonansowym?

Staliśmy w niewielkim pomieszczeniu oświetlonym tylko przez upiorny blask ławy monitorów. Jedną ścianę zajmowało okno, za którym widniało drugie pomieszczenie, a w nim z kolei dominowała wielka cylindryczna maszyna i łóżko sterczące z niej jak język. Zaczęłam się bać. Nic nie wiedziałam o tej maszynie. No bo skąd miałam wiedzieć, skoro straciłam pamięć? — Nie. Uśmiechnął się. — Przepraszam. Obrazowanie magnetyczno-rezonansowe to dość standardowa procedura. Coś jak rentgen całego ciała. Tutaj używamy tej samej techniki, ale generalnie patrzymy, jak funkcjonuje mózg. W trakcie pracy. Nagle się odezwał doktor Nash — po raz pierwszy od jakiegoś czasu — i jego głos wydawał się cichy, niemal nieśmiały. Zastanawiałam się, czy doktor Paxton budzi w nim nabożny podziw, czy też to doktor Nash chce za wszelką cenę zrobić wrażenie na koledze. — Jeśli ktoś ma nowotwór mózgu, musimy przejrzeć jego głowę, by poznać umiejscowienie guza, dowiedzieć się, która część mózgu jest zaatakowana. Przypomina to zaglądanie do wnętrza budowli. Funkcjonalny rezonans magnetyczny pozwala zobaczyć, których części mózgu używa pani, kiedy wykonuje pewne zadania. Chcemy zobaczyć, jak pani mózg przetwarza pamięć. — Które części się włączają w tym czasie — dodał Paxton. — Którędy płynie krew. — To pomoże? — spytałam. — Mamy nadzieję, że pomoże nam określić, gdzie się dokonały zniszczenia — odrzekł doktor Nash. — Co się stało. Co nie działa należycie. — I dzięki temu odzyskam pamięć? — Mamy taką nadzieję — odrzekł po chwili. Zdjęłam obrączkę oraz kolczyki i położyłam je na plastikowej tacce.

— Musi pani zostawić tu również torebkę — powiedział doktor Paxton, po czym spytał, czy mam coś jeszcze przekłute. — Zdziwiłaby się pani — dodał, kiedy pokręciłam głową. — Cóż, nasza aparatura nie należy do cichutkich. Przydadzą się pani zatyczki — podał mi żółte koreczki. — Gotowa? Zawahałam się. — Nie wiem. — Zaczął ogarniać mnie strach. Pomieszczenie jakby skurczyło się i pociemniało, za szybą majaczył skaner. Miałam poczucie, że już go widziałam albo podobny do niego. — Nie jestem pewna. Podszedł do mnie doktor Nash. Położył mi dłoń na ramieniu. — To absolutnie bezbolesne — rzekł. — Tylko trochę hałaśliwe. — Bezpieczne? — Całkowicie. Będę tutaj, po tej stronie szyby. Cały czas będziemy panią widzieli. Musiałam i tak wyglądać niepewnie, bo nagle doktor Paxton dodał: — Proszę się nie martwić. Jest pani w dobrych rękach, moja droga. Tu się nic nie może nie udać. — Spojrzałam na niego, a on się uśmiechnął. — Niech pani spróbuje pomyśleć o swoich wspomnieniach jako utraconych, zagubionych gdzieś w pani mózgu. Za pomocą tej maszyny po prostu spróbujemy się dowiedzieć, gdzie one są. Pomimo koca, którym mnie owinęli, było mi zimno, w sali panowała też ciemność — migało tylko czerwone światełko, a kilka cali nad moją głową zwisało lustro odchylone tak, by odbijać obraz monitora komputerowego stojący gdzie indziej. Oprócz zatyczek miałam słuchawki na uszach, przez które lekarze mieli do mnie mówić, ale na razie milczeli. Nie słyszałam nic prócz przytłumionego szumu, swojego oddechu, ciężkiego i głośnego, oraz głuchego dudnienia własnego serca. W prawej ręce ściskałam plastikową gruszkę wypełnioną powietrzem.

— Proszę ją nacisnąć, jeśli będzie pani chciała nam coś powiedzieć — polecił wcześniej doktor Paxton. — Pani głosu nie będziemy w stanie usłyszeć. — Pogładziłam gumiastą powierzchnię i czekałam. Najchętniej bym zamknęła oczy, lecz kazali mi je trzymać otwarte i patrzyć na ekran. Dzięki piankowym klinom miałam całkowicie unieruchomioną głowę. Nawet gdybym chciała nią ruszyć, nie dałabym rady. Koc spowijał mnie jak całun. Przez chwilę nic się nie działo, potem usłyszałam trzask. Tak głośny, że pomimo zatyczek podskoczyłam, a po nim drugi i trzeci. Głęboki odgłos dochodzący z wnętrza maszyny albo z mojej głowy. Nie umiałam określić. Turkocąca bestia się budziła, chwila spokoju przed atakiem. Trzymałam gumową gruszkę zdecydowana, że jej nie ścisnę, zaraz jednak rozległ się hałas, jak alarm albo świder, raz za razem, niemożliwie głośno, tak głośno, że wstrząsnął całym moim ciałem. Zamknęłam oczy. W uchu usłyszałam głos: — Christine? Możesz otworzyć oczy? — A więc jakimś sposobem mnie widzieli. — Nie bój się, wszystko idzie świetnie. Świetnie? — pomyślałam. Co oni wygadują? Czy oni wiedzą, jak ja się czuję, kiedy tu leżę, w mieście, którego nie pamiętam, z ludźmi, których nie znam? Unoszę się odcięta od kotwicy, zdana na łaskę wiatru. Rozległ się inny głos. Doktora Nasha. — Możesz spojrzeć na zdjęcia? Pomyśl, co to jest, nazwij, ale tylko w myśli. Nie mów nic na głos. Otworzyłam oczy. Nad sobą w małym lusterku zobaczyłam jeden po drugim rysunki, białe na czarnym tle. Człowiek. Drabina. Krzesło. Młotek. Każdy z nich nazywałam, po czym na ekranie pojawiały się słowa „Dziękuję! Teraz się odpręż!”, i to też mówiłam do siebie, żeby mój umysł cały czas pracował. Równocześnie się zastanawiałam, jak można się odprężyć w brzuchu

takiej maszyny. Na ekranie pojawiły się kolejne instrukcje. „Przypomnij sobie wydarzenie z przeszłości”. Pod tym napisem wyświetliło się słowo „Impreza”. Zamknęłam oczy. Próbowałam pomyśleć o imprezie, która mi się przypomniała, kiedy oglądałam z Benem fajerwerki. Próbowałam zobaczyć siebie na dachu obok przyjaciółki, usłyszeć odgłosy balangi pod nami, poczuć zapach fajerwerków w powietrzu. Pojawiły się obrazy, ale nie wydawały się prawdziwe. Wiedziałam, że nie przypominam ich sobie, tylko je wymyślam. Próbowałam zobaczyć Keitha, przypomnieć sobie, jak mnie ignorował, lecz na próżno. Te wspomnienia znowu utraciłam. Zostały zakopane jakby na zawsze, chociaż teraz przynajmniej wiedziałam, że istnieją, gdzieś są, choć zamknięte na cztery spusty. Moje myśli powędrowały ku imprezom z dzieciństwa. Urodziny z mamą, ciotką i kuzynką Lucy. Twister. Przekaż paczkę. Krzesełka. Figurki. Moja mama z torbami słodyczy, żeby je zapakować jako nagrody. Kanapki z konserwą mięsną i pastą rybną, z odciętą skórką. Triffle i galaretka. Przypomniałam sobie białą sukienkę z falbankami przy rękawach, skarpetki z falbankami, czarne pantofelki. Włosy mam jeszcze blond, siedzę przy stole przed tortem ze świeczkami. Biorę głęboki oddech, pochylam się, dmucham. Dym unosi się w powietrze. Nagle wtłoczyły się wspomnienia innej imprezy. Zobaczyłam siebie w domu, jak wyglądam z okna sypialni. Jestem naga, mam jakieś siedemnaście lat. Na ulicy stoją w długich rzędach stoły na kozłach zastawione tacami pasztecików z kiełbaskami i kanapek, dzbanami soku pomarańczowego. Wszędzie widać flagi narodowe, we wszystkich oknach. Niebieski. Czerwony. Biały.

Są dzieci w przebraniach — piraci, czarodzieje, wikingowie — i dorośli, którzy próbują ustawić je w zespoły do wyścigu z jajkiem. Po drugiej stronie ulicy widzę moją mamę, jak zawiązuje pelerynę Matthew Soperowi, a pod naszym oknem widzę ojca na leżaku ze szklanką soku. — Wracaj do łóżka — mówi czyjś głos. Odwracam się. Na mojej leżance siedzi Dave Soper pod plakatem Slitsów. Jest owinięty w białe prześcieradło splamione krwią. Nie uprzedziłam, że to mój pierwszy raz. — Nie — odpowiadam. — Wstawaj! Musisz się ubrać, zanim wrócą moi rodzice! Śmieje się, ale miło. — Daj spokój! Wkładam dżinsy. — Nie — mówię, szukając T-shirtu. — Wstawaj. Proszę. Wygląda na rozczarowanego. Nie sądziłam, że do tego dojdzie — co nie oznacza, że nie chciałam tego — i teraz wolałabym zostać sama. Wcale nie chodzi o niego. — Dobra — mówi, wstając. Jego ciało wygląda blado i chudo, penis wręcz absurdalnie. Odwracam wzrok, kiedy się ubiera, spoglądam za okno. Mój świat się chyba zmienił. Przekroczyłam granicę i nie mogę już wrócić. — No to cześć — mówi, ale ja się nie odzywam. Dopiero po jego wyjściu odrywam wzrok od okna. Głos w uchu sprowadził mnie do rzeczywistości. — Dobrze, Christine, a teraz jeszcze trochę obrazków — powiedział doktor Paxton. — Patrz na nie po kolei i mów sobie w myślach, co lub kto się na nich znajduje. Gotowa? Głośno przełknęłam ślinę. Co mi pokażą? Kogo? Jak straszne to może być? Tak — pomyślałam sobie i zaczęliśmy. Pierwsza fotografia była czarno-biała. Przedstawiała dziecko — dziewczynkę cztero-,

pięcioletnią — w ramionach kobiety. Kobieta coś wskazywała i obie się śmiały, a w tle widniało trochę nieostre ogrodzenie z tygrysem leżącym na boku. Matka, pomyślałam sobie. Córka. W zoo. I nagle wstrząśnięta rozpoznałam w dziecku siebie, a w kobiecie moją mamę. Oddech uwiązł mi w gardle. Nie pamiętałam, żebym kiedykolwiek była w zoo, a jednak proszę, oto dowód, że byłam. Ja, powiedziałam w duchu, pamiętając, co mi przykazano. Mama. Wpatrywałam się w ekran, starając się wypalić w pamięci jej obraz, ale obraz zbladł i zastąpił go inny, również przedstawiający moją mamę, teraz starszą, choć sądząc z wyglądu, nie o tyle, by musiała chodzić o lasce, na której się wspierała. Uśmiechała się, lecz wyglądała na wyczerpaną, oczy miała zapadnięte głęboko w chudej twarzy. Moja mama, pomyślałam znowu i samo z siebie nadeszło określenie: cierpiąca. Mimowolnie zamknęłam oczy, musiałam się napomnieć, żeby je otworzyć. Zaczęłam ściskać gruszkę w dłoni. Obrazy pojawiały się szybko, a ja rozpoznałam tylko kilka. Jeden przedstawiał przyjaciółkę, którą widziałam we wspomnieniu, i z dreszczem rozpoznałam ją niemal od razu. Wyglądała tak, jak ją sobie wyobraziłam, była w starych granatowych dżinsach i T-shircie, paliła, rude włosy miała rozpuszczone i w nieładzie. Inne zdjęcie przedstawiało ją z włosami ostrzyżonymi krótko i ufarbowanymi na czarno, z okularami przeciwsłonecznymi wysoko na głowie. Następnie zobaczyłam fotografię swojego ojca — z czasów, gdy byłam dziewczynką, uśmiechniętego, szczęśliwego, pogrążonego w lekturze gazety w naszym salonie — i wreszcie zdjęcie moje z Benem i jeszcze jakąś parą, której nie rozpoznałam. Na pozostałych zdjęciach byli obcy. Czarna kobieta w stroju pielęgniarki, inna kobieta w kostiumie siedząca przed biblioteczką, z powagą zerkająca sponad półksiężycowych okularów. Mężczyzna o rudych włosach i pyzatej twarzy, inny z brodą. Dziecko sześcio- czy siedmioletnie, chłopiec jedzący lody, a potem ten sam chłopiec rysujący przy biurku. Grupa ludzi ustawiona swobodnie, patrząca w obiektyw. Atrakcyjny mężczyzna o czarnych

przydługich włosach, zmrużonych oczach za okularami w ciemnych oprawkach i z blizną na policzku. Fotografie pojawiały się i znikały, pojawiały i znikały, a ja patrzyłam na nie i próbowałam je gdzieś umieścić, zapamiętać, jak się wplatają w gobelin mojego życia albo czy w ogóle się wplatają. Zrobiłam, o co mnie poproszono. Byłam niezła, ale czułam, że zaczynam panikować. Warkot maszyny chyba wzniósł się wyżej i przybierał na sile, aż stał się alarmujący, ostrzegawczy, ścisnęło mi żołądek. Nie mogłam oddychać i zamknęłam oczy, koc zaczął mnie uciskać, zrobił się ciężki jak marmurowa płyta. Miałam wrażenie, że tonę. Ścisnęłam prawą rękę, lecz zamknęła się w pięść, chwytając pustkę. Paznokcie wbiły się w skórę. Upuściłam gruszkę. Zawołałam bezgłośnie. — Christine — powiedział głos w moim uchu. — Christine. Nie wiedziałam, kto to ani co chce ze mną zrobić, krzyknęłam znowu i zaczęłam skopywać z siebie koc. — Christine! — rozległo się teraz głośniej. I nagle dźwięk syreny ustał razem z terkotem, drzwi otworzyły się gwałtownie, w pomieszczeniu rozbrzmiały głosy, poczułam na sobie czyjeś ręce, na rękach i nogach, i na klatce piersiowej, i otworzyłam oczy. — Już dobrze — powiedział mi do ucha doktor Nash. — Już dobrze, jestem tu. Kiedy mnie uspokoili zapewnieniami, że wszystko poszło świetnie — i oddali mi torebkę, kolczyki oraz obrączkę — doktor Nash i ja udaliśmy się do kafejki. Ciągnęła się równolegle do korytarza, była niewielka, z pomarańczowymi plastikowymi krzesłami i stołami o pożółkłych blatach z formiki. W ostrym świetle więdły tace wymęczonych pasztecików i kanapek. Nie miałam pieniędzy w torebce, ale zgodziłam się, żeby doktor Nash kupił mi kawę i kawałek ciasta marchewkowego, a gdy płacił, ja wybrałam miejsce przy oknie. Na dworze było słonecznie, długie cienie kładły się na trawiastym podwórku usianym fioletowymi kwiatkami.

Doktor Nash szurnął swoim krzesłem. Teraz, kiedy zostaliśmy we dwójkę, wydawał się o wiele bardziej odprężony. — Proszę bardzo — rzekł, stawiając przede mną tacę. — Mam nadzieję, że dobrze wybrałem. Zobaczyłam, że sam zdecydował się na herbatę. Torebka ciągle pływała w lepkim płynie, gdy dodał cukru z cukierniczki stojącej na środku stołu. Upiłam kawy i skrzywiłam się. Była gorzka i za gorąca. — Jest OK — powiedziałam. — Dziękuję. — Przepraszam — odezwał się po chwili. Z początku myślałam, że mówi o kawie. — Nie miałem pojęcia, że okaże się to dla pani takie stresujące. — Ta maszyna przyprawia o klaustrofobię. I ten hałas. — Tak, oczywiście. — Upuściłam przycisk awaryjny. Nic nie powiedział, tylko mieszał herbatę. Wyciągnął torebkę i odłożył ją na tacę. Napił się. — Co się stało? — spytałam. — Trudno powiedzieć. Spanikowała pani. To nic nadzwyczajnego. Tam nie jest komfortowo, jak pani zauważyła. Spojrzałam na swój kawałek ciasta. Nietknięty. Suchy. — Te zdjęcia... Kto na nich był? Skąd pan je wziął? — To była mieszanka. Niektóre wyjąłem z pani dokumentacji medycznej. Przed laty dostarczył je Ben. Kilka na moją prośbę przyniosła pani z domu, do celów terapeutycznych. Mówiła pani, że są przyklejone wokół lustra. Niektóre przyniosłem sam, zdjęcia ludzi, których pani w życiu nie widziała. Te nazywamy kontrolnymi. Wszystkie zdjęcia zmieszaliśmy. Na

części znajdowali się ludzie, których znała pani w bardzo młodym wieku, ludzie, których powinna pani albo mogłaby pamiętać. Rodzina. Przyjaciele ze szkoły. Reszta to ludzie z okresu, którego zdecydowanie pani nie pamięta. Próbowaliśmy się dowiedzieć, czy próby dostępu do wspomnień z tych różnych okresów czymś się różnią. Najsilniej zareagowała pani na męża oczywiście, ale na innych też. Nawet jeśli nie pamięta pani ludzi z przeszłości, pojawiają się w tych wypadkach ślady aktywności neuronalnej. — Kim była ruda kobieta? — spytałam. Uśmiechnął się. — Może stara przyjaciółka? — Wie pan, jak się nazywa? — Niestety, nie. Zdjęcia znajdowały się w pani dokumentacji. Nie były podpisane. Kiwnęłam głową. Stara przyjaciółka. To oczywiście wiedziałam, rozpaczliwie natomiast chciałam się dowiedzieć, jak ona się nazywa. — Ale powiedział pan, że reagowałam na zdjęcia? — Na niektóre tak. — To dobrze? — Zanim uznamy, jakie konkretne wnioski można wyciągnąć z badania, będziemy musieli przyjrzeć się rezultatom bardziej szczegółowo. To nowa metoda. Eksperymentalna. — Rozumiem. — Odcięłam róg ciasta. Ono także okazało się gorzkie, polewa natomiast za słodka. Przez chwilę siedzieliśmy w milczeniu. Zaproponowałam mu swoje ciasto, lecz odmówił, poklepując się po brzuchu. — Muszę się pilnować! — wyjaśnił, choć nie widziałam powodu, żeby musiał to robić. Jego brzuch zasadniczo określiłabym jako płaski, chociaż można się było w nim dopatrzyć zapowiedzi poduszeczki. Na razie jednak doktor był młody, czas ledwie go tknął.

Pomyślałam o swoim ciele. Nie jestem gruba, nie mam nawet nadwagi, ale i tak mnie zaskakuje. Kiedy siadam, przybiera inny kształt niż ten, którego oczekuję. Pośladki mi opadły, gdy zaś krzyżuję nogi, uda się zlewają. Pochylam się, by sięgnąć po kubek, i moje piersi poruszają się w staniku, jakby chciały przypomnieć o swoim istnieniu. Biorę prysznic i czuję lekkie kołysanie skóry pod ramionami, ledwie zauważalne. Jest mnie więcej, niż myślę, zajmuję przestrzeń większą, niż ogarnia moja świadomość. Nie jestem małą dziewczynką, ubitą, ze skórą napiętą na kościach, nawet nie nastolatką z ciałem, na którym zaczyna odkładać się tłuszcz. Zerknęłam na niezjedzone ciasto i zastanowiłam się, co się stanie w przyszłości. Może dalej będę się powiększać. Stanę się pękata, później gruba, będę się nadymać i nadymać niczym balon na przyjęciu. Albo zostanę w tym samym rozmiarze, w jakim jestem teraz, nigdy się do niego nie przyzwyczaję, tylko będę patrzeć, jak pogłębiają mi się zmarszczki na twarzy, a skóra na rękach staje się coraz cieńsza, niczym błonka cebuli, i faza po fazie w łazienkowym lustrze zamieniam się w starą kobietę. Doktor Nash spuścił wzrok i podrapał się po głowie. Widziałam między włosami skórę jego czaszki, wyraźniejszą w kręgu na samym czubku. Jeszcze tego nie zauważył, pomyślałam, ale pewnego dnia zauważy. Zobaczy swoje zdjęcie zrobione od tyłu albo zdziwi się w przebieralni, albo jego fryzjer rzuci jakąś uwagę, albo dziewczyna. Wiek dopada nas wszystkich, pomyślałam, kiedy podniósł wzrok. Na różne sposoby. — Och — powiedział z wesołością, która wydała mi się wymuszona. — Coś pani przyniosłem. Prezent. No, może nie do końca prezent. Po prostu coś, co chyba się pani spodoba. — Sięgnął po aktówkę stojącą na podłodze. — Pewnie już ma pani egzemplarz — ciągnął, otwierając ją. Wyjął paczuszkę. — Proszę bardzo. Już w chwili gdy ją brałam, wiedziałam, co zawiera. No bo cóż to mogło być innego? W dłoni

wydała mi się ciężka. Zapakował ją w kopertę bąbelkową, zakleił taśmą. Moje imię wypisano grubym czarnym pisakiem. „Christine”. — To pani powieść — powiedział. — Ta, którą pani napisała. Nie wiedziałam, co mam poczuć. Trzymałam w ręku dowód. Dowód, że pisałam, prawdziwy, gdybym go jutro potrzebowała. Wyjęłam z koperty egzemplarz książki. W miękkiej oprawie, nie nowy. Na przodzie widniał ślad po kubku kawy, krawędzie kartek pożółkły ze starości. Zastanawiałam się, czy doktor Nash podarował mi własny egzemplarz, czy też może da się ją jeszcze kupić. Kiedy ją trzymałam, zobaczyłam siebie znowu taką jak któregoś dnia. Młodszą, o wiele młodszą, sięgającą po tę powieść w poszukiwaniu drogi do tekstu. Skądś wiedziałam, że to nie zadziała — druga powieść nigdy nie została ukończona. — Dziękuję — powiedziałam. — Dziękuję. Uśmiechnął się. — Nie ma o czym mówić. Wsadziłam ją za pazuchę, gdzie przez całą drogę do domu biła jak serce. Po powrocie natychmiast zajrzałam do swojej powieści, choć zaledwie przelotnie. Chciałam zapisać w pamiętniku wszystko, co zdołałam zapamiętać, zanim Ben wróci do domu, lecz gdy tylko skończyłam i odłożyłam go, popędziłam na dół należycie obejrzeć swój prezent. Otworzyłam ją. Na okładce widniała pastelowa grafika przedstawiająca biurko, a na nim maszynę do pisania. Na wózku przysiadła wrona z przechylonym łebkiem, niemal jakby czytała, co napisano na wciągniętej kartce. Nad wroną widniało moje imię i nazwisko, a nad tym tytuł. Porannym ptakom. Christine Lucas. Ręce mi drżały, kiedy przekładałam kartki. Strona tytułowa, dedykacja. „Dla mojego Ojca”. I

dalej: „Brakuje mi Ciebie”. Zamknęłam oczy. Szelest pamięci. Zobaczyłam ojca, jak leży na łóżku pod jaskrawobiałymi światłami, z przezroczystą skórą pokrytą warstwą potu, tak że niemal lśni. Zobaczyłam rurkę w jego ramieniu, torebkę przezroczystego płynu na stojaku, tekturową tackę i kubeczek z pigułkami. Pielęgniarka sprawdza mu puls, ciśnienie, a on się nie budzi. Moja matka siedzi po drugiej stronie łóżka i usiłuje nie płakać, podczas gdy ja usiłuję do płaczu się zmusić. Nagle napłynął zapach. Ciętych kwiatów i głębokiej ziemi. Słodki i mdlący. Zobaczyłam dzień, w którym go skremowaliśmy. Ja na czarno — co poniekąd było raczej codzienne — ale tym razem bez makijażu. Moja matka siedząca obok babci. Rozsunięte zasłony, trumna się przesuwa, a ja płaczę, wyobrażając sobie ojca, jak obraca się w proch. Mama ściska moją rękę, a później jedziemy do domu, pijemy tanie wino musujące i jemy kanapki, gdy słońce chyli się ku zachodowi i rozpuszcza w półmroku. Westchnęłam. Obraz zniknął, a ja otworzyłam oczy. Moja powieść leżała przede mną. Otworzyłam na stronie tytułowej, potem na pierwszych wersach. „Wtedy właśnie — napisałam — z wyciem silnika i prawą stopą wciskając z całych sił pedał gazu, puściła kierownicę i zamknęła oczy. Wiedziała, co się stanie. Wiedziała, do czego to doprowadzi. Zawsze wiedziała”. Zajrzałam do środka książki. Przeczytałam przypadkowy akapit, następnie jeden pod koniec. Napisałam o kobiecie imieniem Lou, o mężczyźnie — chyba jej mężu — imieniem George, akcja powieści natomiast rozgrywała się bodajże w czasie wojny. Poczułam rozczarowanie. Nie wiem, na co miałam nadzieję — na autobiografię? — ale wyglądało na to, że liczba odpowiedzi, których dostarczyć mi może ta książka, jest ograniczona. Niemniej, pomyślałam, odwracając książkę, by obejrzeć tylną okładkę, przynajmniej ją napisałam. I została wydana.

Tam, gdzie mogłoby się znajdować zdjęcie autora, nie było nic. Znalazłam natomiast krótką biografię. „Christine Lucas urodziła się w roku 1960 na północy Anglii. Studiowała filologię angielską na University College London, a teraz osiadła w tym mieście. To jej pierwsza powieść”. Uśmiechnęłam się do siebie, czując, jak zalewa mnie fala szczęścia i dumy. „Zrobiłam to”. Chciałam ją przeczytać, a zarazem nie chciałam. Martwiłam się, że rzeczywistość może odebrać mi poczucie szczęścia. Albo powieść mi się spodoba i poczuję smutek, że nie napisałam kolejnej, albo mi się nie spodoba i sfrustruję się, że nie popracowałam nad swoim talentem. Nie miałam pojęcia, co jest bardziej prawdopodobne, lecz wiedziałam, że pewnego dnia, niezdolna opierać się swojemu jedynemu osiągnięciu, dowiem się. Dokonam tego odkrycia. Ale nie dzisiaj. Dzisiaj mam do odkrywania coś innego, coś o wiele gorszego niż smutek, bardziej niszczącego niż zwykła frustracja. Coś, co może mnie rozerwać na strzępy. Próbowałam wsunąć książkę z powrotem do koperty. Znajdowało się w niej coś jeszcze. Doktor Nash napisał na tym: „Pomyślałem, że to może Panią zainteresować!”. Rozłożyłam papier. Na górze przez całą szerokość strony biegł napis „Standard, 1986”. Pod spodem znajdowała się kopia artykułu z gazety zaopatrzonego w fotografię. Patrzyłam na kartkę przez sekundę czy dwie, zanim zdałam sobie sprawę, że ten artykuł to recenzja mojej powieści, a zdjęcie przedstawia mnie. Zadrżałam. Nie wiedziałam dlaczego. To był artefakt sprzed lat; dobry czy zły, jakiekolwiek wywołał skutki, należały one do dalekiej przeszłości. Teraz to historia, jej następstwa całkowicie zniknęły. Ale to było dla mnie ważne. Jak zostało odebrane moje dzieło przed laty? Czy odniosłam sukces? Przejrzałam artykuł w nadziei, że zrozumiem jego wydźwięk, zanim będę zmuszona

przeanalizować szczegóły. Rzucały mi się w oczy poszczególne słowa. Zasadniczo pozytywne. „Przemyślana”. „Wnikliwa”. „Zręczna”. „Ludzka”. „Bezwględna”. Spojrzałam na czarno-białe zdjęcie. Przedstawiało mnie przy biurku, z ciałem przechylonym do obiektywu. Trzymałam się jakoś niezgrabnie. Wyglądałam, jakbym czuła się nieswojo, i zastanowiłam się, czy to kwestia osoby trzymającej aparat, czy pozycji, którą przybrałam. Mimo to uśmiechałam się. Włosy miałam długie i rozpuszczone. I chociaż zdjęcie było czarno-białe, wyglądały na ciemniejsze niż teraz, jakbym je farbowała na czarno albo jakby były mokre. Za mną widniały drzwi do patio, a dalej, ledwie widoczne w rogu kadru, bezlistne drzewo. Pod zdjęciem umieszczono podpis: „Christine Lucas w swoim domu w północnym Londynie”. Zdałam sobie sprawę, że to niechybnie dom, w którym byłam z doktorem Nashem. Przez sekundę miałam niemal przygniatające pragnienie, żeby tam wrócić, wziąć ze sobą to zdjęcie i przekonać się, że to prawda. Więc jednak istniałam. To byłam ja. Ale wiedziałam to już, oczywiście. Chociaż już tego nie pamiętałam, wiedziałam, że tam, stojąc w kuchni, przypomniałam sobie Bena. Bena i jego podskakujący penis w półwzwodzie. Uśmiechnęłam się i dotknęłam zdjęcia, przesuwając po nim opuszkami palców, niczym ślepiec szukając ukrytych wskazówek. Prześledziłam skraj włosów, musnęłam twarz. Na zdjęciu wyglądałam, jakbym się czuła nieswojo, ale też w jakiś sposób promiennie. Zupełnie jakbym miała sekret i trzymała go niczym talizman. Moja powieść została opublikowana, tak, lecz jest coś jeszcze, coś więcej. Przyjrzałam się uważniej. Widziałam wypukłość piersi w luźnej sukience, którą miałam na sobie, widziałam, jak jedno ramię trzymam na brzuchu. Z niebytu wyłoniło się wspomnienie — ja pozująca do zdjęcia, przede mną fotograf ze statywem, dziennikarka, z którą właśnie rozmawiałam o swojej pracy, robi coś w kuchni. Pyta, jak idzie, a my oboje krzyczymy radośnie „Świetnie!” i śmiejemy się. „Już niedługo” — mówi fotograf, zmieniając film. Dziennikarka

zapaliła papierosa i nie pyta, czy mam coś przeciwko temu, tylko czy mamy popielniczkę. To mnie irytuje, choć tylko trochę. Prawda wygląda tak, że sama strasznie chcę zapalić, ale rzuciłam. Rzuciłam w chwili, gdy się dowiedziałam... Znowu patrzę na zdjęcie i już wiem. Na tym zdjęciu jestem w ciąży. Mój umysł przystaje na chwilę, a potem rusza pędem. Potyka się, zaczepiwszy o ostre krawędzie świadomości, o fakt, że nie tylko byłam w ciąży, kiedy siedziałam w jadalni i pozowałam do zdjęcia, ale też wiedziałam o tym, byłam z tego powodu szczęśliwa. To bez sensu. Co się stało? Dziecko powinno mieć teraz... ile lat? Osiemnaście? Dziewiętnaście? Dwadzieścia? Tylko że nie ma dziecka. Gdzie mój syn? Poczułam, że mój świat znowu się przewraca. To słowo: syn. Pomyślałam je, powiedziałam je do siebie z pewnością. Gdzieś w głębi duszy wiedziałam, że dziecko, które wtedy nosiłam, było chłopcem. Chwyciłam krawędź krzesła, żeby się jakoś uspokoić, i wtedy kolejne słowo wydostało się na powierzchnię i eksplodowało. Adam. Poczułam, że mój świat wydostaje się z jednej koleiny i wpada w kolejną. Miałam dziecko. Daliśmy mu na imię Adam. Wstałam i paczka z książką ześlizgnęła się na podłogę. Mój umysł pędził jak terkoczący silnik, który wreszcie zaskoczył, energia odbijała się we mnie rykoszetem, jakby za wszelką cenę chciała się uwolnić. Adam zniknął też z albumu z pamiątkami w salonie. Byłam tego pewna. Przypomniałabym sobie, że go widziałam, kiedy wertowałam album dzisiaj rano. Spytałabym Bena, kto to jest. Opisałabym to w swoim pamiętniku. Wcisnęłam wycinek z powrotem do koperty wraz z książką i pobiegłam na górę. W łazience stanęłam przed lustrem. Nawet nie spojrzałam na swoją twarz, tylko na zdjęcia z przeszłości, obrazy, których

musiałam użyć, żeby się zbudować, skoro nie mam pamięci. Ja i Ben. Ja sama i Ben sam. My razem z inną parą, starszą, pewnie z jego rodzicami. Ja o wiele młodsza, mam na sobie szal, głaszczę psa i uśmiecham się radośnie. Ale nie ma Adama. Żadnego niemowlęcia, żadnego malucha. Żadnych zdjęć z jego pierwszego dnia w szkole ani z zawodów sportowych, ani z wakacji. Żadnych zdjęć, na których budowałabym zamek z piasku. Nic. To bez sensu. Przecież takie zdjęcia na pewno robi każdy rodzic i później ich nie wyrzuca. Muszą tu być, pomyślałam. Odchyliłam fotografie, żeby sprawdzić, czy pod nimi są jakieś inne nałożone na siebie warstwy historii. Nic nie znalazłam. Tylko bladoniebieskie kafelki na ścianie, gładkie szkło lustra. Pustkę. Adam. Imię wirowało mi w głowie. Zamknęłam oczy i napłynęło więcej wspomnień, każde uderzając potężnie, migotało przez chwilę, nim zniknęło, uruchamiając kolejne. Widziałam Adama, jego blond włosy, które pewnego dnia miały się zmienić na kasztanowe, koszulkę ze Spidermanem, którą koniecznie chciał nosić, aż się zrobiła o wiele za mała i trzeba było ją wyrzucić. Zobaczyłam go w wózku, jak śpi, i przypomniałam sobie, jak myślałam, że jest najdoskonalszym dzieckiem, jakie w życiu widziałam, najdoskonalszą istotą. Zobaczyłam, jak jedzie na niebieskim rowerku — plastikowym trójkołowcu — i skądś wiedziałam, że kupiliśmy mu go na urodziny i że będzie nim wszędzie jeździł. Zobaczyłam go w parku z głową pochyloną nad kierownicą, jak z szerokim uśmiechem pędzi ku mnie po zboczu, a po sekundzie wylatuje do przodu i pada na ziemię, gdy rowerek, uderzywszy w coś na ścieżce, wyskakuje spod niego. Zobaczyłam, jak go trzymam płaczącego, jak ścieram mu krew z twarzy, znajduję na ziemi jego ząb obok wciąż kręcącego się koła. Zobaczyłam go, jak pokazuje mi obrazek, który narysował — niebieski pasek nieba, zielony pasek ziemi, a pomiędzy nimi trzy bezkształtne postacie i maleńki dom — i zobaczyłam pluszowego króliczka,

którego wszędzie ze sobą nosił. Przeskoczyłam do teraźniejszości, do łazienki, w której stałam, znowu jednak zamknęłam oczy. Chciałam go sobie przypomnieć w szkole albo jako nastolatka, albo ze mną bądź z ojcem. Ale nie mogłam. Kiedy próbowałam zorganizować swoje wspomnienia, odlatywały i znikały niczym piórko na wietrze, które zmienia kierunek, ilekroć czyjaś dłoń ma je pochwycić. Widziałam go natomiast, jak trzyma cieknące lody, i z lukrecją na twarzy, i jak śpi na tylnym siedzeniu samochodu. Mogłam tylko patrzeć, jak te wspomnienia napływają, po czym równie szybko znikają. Musiałam zmobilizować wszystkie siły, żeby nie podrzeć fotografii, na które patrzyłam. Chciałam je zerwać ze ściany, szukając dowodu istnienia mojego syna. Tymczasem jakby bojąc się, że w każdej chwili zawiodą mnie siły, stałam w całkowitym bezruchu przed lustrem, z napiętym każdym mięśniem ciała. Żadnych zdjęć na kominku. Żadnej sypialni nastolatka z plakatami gwiazd popu na ścianach. Żadnych T-shirtów w praniu ani pośród stosów do prasowania. Żadnych postrzępionych trampek w szafie pod schodami. Nawet gdyby wyprowadził się z domu, pozostałyby jakieś dowody jego istnienia, prawda? Jakiś ślad? Ale nie, nie ma go w tym domu. Z przerażeniem zdaję sobie sprawę, że wygląda to tak, jakby nie istniał, jakby go nigdy nie było. Nie wiem, jak długo stałam w łazience, patrząc na jego nieobecność. Dziesięć minut? Dwadzieścia? Godzinę? W pewnym momencie usłyszałam, że obraca się klucz w zamku drzwi wejściowych i szuranie, gdy Ben wycierał buty o wycieraczkę. Nie poruszyłam się. Poszedł do kuchni, następnie do jadalni, aż wreszcie zawołał na górę, pytając, czy wszystko w porządku. W jego głosie usłyszałam zdenerwowanie, miał jakieś niespokojne brzmienia, których nie słyszałam rano, lecz mruknęłam tylko, że tak, wszystko w porządku. Usłyszałam, jak wchodzi

do salonu i włącza telewizor. Czas się zatrzymał. Mój umysł opróżnił się ze wszystkiego. Ze wszystkiego prócz jednej potrzeby — chciałam wiedzieć, co się stało z moim synem. Ta potrzeba równoważyła się doskonale ze strachem przed tym, czego się mogłam dowiedzieć. Ukryłam swoją powieść w szafie i zeszłam na dół. Stanęłam na progu salonu. Próbowałam uspokoić oddech, ale nie mogłam. Zamienił się w gorące sapanie. Nie miałam pojęcia, co mówić do Bena: jak mu powiedzieć, że wiem o Adamie. Spyta mnie, jak się dowiedziałam, i co mu wtedy powiem? To jednak nie miało znaczenia. Nic nie miało znaczenia. Nic prócz informacji o moim synu. Zamknęłam oczy i kiedy poczułam się tak spokojna, że chyba najspokojniejsza w całym życiu, delikatnie pchnęłam drzwi. Poczułam, jak przesuwają się po szorstkiej wykładzinie. Ben mnie nie słyszał. Siedział na kanapie, oglądając telewizję, na kolanach miał talerz z herbatnikami. Poczułam przypływ gniewu. Wyglądał na odprężonego i szczęśliwego, na ustach igrał mu uśmiech. Wybuchnął śmiechem. Chciałam podbiec, chwycić go i krzyczeć, aż powie mi wszystko, powie, dlaczego ukrywał przede mną istnienie mojej powieści, dlaczego ukrył dowody istnienia mojego syna. Chciałam zażądać od niego zwrotu wszystkiego, co straciłam. Wiedziałam, że to by nic nie dało. Zakaszlałam więc tylko. Delikatnie, cichutko. Kaszelkiem, który mówił: „Nie chcę ci przeszkadzać, ale...”. Zobaczył mnie i uśmiechnął się. — Kochanie! — powiedział. — Jesteś! Weszłam do pokoju. — Ben... — Głos miałam napięty. Wydawał mi się obcy. — Ben? Muszę z tobą porozmawiać. Na jego twarzy zobaczyłam niepokój. Wstał i podszedł do mnie, talerz zsunął się na

podłogę. — Co się stało, skarbie? Coś ci jest? — Nie. — Zatrzymał się mniej więcej metr ode mnie. Wyciągnął ramiona, żebym w nie padła, lecz nie padłam. — Stało się coś złego? Patrzyłam na mojego męża, na jego twarz. Odniosłam wrażenie, że wszystko ma pod kontrolą, jakby już kiedyś zdarzały mu się takie sytuacje, jakby był przyzwyczajony do wybuchów histerii. Nie mogłam się dłużej powstrzymywać od wypowiedzenia imienia swojego syna. — Gdzie jest Adam? — spytałam. Słowa wypowiadałam, dysząc ciężko. — Gdzie on jest? Wyraz twarzy Bena się zmienił. Teraz był zaskoczony? Wstrząśnięty? Przełknął ślinę. — Powiedz mi! — krzyknęłam. Wziął mnie w ramiona. Chciałam go odepchnąć, ale nie odepchnęłam. — Christine... Proszę. Uspokój się. Mogę wszystko wyjaśnić. Dobrze? Chciałam mu powiedzieć, że nie, nic nie jest dobrze, ani trochę, lecz milczałam. Ukryłam przed nim twarz, schowałam w jego koszuli. Zaczęłam się trząść. — Powiedz mi — poprosiłam. — Proszę, powiedz mi. Siedliśmy na kanapie. Ja na jednym końcu. On na drugim. Tylko taką odległość między nami dopuszczałam. Mówił, chociaż wcale tego nie chciałam. Powiedział to raz jeszcze. — Adam nie żyje. Poczułam, jak wszystko w środku mi się zaciska. Ciasno niczym mięczak. Jego słowa były

ostre jak drut kolczasty. Pomyślałam o tym, jak się dowiedziałam o chorobie ojca, o musze na szybie, gdy od dziadków jechaliśmy do domu. Znowu się odezwał. — Christine, kochanie. Tak mi przykro. Poczułam złość. Złość na niego. Łajdak, pomyślałam, chociaż wiedziałam, że to nie jego wina. — Jak to się stało? — wydusiłam z siebie. Westchnął. — Adam był w wojsku. Sparaliżowało mnie. Wszystko wygasło, został mi tylko ból, nic więcej. Ból. Sprowadzony do jednego punktu. Syn, o którego istnieniu nawet nie wiedziałam, został żołnierzem. Przez głowę przebiegła mi myśl. Absurdalna. Co pomyśli moja mama? Ben znowu się odezwał, wyrzucał staccato: — Był komandosem. Stacjonował w Afganistanie. Został zabity. W zeszłym roku. Przełknęłam ślinę. W gardle mi zaschło. — Dlaczego? — spytałam. — Jak? — Christine... — Chcę wiedzieć. Muszę wiedzieć. Sięgnął po moją rękę, a ja się poddałam, chociaż poczułam ulgę, że sam nie przysunął się do mnie. — Pewnie nie chcesz wiedzieć wszystkiego? Gniew we mnie wezbrał. Nie mogłam go powstrzymać. Gniew. I panika.

— To był mój syn! Odwrócił wzrok w stronę okna. — Jechał pojazdem opancerzonym. — Mówił powoli, niemal szeptem. — Eskortowali piechotę. Na poboczu była bomba. Jeden żołnierz przeżył. Dwóch nie przeżyło, w tym Adam. Zamknęłam oczy, mój głos też przeszedł w szept. — Umarł do razu? Cierpiał? Ben westchnął. — Nie — powiedział po chwili. — Nie cierpiał. Podobno stało się to bardzo szybko. Skierowałam wzrok w jego stronę. Nie patrzył na mnie. Kłamiesz, pomyślałam. Widziałam Adama, jak wykrwawia się na śmierć na poboczu, i wypchnęłam tę myśl, skupiając się na niczym, na pustce. W głowie mi się zakręciło. Pytania. Pytania, których nie miałam odwagi zadać, na wypadek gdyby odpowiedzi miały mnie zabić. Jaki był jako chłopiec, nastolatek, mężczyzna? Byliśmy blisko ze sobą? Kłóciliśmy się? Był szczęśliwy? Czy byłam dobrą matką? I jak to się stało, że chłopczyk, który jechał na trójkołowym rowerku, zginął na drugim końcu świata? — Co on robił w Afganistanie? — spytałam. — Dlaczego akurat tam? Ben wyjaśnił mi, że prowadzimy wojnę. Wojnę z terrorem, jak to ujął, ale nie wiem, co to znaczy. Powiedział, że w Ameryce przeprowadzono atak, straszliwy atak. Zginęły tysiące ludzi. — A teraz mój syn zginął w Afganistanie? Nie rozumiem... — To skomplikowane — odparł. — Zawsze chciał wstąpić do wojska. Uważał, że wypełnia swój obowiązek. — Swój obowiązek? A twoim zdaniem to właśnie robił? Wypełniał swój obowiązek? Ja też

tak uważałam? Dlaczego go nie przekonałeś, żeby robił coś innego? Cokolwiek! — Christine, on chciał właśnie tego. Przez krótką straszliwą chwilę byłam bliska śmiechu. — Chciał dać się zabić? Tego chciał? Dlaczego? Ja go nawet nie poznałam. Ben milczał. Ścisnął moją rękę, a po mojej twarzy spłynęła łza gorąca jak kwas, potem druga, i kolejne. Starłam je przerażona, że jeśli zacznę płakać, już nigdy nie przestanę. Poczułam, jak umysł zaczyna mi się zamykać, opróżniać, wycofywać w nicość. — Nawet go nie poznałam — powtórzyłam. Później Ben zniósł z piętra kasetkę i postawił ją przed nami na stoliku. — Trzymam to na górze — powiedział. — Żeby nie ryzykować. Ryzykować? Co? Kasetka była szara, metalowa. W takich pudełkach ludzie trzymają pieniądze albo ważne dokumenty. Cokolwiek znajdowało się w środku, musiało być niebezpieczne. Wyobraziłam sobie dzikie zwierzęta, skorpiony i węże, wygłodniałe szczury, jadowite ropuchy. Albo niewidzialnego wirusa, coś radioaktywnego. — Nie ryzykować? — spytałam. Westchnął. — Wolałbym, żebyś na kilka rzeczy się nie natknęła, kiedy jesteś sama. Wolałbym osobiście je wyjaśnić. Siadł obok mnie i otworzył kasetkę. Zobaczyłam tylko papiery. — To Adam jako niemowlę — powiedział, wyjmując plik fotografii i podając mi. Na zdjęciu widniałam ja na ulicy. Szłam w stronę aparatu z niemowlęciem — Adamem — w nosidełku na piersiach. Ciałkiem był skierowany do mnie, ale zerkał przez ramię na tego, kto robił zdjęcie. Uśmiech na jego twarzy był bezzębnym odbiciem mojego.

— Ty robiłeś to zdjęcie? Ben kiwnął głową. Zerknęłam na fotografię ponownie. Była zniszczona, jej krawędzie poplamione, kolory wyblakły, jakby powoli bielały. Ja. Dziecko. To wydawało się nieprawdziwe. Próbowałam sobie powiedzieć, że jestem mamą. — Kiedy? — spytałam. Ben zerknął mi przez ramię. — Musiał mieć wtedy jakieś pół roku — powiedział. — No to czekaj... Pewnie w osiemdziesiątym siódmym. Miałam dwadzieścia siedem lat. Wieki temu. Nie wieki. Całe życie mojego syna. — Kiedy się urodził? Znowu wsadził ręce do pudełka i podał mi jakąś kartkę. — W styczniu — rzekł. Kartka była żółta i krucha. Akt urodzenia. Przeczytałam go w milczeniu. Widniało tam jego imię. Adam. — Adam Wheeler — przeczytałam głośno. Sobie i Benowi. — Wheeler to moje nazwisko — powiedział. — Zdecydowaliśmy, że powinien nosić moje. — Oczywiście. — Podniosłam kartkę do twarzy. Wydawała się za lekka, żeby podźwignąć tyle wagi. Chciałam nią oddychać, chciałam, żeby się stała częścią mnie. — Schowam to. — Ben wziął ode mnie arkusik i złożył. — Jest więcej zdjęć. Chcesz je zobaczyć? Podał mi kolejnych kilka fotografii. — Nie mamy tego dużo — rzekł, kiedy na nie spojrzałam. — Wiele straciliśmy.

Tak to powiedział, jakbyśmy je zostawili w pociągu albo dali nieznajomym na przechowanie. — Tak. Pamiętam. Był pożar. — Rzuciłam to bez namysłu. Spojrzał na mnie dziwnie, zmrużywszy oczy i głośniej o ton. — Pamiętasz? — spytał. Nagle zwątpiłam. Powiedział mi o pożarze dzisiaj rano czy zapamiętałam, że mówił mi to innego dnia? Czy też po prostu przeczytałam o tym w dzienniku po śniadaniu? — No, powiedziałeś mi o nim. — Naprawdę? — Tak. — Kiedy? Kiedy to było? Dzisiaj rano czy kilka dni temu? Pomyślałam o pamiętniku, przypomniałam sobie, jak go czytałam po wyjściu Bena do pracy. Poinformował mnie o pożarze, kiedy siedzieliśmy na Wzgórzu Parlamentarnym. Mogłam mu wtedy powiedzieć o pamiętniku, ale coś mnie powstrzymało. Wydawał się zdecydowanie niezadowolony, że coś pamiętam. — Zanim wyszedłeś do pracy — odrzekłam. — Kiedy przeglądaliśmy album z pamiątkami. Musiałeś mi chyba powiedzieć. Zmarszczył czoło. Straszne było okłamywanie go, lecz nie czułam się na siłach stawiać czoło kolejnym rewelacjom. — No bo skąd bym wiedziała? Spojrzał prosto na mnie. — Pewnie tak. Milczałam chwilę, patrząc na plik fotografii w swojej dłoni. Były żałośnie nieliczne i widziałam, że w pudełku niewiele już zostało. Czy naprawdę tylko tyle miałam, by opisać życie

swojego syna? — Jak doszło do pożaru? — spytałam. Zegar na kominku zagrał. — To było przed laty. W naszym starym domu. Tym, w którym mieszkaliśmy, zanim się przenieśliśmy tutaj. — Zastanawiałam się, czy ma na myśli ten, w którym byłam. — Straciliśmy mnóstwo rzeczy. Książki, dokumenty. Tym podobne. — Ale jak do niego doszło? Przez chwilę nic nie mówił. Otworzył usta, zamknął je i wreszcie powiedział: — To był wypadek. Po prostu wypadek. Zastanawiałam się, czego mi nie mówi. Czy zostawiłam palącego się papierosa albo włączone żelazko, albo garnek, w którym wygotowała się woda? Wyobraziłam sobie siebie w kuchni, w której stałam przedwczoraj, z jej betonowym blatem i białymi szafkami, tyle że przed laty. Zobaczyłam, jak stoję nad skwierczącą frytownicą, potrząsam koszykiem z frytkami, które smażę, patrzę, jak płyną na powierzchnię i wyginają się. Słyszę dzwonek telefonu, wycieram ręce w fartuch zawiązany w pasie i idę do holu. Co wtedy? Czy olej buchnął płomieniami, gdy odbierałam telefon? Czy też poszłam sobie do salonu albo na górę do łazienki, w ogóle zapominając, że robiłam obiad? Nie wiem. Nigdy nie zdołam się dowiedzieć. Ale miło ze strony Bena, że mówi o tym jako o wypadku. Zajęcia domowe kryją tyle niebezpieczeństw dla kogoś pozbawionego pamięci, a inny mąż mógłby wypomnieć mi błędy i braki, mógłby się nie powstrzymać od okazywania mi wyższości moralnej. Dotknęłam jego ramienia, Ben się uśmiechnął. Przewertowałam plik zdjęć. Na jednym Adam miał na sobie plastikowy kowbojski kapelusz oraz żółtą apaszkę i mierzył z plastikowej strzelby do osoby z aparatem, na innym zaś był starszy o parę lat. Buzia mu zeszczuplała, włosy już ciemniały. Miał na sobie koszulę zapiętą

pod szyję i dziecięcy krawat. — To zrobiono w szkole — wyjaśnił Ben. — Oficjalny portret. — Wskazał fotografię i zaśmiał się. — Patrz. Taki wstyd. Nieudane zdjęcie! Widać było gumkę od krawata wystającą spod kołnierzyka. Przesunęłam dłońmi po zdjęciu. Nie jest nieudane, pomyślałam. Jest doskonałe. Próbowałam sobie przypomnieć swojego syna, próbowałam zobaczyć siebie, jak klęczę przed nim z krawatem na gumce albo jak czeszę mu włosy, albo ścieram zaschniętą krew z otartego kolana. Na próżno. Chłopiec ze zdjęcia miał moją okrągłą buzię i oczy, które mgliście kojarzyły mi się z moją matką, ale poza tym był obcy. Ben wyjął kolejne zdjęcie i podał mi. Tu Adam był trochę starszy — miał może siedem lat. — Myślisz, że tu jest podobny do mnie? — spytał. Trzymał piłkę do nogi, ubrany w szorty i biały T-shirt. Włosy miał krótkie, nastroszone od potu. — Trochę — odparłam. — Może. Ben się uśmiechnął i razem dalej oglądaliśmy fotografie. Głównie przedstawiały mnie i Adama, niekiedy tylko jego. Większość pewnie zrobił Ben. Na paru Adam był z przyjaciółmi. Kilka ukazywało go na przyjęciu ubranego w kostium pirata, niosącego tekturową szpadę. Na jednym trzymał małego psa. Pośród zdjęć znajdował się list. Był zaadresowany do Świętego Mikołaja i napisany niebieską kredką. Nierówne litery tańczyły po kartce. Chce rower, pisze, szczeniaczka i obiecuje, że będzie grzeczny. Oprócz podpisu Adama był też jego wiek. Cztery lata. Nie wiem czemu, ale kiedy to czytałam, mój świat jakby się zapadł. Żal wybuchł mi w piersi jak granat. Wcześniej odczuwałam spokój — nie czułam się szczęśliwa, nawet nie

zrezygnowana, tylko spokojna — i ten spokój zniknął jakby za dotknięciem różdżki. Spod spodu wyjrzała żywa rana. — Przepraszam — podałam plik Benowi. — Nie mogę. Nie teraz. Uściskał mnie. Czułam, jak mdłości podchodzą mi do gardła, lecz przełknęłam je. Powiedział, że mam się nie martwić, że wydobrzeję, przypomniał, że jest przy mnie, zawsze będzie. Przylgnęłam do niego i siedzieliśmy tak, kołysząc się razem. Czułam otępienie, całkowicie się usunęłam z pokoju, w którym siedzieliśmy. Patrzyłam, jak Ben przynosi mi szklankę wody, patrzyłam, jak zamyka kasetkę z fotografiami. Łkałam. Widziałam, że on też jest zdenerwowany, na jego twarzy dostrzegłam coś jeszcze. Może rezygnację. Albo akceptację. Ale nie wstrząs. Z dreszczem zdałam sobie sprawę, że już to wcześniej robił. Jego ból nie był nowy. Raczej go wyściełał, stanowił część jego fundamentów, niż nim wstrząsał. Tylko mój ból był świeży. Każdego dnia. Przeprosiłam. Poszłam na górę do sypialni. Do garderoby. Pisać. Wyrwane z kontekstu chwile. Klęczenie przed szafą albo opieranie się o łóżko. Pisanie. Jestem rozgorączkowana. To wypływa ze mnie niemal bez namysłu. Strona po stronie. Jestem tu znowu, podczas gdy Ben myśli, że odpoczywam. Nie mogę się powstrzymać. Chcę zapisać wszystko. Zastanawiam się, czy tak to właśnie wyglądało, kiedy pisałam powieść, to przelewanie na kartki. Czy też może tamto pisanie było powolniejsze, bardziej wyważone? Szkoda, że nie pamiętam. Zeszłam na dół i zrobiłam nam obojgu herbaty. Kiedy wlewałam mleko, pomyślałam o tym, ile razy musiałam robić posiłki dla Adama, ucierać warzywa, miksować soki. Zaniosłam Benowi herbatę.

— Byłam dobrą matką? — spytałam, podając mu kubek. — Christine... — Muszę wiedzieć. No wiesz, jak sobie radziłam? Z dzieckiem. Musiał być malutki, kiedy... — Kiedy miałaś wypadek? — przerwał mi. — Miał dwa latka. Ale byłaś wspaniałą matką. Do tamtej chwili. Później... no cóż... Zamilkł, nie kończąc zdania, i odwrócił się. Zastanawiałam się, czego nie dopowiada, co uznał za niewłaściwe do przekazania. Wiedziałam jednak dość, by wypełnić niektóre luki. Może nie byłam w stanie zapamiętać tamtego okresu, lecz mogłam go sobie wyobrazić. Widziałam, jak sobie przypominam codziennie, że jestem żoną i matką, jak ktoś mi mówi, że mąż i syn przyjdą mnie odwiedzić. Mogłam sobie wyobrazić, jak codziennie się z nimi witam, jakbym nigdy wcześniej ich nie widziała, nieco chłodno może albo po prostu skonsternowana. Widzę ból, który musiałam powodować. W nas wszystkich. — W porządku — powiedziałam. — Rozumiem. — Nie umiałaś się sobą zajmować. Byłaś zbyt chora, żebym dawał radę zajmować się i tobą, i domem. Nie można cię było zostawiać samej nawet na kilka minut. Zapomniałabyś, co robisz. Zwykle gdzieś błądziłaś. Bałem się, że zaczniesz sobie przygotowywać kąpiel i zostawisz wodę odkręconą albo pójdziesz sobie coś ugotować i zapomnisz, co zaczęłaś. Za dużo tego było dla mnie. Więc zostałem w domu i zajmowałem się Adamem. Pomagała mi moja matka. Ale co wieczór jeździliśmy do ciebie i... Wzięłam go za rękę. — Przepraszam — powiedział. — Po prostu ciężko mi myśleć o tamtym okresie. — Wiem. Wiem. A co z moją matką? Pomagała? Lubiła być babcią? — Kiwnął głową i wyglądał, jakby miał się odezwać. — Ona nie żyje, prawda?

