Perarnau M. - Herr Guardiola

ROZDZIAŁ 1

CZAS, CIERPLIWOŚĆ, PASJA „Potrzebujemy cierpliwości”. Karl-Heinz Rummenigge

„Potrzebujemy pasji”. Matthias Sammer

„Potrzebujemy czasu”. Pep Guardiola

MOMENT 1

ZAGADKA KASPAROWA Nowy Jork, październik 2012 r. Garri Kasparow pokręcił głową, kończąc sałatkę. I po raz trzeci wypowiedział te same słowa: – To niemożliwe. Tym razem przemówił z pewną irytacją w głosie. Pep Guardiola uporczywie pytał, dlaczego legendarny Kasparow uważa, że niemożliwa jest rywalizacja z młodym mistrzem Magnusem Carlsenem, wówczas najbardziej obiecującym szachistą na świecie. Kolacja przebiegała w serdecznej atmosferze. Guardiola i Kasparow poznali się kilka tygodni wcześniej i kataloński trener od razu dał do zrozumienia, że jest zafascynowany wielkim mistrzem. Kasparow uosabia cechy, które Pep ceni ponad wszystko: wytrwałość, wysiłek, inteligencję, poświęcenie, upór, wewnętrzną stabilność… Guardiola był zachwycony, że mógł poznać go osobiście, dwukrotnie zjeść z nim kolację i porozmawiać o rywalizacji, ekonomii, technologii oraz naturalnie o sporcie. Już od kilku miesięcy był odcięty od elity światowego futbolu, ciesząc się spokojem w Nowym Jorku. Zakończył triumfalny okres w Barcelonie, najwspanialszy, obfitujący w największe sukcesy, najbardziej pasjonujący w historii katalońskiego klubu oraz prawdopodobnie najlepszy w światowym futbolu: sześć trofeów zdobytych w jednym roku, a łącznie czternaście z dziewiętnastu możliwych w ciągu czterech sezonów. Lista osiągnięć Guardioli była nadzwyczajna. By tego wszystkiego dokonać, musiał się wypalić. Wyczerpany i rozdrażniony, pożegnał się z Barceloną, zanim mogłoby dojść do nieodwracalnych szkód. W Nowym Jorku chce zacząć od nowa. Rok spokoju i ciszy, zapomnienia i odpoczynku. Czas przeznaczony na naładowanie baterii, które się wyczerpały. Czas dla rodziny, którą zaniedbał ze względu na zobowiązania w pracy. Czas na poznanie nowych rzeczy i spotkania z przyjaciółmi. Jednym z nich jest Xavier Sala i Martín, wykładowca ekonomii na Uniwersytecie Columbia, skarbnik Barçy w latach 2009–2010, w końcowym okresie prezesury Joana Laporty. Sala i Martín jest szanowanym, cenionym na całym świecie ekonomistą i dobrym przyjacielem Guardiolów. Od dawna mieszka w Nowym Jorku, co odegrało zasadniczą rolę w rozwianiu niektórych wątpliwości, jakie rodzina Pepa żywiła co do tego miasta: dzieci nie mówiły po angielsku, a Cristina, żona Pepa, miała mnóstwo pracy w rodzinnej firmie w Katalonii. Nie byli przekonani do decyzji Pepa. To Sala

i Martín namówił dzieci i Cristinę do przeprowadzki do Nowego Jorku, gdzie życie okazało się dużo lepsze, niż się spodziewali. Sala i Martín jest również bliskim przyjacielem Garriego Kasparowa. Pewnego jesiennego dnia Guardiolowie chcieli zaprosić ekonomistę na wieczorne spotkanie. – Przykro mi, Pep, ale na ten wieczór mam już plany: umówiłem się na kolację z państwem Kasparowami – wyjaśnił Sala i Martín, po czym zasugerował mu, aby na kolację udał się razem z nim. Pep był zachwycony tym pomysłem, podobnie jak sam Kasparow oraz jego żona Daria. Spotkanie okazało się fascynujące. Nie rozmawiali o szachach ani o piłce nożnej, lecz o wynalazkach i technologii, o łamaniu ustanowionych norm, o zaletach płynących z niepoddawania się wobec napotykanych trudności, wreszcie o pasji. O pasji rozmawiali dużo. Kasparow wyłożył swoje pesymistyczne poglądy na rozwój technologiczny: świat znajduje się w finansowym zastoju, stwierdził, a potencjał technologiczny służy głównie do zabawy, ponieważ nowe wynalazki nie mają takiego znaczenia jak te dawne. Kasparow zauważył, że wynalezienie internetu nie może być porównywane z odkryciem elektryczności, które oznaczało prawdziwą ekonomiczną zmianę całego świata, pozwoliło kobietom pracować i przyśpieszyło wzrost gospodarczy na świecie. Uznał, że prawdziwy wpływ internetu na gospodarkę produktywną (nie finansową) jest znacznie mniejszy od wpływu elektryczności. Jako przykład podał iPhone’a, którego moc procesora jest znacznie wyższa od mocy komputerów Apolla 11 – AGC ( Apollo Guidance Computer) miał sto tysięcy razy mniejszą pamięć RAM niż obecny smartfon. Tamte komputery służyły do wysłania człowieka na Księżyc – powiedział Kasparow – a teraz wykorzystujemy moc telefonu komórkowego do zabijania ptaków (aluzja do popularnej gry Angry Birds). Sala i Martín, człowiek o niepospolitym umyśle, był zachwycony spotkaniem Kasparowa i Guardioli. – Fascynował mnie widok dwóch inteligentnych mężczyzn rozprawiających o technologii, wynalazkach, pasji i złożoności świata – powiedział. Kasparow i Guardiola byli tak zaintrygowani sobą nawzajem, że kilka tygodni później spotkali się na następnej kolacji, na którą Sala i Martín nie mógł pójść, ponieważ przebywał akurat w Ameryce Południowej; towarzyszyła im za to Cristina Serra, żona Pepa. Tego drugiego wieczoru, i owszem, rozmawiano o szachach. Guardiolę zaskoczyła bezwzględność Kasparowa mówiącego o Norwegu Magnusie Carlsenie i typującego go na nowego mistrza świata (rzeczywiście został nim rok później, w listopadzie 2013 roku, kiedy pokonał Viswanathana Ananda 6,5–3,5). Kasparow chwalił umiejętności młodego mistrza (22 lata), którego nawet szkolił potajemnie w 2009 roku, i wyjawił kilka słabości, które Carlsen musiał skorygować, jeśli chciał całkowicie zawładnąć

światem szachów. To właśnie wtedy Guardiola zapytał Kasparowa o to, czy byłby w stanie zagrać z Norwegiem i go pokonać. Odpowiedź była zaskakująca: – Mam zdolności, żeby z nim wygrać, ale to niemożliwe. Pep pomyślał, że chodzi o poprawność polityczną, o dyplomację, którą tak wybuchowy człowiek jak Kasparow mógł się wykazać. Dlatego też nie odpuścił: – Ależ Garri, skoro masz zdolności, to dlaczego nie mógłbyś go pokonać? Na drugie pytanie padła taka sama odpowiedź: – To niemożliwe. Guardiola jest uparty, bardzo uparty. I nie wypuścił kości, którą Kasparow pozwolił mu gryźć. Zadał pytanie po raz trzeci, podczas gdy szachista coraz bardziej zamykał się w swoim ochronnym pancerzu, ze wzrokiem wbitym w talerz, jak w czasach, kiedy musiał bronić słabej pozycji na szachownicy. Ponownie odpowiedział, nieco burkliwym tonem: – To niemożliwe. Guardiola zmienił taktykę, odsunął talerz z sałatką, którą ledwie tknął, i postanowił zaczekać, aż nadarzy się kolejna szansa, by poznać powody, dla których Kasparow nie był w stanie pokonać młodego Carlsena. Nie tylko z ciekawości, jaką wzbudzał u niego taki człowiek jak Kasparow, ale także dlatego, że był świadomy, iż odpowiedź może zawierać jeden z kluczy do sportu na wysokim poziomie. Zaledwie cztery miesiące wcześniej Guardiola odszedł z ławki trenerskiej Barcelony po zdobyciu czternastu z dziewiętnastu trofeów, zostawiając za sobą niezwykłe osiągnięcia, niemal niewiarygodne, by nie powiedzieć: niewyobrażalne. Zrezygnował, ponieważ w głębi duszy czuł pustkę, był wyczerpany, wypalony do granic możliwości, niezdolny do dalszej pracy i wzbogacania drużyny, która zdobyła wszystko, co było do zdobycia. Pierwsza i jedyna w historii futbolu, która zdobyła sześć możliwych trofeów w ciągu jednego roku. Guardiola opuścił Barcelonę ze względu na wyczerpanie, a teraz, kilka miesięcy później, już wypoczęty i pogodny, czując, że energia wróciła do jego ciała, a zwłaszcza do jego umysłu, siedział naprzeciwko jednej z największych legend sportu, która stanowczo powtarzała, że ma jeszcze zdolności, żeby wygrać, ale że dla niej jest to niemożliwe. Pepa oczywiście zżerała ciekawość, ale zagadka Kasparowa stawała się bardziej zawiła niż anegdota, którą trzeba wyjaśniać wnukom. Rozwiązanie tej szarady mogło dać odpowiedź na pytanie, które od dawna nurtowało Guardiolę: Dlaczego tak bardzo wypalił się w Barcelonie? I przede wszystkim jak uniknąć takiego wyczerpania sił w przyszłości? Gdybym miał zdefiniować Pepa Guardiolę, to powiedziałbym, że jest on człowiekiem, który wątpi we wszystko. Źródłem tych wątpliwości nie jest niepewność ani strach przed nieznanym: to poszukiwanie nieistniejącej perfekcji. Guardiola wie, że niemożliwe jest jej osiągnięcie, ale do niej

dąży. Stąd też bierze się uczucie, które często mu towarzyszy: wrażenie, że wciąż nie dokończył dzieła. Żeby zapanować nad wątpliwościami, Guardiola wykorzystuje obsesję. Jest świadomy, że do najlepszego rozwiązania może zbliżyć się tylko wtedy, gdy odrzuci wszystkie inne opcje. Pod tym względem przypomina szachowego mistrza, który przed wykonaniem ruchu analizuje wszelkie możliwe posunięcia. Obsesja rozwiewania wątpliwości to wrodzona cecha Guardioli, który potrafi długo rozmyślać nad każdą sprawą, zanim podejmie ostateczną decyzję. Kiedy przygotowuje się do meczu, nie wątpi w zaangażowanie swojej drużyny: jego piłkarze wyjdą na boisko, żeby atakować, utrzymywać się przy piłce i wygrać spotkanie. Chociaż są to bardzo złożone pojęcia, szkicowane są małymi kreskami. Wielkie koncepcje są trwałe, ale zarazem składają się z wielu małych pomysłów, które on nieustannie analizuje w tygodniu poprzedzającym mecz, zastanawiając się nad podstawowym składem, nad wkładem w grę danego piłkarza w porównaniu z innym, nad ruchami, jakie będzie w stanie wykonać określony zawodnik w zależności od tego, jak wypadnie rywal, nad współpracą danego piłkarza z konkretnym kolegą, nad tym, jak będą się łączyć poszczególne linie drużyny w zależności od tego, jak zaatakuje przeciwnik... Umysł Guardioli przypomina umysł szachisty, który ocenia i rozważa wszystkie ruchy własne i rywala, starając się przewidzieć rozwój zdarzeń. Bez względu na to, przeciwko komu gra, przygotowanie jest identyczne: nie będzie ani chwili odpoczynku, aż wszystkie możliwe warianty zostaną przeanalizowane i rozebrane na czynniki pierwsze. A kiedy Guardiola już to zrobi, wróci do nich ponownie. To właśnie Manel Estiarte, jego prawa ręka w Barcelonie i w Bayernie, nazywa „zasadą trzydziestu dwóch minut”, nawiązując do ograniczonych szans na to, że Pep przestanie na jakiś czas myśleć o futbolu. Estiarte wykorzystuje wszystkie dostępne środki, żeby niekiedy powstrzymać obsesję trenera i zapewnić mu rozrywkę, ale z doświadczenia wie, że ten spokój nie będzie trwał dłużej niż pół godziny. – Zabierasz go na obiad do restauracji, żeby zapomniał o futbolu, ale po trzydziestu dwóch minutach już widać, że wraca do złych nawyków. Kieruje wzrok na sufit restauracji, przytakuje, udaje, że cię słucha, ale już na ciebie nie patrzy. Znowu myśli o lewym obrońcy drużyny przeciwnika, o kryciu środkowego pomocnika, o zatrzymaniu skrzydłowego... Minęło pół godziny, a on wraca do wewnętrznej analizy – wyjaśnia Estiarte. Jeśli drużyna za nim stoi, jeśli Bayern go wspiera, Pep nie pogrąża się bardzo w tym ciągłym stresie, w stałym analizowaniu wszystkich możliwości. W niektóre dni Estiarte nakazuje mu opuścić Säbener Straße, gdzie mieści się ośrodek treningowy Bayernu, i odpocząć. Guardiola wraca do domu, bawi się trochę z dziećmi, a po półgodzinie idzie do swojego kącika, który przygotował w głębi korytarza – kącika, który nie jest nawet małym pokojem – i tam na nowo zaczyna swoje analizy. Minęły trzydzieści dwie minuty i ponownie trzeba wszystko sprawdzić, mimo że tego dnia

już czwarty raz wraca do tego samego zagadnienia. Dlatego właśnie tak ważna była dla niego odpowiedź Garriego Kasparowa. Stąd taki upór Pepa, by rozwiązać tę zagadkę. Dlaczego taki legendarny mistrz jak Kasparow, któremu nie brakuje zdolności, uważa, że niemożliwe jest pokonanie rywala? To Cristina i Daria, żony, damy przy tamtym nowojorskim stole, pomogły odkryć tajemnicę. Skierowały rozmowę na temat pasji, potem wymogów i emocjonalnego wyczerpania, i wreszcie umysłowej koncentracji. Być może to problem koncentracji, zasugerowała Cristina. A Daria podała odpowiedź: – Gdyby to był tylko jeden mecz i trwałby dwie godziny, wówczas Garri mógłby pokonać Carlsena. Ale tak nie będzie: mecz wydłużyłby się do pięciu albo sześciu godzin, a Garri nie chciałby znów przechodzić przez cierpienie związane z takim wielogodzinnym wysiłkiem umysłowym i ciągłym analizowaniem rozmaitych możliwości. Carlsen jest młody i nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo jest to wyczerpujące. Garri nie chciałby znów przechodzić tego dzień po dniu. Jeden byłby w stanie się skoncentrować na dwie godziny, a drugi na pięć. Dlatego zwycięstwo jest niemożliwe. Tamtej nocy Guardiola mało spał. I dużo rozmyślał.

MOMENT 2

W MONACHIUM PADA DESZCZ Monachium, 24 czerwca 2013 r. Jest dzień świętego Jana, pierwszy dzień Pepa Guardioli w Bayernie, i pada deszcz. Wydaje się, że w ogóle go to nie obchodzi. Jest podekscytowany do tego stopnia, że niekiedy musi tłumić przepełniające go uczucie szczęścia. Bardziej niż strach Pep odczuwa radość i nie może ani nie chce tego ukrywać. Radość, ponieważ wrócił do futbolu. A poza tym dosiada szybkiego i dynamicznego wierzchowca, jakim jest ni mniej, ni więcej tylko Bayern, klub, który również jest podekscytowany. Bayern emanuje takimi emocjami, jakby zatrudnienie Guardioli było zdobyciem jeszcze jednego trofeum w sezonie albo może pierwszym triumfem nowej kampanii. Dwudziesty czwarty czerwca 2013 roku jest dla klubu dniem historycznym, chociaż odbywa się wtedy tylko konferencja prasowa. Akredytowało się dwustu czterdziestu siedmiu dziennikarzy, największa liczba, jakiej kiedykolwiek doliczono się w Bayernie na wydarzeniu o takiej randze. Atmosfera na Allianz Arenie jest wyjątkowa, tak jakby przybycie Guardioli traktowano jako coś więcej niż zwykłą prezentację. Entuzjazm przepełnia monachijski stadion i odczuwalny jest wszędzie: w wielkości wydarzenia, napięciu w powietrzu czy zapale tłumu, który tłoczy się w sali prasowej. Wraz z powrotem do aktywności Pep jest szczęśliwy. Odmłodniał. Nie jest to już tamten wycieńczony, pozbawiony energii Guardiola, który odchodził z Barçy. Błysk wrócił do jego oczu. Zapewne przez bliskość piłki. To jest pasja. – Lubię futbol. Lubiłem go, zanim zostałem piłkarzem. Lubię grać, lubię oglądać mecze, lubię rozmawiać o futbolu. Zamknę się przy Säbener Straße, żeby szybko nauczyć się tego wszystkiego, co muszę wiedzieć o klubie, o młodych zawodnikach ze szkółki i przede wszystkim o rywalach z Bundesligi. Karl-Heinz Rummenigge, prezes zarządu klubu, od razu wyznacza cele: – Dla nas najważniejsze jest mistrzostwo, ponieważ mamy trzydzieści cztery kolejki. Chociaż najpiękniejszym trofeum jest Champions League. W Champions League nie ma żadnych gwarancji, a automatyczność niczemu nie służy. Nie mogę się doczekać, by zobaczyć, co w drużynie zmieni Pep. A Pep wykonuje gest, który mówi, że zmieni bardzo niewiele, chociaż odnoszę wrażenie, że jest to tylko gest dyplomatyczny. Kilka metrów dalej siedzą jego główni współpracownicy, którzy zdają

się myśleć podobnie o prawdziwej skali zmian zaplanowanych przez nowego trenera. Manel Estiarte będzie jego prawą ręką, człowiekiem pozostającym zawsze w cieniu i potrafiącym w każdej sytuacji powiedzieć mu odpowiednie słowo, bynajmniej nie zawsze miłe, aby utrzymać właściwy kierunek. Domènec Torrent będzie drugim trenerem razem z Hermannem Gerlandem, człowiekiem z klubu, pod którego okiem dorastali Thomas Müller, David Alaba czy Philipp Lahm. Gerland to człowiek godny zaufania, który do sztabu szkoleniowego Pepa będzie pasować jak ulał. Między dziennikarzami siedzi również Lorenzo Buenaventura, trener przygotowania fizycznego, który rzucił wszystko, żeby pracować z Guardiolą w Barcelonie, i odszedł stamtąd razem z nim. Ów kluczowy człowiek w gronie jego współpracowników teraz będzie pracował z Guardiolą także w Monachium. Obok niego jest Carles Planchart, który będzie kierował wydziałem skautingu, zajmował się nieodzowną analizą przeciwników i, co jeszcze ważniejsze, wyciąganiem własnych wniosków. Cristina, żona Pepa, i María, najstarsza córka, zajmują miejsca w szóstym rzędzie. Jest tam również Pere Guardiola, brat Pepa, obok niego Evarist Murtra, dyrektor, który umożliwił Guardioli zajęcie ławki trenerskiej Barcelony, a także Jaume Roures, przedsiębiorca, który zarządza prawami telewizyjnymi w hiszpańskim futbolu. Tę małą grupę rodziny i przyjaciół zamyka Josep Maria Orobitg, agent trenera. Bayern wita Guardiolę z poczuciem pozyskania ostatniego elementu w stopniowej wspinaczce na szczyt futbolu. Rummenigge mówi o tym tak: – W światowym rankingu udało nam się odrobić dziesięć punktów do Barcelony, ale wciąż zajmujemy drugie miejsce. Mimo wielkich sukcesów odniesionych w tym sezonie nie jesteśmy jeszcze pierwsi. Cieszę się, że mogłem zatrudnić kogoś takiego jak Guardiola. Dla Bayernu to przywilej. Guardiola stara się studzić entuzjazm: – Stwierdzenie, że Bayern może wyznaczyć pewną erę, byłoby zbyt aroganckie. Musimy działać krok po kroku. Oczekiwania są bardzo duże, a nie jest łatwo. Jestem trochę zdenerwowany. Wyraża się bardzo poprawnym niemieckim, co zdumiewa wszystkich, bo przecież nikt nie oczekuje od niego podobnej znajomości języka. Używa nawet niektórych skomplikowanych zwrotów (poprawnie stosuje zaimek wskazujący diese i często powtarza trudne słowo Herausforderung, kiedy mówi o czekającym go wyzwaniu), co później podkreślą niemieckie media. Po kilku miesiącach stanie się to już zupełnie normalne, chociaż często będzie musiał prosić o wolniejsze wypowiadanie słów, kiedy jakiś dziennikarz za bardzo się rozpędzi, zadając pytania. Wszyscy chcą wiedzieć, co zmieni w drużynie, czy dojdzie do rewolucji porównywalnej do rozstania z Ronaldinho i Deco, kiedy w 2008 roku przyszedł do Barcelony. Guardiola kręci głową.

– W zespole należy dokonać tylko niewielkich zmian. Każdy trener ma własne pomysły, ale moim zdaniem nie ma potrzeby zmieniać wiele w drużynie, która zdobyła cztery trofea [włącza Superpuchar Niemiec 2012]. Bayern ma się świetnie, to bardzo dobra drużyna, którą Jupp Heynckes doprowadził na szczyt. Mam nadzieję, że utrzymam poziom, na którym umieścił ją Heynckes, wielki trener, którego podziwiam nie tylko ze względu na jego ostatnie sukcesy, lecz także za to, co osiągnął w trakcie całej swojej kariery. Mam nadzieję, że wkrótce będę mógł się z nim spotkać, ponieważ chciałbym poznać jego opinie. To dla mnie wielki zaszczyt, że mogę być jego następcą. Bardzo go szanuję. Tak jakby nigdy niczego nie wywalczyli, trener i klub chcą zostawić w tyle swoje dokonania, by razem rozpocząć nowe życie, chociaż wszyscy wiedzą, że Guardiola w ciągu czterech lat zdobył czternaście trofeów, a monachijczycy, klub o wielkiej historii, w tym samym czasie siedem. Tak więc Uli Hoeneß, prezes klubu, nie kłamie, kiedy przysięga, że niecierpliwie czekał na odpowiedź Guardioli: – Na początku, kiedy Pep powiedział, że może sobie wyobrazić, że pewnego dnia mógłby być tutaj trenerem, nie byliśmy w stanie w to uwierzyć... Ten wspólny etap rozpoczynają z dziecięcą pasją, z wielkimi nadziejami i jeszcze większymi oczekiwaniami, ale również w pośpiechu, ponieważ tyle jest do zrobienia, a w futbolu zawsze liczy się tylko teraźniejszość. – Kiedy dzwoni do ciebie taki klub jak Bayern, musisz być stanowczy. Ja jestem gotowy. Dla mnie to wyzwanie. Praca w Barcelonie była fantastyczna, ale potrzebowałem czegoś nowego i Bayern zaoferował mi taką możliwość. Jestem przygotowany i chociaż odczuwam presję, muszę umieć sobie z nią radzić. Jako trener Bayernu zawsze musisz grać dobrze i wygrywać. Chociaż, powtarzam, nie sądzę, by drużyna, która wywalczyła wszystko, potrzebowała wielkich zmian. Jego przemowa jest wyraźnie odmienna od tamtej, którą wygłosił w 2008 roku, kiedy obejmował Barcelonę i obiecywał pracować, biegać i walczyć aż do ostatniego wyrzutu z autu w ostatniej minucie ostatniego meczu. Tutaj wysiłek całej drużyny przyjmuje się za pewnik, a presja spoczywająca na Guardioli jest niczym deszcz albo piwo w Monachium: stanowi element krajobrazu. Tego dnia jego koncepcja futbolu ogranicza się do kilku słów: – Mój pomysł na grę jest prosty: lubię atakować, atakować i atakować. Po czym wszyscy schodzą na murawę, żeby Guardiola po raz pierwszy usiadł na ławce na Allianz Arenie. Nawiązując do Kawafisa i jego słynnego wiersza o Itace, który tak bardzo lubi Guardiola, jeden z katalońskich dziennikarzy obecnych tam tego poniedziałkowego południa życzy mu, „by podróż trwała wiele lat”. Guardiola odwraca się i dodaje:

– Niech będzie dobra! Powiedzmy sobie wprost: Pep nie mógł już dłużej wytrzymać bez futbolu. Mało brakowało, a wywołałby atak nerwowy u Manela Estiartego, kiedy poprosił go, żeby jego gabinet przy Säbener Straße był gotowy na 10 czerwca. – Co ty tam będziesz robił?! Przecież nikogo wtedy nie będzie! Wykorzystaj wakacje, w końcu długo nie będziesz ich miał... – odpowiedział Estiarte. Piłka. Pasja. Futbol. Wraca do tego, czego potrzebował: do futbolu. Ale czego potrzebował Bayern? Skąd ta zmiana? Dlaczego zwycięski koń, trzykrotny zwycięzca, zmienia jeźdźca? Dlaczego? Warum? Zrozumienie powodu, dla którego Bayern postanowił zmienić trenera po najbardziej udanym sezonie w historii, wymaga dużego intelektualnego wysiłku. Zmusza do refleksji na temat życia klubów, złożoności futbolu i roli dyrektorów jako zarządców firmy, która łączy namacalne z nienamacalnym, miesza sprawy ciężkie z lekkimi, cyfry z literami, gole z okrzykami. W Bawarii grupa dawnych piłkarzy uważała, że trzeba wyznaczyć nowy kierunek dla klubu, który cierpiał na deficyt tożsamości. Bayern miał historię, siłę, pieniądze, wysoką samoocenę, wsparcie kibiców i wspaniałą przeszłość. Wszystko w ogromnych ilościach. Jego niezliczone sukcesy wiązały się z najlepszymi niemieckimi cechami: niezniszczalną wiarą, stalową siłą i wytrwałością. Jednak trudno było dokładnie określić jego styl gry. I takie postaci jak Hoeneß i Rummenigge postanowiły wprowadzić to, czego brakowało. Zależało im nie tylko na kolejnych trofeach, ale przede wszystkim na własnej tożsamości, która zaznaczyłaby hegemonię klubu. Na niezniszczalnym znaku rozpoznawczym. Na tym, żeby po upływie pewnego czasu marka Bayern nie była powiązana tylko z wysiłkiem, odwagą, siłą i oczywiście zwycięstwami. I w dążeniu do tego wszystkiego wybrańcem został Guardiola. Być może najlepszym objawem bawarskiej inteligencji było przeprowadzenie zmiany w momencie sukcesu, a nie upadku. Bayern mógłby się zdecydować na kontynuację i nikt by mu tego nie zarzucał w obliczu potrójnego sukcesu Heynckesa i jego drużyny. Z Guardiolą chciał zrobić krok do przodu, być trochę lepszym i przede wszystkim zwracać uwagę. Nie był to łatwy i prosty projekt, ponieważ prawie każdą miarę można było zakwestionować, a Heynckes zawiesił poprzeczkę na rekordowym poziomie. Na murawie Allianz Areny Guardiola pokazuje pierwsze wyniki współpracy z Matthiasem Sammerem, dyrektorem sportowym Bayernu, na którym tak bardzo będzie się opierał w nadchodzących miesiącach. Dwudziestego czwartego czerwca oczy Pepa zdają się odzwierciedlać właśnie ten paradoks, w jakim żyje Bayern: jest na szczycie, ale postanowił wznieść się jeszcze wyżej. W Monachium pada deszcz (przez dokładnie sto trzydzieści cztery dni w roku) i Pep będzie musiał się do tego przyzwyczaić.

MOMENT 3

DO BAYERNU Nowy Jork, październik 2012 r. – Przygotuj się, Manel. Wybrałem Bayern. W Pescarze na północy Włoch Manel Estiarte się uśmiechnął. A więc nie Anglia, lecz Niemcy. Rozmowa odbywa się w październiku 2012 roku, pięć miesięcy po odejściu z Barcelony. W tym czasie Guardiola otrzymał wiele propozycji: z Chelsea, Manchesteru City, AC Milan i oczywiście Bayernu. W rzeczywistości nie były to oferty finansowe, tylko „listy miłosne”, propozycje złożone w celu rozkochania najbardziej utytułowanego trenera, który w Barcelonie zostawił imponujący zbiór trofeów. Pożegnanie z katalońskim klubem było długie i trudne. Guardiola wyjaśnił przyczyny rezygnacji przyjacielowi Estiartemu, zanim poinformował o tym klub czy samego Tita Vilanovę, drugiego trenera, swego następcę. Użył wielu słów, ale rzeczywistość była bardzo prosta: chodziło o zwykłe wyczerpanie. Po czterech latach wyjątkowo intensywnej pracy Pep był zmęczony psychicznie i fizycznie. Wykończony. Oddał wszystko, co miał, i teraz był wyczerpany, niezdolny do dalszego dawania. Oczywiście nie był to jedyny powód. W trakcie czterech lat – najpierw za kadencji prezesa Joana Laporty, wulkanu energii, zdolnego jednocześnie do robienia dobrych i złych rzeczy, dynamicznego, pełnego sprzeczności i frywolnego, a później za kadencji Sandra Rosella, człowieka dwulicowego, który pod maskę łagodności skrywał chłód technokraty – Guardiola musiał pełnić funkcję trenera, przywódcy, rzecznika, wirtualnego prezesa, a nawet organizatora podróży. Teatralną bezczelność Laporty musiał łagodzić olbrzymią dawką powściągliwości. A na niezdecydowanie Rosella musiał odpowiadać podwójną dawką energii. O relacjach z oboma prezesami można powiedzieć wszystko, ale na pewno nie to, że należały do łatwych. Laporcie zawsze był wdzięczny. Nie byli wielkimi przyjaciółmi, ale Guardiola zawdzięczał mu podwójną szansę: najpierw możliwość trenowania drużyny rezerw, Barcelony B, z którą awansował z trudnej trzeciej ligi, co Pep zawsze uważał za dodatkowy triumf w swojej karierze, a rok później objęcie pierwszego zespołu. Była to szczera i głęboka wdzięczność, która sięgała aż do dyrektora sportowego, jego byłego kolegi z prowadzonego przez Johana Cruyffa Dream Teamu, trudnego do

zatrzymania skrzydłowego Txikiego Begiristaina. Lata pod wodzą Laporty, mimo wielkich sukcesów, nie były łatwe. Klub był bardzo oddalony od drużyny. Drużyna podążała jedną ścieżką, a klub drugą. Zamiast płynąć lekką łodzią, trener jakby dowodził niezdarnym transatlantykiem: przy każdym manewrze natrafiał na problemy, na przykład w przypadku przeniesienia treningów do nowego ośrodka, przedłużenia kontraktu całego sztabu szkoleniowego na samochody, skoordynowania realizacji reklam czy obrania określonej polityki wobec jakiegokolwiek konfliktu. Barcelona jako klub była wielką machiną, która poruszała się w odmiennym kierunku i rytmie od wyznaczonych przez Guardiolę dla drużyny. Ale pomimo wspomnianych trudności sportowe porozumienie z Laportą było pełne i owocne. I drużyna wygrała wszystko, co mogła wygrać. Jednak na początku 2010 roku Guardiola wiedział już, że jego przyszłość w Barcelonie nie będzie łatwa. Sandro Rosell był głównym kandydatem na nowego prezesa w wyborach, które przeprowadzono latem tego samego roku. Bezdyskusyjny faworyt, wiceprezes do spraw sportowych od 2003 do 2005 roku, kiedy podał się do dymisji wskutek różnicy zdań z prezesem Laportą, teraz wracał, aby zostać jego bezdyskusyjnym następcą (co udało mu się osiągnąć dzięki przytłaczającej większości głosów). Za kadencji Laporty trener wywalczył sześć możliwych trofeów: mistrzostwo kraju, Puchar Króla, Champions League, Superpuchar Hiszpanii, Superpuchar Europy i klubowe mistrzostwo świata. Ale objęcie przez Rosella fotela prezesa dodało nowe elementy do i tak już skomplikowanych problemów biurokratycznych związanych z zarządzaniem klubem: wrogość i pretensje. W prywatnych rozmowach nowy prezes nazywał Pepa „dalajlamą”. Nie ufał trenerowi, uważając go za całkowicie oddanego Laporcie, i nie mógł przeboleć, że jego poprzednik „przedwcześnie” zdobył sześć trofeów. Dystans między nimi się powiększył, kiedy prezes doprowadził do tego, że zgromadzenie partnerów zagłosowało za pozwem przeciwko Joanowi Laporcie. Sam sprytnie wstrzymał się od głosu. Dla Guardioli był to pierwszy dzień zapowiadający jego długie pożegnanie. Przez cztery lata Pep wymagał od piłkarzy gry na najwyższym poziomie, co wywołało nieuniknione tarcia. Niektórzy piłkarze wciąż normalnie trenowali, ale inni zaczynali się poddawać. Jedni dlatego, że uważali się już za najlepszych na świecie na swojej pozycji, co było prawdą i co potwierdzała długa lista trofeów; pozostali zwyczajnie chcieli odejść z drużyny. Pewien zawodnik mobilizował się tylko na „wielkie” mecze i szukał wymówek, by uniknąć tych rozgrywanych w brzydkie zimne dni w styczniu i lutym na niegościnnych boiskach. Poza tym jeden z dopiero co sprowadzonych piłkarzy wyraźnie nie zasługiwał na okazane mu zaufanie. Drużyna nadal funkcjonowała, ale jak powiedział kiedyś sam Guardiola: „Kiedy zobaczę, że oczy

moich piłkarzy już nie błyszczą, to będzie czas, by odejść”. I na początku 2012 roku widział, że oczy niektórych są przygaszone. Guardiola odszedł, ponieważ był zmęczony. Chociaż w Barcelonie często mówiono, że na jego decyzję wywarł wpływ Sandro Rosell, który odmówił mu wsparcia przy reorganizacji drużyny, rzekomo zakładającej sprzedanie takich zawodników, jak Piqué, Fàbregas i Dani Alves, sam trener stanowczo temu zaprzeczył: – Nie jest to prawda. To nie miałoby żadnego sensu. Odszedłem z Barcelony, ponieważ byłem kompletnie wyczerpany. Oznajmiłem to prezesowi w październiku 2011 roku i później nie zmieniłem zdania. Nie prosiłem o reorganizację drużyny: nie byłoby to logiczne, bo i tak postanowiłem już, że odchodzę. Prawdą jest jedynie to, że w tamtym sezonie zdobyliśmy cztery trofea i graliśmy lepiej niż kiedykolwiek wcześniej, w ustawieniu 3-4-3 w meczu z Realem Madryt albo 3-7-0 podczas klubowych mistrzostw świata. Graliśmy wspaniale, ale byłem na granicy wyczerpania i nie miałem pojęcia, jakie nowe rozwiązania mógłbym wnieść do drużyny. Dlatego odszedłem. Nie było żadnego innego powodu. Wyjechał do Nowego Jorku, szukając spokoju i wytchnienia, co nie było wcale łatwe, gdyż często docierały do niego kule wystrzeliwane z Barcelony. W tym czasie dostał mnóstwo ofert od klubów, które chciałyby go zatrudnić. Manchester City pod wodzą jego kolegi Txikiego Begiristaina uparcie mu to proponował. Później Guardiola spotkał się w Paryżu z Romanem Abramowiczem, który był gotów zrobić wszystko i nawet zaczął już przekształcać drużynę Chelsea, sprowadzając zawodników pasujących do stylu Guardioli, takich jak Hazard, Oscar czy Mata. Natomiast delegacja Bayernu pojawiła się na ostatnim meczu Pepa w roli trenera Barcelony, na finale Pucharu Króla rozgrywanym przeciwko Athleticowi Bilbao w Madrycie w piątek 25 maja 2012 roku. Ostatni mecz, ostatnie zwycięstwo (3:0), ostatnie trofeum. Tamtego dnia przedstawiciele Bayernu nie spotkali się z Guardiolą, lecz z jego agentem. Dokładnie sześć dni wcześniej drużyna z Monachium poniosła bolesną porażkę: na własnym stadionie przegrała finał Ligi Mistrzów z Chelsea. Był to ciężki cios, bardzo ciężki, który kończył gorzki i smutny sezon. Tydzień wcześniej, 12 maja, w finale Pucharu Niemiec w Berlinie Borussia Dortmund pokonała Bayern 5:2. Ta sama drużyna w wielkim stylu zdobyła drugie z rzędu mistrzostwo kraju z ośmioma punktami przewagi nad monachijczykami. W ciągu kilku tygodni Bayern przegrał walkę o trzy trofea: mistrzostwo, Puchar Niemiec i Puchar Ligi Mistrzów. Po okrutnej porażce w finale Champions League Heynckes obiecał żonie, że zostanie na stanowisku „tylko jeszcze jeden rok”. Szefowie Bayernu byli tego samego zdania: tylko jeden rok. Należało szukać następcy. Byli zainteresowani Guardiolą i sześć dni później pojechali do Madrytu, by dać to jasno do zrozumienia.

Pep Guardiola również był zainteresowany Bayernem. Rok wcześniej, pod koniec lipca 2011 roku, niedługo po tym, jak we wspaniałym stylu pokonał Manchester United (3:1) w finale Ligi Mistrzów na Wembley, Barcelona została zaproszona na Audi Cup do Monachium. Pepowi przypadł do gustu ośrodek treningowy przy Säbener Straße (który pokazał mu sam Heynckes), mniejszy i z mniejszą liczbą trenerów niż w ośrodku Barcelony. Oznajmił Manelowi Estiartemu: – Podoba mi się to. Pewnego dnia mógłbym tutaj trenować. Estiartego nie zaskoczyło to stwierdzenie, ponieważ usłyszał je już kilka miesięcy wcześniej, tyle że w odniesieniu do innego wielkiego klubu. Było to dzień po wyeliminowaniu Realu Madryt w półfinale Champions League. Guardiola i Estiarte pojechali do Manchesteru, żeby na żywo obserwować drużynę, która będzie ich rywalem w finale na Wembley. Czwartego maja 2011 roku na trybunie Old Trafford oglądali mecz Manchester United – Schalke 04, który drużynę sir Aleksa Fergusona zaprowadził do kolejnego finału. Zachwycony nastrojem panującym podczas tamtego meczu (Manchester United wygrał 4:1) Pep powiedział przyjacielowi: – Podoba mi się ta atmosfera. Pewnego dnia mógłbym tutaj trenować. Guardiola jest mitomanem, który uwielbia wielkie firmy europejskiego futbolu, legendarne drużyny, które kształtują jego sentymentalną piłkarską kartografię. Tak więc Estiartego wcale nie zdziwiło to, że ponownie wyraził zachwyt. Tym razem wobec Bayernu. Ani to, jak Guardiola odnosił się do Ulego Hoeneßa i Karla-Heinza Rummenigge, kiedy we czwórkę pili kawę. Rozmówcy prześcigali się w wyrazach wzajemnego szacunku. Bayern dopiero co zatrudnił Juppa Heynckesa, który miał wykonać drugą część ich planów (pierwszą zrealizował van Gaal), a Guardiola wywalczył właśnie drugi Puchar Ligi Mistrzów z Barceloną i miał jeszcze siły, by pracować dalej, dlatego ani oni, ani on nie wyobrażali sobie w tamtym momencie, że w najbliższej przyszłości ich ścieżki mogą się zejść. Guardiola nie zostawił Hoeneßowi i Rummenigge swojego numeru telefonu, jak się mówiło. Był lipiec 2011 roku i nie miał jeszcze zamiaru opuszczać Barcelony, a tym bardziej przekazywać komuś danych kontaktowych. Trener, który zdobył wszystko, co było do zdobycia, w sposób zachwycający cały świat, nie musiał zostawiać numeru telefonu na karteczce. – Nie było dokładnie tak, jak pisała prasa. Graliśmy mecz towarzyski z Bayernem, spotkaliśmy się z Kallem [Rummenigge] i Ulim [Hoeneß] i przez chwilę rozmawialiśmy. Wyraziłem mój podziw i chwaliłem Bayern jako wielki klub, którym zawsze był, ale nic więcej. Nigdy w życiu nie wyobrażałem sobie, że mógłbym trenować Bayern, nie pomyślałem o tym w tamtej chwili ani absolutnie niczego nie zaproponowałem. Stało się tak kilka lat później, ale dlatego, że taki jest futbol, a nie dlatego, że ja o tym myślałem czy to zainicjowałem – wyjaśnia Pep. Wiosną 2012 roku sprawy zmieniły się diametralnie, jak często bywa w futbolu. Wypalony

i wyczerpany, pomimo zdobycia kolejnych czterech trofeów (Superpuchar Hiszpanii, Superpuchar Europy, klubowe mistrzostwo świata i Puchar Króla), Guardiola odchodzi z Barcelony. Pełni energii, mimo porażek na wszystkich frontach, Hoeneß i Rummenigge wiedzieli, że Heynckesowi został tylko rok kontraktu, i zaczynali szukać jego następcy. Udali się do Madrytu, na finał Pucharu Króla, by swoją fizyczną obecnością dać do zrozumienia, że są zainteresowani Guardiolą. Nie spotkali się z Pepem, lecz z jego agentem, i wyłożyli karty na stół: Heynckes już nam powiedział, że odchodzi, i za rok chcemy mieć Guardiolę. W październiku, podczas jednej z wideorozmów, jakie przeprowadzali co kilka dni, Guardiola oznajmił Estiartemu: – Przygotuj się, Manel. Wybrałem Bayern. Guardiola i Estiarte byli sportowcami klasy światowej, mistrzami olimpijskimi. Ale ci dobrzy przyjaciele byli i są bardzo od siebie odmienni i może dlatego tak wspaniale się uzupełniają. Guardiola był znakomitym piłkarzem, który na boisku lubił pozostawać w cieniu. Nie zbliżał się do bramki rywala, ale jak nikt inny potrafił dowodzić swoją drużyną. Przed przeprowadzeniem jednej akcji już myślał o następnej i wszystkie jego działania miały na celu uporządkowanie gry kolegów, usytuowanie ich na odpowiedniej pozycji, uwydatnienie ich najlepszych cech. Dla Guardioli sukces opierał się na organizowaniu drużyny. Natomiast Estiarte był „wodnym Maradoną”, wyjątkowym waterpolistą, obdarzonym wielkim talentem, potrafiącym w pojedynkę rozstrzygać mecze. Przez siedem lat z rzędu, między 1986 a 1992 rokiem, wybierano go na najlepszego piłkarza wodnego na świecie. Wywalczył wszystkie możliwe trofea, zdobył wszystkie istniejące medale i otrzymał najwyższe odznaczenia. Był nienasyconym goleadorem, „killerem” pola karnego. W reprezentacji Hiszpanii zagrał pięćset siedemdziesiąt osiem razy, strzelił w niej tysiąc pięćset sześćdziesiąt jeden goli i wystąpił w sześciu igrzyskach olimpijskich. Sam przesądzał o wyniku meczu i dlatego nazywano go również „wodnym Michaelem Jordanem”. Aż pewnego dnia się zmienił. Był najlepszym strzelcem czterech igrzysk olimpijskich z rzędu oraz wielu innych turniejów, ale Hiszpanii nie udało się nigdy zdobyć złota. Kiedy już nawiązał bliską przyjaźń z Guardiolą, pewnego razu wszystko przemyślał i zrozumiał, że jeśli nadal będzie grał egoistycznie, starając się strzelać gole i nie myśląc o drużynie, to może nadal będzie ustanawiał rekordy, ale nigdy nie zdobędzie złotego medalu olimpijskiego. I po wywalczeniu srebra na igrzyskach olimpijskich w Barcelonie w 1992 roku, kiedy to Guardiola został mistrzem, Estiarte zmodyfikował swój sposób gry. Dokonał ostrej samokrytyki, wyzbył się egoizmu goleadora i zaczął grać na rzecz zespołu. Zaproponował, że będzie bronił bramki jak każdy inny zawodnik, podejmie współpracę z kolegami i zrezygnuje z indywidualnych akcji. W następstwie tego reprezentacja zdobyła olimpijskie złoto

i tytuł mistrza świata, chociaż Estiarte przestał już być najlepszym strzelcem turniejów. Jego decyzja, w postaci osobistego poświęcenia, przyczyniła się do sukcesu wszystkich. Przez cztery lata w Barcelonie i teraz w Bayernie Guardiola kieruje drużyną, a Estiarte pozostaje w cieniu. Jak nikt inny wie, co czuje goleador, rozdarty między swoimi indywidualnymi pragnieniami a potrzebami drużyny. Jako współpracownik Guardioli zawsze unika rozgłosu. Dawniej był jak Maradona albo Michael Jordan, a teraz wyspecjalizował się w dyskrecji. Sonduje sprawy, wyczuwa, co może się zdarzyć, przewiduje wypadki i oferuje drużynie swój katalog doświadczeń niczym pomocnik, który asystuje przy golach napastników. A przede wszystkim stara się chronić Guardiolę i i pomagać mu, w czym tylko może. Dlatego właśnie jest dla trenera bardzo ważną osobą. Zapytałem o tę sprawę Pepa, który odparł bez wahania: – Słuchaj, my trenerzy jesteśmy bardzo samotni i u swego boku chcemy mieć kogoś zaufanego. W chwilach samotności, wtedy, gdy coś się nie układa, a takie momenty są nieuniknione, trener chce mieć w pobliżu ludzi, którym może ufać. I Manel zawsze był człowiekiem godnym zaufania. Niezależnie od tego, jak bardzo mi pomaga, jak wielką pracę wykonuje, jak wiele rzeczy dla mnie robi, rzeczy, które mnie denerwują albo mnie męczą, a które on szybko załatwia, niezależnie od tego wszystkiego, Manel jest osobą, w której mogę znaleźć oparcie w złych chwilach albo w chwilach zwątpienia. Ale także w dobrych momentach! Aby móc je z nim dzielić, rozmawiać o nich, na nowo je przeżywać... On był najlepszy w swojej dyscyplinie, ma wyjątkową intuicję i chociaż uprawiał inny sport, to koniec końców sportowcy są bardzo podobni do siebie bez względu na specjalizację. Manel intuicyjnie wie, czy podążamy w dobrym, czy w złym kierunku, czy straciliśmy rytm, czy drużyna za nami stoi, czy są jakieś pogłoski, tego typu rzeczy... A można to wiedzieć tylko wtedy, gdy masz szczególną intuicję, potrafisz czytać ze spojrzeń i gestów. I Manel to potrafi. Dobrzy są dobrzy, ponieważ mają tę intuicję. Pozostali sportowcy rywalizują w sposób mechaniczny; a ci naprawdę dobrzy mają ten atut w postaci intuicji, dzięki któremu się wyróżniają. I Manel taki właśnie jest. Kiedy mówi o Estiartem, mówi o lustrze: – Czasem mu mówię: „Manel, usiądź, powiedz mi, jakie masz przeczucia”. On jest bardzo szczery i bystry. Na początku mówił mi wszystko, ale po pięciu latach zna mnie o wiele lepiej i teraz znacznie bardziej filtruje te przeczucia. Wie, kiedy musi mi o czymś powiedzieć, a kiedy nie. Właśnie dlatego muszę go mieć u swego boku. I dlatego lubię z nim przebywać. No i oprócz tego oczywiście jesteśmy przyjaciółmi. Ale przede wszystkim on jest człowiekiem godnym najwyższego zaufania, a ponieważ był „wodnym Maradoną”, jest w stanie harować jak nikt inny, nie zważając na znaczenie tego, co ma zrobić.

W październiku 2012 roku w Nowym Jorku Marìa, Màrius i Valentina, trójka dzieci Guardioli, mieli jeszcze nieco trudności z nauką angielskiego i przystosowaniem się do nowej szkoły. Do katalońskiego trenera często dzwoniono z propozycjami. Manchester City ciągle go nagabywał. Abramowicz rozkładał przed nim czerwony dywan: chciał zatrudnić Guardiolę i był skłonny dostosować do niego Chelsea na jego miarę. Pep mógł mieć wszystko, co tylko chciał. Ale byli też Niemcy. Choć nie składali wielkich obietnic, byli bardzo poważni. – Przygotuj się, Manel. Wybrałem Bayern. Wybór Bayernu nie był równoznaczny z podpisaniem kontraktu z tym klubem. Potrzebne były jeszcze negocjacje, aby porozumieć się w kwestii finansowej, a także kilka rozmów w sprawie gry. Wybór Bayernu oznaczał danie zielonego światła dla negocjacji. Hoeneß bardzo szybko udzielił mu odpowiedzi: – Nie przejmujcie się, znajdziemy pieniądze. Dzięki strategicznym decyzjom Bayern nie ma długu w banku. Najpierw postanawia, w co chce zainwestować, a następnie przedstawia to partnerom. I oni dostarczają niezbędne fundusze. Tak też zrobiono w tym przypadku: Guardiola był inwestycją, a partnerzy szybko otrzymali środki, by wszystko zrealizować. Rozmawiali o futbolu i nie trzeba było nic więcej. Pep, Uli i Kalle rozumieją się natychmiast, jeśli mowa jest o piłce. Jak grać i z jakiego typu zawodnikami. To było przedmiotem konwersacji. Temat został zamknięty bardzo szybko, gdy dyskutowali o Mariu Gómezie, Luizie Gustavo czy Tymoszczuku, i Pep stwierdził, że nie chce, aby Bayern pozbywał się Toniego Kroosa. W grudniu podpisano kontrakty w Nowym Jorku, podczas wizyty prezesa Hoeneßa w domu Guardioli, a w styczniu transfer został oficjalnie ogłoszony. Bayern nie poinformował o tym wcześniej Heynckesa, który poczuł się urażony. Hoeneß i Rummenigge wykonali misję znalezienia następcy dla trenera, który, jak sam zapowiedział, miał odejść z klubu po sezonie 2012/13, ale nie przekazali mu, kto go zastąpi. Guardiola poinformował już Manchester City, Chelsea i AC Milan, że nie będzie ich nowym trenerem. Stacja telewizyjna Sky Italia podała, że Guardiola zostanie nowym trenerem Bayernu, i monachijski klub musiał przyspieszyć ogłoszenie swojej decyzji: w środę 16 stycznia 2013 roku zakomunikował o porozumieniu z Pepem. Heynckesowi nie spodobało się to, że dowiedział się o tym w taki sposób, a w Barcelonie nie brakowało krytycznych głosów, że Guardiola wybrał bardzo wygodny kierunek. Niewielu mogło sobie wtedy wyobrazić, że Heynckes zawiesi poprzeczkę tak wysoko, praktycznie nie do przeskoczenia, zdobywając trzy trofea i stając się legendarnym trenerem Bayernu.

