S K Tremayne Dziecko ognia

Dla Danielle

Treść niniejszej powieści jest w całości fikcyjna. Przedstawione w niej nazwiska, postaci i wydarzenia wszystkie są wytworem wyobraźni autora. Jakiekolwiek podobieństwa do rzeczywistych osób, żyjących lub zmarłych, wydarzeń oraz miejsc są całkowicie przypadkowe.

Notka autora Kopalnia Morvellan jest fikcyjna. Jednakże jej obraz powstał na podstawie imponujących historycznych już kopalń rozsianych wzdłuż poszarpanych klifów West Penwith w Kornwalii. Inspirację stanowiły dla mnie zwłaszcza kopalnie cyny i miedzi Botallack, Geevor i Levant. Cynę wydobywa się w Kornwalii od jakichś czterech tysięcy lat. W wieku dziesięciu lat moja babcia od strony matki, Annie Jory, pracowała jako tak zwana bal maiden – dziewczyna zatrudniona do kruszenia kamieni młotkiem – w bogatych w złoża kopalniach St Agnes w Północnej Kornwalii. Niniejsza książka jest więc poświęcona pamięci moich kornwalijskich przodków: rolników, rybaków, przemytników i górników.

178 dni przed Bożym Narodzeniem

Rano Tunele biegną pod dnem morza. To myśl, którą niełatwo mi od siebie odsunąć. Tunele biegną pod dnem morza. Ciągną się na milę albo nawet dalej. Stoję w Starej Jadalni, gdzie okna mojego nowego, ogromnego domu wychodzą na północ: na Atlantyk, klify Penwith i ciemne kształty. Te dwa ciemne kształty to kopalnia Morvellan: budynek nadszybia i maszynownia. Nawet w taki pochmurny czerwcowy dzień jak dziś ruiny kopalni otacza dziwny smutek, są w nieokreślony sposób pełne wyrzutu. Zupełnie jakby próbowały mi coś powiedzieć, choć nie mogą. Milczą więc elokwentnie. Słychać tylko huk wzburzonego Atlantyku, grzmiące fale przetaczają się nad tunelami. – Rachel? Odwracam się. W drzwiach stoi mój świeżo poślubiony mąż. Ma na sobie olśniewająco białą koszulę. Nienaganny garnitur jest prawie tak ciemny jak jego włosy, a kilkudniowy zarost zniknął po weekendzie. – Wszędzie cię szukałem, kochanie. – Przepraszam. Chodziłam po domu. Zwiedzałam. Twój dom jest niesamowity. – Nasz, kochanie. Nasz. Uśmiecha się, podchodzi do mnie i się całujemy. To poranny pocałunek, taki przed wyjściem do pracy, wiem, że do niczego nie doprowadzi, ale i tak mnie to podnieca, i tak napełnia mnie tym przerażającym i cudownym uczuciem: że ktoś ma nade mną taką władzę, władzę, na którą z jakiegoś powodu chętnie się godzę. David bierze mnie za rękę. – No cóż, twój pierwszy weekend w Carnhallow… – Mhm. – No powiedz mi… chcę wiedzieć, czy wszystko ci pasuje! To musi być dla ciebie wyzwanie, dom na uboczu, cała ta praca, którą trzeba wykonać. Zrozumiem, jeśli masz pewne obawy… Unoszę jego dłoń i ją całuję. – Obawy? Nie bądź głuptasem. Jestem zachwycona! Kocham ciebie i ten dom. Kocham to wszystko, to wyzwanie, Jamiego, to, jak jesteśmy ukryci przed światem, po prostu to uwielbiam. – Bez mrugnięcia spoglądam w jego szarozielone oczy. – David, nigdy nie byłam szczęśliwsza. Nigdy w życiu. Czuję się tak, jakbym znalazła swoje miejsce i mężczyznę, który jest mi przeznaczony. Ależ jestem egzaltowana. Co się stało z tą przebojową feministką, którą była

kiedyś Rachel Daly? Gdzie ona się podziała? Gdyby moi przyjaciele widzieli mnie w tej chwili, pewnie by się krzywili. Sześć miesięcy temu sama bym się krzywiła, widząc tę dziewczynę, która zrezygnowała z wolności, ze swojej pracy i z ponoć ekscytującego londyńskiego życia, by wyjść za mąż za starszego, bogatszego i wyższego od niej wdowca. Jedna z moich najlepszych przyjaciółek, Jessica, roześmiała się z fałszywym zachwytem, gdy powiedziałam jej o mojej nagłej zmianie planów. „Mój Boże, kochana, wychodzisz za mąż za chodzący stereotyp!”. Zabolało, ale tylko na chwilę. Wkrótce zdałam sobie sprawę, że nie ma znaczenia, co myślą moi przyjaciele, bo oni zostali tam, w Londynie, wciąż tłoczą się w metrze niczym sardynki, siedzą w ponurych biurach i co miesiąc ledwie udaje im się zapłacić ratę kredytu hipotecznego. Trzymają się kurczowo tego londyńskiego życia jak alpiniści w połowie skalnej ściany. A ja nie trzymam się go już za wszelką cenę. Jestem daleko, z moim nowym mężem, jego synkiem i matką na południowym krańcu Anglii, w odległej Zachodniej Kornwalii, w miejscu, gdzie – jak się przekonuję – Anglia staje się czymś dziwniejszym i bardziej skalistym, krainą rozmarzonego twardego granitu, który lśni po deszczu, gdzie rzeki przecinają lasy jak głęboko skrywane tajemnice, gdzie straszne klify strzegą nieśmiało cudowne zatoczki, w krainie, gdzie doliny na wrzosowiskach tulą przepiękne domy. Takie jak Carnhallow. Kocham nawet jego nazwę. Carnhallow. Rozmarzona, opieram głowę o ramię Davida. Jakbyśmy mieli tańczyć. Ale dzwoni jego komórka i czar pryska. David wyjmuje telefon z kieszeni i zerka na wyświetlacz, potem jeszcze raz mnie całuje, dwoma palcami unosząc mój podbródek, a następnie odchodzi, by odebrać telefon. Przypuszczam, że kiedyś ten jego gest wydałby mi się protekcjonalny. Teraz sprawia jedynie, że mam ochotę na seks. Tyle że z Davidem zawsze mam ochotę na seks. Pragnęłam tego od chwili, gdy mój przyjaciel Oliver powiedział w tamtej galerii: „Chodź, poznasz kogoś, myślę, że się nakręcisz”. A wtedy ja odwróciłam się i zobaczyłam go: dziesięć lat starszego ode mnie i o dziesięć cali wyższego. Pragnęłam Davida na naszej pierwszej randce trzy dni później, pragnęłam go, kiedy kupił mi pierwszego drinka, pragnęłam go, gdy opowiedział mi idealnie wyważony i ewidentnie kokieteryjny dowcip, pragnęłam go, gdy rozmawialiśmy o deszczowej marcowej pogodzie, a on, popijając szampana, oświadczył: „Ach, ale tam, gdzie sierżant Marzec wdaje się w potyczki, kapitan Kwiecień urządzi sobie główną kwaterę, a generał Czerwiec wprowadzi się ze swoimi kochankami”. I pragnęłam czegoś więcej niż seks, gdy opowiadał mi o swoim domu i o jego historii, i gdy pokazał mi zdjęcie swojego pięknego synka. To był jeden z tych razów, kiedy wpadłam: gdy zdałam sobie sprawę, jak bardzo David różni się od wszystkich mężczyzn, których dotąd poznałam, i jak bardzo różni się ode mnie, zwyczajnej dziewczyny z komunalnego mieszkania

w południowo-wschodnim Londynie. Dziewczyny, która uciekała przed rzeczywistością w czytanie. Dziewczyny, która nie lubi lad chłodniczych w supermarketach, bo przypominają jej o tamtych czasach, kiedy mamy nie było stać, by zapłacić za ogrzewanie. A potem pojawił się David. Byliśmy w jakimś barze w Soho. Pijani. Już prawie się całowaliśmy. Znów pokazał mi zdjęcie tego uroczego chłopca. Nie wiem skąd, ale od razu to wiedziałam. Chciałam mieć takie dziecko. Te niezwykłe oczy, ciemne włosy po przystojnym tacie. Poprosiłam Davida, by opowiedział mi więcej o swoim domu, o małym Jamiem i o historii jego rodziny. Uśmiechnął się. – Carnhallow otacza las, zwany Lasem Dam. Ciągnie się aż do doliny Carnhallow, na wrzosowiska. No dobra. Las. Uwielbiam lasy. – Drzewa w Lesie Dam to głównie jarzębiny, ale rosną tam też jesiony, leszczyny i dęby. Wiadomo, że te jarzębinowe lasy rosły tam już w czasach normańskiego podboju, bo wspominają o nich anglosaskie dokumenty. To znaczy, że te jarzębiny są tam co najmniej od tysiąca lat. W dolinie Carnhallow. – Wciąż nie rozumiem. – Wiesz, co znaczy moje nazwisko? Co po kornwalijsku oznacza „Kerthen”? Pokręciłam głową, próbując nie pozwolić, by rozkojarzył mnie jego uśmiech, szampan, zdjęcia chłopca, dom, sama myśl o tym wszystkim. – Może się zdziwisz, David, ale nie miałam w szkole kornwalijskiego. Zaśmiał się cicho. – „Kerthen” to właśnie jarzębina. A to znaczy, że Kerthenowie mieszkają w Carnhallow od tysiąca lat. Wśród jarzębin, od których wywodzi się nasze nazwisko. Napijemy się jeszcze szampana? Pochylił się, by nam nalać, i wtedy po raz pierwszy pocałował mnie prosto w usta. Dziesięć minut później siedzieliśmy w taksówce. Takie to było proste. Wspomnienia odpływają. Powracam do teraźniejszości, a David właśnie kończy rozmowę i marszczy brwi. – Cóż, przykro mi, ale naprawdę muszę jechać. Nie mogę się spóźnić na lot o pierwszej. Zaczynają panikować. – Miło być niezastąpionym. – Nie wydaje mi się, żeby radcy prawni byli niezastąpieni. Co innego altowioliści… – Uśmiecha się. – No ale radcy prawni absurdalnie dużo zarabiają. No to co zamierzasz dzisiaj robić? – Chyba dalej zwiedzać. Zanim cokolwiek tknę, chcę wiedzieć, z czym mam do czynienia. Nie wiem nawet, ile tu jest sypialni.

– Osiemnaście – odpowiada. A potem marszczy brwi i dodaje: – Chyba. – David! Sam siebie posłuchaj! Eh! Jak możesz nie wiedzieć, ile masz sypialni? – W swoim czasie wszystkie wypróbujemy. Obiecuję ci. – Podciąga mankiet i zerka na srebrny zegarek. – Jeśli chcesz się do tego wziąć na poważnie, książki Niny są w Żółtym Salonie. Te, których używała do prac restauratorskich. Na dźwięk jej imienia robi mi się trochę przykro, ale udaje mi się to ukryć. Nina Kerthen, z domu Valéry. Pierwsza żona Davida. Niewiele o niej wiem: widziałam kilka zdjęć, wiem, że była piękna. Młoda, wytworna paryżanka. Blondynka. Wiem, że zginęła w wypadku w kopalni Morvellan półtora roku temu. Wiem, że jej mąż, a zwłaszcza jej synek – mój ośmioletni pasierb Jamie – wciąż jeszcze muszą ją opłakiwać, nawet jeśli próbują tego nie okazywać. I bardzo jasno zdaję sobie sprawę, że jednym z moich zadań tu w Carnhallow jest ratować sytuację: być najlepszą na świecie przybraną matką dla tego smutnego, uroczego chłopca. – Zajrzę do nich… – odpowiadam pogodnie. – Do tych książek. Może przyjdą mi do głowy jakieś pomysły. Jedź już, żebyś się nie spóźnił na samolot. Odwraca się, by mnie pocałować na pożegnanie. Odsuwam się. – Nie, jedź już! Jeśli jeszcze raz mnie pocałujesz, skończymy w czternastej sypialni i zrobi się szósta wieczorem. Nie kłamię. David śmieje się – mrocznie, zmysłowo. – Odezwę się do ciebie dziś wieczorem na Skypie. Widzimy się w piątek. Po tych słowach wychodzi. Słyszę kolejne drzwi zatrzaskujące się w długich korytarzach, a potem pomruk jego mercedesa. Nastaje cisza: ta szczególna letnia cisza w Carnhallow, i tylko ten odległy szept morza w tle. Sięgam po komórkę i otwieram notatnik. Kontynuowanie prac restauratorskich Niny w tym ogromnym domu nie będzie łatwe. Pomoże mi w tym mój talent artystyczny: mam dyplom Goldsmiths College z fotografii. Dyplom, który okazał się kompletnie bezużyteczny, ponieważ skończyłam studia właściwie tego samego popołudnia, kiedy fotografia przestała być intratnym zajęciem, więc, koniec końców, musiałam uczyć fotografii dzieciaki, które same fotografami nigdy nie zostaną. Przypuszczam, że to był kolejny powód, dla którego z chęcią zrezygnowałam z londyńskiego życia. Zaczął do mnie docierać cały ten bezsens. Nie robiłam już nawet zdjęć. Jeździłam tylko w deszczu autobusami, by dotrzeć do ciasnego mieszkanka w Shoreditch, które dzieliłam ze współlokatorami. I na które właściwie nie było mnie stać. Ale teraz, gdy tak naprawdę nie mam pracy, mogę – jak na ironię – znaleźć zastosowanie dla moich plastycznych uzdolnień. Jakie by nie były. Uzbrojona w komórkę, zaczynam swoją wędrówkę: próbuję stworzyć

w głowie mapę Carnhallow. Jestem tu od tygodnia, ale większość tego czasu spędziliśmy w łóżku, w kuchni albo na plażach, ciesząc się przepiękną letnią pogodą. Znaczna część moich rzeczy z Londynu wciąż jest w kartonach. Nie rozpakowałam nawet walizki po naszym powrocie z miesiąca miodowego: z naszej cudownie hedonistycznej i niesamowicie drogiej wycieczki do Wenecji, gdzie David postawił mi swoje ulubione martini w Harry’s Bar przy placu Świętego Marka. Dżin w kieliszku do wódki, niemal zmrożony na lód i „lekko zatruty wermutem”, jak ujął to David. Uwielbiam to, jak wyraża niektóre rzeczy. Ale to już przeszłość, a to tutaj jest moją przyszłością. Carnhallow. Kieruję się na południe, jak badacz Antarktydy, i ruszam przez Nową Salę, przyglądając się meblom i wystrojowi. Robię przy tym notatki. Tutaj ściany pokryte są dekoracyjnymi drewnianymi panelami; zdobią je grawiury przedstawiające liczne kopalnie cyny i miedzi w Kornwalii, które kiedyś należały do Kerthenów: sztolnie i tunele Botallack i Morvellan, szyby w Wheal Chance i Wheal Rose. W innych miejscach wiszą stare fotografie kopalń z okresu ich rozkwitu: pełne nostalgii zdjęcia zastygłej w bezruchu pracy, zapomniana branża, mężczyźni w kamizelkach popychający taczki, dymiące kominy nad morzem. Nowa Sala kończy się wielkimi dwuskrzydłowymi drzwiami. Wiem, co znajduje się za nimi: Żółty Salon. Otwieram drzwi i rozglądam się z pewnym poczuciem bezradnej tęsknoty. Bo ten pokój – już odrestaurowany, z witrażami wychodzącymi na rozmarzoną, pełną kwiatów zieleń trawników na południe od rezydencji – jest chyba najpiękniejszy ze wszystkich i może właśnie dlatego najbardziej mnie przytłacza. Muszę sprawić, by reszta Carnhallow stała się równie imponująca. Co nie będzie proste – Nina miała doskonały gust. Lecz piękno Żółtego Salonu ukazuje potencjał Carnhallow. Jeśli uda mi się dorównać temu, co osiągnęła tutaj Nina, Carnhallow stanie się wprost olśniewające. I moje. Ta myśl przyprawia mnie o zawrót głowy. I czyni mnie szczęśliwą. W telefonie mam trochę notatek o Żółtym Salonie. Niewielki jednak z nich pożytek – uświadamiają mi tylko moją ignorancję. Zanotowałam: „niebieska świnka na stole”, „osiemnastowieczne urny?” i „mameluckie noże”. Poza tym „talia kart należąca do ojca Davida”, „grali w wieloosobowego tryktraka” i „szylkretowa inkrustacja oprawiona mosiądzem”. Co mam z tym wszystkim począć? Od czego zacząć? Przejrzałam już pobieżnie książki Niny: pełno w nich mądrych, ale niezrozumiałych porad o georgiańskich meblach i wiktoriańskich srebrach, mnóstwo słów, które oczarowują i mącą w głowie – węgły ze złocistego wapienia z Ham Hill, tkane wzorzyste tapety, piękne stare patery. Wszystko to brzmi tak egzotycznie, niejasno i niesamowicie luksusowo. Wychowałam się w małym, ciasnym mieszkaniu komunalnym. Najdroższą rzeczą,

jaką posiadaliśmy, był ogromny telewizor, pewnie kradziony. Teraz będę wydawać tysiące na „srebrne miseczki do obmywania palców z epoki Stuartów” i „napełniać je wodą różaną”. Najwyraźniej. Moje marzenia – pełne zachwytu, ale też i niepokoju – prowadzą mnie do narożnika salonu i małego stolika z wypolerowanego drewna. Tajska gosposia, Cassie, postawiła tu srebrny wazon pełen lilii i róż. Więc może od tego zacznę. Tak po prostu. Krok po kroku. Odkładam komórkę i poprawiam wazon, starannie przesuwając go na środek stolika. Wciąż jednak nie wygląda tak, jak trzeba. Może powinien stać trochę bardziej po lewej? Dobry fotograf nigdy nie umieszcza modela pośrodku. Przez dziesięć minut usiłuję znaleźć idealne miejsce dla wazonu. Wyobrażam sobie Ninę Kerthen, jak stoi za mną i uprzejmie, choć nie bez konsternacji, kręci głową. Opuszcza mnie wiara w siebie. Jestem pewna, że Nina Kerthen potrafiłaby to zrobić, jak należy. Idealnie. Nina o blond włosach opadających na skośne, bystre, niebieskie oczy, które mrużyła, gdy próbowała się skupić. Poddaję się, wzdycham i spuszczam wzrok. Lakierowane cisowe drewno odbija w swej ciemnej głębi moją twarz. Przez cały blat biegnie pęknięcie, które rozszczepia moje odbicie na dwoje. Stosownie do sytuacji. Jestem ponoć atrakcyjna, ale nigdy tak naprawdę nie czuję się piękna: nie z moimi rudymi włosami, piegami i jasną celtycką cerą, która od słońca nigdy nie nabiera złocistego odcienia. Czuję się natomiast pełna wad, złamana. Pęknięta. I gdy bardzo uważnie się sobie przypatruję, nie dostrzegam żadnego piękna, tylko pogłębiające się zmarszczki przy oczach, zbyt liczne w moim wieku, bo przecież mam dopiero trzydzieści lat. Z zamyślenia wyrywa mnie cudowny podmuch wiatru. Wpada przez otwarte okno, niosąc woń kwiatów z ogrodów Carnhallow, przegania głupie myśli i przypomina mi o mojej nagrodzie. Nie. Nie jestem złamana i dość już tego wątpienia we własne siły. Jestem Rachel Daly i radziłam już sobie z większymi wyzwaniami niż dobranie właściwej tapety czy dowiedzenie się, czym jest tazza. Siedemdziesiąt osiem sypialni może poczekać, podobnie jak Zachodnie Skrzydło. Muszę zaczerpnąć świeżego powietrza. Wsuwam do kieszeni komórkę, podchodzę do Wschodnich Drzwi, otwieram je i czuję na twarzy błogie promienie słońca. Przede mną, ku południu, rozciąga się trawnik. Przepiękne ogrody. Ponoć ogrody w Carnhallow były jedyną rzeczą, o jaką dbał ojciec Davida, Richard Kerthen, choć przegrał resztę rodowego majątku i w końcu zmarł na atak serca. Słyszałam, że Nina niewiele tam zmieniała. Dlatego tutaj mogę cieszyć się czystszym uczuciem posiadania: z całego serca podziwiać świeżo skoszoną trawę w cieniu kornwalijskich wiązów, natłok kolorów lata na rabatach. I mogę od pierwszego wejrzenia pokochać piękne, rozległe lasy rosnące na straży wokół

Carnhallow, jakby dom był szkatułką klejnotów ukrytą w splątanych kolczastych zaroślach. – Dzień dobry. Odwracam się, trochę wystraszona. To Juliet Kerthen, matka Davida. Samotnie zajmuje niewielkie mieszkanie w poza tym nieodnowionym i popadającym w ruinę Zachodnim Skrzydle. Juliet cierpi na pierwsze objawy alzheimera, ale – jak wyraził to David – „z godnością to wypiera”. – Przepiękny dzień – mówi. – Cudowny, prawda? Spotkałam Juliet kilka razy. Bardzo ją lubię – jest barwną postacią. Nie wiem, czy ona mnie lubi. Dotąd byłam zbyt nieśmiała, by posunąć się dalej, by naprawdę się z nią zaprzyjaźnić i zapukać do jej drzwi z ciastem jeżynowo-jabłkowym w koszyku. Bo choć Juliet Kerthen jest stara i wydaje się taka krucha, to jednak mnie onieśmiela. Błękitnooka, o wydatnych kościach policzkowych, prawdziwa córka lorda Carlyona. Kolejny prastary kornwalijski ród. Juliet sprawia, że w każdym calu czuję się dziewczyną z klasy robotniczej z Plumstead. Moje ciasto pewnie byłoby dla niej zbyt ordynarne. Mimo to jest nienagannie życzliwa. Wina leży po mojej stronie. Juliet osłania oczy przed słońcem. – David zawsze powtarza, że życie jest jak wspaniały angielski letni dzień. Piękne właśnie dlatego, że tak niezwykłe i ulotne. – Tak, to brzmi jak coś, co mógłby powiedzieć David. – I jak tam, zadomowiłaś się już, moja droga? – O tak, naprawdę dobrze mi idzie! – Doprawdy? – Przygląda mi się badawczo, mrużąc oczy, ale po przyjacielsku. Ja również mierzę ją wzrokiem. Jest ubrana jak starsza pani, ale bardzo schludnie. Sukienka, która musi mieć ze trzydzieści lat, kaszmirowy rozpinany sweter w kolorze rdzawej czerwieni, do tego praktyczne, drogie buty, pewnie uszyte dla niej na miarę czterdzieści lat temu w Truro i teraz – jak przypuszczam – wyczyszczone do połysku przez Cassie, która codziennie do niej zagląda, żeby sprawdzić, czy staruszka żyje. – I to wszystko nie wydaje ci się zbyt przytłaczające? – O Boże, nie… to znaczy, może trochę… ale… Juliet spogląda na mnie z życzliwym uśmiechem. – Nie wolno ci się tym przejmować. Pamiętam, jak Richard po raz pierwszy przywiózł mnie do Carnhallow. To była prawdziwa męka. Ten ostatni odcinek drogi. Koszmarne małe dróżki przez wrzosowiska za St Ives. Richard był chyba dumny z tego, że posiadłość położona jest na uboczu. Taki dodatek do legendy. Napijesz się herbaty? Mam doskonałą pu-erh. Znudziło mi się pić ją w samotności.

Mam też dżin. Nie mogę się zdecydować. – O tak. Z przyjemnością napiję się herbaty. Dziękuję. Obchodzę z nią Zachodnie Skrzydło, kierując się do północnej części posiadłości. Srebrzysty blask słońca migocze niespokojnie na dalekim morzu. Moim oczom ukazują się kopalnie na szczycie klifu. Paplam coś o domu, próbuję zapewnić Juliet – i być może również samą siebie – że jestem naprawdę optymistycznie nastawiona. – Zachwyca mnie, jakie jest ukryte przed światem. Mam na myśli Carnhallow. Schowane w tej prześlicznej dolince, osłoniętej, pełnej słońca. Zaledwie kilka mil od wrzosowisk, od całej tej posępności. Starsza pani odwraca się i kiwa głową. – To prawda. Choć druga strona domu jest zupełnie inna. I to całkiem dobrze się składa. Richard zawsze powtarzał, że to dowód na prawdziwość legendy. Marszczę brwi. – Jak to? – Bo druga część Carnhallow wychodzi na północ, na kopalnie i klify. Kręcę głową, zdezorientowana. – David nie opowiadał ci legendy? – pyta Juliet. – Nie. Nie przypominam sobie. To znaczy… eee… opowiadał mi mnóstwo historii. O jarzębinach. O podłym Jago Kerthenie… – Przecież nie mogę powiedzieć: „Na pierwszej randce tak strasznie upiliśmy się szampanem, a potem mieliśmy taki oszałamiający seks, że może zapomniałam połowę rzeczy, jakie mi opowiadał”. Co tak właściwie jest całkiem możliwe. Juliet odwraca się w stronę ciemnych zarysów kopalni. – No cóż, legenda brzmi tak: mówi się, że Kerthenowie musieli posiadać jakiś diabelski dar, szósty zmysł, albo byli kimś w rodzaju jasnowidzów, bo wciąż natrafiali na żyły cyny i miedzi, podczas gdy inni spekulanci bankrutowali. Po kornwalijsku istnieje nawet nazwa dla ludzi obdarzonych taką zdolnością: tus-tanyow. Oznacza to „ludzie ognia”, „ludzie światła”. – Uśmiecha się niefrasobliwie. – Pewnie nieraz usłyszysz, jak miejscowi opowiadają tę historię w Tinner’s. To uroczy pub w Zennor. Musisz tam zajrzeć, ale nie jedz zapatrzonych w niebo sardynek1. W każdym razie Richard strasznie się rozwodził nad tą legendą. Bo Kerthenowie zbudowali swoją posiadłość właśnie tutaj, na gruzach starego klasztoru, z widokiem na Morvellan, choć dopiero wiele wieków później odkryto tutaj cynę. A więc jeśli wierzyć w takie rzeczy, to by potwierdzało prawdziwość legendy. Zupełnie jakby Kerthenowie wiedzieli, że natrafią tutaj na cynę. Ale teraz chodźmy już, napijmy się herbaty i dżinu, może będą do siebie pasować. Energicznie obchodzi północno-zachodni narożnik Carnhallow. Idę za nią, spragniona jej przyjaźni i czegoś, co pozwoli mi zająć myśli czymś innym. Bo jej

historia z jakiegoś powodu, którego nie potrafię wyjaśnić, napawa mnie niepokojem. W końcu to przecież tylko głupia historyjka o rodzie, który zbił wielką fortunę, wysyłając tych wszystkich chłopców do prastarych kopalń. Kopalń, których tunele biegną głęboko pod dnem morza.

162 dni przed Bożym Narodzeniem

Rano David mnie rysuje. Siedzimy w letnim słońcu na trawniku od południowej strony rezydencji, a na pachnącej trawie obok nas stoi dzbanek ze świeżo wyciśniętym sokiem z cytryn i brzoskwiń. Na głowie mam przekrzywiony słomkowy kapelusz. Carnhallow – mój piękny wspaniały dom – lśni skąpane w słońcu. Z całą pewnością nigdy nie czułam się taka wytworna i elegancka. I chyba nigdy nie byłam szczęśliwsza. – Nie ruszaj się – mówi do mnie. – Wytrzymaj jeszcze chwilę, kochanie. Rysuję twój śliczny zadarty nosek. A nosy są trudne. Najważniejsze jest cieniowanie. Spogląda na mnie ze skupioną miną, potem znów koncentruje się na kartce papieru, szybko porusza ołówkiem, cieniuje i szrafuje. Jest świetnym artystą i uświadamiam sobie, że prawdopodobnie jest o wiele lepszy ode mnie. Obdarzony naturalnym talentem. Trochę umiem rysować. Ale nie tak dobrze, a już na pewno nie tak szybko. Odkrycie artystycznych zdolności Davida było dla mnie tego lata jedną z niespodziewanych przyjemności. Od początku wiedziałam, że interesuje się sztuką; bądź co bądź poznałam go na wernisażu w pewnej galerii w Shoreditch. A kiedy byliśmy w Wenecji, mógł mi pokazać swoje ulubione dzieła sztuki: nie tylko tak oczywiste obrazy Tycjana czy Canaletta, ale też rzeźby Brâncușiego w kolekcji Peggy Guggenheim, barokowe sklepienie w kościele San Pantalon czy Madonnę z Torcello z dziewiątego wieku o czujnych oczach pełnych udręczonej, acz ponadczasowej miłości. Nieskończonej matczynej miłości. To było tak piękne i smutne, że miałam łzy w oczach. Dopóki nie wprowadziłam się do Carnhallow, nie zdawałam sobie sprawy, że sam jest takim świetnym artystą. Widziałam kilka młodzieńczych prac Davida na ścianie w salonie i w jego gabinecie: trochę abstrakcyjne obrazy skał na półwyspie Penwith, wrzosowisk i plaż. Są tak dobre, że z początku myślałam, że to cenne dzieła namalowane przez zawodowych artystów i kupione przez Ninę w jakimś domu aukcyjnym w Penzance. Że to element jej skrupulatnych prac restauratorskich, wyraz jej oddania dla tego domu. – No i już – mówi David. – Nos gotowy. Teraz usta. Usta są łatwe. Dwie sekundy. – Odchyla się do tyłu i spogląda na rysunek. – Ha! Świetnie wyszło. Zadowolony z siebie, popija sok. Czuję ciepło słońca na nagich, opalonych ramionach. W Lesie Dam śpiewają ptaki. Nie byłabym zdziwiona, gdyby ich głosy

rozbrzmiewały w doskonałej harmonii. To jest to. Idealny moment szczęścia. Ten mężczyzna, ta miłość, słońce, przepiękny dom w przepięknym ogrodzie w przepięknym zakątku Anglii. Czuję potrzebę, by powiedzieć coś miłego, odwdzięczyć się światu. – Jesteś naprawdę dobry, wiesz? – Co mówiłaś, kochanie? Znów szkicuje, pogrążony w męskiej koncentracji. Lubię wyraz skupienia na jego twarzy. Marszczy brwi, ale bez złości. Po prostu mężczyzna przy pracy. – W rysowaniu. Wiem, że już ci to mówiłam, ale masz prawdziwy talent. – Eee tam – mówi jak nastolatek, ale uśmiecha się jak dojrzały mężczyzna. Jego dłoń porusza się szybko nad kartką. – Może i tak. – Nigdy nie chciałeś tak zarabiać na życie? – Nie. Tak. Nie. – Jak to? – Po Cambridge przez jakiś czas się nad tym zastanawiałem. W sumie to chciałem spróbować swoich sił. Ale nie miałem wyboru. Musiałem pracować, żeby zarobić mnóstwo nudnych pieniędzy. – Bo twój tata roztrwonił całą fortunę? – Sprzedał nawet rodowe srebra, Rachel. Żeby spłacić te idiotyczne długi hazardowe. Sprzedał je jak jakiś ćpun, który próbuje opchnąć ukradziony telewizor. Musiałem odkupić srebra Kerthenów. I sporo przy tym dopłacić. – David wzdycha, upija kolejny łyk soku. Przechylona w jego dłoni szklanka mieni się w słońcu. Mój mąż delektuje się świeżością i smakiem i spogląda gdzieś za mnie, na skąpane w słońcu lasy. – Chociaż i tak kończyły nam się pieniądze. Nie tylko z winy mojego ojca… Utrzymanie Carnhallow było absurdalnie drogie, ale rodzina się starała. Choć jeszcze przed tysiąc osiemset siedemdziesiątym większość kopalń przynosiła straty. – Dlaczego? David unosi ołówek, stuka nim o swoje ostre białe zęby. Zastanawia się nad rysunkiem i odpowiada mi rozkojarzony. – Musisz koniecznie pozować mi do aktu. Żenująco dobrze wychodzą mi sutki. Mam do tego talent. – David! – Śmieję się. – Naprawdę chcę się dowiedzieć! Zrozumieć to wszystko. Dlaczego przynosiły straty? Znów mnie szkicuje. – Bo górnictwo w Kornwalii to ciężka sprawa. Pod Kornwalią znajduje się więcej cyny i miedzi, niż udało się wydobyć przez całe cztery tysiące lat kornwalijskiego górnictwa, a jednak wydobywanie ich jest w praktyce niemożliwe. I z całą pewnością nieopłacalne. – Z powodu klifów i morza?

– Właśnie. Widziałaś Morvellan. W osiemnastym i dziewiętnastym wieku to była najbardziej rentowna z naszych kopalń, ale jest taka niebezpieczna i trudno dostępna. – Mów dalej. – Nie bez powodu Morvellan ma taką dziwną architekturę, dwa budynki. Większość szybów kopalnianych w Kornwalii miało charakter otwarty, z wyjątkiem pomp, które chroniono murami, być może dlatego, że maszynerię uważano za ważniejszą od ludzi. Ale na klifach powyżej Zawn Hanna Kerthenowie mieli problem. Z powodu bliskości morza i sztormów musieliśmy osłonić szczyt szybu budynkiem, tym tuż przy maszynowni. – Spogląda na mnie, ale też gdzieś poza mnie, jakby wpatrywał się w kopalnię. – W ten sposób przypadkowo powstała ta przejmująca symetria. – Powoli obraca ołówek w palcach. – Porównaj to choćby z kopalniami odkrywkowymi w Australii albo w Malezji. Tam cyna jest przy samej powierzchni. Mogą ją po prostu wykopywać z ziemi plastikową łopatką. To dlatego górnictwo w Kornwalii przestało istnieć. Mimo czterech tysięcy lat historii znikło w ciągu kilku pokoleń. Spochmurniał. Wyczuwam jego ponure myśli biegnące ku Ninie, która utopiła się w Morvellan. To pewnie moja wina, bo pozwoliłam, by rozmowa potoczyła się w tym kierunku. W dół doliny. Ku budynkom kopalni na klifach. Muszę to naprawić. – Naprawdę chcesz, żebym pozowała ci do aktu? Na jego twarz powraca uśmiech. – O, tak! I to bardzo. – Śmieje się, wyrywa z bloku skończony rysunek i, przekrzywiając głowę, ocenia swoje dzieło. – Hmm… Całkiem nieźle. Ale nos mi nie wyszedł. Naprawdę lepiej wychodzą mi sutki. No dobra. – Spogląda na zegarek. – Obiecałem, że zawiozę Jamiego do szkoły. – W weekend? – Mecz, pamiętasz? Jest strasznie podekscytowany. Mogłabyś go później odebrać? Mam się spotkać z Alexem w Falmouth. – Oczywiście. Z przyjemnością. – Widzimy się na kolacji. Jesteś wspaniałą modelką. Całuje mnie delikatnie, a potem oddala się, obchodzi dom, kierując się do samochodu, i woła Jamiego. Jakbyśmy już byli rodziną. Bezpieczni i szczęśliwi. To uczucie ogrzewa mnie jak ciepło lata. Zostaję na słońcu, z przymkniętymi powiekami, moje myśli są senne. Ogarnia mnie cudowne rozleniwienie. Mam co robić, ale w tej chwili to nic ważnego. Szmer głosów w głębi domu i na podjeździe. Drzwi samochodu się zatrzaskują. Szum silnika cichnie w gęstym lesie, gdy samochód oddala się doliną w stronę wrzosowisk. W jego miejsce pojawia się śpiew ptaków. Wtedy sobie uświadamiam, że nawet nie spojrzałam na rysunek Davida.

Czuję zaciekawienie, ale i lekką nieufność – nie lubię być rysowana ani fotografowana. Robię to tylko po to, by sprawić mu przyjemność. Sięgam po kartkę i biorę ją do ręki. Jak można się było spodziewać, rysunek jest świetny. W ciągu piętnastu minut szkicowania uchwycił mnie całą, od nigdy nieznikającego smutku w moich oczach aż po szczery, choć niepewny uśmiech. Widzi mnie taką, jaka jestem. Ale na tym rysunku jestem też piękna: do twarzy mi w cieniu kapelusza. I widać też moją miłość do niego, ukazuje ją moje nieśmiałe, błogie spojrzenie. David widzi tę miłość, i to mnie cieszy. Jest tylko jedna wada. Nos. Mój nos jest ponoć śliczny, lekko zadarty w ten uroczy sposób, retroussé. Ale David wcale nie narysował mojego nosa. Ten jest o wiele ostrzejszy, wyrazistszy, i na swój sposób piękniejszy. Należy do innej osoby, kogoś, kogo rysował tysiące razy, póki nie weszło mu to w nawyk. I wiem, kim jest ta osoba. Widziałam ją na zdjęciach i na rysunkach. To Nina.

Popołudnie Rysunek leży na trawie; musiał wysunąć mi się z ręki. Budzę się i z zaskoczeniem stwierdzam, że musiałam przysnąć. Odpłynęłam w cieple słońca. Rozglądam się i widzę, że nic się nie zmieniło. Tylko cienie trochę się wydłużyły. Dzień wciąż jest piękny, słońce wciąż świeci. W Carnhallow sypiam dużo i dobrze. Zupełnie jakbym nadrabiała zaległości po dwudziestu pięciu latach wstawania na budzik. Czasem czuję się tak zrelaksowana, że budzi się drzemiące we mnie poczucie winy, z lekką nutą samotności. Nie mam tu jeszcze żadnych prawdziwych przyjaciół, więc w ostatnich tygodniach, gdy byłam sama i nie siedziałam w domu, jeździłam i wędrowałam po dzikich okolicach półwyspu Penwith. Uwielbiam fotografować milczące kominy kopalń, przesiąknięte solą wioski rybackie i ciemne, głębokie zatoczki, gdzie zawsze – z wyjątkiem najspokojniejszych dni – fale psychopatycznie uderzają o klify. Jak dotąd jednak moim ulubionym miejscem jest Zawn Hanna, zatoczka na końcu należącej do nas doliny. Wznosi się nad nią kopalnia Morvellan, ale ignoruję jej ciemne kształty i spoglądam w morze. Czasami, gdy letni deszcz zatrzymywał mnie w domu, próbowałam stworzyć sobie w głowie mapę Carnhallow. W końcu policzyłam wszystkie te siedemdziesiąt osiem sypialni i okazało się, że w rzeczywistości jest ich… osiemnaście. To znaczy, w zależności od tego, do jakiej kategorii zaliczyć smutne maleńkie klitki na ostatnim piętrze, gdzie zapewne mieszkała służba. Choć właściwie mają w sobie coś z klasztornych cel, które – jak przypuszczam – musiały się kiedyś znajdować w tym miejscu, w tej bujnie porośniętej dolince. W niektóre dni, gdy stoję sama wśród kurzu na najwyższym piętrze, a wiatr od morza kołysze jarzębinami, wydaje mi się, że słyszę niesione z bryzą słowa mnichów: Ave Maria, gratia plena: Dominus tecum… Przy innych okazjach przesiaduję w Żółtym Salonie, który oprócz kuchni i ogrodów jest moim ulubionym miejscem w Carnhallow. Zajrzałam już do większości książek, od tomiszczy Niny poświęconych srebrom stołowym i porcelanie miśnieńskiej aż po liczne monografie Davida, głównie o współczesnych artystach: Klee, Baconie, Jacksonie Pollocku. David szczególnie sobie upodobał ekspresjonizm abstrakcyjny. W ubiegły weekend widziałam, jak siedział tu i przez godzinę wpatrywał się w czarne i czerwone plamy obrazu Marka Rothko, a potem zamknął książkę, spojrzał na mnie i powiedział: – Tak naprawdę wszyscy jesteśmy astronautami, międzygwiezdnymi wędrowcami, którzy pogrążają się tak głęboko w czerń, że nie potrafią znaleźć

drogi powrotnej. Potem wstał i podał mi dżin z Plymouth w georgiańskiej szklaneczce. Jednak moim największym osobistym odkryciem nie była wcale porcelana ani obrazy, ale mały album z pozaginanymi rogami stron, wciśnięty między dwa opasłe tomiska o van Dycku i Michale Aniele. Gdy po raz pierwszy otworzyłam ten podniszczony albumik, moim oczom ukazały się zadziwiające czarno-białe fotografie kopalń Kerthenów i pracujących tam górników. Te zdjęcia muszą pochodzić z dziewiętnastego wieku. Prawie codziennie je oglądam. Zdumiewa mnie to, że ci górnicy pracowali właściwie bez światła: towarzyszyło im jedynie słabe migotanie maleńkich świeczek przyczepionych do filcowych kapeluszy. A to znaczy, że ta chwila, kiedy eksplodowało oślepiające światło magnezji, musiała być jedynym momentem w ich życiu, gdy dokładnie zobaczyli, gdzie pracują, gdzie spędzają każdą nieprzespaną godzinę na kuciu, kopaniu, wierceniu. Jedna cenna chwila jasności. A potem powrót w dożywotni mrok. Myśl o tych górnikach, którzy kiedyś spędzali życie na harówce w skałach pode mną, popycha mnie do działania. Do roboty, Rachel Daly! Rysunek jest złożony i leży na rozgrzanej od słońca tacy. Wnoszę tacę z pachnącymi cytryną szklankami w chłód domu, do przestronnej kuchni. Otwieram notatnik w telefonie. Są już tylko dwa ważne miejsca, którym powinnam się przyjrzeć – zostawiłam je na koniec, bo to one najbardziej mnie niepokoją. To największe wyzwania w Carnhallow. Pierwszym są piwnice. David pokazał mi ten przyprawiający o zawrót głowy labirynt w dniu naszego przyjazdu i od tamtej pory tam nie zaglądałam. Te podziemia są przygnębiającym miejscem: sieć zakurzonych posępnych korytarzy, gdzie na spiralnych sprężynach wiszą zardzewiałe dzwonki, by już nigdy więcej nie wydać żadnego dźwięku. Do piwnicy prowadzi wiele schodów. Wybieram najbliższe, te przy kuchni. Włączam ledwie działające oświetlenie, schodzę po drewnianych skrzypiących stopniach i się rozglądam. Na pokrytych łuszczącą się farbą drzwiach wiszą stare tabliczki: „Czyszczenie odzieży”, „Pokój kredensowy”, „Pokój lokaja”. Dalej napisy nikną w cieniach i szarości. Na końcu obskurnego korytarza moim oczom ukazuje się wysokie łukowate wejście do piwniczki z winami. David i Cassie często tam schodzą: to jedyna używana część rozległych podziemi Carnhallow. W piwniczce są zamurowane lancetowe okna, co wskazuje, że tysiąc lat temu stał w tym miejscu klasztor. Pewnego dnia posiedzę w tej piwniczce, zdmuchnę kurz ze starych francuskich etykietek i będę uczyć się o winach, tak jak powoli uczę się całej reszty, ale dziś chcę się tylko ogólnie zorientować.

Skręcam w korytarz naprzeciwko i natrafiam na kolejne tabliczki: „Piekarnia”, „Pomieszczenie sanitarne”, „Nabiał”. Szokują mnie sterty gratów, w niektórych miejscach blokujące korytarze. Zabytkowa maszyna do szycia. Pół starego motocykla, który porozkładano na części i zostawiono tutaj. Popękane ceramiczne rury, które mogą mieć ze dwieście lat. Gnijąca wiktoriańska szafa. Jakiś abażur, chyba z łabędzich piór. Ogromne koło powozu. Zupełnie jakby Kerthenowie – w miarę jak powoli wymierali, rozpraszali się po świecie albo popadali w ruinę – nie mogli znieść rozstania z żadną z tych rzeczy, bo to stanowiłoby bolesny symbol ich upadku. A więc wszystko ukryli tu na dole. Złożone do grobu. Zatrzymuję się, z komórką w ręce. Powietrze jest nieruchome i zimne. W kącie z jakiegoś powodu majaczą dwie wielkie, stare lodówki. Nagle wyobrażam sobie, że jestem uwięziona w jednej z nich. Dobijam się do drzwi zamknięta w tym małym, śmierdzącym wnętrzu, w piwnicznym korytarzu, do którego nigdy nikt nie zajrzy. Że przez wiele dni umieram w tej ciasnej trumnie. Przeszywa mnie dreszcz. Ruszam dalej, skręcam w lewo i widzę jeszcze starsze drzwi. Kamienie ościeży wyglądają na średniowieczne, a na zawieszonej na gwoździu drewnianej tabliczce widnieje trupia czaszka. Trupia czaszka? Po co? Co oznacza? Ten znak nie daje mi spokoju. Trupia czaszka. Tłumię niepokój i napieram na drzwi. Zawiasy są sztywne od rdzy: muszę przyłożyć do drzwi bark i mocno pchnąć. W końcu otwierają się z trzaskiem. Jakbym coś popsuła. Czuję się tak, jakby dom spoglądał na mnie z dezaprobatą. W pomieszczeniu jest bardzo ciemno. Nigdzie nie mogę znaleźć włącznika, światło pada jedynie z korytarza za mną. Moje oczy powoli przyzwyczajają się do półmroku. Pośrodku małego pomieszczenia stoi zniszczony drewniany stół. Może ma kilkaset lat, a może po prostu go nie oszczędzano. Na półkach stoją szare od kurzu butelki. Na niektórych znajdują się etykietki na metalowych łańcuszkach, jak naszyjniki dla malutkich niewolnic. Podchodzę bliżej i widzę nazwy zapisane odręcznie piórem za pomocą prastarego atramentu. „Wrotycz”. „Piołun”. „Żywokost”. „Dziewanna”. Trupia czaszka. Tak, wydaje mi się, że już rozumiem. To destylarnia. Tutaj robiono leki ziołowe, nalewki. Odwracam się, by wyjść, i widzę coś, czego się zupełnie nie spodziewałam. W kącie, częściowo zasłonięte skrzynką ze starym szkłem, stoją trzy czy cztery spore kartony. Ktoś energicznie nabazgrał na nich imię. „Nina”. A więc to są jej rzeczy? Zmarłej kobiety, zmarłej matki, zmarłej żony. Ubrania, może książki. Nie był w stanie ich wyrzucić.

Czuję się, jakbym robiła coś naprawdę niestosownego, jakbym wtargnęła na cudzy teren. Nie zrobiłam nic złego, jestem nową żoną, strażniczką Carnhallow i David chce, żebym zaglądała we wszystkie kąty, by odnowić ten zakurzony labirynt. Ale teraz, gdy niemal włamałam się do tego pomieszczenia i natknęłam się na te ponure kartony, czuję rumieniec na twarzy. Usiłuję nie biec, wycofuję się i z wyraźną ulgą wchodzę po schodach. Oddycham głęboko. Potem zerkam na zegarek i przypominam sobie, że wkrótce mam odebrać Jamiego, a to znaczy, że wciąż zostało mi dość czasu na ostatnie zadanie. Jest jeszcze jedno miejsce w rezydencji, które chcę obejrzeć: zupełnie nietknięte Zachodnie Skrzydło. I samo jego serce – Stara Sala. David wspominał mi, że jest imponująca. Moja noga tam jednak jeszcze nie postała. Widziałam jedynie zniszczoną fasadę. Wchodzę w korytarz za wielkimi schodami, kieruję się ze wschodniej części posiadłości do zachodniej, przenoszę się z teraźniejszości w przeszłość. To musi być tutaj. Wielkie, niemalowane i bardzo ciężkie drewniane drzwi. Zamiast klamki poskręcany żeliwny pierścień. Z wysiłkiem go przekręcam, a wówczas drzwi płynnie się otwierają. Po raz pierwszy wkraczam do Starej Sali. Gotyckie okna z witrażami, wysokie i łukowate. Ewidentnie pozostałość po klasztorze. W kamiennym pomieszczeniu jest zimno; jest też zupełnie puste, nieumeblowane. David mówił mi, że wieki temu w Starej Sali płacili górnikom. Widzę ich w tej chwili. Prostych ludzi ze stoickim spokojem czekających w kolejce, wywoływanych po nazwiskach. Nadzorcy spoglądają na nich z założonymi rękoma. Ta sala robi wrażenie, ale jest też przytłaczająca. Drżę jak dziecko. Wydaje mi się, że ta atmosfera musi wynikać z rozmiarów pomieszczenia. Tutaj, w zimnym i pustym sercu domu, uświadamiam sobie, jak gigantyczne jest Carnhallow. Tak ogromne, że można w nim zatonąć. To tutaj naprawdę pojmuję, że jestem w domu, który mógłby pomieścić pięćdziesiąt osób. Trzy tuziny służby i wielką rodzinę. Dziś mieszkają tu tylko cztery osoby. I jedna z nich, David, będzie spędzać większość czasu w Londynie… Trzecia. Pora odebrać mojego przybranego synka. Wychodzę z domu, wskakuję do mojego morrisa mini, odpalam silnik, następnie powoli pokonuję wąski podjazd i wjeżdżam w zalane słonecznym światłem lasy. Droga jest trudna, ale prześliczna. Inspirująca. Być może pewnego dnia będą się tu bawić moje dzieci. Będą dorastać w przepychu Carnhallow – w tym przestronnym pięknie, w otoczeniu drzew i plaż. Na wiosnę będą widzieć dzwoneczki, a w październiku zbierać grzyby. I będziemy mieli psy. Szczęśliwe, szalone psy, pędzące za omszałymi patykami po polanach Lasu Dam. W końcu docieram do głównej drogi i kieruję się na zachód. Po lewej stronie

mam zielone, skaliste wrzosowiska, po prawej szaleje ocean. Ta kręta podrzędna droga przebiega przez większość dawnych górniczych osad z West Penwith. Botallack, Geevor, Pendeen. Morvah. Za Morvah droga się rozwidla. Skręcam w lewo i przez jałowe, wyżej położone wrzosowiska jadę do prywatnej szkoły podstawowej w Sennen, do której uczęszcza Jamie. Dwa skręty w lewo, kolejna mila przez wrzosowisko i krajobraz subtelnie się zmienia. Tutaj, na południowym wybrzeżu, ocean jest spokojniejszy, pokryty cętkami światła. Kiedy parkuję samochód niedaleko szkolnej bramy i otwieram drzwi, wyczuwam, że powietrze jest tu zauważalnie łagodniejsze. Jamie Kerthen już na mnie czeka. Rusza w moją stronę. Choć jest sobota, ma na sobie szkolny mundurek. Sennen to szkoła z etykietą, wymagająca od uczniów, by na jej terenie zawsze nosili mundurki. Podoba mi się to. Dla moich dzieci również tego pragnę. Etykiety i dyscypliny. Kolejnych rzeczy, których sama nie miałam. Wysiadam z samochodu i uśmiecham się do przybranego syna. Muszę oprzeć się pokusie, by do niego nie podbiec i mocno go nie przytulić. Za wcześnie na to. Ale moja opiekuńczość jest szczera. Pragnę już zawsze go chronić. Jamie uśmiecha się lekko w odpowiedzi, lecz nagle zatrzymuje się jak wryty, jakby zapuścił korzenie w chodniku, i przygląda mi się – dziwnie, długo, w skupieniu. Jakby nie potrafił pojąć, kim jestem albo skąd się tutaj wzięłam. A przecież mieszkamy razem od kilku tygodni. Nie chcę pozwolić, by to mnie wytrąciło z równowagi. Chłopiec dziwnie się zachowuje, ale wiem, że wciąż opłakuje matkę. Na domiar złego właśnie wychodzi inna matka z synkiem i mija nas na chodniku. Nie wiem, kim jest ta kobieta. W Kornwalii nie znam nikogo. Ale nic nie poradzę na tę izolację, jeśli ludzie uznają mnie za dziwaczkę, jeśli pomyślą, że tutaj nie pasuję. Uśmiecham się więc do niej szeroko i mówię zbyt głośno: – Cześć, jestem Rachel! Przybrana matka Jamiego! Kobieta spogląda na mnie, potem na mojego przybranego syna. Jamie wciąż stoi bez ruchu i wbija we mnie wzrok. – Eee… no tak… Cześć. – Kobieta lekko się rumieni. Ma ładną okrągłą twarz, akcent z wyższych sfer, dźwięczny głos. Wydaje się zakłopotana zachowaniem tej dziwnej, krzykliwej kobiety i jej nieufnego pasierba. I w sumie ma rację. – Na pewno się jeszcze spotkamy – mówi. – Ale… teraz naprawdę muszę już iść. Odchodzi pośpiesznie ze swoim synkiem, odwraca się w moją stronę i ze zdziwieniem marszczy brwi. Pewnie współczuje temu wystraszonemu chłopcu z macochą idiotką. Z przylepionym do twarzy uśmiechem odwracam się do przybranego syna.

– Cześć, Jamie! Wszystko w porządku? Jak tam mecz? Długo jeszcze będzie tak stał jak wryty i milczał? Nie zniosę tego. Ta dziwna sytuacja ciągnie się jeszcze przez kilka bolesnych sekund. W końcu Jamie się odzywa. – Dwa do zera. Wygraliśmy. – Świetnie, fantastycznie! – Rollo strzelił karnego, a potem główką. – To wspaniale! Opowiesz mi więcej w drodze do domu. Wsiądziesz? Kiwa głową. – Dobra. Rzuca torbę na tylne siedzenie, wsiada, zapina pas, a potem, gdy uruchamiam silnik, wyciąga z torby książkę i zaczyna czytać. Znów mnie ignoruje. Zmieniam bieg, skręcam ciasno za róg, próbuję się skupić na wąskich dróżkach, ale jego zachowanie nie daje mi spokoju. Teraz, gdy się nad tym zastanawiam, dochodzę do wniosku, że nie po raz pierwszy w ciągu ostatnich kilku tygodni Jamie zachował się dziwnie, jakby był wobec mnie podejrzliwy. Tym razem jednak rzuca się to w oczy najbardziej. Skąd ta zmiana? Kiedy poznałam go w Londynie, był rozmowny i roześmiany. Pierwszego dnia świetnie się ze sobą dogadywaliśmy. To właśnie tamtego dnia naprawdę się zakochałam w jego ojcu. To, jak ze sobą rozmawiali, ich miłość i zrozumienie, żarty i wzajemny szacunek, wspólny ból, którego próbowali nie okazywać – wszystko to mnie wzruszyło i wywarło na mnie wielkie wrażenie. Kompletne przeciwieństwo mnie i mojego ojca. I znowu zapragnęłam ojcowskiej miłości dla mojego dziecka. Chciałam, żeby ojciec moich dzieci był dokładnie taki jak David. Żeby to on nim był. Łączył nas już seks, pożądanie i przyjaźń – David zdążył mnie oczarować – ale to Jamie sprawił, że te uczucia skrystalizowały się w miłość do jego ojca. Uświadamiam sobie jednak, że odkąd zamieszkałam w Carnhallow, Jamie coraz bardziej zamyka się w sobie. Stał się pełen rezerwy, a może czujny. Jakby mnie oceniał. Jakby wyczuwał, że coś jest ze mną nie tak. W tej chwili mój przybrany syn w milczeniu przygląda mi się w lusterku. Ma wielkie bladofiołkowe oczy, jest naprawdę pięknym chłopcem, obdarzonym wyjątkową urodą. Czy to mnie czyni płytką? Że uroda Jamiego Kerthena sprawia, iż łatwiej mi go kochać? Jeśli tak, to niewiele mogę na to poradzić. Piękne dziecko to potężna sprawa, niełatwo mu się oprzeć, i wiem również, że pod tą chłopięcą urodą skrywa się prawdziwa rozpacz, co tylko sprawia, że czuję miłość ze zdwojoną siłą. Nigdy mu nie zastąpię straconej matki, ale na pewno potrafię złagodzić jego samotność. Kosmyk czarnych włosów opada na jego białe czoło. Gdyby był moim synem, odgarnęłabym go. W końcu się do mnie odzywa.

– Kiedy tata znowu wyjeżdża? – W poniedziałek rano, jak zwykle – odpowiadam pośpiesznie. – Pojutrze. Ale nie będzie go tylko kilka dni. Pod koniec tygodnia przylatuje do Newquay. To niedługo, naprawdę niedługo. – Ach, w porządku. Dziękuję, Rachel. – Wzdycha ciężko. – Chciałbym, żeby tata przyjechał na dłużej do domu. Żeby ciągle nie wyjeżdżał. – Wiem, Jamie. Ja też. Pragnę powiedzieć coś bardziej konstruktywnego, ale nasze nowe życie jest, jakie jest: David wyjeżdża do Londynu w każdy poniedziałek rano i wraca w piątek wieczorem. Lata samolotem z lotniska w Newquay. Pędzi do domu swoim srebrnym mercedesem po A30, pokonuje ostatnie mile krętymi dróżkami przez wrzosowiska. To bardzo męczący harmonogram, lecz te długie dojazdy co tydzień to jedyny sposób, by David mógł utrzymać swoją lukratywną pracę w Londynie i równocześnie mieszkać z rodziną w Carnhallow, na co jest całkowicie zdecydowany. Bo Kerthenowie mieszkają w Carnhallow od tysiąca lat. Jamie się nie odzywa. Dojazd krętymi drogami zajmuje nam dwadzieścia pięć minut. W końcu jesteśmy w słonecznym Carnhallow i mój przybrany syn apatycznie wysiada z mini, wlokąc za sobą torbę. Znów czuję, że powinnam coś powiedzieć. Dalej próbować. W końcu pojawi się między nami więź. A więc paplam, szukając kluczy: – Może opowiesz mi coś jeszcze o meczu? Moją drużyną była Millwall, tam się wychowałam, nigdy nie byli za dobrzy… – Nagle się waham. Jamie marszczy brwi. – O co chodzi, Jamie? – O nic – odpowiada chłopiec. – To nic takiego. Przekręcam klucz i popycham ogromne drzwi. Ale Jamie znów wpatruje się we mnie z tym samym oszołomieniem, jakby z niedowierzaniem. Jakbym była upiorną postacią z książki z obrazkami, która w jakiś niewytłumaczalny sposób ożyła. – W sumie to muszę ci coś powiedzieć. – Co takiego, Jamie? – Dziś w nocy miałem naprawdę dziwny sen. Kiwam głową, znów próbuję się uśmiechnąć. – Ach tak? – Tak. O tobie. Byłaś… Urywa. Ale nie mogę do tego dopuścić. Sny są ważne, zwłaszcza te z dzieciństwa. To podświadome lęki, które wypływają na powierzchnię. Pamiętam własne. O ucieczce, desperackiej ucieczce przed niebezpieczeństwem. – Jamie, o czym był ten sen? Zakłopotany, przestępuje z nogi na nogę. Jak ktoś, kogo przyłapano na

kłamstwie. Ale oczywiście to nie jest żadne kłamstwo. – Był okropny. Ten sen. Byłaś tam i… i… – waha się, potem kręci głową, wbija wzrok w płytki podłogi. – I miałaś krew na rękach. Krew. I był tam zając. Zając, taki zwierzak, i krew, cała byłaś we krwi. Cała. Wszędzie krew. Trzęsłaś się i krztusiłaś. Podnosi głowę i na mnie patrzy. Jego twarz jest napięta, pełna emocji. Ale to nie łzy. Bardziej wygląda to jak złość albo nawet nienawiść. Nie wiem, co powiedzieć. A on nie daje mi nawet szansy. Bez słowa znika w głębi domu. Zostaję na progu Carnhallow. Kompletnie zbita z tropu. W oddali słyszę brutalne morze uderzające o skały pod Morvellan, powoli burzące klify i kopalnie. Jak okrucieństwo, które nigdy się nie kończy.

149 dni przed Bożym Narodzeniem

Pora lunchu – Verdejo, proszę pana? David Kerthen kiwa kelnerowi. Czemu nie miałby się napić? Był piątek, pora lunchu, a on wracał już do domu, choć raz wcześnie skończył pracę, zamiast o dziesiątej wieczorem. A więc mógł się dzisiaj napić. Zanim samolot wyląduje w Newquay, zdąży wytrzeźwieć. I tak szanse na to, by policja zatrzymała go na A30, były bardzo nikłe. Kornwalijska policja potrafiła być wyjątkowo nieudolna. A może alkohol pozwoli mu zapomnieć. Wczoraj trzecią noc z rzędu śniło mu się Carnhallow. Tym razem widział Ninę, jak sama, naga, wędrowała po pokojach. Często to robiła: chodziła nago po domu. Dla obojga było to erotyczne: kontrast jej bladej skóry z monastycznym kamieniem albo z azerskimi dywanami. Popijając verdejo, David przypomina sobie tę noc, gdy wrócili po miesiącu miodowym. Zrzuciła ubranie i tańczyli: ona naga, on w garniturze, sącząc piekielnie zimnego szampana. Zwinęli dywany w Nowej Sali, żeby było im łatwiej tańczyć, objął ramieniem jej szczupłą talię, spletli palce. A potem wyśliznęła się z jego objęć i uciekła, podniecająca i kryjąca się w cieniu, znikła w półmrokach korytarzy, zamazana plama młodzieńczej nagości. Te wspomnienia go dobiły. Ich wczesne szczęście było aż nazbyt wielkie. Seks był fascynujący, impulsywny. Wciąż miewał z tego powodu złe sny, pełne tragicznego pożądania albo dziecinnej tęsknoty, po których zawsze przychodził żal. Zerknął na zegarek: pierwsza trzydzieści. Oliver się spóźniał. Tylko on siedział przy ich stoliku, choć mroczna japońska restauracja dla plutokratów była pełna gości. David rozpiął marynarkę i rozejrzał się, chłonąc atmosferę Mayfair, wczuwając się w Londyn. Zamożność współczesnego Londynu była zmysłowa: miasto przetykane sukcesem. Można było poczuć zapach tego przesytu, i nie zawsze było to miłe. Ale uderzało do głowy i było koniecznością. Ponieważ David sam korzystał na komercyjnym triumfie Londynu. Jako wzięty członek palestry zawsze miał miejsce przy swoim stoliku w Nobu, ekskluzywną kancelarię w zaciszu georgiańskiego Marylebone i, co najważniejsze, pensję w wysokości pół miliona funtów, dzięki której mógł odrestaurować Carnhallow. Ale bez wątpienia musiał na to ciężko zapracować. Godziny pracy były potworne. Jak długo uda mu się to ciągnąć? Przez dziesięć lat? Piętnaście? W tej chwili musiał się jeszcze napić. Wciąż sam, upił łyk verdejo.

David nie znosił samotnych lunchów. Przypominały mu dni po wypadku Niny. Ponure samotne posiłki w Starej Jadalni. Matka udała się na dobrowolne wygnanie w swoim mieszkanku i nie chciała z nim rozmawiać. Skrzywił się na wspomnienie zapału, z jakim po pogrzebie wrócił do pracy. Zostawił matkę i gosposię, by w ciągu tygodnia opiekowały się Jamiem. Po prostu uciekł, ot co. Nie był w stanie stawić czoła tym wszystkim emocjom, które splatały się w symfonię wyrzutów sumienia. I Londyn był dla niego ucieczką. David opróżnił kieliszek i dał znak kelnerowi, by go napełnił. W tej chwili dostrzegł podchodzącego do stolika Olivera. – Przepraszam – odezwał się Oliver. – Przeciągnęło mi się spotkanie. Przynajmniej spóźniamy się w wielkim stylu, co? – Tak, tydzień temu stracili gwiazdkę Michelina. Oliver się uśmiechnął i wysunął krzesło. – Hmm, no cóż, wygląda na to, że nie miało to wpływu na interesy. – Napij się wina, wyglądasz, jakbyś tego potrzebował. – O tak, masz rację. Uch! Dlaczego wstąpiłem do służby cywilnej? Wydawało mi się, że będę służył krajowi, ale wygląda na to, że służę bandzie półgłówków. Politycy… Zjemy dorszyka czarnego? Kelner słuchał uważnie, jego palce zawisły nad tabletem. David znał menu na pamięć. – Makaron inaniwa z homarem, tataki z tuńczyka błękitnopłetwego. I to coś z kapustą i miso. Kelner skinął głową. – Naprawdę za długo się przyjaźnimy – stwierdził Oliver. – Dokładnie wiesz, czego chcę. Jak jakaś cholerna żona. – Uroczyście uniósł kieliszek. David chętnie przyłączył się do toastu za ich przyjaźń. Oliver był jedynym przyjacielem, jaki wciąż mu pozostał z Westminster School, i bardzo sobie cenił tę ich wieloletnią znajomość. Od tak dawna dobrze się znali, że wykształcili coś w rodzaju własnego języka. Jak jeden z tych nieznanych języków, którym posługują się tylko dwie osoby w Nowej Gwinei. Gdyby jeden z nich umarł, zginąłby cały język, a wraz z nim wszystkie jego tajemnice, metafory i wspomnienia. Trzeci z ich trójki już nie żył. Edmund. Również prawnik. Gej. Tworzyli w szkole trzyosobową paczkę. Trójkę spiskowców. A teraz siedzieli tu, dwadzieścia trzy lata później, i opowiadali sobie stare szkolne dowcipy. I rozmawiali o Rachel. – Po prostu chodzi o to… – Oliver oparł się wygodniej, a jego okrągła twarz lekko się zarumieniła z wysiłku, jakim było jedzenie lunchu za trzysta funtów. – Cóż, nie spodziewałem się, że to się potoczy tak szybko i tak daleko zajdzie. – Ale to ty nas ze sobą poznałeś.

– Tak, wiem, że was sobie przedstawiłem. I wiedziałem, że ona ci się spodoba. – A skąd to mogłeś wiedzieć? – Jest bystra. Drobna. Bardzo pociągająca. – Oliver otarł usta serwetką. – Myślę, że Bóg stworzył ją dla ciebie. – To skąd to zaskoczenie? Oliver wzruszył ramionami. – Zakładałem, że zrobisz to, co zwykle. – To znaczy? – Prześpisz się z nią, potem się nią trochę znudzisz i znajdziesz sobie kolejną. David westchnął. – Jezu! Robisz ze mnie potwora. Naprawdę jestem taki straszny? – Nie jesteś zły, masz tylko irytujące powodzenie u kobiet. Po prostu ci zazdroszczę. – Daj spokój. Słucham tylko zaleceń lekarza. Ponoć liczne partnerki zmniejszają ryzyko raka prostaty. Oliver zaśmiał się i wsunął do ust ostatni kąsek poussin yasai zuke. Pokręcił głową. – No ale Rachel Daly okazała się inna. Inna niż wszystkie kobiety, z którymi spałeś. Rachel Daly. I po miesiącu się z nią ożeniłeś. David opadł na oparcie krzesła i zamieszał verdejo w kieliszku. – Dokładnie po ośmiu tygodniach. Ale przyznaję, że dość szybko. – Delikatnie mówiąc. – Naprawdę się w niej zakochałem, Oliver. Czy to aż takie nieprawdopodobne? I tak dobrze się dogadywała z Jamiem. Wydawało mi się to całkowicie słuszne. – David wpatrywał się w twarz przyjaciela, szukając ukrytych podtekstów. – Sugerujesz, że to się stało zbyt szybko… po Ninie? – Nie. – Oliver z przejęciem pokręcił głową, może trochę niezręcznie. – Nie, nie, nie. Oczywiście, że nie. Bardziej chodzi mi o to, że Rachel… no cóż… tak bardzo się różni od twoich innych partnerek. – Chcesz powiedzieć, że ma robotnicze pochodzenie? – Nie. Chcę powiedzieć, że jest z marginesu. Wiesz, skąd pochodzi? – Z pełnego melin Plumstead. Z faweli Tooting Bec. I co z tego? – Właściwie to nic. Chodziło mi bardziej o to, że to taki przeskok. Że tak bardzo się różni od Niny. To znaczy, wygląda podobnie, ta elfia twarz, ta chłopięcość, która tak ci się podoba, ale pod każdym innym względem… – O to właśnie chodzi. – David pochylił się nad stolikiem. – To jeden z powodów, dla których tak szybko zakochałem się w Rachel. Jest inna. – Mówił teraz nieco za głośno, widać było, że wypił trochę wina. Ale nie dbał o to.

– Wszystkie te grzeczne dziewczyny z Notting Hill, z Paryża, z Manhattanu… Rachel tak bardzo się od nich różni. Ma za sobą przejścia, jakich nie potrafię sobie nawet wyobrazić. W różnych sprawach wyraża opinie, jakich od nikogo innego nie usłyszę, ma pomysły, których nigdy bym się nie spodziewał, a poza tym jest twarda, wiele przeszła, a jednak wyszła z tego cało, no i jest inteligentna i dowcipna. – Przerwał na chwilę. – I, tak, zgadza się, jest seksowna. Przy stoliku zapadła cisza. David pragnął powiedzieć: „Jest prawie tak seksowna jak Nina. Jest jedyną kobietą, jaką spotkałem, która być może pewnego dnia będzie się mogła równać z Niną”. Nie zrobił tego jednak. Ponieważ nie chciał myśleć o Ninie. Zamiast tego zamówił dwa tokaje. Oliver uśmiechnął się do niego życzliwie. – Wydaje mi się, że ty i Rachel macie też wiele wspólnego. – Chodzi ci o to, że oboje mieliśmy ojców sukinsynów i że oboje jesteśmy absurdalnie impulsywni? – Nie, myślałem o tym, że… oboje jesteście trochę popierdoleni. – Ach! – David wybuchnął śmiechem. – Tak. Pewnie masz rację. Ale uszkodzone dziewczyny są lepsze w łóżku. – Słodkie. – Choć to samo z pewnością dotyczy mężczyzn. Może to dlatego miałem powodzenie u kobiet. Mam swoje problemy. – David spojrzał na młodą rodzinę w głębi restauracji. Na roześmiane, szczęśliwe dziecko z rodzicami. – Boże, jak ja tęsknię za Jamiem – wyrwało mu się odruchowo. Oliver uśmiechnął się ze współczuciem. David przywołał kelnera i poprosił o rachunek. Kieliszki z winem błyszczały dyskretnie w półmroku restauracji. Oliver odchylił się na oparcie krzesła. – Tęsknota za dzieciakami jest gorsza, prawda? Gorsza niż tęsknota za kochanką czy partnerką. Zaskoczyłeś mnie. David pokręcił głową. – Możesz mi wierzyć. Jest gorsza. A najgorsze ze wszystkiego jest to, że nic nie możesz na to poradzić. Nawet jeśli miło spędzasz czas z dziećmi, to żałujesz, że kiedyś nie robiłeś tego częściej. Kiedy masz dziecko, to jak rewolucja przemysłowa, tyle że w uczuciach. Nagle jesteś zdolny do masowej produkcji zmartwień i poczucia winy. – Cóż, przynajmniej dziś wieczorem się z nim spotkasz. David się rozpromienił. – O, tak! Jest weekend. Dzięki Bogu. Po lunchu wyszli w jasne, łagodne światło popołudnia, Londyn w swym najlepszym wydaniu – platany przy Piccadilly, jakby chciały uwięzić w listowiu promienie słońca. Uścisnęli sobie dłonie, poklepali się po plecach i Oliver ruszył w stronę St James, a David w przeciwną; lekko podpity, złapał taksówkę, pojechał

do swojej kancelarii w Marylebone, wziął aktówkę ze sprawami, które zamierzał przejrzeć w weekend, a potem wrócił do tej samej taksówki i udał się na Heathrow. Jednak w korkach Hammersmith przyjemny wpływ alkoholu zaczął słabnąć, powróciły ponure myśli, nużący, lecz nieunikniony niepokój. Jamie. Jego ukochany syn. Nie chodziło tylko o to, że za nim tęsknił. Chłopiec znów zaczął się dziwnie zachowywać. Nie było tak źle jak w tych pierwszych strasznych miesiącach po pogrzebie Niny, ale zdecydowanie coś było nie tak. I to go naprawdę przerażało. David liczył na to, że sprowadzenie Rachel do Carnhallow rozpocznie nowy rozdział w ich życiu i pozwoli oddzielić to wszystko grubą kreską, że dzięki temu będą mogli z większą ufnością spoglądać w przyszłość. Ale tak się nie stało. Jeśli już, to Jamie przechodził regres. Ostatni z jego listów do matki – który David znalazł tydzień wcześniej w pokoju syna – wydawał się szczególnie niepokojący. Tłumiąc panikę, David poluzował krawat, jakby fizycznie zaczął się dusić na tylnym siedzeniu taksówki. Gdyby tylko mógł z kimś o tym porozmawiać, przynajmniej by mu ulżyło. Nie mógł jednak powiedzieć o tym nikomu, ani swojej nowej żonie, ani najstarszym z przyjaciół, ani nawet – co pokazał ten lunch – Oliverowi. Edmund jako jedyny wiedział o wszystkim. Ale teraz Edmunda już nie było i David został sam. Jako jedyny znał prawdę. Być może z wyjątkiem samego Jamiego. To zaś było dla Davida źródłem nieustannej udręki. Ile wiedział jego syn? Co mu powiedziała? Co chłopiec widział i słyszał? David wyjrzał na niekończącą się kolumnę samochodów. Teraz całkowicie się zatrzymała. Jak zastygła w żyłach krew.

136 dni przed Bożym Narodzeniem

Sierpniowe słońce jasno świeci, odległe morze ma barwę kutej cyny. W ostatni dzień urlopu wybieramy się z Davidem na spacer. Według niego ta niedzielna wędrówka zabierze nas z dala od miejsc odwiedzanych przez turystów, w najwyższe miejsce na wrzosowiskach Penwith. David ma na sobie dżinsy, sweter i buty trekkingowe. Odwraca się i łapie mnie za rękę, żeby pomóc mi się wspiąć na granitowy przełaz. Idziemy dalej. Opowiada mi historię Carnhallow, Penwith, Zachodniej Kornwalii. – Nanjulian to znaczy Leszczynowa Dolina. Zawn Hanna to Szepcząca Zatoka, ale to już wiesz. Carn Lesys to Skała Światła… – Cudownie! Skała Światła. – Maen Dower to Kamień nad Wodą, a Porthnanven to Brama Wysokiej Doliny. – A Carnhallow oznacza Skały na Wrzosowisku. Zgadza się? David się uśmiecha. Białe zęby, wakacyjna opalenizna, ciemny, kilkudniowy zarost. Kiedy przez kilka dni się nie goli, zdecydowanie przypomina pirata. Brakuje mu tylko złotego kolczyka w uchu i kordelasa. – Rachel Kerthen. Byłaś w bibliotece! – Nic na to nie poradzę. Uwielbiam czytać! A ty chyba chcesz, żebym się tego wszystkiego nauczyła? – Oczywiście. Oczywiście, że tak. Ale lubię ci też opowiadać wszystkie takie historie. Czuję wtedy, że jest ze mnie jakiś pożytek, kiedy przyjeżdżam do domu. A jeśli wszystkiego dowiesz się sama… – szczęśliwy, wzrusza ramionami – …o czym będę ci opowiadał? – Och, jestem pewna, że tematów nigdy ci nie zabraknie. – David się śmieje, a ja dodaję: – Sprawdziłam też Morvellan. To znaczy Kłębiące się Morze, prawda? Kiwa głową w odpowiedzi. – Albo Nikczemne Morze. – Ale mor to na pewno morze, prawda? Ten sam rdzeń co w Morvah. – Tak. Mor-vah. Morski Grób. To z powodu wszystkich tych ludzi, którzy zginęli w katastrofach morskich. Ledwie słyszę jego odpowiedź: muszę niemal biec, by za nim nadążyć, gdy tak szybko maszeruje wśród wrzosów i kolcolistów. David zapomina, że jest o wiele wyższy ode mnie i że w związku z tym porusza się dużo szybciej. To, co dla niego jest ostrą wędrówką, w moim przypadku bardziej przypomina jogging. Zatrzymuje się, żebym mogła go dogonić; potem idziemy dalej, głęboko

oddychając. Na wrzosowisku unosi się zapach kokosów z rozgrzanego od słońca kolcolistu. Ten zapach kojarzy mi się z batonikami bounty, kokosowo-czekoladowymi słodyczami, które rzadko dostawałam w dzieciństwie. – Właściwie to na dźwięk tej nazwy zawsze przechodzą mnie ciarki – mówię. – Morvah. – Tak. I krajobraz też nie pomaga. Wszystkie te posępne skały i szalejące fale w dole. Jest takie słynne zdanie z przewodnika turystycznego, opisujące ten fragment trasy: „Przy Morvah krajobraz wznosi się do crescendo zła”. Bardzo trafne. Poczekaj, kolejny przełaz. Daj mi rękę. Wspólnie przeskakujemy nad rozgrzanym słońcem kamiennym przełazem i idziemy dalej pokrytą zaschniętym błotem ścieżką. W ciągu dwutygodniowego urlopu Davida prawie nie padało. Przez cały czas pogoda była niemal idealna. A David był równie idealny – kochający, uroczy, wspaniałomyślny. Zabierał mnie do miejscowych pubów, postawił mi wino w Lamorna Wink i kanapki ze świeżymi krabami nad brzegiem Restronguet. Przedstawiał mnie w St Mawes i Falmouth swoim bogatym przyjaciołom, którzy mają jachty, pokazał mi jaskinie w Kynance Cove, gdzie kochaliśmy się, jakbyśmy byli nastolatkami; piasek we włosach, łaskoczące muszelki, a potem jego opalone umięśnione ramiona, gdy mnie obracał na brzuch. Było cudownie. I dlatego nie wspominałam o moich wątliwościach. Nie powiedziałam Davidowi o dziwnym zachowaniu Jamiego, o tym, jak się we mnie wpatrywał, jak milczał, o dziwnym śnie, w którym miałam krew na rękach i w którym był zając. Nie chciałam psuć naszego szczęścia jakimiś niejasnymi złymi przeczuciami. Doszłam do wniosku, że ten sen musiał wynikać z traumy Jamiego, z tego, iż opłakuje matkę. Milczał, bo jest zagubionym dzieckiem, które przyzwyczaja się do nowej przybranej matki. To bolesny proces. Chciałabym dzielić z nim ten ból, jakoś go złagodzić. Poza tym przez ostatnie dwa tygodnie wszyscy troje byliśmy szczęśliwi. Nieprzerwana obecność Davida najwyraźniej uspokoiła Jamiego. Mam z tych dni wspaniałe wspomnienia: jak David, Jamie i ja spacerowaliśmy nadmorskimi ścieżkami w Minack; jak oglądaliśmy morskie ptaki bawiące się na falach; jak leżeliśmy na rozgrzanej słońcem trawie na szczycie klifów, jedząc kanapki, i jak w drodze do domu podziwialiśmy amarantowe zawciągi. Ale dziś jesteśmy tylko we dwoje, ja i David. Przyjaciel Jamiego, Rollo, ma urodziny. Cassie ma później odebrać Jamiego. Mogę spędzić te cenne chwile z moim mężem, zanim znów wyjedzie do pracy. Zanim skończy się to doskonałe lato. Wciąż rozmawiamy o kornwalijskim. Pragnę dowiedzieć się więcej. – Próbowałeś kiedyś nauczyć się kornwalijskiego? – Boże, gdzie tam – odpowiada David, maszerując kamienistą ścieżką. – Po

co? To przecież wymarły język. Jeśli przetrwa kornwalijska kultura, to nie dzięki próbom ożywienia języka, lecz dzięki ludziom. Zawsze chodzi o ludzi. – Wskazuje na surowy krajobraz, na zwietrzałe głazy, skarlałe drzewa. – Wiesz, że to górnicy wydeptali te ścieżki? Musieli godzinami iść przez wrzosowiska, przez lasy. – David odwraca głowę, jego słowa porywa chłodna bryza. – Wyobraź sobie takie życie: potykając się w ciemności, idziesz po klifach do szybów kopalni. Potem przez godzinę schodzisz setki sążni w dół, czołgasz się przez milę pod dnem morza i przez cały dzień wydobywasz cynę ze skały. – Kręci głową, jakby wątpił w to, co sam mówi. – I podczas sztormów przez cały czas słyszeli przetaczające się nad nimi fale oceanu, czasem morze wdzierało się do tuneli… – Dziko spogląda w niebo. – A wtedy próbowali uciekać, ale zwykle morze ich porywało… Wsysało ich. Setki mężczyzn na przestrzeni setek lat. A moja rodzina, Kerthenowie, przez cały ten czas mieszkała w Carnhallow. I jadła kapłony. Spoglądam na niego. Nie wiem, co powiedzieć. David ciągnie: – Powiedzieć ci coś jeszcze? – Mhm. Tak? – Według mojej matki w spokojne letnie wieczory, kiedy cichł łoskot fal, a rodzina siedziała w Żółtym Salonie, popijając bordeaux, słychać było kilofy górników pracujących pół mili pod nimi. Wydobywających cynę, żeby oni mogli pić swoje wino. Przesuwająca się chmura rzuca cień na jego twarz. Pragnę go uleczyć, tak jak chcę uleczyć jego syna. I mogę spróbować. Podchodzę bliżej, głaszczę go po twarzy i delikatnie całuję. Spogląda na mnie i wzrusza ramionami, jakby chciał powiedzieć: „Co mogę na to poradzić?”. Odpowiedź brzmi oczywiście: nic. Ze splecionymi dłońmi maszerujemy pod górę i zbliżamy się do najwyżej położonego punktu na wrzosowiskach. Znajdują się tu ruiny kolejnej kopalni, o szlachetnych łukach jak w normańskim kościele. Łapiąc oddech po wspinaczce, opieram rękę na pięknym murze maszynowni. Widok zapiera dech w piersi. Widzę stąd znaczną część Zachodniej Kornwalii: soczystą, ciemną zieleń lasów wokół Penzance, krętą szarą drogę do Marazion, rozmarzone tajemnice półwyspu Lizard. I oczywiście bezkresny metaliczny blask morza wokół St Michael’s Mount. Trwa przypływ. – Kopalnia Ding Dong! – mówi David, klepiąc mieniącą się granitową ścianę. – Ponoć najstarsza w Kornwalii. Mówi się, że ta kopalnia była już czynna w czasach Rzymian, a wcześniej Fenicjan. Może w czasach elfów. Usiądziemy sobie w jakimś miejscu osłoniętym od wiatru? Zabrałem truskawki. – Och, dziękuję, panie D’Urberville. David śmieje się cicho. Siadamy na kocu, który wyciąga z plecaka. Maszynownia osłania nas od bryzy na wrzosowisku. Czuję na twarzy ciepło słońca. Doliną w dole wędruje kilku turystów w jaskrawoniebieskich wiatrówkach.