— Umarła kilka lat temu, przykro mi. Miałam rację. Poczułam, jak mój umysł się zamyka, jakby już sobie nie radził z kolejną dawką bólu, jakby już nie przyswajał dalszych informacji i poplątanej przeszłości, wiedziałam jednak, że obudzę się rano i niczego nie będę pamiętać. Co mogłabym zapisać w pamiętniku, aby mnie przeprowadziło przez jutro i przez pojutrze, i przez kolejne dni? Przede mną zarysował się obraz. Kobieta o rudych włosach. Adam w wojsku. I nagle pojawiło się imię. Samoistnie. „Co pomyśli Claire?” Właśnie. To było imię mojej przyjaciółki. Claire. — A Claire? — spytałam. — Moja przyjaciółka Claire. Żyje jeszcze? — Claire? — Ben przez długą chwilę sprawiał wrażenie zdumionego, po czym jego twarz się zmieniła. — Pamiętasz Claire? Wydawał się zaskoczony. Przypomniałam sobie, że — zgodnie z moim pamiętnikiem — kilka dni wcześniej powiedziałam mu, że miałam wspomnienie z nią z imprezy na dachu. — Tak — odparłam. — Przyjaźniłyśmy się. Co się z nią stało? Ben popatrzył na mnie smutno i na chwilę zamarłam. Przemówił wolno, lecz wieści nie były tak straszne, jak się obawiałam. — Wyprowadziła się — odrzekł. — Przed laty. Chyba ze dwadzieścia lat temu. Kilka lat po naszym ślubie, dokładnie mówiąc. — Dokąd? — Do Nowej Zelandii. — Utrzymujemy kontakt? — Utrzymywałyście przez jakiś czas, ale już nie utrzymujecie. To chyba niemożliwe. „Moja najlepsza przyjaciółka” — napisałam po tym, jak ją sobie

przypomniałam na Wzgórzu Parlamentarnym, i poczułam tę samą bliskość, kiedy pomyślałam o niej dzisiaj. Bo dlaczego by mnie obchodziło, co ona pomyśli? — Pokłóciłyśmy się? Zawahał się i znowu wyczułam kalkulację, dostosowanie. Zdałam sobie sprawę, że oczywiście Ben wie, co mnie zdenerwuje. Miał całe lata, żeby się nauczyć, co ujdzie, a co grozi katastrofą. W końcu nie po raz pierwszy prowadził taką rozmowę. Miał okazję poćwiczyć, dowiedzieć się, jak poruszać się ścieżkami, tak aby nie rozerwać pejzażu mojego życia i abym nie poleciała gdzieś w dół w szalonym tempie. — Nie — powiedział. — Chyba nie. Nie pokłóciłyście się. A w każdym razie o niczym takim mi nie mówiłaś. Myślę, że po prostu wasze drogi się rozeszły, a później Claire kogoś poznała, poślubiła go i wyprowadzili się. Wtedy pojawił się obraz. Claire i ja żartujemy, że nigdy nie wyjdziemy za mąż. „Małżeństwo jest dla frajerów!” — mówi, podnosząc do ust butelkę czerwonego wina, a ja się zgadzam, chociaż wiem równocześnie, że pewnego dnia będę jej druhną, a ona moją i siądziemy w pokojach hotelowych odziane w organzę, popijając szampana, podczas gdy ktoś będzie nam trefił włosy. Poczułam falę miłości. Chociaż ledwie pamiętałam cokolwiek z naszych wspólnie spędzonych chwil, z naszego życia razem — a jutro nawet to zniknie — wyczułam jakoś, że nadal jesteśmy połączone, że przez jakiś czas była dla mnie wszystkim. — Pojechaliśmy na ślub? — spytałam. — Tak — kiwnął głową, otwierając pudełko spoczywające na jego kolanach i grzebiąc w nim. — Jest tu parę zdjęć. Były to zdjęcia z wesela, chociaż nie oficjalne. Nieostre i ciemne, najwyraźniej zrobione przez amatora. Pewnie przez Bena. Ostrożnie wzięłam pierwsze. Do tej pory widziałam Claire tylko

w swoich wspomnieniach. Była taka, jak sobie wyobraziłam. Wysoka, szczupła. Piękniejsza, jeśli już. Stała na skraju klifu, prześwitująca sukienka wydymała się na wietrze, słońce odbijało się w morzu za jej plecami. Piękna. Odłożyłam zdjęcie i przejrzałam pozostałe. Na niektórych była tylko z mężem — człowiekiem, którego nie rozpoznałam — na innych również ze mną ubraną w bladoniebieski jedwab. Wyglądałam tylko odrobinę mniej pięknie. Rzeczywiście. Byłam jej druhną. — Są jakieś zdjęcia z naszego ślubu? — spytałam. Pokręcił głową. — Znajdowały się w osobnym albumie — odrzekł. — Poszły z dymem. Oczywiście. Pożar. Oddałam mu zdjęcia. Poczułam się, jakbym patrzyła na inne życie, nie swoje. Straszliwie chciałam pójść na górę, zapisać to, co odkryłam. — Jestem zmęczona — powiedziałam. — Muszę odpocząć. — Oczywiście. — Wyciągnął rękę. — Daj. — Wziął ode mnie plik zdjęć i wsadził je z powrotem do pudełka. — Schowam je — powiedział, zamykając wieczko, a ja przyszłam tu, do swojego pamiętnika, i wszystko zapisałam. Środek nocy. Jestem w łóżku. Sama. Próbuję nadać sens wszystkiemu, co się dzisiaj wydarzyło. Wszystkiemu, czego się dowiedziałam. Nie wiem, czy potrafię. Postanowiłam wykąpać się przed kolacją. Zamknęłam za sobą drzwi łazienki i szybko spojrzałam na zdjęcia wokół lustra, teraz widząc tylko to, czego brakowało. Odkręciłam kran z ciepłą wodą. W większość dni stwierdzam, że w ogóle nie pamiętam Adama, ale dzisiaj przyszedł do mnie po tym, jak zobaczyłam tylko jedno zdjęcie. Czy te fotografie zostały dobrane tak, żeby

mnie zakotwiczyć w sobie, nie przypominając tego, co straciłam? Pomieszczenie zaczęło się wypełniać parą. Słyszałam na dole swojego męża. Włączył radio i płynęły do mnie dźwięki jazzu, mgliste i niewyraźne. Poprzez nie słyszałam rytmiczne uderzenia noża o deskę. Ben siekał marchewki, cebulę, papryki. Robił kolację, jakby to był normalny dzień. Dla niego to jest normalny dzień, zrozumiałam. Mnie przepełnia ból, lecz jego nie. Nie winię go za to, że mi nie mówił codziennie o Adamie, o mojej matce, o Claire. Na jego miejscu zrobiłabym to samo. To bolesne i jeśli potrafię przetrwać cały dzień bez przypominania sobie tych osób, nie przeżywam smutku, on zaś nie cierpi. Jakże kuszące musi być dla niego zachowanie milczenia i jak trudne musi być dlań życie, skoro wie, że wszędzie noszę ze sobą te postrzępione skrawki pamięci, noszę je wszędzie jak małe bomby, i że w każdej chwili któryś może wydostać się na powierzchnię, a wtedy będę musiała przeżyć ból niczym za pierwszym razem, wciągając w to Bena. Rozebrałam się powoli, złożyłam ubrania, zostawiłam je na krześle przy wannie. Naga stanęłam przed lustrem i popatrzyłam na swoje obce ciało. Zmusiłam się do spojrzenia na zmarszczki na skórze, na obwisłe piersi. Nie znam siebie, pomyślałam. Nie rozpoznaję ani swojego ciała, ani swojej przeszłości. Przysunęłam się do lustra. Były — na brzuchu, pośladkach i piersiach. Cienkie srebrzyste prążki, postrzępione blizny historii. Nie widziałam ich wcześniej, bo ich nie szukałam. Wyobraziłam sobie teraz, jak śledzę ich przyrost, kiedy moje ciało się powiększało, jak chcę, żeby zniknęły. Teraz się cieszę, że są. Moje przypominacze. Odbicie zaczęło znikać w mgiełce. Mam szczęście, pomyślałam. Szczęście, że mam Bena, że mam kogoś, kto się mną zajmuje w domu, który jest mój, chociaż tego nie pamiętam. Nie tylko ja cierpię. On przeszedł to wszystko co ja dzisiaj, ale pójdziemy do łóżka, wiedząc, że

może jutro będzie musiał znowu przechodzić przez to samo. Inny mąż niechybnie by uznał, że sobie z tym nie poradzi, albo po prostu by nie chciał. Inny mąż pewnie by mnie zostawił. Wpatrywałam się w swoją twarz, jakbym chciała wypalić jej obraz w mózgu, zostawić ją blisko powierzchni, tak żeby jutro po przebudzeniu nie była dla mnie taka obca, taka wstrząsająca. Kiedy już całkowicie zniknęła, odwróciłam się od siebie i weszłam do wody. Zasnęłam. Nie śniłam — a raczej nie sądzę, żebym śniła — lecz kiedy się obudziłam, byłam oszołomiona. Znajdowałam się w innej łazience, woda była jeszcze ciepła, słyszałam pukanie do drzwi. Otworzyłam oczy i niczego nie rozpoznałam. Lustro było zwykłe, bez ozdób, przymocowane do białych kafli, nie do niebieskich. Z pałąka nad moją głową zwisała zasłona prysznicowa, na półce nad umywalką do góry nogami stały dwa kubki, a obok miski klozetowej zobaczyłam bidet. Usłyszałam głos. „Idę” — mówił i zdałam sobie sprawę, że to mój głos. Siadłam w wannie i obejrzałam się na zaryglowane drzwi. Z haczyków na ścianie naprzeciwko zwisały dwa szlafroki, oba białe, bliźniacze, z wyszytym monogramem R. G. H. Wstałam. — No dalej! — dobiegł mnie głos zza drzwi. Przypominał mi głos Bena, ale jednocześnie nie był to Ben. Zaczął śpiewać. — Dalej! Dalej, dalej, dalej! — Kto tam? — spytałam, lecz śpiew nie ustał. Wyszłam z wanny. Na podłodze czarno-białe płytki układały się w diagonalny wzór. Były mokre, poczułam, że się ślizgam, że stopy, nogi mi uciekają. Padłam na podłogę, ściągając na siebie zasłonkę prysznicową. Padając, uderzyłam głową o umywalkę. — Ratunku! — krzyknęłam. Potem się ocknęłam, a inny głos wołał do mnie: — Christine! Chris! Co ci jest? Z ulgą zdałam sobie sprawę, że to Ben, a ja śniłam. Otworzyłam oczy. Leżałam w wannie, obok mnie na krześle spoczywały moje ubrania, zdjęcia mojego życia wisiały przyklejone

taśmą do kafli nad umywalką. — Nic — powiedziałam. — Nic mi nie jest. Miałam tylko zły sen. Wstałam, zjadłam kolację, po czym poszłam do sypialni. Chciałam pisać, zanotować wszystko, czego się dowiedziałam, zanim zniknie. Nie byłam pewna, czy mam na to czas przed pojawieniem się Bena. Ale co mogłam zrobić? Tyle czasu dzisiaj spędziłam na pisaniu. Na pewno poweźmie podejrzenia, będzie się zastanawiał, co robię sama na górze. Mówiłam mu, że jestem zmęczona, muszę odpocząć, a on mi uwierzył. Nie mogę powiedzieć, że mam poczucie winy. Słyszałam, jak chodzi cichutko po domu, jak delikatnie otwiera i zamyka drzwi, jakby nie chciał mnie obudzić, a ja tymczasem ślęczę nad pamiętnikiem, notując jak szalona. Nie mam jednak wyboru. Muszę to zapisać. Wydaje mi się to ważniejsze niż wszystko inne, bo czego nie zapiszę, przepadnie. Muszę się wykręcać, żeby wrócić do swojej książki. — Chyba pójdę dzisiaj spać do gościnnego — powiedziałam. — Jestem jakaś nerwowa. Rozumiesz? Zapewnił, że tak, dodał, że zajrzy do mnie rano, aby się upewnić, że wszystko dobrze, zanim pójdzie do pracy, po czym pocałował mnie na dobranoc. Słyszę go teraz, jak wyłącza telewizor, przekręca klucz w drzwiach wejściowych. Zamyka nas w środku. Pewnie nie byłoby dobrze, gdybym się włóczyła po ulicach. W moim stanie. Nie mogę uwierzyć, że gdy zasnę, w ciągu kilku chwil znowu zapomnę o swoim synu. Wspomnienia o nim wydawały się — nadal się wydają — takie prawdziwe, takie żywe. I pamiętałam go jeszcze po drzemce w wannie. Nie wydaje się możliwe, że dłuższy sen wymaże wszystko, a jednak i Ben, i doktor Nash mówią mi, że tak właśnie się stanie. Czy ośmielam się mieć nadzieję, że się mylą? Każdego dnia przypominam sobie więcej, po

przebudzeniu wiem więcej, wiem, kim jestem. Może idzie ku lepszemu, może pisząc ten dziennik, wyciągam wspomnienia na powierzchnię? Może dzisiaj jest ten dzień, na który pewnego dnia się obejrzę i uznam go za punkt zwrotny? Niewykluczone. Jestem zmęczona. Niedługo przerwę pisanie, a potem schowam pamiętnik, wyłączę światło. Zasnę. Pomodlę się, żebym jutro po przebudzeniu pamiętała swego syna. Czwartek, 15 listopada Byłam w łazience. Nie wiem, jak długo tam stałam. Tylko patrzyłam. Wszystkie te zdjęcia ze mną i Benem uśmiechającymi się radośnie, podczas gdy powinna nas być trójka. Nieporuszenie się w nie wpatruję, jakbym myślała, że w ten sposób, samą swoją wolą, przywołam wizerunek Adama. Niestety. Pozostał niewidoczny. Po przebudzeniu nie pamiętałam go. Ani trochę. Nadal uważałam, że macierzyństwo to dla mnie kwestia przyszłości, promienna i niepokojąca. Nawet kiedy już zobaczyłam swoją twarz w średnim wieku, kiedy się dowiedziałam, że jestem żoną na tyle starą, by wkrótce zostać babcią — mimo że od tych faktów ugięły się pode mną kolana — i tak przeżyłam wstrząs, gdy doktor Nash zadzwonił i naprowadził mnie na ukryty w garderobie pamiętnik. Nie wyobrażałam sobie, że odkryję w nim, że jestem też matką. Że urodziłam dziecko. Trzymałam pamiętnik w dłoni. Kiedy tylko to przeczytałam, wiedziałam, że to prawda. Miałam dziecko. Czułam to, niemal jakby wciąż było we mnie, w porach mojej skóry. Czytałam ten fragment raz za razem, starając się utrwalić go w umyśle. A potem czytałam dalej. I odkryłam, że Adam nie żyje. To wydawało się nieprawdziwe. Niemożliwe. Moje serce oparło się wiedzy, próbowało odrzucić ją, chociaż wiedziałam, że to prawda. Dopadły mnie mdłości. Żółć podeszła mi do gardła, a kiedy ją przełknęłam, pokój dokoła zaczął pływać. Przez chwilę czułam, że padam na podłogę. Pamiętnik zsunął mi się z

kolan, stłumiłam okrzyk bólu. Wstałam i opuściłam sypialnię. Weszłam do łazienki, by spojrzeć znowu na zdjęcia, na których powinien być. Zrozpaczona nie wiedziałam, co zrobię, gdy Ben wróci do domu. Wyobraziłam sobie, jak wchodzi, całuje mnie, robi obiad, jak jemy go razem. Później będziemy oglądać telewizję czy robić to, co robimy w większość wieczorów, i cały czas będę musiała udawać, że nie wiem, że straciłam syna. A potem pójdziemy do łóżka, razem, a potem... Poczułam, że to ponad moje siły. Coś we mnie pękło. Nie wiedziałam, co robię. Zaczęłam zdzierać zdjęcia, szarpać je. W jednej chwili jakby zniknęły. Rozrzucone na podłodze łazienki. Pływały w wodzie w sedesie. Chwyciłam ten pamiętnik i wsadziłam go do torby. Moja portmonetka była pusta, więc wzięłam dwadzieścia funtów z banknotów ukrytych, jak przeczytałam, za zegarem na kominku, i wybiegłam z domu. Nie wiedziałam, dokąd idę. Chciałam się spotkać z doktorem Nashem, ale nie miałam pojęcia, gdzie on jest ani jak bym się miała tam dostać, gdybym nawet wiedziała. Czułam się bezradna. Samotna. Więc pobiegłam. Skręciłam w lewo, w stronę parku. Było słoneczne popołudnie. Pomarańczowe światło odbijało się od zaparkowanych samochodów i kałuż po porannej burzy, lecz było zimno. Mój oddech zamieniał się w mgiełkę. Ściągnęłam ciasno płaszcz, szal podniosłam na uszy i pospieszyłam przed siebie. Liście spadały z drzew, leciały na wietrze, w formie brązowej papki zbierały się w rynsztoku. Zeszłam z krawężnika. Pisk hamulców. Samochód zatrzymał się z chrzęstem. Głos mężczyzny, stłumiony, zza szyby. — Z drogi! — krzyczał. — Głupia pizda! Podniosłam wzrok. Znajdowałam się na środku ulicy, przede mną samochód, w którym zgasł silnik, jego kierowca wrzeszczał z wściekłości. Miałam wizję: ja, uderzenie metalu, zwalam się

na ziemię, lecę, a potem się prześlizguję przez maskę samochodu i zlatuję z niej albo wpadam pod nią i leżę, skłębiona masa, koniec zrujnowanego życia. Czy to naprawdę mogłoby być takie proste? Czy drugi wypadek zakończyłby to, co zaczął pierwszy przed laty? Czuję się, jakbym już była martwa od dwudziestu lat, ale czy tak właśnie miałoby się to zamknąć? Komu by mnie brakowało? Mężowi. Może doktorowi, chociaż dla niego jestem tylko pacjentką. Lecz nikomu więcej. Czy mój krąg znajomych tak bardzo się skurczył? Czy przyjaciele mnie porzucili jeden po drugim? Jak szybko zostałabym zapomniana, gdybym umarła? Spojrzałam na mężczyznę w samochodzie. On mi to zrobił. Albo ktoś taki jak on. Ograbił mnie ze wszystkiego. Nawet z samej siebie. A jednak tu był, ciągle żywy. Jeszcze nie, pomyślałam. Jeszcze nie. Moje życie może się skończyć jak bądź, niemniej nie chciałam, żeby tak się to stało. Pomyślałam o powieści, którą napisałam, o dziecku, które wychowałam, nawet o imprezie z fajerwerkami z moją najlepszą przyjaciółką w tamtych dawnych czasach. Ciągle mam wspomnienia do wydobycia. Sprawy do odkrycia. Swoją prawdę do odnalezienia. Bezgłośnie wypowiedziałam słowo „Przepraszam” i pobiegłam dalej, przez jezdnię, przez bramę i do parku. Pośrodku trawnika stała chata. Knajpka. Weszłam do środka i kupiłam sobie kawę, a potem siadłam na ławie, ogrzewając dłonie styropianowym kubkiem. Naprzeciwko miałam plac zabaw. Ślizgawka, huśtawki, karuzela. Chłopczyk siedział na foteliku w kształcie biedronki przymocowanym do wielkiej sprężyny stojącej na ziemi. Patrzyłam, jak kołysze się w przód i w tył z lodem w dłoni pomimo panującego chłodu. W mojej głowie pojawił się obraz — ja i jakaś jeszcze dziewczynka w parku. Widziałam nas

dwie, jak wchodzimy po schodach do drewnianej klatki, z której się ześliźniemy na ziemię po metalowej pochylni. Jakże wysoko mi się to wydawało przed laty, a kiedy patrzyłam teraz na plac zabaw, widziałam, że to musiało być niewiele wyżej niż mój obecny wzrost. Ubłociłyśmy sobie sukienki, mamy nas zrugały i pognałyśmy do domu, ściskając torby żelków albo chrupek pomarańczowych. Czy to wspomnienie? Czy zmyślenie? Przyglądałam się chłopcu. Był sam. Park wydawał się pusty. Tylko my dwoje na zimnie, pod niebem zadaszonym ciemną chmurą. Upiłam duży łyk kawy. — Hej! — zawołał chłopiec. — Hej! Proszę pani! Podniosłam wzrok i zaraz go opuściłam na dłonie. — Hej! — zawołał głośniej. — Proszę pani! Niech pani pomoże! Pani mnie zakręci! Wstał i podszedł do karuzeli. — Pani mnie zakręci! — Próbował pchnąć stalowe ustrojstwo, ale pomimo wysiłku widocznego na jego twarzy ledwie się ruszyło. Poddał się i zrobił rozczarowaną minę. — Proszę... — powiedział. — Dasz radę — zawołałam. Łyknęłam znowu kawy. Postanowiłam, że zaczekam, aż wróci jego mama, gdziekolwiek jest. Będę mieć na niego oko. Wszedł na karuzelę i przesuwał się, aż stanął dokładnie na środku. — Pani mnie zakręci! — zawołał ponownie. Teraz trochę ciszej, błagalnie. Pożałowałam, że tam przyszłam, że nie mogę zniknąć. Poczułam się usunięta ze świata. Nienaturalna. Niebezpieczna. Pomyślałam o zdjęciach, które zdarłam ze ściany i zostawiłam rozrzucone w łazience. Przyszłam tu po spokój. Nie po to. Spojrzałam na chłopca. Poruszył się, próbował raz jeszcze się odepchnąć, nogami ledwie

sięgał ziemi z miejsca, w którym stał na podeście karuzeli. Wyglądał tak krucho. Bezbronnie. Podeszłam do niego. — Pani mnie popchnie! — powtórzył. Odstawiłam kawę na ziemię i uśmiechnęłam się szeroko. — Trzymaj się! — Oparłam się o poręcz. Karuzela była zadziwiająco ciężka, ale poczułam, że zaczyna ustępować, i ruszyłam z nią dokoła, aż nabrała prędkości. — Jedziemy! — krzyknęłam. Siadłam na skraju podestu. Uśmiechnęłam się podekscytowana, ściskając stalową rurę z jego dłońmi, jakbyśmy się kręcili o wiele szybciej niż w rzeczywistości. Jego rączki wyglądały na przemarznięte, były niemal sine. Miał na sobie zielony płaszcz, który wyglądał na o wiele za mały, i dżinsy z podwiniętymi nogawkami. Zastanawiałam się, kto go wysłał na dwór bez rękawiczek, szalika i czapki. — Gdzie twoja mamusia? — spytałam. Wzruszył ramionami. — A tatuś? — Nie wiem. Mamusia mówi, że tatuś odszedł. Mówi, że już nas nie kocha. Spojrzałam na niego. Powiedział to bez bólu czy rozczarowania. Jakby po prostu stwierdzał fakt. Przez chwilę karuzela wydawała się absolutnie nieruchoma, świat kręcił się wokół nas, a nie my w nim. — Ale założę się, że mamusia cię kocha — powiedziałam. Przez kilka sekund milczał. — Czasami — rzucił. — A czasami nie? Milczał.

— Chyba nie — odezwał się w końcu. Poczułam łomot w piersi, jakby coś się wywróciło. Albo obudziło. — Mówi, że nie. Czasami. — Szkoda. — Spojrzałam na ławkę, na której wcześniej siedziałam, zbliżała się do nas i oddalała. Jeszcze jeden obrót, i jeszcze. — Jak masz na imię? — Alfie. — Zwalnialiśmy, świat za jego głową się zatrzymywał. Moje stopy połączyły się z ziemią i odepchnęłam się, znowu wprawiając nas w ruch. Powtórzyłam jego imię jakby do siebie. Alfie. — Mamusia czasami mówi, że byłoby jej lepiej, gdybym mieszkał gdzie indziej — podjął. Wysiliłam się na uśmiech i powiedziałam radosnym głosem: — Na pewno tak tylko żartowała. Wzruszył ramionami. Całe moje ciało się napięło. Zobaczyłam już, jak go pytam, czy chce pójść ze mną. Do domu. Czy chce ze mną mieszkać. Wyobraziłam sobie, jak jego twarz jaśnieje, chociaż mówi, że ma nie oddalać się nigdzie z obcymi. „Ale ja nie jestem obca” — powiedziałabym. Podniosłabym go — byłby ciężki i pachniałby słodko, jak czekolada — i razem poszlibyśmy do kawiarni. „Jaki chcesz sok?” — spytałabym, a on poprosiłby o jabłkowy. Kupiłabym mu picie i słodycze i wyszlibyśmy z parku. On by mnie trzymał za rękę w drodze do domu, do domu, w którym mieszkam z mężem, i dzisiaj wieczorem pokroiłabym mu mięso i ugniotła ziemniaki, później, kiedy już włożyłby piżamkę, poczytałabym mu bajkę, a potem bym go utuliła do snu i pocałowała delikatnie w czubek głowy. A jutro... Jutro? Nie mam jutra. Tak jak nie miałam wczoraj. — Mamusiu! — zawołał. Przez chwilę myślałam, że mówi do mnie, lecz nie, zerwał się z karuzeli i pobiegł w stronę

kawiarni. — Alfie! — krzyknęłam, nagle jednak zobaczyłam idącą w naszą stronę kobietę ściskającą w dłoniach plastikowe kubki. Przyklękła, kiedy dobiegł do niej. — Wszystko dobrze, Tygrysku? — spytała, gdy wpadł jej w ramiona. Podniosła wzrok na mnie. Zmrużyła oczy, jej twarz stężała. „Nie zrobiłam nic złego! — chciałam krzyknąć. — Zostaw mnie w spokoju!” Ale nie krzyknęłam. Odwróciłam tylko wzrok i potem, gdy już kobieta oddaliła się z Alfiem, zeszłam z karuzeli. Niebo ciemniało, przybierając kolor atramentowy. Siadłam na ławce. Nie wiedziałam, która jest godzina ani jak dawno wyszłam z domu. Wiedziałam tylko, że nie mogę wrócić, jeszcze nie teraz. Nie mogłam spojrzeć w twarz Benowi. Nie mogłam udawać, że nie wiem nic o Adamie, że nie mam pojęcia, iż zostałam matką. Przez chwilę chciałam mu powiedzieć wszystko. O pamiętniku, o doktorze Nashu. Wszystko. Odepchnęłam jednak tę myśl. Nie chciałam wracać do domu, lecz nie miałam dokąd iść. Wstałam i ruszyłam przed siebie, podczas gdy niebo oblekało się w czerń. Dom zastałam pogrążony w ciemnościach. Nie wiedziałam, czego oczekiwać, kiedy otworzyłam drzwi wejściowe. Benowi pewnie mnie brakowało. Powiedział, że będzie w domu o piątej. Wyobraziłam sobie, jak przemierza salon w tę i we w tę — z jakiegoś powodu, choć nie widziałam, żeby palił dzisiaj rano, dodałam do tej sceny zapalonego papierosa — albo może wyszedł i jeździ po mieście, szukając mnie. Wyobraziłam sobie, jak oddziały policji i ochotników chodzą od drzwi do drzwi z moim zdjęciem, i zalało mnie poczucie winy. Próbowałam sobie powiedzieć, że chociaż nie mam pamięci, nie jestem dzieckiem, nie jestem osobą zaginioną, jeszcze nie, ale i tak weszłam do domu gotowa do przeprosin. — Ben! — zawołałam. Nie doczekałam się odpowiedzi, wyczułam natomiast raczej, niż

usłyszałam, jakiś ruch. Skrzypnięcie podłogi gdzieś nade mną, niemal niezauważalną zmianę równowagi domu. Zawołałam raz jeszcze, tym razem głośniej: — Ben? — Christine? — usłyszałam cichy głos, załamany. — Ben? Ben, to ja. Wróciłam. Pojawił się nade mną, u szczytu schodów. Wyglądał, jakby przed chwilą spał. Ciągle miał na sobie ubranie, w którym widziałam go wychodzącego do pracy, tyle że teraz koszula była pomięta i wisiała luźno, a włosy sterczały na wszystkie strony, podkreślając wstrząśnięty wyraz twarzy z niemal komiczną nutą napięcia. Przemknęło mi przez głowę wspomnienie — lekcje fizyki i generator Van de Graaffa — ale się nie wynurzyło. Ruszył w dół po schodach. — Chris, wróciłaś! — Musiałam... musiałam odetchnąć świeżym powietrzem — powiedziałam. — Dzięki Bogu! — Podszedł i wziął mnie za rękę. Chwycił ją, jakby chciał się upewnić, że jest prawdziwa, lecz nie poruszył nią. — Dzięki Bogu! Spojrzał na mnie, oczy miał szeroko otwarte, lśniące. Połyskiwały w półmroku, jakby płakał. Tak bardzo mnie kocha — pomyślałam. Moje poczucie winy przybrało na sile. — Przepraszam — powiedziałam. — Nie chciałam... — Och, zostawmy to — przerwał mi. — Dobra? Podniósł moją dłoń do ust. Wyraz jego twarzy się zmienił, pojawiło się na niej zadowolenie, radość. Zniknęły wszelkie ślady niepokoju. Pocałował mnie. — Ale... — Już wróciłaś. To najważniejsze. — Włączył światło i jako tako przygładził włosy. — Świetnie! — powiedział, wpychając koszulę do spodni. — Może byś poszła się odświeżyć? A później byśmy gdzieś wyszli? Co ty na to?

— Nie sądzę — odparłam. — Chyba... — Och, Christine. Powinniśmy! Wyglądasz, jakby trzeba cię rozweselić! — Ale Ben, nie mam nastroju. — Słucham? — Znowu wziął mnie za rękę, ściskając ją delikatnie. — To by wiele dla mnie znaczyło. — Wziął moją drugą rękę i podniósł obie w swoich dłoniach. — Dzisiaj mam urodziny. Co mogłam począć? Nie chciałam wychodzić. Nic jednak w tamtej chwili nie chciałam. Powiedziałam, że zrobię, o co prosi, odświeżę się i zobaczymy, jak się czuję. Poszłam na górę. Jego nastrój mnie zaniepokoił. Wydawał się taki zmartwiony, lecz gdy tylko pojawiłam się cała i zdrowa, zmartwienie zniknęło. Naprawdę tak bardzo mnie kocha? Ufał mi tak bardzo, że obchodziło go tylko, czy jestem bezpieczna, a nie musiał wiedzieć, gdzie byłam? Poszłam do łazienki. Może nie widział zdjęć rozrzuconych po podłodze, może naprawdę uwierzył, że wyszłam na spacer. Ciągle jeszcze miałam czas zatrzeć za sobą ślady. Ukryć swój gniew i ból. Zamknęłam za sobą drzwi. Pociągnęłam za sznurek i włączyłam światło. Podłogę uprzątnięto. Wokół lustra wisiały fotografie jakby nigdy nic, wszystkie starannie posklejane. Powiedziałam Benowi, że będę gotowa za pół godziny. Poszłam do sypialni, siadłam na łóżku i jak najszybciej to wszystko zapisałam. Piątek, 16 listopada Nie wiem, co się stało później. Co zrobiłam po tym, jak Ben mi powiedział, że to jego urodziny. Po tym, jak poszłam na górę i odkryłam zdjęcia rozmieszczone jak przed podarciem. Nie wiem. Może wzięłam prysznic i przebrałam się, może wyszliśmy coś zjeść albo do kina. Nie mam pojęcia. Nie zapisałam tego i nie pamiętam, chociaż wydarzyło się ledwie kilka godzin temu. Jeśli nie spytam Bena, nigdy się nie dowiem. Czuję się, jakbym traciła rozum.

Dzisiaj wczesnym rankiem obudziłam się obok niego. Obok obcego, po raz kolejny. W pokoju było ciemno i cicho. Leżałam sztywna z przerażenia, nie wiedząc, kim jestem ani gdzie się znajduję. Jedyna myśl, jaka mi przyszła do głowy, to ucieczka, ale nie mogłam się ruszyć. Mój umysł wydawał się wydrążony, pusty i nagle wypłynęły na powierzchnię słowa. Ben. Mąż. Pamięć. Wypadek. Śmierć. Syn. Adam. Wisiały przede mną to wyraźne, to nieostre. Nie mogłam ich powiązać. Nie wiedziałam, co znaczą. Wirowały w mojej głowie, odbijały się echem jak mantra, a potem zaczął wracać do mnie sen — sen, który musiał mnie obudzić. Byłam w pokoju, w łóżku. Trzymałam kogoś w ramionach, mężczyznę. Czułam się szczególnie, dziwnie, w mojej głowie było za jasno, ciało miałam za ciężkie, pokój kołysał się pode mną, a kiedy otworzyłam oczy, nie zobaczyłam sufitu. Nie umiałam powiedzieć, kim jest ten mężczyzna — jego głowa znajdowała się za blisko mojej, żebym mogła zobaczyć twarz — ale czułam wszystko, nawet włosy na jego klatce piersiowej, twarde na moich nagich piersiach. Na języku poczułam smak gorzko-słodki. Całował mnie. Był zbyt brutalny. Chciałam go powstrzymać, lecz nic nie powiedziałam. „Kocham cię” — szepnął, a jego słowa zagubiły się w moich włosach, szyi. Wiedziałam, że chcę się odezwać — chociaż nie wiedziałam, co chcę powiedzieć — nie mogłam jednak pojąć, jak to się robi. Moje usta jakby nie miały połączenia z mózgiem, więc leżałam, a on mnie całował i szeptał w moje włosy. Pamiętałam, że równocześnie go pragnęłam i chciałam powstrzymać, że powiedziałam sobie, kiedy zaczął mnie całować, że nie będziemy się kochać, ale jego ręka sunęła po moich plecach, pośladkach, a ja jej pozwoliłam. I gdy poddarł mi bluzkę i wsadził rękę pod spód, znowu pomyślałam, że już, że tylko do tego punktu pozwolę mu się posunąć. Nie powstrzymam cię, nie teraz, bo mi się podoba. Bo twoja ręka na moich

piersiach jest ciepła, bo moje ciało reaguje drobnymi dreszczami rozkoszy. Bo po raz pierwszy czuję się jak kobieta. Ale nie będę się z tobą kochać. Nie dzisiaj. Dotąd tylko się posuniemy, dotąd i ani kroku dalej. A potem zdjął mi bluzkę i odpiął stanik, i poczułam na piersi nie jego dłoń, lecz usta, i nadal uważałam, że już zaraz, za chwilę go zatrzymam. Nawet zaczęło mi się formować słowo „nie”, zespoliło się w głowie, zanim się jednak odezwałam, pchnął mnie na łóżko, zdjął ze mnie bieliznę i moje „nie” zamieniło się w coś innego, w jęk czegoś, co mgliście rozpoznałam jako rozkosz. Poczułam coś między kolanami. Było twarde. „Kocham cię” — powtórzył, a ja zdałam sobie sprawę, że to jego kolano, że siłą rozchyla mi nogi. Nie chciałam mu pozwolić, zarazem jakby wiedziałam, że powinnam, że odkładałam to za długo, i patrzyłam, jak moje szanse, by coś powiedzieć, powstrzymać go, znikają. I teraz nie miałam już wyboru. A więc chciałam tego, kiedy rozpiął spodnie i nieporadnie wygrzebał się z bielizny, i musiałam nadal chcieć, skoro jestem pod nim. Próbowałam się odprężyć. Wygiął się i jęknął — niskim niepokojącym odgłosem, który dobywał się gdzieś z trzewi — i zobaczyłam jego twarz. Nie rozpoznałam jej, nie w moim śnie, ale teraz ją znałam. Ben. „Kocham cię” — szepnął i wiedziałam, że powinnam coś powiedzieć, że to mój mąż, chociaż mam poczucie, że poznałam go dzisiaj rano. Mogłam go powstrzymać. Mogłam ufać, że przestanie. — Ben, nie... Uciszył mnie wilgotnymi pocałunkami i poczułam, jak mnie rozdziera. Ból. Albo rozkosz. Nie umiałam określić, gdzie jedno się kończy, a drugie zaczyna. Wczepiłam się w jego plecy wilgotne od potu i próbowałam otworzyć się na niego, próbowałam przede wszystkim cieszyć się tym, co się dzieje, a później, kiedy już stwierdziłam, że nie dam rady, próbowałam to zignorować. Prosiłam się o to, pomyślałam, a jednocześnie nigdy się o to nie prosiłam. Czy

można zarazem chcieć czegoś i nie chcieć? Z pożądania zaryzykować strach? Zamknęłam oczy. Zobaczyłam twarz. Obcą, okoloną ciemnymi włosami, z brodą. Blizna na policzku. Wyglądał znajomo, aczkolwiek nie miałam pojęcia, skąd go znam. Kiedy mu się przyglądałam, jego uśmiech zniknął i wtedy właśnie krzyknęłam, we śnie. W tym momencie się obudziłam i stwierdziłam, że leżę w spokojnym cichym łóżku z Benem i nie mam pojęcia, gdzie jestem. Wstałam. Pójść do łazienki? Uciekać? Nie wiedziałam, dokąd iść, co robić. Gdybym wiedziała o istnieniu pamiętnika, otworzyłabym drzwi szafy i wyjęła pudełko na buty. Ale nie wiedziałam. Zeszłam więc na dół. Drzwi wejściowe były zamknięte na klucz. Przez matowe szyby światło księżyca wydawało się niebieskie. Uświadomiłam sobie, że jestem naga. Siadłam u stóp schodów. Słońce wzeszło, światło w holu zmieniło się z niebieskiego w pomarańczowe. Nic nie miało sensu. A sen najmniej. Wydawał się zbyt prawdziwy, obudziłam się w tej samej sypialni, w której się sobie śniłam, obok mężczyzny, którego nie spodziewałam się zobaczyć. A teraz, kiedy już przeczytałam pamiętnik po telefonie doktora Nasha, uformowały się myśli. Czy to mogło być wspomnienie? Wspomnienie, które zachowałam z poprzedniej nocy? Nie wiem. Jeśli tak, to znak postępu, jak sądzę. Ale to także by oznaczało, że Ben mi się narzucił, a co gorsza, kiedy to zrobił, zobaczyłam obcego brodacza z blizną na twarzy. Zachowanie akurat tego wspomnienia ze wszystkich możliwych wydawało się dość okrutne. Choć może to nic nie znaczyło. Może to był jedynie sen. Jedynie koszmar. Ben mnie kocha, a brodacz nie istnieje. Tylko skąd mam wiedzieć, czy to prawda? Później spotkałam się z doktorem Nashem. Siedzieliśmy w samochodzie stojącym na światłach, doktor Nash stukał palcami w kierownicę, niekoniecznie do rytmu lecącej z

magnetofonu muzyki — jakiejś popowej, nie rozpoznałam jej ani mi się nie spodobała — a ja się gapiłam przed siebie. Zadzwoniłam do niego rano, niemal natychmiast po przeczytaniu pamiętnika, napisałam o śnie, który mógł być wspomnieniem. Musiałam z kimś porozmawiać — informacja, że byłam matką, wydawała się niewielkim rozdarciem w moim życiu, któremu groziło wyciągnięcie nitki i rozerwanie — a on zasugerował, abyśmy przenieśli nasze następne spotkanie na dzisiaj. Poprosił, żebym przyniosła pamiętnik. Nie powiedziałam mu, co się stało. Czekałam, aż znajdziemy się w jego gabinecie, ale teraz już nie wiedziałam, czy mogę czekać. Światła się zmieniły. Doktor przestał stukać palcami i ruszyliśmy gwałtownie. — Dlaczego Ben nie powiedział mi o Adamie? — usłyszałam swoje pytanie. — Nie rozumiem. Dlaczego? Zerknął na mnie, lecz milczał. Jechaliśmy jeszcze kawałek. Na tylnej półce samochodu przed nami siedział plastikowy pies, jego łebek kiwał się zabawnie, dalej widziałam blond głowę małego dziecka. Pomyślałam o Alfiem. Doktor Nash zakasłał. — Proszę mi powiedzieć, co się stało. A więc to była prawda. Miałam niewielką nadzieję, że zapyta, co wygaduję, ale gdy tylko wypowiedziałam słowo „Adam”, zdałam sobie sprawę, jak złudna to była nadzieja, jak nieuzasadniona. Adama odbierałam jako prawdziwego. On istnieje we mnie, w mojej świadomości, zajmuje miejsce inaczej niż wszyscy. Inaczej niż Ben czy doktor Nash. Nawet inaczej niż ja sama. Poczułam złość. Cały czas wiedział. — A pan? Dał mi pan moją książkę. Dlaczego więc nie powiedział mi pan o Adamie? — Christine, niech mi pani powie, co się stało. Patrzyłam przed siebie.

— Coś mi się przypomniało — odparłam. Zerknął na mnie. — Naprawdę? — Milczałam. — Christine... chcę pani pomóc. Powiedziałam mu. — To było tamtego dnia. Po tym, jak dał mi pan moją książkę. Spojrzałam na zdjęcie, które pan dołączył, i nagle przypomniałam sobie dzień, kiedy je zrobiono. Nie umiem powiedzieć dlaczego. Po prostu to mi się pojawiło. I przypomniałam sobie, że byłam w ciąży. Teraz on milczał. — Wiedział pan o nim? O Adamie? — Tak. — Mówił powoli. — Wiedziałem. Ta informacja znajduje się w pani dokumentacji. Miał kilka lat, kiedy straciła pani pamięć. — Przerwał. — Poza tym już o nim rozmawialiśmy. Poczułam, że robi mi się zimno. Dygotałam pomimo ciepła panującego w samochodzie. Wiedziałam, że to możliwe, nawet prawdopodobne, że już sobie przypominałam Adama, ale ta naga prawda — że już przez to przechodziłam, a zatem będę przechodzić również w przyszłości — wstrząsnęła mną. Musiał wyczuć moje zaskoczenie. — Kilka tygodni temu — kontynuował — powiedziała mi pani, że widziała dziecko na ulicy. Chłopczyka. Najpierw miała pani porażające poczucie, że go zna, że on się zgubił, ale wracał do domu, do pani domu, i że pani jest jego matką. Później sobie pani przypomniała, powiedziała o tym Benowi, on zaś powiedział pani o Adamie. I jeszcze tego samego dnia pani powiedziała o tym mnie. Nic z tego nie pamiętałam. Musiałam się napomnieć, że doktor Nash nie mówi o jakiejś obcej osobie, lecz o mnie. — I pan mi od tego czasu o nim nie powiedział ani razu?

Westchnął. — Nie. Nagle przypomniałam sobie, co czytałam dziś rano: o obrazach, które mi się pokazywały, kiedy leżałam w skanerze. — Tam były jego zdjęcia! — powiedziałam. — Kiedy miałam rezonans! Jego zdjęcia... — Tak. Z pani dokumentacji. — Ale pan o nim nie wspomniał! Dlaczego? Nie rozumiem. — Christine, musi pani pojąć, że nie możemy każdego spotkania zaczynać od mówienia pani wszystkich rzeczy, które ja wiem, a pani nie. Poza tym jeśli chodzi o tę konkretną sprawę, uznałem, że to niekoniecznie wyszłoby pani na dobre. — Na dobre? — Wiedziałem, że byłoby to dla pani bardzo frustrujące: dowiedzieć się, że miała pani dziecko i zapomniała o nim. Wjeżdżaliśmy na parking podziemny. Delikatne dzienne światło pobladło, w jego miejsce pojawiło się ostre fluorescencyjne i zapach benzyny oraz betonu. Zastanawiałam się, co jeszcze doktor Nash może odbierać jako nieetyczne wobec mnie, jakie inne bomby z opóźnionym zapłonem noszę w głowie, uzbrojone i tykające, gotowe wybuchnąć. — Mam więcej...? — spytałam. — Nie — przerwał. — Miała pani tylko Adama. Był pani jedynym dzieckiem. Czas przeszły. A więc doktor Nash też wiedział, że Adam nie żyje. Nie chciałam go pytać, lecz wiedziałam, że muszę. — Wie pan, że został zabity? Zatrzymał samochód i wyłączył silnik. Na parkingu panował półmrok, rozjaśniony tylko plamami jaskrawego światła, i cisza. Nie słyszałam nic, tylko sporadyczne trzaśnięcia drzwi,

turkot windy. Przez chwilę myślałam, że jest jeszcze szansa. Może się myliłam. Adam żyje. W głowie zajaśniał mi pomysł. Adam wydał mi się prawdziwy, kiedy tylko przeczytałam o nim dzisiaj rano, ale jego śmierć nie. Próbowałam ją sobie wyobrazić albo przypomnieć sobie, jak to odczułam, kiedy dowiedziałam się o jego śmierci. Nie zdołałam. Coś się chyba nie zgadzało. Niewątpliwie powinien był mnie zalać wszechogarniający ból. Każdy dzień powinien być wypełniony ciągłym bólem i tęsknotą, i świadomością, że jakaś część mnie umarła i nigdy już nie będę całością. Na pewno moja miłość do syna była na tyle silna, że zapamiętałabym tę stratę. Gdyby on naprawdę umarł, mój żal byłby silniejszy od amnezji. Zrozumiałam, że nie wierzę swojemu mężowi. Nie wierzyłam, że mój syn nie żyje. Przez chwilę moje szczęście wisiało w powietrzu, balansowało, aż nagle odezwał się doktor Nash. — Tak. Wiem. Ekscytacja wybuchła we mnie jak maleńka eksplozja, zamieniła się w swoje przeciwieństwo. W coś gorszego niż rozczarowanie. W coś bardziej destrukcyjnego, co przedarło się przez ból. — Jak? — tylko tyle zdołałam powiedzieć. Usłyszałam tę samą historię co od Bena. Adam w wojsku. Fugas. Słuchałam, zdecydowana znaleźć siłę, by nie płakać. Kiedy skończył, zapadła na chwilę cisza, po czym doktor Nash położył dłoń na mojej ręce. — Christine — rzekł łagodnie — tak mi przykro. Nie wiedziałam, co powiedzieć. Spojrzałam na niego. Pochylał się ku mnie. Popatrzyłam na jego dłoń zakrywającą moją, pociętą drobnymi zadrapaniami. Zobaczyłam go w domu, później. Jak bawi się z kotem, może z małym pieskiem. Wiedzie normalne życie. — Mój mąż nie mówi mi o Adamie — powiedziałam. — Wszystkie jego zdjęcia trzyma zamknięte w stalowej kasetce. Dla mojego dobra. — Doktor Nash milczał. — Po co miałby to

robić? Patrzył za okno. Zobaczyłam słowo „pizda” wypisane sprayem na ścianie przed nami. — Pozwolę sobie zadać pani to samo pytanie. Jak pani sądzi, po co miałby to robić? Myślałam. Zastanawiałam się nad wszystkimi powodami, które wchodziły w grę. Żeby mnie kontrolować. Mieć nade mną władzę. Odmówić mi tej jedynej rzeczy, która sprawiała, że czułam się kompletna. Stwierdziłam, że żaden z tych pomysłów nie wydaje mi się prawdziwy. Został mi sam fakt. — Pewnie tak mu łatwiej. Nie mówić mi, chyba że sama sobie przypomnę. — Dlaczego tak mu łatwiej? — Bo mnie to za bardzo wyprowadza z równowagi? Straszne musi być mówienie mi codziennie, że nie tylko miałam dziecko, ale że umarło. I to taką potworną śmiercią. — Jakieś jeszcze powody przychodzą pani do głowy? Milczałam chwilę, myśląc o czymś, co mi się nasunęło. — No i jemu na pewno też jest ciężko po śmierci dziecka. Przecież był ojcem Adama i... no... — Pomyślałam, że musiał sobie radzić z własnym bólem tak samo jak z moim. — To dla pani trudne, Christine — powiedział doktor Nash. — Ale musi pani starać się pamiętać, że to trudne także dla Bena. Pod pewnymi względami trudniejsze. On bardzo panią kocha, jak sądzę, a... — ...a ja nie pamiętam nawet o jego istnieniu. — Właśnie. Westchnęłam. — Kiedyś na pewno go kochałam. W końcu za niego wyszłam. — Milczał. Pomyślałam o obcym mężczyźnie, obok którego obudziłam się rano, o naszych wspólnych zdjęciach, które widziałam, o śnie czy też wspomnieniu, które miałam w środku nocy. Pomyślałam o Adamie i o

Alfiem, o tym, co zrobiłam albo zamierzałam zrobić. Wezbrała we mnie panika. Poczułam się jak w pułapce, bez wyjścia, mój umysł prześlizgiwał się od jednej rzeczy do drugiej, szukając wolności i wyjścia z matni. Ben, pomyślałam. Muszę się trzymać Bena. On jest silny. — Ale bajzel — powiedziałam. — Czuję się oszołomiona. Odwrócił się do mnie twarzą. — Bardzo bym chciał sprawić, żeby było pani łatwiej. Wydawało się, że mówi szczerze, jakby ze wszystkich sił starał się mi pomóc. Dostrzegłam czułość w jego oczach, w tym, jak trzymał mnie za rękę, i nagle w półmroku parkingu podziemnego zaczęłam się zastanawiać, co by się stało, gdybym dłonią nakryła jego dłoń albo gdybym się nieco pochyliła ku niemu, patrząc mu w oczy, równocześnie rozchylając usta, tylko odrobinę. Czy on też by się ku mnie pochylił? Czy próbowałby mnie pocałować? Czy ja bym mu wówczas pozwoliła? Czy też może uznałby, że jestem śmieszna? Niedorzeczna? Obudziłam się dzisiaj rano ze świadomością, że mam dwadzieścia parę lat, ale ich nie miałam. Dobiegałam pięćdziesiątki. Mogłabym niemal być jego matką. Toteż tylko spoglądałam na niego. Siedział w całkowitym bezruchu, patrząc na mnie. Wydawał się silny. Na tyle silny, żeby mi pomóc. Przeprowadzić mnie. Już otworzyłam usta, by coś powiedzieć, nie wiedząc, co dokładnie, przerwał mi jednak stłumiony dzwonek telefonu. Doktor Nash się nie poruszył, tylko zabrał rękę, a ja zdałam sobie sprawę, że to musi dzwonić mój telefon. Wyciągnęłam dzwoniący aparat z torby. Nie ten otwierany, lecz drugi, od mojego męża. Na ekranie widniało słowo „Ben”. Kiedy zobaczyłam jego imię, zrozumiałam, że jestem wobec niego nielojalna. On też doznał

utraty. I musi z tym żyć na co dzień, nie mogąc ze mną o tym rozmawiać, nie mogąc się zwrócić do żony po wsparcie. I wszystko to zrobił z miłości. A oto ja siedziałam na parkingu z mężczyzną, o którego istnieniu on nie miał w zasadzie pojęcia. Pomyślałam o zdjęciach, które widziałam tamtego ranka w albumie z pamiątkami. Ja i Ben, i tak w kółko. Uśmiechnięci. Szczęśliwi. Kochający. Gdybym teraz poszła do domu i obejrzała je, może dostrzegłabym brakujący element. Adam. Ale to są te same zdjęcia, a na nich patrzymy na siebie, jakby nie istniał nikt inny na świecie. Kochaliśmy się, to było oczywiste. — Oddzwonię do niego później — stwierdziłam. Odłożyłam telefon do torby. Powiem mu dzisiaj, pomyślałam. O pamiętniku. O doktorze Nashu. O wszystkim. Doktor Nash zakasłał. — Powinniśmy pójść do gabinetu. Zacząć już. — Oczywiście — odparłam. Nie patrzyłam na niego. Zaczęłam to pisać w samochodzie, kiedy doktor Nash odwoził mnie do domu. Większość moich notatek jest ledwie czytelna, to pospieszne gryzmoły. Doktor Nash nie mówił nic w trakcie mojego pisania, ale widziałam, że zerka na mnie, gdy szukałam właściwego słowa albo lepszego wyrażenia. Zastanawiałam się, co sobie myśli — zanim wyszliśmy z gabinetu, spytał, czy zgadzam się, by omówił mój przypadek na konferencji, na którą go zaproszono. „W Genewie” — dodał, mimowolnie okazując dumę. Zgodziłam się i wyobraziłam sobie, że niedługo poprosi mnie o kserokopię pamiętnika. Dla celów naukowych. Kiedy dotarliśmy do celu, powiedział „Do widzenia”, dodając: „Zaskoczyło mnie, że chciała

pani pisać w samochodzie. Wydaje się pani... bardzo zdeterminowana. Pewnie nie chce pani niczego stracić”. Wiedziałam jednak, co ma na myśli. Że oszalałam. Że jestem zdesperowana. Że rozpaczliwie chcę wszystko zanotować. I ma rację. Jestem zdeterminowana. Kiedy już weszłam do środka, skończyłam wpis przy stole w jadalni, zamknęłam dziennik i odłożyłam do kryjówki, po czym powoli się rozebrałam. Ben zostawił mi wiadomość w telefonie. „Wyjdźmy wieczorem. Na kolację. Jest piątek...” Zdjęłam granatowe spodnie, które znalazłam w garderobie dzisiaj rano. Zrzuciłam bladoniebieską bluzkę, którą uznałam za najlepiej do nich pasującą. Byłam skonsternowana. W czasie sesji dałam doktorowi Nashowi pamiętnik — spytał, czy może go przeczytać, a ja się zgodziłam. Nastąpiło to, zanim wspomniał o zaproszeniu do Genewy, i zastanawiałam się teraz, czy dlatego spytał. „To wspaniałe! — powiedział, gdy skończył lekturę. — Naprawdę świetne. Pamięta pani mnóstwo rzeczy. Mnóstwo wspomnień wraca. Nie ma powodu, żeby ten proces miał ustać. Powinna się pani czuć bardzo zachęcona...” Nie czułam się zachęcona. Czułam się zdezorientowana. Czy ja z nim flirtowałam? Albo on ze mną? To jego dłoń leżała na mojej, ale pozwoliłam mu ją tam położyć i trzymać. „Powinna pani dalej pisać” — rzekł, oddając mi pamiętnik, a ja zapewniłam, że tak właśnie się stanie. Teraz, w swojej sypialni, próbuję siebie przekonać, że nie zrobiłam nic złego. Nadal czuję się winna. Bo mi się to podobało. Uwaga, poczucie więzi. Na chwilę pośród wszystkiego innego, co się dzieje, pojawił się maleńki punkcik światła. Poczułam się atrakcyjna. Pożądana. Podeszłam do szuflady z bielizną. Wciśnięte w głębi znalazłam czarne jedwabne majtki i stanik. Włożyłam je — wiedziałam, że te ubrania muszą być moje, chociaż nie czułam, że są — cały czas myśląc o pamiętniku ukrytym w garderobie. Co by Ben pomyślał, gdyby się dowiedział? Gdyby przeczytał wszystko, co napisałam, wszystko, co czułam? Zrozumiałby?

Stanęłam przed lustrem. Zrozumiałby, powiedziałam sobie. Musiałby. Spojrzałam na swoje ciało oczami męża. Badałam je, przebiegłam palcami po kształtach i pofałdowaniach, jakby były czymś nowym, darem. Czymś, czego trzeba się nauczyć od początku. Chociaż wiedziałam, że doktor Nash nie flirtuje ze mną, przez tę krótką chwilę, gdy myślałam, że tak jest, nie czułam się stara. Czułam, że żyję. Nie wiem, jak długo tam stałam. Dla mnie czas się rozciąga, w zasadzie nie ma znaczenia. Lata mi umykają, nie zostawiając śladu. Minuty nie istnieją. Tylko bicie zegara na dole udowadnia mi, że czas w ogóle upływa. Spojrzałam na swoje ciało, na ciężar pośladków i bioder, na ciemne włosy na nogach, pod pachami. Znalazłam w łazience maszynkę i namydliłam nogi, po czym przesunęłam po skórze zimnym nagim ostrzem. Musiałam już tę czynność wykonywać, pomyślałam, niezliczoną ilość razy, a i tak wydawało mi się dziwne, że to robię, prawie śmieszne. Zadrasnęłam się na kostce — drobne ukłucie bólu, po czym zebrała się czerwona pluszowa kropla, zadrżała i wreszcie popłynęła strużką po nodze. Zatamowałam ją palcem, rozmazując krew jak melasę, podniosłam do ust. Smak mydła i ciepłego metalu. Nie zakrzepła. Pozwoliłam jej płynąć po świeżo wygładzonej skórze, potem wytarłam ją wilgotną chusteczką. Po powrocie do sypialni włożyłam pończochy i obcisłą czarną sukienkę. Z pudełka na toaletce wybrałam złoty naszyjnik i pasujące do niego kolczyki. Siadłam przy toaletce, umalowałam się, zawinęłam włosy i polakierowałam. Spryskałam perfumami nadgarstki i skórę za uszami. Kiedy to robiłam, cały czas unosiło się we mnie wspomnienie. Zobaczyłam siebie, jak naciągam pończochy, mocuję klamerkami do pasa, zapinam stanik, to byłam jednak inna ja, w innym pokoju. Panował w nim spokój. Grała muzyka, ale cichutko, z oddali zaś słyszałam głosy, drzwi się otworzyły i zamknęły, delikatny szum ruchu ulicznego. Czułam się rozluźniona, szczęśliwa. Odwróciłam się do lustra, przyjrzałam swojej twarzy w blasku świecy. Nieźle,

pomyślałam. Całkiem nieźle. Wspomnienie było niemal na wyciągnięcie ręki. Migotało pod powierzchnią i chociaż widziałam szczegóły, fragmenty obrazów, chwile, leżało zbyt głęboko, żebym podążyła jego śladem. Na stoliku nocnym zobaczyłam butelkę szampana. Dwa kieliszki. Bukiet kwiatów na łóżku, bilecik. Stwierdziłam, że znajduję się w pokoju hotelowym, czekam na mężczyznę, którego kocham. Usłyszałam pukanie, zobaczyłam siebie, jak wstaję, podchodzę do drzwi, lecz na tym się skończyło, jakbym oglądała telewizję i niespodzianie przerwano nadawanie. Podniosłam wzrok i zobaczyłam siebie znowu w swoim domu. Chociaż kobieta, którą widziałam w lustrze, była obca — a z makijażem i polakierowanymi włosami jeszcze bardziej obca niż zwykle — poczułam, że jestem gotowa. Na co, nie umiałam powiedzieć, ale poczułam się gotowa. Zeszłam na dół, by czekać na męża, mężczyznę, którego poślubiłam, mężczyznę, którego kochałam. Kocham, napomniałam się. Na mężczyznę, którego kocham. Usłyszałam klucz w zamku, drzwi się otworzyły, stopy zaszurały na wycieraczce. Gwizdek? Czy może był to dźwięk mojego oddechu, ciężkiego i głębokiego? — Christine? — rozległ się głos. — Christine, wszystko w porządku? — Tak — odparłam. — Tu jestem. Usłyszałam kaszel i dźwięki, które skojarzyłam z odwieszaniem skafandra, odstawianiem teczki. — Wszystko dobrze? — zawołał na górę. — Dzwoniłem do ciebie. Zostawiłem wiadomość. Skrzypnięcie stopni. Przez chwilę myślałam, że przyjdzie od razu na górę, do łazienki albo swojego gabinetu, że nie zajdzie najpierw do mnie, i poczułam się idiotycznie, śmiesznie, że się tak ubrałam, czekając na męża od Bóg wie ilu lat w ubraniach obcej kobiety. Zapragnęłam zedrzeć z siebie strój, zmyć makijaż i przeobrazić się w kobietę, którą jestem, ale usłyszałam

pomruk, kiedy ściągał but, potem drugi, i zdałam sobie sprawę, że siada, by założyć kapcie. Schody znowu skrzypnęły i wszedł do pokoju. — Kochanie... — zaczął i przerwał. Jego wzrok wędrował po mojej twarzy, po ciele, z powrotem do góry, by spotkać się z moim spojrzeniem. Nie umiałam określić, co pomyślał. — Rany — rzekł. — Wyglądasz... — pokręcił głową. — Znalazłam te ubrania — powiedziałam. — Pomyślałam, że trochę się upiększę. W końcu jest piątkowy wieczór. Weekend. — Tak — wciąż stał w progu. — Tak, ale... Chcesz gdzieś wyjść? Wstałam wtedy i podeszłam do niego. — Pocałuj mnie — powiedziałam i chociaż nie do końca to zaplanowałam, odniosłam wrażenie, że to właściwe zachowanie, zarzuciłam mu więc ręce na szyję. Pachniał mydłem, potem i pracą. Słodko, jak kredki. Przeleciało mi przez głowę wspomnienie — jak klęczę na podłodze z Adamem i rysujemy — lecz nie zostało. — Pocałuj mnie — powtórzyłam. Otoczył moją talię rękoma. Nasze usta się zetknęły. Najpierw się musnęły. Jak w pocałunku na dobranoc albo na pożegnanie, jak w pocałunku na pokaz, dla mamy. Nie puściłam go i pocałował mnie raz jeszcze. Tak samo. — Pocałuj mnie, Ben. Porządnie. — Ben — powiedziałam później. — Jesteśmy szczęśliwi? Siedzieliśmy w restauracji, w takiej, w której już byliśmy, jak powiedział, chociaż ja oczywiście nie miałam o tym pojęcia. Na ścianach wisiały fotografie ludzi, w których odgadłam pomniejsze gwiazdki. Na zapleczu stał szeroko otwarty piec czekający na pizzę. Skubnęłam melona z talerza przed sobą. Nie pamiętałam, żebym go zamawiała.

— No wiesz — ciągnęłam. — Jesteśmy małżeństwem... jak długo? — Chwileczkę... Dwadzieścia dwa lata. — Wydało się to okresem niemożliwie długim. Pomyślałam o wizji, którą miałam dzisiejszego popołudnia. Kwiaty w hotelu. Mogłam czekać tylko na niego. — Jesteśmy szczęśliwi? Odłożył widelec i napił się wytrawnego białego wina, które zamówił. Przyszła jakaś rodzina i zajęła miejsca przy stoliku obok. Rodzice już starsi, córka dwudziestoparoletnia. — Kochamy się, jeśli o to pytasz — powiedział Ben. — Ja na pewno kocham ciebie. I proszę bardzo. Oto znak dla mnie, żebym powiedziała, że też go kocham. Mężczyźni zawsze wypowiadają kwestię „Kocham cię” z intonacją pytającą. Co jednak mogłam powiedzieć? On jest dla mnie obcy. Miłość nie rodzi się w ciągu dwudziestu czterech godzin, choćbym nie wiadomo jak wierzyła, że jest inaczej. — Wiem, że ty mnie nie kochasz — ciągnął. Podniosłam na niego wzrok zszokowana przez chwilę. — Nie przejmuj się. Rozumiem twoją sytuację. Naszą sytuację. Ty nie pamiętasz, ale kiedyś się kochaliśmy. Absolutnie i bezgranicznie. Jak w bajkach, wiesz? Romeo i Julia i takie tam. — Próbował się roześmiać, lecz wyszło to niezręcznie. — Ja kochałem ciebie, a ty mnie. Byliśmy szczęśliwi, Christine. Bardzo szczęśliwi. — Aż do wypadku. Wzdrygnął się na to słowo. Czy powiedziałam za dużo? Czytałam pamiętnik, czy jednak dzisiaj też mi powiedział o wypadku drogowym? Nie wiedziałam, ale w końcu wypadek byłby rozsądnym założeniem dla kogoś w mojej sytuacji. Postanowiłam, że nie będę się tym przejmować. — Tak — odrzekł ze smutkiem. — Aż do wypadku. Byliśmy szczęśliwi.

— A teraz? — Teraz? Chciałbym, żeby nasze życie wyglądało inaczej, ale nie jestem nieszczęśliwy, Chris. Kocham cię. Nie chciałbym nikogo innego. A ja? Jestem nieszczęśliwa? Spojrzałam na stolik obok. Ojciec w okularach na nosie, mrużąc oczy, czytał zalaminowane menu, podczas gdy żona poprawiała córce czapkę i zdejmowała chustę. Dziewczyna siedziała, nie patrząc na nic, z rozchylonymi ustami. Prawa ręka drgała jej pod stołem. Cienki pasek śliny zwisał z brody. Ojciec zauważył, że patrzę, więc odwróciłam wzrok z powrotem na męża, za szybko, by udać, że się nie gapiłam. Musieli być do tego przyzwyczajeni — do ludzi odwracających wzrok ułamek sekundy za późno. Westchnęłam. — Szkoda, że nie pamiętam, co się stało. — Co się stało? Dlaczego? Pomyślałam o wszystkich wspomnieniach, które mnie nachodziły. Były krótkie, przelotne. Już zniknęły. Ale ja je zapisałam. Wiedziałam, że istnieją — że gdzieś tam istnieją cały czas. Po prostu mi się zgubiły. Poczułam pewność, że musi być jakiś klucz, wspomnienie, które odblokuje wszystkie pozostałe. — Myślę po prostu, że gdybym przypomniała sobie wypadek, to przypomniałabym też sobie pewnie inne rzeczy. Może nie wszystko, ale dość. Nasz ślub na przykład, podróż poślubną. A nie pamiętam nawet tego. — Upiłam wina. Niemal wspomniałam imię naszego syna, zanim przypomniałam sobie, że Ben nie wie, że o nim czytałam. — Samo przebudzenie i świadomość, kim jestem, to już byłoby wielkie osiągnięcie. Ben splótł palce i oparł na dłoniach podbródek.

— Lekarze powiedzieli, że tak się nie stanie. — Ale nie wiedzą na pewno, prawda? Mogą się przecież mylić? — Wątpię. Odstawiłam kieliszek. Mylił się. Uważał, że wszystko stracone, że moja przeszłość całkowicie zniknęła. Może teraz właśnie powinnam mu powiedzieć o tych urwanych momentach, które wciąż mam, o doktorze Nashu. O pamiętniku. O wszystkim. — Czasami przypominam sobie różne rzeczy — powiedziałam. Wyglądał na zaskoczonego. — Myślę, że różne rzeczy wracają do mnie w przebłyskach. Rozłączył dłonie. — Naprawdę? Jakie rzeczy? — No, zależy. Czasami nic wielkiego. Po prostu jakieś dziwne odczucia, wrażenia. Obrazy. Trochę jak sny, ale wydają się zbyt prawdziwe, żebym je zmyśliła. — Milczał. — To muszą być wspomnienia. Czekałam. Spodziewałam się, że zada mi jakieś pytania, że będzie chciał, bym mu opowiedziała wszystko, co widziałam, jak również skąd w ogóle wiem, których wspomnień doświadczyłam. Nic jednak nie mówił. Patrzył na mnie, ze smutkiem. Pomyślałam o wspomnieniach, które zapisałam, o tym, w którym zaproponował mi wino w kuchni naszego pierwszego domu. — Miałam wizję z tobą — powiedziałam. — O wiele młodszym... — Co robiłem? — Niewiele — odrzekłam. — Stałeś tylko w kuchni. — Pomyślałam o dziewczynie, o jej rodzicach siedzących kilka stóp dalej. Mój głos ścichł do szeptu. — Całowałeś mnie. Wtedy się uśmiechnął.

— Pomyślałam, że skoro mogę odzyskać jedno wspomnienie, to pewnie dużo też... Sięgnął po moją rękę. — Problem w tym, że jutro nie będziesz pamiętać tego wspomnienia. Nie masz fundamentów, na których mogłabyś budować. Westchnęłam. Mówił prawdę. Nie mogę do końca życia wciąż zapisywać tego, co się dzieje, nie mogę, skoro codziennie muszę to sobie czytać. Spojrzałam na rodzinę obok. Dziewczyna nieporadnie jadła łyżką minestrone, mocząc śliniaczek, który mama zawiązała jej na szyi. Wyobraziłam sobie ich życie. Załamani, uwięzieni w rolach opiekunów, w rolach, które powinny były się skończyć lata temu. Pomyślałam, że my jesteśmy tacy sami. Mnie też trzeba karmić. I zdałam sobie sprawę, że z nami jest inaczej niż w wypadku tamtej rodziny, Ben bowiem kocha mnie w sposób, który nigdy nie zostanie odwzajemniony. A jednak może jesteśmy inni. Może nadal jest dla nas nadzieja. — Chcesz, żeby mi się poprawiło? — spytałam. — Christine — odrzekł zaskoczony. — Proszę... — Gdyby znalazł się ktoś, z kim bym się spotykała. Lekarz... — Już próbowaliśmy... — Może warto znowu spróbować? Cały czas wszystko idzie do przodu. A jeśli pojawiła się nowa metoda leczenia? Ścisnął moją rękę. — Christine, nie pojawiła się. Uwierz mi. Próbowaliśmy wszystkiego. — Czego? Czego próbowaliśmy? — Chris, błagam. Nie... — Czego próbowaliśmy? — powtórzyłam. — Czego?

— Wszystkiego — odparł. — Wszystkiego. Nie wiesz, jak to było. — Wyglądał niepewnie. Zerkał na prawo i lewo, jakby się spodziewał ciosu i nie wiedział, z której strony padnie. Mogłam więc odpuścić sobie to pytanie, lecz nie odpuściłam. — Jak, Ben? Muszę wiedzieć. Jak to było? Milczał. — Powiedz mi! Podniósł głowę i głośno przełknął ślinę. Wyglądał na przerażonego, twarz miał czerwoną, oczy szeroko otwarte. — Byłaś w śpiączce — rzekł. — Wszyscy sądzili, że umrzesz. Wszyscy, tylko nie ja. Wiedziałem, że jesteś silna, że wyjdziesz z tego. Wiedziałem, że wyzdrowiejesz. I nagle pewnego dnia zadzwonili do mnie ze szpitala i powiedzieli, że się obudziłaś. Uważali, że to cud, ja zaś wiedziałem, że nie. To ty, moja Chris, wracałaś do mnie. Byłaś oszołomiona, skołowana. Nie wiedziałaś, gdzie jesteś, i nie mogłaś sobie przypomnieć nic związanego z wypadkiem, ale rozpoznałaś mnie i swoją matkę, chociaż nie do końca wiedziałaś, kim jesteśmy. Powiedzieli, żeby się nie martwić, że utrata pamięci jest normalna po takich ciężkich obrażeniach, że to minie. Potem... — Wzruszył ramionami, spuszczając wzrok na serwetkę w swoich dłoniach. Przez chwilę myślałam, że nie będzie kontynuować. — Potem co? — No, wyglądało na to, że ci się pogarsza. Wszedłem pewnego dnia, a ty nie miałaś pojęcia, kim jestem. Uznałaś mnie za lekarza. Później zapomniałaś też, kim sama jesteś. Nie pamiętałaś, jak się nazywasz, w którym roku się urodziłaś. Nic. Stwierdzili, że przestałaś tworzyć też nowe zasoby pamięci. Robili badania, tomografie. Wszystko. Ale nie było dobrze. Powiedzieli, że wypadek zniszczył ci pamięć. Że to trwałe. Nie ma na to lekarstwa, nic nie mogą zrobić.

— Nic? Nic nie zrobili? — Nie. Powiedzieli, że albo pamięć ci wróci, albo nie, i że im dłużej nie wraca, tym mniejsze szanse, że odzyskasz ją kiedykolwiek. Powiedzieli mi, że jedyne, co mogę zrobić, to zająć się tobą. I to właśnie starałem się robić. — Ujął moje dłonie, pogładził mi palce, musnął twardą obrączkę ślubną. Pochylił się ku mnie, tak że nasze głowy dzieliło ledwie kilka cali. — Kocham cię — wyszeptał, lecz nie mogłam odpowiedzieć tak samo, toteż resztę posiłku zjedliśmy prawie w milczeniu. Czułam, jak wzbiera we mnie żal. Złość. Ben sprawiał wrażenie stuprocentowo przekonanego, że nie można mi pomóc. Nieugiętego. Nagle stwierdziłam, że już nie mam ochoty mówić mu o pamiętniku czy doktorze Nashu. Chciałam trochę dłużej zatrzymać dla siebie swoje sekrety. Czułam, że to jedyne, o czym mogę powiedzieć, że jest moje. Wróciliśmy do domu. Ben zrobił sobie kawy, a ja poszłam do sypialni. Tam zapisałam ile się dało z dotychczasowych wydarzeń, potem zdjęłam ubrania i zmyłam makijaż. Włożyłam szlafrok. Kolejny dzień dobiegał końca. Niedługo zasnę, a mój mózg zacznie wszystko kasować. Jutro znowu przez to przejdę. Zdałam sobie sprawę, że nie mam ambicji. Nie mogę. Chcę tylko czuć się normalnie, nic więcej. Żyć jak każdy inny człowiek, zbierając doświadczenia, żeby każdy dzień wpływał na kształt dnia następnego. Chcę się rozwijać, zdobywać wiedzę, czerpać z tej wiedzy. Tam, w łazience, pomyślałam o swojej starości. Próbowałam sobie ją wyobrazić. Czy dalej będę się budzić, po siedemdziesiątce i osiemdziesiątce, myśląc sobie, że właśnie zaczynam życie? Czy obudzę się, nie mając pojęcia, że moje kości są stare, stawy zesztywniałe i ciężkie? Nie mam pojęcia, jak sobie poradzę, kiedy odkryję, że całe życie mam za sobą, że ono już przeminęło, że nic z tego nie mam. Żadnego skarbca wspomnień, żadnego bogactwa

doświadczeń, żadnej zgromadzonej wiedzy naszych wspomnień. Jak się poczuję, kiedy spojrzę w lustro i zobaczę w odbiciu swoją babcię? Nie wiem, ale nie mogę sobie pozwolić na takie myśli. Usłyszałam, jak Ben wchodzi do sypialni. Zrozumiałam, że nie zdołam odłożyć pamiętnika do szafy, więc zostawiłam go na krześle pod zdjętymi ubraniami. Zabiorę go później, gdy Ben zaśnie. Wyłączyłam światło i weszłam do sypialni. Ben siedział na łóżku i patrzył na mnie. W milczeniu zajęłam miejsce obok niego. Stwierdziłam, że jest nagi. — Kocham cię, Christine — powiedział i zaczął mnie całować w szyję, policzek, usta. Oddech miał gorący i lekko trącący czosnkiem. Nie chciałam, żeby mnie całował, lecz nie odepchnęłam go. Sama się o to prosiłam, pomyślałam. Wkładając tę durną kieckę, malując się, perfumując, prosząc go przed wyjściem, żeby mnie pocałował. Odwróciłam się twarzą do niego i chociaż nie chciałam, oddałam mu pocałunek. Próbowałam sobie wyobrazić nas dwoje w domu, który właśnie razem kupiliśmy, jak zdzieramy ubrania w drodze do sypialni, gdy nasz nieugotowany lunch psuje się na kuchni. Powiedziałam sobie, że musiałam go wtedy kochać — no bo dlaczego bym za niego wychodziła? — więc nie ma powodu, żebym go teraz nie kochała. Powiedziałam sobie, że to, co teraz robię, jest ważne, że to wyrażenie miłości i wdzięczności, a kiedy jego ręka ruszyła w stronę moich piersi, nie powstrzymałam go, tylko potwarzałam sobie, że to naturalne, normalne. Nie powstrzymałam go również, kiedy wsunął mi dłoń między nogi i pieścił mnie, i tylko wiedziałam, że później, o wiele później, zaczęłam delikatnie pojękiwać nie z powodu tego, co robił. Nie z przyjemności, wcale nie, lecz ze strachu — strachu wywołanego tym, co zobaczyłam, gdy zamknęłam oczy. Ja w pokoju hotelowym. Tym samym, który zobaczyłam, kiedy się szykowałam na wieczór.