MOMENT 4

DLACZEGO? DLACZEGO? Monachium, 25 czerwca 2013 r. – Jesteśmy w trzeciej fazie nowego futbolu Bayernu Monachium. Przemawia Paul Breitner, legenda Bayernu i Realu Madryt. Siedzimy w jednym z gabinetów przy Säbener Straße, gdzie rozkłada na czynniki pierwsze cały proces i jego fazy. Wraca do końca lat siedemdziesiątych: – Przez dziesiątki lat Bayern grał tym samym systemem. Kalle [Rummenigge] i ja, z trenerem Pálem Csernaiem, zaczęliśmy grać w sposób, w jaki Bayern grał aż do 2008 roku. To był ten sam system, wszystko jedno, czy nazwiemy go 4-1-4-1, 4-2-4 czy 4-4-2, w rzeczywistości zawsze był ten sam pomysł taktyczny, jedynie z różnymi wariantami. Ten system był już przestarzały. W XXI wieku należy do historii. Bayern był przekonany, że musi się zmienić, lecz nie wiedział dokładnie, jak to zrobić, aż przyszedł Holender Louis van Gaal. – Wiedzieliśmy, że w dzisiejszych czasach można odnosić zwycięstwa tylko dzięki takiemu futbolowi, jaki zaczęła uprawiać Barcelona – wyjaśnia Breitner. – Barça zaczęła grać jak drużyna koszykówki. Dużo się poruszali, zmieniali pozycje, wymieniali podania, zmieniali rytm, utrzymywali się przy piłce… Aż pięć godzin posiadania piłki w ciągu dziewięćdziesięciu minut [śmieje się]. Taki jest współczesny futbol, dzisiejszy futbol i być może będzie on futbolem najbliższego dziesięciolecia, aż zaszczepi się nową, kolejną ideę. Jak mogliśmy zmienić nasz przestarzały futbol na futbol dzisiejszy? Z Louisem van Gaalem. To był trafiony pomysł, ponieważ on zupełnie zmienił nasz system. Van Gaal reprezentował pierwszą fazę ewolucji w grze Bayernu, według syntezy, którą przedstawia Paul Breitner: – Sprawił, że drużyna utrzymywała się przy piłce. Zmienił także niektóre pozycje piłkarzy. To była pierwsza faza, w której zamiast klasycznej gry Bayernu zaczęliśmy uprawiać futbol pozycyjny. Ale pozycje były ściśle przypisane i nikt nie mógł zmienić swojego miejsca na inne. Każdy zawodnik miał własne miejsce, swoją strefę wpływów i nic więcej. Nie mógł ani nie powinien wychodzić ze swojej strefy. Zaczęliśmy wymieniać podania, zagrywać od jednego do drugiego, i w niektórych

meczach mieliśmy osiemdziesięcioprocentowe posiadanie piłki, ale brakowało rytmu. To wszystko było bardzo powolne. Po upływie półgodziny wszyscy na Allianz Arenie zaczynali ziewać, bo wymienialiśmy podania, ale bez rytmu. Siedemdziesiąt jeden tysięcy kibiców na trybunach w każdym momencie wiedziało, co się wydarzy. Była to poprawna gra, ale bardzo przewidywalna. Jupp Heynckes był drugą fazą. – Heynckes utrzymał system van Gaala, zmienił jedynie pomysł odnośnie do piłki i jej utrzymywania. Powiedział drużynie, że ten pomysł jest dobry, ale należy go rozwinąć: konieczne były szybkość i zmiana rytmu. Potrzebował dwóch lat, aby to zrealizować. Doszło do tego w rundzie rewanżowej Bundesligi, którą wygraliśmy, zdobywając przy tym rekordową liczbę punktów [sezon 2012/13]. W pierwszej rundzie, od sierpnia do grudnia, musiał jeszcze korygować poruszanie się zawodników, ale w pierwszych meczach rundy rewanżowej, w styczniu i w lutym, zespół osiągnął już pożądany rytm i grał zupełnie inaczej niż na początku – mówi Breitner. A Pep Guardiola jest trzecią fazą. – W rzeczy samej. U Heynckesa piłkarze wciąż jeszcze grali na stałych pozycjach, ale z dużą szybkością i w celu strzelania wielu goli. Nie tylko dlatego, że mieliśmy wysoki procent posiadania piłki, lecz także dlatego, że naszą ambicją było strzelanie dużej liczby goli. I teraz, w trzeciej fazie, z Pepem, przeszliśmy już do zmiany pozycji, do ciągłej cyrkulacji, do płynnego i nieustannego przemieszczania się. Jesteśmy na drodze do tego, by grać jak Barça sprzed dwóch, trzech lat, gdy grała najlepiej w historii. Paul Breitner tłumaczy to wszystko po tym, jak Guardiola został zaprezentowany jako nowy trener. Bayern, nie można o tym zapominać, w ostatnich dziesięciu latach miał siedmiu szkoleniowców: od Hitzfelda do Guardioli, siedmiu trenerów. Nie jest to oznaka stabilności, chociaż sekwencja trzech ostatnich, jak opowiadał Breitner, jest bardzo spójna. Dwudziestego piątego czerwca 2013 roku, zaledwie dzień po oficjalnej prezentacji Guardioli, padają nieuniknione pytania: Czy zaczyna się nowa era europejskiego futbolu? Czy zaczyna się „dyktatura” Bayernu? W Biergarten (typowa w Bawarii pijalnia piwa) przy Viktualienmarkt w Monachium wypowiadają się trzej katalońscy dziennikarze, Ramon Besa („El País”), Marcos López („El Periódico”) i Isaac Lluch („Ara”). Wszyscy mają wątpliwości: – Być może, ale nie jest to takie oczywiste, bo Barça nie złożyła jeszcze dymisji, a potentaci wyrastają z każdej strony. Nie jest to takie oczywiste, że ponownie, i to natychmiast, pojawi się wielki dyktator europejskiego futbolu, taki, jakim był Pep Team. Nie jest to takie oczywiste, że Bayern Guardioli będzie nowym wielkim „dyktatorem”.

Mounir Zitouni, dziennikarz niemieckiego magazynu „Kicker”, wskazuje na inteligencję emocjonalną

jako kluczowy czynnik w realizacji przedsięwzięcia Guardioli. – Pep ma pewien plan, a piłkarze będą musieli zmienić sposób myślenia. Również my, dziennikarze, musimy postarać się to zrozumieć. Bardzo ważne będzie to, żeby piłkarze przystosowali się do nowego stylu gry. Ale Pep także będzie musiał się przystosować. Musi to być obopólny kompromis, a z połączenia może wyjść dobry rezultat, ponieważ jest to drużyna bardzo dobrej jakości. Dla obu stron będzie to kwestia inteligencji emocjonalnej. Tego samego wieczoru w Monachium jemy kolację z grupą niemieckich kibiców połączonych nazwą #tpMuc. W najbardziej piłkarskich miastach w Niemczech spotykają się podobne grupy: kibice, dziennikarze, blogerzy, twitterowcy. Krótko mówiąc, ludzie, którzy chcą wymienić opinie i napić się piwa. Stefen Niemeyer jest jednym z kibiców Bayernu, którzy zawsze jeżdżą za drużyną. Kiedy Guardiola zaczyna pracę, Stefen uważa, że klub nie mógł podjąć lepszej decyzji: – W grudniu 2012 roku wiedzieliśmy jedno: że przegraliśmy Bundesligę, Puchar Niemiec i Champions League. Dzisiaj mówi się, że Bayern był drużyną idealną, ale w grudniu 2012 roku tak nie było. A jedną z cech Bayernu jest to, że zawsze szuka sposobów, aby się rozwijać i grać lepiej. W tym celu zatrudniono Heynckesa, a teraz Pepa. To prawda, że spuścizna Heynckesa jest wyjątkowa, ale mamy jeszcze motywację. Na przykład chcemy pokonać Chelsea pod wodzą Mourinho w Superpucharze Europy, drużynę, z którą mamy rachunki do wyrównania, albo wygrać Champions League dwa razy z rzędu. Tak więc jest jeszcze wiele do zrobienia. Albo sprawić, by niektórzy bardzo utalentowani, lecz niedostatecznie sprawni piłkarze grali lepiej. Pep może to osiągnąć. Dlatego jest to decyzja win-win. Ale dokonanie zmiany w momencie największego sukcesu w futbolu uważane jest za bardzo ryzykowną decyzję. – Dla mnie ma to sens i ja to popieram. Z wielu powodów Guardiola uznawany jest za najlepszego trenera na świecie. A Bayern stanął przed niepowtarzalną szansą: zrobić krok do przodu albo tkwić w tym samym miejscu. W takiej sytuacji trzeba podjąć jakąś decyzję i zgadzam się z tym, co zrobiono. To jest decyzja win-win. Wygrywamy wszyscy: niemiecki futbol, Bayern Monachium, kibice i Guardiola. Wydaje mi się, że planuje zaszczepić tutaj taki rodzaj futbolu, jakiego nauczył się w Barcelonie, czyli niemal perfekcyjną grę, i chce nauczyć się czegoś nowego w innych częściach świata, poznać ludzi. Jeździ po świecie, żeby ulepszać swój styl, rozwijać siebie i swoją taktykę. Pep miał bardzo dużo czasu, żeby przeanalizować Bayern, i uważam, że nie chce skopiować gry Barcelony, lecz ulepszyć grę Bayernu, zmieniając tylko kilka rzeczy. I przypuszczam, że za trzy lata wyjedzie do innego kraju w poszukiwaniu innego stylu. Rozmawiamy z Christianem Seifertem, dyrektorem generalnym niemieckiej ligi, Deutsche Fußball

Liga (DFL), który jest zadowolony z pojawienia się Guardioli: – W Niemczech wszyscy w klubach są nim zachwyceni. Jego zatrudnienie nie wzbudza zazdrości ani nawet najmniejszej złości. Wszędzie uważa się, że to bardzo dobre posunięcie, które przyniesie korzyści całej Bundeslidze. To doskonały bodziec. Dzięki niemu wszyscy będziemy lepsi. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie „dlaczego” kończy rozmowę z Paulem Breitnerem: – Bayern nie myślał o nikim innym, o żadnym innym trenerze. Jedynie o Pepie Guardioli. Zastanawialiśmy się tylko nad tym, co trzeba zrobić, żeby przyjechał do Monachium, by trenować Bayern. On był naszą przyszłością. Jedyną możliwością. Szefowie Bayernu musieli wykazać się wielką odwagą, by zmienić to, co już dobrze funkcjonowało. – Kiedy tak mówimy, zapominamy o pewnym fakcie. Zanim zaczął się sezon 2012/13, Jupp Heynckes podjął decyzję, że po nim odchodzi. I przekazał to Hoeneßowi i Rummenigge. A zatem Heynckes kończył pracę i po sezonie trzeba go było zastąpić, bez względu na to, co by się wydarzyło. I wtedy szefowie Bayernu zaczęli myśleć o Guardioli. Myśleli o nim, zanim jeszcze Bayern zdobył trzy trofea. Dużo wcześniej. Od momentu, kiedy Heynckes powiedział im, że nie zostanie na kolejny sezon. Później, w marcu czy w kwietniu, dużo osób pytało, dlaczego zmieniamy trenera, skoro Heynckes zdobywa wszystko, a drużyna gra bardzo dobrze. Dlaczego? Dlaczego? Ponieważ taką decyzję podjął sam Heynckes, i to już w czerwcu 2012 roku. Nie ma żadnego ryzyka z Pepem, najmniejszego ryzyka. Wszyscy byli w stu procentach przekonani, że Guardiola powinien być naszym nowym trenerem – mówi Breitner. Czy to możliwe, żeby Bayern mógł dominować w Europie, tak jak w latach siedemdziesiątych albo jak jeszcze do niedawna robiła to Barça? – Jestem pewien, że tak, że Bayern Monachium w ciągu najbliższych pięciu lat zdominuje europejski futbol, nawet nie wygrywając każdego roku Ligi Mistrzów. Zresztą wcale nie trzeba tego robić, żeby być najlepszym na świecie. Uważam, że Bayern zdominuje futbol w ciągu najbliższych pięciu lat, tak jak Barça zdominowała w pięciu poprzednich. Jestem tego pewien – odpowiada Breitner. Być może dochodzi do wielkiego paradoksu: klub Beckenbauera sprowadza wychowanka Cruyffa, żeby odnieść absolutny sukces... – Nie, to nie paradoks, w żadnym wypadku. Bardzo szanujemy holenderski futbol, a Johan Cruyff był przyjacielem i rywalem, ale przede wszystkim wspaniałym człowiekiem i znakomitym trenerem, gdy pracował w Barcelonie. Nie, to wcale nie paradoks – oznajmia Breitner. Beckenbauer i Cruyff, Bayern i Barça, Niemcy i Holandia, finał mistrzostw świata w 1974 roku w Monachium. Teraz ich spadkobiercy połączyli siły w osiągnięciu wspólnego celu: liderowania

w europejskim futbolu. Na szachownicy Guardiola gra czerwonymi pionkami.

MOMENT 5

PIERWSZY TRENING Monachium, 26 czerwca 2013 r. Gdyby Guardiola musiał iść na wojnę, to pierwszym żołnierzem, którego by przyjął do armii, byłby Lorenzo Buenaventura. Buenaventura z natury jest rannym ptaszkiem, więc w pierwszych dniach pobytu w Monachium nie miał problemu ze wstawaniem o szóstej rano. Guardiola chciał, by wcześnie zjedli śniadanie i przejrzeli wszystkie szczegóły treningu, który zaplanowano na to popołudnie, 26 czerwca, w jego pierwszym dniu pracy. Od wielu dni wiedzą doskonale, jak będzie wyglądać inauguracyjna sesja treningowa, która odbędzie się na Allianz Arenie, ponieważ klub jest przekonany, że przyjdzie na nią tłum kibiców. Pep i Lorenzo nie potrzebowali wielu rozmów, żeby ułożyć plan pracy na pierwszych siedem tygodni. Rozważyli kilka pomysłów, Pep z Nowego Jorku, Lorenzo z Kadyksu, dopasowując terminarz. Klub zaplanował dwanaście meczów przed rozpoczęciem sezonu ligowego, wyznaczonym na piątek 9 sierpnia, łącznie z jedną rundą Pucharu Niemiec i przede wszystkim z meczem o Superpuchar Niemiec w Dortmundzie z ni mniej, ni więcej tylko z Borussią. Później Bayern doda jeszcze jedno spotkanie towarzyskie, żeby wspomóc finansowo ofiary powodzi, które nawiedziły Bawarię. Czternastego maja 2013 roku Guardiola pisze e-mail na pięć linijek i wysyła do swojego zespołu współpracowników plan działania na pierwszych siedem tygodni. Cel jest prosty: walczyć o Superpuchar Niemiec i w dobrej formie zacząć rozgrywki ligowe. To prosty dokument, przygotowany w dwóch wersjach, po katalońsku i niemiecku, który uwzględnia pobyt we Włoszech: dla Pepa to niczym wybawienie po strasznych wyjazdach do Azji i Ameryki Północnej z Barceloną. Dla Buenaventury terminarz, który otrzymuje w połowie maja, także jest wybawieniem. W ciągu pierwszych czterdziestu pięciu dni nowy trener przygotowania fizycznego Bayernu ostatecznie będzie musiał dopasować się do trzynastu meczów (dziesięć towarzyskich, trzy oficjalne), ale będzie mógł przygotować czterdzieści pięć sesji treningowych, z których tuzin to podwójne: poranne i popołudniowe. To luksus jak na standardy współczesnych klubów. W Barcelonie Buenaventura nigdy nie miał podobnych możliwości. W Bayernie, łącznie z treningami i meczami, piłkarze w ciągu zaledwie siedmiu tygodni będą mieli sześćdziesiąt sesji. Buenaventura się uśmiecha.

Lorenzo nie mówi po niemiecku, porozumiewa się po angielsku, ale z ludźmi z Bayernu radzi sobie bez problemu. Jest jednym z trenerów przygotowania fizycznego, którzy cieszą się najlepszą opinią na świecie. Jego mistrzem jest Paco Seirul·lo. Seirul·lo, mimo że wywodzi się z lekkoatletyki, był twórcą koncepcji przygotowania fizycznego wykorzystywanego w futbolu i innych dyscyplinach zespołowych. Wcielił ją w życie w Dream Teamie Johana Cruyffa i już od dwudziestu pięciu lat dba o formę piłkarzy Barcelony – kolejny godny odnotowania sukces. Buenaventura był uczniem Seirul·lo i jego metodologii mikrocykli przygotowawczych, które składają się z małych trzytygodniowych cykli, złożonych z trzech–pięciu dni treningowych i poświęconych pracy nad konkretnym elementem (siła–wytrzymałość, siła elastyczna, siła eksplozywna), w zależności od piłkarza i momentu sezonu. Zawsze z piłką, trening w pełni skonkretyzowany, poświęcony symulacji uwarunkowań techniczno-taktycznych danego meczu: oznacza to, że trenuje się dokładnie tak, jak będzie się grało najbliższy mecz. I zawsze, zawsze, w każdej minucie każdego treningu stosuje się zasady gry, jakie proponuje Guardiola. W każdej sesji kładzie się nacisk na określone cele techniczno-taktyczne, które wyznaczyli Guardiola i Buenaventura: jednego dnia jest nim wyprowadzanie piłki, innego pressing po stracie piłki w ataku itp. Pierwsza sesja treningowa nowego Bayernu ma głównego protagonistę: piłkę. Rummenigge już wyraził swoją ciekawość: – Mam ochotę natychmiast pójść na trening, żeby zobaczyć, co Pep zmieni w drużynie. Matthias Sammer wyraził to innymi słowami: – Nadszedł czas, żeby poznać Pepa i żeby on poznał nas. Czas wspólnej pracy w możliwie najbardziej bezpośredni sposób. Dla Rummenigge, Sammera, a zwłaszcza samych piłkarzy pierwszy trening jest ogromnym zaskoczeniem. Nie ma biegu ciągłego ani serii na sto metrów, piłek lekarskich, ćwiczeń w siłowni ani sesji godnej przygotowania atletycznego. Są góry piłek. Podczas śniadania w hotelu Westin Grand München Guardiola razem ze swoim sztabem sprawdził plan dnia, a później, o wpół do ósmej, pojechał na Säbener Straße. O tej godzinie nie odbywa się trening, ale piłkarze zostali wezwani na badania lekarskie, a Pep chce się z nimi przywitać. Na promenadzie w ośrodku treningowym Bayernu nowo przybyli spotykają się z trenerami, którzy po odejściu Juppa Heynckesa pozostali w drużynie: Hermann Gerland, który obok Domèneca Torrenta będzie drugim trenerem; Toni Tapalović, trener bramkarzy, który do klubu przyszedł w 2011 roku razem z Manuelem Neuerem; Andreas Kornmayer i Thomas Wilhelmi, dwaj trenerzy przygotowania fizycznego, którzy będą współpracować z Buenaventurą. O czwartej po południu Buenaventura oraz jego dwaj asystenci są już na Allianz Arenie

i przygotowują ćwiczenia. Towarzyszą im trzej zawodnicy z drużyny juniorskiej, którzy uczą się tego, co trzeba robić, żeby później służyć za przykład dla starszych. Siedem tysięcy kibiców, którzy zapłacą po pięć euro na rzecz ofiar powodzi, przybywa na stadion, chociaż nie bez trudności: trwa przebudowa stacji Fröttmaning, najbliższej przy Allianz Arenie, co zmusza podróżnych do zejścia do metra na stacji Alte Heide, a potem przejazdu autobusem. Podróż znacznie się wydłuża. W monachijskim metrze prawie nikt nie rozmawia przez telefon, chociaż wszyscy trzymają go w dłoni, czytają i piszą wiadomości. Tutaj zazwyczaj podróżuje się w ciszy, co zaskakuje ludzi, którzy przybywają ze śródziemnomorskiego zgiełku. Tylko sporadycznie ktoś łamie normy i zaczyna rozmowę telefoniczną, ale mówi szeptem, rzadko podnosi głos. Cisza panująca w metrze zamienia się we wrzask w dni meczów, kiedy kibice, głośni i weseli, wchodzą do wagonów, najczęściej mieszając się z rywalami, i zamieniają jazdę w konkurs przyśpiewek. Jednak dzisiaj jest dzień debiutu i na Allianz jadą rodziny z dziećmi: przybył Guardiola i atmosfera przypomina święto. Pep nie wygłasza przemowy o celach wyznaczonych na nowy sezon, nie zrobi też tego w następnych dniach. Z różnych powodów brakuje wielu ważnych zawodników. Javi Martínez, Dante i Luiz Gustavo wrócą dopiero 15 lipca; Robben, Alaba, Mandžukić, Shaqiri, Van Buyten i Pizarro za tydzień udadzą się od razu na zgrupowanie do Włoch; kontuzjowani są Götze, Schweinsteiger i oczywiście Badstuber, który nie zagra przez cały sezon. Tak więc Guardiola odkłada przemowę na późniejszy termin. Od jego ostatniego treningu minęło trzysta dziewięćdziesiąt osiem dni i nie może się już doczekać, kiedy wróci do swojego prawdziwego gabinetu: na murawę. Minutę przed godziną piątą wychodzi na boisko, a za nim dwudziestu piłkarzy, wielu z drużyny rezerw. Na kole środkowym kieruje do nich kilka słów: – Wymagam tylko jednego: trzeba biegać. Możecie popełnić błąd przy podaniu albo w jakiejś akcji, ale nie możecie przestać biegać. Jeśli to zrobicie, kaputt, jesteście poza drużyną. I do roboty. Pierwsza przemowa była właśnie krótka i zwięzła. Jak powie dwie godziny później Jan Kirchhoff, jeden z nowych zawodników Bayernu: – Spodziewaliśmy się, że będzie mówił po angielsku, a wszystkie instrukcje padały po niemiecku. Sesja rozpoczyna się od rozgrzewkowej gry w dziada (rondo). Piłkarze zostają podzieleni na trzy koła po ośmiu, przy czym sześciu usytuowanych na obwodzie zaczyna podawać sobie piłkę z największą szybkością, a dwóch w środku stara się im ją odebrać. Wrażenie wizualne jest bardzo dalekie od tradycyjnej płynności, z jaką to ćwiczenie wykonują zawodnicy Barcelony. Tam jednak zaczynają je praktykować już w wieku kilku lat. Mistrzowie Europy wyglądają nieco niezdarnie, a Guardiola drapie się po głowie.

Dolna część trybun stadionu zapełniona jest fanami, ale ledwie kogoś słychać. Niemiecki kibic może być bardzo głośny i niekończącymi się przyśpiewkami wypełnić współczesne katedry futbolu, ale kiedy przychodzi na trening, do głównych bohaterów odnosi się z szacunkiem i siedzi w ciszy. Dwie serie ronda po osiem minut z przerwą na uzupełnienie płynów kończą rozgrzewkę. Piłkarze tylko wymieniali podania, a teraz przechodzą do pierwszego ćwiczenia sesji: pracy na wytrzymałość z trzema liniami. Guardiola i Buenaventura często korygują ćwiczenie: piłkarzom trudno jest zrozumieć jego szczegóły, chociaż Wilhelmi, Kornmayer i juniorzy powtarzają je raz i drugi. Guardiola drapie się po głowie, co jest oznaką zmartwienia. Buenaventura wyjaśnia nam to pierwsze ćwiczenie z pierwszego dnia: – Jest to ćwiczenie na wytrzymałość z trzema liniami, na około siedemdziesięciu metrach, wykonywane na dwa tempa. Tempo w jedną stronę zawiera trzy elementy techniczno-taktyczne, a z powrotem jest tylko bieg. W sumie w czasie sześciu minut biegają około czterech kilometrów tam i z powrotem na odcinku około stu pięćdziesięciu metrów. Jest to ćwiczenie na wytrzymałość, przy czym, zamiast zwykłego biegania, w każdą z tych trzech linii wprowadziliśmy akcję polegającą na współpracy, która później zostanie przełożona na grę. To znaczy, że jest pewna koncepcja gry Pepa w każdej z tych linii: pierwsza to szukanie trzeciego zawodnika, druga to dwóch na jednego, a trzecia to podanie. Na początku współpracuje ze sobą trzech piłkarzy, a później każdy z nich wykonuje swoją pracę, co dla nich było kompletnie nowe. W poprzednich latach ta sama praca na wytrzymałość to były może serie na osiemset lub tysiąc metrów albo bieg ciągły. My wprowadziliśmy piłkę, współpracę i pewną koncepcję gry. Na ławce rezerwowych, obok Matthiasa Sammera, siada Bastian Schweinsteiger, który dochodzi do zdrowia po operacji prawej kostki, przeprowadzonej 3 czerwca. Pierwsze prognozy lekarzy mówiły o dziesięciu dniach rehabilitacji, ale minęło już ponad dwa razy tyle, a Basti wciąż nie jest w stanie wznowić treningów. Z loży stadionu obserwują kolegów także Holger Badstuber i Mario Götze. Badstuber we wrześniu będzie musiał poddać się kolejnej operacji prawego kolana. Trzeciego grudnia 2012 roku przeszedł zabieg po tym, jak w meczu z Borussią Dortmund zerwał więzadła krzyżowe, ale w połowie maja kontuzja się odnowiła; perspektywa następnej interwencji chirurgicznej musi być dla młodego niemieckiego obrońcy prawdziwą torturą. Obok niego Götze trzyma się za mięsień. Trzydziestego kwietnia w półfinałowym meczu Realu Madryt z Borussią Dortmund w Lidze Mistrzów doznał zerwania włókien mięśnia dwugłowego prawej nogi. Robił, co mógł, by wyleczyć się na finał, ale uraz się odnowił i prawie dwa miesiące po kontuzji wciąż nie może grać. We wszystkich trzech przypadkach, u Schweinsteigera, Badstubera i Götzego, rehabilitacja przebiega dłużej, niż zapowiadano. Guardiola znów podrapał się po głowie. Na murawie podstawowe ćwiczenie tego dnia, prowadzone przez Lorenza Buenaventurę,

dobiegło końca. Część biegową wykonali szybciej, niż było trzeba, a w części piłkarskiej nie wypadli za dobrze, prawdopodobnie dlatego, że jest wśród nich wielu zawodników z drużyny rezerw. Dziesięć treningów później to samo ćwiczenie będą już wykonywać doskonale. Teraz czas na cztery serie po cztery minuty gry pozycyjnej. To tak zwana „konserwacja”, ćwiczenie niezwykle istotne dla trenera. Wokół kwadratu czterech piłkarzy ustawia się na zewnątrz, czterech w środku, a trzech może się dowolnie poruszać. Zaczynają się zagrania z pierwszej piłki, a trener pokrzykuje raz za razem: – Drück! Drück! (Pressing! Pressing!) To pierwszy przejaw tego, jak według Guardioli ma wyglądać Bayern: drużyna, która szybko wymienia piłkę i gra bardzo intensywnie, mocnym pressingiem w ataku. Dwaj zawodnicy otrzymują bezpośrednie instrukcje. Pierwszym jest Toni Kroos, któremu Pep udziela porad w sprawie ułożenia ciała, żeby nadać zagraniom płynności. Podczas podania trzeba już myśleć o następnym kroku – to podstawowa zasada Guardioli, który jako piłkarz zawsze o sekundę wyprzedzał pozostałych. Teraz dużo czasu poświęca Kroosowi, w którym upatruje przyszłego dyrygenta bawarskiej orkiestry. Podpowiada mu, że nie wystarczy tylko podać piłkę: zawodnik musi zagrać ją z określonym zamiarem i natychmiast ruszyć do następnej akcji, zapewniając alternatywne wyjście koledze. Że ważniejsze od jego podania jest późniejsze podanie kolegi, któremu musi się pokazać jako ewentualny punkt wsparcia, jako wierzchołek trójkąta, żeby na boisku panował ciągły ruch i żeby drużyna dominowała na boisku i kontrolowała grę. Podać i się pokazać, czasem poruszając się, czasem zostając na pozycji wyjściowej. Myśleć wcześniej niż reszta o tym, czemu ma służyć podanie, które się wykona. Kroos najwyraźniej rozumie to bez problemu i stosuje się do tych zaleceń w następnych ćwiczeniach. Kolej na Jérôme’a Boatenga, którego trener uznaje za nieoszlifowany diament. W trakcie całego sezonu praca Guardioli z Boatengiem sprowadzi się do niemal obsesyjnego doskonalenia trzech słabych dotąd punktów: utrzymania pozycji w linii defensywnej, stanowczej obrony i nieustannej koncentracji. Od pierwszego dnia Pep chce mieć linię defensywną ustawioną kilkanaście metrów dalej, niż zazwyczaj miało to miejsce w drużynie, ze znacznym zmysłem przewidywania posunięć napastników rywali i broniącą do przodu, a nie do tyłu: szybko, agresywnie i odważnie. Pod nieobecność Javiego Martíneza forma Boatenga może okazać się kluczowa. Trening dobiegł końca: osiemdziesiąt minut krótkich i intensywnych ćwiczeń, zawsze z elementami taktyki. I tak będzie do końca sezonu: półtoragodzinne sesje przeprowadzane z dużą intensywnością. Trenowanie zawsze na sto procent i z myślą o najbliższym meczu, o tym, jak będzie się grało z taktycznego punktu widzenia. Guardioli zostało jeszcze dwóch piłkarzy, z którymi musi porozmawiać indywidualnie. Pierwszym jest Pierre-Emile Højbjerg, środkowy pomocnik, który

w kwietniu 2013 roku, jako siedemnastolatek, zadebiutował w pierwszej drużynie. Z raportów, o które Guardiola poprosił Alberta Celadesa, byłego piłkarza Barcelony i Realu Madryt, a obecnie selekcjonera reprezentacji Hiszpanii U-16, wynika, że Højbjerg jest potencjalną wielką perłą. Guardiola zwrócił już na niego uwagę podczas tej pierwszej sesji. W trakcie następnych czterech tygodni intensywnie, a w ciągu całego sezonu nieco spokojniej, trener będzie starał się szlifować i korygować poczynania młodego duńskiego piłkarza, któremu pokaże wszystkie przydatne sztuczki. W końcu grał na tej samej pozycji co Højbjerg. Podczas rozciągania, które jest końcowym etapem sesji treningowej, połączonego z propiocepcją i lekką pracą nad wzmocnieniem mięśni, piłkarze rozmieszczają się po całym kole środkowym. Trener podchodzi do Ribéry’ego. Pep i Franck podziwiają siebie nawzajem: trenera interesuje talent napastnika, a francuskiego piłkarza przyciąga to, że Guardiola zaprowadzi go na wyższy stopień jego kariery. Jednak dopiero po jakimś czasie znajdą wspólny język. Gdy rozciąganie dobiega końca, Guardiola pyta Ribéry’ego, czy czuje się swobodnie także na środku ataku. Piłkarzowi niełatwo jest pojąć, o co chodzi Pepowi. Kataloński trener był przyzwyczajony do tego, by grać z Leo Messim jako fałszywą dziewiątką: środkowym napastnikiem, który nie porusza się w polu karnym, lecz jest znacznie bardziej cofnięty i pojawia się nagle, aby atakować środkowych obrońców drużyny rywala. Dla Guardioli idealny napastnik nie powinien stać w polu karnym, tylko wbiegać w nie, aby dokończyć akcję zespołu. Pep instynktownie czuje, że Ribéry ma taki potencjał i może być znakomitym napastnikiem w środkowej strefie. Jednak francuski skrzydłowy, nawykły do gry po lewej stronie ataku Bayernu, nie potrafi sobie łatwo zwizualizować słów trenera. Potrzeba będzie czasu, pasji i dużo poświęcenia z obu stron, żeby Ribéry z powodzeniem mógł występować na środku. Guardiola nie ma zbyt dużo czasu, ale pasji i owszem. Jest zachwycony, kiedy podpisuje setki koszulek na Allianz Arenie. Zachwycony i zaskoczony entuzjazmem kibiców. Czuje, że futbol znowu płynie w jego żyłach i że każdą przeszkodę da się pokonać. Obok niego Domènec Torrent mówi po angielsku, a Hermann Gerland odpowiada mu po niemiecku. Obaj też będą musieli nauczyć się rozumieć nawzajem, ponieważ będą asystentami Pepa. Ostatni opuści murawę po tym pierwszym treningu Lorenzo Buenaventura. To norma powtarzająca się aż do ostatniego dnia sezonu: on zawsze będzie pierwszy wychodził na boisko treningowe i ostatni z niego zejdzie.

MOMENT 6

PIERWSZY MECZ Weiden in der Oberpfalz, 29 czerwca 2013 r. Weiden in der Oberpfalz to małe miasteczko w Górnym Palatynacie blisko granicy z Czechami. Tam rozgrywany jest pierwszy mecz Guardioli jako trenera Bayernu. Jest sobotnie południe 29 czerwca. Pep zdążył poprowadzić zaledwie cztery treningi swojej drużyny, pełnej zawodników z rezerw, w oczekiwaniu na zgrupowanie w Trydencie, gdzie dołączy już większa część mistrzów Europy. Podczas debiutanckiego meczu ma do dyspozycji zaledwie trzynastu piłkarzy z pierwszego zespołu, których wystawia razem z młodymi talentami. Debiut nie może być prostszy. Każdego roku Bayern rozgrywa tradycyjny mecz przeciwko jednemu z trzech tysięcy sześciuset klubów kibica Bawarczyków: jest to Traumspiel (mecz marzeń). W tym roku los uśmiechnął się do Weiden-Bayern, drużyny fanów z Weiden. Mecz jest wielkim wydarzeniem dla tej niewielkiej miejscowości, liczącej czterdzieści jeden tysięcy sześćset osiemdziesięciu czterech mieszkańców, z których ponad jedna czwarta (jedenaście tysięcy) przychodzi, by go obejrzeć. Chociaż jest to tylko zabawa, Guardiola wykorzystuje mecz dla swojej pierwszej jasnej deklaracji: tylko jeden defensywny pomocnik. Sukces Bayernu Juppa Heynckesa zależał od wielu elementów, ale jednym z nich była pewność i solidność gry dwóch defensywnych pomocników (Doppelsechs w terminologii niemieckiej), czyli Bastiana Schweinsteigera i Javiego Martíneza. Ta para piłkarzy poruszała się na pozycji szóstki, zamykała przestrzenie i ograniczała ofensywne wypady rywali. Ustawienie Heynckesa z dwoma defensywnymi pomocnikami było znakomite i okazało się jednym z kluczy do zdobycia potrójnej korony. Pep Guardiola kończy z nim od pierwszej minuty, czego skądinąd można się było spodziewać. Kiedy Guardiola był piłkarzem, a grał w elicie przez ponad dziesięć lat, był jedynym środkowym pomocnikiem. Zawodnikiem, który poruszał się przed swoją linią obrony i organizował grę drużyny. W Barcelonie znany jest on jako czwórka. W Argentynie – piątka. W Niemczech – szóstka. W Hiszpanii nazywany jest środkowym pomocnikiem albo, w zależności od drużyny, defensywnym pomocnikiem, natomiast w Niemczech to Zentraler Mittelfeldspieler. Jest to zawodnik, który otrzymuje piłkę bezpośrednio od obrońców (albo od bramkarza) i widząc przed sobą całą drużynę, wybiera, jak i z którego miejsca zacząć akcję. Równocześnie jest to zawodnik zobowiązany do

przecinania przedostatniego podania rywali; może zapobiec temu, by linia obrony została zaskoczona groźnym kontratakiem, więc musi również mieć zdolności defensywne. Guardiola, cherlawy, delikatny i powolny, nie miał zdolności defensywnych, stąd zawsze był piłkarzem ofensywnym, kreującym grę. Johan Cruyff zwrócił na niego uwagę, kiedy Pep nie grał nawet jeszcze w drużynie rezerw Barcelony z powodu słabej postury. Asystent Cruyffa, Carles Rexach, powiedział mu pod koniec lat osiemdziesiątych: „Najlepszy z tych chłopców jest Guardiola, ale nie gra”. I Cruyff wziął go do pierwszego zespołu. Pep występował w koszulce z numerem 4 i to dzięki niemu w Barcelonie od tamtego czasu tak nazywana jest ta pozycja. Niedługo potem zadebiutował w tworzonym przez Cruyffa Dream Teamie, który był zarazem źródłem wspaniałej gry Barcelony w następnych dziesięcioleciach. Świadomy swoich słabości Guardiola skupił się na doskonaleniu swoich zalet: ponieważ nie był szybki, dbał o to, żeby piłka krążyła szybciej; ponieważ nie mógł zderzać się z rywalami, oszukiwał ich podaniami; ponieważ nie mógł twardo bronić, atakował. Jako piłkarz Guardiola już pokazywał to, co później pokaże jako trener. Trener, który boi się być atakowany, więc sam musi atakować. Trener, który za sprawą podań unika bezpośredniej gry i twardych wejść rywali. Trener, który szuka szybkości za pośrednictwem wymiany podań. Pewnego grudniowego dnia 2013 roku po zakończeniu treningu Guardiola w krótkich słowach podsumował swoją piłkarską karierę: – Uważasz, że grałbym w Barcelonie przez jedenaście lat, gdybym był uzależniony od mojej szybkości, siły i zdolności do strzelania goli? [W trakcie całej swojej kariery w Barcelonie strzelił tylko trzynaście goli w trzystu osiemdziesięciu pięciu meczach]. Guardiola nie miał tych umiejętności, więc aby przeżyć w piłkarskiej dżungli, musiał uwydatnić mało popularne w futbolu zalety: wyobrazić sobie następne podanie nawet jeszcze przed otrzymaniem piłki, ustawić się tak, by ułatwić sobie techniczne zagranie, i oprzeć całą siłę na udzieleniu pomocy koledze za sprawą podania. Wkładem, który zawsze najbardziej go satysfakcjonował, było pokonanie linii przeciwnika poprzez oszukańcze zagranie. – Jeśli mam przed sobą linię pięciu rywali, to oni spodziewają się, że zagram piłkę na zewnątrz, od jednej linii bocznej do drugiej, jakby tworząc literę U. Bez żadnego zagrożenia. Ta linia pięciu rywali będzie bardzo blisko linii ich czterech obrońców i między obiema liniami nie zostawią żadnej przestrzeni. Będą to dwie zwarte linie, a ja będę zmuszony do poruszania się po zewnętrznej stronie, nie mogąc stworzyć zagrożenia. Dlatego muszę oszukać tę linię pięciu rywali: muszę ich trochę rozruszać, zaniepokoić, zasiać w ich szeregach ferment, sprawić, by byli przekonani, że pójdę bokiem, i ciach!, podać pomiędzy nimi piłkę do jednego z moich napastników. I gotowe. Muszą się odwrócić i biec w stronę własnej bramki. Tak właśnie udało mi się zmienić sytuację. Tego samego wymaga Guardiola od defensywnego pomocnika. W Barcelonie znalazł go

w osobie Sergia Busquetsa, a w Weiden in der Oberpfalz pod koniec czerwca 2013 roku ustawia na tej pozycji młodziutkiego Pierre’a-Emile’a Højbjerga. Guardioli wystarczyły dwa treningi, by piłkarsko zakochał się w Højbjergu. Już wcześniej dobrze mu o nim mówiono, bardzo dobrze. Doskonałe raporty, kwietniowy debiut u Heynckesa i wyjątkowa przyszłość. Højbjerg ma „oko”, tę szczególną wizję pozwalającą mu stawić czoło linii pięciu rywali i pokonać ją za sprawą zwykłego podania. Guardiola czuje, że on może być Busquetsem Bayernu, chociaż na razie jest tylko siedemnastoletnim talentem, który musi jeszcze dojrzeć. Duńczyk Højbjerg jest jedynym z dwudziestu trzech zawodników Bayernu, który rozgrywa pełne dziewięćdziesiąt minut towarzyskiego meczu inaugurującego okres przygotowawczy. Spotkanie kończy się zwycięstwem monachijskiej drużyny 15:1, a więc łatwo sobie wyobrazić, że był to mecz bez historii. Pierwszy skład Guardioli wyglądał następująco: Neuer – Lahm, Kirchhoff, Can, Contento – Højbjerg, Schöpf, Strieder – Markoutz, Müller, Rankovic. Muszę na chwilę zatrzymać się przy terminologii. Każdy kraj ma własne określenia dotyczące gry. Przekonaliśmy się już, że ten sam typ piłkarza (defensywny pomocnik) określa się mianem szóstki w Niemczech, piątki w Argentynie”, a czwórki w Barcelonie, gdzie również bywa nazywany pivote. Podobnie jest w przypadku schematów, które określają ustawienie piłkarzy na boisku. Guardiola je deprecjonuje: „To tylko numery telefonów”. Juanma Lillo, jeden z jego mentorów, idzie jeszcze dalej: „Nie są ustawieni na tych pozycjach nawet w chwili pierwszego kopnięcia piłki”. Jednak dzięki numerycznemu schematowi możemy zobaczyć, w jaki sposób ustawiają się piłkarze na boisku. I o ile w Hiszpanii mówimy, że Guardiola gra zawsze w ustawieniu 4-3-3, to w Niemczech powiemy, że jest to 4-1-4-1. Tak naprawdę to dokładnie to samo: czwórka obrońców, jeden defensywny pomocnik, dwóch środkowych pomocników i dwóch skrzydłowych, a przed nimi wszystkimi napastnik. Ani jedno, ani drugie ustawienie nie może streścić w tych prostych cyfrach złożoności gry drużyny. W każdym razie w odniesieniu do Bayernu Guardioli często będę używał schematu 4-3-3. A zatem Pep zadebiutował z jednym defensywnym pomocnikiem, co było do przewidzenia. Kiedy był piłkarzem, zawsze wzbraniał się przed doble pivote (ustawienie z dwoma defensywnymi pomocnikami), ponieważ ograniczało to jego zalety. Redukowało przestrzeń gry, uniemożliwiało mu przeprowadzanie akcji tak, jak on je sobie wyobrażał, a przede wszystkim łamało jego główną zasadę: myśleć o następnym zagraniu przed przyjęciem piłki. Jeśli grał w systemie z doble pivote, był zagubiony i skrępowany. Dlatego jako trener unika go zawsze, gdy tylko może, chociaż z biegiem czasu wypracuje także własną osobliwą wersję tego ustawienia. Højbjerg gra bardzo dobrze. Guardiola identyfikuje się z młodym Duńczykiem. Widzi, jak się

ustawia, przyjmując piłkę, i jak ukrywa to, w którą stronę zagra. Pep uważa, że ma w swoich rękach diament, którzy trzeba będzie oszlifować w ciągu trzech najbliższych lat – okres, na jaki podpisał kontrakt z Bayernem. Weiden wiwatuje, mimo że tablica wyników wskazuje 1:15. Młody Austriak Oliver Markoutz po dziesięciu minutach meczu strzela pierwszego gola w erze Guardioli. Do przerwy tablica wskazuje skromne 0:3, ale przeciwnicy zniechęcają się w drugiej połowie, kiedy Bayern gra już taką jedenastką: Starke – Rafinha, Wein, Boateng, Schmitz – Højbjerg, Weihrauch, Kroos – Weiser, Ribéry, Green. Druga połowa jest popisem Toniego Kroosa, chociaż bohaterami są dwaj młodzi zawodnicy: Patrick Weihrauch, który potrafi się odnaleźć w polu karnym i strzela cztery gole, oraz Julian Green, żądło na skrzydle, który zdobywa trzy bramki. Kroos nadaje grze płynności zarówno na lewej, jego naturalnej stronie, jak i na prawej. Te czterdzieści pięć minut bez realnego zagrożenia wystarcza, żeby Guardiola przekonał się o tym, co wyczuwał jeszcze przed przybyciem do klubu i co zaczął przyznawać podczas pierwszego treningu: Toni Kroos będzie kluczowym elementem w jego układance. Jest nie tylko dobrym piłkarzem, ale także bardzo sprytnym. On będzie dyrygował. Franck Ribéry debiutuje jako fałszywa dziewiątka. Jest to pozycja, którą Guardiola uwielbia, ponieważ ją właśnie rozwinął dla Leo Messiego i to dzięki niej Argentyńczyk stał się najbardziej niebezpiecznym napastnikiem na świecie. Nie był to jednak wynalazek Guardioli; on jedynie wydobył tę pozycję ze skrzyni wspomnień. Fałszywa dziewiątka istnieje w futbolu od czasów Argentyńczyka Adolfa Pedernery, jednego z liderów „Maszyny” River Plate (1936–1945), chociaż pierwszym wielkim graczem na tej pozycji był Węgier Nándor Hidegkuti, bohater wielkich wyczynów swojej reprezentacji, „Magicznych Madziarów”, w latach pięćdziesiątych. Tacy piłkarze jak Alfredo Di Stéfano, Michael Laudrup czy Francesco Totti też byli znakomitymi fałszywymi dziewiątkami, ale pozycja ta zniknęła, odeszła do lamusa, aż 2 maja 2009 roku Guardiola ją przywrócił. Barça grała na Santiago Bernabéu przeciwko Realowi Madryt. Trwała walka o mistrzowski tytuł, pierwszy z trzech kolejnych, które Guardiola zdobędzie z Barceloną, i kataloński trener rzucił swoją bombę. Po dziesięciu minutach meczu, gdy tablica wyników wskazywała jeszcze 0:0, dał znak, po czym Messi i Samuel Eto’o zamienili się pozycjami. Eto’o, środkowy napastnik, przeszedł na prawą stronę. Messi, do tamtej pory skrzydłowy, zajął miejsce na środku, ale nie jako wysunięty napastnik, lecz cofnięty, niczym jeden z pomocników. Środkowi obrońcy Realu Madryt, Metzelder i Cannavaro, nie potrafili rozwiązać tej zagadki. W listopadzie 2013 roku, przygotowując tę książkę, spotkałem się na kolacji w Düsseldorfie z Christophem Metzelderem, niemieckim obrońcą, który tamtego dnia grał w Realu Madryt. Wciąż

pamiętał to, co się wydarzyło: – Myślę, że pierwszym meczem, w którym Pep zastosował ustawienie z fałszywą dziewiątką, był tamten, Real Madryt – Barcelona, zakończony 2:6. Przesunął Eto’o na prawą stronę, a Messiego do środka. Fabio [Cannavaro] i ja byliśmy osłupieni: „Co robimy? Idziemy za nim na środek pola czy zostajemy z tyłu?”. Nie wiedzieliśmy, co robić, a dorwanie go było niemożliwe. Barça pod wodzą Guardioli wygrała tamten mecz 6:2. Historyczny wynik, który zapewnił jej mistrzowski tytuł, ale przede wszystkim zapoczątkował niebywałą dominację, niemalże dyktaturę w światowym futbolu, zwycięstwa, sławę i niespotykany dotąd prestiż. Ustawienie z fałszywą dziewiątką zostało na zawsze zapamiętane jako wspaniały wkład Guardioli. Nie dlatego, że je wymyślił, ale dlatego, że wykorzystał na nowo i zrobił to poprzez tak wyjątkowego piłkarza jak Messi. Jak udało mu się wydobyć z pamięci futbolu pozycję fałszywej dziewiątki? Stało się to dzień przed meczem. Był świąteczny piątek, 1 maja 2009 roku. Guardiola został w ośrodku treningowym Barcelony i analizował rywala, w tym przypadku Real Madryt. To jego zwyczaj, który zapoczątkował wtedy i który kontynuuje w Bayernie. Przez dwa dni studiuje grę przeciwnika, szukając jego mocnych i słabych punktów. Ogląda całe mecze, a także wybrane fragmenty, które przygotowują dla niego asystenci (w tamtym momencie byli to już Domènec Torrent i Carles Planchart, dziś obaj w Bayernie). Dzień przed spotkaniem zamyka się w gabinecie, włącza muzykę, najczęściej spokojną, i szuka rozwiązania problemu: Z której strony zaatakować rywala? Gdzie zdobyć przewagę? To poszukiwanie inspiracji, która oczywiście pojawia się tylko czasami. Sam Guardiola wyjaśnił to w Barcelonie we wrześniu 2011 roku, kiedy odbierał złoty medal przyznany mu przez rząd Katalonii: – Przed każdym meczem zamykam się w gabinecie, który sam dla siebie przygotowałem, oglądam dwa lub trzy nagrania dotyczące rywala, przeciwko któremu gramy, biorę kartkę papieru i długopis i robię notatki. To właśnie wtedy nadchodzi ten wspaniały moment, który nadaje sens mojej pracy i w którym zdaję sobie sprawę, że już znalazłem klucz do zwycięstwa. Jest to uczucie, które trwa zaledwie minutę, może minutę i dwadzieścia sekund, ale to właśnie nadaje sens mojej pracy. Kiedy publicznie opowiedział o tym magicznym uczuciu, które czasami przeżywa, prawdopodobnie myślał o tamtym 1 maja, kiedy znalazł idealne rozwiązanie, aby pokonać Real Madryt, drużynę, która w tamtym momencie miała na koncie siedemnaście kolejnych meczów w lidze bez porażki. Analizując poprzedni mecz obu zespołów, Guardiola zwrócił uwagę na pressing pomocników Realu Madryt, Guti, Gago i Drenthego, wywierany na Xavim i Touré. Pressing bardzo intensywny, do którego nie podłączali się środkowi obrońcy (Cannavaro i Metzelder). Obaj defensorzy znajdowali się daleko z tyłu, blisko bramkarza Ikera Casillasa, i zostawiali dużo wolnego

miejsca między sobą a pomocnikami Realu Madryt. Gigantyczna strefa. I pusta. Była dziesiąta wieczorem, a Guardiola siedział sam w ośrodku treningowym Barcelony. Nie było nikogo, ani jednego z jego asystentów. Tylko on w słabo oświetlonym gabinecie. Wyobraził sobie Messiego poruszającego się dowolnie po tej ogromnej i pustej strefie na Santiago Bernabéu, za plecami pomocników Realu Madryt, i w pojedynkę stawiającego czoło Metzelderowi i Cannavarowi, zastygłym na linii pola karnego, wahającym się, czy wyjść, czy nie wychodzić do argentyńskiego napastnika. Wyobraził to sobie i akcja wydała mu się tak rzeczywista, że chwycił za telefon. Zadzwonił bezpośrednio do Messiego. – Leo, mówi Pep, mam coś ważnego, bardzo ważnego. Przyjedź. Teraz. Już. O wpół do jedenastej wieczorem 21-letni Leo Messi zapukał delikatnie do drzwi gabinetu Guardioli. Trener pokazał mu wideo i zatrzymał obraz, wskazując na pustą strefę, która począwszy od następnego dnia, miała się stać jego strefą, strefą fałszywej dziewiątki. – Leo, jutro w Madrycie zaczniesz na skrzydle, jak zawsze. Ale kiedy dam ci znak, przejdziesz za plecy pomocników i będziesz się poruszał po tej strefie, którą ci właśnie pokazałem. To jest to samo, co zrobiliśmy we wrześniu w Gijón – zaznaczył Guardiola. W Gijón 21 września 2008 roku, z nożem na gardle po przegraniu pierwszego ligowego meczu z Numancią i zremisowaniu drugiego również ze skromnym Racingiem Santander, Guardiola walczył o swoją przyszłość w Barcelonie. Postanowił posłać Eto’o na prawą stronę, Messiego zaś ustawił na pozycji fałszywej dziewiątki, tak jak młody Argentyńczyk wielokrotnie grał w drużynach juniorskich. Barcelona wygrała 6:1 i tak zaczął się triumfalny pochód Guardioli. Siedem miesięcy później trener sięgnął po ten sam pomysł i osobiście wyjaśnił go głównemu bohaterowi: – Leo, kiedy Xavi albo Andrés podadzą ci piłkę, od razu idziesz na bramkę, na Casillasa. Był to ich wspólny sekret. Nikt inny z Barcelony nie dowiedział się o tym, co Guardiola przekazał Messiemu tamtej nocy 1 maja, z wyjątkiem Tita Vilanovy, który został poinformowany o wszystkim następnego dnia już w hotelu w Madrycie. Zaledwie kilka minut przed rozpoczęciem meczu Guardiola wziął na bok Xaviego i Iniestę i powiedział im: – Jeśli zobaczycie Leo pomiędzy liniami i w środku, nie wahajcie się: podajcie mu piłkę. Będzie tak jak w Gijón. Tamtego 2 maja 2009 roku Barça rozgromiła Real Madryt 6:2, Messi został fałszywą dziewiątką, a szczęśliwy Pep się uśmiechał. Od tamtej pory Guardiola trzymał się tego ustawienia. W Weiden po raz pierwszy chce wystawić swoją monachijską fałszywą dziewiątkę: Francka Ribéry’ego. Mówi mu o tym podczas pierwszego treningu na Allianz Arenie, ale Francuz nie jest jeszcze do tego przekonany. Ribéry, ukształtowany piłkarsko na ulicy, chce przejąć piłkę na skrzydle, biec, przedryblować obrońcę i zbliżyć się do

bramki rywala, żeby asystować przy golu kolegi. Trudno mu zrozumieć, że może wykonać skok jakościowy jako futbolista, jeśli zmieni pozycję, oddalając się ze skrzydła, ze swojej naturalnej pozycji; jeśli trochę się cofnie, otrzyma piłkę między liniami, zwrócony plecami do pomocników przeciwnika, i stanie twarzą w twarz ze środkowym obrońcą, żeby próbować strzelić gola. Guardiola jest przekonany, że w składzie ma do dyspozycji trzech albo czterech piłkarzy o predyspozycjach do gry na pozycji fałszywej dziewiątki: Maria Götzego, Francka Ribéry’ego, a nawet Arjena Robbena i Thomasa Müllera. Na razie próbuje z Francuzem. Próba nie udaje się jednak zbyt dobrze. Ribéry zaczyna w środku i dobrze współpracuje z Kroosem, Weiserem i Weihrauchem, ale szybko przemieszcza się na lewe skrzydło, które jest jego naturalnym terytorium i na którym czuje się swobodnie, mimo że ogranicza go linia boczna. Przez pewien czas Guardiola nie będzie niczego forsował, ale nie zapomni też o swoim pierwotnym pomyśle. Zresztą Guardiola nigdy o niczym nie zapomina. Po prostu odkłada niektóre działania, czekając na odpowiedni moment. Będzie czekał, aż nadarzy się możliwość ustawienia Ribéry’ego na pozycji fałszywej dziewiątki. W Weiden in der Oberpfalz trwa zabawa pomimo goleady, a może właśnie dzięki niej. Kibice Bayernu zobaczyli z bliska kilka swoich gwiazd, piłkarzy, którzy dopiero co zdobyli cudowną potrójną koronę, a teraz zostali wzmocnieni Pepem Guardiolą, trenerem, który uchodzi za niezwyciężonego. Ale podczas gdy kibic napawa się widokiem idoli, trener schodzi z boiska, rozmyślając: Højbjerg i defensywny pomocnik, Kroos i rytm drużyny, Ribéry i fałszywa dziewiątka...