Poza tym jesteśmy sami. David podaje mi truskawkę z plastikowego pojemniczka. Wtulam się w męża. To cudowna chwila. Sam na sam, razem, w słońcu. Nagle mówi: – Nie martw się o Jamiego. Mój puls przyśpiesza. Jeśli kiedykolwiek istniał jakiś właściwy moment, by o tym wspomnieć, by wypowiedzieć to na głos, to właśnie teraz. Ale nie chcę zranić Davida ani go zaniepokoić. Nie jestem pewna, czy mam mu do przekazania coś ważnego, więc niczego nie mówię wprost. – Jamie wciąż opłakuje matkę, prawda? To dlatego czasem wydaje się taki pełen rezerwy. – Oczywiście. – David wzdycha. Opiekuńczo obejmuje mnie ramieniem. – Nie minęły jeszcze nawet dwa lata… I to było nie tylko straszne, ale też namieszało mu w głowie. Czasem potrafi być rozkojarzony, jakby nieobecny, ale mu się poprawia. W ciągu tych dwóch tygodni było z nim całkiem nieźle. Proszę, nie martw się o to. On cię pokocha i zaakceptuje. – Nie martwię się. David unosi mój podbródek, jakby chciał pocałować mnie w usta, ale całuje mnie w czoło. – Na pewno, Rachel? – Jasne, że na pewno. Jest prześlicznym chłopcem. Jak anioł. Zakochałam się w nim od pierwszej chwili. – Uśmiecham się i całuję męża w usta. – Tak naprawdę zaczęłam się w tobie zakochiwać, dopiero gdy poznałam jego. – Czyli nie wtedy, gdy zobaczyłaś zdjęcia Carnhallow? – Och! Sam siebie posłuchaj! Zabawny jesteś. Idiota. Zapada przyjemne milczenie. David zjada truskawkę i odrzuca szypułkę w trawę. – Kiedy byłem mały, przychodziłem tu z kuzynem w czasie wakacji. Gdy mój ojciec był w Londynie. – Przerywa, a po chwili dodaje: – To chyba były najszczęśliwsze chwile mojego dzieciństwa. Ściskam jego dłoń, słucham. – Lato, które wydawało się nie mieć końca. Właśnie to pamiętam, niekończące się letnie dni. Chodziliśmy do Penberth, kąpaliśmy się, szukaliśmy wyrzuconego na brzeg drewna, starych masztów, koszy na kraby, czegokolwiek. – Przytula mnie mocniej. – Przy Penberth morze ma wyjątkowy kolor. Wygląda jak przezroczysty szmaragd. To chyba przez ten bladożółty piasek, który widać przez błękit czystej wody. I te cudowne zachody słońca. Zabarwiały złotem wzgórza i skały, wypełniały doliny fioletową poświatą. A ja spoglądałem na nasze cienie, mój i kuzyna, cienie, które się coraz bardziej wydłużały, jakby w nieskończoność, aż w końcu ginęły w cieple, w mgiełce, w zmierzchu letniego wieczoru. I wtedy wiedzieliśmy, że pora wracać do Carnhallow na kolację. Na wędliny i gorące

babeczki z masłem. Albo siadaliśmy w kuchni i jedliśmy truskawki ze śmietaną. Przez otwarte okna widzieliśmy gwiazdy. A ja byłem bezgranicznie szczęśliwy, bo wiedziałem, że ojciec jest daleko w Londynie. Jestem zaskoczona i wzruszona. David jest prawnikiem, potrafi być bardzo elokwentny, ale rzadko mówi w taki sposób. – I przez resztę czasu naprawdę byłeś taki samotny? – Nie podczas wakacji. Ale przez resztę czasu tak. Dopóki się nie zahartowałem. – Jak to? Dlaczego? – Wysłali mnie do szkoły z internatem. Miałem osiem lat, Rachel! A przecież nie było powodu, żeby mnie odsyłać, mama nie pracowała. Po prostu on tak zadecydował. Miał jednego syna, jedyne dziecko, i mnie odesłał. – Dlaczego? – To jest właśnie w tym najgorsze. Nie mam pieprzonego pojęcia. Bo zazdrościł mi więzi, jaka łączyła mnie z matką? Bo znudziło go, że plączę mu się pod nogami? Mama chciała, żebym został, w Kornwalii jest mnóstwo dobrych szkół. Może zrobił to, żeby ją zranić. Z czystego sadyzmu. A teraz już nie żyje. I nigdy się nie dowiem. – Waha się, ale tylko przez chwilę. – Czasem myślę, że najlepszą rzeczą, jaką może zrobić rodzic, jest dożyć chwili, kiedy dzieci dorosną, bo wtedy są na tyle dojrzałe, by zapytać: „Jak, kurwa, mogłeś to aż tak zawalić?”. Kolejna truskawka. Kolejna szypułka rzucona w trawę. Na zachodzie słońce schyla głowę, zmieniając dywany chmur w złoto i fiolet. Niektóre z tych chmur wyglądają złowieszczo, mają kształt kowadła: być może nadciąga letnia burza. W Zachodniej Kornwalii burze nadciągają tak szybko, lekka idylla w ciągu kilku minut potrafi zamienić się w intensywną nawałnicę. – W pogodne dni widać stąd wyspy Scilly – mówi David. – Muszę cię tam kiedyś zabrać. Są piękne, jest tam cudowne światło. Jak Wyspy Szczęśliwe. Pogańskie zaświaty. – Bardzo bym chciała. Zjada połowę ostatniej truskawki, potem odwraca się i podaje mi drugą, unosząc ją do moich ust. Przyjmuję ją. Zjadam truskawkę i czuję jej przesadną słodycz. – Może pewnego dnia mogłabyś mi opowiedzieć o swoim dzieciństwie – odzywa się David. Próbuję się nie wzdrygnąć, słysząc te słowa. – Trochę mi już opowiadałaś, wiem – ciągnie. – Mówiłaś mi o ojcu, o tym, jak traktował twoją matkę, ale poza tym niewiele więcej. – Przygląda mi się uważnie i być może dostrzega niepokój na mojej twarzy. – Przepraszam. Rozmawialiśmy o mojej przeszłości i tak jakoś zacząłem myśleć o twojej. Jeśli nie chcesz, kochanie, nie musisz mi o niczym opowiadać.

Spoglądam na niego, również uważnie, bez mrugnięcia okiem. I czuję przemożne pragnienie, by ulec, by wszystko mu wyznać. Jestem jednak zablokowana, jak zawsze. Nie mogę o tym mówić, nie wolno mi. Gdybym o wszystkim mu opowiedziała, mógłby mnie odtrącić. Prawda? David głaszcze mnie po policzku. – Przepraszam, kochanie. Nie powinienem był pytać. – Nie. – Wstaję, otrzepując się z trawy. – Nie przepraszaj. Jesteś moim mężem, to naturalne, że chcesz wiedzieć. I pewnego dnia ci opowiem. Chcę, żeby to była prawda. Tak bardzo tego pragnę. Chcę opowiedzieć mu o wszystkim, od tego brudnego, nędznego sposobu, w jaki dostałam się na uniwersytet, aż po rozpad mojej rodziny. O wszystkim mu opowiem. Pewnego dnia. Ale raczej nie dziś. Nie tu i nie teraz. Czy David dostrzega mój smutek? Najwyraźniej nie. Energicznie wstaje i spogląda na zachód. Na ciemne chmury, które szybko zmieniają błękit w czerń. – Chodź, lepiej się pośpieszmy, zanim się rozpada. Obiecałem Alexowi, że wyskoczę z nim na szybkiego drinka w Guarnard’s Head, to ostatnia okazja, zanim wrócę do pracy. Jeśli chcesz, możesz mnie podwieźć.

Popołudnie Robię to, o co mnie prosi. Wsiadamy do samochodu i jadę przez wzmagający się wiatr i deszcz do Gurnard’s Head, pubu na szczycie klifu. Tam David wyskakuje z samochodu i przekrzykuje wycie wiatru: – Nie martw się, wrócę taksówką. Osłaniając głowę plecakiem, wbiega do pubu. Na spotkanie z Alexem Lockwoodem. To chyba jakiś bankier. Kolejny z tych bogatych przyjaciół Davida, tych wysokich facetów, którzy uśmiechają się do mnie uprzejmie w żeglarskich barach, jakbym była jakimś uroczym, ale przelotnym kuriozum, a potem się odwracają i rozmawiają z Davidem. W drodze powrotnej przyśpieszam. Mam nadzieję, że dotrę do domu, zanim zacznie się błyskać. Bo to zdecydowanie jedna z tych wielkich burz, które późnym latem nadciągają znad Atlantyku. Do Carnhallow mam jeszcze wiele mil, gdy zaczyna lać tak bardzo, że wycieraczki nie nadążają. Prawdziwe oberwanie chmury. Muszę zwolnić do pięciu, czterech, trzech mil na godzinę. Nawet krowa by mnie wyprzedziła. Wreszcie docieram do bramy posiadłości Kerthenów i wjeżdżam na długą, zdradliwą dróżkę wiodącą wśród dębów i jarzębin przez dolinę Carnhallow. Nawet za dnia nie lubię tego krętego odcinka, a teraz jest naprawdę ciemno: burzowe chmury sprawiają, że dzień zmienia się w noc. Mam włączone światła, lecz samochód wpada w poślizg, przyśpiesza na mokrym, popękanym betonie, prawie tracę nad nim kontrolę. Co to? Coś mi wbiega pod koła. Przez zalaną deszczem przednią szybę widzę tylko zamazaną szarą smugę, wyczuwam ruch – a potem gwałtownie skręcam kierownicą i słyszę okropny, głuchy dźwięk. Gwałtownie zatrzymuję samochód. Otwieram drzwi, czuję słony wiatr na twarzy. Podbiegam, nie zważając na deszcz, by zobaczyć, co potrąciłam. Na trawie, w świetle reflektorów, leży królik. Zmiażdżone ciało drga, po bokach ma wielkie, otwarte rany, widać mięśnie i mnóstwo krwi. Jest jej tak wiele… Najgorsza jest głowa. Czaszka w połowie zmiażdżona, ale jedno oko lśni w oczodole, wpatruje się we mnie z wyrzutem, gdy biorę na ręce umierające zwierzę. Z oka wypływa mlecznobiała łza, królik wzdryga się konwulsyjnie, a gdy przysiadam na trawie, umiera w moich ramionach. Przepełniona poczuciem winy, delikatnie odkładam ciało na ziemię. Zwisa

bezwładnie, bez życia. Potem patrzę na moje ręce. Są całe we krwi. Jeszcze raz spoglądam na zwierzątko. Długo, z narastającym przerażeniem, wpatruję się w jego kształtne, aksamitne uszy. To nie jest królik. To zając.

110 dni przed Bożym Narodzeniem

Pora lunchu Okłamuję męża. – Mówiłam ci, jadę na zakupy. Muszę nam kupić coś do jedzenia. Wnętrze samochodu wypełnia jego bezcielesny, pełen sceptycyzmu głos. Dzwoni do mnie z Londynu. – Wybierasz się na zakupy do St Just? Do St Just w Penwith? – Czemu nie? David się śmieje. – Wiesz, co mówią, kochanie? Mewy w St Just latają do góry brzuchami, bo nie ma tam nic wartego osrania. Śmieję się. Ale to nie zmienia faktu, że kłamię. Nie mówię mu, dlaczego wybrałam się na zakupy. Jeszcze nie teraz. Dopóki się nie upewnię. – Jaką tam macie pogodę? Wyglądam przez przednią szybę, gdy samochód toczy się nadmorską drogą. Pokraczna wieża kościoła w St Just, szara sylwetka na szarym horyzoncie. – Chyba zanosi się na deszcz. I jest dość chłodno. David wzdycha. – Tak, lato w sumie się już kończy. Ale było nam dobrze, prawda? – zawiesza głos i jest w tym coś szczerego, pełnego nadziei. – Teraz wszystko jest już dobrze, Jamiemu się poprawia, ty też się lepiej czujesz. – Tak – potwierdzam. Znowu kłamię. Ale to kłamstwo jest pewnie istotniejsze. Z całą pewnością nie czuję się lepiej: wciąż myślę o tamtym zającu, którego zabiłam. Nikomu o tym nie wspominałam. Zaraz po wypadku wyczyściłam samochód, szybko pozbyłam się zajęczego ciała, otarłam ręce z krwi, a potem starałam się wymazać z pamięci całe to wydarzenie. W pierwszym odruchu chciałam zadzwonić do Davida, powiedzieć mu, co się stało. Ale po chwili zastanowienia doszłam do wniosku, że bez względu na to, jak banalnie by to zabrzmiało, lepiej o tym nie wspominać. Gdybym tylko poruszyła ten temat, choćby lekko i przelotnie – och, twój syn powiedział to i to, a potem to się naprawdę stało, jakie to zabawne – David mógłby uznać, że naprawdę wierzę, że jego syn potrafi przewidywać przyszłość, że jest jasnowidzem jak Kerthenowie z tamtej legendy. Mogłoby to zabrzmieć, jakbym była szalona. A nie wolno mi do tego dopuścić. Bo przecież nie jestem szalona. Nie wierzę w to, żeby Jamie miał jakiekolwiek moce. Ten wypadek był osobliwym zbiegiem okoliczności. Na wąskich, krętych dróżkach Penwith ciągle

giną zwierzęta – borsuki, lisy, bażanty i zające. Widywałam już martwe zające i za każdym razem mnie to smuci. W jakiś sposób wydają mi się o wiele ważniejsze od królików. Bardziej dzikie i poetyckie. Podoba mi się to, że żyją w Penwith. Ale regularnie giną pod kołami, gdy ludzie za szybko biorą zakręty na dróżkach z kamiennymi murkami na poboczach. To, co spotkało mnie w ulewnym deszczu w Lesie Dam, było więc zwyczajnym wypadkiem, który zbiegł się z lękami Jamiego. A jednak to wydarzenie wciąż nie daje mi spokoju. Może chodzi o to, jak to zwierzę zwisało bezwładnie w moich rękach. Niczym martwe dziecko. – Rachel? – Przepraszam. Skupiłam się na drodze. – Wszystko w porządku, kochanie? – Tak. Szukam miejsca do zaparkowania. Lepiej się już rozłączę. Żegna się ze mną, dodaje: „Pogadamy później na Skypie”, i kończy rozmowę. Rozglądam się po ulicach za miejscem. Nie trwa to długo. Nietrudno tu znaleźć miejsce parkingowe. St Just w Penwith, położone na uboczu, regularnie smagane wichrem, „ostatnie miasto w Anglii”, to też jedno z ostatnich miejsc, gdzie mówi się po kornwalijsku; w najlepsze dni wydaje się puste i melancholijne, pozbawione swoich kopalń i górników, ale nie wspomnień. To również najbliższe miasto ze sklepem, do którego muszę pójść, najbliższe z Carnhallow, i muszę udać się tam natychmiast. Otwieram drzwi samochodu i czuję nieuniknioną wilgoć wiszącą w powietrzu. Pewnie zaraz zacznie siąpić. Ten specyficzny, drobny kornwalijski deszcz to po trochu mżawka, po trochu mgiełka. Jak w spa, tylko że zimna. Apteka mieści się przy głównej ulicy, na rogu której stoi średniowieczny kościół. Przy głównym placu widać osiemnastowieczne witryny sklepowe i wielkie wiktoriańskie puby, które zachowały cień zamożnej górniczej przeszłości, czasów biesiad i grzańca z rumem, tych dni, gdy awanturnicy i udziałowcy opijali odkrycie kolejnej żyły miedzi, gdy podpici naczelnicy kopalń przyprowadzali tu swoje dziewczyny na dżin z melasą. Przechodzę przez ulicę i mam dziwne wrażenie, że ktoś mnie obserwuje. Popycham drzwi. Otwierają się przy dźwiękach staromodnej melodyjki. Dziewczyna za ladą spogląda na mnie. Jest młoda. Bardzo blada. Powoli obchodzę pełną zapachów aptekę. Dziewczyna wciąż mi się przygląda, ale to ciepłe, życzliwe spojrzenie. Z pewnym zaskoczeniem uświadamiam sobie, że jest prawie w moim wieku: spędzam zbyt dużo czasu sama albo z Davidem i czasem zapominam, że też jestem młoda, bo co to jest trzydzieści lat. Piękny tatuaż mandali na jej karku sugeruje, że być może to artystyczna dusza, a może lubi muzykę. W Shoreditch zaraz bym się z kimś takim zaprzyjaźniła. Może pracuje tutaj, by na boku móc robić coś twórczego; w każdym

razie wygląda na interesującą. Chciałabym do niej podejść, opowiedzieć jakiś dowcip i wspólnie się pośmiać – znaleźć sobie przyjaciółkę. Tak bym właśnie zrobiła w Londynie. Ale tutaj wciąż nie udaje mi się znaleźć prawdziwych przyjaciół i nie za bardzo wiem dlaczego. W ostatnich tygodniach i miesiącach coś mnie stłumiło – może to Kornwalia albo Carnhallow, a może Kerthenowie. Albo chodzi o Jamiego; chłopiec wydaje się wchłaniać moje emocje, choć ledwie się do siebie odzywamy. Na półkach nie ma tego, czego szukam. Będę musiała wziąć się w garść i zacząć rozmowę. Z lekko ściśniętym gardłem podchodzę do lady. – Macie może jakieś… eee… testy ciążowe? Dziewczyna patrzy na mnie. Może w moim głosie wyczuwa, jakie to dla mnie ważne. Ciąża to dla mnie ucieczka od zmartwień i narastającego poczucia bezsensu: zostanę mamą i poznam inne młode mamy. Będę miała jakąś prawdziwą rolę, prawdziwe zadanie i dam coś niezwykłego Davidowi i Jamiemu. Zapomnę o moich obawach. I uszczęśliwię męża: wiem, że David bardzo by chciał, żebym zaszła w ciążę. Pięć dni spóźnia mi się okres. Uświadomiłam to sobie dziś rano, wpatrując się, zdezorientowana i pełna nadziei, w kalendarzyk. Dziewczyna marszczy brwi. – Nie ma ich na regałach? – Nie mogę znaleźć. – No cóż. Nie wiem, czy jakieś nam zostały. Zaraz sprawdzę. – Znika. Rozglądam się i widzę na ścianie plakat reklamujący jakiś lek dla dzieci. Widnieje na nim zdjęcie matki z dzieckiem jak aniołek, niesamowicie ślicznym, doskonałym. Matka uśmiecha się promiennie niczym wierni w Dniu Sądu. Albowiem Dziecię nam się narodziło2. – Proszę – mówi ekspedientka. – Znalazłam kilka na zapleczu, najwyraźniej zapomniałam wyłożyć je na półki. Przepraszam! Te słowa wyrywają mnie z rozmarzenia. – Dziękuję. Świetnie. Mogę prosić dwa? Dziewczyna się uśmiecha. Dwa, żeby się upewnić, czy na sto procent jesteś w ciąży. Łapię moje testy i wypadam z apteki na mżawkę i wiar. Ludzie w szarych bluzach z kapturem odwracają się w moją stronę, jakby stali tam już od jakiegoś czasu i na mnie czekali. Spójrz tylko na nią. Czego tutaj szuka? Czy jestem w ciąży? Od tak dawna tego chciałam, potrzebowałam, pragnęłam, by wszystko naprawić. Na tę myśl moje serce śpiewa. Córeczka, syn, wszystko jedno. I rodzeństwo dla Jamiego. To naprawi świat. Oto zwiastuję wam radość3. Napięcie jest zbyt duże. Nie mogę nawet wytrzymać, by dojechać do domu.

Dowiem się zaraz, w tej sekundzie. Znów wysiadam z samochodu i kieruję się w stronę jednego z tych dość okazałych, starych pubów, do Commercial Hotel. Jak można się było spodziewać, jest tu niemal pusto. Tylko jakiś młody mężczyzna siedzi na końcu lakierowanego, drewnianego baru i gapi się na swojego guinnessa. Łypie na mnie okiem, potem znów wpatruje się w piwo. Idę do damskiej toalety. Wyjmuję test, kucam nad muszlą. Sikam. A potem to czekanie. Naprawdę staram się nie modlić. Nie mogę sobie robić zbyt wielkich nadziei… ale, tak, są wielkie. Moje wspaniałe nadzieje. Liczę mijające sekundy, odmierzam czas do chwili, gdy będę mogła zadzwonić do męża i podzielić się z nim tą wspaniałą nowiną, nowiną, która wszystko zmieni i uczyni nas naprawdę szczęśliwą, prawdziwą rodziną. Zamykam oczy, odliczam ostatnie sekundy i patrzę w dół. Jedna linia znaczy, że nie jestem w ciąży, dwie – że jestem. Chcę zobaczyć dwie linie. Dwie niebieskie kreski. Spoglądam na test. Jedna. Czuję gorzki smak rozczarowania. Dlaczego robiłam sobie tak wielkie nadzieje? To było niemądre. Próbujemy zaledwie od kilku miesięcy. Szanse są dość nikłe. Czy w ogóle zawracać sobie głowę drugim testem? Znam przecież odpowiedź. Jedna linia. Nie jestem w ciąży. Mogę zająć się innymi rzeczami… Ale mimo wszystko… Kto wie? Czekam, liczę głupie sekundy. Patrzę na test. Jedna linia. Miażdży moje marzenia. Energicznie wrzucam test do kosza na śmieci, zatrzymuję się przy wyjściu z toalety, podchodzę do lustra i spoglądam na siebie, surowo i karcąco. Patrzę na moją bladą piegowatą twarz, na rude włosy, na Rachel Daly. Muszę wziąć się w garść, nie użalać się nad sobą i uważać się za szczęściarę. Mam bogatego, seksownego męża, mam pięknego przybranego synka i mieszkam we wspaniałym domu, który naprawdę uwielbiam. A jednak to dom, do którego nie chcę wracać – przynajmniej jeszcze nie teraz. Do całego tego ogromu i tej ciszy. Nie kiedy jestem w tym melancholijnym nastroju. Gdy próbuję nie myśleć o zającu. O tym osobliwym zbiegu okoliczności. O krwi na moich rękach. Podchodzę do baru i sprawdzam kartę alkoholi: lokalne piwa, Doom Bar, St Austell Breweries. Ale nie lubię piwa. Proszę więc ziewającą barmankę o rum z colą. Czemu nie? Nie jestem przecież w ciąży. – Proszę, kochana. Biorę drinka i siadam przy stoliku. Młody mężczyzna wciąż uważnie wpatruje się w swojego guinnessa, jakby to była tańcząca striptizerka.

Sięgam do torebki i wyjmuję książkę. To tomiszcze o kopalniach cyny, które znalazłam w bibliotece Davida. Zainteresowały mnie jego rapsodie o dawnym górniczym życiu. To dla mnie kolejny sposób, by zrozumieć moją nową rodzinę, Kerthenów, właścicieli kopalń. Książka jest stara i ma tę irytująco zbitą wiktoriańską czcionkę, bardzo trudną do czytania, ale aż roi się w niej od ciekawych, wzruszających, a nawet złowrogich scen z górniczego życia. Autor odwiedzał kopalnie w Zachodniej Kornwalii w latach czterdziestych dziewiętnastego wieku, w szczytowych latach wydobycia, i był świadkiem bogactwa, energii i grozy. Opowiada o cierpieniu i okaleczeniach, o licznych kalekach, których poznał w wioskach, mężczyznach o twarzach na stałe osmalonych eksplozjami; mężczyznach, którzy stracili palce, dłonie lub całe ręce, wysadzając skały prochem; oślepionych i złamanych ludziach, oprowadzanych przez chłopców po biednych kornwalijskich wioskach i z trudem wiążących koniec z końcem jako domokrążcy sprzedający herbatę. Opisuje, że w niektórych miejscach jeden na pięciu górników ginął śmiercią tragiczną. Niekiedy jeden z rąk drugiego, podczas pijackich burd. Pijackie awantury „dzikich mężczyzn z kopalń cyny” były legendarne. Mówi się, że w połowie dziewiętnastego wieku w Zachodniej Kornwalii na każde trzy budynki dwa były karczmami. Ale autor dostrzegł też sugestywne piękno: opisywał, jak łodzie podpływały nocą do brzegu i zarzucały kotwice, by móc w zdumieniu podziwiać Pendeen, Botallack i Morvellan, nieustannie rozbłyskujące płomieniami na klifach, wznoszące się i opadające snopy ognia, wyciągi wydobywcze napędzane przez konie, jęki płuczek korytowych, oślepiające światło bijące od drzwi kotłowni, łoskot tłuków. I światła palące się w oknach wielkich dwupiętrowych maszynowni w połowie wysokości klifów. Oraz najwspanialsze z nich wszystkich – potężne płomienie odlewni oświetlone fontannami ciekłego metalu, który wystrzeliwał na piętnaście stóp w górę, by opaść z powrotem do kotła, niczym majestatyczny gejzer. I choć trudno w to uwierzyć, tego wszystkiego już nie ma. Po czterech tysiącach lat. Mężczyźni nie pracują już półnadzy w potwornym gorącu na końcu podwodnych tuneli; nie opuszczają się już milę w dół po linach, jak małpy, by zanurzyć się w oparach siarki; a ośmioletni chłopcy nie są już wysyłani do kopalń, by produkować połowę światowego wydobycia cyny i miedzi i wielomilionowe zyski. Zostały tylko ruiny nad morzem. Ruiny na wrzosowiskach i w lasach. Scorrier, South Crofty, Wheal Rose, Treskerby, Hallenbeagle, Wheal Busy, Wheal Seymour, Creegbrawse, Hallamanning, Poldise, Ding Dong, Godolphin i Providence. Znikły.

Podnoszę wzrok znad książki w nadziei, że zobaczę czyjąś twarz, że choć wymienię uśmiechy z dziewczyną za barem. Ale dociera do mnie, że w pubie jest pusto. Mężczyzna, który siedział nad piwem, poszedł sobie, nawet barmanka zniknęła. Jestem zupełnie sama. Jakby nikt więcej nie istniał.

Popołudnie Kiedy wracam, w domu panuje cisza. Tak jak zawsze. Otwierają się wielkie frontowe drzwi i wita mnie całkowity bezruch, zapach wosku i długa, strzelista Nowa Sala. Wzdrygam się, gdy coś ociera się o moje nogi. To Genevieve. Szczupła szara kotka Niny. Łasi się do moich kostek. Po śmierci Niny David oddał ją Juliet, by zajęła się nią w swoim mieszkanku, bo sam nie lubi kotów. Ale czasem kotka wychodzi stamtąd i włóczy się po całym domu. Pochylam się, drapię ją za uchem, wyczuwam palcami kość jej czaszki. Jej futerko ma barwę mgły nad zimowym morzem. – Cześć, Genevieve. Idź, złap jakąś mysz, przyda nam się pomoc. Kotka mruczy i spogląda na mnie przebiegle zielonymi oczami. Potem nagle odchodzi w stronę Starej Sali. Znów powraca cisza. Gdzie się wszyscy podziali? Juliet jest pewnie u siebie. Ale gdzie jest Jamie? Ruszam w prawo, do kuchni. I tu znajduję jakieś życie. To Cassie, zajęta wyjmowaniem naczyń ze zmywarki; słucha k-popu na iPodzie. Jest młodą, życzliwą trzydziestodwuletnią Tajką. Pracuje dla Kerthenów od dziesięciu lat. Niewiele ze sobą rozmawiamy. Po trochu dlatego, że jej angielski wciąż jest kiepski, a po trochu dlatego, że wciąż nie wiem, jak się do niej odnosić – nie mam pojęcia, jak się zachowywać wobec „służby”. Sama jestem z niższych klas. Czuję się niezręcznie. Lepiej zostawić ją w spokoju. Ale w tej chwili bardzo pragnę z kimś porozmawiać. Cassie mnie nie zauważa. Ma słuchawki na uszach i nuci sobie coś wesoło przy pracy. Zbliżam się i delikatnie dotykam jej ramienia. – Cassie. Wzdryga się, wystraszona, i prawie upuszcza kubek. – Och – mówi, ściągając słuchawki. – Przepraszam, pani Rachel. – Nie, nie, to moja wina. Wystraszyłam cię. Jej uśmiech jest łagodny i szczery. Uśmiecham się w odpowiedzi. – Zastanawiałam się, czy nie miałabyś ochoty na herbatę. Spogląda na mnie przyjaźnie, zbita z tropu. – Herbata. Mam pani zrobić herbatę? – Nie. Pomyślałam sobie… – Wzruszam ramionami. – Pomyślałam, że mogłybyśmy sobie pogadać, no wiesz, ty i ja. Napić się herbatki i porozmawiać.

Jak dwie dziewczyny. Może trochę lepiej się poznać. Ten dom jest taki wielki! Można się tu zgubić. – Herba…tki? – Jej zdziwienie jest w tej chwili oczywiste, wyczuwam w nim troskę. – Jakiś problem chce mi pani powiedzieć? – Nie, ja tylko… – Ja odebrać Jamiego. Wszystko okej. Jest w Salonie. Ale… jest problem? Zrobiłam coś…? – Nie, nie! Nic w tym stylu. Pomyślałam sobie tylko, że mogłybyśmy… To beznadziejne. Może powinnam jej powiedzieć prawdę? Posadzić ją przy filiżance herbaty i wszystko to z siebie wyrzucić. Wszystko wyznać. Że trudno mi się odnaleźć w nowej roli. Że przyjaciele Davida są mili, ale to jego przyjaciele, starsi, bogatsi, inni niż ja. Że Juliet jest urocza, ale schorowana, stroni od ludzi i że nie mogę ciągle jej się narzucać. Że właściwie nie mam z kim porozmawiać, nie mam nikogo w moim wieku i muszę czekać na powrót Davida, by odbyć z kimś ciekawą konwersację, albo dzwonić do Jessiki do Londynu i błagać ją o strzępy plotek z mojego dawnego świata. Mogłabym powiedzieć Cassie, jak się sprawy mają. Że ta izolacja zaczyna mi doskwierać. Ale o żadnej z tych rzeczy nie mogę wspomnieć: uznałaby, że to dziwaczne. Uśmiecham się więc szeroko i mówię: – No cóż, to świetnie, Cassie. Wszystko jest w najlepszym porządku. Chciałam tylko sprawdzić, czy u ciebie wszystko dobrze, to wszystko. – O tak! – Cassie śmieje się i unosi słuchawki. – Ja dobrze, ja szczęśliwa, okej, mam nową piosenkę, kocham Awoo, wie pani? Lim Kim! – Znów się śmieje i szczebiocze urywek melodii. – Mamaligosha, Mamaligotcha… alway Mamaligosha! Pomaga mi w pracy. Pani Nina mówiła, że za dużo śpiewam, ale myślę, że robiła ze mnie żart. Pani Nina była bardzo zabawna. Znów nasuwa słuchawki na uszy i się uśmiecha, ale ten uśmiech wydaje się jakby smutny, wyraz twarzy jest teraz nieco ostrzejszy. Jakbym po Ninie była czymś w rodzaju rozczarowania, choć Cassie jest zbyt miła, by mi to powiedzieć. Znów czuję się niezręcznie. Cassie czeka, żebym sobie poszła, by mogła spokojnie dokończyć pracę. Odpowiadam na jej gasnący uśmiech. A potem – pokonana – wychodzę z kuchni. Poza tym niewiele mogę zrobić. Dom przygląda mi się drwiąco. Czemu się nie zajmiesz renowacją? Kup jakiś dywan. Przydaj się na coś. Stoję w holu jak przerażony intruz. Muszę iść do Jamiego, sprawdzić, co u mojego przybranego syna. Po chwili znajduję go w Żółtym Salonie. Siedzi na sofie. Nie reaguje, gdy otwieram drzwi; nawet nie drgnie. Wciąż ma na sobie szkolny mundurek i jest zaczytany w jakiejś książce. Chyba dość poważnej, jak na jego wiek. Kosmyk ciemnych włosów opadł mu na czoło, jak pojedyncze ciemne pióro na śniegu. Jego

uroda czasem mnie zasmuca. Nie bardzo wiem dlaczego. – Cześć, jak tam w szkole? W pierwszej chwili nie reaguje, a potem odwraca się w moją stronę i marszczy brwi, jakby usłyszał o mnie coś dziwnego, ale jeszcze tego do końca nie rozgryzł. – Jamie? Wciąż marszczy brwi, ale odpowiada. – Było w porządku. Dziękuję. Potem znów skupia się na książce, zupełnie mnie ignorując. Otwieram usta, żeby coś powiedzieć, lecz uświadamiam sobie, że ja też nie mam nic do powiedzenia mojemu przybranemu dziecku. Miotam się. Nie wiem, jak do niego dotrzeć, jak znaleźć wspólny temat, jak stworzyć więź. Nie umiem jej stworzyć z nikim. Nie wiem, jak rozmawiać z Cassie ani co powiedzieć Jamiemu. Równie dobrze mogę zacząć mówić do siebie. Zwlekam, stojąc przy regale, i staram się wymyślić jakiś temat, który zainteresowałby mojego przybranego syna. Jednak to Jamie odzywa się pierwszy. – Dlaczego? Ale nie mówi do mnie. Wpatruje się w wielki obraz wiszący na ścianie naprzeciw sofy. To ogromna abstrakcja, kolumna złożona z poziomych smug, mgliste, pulsujące barwy, niebieski, czerń, zieleń. Nie przepadam za tym obrazem; to jedyny zakup Niny, którego nie pochwalam. Kolory są piękne i nie wątpię, że kosztował wiele tysięcy, ale te barwy mają ewidentnie przedstawiać wybrzeże, tu, przy Morvellan: zielone pola, niebieskie niebo, a pomiędzy nimi czarne budynki kopalni. Jest w tym coś dominującego i złowrogiego. Pewnego dnia zdejmę ten obraz. Teraz to mój dom. Jamie wciąż sztywno wpatruje się w płótno. A potem znów sam do siebie powtarza, jakby nie było mnie w pokoju: – Dlaczego? Podchodzę bliżej. – Co dlaczego, Jamie? Nie odwraca się w moją stronę. Wciąż rozmawia z kimś, kogo nie ma. – Dlaczego? Dlaczego to zrobiłaś? Zatopił się w jakichś omamach? Jakby lunatykował? Wydaje się całkowicie przytomny. Nawet pobudzony. A jednak w pełni skupiony na czymś, czego ja nie widzę. – Ach. Ach. Dlaczego? W Starej Sali będą światła – mówi. Potem kiwa głową, jakby ktoś albo coś odpowiedziało mu na pytanie, i spogląda na mnie. Choć w sumie nie na mnie, tylko trochę na prawo ode mnie. Uśmiecha się, zaskoczony, ale szczęśliwy. Jakby obok mnie stał ktoś miły. Potem znów pogrąża się w czytaniu. Odruchowo odwracam głowę w prawo, by zobaczyć

tego kogoś, do kogo Jamie się uśmiechał. Wpatruję się w ścianę. W pustą przestrzeń. Oczywiście nikogo tu nie ma. Tylko ja i on. Ale dlaczego odwróciłam głowę? Nagle jakaś część mnie chce uciekać, wydostać się stąd. Wsiąść do samochodu i jak najszybciej wracać do Londynu. Lecz to niedorzeczne. Po prostu się wystraszyłam. Najpierw ten zając, a teraz to… Coś takiego potrafi wytrącić z równowagi. Nie przerazi mnie ośmioletni chłopiec, mój smutny przybrany synek, który zmaga się z traumą. Jeśli teraz wyjdę z Salonu, to będzie równoznaczne z przyznaniem się do porażki. Muszę zostać. I jeśli nie potrafimy ze sobą rozmawiać, możemy przynajmniej przyjacielsko pomilczeć. To byłoby coś. Mogę tutaj czytać tak jak on. Niech przybrany syn i przybrana matka razem sobie poczytają. Podchodzę do regału po drugiej stronie Salonu i przeglądam półki. Jamie szybko przerzuca strony swojej książki, odwrócony do mnie plecami. Słyszę szelest kartek. Są tu książki Niny, których dotąd nie czytałam: wysokie, rzetelne tomiska o zabytkowych meblach, srebrnych zastawach, haftach. Wysuwam jedną z nich, Konserwacja i naprawa antycznych mebli, przeglądam ją i odstawiam na miejsce, nie do końca pewna, czego szukam. Sięgam po kolejną: Wnętrza w stylu regencji – przewodnik. W końcu wybieram trzecią: Katalog angielskich mebli z czasów Wiktorii i Alberta, tom IV. Ale gdy wyciągam książkę z półki, wraz z nią wysuwa się coś innego i spada na podłogę. To czasopismo. Wygląda jak czasopismo plotkarskie. Czemu jest przechowywane tutaj? Z książkami Niny? Jamie wciąż jest pogrążony w czytaniu. Imponuje mi jego zdolność koncentracji. Ma to po ojcu. Siadam w jednym z foteli Niny, z piękną nową tapicerką, przebiegam wzrokiem po okładce czasopisma i znajduję odpowiedź na swoje pytanie. Czasopismo jest sprzed ośmiu lat, a na samej górze otoczone ramką widnieje zdjęcie wytwornej pary. Davida i Niny. Moje serce zaczyna bić szybciej. Czytam podpis pod fotografią:. Nina Kerthen, córka francuskiego bankiera Sachy Valéry’ego, ze swoim mężem Davidem Kerthenem, kornwalijskim właścicielem ziemskim, dumnie prezentują swoje dziecko. Zaglądamy do ich zabytkowego domu. Pośpiesznie przerzucam strony. Znajduję odpowiedni dział.

Artykuł napisany jest głupawym dziennikarskim żargonem, David i Nina są wychwalani pod niebiosa tylko za to, że są bogaci, piękni, arystokratyczni i że w życiu im się poszczęściło. Słowo „elegancki” pojawia się niemal w każdym akapicie. Same bzdury i bicie piany. Tylko dlaczego Nina zatrzymała to czasopismo? Była bardzo inteligentna, nie czytałaby raczej takich rzeczy. Domyślam się, że zrobiła to ze względu na dobre zdjęcia. Czasopismo zatrudniło do tego prawdziwego profesjonalistę. Jest tu kilka nocnych ujęć Carnhallow, ukazujących dom lśniący w otoczeniu ciemnych drzew, niczym złoty relikwiarz w cienistej krypcie. Zdjęcia Davida i Niny są również imponujące. Zwłaszcza jedno mnie urzeka. Wpatruję się w nie przez dłuższą chwilę, zagryzam włosy, zastanawiam się. Zdjęcie przedstawia Ninę w letniej sukience, siedzącą w atłasowym fotelu, w tym pokoju – w Żółtym Salonie – z ugiętymi nogami i złączonymi kolanami. I tylko na tym zdjęciu trzyma w ramionach małego Jamiego. To jedyna fotografia, na której widać ich syna, mimo obietnic na okładce. Obok niej stoi David – wysoki, szczupły, ciemnowłosy, w grafitowoczarnym garniturze – i opiekuńczo obejmuje nagie ramię żony. To zdjęcie jest tajemniczo doskonałe. Nagle czuję potężne ukłucie zazdrości. Ramię Niny jest takie nieskazitelnie piękne. Wydaje się taka doskonała, taka godna, a równocześnie zmysłowa. Tłumię zazdrość i przyglądam się reszcie fotografii. Z jakiegoś powodu dziecko jest ledwie widoczne. Można się jedynie domyślać, że to Jamie spoczywa w opalonych ramionach matki. Ale bardzo wyraźnie widać maleńką piąstkę uniesioną nad białą kołderką. Jeśli przed chwilą przyśpieszył mi puls, to teraz moje serce bije jeszcze szybciej. Bo wyczuwam, że patrzę na wskazówkę, może nawet niepokojącą albo istotną. Ale co miałaby wskazywać? Dlaczego miałaby w ogóle istnieć jakaś wskazówka. Usiłuję stłumić swoją konsternację. Zacząć racjonalnie myśleć. Nie ma żadnej tajemnicy, nie ma żadnego powodu, żebym była wystraszona czy zazdrosna. Wszystko zostało wyjaśnione. Stan Jamiego się poprawia, choć powoli. Spędziliśmy razem dobre lato. Zajdę w ciążę. Znajdę sobie przyjaciół. Będziemy szczęśliwi. A ten martwy zając to tylko zbieg okoliczności. – Co czytasz? Jamie stoi obok mnie. Nie usłyszałam, kiedy wstał. – Och – mówię, zakłopotana, i szybko wsuwam czasopismo między dwie książki. – To tylko jakiś magazyn. Nic ważnego. Skończyłeś czytać? Chciałbyś coś zjeść? Ma nieszczęśliwą minę. Czy widział to czasopismo w moich rękach? Zobaczył matkę? To głupie i niewłaściwe z mojej strony, że czytałam to tutaj, przy nim. Więcej tego nie zrobię. – Wiesz co? Podgrzeję ci trochę lasagne. Tej wczorajszej, pamiętasz?

Mówiłeś, że ci smakuje. Jamie wzrusza ramionami. Paplam dalej, staram się, by ta rozmowa miała jak najwięcej sensu, choć to raczej rwany monolog. Sprawię, żebyśmy wszyscy byli rodziną. – I wtedy porozmawiamy, tak naprawdę. Może o przyszłorocznych wakacjach? Co ty na to? Spędziliśmy tu przyjemne lato, ale może w przyszłym roku wyjedziemy za granicę, na przykład do Francji? Milknę. Jamie intensywnie marszczy brwi. – Co się stało, Jamie? Stoi przede mną w czarno-białym szkolnym mundurku i widzę silne emocje w jego oczach, smutek albo coś jeszcze gorszego. Patrzy na mnie i w końcu mówi: – Właściwie, Rachel, to powinnaś o czymś wiedzieć. – O czym? – Byłem już we Francji, z mamą. Kiedy byłem mały. – Och. – Podnoszę się z fotela, robiąc sobie wyrzuty, choć właściwie nie wiem o co; nie mogłam wiedzieć, że byli tam na wakacjach. – No cóż, to nie musi być Francja, moglibyśmy pojechać do Hiszpanii, do Portugali albo… Kręci głową, żeby mi przerwać. – Myślę, że ona tam jest. We Francji. Ale teraz wraca. – Co proszę? – Mama! Słyszę ją. Jest wyraźnie wzburzony, potworna rozpacz znów wynurza się na powierzchnię. Odpowiadam najłagodniej, jak potrafię, usiłując znaleźć właściwe słowa. – Jamie, nie bądź głuptasem. Twoja mama nie wróci. Bo… no cóż… przecież wiesz, gdzie ona jest. Odeszła. Wszyscy widzieliśmy jej grób, prawda? W Zennor. Chłopiec wpatruje się we mnie długo i intensywnie, jego wielkie oczy są wilgotne od łez. Wydaje się wręcz wystraszony. Chcę go przytulić. Uspokoić. Jamie kręci głową i podnosi głos. – Wcale nie! Nie ma jej tam! Nie ma jej w trumnie! Nie wiedziałaś? Otwiera się przede mną ciemność. – Ale Jamie… – Nigdy im się nie udało. Nie znaleźli ciała. – Drży mu głos. – Nie ma jej w tym grobie. Nigdy jej nie znaleźli. Nie znaleźli mojej mamy. Zapytaj taty. Zapytaj go. Nie jest pochowana w Zennor. Zanim mam czas coś powiedzieć, wybiega z pokoju. Słyszę jego kroki w korytarzu, a potem te same lekkie chłopięce stąpnięcia na Wielkich Schodach.

Pewnie uciekł do swojego pokoju. A ja zostaję sama w pięknym Żółtym Salonie. Sama z nieznośną myślą, którą Jamie zaszczepił mi w głowie. Szybko przemierzam pokój i znajduję mój laptop odłożony na stolik z orzecha włoskiego. Otwieram go, waham się, biorę głęboki oddech, a potem szybko wpisuję do wyszukiwarki: „śmierć Niny Kerthen”. Nigdy dotąd tego nie robiłam, bo wydawało mi się, że nie ma takiej potrzeby. David powiedział mi, że Nina nie żyje. Opisał tragiczny wypadek: „Nina wpadła do szybu kopalni Morvellan”. To było potworne. Pojechałam nawet na jej grób na cmentarzu z Zennor. Na nagrobku widnieje wzruszające epitafium: „To jest światło umysłu”. I na tym moja ciekawość się skończyła. Nie chciałam nic więcej wiedzieć, to wszystko było zbyt smutne. Pragnęłam nowego życia z moim nowym mężem, bez cieni z przeszłości. Trzęsą mi się palce, gdy przewijam stronę i klikam kilka linków. Lokalne wiadomości. Porządnie zachowane. Nie znaleziono ciała. Płetwonurkowie wciąż szukają, ale jak dotąd nic nie znaleźli. Nigdy nie odnaleziono zwłok. Zatrzaskuję laptop i spoglądam przez romby witraży Carnhallow: wpatruję się w szarozielony jesienny wieczór, mroczne drzewa w Lesie Dam. Głęboko w ciemność. Jamie ma rację. Nigdy nie znaleziono ciała. A jednak w Zennor jest grób. Nawet z epitafium.

109 dni przed Bożym Narodzeniem

Rano To chyba najpiękniejszy widok z supermarketu w całej Wielkiej Brytanii. Nowy Sainsbury’s nad Mount’s Bay. Po mojej prawej stronie znajduje się zatłoczone, pełne iglic miasteczko Penzance, tętniąca życiem marina, w której kołyszą się jachty. Po lewej łagodny łuk wybrzeża, niknący w oddali, w stronę Lizard. A na wprost wyspa pływowa, St Michael’s Mount, otoczona błyszczącymi ławicami piasku, ze średniowiecznym zamkiem na szczycie, w którym jest coś komicznego, choć i tak wydaje się romantyczny. Na pierwszym piętrze jest kawiarenka z widokiem na zatokę. Zawsze kiedy tu przychodzę, zamawiam niskokaloryczne cappuccino, mijam emerytów skubiących ciasteczka i siadam na zewnątrz przy metalowych stolikach. Nawet kiedy jest zimno, tak jak dziś. Zimno, choć słonecznie, tylko gdzieś w oddali, na zachodzie, gromadzą się chmury. Moja kawa stoi na stoliku, dziś rano zupełnie o niej zapomniałam. Trzymam komórkę przy uchu. Rozmawiam z Davidem. Słucham niecierpliwie. Bardzo się staram nie podnosić głosu. Nie przyciągać uwagi emerytów. Och, popatrz tylko, to ta, która wyszła za Davida Kerthena… – Pytam jeszcze raz: dlaczego mi nie powiedziałeś? O zwłokach! – Już to przerabialiśmy. – Wiem. Ale wyobraź sobie, że jestem idiotką. Muszę kilka razy to usłyszeć, żeby zrozumieć. Powiedz mi jeszcze raz, po kolei, David. Dlaczego? – Wiem, że to dla niego trudne. Ale dla mnie jest z całą pewnością jeszcze trudniejsze. – Już ci mówiłem… To chyba nie jedna z tych rzeczy, o których się rozmawia na romantycznej randce, prawda? „Och, moja żona nie żyje, a jej ciało utknęło w kopalni. Napijemy się jeszcze?”. Tak? – Hmm. Może coś w tym jest, ale wciąż jestem zła. Albo może raczej wytrącona z równowagi. Teraz, gdy już o tym wiem, nie mogę się pozbyć z głowy tego obrazu. Makabrycznego obrazu zwłok zakonserwowanych w lodowatej wodzie kopalni. Usta i oczy otwarte, zawieszone w nieważkiej przejrzystości, wpatrzone w ciszę zatopionych korytarzy pod skałami Morvellan. David uparcie milczy. Wyczuwam, że tłumi zniecierpliwienie, choć pragnąłby też mnie uspokoić. Jest moim mężem, ale ma również ciężką pracę i chce już do niej wracać. Tyle że ja mam więcej pytań. – Martwiłeś się, że może nie będę chciała tu się przeprowadzić? Do

Carnhallow? Gdybym się dowiedziała, że nigdy jej nie znaleziono? Chwila milczenia. – Nie. W sumie nie. – W sumie? – No cóż, może trochę. Może odrobinę się przed tym wzbraniałem. Nie jest to coś, co lubię rozpamiętywać. Chciałbym o tym wszystkim zapomnieć, żebyśmy byli sobą. Kocham cię, Rachel, i wierzę, i liczę, że ty też mnie kochasz. Nie chciałem, by tragedie z przeszłości miały wpływ na naszą przyszłość. Po raz pierwszy dziś rano trochę mu współczuję. Możliwe, że przesadzam. Bądź co bądź stracił żonę, a jego syn wciąż opłakuje matkę. Co ja bym zrobiła w takiej sytuacji? – Po części cię rozumiem – mówię. – I kocham cię, David. Na pewno o tym wiesz. Ale… – Przepraszam, kochanie, poczekaj chwilę. Muszę odebrać tę rozmowę. W chwili gdy próbuję się z tym wszystkim pogodzić, znów powraca wzburzenie. David przełącza się na drugą rozmowę, po raz drugi dziś rano. Próbowałam dzwonić do niego wczoraj wieczorem, gdy odkryłam prawdę o Ninie, ale jego sekretarka wyjaśniła mi cierpliwie, że był na jakimś ciągnącym się w nieskończoność superważnym spotkaniu, które skończyło się o dziesiątej. Potem po prostu wyłączył komórkę, nie odpowiadając na moje wiadomości. Robi tak czasem, kiedy jest zmęczony. I normalnie nie mam nic przeciwko temu: ma wprawdzie dobrze płatną, ale jednak ciężką pracę i spędza w niej strasznie dużo czasu. Ale wczoraj wieczorem miałam coś przeciwko temu. Trzęsłam się z wściekłości, gdy raz za razem dodzwaniałam się na pocztę głosową. Odbierz wreszcie. Dziś rano w końcu to zrobił. I od tamtej pory ma mnie na głowie jak kierownik sklepu rozwścieczoną klientkę. Czekając, aż wróci na linię, oglądam widoki. Dziś wydają mi się mniej urocze. Znów słyszę głos męża. – Przepraszam, to ten cholerny gość ze Standard Chartered, mają jakiś kryzys, nie chciał się odczepić. – Świetnie. Cieszę się, że masz ważniejszych rozmówców. Ważniejsze sprawy niż to. Wzdycha ciężko. – Kochanie, co ci mam powiedzieć? Kompletnie schrzaniłem, wiem o tym. Ale miałem jak najlepsze zamiary… – Poważnie? – Naprawdę. Nigdy umyślnie nikogo nie oszukałem. Pragnę mu wierzyć, pragnę zrozumieć. Jest mężczyzną, którego kocham. Ale

teraz pojawiły się pomiędzy nami tajemnice. Ciągnie gładko: – Szczerze mówiąc, zakładałem też, że możesz o tym wiedzieć. O śmierci Niny pisano w gazetach. – Ale ja nie czytam cholernych gazet! Czytam powieści. Nie gazety! Prawie krzyczę. Muszę się opanować. Widzę jakąś emerytkę z cynamonowym ciasteczkiem na talerzyku, która przygląda mi się przez przeszkloną ścianę. Kiwa głową, jakby wiedziała, o co chodzi. – Rachel? Zniżam głos. – David, ludzie w moim wieku nie czytają gazet. Chyba o tym wiesz, co? I nie miałam pojęcia, kim jesteś, póki nie poznałam cię w tamtej galerii. Może i pochodzisz ze znanego kornwalijskiego rodu, ale ja jestem z Plumstead. Z południowego Londynu. Czytam Snapchata. Albo Twittera. – W porządku. – Wydaje się autentycznie zażenowany. – Jeszcze raz bardzo cię przepraszam. Jeśli chcesz poznać wszystkie drastyczne szczegóły, znajdziesz je wciąż w internecie. Milczę przez chwilę, a potem mówię: – Wiem. Wczoraj wieczorem wszystko wydrukowałam. Mam to teraz przy sobie w torebce. Chwila ciszy. – Naprawdę? To po co to przesłuchanie? – Bo najpierw chciałam usłyszeć twoje wyjaśnienia. Dać ci szansę. Dowiedzieć się, co masz do powiedzenia. Pozwala sobie na cichy, smutny śmiech. – No cóż, wysłuchałaś już, co miałem do powiedzenia, sędzino Daly. Mogę już opuścić miejsce dla świadka? David próbuje mnie oczarować. Jakaś część mnie pragnie mu na to pozwolić. I chyba pozwolę mu już skończyć tę rozmowę, gdy odpowie na ostatnie, ważne pytanie. – Po co ten grób, David? Jeśli nie znaleziono ciała, to po co grób? Odpowiada spokojnie, ze smutkiem w głosie: – Bo chcieliśmy, żeby Jamie mógł zostawić to za sobą. Miał taki potworny mętlik w głowie, Rachel. Sama wiesz, że nadal bywa zdezorientowany. Jego matka tak po prostu nie umarła, jej ciało zniknęło, rozpłynęło się. Wszystko mu się pomieszało. Ciągle pytał, dokąd poszła mama i kiedy wróci. I tak musieliśmy urządzić pogrzeb, więc dlaczego nie miałaby mieć grobu. Jakiegoś miejsca, gdzie jej syn mógłby ją opłakiwać. – Ale… – Czuję, że to chore, ale muszę zapytać. – …co jest w tym grobie? – Płaszcz. Ostatnia rzecz, jaką miała na sobie. Jej zakrwawiony płaszcz

z kopalni, przeczytaj raport z dochodzenia. I kilka jej ulubionych przedmiotów. Książki. Biżuteria. No wiesz… Szczerze i uczciwie odpowiedział na moje pytania. Opadam na oparcie krzesła. Nie wiem do końca, czy mi ulżyło. Zwłoki. Pod domem, w tunelach ciągnących się pod dnem morza. Ale ile ciał jest tam w dole? Ilu utopionych górników? Dlaczego kolejne miałoby coś zmieniać? – Posłuchaj, David. Wiem, że ostro cię przycisnęłam, ale… no cóż… byłam w szoku. To wszystko. – Całkowicie cię rozumiem – odpowiada. – Żałuję tylko, że dowiedziałaś się w taki sposób. A co z Jamiem? – Chyba w porządku. Uspokoił się po tamtym wybuchu. Dziś rano wyglądał normalnie. Choć niewiele mówił. Odwiozłam go na trening piłkarski. Cassie ma go potem odebrać. – Przyzwyczaja się do ciebie, Rachel. Naprawdę. Ale, jak mówiłem, wciąż ma mętlik w głowie. Słuchaj, muszę już kończyć. Możemy porozmawiać później. Żegnamy się i wsuwam komórkę do kieszeni. Wiatr od strony Marazion pachnie solą, przewraca kartki wydruku, gdy wyciągam je z torebki i kładę na stole. Jest tu mnóstwo informacji: przez godzinę to wyszukiwałam i drukowałam. Tak jak wspominał David, gazety rozpisywały się o śmierci Niny Kerthen. Ta historia przewijała się nawet przez dzień czy dwa w niektórych gazetach ogólnokrajowych. A w lokalnej prasie przez całe tygodnie roiło się od artykułów. Wygląda jednak na to, że nic się za tym nie kryło. Nina Kerthen prawdopodobnie piła tamtej nocy alkohol. Nic nie wskazuje na to, by można było myśleć o zbrodni. Zbrodnia. To staromodne określenie z „Falmouth Packet” przywołuje upiorne baśniowe obrazy ciemnej postaci w długiej pelerynie. Wenecki skrytobójca chwyta piękną kobietę i wrzuca ją do kanału. Widzę jej bladą twarz, oczy patrzące w górę przez wodnistą szarość. Zasnuwa je ciemność, a potem gasną. Kolejne strony trzepoczą na wietrze. Dziś nawet południowa bryza niesie orzeźwiający chłód. Przez chwilę czuję się rozkojarzona i rozglądam się dookoła. Po piasku przy Long Rock idzie jakiś samotny mężczyzna. Wędruje bez celu, zataczając kręgi. Jakby się zgubił. Albo jakby szukał czegoś, czego pewnie nigdy nie znajdzie. Nagle się odwraca i patrzy w moją stronę, jakby wyczuł, że go obserwuję. Ogarnia mnie dziwna panika, nagłe uczucie lęku. Uspokajam się. To pozostałości z dawnych czasów. Znów skupiam się na wydruku i czytam dalej. Muszę poznać każdy szczegół, wyryć to sobie w pamięci. Idea morderstwa z początku pociągała dziennikarzy. Tuż po śmierci Niny

gazety doprawiały swoje artykuły smakowitą możliwością popełnienia przestępstwa. Pytań nigdy nie zadano wprost, ale ewidentnie wisiały w powietrzu. Spójrzcie tylko na to. Czy David Kerthen nie jest trochę za przystojny, trochę za bogaty? Czy nie chcecie nienawidzić tego potencjalnego mordercy swojej pięknej żony? Gdy wszystko to wykluczono na wczesnym etapie śledztwa, ogólnokrajowe gazety dały za wygraną, miejscowi dziennikarze zaś z niejakim pesymizmem skłonili się ku spekulacjom o samobójstwie. Kto zbliżałby się po ciemku do szybu kopalni? Po co podejmować tak głupie ryzyko w zimny, świąteczny wieczór? Orzeczenie lekarza sądowego brzmiało jednak prozaicznie. Popijając zimną kawę, przeglądam je po raz trzeci. Była jasna, księżycowa noc, dwudziestego ósmego grudnia. Juliet Kerthen, matka Davida, widziała Ninę, jak szła doliną, a potem po klifach, w pobliżu kominów kopalni. Robiła to czasami, by zebrać myśli. Tamtej nocy piła z rodziną alkohol. W jej zachowaniu nie było nic niezwykłego: spod budynków kopalni roztacza się spektakularny widok. Rozszalałe morze, miotające się u stóp skalistych klifów w dole. Zwłaszcza w jasną, księżycową noc. Ale gdy Nina nie wróciła, wszczęto alarm. Z początku podejrzewano, że po prostu się zgubiła, że po ciemku wybrała niewłaściwą ścieżkę. Gdy jej nieobecność zaczęła się przedłużać, spekulacje stały się bardziej pesymistyczne. Być może spadła z któregoś klifu. Z Bosigran. Albo z Zawn Hanna. Nikomu nie przyszło do głowy, że mogła wpaść do Szybu Jerozolimskiego. Świetnie zdawała sobie sprawę z niebezpieczeństwa. Ale wtedy, w całym tym zamieszaniu, przemówiła Juliet. Zasugerowała: przeszukajcie Morvellan. Bądź co bądź to tam po raz ostatni widziano Ninę idącą w stronę budynków kopalni. Wcześniej przez kilka dni intensywnie padało. A budynki kopalni były niezadaszone. Nina była w butach na wysokim obcasie. Mała grupa poszukiwawcza – David i Cassie – wyruszyła do budynku nadszybia. Stwierdzili, że drzwi są uchylone. David poświecił latarką w głąb szybu. Nie znaleziono zwłok, ale istotny, melancholijny dowód. Na wodzie unosił się płaszcz przeciwdeszczowy Niny. Miała go na sobie, gdy wychodziła z domu. Z pewnością wpadła do szybu i zrzuciła płaszcz, próbując się ratować. W końcu jednak się poddała. W lodowatej wodzie człowiek szybko się wychładza i opada na dno. Ten płaszcz przeciwdeszczowy był wstępnym i kluczowym dowodem. Dwa dni po wypadku płetwonurkowie znaleźli ślady krwi i połamane paznokcie na

murze szybu, tuż nad powierzchnią czarnej wody. Znaleźli też kosmyki włosów. DNA było zgodne: to była krew Niny Kerthen, jej połamane paznokcie, jej włosy. Dowody wskazywały na desperackie próby wydostania się z szybu, na walkę skazaną na klęskę. Tych dowodów nie można było sfałszować ani podrzucić. W zestawieniu z relacją naocznego świadka, Juliet Kerthen, sprawa wydawała się rozstrzygnięta. Lekarz sądowy wydał orzeczenie o śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku. Nina Kerthen była pijana, nie potrafiła trzeźwo ocenić sytuacji i dlatego wpadła do Szybu Jerozolimskiego kopalni Morvellan i utonęła. Jej ciało pochłonęła lodowata woda i prawdopodobnie nigdy nie zostanie ono odnalezione: zniknęło w którymś z niezliczonych tuneli i sztolni, niesione nieprzewidywalnymi pływami i prądami. Na zawsze uwięzione pod Carnhallow i Morvellan. Przeszywa mnie dreszcz. Wiatr od zatoki się nasila, niesie zapowiedź deszczu. Muszę załatwić swoje sprawy i wracać do domu. Rzucam do kosza pusty kubek, idę na dół zrobić zakupy i jestem gotowa w siedemnaście minut. Przynajmniej tyle mam z oszczędności, której nauczyło mnie życie w biedzie. To pozostałość Rachel Daly z południowo-wschodniego Londynu. Rzadko daję się ponieść w supermarkecie. Wjeżdżając na główną drogę, ostatni raz spoglądam na St Michael’s Mount, gdzie promienie wrześniowego słońca oświetlają tropikalny ogród St Levanów, rodu o pięćset lat młodszego niż Kerthenowie. A potem chmury się rozstępują i słońce świeci na nas wszystkich. To wtedy uświadamiam sobie, co muszę zrobić. Wierzę w to, co powiedział mi David, ale to nie zmienia faktu, że Jamie potrzebuje pomocy. Mój przybrany syn budzi we mnie lęk i muszę to wyjaśnić: muszę go wyczuć, rozszyfrować, zrozumieć. Może David nie musi wiedzieć więcej. Ale ja tak.

102 dni przed Bożym Narodzeniem Popołudnie Minął tydzień, nim zebrałam się na odwagę, by tutaj wejść. Do gabinetu Davida. Może tu dowiem się więcej o Jamiem. Mój mąż wrócił z Londynu i znów wyjechał, mijały coraz krótsze dni, odwoziłam Jamiego do szkoły, rozmawiałam z ogrodnikiem i czytałam książki o intarsjach, stolarce i kamieniarstwie. I wahałam się kilkanaście razy na progu tych imponujących drzwi. W domu nikogo nie ma. Jamie wciąż jest w szkole, Cassie pojechała na zakupy. Juliet spotyka się dziś z przyjaciółkami w St Ives. A więc muszę zrobić to teraz. Wiem, że robię to za plecami Davida, ale żałoba w tym domu jest zbyt przytłaczająca, bym dalej zadawała pytania wprost. To zbyt bolesne dla wszystkich. Muszę więc robić to subtelniej. Dyskretniej. Ukośne promienie jesiennego słońca tworzą bursztynową plamę światła na lśniących deskach podłogi. Deskach, które skrzypią, gdy się zbliżam i otwieram drzwi. Byłam w tym przestronnym, pachnącym cedrowym drewnem pokoju zaledwie kilka razy i zawsze w obecności Davida. Teraz rozglądam się po nim z podziwem i respektem. Na pokrytych boazerią ścianach wisi kilka starych portretów. Nieudolne, toporne portrety patriarchów rodu Kerthenów: bogatych mężczyzn, którzy mogli wynająć tylko bardzo prowincjonalnych malarzy. Wiem, że największy i najmroczniejszy z tych portretów ukazuje Jago Kerthena, człowieka, który w latach dwudziestych osiemnastego wieku kazał wykopać Szyb Jerozolimski. Według Davida uchodził za surowego, wręcz brutalnego. Skazywał na śmierć swoje oddziały chętnych Kornwalijczyków z łojowymi świeczkami przyklejonymi do kapeluszy, posyłając ich w ryzykowne rejony kopalń i nie dając im wytchnienia ani w dzień, ani w nocy. Na oprawionym w złote ramy portrecie bladoniebieskie oczy Jago Kerthena błyszczą chciwością; może i malarz był nieudolny, ale udało mu się dobrze uchwycić to spojrzenie. Niemniej to właśnie przerażająca zachłanność Jago Kerthena na początku osiemnastego wieku pozwoliła zamienić rodzinie tysiące w miliony. David powiesił portret w taki sposób, że Jago spogląda przez strzeliste okna na dolinę Carnhallow i ledwie widoczne czarne kształty kopalni Morvellan. I dalej, gdzieś na połyskujący bezmiar morza. Chciwy i porywczy Jago Kerthen spogląda na tę samą kopalnię, którą kazał wykuć w granicie. Nie mam żadnych wątpliwości, że umieszczenie tego obrazu w tym miejscu nie jest przypadkowe.

Reszta gabinetu też bardzo pasuje do Davida. Kilka abstrakcji, chyba nawet jeden Mondrian. Na podłodze leżą miękkie azerskie dywany, które mój mąż tak lubi, ponoć lepsze od tureckich czy perskich. Gdy na nie spoglądam, słyszę niemal, jak David beztrosko wyjaśnia: „Ach, te dywany. Kupiłem je w Baku”. Dominującym elementem w gabinecie jest wielkie solidne biurko, ewidentnie bardzo stare. Podchodzę bliżej, tłumiąc poczucie, że robię coś niewłaściwego, że nie powinno mnie tutaj być. Że jestem wścibska. Na biurku stoi nowy laptop Apple, wymownie zamknięty; obok niego znajdują się wojskowe pamiątki po wszystkich Kerthenach, którzy brali udział w wojnach prowadzonych przez Anglików. Są tu medale ze spłowiałymi szarfami z wojny krymskiej i wojny na Półwyspie Iberyjskim, a obok nich stary zardzewiały rewolwer, na którym wciąż widać ślady błota – domyślam się, że z pierwszej wojny światowej. I jeszcze długi lśniący miecz z pozłacaną rękojeścią. Przyglądam mu się uważnie i widzę wygrawerowany napis: „Harry St John Tresillian Kerthen, Paardeberg, 1900”. Po drugiej stronie tego wielkiego biurka stoją trzy zdjęcia. Zestawione razem, przechylone zdjęcie mnie i Davida i takie, na którym jest z Niną. Oba zrobiono na ślubach. Usiłuję ich nie porównywać – zwiewne piękno jej sukni ślubnej w porównaniu z moją prostą letnią sukienką, dostojeństwo uroczystości ślubnych Niny w porównaniu z moją skromną londyńską imprezą. Opieram się pokusie, by położyć zdjęcie Niny odwrotną stroną na blacie. Trzecia fotografia w srebrnych ramkach przedstawia Jamiego w wieku czterech czy pięciu lat. Śmieje się radośnie w skąpanej w słońcu kuchni, tu w Carnhallow. To wzruszający, piękny obraz: Jamie spogląda na ukochaną matkę, która najwyraźniej go rozśmieszyła. Nina znajduje się niemal poza kadrem. Jamie wydaje się na wskroś szczęśliwy, nigdy go takim nie widziałam. Nigdy nie poznałam tego roześmianego, szczęśliwego chłopca, tak beztroskiego, nim umarła jego matka. Uczucie utraty aż wibruje w tym gabinecie, niczym na nowo otwarta rana w samym sercu Carnhallow. I mam wrażenie, że to ja jestem odłamkiem tkwiącym w ciele. Że to przeze mnie ten ból jest przeżywany na nowo. Robię to jednak z najlepszymi intencjami: chcę pomóc Jamiemu. A więc będę kontynuować. Przechodzę przez pokój i przyglądam się regałom. Byłam tu już wcześniej i wiem, że jeden z nich jest poświęcony Jamiemu. Zawiera wszystko, od ocen postępów w nauce po znaczki za osiągnięcia piłkarskie. Ostatnio, gdy byłam tu z Davidem, widziałam, jak wyciągał dokumentację medyczną Jamiego. Przesuwam dłonią po półce. Szkolne zdjęcie. Jakieś zeszyty do ćwiczeń. Świadectwa szczepień. Grupa krwi A. Akt urodzenia, trzeciego marca. Złota gwiazdka z angielskiego w drugiej klasie. Zatrzymuję się nad jakąś nieopisaną teczką, po czym wyciągam ją i otwieram.

Niewiele w niej jest. Kilka luźnych stron pokrytych dziecinnym pismem. A jednak gdy czytam dalej, ściska mi się gardło, bo zdaję sobie sprawę, że trzymam w rękach listy Jamiego do jego zmarłej matki. Kochana mamusiu Pisze do ciebie bo terapełta w szpitalu mówi że dobże żebym do ciebie pisał teraz kiedy nie żyjesz. Tęsknie za tobą mamusiu. To było zabawne kiedy we Francji posypałaś sobie nos pjaskiem jak byliśmy na wakacjach. Po tym jak spadłaś codziennie o tobie myśle. Po tym jak Działo się dużo rzeczy i niekture były bardzo smutne a tata dużo wyjeżdzał jak i mówi że tesz za tobą tęskni. Mamusiu mam teraz nowy piórnik. Po tym jak wpadłaź do wody babcia muwiła mówiła powiedziała że pojehałaś na bardzo długie wakacje i spytałem czy w takie miejsce jak Francja a ona powiedziała że Tak. Ale tata mówił że nie wrucisz i babcia kłamała a ty nie żyjesz i nie wrucisz. Mam ksionżke z okienkami Po tym jak Dzisiaj się uczyliśmy że enkylozaury miały kościstą narosil na ogonach żeby machać nią na wroguf. Dzisiaj uczyliśmy sie pisać to są moje Zdania słyszysz jak śpiewam? Widziałaś kiedyś jak kopie piłke? Skacze. Zaczynam skakać Unosze sie. Przesuwam stół. Płacze. Latam w powietrzu. Ten pan w szpitalu mówi że musze mówić do ciebie mamusiu w listach ale czasem robi mi się od tego bardzo smutno i pszypominają mi sie wakacje. Pamientasz je mamusiu? Mój najlepszy dzień z tobą i z tatą był kiedy pojechaliśmy do Francji. Ja i tata weszliśmy na szczyt latarni morskiej a potem poszliśmy z tobą do Sklepów i kópiliśmy pianki i pyszną goroncą czekolade. Po powrocie upiekliśmy je nad ogniem. potem miałem zjeść obiad ale zamiast tego popłynęliśmy łótką do innego domu. Byłem taki zachwycony. Wszyscy byli szczenśliwi. Po tym jak umarłaś Mamusiu od Borzego Narodzenia dużo padało teraz cie tu nie ma. Dostałem

kalosze. Potem skakałem w kałużach z tatą i zrobiliśmy lasańje i jeszcze raz oglondaliśmy ten film ktury ci sie podobał. Tata troche płakał tylko raz widziałem rzeby tata płakał on nie płacze i powiedział mi że to dlatego że jestem samotny jak on. I mnie przepraszał i mówił że mama mnie kochała i nie wolno mi w to wontpić i Dlaczego powiedziałaś to o Borzym Narodzeniu Dlaczego No ale musze już kończyć babcia mówi że na podwieczorek bendzie makaron z serem. Mam nadzieje że w niebie masz psa bo tesz morzesz być samotna Kocham cie mamusiu. Chce żebyś wróciła ale nie morzesz wrucić bo tata mówi że nie żyjesz. Codziennie za tobą tensknie czy jesteś tak głęboko w ziemi że nikt cie nie może wyciongnąć nawet buldożerem Jamie List drży mi w dłoni. W niektórych miejscach są ciemne kleksy. Myślę, że to mogą być wyschnięte łzy. Zostały jeszcze dwa listy. Krótsze. Zawierają mniej błędów; Jamie musiał być wtedy trochę starszy. Muszę pochylić się bardziej nad kartką, żeby odczytać słowa, i uświadamiam sobie, że w pokoju zrobiło się ciemno. Wyglądam przez okno i widzę, że niebo zasnuły chmury i typowo po kornwalijsku zamieniły dzienne światło w półmrok. Paznokcie deszczu niecierpliwie stukają w szybę. Wyciągam rękę i włączam kanciastą mosiężną lampkę biurkową Davida, po czym czytam dalej: Kochana Mamusiu Tata mówi że musze pszestać do ciebie pisać bo się wtedy denerwuje. Mówił to na wypadek gdybyś się zezłościła i martwiłem się że wrucisz jako duch a to by było bardzo straszne. Duch. Nie chce przestać do ciebie pisać bo kiedy pisze to wyobrarzam sobie ciebie. Całowałaś mnie w nos kiedy było mi smutno Francja Mamusiu pamiętam że było Boże Narodzenie i wszyscy pili i robiło się coraz głośniej. Pszepraszam i tata powiedział że to była twoja wina i wybiegłem nie moge tego napisać pszykro mi że umarłaś pszykro mi jeśli Sobot To są zdania które pisaliśmy wczoraj Wyjątkowo lubie moją książke Nie ide dziś popływać bo to za nudne Mam nadzieje że jeszcze kiedyś zobacze moją mame Zabieram robocika do szkoły

Domyślam się że nie masz psa Tata się goli Mama macha ręką Mamusiu czasem w nocy mi sie śni że unosisz się w wodzie. Ktoś w szkole mi powiedział że topielce wracają czy ty też wrócisz? Mówił że jeśli się utopiłaś morze wyrzuci twoje ciało na skały jak rozgwiazde dlaczego nie wyrzuciło cię przy Morvelan jak rozgwiazde? Krew ODCIĘLI CI CZUBEK PALCA KREW W Napoje z bąbelkami ci szkodzą i pamiętam że w Boże Narodzenie dałem ci napój z bąbelkami i myślałem że to moja wina że nie żyjesz i pochowali twuj płaszcz ale już tak nie myśle. Słucham morza brzmi jak oddychający wielkolud straszny wielkolud i mama w ciemności i w czerni. I mam tesz straszne sny że nie masz palców Pszepraszam. Uśmiechasz się Jamie xxxXXXxxx Został mi jeszcze jeden list. To aż nadto. Wygląda na najświeższy, Jamie już znacznie lepiej pisze. W pierwszym akapicie widzę moje nazwisko. Musiał to napisać po tym, jak pojawiłam się w jego życiu. Pochylam się nad biurkową lampą Davida, biorę do ręki papeterię i czytam: Kochana Mamusiu Teraz jest tu nowa żona taty, nazywa się Rachel Daly, ale teraz ma na nazwisko Kerthen tak jak ty, ja i tata. Jesteś na nią zła, że zajęła tfoje twoje miejsce? Nie bądź ona jest miła uczy mnie robić zdjęcia, ale nie jest moją mamą. Ty jesteś moją mamą. Mamo czasem nie lubię patrzeć na kopalnię do której wpadłaś, wiem teraz, że żyjesz i nic ci nie jest, ale te kopalnie mnie pszerażają. Wyglądają jak potwory. Rachel jest czasem smutna, dużo się śmieje, ale potem wygląda na nieszczęśliwą. Pamiętam, że często byłaś smutna przed tym jak miałaś wypadek spadłaś. Kiedy tata a potem ty powiedzieliście co powiedzieliście nikomu nie powiem? Dzisiaj w szkole Pani Anderson pokazywała nam obrazki nieba, ale chyba już nie wierzę w niebo, bo kiedyś myślałem, że mieszkasz w niebie z dziadkiem. Ale ty nie jesteś w niebie, w nocy jesteś w domu no to jak to jest? Czy przepłynęłaś przez kopalnię i wyszłaś? Wczoraj mieliśmy pływanie. Umiem pływać krałlem i grzbietowym, ale nie motylkiem. To bardzo trudne. We Francji bardzo daleko popłynęłaś, płynęłaś i płynęłaś a tata się śmiał i mówił, że płyniesz do Anglii, bo chcesz nam uciec.

Szkoda że Kochałem cię tak bardzo jak tatę, przepraszam Dowiedziałem się czegoś o pingwinach. Na Antarktydzie są pingwiny, które przez całą zimę opiekują się małymi pingwinkami. Jest bardzo zimno, tak zimno że oczy zamarzają na lód i wtedy musisz nosić gogle. Małymi pingwinkami opiekuje się tata pingwin. Wiatr wieje i wieje, a tata pingwin ogrzewa małego pingwinka puchatymi piórkami. Potem po strasznie długim czasie widzą pingwina mamusię. Myśleli, że pingwin mamusia nie żyje, ale wtedy widzą jak wraca przez wiatr i przez śnieg i są szczęśliwi. Pingwiny mamusie zawsze wracają. W ten weekend idziemy na zamek i zrobimy sobie piknik tata, Rachel i ja. Ale może padać więc może zostaniemy w domu, ale myślę że będzie ładnie. Dzisiaj jest gorąco i poszliśmy popływać w zawn hana tata, Rachel i ja i byłaś tam w mojej głowie mamusiu a potem widziałem cię w domu. Tęsknię za tobą jak za wisky z sodą tak mówi tata i teraz idę spać. Pa pa. Jamie xxx Ostrożnie odkładam listy z powrotem do teczki i wsuwam ją na półkę. Na pewno niedługo wróci Cassie z Jamiem i Juliet. Nie chcę, by ktoś mnie tu przyłapał, choć to mój własny dom. I nie chcę, by ktoś podejrzewał, że węszę w nie swoich rzeczach. Obchodzę gabinet i poprawiam wszystko, czego mogłam dotykać. Potem zatrzymuję się przy oknie i podążam za spojrzeniem Jago Kerthena przez ciemniejącą, skąpaną w deszczu dolinę aż do kopalni, klifów i morza. Czego dowiedziałam się z tych listów? Że Jamie ma okropny mętlik w głowie? Nie mogłam przypuszczać, że jest aż tak źle. Dowiedziałam się, że prawdopodobnie mu nie pomagam, choć równocześnie wydaje się mnie lubić lub chociaż tolerować. Dowiedziałam się, że jest pogrążony w bezdennej rozpaczy i bardzo cierpi; że moim obowiązkiem jest zrobić wszystko co w mojej mocy, żeby pomóc temu biednemu chłopcu. Dowiedziałam się też jeszcze jednej rzeczy. Tej nocy, gdy zginęła Nina, doszło do kłótni. Kłótni na tyle poważnej, by Jamie ją zapamiętał. A jednak w dochodzeniu nie wspominano o żadnej kłótni. Co mam począć z tą informacją. Zwrócić się z tym do Davida? Wtedy by się wydało, że prowadziłam śledztwo w jego gabinecie. Że grzebałam w jego osobistych rzeczach. Z tych myśli wyrywa mnie przeszywający krzyk.