Widzę świeczki, szampana, kwiaty. Słyszę pukanie, widzę, jak odstawiam kieliszek, z którego piłam, wstaję i otwieram drzwi. Czuję podniecenie, oczekiwanie, powietrze jest przesycone obietnicą. Seks i odkupienie. Wyciągam rękę, chwytam klamkę, zimną i twardą. Oddycham głęboko. W końcu wszystko będzie dobrze. I tu dziura. Pustka w pamięci. Drzwi otwierając się, suną ku mnie, nie widzę jednak, kto stoi na progu. Tam, w łóżku z moim mężem, uderza mnie panika nie wiadomo skąd. — Ben! — krzyknęłam. Nie zatrzymał się, jakby mnie w ogóle nie usłyszał. — Ben! — powtórzyłam. Zamknęłam oczy i przylgnęłam do niego. Ruchem wirowym wróciłam do przeszłości. Jest w pokoju. Za mną. Ten mężczyzna, jak on śmie! Odwracam się, ale nic nie widzę. Ból, piekący. Nacisk na gardło. Nie mogę oddychać. To nie jest mój mąż, to nie jest Ben, jego ręce są na mnie, na mnie całej, jego ręce i jego ciało, które mnie przygniata. Próbuję oddychać, nie mogę. Moje ciało, dygocząc, przeobraża się w nicość, w proch i pył. Woda w moich płucach. Otwieram oczy, lecz widzę tylko szkarłat, nic więcej. Umieram tutaj, w pokoju hotelowym. Dobry Boże. Nie chciałam tego. Nie prosiłam się o to. Ktoś musi mi pomóc. Ktoś musi przyjść. Popełniłam straszliwy błąd, tak, nie zasługuję jednak na taką karę. Nie zasługuję na śmierć. Czuję, jak znikam. Chcę zobaczyć Adama. Chcę zobaczyć mojego męża. Ale ich tu nie ma. Nikogo tu nie ma, jestem tylko ja i ten mężczyzna, ten mężczyzna, który trzyma mnie za gardło. Osuwam się w dół, coraz niżej. W ciemność. Nie mogę zasnąć. Nie mogę zasnąć. Nie. Mogę. Zasnąć. Wspomnienie się skończyło nagle, zostawiając straszliwą otchłanną próżnię. Otworzyłam oczy. Znowu byłam w swoim domu, w łóżku z mężem. — Ben! — krzyknęłam, lecz było za późno. Ejakulował z cichym stłumionym pomrukiem.

Trzymałam go mocno, jak najmocniej. Po chwili pocałował mnie w szyję i powtórzył, że mnie kocha, po czym rzekł: — Chris, ty płaczesz... Łkałam niepowstrzymanie. — Co się stało? — spytał. — Zrobiłem ci krzywdę? Co mogłam mu powiedzieć? Zadygotałam, gdy mój umysł próbował przetworzyć to, co zobaczył. Pokój hotelowy pełen kwiatów. Szampan i świece. Obcy z rękoma na mojej szyi. Co mogłam powiedzieć? Mogłam tylko płakać jeszcze bardziej i odepchnąć go, a potem czekać. Czekać, aż zaśnie, by wymknąć się z łóżka i zapisać to wszystko. Sobota, 17 listopada, 2.07 w nocy Nie mogę spać. Ben jest na górze, wrócił do łóżka, a ja piszę w kuchni. On myśli, że piję kakao, które dla mnie przygotował. Myśli, że niedługo wrócę do łóżka. Owszem, ale najpierw muszę wszystko zapisać. Dom jest teraz cichy i ciemny, lecz wcześniej wszystko jakby ożyło. Spotężniało. Schowałam pamiętnik w garderobie i przemknęłam do łóżka, gdy już zanotowałam, co widziałam, kiedy się kochaliśmy, jednakże i tak nie mogłam zasnąć. Słyszałam tykanie zegara na dole, słyszałam jego kurant, jak wydzwaniał godziny, ciche chrapanie Bena. Czułam tkaninę kołdry na piersi, widziałam blask budzika po mojej stronie. Odwróciłam się na plecy i zamknęłam oczy. Widziałam tylko siebie z czyimiś rękoma zaciśniętymi mocno na gardle, tak że nie mogłam oddychać. Słyszałam tylko własny głos odbijający się echem. Umierałam. Pomyślałam o pamiętniku. Czy to pomoże, jeśli napiszę więcej? Przeczytam raz jeszcze? Czy naprawdę dam radę wyjąć go z kryjówki, tak aby nie obudzić Bena? Leży ledwie widoczny w mroku. Okłamujesz mnie, pomyślałam. Bo okłamuje. Okłamuje na temat mojej książki, na temat Adama. I teraz czuję pewność, że okłamał mnie, opowiadając, jak

się znalazłam w tej pułapce. Chciałam nim potrząsnąć, żeby się obudził. Chciałam krzyczeć „Dlaczego?”. Dlaczego mi mówisz, że potrącił mnie samochód na oblodzonej drodze? Przed czym mnie chronisz? Jak straszna musi być prawda? I czego jeszcze nie wiem? Moje myśli odrywają się od pamiętnika i kierują ku metalowej kasetce, tej, w której Ben trzyma zdjęcia Adama. Może tam jest więcej odpowiedzi. Może tam znajdę prawdę. Postanowiłam wyjść z łóżka. Odsunęłam kołdrę, tak żeby nie obudzić męża. Chwyciłam pamiętnik z kryjówki i na bosaka wymknęłam się z pokoju. Dom wydawał się teraz inny, rozbłyszczony niebieskawym światłem księżyca. Zamarły i zamarznięty. Zamknęłam za sobą drzwi sypialni, ciche szurnięcie drewna po wykładzinie, delikatne kliknięcie zamka. Na podeście przejrzałam to, co zapisałam. Przeczytałam, że Ben powiedział, że potrącił mnie samochód. Przeczytałam, że zaprzeczył, jakobym napisała książkę. Przeczytałam o naszym synu. Musiałam zobaczyć zdjęcie Adama. Tylko gdzie go szukać? „Trzymam to na górze — powiedział. — Na wszelki wypadek”. Wiedziałam o tym. Zapisałam to. Ale gdzie dokładnie trzyma kasetkę? W sypialni dla gości? W gabinecie? Jak mam podjąć poszukiwania przedmiotu, którego jeszcze nie widziałam? Odłożyłam pamiętnik na miejsce i weszłam do gabinetu, te drzwi również za sobą zamykając. Światło księżyca wpadało przez okno, spowijając pokój szarawym blaskiem. Nie ośmieliłam się włączyć światła, nie mogłam ryzykować, że Ben mnie tu najdzie na szukaniu. Spytałby, czego szukam, a ja nie umiałabym mu podać sensowego wyjaśnienia, przecież nie miałam powodu, by tutaj przebywać. Musiałabym odpowiadać na zbyt wiele pytań. Kasetka była metalowa, tak zapisałam, i szara. Najpierw spojrzałam na biurko. Nieduży

komputer z niewiarygodnie płaskim monitorem, kubek z długopisami i ołówkami, jakieś papiery ułożone w równiutki stosik, ceramiczny przycisk do papieru w kształcie pławikonika. Nad biurkiem kalendarz upstrzony kolorowymi naklejkami, kółkami i gwiazdkami. Pod biurkiem skórzana torba i kosz biurowy, jedno i drugie puste, a obok szafka katalogowa. Tam zajrzałam najpierw. Powoli wyciągnęłam górną szufladę, bezszelestnie. Wypełniały ją dokumenty w teczkach opisanych „Dom”, „Praca”, „Finanse”. Zajrzałam za segregatory. Znalazłam plastikową butelkę z tabletkami, chociaż w półmroku nie odczytałam ich nazwy. Drugą szufladę wypełniały artykuły papiernicze — pudełka, notesy, długopisy, korektory. Zamknęłam ją delikatnie, po czym przykucnęłam, żeby otworzyć szufladę na samym dole. Koc albo ręcznik. Trudno było określić w słabym świetle. Podniosłam róg, pomacałam, dotknęłam chłodnego metalu. Wyciągnęłam tkaninę. Pod spodem leżała stalowa kasetka, większa, niż sobie wyobrażałam, tak duża, że niemal wypełniała szufladę. Podotykałam ją, poprzesuwałam i zrozumiałam, że jest też cięższa, niż się spodziewałam. Niemal ją upuściłam przy wyjmowaniu i stawianiu na podłodze. Stała przede mną. Przez chwilę nie wiedziałam, co chcę zrobić, czy w ogóle chcę ją otwierać. Jaki jeszcze wstrząs może w niej na mnie czekać? Podobnie jak pamięć, kasetka mogła przechowywać prawdy w ogóle dla mnie niepojęte. Niewyobrażalne sny i nieoczekiwane potworności. Bałam się. Ale te prawdy to wszystko, co mam. Moja przeszłość. To one czynią mnie człowiekiem. Bez nich jestem niczym. Niczym, tylko zwierzęciem. Odetchnęłam głęboko, zamykając przy tym oczy, i zaczęłam podnosić wieczko. Poruszyło się odrobinę, lecz dalej już nie. Spróbowałam raz jeszcze, myśląc, że się zatrzasnęło, a potem jeszcze raz, aż wreszcie zrozumiałam. Kasetka była zamknięta na klucz. Ben ją zamknął. Starałam się zachować spokój, mimo woli jednak dopadł mnie gniew. Co on sobie

wyobraża? Jak śmie zamykać pudełko wspomnień? Zamykać przede mną? Byłam pewna, że klucz znajduje się gdzieś w pobliżu. Zajrzałam do szuflady. Rozwinęłam ręcznik i wytrząsnęłam go. Wstałam, z kubka wysypałam na biurko długopisy i ołówki i zajrzałam do środka. Nic. Zrozpaczona przeszukałam pozostałe szuflady na ile się dało w tym świetle. Nie znalazłam klucza i dotarło do mnie, że może być wszędzie. Absolutnie wszędzie. Padłam na kolana. Nagle dźwięk. Skrzypnięcie tak ciche, że w pierwszej chwili uznałam, że sama je spowodowałam. I potem inny odgłos. Oddech. Albo westchnienie. Głos. Bena. — Christine? — I głośniej: — Christine! Co robić? Siedziałam w jego gabinecie z metalową kasetką, o której wedle mniemania Bena nie powinnam mieć pojęcia. Zaczęłam panikować. Drzwi sypialni się otworzyły, włączyło się światło na podeście, rozjaśniając szparę wokół drzwi. Nadchodził. Ruszyłam się szybko. Odłożyłam kasetkę, rezygnując z ciszy na rzecz szybkości, zatrzasnęłam szufladę. — Christine? — powtórzył. Kroki na podeście. — Christine, kochanie? To ja. Ben. — Wcisnęłam długopisy i ołówki z powrotem do kubka na blacie i padłam na podłogę. Drzwi już się otwierały. Do ostatniej chwili nie wiedziałam, co zrobić. Zareagowałam instynktownie z poziomu głębszego niż trzewia. — Pomocy! — jęknęłam, kiedy ukazał się w otwartych drzwiach. Widziałam jego sylwetkę obrysowaną światłem i przez chwilę naprawdę czułam przerażenie, które udawałam. — Błagam! Pomocy! Włączył światło i podszedł do mnie.

— Christine! Co się dzieje? — spytał. Ugiął kolana, żeby przysiąść. Odskoczyłam z dala od niego i odsuwałam się, aż plecami dotknęłam ściany pod oknem. — Kim jesteś? — spytałam. Stwierdziłam, że się rozpłakałam, że dygocę histerycznie. Uczepiłam się kurczowo zasłony za mną, jakbym próbowała się podźwignąć. Ben nie ruszył się z miejsca po drugiej stronie pokoju. Wyciągnął do mnie rękę, jakbym była niebezpiecznym dzikim zwierzęciem. — To ja — powiedział. — Twój mąż. — Moje co? Co się ze mną dzieje? — Masz amnezję. Jesteśmy małżeństwem od lat. A później, kiedy zrobił mi kakao, które wciąż przede mną stoi, zaczekałam, aż od początku mi opowie to, co już wiem. Niedziela, 18 listopada To się wydarzyło nad ranem w sobotę. Dzisiaj jest niedziela. Środek dnia mniej więcej. Cały dzień minął niezapisany. Dwadzieścia cztery godziny stracone. Dwadzieścia cztery godziny wiary we wszystko, co mówił do mnie Ben. Wiary, że nigdy nie napisałam książki, nie miałam syna. Wiary, że to wypadek drogowy ograbił mnie z przeszłości. Może — nie tak jak dzisiaj — doktor Nash nie zadzwonił i nie znalazłam tego pamiętnika. A może zadzwonił, ale postanowiłam go nie czytać. Czuję dreszcz. Co by się stało, gdyby pewnego dnia postanowił, że już nigdy do mnie nie zadzwoni? Nigdy bym nie znalazła pamiętnika, nigdy bym go nie przeczytała, w ogóle nie miałabym pojęcia o jego istnieniu. Nie znałabym swojej przeszłości. To niewyobrażalne. Teraz to wiem. Mój mąż podaje mi jedną wersję wydarzeń, na skutek których straciłam pamięć, moje odczucia podsuwają inną. Ciekawe, czy kiedykolwiek spytałam

doktora Nasha, jak to się stało. A jeśli nawet — czy uwierzyłam w to, co powiedział? Jedyna prawda, jaką dysponuję, to ta, którą zapisałam w swoim pamiętniku. Pisanym przeze mnie. Muszę to pamiętać. Pisanym przeze mnie. Wracam myślami do poranka. Pamiętam, jak słońce przecisnęło się przez zasłony, wyrywając mnie ze snu. Otworzyłam oczy, zobaczyłam nieznane otoczenie i zmieszałam się. Ale chociaż poszczególne wydarzenia mi umykały, odnosiłam wrażenie, że mam za sobą bogatą historię, a nie ledwie kilkuletnią. I wiedziałam, aczkolwiek mgliście, że ta historia obejmuje moje dziecko. W tamtym ułamku sekundy byłam w pełni świadoma, wiedziałam, że jestem matką. Że urodziłam dziecko, że już nie tylko swoje ciało mam obowiązek żywić i chronić. Odwróciłam się, czując czyjąś obecność w łóżku, ramię obejmujące mnie w pasie. Nie przestraszyłam się, lecz poczułam bezpiecznie. Szczęśliwa. Rozbudziłam się bardziej, a obrazy i odczucia zaczęły zespalać się w prawdę i wspomnienie. Najpierw zobaczyłam swojego syneczka, usłyszałam, jak wołam jego imię — Adam — i zobaczyłam go, jak biegnie do mnie. A później przypomniałam sobie swojego męża. Jego imię. Poczułam się bardzo zakochana. Uśmiechnęłam się. Poczucie spokoju nie trwało. Obejrzałam się na mężczyznę obok i jego twarz nie była tą, której się spodziewałam. Po chwili zrozumiałam, że nie rozpoznałam pokoju, w którym spałam, że nie pamiętam, jak się tu znalazłam. I wreszcie dotarło do mnie, że nic nie pamiętam jasno. Te drobne niepowiązane skrawki nie były reprezentatywne dla moich wspomnień, lecz stanowiły ich ogólną sumę. Ben mi to wyjaśnił, oczywiście. A w każdym razie po części. Pamiętnik zaś wyjaśnił mi resztę, gdy tylko go znalazłam po telefonie doktora Nasha. Nie miałam czasu czytać go w całości — wykręciłam się udawanym bólem głowy i później nasłuchiwałam najmniejszego

ruchu na dole, zlękniona, że Ben może się pojawić w każdej chwili z aspiryną i szklanką wody. Ale dość już przeczytałam. Pamiętnik powiedział mi, kim jestem, jak do tego doszło, co mam, a co straciłam. I że nie wszystko straciłam. Że moja pamięć wraca, choć powoli. Doktor Nash rzekł tak w dniu, gdy patrzyłam, jak czyta mój pamiętnik. „Pamięta pani mnóstwo rzeczy, Christine. Nie ma powodu, żeby ten proces miał ustać”. Pamiętnik natomiast mi powiedział, że potrącenie przez samochód to kłamstwo, że gdzieś, gdzieś bardzo głęboko pamiętam, co się ze mną działo w noc, gdy straciłam pamięć. Że nie miał z tym nic wspólnego samochód ani oblodzona droga, tylko szampan i kwiaty, i pukanie do drzwi pokoju hotelowego. Znam już nawet imię. Osoba, którą spodziewałam się zobaczyć, kiedy otworzyłam oczy dzisiaj rano, nie miała na imię Ben. Ed. Obudziłam się ze świadomością, że obok mnie leży ktoś o imieniu Ed. Wtedy nie wiedziałam, kim on jest, ten Ed. Pomyślałam chyba, że nikim, że to imię zmyśliłam, wyciągnęłam ot tak, znikąd. Albo ewentualnie że to jakiś dawny kochanek, jednorazowa przygoda, którą nie do końca zapomniałam. Ale teraz przeczytałam pamiętnik. Dowiedziałam się, że napadnięto mnie w pokoju hotelowym. Więc wiem, kim jest ten Ed. To człowiek, który tamtego wieczoru czekał po drugiej stronie drzwi. Człowiek, który mnie zaatakował. Człowiek, który ukradł mi życie. Tego wieczoru sprawdziłam męża. Nie chciałam tego, nawet nie planowałam, ale cały dzień się zamartwiałam. Dlaczego mnie okłamał? Dlaczego? I czy okłamuje mnie codziennie? Czy podaje mi tylko jedną wersję przeszłości czy kilka? Pomyślałam, że muszę mu ufać. Nie mam nikogo innego. Jedliśmy jagnięcinę. Tanią sztukę, tłustą i przesuszoną. Przepychałam ten sam kęs po talerzu, maczając go w sosie, podnosząc do ust, odkładając.

— Jak to się stało, że jestem taka? — spytałam. Próbowałam przywołać wizję pokoju hotelowego, lecz pozostała ulotna, nieosiągalna. Po części się z tego cieszyłam. Ben podniósł wzrok znad swojego talerza z oczyma szeroko otwartymi. — Christine — powiedział — kochanie. Ja nie... — Proszę — przerwałam mu. — Muszę wiedzieć. Odłożył nóż i widelec. — Doskonale — rzucił. — Chcę, żebyś mi wszystko powiedział. Wszystko. Spojrzał na mnie, mrużąc oczy. — Jesteś pewna? — Tak. — Zawahałam się, nagle jednak postanowiłam to powiedzieć: — Niektórzy ludzie uznaliby, że lepiej mi nie mówić wszystkich szczegółów. Zwłaszcza jeśli wyprowadzają mnie z równowagi. Ale ja tak nie uważam. Myślę, że powinieneś powiedzieć mi wszystko, tak żebym mogła zdecydować sama, co czuję. Rozumiesz? — Chris, o czym ty mówisz? Odwróciłam wzrok. Moje oczy spoczęły na fotografii nas dwojga stojącej na kredensie. — Nie wiem — odparłam. — Wiem, że nie zawsze taka byłam. A teraz jestem. Więc coś musiało się zdarzyć. Coś złego. Mówię tylko, że o tym wiem. Wiem, że to musiało być coś straszliwego. Ale i tak chcę o tym wiedzieć. Muszę wiedzieć, co to było. Co mi się stało. Nie okłamuj mnie, Ben. Proszę. Sięgnął przez stół po moją rękę. — Kochanie, w życiu bym cię nie okłamał. I wtedy zaczął mówić. — Był grudzień. Drogi oblodzone...

— Słuchałam z rosnącym przerażeniem, ponieważ opowiadał mi o wypadku samochodowym. Kiedy skończył, wziął nóż i widelec i z powrotem zabrał się za jedzenie. — Jesteś pewien? — spytałam. — Jesteś pewien, że to był wypadek? Westchnął. — A czemu pytasz? Próbowałam wykalkulować, ile mu wyznać. Nie chciałam ujawniać, że znowu piszę, prowadząc pamiętnik, ale chciałam być jak najbardziej szczera. — Dzisiaj miałam dziwne uczucie — powiedziałam. — Niemal jak wspomnienie. Odniosłam wrażenie, że to miało coś wspólnego z moim obecnym stanem. — Jakie odczucie? — Nie wiem. — Wspomnienie? — Tak jakby. — Cóż. A pamiętałaś jakieś konkretne rzeczy związane z tym, co się stało? Pomyślałam o pokoju hotelowym, o świecach i kwiatach. Czułam, że nie pochodziły od Bena, że nie na niego czekałam w tamtym pokoju. Przypomniałam też sobie, że nie mogłam oddychać. — Jakiego rodzaju? — spytałam. — No, jakieś szczegóły. Markę samochodu, który cię potrącił? Może nawet kolor? Czy widziałaś, kto go prowadził? Chciałam na niego nakrzyczeć. „Dlaczego mam wierzyć, że potrącił mnie samochód?” Czy ta historia naprawdę jest łatwiejsza niż to, co się rzeczywiście wydarzyło? Może łatwiejsza do wysłuchania, pomyślałam, albo łatwiejsza do opowiadania? Zastanawiałam się, co by zrobił, gdybym odrzekła: „Nie. Nie pamiętam nawet, że w ogóle

potrącił mnie samochód. Pamiętam, że w pokoju hotelowym czekałam na kogoś, kto nie był tobą”. — Nie — odparłam. — W zasadzie nie. To było raczej ogólne wrażenie. — Ogólne wrażenie? Co rozumiesz pod pojęciem ogólnego wrażenia? Podniósł głos, teraz sprawiał wrażenie rozgniewanego. Nie byłam już pewna, czy chcę kontynuować tę rozmowę. — Nic. Nic konkretnego. Takie dziwne uczucie po prostu, jakby działo się coś naprawdę złego, i ból. Ale nie pamiętam żadnych szczegółów. Chyba się odprężył. — To pewnie nic takiego — orzekł. — Umysł płata ci figle. Staraj się to ignorować. Ignorować? Jak może mnie prosić o coś takiego? Czy przerażała go myśl, że przypominam sobie prawdę? To przypuszczalnie możliwe. Już mi dzisiaj powiedział, że potrącił mnie samochód. Zapewne nie cieszy go perspektywa, że zostanie zdemaskowany jako kłamca choćby do końca tego jednego dnia, póki zachowam o tym pamięć. Zwłaszcza jeśli kłamie dla mojego dobra. Zaczynam rozumieć, że wersja z potrąceniem przez samochód jest łatwiejsza dla nas obojga. Ale jak mam się dowiedzieć, co naprawdę się wydarzyło? I na kogo czekałam w tamtym pokoju? — Dobrze — powiedziałam, no bo co mi pozostało? — Pewnie masz rację. — Wróciliśmy do jagnięciny, już zimnej. Nagle naszła mnie kolejna myśl. Straszliwa, bezwzględna. A jeśli to prawda? Jeśli zostałam potrącona przez samochód? Jeśli mój umysł zmyślił pokój hotelowy i napaść? To wszystko może być zmyśleniem. Wyobrażeniem, nie wspomnieniem. Czy wchodzi w rachubę taka wersja, że niezdolna pojąć prostego faktu, jakim był wypadek na oblodzonej drodze, wymyśliłam to wszystko?

Jeśli tak, to moja pamięć nie działa. Niczego nie odzyskuję. Wcale mi się nie poprawia, tylko po prostu popadam w szaleństwo. Znalazłam swoją torbę i opróżniłam ją nad łóżkiem. Wyleciały z niej różne rzeczy. Portmonetka, kalendarzyk, szminka, puderniczka, chusteczki. Komórka, a potem kolejna. Paczka miętówek. Kilka monet. Żółta karteczka. Siadłam na łóżku, przeszukując te drobiazgi. Wyjęłam najpierw kalendarzyk, pomyślałam, że mam szczęście, gdy zobaczyłam nazwisko doktora Nasha wypisane czarnym atramentem na końcu, po czym dostrzegłam, że wypisany pod nazwiskiem numer jest opatrzony wyrazem „Praca”. Była niedziela. Nie będzie go w pracy. Jeden brzeg żółtej karteczki pokrywał klej, do tego paska przylgnęły śmieci i włoski, lecz poza tym nic na niej nie znalazłam. Zaczynałam się zastanawiać, dlaczego na miłość boską zakładałam choćby przez chwilę, że doktor Nash dał mi swój numer domowy, gdy przypomniałam sobie jego słowa: „Proszę dzwonić, kiedy poczuje się pani zdezorientowana”. Znalazłam to, po czym podniosłam oba telefony. Nie mogłam sobie przypomnieć, który dostałam od doktora Nasha. Szybko sprawdziłam większy i stwierdziłam, że wszystkie rozmowy, przychodzące i wychodzące, są z Benem. Drugi — ten z klapką — był prawie nieużywany. Po co by doktor Nash mi go dawał, jeśli nie na taką okoliczność? Jak się teraz czuję, jeśli nie zdezorientowana? Otworzyłam telefon i wybrałam jego numer, po czym wcisnęłam „Połącz”. Po chwily ciszy usłyszałam brzęczenie, a wreszcie głos: — Słucham? — powiedział mężczyzna zaspany chyba, chociaż nie było późno. — Kto mówi? — Doktorze Nash — wyszeptałam. Słyszałam Bena na dole, tam, gdzie go zostawiłam, oglądał jakiś talent show w telewizji. Śpiew, śmiech, wszystko okraszone wybuchami

oklasków. — Mówi Christine. Cisza. Przerwa na przystosowanie się do zmiany sytuacji. — Ach. Jasne. Jak... Wyczułam niespodziewany przypływ rozczarowania. Chyba się nie ucieszył, że dzwonię. — Przepraszam — powiedziałam. — Wzięłam pański numer z okładki pamiętnika. — Oczywiście, oczywiście. Co u pani? — Milczałam. — Wszystko w porządku? — Przepraszam. — Słowa wypłynęły ze mnie jedno po drugim. — Muszę się z panem zobaczyć. Teraz. Albo jutro. Tak. Jutro. Coś mi się przypomniało. Ostatniej nocy. Zapisałam to. Pokój hotelowy. Ktoś zapukał do drzwi. Nie mogłam oddychać... Doktorze Nash? — Christine, spokojnie. Co się stało? Zaczerpnęłam powietrza. — Coś mi się przypomniało. Jestem pewna, że coś związanego z faktem, że nie mogę sobie nic przypomnieć. Ale to nie ma sensu. Ben mówi, że potrącił mnie samochód. Usłyszałam ruch, jakby zmieniał pozycję, i drugi głos. Kobiety. — To nic takiego — rzekł spokojnie, po czym wyszeptał coś, czego nie słyszałam dokładnie. — Doktorze? — odezwałam się. — Doktorze? Czy potrącił mnie samochód? — W tej chwili w zasadzie nie mogę rozmawiać — odparł i znowu usłyszałam głos kobiety, już głośniejszy, narzekający. Poczułam, jak coś się we mnie budzi. Gniew. Albo panika. — Proszę! — powiedziałam gwałtownie. Najpierw cisza, a potem znowu jego głos, teraz już nieustępliwy. — Przykro mi. Jestem zajęty. Zapisała to pani? Nie odpowiedziałam. Zajęty. Pomyślałam o nim i o jego dziewczynie, zastanowiłam się, co takiego im przerwałam. — Czy to, co sobie pani przypomniała — odezwał się znowu — zapisała pani w pamiętniku?

Proszę sprawdzić dokładnie. — Dobrze. Ale... Przerwał mi. — Porozmawiamy jutro. Zadzwonię do pani pod ten numer. Obiecuję. Ulga zmieszana z czymś jeszcze. Czymś nieoczekiwanym. Trudnym do określenia. Szczęściem? Radością? Nie. To było coś innego. Po części niepokój, po części pewność wypełniona lekkim dreszczem oczekiwanej przyjemności. Ciągle to czuję, kiedy piszę, godzinę później mniej więcej, lecz teraz wiem, co to jest. Nie wiem, czy kiedykolwiek wcześniej to czułam. Przewidywanie. Ale przewidywanie czego? Że on mi powie to, co muszę wiedzieć? Że potwierdzi, że powoli odzyskuję wspomnienia i moje leczenie przynosi efekty? Czy czegoś jeszcze? Myślę, jak musiałam się poczuć, kiedy mnie dotknął na parkingu, co musiałam pomyśleć, żeby nie odebrać telefonu od męża. Może prawda jest prostsza. Nie mogę się doczekać, aż z nim porozmawiam. — Dobrze — powiedziałam, gdy obiecał, że zadzwoni. — Dobrze. Proszę. — Już się zdążył rozłączyć. Pomyślałam o kobiecym głosie, zdałam sobie sprawę, że byli w łóżku. Odpędziłam tę myśl. Zastanawianie się nad tym naprawdę świadczyłoby o szaleństwie. Poniedziałek, 19 listopada W knajpce panował tłok. Należała do sieci. Wszystko było zielone albo brązowe i jednorazowego użytku, chociaż — jeśli wierzyć plakatom porozwieszanym na obitych wykładziną ścianach — przyjazne dla środowiska. Wypiłam kawę z papierowego kubka, zniechęcająco wielkiego, podczas gdy doktor Nash usadowił się w fotelu naprzeciwko tego, w którym utonęłam ja.

Po raz pierwszy miałam okazję przyjrzeć mu się należycie; a w każdym razie dzisiaj, co na jedno wychodzi. Zadzwonił — na telefon rozkładany — niedługo po tym, jak posprzątałam po swoim śniadaniu, a jakąś godzinę później, kiedy już przeczytałam większość pamiętnika, przyjechał po mnie. W drodze do kawiarni wyglądałam przez okno. Czułam się skołowana. Rozpaczliwie. Kiedy się obudziłam dzisiaj rano — chociaż nie do końca byłam pewna, jak się nazywam — wiedziałam zarówno o swojej dorosłości, jak i o macierzyństwie, chociaż nie miałam najmniejszego pojęcia, że jestem w średnim wieku, a mój syn nie żyje. Aż do tej chwili mój dzień był bezwzględnie dezorientujący, wstrząs po wstrząsie — lustro w łazience, album z pamiątkami, a później ten pamiętnik — jego kulminację zaś stanowiła refleksja, że nie ufam swojemu mężowi. Nie chciałam już niczemu się przyglądać uważnie. Teraz jednak zobaczyłam, że doktor Nash jest młodszy, niż sądziłam. Zapisałam, że nie musi się przejmować pilnowaniem diety, tymczasem przekonałam się, że nie oznacza to takiej chudości, jaką sobie wyobrażałam. Był solidnej postury podkreślonej przez za dużą marynarkę, która zwisała mu z ramion i z której czasami wysuwały się zadziwiająco włochate przedramiona. — Jak się pani dziś czuje? — spytał, kiedy się już usadowił. Wzruszyłam ramionami. — Nie jestem pewna. Raczej zdezorientowana. Kiwnął głową. — Słucham. Odsunęłam ciastko, które mi przyniósł, chociaż nie prosiłam o nie. — No więc po przebudzeniu poniekąd wiedziałam, że jestem dorosła. Nie zdawałam sobie sprawy, że jestem mężatką, ale i nie do końca zaskoczyła mnie obecność w łóżku drugiej osoby.

— To świetnie, niemniej... Przerwałam mu. — Wczoraj zapisałam, że obudziłam się i wiedziałam, że mam męża... — Czyli nadal prowadzi pani pamiętnik? — spytał, a ja kiwnęłam głową. — Przyniosła go pani dzisiaj? Przyniosłam. Miałam w torbie. Ale zanotowałam w nim rzeczy, których nie chciałam mu dawać do czytania, nie chciałam dawać nikomu. Osobiste. Moja historia. Jedyna historia, jaką mam. To, co zapisałam o nim. — Zapomniałam — skłamałam. Nie umiałam określić, czy zareagował rozczarowaniem. — OK. To nie ma znaczenia. Rozumiem, jakie musi być frustrujące, że jednego dnia coś pani pamięta, a następnego tego wspomnienia znowu nie ma. Jednak to i tak postęp. Ogólnie zapamiętuje pani więcej niż kiedyś. Zastanawiałam się, czy to, co powiedział, nadal jest prawdą. W kilku pierwszych wpisach do pamiętnika zanotowałam wspomnienia z dzieciństwa, rodziców, imprezy z najlepszą przyjaciółką. Widziałam swojego męża, kiedy był młody i zakochany pierwszą miłością, widziałam siebie piszącą powieść. Ale od tego czasu? Ostatnio widywałam tylko utraconego syna i napad, który doprowadził mnie do obecnego stanu. Sprawy, o których można by powiedzieć, że wręcz lepiej byłoby dla mnie, bym o nich zapomniała. — Powiedziała pani, że martwiła się z powodu Bena. Co on mówi na temat przyczyn pani amnezji? Przełknęłam ślinę. To, co zapisałam wczoraj, wydawało się dalekie, usunięte. Niemal fikcyjne. Wypadek samochodowy. Napad w pokoju hotelowym. Żadna z tych rzeczy nie wydawała się powiązana ze mną. Nie miałam jednak wyjścia, musiałam wierzyć, że napisałam

prawdę. Że Ben mnie rzeczywiście okłamał co do przyczyn mojego obecnego stanu. — Słucham dalej... — zachęcił mnie doktor Nash. Powiedziałam mu, co zapisałam, zaczynając od historii Bena o wypadku, a kończąc na moim wspomnieniu z pokoju hotelowego, chociaż nie napomknęłam ani o tym, że uprawialiśmy seks, gdy przypomniał mi się hotel, ani o romansie — kwiaty, świece i szampan — który wyszedł na jaw. Mówiąc, przyglądałam mu się. Od czasu do czasu rzucał cichą zachętę, a w pewnym momencie nawet podrapał się po brodzie i zmrużył oczy, chociaż wyraz jego twarzy bardziej kojarzył się z namysłem niż z zaskoczeniem. — Pan to wszystko wiedział, prawda? — spytałam, kiedy moja relacja dobiegła końca. — Już pan wszystko wiedział? Odstawił swój napój. — Nie do końca. Wiedziałem, że nie wypadek samochodowy spowodował pani problemy, chociaż odkąd przeczytałem któregoś dnia pamiętnik, wiem już, że Ben tak pani mówi. Wiedziałem też, że zatrzymała się pani w hotelu na noc swojego... swojego... na tę noc, kiedy straciła pani pamięć. Ale pozostałe wspomniane przez panią szczegóły są dla mnie nowe. I o ile wiem, po raz pierwszy w zasadzie przypomniała pani sobie coś sama. To dobre wieści, Christine. Dobre wieści? Jego zdaniem powinnam się cieszyć? — Więc to prawda? — spytałam. — To nie był wypadek samochodowy? Milczał chwilę. — Nie — rzekł wreszcie. — Nie był. — Dlaczego więc mi pan nie powiedział, że Ben kłamie? Kiedy przeczytał pan mój pamiętnik? Dlaczego nie powiedział mi pan prawdy?

— Bo Ben na pewno ma swoje powody. I gdybym pani powiedział, że on kłamie, byłoby to nie w porządku. W każdym razie wtedy. — Czyli pan też mnie okłamał? — Nie — odparł. — Nigdy pani nie okłamałem. Nigdy pani nie powiedziałem, że to był wypadek samochodowy. Pomyślałam o tym, co przeczytałam dzisiaj rano. — Ale tamtego dnia — podjęłam — w pańskim gabinecie. Rozmawialiśmy o... Pokręcił głową. — Ja nie mówiłem o wypadku. Pani mówiła, że Ben opowiedział, jak do tego doszło, więc pomyślałem, że zna pani prawdę. Wtedy jeszcze nie czytałem pani pamiętnika, proszę nie zapominać. Musieliśmy się nieźle pogubić... Pojmowałam, jak do tego doszło. Oboje krążyliśmy wokół kwestii, których nie chcieliśmy nazwać po imieniu. — No to co się naprawdę stało? — spytałam. — W tym pokoju hotelowym. Co ja tam robiłam? — Nie wiem wszystkiego. — Więc niech mi pan powie, co wie. — Te słowa wyrzuciłam gniewnie, lecz już nie mogłam ich cofnąć. Patrzyłam, jak strząsa nieistniejące okruszki ze spodni. — Na pewno chce pani wiedzieć? — spytał. Poczułam się, jakby mi dawał ostatnią szansę. „Jeszcze ciągle możesz odejść — zdawał się mówić. — Możesz dalej żyć, nie wiedząc tego, co ci powiem”. Mylił się. Nie mogłam. Bez prawdy żyję połową życia, a i to najwyżej. — Tak — odrzekłam.

Mówił powoli, głos mu cichł. Zaczynał zdania i porzucał je po kilku słowach. Historia rozwijała się spiralnie, jakby krążyła wokół czegoś okropnego, czego lepiej nie wypowiadać na głos. Co ośmieszyłoby jałowe pogawędki, do których zapewne knajpka jest bardziej przyzwyczajona. — To prawda. Została pani napadnięta. To był... — przerwał. — No, to było dość fatalne. Znaleziono panią błąkającą się po ulicy. Oszołomioną. Nie miała pani przy sobie żadnych dokumentów i nie pamiętała, kim jest ani co się stało. Miała pani obrażenia głowy. Policja początkowo uważała, że została pani napadnięta. — Kolejna pauza. — Znaleziono panią owiniętą w koc pokryty krwią. Poczułam, jak robi mi się zimno. — Kto mnie znalazł? — spytałam. — Nie jestem pewien. — Ben? — Nie. Nie Ben, nie. Ktoś obcy. Ktokolwiek to był, uspokoił panią. Wezwał karetkę. Odwieziono panią do szpitala oczywiście. Doszło do jakiegoś wylewu wewnętrznego i wymagała pani natychmiastowej operacji. — A jak się dowiedzieli, kim jestem? Przez jeden straszliwy moment myślałam, że może nigdy nie odkryto mojej tożsamości. Może wszystko, całą historię, nawet moje nazwisko, wymyślono w dniu, kiedy zostałam znaleziona. Nawet Adama. — To nie było trudne — odrzekł doktor Nash. — Zameldowała się pani w hotelu pod własnym nazwiskiem. A Ben już wcześniej się skontaktował z policją, zgłaszając pani zaginięcie. Jeszcze zanim panią znaleziono. Pomyślałam o mężczyźnie, który zapukał do drzwi tamtego pokoju, o mężczyźnie, na którego

czekałam. — Ben nie wiedział, gdzie jestem? — Nie. Najwyraźniej nie miał pojęcia. — Ani z kim jestem? Kto mi to zrobił? — Nie — odparł. — Nikogo nigdy nie aresztowano. Dowodów, które stanowiłyby punkt zaczepienia, było bardzo mało, a pani oczywiście nie mogła pomóc policji. Przyjęto, że ktokolwiek panią zaatakował, zabrał wszystko z pokoju hotelowego, po czym uciekł. Nie widziano nikogo wchodzącego ani wychodzącego. W hotelu tamtego wieczoru był duży ruch, w jednym z pokojów odbywała się uroczystość, kręciło się mnóstwo ludzi. Przez jakiś czas po napaści pewnie była pani nieprzytomna. W środku nocy zeszła pani na dół i opuściła hotel. Nikt tego nie widział. Westchnęłam. Zrozumiałam, że policja już przed wielu laty zamknęła sprawę. Dla wszystkich prócz mnie — nawet dla Bena — to były stare dzieje. Nigdy się nie dowiem, kto mi to zrobił ani dlaczego. Jeżeli sobie nie przypomnę. — Co się stało później? — spytałam. — Po tym jak zabrano mnie do szpitala? — Przeprowadzono udaną operację, niemniej pozostały skutki uboczne. Po operacji pojawiły się problemy z ustabilizowaniem pani stanu. Zwłaszcza z ciśnieniem. — Przerwał na chwilę. — Na jakiś czas zapadła pani w śpiączkę. — W śpiączkę? — Tak. Na dwoje babka wróżyła, ale cóż, miała pani szczęście. Trafiła pani we właściwe miejsce i leczono panią wszelkimi dostępnymi środkami. Odzyskała pani przytomność. I wtedy stało się oczywiste, że straciła pani pamięć. Z początku uważano, że to raczej przejściowe. Połączenie urazów głowy i anoksji. To było zrozumiałe założenie... — Chwileczkę — wtrąciłam. — Anoksji? — wydukałam.

— Przepraszam. Niedotlenienia. Zakręciło mi się w głowie. Wszystko zaczęło się kurczyć i deformować, jakby stawało się mniejsze albo ja większa. Usłyszałam swój głos: — Niedotlenienie? — Tak. Miała pani objawy poważnego niedotlenienia tkanek mózgowych. Podobne występuje przy zatruciu tlenkiem węgla, z tym że na to nie było żadnych dowodów, albo przy zadzierzgnięciu. Na pani szyi znaleziono ślady wskazujące na to ostatnie. Ale najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie jest takie, że o mało się pani nie utopiła. — Przerwał, a ja chłonęłam to, co mówił. — Pamięta pani, żeby się topiła? Zamknęłam oczy. Widziałam tylko bilecik na poduszce, a na nim słowa „Kocham Cię”. Pokręciłam głową. — Wróciła pani do zdrowia, ale stan pani pamięci się nie poprawił. Leżała pani w szpitalu kilka tygodni. Najpierw na oddziale intensywnej terapii, później na internie. Kiedy można już było panią transportować, przewieziono panią do Londynu. Przewieziono do Londynu. Oczywiście. Znaleziono mnie nieopodal hotelu. Musiałam być daleko od domu. Spytałam, gdzie byłam. — W Brighton — odrzekł. — Ma pani jakieś pojęcie, dlaczego się pani tam znalazła? Kojarzy pani jakieś powiązania z tym rejonem? Próbowałam pomyśleć o wakacjach, lecz nic się nie pojawiło. — Nie — odparłam. — Żadnych. W każdym razie ja o żadnych nie wiem. — Kiedyś przydałoby się tam pojechać. Zobaczyć, czy pani coś sobie przypomina. Poczułam, jak robi mi się zimno. Pokręciłam głową. — Dobrze — powiedział. — No, oczywiście z wielu powodów mogła pani tam trafić. Tak. Ale tylko jeden wiązał się z migocącymi świecami i bukietami róż, nie obejmował

natomiast mojego męża. — Oczywiście. — Zastanawiałam się, czy któreś z nas użyje w końcu słowa „romans” i jak Ben musiał się poczuć, kiedy zrozumiał, gdzie byłam i dlaczego. Wtedy mnie olśniło. Pojęłam, dlaczego Ben nie podawał mi prawdziwych przyczyn amnezji. Dlaczego miałby mi przypominać, że kiedyś, aczkolwiek na krótko, wybrałam kogoś innego niż on? Przebiegł mnie dreszcz. Wolałam kogoś innego niż mąż i proszę, jaką cenę musiałam za to zapłacić. — Co się stało później? — spytałam. — Wprowadziłam się z powrotem do Bena? Pokręcił głową. — Nie, nie. Nadal była pani chora. Musiała pani zostać w szpitalu. — Jak długo? — Najpierw położono panią na oddziale ogólnym. Na kilka miesięcy. — A potem? — Potem panią przeniesiono. — Zawahał się. Już chciałam poprosić, żeby kontynuował, aż wreszcie dodał: — Na oddział psychiatryczny. To słowo mną wstrząsnęło. — Na oddział psychiatryczny? — Wyobraziłam sobie straszliwe miejsce pełne szaleńców, wyjących, obłąkanych. Nie mogłam wyobrazić sobie tam siebie. — Tak. — Ale dlaczego? Dlaczego na psychiatryczny? Mówił łagodnie, choć jego ton zdradzał rozdrażnienie. Nagle poczułam pewność, że już przez to wszystko przechodziliśmy, może wiele razy, zapewne zanim zaczęłam prowadzić pamiętnik. — Tak było bezpieczniej — odrzekł. — Zdążyła już pani wyzdrowieć fizycznie, problemy z

pamięcią natomiast bardzo się nasiliły. Nie wiedziała pani, kim jest ani gdzie się znajduje. Wykazywała pani objawy paranoi, twierdząc, że lekarze spiskują przeciwko pani. Próbowała pani uciekać. — Zaczekał chwilę. — Coraz trudniej było nad panią zapanować. Przeniesiono panią dla jej bezpieczeństwa, jak również dla bezpieczeństwa innych. — Innych? — Czasami rzucała się pani na ludzi. Próbowałam ogarnąć, jak to musiało wyglądać. Wyobraziłam sobie kogoś, kto budzi się co rano oszołomiony, nie wiedząc, kim jest ani gdzie się znajduje, ani dlaczego trafił do szpitala. W otoczeniu ludzi, którzy wiedzieli o tej osobie więcej niż ona sama. To musiało doprowadzać do szału. Przypomniałam sobie, że rozmawiamy o mnie. — A potem? Nie odpowiedział. Zobaczyłam, że jego wzrok wędruje w górę, gdzieś za mnie, w stronę drzwi, jakby je obserwował, czekał. Ale nikt się nie pojawiał, nie otworzyły się, nikt nie wyszedł ani nie wszedł. Zastanowiłam się, czy może nie marzy mu się ucieczka. — Doktorze Nash — powiedziałam. — Co było później? — Została tam pani przez jakiś czas — odrzekł. Teraz mówił niemal szeptem. Mówił to już kiedyś, pomyślałam, lecz tym razem wie, że to zapiszę i zatrzymam na dłużej. — Jak długo? Nic nie mówił. — Jak długo? — powtórzyłam. Podniósł na mnie wzrok, na twarzy miał smutek i ból. — Siedem lat.

Zapłacił i wyszliśmy. Ja oszołomiona. Nie wiem, co sobie roiłam o miejscu, gdzie w swoim mniemaniu przetrwałam najgorszy okres choroby, ale nie sądziłam, że byłam tam. Nie pośród tego całego bólu. Kiedy szliśmy, doktor Nash odwrócił się do mnie. — Christine, mam pewną sugestię. — Zauważyłam, że mówi swobodnie, jakby mnie pytał o ulubiony smak lodów. Ze swobodą, która mogła być tylko udawana. — Słucham. — Myślę, że dobrze by było odwiedzić oddział, na który panią przyjęto. Na którym spędziła pani cały ten czas. Zareagowałam natychmiast. Automatycznie. — Nie! Dlaczego?! — Doświadcza pani wspomnień — wyjaśnił. — Proszę pomyśleć, co się wydarzyło, gdy odwiedziła pani swój dawny dom. — Kiwnęłam głową. — Przypomniała pani coś sobie. Myślę, że znowu mogłoby się tak stać. Moglibyśmy coś wywołać. — Ale... — Nie musi pani. Proszę jednak posłuchać. Będę szczery. Umówiłem się już z nimi. Z radością panią przyjmą. Nas. W każdej chwili. Muszę tylko zadzwonić, że jesteśmy w drodze. Pojadę z panią. Jeśli się pani zdenerwuje czy poczuje nieswojo, możemy wyjść. Będzie dobrze. Obiecuję. — Myśli pan, że to mi pomoże w wyzdrowieniu? Naprawdę? — Nie wiem. Ale jest taka szansa. — Kiedy? Kiedy chce pan jechać? Przystanął. Zrozumiałam, że samochód, przy którym stoimy, należy do niego. — Dzisiaj — odparł. — Myślę, że powinniśmy jechać dzisiaj. — I potem dodał coś dziwnego:

— Nie mamy czasu do stracenia. Nie musiałam jechać. Doktor Nash nie zmusił mnie do zgody na tę podróż. Chociaż jednak nie pamiętam, żebym to robiła — szczerze mówiąc, w ogóle niewiele pamiętam — musiałam powiedzieć tak. Podróż nie trwała długo, upłynęła nam w milczeniu. Nie mogłam myśleć o niczym. Nie miałam nic do powiedzenia, nic nie czułam. W głowie miałam pustkę. Umysł wydrążony. Wyjęłam z torby pamiętnik — nie przejmując się, że powiedziałam doktorowi Nashowi, że go przy sobie nie mam — i zanotowałam ten ostatni wpis. Chciałam zarejestrować każdy szczegół naszej rozmowy. Zrobiłam to w milczeniu, niemal bez namysłu. Nie rozmawialiśmy, kiedy parkował ani kiedy podążaliśmy sterylnymi korytarzami z ich zapachem stęchłej kawy i świeżej farby. Mijaliśmy ludzi na noszach podłączonych do kroplówek. Ze ścian odłaziły plakaty. Światła pod sufitem migotały i buczały. Myślałam tylko o siedmiu latach, które tu spędziłam. Wydawały mi się całym życiem. Życiem, z którego nic nie pamiętałam. Zatrzymaliśmy się pod dwuskrzydłowymi drzwiami. Oddział Fishera. Doktor Nash wcisnął guzik interkomu na ścianie i powiedział coś do niego. On jest w błędzie, pomyślałam, kiedy drzwi się otwierały. Nie przeżyłam tamtej napaści. Christine Lucas, która otworzyła drzwi pokoju hotelowego, umarła. Kolejne dwuskrzydłowe drzwi. — Dobrze się pani czuje, Christine? — spytał, kiedy pierwsze się za nami zamknęły, odcinając nas od świata. Milczałam. — To oddział o wzmożonym nadzorze. — Nagle dopadło mnie przekonanie, że drzwi za mną zamykają się na zawsze, że już stąd nie wyjdę. Przełknęłam ślinę. — Rozumiem — powiedziałam.

Wewnętrzne drzwi zaczęły się otwierać. Nie wiedziałam, co zobaczę za nimi, nie mogłam uwierzyć, że tu kiedykolwiek byłam. — Gotowa? — spytał. Długi korytarz. Po obu stronach drzwi. Po drodze za szklanymi w nich oknami widziałam sale. W każdej stało łóżko, niektóre pościelone, inne nie, niektóre zajęte, większość nie. — Tutejsi pacjenci cierpią na rozmaite schorzenia — wyjaśniał doktor Nash. — Wielu ma objawy schizoafektywne, ale są też ludzie z chorobą dwubiegunową, zaburzeniami lękowymi, depresją. Zerknęłam w któreś okno. Na łóżku siedziała dziewczyna, naga, wpatrywała się w telewizor. W innej sali mężczyzna siedział w kucki, kołysząc się, obejmując ramionami kolana, jakby się bronił przed zimnem. — Oni są zamknięci? — spytałam. — Tutaj pacjentów trzyma się na podstawie Ustawy o zdrowiu psychicznym. Umieszcza się ich tu przymusowo. Są tutaj dla swojego dobra, ale wbrew swojej woli. — Dla swojego dobra? — Tak. Albo są niebezpieczni dla siebie, albo dla otoczenia. Muszą być izolowani i trzymani pod ścisłym nadzorem. Szliśmy dalej. Jakaś kobieta podniosła na nas spojrzenie, kiedy mijaliśmy jej pokój, i chociaż nawiązałyśmy kontakt wzrokowy, jej oczy pozostały bez wyrazu. Spoliczkowała się tylko, ciągle patrząc na mnie, a kiedy się skrzywiłam, zrobiła to ponownie. Mignął mi obraz — byłam w zoo jako dziecko i patrzyłam, jak tygrys chodzi w tę i z powrotem po klatce — lecz odepchnęłam go i szłam dalej, postanowiwszy, że nie będę patrzeć na boki. — Dlaczego mnie tu przywieziono? — spytałam. — Wcześniej przebywała pani na oddziale ogólnym. W łóżku, jak wszyscy inni. Niektóre

weekendy spędzała pani w domu z Benem. Coraz trudniej jednak było sobie z panią radzić. — Trudniej? — Wychodziła pani z domu i błąkała się. Ben musiał zamykać na klucz drzwi wejściowe. Kilka razy miała pani napad histerii przekonana, że on chce panią skrzywdzić, że jest pani zamykana wbrew swojej woli. Przez jakiś czas wszystko było w porządku, kiedy wracała pani na oddział, ale później tam też zaczęła pani przejawiać podobne zachowania. — Więc musieli mnie zamknąć — powiedziałam. Dotarliśmy do pokoju pielęgniarek. Za biurkiem siedział mężczyzna w uniformie i wprowadzał coś do komputera. Spojrzał na nas i powiedział, że wkrótce dołączy do nas lekarz. Poprosił, żebyśmy usiedli. Przyjrzałam się jego twarzy — haczykowaty nos, w uchu złota wkrętka — w nadziei, że coś wywoła przebłysk znajomości. Nic. Strażnik wydawał się całkowicie obcy. — Tak — podjął doktor Nash. — Zgubiła się pani. Na jakieś cztery i pół godziny. Policja znalazła panią nad kanałem. Ubraną tylko w piżamę i szlafrok. Ben musiał panią odebrać z posterunku. Nie poszłaby pani z żadną pielęgniarką. Nie mieli wyboru. Powiedział, że od razu Ben zaczął kampanię o przeniesienie mnie. — Czuł, że oddział psychiatryczny to dla pani nie najlepsze miejsce. Miał rację, naprawdę. Nie była pani niebezpieczna ani dla siebie, ani dla innych. Możliwe nawet, że życie w otoczeniu osób bardziej od pani chorych pogorszyło pani stan. Ben pisał do lekarzy, do dyrektora szpitala, do pani lekarza rodzinnego. Ale nic nie zdziałał. I nagle otwarto centrum opieki dla pacjentów z nieuleczalnymi uszkodzeniami mózgu. Po jego zaciętej walce uznano, że się pani kwalifikuje do umieszczenia w tej placówce, aczkolwiek problem stanowiły fundusze. Ben musiał się zwolnić z pracy, żeby się panią opiekować, i nie mógł sobie pozwolić

na samodzielne finansowanie pani leczenia, nie przyjmował jednak żadnych odpowiedzi odmownych. Bodajże zagroził, że pójdzie z pani historią do prasy. Odbywały się spotkania i apele, i tak dalej, aż w końcu udało mu się i została pani przyjęta, a państwo zgodziło się płacić za pani pobyt, dopóki będzie pani chora. Przeniesiono tam panią jakieś dziesięć lat temu. Pomyślałam o swoim mężu, próbowałam sobie wyobrazić, jak pisze listy, prowadzi kampanie, grozi. Jakoś ciężko mi było w to uwierzyć. Mężczyzna, którego poznałam dzisiaj rano, wydawał się pokorny, wycofany. Nie tyle słaby, ile uległy. Nie sprawiał wrażenia człowieka, który potrafi robić szum. Przyszło mi do głowy, że nie tylko moja osobowość zmieniła się na skutek moich obrażeń. — Ta placówka była stosunkowo niewielka — podjął doktor Nash. — Kilka pokoi i centrum rehabilitacyjne. Niewielu też miała pensjonariuszy. Mnóstwo ludzi pomagało się panią zajmować. Miała tam pani trochę niezależności. Była bezpieczna. Pani stan się poprawiał. — Ale nie byłam z Benem? — Nie. On mieszkał w domu. Musiał dalej pracować, a nie mógł tego robić, równocześnie się panią opiekując. Zdecydował... Przebłysk pamięci wciągnął mnie nagle w przeszłość. Wszystko było trochę zamazane, spowite mgiełką, a obrazy tak jasne, że niemal chciałam odwrócić wzrok. Zobaczyłam siebie, jak idę tymi samymi korytarzami, prowadzą mnie z powrotem do pokoju, który mgliście kojarzę jako swój. Mam na sobie bambosze, niebieski fartuch wiązany z tyłu. Kobieta ze mną jest czarna, ma na sobie mundur. „Jesteś na miejscu, kochana — mówi. — Popatrz no tylko, kto do ciebie przyszedł!” Uwalnia się od mojej ręki i prowadzi mnie do łóżka. Dokoła niego stoi grupa obcych ludzi, którzy mi się przyglądają. Widzę mężczyznę z ciemnymi włosami i kobietę w berecie, lecz nie mogę rozpoznać ich twarzy.

Chcę powiedzieć, że jestem w niewłaściwym pomieszczeniu. Popełniono pomyłkę. Ale nic nie mówię. Wstaje dziecko — cztero- czy pięcioletni chłopiec. Do tej pory siedział na skraju łóżka. Podchodzi do mnie, biegnie, mówi „Mamusiu” i widzę, że mówi do mnie, i dopiero wtedy pojmuję, kim jest. Adam. Przykucam, mały wpada mi w ramiona, ja go trzymam i całuję w czubek głowy, a później wstaję. „Kim jesteście? — pytam grupę wokół łóżka. — Co tu robicie?” Mężczyzna teraz wygląda na smutnego, kobieta w berecie wstaje i mówi: „Chris. Chrissy. To ja. Wiesz, kim jestem, prawda?”, podchodzi do mnie i widzę, że płacze. „Nie — mówię. — Nie! Wynoście się! Wynoście!” — i odwracam się, żeby stamtąd wyjść, i widzę jeszcze jedną kobietę — stojącą za mną — i nie wiem, kim ona jest ani skąd się tam wzięła, i zaczynam płakać. Zaczynam się osuwać na podłogę, ale to dziecko trzyma mnie za kolana, a ja nie wiem, kim jest, słyszę, że ciągle nazywa mnie mamusią i tak w kółko, w kółko. Mamusiu, mamusiu, mamusiu, a ja nie wiem ani kim jest ten chłopiec, ani dlaczego mnie trzyma... Czyjaś ręka dotknęła mojego ramienia. Wzdrygnęłam się, jakby mnie ukłuła. Głos. — Christine? Nic pani nie jest? Przyszła doktor Wilson. Otworzyłam oczy, rozejrzałam się. Przed nami stała kobieta w białym fartuchu. — Doktorze Nash — powiedziała i uścisnęła mu dłoń, po czym zwróciła się do mnie: — Christine? — Tak. — Miło panią poznać. Jestem Hilary Wilson. — Podałam jej rękę. Była odrobinę starsza ode mnie. Włosy już jej siwiały, półokrągłe okulary zwisały na szyi na złotym łańcuszku. — Co słychać? — Nagle nie wiadomo skąd poczułam pewność, że już ją kiedyś poznałam. Kiwnęła głową w stronę korytarza. — Idziemy?

Jej gabinet był wielki, zastawiony książkami i pudłami, z których wysypywały się papiery. Siadła za biurkiem i wskazała dwa krzesła naprzeciwko. Zajęliśmy je z doktorem Nashem. Obserwowałam, jak lekarka bierze teczkę ze stosu na biurku i otwiera. — No to popatrzmy, moja droga — powiedziała. Obraz doktor Wilson zamarł. Znałam ją. Widziałam jej zdjęcie, kiedy leżałam w skanerze, i chociaż wówczas jej nie rozpoznałam, to teraz tak. Byłam tu już kiedyś. Byłam wiele razy. Siedziałam tu gdzie teraz, na tym krześle albo na takim samym, patrzyłam, jak lekarka robi notatki w dokumentacji, zerkając zza okularów trzymanych delikatnie przy oczach. — Ja panią już poznałam — powiedziałam. — Pamiętam. Doktor Nash obejrzał się na mnie i zaraz na doktor Wilson. — Tak — przyznała. — Owszem, zna mnie pani. Chociaż niezbyt często mnie pani widywała. — Wyjaśniła, że kiedy mnie stąd zabrano, ona od niedawna tu pracowała i z początku nie byłam nawet jej pacjentką. — Niemniej to na pewno szalenie zachęcające. Minęło dużo czasu, odkąd przebywała pani w naszej placówce. — Doktor Nash pochylił się do przodu i powiedział, że może okaże się przydatne, jeśli zobaczę swój tutejszy pokój. Kiwnęła głową i zerknęła do dokumentacji, a po chwili przyznała, że nie wie, który to jest. — Zresztą całkiem możliwe, że się pani przeprowadzała z jednego do drugiego — dodała. — Wielu pacjentów tak robi. Możemy spytać pani męża? Zgodnie z dokumentacją odwiedzał panią z synem niemal codziennie. Dzisiaj rano przeczytałam o Adamie, toteż poczułam teraz przebłysk szczęścia na wspomnienie jego imienia i ulgę, że widziałam trochę z jego dorastania. Mimo to pokręciłam głową. — Nie — powiedziałam. — Wolałabym nie dzwonić do Bena. Doktor Wilson się nie spierała.

— Równie stałym gościem była chyba przyjaciółka o imieniu Claire. Co z nią? Pokręciłam głową. — Nie mamy kontaktu. — Ach. Jaka szkoda. Ale trudno. Mogę pani opowiedzieć, jak w tamtych czasach wyglądało tu życie. — Spojrzała do notatek, a potem złączyła dłonie. — Pani terapię zasadniczo prowadził psychiatra. Poddawano panią seansom hipnozy, choć obawiam się, że wszelkie postępy były nieznaczne i nietrwałe. — Czytała dalej. — Przyjmowała pani niewiele leków. Od czasu do czasu środki uspokajające, chociaż bardziej ze względu na bezsenność, tutaj bywa dość głośno, zapewne pani rozumie. Wspomniałam wycie, które wcześniej sobie wyobraziłam, zastanawiając się, czy kiedyś ja również tak wyłam. — Jaka byłam? — spytałam. — Szczęśliwa? Uśmiechnęła się. — Generalnie owszem. Była pani całkiem lubiana. Chyba zaprzyjaźniła się pani szczególnie z jedną z pielęgniarek. — Jak miała na imię? Przejrzała notatki. — Obawiam się, że nie ma takiej informacji. Dużo czasu spędzała pani, układając pasjansa. — Pasjansa? — To taka zabawa karciana. Może doktor Nash to pani później wyjaśni? — Podniosła wzrok. — Zgodnie z dokumentacją miewała pani ataki agresji. Proszę się nie niepokoić. W takich przypadkach to nic nadzwyczajnego. Ludzie, którzy doznali poważnego urazu głowy, często przejawiają tendencje do agresji, szczególnie jeśli doszło do uszkodzenia części mózgu umożliwiającej samokontrolę. Poza tym pacjenci z taką amnezją jak pani często mają

skłoności do czegoś, co nazywamy konfabulacją. Ponieważ otaczająca ich rzeczywistość wydaje się bez sensu, czują się zmuszeni wymyślać szczegóły. O sobie i o ludziach z otoczenia albo co się im przydarzyło. Uważa się, że to z chęci wypełnienia luk w pamięci. Co poniekąd jest zrozumiałe. Ale często prowadzi do brutalnych zachowań, kiedy fantazja chorego na amnezję zostaje skonfrontowana z rzeczywistością. Życie musiało być dla pani bardzo dezorientujące. Szczególnie kiedy miała pani gości. Gości. Nagle się przestraszyłam, że mogłam uderzyć swojego syna. — Co robiłam? — Czasami atakowała pani kogoś z personelu — odparła. — Ale nie Adama? Mojego syna? — Nie, w pani dokumentacji nic takiego nie ma. — Westchnęłam, nie do końca zaznawszy ulgi. — Mamy kilka kartek swoistego pamiętnika, który pani prowadziła. Czy to by pomogło, gdyby pani na nie zerknęła? Może łatwiej byłoby pani zrozumieć oszołomienie. Wyczułam zagrożenie. Zerknęłam na doktora Nasha, który skinął głową. Lekarka podsunęła mi kartkę niebieskiego papieru, wzięłam ją, z początku zbyt przerażona, by w ogóle na nią spojrzeć. A kiedy spojrzałam, stwierdziłam, że jest pokryta bezładnymi bazgrołami. U góry litery były dobrze uformowane i trzymały się pilnie drukowanych linii biegnących przez stronę, ale im niżej, tym stawały się większe i niestaranniejsze, wysokie na cal, tak że mieściło się ich tylko kilka na stronie. Chociaż byłam przerażona tym, co mogę zobaczyć, zaczęłam czytać. 8.15 — pierwszy wpis. „Obudziłam się. Jest Ben”. Dokładnie pod spodem: „8.17. Ten poprzedni zapis jest nieważny. Napisał go ktoś inny”. I poniżej: „8.20. Obudziłam się TERAZ. Wcześniej nie. Ben tu jest”. Moje oczy pobiegły ku dołowi strony. „9.45. Właśnie się obudziłam. PO RAZ PIERWSZY”.

Po czym kilka linijek dalej: „10.07. TERAZ zdecydowanie się obudziłam. Wszystkie te zapiski to kłamstwo. Obudziłam się W TEJ CHWILI”. Podniosłam wzrok. — Naprawdę ja to napisałam? — Tak. Przez długi czas wyglądało na to, że nieustannie odnosi pani wrażenie, że właśnie się obudziła z bardzo, bardzo głębokiego snu. Proszę spojrzeć. — Doktor Wilson wskazała kartkę przede mną i zaczęła cytować z niej: — „Zasnęłam na zawsze. Zupełnie jakbym UMARŁA. Dopiero co się obudziłam. Znowu widzę, po raz pierwszy”. Najwyraźniej zachęcano panią do zapisywania tego, co czuje, by zaczęła pani zapamiętywać, co się wydarzyło wcześniej, ale chyba nabrała pani przekonania, że wszystkie poprzednie wpisy zostały poczynione przez kogoś innego. Uważała pani, że prowadzi się na niej eksperymenty, więżąc panią wbrew jej woli. Spojrzałam ponownie na kartkę. Całą wypełniały niemal identyczne notatki oznaczone w odstępie kilku minut. Poczułam, jak robi mi się zimno. — Naprawdę było ze mną tak źle? — spytałam. Moje słowa odbiły mi się echem w głowie. — Przez jakiś czas owszem — odparł doktor Nash. — Te notatki wskazują, że zachowywała pani wspomnienia przez ledwie kilka sekund. Niekiedy minutę albo dwie. Ten czas z upływem lat stopniowo się wydłużał. Nie mogłam uwierzyć, że ja to napisałam. Musiał to zrobić ktoś, czyj umysł został całkowicie zniszczony. Wybuchł. Zobaczyłam znowu te słowa. „Zupełnie jakbym umarła”. — Przepraszam — powiedziałam. — Nie mogę... Doktor Wilson wzięła ode mnie kartkę. — Rozumiem, Christine. To przygnębiające i...

Nagle ogarnęła mnie panika. Wstałam, lecz pokój zaczął wirować. — Chcę wyjść — powiedziałam. — To nie ja. To nie mogłam być ja. Ja... ja bym w życiu nikogo nie uderzyła. W życiu. Ja... Doktor Nash też wstał, po nim doktor Wilson. Zrobiła krok do przodu, zderzyła się z biurkiem, papiery pospadały. Na podłogę zsunęło się zdjęcie. — Dobry Boże — powiedziałam, a ona spojrzała w dół, po czym przyklękła i zasłoniła zdjęcie jakąś kartką. Zobaczyłam jednak dość. — To byłam ja? — spytałam i mój głos podniósł się do krzyku. — To byłam ja? Na fotografii widniała głowa młodej kobiety. Włosy miała odgarnięte z twarzy. W pierwszej chwili można było odnieść wrażenie, że to ktoś w masce na Halloween. Jedno oko było otwarte i patrzyło w obiektyw, drugie zamknięte wielkim fioletowym siniakiem, wargi spuchnięte, różowe, poszarpane rankami. Policzki obrzmiałe, co nadawało twarzy groteskowy wyraz. Przyszedł mi na myśl zmiażdżony owoc. Śliwka, zgniła i pękająca. — To byłam ja? — krzyknęłam, chociaż pomimo opuchlizny i zniekształceń wiedziałam, że tak, to ja. Tu pęka moje wspomnienie rozdzielone na dwoje. Jedna część mojej osoby, spokojna, cicha, błoga, patrzyła, jak druga część miota się i wrzeszczy, jak musi ją powstrzymywać doktor Nash i doktor Wilson. Zachowuj się, zdawała się mówić. To wstyd. Ale ta druga była silniejsza. Wzięła górę, stała się mną prawdziwą. Krzyczałam i krzyczałam, i krzyczałam, później odwróciłam się i pobiegłam do wyjścia. Doktor Nash za mną. Otworzyłam gwałtownie drzwi i wypadłam stamtąd, dokąd jednak mogłam iść? Obraz zaryglowanych drzwi. Alarmy. Ścigający mnie mężczyzna. Mój syn, płacze. Robiłam to już, pomyślałam. Wszystko to już wcześniej robiłam. Moje wspomnienie gaśnie.

