Podziękowania M ówi się, że umysł pisarza jest jak kapelusz magika – nie można z niego wyjąć niczego, czego się wcześniej do niego nie włożyło. Świadom tego faktu pragnę wymienić osoby, wobec których mam dług wdzięczności: C.S. Lewis, doktor Viktor E. Frankl, doktor M. Scott Peck oraz Neal A. Maxwell. Niech ich słowa nieustannie oświetlają nasze kręte ścieżki i prowadzą nas podczas naszych wędrówek. Po raz kolejny składam podziękowania moim dwóm Laurie: redaktor Laurie Chittenden, za jej przenikliwość i spokój, oraz Laurie Liss, mojej nadzwyczajnej agentce, za wszystko. Dziękuję również Brandi Anderson za pomoc w researchu oraz JoAnn Bongiorno z hotelu Drake z Chicago za gościnność i pomoc. Z wielkim smutkiem żegnam Celeste Edmunds, moją drogą przyjaciółkę i sekretarkę, jedną z pomysłodawców fundacji Christmas Box i pierwszych posiadaczy bransolet. Dziękuję ci za wszystkie lata zaangażowania i pracy, Cel.
Szczęśliwej podróży. Pragnę też wyrazić wdzięczność, niezmienną, mojej Keri, za jej postawę i wsparcie. Oraz trzem małym dziewczynkom, dzięki którym kręci się mój świat. Ojcu (…) te mroczne dni będą warte kosztów, które poniesiemy, jeśli nauczą nas, że naszym prawdziwym przeznaczeniem nie jest to, by nam służono, ale byśmy służyli sami sobie i naszym braciom. Franklin Delano Roosevelt, przemówienie inauguracyjne, 4 marca 1933 Prolog K iedy człowiek pierwotny był po raz pierwszy świadkiem zaćmienia Słońca, z pewnością czuł śmiertelną grozę –świetlistą kulę pochłaniał drapieżny księżyc, światło stopniowo gasło i ziemię ogarniały ciemności. Aborygeni padali na ziemię, płacząc z powodu utraty płomienia na niebie i z lęku przed wieczną nocą. Bliższe naszym czasom, bardziej oświecone pokolenia lękały się tego zjawiska w
nie mniejszym stopniu. Niektóre z nich, jak te w wiekach ciemnych, trwały przez stulecia, inne, na szczęście, mijały szybko. Nie jestem pewien, co przysparzało ludziom większej udręki: dramatyzm sytuacji czy niepewność, kiedy skończą się ciemności, w czasie których wołali w stronę niewzruszonego nieba: jak długo, Panie? Jak długo? Jeden z najdłuższych okresów mroku, które spowiły świat, ochrzczony w annałach historii jako wielki kryzys, rozpoczął się w tragicznym październiku 1929 roku. Jego początkiem był krach na giełdzie nowojorskiej. Chyba nie było zakątka na tej ziemi, w którym nie odczuwano by grozy i skutków spowodowanych upadkiem tej wielkiej instytucji. O tragizmie tamtych czasów mogą wiedzieć jedynie ci, którzy byli świadkami i ofiarami upadłości banków odbierających milionom ludzi miejsca pracy, domy i nadzieję. Jednak wśród opowieści pełnych rozpaczy są również
historie cichego heroizmu, opowiadające o sklepikarzach przedłużających kredyty swoim klientom, którzy nie mieli nigdy szansy ich spłacić, o właścicielach niedomagających się czynszu za wynajmowane domy i mieszkania i doprowadzających się tym samym do nędzy. Często zdarza się, że w najgorszych chwilach życia ujawniają się w ludziach ich najlepsze cechy – w najzwyczajniejszych spośród nas budzą się najwznioślejsze odruchy. W to, że okoliczności wyzwalają w człowieku wielkość ducha, wierzę tak samo jak w to, że płótno czyni artystę. Niedola tworzy jedynie tło, na którym malujemy wierną podobiznę naszej duszy. Gwiazdy najlepiej widać, gdy niebo jest najciemniejsze. W czasie tamtych ponurych dni w pewnym zakątku świata – na cmentarzu w Salt Lake City – u stóp zaśnieżonej figurki aniołka na grobie małej dziewczynki znaleziony został list. Natrafiłem na ten list zimą 1949 roku. Tkwił pomiędzy
stronami dziennika, który należał do ojca zmarłej dziewczynki, i na pierwszy rzut oka wydał mi się bez znaczenia. Dopiero po przeczytaniu dziennika zrozumiałem, jak ważny był to list i jakie spowodował wydarzenia. Dziennik – ostatni tom z serii oprawnych w skórę brulionów opisujących życie Davida i MaryAnne Parkinów – stał się moją własnością tuż po śmierci MaryAnne. Jej mąż, David, zmarł czternaście lat wcześniej. MaryAnne Chandler Parkin była piękną Angielką o mądrych i smutnych oczach, świadczących o tym, że zaznała i szczęścia, i cierpienia. Nawet w jesieni swego życia nadal była piękną kobietą, choć z perspektywy czasu nie jestem pewien, czy jej uroda była wyłącznie cielesna, czy może bardziej duchowa, wynikająca z godności i dobroci cechujących jej osobowość. Bez względu na to, jaka była prawda, MaryAnne uosabiała współczucie – a miłość wszystko czyni nadobnym. Moja żona Keri i ja wynajmowaliśmy mieszkanie w rezydencji wdowy Parkin do
chwili jej śmierci w wigilię Bożego Narodzenia 1948 roku. Tamte zimowe dni miały na zawsze pozostać w naszej pamięci. Z zapisków w dzienniku Davida Parkina dowiedziałem się wielkiej prawdy o życiu – i o wszystkich związkach międzyludzkich – mianowicie takiej, że nawet największa miłość może się zachwiać w cieniu wielkiej tragedii. Jestem przekonany, że historia Davida i MaryAnne to po prostu historia miłości, jednak pozbawionej wydumanego romantyzmu z wierszy i szmatławych czytadeł. Nie wierzę w miłość od pierwszego wejrzenia. Uważam, że miłość, w swej najprawdziwszej postaci, to nie chodzenie z głową w chmurach i przeżywanie katuszy, ale uczucie o wiele bardziej naturalne, wymagające pielęgnacji i czasu, aby mogło się w pełni rozwinąć, i dlatego w swej najlepszej formie objawia się nie w okresie nieopierzonej młodości, ale pomarszczonej dojrzałości. Kochający się ludzie napotykają na drodze życiowej liczne przeszkody i, zmagając się z nimi, poznają prawdziwe oblicze swojego uczucia. Istota autentycznej miłości to dużo więcej niż burza namiętności, to lojalność i szczera przyjaźń. I
chociaż uczucie to może być chwilowo osłabione przeciwnościami, nigdy nie gaśnie ani się nie poddaje, trwając przy wzniosłych ideałach, które wykraczają poza tę ziemię i ten czas, podczas gdy namiastka miłości w obliczu problemów się kończy; ludzie, którzy myśleli, że łączy ich coś trwałego, stwierdzają, że się pomylili, i szybko uciekają, żeby znaleźć prawdziwe uczucie. * Oto historia miłości Davida i MaryAnne Parkinów. Rozdział 1 SPOTKANIE NA CMENTARZU Grabarz to osobliwy człowiek, zniewolony rytuałem i stałością. Zajęcie wybrał sobie dobre, jako że nic nie jest tak niezawodne jak śmierć. Z dziennika Davida Parkina, 29 stycznia 1934 Cmentarz Salt Lake City, 1933 K iedy nad smaganych lodowatym wiatrem cmentarzem zapadł zmrok, grabarz mozolnym ruchem artretycznych rąk włożył płaszcz, czapkę i szalik, zapalił
knot świecy w latarni, po czym wyszedł ze swojej chatki na zaśnieżony cmentarz, aby zamknąć na łańcuch bramy cmentarne z obawy przed rabusiami okradającymi groby. Do grabieży doszło tylko raz, czterdzieści siedem lat wcześniej, na początku jego pracy. Mężczyzna uznał wtedy, że teren jest zagrożony, i zaczął zamykać bramy, a był niewolnikiem przyzwyczajeń, zarówno w myśleniu,
własnych
jak i w działaniu. Starzec ruszył w kierunku północnym po zasypanej śniegiem alejce, aż doszedł do miejsca, skąd na tle ciemnego nieba było widać sylwetkę marmurowego aniołka na oświetlonym księżycową poświatą wzgórku. Figurkę postawiono przy mogile trzyletniej dziewczynki, jedynego dziecka Davida i MaryAnne Parkinów, zamożnego małżeństwa z Salt Lake City. Aniołek stał się punktem orientacyjnym dla grabarza, który przed dwudziestu laty celowo zaczął odbywać poranny obchód terenu ze wschodu na zachód, by nie natrafić na matkę dziecka
płaczącą u stóp figurki. Wszedłszy na wzgórek, grabarz, ku swemu zaskoczeniu, zobaczył kobietę kucającą u podnóża aniołka. Mężczyzna uznał ten widok za dziwny, ponieważ od chwili gdy marmurowa rzeźba zaczęła zdobić jego cmentarz, piękna matka dziewczynki nigdy nie przychodziła na jej grób po zmierzchu. Zwolnił kroku, mając nadzieję, że słabe światło latarni lub skrzypienie jego butów w śniegu obwieszczą jego nadejście, nie powodując przestrachu u kobiety, która, pogrążona w smutku, nie była świadoma tego, co się wokół niej dzieje. Zatrzymał się pięć metrów przed nią. Cicho padał śnieg. Mężczyzna niecierpliwym gestem wyciągnął zegarek kieszonkowy, przyjrzał mu się w migotliwym świetle latarni, wsunął go z powrotem do kieszeni, po czym, czując, że ustalony porządek jest zagrożony, głośno odchrząknął. Para z jego ust utworzyła w mroźnym powietrzu mglisty obłok. Kobieta podniosła głowę. – Pani Parkin, muszę zamknąć cmentarz.
Postać poruszyła się niezgrabnie, z trudem dźwigając się z ziemi. Ku wielkiemu zaskoczeniu grabarza nie była to pełna gracji, smukła matka zmarłej dziewczynki, ale starsza od niego, tęga kobieta o pomarszczonej twarzy. Jej włosy o stalowym odcieniu, obwiązane cynobrową chustką, były splątane nad czołem. W świetle latarni na jej twarzy zalśniły ślady łez. Oszołomiona kobieta zwróciła na niego wzrok. – Przepraszam panią. Myślałem, że to ktoś inny… Szare oczy nieznajomej się rozszerzyły. – Jest po zmroku, muszę zamknąć cmentarz – ciągnął grabarz. Kobieta pokiwała wolno głową, po czym wytarła policzki otwartą dłonią. – Już sobie idę – powiedziała głosem równie żałosnym jak jej wygląd. Odwróciła się ponownie w stronę aniołka i głęboko westchnęła, a jej zgarbione plecy uniosły się i opadły. Grabarz spojrzał na granitową podstawę figurki, na której leżał dar kobiety: koperta, a na niej szkarłatna róża.
– Czy wieczorem odjeżdża jeszcze jakiś tramwaj? – Ostatni kurs do zajezdni o dziewiątej czterdzieści pięć. – Dozorca ponownie zerknął na zegarek kieszonkowy. – Ma pani jeszcze dwadzieścia minut. – Dziękuję – wymamrotała kobieta. Idąc ze zwieszoną głową pomiędzy drewnianymi i kamiennymi tablicami nagrobnymi, skierowała się w stronę bramy, brnąc w sięgającym do połowy łydki śniegu i pozostawiając za sobą szerokie ślady. Po chwili zniknęła za zagajnikiem wierzb płaczących. Nie tracąc czasu na rozmyślania, grabarz ruszył na dalszy obchód cmentarza. Przy północnej bramie znalazł się sześć minut i trzynaście sekund później, niż miał to w zwyczaju. W odróżnieniu ode mnie MaryAnne często odwiedza grób naszej córki – nierzadko z cotygodniową regularnością. Nie wiem, co jej daje ten rytuał, nie mam też pojęcia o jego szczegółach, ale po powrocie do domu moja żona ma podpuchnięte oczy i słaby głos. MaryAnne uzewnętrznia
pamięć o tragedii, natomiast ja ją głęboko skrywam. Powiedziałbym, że każdego dnia nasze serca coraz bardziej oddalają się od siebie, nie jestem tego jednak całkowicie pewien. Z tak wielkiej odległości trudno zauważyć, jak przybywa kolejnych centymetrów. Z dziennika Davida Parkina, 11 października 1933 MaryAnne Parkin stała przed marmurowym aniołkiem niemal tak nieruchoma jak posąg. Padający od długiego czasu drobny śnieg utworzył warstwę sięgającą już powyżej kostek jej sznurowanych trzewików ze skóry. Promienie wschodzącego słońca oświetlały połowę twarzy i szaty aniołka, podczas gdy jego druga część pozostawała jeszcze w mroku, upodabniając figurę do księżyca w kwadrze. Na śniegu były widoczne liczne ślady stóp, pozostałości po poprzednich wizytach, biegnące ku podstawie pomnika, gdzie utworzyły zagłębienie. MaryAnne wiedziała, że nie wszystkie ślady zostały wydeptane przez nią, ponieważ, gdy weszła na cmentarz, spotkała grabarza, a ten powiedział jej o starszej kobiecie, którą zastał dwa dni wcześniej wieczorem klęczącą przy aniołku i którą mylnie wziął za nią. MaryAnne nie zwróciła zbyt wielkiej uwagi na słowa grabarza, jako że jej umysł był zajęty
poważniejszymi myślami. Czuła, jakby serce miało jej pęknąć. – Do widzenia, słodka Andreo – wyszeptała. – Nie wiem, czy kiedykolwiek tu wrócę. – Ostatnie słowa oznaczały nieodwracalność i MaryAnne zadrżała. Uniosła dłoń w rękawiczce, aby otrzeć łzy, które napłynęły jej do oczu. – Długo modliłam się o odpowiedzi. Nie rozumiem, dlaczego Bóg jest taki milczący. Wybacz, jeśli sprawiłam ci zawód, ale nie potrafię znieść milczenia dwóch istot, które kocham. Nie widzę innego rozwiązania. Pochyliła głowę i załkała, a jej ciałem wstrząsnął spazm. Nie pamiętała, kiedy po raz pierwszy pomyślała o opuszczeniu domu. Możliwe, że myśl ta pojawiła się już na pogrzebie jej córeczki. Jednak dopiero kiedy MaryAnne w pełni zdała sobie sprawę z oddalenia i obcości ukochanego mężczyzny, możliwość ta objawiła się jej z całą mocą. Jest rzeczą znaną, że mężczyźni reagują na tragedię inaczej niż kobiety, i choć w innych, nawet o wiele poważniejszych sprawach różnica ta nie ma większego znaczenia, to jednak w wypadku
śmierci jedynego dziecka daje ona o sobie znać wyjątkowo boleśnie. MaryAnne nosiła swoją żałobę na zewnątrz tak, jak nosiła żałobne stroje – czarne welony i peleryny, widoczne symbole śmierci bliskiej osoby – David natomiast swoją ukrywał w zakamarkach duszy, za murami stoicyzmu, które rosły z dnia na dzień. Mury jednak, uczuciowe lub innego rodzaju, nie potrafią rozróżnić tego, co otaczają, i chronią więcej, niż przewidział ich budowniczy. Odgradzając się murem, David ukrył nie tylko swój ból, ale również miłość do MaryAnne. MaryAnne nikomu nie powiedziała o swoim planowanym odejściu, ponieważ ciągle czekała na stosowny moment. Z upływem czasu uświadomiła sobie, że nie istnieje stosowny moment na oznajmienie takiej decyzji, i zwątpiła w celowość poinformowania o tym męża, ponieważ była pewna, że błagałby ją, by została – a ona nie wiedziała, czy umiałaby się tej prośbie oprzeć. Przez ostatnie trzy lata MaryAnne czuła się jak ktoś, kto tkwi nad krawędzią głębokiej przepaści i odwleka nieunikniony skok do czasu, kiedy czekanie stanie się bardziej bolesne od skoku, którego chciała uniknąć. Ślub jej brata w Anglii stwarzał idealną okazję do odejścia. Nadszedł czas, by skoczyć.
Kilka chwil później, kiedy MaryAnne podniosła wzrok, na postumencie dostrzegła wystającą spod śniegu zeschniętą zieloną łodygę. Wolno przykucnęła i pochyliła się do przodu. Drobną dłonią w rękawiczce chwyciła kwiat i przyłożyła go do nosa. Był to nierozwinięty pąk róży, skuty mrozem, który zabił i jednocześnie zakonserwował kwiat. Spojrzawszy w dół, MaryAnne zauważyła, że pod różą leży jeszcze jedna rzecz. Odgarnęła śnieg i zobaczyła kopertę. Na pieczęci z burgundowego laku odciśnięto wizerunek pąka róży, wokół którego wiły się w misternym wzorze ciernista łodyga i liście. MaryAnne podniosła kopertę, otworzyła ją, wyjęła pergaminową kartkę i zaczęła ją czytać, a delikatne płatki śniegu spadały na papier, topniały i zlewały się z atramentem. MaryAnne gwałtownie wciągnęła powietrze. Przyciskając kartkę do piersi, ukradkiem potoczyła wzrokiem po cichym cmentarzu, choć było oczywiste, że list przetrwał mroźną noc i opady śniegu. Cmentarz był, nie licząc jego martwych mieszkańców,
pusty, jak zawsze o świcie. MaryAnne szczelnie otuliła się szalem aż po samą brodę, położyła różę u stóp aniołka, po czym wsunęła list do kieszeni obszytej futrem kurtki. Po raz ostatni spojrzała w twarz aniołka i zeszła po swoich śladach ze wzgórka i przez zachodnią część cmentarza skierowała się do drewnianej furtki pomiędzy dwoma zniszczonymi upływem czasu kamiennymi słupkami. Wyszła na drogę biegnącą do swego domu, który teraz była gotowa opuścić. Rozdział 2 LAWRENCE Lawrence nigdy nie skarżył się na wielki kryzys. Może dlatego, że sytuacja Murzynów prawie w ogóle się nie zmieniła. Z dziennika Davida Parkina, 10 września 1933 K iedy MaryAnne wróciła z cmentarza, w innej części miasta Catherine, gospodyni Parkinów, przyszła z wizytą do przyjaciela rodziny Parkinów –
starego czarnoskórego mężczyzny zwanego Lawrence Flake. Słysząc delikatne pukanie, Lawrence zwrócił się ku drzwiom, choć nie był w stanie ich zobaczyć. Lawrence był niewidomy, jego oczy zaszły mgłą, częściowo z powodu wieku, ale głównie w następstwie okrutnych zdarzeń pewnej grudniowej nocy sprzed dwudziestu lat, kiedy to czterech mężczyzn napędzanych żądzą zemsty i alkoholem wtargnęło do chatki Lawrence’a, bestialsko go pobiło i zostawiło prawie bez życia. Niecałą godzinę później ci sami mężczyźni, pod wodzą okrutnego górnika o nazwisku Cal Barker, podłożyli ogień pod rezydencję Parkinów, który spowodował śmierć trzyletniej Andrei, córeczki właścicieli. Lawrence ocalał z bandyckiej napaści i dożył późnego wieku – dwa lata wcześniej skończył osiemdziesiąt lat. Gdyby tylko było to w jego mocy, z radością oddałby te lata Andrei. Na przełomie wieków XIX i XX Lawrence był żołnierzem „bizonów” – złożonego z czarnoskórych mężczyzn 24. Pułku Kawalerii Piechoty Stanów
Zjednoczonych, w którym służył do pięćdziesiątki, kiedy to został zwolniony z wojska i osiadł tam, gdzie akurat stacjonował, w dolinie Salt Lake. Większą część służby wojskowej Lawrence spędził w oddziale zaopatrzenia i rekwizycji, do którego przydzielono go po tym, jak wykazał się niezwykłą biegłością w reperowaniu wozów i strzelb. Właśnie w tym oddziale doprowadził do mistrzostwa swą umiejętność naprawy zegarów – i zajęcie to wykonywał nadal po tym, jak zwolniono go ze służby. Obecnie, choć nie mógł już naprawiać ani budować zegarów, jego dom wciąż był ich pełen: część z nich nabył rozmyślnie, inne natomiast trafiły do niego po śmierci ich właścicieli. Do stałych punktów dnia Lawrence’a należało nakręcanie zegarów z kurantem. Nie był już w stanie ich zobaczyć, mógł jednak nadal słuchać ich dźwięków, czynność tę wykonywał jednak z przyzwyczajenia, a nie z konieczności. W jego wieku i sytuacji był już wolny od tyranii zegarów – jadł, kiedy był głodny, i spał, kiedy był zmęczony. Jedynym naprawdę stałym wydarzeniem dnia były poranne odwiedziny
Catherine. Przychodziła do chaty Lawrence’a z taką punktualnością, że według jej wizyt można było regulować zegary. – Wejdź, kochana dziewczyno – zawołał Lawrence. – Leciwy starzec czeka na ciebie. Catherine pchnęła wypaczone drzwi i weszła do środka, wpuszczając najpierw podmuch mroźnego powietrza. W niewielkiej chacie panował chłód, odstraszany jedynie przez trzaskający w żeliwnym piecu ogień. Catherine miała zaczerwienione od jazdy policzki i trzymała w ręku pleciony koszyk. Nie zdjęła z siebie płaszcza. – Dzień dobry, staruszku. Przyniosłam pierogi z jabłkami i chlebek kukurydziany. Lawrence wciągnął zapach, po czym westchnął z radości. – Jeszcze gorące. Nie mam żadnego powodu, żeby zazdrościć królom, panno Catherine. Dobrze o mnie dbasz. Jego dobrodziejka, uśmiechając się, postawiła koszyk na stole. Nigdy nie wątpiła w to, że jej pomoc jest doceniana.
– Gdybyś zechciał zamieszkać w naszym domu, mogłabym lepiej się tobą opiekować. – Zawsze powtarzam, panno Catherine, że Parkinom nie jest potrzebny stary, ślepy Murzyn, żeby im zawadzać w domu jak jakiś zepsuty mebel. – Jesteś bardzo upartym człowiekiem Catherine,zabierając się do swoich
–
rzekła
zwykłych porannych czynności. Wyjęła z koszyka szeroki słoik z maślanką i butelkę absyntu i postawiła obie rzeczy na stole. Odkręciła nakrętkę na butelce z zielonym płynem, a potem zdjęła wieczko ze słoika. – Masz tu swoje mleko. – Ale nie od krowy. Catherine się uśmiechnęła. – Pan Parkin pomyślał, że przyda ci się małe co nieco. – David to hojny człowiek. Wiesz, prezydent Roosevelt mądrze postąpił, znosząc prohibicję, żałuję tylko, że nie zrobił tego, zanim
policjanci dobrali się do moich zapasów. Trzymałem skrzynkę na swoje wesele albo na pogrzeb. Nigdy nie zamierzałem tego wylać. Catherine wyłożyła resztę przedmiotów z koszyka i usiadła naprzeciwko Lawrence’a, który ostrożnie przesuwał dłonie po stole, zapoznając się z przyniesionymi darami. – Pani i pan Parkinowie powiedzieli, że byłoby miło, gdybyś zamieszkał z nimi. Ucieszyłabym się, gdybyś przemyślał ich zaproszenie. W domu jest mnóstwo miejsca. Lawrence sposępniał. – Ciężka sprawa. Nie mam wątpliwości, że David i MaryAnne zapraszają mnie ze szczerego serca. Gdziekolwiek bym mieszkał, zawsze będą się o mnie troszczyć.
Czasami sam też myślę, że byłoby miło, zwłaszcza że przeze mnie musisz codziennie fatygować się do mojego domu. Naprawdę jest mi przykro z tego powodu. – Żaden kłopot, Lawrence. – Chodzi jednak o to, żeby być panem na swoich włościach. Nawet jeśli te włości są bardzo skromne. Wyciągnął rękę po absynt i Catherine podsunęła trunek. Lawrence przesunął palce w górę szyjki butelki i stwierdziwszy, że nie ma nakrętki, uniósł butelkę, pociągnął łyk, po czym wytarł usta rękawem. – Prawda jest taka, że już niedługo nikt nie będzie musiał się o mnie frasować. – Nie mów tak. – Nie miałem nic złego na myśli. Człowiek wie, kiedy przychodzi jego pora. Coś
w środku tak jak zegar odlicza kończący się czas. – Nie jestem z tych, co to często odwiedzają cmentarz – zripostowała Catherine. – Takie jest moje zdanie. To głupota gadać o śmierci. – Umieranie nie jest dla mnie problemem, panno Catherine, to jedna z łatwiejszych rzeczy w życiu. Tak samo jak zmrok, nie wymaga od człowieka żadnej decyzji. – Zamilkł w oczekiwaniu na reprymendę Catherine, ale ona milczała. – O czym tu zresztą gadać? Jaki pożytek z zegarmistrza, który nie widzi? Mam taką filozofię, że jeżeli życie nie jest pożyteczne, to nic nie znaczy. Spotkałem ludzi, którzy nadal oddychali, chociaż byli martwi od dwudziestu lat, a może i dłużej. Jedyna różnica pomiędzy nimi a nieboszczykami to nagrobek i dwa metry piachu. – Lawrence ponownie umilkł, zaniepokojony milczeniem swojej dobrodziejki. – Dobrze się dzisiaj czujesz, panno Catherine?
– Jestem trochę smutna. MaryAnne wyjeżdża jutro do Anglii i wróci dopiero na Boże Narodzenie. Pierwszy raz wyjedzie na tak długo. – A co MaryAnne będzie robiła w tej Anglii? – Jedzie na ślub swojego brata, Ethana. – Wielkie nieba. Nie jest trochę za stary, żeby zakładać rodzinę? – Jesteśmy prawie w tym samym wieku. Jeśli będziesz mówił takie rzeczy, poczuję się jak stara panna – powiedziała Catherine. Lawrence skrzywił się zakłopotany swoją gafą. – Przepraszam, panno Catherine, nie miałem nic złego na myśli. Tak mi się tylko powiedziało. Zegar oznajmił upływ kwadransa i przypomniał Catherine o innych obowiązkach. Wstała, odsuwając krzesło od stołu. – Powinnam już wracać do domu. Mam dużo pracy, muszę przygotować wszystko
na wyjazd MaryAnne. Włożyła butelkę i słoik z powrotem do koszyka. – Potrzebujesz może jeszcze czegoś? – zapytała. Lawrence odpowiedział niskim głosem: – Nie, dziękuję. Niczym się nie martw. Już nie będę opowiadał o śmierci. Przynajmniej nie w twojej obecności. Nie chciałem cię zasmucić. – Wszystko w porządku, Lawrence. – Zatrzymała się przy drzwiach. – Zawinęłam ci chlebek kukurydziany, żebyś miał na kolację. Do jutra. – Do jutra – powtórzył jak echo Lawrence. – Dziękuję. Zaczekał na trzask zamykanych drzwi i dopiero wtedy zbeształ się za urażenie jedynej osoby, która go odwiedzała. * Przez okna witrażowe światło zimowego poranka wpadało do przestronnego holu rezydencji. MaryAnne
siedziała na drugim stopniu spiralnych schodów. W jednej ręce trzymała list, który wczesnym rankiem znalazła u stóp figurki aniołka, drugą dłonią dotykała czoła, rozmyślając nad dylematem, który wywołał ów list. Wejście Catherine przez drzwi frontowe wyrwało ją z zamyślenia. – Dzień dobry, Mary. – Dzień dobry, Catherine. Catherine postawiła koszyk na marmurowej posadzce i strzepnąwszy śnieg z ramion, zaczęła rozpinać płaszcz. – Postawiłam kufry w korytarzu przed twoim buduarem. Pomyślałam, że naradzę się z tobą, zanim zacznę pakować rzeczy. – Dziękuję, moja droga. – O której masz pociąg? – Jutro przed południem. Muszę wyjechać na stację najpóźniej o dziesiątej. – Wstała, ukrywając list w fałdach sukni. – Byłaś w domu, kiedy David wychodził?
– Odprowadziłam go do drzwi kilka minut po twoim wyjściu. MaryAnne chwyciła Catherine za rękę i zaprowadziła ją do sąsiadującego z holem saloniku, gdzie usiadły blisko siebie na obitej aksamitem dwuosobowej kanapce. MaryAnne otarła łzę, która już miała się popłynąć po jej policzku, wyjęła list z koperty i podała go Catherine. – Znalazłam go dziś rano przy aniołku Andrei. Catherine rozłożyła list i przeczytała go. Ściągnęła brwi. – Od Cala Barkera? MaryAnne się zawahała. – Nie sądzę. Zostawiono go razem z różą. Myślę, że napisała go matka Davida. Catherine gwałtownie wciągnęła powietrze. Ze skąpej wiedzy, którą posiadała, wyłaniał się niekorzystny obraz matki Davida. Rosalyn King była śpiewaczką rewiową, gdy poznała Jessego Parkina, poszukiwacza złota w Grass Valley w Kalifornii. Kiedy David miał zaledwie sześć lat, Rosalyn, rozczarowana i zmęczona ciężkim życiem,
postanowiła szukać sławy i porzuciła rodzinę, by wrócić na Wschód i kontynuować karierę sceniczną. Trzynaście lat po jej odejściu w szybie górniczym Jessego o nazwie Eureka odkryto jedną z największych żył złota w historii Kalifornii. Jesse Parkin zmarł dwa lata później, czyniąc dwudziestojednoletniego Davida jedynym spadkobiercą rodzinnej fortuny. Kiedy Rosalyn dowiedziała się o śmierci byłego męża, ponownie zjawiła się w życiu Davida, błagając go, by przysłał jej pieniądze i przyjechał do niej do Salt Lake City. Samotny i spragniony rodziny David natychmiast wybaczył matce, kupił, nie obejrzawszy jej wcześniej, rezydencję w Salt Lake City dla nich dwojga i na usilną prośbę matki wysłał jej dwadzieścia pięć tysięcy dolarów na wyposażenie domu. Rosalyn natychmiast zbiegła z tymi pieniędzmi, pozostawiając synowi list, w którym tłumaczyła, że zamierza wrócić do Chicago i wznowić karierę. Od tamtej pory nie dała znaku życia. Catherine miała zaledwie siedemnaście lat, kiedy poznała Davida. Została w rezydencji po odejściu swojego
poprzedniego pracodawcy, by pilnować domu do przyjazdu nowego właściciela. To ona przekazała Davidowi wiadomość o wyjeździe Rosalyn, nie zdając sobie sprawy, jakim ta wieść okaże się dla niego ciosem. Już wtedy, dopiero co poznawszy młodego Davida, bardzo mu współczuła i nastawiła się wrogo do jego okrutnej matki. Stwierdzenie MaryAnne, że list pochodzi od tej kobiety, zabrzmiało dziwnie, jak wzmianka o postaci z podręcznika historii. – Matka Davida? – powtórzyła Catherine. – Ona jeszcze żyje? – Całkiem możliwe. – MaryAnne wzięła z jej rąk list i wsunęła go z powrotem do koperty. – Nie chcę, żeby David go zobaczył. Nie pozwolę, żeby go znowu zraniła. – To straszna kobieta. Niepojęte, jak mogła go porzucić. Słowa te nie były skierowane do MaryAnne, ale ona właśnie tak je odebrała. – To dziwne, że list pojawił się akurat w tym momencie – powiedziała MaryAnne.
Catherine, nie wiedząc o prawdziwym znaczeniu tych słów i zinterpretowała je na swój sposób: – Może powinnaś zaczekać z pokazaniem go Davidowi do swojego powrotu. MaryAnne poczuła ukłucie bólu. Ponownie spojrzała na list. – Tak właśnie zrobię. Po tych słowach zapadło milczenie. MaryAnne wysunęła szufladę ze stoliczka i włożyła do niej list. – Dobrze się czujesz? MaryAnne zmusiła się do uśmiechu. – Chyba denerwuję się podróżą. Catherine oparła głowę na ramieniu przyjaciółki. – Czuję się tak samo. Chyba od chwili twojego ślubu z Davidem nigdy nie rozstawałyśmy się na dłużej niż parę dni. – Wyprostowała się. – Jestem niemądra. Przecież to tylko osiem tygodni. Wrócisz do domu przed
Bożym Narodzeniem. – Spojrzała w twarz MaryAnne. – To dlatego, że jesteś moją najlepszą przyjaciółką. MaryAnne przytuliła Catherine mocno do siebie, tak że jej podbródek oparł się o czubek głowy przyjaciółki, i zaczęła delikatnie gładzić jej włosy. – Jestem znużona pożegnaniami – powiedziała tylko. Nie mogła uwierzyć, że jej serce, które tyle wycierpiało, może nadal czuć ból. Rozdział 3 WYJAZD MARYANNE Na dworcu nagle ogarnęło mnie przemożne przekonanie, że już nigdy nie ujrzę MaryAnne. Przeczucia, które tak szybko odpędzamy od siebie, to często najprawdziwsze wizje rzeczywistości. Z dziennika Davida Parkina, 31 października 1933
M aryAnne leżała w łóżku, ale nie spała, kiedy kwadrans po północy David wszedł do pogrążonej w mroku sypialni. Dobrze wiedziała, która godzina, jako że dwanaście uderzeń zegara kominkowego jeszcze wzmogło jej niepokój przed powrotem męża. Od kilku godzin czekała na tę chwilę z narastającym lękiem – ćwiczyła swoją wypowiedź, przewidywała jego reakcję, po czym ćwiczyła jeszcze raz. David rozebrał się po ciemku. – Davidzie… Jej łagodny głos spowodował, że David skierował wzrok ku łożu w poszukiwaniu jej sylwetki. – Cieszę się, że jeszcze nie śpisz. Powiesił ubranie na oparciu pobliskiego krzesła i usiadł na krawędzi łoża. – Cały dzień rozmyślałem o twoim wyjeździe. Wolałbym, żebyś nie podróżowała
sama… – Dam sobie radę. – Coś zwróciło moją uwagę w twoich biletach. Parowiec kosztował tylko pięćdziesiąt trzy dolary. Bilet powrotny powinien kosztować dwa razy tyle. Jesteś pewna, że twoja podróż została należycie opłacona? – Pomyślałam, że bilet powrotny zarezerwuję dopiero w Anglii, kiedy będę już wiedziała, jak długo tam zostanę… Usłyszawszy jej wyjaśnienie, uspokoił się, co tylko pogłębiło jej smutek. Kiedyś nigdy nie pozwoliłby jej podróżować samej tak daleko. Położył się obok niej i przykrył się kołdrą. – Davidzie… Ja… – Głos MaryAnne osłabł, tak samo jak jej odwaga. – O co chodzi, Mary? Tak wiele chciała mu powiedzieć, nie była jednak w stanie. Położyła głowę na jego piersi. – Mógłbyś mnie dziś w nocy przytulić?
* MaryAnne obudziła się dokładnie godzinę przed świtem. Zasłony nie były zaciągnięte i oświetlone niebieskawą poświatą księżyca słupki łoża rzucały cienie na przeciwległą ścianę. MaryAnne leżała całkowicie nieruchomo i patrzyła na swojego męża, rozmyślając o tym, jak to, co zwyczajne, staje się nadzwyczajne, kiedy jest przeżywane po raz ostatni. Leżała blisko niego, czując ciepło jego ciała i kojący rytm jego oddechu. Kiedy David wcześnie wstawał do pracy, MaryAnne przesuwała się na jego miejsce w łóżku, aby wtulić się w ciepło, które po sobie zostawiał. Już nigdy nie obudzi się przy boku tego mężczyzny ani nie będzie dzielić z nim łoża. Kiedy myśl ta stała się niemożliwa do zniesienia, MaryAnne wstała, zdjęła z siebie koszulę nocną i poszła wziąć kąpiel. Kąpała się długo, starannie natarła ciało talkiem i wolno wkładała ubranie, aby wypełnić każdą chwilę i nie dopuścić do siebie bólu, który wywoływała w niej myśl o nadchodzącym dniu. Zeszła na dół dopiero wtedy, gdy usłyszała krzątającą się Catherine. Jak miała w zwyczaju od ponad dwudziestu lat, najpierw skierowała się do pokoju, w którym przechowywała swoją Biblię. W kominku płonął żywo ogień. Była
to zasługa Catherine, jej pierwsze zadanie w ciągu dnia, które ich gospodyni dobrowolnie sobie narzuciła dla zapewnienia komfortu MaryAnne. MaryAnne zdjęła z półki z drewna wiśniowego swoją Biblię – starą, pisaną gotykiem księgę w skórzanej oprawie z misternymi tłoczeniami i ze złoconymi brzegami stron – najpiękniejszą ze wszystkich rzadkich egzemplarzy Biblii, które David nabył do kolekcji w ostatnich latach. Usiadła w fotelu, otworzyła księgę w miejscu zaznaczonym wstążką, zaczęła czytać, załkała, po czym wróciła do lektury. Czterdzieści minut później wstała i z Biblią poszła do kuchni, gdzie Catherine rozgniatała na marmurowym blacie orzechy włoskie płaską stroną noża rzeźnickiego. Widząc MaryAnne, Catherine odwróciła się, aby zaciągnąć zasłonkę, ponieważ poranne słońce świeciło ostro. – Dzień dobry, Catherine. Wspaniały zapach. – Piekę dla ciebie chałkę na drogę. MaryAnne dotknęła jej ramienia.
– Zawsze troszczysz się o innych. Catherine posypała chałkę orzechami i wsadziła formę z ciastem do piekarnika. MaryAnne położyła Biblię na blacie, nalała sobie filiżankę herbaty miętowej i przyniosła ją do stołu. – Mam nadzieję, że będziesz miała ładną pogodę. Zwłaszcza w czasie rejsu przez ocean. – Zwłaszcza w czasie rejsu przez ocean – powtórzyła MaryAnne. – Robi mi się niedobrze, kiedy pływam łódką po stawie w parku Liberty. – Na oceanie nie będzie gorzej. Po chwili do kuchni wszedł David, boso i we flanelowym szlafroku. Był nieogolony i miał potargane włosy. – Wcześnie się obudziłaś – powiedział do MaryAnne. – To pewnie nerwy przed podróżą. – W takim razie są zaraźliwe. Całą noc przewracałem się
z boku na bok. – Spojrzał na Biblię, a potem na Catherine. – Jakie ciasto pieczesz, Catherine? – Chałkę dla MaryAnne na podróż. Przyniosła Davidowi kawę do stołu. Ten uniósł filiżankę i spojrzał na MaryAnne. – Wszystko już spakowane? Jego żona odpowiedziała cicho: – Chyba mam wszystko. – Nie zostawiłaś listu do Świętego Mikołaja. – Jest dopiero październik. – Potrzebuję czasu na te sprawy – powiedział David, puszczając do niej oko. – Pomyślę o liście w pociągu. David wyjął z kieszeni szlafroka kopertę i położył ją na stole przed żoną. – Powinnaś mieć przy sobie więcej pieniędzy. Tak na
wszelki wypadek. – Mam dostatecznie dużo. – … Na wszelki wypadek. MaryAnne nie sprzeciwiała się dalej, pozostawiając kopertę tam, gdzie leżała. – Kiedy ostatnio widziałaś Ethana? Chyba prawie dwadzieścia lat temu, prawda? – Prawie dwadzieścia… od czasu Andrei. – Pewnie jest już starszym panem – stwierdził David. Przez chwilę w zadumie popijał kawę. – Przypomniałaś sobie, co chciałaś mi powiedzieć w nocy? – W nocy? – Zaczęłaś coś mówić. MaryAnne wpatrywała się w niego przez moment, po czym upiła łyk herbaty. – Nie. Catherine posmarowała kawałek jabłkowym i przyniosła go do
ciasta
masłem
stołu. MaryAnne gwałtownie wstała. – Lepiej jeszcze raz przejrzę wszystkie kufry. – Może ci pomóc? – zaoferowała się Catherine. – Tylko je przejrzę. MaryAnne wzięła ze stołu kopertę, wsunęła ją pomiędzy kartki Biblii i wyszła z nią z kuchni. – O której odjeżdża pociąg Mary? – zapytał David. – Dziesiąta dziesięć. David spojrzał na swój zegarek, po czym szybko dopił kawę i wstał. – Lepiej pójdę się ubrać. * Kiedy promienie wschodzącego słońca rozpostarły się nad pasmem gór Wasatch, David wyniósł z holu dwie skórzane walizy. MaryAnne, która szła za nim, przystanęła
i przez dłuższą chwilę patrzyła na dom, po czym bez słowa skierowała się do samochodu. Ubrała się ciepło, w grubą odzież zimową – suknię z szarej wełny i futro z soboli sięgające do kostek. Pod filcowym kapeluszem o szerokim rondzie miała chustkę w tureckie wzory, która zakrywała jej uszy i była wiązana pod brodą. Przez jedno ramię przewiesiła skórzaną torbę na pasku. Chwilę później z domu wyłoniła się Catherine, niosąc pleciony koszyk z owiniętymi w ręcznik w czerwoną kratkę chałką, kanapkami i owocami. David kończył ustawiać kufry w tylnej części pojazdu. Catherine podała MaryAnne koszyk. – Włożyłam ci tu kanapki orzechowe i biszkopty, żebyś miała co jeść w pociągu. I chałkę. Myślę, że jedzenie nie będzie takie jak w domu. – To niemożliwe. – Chciałabyś, żebym pojechała z tobą na stację? MaryAnne pokręciła głową. – Lepiej pożegnajmy się tutaj. Chciałabym spędzić kilka chwili sam na sam z Davidem.
Catherine pokiwała głową ze zrozumieniem. MaryAnne postawiła koszyk na ziemi i wyjęła z torebki jasnokremową zapieczętowaną złotym woskiem. Na
kopertę
licu koperty widniały dwa słowa skreślone ręką MaryAnne: „Moja miłość” . – Czy mogłabyś położyć to w salonie przy fotelu Davida? Catherine zdziwiła się, że jej przyjaciółka nie chce sama wręczyć listu swojemu mężowi, ale wzięła kopertę. – Położę go, jak tylko wyjedziesz – zapewniła i zaraz dodała: – Wiesz, David będzie bardzo za tobą tęsknił. MaryAnne uśmiechnęła się smutno. – Wiem. – Napiszesz zaraz po przyjeździe do Anglii? – Oczywiście. MaryAnne popatrzyła w oczy Catherine i emocje, nad którymi tak dobrze panowała, teraz zaczęły brać górę. Obie kobiety objęły się
mocno i dopiero po minucie MaryAnne odsunęła się, zaczerpnęła głęboko powietrza, i spojrzawszy na Catherine po raz ostatni, podniosła koszyk i wsiadła do samochodu, zajmując przednie siedzenie. Catherine zamknęła drzwi od jej strony, a David włączył silnik. Kiedy samochód ruszył, MaryAnne jeszcze raz spojrzała na dom. * Dworzec kolejowy wypełniała kakofonia typowa dla przyjazdu pociągu. Z pociągu Los Angeles Limited wysiedli wszyscy pasażerowie, dla których Salt Lake City było stacją docelową, i zaczęli do niego wsiadać nowi podróżni. David przeniósł pokaźnych rozmiarów bagaże na wschodni peron i przekazał je krzepkiemu czarnoskóremu bagażowemu, który sprawdziwszy bilet MaryAnne, umieścił je w pociągu. David podrapał się po głowie. – Nie wiem, dlaczego czuję taki niepokój w związku z
twoją podróżą. Nie należę do tych, którzy wierzą w przeczucia. – Ja tak się czuję za każdym razem, kiedy wyjeżdżasz – wyznała MaryAnne. – Po prostu nie jesteś przyzwyczajony do wyprawiania mnie w podróż. – Na pewno masz rację. Komin parowozu zagwizdał i strzelił słupem pary. – Masz wszystko? MaryAnne pokiwała głową i rozejrzała się z niepokojem po zgiełkliwym dworcu. – Powinnam wsiadać – powiedziała. David przytulił ją mocno do siebie i złożył na jej ustach długi, namiętny pocałunek. MaryAnne odsunęła się od niego. – Co się stało? – zapytał David. Jego żona odwróciła twarz. W tym momencie pociąg wyrzucił z siebie świszczący
obłok pary, a donośny głos konduktora, odbijający się echem od murów dworca, wezwał pasażerów do wsiadania. – MaryAnne… – Za bardzo się o mnie martwisz. Dam sobie radę. Ponownie przyciągnął ją do siebie i przywarł swoim policzkiem do jej policzka. – Wracaj szybko do domu – szepnął. MaryAnne zaczerpnęła głęboko powietrza, rozpaczliwie opierając się emocjom i mężczyźnie, któremu najchętniej by uległa. – Żegnaj, Davidzie. Szybko podeszła do ruszającego pociągu, przywoływana przez bagażowego, który trzymając się kurczowo poręczy między wagonami, pomógł jej wsiąść. David przypatrywał się odjeżdżającemu pociągowi. Kiedy wrócił do samochodu, przez głowę przemknęła mu dziwna myśl, którą szybko odpędził – bo przecież nie istniał
powód, dla którego nie miałby już nigdy więcej ujrzeć swojej żony. * Kiedy David z dworca pojechał do pracy, na progu biura zastał Gibbsa, swego współpracownika. – Gratulacje – zakpił Gibbs. – Jesteśmy teraz największą w naszym stanie prywatną firmą charytatywną. Omijając go, David skierował się do swego biurka i pobieżnie przejrzał dokumenty, które się na nim pojawiły od poprzedniego dnia. Zapytał, nie podnosząc wzroku: – Jak zła jest nasza sytuacja? – Wypłaty na wynagrodzenia w styczniu przekroczyły dochód firmy. Jeśli w przyszłym kwartale spadnie liczba zamówień, będziemy mieli o dwunastu pracowników za dużo. –Gibbs podszedł do biurka Davida i usiadł wygodnie w skórzanym fotelu. – Nie jesteśmy w stanie utrzymać tylu pracowników bez sprzedaży
akcji firmy. – Umilkł, czekając, aż David zaproponuje oczywiste rozwiązanie, po czym, gdy uznał, że go nie usłyszy, sam z nim wystąpił: – Dłużej nie możemy zwlekać z tym, co nieuniknione… Trzeba zacząć zwolnienia. – Jak wygląda nasz zysk netto? – Na szczęście akcje złota zwyżkują. Kiedy dziesięć lat temu kazałeś mi pobierać wynagrodzenie w akcjach kopalń złota, pomyślałem, że jesteś po prostu hojny. Wzrosły z czterdziestu ośmiu dolarów za akcję do ponad sześciuset. Żałuję tylko, że nie kupiliśmy więcej. – Nigdy nie ufałem bankom – skwitował David lakonicznie. – I, jak widać, mądrze robiłeś. David usiadł za biurkiem i odsunął na bok przedmioty leżące na blacie. – Co mieliby robić? – zapytał. – Kto taki? – Pracownicy, których każesz mi zwolnić. Uprawiać
dzierżawione grunty? Żebrać? Popełnić samobójstwo? – Ich los to nie twój kłopot. – A czyj? Riposta Davida zbiła Gibbsa z tropu. – Kryzys nie będzie trwał wiecznie. Jeśli to możliwe, nie chcę pozbywać się ani jednego pracownika – powiedział David. – Nasze zyski nie starczą dla nich wszystkich. – To zaciśniemy pasa. – Już zaczęliśmy to robić. – To zaciśniemy go jeszcze mocniej – powiedział David. – Obetniemy płace zarządu, łącznie z dyrekcją. – Czyli twoją i moją. – To zrozumiałe. – To nie rozwiąże wszystkich naszych problemów. Cięcia
płac będą ciosem dla wszystkich pracowników. Już zaczęły się w firmie tworzyć ugrupowania. – Jakie? – Jest grupa, która uważa, że powinno się zwolnić wszystkich Murzynów. Słyszałem, że niektórzy z tych mężczyzn należą do KuKlux-Klanu. Wiadomość ta, choć nie stanowiła wielkiego zaskoczenia, budziła poważny niepokój. Podsycane kryzysem gospodarczym gniewne opinie, że „Murzyni zajmują białym miejsca pracy”, szybko znajdowały wyznawców na całym kontynencie, doprowadzając do serii linczów – martwy czarny nie tylko się nie skarżył, ale również zwalniał miejsce na rynku pracy. Fala nienawiści w końcu dotarła także do firmy Davida. – Balon opada i wszyscy zaczynają szukać zbędnego balastu – stwierdził z goryczą David. – Nastały podłe czasy. – Będą jeszcze podlejsze – powiedział złowieszczo
Gibbs. – Mamy coś jeszcze do omówienia? Gibbs wstał z fotela. – Moglibyśmy osiągać zyski – powiedział, robiąc aluzję do zasugerowanego przez siebie rozwiązania. Upór przyjaciela rozbawił Davida. – Albowiem cóż pomoże człowiekowi, choćby cały świat pozyskał, a na duszy swej szkodę poniósł? [1] – Nie wiedziałem, że świętość jest jednym z naszych biznesowych celów. – Nie jest. Po prostu wolę spokojnie spać w nocy. – Przynajmniej jeden z nas się wysypia – powiedział Gibbs. Po czym, przypominając sobie coś nagle, zapytał: – Bożonarodzeniowy bal charytatywny gubernatora w Saltair. Jest dopiero za dwa miesiące, ale może odpowiem w naszym
imieniu? – Poślę datek. – Nie pytałem, czy zmierzasz coś dać. Oboje z Elaine mieliśmy nadzieję, że ty i MaryAnne przyłączycie się do nas. Byłoby dobrze, gdybyście potańczyli. – Potańczyli? – Od czasu do czasu ludzie to robią. – Minęły wieki. – To nie moja sprawa, ale, z twoimi godzinami pracy i podróżami służbowymi, zastanawiam się, jak wy dwoje znajdujecie czas, żeby ze sobą pobyć, nie mówiąc już o tańcu. – Przypominam sobie, jak kiedyś beształeś mnie za to, że mało czasu spędzam w pracy. – Wszystko się zmienia. David spojrzał na kalendarz ścienny i policzył dni.
– Nie sądzę, żeby MaryAnne wróciła z Anglii do dnia balu. I masz rację, Gibbs. Gibbs zdziwił się. – Doprawdy? – Tak. To nie twoja sprawa. Wychodząc z biura, Gibbs uśmiechał się z rezygnacją. * Gibbs natychmiast poinformował pracowników firmy o nieuchronnych cięciach płac. Późnym popołudniem przed biurem Davida zebrała się grupka robotników o posępnych twarzach. Na prośbę Davida mężczyźni weszli do środka. Było ich dziewięciu, różnili się między sobą pod względem wzrostu i postury, mieli na sobie ubrania zniszczone i brudne od pracy w warsztacie. David siedział przy swoim biurku, natomiast Gibbs stał mniej więcej metr za nim z dłońmi splecionymi na plecach i mierzył mężczyzn podejrzliwym wzrokiem, niepewny ich zamiarów. – Co mogę dla was zrobić? – zapytał David.