MOMENT 7

LAHM I CIASTKA Regen, 30 czerwca 2013 r. Borussia Dortmund dopiero za cztery dni rozpocznie treningi w okresie przygotowawczym, a Bayern będzie już rozgrywał swoje drugie spotkanie towarzyskie. Tym razem w Regen. W szatni stał stół z ciastkami, ciastami i napojami orzeźwiającymi. Wielu piłkarzy wybrało czekoladową tartę. Guardiola był zaskoczony, że drugi dzień z rzędu widzi podobnie zastawiony stół, pełen produktów z cukierni. Za ponad godzinę miał się rozpocząć mecz z TSV Regen. Guardiola zapytał Kathleen Krüger, dlaczego lokalny klub częstuje Bayern ciastkami i tartami, tak samo jak dzień wcześniej w Weiden in der Oberpfalz. Tak naprawdę spełniono prośbę samego Bayernu, który miał taki zwyczaj. W autobusie, w drodze powrotnej do Monachium, cztery godziny później Pep porozmawiał z Matthiasem Sammerem. – Potrzebujemy dietetyka – oznajmił. Regen leży blisko granicy między Austrią i Czechami, półtorej godziny jazdy od Monachium. Lokalna drużyna, TSV, występuje w siódmej lidze. Mecz zorganizowano w celu uczczenia sto dwudziestej piątej rocznicy powstania klubu, założonego w 1888 roku. Siedem tysięcy widzów wypełniło małe trybuny Regen i szaleńczo biło brawo, kiedy Daniel Kopp strzelił pierwszego gola dla gospodarzy. Guardiola zdecydował się na ustawienie przypominające jego Barcelonę z ostatniego okresu: 3-4-3 z Emrem Canem, Boatengiem i Contento jako trzema obrońcami. Kataloński dziennikarz Isaac Lluch, jedyny, który w tym pierwszym sezonie Guardioli stale będzie zajmował się Bayernem, podkreśla to w relacji z meczu na łamach dziennika „Ara”: „Guardiola napoił niemieckiego mistrza z Cruyffowego źródła, które nosi w sobie, z 3-4-3”. Jako piłkarz Guardiola praktykował ustawienie 3-4-3, które Cruyff zaproponował w Barcelonie. Później, już jako trener, często stosował je w trakcie ostatniego sezonu w Barcelonie. Robił to głównie po to, aby Cesc Fàbregas, który dopiero dołączył do katalońskiego klubu, znajdował się w podstawowym składzie. Chociaż gra z trzema obrońcami wygląda na bardzo ryzykowną, Guardiola pracował ze swoją drużyną nad rygorem taktycznym i z takim ustawieniem osiągnął znakomite wyniki: udało mu się między innymi odrobić straty w meczu z Realem Madryt na Santiago Bernabéu, w którym zespół José Mourinho prowadził już po dwudziestu siedmiu sekundach, dzięki bramce zdobytej przez Karima Benzemę. Guardiola, który rozpoczął mecz od schematu 4-3-3, po dziesięciu

minutach przeszedł na 3-4-3 i zakończył mecz zwycięstwem 3:1. W Regen postanawia wypróbować ten schemat w pierwszej połowie. Taki jest cel tej części okresu przygotowawczego: próbować wszystkiego. I poznawać swoich piłkarzy. Chociaż może się to wydać dziwne, Guardiola nie zna piłkarzy Bayernu. Nie zna ich? Mam na myśli dogłębne poznanie ich prawdziwych umiejętności. Oczywiście trener wie, kim są, zna ich przeszłość, ich wady i zalety. Tylko tego brakowało, żeby nie miał pojęcia, kim są Ribéry, Lahm albo Neuer! Szuka jednak o wiele głębszej wiedzy. Zamierza dać sobie spokój ze zwykłym powierzchownym skautingiem i poznać w całej okazałości to, co może zaoferować dany piłkarz, a zwłaszcza to, o co może go prosić i czego od niego wymagać: sondować jego rzeczywiste ograniczenia. W czasach, gdy pracował w Barcelonie, rozeszła się pogłoska, że Guardiola chciał mieć po dwóch zawodników na każdą pozycję: dwóch prawych obrońców, dwóch lewych obrońców, dwóch środkowych napastników... Nic bardziej mylnego. Guardiola chce właśnie czegoś odwrotnego: zawodników, którzy będą grać na dwóch różnych pozycjach. A jeśli to możliwe, nawet na trzech. Zawodników, którzy mogą być defensywnymi pomocnikami, środkowymi obrońcami i bocznymi pomocnikami, jak w przypadku Sergia Busquetsa. Albo środkowymi obrońcami, bocznymi obrońcami, grającymi z obu stron, i defensywnymi pomocnikami, jak Javier Mascherano. Powodem takich preferencji jest to, że trener zawsze chce mieć do dyspozycji zredukowaną kadrę. Ideałem byłoby dla niego dwudziestu piłkarzy, nie więcej. Ale wszyscy oni, z wyjątkiem tych bardzo wyspecjalizowanych, jak bramkarze, powinni zajmować trzy różne pozycje i na każdej z nich grać na najwyższym poziomie. Guardiola doskonale wie, że ma piłkarzy o takich umiejętnościach: Javi Martínez może być defensywnym pomocnikiem, bocznym pomocnikiem albo środkowym obrońcą, co pokazał już w Bayernie i w Athleticu Bilbao. Ale trener szuka jeszcze czegoś więcej: chce wiedzieć, ile dokładnie może wymagać od każdego ze swoich piłkarzy. I należy to ustalić właśnie teraz, podczas okresu przygotowawczego, kiedy nie ma obowiązku rywalizowania. Poprosił, żeby treningi rozpocząć bardzo wcześnie (dziesięć dni przed Borussią Dortmund), bo zamierza zgłębić te kwestie. O ile w Weiden poświęcał czas Ribéry’emu, to w Regen szczególną uwagę zwraca na Philippa Lahma. Jak pisze w swojej relacji Isaac Lluch: „Wieczny kapitan Bayernu i reprezentacji Niemiec z determinacją poruszał się na pozycji bocznego pomocnika, ożywiając grę drużyny i napędzając ataki. Była to główna innowacja tego dnia”. Lahm ustawiony był jako pomocnik, po prawej stronie defensywnego pomocnika, którym znów był Højbjerg. Bayern z łatwością wygrywa ten drugi mecz towarzyski (9:1), a w drodze powrotnej do domu Guardiola rozmawia z Sammerem i prosi go o zatrudnienie dietetyka dla drużyny. Nie chce więcej ciasta i całej tej cukierni w szatni. Dla Pepa odżywianie piłkarza jest istotnym elementem, o który

należy dbać jak najlepiej, szczególnie po meczach. Jego kryteria w tej materii nie należą do radykalnych, ale owszem, są wymagające. Sammer nie zwleka ze spełnieniem jego prośby: w następnym tygodniu do zespołu, który udaje się do Trydentu, dołącza Mona Nemmer. Ciasta już nie będzie. Podczas drogi powrotnej myśli Guardioli zajmuje już coś zupełnie innego, a mianowicie Lahm. Trener rozmawia z Domènekiem Torrentem, asystentem, który siedzi obok, chociaż jest to raczej monolog. – Widziałeś potencjał Lahma? Widziałeś, jak przewiduje korytarze, w które należy zagrać? Widziałeś, jak się odwraca i przytrzymuje piłkę? On może grać na boku albo w środku pola... – mówi, zapowiadając jedną z wielkich zmian sezonu.

MOMENT 8

OWOCE TRYDENTU Arco, 6 lipca 2013 r. Podróżnik nie zorientował się, że mamy pierwszy weekend lipca, początek wakacji. Turyści z całej Europy tłoczą się na lotniskach i na autostradach, a podróżnik na dodatek myli trasę: zamiast wzdłuż wschodniego wybrzeża jeziora Garda, jedzie wzdłuż zachodniego. Droga jest wspaniała, pełna maleńkich mieścin przyozdobionych kwiatami: Salò, Bogliaco, Gargnano, Campione, Limone sul Garda, przez które nie wolno przejeżdżać z prędkością większą niż czterdzieści kilometrów na godzinę. Dotarcie do Trydentu zajmuje dużo czasu. Bayern czwarty rok z rzędu na okres przygotowawczy przyjeżdża tutaj, do północnych Włoch. Region płaci znaczną kwotę, a także pokrywa koszty pobytu, żeby monachijski klub stał się wielką atrakcją. Wierzę w to: Trydent pęka w szwach, nie tylko od niemieckich turystów. Guardiola i jego chłopcy przyciągają tłumy. Udaję się tam, ponieważ po pierwszych, pełnych zamętu dniach w Monachium Pep zgodził się wypić ze mną kawę i porozmawiać o projekcie tej książki. Dopiero w Trydencie będzie miał więcej spokoju i czasu. Po przybyciu do Arco, centrum treningowego Bayernu, czekają nas dwie niespodzianki. Pierwsza jest taka, że sobotnia sesja treningowa będzie zamknięta, bez udziału publiczności czy mediów. To było do przewidzenia. W ciągu czterech lat w Barcelonie Guardiola zawsze zamykał treningi i można się było spodziewać, że podobnie zrobi w Bayernie. Uli Hoeneß poprosił go jednak, żeby możliwie najwięcej treningów było otwartych, aby kibice mieli dostęp do piłkarzy. Prezes i trener osiągnęli porozumienie na cały sezon: treningi po meczach będą zawsze otwarte, ale większość pozostałych będzie zamknięta. Powody takiej polityki Guardioli są dwa: lubi pracować bez zgromadzonych ludzi, bo nie chce się rozpraszać, i chce uniknąć tego, by do wiadomości publicznej przedostał się przebieg każdego treningu. On nie pracuje wyłącznie nad głównymi elementami gry na konkretny mecz, lecz na cały sezon. Podczas każdej sesji kładzie nacisk na jakiś konkretny aspekt gry, tłumaczy i ćwiczy z piłkarzami określoną akcję. Wyjaśnia ją, ćwiczy i po upływie pewnego czasu znów ją powtarza. W ten sposób jego drużyna poznaje i opanowuje liczne akcje, sposoby poruszania i rodzaje zagrań, które później,

pewnego dnia, gdy będzie to konieczne, trener nakaże wykorzystać podczas meczu. Innymi słowy, Guardiola wyznacza pewne zasady gry, czyli szeroki wachlarz pomysłów i piłkarskich akcji, które wyjaśnia i trenuje dzień po dniu, żeby jego zawodnicy je poznali, zaadaptowali i zastosowali we wskazanych sytuacjach. Nie pracuje nad nimi z myślą o najbliższym meczu, lecz o określonym momencie sezonu. Dlatego też chce pracować w możliwie najbardziej dyskretny sposób. Większość treningów będzie więc zamknięta. A kiedy wróci do Monachium, rozwiesi nawet gigantyczną zasłonę przy boisku numer 1 przy Säbener Straße. Druga niespodzianka, bardzo duża, jest taka, że Pep postanowił dać mi całkowity dostęp do drużyny. Autor spodziewał się pewnych udogodnień, jak wypicie kawy z trenerem czy możliwość obserwowania niektórych treningów. Jednak niespodziewana decyzja Guardioli rewolucjonizuje początkowy pomysł: dostęp do drużyny oznacza zupełnie inny wymiar. Oznacza przypatrywanie się i słuchanie wszystkiego. Poznanie z pierwszej ręki wszystkiego, co się dzieje w zespole, co się trenuje, postanawia i planuje. To wejście do drużyny ze światowej elity i otrzymanie całej masy wewnętrznych informacji. Nawet w najśmielszych snach nie mogłem sobie wyobrazić, że klubowy mistrz Europy i najbardziej utytułowany trener dziesięciolecia pozwolą mi na taki przywilej. W zamian prosi tylko o jedno: absolutną dyskrecję w trakcie całego sezonu. – W książce możesz opisać to, co widzisz, i skrytykować wszystko, co zechcesz, ale w ciągu sezonu nie opowiadaj o tym na zewnątrz. Pisarz jest za to wdzięczny, chociaż w tej sytuacji nie będzie mógł pracować jako dziennikarz. Przez rok wszystkie wydarzenia będzie przeżywał razem z drużyną: radości i smutki, kontuzje i wyćwiczoną taktykę, testowane ustawienia, pojawiające się choroby, brzydkie, ale też i te sympatyczne gesty, awantury, komplementy, wątpliwości, planowane transfery... Wszystko. Pisarz to pozna, ale jako dziennikarz będzie musiał milczeć i zachować informacje na potrzeby tej książki. Tak więc bramy stadionu w Arco są zamknięte podczas treningu w sobotę 6 lipca 2013 roku. Bayern przyjechał do Trydentu dwa dni temu, a Guardiola wykorzystał poranek na pokazanie piłkarzom wideo na temat pressingu. Są to fragmenty pierwszych siedmiu treningów drużyny i trener wyjaśnia chłopcom, że nie chce długotrwałego wysiłku, że nie życzy sobie, żeby Ribéry i Robben przebiegali osiemdziesiąt metrów w każdej akcji, żeby podążać za obrońcami rywala. Pressing, na jakim zależy Guardioli, trwa „cztery sekundy na maksa”. Popołudniowy trening opiera się na pressingu wywieranym na drużynie przeciwnej. Obrońcy i defensywny pomocnik ustawiają się i zaczynają grę od tyłu, a napastnicy wywierają na nich ostry pressing, starając się odebrać im piłkę. Neuer wyróżnia się umiejętnością gry nogami, a Mandžukić agresywnością (w stylu Eto’o), dzięki czemu wypełnia nakazy Guardioli, który nie ustaje w udzielaniu głośnych wskazówek co do tego, jak wywierać pressing na obrońcach.

– To jest „czterosekundowy pressing”. Nie chcę widzieć, jak Ribéry ugania się za bocznym obrońcą po całym boisku. Niech cofnie się do połowy, to wystarczy. Trzeba doprowadzić do tego, żeby w ciągu tych kilku sekund naciskali wszyscy razem i natychmiast, bardzo wysoko, odebrali piłkę – wyjaśnia trener. Po zakończeniu treningu, przy wielkim upale, Guardiola siada na ławce i dzieli się swoimi pomysłami. – Potrzebujemy intensywnej i szczegółowej pracy. Gdybyśmy chcieli tylko kryć indywidualnie, to nie trzeba by było pracować. Usiadłbym sobie tutaj, i tyle. Ale jeśli chcemy grać w określony sposób, to musimy bardzo ciężko pracować, aby móc wprowadzić odpowiednie elementy. Nie ma wyjścia: jeśli chce się grać tak, jak jego zdaniem należy to robić, konieczna jest praca. – Musimy trenować z najwyższą intensywnością. To tak jak z rondami: albo gra się na maksa, albo nie. Jeśli piłkarze nie chcą tego robić, to niech biegają w górach, ale w takim przypadku nie gralibyśmy tak dobrze, jak moglibyśmy. Bronienie strefą, a nie indywidualnie, rzuty rożne i wolne, czterosekundowy pressing, by najbliżej znajdujący się piłkarz doskoczył do przeciwnika, który otrzymuje piłkę, wykazanie się spokojem i cierpliwością w środku pola, żeby stworzyć przestrzeń, grać blisko siebie... Guardiola wylicza swoje fundamentalne zasady gry. – Ta drużyna potrzebuje tylko trochę spokoju. Wszystko inne już ma. Spokój w środku pola. Wyjść z piłką od Neuera, grać blisko siebie, bardzo blisko siebie na pierwszym odcinku. Podchodzić krok po kroku, początkowo bez pośpiechu, żeby żaden z naszych się nie odłączył. Podchodzić razem, minąć środek pola i wtedy, ciach!, wspólnie zaatakować. Kroos ma ten spokój. Schweinsteiger i Götze również. I Thiago. – Przyjdzie Thiago. Autor musi zapytać kilka razy. Jaki Thiago? Thiago Alcântara? Thiago z Barcelony? Perła szkółki Barcelony? – Tak, ten Thiago – odpowiada Guardiola. Jeśli Bayernowi uda się sprzedać Maria Gómeza do Fiorentiny, a wszystko na to wskazuje, ponieważ napastnik się zgadza, pieniądze z tego transferu przeznaczy na sprowadzenie Thiaga, którego Barcelona zamierzała sprzedać już rok przed odejściem Guardioli z katalońskiego klubu, a konkretnie od lata 2011 roku. Mario Gómez zachowuje się bardzo profesjonalnie. Trenuje tak samo intensywnie jak jego koledzy, mimo że transfer do włoskiej drużyny jest kwestią czasu. Zresztą Guardiola nie miałby nic przeciwko, gdyby został, ponieważ go ceni, chociaż to oczywiste, że nie miałoby wielkiego sensu trzymanie trzech środkowych napastników (Mandžukić, Pizarro i Gómez) w drużynie, w której bez

wątpienia będzie się wykorzystywać ustawienie z fałszywą dziewiątką, a tę rolę pełnić będą prawdopodobnie Mario Götze albo Franck Ribéry. Dlatego odejście Gómeza jest nieuniknione, co z kolei sprawia, że przybycie Thiaga staje się nieuchronne. Thiago rozważył ofertę Bayernu i porozumienie jest już całkowite. Chociaż prasa pisze o Manchesterze United, to starszy z braci Alcântara nie może się doczekać, kiedy znów będzie pracował z Guardiolą. Thiago spędza wakacje w małym domku w Begur na katalońskiej Costa Brava, gdzie prawie nie ma kontaktu ze światem zewnętrznym. Musiał nawet kupić sobie specjalną antenę, żeby mieć zasięg w telefonie komórkowym, chociaż nie udaje mu się połączyć z internetem. Przeżyje kilka stresujących dni, czekając na to, żeby Mario Gómez podpisał kontrakt z Fiorentiną, a Rummenigge domknął porozumienie z Barceloną. Dla Thiaga będzie to osiem bardzo długich dni, aż w niedzielę 14 lipca operacja zostanie sformalizowana. Guardiola i jego sztab szkoleniowy są zachwyceni Bayernem. Rozpływają się w zachwytach. Niemiecka organizacja, zawsze chwalona za skuteczność, lecz krytykowana za surowość, w Trydencie jest wspaniała. Centrum prasowe przygotowane przez Bayern przyćmiewa wszystkie te, które można spotkać w każdym mieście będącym gospodarzem mistrzostw świata w piłce nożnej. Bayern rozpieszcza Guardiolę i jego ludzi. W klubie nie ma najmniejszej wątpliwości, że zaraz po prezesie jest to najważniejszy człowiek w tej instytucji. Wszystkie zatrudnione osoby skupiają się na jak najlepszej współpracy, żeby on mógł realizować swoje plany. Skuteczność osoby odpowiedzialnej za logistykę rzuca się w oczy nowo przybyłym, podobnie jak zwinność kierowniczki drużyny, Kathleen Krüger, młodej kobiety, która jeszcze do niedawna grała na pozycji pomocnika w silnej żeńskiej drużynie Bayernu i która teraz żelazną ręką zarządza męską szatnią. Od kilku dni Guardiola nie pobiera już lekcji niemieckiego. Jego nauczycielka, fanka Borussii Dortmund, została w Nowym Jorku. Uważa, że codzienny kontakt z piłkarzami i dziennikarzami powinien mu wystarczyć, by porozumiewać się bez problemu. – Nasz język na boisku jest bardzo imperatywny: drück (pressing), schwingen (balans), sehr gut (bardzo dobrze). Uważam, że z tego rodzaju wyrażeniami na razie dam sobie radę – mówi Guardiola. W rzeczywistości dobrze wiemy, że mówi po niemiecku dość poprawnie, a każdy trening, przeżywany niezwykle intensywnie, jest kolejnym małym krokiem w nauce. Po zakończeniu sesji poświęconej wywieraniu presji na napastnikach Stefano, który zajmuje się murawą w Arco, zaprasza nas na napój orzeźwiający. Popołudnie jest upalne, więc jesteśmy wdzięczni. Stefano, człowiek wykształcony, opowiada nam coś zadziwiającego: mimo że Trydent to północ Italii, nieopodal austriackiego Tyrolu, to rośnie tutaj czterysta pięćdziesiąt gatunków różnych owoców, między innymi potrzebne w gorące dni awokado. Arco i Riva del Garda mają szczególny ekosystem, w którym panuje mikroklimat wywołujący taki cud natury. U podnóża gór znajduje się

owocowy ogród. Stefano dużo wie o lokalnej kulturze, geografii i naturze. Zna się też na futbolu. – Guardiola jest trzecim trenerem Bayernu, którego poznałem w ciągu czterech lat, i coś ci powiem: van Gaal prowadził zajęcia oczami, obserwował w ciszy. Heynckes był trenerem, który poruszał się trochę więcej i dawał wskazówki piłkarzom. Ale Guardiola to wulkan energii... – twierdzi.

MOMENT 9

HOTEL PTAKÓW Riva del Garda, 7 lipca 2013 r. W Lido Palace w Riva del Garda nie ma gości. Hotel jest w całości zarezerwowany dla Bayernu. W pierwszą niedzielę lipca dwóch strażników sprawdza metalowe ogrodzenie okalające budynek tuż obok jeziora, do którego dociera się długą leśną drogą. Podróżnika witają tysiące ptaków. Śpiewają bez ustanku, harmonijnie, tworząc atmosferę przywodzącą na myśl spot reklamowy: jeśli w tej chwili jest jakieś spokojne miejsce na świecie, to właśnie tutaj. Guardiola siedzi na tarasie Lido Palace, przeglądając na laptopie zapis wczorajszego treningu. To maniak. Ma obsesję na punkcie futbolu i pracy. Żyje futbolem i dla futbolu, smakuje go za sprawą metodycznej i szczegółowej pracy. W trakcie sezonu kilka razy będzie głośno narzekał na to, że jest tak drobiazgowy i wymagający, gdyż zdaje sobie sprawę, że futbol przynosi radość również tym, którzy mniej dbają o detale i bardziej zdają się na łut szczęścia i czysty talent. Ale są to zarzuty, w które sam zbytnio nie wierzy. Wyrzuci je z siebie, ale nadal będzie pracował. Za szybą Domènec Torrent, jego asystent, również ogląda na laptopie wczorajszy trening. Ciekawa sytuacja. Pep jest na zewnątrz, a Domènec w środku, i osobno analizują „czterosekundowy pressing”, nad którym wczoraj pracowali: – Wolę oglądać to bez Pepa, aby dokonać własnej oceny i później móc skonfrontować ją z jego opinią – mówi nam drugi trener, który jest zachwycony podejściem swojego szefa. – Pep zaczął jak szalony. Jest bardziej zaangażowany niż kiedykolwiek wcześniej. Mówię mu nawet, że trzeba iść krok po kroku, żeby nie przekazywać od razu zawodnikom zbyt wielu koncepcji. Pod względem taktycznym są to bardzo inteligentni piłkarze i odpowiada im ten sposób pracy, dużo piłki i żadnego biegania ciągłego, ale musimy mieć na uwadze to, że uczy ich nowego języka. Wyrażenie „nowy język” będzie się często pojawiać w rozmowach w trakcie sezonu. Odnosi się ono do określonego sposobu rozumienia futbolu, zarówno pod względem gry, jak i metodologii treningu. Guardiola precyzyjnie rozróżnia koncepcję, język i ludzi. Koncepcja to esencja osobowości drużyny (a zarazem jej trenera). To synteza i tendencja. W przypadku Pepa można to krótko podsumować słowami, które swego czasu wypowiedział Johan Cruyff, jego piłkarski ojciec: „Koncepcja to panowanie nad piłką”.

Język to całkowite wyrażenie tej koncepcji gry. Opiera się na metodologicznym systemie, który pozwoli wyrażać tę ideę na boisku. To zbiór systemów, ćwiczeń i ruchów, które za sprawą treningu mają zaszczepić wskazaną koncepcję. To fundamentalne zasady, które ułatwiają zdefiniowanie gry. I wreszcie ludzie. Ani najlepsza koncepcja, ani najbogatszy język nie będą mogły zostać odpowiednio wcielone w życie bez właściwie przygotowanych do tego piłkarzy. Nie chodzi tylko o to, aby byli to zawodnicy potrafiący zrealizować ową koncepcję, choć jest to podstawowe i nieodzowne. Muszą oni także mieć predyspozycje do nauczenia się sekretów tego języka, do wypracowania go, skorygowania i zastosowania w praktyce bez najmniejszych wątpliwości. Koncepcja, język i ludzie jako całość tworzą model gry i są fundamentalne dla sukcesu bądź porażki trenera. Dla Guardioli wyzwanie, przed jakim staje w Bayernie Monachium, jest o wiele większe niż w Barcelonie. Z bardzo prostego powodu: w Barcelonie języka gry uczy się od najmłodszych lat. Tysiące chłopców przewija się przez La Masię, szkółkę Barçy, gdzie dogłębnie uczą się języka drużyny, języka zdefiniowanego przez Johana Cruyffa ponad dwadzieścia pięć lat temu, języka, który przechodził ewolucję za sprawą kolejnych wielkich trenerów. Języka kompletnego i bardzo specyficznego. Od szóstego roku życia setki kandydatów wchodzą do maszynerii szkółki i uczą się bardzo konkretnego stylu gry. Kiedy jeden z nich zadomowi się w pierwszej drużynie Barcelony, ma za sobą ponad dziesięć tysięcy godzin ćwiczeń i treningów, zawsze ukierunkowanych w jedną stronę. Jest zatem ekspertem w tym języku. W Bayernie tego nie ma. Nie w identycznym stopniu. Ani języka, ani maszynerii, która by tego uczyła. Tak więc dla Guardioli rozróżnienie jest bardzo ważne, co podkreśla Domènec Torrent: – Uczymy ich nowego języka i trzeba iść krok po kroku: to tak, jakbyśmy najpierw uczyli liczb, później dni tygodnia, następnie czasowników i tak dalej... Zmiana jest ważna, dlatego musimy być elastyczni i ostrożni. Na przykład wcześniej kryli indywidualnie, a my chcemy, żeby kryli strefą. Nie chcemy, żeby podążali za przeciwnikiem i zostawiali wyznaczone pozycje, ponieważ w tym przypadku wystarczy długie podanie na drugą stronę i drużyna rywala niszczy całą organizację. Ale to kwestia czasu, bo uczą się bardzo szybko. Wczorajsze ćwiczenie pressingu zostało bardzo poprawnie zrobione, jeśli weźmiemy pod uwagę, że wykonywali je dopiero po raz drugi. Zaskakuje sposób, w jaki piłkarze zwracają się do Guardioli. Nie wyczuwa się w tym typowego dystansu między trenerem a jego zawodnikami, jakby ustalonej hierarchii. Tego ranka szkoleniowiec wygląda tak, jakby był jednym z wielu w tej grupie. Boateng i Alaba przychodzą na taras, żeby z nim pożartować. Schweinsteiger przerywa mu na chwilę, żeby usiąść przy jego stole i się pożegnać: wraca do Monachium razem z doktorem Hansem-Wilhelmem Müllerem-Wohlfahrtem, żeby kontynuować rehabilitację kostki, którą operowano na początku czerwca. W Trydencie ma do

dyspozycji mniej sprzętu niż w Monachium, a rehabilitacja przebiega zbyt wolno. Guardiolę martwi ten fakt, ponieważ Basti jest kluczowym elementem w jego sposobie gry. Dodaje mu otuchy, by szybko się wykurował: „Potrzebujemy cię, Basti”. Następnie pojawia się Lorenzo Buenaventura prowadzący trening siłowy z najmłodszymi zawodnikami oraz z Arjenem Robbenem, który dopiero teraz dojechał na zgrupowanie. – Dla Robbena przygotowaliśmy ten sam ogólny trening, co pierwszego dnia na Allianz Arenie. Ten z trzema liniami i kryciem. Specjalnie dla niego. Nauczył się go szybko i dobrze – wyjaśnia Buenaventura. Guardiola jest zainteresowany pracą wykonaną przez holenderskiego napastnika. – Wspaniale, Pep, wspaniale. Pracował znakomicie – odpowiada Buenaventura. Robben będzie jedną z niespodzianek sezonu. Gdy tylko ogłoszono, że Guardiola przychodzi do Bayernu, w styczniu 2013 roku, zastanawiano się, czy nowy trener nadal będzie stawiał na Holendra. Później gole Robbena okazały się decydujące w zdobyciu pucharu Ligi Mistrzów, ale wciąż uważano, że Pep nie będzie na niego stawiał. Robben przyjechał do Trydentu z fantastycznym nastawieniem, tak jakby nie zdobył zwycięskiego gola na Wembley, tylko był jeszcze jednym młodziakiem chcącym wywalczyć sobie miejsce w składzie. Od pierwszego niedzielnego treningu Holender pracował najciężej i zjednał sobie Pepa. Rozmawiamy z samym Robbenem i jego słowa nie pozostawiają wątpliwości. – Zaczynam sezon z umysłem otwartym na nowe pomysły – oświadcza zawodnik. Żeby przyswoić ten nowy piłkarski język, trzeba koniecznie mieć otwarty umysł. I piłkarze Guardioli udowadniają, że mają otwarte umysły. O ile trener dołożył wszelkich starań, by nauczyć się niemieckiego, to jego piłkarze w odpowiedzi przystosowują się do języka piłki, jaki proponuje im szkoleniowiec z Santpedor. Początkowe zdziwienie rondami, Kreisspiele, od pierwszej chwili zamieniło się w entuzjazm, jak przyznaje Toni Kroos, który jest jednym z najbardziej szczęśliwych zawodników w grupie, ponieważ czuje, że zaprzyjaźni się z piłką. – Futbolówka przemieszcza się błyskawicznie – mówi Daniel van Buyten. – To zmusza nas do tego, by grać szybciej i szybciej myśleć. Lorenzo Buenaventura wykorzystuje wolną chwilę, aby opisać trenera: – Pep ma obsesję na punkcie pracy. A zarazem jest rewolucjonistą. Dziewięćdziesiąt dziewięć procent trenerów nie zmieniłoby niczego, ponieważ Bayern zdobył potrójną koronę, więc po co cokolwiek zmieniać? Ale on stara się pójść jeszcze dalej. Stara się wnieść do futbolu coś nowego. I każdego roku ewoluować. W ostatnich dwudziestu pięciu latach w futbolu były trzy wielkie epoki: epoka Sacchiego, epoka Holenderów i epoka Barcelony. Trzy epoki w ciągu dwudziestu pięciu lat: Włosi, Holendrzy i Pep.

Kilka miesięcy później, podczas przerwy bożonarodzeniowej, sam Fabio Capello powie coś podobnego: – Guardiola zostawił jedną z trzech wielkich spuścizn w historii współczesnego futbolu. Były to szkoła holenderska, Milan Sacchiego i futbol Guardioli. Wracamy do Riva del Garda. Przystosowanie do nowego języka gry, który proponuje Pep, zdaniem Lorenza Buenaventury nie będzie ani proste, ani szybkie. – To nie jest to samo, co rozmawiać z Xavim czy Iniestą, którzy w Barcelonie są od dwudziestu lat i tam się wszystkiego nauczyli, praktykowali to tysiące razy. Co innego zrobić to tutaj: Pep zaczyna dobrze, powoli, tłumaczy A-B-C, ale nagle przyspiesza i kiedy najmniej się tego spodziewasz, już jest przy Z, powtórzył cały alfabet. Takie rzucenie na głęboką wodę nie może od razu przynieść dobrych rezultatów. Te słowa dobiegają do Guardioli, ponieważ oprócz ptaków na tym szerokim tarasie słychać wszystko. Podchodzi więc, żeby dodać: – Tak, bardzo dobrze, ale jeśli przegramy dwa mecze z rzędu, to powiedzą, że to wina głupiego ronda i tego, że w okresie przygotowawczym nie było serii biegów na tysiąc metrów albo że nie wspinaliśmy się po górach w Trydencie. – Macha rękami, śmieje się, popycha Buenaventurę. – Piłkarze tego nie powiedzą, a tacy jak Toni Kroos stwierdzą, że są zachwyceni, że zawsze trenują z piłką, ale w przypadku porażki z pewnością znajdzie się ktoś, kto napisze, że to z winy takich właśnie treningów... Buenaventura śmieje się z Guardioli i z jego sposobu przewidywania kataklizmów. – Pracowałem z ponad trzydziestoma trenerami i wielu z nich było bardzo dobrych, od wszystkich czegoś się nauczyłem, różnych drobiazgów, ale u Pepa podoba mi się absolutnie wszystko, ponieważ ma coś bardzo istotnego dla sportu: ducha ryzyka. To tak jak w skokach wzwyż pojawia się człowiek [Dick Fosbury, 1968], który pewnego dnia postanawia skoczyć plecami do poprzeczki, łamiąc wszystkie ustalone schematy. Takich ludzi, którzy są w stanie złamać ustanowione reguły, zerwać z tradycją, ilu ich jest w futbolu? Jest takie słynne zdanie: „Wszystko zostało wynalezione”. Nie, nie zostało. Pep może przyjechać do nowego kraju, przeanalizować wszystko i dokładnie wiedzieć, co trzeba kontrolować i jak to zrobić. I stosować nowe, ryzykowne elementy. Bayern zatrudnił dietetyczkę Monę Nemmer, która zaczyna pracę w tym tygodniu. Siedzi na tym samym tarasie Lido Palace na spotkaniu z hotelowymi kucharzami, przygotowując plan żywieniowy na najbliższe dni. Jest młoda, ma 28 lat i zdobyła doświadczenie w pracy z juniorskimi drużynami reprezentacji Niemiec. Bayern spełnił prośbę Guardioli, by poprawić odżywianie piłkarzy, chociaż bardzo ważna część była już doskonale wypełniana: odżywianie po meczu. Autobus drużyny ma własną kuchnię, w związku z czym po zakończeniu meczu zawodnicy otrzymują świeżo ugotowaną

porcję makaronu, sałatki i mięsa lub ryby, co jest fundamentalne dla regeneracji. Za wspomnianą kuchnię, podobnie jak za całe odżywienie Bayernu, odpowiada słynny Alfons Schuhbeck, który w Monachium jest kulinarną instytucją. Teraz Mona Nemmer będzie uzupełniać opiekę żywieniową, dbając o szczegóły. Dla Buenaventury jest to podstawowy aspekt, do którego należy przykładać dużą wagę. – Jak każda wielka drużyna, Bayern rozgrywa mecze co trzy dni, a to ogromnie wpływa na plan przygotowań. Badania medyczne wykonane we Włoszech pokazują, jak istotna jest regeneracja po każdym meczu w zależności od tego, czy dieta piłkarza jest dobra, taka sobie czy zła. I tak trzeciego dnia po meczu, jeśli zawodnik odżywiał się dobrze, to odzyskał osiemdziesiąt procent glikogenu w mięśniach. Tylko osiemdziesiąt procent! Więc wyobraź sobie, jak to wygląda w przypadku, gdy odżywiał się źle! A po czwartym kolejnym meczu w trzydniowym cyklu ryzyko kontuzji wzrasta do sześćdziesięciu procent. Wskutek ciągłej sekwencji meczów rozgrywanych co trzy dni niezbędna jest rotacja piłkarzy. W takich warunkach odzyskanie sił zawsze jest niekompletne (odzyskuje się osiemdziesiąt procent, nie więcej), a seria meczów kończy się kontuzją albo spadkiem formy. – W Barcelonie tacy piłkarze jak Messi, Busquets, Xavi, Alves czy Pedro grali po dziewięć albo dziesięć meczów z rzędu co trzy dni, a niektórzy nawet po dwanaście. A jeśli przerwano ten łańcuch, to dlatego, że byli powoływani do reprezentacji, ale po to, żeby grać jeszcze więcej meczów. Dla piłkarza jest to okropne, ponieważ oprócz ryzyka odniesienia kontuzji prowadzi do wielkiego spadku formy. Z tego powodu ważne jest posiadanie szerokiej kadry, co pozwala na to, że od czasu do czasu piłkarz może nie wystąpić w jednym meczu i ma za to krótki, pięciodniowy cykl treningowy. W Bayernie przewiduje się, że obecny sezon będzie mniej wymagający. – To, że nie ma azjatyckiego tournée, już na początku jest błogosławieństwem. I podczas tego okresu przygotowawczego oznacza to wielką korzyść, ponieważ mamy kilka pięciodniowych cykli, podczas których możemy bez trudu pracować. Podczas tych pięciodniowych cykli mamy sześć albo siedem sesji treningowych, ale bez tradycyjnej fizycznej mordęgi. A później jest jeszcze zimowa przerwa. W trakcie następnych miesięcy Lorenzo Buenaventura będzie się rozwodził nad zaletami wspomnianej przerwy. Dziś tylko zaznacza: – To, że mamy czternaście pełnych dni wolnego w okresie świąt Bożego Narodzenia, a później dwa tygodnie na przygotowania, jest bardzo korzystne dla rywalizacji. Gdy zbliża się południe, Guardiola i Domènec Torrent wymieniają opinie po tym, jak osobno przejrzeli wykonane wczoraj ćwiczenie pressingu. Ptaki nadal śpiewają nad brzegiem jeziora Garda, a trenera martwi kostka Schweinsteigera, który jest już w drodze do Monachium.

MOMENT 10

AŻ SIĘ ZMĘCZYLI Arco, 7 lipca 2013 r. Trenowali jak bestie. Pep Guardiola podchodzi do ławki i krzyczy: – Tak trenowali w Barcelonie w pierwszym sezonie! Wyciąga ręce, potrząsa nimi w geście, który tyle razy widzieliśmy podczas meczów, i powtarza: – Tak trenowali w pierwszym sezonie, jak bestie. Siedzimy na ławce rezerwowych przy małym boisku treningowym w Arco. Bayern przygotowuje się do wielkich batalii pierwszego sezonu Guardioli, sezonu, w którym zastępuje Heynckesa, człowieka odpowiedzialnego za zdobycie trzech trofeów. Matthias Sammer, dyrektor sportowy klubu, siedzi na tej samej ławce i komentuje ruchy, jakich na boisku domaga się Guardiola. Drużyna rozgrywa mecz 10 przeciwko 10 + 1, a trener wymaga pressingu od napastników oraz krycia od obrońców i pomocników. Intensywność jest niebywała. Guardiola nieustannie krzyczy i udziela wskazówek. Sammer się uśmiecha: „Będziemy się dobrze bawić”. – Mamy dwa cele – mówi nam Sammer tego niedzielnego popołudnia. – Umocnić się na najwyższym poziomie i postarać się zapoczątkować nową erę sukcesów. Kilka miesięcy wcześniej, w styczniu 2013 roku, kiedy potrójna korona była jeszcze utopią, wysoko postawiony dyrektor jednej z głównych firm produkujących sprzęt sportowy wyraził to innymi słowami: – W Monachium nie są zadowoleni ze sposobu gry drużyny. Szefowie klubu mają współczesną wizję zarządzania i uważają, że zespół powinien grać inaczej. Teraz są na dobrej drodze, żeby wygrywać, ale Hoeneß i jego ludzie nie zapominają, że ta drużyna przegrała dwa finały Champions League w ciągu trzech lat, dwa kolejne mistrzostwa kraju, a w Pucharze Niemiec została rozgromiona przez Borussię Dortmund. Chcą odnosić zwycięstwa, ale grając w bardziej stabilny sposób, dzięki któremu uniknie się wpadek. Dlatego zatrudnili Guardiolę. Właśnie to Paul Breitner nazwał „trzecią fazą planu Bayernu”. Kiedy Pep Guardiola mieszkał w Nowym Jorku, wyobrażał sobie, jaki będzie jego Bayern. Chociaż nigdy nie zagłębialiśmy się w ten temat, bo czas gonił, to myślę, że zanim dokładnie poznałby swoich piłkarzy, jego idealna jedenastka wyglądałaby następująco: Neuer w bramce; Lahm,

Javi Martínez, Dante i Alaba w obronie; Schweinsteiger jako defensywny pomocnik; Götze i Kroos jako boczni pomocnicy; Müller i Robben jako skrzydłowi i Ribéry jako fałszywa dziewiątka. Przy czym Götze i Ribéry wymienialiby się pozycjami. Ale nawet jeśli tak wyglądał jego skład na papierze, to rzeczywistość pokazała, że drużyna jest żywym organizmem, który dojrzewa, rozwija się, zmaga się z nieszczęściami, napotyka przeszkody, pokonuje je, stwarza pewne oczekiwania, poprawia niektóre elementy, pogarsza inne, słowem: ewoluuje. Generalnie rzecz biorąc, ewoluuje w nieco inny sposób, niż zostało to zaplanowane. Nigdy nie jest tak, jak wyobrażaliśmy sobie, że będzie. W każdym razie podczas zgrupowania w Trydencie nie było Javiego Martíneza ani Dantego; wicekapitan Schweinsteiger wrócił do Monachium, ponieważ rehabilitacja kostki przebiegała bardzo powoli; Götze mógł ćwiczyć tylko na rowerze stacjonarnym, mimo że doznał kontuzji mięśnia dwugłowego dwa i pół miesiąca temu; Robben miał za sobą dopiero jeden trening, a Thiago nie podpisał jeszcze kontraktu. Jeśli Pep kiedyś marzył o swojej żelaznej jedenastce, to teraz był od niej bardzo daleko i zastanawiał się, czy Thiago zdąży na finał Superpucharu Niemiec w Dortmundzie, czy będzie musiał skorzystać z młodziutkiego Højbjerga i wystawić go na pożarcie rekinom z Borussii. Na zgrupowanie dotarli już Alaba, van Buyten, Mandžukić, Shaqiri, Pizarro i wreszcie Robben. Natomiast siedmiu chłopców z drużyny rezerw wróciło do Monachium po dziesięciu dniach spędzonych ze starszymi. Guardiola wciąż poświęcał dużo czasu na indywidualne rozmowy: z Boatengiem, u którego dostrzega doskonałą predyspozycję do korygowania błędów i robienia postępów; z Neuerem, w którego potencjał ślepo ufa; z Tonim Kroosem, który od pierwszego dnia jest jego alter ego na murawie; z Lahmem, u którego odkrywa niezwykłą i niespodziewaną taktyczną inteligencję, i oczywiście z Højbjergiem, chłopcem, któremu udziela prywatnych lekcji gry pozycyjnej, żeby nauczył się poruszać, znajdować linie, w które można zagrać, popychać drużynę do przodu, chłopcem, którego od tej chwili będzie chronił, ponieważ dostrzega w nim zalążek wielkiego piłkarza. Centralnym punktem treningu tego niedzielnego popołudnia w Arco jest czterdziestominutowy mecz składający się z dwóch zasadniczych elementów: pracy napastników nad pressingiem oraz współpracy przy pressingu pozostałych zawodników. Widzimy Mandžukicia i Müllera mocno napierających na obrońców przeciwnika, aż odsuwają ich na jedną stronę, podczas gdy Ribéry albo Shaqiri przychodzą z pomocą. Guardiola znowu jest zadowolony z ich postępów: – Do pressingu idą jak bestie. Mówisz Müllerowi, żeby pobiegł czterdzieści metrów po przekątnej aż do linii bocznej, a on robi to na największej prędkości, wraca i jeśli trzeba, powtarza to sto razy.

Ale podkreśla też, że tak silny pressing w strefie obronnej rywala nie będzie częstym obrazkiem w trakcie sezonu: – Taki pressing w sezonie wykonujemy bardzo rzadko. W meczach z takimi drużynami, jak Barça i może z kimś jeszcze. Gdy wywrzemy pressing po raz trzeci, pozostałe zespoły zaczną grać długimi podaniami i oddadzą nam piłkę. Będziemy musieli pracować nad innymi aspektami, żeby chronić się przed zagrożeniem za naszymi plecami i przy kontratakach. Mimo że będzie to bardzo rzadko stosowany środek, Lorenzo Buenaventura wyjaśnia nam, dlaczego Guardiola pracuje nad nim w tak drobiazgowy sposób: – Pep jest bardzo sumienny. Nawet kiedy wie, że z niektórych elementów skorzysta w całym sezonie najwyżej dwa czy trzy razy, i tak je wyjaśnia. Żeby piłkarz i drużyna mieli to narzędzie. Większość drużyn zazwyczaj nie rozpoczyna akcji od bramkarza, kiedy gra przeciwko wielkim, jak Bayern, Barça, Arsenal, Real Madryt czy Manchester City. Dlatego zdolność wywierania presji na bramkarzu rywala dzięki wysoko ustawionym napastnikom jest środkiem, który będzie wykorzystywał sporadycznie. Ale musisz umieć to robić. Pep zatem to trenuje i będzie to przypominał w trakcie sezonu. Drugi element treningu to współpraca przy pressingu i przy zajmowaniu pozycji. Kiedy środkowy obrońca wychodzi do pressingu napastnika drużyny przeciwnej, jego miejsce zajmuje defensywny pomocnik. Jeśli boczny pomocnik wywiera pressing na skrzydłowym, to na jego miejscu pojawia się środkowy obrońca, a defensywny pomocnik na nowo zajmuje miejsce, które zostało puste. Jeśli rywal został zatrzymany na skrzydle, wówczas współpraca defensywnego pomocnika, bocznego obrońcy i ofensywnego pomocnika jest decydująca w odebraniu mu piłki. Takie elementy Bayern trenuje raz za razem. Od czasu do czasu Guardiola zatrzymuje i koryguje grę, zwłaszcza Jérôme’a Boatenga i Højbjerga, tak żeby skoordynowali swoje ruchy, niemal o tym nie myśląc. – To musi być błyskawiczne. Jeśli Jérôme wychodzi, Højbjerg zajmuje jego miejsce. Jeśli Lahm wychodzi, Jerôme zajmuje jego pozycję, a Højbjerg Jérôme’a. Pierre-Emile Højbjerg ma wrodzony zmysł ustawiania się, a zatem wielką zaletę Sergia Busquetsa, zawodnika tworzącego oś Barcelony. I nigdy wcześniej nad tym nie pracował. W sposób naturalny wyprzedza akcje, a ma tylko siedemnaście lat. A poza tym jest bardzo pojętny, co kontrastuje z innym obiecującym zawodnikiem, któremu najwyraźniej nie podobają się uwagi Guardioli. Drużyna jest żywym organizmem: są piłkarze, którzy się rozwijają i udoskonalają, jak Shaqiri, wprost „zakochany” w szefie, albo jak Højbjerg i Boateng, dwie „gąbki” gotowe na wszystko; są też jednak i tacy, którzy odpadają ze względu na prezentowaną formę albo podejście. Drużyna nigdy nie jest stałym obrazkiem. Gdyby był tutaj Rummenigge, spodobałby mu się trening. Ale nie przyjechał jeszcze do Trydentu.