Musieli mnie jakoś uspokoić, przekonali, żebym poszła z doktorem Nashem. Następne, co pamiętam, to że siedzę w jego samochodzie obok niego, a on prowadzi. Niebo zaciąga się chmurami, ulice są szare, jakby spłaszczone. Nash mówi, lecz nie mogę się skupić. Zupełnie jakby mój umysł się potknął, wpadł w coś innego i teraz nie mogłam nadążyć. Wyglądałam przez okno na ludzi robiących zakupy i wyprowadzających psy, na ludzi z wózkami i rowerami i zastanawiałam się, czy naprawdę pragnę tego — szukania prawdy. Owszem, niechybnie by mi to pomogło w powrocie do zdrowia, ale na ile mogę liczyć? Nie spodziewam się, że kiedykolwiek się obudzę i będę wiedziała wszystko jak zwyczajni ludzie, że będę wiedziała, co robiłam poprzedniego dnia, jakie plany mam na dzień następny, jaka zawiła droga doprowadziła mnie do tego, kim jestem teraz. Mogę mieć najwyżej nadzieję na to, że pewnego dnia spojrzę w lustro i nie doznam całkowitego wstrząsu, będę pamiętać, że wyszłam za mężczyznę o imieniu Ben i straciłam syna o imieniu Adam, nie będę musiała oglądać egzemplarza swojej powieści, by wiedzieć, że jakąś powieść napisałam. Tyle że osiągnięcie nawet tego wydawało się niemożliwe. Pomyślałam o tym, co widziałam na Oddziale Fishera. Widziałam szaleństwo. I ból. Zdruzgotane umysły. Bliżej mi do tego stanu niż do wyzdrowienia. Może najlepiej by jednak było, gdybym się nauczyła żyć w swoim obecnym stanie. Mogłam powiedzieć doktorowi Nashowi, że nie chcę go już więcej widzieć, mogłam spalić swój pamiętnik, zakopać prawdy, które poznałam do tej pory, ukryć je tak gruntownie jak te, których nie poznałam. Będę uciekać od swojej przeszłości, ale nie będę żałować — już za kilka godzin nie będę nawet wiedziała, że kiedykolwiek istniał jakiś mój lekarz czy pamiętnik — i wtedy będę żyła zwyczajnie. Jeden dzień po drugim, niepowiązane. Owszem, od czasu do czasu pojawi się wspomnienie o Adamie. Będę miała dzień smutku i bólu, przypomnę sobie, co straciłam, lecz to nie potrwa długo. Szybko zasnę i po cichu zapomnę. Jakie to byłoby łatwe, pomyślałam. O wiele łatwiejsze.

Pomyślałam o zdjęciu, które widziałam. Ten obraz się we mnie wyrył. „Kto mi to zrobił? Dlaczego?” Wróciło wspomnienie z pokojem hotelowym. Ciągle było tuż pod powierzchnią, na wyciągnięcie ręki. Przeczytałam dzisiaj rano, że mam powody przypuszczać, iż miałam romans, teraz natomiast zrozumiałam, że — nawet jeśli to była prawda — nie wiem z kim. Dysponowałam tylko imieniem, które sobie przypomniałam po przebudzeniu kilka dni temu, ale bez obietnicy, że kiedykolwiek przypomnę sobie więcej, choćbym bardzo chciała. Doktor Nash ciągle mówił. Nie miałam pojęcia o czym. Przerwałam mu. — Polepsza mi się? Przez jedno uderzenie serca myślałam, że Nash nie ma odpowiedzi, lecz w końcu rzekł: — A tak pani myśli? Tak myślę? Nie miałam pojęcia. — Nie wiem. Tak. Chyba tak. Czasami przypominam sobie coś z przeszłości. Miewam przebłyski pamięci. Pojawiają się, kiedy czytam swój pamiętnik. Wydają się prawdziwe. Pamiętam Claire. Adama. Moją mamę. Ale oni są jak nici, których nie umiem utrzymać. Balony, które unoszą się w niebo, zanim zdołam je złapać. Nie pamiętam swojego ślubu. Nie pamiętam pierwszych kroków Adama, jego pierwszego słowa. Nie pamiętam, jak zaczynał szkołę ani jak ją kończył. Nic. Nie wiem nawet, czy przy tym byłam. Może Ben uznał, że nie ma sensu mnie tam zabierać. — Westchnęłam. — Nie pamiętam nawet, jak się dowiedziałam o jego śmierci. Ani jego pogrzebu. — Zaczęłam płakać. — Czuję się, jakbym traciła zmysły. Czasami myślę nawet, że on żyje. Da pan wiarę? Czasami myślę, że Ben mnie okłamuje w tej sprawie tak samo jak we wszystkim innym. — We wszystkim innym? — No tak, okłamuje mnie, jeśli chodzi o powieść, napaść, powód utraty pamięci... We wszystkim mnie okłamuje.

— Jak pani sądzi, dlaczego miałby to robić? Przyszła mi do głowy pewna myśl. — Bo miałam romans? Bo nie dochowałam mu wierności? — Christine — powiedział — to mało prawdopodobne, nie uważa pani? Zamilkłam. Miał oczywiście rację. W głębi duszy nie wierzyłam, że kłamstwa Bena są przedłużającą się zemstą za coś, co się wydarzyło przed wielu, wielu laty. Wyjaśnienie pewnie jest bardziej prozaiczne. — Myślę, że się pani polepsza — odezwał się doktor Nash. — Przypomina pani sobie. O wiele częściej, niż kiedyśmy się poznali. Przebłyski pamięci? To to ewidentna oznaka postępu. Oznaczają... Odwróciłam się do niego. — Postępu? Pan to nazywa postępem? — Teraz niemal krzyczałam, gniew wylewał się ze mnie, jakbym go już nie mogła powstrzymać. — Jeśli to jest postęp, to nie wiem, czy go chcę. — Łzy płynęły niepohamowanie. — Nie chcę takiego postępu! Zamknęłam oczy i pogrążyłam się w bólu. Bezradność wydawała się nieco lepsza. Nie czułam się zawstydzona. Doktor Nash mówił do mnie, najpierw żebym się nie denerwowała, że wszystko będzie dobrze, a później żebym się uspokoiła. Zignorowałam go. Nie mogłam się uspokoić i nie chciałam. Zatrzymał samochód. Wyłączył silnik. Otworzyłam oczy. Zjechaliśmy z głównej drogi, przed sobą zobaczyłam park. Przez łzy widziałam grupę chłopców — nastolatków chyba — grających w futbol, na słupkach wisiały stosy kurtek. Zaczęło padać, ale nie przestali grać. Doktor Nash odwrócił się do mnie twarzą. — Christine — powiedział — przepraszam. Chyba dzisiaj popełniłem błąd. Myślałem, że wywołamy kolejne wspomnienia. Myliłem się. W każdym razie nie powinnaś była zobaczyć

tamtego zdjęcia... — Nawet nie wiem, czy to przez zdjęcie — przerwałam mu. Przestałam już łkać, twarz jednak miałam mokrą i czułam, że z nosa mi cieknie strumień śluzu. — Ma pan chusteczkę? — spytałam. Sięgnął przeze mnie i zajrzał do schowka. — Raczej wszystko się zebrało — ciągnęłam. — Oglądanie tych ludzi, wyobrażanie sobie, że ja też taka kiedyś byłam. I tamte notatki. Nie mogę uwierzyć, że ja to pisałam. Nie mogę uwierzyć, że byłam taka chora. Podał mi chusteczkę. — Ale już pani nie jest — powiedział. Wzięłam chusteczkę i wydmuchałam nos. — Może to gorzej — odparłam cicho. — Napisałam, że to zupełnie jakbym była martwa. Ale to? To jest gorsze. To jak umieranie codziennie. Dzień po dniu. Musi mi się polepszyć. Nie wyobrażam sobie, że długo tak wytrzymam. Wiem, że pójdę dzisiaj spać i jutro się obudzę, i znowu nic nie będę wiedziała, i tak samo będzie następnego dnia i następnego, i zawsze. Nie wyobrażam sobie tego. Nie dam rady. To nie jest życie, to wegetacja, przeskakiwanie z jednej chwili do drugiej bez pojęcia o przeszłości i bez planu na przyszłość. Tak pewnie musi wyglądać życie zwierząt. Najgorsze, że nie wiem nawet, czego nie wiem. Może to być mnóstwo rzeczy i tylko czekają, żeby mi zadać cios. Rzeczy, o których nawet jeszcze nie śniłam. Położył dłoń na mojej. Osunęłam się ku niemu, wiedząc, co zrobi, co musi zrobić. I zrobił to. Otworzył ramiona, a ja dałam mu się objąć. — Już dobrze — mówił. — Już dobrze. Poczułam jego pierś pod swoim policzkiem i westchnęłam, wdychając jego zapach, zapach

świeżego prania i delikatny czegoś innego. Słodyczy i seksu. Jego ręka spoczywała na moich plecach, poczułam, jak się porusza, jak dotyka moich włosów, głowy, najpierw lekko, potem mocniej, kiedy znowu się rozpłakałam. — Wszystko będzie dobrze — wyszeptał, a ja zamknęłam oczy. — Chcę tylko przypomnieć sobie, co się stało — powiedziałam — tej nocy, kiedy mnie napadnięto. Wydaje mi się, że gdybym zdołała sobie przypomnieć to, przypomniałabym sobie wszystko. — Nie ma pewności, że tak by się stało — powiedział łagodnie. — Nic... — Ale ja tak myślę — odparłam. — Wiem to, skądś to wiem. Ścisnął mnie. Delikatnie, tak delikatnie, że ledwie zauważalnie. Poczułam jego twarde ciało przytulone do mojego i westchnęłam głęboko, a kiedy to zrobiłam, przypomniało mi się, jak ktoś mnie tak trzymał przy innej okazji. Wspomnienie. Oczy mam zamknięte, tak samo jak teraz, a moje ciało jest przyciskane do drugiego ciała, chociaż inaczej. Nie chcę, żeby ten mężczyzna mnie trzymał. Zadaje mi ból. Walczę, próbuję się uwolnić, ale on jest silny i przyciąga mnie do siebie. Mówi. „Suko — mówi. — Dziwko”. I chociaż chcę się z nim spierać, nie robię tego. Moja twarz jest wciśnięta w jego koszulę i tak jak z doktorem Nashem, płaczę, krzyczę. Otwieram oczy i widzę niebieskie płótno jego koszuli, drzwi, toaletkę z trzema lustrami i powyżej grafikę — namalowanego ptaka. Widzę jego ramię, silne, umięśnione, żyłę biegnącą przez całą jego długość. „Puść mnie!” — mówię i nagle wiruję, i padam albo podłoga podnosi się ku mnie, nie mam pojęcia. On chwyta mnie za włosy i ciągnie do drzwi. Wykręcam głowę, by zobaczyć jego twarz. Tu znowu pamięć mnie zawodzi. Chociaż pamiętam, że patrzę w jego twarz, nie mogę sobie przypomnieć, co widzę. Twarz jest pozbawiona cech, pusta. Jakbym nie była w stanie sobie poradzić z tą próżnią, mój umysł krąży po twarzach, które znam, bada absurdalne

niemożliwości. Widzę doktora Nasha. Doktor Wilson. Recepcjonistę na Oddziale Fishera. Mojego ojca. Bena. Widzę nawet własną twarz, kiedy ze śmiechem podnoszę pięść do ciosu. Proszę, błagam, nie. Ale mój wielotwarzowy napastnik i tak mnie uderza. W ustach czuję smak krwi. Ciągnie mnie po podłodze i nagle jestem w łazience na zimnych kafelkach, czarnobiałych. Podłoga jest wilgotna od pary, łazienka pachnie kwiatem pomarańczy, pamiętam, jak wyglądałam w kąpieli, wiedząc, że mnie upiększy, myśląc, że może wciąż będę w kąpieli, kiedy on przybędzie, a później do mnie dołączy i będziemy się kochać, budząc fale w pienistej wodzie, zalewając podłogę, nasze ubrania, wszystko. Bo wreszcie, po wszystkich tych miesiącach wątpliwości, stało się dla mnie jasne. Kocham tego mężczyznę. Wreszcie to wiem. Kocham go. Uderzam głową o podłogę. Raz, drugi, trzeci. Obraz mi się zamazuje, rozdwaja, potem wraca. W uszach dzwoni, on coś krzyczy, ale nie słyszę co. Odbija się to echem, jakby było ich dwóch, jakby obaj mnie trzymali, obaj wykręcali mi ręce, obaj chwytali garściami moje włosy, klęcząc mi na plecach. Błagam, żeby mnie zostawił, i ja też jestem w dwóch osobach. Przełykam. Krew. Głowa mi leci do tyłu. Panika. Klęczę. Widzę wodę, bąbelki już niknące. Próbuję mówić, lecz nie mogę. Jego ręka zaciska mi gardło, tak że nie mogę oddychać. Lecę do przodu, w dół i w dół, tak szybko, że wydaje mi się, że nigdy się nie zatrzymam, i nagle moja głowa jest w wodzie. Czuję w gardle kwiat pomarańczy. Usłyszałam głos. — Christine! — zawołał. — Christine! Stój! — Otworzyłam oczy. Nie znajdowałam się już w samochodzie, nie wiem czemu. Biegłam. Przez park, jak najszybciej, a za mną biegł doktor Nash. Usiedliśmy na ławce. Betonowej z drewnianymi listewkami. Jednej brakowało, a pozostałe

ugięły się pod naszym ciężarem. Poczułam słońce na karku, zobaczyłam długie cienie na ziemi. Chłopcy grali w piłkę nożną, chociaż mecz musiał się już skończyć. Część odeszła, inni rozmawiali, zniknął stos kurtek, zostawiając pustą bramkę. Doktor Nash spytał, co się stało. — Przypomniałam sobie coś. — Z nocy, kiedy panią napadnięto? — Tak. Skąd pan wie? — Krzyczała pani — odparł. — I ciągle mówiła „Zostaw mnie”. W kółko, bez przerwy. — Zupełnie jakbym tam była — powiedziałam. — Przepraszam. — Niech pani nie przeprasza. Chce mi pani powiedzieć, co widziała? W zasadzie nie chciałam. Jakiś pierwotny instynkt mówił mi, że to wspomnienie najlepiej zachować dla siebie. Ale potrzebowałam jego pomocy, wiedziałam, że mogę mu zaufać. Wyznałam zatem wszystko. Kiedy skończyłam, milczał chwilę, po czym spytał: — Coś jeszcze? — Nie. Nie sądzę. — Nie pamięta pani, jak on wyglądał? Mężczyzna, który panią zaatakował? — Nie. W ogóle tego nie widzę. — A jego imię? — Nie. Nic. — Zawahałam się. — Myśli pan, że pomogłoby, gdybym wiedziała, kto mi to zrobił? Gdybym go zobaczyła? Przypomniała go sobie? — Christine, nie ma żadnych naukowych przesłanek, że przypomnienie ataku coś by pomogło. — Ale może? — Wydaje się, że to jedno z najmocniej tłumionych wspomnień...

— Więc może? Milczał chwilę. — Sugerowałem już wcześniej, że chybaby się przydało, gdyby pani tam wróciła... — Nie — ucięłam. — Nie. Niech pan nawet o tym nie wspomina. — Możemy pojechać razem. Nic się pani nie stanie, obiecuję. Gdyby się tam pani znowu znalazła... w Brighton... — Nie. — ...może by sobie pani przypomniała... — Nie! Proszę! — ...to by pomogło? Opuściłam wzrok na swoje dłonie złożone na kolanach. — Nie mogę tam wrócić — powiedziałam. — Po prostu nie mogę. — Dobrze — westchnął. — Może jeszcze kiedyś o tym porozmawiamy. — Nie — wyszeptałam. — Nie mogę. — OK. OK. Uśmiechnął się, ale chyba był rozczarowany. Bardzo chciałam coś mu dać, żeby ze mnie nie rezygnował. — Doktorze? — Tak? — Któregoś dnia zapisałam, że ktoś do mnie przyszedł. Może to ważne. Nie wiem. Odwrócił się twarzą do mnie. — Proszę mówić. — Nasze kolana się zetknęły. Żadne z nas się nie odsunęło. — Po przebudzeniu jakby wiedziałam, że jestem w łóżku w mężczyzną. Przypomniałam sobie jego imię.

Ale to nie był Ben. Zastanawiałam się, czy to może imię osoby, z którą miałam romans. Tej, która mnie zaatakowała. — To możliwe. Mógłby to być początek odzyskiwania tłumionych wspomnień. Jakie to było imię? Nagle stwierdziłam, że nie chcę mu tego wyznać, w ogóle wypowiedzieć tego na głos. Poczułam, że robiąc to, uczynię imię prawdziwym, przywrócę napastnika do istnienia. Zamknęłam oczy. — Ed — wyszeptałam. — Wyobrażałam sobie, że budzę się obok mężczyzny o imieniu Ed. Cisza. Zdawała się ciągnąć w nieskończoność. — Christine, to moje imię. Ja jestem Ed. Ed Nash. Mój umysł pędził jak szalony. Najpierw pomyślałam, że to on mnie napadł. — Słucham? — spytałam spanikowana. — To moje imię. Już je pani podawałem. Może je pani zapisała. Mam na imię Edmund. Ed. Pojęłam, że to nie mógł być on. Wtedy był jeszcze dzieckiem. — Ale... — Może pani konfabuluje — zasugerował. — Jak wyjaśniała doktor Wilson. — Tak... Ja... — Albo może została pani napadnięta przez kogoś o takim samym imieniu? Uśmiechnął się niezgrabnie, kiedy to mówił, ujmując trochę tej sytuacji powagi, lecz tym samym ujawnił, że już przepracował to, co mnie przyszło do głowy dopiero później, a dokładnie kiedy już odwiózł mnie do domu. Tamtego ranka obudziłam się szczęśliwa. Szczęśliwa, że leżę w łóżku z kimś o imieniu Ed. Ale to nie było wspomnienie. To była fantazja. Budzenie się przy mężczyźnie o imieniu Ed nie należało do mojej przeszłości. Chociaż moja świadomość, ożywający umysł nie wiedział, kim jest Ed, budzenie się przy nim

było czymś, co chciałam robić w przyszłości. Chciałam spać z doktorem Nashem. I teraz, przypadkiem i niechcący, powiedziałam mu o tym. Ujawniłam swoje niewątpliwie uczucia do niego. On był oczywiście zawodowcem. Oboje usiłowaliśmy nie przywiązywać znaczenia do tego, co się stało, a tym samym ujawniliśmy, jakie to dla nas ważne. Wróciliśmy do samochodu i ruszyliśmy do domu. Rozmawialiśmy o duperelach. O pogodzie. O Benie. Niewiele było tematów, które mogliśmy poruszać w rozmowie. Z całych połaci doświadczeń byłam całkowicie wykluczona. W pewnym momencie powiedział: „Idziemy dzisiaj do teatru”, a ja zauważyłam, że użył liczby mnogiej. Nic się nie martw, chciałam powiedzieć. Znam swoje miejsce. Ale nic nie powiedziałam. Nie chciałam, żeby posądził mnie o rozgoryczenie. Obiecał, że zadzwoni jutro. — Jeśli jest pani pewna, że chce kontynuować. Wiem już, że nie umiem przestać. Przynajmniej dopóki nie dowiem się prawdy. Jestem to sobie winna, w przeciwnym wypadku będę żyła tylko połową życia. — Tak — odparłam. — Chcę. W każdym razie potrzebuję go, żeby mi przypomniał o pisaniu pamiętnika. — Dobrze — rzekł. — Świetnie. Następnym razem powinniśmy chyba odwiedzić jakieś inne miejsce z przeszłości. — Zerknął w moją stronę. — Niech się pani nie martwi. Nie to. Myślę, że udamy się do domu opieki, do którego się pani przeniosła z Oddziału Fishera. Nazywa się Waring House. To niedaleko pani miejsca zamieszkania. Zadzwonić do nich? Zastanawiałam się chwilę, co dobrego może z tego wyjść, aż zrozumiałam, że nie ma innej możliwości i że lepsze to niż nic. — Tak — powiedziałam. — Tak, proszę zadzwonić. Wtorek, 20 listopada Jest rano. Ben zasugerował, żebym umyła okna.

— Zanotowałem to na tablicy — powiedział, wsiadając do samochodu. — W kuchni. Spojrzałam. „Umyj okna” — napisał, dodając niepewny znak zapytania. Zastanawiałam się, czy uważa, że mogę nie mieć czasu, i co jego zdaniem robię cały dzień. Nie wie, że spędzam całe godziny na czytaniu pamiętnika i czasami kolejne godziny w nim piszę. Nie wie, że w niektóre dni spotykam się z doktorem Nashem. Zastanawiam się, co robiłam, zanim moje dni się takie stały. Naprawdę spędzałam je na oglądaniu telewizji albo na spacerach czy na pracach domowych? Czy godzinę po godzinie siedziałam w fotelu, słuchając tykania zegara i zastanawiając się, jak żyć? „Umyj okna”. Pewnie w niektóre dni czytałam tego typu rzeczy i czułam urazę, widząc w nich próbę kontrolowania mojego życia, ale dzisiaj spojrzałam na to polecenie z czułością i nie dopatrzyłam się w nim niczego prócz pragnienia, by dostarczyć mi zajęcie. Uśmiechnęłam się do siebie, lecz równocześnie naszła mnie refleksja, że życie ze mną musi być strasznie uciążliwe. Ben zadawał sobie wiele trudu, by zapewnić mi bezpieczeństwo, a i tak na pewno martwił się bezustannie, że poczuję się zdezorientowana, że się oddalę albo i coś gorszego zrobię. Pamiętałam, że czytałam o pożarze, który zniszczył większość naszej przeszłości. Ben nigdy nie powiedział, że to ja go wznieciłam, chociaż tak na pewno było. Zobaczyłam obraz — płonące drzwi niemal niewidoczne przez gęsty dym, kanapa topiąca się jak wosk — który wisiał przede mną na wyciągnięcie ręki, chociaż nie chciał się rozwinąć we wspomnienie i pozostał na poły wyobrażonym snem. Ale Ben mi to wybaczył, pomyślałam, tak jak musiał mi wybaczyć o wiele więcej. Wyjrzałam przez okno kuchenne i poprzez odbicie swojej twarzy zobaczyłam skoszony trawnik, schludne klomby, szopę i ogrodzenie. Zrozumiałam, że Ben musiał wiedzieć o moim romansie — na pewno wiedział, odkąd znaleziono mnie w Brighton, a może i wcześniej. Ile siły wymagało od niego zajmowanie się mną po utracie pamięci, skoro wiedział, że nim doszło do tragedii, pojechałam dymać się z kochankiem. Pomyślałam o tym,

co widziałam, o pamiętniku, który pisałam. Mój mózg był uszkodzony. Zniszczony. A on i tak stał przy mnie, podczas gdy inny mężczyzna może by powiedział, że na wszystko sobie zasłużyłam, i zostawiłby mnie na pastwę losu. Odwróciłam się od okna i zajrzałam pod zlew. Środki czyszczące. Mydło. Karton proszku, plastikowe butelki z rozpylaczem. Wzięłam czerwone plastikowe wiaderko i napełniłam je ciepłą wodą, dodając trysk mydła i maleńką kroplę octu. Jak mu się odwdzięczam? Wzięłam gąbkę i zaczęłam myć okno, poczynając od góry. Ganiam po Londynie, spotykam się z lekarzami, robię sobie rezonanse, łażę po dawnych domach, po szpitalach, w których się leczyłam po wypadku, i o niczym mu nie mówię. A dlaczego? Bo mu nie ufam? Bo on podjął decyzję, że będzie mnie chronił przed prawdą, że zapewni mi jak najprostsze i najłatwiejsze życie? Patrzyłam, jak mydliny spływają po szybie strużkami, jak tworzą się z nich na dole kałuże, a później wzięłam inną szmatkę i wypolerowałam szybę do połysku. Teraz wiem, że prawda jest jeszcze gorsza. Dzisiaj rano obudziłam się z niemal druzgocącym poczuciem winy, wirowały mi w głowie słowa „Powinnaś się wstydzić”. „Pożałujesz”. Z początku myślałam, że obudziłam się z mężczyzną, który nie jest moim mężem, i dopiero później odkryłam prawdę. Że go zdradziłam. Dwukrotnie. Po raz pierwszy przed laty z mężczyzną, który ostatecznie zabrał mi wszystko, a teraz zrobiłam to znowu — zdradziłam go swoim sercem. Co najmniej. Jak dziecko zakochałam się idiotycznie w lekarzu, który próbuje mi pomóc, pocieszyć mnie. W lekarzu, którego twarzy teraz nie mogę sobie nawet przypomnieć, nie mogę sobie przypomnieć spotkań z nimi, ale wiem, że jest o wiele młodszy ode mnie, ma dziewczynę. A ja mu wyznałam swoje uczucia! Niechcący, owszem, lecz wyznałam. Poczucie winy to mało. Czuję się jak idiotka. W ogóle nie mam pojęcia, co mnie napadło. Jestem żałosna.

Myjąc okna, podjęłam decyzję. Nawet jeśli Ben nie podziela mojej wiary w powodzenie leczenia, nie wierzę, że się nie zgodzi, bym spróbowała sama się o siebie zatroszczyć. Skoro ja tego chcę. Jestem dorosła, on nie jest potworem. Na pewno mogę powierzyć mu prawdę? Wylałam wodę do umywalki i ponownie napełniłam wiaderko. Powiem mężowi. Dzisiaj wieczorem. Kiedy wróci do domu. Tak dalej być nie może. Zabrałam się za kolejne okna. Napisałam to przed godziną, ale teraz nie jestem już pewna. Myślę o Adamie. Przeczytałam o zdjęciach w metalowej kasecie, a nadal jego zdjęć nie ma nigdzie na widoku. Ani jednego. Nie wierzę, żeby Ben — czy ktokolwiek — mógł stracić syna, po czym usunąć z domu wszystkie ślady po nim. To wydaje się niewłaściwe, nieprawdopodobne. Czy mogę ufać człowiekowi, który jest zdolny do czegoś takiego? Przypomniałam sobie, jak czytałam o dniu, gdy siedzieliśmy na Wzgórzu Parlamentarnym. Wtedy spytałam go wprost. Skłamał. Cofam się teraz w pamiętniku do tego miejsca i czytam ponownie cały fragment. „Nie mieliśmy dzieci” — powiedziałam, on zaś odparł: „Nie. Nie mieliśmy”. Czy naprawdę zrobił to, żeby mnie chronić? Czy to możliwe, by uważał, że tak będzie najlepiej? Nie mówić mi nic, zamiast mówić to, co trzeba, co jest odpowiednie? I co pewnie najszybciej przychodzi do głowy. Musi być znudzony mówieniem mi tego samego w kółko, codziennie. Przychodzi mi do głowy, że skraca wyjaśnienia i zmienia historie z powodu, który nie ma nic wspólnego ze mną. Może on prostu nie chce oszaleć od ciągłego powtarzania tego samego. Czuję się, jakbym traciła zmysły. Wszystko jest płynne, wszystko się zmienia. Myślę o czymś, a chwilę później o czymś wręcz przeciwnym. Wierzę we wszystko, co mówi mój mąż, później nie wierzę w nic. Ufam mu, a potem nie. Nic nie wydaje się prawdziwe, wszystko jawi mi się zmyślone. Nawet ja sama. Chciałabym wiedzieć coś na pewno. Jedną jedyną rzecz, której nie trzeba by mi mówić, o

której nie trzeba by mi przypominać. Chciałabym wiedzieć, z kim byłam tamtego dnia w Brighton. Chciałabym wiedzieć, kto mi to zrobił. Później. Właśnie skończyłam rozmowę z doktorem Nashem. Kiedy zadzwonił telefon, drzemałam w salonie, telewizor był włączony i ściszony. Przez chwilę nie umiałam powiedzieć, gdzie jestem, czy śpię, czy nie. Myślałam, że słyszę głosy, które przybierają na sile. Zdałam sobie sprawę, że jeden należy do mnie, a drugi chyba do Bena. Który mówi: „Ty suko pierdolona” i jeszcze gorzej. Krzyknęłam na niego w złości, a potem ze strachu. Drzwi trzasnęły, łomot pięści, tłukące się szkło. Wtedy zdałam sobie sprawę, że śnię. Otworzyłam oczy. Na stoliku przede mną stał obłupany kubek z zimną kawą, obok nerwowo brzęczał telefon. Ten otwierany. Odebrałam go. Dzwonił doktor Nash. Przedstawił się, chociaż jego głos i tak brzmiał znajomo. Spytał, czy wszystko u mnie w porządku. Odpowiedziałam, że tak i że przeczytałam pamiętnik. — Wie pani, o czym rozmawialiśmy wczoraj? — spytał. Poczułam wstrząs. Przerażenie. A więc postanowił nie odpuszczać. Wezbrała we mnie bańka nadziei — może on naprawdę czuje tak samo jak ja, tę samą pogmatwaną mieszankę pragnienia i strachu — ale nie przetrwała długo. — O wyprawie tam, gdzie pani mieszkała po wyjściu ze szpitala? O Waring House? — Tak — odparłam. — Cóż, dzwoniłem dzisiaj do nich. Jest dobrze. Możemy pojechać. Powiedzieli, że praktycznie w dowolnej chwili. — Przyszłość. Znowu wydawała się zupełnie ze mną niezwiązana. — Ja jestem zajęty przez kilka dni. Możemy pojechać w czwartek? — Chyba tak. — Wydawało mi się, że dzień wyprawy nie jest dla mnie ważny. Mało optymistycznie podchodziłam do ewentualnych skutków.

— Świetnie. No to zadzwonię. Już miałam się pożegnać, kiedy przypomniałam sobie, co zapisałam przed drzemką. Zrozumiałam, że mój sen na pewno nie był głęboki, bo przecież wszystko bym zapomniała. — Panie doktorze? Mogę z panem o czymś porozmawiać? — Tak? — O Benie? — Oczywiście. — Widzi pan, czuję się zdezorientowana. On mi nie mówi różnych rzeczy. Ważnych. O Adamie. O mojej powieści. I kłamie w innych sprawach. Mówi, że to wypadek samochodowy doprowadził mnie do obecnego stanu. — OK — odrzekł. Chwila przerwy. — A dlaczego pani myśli, że tak robi? Zauważyłam, że nie spytał: „A jak pani myśli, dlaczego tak robi?”. Zastanawiałam się chwilkę. — On nie wie, że ja wszystko zapisuję. Nie wie, że znam inną wersję. Tak mu pewnie łatwiej. — Tylko jemu? — Nie. Pewnie tak łatwiej też mnie. Albo on tak uważa. Ale to nieprawda. To tylko oznacza, że nie wiem, czy mogę mu ufać. — Christine, nieustannie zmieniamy fakty, piszemy od nowa historię, żeby ułatwić różne rzeczy, żeby się wpasowały w wygodniejszą dla nas wersję wydarzeń. Robimy to automatycznie. Zmyślamy wspomnienia. Bezwiednie. Jeśli wystarczająco często mówimy sobie, że coś się zdarzyło, zaczynamy w to wierzyć i później tak to pamiętamy. Czy nie tak właśnie robi Ben? — Pewnie tak. Ale ja mam poczucie, że on mnie wykorzystuje. Wykorzystuje moją chorobę.

Myśli, że może napisać historię od nowa na każdy sposób, który mu się spodoba, a ja się o tym nigdy nie dowiem, nigdy nie będę ani trochę mądrzejsza. Tylko że ja wiem. Wiem dokładnie, co on robi. I dlatego mu nie ufam. On mnie odpycha, doktorze. Wszystko psuje. — Tak... Jak pani sądzi, co mogłaby z tym zrobić? Znałam już odpowiedź. Przeczytałam to, co zapisałam dzisiaj rano. Kilka razy. O tym, że powinnam mu ufać. O tym, że nie ufam. W końcu jedyna myśl, jaka mi została, to: „Tak dalej być nie może”. — Muszę mu powiedzieć, że piszę pamiętnik — odparłam. — Muszę mu powiedzieć, że się z panem spotykam. Przez chwilę milczał. Nie wiem, czego oczekiwałam. Dezaprobaty? Wreszcie rzekł: — Myślę, że może pani mieć rację. Zalała mnie ulga. — Tak pan sądzi? — Tak. Od kilku dni myślę, że to może być mądry wybór. Nie miałem pojęcia, że wersja Bena może tak się różnić od tego, co zaczyna pani sobie przypominać. Nawet sobie nie wyobrażam, jakie to musi być frustrujące. Ale przychodzi mi też do głowy, że my w tej chwili tworzymy tylko połowę obrazu. Z tego co pani mówiła, wynika, że zaczynają wracać wspomnienia coraz bardziej stłumione. Pani rozmowa z Benem zapewne by tu pomogła. Rozmowa o przeszłości. Przypuszczalnie wspomogłaby ten proces. — Tak pan sądzi? — Tak. Chyba ukrywanie naszej pracy przed Benem było błędem. Poza tym rozmawiałem dzisiaj z personelem domu opieki. Chciałem zyskać wyobrażenie, jak tam było. Rozmawiałem z kobietą, z którą się pani zbliżyła. Z kobietą z personelu. Ma na imię Nicole. Powiedziała, że dopiero niedawno wróciła do pracy w ośrodku, ale bardzo się ucieszyła na wieść, że teraz jest

pani w domu. Mówiła, że Ben kocha panią najbardziej na świecie. Przychodził do pani niemal codziennie. Przesiadywał z panią w pokoju albo w ogrodzie. I tak bardzo starał się być pogodny pomimo ogromu tragedii. Wszyscy go świetnie poznali. Bardzo się cieszyli na jego wizyty. — Przerwał na chwilkę. — Może by zasugerować, żeby Ben poszedł z nami na tę wizytę? — Kolejna przerwa. — I tak powinienem go poznać, jak sądzę. — Nie znacie się? — Nie. Rozmawialiśmy tylko krótko przez telefon, kiedy poprosiłem o spotkanie z panią. Nie poszło to najlepiej... Wtedy uderzyła mnie pewna myśl. Dlatego sugerował, żebym zaprosiła Bena. Chciał go wreszcie poznać. Chciał działać otwarcie, upewnić się, że wczorajsza niezręczność nigdy się nie powtórzy. — Dobrze — powiedziałam. — Skoro tak pan uważa. Potwierdził. Odczekał długą chwilę i dodał: — Christine... Powiedziała pani, że czytała pamiętnik. — Tak. Znowu odczekał. — Nie dzwoniłem dzisiaj rano. Nie mówiłem pani, gdzie szukać pamiętnika. Uświadomiłam sobie, że to prawda. Sama poszłam do garderoby i chociaż nie wiedziałam, czego szukam, znalazłam pudełko po butach i otworzyłam je niemal bez namysłu. Sama znalazłam pamiętnik. Jakbym zapamiętała, że tam jest. — To wspaniale — powiedział. Piszę to w łóżku. Jest późno, ale Ben siedzi w swoim gabinecie po drugiej stronie schodów. Słyszę, jak pracuje: stukot klawiatury, kliknięcia myszki. Słyszę od czasu do czasu westchnienie, skrzypnięcie krzesła. Wyobrażam sobie, jak zerka na ekran mocno skupiony.

Mam nadzieję, że usłyszę, jak wyłącza maszynę, gotując się do łóżka, że będę miała wtedy czas schować pamiętnik. Cóż, wbrew temu, co myślałam dzisiaj rano i co uzgodniłam z doktorem Nashem, jestem pewna, że nie chcę, by mój mąż dowiedział się, co pisałam. Rozmawiałam z nim dzisiaj wieczorem, kiedy siedzieliśmy w jadalni. — Mogę ci zadać pytanie? — spytałam, a kiedy podniósł wzrok, dodałam: — Dlaczego nie mieliśmy dzieci? Pewnie go sprawdzałam. Chciałam, by mi powiedział prawdę, by zaprzeczył mojemu twierdzeniu. — Zawsze się wydawało, że to jeszcze nie jest odpowiedni moment — odrzekł. — A potem było za późno. Odsunęłam na bok swój talerz z jedzeniem. Byłam rozczarowana. Przyszedł do domu późno, zawołał mnie od drzwi, spytał, jak się czuję. „Gdzie jesteś?” Zabrzmiało to jak oskarżenie. Odkrzyknęłam, że w kuchni. Przygotowywałam obiad, siekając cebulę, żeby ją usmażyć na oliwie, którą podgrzewałam na kuchence. Stanął w progu, jakby się wahał, czy wejść do pokoju. Wyglądał na zmęczonego. Nieszczęśliwego. — Dobrze się czujesz? — spytałam. Zobaczył nóż w mojej dłoni. — Co robisz? — spytał. — Obiad. — Uśmiechnęłam się, ale nie odwzajemnił uśmiechu. — Pomyślałam, że moglibyśmy zjeść omlet. Znalazłam kilka jajek w lodówce i grzyby. Mamy ziemniaki? Nie mogłam nigdzie znaleźć... — Zaplanowałem kotlet wieprzowy — przerwał mi. — Kupiłem mięso. Wczoraj. Myślałem, że to zjemy.

— Przepraszam — odparłam. — Nie... — Nie szkodzi. Omlet jest OK. Jeśli tego chcesz. Wyczułam, że rozmowa schodzi na manowce, w miejsce, w które nie chciałam jej wpuścić. Ben wpatrywał się w deskę do krojenia, nad którą wisiała moja ręka ściskająca nóż. — Nie — powiedziałam. Roześmiałam się, lecz nie roześmiał się ze mną. — To nieważne. Nie wiedziałam. Zawsze mogę... — Posiekałaś cebulę — zauważył. Mówił głosem bez wyrazu. Stwierdzenie faktu, proste. — Wiem, ale... możemy przecież zjeść gulasz. — Jak chcesz — odrzekł. Odwrócił się, żeby przejść do jadalni. — Nakryję do stołu. Nie odpowiedziałam. Nie miałam pojęcia, co takiego zrobiłam, jeśli coś zrobiłam. Wróciłam do cebuli. Później siedzieliśmy naprzeciwko siebie. Zjedliśmy prawie w milczeniu. Spytałam go, czy wszystko w porządku, wzruszył ramionami i powiedział, że tak. „Miałem ciężki dzień” — tylko tyle mi wyjaśnił, dodając jedynie „w pracy”, kiedy czekałam na więcej. Rozmowa zamarła, zanim się na dobre zaczęła, i pomyślałam, że to nie najlepszy pomysł mówić mu teraz o pamiętniku i doktorze Nashu. Skubałam swoje jedzenie, próbowałam się nie martwić — w końcu, powiedziałam sobie, on też ma prawo do złych dni — lecz targał mną niepokój. Czułam, jak sposobność, by coś powiedzieć, wymyka się, i nie wiedziałam, czy jutro się obudzę z takim samym przekonaniem, że to właściwa decyzja. Ostatecznie nie mogłam tego dłużej znieść. — Ale chcieliśmy mieć dzieci? — spytałam. Westchnął.

— Christine, musimy? — Przepraszam. — Nadal nie wiedziałam, co chcę powiedzieć i czy w ogóle chcę coś powiedzieć. Lepiej może byłoby odpuścić. Zrozumiałam jednak, że nie mogę. — Rzecz w tym, że zdarzyło mi się dzisiaj coś szalenie dziwnego — podjęłam. Próbowałam wstrzyknąć lekkość do swojego głosu, werwę, której nie czułam. — Pomyślałam, że coś sobie przypominam. — Coś? — Tak. Ach, nie wiem... — Mów. — Pochylił się do przodu nagle ożywiony. — Co sobie przypomniałaś? Skupiłam wzrok na ścianie za nim. Wisiała tam fotografia. Płatki kwiatów w zbliżeniu, czarno-białe, z przylgniętymi kroplami wody. Obrazek wyglądał tanio. Jakby pochodził z supermarketu, nie z czyjegoś domu. — Przypomniałam sobie, że miałam dziecko. Opadł na oparcie. Oczy mu się otworzyły szeroko, a następnie całkiem zamknęły. Zaczerpnął powietrza, po czym wydał długie westchnienie. — To prawda? — spytałam. — Miałam dziecko? — Jeśli teraz skłamie, pomyślałam, to nie wiem, co zrobię. Pewnie się z nim pokłócę. Powiem mu wszystko w jednym niekontrolowanym katastrofalnym wybuchu. Otworzył oczy i zajrzał w moje. — Tak, to prawda — rzekł. Powiedział mi o Adamie i zalała mnie ulga. Ulga, choć przeszyta bólem. Wszystkie te lata stracone nieodwracalnie. Wszystkie te chwile, których nie pamiętam, których nigdy nie odzyskam. Poczułam, jak rośnie we mnie tęsknota tak wielka, że mogłaby mnie zatopić. Ben opowiedział mi o narodzinach Adama, o jego dzieciństwie, jego życiu. Gdzie poszedł do szkoły, o jasełkach, w których występował. Że miał talent do piłki nożnej i do biegów, że

rozczarowały go wyniki egzaminów. O dziewczynach. O tym, jak skręt został nierozważnie pomylony z jointem. Zadawałam mu pytania, a on odpowiadał. Wydawał się szczęśliwy, że rozmawia o swoim synu, jakby jego nastrój zmienił się pod wpływem wspomnień. Słuchałam go z zamkniętymi oczami. Przepływały przeze mnie obrazy — wizerunki Adama, moje, Bena — ale nie umiałam powiedzieć, czy to wspomnienia, czy wyobrażenia. Kiedy Ben skończył, otworzyłam oczy i przez chwilę wstrząśnięta patrzyłam, kto siedzi przede mną, jak stary się stał, jak niepodobny do młodego ojca, którego sobie wyobrażałam. — Nie ma jego zdjęć — powiedziałam. — Nigdzie. Zakłopotał się. — Wiem — rzekł. — Złościsz się. — Złoszczę? Nic nie powiedział. Może nie miał siły mówić mi o śmierci Adama. Wyglądał na pokonanego. Wyczerpanego. Poczułam się winna za to, co mu robię, co robię mu codziennie. — W porządku — powiedziałam. — Wiem, że nie żyje. Chyba go zaskoczyłam. Wahał się. — Wiesz...? — Tak. — Już miałam mu powiedzieć o pamiętniku, wyznać, że już mi o tym mówił, ale nie powiedziałam. Jego nastrój nadal wydawał się niepewny, w powietrzu wisiało napięcie. To mogło poczekać. — Po prostu to czuję — dodałam. — No tak, to możliwe. Mówiłem ci już o tym. Oczywiście. Mówił. Tak samo jak mówił mi już o życiu Adama. Niemniej zdałam sobie sprawę, że jedna historia wydaje mi się prawdziwa, a druga nie. Pojęłam, że nie wierzę w śmierć mojego syna. — Opowiedz mi jeszcze raz — poprosiłam.

Powiedział mi o wojnie, o fugasie. Słuchałam jak najspokojniej. Mówił o pogrzebie Adama, o salwie honorowej, którą wystrzelono nad trumną, o fladze, którą na tej trumnie rozłożono. Próbowałam nakierować umysł na wspomnienia, nawet takie trudne, straszliwe jak te. Na próżno. — Chcę tam pojechać — powiedziałam. — Chcę zobaczyć jego grób. — Chris... Nie jestem pewien... Zdałam sobie sprawę, że wobec braku wspomnień potrzebuję dowodu, że on nie żyje, albo zawsze już będę pielęgnować nadzieję, że to nieprawda. — Chcę — powtórzyłam. — Muszę. Ciągle myślałam, że powie nie. Że to zły pomysł, że mogę się za bardzo zdenerwować. Co wtedy zrobię? Jak go zmuszę? Ale nie. — Pojedziemy w weekend — rzekł. — Obiecuję. Ulga zmieszana z przerażeniem wprawiła mnie w otępienie. Sprzątnęliśmy ze stołu. Stałam przy zlewie, zanurzając w ciepłej wodzie z pianą talerze, które mi podawał, skrobiąc je i podając mu z powrotem do wytarcia, cały czas unikając swojego odbicia w oknie. Zmusiłam się do myślenia o pogrzebie Adama, wyobraziłam sobie, jak stoję na trawie w zachmurzony dzień obok kopczyka ziemi, patrząc na trumnę zawieszoną nad wykopaną dziurą. Próbowałam sobie wyobrazić salwę, samotnego trębacza grającego, podczas gdy my — jego rodzina, przyjaciele — płaczemy w milczeniu. Ale nie mogłam. To było niedawno, a jednak nic nie widziałam. Próbowałam sobie wyobrazić, jak musiałam się czuć. Tamtego ranka obudziłam się, nie mając w ogóle świadomości, że jestem matką. Ben musiał mnie najpierw przekonać, że mam syna, a następnie że spędzimy to właśnie popołudnie na jego pogrzebie. Wyobrażam sobie nie

przerażenie, lecz otępienie, niedowierzanie. Nierealność. Umysł ma ograniczone moce przyswajania, a na pewno nie radzi sobie z czymś takim, na pewno nie mój. Wyobraziłam sobie, że powiedziano mi, co mam na siebie włożyć, że wyprowadzono mnie z domu do oczekującego samochodu, usadzono na tylnej kanapie. Może zastanawiałam się po drodze, na czyj pogrzeb jedziemy. Pewnie miałam wrażenie, że na mój. Spojrzałam na odbicie Bena w oknie. Musiał sobie radzić z tym wszystkim, w czasie gdy sam przeżywał najostrzejszy ból. Byłoby lżej nam wszystkim, gdyby wcale mnie nie zabierał na pogrzeb. Nagle poczułam lodowate zimno na myśl, że może naprawdę tak zrobił. Nadal nie wiedziałam, czy powiedzieć mu o doktorze Nashu. Znowu wyglądał na zmęczonego, niemal przygnębionego. Kiedy napotykałam jego spojrzenie i uśmiechałam się, odpowiadał mi tylko uśmiechem. Może później, pomyślałam, chociaż czy może być na to lepszy moment, nie miałam pojęcia. Mimowolnie czułam, że to ja spowodowałam taki jego nastrój albo czymś, co zrobiłam, albo czymś, czego nie zrobiłam. Zdałam sobie sprawę, jak bardzo się tym człowiekiem przejmuję. Nie umiałam powiedzieć, czy go kocham — i nadal nie umiem — ale to dlatego, że nie wiem, czym tak naprawdę jest miłość. Pomimo mglistych niepewnych wspomnień, które mam o swoim synu, czuję miłość do niego, instynkt, żeby go chronić, pragnienie, by dać mu wszystko, poczucie, że jest częścią mnie i bez niego jestem niekompletna. Podobnie jest z moją mamą też — kiedy mój umysł ją widzi, czuję inną miłość. Bardziej skomplikowaną więź, z zastrzeżeniami i wątpliwościami. Nie do końca pojętą. A Ben? Jest atrakcyjny. Ufam mu — pomimo kłamstw, które mi opowiedział, wiem, że ma na względzie wyłącznie moje dobro — czy jednak mogę powiedzieć, że go kocham, skoro nie do końca sobie uświadamiam, że go znam dłużej niż od kilku godzin? Nie wiedziałam. Ale chciałam, żeby był szczęśliwy, i na pewnym poziomie rozumiałam, że chcę być osobą, która to szczęście mu da. Muszę się bardziej postarać, postanowiłam.

Zachować kontrolę. Ten pamiętnik może być narzędziem, które poprawi życie nas obojga, nie tylko moje. Już miałam spytać, jak się czuje, kiedy to się stało. Musiałam puścić talerz, zanim on go chwycił. Spadł na podłogę — przy akompaniamencie „Cholera!” mojego męża — i rozprysł się na setki maleńkich kawałeczków. „Przepraszam!” — powiedziałam, lecz Ben nie patrzył na mnie. Rzucił się na podłogę, przeklinając pod nosem. „Ja to zrobię” — zaproponowałam, zignorował mnie jednak i już podnosił co większe kawałki, zbierając je do prawej dłoni. — Przepraszam — powtórzyłam. — Jestem taka niezdarna! Nie wiem, czego się spodziewałam. Może wybaczenia albo zapewnienia, że to nic ważnego. Ben tymczasem zaklął „Kurwa!”, rzucił pozostałe kawałki talerza i zaczął ssać kciuk lewej ręki. Krople krwi spadły na linoleum. — Nic ci nie jest? — spytałam. Spojrzał na mnie. — Nic oczywiście. Skaleczyłem się po prostu. Kurwa żeż mać... — Pokaż. — Nic się nie stało — odparł. Wstał. — Pokaż — powtórzyłam. Sięgnęłam po jego rękę. — Przyniosę bandaż. Albo plaster. Mamy... — Do kurwy nędzy! — krzyknął, uderzając mnie w dłoń. — Zostaw to, jasne? Zamurowało mnie. Widziałam, że rana jest głęboka. Krew zbierała się w niej i spływała cienkim strumykiem po nadgarstku. Nie wiedziałam, co zrobić, co powiedzieć. Ben w zasadzie nie krzyczał, ale też nie starał się ukryć rozdrażnienia. Staliśmy naprzeciwko siebie w stanie zawieszenia, o włos od kłótni, czekając, aż odezwie się to drugie, niepewni, co się stało, jakie

znaczenie miało to wydarzenie. Nie mogłam tego znieść. — Przepraszam — powiedziałam, chociaż poniekąd niechętnie. Jego twarz złagodniała. — W porządku. Ja też przepraszam. — Zamilkł. — Chyba jestem spięty. Miałem bardzo ciężki dzień. Urwałam kawałek ręcznika papierowego i podałam mu. — Powinieneś się doprowadzić do ładu. Wziął ręcznik. — Dzięki — powiedział, ścierając krew z nadgarstka i palców. — Pójdę na górę. Wezmę prysznic. — Pochylił się i pocałował mnie. — Dobrze? Odwrócił się i wyszedł. Słyszałam, jak zamykają się drzwi łazienki, jak płynie woda. Obok mnie włączył się bojler. Zebrałam skorupy talerza i wrzuciłam je do śmietnika, zawijając najpierw w papier, następnie zamiotłam resztę, aż wreszcie starłam krew. Później poszłam do salonu. Z mojej torby dobiegał stłumiony dzwonek telefonu. Otwieranego. Wyjęłam go. Doktor Nash. Telewizor nadal był włączony. Nad głową słyszałam skrzypnięcia podłogi, kiedy Ben przechodził z jednego pomieszczenia do drugiego. Nie chciałam, by słyszał, że rozmawiam przez telefon, o którym on nic nie wie. — Halo? — wyszeptałam. — Christine? Mówi Ed. Doktor Nash. Może pani rozmawiać? Po południu rozmawiał ze mną spokojnie, niemal refleksyjnie, teraz w jego głosie słyszałam natarczywość. Zaczęłam się bać. — Tak — odparłam, ściszając głos jeszcze bardziej. — O co chodzi?

— Czy... czy rozmawiała pani już z Benem? — Tak. W pewnym sensie. A co? Coś się dzieje? — Powiedziała mu pani o pamiętniku? O mnie? Zaprosiła go do Waring House? — Nie. Właśnie miałam to zrobić. Jest na górze... A co się stało? — Przepraszam — mówił. — Pewnie to żaden powód do zmartwienia. Chodzi o to, że właśnie dzwonił do mnie ktoś z Waring House. Kobieta, z którą rano rozmawiałem. Nicole. Chciała mi dać numer telefonu. Powiedziała, że pani przyjaciółka Claire dzwoniła tam i chciała z panią rozmawiać. Zostawiła numer. Poczułam napięcie. Słyszałam spłukiwanie wody w sedesie. — Nie rozumiem — powiedziałam. — Ostatnio? — Nie. Kilka tygodni po tym, jak się pani przeniosła do domu. Ponieważ pani już tam nie było, wzięła numer Bena, ale... no... po pewnym czasie znowu zadzwoniła i powiedziała, że nie może się z nim skontaktować. Poprosiła o pani adres. Nie mogli jej dać adresu oczywiście, więc poradzili, żeby zostawiła im swój numer, na wypadek gdyby zadzwoniła pani albo Ben. Nicole po naszej porannej rozmowie znalazła w pani teczce ten numer i oddzwoniła, żeby mi go podać. Nie rozumiałam. — Dlaczego po prostu nie przysłali mi go do domu? Albo nie podali Benowi? — Cóż, Nicole mówi, że przesłali go pocztą. Ale nigdy żadne z was nie oddzwoniło. — Ben odbiera całą pocztę — powiedziałam. — Wyjmuje ją rano. No, w każdym razie dzisiaj to zrobił... — Czy Ben przekazał pani numer Claire? — Nie. Nie. Powiedział, że od lat nie utrzymujemy kontaktu. Wyprowadziła się niedługo po naszym ślubie. Do Nowej Zelandii.

— OK. Christine... już mi to pani mówiła i... no... to nie jest numer międzynarodowy. Poczułam kłębiące się we mnie przerażenie, chociaż jeszcze nie wiedziałam, z czego wynika. — Czyli Claire wróciła? — Nicole powiedziała, że Claire odwiedzała panią cały czas w Waring House. Bywała tam niemal równie często jak Ben. Nicole nie słyszała, żeby Claire się wyprowadziła. Ani do Nowej Zelandii, ani nigdzie indziej. Poczułam, jakby nagle wszystko wystartowało, poruszało się tak szybko, że nie mogłam nadążyć. Słyszałam na górze Bena. Woda już nie płynęła, bojler ucichł. Musi istnieć racjonalne wyjaśnienie, pomyślałam. Musi. Wydawało mi się, że wystarczy, bym powstrzymała to wszystko, a wtedy nadążę, ogarnę całość. Chciałam, żeby Nash przestał mówić, żeby cofnął swoje słowa, on tego jednak nie zrobił. — Jest coś jeszcze — kontynuował. — Przykro mi, Christine, ale Nicole spytała, co u pani, więc jej opowiedziałem. Zdziwiła się, że mieszka pani znowu z Benem. Spytałem dlaczego. — OK — usłyszałam swój głos. — Niech pan mówi dalej. — Przykro mi to mówić, Christine. Powiedziała, że rozwiedliście się z Benem. Pokój się przechylił. Chwyciłam się poręczy fotela, jakbym chciała złapać równowagę. To nie miało sensu. W telewizji blondynka krzyczała na starszego mężczyznę, że go nienawidzi. Ja też chciałam krzyczeć. — Co? — wydusiłam. — Powiedziała, że rozstaliście się z Benem. Ben od pani odszedł. Jakiś rok po przeniesieniu pani do Waring House. — Rozstaliśmy się? — spytałam. Pokój zaczął się kurczyć, stawał się coraz mniejszy, jakby miał zniknąć.

— Jest pan pewien? — Tak, podobno. Tak powiedziała. I dodała, że wydaje jej się, że to chyba miało coś wspólnego z Claire. Nic więcej nie mówiła. — Z Claire? — Tak — odrzekł. Chociaż w głowie miałam chaos, słyszałam, jak trudna jest dla niego dla rozmowa, wyłapywałam wahanie w jego głosie, powolne dobieranie słów. — Nie wiem, dlaczego Ben nie mówi pani wszystkiego. Na pewno uważa, że robi dobrze. Że chroni panią. Ale to? Sam nie wiem. Nie powiedzieć pani, że Claire nadal tu mieszka? Nie wspomnieć o rozwodzie? Nie rozumiem. To wydaje się nie w porządku, choć zapewne ma swoje powody. — Milczałam. — Pomyślałem, że może powinna pani porozmawiać z Claire. Może ona zna odpowiedzi na niektóre pytania. Mogłaby nawet rozmawiać z Benem. Sam nie wiem. — Kolejna pauza. — Christine? Ma pani coś do pisania? Chce pani ten numer? Przełknęłam ciężko. — Tak — wydusiłam. — Tak, poproszę. Sięgnęłam po róg gazety na stoliku i długopis, który leżał obok, i zapisałam podany numer. Usłyszałam, jak otwiera się zasuwka drzwi łazienki i Ben wychodzi. — Christine? — podjął doktor Nash. — Zadzwonię do pani jutro. Niech pani nic nie mówi Benowi. Najpierw musimy rozgryźć, o co chodzi. Dobrze? Usłyszałam, że się zgadzam, że się żegnam. Przypomniał mi, żebym zapisała wszystko w pamiętniku, zanim zasnę. Zapisałam „Claire” obok numeru, nadal nie wiedząc, co zrobię. Oddarłam ten róg i wsadziłam do torebki. Kiedy Ben zszedł na dół, nic mu nie powiedziałam. Usiadł na kanapie naprzeciwko mnie. Nie odrywałam wzroku od telewizora. Nadawano film przyrodniczy. Mieszkańcy oceanów. Zdalnie sterowana łódź podwodna gwałtownymi szarpnięciami badała rów podmorski. Dwie

lampy oświetlały miejsca, które nigdy wcześniej nie widziały światła. Duchy w głębinach. Chciałam go zapytać, czy utrzymuje kontakt z Claire, ale nie chciałam usłyszeć kolejnego kłamstwa. Ogromny kalmar wisiał w mroku, przemieszczając się w delikatnym prądzie. Tego stworzenia nigdy wcześniej nie sfilmowano, powiedział głos spoza kadru na tle muzyki elektronicznej. — Nic ci nie jest? — spytał. Pokręciłam głową, nie odrywając wzroku od telewizora. Wstał. — Muszę popracować — oznajmił. — Na górze. Niedługo przyjdę do łóżka. Wtedy na niego spojrzałam. Nie wiedziałam, kim jest. — Dobrze — odparłam. — Zobaczymy się później. Środa, 21 listopada Cały ranek czytałam pamiętnik. A i tak nie przeczytałam całego. Niektóre strony ominęłam, inne czytałam po kilka razy, próbując w nie uwierzyć. Teraz zaś jestem w sypialni, siedzę we wnęce i piszę dalej. Na kolanach mam telefon. Dlaczego tak trudno mi wybrać numer Claire? Impulsy neuronowe, skurcze mięśni. Tylko tyle trzeba. Nic skomplikowanego. Nic trudnego. A jednak o tyle łatwiejsze wydaje mi się wziąć długopis i pisać, zamiast dzwonić. Dzisiaj rano weszłam do kuchni. Pomyślałam, że moje życie jest zbudowane na ruchomych piaskach. Zmienia się z dnia na dzień. To, co podobno znam, okazuje się nie takie, to, czego jestem pewna, fakty z mojego życia, ja sama, należy do okresu sprzed lat. Całą swoją historię czytam jak fikcję literacką. Doktor Nash, Ben. Adam, a teraz Claire. Oni istnieją, ale jako cienie w mroku. Jako obcy przecinają moje życie, łącząc się i rozdzielając. Ulotni, niematerialni. I nie tylko oni. Wszystko. Wszystko jest zmyślone. Wyczarowane z niczego. Rozpaczliwie

szukam stałego gruntu, czegoś prawdziwego, czegoś, co nie zniknie, kiedy zasnę. Muszę zakotwiczyć. Podniosłam pokrywę śmietnika. Biło z niego ciepło — ciepło od rozkładu i gnicia — i lekki zapach. Słodki mdlący zapach gnijącej żywności, gazeta, częściowo rozwiązana krzyżówka, saszetka herbaty przesiąknięta brązem. Wstrzymałam oddech i uklękłam na podłodze. W gazecie leżały kawałki porcelany, okruchy, delikatny biały proszek, a pod spodem reklamówka zawiązana ciasno. Wyciągnęłam ją, myśląc o brudnych pieluszkach, zdecydowana ją rozerwać, gdybym musiała. Pod spodem zobaczyłam skórki ziemniaków i niemal pustą plastikową butelkę, z której wyciekał keczup. Rozsunęłam je. Skorupki jajek — czterech czy pięciu — i garść podobnej do papieru skórki cebuli. Szczątki czerwonej papryki, wielki grzyb, nadgniły. Zadowolona odłożyłam wszystko do śmietnika i zamknęłam go. A więc to prawda. Ostatniego wieczoru jedliśmy omlet. Stłukł się talerz. Zajrzałam do lodówki. Dwa kotlety wieprzowe leżały na styropianowej tacce. W holu kapcie Bena stały u stóp schodów. Wszystko tu było dokładnie tak, jak opisałam wczoraj wieczorem w pamiętniku. Nie zmyśliłam tego. To wszystko była prawda. A to oznaczało, że ten numer to numer Claire. Doktor Nash naprawdę do mnie dzwonił. Ben i ja rozwiedliśmy się. Chcę zadzwonić teraz do doktora Nasha. Chcę go spytać, co robić, albo lepiej poprosić, żeby zrobił to za mnie. Ale jak długo mogę być gościem we własnym życiu? Jak długo mogę być bierna? Muszę przejąć kontrolę. Przelatuje mi przez głowę myśl, że może nigdy już nie zobaczę doktora Nasha — teraz, kiedy powiedziałam mu o swoich uczuciach, o swoim zakochaniu — lecz czym prędzej ją odganiam. Nie, nie, muszę sama porozmawiać z Claire. I co powiem? Wydaje się, że tyle mamy sobie do powiedzenia, a jednocześnie tak niewiele.

Tyle wspólnej historii, ale ja nie znam żadnego jej kawałka. Myślę o tym, co doktor Nash powiedział o moim rozstaniu z Benem. „To miało coś wspólnego z Claire”. Miało to sens. Przed laty, kiedy potrzebowałam go najbardziej, ale zupełnie nie rozumiałam, mój mąż się ze mną rozwiódł, a teraz jesteśmy razem i Ben mi mówi, że moja najlepsza przyjaciółka przeprowadziła się na drugi koniec świata, zanim wydarzyła się ta cała tragedia. Czy dlatego nie mogę do niej zadzwonić? Bo boję się, że ona ma do ukrycia więcej, niż jestem w stanie sobie wyobrazić? Czy dlatego Ben tak mało entuzjastycznie traktuje moje odzyskiwanie pamięci? Czy dlatego też sugeruje, że wszelkie próby leczenia są daremne? Bo nie chce, bym powiązała poszczególne wspomnienia i dowiedziała się, co się stało? Jakoś sobie tego nie wyobrażam. Nikt by nie był zdolny do czegoś takiego. To śmieszne. Myślę o tym, co doktor Nash powiedział mi o okresie spędzonym w szpitalu. „Wykazywała pani objawy paranoi, twierdząc, że lekarze spiskują przeciwko pani”. Ciekawe, czy teraz to właśnie znowu robię. Nagle nachodzi mnie wspomnienie. Uderza niemal brutalnie, powstając z pustki mojej przeszłości, a ja aż się zataczam do tyłu. Po czym równie gwałtownie znika. Claire i ja, inna impreza. „Jezu — mówi Claire. — To takie wkurzające! Wiesz, co mi się nie podoba? Wszyscy mają pierdolca na punkcie seksu. Mnie się to kojarzy z kopulowaniem zwierząt. Nieważne, jak bardzo się certolimy i udajemy, że sedno leży gdzie indziej. Chodzi tylko o seks”. Czy to możliwe, że kiedy ja utknęłam we własnym piekle, Claire i Ben poszukali pocieszenia u siebie nawzajem? Opuszczam wzrok. Telefon leży cichy na moich kolanach. Nie mam pojęcia, dokąd Ben naprawę jeździ, kiedy wychodzi co rano, ani gdzie zajeżdża w drodze do domu. Mógłby bywać wszędzie. I nie mam szans gromadzić podejrzeń, powiązać faktów. Nawet gdybym jednego

dnia znalazła Claire i Bena w łóżku, następnego dnia bym o tym nie pamiętała. Jestem idealną osobą do zdradzania. Może oni ciągle się widują. Może już ich przyłapałam i zapomniałam o tym. Tak właśnie myślę, a zarazem wręcz przeciwnie. Ufam Benowi i zarazem nie ufam. To absolutnie możliwe — zajmować dwa przeciwne stanowiska jednocześnie, oscylując między innymi. Ale dlaczego Ben miałby kłamać? Ciągle sobie powtarzam, że on po prostu uważa, że postępuje właściwie. Chroni mnie. Nie ujawnia mi rzeczy, o których nie muszę wiedzieć. Wybrałam numer oczywiście. Nie mogłam tego nie zrobić. Dzwonił przez jakiś czas, a potem rozległo się kliknięcie i komunikat: „Cześć, zostaw wiadomość”. Poznałam ten głos od razu. Claire. Niewątpliwie. Zostawiłam jej wiadomość. „Zadzwoń do mnie. Mówi Christine”. Zeszłam na dół. Zrobiłam wszystko, co mogłam. Czekałam. Godzinę, dwie... Pisałam pamiętnik, a skoro ona nie oddzwaniała, zrobiłam sobie kanapkę i zjadłam ją w salonie. Kiedy byłam w kuchni — wytarłam blat, zmiotłam okruchy na dłoń i już miałam je wrzucić do zlewu — zadzwonił dzwonek do drzwi. Podskoczyłam. Odłożyłam gąbkę, wytarłam ręce w ręczniczek, który zwisał z uchwytu piekarnika, i poszłam zobaczyć, kto przyszedł. Przez matowe szkło widziałam tylko sylwetkę mężczyzny. Nie w mundurze, ale chyba w garniturze i może w krawacie. Ben? — pomyślałam, lecz zaraz zdałam sobie sprawę, że o tej porze jest w pracy. Otworzyłam. Doktor Nash. Wiedziałam po części dlatego, że to nie mógł być nikt inny, a po części dlatego, że go rozpoznałam, chociaż kiedy czytałam o nim rano, nie mogłam sobie przypomnieć, jak wygląda, i chociaż mój mąż pozostał dla mnie obcy, nawet gdy już się

dowiedziałam, kim jest. Włosy miał krótkie, z przedziałkiem, krawat poluzowany i w nieładzie, pod marynarką gryzący się z nią pulower. Musiał dostrzec wyraz zaskoczenia na mojej twarzy. — Christine? — spytał. — Tak — odparłam. — Tak. — Drzwi otworzyłam tylko na szerokość szpary. — To ja. Ed. Ed Nash. Doktor Nash. — Wiem — odparłam. — Wiem... — Czytała pani swój pamiętnik? — Tak, ale... — Nic pani nie jest? — Nic. Wszystko dobrze. Ściszył głos. — Ben jest w domu? — Nie, nie ma go. Po prostu, no wie pan, nie spodziewałam się pana. Umówiliśmy się? Cofnął się nieco w ułamku sekundy, na tyle, by zaburzyć rytm naszej rozmowy. Nie umawialiśmy się, wiedziałam na pewno. A w każdym razie nic takiego nie zapisałam. — Tak — odparł. — Nie zapisałaś tego? Nie, ale milczałam. Patrząc po sobie, staliśmy na progu domu, który wciąż postrzegałam jako nie mój. — Mogę wejść? — spytał. Nie od razu odpowiedziałam. Nie byłam pewna, czy chcę go zapraszać do środka. Wydawało mi się to jakieś niewłaściwe. Bliskie zdrady. Co jednak miałabym zdradzać? Zaufanie Bena? Nie wiedziałam, ile to jeszcze dla mnie znaczy. Po jego kłamstwach. Po kłamstwach, o których czytałam przez większość poranka.