Wybrany przez delegację przedstawiciel wystąpił z grupy, trzymając przy piersi filcowy kapelusz. Był to rumiany, łysiejący mężczyzna, kierownik warsztatu, który nadzorował produkcję żeliwnych wózków, zbiorników i wiader używanych w przemyśle wydobywczym. – Panie Parkin, razem z chłopakami chcielibyśmy szczerze pogadać o tych cięciach płac. Gibbs wsunął ręce w kieszenie swoich spodni i oparł się o futrynę okna. Jego zachowanie w zauważalny sposób stało się bardziej wrogie. W przeciwieństwie do niego David uśmiechał się, chcąc podziałać uspokajająco na kierownika warsztatu. – Proszę mówić. – Wiemy, że ostatnio jest mniej roboty i musi dojść do cięć… Niech nas pan nie zrozumie źle, żaden z nas nie narzeka. Dopiero co sam mówiłem, że w większości firm były już trzy albo i cztery obniżki płac, zgadza się, chłopaki? – Obejrzał się na kompanów, którzy, niczym na dany sygnał, pokiwali
głowami i pomrukami potwierdzili jego słowa. On natomiast niepewnie mówił dalej: – Ale myślimy, że… zamiast doprowadzać do większej niedoli… może słuszniej by było kazać odejść Murzynom. Wiemy, że potrafimy poradzić sobie bez nich. Nie byłoby spowolnienia produkcji. Ma pan na to nasze słowo. Gibbs wciągnął powietrze głęboko do płuc, spodziewając się ostrej reakcji Davida. Ku jego zdziwieniu David rozparł się w swoim fotelu, słuchając prośby robotników z widocznym zainteresowaniem. – Pan Boggs, o ile się nie mylę? – Tak, proszę pana. Judd Boggs. – Panie Boggs, od jak dawna jest pan zatrudniony w mojej firmie? – Od kiedy przyjechałem do doliny. Teraz idzie piąty rok. – Czyli był tu pan przed wielkim kryzysem. – Tak, proszę pana.
– Czy według pana jest pan tu traktowany uczciwie? – Tak, proszę pana. Jestem traktowany naprawdę dobrze. Wielu właścicielom nawet do głowy nie przyjdzie, żeby o to zapytać. Pozostali mężczyźni ponownie pokiwali głowami i potwierdzili słowa Boggsa pomrukami. – Pięć lat. Czy wie pan, że niektórzy z tych Murzynów, o których pan mówił, pracują tutaj ponad dwadzieścia lat, czyli nieco dłużej od pana? Co więcej, kilku z nich to moi najwydajniejsi pracownicy. – Nie powiedziałem, że nie są dobrymi pracownikami – odrzekł niespeszony Boggs. – Tylko że są Murzynami. Zastanawiając się nad odpowiedzią, David zaczął stukać piórem w blat biurka. W jego głosie było słychać znużenie: – Nie jest łatwo prowadzić firmę. Mój doradca powiedział mi, że powinienem był zwolnić jedną trzecią robotników, że wszystkie moje zyski są pochłaniane przez płace dla pracowników, dla których
nie ma dość pracy. Jak pan to ocenia? Judd zacisnął dłoń na kapeluszu. – Ma pan dobre serce, panie Parkin. Jak mówiłem, jest mniej roboty, przez kryzys i w ogóle. Dlatego pomyśleliśmy, że w pana interesie byłoby pozbyć się Murzynów. – W moim interesie? – David zacisnął szczęki i była to jedyna oznaka emocji, które targały nim pod maską opanowania. Pochylił się do przodu. – Twierdzi pan, że wie, co jest w moim interesie, panie Boggs? Twarz mężczyzny wykrzywił grymas. – Nie, proszę pana. – Panowie, pracujecie tu na mój koszt i dzięki mojej łasce i przychodzicie mi zaproponować, żebym zwolnił waszych współpracowników? Co mam odpowiedzieć? – Ale… myśmy mówili tylko o czarnuchach – wyjąkał Boggs. – Oczywiście, oni są tylko czarnuchami. Czarnuchy nie cierpią, prawda? Żołądki
ich dzieci nie skręcają się z głodu jak żołądki waszych dzieci. Ich dzieci nie znają strachu. Nie martwią się o to, co z nimi będzie. – David pokręcił głową, jakby nie wierzył, że można myśleć w ten sposób. – Przecież są czarnuchami. Boggs milczał, natomiast kilku innych mężczyzn stojących z tyłu, czując wyrzuty sumienia, poruszyło się niespokojnie. – Panie Boggs, jeśli pan albo któryś z pana szacownych kolegów doceniacie to, że macie pracę, to proponuję, żebyście do niej wrócili i już nigdy nie rozmawiali o tej sprawie na terenie mojej firmy ani za mojej kadencji. A jeśli nie możecie znieść pracy ramię w ramię z Murzynami, to może powinniście stać z nimi w kolejkach po darmowe posiłki, ponieważ są ich tam już tłumy. Czy wyraziłem się wystarczająco jasno? – Tak, panie dyrektorze. David podniósł głos. – Nie zwracałem się tylko do pana, panie Boggs. – Tak, panie dyrektorze – odpowiedzieli pozostali
mężczyźni niepewnymi i wystraszonymi głosami. – W takim razie wracajcie do pracy. Powinniście uważać się za szczęśliwców, ponieważ jestem bardziej litościwy niż wy. Mężczyźni odwrócili się na pięcie i szybko wrócili do tętniącego hałasem warsztatu. * Godzinę po zakończeniu dnia pracy Gibbs wsunął głowę do biura Davida. Jego przyjaciel siedział nad dokumentami. Po jednej stronie biurka leżała otwarta skórzana teczka, której zawartość wysypywała się na zawalony kartkami blat. – Sporo się dzisiaj zdarzyło – stwierdził Gibbs. – Przynajmniej nie było monotonii. Gibbs oparł się o futrynę drzwi. – Jestem urzędnikiem. Lubię monotonię. David uśmiechnął się, nie odrywając wzroku od papierów.
– Wychodzimy z Elaine na kolację. Miałbyś ochotę się przyłączyć? – Dziękuję, ale lepiej zostanę i skończę te wyceny. – Przez jakiś czas będziesz słomianym wdowcem. Może w przyszłym tygodniu? – Chętnie. Pozdrów Elaine ode mnie. Gibbs żartobliwie zasalutował Davidowi i zostawił go samego z wykresami. [1] Mk 8, 36 (Biblia warszawska) (przyp. tłum.). Rozdział 4 NIEUŻYWANY POKÓJ MaryAnne nie chce wejść do salonu na piętrze i nie uznaje jego istnienia. Nie mogę jej za to winić, jako że wszyscy mamy pokoje, które zamykamy na klucz i których nie ośmielamy się odwiedzać, by nie przysparzały nam cierpienia. Z dziennika Davida Parkina, 22 lutego 1932 P ośród wiktoriańskich budowli w dzielnicy Avenues rezydencja Parkinów wyróżniała się szczególną
okazałością. Wybudowano ją dla Thomasa Nasha, drugiego burmistrza Salt Lake City. Wybrany przez rząd federalny pochodzący ze Wschodu Nash uważał mieszkańców miasta za kretynów i prostaków i bezczelnie wykorzystywał stanowisko do poprawy swojej sytuacji finansowej. Kiedy obraził wulgarnymi zalotami jedną z szacownych wdów, został wypędzony z miasta. Trzy dni później około stu kilometrów na północ od Salt Lake City rozpoznał go nietrzeźwy krewny wdowy i zastrzelił przed barem w Ogden. Niegdysiejszy burmistrz został pochowany w mogile dla żebraków. Była to epoka wielkiego pragmatyzmu w polityce Zachodu. Okryty złą sławą burmistrz nie żałował pieniędzy na budowę i wyposażenie swojej rezydencji, przyozdabiając dom wszelkimi luksusami, jakie miało do zaoferowania Salt Lake City, oraz wieloma, które musiały być sprowadzone z odległych fabryk i wytwórni na
wschodzie kraju, a także zza Atlantyku. Każdy z trzynastu pokoi odznaczał się wyjątkowym przepychem – cechą wspólną wszystkich był tylko brak umiaru. Na mozaikowych parkietach pyszniły się piękne chodniki i dywany z angielskich szenili lub orientalnych tkanin, harmonizujące z sufitami, zdobionymi wyszukanymi i misternymi malowidłami szablonowymi, i żyrandolami z kryształu i brązu, sprowadzonymi ze Strasburga i Lancashire, które zwisały z kunsztownie rzeźbionych rozet, pastelowych i pozłacanych. Okna były zwieńczone przedstawiającymi owoce i
witrażowymi
elementami
serafinów, natomiast wzory na szybach drzwi i skromniejszych okien – kwiatowe i rokokowe ozdobniki – zostały wyryte w niebieskim szkle. David Parkin kupił rezydencję w 1902 roku, sześć lat później, w dniu ich ślubu, dołączyła do niego MaryAnne. W 1913 dom poddano
gruntownemu remontowi z powodu pożaru, który przyczynił się do śmierci ich córeczki. Ironia losu polegała na tym, że do pokoju najbardziej związanego z tragedią, do salonu na pierwszym piętrze, ogień nie dotarł. To właśnie w tym pokoju na drugi dzień po pożarze zmarła Andrea. Od tamtego czasu nikt nie przekroczył jego progu. * Kiedy David wrócił do domu, było już po pierwszej w nocy. Często pracował do późna, a po wyjeździe MaryAnne był jeszcze mniej skłonny, by wracać o przyzwoitej godzinie. Catherine udała się na spoczynek dużo wcześniej, pogasiwszy wszystkie światła w domu. Pomimo późnej pory David skierował się do bawialni, zapalił lampę, nalał sobie brandy z kryształowej karafki i spoczął w swoim tureckim fotelu, opierając stopy na skórzanym pufie. Dopiero wtedy spostrzegł kopertę, którą Catherine, na prośbę MaryAnne, położyła na stoliku obok jego fotela. Rozpoznawszy pismo i pieczęć swojej żony, odstawił drinka i wziął kopertę do
ręki. Nie pamiętał, kiedy ostatnio MaryAnne napisała do niego list, dlatego zaczął go czytać z wielkim zaciekawieniem. Mój ukochany Davidzie, bez względu na to, jakich słów użyję, wszystkie będą okrutne, i ubolewam, że nie mogę ci tego oszczędzić. To jest pożegnanie, mój najdroższy. Nie wrócę z Londynu. Nie wiem, czy mój wyjazd jest słuszny, czy nie. Rozważałam tę kwestię tak długo, że nie byłam już w stanie myśleć – wiem tylko, co czuję i co potrafię znieść. A raczej czego nie potrafię. Nie mam siły dłużej znosić twojej obcości. Twoja miłość była dla mnie jak słońce. Mury, którymi otoczyłeś swoje serce, Davidzie, pozbawiły mnie jego ciepła, a bez niego zmarniało moje serce. Mój wyjazd jest tylko ostatecznym aktem separacji, która nastąpiła dawno temu, a to, że ją przedłużaliśmy, było drwiną z pięknego uczucia, które nas kiedyś łączyło. Z bólem serca przyznaję, że nasze małżeństwo umarło wraz ze śmiercią naszej córeczki. Wiem, że mnie kochasz – tak jak ja kocham ciebie. Co tym bardziej skłoniło mnie do odejścia, ponieważ miłość jest zdradzieckim uczuciem. Nigdy nie uczyniłeś mi ani jednej wymówki, że Andrea nie była twoją rodzoną córką, dręczysz się każdego dnia, ponieważ nie możesz mi dać
potomstwa, i obwiniasz się za śmierć naszego jedynego dziecka. To nie ty odpowiadasz za odejście naszej córeczki, Davidzie. Śmierć Andrei była spowodowana okrutnymi czynami złych ludzi. Wykazałeś się odwagą i współczuciem. Nie powinniśmy przeciwstawiać się złu, ponieważ może to narazić na ryzyko nas i naszą rodzinę? Jeśli nie będziemy się przeciwstawiać, zło zawsze zwycięży. Sam mnie tego uczyłeś i choć w głębi duszy wiesz, że postąpiłeś właściwie, nie wierzysz w to. Powstał rozdźwięk. I z powodu tego rozdźwięku straciłam męża. Nie potrafię zmienić twojego myślenia o sobie, mogę tylko przerwać pasmo naszego cierpienia. Wybacz mi słabość – to, że postanowiłam pożegnać się listownie, a nie osobiście. Nie mogłabym patrzeć ci w twarz. Obawiałam się, że błagałbyś mnie, bym została, a wtedy nie byłabym w stanie ci się oprzeć. Jak mogłabym nie posłuchać mężczyzny, którego miłuję ponad wszystko? Kiedyś oddałam swoje życie w twoje ręce, Davidzie, ale nigdy nie dopuszczałam myśli, że mogłabym zawłaszczyć twoje. Oddaję ci je teraz. Błagam, nie próbuj mnie znaleźć. Wyzwól się ode mnie. Zawsze będziesz w moim sercu.
Mary David wpatrywał się w kartkę, jakby czekając na wyjaśnienie, że to tylko okrutny żart – jednak słowa listu nie dawały nadziei na takie błogosławieństwo. Kiedy w końcu dotarła do niego okrutna prawda, w jego głowie zrodziło się tysiąc różnych myśli, wszystkie równie przerażające. Rozpadł się gruby mur, którym się szczelnie odgrodził, i jego bezbronne serce, osłabione latami udawania, że nic nie czuje, zabolało tak mocno, jakby miało zaraz pęknąć. David zapragnął pobiec do MaryAnne, zatrzymać ją, wołaniem zawrócić pociąg, który ją wiózł. Chwycił karafkę i upił z niej duży łyk brandy. Zapiekło go w gardle. Ponownie przeczytał list, licząc, że znajdzie w nim coś, co przeoczył za pierwszym razem, a co zmieniłoby wymowę całej wiadomości. Desperacko szukał słów, które złagodziłyby przeszywające jego ciało cierpienie i przyniosłyby mu ulgę szybciej niż alkohol. Płakał, ocierając łzy tą samą ręką, w której trzymał butelkę, i pociągał kolejne łyki brandy, aż wypił niemal połowę. Ściskając kartkę i karafkę w jednej ręce, zataczając się,
wyszedł z salonu i, nie pojmując dlaczego, skierował się w stronę pogrążonych w ciemnościach schodów. Stanąwszy przed drzwiami salonu na piętrze, wyjął z kieszeni na piersi klucz uniwersalny, przez chwilę zmagał się z zamkiem, po czym, po raz pierwszy od śmierci Andrei, otworzył drzwi. Wyciągnął rękę i włączył światło. Miał wrażenie, że odbył podróż w wehikule czasu i cofnął się do przeszłości, a fala wspomnień, która go ogarnęła, uśmierzyła jego cierpienie. W pokoju znajdowały się dokładnie te same przedmioty, które były w nim ponad dwadzieścia lat temu, wszystkie sprzęty, niegdyś gorliwie poszukiwane i podziwiane, obecnie miały większą wartość z powodu tak długiej nieobecności w jego życiu. W dniu śmierci Andrei pokój ten, za milczącym porozumieniem wszystkich, uznano za martwy i życie w nim się zatrzymało. Zegary wypełniały swoje zadania do czasu, aż całkowicie rozkręciły się ich sprężyny i ustał ruch ich wahadeł, a ich tarcze stały się świadectwem godziny zgonu. Kotary, za którymi ustawiono wielki mechanizm przedstawiający ruchy ciał kosmicznych, zostały pogryzione przez mole i
wyblakły z powodu upływu czasu. Kurz pokrył cały pokój grubą, szarą warstwą przypominającą całun. Pająki oplotły meble i sprzęty siateczkami pajęczyn utkanych równie misternie jak indyjskie dywany, które leżały na podłodze. W kącie pokoju stało łóżeczko. Pościel leżała w takim samym nieładzie jak wtedy, kiedy ją odgarnięto i zabrano z niej martwe ciałko Andrei. David szybko przeniósł wzrok z łóżeczka na ścianę i stojący przy niej zegar podłogowy, który podarował MaryAnne wieczorem w dniu ich ślubu – i który zatrzymał się w chwili śmierci ich córeczki. David dał żonie ten cenny zegar jako symbol wartości wniesionej przez MaryAnne do jego życia. Teraz zegar był nieruchomy. David zamachnął się karafką na osłoniętą szkłem tarczę, po czym odwrócił się i rzucił naczyniem w przeciwległą ścianę, a ono z hukiem się roztrzaskało. Oparł się o ścianę przy zegarze i osunął bezwładnie na podłogę, przyciągając kolana do piersi. Zbudzona hałasem Catherine natychmiast wybiegła ze swojej sypialni. Zaskoczona światłem wydobywającym się z salonu, zajrzała do środka. Na widok Davida siedzącego na podłodze pod ścianą jęknęła ze zgrozą. W pokoju unosił się odór alkoholu. David podniósł na Catherine błędny
wzrok. Ich spojrzenia się spotkały. Twarz miał mokrą od łez. Przez wszystkie lata służby Catherine ani razu nie widziała go pijanego i z lękiem czekała na to, jak się zachowa. Pierwszy odezwał się David. Jego głos był przepełniony rozpaczą. – MaryAnne nigdy tu nie wchodziła. Zbyt wiele wspomnień… – Davidzie, co się stało? David pokręcił głową, jakby nie wierzył w to, co ma jej powiedzieć. – Ona nie wróci! – wykrzyczał. – MaryAnne nie wróci. Catherine przekroczyła próg i zrobiła dwa kroki. – Nie wróci? David wyciągnął w jej kierunku drżącą dłoń z listem. Catherine podeszła do niego i wzięła kartkę. – Dobry Boże! – krzyknęła. David zaczął łkać, kryjąc twarz między kolanami. Catherine, równie zrozpaczona,
uklęknęła przy nim. Podniósł na nią wzrok. W ułamku sekundy jego twarz wykrzywiła się w grymasie wściekłości. – Wiedziałaś o tym? O tym, że planowała mnie porzucić?! – Davidzie! – Wiedziałaś?! – powtórzył kategorycznym tonem. Ciało Catherine, tak samo jak jej głos, zaczęło drżeć. – Davidzie, przerażasz mnie. Głos mu się załamał i przeszedł w błagalne łkanie. – Wiedziałaś? Catherine z trudem dobywała głos, również dławiona rozpaczą. – Oczywiście, że nic nie wiedziałam – wydusiła przez łzy. – Och, Mary, cóżeś zrobiła? David rozpłakał się i Catherine wzięła go w ramiona, tuląc po macierzyńsku jego głowę do swojej piersi. Kiedy David trochę się uspokoił,
spojrzał jej w oczy. – W życiu kochałem trzy kobiety, Catherine. I straciłem je wszystkie… Catherine otarła łzę z policzka. – … Ale odejście MaryAnne jest jedynym, na które zasłużyłem. * Świt zastał Davida w jego gabinecie zapisującego myśli w dzienniku. Regularne prowadzenie zapisków działało na niego terapeutycznie, choć nie dążył do tego efektu świadomie, był to raczej naturalny odruch, jak u kogoś, kto szuka schronienia podczas burzy. Nadal czuł ból głowy i serca, dlatego prowadzone jego ręką pióro wolno kreśliło znaki na papierze. Czuję się bardzo zagubiony. Nie. Być zagubionym znaczy nie wiedzieć, gdzie się jest – a ja wiem to aż nazbyt dobrze. Jestem samotny. Moje serce, moja miłość zostały mi wydarte i teraz zżera mnie samotność. Mimo to czuję, jakby MaryAnne była przy mnie tak
dojmująco wyraźnie jak poprzednio. Może nawet bardziej. Ponieważ na każdym kroku dostrzegam ślady jej niedawnej obecności w tym domu. Jestem głupcem. Jakże wielki egoizm zaślepił mnie do tego stopnia, że nie potrafiłem dostrzec, że moja żona potrzebuje troski i uczucia? Moje pióro kreśli dalsze głupstwa. Opłakuję swoją stratę i ból, które przeszywają moje serce – a nie jej. To paradoks, przez który MaryAnne pozostaje poza moim zasięgiem – bo jechać za nią przez wzgląd na swoje serce oznacza być jej niewartym. Może kochać kogoś prawdziwie nie znaczy pragnąć tej osoby dla siebie, ale pragnąć dla niej szczęścia? Jeśli tak jest, to nie mogę chcieć, by Mary do mnie wróciła, nie mogę chcieć, by ukoiła ból mojego serca kosztem swojego. Jeśli kocham ją prawdziwie. A kocham ją prawdziwie. Bardziej niż własne życie. Pozostaje mi tylko mieć nadzieję, że może Mary wróci. Choć nadzieja jest często najokrutniejszym z uczuć. Jak doszło do tego, że znalazłem się w tak mrocznym miejscu? Nie wiem, dokąd teraz zmierza moje życie, i moja przyszłość jawi mi się w czarnych barwach. Nie
obawiam się jednak życia w mroku. Tylko tego, że będzie samotne. Z dziennika Davida Parkina, 21 października 1933 Rozdział 5 ODWIEDZINY VICTORII Nawet po tym, jak przestałem okazywać MaryAnne miłość, ona nadal obdarzała mnie swoją. Nigdy nie przypuszczałem, jak zimny stanie się mój świat bez jej ciepła. Z dziennika Davida Parkina, 2 listopada 1933 D avid wrócił do pracy dopiero po prawie dwóch tygodniach, jednak pierwszego dnia większą część poranka spędził, patrząc przez okno swego biura na pierwszym piętrze, nieświadomy tego, co dzieje się zarówno w firmie, jak i na ulicy, którą obserwował niewidzącym wzrokiem. Około południa do biura wszedł Gibbs. David go nie powitał. Gibbs zamknął drzwi i podszedł do niego.
– Cieszę się, że wróciłeś, Davidzie. – Co się tu działo w czasie mojej nieobecności? – Zamówienia na ten miesiąc nie zmalały w takim stopniu, w jakim się spodziewałem, więc możliwe, że po cięciach płac wyjdziemy nawet na plus. Robotnicy, których surowo pouczyłeś, rozsądnie posłuchali twojej przestrogi i więcej już nie poruszyli kwestii Murzynów. Wiem to od tych, którzy pracują w warsztacie. – Gibbs patrzył na Davida ze współczuciem. Wiedział, że przyjaciel przestał go słuchać. – Jedź za nią, Davidzie. David przeczesał włosy palcami. – Nie mogę, Gibbs. Przywiózłbym ją z powrotem skutą łańcuchem, gdybym wiedział, że może być inaczej… – Jego głos ścichł jak milknące echo. – Gdybym potrafił być inny. A tego nie mogę obiecać. Nawet nie wiem, od czego zacząć. – Pochylił głowę. – Mary mnie pogrzebała, Gibbs. Moja miłość mnie pogrzebała.
Martwi powinni zostać tam, gdzie są. Od wielu lat Gibbs doradzał Davidowi we wszystkich sprawach, od codziennego zarządzania firmą po tajniki konkurów. Nigdy jednak nie czuł się tak bezradny jak obecnie. Położył dłoń na plecach Davida. – Jeśli kiedykolwiek jacyś ludzie byli sobie przeznaczeni, to właśnie wy dwoje. Tak nie może być. Jeśli mógłbym jakoś pomóc… – Chciałbym, żebyś zawarł z jej bratem układ finansowy. Pragnę, by Mary żyła w takich warunkach, do jakich jest przyzwyczajona. – Dodał: – Przynajmniej pod względem finansowym. – Natychmiast wyślę do niego depeszę. W tym momencie do biura zajrzała sekretarka Davida. – Panie Parkin, przyszła pani Piper. Koniecznie chce się z panem zobaczyć. Twarz Davida wykrzywił grymas.
– Wieści szybko się rozchodzą. – Pozbędę się jej – zaproponował Gibbs. – Nie, mogę się z nią zobaczyć. Przynajmniej moje nieszczęście sprawi komuś radość. Gibbs opuścił biuro. Zmarszczył czoło, mijając Victorię Piper, bywalczynię salonów i przedstawicielkę miejscowej socjety. Kobieta wkolebała się do biura dumnym krokiem, przez chwilę szczelnie wypełniając całą szerokość drzwi swoją ciągle powiększającą się talią. – Nie zabiorę ci dużo czasu, Davidzie. Wiem, że nie życzysz sobie rozmawiać ze mną. David nie wykonał żadnego wysiłku, aby zaprzeczyć zarzutowi. Victoria usiadła przed jego biurkiem. – Nie wiem doprawdy, dlaczego traktujesz mnie tak obcesowo. Mam na sercu jedynie twoje jak najlepiej pojęte interesy. David zareagował na te słowa z serdecznością, na jaką potrafił się zdobyć.
największą
– A jakież to moje interesy masz dzisiaj na swoim sercu? Kobieta udała, że nie słyszy jego sarkazmu. – Jestem przewodniczącą komitetu organizacyjnego tegorocznego bożonarodzeniowego balu charytatywnego gubernatora. Czy ty i MaryAnne weźmiecie w nim udział? – MaryAnne nie będzie mogła. – Słyszałam – powiedziała Victoria z wyraźną radością. – Tak mi przykro, że jest niedysponowana. David posłał jej złowrogie spojrzenie.
Victoria podjęła: – Powinieneś poznać moją siostrzenicę, Davidzie. W przyszły czwartek przyjeżdża z Chicago na przyjęcie przedślubne mojej kuzynki Lucy i zatrzyma się u mnie na czas świąt. – Do tej pory nie przejawiałaś żadnej chęci, by mnie zapoznać z kimś ze swojej rodziny. Dlaczego siostrzenicę?
miałbym chcieć
poznać
twoją
Victoria uśmiechnęła się niewinnie. – Och, Davidzie. Wszyscy mężczyźni pragną poznać moją siostrzenicę. Jej intencje go rozwścieczyły. – Jestem żonaty, Victorio. – Owszem, wiem o tym – rzekła przeciągłym tonem, którego zwykle używała do teatralnych wypowiedzi. – I jak się miewa twoje
małżeństwo? David zdławił wybuch gniewu i pochylił się nad stertą kopii faktur, których przybyło w czasie jego nieobecności. – Nie jestem zainteresowany – rzucił. Jego odpowiedź bardziej rozbawiła, niż zniechęciła, Victorię. Podnosząc się z krzesła, kobieta uśmiechała się z rozbawieniem. – Ale będziesz, Davidzie. Jestem pewna, że będziesz. Rozdział 6 JESZCZE JEDEN LIST Catherine dała mi dziś list, który według niej został napisany przez moją matkę. Nie jestem pewien, czy powinienem go hołubić, czy spopielić. Z dziennika Davida Parkina, 9 listopada 1933 Z apadał cichy niedzielny wieczór. Catherine wkroczyła do bawialni, niosąc na srebrnej tacy zestaw do herbaty – duży pękaty dzbanek i dwie porcelanowe filiżanki w różowe kwiatki ze złoconymi obwódkami. David siedział nieruchomo,
zagłębiony w
miękkim fotelu.
Pokój
wypełniały dźwięki oratorium Mesjasz wykonywanego przez kwartet smyczkowy w ramach niedzielnych koncertów sponsorowanych przez firmę Ford. Odbiornik radiowy znajdował się na wyciągnięcie ręki Davida – w konsoli z misternymi rzeźbieniami w wypolerowanym drewnie orzecha. David wpatrywał się obojętnym wzrokiem w żarzące się polana, po których skakały przygasające płomienie. Zasłony były zaciągnięte, pokój rozjaśniało skąpe światło stojącej przy drzwiach lampy ze skórzanym, nieprzejrzystym abażurem. Catherine zamknęła za sobą drzwi. – Przyniosłam ci herbatę. David podniósł wzrok, dopiero teraz dostrzegając jej obecność. – Dziękuję, Catherine – powiedział cicho. Wyciągnął rękę i wyłączył radio, które umilkło po agonalnych trzaskach. – Napijesz się ze mną? – Bardzo chętnie. – Postawiła serwis na mozaikowym blacie stolika pod lampę, napełniła jedną filiżankę po brzegi, podała ją Davidowi, po czym sobie również nalała
do pełna. Usiadła bokiem do Davida na stojącym przed nim pufie. – Jak interesy? – Jak pływanie szkunerem po suchym korycie rzeki. Catherine się uśmiechnęła. – Aż tak źle? – Niestety. Susza każdemu dała się we znaki. Jeśli wyjdziemy z tego bez narażenia się na lincz, to będzie prawdziwy cud. Catherine spoważniała. – I to cię tak martwi? David upił łyk herbaty, po czym rozparł się wygodniej w fotelu. – Nie. Prawdę mówiąc, myślałem o swoim ojcu. Catherine uniosła głowę. – Nie wspominałeś o nim od lat. – Był dobrym człowiekiem. I mądrym. Żałuję, że już nie żyje.
Catherine pokiwała głową ze współczuciem. – Ani razu nie skarżył się na to, że moja matka nas opuściła. Nawet gdy już dorosłem. Może uważał, że jej odejście było nieuniknione. Nigdy tak nie myślałem o odejściu bliskiej osoby, ani w wypadku matki, ani w wypadku MaryAnne. – Nie możesz porównywać MaryAnne ze swoją matką. – Wiem, że to były różne sytuacje, ale emocjonalnie wydają się takie same. – Na chwilę zatopił się w myślach, wpatrując się nieobecnym wzrokiem w swoją filiżankę. – Pamiętam ranek, kiedy matka odeszła. Pakowała kufry, a ja czekałem w kucki w korytarzu. Kiedy wyszła ze swojego pokoju z bagażami, zapytałem, dokąd jedzie. Odpowiedziała, że do Nevada City. Poniekąd była to prawda. Pociąg opuszczający Kalifornię przejeżdżał przez Nevada City. – W palenisku strzeliła z hukiem prawie całkowicie spalona szczapa i Catherine spojrzała w tamtym kierunku, aby sprawdzić, czy jakieś iskry nie wydostały się z kominka. – Nie chciałem uwierzyć, że odeszła na zawsze. Nawet kiedy ojciec powiedział mi, że matka nie wróci, nie uwierzyłem mu.
Prawie rok trzymałem się kurczowo nadziei. Aż do Bożego Narodzenia. I teraz robię to samo. Trzymam się nadziei, że MaryAnne wróci. – To naturalne – powiedziała łagodnym tonem Catherine. – Na ścianie sypialni matki wisiał afisz, jedyny artystyczny przedmiot w domu. Przedstawiał kobietę otoczoną czarnymi skrzydlatymi i demonicznymi stworzeniami. Ten plakat mnie przerażał. Kiedy dotarło do mnie, że mama nie wróci, skojarzyłem te demony z jej zniknięciem. Afisz podarłem i przysypałem ziemią. – David pochylił głowę, a w jego głosie zabrzmiała rozpacz: – Są rzeczy, których po prostu nie pojmuję. Wiesz, że oddałbym wszystko, aby przywrócić Andrei życie. Wszystko. – Oczywiście… – Więc jak moja matka mogła mnie zostawić? Nikt mnie od niej nie zabrał, to ona mnie porzuciła. I to dobrowolnie. – Podniósł głos, kipiąc oburzeniem. – Jak ona mogła to zrobić?
Dla Catherine, tak jak dla Davida, było to pytanie, na które nie można było udzielić odpowiedzi, choć przez moment kobieta nie była pewna, czy David rzeczywiście ma na myśli swoją matkę, czy może MaryAnne. – Tamta trauma prześladuje mnie jak upiór. Dała mi spokój, kiedy była z nami Andrea, ale potem powróciła. Moje życie byłoby zupełnie inne, gdybym tylko mógł zapytać matkę, dlaczego tak postąpiła. – Gdybyś miał szansę, chciałbyś z nią porozmawiać? – Gdybym miał szansę, zadawałbym matce pytania tak długo, aż ostatni demon opuściłby moją duszę. – David podparł głowę otwartą dłonią. – Nawet nie wiem, czy ona jeszcze żyje. Catherine zamilkła, zastanawiając się nad jego słowami, po czym odstawiła swoją filiżankę na tacę. – Davidzie, muszę ci coś pokazać. David spojrzał na nią pytająco, gdy się podniosła z miejsca.
– Muszę to przynieść ze swojego pokoju – wyjaśniła i wyszła. Po kilku minutach wróciła z pogniecioną kopertą. Na ten widok Davida ogarnęło złe przeczucie. – To od MaryAnne? – MaryAnne dała mi ten list przed swoim wyjazdem. Ale to nie ona go napisała. Podała mu kopertę. Na wymiętym papierze widniały plamy po roztopionym śniegu, który rozmazał atrament. Pieczęć z różą była Davidowi nieznana. Wyjął list. Najdroższa dziecino, moja strata jest ogromna, ponieważ nigdy Cię nie poznałam. Wybacz mi ból, jakiego przysporzyłam tym, którzy Cię kochają. Z ochotą zamieniłabym swoje smutne życie na krainę, w której teraz przebywasz.
Aniołku, strzeż tej dzieciny. – Skąd masz ten list? – MaryAnne znalazła go przy grobie Andrei. Nie chciała, żebyś go zobaczył. – Dlaczego? – Uważała, że sprawi ci ból. – Catherine zawahała się. – Obawiała się, że zostawiła go twoja matka. – Moja matka? David ponownie spojrzał na list. Gwałtownie odstawił filiżankę na tacę, wstał i wyszedł z pokoju. Catherine pobiegła za nim. Znalazła go w bibliotece. Stał na środkowym szczeblu dębowej drabiny przystawionej do sięgającej sufitu biblioteczki z drewna różanego. Przeszukiwał rząd książek na szóstej półce od dołu. Były to książki napisane jego ręką –jego dzienniki. Wyciągnął jeden z kilku oprawnych w skórę tomów i przyniósł go do mahoniowego sekretarzyka w stylu królowej Anny. Przerzucał strony, aż znalazł to, czego szukał –kartkę z kruchego pergaminu, nie większą od jego dłoni, złożoną
jeden raz, a potem wciśniętą pomiędzy strony dziennika. Były to pisemne wyjaśnienia, jakie otrzymał trzydzieści sześć lat wcześniej od swojej matki. Ostrożnie wyjął list z dziennika, rozłożył go płasko na blacie sekretarzyka obok kartki, którą Catherine dała mu kilka minut wcześniej. Pomimo że list tkwił ściśnięty pomiędzy kartkami przez ponad trzy dekady, nadal nosił na sobie ślady reakcji Davida, który go zmiął i rzucił na podłogę. Następnego dnia podniósł go i włożył do dziennika. Drogi Davidzie, mam dla Ciebie wspaniałe wieści. Czekając na Twój przyjazd do Salt Lake, cudownym zrządzeniem losu poznałam pewnego mężczyznę pracującego w jednym z teatrów w Chicago –ni mniej, ni więcej, tylko samego producenta! Jutro rano wracam do Chicago, aby wziąć udział w wystawieniu Cyganerii, w której zagram rolę Mimi. Ściągnę Cię do siebie, kiedy tylko nadejdzie lepsza pora. Twoja matka, Rose Nawet teraz słowa te sprawiały ból. David opanował
emocje i zaczął skrupulatnie, litera po literze, porównywać charakter pisma w obu listach. Istniało między nimi wyraźne podobieństwo, choć najnowsza wiadomość została skreślona słabszą i mniej pewną dłonią. David pokazał Catherine podobieństwa. – Popatrz na tę literę tutaj… I tutaj. – Jego palec wskazujący znieruchomiał. Zawołał podekscytowany: – Te zawijasy są niemal identyczne. Tylko skąd moja matka dowiedziała się o Andrei? I aniołku? – Mogła się dowiedzieć z gazet, przecież pisały o tym. Kto inny mógłby zostawić taki list? – Pokonałaby tak daleką drogę i nie zobaczyłaby się ze mną? Catherine się zastanowiła. – Może przyjechała cię zobaczyć, ale w taki sposób, żeby sama nie była widziana.
Po tym wszystkim, co ci zrobiła, nie mogła się spodziewać powitania z otwartymi ramionami. – Faktycznie – powiedział David niemal do samego siebie, ponownie zwracając spojrzenie na listy. – Tego nie mogła się spodziewać. – Wsunął obie kartki pomiędzy strony dziennika. – Mogłabyś sprawdzić w miejscowych hotelach, czy w którymś z nich nie zameldowała się w ostatnim miesiącu Rose King? – King? – To panieńskie nazwisko matki. Żarliwość jego prośby ucieszyła Catherine. – Oczywiście. Zaraz się tym zajmę. Rozdział 7 DIERDRE Choć nie chciałem się spotkać z siostrzenicą Victorii, w końcu ją poznałem. Okazała się całkowicie niepodobna do swojej ciotki – to znaczy miła. Z dziennika Davida Parkina, 15 grudnia 1933 S altair, wzniesione na pokrytych solą brzegach Wielkiego
Jeziora Słonego, było dumą wielkiego stanu Utah i ośrodkiem rozrywki przyciągającym najsławniejsze orkiestry świata i gwiazdy. Nawet Charles Lindbergh w czasie podróży po Stanach zorganizowanej dla uczczenia jego pierwszego lotu międzykontynentalnego, który uczynił go sławnym, nie potrafił się oprzeć ani kąpieli w jeziorze, ani wizycie w sali balowej. Ostatni raz David był w Saltair przed pożarem w 1925, który niemal doszczętnie zniszczył pawilony. O odbudowie parku rozrywki dowiedział się dopiero z miejscowych tabloidów. Ślady pożaru były nadal widoczne: gdzieniegdzie zwęglona ściana lub powalona kolumna zasłonięta palmami w donicach lub parawanami z materiału. Główny pawilon uzdrowiska, gigantyczną budowlę wykończoną stiukami, zwieńczały mauretańskie
kopuły pokryte obrazami w jaskrawych śródziemnomorskich kolorach z Baśni tysiąca i jednej nocy. Sala balowa, obwołana największą w swoim rodzaju na świecie, miała kształt elipsy, jej strop wznosił się blisko dwadzieścia metrów nad antywibracyjną podłogą z polerowanego drewna klonu. Tego wieczoru nad zwieńczonych łukami mauretańskimi wisiały ogromne malowane plakaty
każdym
z
czterech
przejść
obwieszczające galę bożonarodzeniową. Przez dwa z tych przejść wychodziło się na drewniany pomost ciągnący się ponad sto dwadzieścia metrów nad jeziorem, nieodzowny dla chcących zażywać kąpieli solankowych, jako że poziom wody w kapryśnym jeziorze zmieniał się z irytującą nieregularnością. Przybyli na bal filantropi tańczyli lub przechadzali się po pawilonie dumnym krokiem ubrani w atrybuty bogactwa: panowie we fraki z czarnej wełny, getry na buty i jedwabne cylindry, a płeć piękna w wykwintne suknie z szyfonu i jedwabiu sięgające po szyję, czego wymagały normy obyczajowe. W Salt Lake City niewiele urządzano takich spotkań towarzyskich, a gdy się odbywały, ich uczestnicy przyozdabiali się bez żadnego zażenowania niczym drzewka bożonarodzeniowe. Orkiestra uzdrowiska Saltair pod batutą Jerry’ego Kirkhama skończyła grać szóstą melodię tego wieczoru, wywołując burzę oklasków
tańczących oraz o wiele bardziej stonowaną reakcję Davida, który stał obok Gibbsa i sącząc białe wino z kryształowego kieliszka, obojętnie przyglądał się zabawie. Od wyjazdu MaryAnne nie udzielał się nigdzie towarzysko i Gibbs, zmartwiony narastającym odosobnieniem przyjaciela, zaczął namawiać go do udziału w balu. Kiedy do kampanii przyłączyły się Elaine, partnerka Gibbsa, i Catherine, David stwierdził, że woli już pójść na bal, niż dłużej opierać się prośbom. Z tłumu wyłoniła się Elaine, schwyciła Gibbsa za rękę i pociągnęła w stronę parkietu. – No dalej, kochanie. – Czuję, że taniec jest nieuchronny – stwierdził Gibbs. – Weźmiesz mojego drinka, Davidzie? David wziął od niego kieliszek i razem ze swoim postawił na najbliższym stole, po czym wrócił na poprzednio przez siebie zajmowane miejsce przy parkiecie. Kiedy wodził spojrzeniem po tańczących, jego wzrok przyciągnęła młoda kobieta, która stała samotnie i podobnie jak on przyglądała się, jak pary kołyszą się w
rytm muzyki. Nieznajoma była porażająco piękna – wyróżniała się spośród otaczających ją ludzi nie tylko urodą, ale również strojem i zachowaniem. Miała na sobie skandalicznie krótką suknię z krepdeszynu o obniżonej i dopasowanej talii. Jej ciemnobrązowe włosy, ułożone na pazia, były nieco dłuższe, niż dopuszczała hołdująca prostocie moda ostatniej dekady. Jej brzoskwiniowy kapelusz w kształcie dzwonka, zsunięty nieco na tył głowy, stanowił doskonałą oprawę dla idealnego kształtu twarzy i kremowej cery. Kobieta uśmiechała się z zadowoleniem, kołysząc się w rytm melodii i gładząc sznur pereł, który otaczał jej szyję. Elaine i Gibbs pojawili się niespodziewanie przy Davidzie. – Może też puściłbyś się w tany? – zaproponował Gibbs. –Dobrze by ci to zrobiło. – Racja – powiedziała Elaine, raptownie wyswobadzając się z objęć swojego partnera. – Chętnie z tobą zatańczę. – Nie wiesz, o co prosisz – powiedział David. Uprzejmie wziął ją za rękę i poprowadził na zatłoczony parkiet.
Po kilku krokach David zapytał: – Czy właśnie dlatego ten bal nazywa się charytatywny? – Och, Davidzie. My cię kochamy. – I litujecie się nade mną? Elaine się uśmiechnęła. – Troszeczkę. Kiedy okrążyli parkiet jeden raz, Gibbs klepnął Davida w ramię. – Nie sądzę, byśmy z Davidem zdobyli główną nagrodę w konkursie tańca – oznajmiła Elaine. – Hm, ale David jest przystojny i bogaty – powiedział Gibbs – co potrafi przebić fatalnego two stepa. I właśnie dlatego musiałem interweniować. – Jak uroczo! – zawołała Elaine, puszczając dłoń Davida i biorąc pod ramię swojego ukochanego. – Mój mężczyzna jest zazdrosny.
Oboje bezzwłocznie udali się na przechadzkę po sali. Schodząc z parkietu, David zauważył, że młoda kobieta, która przyciągnęła jego wzrok, gdzieś zniknęła. Podszedł do kryształowej wazy z ponczem i nalał sobie kolejnego drinka, po czym ponownie zajął się obserwowaniem uczestników balu. Drobna dłoń w koronkowej rękawiczce dotknęła jego rękawa. – Można pana prosić do tańca? Pytanie zadano miłym kobiecym głosem z odcieniem akcentu z Południa. Odwróciwszy się, David ujrzał młodą kobietę, której się wcześniej przyglądał. – Zatańczymy? – zapytała. Przeszywała go spojrzeniem oczu w kolorze piór pawia i niemalże tak samo połyskujących. Uśmiechnęła się. – Bardzo przepraszam. Chyba zachowuję się zbyt bezpośrednio – powiedziała bez cienia skruchy. – Nie. Po prostu nie planowałem tańczyć dziś wieczorem. – Zwykle po to przychodzi się na bal.
– Zwykle tak. – Cóż – powiedziała przeciągle dla wywołania efektu estetycznego – ale skoro już pan tu jest… David się uśmiechnął. – Dlaczego nie? Odstawił drinka, podał jej ramię i poprowadził na parkiet, gdzie przyłączyli się do par wdzięcznie wirujących w rytm walca. – Już mi dziś powiedziano, że nie jestem dobrym tancerzem. – Świetnie pan sobie radzi – powiedziała uprzejmie nieznajoma. – Założę się, że w charlestonie jest pan zabójczy. – Jeśli przez „zabójczy” rozumie pani „tragiczny”, to na pewno ma pani rację. Kobieta się roześmiała, David ledwo się uśmiechnął, skupiony na własnych
krokach i podziwianiu jej gracji. Poruszała się z cudowną lekkością – z beztroską niezmąconą trudnymi czasami. – Chyba od niedawna mieszka pani w dolinie? – Ma pan na myśli Salt Lake City? Nie, moim domem jest Chicago. Przyjechałam tu na kilka tygodni w odwiedziny do ciotki. – Ciotki? – Tak, przyjechałam na ślub. David nagle zdał sobie sprawę, kim ona jest. – Pani jest siostrzenicą Victorii. – Pan zna ciotkę Victorię? – Powiedziała mi o pani przyjeździe – odrzekł David. Szybko rozejrzał się po zatłoczonej sali, podejrzewając, że Victoria celowo podsunęła mu swoją siostrzenicę. – Gdzie ona teraz jest? Dierdre powiodła wzrokiem w ślad za jego spojrzeniem. Popatrzyła mu prosto w
oczy. Jej własne zaiskrzyły się z oburzenia. – Kosztowało mnie to trochę wysiłku, ale w końcu ją zgubiłam. Słysząc szczerość w jej głosie, David parsknął śmiechem. – Dlaczego miałaby pani uciekać przed Victorią? – zapytał, sam gotów podać sto powodów. – Dziś wieczorem cioteczka jest odrobinę zbyt towarzyska jak na mój gust. A drugim powodem jest jej nieustanne marudzenie o wyswataniu mnie z jakimś mężczyzną, którego niedawno porzuciła żona. Podobno jest bogaty, przystojny i marnieje z samotności, czyli „idealne połączenie” –przytoczyła wypowiedź ciotki, naśladując jej wymowę. – Powiedziałam jej, że może żona tego mężczyzny wie o nim coś, o czym cioteczka nie ma pojęcia. – Zauważyła zmianę w wyrazie twarzy Davida. – Ojej. Chyba nie chodzi o pana znajomego? David przestał tańczyć. – Jestem pewien, że pani ciotka mówiła o mnie.
Twarz Dierdre obalała się ciemnym rumieńcem. – Tak mi wstyd. – Puściła dłoń Davida, ale on schwycił ją ponownie. – Nie obrażam się łatwo. I ma pani rację. Moja żona wie o mnie coś, o czym Victoria nie ma pojęcia. Zaczęli znowu tańczyć, a milczenie z każdą minutą stawało się coraz bardziej nieznośne. Dierdre odwracała twarz za każdym razem, gdy David odważył się spojrzeć jej w oczy. Kiedy walc się skończył, Dierdre pospiesznie podziękowała Davidowi i odwróciła się, by odejść. – Chwileczkę – powiedział David stanowczym głosem. Kobieta zatrzymała się, oczekując reprymendy. – Nie znoszę kończyć tańca złym krokiem tak samo, jak nie znoszę źle go zaczynać. – Uśmiechnął się szeroko. – Choć w moim wypadku trudno odróżnić zły od dobrego. – Uśmiechnęła się. – Poza tym zostałem oszukany o cały taniec. A może to być mój jedyny dziś wieczorem. Po chwilowej przerwie rozległy się pierwsze dźwięki nowej melodii, piosenki Two Cigarettes in the Dark.
Dierdre powiedziała nieśmiało: – Może rzeczywiście jeszcze jeden taniec byłby na miejscu. David ujął jej dłoń, a ona drugą położyła na jego ramieniu. David próbował rozmową złagodzić jej zakłopotanie. – Jak się pani podoba nasze miasto? W głosie kobiety nie było już słychać poprzedniej pewności siebie, a raczej zażenowanie popełnioną gafą: – Prowincjonalne, ale urocze. Księżyc pięknie się dziś odbija w tafli jeziora. – Zażyła już pani solankowej kąpieli? Jeden kącik ust Dierdre uniósł się w krzywym uśmiechu. – Czy to groźba? David uśmiechnął się rozbawiony. – Wielkie Jezioro Słone to osobliwość. Stężenie soli w jego wodach jest ponad dziesięciokrotnie większe niż w oceanie. Utonięcie w naszym jeziorze jest prawie
niemożliwe. – Nic dziwnego, że moja ciotka tak bardzo lubi tu przyjeżdżać. – Usta Dierdre wygięły się w łobuzerskim uśmiechu. – Choć jestem pewna, że utopienie jej byłoby trudne w każdej cieczy bez względu na stopień jej zasolenia. David wybuchnął głośnym śmiechem, a Dierdre mu zawtórowała, uradowana, że udało się jej rozluźnić atmosferę. Na chwilę zapomniała o swojej wcześniejszej niezręczności. Po kilku kolejnych taktach muzyki przylgnęła swoim odurzającym młodością i kobiecością ciałem do Davida. Kiedy położyła głowę na jego ramieniu, David poczuł, że wzbierają w nim uczucia, jakich nie doświadczał od czasu, gdy poznał MaryAnne. Gdy umilkły ostatnie dźwięki muzyki, Dierdre nawet nie drgnęła, by zmienić pozycję. David zaczął się wolno odsuwać. Wtedy Dierdre zrobiła krok w tył. – Mam nadzieję, że niezbyt często panią deptałem – powiedział David.
– Nadepnięcie od czasu do czasu podtrzymuje stan czujności – zażartowała Dierdre. I dodała poważniejszym tonem: – Nadal bardzo mi wstyd z powodu tego, co powiedziałam. Czasami myślę, że urodziłam się z niewyparzonym językiem. – Nie ma o czym mówić. Już o tym zapomniałem. – Ciotka miała rację, mówiąc, że jest pan bardzo przystojny. Zapomniała jednak dodać, że jest pan również bardzo miły. Ich spojrzenia się spotkały i przez ułamek sekundy ich wzajemne pożądanie było wręcz wyczuwalne. David speszył się z powodu fali emocji, które tak nagle nim zawładnęły. – Zawsze jest pani taka szczera? – Tak. – Z twarzy Dierdre zniknęło napięcie, a na jej ustach pojawił się pogodny uśmiech. – No, prawie zawsze. Czar chwili sprawił, że przestali zwracać uwagę na otaczający ich hałaśliwy tłum.
I właśnie wtedy podeszła do nich Victoria, przyodziana w ekstrawagancką obszerną suknię z kilku warstw tkaniny w kolorze kremowym – jej ciało i materię trzymała w ryzach napięta szarfa ze złotej szenili. Wrażenie, jakie robił jej strój, przyćmiewał tylko szeroki uśmiech na jej nadmiernie uróżowionej twarzy. – A więc tu jesteś, Dierdre! – zawołała tubalnym głosem, rozkładając przesadnie szeroko ramiona w geście powitania. Zwróciła się do Davida: – Powinnam była się domyślić, że to ty stoisz za uprowadzeniem mojej siostrzenicy. –Dierdre przewróciła oczami. – Właśnie zabawiałam gubernatora twoimi anegdotami i on bardzo chce cię poznać. –Victoria zwróciła się ponownie do Davida: – Gubernator czeka… Dierdre uśmiechnęła się nieśmiało. – Miło było cię poznać, Davidzie. – Wzajemnie – bąknął David. Victoria zauważyła skrępowanie Davida i uśmiechnęła
się. Marzyła o takiej sytuacji od kilku tygodni i reakcja Davida bardzo ją uradowała. Przypadkowe spotkanie tych dwojga nie mogłoby doprowadzić do lepszych rezultatów, nawet gdyby Victoria sama nim pokierowała. Dierdre podała Davidowi dłoń. – Czy mogę liczyć na ponowną przyjemność spotkania się z tobą? – Oczywiście, że możesz liczyć, moja droga – wtrąciła się Victoria. – Już ja tego dopilnuję. – Dobranoc, Davidzie – powiedziała cicho Dierdre. – Dobranoc. – Ja też mówię ci dobranoc, Davidzie – powiedziała Victoria z uśmiechem triumfu i ująwszy siostrzenicę za rękę, powiodła ją ku następnemu towarzyskiemu obowiązkowi. Rozdział 8 NAZAJUTRZ RANO Złamane serce zawsze pragnie uleczenia.
Z dziennika Davida Parkina, 15 grudnia 1933 – P óźno wczoraj wróciłeś – zauważyła Catherine, układając jasną lnianą koszulę na desce do prasowania. Zanurzyła palce w miseczce z wodą i spryskała nią tkaninę. Po jej prawej stronie stało w gotowości żelazko. David siedział przy kuchennym stole częściowo ubrany do wyjścia –bez koszuli i krawata. Na nagim torsie miał szelki. – Najwyraźniej Elaine pomyliła tę imprezę z maratonem tańca. Skończyło się na tym, że czekałem samotnie na plaży. W masie wody jest coś, co porusza umysł. – Lata minęły, odkąd byłam w Saltair – powiedziała tęsknie Catherine. – Czy wywijałam na parkiecie. – Przejechała żelazkiem po koszuli. – A ty tańczyłeś? – Nie można mnie za to winić. – Z kim? – Raz z Elaine. Catherine wygładziła kołnierzyk koszuli zaciśniętą dłonią.