Wieczór Wyłączam lampę na biurku i ze ściśniętym gardłem biegnę do drzwi. – Proszę, niech mi ktoś pomoże! – woła Juliet. – Niech ktoś tu przyjdzie! W korytarzu jest pusto. Prowadzi do Nowej Sali. Nagle na jego końcu pojawia się jakaś postać – to Jamie. W szkolnym mundurku. Wszyscy wrócili do Carnhallow, a ja tego nawet nie zauważyłam? Tak bardzo pochłonęły mnie jego listy. – Rachel! To w Starej Sali! – woła Jamie, oglądając się na mnie. – To babcia, słyszałem, jak krzyczy. – Ma pobladłą twarz, drżą mu usta. – To ze Starej Sali. Proszę, chodź ze mną! Biegnę za nim tak szybko, że deski podłogi boleśnie jęczą. Przekręcam żeliwny pierścień u drzwi i wpadam do Starej Sali. Za wysokimi lancetowymi oknami suną ołowiane chmury, jakby zapadła już noc. Jedyne źródło światła znajduje się w samej Sali. Rozdygotane, pomarańczowe światło, które sprawia, że na ścianach tańczą cienie. Na podłodze wyryto ogniste wzory. Zawijasy, pętle i linie wściekłych niskich płomyków, jakby w płytkach na podłodze pojawił się labirynt szczelin, odsłaniając płonące kopalnie w dole, języki ognia sięgające w górę, wdzierające się do domu. Juliet próbuje gasić płomienie, machając żakietem. Jest spanikowana, bliska łez. – O mój Boże! Co to? Co to? – Jej głos jest ochrypły z przerażenia. – Poszłam tylko na skróty, żeby uciec przed deszczem. Nienawidzę tego miejsca. Normalnie nigdy tu nie przychodzę, przez to wszystko, przez nich, a potem… – pokazuje ręką – …potem znalazłam to, tych ludzi, kto to zrobił, dlaczego to zrobiła? Desperacko usiłuję zadeptać płomienie. To jednak niełatwe zadanie. Ogniste linie są niewielkie, ale płoną zaciekle i uparcie, i przez to w jakiś sposób wydają się jeszcze bardziej złowrogie. Jak skromna demonstracja o wiele większej siły, która ma przerażać i zastraszać: Popatrz, co potrafię. W powietrzu unosi się woń benzyny, dymu i chyba czegoś jeszcze. Perfum? – Jamie, pomóż mi, pomóż babci. Nie reaguje. Zdążył obejść labirynt płomyków i teraz jak urzeczony przygląda się z drugiego końca Sali temu migotliwemu widowisku. W tym świetle nasze cienie kołyszą się wokół, sparaliżowane i drżące. Juliet znów rozpaczliwie próbuje ugasić płomienie, lecz one zaczynają gasnąć jakby z własnej woli. Może wykonały już swoje zadanie. – Ona to zrobiła – szepcze do mnie Juliet. – Nina. Jamie stoi, uśmiechnięty i zachwycony. Przewidział to. Przypominam sobie

jego słowa w Salonie. „W Starej Sali będą światła”. Nie, to niedorzeczne. To jakiś żart. Obchodzę linię płomyków i kładę kojącą rękę na jego ramieniu. Potem spoglądam z jego perspektywy na ognisty wzór. I pojmuję, dlaczego jest zachwycony, wystraszony czy zszokowany. Tańczące linie żółtych płomyków nie układają się przypadkowo. Tworzą płonące słowo. MAMA.

82 dni przed Bożym Narodzeniem Wieczór David stał przy oknie, popijając whisky Macallan ze szklaneczki, wsłuchany w śmiech studentów wracających w wieczornej mgle z uniwersytetu. Zazwyczaj lubił tę porę roku, poczucie intelektualnego ożywienia, gdy żółkną liście na drzewach. Dziś jednak młodość tych studentów przypominała mu jedynie, że wkracza w wiek średni, a ich szczęście podkreślało tylko jego żal. Jamie. Wrócił do biurka, odstawił szkocką, otworzył laptop i wybrał numer, równocześnie zerkając na zegar. Szósta: ta sama pora co zwykle. Na ekranie pojawiła się twarz jego syna. – Podnieś telefon, Jamie. Nie widzę cię. – Przepraszam, tato. Teraz lepiej? – Tak. Teraz lepiej. David, wpatrzony w ekran, przyjrzał się pokojowi syna. Plakaty z piłkarzami. Porządek na półkach. Na biurku czarny mikroskop przycupnięty jak Nosferatu. Po prawej stronie okno z widokiem na murawę i długi stok ciągnący się aż do kopalni i klifów. Niebo w Kornwalii wydawało się pogodne w porównaniu z posępnymi londyńskimi chmurami tu w Bloomsbury. – Chyba macie tam ładny wieczór? Jamie wzruszył obojętnie ramionami. Potem odwrócił głowę, jakby usłyszał coś z głębi domu. – Jamie? – Przepraszam. Tak, tato. Świeciło dzisiaj słońce. Graliśmy z Rollo na jedną bramkę. – Dobrze. To dobrze. – Potem poszliśmy do Zawn, puszczaliśmy kaczki i takie tam. Było fajnie i była tam foczka. – Ach. Żałuję, że mnie tam nie było. – Hmm, no tak. – Naprawdę, Jamie. Naprawdę chciałbym tam być. David przez chwilę wpatrywał się w wyraziste oczy syna, czując narastającą rozpacz. To on, jego ojciec, powinien z nim puszczać kaczki, a nie zawsze Rollo; to on powinien grać z synem w piłkę na trawniku, śmiać się w chłodnym łagodnym powietrzu pięknego październikowego zmierzchu. Ale go tam nie było. Rzadko

tam bywał. Tracił zbyt wiele z dzieciństwa Jamiego. To poczucie, że nie ma go przy synu, gdy ten dorasta, sprawiło, że Davidowi zrobiło się niedobrze. Co za okropna strata. Płynne srebro spływało do ścieków. Chłopiec był coraz starszy i wyglądało na to, że David przegapi te cenne ostatnie lata jego dzieciństwa, podobnie jak przegapił wcześniejsze. – Jesteś tam, tato? – Tak, tak. Zamyśliłem się. – Przywołał na twarz wymuszony uśmiech. – A co tam u Rachel? Przeprosiłeś ją? – Za co, tato? – Za tę sztuczkę, ten dowcip z ogniem i paliwem do zapalniczek. David czekał, modląc się w duchu, żeby tym razem Jamie się przyznał. Liczył na to, że jeśli spyta go lekkim tonem, tak jak teraz, chłopiec w końcu się ugnie. – Ale ja nic nie zrobiłem, tato. Mówiłem ci. Nic nie zrobiłem! Może to była Cassie albo babcia, ale nie ja. Może to Rachel, ona czasem robi śmieszne rzeczy. Czasem śmiesznie się zachowuje. Potrafi być dziwna. – Jamie, proszę. – Nie zrobiłem tego, tato! Wyglądało na to, że chłopiec mówi szczerze. Przejęcie i wyraz udręki na twarzy. A jednak David był całkowicie przekonany, że to sprawka Jamiego. Z pewnością znów przeżywał w swym niespokojnym umyśle jedno ze zdarzeń z dzieciństwa. W jego szóste urodziny Nina zrobiła coś takiego: napisała ogniem imię Jamiego na podłodze Starej Sali. To miała być niespodzianka, jakby cała podłoga była ogromnym urodzinowym tortem, nad którym mógł pomyśleć tysiąc życzeń. Jego matka zawsze kochała płomienie: ogniska, ogień na kominku, świece. David pamiętał okrzyk zachwytu Jamiego, gdy wprowadzono go z opaską na oczach do Starej Sali, a potem ściągnięto ją i chłopiec ujrzał płonące na kamiennych płytkach słowa: „Wszystkiego najlepszego, Jamie”. Potem się odwrócił i zobaczył wszystkich swoich przyjaciół ukrytych w ciemności, a za nimi prowizoryczne stoły z szafranowymi ciasteczkami, świeżą lemoniadą i kawałkami selera i jabłek. „To były najlepsze urodziny w moim życiu, dziękuję mamo, dziękuję tato”. Takie bezcenne wspomnienie z pewnością zapadłoby dziecku w pamięć. Tak jak zapadło w pamięć Davidowi. Szczęście, które nie mogło powrócić, ostatnie chwile prawdziwego szczęścia, których zaznali jako rodzina. Być może nie było nic dziwnego w tym, że Jamie odtworzył tę scenę, próbując przywołać matkę za sprawą jakiejś dziecięcej magii ognia. Napisz światłem moje imię, a znów się pojawię. Tyle tylko, że chłopiec nie chciał się przyznać. Twarz Jamiego zastygła w stanowczym wyrazie negacji. Uparcie, niemal

arogancko uniesiony podbródek. Typowa mina Kerthenów. David westchnął. – W porządku, porozmawiamy o tym innym razem. Jamie obojętnie kiwnął głową, a potem lekko zmarszczył brwi. – Tato, mogę cię o coś spytać? – Pewnie. Oczywiście, że możesz. Wal. – Kochasz Rachel? David spodziewał się tego pytania od jakiegoś czasu, miał więc gotową odpowiedź. – Tak. Naturalnie. Dlatego się z nią ożeniłem. Dlatego tu jest. To znaczy… tam. W Carnhallow. – Okej. A tato… – Jamie się zawahał. – Kochasz Rachel tak bardzo, jak kochałeś mamę? – Nie, Jamie, to co innego. Nigdy nikogo nie pokocham w taki sposób, jak kochałem twoją matkę. – A tęsknisz za mamą? – Oczywiście, Jamie. Codziennie. Wszyscy za nią tęsknimy. Ale tatusiowie też czasem czują się samotni. Jamie kiwnął głową, choć wyglądał przy tym dość melancholijnie. David zapragnął wyciągnąć rękę, objąć szczupłe ramiona syna, przytulić go do siebie. Byli jednak na dwóch końcach kraju. Spróbował więc dotrzeć do niego słowami. – To, że Rachel się do nas wprowadziła, nie ma nic wspólnego z tym, jak kochałem twoją matkę. To w niczym nie umniejsza przeszłości. – W porządku, tato. Rozumiem. – Jamie westchnął jak nastolatek i spojrzał w bok. – Idę powiedzieć Cassie, że zaraz zejdę na dół. Woła mnie na kolację. Chłopiec położył komórkę na biurku, tak że na ekranie pojawił się pusty sufit, prostokąt bieli lekko zaróżowionej w promieniach zachodzącego słońca. David wyobraził sobie tę scenę, widok z domu na Zawn Hanna, blask znikającego za horyzontem słońca, w którym Morvellan wydawała się czarna na tle spłowiałego złota morza. David zerknął na zegar. Musiał przejrzeć jeszcze jedne akta, wkrótce pora wracać do pracy. Był zbyt zajęty, nawet na to, by móc porządnie porozmawiać z własnym dzieckiem, które straciło matkę, zmagało się z traumą i ze strasznymi błędami własnego ojca. Triumfalnie powróciło poczucie winy. Mimo wszystkich starań David robił dokładnie to, czego kiedyś poprzysiągł sobie nie robić. Był równie okrutny jak jego ojciec. Ojciec Davida umyślnie wykluczył go z nieistniejącego rodzinnego życia, wysyłając go do szkoły z internatem. Teraz praca Davida wykluczyła go z życia Jamiego, kiedy tak harował w Londynie, starając się naprawić szkody wyrządzone

przez własnego ojca. Jedyny syn został sam. Ponownie. Zupełnie jakby było im to pisane jako rodzinie – że w każdym pokoleniu będą powtarzać te same okrucieństwa. Jakby los Jamiego był zemstą wszystkich tych chłopców posyłanych w dół do kopalń. Kazaliście nam to robić, dekada po dekadzie, teraz wy, Kerthenowie, będziecie cierpieć tak samo jak my. Jak do tego doszło? Bo nie z braku ojcowskiej miłości. Siedząc w ciszy londyńskiego mieszkania, David przypomniał sobie swoje dzikie szczęście, gdy pierwszy raz wziął na ręce Jamiego. Szczęście tak wielkie, że było w nim coś ze smutku. Przypomniał sobie uderzające słowa, jakich użyła jego matka o rodzicach, którym rodzi się pierwsze dziecko, i o ich sprzecznych uczuciach: „Jakby twoje serce kaleczyły tysiące odłamków szczęścia”. Było to boleśnie prawdziwe. Te odłamki wbijały się w serce, gdy rodziło ci się dziecko. I tak pozostawało już na zawsze: ukłucia niepokoju, troski i od czasu do czasu przeszywająca radość, której nie mogą wyrazić żadne słowa, szczęście tak intensywne, że wiesz, iż kiedy będziesz umierać, właśnie tak będziesz oceniać i tak zapamiętasz swoje życie. Że właśnie o tym będziesz myśleć na łożu śmierci. Nie o swojej karierze ani osiągnięciach, nie o rodzicach, seksie, nie o tym, ile miałeś samochodów, żon, urlopów czy milionów, tylko jak ci się ułożyło z dziećmi. Czy byłeś dobrym ojcem? I czy było dość wiele tych twardych jak diament, pełnych blasku chwil ojcowskiego i synowskiego szczęścia? – Tato? Wrócił Jamie. – Witaj z powrotem. – Przepraszam, Cassie coś chciała i musiałem jej to przynieść. – W porządku. Ale… no cóż… muszę niedługo kończyć. Praca czeka. Chłopiec się wzdrygnął. Czy to była oznaka złości czy odrazy? – Jesteś zajęty? – Tak. Przykro mi. Jestem zajęty, ale jeśli teraz wszystko zrobię, obiecuję, że nie będę pracować w weekend. – Kiedy przyjechałeś w ostatni weekend, też tak mówiłeś. Ale cały czas zerkałeś na telefon. David zarumienił się w duchu. Potem przypomniał sobie swoje obawy i to, o co chciał zapytać. – Jamie? – Tak? – Mówiłeś coś o Rachel. Że potrafi być dziwna. – Tak? – Dlaczego to powiedziałeś? – Bo potrafi, tato. Potrafi. Wypytuje mnie o różne rzeczy. I szuka różnych rzeczy w domu.

David skrzywił się, ale zaraz spróbował to ukryć. – Różnych rzeczy? – Tak. Próbuje się dowiedzieć, co się stało i co się teraz dzieje. David się uspokoił. Musiał zrobić to stanowczo, ale tak, żeby nie niepokoić syna. – Jamie, ona stara się, jak może, żeby się do nas dostosować. Bądź dla niej wyrozumiały. To ona musi się dostosować do naszego stylu życia, stać się częścią naszej rodziny i naprawdę daje z siebie wszystko, próbuje poznać Carnhallow, to dlatego zadaje pytania i czasem wydaje się niespokojna. Ale… – Pochylił się nad ekranem. – …pamiętasz, co sobie obiecaliśmy o przeszłości? Co ustaliliśmy? Oczy Jamiego się rozszerzyły, choć z pewnością wiedział, co David ma na myśli. – Daj spokój, Jamie. Pamiętasz. Musisz pamiętać. – Tak, tato. Wiem. Nie lubię o tym mówić. – Wiem, to smutne i trudne. Ale muszę to znów podkreślić. Nie wolno ci nigdy mówić o tym, co się stało tamtej nocy, co ktokolwiek powiedział, co widziałeś. Nie wolno ci mówić o tamtej nocy. Rozumiesz? To tak jak z tym terapeutą, dokładnie tak samo. Nawet jeśli ktoś cię wypytuje, nic nie mów. Nawet Rachel. – Mhm. – Jamie wzruszył ramionami, jakby to nie było nic takiego, jakby chciał to zignorować. – Jamie! – Okej, tato. Dobrze! Jamie upił łyk z puszki. San Pellegrino. Miał piękne fiołkowe oczy, nawet na ekranie laptopa. – Tato, zanim pójdziesz, chcę cię o coś spytać. David uśmiechnął się sztucznie, jakby wszystko było w porządku. – Oczywiście. Pytaj, o co tylko chcesz. Wiem, że często mnie nie ma, ale w telefonie, na ekranie, zawsze jestem przy tobie. Zawsze. – Okej, tato. Długa chwila milczenia. Jamie wyglądał na podenerwowanego. Wieczorne światło zaczynało słabnąć. – Jamie? O co chciałeś spytać? Chłopiec westchnął. Wzruszył ramionami. Wyglądało na to, że zmaga się z jakimś dylematem. W końcu wydusił to z siebie. – Tato, czy mama żyje? David, oniemiały, wpatrywał się w syna. Miał nadzieję, że się przesłyszał. Ale teraz Jamie patrzył mu prosto w oczy. I czekał na odpowiedź. David usiłował znaleźć słowa. – Jamie, chłopcze, ona nie żyje. Twoja mama umarła. Przecież wiesz o tym.

Jamie nic po sobie nie pokazał. Pokręcił tylko głową. – Ale tato, czy nie widzimy rzeczy, których inni nie widzą? Bo jesteśmy ludźmi ognia? Czy my, Kerthenowie, nie jesteśmy wyjątkowi? Tak jak mówi legenda? – Nie, Jamie. Nie. To tylko taki żart, bajka dla dzieci. Coś, czym możemy zabawiać gości z Londynu. Kryła się w tym gorzka ironia. Ileż to razy David opowiadał tę historyjkę śmiejącym się gościom w Carnhallow? Zbyt wiele. Bo był dumny z tego, że jest Kerthenem. Bo to był kolejny subtelny sposób, by pochwalić się swoim rodowodem, powiedzieć: Jesteśmy aż tak szlacheccy i starzy, że mamy własne mity i legendy. I teraz ta pycha się na nim mściła. Oczy Jamiego zalśniły. – Wiem, że brzmi to tak, jakbym to wymyślił, ale to prawda, tato. To prawda. Czasem wiem, że znów jest blisko, tuż obok mnie, mówi do mnie, kiedy śpię albo w dzień, w domu. Czasem mnie to przeraża. Ale ona tu jest, wraca. – Jamie. To niedorzeczne. To jakieś brednie. – Nie, tato. Nie sądzę. Ona wciąż żyje. Wszyscy mówią, że umarła, ale nigdy nie znaleźli jej ciała, prawda? Więc musi wciąż być tutaj, to dlatego ją wyczuwam. Dlatego kazałeś mi do niej pisać. David na chwilę zamknął oczy. Próbował zdusić gniew. Ten głupi terapeuta z Treliske Hospital ze swoimi idiotycznymi pytaniami, z głupim pomysłem, żeby pisać listy do nieżyjącej matki. Co on zrobił Jamiemu? Listy były niepokojące i niejasne. Pytania jeszcze gorsze. – Hej! – David podchwycił nieszczęśliwe spojrzenie syna. – Jamie, chłopie, daj spokój. Musimy się z tym pogodzić. Mama spadła w kopalni i już nie wróci. Wiem, że to bardzo smutne i trudne, ale to, że nie znaleźli jej ciała, nie znaczy, że ona może ożyć. Rozumiesz? Rozumiesz? A Kerthenowie nie są wyjątkowi w żaden upiorny, zabobonny sposób. Jesteśmy po prostu starą rodziną. Mamy długą historię. To wszystko. Jamie ewidentnie próbował się nie rozpłakać. David przyglądał się temu bezradnie. Proszę, niech mój syn będzie normalny. Dlaczego właśnie teraz znów zaczynało mu się mieszać w głowie? Czasem się tak zdarzało, ale tym razem było gorzej niż kiedykolwiek dotąd. O wiele gorzej. – Jamie, wiesz, że cię kocham. Jeśli jest coś, o czym chcesz mi powiedzieć, wiesz, że możesz to zrobić, możesz powiedzieć mi o wszystkim. Ale mama odeszła i teraz masz nową przybraną matkę. Mamy nowe życie, nową szansę. Musimy zostawić to za sobą. Jamie żałośnie kiwnął głową i sięgnął po napój. David znów zerknął na zegar. Jeśli wkrótce nie weźmie się do pracy, nawali na jutrzejszym spotkaniu. Będzie musiał zająć się tym w weekend, kiedy pojedzie do Kornwalii.

– Jamie, chłopie, naprawdę muszę już kończyć. Bardzo mi przykro. Ale zobaczę was w weekend i wtedy pogadamy. – Mhm. – Jamie, pożegnaj się ze mną porządnie. Ale obraz już zniknął. Jamie rozłączył się pierwszy, bez pożegnania. Jak wyrzut. Jak kara, na którą David zasłużył. Zły ojciec. Nieobecny ojciec. A przede wszystkim ojciec, który kłamie. David sięgnął po whisky i zapatrzył się w lśniący bursztynowy płyn w szklance. Teraz, gdy się nad tym zastanowił, gdy skupił się na faktach, jak dobry prawnik, doszedł do wniosku, że rezerwa Jamiego i jego dziwne zachowanie wyraźnie się nasiliły od lata. Zwłaszcza odkąd wprowadziła się Rachel… Może to był zbieg okoliczności, a może zaburzyła cenną równowagę, którą z takim trudem przywrócił po wypadku Niny. Wypytując. Zachowując się dziwnie. Szukając różnych rzeczy w domu. Po raz pierwszy, jakby znikąd, David poczuł gwałtowny żal do swojej młodej żony. Dał jej wszystko, nowe życie, nowy dom, nową rodzinę, nowy początek – wszystkie pieniądze tego świata – a ona być może to wszystko spierdoli. Możliwe, że popełnił najgłupszy błąd. Co jeśli Rachel nadal będzie węszyć, jak ci przeklęci terapeuci? Jeśli rozpocznie własne śledztwo w sprawie wypadku w kopalni? Jeśli będzie wypytywać, jaki był w tym udział Jamiego? David zbyt późno zdał sobie sprawę, że zapraszając ją do swojego domu, podjął poważne ryzyko i być może popełnił fatalny błąd. Może jednak Rachel nie była w stanie zastąpić Niny. Pięknej, impulsywnej, aroganckiej Niny, gotowej na wszystko dla miłości. Nikt nie mógł się z nią równać. David wstał i, popijając whisky, podszedł do okna. Roześmiani studenci zniknęli. Została tylko jedna dziewczyna na przystanku. Zerknęła na telefon i na jej delikatne kości policzkowe padło światło. Wyglądała tak bezbronnie i pięknie. Ale jej uroda zasmuciła Davida. Wypełniło go uczucie czegoś dalekiego i ciągle się oddalającego, co jednak nigdy nie znika. Kiedyś sądził, że lekiem na pożądanie jest sama śmierć. Ale teraz nie był już tego taki pewien. Może nic nie jest w stanie zgasić tęsknoty miłości, może wędruje ona w ciemności przez całą wieczność. Jak światło martwych gwiazd.

77 dni przed Bożym Narodzeniem Wieczór „Będziesz miała krew na rękach. W Starej Sali będą światła”. Te słowa tłuką mi się po głowie jak jakieś podświetlone, umieszczone za szkłem obiekty niezwyklej wagi. I wydaje się być w nich zawarta jakaś lekka groźba. Upłynęły ponad trzy tygodnie, odkąd natrafiliśmy na płomienie w Starej Sali, i wszyscy doszliśmy do niekoniecznie przekonującego wniosku, że to było dzieło Jamiego. A jednak to wydarzenie wciąż otacza mrok tajemnicy, niczym ćmiący ból przed migreną. Dlaczego to zrobił? Może faktycznie było to wymierzone we mnie, za to, że zastąpiłam matkę, którą utracił, piękną Ninę Kerthen. Że to mnie miało wystraszyć. Ale może było wymierzone w kogoś zupełnie innego? Wyrywam się z zamyślenia. David i ja jesteśmy sami w Żółtym Salonie, za oknem zapada jesienny zmierzch. Mój mąż ma długi weekend, bo jego firma remontuje kancelarię. Widać, że się relaksuje. Ja nie. Nie potrafię milczeć. Próbuję jeszcze raz. – David, chcę porozmawiać o tych płomieniach w Starej Sali. Spogląda na mnie twardo. Chyba jest poirytowany. Boże, tylko nie wracajmy znów do tego tematu. – Proszę. Zrób to dla mnie jeszcze raz. Obiecuję, że potem już nigdy o tym nie wspomnę. Uśmiecha się. Tak jakby. – W porządku. Mów. – Zgadzam się z tym, co powiedziałeś, że zrobił to, co kiedyś jego matka, że powtórzył tę wspaniałą sztuczkę, którą przygotowała na jego urodziny. – No i? – Wciąż nie jestem do końca przekonana, czy zrobił to sam. Jak? Jak miałby to wszystko przygotować? Nie miał na to czasu. Dopiero co wrócił ze szkoły. – Już to omawialiśmy, Rachel – odpowiada szybko. – Z łatwością mógł to przygotować rano. Nikt nie zagląda do Starej Sali, tylko Nina tam chodziła. Miała obsesję na punkcie tego pomieszczenia i tego, jak je kiedyś odrestauruje. – Jego prawnicze wyjaśnienie mnie uspokaja, ale równocześnie irytuje. – Potem, kiedy wrócił ze szkoły, miał dość czasu, by to podpalić. Przeprowadzić swój mały rytuał, przywołać do domu matkę. To nic trudnego: puszka paliwa do zapalniczek, które wyciskasz z butelki. – David wzdycha. – Nie ma żadnego ryzyka. W Starej Sali nic

nie może się zapalić, jest tam tylko kamień i szkło. I pewnie nie chciał, by ktoś to widział. Ogień wypaliłby się w ciągu kilku minut, a on rzuciłby swoje magiczne zaklęcie w całkowitej tajemnicy. Kręcę głową. – Ale jak mógł zrobić to tak szybko? Napisać słowa na podłodze tak, żeby nikt go nie widział? Może ktoś mu pomógł? Cassie? Juliet? – Oczywiście, że nie. – David wpatruje się we mnie jak bardzo zawiedziony nauczyciel patrzący na przeciętnie zdolne dziecko, które kiedyś świetnie się zapowiadało. – Jego babcia była pierwszą osobą, która natrafiła na płomienie. Jamie najwyraźniej nie wziął tego pod uwagę, więc gdy Juliet tak się przeraziła, wyparł się wszystkiego. Wiedział, że zrobił coś złego. I to dlatego kłamie w tej sprawie. – Hmm. – Na pewno rozumiesz, że tak właśnie było, prawda? – Chyba tak – odpowiadam. – To chyba ma sens. Niechętnie opadam na oparcie. Chcę też wspomnieć o tym incydencie z zającem, ale wciąż nie mogę tego zrobić. Bo to by sugerowało, że wszystko próbuję wyjaśniać w paranormalny, irracjonalny sposób. Dlatego nie mogę powiedzieć o tym głośno, nie robiąc z siebie przy tym wariatki. Chcę też poruszyć sprawę listów, lecz tego również nie mogę zrobić, nie ujawniając, że zakradłam się do gabinetu Davida, jak jakiś włamywacz. Muszę porozmawiać z nim o Jamiem w inny sposób. – David, nie tylko to mnie martwi. – Tak? – Tak. Chodzi mi o to, jak zachowuje się Jamie, kiedy cię nie ma. Godzinami przesiaduje w swoim pokoju, zgarbiony nad jakąś grą komputerową albo nad smartfonem. – Ma osiem lat? Tacy teraz są. – Ale zdarza się też, że wędruje doliną Carnhallow, włóczy się po klifach i plażach, dociera nawet na wrzosowiska. Pozwalasz mu wychodzić, kiedy ma ochotę. Teraz przemawia przeze mnie ostrożna, cwana kobieta z miasta, wychowana w mieszkaniach komunalnych południowego Londynu. Wyobraź sobie tylko, co by się mogło stać, gdyby choć na chwilę spuścić dzieciaki z oczu. Wiem, że życie w Kornwalii jest zupełnie inne. Ale naprawdę nienawidzę, gdy Jamie za bardzo się oddala. Boję się o niego. Na samą myśl o tym, że coś mogłoby mu się stać, robi mi się niedobrze. David odkłada tablet i upija łyk dżinu z tonikiem. – Rachel, oczywiście, że się o niego martwię, ale chcę, żeby był wolny. Po śmierci Niny łatwo było schować go pod kloszem. Mimo wszystko muszę dać mu

wolność, pozwolić, by jak najnormalniej dorastał. – A te wszystkie niebezpieczne ścieżki? I klify? David, nie ma go całymi godzinami, wędruje po okolicy. Wiem, że nie jestem jego prawdziwą matką, tylko… – On potrzebuje matki, Rachel. Gdy poznaliście się w Londynie, tak świetnie się dogadywaliście. To jeszcze wróci. Daj mu czas. Sfrustrowana, opadam na oparcie. Wszyscy to powtarzamy: dajmy sobie czas, poczekajmy. Ale wygląda na to, że czas tylko wszystko pogarsza. Witrażowe okna są otwarte, łagodny wiatr niesie słoną woń oceanu. Ten zapach zawsze wprawia mnie w melancholijny nastrój. Pewnie dlatego, że kiedy byłam mała, nigdy nie wyjeżdżaliśmy na wakacje nad morze. Byliśmy na to za biedni. Jestem smutna z powodu tego, co straciłam. Mąż mnie obserwuje. – Chcę też, żeby wiedział, gdzie od wieków żyją Kerthenowie. Żeby znał te wszystkie zatoczki i skały, które kochałem w dzieciństwie. Wstaje i zamyka okno. Potem wraca na swoje miejsce, sięga po tablet, uprzejmie mnie ignorując. A ja wpatruję się w niego. W mojego męża. W jego przystojną, może odrobinę bezwzględną twarz podświetloną ekranem. „Będziesz miała krew na rękach. W Starej Sali będą światła”. Te obrazy. Są takie żywe, takie plastyczne. Jakby Jamie naprawdę potrafił widzieć takie rzeczy. Jakby naprawdę je zobaczył. Wzdrygam się, słysząc grzechotanie lodu. David stanowczo odstawia szklankę na stolik. Patrzy na mnie twardo. – Rozchyl nogi – mówi. Mam na sobie przykrótką, wzorzystą sukienkę. I nic pod spodem. Chce, żebym tak się ubierała, kiedy wraca z Londynu. Nic pod spodem. Zdejmuję bieliznę, dopiero kiedy Jamie jest w łóżku i Cassie idzie spać. Ale robię to – dla mojego męża. Bo znajduję przyjemność w tym, jak go to hipnotyzuje. – Ale, psze pana, mam robotę. Spoglądam na Davida, porozumiewawczo, wyzywająco. Uśmiecha się i równocześnie marszczy brwi. – To klękaj i umyj podłogę. – Dobrze, psze pana, jeśli pan musi… To jedna z naszych ulubionych zabaw. Zmieniamy różnice klasowe w odgrywanie ról. To niemądre, ale dziwnie erotyczne. Dorośli też mają swoje gierki i triki. David blokuje drzwi krzesłem, żeby nikt nie wszedł. Sztuczka działa. Troski znikają. Zastanawiam się, czy będzie kochał się ze mną na podłodze. Chcę, żeby to zrobił, ostro, bez czułości. Robiliśmy to już na stole w kuchni, w każdym kącie Nowej Sali, pod jarzębinami w Lesie Dam. Może mamy swoje problemy, ale nigdy

nie miałam jeszcze tak dobrego seksu. Drzwi są zabezpieczone. David gwałtownie zrywa ze mnie sukienkę, a potem niespodziewanie popycha mnie na sofę. Ta jego cudowna brutalność… Instynktownie wie, gdzie mnie ugryźć, jak poddusić, gdzie dotykać. Odrzucam głowę do tyłu. Patrzę z otwartymi ustami ponad jego ramię. Ostatnie letnie ćmy obijają się bezradnie o okno, widzę, jak tańczą albo umierają, a potem wciągam powietrze i dochodzę. David napiera mocniej, wciąż niezaspokojony. Drapię paznokciami jego muskularne plecy, oddycham szybko, głęboko. Mam kolejny orgazm. I trzeci, parę minut później, a potem David dochodzi, gryząc mnie w szyję. Jak zwierzę. Nikt inny mi tak nie robił. Nigdy. Nie w ten sposób. Tego wieczoru, gdy idę się położyć, wtulam się w muskularne ciało śpiącego męża, wdycham jego zapach. Nawet się nie porusza, gdy to robię; nigdy też nie chrapie. Ma ciężki sen. Choć czasem we śnie mówi o Ninie, jakby była z nami w łóżku. I gdy to robi, zdarza się, że nie mogę zasnąć i wyobrażam ją sobie leżącą po drugiej stronie Davida i przyglądającą mi się w milczeniu.

76 dni przed Bożym Narodzeniem

Rano Gdy się budzę, Davida już nie ma – poleciał do Londynu – i czuję świeży, choć nie do końca przekonujący optymizm. Tak. To jest to. Właśnie tak to działa. Możemy tego dokonać. Jesteśmy rodziną. To jest teraz nasze życie. Dziś moja kolej, by zawieźć Jamiego do szkoły. Cassie ma obowiązki w domu, potem chce się spotkać z tajskimi przyjaciółkami w Penzance. Zaganiam ziewającego Jamiego do samochodu i nadmorskimi drogami jedziemy do Sennen School. Z ostrygowoszarego nieba siąpi chłodna mżawka. Wiatr napiera na samochód. Szukam jakiejś stacji radiowej, ale tu, na takim odludziu, trudno coś znaleźć. Natrafiam tylko na szumy i jakieś zbłąkane głosy. Zrób to, zrób tamto. Jak mój przybrany syn przewidział śmierć zająca? To niewytłumaczalne. Nie mogę tego pojąć. W ciszy nagle odzywa się Jamie. – Jakie jest twoje zwierzę, Rachel? Masz jakieś ulubione? Naprawdę ze sobą rozmawiamy? Na to wygląda. Zbija mnie z tropu to, jak Jamie potrafi przejść od normalnej pogawędki w ten dziwny stan, ale przynajmniej rozmawia ze mną czasami. Spoglądam na niego w lusterku. – Och, nie wiem. Może orzeł? Lubię orły. Orły i lwy. – Zmieniam bieg. – A ty? Widzę, jak wzrusza ramionami, nie patrzy na mnie, wygląda przez zaparowane okno. – Chyba lubię wszystkie zwierzęta. Wszystkie. Nawet owady. Nie mogę znieść, kiedy giną nawet owady. – Tak, to smutne. Ale nie masz żadnych ulubionych zwierząt? Może lamparty? Lamparty są fajne. I wilki! Przez kilka sekund milczy. Potem znów patrzy mi w oczy w lusterku. – Wiesz, mamy dziś historię. Uczymy się o kopalniach. W tym semestrze mamy się dowiedzieć wszystkiego o kopalniach. – Ach tak? To miło. – Spytaj mnie o coś. O coś z kopalniami. – Dobrze, ale poczekaj chwilę. Muszę się upewnić, czy dobrze skręcamy. Ta mgła jest coraz gęstsza. Zwalniam i zjeżdżam na lewo. Pniemy się po wrzosowiskach. Małe poletka,

drżące wiejskie domy, przez chwilę widzę krąg kamieni, ale zaraz niknie w gęstniejącej mgle. Wszystko jest zamazane i wilgotne. Potem zaledwie jard ode mnie widzę mały biały metalowy znak, na wpół ukryty w zieleni: Penzance 73/4 mili. Jestem na właściwej drodze. Wzdycham z ulgą. Nie chcę, żeby Jamie spóźnił się do szkoły. Chcę wszystko zrobić tak, jak trzeba. Chcę pokonać ten smutek i zajść w ciążę z Davidem. Pragnę wypełnić piękne, lecz smutne Carnhallow nowym życiem. Dać Jamiemu rodzeństwo. – Rachel? – Tak? – Miałaś mnie zapytać o kopalnie. – O kurczę, właśnie. No cóż. Jaka jest najciekawsza rzecz, jakiej dowiedziałeś się o kopalniach? – To łatwe. Uczyliśmy się o zdechlakach. – Co proszę? – Nie wiesz, co to zdechlaki? Trochę zaschło mi w ustach. – Uch! Nie. Chyba nie. A co to takiego? – To kamienie, których nie chcieli właściciele kopalń, skały śmieci, które nie zawierały cyny. Ale zabawne słowo, nie uważasz? – Waha się, a potem jeszcze raz mówi to cicho na tylnym siedzeniu: – Zdechlaki. Jego twarz jest pozbawiona wyrazu. Wpatruje się we mnie w lusterku. – A wiesz, kto sortował zdechlaki? Wiesz? – Nie, nie wiem. Ale coś czuję, że ty mi powiesz. – Robiły to bal maidens. Dziewczynki z okolicznych wiosek. Pracowały boso w kopalniach i sortowały kamienie. Szły do pracy, kiedy miały osiem lat, tak jak ja, i miały takie małe młotki do rozbijania skał, i stały tak boso na deszczu. – Wzrusza ramionami, wygląda przez zaparowane okno i, rozkojarzony, pisze palcem jakieś litery na szybie. – Sortowały zdechlaki. Przez całe życie sortowały kamienie i zdechlaki, i tak w nieskończoność, aż do śmieci. Domyślam się, oczywiście, skąd się to wszystko bierze. Przypuszczam, co się stało. Naturalnie uczą ich w szkole historii kopalń. To historia Kornwalii, historia, którą te dzieciaki widzą wokół na co dzień. Ale taka wiedza musi mieć na Jamiego wyjątkowy wpływ. Kiedy myśli o zdechlakach i kopalniach, i o bal maidens, musi też myśleć o utraconej matce. Matce, która nie żyje, ale go nawiedza, bo wciąż jest tam w dole. Pod nami. Unosi się jak duch, zawieszona w tunelach, otwarte oczy i usta, falujące włosy, połamane paznokcie. Zdechlaki. W kopalniach Kerthenów. Rozpacz gęstnieje jak ta mgła – wydaje się, że za chwilę będziemy zgubieni na zawsze, jak rozbitkowie przy

Land’s End – a potem Kornwalia robi swoją dobrze już znaną, ale wciąż fascynującą sztuczkę. Nagle mgła się rozstępuje i zjeżdżamy w dół ku szerszym drogom i zielonym alejkom na przedmieściach Penzance. Między dużymi domami prześwituje błękitne morze lśniące w promieniach słońca. Szkoła Jamiego jest na końcu tej drogi. Energicznie zatrzymuję samochód. – No dobra, Jamie. Jesteśmy na miejscu. Odblokowuję drzwi od strony pasażera i odwracam się, żeby się z nim pożegnać, ale jego już nie ma: zatrzasnął drzwi, wybiegł z samochodu i znika w bramie szkoły. Przez chwilę wpatruję się w puste siedzenie z tyłu. Potem zerkam na szybę, po której pisał palcem. Słowa wciąż są widoczne, choć z każdą chwilą coraz mniej wyraźne: Widziałem. To ty. To twoja wina, że umarła. Czuję, jak ściska mi się gardło. Wpatruję się w słowa, które napisał. Starannie i umyślnie, na szybie mojego samochodu. Najwyraźniej Jamie usiłuje mi coś powiedzieć. Albo powiedzieć coś samemu sobie. Ale to coś tak złego, że nie może zrobić tego normalnie. A więc przekazuje to za pomocą znikających liter napisanych na zaparowanej szybie. Tylko o co mu chodzi? Kto co widział? Kto co zrobił? Jak ktoś może być winny jej śmierci? I teraz, gdy wpatruję się w te słowa, one znikają. Okno odparowuje w cieplejszym powietrzu południowego wybrzeża; już ich nie ma, jakby nigdy ich nie napisał. Tyle że zrobił to. Jadąc z powrotem, zaciskam palce na kierownicy tak mocno, że aż bieleją mi knykcie. Odpowiedzi nadpływają i cofają się jak fale oceanu. Przy Botallack droga wiedzie tuż przy krawędzi klifu, jakby zaraz miała runąć do Atlantyku. Instynktownie hamuję, zjeżdżam z drogi, samochodem zarzuca na piasku. Otwieram okno i chciwie wciągam do płuc wilgotne powietrze, jakbym mogła oddychać prawdą. Znam tę zatoczkę. Wiem, jak się nazywa. Teraz znam już wszystkie te śliczne kornwalijskie nazwy. Mijaliśmy Zawn Reeth – Czerwoną Zatokę, mijaliśmy Nanjizel – Grotę nad Zatoką, a więc to musi być Carn les Boel – Miejsce Smętnej Skały. Znam te wszystkie nazwy, bo szybko się uczę, pamiętam te słowa, bo jestem bystra i niejedno w życiu przeszłam. A ponieważ jestem bystra, myślę, że już to rozgryzłam, że wiem, co się mogło stać, gdy zginęła tamtej nocy Nina Kerthen. Jamie śnił na jawie. Opisywał tamtą noc w swoich listach, jakby był świadkiem. I przekazał mi, że widział.

Istnieje tylko jeden oczywisty wniosek: Jamie przy tym był. Był świadkiem jej śmierci. Nic dziwnego, że jest tak rozchwiany emocjonalnie. Ale to kolejna rzecz, o której nie powiedział mi David. I ten unik jest o wiele gorszy. Bo David nie powiedział też policji.

Pora lunchu Czy mogę czekać do weekendu, żeby wydusić prawdę z Davida? Nie. Możliwe nawet, że mi nie powie, zwłaszcza jeśli był w jakiś sposób zamieszany w śmierć Niny. A to oznacza, że istnieje tylko jedna osoba, z którą mogę porozmawiać. Jedyny dorosły człowiek, który być może zna fakty, jedyny z Kerthenów, który może zechcieć mówić. Kiedy parkuję samochód, leje jak z cebra. Biegnę do drzwi mieszkania Juliet i pukam. Juliet Kerthen szybko otwiera. – Witaj, pani Kerthen. – Witaj, pani Kerthen. – Widzę, że lekko mży? – zauważa Juliet, gdy deszcz okłada pięściami ogród. – Może wejdziesz i napijesz się herbaty? Chodź do ciepła, osuszysz się trochę. Wprowadza mnie do środka i zamyka za mną drzwi. Jej mieszkanko, jak zawsze, pachnie starością – ale w bardzo miły sposób. Lawenda. Pomady. Potpourri własnej roboty. Staromodne zapachy. – Słuchałam radia – mówi Juliet, gdy idę za nią przez mały przedpokój. – Ktoś powinien powstrzymać tego Hitlera. Zakłopotana przystaję. Juliet odwraca się i śmieje cicho. – Może nie jestem już tak bystra jak kiedyś, pani Kerthen, ale wciąż potrafię zażartować. Wchodzimy do przytulnej, lecz zabałaganionej kuchni. Zawsze panuje tu chaos, ale w ciągu ostatnich miesięcy zaczęłam rozumieć, że to przykład arystokratycznego bałaganu. Jeśli jest się naprawdę wytwornym, niedbalstwo w jakiś sposób uchodzi ci płazem. Juliet robi herbatę. Gdy unosi wieko brązowego dzbanka, dociera do mnie, że całymi łyżkami sypie do niego cukier. Nie herbatę. Kolejne łyżki cukru. Co mam zrobić? Muszę zwrócić jej uwagę na tę pomyłkę, ale tak, by jej nie urazić. Wyciągam rękę i delikatnie dotykam jej pomarszczonego nadgarstka, na którym pobrzękują miedziane bransolety. Juliet nie odwraca się, by na mnie spojrzeć, patrzy na łyżkę z cukrem, potem na dzbanek. Bez słowa go płucze i zaczyna od początku. Jej zawstydzenie wypełnia kuchnię niczym para. Świadczą o tym jej spięte ramiona. A ja zaczynam wątpić, czy dobrze zrobiłam, przychodząc tutaj. Może nie powinnam jej zadawać tych ponurych, natrętnych pytań. Pytań, które mają przerażające implikacje.

Juliet gawędzi dalej, ale w jej głosie słychać desperację. O pogodzie, o cenie win, o wszystkim, co tylko mogłoby zatuszować jej pomyłkę. Bardzo jej współczuję, czuję, jakbym niemal wlokła za sobą jakiś ciężar. – Martwię się o Davida, tak ciężko pracuje. Tak jak ci Japończycy, którzy pewnego dnia po prostu się przewracają i umierają od całej tej harówki. Sięgniesz po ciasteczka? Chyba są imbirowe. Pytania utknęły mi w gardle. Czy David kłamie o śmierci żony? Czy twój wnuczek był świadkiem morderstwa? Możemy zjeść herbatniki z czekoladą? Nie lubię imbirowych ciasteczek. Gdy ciasteczka są już na talerzu, a herbata w dzbanku, Juliet prowadzi mnie do maleńkiego saloniku. Na jednym z krzeseł smacznie śpi koścista szara kotka. Genevieve. Nagle otwiera oczy, jakby z nadzieją, że zobaczy kogoś innego. Może Ninę. Na mój widok wydaje z siebie cichy, ale wyraźny syk – ewidentnie skierowany do mnie – i znów zapada w sen. Deszcz wciąż chłoszcze okna Juliet. Jedno z nich jest otwarte i szarpie się w podmuchach jesiennego wichru. Wiatr jakoś dziwnie wyje. Juliet stanowczo zamyka okno. – Co za hałas, co za hałas… – Mruczy pod nosem i znów siada. – Wiesz, że jest stara kornwalijska legenda o tych dźwiękach? Mówi się, że w takie dni słychać głosy tych, którzy utonęli, jak wykrzykują własne imiona. – Kręci głową. – I czasem myślę, że może tak być. Wszyscy ci biedni chłopcy tam w dole, wszyscy ci biedni chłopcy w kopalniach i rybacy, którzy utonęli. Może zmarli tak naprawdę nigdy nie odchodzą. Może w pewnym sensie zawsze są z nami. Nasza rozmowa to chaos. Przypomina przechodzenie na drugi brzeg rzeki po rozchwianych kamieniach. Gdy tylko muśniemy temat, z którym Juliet ma problemy, i czuję, że umysł odmawia jej posłuszeństwa, przeskakuje na kolejny kamień, szukając innego, bezpiecznego wątku. Jedynym stałym i sprawdzonym tematem jest Jamie, jej ukochany wnuk. – Jamie jest taki inteligentny; co za bystry chłopiec. I ma taką uderzającą urodę. Widziałam go w jasełkach. Wszyscy byli zgodni, że jest zupełnie jak anioł. Mimo tej ciemnej karnacji jak u ojca i tych oczu jak u dziadka. Myślisz, że jest szczęśliwy? Tak bardzo się o niego martwię. Tamta kobieta. Tamta kobieta. Nie wiem, co powiedzieć. Pytania we mnie chwilowo zamarły. Zamiast tego słucham. – Ma wszystkich tych przodków, ale, doprawdy, to raczej przekleństwo. David zbytnio się zamartwia takimi sprawami. „Jestem Kerthenem! Jestem Kerthenem! Mieszkamy tu od tysiąca lat!”. Ciągle opowiada o tych jarzębinach. Wiesz, jego ojciec był taki sam, ciągle mi mówił o tych drzewach. Doprawdy, co takiego interesującego może być w jarzębinie? Pewnego lata, gdy znów przepuszczał w Londynie majątek na hazard, powiedziałam mu, że każę

ogrodnikowi je wszystkie powycinać. Uśmiecham się, a Juliet odpowiada mi tym samym. – Uderzył mnie za to, wiesz? O tak! Kiedy wrócił. Uderzył mnie w twarz. Mój uśmiech gaśnie. Wpatruję się w nią, zszokowana. Lecz Juliet papla dalej, jakby to było coś zupełnie normalnego: – I nie po raz pierwszy, moja droga, ale wtedy było najgorzej. Obawiam się, że mój mąż stał się okropnym człowiekiem. Zwykł mówić, że jedyną dobrą stroną małżeństwa jest to, że dzięki niemu potrafisz się pogodzić z myślą o śmierci. Coś takiego! Coś takiego! Pewnie powinnam była wyjść za Juliana… Jak on się… Zalecał się do mnie w Cambridge. Ale z drugiej strony był taki zniewieściały. Podczas gdy Richard… Cóż, zawsze było widać, że to prawdziwy mężczyzna, mimo wszystkich jego wad. Podobnie jak jego syn. – Spogląda na mnie. – Oczywiście David to zupełnie inny typ. Ale ma tę samą obsesję na punkcie pochodzenia, przedłużenia rodu. Idée fixe. Czasem myślę, że to dość tragiczne. Zaczynam dostrzegać szansę. Muszę być ostrożna. – A mimo to miał z Niną tylko jedno dziecko? – Tak. Podobnie jak jego ojciec. Cóż za ironia. Ale Nina jest taka słabowita. Jest taka szlachetna i delikatna, jak kwiat ze szklarni. I te perfumy, Chanel, te suknie i te oczy, naturalnie była dowcipna i inteligentna, ale taka słaba i krucha, pewnie wyszło to z niej po ciąży, byli wtedy we Francji, ale nie martw się, kochana, ty jesteś równie ładna. Nawet nie tknęłam herbaty. Uderza mnie pewne słowo. Ten czasownik. Czas teraźniejszy. Jest. Nie „była”. Wiem, że umysł Juliet szwankuje, ale i tak mnie to niepokoi. Nie mogę zapytać wprost o Davida i tamten „wypadek”, jeszcze nie teraz, ale mogę zapytać o to: – Jest? – Co takiego, moja droga? – Powiedziałaś „jest”? Nina jest taka szlachetna i delikatna. Jest? Nie „była”? Oczy staruszki natychmiast stają się wilgotne i ogarniają mnie wyrzuty sumienia. Popełniła głupi błąd. A ja jestem prostacka i niezdarna. – Och, nie słuchaj mnie, kochana. Och, och… – Miła staruszka unosi ciasteczko do ust i mam wrażenie, że robi to tylko po to, by się nie rozpłakać. Teraz nie lubię samej siebie. Jestem głupia. Nieudolna. Nieokrzesana. Juliet powraca do strefy bezpieczeństwa, znów papla o swoim wnuczku. – Martwi mnie, bo od dawna nie widziałam, żeby Jamie był szczęśliwy, kiedyś był takim szczęśliwym chłopczykiem, wiesz, jakie potrafią być dzieci, gdy mają pięć czy sześć lat, mówisz im, że pojedziecie do wesołego miasteczka, a one biegają w kółko ze szczęścia. Żałuję, że nie mam ich więcej. Tak bardzo bym chciała, żebyście je mieli, dzieci są takie ważne, są takie wyjątkowe, i takie dziwne.

Myślę, że to dlatego, że są bliżej Boga, miejsca, z którego wszyscy przyszliśmy, są oknami w zaświaty. Drżą w oddechu Wieczności. Musimy kupić więcej tych imbirowych ciasteczek. Herbata się skończyła. Juliet wydaje się wyraźnie wyczerpana, a ja muszę jej jeszcze zadać pytania. Bo to jest prawdopodobnie właściwa chwila: gdy jest zmęczona i nie ma się tak na baczności. Czuję się okropnie. Ale muszę poznać prawdę. Wymieniamy jeszcze kilka uprzejmości i Juliet odprowadza mnie do drzwi. Gdy je otwiera, zbieram się na odwagę. Po prostu wyrzucam to z siebie. – Juliet… Ma półprzymknięte oczy, myślami jest gdzie indziej. – Tak? Co takiego? Mhm? – Wspominałaś o Jamiem. – Tak. – Juliet, Jamie powiedział mi o czymś dziś rano. Powiedział mi, że widział wypadek, że był przy śmierci matki. Jestem trochę zdezorientowana. Był przy tym? Stawiam wszystko na jedną kartę. Może Juliet wyrzuci mnie za drzwi albo już nigdy się do mnie nie odezwie. Nie robi jednak żadnej z tych rzeczy. Zamiast tego przygląda mi się ze słodkim, smutnym uśmiechem. A potem mówi: – Och, moja droga, w tym domu jest tyle tajemnic, tyle ludzi. Nigdy nie wiem, komu wierzyć. Ale może masz rację, bo wiesz, jak mawiają: wątpienie jest początkiem wiary. Czy to jej demencja, czy chce powiedzieć, że mam rację? Nie potrafię tego rozgryźć. Juliet ciągnie: – W każdym razie musisz znów do mnie zajrzeć na herbatę, poproszę Cassie, żeby kupiła roladki figowe. Do widzenia, pani Kerthen, do widzenia. Nie martw się tym, co widzisz, wszyscy widzimy tu różne rzeczy. Wszyscy zbyt wiele widzieliśmy, za dużo wiemy, a zwłaszcza Jamie, on widzi wszystko. Do widzenia. Drzwi się zamykają. Obchodzę północną część domu. Po lewej stronie widzę szare, rozszalałe morze, czarne kształty Morvellan sterczą złośliwie w słabnącym deszczu. Właściwie jestem pewna, że Juliet potwierdziła moje podejrzenia. Jamie był naocznym świadkiem. Potwierdzają się moje najgorsze obawy. Gdy docieram do Wschodniego Skrzydła, wielkie frontowe drzwi nad owalnym podjazdem wyglądają jak rozdziawione usta krzyczące do mnie w zdumieniu: Po co wróciłaś?

73 dni przed Bożym Narodzeniem Późne popołudnie – Możemy? Proszę! Jamie nie daje za wygraną. Patrzy na mnie. Czarno-biały chłopiec w szkolnym mundurku Sennen, jasna cera, czarne włosy. Jedyną barwą jest blady róż jego ust. I te smutne fiołkowe oczy. – Naprawdę chcesz teraz uczyć się robić zdjęcia? Nie w weekend? Robi się zimno, Jamie. – Tak. Nie. Proszę… I chcę porobić zdjęcia kopalni. Proszę. Gdy odbieram Jamiego ze szkoły, jest radosny: cenny przebłysk tego szczęśliwego chłopca, którego poznałam w Londynie, z Davidem, gdy razem zwiedzaliśmy British Museum. Zafascynowały go zakonserwowane zwierzęta w salach poświęconych starożytnemu Egiptowi. Zmumifikowane koty, węże i kruki, dzioby sterczące z odbarwionego płótna, ludzkie narządy w słojach. – Jakiejś konkretnej kopalni? – Levant, z przesuwnicą – odpowiada, wskazując na brązowy, skorodowany przez wilgoć znak przy drodze: Kopalnia Levant 1 mila. Słyszałam o Levant, choć nigdy tam nie byłam. Wiem, że to jedna z największych kopalń Kerthenów. Jeśli mamy robić zdjęcia kopalniom, wraz ze wszystkim, co się z tym wiąże, to Levant będzie lepszym wyborem niż Morvellan. Wszystko będzie lepsze niż Morvellan. – W porządku – mówię. – Czemu nie… Zróbmy tak. Skręcam w lewo i zmierzamy w stronę mokrego od deszczu centrum wioski. Parkujemy. Dalej idziemy pieszo. Jest zimno i bardzo jesiennie. Jamie nuci jakąś melodyjkę. Widać już kominy kompleksu kopalń w ścianie klifu. Widzę na horyzoncie ich ciemne granitowe palce na tle niespokojnego morza. Widzę również konstrukcję nadszybia i ogromne metalowe koła rdzewiejące w wilgoci znad Atlantyku. Jamie odwraca się do mnie. – Zaśpiewaj jeszcze raz tę śmieszną piosenkę, Rachel. – Naprawdę? – Tak! – Dobra. Proszę. Mam gacie, mam gacie – czekam, żeby wczuć się w rytm – mam gacie większe niż na moim tacie. Zachwycony, wybucha śmiechem. – To śmieszne, bo nawet się porządnie nie rymuje. Prawda?

– Tak. Właśnie dlatego jest śmieszne. Bo jest takie głupie. – Jeszcze raz? A więc śpiewam mu znowu Mam gacie, mam gacie, a on aż się zwija ze śmiechu. – Fajna zabawa. Gdy zbliżamy się do klifów, krążą nad nami użalające się bez celu mewy. Drżę na wietrze, choć mam na sobie gruby płaszcz przeciwdeszczowy. Minęły cztery dni od tamtej rozmowy z Juliet. Cztery dni myślenia i mętliku w głowie po tamtych rewelacjach. Cztery dni zastanawiania się, jak zwrócić się z tym wszystkim do Davida. Doszłam do wniosku, że nie mogę zrobić tego przez telefon czy w mailu, ta dyskusja mogłaby zakończyć nasze małżeństwo. Zamierzam doprowadzić do konfrontacji, oko w oko, jak żona z mężem. Pora przebić się przez te kłamstwa. Wraca jutro wieczorem. W ostatnich dniach jednak mój gniew powoli przygasł. Może jednak istnieje jakieś niewinne wyjaśnienie wszystkich tych tajemnic i uników. Może istnieje logiczne wytłumaczenie, dlaczego David mnie okłamał lub przemilczał prawdę w tak ważnej sprawie. Chcę, żeby tak było. Chcę, żeby wrócił do domu i mnie przekonał. Nie chcę być głupią młodą kobietą, która wyszła za mąż w absurdalnym pośpiechu i łatwo dała się nabrać jakiemuś przystojnemu, uroczemu draniowi. Wciąż kocham Davida. Wciąż pragnę uzdrowić jego syna. Jeśli tylko potrafię. Wciąż chcę mieć z Davidem dzieci. Mimo wszystko. I przypuszczam, że wciąż pragnę być panią na Carnhallow. Właścicielką tej okrytej żałobą, lecz wspaniałej rezydencji, gdzie jarzębiny i tamaryszki rosną przy drodze ku mlecznym falom szepczącej zatoczki. Porywa mnie romantyzm mojej podróży do tego domu z obskurnych przedmieść południowo-wschodniego Londynu. Nie potrafię powrócić do mierności. I do londyńskiej biedy. Do jeżdżenia autobusami przez ponure osiedla domów komunalnych do maleńkiego wynajętego mieszkanka, na które ledwie mnie stać. Jamie trzyma mnie za rękę. Tak się pogrążyłam w myślach, że nie zauważyłam, kiedy mnie dotknął. Moje serce zaczyna bić trochę szybciej. To jedna z nielicznych chwil, kiedy to zrobił: z własnej woli wziął mnie za rękę. Próbuję jednak na niego nie patrzeć. Nie chcę, żeby się wstydził mnie dotykać. – Co traci głowę rano i odzyskuje ją wieczorem? – Co proszę? Jamie chichocze. – To zagadka. Umiesz ją rozwiązać. Nagle wydaje się takim małym chłopcem. Jego twarz wyraża zapał i nadzieję.

– Oooch! To trudne. – Uśmiecham się. – Powtórz. – Co traci głowę rano i odzyskuje ją wieczorem? Naprawdę nie mam pojęcia. Jamie wymachuje teraz moją ręką, jakbym była jego towarzyszem zabaw. Słyszę jednak niesiony wiatrem pogardliwy ryk morza. – Poduszka! Ha! Poduszka, Rachel. – Ach, bardzo mądre. Mój przybrany syn jest wesoły. To dobrze. – W porządku, Jamie, zróbmy kilka zdjęć. Ściemnia się i jest dość zimno, więc lepiej się pośpieszmy. Kładę mu rękę na ramieniu i wchodzimy na ostatni stok przed miejscem, gdzie klify gwałtownie opadają w dół. Wpatrujemy się w kopalnię Levant. Ruiny są ogromne; ten widok chwilowo wystarcza, by nas oboje uciszyć. Dwie wielkie, popadające w ruinę wieże szybowe stoją uparcie, choć są opustoszałe. Setki betonowych kolumn poniżej, w ścianie klifu, mają w sobie coś z niezadaszonej klasycznej świątyni, ale takiej, którą stworzono, by oddawać cześć mroczniejszym, podziemnym bogom. Ciągnące się w nieskończoność hałdy – całe akry pozostawionych własnemu losowi zdechlaków, a na nich żółte i rdzawe plamy. Zapewne jakieś chemikalia. A wszystko to obok kołyszącego się bezmiaru morza. Ten ogrom jeszcze bardziej podkreśla samotność. Mimo mokrych po deszczu znaków dla turystów, które opisują historię tego miejsca – krajobraz górniczy Kornwalii wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO – jesteśmy tu jedynymi ludźmi, z wyjątkiem jakiejś małej dziewczynki, która w oddali skacze między ruinami kolumn. Ma na sobie sukienkę, trochę jak z Alicji w Krainie Czarów, a na wierzchu fioletową kurteczkę. Zastanawiam się, gdzie się podziali jej rodzice. Nosi dziwnie małe buty, jakby miała zdeformowane stopy i musiała nosić obuwie sprawiające jej okropny ból. Mimo to porusza się z łatwością. Podskakuje sobie. Dziewczynka się odwraca i spogląda na mnie. Otwiera usta i wskazuje na coś – tam, na morzu. Jakby chciała niemo przekazać mi, bym spojrzała na morze: patrz, patrz, szukaj odpowiedzi w morzu. Potem odbiega ścieżką i znika mi z oczu. Instynktownie przytulam Jamiego. Chronię go, jakby dziewczynka była jakimś zagrożeniem. Mój przybrany syn wydaje się nie mieć nic przeciwko temu. Nawet nie zauważył dziewczynki; jest całkowicie skupiony na swoim zadaniu. Jamie się odwraca. Puszczam go. Mówi, że chce zacząć robić zdjęcia. Wyjął swojego iPhone’a i trochę mi się to nie podoba: ośmiolatek z drogim smartfonem… Po prostu nie. Jednak iPhone całkiem dobrze się sprawdza jako aparat fotograficzny. Jamie już robi przyzwoite zdjęcia. Nie potrzebuje ode mnie wielu wskazówek, nikt już nie potrzebuje wielu wskazówek, jak robić zdjęcia. Fotografia, mój zawód, to

zawód wymarły. Jak wydobywanie cyny w Kornwalii. – Tak, to dobry pomysł. Zacznij tutaj. – Dotykam telefonu w jego ręce. – To świetne miejsce na zdjęcie. Możesz uchwycić kopalnię i morze w oddali, to będzie dobre, widok jest imponujący. – Zerkam na niebo. Słońce jest zmętniałym niklowym dyskiem skrytym za szarymi chmurami. – Szkoda, że światło jest takie słabe. Ale Jamie nie słucha. Poprawia ustawienia w telefonie i pstryka. Przez chwilę zostawiam go w spokoju. Chcę zrobić własne zdjęcia. Zatracić się w tym, co kiedyś było moim powołaniem. Tablice dla turystów ustawione schludnie przed ruinami opowiadają mi aż nadto przerażające historie. O dzieciach, które pracowały tu do lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku. O kopalniach arsenu, które zatruwały ziemię, co wywoływało u dzieci owrzodzenia. O utonięciach i obrażeniach, pogrzebach i emigracji. O mężczyznach śpiewających religijne pieśni, gdy wysyłano ich pod ziemię w klatkach. Ich głosy zagłuszała zimna furia Atlantyku. Moją uwagę przyciąga kolejna tablica informacyjna. Przesuwnica Przesuwnica została zainstalowana w kopalni Levant przez jej właściciela, Isaaka Kerthena, w 1858 roku. Była czymś w rodzaju zautomatyzowanej drabiny złożonej z platform, które przesuwały się w górę i w dół. Górnicy musieli wejść na platformę, która zabierała ich poziom wyżej lub niżej, a następnie z niej zejść; powtarzali ten proces wielokrotnie. W ten sposób powoli schodzili na dół lub pięli się w górę w absolutnej ciemności. Choć zagrożenia związane z przesuwnicą były oczywiste i wielu górników spadało, raniąc się lub ginąc, rozwiązanie to było popularne wśród właścicieli kopalń, ponieważ zapewniało większą rentowność, górnicy bowiem szybciej docierali do pracy. Kiedy to czytam, widzę wyrzuty sumienia na przystojnej twarzy Davida: „A my siedzieliśmy w Carnhallow, jedząc kapłony”. A to jeszcze nie wszystko: Po południu 20 października 1919 roku tu w Levant zdarzył się wypadek. Ciężkie drewniane bale przesuwnicy runęły w dół szybu, pociągając za sobą boczne platformy. Zginęło trzydziestu jeden górników, na zawsze dziesiątkując osadę. Setki innych zostało kalekami. Przesuwnica nie została odbudowana, a najniższe poziomy kopalni opuszczono. Straciłam ochotę na fotografowanie tego miejsca. Tak na mnie podziałały pogoda, ta dziewczynka, historia. Nie mam dziś natchnienia.

W słabnącym zimnym świetle uczę Jamiego, jak robić zdjęcia pod różnym kątem, panoramiczne ujęcia koryt do płukania, miejsc obróbki wydobywanej rudy miedzi, a potem niemal abstrakcyjne zbliżenia wilgotnych skał kwarcowo-granitowych, aż lśniących od ciemnej cyny. To zajęcie jest powtarzalne i daje mi satysfakcję, a jednak w miarę jak mija godzina, Jamie staje się coraz bardziej markotny. Znów zapada ciężkie milczenie. Może to przez myśli o kopalniach i to, co oznaczają one dla niego i jego matki. – Chyba już na dziś skończymy, Jamie. Wracamy do domu? Wzrusza tylko ramionami, z nieszczęśliwą miną marszczy brwi i spogląda na mnie, ale w sumie trochę obok. Znów czuję się tak, jakby ktoś koło mnie stał. Dlaczego to robi? Razem ruszamy w stronę samochodu. Nie bierze mnie za rękę, nie prosi, żebym mu zaśpiewała. Gdy zbliżamy się do osady, odwraca głowę. Morskie powietrze jest tak zimne, że aż dzwoni mi w uszach. – Jamie? Nie patrzy na mnie. – Jamie. – Kucam obok niego, zrównuję się z nim, jak dobra przybrana matka. – Co się stało? Powiedz mi. Mruczy ze spuszczoną głową. – Bb… boję się. – Boisz się? Nie ma się czego… – Ale ja się boję, Rache. – Czego? Wtula twarz w mój wełniany sweter, oddycha, jakby wdychanie zapachu płynu do płukania mogło go ocalić. Potem mówi: – Boję się! Boję się, że widzę różne rzeczy. Boję się ich. Boję. Proszę, powiedz mi, że ich nie widzę, powiedz mi, że nie mogę zobaczyć przyszłości. Powiedz mi, że nie jestem Kerthenem. Powiedz, proszę. Znów mocno go przytulam, jakbym chciała z tego małego chłopca wycisnąć lęk. – Szsz. Ciii. Nie martw się. Puszcza mnie powoli, ale ja go nie puszczam. Klękam na wilgotnym brudnym betonie przesiąkniętego solą chodnika. Wciąż mamy splecione palce. Odgarniam mu włosy z czoła. – Nikt nie widzi przyszłości, Jamie. Ty też nie możesz. Nikt tego nie potrafi. Jesteś trochę zagubiony. Z powodu tego, co się stało twojej mamie. Poprawi ci się. Już ci się poprawia. Naprawdę. – Nie. Wcale nie. – Mówi żałośnie, z twarzą poszarzałą ze smutku. Albo ze strachu. – O co chodzi, Jamie? Powiedz mi, o co w tym wszystkim chodzi? – Czuję

miłość do niego. Płonie we mnie. Odzywa się, stojąc dalej bez ruchu: – Nie chcę znać przyszłości przez to, co w niej widzę. – Co takiego? Wiatr przegnał nas z klifów, a teraz otacza nas ze wszystkich stron. – To, co widzę, jest straszne. Boję się tego. Nie chcę, żeby to była prawda. Najgorszy jest ten jego poufny ton. Jakby z bólem się do czegoś przyznawał. Ciągnie dalej: – W dzień mówi do mnie mama. Twarz mojego przybranego synka jest bledsza niż zwykle, a jednak taka piękna. Włosy są czarne jak wronie pióra, które znajduję w ogrodzie. Pióra ptaków z wrzosowisk, przybywających, by schronić się przed zimnymi wiatrami. – Widzę jedną, jedną rzecz w przyszłości, która jest bardzo zła. Bardzo zła. Bardzo, ale to bardzo zła. – Jamie, posłuchaj. To się dzieje tylko w twojej głowie, to tylko twoja wyobraźnia, bo jesteś smutny. Patrzy mi prosto w oczy, oddycha głęboko i mówi: – Rachel, nie będzie cię tutaj w Boże Narodzenie. Już nie. Gapię się na niego. Co chce przez to powiedzieć. Dlaczego wybrał akurat Boże Narodzenie? – Co takiego, Jamie? Co to znaczy? Oczywiście, że tu będę w Boże Narodzenie. Jamie wzdycha głęboko, od serca, a potem mówi bardzo powoli, jakby wyjawiał mi najstraszliwszy sekret: – Umrzesz przed Bożym Narodzeniem. Słyszę strzępy muzyki morza. W oddali kolejna fala rozbija się o skały, hałas niesiony wiatrem. Nie mogę zaprzeczyć, że moje gardło i płuca ściska prawdziwy lęk. Boże Narodzenie. Wybrał akurat Boże Narodzenie. – Nie. Jamie. Proszę. Przestań. Proszę, przestań. – Nie chcę, żeby to się stało – mówi ze szczerą udręką w głosie. – Przepraszam, przepraszam, przepraszam! Ale nie będzie cię tutaj, musisz umrzeć przed Bożym Narodzeniem. Dlaczego tak myślę? – Jamie. Przestań. Nagle odwraca głowę, a potem znów na mnie patrzy. Udręka zniknęła. – Rachel. Nic nie możemy na to poradzić, przepraszam. Jestem teraz głodny. – Eee… uch… – Możemy wracać do domu? Mam kompletny mętlik w głowie. Jamie z całą pewnością próbuje mnie zdeprymować, wywołać zdumienie. Odstraszyć mnie od Carnhallow. Bo w jakiś sposób go denerwuję, wytrącam z równowagi albo mu o tym wszystkim

przypominam. Lub coś w tym stylu. Ale dlaczego wybrał Boże Narodzenie? Naprawdę potrafi coś wyczuć? Przejrzeć mnie na wylot? Nie. Oczywiście, że nie. W głowie mam totalny chaos. Idziemy do samochodu, który czeka i wydaje się jakiś niewinny i radosny, jakby nic się nie stało. W jego ciepłym, bezpiecznym wnętrzu, z Jamiem przypiętym pasami i zachowującym się normalnie, uświadamiam sobie, że za mocno dodaję gazu. Ale bez względu na to, jak szybko jadę, wciąż mam w uszach tę muzykę. Muzykę porzuconej kopalni. I rozpaczliwe krzyki mew nad Trewellard Zawn. „Umrzesz przed Bożym Narodzeniem”.

72 dni przed Bożym Narodzeniem Wieczór David jest w domu. Wreszcie gotów mi powiedzieć. Jego samolot miał opóźnienie. Ostrzegłam go już przez telefon, że mam do niego sporo poważnych pytań. Wie, że cokolwiek nie daje mi spokoju, to bardzo ważne i z łatwością może doprowadzić do naszego rozstania. A teraz siedzi tutaj, w jasno oświetlonej kuchni, za oknami mży i jest już ciemno. Zawsze lubił przesiadywać w kuchni w Carnhallow. To miejsce kojarzy mu się ze spokojem i szczęściem. „Gorące babeczki, gęsta śmietana i mój ojciec daleko w Londynie”. David nalewa sobie whisky Macallan i wygląda na zaskoczonego, gdy odmawiam porto. Zwykle to jedyny alkohol, jaki mi odpowiada, lubię jego słodycz. Ale w tej chwili muszę przejrzyście myśleć. To jest właśnie ten moment: prawdopodobnie zależy od tego nasze małżeństwo. Nie potrafię zaufać mężczyźnie, który kłamie o czymś tak ważnym jak czyjaś śmierć. Nawet jeśli to był wypadek. O ile to był wypadek. I nie chcę wspominać o Jamiem, jeszcze nie teraz. Najpierw muszę poznać odpowiedzi na moje pytania. David spogląda na mnie, potem odzywa się lapidarnie. – No dobra, Rachel, o co chodzi? – Jakby to on miał dosyć mnie. Siedzimy na stołkach trzy jardy od siebie. Zbieram się na odwagę. – Wiem, że Jamie przy tym był. Przy śmierci Niny. Zdradzają go tylko usta. Ledwie dostrzegalny grymas. – Dlaczego uważasz, że wiesz? – Z różnych powodów. Poszłam do twojego gabinetu i czytałam listy Jamiego, te, które zachowałeś, te, w których pisał do Niny, choć mówiłeś mu, żeby tego nie robił. Patrzy na mnie, jego oczy błyszczą – może to złość. Ale jego głos jest beznamiętny. – Mów dalej. – Są też inne, drobne wskazówki, mniejsza z tym. Ale najważniejsza jest ta. Powiedział to, a właściwie napisał, napisał te słowa tak, żebym je zobaczyła: „Widziałem. To ty. To twoja wina, że umarła”. Ślady mżawki na szybach. Twarz Davida jest sztywna, nic nie zdradza. – Coś jeszcze? – Tak. – Przypuszczam, że to go najbardziej rozzłości. Nie dbam o to. –

Spytałam o to Juliet i właściwie to potwierdziła. Potwierdziła moje podejrzenia. Jamie przy tym był. Widział, jak Nina wpadła do szybu. To tak wiele wyjaśnia. – Krzyżuję ręce na piersi. – Powiedz mi, że się mylę, David, albo powiedz mi, że mam rację, ale powiedz coś. I wyjaśnij. Dość już tych cholernych kłamstw. Jeszcze jedno kłamstwo i koniec. Wyjdę przez te drzwi i nigdy nie wrócę. Mój mąż wpatruje się w whisky i widzę przebłysk emocji w jego oczach. To jest ta chwila; losy naszego małżeństwa zależą od tego, czy powie mi teraz prawdę. Znów podnosi na mnie wzrok i mówi: – Tak. To prawda. Jamie widział, jak jego matka wpadła do szybu. Był w Morvellan, kiedy zginęła. Mój gniew wyraża się w słowach: – Jak to? Dlaczego? Dlaczego mi nie powiedziałeś, dlaczego nie powiedziałeś pieprzonej policji? – Poczekaj. – Złożyłeś fałszywe zeznania! Mój mąż dopija jednym haustem resztę szkockiej i dolewa sobie do kryształowej szklaneczki. W jasnym kuchennym oświetleniu whisky lśni jak brudne złoto. – Jamie był naocznym świadkiem. Ale skłamałem, skłamaliśmy, żeby go chronić. – Co proszę? Jak to? – Zaraz po świętach doszło do kłótni. Pokłóciliśmy się z Niną, tak jak Jamie wspomina w tych listach. W tych, które znalazłaś. – O co była ta kłótnia? – To nie ma znaczenia. – Właśnie że, kurwa, ma! – Nie. To nieistotne. Po prostu się posprzeczaliśmy jak mąż z żoną… – Powiedz mi! – W porządku. Posprzeczaliśmy się o prace restauracyjne w domu. Tak strasznie się to wlekło, wszystko musiało być takie cholernie wyszukane dzięki jej świetnemu gustowi, ale odnowienie każdego pomieszczenia zajmowało rok albo dłużej. Jak widziałaś, w większości pomieszczeń wciąż ledwo da się mieszkać. – I tylko tyle? – Tak, tylko tyle. Ale Jamie zawsze był wyczulony na nasze kłótnie. Nie lubił ich. A tamtego wieczoru wszystko wymknęło się spod kontroli. – Jak? Patrzy mi w oczy. Popija whisky i ociera usta nadgarstkiem. – Powiem ci. Ale najpierw, Rachel, musisz mi obiecać, że nikomu o tym nie wspomnisz. Możesz to zrobić? To bardzo ważne. Ostrożnie dobieram słowa.

– To zależy od tego, jaka będzie twoja odpowiedź. David marszczy brwi. Wzrusza ramionami. – Tak jak mówiłem, kłóciliśmy się. Kilka razy. Wiesz, jak to jest w święta, za dużo alkoholu, za dużo krewnych, za dużo ludzi w tym samym miejscu. A Jamie jest jedynakiem, zawsze miał do nas o to żal. – David spogląda nagle na drzwi, jakby jego zmarła żona miała wejść do środka i rzucić płaszcz na krzesło. Potem znów skupia się na mnie. – Czasem Jamie i Nina też się sprzeczali. Zdarzało się, że był okrutny dla matki, mówił paskudne rzeczy. „Dlaczego nie dałaś mi brata albo siostry?”. Wiedział, że Nina nie chce więcej dzieci. Ale miał powody, by być zły. Nina nie chciała pozwolić Jamiemu nawet na psa. Naprawdę chciałem, żeby miał psa, sam w jego wieku miałem psa, labradora. To bardzo pomaga, jeśli jest się jedynakiem. Ale pies oznaczałby sierść na idealnych meblach Niny, sierść na jej idealnych zasłonach z Gainsborough, a więc żadnych psów. To były kolejne święta, a on znów nie dostał cholernego psa. Chyba z tysiąc razy pisał do Świętego Mikołaja: „Proszę, chciałbym dostać psa”. – I wciąż mu go nie kupiłeś? – Teraz twierdzi, że już go nie chce. Bo oczywiście to by mu przypominało o sprzeczkach z mamą. I o tym, co się stało tamtej nocy. – David znów upija łyk szkockiej. Milczę. Pozwalam, żeby to on wypełnił ciszę, wykonał całą robotę. – Okrucieństwo rodziny – mówi David, wpatrując się w kamienne palenisko ogromnego pustego kominka, na którym kiedyś gotowano dla setki mnichów. – Okrucieństwo rodziny. – No i? – Nie chcę pozwolić, żeby zaczął filozofować. – Był późny wieczór. Czasem pozwalaliśmy Jamiemu posiedzieć do późna, zwłaszcza w okresie świąt. Ale tamtego wieczoru kłótnie za długo się ciągnęły i Jamie rzucił jedną ze swoich najgorszych uwag. – David przymyka oczy, przełykając whisky, najwyraźniej delektuje się jej ognistym smakiem. Świetnie zdaję sobie sprawę, że przeciąga to jak aktor. Jak adwokat w sądzie, dający przedstawienie dla przysięgłych. I to działa. Czuję falę adrenaliny. Ale mimo wszystko chyba mu wierzę. W końcu mój mąż podejmuje: – Podczas tamtej kłótni Jamie był w okropnym stanie. Zupełnie oszalał, powiedział, że nigdy więcej nie chce widzieć mnie ani Niny, że była najgorszą mamą na świecie i chciałby, żeby umarła. A potem wybiegł z pokoju. Tak jak pisze w tych listach, o ile dobrze pamiętam. Wiesz, ile pasji potrafią mieć dzieciaki? Jakie potrafią być rozzłoszczone? Co mówią, kiedy mają sześć lat? Ale było źle. Bardzo źle. Wbrew sobie kiwam głową. Znam to uczucie. – I gdzie pobiegł Jamie? Do swojego pokoju?