Dopina ostatnie szczegóły transferu Maria Gómeza do Fiorentiny. Gdy tylko zostanie przeprowadzona ta operacja, odblokuje się transfer Thiaga. Piłkarz doszedł już do porozumienia z monachijskim klubem i nie chce słyszeć o żadnych innych propozycjach. W Bayernie nikt nie przewiduje najmniejszych trudności ze strony Barcelony, która od dawna dawała do zrozumienia, że chciałaby sprzedać zawodnika. Kiedy Guardiola pracował jeszcze w katalońskim klubie, latem 2011 roku, Barça sondowała już rynek w poszukiwaniu chętnego na Thiaga. Później do kontraktu dołączono klauzulę, na mocy której, jeśli piłkarz nie rozegra określonej liczby minut w sezonie, odstępne pozostanie na poziomie 18 milionów euro, a nie 90 milionów, co dla każdego byłoby zbyt wygórowaną ceną. Ostatecznie, z ligowym tytułem w kieszeni, nikt w klubie nie zrobił nic, żeby Thiago mógł rozegrać ustalone minimum minut. Barça ewidentnie wyraziła chęć sprzedania zawodnika i nie wydaje się możliwe, aby teraz, wobec dobrej oferty, miała oponować. Po zakończeniu treningu Arjen Robben wyjaśnia, co uważa za główną zaletę Bayernu: – W Bayernie nie mamy żadnego Messiego ani Cristiana Ronaldo, ale posiadamy kolektywną mentalność. Mamy też utalentowanych piłkarzy, oczywiście, że tak, z tych, którzy zmieniają przebieg gry, ale przede wszystkim tworzymy kolektyw: kiedy atakujemy, zawsze chcemy strzelić kolejnego gola, a w obronie pracujemy wszyscy razem jako drużyna. W tym tkwi nasza siła. Guardiola podchodzi do ławki rezerwowych, wyraźnie zadowolony z wykonanej pracy. – Tak trenowali w Barcelonie w pierwszym sezonie! Tak trenowali w pierwszym sezonie, jak bestie. I dodaje: – Niemożliwe jest ciągłe przebywanie na szczycie. Bolt, Federer... Sądziliśmy, że nigdy nie przestaną wygrywać, ale to nie jest możliwe, nie jest możliwe... Od razu przypomina się Garri Kasparow i jego „niemożliwe”. Jednak Bayern, mimo że jest mistrzem, odczuwa dziki głód jak ktoś, kto jeszcze nie dotarł na szczyt. – Tutaj i teraz wszyscy jesteśmy chętni. Oni dlatego, że mają nowego trenera, nowe koncepcje do przyswojenia i chcą zwyciężać, grając trochę lepiej, niż robili to wcześniej, a to i tak było dużo. Ja dlatego, że chcę wygrywać z innymi piłkarzami. Zobaczymy, czy to osiągniemy...

MOMENT 11

GRAĆ NA ZEWNĄTRZ Arco, 8 lipca 2013 r. Guardioli nietrudno jest wyobrazić sobie, z jaką podstawową jedenastką chciałby przystąpić do sezonu. Bez cienia wątpliwości Neuer w bramce; Lahm i Alaba na bokach obrony, chociaż Rafinha na pierwszych treningach spisuje się bardzo dobrze i może być dobrym uzupełnieniem; Javi Martínez, Boateng i Dante to trzej zawodnicy, wśród których trzeba rozdysponować dwa miejsca na środku defensywy. Przed nimi, jako jedyny defensywny pomocnik, Schweinsteiger. To prawda, że zaprezentował wspaniałą formę w poprzednim sezonie, kiedy występował jako druga szóstka, doble pivote, ale Guardiola uważa, że wicekapitan jest w stanie grać na najwyższym poziomie również sam. Po jego bokach dwaj pomocnicy z wielkimi umiejętnościami do kreowania gry: Kroos i Thiago. Jasne, Thiago to dopiero projekt, jeszcze nawet nie podpisał kontraktu. Jeśli ostatecznie nie trafi do Bayernu, jego rolę mógłby pełnić Götze. W ataku jest wiele wariantów, ale we wszystkich bezdyskusyjną postacią jest Ribéry. Między tym wirtualnym składem, jaki Guardiola rozważa w pierwszych dniach lipca, a tym, co wydarzy się w następnych miesiącach, jest przepaść. Przepaść rzeczywistości. Futbol to ciągła niepewność, przypadki i wypadki, żaden piłkarz nie może zawsze być w najwyższej formie ani żadna drużyna nie jest stałym obrazkiem. Między tym, co sobie wyobrażał, a tym, co będzie w rzeczywistości, zarysuje się znaczna różnica, choćby dlatego, że w ciągu sześciu miesięcy, do końca 2013 roku, w drużynie panowała plaga kontuzji. Zaledwie czterem piłkarzom udało się dotrwać do Bożego Narodzenia bez żadnego urazu: rezerwowemu bramkarzowi Tomowi Starkemu, środkowym obrońcom Boatengowi i van Buytenowi oraz napastnikowi Thomasowi Müllerowi. Pozostałych dwudziestu padło ofiarą kontuzji: w niektórych przypadkach niegroźnych, jak u Neuera, Mandžukicia czy Alaby, ale w innych długich i poważnych, jak u Schweinsteigera, Thiaga czy Robbena, nie wspominając o Holgerze Badstuberze, który drugi rok z rzędu spędzi w gabinetach lekarskich. Ta epidemia kontuzji zniweczy plany Guardioli, zmusi go do „wynajdowania” piłkarzy, aby przejmowali określone role, uwarunkuje wiele decyzji taktycznych, spowolni i utrudni przyswajanie nowych koncepcji gry. Jednak tego wszystkiego trener nie wyobrażał sobie, kiedy siedząc na ławce rezerwowych przy boisku w Arco, po zakończonej kolejnej sesji, wyjaśniał, jak jego zdaniem

powinien grać Bayern. I pod tym względem mu się udało: krok po kroku, ale nie zwalniając tempa, Bayern w końcu zaczął grać tak, jak chciał Guardiola. A jak chciał? Ósmego lipca 2013 roku Guardiola uważał, że Bayern powinien operować na skrzydłach. Na pierwszy rzut oka wydawało się to trochę zaskakujące, ponieważ w Barcelonie i jako piłkarz, i jako trener szukał przewagi w środku. Wiadomo, Barça to drużyna pomocników: Busquets, Xavi, Iniesta, Fàbregas, nawet Messi w finale Ligi Mistrzów w 2011 roku przeciwko Manchesterowi United zaczynał jako pomocnik. Stworzenie przewagi w strefie środkowej było znakiem rozpoznawczym Guardioli. Miał zamiar zrezygnować z tego w Bayernie? W rzeczywistości nie. Jak tłumaczył, najpierw chciał stworzyć rzeczoną przewagę w środkowej strefie, ale następnie zamierzał pójść krok dalej i podwoić ją na zewnątrz, na skrzydłach. Dlaczego? Ponieważ w Barcelonie miał do dyspozycji Leo Messiego, którego nazywa „tą bestią”, „zwierzęciem”. Messi w Barcelonie rozwiązywał wszystko. Jego koledzy zapewniali przewagę w środku pola i po prostu podawali mu piłkę: „Dryblował i strzelał pod poprzeczkę”. W Bayernie nie miał nikogo w rodzaju Messiego. Owszem, miał tak znakomitego piłkarza, jak Mario Götze, zwinnego, trudnego do upilnowania, dobrego inteligentnego goleadora, a także tak wspaniałego strzelca jak Mario Mandžukić, twardego, walczącego i skutecznego, ale Messi należał do innego wymiaru. Tak więc we włoskim słońcu Guardiola wykładał swój pomysł na grę. Stworzyć przewagę w środku pola, ale przeprowadzić akcję na zewnątrz. W Barcelonie Iniesta i Xavi tworzyli przewagę w środku, a Messi przeprowadzał akcje, ale też w środku. W Bayernie Guardiola wyobrażał to sobie inaczej – pierwszy krok podobny: w środku, lecz drugi krok zupełnie odmienny. Przewaga w środku pola, lecz atak na zewnątrz: – Którzy nasi piłkarze są nie do zatrzymania? Ci grający na zewnątrz: Ribéry i Robben. Dlatego musimy skupić się na tym, co na zewnątrz. Musimy stworzyć przewagę w środku, ale podania skierować na bok. Musimy grać wysoko, bardzo wysoko, żeby oni dwaj nie musieli zaczynać akcji tak nisko. Po zaledwie dwóch tygodniach pracy była to już jedna wielka obsesja: żeby Ribéry i Robben nie musieli tak się wysilać i cofać, biegając po osiemdziesiąt metrów. – Jeśli zaczną akcję bardzo nisko, na ich drodze pojawią się boczny obrońca i pomocnik drużyny przeciwnej i w ten sposób będzie bardzo trudno się od nich uwolnić. Ale jeśli rozbijemy obóz bardzo wysoko, ze stoperami ustawionymi na linii środkowej boiska, wtedy ta współpraca przeciwników będzie znacznie mniejsza. Każdą akcję zamienimy w walkę jeden na jednego, a w tego typu sytuacjach nasi są najlepsi, więc będą mieli większe szanse na strzelenie gola. Albo przynajmniej będą mogli dośrodkować, a w polu karnym mamy przecież znakomitych strzelców. W

Barcelonie atakował Messi w środku, w Bayernie muszą atakować Ribéry i Robben na zewnątrz. Takie były jego pomysły w lipcu. Jego pomysły i jego wymarzony skład. Mógł zrealizować swoje plany, chociaż znacznie wolniej, niżby tego chciał, bo dopiero ponad pół roku później miał do dyspozycji wszystkich piłkarzy, a trudności musiał przezwyciężać dzięki wyobraźni. Nie wystarczyło powiedzieć, jak chciałby grać. Trzeba było codziennie pracować i tę pracę ze szczegółami wyjaśnił nam Lorenzo Buenaventura: – Pep mówi mi, że trzeba znacznie więcej grać skrzydłami niż w Barcelonie. Dlaczego? Ponieważ ma innych wykonawców. Jeśli zsumujemy pięć kolejnych meczów Barçy, to ile razy w pole karne rywala dośrodkowuje boczny obrońca? Może cztery na mecz co najwyżej. Kiedy na początku Messi grał na skrzydle, zawsze przeprowadzał jakąś indywidualną akcję, w związku z czym nie było dośrodkowań. Jeśli Alves docierał do linii końcowej, to zazwyczaj jego akcja kończyła się podaniem do tyłu. Poza tym nie mieliśmy nikogo, kto wykańczałby akcje w polu karnym. Tak więc cztery dośrodkowania to już było dużo. Ale w Bayernie zdarzają się mecze, w których centruje się ponad dwadzieścia razy, bo są Müller i Mandžukić. Pewnie, jeśli jesteś na skrzydle i widzisz, że w polu karnym są te dwie bestie, to normalne, że zagrywasz im piłkę. W tej drużynie poziom wykorzystywania tego typu podań jest nieporównywalnie wyższy niż u Barcelony i powiedziałbym, że także u pozostałych zespołów, jeśli mówimy o wtargnięciu w pole karne niczym trąba powietrzna. Wielkie wyzwanie Pepa będzie polegać na tym, by grać na zewnątrz, ale zostawiać też zawodników w środku, aby kontrolować ewentualny kontratak rywali, czyli przewidywać, gdzie może spaść piłka, żeby w ten sposób zaatakować przy drugim podaniu. Trener przygotowania fizycznego Bayernu, który jest również trenerem piłki nożnej (i pływania), w szczególny sposób będzie dbał o tę strategiczną decyzję Guardioli. W tym celu stworzy specjalne ćwiczenia, które pozwolą znaleźć tę tak osobliwą kombinację: stworzyć przewagę w środku, otworzyć skrzydła, żeby ci na zewnątrz zaatakowali, rzucić się jak trąba powietrzna do wykończenia akcji w polu karnym i jednocześnie być gotowym na pozycji, by od razu udaremnić jakikolwiek kontratak rywala. Wiele tygodni później, już w październiku, pijąc kawę w dniu wolnym od treningu, Buenaventura przypomni rozmowę z Trydentu i doda więcej szczegółów: – Kilka dni temu trenowaliśmy w siedzibie banku, który jest sponsorem Bayernu [HypoVereinsbank]. Podstawowe ćwiczenie wyglądało tak: wyjście od linii defensywy z trzema piłkarzami, czasem z zabezpieczonym bokiem obrony, a czasem nie; z przodu defensywny pomocnik, boczni pomocnicy i trzech napastników. Akcje ofensywne zawsze wymagały podania diagonalnego, z pominięciem środkowej linii, zaczynanego i kończonego na zewnątrz. Kiedy boczny obrońca przeprowadzał akcję na skrzydle, boczny pomocnik ustawiał się na teoretycznej pozycji defensywnego pomocnika drużyny rywala, na skraju pola karnego. To bardzo ciekawe: widziało się

naszego bocznego pomocnika, który wbiegał na ustawioną na skraju pola karnego lalkę, ponieważ musiał pilnować ewentualnego kontrataku. Po kilku dniach Pep wytłumaczył im, po co to ćwiczenie. „Pamiętacie tamten dzień, kiedy zrobiliśmy to wszystko i kończyliście na lalce? A więc było to dokładnie po to i po to...” To owoc analizy, jaką wykonał Pep, obserwując niemiecki futbol: kto kontratakuje i w jaki sposób to robi, i stąd się wzięły te obronne ćwiczenia. Atakować i jednocześnie pilnować rywala. O ile trudne jest już samo skoordynowanie dobrej akcji, to wyobraź sobie, że przeprowadzamy ją, przewidując, że się nie powiedzie, przygotowani na akcję przeciwnika. To jest zaleta Pepa. Przeanalizować to, jak się gra w danym kraju, nie rezygnować z własnej siły, czyli w tym przypadku z gry skrzydłami, ponieważ jesteśmy w tym dobrzy, ale zarazem umieć uniknąć odpowiedzi rywala. To inny sposób przygotowywania meczów: szykujemy nasz atak, a także skasowanie akcji rywala. I każdego dnia wprowadza jakiś nowy, własny element, a także jakiś detal z drużyny przeciwnika. Wracamy do Trydentu. Jest ranek 8 lipca. Mario Gómez pożegnał się z kolegami. Zrobił to po śniadaniu, wygłaszając krótką, ale elegancką przemowę. Matthias Sammer, dyrektor sportowy, już miesiąc temu zakomunikował mu, że Bayern chciałby go sprzedać. Gómez się zgodził po tym, jak Mandžukić, dzięki zdobywanym bramkom, zabrał mu miejsce w podstawowym składzie. „Kocham Bayern i zawsze będę kibicem Bayernu” – powiedział tamtego dnia kolegom. I spakował walizki. Wiele kilometrów od jeziora Garda również Thiago marzył o spakowaniu walizek. Jego porozumienie z Bayernem było całkowicie załatwione i brakowało tylko tego, żeby Rummenigge, szef rady nadzorczej bawarskiego klubu, zadzwonił do Sandra Rosella, prezesa Barcelony. Thiago od trzech tygodni był na wakacjach i dopiero zaczynał trenować na własną rękę. Denerwował się, że w ostatniej chwili jakiś drobiazg udaremni całą operację. A także dlatego, że tylko trzy tygodnie zostały do meczu o Superpuchar Niemiec przeciwko Borussii Dortmund, a nie chciał go stracić.

MOMENT 12

DEKONSTRUKCJA JAKO METODA TWÓRCZA Arco, 9 lipca 2013 r. – Żeby tworzyć, potrzebujemy przestrzeni, presji i ryzyka. To słowa znanego katalońskiego kucharza Ferrana Adrii, który po zamknięciu swojej słynnej restauracji El Bulli podał własny przepis na kreatywność. Guardiola nigdy nie uważał siebie za geniusza kreatywności, „wynalazcę”. Raczej określał się jako „złodziej pomysłów” innych ludzi: ktoś, kto jako futbolista eksperymentował, ale przede wszystkim się uczył. I kiedy został trenerem, nadal się uczył. I kiedy jako trener osiągnął szczyt, nadal myślał, że jeszcze dużo musi się dowiedzieć, tak więc studiował to, co najlepsi przekuli w praktykę. – Pomysły pochodzą od wszystkich. Ja skradłem ich możliwie najwięcej – oznajmił. Wpływy? Jakie tylko można sobie wyobrazić. Oczywiście Cruyff na pierwszym miejscu. Ale również Sacchi. I tak odmienne wizje gry jak te Menottiego czy Capella. Holendrzy, Włosi, agresywność Argentyńczyków, innowacja Węgrów, poszukiwanie przewagi w środkowej strefie tak typowe dla Barcelony, perfekcjonizm Bielsy, analityczna mądrość nieznanego w najwyższej klasie rozgrywek trenera, jakim jest Juanma Lillo, pasja Szkotów... Guardiola nie zgodziłby się na zdefiniowanie siebie samego ani na przypięcie sobie etykiety. Nie chciałby zamknąć się w jednej kategorii. Jeśli już, to w tej „złodzieja pomysłów”. Jeśli jest rewolucjonistą futbolu, to jest nim za sprawą dekonstrukcji. Dogłębne studiowanie, uczenie się od mędrców, wydobywanie esencji z pomysłów zasianych na stadionach całego świata i stworzenie z tych składników własnej ideologii gry. Pod tym względem jego kreatywność ma tylko jeden punkt wspólny z kreatywnością takiego mistrza kuchni jak Ferran Adrià, który potrafi wymyślić przepis z niczego. Ów kreatywny punkt wspólny to „dekonstrukcje” – metoda twórcza, którą również często stosował wspomniany Adrià, kiedy dekomponował strukturę tradycyjnego dania i przyrządzał je na nowo zupełnie odmiennymi sposobami niż te powszechnie znane. Kreatywność Guardioli byłaby więc rodzajem dekonstrukcji. Za przykład niech posłuży fałszywa dziewiątka w postaci Messiego. Jako piłkarz Pep był kolegą Michaela Laudrupa w Dream Teamie, który trenował Cruyff. I Laudrup był niesamowitą fałszywą dziewiątką. Tamta drużyna, która zdobyła cztery mistrzostwa Hiszpanii z rzędu i dała Barcelonie pierwszy Puchar Europy, przez długi czas

grała bez środkowego napastnika. Cruyff nie umieszczał nikogo w strefie, w której normalnie działa typowy goleador, i ustawiał Laudrupa jako „człowieka bez strefy”. Obrońcy drużyny przeciwnej byli zdezorientowani, nie wiedzieli, co mają z nim zrobić. Kiedy zdawali sobie sprawę, co się dzieje, Laudrup był daleko od pola karnego, ale ułatwiał niespodziewane wbiegnięcie weń kolegów, którzy kończyli akcję, strzelając gola. W tamtym okresie Guardiola był świadkiem i wykonawcą. Później analizował grę różnych fałszywych dziewiątek: Pedernery, Hidegkutiego, Palotása, Di Stéfana, Laudrupa, Tottiego... Z tego wszystkiego wydobył esencję. Zdekomponował tę pozycję i skonstruował ją na nowo dla Messiego. Jaka jest prawdziwa esencja fałszywej dziewiątki? Zostawienie pustej strefy, która zazwyczaj jest pełna. Drużyny ustawiają środkowego napastnika na środku pola karnego, tam, gdzie strzał jest równy połowie gola. Dla Guardioli fałszywa dziewiątka przestała był piłkarzem i zamieniła się w koncepcję: opróżnić strefę centralnego ataku. I zauważył, że Messi rozumie tę koncepcję. Swojemu najlepszego futboliście chciał dać najlepszą strefę, tę w centrum ataku, ale zamierzał to zrobić bez zajmowania jej. Pole karne należało do niego, powiedział Messiemu, ale pod warunkiem, że nie będzie w nie wchodził z wyjątkiem momentu wykończenia akcji. Miał wchodzić w tę strefę przy ostatnim strzale, ale nie mógł w niej przebywać. Rezultaty już znamy. Zdekonstruowanie pozycji fałszywej dziewiątki i skonstruowanie jej w formie pustej strefy, którą można było zajmować tylko w chwili oddania decydującego strzału – to jest właśnie rodzaj kreatywności Guardioli. Zdemontować ruch, rozebrać na części i zbudować z tego inny ruch, który pozornie jest podobny, ale przynosi inne rezultaty. Właśnie tego rodzaju kreatywności szukał u Ribéry’ego i Robbena, kiedy nalegał, że nie mogą się wysilać i cofać osiemdziesiąt metrów, tylko co najwyżej czterdzieści. Oznaczało to wyeliminowanie braków w jednym ruchu i zrekonstruowanie go na innych zasadach, lecz z zachowaniem jego istoty: nadal byłby to atak skrzydłem, szybki i bezpośredni, z próbą wymknięcia się obrońcy przeciwnika, ale krótszy, bardziej intensywny i z większą przewagą. Chociaż żeby mógł się powieść, cała drużyna musiałaby razem przesunąć się na środek pola. – Chcielibyśmy, żeby Ribéry nie przekraczał linii środkowej – mówi nam Manel Estiarte tamtego ranka 9 lipca. Bayern ciężko trenuje, mimo że wieczorem rozgrywa towarzyski mecz z Brescią, drużyną o już określonej kategorii. – Ribéry jest całkowicie oddany Pepowi. Być może pewne rzeczy wolałby zrobić inaczej, ale wykonuje wszystko na sto procent. To wspaniały zawodnik, który się „zgermanizował” w dobrym tego słowa znaczeniu. Jego wola i poświęcenie nie mają granic. Chcemy dobrze spożytkować tę energię. Żeby nie biegał po osiemdziesiąt metrów dwadzieścia razy na mecz i żeby mógł

skoncentrować się na mniejszym wysiłku, ale za to bardziej produktywnym. Poranny trening jest niesłychanie intensywny. Zresztą jak wszystkie treningi w sezonie. Zasadniczo polega na pracy i korygowaniu drużyny w fazie zorganizowanej obrony. Pep uwielbia zagłębiać się w organizację defensywną. To jedna z jego cech charakterystycznych. Guardiola nie jest romantykiem futbolu ani estetą, jak często się go określa, lecz okrutnym pragmatykiem: chce wygrywać. Mówi się dużo o jego oczach poety, ale w rzeczywistości kryje się za nimi bezlitosny poszukiwacz zwycięstw. Ponad wszystko chce wygrywać. Oczywiście chce to robić na swój sposób, ze swoimi pomysłami na grę, ale nie dba o stronę estetyczną gry ani nie sugeruje, że istnieje tylko jedna droga, by osiągnąć doskonałość. Guardiola jest pełnym pasji współzawodnikiem, dąży do zwycięstwa całym sercem, chociaż na własną modłę. Skoro tak dużo pracuje nad organizacją w defensywie, oznacza to, że chce atakować. Pewnego dnia, już w ośrodku treningowym przy Säbener Straße, zauważyłem: „Najwięcej pracujesz nad organizacją w defensywie”, na co on odparł krótko: – Bo jeśli chcę tylko atakować, to jest podstawa. Fundamentem mojej gry jest sposób obrony. W ciągu całego sezonu odbędą się dziesiątki takich sesji jak ukończona właśnie na stadionie w Arco, podczas której drużyna przygotowała sposób radzenia sobie z dośrodkowaniami z rzutów wolnych i rożnych oraz bezpośrednimi dośrodkowaniami z przodu i metodę obrony w osłabieniu. Guardiola rozłożył wszystkie możliwe akcje przeciwnika i dla każdej z nich szukał rozwiązań. Jego piłkarze tak bardzo się poświęcali, że Estiarte nie może się nacieszyć: – Są jak drapieżniki, mają chłonne umysły, mogą się nauczyć wszystkiego, o co ich poprosimy. Jeśli poprosimy ich, żeby wspięli się na tę górę [góra z zamkiem Arco], to zrobiliby to dziesięć razy z rzędu... Guardiola jak zawsze zachowuje ostrożność: – Nie będzie łatwo. Na początku będzie nas to wiele kosztować, ponieważ muszą grać bardzo intensywnie i myśleć przy tym o nowych koncepcjach, a niełatwo jest jednocześnie grać i myśleć. Trudno jest być skoncentrowanym przez dziewięćdziesiąt minut i grać dobrze, jeśli trzeba myśleć o ruchach, które musisz wykonywać, albo o tym, gdzie musisz się ustawić. Zauważa trudności na horyzoncie, kiedy wszyscy przepowiadają szczęśliwą i wygodną przyszłość: – Nie będzie łatwo. Wiele kosztuje ich przyswojenie niektórych koncepcji, ponieważ zawsze bronili indywidualnie na całym boisku, a ja to zmieniam, żeby nie zostawiali dziur ani niekrytych pozycji. Brakuje mu również trochę spokoju w środku pola. Ma Kroosa, znakomitego piłkarza, który operuje piłką w odpowiednim tempie, ale należy to działanie zintensyfikować. Stąd też Guardiola nie

może się doczekać przybycia Thiaga, skoro jeszcze nie wyobraża sobie, jak ważną rolę pod tym względem odegra Lahm. – Siłę już mamy, pressing też: ci piłkarze radzą sobie z nim doskonale. Muszę dodać kilka elementów taktycznych, ale tak, żeby nie stracili tego pressingu i siły. Brakuje im tylko spokoju. W Barcelonie zapewniał go Iniesta, przejmował piłkę i wydawało się, że czas się zatrzymywał i wszystko się uporządkowywało. Tutaj jeszcze nam tego brakuje... Trener kalkuluje, że łącznie z Thiagiem będzie miał szesnastu zawodników podstawowego składu. To liczba, jaką lubi. Guardiola stara się mieć niezbyt szerokie kadry, liczące niewiele ponad dwudziestu piłkarzy, żeby kierować nimi bez napięć. Cierpi za każdym razem, gdy przed meczem odsyła piłkarzy na trybuny, więc woli mieć do dyspozycji mniejszą grupę zawodników, z których piętnastu lub szesnastu to prawdziwi piłkarze podstawowego składu. Jest to bardzo charakterystyczna cecha Guardioli, co nie znaczy, że to zaleta. W ciągu czterech lat spędzonych w Barcelonie musiał łatać wiele dziur, przyklejając plastry właśnie dlatego, że miał do dyspozycji niezbyt szeroką kadrę. To prawda, że większość tych plastrów okazała się przydatna i korzystna, jak wtedy, gdy odniósł zwycięstwo w dwóch finałach Ligi Mistrzów z zaimprowizowanymi liniami obrony, ale nie można zapominać, że były to tylko plastry. Zarówno Guardiola, jak i jego sztab szkoleniowy bronią koncepcji niezbyt szerokiej kadry, ponieważ większa liczba zawodników nie gwarantuje wysokiego poziomu: gdyby miał dwudziestu pięciu piłkarzy najwyższej jakości, może też trzeba by było przyklejać plastry. W każdym razie, niezależnie od tego, czy jest to defekt, czy nie, Guardiola czuje się swobodnie tylko wtedy, gdy kieruje mniejszą grupą, komandem. Nawet teraz w Bayernie zastanawia się nad tą kwestią: – Nie wiem, gdzie pomieszczę wszystkich, kiedy wrócą ci, którzy występowali w Pucharze Konfederacji [Javi Martínez, Dante, Luiz Gustavo], a ponadto Götze i Schweinsteiger... Tak naprawdę w przypadku Luiza Gustava planuje się już transfer, ale Guardiola i tak rozmyśla nad możliwymi kombinacjami. Na papierze nie mieszczą mu się wszyscy piłkarze, chociaż rzeczywistość skieruje jego zmartwienia na inne tory. Kiedy kontuzje dadzą się drużynie we znaki, problem trenera nie będzie polegał na tym, gdzie ustawić piłkarzy, lecz dokładnie na czymś przeciwnym: jak stworzyć mocny skład. W istocie przez długi czas Guardiola nie musiał zmagać się z problemem ustawienia zawodników, ponieważ w 2013 roku ani razu nie miał ich wszystkich do dyspozycji. I to jest negatywna strona kierowania niezbyt szeroką kadrą. Po zakończonym treningu coś przyciąga uwagę Guardioli i jego sztabu. Ribéry i Robben, niczym dwaj przyjaciele z dzieciństwa, nadal razem wymieniają podania, z dala od wszystkiego, jakby bawili się na plaży. Ktoś przypomina, że jeszcze nie tak dawno temu (wiosną 2012 roku) pobili się w szatni na Allianz Arenie w przerwie meczu z Realem Madryt w Lidze Mistrzów. Teraz, na boisku

w Trydencie, śmieją się w głos. Jak to wszystko w futbolu się zmienia! Trener i Manel Estiarte, jego prawa ręka, dyskutują o tym, które momenty były najlepsze w karierze Barcelony w ostatnich latach. Dla Estiartego szczytem góry były: „Pierwsza część meczu z Arsenalem na Emirates Stadium [31 marca 2010 roku, 2:2] i pierwsza część z Chelsea na Stamford Bridge w półfinale Ligi Mistrzów w 2012 roku. Nigdy nie graliśmy lepiej niż w tamte dwa dni”. Guardiola mówi: „Mecz z Chelsea był wspaniały, ale uważam, że lepiej graliśmy innego dnia, w finale klubowych mistrzostw świata przeciwko Santosowi. Myślę, że to był najwyższy szczyt”. Wieczorem, podczas spotkania z Brescią, drużyną z włoskiej Serie B, piłkarze Bayernu mają nogi jak z ołowiu. Poranny trening w połączeniu z licznymi wcześniejszymi sesjami nie pozwala na płynną grę. Guardiola wystawia swoją najlepszą na ten dzień jedenastkę: Neuer – Lahm, van Buyten, Boateng, Alaba – Højbjerg, Müller, Kroos – Shaqiri, Mandžukić, Ribéry. Odprawa przedmeczowa była krótka, ale tak znacząca, że określi pewną linię na następne miesiące. Zawierała tylko dwa punkty: 1. Zanim zbliżymy się do środka boiska, gramy spokojnie i poruszamy się całą grupą. 2. Gdy wejdziemy na połowę przeciwnika, musicie być tym Bayernem, co zawsze: grającym gwałtownie i bezpośrednio. Prosto i rzeczowo. Spokój do połowy boiska, zawrotne tempo na ostatnim odcinku. Instrukcje nie zostają jednak wykonane. Podczas pierwszej połowy Guardiola będzie wydawał liczne rozkazy: Boatengowi, żeby dobrze krył linię defensywną; Kroosowi, żeby stanowczo nadawał rytm meczowi; Shaqiriemu, żeby ustawił się szerzej, „otwierając” boisko. Z trudnym, ale niezbyt groźnym rywalem Bayern wygrywa 3:0 (gole Müllera, Kroosa, Kirchhoffa), ale Guardiola nie jest zadowolony. Zdaje sobie sprawę, że czeka go jeszcze mnóstwo pracy, jeśli chce osiągnąć to, do czego aspiruje. Tamtego wieczoru Mario Götze wraca do Monachium. Na razie ćwiczył tylko na rowerze stacjonarnym i w siłowni, a teraz przyszedł czas na aktywną rehabilitację. Jego powrót do gry jest jeszcze bardzo daleki. Opuszczając boisko po meczu razem z Estiartem, podejmujemy na nowo rozmowę o kreatywności trenera. Jak uczy się trener? Jak robi postępy, jak się doskonali? – Zasadniczo poprzez oglądanie meczów, studiowanie nagrań wideo własnych i rywali. Analizowanie ich, dostrzeganie detali i myślenie o możliwych nowych rozwiązaniach albo naprawie błędów. I na tej podstawie trzeba się zastanawiać, szukać nowych pomysłów i wdrażać je podczas treningów oraz meczów. Jest to kreatywny proces podobny do analizy rywala. Pep włącza muzykę w jaskini [tak nazywa swój gabinet], izoluje się i szuka rozwiązania zagadki: Gdzie mogę wyrządzić rywalowi krzywdę? Jaki jest jego słaby punkt? Gdzie mogę uzyskać przewagę? Gdzie zaatakuję?

MOMENT 13

CIERPLIWOŚĆ CZY PASJA? Monachium, 25 lipca 2013 r. Po powrocie z Trydentu Guardiola wciąż miał wątpliwości: Pierre-Emile Højbjerg mógłby zagrać na pozycji defensywnego pomocnika w finale Pucharu Niemiec w Dortmundzie, ale niosłoby to wielkie ryzyko. Jaką miał alternatywę? Po dziewięciu dniach zgrupowania we Włoszech Pep wiedział już, że nie może liczyć na Schweinsteigera, Götzego, Javiego Martíneza, Dantego ani Luiza Gustava, tak więc przeciwko wielkiemu rywalowi trzeba będzie wystawić tylko tych zawodników, którzy rano i po południu trenowali w cieniu zamku w Arco. Chyba że pojawi się Thiago. Højbjergowi poświęcił więcej godzin niż komukolwiek innemu: tłumaczył mu, jak ustawiać się w momencie przyjęcia piłki, żeby móc natychmiast ją zagrać z większą skutecznością, jak ustawić się między dwoma środkowymi obrońcami, żeby pomóc im przy pierwszych podaniach; zachęcał go, by był dzielny i odważył się przecinać linie przeciwnika, czy to prowadząc piłkę, czy za sprawą długiego, mocnego podania. Całymi godzinami, pracując jak zawsze, czyli z obsesją nieznającą czasu, miejsca ani odpoczynku, kataloński trener czuł się jak Cruyff, kiedy chłopca o nazwisku Guardiola uczył bycia czwórką w Barcelonie. Højbjergowi wpajał podstawy, jakie powinien znać defensywny pomocnik. Ale wahał się, czy poddawać go takiej próbie: rzucić na Westfalenstadion bez spadochronu przeciwko znakomitej Borussii, na dodatek żądnej rewanżu za porażkę w finale Champions League. Nie był to najlepszy sposób skorzystania z siedemnastoletniego chłopca, który ma przed sobą wielką przyszłość. To zbyt duże ryzyko. W obu meczach towarzyskich rozegranych w Trydencie (13:0 z Paulaner Team oraz 3:0 z Brescią z Serie B) trener ustawił Højbjerga na pozycji defensywnego pomocnika, ale w drodze powrotnej z Werony do Monachium po wielu rozważaniach ostatecznie postanowił, że nie byłoby roztropne spalenie młodego Duńczyka w Dortmundzie. Próbował innych opcji. Od razu po powrocie z Italii, w niedzielę 14 lipca, Bayern rozegrał towarzyskie spotkanie w Rostocku na rzecz Hansy, historycznego niemieckiego klubu, który zmagał się z poważnym kryzysem finansowym. Uli Hoeneß już rok wcześniej zobowiązał Bayern do rozegrania tego meczu; zebrane środki miały pomóc Hansie odzyskać licencję i grać w trzeciej lidze. Operacja okazała się sukcesem: dwadzieścia osiem tysięcy kibiców zapełniło DKB-Arenę, zostawiając w kasie klubu

prawie milion euro. Guardiola wystawił Toniego Kroosa na pozycji defensywnego pomocnika, co było jasnym sygnałem: szukał alternatywy dla Højbjerga, żeby nie spalić go w meczu z Borussią. Kroos był pierwszą z tych możliwości, pod warunkiem że był dobrze otoczony: w Rostocku na nowo wspomagał go Philipp Lahm. Kapitan grał na pozycji defensywnego pomocnika w drugim spotkaniu towarzyskim (przeciwko TSV Regen) i w trzecim (z Paulaner Team) i Guardioli zaczynało podobać się to, jak poruszał się w tej strefie boiska. Bayern wygrał 4:0, a podczas kolejnych pięciu dni drużyna mogła pracować przy Säbener Straße w sposób ciągły po raz pierwszy od przybycia Guardioli. Opuszczając stadion w Rostocku, trener odczytał wiadomość w swoim telefonie komórkowym: „Thiago został kupiony”. Kilka dni wcześniej, wyjeżdżając z Trydentu, Guardiola powiedział: Thiago oder nichts (Thiago albo nikt). Rummenigge zaczął działać i przedstawił oficjalną ofertę Barcelonie. Propozycja Bayernu była idealna dla szefostwa katalońskiego klubu, które dostałoby żądaną kwotę, a poza tym pozbyłoby się perły ze swojej szkółki, klejnotu La Masii, unikając jakiejkolwiek krytyki, ponieważ mogło wyjaśnić to tak, że Guardiola „go ukradł”. Przeciek o transferze nie pochodził od Bayernu ani od piłkarza, który wciąż był odizolowany na Costa Brava; mógł wyjść jedynie od strony sprzedającej, pomyślał Guardiola, co oznaczało, że operacja została dobrze wykonana. Tamtego dnia w Trydencie niemieccy dziennikarze pytali go o to, czy Bayern rzeczywiście jest zainteresowany piłkarzem, a odpowiedź trenera była stanowcza: „Tak, oczywiście, że go chcę”. Był tak kategoryczny, że odpowiedź wywołała długą chwilę ciszy w hotelowej sali prasowej: dziennikarze nie spodziewali się podobnej szczerości z jego strony, chociaż w rzeczywistości Guardiola ogłosił to raczej po to, by przyspieszyć operację, która była już na dobrej drodze. Mówiąc o niej publicznie, chciał doprowadzić ją do końca. Skoro Barça wypuściła informację, to Guardiola pospiesznie potwierdził swoje osobiste zainteresowanie zawodnikiem. Zapowiedział również, że nie będzie więcej transferów. Tamtego dnia, 11 lipca, Guardiola zrobił coś więcej, aniżeli tylko potwierdził zainteresowanie Thiagiem: ostro zaatakował Sandra Rosella, prezesa Barcelony, który w styczniu 2014 roku podał się do dymisji. Rosell deprecjonował zasługi Cruyffa, odbierając mu tytuł honorowego prezesa klubu, podał do sądu byłego prezesa, Joana Laportę, który zatrudnił Pepa, i z zaskakującą obojętnością odniósł się do oskarżeń o stosowanie dopingu w Barcelonie, które pojawiły się w marcu 2011 roku. O ile za kadencji Laporty Guardiola wielokrotnie musiał pełnić funkcję oficjalnego rzecznika klubu (katalońskie media nazywały go czasem „wirtualnym prezesem”), to za rządów Rosella często wyczuwał głęboką i postępującą obojętność, która uwidoczniła się szczególnie w ostatnim sezonie. Guardiola w końcu postanowił wypowiedzieć się na ten temat jasno i wyraźnie i zrobił to w Trydencie:

– W ciągu tego roku oznajmiłem prezesowi Sandrowi Rosellowi, że wyjeżdżam sześć tysięcy kilometrów dalej, i poprosiłem tylko, żeby zostawili mnie w spokoju. A oni tego nie zrobili, nie dotrzymali słowa. Nie dotrzymali go. Ja zrobiłem swoje i odszedłem. Nie zostałem zwolniony, lecz sam postanowiłem odejść. I wyjechałem sześć tysięcy kilometrów dalej. Niech wykonują swoją pracę, niech cieszą się ze swoich piłkarzy, niech robią to, co robią, a ja życzę im największych sukcesów, ponieważ w jakimś niewielkim stopniu są to także moje sukcesy. Nie ma potrzeby, bym mówił, ile ten klub dla mnie znaczy. Jednak w tym roku w wielu sprawach posunęli się za daleko. Guardiola otwarcie zaatakował człowieka tak przebiegłego jak Sandro Rosell i nie była to dobra strategia. W rzeczywistości Guardiola doskonale o tym wiedział, ale nie mógł się powstrzymać. Jak wyjaśnia jego przyjaciel Sala i Martín: – Tamtego dnia Pep musiał wyrzucić z siebie to wszystko. Od dłuższego czasu wymierzano mu ciosy i przyjmował je bez słowa. Musiał kiedyś wybuchnąć. Prawdopodobnie nie był to odpowiedni moment ani miejsce na to, ponieważ niemieccy dziennikarze nie zrozumieli szczegółów. Nie tylko dlatego, że Pep mówił po katalońsku, ale także przez to, że trudno by im było zrozumieć kontekst całej sytuacji: lata współpracy, zniewagi, manipulacja, jakiej dopuszczono się w ostatnim roku, finansowe interesy w Barcelonie… To zbyt złożone. Niemiecka prasa wyciągnęła z tego tylko podstawy: Guardiola był bardzo zły na Sandra Rosella za to, jak potraktował go po rezygnacji z funkcji trenera Barcelony, co z drugiej strony okazało się wiernym podsumowaniem stanu rzeczy. Kilka dni później do Monachium przyjechał Thiago i w środę 17 lipca odbył pierwszy trening. Nie miał dużo czasu na przygotowania: jeszcze miesiąc wcześniej grał w finale mistrzostw Europy U-21, w którym Hiszpania pokonała Włochy 4:3, z trzema golami samego Thiaga, i od tamtego czasu jedynie biegał i jeździł rowerem po górach w towarzystwie młodszego brata Rafinhii, którego Barça wypożyczyła do Celty Vigo. Thiago przyjechał do Monachium rozentuzjazmowany: – To wspaniałe, że ktoś taki jak Pep tak bardzo we mnie wierzy. Kiedy dzwoni do ciebie najlepszy trener świata, nie ma się nad czym zastanawiać. Guardiola był trenerem Thiaga już od czasów juniorskich: gdy piłkarz miał szesnaście lat, wziął go do rezerw Barcelony, a gdy miał osiemnaście, dał mu szansę debiutu w pierwszej drużynie. Ślepo mu ufał i podobnie jak teraz w przypadku Højbjerga, poświęcił wiele godzin na oszlifowanie diamentu, przede wszystkim pod względem umiejętności defensywnych, jak wspomina sam Thiago, pijąc kawę w Monachium, niedługo po swoim przyjeździe: – Pep usunął wiele rzeczy z mojej gry, z mojego sposobu celebrowania wszystkiego. Jestem Brazylijczykiem! Tysiąc razy się na niego wściekałem, bo zawsze prosił mnie o spokój i jeszcze więcej spokoju. Kiedy wygrywaliśmy, zawsze starał się poskramiać naszą radość, żebyśmy nie czuli

się tak szczęśliwi. Usunął wiele rzeczy z mojej gry, prawdopodobnie powierzchownych, ale w zamian dał inne, o wiele ważniejsze. I bilans jest pozytywny. Thiago był gotowy na wszystko: – Teraz muszę się uwolnić. Dać z siebie wszystko to, co do mojej gry wprowadził Pep, i wycisnąć z tego esencję. I szybko mógł to zademonstrować, ponieważ trzy dni później wyszedł w podstawowym składzie na mecz Hamburg – Bayern, który inaugurował Puchar Telekom. Bayern zmiażdżył rywala 4:0, a Thiago pokazał klasę, grając na pozycji defensywnego pomocnika, z Kroosem u boku. Guardiola zaczynał przygotowywać drużynę na finał w Dortmundzie: jeśli Thiago wytrzyma fizycznie, to będzie podstawowym zawodnikiem w Superpucharze Niemiec. Następnego dnia, w niedzielę 21 lipca, w finale turnieju trener powtórzył swój ruch, ale dodał jeszcze jeden element. Razem z Thiagiem w drugiej linii zagrali Lahm i Kroos. Kapitan wnosił zmysł defensywny, a Kroos kreatywność. Trio funkcjonowało znakomicie, a Bayern rozgromił Borussię Mönchengladbach 5:1. Jeśli Thiago wytrzyma fizycznie, Guardiola będzie miał podstawowy skład na mecz z Borussią w następnym tygodniu. Wcześniej jednak trzeba było zagrać z Barceloną na Allianz Arenie. Ten mecz nie był Guardioli w smak z oczywistego powodu: Pep jest pełnym pasji kibicem Barçy. Byłoby dziwne, gdyby tak nie było, skoro mówimy o wychowanku La Masii, który był chłopcem do podawania piłek, piłkarzem, kapitanem, trenerem, rzecznikiem i symbolem Barcelony. Guardiola w katalońskim klubie był wszystkim, w związku z czym nigdy nie będzie miał ochoty grać przeciwko tej drużynie. Guardiola był w Barcelonie tym, kim naprawdę chciał być, czyli piłkarzem i trenerem. Towarzyskie spotkanie zaplanowano na środę 24 lipca, zaledwie trzy dni przed meczem o Superpuchar Niemiec, co było kolejnym powodem niezadowolenia, ale chodziło o Puchar Ulego Hoeneßa, prezesa, patriarchy, Papy Bayernu, jak czule go nazywano, tak więc trzeba było wypełnić to zobowiązanie z uśmiechem na ustach. Dla Barcelony też nie było to atrakcyjne spotkanie. Jej piłkarze, reprezentanci Hiszpanii, nie wrócili jeszcze z wakacji, a najgorszy był nawrót choroby trenera Tita Vilanovy: ledwie pięć dni wcześniej podano informację, że znów jest chory i musi definitywnie rozstać się z klubem, z którym zdobył mistrzowski tytuł. We wtorek 23 lipca Gerardo „Tata” Martino został nowym szkoleniowcem, więc nie było nawet czasu, by przyjechał do Monachium i zadebiutował ze swoją nową drużyną. Na ławce Barcelony usiadł więc Jordi Roura, który pełnił już obowiązki trenera, kiedy Tito Vilanova leczył się w Nowym Jorku, na początku 2013 roku. Poza tym Barça wracała na stadion, na którym dopiero co przeżyła koszmar: minęły zaledwie trzy miesiące od półfinału Champions League, w którym Bayern pod kierunkiem Juppa Heynckesa rozgromił ją 4:0 (a później wygrał również na

Camp Nou 3:0). W sumie nikt nie miał zbyt dużej ochoty, by rozegrać ten mecz, ale trzeba było to zrobić. Thiago na nowo został ustawiony na pozycji defensywnego pomocnika i znów towarzyszyli mu Lahm i Kroos. Skład na Borussię wydawał się całkowicie wykrystalizowany. Sam mecz nie miał wielkiej historii, chociaż przyniósł poważne konsekwencje. Bayern wygrał 2:0, Barcelona ledwie mogła rozwinąć grę, nikt nie przeprowadzał wielkich akcji, ale w czwartek rano Guardiola otrzymał dwie fatalne wiadomości: Neuer i Ribéry byli kontuzjowani. Bramkarz miał uraz przywodziciela, a napastnik, wskutek kopniaka, jaki dostał w trakcie meczu, miał potłuczoną nogę. Nie mogli wystąpić w spotkaniu z Borussią. Guardiola był zły i przeklinał towarzyski mecz z Barceloną. Ani nie miał na niego ochoty, ani nie było odpowiednie rozgrywanie go na trzy dni przed finałem, a na domiar złego odnieśli kontuzje jedni z najważniejszych dla niego zawodników: bezdyskusyjny bramkarz i fundamentalny napastnik. Guardiola był wściekły w tamten czwartek 25 lipca. Do pierwszego oficjalnego meczu przystępował ze znacznie osłabioną drużyną. Czwartkowy wieczór poświęcił na dogłębne przestudiowanie Borussii pod wodzą Jürgena Kloppa. To jego zwyczaj. Przez dwa i pół dnia analizuje rywala aż do ostatniego szczegółu i szuka słabych punktów, które można zaatakować. Ten proces przypomina przygotowania Magnusa Carlsena, mistrza świata w szachach, który podstawowe pomysły analizuje na szachownicy, bez użycia komputera. Na bazie własnych pomysłów instruuje asystentów, aby szukali wariantów z wykorzystaniem komputerów. Również Guardiola woli osobiście rozpracowywać rywala, nie zwracając początkowo uwagi na wnioski, do jakich doszli jego asystenci, Carles Planchart oraz grupa analityków. Kiedy sam dokona radiografii przeciwnika, wtedy zderza swoje opinie z opiniami, które przygotował mu sztab szkoleniowy, i sumując wszystko, kończy analizę. Pewnego razu rozmawialiśmy o tym wielkim podobieństwie i Guardiola był przyjemnie zaskoczony zbieżnością w procesie analizy z Magnusem Carlsenem. – Szachy interesują mnie coraz bardziej – powiedział. Zastanawiał się. Zresztą Pep zawsze się zastanawia. Tysiąc razy wszystko rozważa: od sposobu zaatakowania rywala przez zestawienie podstawowego składu po instrukcje indywidualne i drużynowe... Bez Neuera i Ribéry’ego, bez Javiego Martíneza i Dantego, bez Götzego i Luiza Gustava, z utykającym Schweinsteigerem, kataloński trener postanowił zaatakować. Zastanawiał się i wahał się między słowami Rummenigge („Potrzebujemy cierpliwości”) a słowami Sammera („Potrzebujemy pasji”). Pasja i cierpliwość, dwie wielkie bronie Guardioli, który potrafi wyposażyć swoją drużynę w całą cierpliwość świata, a równocześnie dodać do niej pasję ognistą. Jak miał wyglądać pierwszy wielki oficjalny występ jego Bayernu?