– Z kimś jeszcze? David uśmiechnął się pod nosem. – Nie chciałam być wścibska. Zapytałam tylko z ciekawości. – Wyjaśnij mi różnicę. Catherine pokręciła głową. – Najwyraźniej to pytanie nie jest ci na rękę, więc je wycofuję. – Tańczyłem z siostrzenicą Victorii. Catherine udała, że jest niezainteresowana. – Nie wiedziałam, że ma tu w okolicy siostrzenicę – powiedziała obojętnym tonem. – Nie ma. Dierdre mieszka w Chicago. – Dierdre – powtórzyła wolno Catherine, utrwalając imię w pamięci. – Podobna do swojej ciotki? David pił kawę, jakby nie usłyszał pytania. Catherine wiedziała, kiedy należy zmienić temat.
– Nic nie powiedziałeś o bożonarodzeniowej sośnie. Nie podoba ci się? – Przepraszam. Nie jestem w świątecznym nastroju. Jest piękna. Ozdoby są nowe? – Nie. – Catherine się uśmiechnęła. – Te same, których używaliśmy przez ostatnich dziesięć lat. – Zniżyła głos. – A mówiąc o świętach. Moja ciotka z Park City zaprosiła mnie na świąteczny obiad. Muszę tylko potwierdzić. – Odwróciła się, ciekawa reakcji Davida. – Oczywiście, czemu nie? – Pomyślałam, że może zjadłbyś z nami. – Doceniam twoje współczucie, Catherine. Ale dam sobie radę. To miło, że spędzisz trochę czasu z rodziną. Dawno nie miałaś rodzinnych świąt. – A co z tobą? – Gibbs i Elaine zaprosili mnie na wieczerzę wigilijną. I to będą całe moje święta. Catherine wróciła do prasowania. – No to pojadę – oświadczyła zdawkowo. Uniosła jego koszulę. – Przepraszam, że
nie miałeś co na siebie włożyć. Dzień prasowania był wczoraj, ale wyszłam, żeby sprawdzić hotele, jak mnie prosiłeś. – Jakoś specjalnie się dzisiaj rano nie spieszę. Jak ci poszło z tymi poszukiwaniami? – Nie bardzo chcieli mi pomóc. Tylko w dwóch hotelach sprawdzili wpisy meldunkowe za zeszły miesiąc. W żadnym nie widniała Rosalyn King ani Parkin. Jeśli była w mieście, to teraz jej już nie ma. David ściągnął brwi. – Myślisz, że wróciła do Chicago? – Jeśli nie planowała zobaczyć się z tobą, to nie widzę powodu, dla którego miałaby tu zostać. – A może zajrzałaś do grabarza? Słyszałem, że nigdy nie opuszcza swojego domu. Może zauważył kogoś przy aniołku.
Catherine podała mu świeżo wyprasowaną koszulę, po czym wróciła do kosza wypełnionego po brzegi upranymi ubraniami. – Nie przyszło mi to do głowy. Ale chętnie z nim porozmawiam. – Może gdy będziesz dziś wracała od Lawrence’a. Catherine ułożyła na desce do prasowania plisowaną spódnicę. – A jeśli chodzi o Lawrence’a, to martwię się o niego. Bardzo dziwnie się zachowuje. – Widziałem się z nim zaledwie cztery dni temu. Był w całkiem dobrym nastroju. – Wczoraj zauważyłam, że nie zjadł nic z tego, co miał zjeść przedwczoraj. Zapytałam go dlaczego, a on odpowiedział dość obcesowo, że nie ma ochoty o tym rozmawiać. – Lawrence tak powiedział? – No właśnie, to bardzo dziwne. – Mówił coś jeszcze?
– Cały czas o śmierci. – To jego stały temat. Od dziesięciu lat. – Ale teraz jest inaczej. Chodzi o coś więcej niż tylko chęć wygadania się. Powiedział, że chciałby, by go pochowano obok kobiety o imieniu Margaret. Wspomniał o niej kilka razy. Wiesz, o kogo chodzi? – Margaret? Lawrence nigdy o niej ze mną nie rozmawiał. Ani o żadnej innej kobiecie. – David odstawił pustą filiżankę. –Podjadę do niego wieczorem. Jestem mu winien odwiedziny. – Odchrząknął i zapytał cichszym głosem, jakby krępowało go pytanie, które chciał zadać, lub bał się odpowiedzi: – Miałaś jakieś wiadomości od MaryAnne? – Nie. Jeszcze nie. Pokiwał nieznacznie głową, podszedł do drzwi i przystanął. – Dierdre pod żadnym względem nie przypomina swojej ciotki. *
Victoria i Dierdre zasiadły do brunchu w wiklinowych krzesłach z wysokimi oparciami na oszklonej werandzie rezydencji Piperów. W tym samym czasie pokojówki i kamerdynerzy przyozdabiali dom złotymi i srebrnymi łańcuchami, nadając mu bożonarodzeniowy wystrój. Środek stołu, przy którym siedziały obie kobiety, zajmował stroik z sosnowych szyszek i jemioły. Ciotka i jej siostrzenica rozmawiały o wydarzeniach poprzedniego wieczoru, a rubaszny śmiech Victorii było słychać w całym skrzydle rezydencji. – Teraz, kiedy już poznałaś naszego pana Parkina, to co o nim sądzisz? – Jest czarujący. – Na ustach Dierdre pojawił się uśmiech rozbawienia. – Brakuje mu pewności siebie w obecności kobiet. Ale jest to cecha, którą szczególnie lubię u mężczyzny. – Dlaczego mnie to nie dziwi? – zachichotała Victoria. – Uważa ciocia, że byłam zbyt śmiała? – Śmiałe są skutki śmiałych czynów – powiedziała sentencjonalnie Victoria. –
Jestem przekonana, że David był tobą zauroczony. Zachowywał się dość osobliwie. – Uniosła do ust kolorowy kieliszek o długiej nóżce. Dierdre się uśmiechnęła. – Podoba mi się ta jego osobliwość. Czuję, że skrywa… męskość. – Chyba chciałaś powiedzieć pospolitość. To typowe dla nuworyszy. – Victoria dostrzegła niezadowolenie na twarzy Dierdre, więc szybko dodała: – Ale przyznaję, że ma sporo uroku. – Ja uważam, że jest bardzo czarujący – powiedziała Dierdre, akcentując słowo „bardzo”. – Oraz bardzo przystojny. – Zgadzam się. I mądry. Kiedy inni potracili majątki wskutek krachu, on swój powiększył czterokrotnie. Powinnaś widzieć, jak co rano plebs ustawia się w kolejce do jego firmy po pracę. Na moje nieszczęście muszę tamtędy przejeżdżać w drodze do klubu. To odrażające. Dierdre nie skomentowała bezduszności swojej ciotki.
– A co z jego żoną? Dała mu rozwód? – Nie sądzę. – On ją nadal kocha? – Wydaje się jej oddany, ale już na długo przed jej odejściem podejrzewałam, że źle się dzieje w ich związku. Mężczyźni rzucają się w wir pracy, kiedy sytuacja w małżeństwie robi się nieprzyjemna, a David podróżuje nieustannie. Wątpię, czy w ogóle zagląda do domu. – Postawiła kieliszek na pękatym wiklinowym stoliku i wyciągnęła gruby palec w kierunku swojej siostrzenicy. – Kto odciągnie go od tej harówki, odda mu wielką przysługę. – Czyli ciocia jest przekonana, że jego małżeństwo jest w niebezpieczeństwie? Victoria ponownie wybuchnęła gromkim śmiechem. – Moja droga, wszystkie małżeństwa niebezpieczeństwie. I jest to powód, dla
są
w
którego należy zawierać właściwe związki. Aby zapewnić sobie komfortową samotność.
– Ciocia jest dziś bardzo zgorzkniała. – A ty romantyczna – zripostowała Victoria. – Ale nie będę się starała wybić ci z głowy twoich złudzeń. Wkrótce i tak same się rozwieją. A jeśli jestem zgorzkniała, to przez ten podły klimat. Sama nie wiem, dlaczego wciąż tkwię na tej okropnej pustyni. – Uniosła w górę tłusty nadgarstek. – Popatrz, jaką mam suchą skórę. Uciekłabym stąd na Wschód wieki temu, gdybym nie była taka leniwa – powiedziała, ziewając. – Ciociu, nigdy nie opuścisz Salt Lake City. Społeczeństwo Utah zginęłoby marnie bez twoich zręcznych intryg. Victoria uśmiechnęła się promiennie. – Myśli ciocia, że David mnie odwiedzi? – zapytała Dierdre. – Przypuszczam, że tak, ale kto to może wiedzieć? Już dawno temu przestałam przewidywać postępowanie mężczyzn. – Mam nadzieję, że odwiedzi – powiedziała Dierdre tęsknie. Wzięła do ręki gałązkę jemioły i uśmiechnęła się.
– I mam nadzieję, że w Wigilię. Odchyliła się na oparcie fotela, skubiąc kawałki owoców z talerza z melonami zimowymi i gruszkami i przez pewien czas słychać było jedynie rozmowy służących zawieszających ozdoby na zewnątrz domu. Rozdział 9 ODŁAMEK SZKŁA Dziś wieczorem podjechałem do Lawrence’a i w trakcie tych odwiedzin mój przyjaciel wspominał o czymś, o czym w ogóle nie miałem pojęcia, mianowicie o tym, że kiedyś był żonaty. To dziwne uczucie myśleć, że zna się kogoś blisko, i dowiedzieć się, że tak naprawdę się go nie zna. To tak, jakby kończąc lekturę książki, odkryć, że pominęło się kilka rozdziałów. Z dziennika Davida Parkina, 17 grudnia 1933 K iedy miasto spowił zimowy zmierzch, David wjechał swoim packardem w ciemną uliczkę prowadzącą do nieczynnej już fabryki konserw, a minąwszy ją, zjechał z betonowej drogi i zatrzymał się na nieutwardzonym placyku przed chatką Lawrence’a.
Wziąwszy papierowy worek z siedzenia pasażera, wyszedł z samochodu i zapukał wolną dłonią do drzwi. – Wejdź, Davidzie. David wolno otworzył drzwi. Poza pomarańczowym blaskiem węgla żarzącego się w żeliwnym piecyku, przyćmionym gęstą kratką, w pomieszczeniu nie było innego źródła światła – co i tak nie miało znaczenia dla niewidomego człowieka. – Kiedyś zapukam inaczej – powiedział David. – Nie twoje pukanie poznaję, ale twój samochód. Gdybym miał oczy, zajrzałabym pod jego maskę. – Też myślałem, żeby to zrobić – powiedział David. – Może teraz, kiedy nie ma MaryAnne. Było to głupie usprawiedliwienie i zrobiło mu się wstyd, że mógł tak pomyśleć. Wziął pudełko zapałek i zapalił osmalony knot wojskowej lampy naftowej, która zwisała z krokwi nad łóżkiem
polowym, notując w pamięci, że kończy się zapas paliwa. Izbę wypełnił gryzący zapach siarki. David przykucnął, aby otworzyć kratkę piecyka i dołożyć węgla do przygasającego ognia. Z sąsiadującej z piecykiem umywalki wyjął dwa kieliszki, podniósł się i podszedł do stołu. Usiadł naprzeciw Lawrence’a. – Przyniosłem ci prezent na Gwiazdkę. – Posunął pudełko w stronę przyjaciela. Lawrence dotknął palcami kartonu i podniósł wieczko. Włożywszy palce do środka, wyczuł postać odlaną w metalu. – Anioł – stwierdził. – Z brązu? – Ze srebra. Wesołych świąt, mój przyjacielu. – Dziękuję, Davidzie. – Przyniosłem ci też szkocką – dodał David, wyciągając butelkę z torby. – Co to za okazja? – Równie dobra jak inne. David napełnił jeden z kieliszków i przesunął go w stronę
przyjaciela. Słuch powiedział Lawrence’owi, że trunek znalazł się w zasięgu jego dłoni. Podniósł kieliszek, ale się nie napił. – Która to może być godzina? Davida zaskoczyło pytanie Lawrence’a. Popatrzył na zgromadzone zegary. Po raz pierwszy od trzydziestu lat milczały. – Około dziewiątej. Może dziesięć po. – David zmarszczył czoło. – Catherine mówi, że nic ostatnio nie jesz. – Nie mam za bardzo apetytu. – David wyczuł u niego niepokój. – Są różne powody. – dodał starzec, po czym zmienił temat: – Jak się czujesz po odejściu swojej pani? David westchnął. – Zagubiony. I tak samotny, że mógłbym rozwalić gołą pięścią mur. – Współczuję ci, Davidzie. Bardzo to przykre. – W ogóle ostatnie dni są dziwne. Nachodzą mnie wariackie myśli.
– Jakie? – O mojej matce. Jestem pewien, że ona żyje. – Panna Catherine powiedziała mi o liście, który MaryAnne znalazła przy aniołku. – Myślałem o tym, żeby pojechać do Chicago i ją odszukać. Jest za dużo pytań bez odpowiedzi. Lawrence pokiwał głową ze zrozumieniem. – Każdy ma jakąś zadrę pod skórą. Każdy. Podobną do odłamka szkła. Jak patrzysz, to nic nie widać, ale odłamek siedzi i w końcu zaczyna ropieć, boli tak, że najchętniej byś go nożem usunął. – David nalał sobie kolejny kieliszek. – Przychodzi taki czas, kiedy każdy musi znaleźć swoje odpowiedzi – ciągnął Lawrence. – Musi zrozumieć swoją przeszłość. Nie zwariowałeś, Davidzie, po prostu natchnął cię Eliasz. – Co to znaczy? – Tak jest powiedziane w Biblii. Że skłonią się serca dzieci ku ich rodzicom[2]. David spuścił wzrok i ściągnął brwi. – Zaczynam myśleć, że powinienem dać sobie z tym
spokój. Możliwe, że nie mam nic do zyskania. Może moja matka była taka jak MaryAnne. Jej miłość się skończyła. Lawrence jęknął ze zniecierpliwieniem. – MaryAnne nigdy nie przestała cię kochać. Na litość boską, Davidzie, mówisz o miłości, jakby to była choroba. Że niby człowiek ją łapie, a potem ona się kończy. – A nie jest tak? Starcza twarz Lawrence’a zmarszczyła się z oburzenia. – Wtedy to nie jest żadna miłość, tylko odra albo tyfus. Gorączka ciała. – Lawrence się skrzywił. – Mężczyzna widzi ładną spódnicę i zaraz nazywa to miłością. Większość kobiet też nie jest mądrzejsza. Bardziej przemawiają do nich motyle w brzuchu niż przyjaźń. Ale prawdziwa miłość jest inna. Jest bardziej podobna do drzewa albo do rośliny, albo czegoś takiego. – To znaczy? – Rozwija się, jeśli o nią dbasz. Ale to oznacza wysiłek i
poświęcenie. Nikt, kto patrzy na usychające drzewo, nie mówi: „Pewnie to drzewo nie miało żyć”. Tylko głupiec tak by mówił. Ale z miłością ludzie tak postępują cały czas. David przez chwilę roztrząsał w myślach słowa Lawrence’a, po czym zachęcił swój umysł do ich akceptacji jeszcze jednym kieliszkiem szkockiej. – A jak to było z tobą, Lawrence? Jak to możliwe, że nigdy nie kochałeś żadnej kobiety? – Nigdy nie mówiłem, że nie kochałem. – Głos Lawrence’a stał się tęskny. – Kochałem tylko jedną kobietę całe swoje życie. – Pochylił ze smutkiem głowę. – Ona mnie też. David w osłupieniu wpatrywał się w przyjaciela. – Nigdy nie wspomniałeś o żadnej kobiecie. – Margaret – wymówił z czcią Lawrence.
– Margaret – powtórzył David. – Catherine mi powiedziała, że o niej wspominałeś. Lawrence nie podniósł głowy. – Kim ona była? – Moją największą miłością. – Dlaczego nie byliście małżeństwem? – Chyba byliśmy. David z trudem wierzył, że ta rozmowa toczy się naprawdę, i gdyby nie posępny nastrój Lawrence’a, pomyślałby, że jego przyjaciel sobie z niego żartuje. Lawrence wyjaśnił bez zachęty ze strony Davida: – Margaret była córką oficera kawalerii. David ściągnął brwi. – A co złego w tym, że żołnierz poborowy żeni się z córką oficera? Takie rzeczy
dzieją się cały czas. Lawrence pokręcił głową. – Nie, nie dzieją się. – Dlaczego nie? – W armii Stanów Zjednoczonych nie ma czarnych oficerów, Davidzie! – wybuchnął poirytowany Lawrence. Davidowi zrobiło się głupio. – Przepraszam – powiedział ze skruchą. – Gdybym ją kochał mniej, byłbym teraz z nią. Dobra, piękna kobieta – dodał cichszym głosem Lawrence. David nic na to nie powiedział i rozmowa się urwała. W izbie słychać było tylko trzask przygasającego ognia i chór świerszczy śpiewających swoją pieśń na zakończenie dnia. Po dłuższej chwili Lawrence przerwał ciszę. Słowa
wymawiał wolniej i z wysiłkiem. W świetle lampy ślady łez zalśniły na jego twarzy. – W swoim życiu kochałem dwie kobiety. – To jest jeszcze jedna? – Jest Sophia – odrzekł Lawrence łamiącym się ze wzruszenia głosem. Poszukał dłonią swojego kieliszka i nastąpiła kolejna przerwa w rozmowie. – Muszę cię prosić o przysługę, Davidzie. – Oczywiście, proś. O wszystko. – Nie wiem, ile jeszcze życia zostało w moim starym ciele. Kiedy mnie już nie będzie, a zjawiłaby się tu Sophia, to mam coś dla niej. Trzymam to w skrzyni na amunicję pod łóżkiem. David spojrzał na łóżko polowe, ale nie dostrzegł pod nim żadnej skrzyni. – Co w niej jest? – zapytał. Po chwili milczenia Lawrence odpowiedział drżącym głosem:
– Odpowiedzi dla niej. David nalał im obu jeszcze jedną kolejkę i o kobietach nie padło już ani jedno słowo. [2] Zob. Ml 3, 24 (Biblia warszawska) (przyp. tłum.). Rozdział 10 BOŻE NARODZENIE „Nic tak nie pomaga uleczyć samego siebie jak uleczenie drugiego człowieka”. Z dziennika Davida Parkina, 26 grudnia 1933 W Wigilię Bożego Narodzenia firma MASZYNY PARKINA została zamknięta o dwunastej w południe i wszyscy pracownicy popędzili w wesołych nastrojach do swoich domów ucztowanie. W opustoszałym
zacząć
świąteczne
budynku pozostał tylko David – oraz jego samotność, która uczyniła posępnym zarówno jego nastrój, jak i wyraz twarzy. Wrócił do domu w samą porę, by zobaczyć się z Catherine. Kiedy podjechała zamówiona taksówka, kobieta wsiadła do niej z ociąganiem. Martwiła się o
Davida tak bardzo, że ledwo zdołała wydusić słowa pożegnania. Zimowe słońce, krótko przebywające na niebie o tej porze roku, zdążyło już zajść, kiedy David nareszcie włożył strój stosowny do wigilijnej kolacji. U Gibbsa i Elaine zjawił się po umówionej godzinie. Do posiłku zasiadły jeszcze trzy inne pary, przez co David tym boleśniej odczuwał swoją samotność. Gibbs i Elaine starali się go rozweselić, ale tylko pogorszyli sytuację, ponieważ nic tak nie pogłębia przygnębienia jak zwrócenie na nie uwagi innych ludzi. Po trzech godzinach David przeprosił towarzystwo i wrócił, sam, do ciemnej i pustej rezydencji. Deszcz, rzadkie zimą zjawisko, zaczął padać, jeszcze zanim opuścił dom Gibbsa i Elaine, a ciemne chmury zasłoniły księżyc. Nigdy wcześniej to zmoczone deszczem miasto nie wydawało się Davidowi tak ponure. Kiedy przekroczył próg domu, ku swemu wielkiemu zaskoczeniu usłyszał czarowne, stłumione dźwięki fortepianu. Delikatnie zamknął za sobą drzwi i podążył w kierunku, z którego dobiegała muzyka. Ciemnym
korytarzem doszedł do oranżerii i zajrzał do środka. Przy hebanowoczarnym fortepianie siedziała Catherine, częściowo zasłonięta podniesioną klapą. Kobieta z zamkniętymi oczami kołysała się w rytm muzyki, a łagodne i kojące dźwięki wypełniały całe pomieszczenie. Jedynym źródłem światła było kilka grubych stojących obok siebie świec, których podstawy były oplecione liśćmi ostrokrzewu. David cicho usiadł w drzwiach. Catherine grała niczym w transie i gdy utwór się kończył, pieszczotliwie wydobyła ostatnią nutę, napawając się jej brzmieniem, jakby to był smakowity kąsek. – Rachmaninow był ulubieńcem MaryAnne – odezwał się cicho David. Słysząc jego głos, Catherine wydała z siebie stłumiony okrzyk. – Davidzie! Długo tu siedzisz? – Nie chciałem cię przestraszyć – odrzekł. – Zaledwie kilka chwil. Catherine nakryła klawisze.
– Nawet nie próbuję policzyć, ile razy grałam dla niej tę pieśń… kiedy była smutna. – Wypowiedziawszy ostatnie słowa, poczuła się niezręcznie. – Co robisz w domu? – Powinienem ciebie spytać o to samo. Obeszła fortepian i usiadła obok niego. – Nie chciałam spędzać świąt w innym domu. Ani z kimś innym. – Jej oblicze pojaśniało. – Tylko sobie nie myśl, że się nad tobą lituję. Moje pobudki są wyłącznie egoistyczne. – Oczywiście – rzucił żartobliwym tonem David. – W takim razie nie będziesz miał nic przeciwko wypiciu ze mną filiżanki ponczu? – Skądże. Catherine wróciła z dwoma filiżankami – jedną podała Davidowi, po czym ponownie usiadła obok niego na podłodze. W powietrzu rozszedł się zapach goździków. – Czujesz się lepiej? – Czuję się samotny. Bez obrazy, Catherine.
– Rozumiem. Ja też tęsknię za MaryAnne. Samotność zawsze bardziej doskwiera w czasie Bożego Narodzenia. –Upiła łyk gorącego napoju. – Czy to najgorsze święta w twoim życiu? David zmarszczył czoło. – Nie. Najgorsze były wtedy, kiedy odeszła mama. Na prezent nie chciałem niczego innego poza mamą z powrotem w domu. Może myślałem, że przyniesie ją Święty Mikołaj… – Uśmiechnął się ze smutkiem. – Naprawdę wierzyłem, że ona wróci. – Podniósł głowę, na jego twarzy malował się ból. – Jest jeszcze za wcześnie. Zapytaj mnie jutro. Catherine zmieniła temat na weselszy. – A twoje najlepsze święta? – Ostatnie Boże Narodzenie z MaryAnne i Andreą. Andrea była w wieku, w którym już umiała cieszyć się atmosferą świąt. Wszystko było cudowne i magiczne. Zachwycała się każdą ozdobą. Dzięki niej intensywniej przeżywałem te święta. To niezwykły dar dzieciństwa –
powiedział z rozrzewnieniem. – A ty? Jakie było twoje najlepsze Boże Narodzenie? Catherine uśmiechnęła się w zadumie. – Kiedy miałam dziewięć lat. W mojej rodzinie nigdy się nie przelewało. Na prezent dostałam szmacianą lalkę, mama zrobiła ją ze skrawków materiałów, które zaoszczędziła w czasie szycia. Mój najstarszy brat przyniósł drzewko sosnowe i zrobiliśmy własne ozdoby, malowane skorupki orzechów i papierowe śnieżynki. Byłam tak podekscytowana, jakbym spędzała święta u Vanderbiltów. Później tego samego dnia przyszedł do nas wuj, który mieszkał na tej samej ulicy. Powiedział mojej mamie o rodzinie, której ojciec został zabity ledwo dwa tygodnie wcześniej, zostawiając swoich najbliższych w nędzy. Mama zapytała nas, dzieci, czy mielibyśmy ochotę podzielić się naszymi darami. Wszyscy wiedzieliśmy, co to oznacza, bo każde z nas miało tylko jeden prezent. – Catherine uśmiechnęła się. – Była tam dziewczynka, mniej więcej w moim wieku, o włosach w kolorze lnu. Nigdy nie zapomnę wyrazu jej oczu, gdy dałam jej swoją lalkę. Davidowi zwilgotniały oczy, gdy uświadomił sobie skalę
poświęcenia małej Catherine. – To naprawdę niezwykłe – powiedział. – A jakie były twoje najgorsze święta? Na twarzy Catherine pojawił się cierpki uśmiech. – Te same. David śmiał się serdecznie, aż śmiech przeszedł w pełne zadowolenia westchnienie. – Idziesz na mszę? – zapytał. – Chyba już jesteśmy spóźnieni – odrzekła Catherine. – U Świętego Marka kościół jest pełen przed dziesiątą. David spojrzał na swój zegarek. – Nie zdawałem sobie sprawy, że już tak późna godzina. Catherine tylko uśmiechnęła się czule. Uniosła swoją filiżankę. – Za Boże Narodzenie, Davidzie!
David wzniósł swoją. – Za święta, które za nami. Przynajmniej za niektóre z nich. – Uśmiech Catherine zgasł, ponieważ toast Davida wywołał ukłucie smutku. – Dziękuję, że wróciłaś. – Proszę bardzo. – Pocałowała go w policzek i wstała. – Pójdę dokończyć sos rumowy – wyjaśniła i dodała: – Nie miałeś racji, mówiąc, że dawno nie spędzałam Bożego Narodzenia z rodziną. Ty i Mary jesteście moją rodziną. I mam nadzieję, że Mary niedługo wróci. – Ja też mam taką nadzieję, Catherine. – Dobranoc, Davidzie. * Poranek Bożego Narodzenia obwieściło bicie dzwonów katedry Świętej Marii Magdaleny oraz słodki zapach świeżo wyjętych z pieca ciast – kerststolu i julekake’a. Tak miły aromat nie mógł nie osłodzić atmosfery
rezydencji Parkinów. Deszcz, który zaczął padać poprzedniego dnia, w nocy przeszedł w śnieg, który pokrył miasto warstwą nieskazitelnie czystej bieli, gładkiej jak błękitne niebo w górze. Catherine uśmiechnęła się, widząc Davida wchodzącego do kuchni. – Wesołych Świąt! – Wesołych Świąt – odpowiedział pogodnie. Na kuchennych blatach stały formy z kruchym ciastem, nadziane mincemeatem i agrestem, w oczekiwaniu na swoją kolejkę do piekarnika po pieczonej gęsi. Pod ściereczkami rosły na dwóch blachach bułeczki Parker House, a w małym garnku na piecu bulgotał sos rumowy do puddingu śliwkowego, który Catherine szykowała do upieczenia na parze. – Zamierzasz dzisiaj nakarmić pułk wojska? – Tylko ciebie, Lawrence’a i siebie. David usiadł przy stole. – Właściwie to szkoda zadawać sobie tyle trudu dla tak
niewielu osób. – Nie wtedy, kiedy te osoby są mi bliskie. David uśmiechnął się z wdzięcznością. – Mogę ci w czymś pomóc? – Możesz przywieźć Lawrence’a. – Już to zaplanowałem. Pomyślałem, że przywiozę go tu wcześniej i posłuchamy płyt albo mu poczytam. – Nie zapomnij czegoś zjeść. Obiad będzie gotowy dopiero na drugą. David wziął z blatu pepperkake, położył go na otwartej dłoni i uderzył w niego kłykciem drugiej dłoni. Pierniczek rozpadł się na kilka części. – Robisz to za mocno – powiedziała Catherine. – Popatrz. – Położyła pierniczek na otwartej dłoni, wypowiedziała w myślach życzenie i stuknęła w ciasteczko. Pękło na trzy części. Największy z nich wręczyła Davidowi. – Największy zawsze daje się
osobie, którą się kocha. Wtedy życzenie się spełni. – Jakie życzenie wypowiedziałaś? – Chyba łatwo zgadnąć. – Wręczyła Davidowi garść ciastek. – Proszę. Dla Lawrence’a i ciebie, żebyście mieli co podjadać. * David długo nie wracał i Catherine zaczęła się już martwić, że coś złego stało się Lawrence’owi. W końcu David się zjawił. – Catherine, mamy niespodziewanych gości – oznajmił, wchodząc do kuchni. W tej samej chwili w drzwiach ukazała się rozczochrana czupryna chłopca w postrzępionym kombinezonie, którego przyciągnął do siebie za ramiączko chudy, łysiejący mężczyzna. Nieznajomy zwrócił się do Catherine: – Dobrych świąt, szanowna pani. – Catherine, to jest Frank Cobb. Razem z rodziną jest w naszym mieście przejazdem i nie ma gdzie spędzić świąt. – Pani wybaczy, że się narzucamy, pani Parkin. Wczoraj przymusowo
zatrzymaliśmy się w tym mieście. Zapytałem pana Parkina, czy może miałby jakąś robotę, byle się dało nakarmić dzieciaki. Zaproponował, żebyśmy zjedli u państwa świąteczny obiad. Wszyscy jesteśmy bardzo wdzięczni. Catherine się uśmiechnęła. – Jesteście tu mile widziani. Jestem Catherine, gospodyni pana Parkina. Pani Parkin wyjechała za granicę. – Przepraszam szanowną panią. – Nic się nie stało. Ilu was jest? – Ośmioro. Razem z niemowlakiem. Za plecami Cobba stanęła kobieta o szarej twarzy. Jej smutne oczy najwymowniej świadczyły o nędzy i trudach, które musiała znosić. Miała na sobie zniszczoną sukienkę z kraciastej bawełny, którą zsunęła z jednego ramienia, ponieważ karmiła piersią niemowlę. Catherine poczuła wielkie współczucie dla tej kobiety. – To moja żona, Bette – przedstawił Cobb. Kobieta się pochyliła.
– Uszanowanie. – Witaj, Bette. To miło, że wasza rodzina zje z nami obiad. Jeszcze rano pan Parkin mówił, że szkoda, że nie mamy z kim podzielić się jedzeniem. – Dziękuję szanownej pani. – Bette Cobb rozejrzała się po zagraconej kuchni. – Może bym pomogła? Minęło trochę czasu, od kiedy przygotowywałam coś innego niż placki na oleju albo pieczoną fasolę. – Przydałaby mi się zręczna pomocnica. Jeszcze nie starłam gotowanej rzepy i trzeba posmarować bułki mlekiem. Pani Cobb uśmiechnęła się, słysząc zaproszenie. – Będzie miło znowu pobyć w prawdziwej kuchni. W dużym holu w milczeniu stało pięcioro dzieci, urzeczonych widokiem otaczającego ich bogactwa. Starsze dawały klapsy, gdy tylko zauważyły, że któreś z młodszego rodzeństwa ośmieliło się czegoś dotknąć albo miało minę, jakby o czymś
takim myślało. David podszedł do nich z puszką pepperkake’ów. Wręczył pojemnik drugiemu w kolejności wieku chłopcu. – Dzieci, chcecie, słuchać radia, kiedy będziecie jeść ciastka? Chyba zaraz będą nadawać Death Valley Days. Twarze dzieci pojaśniały od zachwytu i w pomieszczeniu rozległy się zwielokrotnione echem podziękowania. Kiedy gromadka radośnie usiadła u stóp radioodbiornika z ciastkami w obu dłoniach, mężczyźni – David, Lawrence, Frank i jego najstarszy syn, Leroy – przeszli do bawialni. Młody Cobb przyjrzał się pokojowi szeroko otwartymi oczami. – O rety. Ma pan więcej odbiorników radiowych? – zapytał zdumiony. – Jak w Ritzu. Można słuchać wszędzie, gdzie się chce. Pewnego dnia też będę miał taki dom. Frank Cobb spiorunował syna wzrokiem. – Zamilcz albo pójdziesz do dzieciaków. Nie nauczyłeś się dobrych manier. Chłopak się zaczerwienił. – Przepraszam pana.
David uśmiechnął się. – W porządku, Leroy. Frank pochylił się nad stołem i zapytał Davida: – A ten Murzyn? To pana pomocnik? Lawrence parsknął śmiechem. – Jeśli by tak było, to pan Parkin źle by na tym wychodził. – Lawrence jest moim przyjacielem – powiedział David. Pochylił się nad stołem i otworzył karafkę z whisky. – Napijecie się? – Na pewno nie odmówię. David nalał każdemu z nich czterech. Leroy był wyraźnie dumny, że pije z mężczyznami. – To jak to się stało, że trafiliście do Salt Lake City? – Prawda jest taka, że jechaliśmy do Kalifornii, ale skończyły się nam pieniądze i nie mieliśmy za co kupić biletów na pociąg dla nas wszystkich. No więc pomyśleliśmy, że znajdziemy jakieś miejsce dla mamy i dzieciaków, a ja z Leroyem
pojedziemy dalej i potem przyjedziemy po resztę. Słyszałem, że w Kalifornii zawsze są jakieś owoce do zbierania. Nie znoszę rozdzielać rodziny, ale człowiek musi robić to, co musi. David zmarszczył czoło. Słyszał o plantacjach i o tym, jacy chciwcy nimi zarządzali. – Udało się znaleźć coś dla żony? – Jesteśmy w tym mieście dopiero jeden dzień, ale myślimy, że coś się znajdzie. Nie może być inaczej. David się zamyślił. – Rozdzielenie rodziny to przykra sprawa – powiedział. – Byłoby lepiej, gdybyście trzymali się razem. – Jak człowiek nie ma trzech dolarów na bilet, to nie ma. – Może mógłbym pomóc. Na twarzy Franka odmalowało się zakłopotanie. – Nie chcę wyjść na niewdzięcznego, panie Parkin, ale do
tej pory żaden Cobb nie przyjmował jałmużny i ja nie zamierzam być pierwszy. Jesteśmy pracowitymi i przyzwoitymi ludźmi. Zawsze tak było. Gdyby nam bankierzy nie zabrali ziemi, to nadal byśmy ją uprawiali. – Nie oferuję ci jałmużny, Frank. Składam ci propozycję biznesową. Tak się dzieje w świecie wielkich finansów. – Cobb wpatrywał się w niego, nic nie rozumiejąc. – To jak liczenie na terminowe transakcje towarowe. Zakładam, że w Kalifornii wam się powiedzie. Chcę tylko powiedzieć, że każdy interes wymaga kapitału początkowego. Więc dam wam tyle, żebyście wszyscy dojechali na miejsce i mieli za co się urządzić. Załóżmy, dwieście dolarów. Cobb patrzył na niego zdumiony. – A potem, kiedy się trochę dorobicie, będę oczekiwał, że zwrócicie mi dług. Z procentem. – Skąd pan wie, że po prostu nie zwieję z pańskimi pieniędzmi? – Potrafię poznać, jakim jesteś człowiekiem, Frank.
Zarabiam na życie rozszyfrowywaniem ludzi. – No a jeśli nic z tego nie wyjdzie? To znaczy, powinno, ale jeśli nie… – Tak bywa w interesach, Frank. Nikt mi nigdy nie dawał gwarancji. Na pewno to bardziej ryzykowne niż gra na giełdzie. – Temu nie zaprzeczę. Leroy przypatrywał się swojemu ojcu z wielkim zainteresowaniem. – Przyjmiesz, tato? – Przemyślę to. – Przemyśl – powiedział David. – Mojemu portfelowi inwestycyjnemu przydałaby się niewielka dywersyfikacja. – Nie wiem, co to znaczy, ale to przemyślę. Ma pan umowę? Wiem, że bankierzy
w świecie finansów na wszystko mają umowy. – Co da papier, jeśli ludzie nie są uczciwi? Ubijam interesy uściskiem dłoni. Frank odchylił się na oparcie krzesła, a Leroy wpatrywał się w niego w napięciu. – Podoba mi się, jak pan prowadzi interesy, panie Parkin. Chyba możemy zawrzeć porozumienie. O jakim procencie pan myślał? – Nie wiem. Nie zamierzam rozdawać żadnych zasiłków. Przynajmniej dwa procent. Frank znowu się zamyślił. – Dobrze. Dwa procent. Jak tylko będziemy mieć dach nad głową. David zasłonił uśmiech kieliszkiem. – O więcej nie mógłbym prosić. Bette Cobb weszła do holu i zawołała rodzinę na obiad. Kiedy wszyscy zebrali się
wokół stołu w bawialni, Catherine zapytała: – Pozwolisz, że pobłogosławię jedzenie, Davidzie? – Oczywiście. Wszyscy pochylili głowy. – Ojcze, dziękujemy za tę obfitość. I za ten dzień, i podarowanie nam swojego Syna. Pobłogosław MaryAnne, która jest daleko. Pobłogosław rodzinę Cobbów zdrowiem i bezpieczeństwem we wszystkich podróżach. W imię Pana naszego, amen.
ich
W pokoju rozległo się chóralne „amen”. – Jesteśmy bardzo wdzięczni – powiedział Frank. Półmiski wędrowały z rąk do rąk wokół dużego stołu, a talerze Cobbów napełniały się kopiastymi porcjami jedzenia – tartą rzepą w śmietanie, glazurowanymi marchewkami, lutefiskiem, chlebem limpa i gorącymi bułeczkami Parker House. Dzieci, z szeroko otwartymi oczami, czekały niecierpliwie na pozwolenie, by mogły
zacząć jeść. – Proszę, częstujcie się – powiedziała Catherine. – Modlitwę już zmówiliśmy. Nie ma powodów zwlekać. – Niespotykane potrawy – stwierdził Frank, biorąc do ręki widelec. – Rodzina Catherine pochodzi ze Skandynawii – wyjaśniła Bette. – Przywieźli stamtąd wiele zwyczajów. – Najlepszy posiłek w całym roku – powiedział Lawrence. – Zaczynam się na niego cieszyć, kiedy tylko spadnie pierwszy śnieg. Catherine się zaczerwieniła. – Bette mi pomogła – powiedziała. David i Catherine z radością przyglądali się Cobbom, którzy żarłocznie pochłaniali jedzenie. Rozdawszy kilka dokładek, Catherine i Bette przyniosły ciasta ku ogólnemu zadowoleniu biesiadników, następnie pokroiły je i nałożyły każdemu na
talerzyk razem z chałką. Kiedy pozostali jedli, David nachylił się do Catherine i coś jej szepnął. Następnie przeprosił towarzystwo, wstał od stołu i wyszedł, a Catherine obserwowała go z uśmiechem. Wrócił z dużym pudłem w dłoniach. – Święty Mikołaj musiał wiedzieć, że wszyscy tu będziecie, bo zostawił te zabawki, a ja nie znam nikogo innego, kto by się mógł nimi bawić. Zobaczmy, co tu mamy. Piękną lalkę, w sam raz dla… Amandy. A drugą dla Sharon. Obie dziewczynki zapiszczały z radości. Do oczu Catherine napłynęły łzy, kiedy patrzyła, jak David rozdaje zabawki Andrei. – A to pluszowy miś. – David spojrzał na pełne oczekiwania oczy chłopca. – Jestem pewien, że dla Philipa. Popatrzmy. Został jeszcze jeden prezent. Małpka. Dla kogo ona może być? – Dla mnie? – odezwał się Thomas. – Oczywiście, że dla ciebie! – zawołał David, podając Thomasowi prezent.
– Dziękuję panu – powiedział chłopiec i mocno schwycił zabawkę. Kiedy kobiety zaczęły sprzątać ze stołu, dzieci pobiegły bawić się swoimi skarbami, a David zaprowadził Lawrence’a do bawialni, by jego przyjaciel mógł sobie pospać na dużej kanapie przed kominkiem. Następnie David poszedł do swojego pokoju, zasiadł w fotelu i włączył radio. Wtedy do jego drzwi ktoś cicho zapukał. – Panie Parkin? David podniósł wzrok. W drzwiach stał Leroy. Na jego twarzy malował się niepokój. – Cześć, Leroy. – Muszę z panem porozmawiać – oświadczył chłopiec z napięciem w głosie. David wskazał mu krzesło. – Oczywiście. Usiądź. Leroy podszedł do krzesła, ale nie usiadł, tylko stanął za nim, nerwowo przestępując z nogi na nogę.
– Chodzi o to, co pan powiedział wcześniej. O tych dwóch procentach i w ogóle. My może i jesteśmy najmitami, ale ja nie jestem w ciemię bity. To jakaś bzdura. David odchylił się na oparcie fotela, uważnie przypatrując się wyrazowi twarzy chłopca. – Chcę wiedzieć, dlaczego daje nam pan dwieście dolarów, skoro obaj wiemy, że już nigdy pan ich nie zobaczy. – Dlaczego tak myślisz? – Sam nie wiem, co myśleć. Tatko jest tylko farmerem. Nie zna się na finansach. Do tej pory nie rozumie, jak to się stało, że bankierzy zabrali nam ziemię. Muszę mu powiedzieć, jak jest, panie Parkin. Muszę mu powiedzieć, że coś tu nie jest w porządku. – Uważam, że nie powinieneś tego robić, Leroy. Chłopiec odpowiedział zaczepnie: – A niby dlaczego nie?
– Ludzie tacy jak twój ojciec to zaprawa murarska, która trzyma ten świat w całości. Dla nich najważniejsza jest ich godność. Powiedzmy, że idziesz i mówisz mu, że w rzeczywistości ja mu daję jałmużnę. Jeśli przyjmie te pieniądze, straci szacunek do siebie. A jeśli postanowi je odrzucić, zaszkodzi rodzinie. W każdym z tych wypadków dobry człowiek poniesie stratę. Pozbaw go jego godności, a staniesz się takim samym skończonym głupcem jak bankierzy. Leroy nie wiedział, co powiedzieć. – Rzecz nie w tym, że twój ojciec jest tylko farmerem. Rzecz w tym, jakim jest człowiekiem. Wartości człowieka nie mierzy się kontami bankowymi ani dyplomami uczelni. Ważne, czy jest uczciwy. Zapamiętaj to. Chłopiec wyglądał na zawstydzonego. – Przepraszam, panie Parkin. – Nic się nie stało, Leroy. Po prostu troszczysz się o swoją rodzinę. A w tym nie ma nic złego. Leroy kiwnął głową i cicho wyszedł z pokoju.
* Kiedy zapadł wieczór, David natknął się na Catherine na półpiętrze. – Szukałem cię. Dlaczego masz mokrą suknię? – Razem z Bette kąpałam dzieci, potem uprałyśmy ich rzeczy. Bette nigdy nie widziała elektrycznej pralki. – Wyglądasz na wykończoną. – Chyba nigdy tak ciężko się nie napracowałam w Boże Narodzenie. – Przykro mi. Wynagrodzę ci to. – Nie, nie musisz. Dzisiejszego dnia nie zamieniałabym na nic innego. To miło z twojej strony, że zaprosiłeś Cobbów, żeby zostali na noc. – Wszyscy są na dole? – Dzieci śpią, a Leroy nadal jest w bawialni i słucha radia. Frank i Bette są we wschodnim pokoju gościnnym. – Frank chce wyruszyć stąd o świcie.
– Dopilnuję, żeby zjedli dobre śniadanie. I zapakuję im coś na drogę. Bette powiedziała mi o tej „umowie finansowej”. To naprawdę szlachetnie z twojej strony, Davidzie. To duża sprawa. – To tylko jedna rodzina. W całym kraju są miliony takich Cobbów. Naiwnością byłoby myśleć, że to duża sprawa. – Dla Cobbów na pewno. David wolno pokiwał głową. – Gdzie Lawrence? – zapytała Catherine. – Zawiozłem go do domu. – Myślałam, że zostanie tu na noc. – Nie chciał. Narzekał, że gubi się w tak dużym domu i że wszystko przewraca. W rzeczywistości obawia się, że spiskujemy, żeby przenieść go tutaj na stałe. – MaryAnne byłaby szczęśliwa z powodu wydarzeń dzisiejszego dnia –
powiedziała Catherine i zaraz westchnęła. – Przepraszam. Nie powinnam była o niej wspominać. – Nie bój się mówić o MaryAnne. Poza tym tak naprawdę to wszystko twoja zasługa. – Jak to? – Wczoraj opowiedziałaś mi o szmacianej lalce. Przypomniałaś mi, że czasami najlepszym lekarstwem na złamane serce jest okazanie go innym. – Wątpię, żebyś ty o tym kiedykolwiek zapomniał. David spuścił wzrok. – Niestety, zapomniałem. – Mówiłeś, że mnie szukałeś. – Chciałem dać ci prezent gwiazdkowy. – Sięgnął do kieszeni i wyjął z niej małe pudełko oklejone gniecionym welurem. Na ten widok serce Catherine zaczęło szybciej bić. Poczuła się niezręcznie.
– Otwórz – powiedział David. Ostrożnie uniosła wieczko. W środku leżała delikatna broszka z brylantem w otoczeniu szafirów. Catherine wydała stłumiony okrzyk: – Davidzie! – Wesołych świąt. Po policzku Catherine popłynęła łza i przez kilka minut kobieta nie była w stanie nic powiedzieć. – W życiu nie miałam brylantu. – Żadna kobieta, a zwłaszcza ty, Catherine, nie powinna przejść przez życie bez brylantu. Nie mogła oderwać wzroku od prezentu. – Do czego będę nosić tę broszkę? Och, Davidzie, czy naprawdę jest dla mnie? – Dziękuję ci za Boże Narodzenie, Catherine.
Pocałował ją w policzek i poszedł do swojego pokoju. Rozdział 11 STUKOSTRACHY Kraina, do której wkraczamy we śnie, jest specyficzna. Powód, dla którego wolimy jeden krajobraz od drugiego, przestrach od radości, to jedna z najbardziej intrygujących zagadek. Moje koszmary wróciły. Z dziennika Davida Parkina, 27 grudnia 1933 P o raz kolejny nawiedził Davida we śnie ten sam koszmar. Sceneria snu była ta sama: szyb sześćdziesiąt metrów pod ziemią i te same co zawsze postaci: mały chłopiec o twarzy umorusanej gliną oraz starszy Kornwalijczyk, którego tłusta twarz błyszczała w pomarańczowym świetle lamp naftowych zwisających z belek szybu. Mały chłopiec wpatrywał się nerwowo w zmrużone oczy cudzoziemca, a na ścianach podrygiwały upiorne cienie. Nozdrza wypełniał zatęchły zapach ziemi, a jednym dźwiękiem były odległe krzyki mężczyzn oraz głuchy, nieustanny stukot, dobiegający z miejsca znajdującego się gdzieś niżej. Z czerni.
Chłopiec wyrazem oczu zadał pytanie, którego bał się wypowiedzieć na głos. – To stukostrachy. Walą swoimi oskardami – odrzekł starzec. – Co to są stukostrachy? – Duchy górników zasypanych w szybach. Chłopiec wpatrywał się w mężczyznę z przerażeniem. – A co znaczą te hałasy? – zapytał. Na pożółkłej twarzy starca pojawił się okrutny uśmiech. – A to, że zaraz dojdzie do zawalenia – zawołał Kornwalijczyk demonicznie i zarechotał. – Uciekaj, mały! … Uciekaj! Chłopiec rzucił się do szalonej ucieczki, jego chude jak patyk nogi gnały po pustym torze kolejki górniczej. Za jego plecami, w głębi kopalni, rozległ się głuchy pomruk, z każdą sekundą coraz głośniejszy, przypominający zbliżającą się lawinę. Upiorny śmiech starca utonął w narastającym huku, od którego trzęsła się podziemna konstrukcja.
Chłopiec dostrzegł przed sobą wyjście z kopalni, częściowo przesłonięte przez stojącą postać. Była to jego matka. Wyciągała do niego ręce i wołała: – Szybko, Davidzie! Szybko! Nagle w niedużej odległości przed chłopcem pękła gruba drewniana belka i osunęła się ściana kamieni i ziemi. Do szybu zaczęła się wlewać rzeka błotnistej mazi, która błyskawicznie zakryła rozłupaną belkę i płynęła w dół kanału. – Mamo! Zniknęło wszelkie światło. Upadłszy w błotny szlam, David zaczął desperacko szukać w chropawych ścianach jakiegoś zaczepienia dla dłoni, by prąd nie poniósł go w trzewia ziemi. – Mamo! – krzyknął ponownie. Nie było jednak odpowiedzi. Nawet echa osuwających się ścian kanału. * David poderwał się na posłaniu. Z trudem łapał oddech i serce waliło mu jak młotem.
Usłyszawszy krzyk, Catherine przybiegła do jego sypialni. Na jej twarzy malował się wielki niepokój. – Davidzie… Kiedy zwrócił ku niej twarz, Catherine się przeraziła. David miał obłąkane spojrzenie, a jego pierś gwałtownie wznosiła się i opadała. Catherine podeszła do łóżka. – Co się stało? David wypuścił powietrze. – Kolejny zły sen. – Wzywałeś swoją matkę. David wbił w Catherine wzrok, jakby nie był w stanie zrozumieć jej słów, a potem, przypominając sobie sen, z jękiem opadł na poduszkę. – Kiedy wróciły te koszmary? David odpowiedział z wahaniem: – Po tym, jak dałaś mi ten list. Catherine usiadła w tylnej części łóżka, podwijając pod siebie jedną nogę. W
ciągu sześciu lat służby dla Davida przed jego ślubem każdej nocy słyszała jego krzyki odbijające się echem w ciemnych korytarzach rezydencji. Zaczęła się bać tych koszmarów niemal tak samo jak David. Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki koszmary zniknęły wraz z wprowadzeniem się MaryAnne i przez następnych ponad dwadzieścia lat nie pojawiły się ani razu. Catherine zdążyła już o nich zapomnieć. Ich nawrót ją zmartwił. Podparła głowę ręką. – W takim razie MaryAnne miała rację. Nie powinnam była pokazywać ci tego listu. David delikatnie ujął jej dłoń. – Nieprawda, postąpiłaś słusznie. Prawda, choćby bardzo bolesna, rzadko wyrządza krzywdę. Oboje popadli w milczenie i jedynym dźwiękiem w sypialni było tykanie zegara. Po chwili Catherine podniosła wzrok na Davida. – Pamiętasz, jak mówiłam ci o tych włóczęgach, którzy przychodzili tu po jedzenie prawie każdego dnia?