– Nie. – David się krzywi. – Wybiegł z domu, w stronę klifów. W stronę Morvellan, budynku nadszybia. Wtedy nigdy nie myśleliśmy o tym, żeby go zamykać, wszyscy znaliśmy ryzyko. Dzisiaj cały czas jest zamknięty. Jeden klucz trzymam przy sobie, drugi jest w kuchni, wysoko w szafce. Może go znalazłaś. – I co się stało? – Dopiero po jakimś czasie uświadomiliśmy sobie, że nie ma go w domu. To taki absurdalnie wielki dom. Wszyscy go szukaliśmy. Wszędzie. Potem na zewnątrz. Moja matka i ja w ogrodzie, w Lesie Dam, a Nina na trawnikach przed domem, od strony północnej. Usłyszała jego krzyk, ale Cassie usłyszała go pierwsza. Krzyk od strony kopalni. – Skąd to wiesz? – Cassie była najwyraźniej na końcu ścieżki, tam, gdzie kończy się trawnik, a zaczynają klify. Ale była boso. Wiesz, jacy są Tajowie. – Wzdycha. – A nie da się chodzić boso po klifach. Pobiegła więc do domu po buty i powiedziała Ninie, a potem patrzyła, jak Nina biegnie w stronę Morvellan. Oczywiście teraz Cassie czuje się winna. Tak czy inaczej, Nina jako pierwsza ruszyła ścieżką do kopalni. – Boże. – I był tam Jamie. W budynku nadszybia. Utknął na półce. – David wpatruje się żałośnie w swoją szkocką. Czuję nagły przypływ empatii; nic nie mogę na to poradzić. Biedny Jamie. – Potrafię sobie wyobrazić resztę. Nie musisz mi opowiadać. – Nie, nie. Chcę ci opowiedzieć. – David patrzy w sufit i ciężko wzdycha. Wzdycha z ulgą, bo w końcu może to komuś wyznać. – Nina była w butach na obcasach, to wszystko prawda. W butach na obcasach i w sukni, w błocie i na deszczu, narzuciła tylko płaszcz, bo była taka paskudna noc, koniec grudnia. I tak ubrana pobiegła ratować Jamiego. – Spadła. – Wpadła do Szybu Jerozolimskiego. Próbowała ratować synka. Tak to było. Mam ochotę na tę szklaneczkę porto. Ale mam też pytania. – Skąd to wiesz, skoro poza nią nikogo tam nie było, nikt więcej tego nie widział? Spogląda na mnie ostro. – Co proszę? Nikt? Jamie tam był. Powiedział nam o tym, szlochał: „spadła, spadła”, już wtedy czuł się winny, że ją tam zaciągnął. Na pewno to dlatego napisał te słowa, słowa, które przeczytałaś. „Widziałem. To ty. To twoja wina, że umarła”. Sam siebie obwinia. Rozumiesz? Wpatruję się badawczo w twarz Davida. Chcę to zobaczyć. – Ale co się stało potem? – Dotarłem do nadszybia kilka minut później. Ale było już za późno. Cassie pomogła mi zanieść go z powrotem do Carnhallow.

– A potem zadzwoniłeś na policję? Ale ich okłamałeś? – Tak. Okłamaliśmy ich. – Patrzy na mnie, niezrażony moimi słowami. – Powiedz mi, Rachel, co ty byś zrobiła? Postąpiłabyś inaczej? Zastanów się nad tym. Jamie wierzył, że jest odpowiedzialny za śmierć matki. I w pewnym sensie, choć niebezpośrednio, był: powiedział jej, że jej nienawidzi, że chciałby, żeby umarła, a potem wybiegł i sprowadził ją do szybu. Gdyby tego nie zrobił, wciąż by żyła. Był strasznie roztrzęsiony. Nie mogłem narażać go na dochodzenie. Na pytania policji. Na to, by jego nazwisko pojawiło się w gazetach. Syn wywabia matkę z domu, doprowadzając do jej śmierci? Tylko to sobie wyobraź. – A Juliet i Cassie się zgodziły? Zatuszować to? – Zatuszować? Pewnie można to tak ująć. Ale to, co powiedzieliśmy, nie odbiegało daleko od prawdy. – W oczach męża dostrzegam cień pogardy, a może to rozpacz. – Cassie i mama kochają Jamiego. Nie chciały, żeby znów przez to przechodził, żeby ponownie przeżywał tę straszną scenę w sądzie. Nie chcieliśmy, żeby był jedynym świadkiem śmierci matki, nie chcieliśmy, żeby kiedykolwiek znów o tym myślał. Udaliśmy więc, że to był wypadek. Łatwo było to zrobić. Naprawdę była pijana, naprawdę spadła, naprawdę utonęła. I, tak, wymyśliliśmy tę historyjkę, żeby go chronić, powiedzieliśmy wszystkim, że Nina wyszła sama w stronę Morvellan. Wypadek. – David wpatruje się w deszcz na szybach. Jakby spojrzenie mi w oczy było zbyt bolesne. – Teraz już wiesz, Rachel. To ci wystarczy? Opadam na oparcie i się zastanawiam. Może to wystarczy. A może nie. Nic nie zmienia faktu, że David mnie okłamał, i to kilka razy. Cała ta historia jest okropna, tyle że on nadużył mojego zaufania i upłynie trochę czasu, nim zdoła je odbudować. Już nigdy więcej nie pozwolę, by manipulowali mną mężczyźni. Ani mój ojciec, ani ten facet w Goldsmiths, ani mąż. Ani Patrick Daly, ani Philip Slater, ani ci bladzi księża z mojej szkoły – nigdy więcej nie dopuszczę, by coś takiego mi się przytrafiło. Pozostaje jeszcze jedna sprawa, która nie daje mi spokoju. Jedynym świadkiem tego wszystkiego był rzekomo Jamie. Czy jest całkowicie wiarygodny? I dlaczego teraz się tak dziwnie zachowuje? – David? Dolewa sobie szkockiej. – Mhm. – Powinnam ci o czymś powiedzieć. Chodzi o Jamiego. Natychmiast widzę błysk w jego oczach. – Tak? – Ostatnio bardzo dziwnie się zachowuje, tak źle jeszcze nie było. Nie chodzi tylko o te słowa, które napisał w samochodzie na szybie. Deszcz irytująco puka w szyby. Jakby drapał w nie ze złością. Mąż

przygląda mi się uważnie. – O co dokładnie chodzi? Dlaczego uważasz, że tak źle jeszcze nie było? – W tym tygodniu pojechaliśmy do Levant. Robić zdjęcia. A potem nagle… no cóż, to było bardzo niepokojące… miał coś w rodzaju napadu. David obraca szklaneczkę z whisky na granitowym blacie. Zaciska usta. – No i? – Mówił o darze Kerthenów, o tej legendzie. A potem oświadczył, że rozmawiał z Niną, że ożyła… – staram się nie przerywać, choć zdaję sobie sprawę, że to może brzmieć absurdalnie. – A potem, na domiar wszystkiego, stwierdził, że umrę w święta. „Przed Bożym Narodzeniem”. Twój syn Jamie powiedział tak dwa dni temu. Że umrę przed świętami! David wpatruje się we mnie twardo. Skonsternowana, ciągnę dalej: – I mówi różne rzeczy w domu, nie wiadomo do kogo. Jakby mówił do swojej matki. Różne rzeczy. Już wiesz o światłach w Starej Sali, o tym, jak to przewidział. I… był jeszcze ten sen, latem, kiedy przewidział, że przejadę zająca, i faktycznie tak się stało… oczywiście wszystko to można wytłumaczyć, ale mimo wszystko… A teraz powiedział, że umrę w Boże Narodzenie. – Nagle milknę. Zbyt późno zdaję sobie sprawę, że właśnie popełniłam koszmarny błąd. Teraz to ja jestem obiektem badań. David przygląda mi się, ma w oczach coś w rodzaju niesmaku, może nawet odrazy. Odsłoniłam się. Wszystko powiedziałam nie tak jak trzeba. I teraz on myśli, że jestem szalona. Myśli, że w to wierzę. Myśli, że wierzę, iż dzieje się tutaj coś upiornego. Że Jamie potrafi przewidywać przyszłość. Ale w sumie czemu miałby tak nie myśleć? Czasem wierzę w takie rzeczy.

56 dni przed Bożym Narodzeniem

Pora lunchu Morze śpiewało swoje pieśni, Morvellan stała na klifach jak pastor metodystów w ciemnych szatach, wygłaszający surowe kazanie zebranym przed nim wiernym. A David głęboko pogrążony w myślach szedł wilgotną, zasypaną liśćmi ścieżką do mieszkania Juliet. – Cześć, mamo. – Gdy tylko otworzyły się drzwi, wyczuł, że była bardzo pijana. Robiła to, żeby odsunąć od siebie wspomnienia i ukoić samotność. – Och, och, David! Jak miło cię widzieć. Myślałam, że mamy zjeść razem kolację w kuchni. – Tak, zgadza się. Ale pomyślałem, że moglibyśmy porozmawiać. Wcześniej, w cztery oczy. Prawdopodobnie upiła się porto. Jego matka często mieszała najlepsze roczniki z lemoniadą z supermarketu. – Porozmawiać, David? – O różnych sprawach. O Carnhallow. O Rachel. – Carnhallow! Życie tutaj było kiedyś takie cudowne. – Mamo? Ruszyła korytarzem. Zbyt późno zdał sobie sprawę, że sam dał jej pretekst i zanim będzie miał szansę o cokolwiek zapytać, będzie musiał wysłuchać jednego z jej rozwlekłych monologów. Zaprowadziła go do saloniku, upiła drinka i zapatrzyła się na jakieś wyblakłe zdjęcia na kominku. – No cóż… Od czego mam zacząć? Carnhallow? Wiesz, że życie w Carnhallow wcale nie było takie złe, kiedyś kochałam twojego ojca, zanim stał się taki brutalny. Wy, mężczyźni z rodu Kerthenów, wszyscy jesteście tacy sami, czarujący kobieciarze, ale potem… och! Twarz jego matki przybrała wyraz rozmarzenia. Zagubiła się w labiryncie wspomnień o salach balowych, roztańczona i roztrzepana, ale nie został już nikt, kto by ją podtrzymał, gdyby upadała. Już nie. – Mamo… chciałem… To nie miało sensu. – Opowiadałam ci kiedyś, jakie urządzaliśmy pikniki? Proszę, napij się ze mną porto, Fonseca 2000, przekonałam Cassie, żeby podkradła ci jedną z piwniczki. Zadzwonisz na policję? Nie wrzucisz mnie chyba do Dong Dong, prawda, kochany Davidzie? Hmm? Napij się. Chcesz się dowiedzieć czegoś

o życiu tutaj, kochanie? Wziął drinka z jej drżącej dłoni, choć wcale nie miał na niego ochoty. Wiedział, że nie ma przed tym ucieczki, będzie musiał pozwolić jej się wygadać. Jeśli chodziło o niedawne wydarzenia, pamięć matki często szwankowała, miała jednak niesamowite wspomnienia z przeszłości i lubiła o nich mówić. Bo tylko tyle jej zostało. Było widać, że cierpi z powodu raka, choć nie godziła się na żadne leczenie. Nie chciała, żeby wypadły jej włosy. Davidowi było żal matki. Gdy ona umrze, zostaną tylko on i Jamie. Ostatni Kerthenowie. Bardzo kochał matkę. Chroniła go przed pijackim okrucieństwem ojca. Teraz więc tolerował jej monologi. – Och, jakie tu urządzaliśmy przyjęcia, Davidzie, zanim się urodziłeś. Co za przyjęcia! Letnie przyjęcia, tutaj, w Lamorran, Trelissick i Lanihorne Abbey. Zawsze były naręcza kwiatów, tyle kwiatów, i wszystkie te dziewczęta ze wsi, z Zennor, z Geevor i z Morvah, pamiętam je, jak robiły kukiełki z kwiatów malwy i chowały wrzos pod łóżko. Rozsiadł się w jej zagraconym saloniku i pozwolił, by spływały po nim jej słowa, te pokruszone demencją fragmenty wspomnień o zapomnianym stylu życia. Połowa z nich pochodziła od rodziców Juliet, od jej babki i prababki; mieszały się z jej własnymi wspomnieniami z dzieciństwa i młodości. A jednak te chaotyczne opowieści były dla niego cenne, stanowiły jeden z powodów, dla których tak desperacko trzymał się Carnhallow. Ostatnie wspomnienia, dawna chwała, Kerthenowie tacy, jacy byli kiedyś. Kerthenowie z Carnhallow. Jakoś będzie w stanie sprawić, żeby to wróciło. Prawda? Matka upiła porto, które kosztowało dwieście funtów za butelkę, pociągnęła haust taniej lemoniady i ciągnęła lirycznie: – Nie pamiętasz tego, to było na długo przed twoim urodzeniem, miałam cię bardzo późno, koło czterdziestki, za późno, żebyś miał rodzeństwo, myśleliśmy, że nie mogę… no wiesz. To była wielka radość, byłeś cudowną niespodzianką. Ale nie przeszkadzało mi bycie bezpłodną, nawet jeśli to oznaczało, że Richard ode mnie odejdzie. Życie było takie piękne, nie chciałam, żeby się zmieniało. Wszystkie te przyjęcia, te tańce, chciałam pozostać młoda na zawsze. – Marzyła na głos, z uśmiechem rozkojarzenia i zamkniętymi oczami. – I te śniadania, śniadania były cudowne, Davidzie! Jadaliśmy groszek w miętowym auszpiku. Szynkę Bradenham i pardwy. – Mamo. Kochana… – A latem pływałyśmy. Moja siostra, ja i wszystkie nasze przyjaciółki zawsze chodziłyśmy boso, biegłyśmy po trawie aleją, prosto do morza. – Kolejny łyk porto i haust lemoniady z Lidla. – Pewnego dnia, kiedy było nam strasznie gorąco, poszłyśmy popływać, skakałyśmy do wody prosto z wielkiego lugra w zatoce, a gdy dopłynęłyśmy z powrotem do brzegu, ktoś zdążył już poskładać

nasze stroje… kiedy byłyśmy już ubrane, wybrałyśmy się na przejażdżkę po wydmach na tych starych kucach Dartmoor i wracałyśmy do Carnhallow dłuższą drogą przez Las Dam, pamiętam, że pachniało białą koniczyną i sianem, i było tak ślicznie, ten ogromny kobierzec dzwonków na tle zieleni, a potem weszłyśmy do domu i na stole z wiązowego drewna stało… och… wszystko… talerze z homarami, dzbaneczki z miodem i gęsta świeża śmietana. Dawali nam mleko i cukierki z brandy, talerzyki z białymi malinami z Carnhallow. Było tak uroczo, tak uroczo. Wypiła ostatni łyk porto. – I to wtedy zakochałam się w twoim ojcu, Davidzie. Studiował wtedy w Oksfordzie i ledwie go znałam, zdążyłam się nawet trochę zadurzyć w jednym z jego kuzynów, ale kiedy go zobaczyłam, był taki przystojny, zbliżał się alejką od strony Lasu Dam. Młodzieniec w kamizelce i białej koszuli z czerwonymi plamami po soku z kory jesionu, i wziął mnie do ogrodu… Nie pamiętasz już ogrodu takiego, jaki był wtedy. Był taki stary, taki stary, Davidzie. Oświetlone słońcem ściany, mnóstwo goździków, majeranku i tymianku, pośrodku okrągły trawnik, a na nim drewniane taczki do siedzenia zamiast ławeczek. Posadził mnie tam i to tam się całowaliśmy po raz pierwszy. Twój ojciec i ja. W końcu umilkła. Czy ten taniec chaotycznych wspomnień już się skończył? – Chciałem cię o coś zapytać, mamo. Teraz myślami była gdzie indziej. Jej twarz przybrała obojętny wyraz i David uświadomił sobie, że wolał, gdy była ożywiona – mimo jej lekkiej demencji. – Zapytać, kochanie? – Tak, zapytać. Myślisz, że Jamie i Rachel się pokłócili? Bo wyczuwam bardzo poważne napięcie. A Rachel staje się coraz bardziej nieobliczalna, mówi bardzo dziwne rzeczy. I szuka czegoś, węszy. Zadaje pytania. – Westchnął, rozdrażniony. – Coś się stało, coś jest nie tak. – Życie się stało, kochanie. Jamie już pokochał Rachel, widzę to. Dobrze zastąpi mu matkę. Oczywiście chłopiec ma przez nią mętlik w głowie, to naturalne. Wszyscy mamy mętlik w głowie. – Zgadza się. Ale Rachel dziwnie się zachowuje i myślę, że to ma wpływ na Jamiego. Oboje wywierają na siebie wpływ. To niedobrze, a robi się coraz gorzej. – No cóż. Co to może być takiego? Napięcie w Carnhallow, co za koszmar. Czemu nie spytasz Niny, skąd to napięcie? Zesztywniał. Wiedział, że prawdopodobnie przemawia przez nią demencja, która zaczyna niszczyć jej umysł. I to go zabolało. – Mamo? – Czemu jej nie spytasz? Wie lepiej niż ktokolwiek inny, jak to jest się tu wprowadzić, zrozumie, przez co przechodzi Rachel. – Mówiła szybko, nerwowo,

ale jej oczy spoglądały bystro, gdy przesuwała palcami po naszyjniku z pereł. – Tak, mój drogi, spytaj jego matkę albo spytaj swoją żonę, ty ją wybrałeś i pozwalałeś jej robić, co chciała. Więc powinna zrozumieć lepiej niż ktokolwiek inny, prawda? – Ale, mamo… Matka wpatrywała się w niego, poirytowana. Nawet ze złością. – Dość tego. Teraz muszę się położyć. Jestem wyczerpana. Musisz już iść, musisz iść. Jutro mamy gości. Jeśli będzie ładnie, powinniśmy zabrać ich na przejażdżkę dwukółką, nie robiliśmy tego od lat, prawda? Wiosną, kiedy na poboczach jest żółto od jaskrów, tak prześlicznie, tak prześlicznie. I różowe kwiaty rzeżuchy. Znów popłynęły łzy. Tym razem rozpłakała się na dobre. – Mamo. – Nie. – Jego ukochana matka, zawsze tak staromodnie uprzejma, teraz warknęła na niego wściekle. – Nie, David. Nie. Idź już, proszę. Do jutra mi się poprawi. Zostaw mnie teraz samą. Zostaw mnie z wszystkimi tymi ludźmi, nie znam nawet ich imion. Po domu kręcą się ludzie i nie wiem nawet, kim są. Widzę ich. Widzę. Sprowadziłeś ją tutaj i nocą muszę na nich patrzeć, w oknach, na dole przy Morvellan. To bardzo nie w porządku. David znał ten nastrój, wiedział, że szybko się nie zmieni. Choć tym razem było gorzej niż zwykle. – W porządku, mamo, idę. Pomachała mu ręką na pożegnanie. Nic nie powiedziała. Cicho zamknął drzwi. Wciągając w płuca chłodne powietrze, spojrzał w dół doliny na czarny Las Dam ciągnący się w stronę morza. Owoce jarzębin lśniły jasną czerwienią, skupiska krwistego koloru wśród ciemnych gałęzi. Jego matka na swój sposób miała całkowitą rację. W Carnhallow kryło się zbyt wiele duchów i wspomnień. Przeszłość była zbyt intensywna. W ciągu ostatnich miesięcy naprawdę miał ochotę się wyprowadzić, choć poświęcił całe życie i ryzykował wszystko, by zachować ten dom. By go ocalić, zatrzymać w rodzinie. Proszę, odejdź. Zacznij nowe życie. Odejdź. A jednak nie potrafił. Nie mógł być pierwszym Kerthenem, który opuści Carnhallow, pierwszym od tysiąca lat, który to wszystko rzuci. Był uwięziony. Przeszłość go przytłaczała, niczym ocean przytłaczał tunele Morvellan. Był kolejnym górnikiem spośród wielu pokoleń Kerthenów, który musiał wyciosać sobie życie w tej gorzkiej skale. W drodze powrotnej do Wschodniego Skrzydła, rozkopując rdzawe sterty opadłych liści, przypomniał sobie tamte straszne godziny i dni. Poszukiwanie zwłok Niny, policyjne wozy zaparkowane wokół Morvellan.

Policyjni nurkowie w kombinezonach całymi dniami przeszukiwali kopalnię: połączone ze sobą Szyb Jerozolimski, szyb Coffin Clista i biegnący po skosie Wethered Cut. Na zmianę nurkowali w lodowatych niebezpiecznych wodach, rzekomo poszukując ciała Niny, ale od początku niedopowiedziana prawda wydawała się oczywista – poszukiwania były farsą, miały pokazać, że zrobiono wszystko, co możliwe. Tydzień po tym, jak Nina wpadła do szybu, detektyw z Truro poprosił go, żeby usiadł, i podał mu chłodne, kliniczne fakty z zakresu medycyny sądowej. Niemal wszyscy ludzie po utonięciu w ciągu kilku minut opadają na dno. Jak wyjaśnił policjant, gdy woda wypełnia płuca, stają się zbyt ciężcy, by unosić się na powierzchni. Jednak jeśli zwłoki nie są obciążone lub odzież nie jest wyjątkowo ciężka, kilka dni po śmierci wypływają. Gazy rozdymają zwłoki, sprawiając, że te się unoszą. Ciała dosłownie wyskakują na powierzchnię jak koszmarne zabawki do wanny. Ale w pewnych przypadkach tak się nie dzieje. Na przykład jeśli zwłoki utonęły w starym, rozbudowanym i zalanym wodą szybie. Takiego ciała nie daje się odnaleźć. A więc według policjanta Nina, a w zasadzie jej ciało mogło być gdziekolwiek. Pewnego dnia, nie wiadomo kiedy, jej makabryczne szczątki mogą się wynurzyć; możliwe też, że nigdy się nie odnajdą. David zapamiętał, że detektyw dodał, jakby to był jakiś dowcip: „W rzeczywistości Morvellan byłaby świetnym miejscem, by pozbyć się ofiary morderstwa, choć w pana przypadku to oczywiście wykluczone. Napije się pan jeszcze kawy?”. David przyjął gotowaną, pozbawioną smaku kawę. Posmak tej rozmowy czuł jeszcze przez wiele miesięcy. Morderstwo. Przystanął na końcu wąskiej ścieżki w miejscu, gdzie ta skręcała do głównych drzwi. Jego uwagę przykuło morze w oddali, śpiewające swą żałobną pieśń. Jak górnicy, którzy w niedziele śpiewali smutne hymny w kaplicy, dawno temu i daleko stąd. „Świetne miejsce, by pozbyć się ofiary morderstwa”.

39 dni przed Bożym Narodzeniem Wieczór Rozmawiam z Davidem na Skypie. Ostatnio głównie tak się porozumiewamy. Tak się kłócimy. Dogryza mi ze swojej kancelarii, ledwie jest w stanie ukryć poirytowanie i frustrację. Ja siedzę tutaj, w przestronnej cichej kuchni w Carnhallow, i przyłapuję się na tym, że się czepiam i warczę, jakbym wciąż mieszkała w południowym Londynie. W jaki sposób moje krótkie cudowne małżeństwo dotarło do tego punktu? Kilka tygodni temu byliśmy szczęśliwi. Albo tak mi się wydawało. Teraz zbliżają się święta. Święta, w które ponoć mam umrzeć… Ze wszystkich możliwych pór, jakie miał do wyboru… Boże Narodzenie. Jakby Jamie znał mnie na wylot. Wie, jak mnie przestraszyć, wytrącić z równowagi. Skąd? A teraz kłócimy się z Davidem. Jest coraz gorzej. Ironia polega na tym, że mam mu do przekazania ważną wiadomość. Przypuszczam, że jestem w ciąży. Bardzo spóźnia mi się okres, tak bardzo, że już straciłam rachubę. Wstrzymuję się jednak ze zrobieniem testu, by mieć pewność, że to nie fałszywy alarm. Bolesne rozczarowanie poprzedniego razu sprawia, że jestem nieufna. Test leży na stole w kuchni, kupiłam go dziś po południu. Użyję go wieczorem. Ale nawet jeśli wynik okaże się pozytywny, nie jestem pewna jak ani kiedy przekażę tę radosną wiadomość Davidowi. Nie wtedy, kiedy zachowuje się tak wrogo, gdy tak bardzo się kłócimy, a on prawie się do mnie nie odzywa. Nie jestem pewna, czy za rok wciąż będziemy małżeństwem. W tej chwili jest wobec mnie wrogi. – Rachel, nalegam, jestem w tej sprawie absolutnie stanowczy, nie chcę, żeby Jamie spotykał się z jakąś cholerną terapeutką. – Ale dlaczego nie? – Bo to mu nie pomaga. Jak sama świetnie wiesz. Po wypadku zabrałem go do terapeuty i jeszcze bardziej namieszał mu w głowie. Namówił go, żeby potajemnie pisał te listy do swojej zmarłej matki. To jeden z powodów, dla których Jamie sądzi, że ona wciąż żyje. Wzdrygam się. A on to widzi. I wykorzystuje to, żeby mi dopiec. – Tak. Właśnie one. Pamiętasz? Te listy, które znalazłaś. Kiedy węszyłaś po domu jak jakiś cholerny detektyw…

– Robiłam to dla dobra Jamiego! – Jasne. Oczywiście. – Właśnie że tak! David chce jeszcze coś powiedzieć, ale nie daję mu okazji. – Posłuchaj, David. Nie chodzi o mnie. Naprawdę chodzi o Jamiego. Chyba sam widzisz, że potrzebuje fachowej pomocy. Wiesz, co zrobił… David wysuwa do przodu podbródek, jakby z agresją, może nawet ma ochotę mnie uderzyć. Co ten mężczyzna byłby w stanie mi zrobić? Po raz pierwszy swawolna dominacja i uległość w naszym życiu seksualnym wskazują na coś groźniejszego. W moim mężu. Pochyla się nad ekranem. – Naprawdę? Wiemy to, tak? No to co zrobił? Patrzę na jego szlachetne kości policzkowe. Ale nie pozwolę, żeby pożądanie przyćmiło mi umysł. Już nie. Jeśli jestem w ciąży, może nawet mu tego nie powiem. Na razie. Potrzebuję jakiegoś środka nacisku. Zaczynam się go bać. – No więc, Rachel? – Byłam przy tym, słyszałam, jak to powiedział. – Usiłuję nie przeklinać, nie tracić panowania nad sobą. – Jamie ma poważne zaburzenia. Potrzebuje fachowej pomocy. – Nie, do diabła! – parska David. – Próbowaliśmy już tego. To mu nie pomaga. A poza tym jedynym świadkiem tego, o czym mówisz, byłaś ty, moja droga Rachel. Ty. Tylko ty słyszysz, jak Jamie mówi takie rzeczy. Na pewno się nie przesłyszałaś? – Na pewno! Wiem, że mam rację, ale smutek wszystko komplikuje. Nienawidzę tej rosnącej przepaści między mną i Davidem. Miałam nadzieję, że małżeństwo sprawi, że się otworzę, że pozwoli mi się odsłonić, powiedzieć innemu człowiekowi o wszystkim. Być szczerą. Rozumianą. Znaleźć przebaczenie i być kochaną, taką, jaką naprawdę jestem, być może po raz pierwszy w życiu. A zamiast tego muszę się zniżać do takich sprzeczek. W kuchni jest cicho, przez drzewa na zewnątrz prześwituje księżyc, jakby zaplątał się w gałęziach. Wielkie białe krzyczące usta na tle czerni. W zamyśleniu dotykam ręką brzucha. Zastanawiam się nad maleńkim życiem, które być może budzi się tam w środku. Odległy astronauta powracający na Ziemię. Iskrzący pyłek unoszący się w odległej czerni. A jednak związany ze mną pępowiną. To dziecko, jeśli faktycznie jestem w ciąży, będzie bezpieczne. Nie zazna tego, przez co ja musiałam przechodzić. Zadbam o to. Szybko cofam rękę. Czy David zauważył ten gest. Wciąż jest na Skypie, peroruje o terapeutach dziecięcych. Dlaczego tak bardzo nienawidzi tego pomysłu? Jego gwałtowny opór wydaje się dziwaczny. Jakby terapeuci mogli wykryć jakieś

ukryte powody śmierci Niny, coś, o czym mi nie powiedział. – Nie zabieraj go do terapeuty, Rachel. Mówię poważnie. – Dlaczego? Czego się tak boisz? O czymś jeszcze mi nie powiedziałeś? I nawet teraz wciąż się boisz, że mogą się o tym dowiedzieć? Jego twarz wykrzywia furia. Mimo to ciągnę: – Jest coś takiego? – Nie! – To w czym problem? Twierdzisz, że powiedziałeś mi o wszystkim. – Bo tak było, Rachel. Nie rób tego. Zabraniam ci. – ZABRANIASZ mi? Mam ochotę wrzasnąć: „Twój syn uważa, że umrę przed świętami. Cała twoja rodzina jest popierdolona”. Ale to czyniłoby wariatkę również ze mnie. Bo teraz ja również jestem częścią tej rodziny. Związana z nią pępowiną. Być może. – David, skończmy tę rozmowę. Proszę. Będzie tylko gorzej. Przez chwilę milczy. Potem ze zmęczeniem wzrusza ramionami. Znam to zmęczenie, ja też je czuję. Od jakiegoś czasu nie sypiam dobrze, nie pozwalają mi na to pełne obrazów sny. David zerka na zegarek, podciągając mankiet białej koszuli. Nie nosi obrączki, ma natomiast na palcu sygnet z herbem Kerthenów. Tak jak zazwyczaj. Rzadko zakłada obrączkę. Najwyraźniej ludzie tacy jak on tego nie robią. Kolejna rzecz, która ma subtelnie, lecz wyraźnie świadczyć o tym, że jest wytworny. Nie za bardzo pojmuję takie sprawy. – W porządku. – Przesadnie ciężko wzdycha. – Słuchaj, przepraszam cię, dochodzi dziewiąta. Pracuję od dwunastu godzin bez przerwy. Przepraszam, że na ciebie nakrzyczałem. To przez to przemęczenie. – Pociera oczy. – Nie mogę nawet przyjechać do domu w ten weekend, mam za dużo pracy. – Och, nie ma sprawy. Zostań tam, gdzie jesteś. Sami sobie tutaj ze wszystkim poradzimy. Kiedy ty będziesz kursował po Londynie. Krzywi się. W sumie ma rację. To był bezsensowny, małostkowy docinek. Zmieniam się w coś, czego nienawidzę: jędzę usiłującą dopiec mężowi. To się musi skończyć, w ten czy inny sposób. Muszę doprowadzić do tego, by stan Jamiego ocenił specjalista, bez względu na to, co sądzi o tym jego ojciec, a potem zadecyduję o własnej przyszłości – czy zostanie tutaj będzie słuszne i bezpieczne. Dla mnie i dla mojego nienarodzonego dziecka. „Umrzesz przed świętami”. – David, porozmawiamy innym razem. Kiedy oboje się uspokoimy. Kończymy rozmowę. W miejsce jego twarzy pojawia się pusty ekran. Siedzę i wpatruję się w swój brzuch. Wyobrażam sobie maleńkie zaokrąglenie. Potem wstaję i wlokę swoje lęki przez dom, do Żółtego Salonu, gdzie zastaję Jamiego. Siedzi po turecku na sofie i gra w coś na smartfonie. Od czasu tamtego wybuchu przy Levant Jamie zachowuje się wobec mnie

ugodowo, jakby czuł się winny. Gdy podchodzę do sofy, posyła mi smutny uśmiech, siadam więc obok niego i lekko go przytulam. Chcę, żeby wyczuł tę słodką możliwość, że noszę w sobie nowe życie. Całuję go w czoło. Jego miękkie czarne włosy pachną szamponem jabłkowym. – Przepraszam, że się pokłóciliśmy, Rachel. Przepraszam. – Ja też. Spoglądam na przybranego synka. Jego oczy są takie przejrzyste i fiołkowe. Widzę w nich siebie. Maleńkie odbicie, miniaturkę w ich lodowatym płomieniu. – Jamie? Ziewa. – Tak? – Ma strasznie zaspany głos. Jest już sporo po dziewiątej. – Jamie, chcę żebyś spotkał się z kimś szczególnym. – Hm? – Ten ktoś pomoże nam wszystko poukładać i wszyscy będą szczęśliwi. Zaczniemy bardzo niedługo. To będzie nasza tajemnica. Twoja i moja. Uśmiecha się słabo. – Okej. – To nic strasznego, ale będzie lepiej, jeśli zachowamy to w tajemnicy. Nie mów o tym nikomu. Kiwa głową. A potem pyta: – Nawet mamie? Tłumię w sobie wzburzenie. Nic, co jestem w stanie powiedzieć czy zrobić, nie złagodzi tego tragicznego chaosu w jego głowie. To jednak kolejny dowód na to, że mój plan jest słuszny. Nie mogę dalej mieszkać w tym domu, dalej ciągnąć tego małżeństwa, dopóki nie pomogę Jamiemu. Ten chłopiec pilnie potrzebuje pomocy. Pomocy psychiatry. Cokolwiek o tym sądzi David. Zaganiam Jamiego do łóżka, a potem wracam do kuchni. Przez jakieś dziesięć minut wpatruję się w test ciążowy, jakbym próbowała go poruszyć siłą umysłu. Potem sięgam po niego i idę do najbliższej łazienki na dole. A teraz siedzę. I czekam. Nie modlę się. Spoglądam na małą plastikową różdżkę, która może rzucić magiczne zaklęcie na moją przyszłość. Dwie linie. Jestem w ciąży.

35 dni przed Bożym Narodzeniem Popołudnie – Dzień dobry! Trochę dzisiaj wieje. Mavis Prisk, psycholog dziecięca, stoi na ganku swojego domu. Jest młodsza, niż się spodziewałam. W eleganckich dżinsach i jeszcze elegantszym topie. Dobrze ostrzyżone ciemne włosy. Wygląda naprawdę efektownie. Po trzydziestce. Jestem trochę zaskoczona i w swoim zwykłym stroju czuję się nieco zaniedbana. Przez telefon jej stanowczy głos brzmiał tak, jakby była osobą w średnim wieku – starałam się wtedy pilnie umówić na to spotkanie i wykorzystałam swoje nazwisko, by dopiąć swego. Przedstawiłam się jako małżonka Davida Kerthena z Carnhallow. Na podstawie jej sztywnych odpowiedzi i starannego doboru słów spodziewałam się kobiety po pięćdziesiątce, kogoś w stylu dyrektorki szkoły. Kogoś raczej formalnego i niezbyt seksownego. – A więc to musi być ten słynny Jamie Kerthen. – Uśmiecha się i opiekuńczo kładzie mu dłoń na ramieniu, gdy wysiadamy z samochodu. Zaprasza nas do ciepłego wnętrza domu. – Napijmy się herbaty, a potem porozmawiamy. W domu unosi się przyjemna woń palonego drewna z dużego żeliwnego piecyka. Jamie się rozgląda. Wydaje się niezbyt zainteresowany, trochę podenerwowany i zamknięty w sobie. Gdy wchodzimy do białej przeszklonej kuchni, Mavis włącza czajnik, a ja obserwuję mojego przybranego syna. Wpatruje się w spektakularny widok na Cape Cornwall. Uporczywie patrzy na ocean, gdzie fale się rozstępują, tańcząc przy charakterystycznych czarnych skałach. – The Brisons – wyjaśnia Mavis, zaparzając herbatę. – Te skały nazywają je The Brisons. Według miejscowych wyglądają jak Charles de Gaulle biorący kąpiel. – Stawia na tacy dzbanek z herbatą i kubki. – Przejdźmy do gabinetu. Tutaj trudno pracować przy tym wszystkim. – Wskazuje na błękitny bezmiar oceanicznej pustki. – To jak nieustannie zmieniający się obraz. Naprawdę trudno oderwać od niego wzrok. I faktycznie, w gabinecie jest spokojniej. Regały z książkami, odpowiednie tytuły. Psychologia wieku dorastania: podręcznik, Zespół Aspergera u dzieci poniżej dziesiątego roku życia, Zrozumieć ADHD. Zastanawiam się, jak ta ewidentnie bystra, pewna siebie kobieta, wykwalifikowany psycholog dziecięcy, zareaguje na moją opowieść. Mój przybrany syn myśli, że potrafi przewidywać przyszłość. Przewidział moją śmierć. Czy wspomnę o tym ostatnim? Chyba nie przejdzie mi to przez gardło. Bo wówczas to ja wyglądałabym na kogoś, kto ma urojenia. Bo jakaś część mnie mimowolnie myśli: A co, jeśli? Skąd możesz

wiedzieć? Skąd ktokolwiek może być pewny? Ku mojej uldze Mavis Prisk zaczyna od ogólników. Odrobina kornwalijskich plotek. Wyważony dowcip. Nieunikniona wzmianka o listopadowej pogodzie – „Niech pani tylko poczeka na styczeń, wzburzone morze jest przepiękne” – potem zręcznie przechodzi do najistotniejszej sprawy, jakby to był naturalny tok naszej rozmowy. – Jamie, jak rozumiem, poznałeś jednego z moich kolegów, Marka Whittakera z Treliske Hospital, wkrótce po wypadku twojej mamy? I zaczął z tobą jakąś terapię, prosił cię, żebyś pisał do niej listy? Jamie rumieni się lekko. Kiwa głową. Milczy. Drgają mu mięśnie twarzy – i czuję, że ogarnia mnie przerażenie. Czy to będzie jakiś koszmar? Czy wypłynie na powierzchnię jakaś ukryta trauma i chłopiec nagle wpadnie w szał? Mavis dalej wypytuje. – Ale spotkałeś się z terapeutą tylko kilka razy, zgadza się? Znów lekkie skinienie głową. Jestem skonsternowana, nie potrafię pojąć, co się stało z tym pewnym siebie chłopcem. Dlaczego zachowuje się całkowicie pasywnie? Ma jakiś regres? Interweniuję w imieniu Jamiego. – Uznano, że terapia nie pomagała. Te listy, i tak dalej… A więc jej zaprzestano. Ale teraz… Mavis posyła mi uprzejmy uśmiech. Potem znów zwraca się do chłopca. – Wiem, że to musi być dla ciebie bardzo trudne, James. Ale twoja przybrana matka twierdzi, że masz nowe problemy. Powiedziała, że przewidziałeś różne rzeczy. Że naprawdę rozmawiasz ze swoją zmarłą matką. Jeśli to możliwe, chciałabym o tym z tobą porozmawiać. Jamie się nie odzywa. Zaciska kurczowo pięści. Posyła mi twarde, pełne złości spojrzenie. – Jamie… – mówię, ale on całkowicie mnie ignoruje. Mavis próbuje jeszcze raz. – Jesteśmy tu, żeby ci pomóc, Jamie. Może mamy jakieś pomysły, techniki, które pomogą ci przez to przejść. Nikt nie chce cię zasmucić ani zdenerwować. Wciąż nic. Cofnął podbródek. Wygląda zupełnie jak autystyczne dziecko. Cierpię, kiedy na to patrzę. – Jamie? Milczenie. – Jamie? Nie odpowiada. To jest nie do zniesienia. Jamie nagradza mnie kolejnym pełnym złości spojrzeniem. Mavis lekko się rumieni i upija łyk herbaty. Potem spogląda na mnie znacząco.

– Pani Kerthen… Rachel? Mam pewien pomysł. Miałabyś coś przeciwko temu, by wyjść na jakąś godzinę i przespacerować się po klifach? Żebym mogła porozmawiać z Jamiem w cztery oczy? Rozumiem jej logikę, choć z powodów, których nie potrafię wytłumaczyć, czuję do niej żal. – To moja praca – dodaje Mavis. – Zapewniam cię, że wiem, co robię. Być może czuję coś w rodzaju ulgi. Niepokojące milczenie Jamiego jest dla mnie zbyt bolesne. Sięgam po płaszcz, zapinam go pod samą szyję i przytulam chłopca. Nie reaguje. Zamknął się w sobie. Jak The Brisons, czarne i nieruchome na rozszalałym morzu. Skulone w oczekiwaniu na zbliżający się sztorm. – Wszystko będzie w porządku, Jamie. Mavis ci pomoże. Chłopiec spogląda na mnie wielkimi oczami, nie mam pojęcia, o czym myśli. Ale chyba nie mam wyboru. Wyciągnęłam go ze szkoły, żeby tutaj przyjechać. Zaryzykowałam, robiąc to za plecami Davida. Muszę wyjść. Otwieram drzwi i wychodzę na ostry wiatr. Tak jak poradziła mi Mavis, idę na spacer po klifach. Wiatr od morza jest sadystycznie zimny, ale sprawia mi przyjemność. Ten chłód wyrywa mnie z ponurych myśli. Dostrzegam zarysy latarni morskiej w oddali; sterczy wyzywająco na skale, daleko na zachód, gdzie snop promieni słońca przebija się przez skłębione fale. Listopadowy wiatr targa trawą. Małe ptaki walczą z podmuchami wiatru jak stado szarpanych wichrem latawców. Przy każdej zarośniętej paprociami ścieżce stoją znaki ostrzegające o niebezpieczeństwie szybów kopalń. Jestem zdumiona. Nawet tutaj, na tym smaganym wichrem, najbardziej wysuniętym cyplu wydobywano rudę, przemocą wydzierano metal z zimnych skał. Ale tu, na Carn Gluze, są również zniszczone wiatrem i deszczem znaki turystyczne informujące o grobowcach z epoki żelaza. O zarośniętych trawami grobach i kurhanach. Te starożytne pozostałości wyglądają jak hałdy kopalń, mniejsze groby zaś jak zaślepione szyby. Kominy na polach przypominają megality sprzed pięciu tysięcy lat. Epoka kamienia i epoka wiktoriańska, prehistoria i czasy uprzemysłowienia przenikają się nawzajem. Krajobraz powraca do dawnego wzorca, a może bez końca zatacza koło. Ale ja nie będę powtarzać własnej historii, nie będę zataczać kręgów. Uwolnię się od niej. Cokolwiek się z nami stanie – ze mną, z Jamiem, z Davidem i z naszym dzieckiem – wiem, że nie mogę wrócić do Londynu. Do świata z mojego dzieciństwa, brudnych dywanów, zaśmieconych parków i podmiejskich wrzasków. Do wszystkich tych niewdzięcznych prac, których się podejmowałam, kiedy miałam szesnaście, siedemnaście, osiemnaście lat. By utrzymać siebie i mamę. Uciekłam przed tym wszystkim. Pracowałam, czytałam, uczyłam się.

I przetrwałam. Nie mogę wrócić. Ale najpierw muszę powiedzieć Davidowi, że jestem w ciąży, i zobaczyć, czy możemy być rodziną. Zrobię to twarzą w twarz. Muszę widzieć jego reakcję, przekonać się, czy naprawdę przyniesie mu to radość. W najbliższy weekend. Miesiąc przed świętami. Mija godzina. Wiatr słabnie, a na falach w oddali nisko wiszące słońce prześwituje przez czarne zasłony deszczu. Wkrótce się ściemni. Pokonuję krótki odcinek do domu Mavis, naciskam dzwonek i nagle ogarnia mnie lęk. Gdy tylko psycholog otwiera drzwi, wiem, że miałam rację: coś się stało. – Wejdź – mówi, nie uśmiechając się do mnie. – Jamie jest w salonie, gra na komputerze. – Odkasłuje. To niezręczny i niezamierzony kaszel. – Możemy porozmawiać w gabinecie. W cztery oczy. Przechodzimy do gabinetu. Nie marnuję czasu. – Na czym stoimy? Powiedz mi, proszę. Czy Jamie się otworzył? Wspominał o przeszłości? Mavis nie patrzy mi w oczy. Wsuwa kosmyk dobrze obciętych włosów za ucho i wpatruje się w regał z książkami. Dopiero potem patrzy na mnie. – No cóż, Rachel… Na początek powinnaś wiedzieć, że dzieci często dziwnie reagują na śmierć. Śmierć rodzica jest uważana za jedno z najbardziej stresujących wydarzeń. Osierocone dzieci są narażone na trzykrotnie wyższe ryzyko depresji. – Uważasz, że Jamie ma depresję? – Nie. Naturalnie jest nieszczęśliwy, ale nie, nie powiedziałabym, że to depresja. Wciąż jest jednak pogrążony w żałobie. I ta żałoba trwa zbyt długo. Coś pogarsza jego stan. – Co? – Och… Nie jestem do końca pewna. Wykazuje oznaki myślenia magicznego. Postrzega relację przyczynową pomiędzy swoim zachowaniem a wydarzeniami, związek, który nie istnieje. Myślenie magiczne nie jest znów tak rzadko spotykane u osieroconych dzieci, ale nie prawie dwa lata po śmierci rodzica… – Co jeszcze? Co z tymi przepowiedniami? Unika mojego spojrzenia. Nalegam. – Rozmawiałaś z nim o przepowiedniach? O zającu, o tym, co powiedział? – Tak, oczywiście. – No i? Lekki rumieniec. – W sumie to zaprzeczył, że coś takiego mówił. Twierdzi, że… – Psycholog lekko marszczy brwi. – Twierdzi, że to wymyśliłaś.

– Ale przecież obie wiemy, że to kłamstwo. Jest zakłopotany. Mavis mruga. – Tak, oczywiście. – Wypalił ogniem słowa i to powiedział. – Tak. Wiem. Nie daję za wygraną. – Czy mówił o śmierci matki, o wypadku, o tamtej nocy? – Nie. Stoimy w miejscu. Jestem jednak niewzruszona. Muszę go uzdrowić. Uzdrowić tę rodzinę. Sprawić, by Carnhallow było bezpieczne dla mojego dziecka. – Co możemy zrobić z medycznego punktu widzenia? Mavis wygląda, jakby jej ulżyło, jakbyśmy przenosiły się na bezpieczniejszy grunt. – Nie mam żadnych gotowych rozwiązań, więc na razie najlepiej chyba będzie poczekać. Żałoba może się bardzo przedłużać. Jeśli stan Jamiego wyraźnie się pogorszy, można będzie się zastanowić nad podawaniem leków, ale to oczywiście długoterminowa decyzja. Potem kręci głową, jakby podczas naszej rozmowy dokonała jakiegoś trudnego wyboru. – Rachel, powinnaś wiedzieć, że Jamie powiedział coś niepokojącego. – Co takiego? – Zasugerował, albo może wywnioskował, że jego zaburzenia zaczęły się… – Tak? Stara się mówić wprost. – No cóż, zaczęły się, kiedy ty się pojawiłaś. – Co proszę? Wzrusza ramionami. – To sugestia. Ale w każdym razie tak powiedział. – Sugestia? Co dokładnie chcesz przez to powiedzieć? – Rozumiem, że to może być przykre. Ale muszę to powiedzieć. Być może to ty denerwujesz Jamiego, to ty jesteś po części tego przyczyną… Zwróciłam uwagę na fakt, że objawy wystąpiły u niego na nowo po tym, jak wprowadziłaś się do Carnhallow. Nie potrafię zapanować nad złością. – Uważasz, że to wszystko moja wina? Co za cholerny absurd! Jak śmiesz, jak możesz, kur… Za późno gryzę się w język, zła na moje wulgarne londyńskie „ja”. Wiem, że przekroczyłam granicę. W przeszłości mój charakter pozwalał mi przetrwać, ale też zamykał mi różne drogi. Mavis Prisk piorunuje mnie wzrokiem.

– Chyba już skończymy. Hm? Będzie lepiej, jeśli już sobie pójdziesz. – Słuchaj, przepraszam… poniosło mnie… – Proszę, wyjdź. Natychmiast. Sfrustrowana, z poczuciem winy, zabieram Jamiego z salonu. Gdy wchodzę, patrzy za okno. Na stoki, Cape Cornwall, kotłujące się morze przechodzące w fiolet i czerń, w miarę jak znad wysp Scilly nadciąga noc. Terapeutka obserwuje nas z ganku, gdy w półmroku wsiadamy do samochodu i wycofujemy się z jej podjazdu. Gdy znika z zasięgu wzroku, odwracam się i najspokojniej, jak potrafię, pytam Jamiego: – Hej, jak tam? O czym rozmawialiście? Jak poszło? Jamie milczy. Naturalnie. – Pomyślałam, że jest miła – mówię z nadzieją, że moje niezdarne kłamstwa nie są aż nazbyt oczywiste. Samochód wtacza się na gładszy asfalt, oddalamy się od morza. Jesteśmy na wąskich uliczkach St Just w Penwith, tego nawiedzonego wspomnieniami pięknego starego miasteczka. Ostatniego z miast. Wieczorny wiatr szarpie szkarłatne plastikowe mikołaje wiszące nad drogą, sprawiając, że tańczą przy piekarni jak Kozacy. W ruchu ulicznym pojawia się luka i skręcam w lewo, kierując się w stronę nadmorskiej drogi do Carnhallow. – Tam! – krzyczy Jamie. Bardzo głośno. Nagle jest strasznie pobudzony. – Tam! Tam! Widziałem jej twarz. – Co takiego? – Tak! – Jamie odpina pasy, zaraz wyskoczy z samochodu podczas jazdy. – Tak, mama. Mama. Mama! Tam! Z gardłem ściśniętym paniką szarpię kierownicą i bardzo gwałtownie zatrzymuję samochód. Szybkim ruchem blokuję wszystkie drzwi, żeby nie mógł wyskoczyć. W co on się wpatruje? Dlaczego się tak ożywił? Niewiele widać. Zapada zimowy zmierzch i za oknami samochodu jest ciemno. Odbija się w nich wnętrze kabiny, światło deski rozdzielczej i my. Przygląda się naszym odbiciom. Ale czy na pewno? Teraz dostrzegam mały czerwony autobus po drugiej stronie drogi. Wnętrze jest oświetlone. Na samym tyle siedzi jasnowłosa kobieta. Ma odwróconą głowę, ale widzę jej profil. Strach napływa gwałtowną falą, niczym lodowate igły. Czuję ciarki na całym ciele. To mogłaby być Nina Kerthen. Mogłaby. To naprawdę mogłaby być ona. Ale oczywiście nie może tak być. To tylko ktoś do niej podobny. Ubrany w jej stylu. I tyle. Tylko to widzę.

Autobus powoli rusza, zrównuje się z nami i mam teraz trochę lepszy widok. Lęk ściska mi gardło, robi mi się niedobrze, panika mnie paraliżuje. To naprawdę ona, myślę. To Nina Kerthen. Jest mi niedobrze. Zwłoki Niny Kerthen unoszą się gdzieś w szybach kopalni Morvellan, a jednak jest tutaj, powróciła, siedzi sobie z tyłu zwyczajnego autobusu, pewnie jadącego do Penzance. Wpatruję się, przerażona. Rozdziawiam usta. Czuję coraz silniejsze nudności. Oczywiście, że to nie może być ona. To ona, ale nie ona. To niemożliwe, ale tak właśnie jest. W błogiej nieświadomości autobus rusza; nie mogę pozwolić, żeby mi uciekł. Muszę się dowiedzieć, czy to Nina Kerthen. Żywa. Poznać prawdę. Z piskiem opon skręcam w prawo, potem cofam w lewo – inni kierowcy wściekle na mnie trąbią – wykonuję dzikie, bezczelne zawracanie na trzy i wjeżdżam w drogę odbijającą na zachód, za autobusem. – Mamusia…? Jamie prawie płacze. Zasłania rękoma oczy. Potem rozchyla palce i pyta: – Co my robimy? Nie jedź za tym autobusem! Boję się! Proszę. Choć to dla mnie trudne, muszę go zignorować. Autobus jest trzy pojazdy przed nami. Na tych wąskich uliczkach nie sposób wyprzedzać ani się do niego zbliżyć, ale też autobus nie jest w stanie mi uciec. Kurczowo zaciskając ręce na kierownicy, nie spuszczam go z oczu, jestem bardzo skupiona, czuję wymioty podchodzące mi do gardła. Jak to możliwe? Jak to możliwe, że ona żyje? Jamie wciąż wariuje i nie potrafię mieć mu tego za złe. – Rachel! Rachel? Co my robimy? Dlaczego jedziesz nie w tę stronę? Dlaczego tak dziwnie prowadzisz? Czemu gonimy ten autobus… – Bo tak. – Widziałaś jej twarz, widziałaś to co ja, prawda? Rachel? Ale nie autobus, nie goń go, proszę, nie, nie, boję się… – Jamie, przestań. Nie chcę spowodować wypadku! Na drogach prowadzących przez wrzosowisko zrobiło się już całkiem ciemno. Samochody jadące z przeciwka oślepiają mnie światłami, są przerażająco blisko. Te dróżki są takie wąskie. Niespodziewane zakręty oznaczone są granitowymi głazami; wjeżdżam w nie z piskiem opon, widzę przesuwające się ciemne drzewa. Autobus wciąż jest w polu widzenia, pnie się w górę po wrzosowiskach, zmierza do miasteczka. Z tyłu ma reklamę przedstawienia gwiazdkowego. Kot w butach w Hall for Cornwall. Wielki kot uśmiecha się do mnie. Ale prawie już go mamy. Zaraz się dowiemy. Jeszcze bardziej mnie mdli. A co, jeśli to naprawdę ona? – Rachel! Nie chcę. Boję się! Mijamy jakiś supermarket, a autobus zjeżdża na pobocze i się zatrzymuje. Przede mną trzy samochody. Wytężam wzrok, usiłując zobaczyć, co się dzieje.

Ludzie w zimowych płaszczach wysiadają na chłód, w świetle ulicznych latarni ich twarze wydają się pomarańczowe, jakaś starsza pani z wózkiem na zakupy. Unoszę głowę, by sprawdzić, czy Nina – jeśli to ona, jestem pewna, że to ona – wciąż jest w autobusie. Blond włosy. Autobus jest jednak zbyt daleko, bym mogła rozróżnić twarze, a większość pasażerów i tak patrzy przed siebie. Równocześnie czuję przerażenie i jakiś dziwny triumf. – Rachel, stój! Boję się. Nie rób tego, nie rób! Mam już dość, z przeciwka nic nie jedzie. Wciskam pedał gazu i przejeżdżam na niewłaściwą stronę ulicy dokładnie w chwili, gdy autobus rusza. Wyprzedzam jeden samochód, dwa, trzy – wyczuwam szok i oburzenie innych kierowców – co ona do diabła robi! – ale teraz jestem tuż za autobusem. – Rachel… Z całą pewnością widzę jasne włosy. Autobus toczy się Market Jew Street. Po obu stronach sklepiki charytatywne z używanymi rzeczami, tani fryzjerzy i udręczony średniowieczny kościół. Znów świąteczne lampki wiszące nad drogą. Następnym razem, kiedy autobus się zatrzyma, będę mogła wysiąść, podejść i się przekonać. Dowiem się. W tym momencie w mój gorączkowy pościg wkracza mężczyzna trzymający znak w ręce. STOP. Roboty drogowe. STOP. – Nie! Krzyczę. Ale muszę się zatrzymać, bo inaczej go przejadę. Autobusowi udaje się w ostatniej chwili prześlizgnąć – przyśpiesza, ucieka nam. Kot w butach uśmiecha się do mnie drwiąco, gdy autobus pnie się drogą pod górę. Zaraz skręci. Uśmiech kota znika jak w Alicji w Krainie Czarów. Jakby go tam nigdy nie było. – Nie! – mówię na głos. – Nie, nie, nie, nie, nie, nie! Sfrustrowana, uderzam w kierownicę. Widzę w lusterku Jamiego, jak wpatruje się we mnie, zszokowany. Autobus zniknął z pola widzenia. Skręcił za róg. Ulicę wypełniają kolejne pojazdy wyjeżdżające z bocznej drogi, a ja wciąż tkwię tutaj, zablokowana przez mężczyznę ze znakiem STOP. Autobus może być już wszędzie, nigdy go nie dogonię. Jeszcze raz walę ręką w kierownicę. W końcu – całe pięć minut później – mężczyzna odwraca znak. Widnieje na nim teraz słowo JEDŹ. Pędzę w dół, mijam jakiś sklep spożywczy. Wiem, że to pewnie na nic, ale mogę jeszcze spróbować. Skręcam przed samochodami nadjeżdżającymi z przeciwka, łamię ograniczenie prędkości, pędzę drogą, którą pojechał autobus – mijam kilka pubów, zbliżam się do nabrzeża. Tak. Jest tam. Ale gdy podjeżdżam bliżej, czuję gorzki smak rozczarowania. Nadzieja

umiera. To przystanek końcowy. Dworzec autobusowy w Penzance. W autobusie jest ciemno; wszyscy pasażerowie zdążyli już wysiąść. Kierowca zamyka drzwi i odchodzi, a jej nigdzie nie widać. Nigdy się nie dowiem, czy to naprawdę była Nina Kerthen. Opieram czoło na kierownicy i przyciskam pięść do ust. Zbiera mi się na wymioty. Przełykam cierpki smak moich lęków.

34 dni przed Bożym Narodzeniem

Pora lunchu Plumstead. Woolwich. Bugsby’s Reach. Thamesmead. David słyszał oczywiście o tych nadrzecznych dziurach, o chaotycznych przedmieściach ciągnących się nad szarymi falami Tamizy, ale nigdy ich nie widział. Może tylko z pierwszej klasy samolotu startującego z lotniska London City i lecącego na Ibizę, do Paryża czy Mediolanu, gdy wyglądał przez okno i zastanawiał się leniwie nad rozmiarami miasta, iskrzącymi się w dole dokami, srebrzystymi prostokątami wody i nad szarawym brązem tych dzielnic. A potem prosił o dżin Tanqueray z tonikiem. Teraz musiał zstąpić na ziemię i był tu, zabłąkany w smrodzie południowo-wschodniego Londynu, gdzie na wyboistych ulicach bez żadnego powodu stały sofy, w czarne gałęzie drzew wplątywały się plastikowe reklamówki, a ostatni rdzenni Brytyjczycy chodzili ze spuszczonymi głowami i kierowali się tutaj, do Lord Clyde, tego pubu między warsztatem wulkanizacyjnym a starym georgiańskim młynem. W pubie było praktycznie pusto. Tylko barmanka po trzydziestce z podbitym okiem, wpatrzona w wiszący na ścianie telewizor z wyciszonym dźwiękiem, i dwóch innych gości: robotnicy w jaskrawych kombinezonach pochłaniający dużymi haustami tani żółty lager. Rozmawiali o piłce nożnej, a ich akcent przypominał akcent Rachel. To echo – przypomnienie – sprawiło, że poczuł wyrzuty sumienia. Jego nowa żona. Kobieta, którą kochał. A teraz ta miłość zmieniła się w to. W ten ponury pub. W wątpliwości, obawy i śledztwa. W złowieszcze podejrzenie, które trzeba było potwierdzić i, być może, wykorzystać. Bo musiał chronić syna przed własnymi błędami. Z kim się tak naprawdę ożenił? Kogo tak pochopnie wpuścił do Carnhallow? Ray wrócił z toalety, zapinając po drodze rozporek. Usiadł. Upił guinnessa. David spojrzał na niego. Próbował ocenić, jak bardzo Ray się postarzał, a tym samym jak postarzał się on sam od ich ostatniego spotkania jakieś pięć lat temu. Ray pracował kiedyś dla jego starego przyjaciela Edmunda, był jednym z ludzi od rozwiązywania problemów. I właśnie w taki sposób David namierzył go w zeszłym tygodniu – przez przyjaciół przyjaciół Edmunda. Ten facet, Ray, był ekspolicjantem tuż po czterdziestce i pracował dla Edmunda przez jakieś pięć lat. Prowadził prywatne śledztwa, dyskretnie zbierał informacje, ocierał się o granice prawa. To znaczy, zanim Edmund zasłabł w wieku trzydziestu siedmiu lat. Wylew krwi do mózgu. To się mogło przytrafić każdemu.

– Byłby zachwycony tym miejscem – stwierdził David. Ray otarł piwo z ust. – Edmund? O tak. Lubił niziny społeczne. – Jego faceci zawsze pochodzili z takich miejsc. Ray się zaśmiał. – Prawda. Lubił, jak rżnęli go brutalni chłopcy. Niech mu ziemia lekką będzie. – W oczach byłego gliniarza pojawiła się tęsknota. – Brakuje mi starego drania. Był dowcipny jak mało kto. David kiwnął głową. Zmusił się do rzeczowego tonu. Nie chciał zbyt głęboko wchodzić w rozmowy o Edmundzie. Nie było potrzeby zagłębiać się w ten temat. – No dobra, co masz? Ray stłumił beknięcie, schylił się i podniósł z podłogi reklamówkę. Wyjął z niej cienki notes przypominający szkolny zeszyt. Gdy go otworzył, David starał się nie wpatrywać zbyt otwarcie w jego zapiski. Ray miał drobny, staranny charakter pisma. Bez wątpienia zostało mu to z czasów, gdy był gliną. Skrupulatne robienie notatek. Ray odchrząknął, jakby był w sądzie. – Szczerze mówiąc, twój telefon trochę mnie zaskoczył, David – wyjaśnił. – Tacy jak ty nie odzywali się do mnie od lat, no i dałeś mi niewiele czasu. Zwykle lubię, no wiesz, podchodzić do takich rzeczy bez pośpiechu, wyrobić sobie szerszy obraz. – Uśmiechnął się, błyskając złotą plombą. – Ale twoja oferta była bardzo hojna, więc pracowałem szybko. I ciężko. – No i? – Rachel Daly – przeczytał z notatek Ray. – Trzydzieści lat. Pięć stóp, dwa cale. Niekarana. Irlandzcy rodzice. Matka sprzątaczka, ojciec drań. Urodzona w szpitalu Woolwich General. Podstawówka St Mary’s Primary, potem Holy Trinity, katolicka publiczna szkoła średnia. Rzuciła naukę, brała proste prace, sprzątała, była służącą, żadnej umowy o pracę. Potem poszła na uczelnię artystyczną, na Goldsmiths. A później uciekła. – Uciekła? – To chyba właściwe słowo, nie sądzisz? Spójrz tylko na tę okolicę. Na jej życie. Jej rodzina to typowy margines społeczny z południowego Londynu. Znałem takich, kiedy byłem w branży. Kieszonkowcy, nieroby, cwaniaczki. Nieciekawy element. – Coś jeszcze? – Kiedy była mała, jej rodzice ciągle się przeprowadzali. Domek w Thamesmead, mieszkanie w Charlton, w paskudnej okolicy, potem obskurny bliźniak w Abbey Wood. Oczywiście zawsze wynajmowali. A potem dostawali eksmisję. Lista adresów jest długa jak twoja ręka. Komornicy mijali się

w drzwiach. Ciężka sprawa. David opadł na oparcie krzesła, myśląc o swojej inteligentnej, zaradnej żonie, która z tego wszystkiego się wyrwała. Mimowolnie czuł dla niej rosnący podziw. Rachel poradziła sobie z taką historię. Imponujące. To był jeden z powodów, dla których się w niej zakochał. Te głupie rozmyślania przerwała mu kolęda. Tra la la la la. Naprawdę musiał przestać tak myśleć. I pamiętać o tym, dlaczego teraz żywił do niej urazę. Węszyła po Carnhallow. Ta irracjonalna kobieta wyprowadzająca z równowagi jego syna. Ta potencjalna katastrofa. Z którą się ożenił. – Coś jeszcze? Ray zerknął w swoje notatki. – Tak. Mam coś jeszcze. Na jakiś czas znikają. – Co proszę? – Mniej więcej w czasie, gdy Rachel uzyskała pełnoletność, rodzina znika. Adres nieznany. Ojciec mieszka sam. Potem, kilka lat później, Rachel idzie na studia, do Goldsmiths, a jej matka mieszka już wtedy na wsi. I to, zwróć uwagę, we własnym domku. – Ale przecież nie mieli pieniędzy. – Właśnie. Znikają, a potem się pojawiają i mają dość kasy na mały domek. Może to niewiele, ale wydaje się dość dziwne. Wtedy jej ojciec wrócił już do Irlandii. Wciąż tam mieszka, w Kilkenny. Matka zmarła kilka lat później. Na raka płuc. David w zamyśleniu upił drinka, próbując spłukać smak zdrady. Nie było to łatwe. Zdradzał Rachel, kobietę, którą kochał. Ale nie miał wyjścia. Może uda mu się znaleźć jakieś łatwe rozwiązanie. Użyć perswazji, nie siły. Jeśli dojdzie do najgorszego i to małżeństwo się rozpadnie, na pewno nie chciał komplikacji przy rozwodzie. Cokolwiek zrobi, będzie musiał uniknąć rozwodu. Bo wtedy mogłaby z nim walczyć. Mogłaby powiedzieć policji, że skłamał w sprawie wypadku, a gdyby zaczęli w tym grzebać… To było nie do pomyślenia. Musiał okazać się sprytniejszy. Był sprytniejszy. – Napijesz się jeszcze jednego? – Ray wskazał na jego szklankę. David nie skorzystał. Jeden dżin z tonikiem wystarczy. Musiał zachować jasność umysłu. Gdy Ray nieśpiesznie ruszył w stronę baru, David się rozejrzał. Robotnicy zdążyli już pozapinać kombinezony i wyszli na zimowy chłód, pokrzepieni trzema kuflami lagera zamiast lunchu. Tak, o to chodzi. Zapiąć suwak i pójść dalej. Wykonać swoją robotę. Wypić piwo. Ray usiadł przy stoliku z kolejnym dużym kuflem guinnessa. David pochylił się w jego stronę. – Słuchaj, potrzebuję czegoś więcej. Czegoś lepszego, mocniejszego. – Chcesz powiedzieć czegoś, co mógłbyś wykorzystać do małego

szantażyku? David nie odpowiedział, nie było takiej potrzeby. Ray siorbnął łyk portera i spojrzał na barmankę z podbitym okiem. – Ktoś tutaj wpadł na drzwi. Często się to zdarza w tej okolicy. Muszą mieć chujowe drzwi. – Ray… Mężczyzna zachichotał. – Taaa… mam coś jeszcze. Chociaż ci ludzie wykazują jakąś dziwaczną lojalność. Znają się jak łyse konie, trzymają się razem. Wiesz, o co mi chodzi. Ale jest jeden gość, który może ci pomóc. Tylko on był skłonny o niej gadać. – I kto to taki? – Liam Daly, kuzyn Rachel. Powiedziałem mu, że jeśli wydusi z siebie coś pożytecznego, dasz mu pięć stówek. Wspominał przez telefon, że może coś ma. – Okej. Okej. – W samą porę. Oto i on. Właśnie otworzyły się drzwi; rudowłosy mężczyzna tuż po trzydziestce, ubrany w luźny skafander, niechętnie skinął im głową. Wydawał się dość wrogo nastawiony. Ale z drugiej strony, zadumał się David, tutaj wszyscy wydawali się trochę wrogo nastawieni. Wszystko było szorstkie, opryskliwe, prymitywne. Jakby więdło na wietrze znad ujścia Tamizy. – Liam, to jest David. Mężczyzna przysiadł się bez słowa. – Napijesz się? Liam zerknął na Davida, potem z powrotem na Raya. – Abrahams. Cydr. – A potem milczenie. Nie dodał „proszę”. Dostał swój napój. Rozpiął skafander, odsłaniając kilka warstw piłkarskich koszulek. Wysportowany facet powoli obrastający w tłuszcz. Pół kufla zniknęło w jakieś dziesięć sekund. David, czując narastającą frustrację, w końcu się odezwał: – A więc jesteś kuzynem Rachel Daly? Liam upił kolejny haust i odstawił kufel na stół. – Tak. – Mów dalej. – Ech! Przez jakiś czas byliśmy blisko. – Jak blisko? – Chodziliśmy do tej samej szkoły. – No i? Wzruszył ramionami. Milczenie. I’m dreaming of a white Christmas. Liam nie przejmował inicjatywy, zachowywał się niemal arogancko. – Liam… – spróbował go przycisnąć David. – Nie płacę ci pięciu stów, żeby

usłyszeć, jak się obściskiwaliście przy szopie na rowery. Where the treetops glisten, and children listen. W końcu, z tonem pogardy w głosie, Liam podjął: – No dobra, co jeszcze chcecie usłyszeć? Była piękną laską, prawdziwą ślicznotką. Wszystkim się podobała, i była też dowcipna, bystra. Dobrze, że się wyrwała z tego pieprzonego zoo. – Liam wpatrywał się w Davida z otwartą agresją na twarzy, ale David uświadomił sobie, że może jest zły na samego siebie. Zdradzał przyjaciółkę dla pieniędzy. – Ale potem coś się stało. Popstrykała się z rodziną, nie wiem czemu, ale na pewno nie z własnej winy. Przestali się do siebie odzywać. – I nie masz pojęcia dlaczego? – Nie, gdzie tam. Miała upierdliwą rodzinkę, zawsze pakowali się w kłopoty. I jeszcze ten jej stary. Jezu, co to był za wredny kawał chuja! Ciągle tylko chlał i się awanturował. Nic dziwnego, że jej siostrze odbiło. – Co zrobiła jej siostra? Wtrącił się Ray. – Starsza siostra Rachel, Sinead, trzydzieści dwa lata. Wyrzucona ze szkoły za rozbijanie okien. Teraz mieszka w Glasgow, jest pielęgniarką. Wygląda na to, że od czasu, gdy się porozjeżdżali, Rachel nie kontaktowała się ani z ojcem, ani z siostrą. David kiwnął głową, tłumiąc irytację. To wciąż nie wystarczało. W tle rozbrzmiewały ostatnie dźwięki White Christmas. Ray najwyraźniej wyczuwał jego nastrój, bo ponaglił Liama: – Liam, śpieszy nam się. Możesz powiedzieć Davidowi to samo co mnie? Przez telefon, dziś rano. O tym, co się stało z Rachel. Mówiłeś, że masz coś, co nam się przyda. Liam upił spory haust, jakby tego potrzebował, żeby uspokoić nerwy. Potem spojrzał beznamiętnie na Davida. – Dobra. Niedługo po tym, jak jej stary spierdolił, a może wcześniej, nie pamiętam, porąbało jej się pod sufitem. Odjechała. David poczuł, że przyśpiesza mu puls: obudził się w nim prawnik. – Chcesz powiedzieć, że Rachel miała załamanie psychiczne? – No. – Było źle? Irytująca chwila milczenia. – Porządnie ją popierdoliło. Zabrali ją do czubków. Tak, zamknęli ją w jakimś miejscu… jak to się mówi?… w psychiatryku. A potem odeszła, zniknęła. Dorosła. Prawie się pozbyła tego akcentu. No a później wyfrunęła stąd. David spojrzał na Liama, potem na Raya, na pusty kufel na stole. Doczekał się jakiejś nagrody. Rachel miała problemy psychiczne. Jego najgorsze podejrzenia

okazały się straszliwie słuszne. I pewnie to wszystko wyjaśniało. Rachel naprawdę to wymyśliła, od początku do końca. Kobieta opiekująca się jego synem była szalona, miała halucynacje, klasyczną paranoję i manię prześladowczą. Słyszę głosy. Mówią mi, że umrę w Boże Narodzenie. Mógł doprowadzić do umieszczenia żony w szpitalu psychiatrycznym. Na zawsze. I musiał to zrobić. Zanim skrzywdzi jego syna. David rozejrzał się po ponurym pubie. Mimo tego przełomu nie czuł triumfu. Jeśli już, to te informacje tylko go zasmuciły, wzbudziły w nim jeszcze większe poczucie winy. Ta zadziorna, dowcipna rudowłosa dziewczyna, którą poznał osiem miesięcy temu w galerii, dziewczyna, która tyle przeszła, dziewczyna, którą kochał… Była jedyna w swoim rodzaju. Zawsze miał nadzieję, że pozna kogoś takiego. Ale była też dziewczyną, która musi odejść.

32 dni przed Bożym Narodzeniem Wieczór Jestem gotowa. W domu jest pusto. Jak zawsze. Zostałam sama i to dobrze, choć się boję. Zatrzymuję się u szczytu schodów z latarką w ręce i próbuję sobie przypomnieć, dlaczego tu jestem. Gdy wróciliśmy z St Just – po tamtym incydencie z autobusem – Jamie bez słowa pobiegł do swojego pokoju. A ja od razu zajrzałam do internetu. Sprawdziłam historię Niny. Może miała siostrę w podobnym wieku? Bliźniaczkę? Siostrę przyrodnią? Nie. Dowiedziałam się z rubryk towarzyskich, że miała tylko jednego, o wiele starszego brata, który jest bankierem i mieszka teraz w Nowym Jorku. A jednak w tamtym autobusie w St Just widziałam Ninę albo kogoś bardzo do niej podobnego. Ale czy na pewno? Potem włączyły się moje mechanizmy obronne. Bo ich potrzebuję. Wszystko inne wywołuje zbyt wielki mętlik w mojej głowie, za bardzo mnie niepokoi. Na razie, dopóki nie mam więcej dowodów, mogę to jedynie wypierać, tak jak wypieram wszystko inne: tamtego zająca, płomienie i przepowiednię. Muszę sobie wmawiać, że to się nigdy nie wydarzyło – to był ktoś, kto tylko trochę przypominał Ninę, albo bardzo – dopóki nie zdobędę więcej dowodów. Nie widziałam Niny Kerthen. Byłam podenerwowana po wizycie u Mavis Prisk. Zaburzenia Jamiego wytrąciły mnie z równowagi. I wynika to też z mojego otoczenia. Histeryczny nastrój w tym domu, w Carnhallow, wpływa na nas wszystkich. Wszystko, co jest nie tak, można zrzucić na karb przywidzeń i żałoby. Niepokojących myśli o Ninie Kerthen, uwięzionej w tunelach, wyciągającej w wodzie poranione palce ku światłu, którego nie może widzieć. Ale w Carnhallow kryją się wielkie tajemnice. I muszę je poznać. Bo jestem w ciąży. Zasługuję na to, by wiedzieć, w jakim domu i w jakiej rodzinie urodzi się moje dziecko. Jakie życie je czeka. A David ma wrócić za kilka dni. Zbliża się konfrontacja, święta też. Mój szczególny dzień. Ale zanim to się stanie, zrobię to, czego do tej pory unikałam. Dowiem się więcej o Ninie. Zejdę do podziemi Carnhallow, by zanurzyć się w niedawnej przeszłości. – No dalej, Rachel. Zrób to. – Zaczynam mówić do siebie. Tak, zaczynasz.

Przekręcam gałkę przy drzwiach i otwiera się przede mną czeluść ponurych, zapuszczonych schodów. Zapalam światło staromodnym przełącznikiem po prawej stronie. Jest tak słabe, że ledwo oświetla niemalowane stopnie. Włączam też latarkę, na wypadek gdyby wysiadła stara instalacja w piwnicy, co często się zdarza. Schodzę na dół, w te zatęchłe, koszmarne korytarze, i po drodze przekręcam wszystkie przełączniki, jakie napotkam. Mijam zbrojownię, spiżarnię na dziczyznę. Odgłosy czmychających myszy – a może szczurów – po lewej stronie, które sprawiają, że moje serce zaczyna szybciej bić. A potem się zatrzymuję, spoglądając w półmrok. Te korytarze ciągną się w nieskończoność. Może niektóre z nich naprawdę gdzieś się łączą z przebiegającymi głębiej tunelami pod Morvellan. Wyobrażam sobie mapę tych tuneli: przypominałaby szare kości dłoni na tle czerni zdjęcia rentgenowskiego. Dłoni desperacko wyciągniętej pod wodą. Za kolejnym rogiem czuję zapach kurzu i starego brudu, ale też korzenny aromat. To ostatnia zanikająca wskazówka świadcząca o życiu, które kiedyś toczyło się tu na dole, w wielkich kuchniach pod Carnhallow. W mojej wyobraźni to miejsce się zapełnia – realnymi duchami, gwarem i krzątaniną sprzed stu lat. Słyszę ożywione rozmowy lokajów w liberiach, przysłanych tu po napoje i lód, potem śmiechy ładnych pokojówek z Pendeen i Hayle, z St Earth i Botallack. Spoceni kucharze w fartuchach, chłopcy obracający rożna, ktoś starannie wypisujący menu: Côtelettes d’Agneau à la Macedoine, Poulets à la Langue de Boeuf. I widzę Kerthenów na górze, jak z pełną godności satysfakcją spożywają jedzenie nieustannie dostarczane z tych piwnic. Młodziutkie prosięta. Złociste suflety. Potrawkę z zająca duszonego we własnej krwi. A teraz wszystko umarło. Romantyczne czasy dobiegły końca. Promień mojej latarki i słabe, nieruchome światło żarówek prowadzą mnie dalej. Mijam pokój kredensowy, słyszę stłumione piski. Pewnie nietoperze albo jakieś gryzonie. Skręcam za róg i docieram do destylarni. Drzwi są otwarte. Nigdy przedtem tak nie było. Co więcej, pudła zniknęły. Te wielkie kartony z napisem „Nina”. Widziałam je tutaj kilka razy, stojące na brudnych płytkach. Nigdy dotąd nie czułam potrzeby, by je otworzyć. Ale teraz, gdy chcę do nich zajrzeć, zniknęły. Ogarnia mnie niepokój. Może przeniosła je Cassie albo ktoś inny. Napieram na sąsiednie drzwi i zaglądam do środka. Ponure pomieszczenie jest do tego stopnia pokryte brudem, że wydaje się zwęglone, jakby miał tutaj miejsce mały pożar, który sam zgasł w panującej tu wilgoci. I też jest zupełnie puste. Kolejne drzwi mocno się zacięły i muszę szarpnąć je z całej siły. Potem następne. Wchodzę do środka i stwierdzam, że pomieszczenie jest większe

i wygląda bardziej obiecująco. W półmroku majaczą meble. Światło jednak nie działa, więc muszę zdać się na latarkę. Jej promień pada na stertę ogromnych czaszek – pewnie po żółwiach na zupę. Wąskie łukowate okno z kamienia, zaślepione cegłami, prawdopodobnie sprzed tysiąca lat, z klasztoru, który kiedyś tu stał. Pod ścianą w głębi znajduje się sędziwa komoda. Żeby do niej dotrzeć, muszę przejść nad stertą śmierdzących dywanów. Sprawdzam pierwszą szufladę. Zacięła się, muszę szarpnąć, by ją otworzyć. Energicznie, z determinacją przerzucam jej zawartość, włamuję się do historii rodu. Jest tu wszystko, wszystko i nic. Listy o czarnych krawędziach z czasów wiktoriańskich. Medaliony z puklami spłowiałych jasnych włosów. Staromodne rękawiczki, poobtłukiwane figury szachowe. Pudełko srebrnych guzików z herbem Kerthenów. Nic. Kolejna szuflada wydaje się ciekawsza: kałamarze, bibularze, dokumenty górnicze, które wyglądają, jakby pochodziły z siedemnastego wieku. Pochylam latarkę i przeglądam papiery. Największe wrażenie robi na mnie list od lorda porucznika z Truro do lorda Falmoutha, potwierdzający – jak mi się wydaje – zakup Wheal Arwenack przez Kerthenów. Szuflada na samym dole zawiera plik pożółkłych fotografii jakichś nieznanych mi krewnych. Przypominają oprawione w ramki zdjęcia wiszące w Nowej Sali. Oglądam je po kolei. Sztywni ludzie bez uśmiechu. Stojący mężczyźni i siedzące kobiety, którzy dumnie pozują przed swoimi kopalniami. Rozpoznaję Morvellan, jest taka charakterystyczna. W tle harują bose bal maidens w chustkach na głowach; niektóre ciekawie zerkają w stronę obiektywu, inne są zajęte pracą. Mężczyzna z paskami zarzuconymi na ramiona ciągnie platformę pełną kamieni, niczym zwierzę pociągowe. Jestem pewna, że musiał tam panować okropny hałas: ogłuszający łomot tłuków kruszących rudę, bal maidens uderzające młotkami w zdechlaki. A jednak atmosfera uchwycona na tym zdjęciu wydaje się przytłaczająco wytłumiona. Zduszona i taka wiktoriańska. Wszyscy na tym zdjęciu milczą. Bo w milczeniu obserwują mnie. Kolejne zdjęcie ukazuje kopalnię Levant, a następne Wheal Chance. Przed wszystkimi pozują Kerthenowie. Zobacz, ile posiadamy. To wszystko nasze. Nagle coś mnie zaskakuje. Wracam do pierwszego zdjęcia. W umykającym uwadze centrum tej fotografii, przedstawiającej wspaniałych wiktoriańskich Kerthenów u szczytu bogactwa, sztywno pozujących przed Morvellan, znajduje się dziecko. Dziewczynka w białej sukience i maleńkich, czarnych, mocno zasznurowanych bucikach. Siedzi na krzesełku obok wąsatego mężczyzny koło czterdziestki, o surowej twarzy, który całkowicie ją ignoruje.