Wahał się pomiędzy pasją a cierpliwością i wybrał pasję. Co do wątpliwości, postawił na swoje credo: atakować, atakować i atakować. Usunął Philippa Lahma ze środka pola, by na powrót ustawić go na prawej obronie. W Dortmundzie zagra ze wszystkimi napastnikami, których ma do dyspozycji. Podjął duże ryzyko.

MOMENT 14

PORAŻKA W DORTMUNDZIE Dortmund, 27 lipca 2013 r. Pep trzyma na rękach Valentinę. Dziewczynka mocno ściska ojca, jakby zdawała sobie sprawę z ogólnego rozgoryczenia. Piłkarze Bayernu siedzą już w autobusie, czekając na trenera w białej koszuli przemoczonej potem. W Dortmudzie panuje śródziemnomorski upał (38 stopni Celsjusza), a Guardiola przegrał właśnie swój pierwszy mecz i pierwszy finał z Bayernem. Superpuchar Niemiec zdobyła Borussia (4:2). Dziesięć metrów od tej sceny spaceruje uradowany Jürgen Klopp, energiczny jak zawsze, pobudzony, cieszący się ze zwycięstwa. W Superpucharze Niemiec rozgrywany jest tylko jeden mecz, i to na stadionie drużyny, która nie wygrała Bundesligi. Sprzedano wszystkie bilety na Signal Iduna Park w Dortmundzie, jak dzieje się w przypadku wszystkich meczów na prawie wszystkich niemieckich stadionach, a finał transmituje sto dziewięćdziesiąt pięć stacji telewizyjnych, tak więc obaj trenerzy ubrali się elegancko, zaczynając długą i przyjacielską rywalizację. Nigdy nie było chwały bez wyzwania. Dla Guardioli jest to najtrudniejszy przeciwnik, z jakim mógł się spotkać w swoim oficjalnym debiucie. Klopp i Guardiola, Borussia i Bayern walczą o kolejne trofeum, a mamy dopiero lipiec. Piękny sposób na rozpoczęcie nowej drogi. Ta trenerska para jest intrygująca, być może dlatego, że zestawiamy ją z tą, którą Pep tworzył z Mourinho, kiedy plątali się w taktycznych ewolucjach, jakie wprowadzali do swoich drużyn (odpowiednio do Barcelony i Realu Madryt), aby udoskonalić grę. Czy Klopp będzie niemieckim Mourinho? Mam na myśli grę strategiczną, a nie sprawy poboczne. To prawda, że Guardiola sam wywiera na siebie tak dużą presję, że prawie nie potrzebuje presji z zewnątrz, by przedstawiać innowacyjne propozycje. I podobnie jest w przypadku Kloppa, w związku z czym inaugurujemy pojedynek przebiegłych szermierzy na szachownicy piłkarskich zagadek. Dortmund, miasto dumne z siebie i ze swojej czarno-żółtej Borussii, gotuje Guardioli trudne powitanie. To jest prawdziwa Bundesliga, gdzie już w lipcu czekają przygotowane do odpalenia fajerwerki. Z finału na Wembley sprzed sześćdziesięciu trzech dni w składzie drużyny miejscowych brakuje tylko jednego piłkarza: nieobecny jest kontuzjowany Piszczek, a w środku pola gra Nuri Şahin. Podstawowa jedenastka Borussii Dortmund, ustawiona tradycyjnie 4-2-3-1, jest następująca: Weidenfeller – Großkreutz, Hummels, Subotić, Schmelzer – Şahin, Bender – Błaszczykowski, Gündoğan, Reus – Lewandowski.

W Bayernie przeciwnie, z podstawowego składu, który wygrał Champions League, na murawie brakuje Neuera, Dantego, Schweinsteigera, Javiego Martíneza i Ribéry’ego: połowy drużyny. Na boisko Guardiola posyła Thiaga jako jedynego defensywnego pomocnika, któremu towarzyszą Kroos i Müller jako boczni pomocnicy, podczas gdy Robben i Mandžukić zajmują pozycje na skrzydłach, a Shaqiri gra na środku ataku. Drużyna ustawiła się w schemacie 4-3-3: Starke – Lahm, van Buyten, Boateng, Alaba – Thiago, Müller, Kroos – Robben, Shaqiri, Mandžukić. Po wahaniu między pasją a cierpliwością trener zdecydował się postawić na atak. Wystawił Lahma w obronie, a Müllera w drugiej linii z Thiagiem i Kroosem, co oznacza, że jego drużyna znaczną część meczu będzie grała w ustawieniu 4-2-4, jako że Müller będzie się przyłączał do ataku: w końcu jest napastnikiem. Guardiola przekonuje się na własnej skórze, że nie może zrobić z Müllera pomocnika, ponieważ jego naturalny pociąg do atakowania nie pozwala mu utrzymać pozycji w strefie środkowej. Pep padnie ofiarą własnej ambicji: chociaż Bayern ma przewagę na stronie Borussii, to będzie cierpiał, chcąc zdominować grę w starciu z rywalem doskonale przygotowanym do kontrataków. W takim stanie, w jakim drużyna przyjechała do Dortmundu, Lahm mógłby odegrać kluczową rolę w środku pola, ale Guardiola wolał wyjść na mecz bez „koła ratunkowego” i zaatakować: płaci za to bardzo wysoką cenę. Kataloński trener zapowiedział, że początki będą trudne, i tak właśnie było. Bayern nie wygrywa na Signal Iduna Park od 12 września 2009 roku, gdy udało się to pod wodzą van Gaala. To pozwala się przekonać, że u siebie Borussia jest niczym skała. I już po pięciu minutach otrzymuje prezent od gości. Wystarcza błąd Toma Starkego, rezerwowego bramkarza, by drużyna Kloppa mogła ustawić się tak, jak lubi, czyli 4-4-2, oddając piłkę i zewnętrzne korytarze przeciwnikowi w oczekiwaniu na to, że ten straci futbolówkę i da im niezbędną przestrzeń, by skontrować. W ciągu kilku lat Klopp stworzył „maszynę do zabijania”. Borussia jest wicemistrzem Europy, zwycięzcą Bundesligi z 2011 i 2012 roku, a jej stadion okazuje się twierdzą nie do zdobycia. W swoim debiucie Guardiola też nie mógł tego zmienić, ale porażkę łagodzi znakomita gra drużyny gospodarzy, wspaniałej, kiedy musi się zamknąć na własnej połowie, niczym w „żółwiej formacji” rzymskich legionów, i niszczycielskiej, gdy udaje jej się zdobyć choćby metr, by się rozpędzić. W Dortmundzie panuje upał i wysoka wilgotność, godna barcelońskiej duchoty, być może po to, by przypomnieć Guardioli jego korzenie. Z piłkarzy pot leje się strumieniami, dlatego zarządzono dwie przerwy na ochłodzenie się (Trinkepause), po jednej w każdej połowie i do dyspozycji każdego trenera. Pierwszą z nich (w 24 minucie) Klopp wykorzystuje, kiedy jego drużyna już prowadzi. Podczas gdy zawodnicy piją i się odświeżają, szkoleniowiec Borussii przywołuje do siebie obrońców, aby przekazać im instrukcje. Kilka metrów dalej Guardiola rozmawia ze swoimi napastnikami: ten podwójny obrazek będzie idealnym symbolem dwóch przeciwstawnych propozycji

gry. Borussia bez piłki wcale nie czuje się niekomfortowo, przeciwnie: lubi czekać, by później zaatakować. Nie utrzymuje się długo przy futbolówce, ale dlatego, że dobrze dominuje w przestrzeniach, w których może się poruszać. Nie przeszkadza zdobycie przewagi przez rywala. Broni się dobrze, bez względu na to, jak silnemu pressingowi musi stawiać czoło. W strefie koła środkowego operują Gündoğan i Lewandowski, a pozostałych ośmiu zawodników z pola gra blisko siebie. Bayern szuka szczelin, którymi mógłby się przecisnąć, ale kosztuje go to mnóstwo wysiłku i ledwie się udaje. Klopp schodzi na przerwę z wyrazem twarzy, z którego można wyczytać, że trafił lepiej niż Guardiola. Po wznowieniu gry szkoleniowiec Bayernu zamienia pozycje atakujących: posyła Robbena na lewą stronę, Mandžukicia na środek ataku, a Shaqiriego na prawą flankę. Tylko dzięki temu, choć to na pozór niewiele, zmienia się wszystko. Dwaj piłkarze drużyny gości robią krok do przodu: Thiago i Lahm. Gol wyrównujący jest owocem podania tego pierwszego i znakomitego dośrodkowania tego drugiego. Robben strzałem głową doprowadza do remisu i dzięki temu wydaje się, że Bayern dotarł na szczyt. Ale będzie to tylko złudzenie. W ciągu zaledwie stu osiemdziesięciu sekund tablica wyników zmienia się w szalonym tempie, od 1:0 do 3:1, co psychicznie rozbija monachijską drużynę, czego symbolem są pogubiony Kroos i załamany van Buyten po tym, jak trafił do własnej bramki na 1:2. Gündoğan, utalentowany pomocnik, strzela trzeciego gola, niemalże nie dając wytchnienia rywalom, i wtedy mecz staje się dla Bayernu bardzo trudny. Guardiola nie mógł sobie wyobrazić, że gra w Dortmundzie będzie aż tak skomplikowana. Mimo wszystko Bayern stara się doprowadzić do remisu i w rezultacie dzieją się trzy rzeczy: Robben strzela na 2:3, Müller trafia w poprzeczkę, a Borussia ustala wynik meczu, kiedy monachijczycy zapomnieli już o obronie. Ten podwójny efekt symbolizuje Thiago: zapewnia doskonałe piłki napastnikom, ale traci jedną w defensywie. Te, które podaje w ataku, zamieniają się na gola i strzał w poprzeczkę; ta, którą traci w defensywie, oznacza czwartego gola, strzelonego z kontrataku. Słodko-gorzki bilans dla Thiaga, który zostaje pokonany w odwiecznej walce między władcami piłki i władcami przestrzeni. Pojedynek między nimi jest typowy dla współczesnego futbolu i wydaje się oczywiste, że ten, kto uzyska równowagę, będzie ciągle triumfował. Puls między obiema koncepcjami jest wszędzie intensywny, a w Niemczech posiada doskonałe przykłady w postaci Bayernu i Borussii Dortmund. Guardiola chce, żeby jego piłkarze spokojnie docierali do koła środkowego i żeby byli szybcy i agresywni na połowie rywala. Znalezienie idealnej kombinacji rytmów może być kluczem w przyszłości, ale jest oczywiste, że na razie Bayern nie trafia z tą mieszanką. Thiago zostaje

symbolem tego wyzwania przyszłości, tak samo jak jest symbolem Superpucharu: doskonały w znajdowaniu luk na połowie rywala, ale słaby w obronie na własnej. Bardziej niż dla Bayernu porażka jest bolesna dla Guardioli, który swoją monachijską karierę pragnął rozpocząć zdobyciem trofeum, pierwszego z sześciu, o jakie Bayern będzie walczył w tym sezonie dzięki sukcesom osiągniętym przez Juppa Heynckesa – to spuścizna, za którą kataloński trener dziękuje publicznie za każdym razem, gdy tylko może. Za sprawą intensywności i wspaniałej pasji, na tym etapie sezonu trudnych do znalezienia w jakimkolwiek innym miejscu w Europie, Superpuchar zmusza do pytania, czy na nowo będzie to oznaczać zmianę rządów. Rok wcześniej, latem 2012 roku, Bayern Heynckesa gościł na swoim stadionie Borussię Kloppa, również w ramach walki o Superpuchar. Tamten Bayern miał za sobą porażki w dwóch finałach Champions League, stracone dwa z rzędu tytuły mistrzowskie i pięć przegranych meczów z Borussią, przy czym w ostatnim poległ aż 2:5. Jednak monachijczycy zdobyli Superpuchar w 2012 roku i udało im się odwrócić tendencję, wrócić na drogę zwycięstw, a następnie zdobyć historyczną potrójną koronę. Teraz Jürgen Klopp chciałby, żeby Superpuchar zdobyty w starciu z Guardiolą zapowiadał to samo dla Borussii: na razie wygrał tylko pierwszy pojedynek, a przecież została jeszcze ogromna rywalizacja, jaką może przynieść sezon. Guardiola dużo pracował w pierwszym miesiącu w roli trenera Bayernu, ale przekonuje się, że zostało jeszcze mnóstwo do zrobienia, jeśli chce królować na kontynencie. Pep odkrywa również, że w Niemczech na pomeczowe konferencje prasowe trenerzy przychodzą razem. Klopp i Guardiola pojawiają się więc jednocześnie. Niemiec szczęśliwy i rozpromieniony, Katalończyk zdezorientowany. Nie rozumie znaczenia zadanego zbyt szybko pytania lokalnego dziennikarza i z trudem przychodzi mu składne podsumowanie meczu. Momentami odbiega od tematu. Sprawia wrażenie, jakby myślami wciąż był na ławce Signal Iduna Park, jakby chciał cofnąć się do 20.30, do godziny, o której rozpoczął się mecz, i rozegrać go raz jeszcze. Nie był szczególnie bystry w ciągu tych dziewięćdziesięciu minut. Nawet w podstawowym składzie zdumiewała nieobecność Lahma w środku pola. Dlaczego zrezygnował z „formuły Lahma”, z powodzeniem wypróbowanej już w poprzednich meczach? Podczas tej wspólnej konferencji wydaje się, że Guardiola myśli o tym szczególe. Był powolny. Tak jakby podczas roku spędzonego w Nowym Jorku osłabła u niego zdolność reagowania. To dopiero drugi finał, który przegrywa jako trener (pierwszy był w 2011 roku, Puchar Króla przeciwko Realowi Madryt), ale wyglądał na pogubionego i ociężałego niczym duszny klimat w Dortmundzie. Jest zdezorientowany i jakby roztargniony na konferencji, na której odpowiada na coś, o co go nie pytają. Ale honorowo przyjmuje porażkę z Kloppem, któremu gratuluje: „Borussia wygrała zasłużenie”. W jego głowie musi kołatać się pytanie, czy ta żółta drużyna Kloppa będzie jego nową

Numancią, pierwszym fatalnym krokiem na drodze, która stopniowo będzie się prostować, aż zamieni się w triumfalny spacer. Czy tak się stanie? Czy to będzie „Numancia Dortmund”, oczywiście przy zachowaniu proporcji między jedną a drugą drużyną? (Numancia jest skromnym hiszpańskim klubem, który pokonał Barcelonę w pierwszym ligowym meczu Guardioli w roli trenera w sierpniu 2008 roku). Oto Guardiola bardziej emocjonalny. Ten, który przyjmuje cios na obolałą twarz. Dla Bayernu to nieznacząca rysa, nie bez kozery Superpuchar traktowany jest w Niemczech jak turniej mniejszej kategorii, lecz dla Pepa jest to głęboka rana. On nigdy nie lubi przegrywać. W południe do Dortmundu przyjechała rodzina, która przez kilka dni zostanie z nim w Monachium. Trójka dzieci ma na sobie białe koszulki w czerwone pasy. Pep wytarł pot, żeby wziąć na ręce najmłodszą córkę, Valentinę, podczas gdy Màriusowi, drugiemu dziecku, tłumaczy taktyczne szczegóły meczu. W czerwonym autobusie, który odjeżdża z Westfalenstadion, Pep siada obok swego przyjaciela Manela Estiartego. Znów jadą razem w pierwszym rzędzie, dokładnie tak samo jak pięć lat wcześniej, kiedy wracali po porażce, jaką Barça poniosła w Numancii. Trójka dzieci w czerwonobiałych koszulkach macha mu na pożegnanie. Droga zaczyna się na nowo. Jest stromo. Zawsze pod górkę.

ROZDZIAŁ 2

PIERWSZE TROFEUM „Częścią szachów, gry logicznej w całym tego słowa znaczeniu, jest szczęście, szczęście i szczęście”. Ksawery Tartakower, arcymistrz

MOMENT 15

JUŻ WYLECZENI Monachium, 29 lipca 2013 r. Neuer i Ribéry trenują normalnie z całą drużyną. To zaskakujące. Od finału Superpucharu Niemiec minęło tylko czterdzieści godzin, a oni już się wykurowali. Pytanie o tak szybki powrót do zdrowia jest nieuniknione. Skoro nie byli w stanie grać w sobotę wieczorem, to jak udało im się całkowicie wyleczyć do poniedziałkowego południa? Czyżby Bayern chciał zachować ostrożność, nie wystawiając ich na mecz z Borussią? Neuer miał naciągnięty mięsień przywodziciela, a Ribéry stłuczoną nogę. Dla sztabu medycznego były to wystarczające powody, by nie mogli nawet pojechać do Dortmundu. Ale teraz, po upływie czterdziestu godzin, są tutaj obaj, wypoczęci i zdrowi, trenujący w ulewnym deszczu. To pierwsza kwestia, którą musi rozważyć Guardiola. W Barcelonie trener był przyzwyczajony do nieustannego liczenia na to, że dany piłkarz będzie mógł zagrać. Kiedy zdarzały się takie przypadki jak te Neuera i Ribéry’ego, kontuzjowani zawodnicy jechali z drużyną i ostatnie badanie wykonywano im na krótko przed rozpoczęciem meczu. Guardiola chciał spróbować wszystkiego aż do końca. Tutaj, w Monachium, panują inne zwyczaje, ale trener zastanawiał się teraz nad trafnością takiej polityki. Być może, myślał Guardiola, gdyby Neuer i Ribéry pojechali do Dortmundu, późnym popołudniem można by było sprawdzić, czy są już w stanie grać. I może zagraliby i finał wyglądałby inaczej. Może. – Przeklęty mecz z Barceloną, przeklęty mecz. Nigdy więcej żadnego towarzyskiego spotkania na trzy dni przed finałem, nigdy więcej... Guardiola wciąż rozmyślał o tamtym meczu przeciwko byłemu klubowi i skutkach, jakie przyniósł. Jego sztab szkoleniowy szczegółowo przeanalizował finał Superpucharu i wnioski są podobne do wrażenia, jakie odnosiło się na żywo: seria indywidualnych błędów skazała drużynę na porażkę. Nie rozegrali słabego meczu z drużynowego punktu widzenia, lecz z indywidualnego. Prawdopodobnie wpływ miało też to, że trener nie zabezpieczył Thiaga, nie dał mu do pomocy Lahma. „Być może był to błąd” – przyznaje jeden z członków sztabu szkoleniowego. Trening jest otwarty dla publiczności. Setki kibiców przyszły na Säbener Straße i siedzą z rozłożonymi parasolami i w niemalże nabożnej ciszy, co pozwala słyszeć instrukcje trenera. Pada

deszcz. Piłkarze chcieli chłodnego dnia po takim czasie duszącego upału, ale to, co dzieje się dzisiaj, nie przypomina wcale lipca. Leje jak z cebra, kiedy Mario Götze wychodzi na boisko treningowe, już po wyleczeniu kontuzji. Leje tak, że piłkarz leniuchuje przez dłuższą chwilę, z czego skrzętnie korzystamy, żeby skomentować ogromną pasję, z jaką przeżywa się mecze w Dortmundzie, jego byłym klubie. – Wspaniale jest grać w takiej atmosferze. Südkurve przypomina górę, to największa i najwspanialsza trybuna na świecie – mówi Götze. Kilka miesięcy później będzie musiał się z nią zmierzyć. Götze kopie piłkę po raz pierwszy od wielu miesięcy. Wykonuje kilka szybkich i intensywnych startów i wydaje się, że po kontuzji mięśniowej, odniesionej dokładnie dziewięćdziesiąt dni wcześniej, nie ma już śladu. Pierwotny uraz nie był poważny, ale ciężko pracował, żeby zdążyć na finał Ligi Mistrzów, i to pogorszyło sytuację. Koniec tunelu wydaje się bliski: Guardiola zapowiada, że w najbliższy piątek Götze dołączy już do drużyny. Thiago nie trenuje. Z Dortmundu wrócił z mocno stłuczoną kostką, ale ogólnie cierpi na spadek formy. To klasyczny przykład sportowca, który daje z siebie dwieście procent, żeby przygotować się do ważnego wydarzenia, a następnie przeżywa kryzys. Thiago przyjechał do klubu w entuzjastycznym nastroju i zarówno przeciwko Barcelonie, jak i przeciwko Borussii zagrał na znacznie wyższym poziomie, niż pozwalała na to jego dyspozycja. Teraz potrzebuje dwóch dni, żeby dojść do siebie po takim wysiłku. Znajduje się na najniższym szczeblu regeneracji; był na szczycie, a teraz jest wycieńczony: podkrążone oczy, bóle całego ciała. Potrzebuje trochę odpoczynku. Nie będzie już więcej transferów tego lata, chociaż prasa ciągle pisze o Robercie Lewandowskim. Środkowy napastnik Borussii Dortmund jest znakomitym piłkarzem i Bayern mógłby sprowadzić go natychmiast, ale postanowiono zaczekać jeszcze rok. Gdyby transfer Götzego nie wywołał takiego zamieszania, to możliwe, że Lewandowski także trenowałby w tej chwili przy Säbener Straße, na przykład zamiast Maria Mandžukicia, znakomitego goleadora, którego niedaleka przyszłość zapewne nie będzie związana z Monachium. Nie ma natomiast wątpliwości – z tego, co się słyszy – że sztabowi szkoleniowemu Bayernu podoba się gra Lewandowskiego, to jak radzi sobie z piłką, jak się porusza, jak współpracuje z kolegami... Ale trzeba będzie poczekać do przyszłego roku. Najbliższe plany są już ustalone: nie będzie dalszych transferów, a dwóch zawodników zostanie sprzedanych (2 sierpnia Emre Can do Bayeru Leverkusen, 16 sierpnia Luiz Gustavo do Wolfsburga), głównie z powodów finansowych; Højbjerg będzie trenował z pierwszą drużyną, ale grał w zespole rezerw; natomiast Kirchhoff zostanie, lecz z perspektywą wypożyczenia po świętach Bożego Narodzenia. Wydaje się, że Guardiola jest już przekonany, że nie może ustawiać Thomasa Müllera na

pozycji pomocnika. Ciepło ubrani, przy wciąż padającym deszczu, razem z Màriusem, synem Pepa, który z uwagą śledzi wszystkie gesty ojca, czekamy na to, żeby Manel Estiarte odkrył przed nami prawdziwe cele Guardioli w pierwszym sezonie w Bayernie: – Głównym celem jest wygranie Bundesligi. Chcemy skoncentrować się na tytule mistrzowskim. Drugim celem jest to, by drużyna nauczyła się takiej gry, jakiej chce Pep. Żeby się rozwijała. Żeby pod koniec sezonu grała znacznie lepiej niż teraz. Pepowi przydarzyło się to już w Barcelonie Atlétic [rezerwowa drużyna Barcelony, którą trenował w sezonie 2007/08 i która została mistrzem Tercera División]: drużyna zaczęła sezon fatalnie, ale przeszła przemianę i w ciągu ostatniego półtora miesiąca rozgrywek była nie do zatrzymania. Chcemy, żeby tutaj było podobnie: należy ciągle się rozwijać. I zbudować fundamenty, aby w drugim sezonie grać dokładnie tak, jak chce tego Pep. Cel został wyznaczony: mistrzowski tytuł.

MOMENT 16

LEKCJA DEFENSYWY Monachium, 29 lipca 2013 r. Rozpoczyna się lekcja defensywy, który potrwa półtora dnia. Jest pierwszą z wielu, jakich trener udzieli w trakcie tego sezonu. Zaczyna od przekazania żółtego znacznika Javiemu Martínezowi i posyła go do grupy obrońców. Jeśli hiszpański pomocnik nie czytał o tym w gazetach, to teraz już wie, jaką rolę chce mu powierzyć trener: środkowego obrońcy. Pada rzęsisty deszcz. Czterej zawodnicy wyznaczeni jako podstawowi defensorzy to Rafinha, Javi Martínez, Dante i Alaba. Żółte znaczniki dla całej czwórki. Między nimi Guardiola, który będzie opisywał ruchy, jakich wymaga w każdej akcji. Atakują Lahm, Boateng, van Buyten i Kirchhoff. Znaczące jest to, że kapitan Lahm nie figuruje w gronie podstawowych obrońców: możliwe, że trener już zaczyna myśleć o nim tylko jako o pomocniku. W ciągu czterdziestu minut Pep zajmuje się wyłącznie tłumaczeniem im tego, co muszą wykonywać podczas krycia. Co robi boczny obrońca, kiedy jest atakowany przez skrzydłowego, gdzie idzie pierwszy stoper, jak ustawia się drugi, jak wysoko może wyjść boczny obrońca z przeciwnej strony... Kiedy stoper może wyjść do pressingu, do jakiego momentu kryje go kolega, gdzie ustawia się środkowy pomocnik... Wszystko z góry określone. Cała choreografia małych ruchów, jakie w każdej chwili muszą zamknąć wewnętrzne korytarze, przez które obrona może zostać złamana. Javi cierpi, a Dante się cieszy. Dla Javiego Martíneza to ulewne popołudnie jest wyjątkowo ważne: choć nikt nie wspomina o tym ani słowem, dokonuje się pierwszy krok ku przekształceniu go w środkowego obrońcę. A poza tym musi wymazać z pamięci wszystko to, czego nauczył się w Athleticu Bilbao, kiedy jego trener Marcelo Bielsa ustawiał go na środku obrony, żeby krył indywidualnie. W Bayernie zawsze kryje się strefą. To wprowadza zamęt w umyśle piłkarza z Nawarry, który znów zaczyna od zera. Niemal w każdej akcji Javi pojawia się tam, gdzie nie powinien, wyskakuje wtedy, kiedy nie trzeba, albo oddziela się od Dantego, zamiast grać blisko niego. Popołudnie jest okropne, pełne poprawek. Jakby cierpliwość była niewyczerpana, grupa bez przerwy powtarza choreografię: Kirchhoff otwiera skrzydło, z głębi atakuje Lahm, agresywnie broni Alaba, Dante zabezpiecza plecy austriackiego bocznego obrońcy, Javi się gubi i interweniuje Pep. Zatrzymuje akcję, poprawia ustawienie Martíneza i znów zaczyna się wszystko od początku. Prawie

trzy kwadranse podczas burzy, piorunów i grzmotów, a praca trwa w najlepsze. Javi przeżywa katusze, nie tylko ze względu na zmianę koncepcji gry, ale także dlatego, że z wakacji wrócił w bardzo słabej kondycji fizycznej. Po wczorajszym treningu wymiotował ze zmęczenia, a dziś wymaga się od niego najwyższej koncentracji. Pep zapełnia tę część boiska pachołkami i znacznikami, żeby każdy z obrońców wiedział, jak i gdzie ma się poruszać. Kiedy spogląda się na to z boku, ćwiczenie przypomina choreografię, w której tancerze balansują, żeby zająć pozycję kolegi wybiegającego do napastnika drużyny przeciwnej, po czym wracają na swoje pozycje i każdy z nich utrzymuje odpowiedni odstęp z sąsiadem. Ale z baletem ma to niewiele wspólnego. Mimo że bohaterowie są wycieńczeni wskutek nieustannej koncentracji, po zakończeniu zajęć proszą Pepa o pozwolenie na krótki bieg po pobliskiej górze. – Powiedz mi, skoro wiesz, czym jest lekkoatletyka: Czy przydaje się do czegoś ten ciągły bieg oprócz tego, że wyrządza się krzywdę plecom? – Pep sam się śmieje ze swojego retorycznego pytania i żartuje dalej: – Teraz wrócą i będą myśleć, że ciężko pracowali, bo biegali przez kwadrans. Ale to tylko efekt placebo. Myślą, że kiedy ćwiczą posiadanie piłki, nie pracują... Tak naprawdę trener żartuje z czegoś poważnego: ten rodzaj treningu jest zawsze uwarunkowany zasadami gry i ma cechy techniczno-taktyczne. Nie ma treningów fizycznych, ściśle rzecz biorąc. Ani jednego w ciągu całego sezonu. Jedynie pojedyncze elementy, aby poprawić formę jakiegoś piłkarza, który wraca po kontuzji. Tłumaczy to siedzący obok Pepa Lorenzo Buenaventura: – Na początku byli zaskoczeni, że nie biegamy na tysiąc metrów, chociaż Bayern już i tak był najmniej niemiecki, najmniej tradycyjny z niemieckich klubów. Wykonywali już pracę z piłką i przyzwyczaili się do dynamiki dwóch meczów w tygodniu, kiedy nie ma dużo czasu na fizyczne treningi, tylko trzeba skupiać się na konkretnej pracy. Trener przygotowania fizycznego Bayernu utrzymuje, że w jego wizji futbolu praca nad jakością techniczną jest ważniejsza niż jakakolwiek inna: – Co do długości i intensywności, to nie sądzę, by była jakaś wielka różnica między naszą a innymi metodami. Największa różnica pod względem czasu przebywania na boisku to może dziesięć lub piętnaście minut mniej u nas, przede wszystkim jeśli dodamy pracę profilaktyczną, którą wykonujemy w siłowni. Zmienia się tylko to, że przedkładamy jakość nad ilość. Robimy więcej rzeczy jakościowych zamiast długotrwałej pracy fizycznej. To zwróciło ich uwagę. A także wysoki procent czasu pracy z piłką. Zresztą bez piłki nie robimy niczego: jedynie jakaś specyficzna praca w przypadku zawodnika, który miał za sobą kontuzję. Wracają obrońcy, przemoczeni do suchej nitki, po kwadransie biegania w niezłym tempie. Na ich twarzach maluje się zadowolenie. Guardiola klepie zawodników po plecach, najmłodszych po

głowie. Wchodzi do szatni i dalej z nimi żartuje. Odwraca się, puszczając oko. – Efekt placebo! – mówi. Lekcja defensywy dopiero się zaczęła.

MOMENT 17

LEKCJA TRWA DALEJ Monachium, 30 lipca 2013 r. I następnego dnia, już w palącym słońcu, zobaczymy pierwszy pokaz choreografii. Mecz na bardzo małym boisku: trzy drużyny złożone z sześciu piłkarzy oraz jeden wolny zawodnik (bramkarz drużyny młodzieżowej Leo Zingerle, prawdziwy fenomen z piłką przy nodze), który zawsze pomaga drużynie atakującej. W zespole czerwonym są oczywiście Javi Martínez i Dante. Drużyna, która straci gola, schodzi na bok i natychmiast zastępowana jest przez trzecią, chociaż gra nie zatrzymuje się w żadnym momencie, dlatego trzeba bardzo uważać przy zmianie. Mecz – całe czterdzieści pięć minut – to kolejna tortura dla Javiego. Po dwudziestu pięciu minutach już jest wykończony. Mecz przerywany jest tylko wtedy, gdy żadna z drużyn nie strzela gola: w tym przypadku po czterech minutach Hermann Gerland gwiżdże na przerwę. To bardzo intensywna i szybka praca, wymagająca bardzo wysokiej koncentracji, więc wskutek zmęczenia łatwo popełnić błąd. Pep stoi z biczem. Przez prawie całe przedpołudnie przy Säbener Straße, gdzie wszyscy przyzwyczaili się już do poleceń Guardioli wydawanych w języku niemieckim, słychać tylko krzyki po hiszpańsku: „Javi, skacz!”, „Javi, patrz na Dantego, patrz na Dantego!”, „Javi, nie, teraz nie doskakujesz do napastnika!”, „Javi, wyjdź, wyjdź, bardziej, bardziej!”. Nie ma chwili wytchnienia dla Javiego i nawet Dante zaczyna krzyczeć, by mu pomóc. Tymczasem Ribéry i Robben zajmują się tym, co zawsze, paf, paf, paf, gol za golem, jednak nikt nie zwraca na nich uwagi, wszyscy przyglądają się defensywnej lekcji, którą dostaje Javi Martínez. Trener nakazuje mu pilnować kolegi, który wyznacza linię defensywy, mówi, żeby ustawił się tak, by na niego patrzeć, i żeby wyszedł agresywnie ze swojej pozycji tylko wtedy, gdy rywal mający piłkę wejdzie w jego strefę. Żeby zapomniał o bieganiu za napastnikiem przez cały czas, jak robił to w Athleticu – nawyk, który jeszcze nie został skorygowany. A kiedy wreszcie do niego doskoczy, żeby szybko wracał na swoją pozycję i trzymał linię. I przede wszystkim, żeby nigdy nie tracił z oczu kolegi, który wyznacza linię obrony. Powtarza mu, żeby ustawił się bokiem, żeby przyjąć piłkę od bramkarza, i żeby oddalił się bez strachu, prowadząc futbolówkę, by zapewnić przewagę w środku pola. W końcu to fundamentalne zadanie środkowego obrońcy w grze pozycyjnej, ideologicznym zbiorze Guardioli. Thiago Alcântara, który przed wizytą u lekarza z powodu kostki ograniczył się do pracy w siłowni i biegania, uważnie obserwuje mecz, a Guardiola mu mówi:

– Już prawie to ma. Gdy tylko załapie tę sztuczkę, będziemy mieli świetnego środkowego obrońcę. Ale to nie koniec lekcji. Krótko przed siódmą wieczorem rozpoczyna się drugi tego dnia trening, kolejne ćwiczenie defensywne: siedmiu atakujących kontra pięciu. Odgadną państwo, kim jest ta piątka, która broni? Oczywiście Rafinha, Javi, Dante i Alaba oraz środkowy pomocnik, w tym przypadku Kirchhoff. Siedmiu atakuje na maksa, a pięciu broni się aż do wyczerpania. Bayern dobrze się broni w swoim polu karnym, ale trener uznaje, że trzeba poprawić wcześniejszą organizację defensywną, tę sprzed zamknięcia we własnym polu. „Javi, doskakuj do napastnika!”, „Teraz nie, Javi, teraz nie!”, „Javi, patrz na Dantego, patrz na Dantego, linia, linia!” Zresetowanie umysłu stało się faktem: w ciągu dwudziestu czterech godzin i trzech treningów Javi Martínez otrzymał szczególny chrzest jako środkowy obrońca Bayernu i został zmuszony do wymazania z pamięci wszystkich elementów indywidualnego krycia. Z pokorą dobrego człowieka uczy się nowej roli. Po zakończeniu drugiego tego dnia treningu Pep i Javi zostają na murawie. Trener opisuje jeden po drugim korytarze, które każda linia obrony musi zabezpieczać, i to, w jaki sposób zamykać te przestrzenie. Javi Martínez pyta go wtedy o dawne pojedynki między Barceloną a Athletikiem Bilbao. Pyta o sekrety tamtych finałów Pucharu Króla, w których Barça pod wodzą Pepa wysoko pokonywała baskijską drużynę. A Guardiola opowiada mu ze szczegółami o ruchach, dzięki którym zyskiwano przewagę: jak Mascherano prowadził piłkę, żeby przejąć inicjatywę w środku pola, jak wykorzystywali przestrzeń w środkowej strefie, jak Messi wyciągał środkowego obrońcę daleko poza jego strefę, jak wykorzystywali wtedy przestrzeń i przewagę, żeby wbiec całą gromadą w pole karne i zaskoczyć Athletic. Dziś Javi drapie się po głowie, przypominając sobie tamte koszmary, doskonale rozumiejąc, dlaczego stało się tak, a nie inaczej. Guardiola jest zachwycony pracą wykonaną w ciągu tych dwóch dni pod koniec lipca. Czemu służą podobna lekcja i tyle uwagi poświęcanej grze w obronie? – To proste: dla mnie sposób bronienia jest podstawą. Trzech chłopców o jasnych włosach biega i skacze po boisku treningowym. To trzej synowie Arjena Robbena: Luka, Lynn i Kai, stali bywalcy przy Säbener Straße. Chłopcy strzelają, starając się pokonać swego tatę, który został tymczasowym bramkarzem. Dwadzieścia metrów dalej Toni Kroos, który wkrótce po raz pierwszy zostanie ojcem, raz za razem wali jak z armaty do stojącego między słupkami Starkego. Uderza z woleja piłki, które z narożnika boiska zagrywa do niego Manuel Neuer, gdyż ten każdego dnia wykonuje swój rytuał dośrodkowywania czy strzelania na bramkę niczym rasowy napastnik. Kroos potrafi wykonać imponujący strzał i ćwiczy go każdego popołudnia aż do znudzenia, ale w końcu Guardiola nakazuje mu przestać. Pokazuje na mięsień czworogłowy uda. Nie

można już więcej ryzykować: Müller utyka, Thiago od czasu Superpucharu ma stłuczoną kostkę, Götze dopiero wraca po kontuzji, wykonując pierwsze sprinty, a Schweinsteiger dokładnie w tym momencie kończy dwunastą serię na siedemdziesiąt metrów pod okiem Lorenza Buenaventury, z dwudziestoma sekundami odpoczynku między poszczególnymi seriami. Trzeba przygotować wicekapitana do gry, ponieważ po operacji kostki jest jeszcze bardzo daleki od swojej formy i ledwie może się obracać: całą pracę trzeba wykonywać w linii ciągłej, żeby uniknąć obciążenia stopy. W ciągu następnych dwudziestu minut, podczas gdy rodzina Holzapflów dogląda murawy (od lat robi to codziennie, zajmują się tym głównie ojciec i jego dwie córki bliźniaczki, odpowiedzialne za firmę Der Hummelmann), Kroos i Neuer zbierają piłki, a Robben wciąż bawi się z synami, Guardiola odpocznie na jednym z krzeseł rozłożonych przy wejściu do szatni ośrodka treningowego. I szczegółowo wytłumaczy trzy swoje fundamenty gry: linia defensywna, piętnaście wcześniejszych podań i radzenie sobie z odłączonymi zawodnikami.

MOMENT 18

OBSERWOWAĆ I MYŚLEĆ Monachium, 30 lipca 2013 r. Kiedy Jupp Heynckes zdobył potrójną koronę w sezonie 2012/13, umieszczał linię defensywy 36,1 metra od bramki bronionej przez Manuela Neuera. To średnia odległość ustawienia czterech obrońców, którymi najczęściej byli Lahm, Boateng, Dante i Alaba. W pierwszym miesiącu rozgrywek, i praktycznie z tymi samymi zawodnikami, Bayern Pepa Guardioli wychodzi do przodu mniej niż siedem metrów, jak wynika z raportu opublikowanego przez Christopha Gschossmanna na oficjalnej stronie niemieckiej ligi, bundesliga.de. Jednak później Bayern będzie bronił średnio 43,5 metra od Neuera. To spora różnica w porównaniu z pozostałymi zespołami (41,2 w VfL Wolfsburg, 39,4 w Borussii Dortmund). Bayern broni „najwyżej” z całej ligi. Te dane to nie przypadek, lecz rezultat tego, co chce osiągnąć Guardiola i nad czym bez przerwy pracuje: umieścić obrońców blisko koła środkowego, w miarę możliwości nawet na połowie przeciwnika przez dłuży czas, żeby zamknąć rywala w jego polu karnym. Ma to służyć temu, by piłkarze Bayernu ustawieni byli blisko siebie (z wyjątkiem skrzydłowych) i mogli zdusić w zarodku każdą próbę kontrataku drużyny przeciwnej. Kiedy rozpoczną się rozgrywki, wcale nie będzie tak łatwo wcielić te pomysły w życie i wykonywać je bez ryzyka ani błędów. Ale do startu Bundesligi 2013/14 zostało dziesięć dni i nie wiemy jeszcze, że wdrożenie tych pomysłów okaże się skomplikowane i powolne. Siedzimy razem z Guardiolą przy wejściu do szatni, a trener Bayernu tłumaczy nam ze szczegółami swoje trzy fundamentalne koncepcje gry.

Linia defensywna Linia zostaje wyznaczona przez piłkę. Defensor, który piłkę ma najbliżej siebie, wyznacza tę linię, zarówno jeśli jest bocznym obrońcą, jak i środkowym. Jeśli jest boczny, to najbliższy stoper musi go ubezpieczać, drugi stoper musi ubezpieczać pierwszego, a drugi boczny obrońca musi ubezpieczać drugiego stopera, chociaż w tym ostatnim przypadku niebezpieczeństwo jest minimalne, ponieważ piłka znajduje się zbyt daleko od tego punktu.

Guardiola wyjaśnia: – Wszyscy czterej muszą ciągle się poruszać i nie pozwolić, żeby korytarze pomiędzy nimi były zbyt szerokie i duże. Muszą uniknąć tego, by można było z łatwością w nie wejść. Poza tym środkowy obrońca musi agresywnie wychodzić i wywierać nacisk na napastnika, który dostaje piłkę, i dokładnie w tym momencie drugi środkowy obrońca musi zająć miejsce pierwszego, który wyszedł do pressingu, podczas gdy defensywny pomocnik cofa się na pozycję drugiego środkowego obrońcy. Musi to być ruch natychmiastowy.

Piętnaście wcześniejszych podań Posiadanie piłki jest tylko instrumentem, narzędziem, a nie celem samym w sobie: – Jeśli nie ma sekwencji piętnastu wcześniejszych podań, to niemożliwe jest dobre przejście z ataku do obrony. Niemożliwe. Nie chodzi o samo posiadanie piłki ani podawanie jej wiele razy, lecz wykonywanie tego z określonym zamiarem, w konkretnym celu. Procentowe posiadanie piłki albo liczba podań, które wykonuje drużyna czy konkretny zawodnik, nie mają najmniejszego znaczenia: liczy się zamiar, cel, z jakim się to robi, to, czego się szuka przy ich wykonywaniu, to, co chce zrobić drużyna, kiedy utrzymuje się przy piłce. To się liczy! Posiadanie piłki jest ważne, jeśli masz zamiar wykonać piętnaście kolejnych podań w środku pola, aby uporządkować grę i równocześnie zdezorganizować przeciwnika. Jak go dezorganizujesz? Wykonując te podania szybko i w konkretnym celu. Dzięki tej sekwencji piętnastu podań włączasz do gry większość swoich zawodników, chociaż musisz też zostawić kilku z nich odłączonych i oddalonych, żeby rozciągnąć drużynę przeciwną. I gdy wykonujesz tych piętnaście podań i uporządkowujesz zespół, rywal podąża za tobą wszędzie, starając się odebrać ci piłkę, i nie zdając sobie z tego sprawy, dezorganizuje się całkowicie. Jeśli stracisz piłkę, jeśli odbiorą ci ją w pewnym momencie, piłkarz, któremu się to uda, prawdopodobnie będzie sam, otoczony twoimi zawodnikami, którzy z łatwością ją odzyskają. Albo przynajmniej nie pozwolą na to, by drużyna przeciwna mogła szybko przejść do ataku. Tych piętnaście wcześniejszych podań uniemożliwia przeciwnikowi rozpoczęcie ataku.

Radzenie sobie z odłączonymi zawodnikami W futbolu są dwa rodzaje koncepcji: organizacja gry dzięki piłce i organizacja gry dzięki przestrzeniom.

– Jeśli chcesz wygrywać mecze na podstawie posiadania piłki, musisz chronić plecy i radzić sobie z odłączonymi zawodnikami – mówi Guardiola. – W koszykówce to się nazywa palomero, co oznacza zawodnika, który zostaje blisko obręczy rywala, żeby z łatwością umieścić piłkę w koszu. Na ogół drużyna, która proponuje grę na podstawie przestrzeni i oddaje piłkę przeciwnikowi, zostawia bardzo niewielu odłączonych zawodników. Zazwyczaj jest ich dwóch, ofensywny pomocnik i napastnik: pierwszy ustawiony na skrzydle w oczekiwaniu na to, aż któryś z kolegów przejmie piłkę, a drugi bardziej na pozycji centralnej, lecz przeciwległej do pierwszego. Drużyny skuteczne w tej materii odbierają piłkę i zagrywają ją do zawodnika ustawionego na skrzydle, aby dośrodkował do najbardziej wysuniętego napastnika. Jeśli wszystkie trzy elementy zostaną dobrze wykonane: odbiór, podanie i dośrodkowanie, z łatwością mogą ograć obronę drużyny, która utrzymywała się przy piłce. Jak bronić się w podobnej akcji? Za sprawą czterech elementów: próbować nie stracić piłki w środkowej strefie boiska, co pozwala rywalowi zainicjować tę akcję; sprawić, dzięki piętnastu wcześniejszym podaniom, żeby twoi piłkarze znajdowali się bardzo blisko punktu straty piłki i starali się ją natychmiast odzyskać; wywierać presję na pierwszego odbiorcę u rywala czy odłączonego zawodnika, który jest na skrzydle; agresywnie uprzedzić ostatniego z odłączonych, w czym podstawową rolę pełni środkowy obrońca, który go pilnuje: – Dla drużyny, która chce utrzymywać się przy piłce, radzenie sobie z odłączonymi jest jej pierwszym defensywnym celem – podkreśla Guardiola. W ośrodku treningowym Bayernu jest już bardzo późne popołudnie. Synowie Robbena udali się na kolację, a pozostali zawodnicy szykują się do wyjścia. Guardiola wytłumaczył swoje defensywne podstawy, trzy kluczowe elementy, na których zasadza się jego koncepcja: dbać o linię defensywną ustawioną możliwie najbliżej linii środkowej boiska; wykonać piętnaście wcześniejszych podań, żeby się zorganizować i jednocześnie zdezorganizować rywala; skutecznie pilnować odłączonych, unikając tego, by wykorzystali wolne przestrzenie. Moglibyśmy rozwodzić się tak do zmierzchu, ale przychodzi Estiarte, żeby uratować Guardiolę (żeby uratować go od siebie samego, moglibyśmy powiedzieć), i musi udzielić odpowiedzi na pytanie: Czy Pep jest trenerem defensywnym, czy nie? – Nie sądzę, raczej jest bardzo kompletny. Dużo pracuje nad elementami defensywnymi, ale również ofensywnymi. Uważa, że sedno tkwi w środkowej strefie boiska, w tym, by zebrać tam najbardziej utalentowanych zawodników, którzy zdobędą przewagę. Powoli się ściemnia, ale z szatni wraca jeszcze Pep, bo przypomniał sobie, że nie odpowiedział na istotne pytanie. Jak i gdzie nauczył się defensywnych koncepcji? Czyżby we Włoszech, kiedy jeszcze grał w piłkę? – W żadnym wypadku. Nie nauczyłem się tego we Włoszech. Człowiek uczy się, patrząc i myśląc.

Defensywa zawsze bardzo mnie interesowała, ponieważ wymaga ćwiczenia i dużego nakładu pracy. Atak opiera się bardziej na wrodzonym talencie, obrona zaś na pracy, jaką wykonujesz. Właśnie dlatego tak dużo pracuję nad organizacją defensywną. Zobaczysz, jak w ciągu sezonu, tydzień po tygodniu, będziemy powtarzać defensywne koncepcje. Drużyna, która przestaje to robić, jest zgubiona. Ale jeśli zapytasz mnie o to, gdzie rodzi się kreatywność w materii defensywnej, to powiem ci, że sekret jest bardzo prosty: należy obserwować i myśleć. Obserwować i myśleć.