— Tak — odrzekłam. Otworzyłam drzwi. Wkraczając do środka, kiwnął głową, zerkając przy tym na prawo i lewo. Wzięłam jego płaszcz i odwiesiłam na wieszak obok peleryny, która pewnie należała do mnie. — Proszę dalej — dodałam, wskazując salon, a on ruszył do środka. Zrobiłam nam obojgu coś do picia, podałam mu naczynie, usiadłam naprzeciwko swojego. Nic nie mówił, a ja wolno upiłam łyk, czekając, aż on zrobi to samo. Odstawił kubek na stolik między nami. — Nie pamięta pani, że mnie zaprosiła? — spytał. — Nie. Kiedy? Jego odpowiedź przyprawiła mnie o dreszcz. — Dzisiaj rano. Kiedy zadzwoniłem, by przypomnieć pani, gdzie znaleźć pamiętnik. W ogóle nie pamiętałam, żeby dzwonił dzisiaj rano, i nadal nie pamiętam, teraz kiedy już poszedł. Pomyślałam o innych rzeczach, które zapisałam. O talerzu melona, którego nie zamawiałam. O cieście, którego nie chciałam. — Nie pamiętam — powiedziałam. Zaczęła we mnie rosnąć panika. Przez jego twarz przebiegł wyraz troski. — Spała pani dzisiaj? Może zasnęła pani głębiej i na dłużej? — Nie. Nie. Ani trochę. Po prostu nie pamiętam. Kiedy to było? Kiedy? — Christine, proszę się uspokoić. To pewnie nic takiego. — A jeśli... ja nie... — Christine, proszę. To nic nie znaczy. Po prostu pani zapomniała i tyle. Każdy czasami o czymś zapomina. — Ale o całej rozmowie? To musiało być ledwie kilka godzin temu! — Tak — rzekł. Mówił łagodnie, próbując mnie uspokoić, nie ruszył się jednak z miejsca. —

Tylko że ostatnio wiele pani przeszła. Pani pamięć zawsze była zmienna. Zapominanie o czymś wcale nie oznacza pogarszania, nie oznacza, że już nigdy pani stan się nie poprawi. Jasne? — Kiwnęłam głową, starając się mu uwierzyć. Rozpaczliwie. — Zaprosiła mnie pani tutaj, bo chciała porozmawiać z Claire, ale nie była pewna, czy może. I chciała pani, żebym porozmawiał z Benem w pani imieniu. — Naprawdę? — Tak. Powiedziała pani, że chyba nie da rady sama tego zrobić. Spojrzałam na niego, pomyślałam o tych wszystkich rzeczach, które napisałam. Stwierdziłam, że mu nie wierzę. Musiałam sama znaleźć pamiętnik. Nie zapraszałam go tu dzisiaj. Nie chciałam, żeby rozmawiał z Benem. Dlaczego miałabym to zrobić, skoro już sama zdecydowałam nic nie mówić Benowi? I dlaczego miałabym mówić, że potrzebuję pomocy, by porozmawiać z Claire, skoro już sama do niej zadzwoniłam i zostawiłam wiadomość? „On kłamie”. Zastanawiałam się, jakie może mieć inne powody, by tu przychodzić. Czego nie potrafi mi powiedzieć. Nie mam pamięci, ale nie jestem głupia. — Dlaczego pan przyszedł tak naprawdę? — spytałam. Przesunął się na krześle. Może po prostu chciał się rozejrzeć, jak mieszkam. Albo mnie zobaczyć jeszcze raz, zanim porozmawiam z Benem. — Martwi się pan, że Ben nie pozwoli mi spotykać się z panem, jak mu o nas powiem? Przyszła mi do głowy kolejna myśl. Może on wcale nie pisze dokumentacji badawczej. Może z jakichś innych powodów chce spędzać ze mną jak najwięcej czasu. Odepchnęłam ją. — Nie — odrzekł. — Wcale nie o to chodzi. Przyszedłem, bo mnie pani prosiła. Poza tym postanowiła pani nie mówić Benowi, że się ze mną widuje. Dopóki nie porozmawia pani z Claire. Pamięta pani?

Pokręciłam głową. Nie pamiętałam. Nie wiedziałam, o czym on mówi. — Claire dyma się z moim mężem — powiedziałam. To nim wstrząsnęło. — Christine... — zaczął. — On mnie traktuje jak idiotkę — przerwałam mu. — Okłamuje mnie we wszystkim. Ale ja nie jestem głupia. — Wiem, że nie jest pani głupia. Nie sądziłem jednak... — Dymają się od lat — ciągnęłam. — To wszystko wyjaśnia. Dlatego mi powiedział, że się wyprowadziła. Dlatego się z nią nie widuję, chociaż podobno była moją najlepszą przyjaciółką. — Christine, nie rozumuje pani normalnie. — Podszedł i siadł obok mnie na kanapie. — Ben panią kocha. Wiem. Rozmawiałem z nim, kiedy chciałem go przekonać, żeby pozwolił mi się z panią widywać. Był absolutnie lojalny. Absolutnie. Powiedział mi, że już raz panią stracił i nie chce stracić pani ponownie. Że widział pani cierpienie, ilekroć ludzie próbowali panią oszukać, i już nigdy więcej nie chce pani widzieć w bólu. On panią kocha. To oczywiste. Stara się panią chronić. Przed prawdą, jak sądzę. Pomyślałam o tym, co czytałam dzisiaj rano. O rozwodzie. — Ale opuścił mnie. Żeby być z nią. — Christine, pani nie myśli. Gdyby to była prawda, po co by panią sprowadzał tutaj? Mógłby panią po prostu zostawić w Waring House. A nie zostawił. Zajmuje się panią. Codziennie. Poczułam, jak się zapadam, zwijam w sobie. Odnosiłam wrażenie, że rozumiem jego słowa, równocześnie zaś ich nie rozumiałam. Poczułam, jak ciepło jego ciała ustępuje, zobaczyłam uprzejmość w jego oczach. Uśmiechał się, gdy na niego spojrzałam. Wydawało się, że staje się większy, aż widziałam tylko jego ciało, słyszałam tylko jego oddech. Mówił, lecz nie słyszałam, co mówi. W uszach dudniło mi tylko jedno słowo. „Miłość”.

Nie zamierzałam zrobić tego, co zrobiłam. Nie planowałam. To się wydarzyło niespodzianie, moje życie się zmieniło jak zacięta przykrywka, która wreszcie ustępuje. Nagle nie czułam nic, tylko jego usta na moich, moje ramiona na jego szyi. Włosy miał wilgotne, nie wiem czemu, zresztą nie obchodziło mnie to. Chciałam mówić, powiedzieć, co czuję, ale nie powiedziałam, bo żeby to zrobić, musiałabym przestać go całować, przerwać chwilę, którą chciałam przedłużyć w nieskończoność. Wreszcie czułam się kobietą. Chociaż musiałam już to robić, nic nie pamiętam — zapisałam to — nie pamiętam, bym kiedykolwiek całowała kogokolwiek prócz mojego męża. Mógłby to wręcz być pierwszy raz. Nie wiem, jak długo to trwało. Nie wiem nawet, jak to się stało, że w jednej chwili siedziałam na kanapie obok niego skurczona, tak mała, że bliska zniknięcia, a w kolejnej całowałam go. Nie pamiętam, żebym tego pragnęła, co nie znaczy, że nie pamiętam, że tego chciałam. Nie pamiętam, jak się to zaczęło. Pamiętam tylko, że przeszłam z jednego stanu do drugiego bez etapów pośrednich, bez szans na świadomą myśl, na podjęcie decyzji. Nie odepchnął mnie brutalnie. Był delikatny. Chociaż tyle. Nie obraził mnie, pytając, co robię, a tym bardziej co sobie wyobrażam. Po prostu oderwał usta od moich, później moje dłonie od siebie i delikatnie powiedział: „Nie”. Stałam ogłuszona. Tym co zrobiłam? Czy jego reakcją? Nie mam pojęcia. Przez chwilę odbierałam po prostu, że jestem gdzie indziej, a weszła nowa Christine, przejęła mnie całkowicie, po czym zniknęła. Nie byłam jednak przerażona. Ani nawet rozczarowana. Cieszyłam się. Cieszyłam się, że dzięki tej drugiej Christine coś się wydarzyło. Doktor Nash spojrzał na mnie. — Przepraszam — powiedział. Nie umiałam rozpoznać, co czuje. Gniew? Litość? Żal? Wszystko to wchodziło w grę. Może wyraz twarzy, który widziałam, odzwierciedlał mieszankę wszystkich trzech odczuć. Ciągle

trzymał moje ręce, teraz odłożył je z powrotem na moje kolana, następnie puścił. — Przepraszam, Christine. Nie wiedziałam, co powiedzieć. Co zrobić. Milczałam, już miałam przeprosić, nagle jednak powiedziałam: — Ed, kocham pana... Zamknął oczy. — Christine — zaczął — ja... — Proszę — przerwałam mu. — Nie. Niech mi pan nie mówi, że tego nie poczuł. — Skrzywił się. — Wie pan, że mnie kocha. — Christine... proszę. Pani... pani... — Co? — spytałam. — Zwariowałam? — Nie. Pogubiła się pani. Jest pani zdezorientowana. Roześmiałam się. — Zdezorientowana? — Tak. Nie kocha mnie pani. Pamięta pani, jak rozmawialiśmy o konfabulacjach? To dość powszechne u osób z... — Ach — przerwałam mu. — Wiem. Pamiętam. U osób, które nie mają pamięci. I pan uważa, że to właśnie coś takiego? — Możliwe. Całkiem możliwe. Wtedy poczułam do niego nienawiść. Myślał, że wie wszystko, że zna mnie lepiej niż ja sama. A tak naprawdę znał tylko mój stan. — Nie jestem głupia — powiedziałam. — Wiem. Wiem o tym, Christine. Nie uważam, że jest pani głupia. Myślę tylko... — Musi pan mnie kochać.

Westchnął. Teraz go frustrowałam. Wystawiałam na próbę jego cierpliwość. — Bo czemu w takim razie by pan tu przychodził? Czemu by pan woził mnie po Londynie? Robi pan tak ze wszystkimi pacjentami? — Tak — zaczął. — No nie. Niezupełnie. — No to czemu? — Próbuję pani pomóc. — I to wszystko? — No nie — odrzekł po chwili zastanowienia. — Piszę też pracę. Pracę naukową... — Omawiającą mój przypadek? — W pewnym sensie. Próbowałam nie przyjąć tego do wiadomości. — Ale nie powiedział mi pan, że rozstaliśmy się z Benem — zauważyłam. — Dlaczego? Dlaczego mi pan nie powiedział? — Nie wiedziałem! I tylko dlatego. Nie było tego w pani dokumentacji, a Ben mi nie powiedział. Nie miałem pojęcia! — Milczałam. Poruszył się, jakby chciał znowu ująć moje ręce, lecz zrezygnował i tylko się podrapał po czole. — Powiedziałbym pani. Gdybym wiedział. — Powiedziałby pan? Tak jak mi pan powiedział o Adamie? Chyba go uraziłam. — Christine, proszę. — Dlaczego mi pan tego nie powiedział? — pytałam. — Jest pan równie zły jak Ben! — Jezu, Christine. Przechodziliśmy już przez to. Zrobiłem to, co uznałem za słuszne. Ben pani nie mówił o Adamie. Ja nie mogłem. To byłoby niewłaściwe. Nieetyczne. Roześmiałam się. Pustym prychającym śmiechem. — Nieetyczne? A co tu ma do rzeczy etyka?

— Ben decydował, czy powiedzieć pani o Adamie. Nie ja. Ja jednak zasugerowałem, żeby prowadziła pani pamiętnik. I zapisywała to, czego się dowiedziała. Uważałem, że to najlepsze wyjście. — A co z napadem w takim razie? Jakoś pana zadowalało, że uważam się za ofiarę wypadku drogowego! — Christine, nie. Nieprawda. Ben tak pani powiedział. Ja nie wiedziałem, że tak pani powiedział. Skąd miałem wiedzieć? Przypomniałam sobie widzenie. Pomarańczowa kąpiel i ręce na moim gardle. Uczucie, że nie mogę oddychać. Mężczyzna, którego twarz pozostała zagadką. Zaczęłam płakać. — To dlaczego mi pan w ogóle powiedział? — spytałam. Mówił łagodnie, ale nadal mnie nie dotykał. — Nie powiedziałem. Nie powiedziałem pani o napadzie. Pani sobie sama to przypomniała. — Oczywiście miał rację. Poczułam wściekłość. — Christine, ja... — Chcę, żeby pan wyszedł. Proszę... — Teraz już płakałam rzewnie, lecz czułam się dziwnie żywa. Nie rozumiałam, co się właśnie stało, ledwie w ogóle pamiętałam, jakie słowa padły, miałam jednak poczucie, że coś okropnego się poruszyło, jakieś cholerstwo wreszcie wybuchło. — Proszę — powtórzyłam. — Proszę wyjść. Spodziewałam się, że będzie się spierał. Błagał, żebym pozwoliła mu zostać. Niemal chciałam, by tak zrobił. Ale nie. — Jeśli jest pani pewna... — Tak — szepnęłam. Odwróciłam się do okna, żeby już na niego patrzeć. Nie dzisiaj, co dla mnie będzie oznaczało, że może już nie zobaczę go nigdy.

— Zadzwonię do pani — odezwał się. — Jutro. Pani terapia... — Niech pan idzie — przerwałam mu. — Proszę. Nic już nie powiedział. Usłyszałam, jak zamykają się za nim drzwi. Siedziałam przez jakiś czas. Kilka minut? Godzin? Nie wiem. Serce biło mi jak szalone. Czułam się pusta. I sama. W końcu poszłam na górę. W łazience spojrzałam na zdjęcia. Mój mąż. Ben. „Co ja zrobiłam?” Teraz nic nie mam. Nikomu nie mogę ufać. Nie mam się do kogo zwrócić. Mój umysł pracował jak szalony, zupełnie bez kontroli. Ciągle myślałam o tym, co powiedział doktor Nash. „On panią kocha. Stara się panią chronić”. Ale przed czym stara się mnie chronić? Przed prawdą. Uważam prawdę za rzecz najważniejszą ze wszystkiego. Może się mylę. Weszłam do gabinetu. Ben tyle nakłamał, nie wierzę w nic, co mi powiedział. Zupełnie w nic. Wiedziałam, co należy zrobić. Musiałam się upewnić. Nabrać przekonania, że mogę mu ufać chociaż w tej jednej sprawie. Kasetkę znalazłam w miejscu opisanym w pamiętniku, zamkniętą, tak jak podejrzewałam. Nie zdenerwowałam się. Zaczęłam się rozglądać. Powiedziałam sobie, że nie ustąpię, dopóki nie znajdę klucza. Najpierw przeszukałam gabinet. Pozostałe szuflady, biurko. Robiłam to metodycznie. Odkładałam wszystko dokładnie na miejsce, a kiedy skończyłam, weszłam do sypialni. Zajrzałam do szuflad, przekopałam się przez jego bieliznę, starannie wyprasowane chusteczki, kamizelki i T-shirty. Nic. W szufladach z moimi rzeczami też nic. W stoliku nocnym również były szuflady. Zamierzałam zajrzeć do każdej, poczynając od tych po stronie Bena. Otworzyłam górną i przekopałam się przez jej zawartość — długopisy, niechodzący zegarek, blister pigułek, których nie rozpoznałam — po czym otworzyłam dolną. Najpierw myślałam, że jest pusta. Zamknęłam ją delikatnie, ale nagle usłyszałam cichy

grzechot, skrobnięcie metalu o drewno. Otworzyłam ją ponownie, moje serce już przyspieszyło. Kluczyk. Siadłam na podłodze z otwartą kasetką. Wypełniały ją głównie zdjęcia. Adama, moje. Kilka wyglądało znajomo — pewnie te, które mi wcześniej pokazał — ale całe mnóstwo nie. Znalazłam akt urodzenia Adama, jego list do Świętego Mikołaja. Plik fotografii z jego niemowlęctwa — jak raczkował, szczerzył się do aparatu, ssał z mojej piersi, spał zawinięty w zielony kocyk — i kiedy rósł. Tu portret w stroju kowboja, tam fotografie klasowe, to znów na rowerku trójkołowym. Wszystkie tu były, dokładnie tak, jak napisałam w swoim pamiętniku. Wyjęłam je i rozłożyłam na podłodze, przyglądając się każdej. Znalazłam też zdjęcia, na których byłam z Benem. Na jednym staliśmy przed pałacem westminsterskim, uśmiechnięci, ale jakoś niezgrabnie, jakby żadne z nas nie wiedziało o istnieniu drugiego. Fotografie z naszego ślubu, oficjalne. Stoimy przed kościołem pod zachmurzonym niebem. Wyglądamy szczęśliwie, śmiesznie, a jeszcze śmieszniej na zdjęciu zrobionym później, w czasie podróży poślubnej. Jesteśmy w restauracji, uśmiechamy się pochyleni ku sobie nad napoczętym posiłkiem, nasze twarze promienieją miłością i świeżą opalenizną. Wpatrywałam się w fotografie. Zaczęła spowijać mnie ulga. Wpatrywałam się w podobiznę kobiety siedzącej z nowo poślubionym mężem, wyglądając przyszłości, której ona nie mogła i nie chciała przewidzieć, i myślałam o tym, ile mam z nią wspólnego. Same kwestie fizyczne. Komórki i tkanki. DNA. Podpis chemiczny. Ale nic więcej. Ona jest obca. Nic jej ze mną nie łączy, nie ma jak wyśledzić moich z nią powiązań. A jednak ona to ja i widzę, że była zakochana. W Benie. W mężczyźnie, którego właśnie poślubiła. W mężczyźnie, przy którym nadal co rano się budzę. Nie złamał przysięgi, którą złożył tamtego dnia w maleńkim kościółku w Manchesterze. Nie opuścił mnie. Patrzyłam na to zdjęcie i znowu wezbrała we mnie miłość.

Odłożyłam je, żeby kontynuować poszukiwania. Wiedziałam, co chcę znaleźć, a także czego boję się znaleźć. Jednej rzeczy, która by udowodniła, że mój mąż nie kłamie, która by mi dała partnera, nawet gdyby tym samym pozbawiła mnie syna. Była. Na dnie kasety w kopercie. Kserokopia artykułu z gazety, poskładana, o kruchych brzegach. Wiedziałam, co to jest, jeszcze zanim zajrzałam do środka, lecz i tak przeżyłam wstrząs. „Ministerstwo Obrony podało nazwisko brytyjskiego żołnierza, który zginął w trakcie eskorty oddziału piechoty w prowincji Helmand w Afganistanie. Był to Adam Wheeler, lat 19. Urodzony w Londynie...” Do wycinka przypięto fotografię. Kwiaty na grobie. Napis „Adam Wheeler, 1987-2006”. Wtedy uderzył mnie taki ból, że chyba nigdy takiego nie zaznałam. Upuściłam kartkę i zgięłam się wpół powalona cierpieniem zbyt wielkim, bym dała radę płakać. Wyłam jak ranne zwierzę przymierające głodem, błagające o szybki koniec. Zamknęłam oczy i wtedy to zobaczyłam. Krótki błysk. Obraz wiszący przede mną, rozmazany. Medal wręczony mi w aksamitnym czarnym pudełku. Trumna, flaga. Odwróciłam od tego obrazu wzrok i modliłam się, żeby nigdy nie wrócił. Lepiej mi bez niektórych wspomnień. Niektóre rzeczy lepiej stracić na zawsze. Zaczęłam wszystko uprzątać. Powinnam mu ufać, pomyślałam. Zawsze. Powinnam wierzyć, że niektórych rzeczy mi nie mówi, bo są dla mnie zbyt bolesne, nie do zniesienia wciąż od nowa, codziennie. Stara mi się tego oszczędzić, nic więcej. To brutalna prawda. Odkładałam zdjęcia, dokumenty tam, gdzie je znalazłam. Czułam się usatysfakcjonowana. Schowałam kluczyk do szuflady, kasetkę do szafki. Pomyślałam sobie, że mogę do niej zaglądać, kiedy chcę. Zostało mi jeszcze jedno zadanie. Musiałam się dowiedzieć, dlaczego Ben ode mnie odszedł. I musiałam się dowiedzieć, co robiłam w Brighton wtedy, przed laty. Musiałam

wiedzieć, kto mnie ograbił z mojego życia. Musiałam spróbować raz jeszcze. Po raz drugi dzisiaj wybrałam numer Claire. Zakłócenia. Cisza. Dwutonowy dzwonek. Nie odbierze, pomyślałam. W końcu nie oddzwoniła pomimo mojej wiadomości. Ma coś do ukrycia, do ukrycia przede mną. Niemal się ucieszyłam. Tej rozmowy pragnęłam wyłącznie teoretycznie. Nie spodziewałam się po niej niczego innego prócz bólu. Przygotowałam się na kolejne beznamiętne powitanie z prośbą, żeby zostawić wiadomość. Kliknięcie. I głos: — Halo? Claire. Wiedziałam od razu. Jej głos wydawał mi się równie znajomy jak mój własny. — Halo? — powtórzyła. Nie odzywałam się. Zalały mnie obrazy szybko się zmieniające. Zobaczyłam jej twarz, krótko obcięte włosy, beret. Śmiech. Widziałam ją na ślubie — prawdopodobnie moim, chociaż nie byłam pewna — ubraną na szmaragdowo, jak piła szampana. Widziałam, jak trzyma dziecko, jak się nim zajmuje, podaje mi je ze słowami „Obiadek!”. Widziałam, jak siedzi na skraju łóżka i mówi do leżącej w nim osoby, i zrozumiałam, że ta osoba to ja. — Claire? — spytałam. — Tak. Halo? Kto mówi? Próbowałam się skupić, przypomnieć sobie, że kiedyś byłyśmy najlepszymi przyjaciółkami, nieważne, co się stało od tego czasu. Zobaczyłam, jak leży na moim łóżku z flaszką wódki, chichocząc i mówiąc mi, że faceci są tacy kurwa śmieszni. — Claire? — powtórzyłam. — To ja. Christine. Cisza. Czas rozciągał się chyba w nieskończoność. Z początku pomyślałam, że się nie odezwie, że zapomniała, kim jestem, albo że nie chce ze

mną rozmawiać. Zamknęłam oczy. — Chrissy! — Eksplozja. Usłyszałam, jak przełyka ślinę, jakby jadła. — Chrissy! Mój Boże. Kochanie, to naprawdę ty? Otworzyłam oczy. Łza zaczęła powolny trawers po obcych rysach mojej twarzy. — Claire? Tak, to ja. Chrissy. — Jezu. Kurwa! — powiedziała i powtórzyła: — Kurwa! — Mówiła cicho. — Roger! Rog! To Chrissy! Dzwoni! — Nagle głośno powiedziała: — Jak się czujesz? Gdzie jesteś? — I znowu: — Roger! — Och, jestem w domu — odparłam. — W domu? — Tak. — Z Benem? Nagle obudziła się we mnie ostrożność. — Tak. Z Benem. Dostałaś moją wiadomość? Usłyszałam, jak wciąga powietrze. Zaskoczenie? Czy pali? — Tak — odparła. — Oddzwoniłabym do ciebie, ale to telefon stacjonarny, a ty nie podałaś numeru. — Zawahała się i przez chwilę się zastanawiałam, czy nie oddzwoniła z jakichś jeszcze powodów. Po czym mówiła dalej: — W każdym razie jak się czujesz, kochana? Fajnie cię słyszeć! — Nie wiedziałam, co powiedzieć, ponieważ milczałam, Claire podjęła: — Gdzie mieszkasz? — W zasadzie nie wiem. — Poczułam falę radości pewna, że jej pytanie oznacza, że Claire nie widuje się z Benem, po czym zdałam sobie sprawę, że może mnie tak pytać, abym nie powzięła podejrzeń. Tak bardzo chciałam jej ufać, mieć pewność, że Ben nie odszedł ode

mnie z powodu czegoś, co znalazł w niej, jakiejś miłości, która mu zastąpiła miłość do mnie, ponieważ to by znaczyło, że mogę też zaufać mojemu mężowi. — W Crouch End? — Super — powiedziała. — I jak tam? Co słychać? — No wiesz... Nic kurwa nie pamiętam. Roześmiałyśmy się obie. Ten wybuch emocji, które nie bolały, był dobry, ale krótkotrwały, po nim nastąpiła cisza. — Sądząc po głosie, masz się nieźle — podjęła po chwili. — Naprawdę nieźle. — Wyznałam jej, że znowu piszę. — Naprawdę? No to świetnie. A nad czym pracujesz? Nad powieścią? — Nie. Trudno byłoby mi pisać powieść, skoro codziennie wszystko zapominam. — Cisza. — Piszę o tym, co się ze mną dzieje. — Super. — I nic więcej. Zastanawiałam się, czy może nie do końca zrozumiała moją sytuację, i zmartwił mnie jej ton. Wydawał się spokojny. Ciekawe, na czym stanęło między nami, kiedy się widziałyśmy po raz ostatni przed laty. — Więc co się z tobą dzieje? — spytała nagle. Co miałam powiedzieć? Najchętniej bym jej dała swój pamiętnik, żeby przeczytała o wszystkim sama, ale oczywiście nie mogłam. A w każdym razie jeszcze teraz nie mogłam. Wydawało się, że za dużo mamy sobie do powiedzenia, za dużo chciałam się dowiedzieć. O całym swoim życiu. — Nie wiem — odrzekłam. — Trudno... W moim głosie musiało się pojawić zdenerwowanie, bo dodała: — Chrissy, kochanie, coś złego się dzieje? — Nie — odparłam. — Nic mi nie jest. Tylko... — Urwało mi się zdanie. — Kochanie?

— Nie wiem. — Pomyślałam o doktorze Nashu, o tym, co mu powiedziałam. Czy mogłam mieć pewność, że nie porozmawia z Benem? — Czuję się po prostu skołowana. Chyba zrobiłam coś głupiego. — Ach, to na pewno nieprawda. — Znowu cisza... Kalkulacja?... I pytanie: — Słuchaj, mogę rozmawiać z Benem? — Nie ma go. — Poczułam ulgę, że nasza rozmowa zmierza chyba do czegoś konkretnego, rzeczowego. — Jest w pracy. — Aha. — I znowu zapadła cisza. Nagle odniosłam wrażenie, że nasza rozmowa jest absurdalna. — Muszę się z tobą spotkać — wypaliłam. — Muszę? Nie „chcę”? — Nie. Oczywiście chcę... — Wyluzuj, Chrissy — przerwała mi. — Żartuję. Ja też chcę się z tobą spotkać. Wręcz szalenie. Poczułam ulgę. Wcześniej odnosiłam wrażenie, że nasza kulejąca rozmowa wreszcie ustanie, skończy się grzecznym do widzenia i mglistą obietnicą rozmowy w przyszłości i kolejne drzwi do mojej przeszłości zatrzasną się na głucho. — Dziękuję — powiedziałam. — Dziękuję. — Chrissy, straszliwie za tobą tęskniłam. Codziennie. Każdego, każdusieńkiego dnia czekałam, aż ten pieprzony telefon zadzwoni, miałam nadzieję, że to będziesz ty, chociaż wiedziałam, że to niemożliwe. — Przerwała. — W jakim... w jakim stanie jest teraz twoja pamięć? Ile wiesz? — Nie pamiętam dokładnie. Chyba jest lepiej niż kiedyś. Ale wciąż nie pamiętam zbyt wiele. — Pomyślałam o tym wszystkim, co zapisałam, o wszystkich wspomnieniach z udziałem Claire

i moim. — Fajerwerki na dachu. Twoje malowanie. Moje studiowanie. Poza tym niewiele. — Ach! Wielka noc! Jezu, to było tak dawno! No to dużo muszę ci uzupełnić. Dużo. Zastanowiłam się, co ma na myśli, lecz nie spytałam. To może poczekać, pomyślałam. Musiałam się dowiedzieć ważniejszych rzeczy. — Wyprowadzałaś się? — spytałam. — Za granicę? Roześmiała się. — Tak. Na jakieś pół roku. Przed laty poznałam takiego kolesia. To była porażka. — Dokąd? Dokąd wyjechałaś? — Do Barcelony — odparła. — A czemu pytasz? — A, to nie. — Poczułam się zakłopotana, że nie znam tylu szczegółów z życia przyjaciółki. — Słyszałam coś innego. Powiedziano mi, że jesteś w Nowej Zelandii. Musiał się ten ktoś pomylić. — W Nowej Zelandii? — Znowu się roześmiała. — Nie. W życiu nie byłam w Nowej Zelandii. Więc w tym Ben też mnie okłamał. Ciągle nie wiedziałam dlaczego, nie przychodziło mi do głowy, z jakiego powodu czułby potrzebę całkowitego usunięcia Claire z mojego życia. Czy skłamał tak samo jak o wszystkich innych sprawach, czy też postanowił mi po prostu nie mówić? Czy zrobił tak dla mojego dobra? Będę musiała spytać go o coś innego, kiedy przeprowadzimy tę rozmowę, teraz już nieuniknioną. Kiedy powiem mu wszystko, co wiem i skąd się tego dowiedziałam. Rozmawiałyśmy jeszcze, przetykając wypowiedzi długimi przerwami i rozpaczliwymi przyspieszeniami. Claire powiedziała, że wyszła za mąż, potem się rozwiodła, a teraz mieszka z Rogerem. — Jest nauczycielem akademickim — mówiła. — Na psychologii. Chce łajdak, żebym za

niego wyszła, a mnie się nie spieszy. Ale go kocham. Dobrze mi się z nią rozmawiało, słuchało jej głosu. Wydawało się to takie łatwe, znajome. Niemal jak powrót do domu. Claire mało wymagała, rozumiała, że mam niewiele do zaoferowania. W końcu zamilkła i pomyślałam, że zaraz się pożegna. Zauważyłam, że żadna z nas nie wspomniała o Adamie. — No to... — powiedziała tymczasem — opowiedz o Benie. Jak długo... no... — Jesteśmy znowu razem? — dodałam. — Nie wiem. Nawet nie wiedziałam, że się rozstaliśmy. — Próbowałam do niego dzwonić. Napięłam się, chociaż nie wiem dlaczego. — Kiedy? — Dzisiaj po południu. Po twoim telefonie. Domyśliłam się, że on musiał ci dać mój numer. Nie odebrał, a miałam tylko stary numer do pracy. Powiedzieli, że już tam nie pracuje. Poczułam narastające przerażenie. Rozejrzałam się po sypialni, obcej i nieznajomej. Byłam pewna, że Claire kłamie. — Często z nim rozmawiasz? — spytałam. — Nie, ostatnio nie. — W jej głosie pojawił się nowy ton. Przygaszony. Nie podobał mi się. — Od kilku lat w ogóle. — Zawahała się. — Tak bardzo się o ciebie martwiłam. Bałam się. Bałam się, że Claire powie Benowi, że dzwoniłam do niej, zanim ja z nim porozmawiam. — Nie dzwoń do niego, proszę. Nie mów mu, że do ciebie dzwoniłam. — Chrissy! Dlaczego, na Boga?! — Po prostu wolałabym, żebyś nie mówiła. Westchnęła ciężko, a później usłyszałam w jej głosie udrękę.

— Mów, co się dzieje, u diabła. — Nie umiem wyjaśnić. — Spróbuj. Nie mogłam wydusić ani słowa o Adamie, lecz powiedziałam o doktorze Nashu i o wspomnieniu z pokojem hotelowym, i o tym, że Ben ciągle mi powtarza, że miałam wypadek samochodowy. — Myślę, że on mi nie mówi prawdy, bo wie, że to mnie wyprowadzi z równowagi — dodałam. Milczała. — Claire? Co ja mogłam robić w Brighton? Pomiędzy nami rozciągnęła się cisza. — Chrissy — odezwała się wreszcie Claire — jeśli naprawdę chcesz wiedzieć, to ci powiem. A w każdym razie tyle, ile wiem. Ale nie przez telefon. Jak się spotkamy. Obiecuję. Prawda. Wisiała przede mną migocząca, taka bliska, niemal na wyciągnięcie ręki. — Kiedy możesz przyjechać? — spytałam. — Dzisiaj? Wieczorem? — Wolałabym nie przyjeżdżać do ciebie. Jeśli nie masz nic przeciwko. — Czemu? — Myślę... no wiesz... lepiej, gdybyśmy się spotkały gdzie indziej. Może zabiorę cię na kawę? W jej głosie pobrzmiewała wesołość, choć wydawała się wymuszona. Fałszywa. Zastanawiałam się, czego Claire się boi, zgodziłam się jednak. — Alexandra Palace? — spytała. — Tak będzie OK? Z Crouch End łatwo ci się będzie dostać. — Dobra.

— Super. W piątek? Spotkamy się o jedenastej. Może być? Powiedziałam, że tak. Bo musiało tak być. — Będzie dobrze — dodałam. Claire wyjaśniła mi, którymi autobusami dojadę, zapisałam to sobie na kawałku papieru. Potem jeszcze gawędziłyśmy kilka minut i w końcu się pożegnałyśmy, a ja wzięłam pamiętnik i zaczęłam pisać. — Ben? — powiedziałam, kiedy dotarł do domu. Siedział w fotelu w salonie, czytając gazetę. Wyglądał na zmęczonego, jakby nie spał dobrze. — Ufasz mi? Podniósł wzrok. Jego oczy się ożywiły, zajaśniały miłością, ale też czymś jeszcze. Czymś, co wyglądało wręcz na strach. Nic dziwnego. Takie pytanie zwykle zadaje się przed wyznaniem, że zaufanie jest chybione. Odgarnął włosy z czoła. — Oczywiście, kochanie. — Podszedł i przysiadł na poręczy mojego fotela, ujmując moją dłoń w swoje. — Oczywiście. Nagle nabrałam wątpliwości, czy chcę kontynuować. — Rozmawiasz z Claire? Zajrzał mi w oczy. — Z Claire? Pamiętasz ją? Zapomniałam już, że jeszcze niedawno — aż do wspomnienia o imprezie z fajerwerkami — Claire w ogóle dla mnie nie istniała. — Mgliście. Uciekł wzrokiem w stronę zegara na kominku. — Nie — powiedział. — Chyba się wyprowadziła. Przed laty. Skrzywiłam się jakby z bólu. — Jesteś pewien? — spytałam. Nie mogłam uwierzyć, że ciągle mnie okłamuje. Kłamstwo w tej sprawie wydawało mi się

wręcz gorsze niż w jakiejkolwiek innej. Jeśli o to przecież chodzi, dość łatwo nie kłamać, prawda? Fakt, że Claire cały czas mieszka tutaj, nie wywoływał we mnie bólu. Gdybym się z nią widywała, może nawet okazałoby się to przydatne w procesie odzyskiwania pamięci. Po co więc ta nieuczciwość? Przeszła mi przez głowę ponura myśl — to samo czarne podejrzenie — ale odepchnęłam ją. — Jesteś pewny? Dokąd wyjechała? — Powiedz mi, pomyślałam. Jeszcze nie jest za późno. — W sumie nie pamiętam. Chyba do Nowej Zelandii. Albo do Australii. Poczułam, jak nadzieja obumiera, lecz wiedziałam, co muszę zrobić. — Jesteś pewien? — Postanowiłam zaryzykować. — Mam takie dziwne wspomnienie, że mówiła mi o przeprowadzce do Barcelony na jakiś czas. To musiało być strasznie dawno temu. — Nie odzywał się. — Na pewno to nie było do Barcelony? — Przypomniałaś sobie to? — spytał. — Kiedy? — Nie wiem. Raczej tak czuję. Ścisnął mi rękę. Pocieszająco. — Widocznie to gra twojej wyobraźni. — Ale wydawało się bardzo prawdziwe. Jesteś pewien, że to nie była Barcelona? Westchnął. — Nie. Nie Barcelona. Zdecydowanie Australia. Chyba Adelajda. Nie mam pewności. Tyle czasu minęło. — Pokręcił głową. — Claire. — Uśmiechnął się. — Od wieków o niej nie myślałem. Naprawdę od wieków. Zamknęłam oczy. Kiedy je otworzyłam, szeroko się do mnie uśmiechał. Wyglądał niemal idiotycznie. Żałośnie. Miałam ochotę dać mu w twarz.

— Ben... — zaczęłam głosem niewiele silniejszym od szeptu. — Rozmawiałam z nią. Nie wiedziałam, jak zareaguje. Nic nie zrobił, niemal jakbym wcale się nie odezwała, ale raptem oczy mu zabłysły. — Kiedy? — spytał głosem twardym jak szkło. Mogłam mu powiedzieć prawdę albo przyznać, że zapisuję historię swoich dni. — Dzisiaj po południu — odparłam. — Zadzwoniła do mnie. — Zadzwoniła do ciebie? Jak to? Jak to do ciebie zadzwoniła? Postanowiłam skłamać. — Mówiła, że ty dałeś jej mój numer. — Jaki numer? To śmieszne! Jak miałbym jej dać?! Jesteś pewna, że to ona? — Mówiła, że czasami ze sobą rozmawiacie. Że rozmawialiście całkiem niedawno. Puścił moją rękę, spadła mi bezwładnie na kolana. Podniósł się i stanął dokładnie naprzeciwko mnie. — Co ci powiedziała? — Że jesteście w kontakcie. Byliście jeszcze parę lat temu. Nachylił się nade mną. W jego oddechu poczułam kawę. — Ta kobieta zadzwoniła do ciebie tak ni z tego, ni z owego? Jesteś pewna, że to w ogóle była ona? Wywróciłam oczami. — Och, Ben! A kto by miał być? — Uśmiechnęłam się. Ani przez chwilę nie sądziłam, że ta rozmowa przebiegnie łatwo, wypełniała się jednak powagą, która mi się nie podobała. Wzruszył ramionami. — Nie wiesz tego, ale w przeszłości wiele osób chciało do ciebie dotrzeć. Prasa, dziennikarze. Ludzie, którzy czytali o tobie, o tym, co się stało, i chcieli poznać twoją wersję

albo po prostu powęszyć i dowiedzieć się, w jakim jesteś stanie, albo zobaczyć, jak bardzo się zmieniłaś. Nawet udawali kogo innego, byle z tobą porozmawiać. Lekarze. Konowały przekonane, że potrafią ci pomóc. Homeopaci. Praktykujący medycynę alternatywną. Nawet szamani. — Ben, ona przez wiele lat była moją najlepszą przyjaciółką. Poznałam jej głos. — Zmarkotniał pokonany. — Rozmawiałeś z nią, prawda? — Zauważyłam, że miarowo zaciska prawą dłoń w pięść i puszcza, zaciska i puszcza. — Ben? Podniósł wzrok. Twarz miał czerwoną, oczy wilgotne. — No dobra — rzekł. — Dobra. Rozmawiałem z Claire. Prosiła, żebyśmy byli w kontakcie, ja i ona. Żebym ją powiadamiał o twoim stanie. Rozmawialiśmy co kilka miesięcy. Krótko. — Dlaczego mi nie powiedziałeś? — Milczał. — Ben? Dlaczego? — Cisza. — Uznałeś, że tak będzie mi łatwiej? Że lepiej udawać, że ona wyjechała? O to chodzi? Tak samo jak udawałeś, że nie napisałam książki? — Chris... — zaczął i przerwał. — Co?! — To nie w porządku, Ben — powiedziałam. — Nie miałeś prawa ukrywać przede mną tych rzeczy. Okłamywać mnie, bo tak było ci łatwiej. Nie miałeś prawa. Wstał. — Było mi łatwiej?! — spytał. Głos mu się podnosił. — Łatwiej? Myślisz, że powiedziałem ci, że Claire mieszka za granicą, bo tak było mi łatwiej? Mylisz się, Christine. Mylisz się. Wcale nie było mi łatwiej. Ani trochę. Nie mówię ci, że napisałaś powieść, bo pamiętam, jak strasznie chciałaś napisać następną, widziałem, jak boleśnie znosisz świadomość, że już jej nie napiszesz. Powiedziałem ci, że Claire mieszka za granicą, bo nie mogę znieść bólu w twoim głosie, kiedy dociera do ciebie, że ona cię porzuciła w tamtym miejscu. Zostawiła cię na pastwę losu. Jak wszyscy. — Czekał na moją reakcję. — Powiedziała ci to? — spytał, nie

doczekawszy się odzewu, ja zaś pomyślałam, że nie, nie powiedziała, a wręcz dzisiaj czytałam w pamiętniku, że cały czas mnie tam odwiedzała. — Powiedziała ci to? — powtórzył. — Że przestała cię odwiedzać, kiedy tylko zrozumiała, że kwadrans po jej wyjściu zapominasz o jej istnieniu? Jasne, może i dzwoniła na Gwiazdkę dowiedzieć się, jak się czujesz, ale to ja stałem przy tobie, Chris. Ja cię codziennie odwiedzałem. Ja tam czekałem, czekałem, modląc się, byś czuła się na tyle dobrze, żebym mógł przyjść i zabrać cię stamtąd, i przywieźć tutaj, bo ze mną żyłabyś bezpieczna. Ja. Nie okłamywałem cię, żeby mi było łatwiej. Nigdy w życiu już tak nie mów. Nigdy! Przypomniałam sobie, jak czytałam słowa doktora Nasha. Spojrzałam mu w oczy. Tyle że już nie stoisz przy mnie, pomyślałam. Już przy mnie nie stoisz. — Claire mówiła, że się ze mną rozwiodłeś. Zamarł, cofnął się o krok, jakby oberwał pięścią. Rozchylił usta, potem zamknął. To było prawie komiczne. W końcu rzucił jedno słowo: — Suka! Wściekłość wykrzywiła mu twarz. Myślałam, że mnie uderzy, ale o dziwo, wcale się tym nie przejęłam. — Rozwiodłeś się ze mną? — spytałam. — To prawda? — Kochanie... Wstałam. — Odpowiedz! Staliśmy naprzeciwko siebie. Nie miałam pojęcia, co Ben zrobi, nie miałam pojęcia, czego od niego chcę. Wiedziałam tylko, że pragnę, aby był uczciwy. Aby mnie już nie okłamywał. — Chcę tylko prawdy — powiedziałam. Postawił krok do przodu i padł na kolana przede mną, chwytając moje dłonie.

— Kochanie... — Rozwiodłeś się ze mną? Czy to prawda, Ben? Powiedz mi! — Spuścił głowę, potem podniósł wzrok na mnie, oczy miał szeroko otwarte, przerażone. — Ben! — krzyknęłam. Zaczął płakać. — Ben... Claire powiedziała mi też o Adamie. Powiedziała, że mieliśmy syna. Wiem, że on nie żyje. — Przepraszam. Przepraszam. Myślałem, że tak będzie lepiej. — Po czym pośród cichych łkań zapewnił, że wyzna mi wszystko. Światło całkowicie przyblakło, zapadł zmierzch, później nadeszła noc. Ben włączył lampę i siedliśmy w różowym blasku naprzeciwko siebie po dwóch stronach stołu. Pomiędzy nami leżał plik zdjęć, tych samych, które oglądałam wcześniej. Udałam zaskoczenie, kiedy mi podawał każde, wyjaśniając, co przedstawia. Zamarudził przy zdjęciach z naszego ślubu — mówiąc mi, jaki to był cudowny dzień, jaki wyjątkowy, wyjaśniając, jak pięknie wyglądałam — ale potem znowu się zdenerwował. — Nigdy nie przestałem cię kochać, Christine — mówił. — Musisz mi uwierzyć. Wszystko przez twoją chorobę. Musiałaś pójść do tej placówki i... no... nie mogłem... nie mogłem tego znieść. Nie mogłem być z tobą. Wszystko bym zrobił, żeby cię stamtąd wyciągnąć. Wszystko. Ale oni... oni nie... Nie mogłem cię widywać... mówili, że to dla twojego dobra. — Kto? — spytałam. — Kto tak mówił? — Milczał. — Lekarze? Podniósł na mnie wzrok. Płakał, oczy miał poczerwieniałe. — Tak — odparł. — Tak. Lekarze. Mówili, że to dla twojego dobra. To był jedyny sposób... — Otarł łzy. — Robiłem, co mi kazali. Żałuję. Żałuję, że o ciebie nie walczyłem. Byłem słaby i głupi. — Jego głos przycichł, aż zamienił się w szept. — Przestałem cię odwiedzać, owszem, tyle że ze względu na ciebie. Mimo że to mnie zabijało, zrobiłem to dla ciebie, Christine. Musisz mi uwierzyć. Dla ciebie i dla naszego syna. Ale nigdy się z tobą nie rozwiodłem. Nie

naprawdę. Nie tu. — Pochylił się, wziął moją rękę i przycisnął do swojej koszuli. — Tutaj zawsze byliśmy małżeństwem. Zawsze byliśmy razem. — Poczułam ciepło bawełny wilgotnej od potu. Szybkie uderzenia serca. Miłość. Byłam taka głupia, pomyślałam. Uwierzyłam, że zrobił to wszystko, by mnie skrzywdzić, on mnie tymczasem zapewnia, że postępował tak z miłości. Nie mogę go potępiać. Należy mu się zrozumienie. — Wybaczam ci — powiedziałam. Czwartek, 22 listopada Kiedy dzisiaj po przebudzeniu otworzyłam oczy, zobaczyłam mężczyznę siedzącego na krześle w pokoju, w którym się znajdowałam. Siedział absolutnie nieruchomo. Obserwował mnie. Czekał. Nie panikowałam. Nie miałam pojęcia, kim on jest, ale nie panikowałam. Po części wiedziałam, że wszystko jest OK. Że on ma prawo tu być. — Kim jesteś? — spytałam. — Skąd się tu wziąłeś? — Powiedział mi. Nie czułam przerażenia ani niedowierzania. Zrozumiałam. Poszłam do łazienki i przyjrzałam się swemu odbiciu, jak przyglądałabym się zapewne dawno niewidzianemu krewnemu albo duchowi mojej matki. Ostrożnie. Z ciekawością. Ubrałam się, przyzwyczajając się do nowych rozmiarów mojego ciała i nieoczekiwanych zachowań, a potem zjadłam śniadanie mgliście świadoma, że kiedyś przy tym stole mogły być trzy nakrycia. Pocałowałam męża na do widzenia, otworzyłam pudełko po butach w garderobie i znalazłam ten pamiętnik. Od razu wiedziałam, co to jest. Spodziewałam się go. Prawda o mojej sytuacji teraz znajduje się bliżej powierzchni. Możliwe, że pewnego dnia obudzę się i już ją będę znała. Wszystko zacznie nabierać sensu. Choć nawet wtedy, wiem na pewno, nigdy nie będę normalna. Moja historia jest niekompletna. Całe lata zniknęły bez śladu.

Pewnych rzeczy o mnie, o mojej przeszłości nikt mi nie powie. Ani doktor Nash — który wie o mnie tylko tyle, ile mu powiedziałam, ile wyczytał w moim pamiętniku i co jest zapisane w moich aktach — ani Ben. Niektóre rzeczy wydarzyły się, zanim go poznałam. Inne po tym, jak go poznałam, lecz postanowiłam, że nimi nie będę się z nim dzielić. Są tajemnicą. Ale jedna osoba, spodziewam się, zna je dobrze. Jedna osoba, która zapewne mi powie resztę prawdy. Powie mi, z kim się spotkałam w Brighton. Poda mi powód, dlaczego naprawdę z mojego życia zniknęła najlepsza przyjaciółka. Przeczytałam ten pamiętnik. Wiem, że jutro spotkam się z Claire. Piątek, 23 listopada Piszę to w domu. W miejscu, które wreszcie pojmuję jako moje. Pojmuję, że do niego należę. Przeczytałam ten pamiętnik, spotkałam się z Claire — z tych dwóch źródeł dowiedziałam się wszystkiego, co wiem. Claire obiecała, że wróciła do mojego życia i już mnie nie opuści. Przede mną leży sfatygowana koperta z wypisanym moim imieniem. Artefakt. Taki, który mnie dopełnia. W końcu moja przeszłość nabiera sensu. Niedługo mój mąż wróci do domu, a ja nie mogę się tego doczekać. Kocham go. Teraz to wiem. Zapiszę tę opowieść, a później razem wszystko naprawimy. W słoneczny dzień wysiadłam z autobusu. Światło było wypełnione niebieskim chłodem zimy, grunt twardy. Claire uprzedziła mnie, że będzie czekać na szczycie wzgórza, przy głównych schodach do pałacu, rozłożyłam więc kartkę, na której zanotowałam jej wskazówki, i zaczęłam się wspinać łagodnym zboczem obiegającym łukiem park. Trwało to dłużej, niż sądziłam, w dodatku wciąż nieprzyzwyczajona do ograniczeń swojego ciała, musiałam odpocząć pod samym szczytem. Kiedyś musiałam mieć formę, pomyślałam. W każdym razie lepszą niż teraz. Zastanowiłam się, czy powinnam trochę poćwiczyć.

Park otwierał się na bezkres strzyżonej trawy poprzecinanej asfaltowymi ścieżkami, usianym koszami na śmieci i kobietami ze spacerówkami. Stwierdziłam, że się denerwuję. Nie wiedziałam, czego się spodziewać. Skąd mogłam wiedzieć? W obrazach, które miałam, Claire nosiła się na czarno. Dżinsy, T-shirty. Zobaczyłam ją w glanach i trenczu. Albo miała na sobie długą spódnicę farbowaną w hipisowskie mazy, uszytą z jakiegoś materiału, który pewnie opisałabym jako zwiewny. Nie umiałam sobie wyobrazić żadnego obrazu przedstawiającego ją obecnie — nie w tym wieku — ani nie miałam pojęcia, co zajęło miejsce tych wizerunków. Zerknęłam na zegarek. Przyszłam przed czasem. Bez zastanowienia powiedziałam sobie, że Claire się zawsze spóźnia, po czym natychmiast zastanowiłam się, skąd to wiem, jakie resztki pamięci mi o tym przypomniały. Tyle się kryje tuż pod powierzchnią, pomyślałam. Tyle wspomnień wyskakujących jak srebrzyste rybki z płytkiego strumienia. Postanowiłam poczekać na ławce. Długie cienie rozciągały się leniwie po trawie. Hen za drzewami rzędy domów ciągnęły się w dal upakowane ciasno. Wzdrygnęłam się na myśl, że jeden z nich może jest tym, w którym obecnie mieszkam, a z wyglądu nie różni się niczym od pozostałych. Wyobraziłam sobie, że zapalam papierosa i zaciągam się niepokojąco głęboko, próbowałam zdusić pragnienie, by wstać i przejść się. Denerwowałam się, czułam się idiotycznie. Ale przecież bez powodu. Claire była moją przyjaciółką. Najlepszą. Nie miałam się czym martwić. Byłam bezpieczna. Z ławki łuszczyła się farba, skubnęłam ją, odsłaniając większy kawałek wilgotnego drewna. Ktoś tą samą metodą wydrapał dwa komplety inicjałów obok miejsca, na którym siedziałam, potem otoczył je sercem i doskrobał datę. Zamknęłam oczy. Czy kiedyś się przyzwyczaję do wstrząsu, którego doznaję na widok bieżącej daty? Wdychałam zapach wilgotnej trawy, intensywną woń hot dogów, benzyny.

Na moją twarz padł cień. Otworzyłam oczy. Nade mną stała kobieta. Wysoka, z burzą rudych włosów, miała na sobie spodnie i krótki kożuch. Za rękę trzymał ją mały chłopiec z futbolówką pod pachą. — Przepraszam — powiedziałam i przesunęłam się po ławce, by zrobić im miejsce, lecz kobieta się uśmiechnęła. — Chrissy! — Głos należał do Claire. Nieomylnie. — Chrissy, skarbie! To ja. — Przeniosłam wzrok z dziecka na jej twarz. Pomarszczoną, podczas gdy kiedyś była gładka, zewnętrzne kąciki oczu opadały w dół, czego nie widziałam w swoich wyobrażeniach, ale to była ona. Bez wątpienia. — Jezu — powiedziała. — Tak strasznie się o ciebie martwiłam. — Popchnęła ku mnie dziecko. — To Toby. Chłopiec spojrzał na mnie. — No śmiało — ponagliła go Claire. — Przywitaj się. Przez chwilę myślałam, że mówi do mnie, aż nagle mały zrobił krok do przodu. Uśmiechnęłam się. Przez głowę przemknęła mi tylko myśl, czy to Adam, chociaż wiedziałam, że to niemożliwe. — Cześć — powiedziałam. Toby szurnął nogami i mruknął coś, czego nie dosłyszałam, a później odwrócił się do Claire. — Mogę iść się pobawić? — spytał. — Ale nie schodź mi z oczu, jasne? — Pogłaskała go po głowie i już biegł przez park. Wstałam i odwróciłam się twarzą do niej. Nie wiedziałam, czy nie wolałabym sama się odwrócić i uciec, tak potężna była otchłań między nami, lecz nagle Claire wyciągnęła do mnie ramiona. — Chrissy, kochanie — powiedziała, grzechocząc plastikowymi bransoletkami na nadgarstku.

Ciężar, który mnie przygniatał, wywinął kozła, zelżał i zniknął, ja zaś po chwili łkałam w jej objęciach. Przez ułamek sekundy czułam, że wiem o niej wszystko, a także wszystko o sobie. Jakby pustkę, próżnię, która rozsiadła się w mojej duszy, rozświetliło światło jaśniejsze niż słońce. Historia — moja historia — rozbłysła przede mną, ale jak dla mnie za szybko, bym zdążyła zrobić coś więcej, niż tylko uchwycić jej strzępek. — Pamiętam cię — powiedziałam. — Pamiętam cię. A potem to zniknęło zmiecione po raz kolejny przez ciemność. Siedziałyśmy na ławce i przez długi czas w milczeniu przyglądałyśmy się, jak Toby gra w piłkę nożną z jakimiś chłopcami. Czułam się szczęśliwa, że łączę się ze swoją nieznaną przeszłością, ale między nami pozostała niezręczność, z której nie mogłam się otrząsnąć. Ciągle powtarzało mi się w głowie zdanie: „Coś wspólnego z Claire”. — Jak tam? — spytałam w końcu, a ona się roześmiała. — Jak w piekle — odparła. Otworzyła torbę i wyjęła paczkę tytoniu. — Ty ciągle nie wróciłaś do palenia, co? — Poczęstowała mnie, lecz pokręciłam głową. Znowu pomyślałam sobie, że ktoś wie o mnie więcej niż ja. — Co się dzieje? — spytałam. Skręcając papierosa, ruchem głowy wskazała syna. — A, wiesz. Tobes ma ADHD. Całą noc nie śpi, więc ja też. — ADHD? Uśmiechnęła się. — Przepraszam. To dość nowe określenie. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Musimy podawać mu ritalin, chociaż kurewsko tego nie cierpię. To jedyne wyjście. Próbowaliśmy już chyba wszystkiego, a on bez tego zamienia się w prawdziwego potwora.

Koszmar. Obejrzałam się na chłopca biegającego w oddali. Kolejny wadliwy, spieprzony mózg w zdrowym ciele. — Ale jest OK? — Tak — odparła, wzdychając. Ułożyła bibułkę na kolanie i zaczęła nakładać tytoń. — Czasami jest męczący. Faza straszliwego dwulatka, która nie kończy się nigdy. Uśmiechnęłam się. Wiedziałam, o co jej chodzi, choć tylko teoretycznie. Nie miałam punktu odniesienia, nie pamiętałam, jaki był Adam w wieku Toby’ego ani w jakimkolwiek innym. — Toby ma chyba niewiele lat? — zagaiłam. Roześmiała się. — Chcesz powiedzieć, że ja mam dużo! — Polizała skraj bibułki. — Tak. Późno go urodziłam. Już byłam pewna, że do tego nie dojdzie, więc nie uważaliśmy... — Och. To znaczy...? Zaśmiała się. — Nie powiedziałabym, że to wypadek, ale umówmy się, że stanowił dla nas ogromną niespodziankę. — Wetknęła skręta do ust. — Pamiętasz Adama? Zerknęłam na nią. Akurat miała głowę odwróconą, osłaniając zapalniczkę przed wiatrem, i nie widziałam wyrazu jej twarzy. Nie umiałam też określić, czy to posunięcie było rozmyślnym unikiem. — Nie — odrzekłam. — Kilka tygodni temu przypomniałam sobie, że miałam syna, i od tego czasu ilekroć piszę o tym, czuję, jakbym nosiła tę wiedzę, czuję kamień w sercu. Mimo to nie, nie pamiętam nic związanego z nim. Wypuściła w niebo obłok niebieskawego dymu. — Szkoda — westchnęła. — Strasznie mi przykro. Ale Ben pokazuje ci zdjęcia? To nie

pomaga? Rozważyłam, ile jej powiedzieć. Chyba byli w kontakcie, kiedyś się przyjaźnili. Musiałam uważać, lecz jednocześnie czułam rosnącą potrzebę mówienia, jak również słuchania prawdy. — Pokazuje mi zdjęcia, owszem. Chociaż nie ma ich w domu dużo. Mówi, że za bardzo mnie wyprowadzały z równowagi. Chowa je. — O mało nie powiedziałam „pod kluczem”. Sprawiała wrażenie zaskoczonej. — Chowa? Naprawdę? — Tak. Uważa, że gdybym się na nie natknęła przypadkiem, za bardzo by mnie zdenerwowały. Claire kiwnęła głową. — Mogłabyś go nie rozpoznać? Nie wiedzieć, kto to jest? — Pewnie tak. — Niewykluczone... — zawahała się. — A teraz nie masz jak tego sprawdzić. Powiedziała to, jakby Adama zabrakło mi pod ręką na jakiś czas, jakby zabrał dziewczynę do kina albo do sklepu po buty. Rozumiałam to jednak. Rozumiałam milczącą ugodę, że nie będziemy rozmawiać o śmierci Adama. Jeszcze nie. Rozumiałam, że Claire też próbuje mnie chronić. Nic nie powiedziałam. Próbowałam sobie natomiast wyobrazić, jak to musiało być, gdy widywałam swoje dziecko codziennie w czasach, gdy wyraz „codziennie” miał jakieś znaczenie, zanim każdy dzień stał się oddzielony od poprzedniego. Próbowałam sobie wyobrazić, jak budzę się co rano i wiem, kim on jest, i mogę sobie planować, i wypatrywać Bożego Narodzenia i jego urodzin. Śmieszne, pomyślałam. Nawet nie wiem, kiedy wypadają jego urodziny. — Chciałabyś go zobaczyć?

Serce mi podskoczyło. — Masz zdjęcia? — spytałam. — Mogłabym... — Oczywiście! — odparła zaskoczona. — Całe tony. W domu. — Chciałabym jedno. — No tak, ale... — Proszę. To by dużo dla mnie znaczyło. Położyła swoją dłoń na mojej. — Oczywiście. Przyniosę następnym razem, ale... Przerwał jej krzyk w oddali. Spojrzałam w kierunku, skąd dobiegał. Toby pędził do nas zapłakany, a za nim trwał mecz piłki nożnej. — Kurwa — zaklęła Claire pod nosem. Wstała i zawołała: — Tobes! Toby! Co się stało? — Wciąż biegł. — Cholera, muszę iść do niego. Poszła do synka, przykucnęła i spytała, co się stało. Spojrzałam na ziemię. Wyścielona była mchem, z asfaltu sterczało samotne źdźbło trawy, wyciągając się do światła. Zrobiło mi się miło. Nie tylko dlatego, że Claire miała mi dać zdjęcie Adama, lecz również dlatego, że obiecała to zrobić, kiedy się zobaczymy następnym razem. Będziemy się częściej widywały. Zdałam sobie sprawę, że każde kolejne spotkanie wyda mi się pierwszym. O ironio: zaczynam zapominać, że nie mam pamięci. Zdałam też sobie sprawę, że o Benie mówiła tak jakoś... jakoś rzewnie, i kazało mi to myśleć, że pomysł o ich romansie był idiotyczny. Wróciła. — Wszystko w porządku — powiedziała. Pstryknięciem pozbyła się niedopałka i wdeptała go w ziemię. — Drobne nieporozumienie w kwestii praw własności do piłki. Przejdziemy się? — Skinęłam głową, a ona odwróciła się do Toby’ego: — Kochanie! Lody?

Zawołał „tak” i ruszyliśmy w stronę pałacu. Toby trzymał Claire za rękę. Z wyglądu byli tacy do siebie podobni, w ich oczach lśnił ten sam ogień. — Uwielbiam przychodzić tu, na górę — powiedziała Claire. — Widok jest taki porywający. Nie sądzisz? Spojrzałam na szare domy, gdzieniegdzie zieleń. — Pewnie tak. Malujesz jeszcze? — Rzadko. Pacykuję. Stałam się amatorką. Ściany u nas w domu są załadowane moimi obrazami, ale nikt inny żadnego nie ma. Niestety. Uśmiechnęłam się. Nie wspomniałam o swojej powieści, lecz chciałam zapytać, czy ją czytała i co o niej sądzi. — No to co teraz robisz? — Głównie zajmuję się Tobym — odparła. — Uczy się w domu. — Rozumiem. — Nie z wyboru — dodała. — Żadna szkoła nie chciała go przyjąć. Podobno jest zbyt destrukcyjny. Nie radzą sobie z nim. Spojrzałam na jej synka. Sprawiał wrażenie absolutnie spokojnego, trzymając mamę za rękę. Spytał, czy dostanie lody, a Claire obiecała, że już niedługo. Nie mogłam sobie wyobrazić, że sprawia kłopot. — Jaki był Adam? — spytałam. — Jako dziecko? Był grzeczny. Bardzo ułożony. Dobrze wychowany. — Czy ja byłam dobrą matką? Był szczęśliwy? — Och, Chrissy. Tak, tak. To był najbardziej kochany chłopiec na świecie. Nie pamiętasz, co? Dość długo się staraliście. Miałaś ciążę pozamaciczną. Martwiłaś się, czy w ogóle jeszcze ci się uda, i w końcu pojawił się Adam. Byliście tacy szczęśliwi. A tobie podobało się

chodzenie w ciąży. Ja tego nie cierpiałam. Czułam się napompowana jak jakiś kurwa balon. I te ohydne mdłości. Okropność. Ale z tobą było inaczej. Ty uwielbiałaś każdą minutę ciąży. Promieniałaś przez cały czas. Kiedy wchodziłaś do pomieszczenia, aż się robiło w nim jasno, Chrissy. Zamknęłam oczy, mimo że szłyśmy, i próbowałam najpierw sobie przypomnieć ciążę, później ją zobaczyć. Nie udało mi się ani jedno, ani drugie. Spojrzałam na Claire. — A potem? — Potem? Poród. Wspaniały. Ben był z tobą oczywiście. A ja dotarłam jak najszybciej. — Przystanęła i odwróciła się do mnie. — I byłaś cudowną matką, Chrissy. Cudowną. Adam był szczęśliwy i zadbany, i kochany. Miał jak u pana Boga za piecem. Spróbowałam sobie przypomnieć macierzyństwo, dzieciństwo mojego syna. Na darmo. — A Ben? Zastanawiała się chwilę. — Ben był świetnym ojcem. Zawsze. Uwielbiał tego chłopca. Codziennie pędził z pracy do domu, żeby go jak najprędzej zobaczyć. Kiedy Adam wypowiedział pierwsze słowo, Ben obdzwonił wszystkich z radosną nowiną. Tak samo kiedy zaczął raczkować, a później postawił pierwszy krok. Jak tylko Adam zaczął chodzić, Ben zabierał go do parku, pograć w piłkę czy inaczej się z nim pobawić. A Boże Narodzenie!... Tyle zabawek! Myślę, że to jedyny powód do kłótni, jaki u was zaobserwowałam: ile zabawek Ben kupuje Adamowi. Martwiłaś się, że go rozpuści. Poczułam ukłucie żalu, potrzebę przepraszania, że kiedykolwiek próbowałam synowi czegoś odmawiać. — Teraz pozwoliłabym mu na wszystko — powiedziałam. — Gdybym tylko mogła. Spojrzała na mnie ze smutkiem.

— Wiem, wiem. Ale możesz się pocieszyć, że on nigdy niczego od ciebie nie wymagał. Szłyśmy dalej. Na ścieżce parkowała furgonetka sprzedająca lody, skręciłyśmy w jej kierunku. Toby ciągnął mamę za ramię. Pochyliła się i zanim go puściła, dała mu banknot z portmonetki. — Wybierz jeden! — krzyknęła za nim. — Tylko jeden! I zaczekaj na resztę! Patrzyłam, jak mały biegnie do furgonetki. — Claire — powiedziałam — ile lat miał Adam, kiedy straciłam pamięć? Uśmiechnęła się. — Chyba ze trzy. Może cztery. Poczułam, że wkraczam na nowe terytorium. Niebezpieczne. Lecz musiałam na nie wkroczyć. Musiałam dowiedzieć się prawdy. — Mój lekarz powiedział, że mnie napadnięto. — Claire milczała. — W Brighton. Co ja tam robiłam? Spojrzałam na nią, wpatrywałam się w jej twarz. Chyba podejmowała decyzję, rozważała możliwości, zastanawiała się, co zrobić. — Nie wiem na pewno — powiedziała. — Nikt nie wie. Zamilkła i obie chwilę patrzyłyśmy na Toby’ego. Miał już lody i odpakowywał je. Na jego twarzy widniał wyraz niezłomnej koncentracji. Przede mną rozpościerała się cisza. Jeśli czegoś nie powiem — pomyślałam — będzie trwała wiecznie. — Miałam romans, prawda? Zero reakcji. Żadnego gwałtownego wdechu, cichego zaprzeczenia ani wstrząśniętego spojrzenia. Claire przyjrzała mi się bacznie. Spokojnie. — Tak — odpowiedziała. — Zdradzałaś Bena.