Jest niesamowicie podobna do Jamiego. Te ogromne oczy. Kruczoczarne włosy. Ale tym, co naprawdę mną wstrząsa, jest wyraz jej twarzy. Wydaje się przerażona. Bez żadnego konkretnego powodu. Ma na wpół otwarte usta, jak w niemym krzyku. Może na próżno próbuje się uśmiechnąć w tym okropnym miejscu, w łoskocie tłuków, wśród dzieci ze zmianami na skórze wywoływanymi kontaktem z arsenem. Na tym zdjęciu jest wszystko. Szlachetna i podła historia rodu Kerthenów. A jednak nie dowiaduję się niczego. Odchodzę od komody i świecę latarką na chybił trafił. Na pudła z napisem „Nina”, ustawione za drzwiami. Ktoś je przeniósł do tego trudniej dostępnego pomieszczenia. Może Cassie. Albo Juliet. Może to Jamie przeglądał te rzeczy, próbując dojść do tego, co się stało z jego matką. Dlaczego wciąż żyje, siedzi w autobusie i czeka na święta. Szykuje się na ten wielki dzień. Nie dziwię mu się, że ma mętlik w głowie. Podchodzę do wielkich kartonów. Nie są zaklejone. Opieram latarkę na najbliższej półce i unoszę klapę pierwszego. Jest w nim pełno ubrań. Wsuwam rękę i wyjmuję pierwszą suknię. Lśni w świetle latarki, jest szkarłatna i turkusowa, z atłasu i jedwabiu. Prześliczna. Głębiej leżą koszule, szale, kolejne zwiewne, miękkie w dotyku suknie. I są tu flakoniki perfum. Chanel. Perfumy zmarłej kobiety, zapach ciała, które mój mąż tak kochał dotykać. Muszę sprawdzić, co jest w kolejnym kartonie. Chcę już to mieć za sobą. Otwieram go pośpiesznie, lekko drżącymi rękoma. Sięgam do środka i zamieram. Słyszę dźwięk, którego źródłem może być tylko człowiek. Czekam. Jestem tak spięta, że bolą mnie mięśnie ud. Trzęsą mi się ręce. Skrzypienie starych drewnianych schodów. Ktoś po nich schodzi. Zastanie mnie tutaj, szperającą w rzeczach zmarłej kobiety. Złodziejkę przyłapaną na gorącym uczynku. Czuję w ustach metaliczny posmak paniki. Wydaje mi się, że słyszę czyjś cichy oddech. To tylko wszystko pogarsza. Ten ktoś stara się, żeby nikt go nie usłyszał. To nie może być Jamie, jest z Rollo. Cassie nocuje dziś u przyjaciółki. Juliet pojechała się z kimś spotkać. Jestem sama. A jednak dziś w nocy, w podziemiach Carnhallow, nie jestem sama. Korytarzem zbliżają się czyjeś kroki. Potem cichną. Przy drzwiach do tego pomieszczenia. Wpatruję się w wejście jak sparaliżowana. Kto próbuje mnie przestraszyć? Kto po mnie idzie? Oczami wyobraźni widzę Jamiego, widzę Ninę Kerthen, tamtą małą dziewczynkę przy kopalni Levant w koszmarnie ciasnych bucikach, zdeformowaną, ale podskakującą, wskazującą na morze, na bezmiar wód, patrz,

patrz, patrz, patrz, patrz. Dziewczynkę, która tak mnie przestraszyła, że przyciągnęłam do siebie Jamiego. – Kto tam? – pytam ochryple. – Kto tu jest? Nikt nie odpowiada. Jestem w pułapce. Odcięta w tym pokoju z pachnącymi sukniami i krzyczącą dziewczynką na zdjęciu. – Przestań – mówię. – Kto tu jest? Nina? Wołam do zmarłej kobiety. Drzwi się otwierają. Świecę w nie latarką. To Juliet. Wpatruje się we mnie, mrużąc oczy. – Rachel. Próbuję coś wyjąkać. Na próżno. Juliet się uśmiecha. – Dzięki Bogu. Wróciłam wcześniej i pomyślałam, że mamy tutaj ducha. W tym domu jest tak pusto. To cud, że jeszcze nikt się do nas nie włamał! Przeglądasz rzeczy Niny? Nie mogę znaleźć słów. Co mam powiedzieć? Nie mam wyboru. – O Boże, tak. Nie. To znaczy, tak. Przepraszam, ale tak. Spogląda na mnie, potem na pudła. I znowu na mnie. W półmroku nie sposób nic wyczytać z jej twarzy. – Są fascynujące. Nie ty jedna to robisz. Wydaje mi się, że Jamie też je przegląda. Chwila milczenia. – Naprawdę? Juliet się uśmiecha i wsuwa ręce do kieszeni starego rozpinanego swetra z kaszmiru. Zupełnie jakby to była normalna rozmowa w kuchni, przy herbatce albo dżinie Beefeater. – O, tak. To dlatego poprosiłam Cassie, by przeniosła je tutaj, żeby trochę trudniej było je znaleźć. To na niego dobrze nie działa. Chciałabym je wszystkie wyrzucić, ale David nie potrafi się na to zdobyć, nie umie zrezygnować ze wspomnień. – Ale… – usiłuję z siebie wydusić – ale… – Ale któż mógłby mieć za złe Jamiemu, że próbuje zrozumieć przeszłość? Właśnie, moja droga. Wszystkie te zagadki. Czyż to nie o nie chodzi? Wszędzie Nina. Oni wszyscy tu są, nikt tak naprawdę nie odszedł. Czasem, kiedy w tych podziemiach hula wiatr, wydaje mi się, że słyszę śpiew górników. Mieli czerwone twarze od tlenku żelaza. Czuję potrzebę, by się zwierzyć tej kobiecie, mojej jedynej potencjalnej sojuszniczce w Carnhallow, powiedzieć jej, co widziałam. Kogoś bardzo podobnego do Niny. W autobusie. Ale nie mogę tego zrobić. Jeszcze nie. Jeszcze

nie. – Widziałaś wszystkie te czarne sukienki? Miała prześliczne czarne suknie. – Juliet uśmiecha się, rozmarzona. Może już jest podpita porto. – Były naprawdę przepiękne. Ale takie drogie. – Wzdycha. – Choć David zawsze powtarza, że ceną, jaką płacimy za piękno, jest śmierć. Wybierz jedną, przyłóż do siebie. – Co takiego? – Masz ten sam rozmiar co Nina. Z wyjątkiem włosów, jesteście do siebie bardzo podobne. Weź jedną z jej sukni i przymierz. Zobaczysz, spodoba ci się. Juliet z całą pewnością jest pijana. Ale nie mam nic przeciwko temu. To znaczy, że być może zapomni o tym epizodzie. Posłusznie sięgam do kartonu i wyciągam jedną z sukienek. Czarną i lśniącą. Przykładam ją do siebie, jakbym od niechcenia sprawdzała rozmiar w sklepie. – O tak! – Juliet śmieje się z zachwytem. – Jesteś Niną! Cała ona. O tak. – Jej śmiech zamiera. W jego miejsce pojawia się smutek. – Cóż, muszę już iść, ale proszę, nie przeszkadzaj sobie. Są tu też książki. Dobranoc. Proszę, pamiętaj, by dobrze zamknąć drzwi, żeby mały Jamie się tu nie dostał. Musimy ocalić Jamiego. On jest wszystkim. Powodem wszystkiego. I to by było na tyle. Juliet odwraca się i odchodzi, zupełnie jakbyśmy spotkały się w salonie i zamieniły kilka słów o ogrodzie różanym. Przez jakieś pół minuty stoję bez ruchu, próbując znaleźć sens w jej bełkotliwych zdaniach. Ale to nie ma sensu. I wciąż są kartony, do których nie zaglądałam. Chcę już skończyć te poszukiwania i uciec na górę. Drugie pudło zawiera mnóstwo dokumentów i teczek. Liczby i notatki. Większość z tego – chyba wszystko? – to umowy i listy związane z renowacją Carnhallow, wielkim projektem Niny, który próbuję dokończyć. W mój politowania godny sposób. Są tu listy od producentów tekstyliów, tapicerów, projektantów wnętrz, osób licytujących w imieniu Niny na aukcjach. Nawet z muzeów. Odkładam latarkę na półkę i pośpiesznie przeglądam papiery, promień światła pada na fragmenty tekstów i pojedyncze słowa. Dwa pozłacane srebrne talerze z epoki georgiańskiej. Znalazłam też piękne obramowane lustra. Tremo ze stolikiem konsolowym. Dwie figurki z białej chińskiej porcelany; dwie srebrne gałązki z kwiatami z Mediolanu; dwie duże japońskie wazy imari: trzydzieści tysięcy funtów. Trzydzieści tysięcy funtów. W głębi kartonu znajduję notatnik Moleskine. Pismo Niny jest pochyłe, delikatne i niezwykłe. W notatniku ukryty jest list. Rozkładam go i czytam. Brzmi to tak, jakby pisała do jakiegoś eksperta. List jest niedokończony.

Sprowadziłam człowieka z Inverie w Szkocji, by tu przyjechał i zamieszkał w domku w Zennor, farbuje własną przędzę barwnikami roślinnymi, by uzyskać właściwy kolor tkanin. I trochę poniżej: Tkaniny są wykonywane i farbowane przez Richarda Humphriesa; rozmawiałam z działem tekstyliów Victoria and Albert Museum, wybrałam mocną wełnianą tkaninę przetykaną jedwabiem, bardzo odpowiednią dla okresu, z którego pochodzą łóżko i kotara. Farbowana na mglistą błękitną zieleń, po prostu eteryczna… To nie mówi mi nic prócz tego, że Nina wiedziała, co robi. I że nigdy nie wysłała tego starannie napisanego listu. Nie wiem dlaczego. Ale podobnie jak z tamtym zdjęciem w plotkarskim czasopiśmie, odnoszę dziwne wrażenie, że trzymam w ręku wskazówkę. Składam list, wsuwam go z powrotem do notatnika i chowam go w kieszeni dżinsów. W ostatnim kartonie są książki, tak jak obiecała Juliet. Jest ich mnóstwo. Wspomnienia, książki historyczne, powieści. Wiele z nich jest po francusku – Colette, Balzac, Simone Weil. Najcieńsza z nich wygląda na szczególnie ukochaną przez Ninę. To Wiersze zebrane Sylvii Plath, w twardej okładce. Obracam tomik w ręce i widzę, że strony są podniszczone, rogi pozaginane, choć Nina naprawiała oprawę albo oddała komuś, by to zrobił. Musiała uwielbiać ten tomik. Gdy trzymam go na dłoni, w naturalny sposób się otwiera. Grzbiet w tym miejscu jest zagięty – ewidentnie to wiersz, który najczęściej czytała. Księżyc i cis Niewiele wiem o Sylvii Plath czy o poezji w ogóle. To powieści były moją drogą ucieczki, gdy życie stawało się nie do zniesienia. Ale pierwszy wers tego wiersza – starannie zakreślony przez Ninę – wystarcza, by znów ogarnął mnie mroczny niepokój: To jest światło umysłu4. Doskonale pamiętam te słowa. Tak brzmi epitafium na nagrobku Niny. I może wiem niewiele o Sylvii Plath, ale jednego jestem pewna. Popełniła samobójstwo. Pytania kłębią się jak burzowe chmury nad Cape Cornwall. Nasilają się jak

podmuchy zimowego wiatru. Czy Nina popełniła samobójstwo? To mogłoby wyjaśniać to poczucie zbliżającego się nieszczęścia, wyrzutów sumienia i tajemnicy, które otacza jej śmierć. Otacza nas wszystkich, uwięzionych tu w Carnhallow. Ale jeśli odebrała sobie życie, to z jakiego powodu? Miała wszystko. Urodę, inteligencję, syna, męża, wspaniały dom. Albo tak by się mogło wydawać. Myślę o dziecku, które noszę. Odziedziczy połowę Carnhallow, ale też całą historię rodu. Biorę ze sobą notesy, po drodze wyłączam światła i ruszam do Salonu. Lecz gdy tylko otwieram drzwi, znów ogarnia mnie paraliżujący strach. Notesy trzęsą mi się w ręce. Chanel. Czuję ten zapach. Tutaj. W tym pokoju. I nie jest to wspomnienie zapachu, ślad czegoś, co dawno odeszło. Jest rzeczywisty. Perfumy kobiety, która przed chwilą tutaj była, w swym ulubionym pomieszczeniu, pięknie odnowionym Salonie. I wyszła zaledwie chwilę temu. To perfumy Niny. Nikt poza nią nie używa tu Chanel. Była tutaj. Kilka minut temu. Wiem to. Wiem. To niemożliwe, ale tak jest. Nina, niewidzialna, stąpa cicho po tych pokojach i korytarzach, jakby czekała, aż odejdę w święta. Żeby mogła zająć moje miejsce.

30 dni przed Bożym Narodzeniem

Pora lunchu Dziś wieczorem David wreszcie wraca do domu. W ten weekend powiem mu, że jestem w ciąży. Ale myśli, które tłuką mi się po głowie, doprowadzają mnie do skraju wytrzymałości. Dosłownie. Zaparkowałam samochód przy molo w St Ives i patrzę na fale. Czuję się bezradna. W ochronnym geście kładę rękę na brzuchu – na moim łonie – i myślę o dziecku, które noszę w sobie. O rodzie, z którego to dziecko się wywodzi. Zachłanny, zły Jago Kerthen. Brutalny, zapijaczony Richard Kerthen. I David Kerthen: kłamca, oszust, albo i gorzej. A co, jeśli będę miała dziecko ze złym człowiekiem? Człowiekiem, który odziedziczył to, co najgorsze, po swoich przodkach Kerthenach? Może to właśnie myśl o mojej łatwowierności doprowadza mnie do szaleństwa. Bo to wszystko moja wina. Widziałam to, co chciałam zobaczyć: że był czarujący, przystojny, z poczuciem humoru. Że miał pięknego synka, prastary dom i wywodził się z rodu o tysiącletniej historii. Zaślepiło mnie zachłanne pragnienie, by stać się tego częścią. Upajałam się zazdrością Jessiki i innych moich przyjaciółek, kiedy pierwszy raz zabrałam Davida do baru w Shoreditch. O tak. „Hej, to mój nowy chłopak. David Kerthen. Prawnik z Marylebone. Historia jego rodziny sięga czasów sprzed podboju normańskiego. Ma bajeczny dom w Kornwalii. Och, uważasz, że jest przystojny? Tak, chyba masz rację”. A wszystko to z fałszywym, przesadnie skromnym uśmiechem. A teraz jestem w ciąży. Jak o tym powiem Davidowi? I jak on zareaguje? Uruchamiam silnik, próbuję uporządkować myśli. Jadę granitowymi zygzakami miasteczka w stronę wrzosowisk. Chciałabym się zgubić na tych zimnych błotnistych dróżkach wiodących przez Nancledra, Towednack i Amalebra. Mijam skromne kościoły i święte źródła, przypominające bonzai drzewa na wrzosowiskach, wszystkie powyginane pod tym samym kątem w nieustannych podmuchach wiatru. Gdy docieram na szczyt wzgórza, otwiera się przede mną widok na północne wybrzeże; słychać odległy łoskot Atlantyku. Dziś nie widać żadnych statków, ale fale pędzą do brzegu, bezgłośnie i bardzo szybko. Jakby miały do wykonania jakieś ponure, acz ważne zadanie gdzieś dalej na wybrzeżu. Może chcą utopić kogoś w Port Isaac. – Zennor – mruczę pod nosem, wjeżdżając do miasteczka.

Znów mówię do siebie. Parkuję samochód i wysiadam. Wielokrotnie odwiedzałam to położone na uboczu, przesiąknięte artystycznym natchnieniem miejsce, ale jego atmosfera wciąż mnie zaskakuje. Coś się tutaj kryje, coś, co ma związek z tym małym pubem, skromnymi domkami z granitu. I jeszcze ten kościół: mały, stary, o grubych murach, z wąskimi lancetowymi oknami wrzynającymi się głęboko w granit niczym ciężkie rany. Ten dobrze zachowany kościół jaskrawo kontrastuje z ruinami kaplic metodystów. To dziwne, ale te kaplice przypominają mi zrujnowane kopalnie cyny. Bo jedne i drugie są pozostałościami wymarłego przemysłu. Pokłady wiary się wyczerpały, szlachetny metal został wyeksploatowany. Ale te kamienne ruiny wciąż stoją. Cierpią na mżawce, powoli niszczeją na klifach i na polach, aż w końcu porastają je zielone pokrzywy i zawciągi, a na ich spękanych parapetach zaczynają się gnieździć mewy i wrończyki. Któregoś dnia pewnie znikną bez śladu. Jakaś część mnie wzbrania się przed tą myślą o całkowitej erozji religii. W dzieciństwie byłam żarliwą katoliczką; trudno się było pozbyć prostej irlandzkiej wiary wbitej mi do głowy w katolickiej podstawówce. Chciałabym wciąż wierzyć w Boga. Mieć to pocieszenie, myśleć, że istnieje coś więcej: brat samotnych, ojciec osieroconych, kochający i wieczny Pan, który zbiera wokół siebie cierpiących. Bóg dla mojego nienarodzonego dziecka. Ale nie potrafię. Moja wiara umarła, gdy miałam dwadzieścia jeden lat. Tuż po świętach. A jednak teraz wierzę w o wiele mroczniejsze przesądy. Wierzę, że mój przybrany syn potrafi przepowiadać przyszłość, wierzę, że jego zmarła matka chodzi po domu, wierzę, że to wszystko niemożliwe… I przez to wszystko jestem kłębkiem nerwów. Wchodzę do kościoła i usiłuję wdychać uspokajający znajomy zapach: zwiędłe kwiaty, słodkawa woń kadzidła, zatęchłe modlitewniki. Wyjmuję komórkę i robię zdjęcia różnych płyt nagrobnych. Nancekuke’owie z Emby, Lerrynowie z Chytodden, a potem Jory Kerthen z Carnhallow, 1290–1340, i William de Kerthen z Kenidjack, daty zatarte, oraz Mary Kerthen z Carnhallow, 1390–1442. Ci ludzie będą przodkami mojego dziecka. Znajduję też skromniejszy grób. William Thomas: „Zginął w trakcie zawału w kopalni cyny Wheal Chance w Trewey Downs niedaleko niniejszej parafii, dnia 16 sierpnia roku Pańskiego 1809, w wieku czterdziestu czterech lat”. To była kopalnia Kerthenów. Wheal Chance. I ten człowiek tam zginął. Zabity przez Kerthenów. Wszyscy zabici przez Kerthenów. Choć uciekam z kościoła, nie mogę uciec przed historią. W połowie ścieżki docieram do grobu, którego nie da się ominąć. Do tego szczególnego nagrobka.

Nina Kerthen, dożyła 33 lat To jest światło umysłu Wyrzeźbiona syrena wygina się w łuk na półksiężycu. Juliet opowiadała mi, że Kerthenowie pochodzą ponoć od syren. Wspominała mi też o kamiennych murkach otaczających pola wokół kościoła w Zennor. Najstarsze ludzkie artefakty na świecie wciąż wykorzystywane do swojego pierwotnego celu. Wzmaga się wiatr z zachodu, znad morza; jest zimno i deszczowo. Zbliża się ta chwila. Chwila, gdy będę musiała mu powiedzieć. Wsiadam do samochodu i ruszam w powrotną drogę w zapadającym mroku. Teraz wcześnie robi się ciemno, jest dopiero wpół do czwartej. Ciemność skrada się znienacka i podstępnie; może akurat w tej chwili nie pada, ale ta wilgoć wdziera się aż do serca. W blasku deski rozdzielczej wpatruję się w mrok wrzosowisk, w zamazane światła przy łukach Wheal Owles, kolejnej opuszczonej kopalni Kerthenów. Jadę z otwartym oknem, by wpuścić do środka zimne powietrze znad oceanu. Wdycham słony chłodny wiatr, usiłuję zachować spokój. Dziś wieczorem wraca David. W końcu biorę ostatni zakręt. I teraz, gdy jadę wśród dębów i jarzębin, mój mroczny nastrój jeszcze bardziej się pogłębia. Z mroku Lasu Dam wyłania się Carnhallow. Balustrady z wapienia z Ham Hill, szerokie tarasy od południa, stare klasztorne kamienie i blanki rzucające cienie w świetle księżyca. Nie mam jednak czasu na to, by docenić jego pradawne piękno. W garażu dostrzegam mercedesa Davida. Już tu jest. I w jakiś sposób wiem, że coś się wydarzy. Te deszczowe chmury są zbyt czarne.

Wieczór Dlaczego David tak wcześnie wrócił? Zwykle wraca lotem o czwartej lub piątej, potem dojazd zajmuje mu godzinę i zjawia się w domu około wpół do siódmej albo później. Dziś wrócił o wpół do piątej. Odkładam kluczyki w jasno oświetlonej kuchni. Nigdzie go nie widać, choć palą się tu wszystkie światła i ktoś używał ekspresu do kawy. Ale go tu nie ma. Żadnej aktówki, płaszcza niedbale rzuconego na krzesło. Nie ma rozwiązanego z westchnieniem ulgi krawata odłożonego na wielki dębowy stół. Ani butelki whisky czy dżinu. A więc wszedł, szybko przełknął kawę i poszedł… Tylko dokąd? Wszędzie z wyjątkiem kuchni jest ciemno. Mrok rozświetla tylko kilka lamp. Myślę o nietoperzach w piwnicy, wiszących głowami w dół. Szczęśliwych w chłodzie i ciemności. Mrużą oczy, ale się uśmiechają. Mam wrażenie, że w domu jest mi zimno. Jego wilgoć przenika mnie aż do szpiku kości, tonę w jego mroku. I muszę doprowadzić do konfrontacji z Davidem. Dokopać się do prawdy, jak do podłej czarnej cyny na końcu tunelu. A potem powiedzieć mu moją prawdę. O dziecku. Kolejnym Kerthenie, który dołączy do innych w tym domu. Do Jamiego. Do Davida. Do Niny. Ale gdzie on jest? – David? Ten dom jest tak wielki, że odpowiada mi stłumione echo. David… – David? Gdzie jesteś? Stojąc w Nowej Sali, wśród zdjęć bal maidens w obszarpanych chustach na głowach, wyjmuję komórkę i wybieram jego numer. Włącza się poczta głosowa. – David? Zbliżam się do schodów i widzę smugę światła. Pewnie z pokoju Jamiego. Włączam kolejne światła, więcej i więcej, wspinam się po wielkich schodach i podchodzę do jego drzwi z niebieską chorągiewką FC Chelsea wiszącą na gwoździu. Słyszę stłumione głosy. Jakby ktoś komuś zdradzał jakąś tajemnicę. Coś sprawia, że się waham. Niepokój. Strach. Irracjonalny pierwotny lęk, że zastanę tam Ninę Kerthen rozmawiającą z synem. Jakby nigdy nic. Udaje mi się zapanować nad tym narastającym obłędem. Pukam do drzwi. – Jamie? Cześć, Jamie. To ja, Rachel. Żadnej odpowiedzi. Ale słyszę teraz szepty za drzwiami. – Jamie, wpuścisz mnie? Mogę wejść? Próbuję znaleźć twojego tatę. Znów milczenie, ale po chwili słyszę głos Jamiego: – Wejdź.

Przekręcam gałkę i otwieram drzwi. Mój przybrany syn w szkolnym mundurku siedzi na łóżku. A obok na krześle siedzi jego ojciec, wciąż w garniturze i w krawacie. W ich zachowaniu jest coś dziwnego. Wyglądają, jakby rozmawiali o mnie. Wiem o tym. Po prostu wiem. Ich twarze mówią: rozmawialiśmy o tobie. David sili się na obojętną minę, ale to samo w sobie jest podejrzane. Świadomie stara się wyglądać normalnie i beztrosko. O czym spiskowali? Co ustalali? Jak się mnie pozbyć? Nagle czuję się jak intruz, jak obcy człowiek. Ktoś, kogo nie powinno tutaj być. Ale powinnam tu być. Dumnie, bezradnie, nieodwołalnie, bo noszę w sobie dziecko Davida. Teraz moje miejsce jest w Carnhallow, tak samo jak ich. Nawet jeśli nie chcę tu być, nawet jeśli nie chcę być jedną z nich. – David, co jest grane? Jego twarz ożywa, przemyka po niej wyraz pogardy. – Grane? O co ci chodzi? – No cóż, wróciłeś wcześniej do domu i teraz… eee… Mam na końcu języka „rozmawiasz w tajemnicy przede mną z synem”, ale udaje mi się powstrzymać. – Denerwowałam się – mówię. – Wróciłam do domu i wszędzie poza kuchnią było ciemno, ale widziałam twój samochód i… to było trochę dziwne. Mój mąż marszczy brwi. – Dobrze się czujesz, Rachel? – Tak, tak. – Na pewno? – Wstaje i kładzie dłoń na ramieniu syna. – W porządku, Jamie. Odrób tę pracę domową, a potem wszyscy zjemy kolację, chyba że Rachel już coś jadła. I piła. Znów mi się przygląda. To spojrzenie prawnika. Udaje mi się wyjąkać obronnym tonem: – Nie, nie. Nie. Jadłam lunch, porobiłam trochę zdjęć w Zennor i… chętnie zjem kolację. – Dobrze – mówi David. – Zejdźmy na dół i porozmawiajmy. Niech Jamie odrobi pracę domową. – Zwraca się do syna. – Pamiętasz, co ustaliliśmy, Jamie? Pamiętasz, co obiecałeś? Na moich oczach David przekrzywia głowę i unosi brodę, wpatrując się w Jamiego. Jakby chciał powiedzieć: „Zapamiętaj, co ustaliliśmy o Rachel, i jej o tym nie mów”. Jamie kiwa głową w odpowiedzi, potem sięga do tornistra i zabiera się do odrabiania lekcji. Co oni knują? Aż się jeżę ze złości. Ja też mam tajemnicę. Ale dość już tego. Musi się dowiedzieć. I może jakaś część mnie pragnie, by przeszedł do defensywy. Teraz nie możesz mnie tknąć, noszę twoje dziecko. W niczym nie ustępuję Ninie.

David bierze mnie za ramię i prowadzi na dół, do Żółtego Salonu, włączając po drodze światła. Zasuwa zasłony w oknach z widokiem na czarny trawnik na zewnątrz, odcina nas od mroku lasu, wąskiej dróżki wśród łkających drzew, rozległych ciemnych wrzosowisk. Potem siadamy i zaczyna mnie wypytywać o to, jak mi minął dzień, co fotografowałam, o przygotowania do świąt, najbanalniejsze rzeczy. Po co to przesłuchanie? Teraz pije. Jeden dżin z tonikiem, potem drugi. A ja wciąż czekam na właściwy moment, by zdradzić mu swój sekret. Ale coś mnie powstrzymuje. Liczę… klik, klik, klik… uderzenia kostek lodu. Potem David bierze ze srebrnej georgiańskiej miseczki plasterki limonki ze szklarni w Carnhallow. Oto bogactwo i elegancja jego życia zawarte w jednej czynności. Na jego małym palcu lśni sygnet z herbem Kerthenów. – Czujesz się tutaj szczęśliwa, Rachel? Siedzi pięć jardów ode mnie w fotelu, tak skrupulatnie odnowionym przez Ninę. Jednak psychiczna przepaść pomiędzy nami jest ogromna. Usiłuję odpowiedzieć na pytanie. – Tak. No cóż, tak. Nie było mi łatwo, ale tak, jakoś sobie radzimy. Kolejny spory łyk dżinu z tonikiem. Dopija resztę ze szklanki. Po raz trzeci dolewa sobie dżinu z Plymouth z butelki stojącej na srebrnej tacy obok srebrnych szczypczyków i kostek lodu. – Nigdy nie czujesz się tu dziwnie? Nie boisz się? – Czego? – Czy myśl o Ninie w szybie kopalni nie wytrąca cię z równowagi? Przeszywa mnie dreszcz. Udaje mi się to przed nim ukryć. – Nie. – O jej zwłokach na zawsze uwięzionych w tunelach? Co to ma być? – Nie. W sumie to nie. – A więc myśli o niej, uwięzionej, unoszącej się w tej czarnej wodzie, nie sprawiają, że masz złe sny albo dziwne myśli? Nie czujesz się prześladowana? Sugeruje, że pomieszało mi się w głowie. Znowu. Rozmawiał z kimś? To nie ma sensu. Nikomu nie wolno o tym mówić, nawet z moim mężem. I w ogóle jak on śmie w tym grzebać? Udaje mi się zapanować nad sobą, choć jestem bliska wybuchu. – Nie, David. Wszystko ze mną w porządku. Proszę, natychmiast przestań. – Przestanę. Oczywiście. Kiedy już się uspokoisz. – Uspokoję? Zupełnie nic mi nie jest. Zupełnie nic. – I dodaję pośpiesznie: – David, po prostu mamy problemy, oboje o tym wiemy, lecz uda nam się przez to przejść. Musimy przez to przejść. Ale tylko wtedy, kiedy i ty odpowiesz na moje pytania.

Przełyka resztę dżginu z tonikiem, po jego przystojnej twarzy widać, że nie jest do końca trzeźwy. Ma posępne, szkliste spojrzenie. Myślę o jego ojcu, Richardzie Kerthenie, o tym, że stawał się brutalny, kiedy wypił. Widzę jego ojca, widzę go w Davidzie. A jednak wciąż mam nadzieję, że tak naprawdę taki nie jest, bo przecież jest ojcem mojego dziecka. – Czyli powiedziałabyś, że dobrze się spisujesz jako przybrana matka? Może nadal uważasz, że twój przybrany syn może przewidywać przyszłość? Jak to jest, hm? Jestem bliska tego, by na niego warknąć – głośno się bronić, powiedzieć mu o ciąży – ale w tym momencie dzwoni jego komórka. Ucisza nas oboje. David wysuwa ją z kieszeni, spogląda na wyświetlacz, krzywi się ze zdziwienia. Potem poirytowany macha na mnie ręką, jakby chciał powiedzieć: „To ważniejsze niż ty”. Wychodzi na korytarz i zamyka drzwi, żebym nie słyszała rozmowy. Mam ochotę na jointa. Nie wolno mi. Jestem w ciąży. Dom czeka w milczeniu. Obite jedwabiem krzesła są nieme i spokojne. Żółta tapeta z adamaszku wpatruje się we mnie podejrzliwie, jej wzory wydają się mieć jakieś ukryte znaczenie. Wstaję, roztrzęsiona, podchodzę do zasłon, chwytam garść ciężkiego aksamitu i je odsuwam. Spoglądam na ciemne drzewa obramowujące granatowoczarne niebo, na zbliżające się deszczowe chmury. Są jak myśliwi nadciągający od strony wrzosowisk. Ale nikogo tam nie ma między wrzosowiskami, kopalniami i kolędującym morzem. Nikt nie patrzy. W dolinie jest pusto. Otwierają się drzwi. Wraca David. Jest coś dziwnego w wyrazie jego twarzy. Nie widziałam go jeszcze takiego. To mroczna furia. Jest wściekły. Zaciska lewą dłoń. Podchodzi bliżej. – Byłaś u niej? – Uch… – Byłaś u niej. U tej pieprzonej psycholog dziecięcej. Spotkałaś się z nią? Co mogę powiedzieć? – Tak, ale… – Dzwoniła do mnie Mavis Prisk. Zdziwiła się, że nie miałem o niczym pojęcia. O tej twojej wizycie. Wszystko mi wyjaśniła – warczy. – Jak, kurwa, mogłaś to zrobić?! Jak?! Po tym, jak ci wyraźnie zabroniłem? – David… – Jak, kurwa, mogłaś? Wiesz, co się mogło stać? Stoi tak blisko, że czuję na twarzy zimne kropelki jego śliny. Czuję w nich dżin z Plymouth. – Ty pieprzona dziwko! Ty durna, pieprzona zdziro, ty mała kurewko, ty głupia londyńska dziwko, zrobiłaś to, ryzykowałaś wszystko, ty pieprzona cipo

z pierdolonych slumsów! Ruch jego ręki jest tak szybki, że jej widok się zamazuje. Gdy trafia mnie pięścią w twarz, to jest jak nagły błysk. Potem uderza mnie jeszcze raz, bardzo szybko, głowa odskakuje mi w lewo, krew tryska z ust jak atrament, wargi wgniatają się w zęby. Trzeci cios to brutalny policzek, piecze tak bardzo, że dławię się z bólu. Upadam z jękiem. Zastanawiam się, czy mnie zabije.

21 dni przed Bożym Narodzeniem Popołudnie – Wspaniała kawa. – Nie dziękuj mi, podziękuj Nespresso. – Ha, no tak… Powinnam częściej słuchać mamy, uwielbia te reklamy w telewizji. Kelly posyła mi to swoje niewinne spojrzenie. Znów uderza mnie to, jaka jest młoda. Ma dopiero dwadzieścia pięć lat, ale najwyraźniej odpowiada teraz za moje życie. Chwilowo. Kelly Smith, jasnowłosa i piegowata, wyglądająca trochę pulchnie w niedopasowanym czarnym mundurze funkcjonariuszki straży gminnej, przychodziła do mnie rano lub po południu przez ostatnie siedem dni. Pijemy razem kawę i herbatę, jemy proste kolacje. Rozmawiamy o wszystkim i o niczym. Jesteśmy normalne. Tego właśnie chciałam i to dostałam. Fasolka po bretońsku i reality show w telewizji. Coś regularnego, prostego i mało ambitnego. Przez wiele miesięcy błąkałam się wśród egzotyki. Piękna zmarła Nina Valéry, przystojny i arogancki David Kerthen. Juliet pogrążona w swych snach na jawie. Jamie sam w swoim pokoju. I do tego jeszcze ten dom: Carnhallow, barokowe w swoim smutku, tragiczne w minionym bogactwie, a mimo to wciąż w jakiś sposób wynoszące się ponad resztę Zachodniej Kornwalii. I te kopalnie. Przyglądam im się bez końca, codziennie, chyba jeszcze częściej niż kiedyś. Bo teraz jestem zdesperowana. Muszę zrozumieć, usłyszeć, co te kopalnie chcą mi powiedzieć – ich sterczące kominy, wskazujące w niebo jak palce. Pięści w czarnych rękawiczkach. Gdy tak myślę o dłoniach i o pięściach – to powraca. Jakby znikąd, znów widzę w wyobraźni, jak mnie bije, widzę pięść uderzającą w moją twarz, mocno i jeszcze mocniej, brzydki grymas gniewu na jego twarzy, jak przy seksie, ale przerażający, i jasnoczerwoną krew tryskającą mi z ust. Kręci mi się w głowie. Odwracam się od kuchennego okna. Uświadamiam sobie, że gapiłam się w nie jak idiotka, z rozdziawionymi ustami. – Wszystko w porządku, Rachel? – Tak. Przepraszam, Kelly. Tak. – Wspomnienia? – Tak. Coś w tym stylu. – Cóż, można się było tego spodziewać. – Kelly zerka na mnie, popijając

kawę. – Ale goją ci się siniaki. Wyglądasz o wiele lepiej, niż kiedy… no wiesz… Wiem, co chce powiedzieć. Kiedy to się stało. Kiedy karetka przywiozła mnie do Treliske Hospital. Po tym, jak spanikowana zadzwoniłam, gdy tylko usłyszałam, że David wyszedł, trzaskając za sobą drzwiami. Kiedy oprzytomniał i zostawił mnie samą, zakrwawioną w kącie Salonu. Kiedy to się stało. Kiedy lekarka wpatrywała się we mnie ze współczuciem, szyjąc mi twarz. Gdy postanowiłam, że chcę w to zaangażować policję. Gdy poznałam Kelly Smith, funkcjonariuszkę gminną. I nauczyłam się całego tego żargonu. Instrukcja 124D. Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzoną. Orzeczenie lekarza sądowego. Szybkie przeprowadzenie obdukcji. Bezpośrednie zagrożenie dla ofiary w rozumieniu przemocy domowej, prześladowania i przemocy motywowanej „honorem”, 2009, Czynniki podwyższonego ryzyka. – Już nie wyglądam jak gargulec? Kelly uśmiecha się uprzejmie. – Nie, Rachel. Wyglądasz na trochę oszołomioną. Ale trudno się dziwić, co? Boże, znowu pada? Mamie zaleje ogródek. Dotykam palcem kości policzkowej i przypominam sobie, jak pierwszy raz zdobyłam się na odwagę i spojrzałam na siebie w lustrze, nazajutrz po tym, jak David mnie pobił, tydzień temu. Moja twarz była cała opuchnięta, pełna siniaków i skaleczeń. Przynajmniej walił mnie tylko powyżej szyi. Uspokajam się i kładę rękę na brzuchu. Moje dziecko wciąż żyje. Wciąż we mnie rośnie. A jednak to dziecko człowieka, który pobił żonę. Ojciec mojego dziecka jest agresywny. Cokolwiek zrobię, dokądkolwiek pójdę, resztę życia będę musiała spędzić z tą myślą. Nigdy nie ucieknę przed Davidem Kerthenem. Kelly mnie obserwuje, lekko przekrzywiając głowę. Może zwróciła uwagę, jak opiekuńczo dotknęłam ręką brzucha. Niech patrzy. Chcę, żeby to dziecko rosło, żeby wkrótce przyszło na świat, do swojej matki. Nie wiem dlaczego, ale jestem przekonana, że to dziewczynka. Może dlatego, że chcę mieć córkę. Nic nie poradzę na to, że w tej chwili wydaje mi się, że na świecie jest już dość mężczyzn. Kelly odstawia kubek z kawą. – Wiesz, gdybyś nie była w ciąży, nie dostałby zakazu wstępu do domu. – Naprawdę? – Tak. To dość niezwykłe. To dom twojego męża, nie był wcześniej notowany za przemoc domową. I tutaj mieszka jego syn. Sędziowie nie lubią wyrzucać z domu rodzica, nawet jeśli jest skończonym dupkiem. Milknie. Kręcę głową. – Kelly, wszystko w porządku. – Nie. Przepraszam. Nie mi to oceniać. Teraz to ja ją zapewniam, że nic się nie stało.

– Oczywiście, że możesz tak powiedzieć. David jest dupkiem. Jak inaczej można go określić. Zrobił mi to – wskazuję na swoją twarz. – Mógł zabić dziecko, które noszę. Miałam szczęście. Kelly ponuro kiwa głową. – No cóż, tak, do tego zmierzałam. Jakim trzeba być dupkiem, żeby pobić ciężarną żonę? Wiesz… – Kelly pochyla się w moją stronę, w kuchni z tymi klinicznie czystymi zlewami jest tak cicho, że aż szumi w uszach – …może nie powinnam tego mówić, ale, cholera, powiem. Są duże szanse, że znów to zrobi. Bez względu na to, jaki jest bogaty i ważny. Zawsze mówią, że już tego nie zrobią, ale zbyt wiele razy to widziałam. Mija kilka tygodni, kilka miesięcy i wszystko od nowa. I tak ciągle. Pamiętaj o tym, kiedy zakaz sądowy straci ważność. Masz trzy miesiące. Zrobisz to dla mnie? Kiwam głową i milczę. Kelly sięga po kubek z kawą, ogrzewa od niego dłonie i się rozgląda. Widzę błysk zdumienia w jej oczach, pewnie dziwi się, jaka wielka jest kuchnia. Niektóre z mieszkań, gdzie się wychowywałam, były tych rozmiarów. Pewnie jej mieszkanie też nie jest większe. – Czyli uważasz, że nic ci się tu nie stanie samej? – Tak. – Wiem, że to stary, wielki i piękny dom, ale ja bym się chyba bała. Przepraszam. Tego też pewnie nie powinnam mówić! – Rumieni się słodko. Kręcę głową. – Zaczynam się przyzwyczajać. – Naprawdę? – Tak. I to prawda. Przyzwyczajam się do gęstszego mroku, do intensywniejszej ciszy, odkąd David nie ma tu wstępu. Czasem siedzę w Żółtym Salonie przy wyłączonych światłach i wsłuchuję się w dom i w morze. Fale wzdychają i się rozbijają w dole, przy Morvellan, a kilka sekund później Carnhallow im odpowiada: wiatr z jękiem wzbija kurz w korytarzu w piwnicy, skrzypi witrażowe okno. Zupełnie jakby dom i morze ze sobą rozmawiały, jakby były świadome swojej obecności; są tu przecież od tak dawna. A między nimi przechadza się Nina. Gotowa mnie zastąpić, może w okolicy świąt. Wszystko dzieje się w okolicy świąt. Kelly dopija kawę i wstaje. Najwyraźniej moje milczenie sprawiło, że uznała naszą rozmowę za skończoną i doszła do wniosku, iż spełniła swój obowiązek. Kiedy zapina prosty płaszcz przeciwdeszczowy, mam ochotę poprosić ją, by została i dotrzymała mi towarzystwa w ten ciągnący się w nieskończoność zimowy wieczór aż do chwili, gdy będę mogła wpełznąć do łóżka i udawać, że ten dom jest dziesięć razy mniejszy. Bo dziś w nocy będę zupełnie sama. Do tego coraz gorzej sypiam. Przez

większość czasu po prostu leżę. Drapię się. Drapię się i czasem zasypiam. Wczoraj w nocy, gdy w końcu zasnęłam, śnił mi się zając, którego przejechałam. Podniosłam jego martwe ciało i trzymałam je w ręce, krew ściekała mi po ramieniu. A potem nagle ożył i zaczął piszczeć i krzyczeć, bryzgając mi w oczy krwią. Obudziłam się z boleśnie ciężko bijącym sercem. Potem już nie zasnęłam. Nie chcę być sama w moim pokoju z takimi snami. Nie dziś w nocy. Ale Cassie znów nocuje u przyjaciółek, wzięła wolny dzień. Teraz chwyta się każdej szansy, by wyjść z domu, a wychodząc, patrzy na mnie surowo. Jakbym to ja była winna. Ta zła kobieta, która zastąpiła Ninę. Juliet milczy w swoim mieszkaniu. Tylko Jamie tu jest. U siebie w pokoju. Prawie się do mnie nie odzywa. Ale to oczywiste, że mnie obwinia o nieobecność ojca. Jednak gdy zaproponowaliśmy mu, by zamieszkał gdzie indziej, żeby nie musiał patrzeć na pobitą przybraną matkę, stanowczo odmówił. I nie powiedział nam dlaczego. „Nie, zostaję”. Tyle że właściwie ze mną nie rozmawia, a więc skazałam się na dojmującą samotność. Funkcjonariuszka straży gminnej Kelly Smith cierpliwie czeka, aż otrząsnę się z zadumy. Jakby przywykła do tego, że często myślami jestem gdzie indziej. Pośpiesznie usiłuję ją zapewnić, że jestem normalna. Nie, nie jestem szalona. Słowo. – Dziękuję za wszystko, Kelly. Byłaś wspaniała. Nie wiem, czy bez ciebie przetrwałabym ten tydzień. – Hej, żaden problem! Robię to dla kawy… Żartuję. Podchodzimy do wielkich frontowych drzwi. Przez chwilę wygląda to tak, jakbyśmy miały uścisnąć sobie ręce. To by było bardzo dziwne po tym tygodniu, który mamy za sobą, więc, zakłopotana, szybko ją ściskam, a ona patrzy na mnie z zaciekawieniem, może z litością, a potem bardzo delikatnie dotyka mojego ramienia i mówi: – Jeśli będzie coś, cokolwiek, co cię zaniepokoi, zadzwoń do mnie, Rachel. – Chwila przerwy. – Nawet po pracy. Nie mam nic przeciwko temu. I jeśli zobaczysz coś, co świadczyłoby o tym, że zbliżył się do domu, że się tu kręci, łamie zakaz, dzwoń natychmiast, nawet o trzeciej w nocy! Obiecaj mi! Kiwam głową. Dławią mnie emocje. – Zrobię tak, oczywiście. Bardzo ci dziękuję, Kelly. Zachowuję spokój i patrzę, jak odchodzi, jak wsiada do małego samochodu, przekręca kluczyk w stacyjce i wesoło do mnie macha przez zimną mżawkę. Kilka minut obserwuję reflektory jej samochodu oddalające się w lesie. A potem, w ostatniej chwili, mam ochotę pobiec za nią i zacząć pukać w szybę jej samochodu.

Bo pragnę też się zwierzyć. Przyznać się do winy. Wiedziałam od samego początku, bez pomocy prawników, że bardzo trudno będzie uzyskać zakaz zbliżania się dla Davida. Sprawdziłam wszystko w internecie ze szpitalnego łóżka zaraz po tym, jak się ocknęłam i poczułam ból. Mój smartfon powiedział mi, że nie mam szans, ale byłam zbyt wściekła, by się poddać. W snach powróciły wspomnienia z przeszłości. A więc postanowiłam odpłacić pięknym za nadobne i skłamać. Zemścić się. Gdy policja przyszła mnie przesłuchać i zabrać do domu, powiedziałam im, że David wiedział, że jestem w ciąży, zanim mnie zaatakował. I że mimo wszystko to zrobił, ryzykując życie naszego nienarodzonego dziecka. Kelly powiedziała mi, że w sądzie w Truro, gdy odczytali mu moje zeznania i powiedzieli, że z powodu mojej ciąży nie może się zbliżać do własnego domu, do swojego ukochanego Carnhallow, jego reakcja była bardzo dramatyczna. Ponoć nawet krzyknął na sędziego: „Kurwa, nie wiedziałem. Nie wiedziałem, że jest w pieprzonej ciąży!”. Ale te krzyki tylko pogorszyły jego sytuację i w ten sposób dostał zakaz. David Kerthen musi się teraz trzymać w odległości co najmniej pięciu mil od Carnhallow przez następne trzy miesiące. David Kerthen nie ma wstępu do doliny, którą jego rodzina zamieszkuje od tysiąca lat. Wśród jarzębin, od których wywodzi się nazwisko Kerthenów. Bo skłamałam. Potrafię sobie wyobrazić, jaki mu to sprawia ból, i nie daje mi to żadnej satysfakcji – ale też mnie nie martwi. Martwią mnie natomiast moje kłamstwa. Skoro potrafię skłamać na policji i w sądach, żeby wyrzucić męża z własnego domu, to zastanawiam się, do czego jeszcze jestem zdolna. W obronie mojego nienarodzonego dziecka. Żeby zostać tu, w Carnhallow. W tym domu, który mimo wszystko kocham – albo może właśnie ze względu na to. Ten dom powinien należeć do mojej córki i Jamiego. Należy im się to z racji urodzenia. Wyczuwam teraz za plecami mrok tego domu. Czeka, by nas wszystkich pożreć. A więc stoję na progu i wpatruję się w mgłę. Z moich ust unosi się biała para. Wkrótce przyjdą święta. Czas, kiedy różne rzeczy mogą wpaść przez komin, jak trujący gaz. A w Carnhallow jest tak wiele kominów.

19 dni przed Bożym Narodzeniem

Rano – David, jesteś prawnikiem, jak mogłeś zrobić coś takiego w sądzie? Stracić panowanie nad sobą, jak jakiś dzieciak? – Nie wiem. Naprawdę nie rozumiem, skąd u mnie ten wybuch. Mam wyrzuty sumienia, możesz mi wierzyć. Ale co teraz na to poradzę? David przemierzył wielki pokój hotelowy, przystanął przy oknie i wyjrzał na centrum Truro. Miał stąd widok na to urocze miasteczko, nad którym wznosiły się trzy iglice katedry. Te wieże zawsze go trochę drażniły. Irytowały go swoim brakiem autentyczności, pseudogotykiem, niby-średniowieczem – zbudowano je w tysiąc dziewięćsetnym roku. Podróba, podróba, podróba. Jak ta kobieta, która go okłamała i zdradziła – przez którą przez chwilę zachowywał się jak szaleniec i to wystarczyło, by go wyrzucono z własnego pieprzonego domu. Domu, na którego ratowanie poświęcił dwie dekady, gdy rodzina była na skraju bankructwa i wydawało się, że będą musieli go sprzedać. Uratował sytuację, przez dwadzieścia lat pracując sto godzin w tygodniu. A teraz miał tam zakaz wstępu. Dokładnie w chwili, gdy zdobył dowody, których potrzebował, by wyrzucić ją z Carnhallow, zrobił najgłupszą możliwą rzecz i sam się na to skazał. Bo Rachel skłamała w sądzie. Gniew aż wypalał go od środka. Przemierzył pokój. – David? – Tak? Przepraszam. Czuję się jak jeden z tych rąbniętych niedźwiedzi w zasranym zoo. – No cóż… a czego się spodziewałeś? – spytał oschle Alistair. Wraz ze szkockim akcentem słychać było dezaprobatę w jego głosie. – Wściekłem się. Raz. I za to zabierają mi mój dom? – Straciłeś panowanie nad sobą na sali sądowej. Taka jest przyczyna. Ale najważniejszym powodem, dla którego masz zakaz wstępu do domu, jest to, że pobiłeś żonę, David. Twoją młodą ciężarną żonę. I pobiłeś ją naprawdę mocno. Musisz się z tym pogodzić. Powinieneś wyrazić skruchę, w sądzie chcą to zobaczyć, chcą mieć pewność, że masz wyrzuty sumienia i że będziesz się właściwie zachowywał. Inaczej nie uda nam się doprowadzić do zniesienia zakazu. David zwiesił głowę. – Zrobiłem coś okropnego, wiem. Ale naprawdę nie wiedziałem, że ona jest w ciąży. Skłamała.

Z hotelowego lobby sączyła się świąteczna muzyka. Händel. Albowiem Dziecię nam się narodziło. Ta smutna myśl powróciła ze zdwojoną siłą. Jamie. Jego ukochany syn. Musiał go uratować przed całym tym bajzlem. – David? Opadł znużony na miękkie hotelowe łóżko i ukrył twarz w dłoniach. – Alistair, wiem, że to ja tutaj jestem draniem. Ale ona mnie sprowokowała, poszła z Jamiem do psychiatry. – Jak cię sprowokowała? Dlaczego to ma być takie straszne? – Al… mówiłem ci przecież. To bardzo prywatna sprawa. – I tyle? Tylko tyle możesz mi powiedzieć? Wciąż to powtarzasz. – Alistair… – Jesteś prawnikiem, David, o wiele lepiej zarabiającym ode mnie. Wiesz, jak ciężko jest pomóc klientowi, który nie chce ujawnić istotnych szczegółów. Nie wiem, czy jest sens kontynuować tę rozmowę. – W porządku, poczekaj. Proszę. Daj mi chwilę. Alistair powiedział, że poczeka, ale dodał też kolejne ciche, wzgardliwe westchnienie. Świąteczna muzyka z głośników sączyła się z lobby. Słysz! Już herold śpieszy nieść… David myślał o wszystkich tych ludziach robiących zakupy w centrum Truro, o mikołaju w grocie, przejętych matkach, podekscytowanych dzieciakach, o całej tej sztucznej komercyjnej głupocie – i czuł czysty, przeszywający smutek. Teraz, gdy nie miał wstępu do własnego domu i mógł się kontaktować z Jamiem jedynie, gdy można to było zorganizować poza Carnhallow, cała ta błyszcząca świąteczna farsa wydawała mu się wzruszająca i nieznośnie kusząca. Pokój niesie, zmazę win… Czy był winny? Czy był naprawdę zły? Zrobił jedną rzeczywiście podłą rzecz. Pobił ciężarną żonę, gdy tak strasznie go sprowokowała. Zrobił też jedną dziwną rzecz, ale nie był nawet pewien, czy to było coś złego. Ale może w głębi serca był złym Kerthenem, tak jak jego ojciec. Kolejnym z rodu. Jednym z tych bogatych bezdusznych mężczyzn na portretach. W głowie kłębiły mu się mroczne myśli. – David? – Tak, wciąż tu jestem. – Musisz mnie zapewnić, że nie złamiesz zakazu i nie zbliżysz się do Carnhallow. Wiem, że to dla ciebie trudne, ale jeśli to zrobisz, bardzo pogorszysz swoją sytuację. Następny zakaz zbliżania się może być już na dwadzieścia mil i sześć miesięcy. A kolejny na rok. David zacisnął palce na komórce, chciał ją zmiażdżyć, jak jakieś natrętne zwierzę, jak jej pieprzone gardło.

– Cholera, Alistair, to przecież mój dom. Moja rodzina mieszka tam od tysiąca lat. Poświęciłem życie dla Jamiego i tego domu, są dla mnie wszystkim. – No cóż, na razie musisz się zadowolić swoim pokojem w hotelu. Na pewno jest pokaźny. – Och, jest kurwa piękny! Mają tu naprawdę królewski bufet. I sok z różowych grejpfrutów. – Zawsze możesz wynająć mieszkanie. Na jakiś czas. – Kolejne znaczące westchnienie. – I powinieneś się cieszyć, że sądy rodzinne tak niechętnie ujawniają informacje. Zadbali o to, by żadne z nazwisk nie trafiło do gazet, ze względu na Jamiego i twoją żonę. Żeby chronić ich tożsamość, nie twoją. Niemniej ty na tym skorzystałeś. – Skorzystałem? – David usłyszał, że warczy. Naprawdę warknął ze złości. – Chyba już skończymy, nie sądzisz? Na pewno obaj mamy inne sprawy na głowie. – Poczekaj, mam jeszcze jedno pytanie. – Daleko w Londynie Alistair z irytacją szeleścił dokumentami i David wyraźnie to słyszał. Ale płacił mu pięćset funtów za godzinę. – Alistair, co będzie, jeśli ona wniesie pozew o rozwód? – Co masz na myśli? – Właśnie to. Teraz jest w ciąży i gdyby wniosła o rozwód, to czy możliwe, że dostałaby dom? Długa, znacząca chwila milczenia. Jingle Bells, Jingle Bells. – Trudno przewidzieć, to zależy od sądu i od sędziego, ale… Znasz precedensy równie dobrze jak ja. Przypuszczam, że nawet lepiej. – Czyli uważasz, że istnieje możliwość, by go dostała. Zgadza się? Że dostałaby dom? Gdyby sędzia był jej przychylny? Mogłaby teraz wnieść pozew o rozwód i na podstawie tego, że jest w ciąży, i tego, co zrobiłem, faktycznie mogłaby dostać dom? Carnhallow? – Niewykluczone, ujmijmy to w ten sposób. – Dziękuję, Alistair. – Do widzenia. David wyłączył komórkę i w zimnej furii zapatrzył się za okno. Musiał nad sobą zapanować, by nie roztrzaskać szyby. Tak bardzo chciał poczuć lodowate podmuchy wiatru. Ta rąbnięta dziwka, ta wariatka mogła dostać wszystko! Wszystko! A więc doszło do tego. Jego najgorszy koszmar skłębił się jak zimne deszczowe chmury, które widział teraz za szybą. Zgromadziły się nad iglicami Truro i gnały od strony wzgórz na zachód. Od Carn Brea i klifów Portreath. I dalej, dalej na zachód, gdzie zaczynały się skały Penwith. Deszcz padał tam już pewnie na dęby i jarzębiny w Lesie Dam, uderzał w kolczaste, splątane krzewy

jeżyn w dolinie Carnhallow. Padał na dom, w którym jego syn był uwięziony z obłąkaną przybraną matką, ale uparcie nie chciał stamtąd odejść. Dlaczego? Zupełnie jakby Jamie coraz bardziej zżywał się z Rachel i odsuwał od własnego ojca. David tracił miłość syna na rzecz kogoś innego. Po raz pierwszy w życiu zdał sobie sprawę, jak mogła się czuć Nina.

Wieczór – Ona naprawdę w to wierzy? – Tak. – Naprawdę myśli, że umrze w święta? – Tak. – To przykre. I dość charakterystyczne. Może mieć zaburzenia schizotypowe. Anne Williamson w zadumie wsunęła do ust oliwkę. Dyskretnie odłożyła pestkę na spodek i upiła łyk czerwonego wina z dużego kieliszka. W jedynym barze tapas w Truro panował spory ruch; usiedli przy małym stoliku w kącie, w najciemniejszej części dużej, tętniącej życiem sali. Davidowi to nie przeszkadzało. Nie chciał być widziany, przykuwać uwagę. Chciał to zrobić szybko i dyskretnie. Pieniądze miał w kopercie w kieszeni marynarki. Wraz ze wszystkimi informacjami. – Właściwie to wygląda trochę jak halucynacja imperatywna. Klasyczny objaw. – Tak. Jak mówiłem, ona naprawdę jest szalona, to nie pierwszy raz. Wszystko jest tutaj. – Dotknął kieszeni na piersi. – Razem z darowizną. Z obiecaną darowizną na twoją organizację charytatywną, Anne. Wiem, że cięcia pozbawiły cię sporej części funduszy. Anne Williamson odchyliła się na krześle. Widział na jej twarzy sceptycyzm, być może z niewielką dozą pogardy. Była psychiatrą, zbliżała się do czterdziestki. Znała Davida od lat, za życia Niny bywała na kolacjach w Carnhallow wraz z mężem, konstruktorem jachtów. Teraz byli po rozwodzie. A David sypiał z nią, gdy Anne wciąż była mężatką. Wiedział, że nie jest święta. Przypomniał sobie, że seks z nią był taki jak jej osobowość. Rzeczowy i sprawny. To była kobieta, która lubiła załatwiać sprawy do końca. Osiągnąć zaspokojenie. Dwa orgazmy w ciągu godziny. Potem wkładamy dżinsy. Nigdy nie wyznawali sobie miłości, bo żadne z nich nie było na tyle głupie. Ich wymiana polegała na przyjemności. Dwie atrakcyjne, dorosłe osoby, które potrzebowały seksu. Potem posiłek. Inteligentna rozmowa. Bez żadnych zobowiązań. Skończyć i pójść dalej. Dlatego wybrał właśnie ją. Była bystra, ale nie miała bzika na swoim punkcie. A nade wszystko była bardzo pragmatyczna. Zastanawiał się, czy istnieje możliwość, by wzięła te pieniądze dla siebie i nikomu o tym nie wspomniała. Nie. Anne zrobi to, co właściwe, z właściwych powodów, choć w niewłaściwym kontekście. Odda wszystko na rzecz ośrodka w Treliske. Była praktyczna

i cyniczna, ale nieskorumpowana. – Nie musisz nikomu mówić, że to ode mnie. Niech to pozostanie anonimowe. – Rozumiem. Goście z firmowych imprez gwiazdkowych wypełnili bar trochę wymuszonym śmiechem. Jedna z kobiet przy lśniących metalowych nalewakach do piwa – San Miguel, Corona – miała we włosach złotą lametę. Inna nosiła czapkę mikołaja. Obie były już mocno podpite. David wyjął kopertę. Położył ją na stole. I teraz, gdy Anne lekko zmarszczyła czoło, jego wzrok prawnika wychwycił błysk w jej oczach. – Widzisz, Anne, zanim do ciebie zadzwoniłem, przypomniałem sobie, co ci obiecałem wiele lat temu. W przyszłości chciałbym nadal wspierać ośrodek, przekazywać duże, regularne darowizny na jego rzecz. Nie chciałbym, żeby został zamknięty. Wiem, że wykonujesz dobrą robotę dla młodych ludzi tu w Kornwalii. Wiem, że tego potrzebują. Anne westchnęła. – W tej chwili mamy w Penzance poważny problem ze skunem. To straszne, ile to świństwo powoduje zaburzeń. I z heroiną. – Rozkojarzona zerknęła na kopertę. Wciąż marszcząc czoło. – Turyści, którzy przyjeżdżają do Kornwalii, widzą tylko piękne wybrzeże i te prześliczne dolinki, lecz nie rozumieją, czym jest bieda. Ale… – Oderwała wzrok od koperty. I wbiła spojrzenie w Davida. – Wróćmy do twojej żony. Jestem ci wdzięczna za hojność, David, jednak możesz być pewien, że zrobię to tylko na podstawie mocnych medycznych przesłanek. – Wiem. – Ona naprawdę wierzy, że twój syn potrafi przewidzieć przyszłość? Kiwnął głową. Anne w zamyśleniu wydęła usta. – I słyszy głosy, ma przywidzenia. Twierdzisz, że miała już psychozę? Załamania psychiczne? – Tak. Tak, tak. Jedno i drugie. Włos się jeży. I wywiera wpływ na mojego syna, powiedział mi o tym. Obojgu im się wydaje, że widzą jego zmarłą matkę, że widzą duchy. Przeczytaj te notatki. Jak ona może się nim opiekować, jeśli to wszystko wziąć pod uwagę? Jak może się zajmować moim synem? Jamiem? – Rozumiem, że to cię dręczy. – Czyli zgadzasz się? Anne zacisnęła usta. Zerknęła na zegarek. – Muszę już iść. – Spojrzała mu prosto w oczy, po czym wstała, nie uśmiechając się. – Mam spotkanie. David również wstał. Sięgnął po grubą kopertę i wsunął jej do ręki. Przyjęła ją bez mrugnięcia okiem i schowała do torebki.

Patrzył za nią, gdy wychodziła, mijając dziewczynę w czerwonej czapce mikołaja, która teraz śpiewała jakąś popową świąteczną piosenkę. Usiadł przy stoliku. Miał do dokończenia pokaźny kieliszek drogiego tempranillo. Jakaś podpita kobieta, ta z lametą na głowie, całowała teraz prosto w usta jakiegoś zaskoczonego, ale szczęśliwego młodego faceta. Były święta. Zbliżał się ten wyjątkowy czas. Czas swawolnych uciech, kiedy można było robić, co się tylko chce. Czas zamętu. David wiedział, co pragnęłaby zrobić jakaś głęboko ukryta mroczna część jego natury. To, co do tej pory wydawało mu się przelotną niedorzeczną fantazją, teraz było odległą, ale realną możliwością. Miał jeszcze jedną szansę na to, by zamknąć Rachel w szpitalu psychiatrycznym, wykorzystując wszystko, czego się dowiedział. Teraz pozostawała mu nadzieja, że Anne uda się przekonać drugiego lekarza, że Rachel jest szalona, że ma psychozę, czy jak to zwą. A co, jeśli się nie uda? Odsunął kieliszek z winem i zapatrzył się posępnie na wesołych pijanych ludzi. Przypomniał sobie pewne słowa, które lubił cytować jego ojciec, gdy jechali wzdłuż wybrzeża przy Carnhallow w te nieliczne dni, gdy rozmawiał z synem, gdy był w domu. Był to fragment wiersza o West Penwith. To wstrętna i nikczemna kraina, chyląca się stokami do nienawistnych zachodów słońca i do krańca czasu. Potem ojciec rechotał, jakby powiedział jakiś świetny kawał, zawracał z powrotem do Carnhallow i wsiadał w najbliższy pociąg do Londynu, a jego syn zostawał sam w tej wstrętnej i nikczemnej krainie. I teraz znów czuł się tak, jakby wszystko chyliło się stokami do nienawistnych zachodów słońca. I do krańca czasu.

16 dni przed Bożym Narodzeniem Popołudnie Powoli wypuszczam powietrze, choć nie zdawałam sobie sprawy, że wstrzymuję oddech. W domu jest cicho, a jednak nie. A jednak tak: wiem, że te dźwięki są tylko w mojej głowie. Już to kiedyś przeżyłam. Czuję w dłoni lekką lametę. Choinka jest naga i zielona, niewinnie złowróżbna. Próbuję ją przybrać w Żółtym Salonie, zachowywać się normalnie, jakbyśmy byli zwyczajną rodziną. Ale co kilka minut muszę tłumić strach. I oganiać się od wspomnień. Mój mąż, który mnie pobił. Człowiek, który czeka za drzwiami. Człowiek, który wchodzi przez komin. Owijam gałązkę złotą lametą i pochylam się do pudła po kolejne cacko. Chcę to skończyć przed zmierzchem. Pragnę pokonać zimową noc na zewnątrz: za dwie czy trzy godziny, kiedy nad Carnhallow zapadnie zmrok, chcę, by dom dumnie stał w dolinie rozświetlony wszystkimi lampami. I chcę, by w kącie Żółtego Salonu stała wielka zielona choinka z mnóstwem ozdób, oblężona pudełkami pełnymi prezentów owiniętych kokardami, symbolizującymi szczęście i harmonię. Wiem, że to farsa. Ta rodzina jest rozbita. Ale mogę spróbować. Jednak gdy wieszam złocistożółtą bombkę na gałązce świerka, słyszę z dołu brutalny głos mojego ojca. To zawsze on. Wciąż to robi. Potrafię to przewidzieć, ale jestem więźniem tej przepowiedni i wiem, że umrę w święta. Teraz może mały mikołaj. Tak. Potem kolejne cacko w czerwono-bursztynowe paski. Zignorować hałasy z piwnicy. Słyszę je teraz tak często: dziwne stukanie, drzwi zatrzaskujące się bez powodu, pęknięte okno skrzypiące w zimowym deszczu. Postanowiłam je wszystkie ignorować. Może dlatego, że nie jestem pewna, czy je naprawdę słyszę. Już kiedyś to przeżyłam. Uwięziona w obłędzie, uwięziona w pokoju, nie potrafiłam odróżnić rzeczywistości od fantazji, halucynacji od własnej wyciągniętej ręki. Widziałam Ninę. Nie, nie widziałam. Owszem, widziałam. I nie tylko, czułam też zapach jej perfum. Wieszam małego uśmiechniętego bałwanka z plastiku na wielkiej choince i znów sięgam do pudła po lametę. Ładną, grubą, czerwoną lametę. Niech to drzewko będzie pozytywną parodią. Ciekawe, jak Nina ubierała choinkę? Bez wątpienia bardzo elegancko. Może powinnam ją zapytać? Najlepsze wyjaśnienie, jakie mogę znaleźć – to, które ratuje mnie od

szaleństwa – jest takie, że nie umarła. Że Nina żyje. Może próbowała popełnić samobójstwo, ale jej się nie udało i została uratowana. Nie wiem. Ale jeśli ona żyje, to świadczy to o jakimś ogromnym spisku, co jest niemal równie szalonym pomysłem jak to, że istnieje jakiś duch, który radośnie sobie jeździ autobusami po smaganych deszczem ulicach St Just. I jeśli Nina nie zginęła, to jak udało jej się wydostać z szybu Morvellan? Zbadali DNA jej koszmarnych szczątków. Krew i paznokcie, które pozostały po jej walce o życie, zanim zapadła się w czarną wodę. To niemożliwe. Wszystko jest niemożliwe. – Pani Rachel. Moje serce przeskakuje jedno uderzenie. – Cassie? – Przepraszam, panie Rache, ludzie pod drzwiami. Trzy osoby. Chcą panią widzieć. – Ludzie? – Nie wiem. Jakieś ludzie z Truro. Chcą rozmawiać. Wydaje się zaniepokojona. Ale z drugiej strony w ostatnich dniach ciągle się taka wydaje, szuka mnie wzrokiem, jakby mnie oceniała, obserwowała. Pewnie tak jak wszyscy inni zastanawia się, czy jestem szalona. Teraz dostrzegam, że nosi rzucający się w oczy nowy naszyjnik. Mały złoty wisiorek z Buddą na rzemyku. Wydaje mi się, że wiem, co to oznacza. Byłam w Tajlandii. – Jaki masz ładny nowy wisiorek – mówię. – Och! Tak, kupuję w internecie. Cassie się rumieni. I znów wiem dlaczego. Jest przesądna. A to jest amulet chroniący przed złem. Uważa, że teraz tu, w Carnhallow, jest jakieś zło. I domyślam się, że według niej tym złem jestem ja. Wyzywająco spoglądam jej w oczy. – Proszę, wprowadź ich tutaj. I chyba napijemy się herbaty. Przynieś ją na tacy. Dziękuję. Cassie wychodzi. Zastanawiam się, kim mogą być ci goście; jak muszę w tej chwili wyglądać. Siniaki na twarzy już prawie zniknęły, ale nie mam odwagi spoglądać w lustro, bo boję się, że zobaczę siebie. Taką, jaką naprawdę jestem. Kłamliwą. Szaloną. Rozpadającą się na kawałki. Zbliżają się czyjeś stłumione głosy. To chyba mężczyzna i dwie kobiety; rozmawiają z Cassie za drzwiami. Poznaję głos mężczyzny. To doktor Conner, lekarz rodzinny Kerthenów – rzekomo również mój lekarz, choć prawie nigdy się do niego nie zwracam. Jest zbyt blisko z Davidem. Wolę anonimowość przychodni, przepracowanych ginekologów, którzy ledwie kojarzą moje nazwisko. Do pokoju wchodzi lekarz Davida z jakąś jasnowłosą panienką i wysoką,

elegancko ubraną kobietą. Podchodzę do nich i wyciągam rękę na powitanie. Starsza, wyższa kobieta się uśmiecha. – Dzień dobry, jestem Anne Williamson. Pracuję w Treliske na oddziale psychiatrycznym. To jest Charlotte Kavenna, również ze szpitala w Treliske. – Wskazuje na młodą kobietę. – Pielęgniarka z oddziału psychiatrycznego. Jest licencjonowanym pracownikiem w zakresie zdrowia psychiatrycznego. Przeszywa mnie dreszcz, bo uświadamiam sobie, co się tutaj dzieje; wiem to, bo już to kiedyś przeżyłam. Trzy osoby. Jeden lekarz. Licencjonowany pracownik w zakresie zdrowia psychicznego. Nie proszę ich, żeby usiedli. Doskonale zdaję sobie sprawę, że walczę o życie. – Przyszliście, żeby mnie zamknąć w szpitalu psychiatrycznym, tak? Po twarzy Alana Connera przemyka grymas niesmaku. Jest porządnym człowiekiem, choć trochę sztywnym. Widziałam, jak podlizywał się Davidowi na różnych spotkaniach. Ale w sumie jest w porządku. I wygląda, jakby czuł się nieswojo. Widzę, jak ukradkiem na mnie zerka. Zastanawiam się, czy widzi ślady siniaków i czy wie, że to dzieło Davida. – Jesteśmy tu, żeby ocenić pani stan psychiczny – mówi rzeczowo Anne Williamson. W jej głosie słychać nadgorliwość. – Pani mąż się martwi… – Martwi się? On się martwi? Dociera do mnie, że krzyczę. Wrzeszczę na tych ludzi. Oboje lekarze patrzą na mnie, zaskoczeni. Cassie wnosi do pokoju tacę z dzbankiem i herbatnikami. I teraz ona też się na mnie gapi z rozdziawionymi ustami. Cały dom spogląda na mnie z pogardą. Na tę wariatkę. Głupio, Rachel. Głupio. Nie pokazuj im, jaka jesteś wściekła, jaka jesteś przerażona, jak się boisz, że może znów popadasz w psychozę. Teraz muszę być aktorką. Muszę być normalną Rachel, choć czuję się taka roztrzęsiona. Żeby ratować siebie i swoje nienarodzone dziecko. – Byłam trochę zszokowana – mówię. – Proszę, usiądźcie państwo, napijmy się herbaty. Przeprowadźcie państwo to badanie. – Może pani kogoś poprosić, by był w tym czasie przy pani – informuje mnie pielęgniarka. – Nie – odpowiadam. Z trudem udaje mi się zapanować nad sobą. – Wszystko w porządku. Proszę mi zadać te pytania. Alan Conner wygląda, jakby jak najszybciej chciał mieć to za sobą. Pielęgniarka jest na pewno nieistotna. A więc to Anne Williamson jest moim prawdziwym wrogiem. Złym gliną. Ta kobieta o wyrachowanych oczach, które już wwiercają się w moją głowę. Chce mnie otworzyć i zajrzeć do środka, zobaczyć, co jest nie tak, co w mojej głowie nie działa tak, jak trzeba. Zamknąć mnie z powrotem w tamtym pokoju w szpitalu Woolwich General, z którego ledwie

udało mi się wydostać. – To nie potrwa długo, pani Kerthen – zapewnia Alan Conner. Nalewam herbaty do filiżanek. Uśmiecham się obojętnie. Niech robią to, co do nich należy. Mam nadzieję, że sobie z tym poradzę, bo już kiedyś przez to przeszłam i wiem, jak rozmawiać z psychiatrami. Cassie wychodzi. Pokój pręży się do skoku. Zostaję tylko ja i moje szaleństwo i troje ludzi, których nie znam, a którzy mają władzę, by mnie stąd wywlec i zamknąć na oddziale psychiatrycznym. Pierwsze pytania są przewidywalne. Wypytują o moje życie, upewniają się, czy znam nazwisko premiera. Anne Williamson upija łyk herbaty i pyta: – Wydaje się pani czasem, że jest pani w telewizji? Że ludzie panią obserwują? Równie dobrze mogłaby zapytać: Ma pani schizofrenię paranoidalną? – Nie. Nie mam takich myśli. Williamson głośno odstawia filiżankę na spodek. Potem z irytującym brzękiem przesuwa spodek po stole. I ni stąd, ni zowąd pyta: – Czy uważa pani, pani Kerthen, że Jamie potrafi przewidywać przyszłość? Cisza. Głupia, niebezpieczna cisza. Drży mi dolna warga. A może powieka. Spoglądam na Alana Connera. Wydaje mi się, że mnie zachęca, kiwa głową, subtelnie, dyskretnie próbuje mi pomóc. Ale jestem w szachu. Bo faktycznie się zastanawiam, czy Jamie czasem nie potrafi przewidywać przyszłości. Zastanawiałam się nad tym w leniwych chwilach słabości. I ten zając. Nie rozumiem, o co chodzi z zającem. Jak mógł to przewidzieć? Nie da się tego wytłumaczyć. Lecz nie wolno mi się do tego przyznać. Nie wolno, nie wolno, nie wolno. – Nie, oczywiście, że nie. Nie myślę tak. – A co z przepowiednią, że umrze pani w święta? Najwyraźniej… – Anne Williamson wbija we mnie wzrok i ciągnie: – …słyszała pani, jak Jamie to powiedział, i to panią wstrząsnęło. Czy to prawda? Żadnych pauz, żadnych pauz, żadnych pauz. Milczę. Czuję pot na górnej wardze. Boję się go zetrzeć, bo wtedy wyglądałabym jak wariatka. – Tak. To znaczy on… no cóż… Hmm… On… – znów milknę. Och, te jebane pauzy. Dlaczego mnie nie skują i stąd nie zabiorą. Ubiorą mnie w kaftan. Ograniczą mi ruchy. Już raz tak było. – On. On. Hmm. On. Śpiewaliśmy sobie tę piosenkę, „mam gacie, mam gacie, mam gacie większe niż na moim tacie”… Alan Conner zamyka oczy. Pielęgniarka – Charlotte – się rumieni. Jest zakłopotana. Zabiorą mnie. Przełykam gorącą herbatę i udaje mi się wydusić z siebie lepszą odpowiedź. – Chodzi mi o to, że on… eee… on… eee… Wygłupialiśmy się razem,

przybrany syn i przybrana mama, i mówiliśmy mnóstwo głupstw i chyba powiedział to żartem, naturalnie to dziwny żart, ale bardzo dotknęła go śmierć mamy i… no cóż… owszem, powiedział coś takiego, ale oczywiście nie sądzę, żeby to miało jakieś, rozumiecie państwo, pokrycie w rzeczywistości. Czy to wystarczy? Niespodziewanie inicjatywę przejmuje pielęgniarka i wypytuje mnie łagodniej, choć jest równie niebezpieczna. – Myśli pani czasem o zmarłej żonie swojego męża? O Ninie Kerthen? Próbuję zyskać na czasie. – Jak to, czy o niej „myślę”? Wtrąca się Anne Williamson. – Czy na przykład wyobrażała sobie pani kiedyś, że być może Nina wciąż żyje? Czy wyczuwała pani jej obecność w Carnhallow albo w jakimś innym miejscu? Szybko. Nie zarumienić się, nie wzdrygnąć, nie przyznać, że widziałam ją w autobusie. Choć mam ochotę powiedzieć: „Widziałam ją w autobusie. I czułam w tym pokoju zapach jej perfum”. Tak, tak, tak. Chcę to powiedzieć, wyśpiewać, być szczera. TAK, WIDZIAŁAM JĄ. Mam to prawie na czubku języka. Zaraz się do wszystkiego przyznam. Tak, widziałam ją w autobusie, ona żyje, wierzę w duchy. Ona wróciła. W końcu odpowiadam: – Nie. Conner spogląda w sufit, jakby chciał powiedzieć dzięki Bogu. Anne Williamson jeszcze bardziej się prostuje. Mam wrażenie, że kończą jej się pomysły. Ale wciąż jestem wystraszona, nieufna, wciąż mogą zakuć mnie w żelazo, kłuć mnie rozżarzonymi igłami jak czarownicę, dobrać się do mojego pokręconego mózgu i zobaczyć całe to robactwo kłębiące się pod kamieniem, a wtedy mnie zabiorą. Na bardzo długo. Może już nigdy nie wyjdę. Nie będzie mi wolno zajmować się moim własnym dzieckiem. Williamson, mój największy wróg, wyjmuje smartfon i szuka w nim jakichś notatek. – Teraz muszę pani zadać kilka bardzo osobistych pytań. Związanych z pani przeszłością. I, oczywiście, jeśli pani woli, pani Kerthen, wciąż może pani poprosić jakąś bliską osobę, by pani towarzyszyła. Jestem pewna, że i tym razem muszę odpowiedzieć „nie”. Budzi się we mnie opór, ze względu na córeczkę, którą w sobie noszę. Muszę ją chronić, chroniąc samą siebie. Tak. Muszę być silna i normalna dla mojej dziewczynki. Bo nie chodzi już tylko o mnie. David najwyraźniej grzebał w mojej przeszłości i czegoś się dowiedział. Ale mniejsza z tym. Przeżyłam gorsze rzeczy. – W porządku. – Posyłam jej udawane, ale pewne siebie spojrzenie. –

Dobrze, niech pani pyta. – Czy to prawda, że gdy była pani młodsza, została pani na jakiś czas, wbrew swojej woli, zatrzymana w szpitalu Woolwich General? Odpowiadam od razu. Natychmiast. – Tak. Do rozmowy wtrąca się Conner. – Wiemy, że to musi być dla pani bolesne, pani Kerthen, ale… – W porządku. – Spoglądam na niego i uśmiecham się w duchu. Mam asa w rękawie. To moja przeszłość. A moja przeszłość z reguły wygrywa. – Widzicie państwo, zostałam zgwałcona. Odbiera im mowę. Specjaliści od zdrowia psychicznego spoglądają po sobie. Domyśliłam się, że o tym nie wiedzą. Nikt o tym nie wie. Prawo gwarantuje, że o tym nikt nie może się dowiedzieć. – Została pani… mmm… zgwałcona? – Anne Williamson po raz pierwszy wygląda na zbitą z tropu. – Mam państwu opowiedzieć, jak to się stało? Tego nie znajdziecie państwo w kartotekach. – Proszę. Widzę, że Williamson chce interweniować, ale niech się wali. To moja historia. Nikt nie będzie mi przerywał. – Widzicie państwo, wychowano mnie na żarliwą katoliczkę. Jako nastolatka wciąż wierzyłam. Ale po tamtym gwałcie… powiedzmy, że potem już nigdy nie wierzyłam. Conner wpatruje się we mnie, speszony, marszczy brwi. Mówię dalej, świadomie to przeciągam dla lepszego efektu. – Przez kilka lat mieszkałyśmy w schronisku dla ofiar przemocy w rodzinie. Ja i mama. Mojej siostry już przez większość czasu nie było, miała chłopaka. A potem ktoś włamał się do tego schroniska i mnie zgwałcił. – Kto? – Mój ojciec. Cisza w pokoju to dźwięk mojego gorzkiego triumfu. – Kiedy miałam dziewięć, dziesięć lat, ojciec mnie wykorzystywał. Wchodził do mojego pokoju. Bardzo żywo to pamiętam, nawet teraz. – Patrzę Anne Williamson prosto w oczy. – Zawsze był pijany. Łapał mnie za warkocze i… wsadzał mi go do ust. Pielęgniarka nie jest w stanie na mnie patrzeć. Odwraca wzrok. To mi daje dziwne poczucie satysfakcji. – To się skończyło, mój tata przestał, kiedy miałam dwanaście lat i zaczęłam się bronić. Byłam silna, żylasta, wściekła, drapałam i raz prawie wybiłam mu oko. I wtedy zostawił mnie w spokoju. Ale potem zaczął się znęcać nad mamą. Bił ją.