David spojrzał na nią zdezorientowany, nie pojmując, co tamta historia ma wspólnego z obecną chwilą. – Pamiętam. – W zeszły poniedziałek zjawił się jeszcze jeden. Zrobiłam mu kanapkę z dżemem, a on zapytał, czy mógłby ją zjeść na ganku. Po kilku minutach moja ciekawość zwyciężyła, wyszłam i spytałam go, dlaczego on, tak samo jak pozostali, minął trzy domy i przyszedł prosto do nas prosić o jedzenie. – Na usta Catherine wpłynął nikły uśmiech. – Wskazał ręką wielki platan na rogu Piątej Alei i powiedział: „Widzi pani tamto drzewo? Ktoś przybił do niego kartkę z napisem, że w czwartym domu dają jeść”. – Kartkę? – zdziwił się David. – Któryś z włóczęgów musiał ją napisać dla takich jak on. – Słaby uśmiech Catherine zgasł. – Chcę przez to powiedzieć, że zawsze jest powód, dla którego coś się dzieje. Kiedy MaryAnne pokazała mi list twojej matki, powiedziała, że jego zjawienie się w tym czasie jest dość szczególne. Wtedy nie wiedziałam, co miała na myśli. Ale teraz chyba wiem. Myślę, że jest powód, dla którego ten
list zjawił się właśnie teraz. – Jaki? – Może pora, byś wybaczył matce. David zastanowił się nad jej wyjaśnieniem. – Poszłam na cmentarz, aby zobaczyć się z grabarzem, jak prosiłeś. Mniej więcej miesiąc temu, kiedy zamykał cmentarz, natknął się na kobietę płaczącą przy aniołku Andrei. Zostawiła list i kwiat. Na twarzy Davida odmalowało się zdumienie. – Więc to była moja matka. – Możliwe. Im jestem starsza, tym częściej myślę jak fatalistka. Patrząc wstecz na swoje życie, dochodzę w wniosku, że kierowały nim niewidzialne siły. Oraz że dostałam mnóstwo wskazówek co do drogi, jaką mam podążać. – Jakie to siły? – Nie jestem pewna. Bóg. Jego aniołowie. Może po prostu jakaś wielka
uniwersalna siła prawdy. Jakkolwiek to nazwać, istnieje coś, co kształtuje nasze życie i nadaje mu kierunek. Jestem o tym przekonana. Zdarza się, że lekceważymy wskazówki, wszyscy tak robimy od czasu do czasu, bywa, że nawet ich nie zauważamy. Ale myślę, że my i nasze życie bylibyśmy bez nich niekompletni. David powiedział poważnym tonem: – Właśnie tak się czuję. Niekompletny. Jakbym był niedokończoną układanką, której jeden element czeka na to, by go odnaleźć. – Na jego twarzy odmalował się ból. – Mimo to bardzo się tego boję. – Boisz się, że nie uzyskasz odpowiedzi? – Nie, lękam się tego, czego mogę się dowiedzieć. Boję się stanąć twarzą w twarz z matką i dowiedzieć się, kim naprawdę jestem. – Davidzie, to, kim jest albo była twoja matka, nie ma żadnego wpływu na to, kim jesteś ty. David pokręcił głową. – Ma ogromny wpływ na to, kim jestem. Zwłaszcza teraz.
Odejście mojej matki jest powodem, dla którego nie potrafię sobie wybaczyć utraty swojej córki. – Zwiesił głowę. –A także powodem, dla którego boję się pojechać w ślad za MaryAnne. Catherine ścisnęła jego dłoń. – W takim razie koniecznie musisz odszukać swoją matkę. Chociażby po to, by odpędzić demony. – Jaką mam szansę, by ją odnaleźć? Catherine przemówiła z nietypową dla siebie pewnością siebie: – Jeśli tak ma się stać, to ją znajdziesz. David podniósł wzrok na sufit oświetlony, podobnie jak cały pokój, bladą poświatą księżyca. Catherine ze współczuciem wpatrywała się w słabo widoczną twarz Davida. Gdy David przemówił po chwili, jego głos zabrzmiał zdecydowanie: – Po Nowym Roku pojadę do Chicago. Rozdział 12
ROSE Słabo pamiętam swoją matkę – poza tym, że mnie porzuciła. A być może nawet to jest zbyt wiele. Z dziennika Davida Parkina, 28 grudnia 1933 Czterdzieści osiem lat wcześniej. 1885, Grass Valley, Kalifornia R osalyn Parkin złożyła na trzy części znoszoną suknię z atłasu z bufiastymi rękawami, po czym wrzuciła ją do wyklejonego kolorowym papierem kufra Saratoga. Nie musiała się starać. Przyjechała do północnej Kalifornii dziesięć lat wcześniej z trzema walizami ubrań, kostiumów potrzebnych w jej fachu – sukniami balowymi z welwetu i atłasu, dopasowanymi w talii i z obcisłymi stanikami, ze śmiałymi dekoltami, z zalotnymi boa z puchu łabędziego i futra rysia oraz szynszyli. Jednak w ciągu ostatnich dziesięciu lat jej stroje wyblakły i postrzępiły się, większość z nich została przeznaczona na szmaty lub przerobiona na ubranka dla dziecka. To, co zostało z dawnej garderoby Rosalyn, mieściło się bez żadnych kłopotów w jednym kufrze. Kobieta po raz ostatni rozejrzała się po pokoju w
poszukiwaniu rzeczy, z którą nie chciałaby się rozstawać. Ciemność kończącej się nocy nie skrywała niczego takiego. Nie było niczego, co chciałby wziąć ze sobą. Na wyposażenie pokoju składały się dwa znalezione na śmietniku sprzęty, komoda i skrzynia cedrowa ze stalowymi obejmami – oba przedmioty zostały wyrzucone wraz z niespełnionymi marzeniami przez poszukiwaczy, którzy opuścili miasteczko wyleczeni przez twardą rzeczywistość z żądzy znalezienia złota. Na ścianach z desek wisiały jedynie dwa wyblakłe afisze otaczane nabożną czcią niczym święte obrazy: kolorowa litografia z przedstawienia Black Crook wystawionego przez braci Kiralfy, na którym Rose była, oraz wydrukowana na pergaminie zapowiedź Makbeta, w którym Rose zagrała rolę Fleance’a. Rose zamknęła kufer i zapięła klamry, po czym zdjęła go z wypchanego trawą materaca. Zabrała ze sobą wszystko, co zamierzała.
Kiedy wyszła z ciemnego pokoju na korytarz, z cienia doleciało do niej słowo wypowiedziane cienkim, drżącym głosikiem: – Mamo. Rose zastygła w pół kroku. W ciemnościach dostrzegła zarys sylwetki swojego sześcioletniego synka skulonego w kącie korytarza. Chłopiec miał dziewczęcą, filigranową budowę ciała i brązową skórę, opaloną w upalnym słońcu Kalifornii. Mały David był kopią swojej matki. Jego oczy, tak jak jej intensywnie niebieskie i w kształcie migdałów, spoglądały znad wysokich kości policzkowych. Jego włosy, w identycznym brązowym kolorze jak włosy jego matki, sięgały mu do ramion i, zawstydzając malca, na końcach zwijały się w rudawe loczki. – Myślałam, że jesteś w kopalni razem z ojcem, Davidzie. Chłopiec wpatrywał się wrogo w kufer, jakby to on zabierał jego matkę, a nie odwrotnie. – Gdzie idziesz, mamo?
Rose postawiła kufer na podłodze, podeszła do synka i przykucnęła przed nim. – Do Nevada City – odpowiedziała, mówiąc częściowo prawdę. Po tej rozmowie dojechała sześć kilometrów wynajętym powozem do stacji kolejowej w Nevada City, potem pociągiem sieci Central Pacific dotarła do Colfax, gdzie linia kolejowa zmieniła kierunek i powiozła ją przez niezliczone miasteczka górnicze ku grubo ciosanym skałom Sierra Nevada, ostatniej przeszkodzie na drodze jej ucieczki z Kalifornii. Chłopiec zmarszczył czoło. samozachowawczemu, który
Dzięki
instynktowi
podpowiada zwierzętom, kiedy mają uciekać przed zagrożeniem, również dzieci wyczuwają, kiedy ich światu grozi niebezpieczeństwo. David szybko otarł łzę, która popłynęła po jego policzku. – Kiedy wrócisz? Rose wpatrywała się w chłopca z powagą.
– Nie wiem – odpowiedziała w końcu. W ciszy, która zapadła, słychać było tylko szemranie strumyka, który płynął za barakiem stojącym za ich domem. Chłopiec pociągnął nosem i wytarł go w rękaw swojej postrzępionej koszuli z bawełny, po czym, z niewytłumaczalnych przyczyn, przestał odczuwać strach, jakby godząc się z nieznanym losem. – Przywieziesz mi lizaka z melasy? – Przywiozę ci dwa. Na twarzy chłopca ukazał się pełen nadziei uśmiech. – To wrócisz niedługo? Rose odgarnęła włosy z czoła odpowiedziała na jego pytanie. David
synka,
ale
nie
wyciągnął w jej stronę małą zabawkę, którą do tej pory przyciskał do piersi. Była to drewniana pozytywka w kształcie karuzeli, ręcznie malowana farbami olejnymi, które już zaczęły się łuszczyć. Jego skarb.
– Zabierz ze sobą moje koniki, mamo. Żebyś miała towarzystwo. Wielkoduszny gest chłopca zrobił na Rose wrażenie. Kobieta zawahała się, po czym wzięła zabawkę z wyciągniętej rączki synka, udając, że nie widzi błagalnego spojrzenia jego oczu. – Tylko pamiętaj, żeby je przywieźć z powrotem, mamo. Nie zgub ich. Rose zaczerpnęła głęboko powietrza i wyprostowała się. Wzięła bagaż i wyszła z domu. Nagle David poczuł wielki strach i zawołał za nią: – Mamo! Nie wróciła, jednak chłopiec nie dopuszczał myśli, że może jej już nigdy nie zobaczyć. Rozdział 13 PRZYPADKOWE SPOTKANIE Chicago szczyci się obfitością teatrów i kabaretów – na miejscu przekonałem się, że takich miejsc jest tu znacznie więcej, niż myślałem. Człowiek często nie zdaje sobie sprawy z wielkości stogu ani drobnych rozmiarów
igły, dopóki nie zacznie przeczesywać siana. Z dziennika Davida Parkina, 6 stycznia 1934 P onadpięciusettonowy pociąg pasażerski o nazwie San Francisco Zephyr wjechał powoli pod szarą powałą nisko wiszących chmur warstwowych na dworzec Chicago Union trzydzieści siedem godzin od wyjazdu z Salt Lake City, obwieszczając swoje przybycie zgrzytem hamulców hydraulicznych. Na peronie natychmiast pojawili się bagażowi, niczym aktorzy wychodzący na scenę, i przenieśli kufry i torby na drewniany podest, skąd potem wydawali je pasażerom. Do wyciągniętych rąk podróżnych wędrowały ich bagaże, a do kieszeni bagażowych napiwki. Skończywszy swoje zadanie, bagażowi zniknęli, aby w odpowiednim czasie znowu się pojawić i po raz kolejny odegrać swoje role. David, taszcząc jedną torbę, wysiadł z pociągu wprost w podmuchy zimnego powietrza
Chicago. Tony papieru zużyto na opis Chicago z początku XX wieku, kiedy to drugie miasto Ameryki było pierwszym – zarówno ze względu na obyczaje, jak i scenerię – i było symbolem wytrwałości. Nawet nazwa miasta weszła do języka potocznego tamtych czasów. Jeśli ktoś lub coś wyglądało na twarde lub wytrzymałe, było określane jako „Chicago”. David nie był tu od niemal dziesięciu lat i zdumiał go dynamiczny rozwój metropolii, zarówno pod względem liczby ludności, jak i budownictwa. Szerokie automobile z maskownicami sunęły po asfaltowych jezdniach lub parkowały przy krawężnikach, gdzie służyły jako siedzenia dla bezrobotnych i włóczęgów, którzy przypatrywali się bieganinie innych ludzi zazdrosnym wzrokiem. Inni, bardziej pogodzeni ze swoją sytuacją, zbierali się w małych grupkach, aby grać taliami zniszczonych kart albo kapslami od butelek rozgrywać niekończące się partie warcabów na wyrysowanych kredą na chodniku planszach. Było to miasto skrajnych kontrastów, począwszy od trotuarów, na których głodni sprzedawali jabłka dobrze odżywionym, po drapacze chmur, które dumnie wznosiły się w niebo, rzucając cień
na koczujących na dole bezdomnych. Z tłumu na dworcu wyrwał się mały chłopiec o gęstej czuprynie i kościstej budowie ciała, który pchał przed sobą wózek z drewnianą skrzynią. Jego pośpiech był spowodowany konkurencją ze strony tuzina mężczyzn i chłopców, którzy gnali do pociągów jak stada piranii. – Przewieźć bagaż szanownemu panu? David ocenił, że chłopiec ma dziesięć lub jedenaście lat i prawdopodobnie jest lżejszy od torby, którą zaoferował się przenieść. – Dasz radę to unieść? – Tak, proszę pana – odpowiedział chłopiec, prostując swoje drobne ciało. Gdy wypiął klatkę piersiową, jego brzuch zapadł się żałośnie. – Zgoda, ale tylko do trotuaru – zdecydował David. – Klawo. Kiedy chłopiec pokonał ustaloną odległość, zatrzymał się i dysząc z wysiłku, wyciągnął chudą dłoń. David wręczył mu srebrną monetę.
– Za twój trud. Przez chwilę chłopiec z niedowierzaniem wpatrywał się w srebrny krążek, po czym, niczym wróbel skubiący okruch chleba, szybko chwycił monetę. – Dziękuję szanownemu panu! – krzyknął, pospiesznie oddalając się ze swoim skarbem. David z uśmiechem patrzył, jak chłopiec znika w bezkształtnym tłumie, a potem odwrócił się do ulicy i zatrzymał żółtą taksówkę, która zawiozła go do hotelu Drake. * Wśród wszystkich okazałych hoteli w Chicago, a także na świecie, niewiele było tak olśniewających jak Drake, dwunastopiętrowy budynek z piaskowca wzniesiony na Gold Coast nad brzegiem jeziora Michigan. Od chwili hucznego otwarcia w 1920 roku hotel był ulubieńcem odwiedzających miasto dostojników – królów i prezydentów, królowych i pierwszych dam, a także ówczesnych gwiazd. W
eleganckich salach balowych grały najsławniejsze orkiestry kraju, a nagrania były nadawane na cały świat przez radio WGN mające swoją siedzibę na najwyższym piętrze budynku zbudowanego na planie litery H. Wioząca Davida taksówka zatrzymała się przed wejściem do hotelu osłoniętym żelazną markizą zawieszoną na łańcuchach nad lampami z brązu w kształcie skrzydlatych smoków wzorowanych na smokach widniejących w herbie braci Drake. Odźwierny w cylindrze i czarnym jaskrawoczerwonymi lampasami
uniformie
z
otworzył drzwi, wykonując nieznaczny skłon: – Witam w Drake, sir. David zapłacił kierowcy i wysiadł z taksówki na chodnik. Kiedy szofer wręczał torbę czekającemu już w gotowości portierowi sprawującemu pieczę nad boyami, David wszedł po schodach do luksusowego, pełnego gości holu i znalazł się pomiędzy wyperfumowanymi arystokratami i damami odzianymi w stroje i futra odpowiednie do ich pozycji społecznej. W hotelu Drake wielki kryzys nie istniał, nie świadczył o nim ani wystrój, ani wygląd i zachowanie
gości. W czasach kiedy świat uginał się pod ciężarem skutków finansowego krachu, pośród kapiących od ozdób ścian hotelu Drake kryzys był niezauważalny. Ściany holu były wyłożone marmurem i boazerią dębową w intensywnym odcieniu, z mozaikowymi wstawkami, kunsztowną sztukaterią z alabastru.
zdobione
Posadzki zrobiono z inkrustowanego hebanem marmuru z Tennessee, chronionego zimą cynobrowymi dywanami. Dwa kryształowe żyrandole, każdy o średnicy równej wzrostowi dorosłego mężczyzny, wisiały nad dwoma bliźniaczymi okrągłymi stołami, a na każdym z nich znajdował się srebrny flet pośród rozsypanych suszonych kwiatów. Żyrandole wisiały cztery metry nad podłogą – na wysokości tarasu, na którym goście mogli się napić herbaty i obserwować z góry meldujące się w hotelu osoby w nadziei na ujrzenie kogoś sławnego. Recepcjonista, wysoki mężczyzna z burzą jaskraworudych włosów, powitał
Davida: – Do usług, sir. – Mam rezerwację na nazwisko David Parkin. – Witamy w hotelu Drake, panie Parkin. – Recepcjonista przejrzał listę rezerwacji, po czym wyjął zestaw mosiężnych kluczy z jednej z przegródek w szafce za swoimi plecami. – Zarezerwował pan apartament, panie Parkin. Wszystko jest gotowe. Pozwoliłem sobie zlecić dostarczenie do pańskiego pokoju kosza z owocami. – Dziękuję. – Ma pan apartament numer siedemset dwadzieścia dziewięć. – Recepcjonista podał Davidowi klucze. – Z niezwykłym widokiem na jezioro. Windy znajdują się w południowej części holu. Na znak dany przez recepcjonistę zjawił się boy. – Czy mogę zanieść pańską torbę, sir?
Recepcjonista odpowiedział w imieniu Davida: – Proszę, zaprowadź pana Parkina do apartamentu siedemset dwadzieścia dziewięć. – Oczywiście. David wręczył chłopakowi ćwierćdolarówkę, polecając, aby zostawił torbę w pokoju, po czym podszedł do stanowiska konsjerża. Pracownik odłożył słuchawkę telefonu na widełki. – Dobry wieczór, sir. Mogę w czymś pomóc? – Potrzebuję listy wszystkich teatrów w mieście. – Byłaby to bardzo długa lista, sir. Może interesuje pana jakieś konkretne przedstawienie? – Próbuję kogoś odnaleźć. Możliwe, że będę musiał odwiedzić każdy miejscowy teatr. – Rozumiem – powiedział konsjerż z uśmiechem. – Pomogłoby panu w tym
zadaniu wykluczenie części placówek. Najbardziej kompletny spis teatrów znajduje się w książce telefonicznej. Jestem pewien, że mam dodatkowy egzemplarz. – Przykucnął i zajrzał pod kontuar, po czym wyprostował się, trzymając w dłoniach grubą książkę. Odszukał w niej spis teatrów. – Proszę, sir. David przyjrzał się spisowi. Zajmował niemal trzy strony. – Jak przewidywałem, lista jest dość długa. Muszę jednak dodać, że wiele teatrów jest obecnie wykorzystywanych wyłącznie na pokazy ruchomych obrazów. – Zanosi się na to, że będę gościem tego hotelu dłużej, niż się spodziewałem. – David włożył książkę telefoniczną pod pachę. – Dziękuję za pomoc. – Było mi bardzo miło, sir. – Którą restaurację by pan polecił? – W Gold Coast gra orkiestra Charliego Whitinga.
– Chyba wolałbym spokojniejsze miejsce. – W takim razie polecałbym French Room. Należy przejść obok Palm Court i skręcić na prawo od antresoli. – Dziękuję. David zgodnie z instrukcją korytarzami. Restauracja French
podążył
zatłoczonymi
Room była mniejsza niż większość pozostałych restauracji hotelu, oświetlona dyskretnym światłem i podzielona na mniejsze części dużymi kolumnami zdobionymi białą wymyślną sztukaterią. Przez składające się z wielu małych szybek okna było widać plażę na brzegu jeziora, obecnie pustą z powodu pory roku. Drzwi francuskie otwierały się na zewnętrzny taras, na którym w cieplejszych miesiącach odbywały się tańce. Jak na weekendowy wieczór w restauracji było mnóstwo wolnych miejsc. David zamówił posiłek, po czym rozłożył na stoliku mapę miasta i na lewej stronie płóciennej serwetki zaczął spisywać teatry według dzielnic. Zamknął książkę telefoniczną, kiedy przyniesiono mu zamówione danie. Jedząc bez pośpiechu, patrzył
przez okno na gasnący dzień – jak giną w mroku ciemne wody jeziora widocznego tylko dzięki swoim piaszczystym brzegom. Zaczął się zastanawiać, gdzie jest MaryAnne i czy myśli o nim równie często jak on o niej. I czy też cierpi. Zjadł kolację, zamówił czarną kawę i wiśnie w likierze z lodami waniliowymi i opuścił restaurację dopiero wtedy, gdy do cichej dotychczas sali weszli hałaśliwi goście i zajęli dwa sąsiednie stoliki. Korytarz przed French Room rozbrzmiewał głośną muzyką orkiestry grającej w sali Gold Coast, Złote Wybrzeże. Była to reprezentacyjna sala taneczna nie tylko hotelu Drake, ale również całego miasta. O możliwość wystąpienia w niej ubiegały się największe orkiestry Ameryki. Ta przestronna sala, obecnie w kolorze złotokremowym, była przemalowywana wraz ze zmianami pór roku. W cieplejszych miesiącach nosiła nazwę Silver Forest, Srebrny Las, ponieważ kolory zimy były zastępowane chłodniejszymi barwami srebra i błękitu. Dwuskrzydłowe drzwi do Gold Coast były otwarte, aby zapewnić swobodny ruch
gości i powietrza. Tłum przed salą składał się z zarumienionych od tańca par oraz osób, które przyszły tylko po to, by zobaczyć słynne orkiestry i posłuchać muzyki. Przeciskając się przez mrowie ludzi, David otarł się o kobietę, która natychmiast się do niego odwróciła. – David! – Dierdre? – Co ty tu, do diaska, robisz? – zapytała, przekrzykując harmider. – Jestem gościem tego hotelu. A ty co tu robisz? – Do Drake przyjeżdżają wszystkie najlepsze orkiestry. Przychodzę tu w każdy piątek. Nagle przy Dierdre pojawił się wysoki i dobrze zbudowany mężczyzna o płowych włosach ułożonych w staranne fale i chwycił Dierdre za rękę, zaznaczając w ten sposób swoje prawa do niej. Był nienagannie ubrany, miał na sobie prążkowany garnitur z obszernymi spodniami z mankietami oraz marynarkę o wąskich,
szpiczastych klapach. – Robercie, to David, mój znajomy z Salt Lake City. – Bardzo mi miło – skłamał mężczyzna, wyraźnie bardziej poirytowany niż zadowolony ze spotkania. – Odszedłem, żeby przynieść ci drinka. Nie spodziewałem się, że znikniesz pod moją nieobecność. Dierdre się uśmiechnęła. – Odpręż się, Robercie. Wyszłam tylko zaczerpnąć powietrza. W środku zrobiło się bardzo gorąco. – Pogładziła klapę jego marynarki i powiedziała, jeszcze bardziej przeciągając samogłoski: – Proszę, wracajmy na salę. – Spojrzała na Davida. – Na długo przyjechałeś, Davidzie? – Na jakiś tydzień. Może dłużej. – Musimy się spotkać. Zadzwonię do ciebie. Towarzyszący jej mężczyzna obrzucił Davida wrogim spojrzeniem, po czym podał ramię Dierdre.
– Idź tańczyć – powiedział David, machając jej na pożegnanie. Dierdre uśmiechnęła się. – Adieu! – odpowiedziała i ruszyła u boku swego partnera do sali balowej. * Zaledwie kilka godzin od przyjazdu do Chicago spotkałem przypadkiem Dierdre. Jestem ciekaw, jak to się ma do teorii Catherine. Z dziennika Davida Parkina, 6 stycznia 1934 * Wczesnym rankiem następnego dnia David zaczął dzwonić do teatrów. Pierwsze kilkanaście prób nauczyło go, że osoby odbierające telefony i osoby bliżej związane ze sceną to dwie różne kategorie. Ci, których słyszał w słuchawce, najczęściej nie wiedzieli nic poza ceną biletu i obecną obsadą, a czasami nie wiedzieli nawet tego. Około południa wyszedł z hotelu i odwiedził kilka teatrów znajdujących się najbliżej Drake. Jedyna przydatna informacja, jaką zdobył, nie była pocieszająca.
Dowiedział się, że w tej branży pracownicy zmieniają się tak często, że obsadę przedstawienia sprzed dziesięciu lat pamiętano równie dobrze jak aktorów z poprzedniego wieku. Kiedy wrócił do hotelu około szóstej po południu, odebrał czekającą na niego wiadomość. Dierdre zaprosiła go na kolację o siódmej tego samego wieczoru i nie wymagała potwierdzenia. David udał się do swojego pokoju i zmienił koszulę. Na kwadrans przed wyznaczoną godziną Dierdre zjawiła się w holu hotelu ubrana z typowym dla siebie polotem. Miała na sobie dopasowaną suknię z czarnego aksamitu z koronkowym kołnierzem w kolorze kości słoniowej, a na głowie diadem z pereł w stylu cesarzowej Eugenii. Oburącz trzymała torebkę wyszywaną czerwonymi cekinami. Gdy nie dostrzegła nigdzie Davida, spokojnie usiadła na jednej połowie miękkiej dwuosobowej kanapy z czerwonego aksamitu, przypatrując się z pozorną przyjemnością przechodzącym gościom – z których większość przypatrywała się jej z
autentyczną przyjemnością. Kiedy po pięciu minutach David wszedł do holu, Dierdre natychmiast do niego zawołała: – Davidzie! Wstała, gdy do niej podszedł. – Tak miło było cię znowu zobaczyć – powiedziała radośnie. – Kiedy na ciebie wpadłam, byłam naprawdę zaskoczona. – A ja byłem zaskoczony, że mnie poznałaś. To był tylko jeden taniec. – Półtora. – Uśmiechnęła się. – A ciebie nie można zapomnieć tak łatwo, jak sądzisz. David uśmiechnął się z zakłopotaniem. – Czuję się trochę niezręcznie – powiedział. – A to niby dlaczego? – Nie byłem pewien, czy… – Urwał zawstydzony. – Cóż, prawdopodobnie oczekiwałaś, że zadzwonię.
– Miałam taką nadzieję – przyznała szczerze. – Ale teraz cieszę się, że zjesz ze mną kolację. A zatem gdzie chciałbyś pojechać? – To twoje miasto. – Lubisz kuchnię niemiecką? Kilka kilometrów stąd, na Adams, jest znakomita restauracja z browarem. – Podają tam sauerbraten? – Ze szpeclami i kapustą kiszoną. – Doskonale. – Świetnie. – Wzięła go pod ramię. – Bennie zaparkował przed wejściem. – Bennie? – Mój szofer. Przed wejściem do hotelu stał długi na cztery metry sedan duesenberg w kolorze myśliwskiej zieleni z chromowaną Duesenberg był niezwykłym i
maskownicą.
luksusowym pojazdem carów i prezydentów i z tego
względu cieszył się prestiżem, który obejmował również podróżujące nim osoby. David zachwycał się tym modelem, podobnie jak wszyscy, którzy znali się na samochodach, ale jeszcze nigdy nim nie jechał. Szofer w liberii, czarnoskóry mężczyzna o średniej budowie ciała, otworzył im drzwi samochodu. Najpierw wsiadła Dierdre, potem David. Wnętrze olśniewało tapicerką z najdelikatniejszej skóry zdobionej polerowanym litym drewnem i wstawkami z kości słoniowej i srebra. Na tylnej stronie fotela kierowcy znajdowały się takie same wskaźniki jak na desce rozdzielczej. – Duesenberg? – To samochód taty. Spodziewałeś się desoto? – Nie. Duesenberg pasuje do ciebie idealnie. Dierdre uśmiechnęła się ironicznie. – Uznam to za komplement. Szofer podniósł szybę oddzielającą go od pasażerów.
* Restauracja Berghoff była jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc w Chicago i chlubiła się historią równie znakomitą jak piwo, które w niej warzono. We wnętrzu panował duch Oktoberfest. Na ścianach w kolorze ochry wisiały myśliwskie trofea, głowy dzików i rozłożyste poroża jeleni. Kiedy usiedli przy stoliku, złożyli zamówienie i omówili blaski i cienie kuchni niemieckiej, Dierdre skierowała rozmowę na bardziej osobiste tematy. – Jak spędziłeś Boże Narodzenie? – Głównie samotnie. – Przykro mi to słyszeć. Powinieneś był przyjechać do Chicago. W okresie świątecznym przez centrum miasta przewalają się tabuny ludzi. Nie mam pojęcia, skąd oni przyjeżdżają. – Czasami w tłumie człowiek czuje się najbardziej samotny. Dierdre zrozumiała i się uśmiechnęła. – Na szczęście była ze mną Catherine – dodał David.
– Twoja siostra? – Moja gospodyni. Dierdre zapaliła papierosa i się zaciągnęła. – A jakie to interesy sprowadzają cię do Chicago? – zapytała. – To nie interesy. Przyjechałem tu z powodów osobistych. Dierdre odwróciła głowę, aby wypuścić obłok dymu, i powiedziała: – Brzmi interesująco. David uśmiechnął się rozbawiony. – Przyjechałem odnaleźć swoją matkę. Dierdre nie zrobiła żadnego wysiłku, aby ukryć rozczarowanie. – Twoja matka mieszka w Chicago? – Prawdopodobnie. Dierdre oparła łokcie o stół, a podbródek na splecionych palcach dłoni, dając Davidowi do zrozumienia, że czeka
na wyjaśnienie. Jej twarz częściowo przesłaniała wąska smużka dymu wijąca się z odłożonego do popielniczki papierosa. – Matka porzuciła mojego ojca i mnie, kiedy byłem jeszcze dzieckiem. W ostatniej wiadomości, którą od niej dostałem, poinformowała mnie, że otrzymała propozycję występu w Chicago. Zjawił się kelner z półmiskami parujących dań oraz dwoma kuflami z lagerem. Dierdre uniosła swój kufel. – Za poszukiwania twojej matki! Stuknęli się kuflami. – Przyznaję, że miałam nadzieję, że twój przyjazd był tylko pretekstem, by mnie znowu zobaczyć. Jestem rozczarowana, dowiadując się, że masz inny powód. – Przykro mi, że sprawiłem ci zawód. – Możesz mi to wynagrodzić – odparła. Odcięła kawałek
medalionu cielęcego. – Myślałeś już o tym, jak jej szukać? – Liczę, że ktoś ją pamięta i wie, gdzie jest. Zacząłem już dzwonić do miejscowych teatrów, ale nie dało to takich rezultatów, jak się spodziewałem. Możliwe, że będę musiał odwiedzić je wszystkie osobiście. – To nie Salt Lake City. Tutaj są dziesiątki teatrów. – Zdążyłem się o tym przekonać. – Zyskałbyś na czasie, korzystając z pomocy kogoś, kto zna teren. – Czy to propozycja? – Tak. – Propozycja jest wspaniałomyślna… – Ale… – Ale uważam, że powinienem zrobić to sam. Dierdre uśmiechnęła się wyzywająco.
– To też dobrze, Davidzie. Dłużej będę cię miała w swoim mieście. W tym momencie usłyszeli hałas dochodzący z zewnątrz. Po drugiej stronie ulicy dwóch mężczyzn walczyło ze sobą na pięści przy restauracyjnym kuble na odpadki. Dierdre odwróciła głowę. – Takie sytuacje zdarzają się coraz częściej. Ci ludzie zachowują się jak dzikie zwierzęta. – To głód. – Nie mogę zrozumieć, jak mogą być głodni. W mieście jest mnóstwo miejsc, gdzie wydają darmowe posiłki. – Mimo to można być głodnym – powiedział David. – Sześć tygodni temu ciężarówka wioząca pieczywo do Drake została zatrzymana nieopodal jednej z takich darmowych jadłodajni i ponad tysiąc osób obstąpiło pojazd, po czym wszyscy uciekli z bochenkami chleba. Na szczęście nikomu nic się nie stało… Straty poniosła tylko piekarnia.
David odwrócił się do niej. – Nie słyszałem o tym. – Pisali o tym w „Sun”. Po tym zdarzeniu Drake wymógł na swoich dostawcach, by zmienili trasy przejazdu, omijając darmowe jadłodajnie i parki. – Zdusiła papierosa. – Wiesz, Mary Pickford i Amelia Earhart mieszkały w Drake. Jestem wielbicielką obu. – Wcale mnie to nie dziwi. – To, że mieszkały w Drake, czy to, że jestem ich wielbicielką? – Ani jedno, ani drugie. Obie są kobietami podobnymi do ciebie, mają silną wolę i są niezależne. Cechy godne podziwu. Dierdre zaczerwieniła się. – Dziękuję. – Prawdę powiedziawszy, nie wiem o tobie zbyt wiele. Z wyjątkiem tego, że bardzo się różnisz od swojej ciotki.
– Z czego obie cieszymy się w równym stopniu. Moja rodzina od czterech pokoleń mieszka w Chicago. W latach dwudziestych mój ojciec był burmistrzem. Tato był i nadal jest bardzo kontrowersyjną postacią. Zrobił wiele dla złagodzenia prohibicji, co sprawiło, że jedni go pokochali, inni znienawidzili, a wszyscy przestali mu ufać. Teraz jest już na emeryturze, ale nadal trzyma rękę na pulsie. Od czasu do czasu przyprowadza do domu gubernatora albo gangstera. – Gubernatora albo gangstera? – Obaj rządzą miastem. – Uśmiechnęła się szelmowsko. – Właściwie to nie ma między nimi wielkiej różnicy, jedynie taka, że gangsterzy są bardziej zabawni. Na twarzy Davida ukazał się szeroki uśmiech. – A twoja matka? – zapytał. – Matka spędza czas, biorąc udział w krucjatach. – Jakich krucjatach? – Och, co miesiąc w innej. Mama decyduje się na sprawę, o którą chce walczyć, według tych samych kryteriów, według których dobiera
swoją garderobę. David ponownie się uśmiechnął. – A ty czym się zajmujesz? – Odpowiedź na to pytanie nie pozwala mojemu ojcu spać po nocach. Absolwentka Vassar z trzydziestego pierwszego. A teraz tylko się bawię, unikam małżeństwa i właściwie każdemu sprawiam zawód. – Uniosła kufel. – A co David Parkin robi ze swoim życiem? – Pracuje. Poza tym mam talent do sprawiania zawodu. – Ciocia Victoria mówiła mi, że jesteś bystrym biznesmenem. – Prawdę mówiąc, to bardziej sprzyjało mi szczęście niż bystrość umysłu. Mój ojciec miał kopalnię w Grass Valley w Kalifornii. Trzynaście lat po odejściu mojej matki natrafiliśmy na bogate złoża. Ojciec zmarł dwa lata później i przez jakiś czas zarządzałem kopalnią, a potem ją sprzedałem i przeniosłem się do Salt Lake City, aby otworzyć fabrykę produkującą maszyny. – Lepiej mieć szczęście, niż być dobrym.
– Tak słyszałem. – Dlaczego Salt Lake City? – Miałem się tam spotkać z matką. Kiedy przyjechałem, jej już nie było. – Ale tam poznałeś swoją żonę. David natychmiast spoważniał. – Przepraszam, nie chciałam wprawić cię w zakłopotanie – powiedziała Dierdre. David wytarł serwetką kąciki ust. – Zgadza się. Tam poznałem swoją żonę. – Ciocia trochę mi o niej opowiadała. – Victoria nigdy nie lubiła MaryAnne. Dierdre wyczuła jego wzburzenie, więc szybko zmieniła temat i rozmowa przeszła w beztroską pogawędkę. David zwrócił uwagę na zegarek na łańcuszku, który Dierdre miała na szyi. Był to wisiorek w srebrnej kopercie, której obrzeża były inkrustowane drobinami brylantów i rubinów.
– Piękny zegarek – powiedział. – Znudziło cię moje towarzystwo czy naprawdę interesujesz się zegarkami? – Jesteś najbardziej szczerą kobietą, jaką kiedykolwiek spotkałem. – Dziękuję. Więc? – Kolekcjonuję zegarki. Przynajmniej kiedyś. Zbierałem wszystko, co zatrzymuje czas, nawet zegary słoneczne. Dierdre wzięła wisiorek do ręki. – Rodzice dali mi go za ukończenie college’u. – Nagle ziewnęła, po czym roześmiała się z samej siebie. – Zrobiło się późno. Pewnie jesteś wykończony. Chciałbyś już iść? – Jestem zmęczony. David odłożył serwetkę i oboje wstali od stołu. W drodze do Drake prawie cały czas milczeli. Kiedy samochód zatrzymał się przed hotelem, Dierdre schwyciła dłoń
Davida. – Dziękuję za kolację. Bardzo się cieszę, że przyjechałeś. – Było mi miło. Przechyliła się i pocałowała go w policzek. – Mnie też było miło. Moglibyśmy spotkać się jeszcze raz? Portier otworzył drzwi samochodu od strony hotelu i powitał Davida. David odwrócił się do swojej towarzyszki. – Może zjemy kolację we wtorek wieczorem? – zaproponował. Dierdre uśmiechnęła się promiennie. – Cudnie. Jeśli chcesz, możemy zjeść w Cape Cod w twoim hotelu. Mają tam najlepsze owoce morza w całym Chicago. Mógłbyś opowiedzieć mi rezultatach swoich poszukiwań. – Bardzo chętnie. – David wysiadł z samochodu na trotuar. – Dobranoc, Dierdre. Dziękuję za towarzystwo.
– Obyś znalazł matkę. Zamykając drzwi samochodu, David uśmiechał się zdumiony, że tak piękna i pożądana przez mężczyzn kobieta uznała go za godnego jej zainteresowania. * Tamtego wieczoru w sali balowej w Saltair, kiedy Dierdre poznała Davida, wyczuła w nim trudną do zdefiniowania, mimo to wyraźnie wyczuwalną siłę – przed nią poczuła ją MaryAnne i mnóstwo innych kobiet. Wśród nich była również ciotka Dierdre, Victoria, która czerpała perwersyjną przyjemność z pośredniego uczestniczenia w wyczynach swojej siostrzenicy. Od dzieciństwa biorąc udział w życiu towarzyskim, którego nurt przepływał przez dom Williamsów, Dierdre obserwowania wszelkich typów
miała
możliwość
mężczyzn i Davida uznała za wyjątkowy okaz. Był silny, a mimo to łagodny, sprytny, lecz nieszkodliwy, bogaty, ale nieskażony trucizną zamożności.
MaryAnne nie wywoływała u niej żadnego niepokoju, bo choć Dierdre nie lubiła etykietki „burzycielki domowego przypisywała temu ognisku
ogniska”,
nie
demonicznego znaczenia. Była przyzwyczajona, że dostaje to, czego chce, i choć czasami zdobywała to z większym trudem z powodu norm obyczajowych, a rzadziej z powodu wyrzutów sumienia, to w wypadku Davida nie było mowy o żadnej z tych przeszkód. Żona go opuściła i rzecz miała się podobnie jak z roszczeniami do majątku ziemskiego: kiedy ktoś zaprzestawał roszczeń, ziemia przechodziła na własność pierwszej osoby, która chciała ją objąć w posiadanie. David Parkin, niegdyś pracujący w kopalni, a więc blisko związany z ziemią, powinien to zrozumieć. Rozdział 14 DRUGA RANDKA Will Rogers: „Obecnie każdy ma plan na zmniejszenie bezrobocia. Jest tylko jeden sposób na osiągnięcie tego celu, mianowicie każdy musi zacząć pracować. Gdzie? Cóż, dokładnie tam, gdzie jest. Rozejrzyjcie się wokół
siebie, a zobaczycie mnóstwo rzeczy do zrobienia, chwasty do ścięcia, płoty do naprawienia, trawniki do skoszenia, stacje benzynowe do obrabowania, żądania gangsterów do zaspokojenia…”. Z wycinka prasowego znalezionego w dzienniku Davida Parkina N astępne trzy dni poszukiwań Rosalyn King okazały się bezowocne i wracając wieczorami do hotelu, David walczył z narastającym zniechęceniem. Na krótką chwilę w jego sercu zaświtała nadzieja, gdy podstarzała, krzykliwie ubrana aktorka w teatrze Haymarket przypomniała sobie wspólny występ z Rose i z rozczuleniem oraz złą dykcją zaczęła opowiadać o wyczynach tej kobiety, jej obecnej sytuacji i miejscu pobytu. Dopiero po dwudziestu minutach jej przemowy do Davida dotarło, że Rose, o której mówiła aktorka, była Murzynką z Kentucky. Wtedy po raz pierwszy przyszła mu do głowy myśl, że być może jego matka nigdy nie przyjechała do Chicago albo natychmiast po przyjeździe pojechała gdzie indziej.
Niepowodzenie w poszukiwaniach skłoniło go do rozmyślań o MaryAnne, a jej nieobecność z każdym mijającym dniem stawała się dla niego coraz bardziej dokuczliwa. Catherine obiecała skontaktować się z Davidem natychmiast po otrzymaniu pierwszej wiadomości od MaryAnne, ale kiedy wieczorami wracał pełen nadziei do pokoju hotelowego, czekało go rozczarowanie. * We wtorek wieczorem David spotkał się z Dierdre w Cape Cod – małej restauracyjce połączonej z Drake korytarzem na poziomie ulicy. Wnętrze knajpki było ciemne, oświetlone głównie lampami naftowymi stojącymi na przykrytych obrusami w czerwoną kratkę stołach. Ich stół był zastawiony dużymi półmiskami z przyrumienionymi odnóżami krabów,
szklanymi naczyniami z masłem, porcelanowymi miseczkami z zupą oraz szklankami z piwem i sokiem. Bar był reprezentacyjnym miejscem restauracyjki, zawsze dobrze zaopatrzony i oblegany przez klientów. Na jego blacie widniały wyryte nazwiska sławnych osób, które były gośćmi tego lokalu, a było ich wiele. Dierdre wyciągnęła łyżkę w kierunku Davida. – Spróbuj – powiedziała. – Co to jest? – Zupa Bookbindera. Z odrobiną sherry. Tutejsza specjalność. David skosztował zupy. – Dobra.
– Kiedyś spróbowałam wersji bez sherry. Nie smakowała mi. Jestem jednak dziewczyną z Południa. – Właśnie zamierzałem cię zapytać, jak to się stało, że dziewczyna z Chicago ma południowy akcent. Dierdre stłumiła śmiech. Włożyła dużo wysiłku w nauczenie się od swojej mamy charakterystycznej dla mieszkańców Południa wymowy i umiejętnie posługiwała się nią w zależności od sytuacji. – To po mojej matce – odrzekła. – A skoro mowa o matkach, jak twoje poszukiwania? – Dwadzieścia jeden teatrów, jedna oferta pracy i nikt nie zna Rosalyn King. – Oferta pracy, to robi wrażenie. Trochę się waham, czy zadać to pytanie, ale może twoja matka nigdy nie zamieszkała w Chicago?
– Sam zaczynam się nad tym zastanawiać. Dierdre wyciągnęła mięso z odnóża kraba stosownym widelcem. – Przebyłeś daleką drogę prowadzony wiarą. – Wiarą albo przeznaczeniem. – Nie robisz na mnie wrażenia fatalisty. – Zaczynam się nad tym zastanawiać. Wierzysz w przeznaczenie? – Czyli w takie rzeczy jak na przykład nasze przypadkowe spotkanie przed salą balową? – Również i to. – Cóż, nie wierzę w zbiegi okoliczności. David wytarł usta serwetką. – Kilka dni przed swoim odejściem MaryAnne znalazła list przy grobie naszej córki. Najprawdopodobniej został napisany przez moją matkę. Catherine wierzy, że list zjawił się właśnie w tym czasie, aby mnie dokądś zaprowadzić.
– Catherine, twoja gospodyni? – Zgadza się. – Osobliwy pogląd. – Zastanawiam się nad tym. – Nie rozumiem jednej rzeczy, mianowicie dlaczego po tak długim czasie jest to takie ważne, byś odnalazł matkę. David patrzył na nią w zamyśleniu. – Czuję się tak, jakbym próbował poskładać samego siebie. Gdybym dowiedział się, dlaczego odeszła, może zrozumiałbym, kim jestem. – Myślisz, że twoja matka umiałaby ci w tym pomóc? – Nie wiem. Dierdre odłożyła sztućce. – Mogę ci zadać bardzo osobiste pytanie? David spojrzał na nią czujnie, co odebrało jej trochę
pewności siebie. – Chciałabym zapytać o MaryAnne. David się zastanowił. – W porządku – odrzekł. – Nadal ją kochasz? Zawahał się. – Złamała mi serce, kiedy odeszła. Dierdre była ciekawa, czy celowo nie odpowiedział na jej pytanie. – Dlaczego odeszła? David popatrzył apatycznie w światło lampy na stole. – Może wolałbyś o tym nie rozmawiać. David pokręcił głową. – Kiedy zmarła nasza córka, razem z nią złożyłem do grobu prawie całe swoje serce. – Głos mu zadrżał. – MaryAnne miała w końcu dość samotności.
– Nie chcę, żeby to zabrzmiało jak spłycanie problemu, ale nie myśleliście o tym, żeby mieć kolejne potomstwo? – Próbowaliśmy wiele lat. Ale nie potrafiłem dać jej dzieci. – Nie rozumiem, dlaczego obwiniasz siebie. Skąd wiesz, że to nie jej wina? Zawahał się, rozważając, ile prawdy może ujawnić. – W rzeczywistości Andrea nie była moją córką. Kiedy poznałem MaryAnne, była w ciąży z innym mężczyzną. Dierdre spróbowała ukryć zdziwienie. – I mimo to ją poślubiłeś? David kiwnął głową potakująco. – Davidzie, to najpiękniejsza rzecz, jaką kiedykolwiek usłyszałam. David nic na to nie powiedział.
– Opowiedz mi o Andrei. Uśmiechnął się smutno. – Była samą radością. Gdy żyła, czułem, że leczy wszystko, co w moim życiu było chore. – Jestem pewna, że byłeś wspaniałym ojcem. Tej uwagi David również nie skomentował. Dierdre zmieniła temat. – Wspomniałeś, że zbierasz zegary. Uważam, że to fascynujące. – Kiedyś miałem dużą kolekcję, ale do dziś niewiele z niej zostało, bo sprzedałem jej większą część. Przestałem kupować zegary po śmierci Andrei. Teraz kolekcjonuję inne rzeczy. – Co cię obecnie pasjonuje? – Antyki. Drewniane skrzynie. Biblie. – Biblie? To niezwykłe. Jesteś osobą religijną? – MaryAnne jest pobożna, ale o mnie nigdy tego nie powiedziano.
Dierdre spoważniała. – Czasami żałuję, że nie jestem bardziej religijna. Często myślę o Bogu, ale rzadko chodzę do kościoła. Chcę chodzić z właściwego powodu, ponieważ wierzę, że tylko to ma sens, nie chcę się tam pokazywać dlatego, że tak wypada. – Uśmiechnęła się z rozbawieniem. – Oczywiście jest to jeszcze jeden punkt na liście zarzutów mojego ojca. – Myślę, że jesteś bardziej religijna, niż przypuszczasz. – Jak to? – W twojej wierze jest uczciwość. Jestem pewien, że to się podoba Bogu. – Nie sądzę. Myślę, że Bóg pragnie bezrefleksyjnego kultu. – Trudno mi zaakceptować pogląd, że Bóg stworzył istoty myślące i chciał, by były marionetkami. – To w takim razie co z wiarą? – Wiara jest źle rozumiana. Traktuje się ją jak koniec, podczas gdy w
rzeczywistości jest początkiem. – To znaczy? – To stan, który podtrzymujemy w sobie po to, aby nas dokądś zaprowadził, on napędza nasze działanie. Za każdą odkrywką w każdej kopalni złota stała wiara. – Ale nie we wszystkich kopalniach złota było złoto. – Prawda, ale tego się nie wie, dopóki nie wbije się łopaty. Głupotą jest dalej przekopywać ziemię, w której nic nie ma. – Nie rozumiem, po co wiara jest w ogóle potrzebna. Dlaczego Bóg nie objawi się każdemu człowiekowi i nie powie, czego od niego chce? – Wtedy rzeczywiście bylibyśmy marionetkami. Naszymi postępkami kierowałaby chęć dostania nagrody albo strach przed karą, a nie przekonanie, że pewne zachowania z natury rzeczy są dobre lub szlachetne. Zmieniłyby się nasze czyny, ale nie nasze serca. Prawda jest taka, że w tym życiu przyczyna i skutek często nie są ze sobą powiązane. Zdarza się, że bardzo złe rzeczy przytrafiają się bardzo
dobrym ludziom, czasami za to, że postępują właściwie. – David urwał. – Jak w wypadku Andrei. – Mimo wszystko jest za dużo niejasności. Uważam, że Bogu wyszłoby na dobre, gdyby bardziej odwoływał się do rozumu. – Doszedłem do wniosku, że jeżeli jedyną uniwersalną prawdą o istnieniu jest niepewność, to widocznie ta niepewność ma sens. Wierzę, że właśnie o to chodzi w życiu – odkryć, o co w nim chodzi. Im bardziej przykładamy się do tego odkrywania, tym bardziej ewoluujemy. – W jakim kierunku? – Miejmy nadzieję, że bliżej Boga. – Czy religia pasuje do twojej teorii? – Jest częścią tej ewolucji. Religia, w pewnym sensie, przypomina zegar. Miałem ich ponad sto. Potrafiłem powiedzieć, skąd pochodził każdy z nich, która firma go wyprodukowała, czasami nawet w jaki sposób. Mimo to jestem gotów bez wahania przyznać, że nie pojmuję czasu. Możliwe, że to, co
twierdzi ten niemiecki naukowiec, Einstein, jest zwiastunem naszego zrozumienia natury czasu. – Wyciągnął swój zegarek kieszonkowy i podniósł wieczko chroniące szkiełko. – Potrafię odczytać godzinę. I jednocześnie nie potrafię zrozumieć Boga ani ogromu potęgi, która stworzyła nieskończony wszechświat, nie mówiąc już o ludzkim umyśle. Więc jeśli religia może mi pomóc zrozumieć, to mogę na tym tylko skorzystać. Pod warunkiem że nie pomylę zegara z czasem. – To głęboka myśl, Davidzie. – Dla mnie ma sens. – Ziewnął niespodziewanie. – Kolejny długi dzień? – Od mojego przyjazdu wszystkie dni są długie. Albo noce krótkie. – To może skończmy na dziś i umówmy się na kolejną kolację w piątek? Jeśli ci to odpowiada, bo nie zamierzam zakłócać ci planów… David się roześmiał. – Jesteś pozytywnym zakłóceniem. Tylko nasze spotkania
trzymają mnie przy zdrowych zmysłach. Dierdre się ożywiła. – W takim razie może jutro zrobisz sobie wolne i pozwolisz mi pokazać sobie miasto. Przydałaby ci się przerwa. David się zastanowił. – Jestem do twojej dyspozycji przez cały dzień – oświadczył. Dierdre uśmiechnęła się szeroko. – Cudnie. Rano muszę załatwić kilka spraw. Może wpadnę po ciebie przed dwunastą? David kiwnął głową. – Będę czekał przed hotelem. Podpisał rachunek i odprowadził Dierdre do duesenberga oraz bardzo cierpliwego Benniego.
* W Salt Lake City pogoda znowu się popsuła. Spadły duże płatki śniegu i przylgnęły do jezdni. Ruch uliczny stał się wolniejszy. Dzieci czekały w domach na większe opady, które gwarantowałyby zabawę. Po skończonym dniu pracy Gibbs zapukał do drzwi rezydencji Parkinów. Otworzyła mu Catherine. – Dzień dobry, Gibbs. Gibbs zdjął kapelusz, strząsnął z niego śnieg, następnie otrzepał ramiona i rękawy i dopiero wtedy wszedł do chłodnego holu. – Catherine, miałaś ostatnio jakieś wieści od Davida? – Ani słowa od wyjazdu. – Dostrzegła powagę na twarzy gościa. – Coś się stało? – Ostatniej nocy za budynkiem firmy wybuchł pożar. Catherine przyłożyła dłoń do piersi. – To straszne! Ktoś ucierpiał? – Nie, na szczęście budynek pozostał nienaruszony. Śnieg
powstrzymał ogień. – Dzięki Bogu. – Niestety to nie wszystko. – Co masz na myśli? – To nie był przypadek. Ogień rozprzestrzenił się od płonącego krzyża. Catherine pobladła. – Ale dlaczego w firmie produkującej maszyny? – Dlatego, że David zatrudnia Murzynów. – Przez twarz Gibbsa przebiegł cień niepokoju. – To nie jest odosobniony incydent. Czytałem, że niektóre sklepy na Wschodzie zostały okradzione z tego samego powodu. – Co teraz zrobimy? Gibbs myślał przez chwilę. – Policja została już o tym powiadomiona. Nic innego nie można zrobić. – Włożył kapelusz i odwrócił się do wyjścia. – Jeśli David się odezwie, nic mu nie mów. I bez tego ma dosyć kłopotów
na głowie. Rozdział 15 RIVERVIEW Dierdre to kobieta obdarzona rzadką cechą –umie doszukać się radości w każdych okolicznościach w ten sam tajemniczy sposób, w jaki mieszkańcy pustyni znajdują wodę w wyschniętej ziemi… Z dziennika Davida Parkina, 11 stycznia 1934 B ennie stał przed wejściem do Drake, nieczuły na przenikliwy wiatr, który wiał pomiędzy budynkami, wdzierając się ze świstem w otwarte drzwi i wąskie uliczki. Gdy szofer ujrzał nadchodzącego Davida, ruszył do samochodu, ale David powstrzymał go uniesioną dłonią i sam otworzył tylne drzwi dla pasażera. W środku siedziała Dierdre ze skrzyżowanymi nogami i otwartą puderniczką w jednej dłoni oraz puszkiem w drugiej. Miała na sobie długą spódnicę i grube futro z norek. Spojrzała na Davida zza lusterka.