W jej głosie nie słyszałam żadnych emocji. Zastanawiałam się, co o mnie myśli. I co myślała wtedy. — Mów — poprosiłam. — Dobra. Ale usiądźmy. Umrę, jak nie dostanę kawy. Podeszłyśmy do głównego budynku. Restauracji samoobsługowej towarzyszył bar. Krzesła były metalowe, stoły zwyczajne. Dokoła stały palmy mające stwarzać nastrój, który niweczyło zimne powietrze wdzierające się przez otwarte drzwi. Siadłyśmy naprzeciwko siebie przy stole tonącym w rozlanej kawie, ogrzewając ręce napojami. — Co się stało? — spytałam. — Muszę wiedzieć. — Niełatwo to opowiedzieć — odparła Claire. Mówiła powoli, jakby pokonywała trudny teren. — Pewnie zaczęło się niedługo po narodzinach Adama. Kiedy już minął okres pierwszej ekscytacji, zaczął się taki, w którym się zrobiło nadzwyczaj ciężko. — Przerwała. — To trudne, prawda? Trudno na bieżąco się zorientować, co się dzieje. Dopiero po fakcie widzimy prawdziwe oblicze rzeczy. — Kiwnęłam głową, choć nie rozumiałam. Nie doświadczałam żadnego „po fakcie”. Claire mówiła dalej: — Płakałaś. Straszliwie. Martwiłaś się, że nie będziesz miała więzi z dzieckiem. Normalka. Ben i ja staraliśmy się ze wszystkich sił, i twoja mama, kiedy była pod ręką, ale było ciężko. I nawet kiedy najgorsze minęło, ciągle było ci ciężko. Nie mogłaś wrócić do pracy. Dzwoniłaś do mnie w środku dnia. Zdenerwowana. Mówiłaś, że czujesz się jak nieudacznik. Nie dlatego, że nie udało ci się z macierzyństwem, bo widziałaś, jaki Adam jest szczęśliwy, tylko dlatego, że nie udało ci się z pisaniem. Myślałaś, że już nigdy nie dasz rady pisać. Przyjeżdżałam do ciebie, a ty byłaś w rozsypce. Płakałaś i w ogóle. — Zastanawiałam się, co jeszcze, jakie potworności usłyszę, i wtedy powiedziała: — I kłóciliście się z Benem. Miałaś do niego żal, że mu się łatwo żyje. Chciał wynająć nianię, ale...

— Ale...? — Ale ty mówiłaś, że to dla niego typowe. Że jak jest problem, to on wyciąga pieniądze. Miałaś rację, tylko że... Może niezupełnie byłaś w porządku. Może nie, pomyślałam. Zdziwiło mnie, że kiedyś musieliśmy mieć pieniądze — więcej niż od czasu mojej amnezji, więcej niż teraz. No tak, moja choroba musiała pochłonąć fortunę. Próbowałam sobie wyobrazić, jak się kłócę z Benem, jak zajmuję się dzieckiem, jak usiłuję pisać. Wyobrażałam sobie butelki z mlekiem albo Adama przy piersi. Brudne pieluchy. Poranki, kiedy szczyt moich ambicji sprowadzał się do nakarmienia dziecka i siebie, popołudnia, kiedy byłam tak wykończona, że pragnęłam tylko snu — snu, od którego dzieliły mnie ciągle długie godziny. Myśl o pisaniu znikała za horyzontem. Widziałam to wszystko i czułam, jak wzbiera we mnie powoli palący żal. Jednakże tylko tyle miałam. Wyobrażenia. Nie pamiętałam nic. Historia opowiadana przez Claire jakby nie miała ze mną nic wspólnego. — Więc miałam romans? Podniosła na mnie wzrok. — Ja byłam wolna. Wtedy malowałam. Powiedziałam, że zajmę się Adamem po południu dwa razy w tygodniu, żebyś mogła pisać. Nalegałam. — Wzięła w ręce moją dłoń. — To była moja wina, Chrissy. Nawet zasugerowałam, żebyś chodziła do knajpy. — Do knajpy? — Myślałam, że to dobry pomysł, żebyś wyszła z domu, miała chwilę wytchnienia. Kilka godzin tygodniowo z dala od wszystkiego. Po paru tygodniach jakby ci się poprawiło. Wydawałaś się bardziej z siebie zadowolona, powiedziałaś, że praca dobrze ci idzie. Zaczęłaś chodzić do knajpki prawie codziennie, zabierając Adama, kiedy ja nie mogłam się nim zająć. Potem nagle zauważyłam, że też ubierasz się inaczej. Elegancko. Chociaż nie zorientowałam

się w porę, co jest na rzeczy. Myślałam, że to z racji lepszego samopoczucia. Że czujesz się pewniej. Aż pewnego wieczoru zadzwonił do mnie Ben. Chyba pił. Powiedział, że pokłóciliście się bardziej niż zwykle i nie wie, co robić. I że nie sypiacie ze sobą. Mówiłam, że to pewnie z powodu dziecka, że niepotrzebnie się martwi. Ale... — Spotykałam się z kimś — przerwałam jej. — Zapytałam cię o to. Najpierw zaprzeczyłaś, a ja zwróciłam ci uwagę, że nie jestem głupia i Ben też nie. Pokłóciłyśmy się, ale po jakimś czasie wyznałaś mi prawdę. Prawdę. Nie olśniewającą, nie ekscytującą. Suche fakty. Stałam się banalna do bólu, pieprzyłam się z kimś poznanym w knajpie, podczas gdy przyjaciółka zajmowała się moim dzieckiem, a mąż zarabiał na ciuchy i bieliznę, które wkładałam dla innego. Wyobraziłam sobie ukradkowe telefony, niedoszłe spotkania, kiedy coś któremuś z nas przeszkodziło, i w dni, gdy mogliśmy być razem, plugawe żałosne popołudnia spędzane w łóżku z kimś, kto akurat wydawał mi się lepszy — bardziej podniecający? atrakcyjniejszy? lepszy w łóżku? bogatszy? — od mojego męża. Czy na tego mężczyznę czekałam w hotelu, czy to on mnie zaatakował, zostawił bez przeszłości i bez przyszłości? Zamknęłam oczy. Przebłysk pamięci. Ręce ściskające mnie za szyję, dłonie na moim gardle. Moja głowa pod wodą. Dyszę, krzyczę. Pamiętam, co myślałam. „Chcę zobaczyć syna. Ostatni raz. Chcę zobaczyć męża. Nie powinnam była mu tego robić. Nie powinnam go była zdradzać. Nie będę miała szansy go przeprosić. Nigdy”. Otworzyłam oczy. Claire ściskała mnie za rękę. — Nic ci nie jest? — zapytała. — Powiedz mi. — Nie wiem, czy... — Proszę. Powiedz mi. Kto to był?

Westchnęła. — Mówiłaś, że poznałaś kogoś, kto regularnie przychodzi do kawiarni. I że jest miły. Atrakcyjny. Starałaś się, ale nie zdołałaś się powstrzymać. — Jak on się nazywał? — spytałam. — Kto to był? — Nie wiem. — Musisz wiedzieć! Musisz znać chociaż imię! Kto mi to zrobił? Spojrzała mi w oczy. — Chrissy — powiedziała spokojnym tonem — nigdy mi nie zdradziłaś jego imienia. Tylko że poznałaś go w kawiarni. Pewnie nie chciałaś, żebym znała szczegóły. W każdym razie nie więcej, niż musiałam. Poczułam, jak umiera kolejny skrawek nadziei zmyty prądem rzeki. Nigdy się nie dowiem, kto mi to zrobił. — Co się stało? — Powiedziałam ci, że moim zdaniem robisz głupio, powinnaś myśleć o Adamie, o Benie. Uważałam, że powinnaś z tym skończyć. Przestać się z nim widywać. — Ale ja nie posłuchałam. — Nie. Z początku nie. Kłóciłyśmy się. Zarzucałam ci, że stawiasz mnie w trudnej sytuacji. Ben też był moim przyjacielem. Chciałaś, żebym go okłamywała. — Co się stało? Jak długo to trwało? Chwilę milczała. — Nie wiem. Musiało minąć kilka tygodni, aż pewnego dnia oznajmiłaś, że to koniec. Że powiedziałaś temu facetowi, że wasz związek nie ma szans, że popełniłaś błąd. Dodałaś, że ci przykro, byłaś głupia. Szalona. — Kłamałam?

— Nie wiem. Nie sądzę. Myśmy się nie okłamywały. Po prostu nie. — Dmuchnęła na powierzchnię swojej kawy. — Kilka tygodni później znaleziono cię w Brighton. Nie mam pojęcia, co się działo w tym czasie. Może te słowa — „nie mam pojęcia, co się działo w tym czasie” — wywołały taką moją reakcję, świadomość, że pewnie nigdy się nie dowiem, jak to się stało, że zostałam napadnięta, w każdym razie nagle wydałam dźwięk. Próbowałam go zdusić, ale bez powodzenia. Coś pomiędzy zachłyśnięciem się a skowytem, krzyk cierpiącego zwierzęcia. Toby podniósł wzrok znad kolorowanki. Wszyscy w kawiarni odwrócili się w moją stronę i spojrzeli na wariatkę pozbawioną pamięci. Claire chwyciła mnie za ramię. — Chrissy! — powiedziała. — Co się dzieje? Płakałam, moje ciało się kołysało, łapczywie szukając powietrza. Opłakiwałam wszystkie te lata, które straciłam i które dalej będę tracić, te pomiędzy dniem dzisiejszym a dniem mojej śmierci. Płakałam, bo bez względu na to, jak ciężko jej było powiedzieć mi o romansie i moim małżeństwie, i moim synu, jutro znowu będzie musiała to zrobić. Płakałam jednak najbardziej dlatego, że sama sobie zgotowałam ten los. — Przepraszam — wydusiłam. — Przepraszam. Claire wstała i obeszła stół. Przykucnęła, objęła mnie, a ja o jej głowę oparłam swoją. — Już, już — mówiła, gdy łkałam. — Już dobrze, Chrissy, już dobrze. Jestem tu, jestem. Wyszłyśmy z kawiarni. Toby wyczuł chyba konkurencję, bo po moim wybuchu dał znać o sobie — rzucił książeczkę na podłogę, a potem także plastikowy kubeczek soku. Claire posprzątała, po czym powiedziała: — Muszę się przewietrzyć. Idziemy? Teraz siedziałyśmy na ławce z widokiem na park. Kolanami skierowane do siebie, Claire trzymała mnie za ręce i pocierała je, jakby zmarzły.

— Czy... — zaczęłam — czy miałam dużo romansów? Pokręciła głową. — Nie. Żadnego. Na studiach trochę balowałyśmy, ale w granicach normy. A kiedy poznałaś Bena, to się skończyło. Zawsze byłaś mu wierna. Zastanowiłam się, co było tak wyjątkowego w mężczyźnie poznanym w kawiarni. Według słów Claire mówiłam, że jest miły. Atrakcyjny. I to wszystko? Naprawdę byłam taka płytka? Mój mąż miał obie te cechy, pomyślałam. Gdybym tylko umiała się zadowolić tym, co mam. — Ben wiedział, że mam romans? — Początkowo nie. Dowiedział się, dopiero kiedy cię znaleziono. To był dla niego straszliwy wstrząs. Dla nas wszystkich. Z początku wyglądało na to, że nie przeżyjesz. Później Ben mnie spytał, czy wiem, co robiłaś w Brighton. Powiedziałam mu. Musiałam. Policja już mu i tak przekazała wszystko, co ja wiedziałam. Nie miałam wyboru, musiałam mu powiedzieć. Poczucie winy ponownie mnie przeszyło na myśl o moim mężu, ojcu mojego syna, który usiłuje się dowiedzieć, co jego umierająca żona porabiała tak daleko od domu. Jak ja mogłam mu to zrobić? — Ale on ci wybaczył — ciągnęła Claire. — Nigdy nie wykorzystał tego przeciwko tobie, nigdy. Obchodziło go tylko to, że żyjesz i czy wydobrzejesz. Oddałby za to wszystko. Wszystko. Nic innego się nie liczyło. Poczułam przypływ miłości do męża. Prawdziwej. Niewymuszonej. Pomimo tego wszystkiego przyjął mnie z powrotem. Troszczył się o mnie. — Porozmawiasz z nim? — spytałam. Uśmiechnęła się. — Oczywiście! A o czym? — On mi nie mówi prawdy. A w każdym razie nie zawsze. Usiłuje mnie chronić. Mówi mi to, z

czym sobie jego zdaniem poradzę, co jego zdaniem chcę usłyszeć. — Ben by tego nie zrobił. On cię kocha. Zawsze cię kochał. — A jednak. Nie wie, co ja wiem. Nie wie, że wszystko zapisuję. Nie mówi mi o Adamie, chyba że sobie o nim przypominam i pytam o niego. Nie mówi mi, że ode mnie odszedł. Mówi, że mieszkasz na drugim końcu świata. Uważa, że sobie nie poradzę. On ze mnie zrezygnował, Claire. Może kiedyś był inny, lecz teraz postawił na mnie krzyżyk. Nie chce, żebym się spotykała z terapeutą, bo uważa, że nigdy mi się nie poprawi, ale ja się widuję z jednym lekarzem, Claire. Z doktorem Nashem. Potajemnie. Nie mówię o tym nawet Benowi. Claire zmarkotniała. Wyglądała na rozczarowaną. Pewnie mną. — To niedobrze. Powinnaś mu powiedzieć. On cię kocha. Ufa ci. — Nie mogę. Przyznał się wczoraj tylko do tego, że nadal ma z tobą kontakt. Wcześniej mówił, że od lat z tobą nie rozmawiał. Z jej twarzy zniknął wyraz dezaprobaty. Po raz pierwszy odmalowało się na niej zaskoczenie. — Chrissy! — To prawda. Wiem, że mnie kocha. Ale ja chcę, żeby był ze mną szczery. We wszystkim. Nie znam swojej przeszłości. I tylko on może mi pomóc. Potrzebuję go, żeby mi pomógł. — No to powinnaś z nim porozmawiać. Zaufać mu. — Jak mam mu ufać po tych wszystkich kłamstwach? Jak? Ścisnęła moje dłonie. — Chrissy, Ben cię kocha. Wiesz, że tak jest. Kocha cię nad życie. Zawsze cię kochał. — Ale... — zaczęłam, Claire jednak mi przerwała. — Musisz mu ufać. Uwierz mi. Możesz wszystko wyjaśnić, tylko musisz mu wyznać prawdę. Powiedz mu o doktorze Nashu. Powiedz mu, co zapisujesz. To jedyne wyjście.

W głębi duszy wiedziałam, że ma rację, lecz i tak nie mogłam się przemóc i pogodzić z myślą, że powinnam powiedzieć Benowi o pamiętniku. — A jeśli będzie chciał przeczytać, co zapisałam? Zmrużyła oczy. — Czy tam jest coś, czego nie chciałabyś mu pokazać? Nie ma, prawda? — Nie odpowiedziałam. — Jest? Chrissy? Odwróciłam wzrok. Milczałyśmy, aż otworzyła torebkę. — Chrissy, coś ci dam. Ben mi to przekazał, kiedy uznał, że musi od ciebie odejść. — Wyjęła kopertę i podała mi ją. Była pomięta, ale zaklejona. — Twierdził, że to wszystko wyjaśni. — Wpatrywałam się w kopertę. Widniało na niej moje imię. — Prosił, żebym ci to dała, jeśli kiedykolwiek uznam, że wydobrzałaś na tyle, by to przeczytać. — Podniosłam na nią wzrok, czując wszystkie emocje równocześnie. I podniecenie, i strach. — Moim zdaniem nadszedł czas, żebyś przeczytała. Wzięłam kopertę i wsadziłam do torebki. Chociaż nie wiedziałam dlaczego, nie chciałam czytać tam, przy Claire. Może martwiłam się, że zdoła odczytać treść listu z uczuć odbijających się na mojej twarzy. A wtedy nie będą już należały wyłącznie do mnie. — Dziękuję — powiedziałam. Nie uśmiechnęła się. — Chrissy. — Opuściła wzrok na swoje dłonie. — Ben mówił ci o mojej wyprowadzce z określonego powodu. — Poczułam, że mój świat zaczyna się zmieniać, chociaż jeszcze nie byłam pewna jak. — Muszę ci coś powiedzieć. O tym, dlaczego straciłyśmy kontakt. A jednak. Wiedziałam. Nie musiała nic mówić, i tak wiedziałam. Znalazł się brakujący kawałek układanki, wyjaśniło się, dlaczego Ben mnie opuścił, dlaczego najlepsza przyjaciółka zniknęła z mojego życia, a mój mąż kłamał na temat jej przeprowadzki. Miałam rację. Cały

czas. Miałam rację. — To prawda — powiedziałam. — O Boże. To prawda. Spotykasz się z Benem. Dymasz się z moim mężem. Przerażona podniosła wzrok. — Nie! — krzyknęła. — Nie! Poczułam pewność. Chciałam krzyknąć „Kłamiesz!”, lecz nie krzyknęłam. Już miałam ją spytać, co mi chciała powiedzieć, kiedy wytarła coś pod okiem. Łzę? Nie wiem. — Teraz nie — wyszeptała, a potem znowu wbiła wzrok w swoje dłonie. — Ale kiedyś tak. Mogłam się spodziewać wielu emocji, na pewno jednak nie ulgi. A to właśnie poczułam: ulgę. Dlatego że Claire była szczera? Że teraz miałam wyjaśnienie na wszystko, takie wyjaśnienie, w które umiałam uwierzyć? Nie jestem pewna. Niemniej nie czułam gniewu, który mógł się przecież pojawić, ani też bólu. Może się ucieszyłam, że czuję maleńkie ukłucie zazdrości, konkretny dowód, że kocham mojego męża? A może się po prostu ucieszyłam, że Ben miał na koncie niewierność tak jak ja, że jesteśmy teraz kwita? — Opowiedz — wyszeptałam. Nie podniosła wzroku. — Zawsze byliśmy sobie bliscy — zaczęła cicho. — To znaczy cała nasza trójka. Ty. Ja. Ben. Ale między mną a nim nigdy do niczego nie doszło. Musisz w to uwierzyć. Nigdy. — Poprosiłam, żeby mówiła dalej. — Po twoim wypadku próbowałam pomagać ile się dało. Możesz sobie wyobrazić, jakie to było straszliwie trudne dla Bena. Choćby tylko pod względem praktycznym. Mnóstwo czasu spędzaliśmy razem. Ale nie sypialiśmy ze sobą, nie wtedy. Przysięgam, Chrissy. — Więc kiedy? Kiedy to się stało? — Tuż przed twoim przeniesieniem do Waring House. Byłaś wtedy w najgorszym stanie.

Adam sprawiał problemy. Było ciężko. — Odwróciła wzrok. — Ben pił. Nie za dużo, niemniej pił. Nie dawał rady. Pewnego wieczoru wróciliśmy z odwiedzin u ciebie. Położyłam Adama do łóżka. Ben płakał w salonie. „Nie mogę tak — mówił. — Nie mogę tak dalej. Kocham ją, ale to mnie zabija”. Wiatr hulał po wzgórzu. Zimny. Przeszywający. Owinęłam się płaszczem. — Siadłam przy nim. I... Widziałam to. Rękę na ramieniu, później uścisk. Usta, które szukają drugich ust wśród łez, moment, gdy znika pewność, że nie można się posunąć dalej, a wygrywa pożądanie i przeświadczenie, że nie można już tego powstrzymać. A potem co? Pieprzenie. Na kanapie? Na podłodze? Nie chcę wiedzieć. — I? — Przepraszam — powiedziała. — Nigdy nie chciałam, żeby tak się stało. Ale się stało i... Czułam się okropnie. Okropnie. Oboje zresztą tak się czuliśmy. — Jak długo? — Co jak długo? — Jak długo to trwało? Zawahała się. — Nie wiem — powiedziała w końcu. — Niedługo. Kilka tygodni. My tylko... my tylko uprawialiśmy seks kilka razy. Czułam się nie w porządku. Oboje po tym czuliśmy się źle. — Co się stało? Kto to zakończył? Wzruszyła ramionami. — Oboje — wyszeptała. — Porozmawialiśmy. To nie mogło trwać. Ja uznałam, że ze względu i na ciebie, i na Bena powinnam się trzymać z daleka. Przyszła mi do głowy straszliwa myśl.

— To wtedy postanowił ode mnie odejść? — Chrissy, nie! Nie myśl tak. On też się czuł okropnie. Ale nie odszedł od ciebie z mojego powodu. Nie, pomyślałam. Może nie bezpośrednio. Zapewne jednak mu przypomniałaś, jak bardzo mu czegoś brakuje. Spojrzałam na nią. Nadal nie czułam złości. Może gdyby mi powiedziała, że ciągle ze sobą sypiają, czułabym inaczej. To, co usłyszałam, odbierałam jako należące do innego czasu. Do prehistorii. Trudno mi było uwierzyć, że w ogóle ma coś wspólnego ze mną. Claire podniosła wzrok. — Z początku utrzymywałam kontakt z Adamem. Później Ben musiał mu wyznać, co się stało. Adam powiedział, że nie chce mnie więcej widzieć. Że mam się trzymać z dala od niego i od ciebie też. Nie mogłam jednak, Chrissy. Po prostu nie mogłam. Ben dał mi ten list, poprosił, żebym miała na ciebie oko. Więc dalej cię odwiedzałam. W Waring House. Najpierw co kilka tygodni, potem co kilka miesięcy. Strasznie cię to denerwowało. Wiem, że byłam samolubna, ale po prostu nie mogłam cię tam zostawić samej. Dlatego dalej przyjeżdżałam. Tylko żeby sprawdzić, czy nic ci nie jest. — I mówiłaś Benowi, jak się czuję? — Nie, nie utrzymywaliśmy kontaktu. — Czy dlatego już mnie później nie odwiedzałaś? W domu? Bo nie chciałaś się widzieć z Benem? — Nie. Kilka miesięcy temu odwiedziłam Waring House i powiedziano mi, że już cię nie ma. Że zamieszkałaś z Benem. Wiedziałam, że Ben się przeprowadził. Prosiłam, żeby mi podali wasz adres, ale odmówili. Twierdzili, że to byłoby nadużycie zaufania. Że dadzą ci mój numer telefonu i jeśli zechcę do ciebie napisać, przekażą korespondencję.

— I napisałaś? — Zaadresowałam list do Bena. Tłumaczyłam, że mi przykro, że żałuję tego, co się stało. Błagałam, żeby mi pozwolił na spotkanie z tobą. — Nie zgodził się? — Nie. Ty mi odpisałaś, Chrissy. Że czujesz się o wiele lepiej. Że jesteś szczęśliwa z Benem. — Odwróciła wzrok, zapatrzyła się gdzieś daleko. — Że nie chcesz mnie widzieć. Że czasami wraca ci pamięć i wtedy wiesz, że cię zdradziłam. — Otarła łzę. — Napisałaś, żebym nie zbliżała się do ciebie, nigdy więcej. Że chcesz mnie zapomnieć na zawsze i lepiej, żebym ja ciebie też zapomniała. Poczułam, jak robi mi się zimno. Próbowałam sobie wyobrazić gniew, który musiałam poczuć, by napisać taki list, a jednocześnie zdałam sobie sprawę, że może wcale go nie czułam. Dla mnie Claire w zasadzie nie istniała, nasza przyjaźń uległa zapomnieniu. — Przepraszam — powiedziałam. Nie wyobrażałam sobie, że zdołałam sobie przypomnieć jej zdradę. Ben musiał mi pomóc w pisaniu tego listu. Uśmiechnęła się. — Nie. Nie przepraszaj. Miałaś rację. Ale ja nie porzuciłam nadziei, że zmienisz zdanie. Chciałam cię zobaczyć. Chciałam ci wyznać prawdę, powiedzieć wszystko w oczy. — Nic nie mówiłam. — Przepraszam — rzekła nagle. — Wybaczysz mi kiedyś? Wzięłam ją za rękę. Jak mogłam się na nią złościć? Albo na Bena? Mój stan nałożył na nich nieznośny ciężar. — Tak. Wybaczam ci. Niedługo później ruszyłyśmy w drogę powrotną. U stóp wzgórza Claire odwróciła się do mnie. — Zobaczymy się jeszcze? — spytała.

Uśmiechnęłam się. — Mam nadzieję! Wyglądała, jakby poczuła ulgę. — Tęskniłam za tobą, Chrissy. Nie masz pojęcia, jak bardzo. To była prawda. Nie miałam pojęcia. Ale z nią i z tym pamiętnikiem miałam szansę na odbudowanie sensu życia. Pomyślałam o liście w mojej torbie. Wiadomość z przeszłości. Ostatni kawałek układanki. Odpowiedzi, których potrzebowałam. — Wkrótce się zobaczymy — powiedziała. — Na początku przyszłego tygodnia. Dobrze? — Dobrze. — Uściskała mnie, a mój głos zaginął w gąszczu jej loków. Wydawała się jedyną moją przyjaciółką, jedyną osobą, na którą mogę się zdać oprócz Bena. Moją siostrą. Uściskałam ją mocno. — Dziękuję, że powiedziałaś mi prawdę. Dziękuję. Za wszystko. Kocham cię. Kiedy wypuściłyśmy się z objęć i spojrzały na siebie, rozpłakałyśmy się obydwie. W domu siadłam do czytania listu Bena. Denerwowałam się — czy ten list powie mi to, co muszę wiedzieć? czy wreszcie zrozumiem, dlaczego Ben ode mnie odszedł? — a zarazem czułam ekscytację. Pewność, że tak właśnie będzie. Że z tym listem, z Benem i Claire będę miała wszystko, czego mi trzeba. Kochana Christine, to najtrudniejsza rzecz, jaką musiałem w życiu zrobić. Już zacząłem od frazesu, ale wiesz, że nigdy nie byłem dobry w pisaniu — w przeciwieństwie do Ciebie! — więc przepraszam. Staram się, jak mogę. Gdy to czytasz, już wiesz, że postanowiłem od Ciebie odejść. Ciężko mi o tym pisać czy choćby myśleć, jednakże muszę. Wszelkimi siłami próbowałem znaleźć inny sposób, lecz nie mogę. Uwierz mi.

Musisz zrozumieć, że Cię kocham. Zawsze Cię kochałem. Zawsze będę Cię kochał. Nie obchodzi mnie, co się stało ani dlaczego. Nie chodzi o zemstę ani nic w tym rodzaju. Nie poznałem nikogo innego. Kiedy leżałaś w śpiączce, zdałem sobie sprawę, jak bardzo stanowisz część mnie — czułem się, jakbym umierał, ilekroć Cię widziałem. Zrozumiałem, że nie dbam o to, co robiłaś tamtej nocy w Brighton ani z kim się spotykałaś. Chciałem tylko, żebyś do mnie wróciła. A potem wróciłaś i byłem taki szczęśliwy. Nigdy się nie dowiesz, jak bardzo byłem szczęśliwy w dniu, gdy mi powiedziano, że niebezpieczeństwo minęło, że nie umrzesz. Że mnie nie opuścisz. Że nas nie opuścisz. Adam był taki malutki, ale chyba rozumiał. Kiedy pojąłem, że nie pamiętasz, co się stało, pomyślałem, że to dobrze. Wyobrażasz sobie? Teraz się tego wstydzę, pomyślałem jednak, że tak jest lepiej. Po czym zdałem sobie sprawę, że zapominasz również inne rzeczy. Stopniowo. Z początku były to nazwiska ludzi leżących na łóżkach obok Ciebie, lekarzy i pielęgniarek, którzy się Tobą zajmowali. Pogarszało Ci się. Zapomniałaś, dlaczego jesteś w szpitalu, dlaczego nie możesz iść ze mną do domu. Byłaś przekonana, że lekarze przeprowadzają na Tobie eksperymenty. Kiedy zabrałem Cię do domu na weekend, nie poznałaś naszej ulicy, naszego domu. Odwiedziła Cię kuzynka, a Ty nie miałaś pojęcia, kim jest. Zawieźliśmy Cię z powrotem do szpitala, a Ty nie wiedziałaś, dokąd jedziesz. Chyba wtedy zrobiło się ciężko. Tak bardzo kochałaś Adama. Wyzierało to z Twoich oczu, gdy przychodziliśmy, a on biegł do Ciebie i wpadał w Twoje ramiona. Podnosiłaś go i od razu wiedziałaś, kim jest. A potem — wybacz, Chris, ale muszę Ci o tym napisać — zaczęłaś uważać, że Adama Ci odebrano, kiedy był niemowlęciem. Ilekroć do Ciebie przychodził, sądziłaś, że to Wasze pierwsze spotkanie od czasu, gdy miał kilka miesięcy. Prosiłem go, by Ci powiedział, kiedy widzieliście się ostatnio, a on mówił „Wczoraj, mamusiu” albo „W zeszłym

tygodniu”, ale Ty mu nie wierzyłaś. „Coś Ty mu nagadał? — pytałaś. — To kłamstwo”. Zaczęłaś mnie oskarżać, że trzymam Cię w zamknięciu. Myślałaś, że inna kobieta wychowuje Adama jako swoje dziecko, podczas gdy Ty leżysz w szpitalu. Pewnego dnia przyjechałem, a Ty mnie nie rozpoznałaś. Wpadłaś w histerię. Chwyciłaś Adama, kiedy nie patrzyłem, i pobiegłaś do drzwi, pewnie żeby go ratować. Adam zaczął krzyczeć. Nie rozumiał, co robisz. Zabrałem go do domu i próbowałem wyjaśnić, lecz nie pojmował. Zaczął się Ciebie naprawdę bać. Robiło się coraz gorzej. Pewnego dnia zadzwoniłem do szpitala. Spytałem, co się z Tobą dzieje, kiedy mnie nie ma, kiedy nie ma Adama. „Proszę opisać, jak ona się czuje w tej chwili” — poprosiłem. Powiedzieli, że jesteś spokojna. Szczęśliwa. Siedzisz na krześle przy łóżku. „Co robi?” — spytałem. Powiedzieli, że rozmawiasz z inną pacjentką, swoją koleżanką. Czasami grałyście w karty. „Grają w karty?” — spytałem. Nie mogłem w to uwierzyć. Powiedzieli, że jesteś dobra w karty. Musieli Ci codziennie wyjaśniać zasady, ale potem pokonywałaś każdego. „Czy ona jest szczęśliwa?” — spytałem. „Tak. Tak, zawsze jest szczęśliwa”. „A pamięta mnie? Adama?” „Przypomina was sobie, dopiero kiedy przychodzicie”. Chyba wtedy zrozumiałem, że pewnego dnia będę musiał Cię opuścić. Znalazłem placówkę, w której będziesz mogła mieszkać, dopóki to będzie konieczne. Miejsce, gdzie możesz być szczęśliwa. Bo będziesz szczęśliwa beze mnie, bez Adama. Nie pamiętając nas, nie będziesz za nami tęsknić. Tak bardzo Cię kocham, Chrissy. Musisz to zrozumieć. Kocham Cię nad wszystko na

świecie. Ale muszę dać naszemu synowi życie, na które zasługuje. Niedługo będzie na tyle duży, by rozumieć, co się dzieje. Nie okłamię go, Chris. Wyjaśnię, dlaczego podjąłem taką, a nie inną decyzję. Powiem mu, że choćby nie wiadomo jak chciał Cię odwiedzić, dla Ciebie będzie to oznaczało ogromny stres, więc nie powinien. Może mnie znienawidzi. Może będzie mnie winił. Mam nadzieję, że nie. Chcę jednak, żeby był szczęśliwy. I żebyś Ty była szczęśliwa. Nawet jeśli szczęście znajdziesz tylko z daleka ode mnie. Od pewnego czasu przebywasz w Waring House. Już nie miewasz ataków paniki. Wyrobiłaś w sobie pewną rutynę. To dobrze. Czas więc, żebym odszedł. Dam ten list Claire. Poproszę ją, żeby go zachowała i pokazała Ci, kiedy wydobrzejesz na tyle, by przeczytać, co napisałem, i zrozumieć. List nie może u mnie zostać, bo roztrząsam wszystko w kółko i nie powstrzymam się, by Ci go nie dać za tydzień czy za miesiąc albo i za rok. Za wcześnie. Nie mogę udawać, że nie mam nadziei, iż pewnego dnia znowu będziemy razem. Kiedy wyzdrowiejesz. Cała nasza trójka znów będzie razem. Rodzina. Muszę wierzyć, że tak się stanie. Muszę, bo inaczej umarłbym z żalu. Nie porzucam Cię, Chris. Nigdy Cię nie porzucę. Bardzo Cię kocham. Wierz mi, to właściwy krok, jedyny, jaki mogę uczynić. Kocham Cię. Ben. Przeczytałam list jeszcze raz i złożyłam kartkę. Wydaje się świeża, jakby zapisano ją wczoraj, lecz koperta, do której ją wsunięto, jest krucha, o postrzępionych brzegach, przylgnął do niej słodki zapach jakby perfum. Może Claire nosiła ją przy sobie wciśniętą w kąt torebki? Albo, co bardziej prawdopodobne, przechowywała ją w szufladzie w domu, w ukryciu, ale ciągle o niej pamiętając? Latami czekała, aż nadejdzie właściwy moment. Te lata spędziłam, nie wiedząc,

kim jest mój mąż, nie wiedząc nawet, kim sama jestem. Nie mogłam nawet wypełnić luki pomiędzy nimi, ponieważ o istnieniu tej luki nie wiedziałam. Wsuwam kopertę między kartki pamiętnika. Płaczę, pisząc to, nie czuję się jednak nieszczęśliwa. Zrozumiałam wszystko. Dlaczego ode mnie odszedł i dlaczego mnie okłamywał. No bo mnie okłamywał. Nie powiedział mi o powieści, którą napisałam, aby nie załamała mnie świadomość, że nigdy nie napiszę następnej. Mówił mi, że moja najlepsza przyjaciółka się wyprowadziła, aby mnie chronić przed faktem, że mnie zdradzili. Bo nie wierzył, że kocham ich tak bardzo, by obojgu wybaczyć. Mówił mi, że potrącił mnie samochód, że to był wypadek, abym nie musiała borykać się z faktem, że zostałam napadnięta i to, co mnie spotkało, stanowiło rezultat rozmyślnego działania pod wpływem zajadłej nienawiści. Mówił mi, że nigdy nie mieliśmy dzieci, nie tylko by mnie chronić przed uzmysłowieniem sobie, że mój jedyny syn nie żyje, ale też przed przeżywaniem tego bólu codziennie od nowa. I nie powiedział mi, że po latach szukania sposobu, by nasza rodzina była razem, musiał spojrzeć prawdzie w oczy: zabrał naszego syna i odszedł, by znaleźć szczęście. Kiedy zdecydował się napisać ten list, musiał sądzić, że rozstajemy się na zawsze, choć pewnie miał też nadzieję, że będzie inaczej, no bo dlaczego by go pisał? Co myślał, kiedy tak siedział w swoim domu, niegdyś naszym, wyjął długopis i próbował wyjaśnić komuś, kto raczej nie miał szans tego zrozumieć, dlaczego nie znalazł innego wyjścia niż rozstanie z żoną? „Nie jestem dobry w pisaniu” — napisał, lecz jego słowa dla mnie są piękne, głębokie. Wydaje się, że Ben pisze o kimś innym, a jednak gdzieś w głębi duszy, pod skórą i w kościach, w tkankach i krwi wiem, że nie. Mówi o mnie i do mnie. Do Christine Lucas. Do swojej zniszczonej żony. Ale nie odszedł. Zdarzyło się to, na co miał nadzieję. Mój stan się poprawił albo Ben odkrył, że życie beze mnie jest trudniejsze, niż sobie wyobrażał, i wrócił.

Wszystko teraz wydaje się inne. Pokój, w którym jestem, wygląda nie bardziej znajomo niż dzisiaj rano, gdy się obudziłam i na oślep szukałam kuchni, rozpaczliwie pragnąc napić się wody, rozpaczliwie odtwarzając wydarzenia minionej nocy. Nie odbieram go jednak jako przesiąknięty bólem i smutkiem. Ani jako symbolizujący życie, którego nie mogę nazwać życiem. Tykanie zegara przy moim ramieniu nie jest już odmierzaniem czasu. Mówi do mnie. Spokojnie. Spokojnie i ciesz się tym, co masz. Myliłam się. Popełniłam błąd. Znowu i znowu, i znowu go popełniłam. Kto wie, ile razy. Mój mąż jest moim opiekunem, tak, ale też moim ukochanym. I teraz czuję, że go kocham. Zawsze go kochałam i jeśli muszę codziennie od nowa dowiadywać się o tej miłości, to trudno. Będę tak robić. Ben niedługo wróci do domu — już czuję, jak się zbliża — a kiedy dotrze, powiem mu wszystko. Powiem mu, że spotkałam się z Claire — i z doktorem Nashem, i nawet z doktorem Paxtonem — i że czytałam jego list. Powiem mu, że rozumiem, dlaczego zrobił to, co wtedy zrobił, dlaczego ode mnie odszedł, i że mu wybaczam. Powiem mu, że wiem o napaści, ale nie muszę już wiedzieć, co się wydarzyło, nie obchodzi mnie już, kto mi to zrobił. I powiem mu, że wiem o Adamie. Wiem, co się z nim stało, i chociaż myśl, że muszę każdego dnia mierzyć się z tym faktem, mrozi mnie przerażeniem, to właśnie muszę zrobić. Musimy pozwolić zaistnieć pamięci o naszym synu, choćby to wywoływało nie wiadomo jaki ból. I powiem mu o tym pamiętniku, o tym, że wreszcie mogę sobie zapewnić narrację, życie, i pokażę mu go, jeśli będzie chciał. A potem dalej będę z niego korzystać, by opowiadać swoją historię, swoją autobiografię. Stworzyć siebie z niczego. „Żadnych tajemnic — powiem mężowi. — Żadnych. Kocham cię, Ben, i zawsze będę cię kochać. Oboje się myliliśmy. Ale wybacz mi, proszę. Przykro mi, że przed laty zostawiłam cię,

by być z kimś innym, i przepraszam, że nigdy się nie dowiemy, z kim się spotkałam w tamtym hotelu ani co mnie tam spotkało. Wiedz jednak, że teraz ci to wynagrodzę”. I później, kiedy między nami nie będzie już nic prócz miłości, będziemy mogli szukać drogi, żeby naprawdę ze sobą być. Zadzwoniłam do doktora Nasha. — Chcę, żeby jeszcze raz się pan ze mną spotkał — powiedziałam. — Chcę, żeby pan przeczytał mój pamiętnik. Chyba był zaskoczony, ale się zgodził. — Kiedy? — spytał. — W przyszłym tygodniu. Proszę po niego przyjechać w przyszłym tygodniu. Obiecał, że odbierze pamiętnik we wtorek. CZĘŚĆ TRZECIA

Dzisiaj Odwracam kartkę, lecz nic więcej nie ma. Tu się kończy opowieść. Czytam od wielu godzin. Trzęsę się, ledwie mogę oddychać. Czuję, że nie tylko przeżyłam całe swoje życie w ciągu ostatnich kilku godzin, ale że się zmieniłam. Nie jestem tą samą osobą, która spotkała się dzisiaj rano z doktorem Nashem, która siadła do czytania pamiętnika. Teraz mam przeszłość. Poczucie siebie. Wiem, co mam, a co straciłam. Stwierdzam, że płaczę. Zamykam pamiętnik. Uspokajam się na siłę i teraźniejszość zaczyna podkreślać swoje prawa. Ciemniejący pokój, w którym siedzę. Wiercenie, które słyszę na ulicy. Pusty kubek po kawie u moich stóp. Patrzę na zegar i aż podskakuję. Dopiero teraz dociera do mnie, że jest ta sama godzina co w moim pamiętniku, który właśnie czytam, że znajduję się w tym samym salonie, jestem tą samą osobą. Dopiero teraz w pełni rozumiem, że historia, którą czytam, to moja historia. Biorę pamiętnik i kubek, idę do kuchni. Na ścianie wisi ta sama zmywalna tablica, którą widzę co rano, ta sama lista sugestii wypisana starannymi drukowanymi literami, ta sama notatka, którą osobiście dodałam: „Spakować torbę na wieczór?”. Patrzę na nią. Coś w niej mnie niepokoi, lecz nie mogę tego rozgryźć. Myślę o Benie. Jak trudne musi być jego życie. Nigdy nie wie, z kim się obudzi. Nigdy nie ma pewności, ile będę pamiętać, ile miłości zdołam mu dać. Ale teraz? Teraz rozumiem. Teraz wiem tyle, że możemy odżyć. Zastanawiam się, czy odbyłam z nim tę planowaną rozmowę. Musiałam, tak pewna byłam, że to właściwy krok, nie napisałam jednak o tym. W ogóle od tygodnia nic nie napisałam. Może dałam pamiętnik doktorowi Nashowi, zanim zdążyłam to zrobić. Może uważałam, że nie ma potrzeby pisać w pamiętniku, skoro teraz dzielę się nim z Benem. Wracam na początek brulionu. Jest, wypisane tym samym niebieskim atramentem. Tamte

trzy słowa pod moim nazwiskiem. „Nie ufać Benowi”. Biorę pióro i skreślam je. Wracam do salonu, widzę na stole album z pamiątkami. Nadal nie ma w nim żadnych zdjęć Adama. Nadal Ben nie wspomniał mi o nim dzisiaj rano. Nadal nie pokazał mi, co się znajduje w stalowej kasetce. Myślę o swojej powieści — Porannym ptakom — i nagle zaglądam do pamiętnika, który trzymam. Sama z siebie przychodzi mi do głowy myśl. „A jeśli to wszystko zmyśliłam?” Wstaję. Potrzebuję dowodu. Potrzebuję powiązania pomiędzy tym, co przeczytałam, a tym, co przeżywam, znaku, że przeszłość, o której czytałam, nie jest zmyślona. Wsadzam pamiętnik do torby i wychodzę z salonu. Wieszak na płaszcze jest na miejscu, u stóp schodów, obok kapci. Czy jeśli pójdę na górę, znajdę gabinet, segregator? Znajdę szare stalowe pudełko w dolnej szufladzie ukryte pod ręcznikiem? Znajdę kluczyk w dolnej szufladzie przy łóżku? A jeśli tak, to czy znajdę swojego syna? Muszę wiedzieć. Pokonuję schody po dwa stopnie. Gabinet jest mniejszy, niż sobie wyobrażałam, i panuje w nim jeszcze większy porządek, ale szafka stoi, stalowoszara. W dolnej szufladzie znajduję ręcznik, a pod nim kasetkę. Chwytam ją i chcę wyjąć. Czuję się głupio przekonana, że będzie albo zamknięta, albo pusta. Nie jest ani taka, ani taka. W środku znajduję swoją powieść. Nie egzemplarz, który dostałam od doktora Nasha — nie ma na przedzie kółka od kawy i ta wygląda na nową. Ben musiał ją cały czas przechowywać. Czekając na dzień, kiedy będę wiedziała tyle, żeby znowu ją mieć. Zastanawiam się, gdzie jest tamta, od doktora Nasha. Wyjmuję powieść i pod spodem dostrzegam zdjęcie. Ja i Ben uśmiechnięci do aparatu, chociaż oboje wyglądamy smutno. Zdjęcie sprawia wrażenie zrobionego niedawno, moja

twarz wygląda na tę, którą rozpoznałam w lustrze, a Ben wygląda tak jak dzisiaj rano przed wyjściem do pracy. W tle widzę dom, żwirowy podjazd, donice z jaskrawoczerwonymi pelargoniami. Na odwrocie ktoś napisał „Waring House”. Pewnie zrobiono zdjęcie tego dnia, kiedy Ben mnie odebrał i przywiózł do domu. I to koniec. Nie ma innych zdjęć. Żadnego zdjęcia Adama. Ani nawet zdjęć, które znalazłam wcześniej i opisałam w pamiętniku. To się da wyjaśnić, mówię sobie. Na pewno. Przeglądam dokumenty złożone w stosie na biurku: magazyny, katalogi reklamujące oprogramowanie do komputerów, plan lekcji gdzieniegdzie pozakreślany na żółto. Jest zaklejona koperta — którą pod wpływem impulsu biorę — nie ma natomiast zdjęć Adama. Idę na dół i robię sobie picie. Gotuję wodę, herbata w torebce. Nie zaparzaj jej za długo i nie wyciskaj torebki grzbietem łyżeczki, bo wyciśniesz za dużo taniny i herbata będzie gorzka. Dlaczego pamiętam takie rzeczy, a nie pamiętam porodu? Telefon dzwoni gdzieś w salonie. Wyciągam go z torby — nie ten rozkładany, lecz ten od mojego męża — i odbieram. Ben. — Christine? Wszystko w porządku? Jesteś w domu? — Tak — mówię. — Tak. Dziękuję. — Wychodziłaś dzisiaj? — Jego głos brzmi znajomo, ale jakoś chłodno. Przypomina mi się nasza ostatnia rozmowa. Nie pamiętam, żebym napomknęła o spotkaniu z doktorem Nashem. A może mnie sprawdza, zastanawiając się, czy mu powiem. Myślę o uwadze napisanej obok spotkania. „Nie mówić Benowi”. Musiałam ją napisać, jeszcze gdy nie wiedziałam, że mogę mu ufać. Chcę mu teraz ufać. Koniec z kłamstwami. — Tak — mówię. — Spotkałam się ze swoim lekarzem. — Milczy. — Ben? — Przepraszam, tak. Słyszałem. — Rejestruję brak zaskoczenia. A więc wiedział, wiedział,

że spotykam się z doktorem Nashem. — Jadę samochodem — mówi. — Trochę ciężko mi się rozmawia. Słuchaj, chciałem tylko sprawdzić, czy pamiętałaś, żeby się spakować. Wyjeżdżamy... — Oczywiście — zapewniam i dodaję: — Nie mogę się doczekać! — Czuję, że naprawdę nie mogę się doczekać. Taki wyjazd dobrze nam zrobi. Może być dla nas nowym początkiem. — Niedługo dotrę do domu. Przygotujesz w miarę możliwości nasze bagaże? Pomogę ci, jak dojadę, ale lepiej, żebyśmy wyjechali jak najwcześniej. — Postaram się. — W pokoju gościnnym są dwie torby. W garderobie. Weź je. — Dobrze. — Kocham cię — mówi, a później, kiedy cisza trwa odrobinę za długo, w chwili gdy on już zdążył zakończyć rozmowę, mówię, że też go kocham. Idę do łazienki. Jestem kobietą, mówię sobie. Dorosłą. Mam męża. Męża, którego kocham. Myślę o tym, co przeczytałam. O seksie. O tym, jak mnie rżnął. Nie zapisałam, że mi się podobało. Lubię uprawiać seks? Stwierdzam, że nie wiem nawet tego. Spłukuję wodę w toalecie i ściągam spodnie, rajstopy, majtki. Siadam na skraju wanny. Jakież obce jest moje ciało. Jakie mi nieznane. Jak mogę się cieszyć z dawania go komuś innemu, skoro sama go nie rozpoznaję? Zamykam drzwi łazienki, rozchylam nogi. Najpierw leciutko, potem bardziej. Podciągam bluzkę i patrzę w dół. Widzę rozstępy, które oglądałam w dniu, gdy przypomniałam sobie Adama, sztywne bujne włosy łonowe. Zastanawiam się, czy je w ogóle golę, czy to dla siebie, czy to dla męża. Może te rzeczy już nie mają znaczenia. Nie teraz. Kładę dłoń na wzgórku łonowym. Palcami dotykami warg sromowych, rozdzielam je

delikatnie. Muskam czubek tego, co musi być łechtaczką, naciskam, przesuwając delikatnie palce i już czując lekki dreszcz. Raczej zapowiedź doznania niż samo doznanie. Zastanawiam się, co się stanie później. Torby znajduję w pokoju gościnnym zgodnie z jego słowami. Niewielkie, mocne, jedna trochę większa. Zabieram je do sypialni, w której obudziłam się dzisiaj rano, i kładę je na łóżku. Otwieram górną szufladę, widzę swoją bieliznę, a obok bieliznę Bena. Wybieram ubrania dla nas obojga, skarpetki dla niego, rajstopy dla mnie. Pamiętam, jak czytałam o nocy, gdy uprawialiśmy seks, i uświadamiam sobie, że muszę mieć gdzieś pończochy i pas. Dochodzę do wniosku, że fajnie byłoby je teraz znaleźć, zabrać ze sobą. Przydałoby się to nam obojgu. Idę do garderoby. Wybieram sukienkę, spódnicę. Jakieś spodnie, dżinsy. Zauważam na podłodze pudełko na buty — pewnie to, w którym przechowuję pamiętnik — teraz puste. Zastanawiam się, jaką jesteśmy parą, gdzie jeździmy na wakacje. Czy chadzamy wieczorami do restauracji, czy też przesiadujemy w przytulnych pubach, odpoczywając w miłym cieple prawdziwego ognia. Zastanawiam się, czy chodzimy poznawać miasto i jego okolice, czy też jeździmy w starannie wybrane miejsca. Takich rzeczy jeszcze nie wiem. Takich rzeczy będę się dowiadywać przez resztę swojego życia. Będę się nimi cieszyć. Wybieram trochę ubrań dla nas obojga, niemal przypadkowo, i składam je, umieszczając w torbach. Kiedy to robię, czuję radość, przypływ energii, i zamykam oczy. Mam wizję, wyraźną, ale migoczącą. Z początku jest nieostra, jakby się wahała, na wyciągnięcie ręki, jeszcze niewyraźna, próbuję więc otworzyć umysł, by ją wpuścić. Widzę, jak stoję przed torbą; miękką torbą ze zniszczonej skóry. Jestem podekscytowana. Czuję się znowu młoda, jak dziecko wyjeżdżające na wakacje albo nastolatka szykująca się na randkę, zastanawiająca się, czy się uda, czy on mnie zaprosi do siebie, czy będziemy się

dymać. Czuję tę nowość, to wyczekiwanie, czuję jego smak. Przesuwam je po języku, rozkoszuję się nim, bo wiem, że nie potrwa długo. Otwieram po kolei swoje szuflady, wybieram bluzki, pończochy, bieliznę. Podniecające. Seksowne. Bielizna noszona tylko przy okazjach, kiedy spodziewam się ją zdjąć. Dokładam buty na wysokim obcasie, bo na sobie mam płaskie, wyciągam je i znowu wkładam. Nie lubię ich, ale to noc fantazji, przebierania się, bycia kimś innym, niż jesteśmy na co dzień. Dopiero potem zabieram się za kwestie praktyczne. Biorę kosmetyczkę z jasnoczerwonej skóry, wrzucam perfumy, żel pod prysznic i pastę do zębów. Chcę dziś wieczorem wyglądać pięknie dla mężczyzny, którego kocham, dla mężczyzny, którego omal nie straciłam. Dodaję sole do kąpieli. Kwiat pomarańczy. Uświadamiam sobie, że przypomina mi się wieczór, kiedy się pakowałam na wyjazd do Brighton. Wspomnienie ulatuje. Otwieram oczy. Nie wiedziałam wtedy, że pakuję się dla mężczyzny, który pozbawi mnie wszystkiego. Dalej się pakuję dla mężczyzny, którego ciągle mam. Słyszę, jak przed domem parkuje samochód. Silnik gaśnie. Drzwi się otwierają, później zatrzaskują. Klucz w zamku. Ben. Jest. Denerwuję się. Boję. Nie jestem tą samą osobą, z którą się pożegnał rano. Poznałam własną historię. Odkryłam siebie. Co pomyśli, kiedy mnie zobaczy? Co powie? Muszę go spytać, czy wie o moim pamiętniku. Czy go czytał. Co myśli. Woła, zamknąwszy za sobą drzwi: — Christine?! Chris? Wróciłem! — Ale jego głos nie jest śpiewny. Raczej słychać w nim wyczerpanie. Odpowiadam mu, że jestem w sypialni. Najniższy stopień skrzypi, kiedy przyjmuje jego ciężar, a ja słyszę wydech towarzyszący zdjęciu pierwszego buta, potem drugiego. Teraz założy kapcie, po czym przyjdzie do mnie. Czuję falę radości, że znam jego rytuały — pamiętnik mnie do nich prowadzi, skoro pamięć nie

może — lecz gdy idzie na górę, napływają kolejne emocje. Strach. Myślę o tym, co napisałam na początku pamiętnika. „Nie ufać Benowi”. Otwiera drzwi do sypialni. — Kochanie! — woła. Nie ruszam się. Ciągle siedzę na skraju posłania z otwartą torbą przed sobą. Ben stoi przy drzwiach, póki nie wstanę i nie otworzę ramion, wtedy podchodzi i całuje mnie. — Jak ci minął dzień? — pytam. Zdejmuje krawat. — Ach, nie rozmawiajmy o tym. Mamy wolne! Zaczyna rozpinać koszulę. Powstrzymuję odruch, by odwrócić wzrok, napominając się, że to mój mąż, że go kocham. — Spakowałam torby — mówię. — Mam nadzieję, że twoja jest OK. Nie wiedziałam, co byś chciał zabrać. Zdejmuje spodnie i składa je, po czym odwiesza do szafy. — Na pewno jest OK. — Tylko że nie wiedziałam dokładnie, dokąd jedziemy. Więc nie wiedziałam, co spakować. Odwraca się, a ja się zastanawiam, czy widziałam w jego oczach niepokój. — Sprawdzę, zanim wsadzimy bagaże do samochodu. Jest dobrze. Dzięki, że zaczęłaś. — Siada na krześle przy toaletce i wkłada wyblakłe dżinsy. Zauważam równy kant zaprasowany na przedzie nogawek i moja wewnętrzna dwudziestoparolatka ma ochotę uznać to za śmieszne. — Ben? Wiesz, gdzie dzisiaj byłam? Patrzy na mnie. — Tak — odpowiada. — Wiem.

— Wiesz o doktorze Nashu? Odwraca się ode mnie. — Tak — słyszę. — Powiedziałaś mi. — Widzę jego odbicie w lustrach na toaletce. Trzy wersje mężczyzny, którego poślubiłam. Mężczyzny, którego kocham. — Wszystko — dodaje. — Powiedziałaś mi wszystko. Wszystko wiem. — Nie masz nic przeciwko? Żebym się z nim spotykała? Nie odwraca wzroku. — Wolałbym, żebyś mi powiedziała wcześniej. Ale nie. Nie mam nic przeciwko. — A pamiętnik? Wiesz o moim pamiętniku? — Tak. Powiedziałaś mi. Mówiłaś, że ci pomógł. Przychodzi mi coś do głowy. — Czytałeś go? — Nie. Mówiłaś, że to osobiste. W życiu bym nie zajrzał do twoich osobistych rzeczy. — Ale wiesz o Adamie? Wiesz, że ja wiem o Adamie? Widzę, że się wzdryga, jakby moje słowa rzuciły się na niego brutalnie. Jestem zaskoczona. Myślałam, że się ucieszy. Ucieszy, że już nie musi mi mówić o jego śmierci raz i drugi, i znowu, i znowu. Patrzy na mnie. — Tak — mówi. — Nie ma żadnych zdjęć. — Pyta, co mam na myśli. — Są zdjęcia z tobą i ze mną, ale nie ma żadnych z nim. Wstaje i podchodzi do miejsca, gdzie siedzę, sadowi się na łóżku obok mnie. Bierze mnie za rękę. Wolałabym, żeby przestał mnie traktować, jakbym była delikatna, krucha. Jakby prawda mogła mnie załamać. — Chciałem ci zrobić niespodziankę — mówi. Sięga pod łóżko i wyciąga album fotograficzny. — Są tutaj. Podaje mi album. Jest ciężki, ciemny, oprawiony w coś, co miało się kojarzyć z czarną skórą, lecz nie kojarzy się. Otwieram okładkę, w środku znajduję stos zdjęć.

— Chciałem je poukładać jak należy — wyjaśnia Ben. — Dać ci dzisiaj wieczorem w prezencie, ale nie miałem czasu. Przepraszam. Przeglądam fotografie. Nie są uporządkowane. Widzę Adama jako niemowlę, jako chłopca. To muszą być te z kasetki. Jedno się wyróżnia. Widnieje na nim młody mężczyzna siedzący obok młodej kobiety. — Jego dziewczyna? — pytam. — Jedna z dziewczyn. Z tą był najdłużej. Śliczna blondynka z krótkimi włosami. Kojarzy mi się z Claire. Na zdjęciu Adam patrzy prosto w obiektyw, śmieje się, a ona patrzy bokiem na niego, na twarzy ma wyraz radości i dezaprobaty. Emanuje od nich atmosfera spiskowa, jakby robili żart w zmowie z kimś, kto trzyma aparat. Są szczęśliwi. Ta konkluzja mnie cieszy. — Jak miała na imię? — Helen. Miała na imię Helen. Krzywię się, bo uświadamiam sobie, że pomyślałam o niej w czasie przeszłym, jakby ona też już nie żyła. Rodzi się kolejna myśl — a gdyby to ona nie żyła, nie on? Ale uciszam ją, zanim nabierze kształtów. — Byli jeszcze razem wtedy, gdy on zginął? — Tak. Właśnie chcieli się zaręczyć. Dziewczyna wygląda tak młodo, wydaje się taka spragniona, oczy ma pełne możliwości, pełne tego, co przed nią. Nie wie jeszcze, z jak przeogromnym bólem będzie się musiała zmierzyć. — Chciałabym ją poznać — mówię. Ben bierze ode mnie zdjęcie. Wzdycha. — Nie utrzymujemy kontaktu — odpowiada.

— Dlaczego? — Już rozplanowałam to w głowie. Wspierałybyśmy się nawzajem. Dzieliłybyśmy coś, rozumiały, miłość ponad wszystko, jeśli nie do siebie nawzajem, to przynajmniej do kogoś, kogo straciłyśmy. — Z powodu kłótni — mówi. — Problemów. Patrzę na niego. Widzę, że nie chce mi powiedzieć. Mężczyzna, który napisał list, mężczyzna, który obdarzył mnie wiarą i otoczył troską, i kochał tak mocno, że najpierw ode mnie odszedł, a potem wrócił — teraz tego mężczyzny nie widzę. — Ben? — Z powodu kłótni — powtarza. — Przed śmiercią Adama czy po? — I przed, i po. Złudzenie wsparcia znika, pojawia się mdlące uczucie. A jeśli kłóciliśmy się również Adam i ja? Na pewno stawał po stronie dziewczyny, a nie matki. — Ja i Adam byliśmy sobie bliscy? — pytam. — O tak. Dopóki nie musiałaś pójść do szpitala. Dopóki nie straciłaś pamięci. Chociaż nawet wtedy byliście ze sobą zżyci, oczywiście. Na ile się dało. Jego słowa spadają na mnie jak cios. Dociera do mnie, że Adam miał ledwie dwa lata, kiedy amnezja odebrała mu matkę. Naturalnie nigdy nie poznałam narzeczonej syna. Każdego dnia widziałam go jakby po raz pierwszy. Zamykam album. — Możemy go wziąć ze sobą? — pytam. — Chciałabym go jeszcze później przejrzeć. Pijemy herbatę, którą Ben przygotował w kuchni, kiedy kończyłam pakowanie przed podróżą, potem wsiadamy do samochodu. Sprawdzam, czy mam swoją torebkę, pamiętnik w niej. Ben dodał parę rzeczy do torby, którą spakowałam dla niego, i przyniósł jeszcze jedną — skórzaną,

na ramię, z nią wyszedł dzisiaj rano — jak również dwie pary wygodnych butów z głębi szafy. Stałam przy drzwiach, kiedy pakował rzeczy do bagażnika, później czekałam, aż sprawdzi, czy drzwi i okna są pozamykane. Pytam go, ile nam zajmie podróż. Wzrusza ramionami. — Zależy od korków — mówi. — Jak już wyjedziemy z Londynu, to niedługo. Odmowa udzielenia odpowiedzi zakamuflowana w odpowiedzi. Zastanawiam się, czy zawsze taki był. Czy zmęczyły go lata opowiadania mi tego samego, znudziły do tego stopnia, że nie chce mu się już nic mi mówić. Jest ostrożnym kierowcą, tyle potrafię dostrzec. Jedzie powoli, często zerka w lusterko, zwalnia przy najdelikatniejszej zapowiedzi zagrożenia. Zastanawiam się, czy Adam jeździł. Pewnie tak, skoro był w wojsku, ale czy jeździł, kiedy był na przepustce? Czy odbierał mnie, swoją niepełnosprawną matkę, i zabierał na przejażdżki do miejsc, które mogłyby mi się spodobać? Czy też uznał, że nie ma sensu, że wszelka moja przyjemność i radość zniknie przez noc jak śnieg roztapiający się na ciepłym dachu? Jesteśmy na autostradzie, wyjeżdżamy z miasta. Zaczęło padać. Ogromne krople spadają na przednią szybę, przez chwilę zachowują swój kształt, po czym ześlizgują się po szkle. W oddali zachodzi słońce, znikając za chmurami, zalewając beton szkliwem delikatnie pomarańczowego blasku. To piękne i straszliwe, lecz ja przeżywam męki. Bardzo chcę myśleć o swoim synu inaczej niż o abstrakcie, tyle że bez konkretnego wspomnienia nie mogę. Wciąż wracam do tej jednej prawdy: nie mogę go sobie przypomnieć, równie dobrze więc mógłby nigdy nie istnieć. Zamykam oczy. Wracam myślami do tego, co przeczytałam o naszym synu dzisiaj po południu, i przede mną nagle pojawia się obraz — Adam jako maluch pcha po ścieżce niebieski trójkołowy rowerek. Chociaż się tym obrazem zachwycam, wiem, że nie jest

prawdziwy. Wiem, że nie przypominam sobie czegoś, co się stało, tylko obraz, który sobie utworzyłam w głowie dzisiaj po południu, kiedy o tym przeczytałam, a nawet tamto było wspomnieniem wcześniejszego wspomnienia. Wspomnienia wspomnień wracające do większości ludzi przez lata, przez dziesięciolecia, do mnie natomiast przez ledwie kilka godzin. Skoro nie mogę sobie przypomnieć syna, wybieram najlepsze wyjście, jedyne, które może uspokoić mój pobudzony umysł. Nie myślę o niczym. O niczym w ogóle. Zapach benzyny, ciężki i słodki. Boli mnie szyja. Otwieram oczy. Widzę mokrą szybę zaparowaną od oddechu, a za nią w oddali światła, zamazane, nieostre. Dociera do mnie, że się zdrzemnęłam. Opieram się o szybę, głowę mam skręconą niewygodnie. W samochodzie panuje cisza, silnik nie pracuje. Oglądam się w bok. Ben siedzi obok mnie. Nie śpi, patrzy gdzieś przed siebie. Nie rusza się, chyba nawet nie zauważył, że się obudziłam, tylko dalej się wpatruje z nieruchomą twarzą, nieodgadnioną w ciemnościach. Spoglądam w tę samą stronę, by sprawdzić, na co patrzy. Za spryskaną deszczem szybą widać maskę samochodu, a dalej niskie drewniane ogrodzenie lekko oświetlone przez latarnie uliczne za nami. Za ogrodzeniem nie widzę nic, czerń wielką i tajemniczą oraz księżyc w pełni wiszący nisko pośrodku niej. — Uwielbiam morze — mówi Ben, nie patrząc na mnie. Pojmuję, że stoimy na szczycie urwiska, że dotarliśmy na wybrzeże. — A ty? — Odwraca się do mnie. Jego oczy wydają się niesamowicie smutne. — Kochasz morze, prawda, Chris? — Tak — odpowiadam. — Kocham. — Mówi, jakby nie wiedział, jakbyśmy nigdy wcześniej nie byli nad morzem, jakbyśmy nigdy wcześniej nigdzie nie wyjeżdżali. Czuję, jak w środku zaczyna palić mnie strach, lecz tłumię go. Staram się zostać tutaj, w teraźniejszości, z moim mężem. Staram się zapamiętać wszystko to, czego się dowiedziałam z pamiętnika dzisiaj po południu. — Wiesz, że tak, kochanie.

Wzdycha. — Wiem. Zawsze kochałaś, ale po prostu już nie wiem. Zmieniasz się. Zmieniłaś się przez te lata, odkąd to się stało. Czasami nie wiem, kim jesteś. Budzę się codziennie i nie wiem, kim będziesz. Milczę. Nie wiem, co powiedzieć, nic mi nie przychodzi do głowy. Oboje wiemy, jakie byłoby bezsensowne, gdybym próbowała się bronić, tłumaczyć mu, że się myli. Oboje wiemy, że ja akurat najmniej wiem, jak bardzo z dnia na dzień się zmieniam. — Przepraszam — szepczę. Patrzy na mnie. — Och, nic się nie stało. Nie musisz przepraszać. Wiem, że to nie twoja wina. Pod żadnym względem. Chyba zachowuję się nie w porządku. Myślę o sobie. Znowu kieruje wzrok na morze. W oddali widać samotne światło. Łódź na falach. Światło w morzu lepkiej czerni. — Wszystko będzie dobrze — odzywa się Ben. — Prawda, Chris? — Oczywiście — odpowiadam. — Oczywiście, że tak. To dla nas nowy początek. Mam teraz pamiętnik i doktor Nash mi pomoże. Polepsza mi się, Ben. Wiem to. Chyba znowu zacznę pisać. Nie ma powodu, żebym nie pisała. Powinno mi się udać. I w każdym razie mam teraz kontakt z Claire, ona też mi pomoże. — Rodzi mi się w głowie pewien pomysł. — Możemy się wszyscy zejść, nie sądzisz? Jak za dawnych czasów. Jak na studiach. Cała nasza trójka. I nawet jej mąż... chyba mówiła, że ma męża. Możemy się wszyscy spotkać i spędzić razem trochę czasu. Będzie świetnie. — Mój umysł skupia się na kłamstwach, o których przeczytałam, na wszystkich kwestiach, które nie pozwalają mi zaufać Benowi, wypieram to jednak. Napominam się, że przecież wszystko zostało wyjaśnione. Teraz ja muszę być silna. Pewna. — Dopóki będziemy wobec siebie zawsze szczerzy — mówię — wszystko będzie dobrze.

Odwraca się twarzą do mnie. — Kochasz mnie, prawda? — Oczywiście. Oczywiście, że cię kocham. — I wybaczasz mi? Że odszedłem od ciebie? Nie chciałem. Nie miałem wyboru. Przepraszam. Biorę go za rękę. Wydaje się ciepła i zimna jednocześnie, nieco wilgotna. Próbuję ją trzymać w swoich dłoniach, lecz Ben ani mi nie pomaga, ani nie stawia oporu. Jego ręka po prostu opada bezwładnie na kolano. Ściskam ją i dopiero wtedy chyba Ben zauważa, że go trzymam. — Ben, rozumiem. Wybaczam ci. — Patrzę mu w oczy. One też wydają się otępiałe i bez życia, jakby widziały do tej pory tyle potworności, że nie mogą znieść już więcej. — Kocham cię, Ben — mówię. Jego głos cichnie do szeptu. — Pocałuj mnie. Robię, o co prosi, a kiedy się cofam, Ben szepcze: — Jeszcze raz. Pocałuj mnie jeszcze raz. Całuję go po raz drugi. Nie mogę go jednak pocałować po raz trzeci, chociaż o to prosi. Patrzymy tylko na morze, na światło księżyca na wodzie, na krople deszczu na szybie, w których odbija się żółty blask świateł przejeżdżających samochodów. Jesteśmy tylko my dwoje trzymający się za ręce. Razem. Siedzimy tak chyba od wielu godzin, tak się przynajmniej wydaje. Ben obok mnie wpatruje się w morze. Lustruje wodę, jakby czegoś szukał, jakiejś odpowiedzi w ciemności, i nic nie mówi. Zastanawiam się, po co nas tu przywiózł, co miał nadzieję znaleźć. — To naprawdę nasza rocznica? — pytam. Nie słyszę odpowiedzi. Wygląda, jakby mnie nie słyszał, więc powtarzam pytanie.