Wciąż i wciąż. Latami. W końcu zaczęłyśmy mieszkać w różnych schroniskach w południowym Londynie, ale za każdym razem, gdy udało mu się nas namierzyć, próbował się tam dostać i dobrać się do nas, i znów musiałyśmy się przeprowadzać – mówię zdławionym głosem. – Przez cały ten chaos, przemoc i przeprowadzki nie mogłam się uczyć. Odkąd skończyłam szesnaście lat, musiałam brać prace dorywcze. Pomagać mamie. Ale jakoś udało mi się dostać bardzo dobre oceny, po nocach pracowałam, przez cały dzień czytałam. Może dlatego, że wciąż się nie poddawałam. Byłam zdeterminowana. A potem skończyłam dwadzieścia jeden lat. W końcu chciałam uciec, pójść na studia do Goldsmiths. Wcześniej byłam asystentką pewnego fotografa. Zarabiałam niewiele, minimalna stawka, ale wiedziałam, że mam talent. I wiedziałam, że chcę to zrobić. Porządnie nauczyć się fotografować. – Przerywam na chwilę, by to do nich dotarło. – A potem, pewnego dnia, wróciłam po swoje rzeczy do schroniska, nie miałam pojęcia, że czeka tam na mamę. I widać doszedł do wniosku, że ja też się nadam. Złapał mnie, pobił i zastraszył mnie nożem. A potem godzinami mnie gwałcił. Anne Williamson nie ma nic do powiedzenia. Pielęgniarka odwraca głowę. – Później, no cóż, po kilku miesiącach miałam załamanie. Nikomu o tym nie powiedziałam. Nie od razu. Chyba czułam coś w rodzaju wstydu. Przestałam wierzyć w Boga i wtedy, gdy straciłam wiarę, czułam, że po prostu się rozsypuję. Zaczęłam się okaleczać. Lekarze milczą. – To moja mama zadzwoniła na pogotowie. Zastała mnie, jak cięłam sobie ramię, kaleczyłam się nożyczkami. Walczyłam z lekarzami, ale miała rację. Sama bym siebie zabiła. I w efekcie pozwoliłabym, żeby on, mój ojciec, mnie zabił. Wydaje mi się, że pielęgniarka jest bliska łez. Spoglądam na nią, a potem spokojnie ciągnę. Wszystko wychodzi o wiele lepiej, kiedy jestem spokojna. – Zamknięto mnie na oddziale psychiatrycznym. Na kilka tygodni. Dla mojego własnego dobra. Miałam psychozę, ale to trwało tylko kilka tygodni. Jak się na to mówi? Krótkotrwałe zaburzenie podobne do schizofrenii. Krótkotrwała psychoza. Ale, drodzy państwo, czy istnieje ktoś, kto by trochę nie zwariował po takim przeżyciu? Wciąż milczą. Potem widzę, że doktor Conner wstaje. Obchodzi stół, bierze mnie za rękę, przytrzymuje ją przez dłuższą chwilę w swojej i stanowczo patrzy mi w oczy. – Przykro mi, że naraziliśmy panią na to wszystko, Rachel. To jakiś absurd. Naprawdę, bardzo mi przykro. Chyba już dość pytań zadaliśmy. Nie sądzę, byśmy musieli panią jeszcze kiedykolwiek niepokoić. Anne Williamson się nie odzywa. Wygląda, jakby gryzło ją poczucie winy. Pielęgniarka podchodzi do mnie, również ściska moją dłoń, szybko ociera łzę i cała trójka rusza do drzwi. Gdy mają już wyjść, Conner odwraca się i pyta:

– Mam nadzieję, że sobie pani poradzi? Jak rozumiem, Davida w tej chwili nie ma. – Posyła mi spojrzenie, które wydaje się mówić: domyślam się dlaczego. Jego uśmiech jest szczery, twarz pełna powagi. – Jeśli będzie pani czegokolwiek potrzebować, proszę zadzwonić. A potem wychodzi. Zwyciężyłam. Odwracam się i spoglądam na moją przybraną choinkę. Mała wróżka na czubku uporczywie się na mnie gapi. Wyczuwam, że ona wie. Wie, że powiedziałam im gorzką prawdę, ale też potwornie ich okłamałam. Wróżka się uśmiecha. Wszyscy się uśmiechają. Bądź co bądź idą święta.

10 dni przed Bożym Narodzeniem Popołudnie Obaj patrzyli na morze. Tamta łódź wciąż dryfowała bez celu, a budynki kopalń na półwyspie Lizard stały czarne i bezczynne, częściowo zasłaniając widok. Gdyby tylko można je wyburzyć. Zmieść z powierzchni ziemi. Zepchnąć je do morza i zapomnieć. Jakaś część Davida pragnęła wyburzyć każdą kopalnię w całej pierdolonej Kornwalii. Po prostu je, kurwa, wysadzić. Ale nie mógł. Podobnie jak kopalnie Morvellan, Levant, Consols i wszystkie inne wzdłuż wybrzeża, te tutaj były zabytkami klasy pierwszej. Wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Nietykalne. Objęte ochroną. Każdy mieszkaniec Zachodniej Kornwalii – a zwłaszcza Kerthenowie – musiał codziennie na nie spoglądać. To było jak klątwa. Jedyne pocieszenie stanowił fakt, że to dawało jemu i Jamiemu jakiś temat do rozmowy, coś, czym mogli zająć myśli, prócz horroru, jaki się teraz toczył w Carnhallow. To znaczy wtedy, kiedy David spędzał upragnione godziny z synem. Swój jeden wolny dzień w tygodniu, kiedy mógł być ojcem. Wykorzystywał teraz każdy dzień wolnego, żeby być jak najbliżej z Jamiem. Zjedli lunch w Pizza Express w Truro i lody na obmywanym falami molo w Mullion Cove, a teraz, gdy dzień dobiegał końca, wędrowali wzdłuż wybrzeża na Lizard, po tej krainie przemytników, i patrzyli w stronę Penzance i Mousehole. Poprzez chaos i zamęt Atlantyku. Dwadzieścia lat temu to byłby widok, który David miałby ochotę rysować lub malować. Ale nie teraz. – Opowiedz mi o kopalniach, tato – poprosił Jamie. – Naprawdę wszystkie były nasze? Jak się wzbogaciliśmy na kopalniach? Te pytania – o kopalnie – ostatnio zadawał częściej. To miało sens, bo Jamie zaczynał sobie uświadamiać, kim jest: synem i dziedzicem właścicieli kopalń z Penwith. David zastanawiał się nad odpowiedzią: to powinno być coś wciągającego, ale niezbyt emocjonalnego. Nie potrzebowali teraz emocji. Szli ścieżką przy krawędzi klifu, porywy zimowego wiatru niosły pianę zerwaną z grzyw fal, białoszare bryzgi opadały na drżącą trawę, by po chwili zniknąć. Jakby nigdy nie istniały. – Wzbogaciliśmy się, bo bogactwo jest w ziemi – odpowiedział David. Jamie podniósł wzrok. – Wiesz, pamiętam taką listę, którą często recytował mój dziadek, listę wszystkich minerałów ukrytych pod kornwalijską ziemią. To było jak poezja. – David przymknął oczy, przywołując wspomnienia, czasy, gdy był szczęśliwy.

– Jak to szło…? Już mam. To było tak: siarczek bizmutu, naturalne kryształy miedzi, wielkie kryształy arsenianu żelaza. Granaty szerokie na stopę, pryzmy żelaza, hematyt, uwodniony tlenek żelaza, pirotyn, hornblenda w złożach łupków, żyły aksynitu, minerały talu, chloryt, tremolit, a do tego jaspis, szerlit i śladowe ilości złota. A wszystko to jest tutaj, pod nami, w tych skałach. Umilkł. Jamie wpatrywał się w niego wielkimi oczami. Pełen sceptycyzmu lub pod wrażeniem, David nie potrafił tego stwierdzić. Ciągnął więc dalej: – Piętnaście procent wszystkich minerałów występujących na świecie można znaleźć w Kornwalii. Pod względem minerałów jest bardziej zróżnicowana niż jakikolwiek inny porównywalny z nią obszar na Ziemi, być może z wyjątkiem góry Olimp w Grecji… – Ale jak je zdobyliśmy, tato? – przerwał mu Jamie. – Jak zdobyliśmy wszystkie nasze kopalnie, takie jak… no… Morvellan i Levant, i jak zdobyliśmy kopalnie na wrzosowiskach? – Zrobili to twoi mądrzy przodkowie. Mądrze prowadzili interesy. Morvellan zawsze była nasza. Ale odkupiliśmy Pendeen od Bassettów w tysiąc siedemset dwudziestym pierwszym roku. Levant kupiliśmy zaraz potem. Często wykupywaliśmy kopalnie, kiedy ich poprzedni właściciele bankrutowali. – Co to znaczy? Bank…? – Bankrutowali. To znaczy, że właściciele albo udziałowcy nie mieli już pieniędzy. Górnictwo jest kosztowne i wielu inwestorów nie znalazło złóż, które spodziewali się znaleźć. Jamie przekrzywił głowę. – Ale my tak? – O tak. Naturalnie. – A ilu ludzi zginęło w naszych kopalniach, tato? Nauczycielka w szkole mówiła, że było naprawdę bardzo źle i że młodo umierali. David się zawahał. Mozolił się, starał, jak tylko potrafił. Ale wiszące nad nim skały zaczynały się staczać. – No cóż, Jamie, tak. Było dość paskudnie. Zapadali na choroby. Potworne choroby. Twoja babcia pamięta jeszcze górników trzymających się słupów latarni ulicznych w St Just. Młodych ludzi umierających na choroby płuc, niezdolnych o własnych siłach dojść do domu… – Ale czemu nie próbowali łowić ryb albo… albo… – To było niewiele łatwiejsze. Czasem myślę, że Kornwalijczycy powinni byli trzymać się przemytu. I grabienia rozbitych statków. Jamie stał i kiwał głową. Chłonął wiedzę. Zastanawiał się. Był bardzo inteligentny, ale musiał się zastanawiać nad zbyt wieloma sprawami. – Czy to prawda, że byli tam ślepi górnicy, tato? – Co takiego?

– W kopalniach, w tunelach pod morzem? Pani Everett mówiła w klasie, że mieli tam na dole niewidomych, bo oni potrafili lepiej widzieć w ciemności i kiedy zdarzał się jakiś wypadek, ślepy górnik… eee… prowadził tych innych w bezpieczne miejsce. – Tak. To prawda. David pamiętał, kiedy sam poznał ten zdumiewający fakt: gotyckość tego odkrycia była szokująca, nawet w kontekście tych wielkich diabelskich kopalń pod dnem morza. Kiedyś zatrudniano niewidomych mężczyzn ze względu na ich ślepotę, uważano bowiem, że sprawniej się poruszają w całkowitych ciemnościach, gdy wybuch gasił wszystkie świece. – To okropne, tato. To, co robili. Dlaczego wysyłaliśmy ich na dół do tych dziur pod morzem? – Bo… – Czy to dlatego, że byliśmy źli? Bo Kerthenowie byli złymi ludźmi? – Nie, nic podobnego. Naprawdę nie wolno ci tak myśleć. Próbował ukryć troskę o syna. Zaburzenia psychiczne Jamiego bez wątpienia nasilały się w związku z bliskością Rachel. David desperacko próbował ratować syna przed obłędem jego przybranej matki. Ale nie miał pojęcia, jak to zrobić. Prawo spiskowało przeciwko prawnikowi. Wiatr się nasilał. Stali na szczycie klifu. David pochylił się, by zapiąć Jamiemu płaszcz przeciwdeszczowy. Syn odtrącił jego rękę. – Tato, nic mi nie jest. Sam sobie potrafię zapiąć płaszcz! – W porządku. W porządku. Przepraszam. David wiedział, że jest nadopiekuńczy, że próbuje zrekompensować synowi swoją nieobecność. Ale tęsknota za Jamiem była jak choroba, to uczucie było stanowczo za silne. Tęsknił za codziennymi rzeczami. Za przebywaniem z synem, jedzeniem wspólnych posiłków, śmianiem się z jakiegoś dowcipu. Teraz, gdy David był całkowicie wykluczony z życia rodzinnego, zdał sobie sprawę, że najważniejsze jest to, co przyziemne i spontaniczne. Nieplanowana radosna gra w misie-patysie nad strumykiem w Lesie Dam. Naprędce urządzony grill z Jamiem i Rollo latem na trawniku przed domem. Z punktu widzenia swego wygnania David dostrzegł, że te zbłąkane chwile z Jamiem były najlepszymi w jego życiu, to były właśnie te chwile, gdy dziwił się, że potrafi być aż taki szczęśliwy, a prosty fakt bycia rodzicem daje mu więcej radości niż wszystko, co kiedykolwiek robił. A teraz te spontaniczne chwile się skończyły. Musieli umawiać się na spotkania. Ich życie było zaaranżowane. Wszystko było stracone. Albo tego bliskie. – W porządku, Jamie? – Tak, tato.

Jamie się uśmiechnął. To był wyrażający zaintrygowanie, acz smutny uśmiech. Ten smutek w oczach, który ledwie był w stanie ukryć. – Tato, wrócisz niedługo do domu? Bez ciebie nie jest tak samo, czuję się taki samotny. – Mam nadzieję, że wrócę, Jamie. – Dlaczego muszę się z tobą spotykać tak daleko od domu? To znaczy… mmm… dziś było miło, ale dlaczego tak robimy? – Bo zrobiłem coś bardzo głupiego. Coś bardzo, ale to bardzo złego. Teraz jest mi naprawdę przykro z tego powodu, ale musiałem na jakiś czas zamieszkać gdzie indziej. – Widziałem twarz Rachel. Kiedy wróciłem od Rollo. Coś jej się stało, tato? Co jej się stało? To pytanie. Akurat to pytanie. Rodzice Rollo byli tak mili, by na jakiś czas wziąć do siebie Jamiego po tym, jak David pobił Rachel. To były dwie noce, ale nie sposób było całkowicie chronić chłopca przed poznaniem prawdy. A poza tym Jamie oświadczył potem, że chce zostać w Carnhallow, z Rachel. I nie chciał wyjaśnić dlaczego. – No cóż, Jamie, dość poważnie się pokłóciliśmy, ale chodzi też o coś zupełnie innego. To było głupie z mojej strony. Zrobiłem coś bardzo głupiego. – Rozumiem. – Jamie wydawał się zadowolony, choć David nie miał pojęcia czemu. Chłopiec znów zapatrzył się w morze. David zrobił to samo. Tak się po prostu działo. W Zachodniej Kornwalii każdy patrzył na morze, gdy rozmowa zaczynała się rwać. Gdziekolwiek się udać, wciąż widywało się to samo zachowanie: ludzie milkli, a potem z czymś w rodzaju tęsknoty spoglądali na zachód. Zupełnie jakby ten krajobraz ukształtował ich umysły. Żyli na drżącym skraju Europy, tuż obok położonych dalej na zachodzie celtyckich zaświatów. To było miejsce, gdzie skały i trawy sięgały ku wieczności – nauczyły ludzi, by robili to samo. Davida przeszył lekki dreszcz. Zapadał zimowy zmierzch, a bryzgi niesionej wiatrem piany przybierały srebrzyście różową barwę. Jamie zapatrzył się na tamtą nieruchomą łódź. David doszedł do wniosku, że spróbuje jeszcze raz. – Jamie, wiesz, że nie musisz mieszkać w Carnhallow? Chłopiec nawet nie zerknął na ojca; jego spojrzenie wciąż było utkwione w falach. – Nie musisz mieszkać z Rachel. Mógłbyś zostać ze mną, przynajmniej w weekendy. To zależy od ciebie. Milczenie. W końcu chłopiec się odwrócił, jego fiołkowe oczy płonęły. – Tato, wiesz, dlaczego nie chcę!

– Naprawdę? – Tak! – W głosie Jamiego słychać było wściekłość. – Tak, wiesz! Wiesz. Tam jest mama. Mama jest w Carnhallow. Nie zostawię jej. O nie! Nigdy, przenigdy. Nie zmusisz mnie. – Ale… Jamie… twoja mama… – Tak, wiem, ona nie żyje, jest w Zennor, jest w szybie, ciągle mi to mówisz, ale tato, ja ją widzę! W domu. Jakby tam naprawdę była, tak jakby prawdziwa. Ona tam jest. I Rachel też ją widziała. Ona tam jest!!! Jamie był bliski załamania, czegoś naprawdę strasznego. Mężczyzna i chłopiec spoglądali po sobie. Potem ojciec pokręcił głową; postanowił zignorować ten wybuch syna, bo nie miał pojęcia, co innego mógłby zrobić. Pierwszą i najważniejszą sprawą było pozbycie się Rachel. Wyrzucenie jej z Carnhallow. Usunięcie źródła całego tego szaleństwa. Jednak plan Davida, by umieścić Rachel w szpitalu psychiatrycznym, nie powiódł się. Jeśli już, to tylko pogorszył sytuację. Teraz jego własny lekarz rodzinny nabrał podejrzeń, choć wcześniej był wyraźnie lojalny. A lekarz rodzinny Davida znał wielu policjantów w Truro. Pewnie wszyscy ze sobą gadali. O tym osobliwym przypadku Niny Kerthen. Co się naprawdę stało tamtego dnia, dwa lata temu? Nigdy nie znaleźliśmy zwłok. Dlaczego syn zachowywał się tak dziwnie? Przyjrzyjmy się temu jeszcze raz. Życie Davida stało na skraju całkowitego rozpadu. Jamie wyglądał, jakby się uspokoił. Wiał zimny wiatr. Chłopiec chuchał, by ogrzać sobie dłonie. – Chodź – powiedział David. – Cassie odbierze cię z hotelu. Lepiej się już zbierajmy. Gdy szli w stronę samochodu zaparkowanego przy pubie King of Prussia, David się odwrócił. Ta dziwna, nieruchoma łódź zniknęła. A jednak fale dalej obojętnie uderzały o brzeg. Może ocean ją pochłonął, kiedy nikt nie patrzył. W tych lodowatych wodach rzeczy potrafiły tak szybko znikać.

9 dni przed Bożym Narodzeniem

Rano David zwolnił w grudniowym błocie i zatrzymał mercedesa na rozmiękłej drodze, w sporej odległości od wijącej się drogi drugiej kategorii, która prowadziła wzdłuż wybrzeża z St Ives. Nie chciał, by ktokolwiek go zobaczył. Nie tutaj. Pewnie już był w odległości pięciu mil od Carnhallow i łamał warunki zakazu sądowego. Na samą tę myśl zakipiał ze złości. Zakaz wstępu? Do własnego domu, w którym mieszkał jego własny syn. Aż się w nim kotłowało z bezsilności, jak morze w Zawn Hanna. Był bezradny. Wykastrowany przez sądy. Wyjął lornetkę i spojrzał wzdłuż wybrzeża. Między surowymi skałami, poskręcanymi drzewami na wrzosowiskach i kotłującymi się szarymi falami dostrzegł czarne kształty budynków Morvellan. Carnhallow było stąd niewidoczne, ukryte w przytulnej dolinie. Płytki łupkowe na dachu na pewno lśniły teraz po ostatnim deszczu. Rozpogodziło się, ale było zimno i wietrznie. Prognozy zapowiadały, że wkrótce spadnie śnieg, a na święta miało go spaść jeszcze więcej. To była rzadkość. Zwykle można było się tu spodziewać silnych zimowych sztormów, ale nie śniegu i mrozu. David od pięciu lat nie widział Carnhallow śpiącego pod śniegiem: pamiętał, jak przepięknie wyglądał wtedy ten wielki stary dom, jaki był dostojny i uroczy. Pamiętał płatki śniegu niczym wielkie kryształy cukru na czerwonych owocach zdobiącego frontowe drzwi wieńca z ostrokrzewu. Tamtej zimy urządzili sobie bitwę na śnieżki w ogrodzie; przyłączyła się nawet jego matka. David przypomniał sobie zapach płatków śniegu na jasnych włosach żony, kiedy ją całował; wszystko to stanęło mu przed oczami. Wpatrywał się teraz w swoje dawne szczęście jak w pocztówkę: mąż obejmujący żonę, rodzice przytulający roześmianego synka. Wszyscy byli tacy szczęśliwi na śniegu. David stłumił falę emocji; znów przysunął lornetkę do oczu. Musiał to dobrze zaplanować. Ale co właściwie zamierzał zrobić? Gdy już przyjdzie co do czego, będzie musiał działać mądrze – i ostrożnie. Wiedział już, że jego drugą żonę dręczy myśl o świętach, więc to byłby dobry czas, by wykorzystać jej niezrównoważony stan. Święta były też idealnym momentem, by ją odizolować w Carnhallow – matka Davida wyjeżdżała czasem na okres świąt do swoich starych przyjaciół, do Penmarricków z Lanihorne albo do Smithwicków z Falmouth, by przez tydzień jeść ziemniaki zapiekane w gęsim tłuszczu i popijać tarninówkę.

Mógł ją zachęcić, by w tym roku również przyjęła zaproszenie. Może nawet uda mu się wywabić z Carnhallow Cassie; teraz, gdy David nie miał tam wstępu, czuła się tam nieszczęśliwa. David był pater familias, milordem, i jego nieobecność urażała jej patriarchalną tajską wrażliwość. A poza tym to David płacił jej pensję. Bez Cassie i Juliet Rachel będzie niemal całkowicie bezbronna. Bezbronna, w ciąży. Wszystko wymknie jej się spod kontroli. Ale jeśli przyjdzie co do czego, co właściwie zamierzał zrobić? Jak daleko się posunie, żeby ratować Jamiego? Przebiegł wzrokiem posępne zielone pola usiane granitowymi skałami i widoczne jak na dłoni pasma dróg biegnących na zachód. Nie. Nie mógł pojechać do Carnhallow. Za bardzo rzucałby się wtedy w oczy. Na tych pustych drogach biegnących przez wrzosowiska samochód było widać z odległości wielu mil. Ale gdyby nadłożył drogi i poszedł ścieżką wzdłuż klifów, nikt by go nie zobaczył. Łatwo byłoby się trzymać poza zasięgiem wzroku. A gdy już dotrze do Morvellan, z łatwością będzie mógł się włamać do Carnhallow. Istniało na to tak wiele sposobów. Tyle piwnic i tuneli, zsypów węglowych i zapomnianych przewodów kanalizacyjnych. Może będzie musiał to zrobić nocą, gdy jarzębiny i dęby wyglądały jak czarna rafa koralowa w granatowym morzu. Wiedział również, że będzie musiał sprawdzić tę trasę, przekonać się, ile mu to zajmie, i znaleźć najlepszy sposób, by się zbliżyć, nie będąc widzianym. Święta zbliżały się szybko. A więc jeśli zamierzał poczynić jakieś przygotowania, musiał to zrobić teraz. Zamknął samochód, wsunął ręce w rękawy sztywnej kurtki od Barbour, zapiął guziki, by ochronić się przed zimnym wiatrem od morza, i ruszył w stronę, w którą wskazywał popękany drewniany znak z napisem „Ścieżka nadmorska”. Po obu jej stronach w krzakach kolcolistu kłóciły się wrony i kruki. Wkrótce ubrudził się błotem po kostki, brnął przez bagno śmierdzące krowią gnojówką. Wyjął z kieszeni telefon i sporządził notatkę. Dobre buty. Czołówka. Zdecydowanie będzie potrzebował czołówki, ponieważ będzie to musiał zrobić w całkowitych ciemnościach. Może w Wigilię albo w kolejną noc. To wtedy Rachel będzie najbardziej wystraszona, najbardziej szalona i łatwo popełni jakiś błąd. Wędrówka stąd do Carnhallow była bardzo ciężka: ścieżka biegła nad samą krawędzią klifu. Po lewej stronie, w odległości pół mili, widział brązowe domy w Zennor i piękny, podniszczony kościół. I groby wokół niego. Brnął dalej, schodząc z klifu, potem wspinał się na kolejny cypel i powtarzał to raz za razem; ostrożnie minął Gurnard’s Head, wakacyjne domki zamknięte teraz na zimę, potem

dawne domy górników – walące się ruiny porośnięte jeżynami niczym zardzewiałym drutem kolczastym. Na szczytach wyższych klifów stały nowsze, przeszklone domy. Lampki choinek w oknach wskazywały, że byli w nich ludzie. Nikogo jednak nie spotkał w ten szary, paskudny dzień; pogoda była bliska łez – zimno, wilgotno i smutno. Zbliżał się do Carnhallow. Drzewa stały się wyższe, krajobraz wyraźnie łagodniejszy. A potem dostrzegł czarne kształty Morvellan. To było to miejsce. Gdy tylko minie następny dębowy zagajnik, zobaczy ścieżkę prowadzącą do Carnhallow, a potem sam dom: rozmarzony w dolinie, chroniony lasem. Z perspektywy Davida to było najniebezpieczniejsze miejsce. Rachel lubiła przesiadywać w kuchni, spoglądać na kopalnię. Jeśli dzisiaj też to robi – albo jeśli zrobi to w Wigilię – zauważy go. David wsunął do kieszeni zziębnięte ręce. Musiał to wszystko przemyśleć. Jeśli przejdzie jeszcze dziesięć jardów, będzie doskonale widoczny. Jak to zrobi w święta? Włamanie się do domu było łatwe. Ale co potem? Cokolwiek zrobi, będzie musiał sprawić, by zniknęła na zawsze. I nie istniało żadne proste rozwiązanie. Zastanawiał się przez chwilę, co w takiej sytuacji zrobiłby Jago Kerthen. Z pewnością działałby bez litości. Rodzina przede wszystkim. Pogrążony w rozmyślaniach David spojrzał wzdłuż klifów. I wtedy za gardło chwyciła go panika. Bezmyślnie zawędrował zbyt blisko budynków kopalni, gdzie był widoczny ze wszystkich stron. I w odległości stu jardów dostrzegł Cassie, która szła nadmorską ścieżką, wracając do domu. Zbliżała się, w zamyśleniu wpatrzona w ziemię. Tylko dlatego jeszcze go nie zauważyła. To się mogło skończyć katastrofą. Mogła go zobaczyć, jak łamie zakaz. Jego plany zostałyby wtedy pokrzyżowane, jeszcze zanim cokolwiek by się zaczęło. Ale nie miał gdzie się ukryć. Gdyby rzucił się biegiem, z pewnością by go zauważyła. Nie mógł liczyć na to, że Cassie będzie milczeć, łamiąc w ten sposób prawo. Przedłużą mu zakaz. Znów trafi przed sąd. Miał kilka sekund na to, by się schować. Kopalnia. Nadszybie Morvellan. Zawsze nosił przy sobie drugi klucz do nadszybia. Oznakę tego, że był właścicielem kopalni. Wydobywczym baronem West Penwith. David desperacko, niezdarnie szukał klucza. Zostało mu kilka sekund, zanim Cassie go zauważy. Dziesięć sekund. Pięć. Cztery. Wyczuwał, że była już blisko, gdy wsunął klucz do zardzewiałej kłódki i go przekręcił. Cassie znajdowała się trzydzieści jardów od niego. Trzy sekundy. Dwie. Na pewno go już widzi. Dwie sekundy. Jedna. Ale łańcuchy się zsunęły, David pchnął drzwi, wśliznął się do środka i zamknął je za sobą. Był ocalony.

Kopalnia powitała go jak starego przyjaciela. Była dokładnie taka, jak ją zapamiętał. Dziwnie cicha, osłonięta od nieustannych wiatrów, ale panował tu przejmujący chłód. Nie było dachu, jak w zrujnowanej kościelnej wieży: ponura, pierwotna świątynia o solidnych murach i dziwnie pięknych proporcjach. I ta ogromna czeluść: szyb opadający milę w dół. Serce Davida biło szybko, czuł się jak przerażony dzieciak. Miejsce, w którym zginęła. To miejsce bólu i cierpienia, przerażenia i krzyków, mężczyzn jedynie przy nikłych płomykach świec schodzących do pracy do tej piekielnej otchłani milę pod dnem morza. Ostrożnie zbliżył się do szybu i szybko zerknął w czerń. Było zbyt ciemno, by cokolwiek dostrzec, a szyb był zbyt głęboki. Miejsce, z którego nie było ucieczki. Świetne miejsce, by pozbyć się ofiary morderstwa. Na chybił trafił sięgnął po kamień, kwarcyt z jakiegoś zdechlaka, i rzucił go w głąb szybu. Często robił to w dzieciństwie, by przekonać się, jak długo kamień będzie spadał, zanim rozlegnie się plusk. Trudno się było oprzeć tej pokusie. Wszyscy to robili. Liczył sekundy. Gdy w końcu rozległ się plusk, wydał mu się dziwnie stłumiony. Przypominał bardziej głuchy odgłos. Jakby kamień odbił się od czegoś, zanim wpadł do wody. Zesztywniałymi z zimna palcami David sięgnął do kieszeni; nie miał porządnej latarki, ale miał taką funkcję w telefonie. Włączył ją i na ile pozwalała mu odwaga, zbliżył się do samej krawędzi. Wrażenie było głęboko niepokojące. Te kamienne płyty były takie niebezpiecznie śliskie. Tak łatwo można było się pośliznąć i wpaść. A wtedy on również by zginął. Ale musiał się przekonać, co stłumiło plusk. Pochylił się, przykucnął i wyjrzał znad krawędzi, wyciągając w ręce telefon. Miał dość światła, by dojrzeć czarną powierzchnię wody trzydzieści stóp poniżej. W pierwszej chwili sparaliżowało go przerażenie. Bo na czarnej jak atrament wodzie, twarzą w dół, unosiło się ciało. Było trochę rozdęte wskutek jakichś procesów rozkładu. David zapanował nad sobą, by instynktownie nie odskoczyć do tyłu. Patrzył. Czerwona suknia, teraz wyblakła, była cała w strzępach. Wydawała się różowoszara i częściowo się rozpadła. Ale nie sposób było z niczym pomylić tych blond włosów, otaczających głowę jak aureola ze srebrzystych wodorostów. To była jego pierwsza żona. Nina Kerthen, z domu Valéry, powróciła. Unosząc się tak na wodzie, wyglądała, jakby pływała w morzu w Collioure, szukając z Jamiem jeżowców. Wpatrywał się jak urzeczony, choć jednocześnie go to przerażało; zafascynował go ten koszmarny widok. W pierwszej chwili nie był w stanie zrozumieć tego zbiegu okoliczności: po raz pierwszy od roku zajrzał do Morvellan

i w tej samej chwili zobaczył zwłoki? Ale to było jak najbardziej logiczne. Nina mogła się tu unosić niepostrzeżenie od wielu miesięcy. Policjanci i lekarze sądowi zawsze twierdzili, że być może pewnego dnia powróci, wszystko było kwestią tych zagadkowych prądów i pływów. A do nadszybia, miejsca, gdzie wydarzyła się tamta świąteczna tragedia, nikt nie zaglądał. Nikt nie mógł zauważyć zwłok Niny aż do teraz. Mogła się unosić tam w dole od lata. Utrzymywać się na wodzie w tej rozpadającej się sukni, niedostrzegana i już nieopłakiwana. Jak astronauta w czerni wirujący w ciemnościach. Wezbrała w nim fala smutku. Rozpaczy, złości i żalu. To coś, te żałosne szczątki, było jego pierwszą żoną. Kobietą, którą tak bardzo kochał, kobietą, dla której podjął największe ryzyko. Jej makabryczny widok wyzwolił w nim determinację: poświęcił niemal wszystko dla Niny, dla Jamiego, dla Carnhallow i Kerthenów. Ryzykował tak bardzo, by to wszystko jakoś działało. Jeśli Rachel temu zagrozi, jeśli będzie chciała to zniszczyć, on zrobi to, co będzie trzeba. Oparł się ręką o mokre płyty, szykując się do wyjścia z kopalni. Ale wtedy zamarł, słysząc bulgotanie w dole. Zwłoki się poruszyły. Jakaś zmiana prądów albo podziemne gazy sprawiły, że ciało zaczęło się obracać. Towarzyszył temu smutny plusk. Patrzył teraz na pozostałości twarzy, martwej, lecz częściowo zachowanej, wyrazistej, ale w znacznym stopniu pozbawionej mięśni. Widział grymas odsłoniętej połowy czaszki, obnażone zęby. Uśmiechała się do niego. Czy ten koszmar to była naprawdę Nina? Nie sposób powiedzieć, rozkład posunął się zbyt daleko. To musiała być ona, ale dwa lata spędzone w lodowatej wodzie sprawiły, że nie dało się jej rozpoznać. Ogarnęła go przemożna chęć, by stamtąd uciec. Cassie na pewno już sobie poszła. David otworzył skrzypiące drzwi, wymknął się na chłód i rzucił się biegiem w stronę lasu. Uciekał przed tym, co zobaczył. Morskie ptaki naśmiewały się z niego.

8 dni przed Bożym Narodzeniem

Rano Samotnie jem śniadanie, tosty z pastą Marmite, które w dzieciństwie poprawiały mi humor, kiedy do kuchni wchodzi Jamie. Jest już ubrany w dżinsy i koszulkę Chelsea. Wydaje się taki chudy i blady, ale jego piękne oczy błyszczą jak zawsze. I jak zawsze są smutne. – O, hej! Chcesz tosty czy jajka? Jamie spogląda na mnie i próbuje się uśmiechnąć. Jego włosy są wciąż zmierzwione od spania. – Hm. Gotowane jajko i paski z tostów? – Już się robi. Mój przybrany syn wysuwa stołek, siada przy blacie i spogląda za okno na jasnoszare niebo. Wszyscy się zabłąkaliśmy we mgle melancholii i lęku. – Dzisiaj tata znów się ze mną spotyka. – Wiem, Jamie. To trzeci dzień z rzędu, gdy David poprosił o spotkanie z Jamiem. Zgodziłam się. Zbliżają się święta i choć mam ogromny żal do Davida, nie będę mu utrudniać spotykania się z synem. Nie przed Bożym Narodzeniem. Ale kiedy Jamie wraca z takich spotkań, gdy wysiada z samochodu Cassie, o niczym mi nie mówi. Co robił z Davidem, gdzie byli, o czym rozmawiali. Ogólnie, gdy jest w Carnhallow, idzie do swojego pokoju i zamyka drzwi. Zapada cisza. Przynajmniej teraz jest tu przy mnie, w kuchni. Macza tost w jajku, rozrywając żółtko tak, że ścieka jak złocista krew, i posłusznie, w milczeniu je. Potem zerka w moją stronę, wstaje i podchodzi do kalendarza adwentowego wiszącego na ścianie. Robi to co rano, odlicza dni. – Osiem dni do Bożego Narodzenia – mówi. Potem obojętnie wzrusza ramionami. – To niedługo. – Wiem. Ekscytujące. Tłumię niepokój. Osiem dni. Tylko osiem dni do Bożego Narodzenia. – To pingwin. To na obrazku. – Naprawdę? To miło. – Słyszałaś, jak tata pingwin opiekuje się małymi pingwinkami? Kiedyś uczyłem się o tym w szkole. Jak pingwiny czekają na śniegu. To było smutne. Ale mamy pingwiny zawsze wracają. Wpatruję się w niego. Z czymś mi się to kojarzy. Nie potrafię sobie

przypomnieć z czym. Pingwiny. Jamie wraca na swoje miejsce i kończy śniadanie. Mam wrażenie, że czeka na coś, co ma się wkrótce wydarzyć. Ale wszyscy na coś czekamy i zadajemy pytania. Co się z nami stanie? Co się wydarzy w święta? Jak dotarliśmy do tego okropnego punktu? Chcę wykrzyczeć te pytania, ale nikt mi nie odpowie. Ostatnio babcia Jamiego czasem nie chce odbierać telefonu. Jest moim jedynym przyjacielem, ale wygląda na to, że ona również mnie unika. Jakbym stała się skończonym zerem. Jakby nikt mnie tutaj nie chciał. Wiem, że nie powinnam tak myśleć, ale tak się czuję. Jestem o tym przekonana. Czuję to, gdy Jamie kończy jajko z tostem, a ja wkładam mu płaszcz i wsadzam go do samochodu. Cassie rusza i oddala się doliną Carnhallow w stronę wrzosowisk. Gdy odjeżdżają, wyczuwam, że Cassie obserwuje mnie w lusterku. Patrzy, jak się wycofuję. Patrz, tam znika twoja przybrana matka. Wkrótce jej nie będzie. Nadchodzą święta. NIE. Muszę się otrząsnąć z tego przygnębienia. Więc zajmuję się domowymi obowiązkami, myję naczynia, sprzątam w kuchni, sprawdzam zapasy masła i mleka w lodówce, a potem wsiadam do samochodu. Jadę przez Botallack i Zennor, mijam ostatnie wzgórze na wrzosowiskach i zjeżdżam w dół, do St Ives, do wielkiego Tesco na obrzeżach miasteczka. Z supermarketu rozciąga się widok na Carbis Bay i latarnię morską. Latarnię Virginii Woolf. Pisarki, która popełniła samobójstwo. Dziś latarni nie widać, utonęła w zimnej mgle od morza. Zakupy. Co może być zwyczajniejsze, rozsądniejsze i praktyczniejsze niż zakupy przed świętami? Chociaż niewiele potrzebujemy. Robię to tylko po to, by zająć myśli czymś innym, by wydostać się z domu. Moja rodzina ze mną nie rozmawia. Już nikt mnie nie zna, choć kiedyś mnie znali. A więc dlaczego wszyscy na mnie patrzą? Przeglądam odświętnie przystrojone regały, udaję, że interesuje mnie najlepszy świąteczny pudding i wykwintne babeczki z bakaliami, ale słyszę tylko kolędy z głośników skierowane osobiście do mnie. Dwunastu bębniarzy bębniących. Bębnią w moją głowę. Bang, bang, BANG. Zostało osiem dni. Obserwuje mnie jakaś mała dziewczynka. Jest z matką. Stoją w dziale z warzywami i owocami, matka tuż obok niej ogląda pomidory. Jej córeczka przygląda mi się z wielkim zainteresowaniem. Jak zahipnotyzowana. Ma różową kurteczkę, a pod spodem białą sukienkę i czarne legginsy. Uśmiecha się, wpatrzona we mnie, jakbym była czymś nowym i dziwacznym, czymś niepożądanym, ale zabawnym. Odwracam się, zakłopotana, udaję, że

oglądam orzechy włoskie, daktyle i świąteczne sery, lecz cały czas czuję, jak jej oczy wypalają mi dziurę w plecach. Odwracam się. Dziewczynka wciąż tam stoi, nie ruszyła się nawet o milimetr, i gapi się na mnie jak urzeczona, bez mrugnięcia okiem. Jej matka gdzieś zniknęła. Przechodzą mnie ciarki. Może powinnam pomóc temu dziecku? Odszukać matkę? Już sama ta myśl mnie przeraża. Jestem jak sparaliżowana. I jeszcze ta pierdolona piosenka z tą głupią melodyjką. Dwunastu bębniarzy bębniących, zostało tylko osiem dni, za osiem dni umrzesz, wynoś się, wynoś, wynoś. Łup, łup, łup, bang, bang, bang! Dziewczynka podchodzi do mnie i teraz sobie uświadamiam, że ma na nogach małe czarne buciki. Są tak ciasne, że muszą deformować jej stopy. Ogarnia mnie przerażenie. Nie mam pojęcia dlaczego. Rozglądam się w prawo i w lewo, szukam pomocy z nadzieją, że ktoś mnie uratuje przed tą ośmioletnią dziewczynką w ciasnych czarnych bucikach, ale wiem, że ona chce mi zrobić krzywdę. ŁUP, ŁUP, ŁUP, BANG, BANG, BANG. Słyszę stukanie jej małych stópek na wypolerowanej podłodze supermarketu. I wiem, że jeśli to dziecko dotknie mnie wyciągniętym palcem, zabije mnie, będę krwawić, będzie mnie bolało. Zacznę kaszleć krwią, jak ten zając w moich rękach. Dziesięciu skaczących lordów. Dziewięć tańczących dam. Jestem w Tesco na obrzeżach St Ives, wszędzie wokół wiszą reklamy świątecznych belgijskich czekoladek, a to dziecko do mnie biegnie, biegnie prosto na mnie, idzie po mnie, a ja nie mam, dokąd uciekać, kulę się pod ścianą, wiem, że jeśli zimny palec tej dziewczynki dotknie mojej skóry, będę krzyczeć, upadnę i… Przestań! Przestań, przestań, przestań! Własny krzyk mnie rozdziera, wywraca na drugą stronę i porzuca w szarej rzeczywistości. Połowa klientów w sklepie odwróciła się i teraz na mnie patrzy. Zatrzymały się wózki, ludzie przekrzywiają głowy, są przerażeni. Spójrz tylko na tę wariatkę, spójrz na nią, KULI SIĘ przy stoisku z kanapkami. Skonsternowaną ciszę wypełnia łagodny świąteczny muzak. A dziewczynka musiała mnie minąć. Widzę ją trochę dalej, przy kasie, jak wpada w ramiona matki. To jest jeszcze gorsze. Na swój sposób jeszcze bardziej złowróżbne. Odstawiam wózek przy półkach z maślanym kremem o smaku brandy i kieruję się do wyjścia. Kierownik supermarketu przygląda mi się spokojnie, gdy wybiegam na zimną mżawkę i wskakuję do swojego mini. Ta wariatka z supermarketu. Widzieliście ją? Roztrzęsiona, jadę szybko do domu. Szare wrzosowiska, szare morze, szare niebo; tylko klify dostarczają kolorowych akcentów tam, gdzie niebieskozielone

fale roztrzaskują się na skałach w srebrne grzywy. A potem się cofają, skłębione i oszołomione. Gdy docieram do Carnhallow, wbiegam do domu i zatrzaskuję za sobą drzwi. Opieram się plecami o ścianę, usiłuję odzyskać panowanie nad sobą. Głęboko oddycham. Łapczywie chwytam chłodne powietrze. Wdycham ciszę. Spokój, Rachel. Spokój. Muszę przetrwać. Lepiej sobie radzić. Nie mogę pozwolić im wygrać. Idą po mnie i muszę ich przechytrzyć. Zbliżają się święta, te dni w roku, których najbardziej się boję, i to wszystko pogarsza. Ale nie dam się pokonać. Nie teraz, nie tutaj, nie po tym wszystkim. Jestem inteligentna. Rozwikłam tę zagadkę, dowiem się, co się stało z Niną Kerthen i dlaczego. Muszę znaleźć odpowiedź przed Bożym Narodzeniem, kiedy – jak wszystko na to wskazuje – nasze prezenty zjawią się równocześnie. Zamykam jak najwięcej drzwi, odcinając się od wilgotnych, ciemnych korytarzy prowadzących do nieużywanych piwnic i ponurych sypialni. Mijam grawiury przedstawiające Wheal Chance i biuro Kerthenów, i kieruję się do ciepła Żółtego Salonu, gdzie wróżka na choince wciąż szczerzy do mnie zęby. Jej różdżka migocze. Witaj, Rachel. Cieszy mnie to ciepło, tak wyraźne w porównaniu z resztą domu. To pokazuje, że nie wszystko jeszcze mi się pomieszało. Przykręcenie ogrzewania to sensowny, logiczny wybór, którego niedawno dokonałam. Żeby obniżyć koszty, gdy ja za to odpowiadam. Oszczędna Rachel rządzi w Carnhallow. Po co właściwie tak bardzo ogrzewaliśmy dom, marnując pieniądze Davida? Pompowaliśmy bezużyteczne ciepło do nieużywanych komórek i zamieszkanych przez pająki strychów. To było szaleństwo. Teraz większość pomieszczeń w tym prastarym domu powróciła do pierwotnego chłodu, chłodu, który nasila się z dnia na dzień, w miarę jak zbliżają się zapowiadane grudniowe opady śniegu. Ponoć opady mają być obfite. Prezenterzy pogody są wręcz zachwyceni tą perspektywą. Ludzie uwielbiają paskudną pogodę tak samo, jak uwielbiają zagadkowe morderstwa. Ale tu w Carnhallow zagadkowe morderstwo jest realne. To moje życie. Tajemnica, którą muszę poznać. I to szybko. Samotność mnie otacza, ściska mi serce, pierś, boli jak jakaś odmiana raka. Coś paskudnego, co się rozrasta. Sądziłam, że taką samotność zostawiłam już za sobą. Dziewczynka skulona w swoim pokoju. Ale to przynajmniej pozwala mi się skupić. Sięgam po moje teczki leżące na stoliku i biorę do ręki to plotkarskie czasopismo z artykułem o Ninie, Davidzie i małym Jamiem. Gdy pierwszy raz zobaczyłam tamto zdjęcie ich trojga, kilka miesięcy temu, wydawało mi się, że trzymam w rękach jakąś wskazówkę. Wskazówkę mogącą tłumaczyć, dlaczego

Nina umarła, ale wciąż żyje. Jakieś wyjaśnienie, dlaczego jej syn wydaje się być w stanie przewidywać przyszłość. I wciąż wyczuwam na tym zdjęciu jakąś ukrytą prawdę. Doskonała rodzina. Zbyt doskonała. Ale na czym to polega? Jestem albo raczej byłam fotografem. To jest zdjęcie. Powinnam być w tym dobra. Co mi umyka? Ledwie widoczne dziecko wyciąga rączkę do matki. Do eleganckiej Niny. David stoi za nimi, wysoki, męski i opiekuńczy. To właściwie scena narodzin Jezusa. Boże Narodzenie na fotografii. W radiu grają I Believe in Father Christmas. Nagle powracają wspomnienia, podnoszę głowę, do oczu napływają mi łzy. Moja matka lubiła śpiewać tę smutną, piękną piosenkę. Widzę ją, jak się kołysze z kieliszkiem taniego chardonnay w ręce podczas naszych wstrętnych świątecznych kolacji. Pamiętam wszystko, mam zbyt dobrą pamięć. Widzę puszki piwa na stole. Tanią roladę z indyka podgrzaną w mikrofalówce. Ser pleśniowy, który mój ojciec pewnie ukradł w jakimś markecie. Dzień mija. Ojciec upija się o jedenastej przed południem, moją siostrę aż świerzbi, żeby uciec. To paskudztwo na zasłonie prysznica. Mama śpi. Tata na mnie patrzy. Idę na górę, ale nie mogę uciec. Potem wciska we mnie palce, swoje brudne paluchy. Jego oddech śmierdzący whisky na mojej drżącej nagiej skórze. Wesołych świąt, Rachel. They said there’ll be snow at Christmas They said there’ll be peace on earth… To zbyt wiele, zbyt wiele. Ocieram kilka głupich łez i skupiam się na zdjęciu. Zastanawiam się, próbuję je rozszyfrować. Ale nic solidnego czy przydatnego nie rzuca mi się w oczy. Myśli mi się wymykają. Poirytowana, odkładam zdjęcie i znów otwieram notes Niny. Może to okaże się bardziej owocne. W skupieniu czytam dalej, Salon czeka w milczeniu. W miarę jak mijały miesiące i pierwsze szczęśliwe lata, notatki Niny stawały się coraz bardziej chaotyczne. Z biegiem czasu jej entuzjazm wyraźnie osłabł. Pod koniec zapisywała tylko urywki historii rodu i miejscowego folkloru; z pewnością dowiedziała się tych rzeczy od Juliet. Wycieczka z Jamiem na Lizard. Nauczyć go historii. Kornwalia. Lizard to kraina przemytników i hien łupiących rozbite statki. Początki rodu Kerthenów. Breage, Prussia Cove, Gunwalloe.

Opowieści o łupieniu statków. Gdy widzieli statek w kłopotach, schodzili na wybrzeże i machali latarniami. Żeglarze sądzili, że wskazują im bezpieczną drogę, ale w rzeczywistości wabili statki na skały, żeby się rozbiły. Potem niektórzy z bandytów zbiegali na plażę i rozłupywali głowy tym, którym udało się przeżyć. Żeby móc ukraść rum i tytoń, sherry i melasę, złoto, brandy i jedwabne fulary. Dlaczego to zapisywała? I dlaczego napisała to: Zyski i straty. Śmierć i życie. Zastanawiam się, czy Jago Kerthen kiedykolwiek miewał wyrzuty sumienia. Czy było mu żal górników, których posyłał pod dno morza, dzieci, które zatruwał arsenem. Wieśniaków, których eksploatował od wieku dziesięciu do trzydziestu lat. Juliet twierdzi, że pamięta sceny z wiosek, Four Lanes, Carnkie, St Agnes. W niedziele, kiedy szła ulicami wioski, w każdym domu było otwarte okno i wystawiał przez nie głowę mężczyzna, désespéré, łapczywie chwytający powietrze w szare, zimowe dni. Próbowali oddychać, przeżyć jeszcze jeden tydzień, przetrwać kolejną zimę. Desperacko wciągali zimne, świeże powietrze, by oczyścić płuca, którym już nic nie mogło pomóc. I wszyscy oni umierali w ciągu sześciu miesięcy. To właśnie tak Kerthenowie zbili swoją fortunę. Reszta strony w notesie jest niezapisana. Z wyjątkiem jednego, ostatniego zdania. Na samym dole, z czerwca: Familles anciennes. Przedłużenie rodu. Znów mam wrażenie, że to wskazówka, nić, która, pociągnięta, może rozplątać cały ten zawikłany kłębek, tyle że nie mam pojęcia, jak to zrobić. Po tej notatce uwag Niny jest coraz mniej. Jej pismo staje się coraz bardziej niedbałe, choć wcześniej było takie staranne. Ale potem, na samym końcu, zapisuje jeszcze jeden, ostatni obraz, który brzmi jak wpis z pamiętnika: Tamtego ranka, gdy zeszłam na dół, na kamienne płytki Starej Sali padał kwadrat światła i znalazłam młodego liska, stał pośrodku, drżący w świetle wpadającym przez witraże. Kiedyś powiedziałabym o tym Jamiemu. „Kiedyś powiedziałabym o tym Jamiemu”. To ostatnie zdanie. Dlaczego jest tak dziwnie sformułowane? Kiedyś powiedziałabym. Czyżby odsunęli się od siebie? I jeszcze czas, kiedy to się stało… Sierpień.

Prawda dociera do mnie, gdy w okno uderzają strugi zimnego deszczu i kornwalijska zima próbuje wedrzeć się do domu. Ostatni wpis jest z sierpnia. Potem nie ma już żadnych notatek.

Popołudnie Wybiegam z salonu i zimnymi, cienistymi korytarzami kieruję się prosto do kuchni. Spoglądają na mnie twarze czcigodnych Kerthenów, twarze ze zdjęć kopalń, bal maidens w uwalanych fartuchach. Dalej, dalej, dalej. W kuchennej szafce trzymam teczkę z wszystkimi listami Niny. Są tam faktury i pokwitowania, prośby i żądania wobec restauratorów, tapicerów, farbiarzy i tkaczy. Lubiła mieć takie rzeczy na papierze, nie w mailach. Chciała zachować te zapiski. Uporządkowałam całą tę korespondencję według dat. Siadam przy stole w kuchni, otwieram teczkę i po pół minuty przerzucania papierów znajduję to, czego szukam. Ostatni z nich również jest z sierpnia. Z sierpnia. Czyli cztery miesiące przed jej śmiercią. To znaczy, że w sierpniu Nina przestała odnawiać Carnhallow. Wiem z jej notesu, że tamtej wiosny jej zapał osłabł i latem przerodził się w szersze zainteresowanie rodem Kerthenów, Carnhallow, napadaniem na statki i górnictwem. A potem zupełnie tego zaprzestała. Tylko dlaczego? Wyraźnie widać, że prace restauratorskie w Carnhallow były jej pasją. Uwielbiała to. Na początku. Potem już nie. Potem tego zaprzestała. I zaczęła się zastanawiać, czy Kerthenowie nie byli w pewnym sensie źli. Cztery miesiące później miała wypadek i utonęła. Rzekomo. Teraz czuję ponure podekscytowanie. Może jednak sobie tego wszystkiego nie wyobraziłam. Dokąd teraz? Pokój Jamiego. Na tę myśl ogarniają mnie wyrzuty sumienia; nigdy dotąd tego nie robiłam. Tak bardzo chciałam być dobrą przybraną matką. Ale to jedyne miejsce, którego porządnie nie przejrzałam. A więc to jedyne miejsce, gdzie mogą się kryć ostateczne odpowiedzi. Dom czeka. Przygląda mi się podejrzliwie. Po drodze włączając światło, wspinam się po zimnych schodach. Zrobiła się już czwarta po południu. Jak to możliwe, że tak szybko zapadł zmierzch? I gdzie się wszyscy podziali? Może Cassie pojechała z Jamiem na zakupy po tym, jak odebrała go od Davida. Ale w takie zimowe popołudnia zwykle wracają przed trzecią. Wiem, że Cassie nienawidzi zawozić Jamiego do ojca. Nie cierpi tej długiej drogi do Truro, nużącej jazdy po krętych, śliskich i niebezpiecznych drogach przez wrzosowiska. A potem jeszcze godzinę po odsłoniętej na wiatry A30. Czy mogli mieć wypadek? Staję jak wryta na wielkich schodach

i wyobrażam sobie, jak samochód gwałtownie skręca pod naporem ostrego zimowego wiatru, jak wpada na szarozielone wrzosowiska przy Stithians. Widzę Jamiego uwięzionego za szybą, jak niemo otwiera i zamyka usta. Myśl, że coś mu się może stać, jest bardziej przygnębiająca niż myśl o tym, że coś się może stać mnie. Ale to niedorzeczne. Pewnie Cassie siedzi w jakiejś kawiarni w Truro, popija espresso z mlekiem i czeka, aż David przekaże jej Jamiego. Gdyby coś się stało, już bym o tym wiedziała. Ktoś by mi powiedział. Nie mogliby mnie całkowicie zignorować, jakbym w ogóle nie istniała. A może jednak? Schody są bardzo ciemne i przejmująco zimne. Powinnam to była zrobić wcześniej. Teraz zimowy mrok spowija pokoje i korytarze. W samym środku zimy dolina Carnhallow jest zimna i pozbawiona światła. Jak zbiornik lodowatego powietrza. A w domu jest najzimniej. Zimno aż do szpiku kości. Idę korytarzem, udając, że się nie boję. Pokój Jamiego. Waham się z ręką na gałce. Na zewnątrz szumi grudniowy wiatr, szarpie dęby i jarzębiny. Nie słyszę żadnych samochodów, żadnych głosów, w ogóle nic. Przekręcam gałkę, popycham drzwi i wchodzę do środka. Z zaskoczeniem stwierdzam, że w pokoju pachnie mydłem Pears. Tego mydła używa jego ojciec. Czasem zapominam, że Jamie jest synkiem tatusia. W pokoju panuje porządek. Może i mój przybrany syn staje się coraz bardziej samotnikiem, ale Cassie ogranicza jego bałagan do minimum. Na półkach stoją starannie poukładane podręczniki, obok cyklu o Harrym Potterze i książek C.S. Lewisa. Piłka w kącie się kołysze. Wcale nie. Leży nieruchomo. Na łóżku wielka niebieska narzuta z flagą Chelsea; na ścianie zdjęcie jakiegoś znanego piłkarza, którego nazwiska nie znam. To mógłby być pokój jakiegokolwiek ośmioletniego chłopca. Nie jest oczywiste, że to pokój Jamiego Kerthena, dziedzica Carnhallow. Co mogę tutaj znaleźć? Szukam czegoś, co rzucałoby się w oczy, odbiegało od normy. I nie muszę się tak bardzo wysilać. Bo to oczywiście zdjęcie. Ilu ośmioletnich chłopców trzyma zdjęcia mamy oprawione w srebrne ramki. Bardzo niewielu, ale Jamie Kerthen tak. Serce mi się kraje na tę myśl, lecz ogarnia mnie też podniecenie. To wskazówka. Podchodzę bliżej do biurka, na którym leży kabel od smartfona i jakieś gry komputerowe. Przyglądam się pierwszemu zdjęciu. Podejrzewam, że zrobiono je w południowej Francji: jak na Kornwalię jest zbyt ciepło i egzotycznie. Śródziemnomorskie światło. Matka i syn stoją na plaży. Nina jest młoda, szczęśliwa, opalona – ubrana w bikini, ale widzę ślady po ramiączkach letniej sukienki. Jamie stoi obok niej, mały i bezbronny, w niebieskich

kraciastych szortach, ale widać, że podoba mu się, że matka go obejmuje. On również jest opalony i wygląda na jakieś pięć lat. Oboje, matka i syn, wpatrują się w obiektyw, uśmiechnięci i szczęśliwi, przypuszczam, że to David robił to zdjęcie. Ich zadowolenie i dobre samopoczucie są wręcz namacalne – to udane wakacje, zręcznie uchwycone na tej jednej fotografii. Wyobrażam sobie, że jedli małże i frytki, a Jamie grał w piłkę na plaży z miejscowymi dzieciakami. Grillowane owoce morza. Schłodzone różowe wino. Śmiech. Ninie można tylko pozazdrościć figury. Drugie zdjęcie stojące na biurku jest nowsze. Biorę je do ręki. Przypuszczam, że zrobiono je w ogrodach Carnhallow. Las Dam w tle jest złocisto-czerwony, więc to musiał być jakiś piękny dzień w połowie lub pod koniec października. Widać krwiste skupiska owoców jarzębin. Świeci słońce, ale najwyraźniej jest zimno: Nina ma na sobie szykowny płaszcz. Tym razem nie ma żadnego kontaktu fizycznego, ręki położonej leniwie na ramionach Jamiego. Chłopiec jest w płaszczu przeciwdeszczowym, pochyla się w stronę matki, ale jej nie dotyka. Wygląda na jakieś sześć lat. Wysnuwam wniosek, że to zdjęcie z jesieni przed jej śmiercią. Zrobiono je jakieś dwa miesiące wcześniej. To znaczy, o ile umarła. Przyglądam się dokładniej. Jej uśmiech jest sztuczny. Potrafię poznać sztuczny uśmiech. Jestem fotografem. Niewielu ludzi potrafi przekonująco się uśmiechnąć, kiedy nie mają na to ochoty – zawsze zdradzają ich oczy – i tak było w tym przypadku z Niną. Kąciki jej ust się unoszą, ale oczy są zimne. A jej postawa wyraża sztywność i rezerwę. Może się boi? Rzucam zdjęcie na łóżko, jakby poraził mnie prąd. Czuję mrowienie w palcach. Nina nie chce być na tym zdjęciu. Nie chce dotykać synka. Udaje. Nie lubi go albo się go boi. Co między nimi zaszło? Dlaczego przestała odnawiać dom, a potem przestała ufać własnemu dziecku w ciągu lata poprzedzającego wypadek? Pingwiny. Teraz to do mnie dociera. Jamie pisał o pingwinach w tamtych listach. Co jeszcze napisał? Pamiętam tę przekreśloną linijkę. Kochałem cię tak bardzo jak tatę, przepraszam Myśli kotłują mi się w głowie. Może Jamie wtedy również zachowywał się dziwnie albo wrogo. Odrzucał własną matkę. Faworyzował ojca. Tylko dlaczego miałby to robić? Sięgam po kolejne zdjęcie – i wtedy to słyszę. Ten dźwięk mnie paraliżuje, że aż czuję ból w opuszkach palców. To znużone skrzypienie drzwi na dole.

Wewnętrznych drzwi. Takich, na które nie napiera żaden wiatr. Ktoś się zbliża. Gdyby to była Cassie, Jamie albo Juliet, usłyszałabym nadjeżdżający samochód, jakieś głosy, zatrzaskiwane drzwi i kogoś wchodzącego do domu. I teraz słyszę głos. – Jamie? – woła. To głos kogoś młodego. Należy do kobiety, ale nie do Cassie.

Wieczór Muszę zejść na dół. Ale natychmiast ogarnia mnie strach. Atakują mnie wspomnienia mojego ojca. Woła mnie po imieniu. Moja mała Rachel. Gdzie ona jest? Idę po ciebie na górę. Kinowy ekran moich wspomnień ożywa, mruga, pokazuje obrazy mnie: mam dziesięć czy jedenaście lat, leżę skulona w pozycji embrionalnej w moim ciemnym pokoju, udaję, że śpię, i liczę, że tu nie wejdzie. Ale zawsze wchodzi. Ty mała dziwko! Muszę to pokonać, przełamać lęk w sobie i lęk na zewnątrz. Zaciskam ręce w wyzywające pięści, oddycham głęboko, wychodzę z pokoju Jamiego i mówię – wołam – w połykającą mnie ciszę: – Kto tam? Żadnej odpowiedzi. – Kto tam? Ciemne okna szydzą ze mnie, księżyc spogląda przez cisy i dęby, niemy i nieprzenikniony. – Halo? Halo? Żadnej odpowiedzi. Zastanawiam się, czy ta kobieta na dole wie, jaka jestem przerażona. Wszystkie światła na piętrze wciąż są włączone, a jednak w jakiś sposób nie do końca rozpraszają ciemność. Bo do domu wdziera się mrok i zimno; czarne lodowate wody pod Morvellan wzbierają, by nas pochłonąć, wypełniają szyby, zalewają piwnice, nieubłaganie pełzną po schodach. – Kto tam? Słyszę kroki, całkiem blisko. Na dole ktoś przechodzi przez przedpokój. Idzie do kuchni. Potem długim korytarzem. Albo rusza w stronę Starej Sali. Zbieram w sobie resztki odwagi, podbiegam do poręczy i spoglądam w dół. Tam. Nie. Ale teraz bardzo wyraźnie słyszę ruch. Odwaga jest jedynym, co mi teraz pozostaje. Zbiegam po schodach i próbuję coś dojrzeć, lecz, rozkojarzona, nie patrzę pod nogi, zahaczam stopą o dywan, ten głupi dywan, który ona kazała tu położyć, i się przewracam. Lecę do przodu, ocierając się głową o misterną drewnianą balustradę, taką piękną i wspaniałą. I spadam dalej, uderzam kolanem w dolny stopień, uszkadzam sobie kostkę. W dół, na podłogę. W dół, w dół, w dół, na łeb na szyję, koziołkując jak kaskaderka. W dół. Na sam dół. Odruchowo jęczę z bólu i się przekręcam. To boli, ale nie dbam o to. Chcę tylko wiedzieć, czy to zaszkodziło mojej córce. Dyszę w szoku, wyciągam rękę i dotykam ledwie dostrzegalnej krągłości na moim brzuchu. Nie czuję nic, żadnych

potwornych obrażeń, żadnego krwotoku, najwyraźniej mojemu dziecku nic się nie stało. Ale to był przerażający upadek. Mogłam złamać sobie nogę albo skręcić kark. Mogłam zabić siebie i moje dziecko. Teraz nie chcę się ruszać. Leżę cicho na wypolerowanych deskach podłogi. Udaję, że nic nie widziałam i nie słyszałam, czekam, aż ona sobie pójdzie. Zwijam się w kłębek. Niech cienie opuszczą ten wielki dom. Przepraszam, że zakłóciłam ci spokój. Carnhallow milczy. Leżę zamroczona na plecach i wpatruję się w sztukaterię na suficie. Chyba mam wstrząśnienie mózgu. Wszystko się kołysze. Dom spogląda na mnie z zaciekawieniem, szyderczo. Patrz, nie potrafi nawet zejść po schodach. Ma wizje. Widzi twarze za szybą. To jej się wciąż przytrafia. Spójrz na nią. Spójrz na nią. Najwyższa pora, żeby sama się załatwiła. Nie! Naprawdę mówię do tego domu. Krzyczę do niego. Rozmawiam z głosami. Znowu. Czuję ból w kostce, jak zapowiedź. Zastanawiam się, czy ją złamałam. Gdy podnoszę wzrok, próbując ocenić sytuację, sufit rozmywa się we wzory, które wirują jak obracający się kalejdoskop. Wszystko się zamazuje. Spoglądam w prawo, próbuję się skupić, wciąż leżę na podłodze. Wpatruję się w Ninę Kerthen. Zmarła matka Jamiego stoi na końcu korytarza prowadzącego do Starej Sali, korytarza, który jest zawsze pogrążony w mroku. Światła jest dość, bym mogła rozpoznać jej twarz. Spogląda na mnie z ciemności, z lekko otwartymi ustami, jakby próbowała coś powiedzieć, ale nie mogła. To Nina Kerthen, o dwa lata starsza, trochę inna, ale ma jej włosy, oczy i elegancką szyję. To ta sama kobieta, którą widziałam w autobusie. Z radia dobiegają dźwięki kolejnej piosenki. Zostawiłam je włączone w salonie. I turned my face away And dreamed about you Muzyka wznosi się i opada, tak jak mój umysł. Dama w ciemności wciąż tam jest. Nie rusza się. Patrzy z lekkim uśmiechem. A potem w końcu wychodzi z cienia. Powoli się do mnie zbliża. Wyciąga rękę. Wydaje mi się, że widzę krew na opuszkach jej palców. Twarz jest blada jak świeży śnieg. Dotknie mnie, dotknie, dotknie tymi delikatnymi, zakrwawionymi palcami. Dotknie mojej skóry, pogłaszcze po twarzy. Przejęta grozą, zamykam oczy. Na pewno jest już bardzo blisko,

z wyciągniętą ręką, z krwią na palcach. To jest próba. Z zaciśniętymi oczami liczę potworne sekundy. I could have been someone, Well so could anyone Otwieram oczy. Kobieta zniknęła. Ten duch. Ta kobieta. Poszła sobie. I już wiem, że mam halucynacje. Nie istnieje inne wyjaśnienie. Znów mi się to przytrafia. Naprawdę mam przywidzenia. I słyszę głosy. I kiedy się do tego przyznaję, walą się mury pozwalające mi się tego wypierać. Z pewnością David miał rację. O tak. Wszystko to sobie wyobraziłam. Wszystko. To jest dowód. Próbowałam jakoś ratować własną utraconą rodzinę: poskładać ją z szaleństwa i wspomnień. Nawet moja dziewczynka tu jest. I właściwie czemu nie? Bądź co bądź – jak mówi Juliet – umarli pozostają z nami na zawsze. Udaje mi się podźwignąć na łokcie. Wszystko mnie boli, ale moje myśli są dziwnie przejrzyste. Widzę teraz dalej, o wiele dalej. Chłodna mgła nad morzem się przerzedza. Chwilowo. Zbieram się, potem wstaję i sprawdzam, co z moją kostką. Nie jest złamana, może ją skręciłam; w kości wściekle pulsuje ból. Spoglądam w korytarz prowadzący do Starej Sali. Mogłabym za nią pójść, ale wiem, że nic tam nie znajdę. Nie ma tu nikogo oprócz mnie. Z powodów, których się domyślam, widzę obrazy zmarłych matek i zmarłych dzieci. Ale dlaczego to się dzieje teraz? Kuśtykam zabytkowym korytarzem. Kuchnia wita mnie jasnym światłem – jak sztuczny uśmiech, zbyt szeroki i radosny. Opadam na krzesło i rozcieram kostkę. Boli, ale mój strach boli bardziej. Moja nienarodzona córka. I teraz, gdy opiekuńczo, z przerażeniem dotykam brzucha, wszystko do mnie dociera. Muszę zadzwonić do mojej siostry. Muszę się dowiedzieć, w jakim stopniu to wszystko się powtarza. Wysuwam z kieszeni komórkę i przewijam kontakty. Sinead. Od lat nie używałam tego numeru. Nawet nie wiem, czy jest jeszcze aktualny. Grudniowy wiatr ciska ostatnie jesienne liście o okna w kuchni, jakby pogodzie znudziło się czekanie na śnieg. Wybieram numer. Czekam osiem, dziewięć, dziesięć sekund, jestem pewna, że dodzwonię się na pocztę głosową. I wtedy ktoś odbiera. – Tak? To ona. Smutek rozlewa się po całym moim ciele, aż do drżących dłoni. Moja rozbita rodzina.

– Sinead, to ja, Rachel. Znaczące milczenie. Zastanawiam się, gdzie jest. Pije kawę na wynos podczas przerwy w szpitalu? Siedzi w samochodzie i czeka, żeby odebrać dzieci od opiekunki? Nie znam już jej życia. W końcu odpowiada: – A ty czego chcesz? Chłód w jej słowach mnie zabija. Tłumię szloch, łzy nad sobą, nad moją rodziną, nad przeszłością, i mówię: – Sinead, wiem, co sobie myślisz. Wiem, że mnie nienawidzisz. Wzdycha z rozdrażnieniem. – Nie nienawidzę cię, Rachel. Po prostu nie chcę z tobą rozmawiać. – Potrzebuję twojej pomocy, Sinead. Chyba to się znów dzieje. Kolejna chwila milczenia. – Słyszałam, że wyszłaś za jakiegoś bogatego faceta? – Czekaj… nie… czekaj… – Rob mi powiedział. Jakiś prawnik miliarder albo coś w tym stylu. Dobra robota. Wesołych świąt. Znów masz pieniądze. Zawsze je lubiłaś. – Dałam je mamie! Były dla niej! – Słuchaj, muszę wracać do roboty, jestem już spóźniona. Niektórzy z nas mają porządną pracę… – Sinead, proszę cię, proszę, musisz mi pomóc. Parska, ale się nie rozłącza. – Dobra. Masz trzy minuty. Co jest? Mówię szybko, zanim zmieni zdanie: – Martwię się, że znów to mam, załamanie, epizody, wszystko, ale… do końca nie wiem, bo nie wiem, jaka byłam za pierwszym razem. Tylko ty i mama naprawdę wiecie, naprawdę pamiętacie. – Dwie minuty. – Sinead, proszę. – Wpatruję się bezradnie w czarne okna w kuchni. Gdzie się podział księżyc. Może powędrował do kopalni, żeby się przejrzeć. Zobaczyć swoją białą twarz w czarnej wodzie. – Proszę. – Wszędzie łaziłaś. Miałaś halucynacje. Wizje. Kompletnie ci odbiło. A na koniec zaczęłaś się kaleczyć. Zamykam oczy, ściskam telefon w zbielałych palcach. – Tak. Pamiętam, że się kaleczyłam, ale nie pamiętam żadnych wizji. – No cóż, miałaś je, Rache. Rzucałaś się, słyszałaś głosy. – Słyszałam głosy? – Tak – odpowiada. – Polecenia. Zrób to, zrób tamto. No wiesz. A więc to prawda, znów to słyszę, przez cały czas słyszałam głosy. Wszystko to sobie wyobraziłam. – Ale dlaczego teraz by to miało wrócić? – Lęk we mnie jest jak zwierzę

w pułapce, usiłuje się wyrwać z mojej piersi. – Lekarze mówili, że to przejściowe, krótkotrwały epizod schizofrenii. Reakcja na to, co się stało, co zrobiłam. I że to nigdy nie wróci. Tak twierdzili. Chwila milczenia. Wiatr od morza, stukające drzwi. – Przykro mi. Nie mam pojęcia, dlaczego to by miało wrócić. – Jej ton łagodnieje. – Słuchaj, Rachel, przykro mi, że masz kłopoty, naprawdę cię nie nienawidzę. To wszystko jest po prostu zbyt bolesne, a ja próbuję dalej żyć. Chłopcy, praca, no wiesz. I muszę już lecieć. – Naprawdę nie przychodzi ci do głowy żaden powód, dla którego… – te słowa ledwie przechodzą mi przez gardło – …dla którego ten obłęd powrócił? Jesteś pielęgniarką, przeszłaś szkolenie w zakresie zdrowia psychicznego, prawda? Mam wrażenie, że się zastanawia, próbuje mi pomóc mimo urazy, jaką do mnie żywi. – Hmm, no cóż… Była taka sytuacja parę miesięcy temu. – Co? Co takiego? Co? – To pewnie nic. – Sinead, proszę. Wzdycha, zniecierpliwiona. – No cóż. Zastanawiałam się, czy lekarze czegoś nie przeoczyli. – Co takiego? – W diagnozie, Rachel. Pracuję na oddziale ginekologiczno-położniczym. Jakiś rok temu mieliśmy tutaj kobietę z psychozą poporodową. Jej zachowanie dziwnie przypominało twoje. Więc zaczęłam się zastanawiać. Mrok na zewnątrz jest teraz gęstszy. Nieubłagany wiatr od strony Morvellan smaga ogród. – Jeśli jeszcze kiedyś zajdziesz w ciążę, uważaj, bo to może wrócić. Ale poza tym nie wiem. Dobra, słuchaj! Naprawdę muszę lecieć. W święta będę się widzieć z ciocią Jenny. Jeśli chcesz, pozdrowię ją od ciebie. – Proszę, zrób tak… – usiłuję znaleźć słowa. – Proszę. Powiedz jej, że ją kocham, tak jak kocham ciebie, uściskaj ode mnie chłopców, życz im wesołych… – Na razie. Rozłącza się. Upuszczam telefon na stół i myślę o jej słowach. Czy moja siostra może mieć rację? To wyjaśnienie mnie pociesza, ale równocześnie przeraża. Ciąża. Szurając, przysuwam krzesło do stołu i sięgam po laptop. Otwieram go, zbieram się na odwagę i, przerażona, rozgorączkowana, wstukuję słowa do wyszukiwarki. „Ciąża” i „psychoza”. Od razu pojawia się kluczowa fraza: „Psychoza poporodowa”. Dociera do mnie cała logika. Nigdy nie powiedziałam lekarzom o ciąży, za bardzo się wstydziłam tego, co się stało, i to się wydawało nieistotne, minęło przecież wiele

miesięcy. Ale co, jeśli moje załamanie częściowo miało źródło w moim ciele? Co jeśli było uwarunkowane nie tylko psychicznie, ale i fizjologicznie? To by mogło wyjaśnić, dlaczego teraz powraca… Wstyd nie ma sensu. Muszę się dowiedzieć. Otwieram stronę, która wygląda na sensowną, i pośpiesznie czytam: Psychoza poporodowa to niebezpieczna choroba psychiczna występująca u kobiet po urodzeniu dziecka. Może powodować urojenia i halucynacje, które czasem bywają intensywne lub szkodliwe. Uważa się, że psychoza poporodowa występuje u jednej na tysiąc kobiet, które rodzą dziecko. Tak, tak, tak. Nie, nie, nie. Czytam dalej. Większość kobiet cierpiących na psychozę poporodową doświadcza psychozy (epizodu psychotycznego) i innych symptomów wkrótce po porodzie, zazwyczaj w ciągu pierwszych dwóch tygodni, ale czasem dzieje się to kilka miesięcy później. Psychoza sprawia, że ludzie postrzegają lub interpretują rzeczy inaczej niż osoby w ich otoczeniu. Dwa główne objawy to: – urojenia – myśli i przekonania, które raczej nie są prawdziwe – halucynacje – zwykle przywidzenia lub przesłyszenia; częsta halucynacja polega na słyszeniu głosów. Tyk tyk tyk tyk tyk. Ale dlaczego znów mi się to przytrafia? W końcu znajduję kluczowe zdanie: Matki, które doświadczyły psychozy poporodowej, są narażone na podwyższone ryzyko drugiego epizodu. Może on wystąpić podczas lub po kolejnej ciąży. To wystarczy. Ale to jeszcze nie koniec. Kolejne słowa mrożą mi krew w żyłach. Kobiety, u których możliwe jest wystąpienie psychozy poporodowej, muszą być starannie monitorowane ze względu na znacznie podwyższone ryzyko samobójstwa (5%) i dzieciobójstwa (4%). Zamykam laptop i w cichej kuchni w Carnhallow kładę rękę na brzuchu.

Astronauta wiruje w rozchwianej przestrzeni, spada przez ciemność; moja córka czeka we mnie i śpi. W brzuchu szalonej, niebezpiecznej matki.