– Dzień dobry, Davidzie. Mam nadzieję, że włożyłeś ciepły płaszcz. David starannie zamknął drzwi. – Włożyłem jedyny płaszcz, jaki przywiozłem ze sobą. Dokąd jedziemy? – To niespodzianka. Dierdre zamknęła puderniczkę i badawczo przyjrzała się okryciu Davida. – Na wszelki wypadek zabrałam koc. Kiedy Bennie ruszał spod hotelu, David zauważył, jak samochód, którym jadą, odprowadzają pełne podziwu i pożądliwości spojrzenia innych kierowców. Gdy dojechali do przecznicy, David zapytał Dierdre: – Prowadziłaś kiedykolwiek ten samochód? – Ojciec mi nie pozwala. Ale bardzo bym chciała. Producent twierdzi, że to auto potrafi wyciągnąć ponad sto sześćdziesiąt kilometrów na godzinę. Chętnie
sprawdziłabym, czy to prawda. Bennie rzucił nerwowe spojrzenie w tylne lusterko. – Jestem zdziwiony – powiedział David. – Tym, że duesie wyciąga taką szybkość? – Tym, że ojciec potrafi cię przed czymkolwiek powstrzymać. Dierdre się roześmiała. – Ma pomocnika. Patrz – szepnęła do Davida, pochylając się w kierunku przedniego siedzenia. – Bennie, co ty na to? Może ja dzisiaj poprowadzę? Odpowiedź szofera była dobrze przećwiczona: – Nie, panienko. Straciłbym pracę. Pani ojciec dał mi wyraźne instrukcje. – To znaczy wyraźną groźbę. – Przysunęła się bliżej. – Ale nie zakazał prowadzenia Davidowi.
Bennie zaniepokoił się jeszcze bardziej. – Panienko, pani ojcu to by się nie spodobało. Dierdre poklepała szofera po ramieniu, po czym odchyliła się na oparcie. – Spokojnie, Bennie. Tylko żartowałam. Ekstrawagancki automobil sunął cicho na północ wzdłuż rzeki Chicago i po pewnym czasie dojechał do rozległego parku o powierzchni ponad czterdziestu hektarów. Nad zagajnikami platanów i wiązów wznosiły się drewniane konstrukcje rollercoasterów. Gdy się zbliżyli, ich oczom ukazała się ogromna okrągła tablica z napisem „PARK ROZRYWKI RIVERVIEW – WYŁACZNIE ZABAWA”. Bennie wjechał na duży i pusty parking i zatrzymał samochód przed szeroką bramą. – Riverview – oznajmiła Dierdre. – Siedziba Dicka „Dwie Tony” Bakera i największy park rozrywki na świecie. David rozejrzał się dookoła. – Wygląda jak najmniej popularny park na świecie. Albo
jest zamknięty. Dierdre przerzucała zawartość swojej torebki. – Oczywiście, że zamknięty, kochanie. Jest zima. Jej wypowiedź prowokowała do zadania kilku pytań, jednak David się powstrzymał. Bennie otworzył drzwi od strony Dierdre. – Przyjechaliśmy tu na piknik – oznajmiła i wysiadła z samochodu. Bennie otworzył bagażnik, wyjął wiklinowy koszyk i podał go Davidowi. Szofer wysłuchał poleceń Dierdre, po czym wsiadł samochodu i szybko odjechał. David
do
popatrzył na zablokowane drzwi obrotowe w dużej bramie zwieńczonej dwiema kopułami i pomyślał, że widok ten trochę mu przypomina Saltair. – Jak dostaniemy się do środka? – Drzwiami – odrzekła Dierdre. Obok drzwi obrotowych znajdowało się zamaskowane
wejście pomalowane tym samym rdzawym kolorem co otaczający je mur. Kiedy Dierdre pchnięciem otworzyła drzwi, ukazało się pomieszczenie o ścianach z bloczków betonowych. Drzwi w przeciwległej ścianie prowadziły do parku. – To wejście dla obsługi. Strażnik jest zbyt leniwy, by fatygować się do wejścia i wpuszczać konserwatorów, więc po prostu nie zamyka tych drzwi na klucz. – Skąd o tym wiesz? Uśmiechnęła się. – Po prostu wiem. Weszli do parku. Przed wkroczeniem do wesołego miasteczka David przystanął, aby popatrzeć na opustoszały krajobraz. – Często tu bywasz? – zapytał. – Owszem, latem. Przywożą mnie tu chłopcy. Zdaje się, że przyjeżdżając tu, czują się bardziej męscy.
– Jak to? – To niepisany kodeks zachowań przynależnych płci. Krzyczę ze strachu w rollercoasterze, przegrywam w skeeballu i czekam podekscytowana, kiedy oni wydają dwa dolary i atakują niewinną butelkę mleka, aby wygrać dla mnie pluszowego zwierzaczka za dziesięć centów. Nie żebym była temu przeciwna. Uważam, że jest w tym coś pierwotnego, chodzi mi o czasy, gdy jaskiniowcy przynosili tygrysy szablozębne swoim kobietom. Różnica polega tylko na tym, że współcześni mężczyźni rzucają softballem, a nie dzidą. –Zrobiła gest jedną dłonią. – Kimże jestem, by lekceważyć ewolucję? – A więc bierzesz udział w tej grze. – Oczywiście. – Uśmiechnęła się niewinnie. – Naprawdę chcę, żeby się dobrze bawili. David ruszył z miejsca. – Dlaczego ujawniasz przede mną swoje sekrety? – Dlatego, że ty nie jesteś chłopcem i przejrzałeś mnie na
wylot. Chwyciła go za rękę i poszli przez opustoszałe wesołe miasteczko w kierunku urządzeń do skeeballa oraz groteskowych gabinetów osobliwości. Dierdre wskazała wielką konstrukcję. – Uwielbiam tę kolejkę. Nosi nazwę Flying Turns, Podniebne Wiraże. Niesamowite wrażenia. – Niespodziewanie zachichotała. – Kiedyś jeden z moich chłopaków odstawił Daniela Boone’a. Zwrot zaintrygował Davida. – Odstawił Daniela Boone’a? – Przepraszam. Slang z college’u. Znaczy, że zwrócił obiad. David uśmiechnął się rozbawiony. – Slang to prawdziwa linia demarkacyjna pomiędzy pokoleniami. – Chcesz powiedzieć, że jesteś znacznie starszy ode mnie?
– Tak, jestem znacznie straszy od ciebie. – Nie ma w tym nic złego. Lubię starszych mężczyzn. A przynajmniej lubię ciebie, a ty jesteś starszy. W oddali rozległ się dźwięk nadawanej przez radio piosenki It’s Only a Paper Moon, co przypomniało Davidowi, że nie są sami. – Tam jest budka strażnika. Ale stary nigdy nie wychyla z niej nosa – poinformowała rzeczowo Dierdre. Sięgnęła do torebki, wyciągnęła paczkę papierosów, zaproponowała jednego Davidowi, a gdy odmówił, zapaliła sama. W odległości niecałego kilometra od nich stał rząd zabitych deskami sklepików. – Latem półtora roku temu przeżyłam tu dziwne zdarzenie. Opierałam się o barierkę i jadłam lody w rożku, kiedy podszedł do mnie mały, mizerny chłopiec, stanął przed mną i zaczął mi się przyglądać. Nie powiedział ani słowa. Ale patrzył tak, jakby oczy miały mu zaraz wyskoczyć z orbit.
Zapytałam, czy lubi lody, a on pokiwał głową. Więc kupiłam mu rożek i mały gdzieś popędził. Kilka minut później podeszła do mnie wściekła jak osa kobieta. Jedną ręką ciągnęła za sobą tego chłopca, a w drugiej trzymała lody. Powiedziała: „Co ty sobie, paniusiu, wyobrażasz? Kupujesz mu rzeczy, na które nie stać jego matki. A reszta co? Co mam powiedzieć jego rodzeństwu?”. Biedny chłopiec stał i płakał jak bóbr. Kobieta wepchnęła mi rożek w rękę i odeszła, ciągnąc za sobą synka. Lody wyrzuciłam. Co miałam z nimi zrobić? To były tylko lody w rożku. – Dla tej kobiety była to kwestia szacunku do samej siebie. Mamy teraz trudne czasy. Poczucie własnej godności to dla większości ludzi jedyna rzecz, która powala im przetrwać. – Nadal uważam, że to były tylko lody. – Nagle Dierdre wskazała wschodnią część parku, gdzie stało pod zadaszeniem mnóstwo stołów piknikowych. – To lasek piknikowy. Zeszli ze ścieżki i skierowali się ku otoczonemu
żywopłotami tarasowi. – Czy w Salt Lake City jest park rozrywki? – Tak. W jednym z nich nawet byłaś. W Saltair. – A, tak. Przypominam sobie, że widziałam rollercoaster. Nie jest szczególnie duży jak na park rozrywki. – Rzeczywiście. Jest jeszcze park o nazwie Lagoon, Laguna. Trzydzieści kilometrów na północ od Salt Lake City. Tam też jest rollercoaster. – W Riverview jest ich siedem. Dierdre zgasiła papierosa i rzuciła go w śnieg. Usiedli przy stole i Dierdre otworzyła koszyk. – Przywiozłam winogrona w kilku postaciach. – Wyjęła kiść winogron lisich i butelkę wina, następnie płaski chlebek i ser. Sięgnęła do koszyka jeszcze raz. – Moje ulubione danie: czekolada. Lubisz czekoladę? David pokiwał głową potwierdzająco. – Jestem od niej uzależniona. Moje życie jest o wiele radośniejsze od chwili, gdy
przyznałam, że chcę jeść tylko czekoladę. – Powszechnie uważa się, że czekolada źle wpływa na sylwetkę, ale twoja jest bez zarzutu. – Dziękuję. Już zaczynałam się zastanawiać, czy to zauważyłeś. Dierdre rozerwała chlebek na dwie części, jedną z nich posmarowała serem i podała Davidowi. On nalał trunku do jej kieliszka, po czym przyjrzał się butelce. – Dobre wino – stwierdził. – U nas w domu mama nie pozwoliłaby na inne. David napełnił swój kieliszek. – Widziałeś diabelski młyn? – Który? – Nieważne. Zamierzałam ci powiedzieć, że został wynaleziony przez burmistrza Chicago, George’a Ferrisa.
– Coś o tym słyszałem. Dlatego używana jest też nazwa koło Ferrisa. Jak to dobrze, że ten burmistrz nie nazywał się Schmetzel. W nazwie koło Schmetzela nie byłoby cienia romantyzmu. Dierdre się roześmiała. – Co najbardziej lubisz w wesołym miasteczku? – zapytała. – Chyba karuzelę. Zapaliła kolejnego papierosa. – Karuzele są nudne. – Może jazda nie jest porywająca, ale jest coś przyjemnego w samym ruchu i drewnianej menażerii. Zawsze lubiłem karuzele. Są materialnymi symbolami pokoju, dowodami na przekuwanie mieczy na lemiesze. – Interesujące spojrzenie na skądinąd banalną rzecz. Powiedz coś więcej, proszę. – Karuzele wynaleziono w XVII wieku, aby służyły rycerzom do ćwiczeń przed
turniejami. Francuscy rycerze mocowali beczki na obracającej się platformie, siadali na nie i próbowali trafić lancami w zwisające obręcze. Stąd wziął się idiom „złapać mosiężną obręcz”. Z czasem karuzela przekształciła się w przedmiot rozrywki dla dzieci, ruchome przedmioty sztuki. – Brzmi niemal poetycznie. – A ty? – Lubię rollercoastery. Ponoć Bobs to najszybsza kolejka na świecie, może tylko z wyjątkiem tej, która stoi na Coney Island. Jesteś fanem rollercoasterów? – Nie bardzo. Nawet nie mam szansy poczuć frajdy, bo już robi mi się niedobrze. – A komu się nie robi? – Starannie wydmuchnęła smużkę dymu przez ułożone w literę O usta. – Cały dowcip, Davidzie, polega na tym, żeby mieć przyjemność z jazdy. – A po skończonej jeździe? Uśmiechnęła się.
– Znowu ustawiasz się w kolejce. Kiedy się najedli, Dierdre włożyła resztki z powrotem do koszyka, przełożyła rękę przez jego pałąk i wstała. – Chodźmy. – Dokąd teraz? Dierdre odeszła już parę kroków. – Do Tunelu Miłości. Po około stu metrach od lasku ich oczom ukazał się budynek o białej szerokiej fasadzie z wymalowanymi na czerwono sercami i kupidynami, przypominający ogromną kartkę na walentynki. Łódki leżały dnami do góry z boku wybetonowanego koryta, którym w sezonie płynęła woda. Dierdre postawiła koszyk na ziemi, po czym oboje przeszli przez niewysoki płotek. – Kiedyś ten tunel nosił nazwę Tysiąc Wysp, ale zmienili ją na Tunel Miłości i dochody się podwoiły.
Najważniejsze jest dobre skojarzenie. – Nigdy nie przeszedłem przez tunel miłości. Dierdre spojrzała na budynek. – Ja też nie. Ale przepłynęłam łódką. Wieki temu spotykałam się z jednym z synów właściciela. W sezonie, gdy działa ten mechanizm, koło łopatkowe wytwarza ruch wody, który unosi łódkę przez tunel z niewielką prędkością, więc pary, które chcą się pomigdalić, czasami wyskakują z łódek i zaszywają, w kącie do czasu, aż przychodzi strażnik i je przegania. Mój chłopak przyprowadzał tu dziewczyny po godzinach, brał je na łódkę i wpływał do tunelu. Gdy koło łopatkowe nie pracowało, mógł się zatrzymać, gdzie tylko chciał. Wywrócił łódkę nie raz i nie dwa. – Z tobą też? Uśmiechnęła się i nic nie powiedziała. Nagle przed bramą pojawił się krępy mężczyzna o czerwonej twarzy ubrany w górę od granatowego munduru. Na piersi miał odznakę policji Riverview. – Hej wy! Co tu robicie?
Dierdre i David spojrzeli w jego kierunku. – Ja z nim porozmawiam – powiedział David. Dierdre się tylko uśmiechnęła. David przeszedł przez płotek i zaczął rozmawiać z mężczyzną, który coraz bardziej się zaperzał. Po kilku minutach Dierdre podeszła do nich spokojnym krokiem. Położyła dłoń na ramieniu Davida. – Zaczekaj chwileczkę – powiedziała, dając mu znak ręką, by odszedł. Stojąc w pewnej odległości, David nie słyszał, co Dierdre mówi do strażnika, widział jednak, jak złość mężczyzny szybko gaśnie i jej miejsce zajmuje bezsilność. David odwrócił się i wolno ruszył przed siebie. – Co mu powiedziałaś? – zapytał, gdy Dierdre do niego dołączyła. – Jak ci już mówiłam, kiedyś spotykałam się z synem właściciela. Ponownie przeszli przez płotek. – Jesteś przyzwyczajona do stawiania na swoim.
– Co przez to rozumiesz? – To tylko takie spostrzeżenie. – Urodziłam się w zamożnej i znaczącej rodzinie. Nic na to nie poradzę. Ale się z tym nie obnoszę ani tego nie nadużywam. Zależy mi, żeby radzić sobie samodzielnie. – Nie zamierzałem sugerować, że jest inaczej. David zsunął się do betonowego koryta, po czym wyciągnął rękę do Dierdre, która schwyciła ją i dołączyła do niego. – Prawda jest jednak taka, że nigdy nie mogę być całkowicie niezależna, ponieważ wiem, że zawsze jest asekuracja. Jak w tym incydencie ze strażnikiem. Byłam ciekawa, jak sobie z nim poradzisz, ale wiedziałam, że ostatecznie postawimy na swoim. W pewnym sensie jest to destrukcyjne. – Po prostu tak to funkcjonuje. – I może dlatego tak mnie intrygujesz. – Dlaczego?
– Przy tobie nie mam żadnych pewników. Ruszyli pustymi korytami przez tunel. W pewnej chwili Dierdre poskarżyła się, że zmarzła, i David okrył ją kocem. – O której wróci Bennie? – Od dawna czeka przed wejściem. Odjechał tylko po to, by załatwić w mieście kilka spraw, które mu zleciłam. – Co on robi, gdy siedzi w samochodzie? – Czyta, jak sądzę. Chociaż jest bardziej prawdopodobne, że Captain Whizbang niż Hemingwaya. Mówi, że lubi komiksy. Inni daliby się pokroić za jego posadę. – Daliby się pokroić za jakąkolwiek posadę. – Jakiś czas temu niemal musieliśmy go zwolnić. – Dlaczego? – Wiesz, kwestia murzyńska, kolorowi z dobrymi posadami, podczas gdy biali pozostają bez pracy. Ojca zaczęli o to dręczyć niektórzy koledzy. Tato zwykle ulega, ale w wypadku Benniego nie ustąpił.
– Godne pochwały. – Och, ojciec nie jest aż tak szlachetny. Chodzi o to, że trudno znaleźć dobrego szofera. – Twarz Dierdre nagle się rozpromieniła. – Chciałbyś obejrzeć mój dom? Mogłabym przygotować kolację. – Brzmi niezwykle w twoich ustach. – Potrafię być gospodynią domową. Kiedy wychodzili z parku, David spostrzegł, jak strażnik pospiesznie chowa się za budynkiem, by uniknąć dalszego poniżenia. * Rodzina Williamsów mieszkała w dzielnicy Lake Forest, niedaleko Drake, a także ulicy nazywanej Millionaires’ Row. Duesenberg przejechał pomiędzy dwiema ceglanymi słupami zwieńczonymi platformami, na których mosiężne
betonowymi
amorki trzymały w uniesionych rączkach kuliste lampy elektryczne. Rezydencja Williamsów stała niedaleko od ulicy, sprawiała jednak wrażenie ustronnej dzięki
drzewom i listowiu – gęstej ścianie dębów czerwonych, klonów czerwonych, wiązów, buków i topól. Rezydencja była dużym dwupiętrowym budynkiem otoczonym z każdej strony kępami drzew. Fasadę porastał bluszcz, spod którego gdzieniegdzie wyzierał tynk w kolorze ochry. – Długo tu mieszkasz? – zapytał David. – Od zawsze. – Piękny dom. Bennie zatrzymał samochód obok budynku i otworzył im drzwi. Kiedy weszli do domu, powitała ich urodziwa kobieta o siwiejących włosach i oczach w kształcie migdałów pod łagodnie wygiętymi brwiami. Sprawiała wrażenie niewiele starszej od Davida, który, bez oficjalnej prezentacji, od razu wiedział, kim ona jest, bo choć o wiele smuklejsza, wykazywała wyraźne podobieństwo do swojej siostry Victorii. Kobieta przypatrywała się Davidowi ukradkiem.
– Dierdre, myślałam, że wrócisz dopiero późnym wieczorem – powiedziała z wyraźnym południowym akcentem. – Dzień dobry, matko. Chciałam pokazać znajomemu nasz dom. – Odwróciła się do Davida. – David Parkin. To jego poznałam w Salt Lake City. Jest znajomym cioci Victorii. Kobieta się odprężyła i z wdziękiem wyciągnęła dłoń. – To dla mnie przyjemność, panie Parkin. Jestem Samantha. Dierdre opowiadała o panu. David dostrzegł rumieniec na twarzy Dierdre. – Bardzo mi miło. – Przyjechał pan z tak daleka, żeby zobaczyć się z naszą Dierdre? – Prawdę mówiąc, przywiodły mnie tu inne sprawy, a z Dierdre spotkaliśmy się przypadkowo w hotelu Drake.
– Cóż za osobliwy zbieg okoliczności – rzekła Samantha, unosząc brwi. – Tak czy owak, to przyjemność gościć pana w naszym domu. – Dziękuję. – Zostanie pan na kolacji? W tym momencie wtrąciła się Dierdre: – Powiedziałam Davidowi, że coś mu przygotuję. – Nonsens, moje dziecko, tylko byś pana struła. Siadamy do stołu za pół godziny. Każę Claire położyć dodatkowe nakrycia. zaczekacie na wezwanie w pokoju bilardowym?
Może
Dierdre ustąpiła, ale było widać, że jest poirytowana tym, że matka wtrąca się w jej plany na wieczór. – Chodź, Davidzie. * Za wyłożonym cegłami patio zaczynał się ogród ze
stawem otoczonym płotem z kutego żelaza oraz zniszczonymi upływem czasu rzeźbami ogrodowymi. Dierdre i David szli obok siebie. – Na tym patio odbywa się większość wydarzeń towarzyskich urządzanych przez moich rodziców. A na stawie były kiedyś łabędzie. – Co się z nimi stało? – Matka podejmowała organizatora zbiórki funduszy na rzecz radnego. Kiedy podeszła do stawu, zaatakował ją jeden z łabędzi. Nie jesteś w stanie sobie wyobrazić, że kobieta potrafi tak szybko biec w długiej sukni i na obcasach. Ptak przestał ją ścigać dopiero wtedy, gdy jeden z gości odpędził go szczypcami do sałatki. Wtedy był tu obecny każdy, kto coś znaczy w mieście, i ku utrapieniu mamy od tamtej pory na każdym spotkaniu towarzyskim ktoś wspomina to wydarzenie. David się roześmiał. – Co się stało z tym łabędziem? – Mama kazałaby go upiec, gdyby tylko ojciec jej na to zezwolił. Tato wysłał
nasze łabędzie do któregoś z parków w mieście. To złośliwe ptaki. Piękne istoty często są złośliwe. Usłyszeli dźwięk dzwonka. – Wezwanie na obiad – powiedziała bez entuzjazmu Dierdre, naśladując południowy akcent swojej matki. * Wyłożona dębową boazerią jadalnia była ogromna, jednak ozdobiono ją tak wieloma bibelotami, że sprawiała wrażenie ciasnej. Cała trójka usiadła przy jednym końcu długiego stołu. Samantha zajęła miejsce u szczytu, Dierdre i David siedzieli naprzeciwko siebie. Do Davida podeszła służąca z półmiskiem. – Lubi pan baraninę, Davidzie? – zapytała Samantha. – Baraninę? Tak. Bardzo. Służąca położyła kawałek mięsa na jego talerzu. – Nie każdy lubi baraninę. – Osobiście wolę mięso łabędzia – powiedziała Dierdre.
Samantha spiorunowała ją wzrokiem, po czym zwróciła się do Davida: – Od dawna zna pan Victorię? – Od kiedy przyprowadziłem się do Salt Lake Valley. – A więc nie jest pan rodowitym mieszkańcem tamtych stron. – Nie. Urodziłem się w małym miasteczku górniczym w północnej Kalifornii. Do Salt Lake City przeniosłem się na przełomie wieków. Wkrótce potem poznałem Victorię, na jakimś przyjęciu. – A gdzieżby indziej. Szczerze powiedziawszy, dziwiłam się, że Victoria pozwoliła swojemu mężowi osiedlić się na Zachodzie. Ale interesy to interesy, jak przypuszczam. Byłam pewna, że po jego śmierci tu wróci, ale tak się nie stało. Według mnie Victoria lubi narzekać na to, jak źle jej się tam mieszka, i gdyby się przeniosła, nie miałaby powodu do biadolenia. David uśmiechnął się figlarnie.
– Najwyraźniej nie docenia pani jej zdolności w tym względzie. Samantha roześmiała się serdecznie, zasłaniając usta płócienną serwetką. – Rzeczywiście dobrze ją pan zna. – Odłożyła serwetkę. – Osobiście uważam, że pańskie miasto jest urocze. Góry robią niesamowite wrażenie. Byłam tam kiedyś jesienią, kiedy liście przybierały najróżniejsze barwy i zbocza górskie wyglądały jak paleta malarza. – Tak, okolice są piękne – przyznał David. Nabrał na widelec kawałek pieczonego batata i popił go winem. – Dierdre opowiadała mi, że angażuje się pani w wiele akcji. – W ten sposób spędzam czas. Zawsze jest jakaś ważna sprawa. – Z gracją podniosła do ust łyżkę z zupą, opróżniła ją drobnymi łyczkami, po czym z równym wdziękiem ponownie nabrała zupy. Nagle zapytała: – Jest pan zamożny? – Zadała to pytanie w tak bezpośredni sposób, w jaki ludzie zwykle pytają innych o zdrowie.
Dierdre posłała jej gniewne spojrzenie. – Mam wystarczające środki do życia – odrzekł David. – Trudno mi uwierzyć, że mężczyzna z pańskim wyglądem i pańską pozycją społeczną jeszcze się nie ożenił. – David był żonaty, mamo – wtrąciła się Dierdre. David nie był pewien, która wypowiedź jest dla niego bardziej kłopotliwa. Nie miał pojęcia, jak zareagować. – Jest pan wdowcem? – indagowała dalej Samantha. David się zmieszał. – Nie. Moja żona odeszła ode mnie. Zapadła niezręczna cisza i Dierdre posłała matce kolejne wściekłe spojrzenie. Kiedy skończyli jeść, Dierdre spojrzała na swój zegarek. – Lepiej odwiozę już Davida do hotelu. – Zrobiło się późno – przyznał David. Odłożył serwetkę na stół. – Dziękuję za kolację.
Samantha wstała. – Z przyjemnością gościliśmy pana w naszym domu, panie Parkin. Victoria ma szczęście, mając tak przystojnych znajomych. Dierdre poszła do drzwi i przywołała Benniego, po czym wróciła po Davida. Kiedy wyjechali z podjazdu, Dierdre powiedziała: – Myślałam, że nigdy się stamtąd nie wydostaniemy. Spodobałeś się matce. – Skąd wiesz? – Jeśli zostaje z gościem na tyle długo, aby poznać jego nazwisko, znaczy to, że jest zaintrygowana. – Może dlatego, że jestem prawie w jej wieku. – Bennie jest prawie w jej wieku. – Na te słowa szofer spojrzał w lusterko. – Może dlatego, że jesteś przystojny – dodała Dierdre. David był ciekaw, czy jest zazdrosna o swoją matkę.
Dierdre przytuliła się do niego i David objął ją ramieniem. Pół godziny później samochód zatrzymał się przed hotelem. – To był wspaniały dzień – powiedziała Dierdre melodyjnym głosem. – Nawet pomimo ingerencji mojej matki. Dziękuję za wspólnie spędzony czas. – Miło było się wyrwać. – Czasami koniecznie trzeba się gdzieś wyrwać. – Westchnęła. – Żałuję tylko jednego… Oprócz tego, że wtrąciła się moja matka. – Tak? – Tunel Miłości był absolutnym marnotrawstwem ciemności – powiedziała żartobliwie. – Nadal jesteśmy umówieni na piątek? – O siódmej? – Cudnie. Po raz kolejny zapadło milczenie i Dierdre uciekła spojrzeniem w bok. W końcu powiedziała:
– To dobry moment, żebyś pocałował mnie na dobranoc, Davidzie. David uśmiechnął się z zakłopotaniem, po czym delikatnie przysunął się do niej, aby ją pocałować. Na twarzy dziewczyny pojawił się szeroki uśmiech. – Słodkich snów, skarbie. – Dobranoc, Dierdre. David wysiadł z samochodu, a Bennie zamknął za nim drzwi. – Dobranoc, sir. – Dobranoc, Bennie. Duesenberg wolno odjechał, a David stał jeszcze chwilę na chodniku. Coś zabolało go w duszy. Od kiedy się ożenił, nigdy nie pocałował innej kobiety poza MaryAnne. * Tego świata nie ocali żaden człowiek z programem
naprawczym. Właśnie tacy ludzie wpakowali nas w obecne kłopoty. Plany potrafią nas wmanewrować w różne rzeczy, a potem trzeba się natrudzić, żeby sobie z nimi poradzić. Will Rogers * W piątek wczesnym rankiem Dierdre zapukała do drzwi pokoju hotelowego Davida. Kiedy po dłuższej chwili jej otworzył, miał na sobie jedynie szlafrok, jego włosy były w nieładzie, a twarz, częściowo zakryta zarostem, świadczyła o tym, że został wyrwany ze snu. – Dzień dobry, słoneczko! – zawołała radośnie. – Myślałem, że wyznaczyłaś spotkanie na siódmą wieczorem. – To prawda. Po prostu przyszłam dwanaście godzin wcześniej. Omijając go, weszła do pokoju. Miała na sobie płaszcz z nadrukiem w żywych kolorach i dobrane do niego kolorystycznie buty. Całości dopełniał jasnozielony
turban, równie jaskrawy jak pozostałe części jej stroju. Po kolei podniosła wszystkie żaluzje, czemu David przyglądał się zaspanymi oczami. – Wyglądasz rozkosznie, taki wymięty i nieogolony. – A ty kwitnąco. Co najbardziej promienna panna chicagowskiej śmietanki towarzyskiej robi poza domem o tak wczesnej porze? – Wypełniam misję. – Rozejrzała się. – Masz kawę? – Jeszcze nie. – Popatrz. Coś ci przyniosłam. – Podeszła i wręczyła mu kartkę papieru. David spojrzał z ciekawością. – Jeszcze jeden spis teatrów? – To coś więcej. David usiadł na kanapie w salonie i uważnie przyjrzał się drukowanej liście. Zauważył datę. 1902 rok.
– Sprzed wielu lat. – Historyczny. Chyba zauważyłeś, że zaznaczyłam jeden teatr. Gaiety. Nazwa teatru była obwiedziona atramentowym kółkiem. – Co w nim takiego szczególnego? Dierdre usiadła obok niego, robiąc pauzę dla uzyskania większego efektu. – To tam występowała twoja matka. Niedowierzanie na twarzy Davida ustąpiło miejsca ekscytacji. – Odnalazłaś ją? – Mówiłam ci, że mam znajomości. Znalazł ją jeden z moich znajomych, który jest aktorem. Gratuluję, Davidzie, twoja matka rzeczywiście tu przyjechała. – Dierdre, dziękuję. Wziął ją w ramiona i uścisnął. Dziewczyna poczuła wielką radość i przytuliła się twarzą do jego twarzy, ocierając się o jego chropawy
policzek. Niespodziewanie wpiła się w usta Davida, objęła jego głowę i przyciągnęła mocniej do siebie, napierając na niego własnym ciałem. Pod wpływem tego zrywu spadł jej turban. Ku jej zdumieniu David się odsunął. – Nie. W jej oczach błysnęło coś pomiędzy oszołomieniem a złością. – Co się stało?! – Nadal jestem żonaty… Ten argument ją rozwścieczył. – To może powinieneś poinformować o tym swoją żonę, gdziekolwiek jest, bo najwyraźniej ona o tym zapomniała. – … I nadal ją kocham. Dierdre podniosła turban, wstała i wygładziła suknię. Wolno wypuściła powietrze. – Przepraszam – powiedziała cichszym i spokojniejszym głosem. – Po prostu jestem sfrustrowana. Twoja żona nie była nawet na tyle uprzejma, by powiedzieć ci, że od
ciebie odchodzi. Nie rozumiem, dlaczego ona zasługuje na tyle lojalności, a ja na tyle bólu. – Ona wciąż jest moją żoną. Umowa to umowa. – Ona jej nie dotrzymała. – To moja wina, że MaryAnne odeszła. Nie jestem gotów się jej wyrzec. – Spuścił wzrok. – Bez względu na to, jak bardzo mnie pociągasz. Jego wyznanie zaskoczyło ich oboje. Dierdre podeszła do drzwi i je otworzyła. – Twoją lojalność podziwiam niemal tak samo, jak jej nienawidzę. Coś między nami było, Davidzie. Coś prawdziwego. Kiedy drzwi się zamknęły, David pokręcił głową i westchnął. Po chwili wziął do ręki przyniesiony przez Dierdre spis i ponownie spojrzał na zakreśloną nazwę. Przez lata istnienie jego matki nabrało cech ułudy i teraz David, widząc nazwę teatru, w którym występowała, poczuł się dziwnie. Teatr Gaiety. Nadal nieogolony i nieuczesany, szybko się ubrał i zjechał na parter. Podszedł do
stanowiska konsjerża. mężczyzna go poznał.
Pomimo
wyglądu
Davida
– Jak poszukiwania? – zapytał. – Znam nazwę teatru, ale nie ma go na liście, którą dostałem od pana. – Książka telefoniczna to najbardziej aktualny spis numerów w mieście. Jaka to nazwa? – Gaiety. – David pokazał spis. – Jeden ze starszych teatrów. Konsjerż przyjrzał się uważnie liście, po czym ją oddał. – Niektóre z mniejszych teatrów zmieniają nazwy i właścicieli niemal tak często jak repertuar. Prawdopodobnie ten teatr od dawna już nie istnieje. David jęknął. – Czyli wracam do punktu wyjścia. – Przykro mi, sir. Mógłbym skontaktować się z kilkoma dyrektorami starszych teatrów i zapytać, czy wiedzą coś o Gaiety.
– Byłbym wdzięczny. – Jeśli się czegoś dowiem, zostawię wiadomość w pańskim pokoju. David, zniechęcony, podziękował i odszedł od stanowiska konsjerża. W tym momencie młody, korpulentny i rumiany na twarzy przełożony boyów hotelowych dotknął jego ramienia. – Przepraszam, sir, ale przypadkiem usłyszałem, jak mówił pan o teatrze Gaiety. – Tak. Szukam informacji na jego temat. – Znam mężczyznę, który w nim pracował. Aż do zamknięcia tego miejsca. – A Rose King pan zna? – Nie znam nikogo stamtąd poza tym facetem. Przez parę tygodni pracował w naszej hotelowej kuchni. Ale prawie cały czas był nawalony. Przyłapali go, jak podkradał alkohol, i wyleciał. – Wie pan, gdzie mógłbym go znaleźć? – Od czasu do czasu spotykam go przed hotelem.
Przechodzi tędy w drodze do takiej starej speluny jakieś półtora kilometra stąd. Lokal nazywa się U Barleya czy coś takiego. Szary budynek z pustaków bez okien, ma tylko drzwi, na LaSalle, naprzeciwko Rookery. – Jak się nazywa ten pański znajomy? – Hill. Hill Simons. Nie wiem tylko, czy on panu coś pomoże. Założę się, że będzie zalany w trupa. David podał mu banknot. – Nawet pan nie wie, jak bardzo mi pomógł. Młody mężczyzna schował pieniądze do kieszeni. – Odradzam panu zapuszczanie się w tamte rewiry po zmroku. To blisko koczowiska bezdomnych, które Hoovera. Przemielą człowieka
nazywają
hotelem
nawet za złamanego centa. – Dziękuję za wskazówki. – Zawsze do usług, sir. – Poklepał się po kieszeni. – Ja też dziękuję.
Rozdział 16 KNAJPA JOHNA BARLEYCORNA Głupotą naszego gatunku jest to, że najwspanialsze bukiety przeznaczamy dla zmarłych. Z dziennika Davida Parkina, 12 stycznia 1934 S zary budynek bez okien niczym się nie wyróżniał z otoczenia, podobnie jak w czasach prohibicji, kiedy mieścił się w nim bar sprzedający nielegalny alkohol, ukryty pod szyldem trafiki. Tylko prymitywna tablica z ręcznie wymalowanymi słowami „U JOHNA BARLEYCORNA” istnienie lokalu. Wysiadłszy z
zdradzała
taksówki, David stanął przed barem, po czym wszedł niepewnie do budynku, ledwie dostrzeżony przez garstkę bywalców siedzących przy kilku stołach. Główna sala była zadymiona i mroczna, oświetlona jedynie żółtym światłem słabych żarówek i jarzącymi się papierosami. Za barem stał krępy mężczyzna w fartuchu i polerował
kieliszek zszarzałą i spraną ścierką. Z jednego kącika jego ust zwisał tlący się papieros. – Szukam Hilla Simonsa – powiedział bez żadnych wstępów David. Nie przerywając wycierania, barman przyjrzał się badawczo przybyszowi o niechlujnym wyglądzie. – Masz forsę? – Mam. Barman wskazał ruchem głowy. – Tam. Przy okrągłym stole w kącie sali siedział mężczyzna podobny do elfa z postury i rysów twarzy. Jego łysinę otaczały lepkie kosmyki włosów, a długie, rzadkie bokobrody sięgały mu aż do żuchwy. Mężczyzna miał na sobie poplamioną zieloną koszulę i dżinsowe spodnie i strój ten pasował do jego wyglądu – również był niechlujny i brudny. Simons ssał brzeg pustego kufla i tępo
patrzył przed siebie. Na stole stało kilka pustych kufli z resztkami piany. David podszedł do stołu. – Hill Simons? Elf popatrzył na niego podejrzliwie, a jego mętny wzrok świadczył wymownie o tym, że Simons zdążył się już wprowadzić w stan nietrzeźwości. Jego ust nie było widać spoza brzegu kufla. – Nie znam cię – powiedział beznamiętnym głosem, a jego słowa odbiły się echem w kuflu. – Szukam kobiety o nazwisku Rosalyn King. Powiedziano mi, że możesz wiedzieć, gdzie ona jest. – Gdzie jest? – powtórzył Simons, parskając pijackim śmiechem. – Karmi rybki. David zmrużył oczy, słysząc tę zagadkową odpowiedź, po czym wyciągnął rękę. – David Parkin – przedstawił się.
Jego rozmówca nie wykonał najmniejszego ruchu, aby odwzajemnić gest. David opuścił dłoń. – Jaki interes masz do Rosie? – zapytał Simons. – Sprawa osobista. Na twarzy Simonsa pojawił się uśmieszek. – Na pewno nie chodzi o sprawy zawodowe… Chyba że jest ci winna forsę. Jak bardzo osobista? – Bardzo – odrzekł zdawkowo David. Mężczyzna odchrząknął i ponownie skupił uwagę na kuflu, ubolewając nad brakiem w nim trunku. – Twoja sprawa osobista nie jest warta mojego czasu – mruknął. David popatrzył na przypominający pobojowisko stół, po czym wyjął z kamizelki
dwa banknoty i pomachał nimi przed nosem Simonsa. Mężczyzna zaczął nerwowo wodzić oczami od Davida do łapówki. – Dostaniesz, jeśli zaczniesz mówić. Simons wyciągnął ostrożnie rękę i gdy David kiwnął głową przyzwalająco, schwycił pieniądze. Ściskając banknoty w jednej dłoni, uniósł drugą w kierunku barmana, który widząc ten gest, odwrócił się do drewnianej beczułki i napełnił kufel. Na twarzy Simonsa odmalowała się ulga. – Co chcesz wiedzieć o Rosie? Wiem wszystko. – Jak ją poznałeś? – zapytał David. – Obsługiwałem oświetlenie gazowe przy burlesce, w której występowała Rosie. To było w teatrze nad jeziorem, nazywał się Folly. Aktorzy głównie stepowali. Nie trzeba do tego wielkiego talentu, wystarczy dobrze podrygiwać. – Zaśmiał się słabo. – Folly przestał działać przynajmniej piętnaście lat przed Gaiety. Chociaż tak naprawdę nigdy nie zarabiał, to nie
był dochodowy teatr. Kiedy padł, Rosie przeniosła się do Gaiety. – Nigdy nie słyszałem o Folly. – Od dawna nie istnieje. Ciągle dzieją się takie rzeczy. Długość życia muchy tsetse. – A gdzie teraz pracujesz? Simons zarechotał. – Tutaj jest moja praca. Pomagam im opróżniać ich butelki. Od lat nie pracuję w teatrze. – Dlaczego? – A co to ma wspólnego z Rosie? – Nic. Pytam z ciekawości. Simons wytarł nos. – Przez nowoczesność. Co człowiek od oświetlenia gazowego może robić, kiedy
założą lampy elektryczne? – Byłeś blisko z Rose? – Z Rose? Gdzie tam. Nikt nie był z nią blisko. Więcej kolców niż kwiatów. – To skąd tyle o niej wiesz? – Wystarczająco długo razem pracowaliśmy. Człowiek się nasłuchał, czy chciał, czy nie. Ta kobieta to był bard w spódnicy. Ale zawsze podejrzewałem, że to wymysły. – Co takiego? – Te jej opowieści. Twierdziła, że jest ubogą wdową po jakimś poszukiwaczu złota z zachodniej Kalifornii. Ponoć facet trafił na żyłę po tym, jak się z nim rozwiodła. I jeszcze był syn, którego zostawiła i po którym ciągle płakała. Po mojemu, jeśli ona odeszła, to nie miała do niczego prawa. Ale jak mówiłem, według mnie to wszystko była bujda. Inni też tak myśleli. Ta kobieta po prostu nie śpiewała całej prawdy. – Oboje przeszliście z Folly do Gaiety? – Tak, ale nie jednocześnie. Kiedy Folly padł, Rosie wyjechała z miasta. Mówiła,
że wraca do swojego starego w Kalifornii. Prawda była taka, że najlepsze lata miała już za sobą, i dobrze o tym wiedziała. Zjawiła się miesiąc później z mnóstwem szmalu. Kupa forsy, słyszałem, że ponad dwadzieścia tysięcy dolarów. Wszystkim opowiadała, że dostała od syna. Niektórzy mówili, że to potwierdza jej historyjkę o mężu milionerze, ale ja w nią nie uwierzyłem. Prawdopodobnie Rosie oskubała jakiegoś głupiego polityka albo coś w tym rodzaju. Zawsze pakowała się w kłopoty z ważniakami. Miała do tego talent. – Co zrobiła po tym, jak dostała pieniądze? – Kiedy była na Zachodzie, poznała gościa o nazwisku Adam Mason. Mason, niegdyś sławny producent teatralny, był szarlatanem. Zbajtlował Rose, że zrobi z niej wielką gwiazdę w swoim nowym przedstawieniu. Akurat kiedy się do tego zapaliła, Mason powiedział, że nie ma sponsora. Facet miał gadane. Złotousty. Rosie uwierzyła, że to był jej pomysł, żeby zainwestować pieniądze w jego produkcję. W dniu, w którym Rosie oddała mu pieniądze, Mason uciekł z dwiema dziewczynami i ostatnimi centami Rosie.
David się skrzywił. – Tak się dzieje w tym interesie. Rosie za bardzo chciała tego, co niemożliwe, i diabeł zabrał jej duszę, nie dając w zamian tego, co obiecywał. – Co się potem z nią stało? – Stoczyła się. Kiedy ją spotkałem następnym razem, przytyła i było widać, że dużo pije. – Simons popatrzył na swój kufel, jakby poczuł pragnienie od mówienia o piciu Rose. – Dziwna rzecz, ale od tego jej głos nie był wcale gorszy. – Wskazał swoje gardło. – Widocznie tłuszcz dobrze robi na struny głosowe. Jak u tych europejskich śpiewaczek operowych. Wszystkie grube. – Co się z nią stało? – Dostała szansę. W Gaiety dali jej dużą rolę. Biedna Rose – powiedział żałosnym tonem, kręcąc głową z udawanym współczuciem. – Statek w końcu przypłynął, ale zatonął w porcie. Przedstawienie zrobiło klapę. Los Gaiety już od jakiegoś czasu wisiał na włosku. No i zbankrutował. Gazety obwiniały za to Rose, bo to jej nazwisko było wypisane na afiszu największymi
literami. Mówili, że ma ten rodzaj talentu, który potrafi trwale pogrążyć teatr. Po tym wszystkim Rosie nigdzie nie mogła dostać pracy. Była za gruba do burleski. Więc sama spuściła kurtynę. – Spuściła kurtynę? Simons przejechał palcem w poprzek gardła. – Zabiła się. David cofnął się, jakby go poraził prąd. – Nie żyje? – Zimna od ponad dwudziestu lat. – Simons zrobił gest drżącą dłonią. – Tak mówili. Skoczyła z mostu w dniu, w którym skuli łańcuchem drzwi teatru. – Na jego twarzy pojawił się słaby uśmiech. – Ktoś ułożył o tym limeryk. Całkiem chwytliwy. – Splunął w jeden z opróżnionych kufli. – „Talentu poskąpiła natura, słuchać King to była tortura. Publika nie przychodziła, sztuka klapę zrobiła i King z mostu dała nura”. David bez słowa wpatrywał się w Simonsa.
– Zostawiła w teatrze list, w którym napisała, że zamierza skoczyć. Było o tym we wszystkich gazetach. Nie żeby ktoś zapamiętał. Nie była to wiadomość na pierwszą stronę. – Simons uśmiechnął się zjadliwie. – Niezła ironia. Rose zawsze marzyła o sławie i w końcu ją zyskała. Tylko że już nie mogła się nią cieszyć. – Upił łyk. – Czy co tam się robi ze sławą. David ledwo panował nad wściekłością na tego małego człowieczka. Simons wyczuł jego narastającą wrogość. – Kim jest Rose dla ciebie? – Gdzie jest ten list? – Mają go nowi właściciele teatru. Cuthbert i Sinclair. Cuthbert był przy tym, jak list został znaleziony. – Gdzie mam szukać tego teatru? – Jakieś dziesięć kilometrów stąd. W bok od Burley. Teraz to już nie jest Gaiety. Nazywa się Thalia. David rzucił na stół ostatni banknot i odwrócił się, aby
odejść. Simons uśmiechnął się i uniósł kufel. – Dzięki za życiodajny sok, kolego. Kiedy David wyszedł z baru, człowieczek zamówił następną kolejkę. Rozdział 17 GAIETY Nie ma wierniejszego towarzysza od upiora żalu. Z dziennika Davida Parkina, 12 stycznia 1934 W dniu, w którym teatr Gaiety został zamknięty, chicagowskie tabloidy rozpisywały się o tym fakcie w tak sugestywnych i dosadnych słowach, że nikt nie podejrzewałby ich o przyczynienie się do jego upadku – o zatrucie go jadowitym drukiem. Gazety obwołały ostatnią sztukę, nielegalną wersję H.M.S. Pinafore Gilberta i Sullivana, będącą łabędzim śpiewem teatru, „najgorszą tragedią w życiu teatralnym Chicago od czasu pożaru teatru Iroquois”.
Podobnie jak wcześniej Iroquois, Gaiety również spotkał marny koniec. Bankierzy dołożyli własną porcję śmiertelnego jadu i puls teatru ustał. Z frontu Gaiety zdarto drewniane litery ułożone w zapowiedź sztuki, drzwi zamknięto na klucz i zabito je deskami. Rosalyn King przypatrywała się w milczeniu, jak jej nazwisko spada na bezładną stertę liter, po czym powlokła się dwanaście przecznic dalej do swojego mieszkania w kamienicy czynszowej bez elektryczności na Whiskey Row. W wilgotnym i przygnębiającym mieszkaniu Rosalyn napisała trzy listy, dwa z nich zostawiła na poplamionym tytoniem stole, na którym je napisała, natomiast trzeci godzinę po zmroku wsunęła pod drzwi pustego już teatru. Od tamtej pory słuch o niej zaginął. Trzeci list, podobnie jak teatr, czekał nieotwarty przez niemal dziesięć lat, do czasu aż nowe pieniądze tchnęły życie w puste dotąd sale i garderoby. Podpisano nową umowę, zwinięto stare dywany, a lampy gazowe zastąpiono jasno świecącymi żarówkami. Hol, niegdyś podróbkami Rafaela, został
ozdobiony
tandetnymi
pomalowany motywami w stylu art déco, który był wtedy popularny. I właśnie w czasie wskrzeszania teatru list Rose został znaleziony przez robotnika, który natychmiast przekazał go swojemu pracodawcy –Theodore’owi Cuthbertowi III. Do Thalii wchodziło się przy obudowanej żelazną kratą kasie biletowej, pod wystającą nad trotuar tablicą, na której ustawiono wielkie pozłacane litery i na której krawędziach migotały elektryczne lampki. Drzwi nie były zamknięte na klucz. Wszedłszy do środka, David rozejrzał się po pustym holu w poszukiwaniu kogoś z pracowników. Ściany i wykładziny były w kardynalskiej. Natomiast te w głębi
kolorze
czerwieni
były ozdobione ogromnymi malowidłami ściennymi obramowanymi drewnem orzecha włoskiego. Po lewej stronie znajdowały się wąskie czerwone drzwi z mosiężną tabliczką z wygrawerowanym napisem „BIURO”. David zapukał, a stwierdziwszy, że drzwi nie są zamknięte na klucz, przekręcił gałkę i wszedł.
W pokoju przebywali właściciele teatru: Theodore Cuthbert i Alma F. Sinclair. Przy sosnowym sekretarzyku, zaśmieconym bardziej niż stojący obok niego kosz, siedział korpulentny starszy gentleman o siwych, rzednących włosach. Spoczywał na drewnianym krześle z odchylonym oparciem. Drugi mężczyzna, tylko kilka lat młodszy od pierwszego, był tyczkowaty i miał ciepłą karnację. Opierał się o tylną ścianę wyłożoną boazerią, jego włosy w kolorze umbry skrywał melonik. Obaj mężczyźni uznali przybysza za włóczęgę. David spróbował mężczyzny:
zgadnąć
tożsamość
siedzącego
– Pan Sinclair? Zareagował mężczyzna, który stał: – Ma pan nade mną przewagę, bo zna moje nazwisko. Jestem Sinclair. – Nazywam się David Parkin. Powiedziano mi, że jesteście panowie w posiadaniu listu pozostawionego
przez
kobietę,
która
kiedyś
występowała w tym teatrze. Rosalyn King. – Jest pan z prasy? – Nie. – Od czasu do czasu gazety chcą obejrzeć ten list – powiedział Sinclair. – Dlaczego? Odezwał się mężczyzna, który siedział: – Z powodu klątwy, oczywiście. – Nic nie wiem o żadnej klątwie. – A właściwie to dlaczego pan tu przyszedł? – zapytał Cuthbert z widoczną irytacją. – Miałem nadzieję, że zobaczę list. Krzepki mężczyzna pochylił się do przodu. – Przykro nam, ale nie mamy czasu, żeby zaspokajać ciekawość każdego poszukiwacza sensacji, który przyjdzie tu z ulicy. Ale gdyby zechciał pan kupić bilet na dzisiejsze
przedstawienie, chętnie panu w tym pomożemy. David stał bez ruchu. Przez chwilę patrzył na obu mężczyzn, po czym powiedział cicho: – Listem interesuję się z poważniejszych przyczyn niż tylko zwykła ciekawość. Rosalyn King była moją matką. Jego słowa zawisły w powietrzu, wywierając na obu mężczyznach większe wrażenie, niż David przypuszczał. Sinclair i Cuthbert spojrzeli na siebie zaskoczeni. – Jest pan synem Rose King? – zapytał Sinclair. – King to panieńskie nazwisko mojej matki. Również jej nazwisko sceniczne. Porzuciła mojego ojca i mnie. – Dobry Boże! Zupełnie jak w liście! – wykrzyknął zdławionym głosem Cuthbert. – Chciałbym zobaczyć list – powtórzył David.