MOMENT 19

LEKARZE I KONTUZJE Monachium, 31 lipca 2013 r. Pep Guardiola przyszedł o ósmej, a Manuel Pellegrini o dziewiątej. Tego dnia odbędzie się mecz. Ośrodek treningowy Bayernu szybko zapełnia się piłkarzami. Zaczyna się Audi Cup, tradycyjny letni turniej w Monachium, a Manchester City i Bayern trenują rano, by przygotować się do popołudniowych półfinałów. Angielska drużyna zagra z AC Milan, Bawarczycy zaś z São Paulo, tak więc na razie tylko patrzą na siebie spode łba. Na boisku treningowym numer 3 Manchester City ćwiczy rzuty rożne oraz rzuty wolne z boku, a Pellegrini udziela piłkarzom wskazówek. Na boisku numer 1 Guardiola nie zwraca na nic uwagi, ponieważ prowadzi długą rozmowę z Jérôme’em Boatengiem. Jest zachwycony tym, co odkrył: Boateng jest całkowitym samoukiem. Młody niemiecki obrońca powiedział mu, że nigdy nikt nie nauczył go, jak należy bronić. Zresztą sam przyznaje, że nie wiedział, iż linia defensywna mogła się organizować; uważał po prostu, że każdy broni tak, jak potrafi. Guardiola jest zachwycony tym „dzikim” stanem Boatenga, ponieważ czuje, że ma w swoich rękach prawdziwy diament, kogoś o bardzo dużym potencjale i chęci do nauki. Uważa, że w najbliższych miesiącach środkowy obrońca może wykonać bardzo duży skok jakościowy, jeśli wciąż będzie pracował z takim zaangażowaniem. Tak więc każdego dnia przez kilka minut powtarza z nim podstawy organizacji defensywnej. Do końca sezonu Guardiola i Boateng bardzo często będą wracać do ustalonych elementów. Chociaż forma obrońcy będzie się wahała, w ciągu następnych dziesięciu miesięcy będzie trwał proces szkolenia, ponieważ trener uważa go za bardzo obiecującego piłkarza. A kiedy Guardiola ma przy sobie takiego zawodnika, jest uparty, nieustępliwy i wytrwały: jego zdaniem codzienna praca może spowodować widoczny skok jakościowy u danego zawodnika. Za przykład zawsze stawia Érica Abidala, który po skończeniu trzydziestu lat przeszedł niezwykłą ewolucję techniczno-taktyczną: z obrońcy, którego cechowała wyłącznie siła fizyczna, stał się piłkarzem kompletnym, o znakomitej technice i wspaniałej wizji gry. Lorenzo Buenaventura, trener przygotowania fizycznego, wyjaśnia nam powody tego rodzaju postępów: – Mimo wieku istnieją aspekty, które można poprawić. Aspekt techniczny jest jednym z nich. Wiele razy rozmawiałem o tym z Pakiem Seirul·lo. Piłkarze, którzy przychodzą do Barçy, ze względu

na wyjątkową metodologię klubu, mają problemy z przystosowaniem. Pamiętam pierwsze treningi Davida Villi, który jest zawodnikiem szybkim i dynamicznym i który ośmiu czy dziewięciu kolegów znał z reprezentacji. Mimo to trudno mu było wejść w ten system. Piłkarze są w stanie poprawić technikę i zmysł taktyczny, nawet jeśli mają ponad trzydzieści lat, to nie ulega wątpliwości. To samo dzieje się w aspekcie fizycznym. Możesz myśleć, że pod tym względem nie da się już nic zrobić, ale ciało jest jak gąbka. I tutaj w Bayernie widać to najlepiej. W Anglii i w Niemczech podczas treningów dużo się biega, ale zaczynasz wykonywać inną, bardzo odmienną pracę, taką jak nasza, czyli z piłką, i udaje ci się znacznie poprawić aspekt fizyczny. Przede wszystkim pod względem ogólnej dynamiki. Jeśli zmieni się rodzaj poruszania oraz doda siłę i piłkę, to następuje ogromna poprawa. Guardioli bardzo zależy na Boatengu: dostrzegł w nim potencjalnego wielkiego obrońcę i nie przestanie pracować, dopóki piłkarz będzie mu towarzyszył w tym wysiłku. Ale jeśli zawodnik ma dość, kiedy zniechęca się do wytężonej pracy nad sobą, kiedy przestaje wierzyć w umiejętność do robienia postępów albo rezygnuje, wówczas trener zamyka teczkę. Koniec. Jeśli piłkarz nie wkłada całej energii, to Guardiola nie będzie nalegał ani minuty dłużej. Przecież, myśli, to są dorośli sportowcy, otoczeni doradcami, panowie swoich karier: to oni muszą zdecydować, czy chcą się rozwijać, czy nie. Inaczej jest w przypadku Thomasa Müllera. Trener dostrzegał w bawarskim napastniku wielki potencjał do gry również w pomocy. Bez technicznej zwinności Kroosa czy Thiaga, ale ze znakomitymi umiejętnościami do święcenia triumfów na tej pozycji: szybki, agresywny, nieustępliwy przy pressingu, bardzo trudny do zatrzymania i ruchliwy. Jednak za każdym razem, gdy ustawiał Müllera w drugiej linii, jego występy były rozczarowujące. Nie chodziło o brak chęci czy wysiłku, ponieważ Müller jest piłkarzem zaangażowanym i gotowym na wszystko. Jak wyjaśnia Gaby Ruiz, techniczny analityk hiszpańskiej telewizji Digital Plus: – Müller jest typowym przykładem Bawarczyka: uporządkowany, poważny, wytrwały, gotowy do poświęceń. Wykonuje polecenia. Jest w stanie dosłownie oddać serce grze, byle tylko wypełnić to, czego się od niego oczekuje. Müller po prostu nie potrafi osiągnąć poziomu, jaki Guardiola chciał u niego uzyskać na środku boiska: opuszcza pozycję, kiedy musi na niej być, albo zostaje w miejscu w momencie, kiedy należy się ruszyć. W jego przypadku nie chodzi o wypełnianie bądź niewypełnianie otrzymywanych poleceń, lecz o kłopot z wykonywaniem tego, co dla drużyny jest najbardziej odpowiednie. Müller ma inne wspaniałe zalety, ale nie tę. Guardiola będzie się jeszcze upierał przez kilka tygodni, ale ostatecznie zrozumie, że niemożliwe jest przekształcenie napastnika w pomocnika. Kiedy zawodnicy Manchesteru City idą pod prysznic, piłkarze Bayernu (którzy grają dwie

godziny później niż Anglicy) zaczynają obowiązkowe ronda, które stały się już symbolem drużyny. Rondo było podstawowym znakiem rozpoznawczym, jaki Johan Cruyff wprowadził w Barcelonie, i nie ma na świecie drugiej drużyny, która wykonywałaby to ćwiczenie z większą sprawnością niż Katalończycy. Powiedzieliśmy już, że chodzi o koło, w którym piłkarze ustawieni na zewnątrz podają sobie piłkę z możliwie największą szybkością, nie pozwalając, by zawodnicy znajdujący się w środku jej dotknęli. Kiedy jednemu z ustawionych w środku się to uda, zamienia się miejscami z piłkarzem z zewnątrz, który stracił piłkę. Naturalnie zawodnicy ustawieni w środku męczą się i biegają znacznie więcej za futbolówką niż ci, którzy są na zewnątrz i tylko ją do siebie podają. Zawodnicy Bayernu rozpoczęli ronda 26 lipca, na pierwszym treningu Guardioli, i w ciągu tych pięciu tygodni nastąpił bardzo wyraźny postęp, co podkreśla Buenaventura: – We wszystkich elementach, nie tylko w przypadku ronda, w ciągu tego pierwszego miesiąca nastąpił znaczny postęp. Wszystkie akcje przeprowadzane w zredukowanych przestrzeniach i zawierające jeden, dwa, trzy elementy, które trzeba wykonać szybko i przy udziale wszystkich piłkarzy, zawsze wiele ich kosztują. Ale zarówno w rondach, jak i w grze pozycyjnej zrobili bardzo duże postępy. Mimo to w najlepszym rondzie w Bayernie wciąż uczestniczy sam Guardiola. Z tego, co mówi, i z tego, co pokazuje podczas ćwiczenia, jego rondo wygląda najlepiej. Wraz z upływem kolejnych miesięcy ta różnica będzie się powoli zacierać i monachijscy piłkarze będą robić niesłychane postępy. Wiosną 2014 roku ronda w Bayernie osiągną doskonały poziom i staną się również znakiem rozpoznawczym drużyny. Poranny trening ogranicza się do wspomnianych rond. Jedynie Thiago pracuje ciężej i, podobnie jak wczoraj Schweinsteiger, wykonuje dziewięć serii biegów po siedemdziesiąt metrów z dwudziestosekundową przerwą między nimi, żeby wrócić do pełnej sprawności, i dodaje na koniec siedem czterdziestometrowych sprintów. Jeszcze delikatnie utyka i chociaż mówi, że chciałby zagrać w popołudniowym meczu, to biegi wykonane pod okiem Buenaventury dowodzą, że tak się nie stanie. Thiago zasiądzie dziś na trybunach. Guardiola drapie się po głowie. – Nie mam pomocników. Tylko Kroos jest zdrowy. Schweinsteiger nie może jeszcze wykonywać obrotów, Müllerowi nie pasuje ta pozycja, Thiago kuleje. Dobrze, że go sprowadziliśmy! Dzisiaj Lahm będzie musiał zagrać w pomocy... Komentarz Guardioli odnosi się do wieści, że mamy przed sobą „Bayern pomocników”. Jemu podoba się ten pomysł, tylko że na razie nie ma do dyspozycji piłkarzy, którzy mogą go zrealizować. Kontuzje trapią jego drużynę, a w następnych tygodniach będzie jeszcze gorzej, bo większość zawodników dozna urazów albo kontuzje im się odnowią. Zresztą Guardiola nie będzie mógł przeprowadzić treningu z całą i zdrową drużyną aż do... 5 lutego 2014 roku.

Służby medyczne Bayernu są bardzo skuteczne, ale Guardiola nie przyzwyczaił się jeszcze do ich sposobu pracy. Na przykład na treningach przy Säbener Straße nie ma żadnego lekarza. Jeśli coś się stanie jakiemuś piłkarzowi, to zajmują się nim fizjoterapeuci, a jeśli jest to coś poważnego, to zostaje przewieziony do prywatnej kliniki doktora Hansa-Wilhelma Müllera-Wohlfharta w centrum miasta. Doktor jest ekspertem światowej sławy i w Bayernie pracuje od ponad trzydziestu lat, ale Guardiola jest przyzwyczajony do obecności lekarza na treningach i nad tą sprawą będzie rozmyślał w trakcie całego sezonu. Wczoraj zapowiedział na konferencji prasowej, że Mario Götze dołączy do drużyny w ciągu dwóch dni, ponieważ poinformowano go, że piłkarz bez problemu wykonał serię sprintów; tymczasem dziś rano się dowiedział, że lepiej będzie poczekać jeszcze tydzień. Pepa dziwią takie zmiany i wciąż jeszcze nie może pojąć tego, co wydarzyło się przy okazji Superpucharu Niemiec, kiedy nie mógł skorzystać z Neuera ani Ribéry’ego, którzy czterdzieści godzin później byli już zdrowi. Kontuzje będą nieodłącznym kompanem w trakcie całego sezonu...

MOMENT 20

PELLEGRINI JAKO TERMOMETR Monachium, 1 sierpnia 2013 r. Manchester City strzelił pięć goli w pierwszych trzydziestu pięciu minutach meczu z AC Milan. Niebywałe. Maszyna do strzelania. Ale w ciągu sześciu kolejnych minut trzy gole stracił. Niebywała była również słabość defensywna drużyny Manuela Pellegriniego. Wynik 5:3, jaki widniał na tablicy do przerwy, będzie też końcowym rezultatem pierwszego półfinału Audi Cup. Manchester City wyeliminował AC Milan, jak na dłoni pokazując swoje mocne i słabe strony, te same, które doskonale będą widoczne w trakcie sezonu: wielki potencjał w ofensywie i ogromna słabość w obronie. Drużyna z charakterem w polu karnym. W drugim półfinale Bayern zaprezentował niemal swój najlepszy z możliwych składów. Oczywiście u Neuera i Ribéry’ego nie było śladu po kontuzjach, wszedł Pizarro jako środkowy napastnik, co potwierdziło, że Guardiola nie był dotąd zbytnio zadowolony z Mandžukicia, a Javi Martínez zadebiutował jako środkowy obrońca po otrzymaniu defensywnej lekcji. Nie był to imponujący mecz w wykonaniu Bayernu, chociaż dominował nad São Paulo, które pokonał 2:0 po stworzeniu mnóstwa sytuacji do zdobycia goli, sprawiając, że doświadczony brazylijski bramkarz Rogério Ceni był gwiazdą meczu (obronił dwanaście strzałów), i pokazując to, co w następnych miesiącach będzie cechą drużyny: dość niski stopień skuteczności, coś niebywałego w drużynie Guardioli. Javi i Dante w trakcie całego meczu patrzyli na siebie nawzajem, chroniąc linię defensywy, i nie przestawali rozmawiać i korygować błędów. Javi Martínez był dość niepewny, ale Dante ocenił go bardzo pozytywnie: – Javi to fenomen, jest bardzo inteligentny. Łatwo będzie dzielić z nim środek obrony. W finale turnieju zaplanowanym na czwartek 1 sierpnia po raz dziewiąty spotkają się Guardiola i Pellegrini: z ośmiu wcześniejszych meczów chilijski trener zdołał tylko w jednym zremisować (3:3 na Camp Nou, kiedy prowadził Villarreal), natomiast Katalończyk miał na koncie siedem zwycięstw. Pomimo tak korzystnego bilansu Guardiola szanuje i bardzo ceni trenera Manchesteru City: – Bardzo dobrze znam Pellegriniego. To wielki trener. Ma fantastycznych piłkarzy. Padł utarty zwrot, ale w rzeczywistości było w tym wiele prawdy: Guardiola miał antidotum na

Manchester City, jednego z wielkich rywali w walce o Champions League. Było jeszcze zbyt wcześnie, by robić plany na przyszłość, a Pep miał w głowie tylko Bundesligę i Superpuchar Europy, ale gdyby zapytać go o wielkich rywali w Lidze Mistrzów, to bez wahania wymieniłby Manchester City, Barcelonę, Real Madryt i Borussię Dortmund. Zapytano go o reakcję Mandžukicia po tym, jak strzelił pierwszego gola półfinału. Chorwacki napastnik, który pojawił się na boisku po przerwie, zmieniając Pizarra, wykonał prowokacyjny gest w stronę ławki rezerwowych. – Mandžukić jest wielkim piłkarzem pola karnego, wielkim snajperem. Nie zwróciłem uwagi na jego zachowanie po strzeleniu gola. Od dwóch tygodni jego relacje z Mandžukiciem są napięte. Chorwacki napastnik jest bardzo ceniony przez swoich kolegów, ponieważ walczy, naciska na rywali i poświęca się w każdym meczu. Podobna agresywność ma też swoją negatywną stronę: kiedy na treningach dochodzi do spięć albo bójek, najczęściej uwikłany jest w nie właśnie Mandžukić. Guardiola i jego sztab szkoleniowy mają zastrzeżenia do Chorwata, ale nie do jego futbolu: podziwiają jego zdolności do kończenia akcji i to, jak dużo z siebie daje w polu karnym, ale zarazem martwią ich jego ciągłe oznaki wściekłości na cały świat i niewielka wola, jaką wykazuje, żeby zrozumieć nowy sposób gry. O Robercie Lewandowskim, środkowym napastniku Borussii Dortmund, mówi się jako o pewnym transferze Bayernu na przyszły sezon, w związku z czym pozycja Mandžukicia wydaje się tymczasowa. Konflikt ma niewiele wspólnego ze sprawą Müllera, którego podejście jest doskonałe, tylko po prostu trzeba ustawiać go na pozycji napastnika, a nie pomocnika. Mandžukić z boiskowych zadań wywiązuje się znakomicie, wątpliwości budzi jedynie jego nastawienie. W Monachium uważa się, że Bayern będzie grał tak jak Barça. Istnieją trzy czynniki, które miałyby na to wskazywać: transfer Thiaga, ustawienie 4-3-3 oraz fałszywa dziewiątka. Guardiola nie ma zamiaru doprowadzić do tego, by Bayern przypominał Barcelonę, choćby dlatego, że ma do dyspozycji piłkarzy innego typu. Z systemu gry tylko się śmieje: – System gry to numery telefonu. To nie jest najważniejsze, to nie ma większego znaczenia. Podoba mi się określony typ zawodników, którzy potrafią grać w piłkę i zajmować środkową strefę boiska. Co do poziomu taktycznego, to jestem bardzo zaskoczony wielkim poziomem tych piłkarzy i ich chęcią do nauki. Podczas porannego treningu 1 sierpnia Arjen Robben zapowiedział nam to, co wydarzy się w popołudniowym finale: – Mam ciężkie nogi, moje ciało nie daje rady... Bayern przez pół godziny grał wspaniale, a później osłabł. Podczas gdy Manchester City dokonał dziewięciu zmian w porównaniu z poprzednim meczem, to drużyna z Monachium zmieniła tylko dwóch zawodników: Thiago wszedł za Rafinhę, a Müller za Pizarra. Javi Martínez znów na środku

obrony, Thiago i Kroos jako boczni pomocnicy, a Mandžukić na ławce rezerwowych. Moglibyśmy powiedzieć, że jeśli Guardiola miałby do dyspozycji Maria Götzego, to prawdopodobnie wystawiłby taki skład, na jakim najbardziej mu zależało. W ciągu trzydziestu pięciu minut Bayern grał tak, jak wymarzył sobie Pep: ze spokojem wychodził od obrony, przyciągał rywali, ogrywał ich w każdej części boiska i kiedy docierał do pola karnego Manchesteru City, miał przewagę w centralnej części. W tym momencie drużyna wzbudzała strach za sprawą Robbena i Ribéry’ego, zarówno na skrzydłach, jak i na środku. To pierwsze pół godziny było festiwalem gry i okazji strzeleckich: aż dziewięć razy Bayern uderzył na bramkę Anglików, znów jednak brakowało skuteczności, co było jeszcze małym szczegółem bez znaczenia, ale co w następnych tygodniach stanie się niemal chronicznym problemem. Guardiola był tak zadowolony z tego, co widział, że ograniczył się tylko do kilku wskazówek dla Javiego Martíneza: żeby był bardziej agresywny przy wyprowadzaniu piłki i docierał z nią aż na koło środkowe oraz żeby spróbował przemierzać linie rywala bez strachu. Guardiola bardzo często interweniuje z ławki. Dopóki kibice i niemiecka prasa się do tego nie przyzwyczaiły, było to dla nich dość zdumiewające, ponieważ Pep swoimi gestami przywodzi na myśl wulkan. Gestykuluje tak bardzo, ponieważ górę bierze nad nim pasja. Jest „chory” na futbol. Kiedy zaczyna opowiadać o grze, potrafi stracić poczucie czasu, mijają godziny, a on nie zdaje sobie z tego sprawy. Ta strata poczucia czasu może zdarzyć się w każdym momencie, a kwestia, o jakiej rozprawia, może być tak prozaiczna, jak ruch, który musi wykonać boczny obrońca, kiedy zbliża się do skrzydłowego drużyny przeciwnej. W tym przypadku, jeśli nadarzy się taka szansa i nie ma zobowiązań, które by to uniemożliwiły, Pep może poświęcić wiele minut na szczegółowe wyjaśnienie wszystkich posunięć. I nie będzie tego robił ze spokojem: wstanie, będzie potrząsał rękami, pokazując pozycje piłkarzy, zaznaczy pionowo palcami każdą nową pozycję, którą muszą kryć, wyrzuci ramiona do tyłu, żeby wskazać puste przestrzenie, a po upływie minuty będzie wyjaśniał czterdzieści ruchów wykonanych podczas jednej jedynej akcji. Każdego dnia dzieje się tak na treningach. Porusza się, gestykuluje, potrząsa rękami, wyznacza hipotetyczne linie, a rękami i ramionami opisuje możliwe ruchy własne albo piłkarza drużyny przeciwnej. Zawodnicy Bayernu przyzwyczajają się do tego kodeksu gestów i znaków. Wiedzą już, że jeśli Guardiola będzie chciał coś skorygować, to przywoła do siebie konkretnego piłkarza, chwyci go za ramiona, żeby zmodyfikować jego pozycję, albo będzie poruszał się wokół niego, niemalże tańcząc, udzielając mu wskazówek co do określonej akcji. Żeby pogratulować mu za dobry występ, prawdopodobnie mocno klepnie go po plecach albo kopnie w tyłek, o czym szybko przekonał się Robben. Sam był piłkarzem, więc wie doskonale, że podczas meczów zawodnicy nie mogą go usłyszeć na

boisku. Dlatego właśnie używa języka gestów: wskazuje rękami na swoje plecy, pokazując puste miejsca, które trzeba zająć, albo linię obrony, która musi uważać, i przez siedemdziesiąt procent czasu nieustannie udziela wskazówek, zawsze gestykulując. Ale podczas pierwszych trzydziestu minut spotkania z Manchesterem City Guardiola jest spokojny. Tak bardzo podoba mu się to, co widzi (z wyjątkiem braku skuteczności, rzecz jasna), że nie ma nic do dodania. Jednak po trzydziestu pięciu minutach nogi piłkarzy Bayernu nie wytrzymują – jak przepowiedział Robben – a zawodnicy Manchesteru City wykonują krok do przodu i wszystko ulega zmianie. Podopieczni Pellegriniego zaczynają naciskać na Javiego i Dantego, stwarzają sobie okazje, aż Negredo w 60 minucie zdobywa bramkę. W tym momencie meczu Guardiola zmienił już trzech pomocników i teraz w drugiej linii grają Kirchhoff, Lahm i Shaqiri, zaskakujące trio, które nigdy wcześniej razem nie występowało, i demonstrujące zarazem, że „Bayern pomocników” jest jeszcze utopią. Monachijczycy zdołali jednak odrobić straty i wygrali finał 2:1, pokazując zupełnie inną twarz niż w ciągu pierwszej półgodziny meczu, twarz, która wcale nie odzwierciedlała ulubionego typu futbolu Guardioli: wiele długich piłek posyłanych na skrzydła, dośrodkowania w pole karne i strzały głową. Pierwszy raz Pep pokazał, że absolutnie nie przeszkadza mu gra w tak odmienny sposób. Niewątpliwie wolałby styl gry z pierwszej połowy, ale zaczynał też czuć się swobodnie z tą drugą twarzą. Po spotkaniu był usatysfakcjonowany. – Jestem zadowolony z moich piłkarzy. Spisali się bardzo dobrze, a tacy zawodnicy jak Schweinsteiger, Dante czy Javi Martínez zaledwie po tygodniu przygotowań zagrali na dobrym poziomie. Sezon jest bardzo długi i możemy grać lepiej. Jestem zaskoczony moją drużyną: nie spodziewałem się, że tak dobrze wykonają tyle rzeczy. Niemiecki futbol jest bardzo odmienny od futbolu Barcelony, więc musimy udoskonalić wiele elementów i znaleźć boiskowe porozumienie między piłkarzami. Oczywiście znów zapytano go o Mandžukicia, który wszedł po godzinie gry (był to mecz towarzyski i Guardiola dokonał siedmiu zmian) i strzelił zwycięskiego gola. – Koniecznie trzeba mieć wysokiego i silnego napastnika. Jego podejście jest fantastyczne, a drużyna go potrzebuje. Odegrał bardzo ważną rolę w zwycięstwie. Wiele miesięcy później, kiedy było już oczywiste, że napastnik nie zostanie w klubie na następny sezon, zapytałem o niego Pepa. – Posłuchaj – powiedział – ja z Mandžukiciem poszedłbym na wojnę, ponieważ kiedy gra, pomaga ci jak nikt inny: naciska i walczy na śmierć i życie. Ale kiedy nie gra, oj... Zadano mu także pytanie o występ Javiego Martíneza, który w tamtym momencie był brany pod uwagę przez Pepa jako lepszy od Boatenga partner Dantego na środku obrony.

– Jestem z niego bardzo zadowolony. Wczoraj zagrał bardzo dobrze, a dziś było trudniej, ponieważ Manchester City jest wspaniałą drużyną. Javi odbył tylko pięć treningów i nie jest jeszcze w odpowiedniej formie, ale w miarę rozgrywania kolejnych minut będzie coraz lepiej rozumiał się z Dantem.

Guardiola opuścił Allianz Arenę, zostawiając przekaz, który wykraczał daleko poza zwycięstwa: – Trenera czyni wielkim to, co na końcu powiedzą o nim jego piłkarze. Jeśli mogę ich przekonać, aby grali w taki sposób, i będę potrafił pomóc im się rozwijać i zrobić z nich lepszych sportowców, będę bardzo szczęśliwy i będzie to moja największa radość. Postaramy się grać dobrze, a nie tylko zdobywać trofea. W szatni ogromnego monachijskiego stadionu porozmawialiśmy z Manuelem Pellegrinim: – Nie mam żadnych wątpliwości, że Pep narzuci swój styl w Bayernie. Ten styl się spodoba, ponieważ polega na utrzymywaniu się przy piłce i dobrej grze. Przez pierwsze pół godziny Bayern przypominał mi Barcelonę ze względu na wymianę podań i zagęszczenie środka pola. Bardzo często byli przy piłce i chociaż nie zamienili tego na wiele sytuacji strzeleckich, niewątpliwie inicjatywa leżała po stronie Bayernu, zatem musimy pogodzić się z tym, że nie zagraliśmy zbyt dobrze: bardzo szybko traciliśmy piłkę, kiedy ją mieliśmy, co oznacza, że oni odbierali nam ją z dużą łatwością. A jak dobrze wiemy, łatwe i szybkie odzyskiwanie piłki jest jedną z wielkich cech drużyn Guardioli. Ani jeden, ani drugi nie przypuszczali, że za niecałe dwa miesiące znów się spotkają, tym razem już w rozgrywkach Champions League.

MOMENT 21

CEL: WYGRAĆ BUNDESLIGĘ Monachium, 9 sierpnia 2013 r. – Wygrać Bundesligę. Celem sezonu jest wygrać Bundesligę – przypomina mi Estiarte przed rozpoczęciem rozgrywek o mistrzostwo Niemiec. Guardiola dostaje gabinet na Allianz Arenie. Szatnia piłkarzy: szeroki prostokąt z szarą podłogą i szafki w intensywnym czerwonym kolorze, w których zawodnicy trzymają ubrania i buty, każda ze zdjęciem właściciela. Siadają na prostej, drewnianej ławce. Ribéry przebiera się obok Robbena; Shaqiri obok Schweinsteigera; Neuer obok Starke’a; Javi Martínez obok Dantego. Z jednej strony prysznice z prostymi białymi kafelkami, bez żadnych ekstrawagancji. Z drugiej stoły do masażu. Dalej, za prześwitującą zasłoną, jeszcze kilka miesięcy wcześniej siadał Jupp Heynckes. Guardiola poprosił o mały własny gabinet, oddzielony od szatni, i klub właśnie mu go udostępnił, dwanaście metrów dalej. To kwadratowe, dość skromne pomieszczenie: czarny stolik na czerwonym dywanie, mała szara sofa i kompletnie gołe ściany. Jedynie niewielki telewizor i biała tablica ozdabiają to miejsce. Przed każdym meczem znajdzie tutaj butelkę wody w pojemniku z lodem. Po zakończeniu spotkania przynoszą mu jeszcze butelkę białego wina. Na stole nie ma żadnych papierów, ani jednego, nie ma też komputera, ponieważ Pep przechowuje wszystko w swoim laptopie. Pokój rozmiarami i wyposażeniem przypomina gabinet, który miał na Camp Nou, również oddzielony od szatni piłkarzy. Zawsze chciał być poza szatnią, ponieważ uważa, że jest to miejsce zarezerwowane dla zawodników. Nigdy tam nie wchodzi, jedynie w przerwie meczu, kiedy szybko przedstawia analizę tego, co wydarzyło się w pierwszej połowie, i rzuca pomysły na drugą. Ani przed, ani po zakończeniu meczu nie pojawia się w szatni: uważa ją za prywatne terytorium piłkarzy. Kiedy był futbolistą, nie podobało mu się, gdy trenerzy przychodzili do szatni, i po zostaniu szkoleniowcem chciał szanować tę zasadę. Jednocześnie przed meczami lubi mieć spokój, siedzieć z dala od zgiełku szatni. Woli trzymać się z boku i koncentrować, podczas gdy fizjoterapeuci bandażują kostki, a Lorenzo Buenaventura prowadzi rozgrzewkę, która zawsze jest krótka i intensywna, trwa nie dłużej niż dwadzieścia minut, i podczas której wykonywane są wyłącznie zaplanowane uprzednio ćwiczenia. Dopiero kiedy mecz

ma się rozpocząć, Pep opuszcza gabinet, przechodzi przez krótki biały korytarz, ozdobiony ogromnymi fotografiami obecnych piłkarzy Bayernu (Alaba i Thiago na początku korytarza), pokonuje dwadzieścia dwa schodki w dół w długim tunelu i kolejnych piętnaście w górę aż do ławki. Rozpoczyna się jego pierwszy sezon Bundesligi. Rozgrywki ligowe zawsze inauguruje na swoim stadionie zwycięzca poprzedniego sezonu. Bayern podejmuje dziś Borussię Mönchengladbach, ponieważ Deutsche Fußball Liga uznała, że nie ma bardziej atrakcyjnego rywala na pierwsze spotkanie: jest to klub, w którym Jupp Heynckes stał się legendą jako piłkarz i przeciwko któremu rozegrał swój ostatni mecz jako trener Bayernu. Jako że Guardiola zastąpił Heynckesa, szefowie Bundesligi pomyśleli, że najlepszym symbolem będzie starcie obu drużyn w debiucie Pepa. Guardiola ma na sobie nieskazitelny szary garnitur, zostawił w szafie koszulę w kratkę, w której prezentował się podczas poprzednich meczów, co jest też jasnym dowodem tego, że jego żona Cristina przeprowadziła się już do Monachium. Przez wiele dni będziemy na ten temat żartować: powszechnie znana elegancja Pepa to zasługa jego żony, spadkobierczyni rodzinnej firmy odzieżowej Serra Claret z Manresy. Przy ustalaniu składu na inaugurację rozgrywek Guardiola miał na uwadze dwa czynniki: Javi Martínez zaczął odczuwać ból w lewej pachwinie, na razie tylko lekki, ale to i tak nie pozwala na wystawienie go w podstawowym składzie; natomiast Thiago zaczął osobny sezon przygotowawczy, do Bayernu przybył praktycznie bez wcześniejszych treningów, pracował na najwyższych obrotach, żeby wystąpić w meczu o Superpuchar Niemiec, a jego kondycja fizyczna jest niestabilna. Z zalecenia Lorenza Buenaventury pomocnik poświęci całe trzy tygodnie sierpnia na powrót do formy, w związku z czym dzisiaj nie ma go nawet w kadrze meczowej. Znów mający problemy z pomocnikami Guardiola po raz kolejny musi sięgnąć po Müllera, który zajmie miejsce w środkowej części boiska. Wzbrania się przed tym, ale nie ma wyjścia. I tak w ligowym debiucie wystawia następujący skład: Neuer – Lahm, Boateng, Dante, Alaba – Schweinsteiger, Müller, Kroos – Robben, Mandžukić, Ribéry. Bayern równoważy ofensywne usposobienie Müllera, ustawiając bardzo wysoko kapitana Lahma. Tak więc w rzeczywistości drużyna wychodzi w ustawieniu 3-3-3-1, z Lahmem, Schweinsteigerem i Kroosem w środkowej linii. Początek nie pozostawia wątpliwości i zaledwie po piętnastu minutach Bayern prowadzi 2:0. Pierwszy gol jest dziełem Robbena, który w 11 minucie delikatnym dotknięciem wykorzystuje alley oop Ribéry’ego. Znakomita spółka „Robbery” rozpoczęła właśnie nowy rozdział. Drugi gol, dzieło Mandžukicia po rzucie wolnym wykonanym przez Robbena z bocznej części boiska, bronionym przez ośmioosobowy mur piłkarzy Gladbach, przy ataku tylko trzech graczy Bayernu, symbolizuje kolejny z pomysłów Guardioli: wbiegać w pole karne, zamiast

w nim stać. Z drużyną w pełnej formie Guardiola otrzymuje niespodziankę: nie ma w Bundeslidze rywala, który nie potrafiłby skutecznie kontratakować. Po półgodzinie meczu Neuer musi bronić fantastyczny strzał Krusego, a kilka minut później dośrodkowanie Aranga zamienia się w samobójczy gol Dantego. Neuer zostaje pokonany po raz pierwszy w tych rozgrywkach ligowych, i to przez swojego kolegę. Wynik nie będzie już zagrożony, bez względu na to, jak duże niezadowolenie Guardioli wywoła defensywa Bawarczyków, a zwłaszcza boczny obrońca Alaba, który za każdym razem gdy atakuje go rywal, zamiast aktywnie wywierać nacisk i doskakiwać do niego, by odebrać piłkę, natychmiast się cofa, pozwalając przeciwnikowi zagłębiać się na połowę monachijczyków bez najmniejszego oporu. A zatem zachowuje się dokładnie odwrotnie do tego, co od siedmiu tygodni trenuje Guardiola: niweczyć ataki w zarodku, nie pozwalać na zbliżenie się do bramki Neuera. Wydaje się, że jeden z jego najlepszych obrońców, młody Alaba, zapomniał o wszystkim, czego się nauczył, i skorygowanie tego defektu zajmie jeszcze kilka tygodni. Sam Alaba podwyższy wynik, wykorzystując rzut karny. Do tego momentu mecz zamienił się w bieganie tam i z powrotem, od jednego pola karnego do drugiego. Pep bez przerwy drapie się po głowie, ponieważ wcale mu się to nie podoba. Jest dokładnie na odwrót, niż on proponuje: chce kontrolowania gry i spokoju aż do chwili przekroczenia środka boiska, a później szybkości i agresywności. Tymczasem jego Bayern zamienił się w drużynę, która nie sprawuje kontroli ani nad meczem, ani nad piłką, tylko biega bez opamiętania. To wystarcza, żeby spokojnie pokonać Gladbach, ale kataloński trener nie jest zadowolony: nie tego chce dla swojej drużyny. Bayern musi podejść do dwóch rzutów karnych, by ustalić wynik meczu na 3:1. Pierwszy wykonuje oficjalny egzekutor Thomas Müller. Ter Stegen odgaduje jego zamiar i paruje piłkę, ale hiszpański obrońca Álvaro Domínguez, autor pierwszego przewinienia, kiedy zagrał prawą ręką, znów odbija piłkę ręką, tym razem lewą. Kolejny rzut wykorzystuje Alaba i rozpoczyna etap, w którym o karnych w Bayernie też będzie się dużo mówić. Niezadowolony Guardiola wygrał pierwszy mecz w Bundeslidze, podobnie jak kilka dni wcześniej w debiucie Pucharu Niemiec (5:0 na stadionie BSV Rehden, w Osnabrücku) i tak samo jak w następną niedzielę w towarzyskim spotkaniu z mistrzem Węgier, Győri ETO (4:1), w którym swoje pierwsze minuty rozegra Mario Götze. Później reprezentanci swoich krajów pojadą na zgrupowania przed tradycyjnymi meczami towarzyskimi rozgrywanymi w połowie sierpnia, a Guardiola poświęci te dni na treningi razem z zawodnikami drużyny rezerw i rozmyślania o tym, jak skorygować dynamikę zespołu. Jednak drugie ligowe spotkanie pod względem gry wcale nie będzie wyglądać lepiej. Bayern pokona Eintracht we Frankfurcie (1:0 po majestatycznym woleju Mandžukicia) i będzie dominować

przez większą część meczu, zaliczając trzydziesty dziewiąty mecz ze strzelonym golem. I chociaż bije historyczny rekord dwudziestu siedmiu meczów klubu z rzędu bez porażki (rekord z sezonu 1985/86), to nadal pozwala rywalowi na wiele akcji ofensywnych, nie potrafiąc już na początku zatrzymać kontrataków Eintrachtu. Tym razem Guardiola próbuje z Shaqirim w środkowej strefie, wraz ze Schweinsteigerem i Kroosem, ale też nie udaje mu się sprawować nieustannej kontroli nad grą i chociaż momentami Bayern szturmuje bramkę, w której fantastycznie spisuje się Kevin Trapp, to jednak pozwala na zbyt wiele kontrataków i pokazuje słabości w defensywie. Trener w ogóle nie jest zadowolony, pomimo dobrych wyników. Bayern utrzymuje zdolność przytłoczenia rywala: jest drużyną, która biega szybko i bezpośrednio w stronę w bramki, ale która nie potrafi jeszcze wyznaczyć właściwego rytmu w danym momencie. Skoro Guardiola nalega na kontrolę rytmu, to dlatego, że w swoim pomyśle na grę chce ograniczyć do minimum rolę przypadku. Przypadek zawsze będzie istniał, podobnie jak zawsze pojawi się jakiś błąd, niespodziewane odbicie piłki albo nieoczekiwana akcja, ale Guardiola chce maksymalnie je ograniczyć. Z tego powodu nalega na ćwiczenie takich elementów jak wprowadzanie piłki do gry albo pressing. Wprowadzanie piłki do gry nie polega na podawaniu sobie futbolówki, lecz na przesuwaniu się do przodu całej grupy. Na razie Bayern tylko podaje piłkę: od obrońcy do obrońcy, prawie zawsze poziomo, z jednej strony do drugiej, jakby kreśląc literę U, która biegnie od Lahma do Boatenga, od Boatenga do Dantego, od Dantego do Alaby. Czasem włącza się w to Schweinsteiger i wtedy pięciu zawodników wymienia podania między sobą, ale cała drużyna nie gra i ani piłka, ani piłkarze razem nie wychodzą i nie spychają rywala do obrony. Budowanie akcji od tyłu wymaga bycia bardziej agresywnym i odważnym: należy wziąć piłkę i przekraczać kolejne linie przeciwnika bez strachu, że za sobą zostawia się pustą strefę. I muszą to robić wszyscy razem. Budowanie akcji od tyłu jest dla Guardioli warunkiem sine qua non. Nauczył się tego od Johana Cruyffa: jeśli dobrze wyprowadzasz piłkę, mawiał holenderski mistrz, możesz grać dobrze. Jeśli tego nie robisz, nie ma żadnej możliwości. Cruyff zawsze twierdził, że równowaga w grze tkwi w piłce. Jeśli tracisz mało piłek, będziesz w równowadze. Dla Guardioli te koncepcje są zasadnicze. Chce, żeby jego drużyna wyprowadzała piłkę z zawodnikami ustawionymi blisko siebie, agresywnymi i odważnymi, bez obawy przed przekroczeniem defensywnych linii rywala i bez tracenia futbolówki. Guardiola wymaga dużo: zresztą on zawsze chce wszystkiego. Z Frankfurtu wyjeżdża zaniepokojony. Czuje, że zostało mu jeszcze bardzo dużo pracy. Piłkarze zaczynają pokazywać, że rozumieją, czego trener od nich wymaga, ale nie potrafią jeszcze wykonywać tego w sposób ciągły. Jeśli wyprowadzają piłkę, nie zawsze są zdolni do pressingu i uniknięcia kontrataków. Jeśli koncentrują się na tym, by nie stracić futbolówki, to w zamian za to tracą agresywność. Guardiola bez przerwy

drapie się po głowie, co jest oznaką wielkiego zmartwienia. Kiedy wraca do ośrodka przy Säbener Straße, jeden z członków sztabu szkoleniowego przypomina mu to, o czym rozmawiali dziesięć dni wcześniej: – Wygrać Bundesligę. Celem sezonu jest wygrać Bundesligę. Na horyzoncie jest wiele wyzwań, ale tylko jeden cel.

MOMENT 22

PIERWSZA KOLACJA Monachium, 24 sierpnia 2013 r. Guardiola pochłania talerz ziemniaczanego purée. Je jak ktoś, kto umiera z głodu. Zachowuje się tak, jakby nie jadł od wczorajszego wieczoru, a zapytany o to, kiwa głową, potwierdzając tym samym, że w dni meczu nie jest w stanie przełknąć nawet kęsa kanapki. Na zewnątrz leje jak z cebra. Jest sobotni wieczór. Jemy kolację. Guardiola przyjął już pierwszych gości: przyjaciół z Nowego Jorku i z Barcelony. Wszyscy byli obecni na Allianz Arenie w dniu triumfu Bayernu nad 1. FC Nürnberg w ciężkich derbach Bawarii. Dziwny był to mecz, z ambiwalentnymi wrażeniami, z debiutem Götzego, z ciężką kontuzją Thiaga, który właśnie zatelefonował, prosząc, byśmy zaczekali na niego z zamówieniem, ale po dziesięciu minutach zadzwonił ponownie, by przekazać, że jednak nie przyjdzie, że noga boli go tak bardzo, że nie może wyjść i zostaje w hotelu, co jest ewidentnym ostrzeżeniem przed tym, co wydarzy się w następnych godzinach, kiedy będzie musiał poddać się operacji kostki. Bayern pierwszą połowę zagrał okropnie. Męczył się. Wydawało się, że piłkarze chcieli, żeby gra podobała się Pepowi, więc podawali sobie nawzajem piłkę, mówi jeden ze współbiesiadników. A trener natychmiast rzuca jedną ze swoich wielkich definicji: – Ale ja nienawidzę tej wymiany piłki tylko po to, że ktoś tak chce. To głupota, która niczemu nie służy. Trzeba wymieniać piłkę z konkretnym zamiarem, z zamiarem wyrządzenia krzywdy w polu karnym rywala, a nie podawać piłkę dla samego jej podawania. Troje dzieci Pepa i dwoje dzieci małżeństwa z Nowego Jorku też jest głodnych, ale zadowalają się ziemniaczanym purée podanym na przystawkę. Trzeba zaczekać, powiedział ojciec, bo zaraz przyjdą przyjaciele z Barcelony. To pierwsza wizyta, jeśli nie liczyć rodziny, dokładnie dwa miesiące po przyjeździe do Monachium. Wydaje się to zaskakujące i jest jeszcze jednym dowodem obecnej głębokiej obojętności między Barceloną a Guardiolą. Można było się spodziewać lawiny przyjaciół i znajomych przybywających do Monachium na spotkanie z Pepem, ale dopiero dzisiaj przyjechali pierwsi, i to po cichu, niemal incognito. Będzie się to powtarzać w trakcie sezonu, zarówno wśród przyjaciół i znajomych (których w ciągu całego roku przyjedzie w sumie dwunastu), jak i wśród katalońskich i hiszpańskich mediów, dla których fenomen trenera o podobnym prestiżu,

pracującego w tak wielkim klubie jak Bayern, nie będzie wystarczającym powodem, by wysyłać do Monachium dziennikarzy. Kolacja stoi pod znakiem opowieści Pepa. Upływa między podobieństwami i różnicami między Barceloną i Bayernem i dla katalońskiego trenera będzie to rodzaj uwolnienia od kwestii, nad którymi rozmyślał od dwóch miesięcy. Mecz z 1. FC Nürnberg był do tego idealny: fatalny na początku, fantastyczny na końcu. Wszyscy siedzący przy stole chcą wiedzieć, co powiedział piłkarzom w przerwie, żeby nastąpiła aż taka przemiana. – Niewiele. Cztery słowa: W co wy gracie? Powiedział im, żeby się odblokowali. Że w ciągu tych dwóch miesięcy, odkąd razem pracują, ani razu nie sugerował im, że mają grać tak jak Barça. Ani razu. Że nigdy ich nie prosił, by grali w taki sposób, jaki jemu miałby się podobać. Ma się podobać siedemdziesięciu jeden tysiącom kibiców, którzy zawsze, na wszystkich meczach, zapełniają Allianz Arenę. Pep prosił tylko piłkarzy, aby byli sobą, bez nieśmiałości. – Chcę tylko, żeby na początku przez kilka metrów przesuwali się razem, żeby na wypadek straty piłki nie przyłapano nas w rozsypce. Każda niemiecka drużyna rzuca się z takim kontratakiem, że brak ci tchu, a jeśli będziemy grać daleko od siebie, rywale będą sobie stwarzać okazje. Chcę tylko, żeby Dante posłał piłkę po skosie do Robbena, ale żeby nie robił tego z naszego pola karnego, lecz wtedy, gdy już zbliża się do środka boiska. Jeśli wtedy Robben straci piłkę, to wszyscy będziemy dość blisko niego i odbierzemy ją bez problemu. Ale jeśli Dante zagra piłkę zbyt wcześnie, z naszego pola karnego, a Robben ją straci, na pewno nas skontrują. Pep podczas przemowy używa równie ekspresyjnych gestów jak przy ławce rezerwowych. Momentami wydaje się, że zaraz wstanie od stołu i będzie nam kazał ustawić się na wyimaginowanym placu gry w restauracji. Chwyta za ramię amerykańskiego przyjaciela i mówi mu: – Bastian [Schweinsteiger] to czyste DNA Bayernu. W każdej sekundzie widać, że ciało domaga się od niego biegania tam i z powrotem. To mi się podoba. Ale, przerywa mu jeden z barcelońskich przyjaciół, jak łączy się ten początkowy spokój ze wspomnianym niemieckim DNA? – Kiedy już dotrą razem do środka pola, wtedy chcę, żeby byli bardziej Bayernem niż kiedykolwiek wcześniej, żeby szaleli, żeby pokazali swoje DNA, żeby biegali, żeby się wyzwolili. A w tym są bestiami. Lubią biegać. Uwielbiają to. A ja uwielbiam, kiedy to robią. Niech biegają. Niech otwierają skrzydła i dośrodkowują. Nie żeby natychmiast strzelić gola, co trudno osiągnąć od razu, ale żeby wykorzystać odbicie, które jest bardzo niebezpieczne. Jeśli będziemy trzymać się razem, odbite piłki też będą nasze i wtedy możemy wyrządzić prawdziwą krzywdę, ponieważ przyłapiemy obrońców na wykroku. To właśnie im powiedziałem i tego chcę.