3 dni przed Bożym Narodzeniem

Rano Doktor Conner upija łyk herbaty ziołowej, odstawia filiżankę na stolik po lewej stronie i splata ręce, jakbyśmy się mieli razem modlić. Za nim błyszczy przystrojona choinka. – Czyli jestem szalona? Kręci głową. – Po pierwsze… – Muszę wiedzieć. Proszę. Czy mam nawrót psychozy? Zadał mi pan już wszystkie pytania. To dlatego błagałam o spotkanie, muszę wiedzieć, czy jestem w stanie zająć się sobą, moim nienarodzonym dzieckiem i Jamiem. Nie mogę pozwolić, żeby to trwało chociaż dzień dłużej. Rozkłada ręce i gestem każe mi przestać. – Rachel, mam jeszcze kilka pytań. O twoją ostatnią ciążę. Wpatruję się w jego życzliwą twarz, głowę pochyloną ze współczuciem w moją stronę; w koszulę w biało-niebieską kratkę i sweter z miękkiej owczej wełny. Wzdycham. – To takie trudne. – Oczywiście – mówi. – Na pewno. Spoglądam przez wielkie okna w salonie tego pięknego domku nad morzem. Niebo jest szare jak macica perłowa, zabarwione pastelowym błękitem. Padają pierwsze płatki od dawna zapowiadanego śniegu. Na plaży Maenporth szwenda się jakiś samotny pies, bez właściciela, i szczeka na płatki śniegu, jakby były czymś strasznym. Doktor Conner próbuje jeszcze raz: – Wiem, jak to się stało, Rachel. O wszystkim mi opowiadałaś. Ale co się stało potem? Siedzę tu i muszę wydusić z siebie słowa, bo prawda jest o wiele straszniejsza niż kłamstwo. – To… to było tak. Urodziła się… o wiele za wcześnie. Moje dziecko, moja mała córeczka. Jakieś dwanaście tygodni wcześniej, może więcej. Zabrali ją, wyjaśnili, że coś z nią jest nie tak, że ma coś z nogami, z kręgosłupem. I… niedługo potem umarła. Nigdy jej nawet nie trzymałam w ramionach. Nie trzymałam w ramionach własnego dziecka. – Czuję, że zaraz zacznę szlochać, natrafiam na główną żyłę smutku. Na rudę ukrytą w skale. – To jeden z powodów, dla których tak bardzo chciałam mieć dzieci, żeby zostawić to za sobą. O ile to

możliwe. O ile to w ogóle możliwe. Wiem, że przestałam wierzyć w chwili, kiedy mi powiedzieli, że moje dziecko nie żyje. Ale… załamanie przyszło dopiero po jakimś czasie. I pewnie dlatego nigdy nie podejrzewałam, że miałam psychozę poporodową. Znów widać psa na plaży, goni płatki śniegu. Skacze i ujada, jakby dostał szału. Nic nie słyszę, szyby tłumią wszelkie hałasy. Wszystko jest wyciszone, jak dłoń zaciśnięta na ustach krzyczącego świata. Pamiętam dłoń ojca zaciśniętą na moich ustach. – Widzi pan, kiedy umarła moja córeczka, zdałam sobie sprawę, że mogę się zemścić. Że tylko tyle mi zostało. Conner ze zdziwieniem marszczy brwi. – Nie do końca rozumiem, o co pani chodzi. – Powiedziałam policji o wykorzystywaniu. O moim ojcu. Powiedziałam im o innych gwałtach. Przyszła najwyższa pora, żeby ktoś się dowiedział. Śnieg tak pięknie i smutno pada. Śnieg na szarym piasku, na spokojnym stalowym morzu. – I co się stało, kiedy pani to zrobiła? – Nie mieli żadnych dowodów. Zgłosiłam to za późno. A moja córeczka, moja mała córeczka, została skremowana. Oczywiście nie było żadnych naocznych świadków. Ale ojciec i tak uciekł, więc moje oskarżenia rozbiły rodzinę. Siostra kompletnie zerwała ze mną kontakt. Ciocia Jenny też. Powiedziała, że powinnam była milczeć, że zniszczyłam rodzinę. Mama czuła się winna, że o niczym nie wiedziała, że nie było jej przy mnie, nie powstrzymała ojca przez wszystkie te lata. A zaczął, kiedy miałam osiem lat… – I wszystko to nie jest dostępne w kartotekach ze względu na prawo ochrony ofiar przemocy seksualnej? Podchwytuję jego spojrzenie i podziwiam jego spryt. Przejrzał mój mądry plan. – Tak, właśnie. Osoby zgłaszające gwałt na zawsze pozostają anonimowe. Chroniło mnie moje oskarżenie. Nawet dokumentacja leczenia, gdy miałam załamanie, wszystko, co mogłoby wskazywać, że padłam ofiarą gwałtu, zostało utajnione. – A szpital? – Zdiagnozowano u mnie epizod. Krótkotrwałe zaburzenie podobne do schizofrenii. Ale do tego właśnie zmierzam, do tego zmierzała moja siostra, może tak mnie zdiagnozowali, bo nie powiedziałam lekarzom w szpitalu o dziecku… – Ze wstydu. – Nie mogłam tego zrobić. Powiedziałam psychiatrom to, czego potrzebowali, że jako dziecko byłam wykorzystywana, a potem zostałam zgwałcona. Myślałam, że to wystarczy. Żeby mi pomogli. Przepisali mi leki. Żeby

zachować anonimowość. I żeby skierowano mnie na leczenie w szpitalu. Conner znów marszczy brwi. Upija kolejny łyk herbaty. Znów posępnie wyglądam przez okno. Pies zniknął. Świat jest opuszczony, tłumiący dźwięki śnieg pokonał wszystkich i wszystko, tak że nawet zimne fale na plaży Maenporth wyglądają, jakby chciały się poddać. W końcu się zatrzymać. To jest światło umysłu. „Podwyższone ryzyko samobójstwa i dzieciobójstwa”. – No dobrze, wie pan już w sumie wszystko, doktorze Conner. Wie pan, dlaczego chcę urodzić to dziecko, mimo wszystko. Robię to, bo pierwsze straciłam. Wszystko pan już wie. Proszę mi powiedzieć. Jestem szalona? Znów mam nawrót psychozy? Kręci głową. – Co za okropna historia. – Nie chcę pańskiego współczucia! Chcę usłyszeć pana opinię. – Naturalnie. – Macha ręką, jakby rozpoczynał przemówienie. – Po pierwsze, pragnę panią zapewnić, że psychoza podczas ciąży i związana z ciążą występuje bardzo rzadko. – Ale ta strona w internecie… i moja siostra… – W tym przypadku Google nie jest pani przyjacielem. Na tej stronie podane są mylne informacje albo przynajmniej wprowadzające w błąd. Faktycznie, wygląda na to, że gdy była pani młodsza, doświadczyła psychozy poporodowej, do czego być może przyczyniły się niezwykłe okoliczności. – Spogląda na mnie i próbuje się uśmiechnąć, dodać mi otuchy. – I zgadza się, kobiety, które doświadczyły takiej psychozy, są narażone na znacznie wyższe ryzyko nawrotu po drugiej ciąży. Wkrótce powinna pani zwrócić się do specjalistów, żebyśmy mogli się przygotować. Istnieją dobre, bezpieczne leki, które możemy pani przepisać. Po Nowym Roku umówię panią na konsultacje, przed świętami niewiele zdążymy zrobić, za blisko Bożego Narodzenia. Zaraz zajrzę do terminarza… Sięga po telefon i otwiera aplikację z kalendarzem. Nagle mam wrażenie, że to wszystko blef. Pułapka. Muszę się stąd wydostać. Zostawić za sobą głosy. Zmuszam się, by spojrzeć na doktora Connera. Czekam. Wciąż mam nadzieję. – W porządku – podnosi wzrok. – Drugi tydzień stycznia. – Znaczące spojrzenie. – Ale, wracając do pani pytania, psychoza podczas ciąży jest naprawdę bardzo rzadka. Dlatego to się nazywa psychoza poporodowa. W pani przypadku w to nie wierzę. Podczas ciąży? Teoretycznie możliwe, ale, nie… Po pierwsze, ludzie cierpiący na psychozę rzadko sami zgłaszają się do lekarzy, to niemal jedno z kryteriów diagnozy. – W takim razie co się ze mną dzieje? Widziałam ducha? – Nie.

– To kogo widziałam? Nina Kerthen nie żyje, prawda? Doktor ze znużeniem wzrusza ramionami. – Tak. Nie żyje. Widziałem wyniki testów DNA. Uczestniczyłem w dochodzeniu. Nikt nie mógłby przetrwać takiego upadku, nikt by nie przeżył w tej zimnej wodzie. Nie żyje. Gdzieś w środku próbuję nie krzyczeć. Głosy umilkły, ale pozostawiły po sobie mętlik w głowie. Chowam twarz w dłoniach, splatam palce, by nie było widać łez. – To co się, kurwa, ze mną dzieje, doktorze? Słyszę dźwięki, widzę tę kobietę w autobusie, czuję w domu jej perfumy. Proszę, niech mi pan pomoże. Ciągle jestem taka samotna. Nie mam nikogo. Nikt ze mną nie rozmawia. Tylko dom. I wtedy to się dzieje. W końcu płaczę. Zanoszę się prawdziwym, żałosnym szlochem. Wstydzę się tego, ale nie dbam o to. Mówię tak, jak mówi się w miejscu, z którego pochodzę. Kurwa, kurwa, kurwa. A za oknem pada śnieg. Bo zbliżają się święta. Conner wstaje i wygląda, jakby zamierzał mnie zaraz przytulić – to odruchowa reakcja. Zamiast tego stanowczo kładzie mi dłoń na ramieniu. Podnoszę głowę i spoglądam na niego błagalnie, jakbym miała osiem lat i znów szukała ojca, który nie będzie mnie molestował. Znajduje chusteczki, podaje mi je i siada. – Sama pani mówiła, że podczas upadku doznała pani wstrząśnienia mózgu. A więc wyobraziła pani sobie tę postać, Ninę, było ciemno, takie rzeczy się zdarzają. Umysł ma skłonność, by dostrzegać ludzkie postacie tam, gdzie nic nie ma; to reakcja, którą wykształciła u nas ewolucja. A jeśli chodzi o głosy i te osoby w autobusie, to tylko stres. Szczerze mówiąc, sama sobie pani napędza stracha. I nie ma w tym nic dziwnego: Carnhallow jest puste i posępne. Ale, co najważniejsze, kiedy odpowiada pani na pytania, myśli pani całkowicie klarownie. Całkowicie. Nie jest pani szalona, Rachel, i nie cierpi pani na żadną niebezpieczną psychozę. – A Jamie? To, co mówi? Conner lekko marszczy brwi. – Jamie miał ciężkie przeżycia. Nie doszedł całkowicie do siebie po śmierci matki. W każdym razie jeszcze nie. – Nie przesłyszało mi się? Naprawdę mówi te rzeczy? – Tak, to bardzo możliwe. Choć wydaje się również prawdopodobne, że w tym roztrzęsionym stanie ubarwia pani rzeczywistość, nadinterpretuje ją, a jego trauma dodatkowo to podsyca i dlatego zupełnie zwyczajna kobieta w autobusie zamienia się w Ninę Kerthen. Istnieje też możliwość, że Jamie reaguje na pani lęki, co w efekcie nasila jego stan, więc mamy tu do czynienia ze swego rodzaju

negatywnym sprzężeniem, z elementem folie à deux, paranoi indukowanej. A teraz, gdy jego ojca nie ma w Carnhallow, musi być jeszcze bardziej zdezorientowany… Milknie. Domyślam się dlaczego. Słyszał o mnie i o Davidzie, a teraz się z tym zdradził i jest zakłopotany. – Wie pan o zakazie zbliżania się. Conner kręci głową i wzdycha. – Zachodnia Kornwalia jest taka mała… Przyjaźnię się z kilkoma prawnikami z Truro. Z początku nie mogłem w to uwierzyć, a potem przypomniałem sobie pani siniaki przy naszym ostatnim spotkaniu. Co za podłość. David powinien się wstydzić. – Czy kiedykolwiek zrobił coś takiego Ninie? Lekarz wydaje się zaskoczony. – Nic mi o tym nie wiadomo. Był w niej zadurzony, miał obsesję na jej punkcie. Wtedy prawie ich nie widywałem, w czasie gdy urodził się Jamie, mieszkali głównie w Londynie i w Paryżu. Owszem, pod koniec się kłócili, tak jak wszyscy. Myślę, że to znużenie dało o sobie znać. Nudziła się, tkwiąc w Carnhallow. Była bardzo inteligentną, bardzo piękną kobietą. David potwornie po niej rozpaczał. – Na pewno. W moich słowach brzmi gorycz i nawet nie staram się jej ukryć. Gorycz to normalna reakcja. Więc może jestem normalna. Dopijam herbatę i odstawiam filiżankę. Cisza, która zapada, daje mi satysfakcję. Muszę uchwycić się tego, co powiedział mi doktor Conner. Nie zwariowałam. To jest jak otwarte okno. Przetrwam to. Istnieje sposób, by się wydostać. Musimy tylko przebrnąć przez święta. – Dziękuję panu. Naprawdę bardzo dziękuję. – Zerkam na zegarek. – Muszę już wracać. Żegnamy się i przez gęsto padający śnieg idę do samochodu; potem przekręcam kluczyk w stacyjce i jadę w nasilającej się zamieci. Śnieg pada w całej Zachodniej Kornwalii: zacina na osadę Chysauster z epoki żelaza, na wrzosowiska i kościoły Carharrack i St Day. Pada na dróżki w Chacewater, Joppa i Lamorna. Na Playing Place, na Roseland i Gloweth. A ja znów mam łzy w oczach. Gdy w drodze do starego pięknego domu, zabłąkanego w lasach, zagubionego w swej cierniowej koronie, pokonuję ostatnią milę przez Las Dam i wijącą się dolinę, przypominam sobie, jak tutaj przyjechałam i poznawałam historię Carnhallow. Zachodniej Kornwalii i Kerthenów. Jak pragnęłam być częścią tego wszystkiego: siedzieć w Żółtym Salonie i patrzeć na promienie słońca na liliach. Pragnęłam należeć do tego udręczonego, przepięknego miejsca. Chciałam zostać wpleciona w wydającą się nie mieć końca zawiłą historię Carnhallow. Byłam gotowa wpleść się w jarzębiny, zapuścić korzenie.

A teraz to wszystko minęło. Marzenia umarły. Drzewa są czarne i nagie, śnieg zacina tak gęsto, że ledwie widzę kopalnie na klifach, kopalnie, których tunele biegną pod dnem morza. Parkuję obok toyoty Cassie. Gdy wchodzę, otaczają mnie zimne zapachy Carnhallow: ukłucia wspomnień i żałoby. Spoglądam w korytarz prowadzący do Starej Sali, gdzie – jak byłam przekonana – widziałam ducha Niny Kerthen. Choć tak naprawdę nic tam nie było. Bo nie jestem szalona. Korytarz jest ciemny, ale pusty. Nie ma w nim żadnego ducha. Jestem wyczerpana. Słyszę w kuchni Jamiego, rozmawia z Cassie. Nie mam ochoty się z nimi witać. Wchodzę po wielkich schodach, ze znużeniem opadam na łóżko i niemal natychmiast zasypiam. Ale sny zakłócają mi odpoczynek. Mój ojciec prowadzi, a ja siedzę na tylnym siedzeniu. Mam dziesięć lat, są święta i jedziemy do cioci Jenny, a ojciec jest pijany, nie panuje nad samochodem i śmieje się, gdy przy Carnhallow potrącamy dziecko. Wyskakuję. Przyciskam do siebie zająca, ale zabierają mi ją, do morza, wrzucają ją do wody w Zawn Hanna, i teraz mam w ustach włosy splątane wiatrem, duszę się. Krzyczę tak głośno, że budzi mnie własny krzyk. Przeszywa mnie dreszcz, w ustach wciąż czuję smak tego snu. Staram się rozbudzić. Sięgam po szklankę wody na stoliku przy łóżku i piję dużymi łykami. W pokoju jest ciemno, jedyne światło pali się na schodach. Mam wrażenie, jakbym spała jakieś dziesięć minut, czuję się zupełnie niewypoczęta, a wygląda na to, że przespałam kilka godzin. Do pokoju wbiega Jamie. Przerażony, wskakuje na łóżko i mocno się do mnie przytula. – Rachel, Rachel, Rachel… – Co się stało? Ściska mnie tak mocno, że to aż boli. Odsuwam go delikatnie i zauważam, że płakał. Ma zaczerwienioną twarz. – O co chodzi, Jamie? Co się stało? – Ona wróciła, jest tutaj… widzę ją… Przenika mnie chłód: lodowate ostrze. – Kogo widzisz? – Mamę. – Jest spanikowany, bardzo szybko oddycha. Choć gardło ściska mi się ze strachu, próbuję wyglądać na zrównoważoną, odpowiedzialną, normalną. Nie jestem szalona. Odpowiedziałam na pytania. Lekarz mnie o tym zapewnił. – Jamie, uspokój się, ciii… – To ona – prawie krzyczy. – Ale jakby nie ona. Była na dole przy kopalniach, nie pamiętasz. Była tam, to była ona. Mówiła do mnie. Pachniała tak

jak ona, jak mama, jak moja mama, ale jednak nie. Była nią i nie była. Jest nią i nie jest. – Jamie… – Umarła, ale żyje. Rachel, Rachel, Rachel, dotknąłem mamy, ale jednak nie. Rachel, widziałem mamę, ale to nie ona. Przytuliłem się do niej, ale jakby nie. Widziałem ducha, Rachel. Przytulałem się do ducha. Dotknąłem ducha. Ducha, ducha, ducha!

Popołudnie Myślałam, że jestem ocalona, że doktor Conner wyciągnął mnie z lodowatej wody. A teraz znów do niej wpadłam i pochłania mnie czerń. Tonę. Jamie próbuje podchwycić moje spojrzenie. – Wierzysz mi, Rachel? Ona tam była! Na dole, przy kopalni. Tej z przesuwnicą. Mówiłem tacie, ale on mi nie uwierzył, Cassie też mówiłem i też mi nie uwierzyła. Nie mam pojęcia, co mu powiedzieć. Może powinnam przyznać, że ja także ją widziałam. Powiedzieć temu dziecku, że jego matka żyje, przynajmniej połowicznie, w naszych dwóch pełnych urojeń umysłach. Ale to, co Jamie mówi o kopalniach, jeszcze bardziej miesza mi w głowie. Kiedy był przy Morvellan? Dlaczego Cassie mu na to pozwoliła? Wszystko jest jednym wielkim chaosem: ostre podmuchy wiatru smagają las na zewnątrz, a na święta szykują się jeszcze bardziej obfite śniegi, które zasypią nawiedzoną dolinę. Ona naprawdę jest szalona. I będzie miała kolejne dziecko. Durna zdzira. – Przestań – mówię do siebie i do Jamiego. Do głosów w mojej głowie. – Proszę, przestań. Jamie patrzy na mnie skonsternowany. – Rachel? – Jamie… Muszę jakoś przez to przebrnąć. Zakrzyczeć ten obłęd. I muszę też okłamywać Jamiego. Udawać, że jestem normalna i zrównoważona, że może na mnie polegać. – Jamie, nic nie widziałeś. – Ale Rachel, widziałem. To była ona, ale nie ona. To naprawdę była mama, chyba to wiem. Ale… to było takie dziwne, jak sen. Widziałem ją przy kopalni i się do niej przytuliłem. Było zimno, wiał wiatr, a ona tam była, naprawdę była, czułem jej zapach, przytuliłem się do niej, dotykałem jej, i ona też mnie przytuliła, tak, tak. Widzę powątpiewanie w jego oczach. Widzę, jak kwestionuje to, czego doświadczył. Och, jak dobrze znam to uczucie! Obraz sam mi się nasuwa. Nina Kerthen, blada i szczupła, piękna, jasnowłosa, w drogim ciemnym płaszczu wychodzi z kopalni i idzie po syna. Mocno go przytula, w oczach ma zimne łzy. – Gdzie Cassie? Jamie z nieszczęśliwą miną wzrusza ramionami. W jego głosie wciąż słychać napięcie i strach. – W Żółtym Salonie. Rozmawiała z babcią. Ktoś po babcię przyjechał. Nie wiem, sam nie wiem.

– Juliet tu jest? To znaczy babcia? – Chciała ze mną porozmawiać, zanim wyjedzie, graliśmy w taką świąteczną grę, ale potem sobie poszła. No i w samą porę wyjrzałem przez okno. – Powiedziałeś babci, że widziałeś mamę przy kopalniach. Zgadza się? Łyka powietrze i kiwa głową. – Tak. Mówiłem babci. Cassie też. Była na mnie zła. Mówiła, że duchy są złe. Że absolutnie nie wolno mi tak mówić. Rachel, dlaczego nikt mi nie wierzy? Wyobrażam sobie Cassie, jak karci Jamiego. Ale równocześnie jest przerażona. Nosi te swoje amulety, które mają chronić przed złem. Wiem, że od kilku tygodni jest bliska tego, by zrezygnować z pracy. Czuje się nieszczęśliwa w coraz bardziej toksycznej atmosferze Carnhallow. I raczej nie jest wobec mnie lojalna. To może się okazać rozstrzygające i skłonić ją do odejścia. Zostawi nas tutaj, odizolowanych i samych. Samobójstwo. Albo dzieciobójstwo. – Rachel? – Jamie, wiesz co… Jamie, przepraszam. Słuchaj, zrobimy ci jakąś kolację. Może kiełbaski z purée? Hej, co ty na to? Przygląda mi się smutno, sceptycznie. Te jego fiołkowe oczy przeszywają mi serce. Myślę o oczach jego matki, spoglądających na mnie z korytarza prowadzącego do Starej Sali. Nie. Tak. Nie. Na tę myśl przenika mnie chłód. Ta chłodna, klasztorna komnata. Coś tam jest. Wiem o tym. Tam właśnie była, gdy wyłoniła się z mroku. Coś jest w Starej Sali. Tak. Czeka na ciebie. Łapię Jamiego za rękę i prowadzę go do kuchni, a potem podsmażam kiełbaski i robię purée. Jamie siedzi przy blacie i czyta jakieś czasopismo piłkarskie. Pewnie artykuł o swojej ukochanej drużynie, o Chelsea. Nakładam na talerz wielką parującą porcję jasnego purée. Potem kiełbaski, prosto z patelni, ale jedna spada mi na podłogę. Podnoszę ją i naciskam pedał kosza na śmieci. Mam jeszcze mnóstwo pięknie zarumienionych kiełbasek. Trzy powinny wystarczyć. Jamie się zaczytał. Prawie nie podnosi głowy, gdy stawiam przed nim talerz. Gdy się tak pochyla nad czasopismem, jego szyja jest taka biała i obnażona. Taka szczupła. Co za śliczny chłopiec. Te jego piękne oczy. I ta delikatna szyja. Taka biała i szczupła. Tak łatwo byłoby skręcić mu kark. – Dziękuję. Mówi już normalnie, uspokoił się po tamtym szalonym wybuchu. Może udaje, że wszystko jest w porządku. Nie daje mi spokoju to, że wspomniał

o kopalniach. Kiedy tam był? Dzwoni moja komórka, brzęczy i wibruje na granitowym blacie. Dzięki Bogu. Świta mi w głowie, że to może być David. Przyłapuję się na tym, że tego pragnę. Czuję potrzebę, by porozmawiać z mężem. Tęsknię za nim. I za nami. Za tym, co mieliśmy jeszcze kilka tygodni temu. I gdy tylko o tym myślę, czuję nienawiść do samej siebie. To wykorzystywane dziecko we mnie chce przebaczyć temu, który je wykorzystywał. David jest agresywny. Pobił mnie. Nie zasługuje na miłość. Zerkam na wyświetlacz. To Juliet. – Halo? Juliet? – Rachel. Musimy porozmawiać. Wydaje się dość spokojna. Pewnie jest normalniejsza ode mnie. – Juliet, o co chodzi? – Jesteś w kuchni? Jest z tobą Jamie? – Tak. – Wszystko z nim w porządku? – Hmm… Tak. W porządku. – Nie chcę denerwować Jamiego, więc przechodzę na drugą stronę kuchni i staję przy kalendarzu adwentowym. Tutaj Jamie mnie nie dosłyszy. Okienko kalendarza jest otwarte i widać radosnego Mikołaja na saniach. Już za trzy dni przyjdą święta. Sypie na nas gęsty śnieg. – Juliet, Jamie je kolację. Nic mu nie jest. – Ale wcześniej coś było nie w porządku, prawda? – Co takiego? Mały Mikołaj z kalendarza unosi jakiś kielich. Pewnie z miodem. Albo z mocnym piwem. Jego renifery mają wielkie czerwone nosy, zupełnie jak wiśnie. Nadchodzą święta! Christmas is coming, the goose is getting fat. – Rachel, jestem u Penmarricków z Lanihorne Abbey. Zostaję tu na święta. Przyjechali po mnie wcześniej. Musiałam się wyrwać na kilka dni, no wiesz. Przepraszam, ale ostatnio szwankuję na zdrowiu, do tego wszystkie te troski… Poza tym powinnam być bliżej szpitala. Ciemność się zagęszcza. Juliet wyjechała? Zostaliśmy tylko ja, Cassie i Jamie. – Rozumiem… – Ale Rachel… – drży jej głos. Jest skrępowana, niepewna. – …muszę ci o czymś powiedzieć. Nie potrafię kłamać, Rachel. Zanim Andrew Penmarrick po mnie przyjechał, byłam z Jamiem. Zimny wiatr dobija się do kuchennych drzwi. – No i?

– To było straszne – łamie jej się głos. – Widziałam małego Jamiego w kuchni. Mój Boże. Mój Boże. Kiedy weszłam, śmiał się tak jak kiedyś, był naprawdę szczęśliwy. Po wypadku Niny nigdy go takiego nie widziałam. Zupełnie jakby naprawdę ją zobaczył. A potem spytałam, dlaczego tak się śmieje, no i on się na mnie zezłościł, zezłościł, wystraszył i powiedział: „Ona tu jest. Już tu jest”. Był bardzo przekonujący. Wierzy, że jego matka wróciła do Carnhallow. – Ale to przecież niedorzeczne… – Wiem, wiem. Ale mimo wszystko mu wierzę, bo kiedy to mówił, bardzo uważnie mu się przyglądałam. Wiesz, jak czasem przekrzywia głowę i smutno na ciebie patrzy, gdy rzeczywiście mówi prawdę. To było właśnie to.

Wieczór Nie mogę temu zaprzeczyć. Wiem, co Juliet ma na myśli. Wiem, jak zachowuje się Jamie, kiedy rzeczywiście mówi prawdę. Robi dokładnie to, co opisała. Ale to niemożliwe. Usiłuję to pojąć, wydusić coś z siebie. – Czyli widzi ducha? – Tak. Och… sama nie wiem. – Juliet? Przez chwilę po drugiej stronie jest cicho. Potem znów słyszę jej głos: – Co my poczniemy? Nie wiem, nie mam pojęcia. Wróciłabym, ale teraz tak strasznie sypie śnieg, wiesz, od wielu lat nie widziałam, żeby tak padało, to naprawdę rzadko się zdarza. Ale kiedy już się zdarza, ojej! – Kaszle silnie i dodaje: – Zdarzało się, że Carnhallow było całkowicie zasypane. Drogi, a co dopiero dolina. Powinnaś się przygotować, kupić jedzenie. I zdarzają się przerwy w dostawie prądu. Całkiem spore. Były takie święta, kiedy musieliśmy iść pieszo do Zennor, zupełnie nas zasypało na kilka dni, i zostały nam tylko mandarynki, orzechy włoskie i ajerkoniak. Przez chwilę pozwalam jej się nad tym rozwodzić. Kalendarz adwentowy wisi sześć cali ode mnie. Z jego otwartych okienek wyglądają pingwiny i sanie, choinki i białe niedźwiedzie. Ani jednego chrześcijańskiego obrazka i to jest bardzo na miejscu. Tutaj, w West Penwith, tak blisko Land’s End, ten czas o wiele bardziej przypomina pogańskie Jul. Czas lęku i ognisk, ostatniej uczty, by powstrzymać chłód, zanim z ciemności wypełzną potwory. I możliwe, że ja jestem tym potworem. Biorę się w garść i wtrącam w niejasne, splątane wspomnienia Juliet. Tylko ona mi została. Jedyne źródło, jakkolwiek niewiarygodne. – Juliet, proszę cię. Wróćmy do tego. Czy to możliwe, żeby Nina przeżyła wypadek? – Ach… Nie sądzę. – I to na pewno ona wpadła do szybu Morvellan? Chwila milczenia. – Tak. – No to kręcimy się w kółko, Juliet. Nina utonęła dwa lata temu, a mimo to mówisz, że Jamie widział matkę. To niemożliwe. – Rachel, sama tego nie rozumiem. Ci ludzie tutaj… – Jej zdezorientowanie przeradza się w bezsens, wyobrażam sobie, jak siedzi przy telefonie w Lanihorne Abbey i męczy się, żeby powiedzieć coś, co by miało sens. – Czasem mi się

wydaje, że ją wyczuwam, że czuję jej perfumy. Ale naturalnie nie mam racji, nie powinnaś mnie słuchać. Jamie jest najważniejszy. Mówił, że przytulał się do niej przy kopalni. – Tak, wiem. Mnie też o tym wspominał. Ale muszę dowiedzieć się więcej. Chwytam się nadziei. Jeśli faktycznie widziałam w autobusie Ninę, to może wcale nie mam załamania, nie popadam ponownie w psychozę, może doktor Conner jednak ma rację w sensie, w jakim nigdy by się tego nie spodziewał. – Juliet, opowiedz mi jeszcze raz, co się stało tamtej nocy, kiedy zginęła Nina. Jeśli ona żyje, to znaczy, że musiało się stać coś bardzo dziwnego i może uda nam się jakoś do tego dojść. Z kalendarza obserwuje mnie pingwin. Czekam na głosy w głowie. Cisza. To dobrze. Proszę, odejdźcie i zostawcie mnie w spokoju. – Ale przecież już wiesz, jak to wszystko przebiegło – odpowiada Juliet. – To było takie straszne, takie potworne. Wiesz, że David skłamał i powiedział, że Jamie nie był świadkiem wypadku? Choć w rzeczywistości tam był. I wiesz, że David poprosił nas wszystkich, byśmy milczeli ze względu na Jamiego. Odwracam się plecami do kalendarza i spoglądam w kuchenne okno. Na parapecie leży już kilka cali śniegu. Jak dekoracje w witrynie sklepowej. – A więc o wszystkim już wiesz, wiesz tyle samo co ja. – Ale to ty byłaś kluczowym świadkiem, Juliet. Oprócz Cassie. Tylko ty. Co się tak naprawdę stało? – Chciałam powiedzieć prawdę! – brzmi, jakby była głęboko dotknięta. – Tak. Naprawdę chciałam. Byłam u siebie w pokoju. Wszyscy piliśmy, na święta przyjechało trochę gości, ale już dawno poszli do łóżek, było bardzo późno i już zasypiałam, tyle że coś mnie rozbudziło. Głosy. Podniesione głosy. Kłótnia. David i Nina krzyczeli na siebie. Większość tego tłumiły ściany, ale usłyszałam, jak krzyknął: „Jak mogłaś tak powiedzieć?! Jak mogłaś tak powiedzieć?!”. Wrzeszczał na Ninę. – Juliet się waha, ale to wahanie wynika z niechęci, nie z konsternacji. To ewidentne, że o czymś wie i jest bardzo bliska tego, by mi o tym powiedzieć. Pytam najdelikatniej, jak umiem: – Słyszałaś coś jeszcze, prawda? – Wyobrażam sobie tę miłą i inteligentną staruszkę po drugiej stronie, w jakimś okazałym przestronnym pokoju, z choinką w tle, płonącymi świecami w półmroku. Na marmurowym kominku płonie ogień. W głosie Juliet słychać poczucie winy. – Nina powiedziała coś dziwnego, coś, czego David nie mógł znieść. Milczenie wydaje się ciągnąć w nieskończoność. Byłabym gotowa przysiąc, że słyszę, jak na okapach Carnhallow tworzą się sople. Gdy Juliet znów się odzywa, jej głos jest cichy i smutny. – Nigdy nikomu o tym nie wspominałam, ale tamtej nocy słyszałam coś

jeszcze. Nina wykrzyczała to tak głośno, że pewnie było to słychać nawet przy Land’s End. Wstrzymuję oddech. Śnieg dalej sypie. Na Manaccan i Killivose. Na Boskennę i Redruth. – Krzyczała: „Czemu mu nie powiesz? Czemu nie zdradzisz swojemu synowi naszej pierdolonej tajemnicy o jego prawdziwych rodzicach?”. A potem wybuchnęła śmiechem, jakby to był jakiś potworny, sarkastyczny dowcip. Ale prawdziwy. – Nina dała do zrozumienia, że David nie jest jego prawdziwym ojcem? – Tak. – A ty nie wspomniałaś o tym policji? Dlaczego, Juliet? – Odpowiada mi milczenie. Gniew kipi we mnie jak fale rozbijające się o klify przy Levant. I dodaję: – Wiem, dlaczego to przemilczałaś! Wiem. Wiem. Bo to by obciążało Davida, zgadza się? Bo to by sugerowało, że miał motyw, by ją zabić? – Już prawie krzyczę. Juliet wybucha płaczem. Głos więźnie jej w gardle. Zduszony i nieszczęśliwy. – Och, Rachel. Tamtej nocy było tak wiele kłamstw. Potem zrobiłam to, co powiedział mi syn, przemilczałam to. Żeby ratować Jamiego. Uchronić go przed dochodzeniem. Czy źle postąpiłam? Muszę się pohamować. – Tak, myślę, że tak. – Ach! – Słyszę, jak się jąka, z trudem łapie powietrze. – O mój Boże. To straszne. Od tak dawna mam wyrzuty sumienia. Może to dlatego nie jestem już w stanie trzeźwo myśleć, może to sobie tylko wyobraziłam. Może chcę, by ona żyła, bo to by znaczyło, że David jej nie zabił, że nie zabił własnej żony, matki Jamiego, i że ona nie powiedziała tej strasznej rzeczy… a Jamie jest naprawdę moim wnuczkiem. Muszę w to wierzyć, on jest wszystkim, co mam. Mój piękny Jamie. O Boże. O Boże. O Boże. – W tej chwili już otwarcie szlocha. – A teraz jeszcze ten śnieg.

Wigilia

Rano Ledwie udaje nam się dotrzeć do Tesco w St Ives przed zamknięciem supermarketu na święta. Gorączkowo kupuję wszystko, czego nam potrzeba. Jamie trzyma się przy mnie, spoglądając z rezerwą, zdziwiony, ale posłuszny. Wczoraj nie mogliśmy zrobić zakupów z powodu zamieci, ale dzisiaj śnieg już nie pada. Niebo jest białe jak szpitalna pościel, lecz śnieg ogłosił na święta zawieszenie broni. – I to już wszystko? – Jamie gapi się na nasz wózek, gdy kierujemy się do kasy. – Rachel, nic więcej nie potrzebujemy? Mam w wózku opakowanie krakersów. Roladę z indyka. Trochę ziemniaków i brukselki. Miniaturowy świąteczny pudding. Jamie przywykł do wystawnych świąt. Śmiechy gości, elegancka Nina w otoczeniu wytwornych przyjaciół. Rumtopf. Whisky single malt. Galette i pieczone gęsi. I za wszystko płacił jego ojciec – hojny i czarujący, dowcipny i tryskający energią. Tym razem będziemy tylko we troje, ja, Jamie i Cassie. Małe tragiczne święta. Przywykłam do tragicznych świąt. I do smutku, który po nich przychodzi. – To będą małe święta, Jamie. Tylko my. Ale będziemy się dobrze bawić, obiecuję. Pod choinką będzie mnóstwo prezentów. – Och! Okej. W porządku. Uśmiecha się dzielnie. Jego ramiona są takie szczupłe w tej czerwonej koszulce. Wszystkie jego ubrania wydają mi się tak przeraźliwie wzruszające. Dżinsy ośmiolatka, niewinne i chłopięce niebieskie koszulki piłkarskie, wełniana czapka z pomponem na zimowe wyjazdy do szkoły. Żadne dziecko w jego wieku nie powinno tyle przechodzić, nie powinno być w centrum takich wydarzeń. Gdyby tylko przyszło mi do głowy coś, co by dodało mu otuchy… Coś wesołego, radosnego, może jakiś dowcip. Ale trudno jest wymyślić jakiś temat, który omijałby piętrzące się przed nami skały, o które rozbijemy się jako rodzina. Bo fakty są takie, że jego ojciec ma zakaz wstępu do domu, że ja jestem na skraju załamania, a śmierć jego matki jest osnuta tajemnicą. No i zbliża się dzień Bożego Narodzenia. Wszędzie wokół nas czyhają niebezpieczeństwa, nawet tu, w supermarkecie, otaczają nas święta; ze wszystkim, co to oznacza. Jesteśmy jak statek w zatoce, jak mała łódź zbliżająca się do wielkich ciemnych skał na cyplach Kornwalii: Manacles, Wolf Rock, Main Cages. Tylu ludzi zginęło na tym wybrzeżu wraków. – Rachel?

Otrząsam się z zadumy. Przynajmniej nie słyszę głosów. – Tak? – Mogę cię o coś spytać? – Tak. – Prawie dodaję: proszę. Jestem desperacko spragniona rozmowy. Zbliżamy się do kasy. – Czy kiedyś mógłbym mówić do ciebie „mamo”? Jamie zwrócił ku mnie swoją słodką buzię. By ukryć zaskoczenie i niepokój, sięgam po puszkę fasoli. Chce, żebym była jego mamą. Od tak dawna tego pragnę. Ale nie w takich okolicznościach, nie podczas tej świątecznej grozy. Może mogłabym go wykraść, uratować przed tym wszystkim. Mojego pięknego, ukochanego przybranego synka. – Hmm. Tak. Tak. Oczywiście – mówię, wrzucając puszkę do wózka. – Oczywiście, jeśli tylko chcesz, możesz mówić do mnie „mamo”, byłoby mi miło, chcę, żebyśmy byli rodziną. Chcę? Chciałam. – Kiedy tata wróci, będę mówił do ciebie „mamo” i wtedy wszystko się ułoży, prawda, Rachel? Proszę, powiedz, że tak będzie. Otwieram usta, żeby tak powiedzieć, ale Jamie mi przerywa. – Zupełnie jakby mama nie była już taka jak kiedyś, no wiesz, ta mama na dole w kopalni, mama w Morvellan. Ma teraz inną twarz, ale kiedy się do niej przytulam i jej dotykam, wiem, że to mama, ale jak to możliwe… ona nie żyje. – Milknie i trudno mi znieść wyraz bólu na jego twarzy. – Jamie, kochanie. – Pochylam się i odgarniam mu ciemne włosy z oczu. – Jamie, musisz być dzielny. Musimy przetrwać święta. Ugotuję nam jedzenie, pysznego indyka i te kiełbaski… Lubisz takie kiełbaski? I może jeszcze bekon albo krokiety z mięsem. Zrobię pyszne krokiety z mięsem i będziemy mieli przytulne małe święta. – Bez taty? Taty nie będzie w Boże Narodzenie? Nie będzie z nami jutro? Wiedziałam, że to pytanie kiedyś padnie. Teraz muszę sobie z tym jakoś poradzić. – Nie w Carnhallow, nie rano w Boże Narodzenie, Jamie. W Carnhallow będziesz tylko ty, ja i Cassie. Ale po południu, jeśli będzie ładnie, Cassie cię do niego zawiezie, żebyś mógł z nim pobyć w Boże Narodzenie, tyle tylko, że nie w domu. Nie ma słów, by oddać ból malujący się na jego twarzy. Prostuję się i popycham wózek. Muszę się stąd wydostać. Dojazd tutaj i tak był trudny; ledwie tutaj dotarłam nadmorską drogą i dwa razy prawie wjechałam w kamienny murek, gdy koła piszczały na oblodzonej powierzchni. Na zewnątrz zimowe światło żółknie i umiera. Pracownicy w kasach otwarcie spoglądają na zegar, czekają, by się wyrwać

o trzeciej, zrzucić czerwone spódniczki i świąteczne czapeczki, i skierować się do pubu. Chciałabym pójść z nimi do jakiejś wesołej knajpy w ślicznym St Ives, może do Sloop na przystani. Mam dopiero trzydzieści lat. Jestem młoda. Spodobałyby mi się głośne puby i wigilijne pocałunki pod jemiołą. Ale nie w tym roku. Zamiast tego czeka nas trudna droga wzdłuż klifów do opuszczonego Carnhallow. Zostawiam wózek na zimnym parkingu i zaczynam pakować nasze skromne zakupy do bagażnika. Na ogrodzeniu siedzą zmarznięte mewy z żółtymi zakrzywionymi dziobami; ich krzyki są zduszone, jakby wpadły w panikę. I znowu zaczyna padać śnieg, grozi nam utknięcie w St Ives. Czemu by nie zjechać z klifu? Na siłę odsuwam od siebie tę myśl. Wystarczy, że przez trzy dni bez przerwy padał śnieg i teraz to się już zaczyna robić groźne. Może nas zasypać, Juliet mnie przed tym ostrzegała. Możemy zostać uwięzieni w zaspach, bez prądu. I nie mogę przestać myśleć o innym ostrzeżeniu, które wynikało z jej słów: że koniec końców być może David jest mordercą. A jeśli jest mordercą? Czy mógłby zrobić to jeszcze raz? Już ma zakaz wstępu do własnego domu, czeka go rozwód. Stoję mu na drodze. Jesteśmy uwięzieni w Carnhallow jak w pułapce. Kelly Smith, strażniczka gminna, powiedziała mi kilka tygodni temu: „Zbyt wiele razy to widziałam… Są duże szanse, że znów to zrobi”. Kiedy wrócimy do domu, zadzwonię do niej. Naprawdę tak zrobię. A może nie. Zatrzaskuję bagażnik, zapinam Jamiemu pasy na tylnym siedzeniu i uruchamiam silnik. Staram się myśleć logicznie. – Wszystko w porządku? – W porządku, Rachel. – No to ruszajmy, żołnierzu. Drużyna Kerthenów rusza na biegun północny. Jamie śmieje się słabo. A ja bez przekonania żartuję. Musimy dotrzeć do domu, zanim drogi staną się nieprzejezdne. To koszmarny dylemat. Jeśli policja wznowi śledztwo i podejrzenia Juliet okażą się słuszne, David trafi do więzienia. Na dwadzieścia lat, albo i dłużej. Jeśli zostanie skazany, skończą się jego dochody. Zostaniemy w domu, który trzeba będzie sprzedać. A Jamie, który już stracił matkę, na dwadzieścia lat straci też ojca. Właściwie na zawsze. I moje dziecko będzie się wychowywać bez taty. Nieubłaganie nasuwa się wniosek: lepiej nie grzebać w przeszłości. Lepiej zostawić zwłoki Niny unoszące się w tunelach. Jeśli tam są. Gdy wyjeżdżam z parkingu, spod moich opon bryzga brudny śnieg. Samochód wtacza się na główną drogę, wycieraczki z lubością miażdżą płatki śniegu.

Skręcamy ostro w lewo i wjeżdżamy na drogę do Zennor. Ostatnie przedmieścia St Ives z drżącymi z zimna palmami szybko ustępują skalistym, zasypanym śniegiem wrzosowiskom, pięknym i dziwnie nieruchomym. Wszystko pokrył śnieg i lód. Krajobraz jest autystyczny, wygłuszony. Z granitowych skał zwisają sople niczym szklane arsenały. Porusza się tylko morze, tańczy swojego odwiecznego walca, taniec śmierci. Nigdy nie przestanie. Może w porównaniu z zamarzniętą, nieruchomą ziemią wydaje się histeryczne. Opony samochodu ślizgają się w błocie, a nieustannie sypiący śnieg przysłania brudne plamy nieskazitelną bielą. Wciąż i wciąż od nowa. Jesteśmy jedynymi ludźmi jadącymi przez wrzosowiska, jedynymi, którzy mają na tyle nie po kolei w głowie, by zapuszczać się w tę zimną biel. – Nabożeństwo wigilijne! – Co proszę? Jamie krzyczy z tylnego siedzenia i pokazuje na coś palcem. Na starym metalowym znaku widnieje napis: „Kościół w Zennor”. A poniżej plakat: „Nabożeństwo wigilijne, 14.00”. – Możemy pójść? Rachel? Proszę! – Jamie, już się ściemnia, musimy wracać. Jeśli śnieg zacznie bardziej sypać… – Mama je uwielbiała! Zawsze na nie chodziliśmy. Nie lubiła świąt. Ale kochała świeczki. Proszę, proszę, proszę! Możemy? Nie mogę mu odmówić. Jego mama je uwielbiała. Niechętnie skręcam w prawo i wjeżdżam w cichą, zaśnieżoną dróżkę do Zennor. Mały pub Tinner’s Arms zdobią kolorowe świąteczne lampki. Widzę przez szybę pijących ludzi, buzujący ogień w kominku, zabawę, grzane wino, gorący poncz, drzemiące w cieple psy. Przy kościele parkuje więcej samochodów, niektóre są już tak zasypane, jakby nakryto je futrami białych niedźwiedzi. A więc prócz nas są jeszcze inni szaleńcy, inni ludzie też rzucili wyzwanie tej paskudnej pogodzie. Próbuję zatrzymać samochód, wpadam w poślizg i niemal wjeżdżam w mur cmentarza. Średniowieczne drzwi kościoła w Zennor są otwarte; stoi w nich pastor z łagodnym uśmiechem na twarzy i wita nowo przybyłych, którzy otrząsają śnieg z parasolek i kapeluszy. Wiem, co się stanie, gdy ruszymy ścieżką do tych drzwi. Jamie pociągnie mnie w lewo. Grawitacja, czarna dziura rozpaczy okaże się zbyt silna. I faktycznie, zerka w tamtą stronę i mocniej ściska moją dłoń. A teraz ściąga mnie z oblodzonej ścieżki w stronę miejsca, gdzie znajduje się pusty grób jego matki. Piękna rzeźba syreny, przejmujące lękiem epitafium. Płatki śniegu opadają na cmentarne cisy, na szpikulce żeliwnego płotu, na piękny granit grobu jego matki. Jamie klęka przed nagrobkiem. Nie mogę patrzeć na to, jak klęczy na lodzie, jak przytula się do kamienia, jakby to była jego matka,

która powróciła. Chłopięce ramionka w małym płaszczyku usiłują objąć cały kamień, łzy spływają mu po policzkach, gdy szepcze: – Wesołych świąt, mamo. Kocham cię, mamo. Od zachodu nadciąga kruczoczarny zmierzch, a śnieg dystyngowanie pada na jego niebieską czapkę z pomponem. – Wesołych świąt, mamusiu. Przepraszam, że byłaś przeze mnie smutna. Wesołych świąt. Wesołych świąt. Dłużej tego nie zniosę. Klękam obok niego i próbuję go pocieszyć. Ale rozpacz Jamiego to podziemna rzeka, której nie widać, dopóki nie przebije się na powierzchnię. Wezbrana, porywista, rozszalała, zdolna porwać ze sobą wszystko. – Jamie. Kątem oka widzę, jak pastor obserwuje nas spod drzwi. Błogi świąteczny uśmiech na jego twarzy zastąpił grymas współczucia. Z pewnością wie, kim jesteśmy i co się teraz dzieje. Zna tragiczną historię Jamiego Kerthena. – Jamie… – Przytulam przybranego synka. – Już dobrze, już dobrze. Wciąż zalewa się łzami. Jego drobne ramiona drżą z zimna i z rozpaczy. Wigilijny śnieg pada na Zennor. Ale myślę, że to dobrze. Niech wyrzuci to z siebie. Niech nadejdzie. Niech pada. Przez kilka minut obejmuję Jamiego. Nie ma mowy, żebym odebrała mu również ojca. Nie mogę zadzwonić na policję. – Do widzenia, mamo. Jeszcze raz całuje nagrobek i ociera zasmarkany nos rękawem. Płatki śniegu topnieją na jego długich, wyrazistych rzęsach. Oboje milczymy. Podnosi z grobu jakiś kamyk i obraca go w dłoni jak klejnot, a potem patrzy na mnie. – Wiesz, że mama mówiła straszne rzeczy? – Jamie? Słowa płyną z jego ust jak powodziowa fala. – Cały czas się kłócili. Nie wiem, Rachel, tak strasznie się kłócili, nie mam pojęcia dlaczego. To musiało być coś ważnego, bo tata był zły. Tamtej nocy w święta powiedziała, że mama i tata nie są tymi, za których… za których ich mam, ale tak jakby nie mówiła tego poważnie, a potem się odwróciła i powiedziała: „Opowiem ci o twojej mamie, całą prawdę o mamie”, i wtedy zacząłem krzyczeć, że jej nienawidzę… i pobiegłem do kopalni, a ona próbowała mnie dosięgnąć, dotknąć, przeprosić, no i się pośliznęła. – Jego policzki zaróżowiły się z zimna. – Więc może to przez coś, co zrobiła, albo przez coś, co ja zrobiłem? Powiedziała, że kiedyś zrozumiem, o co chodzi z tymi świętami, dlaczego tak się stało. Dlaczego ich nienawidziła. I… – patrzy na mnie, zrozpaczony, jakby chciał mi zdradzić jakąś głębszą prawdę, posunąć się dalej, ale jakby nie mógł. Jakby mu zabroniono. – Może to moja wina, to, co powiedziała w kopalni, zanim spadła. Czy to moja wina?

Trzymam go za rękę. – Jamie, proszę. Uspokój się. Twoja mama cię kocha i patrzy na ciebie z nieba. – Ale jeśli jest w niebie, to dlaczego myślisz, że jutro umrzesz? Dlaczego wróciła? Dlaczego chce cię zastąpić? Kim ona jest? Wzruszam ramionami i spoglądam na szron pokrywający stary, zardzewiały zegar słoneczny. Tak przemija chwała tego świata. Jamie ma zaczerwienione oczy. – Nie chcę, żebyś jutro umarła, Rachel. Nie chcę, żebyś umarła, już nie chcę, żeby tamta druga mama wróciła, boję się jej. Nie rozumiem. Nie znikaj, nie zostawiaj mnie tutaj z tatą i z duchem. Nie umieraj w święta! – Nigdzie się nie wybieram. Obiecuję. Czuję przemożne pragnienie, by chronić tego chłopca, niemal równie mocne jak to, by chronić córkę, którą w sobie noszę. Ale próbuję też zachować spokój i to wszystko jakoś rozgryźć. Teraz już wiem, co powiedziała Nina: mamusia i tatuś nie są tymi, za których ich masz. Muszę się dowiedzieć, dlaczego powiedziała coś tak strasznego, nawet jeśli zrobiła to żartem. Kto by zrobił coś takiego własnemu dziecku? Pragnę dowiedzieć się więcej, uporządkować myśli, ale chcę też wracać do domu. Na razie muszę to zostawić. Czeka nas wigilijne nabożeństwo, Jamie go potrzebuje. Wstajemy, otrzepujemy się ze śniegu i ruszamy oblodzoną ścieżką w stronę kościoła i czekającego pastora. Ten podaje mi rękę i życzy wesołych świąt, a równocześnie patrzy mi znacząco w oczy, usiłując wyrazić swoje współczucie. Potem ściska rękę Jamiemu i mówi: – Witaj, mały Jamie. Dawno cię nie widzieliśmy. Wchodzimy do kościoła i siadamy w ławie na tyłach. Nabożeństwo zaczyna się zaraz potem, jakby Bóg na nas czekał. Nie jestem pewna, czego się spodziewać, ale ten rytuał mnie zaskakuje, a po półgodzinie jestem zachwycona. Zapominam o pogodzie. Potrzebuję tego spokoju. Nigdy dotąd nie byłam na nabożeństwie wigilijnym. Domyślam się, że to coś typowego dla anglikanów, ale mi się to podoba. Przynosi ukojenie wśród całego tego horroru. Miejscowe dzieci niosą świeczki powbijane w pomarańcze i w ich blasku śpiewa się kolędy. Przypomina mi to świece na filcowych kapeluszach górników schodzących do szybów i zapuszczających się w tunele pod dnem morza. A potem pastor wchodzi na ambonę i mówi o wielkiej biblijnej przepowiedni w Księdze Izajasza: – „Albowiem Dziecię nam się narodziło, Syn został nam dany, na Jego barkach spoczęła władza. Nazwano Go imieniem: Przedziwny Doradca, Bóg Mocny”5.

Te słowa są tak piękne, że oczy zachodzą mi łzami. Jakbym właśnie poznała jakąś wielką prawdę. Trzymam Jamiego za rękę. Świeczki gasną jedna po drugiej i w końcu otacza nas święty, pachnący mrok. Albowiem Dziecię nam się narodziło. Gdy wychodzimy z kościoła, zapada już zmrok. Za jakieś dwadzieścia minut będzie całkiem ciemno. I śnieg przerwał zawieszenie broni. Sypie jeszcze gęściej. Zatrzymuję się przy samochodzie i dotykam ramienia przybranego syna. – Jamie, możemy pojechać do hotelu… No wiesz… Otwiera usta. Jest w szoku. – Przy tym śniegu może być niebezpiecznie – wyjaśniam szybko. – Nie. Nie możemy tak zrobić. Rachel, proszę. Musimy wracać do domu. Do Carnhallow. Tam jest mama. Proszę. Musimy tam być. Są święta… Jego twarz wykrzywia się z bólu. To przesądza sprawę. – Dobrze – mówię łagodnie. – Pojedziemy do domu. Wsiadamy do samochodu. Wóz ślizga się i zarzuca nim na wąskich dróżkach, gdy zmierzamy na zachód, do Carnhallow. Trzy razy muszę się zatrzymywać, cofać, nawracać, i delikatnie muskam piętrzące się zaspy pod prastarym kamiennym murkiem. Ale w jakiś sposób udaje nam się dotrzeć do wielkiej bramy przed wjazdem do lasu. Przed nami w oddali widać morze. Jak potężny legion, nieustannie kroczący naprzód pod osłoną srebrnych tarcz. Otacza nas zimna, granatowa ciemność. Śnieg znów dał za wygraną, tym razem chyba na dobre. Zmienia się w roziskrzony zimny pył, a potem zupełnie przestaje padać. I koniec. Zupełnie jakby spełnił swoje zadanie. Upiększył krajobraz. Przystroił skazaną na zagładę szaloną pannę młodą. Księżyc w pełni wschodzi i uśmiecha się, zadowolony z siebie, jakby był przyzwyczajony do takich rzeczy. Jadąc, spoglądam na księżyc, to przyśpieszam, to znów zwalniam. Wyobrażam sobie, że na przestrzeni wieków księżyc już wiele razy widział Carnhallow zasypane śniegiem. Są starymi przyjaciółmi. – Rachel? Za późno. – Nie… Samochód wydaje z siebie wściekły pomruk, gdy wjeżdża na wielką plamę ciemnego lodu. Przyśpieszamy, hamulce nie działają. – Jamie!!! – Rachel! W panice mylę pedał hamulca i gazu, samochód przyśpiesza do dwudziestu, trzydziestu, czterdziestu mil na godzinę i teraz ześlizgujemy się ze skraju ścieżki i w dół po oblodzonym zboczu. Słyszę krzyk Jamiego.

Wieczór Cisza. Cisza umysłu kontemplującego przetrwanie. Potrząsam głową, ocieram twarz ze śniegu. Zastanawiam się, skąd mam śnieg na twarzy. W samochodzie jest całkiem ciemno, lampki na desce rozdzielczej zgasły, silnik nie pracuje. Jamie? Pośpiesznie wciskam przycisk nad głową i się odwracam. Nie ma go. Zniknął. Straciłam przybranego synka. Tak jak straciłam córeczkę. Dzieci, które tak naprawdę nigdy nie istniały. – Rachel, tu jestem. Chłopiec jest przy samochodzie, widzę jego twarz oświetloną słabym blaskiem księżyca. Otworzył drzwi od strony pasażera i się wydostał, a teraz lekki wiatr nanosi śnieg do samochodu. Kryształowe płatki i posmak soli. Jesteśmy zredukowani do najpierwotniejszych doznań. Jamie stoi przy samochodzie i patrzy na mnie. – Rachel, musiałem wysiąść, bałem się. – Przepraszam. Boże, Jamie… Pewnie wjechaliśmy na lód i wpadliśmy w poślizg. Jesteś cały? – Tak. – Chyba na chwilę straciłam przytomność. – Próbowałem tobą potrząsnąć. – Dziękuję. – Wzdycham. Szok powoli mija. – Chyba już wszystko w porządku. Ale… Odpinam pasy i sięgam po komórkę. Włączam latarkę. Pośpiesznie stwierdzam, że mój mini wpadł do rowu i że zderzak jest wgnieciony w ciemny, gruby pień drzewa. Drzewo pewnie zatrzymało ten niekontrolowany poślizg, ale przy okazji walnęłam głową o kierownicę i na parę chwil straciłam przytomność. Samochód ma powgniataną blachę i jest unieruchomiony. Silnik paruje na mrozie. Wygląda na to, że w następnych dniach będzie można się poruszać jedynie pieszo. Przez otwarte drzwi samochodu wdziera się przenikliwy lodowaty wiatr. Muszę jak najszybciej zabrać Jamiego do domu. Może uda mi się zadzwonić do Cassie i ją uprzedzić. Zerkam jednak na telefon i stwierdzam, że nie mam zasięgu. Będziemy musieli brnąć przez las aż do samego domu. – W porządku, kapitanie Kerthen. Kopniakiem otwieram drzwi od strony kierowcy i ostrożnie wysiadam na śnieg. Wciąż boli mnie lekko skręcona kostka po tym, jak spadłam ze schodów. Ale poza tym nie mam żadnych obrażeń i boli mnie tylko nadwyrężona szyja. No i będę miała wielkiego siniaka na czole po rąbnięciu głową w kierownicę.

Trzymając w ręce telefon z włączoną latarką, obchodzę samochód i szybko przytulam Jamiego, żeby dodać mu otuchy. Wygląda jednak na to, że za bardzo się tym wszystkim nie przejął. Może traktuje to jak przygodę, coś, o czym będzie mógł opowiedzieć kolegom w szkole. A może nie. Na swój sposób jest bardzo dzielnym chłopcem. Jest w nim coś godnego podziwu. Zawsze tak było. Wyjmujemy siatki z zakupami z bagażnika, opuszczamy samochód i rozpoczynamy zimowy marsz do Carnhallow. Jamie trzyma mnie pod rękę. Nie mogę podać mu dłoni, bo w jednej mam zakupy, a w drugiej telefon. Jesteśmy dwojgiem ludzi w cichym lesie, który dziś, w Wigilię, wydaje się wielki jak Las Bawarski. Wszystko wokół jest królewskie, wzniosłe i posępne. Czarne drzewa stoją po obu stronach ścieżki jak żałobnice. Sople na wilgotnych ciemnych gałęziach błyszczą w świetle latarki niczym kły niewidzialnych smoków. Świeży śnieg pod naszymi stopami wydaje się lśnić własnym światłem. Idziemy razem, przybrana matka i przybrany syn. Milczymy. Nad nami księżyc pnie się coraz wyżej, wyniosły niczym królowa. Na niebie lśnią chaotycznie rozrzucone klejnoty gwiazd, jakby anioły splądrowały Carnhallow i rozsypały rodowe diamenty po aksamitnym niebie. – Pięknie, prawda? – mówi Jamie, gdy powoli idziemy ścieżką w blasku księżyca. – Tak. Po obu stronach poruszają się cienie, jakby przestraszone naszą obecnością. – Ale też strasznie. Nie chcę, żeby tak mówił. – Niedługo będziemy w do… – Myślisz, że ona tu teraz jest? W lesie? Mama kochała ten las. Myślisz, że to ona, o tam? Wzdrygam się na jego słowa. A potem robię sobie wyrzuty. Rachel. Rachel. Tak, Rachel. Czekam. Ignoruję ten głos. Ale go słyszałam. Obłęd powraca. Tato, nie. Tato, nie. Jamie wskazuje na jakieś uschnięte drzewo, z którego został tylko pniak i dwie gałęzie, wyciągnięte jak wijące się z bólu palce. – To tylko drzewo, Jamie. – Nie, nie. Tam! Ma rację, coś widziałam. Jakiś cień przemykający między czarnymi drzewami, które stoją w milczeniu obciążone śniegiem, niczym żołnierze pochylający się przed pogrzebowym karawanem królowej. Ale co właściwie widziałam? Coś tam było. To mogło być cokolwiek. Proszę, niech to będzie cokolwiek. Albo nic. Wróćmy bezpiecznie do domu. Może to była sowa, której wielkie skrzydła rzuciły jeszcze większy cień w świetle mojej latarki.

– Nie, Jamie, to wiatr albo jakiś ptak. Już jesteśmy w połowie drogi. Światło z mojego telefonu jest takie słabe, sięga zaledwie na kilka jardów. Dalej roztacza się świat lodowaty i nieprzenikniony. – Zupełnie jakby dolina próbowała do nas mówić, prawda, Rachel? Ale nie potrafi. Zupełnie jak z tymi ludźmi w szpitalach. Myślisz, że umarli, a oni żyją. – Już mniej niż połowa drogi. Ignoruję to, co mówi, choć ma całkowitą słuszność. Dziś, w wigilię dnia, w którym mam umrzeć, świat wydaje się nieruchomy, ale obdarzony zmysłami, jak pacjent z zespołem zamknięcia na szpitalnym łóżku. Myśli i obserwuje, ale nie może się poruszyć. Chwilowo. Desperacko pragnę doprowadzić nas do domu. Brniemy przed siebie. Jesteśmy już blisko. Widzę kwadratowe, ciemne okna Carnhallow. Zachodnie Skrzydło. Starą Salę. – Szkoda, że nie ma babci – mówi cicho Jamie. – Tęsknię za nią. – Kiedy już dotrzemy do Carnhallow, Cassie na pewno zrobi nam coś dobrego. Coś na gorąco. Palce sztywnieją mi z zimna i wciąż nie mam zasięgu. Musimy brnąć sami przez las. Znad klifów w oddali słyszę krzyki morskich ptaków. I fale rozbijające się o skały poniżej kopalni. – Jamie? Puścił moje ramię i biegnie w stronę wielkiego domu, w stronę drzwi Carnhallow. Palą się światła. I nie ma samochodu Cassie. Doganiam go, szczypie mnie w nosie i w gardle od zimnego powietrza. Sztywnymi palcami przetrząsam torbę, a potem otwieram drzwi. Bez wahania ruszamy do kuchni i oboje się zastanawiamy: gdzie jest Cassie? W kuchni jest przytulnie i jasno, ale moja nadzieja umiera. Cassie zostawiła przy czajniku liścik przyciśnięty plastikowym mikołajem, który nie znalazł swojego miejsca na choince. Widać, że się śpieszyła, ale jej pismo jest czytelne. W tym roku opuszcze Borze Narodzenie, ale mam nadzieje z powrotem być w Nowy Rok. Widziałam Davida przy kopalni Morvellan, myślę, że powinna pani wiedzieć. Wesołych Swiont. Boje sie co Jamie widzi. Przepraszam. Papa. Odkładam karteczkę i rozglądam się po kuchni. Torby z zakupami stoją na podłodze, zostawiając mokre ślady wilgoci na wypolerowanym drewnie. Jamie zdejmuje płaszcz. Co mam mu powiedzieć? Usiłując nie słyszeć głosów w mojej głowie, podchodzę do niego i bardzo mocno go przytulam. – Wesołych świąt, Jamie. Wesołych świąt!

Teraz został zupełnie sam. Ze mną.

Wieczór Oddycham. Spokojnie i słodko. Zachowam spokój, nikomu nie zrobię krzywdy. Podaję Jamiemu herbatniki z mlekiem. Potem idziemy do Żółtego Salonu i rozpalam wielki ogień w okazałym kamiennym kominku. To pierwotny akt. Ten ogień ma trzymać z dala grasujące drapieżniki. Wróżka z wyrachowaniem spogląda na mnie z czubka choinki. Obserwujemy cię. Później włączam telewizor. Jamie kładzie się na brzuchu na wielkim tureckim dywanie kupionym przez matkę i ogląda świąteczne wydanie Muppetów. Ja siedzę na sofie, ściskam drogą aksamitną poduszkę i próbuję nie myśleć o tym, że jesteśmy sami, i tacy potwornie bezbronni, w tym wielkim domu. On i ja. Przybrana matka z nie swoim dzieckiem, chłopcem, który jest całkowicie zdany na łaskę jej szwankującego umysłu. Samobójstwo. I dzieciobójstwo. Dzwoni mój telefon. Podskakuję. To David. – Rachel, no wreszcie. Od jakiegoś czasu próbuję się do ciebie dodzwonić. Z Jamiem wszystko w porządku? Mam ochotę wrzasnąć; błagać go o pomoc; chcę mu o wszystkim opowiedzieć. A mimo to go nienawidzę, gardzę nim i się go boję. Myślę o tym, co mógł zrobić swojej pierwszej żonie. I co mi może zrobić w Boże Narodzenie, by przepowiednia się spełniła. – Czekaj. – Podnoszę się z sofy i wychodzę na korytarz. Kieruję się do Nowej Sali, gdzie ściany zdobią grawiury przedstawiające kopalnie Kerthenów. Może mam kompletny mętlik w głowie, ale nie wolno mi dopuścić, żeby Jamie usłyszał tę rozmowę. – Nic mu nie jest, David. U nas wszystko w porządku. – Ale ten śnieg… – Tak, zauważyłam. Trochę napadało. – Nie zamierzam mu mówić o samochodzie. To mogłoby dać mu pretekst, by się tutaj zjawić. W tej chwili na pewno gorączkowo szuka pretekstu. – Jutro raczej nie będziesz mógł się z nim spotkać, David. Drogi są nieprzejezdne. A tutaj przecież nie masz wstępu. – No cóż, właśnie o to chodzi. Myślałem, że może byś mogła… – Co bym mogła? – mimowolnie podnoszę głos. – Myślałeś, że na święta mogłabym sobie odpuścić, pozwolić ci tu wparować i znów mnie tłuc do woli? Naprawdę? Tak myślałeś? Bo są święta? Spodziewam się, że ustąpi, a potem przeprosi. Ale David milczy przez chwilę, a potem rzuca szorstko: – Opiekuj się moim synem. Panujesz nad sobą na tyle, by sobie z tym poradzić?

– Pierdol się, David. – Opiekuj się Jamiem. Niech Cassie go do mnie podwiezie, gdy tylko ten śnieg stopnieje… – Cassie nie ma. Sycząca cisza. Wyobrażam sobie grymas złości na jego przystojnej twarzy. Błysk w oczach. – Jak to, nie ma Cassie? – Tak to. Wyjechała na święta. Zostawiła liścik. David, nic nam nie będzie. Przestań. – Cassie odeszła? Jesteś tam całkiem sama? Z moim synem? Po prostu świetnie! Słuchaj, Rachel, to niedorzeczne, nie możesz w święta być sama z Jamiem w tym domu. W tej chwili nie jesteś zdolna do tego. Jutro przyjdę pieszo do Carnhallow. Wzdłuż wybrzeża. Zabiorę cię stamtąd. Ogarnia mnie strach. My, całkiem sami, i on nadchodzący od strony klifów. I nie ma nikogo, kto by nas przed nami samymi obronił. – NIE. Jeśli ośmielisz się tutaj przyjść, zadzwonię na policję. – Rachel… – Nie! Masz zakaz zbliżania, aresztują cię. Nie bądź idiotą, David. Nie rób tego. Nie. To najwyraźniej do niego przemawia. Wzdycha ciężko i jest to westchnienie pełne troski, może nawet pojednawcze. Czy to dlatego, że wie, iż mam rację? A może udaje, chce uśpić moją czujność? – Rachel, proszę cię tylko, żebyś była ostrożna. Nie wypuszczaj Jamiego z domu. Na tym śniegu jest niebezpiecznie. I jest coś jeszcze… Chodzi o Morvellan. Moja kolej, by zareagować. – Wiem o tym. Wiem. Cassie cię widziała. Byłeś tam. Złamałeś zakaz. David przez chwilę milczy, a potem mówi: – Zgadza się. Tak. Ale, niech to diabli, chodzi o to, że nie zamknąłem tych przeklętych drzwi do nadszybia. Są otwarte, teraz to sobie przypomniałem. – Co? Dlaczego miałbyś coś takiego zrobić? W telewizji muppety śpiewają świąteczną piosenkę. Słyszę ją przez drzwi. O star of wonder, star of night, story of royal beauty bright. – Zapomniałem – odpowiada David. – Bezmyślnie stamtąd wyszedłem. Chodzi o to, że są święta, Rachel! Święta zawsze były najgorszą możliwą porą. Zaraz potem Jamie ma urodziny, a jego matka zginęła tuż po świętach. Na litość boską, przecież o tym wiesz. – Ale… – Słuchaj mnie! W zeszłe święta próbował dostać się do kopalni, ale nie mógł znaleźć klucza. Wiesz, gdzie leży. Poza jego zasięgiem. Musisz zadbać o to,

żeby był bezpieczny. – Następuje dziwna chwila milczenia, a potem David pośpiesznie mówi dalej: – Gdyby poszedł do Morvellan, mógłby spaść. Proszę, idź tam i zamknij te drzwi. Dla mojego syna. Proszę. David nigdy nie błaga. Co przede mną ukrywa? Coś, co ma związek z Morvellan. – David, nie wypuszczę go na dwór… – Nie! Skąd ta złość, ta desperacja? – Proszę. Wiem, że mnie nienawidzisz, Rachel. Wiem o tym. Ale zamknij te przeklęte drzwi. Błagam cię nie jako mąż, ale jako ojciec. Zrób to ze względu na Jamiego. Brzmi tak, jakby mówił szczerze. Mimo wszystkich kłamstw i manipulacji przemawia przez niego ojciec. – W porządku, David. Wystarczy. Zrobię to. – Dziękuję. Znów narasta we mnie złość. – Nie dziękuj mi, ty hipokryto. Złamałeś zakaz. Dlaczego? Co planowałeś? Że tu przyjdziesz i zrzucisz mnie z klifu albo wepchniesz mnie do szybu jak Ninę? – Rachel… – Jutro możesz jeszcze raz zadzwonić i życzyć Jamiemu wesołych świąt, ale nie rób nic poza tym. Mówię poważnie. Jeśli jeszcze raz to zrobisz, jeśli zbliżysz się na odległość pięciu mil do tego pierdolonego domu, wezwę policję. Zrobię to. Wiesz, że to zrobię. Nie waż się tutaj przychodzić. Słyszę kliknięcie i David się rozłącza. Moje serce bije jak szalone. Morvellan. Nie wiem, jak David próbuje sobie pogrywać z moimi lękami, ale jego niepokój o Jamiego wydaje się szczery. Nie mam wyboru. Muszę tam teraz pójść. I kiedy o tym myślę, uświadamiam sobie, że nigdy nie byłam w Morvellan. W miejscu, gdzie to wszystko się stało. Nawet raz nie otworzyłam podniszczonych, zamkniętych na kłódkę drewnianych drzwi do tego strasznego miejsca. Miejsca, które mogłoby wszystko wyjaśnić. W przeddzień mojej śmierci? Muszę tam iść, żeby chronić Jamiego. Zrobię to ze względu na niego. Żeby chronić to dziecko. Mój przybrany syn wciąż ogląda film w salonie, muppety wystawiają Opowieść wigilijną Dickensa, właśnie pojawił się duch minionych świąt Bożego Narodzenia. Mówię mu, że muszę na chwilę wyjść i coś sprawdzić. Kiwa głową, nie odwracając się do mnie, podpiera podbródek na dłoniach. Wydaje się spokojny, jakby to wszystko działo się głównie w mojej głowie. Wracam do kuchni, przystawiam stołek do dużej szafki za zamrażarką, wspinam się na niego i otwieram drzwiczki, które są wysoko poza zasięgiem rąk dziecka. Sama ledwie tam dosięgam. Szybko przeglądam klucze ze starymi, ręcznie

opisanymi breloczkami. „Komórka przy kuchni”. „Chińska sypialnia”. „Maszynownia”. Tu jest. Skromny kluczyk na haczyku, z opisem „Nadszybie Morvellan”. Wyjmuję z szuflady czołówkę, zmieniam sportowe buty na kalosze i podchodzę do kuchennych drzwi. Otwieram je i pogrążam się w zimnym mroku. Cienista ścieżka przez dolinę Carnhallow przystroiła się w gronostajowe futro śniegu. Kilka razy zataczam się w lewo i muszę się podeprzeć o zaspę. Pozostawiam po sobie ślady dłoni w śniegu. Jaki to musiał być koszmar, iść tędy w butach na obcasach, w najciemniejszą grudniową noc. Musiała być zamroczona poczuciem winy, próbowała ratować syna. Była w panice, potykała się. Krzyczała. Jamie, Jamie, Jamie. Jamie, idę! Zimna woda z jarzębin ścieka mi po szyi, gdy przedzieram się przez gałęzie. Tamaryszki próbują trafić mnie w oczy. Potem drzewa drżą na wietrze znad Atlantyku i rozstępują się. Wychodzę na otwartą przestrzeń. Jestem na pokrytym śniegiem polu, które prowadzi do ścieżki wzdłuż klifów. I do małej zatoczki, naszej prywatnej zawn. Warstwa śniegu jest tu cieńsza, stopiona mgiełką znad morza. Ale i tak jest bardzo ślisko. Boję się. Nie chcę wpaść do żadnego szybu w ciemną, zimną wodę. Jestem zdeterminowana. Z trudem brnę wąską ścieżką wzdłuż klifu, która wznosi się i opada. Nie ma tu nawet miejsca na to, by dwóch ludzi mogło iść obok siebie. Na prawo ode mnie ziemia się osuwa i spada w ogromne wzburzone fale. Czuję słoną wodę na twarzy. Nagle nurkuje przy mnie ogromna mewa, może zwabiona stożkiem światła czołówki. Już prawie jestem na miejscu. Ścieżka się rozwidla, na lewo wznosi się stromo do maszynowni, a po prawej jeszcze bardziej stromo opada do nadszybia. Skręcam w tę drugą, idę skulona, niemal ślizgam się na tyłku po śniegu. Dotarłam. David miał rację. Drzwi szarpią się na wietrze, jakby zapraszały mnie do środka. Łańcuchy od kłódki wiszą luźno. Nie potrafię się oprzeć, muszę zobaczyć, gdzie to się stało. Gdzie rozegrał się ten dramat, który niemal dwa lata później wciąż ma władzę nad naszym życiem. Reguluję czołówkę i zbieram się w sobie. Zaraz zrobię coś, czego nie robiłam jeszcze nigdy dotąd: wejdę do nadszybia Morvellan. Przez chwilę się zastanawiam, czy właśnie nie na tym polegał plan Davida. Czy to nie jakaś pułapka. Chciałby, żebym tam wpadła. Ale nie dbam o to. Moja ciekawość zwycięża. Drzwi już są otwarte; przechodzę przez próg. W środku jest trochę ciaśniej i o wiele zimniej, niż myślałam. Ryk morza natychmiast cichnie.

Granitowe ściany są czarne od wilgoci i porośnięte mchem. Nie ma dachu. Brutalnie obramowują wielokąt rozgwieżdżonego nieba w górze. Łukowate okna nie mają szyb, jak w każdych ruinach; wrażenie jest takie, jakby stało się w wieży prastarego, zniszczonego klasztoru. Spoglądam na jedyne miejsce, na które nie chcę patrzeć. Na szyb, dziurę, morski grób. Jest szerszy, niż się spodziewałam. Ma jakieś cztery jardy. David mówił mi kiedyś, że szyby kornwalijskich kopalń często miały szerokość komina; ale może chodziło mu o starsze szyby z szesnastego czy siedemnastego wieku. Morvellan przynosiła jednak tyle pieniędzy, że inwestowano w nią jeszcze do lat osiemdziesiątych dziewiętnastego wieku. Przypuszczam, że to oznaczało, iż poszerzyli szyb, by pomieścił całą maszynerię: kubły i przesuwnice, pompy i klatki. Co za gorzka ironia. Do węższego szybu trudniej byłoby wpaść; gdyby Kerthenowie nie zbili takiej fortuny, może nie zginęłaby żona i matka. O ile zginęła. Wiesz, że wróciła. Sama widzę, jak łatwo byłoby tutaj wpaść. Ziejącej dziury nie zabezpiecza żadna krata. Nie ma żadnego murku ani ogrodzenia. Tylko gładki, wilgotny, śliski beton wokół wielkiej czarnej czeluści. Jak krzyczące usta piekła, które chcą mnie połknąć. Nerwowo przysuwam się do otworu, opadam na kolana i zaglądam do szybu. Nic. Nic nie widać. Najpierw rysuje się coś, jakby kręgi z cegieł. Jest w nich kilka skromnych nisz, pewnie na jakieś maszyny, metal, który już dawno zabrano na złom. Nie ma tu nic, czego można by się przytrzymać. Jeśliby się tu wpadło, spadałoby się szybko, prosto w dół, bez żadnej nadziei. Ale gdzie się podziała woda? Jestem zaskoczona: sądziłam, że kopalnia jest zalana. Potem dociera do mnie, że woda musi być na poziomie morza, czyli jakieś czterdzieści czy pięćdziesiąt stóp poniżej, i że musi wznosić się i opadać wraz z falami, że kurczy się i rozszerza jak żywa istota. Jakby oddychała. Światło mojej czołówki niknie w głębi – szaroczarny krąg ciemności. Wyciągam rękę i szukam jakiegoś kamyka, czegoś, co mogłabym rzucić. Ten się nada. Odłamek ciemnej skały poprzecinany żyłkami ciemnej cyny. Pewnie ze zdechlaków. Pochylam się, wrzucam kamień do szybu i czekam. Raz. Dwa. Plusk. A więc tam na dole jest woda. Znów wyobrażam sobie przerażenie Niny, gdy wpadła do tej czeluści, obijała się od ściany do ściany, rozcięła sobie jakąś żyłę o ostry metal czy kamień, ten potworny ból, tryskającą krew, a potem twarde uderzenie w wodę. Zimno. Piana. I zaczęła tonąć. Wystarczyłoby kilka minut w tej czarnej wodzie, w tym lodowatym szybie.

Z palców zaczyna sączyć się krew, gdy desperacko drapiesz ściany, łamiesz sobie paznokcie, a woda ciągnie cię w dół jak lodowata grawitacja. Zastanawiam się, czy pod koniec się poddała, pogodziła się z losem i spokojnie utonęła. Nie. Na pewno aż do końca była przerażona. Co za potworna śmierć. Próbowała ratować syna. To znaczy, jeśli naprawdę tu był. I jeśli Nina tu zginęła. O ile nie została zamordowana. I jeśli w ogóle tutaj była. Tunele ciągną się głęboko pod dnem morza i nigdy nie dotrę do ich końca. Uwięziona lodowata morska woda porusza się daleko w dole. Słyszę, jak się przemieszcza. Zaciekawiona jeszcze raz zaglądam do szybu. I tym razem światło mojej latarki pada na coś zupełnie innego. Zasłaniam ręką usta, żeby nie krzyknąć. Spoglądam na Ninę Kerthen czy raczej na to, co z niej pozostało. Czarna woda się podniosła i teraz, niczym na aksamitnym katafalku, unoszą się na niej zwłoki Niny. Końce palców są poszarpane, jedno ramię uniesione nad głową, jakby mnie pozdrawiała; nie ma połowy twarzy, ale widać, że to młoda kobieta w różowawoczerwonej sukni. Jej stopy wyglądają tak smutno i boso, jakby przeszła długą drogę. Musiała zsunąć buty, kiedy próbowała się wydostać. Jej blond włosy tworzą aureolę, jakby z jej głowy wyrastały srebrzyste włókna albo nici ze światła gwiazd. Zastanawiam się, od jak dawna unosi się tutaj niezauważona w szybie kopalni. Ale jedno mnie uderza, nawet z tej odległości, choć ma potwornie zmienioną twarz. Czy to na pewno Nina Kerthen? Matka Jamiego? Rozkład tak ją oszpecił. I jej rany też nie pomagają; pokaleczone ręce, srebrzyste włosy, paznokcie. – Kiedyś było widać parę oddechów wszystkich górników. Odwracam się, przestraszona. To głos Jamiego. Natychmiast myślę o Ninie w dole. Nie może jej zobaczyć. To zbyt koszmarne. Ale gdzie on jest? Przeszukuję ciemność latarką. – Jamie? Gdzie on jest? Przesłyszałam się? – Jamie? Nie strasz mnie. Jamie! – Jestem tutaj – wyłania się z mroku. Stał tuż przy drzwiach. Trzyma w ręce latarkę i świeci mi w twarz, oślepiając mnie. – Jamie, proszę, nic nie widzę. – Przepraszam, Rachel. – Opuszcza latarkę i przełącznikiem zmniejsza strumień światła. – Jamie, skąd wiedziałeś, że tu jestem? Niepewnie, zakłopotany, wzrusza ramionami. Po ściągniętej twarzy widać, że marznie. Zbliża się i prawie podchodzi do nadszybia, rozgląda się po tym

strasznym miejscu. Nie może zajrzeć do szybu. – Zobaczyłem otwartą szafkę w kuchni i nie było klucza. Teraz już nikt tutaj nie przychodzi, nie od czasu, gdy… – milknie. Podchodzi jeszcze bliżej. – Nie! Zrywam się i go odpycham, zanim coś zobaczy. Potem łapię go za rękę i odciągam od drzwi nadszybia. Jest zaskoczony. – Co? O co chodzi? Coś tam jest? Mama wróciła? – Nie. Nie, Jamie. Nie ma jej tam. – Zgrabiałymi od zimna palcami pośpiesznie spinam łańcuchy kłódką. – Jamie, to zbyt niebezpieczne. Dzwonił twój ojciec i prosił, żebym zamknęła drzwi do nadszybia. To wszystko. Wracajmy. Pooglądamy sobie telewizję. Jamie spogląda na mnie, potem na zimne czarne kamienie budynku, a potem jego oczy wypełniają się smutkiem, gdy patrzy na komin w oskarżycielskim geście wyciągnięty ku rozgwieżdżonemu niebu. To miejsce jest jak grób. – Czasem tutaj przychodzę, ale nie mów tacie, zabronił mi, a jednak czasem to robię, stoję pod drzwiami i myślę o mamie. Tyle że nigdy nie mogę się dostać do środka. Nie mogę zajrzeć i się przekonać, czy naprawdę tam jest. – Głos łamie mu się ze smutku. Wciąż wpatruje się w komin. Potem spogląda na wzburzone morze. – Jamie, musimy już iść. – Stanowczo kładę mu rękę na ramieniu. Nie opiera się. – No chodź, wracamy do domu. Razem idziemy zdradliwą ścieżką, jestem tak spięta, że serce podchodzi mi do gardła. Trzymamy się pod ręce, docieramy na mniej śliski teren, wysypaną żwirem ścieżkę wiodącą przez ośnieżoną dolinę. Płatki śniegu wpadają mi do nosa, są czyste i pachnące. Oboje milczymy, zduszeni jak zasypany śniegiem krajobraz. Jedna z moich myśli wybija się nad inne. Może Nina Kerthen nie zginęła. Ktoś inny utonął w tej kopalni. Może takie jest rozwiązanie tej zagadki. Wchodzimy do kuchni. Zamykam drzwi. Jamie reaguje natychmiast. Kurczowo ściska moją rękę i wrzeszczy: – Mama tu jest! To jej perfumy! Jest tutaj! Mówiłaś, że nie ma jej w kopalni, więc musi tu być.