– Trzymamy go pod kluczem w skarbcu – powiedział Cuthbert. – Jest cenny. – Cenny? – Zainteresowanie wywołane przez ten list prawdopodobnie przyczyniło się do jednej czwartej naszych dochodów. Albo nawet większej części – powiedział Sinclair. Cuthbert pochylił się do przodu. – Ponad dwadzieścia lat temu, przez jeden tydzień, pańska matka była gwiazdą w tym teatrze. Jej przedstawienie zrobiło klapę i w efekcie teatr zbankrutował. Wtedy nazywał się Gaiety. Przez lata balansował na krawędzi ruiny finansowej i uratować mógł go tylko cud. Ale to Rose obwiniono o jego upadek. W dniu, w którym zamknięto ten budynek, pańska matka wsunęła list pod drzwi frontowe. Tuż przed tym, jak odebrała sobie życie. Kiedy kupiliśmy ten teatr w osiemnastym roku, robotnik znalazł list na podłodze w holu. Byłem świadkiem jego otwarcia. Sinclair odsunął się od ściany. – Właściwie były trzy listy. W naszym posiadaniu jest
tylko jeden. Pierwszy pańska matka napisała do właścicielki kamienicy, w której mieszkała. Drugi przypuszczalnie był do pana. Rose mieszkała około dwóch kilometrów stąd, na Whiskey Row. Właścicielka kamienicy przyniosła te dwa listy tutaj, licząc, że uregulujemy stare długi Rose. Najwyraźniej pańska matka miała zaległości w płaceniu czynszu. Dzisiaj każdy je ma, ale w tamtych czasach to było przestępstwo. – A gdzie klątwa? I co list mojej matki ma z nią wspólnego? – Pańska matka… – Sinclair urwał i szybko spojrzał na Cuthberta, jakby szukał u niego przyzwolenia, aby mówić dalej. – Są tacy, którzy uważają, że pańska matka straszy jako duch. David patrzył na Sinclaira z niedowierzaniem. – To był list pożegnalny. Rose przeklęła poprzednich właścicieli i napisała, że będzie nawiedzać teatr. David znieruchomiał. – Nawiedzać? – powtórzył. – Wspomniała również o panu – dodał Cuthbert.
– Co o mnie napisała? – O pańskim powrocie. Napisano na ten temat wierszyk. – Słyszałem już ten limeryk. Cuthbert wyłamał palce, aż rozległ się cichy trzask. – „… King z mostu dała nura”. Ale to nie ten wiersz miałem na myśli. Jest jeszcze jeden. – Nie wiedziałem. – Przed każdym przedstawieniem jest odprawiany pewien rytuał – wtrącił Sinclair. – Z wielką nabożnością. Aktorzy zbierają się wokół dzbana i wrzucają do niego monetę. Potem recytują: „Moneta za Rose, modlitwa za jej syna, oby wielki był zysk i przybył jej syn”. David nie skomentował tego, tylko w zamyśleniu spuścił wzrok. Producenci również milczeli.
– I przybyłem – powiedział w końcu David. – Tak, przybył pan. – Cuthbert potarł brodę. – To prawda. Nie jestem przesądny, ale uważam, że to wszystko jest dość dziwne. David nie był pewien, co o tym myśleć. Z całą pewnością nie było to zakończenie poszukiwań, na jakie liczył. – Czy moja matka nawiedza teatr? – Jeśli jest jakaś zjawa, to ja jej nigdy nie widziałem – odparł Sinclair. – Chociaż nie dziwi mnie, że aktorzy ją sobie wyobrażają. Są następcami Tespisa. Potrafią w cieniu dopatrzyć się widma. – Wierzą również, że pewnego dnia świat rzuci im stokrotki do stóp – zadrwił Cuthbert. – Niech pan sam oceni, która z tych rzeczy jest bardziej prawdopodobna. – Czy mogę zobaczyć list? Z bocznej szuflady biurka Cuthbert wyjął klucz na ciężkim mosiężnym kółku i rzucił go swojemu wspólnikowi.
Sinclair wyszedł z biura, po chwili wrócił z listem i podał go Davidowi. David wyciągnął z koperty mocno pogniecioną kartkę i ostrożnie ją rozłożył. Charakter pisma wydawał się podobny do tego, jakim napisano listy, którym przyglądał się w swoim gabinecie. 17 marca 1912 Do właścicieli Gaiety Panowie, wraz z zamknięciem teatru Gaiety faktycznie zakończyliście moją karierę oraz moje życie, bo dla mnie to jedno i to samo. Dziś wieczorem rzucę się z mostu przy ulicy Troop. Oby mój zgon prześladował Was do końca Waszych nikczemnych dni i niech kurtyna spadnie na wszystkie Wasze plany, jak spadła na moje. Żałuję, że stałam się niewolnicą swoich ambicji. Mam jednak do siebie znacznie większy żal, mianowicie o to, że wzięłam tę pantomimę za coś rzeczywistego, że wyrzekłam się życia, które mogło mi przynieść trwałą radość, na rzecz ulotnej sławy i złudnej fortuny. Mój mąż zmarł, kiedy mnie przy nim nie było. Synka widziałam ostatni raz, gdy miał sześć lat. Marzyłam, że pewnego dnia mój syn przyjdzie do teatru, żeby zobaczyć mnie na scenie, i że to będzie
radosne spotkanie. Teraz jestem pewna, że powinien dowiedzieć się tylko o goryczy zdrady. Adieu, Rosalyn King Zapadła cisza. Każdy z mężczyzn milczał pogrążony w myślach. W końcu Cuthbert odchrząknął. – Gaston Leroux[3] przyczynił się do masowej popularności i sukcesu finansowego nawiedzanego teatru. Nikomu nie powiemy o tym, że pan się zjawił. Jest pan o wiele bardziej pożyteczny jako legenda. – Tak przypuszczałem – rzekł spokojnie David. – Zatrzymał się pan w mieście? – W hotelu Drake. Jego odpowiedź zaskoczyła obu mężczyzn, jako że w ich oczach niechlujny wygląd Davida dyskwalifikowałby go nawet jako pomoc kuchenną w luksusowej gospodzie.
– Możemy zatem domniemywać, że jest pan zamożny – powiedział Sinclair. David kiwnął głową potwierdzająco. Cuthbert wyciągnął kilka drukowanych wejściówek i zaproponował Davidowi: – Jeśli ma pan ochotę, proszę przyjść na dzisiejsze przedstawienie. David przyjął bilety. – Czy mogę zwiedzić teatr? Chciałbym zobaczyć, gdzie kiedyś występowała moja matka. – Jak pan sobie życzy. Od czasów, kiedy ona tu była, wszystko zostało odnowione, ale scena główna i fryz są zasadniczo te same. Nie musi się pan spieszyć. Może pan wyjść tą samą drogą, którą tu wszedł. – Dziękuję. David opuścił obu mężczyzn i wszedł do sali teatralnej
drzwiami pod biegnącym wokół widowni ciągiem lóż wystających nad jedną trzecią parteru. Podłoga stopniowo obniżała się ku skromnych rozmiarów scenie o ekliptycznym kształcie, której podstawę zasłaniała kruczoczarna materia. Wielka czerwona kurtyna w złote prążki i z frędzlami była odsłonięta i przywiązana wielkimi pozłacanymi sznurami na bokach sceny. Na ogromnym sklepieniu łukowym nad sceną widniały wyrzeźbione i pozłacane figury nimf i bogów greckich o demonicznych obliczach. Scena była zapełniona dekoracjami i rekwizytami do najnowszej sztuki – krajobraz z południa Stanów, białe płoty ze sztachet i fasady domów podparte drewnianymi belkami. David omiótł wzrokiem salę, wolno zbliżył się do rampy, wszedł na podest, a potem na scenę, na której przed laty występowała jego matka. Pod ciężarem jego ciała zaskrzypiały deski, zdradzając swój sędziwy wiek. Gdzieś na zasceniu David usłyszał cichy odgłos kroków. Podążył w kierunku, z którego dobiegał dźwięk, i zszedł ze sceny w ciemne kulisy. O coś się potknął. Pokręcił głową z cierpkim uśmiechem. U
jego stóp stał gliniany dzban wypełniony niemal po brzegi miedzianymi monetami. Znowu usłyszał kroki. Zaczerpnął głęboko powietrza i rozejrzał się po ciemnym i pozornie pustym zasceniu. Ku własnemu zaskoczeniu wyszeptał zduszonym głosem: – Mama? – Zrobił kilka kolejnych kroków. – Mama? – Pan Parkin? David błyskawicznie się odwrócił. W drzwiach, z zakłopotaną miną, stał Cuthbert. – Przepraszam, jeśli pana przestraszyłem. Pomyślałem, że może to pana zainteresuje. – Podał Davidowi skrawek papieru z pospiesznie zapisanym adresem. – To adres kamienicy, w której pańska matka wynajmowała mieszkanie. Znajduje się około dwunastu przecznic na północ stąd, za mostem Troop, z którego skoczyła. Nie mam pojęcia, czy te budynki nadal stoją, ale przypuszczam, że tak. Koszt wyburzenia byłby wyższy od wartości tych ruder. – Dziękuję. Czy te drzwi prowadzą na ulicę?
– Tak, na Pięćdziesiątą Trzecią. David wsunął złożoną karteczkę do kieszeni i opuścił budynek teatru. Przeszedł prawie dwa kilometry, kiedy przypomniał sobie o wieczornym spotkaniu. Przywołał taksówkę i wrócił do hotelu. Nie miał pojęcia, czy Dierdre stawi się na spotkanie, czy nie, raczej spodziewał się, że po porannym incydencie kolację zje w samotności. [3] Gaston Leroux – pisarz francuski, klasyk gatunku weird fiction. Jego najsławniejszą powieścią jest Upiór w operze (przyp. tłum.). Rozdział 18 PROPOZYCJA DIERDRE Nadal żadnych wiadomości od MaryAnne. Moje uczucia na pewno nie różnią się od tych, jakie ma rolnik z regionu pustynnego, który patrząc na wyschnięte pola oraz na niebo bez jednej chmurki, dziwi się, dlaczego nie pada. Z dziennika Davida Parkina, 11 stycznia 1934
D ziesięć minut po umówionej godzinie Dierdre weszła spacerowym krokiem do restauracji odprowadzana, jak zwykle, zachwyconymi spojrzeniami kelnerów i męskiej części gości oraz gniewnymi lub zazdrosnymi spojrzeniami kobiet. Miała na sobie swobodny strój, plisowaną spódniczkę z krepy w łososiowym kolorze, dopasowaną do niej kolorystycznie czapkę oraz bluzkę z cienkiego, przezroczystego jedwabiu. David wstał i odsunął jej krzesło. – Przepraszam za spóźnienie – powiedziała, uśmiechając się z zawstydzeniem. – Bardzo ładnie wyglądasz. – Trochę wyzywająco. Pomyślałam, że ci się spodoba. – Jej uśmiech zgasł. – Dziękuję, że przyszedłeś. Muszę to powiedzieć na wstępie. Przepraszam za dzisiejszy ranek. – Nie ma potrzeby. – Jest. Nie miałam prawa się złościć. Powinno być więcej
takich mężczyzn jak ty. Zrobiło mi się przykro, że to nie wobec mnie byłeś taki lojalny. David uśmiechnął się, ale nie miał pojęcia, co powiedzieć. – Czy informacja, którą ci przekazałam, przydała się na coś? David kiwnął głową potwierdzająco, a twarz Dierdre ożywiła się autentyczną radością. – Odnalazłeś matkę? – W pewnym sensie. – Zniżył głos. – Moja matka nie żyje. Popełniła samobójstwo ponad dwadzieścia lat temu. Dierdre przyłożyła dłoń do ust. – Och, Davidzie. Tak mi przykro. – Nie mogę uwierzyć, że przebyłem tak daleką drogę, aby wyjechać stąd, nie uzyskawszy odpowiedzi na swoje pytania.
Jego słowa przepełniły ją lękiem. – Więc wkrótce wyjedziesz? – Pojutrze. Muszę jeszcze odwiedzić kamienicę, w której mama kiedyś mieszkała. Dowiedziałem się, że zostawiła tam dla mnie list. Jej twarz spochmurniała jeszcze bardziej. – Będzie mi przykro, kiedy wyjedziesz – powiedziała cicho. Przez chwilę oboje milczeli. – Davidzie, pamiętasz, jak zapytałeś mnie, czy wierzę w przeznaczenie? Pokiwał głową. – Wierzę, że było ci pisane przyjechać do Chicago. Ale niekoniecznie z powodów, o których myślisz. – Patrzyła na niego poważnym wzrokiem. – Ostatnie dni były szczególne. Dowiedziałam się o sobie oraz o życiu rzeczy, o których przedtem nie miałam pojęcia. Doświadczyłam uczuć, które są dla mnie nowe.
Pomiędzy nami jest niewytłumaczalna chemia. David wpatrywał się w nią intensywnie. – Co cię czeka w Salt Lake City poza bólem? – zapytała. – Mój dom. – Tutaj miałbyś lepszy. Pasujemy do siebie, Davidzie. Bylibyśmy bardzo szczęśliwi. – Uśmiechnęła się. – Fitzgeraldowie Chicago, Scott i Zelda. Mielibyśmy wspaniałe życie. A ja byłabym dumna, mogąc pokazywać się u twego boku. – Chwyciła jego dłoń. – Wiem, że to dla ciebie trudny czas. Ale coś do mnie czujesz, Davidzie. A ja darzę cię głębokim uczuciem. W tym nie ma nic skomplikowanego. David spuścił wzrok. – Proszę, powiedz, że coś do mnie czujesz. David milczał. Do oczu Dierdre zaczęły napływać łzy. – W takim razie powiedz, że nic do mnie nie czujesz. Powiedz, że jestem ci obojętna, a zostawię cię w spokoju. Ponownie David nic nie powiedział.
Dierdre dotknęła kącika swego oka. – Darzysz mnie uczuciem, Davidzie. Zaprzecz, jeśli to uciszy twoje sumienie, ale to nie zmieni faktu, że coś do mnie czujesz. David wybuchnął: – Oczywiście, że coś do ciebie czuję. Jak mógłbym nie czuć? Myślisz, że nie widzę, jaka jesteś piękna? Gdziekolwiek idziemy, wszyscy zwracają na ciebie uwagę. Jednak mój zachwyt nie ma wpływu na inne moje uczucia. Ty jesteś jak eter. Idziesz przez życie tanecznym krokiem, unosząc się nad ziemią, podczas gdy ja dźwigam świat na swoich ramionach. Proponujesz ulżyć Atlasowi… Jak mógłbym pozostać niewzruszony? – Zdajesz się sobie całkiem dobrze radzić. – Nie wierzysz w to. – Nie. Wiem, że jest inaczej – powiedziała po pauzie. Podniosła nieco głos. – Niech przez jakiś czas ktoś inny dźwiga świat. Nie jesteś w stanie zmienić przeszłości ani naprawić zła tego świata.
Zniszczy cię już sam trud. Jestem twoja, Davidzie, i cały mój świat. Pora, byś zaznał miłości, na jaką zasługujesz. – Zawsze zaznawałem miłości, na jaką zasługiwałem. To ja odgrodziłem się od miłości i zadałem wielki ból MaryAnne. – W takim razie uwolnij ją od tego i pozwól jej żyć swoim życiem. Z tego, co mi o niej opowiadałeś, wynika, że jest wspaniała. Nie wyobrażam sobie, byś mógłś poślubić inną kobietę. Uwolnij ją, aby mogła znaleźć miłość. I uwolnij też siebie. – Wykorzystujesz moje słowa przeciwko mnie. – Dla ciebie, dla twojego dobra. Jesteś dobry dla wszystkich oprócz samego siebie. Katujesz się wyrzutami sumienia od tak dawna, że już nie potrafisz zachowywać się inaczej. Nie jesteś odpowiedzialny za śmierć swojej córeczki i nic tego nie zmieni, bez względu na to, ile chorej satysfakcji czerpiesz z obwiniania siebie. Wiesz, co myślę? David nie odpowiedział, ale słuchał. – Myślę, że próbujesz zamęczyć się na śmierć. Za każdym
razem, gdy cię widzę, jesteś coraz bardziej wyniszczony. Wyglądasz, jakbyś od tygodnia nie spał. Ktoś musi cię uratować przed tobą samym. I powinnam to być ja, ponieważ cię kocham. – Jej słowa przeszywały go równie głęboko jak jej spojrzenie. – Nigdy nie kochałam nikogo tak mocno ani tak rozpaczliwie. Za twoją dobroć, twoją lojalność, twoją życzliwość. Pragnę mieć cię dla siebie i wiem, że czujesz to samo w stosunku do mnie. David siedział przez chwilę w milczeniu. – Muszę to przemyśleć – powiedział w końcu. Dierdre pochyliła się nad stołem i pocałowała go. – Uczynię cię bardzo szczęśliwym, Davidzie. Obiecuję. Po czym pocałowała go w usta i tym razem David się nie opierał. Dierdre odsunęła się i wstała, nie spuszczając z niego wzroku. – Będę na ciebie czekać. Rozdział 19 WHISKEY ROW
Wydaje mi się dziwne, że dwie kobiety, które są tak blisko siebie w moich myślach, poza tym dzieli przepaść. I tylko jedna z nich chce w tych myślach być. Z dziennika Davida Parkina, 12 stycznia 1934 U stawiczny hałas metropolii wdzierał się w sen Davida. O czwartej dwadzieścia siedem obudził się i leżąc na twardym łóżku, rozmyślał o MaryAnne i Dierdre. Nigdy wcześniej MaryAnne nie wydawała mu się tak daleka. Nigdy nie czuł się tak samotny. Kiedy żaluzje zajaśniały w świetle brzasku, ogolił się, ubrał, położył się na łóżku i, nie mając wcale takiego zamiaru, ponownie zapadł w sen. Kiedy się obudził, sprawdził godzinę na zegarku i stwierdził, że dochodzi jedenasta. Opryskał twarz wodą, schwycił marynarkę i zbiegł do holu. Dzień był zimny i boy bagażowy rozcierał zmarznięte dłonie. – Taksówkę, sir? – zapytał, kiedy podszedł do niego David. David kiwnął głową potwierdzająco. Boy wyszedł na
ulicę, przyłożył do ust srebrny gwizdek i gestem dłoni przywołał pierwszą z taksówek czekających na gości hotelu. Otworzył drzwi pojazdu i zainkasował od Davida ćwierćdolarówkę. Szofer spojrzał w lusterko wsteczne. – Dokąd jedziemy? – Zna pan to miejsce? – David podał szoferowi karteczkę z adresem kamienicy. Kierowca potwierdził kiwnięciem głowy. – Jest pan pewien, że chce tam jechać? To niebezpieczna dzielnica. – Jestem pewien. – No to jedziemy. Uruchomił silnik i ruszył w kierunku Whiskey Row. Miejski krajobraz i zabudowa stawały się coraz nędzniejsze, w miarę jak zbliżali się do dzielnicy rzeźni, pakowalni mięsa, fabryk nawozów i wysypisk śmieci, o których bliskości świadczył wiszący w powietrzu smród. Z kominów niezliczonych
lepianek i obskurnych budynków ukrytych za wysokimi płotami unosił się dym. Co rano tłumy wynędzniałych mężczyzn, kobiet i dzieci ustawiały się tam w kolejce po dniówki, a greenbackerzy i socjaliści głosili pośród nich swoje hasła. Choć mieszkańcy tych slumsów pochodzili z różnych stron świata, tutaj stanowili jeden naród, naród nędzarzy, i posługiwali się tym samym językiem – językiem rozpaczy. Również oni zarazili się rasizmem i stronili od Murzynów, którzy rywalizowali z nimi o miejsca pracy. Nawet związkowcy, którzy opowiadali się za równością podatkową, dyskryminowali czarnych, ponieważ byli oni wykorzystywani jako łamistrajki – po czym szli na bruk, gdy cele właścicieli fabryk zostały osiągnięte. Postępowaniem Murzynów kierowała nie polityka, tylko głód. Gdy znaleźli się w południowej części dzielnicy, David zamknął okno taksówki, ponieważ smród stał się nie do zniesienia. Szofer wskazał źródło fetoru: wody Bubbly Creek, do których odprowadzano krew i wrzucano szczątki ubitych zwierząt.
Kiedy wjechali na ulicę przy moście Troop, David zobaczył nierówną, przypominającą krzywe zęby linię dachów czynszówek stojących ciasno jedna przy drugiej. W wilgotnych i ponurych pokojach mieszkali stłoczeni lokatorzy. Ulice były zaśmiecone i puste, chodziło po nich tylko kilku włóczęgów o nieobecnym spojrzeniu, którzy rozmawiali głośno z niewidocznymi kompanami, a po niewybrukowanych ulicach biegały boso najmłodsze dzieci słowiańskiego pochodzenia. Były jeszcze za małe, żeby się na coś przydać w pakowalniach. Taksówka zatrzymała się przed czynszówką z wejściem wyłożonym kamienną płytą. David przyjrzał się budynkowi. Wychodzące na ulicę okna były ciemne od brudu lub zabite deskami, tam gdzie wybito szyby. Z boku budynku stał wychodek otoczony stertą śmieci, które zdawały się wszechobecne i zbierały się przy każdym murze niczym śnieżne zaspy. David upewnił się, że to właściwy adres, po czym wszedł po wąskich schodkach i mocno zapukał do drzwi. Mniej
więcej po minucie usłyszał nierówne kroki. Drzwi się otworzyły i David ujrzał starą kobietę o naburmuszonej minie, w brudnym, pogniecionym stroju, który zwisał z jej otyłego ciała. Jej twarz – dziobata i zniszczona słońcem – zdawała się starsza, niż była w rzeczywistości. – Pan czego? – zapytała opryskliwie. – Szukam niejakiej pani Talbot – odrzekł David. Kobieta przyłożyła zwiniętą dłoń do ucha. – Co powiedział? David podniósł głos: – Szukam pani Talbot. – Czego pan od niej chce? – Zna ją pani? – Czego pan od niej chce? – powtórzyła. – Powiedziano mi, że znała moją matkę, Rosalyn King. Kobieta wpatrywała się w niego przez chwilę, po czym rzekła ochrypłym, ale spokojniejszym głosem:
– Nie myślałam, że jeszcze kiedyś usłyszę to nazwisko. Spojrzała podejrzliwie na taksówkę. – Kto z panem przyjechał? – Taksówkarz. Kobieta patrzyła na Davida nieufnie, ale w końcu uznała go za nieszkodliwego. – Chce pan wejść do środka? – zapytała. – Tak, proszę. Odwróciła się i kuśtykając, weszła po kilku stopniach, a David podążył za nią. W budynku unosił się nieprzyjemny zapach gnijącego drewna oraz inne odory o niemożliwym do odgadnięcia pochodzeniu. Pokój, do którego weszli, był obskurny i sterany jak jego nieobecni lokatorzy. W ścianach z listew i gipsu były dziury, a na poplamionej tytoniem podłodze walały się butelki po whiskey i puszki po jedzeniu i biegały karaluchy. W jednym kącie pokoju obok małego piecyka węglowego leżał nieobleczony materac. W ścianie pod jedynym oknem tkwił pojedynczy kran nad brudnym zlewem.
Kobieta ręką wskazała Davidowi rozwalające się krzesło. – Tutaj mieszkała? – zapytał z odrazą. – Ponad trzy lata. – Kobieta pociągnęła nosem, po czym wytarła go w rękaw. – Rose była mi winna pieniądze. David nadal przyglądał się pokojowi. – Zapłacę część jej długu. Bezzębne usta kobiety wykrzywił nieprzyjemny grymas nieznacznie tylko przypominający uśmiech. – Jak się pan dowiedział o tym miejscu? – Właściciele teatru Thalia… – Szubrawcy! – krzyknęła kobieta, a jej twarz poczerwieniała. – Podli, skąpi, chciwi szubrawcy! Po tym wybuchu gniewu pani Talbot zabrakło tchu i David czekał, aż kobieta się uspokoi.
– Powiedziała pani, że moja matka mieszkała tu trzy lata. – Przynajmniej trzy. – Może mi pani powiedzieć, jaka ona była? – Rose to była po prostu Rose. Wiecznie czegoś głodna, wiecznie niespokojna. Niektórych ludzi nic nie jest w stanie zadowolić. Pod koniec zrobiła się jakaś dziwna. Wymawiała swoje nazwisko w taki sposób, jakby myślała, że jest sławna, i liczyła, że ktoś je rozpozna. Rose K-ing – zadrwiła, przeciągając samogłoski. – Mówiła o sobie jak o kimś innym. Rose King zrobiła to. Rose King to się nie podoba. – Podobno ma pani list, który matka zostawiła dla mnie. – List? Kto panu to powiedział? – Tak słyszałem – odrzekł David wymijająco. – Nic nie wiem o żadnym liście – powiedziała pani Talbot. Ni z tego, ni z owego zachichotała. – Miała też urojenia. Zawsze były jakieś spiski. Za swoją porażkę obwiniała ten przeklęty Trust.
Nigdy nie mówiła „Trust”, tylko „ten przeklęty Trust”, jakby to była nazwa teatru. – Nagle zmieniła temat. – A wie pan, chyba mam coś, co do niej należało. Wstała i podeszła do szafy. Kiedy przeszukiwała jej wnętrze, David przyglądał się staremu afiszowi wiszącemu na ścianie. – To moja matka? – zapytał. Pani Talbot zaśmiała się i przerwała poszukiwania. – A pan co? Wieśniak? Przecież to sławna Minnie Fisk, aktorka. Pańska matka ją ubóstwiała. Jej afiszami okleiła ściany, kiedy pracowała jako sprzątaczka. Powtarzała, że Minnie Fisk stała się sławna dzięki roli sprzątaczki, a pańska matka robiła to codziennie i na dodatek bardziej przekonująco. Rose dobrze czyściła kibel. Chętnie bym popatrzyła, jak Minnie to robi. David usiadł. – Była twarda – ciągnęła pani Talbot. – Trudno uwierzyć, że się zabiła. Krótko przedtem w kółko powtarzała, że powinna spakować manatki i pojechać do
Kalifornii. W Kalifornii kręcą filmy. Filmy to łatwa robota. Ale nigdy nie pojechała – powiedziała, jakby ta myśl właśnie przyszła jej do głowy. – A może powinna była. – Pani czegoś szukała – przypomniał jej David. – A tak, pudełka. Rose zostawiła pudełko ze swoimi rzeczami. – Wsunęła głowę do szafy. – Całe lata się na nie natykałam. Za cholerę nie wiem, gdzie teraz jest. – Po minucie przerwała poszukiwania. – Widocznie wyrzuciłam. David zmarszczył czoło, rozczarowany. – A może jest w innym miejscu? – zasugerował. – Nie ma żadnego innego miejsca. – Wskazała szafę. – Proszę bardzo, może pan sam poszukać. David wstał. Nie był w stanie dłużej znosić tej kobiety ani ohydy tego pokoju. – Ile matka pani zalegała?
– No, to było dawno temu. Nie płaciła prawie przez pół roku. Może nawet dwadzieścia dolarów. David wyjął trzydzieści w trzech banknotach. – Razem z odsetkami – wyjaśnił. Na widok pieniędzy oczy kobiety zalśniły. – Nie myślałam, że kiedyś zobaczę tę forsę. – Szybko schwyciła banknoty z obawy, że David się rozmyśli. David sięgnął do kieszeni. – To moja wizytówka. Jeśli pani coś znajdzie, to mieszkam w hotelu Drake. Kiedy wyszedł z budynku, kobieta rzuciła kartonik na zaśmieconą podłogę. David wsiadł do taksówki. – Z powrotem do hotelu – powiedział. Szofer z radością przyjął jego polecenie. * Kilka przecznic od Whiskey Row, kiedy jechali stalowym
mostem dźwigarowym, David zapytał: – Co to za most? – Troop. – Niech pan się zatrzyma na poboczu za mostem – powiedział David. – Proszę chwilę zaczekać. – Pan płaci, licznik chodzi. David wysiadł z samochodu. Przed wjazdem na most, smagany z zimnym wiatrem, stał obdarty handlarz przy wózku pełnym różnych słojów, dzbanków i prowizorycznych pojemników z ciętymi kwiatami – tulipanami, lwimi paszczami i chryzantemami, wrzosem, gerberami i różami. David podszedł do handlarza. – Poproszę różę. Czerwoną. Mężczyzna odezwał się z ciężkim litewskim akcentem: – Nie sprzedawać po jednym. Tylko bukiety. Po ćwierć dolara. David wręczył mu monetę, w zamian za którą otrzymał od
zniedołężniałego mężczyzny bukiet. Wybrał jedną różę, pozostałe upuścił na ziemię i ruszył chodnikiem na most. Przeszedłszy jedną czwartą długości mostu, zatrzymał się, wszedł na występ nad żelaznym dźwigarem, i, trzymając się kurczowo sfatygowanej liny, popatrzył na wodę. Ostatni widok w życiu matki. Około dwudziestu metrów niżej kłębiły się marszczone wiatrem, spienione fale, miejscami przesłonięte mroźną mgłą. Brzegi rzeki były strome, mocno nachylone. Nawet jeśli człowiek przeżyłby upadek z mostu, sparaliżowałaby go lodowata woda i nie dałby rady pokonać prądu rzeki ani dopłynąć do brzegu, choćby miał siłę Herkulesa. David stał dziesięć centymetrów od własnej śmierci i jej bliskość dogłębnie nim wstrząsnęła. Gdzie była jego MaryAnne? Nie na jakim kontynencie, ale gdzie była w jego własnym sercu? Przypomniał sobie dzień, w którym przed nią ukląkł i, trzymając jej drżącą dłoń, poprosił, by za niego wyszła. Miała oczy wilgotne od łez, ale płakała ze szczęścia, a nie z udręki, jak chwilę wcześniej, gdy opowiadała mu o swoim nieszczęsnym położeniu i wstydliwej ciąży.
Powiedziała wtedy, że jego miłość ją uratowała, a teraz David zadał sobie pytanie, czy miłość uratuje jego. Przez dłuższy czas wpatrywał się w śmiercionośne odmęty rzeki. W pewnej chwili przyszła mu do głowy zdumiewająca myśl – objawienie, które nie zdarzyło mu się od śmierci córki. Patrząc na mętne wody, zobaczył swoje życie z porażającą jasnością. Upuścił różę i patrzył, jak spada szarpana podmuchami wiatru i ostatecznie znika w ciemnym nurcie. Stał jeszcze przez kilka minut, po czym, czując, że już wie, jak dalej postępować, zszedł z występu i wrócił do taksówki. Na jego widok na twarzy kierowcy odmalowała się ulga. – Już myślałem, że przyszło panu go głowy, żeby skoczyć – powiedział, kiedy David wsiadł do samochodu. – Nie stracił pan zapłaty – powiedział David. – Wracamy do Drake. Rozdział 20 TELEGRAM OD CATHERINE Życie mojej matki było żałosne, ale trudno mi się zdobyć
na współczucie. W końcu wolała tę nędzną egzystencję od życia ze mną. Z dziennika Davida Parkina, 12 stycznia 1934 K iedy David chciał wejść do hotelu, został pomyłkowo wzięty za włóczęgę i zatrzymany przez strażnika ochrony. Na nieszczęście David nie miał przy sobie żadnego dowodu tożsamości poza podejrzanie dużą sumą pieniędzy i kluczem do pokoju, co wywołało w strażniku przekonanie, że napadł na jednego z gości, opróżnił jego portfel i teraz zamierza zwiększyć swój łup, okradając pokój swojej ofiary. Wezwano policję i przed hotelem powstało spore zamieszanie, które zwróciło uwagę jednego z boyów hotelowych – posiadacza hojnego napiwku wręczonego mu przez Davida. Mężczyzna przyszedł Davidowi z pomocą, zaświadczając o jego tożsamości. Zawstydzony i skruszony strażnik wszedł za Davidem do hotelu, w kółko powtarzając przeprosiny, i w końcu David zapewnił go, że nie powiadomi dyrekcji hotelu o incydencie, jeśli tylko strażnik zostawi go nareszcie w spokoju.
Idąc przez hol, David usłyszał głos konsjerża: – Jak się pan dziś miewa, panie Parkin? – Świetnie – odpowiedział David zdawkowo, nadal wzburzony zatrzymaniem. Konsjerż podał mu kopertę. – Otrzymał pan pilny telegram. David wyjął kartkę. PAN DAVID PARKIN. HOTEL DRAKE. CHICAGO, ILLINOIS. LAWRENCE DOSTAŁ UDARU. JEST U NAS. WRACAJ NATYCHMIAST. CATHERINE. David zwrócił się do konsjerża: – Ma pan rozkład jazdy pociągów? – Tak, sir – odrzekł mężczyzna, sięgając po informator. – O której odchodzi najbliższy pociąg do Salt Lake? Konsjerż przejechał palcem w dół strony.
– Dziesięć po piątej. Za nieco ponad dwie godziny. – Dziękuję. – David podał mu banknot pięciodolarowy. – Dziękuję za pańską pomoc w czasie mojego pobytu. – Robiłem to z przyjemnością, panie Parkin. Życzy pan sobie, bym zadzwonił na stację? – Tak, proszę. Jeśli pan tak uprzejmy. Kiedy David odwrócił się, aby odejść, konsjerż zatrzymał go ponownie. – Panie Parkin. Proszę mi wybaczyć niedopatrzenie. Jest dla pana jeszcze ta przesyłka – powiedział, kładąc na kontuarze dużą beżową kopertę z pieczątką z chicagowskim adresem. Teatr Thalia. Idąc do windy, David oderwał skrzydełko koperty. W środku znajdowało się kilka przedmiotów: list napisany na tłoczonym papierze, afisz teatralny, para okularów w srebrnych oprawkach oraz klucz przewiązany ciemnopomarańczową wstążeczką.
Panie Parkin, Pańska wczorajsza wizyta była dla nas tak wielkim zaskoczeniem, iż obawiamy się, że zachowaliśmy się prostacko. Prosimy przyjąć nasze najszczersze przeprosiny. Nie pokazaliśmy też Panu tych przedmiotów, które kiedyś należały do Pańskiej matki. Załączamy również afisz, który znalazł pan Sinclair, ponieważ uważamy, że może on Pana zainteresować. Prosimy go przyjąć z wyrazami naszego szacunku. Zawsze do usług, Theodore Cuthbert i Alma F. Sinclair David wyjął klucz, uznał, że jest do kamienicy czynszowej, przyjrzał się okularom, po czym rozłożył afisz. Zdobił go wizerunek pulchnej i dorodnej kobiety. Kapelusz o szerokim rondzie zasłaniał część jej twarzy, ale nie był w stanie ukryć piękna zniewalającego spojrzenia kobiety. David przyjrzał się afiszowi przelotnie, po czym włożył go z powrotem do koperty i poszedł do pokoju się spakować. * Popełniłem błąd, żyjąc przeszłością. Nie można jechać na koniu z twarzą zwróconą do tyłu i jednocześnie
kontrolować jazdy. Z dziennika Davida Parkina, 13 stycznia 1934 * David położył się na kuszetce w pociągu zmierzającym na zachód, natomiast jego myśli podążyły w przeciwnym kierunku, do Chicago. Nie dawał mu spokoju wizerunek matki na afiszu i kiedy w końcu zasnął, spał niespokojnie, co zdradzały cienie pod jego oczami. Wyjeżdżając nagle, zostawił niezałatwione sprawy, ponieważ nie miał sposobności, by porozmawiać z Dierdre, i jego myśli krążyły teraz wokół czterech kobiet: MaryAnne,Andrei, Dierdre i Rose – układając się w obrazy inne niż te, które wiózł ze sobą do Chicago. Na moście Troop doznał objawienia i choć tożsamość kobiety, która zostawiła list przy figurze aniołka, stanowiła jeszcze większą zagadkę, nie miała obecnie już żadnego znaczenia. Nawet gdyby nie przyszedł telegram od Catherine, David był już zdecydowany wracać do domu. Sunący powoli pociąg wjechał na dworzec Salt Lake w czwartek późnym
popołudniem pod pogodnym, usianym chmurkami niebem. David odebrał swój automobil z parkingu znajdującego się na południe od dworca i ruszył do domu. Kiedy otworzył drzwi frontowe, Catherine zbiegła szybko ze schodów, by go powitać. – Witaj w domu, Davidzie! Zarzuciła mu ramiona na szyję. Stracił na wadze i miał bladą cerę, a oczy zdradzały kilka nieprzespanych nocy. – Zaniedbywałeś się – powiedziała z wyrzutem. – Nie bardziej niż zwykle. Jak się czuje Lawrence? – Nieco lepiej. Umieściłam go w pokoju gościnnym we wschodnim skrzydle. – Dobrze. Mamy dużo do omówienia. Catherine posmutniała. – Davidzie, to nie będzie możliwe. David spojrzał na Catherine, nie rozumiejąc sensu jej słów.
– Wskutek udaru Lawrence przestał mówić – wyjaśniła. – Teraz już trochę reaguje, ale nie jestem pewna, czy coś pamięta. Nie mam nawet pewności, czy mnie poznaje. Słysząc tę wiadomość, David uchwycił się poręczy schodów. – Och, mój przyjacielu – powiedział. Ruszył szybko po schodach na górę, a Catherine podążyła za nim. Kiedy David wszedł do słabo oświetlonego pokoju, ujrzał krzepką postać Lawrence’a otuloną grubymi kołdrami. Zbliżył się do łóżka. – Lawrence? Początkowo nie było żadnej reakcji, potem Lawrence wolno zwrócił twarz w kierunku Davida, mamrocząc coś nieskładnie. David chwycił jego dłoń. – Jak się czujesz, mój przyjacielu? Lawrence nie odpowiedział. Oczy Davida zwilgotniały. – Od jak dawna jest w takim stanie? – zwrócił się do Catherine.
– Znalazłam go nieprzytomnego w zeszły poniedziałek rano. Jest trochę lepiej, ale doktor nie spodziewa się już dalszej poprawy. David wziął ją za rękę i odeszli od łóżka, aby Lawrence ich nie usłyszał. – Co jeszcze powiedział doktor? – Istnieje poważne ryzyko kolejnego udaru albo zawału serca. Catherine widziała, że jej słowa bardzo zasmuciły Davida. Objęła go. – Musisz być wykończony. Podam ci kolację. David spojrzał na milczącego przyjaciela. – Dziękuję ci za wszystko, co zrobiłaś, Catherine. Posiedzę przy nim jakiś czas. – Gdybym wiedziała, że przygotowałabym bardziej pożywny
wrócisz
posiłek. A tak mam tylko zupę i chleb. – Po jedzeniu w pociągu to i tak będzie uczta.
dzisiaj,
Catherine opuściła pokój, a David podszedł do łóżka. Przez chwilę siedział w milczeniu, a potem zaczął mówić do przyjaciela tak jak kiedyś – jak wtedy, gdy obaj siedzieli przy wypaczonym stole, gdy w ciemnych oczach Lawrence’a odbijało się światło jego jarzącej się fajki, gdy padały przemyślane i mądre słowa. – Dopiero co wróciłem z Chicago… Może nie pamiętasz… Pojechałem tam, żeby odszukać swoją matkę… Ponieważ trafił do mnie jej list i pomyślałem, że ona żyje. – Na muskularne ramię Lawrence’a naciągnął kołdrę, która się zsunęła. – Wyszło inaczej, niż się spodziewałem, ale i tak uzyskałem odpowiedzi na swoje pytania. Okazało się, że moja matka niczego nie osiągnęła i w końcu odebrała sobie życie, skacząc z mostu. Przez całe życie czułem, że muszę z nią porozmawiać, muszę zapytać, dlaczego mnie zostawiła. Ale uświadomiłem sobie, że tak naprawdę chciałem się dowiedzieć, dlaczego nie byłem wart jej miłości. Na to pytanie nie mogłaby odpowiedzieć, ponieważ byłem wart jej miłości bez względu na to, czy mi ją okazywała, czy nie. Każde dziecko jest warte miłości. – David pociągnął nosem, a potem potarł go palcem. – W pewnym sensie ona też poszukiwała miłości. Myślała,
że otrzyma ją od bijącej brawo publiczności. Ale jaką wartość ma miłość obcych ludzi, jeśli twoje życie nic nie znaczy dla twojego dziecka? – David przerwał. – Poznałem pewną kobietę. Ma na imię Dierdre. Spodobałaby ci się, to niespokojny duch. Ty byś o niej powiedział… – David uśmiechnął się –gorętsza od lipcowego dżemu. W każdym razie zadurzyła się. Nie wiem, co ona we mnie zobaczyła, mogłaby lepiej ulokować swoje uczucia. Jako mężczyzna nie miałem żadnych zahamowań – tylko jako mąż. Muszę przyznać, że było mi przyjemnie czuć, że jej na mnie zależy. Znowu poczułem się młodo. Ale Dierdre to nie MaryAnne. Miałeś rację, kiedy mówiłeś o drzewie, to znaczy o drzewie miłości czy jak ty to nazywasz. MaryAnne i ja daliśmy sobie wszystko, co w nas najlepsze, i chyba to, co najgorsze, też, ale tak czy owak oboje posiadamy istotną część siebie nawzajem. Tego nie można się tak po prostu wyrzec. Kiedy poczujesz się lepiej, pojadę do Anglii, żeby przywieźć MaryAnne. Co o tym myślisz?
Lawrence nie wydał z siebie żadnego dźwięku i David westchnął. – Dokąd odszedłeś, mój przyjacielu? David siedział w mroku i czuł, że po raz kolejny towarzyszy mu aż nazbyt znajome uczucie straty. * Trudna to rzecz, kiedy kochana przez nas osoba nadal oddycha, ale utraciła inne zdolności życiowe. Czuję, że moje serce zostało oszukane, ponieważ straciłem przyjaciela, ale nie wolno mi opłakiwać jego odejścia. Z dziennika Davida Parkina, 16 stycznia 1934 * Późnym wieczorem tego samego dnia, kiedy miasto spowiła czerń nocy poprzetykana światełkami miliona gwiazd, z taksówki, która zatrzymała się przed frontem rezydencji Parkinów, wysiadła wysoka, ciemnowłosa kobieta. Nieznajoma miała na sobie płaszcz z szarej wełny i torbę na pasku, który biegł w poprzek jej piersi. Podeszła do drzwi i mocno zastukała wielką mosiężną
kołatką. Po krótkiej rozmowie Catherine zaprosiła nieznajomą do środka i pospiesznie udała się do pokoju, gdzie leżał Lawrence. Stanęła w drzwiach i skinęła na Davida. – W holu jest kobieta, która przyszła do Lawrence’a – wyszeptała. – Kto to jest? – Ma na imię Sophia. Znasz ją? David przypomniał sobie jedną z niedawnych rozmów. – Nie. Ale Lawrence o niej wspominał. Oczy Catherine się rozszerzyły. – Ona twierdzi, że jest jego córką. Rozdział 21 SOPHIA Pojawienie się Sophii właśnie w tym momencie nie może być tylko zwykłym zbiegiem okoliczności… Fakt, że Lawrence miał córkę, wyjaśnia wiele rzeczy, ale przede
wszystkim to, że tak bardzo była mu droga nasza córka Andrea. Z dziennika Davida Parkina, 15 stycznia 1934 D avid stanął przy balustradzie na piętrze. W holu na parterze na krześle z drewna orzecha siedziała kobieta nieco starsza od niego i wpatrywała się w marmurową posadzkę. Kiedy David zaczął schodzić, kobieta wstała i patrzyła na niego niespokojnym wzrokiem. Jej skóra miała odcień jasnego mahoniu, jednak w rysach jej twarzy było widać ślady europejskiego pochodzenia, co nadawało jej śródziemnomorski wygląd. Mimo to w głęboko osadzonych ciemnoorzechowych oczach i łagodnym zarysie szczęk David dostrzegał jej podobieństwo do Lawrence’a. – Panie Parkin, jestem Sophia Disera – powiedziała z piękną dykcją. David wyciągnął do niej dłoń. – Proszę, mów mi David.
– Dziękuję. Dowiedziałam się, że tutaj przebywa mój ojciec. Przyjechałam z daleka, żeby się z nim zobaczyć. David wyciągnął rękę. – Pozwolisz, że wezmę twój płaszcz – powiedział. Kobieta zdjęła okrycie, a David powiesił je na wieszaku z drewna orzecha włoskiego. – Skąd wiedziałaś, że twój ojciec tu jest? – Nie wiedziałam. Uliczny handlarz owocami na Brigham powiedział mi, że mój ojciec i ty byliście przyjaciółmi. Przyszłam zapytać, czy znasz miejsce pobytu mojego ojca. Twoja gospodyni powiedziała, że jest tutaj. – Wiesz, w jakim jest stanie? Na twarzy kobiety odmalował się jeszcze większy niepokój. – Stanie? Twoja gospodyni powiedziała, że się nim opiekujecie. Jest chory? – Miał udar. Przestał mówić. Nie potrafimy nawet stwierdzić, czy rozpoznaje nasze głosy.
– Głosy? – Twój ojciec jest niewidomy. Sophia, wstrząśnięta, przyłożyła rękę do piersi. – Przyjechałam zatem zbyt późno – powiedziała, ponownie siadając na krześle i splatając dłonie na podołku. Po chwili dodała: – Mimo to nadal pragnę go zobaczyć. – Oczywiście. – David podał jej rękę i pomógł wstać. – Jest na piętrze. Poprowadził ją po schodach i korytarzem do pokoju gościnnego. Otworzył drzwi. Na łóżku majaczyła sylwetka Lawrence’a. Sophia weszła sama i zamknęła za sobą drzwi. David usiadł na korytarzu. Od czasu do czasu dolatywały do niego ciche słowa Sophii, ale ani razu nie usłyszał głosu Lawrence’a. Po piętnastu minutach kobieta wyszła z pokoju. Zanosiła się płaczem. Gdy David do niej podszedł, osunęła się na podłogę. David zawołał Catherine, która natychmiast przybiegła z kuchni. Otworzyła drzwi sąsiedniego pokoju gościnnego. David wniósł do niego Sophię i położył ją na łóżku. Catherine wybiegła na chwilę i wróciła z
wilgotnym ręcznikiem, który przyłożyła do czoła Sophii. Dopiero po kilku minutach kobieta zamrugała oczami i je otworzyła. Wyglądała na zdezorientowaną. – Zemdlałaś, Sophio – powiedział cicho David. Zamknęła oczy. – To był wielki wstrząs. – Ponownie spojrzała na dwoje nieznajomych, którzy pochylali się nad nią. – Przepraszam za to zamieszanie i kłopot. Powinnam wrócić do hotelu. – Bzdury – powiedziała Catherine. – Zostanie pani tu na noc. – Zostaniesz z nami – poparł ją David. – Musisz odpocząć. Chwilę po tym, jak Catherine wyszła, aby zajrzeć do Lawrence’a, Sophia powiedziała do Davida: – O tym, że mój ojciec żyje, dowiedziałam się dopiero dwa miesiące temu. Kiedy umierała moja matka. Jej ostatnie słowa były skierowane do Lawrence’a.
– Jak miała na imię twoja matka? – Margaret. David pokiwał głową. – Oczywiście. To dlatego Lawrence tak dziwnie się zachowywał. Musiał się dowiedzieć o jej śmierci. Skąd wiesz o jego istnieniu? – Po śmierci mamy zaczęłam przeglądać jej rzeczy. Natrafiłam na kufer z korespondencją. Było tam ponad tysiąc listów datujących się od 1874 roku. Wszystkie były od Lawrence’a. Przez następne trzy tygodnie na podstawie tej korespondencji odtwarzałam historię ich miłości. Moi rodzice poznali się, kiedy ojciec był żołnierzem w 10. Pułku Kawalerii, którym dowodził mój dziadek. Rodzice zakochali się w sobie i po kilku latach zawarli związek małżeński. Oczywiście nieformalny. Było nie do pomyślenia, by biała kobieta poślubiła Murzyna – nawet jeśli nie chciał jej żaden inny mężczyzna. Więc postanowili urządzić własną ceremonię. Złożyli sobie ślubowanie, a potem spotykali się potajemnie. Co kilka tygodni mama wyjeżdżała, rzekomo, by odwiedzić przyjaciółkę z college’u, a ojciec
brał przepustkę. Oficjalnie on podróżował jako jej służący. Nikt niczego nie podejrzewał. Układ się sprawdzał do czasu, aż mama zaszła w ciążę. Kiedy zaczęła być widoczna, moi rodzice się przerazili. Mama wiedziała, że jeśli jej ojciec się dowie, każe zlinczować Lawrence’a. Wymyślili zatem historyjkę, że mama potajemnie poślubiła kubańskiego żołnierza. Postarali się o fałszywy akt ślubu. Mama nawet udawała, że przez pewien czas dostawała listy od tego wymyślonego męża. A pewnego dnia poinformowała rodziców, że jej mąż został zabity w czasie walk. Z tym kłamstwem żyłam przez całe swoje życie. Pomimo łączącej ich miłości złożyli sobie przysięgę, że się już nigdy nie zobaczą. – Do oczu Sophii napłynęły łzy. – Pamiętam, jak próbowałam sobie wyobrazić, jak wygląda mój ojciec. W mojej wyobraźni zawsze był wysokim, przystojnym Hiszpanem o luźno opadających włosach i posągowej sylwetce wojownika. – Twój ojciec był wspaniałym człowiekiem, Sophio. Kobieta spuściła wzrok.
– Chcę w to wierzyć. – A co miałaś na myśli, mówiąc, że twojej matki „nie chciał żaden inny mężczyzna”? – Nikt inny poza Lawrence’em nie nazywał jej piękną. Moja mama była piękną kobietą, Davidzie, ale nie według ogólnie przyjętych kryteriów. Była piękna, ponieważ jej dusza była piękna. Świat odrzucił ją jako szpetną i odrażającą. Większą część twarzy mamy pokrywało znamię. Lawrence nie dostrzegał jej skazy. Pod pewnym względem był w takiej samej sytuacji jak ona. Oboje byli ofiarami swojej skóry. – To wszystko musiało być dla ciebie wielkim wstrząsem. – Mama nie chciała, aby ktokolwiek wiedział, że jestem półkrwi Murzynką. Ukrywała to nawet przede mną. Modliła się, bym miała jasną skórę. Prostowała mi włosy za pomocą pomady i lokówki. – Uśmiechnęła się smutno. – Wyobraź sobie moje zaskoczenie, kiedy dowiedziałam się, że mój ojciec jest Murzynem, a więc że i ja jestem Murzynką. Za każdy pogląd, który przejęłam od społeczeństwa, w którym żyłam, muszę teraz odpokutować myśleniem o sobie. Nie czuję się inaczej, niż czułam się wczoraj. Nie wyglądam, nie mówię ani nie myślę w inny sposób. Ale od
dziś jestem Murzynką. Czy mam mieć do siebie mniejszy szacunek? Mama włożyła dużo wysiłku w to, aby nauczyć mnie, że ludzi nie należy osądzać według ich wyglądu. Kiedyś myślałam, że robi to z powodu swojego znamienia. Ale nie to było powodem. Chciała mnie ustrzec. Chodziło jej o to, żebym któregoś dnia nie zaczęła nienawidzić samej siebie. – Twoja matka była mądra. Sophia zamyśliła się i na jej ustach pojawił się nikły uśmiech. – Była dobrym człowiekiem. Zawsze wiedziała, co należy powiedzieć. – To samo mówiłem o MaryAnne. – To twoja gospodyni? – Nie. Gospodyni ma na imię Catherine. MaryAnne to moja żona. – Wyszła?
David zawahał się. – Nie. Wyjechała. Sophia wyczuła, że temat żony jest dla Davida bolesny, i nie pytała dalej. Po chwili powiedziała: – Wiesz, ojciec wspomniał o tobie w listach. Opisywał cię w taki sposób, jakbyś umiał chodzić po wodzie. – Kłamał. Słabo pływam. Sophia uśmiechnęła się. – W jednym z nich napisał, że przyznałeś się do zabicia człowieka, którego ojciec zastrzelił w samoobronie. I opowiedział mamie o twojej córce. Mam poczucie, że cię znam, Davidzie. David ujął jej dłoń. – Bardzo mi przykro, że nie możesz porozmawiać ze swoim ojcem. Współczuję wam obojgu. – Spojrzał na zegar na kominku. – Powinnaś teraz odpocząć. Jutro muszę wcześnie wyjść do pracy, ale wrócę po południu. W którym hotelu są twoje rzeczy?