Stanowczo zabrzmiała jego deklaracja zamiarów i fundamentalnych zasad jego modelu gry. W miarę upływu czasu, chociaż jest wystarczająco dużo przerw, żeby przypomnieć szczególne momenty z jego czterech lat spędzonych w roli trenera Barcelony, Guardiola nadal będzie wyłuszczał swoje pomysły na temat przyszłej gry Bayernu. Wykorzystuje tę okazję, aby zaprezentować swój model gry, kiedy wreszcie całkowicie uświadomił sobie to, gdzie się znajduje i z jakimi piłkarzami pracuje. Jesteśmy na kolacji o charakterze inicjującym. Każdą próbę krytykowania modelu gry Barçy uważa za absurdalną. Przypomina historyczną rolę Johana Cruyffa w katalońskim klubie, a także to, jak istotni w Barcelonie są trenerzy „wprowadzający”, ci, którzy pomagają młodym, utalentowanym zawodnikom wejść do pierwszej drużyny, ci odważni, którzy w podstawowym składzie wystawiają młodych chłopców. Jest dumny ze swoich uczuć: – Jestem kibicem Barçy i zawsze nim będę. Co nie znaczy, że wróci do trenowania Barcelony. Zresztą gdyby ktoś miał się założyć, to powiedziałby, że przyszłość Guardioli to Bayern, później Anglia, a następnie, może za jakieś dziesięć lat, na zakończenie kariery, jakaś reprezentacja. Nic nie wskazuje na to, że jego kariera będzie bardzo długa, i zapewne rodzina ustaliła, że tak właśnie będzie: krótka, lecz intensywna. W tej hipotetycznej karierze prawdopodobnie nie ma żadnej opcji powrotu na ławkę trenerską Barcelony, chociaż w futbolu nigdy nie można powiedzieć nigdy. Jednak dziś, w sierpniu 2013 roku, powrót do Barcelony wydaje się niemożliwy. I trudno jest też wyobrazić sobie Pepa pełniącego inną funkcję niż funkcja trenera, bo to naprawdę go pasjonuje. Kiedy mówi mu się o innych posadach, na przykład dyrektora sportowego czy prezesa, nie wyraża najmniejszego zainteresowania, tak jakby te zajęcia nie znalazły miejsca w jego trenerskim umyśle. Wrażenia nie robią na nim także wzmianki o otoczeniu Barcelony (czyli wszystkim, co otacza klub, a nie tylko mediach). – Zapomnij o otoczeniu. W Barcelonie istnieją tylko dwie możliwości: albo masz władzę, albo nie masz władzy. I wbrew sobie zostałem zmuszony do opowiedzenia się po jednej ze stron. Zanim w swojej głowie wróci do Bayernu, Pep przywołuje jeszcze jedno wspomnienie z Barcelony. Chodzi o tamten dramatyczny półfinał Champions League z Chelsea w 2012 roku, w którym Barça oddała czterdzieści sześć strzałów na bramkę Petra Čecha (dwadzieścia trzy w pierwszym meczu i kolejne dwadzieścia trzy w rewanżu), ale została wyeliminowana. Chelsea wygrała finał na Allianz Arenie z Bayernem, którego pokonała po rzutach karnych. – Tamtego dnia się pomyliłem. Później myślałem o tym jeszcze tysiąc razy. Powiedziałem piłkarzem, żeby centrowali w pole karne, ale nie potrafiłem sprecyzować, o co mi chodziło: nie chciałem, żeby od razu uderzali na bramkę, tylko czekali na odbicie i bam, strzelili gola z drugiej akcji. Nie udało mi się sprawić, by dokładnie zrozumieli te instrukcje. Gdybym dobrze im

wytłumaczył, że musimy szukać odbitej piłki, to myślę, że awansowalibyśmy do finału... I to na powrót prowadzi go do Bayernu i do kolejnych akcji w polu karnym. – Muszę zadbać o to, żeby piłkarze się wyzwolili, by mogli biegać i pokazać wszystko, co potrafią. To ja muszę przystosować się do nich, a nie odwrotnie. Nie chcę, żeby grali w coś, co w teorii, jak mówią niektórzy, ma mnie się podobać. Mnie się podoba, kiedy piłkarze grają szczęśliwi i radośni. Druga połowa spotkania z 1. FC Nürnberg była przykładem tego, czego Guardiola pragnie dla swojego Bayernu: to był huragan. Wyliczono, że drużyna średnio co minutę pojawiała się w polu karnym rywali. Nie chodziło o okazje do strzelenia gola, lecz wejście do pola karnego. To był powtarzający się przypływ, w którym można było zauważyć pierwsze szkice rysunku Guardioli. Postawił obrońców na środku boiska i od tego punktu zdjął lejce ze swoich futbolistów, którzy grali na najwyższym galopie. Dziesięć, dwadzieścia, dwadzieścia pięć, aż trzydzieści dwa razy pojawiali się przed bramką rywali w ciągu czterdziestu pięciu minut: monachijski huragan. Język Bayernu. W jego głowie definitywnie powstaje pomysł zbudowania „znaku jakości Bayern”, jeśli chodzi o grę, odmiennego od znaku jakości Barcelony. Guardiola przechodzi od języka Barçy do języka Bayernu: jest na początku budowy własnego języka na bazie wspólnych korzeni. Wspólnym korzeniem jest sam Pep. Nie jest to kwestia akcentów i niuansów, lecz czegoś o wiele bardziej głębokiego. Nie wiemy na razie niczego z wyjątkiem tego, że ma to być własny język. To tak, jakby Pep wybrał suwerenność, która mu się należy, ale która przez dziesiątki lat była ozdabiana barcelońską grą i pasją. Nie może grać tak jak Barça. Nie powinien grać tak jak Barça. I dziś mówi po prostu, że nie chce grać tak jak Barça. Oczekuje się od niego, że wniesie do Bayernu strukturalną solidność w grze. Chociaż był potrójnym mistrzem, jego zwycięstwa zostawiają niewiele miejsca na przypadek i przypuszczenia. Razem z obecnymi piłkarzami i z nowymi, którzy dołączą do drużyny, musi nakreślić konkretną drogę, po której będą się poruszać bezdyskusyjnie i nie pozostawiając cienia wątpliwości, bez strachu ani niespójności. Drogę Bayernu. Drogę wspólnego języka Bayernu. Teraz, poza Barceloną, poza „domem matki”, daleko od tamtej Kaplicy Sykstyńskiej, z pędzlem w ręku zaczyna malować inny obraz. Monachijska katedra jest gigantycznym białym płótnem. Przez dziesięciolecia w siedzibie Bayernu świętowano wielkie sukcesy, ale skoro dumni i triumfalni Bawarczycy sprowadzili Pepa, to nie dlatego, że taki mieli kaprys, lecz po to, żeby dostać od niego piłkarską tożsamość, znak rozpoznawczy, drogę, język, które uczynią ich rozpoznawalnymi i niezwyciężonymi. Mówiąc o trzeciej fazie, Hoeneß, Rummenigge i Sammer bardzo dobrze wiedzieli, czego chcą. Nie szukali tylko wisienki na torcie, brylantu w koronie; chcieli malarza, którzy rozpocznie dzieło od nowa, artysty, który stawi czoło pustej kaplicy. Nie chcieli Pepa Barçy,

lecz Pepa Bayernu. Tego, który jeszcze tworzy siebie samego. Nie oszukujmy się, mamy przed sobą dwa równoległe procesy: gdy Guardiola reformuje Bayern w tej słynnej trzeciej fazie, sam tworzy siebie na nowo, z dala od pancerza Barcelony. – Ja staram się tylko przekazać moim piłkarzom pewne zasady gry, które do minimum zredukują ryzyko i maksymalnie wzmocnią ich zalety. Guardiola je linguini z truflami. Jego pomeczowe kolacje są obfite, jako że przez cały dzień nie przełknął nawet kęsa kanapki. Nie może jeść, ponieważ każdy mecz, nawet towarzyski, wywołuje u niego stres. Pije tylko wodę, butelka za butelką. Dlatego wyładowuje się przy kolacji. Pochłonął już cały talerz ziemniaczanego purée, sałatkę z pomidorami i mozzarellą, pół tuzina rostbratwurstów z kapustą kiszoną (legendarne kiełbaski norymberskie), linguini z truflami, a za chwilę zaatakuje soczystą polędwicę. Całe to jedzenie nie przeszkadza mu jednak nieustannie gadać. Jest poza kontrolą, jak jego piłkarze na boisku Allianz Areny w meczu przeciwko 1. FC Nürnberg. Co minutę rzuca nowy temat i gestykuluje, nie wstając z krzesła, chociaż ciało prosi go, by wstał i niemal wykrzykiwał do nas nowe instrukcje w restauracji. Język Bayernu jest łatwy do zrozumienia: podchodzić razem, począwszy od Neuera, spokojnie i bez pośpiechu, ale przede wszystkim w grupie, a po przekroczeniu środkowej linii boiska: dewastacja, batalia, otwarcie ognia. Kiedy Bayern znajdzie się w polu karnym, należy posyłać piłkę na skrzydła, jak Barcelona, ale nie po to, by wrócić do środka i zakończyć akcję wymianami w centralnej części, lecz żeby dośrodkować. Powiedzieliśmy już, że nie tyle po to, aby od razu strzelić gola, lecz by upolować odbitą piłkę od bramkarza lub obrońcy i zakończyć strzałem w drugiej akcji. W tym celu większość drużyny musi znajdować się z przodu pola karnego, razem, w grupie, czy to po to, by oddać decydujący strzał, czy zniweczyć w zarodku ewentualny kontratak. Wszystko to zostało już powiedziane podczas zgrupowania w Trydencie na początku lipca, ale wtedy był to ledwie zarys, szkic sporządzony ołówkiem. Dzisiaj Guardiola pokazał nam obraz w kolorze, zdjął płótna przykrywające pierwsze malowidła w monachijskiej kaplicy. Powiedział nam: To jest ta droga, to jest mój język. Mój język dla Bayernu. Kiedy w 2008 został trenerem Barcelony, dostał drużynę pogrążoną w depresji, której gra jednak nie pozostawiała wątpliwości. Od dwudziestu pięciu lat wszystkie drużyny Barçy grają pod parasolem, który rozłożył Cruyff. We wszystkich kategoriach wiekowych, szczególnie w najmłodszych rocznikach. Wszyscy zaczynają od tej samej idei, takiego samego konceptu, poruszają się według takiego samego schematu gry, trenują przy wykorzystaniu identycznej metodologii, rozwijają ten sam styl gry, wdrażają podobne warianty. Krótko mówiąc: grają tak samo. Piłkarz ze szkółki Barcelony, który trafia do pierwszej drużyny, ma za sobą od dwunastu do piętnastu lat grania w taki sam sposób, praktykował to przez przynajmniej sześć tysięcy godzin (a później

dołoży jeszcze kolejne cztery tysiące), w związku z czym oprócz naturalnego talentu swoją piłkarską osobowość ukształtował na podstawie tego, co nazywamy językiem Barçy. Jego gra będzie przemyślana i z góry nakreślona. Będzie to również styl gry bardzo zautomatyzowany przez wszystkie te lata systematycznych powtórzeń, co sprawi mu problemy, jeśli opuści Barcelonę i przejdzie do innej drużyny, która praktykuje inny rodzaj futbolu. Futbol Barcelony jest absolutnie wyjątkowy i specyficzny. I tak jest bez względu na sukcesy czy porażki. Było tak w czarnych okresach klubu i także wtedy, gdy Pep Team zdobywał wszystko, o co walczył. Piłkarski język istnieje niezależnie od sukcesów, chociaż to sukcesy wpływają na tenże język. W Bayernie były wielkie sukcesy, lecz nie było języka. To sukcesy z dawnych czasów, ery Franza Beckenbauera i Gerda Müllera, czasów, które Gary Lineker opisał słynnym zdaniem, że „w piłkę gra jedenastu na jedenastu i zawsze wygrywają Niemcy”. To niebywałe sukcesy: trzy z rzędu Puchary Europy w latach siedemdziesiątych, dwadzieścia dwa mistrzowskie tytuły zdobyte przed przybyciem Guardioli, wspaniała potrójna korona Heynckesa… Imponująca kolekcja trofeów, cudowna lista wyczynów i znakomita grupa wyjątkowych piłkarzy. Bayern to żywa historia i fundamentalny kamień w światowym futbolu. Ale jaka jest jego piłkarska tożsamość? Bo wygrywanie, chęć wygrywania, niewyczerpane i niepohamowane pragnienie wygrywania jest wprawdzie ogromną zaletą, lecz nie jest znakiem rozpoznawczym gry, tylko charakteru, a to coś zupełnie innego. I niektórzy najważniejsi piłkarze w historii Bayernu, jak Uli Hoenneß i Kalle Rummenigge, najważniejsi szefowie klubu, stwierdzili, że nadszedł już czas, by powstały te znaki rozpoznawcze, Język Bayernu, malowidła w monachijskiej kaplicy. Po to sprowadzili Guardiolę. Nie powiedzieli mu: Spraw, byśmy grali jak Barça. Powiedzieli mu: Chcemy nadal wygrywać, wygrywać jeszcze więcej i częściej, ale w sposób rozpoznawalny. Żeby ludzie mówili: Tak gra Bayern. I dzisiaj Pep ma jasność. Jeszcze brakuje pewnych szczegółów, ale ma klarowne pomysły. I kiedy wstaje od stołu z małą Maríą na rękach, już prawie śpiącą, mówi dalej z entuzjazmem, świadomy tego, jak wiele zostało jeszcze do zrobienia: – Jutro rano muszę porozmawiać z Müllerem. Muszę zapytać go, dlaczego, do diaska, nie gra zawsze tak, jak dzisiaj... – I dodaje: – Muszę porozmawiać z Ribérym. On zawsze mówi, że więcej radości sprawia mu asystowanie niż strzelanie goli, ale dziś cieszył się jak bestia, strzelając Nürnbergowi. Muszę zadbać o to, żeby gol był dla niego priorytetem... – I kontynuuje już na ulicy: – Götze i Thiago muszą się odnaleźć w tym systemie gry. To jest najtrudniejsze i na razie nie wiem, jak to zrobić. Ale muszę to osiągnąć... Götze i Thiago są kluczowi... Przestało padać. Chodnikiem Maximilianstraße ojciec spaceruje ze śpiącą córką na rękach i wciąż rozprawia o diagonalnych zagraniach, o dośrodkowaniach i o biegających tam i z powrotem piłkarzach.

MOMENT 23

RESTAURACJA PIŁKARZY Monachium, 25 sierpnia 2013 r. Położył się późno i wstał wcześnie. O ósmej rano czyta raport, który przygotowała mu dietetyczka Mona Nemmer. Jest wściekły. Tylko czterech z czternastu zawodników, którzy grali wczoraj z 1. FC Nürnberg, zjadło kolację w restauracji piłkarzy na Allianz Arenie. Dla Guardioli jest to sprawa priorytetowa, ponieważ kompletna regeneracja wymaga dobrego żywienia tuż po meczu. Dowody naukowe wskazują, że niezbędne odżywki najlepiej jest zjeść w ciągu godziny, chociaż inne badania poszerzają to „metaboliczne okno” aż do dwóch godzin, a nawet dłużej. W każdym razie spożycie węglowodanów i określonej ilości protein jest niezbędne, by odzyskać siły i stawić czoło niekończącej się serii meczów rozgrywanych co trzy dni. Zarówno Guardiola, jak i Lorenzo Buenaventura, a także oczywiście Mona Nemmer, wiele razy tłumaczyli to całej drużynie. Jednak po spotkaniu z 1. FC Nürnberg tylko czterech piłkarzy zjadło na stadionie. Pozostali, owszem, udali się do Players Lounge, restauracji piłkarzy, ale nie wypełnili żywieniowych rekomendacji, przez co Pep dość mocno się zirytował. Nie wyobraża sobie, że profesjonalny piłkarz może nie dbać o takie aspekty, które w trakcie długiego sezonu mogą być decydujące. Wyjaśnialiśmy już na poprzednich stronach, że niewłaściwe odżywianie po meczach może poważnie obniżyć formę zawodnika, skoro musi on rozgrywać spotkania z taką częstotliwością, i nawet zwiększa ryzyko odniesienia kontuzji do sześćdziesięciu procent. Players Lounge znajduje się na drugim piętrze Allianz Areny. To duża restauracja na dwieście osób, do której można wejść tylko ze specjalnym zaproszeniem, przechodząc przez ogromną restaurację sponsorów, zajmującą całą główną trybunę stadionu. Każdy sponsor Bayernu dysponuje własną strefą z zarezerwowanymi stolikami dla swoich gości, korzystając z luksusowego cateringu serwowanego przez klub. Sponsors Lounge zapełnia się gośćmi, którzy jedzą obiad przed meczami i kolację po meczach, co zamienia się w jedno wielkie towarzyskie spotkanie, wesołe i głośne. W do połowy zasłoniętym rogu tejże ogromnej restauracji znajduje się wejście do Players Lounge, dyskretnie pilnowanej przez strażników, którzy nie pozwalają, by przedostał się tam ktoś bez oficjalnego zaproszenia. Każdy z piłkarzy i członkowie sztabu szkoleniowego otrzymują po dwa zaproszenia na obejrzenie meczu i wejście do Players Lounge. Dwa i ani jednego więcej, skoro miejsca na Allianz Arenie są w całości wyprzedane na cały sezon. Restauracja piłkarzy jest oazą

spokoju, mocno kontrastującą z restauracją sponsorów: oddycha się tam spokojem, chociaż najmłodsze dzieci zawsze odważą się zerwać zasady, zaczynają prosić o autografy i fotografować się ze swoimi ulubionymi piłkarzami. Po wyjściu spod pryszniców piłkarze opuszczają szatnię, przechodzą przez strefę mieszaną, gdzie czekają na nich dziennikarze, by przepytać ich na okoliczność meczu, przechodzą wewnętrznym korytarzem, po czym jadą windą aż do drzwi swojej restauracji. Tam czekają na nich rodziny i przyjaciele. Mają do dyspozycji dwa rodzaje zupy, dwa dania z makaronem, parmezan, ryż, sałatę i pomidory, danie mięsne, danie rybne, owoce i najczęściej maleńkie porcje Apfelstrudel, tradycyjnego strudla z jabłkami. Czasami niektórzy zawodnicy tuż po zakończeniu meczu nie są głodni, czy to przez zmęczenie, czy napięcie. Inni wolą tylko zjeść trochę sera i zaczekać kilka godzin, żeby pójść na kolację do jednej z monachijskich restauracji razem z partnerką. Z takich czy innych powodów wczoraj na stadionie zjadło tylko czterech; reszta zrobiła to później, co nie podoba się Pepowi, który uważa, że na tym poziomie uprawiania sportu trzeba dbać nawet o najmniejsze detale. Sam Guardiola zazwyczaj je kolację w Players Lounge, z wyjątkiem takich wieczorów jak ten wczorajszy, kiedy spotkał się z przyjaciółmi, albo wtedy, gdy rozgrywany był klasyczny mecz Barçy z Realem Madryt, a on szybko pożegnał się z piłkarzami, żeby pojechać do domu i obejrzeć go w telewizji. Ale najczęściej trener i jego rodzina dwie godziny po meczu spędzają w tej prywatnej restauracji razem z drużyną i przyjaciółmi. W takich chwilach można zobaczyć Guardiolę bardziej spontanicznego i gadatliwego – obrazek niemający nic wspólnego z człowiekiem skoncentrowanym i poważnym podczas treningów przed meczami ani introwertycznym i spiętym przed spotkaniami. To Pep gaduła, niezależnie od tego, czy wynik jest dobry, czy nie; z charakterystyczną gestykulacją wyjaśnia i analizuje to, co wydarzyło się na boisku. Jego protokół po meczach jest niezmienny: najpierw wywiad dla telewizji, po czym rozmowa z trenerem drużyny przeciwnej w oczekiwaniu na wspólną konferencję prasową. W Barcelonie miał w zwyczaju zapraszać trenera rywali na lampkę wina w swoim gabinecie, ale w Monachium zastąpił to właśnie tą rozmową na korytarzu prowadzącym do sali prasowej, między innymi dlatego, że godziny rozgrywania meczów w Niemczech pozwalają drużynie gości wrócić do domu tego samego dnia, a przecież nie chodzi o to, by trener rywali spóźnił się na samolot. Po konferencji prasowej trenerów Pep rozmawia w swoim gabinecie z Hoeneßem, Rummenigge i Janem-Christianem Dreesenem, dyrektorem finansowym klubu, którzy uwielbiają rozkładać na czynniki pierwsze taktyczne aspekty meczu. Te rozmowy ciągną się w nieskończoność i niekiedy nawet po godzinie od ostatniego gwizdka arbitra Pep i Uli wciąż będą rozprawiać o grze drużyny. Na zakończenie Guardiola przychodzi do restauracji piłkarzy, żeby zjeść kolację z Cristiną i trojgiem

dzieci, chociaż często zatrzymuje się przy stolikach piłkarzy i przyjaciół, pokazując swoje bardziej przyjazne i spontaniczne oblicze i jednocześnie podbierając jedzenie z każdego stołu: tutaj kawałek sera, tam kilka frytek... Wtedy też pojawia się Guardiola bardziej analityczny, w krótkich, ale bardzo dosadnych słowach opisujący błędy albo dobrą grę swojej drużyny: – Och, Lahm jest niebywały! Szalenie inteligentny, doskonale rozumie grę. Umie grać z boku i na środku. Genialny jest ten człowiek... Dobiega końca pierwszy normalny tydzień. Normalny z dwóch powodów: nie było meczu w środku tygodnia i wreszcie skończyły się podwójne sesje treningowe. Zresztą był to jeden z dwóch tygodni między lipcem a świętami Bożego Narodzenia bez meczu w środku tygodnia, czy to Bayernu, czy reprezentacji narodowych. Z dwudziestu dwóch tygodni składających się na pierwszą część oficjalnego sezonu jedynie dwa będą „czyste”. W Niemczech używa się terminu Englische Woche (angielski tydzień) na określenie rozgrywania dwóch meczów w ciągu tygodnia. Tak więc dwadzieścia z dwudziestu dwóch to tygodnie angielskie. Była to też wyraźna zmiana pod względem liczby treningów. Do tej pory sztab szkoleniowy przyjeżdżał na Säbener Straße o ósmej rano i nie opuszczał ośrodka treningowego aż do dziewiątej wieczorem z uwagi na podwójną sesję treningową. W tym tygodniu opuścili też hotel i każdy przeprowadził się do swojego mieszkania razem z rodziną. Dzieci Pepa zaczęły chodzić do szkoły (zajęcia rozpoczynają o dziewiątej rano, a kończą o czwartej po południu). Można odetchnąć normalnością, człowiek ma poczucie, że znalazł się na właściwym kursie. Guardiola wykorzystał poprzedni poniedziałek, żeby odwiedzić nazistowski obóz koncentracyjny w Dachau, niedaleko Monachium. On i Cristina mieli wątpliwości, czy w takim miejscu powinny towarzyszyć im dzieci. Wahali się, ale ostatecznie udała się tam cała rodzina razem z Manelem Estiartem, żeby osobiście zobaczyć jeden z przykładów ludzkiego okrucieństwa. Tak jak się obawiali, tamtej nocy dzieci źle spały i miały koszmary, ale małżeństwo Guardiolów oceniło te doświadczenia jako bardzo pouczające. W wolnym czasie Pep robił jeszcze wiele innych rzeczy w tym tygodniu, ostatnim aż do Bożego Narodzenia, w którym miał więcej czasu: udał się do Starej Pinakoteki, grał w golfa, wziął udział w reklamie piwa, które sponsoruje Bayern: ubrany w Lederhosen (typowe w Bawarii krótkie spodenki na szelkach) spacerował po Monachium. – To trochę zaskakujące, że można swobodnie przechadzać się po mieście, pójść do restauracji i nikt cię nie zaczepia. Tutejsi ludzie są wspaniali, szanują cię i zostawiają w spokoju. Pytany o udział w kręceniu reklamy w stroju Bawarczyka, Pep zażartował, że Cristinie spodobało się to, jak się prezentował w Lederhosen, i określił, jak będzie wyglądać jego polityka dotycząca promocyjnych wydarzeń w Bayernie:

– Dla mnie to żaden problem, ponieważ to, co jest ważne dla klubu, jest ważne również dla mnie. W Barcelonie miałem niewiele tego typu spotkań, ale nie jestem tutaj po to, by porównywać kluby. Każdy klub ma własną kulturę i politykę. Liczy się tu i teraz. Ja muszę przystosować się do Bayernu, a Bayern musi zaakceptować moją pracę na boisku i w gabinecie. Trzeba dać drużynie wszystko to, czego potrzebuje. Guardiola przyzwyczaja się do sposobu funkcjonowania Bayernu, który jest dość odmienny od tego, co było w Barcelonie. Skoro oficjalny magazyn klubowy zatytułował jeden z artykułów Optimaler Start, aber... (Optymistyczny początek, ale...), trener zaczynał rozumieć, że autokrytyka Bayernu była częścią ogólnego myślenia i powinna być postrzegana jako integralna część bawarskiego charakteru. Po derbach z 1. FC Nürnberg ma dwa odmienne wrażenia: fatalna pierwsza połowa i miażdżąca druga, w której Bayern pojawiał się w polu karnym rywala co minutę. – W tym tygodniu dobrze pracowaliśmy. Kiedy atakujemy, ważna jest obrona, a kiedy bronimy, trzeba wiedzieć, jak atakować. Futbol to atakowanie i bronienie. Chodzi o to, by dużo atakować i nie pozwalać rywalowi na stworzenie wielu okazji. W meczu z Eintrachtem we Frankfurcie zagraliśmy już lepiej, chociaż w końcówce pozwoliliśmy im na stworzenie kilku sytuacji. Dużo rozmawialiśmy z piłkarzami w ciągu tygodnia i widać poprawę. Derby Bawarii zostawiły kilka istotnych statystycznych śladów: zwycięstwo 2:0 po golach Ribéry’ego i Robbena, którzy, jak się wydaje, rywalizują między sobą, by przekonać się, kto jest w lepszej formie; był to dwudziesty ósmy ligowy mecz z rzędu bez porażki; natomiast posiadanie piłki dla Bayernu wynosiło osiemdziesiąt jeden procent – historyczny rekord Bundesligi – na co Pep nie zwracał dużej uwagi podczas wczorajszej kolacji. Zostawiły również ślad w krótkiej historii rzutów karnych. David Alaba nie wykorzystał jedenastki po półgodzinie gry: strzał obronił bramkarz Schäfer. W niedzielny poranek w Monachium pada deszcz, a Guardiola robi notatki na temat żywienia, przygotowując analizę, jaką za chwilę wygłosi swoim piłkarzom. Trudno mu było zasnąć, prawie jak zawsze po każdym meczu, bo powracał do błędów, jakie dostrzegł u zawodników: prezentują się lepiej, ale jeszcze nie potrafią zapobiec kontratakom rywali, co w tej chwili jest jego obsesją; są zbyt bojaźliwi i za mało stanowczy na początku meczu, padając ofiarą tej kompletnie nieznaczącej tikitaki; nie umieją całkowicie się odblokować, nie są w stanie się przemóc i grać tak, jak potrafią i mogą. O tym wszystkim musi im powiedzieć podczas dzisiejszego spotkania. I jeszcze jedno: musi się dobrze zastanowić, jak do tego modelu gry wpasować Götzego i Thiaga. Chociaż oczywiście Thiago nie będzie mógł grać przez długi czas...

MOMENT 24

ODWIECZNA NIENAWIŚĆ DO TIKI-TAKI Monachium, 25 sierpnia 2013 r. Nie spodziewał się, że niedzielny poranek przyniesie mu dwie złe wiadomości. Padał deszcz i gdy setki kibiców tłoczyły się w ciszy wokół boisk przy Säbener Straße, tworząc morze rozłożonych parasoli, Guardiola zebrał drużynę na drugim piętrze budynku, nad szatniami. To szeroka sala, przystosowana jako kino, którą zazwyczaj wykorzystuje się do odpraw przedmeczowych. Dziś odbywa się odprawa pomeczowa z dwoma tematami: odżywianie i gra. Przemówił Pep: – Tłumaczyłem wam już dwa razy, jak ważne jest zjedzenie kolacji najpóźniej godzinę po meczu. Mówiła wam to również Mona, ale wczoraj przekonaliśmy się, że prawie nikt tego nie zrobił. Zjadło tylko czterech z was. Rozumiem, że wszyscy wolicie jak najszybciej wyjechać ze stadionu i wyjść z narzeczoną do waszej ulubionej restauracji, ale jeśli gramy co trzy dni, jest to jedyny sposób na zregenerowanie sił. Kiedy gramy na wyjeździe, nie ma problemu: prysznic, autobus i talerz makaronu. Ale na Allianz to obowiązkowe i już więcej nie będę tego powtarzał. Trzeba zjeść najpóźniej godzinę po meczu, a ponieważ jesteście profesjonalistami grającymi na najwyższym poziomie, wierzę, że od tej pory będziecie tak robić. Wystarczyły mu niecałe cztery minuty, żeby wyłożyć tę kwestię. Kolejnych pięć przeznaczył na mówienie o grze: – Druga sprawa: odblokujcie się. Odblokujcie się. Bądźcie sobą. Ja chcę tylko, byście podchodzili razem na początku, a kiedy już znajdziecie się na środku pola, poślijcie podanie do skrzydłowego, żeby ten dośrodkował w pole karne i, chłopcy, wszyscy ruszajcie do ataku na odbitą piłkę. Bądźcie sobą. Będąc sobą, jesteście najlepsi. Róbcie to. Pokażcie swoje DNA i biegajcie, ile chcecie. Ale róbcie to dopiero po przekroczeniu środka boiska. I chcę wam powiedzieć coś jeszcze. A mianowicie to: – Ja nienawidzę tiki-taki. Nienawidzę jej. Tiki-taka to podawanie piłki dla samego podawania, bez żadnego celu. A to niczemu nie służy. Nie wierzcie w to, co mówią: Barça nie stosowała tikitaki! To jest wymysł! Nie zwracajcie na to uwagi! We wszystkich dyscyplinach drużynowych sekret polega na tym, by obciążyć bardzo jedną stronę, by przeciwnik się przechylił. Obciążyć i przyciągnąć rywala, żeby zostawił wolną słabszą stronę. A kiedy już uda nam się obciążyć i przyciągnąć, wtedy

musimy rozwiązać wszystko po przeciwległej stronie. W tym celu trzeba podać piłkę, ale z określonym zamiarem, w określonym celu. Podać, żeby obciążyć, żeby przyciągnąć i żeby rozwiązać po przeciwległej stronie. Nasza gra musi wyglądać tak, a nie jak tiki-taka. Była to jedna z kluczowych odpraw w sezonie. Jeden z tych momentów, które Guardiola zakreśla czerwonym długopisem w swoim czarnym kajecie. Na wypadek gdyby jeszcze tego nie zrozumieli, powiedział im, że nie są ani nie muszą być Barçą z Monachium, i jakby na potwierdzenie tych słów trening zawodników rezerwowych, niebywale intensywny, opierał się na otwieraniu skrzydeł, dośrodkowywaniu w pole karne i wbieganiu weń dwufalowo: najpierw, żeby od razu zakończyć akcję, a następnie, aby szukać odbitej piłki. Pep się odwrócił. – Bum! To jest nasza gra! Tak mocno padało, że ktoś powiedział, iż lato już się skończyło. Przy okazji Toni Tapalović, trener bramkarzy, pożartował z Pepem: – Zobaczysz zimę... Treningi przy temperaturze minus dziesięć stopni Celsjusza i półmetrowej warstwie śniegu. Z boiska od razu popędzimy do sauny, nawet nie zdejmując butów... Z wizytą przyjechali rodzice Javiego Martíneza, którzy opowiedzieli o swoich doświadczeniach z pogodą: – W Monachium jest taka mżawka jak w Bilbao, tylko że zamiast deszczu pada śnieg. Pada i pada i zanim się spostrzeżesz, wszędzie leży pół metra śniegu. Guardiola i Thomas Müller rozmawiają na boisku. Trener pyta go wprost, dlaczego nie gra zawsze tak jak wczoraj, z taką precyzją i intensywnością. Piłkarz wyjaśnia mu – co słyszymy w tej porannej ciszy – że chce się dowolnie poruszać, że gra lepiej, kiedy nie ma odpowiedzialności. Trener odpowiada, z wykorzystaniem całego wachlarza gestów, że gdyby każdy piłkarz w drużynie chciał się dowolnie poruszać, to byłaby katastrofa. Szybko jednak dojdą do porozumienia. Być może dzięki doświadczeniu, jakie nabył w Barcelonie, współpracując z zawodnikami o silnym charakterze, takimi jak Eto’o czy Ibrahimović, Pep o wiele częściej rozmawia z piłkarzami i jest przy tym bardzo bezpośredni. Zawsze uważał, że każdy futbolista jest inny i potrzebuje odmiennego traktowania, i w Monachium stosuje to bez wahania. Przyznaje, że Schweinsteiger jest „chory” na futbol, więc całymi godzinami może z nim rozmawiać o kwestiach taktycznych. Pewnego dnia widzieliśmy, jak na murawie, już po zakończeniu treningu, przez trzydzieści minut dyskutowali o jednej akcji. Udali się do szatni, wciąż rozprawiając o tym samym. Dzwadzieścia minut później wyszli innymi drzwiami, już po prysznicu i przebrani, do autobusu (jechali do hotelu na zgrupowanie przedmeczowe) i nadal dyskutowali o tej samej taktycznej kwestii, razem gestykulując, jakby w tym momencie rozgrywali finał Ligi Mistrzów. Philippowi Lahmowi może przekazywać wszelkie wskazówki: kapitan przyswaja je bez

mrugnięcia okiem. Natomiast w przypadku Francka Ribéry’ego trzeba iść krok po kroku: on jest „piłkarzem z ulicy”, zawodnikiem, który nauczył się grać sam, w sposób intuicyjny, zawodnikiem, którego przekazywane koncepcje taktyczne mogą zablokować na murawie. Ribéry wciąż gra tak, jak wtedy, gdy był małym chłopcem na ulicach Boulogne-sur-Mer: dostaje piłkę i natychmiast atakuje. Jeśli dasz mu zbyt wiele instrukcji, wtedy się gubi, tak więc trzeba mu wszystko tłumaczyć powoli i w prosty sposób. W przypadku Mandžukicia zawsze trzeba być czujnym. W niecałe dwa miesiące przeszedł od zachowania solidarnego i otwartego do prowokującego i negatywnego, żeby na nowo pokazać, iż jest gotowy na wszystko. W tych dniach angażuje się w stu procentach. To on najlepiej naciska na rywala, jest zadowolony, jego podejście jest znakomite. Ale ciekawe, co się wydarzy, kiedy Götze zabierze mu miejsce w podstawowym składzie. Jeśli Mandžukić będzie w stanie się pogodzić z tym, że od czasu do czasu zostanie rezerwowym, ale w zimne i deszczowe dni będzie niekwestionowanym zawodnikiem wyjściowego składu, wtedy wszystko będzie w porządku i będzie odgrywał ważną rolę w drużynie. Zupełnie inaczej będzie jednak w przyszłym sezonie, kiedy przyjdzie inny zawodnik (w sierpniu 2013 roku transfer Roberta Lewandowskiego, środkowego napastnika Borussii Dortmund, nie podlegał najmniejszej dyskusji przy Säbener Straße). Guardiola już o tym wiedział, ale na dobre nauczył się tego w Barcelonie: każdy piłkarz jest inny i musi być traktowany w odmienny sposób. Sztuczka polega na tym, by do każdego mieć odpowiednie podejście. Miał dobre i złe doświadczenia: trafiał i się mylił. Teraz w Monachium, podczas gdy jego piłkarze cały czas się uczą i przyswajają nowe koncepcje gry, również on uczy się tego, jak z każdym z nim nawiązać relacje. Z jednym jest trudno, z innym łatwo. Rozwodzi się nad taktyką przed młodym zawodnikiem, a jeśli uważa to za właściwe, będzie ostry wobec piłkarza z podstawowego składu. Stara się znaleźć odpowiedni sposób na dotarcie do każdego gracza. Sposób, dzięki któremu znajdzie się na wyższym poziomie. Nadchodzą złe wieści. Kontuzja kostki Thiaga Alcântary jest poważna: jutro zostanie zoperowany w Stuttgarcie i będzie pauzował przez dwa i pół miesiąca. Pół sezonu z głowy. To ciężki cios. Thiago oder nichts... (Thiago albo nikt). Druga jest równie zła. Javi Martínez ledwie może się ruszać. Odczuwa ogromny ból w kanale pachwinowym, rodzaj pubalgii, i nie może kopać piłki lewą nogą. Jest zmartwiony, ponieważ niezależnie od bólu lekarze nie potrafią znaleźć prostego rozwiązania problemu. – Ależ sympatyczny jest Pep! – wykrzykuje matka Javiego Martíneza po krótkiej rozmowie z trenerem. – Oczywiście Heynckes też był sympatyczny – dodaje po chwili. Pep jednak bez przerwy drapie się po głowie, co jest oznaką największego zmartwienia: ma drużynę bez Thiaga, z utykającym Javim i ze Schweinsteigerem przygotowanym na pięćdziesiąt

procent. Sytuacja nie jest dobra na tydzień przed meczem z Chelsea pod kierunkiem José Mourinho o Superpuchar Europy, meczem, który w Bayernie rozpala ogromne chęci rewanżu. Jednak wcześniej jest inne spotkanie: za dwa dni, we wtorek, ligowy mecz we Fryburgu Bryzgowijskim, najbardziej wysuniętym na południe mieście w Niemczech, nieopodal granicy z Francją. Guardiola już postanowił, jak nam mówi, że dokona zmian: pięciu albo sześciu zawodników podstawowego składu usiądzie na ławce rezerwowych i wystąpi potem w meczu o Superpuchar. Po treningu w jednej z jadalni w ośrodku treningowym Guardiola spotyka się z przyjaciółmi, z którymi wczoraj był na kolacji. Opowiada im o rodzinnej atmosferze, jaka panuje w Bayernie: – Mówili mi o tym wiele razy, ale sam musiałem się o tym przekonać, i to prawda: to jest jedna wielka rodzina. Przez kilka minut opowiada o swoich szefach: czuje się bardzo związany z Hoeneßem, którego uwielbia, zwraca uwagę, że Rummenigge cechuje niebywały w świecie futbolu profesjonalizm, i jest ogromnie wdzięczny Sammerowi za wsparcie, jakie okazuje mu w każdej chwili. Guardiola czuje się w Monachium znakomicie. Kiedy nadchodzi moment, by wspomnieć o najbliższym wyzwaniu, czyli o Superpucharze Europy i jego kolejnym spotkaniu z Mourinho, szybko kończy ten temat: – José znam aż nazbyt dobrze... Ale myślami znajduje się już w innym miejscu, we Fryburgu, i zastanawia się nad swoją decyzją. Zagrać we wtorek z połową rezerwowego składu? Dać odpocząć pięciu czy sześciu zawodnikom? W ciągu najbliższych czterdziestu ośmiu godzin, jak zawsze, będzie o tym rozmyślał tysiąc razy.

MOMENT 25

DZWONY FRYBURGA Fryburg Bryzgowijski, 26 sierpnia 2013 r. Pierre-Emile Højbjerg wychodzi z płaczem z gabinetu Guardioli. Dwie godziny temu młody Duńczyk poprosił o spotkanie z trenerem, który nie mógł przyjąć go wcześniej, ponieważ był na konferencji prasowej. Højbjerg jest bezpośredni i chociaż głos mu drży, opowiada Pepowi o tym, co się wydarzyło: u jego ojca wykryto raka trzustki i rodzina jest załamana. Ojciec jest całkowicie zdruzgotany, a starszy brat płynie statkiem towarowym i wróci dopiero za dwa tygodnie, w związku z czym młody Højbjerg będzie musiał stać się silnym mężczyzną, który wesprze rodzinę w tych trudnych chwilach. Ani piłkarz, ani trener nie mogą powstrzymać łez i objęci zaczynają płakać. Szlochają przez kilka minut. Højbjerg ma siedemnaście lat, dopiero od roku jest w Monachium, a teraz zawalił się cały jego świat. Trener, oprócz tego, że współczuje Duńczykowi, przypomniał sobie o przeżytych koszmarach związanych z Érikiem Abidalem i Titem Vilanovą, którzy zmagali się z podobnymi chorobami. Trening rozpocznie się z półgodzinnym opóźnieniem. W południe, zanim dostał tę smutną wiadomość, Guardiola wystąpił na bardzo znaczącej konferencji prasowej. Prawdopodobnie najdłuższej w sezonie, niemal w całości poświęconej aspektom taktycznym. Zapowiedział, że Thiago zostanie poddany operacji („Tracimy bardzo ważnego piłkarza, który wnosi wiele wyjątkowych rzeczy”); zbagatelizował statystykę 81-procentowego posiadania piłki, historyczny rekord Bundesligi („Chcemy grać blisko siebie, żeby uniknąć kontrataków”). Zachwycał się niemiecką ligą („To pozytywne zaskoczenie: stadiony są fenomenalne, z arbitrami można rozmawiać bez żadnego problemu, a atmosfera, pomimo rywalizacji, jest znakomita”); chwalił Maria Mandžukicia („Jest szczery, walczy, ma wspaniały charakter, to dla nas bardzo ważny piłkarz”) oraz Davida Alabę („Jest na poziomie młodego Abidala, będzie bardzo dobrym obrońcą, zresztą już nim jest”); podkreślił poprawę gry drużyny pod względem unikania kontrataków („Moi zawodnicy zrozumieli to doskonale; w sobotę rywale zdołali przeprowadzić tylko jedną kontrę”). Następnie poświęcił pięć minut na szczegółowe wyjaśnienie tego, jak powinna grać jego drużyna. Koncepcje, które wykładał w sobotę podczas kolacji z przyjaciółmi i które w niedzielny poranek przekazał piłkarzom, zostały streszczone i przedstawione przez Guardiolę dziennikarzom zebranym w małym centrum prasowym przy Säbener Straße, przylegającym do jadalni pracowników Bayernu.

Była to wypowiedź niezwykle ważna i bardzo długa, ponieważ chodziło o publiczną deklarację zamiarów. Wyjaśnił, jak zaczynać grę, jak przesuwać się całą grupą, jak zachowywać się w strefie ataku, jak łączyć spokój z szaleństwem. Tamtego ranka zostało wszystko przekazane i wytłumaczone. O czwartej po południu piłkarze odbijali piłki na boisku treningowym, czekając na początek zajęć. Nie było ani trenera, ani Højbjerga. Obaj pojawili się dopiero dwadzieścia minut później, kiedy Lorenzo Buenaventura nakazał już rozpocząć rozgrzewkę. Podczas całej sesji Pep był poważny. W sposób nieunikniony w jego myślach pojawili się Tito Vilanova, jego przyjaciel i asystent z czasów Barcelony, oraz Éric Abidal, który pod koniec czerwca był bliski przyjścia do Bayernu. Zresztą Pep poprosił o jego transfer, kiedy Barcelona z niego zrezygnowała, ale Hoeneß i Rummenigge nie byli do tego przekonani, skoro kataloński klub nie zamierzał przedłużać kontraktu z Francuzem. Guardiola uważał, że Abidal mógłby być znakomitym wzmocnieniem jako stoper–lewy obrońca, poza tym mógłby pełnić rolę nauczyciela Alaby, a dla całej drużyny być przykładem przezwyciężania przeciwności losu. Kiedy Claudio Ranieri, trener Monako, zatelefonował do Pepa, żeby poprosić go o radę, ten nawet się nie wahał. „Weź go – powiedział. – Nie będziesz żałował”. W październiku Ranieri zadzwonił ponownie, żeby podziękować: Abidal miał pewne miejsce w podstawowym składzie monakijskiej drużyny. Podczas poniedziałkowego treningu Pep obsesyjnie pracuje nad wprowadzeniem piłki do gry przez obrońców, „ponieważ Freiburg będzie grał wysokim pressingiem i trzeba odświeżyć pewne elementy”. Robi to co kilka meczów. Ustawia bramkarza, czterech obrońców i defensywnego pomocnika, po czym powtarza ruchy, które muszą wykonywać i które będzie wykonywał rywal. Powtarza to parę razy, dla utrwalenia. W Barcelonie ćwiczył to co dwa tygodnie. W Bayernie przyjął taką samą politykę: co piętnaście dni trzeba powtórzyć wprowadzanie piłki do gry, jakby przygotowywał się do egzaminu. Po drugiej stronie boiska siedmiu piłkarzy zorganizowało się na własną rękę, aby ćwiczyć wykonywanie rzutów karnych. Podstawowego egzekutora, Davida Alaby, nie ma w tej grupie, ponieważ w tej samej chwili pracuje z Pepem przy zadaniach defensywnych. W minioną sobotę Alaba nie wykorzystał karnego w spotkaniu z 1. FC Nürnberg, kiedy na tablicy wyników widniał jeszcze bezbramkowy remis, a Pep na konferencji prasowej wyraził swoją wiarę w austriackiego obrońcę: – Robi to dobrze, podobnie jak Müller, Kroos czy Schweinsteiger. Alaba nadal będzie wykonywał karne. W rzeczywistości Guardiola nawet nie przejmował się wyznaczeniem głównego egzekutora: tę sprawę zawsze zostawia w rękach samych piłkarzy. A oni zebrali się, żeby trenować strzały, gdyby przypadkiem trzeba je było wykonywać w meczu

o Superpuchar Europy. Bayern nie zapomniał tego, co wydarzyło się w maju 2012 roku, kiedy prowadzona przez Roberta di Matteo Chelsea zdobyła Puchar Ligi Mistrzów na Allianz Arenie, wygrywając w serii rzutów karnych 4:3. Tamtego wieczoru strzelanie zaczęła drużyna z Monachium i trzy pierwsze karne wykorzystali Lahm, Mario Gómez i Neuer, ale następnie popełnili błędy Ivica Olić i Bastian Schweinsteiger. Bawarscy piłkarze o tym nie zapomnieli i siedmiu z nich pracuje nad tym, żeby swoje strzały doprowadzić do perfekcji. W bramce stoi Tom Starke, jako że Neuer, podobnie jak Alaba, pracuje z Pepem przy organizacji w defensywie. Do uderzeń, jeden po drugim, podchodzą Müller, Kroos, Robben, Shaqiri, Pizarro, Schweinsteiger i Götze. Nie ma Ribéry’ego, który nigdy nie trenuje rzutów karnych ani wolnych; brakuje też Mandžukicia. Poziom trafień jest absolutny: każdy z zawodników strzela po sześć razy i czterdzieści dwa uderzenia kończą się golem. Schweinsteiger rzuca żartem: – Bardzo dobrze, bardzo dobrze. Wszystkie trafione, ale dzisiaj nie ma presji. Zobaczymy, co będzie, kiedy naprawdę znajdziemy się pod presją! Javi Martínez nawet nie jedzie do Fryburga Bryzgowijskiego. Ból w pachwinie tak się wzmógł, że lekarze uzgadniają z piłkarzem i trenerem przeprowadzenie natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Po operacji Thiaga Guardioli komplikują się plany: zostaje bez pomocników. Fryburg Bryzgowijski to piękne miasteczko z uliczkami wyłożonymi starymi kamieniami i diabelską kostką brukową, po której podróżnik nie powinien ciągnąć walizki, jeśli uważa ją za cenną. Uliczki są tak wąskie, że trzeba przechodzić niemal bokiem, a wzdłuż nich biegną małe strumyczki. Dzwonnica tutejszej katedry, wysoka na sto szesnaście metrów i licząca dziewiętnaście dzwonów, nie odpoczywa. Co kwadrans, co pół godziny, co godzinę... Wywołuje niebywały hałas, którego punkt kulminacyjny nadchodzi między szóstą a siódmą rano, w crescendo tłumaczącym muzyczne tradycje dawnego francuskiego miasteczka, części francuskiego imperium Habsburgów. Zaskoczony, zdumiony i otumaniony podróżnik rozumie o tej porze, dlaczego na nocnym stoliku przy łóżku leżała torebka z zatyczkami. Ale już jest za późno. Niedaleko rzeki Dreisam, w połowie zasłoniętej przez gęstą roślinność, Mage Solar, mały i gorący stadion, kocioł zapełniony dwudziestoma czterema tysiącami kibiców, czeka na Bayern. Guardiola dotrzymuje słowa i sześciu podstawowych zawodników zostawia na ławce rezerwowych: Lahm, Alaba, Boateng, Ribéry, Robben i Mandžukić siadają obok Starkego. Freiburg gra wysokim pressingiem, tak jak przeanalizował Pep, i liczy na błąd monachijczyków przy wyprowadzeniu piłki. Bayern dominuje, obejmuje prowadzenie dzięki bramce Shaqiriego, dominuje jeszcze bardziej, spycha Freiburg do obrony i oddaje aż siedemnaście strzałów na bramkę bronioną przez znakomitego Olivera Baumanna. Wydaje się, że decyzja opłaciła się Guardioli, aż w 80 minucie wszystko się wali: najpierw Schweinsteiger doznaje skręcenia kostki, a następnie Freiburg doprowadza do remisu

po kontrataku. To dwa ciężkie ciosy. Znów, na trzy dni przed finałem, kontuzji nabawił się kluczowy zawodnik. A zespół traci dwa punkty, które w tamtym momencie wydawały się niezwykle istotne, ze względu na fantastyczny początek sezonu w wykonaniu Borussii Dortmund. W sali prasowej Guardiola jest zasmucony. Ubolewa nad straconymi punktami, chociaż jest zadowolony z gry drużyny: – Nie byliśmy bierni i kontrolowaliśmy mecz, dobrze przy tym broniąc. Spisaliśmy się dobrze, nie mam nic do powiedzenia ani nic do zarzucenia tym, którzy zagrali. Takie rzeczy zdarzają się w futbolu, trzeba się z tym pogodzić. Trener drużyny miejscowej, Christian Streich, przy szatni dzieli się z nami swoją opinią: – Coś ci powiem: Bayern grał jak z nut. Jak z nut. I jeszcze coś: jest murowanym faworytem do mistrzostwa, bez najmniejszych wątpliwości. Chociaż dzisiaj stracili dwa punkty, zagrali wprost fantastycznie. Tańczyli z nami, jak chcieli. Gdybyśmy zagrali dziesięć meczów z tym Bayernem, a przecież ilu ważnych piłkarzy oszczędzono, to udałoby nam się zremisować jeden, a pozostałych dziewięć byśmy przegrali. To jest maszyna. Moi piłkarze są rozbici, załamani, wyczerpani. Ten Bayern będzie imponujący. A to, co robi Guardiola, wymyka się wszelkim normom: to, ile on osiągnął w wieku zaledwie czterdziestu dwóch lat, jest niebywałe. Jednak komplementy Streicha wcale nie uspokoiły Guardioli, który znalazł swoją niemiecką Numancię, drużynę, na której potknął się już na początku pierwszego ligowego sezonu w Barcelonie. Wsiada do autobusu, a Schweinsteiger wygląda na kogoś, kto na pewno nie będzie mógł zagrać w Superpucharze. Pep został bez pomocników. – Pojedziemy do Pragi, by rywalizować na najwyższym poziomie. Mamy trzy dni, żeby odpocząć, i to wystarczy. Przeciwko Chelsea jest tylko jeden plan: grać dobrze, mieć pod kontrolą kontrataki i atakować, atakować i atakować – mówi nam trener przed wejściem do autobusu. O dziewiątej wieczorem Guardiola rozmawia z Matthiasem Sammerem i obaj postanawiają natychmiast zadzwonić do Monachium: – Doktorze, proszę wstrzymać operację Javiego Martíneza. Potrzebujemy go w Pradze.

MOMENT 26

CHŁOPCY, JA NIE UMIEM STRZELAĆ KARNYCH Praga, 30 sierpnia 2013 r. „Chłopcy, ja nie umiem strzelać karnych. W życiu nie strzeliłem nawet jednego. Ale ten pan wykonywał karne najlepiej na świecie”.