Noc – Jamie! Nie wiem, jak go uspokoić. Jego małe ciałko zesztywniało ze strachu. Sama ledwie panuję nad lękami. Kuchnia wydaje się taka normalna: lśniący czerwony czajnik, stalowoszara lodówka, chłodne granitowe blaty. Ale teraz we wszystkim kryje się niezwykły potencjał. Każde odbicie w metalu czy szkle to może być ona, porusza się, wchodzi, otwiera drzwi. Uśmiecha się. Słyszę cię. – Rachel? Usiłuję logicznie myśleć. Muszę zachowywać się jak najnormalniej. Czyli zająć się świętami. Zrobić to, co robi się w Wigilię. Te rytuały uspokoją mojego przybranego synka. I mnie też. – Jamie. – Ujmuję jego spoconą dłoń i sadzam go przy stole w kuchni. Przynoszę mu szklankę mleka. Dzielnie wypija duży łyk, a ja mówię dalej: – Jamie, nikogo tu nie ma. Kłamiesz. Białe ślady mleka na jego czerwonych ustach. – Ale te perfumy! To mama. Nie czujesz ich? Teraz nie chcę, żeby wracała. Dość już tego, prawda? – Nie czuję jej perfum. To nie jest kłamstwo. Tym razem ich nie czuję. Ale wyczuwam chyba jakąś inną obecność. Złą kobietę zdolną do złych rzeczy. – Chcę, żeby mama została w kopalni. Albo w grobie w Zennor czy gdzie tam jest, tęsknię za nią, ale już nie chcę, żeby do mnie mówiła. – Jamie, ona do ciebie nie mówi. To niemożliwe. A skąd ta pewność. Ta twarz wyłaniająca się z ciemności od strony Starej Sali. Od tamtej pory tam nie zaglądałam. Całe skrzydło tego domu mnie przeraża; czuję się tam jak małe dziecko. Boję się, co się może kryć za drzwiami. Przeraża mnie głos mojego pijanego ojca u dołu schodów, który idzie do mnie na górę. – Ona do mnie mówi. Naprawdę. – Jak? – Zabroniła, bym ci o tym mówił. – Jamie szybko mruga. W jego oczach widać bezgraniczne, bolesne zagubienie. – Spotkałem się z nią nawet, naprawdę, ale to była jakby ona, ale nie ona. Trochę jak we śnie, niby mama, ale nie mama. Spotkałem ją przy kopalni. Tej z przesuwnicą. – Nagle się zrywa, podbiega do drzwi i krzyczy w korytarz: – Nie potrzebuję cię tutaj, mamo! Trzymaj się z daleka. Dom odpowiada pogardliwą ciszą.

Jamie czeka przy drzwiach, jakby spodziewał się, że zmarła matka mu odpowie. A ja czekam, aż odezwą się głosy. Obłęd, który we mnie wtłoczył swoimi paluchami i oddechem śmierdzącym whisky. Może David ma rację i nie jestem w stanie zajmować się dzieckiem? Może tylko się łudzę? Istnieje możliwość, że powinnam się poddać, zadzwonić na policję, opuścić Carnhallow, pozwolić, by przejął je David. Ale z drugiej strony on wcale nie jest lepszy ode mnie. Był zamieszany w śmierć Niny. Może nawet nie jest ojcem Jamiego. Ten mętlik jest jak labirynt. I znów wszystkie tunele kończą się w nieprzeniknionym mroku. Z wysiłkiem odsuwam od siebie te myśli i skupiam się na świątecznych rytuałach. – Jamie, są święta. Zostawmy coś dla Mikołaja. Jak można się było spodziewać, chłopak spogląda na mnie, jakby mi brakowało piątej klepki. Widzi narastające we mnie szaleństwo. – No wiesz, Jamie, marchewkę dla Rudolfa, szklaneczkę słodkiej sherry dla Mikołaja. Postawmy je przy kominku, żeby je znalazł, kiedy przyniesie prezenty. Tak robiła moja mama. To jedno z nielicznych szczęśliwych wspomnień z okresu świąt. Razem z mamą i siostrą wyjmowałyśmy marchewkę, mama udawała, że chrupie ją jak renifer, a my chichotałyśmy – dobrze wiedziałyśmy, że to wszystko bujda, ale chciałyśmy w to wierzyć. Bo pierdolona rzeczywistość była o wiele gorsza. Zaklęcie działa. Na dole w lodówce znajduję lekko nadpleśniałą marchewkę. W głębi szafki słodką sherry. Twarz Jamiego łagodnieje, przyjmuje wyraz jakiejś smutnej nadziei. To za sprawą białej magii świąt. Jamie i ja dzielnie idziemy korytarzem do Żółtego Salonu, gdzie błyszczy się zielona choinka i uśmiecha się wróżka z uniesioną różdżką. Telewizor wciąż gra; transmitują jakieś nabożeństwo gdzieś w zasypanej śniegiem Anglii, ludzie w płaszczach i garniturach z przejęciem śpiewają kolędy. The hopes and fears of all the years are met in thee tonight. Dociera do mnie, że musi być późno, minęło tyle czasu. Czy to już pasterka? Wyglądam przez rozsunięte zasłony. Chmury się rozsuwają, ukazując żółtawy księżyc, znów pada śnieg, tworzy maniakalne, obsesyjne wzory za witrażowymi oknami. Mój dom wygląda jak ze świątecznej kartki. W oknie ukazuje się wykrzywiona twarz. Cipa. Nie. Nie będę tego słuchać. Nie dam się ponieść głosom. W przeciwnym razie już nie wrócę, nie tym razem. – No chodź, Jamie, jest już bardzo późno. Posłusznie, ufnie kiwa głową. Wokół nas rozciąga się absurdalnie wielki, mroczny dom. Jesteśmy dwojgiem ludzi w jednym ze stu pustych pomieszczeń.

– Zostawmy to dla Mikołaja i chodźmy do łóżka. Zrobiło się naprawdę późno. Jutro jest Boże Narodzenie, a po świętach będziesz mógł się spotkać z tatą i wszystko znów będzie dobrze. – Tak, Rachel. Szklaneczka z sherry trafia na gzyms kominka. Chwiejącą się na spodku marchewkę stawiamy obok na podłodze. I wtedy wszystko gaśnie. Wyłącza się telewizor, światła. Ledwie słyszalna muzyka nagle cichnie, pozostawiając po sobie dzwoniącą w uszach ciszę. To przerwa w dostawie prądu. Nic poza tym. Ale zanurzamy się w ciemność. Noc wdziera się do domu. Jedynym źródłem światła jest śnieg w blasku gwiazd i czysty lęk w oczach Jamiego. – Ona to zrobiła. – Chłopiec łapie mnie za rękę, wtula się we mnie. – Ona to zrobiła. Proszę, nie pozwól jej na to, nie odchodź, nie umieraj, mamusiu, nie zostawiaj mnie z nią tutaj. Wyciągam rękę w stronę, skąd dobiega jego głos, i obejmuję jego drżące ramiona. – Cicho, Jamie. Szsz… To tylko przerwa w dostawie prądu, śnieg musiał zerwać linię. – Boję się, Rache. Boję się, boję, boję. Serce tłucze mi się w piersi jak szalone. Bije tak mocno, że aż boli. – Nie bój się. Nic nam się nie stanie. Chodźmy teraz do łóżka. Założę się, że zanim wstaniemy, znów będziemy mieli prąd. Całe jego ciało mówi „nie wierzę ci” i nie mam mu tego za złe. Za jego plecami pojawiło się wiele twarzy ciekawsko przyciśniętych do szyby, niesiony wiatrem śnieg lśni w blasku księżyca. – Jamie, wróciłam. Witaj, kochanie. Czy naprawdę słyszałam ten głos? Ratunku! Cała się sypię. Ten głos brzmiał obrzydliwie realnie, jakby dobiegał zza choinki, od trójkąta czerni w kącie albo może z drugiej strony, od telewizora. Muszę jakoś ukryć przerażenie i zagubienie. Jamie nie może się dowiedzieć, że ja też jestem w rozsypce. Że spadam o wiele szybciej niż on. Desperacko szukam telefonu. Bo mam w nim latarkę. Strach ściska mi gardło, gdy uświadamiam sobie, że zostawiłam go w kuchni. Będziemy musieli tam wrócić przez ten mrok długim korytarzem prowadzącym do Starej Sali. – Chodźmy po moją komórkę, a potem do łóżka – mówię do Jamiego, szukając go po omacku w ciemności. Podchodzi bliżej i wtula twarz w mój brzuch. Tak jak przy Levant, kiedy przewidział moją śmierć. To od tego zaczął się mój obłęd. Wtedy miałam pierwsze halucynacje. Widziałam tę małą dziewczynkę w potwornie ciasnych bucikach. Tak jak to dziecko w supermarkecie. Zdeformowane. Gdyby żyła moja córka, byłaby

mniej więcej w takim wieku. Ale teraz jest już za późno. Zbyt późno to zrozumiałam. Tak, już za późno. – Boję się, Rachel, boję się ciemności – mamrocze Jamie. – Nie chcę iść tam, gdzie jest mama. – Cii… Hmm… Rozpaczliwie szukam rozwiązania, jakiegoś sposobu na przetrwanie kolejnych dwudziestu czterech godzin. Oboje musimy wyjść z tego bez szwanku. Może będę musiała zadzwonić na policję i wtedy wyjdzie na jaw, że jestem szalona. Ale mój umysł zaciekle się przeciw temu buntuje. Nie pozwolę, żeby mój ojciec wygrał. Poradzę sobie. Muszę tylko przetrwać te święta. – W porządku, Jamie. Już wiem, co zrobimy. Możesz dzisiaj spać w pokoju moim i taty. Podnosi głowę i w jego oczach widzę słabą iskierkę nadziei. – Naprawdę mogę? – Tak. Pościelę ci mniejsze łóżko. – A możemy mieć świeczki? W Wigilię zawsze mieliśmy świeczki, bo mama je lubiła, to dlatego tak uwielbiała wigilijne nabożeństwo. – Tak. Oczywiście, że możemy. Czuję falę mdłości i zaciskam zęby. Rozglądam się po ciemnym pokoju, w oknach kwitnie tyle czarnych róż. Mogę przysiąc, że czuję ich zapach, bardzo przypomina Chanel. – No chodźmy. Ręka trzęsie mi się bardziej niż Jamiemu. Idziemy po omacku przez pokój, połączeni jak górnicy w niebezpiecznym tunelu – ślepy prowadzi skazanego na zagładę. Ciemny, zamazany kształt drzwi. Ta czerń sprawia, że w domu jest tak cicho, jak jeszcze nigdy nie było. Wszystkie dźwięki dobiegają z zewnątrz. Lodowaty wiatr targa jarzębiny, morze bez końca wyładowuje swój gniew. – Tędy. W korytarzu jest jeszcze ciemniej niż w salonie. Ledwie rozróżniam białe kształty starych grawiur przedstawiających kopalnie. Bal maidens na zdjęciach marszczą brwi i spoglądają w przyszłość. Ich biedne ubrudzone twarze oskarżają Kerthenów. To przez was, to przez was. Przez was umarłyśmy. Mijamy schody. Musimy przejść korytarzem, potem będziemy bezpieczni w kuchni. I będziemy mieli światło. – Jamie, wróciłam. Mój przybrany syn tego nie słyszał. Słyszałam to tylko ja. Jamie mocniej ściska moją rękę. – Coś słyszałem. – Co?

Jego twarz jest zamazanym owalem w ciemności, oczy rozszerzają się ze zdumienia. Czuję przemożną potrzebę, by dotknąć jego twarzy, poczuć, że choć on jest rzeczywisty. – Słyszałem ją. Mamę. – Do kuchni już niedaleko. – Ciągnę go za sobą tak szybko, że w każdej chwili może się przewrócić. Jestem przerażona. Nie wolno mi spojrzeć w korytarz. Teraz Jamie ciągnie mnie za rękę. – Ale słyszałem ją! I wiem, gdzie ona jest. W Starej Sali. Wołała do mnie. – Jamie, nic tam nie ma. Coraz mocniej mnie szarpie, błaga. Jest bezkształtnym cieniem w mroku. – Musimy tam iść! Nie mam wyboru. Ogarnia mnie panika. – W porządku, Jamie, już dobrze. Możemy sprawdzić jutro… – Nie! Nie, nie, jest Wigilia. Na pewno wróciła i jest w Starej Sali, ona tam jest… – Poczekaj chwilę. – Wzbiera we mnie rozpacz. – Najpierw chodźmy po latarkę. Jest za ciemno, żeby cokolwiek widzieć. Moglibyśmy się potknąć. Muszę zrobić to szybko, to znaczy, o ile w ogóle będę w stanie. Potykając się, wpadając na krzesła, biegniemy mrocznym korytarzem i docieramy do kuchni. Prastare światło księżyca oświetla brokatową pustkę. Ale tak, jest tu mój telefon, leży na granitowym blacie. Włączam aplikację i stożek światła sprawia, że cienie w napierającej na nas ciemności jeszcze bardziej się pogłębiają. – W porządku. Nic nam nie jest. Chodźmy teraz na górę i… – Nie. Obiecałaś, że będą świeczki! Mówiłaś, że pójdziemy do Starej Sali. Obiecałaś! Ucieka mi i zatrzymuje się w kącie, opiera się o ścianę, zasłania ręką twarz. Próbuje się nie rozpłakać. Jest takim dzielnym chłopcem. Cały mój umysł płonie ze współczucia. Nie sposób zignorować łez dziecka, które straciło matkę. Targa mną strach, ale i poczucie winy. Akceptuję przydzieloną mi rolę. Pochylam się i grzebię w szufladzie. – No i proszę. Patrz. Dwie świeczki i zapalniczka. Jamie odwraca się lekko. Znajduję dwa spodki i zapalam świece. Dzięki temu przynajmniej nie będę zużywać baterii w telefonie. – Przymocujmy je do spodków. Patrz. – Przechylam świeczki i osadzam je w roztopionym wosku. Jamie przestępuje z nogi na nogę, przygląda mi się, a potem podchodzi bliżej i jego twarz wydaje się tańczyć w migotliwym płomyku świecy. – Tak będzie lepiej, prawda, Rachel? Tego chce mama. Uwielbia świeczki. Pokażę jej. – Wpatruje się w żółte płomyki migoczące w podmuchu, który nie ma żadnego logicznego wytłumaczenia. Chyba że gdzieś w domu ktoś otworzył drzwi.

– Masz. Ty weź jedną świeczkę, ja wezmę drugą. Tylko uważaj, żeby jej nie upuścić. – Dobrze. Długie ciemne schody trzęsą się ze zdumienia na nasz widok, gdy wyłaniamy się z kuchni z migoczącymi płomykami świec. Idziemy korytarzem i skręcamy w prawo. Naprawdę to robimy. Przekraczamy granicę, gdzie skończyły się prace restauratorskie, gdzie umarła Nina, ktoś umarł. Przed nami majaczą drzwi Starej Sali, jakby nie mogły uwierzyć w naszą głupotę. Nie mogę tego zrobić, nie otworzę tych drzwi. Jestem za bardzo przerażona: tam jest mój ojciec. Popycha je Jamie. Otwierają się na inny rodzaj ciemności. Ta ciemność cofa się z rozpaczliwym szeptem, gdy wchodzimy, niosąc świeczki. Jesteśmy w Starej Sali. A tam czeka ona, patrzy jak ta kobieta w sukni, która unosi się w kopalni, szczerzy zęby w zastygłym trupim grymasie. Zastanawiam się, czy nas widzi w swoich niekończących się snach, gdy jej włosy falują w lodowatej wodzie. Ciemność jest tu równie intensywna jak chłód. Przez wysokie wąskie okna widać doskonały dysk zimowego księżyca, niczym białą japońską maskę. Jamie stoi bez ruchu i w coś się intensywnie wpatruje, płomyk świecy rzuca migotliwy blask na jego twarz. Przygląda się czemuś, co jest w kącie. Nie śmiem tam spojrzeć i nie jestem w stanie stawić temu czoła. Może to ona zbliża się do niego, o tam, idzie po syna. – Witaj, Rachel. Z mroku za moimi plecami chwyta mnie jakaś ręka. Łapie mnie za włosy, szarpie je, ciągnie w dół. Przerażona, wciągam powietrze i się przewracam. Wyobraziłam to sobie? Oczywiście, że tak. Powraca horror mojego dzieciństwa. Klęczę, pchnięta od tyłu przez własne wyimaginowane lęki. Upuściłam świecę, jej płomień gaśnie na kamiennej posadzce. Jamie wpatruje się we mnie, zszokowany widokiem przybranej matki: przerażonej, na kolanach. – Rachel, nic ci nie jest? Widziałaś ją? Widziałaś, prawda? – Nie, nie. To tylko… to nic. Nic takiego. Drżącymi rękoma podnoszę świeczkę. Zapalam knot, żeby przegonić ciemność. Stara Sala nas wypuszcza. Nie ma jej tutaj. Nikogo tu nie ma. Nikogo nie ma w promieniu wielu mil, otaczają nas tylko nagie, zasypane śniegiem wrzosowiska i opuszczone zimne klify. Jestem na górze. Jamie bierze mnie na rękę i mówi:

– Chodźmy na górę.

Boże Narodzenie Północ – Boję się. – Już dobrze, Jamie, już dobrze. David podszedł do okna pokoju hotelowego, podbródkiem przyciskając telefon do ramienia. Słyszał imprezowiczów wysypujących się z pubów w Truro na pokryte śniegiem, brukowane ulice. Pijanych w sztok. W końcu było Boże Narodzenie. Zamknął okno, choć w pokoju było za gorąco. Musiał słyszeć każde słowo syna. – Tyle rzeczy się stało, tato, tyle strasznych rzeczy, rozbiliśmy samochód i byłem w kopalni, i Rachel… – Rozbiliście samochód? Mów trochę wolniej, Jamie. Proszę, spróbuj się uspokoić. Nic ci nie jest? – Nie, nic mi nie jest, tylko się boję, Rachel też się boi, widzę to, a mama wróciła, tak jak obiecała, czuję jej perfumy, tatusiu, widziałem ją w Starej Sali, jest w domu i… – Jamie, zwolnij trochę. – Wiem, wiem, ale to takie trudne. – Gdzie teraz jesteś? Na zewnątrz ktoś roztrzaskał butelkę po piwie o mur – imprezowicze zmieniali się w chuliganów. Z ulicy dobiegały pijackie okrzyki. – Jestem w swoim pokoju, ale śpię dzisiaj u ciebie, to znaczy w pokoju mamy, to znaczy Rachel… Możesz jutro przyjechać? Chyba z Rachel coś się dzieje. Tato? Narastała w nim wściekłość. Z całych sił starał się zachować zdrowy rozsądek, trzeźwo myśleć. – Zachowywała się dziwnie? – Mówi do ludzi, których nie ma. W Starej Sali się przewróciła, jakby ktoś ją popchnął. – Co tam robiliście? – Wydawało mi się, że słyszałem głos mamy. Wiem, tatusiu, że nie ma duchów, ale przytulałem się do mamy przy Levant, wszędzie ją widziałem, i to jakby nie ona, ale ona. I wyłączyli nam prąd i jest ciemno. I zimno. – W porządku. Niedługo tam będę. Obiecuję. I to by było na tyle. Nie pozostawiono mu innego wyboru. Będzie musiał

pojechać do St Ives i ruszyć dalej pieszo nadmorską ścieżką, przez śnieg i lód. Przez noc. Bez względu na ryzyko. – Jamie, jadę do ciebie. – Obiecujesz? Pocieszając syna, David przetrząsał kieszenie w poszukiwaniu kluczyków od samochodu. To była jedyna słuszna decyzja: pojechać tam, dalej pójść pieszo i zrobić porządek z całym tym bałaganem. I raz na zawsze rozprawić się z Rachel. – Tato, muszę już kończyć, słyszę, że idzie Rachel, idzie tu, idzie, nie chcę, żeby słyszała, jak z tobą rozmawiam, bo będzie zła. Pa, tato. Jamie się rozłączył. David nie zdążył się z nim nawet pożegnać. Ale może to nie miało znaczenia. Musiał się śpieszyć. Miał bardzo mało czasu: jego syn popadał w obłęd w domu, w którym jedyną towarzyszącą mu osobą była chora psychicznie Rachel. Jamie był w wielkim niebezpieczeństwie. David zasznurował buty, wrzucił do torby czołówkę i rękawiczki, wyszedł na cichy hotelowy korytarz, a potem na zasypany śniegiem parking. Radosne świąteczne lampki tańczyły i wirowały w podmuchach lodowatego wiatru. Jego myśli były wzburzone jak śnieg wirujący na pustych ulicach. Jedyni ludzie, jacy zostali w Carnhallow, balansowali na skraju obłędu. Oboje. Ale czy na pewno byli tam sami? Dowodów było coraz więcej. Jamie raz po raz uparcie twierdził, że ją widział. A teraz nawet matka Davida miała wątpliwości. Z nadmorskiej mgły powoli wyłaniała się prawda. Może to, co niemożliwe, jednak się stało. Wróciła matka Jamiego.

Północ Jamie zbyt długo nie wraca. Pościeliłam mu mniejsze łóżko w moim pokoju, ale – zerkam na zegar – jest już po północy, a jego wciąż nie ma. Powiedziałam mu, żeby przebrał się w piżamę. Ale to było pół godziny temu. Nerwowo na kilka cali uchylam drzwi i go wołam. Jego pokój znajduje się na tyle blisko, że usłyszałby mnie. – Jamie. Nie odpowiada. Tu na piętrze widzę ciemne kształty jakichś postaci. Są w mojej głowie. Czmychają jak dzieci bawiące się w jakąś grę. Tupot małych stópek. Potem cisza, morze, odgłosy ciemności. I smutny, samotny śmiech dziecka, które zostało w tyle. Wracajcie, wracajcie. Nie zostawiajcie mnie tutaj. Nie istnieje żadne bezpieczne miejsce w tym szepczącym domu ani w moim szepczącym umyśle. Wychodzę na korytarz, biegnę, niedorzecznie rozhisteryzowana, z powiewającym szlafrokiem, unosząc w górze telefon z latarką, i bez pukania otwieram drzwi pokoju Jamiego. Siedzi w piżamie na łóżku i, zaskoczony, podnosi głowę. Jego twarz oświetla gasnący blask telefonu. A więc dzwonił do kogoś albo pisał esemesa. Domyślam się, że do ojca. Teraz wszyscy po ciebie przyjdą. Chłopiec wydaje się wyczerpany, blady jak śnieg. – Jamie, no chodź! Wzdryga się. Dlaczego krzyczę? Wiesz dlaczego. – Proszę, Jamie. Proszę cię. Chodźmy do mojego pokoju i zostańmy tam do świtu. A potem… Co potem? Myśl o siedzeniu przy choince i otwieraniu prezentów wydaje się jakąś okrutną farsą. – No dalej, Jamie. Proszę! Zerka na mnie podejrzliwie – może ze strachem – i zsuwa się z łóżka. Niechętnie bierze mnie za rękę i idziemy na palcach przez mrok, z moim telefonem jako jedynym źródłem światła. Bez prądu i ogrzewania w tym domu jest przygnębiająco zimno. Moja bateria w telefonie jest niemal całkowicie wyczerpana: za dużo używałam latarki. I oczywiście nie mogę go naładować, bo przecież nie mamy prądu. Wszystko wymyka się spod kontroli. Zamiera jakikolwiek kontakt z zewnętrznym światem, śnieg wznosi mury wokół Carnhallow. A więc musimy zbudować sobie fortecę w moim pokoju, trzymać na dystans zło. I złe myśli

w mojej głowie. Pośpiesznie podprowadzam Jamiego do mniejszego łóżka i go okrywam. Kładzie głowę na poduszce, jego czarne włosy muskają biały policzek i spogląda na mnie w chłodzie, a światło telefonu sprawia, że na suficie niemo tańczą cienie jakichś zwierząt. – Dobrze się czujesz, Rachel? – Tak, nic mi nie jest. Musimy się przespać i dotrwać do rana. Milczy. Jego oczy się rozszerzają, te oczy, które ma po matce. Takie zaczerwienione ze zmęczenia, fiołkowe. – Boję się ciebie. – Przepraszam – mówię. – Naprawdę przepraszam. Nie jestem sobą. Ale nic nam nie będzie. Nie mów mu, co z nim zrobisz. Wyłączam bezcenną latarkę, a Jamie odzywa się w ciemności: – Rachel, zrobiłem coś złego. Przepraszam. Szukam jego rączki. Jest taka mała i chłodna. – Skłamałem, Rachel. To ja podpaliłem te literki w Starej Sali. To miało być zaklęcie dla mamy, żeby wróciła, tak jak obiecała, bo czułem, że była coraz bliżej, kiedy przytuliłem się do niej przy kopalni, jak robiliśmy te zdjęcia. Przynajmniej jedna tajemnica się wyjaśniła. Wciąż pozostają jednak inne mroczne sekrety. – Jamie, wszyscy kłamiemy. Wszyscy. Ja, twój ojciec, dorośli też kłamią. To go nie uspokaja. Słyszę jego westchnienie, choć prawie nie widzę jego twarzy. Głos ma nerwowy, roztrzęsiony. – Ale ona nie wróciła, Rachel, i skłamałem, bo… bo… skłamałem nie tylko wtedy, kłamałem przy Levant o świętach, o tobie, chciałem, żebyś zniknęła przed świętami, żeby prawdziwa mama mogła wrócić. Chciałem, żebyś sobie poszła, i wtedy powiedziałem, że umrzesz, ale teraz, teraz myślę, że to prawda, och… sam już nie wiem. Choć jest niespokojny, co chwilę ziewa. Musi być potwornie zmęczony. Mocno ściska moją rękę. Mówi nerwowo, jakby był zdesperowany. Urywane słowa mieszają się z odgłosami domu. To stukanie jest coraz bliżej. – Wtedy w kopalni mama mówiła, że po świętach jest mój szczególny dzień, i powiedziała, że wie, że któregoś dnia wróci moja mama i o tym wszystkim mi opowie i o tym, dlaczego w święta było jej smutno, i że dlatego nie kochałem jej tak jak taty i… i dlatego myślę, że teraz wróciła, a ty musiałaś odejść przed świętami, ale to była tajemnica, wielka, ale to wielka tajemnica. Tata mówił, żebym tego nikomu nie powtarzał, tego, co mi mówiła. Mówił, że w ogóle nie powinienem o tym myśleć ani nic! Urywa, wyczerpany, opadają mu powieki.

Nie mam zielonego pojęcia, o czym mówi, ale znam cierpienie porzuconego dziecka. I być może ten ostatni raz będę mogła mu pomóc. Zanim zupełnie się zagubię. Zanim będzie za późno. – Jamie – szepczę – zdradzę ci tajemnicę. Ja też kłamię. Skłamałam kiedyś, kiedy byłam młoda, to było wielkie kłamstwo. Ale zrobiłam to ze słusznych powodów. – Nie jestem nawet pewna, czy nie zasnął. – Powiedziałam, że mój tata zrobił mi coś złego, i tak było, choć zrobił to, kiedy byłam o wiele młodsza. I tak to było dobre kłamstwo. Wiele rzeczy wyjaśniało, wyjaśniało, dlaczego byłam w ciąży, dlaczego nosiłam w sobie tak szczególne dziecko. I to uratowało moją mamę. To było dobre kłamstwo. Czasami kłamstwa bywają dobre. Jamie nie odpowiada, zapadł w sen. Może mnie nie słyszał. Ale dom tak. Spoglądam na niego jeszcze przez chwilę. Drgają mu powieki. Zastanawiam się, o czym tym razem śni. I wówczas, gdy myślę o jego snach, pojawia się coś w rodzaju odpowiedzi. Obrażenia Niny. Oczywiście. Włosy, krew i paznokcie. Oczywiście. To wszystko odbijało się w śnie Jamiego sprzed kilku miesięcy. Zając, krew i ręce6. A więc czy nie to właśnie wydarzyło się w umyśle Jamiego? Czy jego rzekoma przepowiednia była zmienioną wersją śmierci matki? Koszmarnych szczegółów z dochodzenia? Znam na tyle psychologię. Przeczytałam wystarczająco dużo książek o depresji i tym podobnych. Wiem, jak działa umysł podczas snu. Jakie potrafi tworzyć gry słowne, rymy i echa. Ale nawet jeśli to cokolwiek wyjaśnia, teraz jest już za późno. Ta tajemnica nie dotyczy tylko Jamiego. Kryje się we mnie. Stałam się źródłem ciemności. I zagrożenia. Odsuwam się w ciemności jak najdalej od niego. Muszę trzymać się z daleka. Kładę się na własnym łóżku i wpatruję w mrok. Pieką mnie oczy. Nie żałuję, że skłamałam, mówiąc, że mnie zgwałcił, że zaszłam z nim w ciążę. Dzięki temu się go pozbyłam. Tak czy owak, molestował mnie przez wszystkie te lata. Ale tamta ciąża sprawiła, że pomieszało mi się w głowie, i tym razem jest tak samo. Tak, wróciłem. Jest już za późno, Rachel. Widzę jego twarz namalowaną nade mną na suficie. Jest już za późno na prawdę. Statystyki są jak wiersz, który muszę powtarzać: podwyższone ryzyko samobójstwa pięć procent, podwyższone ryzyko dzieciobójstwa cztery procent. Psychozy warunkowane ciążą. Jak mam się ukryć przed samą sobą? Burza jest w mojej głowie, zamykają się nade mną czarne wody. Bo tata znów jest w pokoju. Tata wrócił. Tata wchodzi po schodach. I słyszę puk puk puk, stukanie górników pod nami. Znów pracują,

kopalnia ożywa. Całe to ukryte podziemne życie wynurza się na powierzchnię i kieruje do schodów. Cześć, Rachel, moja Różo z Tralee. Nie! Drzwi się otwierają. Nie! Krzyczę i się bronię. Jestem dwunastoletnią dziewczynką próbującą przepędzić ojca, ale tym razem to on wygrywa. Może na koniec zawsze wygrywa. Może na tym polega jego zemsta. Teraz jest w mojej głowie, każe mi robić różne rzeczy. Bez względu na to, jak mocno zaciskam oczy, wciąż widzę. Na przykład że mój przybrany syn ma taką delikatną, bezbronną szyję. Ale go kocham. A więc muszę go chronić, ukryć. Ukryć go w wodzie, w mroku. Ukryć go w kopalniach razem z matką. Nie! Idź do kuchni. Nie! Błagam zimne powietrze, które mnie otacza. Wypuść mnie. Nie chcę tego robić. Oszczędź mnie. Przestań. Pozwól mi przetrwać te święta. Zaciskam oczy, odpychając przerażenie i obłęd, przewracam się na drugi bok, zakrywam głowę zimną poduszką, żeby odciąć się od dźwięków i głosów. Ale swędzą mnie ręce. Sen jest absurdalną fantazją. Leżę tu w noc Bożego Narodzenia, przerażona, z piekącymi oczami, a otulone śniegiem klify osuwają się do oczekującego morza i próbują zagłuszyć głosy. Hałasy. Ciszę. Dziś w nocy wrzosowiska są martwe, wrony śpią z otwartymi oczami na trzęsących się w porywach wiatru kolcolistach. Wrony też potrafią przewidywać przyszłość. Wiedziałaś o tym? Wiesz, co się teraz stanie. Zastanawiam się, czy Jamie w jakiś sposób wyczuł czający się we mnie obłęd. Czy dziecko ognia przewidziało, że stanowię zagrożenie? Nie. Nie, nie, nie. Jest już za późno. Nadchodzi. Nadchodzi. Wzbiera czarna woda. Puk puk puk. Słyszę młotki bal maidens uderzające w zdechlaki. Nie mogę pozwolić, żeby wygrał. Ale jest za późno. Wygrywa. Zawsze wygrywa. Jest silniejszy ode mnie. O tak. O tak. O tatusiu. Przygniata mnie. Ten obłęd jest starszy i większy, jest ciemną postacią leżącą na mnie. Tato, zostań tam na dole. Tato, nie wchodź na górę. Tato, nie zbliżaj się. Znów przewracam się na drugi bok i wbijam paznokcie we wnętrze dłoni. Tak mocno, że chyba czuję gorącą krew. Jakbym się kaleczyła. Czemu nie? Jestem w tym dobra, zawsze to potrafiłam. A więc muszę ciąć i rąbać. Muszę rozpłatać to nożem. Stało się. Nie jestem w stanie z tym dłużej walczyć. Noc Bożego Narodzenia

nigdy się nie skończy, więc mogę ją zakończyć tylko w jeden sposób. Wyśpiewać moje lęki, tak jak kiedyś, kiedy tata mi to robił w Boże Narodzenie. I saw three ships. Jeśli zacznę to śpiewać, nie będę już dbać o to, co się dzieje, nie będę tego świadoma. Nic nie poczuję, będzie mi wszystko jedno, jak tnę. To tak radziłam sobie z tatą, tak wypierałam to, co mi robił. I saw three ships come sailing in. And all the bells on earth shall ring. To moja wyjątkowa kolęda. Różaniec zgwałconej. Otwieram oczy, lśnią teraz w ciemności, bo jestem gotowa. Jamie oddycha powoli i głęboko, jakby z przyjemnością. Jakby wiedział, co się teraz stanie, co mu zrobię. Jakby się na to godził i to rozumiał, bo robię to z miłości do niego. Muszę go uratować przed tym okropnym światem. Przed duchem jego matki, której zwłoki podpływają coraz bliżej, gdy wzbiera czarna woda. I saw three ships. Dopóki będę śpiewać, nic mi nie będzie. Nie potrzebuję żadnej policji, karetki, lekarzy, psychologów. I saw three ships come sailing in, on Christmas Day in the morning. Pora zabrać się do dzieła. Cicho i lekko opuszczam nogi z łóżka. Czuję się teraz zwinna i gibka. To wszystko jest o wiele łatwiejsze, niż przypuszczałam. Prostsze, niż wszyscy myślą. Zupełnie jakbym potrafiła latać. Podchodzę do schodów i zastanawiam się nad moim zadaniem; muszę wziąć jeden z tych większych noży, one lepiej się do tego nadają. Ciach-ciach, ciach-ciach. Taki będzie o wiele lepszy. Nie ma powodu, żeby mały Jamie cierpiał choćby o sekundę za długo. Mogę złożyć go do grobu obok matki. Stanie się duchem, tak jak ona. Będzie mógł wracać, kiedy zechce, pojawiać się i znikać z naszego życia, i nic nie będzie go już dręczyć. Widzę w ciemności. To cudowne. Głosy stały się światłami. Prowadzą mnie, gdy szybko idę boso do lodowatej kuchni. Jest tu tak cicho, jak to zapamiętałam. Wszystkie sprzęty padły. Są teraz trupami. Lodówka, zamrażarka, nic nie działa. Carnhallow jest kostnicą, gdzie wszystko umiera. Gdzie wszystko przenosi się pod ziemię, do piwnic i tuneli kopalni. Znajduję nóż. Wysuwam go z trójkątnego drewnianego stojaka, jakbym była legendarną księżniczką wypełniającą mityczne zadanie. Podziwiam, jaki jest piękny. Saabaaatier. Co za miły ciężar w mojej dłoni. Światło gwiazd mi wystarcza, by dostrzec, jaki jest ostry. David lubi ostrzyć te noże, uwielbia, kiedy są takie ostre, ten mój mąż, dręczyciel kobiet, z żoną morderczynią.

Mną. Szybko idź na górę. Jeśli bardzo szybko przesunę to ostrze po białej szyi Jamiego, nikt nie zauważy; tylko ja będę widzieć krew plamiącą białą jak śnieg pościel, niczym sok z róży na sorbecie. Uratuję go przed agresywnym ojcem i przed duchem matki. Nucę sobie tę radosną piosenkę, tę śliczną kolędę. And what was in those ships all three, On Christmas Day, on Christmas Day. What was on those ships all three? Nóż. Noż. Nóż. Matka. Matka. Matka. Wracam do sypialni. Mocniej ściskam rękojeść noża. Na dole wróżka na choince uśmiecha się z aprobatą, zaraz machnie różdżką i Jamie zniknie w zaczarowanym świątecznym obłoczku. Ot tak. On Christmas Day, in the morning. Niech mamusia cię pocałuje. To teraz moje zadanie, ostatnie, jakie mi zostało. W słabym, żółtawym blasku księżyca widzę zarysy śpiącego Jamiego; leży na małym łóżku, z matczyną troską okryty przeze mnie kołdrą. Ale nie jestem jego prawdziwą matką. Jestem lepsza niż prawdziwa matka, bo żyję. Mam dwie ręce, jedną, by złapać go za włosy, drugą, by przesunąć ostrzem po jego szyi, tak by krew wypłynęła łatwo i bezboleśnie. To będzie łatwa, łatwa śmierć, tak właśnie Jamie chce umrzeć, chce zobaczyć swoją szkarłatną krew rozlewającą się jak wiśniowy sok i spływającą do srebrnej miseczki z epoki Stuartów. Jest Boże Narodzenie, godzina czy dwie przed świtem. Klękam przy łóżku Jamiego. Jego twarz jest błoga i spokojna, białe powieki drgają we śnie. Sen anioła: piękne niewinne oczy są zamknięte, jest gotów, czeka. Gdy przesunę nożem po jego szyi, zatrzepocze rzęsami, ale nie wpadnie w panikę, pogodzi się ze swoim losem. Jestem matką, on jest synem, wolno mi to zrobić, po prostu nie jesteśmy spokrewnieni jak zwykli ludzie. Czuję ciężar noża w ręce, gdy pochylam się nad nim. Nie śpiewam już piosenki, zastanawiam się, jak najlepiej go zabić. Ryzyko dzieciobójstwa cztery procent. Jak jeden do dwudziestu pięciu. Nie tak źle. Kładę rękę na głowie Jamiego i głaszczę go delikatnie po tych pięknych, miękkich, lśniących włosach; tak spokojnie śpi, będę musiała unieść mu głowę i przesunąć nożem po szyi.

Przeciągnij. Przetnij. Zrób to. Jakbyś rysowała linię na śniegu. Przedłużam tę chwilę. Nóż jest o milimetr od jego skóry. W łagodnym smutnym świetle widzę, gdzie pulsuje tętnica. Czuły puls krwi. Zacznij tam. Tak. Przyłóż tam ostrze. Nóż. Dziecko. Głos. Piosenka. Zimno. Ciemno. Gwiazda. Ból. Powietrze. Jedz. Kochaj. Zabij. Tato, tato, tato. Tato tato tato tato PRZESTAŃ PRZESTAŃ PRZESTAŃ PRZESTAŃ PRZESTAŃ. Przesuwnica przesuwnica przesuwnica. Przytulił mnie przytulił przytulił. Przy kopalni z przesuwnicą. Przestań. Nie mogę oddychać. Przerażona, ściskając w spoconych palcach nóż, spoglądam w półmroku na moje nagie kolana. Co tutaj robię? Dlaczego klęczę przy łóżku? Patrzę na moje ręce, okropnie podrapane, wciąż się drapię, w dłoni ściskam nóż. Jestem szalona. To jest obłęd. To wszystko dzieje się w mojej głowie. Drapanie się to część psychozy. Bo mam psychozę. A skoro wiem, że ją mam, to wciąż jest nadzieja. Kołyszę się na boki, klęcząc na zimnych dębowych deskach, i mocno zaciskam oczy. Znam ten proces, to włączające się i wyłączające racjonalne myślenie, jak fala, która rozbija się o brzeg i cofa, odsłaniając błyszczące skały tylko po to, by zaraz znów wściekle napłynęła piana. Łapię się za włosy i odciągam od łóżka Jamiego w najdalszy kąt tego zimnego, ciemnego pokoju. Gdy pełznę, nóż wypada mi z ręki. Nie dbam o to, gdzie upadnie. Po przeciwległej stronie sypialni, z plecami opartymi o ścianę, przyciskam kolana do piersi i płaczę, szlocham, kiwam się w przód i w tył. Płaczę nad sobą, nad Jamiem, nad tym, nad smutkiem małej przerażonej dziewczynki w pokoju, wystraszonej, bo słyszy kroki na schodach, bo jej ojciec idzie do swojej trzęsącej się Róży z Tralee. Płaczę nad matką, która leżała na łóżku, gdy zabierali jej córeczkę, przedwcześnie urodzone dziecko, którego nigdy nie widziała. A potem umarłaś, kochanie. Powiedzieli mi, że coś z tobą było nie tak, że umarłaś. Uwierzyłam im. Tak było łatwiej. Albowiem Dziecię nam się narodziło, Syn został nam dany. Jak długo będę tu tkwić, kołysząc się i drapiąc. Już nigdy nie zasnę. A jednak

zapadam w półsen. Przysiadam. Bierna, niezdolna się poruszyć. Nie mogę do tego dopuścić. Na wypadek gdybym zaczęła szukać noża. Gdy otrząsam się z tego niemego stanu, ziewam jak kot. Jestem tu, jestem tu. Wciąż jest Boże Narodzenie. Na skraju pogrzebowo czarnego nieba za oszronionymi oknami pojawiła się słaba szarość, więc może nie jest tak daleko do świtu. Nóż. Na podłodze. Rób, co mówię. Zasłaniam uszy rękoma i szepczę moją piosenkę. Jeśli zachowam na tyle rozsądku, by dotrwać do świtu, zadzwonię do kogoś, wezwę policję, wszystkich, to już nieważne. Prawie zabiłam Jamiego. Niech zamkną mnie na zawsze, zasługuję na to. Ale ceną, jaką płacimy za piękno, jest śmierć. – Nie! – mówię równocześnie do nikogo i do nich wszystkich. – Zostawcie mnie w spokoju. Śpiewaj, Rachel, śpiewaj piosenkę. The Virgin Mary and Christ were there, On Christmas Day in the morning. Zacinam się. I znowu. Poraża mnie jakaś jasność; zupełnie jakbym potrafiła widzieć w ciemności, jakby znów był prąd. Dziewica. Rozglądam się. Meble w pokoju odpowiadają mi spojrzeniem: mroczne, nieruchome kształty. Jedynym, co słyszę, jest oddech Jamiego. Nie wie, co prawie zrobiłam; co wciąż mogę zrobić. Ale nie zrobię tego. Bo widzę w świetle umysłu, spoglądam przez okno logiki. Widzę odpowiedź. Mario, Zawsze Dziewico. Pomódl się do Marii, Zawsze Dziewicy, Rachel Daly. „Zaraz po świętach są jego urodziny… Jego wyjątkowy dzień… Kiedy ma wrócić po niego mama… Jego wyjątkowy dzień…”. „Przytuliłem się do niej przy kopalni z przesuwnicą. Przytuliłem się do niej przy Levant. Tam przytuliłem się do mamy”. Nie rozumiesz, nie rozumiesz? Nie widzisz…? Widzę światło świątecznego poranka. Widzę kobietę przytulającą chłopca, widzę światło wschodu. Łapię telefon i włączam latarkę. Baterii zostało jeszcze na jakieś kilka minut. To wystarczy, wystarczy. Zrywam się, mijając śpiącego chłopca, wypadam z pokoju i zbiegam po schodach do Salonu, gdzie wróżka na choince kryje się w mroku i nie może już ze mnie szydzić. Tylko ja to widzę. Drżę na skraju pięknej

prawdy. Tu jest: to czasopismo ze zdjęciem Davida, Jamiego i Niny, pięknych i eleganckich w swoim wspaniałym domu. Sięgam po czasopismo, oświetlam zdjęcie latarką i uświadamiam sobie, dlaczego przez tyle miesięcy nie dawało mi spokoju. Próbuję walczyć z ogromną falą emocji. Nie chodzi o to, co jest na zdjęciu. Chodzi o styl, ledwie widoczną twarz dziecka. Pamiętam jednego konkretnego fotografa, który robił to w ten sposób, to był jego skromny znak firmowy. Trzęsącymi się rękoma przerzucam strony na koniec czasopisma i w gasnącym świetle latarki czytam zamieszczone drobnym druczkiem nazwiska autorów. Te trywialne informacje nie interesują nikogo prócz zaangażowanych. I mnie. Zdjęcia, Kerthenowie, strony 27–31: Philip Slater. Philip Slater. Philip Slater. Doskonale pamiętam jego twarz. Człowieka, który chciał, żebym dostała się na Goldsmiths. Wykładowca, przyjaciel fotografa, u którego pracowałam. Zaglądał czasem do studia. Czarujący manipulant, starszy ode mnie. Opowiadał o studiach. Podobały mu się moje prace, może trochę za bardzo, jeśli teraz na to spojrzeć. Ale tego dnia, kiedy mi to zasugerował, mówił tak gładko. Wiem, jak możesz zarobić sporo pieniędzy. Urodź dziecko. Dla kogoś. To bogata para. Żona jest bezpłodna. Próbuje znaleźć kogoś, kto urodzi dla nich dziecko. Skąd Nina znała Philipa Slatera? Może był znajomym któregoś z jej znajomych? I dlaczego mnie to w ogóle obchodzi? To już nie ma znaczenia, wybrała mnie, Jamie, mnie wybrała na twoją matkę. Bo byłam idealna. Wyglądałam nawet tak jak ona. Jak piękna Nina Kerthen. I musiała zrobić to dyskretnie, nie zdradzić mojej tożsamości Davidowi, żeby nigdy się nie dowiedział. Może nawet sama nigdy nie poznała szczegółów, nie sprawdzała, kim byłam, by zachować dystans, odizolować się od prawdy. Ale wybrała mnie. Śnieg przestał padać, za oknem widzę gasnące gwiazdy. Nadszedł świt. Byłam biedna i ładna, i desperacko pragnęłam jakoś opłacić studia. Rozpaczliwie próbowałam wydostać matkę ze schroniska, żeby mogła spędzić ostatnie lata życia w jakimś przyzwoitym domu. Byłam dziewczyną, która chciała uciec przed ojcem, nawet jeśli to miałoby zniszczyć rodzinę. Czemu nie? On zniszczył tę rodzinę dawno temu. To już nie miało znaczenia: po prostu dajcie mi pieniądze. Uratujcie moją matkę. Żebym mogła uciec. Gasnące gwiazdy migoczą. Noc odchodzi, nadszedł poranek Bożego Narodzenia. Urodziłaś się tak przedwcześnie, pod koniec grudnia, nie na początku marca, jak było napisane w świadectwie urodzenia. Pamiętam, jak pielęgniarki cię zabrały – zniknęłaś jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, jakbyś nigdy nie istniała. To było takie łatwe, zbyt łatwe. Nigdy nie patrzyłam podczas USG, nawet cię nie

dotknęłam, kiedy przyszłaś na świat; nie pocałowałam cię, nie trzymałam w ramionach. Nic. Bo nie chciałam tej więzi. I powiedzieli mi, że nie żyjesz. To było logiczne, urodziłaś się o wiele za wcześnie. Twierdzili, że byłaś zdeformowana. A potem i tak dali mi pieniądze, jakby mieli poczucie winy. Jakby chcieli zapłacić mi za to, że nosiłam dziecko, które umarło. Ale moja córeczka nie umarła, bo nigdy nie istniała. To był chłopiec, nie dziewczynka – okłamali mnie. Wszyscy ciągle kłamiemy. Dorośli kłamią. Czasopismo drży mi w ręce. Drżą wszystkie światła. Zastanawiam się, dlaczego nie płaczę. Może to zbyt wiele na łzy. And all the souls on earth shall sing, On Christmas Day, on Christmas Day. Odpowiedzi pojawiają się tak szybko, tak błyskawicznie w moim rozgorączkowanym umyśle. Jak rozrastająca się szczelina w pękającym lodzie. Tego dnia, gdy pierwszy raz cię zobaczyłam i myślałam, że zakochałam się w Davidzie, wcale tak nie było, Jamie. Zakochałam się w tobie. W moim własnym dziecku. I ta kobieta, do której przytulałeś się przy kopalni Levant, kiedy wyczułeś swoją mamę, to byłam ja. A ta twarz, którą zobaczyłeś w St Just? To nie była Nina, to też byłam ja: moje odbicie w szybie samochodu. Resztę, tę kobietę w autobusie, dodała moja wyobraźnia w początkach szaleństwa. I ten portret, który David narysował w letni dzień, to też nie była Nina, tylko ja. Wyglądałam na nim jak Nina, bo nic nie mógł na to poradzić. Bo wyglądam jak ona. Bo wyglądam jak twoja matka. Bo jestem twoją matką. A teraz Nina leży w kopalni Morvellan, a twoja prawdziwa matka wróciła. Och, Jamie. Moje dziecko. Nawiedzałam cię, a ty nawiedzałeś mnie. Jesteśmy jak dwa duchy w Carnhallow, które straszą się nawzajem, ale teraz ciemność odchodzi i wstaje światło. A ja drżę z przerażającego szczęścia. Chcę obudzić cały świat i podzielić się tym sekretem. Then let us all rejoice again. On Christmas Day, On Christmas Day. Ale wiem, że muszę być ostrożna: Boże Narodzenie się jeszcze nie skończyło, ten obłęd nie minął. Nie minie sam z siebie, muszę to przemyśleć. Nie będę niepokoić Jamiego: muszę mu to powiedzieć jak najdelikatniej. Może powiem mu rano. I wtedy po raz pierwszy w życiu naprawdę przytulę syna. Ale mogłabym zadzwonić do Davida. Muszę do niego zadzwonić. Tylko jak? Tylko w jednym telefonie w tym domu być może nie wyczerpała się jeszcze bateria. W komórce Jamiego. Jest w jego pokoju. Wstaję i widzę, że dom wypełnia się pierwszymi ukośnymi promieniami światła. Wchodzę po wielkich schodach

i znajduję telefon pod poduszką. Wyświetlacz jest ciemny, ale komórka się jeszcze nie rozładowała. Budzę ją do życia. Nie jest zabezpieczona hasłem. Widzę, że o wpół do dwunastej Jamie dzwonił do ojca – to była ta rozmowa, którą przerwałam. Wciskam ponowne wybieranie numeru. Telefon dzwoni. I włącza się poczta głosowa. Gdzie on jest. Śpi? Idzie tutaj? Co się dzieje? Idzie po ciebie, już jest w drodze. Zakrzykuję głosy. Szaleństwo mnie nie opuściło. Ale teraz mam broń. Prawdę. Nagrywam się na pocztę głosową: – David, wiem o wszystkim. Znam całą prawdę. Znam ją. – Nic nie mogę poradzić na to, że w moim głosie słychać ton triumfu, uniesienia. Pokonałam ten dom. Pokonałam głosy. Rozgryzłam to, choć zdawało się to niemożliwe. Albowiem Dziecię nam się narodziło, Syn został nam dany. – David, posłuchaj… – Waham się, próbuję znaleźć słowa. Ująć w nie coś tak niesamowitego. – Słuchaj. Widziałam zwłoki. Ciało Niny w Morvellan. Ale, David, teraz znam już prawdę. Nie była matką Jamiego, bo nie mogła mieć dzieci, zgadza się? Ale ty byłeś taki dumny, chciałeś znaleźć surogatkę, udawałeś… Poczta głosowa klika. Skończyło się miejsce na nagrywanie. Ale kto by się tym przejmował, zaraz znów do niego zadzwonię. – David… – Rachel? Podnoszę wzrok. – Rachel? To Jamie. – Mama jest w kopalni. Słyszałem, jak to mówisz przez telefon. Ona jest w kopalni. W Morvellan? Jego konsternacja jest niemal namacalna. Musiał się obudzić, sam, wystraszony. Może obudziłam go moim podekscytowaniem? Krzykami? Siedzę na łóżku, oszołomiona, oniemiała, patrząca na twarz syna, a on wycofuje się z pokoju i zbiega po schodach. Niech idzie, myślę, niech pobiegnie do swojego pokoju, wypłacze się. Niech trochę pobędzie sam ze sobą. Będzie na to dość czasu. Ale w tej chwili wciąż balansuję na skraju szaleństwa. Muszę zrobić to na spokojnie. Albo komuś stanie się krzywda. Co mogę zrobić? Może znów zadzwonić do Davida albo do jakiegoś lekarza. Muszę dojść do siebie, więcej nie ryzykować. Przytłacza mnie cisza. Siedzę pusta i wyczerpana, wpatrzona w świąteczny cud, dziecię w żłobku, syna pod Gwiazdą. I nagle budzą mnie ostre wyrzuty

sumienia. O Boże! Jamie. Co on zrobi, dokąd pójdzie z tą informacją, którą ode mnie usłyszał? Jezu! Kopalnie! Oczywiście. Podbiegam do okna i wyglądam na ogród na tyłach, opadający w stronę kopalni, klifów i morza. Światło jest olśniewająco jasne: wstaje błękitny świąteczny poranek, a promienie zimowego słońca odbijają się od śniegu. Piękne stoki dziewiczego śniegu, po których mój syn biegnie do wielkich, czarnych kopalni Morvellan.

Rano Wkładam buty na bose stopy, zarzucam płaszcz na szlafrok i biegnę po schodach, przez przedpokój, przez kuchnię. Gdy dopadam do kuchennych drzwi, patrzę na tę wysoką szafkę nad zamrażarką: jest zamknięta. Jamie nie ma klucza do nadszybia. Przynajmniej to jest jakimś pocieszeniem. Drzwi są otwarte na oścież. Wybiegam na mróz. Słońce świeci jasno na roziskrzonym błękitnym niebie, czuję jego promienie na twarzy. Dysząc, przedzieram się przez ogrody, w stronę drzew, śnieg skrzypi pod moimi butami. – Jamie! Las szeleści lodem. Dzwoni. Kryształowy radosny świat, sople błyszczące w promieniach wschodzącego słońca. – Jamie, stój! Tamaryszki i jarzębiny, dęby i leszczyny, lód i śnieg. Las przechodzi w otwartą przestrzeń i widzę już nad drzewami kominy kopalni i falujący szaroniebieski ocean. Mojego ośmioletniego synka nigdzie nie widać. Musi być za wzniesieniem, na skraju klifów. Wypadam z lasu i biegnę do krawędzi. – Jamie, wracaj! Żadnej odpowiedzi, tylko huk fal i szum piany. Lodowate powietrze w gardle i płucach sprawia mi fizyczny ból. Jestem w ciąży… Czy w ogóle powinnam to robić? Oczywiście, że powinnam: to była moja wina, bo triumfalnie krzyczałam przez telefon. A on jest moim synem. Docieram do ścieżki na skraju klifów i widzę Jamiego przy wejściu do nadszybia. Uderza sporym kamieniem w kłódkę. Mój zdesperowany chłopczyk szuka swojej zmarłej matki. To niezwykle przygnębiający widok, bo jego matka jest tutaj. Żyję i nawet w moim szaleństwie próbuję go uratować. Widzę z daleka rozmiary tego kamienia, jest na tyle masywny, że może rozbić tę kłódkę, gdyby uderzyć nim z wystarczającą siłą. A Jamie jest silny jak na swój wiek. Tyle się wspina po skałach, biega po plaży, wędruje. Moje dziecko ognia. W górze, w błogiej nieświadomości, krążą mewy śmieszki, roziskrzone morze patrzy gdzieś za nas na pokryte śniegiem, usiane skałami wrzosowiska. W obliczu tego nasz dramat wydaje się taki nic nieznaczący. Jestem już na tyle blisko, by go słyszeć. Dzieli nas kilkaset jardów wzdłuż skał klifu. Słyszę, jak uderza w kłódkę. – Jamie, przestań, proszę! Odwraca się i patrzy na mnie, jakbym była obcym człowiekiem. Zarzucił płaszcz na piżamę. Ale jest boso. Przybiegł tu boso po śniegu i lodzie przez

kolczaste zarośla w lesie. Znów skupia się na swoim strasznym, rozpaczliwym zadaniu. Bang, bang, bang. A potem drzwi otwierają się dostojnie, a łańcuch zsuwa się na ziemię. Drzwi do nadszybia Morvellan są uchylone. A tam w środku unosi się na wodzie Nina Kerthen. W wyobraźni widzę promienie zimowego słońca wpadające przez pozbawione szyb okno. Może nawet dosięgają jej twarzy otoczonej aureolą czarnej wody i srebrnych włosów. Na zawsze uśmiechniętej i zimnej. Zobaczy ją, spadnie i znów go stracę. A teraz wchodzi do nadszybia, a ja biegnę ścieżką. Słyszę jego krzyk. A więc zobaczył. Drzwi kołyszą się na wietrze, wbijane płatki śniegu topnieją mi na ustach. Biegnę, potykając się, przewracam się na prawą stronę, skręcona kostka ugina się pode mną tak, że ledwie jestem w stanie iść. Ale dla Jamiego, mojego synka, mogę iść, mogę zrobić wszystko. Podnoszę się i widzę, jak Jamie wychodzi z nadszybia. W górze krążą mewy i nurzyki, przyglądają się nam. – Jamie, to nie ona. Wpatruje się we mnie. – Jamie, to nie twoja matka. Morze milknie, świeci słońce, ubity śnieg błyszczy jak sztuczne diamenty, stworzone, żeby ciąć. – Jamie, to ja jestem twoją matką. To ja. Po policzkach spływają mi łzy. Nie potrafię ich powstrzymać, nie teraz. – Ja jestem twoją mamą, kochanie. Jamie, to od początku byłam ja. Wiedziałeś o tym, kiedy przytuliłeś się do mnie przy Levant, wyczułeś to, prawda? – Nie mogę przestać płakać. – To ja. Jestem tutaj. Przez cały czas tu byłam, tylko o tym nie wiedzieliśmy. Twoje zaklęcie z płonącymi literkami zadziałało. Mama wróciła. Jestem tu. Jamie wpatruje się we mnie. Nie chciałam mu tego mówić w ten sposób… to się po prostu stało. Marszczy brwi, jego oczy się rozszerzają, jakby zaczynał mnie poznawać, ale wtedy słyszę krzyk mężczyzny: – Jamie! Jamie spogląda nad moimi plecami na porośniętą trawą krawędź klifu i w dół, na niewielką plażę Zawn Hanna, Szepczącej Zatoki. Nie ruszaj się, myślę. Proszę, nie ruszaj się. Nie wystrasz się. Skalny występ przy nadszybiu jest niebezpieczny nawet w pełni lata. Dziś musi tam być potwornie ślisko, lód na wypolerowanym granicie. Ale muszę sprawdzić, co przykuło jego uwagę. Wdrapuję się na duży głaz i spoglądam na zatokę.

Jest tam jego ojciec. Na piasku, w czystym powietrzu tego zimnego, roziskrzonego, świątecznego poranka. – Tato! – krzyczy Jamie. – Tato! David biegnie w stronę podnóża klifu. Jamie zaczyna schodzić po skałach. Nad nim krążą mewy szukające ryb w lodowatym morzu. – Stój, proszę… – wołam. Oboje do niego wołamy. – Stój, Jamie. Stój! Ale zobaczył swoją zmarłą matkę. A potem usłyszał, że jego matka żyje. Jest przerażony i zdezorientowany, tak jak każde dziecko na jego miejscu. I spada. W jednej chwili opuszcza się po skałach, a w kolejnej spada. Runął do morza, dwadzieścia stóp w dół. Plusk jest taki cichy. Jamie to tylko mały chłopczyk, mimo tych wielkich emocji, jakie nim miotają. Morze obojętnie go połyka. – Jamie! Ale już go nie ma, nie widzę go. A może to on: wynurza się, krztusi, walczy. Umie pływać, ale żadne dziecko nie byłoby w stanie walczyć z tym brutalnym zimnem i takimi falami. Nie wytrzymałoby nawet minuty. Falom jest wszystko jedno, zastanawiają się, czy utopić mojego syna, czy roztrzaskać go o czarne skały. Albo czy skraść jego ciało. Głosy w mojej głowie milczą. Jedyny głos, jaki teraz słyszę, woła: Ratuj go, ratuj go, ratuj! Ale noszę w sobie dziecko. Moje drugie dziecko. – Jamie! – podbiegam do krawędzi klifu. Lecz jego ojciec jest szybszy. Działa instynktownie, jak każdy rodzic. Cofam się, moja kostka krzyczy z bólu. Nie dbam o to. Nieważne, czy zginę, o ile uda mi się ocalić syna. Biegnę jedyną ścieżką. Jest zasypana śniegiem, ale niezdradliwa. Prowadzi wzdłuż dawnego strumienia, który kiedyś wpadał do Zawn Hanna. Potykając się o kamienie, zsuwam się na plażę, zrzucam płaszcz i nurkuję. Jestem twoją matką. Matki to właśnie robią. Ogarnia mnie przerażenie, gdy zanurzam się w lodowatą wodę, fale są tak zimne, że mogą zatrzymać serce, ale nie moje serce, nie tę miłość. Widzę cię przez rozbryzg słonej piany, walczysz, toniesz. Twój ojciec też jest w wodzie. Desperacko płynie, żeby cię uratować. Idę na dno. Morska woda jest zbyt zimna. Ale nie wolno mi jeszcze umrzeć. Muszę cię uratować. Tyle że nie mogę. Wszyscy utoniemy w Boże Narodzenie pod tym przedziwnym błękitnym niebem. Fale obracają mną, topię się, łykam wodę, szamoczę. – Mamo! – krzyczysz, wynurzając się na powierzchnię.

Dociera do mnie, że jestem blisko ciebie, że mogę wyciągnąć rękę i cię dotknąć. Chwytam twoją mokrą dłoń i ciągnę, trzymam w garści twoją mokrą górę od piżamy. Przyciągam cię do siebie. Szamoczesz się panicznie i wpychasz mnie pod wodę. Usiłuję się wynurzyć, nabrać w płuca lodowatego powietrza, uratować nas oboje, wyciągnąć cię. Odciągnęłam cię od skał. Teraz jest tu twój ojciec i trzyma cię. Jest silniejszy ode mnie, przerzuca cię przez ramię i płynie, ratuje cię. Patrzę na to, uderzana falami, staram się unosić na wodzie. Krztuszę się. Jest tu śliska skała, sterczący kawał granitu u podnóża klifu; mogę się go przytrzymać, ale moje ramiona słabną, drętwieją z zimna. To morze ma nienasycony apetyt, zabierze mnie. Zapadam się. Otacza mnie zimna woda. Czuję w nosie piekący płyn i połykam chyba z pół litra. Znów się wynurzam, krztuszę. Teraz patrzę w morze, w jakiś sposób się odwróciłam. Ale wciąż tu jestem, wciąż żyję. Może uda mi się przetrwać, przesuwając się od skały do skały wzdłuż podnóża klifu, póki nie natrafię stopami na kamyki i piasek. A może nie… Znów zapadam się pod wodę. Czuję czyjąś rękę na drżącym, bolącym ramieniu. To David, twój ojciec. Jego twarz pobladła od tego paraliżującego zimna, ale jest silny. Chwyta mnie za ramię, ciągnie mnie, ratuje. Odpływamy od fal i skał, jakbyśmy chcieli płynąć w morze. Ma oczy zaczerwienione od soli, twarz posiniałą z zimna. Gdy zaczynam łykać wodę i się topić, wyciąga po mnie rękę. Zostałam zbyt daleko w tyle, wciągam słoną wodę w płuca. Ostatnim wysiłkiem, łykając jeszcze więcej wody, wyciągam rękę do Davida, do migotliwego światła, ale potem wielka, powracająca fala ciągnie mnie w dół, obraca i czuję, że wszystko się we mnie zapada. Nie dam rady z tym walczyć. Już po wszystkim. To koniec. Opadam spiralą coraz głębiej w błękit, a potem w czerń. Godzę się ze swoim losem i zagłębiam się w mrok. W miarę jak przenika mnie zimno, gasną myśli. Ale jakie to ma znaczenie, Jamie? Jestem tylko sobą. Próbuję płynąć, ale chyba już się poddałam. Niech morze pochłonie moje głupie wspomnienia, moją pseudokarierę, lata smutku i wstydu. Może gdybym żyła, tylko namieszałabym ci w głowie. Tak naprawdę to nigdy nie miałam znaczenia. A ty byś nie zrozumiał. Niech zabierze mnie morze. Lecz świat jest piękny, piękny, piękny. I, umierając, płaczę w ciemniejącym zimnie. Smutek jest łagodny. Misterna uległość. Żałuję tylko, że nie mogę ci powiedzieć, jak bardzo cię kocham. Jestem twoją matką. Nigdy cię nie znałam. Ale, Jamie, och, mój synku, ta miłość…

Lato

Rano David odstawił filiżankę z herbatą na parapet i spojrzał przez witrażowe okno na Jamiego. Chłopiec bawił się w skąpanym w słońcu ogrodzie razem z Rollo, dawnym kolegą ze szkoły. Rzucali psu poobgryzaną, sfatygowaną piłkę. Chłopiec zaśmiał się głośno, gdy młodziutki pies chwycił piłkę i zaczął ją tarmosić dokładnie tak, jak terier powinien to robić. Na pewno myślał, że to jakiś szczur. David westchnął. – Spójrz tylko. Pies. Uszczęśliwił go pies. Po tym wszystkim, przez co przeszedł. Oliver kiwnął głową. – Trzeba było wcześniej kupić mu psa. – Wiem, Oliver, wiem. Ale jest, jak jest. Co na to poradzisz? David powiedział to zbyt stanowczo. Po tym, co zrobił, nigdy nie przestawały go męczyć wyrzuty sumienia. Zachował się jak jego ojciec, brutalny Richard Kerthen. Ale zamęczanie się wyrzutami sumienia, nawet jeśli uzasadnionymi, nie pomoże w niczym ani Jamiemu, ani Elizie. Postanowił sobie więc, że będzie dostrzegał pozytywne strony. Nie miał wyboru. Minęło półtora roku. Nadeszła pora, by patrzeć w przyszłość, tak jak robiła to Rachel. Co się stało, to się nie odstanie. Teraz to było już tylko rodzinną historią. Jeśli ród przetrwa następne sto czy dwieście lat – a czemu by nie, przetrwali ich już przecież tysiąc – dziwna historia Niny Kerthen i prawdziwej matki Jamiego stanie się jedynie kolejnym elementem folkloru. Dalszą częścią legendy opowiadanej w pubach. David miał gorącą nadzieję, że tak właśnie będzie. W przeciwnym razie wyrzuty sumienia go zagryzą. – Czy nie czujesz się trochę dziwnie, przychodząc tutaj, by spotykać się z Jamiem? – spytał ostrożnie Oliver. – Dziwnie? – To znaczy, teraz, kiedy już tu nie mieszkasz. – Nie – odparł zgodnie z prawdą David. – Nie bez powodu nie walczyłem o to przy rozwodzie. Zdałem sobie sprawę, że w Carnhallow nigdy nie będę szczęśliwy. A po tym, co zrobiłem, i tak zasługiwałem na to, by je stracić. Oliver spojrzał na niego surowo. Oceniał go. Pewnie myślał, o ile skromniej David się teraz prezentował, starszy, cichszy, posiwiały. I niech tak będzie. To była cena, jaką zapłacił. To i oddanie Rachel domu. I zapłacił tę cenę z radością, bo

również on na tym zyskał: David Kerthen pozbawiony swojej przeszłości, ale i trosk. Utrzymywał ten dom ze swoich pieniędzy, jego syn i córka go odziedziczą, lecz David już nigdy tu nie zamieszka, w miejscu, gdzie wydarzyło się tyle strasznych rzeczy. Nie musiał mieszkać z widokiem na kopalnię Morvellan, Zawn Hanna i klify na końcu doliny. Z widokiem na plażę, przy której wszyscy prawie się utopili, gdzie David, gdy było już niemal za późno, uratował życie swojemu synowi i jego matce. Otarli się o potworną tragedię. Było tak blisko. Wszystko mogło się skończyć o wiele gorzej. O mało wszystkiego nie stracił. Jakim był skończonym głupcem. Ale miał widać szczęście. W ogrodzie Jamie, jego kolega i pies odbiegli w stronę lasu. Oliver dopił herbatę i powiedział: – Jedna z przyjaciółek Rachel, Jessica, wypytywała wczoraj przy kolacji o różne rzeczy. – Tak? – O ciebie i Ninę. I o to, jak było z tą surogatką. Nigdy nie jestem pewny, co mówić ludziom, kiedy o to pytają. Wciąż ich to ciekawi. – Prawdę – odparł David. – Mów im prawdę. Byłem zakochany w Ninie po uszy. Miałem obsesję na jej punkcie. A i ona naprawdę bardzo mnie kochała. Nie potrafiłbym z niej zrezygnować. I ona nie potrafiłaby zrezygnować ze mnie. Tyle że nie mogła mieć dzieci. – Jasne, ale… – Wiesz, jaki wtedy byłem. Kerthen z Carnhallow. Nazwisko było dla mnie wszystkim. – David wskazał gestem na wspaniały pokój, w którym stali. – Czy mógłbym pozwolić, żeby ród wymarł? Czy mógłbym odejść, nie pozostawiwszy potomka? To był okropny wybór. Musiałbym zostawić Ninę i znaleźć inną żonę albo zostać z Niną i pogodzić się z faktem, że nigdy nie będę miał własnych dzieci. I że tysiąc lat historii Kerthenów skończy się na mnie. Oliver zmarszczył brwi. – Ale Jessice chodziło o to, że większość ludzi w takiej sytuacji adoptowałaby dziecko. Wszyscy tak by zrobili. – Do diabła z nimi. – David również zmarszczył brwi i wzruszył ramionami. – Byłem zbyt dumny na adopcję. Chciałem mieć potomka z moimi genami. A Nina też chciała to zrobić. To był jej pomysł, nawet jeśli posłużyła się Edmundem i Philipem. To ona podejmowała wszystkie decyzje, zapłaciła za znalezienie kogoś zdesperowanego, kogoś, kto by ją przy tym przypominał. Zadbała o to, by żadne z nas nie znało tożsamości prawdziwej matki. By trzymać się na dystans. – Tak, znam całą tę historię – przerwał mu Oliver. – Ale ludziom nie dają spokoju wszystkie te oszustwa i ich skutki. Mnie też nabrałeś. To jeden z przyjaciół

Edmunda przedstawił mi Rachel. Wiele lat temu. A ja nie miałem nawet pojęcia! – Ja też nie, Oliver. – Ale potem też oszukałeś wszystkich. Powiedziałeś światu, że Jamie jest Niny, powiedziałeś Jamiemu, że Nina jest jego matką. Teraz Jamie przez resztę życia będzie wiedział, że później Nina tego żałowała, była o ciebie zazdrosna, o to, że miałeś z nim silniejszą więź… David pozostał niewzruszony. – To wszystko prawda. Ale gdybyśmy nie skorzystali z surogatki, Jamie by nawet nie istniał. A to dość mocny argument, nie sądzisz? W każdym razie… – David zerknął na zegarek – …już tu nie mieszkam. Pożegnałem się z Jamiem, teraz przed powrotem do domu chcę jeszcze zanieść kwiaty na grób mamy i na grób Niny. W Zennor będzie spory ruch, mnóstwo turystów przyjdzie na lunch do Tinner’s. Oliver kiwnął głową. – Masz pojęcie, gdzie może być Rachel? – spytał David. – Muszę jej podziękować. Nie ma obowiązku wpuszczać mnie do Carnhallow, porozumienie tego nie obejmuje. – Ostatnio widziałem ją w Starej Sali, jak wydawała polecenia robotnikom. Gdy się już pożegnali, David szybko przeszukał dom, wymijając mężczyzn niosących deski i elektryków rozstawiających drabiny. W Starej Sali aż roiło się od stolarzy i dekoratorów. To ponure miejsce miało stać się samym sercem ośrodka. Miejscem, gdzie artyści będą mogli wystawiać obrazy, rzeźby i fotografie wykonane podczas ich pobytu w Zachodnim Skrzydle, które zostało całkowicie oddzielone od pomieszczeń zajmowanych przez rodzinę. To był pomysł Rachel – przywracała ten dom do życia, sprawiała, by sam na siebie zarabiał, i zrobiła to w sposób, jakiego David nigdy nie brał pod uwagę. Ratowała to miejsce, by mogło pozostać w rękach rodziny przez kolejne tysiąc lat. Żeby Jamie i jego siostra mogli odziedziczyć kwitnący interes i równocześnie dom w doskonałym stanie. Rachel Kerthen naprawdę nigdy się nie poddawała. I to sprawiało, że David jeszcze bardziej ją szanował. Jej rzadki przypadek psychozy przedporodowej nasilił się po tamtym strasznym świątecznym poranku i kilka tygodni musiała spędzić w szpitalu. Ale teraz całkowicie już doszła do siebie. I o ile nie będzie miała więcej dzieci, według lekarzy nic jej nie groziło. Zastał ją w kuchni. Karmiła ich córeczkę, Elizę, i nuciła jakąś piosenkę, kołysząc się łagodnie, by uspokoić dziecko. Wpadające przez okna promienie słońca sprawiły na chwilę, że wyglądała jak renesansowa Madonna. Może Rafaela. Teraz zachowywali chłodny dystans, ale to była jedyna słuszna decyzja. Najważniejsze było to, że między nim a dziećmi nie było żadnego dystansu. David wziął Elizę w ramiona, delikatnie pocałował ją w czółko i oddał matce. Mieli

śliczne dziecko. – Lepiej już sobie pójdę. Dziękuję, że pozwoliłaś mi przyjechać i spotkać się z Jamiem. – Nie ma sprawy. Jamie to lubi. Spojrzała na niego beznamiętnie. Jej twarz nic nie wyrażała. Oboje umilkli. Rachel skupiła uwagę na oknach i na widoku, na ogrodach opadających ku klifom i Morvellan. David podążył za jej spojrzeniem. Trudno było nie patrzeć na kopalnie. Ale potem Rachel się odwróciła i uśmiechnęła się do niego lekko. Czar prysł. David się pożegnał i ruszył do drzwi. W ogrodach unosił się odurzający zapach kwiatów. W Lesie Dam kwitły dzwoneczki, były jak chłodny niebieski płomień liżący ziemię. Na chwilę ogarnął go smutek, pomyślał o miłości i poczuciu winy, które nigdy nie odejdą. Były jak cienie światła w różanym ogrodzie. Tak wiele stracił. Ale potem wsiadł do samochodu i uświadomił sobie, że chce już wracać do domu, do swojej chatki w St Ives. Pozwalała mu często widywać się z Jamiem, a jej utrzymanie nie stanowiło problemu. Poza tym widok z domku był ładny i bardzo malowniczy. Prosto na Porthmeor Beach. I w zasięgu wzroku nie było ani jednej kopalni.

Popołudnie Moi weekendowi goście już sobie poszli. Jessica wyszła jako ostatnia. Robotników też już nie ma. David spędził trochę czasu z Jamiem. Mama Rollo przyszła po syna i zaprosiła nas na kolację w przyszłym tygodniu. W Carnhallow pozostali jego prawowici mieszkańcy: ja, moja córka, Cassie. I Jamie. Szczególna cisza tego domu wypełnia pokoje, podobnie jak miły zapach świeżej farby. Morze mówi do siebie, Carnhallow mu odpowiada. Słońce rzuca płomienne akcenty na szkarłatne dywany i czerwony od malin murek ogrodu przy kuchni. Świeci na biały tytoń rosnący pod oknami. Z każdym dniem coraz bardziej kocham to miejsce, które znów staje się piękne. Żałuję tylko, że Juliet tego nie dożyła. Wszyscy za nią tęsknimy. Eliza jest spokojna i zadowolona; o tej porze, między piątą a szóstą, moja córeczka zwykle śpi. Mogę spędzić te cenne chwile, siedząc przy stole w kuchni, z filiżanką herbaty. Do kuchni wbiega Jamie, opalony, w T-shircie. – Rachel, chcę wieczorem porozmawiać z tatą, mogę? – Oczywiście. Możesz do niego dzwonić, kiedy zechcesz. Kolejne słowa pozostają niewypowiedziane. Tak, możesz spotykać się z ojcem w każdy weekend, dzwonić do niego co wieczór. Ale już nigdy więcej nie będzie sypiał w moim domu. Nie muszę tego jednak mówić. Wszyscy o tym wiemy. Jamie kiwa głową. – Dzięki. O której kolacja? – Jak Cassie wróci z zakupów. – Zerkam na zegarek. – Chyba już niedługo. – Dobrze. – Wciąż stoi na progu kuchni, z zamyśloną miną. Czarne kosmyki opadły mu na fiołkowe oczy. Gdy patrzę na niego, na mojego syna, lubię sobie wyobrażać, jak pewnego dnia bawi się ze swoją siostrą w Lesie Dam. Za kilka lat, w letni dzień taki jak ten. Wszystkie okna w domu będą pootwierane, a ja będę tutaj siedzieć i słuchać ich śmiechu. Moja córeczka będzie boso baraszkować po porośniętych paprociami polanach, goniąc za starszym bratem. Będzie miała szczęśliwe dzieciństwo, którego ja nie zaznałam. Taką przynajmniej mam nadzieję. Choć nikt nie jest w stanie przewidzieć przyszłości. Nagle Jamie podbiega i mocno mnie obejmuje. Wtula głowę w moją szyję. Nic nie mówi. Ściska mnie tylko, a potem się odwraca i wybiega z powrotem do ogrodu, na trawnik. Woła psa. Daliśmy mu na imię Jago. Siedzę tu, szczęśliwa, zadowolona ze swojej bezczynności. Patrzę, jak Jamie bawi się na trawie z Jago i kotką Genevieve, jak fale w oddali igrają wśród skał. Gdy popijam herbatę, w mojej głowie pojawiają się zbłąkane myśli.

Przypadkowe wspomnienia. Anegdoty o kopalniach, o Carnhallow i Kornwalii. Przypominam sobie pewną historię o nadbrzeżnych kopalniach, którą kiedyś opowiadała mi Juliet. O tym, jak w najciemniejsze i najbardziej sztormowe noce żony i matki górników stały na klifach ze świecami w blaszanych puszkach, tworząc chór maleńkich płomyków, niczym konstelacja gwiazd. Robiły to, by ich mężowie znaleźli drogę po klifach z kopalń, by wiedzieli, którędy się wspinać. To musiał być niesamowicie piękny widok: miłość wyrażana światłem. A potem, gdy słońce pochyla się nad Morvellan, rozpalając wodę, słucham oddechu mojej śpiącej córki, patrzę na synka bawiącego się z psem i myślę o tunelach. O tych tunelach pod dnem morza.

Podziękowania Jak zwykle chciałbym podziękować Eugenie Furniss, Jane Johnson, Sarah Hodgson, Kate Elton i Anne O’Brien za ich mądre rady i wiele cennych uwag redakcyjnych. Dziękuję również Sophie Hannah. Zdjęcia w niniejszej książce, przedstawiające historyczne sceny górnicze z Kornwalii, wykonane zostały przez kornwalijskiego fotografa Johna Charlesa Burrowa (1852–1914). Pochodzą z lat dziewięćdziesiątych dziewiętnastego wieku, gdy Burrow został wynajęty przez właścicieli czterech najgłębszych kornwalijskich kopalń – Dolcoath, East Pool, Cook’s Kitchen i Blue Hills – by uchwycić sceny pracy górników. Oryginalne zdjęcia są obecnie przechowywane w Royal Cornwall Museum w Truro, w Anglii.

Przypisy końcowe

Tradycyjna kornwalijska potrawa nazywana starry gazy pie (wszystkie przypisy pochodzą od tłumaczy). [wróć] Iz 9,5, Biblia Tysiąclecia. [wróć] Łk 2,10, Biblia Tysiąclecia. [wróć] Sylvia Plath, Księżyc i cis, przełożyła Julia Hartwig. [wróć] Iz 9,5, Biblia Tysiąclecia. [wróć] Autor sugeruje nieprzetłumaczalną grę słów. W języku angielskim słowa zając (hare) i włosy (hair) wymawia się identycznie. [wróć]