– Beehive Room. – Jeśli nie masz nic przeciwko temu, odbiorę twoje bagaże z hotelu w drodze powrotnej z pracy. Jestem pewien, że do tego czasu wystarczy ci to, co mamy w domu. Catherine się tobą zajmie. Sophie uśmiechnęła się z wdzięcznością. – Dziękuję, Davidzie. Za wszystko. Rozdział 22 ZWOLNIENIE BOGGSA Wichry kryzysu przywiały kurz ze szpicruty, stryczka i kaptura… Znaleziony w dzienniku Davida Parkina wycinek z gazety, którą najprawdopodobniej dostał od Gibbsa D avid wyjechał do pracy wcześniej niż zazwyczaj, przewidując, że na miejscu zastanie sterty dokumentów, które nagromadziły się w czasie jego nieobecności. Kiedy na rogu Drugiej Południowej ukazał się budynek z
czerwonej cegły, w którym mieściła się firma MASZYNY PARKINA, David ujrzał duży tłum przy zachodnim krańcu budynku. Widok biedaków zbierających się przy jego firmie w nadziei na pracę nie był niczym niezwykłym, różnica polegała na tym, że tego ranka do bezrobotnych dołączyli w charakterze widzów mężczyźni i kobiety w urzędowych strojach, fascynującym zjawiskiem.
przyciągnięci
David zobaczył, co wzbudziło zainteresowanie, dopiero gdy
tak
jakimś wielkie
zaparkował samochód i stanął na chodniku. Na markizie wystającej z muru budynku jego firmy wisiał z pętlą na szyi martwy czarny mężczyzna. David rozpoznał ciało Carville’a, swojego pracownika od niemal dwudziestu lat. Carville był porządnym człowiekiem o pogodnym usposobieniu. Uczciwie zasłużył na stanowisko brygadzisty na nocnej zmianie. Sam David rekomendował jego awans zaledwie trzy lata temu. David z wściekłością przepchnął się na przód, zdjął
płaszcz i zaczął nim odpędzać tłum gapiów. – Wynocha stąd, sępy! Wynoście się sprzed mojego budynku! Ludzie zaczęli się powoli rozchodzić. Wyjąwszy scyzoryk z kieszeni spodni, David przeciął sznur, ale pomimo jego starań ciało spadło ciężko na betonowy chodnik. Carville’owi ręce spętano na plecach, a potem przywiązano je do jego stóp. David nakrył ciało swoją marynarką, rozpoznawszy wśród gapiów jednego
po
czym,
ze swoich robotników, nakazał mu pomóc sobie w przeniesieniu ciała do wnętrza budynku przed przyjściem pozostałych pracowników. * Gibbs wszedł do biura Davida w ponurym nastroju. Nie potrafił nic wyczytać z miny przyjaciela. – To prawda? – Wiele bym dał, by tak nie było – odrzekł David, a w jego głosie było słuchać odrazę. – Nawet nie wiem, czy
miał dzieci. – Miał – powiedział Gibbs. – Jego żona przyniosła wieczorem kolację. Czasami przychodziła z którymś malcem uczepionym jej spódnicy. – Powiedz jej, żeby nadal przychodziła po płacę męża. – David pokręcił głową. – Dlaczego nie powiedziałeś mi o pożarze na placu? – Miałem taki zamiar. Tylko pomyślałem, że najlepiej będzie zaczekać do twojego powrotu. Uznałem, że nie ma sensu informować cię, kiedy byłeś w Chicago. David nie skomentował tego. – Przepraszam. Myślałem, że postępuję słusznie. – Słusznie, Gibbs. Nie byłbym w stanie nic zrobić, tylko ustąpić. A to nie wchodziło w grę. – David odchylił się wraz z fotelem do tyłu, opierając się jedną stopą o krawędź biurka. – Zrobili to moi robotnicy. Kto inny znałby godziny pracy Carville’a albo jego stanowisko? Czy właśnie nie o to chodziło? Jeśli nie zwolnię Murzynów, oni ich tak nastraszą, że czarni sami odejdą.
– Tego nie wiesz. – Chyba jednak wiem. – David wyprostował się i przednie nogi jego fotela opadły z powrotem na podłogę. – Przyślij mi tu Judda Boggsa. Chcę się przekonać, ile wie o tej sprawie. – Myślisz, że się przyzna? – Do tego nie trzeba wielu słów. David miał więcej racji, niż mógł przypuszczać. Kiedy Boggs wszedł do jego biura, był wyraźnie czujny i spięty, jakby myślał tylko o tym, jak stamtąd czmychnąć. Gibbs stanął przy drzwiach, co jeszcze bardziej zaniepokoiło Boggsa, bo co kilka minut oglądał się nerwowo za siebie. Zanim David zdołał mu zadać pytanie o lincz, Boggs wypalił roztrzęsionym głosem: – Chyba pan nie myśli, że to ja powiesiłem tego czarnucha? David spojrzał przelotnie na Gibbsa. – Nie byłbym w stanie wyobrazić sobie czegoś takiego.
– Żem go nie powiesił. Nawet rąk mu żem nie związał. David wbił w Boggsa surowy wzrok. – Widział pan Carville’a dzisiaj rano? – Nic żem nie widział. Nic. – Nie wspominałem, że Carville miał związane ręce. Skąd pan o tym wiedział? Na twarzy mężczyzny odmalowała się panika. – Z czarnuchami tak się robi, trzeba im wiązać ręce z tyłu. – Najwyraźniej dużo pan wie o linczowaniu. Boggs pobladł. – Chciałbym już iść, panie Parkin. David patrzył na niego z beznamiętnym wyrazem twarzy, choć w środku kipiał wściekłością. – Może pan odejść. Pańskie usługi nie są już potrzebne w mojej firmie.
Słowa zabrzmiały jak wyrok śmierci i w czasach wielkiego kryzysu często znaczyły to samo. – Jestem zwolniony? – Pomimo tragicznego odejścia Carville’a nadal mamy za dużo robotników. Jestem pewien, że okaże pan zrozumienie, ponieważ moje dobro leży panu na sercu. Prawda, panie Boggs? Blada do tej pory twarz Boggsa zaczerwieniła się, mimo to mężczyzna stał nieruchomo pod zimnym spojrzeniem Davida. – Wypłata była w sobotę, więc zarobił pan dwie dniówki. Gibbs, wypłać panu i wyprowadź go z mojej firmy. Gibbs podszedł do roztrzęsionego mężczyzny i pchnął go w stronę drzwi. Rozdział 23 NIESPODZIEWANY POWRÓT
Prędzej spodziewałbym się reelekcji Hoovera niż tego, co mnie czekało wieczorem. Z dziennika Davida Parkina, 16 stycznia 1934 D avid wracał do domu o zmroku, kiedy na góry padały ostatnie łososiowe promienie gasnącego słońca. Wjeżdżając na podjazd, minął się z wyjeżdżającą z jego posesji taksówką, w której siedział tylko kierowca. David zaparkował i wszedł do domu bocznymi drzwiami prowadzącymi do kuchni. U stóp schodów w holu ujrzał skórzaną torbę podróżną. A potem MaryAnne. Jego żona wpatrywała się w niego z niepokojem, a on patrzył na nią zaskoczony – jakby spotkał zjawę, choć w rzeczywistości widok ducha mniej by go zdziwił. Pierwsza przemówiła MaryAnne. – Dzień dobry, Davidzie. David wpatrywał się w nią dręczony rozterką. Miał ochotę podbiec do żony, wziąć ją w ramiona, ale nie miał żadnej pewności, że MaryAnne go nie odtrąci ani nawet
że wróciła na stałe. MaryAnne uciekła spojrzeniem w bok. – Catherine powiadomiła Lawrensie… – powiedziała.
mnie
telegraficznie
o
David poczuł ukłucie w sercu. – Cieszę się, że do niego przyjechałaś. – Jeśli to możliwe, chciałabym zatrzymać się w pokoju gościnnym we wschodnim skrzydle. – Nie. Śpij w naszej… – poprawił się – w sypialni. – Dziękuję. – Ktoś już zajmuje pokój gościnny we wschodnim skrzydle. MaryAnne spojrzała na niego pytająco. – Sophia. Jego odpowiedź ją zaskoczyła.
– Kim ona jest? – zapytała zaniepokojona. – To córka Lawrence’a. MaryAnne przyłożyła rękę do piersi. – Och… córka? W tym momencie na szczycie schodów pojawiła się Catherine. Przez ułamek sekundy patrzyła zaskoczona, a gdy poznała MaryAnne, krzyknęła radośnie: – Mary! Wróciłaś! – Tylko na jakiś czas – odezwał się cierpko David. MaryAnne spojrzała na niego przelotnie i zmarszczyła czoło. Catherine zbiegła ze schodów i objęła MaryAnne. – Och, jak dobrze znowu cię widzieć. – Wyruszyłam w drogę natychmiast po tym, jak dostałam od ciebie wiadomość o Lawrensie.
Catherine spojrzała niespokojnie na Davida, po czym podniosła stojącą u stóp MaryAnne torbę. – Chodźmy rozpakować twoje rzeczy. David w milczeniu patrzył, jak obie kobiety idą po schodach, po czym udał się do swojego pokoju. W głównej sypialni Catherine zaczęła przekładać rzeczy MaryAnne z torby do szafy i szuflad. W tym czasie MaryAnne, zmuszona przez Catherine, siedziała bezczynnie na łóżku. Na jej usta cisnęło się wiele pytań. – Co z Lawrence’em? – Obawiam się, że niedobrze. MaryAnne westchnęła. – To prawda, że ma córkę? – Na to wygląda. Zjawiła się wczoraj wieczorem. Nawet David o niej nie wiedział. Powiedziawszy to, Catherine popadła w milczenie, które po pewnym czasie
zaczęło bardzo ciążyć MaryAnne. Wyczuwała, że przyjaciółka jest spięta. – Catherine, proszę, nie złość się na mnie. Catherine podniosła wzrok. – Przepraszam, MaryAnne. Nie chcę okazywać złości. Tylko czuję się oszukana. Wiele razy przypomniałam sobie, co powiedziałaś tamtego ranka, zanim wyjechałaś, każde twoje słowo, i złoszczę się, bo dochodzę do wniosku, że wiedziałaś, ale nic mi nie powiedziałaś. Byłam bardzo zarozumiała, myśląc, że jestem twoją najlepszą przyjaciółką. – Jesteś nią, Catherine. Rzecz w tym, że nie potrafiłam się zdobyć na to, żeby powiedzieć Davidowi, a byłoby nie w porządku, gdybym powiedziała tobie, a jemu nie. – Spojrzała w kierunku otwartych drzwi. – Zachowuje się bardzo chłodno. Nienawidzi mnie. – Nigdy nie widziałam, żeby tak cierpiał, nawet wtedy gdy umierała Andrea.
Złamałaś mu serce, Mary. I opacznie tłumaczysz sobie jego zachowanie. On się ciebie boi, a nie nienawidzi. – Boi się mnie? Dlaczego? – Kto inny potrafi zadać mu taki ból? MaryAnne pochyliła głowę i ukryła twarz w dłoniach. – To był błąd – powiedziała. – Nie powinnam była wracać. Słysząc te słowa, Catherine podeszła, usiadła na łóżku obok MaryAnne i ujęła jej dłonie. – Przykro mi. Powinnaś się była spodziewać, że nie będzie łatwo. Ale nie popełniłaś błędu. Bardzo się cieszę, że przyjechałaś. Nawet jeśli nie zostaniesz długo. – Daj ci Boże zdrowie, Catherine – powiedziała MaryAnne i obie kobiety padły sobie w ramiona. * Po powrocie do domu zastałem MaryAnne. Niezwłocznie dała mi do zrozumienia, że nie zamierza zostać.
Moje serce jest zmuszone robić akrobacje. Z dziennika Davida Parkina, 16 stycznia 1934 * Większą część następnego tygodnia Sophia spędziła, siedząc przy łóżku Lawrence’a, czasami mówiąc do niego, czasami tylko wpatrując się w niego ze łzami w oczach, ani na chwilę nie tracąc nadziei na jakikolwiek znak, który świadczyłby o tym, że Lawrence rozumie, kim ona jest. Sophia nie planowała pozostać w Salt Lake City aż tak długo i wiedziała, że jej mąż i rodzina zaczną wkrótce domagać się jej powrotu. Ponieważ stan Lawrence’a ani się nie poprawiał, ani nie pogarszał, Sophia uznała, że nadszedł czas, by wrócić do domu. W piątek wieczorem, w przeddzień planowanego wyjazdu, nie odchodziła od łóżka ojca. Około północy wsunęła swoją dłoń w jego rękę. – Nie wiem, ile rozumiesz. Ale muszę powiedzieć coś, co jest ważne zarówno dla mnie, jak i dla ciebie. Chcę, żebyś wiedział, że mama
kochała cię z całego serca. Umarła z twoim imieniem na ustach. – Wyraz oczu Lawrence’a się nie zmienił, jednak jego oddech stał się płytszy i bardziej rwany. – Mama nigdy mi o tobie nie powiedziała. Dowiedziałam się z listów, które do niej napisałeś. – Sophia urwała, po czym zapytała przejmującym głosem: –Dlaczego nigdy do mnie nie przyjechałeś? Tak bardzo bałeś się ujawnienia, że nie przyjechałeś do własnej córki? – Zaczęła płakać i oparła głowę o jego pierś. – Przepraszam. Myślę tylko o sobie. To niesprawiedliwe. Boże, spraw, by mój ojciec wiedział, że to ja. Proszę, rozjaśnij jego myśli. Ciemne, smutne oczy Lawrence’a patrzyły nieruchomo przed siebie. Sophia zaczerpnęła głęboko powietrza, zmuszając się do zachowania spokoju. – Masz troje wnucząt, jednego chłopca i dwie dziewczyny. Byłbyś z nich dumny, wszystkie są dobrymi dziećmi. Najmłodszy jest trochę psotny. Ma teraz szesnaście lat. Dostał imię po tobie. Mama nalegała, byśmy nazwali go Lawrence. Przeważnie
wołamy na niego mały Larry. – Pogłaskała szorstką rękę Lawrence’a, po czym, przytłoczona smutkiem, ponownie pochyliła głowę i powiedziała cicho: – Ojcze. Niespodziewanie ręka Lawrence’a zacisnęła się mocno wokół jej dłoni. Sophia spojrzała w nieruchomą twarz ojca i zobaczyła, jak po jego policzku spływa łza. – Wiesz, że to ja. – Pochyliła się nisko nad ojcem i łzy zaczęły płynąć po jej policzkach. – Wiesz. Lawrence uniósł rękę do jej głowy i przytulił ją do swej piersi. Sophia zaniosła się od płaczu. * Sophia była przy Lawrensie, kiedy umierał. Nie odszedł spokojnie. W niedzielę po południu doznał rozległego zawału serca. Sophia natychmiast zawołała Davida. – Nie wiem, co się stało – powiedziała, kiedy David wbiegł do pokoju. Dygotała na całym ciele. Catherine, która już wezwała doktora, weszła do pokoju razem z MaryAnne. David podłożył poduszkę pod głowę Lawrence’a i
obejmował go, siedząc na krawędzi łóżka. Kiedy przybył doktor, rozpiął flanelową koszulę Lawrence’a i przyłożył do jego piersi stalowy krążek stetoskopu. – Ma zawał serca – oznajmił. Sophia zasłoniła usta zaciśniętymi dłońmi. – Co można zrobić? – zapytał David. – Nic nie może mu już pomóc. Mogę mu podać eter na uśmierzenie bólu. – Proszę to zrobić – powiedział David. Kiedy doktor zaaplikował Lawrence’owi fiolkę eteru, David wyprosił wszystkich z pokoju poza Sophią. Kobieta trzymała swojego umierającego ojca za rękę. Kiedy Lawrence wydal ostatnie tchnienie, pochyliła nad nim głowę i powiedziała: – Kocham cię, tato. Rozdział 24
POGRZEB Kiedy składamy do grobu kogoś, kogo kochamy, wraz z nim grzebiemy część własnego serca. Nie powinniśmy jednak ubolewać nad tą stratą. Możliwe, że nasze serce to jedyna rzecz, jaką umarły może zabrać ze sobą w zaświaty. Z dziennika Davida Parkina, 28 stycznia 1934 –T wój ojciec pragnął być pochowany obok twojej matki – powiedział David. – Tak byłoby najstosowniej, jednak to niemożliwe – odrzekła Sophia. – Ciało mamy zostało złożone do grobowca rodzinnego. Rodzina nigdy by się na to nie zgodziła. – W takim razie, z pochowamy go na naszym
twoim błogosławieństwem,
cmentarzu blisko kamiennego aniołka. Sophia spojrzała na niego z wdzięcznością. – Jestem pewna, że właśnie tego by pragnął.
– Zajmę się tym. * Grabarz na cmentarzu w Salt Lake City, mężczyzna włoskiego pochodzenia o oliwkowym odcieniu skóry, był niewysoki – o głowę niższy od większości przedstawicieli swojej płci – i miał srebrne kręcone włosy, które rosły pionowo, jakby rekompensując ich posiadaczowi jego niski wzrost. Mężczyzna zaczął pracować na cmentarzu w młodości, kiedy jego ojciec, wiertacz w kopalniach miedzi Oquirrh, zginął w czasie pracy i poprzedni dozorca, litując się nad biedną rodziną zmarłego, zaproponował mu, najstarszemu mężczyźnie w rodzie, posadę. Grabarz mieszkał w zniszczonej chatce z jasnobrązowym tynkiem, prawie w całości zakrytej winoroślą i bluszczem, które pięły się po murach i kominie, zasłaniając okna. Mężczyzna włożył szelki na ramiona i otworzył drzwi. Na progu stał David. – Pan Parkin, prawda?
– Tak. Przyszedłem w sprawie pogrzebu. Grabarz okazał współczucie, ściągając gęste brwi. Od dawna posiadał umiejętność łączenia interesów z kondolencjami. – Myślał pan o jakiejś konkretnej części cmentarza? – Blisko mojej córki. Grabarz pokiwał głową. – Tak, wiem. Figurka aniołka. – Schwycił zakrzywioną rączkę czarnej laski, a potem sięgnął po kurtkę. – Ładna część cmentarza. No to podjedziemy tam i się rozejrzyjmy. Mój wóz stoi przy domu. Wozem ciągniętym przez jednego sędziwego konia maści izabelowatej wolno dojechali do środkowej części cmentarza. Śnieg na wzgórku iskrzył się w promieniach zimowego słońca i był nienaruszony, ponieważ od wyjazdu MaryAnne nikt po nim nie chodził. Na widok aniołka David poczuł ciężar w piersi. W odróżnieniu od swojej żony rzadko przychodził na grób
córki, jako że nie zaznawał tu ukojenia. Grabarz lekko ściągnął lejce i koń, którego nie było trzeba długo przekonywać, zatrzymał się i pochylił głowę, aby poskubać nieliczne źdźbła trawy wystające spod pokrywy śniegu. Obaj mężczyźni zeszli z wozu. – Pańskie kwatery są tutaj – powiedział grabarz. Obszedł niewielki kawałek ziemi i laską zakreślił jego granice na śniegu. Przystanął w górnej części zbocza. – A może tu? Trochę na północ od pańskiego gruntu. David się rozejrzał. W gęstwinie gałęzi nagich drzew świszczał północny wiatr. Pora roku pasowała do charakteru tego miejsca. Ponownie spojrzał na miejsce wskazane przez dozorcę. – Może być – powiedział. – Gdzie jest najwyższy pomnik na tym cmentarzu? Dozorca popatrzył kierunku południowym. – Tam. Mormońskiego proroka. Z miejsca, gdzie stali, widzieli wierzchołek granitowej iglicy górującej nad pozostałymi pomnikami.
– Ten powinien być wyższy o dwa centymetry od tamtego – powiedział David. Grabarz był zdumiony. – Będzie kosztował niezłą sumkę. Widocznie chodzi o ważnego gentlemana. David pokiwał głową potwierdzająco. – Polityk czy przedsiębiorca? – zapytał grabarz. – Bohater wojenny. Grabarz zmrużył oczy. – Nie czytałem o śmierci żadnego bohatera. Zwykle piszą coś w „Tribune” albo „Deseret News”. – Nigdzie nie było o nim wzmianki. Był Murzynem. Grabarz zbladł. – Panie Parkin, nie można chować Murzyna w tej części cmentarza. – Dlaczego nie?
– To niezgodne z prawem chować Murzyna z białymi. Kolorowi mają swoje miejsce. – Gdzie? – W południowej części cmentarza. David znał to miejsce – niewielki, przepełniony mogiłami skrawek ziemi zarośnięty chwastami i ogrodzony płotem z czarnych metalowych prętów. – To cmentarz miejski. Ten człowiek ma prawo być tu pochowany. Grabarz skrzywił się. – Będą skargi. David rozejrzał się dookoła. – Oni się panu skarżą? – Oni nie, ale… – grabarz zaczął się jąkać – ale ci, co tu przychodzą.
– To nie ich dom. – Może nie, ale to wbrew prawu. David się zastanowił. – Gdzie właściwie zostaje naruszone prawo, kiedy Murzyn jest chowany blisko białego? – Nie za bardzo pana rozumiem. – Jaka część Murzyna narusza prawo? – Jaka część? – To nie mogą być włosy, bo moje też są ciemne. Właściwie moje są nawet ciemniejsze niż Lawrence’a, bo on osiwiał. Na pewno nie jego oczy. Więc co? Skóra? Czarne ciało? – To chyba oczywiste. Przez to jest Murzyn, nie? – Naprawdę? Stary mężczyzna nie odpowiedział. – Niech mi pan powie, ile czasu mija, zanim zgnije skóra?
To makabryczne pytanie zaskoczyło grabarza. – Ile? W ziemi chyba z pięć tygodni. Na słońcu góra trzy. – W takim razie ludzie tutaj pochowani nie są biali – powiedział David. – No… Większość… – Jeśli chodzi o mnie, nie ma problemu. – David odliczył kilka banknotów i podał je mężczyźnie. – Niech pan spełni moją prośbę. Mężczyzna popatrzył chciwie na pieniądze, po czym je wziął. Nadal kręcąc głową, wsiadł z powrotem na furmankę. – Jedzie pan? – zapytał Davida. – Nie. Wrócę do domu pieszo. Ciało zostało zabalsamowane, oczekuję, że jutro pan po nie przyjedzie. Pogrzeb wyznaczymy na dwudziestego ósmego. – Naprawdę nie rozumiem, po co zadaje pan sobie tyle trudu, żeby pochować Murzyna. Przecież czarni nie mają duszy. David spojrzał na grabarza oburzony, ale smutek wziął
górę nad gniewem. – Nie o dusze Murzynów się martwię. Grabarz pociągnął lejce i koń, człapiąc, ruszył w drogę powrotną. Kiedy David został sam, podszedł wolnym krokiem do kamiennej figury. Przyjrzał się inskrypcji. Nasz mały aniołek. Ukląkł na jednym kolanie i zaczął spokojnie mówić: – Muszę ci coś powiedzieć, kochanie. Pozwalam ci odejść. Kiedyś uważałem, że przestać cierpieć znaczy zdradzić. Teraz wiem, że prawdą jest coś przeciwnego – że największym darem, jaki mogę ci dać, jest uwolnienie cię spod jarzma mojego cierpienia. Jeśli życie jest tak cenne, że opłakiwałem utratę twojego, to źle postępuję, marnując swoje. Ciekawe, czy to, że marnuję swoje życie, przysporzyło ci tyle samo bólu, ile mnie przysporzyła twoja śmierć. – Urwał, podniósł wzrok na aniołka, po czym ponownie pochylił głowę. – Wiem, jak bardzo kochałaś swoją mamę. Obiecuję ci, że już nigdy nie zamknę przed nią swojego serca. – Rozejrzał się wokół, mrużąc oczy z powodu oślepiającego blasku śniegu. – To wszystko, co chciałem ci powiedzieć.
Zamknął oczy, a po chwili wstał i ruszył w stronę domu. * W pochówku Lawrence’a uczestniczyło tylko dziewięć osób łącznie z białym pastorem baptystów z Południa, który odprawił pogrzeb. Grabarz stanowczo sprzeciwił się obecności czarnego pastora, ponieważ istniało zbyt duże ryzyko, że ktoś postronny dowiedziałby się o kolorze skóry zmarłego. Obawy grabarza nie były bezpodstawne. Dwóch żałobników, towarzyszy broni Lawrence’a ze złożonego z Murzynów 24. Pułku Kawalerii, przybyło wcześniej i zostało zauważonych przez osoby uczestniczące w innym pochówku. Jedna z tych osób zapytała grabarza, co na cmentarzu robią czarni, na co grabarz odparł, że to kopacze grobów. Odpowiedź zadowoliła pytającego, ponieważ jego zdaniem była to praca odpowiednia dla przedstawicieli tej rasy i człowiek ten mógł potem spać spokojnie, wiedząc, że czarni znają swoje miejsce.
Duchowny stał u wezgłowia trumny, po jednej stronie stała MaryAnne, mając po bokach Catherine i Gibbsa, a po drugiej David, Sophia i dwóch żołnierzy. Gdy pastor skończył błogosławieństwo, David zrobił krok do przodu. – Mam zaszczyt powiedzieć kilka słów o swoim przyjacielu, choć obawiam się, że nie zdołam zrobić tego tak dobrze, jak zmarły na to zasługuje. Chyba nikt by tego nie potrafił. Lawrence Flake był dobrym człowiekiem. Dawał więcej, niż miał, i oczekiwał mniej, niż mu się należało. Przeżywszy swoje życie w ten sposób, uczynił ten świat lepszym miejscem. Czuję się zaszczycony, że nazywał mnie swoim przyjacielem, i miałem szczęście, mogąc nazywać go swoim. – Do oczu zaczęły mu napływać łzy, kiedy spojrzał na figurę aniołka, który patrzył na ceremonię ze zwykłym stoicyzmem. – Podarowanie naszej córeczce aniołka było jednym z najszlachetniejszych gestów, jakie widziałem. Lawrence miał nadzieję, że kiedyś figurka stanie na jego grobie i przechodnie pomyślą, że leży pod nią ktoś wart takiego pomnika. Ktoś wart powszechnego szacunku. Jak
powiedziałem, Lawrence oczekiwał mniej, niż mu się należało. Biblia mówi, że nie ma większej miłości, niż oddać swoje życie za kogoś innego. Ale dla Lawrence’a to nie byłoby trudne, ponieważ jego życie było ciężkie i nie do pozazdroszczenia. Oddając tego aniołka, wyrzekł się nadziei na istnienie w pamięci ludzkiej. Wielkość ducha widziałem w życiu zaledwie kilka razy. Widziałem ją w Lawrensie. – David podniósł głowę. – To wszystko, co chciałem powiedzieć. MaryAnne patrzyła na Davida z miłością, ale on uciekł wzrokiem w bok. Ocierając łzy, MaryAnne podeszła do trumny i położyła na niej kwiat. Sophia ujęła dłoń Davida, a on objął ją ramieniem. Sophia oparła się o niego. – Pięknie mówiłeś. Dziękuję. – To był dla mnie zaszczyt. Kiedy Sophia była już w stanie odejść, pozostali żałobnicy wrócili do samochodów zaparkowanych na poboczu drogi gruntowej.
Catherine i MaryAnne jechały razem z Gibbsem i Elaine, ponieważ bagaż Sophii zajmował tylne siedzenie samochodu Davida. Córka Lawrence’a zamierzała wrócić do domu tego samego popołudnia. David widział, jak Gibbs otwiera drzwi MaryAnne, a ona mu dziękuje i wsiada. Kiedy samochód Gibbsa ruszył, MaryAnne odwróciła się w kierunku Davida i na krótką chwilę ich spojrzenia się spotkały. David zapalił silnik packarda i odjechał sprzed cmentarza w innym kierunku. Rozdział 25 DRUGI WYJAZD Słyszałem na kazaniu, że w dniu Sądu Ostatecznego nasze grzechy będą wykrzyczane z dachów domów. Zacząłem wierzyć, że jeżeli to prawda, nie będzie to sąd zorganizowany przez niebiański trybunał ani przez jakieś paskudne stworzenie pełzające, ale że to my sami będziemy krzyczeć do
całego świata, kim naprawdę jesteśmy – kiedy miłosierni i dobrzy, choćby zupełnie niedoceniani w tym życiu, zalśnią pełnym blaskiem jak słońce, a odrażający i źli skulą się ze strachu przed ich światłem. Jeśli niebiosa są miejscem, gdzie nie ma żadnych tajemnic, to dla niektórych będzie to piekło. Z dziennika Davida Parkina, 29 stycznia 1934 – N ie płaczę z żalu nad swoim ojcem – powiedziała Sophia, kiedy ruszyli sprzed cmentarza. Wytarła oczy wilgotną chusteczką. – Wierzę, że moi rodzice nareszcie są razem w miejscu, w którym miłości nie stoi na przeszkodzie kolor skóry… ani oszpecone ciało. Ale żałuję, że nie zdążyłam zapytać go o pewne sprawy. Rozumiem, jakim ryzykiem był związek moich rodziców. Jednak ojciec odciął się od nas całkowicie. Do końca życia będę zadawała sobie pytanie, dlaczego nigdy do mnie nie przyjechał. – Ja też tego nie rozumiem – powiedział David. – Lawrence bardzo lubił naszą córeczkę. Nadal się dziwię,
że przez te wszystkie lata nigdy mi nie powiedział, że sam też ma córkę. – Wiem, że to zabrzmi okropnie, ale zastanawiałam się, czy jego strach przed zdemaskowaniem nie był większy od miłości do mnie. David oderwał wzrok od jezdni i spojrzał w oczy Sophii. – Lawrence nie był tchórzem. Na pewno – powiedział stanowczo. – Chyba wolałabym, żeby był. Wtedy przynajmniej znałabym powód. Niewiedza jest gorsza od każdej prawdy. Wyraz twarzy Davida złagodniał. – Ty i ja mamy ze sobą wiele wspólnego, Sophio. W pewnym sensie odbyłaś taką samą podróż jak ja. Moja matka porzuciła mnie, kiedy byłem dzieckiem. Chciałem ją odnaleźć, aby, tak jak ty, usłyszeć odpowiedzi na pytania. Ale mama zmarła wiele lat temu. – Co miałeś nadzieję znaleźć?
– Zrozumienie, dlaczego nie byłem jej wart. – A więc również twoja podróż okazała się bezowocna. – Skądże. Zrozumiałem ważną rzecz. – Jaką? – Że trzeba odciąć się od przeszłości. Odpowiedzi, których potrzebujemy, nie należy szukać w przeszłości. Uzdrawia nas posiadanie celu, a cel daje nam nadzieję na przyszłość. –David niespodziewanie uderzył pięścią w kierownicę. – Właśnie sobie przypomniałem prośbę twojego ojca. Powiedział, że gdybyś kiedyś przyjechała, to mam ci powiedzieć o skrzynce, w której on przechowywał coś dla ciebie. Zapytałem go, co to, a on odrzekł: „Odpowiedzi dla niej”. – Gdzie jest ta skrzynka?! – Trzymał ją pod swoim łóżkiem. – David zerknął na zegarek. – Twój pociąg odjeżdża dopiero za godzinę. Zdążymy, jeśli się szybko uwiniemy. Przy ulicy Brigham David skręcił na północ i dojechał do nieczynnej fabryki konserw, za którą stała nędzna chatka Lawrence’a. Podskakując na wertepach, packard
podjechał do wejścia. Drzwi były szeroko otwarte. David najpierw starannie sprawdził ogródek na tyłach domu, dopiero potem wraz z Sophią wszedł do spustoszonego wnętrza. Stoły, niegdyś zastawione zegarami i ich częściami, były teraz puste i wywrócone, a na podłodze walały się butelki po piwie i whiskey oraz niedopałki. Zegary zniknęły, zostały tylko te, które były w trakcie naprawy i leżały w częściach. Sophia w milczeniu przyglądała się skromnemu mieszkaniu. Davidowi przyszło do głowy pytanie, czy kobieta doświadcza uczuć podobnych do tych, które miał on, gdy oglądał wynajmowany kiedyś przez matkę pokój. – Ktoś splądrował to miejsce – powiedział. – Zginęły rzeczy twojego ojca. – Również moja skrzynka? David ukląkł przy łóżku i wsunął pod nie rękę. Skromna skrzynka na amunicję, niezauważona przez złodziei, nadal tam była. David wyciągnął ją i postawił na łóżku. Była zamknięta na zardzewiałą kłódkę. David ponownie zajrzał pod łóżko w poszukiwaniu klucza, a nie znalazłszy go, wsunął swój scyzoryk pomiędzy skobel a wiekowe drewno i otworzył skrzynkę. Podał ją Sophii. Kobieta
uniosła wieko i wyjęła kopertę. Dla Sophii, 1893 – Miałam wtedy trzynaście lat… – Sophia przyłożyła dłoń do ust, po czym ponownie sięgnęła do skrzynki i wyjęła starą fotografię niemowlęcia w długiej haftowanej sukience z jedwabiu. – Och. – Sophia odwróciła się do Davida. – To moje zdjęcie z chrztu. Odłożyła fotografię i niecierpliwie rozdarła kopertę. W złożonej na pół niedużej kartce znajdował się list. Sophia odczytała na głos napisany na maszynie tekst z mniejszej kartki: Do wszystkich zainteresowanych Za cenę dziesięciu centów przepisałem załączony list na prośbę pana Lawrence’a (jego nazwisko nie zostało mi ujawnione), Murzyna, wcześniej mi nieznanego, służącego w kawalerii Stanów Zjednoczonych. Styl listu jest mojego autorstwa. Pan Lawrence poprosił, abym załączył tę notatkę oraz postarał się uczynić jego styl nieco klarowniejszym, a przez to łatwiejszym w czytaniu. Nie ponoszę żadnej odpowiedzialności za ewentualne oszczerstwa, kłamstwa ani inne treści zawarte w załączonym liście. Działałem wyłącznie jako skryba w
imieniu pana Lawrence’a. Charles H. Jennings Alamogordo, Nowy Meksyk 1877 Sophia odłożyła karteczkę na bok i wzięła do ręki list. On również był napisany na maszynie. Zaczęła go czytać na głos, ale po pierwszym zdaniu urwała. Po jej policzkach popłynęły łzy. Podała list Davidowi, usiadła na krześle, ocierając potok łez. David zaczął głośno czytać: Moja najdroższa Sophio, mam nadzieję, że nigdy nie przeczytasz tego listu. Bo jeśli tak się stanie, będzie to znaczyło, że Twoja Mama lub ja nie wywiązaliśmy się z obowiązku chronienia Cię przed ujawnieniem mojej tożsamości. Jeśli jednak czytasz te słowa, to znaczy, że coś o mnie wiesz. Przede wszystkim powinnaś wiedzieć, że bardzo Cię kocham. Jak każde dziecko powinnaś wiedzieć o miłości swojego ojca. Możliwe, że zadajesz sobie pytanie, dlaczego brakowało mnie w Twoim życiu – dlaczego to było tak ważne dla nas, aby ukryć przed Tobą moje istnienie. Powodem było to, że kochaliśmy Cię tak bardzo, że postanowiłem się Ciebie wyrzec
– żeby ludzie nie wyrządzili Ci krzywdy. Teraz już wiesz, że Twój tato jest Murzynem. Twoja Mama i ja nie chcieliśmy, żebyś wiedziała, że masz mieszaną krew. Chcieliśmy, żebyś miała życie, którego kolor mojej skóry nie mógł Ci zapewnić. Świat zmusił mnie, żebym się Ciebie wyrzekł, ale żadna siła nie byłaby w stanie usunąć Cię z mojego serca. Raz udało mi się Ciebie zobaczyć. Przyjechałem i stałem przy drodze, którą szłaś ze szkoły. Mimo że przejechałem pół kraju, żeby Cię zobaczyć, kiedy zobaczyłem Cię z bliska, wystraszyłem się tego, jak zareagujesz na nieznajomego Murzyna, i chciałem odejść. Ale Ty zatrzymałaś się i grzecznie zapytałaś, czy jestem obcy w mieście i czy potrzebuję pomocy. Pamiętasz? Podziękowałem i powiedziałem, że wiem, dokąd chcę dojechać. Z powrotem do domu. Moje serce pękało z dumy. Nigdy nie miałem okazji, by powiedzieć Ci osobiście, że Cię kocham, mój skarbie. Twój tato Sophia nie była w stanie mówić. David zwrócił jej list, po czym spojrzał na zegarek. – Musimy jechać – powiedział delikatnie. – Myślę, że dostałaś odpowiedź.
* David czekał wraz z Sophią na peronie na przyjazd pociągu. Kiedy Sophia dopełniła formalności związanych z przejazdem, David wręczył jej skórzaną teczkę. – Co to? – Część rzeczy twojego ojca z czasów, gdy służył w kawalerii. Sophia odchyliła klapkę. Wewnątrz znajdowały się: zrolowany pas kawaleryjski z mosiężną klamrą z napisem „US”, futerał na naboje, zgrzebło, instrukcje dla żołnierzy kawalerii oraz emblemat jego jednostki – niebiesko-złota chorągiew z napisem „SEMPER PARATUS”. Sophia zamknęła teczkę i włożyła ją pod pachę. – Poświęcili swoją miłość dla mnie. – Twój ojciec był szlachetnym człowiekiem. Sophia patrzyła w zamyśleniu na Davida.
– Są ludzie o jasnej karnacji i pięknych twarzach, ale o duszach tak ciemnych i pokrętnych jak dębowe sęki. Moi rodzice byli nadobni. Mieli piękne dusze. – Pocałowała Davida w policzek. – Nigdy nie będę w stanie odwdzięczyć ci się za wszystko, co zrobiłeś dla mnie i mojego ojca. – To ja jestem dłużnikiem. Wchodząc do powiedziała:
pociągu,
Sophia
odwróciła
się
i
– Powodzenia z MaryAnne. Wierzę, że wszystko dobrze się skończy. Masz zbyt dobre serce, by miało być inaczej. * Zajechawszy pod dom, David doznał wielkiego smutku na widok ustawionych na ganku bagaży MaryAnne. Jego żona spakowała do dwóch dodatkowych toreb rzeczy, których nie mogła zabrać ze sobą poprzednio bez wzbudzania podejrzeń, że wyjeżdża na zawsze. David wszedł do domu i skierował się prosto do swojego pokoju. Włączył
radio, szukając ukojenia w audycji muzycznej. Orkiestra bostońska grała symfonię Patetyczną Czajkowskiego i David, sam ze swoim bólem, głęboko przeżywał każdy powtarzający się motyw, a każde łkanie skrzypiec czuł jak własne. Niespełna pół godziny później MaryAnne zapukała delikatnie do drzwi, po czym weszła do jego pokoju. David wyłączył radioodbiornik. – Widzę, że spakowałaś swoje rzeczy. MaryAnne pokornie kiwnęła głową. – O której masz pociąg? Podeszła do globusa i pogładziła go, zwrócona plecami do Davida. – Dopiero jutro rano. Pomyślałam, że spędzę noc w hotelu Utah. David nie zapytał o powody jej decyzji i w pokoju zapadła krępująca cisza. – Tym razem chciałam się pożegnać. David podparł głowę dłonią i westchnął. Minęła ponad minuta, zanim się
odezwał: – Dokładnie tak samo się czułem, kiedy znalazłem twój list, kiedy dowiedziałem się, że mnie opuściłaś. Co to była za noc… Catherine pierwszy raz w życiu widziała mnie pijanego. – Zaśmiał się szyderczo. – Sam już nie wiem. Może to dobrze, kiedy człowiekowi od czasu do czasu ziemia usunie się spod nóg. Oczy MaryAnne zalśniły od łez. – Wiele się wydarzyło od tamtego wieczoru. Catherine dała mi list, który znalazłaś przy grobie Andrei. Przeczytawszy go, pomyślałem, że muszę wyjaśnić niektóre sprawy. Pojechałem więc do Chicago, aby odnaleźć swoją matkę. Okazało się, że popełniła samobójstwo ponad dwadzieścia lata temu. – Wiem o tym od Catherine – powiedziała cicho MaryAnne. – Bardzo ci współczuję. – Nie mam pojęcia, kto napisał ten list… Ale to bez znaczenia. Zrozumiałem coś
ważnego – że tak naprawdę nie ma znaczenia to, co się stało dawno temu. Nikt nie może zmienić przeszłości, można tylko o niej zapomnieć. – Przełknął ślinę. – Kiedy stałem na moście, z którego skoczyła moja matka, doznałem wyjątkowego olśnienia. Wiesz, co sobie uświadomiłem? MaryAnne zaczęła dygotać, ale nie odwróciła się do Davida, by nie ujrzał jej łez. – Uświadomiłem sobie, jak bardzo mi ciebie brakuje. I że najważniejsze, co mam do zrobienia w swoim życiu,to zasłużyć na twoje zaufanie i cię odzyskać. I wtedy pomyślałem, że nigdy nie będę miał szansy tego zrobić, bo nigdy nie wrócisz. Zrozumiałem beznadzieję, jaką czuła moja matka. Ponieważ kiedy tracisz coś tak bardzo cennego, to jesteś naprawdę przegrany. I wtedy sam też chciałem skoczyć. MaryAnne zaczęła cicho szlochać. – I wtedy pojawiła się w mojej głowie dziwna myśl. A gdybym skoczył? I w jakiejś krainie spotkałbym Andreę, a ona spytałaby, co zrobiłem ze swoim życiem po jej odejściu. I musiałbym jej powiedzieć, że odtrąciłem
wszystko, co kocham. I wtedy doznałem wielkiego objawienia, kiedy uświadomiłem sobie, że to, jak postępowałem, wcale nie różniło się od tego, jak postąpiła moja matka. Że zawiodłem również samego siebie oraz tych, którzy na mnie polegali. Nie wsiadłem do pociągu i nie odjechałem jak matka, ale to była jedyna różnica między nami. – David odchrząknął. – Od tamtej chwili nie jestem już tym samym człowiekiem. Nie wiem, jak ci to wyjaśnić, ponieważ to brzmi, jakbym chciał cię zatrzymać. – Głos mu się załamał. – A niczego tak nie pragnę jak tego, byś została… – Zwiesił głowę. – Nie, źle to powiedziałem. Niczego tak nie pragnę jak tego, byś sama pragnęła zostać. MaryAnne gwałtownie odwróciła się do niego, nie mogąc już dłużej tłumić uczuć. – Davidzie, myślałam, że chcesz, bym wyjechała. Przyjechałam przekonać się, czy chcesz mnie z powrotem. Nie chcę żyć bez ciebie. – Podeszła do jego krzesła i uklękła przy nim. – Przepraszam, że złamałam przysięgę ślubną, obietnicę, którą ci złożyłam. Ale byłam bardzo samotna.
David ujął jej podbródek i odchylił jej głowę do tyłu, aż spojrzała mu w oczy. Uśmiechnął się i na jej twarzy również pojawił się uśmiech. David wziął ją w ramiona i oboje upadli na podłogę spleceni w uścisku. W tym momencie do pokoju weszła Catherine powiedzieć MaryAnne, że przyjechała po nią taksówka. Nie powiedziała jednak nic, tylko wycofała się i cicho zamknęła drzwi. Zapłaciła taksówkarzowi za dojazd i dała mu napiwek za wniesienie bagażu MaryAnne z powrotem do domu. Jej twarz promieniała taką radością, że szofer niemal czuł się winny, że żałuje utraconego zarobku. Rozdział 26 IDYLLA Nie ma na świecie ciastka równie słodkiego jak słodkie pojednanie. Z dziennika Davida Parkina, 2 lutego 1934 K iedy nadszedł ranek, David obudził się i chciał wstać, ale MaryAnne mocno przytuliła się do jego piersi. – Och, nie odchodź, kochanie.
David wytężył wzrok, aby dojrzeć, która godzina, po czym mocniej objął żonę i pocałował ją w czoło. – Obiecałem Gibbsowi, że zjem z nim śniadanie w centrum miasta. – Dlaczego? – Twierdzi, że ma ważną wiadomość, którą musi mi przekazać osobiście. MaryAnne westchnęła sennie i splotła dłonie za głową Davida. – Domyślasz się, o co chodzi? – zapytała. – Albo chce odejść, albo się żeni. – Z całą pewnością nie chce odejść. – Gibbs bardzo się boi małżeństwa. Czyżby Elaine w końcu udało się go przekonać? – My, kobiety, mamy swoje sposoby.
– Nie mam co do tego żadnych wątpliwości. Ponownie ją pocałował i wstał. Kiedy wyszedł z sypialni, MaryAnne wtuliła się w poduszkę Davida. * Zaspane miasto budziło się ze snu, na ulicach rozkładali swoje stoiska pierwsi handlarze, a sklepikarze otwierali swoje sklepy. David zastał Gibbsa czytającego „Salt Lake Tribune” przy dębowym stoliku w tylnej części restauracji na Temple Square. Śniadanie jego przyjaciela stanowiły pączek, gruby plaster bekonu z rusztu oraz filiżanka kawy. Widząc Davida, Gibbs odłożył gazetę. – Śledziłeś ten proces w Detroit, tych dwóch mężczyzn, którzy zamordowali właściciela domu, ponieważ chciał wyeksmitować ich rodziny? – Słyszałem o tym. – Ława przysięgłych uznała ich za niewinnych. Orzekli, że była to samoobrona. – Nie jestem zaskoczony. Przetrwanie zawsze jest głównym prawem w tym kraju.
Z kuchni wyłoniła się siwowłosa kelnerka, wycierając dłonie w fartuch. Podeszła do ich stolika. – Co podać? – Owsiankę i kawę. – David spojrzał na posiłek Gibbsa. – Oraz pączka. Kobieta wróciła do kuchni. – Więc co to za ważna wiadomość? Gibbs odczekał sekundę dla większego efektu. – Elaine i ja bierzemy ślub. – Gratulacje. – Przyznam ci się, że jestem nieco zaskoczony tym, jak bardzo się cieszę. – Dlaczego miałoby być inaczej? Przecież szalejesz za Elaine. – Chodzi o zobowiązanie. Paraliżuje mnie to. – Więc dlaczego decydujesz się na tak poważny krok?
– Sam nie wiem. Chyba już najwyższa pora. – Chcesz przez to powiedzieć, że Elaine postawiła ci ultimatum. – Nie wprost. Byliśmy przed domem handlowym ZCMI, kiedy powiedziała: „Możesz oglądać witrynę sklepową tylko do chwili, kiedy przyjdzie ktoś inny i kupi całą wystawę”. David się roześmiał. – Subtelnie – stwierdził. – To inteligentna kobieta – powiedział Gibbs. – Będę miał ręce pełne roboty. – Na jego twarzy pojawił się szelmowski uśmiech. – Niezła perspektywa, naprawdę. – Jesteś nią oczarowany. Pamiętasz, jak przestrzegałeś mnie kiedyś, że miłość to robak, pod którym skrywa się haczyk? – Jeśli przynęta jest bardzo słodka, to nie martwisz się haczykiem.
– Od początku uważałem, Wyznaczyliście już datę?
że
to
nieuniknione.
– Na początek kwietnia. Elaine chce jak najszybciej. – W maju pogoda jest zwykle ładniejsza. – Eliane wierzy w przesądy, „w maju ślubujesz, całe życie żałujesz”. Według mnie prawda jest taka, że boi się, że zmienię zdanie. – Ustaliliście już, gdzie wyprawicie przyjęcie weselne? – Jeszcze nie. – To może w naszym domu? – Nie chcielibyśmy nadużywać waszej uprzejmości, zwłaszcza teraz kiedy wróciła MaryAnne. – Obrazimy się, jeśli odmówicie. Poza tym Catherine uwielbia takie rzeczy. Zmienia się wtedy w małego tyrana rządzącego florystami i dostawcami potraw. Będzie wniebowzięta.
– Porozmawiam o tym z Elaine wieczorem. – Gibbs spojrzał na zegarek. – Dochodzi dziewiąta. Powinienem otworzyć bramy naszej firmy. – Położył na stole banknot jednodolarowy i wstał. – Niemal zapomniałbym o najważniejszej rzeczy. Chciałbym, żebyś był moim drużbą. – Będę zaszczycony. Gibbs się uśmiechnął. – Świetnie. Do zobaczenia w pracy. Zasalutował Davidowi i wyszedł z restauracji. * W dniu ślubu Gibbsa i Elaine w rezydencji Parkinów trwały gorączkowe przygotowania i panowało tak wielkie zamieszanie, że David postanowił poszukać spokoju poza domem. Zabrał Gibbsa na śniadanie do pobliskiego klubu Alta, gdzie obaj, zaśmiewając się, rozmawiali o wszystkim z wyjątkiem tego dnia, a Gibbs palił cygara jedno po drugim z nerwowością typową dla pana
młodego. Wrócili do rezydencji na dwadzieścia minut przed wyznaczoną godziną zaślubin. Wiosna przybywa do Utah najczęściej w zimowej sukience i dzień ślubu Gibbsa i Elaine nie był wyjątkiem od tej reguły. Ranek wstał pogodny i chłodny, więc z powodu przyjęcia weselnego w całym domu rozpalono w piecach i przy każdym palenisku ustawiono nieduże sterty drewna. Dom oddano w całkowite władanie Catherine, a ona nie szczędziła sił, aby dowieść swojego mistrzostwa. Każdą kolumnę na parterze opleciono długimi girlandami liści i pnączami, a żyrandole ozdobiono kwiatami tak gęsto, że bardziej przypominały bukiety niż elementy oświetlenia. Dekoracje nie były jednak w stanie przyćmić urody panny młodej ani piękna jej stroju. Komplementowano ją, że przypomina dziewczynę Gibsona[4]. Elaine miała na sobie suknię ślubną swojej matki z koronki i atłasu w kolorze kości słoniowej, ze stójką i długimi bufiastymi rękawami oraz długą rozkloszowaną spódnicą dopasowaną w talii. Elaine wyglądała w swoim stroju naturalnie, natomiast Gibbs przeciwnie – w spodniach z
czarnej bawełny i marynarce czuł się nieswojo. Ślub odbył się w bawialni. Otwarto prowadzące do holu podwójne drzwi, aby w ceremonii mogło uczestniczyć więcej osób. Wraz z wybiciem dwunastej w południe sędzia pokoju rozpoczął uroczystość, która przebiegła szybko i konwencjonalnie, co zadowoliło wszystkich i w krótkim czasie para została połączona węzłem małżeńskim. Kiedy ogłoszono ich mężem i żoną, MaryAnne przyłożyła koronkową chusteczkę do oczu, a David ścisnął jej dłoń. – Nigdy nie rozumiałem, dlaczego kobiety płaczą na ślubach. – Widziałam również płaczących mężczyzn. – Owszem. Ale tylko panów młodych. MaryAnne się roześmiała. Minęło dużo czasu, odkąd David się z nią droczył. – Jesteś okropny – powiedziała radośnie. Po uroczystości wszyscy przeszli do holu i salonu na
parterze, gdzie wniesiono stoły i podano lunch. Po lunchu, kiedy wszyscy złożyli gratulacje nowożeńcom, Elaine i Gibbs opuścili przyjęcie obsypani deszczem ryżu, a Catherine z niesłabnącą energią ponownie zaczęła dyrygować wynajętym personelem. Jedzenie zostało zapakowane i przeniesione do spiżarni, a kilka paczek z ciastem, plastrami mięsa i pieczywem posłano do darmowych jadłodajni dla bezdomnych. Kiedy wyjechali ostatni goście, David i MaryAnne weszli na piętro, trzymając się za ręce. – Powiedz szczerze, jesteś zaskoczony, że się pobrali? – zapytała MaryAnne. – Nie. Raczej się dziwię, że to się nie stało wcześniej. – David ją pocałował. – Ich ślub przywodzi na myśl miłe wspomnienia, prawda? – Miłe i krzepiące. Czuję się tak, jakbym na nowo przeżyła dzień naszego ślubu. Przed drzwiami salonu MaryAnne niespodziewanie
przystanęła i spojrzała na drzwi. David ją obserwował. Z nadzieją. Był ciekaw, czy jego żona wejdzie do środka, aby zobaczyć zegar, który dał jej w prezencie ślubnym. – Co się stało, Mary? Odwróciła się od drzwi. – Nic. Przy wejściu do ich sypialni David ją zatrzymał. – Zaczekaj tu. Chcę ci coś pokazać. Wszedł do ciemnego pokoju. Powróciwszy, podał jej małą owiniętą w papier paczkę. – Co to? – Nie dałem ci prezentu gwiazdkowego. MaryAnne się uśmiechnęła. – Przecież jest kwiecień, Davidzie. Pudełko było tak lekkie, że sprawiało wrażenie pustego. Kiedy MaryAnne
zrywała papier, David zapalił światła w sypialni. Obok przygotowanego do spania łóżka stały dwie torby podróżne. MaryAnne spojrzała na nie i zaraz potem na Davida. – Po co te torby? – Skończ otwieranie prezentu, to się dowiesz. W pudełku znajdowały się dwa tekturowe bilety. David objął MaryAnne w talii. – Dawno nie wyjeżdżaliśmy nigdzie razem. Pomyślałem, że wakacje w San Francisco dobrze nam zrobią. MaryAnne mocno się do niego przytuliła. – Och, Davidzie. – Catherine już spakowała twoje rzeczy. Zarezerwowałem miejsca w samolocie na jutro rano. – Samolot? Ależ to ekscytujące. – Pomyślałem, że zatrzymamy się w hotelu Palace i spędzimy kilka dni na Barbary Coast. Może popłyniemy na Tiburon na lunch u Sama.