— Tak — odpowiada cicho. — Rocznica naszego ślubu? — Nie. Rocznica naszego poznania się. Chcę zapytać, czy aby nie mieliśmy świętować, i zauważyć, że to nie wygląda na świętowanie, ale takie słowa wydają mi się okrutne. Ruchliwa droga za nami cichnie, księżyc staje wysoko na niebie. Zaczynam się martwić, że zostaniemy tu całą noc, patrząc na morze w padającym deszczu. Udaję, że ziewam. — Jestem śpiąca — mówię. — Możemy jechać do hotelu? Zerka na zegarek. — Tak — odpowiada. — Oczywiście. Przepraszam. Tak. — Uruchamia silnik. — Zaraz tam będziemy. Czuję ulgę. Strasznie mi się chce spać, a jednocześnie boję się zasnąć. Nadbrzeżna droga to wspina się, to opada, kiedy objeżdżamy miasteczko. Światła kolejnego, większego miasta rysują się teraz bliżej, wyostrzając się za mokrą szybą. Ruch na drodze rośnie, widać marinę z zacumowanymi łodziami, sklepami i klubami nocnymi i nagle docieramy do samego miasta. Po prawej każdy budynek wydaje się hotelem, obwieszczając wolne pokoje na białych banerach łopoczących na wietrze. Na ulicach panuje ruch. Nie jest tak późno, jak myślałam, albo to takie miasto, które żyje dniem i nocą. Spoglądam na wodę. W morze wychodzi molo zalane światłem, z wesołych miasteczkiem na końcu. Widzę pawilon, rollercoastera, zjeżdżalnię. Niemal słyszę okrzyki i wrzaski jadących, kiedy wirują nad smoliście czarnym morzem. W piersi rodzi mi się niepokój, którego nie umiem nazwać. — Gdzie jesteśmy? — pytam. Nad wejściem na molo widnieją wyrazy podświetlone na biało, ale nie mogę ich odczytać

przez zalaną deszczem szybę. — Na miejscu — mówi Ben, kiedy skręcamy w boczną ulicę i stajemy przed jednym z szeregu domów. Na markizie widzę napis Pensjonat „Rialto”. Do drzwi wejściowych prowadzą schody, ozdobne ogrodzenie oddziela budynek od ulicy. Przy drzwiach stoi niewielka popękana donica, w której kiedyś musiał rosnąć krzew, lecz teraz jest pusta. Chwyta mnie potężny strach. — Byliśmy już tutaj? — pytam. Ben kręci głową. — Na pewno? Wygląda znajomo. — Na pewno. Kiedyś może zatrzymaliśmy się gdzieś w pobliżu. Pewnie to sobie przypominasz. — Próbuję się odprężyć. Wysiadam z auta. Przy pensjonacie jest bar i przez wielkie okna widzę rzeszę klientów, a w głębi pulsujący parkiet. Muzyka łomocze stłumiona przez szyby. — Zameldujemy się i wrócimy po bagaże, dobra? Szczelnie otulam się płaszczem. Wieje teraz zimny wiatr, mocno pada. Spieszę po schodach i otwieram drzwi. Do szyby przyklejono kartkę „Brak wolnych miejsc”. Wchodzę do holu. — Zrobiłeś rezerwację? — pytam, kiedy Ben do mnie dołącza. Stoimy w holu. Następne drzwi są otwarte, dobiega zza nich dźwięk telewizora z podkręconą głośnością, konkurującego z muzyką po sąsiedzku. Nie ma recepcji, ale jest dzwonek na stoliczku, obok znak zapraszający, byśmy zadzwonili, jeśli chcemy, aby ktoś się nami zajął. — Tak, oczywiście — mówi Ben. — Nie martw się. — Dzwoni. Przez chwilę nic się nie dzieje, a potem z głębi domu przychodzi młody mężczyzna. Jest wysoki i niezgrabny i zauważam, że chociaż koszulę ma o wiele na siebie za dużą, nie wpuścił jej do spodni. Wita się, jakby nas oczekiwał, aczkolwiek nie gorąco. Czekam, podczas gdy Ben dopełnia formalności.

Widać wyraźnie, że pensjonat lepsze czasy ma już za sobą. Dywan jest miejscami wytarty, farba wokół drzwi porysowana i odrapana. Naprzeciwko wejścia widać drugie drzwi z napisem „Jadalnia”, a w głębi kilkoro kolejnych. Domyślam się, że prowadzą do kuchni i pomieszczeń personelu. — Zaprowadzę panią do pokoju, dobrze? — mówi wysoki mężczyzna, kiedy skończyli z Benem kwestie meldunkowe. Mówi do mnie, bo Ben wychodzi już na zewnątrz, pewnie po bagaże. — Oczywiście — mówię. — Dziękuję. Podaje mi klucz i idziemy na górę. Na pierwszym podeście znajduje się kilka pokoi, ale mijamy je i pokonujemy kolejny bieg schodów. Im wyżej się wspinamy, tym dom wydaje się mniejszy, sufity są niżej, ściany bliżej siebie. Mijamy kolejny pokój, a potem stajemy u stóp ostatniego biegu schodów, który musi prowadzić na samą górę. — Tam jest państwa pokój — mówi mężczyzna. — Jedyny na tym piętrze. Dziękuję mu, on się odwraca i schodzi, a ja wspinam się do naszego pokoju. Otwieram drzwi. W środku panuje większa ciemność, niż się spodziewałam, tu, na samej górze domu. Naprzeciwko widzę okno, pada z niego ciemne szare światło, wyławiając kontury toaletki, łóżka, stołu i fotela. Dudni muzyka z klubu obok, nieczytelna, sprowadzona do tępych basów. Stoję bez ruchu. Znowu dopada mnie strach. Ten sam strach, którego doświadczyłam przed pensjonatem, choć w jakiś sposób gorszy. Robi mi się zimno. Coś jest nie tak, ale nie umiem określić co. Oddycham głęboko, lecz nie daję rady wciągnąć do płuc dostatecznej ilości powietrza. Czuję się, jakbym miała utonąć. Zamykam oczy w nadziei, że pokój będzie wyglądał inaczej, kiedy je otworzę. Nie wygląda inaczej. Wypełnia mnie wszechogarniające przerażenie, strach przed tym, co się stanie, gdy

włączę światło, jakby ta prosta czynność miała sprowadzić katastrofę, koniec wszystkiego. Co by się stało, gdybym wyszła z pokoju spowitego w czerń i udała się na dół? Mogłabym minąć spokojnie wysokiego mężczyznę, pójść korytarzem, minąć Bena i wyjść, wyjść z pensjonatu. Pomyśleliby oczywiście, że oszalałam. Znaleźliby mnie i przyprowadzili z powrotem. I co bym im powiedziała? Że kobieta, która nic nie pamięta, ma przeczucie, które jej się nie podoba, podejrzenie? Uznaliby mnie za śmieszną. Jestem z mężem. Przyjechałam tu, żeby się z nim pojednać. Z Benem jestem bezpieczna. Włączam światło. Błysk, moje oczy się dostosowują, a potem widzę pokój. Jest przeciętny. Nie ma tu nic, czego mogłabym się bać. Dywan w kolorze burym, zasłony i tapety w kwiatki, chociaż jedne i drugie nie pasują do siebie. Zniszczona toaletka z trzema lustrami, nad nią wyblakły obrazek z ptakiem, wiklinowy fotel z trzecim kwiatkowym wzorem na poduszce, łóżko nakryte pomarańczową kapą w romby. Wyobrażam sobie, że gdyby ktoś ten pokój zarezerwował na urlop, poczułby się rozczarowany, ale chociaż Ben zarezerwował go dla nas, ja rozczarowania nie czuję. Czuję coś zupełnie innego. Strach przerodził się w przerażenie. Zamykam za sobą drzwi i próbuję się uspokoić. Jestem głupia. Mam paranoję. Muszę się czymś zająć. Zrobić coś. W pokoju jest zimno, lekki przeciąg porusza zasłonami. Okno jest otwarte, podchodzę je zamknąć. Najpierw wyglądam na ulicę. Jesteśmy wysoko. Latarnie widzę daleko w dole. Siedzą na nich milczące mewy. Patrzę ponad dachami, widzę spokojny księżyc wiszący na niebie, a w oddali morze. Dostrzegam molo, zjeżdżalnie, migoczące światła. I nagle widzę litery. Słowa nad wejściem na molo.

„Molo w Brighton”. Chociaż mi zimno, wręcz dygoczę, czuję krople potu na czole. Teraz to ma sens. Ben mnie tu przywiózł, do Brighton, gdzie spotkała mnie tragedia. Ale dlaczego? Czy uważa, że mam większe szanse przypomnieć sobie tamte wydarzenia, jeśli wrócę do miasta, w którym odarto mnie z życia? Czy myśli, że przypomnę sobie, kto mi to zrobił? Pamiętam, jak czytałam, że doktor Nash zasugerował kiedyś, bym tu przyjechała, a ja się nie zgodziłam. Słyszę kroki na schodach, głosy. Wysoki mężczyzna niechybnie prowadzi Bena tutaj, do naszego pokoju. Wniosą razem bagaż, przydźwigają go po schodach, przez zdradliwe zakręty. Niedługo tu będzie. Co mam mu powiedzieć? Że się myli i pobyt tutaj mi nie pomoże? Że chcę jechać do domu? Wracam do drzwi. Pomogę wnieść torby, potem je rozpakuję, potem zaśniemy, a jutro... Poraża mnie. Jutro znowu nic nie będę wiedziała. No właśnie, torba na ramię, którą zabrał Ben. Ma w niej fotografie. Album z wycinkami. Będzie musiał skorzystać z tego wszystkiego, żeby mi od początku wyjaśnić, kim jest i gdzie się znajdujemy. Zastanawiam się, czy wzięłam ze sobą pamiętnik, przypominam sobie, że go spakowałam, wsadziłam do torby. Próbuję się uspokoić. Dzisiaj wsunę go pod poduszkę, a jutro znajdę i przeczytam. Wszystko będzie dobrze. Słyszę Bena na podeście. Rozmawia z wysokim mężczyzną na temat śniadania. „Pewnie wolelibyśmy do pokoju” — słyszę. Za oknem krzyczy mewa, podskakuję przestraszona. Idę do drzwi i wtedy ją dostrzegam. Po prawej. Łazienkę z otwartymi drzwiami. Wanna, toaleta, umywalka. Ale mój wzrok przyciąga podłoga, napełnia mnie przerażeniem. Jest wyłożona kafelkami w nietypowy wzorek. Czarno-białe ułożone na przemian w oszalałym diagonalu.

Otwieram usta. Czuję, jak robi mi się zimno. Chyba krzyczę. Teraz wiem. Rozpoznaję ten wzór. Nie tylko Brighton rozpoznałam. Już tu kiedyś byłam. W tym pokoju. Drzwi się otwierają. Nie mówię nic, kiedy Ben wchodzi, ale w głowie mi się kręci. Czy to pokój, w którym mnie napadnięto? Dlaczego mi nie powiedział, że tu jedziemy? Jak on tak może — najpierw nie chce mi mówić o napadzie, a potem przywozi mnie do pokoju, w którym to się stało? Widzę, że wysoki mężczyzna stoi na progu, chcę go zawołać, poprosić, żeby został, lecz odwraca się i odchodzi, a Ben zamyka drzwi. Zostajemy sami. Ben patrzy na mnie. — Nic ci nie jest, kochanie? — pyta. Kręcę głową i mówię, że nic, choć odpowiadam z wielkim trudem. Czuję w trzewiach drgnienie nienawiści. Bierze mnie za ramię. Ściska je mocno, ale z idealnie odmierzoną siłą. Odrobinę mocniej i coś bym powiedziała, odrobinę słabiej, a zwątpiłabym, że coś jest nie tak. — Jesteś pewna? — Tak — mówię. Dlaczego on to robi? Musi wiedzieć, gdzie się znajdujemy, co to oznacza. Cały czas musiał to planować. — Jestem pewna. Nic mi nie jest. Czuję się tylko trochę zmęczona. I wtedy do mnie dociera. Doktor Nash. Musiał mieć coś z tym wspólnego. Bo w przeciwnym wypadku dlaczego Ben by mnie tu teraz przywoził — po tych wszystkich latach, kiedy mógł to zrobić, a nie zrobił? Musieli być w kontakcie. Może Ben do niego zadzwonił, kiedy mu powiedziałam o

wszystkich naszych spotkaniach. Może w zeszłym tygodniu — w tygodniu, o którym nic nie wiem — zaplanowali to wszystko. — Chcesz się położyć? — mówi Ben. Słyszę swoje słowa: — Chyba tak zrobię. — Odwracam się do łóżka. Może cały czas byli w kontakcie? Doktor Nash mógł kłamać we wszystkim. Wyobraziłam go sobie, jak dzwoni do Bena po pożegnaniu ze mną, mówi mu o moich postępach albo o ich braku. — Grzeczna dziewczynka — mówi Ben. — Chciałem przywieźć szampana. Chyba pójdę po niego. Jest tu chyba jakiś sklep. Niedaleko. — Uśmiecha się. — A potem do ciebie dołączę. Odwracam się twarzą do niego, Ben mnie całuje. Tu, teraz, jego pocałunek trwa dłużej. Ben muska moje usta, kładzie mi rękę na włosach, głaszcze mnie po karku. Zwalczam odruch, by się odsunąć. Jego dłoń zsuwa się w dół po moich plecach, aż zatrzymuje się na pośladku. Głośno przełykam ślinę. Nie mogę ufać nikomu. Nie mogę ufać mojemu mężowi. Mężczyźnie, który podobno ma mi pomagać. Wszyscy pracowali razem do dzisiaj, do dnia, kiedy najwyraźniej uznali, że mam stawić czoło koszmarowi z przeszłości. „Jak śmieli?! Jak?!” — Dobra — mówię. Lekko odsuwam głowę, odpycham go delikatnie, tak że mnie puszcza. Ben się odwraca i wychodzi z pokoju. — Zamknę drzwi na klucz — mówi w progu. — Nigdy za dużo ostrożności... Słyszę, jak się obraca klucz w zamku, i zaczynam panikować. Czy on naprawdę poszedł po szampana? Czy też spotkać się z doktorem Nashem? Nie mogę uwierzyć, że sprowadził mnie do tego pokoju, nie mówiąc mi nic. Kolejne kłamstwo do kompletu. Słyszę, jak pokonuje kolejne

stopnie. Ściskając ręce, siadam na skraju posłania. Nie mogę opanować myśli, nie mogę się skupić na żadnej konkretnej. Mój mózg pędzi, jakby w głowie pozbawionej pamięci każdy pomysł miał za dużo miejsca, by się rozrosnąć i pognać przed siebie, w deszczu iskier zderzyć się z innymi i ruszyć swoją drogą. Wstaję. Jestem rozwścieczona. Nie mogę znieść świadomości, że on wróci, naleje szampana, pójdzie ze mną do łóżka. Nie mogę też znieść myśli o jego skórze dotykającej mojej, o jego dłoniach, które obmacują mnie nocą, przyciskają, zachęcają, bym mu się oddała. Jak mam mu się oddać, skoro nie ma żadnej mnie? Zrobiłabym wszystko. Wszystko, tylko nie to. Nie mogę tu stać, w tym miejscu, gdzie moje życie zniszczono i odebrano mi wszystko. Próbuję rozgryźć, ile mam czasu. Dziesięć minut? Pięć? Podchodzę do torby Bena i otwieram ją. Nie wiem dlaczego. Nie zastanawiam się dlaczego ani jak, wiem tylko, że muszę coś zrobić, dopóki Bena nie ma, dopóki nie wróci, bo wtedy znowu wszystko się zmieni. Może zamierzam znaleźć kluczyki do samochodu, wyłamać drzwi, pognać na dół i dalej na deszczową ulicę, do samochodu. Chociaż nie jestem pewna, czy umiem prowadzić, może chcę spróbować, wsiąść i jechać daleko, daleko. Albo może zamierzam znaleźć zdjęcia Adama. Wiem, że tam są. Wezmę tylko jedno, a potem wyjdę z pokoju i ucieknę. Będę biegła i biegła, a kiedy już nie dam rady biec, zadzwonię do Claire, do kogokolwiek, i powiem, że już więcej tego nie zniosę, i będę błagać o pomoc. Wsuwam ręce głęboko do torby. Czuję metal. I plastik. Coś miękkiego. Koperta. Wyciągam ją, zastanawiając się, czy zawiera zdjęcia, i widzę, że to ta, którą znalazłam w domu w gabinecie. Musiałam ją wsadzić Benowi do torby przy pakowaniu, zamierzając przypomnieć mu, że nie jest otwarta. Odwracam kopertę i widzę słowo „poufne” na przedzie. Bez namysłu

rozdzieram ją, wyciągam zawartość. Papier. Kartki. Rozpoznaję je. Bladoniebieskie linie, czerwone marginesy. Te same kartki co w moim pamiętniku, w brulionie, w którym piszę. Nagle widzę swoje pismo i zaczynam rozumieć. Nie przeczytałam całej swojej historii. Jest dalszy ciąg. Całe kartki dalszego ciągu. Wyciągam z torby pamiętnik. Wcześniej tego nie zauważyłam, ale po ostatniej zapisanej stronie usunięto całą sekcję. Kartki wycięto starannie, skalpelem albo brzytwą, przy samym grzbiecie. Ben je wyciął. Siadam na podłodze, kartki leżą przede mną. To brakujący tydzień mojego życia. Czytam resztę swojej historii. Pierwszy wpis jest opatrzony datą „Piątek, 23 listopada”. Tego samego dnia spotkałam się z Claire. Musiałam to napisać tamtego wieczoru, po rozmowie z Benem. Może jednak odbyliśmy rozmowę, którą planowałam przewidywałam. „Siedzę tu” — zaczęłam. ...na podłodze w łazience, w domu, w którym zapewne budzę się co rano. Przed sobą mam ten pamiętnik, długopis w dłoni. Piszę, bo nic innego nie przychodzi mi do głowy. Dokoła mnie kłębią się chusteczki mokre od łez i krwi. Kiedy mrugam powieką, widzę na czerwono. Krew wpływa mi do oka, ledwie ją wytrę. Spoglądam w lustro i widzę, że mam rozciętą skórę nad okiem, mam też rozciętą wargę. Przełykam i czuję metaliczny posmak krwi. Chcę spać. Chcę znaleźć gdzieś bezpieczne miejsce, zamknąć oczy i odpocząć. Jak zwierzę. Tym właśnie jestem. Zwierzęciem. Żyjąc z chwili na chwilę, z dnia na dzień, usiłuję nadać sens światu, w którym się znajduję.

Serce mi łomocze. Czytam ponownie ten fragment, moje oczy ciągle wracają do słowa „krew”. Co się stało? Zaczynam czytać szybko, mój umysł potyka się na słowach, skacze z linii do linii. Nie wiem, kiedy Ben wróci, a nie mogę ryzykować, że zabierze te kartki, zanim je przeczytam. Może teraz mam jedyną szansę. Uznałam, że najlepiej porozmawiać z nim po kolacji. Zjedliśmy w salonie — kiełbaski, purée z ziemniaków, z talerzami na kolanach — a kiedy skończyliśmy, poprosiłam, żeby wyłączył telewizor. Robił to jakby niechętnie. „Muszę z tobą porozmawiać” — wyjaśniłam. Pokój wydawał się taki cichy, wypełniony tylko tykaniem zegara i dalekim szumem miasta. I moim głosem brzmiącym głucho. — Kochanie — powiedział Ben, odstawiając talerz na stolik obok. Na brzegu leżał przeżuty kawałek mięsa, w cienkiej warstwie sosu pływał groszek. — Wszystko dobrze? — Tak. Wszystko świetnie. — Nie wiedziałam, co mówić dalej. Spojrzał na mnie szeroko otwartymi oczami, wyczekująco. — Kochasz mnie, prawda? — spytałam. Czułam się niemal tak, jakbym zbierała dowody, zapobiegając wszelkiej ewentualnej dezaprobacie. — Tak — odparł. — Oczywiście. O co chodzi? Co się dzieje? — Ben, ja też cię kocham. I rozumiem, dlaczego robisz to, co robisz, ale wiem, że mnie okłamujesz. Niemal dokładnie w chwili, gdy rozpoczęłam to zdanie, pożałowałam, że w ogóle je zaczęłam. Wzdrygnął się. Patrzył na mnie, usta miał rozchylone, jakby chciał coś powiedzieć, we wzroku urazę. — Co chcesz przez to powiedzieć? — spytał. — Kochanie... Musiałam kontynuować niezwłocznie. Nie mogłam już zawrócić z tej drogi, musiałam brnąć dalej. — Wiem, że chciałeś mnie chronić, nie mówiąc mi różnych rzeczy, ale tak już nie może być. Muszę

wiedzieć. — O czym ty mówisz? Nie okłamywałem cię. Wezbrał we mnie gniew. — Ben, wiem o Adamie. Wtedy twarz mu się zmieniła. Zobaczyłam, jak przełyka ślinę, jak odwraca wzrok w stronę kąta pokoju. Strząsnął coś z rękawa swetra. — Co? — Wiem o Adamie — powtarzam. — Wiem, że mieliśmy syna. Chyba oczekiwałam, że spyta, skąd wiem, lecz nagle dociera do mnie, że ta rozmowa nie jest niezwyczajna. Odbyliśmy ją już tego dnia, kiedy zobaczyłam swoją powieść, i w inne dni, kiedy też przypomniałam sobie Adama. Widziałam, że już miał coś powiedzieć, ale nie chciałam słuchać kolejnych kłamstw. — Wiem, że zginął w Afganistanie — wyrzuciłam z siebie. Usta mu się zamknęły, po czym znowu otworzyły, było to niemal komiczne. — Skąd to wiesz? — Ty mi powiedziałeś. Kilka tygodni temu. Jadłeś ciasteczka, a ja byłam w łazience. Zeszłam na dół i oznajmiłam ci, że przypomniałam sobie, że mieliśmy syna, nawet sobie przypomniałam, jak miał na imię, a potem siedliśmy i powiedziałeś mi, że zginął. Pokazałeś mi zdjęcia przyniesione z góry. Zdjęcia ze mną i z nim, i listy, które pisał. Listy do Mikołaja. — Znowu przeszył mnie ból. Zamilkłam. Ben wpatrywał się we mnie. — Przypomniałaś sobie? Jak... — Zapisywałam wszystko. Od kilku tygodni. Tyle, ile zdołałam zapamiętać. — Gdzie? — spytał. Zaczął podnosić głos, jakby w gniewie, chociaż nie pojmowałam, o co może się złościć. — Gdzie to

zapisywałaś? Nie rozumiem, Christine. Gdzie to zapisywałaś? — W zeszycie. — W zeszycie? — Powiedział to jakoś tak, że zabrzmiało strasznie trywialnie, jakbym notowała listy zakupów i numery telefonów. — W pamiętniku. Przesunął się do przodu na fotelu, jakby miał wstać. — W pamiętniku? Od kiedy? — Nie wiem dokładnie. Od kilku tygodni. — Mogę go zobaczyć? Poczułam się rozdrażniona i zła. Postanowiłam nie pokazywać mu pamiętnika. — Nie — odparłam. — Jeszcze nie. Wściekł się. — Gdzie on jest? Pokaż mi go! — Ben, to osobiste. Odbił do mnie to słowo. — Osobiste?! Co to ma znaczyć: osobiste? — Że poufne. Nie czułabym się dobrze, gdybyś go czytał. — Dlaczego? Pisałaś o mnie? — Oczywiście. — Co pisałaś? Co napisałaś? Co miałam odpowiedzieć? Pomyślałam o wszystkich swoich zdradach wobec niego. O tym, co powiedziałam doktorowi Nashowi, i o tym, co myślałam o Benie. O tym, jak mu nie ufałam, jak sobie wyobrażałam, do czego jest zdolny. Pomyślałam

o kłamstwach, które serwowałam mu, kiedy się widywałam z doktorem Nashem — i z Claire — nie przyznając się do tego. — Mnóstwo rzeczy, Ben. Napisałam mnóstwo rzeczy. — Ale dlaczego? Dlaczego coś zapisywałaś? Nie mogłam uwierzyć, że zadaje mi takie pytanie. — Chciałam nadać sens swojemu życiu — odrzekłam. — Chciałam powiązać jeden dzień z drugim, tak jak ty robisz. Jak robi każdy. — Dlaczego? Jesteś nieszczęśliwa? Nie kochasz mnie już? Nie chcesz być ze mną? Szarpnęło mną to pytanie. Dlaczego on uważa, że potrzeba nadania sensu zniszczonemu życiu oznacza, że chcę to życie w jakikolwiek sposób zmienić? — Nie wiem — odparłam. — A czym jest szczęście? Jestem szczęśliwa, kiedy się budzę, chyba, chociaż jeślibym miała się kierować dzisiejszym porankiem, to nie wiem. Ale nie jestem szczęśliwa, kiedy patrzę w lustro i widzę, że jestem dwadzieścia lat starsza, niż sądziłam, mam siwe włosy i zmarszczki wokół oczu. Nie jestem szczęśliwa, kiedy zdaję sobie sprawę, że straciłam wszystkie te lata, że mi je odebrano. Więc chyba na ogół nie jestem szczęśliwa. Niemniej to nie twoja wina. Jestem szczęśliwa z tobą. Kocham cię. Potrzebuję. Wtedy podszedł i siadł obok mnie. Jego głos złagodniał. — Przepraszam — powiedział. — Nienawidzę myśli, że wszystko zniszczył zwykły wypadek samochodowy. Znowu poczułam, jak rośnie we mnie gniew, lecz zdusiłam go. Nie miałam prawa wściekać się na niego. Przecież nie był świadom, czego się dowiedziałam, a czego nie. — Ben, wiem, co się stało. Wiem, że to nie był wypadek samochodowy. Wiem, że mnie napadnięto. Nie poruszył się. Patrzył na mnie bezbarwnym wzrokiem. Pomyślałam, że mnie nie słuchał, gdy nagle się odezwał:

— Jak to napadnięto? Podniosłam głos. — Ben! Przestań! — Nic nie mogłam poradzić. Powiedziałam mu, że prowadzę pamiętnik, powiedziałam, że składam w całość elementy swojej historii, i proszę bardzo, ciągle był gotów mnie okłamywać, chociaż było oczywiste, że znam prawdę. — Przestań mnie, kurwa, okłamywać! Wiem, że nie było żadnego wypadku. Wiem, co się stało. Nie ma powodu udawać, że to było coś innego. Zaprzeczanie zaprowadzi nas donikąd. Nie możesz mnie już okłamywać! Wstał. Sprawiał wrażenie ogromnego, górował nade mną, zasłaniał mi wszystko. — Kto ci powiedział? — spytał. — Kto? Ta dziwka Claire? Musiała rozdziawić swój paskudny ryj, żeby naopowiadać ci kłamstw? Musiała wtrącić swoje trzy grosze?! — Ben... — Nigdy mnie nie lubiła. Zrobiłaby wszystko, żeby cię na mnie napuścić. Wszystko! Ona łże, kochanie. Kłamie! — To nie była Claire — powiedziałam. Pochyliłam głowę. — To był ktoś inny. — Kto?! — wrzasnął. — Kto? — Spotykam się z lekarzem — wyszeptałam. — Rozmawiamy. On mi powiedział. Stał w absolutnym bezruchu, tyle że kciuk prawej dłoni kręcił powolne kółka na kłykciu lewej. Czułam ciepło jego ciała, słyszałam powolny wdech, wstrzymanie, wydech. Kiedy przemówił, jego głos był tak cichy, że z trudem rozpoznawałam słowa. — Co to znaczy? Z jakim lekarzem? — Nazywa się Nash. Skontaktował się ze mną kilka tygodni temu. — Już kiedy to mówiłam, czułam się, jakbym nie opowiadała swojej historii, tylko cudzą. — I co powiedział? Próbowałam sobie przypomnieć. Napisałam o naszej pierwszej rozmowie?

— Nie wiem — odparłam. — Chyba nie zapisałam, co powiedział. — I on cię zachęcił, żebyś wszystko zapisywała? — Tak. — Dlaczego? — Chcę, żeby mi się poprawiło, Ben. — I to skutkuje? Coście robili? Dawał ci jakieś leki? — Nie. Robiliśmy testy, ćwiczenia. Miałam rezo... Kciuk się zatrzymał. Ben odwrócił się twarzą do mnie. — Rezonans? — Teraz znowu podniósł głos. — Tak. Funkcjonalny rezonans magnetyczny. Doktor Nash powiedział, że może pomóc. Kiedy zachorowałam, nie było takich badań. A w każdym razie nie były takie zaawansowane... — Gdzie? Gdzie robiłaś te testy? Powiedz! Teraz już czułam się zmieszana. — W jego gabinecie. W Londynie. Rezonans też tam miałam. Nie pamiętam dokładnie. — Jak się tam dostałaś? Jak ktoś taki jak ty dotarł do gabinetu lekarza? — Teraz jego głos był napięty i wściekły. — Jak? Starałam się mówić spokojnie. — On mnie zabierał z domu. I wiózł... Przez jego twarz przemknął wyraz rozczarowania, a potem gniewu. Nie chciałam, aby ta rozmowa tak przebiegła, nie sądziłam, że stanie się taka trudna. Musiałam mu to wyjaśnić. — Ben... — zaczęłam. Tego, co nastąpiło później, się nie spodziewałam. Z gardła Bena, gdzieś z głębi trzewi wydobył się tępy jęk. Rósł szybko,

aż przerodził się w straszliwe zgrzytnięcie, pisk niczym paznokciami po szkle. — Ben! Co się stało? Odwrócił się, zataczając się przy tym, odwracając ode mnie twarz. Przestraszyłam się, że ma jakiś atak. Wstałam i wyciągnęłam do niego rękę, żeby go podtrzymać. — Ben! — powtórzyłam, lecz zignorował mnie, opierając się o ścianę. Kiedy odwrócił się znów do mnie, twarz miał jaskrawoczerwoną, oczy szeroko otwarte. Widziałam ślinę spienioną w kącikach ust. Wyglądał, jakby nałożył jakąś groteskową maskę, tak mu się wykrzywiła twarz. — Ty głupia pierdolona dziwko — sapnął, ruszając na mnie. Wzdrygnęłam się. Jego twarz zawisła kilka centymetrów od mojej. — Jak długo to trwa? — Ben... — Mów! Mów, ździro. Jak długo?! — Nic nie trwa! — powiedziałam. Wezbrał we mnie strach, podszedł w górę. Przetoczył się po powierzchni i zatonął. — Nic! — powtórzyłam. Czułam zapach jedzenia w jego oddechu. Mięsa i cebuli. Ślina trysnęła w powietrze, uderzyła mnie w twarz, w usta. Czułam ciepły wilgotny gniew Bena. — Sypiasz z nim. Nie okłamuj mnie! Moje nogi oparły się o skraj kanapy. Próbowałam się przesuwać wzdłuż niej, żeby mu się wymknąć, lecz chwycił mnie za ramiona i potrząsnął mną. — Zawsze taka byłaś — mówił. — Głupia załgana dziwka. Nie wiem, dlaczego myślałem, że się dla mnie zmienisz. Co robiłaś, co? Wymykałaś się, gdy ja byłem w pracy? Czy tutaj go przyjmowałaś? A może robiliście to w samochodzie zaparkowanym gdzieś na odludziu? Poczułam, jak zaciska się jego chwyt, palce i paznokcie wbijają się w moją skórę pomimo bawełnianej bluzki.

— To boli! — krzyknęłam w nadziei, że mój głos wybudzi go z napadu wściekłości. — Ben! Przestań! Przestał mną potrząsać i odrobinę poluzował chwyt. Wydawało się niemożliwe, że mężczyzna trzymający mnie za ramiona, z twarzą wykrzywioną gniewem i nienawiścią, to ten sam człowiek, który napisał list przechowywany przez Claire. Jak osiągnęliśmy taki poziom nieufności? Ile nieporozumień musiało zajść, żebyśmy tak się zmienili? — Nie sypiam z nim — powiedziałam. — On mi pomaga. Pomaga mi wydobrzeć, żebym mogła prowadzić normalne życie. Tutaj, z tobą. Nie chcesz tego? Jego oczy zaczęły biegać po pokoju. — Ben? Mów do mnie! — Zamarł. — Nie chcesz, żeby mi się poprawiło? Czy nie tego zawsze chciałeś? Nie taką miałeś nadzieję? — Zaczął kręcić głową, kołysząc nią z boku na bok. — Wiem, że tak — mówiłam. — Wiem, że tego cały czas chciałeś. — Gorące łzy popłynęły mi po policzkach, ale mówiłam przez nie, choć głos załamywał mi się od łkań. Ben ciągle mnie trzymał, lecz teraz delikatnie, a ja położyłam dłonie na jego rękach. — Spotkałam się z Claire — powiedziałam. — Dała mi twój list. Przeczytałam go, Ben. Po tylu latach. Przeczytałam go. Tu na kartce widnieje plama. Atrament zmieszany z wodą rozmazany w kształt przypominający gwiazdę. Musiałam płakać, kiedy to pisałam. Czytałam dalej. Nie wiem, czego się spodziewałam. Może myślałam, że wpadnie mi w ramiona, łkając z ulgi, i będziemy tak stali w uścisku, aż się odprężymy, aż znajdziemy drogę powrotną do siebie. A potem siądziemy i omówimy wszystko. Że pójdę na górę i wezmę list, który dostałam od Claire, i przeczytamy go razem, i zaczniemy powolny proces odbudowywania naszego życia na fundamencie prawdy. Tymczasem nastąpił moment, w którym wszystko jakby zamarło w bezruchu i ciszy. Nie słychać było oddechów ani ruchu

na ulicy. Nie słyszałam nawet tykania zegara. Zupełnie jakby życie zamarło w zawieszeniu, wahając się pomiędzy jednym stanem a drugim. I nagle ten stan minął. Ben odsunął się ode mnie. Pomyślałam, że mnie pocałuje, tymczasem kątem oka zobaczyłam smugę i w głowie poczułam trzask i huk z jednej strony. Ból promieniował ze szczęki. Upadłam, sofa leciała w moją stronę, tył głowy zderzył się z czymś twardym i ostrym. Krzyknęłam. Padł kolejny cios i następny. Zamknęłam oczy, czekając na jeszcze jeden — ale nie nadszedł. Usłyszałam tylko oddalające się kroki i trzaśnięcie drzwiami. Otworzyłam oczy i wciągnęłam spazmatyczny oddech. Przede mną rozciągał się dywan, teraz pionowy. Przy głowie leżał roztrzaskany talerz, sos rozprysł się po podłodze, wsiąkając w dywan. Zielone groszki wdeptały się w sploty, przeżuta kiełbasa też. Drzwi wejściowe zakołysały się i zatrzasnęły. Kroki na ścieżce. Ben wyszedł. Wypuściłam powietrze. Zamknęłam oczy. Nie mogę zasnąć, pomyślałam. Nie mogę zasnąć. Otworzyłam oczy. Ciemne zawijasy w oddali i zapach ciała. Przełknęłam. Smak krwi. Co ja zrobiłam? Co ja zrobiłam? Upewniłam się, że Ben wyszedł, potem poszłam na górę i znalazłam pamiętnik. Z rozciętej wargi na wykładzinę sączyła mi się krew. Nie wiem, co się stało. Nie wiem, gdzie jest mój mąż ani czy wróci, ani czy chcę, żeby wrócił. Ale musi wrócić. Bez niego nie umiem żyć. Boję się. Chcę do Claire. Przerywam czytanie i podnoszę dłoń do czoła. Czuję. Siniak, który widziałam dzisiaj rano, ten, który zatuszowałam makijażem. Ben mnie uderzył. Zerkam na datę. Piątek, 23 listopada. Tydzień temu. Tydzień spędzony w przekonaniu, że wszystko jest w porządku. Wstaję i spoglądam w lustro. Ciągle tam jest. Bladoniebieski ślad po stłuczeniu. Dowód, że

to co zapisałam, jest prawdą. Zastanawiam się, jakie kłamstwa musiałam sobie wcisnąć, by wyjaśnić obrażenia, albo jakie kłamstwa on mi podsunął. Ale teraz znam prawdę. Spoglądam na kartki w dłoni i wtedy pojmuję. On chciał, żebym to znalazła. Wie, że nawet jeśli je dzisiaj przeczytam, jutro nie będę o tym pamiętać. Nagle słyszę go na schodach i w zasadzie dopiero teraz pojmuję w pełni, że jestem tutaj, w tym hotelu. Z Benem. Z człowiekiem, który mnie uderzył. Słyszę klucz w zamku. Muszę wiedzieć, co się stało, więc wpycham kartki pod poduszkę i kładę się na łóżku. Kiedy Ben wchodzi do pokoju, zamykam oczy. — Wszystko w porządku, kochanie? — pyta. — Nie śpisz? Otwieram oczy. Stoi w progu, ściskając butelkę. — Dostałem tylko cavę — mówi. — Może być? Stawia butelkę na toaletce i całuje mnie. — Chyba wezmę prysznic — szepcze. Wchodzi do łazienki i odkręca kurki. Kiedy zamyka drzwi, ja wyciągam kartki. Nie mam dużo czasu — na pewno nie będzie się mył dłużej niż pięć minut — więc muszę czytać jak najszybciej. Przebiegam wzrokiem kartki, nie rejestrując nawet wszystkich słów, byle tylko złapać sens. Od tego czasu minęło kilka godzin. Siedziałam w ciemnym już holu naszego pustego domu z karteczką w jednym ręku i telefonem w drugim. Atrament na papierze. Rozmazany numer. Nikt nie odbierał, słyszałam tylko ciągły sygnał. Zastanawiałam się, czy wyłączyła sekretarkę, czy może taśma się zapełniła. Spróbowałam jeszcze raz. I jeszcze. Byłam już w tym punkcie. Mój czas powracał do punktu wyjścia, zapętlał się. Nie było Claire, żeby mi pomogła. Zajrzałam do torby i znalazłam telefon, który dał mi doktor Nash. Jest późno, pomyślałam. Nie będzie go w pracy. Będzie ze

swoją dziewczyną, robią to coś, co robią wieczorami. To, co robią wszyscy normalni ludzie. Nie mam pojęcia, co to jest. Jego domowy numer miałam zapisany na początku pamiętnika. Dzwoniłam i dzwoniłam, ale nikt nie odebrał. Żaden nagrany głos nie powiedział mi, że to pomyłka, ani nie zachęcił, bym zostawiła wiadomość. Spróbowałam raz jeszcze. To samo. Teraz miałam już tylko numer do jego gabinetu. Siedziałam tam przez jakiś czas. Bezsilnie. Zerkając na drzwi wejściowe trochę w nadziei, że kontur ciemnej postaci Bena pojawi się na matowym szkle i do zamka wsunie się klucz, a trochę w strachu, że tak się stanie. W końcu nie mogłam już dłużej czekać. Poszłam na górę i rozebrałam się, po czym już w łóżku zapisałam to. Dom nadal jest pusty. Za chwilę zamknę ten brulion i schowam, a potem wyłączę światło i zasnę. I zapomnę. Zostanie mi tylko ten pamiętnik. Zerkam na następną kartkę przerażona, że okaże się pusta. Ale nie jest. Poniedziałek, 26 listopada Uderzył mnie w piątek. Dwa dni temu, a ja nic nie zapisałam. Czy przez cały ten czas myślałam, że wszystko jest w porządku? Twarz mam posiniaczoną i obolałą. Na pewno wiedziałam, że coś jest nie tak. Prawda? Dzisiaj powiedział, że się przewróciłam. Wykorzystał najbardziej wyświechtany frazes na świecie, a ja mu uwierzyłam. Dlaczego miałabym nie uwierzyć? Już musiał mi wyjaśnić, kim jestem ja, a kim on i jak to się stało, że obudziłam się w obcym domu dziesiątki lat starsza, niż się spodziewałam, dlaczego więc miałabym kwestionować wytłumaczenie, dlaczego mam podbite i spuchnięte oko, rozciętą wargę? I tak biegł dalej mój dzień. Pocałowałam go, kiedy wychodził do pracy. Posprzątałam po śniadaniu. Wzięłam kąpiel. A potem tu przyszłam, znalazłam pamiętnik i poznałam prawdę.

Odstęp. Dociera do mnie, że nie wspomniałam o doktorze Nashu. Zostawił mnie? Znalazłam ten pamiętnik bez jego pomocy? Czy może przestałam go chować? Czytam dalej. Później zadzwoniłam do Claire. Telefon, który dostałam od Bena, nie działał — pomyślałam, że rozładowała się bateria — skorzystałam więc z tego od doktora Nasha. Nikt nie odebrał, siedziałam zatem w salonie. Nie mogłam się uspokoić. Podnosiłam gazety, odkładałam je. Włączyłam telewizor i pół godziny wpatrywałam się w ekran, nawet nie zauważając, co leci. Spojrzałam na pamiętnik, ale nie byłam w stanie się skupić, nie byłam w stanie pisać. Znowu do niej zadzwoniłam, próbowałam wiele razy, za każdym razem wysłuchując tego samego nagrania, które zachęcało mnie do zostawienia wiadomości. Odebrała wczesnym popołudniem. — Chrissy. Co u ciebie? — Słyszałam, jak Toby bawi się gdzieś w tle. — Wszystko dobrze — skłamałam. — Chciałam do ciebie zadzwonić. Czuję się ohydnie, a to dopiero poniedziałek! Poniedziałek. Dni nic dla mnie nie znaczyły. Każdy się rozpływał nieodróżnialny od poprzedniego. — Muszę się z tobą spotkać — powiedziałam. — Mogłabyś do mnie podjechać? — Do twojego domu?! — Wydawała się zaskoczona. — Tak. Proszę. Muszę z tobą porozmawiać. — Wszystko OK, Chrissy? Czytałaś list? Wzięłam głęboki oddech, a głos obniżyłam do szeptu. — Ben mnie uderzył. — Usłyszałam, jak wstrząśnięta wciąga powietrze. — Któregoś wieczoru. Mam siniaka. Powiedział, że upadłam, ale ja zapisałam, że mnie uderzył. — Chrissy, nie ma mowy, żeby Ben cię uderzył. Nigdy w życiu. On po prostu nie byłby do tego zdolny.

Zalały mnie wątpliwości. Czy to możliwe, że wszystko zmyśliłam? — Zapisałam to w pamiętniku — powiedziałam. Przez chwilę nic nie mówiła. — Dlaczego uważasz, że cię uderzył? — spytała w końcu. Przyłożyłam ręce do twarzy, dotknęłam opuchlizny pod oczami. Ogarnął mnie gniew. Claire zdecydowanie mi nie wierzyła. Znowu pomyślałam o tym, co zapisałam. — Powiedziałam mu, że prowadzę pamiętnik. Że się spotykam z tobą i z doktorem Nashem. Że wiem o Adamie. Że dałaś mi list, który napisał, że go przeczytałam. I wtedy mnie uderzył. — Tylko uderzył? Pomyślałam o wszystkim, co od niego usłyszałam, o jego oskarżeniach. — Nazwał mnie dziwką. — W piersi wezbrał mi szloch. — Zarzucił mi, że sypiam z doktorem Nashem. Ja powiedziałam, że nie, i wtedy... — Wtedy? — Wtedy mnie uderzył. Zapadła chwila ciszy. — Czy uderzył cię już kiedyś? — spytała Claire. Skąd miałam wiedzieć? Może. Niewykluczone, że naszemu związkowi zawsze towarzyszyła agresja. W głowie mi rozbłysł obraz — Claire i ja maszerujemy, trzymając własnoręczne wykonane tablice: „Prawa kobiet”, „Precz z przemocą domową”. Przypomniałam sobie, jak zawsze patrzyłam z góry na kobiety, które żyły bite przez mężczyzn i nic z tym nie robiły. Uważałam, że są słabe. Słabe i głupie.

Czy to możliwe, że sama wpadłam w tę pułapkę? — Nie wiem — odparłam. — Trudno sobie wyobrazić, że Ben krzywdzi kogokolwiek, ale przypuszczam, że to nie jest niemożliwe. Jezu! On nawet mnie wpędzał w poczucie winy. Pamiętasz? — Nie. Nie pamiętam. Niczego nie pamiętam. — Cholera. Przepraszam. Zapomniałam. Po prostu trudno to sobie wyobrazić. Przecież on mnie przekonywał, że ryba ma takie samo prawo do życia jak zwierzę z nogami. On by nie zabił nawet pająka! Wiatr miota zasłonami. Słyszę pociąg w oddali. Krzyki na molo. Na dole, na ulicy, ktoś krzyczy „Kurwa!” i słyszę brzęk tłuczonego szkła. Nie chcę czytać dalej, ale teraz już muszę. Przeszedł mnie dreszcz. — Ben był wegetarianinem? — Weganem — odpowiedziała ze śmiechem. — Nie mów, że nie wiedziałaś. Pomyślałam o tamtym wieczorze, kiedy mnie uderzył. „Przeżute mięso — napisałam. — Groszki pływające w cienkiej warstwie sosu”. Podeszłam do okna. — Ben jada mięso — powiedziałam powoli. — Nie jest wegetarianinem... W każdym razie teraz nie jest. Może się zmienił? Znowu zapadła długa cisza. — Claire? — Nic nie mówiła. — Claire? Jesteś tam? — Tak. — Teraz słyszałam w jej głosie gniew. — Dzwonię do niego. Zaraz to wszystko wyjaśnię. Gdzie on jest? Odpowiedziałam bez zastanowienia: — W szkole chyba. Powiedział, że wróci o piątej. — W szkole? Czyli na uniwersytecie? Wykłada?

Poczułam rosnący strach. — Nie — odparłam. — Pracuje w pobliskiej szkole. Nie pamiętam, jak ona się nazywa. — A co on tam robi? — Uczy. Uczy chemii. Tak chyba mówił. — Poczułam się winna, że nie wiem, w jaki sposób mój mąż zarabia na życie, że nie mogę sobie przypomnieć, jak zarabia pieniądze, by zapewnić nam jedzenie i ubrania. — Nie pamiętam. Podniosłam wzrok i w odbiciu w oknie zobaczyłam swoją opuchniętą twarz. Poczucie winy zniknęło. — W której szkole? — spytała Claire. — Nie wiem. Chyba mi nie powiedział. — Jak to? Nigdy? — Nie powiedział mi dzisiaj rano — odparłam. — Dla mnie to oznacza, że nigdy. — Przepraszam, Chrissy. Nie chciałam cię zdenerwować. Po prostu... no... — Wyczułam zmianę zamiaru, zaniechane zdanie. — Poszukałabyś dla mnie nazwy tej szkoły? Przyszedł mi do głowy gabinet na górze. — Pewnie tak. A czemu? — Chciałabym porozmawiać z Benem, upewnić się, że wróci do domu, kiedy tam dzisiaj będę. Nie chciałabym jechać na próżno. Zauważyłam, że usiłuje swoją wypowiedź zabarwić humorem, ale nie wspomniałam o tym. Czułam, że nie mam kontroli, że nie rozpoznaję, co jest najlepsze, co powinnam zrobić, postanowiłam zatem zdać się na przyjaciółkę. — Poszukam — powiedziałam. Poszłam na górę. W gabinecie panował porządek, na biurku leżały pliki dokumentów. Nie musiałam długo szukać kartki z nagłówkiem. List o wieczorze z rodzicami, który już się odbył.

— To szkoła Świętej Anny — powiedziałam. — Chcesz numer telefonu? Odparła, że znajdzie sama. — Oddzwonię do ciebie — obiecała. — Tak? Znowu ogarnęła mnie panika. — Co mu powiesz? — spytałam. — Wyjaśnię to. Zaufaj mi, Chrissy. Musi być jakieś wyjaśnienie. Dobra? — Dobra — odparłam i zakończyłam rozmowę. Siadłam, nogi mi drżały. A jeśli moje pierwsze przeczucie było właściwe? Jeśli Claire i Ben sypiają ze sobą? Może teraz dzwoni, aby go ostrzec. „Coś podejrzewa — mówi. — Uważaj”. Przypomniałam sobie, co wyczytałam w pamiętniku. Doktor Nash powiedział, że miałam kiedyś objawy paranoi, twierdziłam, że lekarze spiskują przeciwko mnie, konfabulowałam. Zmyślałam. A jeśli to znowu się dzieje? Jeśli zmyślam wszystko? Wszystko w moim pamiętniku może być wytworem fantazji. Paranoi. Pomyślałam o tym, co mi powiedziano w lecznicy i co napisał Ben w liście. Że bywałam gwałtowna. Dotarło do mnie, że to ja mogłam wywołać kłótnię w piątek wieczorem. Czy to ja rzuciłam się na Bena? Może mi oddał, a później w łazience wzięłam długopis i wyjaśniłam wszystko fikcją? A jeśli cały ten pamiętnik odznacza, że znowu mi się pogarsza? Że niedługo naprawdę nadejdzie czas, bym wróciła do Waring House? Zrobiło mi się zimno, bo nagle uznałam, że dlatego doktor Nash chciał mnie tam zabrać. Żeby mnie przygotować na powrót. Mogę zrobić tylko jedno — czekać, aż Claire oddzwoni. Kolejny odstęp. Czy to właśnie mnie czeka? Czy Ben chce mnie oddać do Waring House?

Oglądam się na drzwi łazienki. Nie pozwolę mu. Został jeden wpis, ostatni, z tego samego dnia. Poniedziałek, 26 listopada, 18.55 Claire zadzwoniła niecałe pół godziny później. I teraz mój umysł się miota. Miota się od jednego do drugiego i z powrotem. Wiem, co robić. Nie wiem, co robić. Wiem, co robić. Choć jest i trzecia myśl. Wzdrygam się, kiedy dociera do mnie prawda: jestem w niebezpieczeństwie. Wracam na początek pamiętnika, żeby zapisać tam słowa „Nie ufać Benowi”, lecz stwierdzam, że te słowa już tam widnieją. Nie pamiętam, żebym je zapisywała. Ale przecież nic nie pamiętam. Odstęp i dalej: Przez telefon wydawało się, że się waha. — Chrissy — powiedziała — posłuchaj... Jej ton mnie przeraził. Usiadłam. — Tak? — Dzwoniłam do Bena. Do szkoły. Mam nieodparte wrażenie, że odbywam podróż, nad którą nie panuję, pływam po nieżeglownym akwenie. — Co powiedział? — Nie rozmawiałam z nim. Chciałam tylko sprawdzić, czy rzeczywiście tam pracuje. — Dlaczego? Nie ufasz mu? — Kłamał w tylu sprawach. Miała rację. — Dlaczego przyszło ci do głowy, że powiedział mi, że pracuje w miejscu, gdzie nie pracuje? — spytałam. — Zdziwiłam się, że pracuje w szkole. Wiesz, że on studiował architekturę? Kiedy po raz ostatni z nim rozmawiałam, zamierzał otworzyć własne biuro. Pomyślałam po prostu, że to trochę dziwne, że pracuje w szkole.

— I co? — Powiedziano mi, że nie mogą mu przeszkadzać. Jest zajęty, ma lekcje. Poczułam ulgę. A więc przynajmniej w tej sprawie nie skłamał. — Musiał zmienić zdanie — stwierdziłam. — W kwestii swojego zawodu. — Chrissy? Skłamałam, że chcę mu wysłać pewne dokumenty. List. Poprosiłam o jego oficjalny tytuł. — I? — On nie jest kierownikiem pracowni chemicznej. Ani żadnych przedmiotów ścisłych. Ani niczego innego. Jest asystentem w laboratorium. Poczułam wtedy dreszcz. Może gwałtownie wciągnęłam powietrze. Nie pamiętam. — Jesteś pewna? — spytałam. Mój umysł rozpaczliwie szukał uzasadnienia dla tego nowego kłamstwa. Czy to możliwe, że Ben się wstydził? Bał się, co powiem na wieść, że z wziętego architekta zamienił się w asystenta laboratoryjnego w miejscowej szkole? Naprawdę uważał, że jestem tak płytka, że kochałabym go mniej lub bardziej zależnie od tego, jak zarabia na życie? Wszystko nabrało sensu. — O Boże! — powiedziałam. — To moja wina! — Nie! Nie twoja! — Tak! Jestem mu ciężarem, musi się mną zajmować. Musi sobie ze mną radzić dzień po dniu. Na pewno miał załamanie. Może on sam już nie wie, co jest prawdą, a co nie. — Rozpłakałam się. — To na pewno było nie do zniesienia. Musiał sam codziennie przechodzić przez cały ten ból. Cisza. — Ból? — usłyszałam po chwili. — Jaki ból? — Chodzi o Adama... — Samo wypowiedzenie jego imienia zabolało.

— Co z Adamem? Naszła mnie myśl. Dzika. Niechciana. „O Boże. Ona nie wie. Ben jej nie powiedział”. — Nie żyje — odparłam. Gwałtownie wciągnęła powietrze. — Nie żyje?! Co się stało? Kiedy? — Nie wiem dokładnie. Ben mi chyba mówił, że w zeszłym roku. Zginął na wojnie. — Na wojnie?! Jakiej wojnie? — W Afganistanie. I wtedy Claire powiedziała: — Chrissy, co on miałby robić w Afganistanie? — Jej głos brzmiał dziwnie. Jakby się prawie śmiała. — Był w wojsku — odparłam, lecz w tej samej chwili opadły mnie wątpliwości co do prawdziwości własnych słów. Zupełnie jakbym w końcu stanęła w obliczu czegoś, co wiedziałam cały czas. Usłyszałam, jak Claire parska niemal rozbawiona. — Chrissy — powiedziała. — Chrissy, kochanie. Adam nie był w wojsku. Nigdy nie był w Afganistanie. Mieszka w Birmingham z dziewczyną o imieniu Helen. Pracuje przy komputerach. Nie wybaczył mi, mimo to czasami do niego dzwonię. Pewnie wolałby, żebym nie dzwoniła, ale jestem jego matką chrzestną, nie? Dłuższą chwilę ogarniałam, dlaczego Claire używa czasu teraźniejszego. Kiedy to zrobiłam, dodała: — Dzwoniłam do niego po naszym spotkaniu w zeszłym tygodniu. — Teraz już prawie się śmiała. — Nie było go, ale rozmawiałam z Helen. Obiecała, że poprosi, żeby oddzwonił. Adam żyje. Przestaję czytać. Czuję się lekka. Pusta. Jakbym miała polecieć do tyłu albo unieść się w powietrzu. Czy ośmielę się w to uwierzyć? Chcę w to uwierzyć? Opieram się o toaletkę i czytam dalej, mgliście tylko zauważając, że nie słyszę już prysznica Bena. Chyba się zatoczyłam, chwyciłam się krzesła.

— Żyje? — Żołądek podjechał mi do gardła, musiałam przełknąć, żeby nie zwymiotować. — Naprawdę żyje? — Tak — odparła. — Tak! — Ale... — urwałam. — Ale widziałam gazetę. Wycinek. Tam było napisane, że go zabito. — Niemożliwe, Chrissy. Wycinek musiał być podrobiony. On żyje. Zaczęłam mówić, lecz nagle uderzyło mnie wszystko jednocześnie, każda emocja zawinięta w kolejną. Radość. Przypomniałam sobie radość. Czysta przyjemność wynikająca ze świadomości, że Adam żyje, musowała mi na języku, choć wmieszało się w nią coś jeszcze — gorzko-kwaśny smak strachu. Pomyślałam o swoich siniakach, o tym, z jaką siłą Ben musiał mnie uderzyć, żeby je spowodować. Może jego przemoc jest nie tylko fizyczna, może w niektóre dni czerpie przyjemność z mówienia mi, że mój syn nie żyje, by widzieć ból zrodzony myślą o tej utracie. Czy w inne dni, kiedy pamiętałam o swojej ciąży czy o narodzeniu dziecka, mówił mi po prostu, że Adam się wyprowadził, pracuje za granicą, mieszka po drugiej stronie miasta? A jeśli tak, dlaczego nigdy nie zapisałam żadnej z tych alternatywnych prawd? W głowie pojawiły mi się obrazy. Adama. Jak może dzisiaj wyglądać, urywki scen, które pewnie mnie ominęły, ale żaden z obrazów się nie zatrzymywał. Wszystkie przemykały mi przez głowę i znikały. Byłam w stanie myśleć tylko o jednym — on żyje. Żyje. Mój syn żyje. Mogę go zobaczyć. — Gdzie on jest? — spytałam. — Gdzie on jest? Chcę go zobaczyć! — Chrissy, zachowaj spokój. — Ale... — Chrissy! — przerwała mi. — Przyjadę do ciebie. Zostań w domu. — Claire! Powiedz mi, gdzie on jest! — Naprawdę martwię się o ciebie, Chrissy. Proszę...

— Przecież... Podniosła głos. — Chrissy! Uspokój się! Nagle jedna myśl przeszyła mgłę mojego mętliku: wpadam w histerię. Wzięłam oddech i spróbowałam się opanować, a Claire mówiła dalej: — Adam mieszka w Birmingham. — Przecież na pewno wie, gdzie jestem. Dlaczego do mnie nie przyjeżdża? — Chrissy... — Dlaczego? Dlaczego mnie nie odwiedza? Nie układa mu się z Benem? Dlaczego trzyma się z daleka? — Chrissy — rzekła łagodnie. — Birmingham jest kawał drogi od Londynu. On jest bardzo zajęty... — Chcesz powiedzieć... — Może nie daje rady przyjeżdżać do Londynu tak często? — Ale... — Chrissy, uważasz, że Adam cię nie odwiedza. Ja w to nie wierzę. Może przyjeżdża w miarę możliwości. Zamilkłam. Nic nie miało sensu. Claire miała rację. Prowadziłam pamiętnik dopiero od kilku tygodni. Wcześniej wszystko mogło się zdarzyć. — Muszę się z nim zobaczyć — oświadczyłam. — Chcę się z nim zobaczyć. Myślisz, że można to załatwić? — A czemu nie? Tylko że jeśli Ben faktycznie ci mówi, że Adam nie żyje, to powinnyśmy najpierw z nim porozmawiać. Oczywiście, pomyślałam. Tylko co on powie? Przecież uważa, że dalej wierzę w jego kłamstwa. — Ben niedługo wróci — powiedziałam. — Przyjedziesz i tak? Pomożesz mi to rozwikłać? — Oczywiście. Oczywiście. Nie wiem, co jest grane. Ale porozmawiamy z Benem. Obiecuję. Już jadę.

— Teraz? Od razu? — Tak. Martwię się, Chrissy. Coś tu się nie zgadza. Ton jej głosu mnie zaniepokoił, choć zarazem poczułam ulgę i podniecenie na myśl, że może już niedługo spotkam się z moim synem. Chciałam go zobaczyć, zobaczyć jego zdjęcie już teraz. Przypomniałam sobie, że w zasadzie żadnego nie mamy, a te, które mamy, są pod kluczem. Zrodziła mi się myśl. — Claire... Czy u nas był pożar? — Pożar? — spytała stropiona. — Tak. Nie mamy prawie żadnych zdjęć Adama. I niemal żadnego z naszego ślubu. Ben powiedział, że spłonęły w pożarze. — W pożarze? W jakim pożarze? — Ben mówił, że w poprzednim domu mieliśmy pożar. Straciliśmy mnóstwo rzeczy. — Kiedy? — Nie wiem. Przed laty. — I nie masz żadnych zdjęć Adama? Stwierdziłam, że coraz bardziej się denerwuję. — Kilka mamy. Ale niewiele. W zasadzie na wszystkich jest malutki. Albo ma około roku. Nie mamy żadnych zdjęć z wakacji ani z podróży poślubnej. Ani z żadnego Bożego Narodzenia. Nic w tym rodzaju. — Chrissy... — Głos miała spokojny, wyważony. Wydało mi się, że coś w nim słyszę, jakieś nowe uczucie. Strach. — Opisz mi Bena. — Co? — Opisz mi Bena. Jak on wygląda? — A co z pożarem? Opowiedz mi o nim.

— Nie było żadnego pożaru. — Zapisałam, że mi się przypomniał — powiedziałam. — Frytkownica. Zadzwonił telefon... — Musiałaś to sobie wyobrazić. — Ale... Wyczułam jej niepokój. — Chrissy! Nie było żadnego pożaru. Nie przed laty. Ben by mi powiedział. Już, opisz mi Bena. Jak on wygląda. Jest wysoki? — Nie za bardzo. — Ma czarne włosy? W głowie miałam pustkę. — Tak. Nie. Nie wiem. Siwieje. Chyba ma wystający brzuch. Może nie. — Wstałam. — Muszę zobaczyć jego zdjęcie. Poszłam na górę. Były tam poprzypinane wokół lustra. Ja i mój mąż. Szczęśliwi. Razem. — Chyba można powiedzieć, że jest szatynem — powiedziałam. Usłyszałam, że pod domem zatrzymuje się samochód. — Jesteś pewna? — Tak — odparłam. Silnik zgasł, trzasnęły drzwi. Głośny klakson. Ściszyłam głos. — Ben chyba wrócił. — Cholera — zaklęła Claire. — Szybko. Ben ma bliznę? — Bliznę? Gdzie? — Na twarzy, Chrissy. Bliznę przez cały policzek. Miał wypadek. Na skałkach. Przejrzałam zdjęcia i wybrałam takie, na którym siedzimy przy śniadaniu w szlafrokach. Ben uśmiecha się szczęśliwy, a poza lekkim zarostem policzki ma nieskalane. Zalał mnie strach. Usłyszałam, że otwierają się drzwi wejściowe. I głos: — Christine! Kochanie! Wróciłem!

— Nie — odparłam. — Nie ma blizny. Odgłos. Coś pomiędzy gwałtownym wdechem a westchnieniem. — Nie wiem, kim jest mężczyzna, z którym mieszkasz — powiedziała Claire. — Ale to nie Ben. Ogarnia mnie potworne przerażenie. Słyszę, jak spłukuje się woda w toalecie, lecz nie mogę nic zrobić, muszę czytać. Nie wiem, co się stało później. Nie mogę tego poskładać. Claire zaczęła mówić, niemal krzyczała. — Kurwa! — powtarzała raz za razem. Mnie się w głowie kręciło z paniki. Usłyszałam, jak zatrzaskują się drzwi wejściowe, szczęka zamek. — Jestem w łazience! — krzyknęłam do mężczyzny, którego uważałam za swojego męża. Głos mi się załamał. Słyszałam w nim rozpacz. — Zaraz zejdę. — Przyjadę — powiedziała Claire. — Zabiorę cię stamtąd. — Wszystko w porządku, kochanie? — krzyknął mężczyzna, który nie jest Benem. Usłyszałam jego kroki na schodach i przypomniałam sobie, że nie zamknęłam się w łazience. Ściszyłam głos. — Jest tutaj. Przyjedź jutro. Jak będzie w pracy. Spakuję swoje rzeczy. Zadzwonię do ciebie. — Cholera — zaklęła. — Dobra. Ale zapisz to w pamiętniku. Zapisz to, jak tylko będziesz mogła. Nie zapomnij. Pomyślałam o pamiętniku ukrytym w garderobie. Muszę zachować spokój, pomyślałam. Muszę udawać, że nic się nie stało, przynajmniej póki nie zapiszę, w jakim jestem niebezpieczeństwie. — Pomóż mi — poprosiłam. — Pomóż mi. Skończyłam rozmowę, kiedy otwierały się drzwi łazienki. Na tym koniec. Jak szalona wertuję ostatnie kartki, lecz są puste, widnieją na nich tylko bladoniebieskie linie. Czekają na resztę mojej historii. Tyle że nie ma dalszej historii. Ben znalazł pamiętnik, usunął kartki, a Claire po mnie nie przyjechała. Kiedy doktor Nash odebrał

pamiętnik — musiało to być we wtorek 27 listopada — nie wiedziałam, że coś jest nie tak. W jednym mgnieniu widzę to wszystko, zdaję sobie sprawę, dlaczego tablica w kuchni tak mnie niepokoiła. Pismo odręczne. Jego staranność, nawet drukowane litery wyglądały inaczej niż w gryzmołach listu, który dostałam od Claire. Gdzieś w głębi ducha wiedziałam wtedy, że nie napisała ich ta sama osoba. Podnoszę wzrok. Ben — a raczej człowiek udający Bena — wyszedł spod prysznica. Stoi w progu ubrany tak jak wcześniej i patrzy na mnie. Nie wiem, od jak dawna tu jest i patrzy, jak czytam. W jego oczach nie ma nic prócz jakiejś pustki, jakby ledwie się interesował tym, co widzi, jakby go to nie martwiło. Słyszę, że gwałtownie wciągam powietrze. Upuszczam kartki. Niespięte, zsuwają się na podłogę. — Ty! — mówię. — Kim jesteś? — Milczy. Patrzy na kartki przede mną. — Odpowiedz! — W moim głosie brzmi siła, chociaż jej w sobie nie czuję. W głowie mi się kręci, kiedy próbuję odgadnąć, kim on jest. Może to ktoś z Waring House. Pacjent? Wszystko bez sensu. Czuję rosnącą panikę, kiedy rodzi się następna myśl i znika. Wtedy podnosi na mnie wzrok. — Jestem Ben — mówi. Powoli, jakby chciał, bym zrozumiała to, co oczywiste. — Ben. Twój mąż. Odsuwam się po podłodze jak najdalej od niego, a jednocześnie próbuję zapamiętać to, co przeczytałam, co wiem. — Nie — mówię i powtarzam głośniej: — Nie! Rusza do przodu. — Tak, Christine. Wiesz, że tak. Ogarnia mnie strach. Przerażenie. Podnosi mnie do góry, trzyma w zawieszeniu, a potem

ciska na dno koszmaru. Przypominają mi się słowa Claire. „To nie Ben”. Nagle zdarza się coś dziwnego. Uświadamiam sobie, że pamiętam nie to, jak czytałam o tych słowach. Pamiętam samo wydarzenie. Pamiętam panikę w jej głosie, pamiętam, jak mówiła „kurwa”, zanim mi powiedziała, do czego doszła, i jak powtarzała słowa: „To nie Ben”. Pamiętam. — Nieprawda — mówię. — Nie jesteś Benem. Claire mi powiedziała! Kim jesteś? — A pamiętasz zdjęcia, Christine? Te, które wisiały dokoła lustra? Zobacz, przywiozłem je, żeby ci pokazać. Stawia krok w moim kierunku, po czym sięga po swoją torbę na podłodze przy łóżku. Wyciąga kilka zwiniętych fotografii. — Popatrz! — mówi, a kiedy kręcę głową, bierze pierwsze i zerkając na nie, prezentuje mi je po kolei. — To my. Popatrz. Ja i ty. Na zdjęciu siedzimy na jakiejś łódce, na rzece albo kanale. Za nami jest ciemna błotnista woda, dalej nieostre trzciny. Oboje wyglądamy młodo, mamy skórę napiętą w miejscach, w których teraz już zwiędła, oczy jasne i szeroko otwarte ze szczęścia. — Nie widzisz? — pyta. — Patrz! To my. Ja i ty. Przed laty. Od lat jesteśmy razem, Chris. Od lat. Skupiam wzrok na zdjęciu. Widzę obrazy. My dwoje, słoneczne popołudnie. Wypożyczyliśmy gdzieś łódkę. Nie wiem gdzie. Podnosi kolejne zdjęcie. Na tym jesteśmy o wiele starsi. Wygląda na zrobione niedawno. Stoimy przed kościołem. Dzień jest pochmurny, on ma na sobie garnitur, uściskiem dłoni wita się z drugim mężczyzną w garniturze. Ja mam kapelusz, w którym chyba źle się czuję. Przytrzymuję go, jakby broniąc przed porwaniem przez wiatr. Nie patrzę w obiektyw. — To było kilka tygodni temu — mówi. — Przyjaciele zaprosili nas na ślub córki. Pamiętasz?