– Och, Davidzie. Będzie cudownie. Moglibyśmy pojechać do Grass Valley. Słysząc tę propozycję, David spoważniał. – Nie, MaryAnne. Nic tam po mnie. Nie wyswobadzając się z jego ramion, odchyliła się do tyłu, aby spojrzeć mu w twarz. – Nic? – Zbyt wiele czasu zmarnowałem w Grass Valley. – Ale ostatni raz byłeś tam wieki temu. – Jakaś część mnie nigdy nie opuściła tego miejsca. Pora się wyzwolić. Oparła głowę na jego piersi. – Naprawdę wróciłeś, ukochany. – Z całym swoim bezbronnym sercem. Zrób z nim, co zechcesz. – Będę je trzymała blisko swojego. *
David siedział sam przy stole na drewnianym molo, popijał sok pomarańczowy i czytał „San Francisco Examiner”. Na środku białego stołu z kutego żelaza, obok książki i złożonego kardiganu, stała szklana misa z owocami – pomarańczami i granatami. Pomost rozciągał się nad pełną wodorostów plażą w zatoce Sausalito, nad którą wstawało kalifornijskie słońce. Z odległej skały dochodziło ujadanie lwów morskich górujące nad przenikliwym wrzaskiem mew, oceaniczną kakofonią niesioną morską bryzą. Nadlatujący od zatoki wiatr szarpał spódnicą MaryAnne, która szła w kierunku Davida. David opuścił gazetę, aby obserwować swoją piękną żonę. MaryAnne wyglądała na młodszą, niż wskazywała na to jej metryka – jego przemiana ujęła jej lat. Widząc, że się jej przygląda, MaryAnne uśmiechnęła się skromnie i odgarnęła z twarzy szarpane wiatrem kosmyki włosów. – Dzień dobry, moja droga – powitał ją David. – Cudowny dzień, Davidzie. – Usiadła obok niego. – Uwielbiam zapach oceanu.
David przechylił się w jej stronę i ją pocałował. – Co ci zamówić na śniadanie? – Wystarczą mi owoce. – Wzięła pomarańczę z misy. – Przypomina mi się nasz miesiąc miodowy. – Ja też widzę wiele podobieństw. Przed nami zupełnie nowy rozdział naszego życia. – David odłożył gazetę i spojrzał na MaryAnne z osobliwą powagą. – Może powinniśmy rozpocząć to nowe życie tutaj, w Kalifornii. MaryAnne położyła kawałek skórki pomarańczy na stole. – O czym ty mówisz, Davidzie? – Ostatnio dużo myślałem. Właściwie nie ma żadnego powodu, byśmy wracali do Salt Lake. Lawrence nie żyje. Gibbs zakłada nową rodzinę. Z całą pewnością potrafi pokierować firmą beze mnie. – Mówisz poważnie? – A dlaczegóż by nie? Co roku spada więcej śniegu i jest zimniej. Może nadeszła
pora przenieść się do miejsca o łagodniejszym klimacie. – Ale nasz dom… I Catherine. – Catherine mogłaby się przenieść razem z nami. – Nie moglibyśmy jej o to prosić. – Oczywiście, że moglibyśmy. A ona by się zgodziła. Jesteśmy dla niej rodziną tak samo jak ona dla nas. – Ale nasz dom… – Mary. – David, uśmiechając się, popatrzył jej w oczy. – Dom jest tam, gdzie ty. Jego żona nic nie odpowiedziała. Nad ich głowami przelatywał korowód pelikanów i MaryAnne śledziła wzrokiem ich lot. – Martwi cię, że opuścilibyśmy Andreę? – zapytał David. – Nie. Już nie. Nie ma znaczenia, dokąd pojedziemy. Andrea zawsze jest w moich myślach. – Jeśli nie podoba ci się mój pomysł…
– Zmiana zawsze jest trudna. Ale od dziecka chciałam mieszkać nad morzem. Może w domu na plaży w Monterey. –Uśmiechnęła się podekscytowana. – Uważam, że powinniśmy się przenieść, Davidzie. Może tego lata. – Ciekawe, co na to Gibbs. – Będzie załamany. Ty i on jesteście jak bracia. – Bliżsi niż bracia. Gibbs jako jedyny wspierał mnie w najcięższych chwilach. – David nagle się uśmiechnął. – Tak naprawdę to martwię się o Victorię. MaryAnne roześmiała się serdecznie, a David pomyślał, że to rozkoszny dźwięk, i nie był w stanie zrozumieć, że mógł tak długo bez niego żyć. – Och, Davidzie. Jak ta kobieta poradzi sobie bez ciebie? [4] Dziewczyna Gibsona – stworzony przez amerykańskiego rysownika Charlesa Dana Gibsona ideał kobiecej urody z początku XX wieku (przyp. tłum.).
Rozdział 27 TELEFON OD GRABARZA Szlachetne sprawy zawsze wydawały się głupie ludziom przeciętnym. Ale nie to jest istotne. Bardziej niż o ukrzyżowanych martwię się o tych, którzy wbijali gwoździe. Z dziennika Davida Parkina, 4 marca 1934 M aryAnne po raz piąty dotknęła czoła Davida. – To z powodu zmiany klimatu, Davidzie. W zeszłym tygodniu pływałeś w oceanie, a dzisiaj odgarniałeś śnieg przed naszym domem. – Westchnęła. – Lepiej zostanę – postanowiła. David schwycił jej dłoń. – Nic mi nie będzie. To ostatnie przedstawienie. Chcę, żebyś pojechała z Gibbsem i Elaine. Do pokoju weszła Catherine.
– Przyjechał Gibbs. Mam mu powiedzieć, żeby pojechali bez was? – Nie – stanowczo odparł David. – Mary jedzie z nimi. MaryAnne wyglądała na zmartwioną. – Rzeczywiście chciałam obejrzeć tę operę. – Nie ma sensu, żeby taka okazja przeszła ci koło nosa tylko dlatego, że ja jestem przeziębiony. Wszyscy usłyszeli stukanie mosiężnej kołatki i zaraz po nim dźwięk otwieranych drzwi. David zakaszlał. – Idź już. Wiesz, jak Gibbs łatwo się niecierpliwi. MaryAnne pocałowała Davida w czoło. – Zostań w łóżku. Catherine, będziemy w teatrze Capitol. Powinniśmy wrócić najpóźniej o północy. – Baw się dobrze – powiedziała Catherine. – Wszystko będzie dobrze.
Do pokoju wszedł Gibbs i jego wzrok padł na Davida. – A co ty robisz w łóżku? – David jest chory – wyjaśniła Catherine. – Idź już, Mary. Przez ciebie wszyscy się spóźnicie. – Dziękuję, Catherine. – Ucałowała Davida. – Dobranoc, kochanie. Gibbs porozumiewawczo klepnął Davida w kolano. – Sam próbowałem się z tego wywinąć. David się uśmiechnął. – Jestem pewien, że opowiesz mi o tym ze szczegółami. Kiedy MaryAnne i Gibbs wyszli z pokoju, Catherine uśmiechnęła się do Davida. – Przynieść ci coś? – Chętnie napiłbym się gorącej herbaty. – W sklepie trafiłam na keelung.
Zeszła do kuchni i wróciła po kwadransie z serwisem do herbaty. Postawiła go na stoliku obok łóżka i zapytała: – Czy to prawda, że w Kalifornii drzewka pomarańczy i awokado rosną przy drogach? David uśmiechnął się rozbawiony dziecięcą ciekawością Catherine. – Prawda. Choć większość z nich jest otoczona wysokimi płotami. Nie byłaś nigdy w Kalifornii? – Nigdy nie wyjeżdżałam z Utah. – Bardzo się cieszymy, że jedziesz z nami. Prawdę mówiąc, nigdy nie wyjechalibyśmy bez ciebie. Catherine się uśmiechnęła. – Nie pozwoliłabym wam na to. – Pod koniec tego miesiąca powinniśmy we troje zacząć szukać dla nas domu. Na twarzy Catherine odmalowało się podniecenie.
– Zawsze chciałam zobaczyć San Francisco. – Westchnęła radośnie i wstała. – Obiecałam MaryAnne, że wypoczniesz. Mam zgasić światło? – Nie. Trochę poczytam. Catherine zeszła na dół i skierowała się do pralni. Dwie godziny później zadzwonił telefon. Catherine go odebrała i po chwili zajrzała do Davida sprawdzić, czy śpi. – Davidzie, telefon do ciebie. Dzwoni grabarz z miejskiego cmentarza. David podniósł słuchawkę. – Słucham. Słuchając zdenerwowanego głosu grabarza, David spoważniał. Catherine starała się odgadnąć z wypowiedzi Davida, co się stało. – Skąd się o tym dowiedzieli?… A policja? Nastąpiła długa przerwa, podczas której niepokój na twarzy Davida stał się jeszcze bardziej widoczny. – Zaraz tam przyjadę – powiedział na koniec rozmowy.
Odsunął słuchawkę od ucha i podał ją Catherine, która ją odwiesiła. – Dokąd zaraz przyjedziesz? – zapytała. – Na cmentarzu zebrała się grupa mężczyzn, aby odkopać grób Lawrence’a. – Dobry Boże! David przeniósł nogi nad krawędzią łóżka. – Muszę tam się dostać. Catherine podniosła słuchawkę telefonu. – Powiadomię policję. – Nie – powiedział David i nagle zgiął się wpół z powodu ataku kaszlu. Po chwili, prostując się, podszedł do szafy i wciągnął parę spodni, wpychając koszulę nocną do środka. –Grób jest nielegalny. Policja nie powstrzyma tych ludzi. – Nielegalny? – Prawo nie pozwala chować Murzynów na cmentarzu. Wiedziałem o tym, kiedy
kupowałem kwaterę – powiedział, kończąc się ubierać. – Proszę, nigdzie nie wychodź. – Muszę ich powstrzymać. Catherine była zrozpaczona. – Zabierzesz broń? – To byłaby głupota. – W takim razie zaczekaj na powrót Gibbsa. – Zanim on wróci, będzie już po wszystkim. – David skończył sznurować buty. – Jadę, żeby spróbować odwieść tych ludzi od ich zamiaru. – Z szufladki szafki nocnej wyjął plik banknotów i wsunął go do kieszeni spodni. – A jeśli mi się to nie uda, spróbuję ich przekupić. Wszystko będzie dobrze. Opuścił sypialnię i zszedł na parter, a Catherine podążała tuż za nim. – Nie powinieneś wychodzić na taki ziąb. Twój kaszel… – To mi zajmie tylko kilka minut.
Catherine wyjęła długi płaszcz z szafy w holu. – Weź swój najcieplejszy płaszcz. David włożył okrycie i zapiął guziki, po czym otworzył drzwi frontowe, wpuszczając do środka powiew lodowatego powietrza. Catherine zadygotała z zimna. – Co mam powiedzieć MaryAnne? – Mary nie musi o niczym wiedzieć. Będę w domu na długo przed jej powrotem. – Davidzie, boję się. A jeśli coś się stanie? – Ich spojrzenia się spotkały. – Nie boisz się? David myślał przez chwilę, po czym rzekł: – Boję się wielu rzeczy. * David wspinał się na pokryte śniegiem zachodnie zbocze cmentarza, skradając się niepostrzeżenie w mroku pod wielkimi dębami. Z daleka usłyszał ożywione głosy mężczyzn, sporadyczne śmiechy oraz rytmiczne uderzenia łopat. Przyspieszył kroku.
Kiedy dotarł na miejsce, wykop miał już jakiś metr głębokości. Na zadeptanym śniegu przy grobie zgromadziło się nie więcej niż tuzin mężczyzn. Wzgórek był oświetlony dwiema lampami naftowymi stojącymi u podstawy nagrobka Andrei. Dwóch mężczyzn, z których twarzy pomimo zimna kapał pot, wyrzucało ziemię z dołu, a pozostali wykrzykiwali słowa zachęty. Kurtki kopiących wisiały na główce i wyciągniętych rączkach aniołka. Pomimo niskiej temperatury kopanie przebiegało sprawnie, ponieważ ziemia nie zdążyła jeszcze stwardnieć po niedawnym pochówku i trzej mężczyźni z kilofami stali bezczynnie przy rosnącej stercie ziemi. W miarę jak pogłębiał się dół, narastała zaciekłość mężczyzn. Szydzili ze zmarłego i planowali, co zrobią z jego ciałem, kiedy je wygrzebią. Słysząc ich bełkotliwą rozmowę, David poczuł, że żołądek podchodzi mu do gardła. Krzyknął w ich stronę: – Przestańcie! Głosy ucichły. David zawołał ponownie, tym razem spokojniej:
– Proszę, przestańcie! Z grupy wysunął się krzepki mężczyzna o szerokim torsie. Miał na sobie skórzaną kurtkę i buty robocze. – Coś ty za jeden? David nie odpowiedział. Odezwał się niski mężczyzna o czerwonej twarzy. – To Parkin – powiedział. – Miłośnik czarnuchów, to on pochował tu to czarne ścierwo. David zrobił kilka kroków oskarżyciela, ale mężczyzna
w
kierunku swojego
cofnął się poza krąg światła. – Judd? – Czarnuchy odbierają białym płace i to nie jest w porządku. Mężczyzna ma prawo bronić swojej rodziny. – W jaki sposób pochowany człowiek zagraża waszym rodzinom? Zwalisty mężczyzna spojrzał na Davida z nienawiścią.
– Właśnie na tym polega cały kłopot. Eleganciki w cylindrach kochający czarnuchów dają im chleb, co się należy naszym rodzinom. Poucza nas panisko, co je ciastka i ma pełny brzuch. Pluję na ciebie! – Mężczyzna splunął w kierunku Davida, po czym rękawem wytarł resztki śliny z ust. – Kiedy ostatnio twoje dzieci płakały, że idą głodne spać? Pytanie wzbudziło w Davidzie więcej uczuć, niż pytający był w stanie sobie wyobrazić. David milczał. – Słuchajcie, pokażemy temu paniczykowi, co myślimy o miłośnikach czarnuchów. David stał bez ruchu, kiedy w jego kierunku ruszyło kilku mężczyzn. – Nie chcę zatargu z żadnym z was. Pochowany tu mężczyzna był moim przyjacielem. – To może miałeś niewłaściwych przyjaciół. – No – rzucił inny. – Z samych dołów.
Mężczyźni zarechotali, po czym rozległo się zawołanie: – Brać go! Davida natychmiast dopadło kilku mężczyzn. Dwóch schwyciło go za ręce, a inny uderzył go w twarz i w brzuch. Kiedy go puścili, David upadł bokiem na lodowatą ziemię, trzymając się za klatkę piersiową i z trudem łapiąc oddech. Z jego podbródka kapała krew i barwiła śnieg na ciemnoczerwono. Jeden z mężczyzn, którzy trzymali go za ręce, splunął na niego. – Ty! Szkoda brudzić taki elegancki płaszcz. Można za niego dostać dolara albo dwa. Dwóch napastników ściągnęło z Davida płaszcz, a inny butem wcisnął jego twarz w śnieg. – Patrzcie tylko na tego lalusia. Pod spodem ma koszulę nocną. Mężczyzna trzymający płaszcz wykrzyknął:
– Hej, tu jest forsa! Będą dzisiaj drinki. Z radości kopnął Davida w bok. Inny prześladowca podszedł z trzonkiem od kilofa, zamachnął się i uderzył Davida w głowę. Nieprzytomny i z twarzą w śniegu, David przestał być rozrywką dla swoich oprawców. Zostawili go i wrócili do grobu oraz swojego pierwotnego zamiaru. David był nadal nieprzytomny i nie usłyszał triumfalnego okrzyku, kiedy łopata jednego z kopiących uderzyła w drewniane wieko trumny. Nie zobaczył, jak stado kretynów wyciąga trumnę z dołu, wstawia ją na drewnianą skrzynię ładunkową zdezelowanego pikapa i wywozi z cmentarza. * Niemal pół godziny po tym, jak zegar w holu wybił północ, wrócili MaryAnne, Elaine i Gibbs. Catherine wybiegła im na spotkanie. Minęły ponad dwie godziny, odkąd David wyszedł z domu. – David pojechał na cmentarz, aby powstrzymać jakichś mężczyzn przed
rozkopaniem grobu Lawrence’a. – Dobry Boże! – zawołała ze zgrozą MaryAnne. Gibbs ponownie uruchomił MaryAnne krzyknęła do
silnik
samochodu,
a
Catherine, by wezwała doktora Twede’a, a potem policję. Ruszyli pełnym gazem w stronę cmentarza. Jego bramy były nadal otwarte po pospiesznym wyjeździe złoczyńców, a zerwany łańcuch leżał zwinięty przy krawężniku. Gibbs pędził po wąskich i ciemnych alejkach cmentarza. Podjechawszy do wzgórka, zobaczyli zdeptany, brudny śnieg i dół, w którym do niedawna spoczywało ciało Lawrence’a. W świetle reflektorów samochodu ujrzeli ciemny kształt. Kiedy podjechali bliżej, MaryAnne wydała stłumiony okrzyk: – To David! Gibbs zatrzymał samochód, a MaryAnne błyskawicznie otworzyła drzwi i podbiegła do ciała męża.
– Nadal oddycha. – Gdzie jego płaszcz? – krzyknęła Elaine. Gibbs podniósł Davida i zaniósł go do samochodu. Położył bezwładnego przyjaciela na tylnym siedzeniu. MaryAnne nakryła lodowate ciało Davida swoim własnym. Gibbs natychmiast ruszył pędem do domu, a MaryAnne modliła się przez całą drogę. * Następnego dnia około południa doktor Twede stał w drzwiach sypialni Parkinów, pocierając kark. Jego niezgrabna, patykowata sylwetka w białym fartuchu zdawała się jeszcze mniejsza, a stetoskop sięgał mu aż do klamry spodni. MaryAnne odeszła od łóżka Davida, aby porozmawiać z doktorem. – Został mocno pobity – powiedział Twede. – Ma wstrząs mózgu od uderzenia w głowę. Jestem zaskoczony, że nie ma złamanych kości. – Czy wyzdrowieje?
– Rany po pobiciu się zagoją. Martwi mnie jednak to długie wychłodzenie organizmu. David ma wysoką gorączkę. Już przed pobiciem był chory. Obawiam się, że doszło do zapalenia płuc. Słysząc tę diagnozę, MaryAnne się wzdrygnęła. – Co można zrobić? – Tylko to, co robimy – odrzekł doktor. – Oraz się modlić. Pomimo modlitw MaryAnne stan męża ciągle się pogarszał i chociaż David był przytomny, wieczorem jego temperatura się podniosła. Do pokoju wszedł Gibbs, trzymając kapelusz przy piersi. – Davidzie, przyszedł kapitan Brookes. Odzyskali twój płaszcz. Kapitan potrzebuje twojej pomocy przy identyfikacji mężczyzn, którzy cię pobili. David popatrzył na przyjaciela z namysłem, po czym pokręcił głową. Słowa wypowiadał wolno i niewyraźnie. – Nie, Gibbs.
– Ale dlaczego, Davidzie? – Co by to dało poza większą nienawiścią? Gibbs był sceptyczny. – Dałoby sprawiedliwość. Przecież sam mówiłeś o sprawiedliwości, Davidzie. David pokiwał głową. – Za dużo powiedziałem na ten temat. – Patrzył na przyjaciela z powagą. – Niech gniew wygaśnie, Gibbs. Będzie sprawiedliwość. Gibbs westchnął. Czuł się bezradny wobec uporu Davida. – Co się stało z grobem Lawrence’a? – Bandyci wywieźli jego trumnę na pole i tam ją spalili. – Gibbs podzielił się tylko połową tego, co wiedział. Dłużej nie mógł już panować nad emocjami. – Dlaczego naraziłeś się na takie niebezpieczeństwo dla Murzynów? David z trudem zaczerpnął powietrza. – Nie zrobiłem tego dla Murzynów. To, co się wydarzyło tamtej nocy, jest drobną
rzeczą w ogromie krzywd wyrządzanych Murzynom. Nie zrobiłem tego dla nich, tylko dla własnej rasy. – Co chciałeś osiągnąć? Przecież nie byłeś w stanie powstrzymać tych ludzi. – Możliwe. Ale gdybym nie spróbował, wiele bym stracił we własnych oczach. Rozmowa się urwała i zapadła cisza. Po minucie David odezwał się ponownie: – Dokumenty uprawniające cię do przejęcia firmy zostały podpisane dawno temu. Nie zawsze się ze sobą zgadzaliśmy, Gibbs. Ale zawsze byłeś lojalnym przyjacielem. – Musiał przerwać z powodu ataku kaszlu. Zaczerpnął powietrza, po czym napił się ze szklanki stojącej na stoliku nocnym. – Prawnie przekazałem połowę firmy tobie, a połowę MaryAnne.Obiecaj mi, że zawsze będziesz się opiekować Mary. Gibbs patrzył na niego przerażony. – Co dajesz mi do zrozumienia? – Po prostu mi to obiecaj, Gibbs.
Podbródek Gibbsa zaczął się trząść. – Daję ci słowo. – A więc już nie będę się martwić tą sprawą. Mężczyźni się objęli. Kiedy Gibbs szedł do drzwi, David go zatrzymał. – Gibbs. – Tak, Davidzie? – Jesteś moim bratem. Gibbs zwiesił głowę i wyszedł z pokoju. * Wieczorem następnego dnia zmęczony i wielce zasmucony doktor rozmawiał z MaryAnne i Catherine w korytarzu przed pokojem Davida. – Zaczęły mu sinieć wargi. Nie dostaje tyle tlenu, ile potrzebuje. Ból w piersiach się nasilił. Możemy mu podać chlor, ale uczciwie przyznaję, że nie widziałem dowodów na jego skuteczne działanie.
– Chce pan powiedzieć, że mój mąż umiera? Doktor ściągnął brwi. – Nie jestem tego pewien. Chcę tylko, abyś była na to przygotowana. Jeśli jest coś, co chciałabyś powiedzieć mężowi, to teraz może być na to najlepsza pora. MaryAnne zachwiała się niczym rażona piorunem i zabrakło jej tchu w piersiach. Catherine szybko zaprowadziła ją do krzesła. Doktor czekał, aż MaryAnne się uspokoi. – Przykro mi, MaryAnne. Przyjdę jutro rano. Doktor jeszcze raz wszedł do pokoju chorego. Położył dłoń na czole Davida. Na jego własnym pojawiły się bruzdy. – Żegnaj, stary druhu – powiedział pod nosem. Uspokoiwszy się, Mary Anne ponownie usiadła przy łóżku swojego męża. Polana w kominku płonęły z trzaskiem i sykiem, oświetlając pokój migotliwą jasnością.
Wargi Davida były popękane od gorączki i ku przerażeniu MaryAnne z godziny na godzinę traciły kolor. Jego skóra była blada i przezroczysta. O wpół do trzeciej nad ranem do pokoju weszła Catherine. – MaryAnne, musisz trochę odpocząć – powiedziała ściszonym głosem. – Przyjdę po ciebie, kiedy się obudzi. Prześpij się choćby kilka minut. MaryAnne podniosła na nią znużony wzrok, zbyt zmęczona, aby się opierać. Catherine pomogła jej wstać i przejść do innego pokoju, po czym zajęła jej miejsce na dębowym krześle przy łóżku. Zaczęła przerzucać kartki książki, nie mogąc się skupić na żadnym zdaniu. Drgnęła, słysząc swoje imię. – Catherine. – David mówił z trudem, niewyraźnie. – Tak? – Gdzie Mary? – Kazałam jej iść odpocząć. Zaraz ją obudzę. – Nie… – Urwał pod wpływem gwałtownego ataku kaszlu. Catherine wzdrygała
się przy każdym jego przeraźliwym charczeniu. – Najpierw chcę porozmawiać z tobą. Pochyliła się nad nim. – Chcę się pożegnać. Catherine zbladła, słysząc te słowa. – Nie! Jeszcze na to za wcześnie. – Catherine. Zaczęła się trząść i ukryła twarz w dłoniach. – Catherine… – David powiedział spowodowało u niego kolejny atak
głośniej,
co
kaszlu. Kobieta spojrzała na niego. – … Czas się pożegnać. Nie mogła wydobyć z siebie głosu, a po jej policzkach zaczęły płynąć łzy. – Dziękuję ci za wszystkie lata twojego oddania i pracy.
– Nie powinnam była pozwolić ci wyjść! – krzyknęła przez łzy. – Nie obwiniaj się. – Znowu zaczął kaszleć, ale tym razem uspokoił się dopiero po minucie. Powiedział słabym głosem: – Nie byłabyś w stanie mnie zatrzymać. Ponownie pochyliła głowę. – Kiedyś opowiadałaś mi o czuwających nad nami Aniołach Stróżach. Wierzę, że ty byłaś moim Aniołem Stróżem. Jej łkanie przerodziło się w spazmatyczny szloch. – Co ja bez ciebie zrobię, Davidzie? Dał jej znak ręką, by się nisko pochyliła, i unosząc się, pocałował ją w czoło. Od wysiłku zakręciło mu się w głowie i opadł bezwładnie na poduszkę. – Obudź Mary. Catherine kiwnęła głową i wstała, ocierając łzy rękawem sukni. Przystanęła w drzwiach.
– Davidzie… – Żegnaj. Chciała odpowiedzieć na jego pożegnanie, ale nie mogła wydobyć z siebie głosu. Zwiesiła głowę i wyszła z pokoju. Chwilę później weszła MaryAnne w wymiętej bawełnianej sukni, którą miała na sobie od poprzedniego dnia, więc ją odruchowo wygładziła. W dłoni ściskała pogniecioną chusteczkę. Od jej bladej, wręcz kredowo białej twarzy odcinały się zaczerwieniony nos i oczy, podkrążone przez niedostatek snu. Podeszła do łóżka i ciężko opadła na krzesło. Widząc ją, David zmusił się do uśmiechu. Z powodów, których nie mogła wyjaśnić, MaryAnne uciekła wzrokiem przed jego spojrzeniem. Patrząc w dół, zapytała: – Jak się czujesz, kochany? Zakaszlał ponownie, by uniknąć odpowiedzi. – Dołożyć do ognia? Nieznacznie pokręcił głową. – Nie. – Ethan przysłał depeszę. Przyjeżdża z Londynu. Razem z
Charlottą… David nie odrywał od niej wzroku, napawając się brzmieniem i melodią każdego jej słowa. MaryAnne wzdrygnęła się, po czym padła na kolana i krzyknęła: – Dlaczego opowiadam ci takie bzdury w chwili, kiedy powinnam otworzyć całe swoje serce!? David pospieszył z pocieszeniem: – Ta chwila mówi sama za siebie. MaryAnne odważyła się spojrzeć mu w oczy. Burza uczuć zawładnęła całą jej duszą po krańce wytrzymałości jej serca. – Nie możesz mnie teraz zostawić, Davidzie. Nie możesz. Dopiero co cię odzyskałam. – Słowa ucichły pod naporem rozpaczliwego płaczu. – Proszę, nie zostawiaj mnie. David objął jej głowę i przyciągnął ją do siebie. On też płakał.
– Jeszcze nie teraz – powiedziała błagalnie MaryAnne. David zaczął się krztusić i MaryAnne spojrzała na niego bezradnie, ściskając jego rękę. Po kilku dramatycznych próbach jej mąż w końcu nabrał powietrza i się rozluźnił. Serce MaryAnne waliło jak młotem. – Davidzie. Zabierz mnie ze sobą. – Jeszcze nie przyszła twoja pora, Mary. Andrea i ja będziemy na ciebie czekać. Jestem o tym przekonany. – A jeśli nie? A jeśli potem nie ma nic? David bez słowa wpatrywał się w jej pełne bólu oczy. Po chwili powiedział: – Mając ciebie, zrobiłbym to jeszcze raz. – Och, Davidzie – załkała. Przywarła do ukochanego mężczyzny i wtuliła w niego głowę, zanosząc się konwulsyjnym płaczem, a wraz z nią kołysała się
drewniana rama łóżka. David trzymał ją za rękę, ale nie był w stanie pokonać wszechogarniającego zmęczenia i jego uścisk stopniowo się rozluźniał. Płacz MaryAnne również słabł i w końcu jej ciałem poruszał jedynie łagodny rytm oddechu. Kiedy David ponownie zakaszlał, MaryAnne podniosła głowę. – Przepraszam cię, Davidzie. Jestem bardzo zmęczona. Dotknął jej włosów i nie pragnął niczego więcej jak tylko oszczędzić jej cierpienia wywołanego swoim odejściem. – Odpocznij, Mary. Jest późno. – A jeśli… – Dalsze słowa zamarły na jej ustach. – Będę tutaj o świcie. Zamknął oczy, MaryAnne położyła głowę na jego brzuchu i również zamknęła oczy. Dom był ciemny i cichy. Na kominku dogasał ogień i jedynym stałym źródłem światła w sypialni była mała lampka na szafce nocnej. Niecałą godzinę później Davida obudził kolejny atak kaszlu, ale tym razem poczuł się inaczej i zrozumiał, że rozpoczął się ostatni etap agonii. Popatrzył na swoją żonę. Jej głowa spoczywała na jego brzuchu i widział tylko część rysów jej pięknej twarzy,
która przed wielu laty przyciągnęła jego wzrok, a potem ujęła jego serce. Uświadomił sobie, że na twarz MaryAnne patrzył w ten sposób zaledwie kilka razy w życiu, ponieważ zwykle widział coś o wiele głębszego niż zewnętrzną urodę. Wyciągnął rękę i schwycił splątane kosmyki jej brązowych włosów. Powiedział szeptem do swej śpiącej żony: – Nie moglibyśmy być ze sobą choćby kilka minut dłużej? Z trudem łapał oddech, a po jego policzkach płynęły łzy. Nie były to jednak łzy wywołane cierpieniem fizycznym, ale bólem rozstania. Jego płuca zdawały się coraz bardziej kurczyć i musiał walczyć o każdy oddech. Nagle poczuł przeszywający ból, a jego oddech stał się płytki i chrapliwy. Zacisnął dłonie. Kiedy atak minął, David znowu spojrzał tęsknie na kobietę przy swoim boku. Nadeszła pora. – Kocham cię, MaryAnne Parkin. Zawsze cię kochałem. Jego płuca ponownie się skurczyły i David skrzywił się z bólu.
– Muszę odejść sam? – Podjął walkę o kolejny oddech, ale nie miał siły, aby odkaszlnąć płyny, które wypełniały jego płuca, zdołał jednak wypowiedzieć ostatnie w swoim życiu słowo: – Mary… David Parkin zmarł jedenaście minut po czwartej nad ranem. Nie było nikogo, kto ustaliłby czas jego odejścia. Kiedy nadszedł ranek, przyoblekając miasto złotawą poświatą, ciszę rezydencji Parkinów rozdarł przeraźliwy krzyk i Catherine, która natychmiast przybiegła do sypialni, zastała MaryAnne na kolanach, obejmującą swojego męża i zanoszącą się od płaczu. Rozdział 28 KARUZELE Od niemowlęcego gaworzenia po nasze ostatnie słowo dajemy tylko jedno świadectwo, którym jest nasze życie. Z dziennika Davida Parkina, 11 października 1933 N a cmentarnym wzgórku wykopano kolejny dół i rzucany przez kamiennego aniołka cień padł na skromną granitową
płytę, która oznaczała miejsce spoczynku Davida Parkina. O pierwszej po południu zebrał się pokaźny tłum, aby uczestniczyć w ceremonii pogrzebowej. Na uroczystość przybył każdy żyjący pracownik firmy MASZYNY PARKINA, obecny i emerytowany, wraz z żoną i rodziną, oddając hołd człowiekowi o wielkim sercu, jakim był David. Przy trumnie, w strojach czarnych jak heban, podtrzymując się nawzajem, stały Catherine i MaryAnne, oszołomione, że to, co się wokół nich dzieje, to prawda, a nie senny koszmar. Z boku, starając się nie zwracać na siebie uwagi, stała grupka przedstawicieli społeczności murzyńskiej, którzy narażając się na ryzyko napiętnowania, przyszli oddać hołd białemu człowiekowi, którego uważali za swojego przyjaciela. Gibbs stał przy Catherine, mając przy swoim drugim boku Elaine. Duchowny Kościoła episkopalnego, młody mężczyzna o płowych włosach, od
niedawna pełniący posługę w diecezji, stał u szczytu trumny i odczytywał mowę pogrzebową ze zniszczonego modlitewnika, który nie był jego własnością. – Boże, który obdarzasz nas niezliczonymi łaskami, przyjmij nasze modlitwy w imieniu sługi Twego Davida i spraw, by wszedł do krainy światła i radości i cieszył się życiem wiecznym wraz ze świętymi, poprzez Syna Twego Jezusa Chrystusa, Pana naszego, który żyje i króluje wraz z Tobą i Duchem Świętym w jedności, teraz i zawsze. Amen. Zanim opuszczono trumnę do grobu, MaryAnne położyła na niej kwiat oraz złoty zegarek kieszonkowy. Gibbs objął MaryAnne w talii. – Przyrzekłem Davidowi, że będę się tobą opiekował. Zawsze możesz na mnie liczyć, Mary. Wdowa uścisnęła go. – Dziękuję, Gibbs. David cię kochał.
Słysząc te słowa, Gibbs przełknął łzy. Elaine wtuliła twarz w jego rękaw. Wśród żałobników składających MaryAnne kondolencje była młoda kobieta w eleganckiej sukni z czarnego jedwabiu. Jej piękna i młodzieńcza twarz, tylko częściowo zasłonięta woalką opadającą z jej kapelusza, była zaczerwieniona od płaczu. – Pani Parkin, chciałam złożyć wyrazy współczucia. – Dziękuję – odrzekła MaryAnne. Przyjrzała się twarzy nieznajomej. – Przepraszam, ale nie przypominam sobie pani. – Nigdy się nie spotkałyśmy. Nazywam się Dierdre Williams. Byłam znajomą Davida. – Dziękuję, że pani przyszła. Dierdre odwróciła się, by odejść, ale zatrzymała się w pół kroku. Ponownie spojrzała w twarz wdowy. – Miała pani wielkie szczęście, będąc tak bardzo kochaną. Zgnębiona MaryAnne patrzyła na nią w osłupieniu. Młoda kobieta odwróciła się i
odeszła, by przyłączyć się do swojej ciotki. Kiedy wszyscy żałobnicy już się rozeszli, Catherine ujęła MaryAnne pod ramię. – Wracajmy do domu, Mary. MaryAnne wpatrywała się w płytę nagrobną, po czym pochyliła głowę. – Chciałabym na chwilę zostać sama. Catherine ujęła jej dłoń. – Wrócę po ciebie. – Przyjdę pieszo. Gibbs jeszcze raz ją objął, po czym wziął Elaine za rękę i zszedł ze wzgórka, a zaraz za nimi podążyła Catherine. Zaledwie kilka chwil po ich odejściu zza drzew wolnym krokiem wyszła przygarbiona staruszka i zbliżyła się do mogiły Davida. MaryAnne przypomniała sobie, że widziała tę starowinkę w oddali i pomyślała, że przyszła na inny grób. Kobieta popatrzyła na nią, jakby chciała coś powiedzieć,
ale odwróciła się do nagrobka, uklękła i położyła mały drewniany przedmiot obok czerwonej róży. Nie wstała z klęczek. Była otyła i zaniedbana. Jej znoszony strój, podobnie jak ona sama, był dalekim echem minionej świetności. Srebrne włosy były potargane i zebrane w niedbały kok. Kobieta klęcząca przy grobie Davida zaintrygowała MaryAnne. Staruszka, czując na sobie jej spojrzenie, podniosła wzrok. Jej twarz była poryta zmarszczkami, jednak było w niej coś znajomego, coś, co MaryAnne już widziała. I wtedy, w głęboko osadzonych oczach nieznajomej ujrzała Davida. – Rose…? Kobieta patrzyła na nią, jej milczenie nic nie potwierdzało ani niczemu nie zaprzeczało. – Pani jest matką Davida. Kobieta nadal milczała. opanować uczucia lęku.
MaryAnne
nie
potrafiła
– Pani jest… prawdziwa? Staruszka z trudem podniosła się z klęczek, po czym
zapytała poważnym, szorstkim tonem: – Żona Davida? – Tak. – Jak masz na imię? – MaryAnne. – MaryAnne – powtórzyła kobieta, wolno kiwając głową. – Mój David wybrał sobie piękną żonę. – Pochyliła głowę i wiatr poderwał z jej karku kosmyk włosów. – Pojechał do Chicago, aby panią odnaleźć. Na ustach kobiety pojawił się dziwny, smutny uśmiech. – W Chicago myślą, że jestem duchem. Czytałam, że straszę w teatrze – powiedziała Rose z osobliwą obojętnością. – Opowiedz mi o moim synu. – Był kochający, silny i lojalny.
– Cechy, których ja nie mam. MaryAnne przypatrywała się wynędzniałej staruszce. – Od kiedy pani tu jest? To znaczy w dolinie? – Od miesięcy – padła oschła odpowiedź. – Dlaczego nie przyszła pani zobaczyć się z Davidem? Kobieta nie odpowiedziała, tylko spojrzała w bok, jakby ktoś się do nich przyłączył. – Pewnie jest ci mnie żal. A może mnie nienawidzisz. – Tak, jest mi pani żal. Z powodu tego, czego się pani wyrzekła. Z powodu tego, co mogła pani mieć. Ale nie czuję do pani nienawiści. – Zastanawiałaś się, czy jestem duchem? – Powiedziano mi, że pani nie żyje – odparła MaryAnne. – Jestem martwa dla wszystkiego, co znałam. Dla każdej osoby, którą znałam. Włóczę się po tym świecie, bolejąc nad tym, co mogło się zdarzyć, a nigdy się nie zdarzyło. Martwa czy nie, jestem
duchem. Nie skoczyłam z tego mostu. Kiedy patrzyłam na tę czarną wodę… – Urwała, jakby wspomnienie na nowo przepełniło ją grozą. – Nie powinno to być dla nikogo zaskoczeniem. W całym swoim życiu nie dotrzymałam ani jednej obietnicy. Nawet tej, że umrę. To moje przekleństwo, że żyję, by dwa razy stracić syna. – Nagle przestała mamrotać. – Nie przyszłam tu, aby opłakiwać syna. Straciłam go wieki temu. Przyszłam, aby opłakiwać swoje decyzje. I spełnić jedną obietnicę. – Rose spojrzała na przedmiot, który położyła na mogile: drewnianą karuzelę dla dzieci. MaryAnne pociągnęła nosem i wytarła policzek, a Rose rzekła gwałtownie: – Nie masz prawa się smucić. Miałaś bardzo dużo. Słowa Rose rozgniewały MaryAnne. – I więcej straciłam. Wszystko, co było mi drogie, teraz jest tylko wspomnieniem. – Wspomnienia są tym, czego się wyrzekamy na rzecz ułudy. Dałabym wiele, żeby mieć wspomnienia. – Nawet jeśli są bolesne?
Nowe łzy popłynęły po policzkach MaryAnne, ale Rose patrzyła na nią gniewnie. Na jej twarzy nie było śladu współczucia. – Są rzeczy gorsze niż ból. Ku zaskoczeniu MaryAnne jej serce wezbrało współczuciem, już nie dla siebie, ale dla udręczonej duszy tej kobiety. Nieoczekiwanie z oka Rose wypłynęła jedna łza i wolno toczyła się po jej policzku niczym kropla deszczu po spękanej, wyschniętej glinie. – Śmierć dosięga każdego. Ty żyłaś. Nie powinnaś chcieć więcej. Zerwał się silny wiatr i wysokie drzewa zadrżały, a mniejsze pokornie się pochyliły. MaryAnne szczelniej owinęła się szalem. – Może pójdzie pani ze mną? Do naszego domu? W zachowaniu Rose nastąpiła Odpowiedziała, jakby rozmawiała
nagła
zmiana.
sama ze sobą – odpowiadając głosom, które słyszała tylko ona: – To nie jest moje miejsce.
– Dokąd pani pójdzie? – Daleko stąd! – Spojrzała tęsknie w dal, jakby podążała wzrokiem za swoją duszą, która była już gdzie indziej. – Daleko od tego strasznego chłodu. Do Kalifornii. W Kalifornii jest ciepło. – Pokiwała głową, jakby doszła do porozumienia z demonami zamieszkującymi jej głowę. I dodała dziwnym tonem, niepasującym do treści słów: – W Kalifornii zawsze nam było ciepło. Gwałtownie się odwróciła i powłócząc nogami, oddaliła się bez pożegnania, zapomniawszy, że w ogóle z kimś rozmawiała. MaryAnne śledziła ją wzrokiem do czasu, aż zgarbiona postać Rose zniknęła za kamiennym murem, który dzielił cmentarz. MaryAnne podeszła do grobu, pochyliła się i podniosła oburącz drewnianą karuzelę. Była to prosta zabawka, wyrzeźbiona i niedbale pomalowana,
prymitywnie
jednak zdolna wywołać w dziecku zachwyt. Pomimo prymitywnego wykonania była podobna do karuzeli, którą David przywiózł malutkiej Andrei niemal ćwierć wieku temu. MaryAnne zadała
sobie pytanie, czy jej mąż pamiętał tę zabawkę, kiedy kupował karuzelę dla swojej córeczki, i czy jej widok sprawił mu radość, czy przypomniał ból utraty. A może coś ukryte głęboko w nim, zapomniane przez świadomy umysł, ale wyryte w jego sercu, przyciągnęło go do tej karuzeli – i skłoniło go, by dać swojemu dziecku symbol oddania – zapewnienie, że on, podobnie jak ta zabawka, nigdy jej nie opuści. MaryAnne wsunęła karuzelę pod pelerynę i przyniosła ją do domu. Weszła na piętro rezydencji. W dłoni trzymała klucz uniwersalny, którego nie spodziewała się już nigdy użyć. W drugiej ręce ściskała drewnianą zabawkę. Przekręciła klucz w zamku i, nabrawszy powietrza głęboko do płuc, otworzyła drzwi salonu. Podobnie jak wcześniej Davida, ją również oszołomił nagły przypływ wspomnień. Zapomniała już, jak piękny był to kiedyś pokój, i, choć pokryty całunem kurzu, nadal taki był. Jej spojrzenie natychmiast pobiegło do łóżka, a potem do zegara podłogowego, a pamięć podsunęła jej wspomnienie dnia, w którym go otrzymała, a także dnia, w którym przestał chodzić. Na półeczce nad kominkiem znalazła to, po co tu przyszła – karuzelę z delikatnej porcelany, którą David dał Andrei. Ostrożnie starła kurz z
zabawki, odsłaniając misternie malowane wzory i złocenia. Nakręciła mechanizm i konie zaczęły się wznosić i opadać przy wtórze cichej, uroczej melodii z pozytywki, a po chwili, gdy rozkręciła się cała sprężyna, gwałtownie się zatrzymały. Drewniana karuzela nie dorównywała urodą kunsztownej zabawce Andrei, mimo to podobieństwo między nimi był niezaprzeczalne. MaryAnne usiadła na zakurzonym dywanie i popatrzyła na obie zabawki, które trzymała na kolanach. Przekręciła gładki srebrny kluczyk w pozytywce i w pokoju, martwym przez wiele lat, ponownie rozległy się typowe dla wesołego miasteczka tony. A MaryAnne zapłakała nad utratą miłości swego życia. Epilog C zternaście lat po śmierci swego męża MaryAnne Parkin została pochowana obok niego oraz Andrei na wzgórku zwieńczonym figurą aniołka. Na pogrzebie MaryAnne spotkałem uczestniczkę tamtych zdarzeń – Catherine. Gospodyni Parkinów wyszła za mąż cztery lata po śmierci Davida i żegnana błogosławieństwem
oraz łzami MaryAnne przeniosła się wraz z mężem do położonego w umiarkowanym klimacie miasta St. George w stanie Utah, leżącego na południe od czerwonych skał w kanionie Zion. Pomimo dzielącej je odległości Catherine rozmawiała z MaryAnne co tydzień i, jak się zorientowaliśmy, dużo wiedziała o Keri i o mnie z listów pisanych przez panią Parkin. Catherine była drobnej postury, równie filigranowa jak Keri. Jej siwe włosy, które niegdyś były koloru blond, sięgały jej do ramion. Miała urzekające oczy o szarych tęczówkach, wyraziste, kształtem podobne do oczu sarny. Dało się zauważyć, że okazywała troskę i uwagę wszystkim w swoim otoczeniu, co jest typowe dla osób, które służyły innym. Opowiadała czule o MaryAnne i spędzonych z nią latach i szczegółowo wypytywała nas o to, jak nam się mieszkało w rezydencji. W jej pytaniach wyczuwałem tęsknotę za dawnym miejscem zamieszkania i dawnymi czasami, jakby chciała posłuchać choćby jednej nuty przebrzmiałej pieśni. Kamienna figurka aniołka do dziś stoi na cmentarzu przy
ulicy Center w Salt Lake City, w jego środkowej części, pośród wierzb i platanów, tuż nad sektorem zwanym Babyland, gdzie chowano dzieci. Nasza rodzina odwiedza aniołka co roku w porze Bożego Narodzenia i podczas jednej z takich wizyt nasza druga córka, Allyson, zauważyła osobliwą rzecz. W okresie świątecznym słońce oświetla figurkę aniołka od tyłu i cień rzucany przez jego rozłożone skrzydła pada na wszystkie trzy groby i w ten sposób cała rodzina jest ponownie złączona anielskim objęciem. Nawet jeśli to drobiazg, to jest w nim piękno. A nic, co piękne, nigdy nie jest nieistotne. MaryAnne i David Parkinowie zostawili nam wiele pięknych rzeczy, z których najwspanialsze są lekcje miłości i życia –lekcje, których przesłanie jest ponadczasowe. Śmierć Davida nie była daremna, ponieważ, jak sam kiedyś napisał: „życie to najważniejsze świadectwo”, i swoim wielkim poświęceniem dał najlepsze z możliwych, pokazując nam nie tylko, że są rzeczy, za które warto umierać, ale również – co ważniejsze –że są rzeczy, dla których warto żyć. Największej mądrości życiowej nie uczą nas zakurzone tomy dzieł filozoficznych, ale ludzkie
czyny, każdy oddech i gest współczucia. Miłość zawsze wymagała poświęcenia, a nie ma większej miłości niż ta, dla której wyrzekamy się naszego życia. Proces duchowej ewolucji wymaga od nas poświęceń i męczeństwa, musimy umrzeć, dążąc do królestwa niebieskiego i wzniosłych ideałów, do poznania Boga. A jeśli dalej nie ma nic? A jeśli życie kończy się ciszą i próżnią śmierci? Zatem wszystko na darmo? Nie sądzę. Ponieważ miłość, sama w sobie, zawsze będzie wystarczającym spełnieniem. I jeśli nasze istnienie jest tylko błyskiem w ciemnościach wieczności, to świecimy, choćby tylko przez krótką chwilę – i jakże jasno pali się nasz płomień. A ponieważ jasność gwiazd nie zna granic przestrzeni ani czasu, również nasz płomień będzie świecił przez całą wieczność, bo ciemność nie ma mocy, by takie światło zdławić. I to jest lekcja, której wszyscy musimy się nauczyć i którą musimy wziąć sobie do serca – że wszelkie światło jest wieczne i wszelka miłość jest światłem. I tak musi zawsze być. Spis treści
Karta tytułowa Podziękowania Prolog Rozdział 1 Rozdział 2 Rozdział 3 Rozdział 4 Rozdział 5 Rozdział 6 Rozdział 7 Rozdział 8 Rozdział 9 Rozdział 10 Rozdział 11 Rozdział 12
Rozdział 13 Rozdział 14 Rozdział 15 Rozdział 16 Rozdział 17 Rozdział 18 Rozdział 19 Rozdział 20 Rozdział 21 Rozdział 22 Rozdział 23 Rozdział 24 Rozdział 25 Rozdział 26 Rozdział 27
Rozdział 28 Epilog Karta redakcyjna
Tytuł oryginału The Letter Copyright © 1997 by Richard Paul Evans Copyright © for the translation by Hanna de Broekere Projekt okładki Magdalena Zawadzka Fotografia na pierwszej stronie okładki Copyright © Lee Avison/Arcangel Images Opieka redakcyjna
Julita Cisowska Alicja Gałandzij Bogna Rosińska ISBN 978-83-240-2690-6 Książki z dobrej strony: www.znak.com.pl Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 30-105 Kraków, ul. Kościuszki 37 Wydanie I, Kraków 2014 Dział sprzedaży: tel.
[email protected]
12
61
99
Plik opracował i przygotował Woblink woblink.com
569,
e-mail:
Document Outline Karta tytułowa Podziękowania Prolog Rozdział 1 Rozdział 2 Rozdział 3 Rozdział 4 Rozdział 5 Rozdział 6 Rozdział 7 Rozdział 8 Rozdział 9 Rozdział 10 Rozdział 11 Rozdział 12 Rozdział 13 Rozdział 14 Rozdział 15 Rozdział 16 Rozdział 17 Rozdział 18 Rozdział 19 Rozdział 20
Rozdział 21 Rozdział 22 Rozdział 23 Rozdział 24 Rozdział 25 Rozdział 26 Rozdział 27 Rozdział 28 Epilog Karta redakcyjna
Table of Contents [1] 1] [2]. 2] [3] 3] a[4]. 4] Karta tytułowa Podziękowania Prolog Rozdział 1 Rozdział 2 Rozdział 3 Rozdział 4 Rozdział 5 Rozdział 6 Rozdział 7 Rozdział 8 Rozdział 9 Rozdział 10 Rozdział 11 Rozdział 12 Rozdział 13
Rozdział 14 Rozdział 15 Rozdział 16 Rozdział 17 Rozdział 18 Rozdział 19 Rozdział 20 Rozdział 21 Rozdział 22 Rozdział 23 Rozdział 24 Rozdział 25 Rozdział 26 Rozdział 27 Rozdział 28 Epilog Karta redakcyjna