— Nie — odpowiadam ze złością. — Nie pamiętam! — Był piękny dzień — odwraca zdjęcie, by samemu je obejrzeć. — Cudowny... Przypominam sobie, jak czytałam o rekacji Claire na moje słowa, że znalazłam wycinek z gazety o śmierci Adama. „Musiał być podrobiony”. — Pokaż mi zdjęcie Adama — mówię. — No już! Pokaż mi zdjęcie z nim. — Adam nie żyje. Zginął śmiercią żołnierza. Wspaniałą. Umarł jako bohater... — I tak powinieneś mieć jego zdjęcia! — krzyczę. — Pokaż mi je! Wyciąga zdjęcie Adama z Helen. To, które już widziałam. Rośnie we mnie furia. — Pokaż mi zdjęcie, na którym ty jesteś z Adamem. Chociaż jedno. Jakieś przecież muszą istnieć, prawda? Skoro jesteś jego ojcem. Przegląda zdjęcia w swojej dłoni, a ja myślę, że wyciągnie jakieś ich wspólne, lecz nie. Zwiesza ręce. — Nie mam takiego zdjęcia — mówi. — Muszą być w domu. — Nie jesteś jego ojcem, prawda? Każdy ojciec ma jakieś zdjęcie z synem. — Mruży oczy jakby w gniewie, ale ja nie mogę się zatrzymać. — I co za ojciec powiedziałby żonie, że jej syn nie żyje, skoro to nieprawda?! Przyznaj się! Nie jesteś ojcem Adama! Ben nim jest. — Już kiedy wypowiadam to imię, widzę obraz. Mężczyzna w wąskich okularach w ciemnych oprawkach, z czarnymi włosami. Ben. Powtarzam jego imię, jakby miało zapisać ten obraz w mojej głowie. — Ben. Imię robi wrażenie na stojącym przede mną mężczyźnie. Mówi coś, lecz tak cicho, że nie słyszę, proszę więc, by powtórzył. — Nie potrzebujesz Adama. — Co? — pytam, a on powtarza bardziej stanowczo, patrząc mi prosto w oczy: — Nie potrzebujesz Adama. Masz teraz mnie. Jesteśmy razem. Nie potrzebujesz Adama.

Nie potrzebujesz Bena. Na te słowa czuję, że znika cała siła, którą miałam w środku, on tymczasem zdaje się w siłę rosnąć. Uśmiecha się. — Nie denerwuj się — mówi pogodnie. — Co jest ważne? Kocham cię. Przecież tylko to się liczy. Ja kocham ciebie, a ty kochasz mnie. — Przykuca i wyciąga do mnie ręce. Uśmiecha się, jakbym była zwierzęciem, które próbuje wywabić z nory. — Chodź. Chodź do mnie. Przesuwam się dalej do tyłu na pośladkach. Uderzam w coś twardego i czuję za sobą ciepły lepki grzejnik. Uświadamiam sobie, że jestem pod oknem na końcu pokoju. On zbliża się powoli. — Kim jesteś? — pytam ponownie, starając się mówić spokojnie. — Czego chcesz? Zatrzymuje się. Kuca przede mną. Gdyby wyciągnął rękę, dotknąłby mojej stopy, kolana. Gdyby się przysunął bliżej, mogłabym go kopnąć w razie konieczności, chociaż nie jestem pewna, czy dałabym radę dosięgnąć, a tak czy owak jestem na bosaka. — Czego chcę? — powtarza. — Niczego. Chcę tylko, żebyśmy byli szczęśliwi, Chris. Tak jak kiedyś. Pamiętasz? Znowu to słowo. „Pamiętasz”. Przez chwilę się zastanawiam, czy on może ze mnie szydzi. — Nie wiem, kim jesteś — mówię niemal histerycznie. — Jak mam pamiętać? Nigdy wcześniej cię nie widziałam! Jego uśmiech znika. Widzę, jak twarz mu opada w bólu. Następuje chwila zawieszenia, jakby równowaga sił zmieniła się na moją korzyść, tak że przez ułamek sekundy jesteśmy sobie równi. Znowu ożywa. — Ale ty mnie kochasz — mówi. — Przeczytałem to w twoim pamiętniku. Napisałaś, że mnie kochasz. Wiem, że chcesz, żebyśmy byli razem. Dlaczego tego nie pamiętasz?

— W moim pamiętniku! — Oczywiście, że musiał o nim wiedzieć, jak bowiem usunąłby te najważniejsze kartki? Teraz uświadamiam sobie, że musiał go czytać od jakiegoś czasu, przynajmniej od chwili, gdy tydzień temu po raz pierwszy mu o pamiętniku powiedziałam. — Od kiedy czytasz mój pamiętnik? Jakby mnie nie słyszał. Podnosi głos poniekąd na znak triumfu. — Powiedz, że mnie nie kochasz — prowokuje. Milczę. — Widzisz? Nie możesz. Nie możesz, prawda? Bo mnie kochasz. Zawsze mnie kochałaś, Chris. Zawsze. Opada na podłogę i teraz oboje siedzimy naprzeciwko siebie. — Pamiętam, jak się poznaliśmy — mówi. Myślę o tym, co od niego słyszałam, o kawie wylanej w uczelnianej bibliotece, i zastanawiam się, co teraz nastąpi. — Pracowałaś nad czymś. Zawsze pisałaś. Chodziłaś codziennie do tej samej knajpki. Zawsze siadałaś przy oknie na tym samym miejscu. Czasami miałaś ze sobą dziecko, ale zwykle nie. Siadałaś z otwartym notatnikiem przed sobą i albo pisałaś, albo po prostu patrzyłaś przez okno. Zachwycałem się, że pięknie wyglądasz. Zwykle cię mijałem w drodze na autobus i zacząłem niecierpliwie wyglądać drogi do domu, żeby znowu na ciebie zerknąć. Zgadywałem, w czym będziesz albo czy z włosami związanymi lub rozpuszczonymi, czy będziesz coś jadła, ciasto albo kanapkę. Czasami miałaś przed sobą herbatniki pełnoziarniste, czasami talerzyk z okruszkami albo tylko herbatę. Śmieje się, ze smutkiem kręcąc głową, a ja przypominam sobie, co Claire mówiła o knajpie, i wiem, że ten człowiek nie kłamie. — Przechodziłem codziennie dokładnie o tej samej godzinie. I choć się nie wiadomo jak starałem, nie byłem w stanie odgadnąć, jak decydujesz, o której coś przekąsić. Z początku

myślałem, że może zależy to od dnia tygodnia, ale nie dopatrzyłem się w tym żadnego porządku, więc potem uznałem, że to jest powiązane z datą. I to też się nie sprawdziło. Zacząłem się zastanawiać, o której zamawiasz coś do jedzenia. Założyłem, że wiąże się to z godziną, o której docierasz do kawiarni, więc zacząłem wychodzić wcześniej i biegłem tak, żeby zobaczyć, jak przychodzisz. A pewnego dnia cię nie było. Czekałem, aż zobaczyłem, jak nadchodzisz. Pchałaś wózek, kiedy zaś dotarłaś do kawiarni, miałaś problem z wejściem do środka. Wyglądałaś tak bezradnie, że bez namysłu przeszedłem przez ulicę i przytrzymałem ci drzwi. Ty się uśmiechnęłaś i powiedziałaś: „Bardzo dziękuję”. Wyglądałaś tak pięknie, Christine. Miałem ochotę wtedy cię pocałować, ale nie mogłem, a ponieważ nie chciałem, żebyś myślała, że przebiegłem przez ulicę tylko po to, by ci pomóc, też wszedłem do tej knajpy i stanąłem w kolejce za tobą. Kiedy czekaliśmy, odezwałaś się do mnie. „Tłok dzisiaj, co?” — powiedziałeś, a ja na to: „Tak”, chociaż jak na tę porę dnia wcale nie było wielkiego tłoku. Chciałem tylko kontynuować rozmowę. Zamówiłem coś do picia i to samo ciasto co ty i zastanawiałem się, czy mogę cię zapytać, czy pozwolisz mi się dosiąść, niestety, zanim dostałem herbatę, zaczęłaś z kimś rozmawiać, chyba z jakimś stałym gościem, więc siadłem sam w kącie. — Później już chodziłem do kawiarni prawie codziennie — ciągnął. — Zawsze najtrudniejszy jest początek, potem już łatwiej. Czasami czekałem, aż przyjdziesz, albo przed wejściem sprawdzałem, czy jesteś, ale czasami i tak wchodziłem. I zauważyłaś mnie. Wiem, że zauważyłaś. Zaczęłaś mówić do mnie „cześć” albo rzucać jakąś uwagę na temat pogody. Aż pewnego razu coś mnie zatrzymało i kiedy dotarłem do kawiarni, powiedziałaś nawet „Dzisiaj się pan spóźnił!”, gdy przechodziłem z herbatą i herbatnikami. Zauważyłaś, że nie ma wolnych stolików, i powiedziałaś: „Może tutaj?” i wskazałaś krzesło przy swoim stoliku, naprzeciwko siebie. Tamtego dnia nie było dziecka, więc odparłem: „Na pewno mogę? Nie będę

przeszkadzał?”. Zrobiło mi się głupio przez te słowa i przeraziłem się, że powiesz, że istotnie po zastanowieniu uważasz, że będę ci przeszkadzał. Ale nie. „Nie! — zapewniłaś. — Ani trochę. Szczerze mówiąc, i tak nie za dobrze mi idzie. Przyda mi się odrobina rozrywki!” I w ten sposób się dowiedziałem, że chciałaś, żebym się do ciebie odezwał, a nie żebym pił i jadł w milczeniu. Pamiętasz? Kręcę głową. Postanowiłam, że pozwolę mu mówić. Chcę usłyszeć wszystko, co ma do powiedzenia. — No więc siadłem i rozmawialiśmy. Mówiłaś, że jesteś pisarką. Że wydałaś książkę i męczysz się z drugą. Spytałem, o czym jest, ale nie powiedziałaś mi. „To powieść”, rzuciłaś tylko i dodałaś: „Ma być powieść” i nagle zrobiłaś się bardzo smutna, więc zaproponowałem, że postawię ci następną kawę. Ty na to odrzekłaś, że to miło, ale nie masz przy sobie pieniędzy, żeby mi się odwdzięczyć. „Nie wzięłam dzisiaj portfela — powiedziałaś. — Miałam tylko tyle, żeby zapłacić za jedną kawę i jedną przekąskę. W ten sposób nie kusi mnie, żebym się obżerała!” Te słowa wydały mi się dziwne. Nie wyglądałaś, jakbyś musiała się przejmować tym, ile jesz. Zawsze byłaś szczupła. Ale i tak się cieszyłem, bo to oznaczało, że musi ci się podobać rozmowa ze mną i będziesz mi winna kawę, więc będziemy musieli ponownie się zobaczyć. Zapewniłem, że nie chodzi o pieniądze ani też o rewanż, i kupiłem nam herbatę i kawę. I zaczęliśmy się widywać regularnie. Teraz już wszystko rozumiałam. Chociaż nie mam pamięci, wiem, jak to działa. Przypadkowe spotkanie, postawiona kawa, herbata. Powab rozmowy z nieznajomym — zawierzanie nieznajomemu — który nie ocenia ani nie wygłasza sądu, bo nie może. Stopniowe przyjmowanie wyznań prowadzące do... do czego? Widziałam zdjęcia nas dwojga zrobione przed laty. Wyglądamy na szczęśliwych. To oczywiste, do czego te wyznania prowadziły. On był też atrakcyjny. Nie urodą gwiazdora

filmowego, lecz był przystojniejszy niż większość mężczyzn. Nietrudno rozgryźć, co mnie przyciągnęło. W pewnym momencie pewnie zaczęłam nerwowo zerkać na drzwi, kiedy siadałam do pracy, zastanawiać się uważniej, w co się ubrać, gdy szłam do kawiarni, czy się poperfumować. Aż pewnego dnia jedno z nas musiało zasugerować, żebyśmy się przeszli albo skoczyli do baru, albo może nawet na film, i nasza przyjaźń przekroczyła granicę, za którą zaczęło się coś innego, coś nieskończenie bardziej niebezpiecznego. Zamykam oczy i próbuję to sobie wyobrazić, i wtedy zaczynam sobie przypominać. My dwoje w łóżku, nadzy. Nasienie schnące na moim brzuchu, w moich włosach, ja odwracam się do niego, a on się śmieje i całuje mnie. „Mike! — mówię. — Przestań! Musisz niedługo wyjść. Ben dzisiaj wraca później i muszę odebrać Adama. Przestań!” Ale on nie słucha. Nachyla się do mnie, wtula wąsatą twarz w moją i znowu się całujemy, zapominając o wszystkim, o moim mężu, o dziecku. Nagle zdaję sobie sprawę, że miałam już wcześniej to wspomnienie. Tamtego dnia, gdy stałam w kuchni domu, w którym kiedyś mieszkałam z mężem, nie przypomniałam sobie męża, tylko kochanka. Mężczyznę, z którym się rżnęłam, kiedy mój mąż pracował. Dlatego musiał wyjść tamtego dnia. Nie żeby zdążyć na pociąg, tylko dlatego, że wracał do domu mężczyzna, którego poślubiłam. Otwieram oczy. Znowu jestem w pokoju hotelowym, a on dalej przede mną siedzi. — Mike — mówię. — Masz na imię Mike. — Przypomniałaś sobie! — mówi. Ucieszył się. — Chris! Przypomniałaś sobie! Bulgocze we mnie nienawiść. — Przypomniałam sobie twoje imię — prostuję. — Nic więcej. Tylko imię. — Nie pamiętasz, jak bardzo się kochaliśmy? — Nie. Nie sądzę, żebym cię kiedykolwiek kochała, bo na pewno więcej bym zapamiętała. Mówię to, żeby go zranić, lecz jego reakcja mnie zaskakuje.

— Ale nie pamiętasz Bena, prawda? Nie mogłaś go kochać. I Adama też nie. — Jesteś chory — mówię. — Jak kurwa śmiesz?! Oczywiście, że go kochałam. To był mój syn! — Jest. To jest twój syn. Ale nie rozpoznałabyś go, gdyby tu wszedł, prawda? Myślisz, że to miłość? I gdzie on jest? A gdzie jest Ben? Opuścili cię, Christine. Obaj. Ja jeden nigdy nie przestałem cię kochać. Nawet kiedy ode mnie odeszłaś. I wtedy w końcu wszystko do mnie dociera w całej pełni. Skąd ten człowiek miałby wiedzieć o tym pokoju, tyle o mojej przeszłości? — O mój Boże! — mówię. — To ty! Ty mi to zrobiłeś! Ty mnie napadłeś! Wtedy przysuwa się. Otacza mnie ramionami, jakby chciał objąć, i zaczyna mnie głaskać po włosach. — Christine, kochana — szepcze — nie mów tak. Nie myśl o tym. To cię zdenerwuje. Próbuję go odepchnąć, lecz jest silny. Ściska mnie mocniej. — Puść mnie! — mówię. — Proszę, puść mnie! — Moje słowa giną w jego koszuli. — Kochana. — Zaczyna mnie kołysać, jakby uspokajał dziecko. — Kochana, najmilsza. Trzeba było mnie nie opuszczać. Nie rozumiesz? Gdybyś nie odeszła, nic złego by się nie stało. Znowu powraca wspomnienie. Siedzimy w samochodzie. Wieczór. Ja płaczę, a on patrzy przez okno i milczy. — Powiedz coś — proszę. — Cokolwiek. Mike? — Nie mówisz poważnie — odpowiada. — Niemożliwe. — Przykro mi. Kocham Bena. Mamy problemy, owszem, ale kocham go. To z nim chcę być. Przykro mi. Mam świadomość, że upraszczam, by zrozumiał. Przez ostatnie miesiące spędzone z

Mikiem zaczęłam pojmować, że tak będzie lepiej. Jeśli coś jest skomplikowane, wprawia go w zakłopotanie. Lubi porządek. Rutynę. Rzeczy zmieszane w ściśle określonych proporcjach z przewidywalnymi rezultatami. Poza tym nie chcę się rozdrabniać. — To dlatego, że przyszedłem do twojego domu, tak? Przepraszam, Chris. To się nie powtórzy, obiecuję. Chciałem cię tylko zobaczyć, chciałem wyjaśnić twojemu mężowi. . — Benowi — przerywam mu. — Możesz wypowiedzieć jego imię. Ben. — Benowi — powtarza, jakby próbował to słowo po raz pierwszy i uznał, że jest nieprzyjemne. — Chciałem mu wyjaśnić. Chciałem mu powiedzieć prawdę. — Jaką prawdę? — Że już go nie kochasz. Że teraz kochasz mnie. Że chcesz być ze mną. Tylko to mu chciałem powiedzieć. Wzdycham. — Nie rozumiesz, że nawet gdyby to była prawda, a nie jest, nie ty powinieneś mu to mówić, tylko ja? Nie masz prawa tak po prostu pojawiać się w moim domu. Kiedy to mówię, myślę, ile miałam szczęścia. Ben był pod prysznicem, Adam bawił się w jadalni, a ja zdołałam przekonać Mike’a, że powinien pójść do domu, zanim któryś z nich zauważy jego obecność. Tamtego wieczoru postanowiłam zakończyć ten romans. — Muszę już iść — mówię. Otwieram drzwi samochodu, staję na żwirze. — Przykro mi. Wychyla się, by na mnie spojrzeć. Myślę o tym, jaki jest atrakcyjny i że gdyby był mniej pokręcony, moje małżeństwo znalazłoby się w poważnym niebezpieczeństwie. — Zobaczymy się jeszcze? — pyta. — Nie — odpowiadam. — Nie. To koniec. A jednak po tylu latach siedzimy tu razem. Trzyma mnie znowu, ja zaś pojmuję, że bez względu na to, jak bardzo się go boję, to i tak za mało. Zaczynam krzyczeć.

— Kochanie — mówi — uspokój się. — Kładzie mi rękę na ustach, a ja krzyczę głośniej. — Cicho bądź! Ktoś cię usłyszy! Uderzam tyłem głowy w kaloryfer. Muzyka w klubie obok się nie zmienia, jest co najwyżej głośniejsza. Nie usłyszą mnie, myślę. Nigdy w życiu. Znowu krzyczę. — Przestań! — Wymierza mi cios, chyba, albo mną potrząsa. Wpadam w panikę. — Przestań! — Głową znowu uderzam w ciepły metal i milknę ogłuszona. Zaczynam szlochać. — Puść mnie — błagam. — Proszę... — Trochę poluzowuje chwyt, chociaż nie na tyle, żebym mogła się z niego uwolnić. — Jak mnie znalazłeś? Po tylu latach? Jak mnie znalazłeś? — Znalazłeś? Nigdy cię nie zgubiłem. — W głowie mi się kręci, nic nie rozumiem. — Czuwałem nad tobą. Zawsze. Chroniłem cię. — Odwiedzałeś mnie? W tamtych placówkach? W szpitalu, w Waring House? Ale... Wzdycha. — Nie zawsze. Nie wpuszczali mnie. Czasami mówiłem, że przyszedłem do kogoś innego albo że jestem wolontariuszem. Tak tylko, żeby cię zobaczyć i sprawdzić, czy wszystko w porządku. W tym ostatnim miejscu było łatwiej. Te wszystkie okna... Robi mi się zimno. — Obserwowałeś mnie? — Musiałem wiedzieć, że nic ci nie jest, Chris. Musiałem cię chronić. — Więc wróciłeś po mnie? Tak? Nie wystarczyło ci to, co mi zrobiłeś w tym pokoju? — Kiedy się dowiedziałem, że ten gnojek od ciebie odszedł, po prostu nie mogłem cię tam zostawić. Wiedziałem, że będziesz chciała być ze mną. Wiedziałem, że to dla ciebie najlepsze. Musiałem zaczekać jakiś czas, zaczekać, aż na pewno nie będzie tam nikogo, kto by mnie powstrzymał, no bo kto inny miałby się tobą zająć? — I tak po prostu mnie z tobą puścili? Przecież nie zgodziliby się, żebym odeszła z obcym

człowiekiem! Zastanawiam się, jakich kłamstw musiał naopowiadać, że mu pozwolili mnie zabrać, potem przypominam sobie, co doktor Nash opowiadał o kobiecie z Waring House. Jak ucieszyła się na wieść, że mieszkam z Benem. Kształtuje się obraz, wspomnienie. Moja ręka w dłoni Mike’a, który wypełnia formularz. Kobieta za biurkiem uśmiecha się do mnie. „Będziemy za tobą tęsknić, Christine — mówi. — Ale w domu, z mężem — spogląda na Mike’a — będziesz szczęśliwa”. Podążam za jej wzrokiem. Nie rozpoznaję mężczyzny, którego trzymam za rękę, lecz wiem, że to mężczyzna, którego poślubiłam. Tak mi powiedział. — O Boże! — mówię teraz. — Od kiedy udajesz Bena? Wygląda na zaskoczonego. — Udaję? — Tak. Udajesz, że jesteś moim mężem. Patrzy zdezorientowanym wzrokiem. Zastanawiam się, czy zapomniał, że nie jest Benem. Nagle twarz mu markotnieje. Najwyraźniej się zdenerwował. — Myślisz, że chciałem to robić? Musiałem. To było jedyne wyjście. Jego ramiona trochę się rozluźniają i zdarza się coś dziwnego. Mój umysł przestaje wirować i chociaż dalej jestem przerażona, napełnia mnie dziwne poczucie całkowitego spokoju. Nie wiadomo skąd pojawia się myśl: „Pokonam go. Ucieknę. Muszę”. — Mike? — mówię. — Rozumiem cię, naprawdę. To musiało być trudne. Spogląda na mnie. — Rozumiesz? — Oczywiście. Jestem wdzięczna, że mnie odebrałeś. Że zapewniłeś mi dom. Że się o mnie zatroszczyłeś.

— Naprawdę? — Tak. Pomyśl tylko, co by się ze mną działo, gdybyś mnie nie zabrał. Nie zniosłabym tego. — Wyczuwam, że łagodnieje. Nacisk na moje ramiona zelżał i towarzyszy mu delikatnie, lecz zdecydowane odczucie głaskania, które odbieram jako niemal obrzydliwe, ale wiem, że z większym prawdopodobieństwem umożliwi mi ucieczkę. Bo myślę wyłącznie o ucieczce. Muszę się stąd wyrwać. Jakże byłam głupia, myślę teraz, że siadłam na podłodze, kiedy on był w łazience, i czytałam to, co wykradł z mojego pamiętnika. Dlaczego nie wzięłam tego i nie wyszłam? Potem przypominam sobie, że dopiero na samym końcu lektury zyskałam pojęcie, jakie niebezpieczeństwo mi grozi. Słyszę znowu ten sam cichy głos. „Ucieknę. Mam syna, którego widziałam nie pamiętam kiedy. Ucieknę”. Odwracam głowę do niego i zaczynam głaskać grzbiet jego dłoni leżącej na moim ramieniu. — A może mnie puścisz i porozmawiamy o tym, co trzeba zrobić? — A co z Claire? Ona wie, że nie jestem Benem. Powiedziałaś jej. — Zapomni o tym — mówię desperacko. Wybucha śmiechem. Pustym, zdławionym. — Zawsze mnie traktowałaś jak głupka. A ja nie jestem głupkiem. Wiem, co się kroi! Powiedziałaś jej! Zniszczyłaś wszystko! — Nie — mówię szybko. — Mogę do niej zadzwonić. Mogę jej powiedzieć, że coś mi się pomieszało. Że zapomniałam, kim jesteś. Powiem jej, że myślałam, że nie jesteś Benem, ale się myliłam. Już myślę, że go przekonałam, gdy nagle słyszę: — W życiu ci nie uwierzy. — Uwierzy — zapewniam, chociaż wiem, że nie. — Obiecuję. — Dlaczego do niej dzwoniłaś? Musiałaś? — Jego twarz pochmurnieje, ręce chwytają mnie

mocniej. — Dlaczego? Dlaczego, Chris? Zanim to zrobiłaś, świetnie sobie radziliśmy. Świetnie. — Znowu zaczyna mną potrząsać. — Dlaczego?! — krzyczy. — Dlaczego? — Ben — mówię. — To boli. Wtedy mnie uderza. Słyszę, że ręka zbliża się do mojej twarzy, i zaraz potem czuję falę bólu. Głowa mi odskakuje, żuchwa z trzaskiem zderza się ze szczęką. — Nigdy mnie tak, kurwa, nie nazywaj — warczy. — Mike — poprawiam się szybko, jakbym mogła wykasować pomyłkę. — Mike... Ignoruje mnie. — Rzygać mi się chce od bycia Benem — mówi. — Od dzisiaj możesz już do mnie mówić Mike. Jasne? Mike. Dlatego tu przyjechaliśmy. Żeby to wszystko zostawić za sobą. Napisałaś w tym swoim zeszycie, że gdybyś tylko sobie przypomniała, co się tu stało wtedy, przed laty, odzyskałabyś pamięć. No to proszę, jesteśmy. Ja to zrobiłem, Chris. Więc pamiętaj! Nie mogę uwierzyć. — Chcesz, żebym sobie przypomniała? — Tak! Oczywiście! Kocham cię, Christine. Chcę, żebyś sobie przypomniała, jak bardzo mnie kochasz. Chcę, żebyśmy znowu byli razem. Jak należy. Tak jak powinniśmy. — Przerywa, jego głos przechodzi w szept. — Nie chcę być już Benem. — Ale... Spogląda na mnie. — Kiedy jutro wrócimy do domu, możesz do mnie mówić Mike. — Znowu mną potrząsa, jego twarz jest o kilka centymetrów od mojej. — Jasne? — Czuję kwaśność w jego oddechu i jeszcze jakiś zapach. Zastanawiam się, czy pił. — Nic nam nie będzie, prawda, Christine? Będziemy żyć dalej. — Żyć dalej? — powtarzam. Głowa mnie boli, coś mi leci z nosa. Pewnie krew, chociaż nie

jestem pewna. Spokój znika. Podnoszę głos, krzyczę ile sił. — Chcesz mnie zabrać z powrotem do domu? Żyć dalej? Czy ciebie dokumentnie popierdoliło? — Rusza ręką, by zatkać mi usta, a ja zdaję sobie sprawę, że mam wolne lewe ramię. Uderzam go w policzek, chociaż nie mocno. I tak jednak go zaskakuję. Pada do tyłu, puszczając przy tym moje drugie ramię. Z trudem wstaję na nogi. — Dziwka! — krzyczy, ale ja ruszam do przodu, nad nim, i kieruję się do drzwi. Robię trzy kroki, kiedy chwyta za kostkę. Lecę w dół. Pod toaletkę wsunięto taboret, uderzam głową o jego krawędź. Mam szczęście. Stołek jest wyściełany i łagodzi mój upadek, lecz powoduje, że moje ciało wykręca się dziwnie przy lądowaniu. W plecach czuję przeraźliwy ból, w karku też; przemyka mi przez myśl, że coś sobie złamałam. Na czworakach ruszam do drzwi, ale on mnie nadal trzyma za kostkę, ciągnie do siebie z pomrukiem i nagle przytłacza mnie swoim ciężarem, czuję jego wargi tuż przy uchu. — Mike — szlocham. — Mike... Przed sobą widzę zdjęcie Adama i Helen, leży na podłodze, tam gdzie je rzucił. Pomimo tego wszystkiego, co się dzieje, zastanawiam się, skąd je wziął, i nagle uderza mnie myśl. Adam przysłał mi je do Waring House, a Mike zabrał wraz z innymi fotografiami, kiedy przyjechał po mnie. — Ty durna suko — syczy mi do ucha. Jedną ręką obejmuje mnie za gardło, drugą chwyta za włosy. Odgina mi głowę do tyłu, wyginając szyję. — Dokąd byś chciała iść? — Przepraszam — szlocham. Nie mogę się ruszyć. Jedną rękę mam uwięzioną pod ciałem, drugą pomiędzy swoimi plecami a jego nogą. — Dokąd to się wybierałaś, co? — pyta. Warczy teraz, zwierzę. Wylewa się z niego coś na kształt nienawiści.

— Przepraszam — powtarzam, bo tylko to mi przychodzi do głowy. — Przepraszam. — Pamiętam dni, kiedy te słowa zawsze działały, zawsze wystarczały, stanowiły to, czego potrzebowałam, żeby wydostać się z wszelkich możliwych kłopotów. — Przestań, kurwa, przepraszać — mówi. Podrywa mi głowę do góry, po czym wali nią w podłogę. Czoło, nos, usta, wszystko zderza się z wykładziną. Słyszę okropny trzask, czuję stęchły zapach papierosów. Krzyczę. W ustach mam krew. Przygryzłam sobie język. — Dokąd miałabyś uciec? Nie umiesz prowadzić. Nikogo nie znasz. Na ogół nie wiesz nawet, kim sama jesteś. Nie masz dokąd pójść. Jesteś żałosna. Zaczynam płakać, bo on ma rację. Jestem żałosna. Claire nie przyszła. Nie mam przyjaciół. Jestem całkowicie sama, zdana na człowieka, który mi to zrobił, a jutro rano, jeśli przeżyję, zapomnę nawet o tym. Jeśli przeżyję. Te słowa odbijają mi się echem w głowie, kiedy uświadamiam sobie, do czego ten człowiek jest zdolny i że tym razem mogę nie wyjść stąd żywa. Przerażenie rozchodzi się po moim ciele, ale nagle znowu słyszę ten głos. „Nie umrzesz tutaj. Nie z nim. Nie teraz. Wszystko, tylko nie to”. Boleśnie wyginam plecy i jakoś uwalniam ramię. Rzucam się do przodu, chwytam stołek za nogę. Jest ciężki i moje ciało wykręca się pod niewłaściwym kątem, lecz jakimś cudem robię obrót i walę nim gdzieś do tyłu, tam gdzie może być głowa Mike’a. Stołek uderza w coś z miłym dla ucha trzaskiem, słyszę ciężkie sapnięcie. Mike puszcza moje włosy. Oglądam się. Poderwał się z ręką przyłożoną do czoła. Spomiędzy palców wypływa mu krew. Podnosi na mnie wzrok pełen niezrozumienia. Później pomyślę, że powinnam była go uderzyć raz jeszcze. Stołkiem albo gołymi rękami. Czymkolwiek. Powinnam się była upewnić, że go zdyskwalifikowałam, że zdołam się wyrwać, zbiec na dół, uciec choćby tak daleko, by otworzyć drzwi i zawołać o pomoc.

Nie uczyniłam tego jednak. Podciągam się i wstaję, patrząc na niego na podłodze przede mną. Nieważne, co teraz zrobię, myślę, on wygrał. Zawsze będzie wygrany. Zabrał mi wszystko, nawet zdolność zapamiętania, co mi zrobił. Odwracam się i ruszam do drzwi. Z jękiem podrywa się i rzuca na mnie. Całym ciałem zderza się ze mną. Razem padamy na toaletkę, zataczamy się w kierunku drzwi. — Christine! — krzyczy. — Chris! Nie zostawiaj mnie! Wyciągam rękę. Gdybym tylko zdołała otworzyć drzwi, to może pomimo hałasu z klubu ktoś by nas usłyszał i przyszedł? Trzyma mnie w pasie. Jak jakiś żałosny dwugłowy potwór posuwamy się cal po calu do drzwi, ja go ciągnę. — Chris! Kocham cię! — zawodzi i absurdalność jego słów mnie mobilizuje. Już prawie jestem przy drzwiach. Zaraz ich dosięgnę. I wtedy to się dzieje. Przypomina mi się tamten wieczór, wiele lat temu: ja w tym pokoju stoję w tym samym miejscu. Wyciągam rękę do tych samych drzwi. Paradoksalnie jestem szczęśliwa. Ściany odbijają delikatny pomarańczowy blask zapalonych świec, które porozstawiałam po przyjeździe, powietrze wypełnia słodki zapach róż z bukietu, który zastałam na łóżku. „Będę na górze około siódmej, kochana” — czytam na przypiętym do nich bileciku i chociaż przez chwilkę mnie zastanawia, co Ben robi na dole, cieszę się, że mam kilka minut do jego przyjścia. Mogę pozbierać myśli, podsumować, jak niewiele brakowało, żebym go straciła, jaką ulgę mi przyniosło zakończenie romansu z Mikiem, ile mam szczęścia, że teraz z Benem jesteśmy na nowej trajektorii. Jak mogłam myśleć, że chcę być z Mikiem? Mike nigdy by nie zrobił tego, co właśnie zrobił Ben: zorganizował niespodziewany wieczór w hotelu na wybrzeżu, żeby mi pokazać, jak bardzo mnie kocha i że pomimo ostatnich nieporozumień to się nigdy nie zmieni. Mike za bardzo jest zapatrzony w siebie, by zrobić coś takiego. Przy nim

wszystko jest sprawdzianem, uczucie podlega pomiarom, a bilans ofiarowanego w stosunku do otrzymanego najczęściej go rozczarowuje. Dotykam klamki, obracam ją, ciągnę drzwi do siebie. Ben zabrał Adama do dziadków. Mamy cały weekend tylko dla siebie, bez żadnych trosk. Tylko we dwoje. — Kochanie — chcę właśnie powiedzieć, ale słowo grzęźnie mi w gardle. Nie Ben stoi na progu. To Mike. Mija mnie, wchodzi do środka i już w chwili, gdy pytam, co wyprawia i jakim prawem zwabił mnie do tego pokoju, co ma zamiar osiągnąć, myślę: „Ty kłamliwy łajdaku! Jak śmiałeś udawać mojego męża? Nie masz tyle honoru, by odejść?”. Myślę o Benie i Adamie w domu. Teraz Ben już się zastanawia, gdzie jestem. Pewnie niedługo zadzwoni na policję. Jaką byłam idiotką, że wsiadłam do pociągu i przyjechałam tutaj, nic nikomu nie mówiąc. Jaką byłam idiotka, że uwierzyłam, że list napisany na maszynie i spryskany moimi ulubionymi perfumami pochodzi od mojego męża. — Przyjechałabyś, gdybyś wiedziała, że ja tu będę? — pyta Mike. Śmieję się. — Oczywiście, że nie. To koniec. Już ci mówiłam. Patrzę na kwiaty, na szampana, którego wciąż trzyma w rękach. Wszystko trąci romansem, uwiedzeniem. — Boże drogi! — mówię. — Ty naprawdę myślałeś, że możesz mnie tu zwabić, dać mi kwiaty i butelkę szampana, i już? Że po prostu padnę ci w ramiona i wszystko będzie tak jak wcześniej? Jesteś szalony, Mike. Szalony. Wychodzę. Wracam do męża i syna. Nie chcę sobie nic więcej przypominać. Pewnie wtedy po raz pierwszy mnie uderzył, ale nie wiem, co się potem stało, co doprowadziło mnie do szpitala. I teraz jestem tu znowu, w tym pokoju. Zatoczyliśmy koło, chociaż wykradziono mi wszystkie dni pomiędzy jednym a drugim punktem. Jakbym nigdy z tego pokoju nie wychodziła.

Nie mogę sięgnąć do drzwi. Mike się podnosi. Zaczynam krzyczeć. — Cicho! — mówi. — Zamknij się! Krzyczę głośniej, a on mnie obraca i jednocześnie pcha do tyłu. Przewracam się, sufit i twarz Mike’a przesuwają się przede mną jak opadająca kurtyna. Czaszką uderzam w coś twardego i sztywnego. Dociera do mnie, że wepchnął mnie do łazienki. Obracam głowę i widzę kafelkowaną podłogę, podnóże sedesu, kawałek wanny. Na posadzce widzę kostkę mydła, lepką i rozmiękłą. — Mike! Nie... Ale on już klęczy nade mną z rękoma na moim gardle. — Zamknij się! — warczy i powtarza to w kółko, chociaż ja już nic nie mówię, tylko płaczę. Walczę o oddech, oczy i usta mam mokre od krwi i łez, i nie wiem od czego jeszcze. — Mike... — dyszę. Nie mogę oddychać. Zaciska ręce na mojej szyi, nie mogę oddychać. Pamięć się cofa. Pamiętam, jak trzymał moją głowę pod wodą. Pamiętam, jak się ocknęłam w białym łóżku w szpitalnej piżamie, a obok mnie siedział Ben, prawdziwy Ben, ten, którego poślubiłam. Pamiętam policjantkę zadającą mi pytania, na które nie umiałam odpowiedzieć. Mężczyzna w bladoniebieskiej piżamie siedzący na skraju mojego szpitalnego łóżka, ze śmiechem mówiący, że codziennie się z nim witam, jakbym go nigdy wcześniej nie widziała. Mały blond chłopiec bez zęba zwracający się do mnie „mamusiu”. Przepływa jeden obraz po drugim. Płyną przeze mnie po kolei. Efekt jest piorunujący. Potrząsam głową, żeby się ocknąć, ale Mike chwyta mnie mocniej. Widzę nad sobą jego twarz, oczy ma dzikie i nieruchome, kiedy ściska mnie za gardło, a ja przypominam sobie, że już to widziałam w tym pokoju. Zamykam oczy. — Jak śmiesz?! — woła, a ja nie rozpoznaję, który Mike to mówi. Ten teraźniejszy czy

tamten istniejący tylko w moim wspomnieniu. — Jak śmiesz! — powtarza. — Jak śmiesz zabierać mi dziecko! Wtedy właśnie sobie przypominam. Kiedy zaatakował mnie przed laty, byłam w ciąży. Nie z Mikiem, z Benem. Nosiłam dziecko, które miało być naszym nowym początkiem. Oboje straciliśmy wtedy życie. Musiałam zemdleć. Ocknąwszy się, stwierdzam, że siedzę na krześle. Nie mogę ruszyć rękoma, w ustach czuję dziwny smak. Otwieram oczy. W pokoju panuje mrok, jedyne światło to księżycowe wpływające przez odsłonięte okno i odbity żółty blask latarni. Mike siedzi naprzeciwko mnie na skraju łóżka. Trzyma coś w ręku. Nie mogę nic powiedzieć, chociaż próbuję. Uświadamiam sobie, że usta mam zatkane. Może skarpetką. Została jakoś zabezpieczona, może czymś przymocowana, nadgarstki mam związane, nogi w kostkach też. Tego cały czas chciał, myślę. Mnie cichej i nieruchomej. Siłuję się, a on zauważa, że się ocknęłam. Podnosi na mnie wzrok. Jego twarz to maska bólu i smutku, wpatruje się we mnie, spogląda mi prosto w oczy. Czuję tylko nienawiść, nic więcej. — Obudziłaś się. — Zastanawiam się, czy powie coś jeszcze, czy jest w stanie powiedzieć cokolwiek innego. — Chciałem inaczej. Myślałem, że jeśli tu przyjedziemy, może sobie łatwiej przypomnisz. Przypomnisz sobie, jak kiedyś było między nami. A potem porozmawiamy i wyjaśnię ci, co tu się stało przed laty. Nie chciałem, żeby tak się stało, Chris. Po prostu czasami wpadam w szał. Nic na to nie mogę poradzić. Przepraszam. Nigdy nie chciałem cię skrzywdzić, nigdy. Zniszczyłem wszystko. Patrzy na swoje kolana. Jeszcze tylu rzeczy chciałam się dowiedzieć, lecz jestem wyczerpana i już za późno. Czuję, że mogę zamknąć oczy i odejść w niepamięć, wymazując wszystko.

Ale jednocześnie nie chcę dzisiaj zasnąć. A jeśli będę musiała zasnąć, to nie chcę się jutro obudzić. — Tak się stało, kiedy mi powiedziałaś, że będziesz miała dziecko. — Nie podnosi głowy. Mówi tylko cicho do fałd swojego ubrania, a ja muszę wytężać słuch, żeby go usłyszeć. — Nigdy nie sądziłem, że będę miał dziecko. Nigdy. Zawsze mówili... — waha się, jakby zmienił zamiar, jakby uznał, że niektórymi rzeczami lepiej się nie dzielić. — Powiedziałaś, że to dziecko nie jest moje. Ale ja wiedziałem, że to nieprawda. I nie mogłem znieść myśli, że i tak chcesz mnie opuścić, że zabierzesz mi moje dziecko, że może nigdy go nie zobaczę. Nie mogłem tego znieść, Chris. Nadal nie wiem, czego ode mnie chce. — Myślisz, że nie jest mi przykro z powodu tego, co zrobiłem? Każdego dnia to przeżywam. Widzę cię taką zdezorientowaną, zagubioną i nieszczęśliwą. Czasami leżę w łóżku. Słyszę, jak się budzisz. I patrzysz na mnie, i wiem, że nie wiesz, kim jestem, i czuję rozczarowanie i wstyd. Napływa od ciebie falami. To boli. Wiedząc, że gdybyś miała wybór, w życiu byś teraz nie poszła ze mną do łóżka. A potem wstajesz i idziesz do łazienki, i wiem, że za kilka minut wrócisz i będziesz taka oszołomiona i nieszczęśliwa, i taka pełna bólu. Przerywa. — A teraz wiem, że nawet to niedługo się skończy. Przeczytałem twój pamiętnik. Wiem, że twój lekarz już to rozpracował. Albo zrobi to niedługo. Claire też. Wiem, że po mnie przyjdą. — Podnosi wzrok. — I będą chcieli mi cię zabrać. Ale Ben cię nie chce. Ja cię chcę. Chcę się o ciebie troszczyć. Proszę, Chris. Przypomnij sobie, jak bardzo mnie kochałaś. Możesz im powiedzieć, że chcesz być ze mną. — Wskazuje na ostatnie kartki mojego pamiętnika rozrzucone po podłodze. — Możesz im powiedzieć, że mi wybaczasz. To. I potem możemy być razem.

Potrząsam głową. Nie mogę uwierzyć, że on naprawdę chce, abym sobie przypomniała. Że chce, abym wiedziała, co zrobił. Uśmiecha się. — Wiesz, czasami myślę, że może byłoby lepiej, gdybyś umarła tamtej nocy. Lepiej dla nas obojga. — Spogląda za okno. — Dołączyłbym do ciebie, Chris. Gdybyś tego chciała. — Znowu patrzy przez okno w dół. — To byłoby dość łatwe. Ty pierwsza, a ja za tobą, obiecuję. Ufasz mi, prawda? — Patrzy na mnie wyczekująco. — Chciałabyś tego? — pyta. — To by nie bolało. Potrząsam głową, próbuję mówić, bez powodzenia. Oczy mi płoną, ledwie mogę oddychać. — Nie? — patrzy rozczarowany. — Nie. Pewnie, każde życie jest lepsze niż żadne. Dobrze. Może masz rację. — Zaczynam płakać. Mike kręci głową. — Chris, wszystko będzie dobrze. Widzisz? Ten notes to problem. — Podnosi mój pamiętnik. — Byliśmy szczęśliwi, zanim zaczęłaś to pisać. W każdym razie w miarę szczęśliwi. I to nam wystarczało, prawda? Powinniśmy się po prostu tego pozbyć, a potem im powiesz, że coś ci się pomieszało, i wrócimy do tamtego życia. Przynajmniej na jakiś czas. Wstaje i wyciąga spod toaletki metalowy śmietnik, wyjmuje z niego pusty worek i wyrzuca. — Wtedy będzie łatwo — mówi. Stawia śmietnik na podłodze pomiędzy swoimi nogami. — Łatwo. — Wrzuca mój pamiętnik do kosza, zbiera z podłogi ostatnie kartki, dokłada je do reszty. — Musimy się tego pozbyć — mówi. — Wszystkiego. Raz na zawsze. Wyciąga z kieszeni zapałki, zapala jedną i bierze kartkę z kosza. Patrzę na niego w przerażeniu. — Nie! — chcę powiedzieć, lecz wydaję tylko stłumiony pomruk. Mike nie patrzy na mnie, kiedy podpala kartkę i wrzuca do kosza. — Nie! — mówię raz jeszcze, ale tym razem jest to cichy krzyk w mojej głowie. Patrzę, jak moja historia obraca się w proch, moje wspomnienia się zwęglają. Mój pamiętnik, list od Bena,

wszystko. Bez pamiętnika jestem nikim. Nikim. A on wygrywa. Nie planuję tego, co się dalej dzieje. To odruchowe. Rzucam się na śmietnik. Ze związanymi rękoma nie mogę złagodzić upadku, uderzam w pojemnik nieporadnie, słyszę trzask. W ramieniu czuję wściekły ból i myślę, że zemdleję, ale nie. Śmietnik się przewraca, rozrzucając płonące papiery po podłodze. Mike krzyczy — wrzeszczy — i pada na kolana, wali dłońmi w podłogę, by zdusić płomienie. Zauważam, że pod łóżko dostaje się płonący strzępek, którego Mike nie dostrzegł. Płomienie wspinają się do kapy na łóżku, lecz nie mogę ich dosięgnąć, nie mogę krzyczeć, leżę więc tylko i patrzę, jak tkanina zajmuje się ogniem. Zaczyna się dymić, zamykam oczy. Myślę, że pokój spłonie, Mike spłonie i ja też i nikt się nigdy nie dowie, co się tu wydarzyło, w tym pokoju, tak jak nikt nigdy się nie dowiedział, co tu się zdarzyło przed laty — historia obróci się w proch, zastąpią ją domysły. Kaszlę, szarpią mną suche ciężkie torsje, przełykam je ze skarpetą wciśniętą do ust. Zaczynam się dławić. Myślę o swoim synu. Nigdy już go nie zobaczę, przynajmniej jednak umrę, wiedząc, że miałam syna i że on żyje, i jest szczęśliwy. Z tego powodu się cieszę. Myślę o Benie. O mężczyźnie, którego poślubiłam, a potem zapomniałam. Chcę go zobaczyć. Chcę mu powiedzieć, że teraz, na koniec, wreszcie go sobie przypomniałam. Pamiętam, jak go poznałam na imprezie dachowej, jak mi się oświadczył na wzgórzu nad miastem, i jak mnie poślubił w kościele w Manchesterze, jak nam robiono w deszczu zdjęcia. I tak, pamiętam, że go kocham. Wiem, że go kocham i że zawsze tak było. Wszystko ciemnieje. Nie mogę oddychać. Słyszę buzowanie płomieni, czuję gorąco na wargach i oczach. Dla mnie nigdy nie było szczęśliwego zakończenia. Teraz już to wiem. Ale nie szkodzi. Nie szkodzi.

Leżę. Spałam, choć niedługo. Pamiętam, kim jestem i gdzie byłam. Słyszę hałas, gwar ruchu ulicznego, syreny, których zawodzenie wznosi się i opada, ale nie milknie. Mam coś na ustach — może zwiniętą skarpetę — lecz stwierdzam, że mogę oddychać. Jestem zbyt przerażona, by otworzyć oczy. Nie wiem, co zobaczę. Muszę jednak. Nie mam wyboru, muszę stawić czoło rzeczywistości bez względu na to, jaka teraz jest. Jasne światło. Widzę fluorescencyjną rurę na niskim suficie, dwa metalowe pręty biegnące równolegle do niej. Ściany są blisko po obu stronach, twarde, lśniące metalem i pleksiglasem. Rozpoznaję szuflady i półki zastawione fiolkami i paczkami, widzę migoczące urządzenia. Wszystko się porusza powoli, wibruje, również łóżko, w którym leżę. Gdzieś zza mnie wyłania się nad moją głową męska twarz. Ten człowiek ma na sobie zieloną koszulę. Nie rozpoznaję go. — Słuchajcie, obudziła się — mówi mężczyzna, a wtedy pojawiają się kolejne twarze. Przeglądam je szybko. Nie ma wśród nich Mike’a i trochę się odprężam. — Christine — słyszę. — Chrissy, to ja. — Głos kobiety, rozpoznaję go. — Jedziemy do szpitala. Masz złamany obojczyk, ale nic ci nie będzie. Wszystko będzie dobrze. On nie żyje. Ten człowiek nie żyje. Już cię nie skrzywdzi. Wtedy widzę osobę, która mówi. Uśmiecha się do mnie, trzyma mnie za rękę. To Claire. Ta sama Claire, z którą się spotkałam kilka dni temu, nie młoda Claire, której mogłabym się spodziewać po zwyczajnym przebudzeniu. Zauważam, że w uszach ma te same kolczyki co na ostatnim naszym spotkaniu. — Claire?... — mówię, lecz przerywa mi. — Nic nie mów. Spróbuj odpocząć. — Pochyla się i głaszcze mnie po włosach, i szepcze mi coś do ucha, ale nie słyszę co. Chyba „Przepraszam”.

— Pamiętam — mówię. — Pamiętam. Uśmiecha się i cofa, jej miejsce zajmuje młody mężczyzna. Ma wąską twarz, nosi okulary w grubych oprawkach. Przez chwilę myślę, że to Ben, zanim uświadamiam sobie, że Ben byłby w moim wieku. — Mamo? — mówi. — Mamo? Wygląda tak samo jak na zdjęciu z Helen i uświadamiam sobie, że jego też pamiętam. — Adam? — Słowa więzną mi w gardle, kiedy mnie obejmuje. — Mamo — mówi. — Tata już jedzie. Niedługo tu będzie. Przyciąga mnie do siebie, a ja oddycham zapachem mojego chłopca. I jestem szczęśliwa. Nie mogę czekać dłużej. Już czas. Muszę zasnąć. Mam osobną salę, nie muszę więc podlegać sztywnej rutynie szpitalnej, ale jestem wyczerpana, oczy mi się zamykają. Już czas. Rozmawiałam z Benem. Z mężczyzną, którego poślubiłam. Rozmawialiśmy kilka godzin — chyba — chociaż mogło to też być kilka minut. Powiedział, że przyleciał, gdy tylko skontaktowała się z nim policja. — Policja? — Tak — powiedział. — Kiedy stwierdzili, że nie mieszkasz z osobą, z którą zdaniem Waring House powinnaś mieszkać, odszukali mnie. Nie wiem dokładnie jak. Pewnie mieli mój stary adres i jakoś im się udało. — A ty gdzie byłeś? Podsunął okulary na nosie. — Przez kilka miesięcy byłem we Włoszech — powiedział. — Pracowałem tam. — Przerwał. — Myślałem, że nic ci nie jest. — Wziął mnie za rękę. — Przepraszam... — Skąd mogłeś wiedzieć. Odwrócił wzrok.

— Opuściłem cię, Chrissy. — Wiem. Wiem wszystko. Claire mi powiedziała. Czytałam twój list. — Myślałem, że tak będzie lepiej. Naprawdę tak sądziłem. Myślałem, że to pomoże. Tobie. I Adamowi. Próbowałem radzić sobie z życiem. Naprawdę próbowałem. — Zawahał się. — Myślałem, że mi się uda, tylko jeśli się z tobą rozwiodę. Myślałem, że to mnie uwolni. Adam nie rozumiał, chociaż mu wyjaśniłem, że ty o tym nie wiesz, nie pamiętasz nawet, że byłaś moją żoną. — I co? — spytałam. — Pomogło ci to żyć dalej? Odwrócił się do mnie. — Nie będę cię okłamywał, Chrissy. Były w moim życiu inne kobiety. Kilka. To długi czas, całe lata. Z początku nic poważnego, potem poznałem kogoś, parę lat temu. Zamieszkałem z nią. Ale... — Ale? — Cóż, nie udało się. Powiedziała, że jej nie kocham. Że nigdy nie przestałem kochać ciebie... — I miała rację? Nie odpowiedział, a ja, bojąc się jego odpowiedzi, spytałam: — I co teraz? Co będzie jutro? Zawieziesz mnie do Waring House? Podniósł na mnie wzrok. — Nie. Ona miała rację. Nigdy nie przestałem cię kochać. I już cię tam nie zawiozę. Chcę, żebyś jutro wróciła do domu. A teraz patrzę na niego. Siedzi na krześle obok mnie i chociaż już chrapie z głową zwieszoną pod niewygodnym kątem, ciągle trzyma mnie za rękę. Rozpoznaję w mroku jego okulary, bliznę na policzku. Mój syn wyszedł z pokoju, by zadzwonić do swojej dziewczyny i szepnąć

słowo na dobranoc swej nienarodzonej córeczce, a moja przyjaciółka pali papierosa na parkingu. Cokolwiek się stanie, otaczają mnie ludzie, których kocham. Wcześniej rozmawiałam z doktorem Nashem. Wyjaśnił mi, że opuściłam dom opieki jakieś cztery miesiące temu, niedługo po tym, jak Mike zaczął mnie odwiedzać, podając się za Bena. Wypisałam się, sama wypełniłam wszystkie dokumenty. Wyszłam na własną prośbę. Nie mogli mnie zatrzymać, choć uważali, że tak należałoby zrobić. Zabrałam ze sobą kilka fotografii i rzeczy osobiste. — Stąd Mike miał te zdjęcia? — spytałam. — Te ze mną i z Adamem. Stąd miał list Adama do Świętego Mikołaja? Jego akt urodzenia? — Tak — powiedział doktor Nash. — Miała je pani ze sobą w Waring House i zabrała do domu. W którymś momencie Mike musiał zniszczyć wszystkie zdjęcia, na których była pani z Benem. Pewnie jeszcze zanim się pani wypisała z Waring House. Tam jest duża rotacja personelu, toteż nikt nie miał pojęcia, jak wygląda pani mąż. — Ale jak on się dostał do zdjęć? — Album był w szufladzie w pani pokoju. Łatwo mu było się do nich dostać, kiedy zaczął panią odwiedzać. Mógł nawet podrzucić kilka swoich fotografii. Musiał mieć jakieś zrobione w czasie, gdy... no, kiedy się spotykaliście przed laty. Personel w Waring House był przekonany, że mężczyzna, który panią odwiedza, to ten sam, którego zdjęcia są w albumie. — Więc przywiozłam swoje zdjęcia do domu Mike’a, a on je schował w metalowej kasetce? A potem wymyślił pożar, żeby wyjaśnić, dlaczego jest ich tak mało? — Tak. — Doktor Nash sprawiał wrażenie zmęczonego i przepełnionego poczuciem winy. Zastanawiałam się, czy wini się za coś z tego, co się stało. Miałam nadzieję, że nie. W końcu mi jednak pomógł. Uratował mnie. Miałam nadzieję, że ciągle będzie mógł pisać tę pracę i zajmować się moim przypadkiem. Miałam nadzieję, że spotka go uznanie za to, co dla mnie

zrobił. W końcu bez niego bym... Nie chcę myśleć, gdzie bym była. — Jak mnie pan znalazł? — Wyjaśnił, że Claire po rozmowie ze mną szalała z niepokoju, lecz czekała, aż zadzwonię następnego dnia. — Mike musiał tamtej nocy usunąć kartki z pani pamiętnika. Dlatego we wtorek, kiedy dawała mi pani pamiętnik, nie uważała pani, że stało się coś złego. I ja też nie. Ponieważ nie zadzwoniła pani do Claire, ona próbowała zadzwonić do pani, ale miała tylko numer na komórkę, którą ja pani dałem, ale Mike ją też zabrał. Powinienem był się domyślić, że coś się dzieje, bo nie odebrała pani rano, kiedy dzwoniłem. Nie domyśliłem się jednak. Kusiło mnie, żeby zadzwonić pod ten drugi numer... — pokręcił głową. — W porządku — powiedziałam. — Niech pan mówi dalej. — Można przyjąć, że Mike czytał pani pamiętnik co najmniej przez ostatni tydzień, a może dłużej. Z początku Claire nie mogła się skontaktować z Adamem, a nie miała numeru do Bena, więc zadzwoniła do Waring House. Tam mieli tylko numer, który uważali za numer Bena, a w rzeczywistości był to numer Mike’a. Claire nie miała telefonu do mnie, nie znała nawet mojego nazwiska. Zadzwoniła do szkoły, w której Mike pracował, i wydębiła adres i telefon Mike’a, ale oba okazały się fałszywe. Znalazła się w ślepym zaułku. Myślę o tym, że ten mężczyzna znalazł mój pamiętnik i czytał go codziennie. Dlaczego go nie zniszczył? Bo napisałam, że go kocham. I chciał, żebym dalej tak uważała. A może go przeceniam. Może po prostu chciał, żebym widziała, jak pamiętnik płonie. — Claire nie zadzwoniła na policję? — Zadzwoniła — kiwnął głową. — Ale dopiero po kilku dniach potraktowali sprawę poważnie. Tymczasem skontaktowała się z Adamem, który jej powiedział, że Ben jest za

granicą od jakiegoś czasu, a pani, jak mu wiadomo, nadal przebywa w Waring House. Claire skontaktowała się z domem opieki i chociaż nie dali jej pani adresu domowego, w końcu ulegli i podali Adamowi mój numer. Musieli uznać, że to wystarczający kompromis, ponieważ jestem lekarzem. Claire dotarła do mnie dopiero dzisiaj po południu. — Dzisiaj po południu? — Tak. Przekonała mnie, że dzieje się coś złego, i oczywiście informacja, że Adam żyje, potwierdzała to. Pojechaliśmy do pani do domu, ale wyście już wyjechali do Brighton. — Skąd wiedzieliście, gdzie mnie szukać? — Powiedziała mi pani dzisiaj rano, że Ben... przepraszam, że Mike zaplanował wyjazd na weekend. I że jedziecie nad morze. Kiedy Claire wyjaśniła mi, co się dzieje, już się domyśliłem, dokąd panią zabrał. Opadłam na poduszki. Czułam się zmęczona. Wyczerpana. Chciałam tylko spać, lecz bałam się zasnąć. Bałam się, że znów zapomnę. — Ale pan mi powiedział, że Adam nie żyje. Pan powiedział, że on zginął. Kiedy siedzieliśmy na parkingu. I o pożarze też. Pan powiedział, że był pożar. Uśmiechnął się ze smutkiem. — Bo tak pani mi mówiła. — Poskarżyłam się, że nie rozumiem. — Pewnego dnia kilka tygodni po naszym pierwszym spotkaniu powiedziała mi pani, że Adam nie żyje. Najwyraźniej tak pani przekazał Mike, a pani w to uwierzyła i powtórzyła to mnie. Kiedy mnie pani o to spytała na parkingu, przekazałem pani tę prawdę, w którą wierzyłem. Tak samo z pożarem. Uwierzyłem, że był pożar, bo dowiedziałem się o nim od pani. — Przecież przypomniałam sobie pogrzeb Adama. Jego trumnę... Kolejny smutny uśmiech. — Wyobraźnia...

— Widziałam zdjęcia. Tamten człowiek — jakoś nie mogłam wypowiedzieć imienia Mike’a — pokazał mi nasze zdjęcia ze ślubu. Znalazłam zdjęcie grobu. Było na nim imię i nazwisko Adama... — Musiał je podrobić. — Podrobić? — Tak. Na komputerze. W dzisiejszych czasach łatwo podrobić zdjęcie. Musiał zgadnąć, że coś pani podejrzewa, i zostawił je tak, żeby na nie pani natrafiła. Całkiem możliwe, że niektóre z waszych wspólnych zdjęć też zostały sfałszowane. Pomyślałam o tym, ile razy zapisywałam, że Mike jest w gabinecie. Że pracuje. Czy to właśnie robił? Jakżeż gruntownie mnie zdradził. — Dobrze się pani czuje? — spytał doktor Nash. Uśmiechnęłam się. — Tak. Chyba tak. — Spojrzałam na niego i zdałam sobie sprawę, że mogę go sobie wyobrazić w innym garniturze, z o wiele krótszymi włosami. — Przypominam sobie różne rzeczy — powiedziałam. Wyraz jego twarzy się nie zmienił. — Jakie rzeczy? — Pamiętam pana z inną fryzurą. Rozpoznałam też Bena. I Adama, i Claire w karetce. Pamiętam spotkanie z nią. Poszłyśmy do kawiarni w Alexandra Palace. Piłyśmy kawę. Ma synka Toby’ego. W jego oczach zobaczyłam smutek. — Czytała pani dzisiaj pamiętnik? — spytał. — Tak. Ale nie rozumie pan? Pamiętam rzeczy, których nie zapisałam. Pamiętam kolczyki, które wtedy miała. Te same ma w tej chwili. Spytałam ją. Powiedziała, że mam rację. I

pamiętam, że Toby miał granatową kurtkę i na skarpetkach postaci z kreskówek, i że się zdenerwował, bo chciał sok jabłkowy, a w kawiarni mieli tylko pomarańczowy i z czarnej porzeczki. Nie rozumie pan? Nie zapisałam tego. Przypomniałam to sobie. Teraz się ucieszył, lecz chyba ostrożnie. — Doktor Paxton powiedział, że nie znalazł oczywistych organicznych przyczyn pani amnezji. Całkiem możliwe, iż przynajmniej częściowo została ona wywołana przez traumę emocjonalną, którą pani przeżyła, jak również fizyczną. Niewykluczone, jak sądzę, że kolejna trauma może odwrócić ten efekt, w każdym razie do pewnego stopnia. Podskoczyłam na jego sugestię. — Więc mogłabym wrócić do zdrowia? — spytałam. Przyjrzał mi się uważnie. Miałam poczucie, że rozważa, co powiedzieć, ile prawdy jestem w stanie znieść. — Muszę wyznać, że to mało prawdopodobne — rzekł w końcu. — W ciągu ostatnich kilku tygodni nastąpiła znacząca poprawa, choć nie można mówić o całkowitym odzyskaniu pamięci. Ale to jest możliwe. Ogarnęła mnie radość. — A czy fakt, że pamiętam, co się stało tydzień temu, nie oznacza, że mogę tworzyć znowu wspomnienia? I zachowywać je? Odpowiedział z wahaniem. — Sugerowałoby to, że owszem. Ale Christine, chcę, żeby była pani przygotowana na to, że ten efekt może być tymczasowy. Dowiemy się tego jutro. — Kiedy się obudzę? — Tak. Niewykluczone, że kiedy pani zaśnie, wszystkie wspomnienia, które ma pani z dnia dzisiejszego, znikną. Wszystkie nowe i wszystkie stare.

— Może być tak samo jak dzisiaj rano, kiedy się obudziłam? — Tak. Może. Rozważanie wersji, że mogłabym się obudzić i nie pamiętać Adama i Bena, było dla mnie zbyt trudne. Kojarzyło mi się z piekłem. — Ale... — zaczęłam. — Niech pani dalej pisze pamiętnik, Christine. Ma pani go jeszcze? Pokręciłam głową. — Spalił go. Stąd się wziął pożar. Doktor Nash wyglądał na rozczarowanego. — Wielka szkoda — powiedział. — Choć tak naprawdę nie ma to znaczenia. Christine, będzie dobrze. Może pani zacząć następny dziennik. Ludzie, którzy panią kochają, wrócą do pani. — Ale ja też chcę ich odzyskać. Chcę do nich wrócić. Rozmawialiśmy jeszcze jakiś czas, w końcu uznał, że pora zostawić mnie z rodziną. Wiem, że chciał mnie tylko przygotować na najgorsze — na ewentualność, że jutro się obudzę, nie mając pojęcia, gdzie jestem ani kim jest mężczyzna siedzący przy mnie i osoba podająca się za mojego syna — ale muszę wierzyć, że się myli. Że wróciła mi pamięć. Muszę w to wierzyć. Patrzę na mojego śpiącego męża, na zarys jego postaci w mroku. Pamiętam, jak się poznaliśmy na tamtej imprezie, na imprezie, w czasie której z dachu oglądałam wraz z Claire fajerwerki. Pamiętam, jak poprosił mnie o rękę na wakacjach w Weronie i pamiętam, z jaką ekscytacją powiedziałam „tak”. Wszystko to pamiętam. Uśmiecham się. — Kocham cię — szepczę. I zamykam oczy. Zasypiam. Słowo od autora

Na powstanie tej książki po części wpłynęły przeżycia kilku pacjentów z amnezją, w tym najsłynniejszych: Henry’ego Gustava Molaisona i Clive’a Wearinga, którego historię opowiedziała jego żona Deborah Wearing w książce Zawsze dzisiaj — pamiętnik miłości i amnezji. Wydarzenia opisane w Zanim zasnę są jednak całkowicie fikcyjne. Table of Contents Okładka Strona tytułowa Strona redakcyjna Dedykacja Podziękowania Motto CZĘŚĆ PIERWSZA. Dzisiaj CZĘŚĆ DRUGA. Dziennik Christine Lucas Piątek, 9 listopada Sobota, 10 listopada Poniedziałek, 12 listopada Wtorek, 13 listopada Środa, 14 listopada Czwartek, 15 listopada Piątek, 16 listopada Sobota, 17 listopada, 2.07 w nocy Niedziela, 18 listopada Poniedziałek, 19 listopada

Wtorek, 20 listopada Środa, 21 listopada Czwartek, 22 listopada Piątek, 23 listopada CZĘŚĆ TRZECIA. Dzisiaj Słowo od autora