Był to finał stresujący, gorący, morderczy. Bayern doprowadził do remisu dopiero wtedy, gdy mijała pięćdziesiąta pierwsza sekunda ostatniej ze stu dwudziestu minut. Szwedzki arbiter Jonas Eriksson doliczył dodatkową minutę ze względu na przerwy w grze i kiedy brakowało już tylko dziewięciu sekund, by drużyna Guardioli przegrała drugi z rzędu finał w ciągu miesiąca, piłkarz, którzy trzy dni wcześniej był o krok od stołu operacyjnego, strzelił gola zapewniającego monachijczykom ostatnią szansę: o trofeum będą walczyć w serii rzutów karnych, raz jeszcze przeciwko Chelsea, z wciąż świeżym wspomnieniem tego, co rok wcześniej wydarzyło się na Allianz Arenie, kiedy londyńczycy wygrali Champions League, pokonując Bayern właśnie po karnych. Był to wielki rewanż, ale gdyby Guardiola mógł wybierać, nie chciałby rywalizować w ten sposób: w ciągu ostatnich czterech tygodni piłkarze Bayernu wykonali pięć rzutów karnych, z których wykorzystali tylko trzy. W drodze powrotnej z Fryburga Guardiola pogodził się z tym, że Schweinsteiger nie będzie mógł wystąpić w Superpucharze Europy. Miał okropnie spuchniętą kostkę, tak więc trzeba było wstrzymać się z operacją Javiego Martíneza. Dzień wcześniej Thiago został poddany zabiegowi chirurgicznemu, a jeśli do tego dodać kilku innych kontuzjowanych oraz to, jak niewiele treningów miał za sobą Götze, Guardioli nie pozostało nic innego jak wystawić po raz kolejny w drugiej linii Thomasa Müllera. Obiecał samemu sobie, że nigdy więcej tego zrobi ze względu na negatywne wcześniejsze doświadczenia, ale jeśli nie Müller, to kto zagrałby w pomocy? Było to łatanie dziury, ale nie było alternatywy. Zdecydował, że Toni Kroos zajmie kluczową pozycję defensywnego pomocnika, i żeby go wspomagać, ustawił bardzo blisko kapitana Lahma, w roli ósemki. Guardiola ułożył ten skład bardzo niechętnie. Kroos na środku pomocy był dużym problemem, zwłaszcza w starciu z drużyną Mourinho, specjalizującą się w szukaniu pleców defensywnego pomocnika za sprawą szybkich

kontrataków. Ale nie było innego rozwiązania, w związku z czym tamtego wieczoru w Pradze Bayern wystąpił w następującym składzie: Neuer – Rafinha, Boateng, Dante, Alaba – Kroos, Lahm, Müller – Robben, Mandžukić, Ribéry. Dzisiejszy finał to szesnaste spotkanie Guardioli z Mourinho i dotąd bilans jest dla niego bardzo korzystny: siedem zwycięstw Pepa, pięć remisów i trzy triumfy Portugalczyka. Znają się doskonale: kiedy Guardiola był kapitanem Barcelony, Mourinho pełnił funkcję drugiego trenera. Dzielili szatnię, treningi, sekrety i wiedzę. Lata później byli bohaterami wielkich pojedynków, pamiętnych ze względu na bogactwo wariantów i ewolucji taktycznych, które stosowali. Między nimi nie ma tajemnic: znają się na wylot. Mourinho wie, że Guardiola będzie chciał, aby jego drużyna utrzymywała się przy piłce i atakowała. Guardiola wie, że Mourinho pojawi się z defensywnie ustawionym zespołem w poszukiwaniu straconej piłki, żeby zaatakować z kontry jak lampart i zadać śmiertelny cios. W tym nowym pojedynku między tym, kto chce być w posiadaniu piłki, i tym, kto pragnie kontrolować przestrzenie, bezdyskusyjnie wygrywa Chelsea. Wystarczy zwód Fernanda Torresa, żeby Kroos został wyprowadzony w pole, a następnie Hazard ucieka Rafinhii i cała defensywna organizacja Bayernu zostaje rozbita w pył; Boateng, Dante, Alaba i nawet Robben boją się interweniować, żeby przerwać kontratak piłkarzy przeciwnika. Chelsea atakuje agresywnie i strzela pierwszego gola w meczu, podczas gdy monachijscy obrońcy bezczynnie przyglądają się akcji przeciwników, co ogromnie rozgniewa Guardiolę. Dokładnie po upływie godziny gry zdarza się coś, co naznaczy cały sezon Bayernu. Kroos cierpi za każdym razem, gdy Chelsea posyła piłki za jego plecy, ponieważ jego najlepszą zaletą nie jest szybkie odwrócenie się i bronienie. I wtedy Domènec Torrent, asystent Guardioli, mówi mu: – A gdybyśmy przesunęli Lahma na pozycję pivota? Guardiola napił się wody, wstał niczym sprężyna i stąpając po placu gry, krzyknął do Kroosa: – Toni!!! Ty jako ósemka. Ty jako ósemka, a Philipp jako szóstka! I w tym momencie rozpoczęła się kariera Philippa Lahma jako defensywnego pomocnika Bayernu. Lahm trafił do Bayernu w wieku jedenastu lat z FT Gern i w drużynach juniorskich trenował go sam Hermann Gerland, asystent Heynckesa i teraz Guardioli. Gerland przyzwyczaił go do grania na różnych pozycjach: na prawej obronie, na skrzydle, a także w środku pomocy, gdzie występował u Romana Grilla, który dziś jest jego reprezentantem. Jako dziewiętnastolatek Lahm zadebiutował w pierwszej drużynie pod wodzą Ottmara Hitzfelda, ale pozycje bocznych obrońców zajmowali Willy Sagnol i Bixente Lizarazu, w związku z czym Hermann Gerland osobiście porozmawiał z trenerem Stuttgartu, Feliksem Magathem, aby ten zgodził się na wypożyczenie Lahma. I w Stuttgarcie wyróżniał się jako lewy obrońca. Dziesięć lat później Guardiola zaczął ustawiać go w pomocy, a teraz, w środku meczu o Superpuchar Europy i przy negatywnym wyniku, nakazał mu

przesunąć się na istotną pozycję defensywnego pomocnika, oś drużyny. Kilka miesięcy później, pod koniec listopada, Guardiola przypomni tamten ruch: – Słowa Domego [Domènec Torrent] były kluczowe. Jeśli w tym sezonie cokolwiek wygramy, to właśnie dzięki temu. Posłuchaj uważnie, co ci mówię: jeśli w tym sezonie cokolwiek wygramy, to dzięki Lahmowi. Ponieważ ustawienie go na pozycji defensywnego pomocnika uporządkowało wszystkie elementy układanki. I bardzo powoli Bayern zaczął dominować w meczu. Nie tylko Lahm przeszedł na nową pozycję, Guardiola kazał też Rafinhii wyjść bardziej do przodu, w związku z czym drużyna atakowała w ustawieniu 3-3-1-3, z Rafinhią pomagającym Lahmowi, podczas gdy Kroos był zwolniony od zadań defensywnych i mógł sterować grą, Müller zaś mógł występować jako cofnięty napastnik. Po przerwie Ribéry doprowadził do remisu dzięki znakomitemu strzałowi z dystansu, po tym jak Kroos stworzył wspaniałą akcję ofensywną. Uradowany Ribéry pobiegł, by świętować gola ze swoim trenerem. Guardiola chwycił Francka za szyję, a piłkarz uderzył głową w głowę Pepa, wyciągając jednocześnie lewą pięść i dedykując mu drugiego w ciągu sześciu dni gola. Poprzedniego wieczoru, podczas gali w Monako, Ribéry został wybrany na najlepszego europejskiego piłkarza, dlatego nie mógł trenować z drużyną, ale Guardiola wolał, żeby pojechał odebrać zasłużoną nagrodę. Starał się przekonać Francka, że mógł znacznie udoskonalić swoje zdolności strzeleckie, a piłkarz odpowiadał mu na to znakomicie. Bayern nie tylko doprowadził do wyrównania, ale także dominował i zaczynał mieć klarowne okazje do zdobycia kolejnych bramek, w związku z czym Guardiola pomyślał, że gdyby zmienił kolejne dwa elementy, to mógłby wygrać mecz. Dzień przed finałem Pep i Javi Martínez postanowili, że piłkarz dostanie zastrzyk przeciwbólowy, aby móc grać bez problemu. W 55 minucie meczu Guardiola zdejmuje z boiska Rafinhę i wpuszcza Javiego, licząc na jego umiejętności ofensywne. Na początku zmiana nie wychodziła Bayernowi na dobre, ponieważ Lahm opuścił pozycję defensywnego pomocnika, którą zajął Martínez, i wrócił na poprzednią, a poza tym musiał jeszcze grać jako prawy obrońca. Guardiola wykonał jeszcze jeden ruch: Götze zajął miejsce Müllera, ale Chelsea się rozciągnęła i aż trzy razy zdołała stworzyć groźne sytuacje pod bramką Neuera, który musiał wyciągnąć swoje cudowne ręce, a nawet liczyć na pomoc poprzeczki. To prawda, że z drugiej strony Kroos i Ribéry mieli dwie znakomite sytuacje do strzelenia gola, ale ostatnie minuty upłynęły pod znakiem brutalnego faulu Ramiresa na Götzem, co kosztowało Brazylijczyka drugą żółtą i w konsekwencji czerwoną kartkę, kiedy do zakończenia regulaminowego czasu gry brakowało tylko pięciu minut. Dla Götzego oznaczało to poważną kontuzję kostki, na którą w następnym tygodniu trzeba było założyć gips. W przerwie przed dogrywką Guardiola prosił piłkarzy o agresywność. Muszą agresywnie bronić,

żeby znów nie zdarzyło się to, co przy golu dla Chelsea, i atakować bez ustanku. Stało się dokładnie odwrotnie. Półtorej minuty po rozpoczęciu dogrywki David Luiz podał piłkę do genialnego Edena Hazarda, usytuowanego na lewym skrzydle. Piłkarz Chelsea wbiegł w pole karne monachijczyków, czego Lahm nawet nie próbował uniemożliwić, a następnie ruszył w kierunku Boatenga, który również go nie zatrzymał ani nie próbował odebrać mu piłki, tylko spokojnie patrzył, jak młody Belg oddaje strzał na bramkę, gdzie Neuer popełnił wielki błąd i wpuścił gola. Grając w dziesiątkę, drużyna Mourinho zdołała wyjść na prowadzenie i teraz czas mocno pracował na jej korzyść. Kibice Bayernu zareagowali szybciej niż sami piłkarze. Bawarscy fani rozpalili stadion swoimi przyśpiewkami. Przegrywali, a czasu zostało niewiele, ale byli mistrzami Europy i walczyli o remis. Kibice z Monachium rozwinęli flagi, wydali z siebie najlepsze okrzyki i zmotywowali swoich piłkarzy do heroicznego odrabiania strat. Pobudzeni dopingiem piłkarze Guardioli zamienili grę w lawinę spływającą w kierunku bramki Petra Čecha. Wtedy Kroos wrócił już na środek pomocy, Lahm operował na całej prawej stronie, a Javi Martínez grał jako cofnięty napastnik, a momentami nawet jako środkowy napastnik. Bayern zbliżał się do bramki, ale raz za razem znakomity czeski golkiper nie pozwalał na strzelenie gola. Ani Shaqiri, ani Mandžkuić, ani Javi Martínez nie mogli zdobyć bramki. Ani też ponownie Shaqiri, ani Götze, ani Ribéry, ani znowu Mandžukić, kiedy upłynęło już sto dwadzieścia minut gry. Bayern oddał trzydzieści osiem strzałów, wykonując dziewiętnaście rzutów rożnych i mając trzy razy więcej celnych podań niż Chelsea, ale na sześćdziesiąt sekund przed ostatnim gwizdkiem przegrywał mecz. Bayern jednak udowodnił, że niemieckie drużyny nie mogą uważać się za pokonane, dopóki nie znajdą się pod prysznicem. Na dziewięć sekund przed końcem dośrodkował Alaba, piłkę przyjął Mandžukić, trafił w Dantego, a futbolówkę zatrzymała lewa noga Javiego Martíneza, tak, kontuzjowana noga, którą strzelił gola. Akcja Austriaka, Chorwata, Brazylijczyka i Hiszpana sprawiła, że wśród niemieckich kibiców nastąpił ekstatyczny wybuch radości. Mourinho odwrócił się w stronę ławki rezerwowych Guardioli i dłońmi utworzył koło, chcąc powiedzieć, że Pep jest największym szczęściarzem na świecie. I była to prawda. Z czterech kluczowych elementów futbolu – piłka, przestrzeń, czas i szczęście – Chelsea była panem przestrzeni, lecz piłka, czas i wreszcie również szczęście były po stronie drużyny Guardioli. Oczywiście zostały jeszcze rzuty karne... W środku euforii i ogromnej radości, w tym momencie pełnym pasji, pojawia się zimny i lodowaty Pep i gromadzi wokół siebie zawodników i współpracowników. Są tu wszyscy. Lekarze, fizjoterapeuci, asystenci, piłkarze z podstawowego składu, rezerwowi, a nawet kontuzjowani, jak Schweinsteiger. Pojawia się najlepszy Guardiola, ten z wielkich wydarzeń, który zachwyca swoich piłkarzy. Bo kiedy wszyscy spodziewali się intensywnej i wojowniczej przemowy, pełnej epickich

określeń, Pep po prostu opowiada im pewną historię. Mówi do nich z uśmiechem, swobodnie, w sposób naturalny, daleki od jakiegokolwiek wojennego języka, jakby wcale nie grali w tak nerwowym finale ani nie byli otoczeni tysiącami żarliwych kibiców. Opowiada im historię o piłce wodnej. – Chłopcy, ja nie umiem strzelać karnych. W życiu nie strzeliłem nawet jednego. Ale ten pan wykonywał karne najlepiej na świecie. Pokazuje na lewą stronę. – To Manel [Estiarte]. Manel był najlepszym na świecie zawodnikiem waterpolo. Wykonywał rzuty karne jak nikt inny. Strzelił setki karnych. Pomyślcie, że waterpolo jest jak futbol: wykorzystuje się cztery z pięciu strzałów. A Manel wykorzystywał wszystkie! To on najwięcej na świecie wie o rzutach karnych. Pep nie tylko skupił na sobie uwagę wszystkich piłkarzy, lecz zmienił także ich twarze. Ci, którzy spodziewali się wojennych nakazów, motywujących okrzyków oraz potężnej dawki adrenaliny, pośród zgiełku panującego na stadionie nagle słuchają takiej właśnie historii. Van Buyten i Starke, ubrani w dresy, obejmują się za Pepem, u boku doktora Müllera-Wohlfharta. W pierwszym rzędzie stoją Kroos, Lahm i Ribéry, a także Alaba z łokciem opartym o Müllera, ubranego w dres, podobnie jak Robben. W drugim kole Javi Martínez, Shaqiri, Dante, Boateng i Mandžukić, asystenci Domènec Torrent i Hermann Gerland, rezerwowy Kirchhoff, fizjoterapeuta Gianni Bianchi, trenerzy przygotowania fizycznego Lorenzo Buenaventura i Andreas Kornmayer, oraz Götze, Claudio Pizarro, Rafinha i Contento, a także nieco dalej Matthias Sammer i Bastian Schweinsteiger. W grupie nie ma Manuela Neuera, który razem z Tonim Tapaloviciem powtarza sposoby wykonywania rzutów karnych przez piłkarzy Chelsea. Również Estiarte odszedł kilka metrów dalej. Atmosfera jest spokojna. Piłkarze się śmieją. Podoba im się przemowa trenera. – Od Manela nauczyłem się dwóch rzeczy o karnych. Posłuchajcie mnie uważnie. Tylko dwie rzeczy musicie teraz zrobić. Tylko dwie. Pierwsza: musicie zdecydować, w które miejsce uderzyć, i nie zmienić tej decyzji za nic w świecie. Powtarzam: zdecydujcie natychmiast i nie zmieniajcie tego za nic w świecie. I druga rzecz: powtarzajcie tysiąc razy, że strzelimy gola. Nie przestawajcie tego powtarzać od teraz aż do momentu wykonania. Nie bójcie się i nie zmieniajcie decyzji. „To było niesamowite” – powiedział później Matthias Sammer. Ale to nie był jeszcze koniec. Po tych dwóch radach Pep dodał coś jeszcze: – Chłopcy, nie ma listy wykonawców. Strzelajcie, jak chcecie. Wszyscy strzelicie gola. Wybierzcie sami. Kto chce strzelać? Alaba zgłosił się pierwszy. Kroos natychmiast podniósł lewą rękę, a następnie Lahm. Pep, jak to ma w zwyczaju, klepnął kapitana w policzek. Ribéry dołączył do listy, a trener lekko uderzył go

w klatkę piersiową. Zgłosił się także Shaqiri, co ucieszyło Pepa: „Brawo, Shaq!”. Zdecydowali się sami. A kolejność wykonywania? – Wybierzcie sami. Tak jak chcecie. Kolejność, jaka wam odpowiada. To nie ma znaczenia, i tak strzelimy za każdym razem. Postanawiają wykonać je dokładnie w takiej samej kolejności, w jakiej się zgłosili. Kiedy już ruszyli, przywoływani przez arbitra, Guardiola chwycił Ribéry’ego i Lahma i zatrzymał całą grupę. – Jeszcze jedno. Pamiętajcie: postanowiliście już, gdzie strzelicie. Idźcie i aż do uderzenia nie przestawajcie powtarzać, że padnie gol. Z każdym krokiem, jaki stawiacie: gol, gol, gol... Z siedmiu, którzy ćwiczyli w poniedziałek (czterdzieści dwa gole na czterdzieści dwa strzały), karne wykonywali tylko Kroos i Shaqiri; ani Müller, ani Robben (zostali zmienieni), ani Pizarro (rezerwowy), ani Schweinsteiger (kontuzjowany) nie mogli tego zrobić. Z tych, którzy nie trenowali, na ochotnika zgłosili się Alaba, Lahm i Ribéry. Cała piątka strzeliła karne. Neuer obronił piąty strzał Chelsea wykonywany przez Lukaku. Bayern zdobył jedyne trofeum, którego nie posiadał, a Guardiola – pierwsze trofeum w Bayernie i trzeci Superpuchar Europy w swojej trenerskiej karierze. Franck Ribéry, uznany za najlepszego piłkarza meczu, zadedykował trofeum Pepowi: – Wiem, jakie to dla niego ważne, jak wiele znaczy to pierwsze trofeum, i znam też jego starą rywalizację z Mourinho. Portugalski trener opuścił boisko, nie pogratulowawszy Guardioli, na przekór wspaniałej atmosferze, jaka wytworzyła się między piłkarzami jednej i drugiej drużyny. Godzinę później w jednym z kątów sali prasowej na Eden Stadion w Pradze Guardiola i Estiarte witają się z dwoma katalońskimi dziennikarzami, Isaakiem Lluchem z dziennika „Ara” i Ramonem Besą z „El País”. Pep promienieje radością, jest szczęśliwy. W jego oczach zagościł błysk znany z tych najszczęśliwszych dni, ale przede wszystkim czuje ogromną ulgę: – Potrzebowałem tego zwycięstwa. Gdybyśmy nie wygrali, to nie wiem, czybyśmy dali radę ciągnąć to dalej... Te rzuty karne zrzuciły z jego barków ogromny ciężar.

ROZDZIAŁ 3

2013, WSPANIAŁY ROK „Najbardziej niebezpieczny jest ten, kto się boi”. Ludwig Börne

MOMENT 27

STRACH I PRZEWIDYWANIE Monachium, 5 września 2013 r. Jedną z wad Guardioli jest to, że jest bardzo strachliwy. Boi się ataku. Wada ta rozwijała się równolegle z jego piłkarską karierą: krucha budowa ciała, lekka niczym piórko, brak cech atlety, a Pep musiał samodzielnie pokryć ogromną strefę boiska. Grał sam, wystawiony na niebezpieczeństwo, przestraszony, ponieważ był łatwą zdobyczą i oczywistym celem: jeśli uda się go przejść, mogła się zawalić cała struktura gry Barcelony. Guardiola dorastał z tym strachem, a antidotum na to była u niego śmiałość. Pep jest bardzo odważny, ponieważ jest bardzo strachliwy. Kiedy był trenerem Barcelony, sto razy powtarzał, że woli grać przeciwko drużynom, które zamykają się wokół własnego bramkarza niczym w bunkrze. I chociaż takie zespoły zawsze trudno było pokonać ze względu na żelazną strukturę defensywną, to Guardiola je wolał, „ponieważ w takich przypadkach piłka jest zawsze bardzo daleko od mojej bramki i nie ma dużego zagrożenia”. A zatem woli je dlatego, że wzbudzają mniej strachu. Strach ten równoważy odwagą, która czasami okazuje się przesadna. Wyhodował niezbędne przeciwciała i jako trener stawia czoło strachowi z nadzwyczajną dawką śmiałości i determinacji. Aby nie być atakowanym, postanowił atakować zawsze, starając się dzięki temu skorygować swoją wadę. Przekonaliśmy się już o tym podczas meczów o Superpuchar Niemiec i Europy, że przy takiej odwadze czasem staje się ryzykantem, czego przykładem może być przypadek Thomasa Müllera ustawionego w środkowej strefie. Jedną z zalet Guardioli jest natomiast zdolność przewidywania. Być może jest to wrodzony dar, a może rozwinął to, podpatrując Johana Cruyffa, który również posiada talent do antycypowania zdarzeń. Możliwe, że ta wnikliwość jest połączona z jego strachem. Jako że jest bojaźliwy, nie tylko stosuje antidotum w postaci śmiałości i postanawia atakować, nie czekając, aż sam zostanie zaatakowany, ale również stara się zrównoważyć to na podstawie przewidywania: stara się uprzedzić to, co się wydarzy. W ten sposób koło się zamyka i zaleta równoważy wadę: z dużym wyprzedzeniem stara się ostrzec o niebezpieczeństwie, żeby działać szybko, sprawnie i odważnie, zmniejszając ryzyko bycia zaatakowanym.

Dobrze jest na przykład przypomnieć jedną z jego wypowiedzi z 28 maja 2011 roku, po finale Champions League na Wembley, kiedy Barcelona pokonała Manchester United 3:1 w jednym z najlepszych meczów ówczesnej drużyny Guardioli. W euforii po wspaniałym triumfie przypomniano trenerowi, że coraz głośniej mówi się o tym, że jego pobyt w Barcelonie przedłuży się jeszcze tylko o rok (i tak się stało) i że sir Alex Ferguson poradził mu publicznie, aby został w katalońskim klubie, ponieważ w żadnym innym miejscu nie będzie mu lepiej. W tym momencie Guardiola przewidująco odniósł się do swojej przyszłości: – Nie wiem, co zdarzy się w innym klubie. Będę musiał zobaczyć, jakich piłkarzy ma ten klub, i być może będę miał problem ze znalezieniem tak dobrych zawodników jak ci, którzy grają w Barcelonie. Ale niewątpliwie będzie to dla mnie wyzwanie. Każdy musi szukać wyzwań. Przyjdzie czas, kiedy najlepiej będzie odejść do innego klubu i starać się grać możliwie jak najlepiej z innymi piłkarzami. Trener zależy od piłkarzy i od ich sposobu gry. To będzie wielkie wyzwanie. Dwa lata później rzeczywistość wygląda tak, jak przewidział. Dlaczego tak naprawdę Pep odszedł z Barçy? Ponieważ suma problemów była wyższa niż suma radości. Radykalna obojętność prezesa Rosella, którego żądza zemsty nieodwołalnie zniechęciła Guardiolę, wyczerpanie własne i piłkarzy przeważające nad chęcią dalszego wygrywania. Dlaczego związał się z Bayernem? Hoeneß i Rummenigge okazali mu zaufanie, które go oczarowało, ale głównym powodem było to, by znów grać bardzo dobrze z innego typu piłkarzami, co oznaczało dla niego ogromne wyzwanie. Piłkarze. Po Superpucharze Europy w Pradze zapytano Guardiolę, czy uważa się za najlepszego trenera świata, a on wyjaśnił, w jaki sposób stawia czoło temu wyzwaniu: – Z Barceloną być może w jakimś okresie byłem najlepszym trenerem świata. Jednak teraz nie czuję, że tak jest: nie jestem nim. W każdym razie muszę znów to udowodnić. Zwłaszcza moim piłkarzom. Przekonać swoich piłkarzy: to jest pierwszy krok ku wywiązaniu się z zadania. Na razie podążają za nim i wydaje się, że mu ufają. Wystarczy spojrzeć na reakcję Ribéry’ego po golu strzelonym w Pradze albo zespołowe poczucie pewności siebie, jakie wywołała przemowa przed serią rzutów karnych. Kiedy mówi kapitan Lahm, zawsze używa słowa lernen (uczyć się). Stosuje je w każdym zdaniu, dając jasno do zrozumienia, na jakim etapie się znajdują: nauki nowego języka. Ribéry podsumowuje to krótko: – Pep jest kompletnie inny niż Heynckes, ale jesteśmy bardzo zadowoleni. – Najważniejsi są piłkarze – powtarza raz za razem Guardiola. Pep jest ekstrawertyczny, ma w zwyczaju klepać swoich piłkarzy po policzku, uderzać w kark albo kopać w tyłek. To jego typowe zachowania, zwyczaj, który początkowo może zaskakiwać, ale który później wszyscy rozumieją. Kiedy jest zmartwiony, drapie się po głowie. Kiedy musi coś

wytłumaczyć, gestykuluje jak szalony. Kiedy jest zadowolony i wesoły, klepie w twarz czy kark albo kopie w tyłek. Również w materii gestów piłkarze i trener będą musieli przyzwyczaić się do nowego języka. Na początku września trener czuł, że Monachium jest nastawione wobec niego bardzo przyjaźnie. Zamieszkał w centrum miasta. – Jestem zadowolony. Monachium jest bardzo piękne, ludzie są mili, a w klubie wszyscy nas wspierają. Na co poświęca dwanaście godzin codziennej pracy? Połowę tego czasu na analizę rywala. To analiza dogłębna, szczegółowa, którą zajmuje się dwa i pół dnia na jednego przeciwnika. Wiele godzin przeznacza na sam trening, jego przygotowanie i zaplanowanie kolejnej sesji razem z Buenaventurą, Torrentem i Gerlandem. Poza tym każdego dnia przez godzinę lub dwie prowadzi indywidualne rozmowy z piłkarzami, czasem pokazuje im specjalne wideo dotyczące gry, a czasem po prostu pije kawę albo idzie na obiad. Piłkarze są kluczowi, najważniejsi, i Pep nauczył się, że musi poświęcać im tyle czasu, ile potrzeba. Co robi przy Säbener? Studiuje, analizuje, bada, myśli, rozbiera na czynniki pierwsze akcje innych, sposób poruszania się w dawnym futbolu, odkrywa... Obserwuje i myśli, rozmawia i przekonuje. Powołania na mecze reprezentacji sprawiły, że większość piłkarzy opuściła Säbener Straße już kilka godzin po Superpucharze Europy zdobytym po dramatycznych rzutach karnych w Pradze. Prawie nie było czasu na świętowanie. Nagle Guardiola został w ośrodku treningowym niemalże sam, ponieważ Javi Martínez miał być poddany interwencji chirurgicznej, a Mariowi Götzemu został założony gips na kostkę, w związku z czym na najbliższe tygodnie obaj dołączą do kontuzjowanych Thiaga i Schweinsteigera. Z taką czwórką zawodników można by było stworzyć wspaniały środek pola: twardy, nieustępliwy, silny i kreatywny. Ale teraz było to tylko marzenie, którego spełnienie Pep musiał odłożyć na późną jesień. Jednak prawdziwym marzeniem Guardioli jest prowadzenie szkółki z młodymi zawodnikami. Móc ich trenować, nadzorować ich rozwój, nauczyć ich fundamentów gry i wycisnąć z nich jak najwięcej. Jest to marzenie, które być może któregoś dnia się spełni, chociaż musi jeszcze minąć wiele lat: cały etap w Monachium, gdzie podpisał trzyletni kontrakt, który, czego nie można wykluczyć, może zostanie przedłużony, i prawdopodobnie kolejny etap w Anglii. Być może później postanowi opuścić elitę światowego futbolu i spełnić swoje marzenie, by kształcić młodych zawodników. Pewnego dnia pod koniec 2010 roku na Camp Nou Guardiola poprosił, by dwóch bardzo młodych chłopców, Gerard Deulofeu i Rafa Alcántara, brat Thiaga, po raz pierwszy wzięło udział w treningu z jego zawodnikami. Po zakończeniu zajęć opowiedział mi o swoich odczuciach:

– Bawiłem się z nimi setnie. Trenowanie z takimi chłopcami jest o wiele swobodniejsze. Czuję się bardziej trenerem. Ze starszymi musisz dbać o to, co mówisz, jak to mówisz, w zależności od tego, czy mamy za sobą zwycięstwo, czy porażkę, trzeba ważyć słowa, patrzeć na twarz tego czy tamtego... Natomiast tych chłopców chwytasz za szyję, naciskasz, jakby byli pomarańczą, i wyciskasz. To bardziej satysfakcjonujące. I dające więcej radości. Te pierwsze dziesięć dni września jest dla Pepa najprzyjemniejsze. Ma do dyspozycji tylko czterech piłkarzy (Starke, Rafinha, Contento i Kirchhoff), którzy trenują razem z drużyną rezerw. Bayern II też ma nowego trenera. Matthias Sammer zatrudnił Holendra Erica ten Haga, tak więc w ciągu tych dwóch wrześniowych tygodni Guardiola i ten Hag prowadzą zajęcia razem. Doświadczenie okazało się owocne: Bayern II zaczął grać tak samo jak pierwsza drużyna. Zespół ten Haga rozegrał bowiem wspaniałą pierwszą rundę rozgrywek, kończąc ją na pozycji lidera, był drużyną, która strzeliła najwięcej goli i która straciła najmniej, bardzo dobrze dyrygowaną przez defensywnego pomocnika Højbjerga. Guardiola nie spuszcza oka ze szkółki Bayernu. Niektórzy z obecnych wielkich postaci, jak Müller, Lahm, Schweinsteiger czy Alaba, wyszli z młodzieżowych drużyn klubu, ale teraz nie widać tak wyjątkowej generacji. Hermann Gerland, „Tiger” Gerland, który od 1990 roku był odpowiedzialny za drużyny juniorskie i ma szczególną umiejętność wykrywania młodych talentów, teraz nie jest optymistą, chociaż zdarzają się wyjątki, jak Højbjerg czy Julian Green. Pep nabrał wielkiej sympatii do Gerlanda: – Bardzo mi pomaga, bardzo. Wyjaśnia mi różne detale związane z Bundesligą, z każdym klubem, z każdym piłkarzem. Jest osobą bardzo oddaną Bayernowi i podoba mi się, że klub zaproponował mu, byśmy pracowali razem. Ufam jemu i jego radom. I podoba mi się, jak szanuje piłkarzy i jak oni szanują jego. Oprócz pracy z młodymi zawodnikami i prowadzenia treningów z tak zaufanym człowiekiem jak Gerland Guardiola może spotkać się z takimi legendami światowego futbolu jak Gerd Müller, współpracownik ten Haga w Bayernie II, czy Mehmet Scholl, którego syn Lucas występuje w drużynie U-19. Jednak te rozmowy nie są długie, ponieważ musi skupiać się na pracy. Interesuje się pracą lekarzy. Niektóre aspekty mu się nie podobają. Najpierw była powolna rehabilitacja Götzego i Schweinsteigera, ale zrzucił ją na karb tego, że obie kontuzje były poważne. Później odbył się ów mecz z Dortmundem: lekkie urazy Neuera i Ribéry’ego, którzy czterdzieści godzin później trenowali tak, jakby nic się nie stało. Guardiola poprosił wówczas o zmodyfikowanie protokołów fizjoterapeutów: w przypadku niegroźnych urazów piłkarze będą jechać razem z drużyną, a decyzja o tym, czy zagrają, czy nie, zostanie podjęta w ostatniej chwili. Później Pep zastanawiał się nad doktorem Müllerem-Wohlfahrtem. Doktor jest bezdyskusyjnym

ekspertem światowej klasy. Przez jego klinikę w centrum Monachium przewinęło się wielu najlepszych sportowców świata, jako że ma on niezwykłą umiejętność: większość kontuzji potrafi zdiagnozować wyłącznie za pomocą rąk. Wyspecjalizował się również w wykonywaniu zastrzyków z leków homeopatycznych, które stosuje w bolących miejscach. Sprinterzy, jak Usain Bolt, maratończycy, jak Paula Radcliffe, czy golfiści, jak Txema Olazábal, publicznie zapewniają, że doktor z „rękami, które leczą” znalazł sposób na ich poważne dolegliwości, czy to mięśniowe, czy to stawowe. Na badania przyjeżdżali do niego Michael Jordan, Cristiano Ronaldo, Andy Murray, Boris Becker, a nawet Luciano Pavarotti i Bono. Jak powiedział środkowy obrońca Bayernu, Daniel van Buyten: – Jeśli w futbolu najlepszy jest Messi, to w medycynie najlepszy jest doktor Müller-Wohlfahrt. Jednak Guardiola chciałby, żeby jakiś lekarz był obecny podczas treningów przy Säbener Straße. Gdy coś się stanie, muszą działać fizjoterapeuci. Może nie stanie się nic poważnego, ale jeśli tak będzie? Doktor Müller-Wohlfahrt utrzymuje jednak, że spędzanie całego dnia w ośrodku treningowym byłoby stratą czasu dla niego albo dla jednego z jego asystentów i że kontuzjowani zawodnicy mogą bez problemu przyjechać do jego kliniki przy Dienerstraße na monachijskim starym mieście. Klinika MW znajduje się w dawnej rezydencji cesarza Ludwika IV Bawarskiego z XIII wieku. Tam doktor Müller-Wohlfahrt przyjmuje codziennie dużą liczbę pacjentów. Kiedy któryś z piłkarzy Bayernu wymaga diagnozy, przyjmowany jest natychmiast, ale w klinice, a nie w ośrodku treningowym. Guardiola jest zły, że w siedzibie klubu nie ma opieki medycznej. Bayern zatrudnia czterystu dziewięćdziesięciu pięciu pracowników, z czego około czterystu pracuje w długim, trzypiętrowym, biało-czerwonym budynku zajmującym prawie dwieście metrów przy Säbener Straße, niedaleko której wyjeżdża się z miasta w kierunku południowo-wschodnim, równoległej do rzeki Isar dzielącej na pół stolicę Bawarii. Guardiola spotkał się już z doktorem w obecności Matthiasa Sammera, ale nie doszli do porozumienia, które zmodyfikowałoby status quo. Doktor pracuje w Bayernie od 1977 roku, kiedy Beckenbauer i Hoeneß, już u schyłku karier, zarekomendowali go klubowi. Guardiola i Müller-Wohlfahrt w najbliższych miesiącach nie będą ukrywać odmiennych opinii co do obecności lekarza na treningach.

MOMENT 28

PRZEPIS NA ZDOBYCIE MISTRZOSTWA „Mistrzostwo zdobywa się w ostatnich ośmiu kolejkach i traci w ośmiu pierwszych”.

Monachium, 13 września 2013 r. – Jest to dość podobne do przepisu – mówi Pep. Doświadczenie podpowiadało mu, że trzeba zrobić wszystko, by nie przegrać ligi w dwóch pierwszych miesiącach rozgrywek. Rywale mogą mieć nad tobą przewagę punktową, ale niezbyt dużą. Aby była to strata możliwa do zaakceptowania: dwa lub trzy punkty, najwyżej cztery po tych ośmiu kolejkach. Chociaż jesteś z tyłu, to lider jest bardzo blisko ciebie i po bezpośrednim pojedynku możesz się z nim zrównać. Jeśli uda ci się przejść przez tych pierwszych osiem kolejek z minimalną stratą, to będziesz w stanie walczyć o mistrzostwo w ośmiu ostatnich meczach. To właśnie wtedy ujawnią się prawdziwe umiejętności drużyny: w chwili walki o tytuł. To będzie finałowy sprint, w którym nie wolno popełnić najmniejszego błędu. Decydujący moment, w którym drużyna musi grać na najwyższym poziomie, by osiągnąć sukces. Tak wygląda teoria. Nie stracić mistrzostwa w pierwszych dwóch miesiącach i zdobyć je w dwóch ostatnich. Jesteśmy dopiero na początku drogi. Rozegrano cztery kolejki Bundesligi i Bayern zajmuje drugie miejsce z dwoma punktami straty do Borussii Dortmund, wielkiego rywala. Drużyna Guardioli jest już na granicy. Oprócz tych dwóch punktów zaczynają pojawiać się problemy. Jeszcze jedno takie potknięcie jak tamto we Fryburgu i... Vollgas. Uli Hoeneß użył tego słowa, żeby wyrazić rytm, jakiego od września oczekiwał od Bayernu. Gaz do dechy. Guardiola podniósł rękawicę: – Prezes powiedział, że musimy dać gaz do dechy, i ma rację: rozpoczyna się jeden z wielkich momentów sezonu, rozgrywki ligowe, Champions League i Puchar Niemiec, i jesteśmy gotowi na to wyzwanie. Chociaż w prywatnych rozmowach Pep był zmartwiony tymi dwoma punktami straty, to na

konferencjach prasowych zachowywał spokój: – Nie odczuwam presji ze względu na tę różnicę. Odkąd podpisałem kontrakt z Bayernem, wiedziałem, że moja praca w Monachium będzie naznaczona dużą presją. Za nami dopiero cztery mecze i najważniejsze jest nie to, co jest teraz, lecz to, w jakiej sytuacji znajdziemy się w maju. Jestem przekonany, że po zimowej przerwie będziemy na dobrej pozycji. Mam pozytywne przeczucia, rozegramy dobry sezon. Uważam, że w kwietniu i w maju będziemy w stanie walczyć o dwa trofea. Guardiola czuł się znakomicie w towarzystwie Ulego Hoeneßa. Człowiek, który ma taką obsesję na punkcie futbolu jak Pep, nie mógł znaleźć lepszego naturalnego środowiska niż Bayern, gdzie wielkie legendy przechadzają się po Säbener Straße. Móc zjeść obiad z Hoeneßem, rywalizując z nim o to, kto pochłonie więcej kiełbasek z rusztu, codziennie wypić kawę z Rummenigge, co tydzień na boisku treningowym rozmawiać z Paulem Breitnerem, zapoznawać się z kolejnymi zmianami opinii „Kaisera” Beckenbauera, stawać na tej samej murawie co „Torpedo” Müller, „Der Bomber der Nation”, i wymieniać wrażenia z Matthiasem Sammerem to dla takiego futbolowego mitomana jak on bezcenne doświadczenia. Hoeneß i Rummenigge mieli problemy. Pierwszy z powodu uchylania się od płacenia podatków, co kilka miesięcy później zaprowadzi go do więzienia. Drugi dlatego, że przywiózł do Niemiec kilka bardzo drogich zegarków, które podarowano mu w Katarze, i nie wpisał ich do zeznania podatkowego, za co nałożono na niego wysoką grzywnę. Pomimo dowodów (Hoeneß sam zgłosił się do urzędu skarbowego) nie można było oczekiwać od Guardioli, że będzie krytyczny wobec zaistniałej sytuacji. Koniec końców to oni dwaj go zatrudnili. Dlatego jego wypowiedzi zawsze były poprawne politycznie: – Hoeneß jest sercem i duszą klubu. Dla mnie ma to podstawowe znaczenie. Kiedy mówi o Bayernie, człowiek zdaje sobie sprawę, jak istotny jest dla niego ten klub: dla Ulego jest wszystkim. W tym momencie pozwolę sobie na refleksję dotyczącą modelu zarządzania Bayernem, tak analizowanego w całej Europie z powodu wielkiego sukcesu. Jest to klub bez długów, potrafiący generować zyski na wielorakie sposoby, wspierany przez znakomitych sponsorów, trybuny stadionu są zawsze całkowicie zapełnione, liczba członków klubu przekracza 230 tysięcy, roczne dochody wynoszą ponad 430 milionów euro, ponad milion koszulek zostało sprzedanych w 2013 roku, bogata kasa i naturalnie niebywałe sukcesy sportowe. Nie ma wątpliwości, że sposób zarządzania Bayernem jest godny podziwu, a poza tym wyjątkowy w porównaniu z licznymi europejskimi klubami, które ocierają się o techniczne bankructwo. Generalnie rzecz biorąc, ten sukces zarządzania przypisuje się po prostu temu, że Bayern kierowany jest przez byłych piłkarzy, jak Hoeneß i Rummenigge, co

w mojej opinii nie jest prawdą. Bayern jest dobrze zarządzany, ponieważ Hoeneß i Rummenigge są dobrymi zarządcami, nie dlatego, że byli piłkarzami. Kiedy Hoeneß z powodu kontuzji kolana musiał zakończyć karierę w 1979 roku, miał dopiero 27 lat i został mianowany dyrektorem handlowym Bayernu. Ma za sobą trzydziestopięcioletnie doświadczenie w zarządzaniu klubem, poznał wszystkie szczegóły i tajniki i w ciągu tego czasu znalazł właściwą drogę, aby stworzyć klub solidny i gigantyczny, ale samowystarczalny i ambitny sportowo, nie tracąc przy tym ducha wielkiej rodziny. Rummenigge dodał współczesną i globalną wizję sportu, ale przede wszystkim wdrożył styl kierowania klubem doskonale łączący indywidualną odpowiedzialność i zbiorowe podejmowanie ważnych decyzji. Vollgas, powiedział Hoeneß. Trener zlecił wykonanie statystycznej analizy ataku Bayernu w ciągu pierwszych pięciu tygodni rozgrywek, ponieważ nie był zadowolony ze skuteczności napastników. Dane były bezwzględne: w siedmiu pierwszych meczach rozegranych przed przerwą drużyna Guardioli oddała 162 strzały na bramkę, średnio 23 strzały na mecz, i strzeliła 16 goli: skuteczność wynosiła 10 procent, ale ciągle się pogarszała. Bayern bronił się coraz lepiej przed kontratakami rywali, ale z każdym meczem gorzej było z precyzją oddawanych strzałów: już w dwóch ostatnich spotkaniach skuteczność spadła aż do 5 procent, co jest bardzo marnym wynikiem. W piątek 13 września, na pół godziny przed rozpoczęciem treningu, Guardiola przedstawił te statystyki swoim piłkarzom, którzy dopiero co wrócili ze zgrupowań reprezentacji. Nie prosił ich, żeby byli skuteczniejsi przy oddawaniu strzałów, ponieważ byłby to brak szacunku: w końcu nie trafiali nie dlatego, że nie chcieli. Poprosił ich tylko, żeby nadal starali się niweczyć w zarodku każdy kontratak rywali, ale zdawali sobie sprawę, jak bardzo rażą nieskutecznością przy oddawaniu strzałów. Następnego dnia grali na Allianz Arenie z Hannoverem 96. I rozpętała się burza.

MOMENT 29

BURZA SAMMER Monachium, 15 września 2013 r. Guardiola był przyjemnie zaskoczony natychmiastową reakcją Ulego Hoeneßa i Kalle Rummenigge dzień po Superpucharze Europy. Najważniejsi szefowie Bayernu stanęli w obronie trenera: „Wypowiedzi Mourinho są bezczelne. (...) Być może oglądał inny mecz”. Mourinho powiedział w Pradze, że „zawsze kiedy gram przeciwko drużynie Guardioli, kończę mecz w osłabieniu: to musi być jakaś wytyczna UEFA”. Nie wspomniał jednak, że faul jego piłkarza, Ramiresa, na Mariu Götzem, który oznaczał drugą żółtą i w konsekwencji czerwoną kartkę, spowodował uszkodzenie torebki stawowej kostki niemieckiego piłkarza i w rzeczywistości brazylijski zawodnik zasługiwał na bezpośrednie wykluczenie z gry. Guardiolę zaskoczyła reakcja jego pryncypałów, ponieważ nie był do tego przyzwyczajony. W Barcelonie często sam musiał stawiać czoło wszelkiego rodzaju zdarzeniom i bronić nie tylko swojej drużyny, ale także całego klubu wobec poważnych ataków. W kwietniu 2011 roku Barcelona i Real Madryt spotkali się ze sobą cztery razy z rzędu w serii klasyków, którym towarzyszyło ogromne napięcie. Niektórzy zawodnicy Realu Madryt grali z taką agresywnością, że w pewnych przypadkach ocierała się ona o przemoc. Pewni zawodnicy Barcelony symulowali urazy i zachowywali się w sposób mało sportowy. Po finale Pucharu Króla, który wygrał Real Madryt po golu Cristiana Ronaldo, trener Barcelony pogratulował rywalowi, ale powiedział też, że byli bardzo blisko triumfu. To prawda, ponieważ arbiter nie uznał, i słusznie, bramki Pedra ze spalonego. Guardiola odniósł się do tej akcji w taki sposób: – Sędzia boczny miał bardzo dobre oko i ze względu na dwa centymetry anulował nam gola Pedra. 26 kwietnia 2011 roku Pep i jego piłkarze jedli obiad w prywatnej restauracji w hotelu Eurostars Madrid Tower. W telewizji transmitowano konferencję prasową Mourinho poprzedzającą półfinałowy mecz Champions League, który miał być rozegrany następnego dnia. Guardiola siedział tyłem i nie zwracał na to uwagi, aż jeden z jego asystentów powiedział mu, żeby się odwrócił i posłuchał. Pepa dobiegły słowa Mourinho: – Rozpoczął się nowy cykl. Do tej pory mieliśmy dwie grupy trenerów. Jedną malutką,

niewypowiadającą się na temat arbitrów, a drugą dużą, do której zaliczam się również ja, krytykującą arbitrów. (...) Teraz wraz z wypowiedzią Pepa wchodzimy w nową erę: powstała nowa grupa, w której jest tylko on i która krytykuje trafne decyzje arbitra. Nigdy czegoś takiego nie widziałem. Słuchali tego również piłkarze Barcelony, którzy byli oburzeni słowami Mourinho, a zwłaszcza jego drwiącym tonem. Guardiola nie potrzebował nic więcej. Nadszedł ten dzień. Od wielu miesięcy Pep mówił najbliższym współpracownikom: – Bardzo dobrze znam Mourinho i wiem, że ucieka się do prowokacji, starając się, bym wybuchnął, ale nie uda mu się to. Nie wybuchnę, nie uda mu się to, nic nie odpowiem. Zrobię to tylko jednego dnia, i sam wybiorę ten dzień. Mourinho był jak stale uderzający młot i często rzucał różne wypowiedzi, prowokując Guardiolę, lecz ten przez cały sezon siedział cicho, nie odpowiadając mu ani słowem. Aż nadszedł zapowiedziany dzień. O ósmej wieczorem piłkarze Barcelony opuścili stadion Santiago Bernabéu po ostatnim treningu poprzedzającym mecz. Drużyna wiedziała już, że trener odpowie bardzo ostro. Informacja tak się rozprzestrzeniła, że nawet główni szefowie klubu dowiedzieli się, że Guardiola przygotował stanowczą odpowiedź dla Mourinho. Po wyjściu z szatni jeden z piłkarzy, najbliżej trzymający z trenerem, podszedł do niego, by życzyć mu powodzenia na konferencji prasowej. Podszedł do niego również dyrektor sportowy klubu Andoni Zubizarreta, który zaskoczył Guardiolę niezapomnianym zdaniem: – Nie odpowiadamy, Pep, nie odpowiadamy. Skromność, duża skromność. Guardiola poczuł, że klub znów zostawi go samego w kluczowym momencie. Ale nie posłuchał rady. Oznajmił: – Ponieważ pan Mourinho przeszedł ze mną na ty, ja też będę mówił do niego per ty. On nazywał mnie Pepem, więc ja będę nazywał go José. Jutro o 20.45 spotkamy się na boisku. Poza boiskiem on już mnie pokonał. Pokonał mnie w ciągu tego całego roku i będzie robił to w przyszłości. Przyznaję mu szczególny Puchar Ligi Mistrzów poza boiskiem, niech go zabierze do domu i niech się nim cieszy. W tej sali [w sali prasowej na stadionie Santiago Bernabéu] to on jest pieprzonym panem, pieprzonym władcą, to on wie najwięcej na świecie, a ja nie mam zamiaru rywalizować z nim ani chwili. Przypomnę mu tylko, że pracowaliśmy razem przez cztery lata. On mnie zna i ja go znam. Jeśli woli większą wagę przykładać do tego, co mówią przyjaciele Florentina Péreza i central lechera, których tutaj w Madrycie wszyscy znacie [chodzi o grupę dziennikarzy z Madrytu, blisko związanych z prezesem Pérezem], niż do naszych czteroletnich relacji, to niech to robi. Pogratulowałem Realowi Madryt triumfu w Pucharze Króla. Spalony był parocentymetrowy. Sędzia był bardzo uważny

i bystry. Kiedy gram przeciwko José, to na boisku staram się uczyć od niego wielu rzeczy, tak samo kiedy widzę mecze jego drużyn w telewizji. Ale poza boiskiem nie uczę się od niego wiele. Słowa Guardioli podgrzały atmosferę przed meczem. Kiedy wrócił do hotelu, piłkarze zgotowali mu owację, zachwyceni odpowiedzią, która ich zdaniem była nieodzowna i znakomita. Była to drużyna przyzwyczajona do zbierania wielu pochwał, przeciwko której jednak wysuwano również oskarżenia o stosowanie dopingu, oszukiwanie i symulowanie na boisku oraz zawieranie układów z arbitrami, przy czym szefowie klubu, zwolennicy skromności i obojętności, nigdy nie stawali w ich obronie. Guardiola zrobił to w odpowiednim miejscu i czasie. Tymczasem w Monachium ludzie przyzwyczajeni są do mówienia o wszystkim głośno i wyraźnie. Takie osoby jak Beckenbauer czy Hoeneß nigdy nie zawahały się przed wypowiedzeniem słów krytyki pod adresem jakiegoś trenera czy własnych piłkarzy. To, co w Hiszpanii uważane jest za wielki konflikt, w Bawarii jest jedynie stanowczą formą wypowiedzi. Nikt nie jest zaskoczony, kiedy na przykład w przerwie meczu oficjalny spiker Bayernu Stephan Lehmann pyta Paula Breitnera o rzut karny podyktowany na rzecz gospodarzy, a były piłkarz odpowiada: „Nie, nie było karnego. Podarowali nam go”. Tak stało się 24 sierpnia 2013 roku w spotkaniu Bayern – Nürnberg, w derbach Bawarii. Na Allianz Arenie nikomu nie wydało się niczym niestosownym, że Breitner wypowiedział się tak szczerze i stanowczo. Guardiola musiał przywyknąć do tej nowej kultury i zwyczajów i w połowie września 2013 roku znalazł się w środku burzy, huraganu Sammer. Przeciwko Hannoverowi 96 Bayern rozegrał podobny mecz do tamtego sprzed trzech tygodni z Nürnbergiem. Na Allianz Arenie powtórzyło się to samo: pierwsza połowa powolna, nudna i monotonna; intensywna przemowa Guardioli w przerwie, która miała na celu pobudzenie piłkarzy; szalona i szybka druga część, zakończona takim samym wynikiem, zwycięstwem 2:0. Trenerowi nie spodobał się występ jego piłkarzy, chociaż też go nie zaskoczył. Guardiolę zawsze bardzo martwiły mecze rozgrywane tuż po powrocie ze zgrupowań reprezentacji. Przez prawie dwa tygodnie zawodnicy przyzwyczaili się do innego rodzaju treningów i innych sposobów gry, a po ich powrocie w drużynie panował chaos. – Po ośmiu czy dziewięciu dniach spędzonych w reprezentacji rytm piłkarzy jest inny. Ale teraz jesteśmy już w dobrej formie i możemy przystąpić do rozgrywek Champions League – powiedział Pep po meczu. Jego wypowiedzi były dość ostrożne i w ogóle nie odzwierciedlały jego nastroju. Guardiola, chyba po raz pierwszy od przyjazdu do Bayernu, był przygnębiony. Nie tylko zły, ale przede wszystkim przygnębiony. Nie chodziło już o występ Thomasa Müllera w środku pola, gdzie ten musiał zagrać po raz kolejny z uwagi na liczne osłabienia składu. Zresztą nawet po zakończeniu

meczu jeden z członków sztabu szkoleniowego błagał Pepa, żeby nie ustawiał więcej Müllera jako ofensywnego pomocnika, ponieważ piłkarz tylko się kompromituje. Guardiola był poważnie zmartwiony i wyraźnie przygnębiony. Wydawało się, że jego zawodnicy go nie rozumieją, a równocześnie on nie potrafi skłonić drużyny do sprawniejszej gry. Matthias Sammer nie zwlekał. Spokojnym, lecz stanowczym głosem powiedział: – Jeśli nie zapomnimy o trofeach, które zdobyliśmy... Gramy, jakbyśmy byli w letargu, bez emocji, najmniejszym nakładem sił. Musimy wyjść z tej strefy komfortu. Dlaczego to mówię? Bo nie może być tak, że w trakcie każdego meczu nasz trener musi wygłosić filipikę, żebyśmy się ożywili. Wszyscy chowamy się za trenerem. Zabrzmiało to niczym grzmot. A najgorsze jest to, że Sammer miał rację. To nieuniknione, że drużyna, która zdobywa wszystko, jak Bayern Heynckesa, zyskuje dwie cechy: wysoką samoocenę ze względu na tak duże sukcesy oraz poczucie, że jest niezwyciężona. Piłkarze uważali się za znakomitych sportowców, zdolnych pokonać każdą przeszkodę, o czym piętnaście dni wcześniej przekonali się w Pradze, w cudowny sposób odrabiając straty w meczu z Chelsea, a poza tym byli zadowoleni z pracy z Guardiolą, ponieważ nowy trener przyniósł ze sobą nowe rozwiązania taktyczne. Ale ta sama satysfakcja zamykała ich w komfortowej strefie podczas meczów, do których przystępowali z mniejszą energią i entuzjazmem niż do samych treningów. Byli tak przekonani o zwycięstwie, że spali na boisku, aż Guardiola budził ich w przerwie za sprawą swojej filipiki... W tym momencie Guardiolę i Sammera łączyły już wspaniałe relacje. Zresztą tak było od pierwszej minuty, pomimo przepowiedni, że ich współpraca będzie trudna. Rozumieli się doskonale, błyskawicznie zdali sobie sprawę, ile jeden może dać drugiemu, i nie trzeba było nic więcej, aby podążali wspólną drogą. Wzajemne wsparcie było bezgraniczne. Sammer także potrafi przewidywać i nietrudno było mu dostrzec sygnały odprężenia, które piłkarze wysyłali w trakcie meczu. Właśnie dlatego wybuchła ta bomba, o czym nawet nie uprzedził Guardioli. Trener był zaskoczony surowością dyrektora sportowego, ale był mu za to wdzięczny. I podczas burzy, która później rozpętała się w klubie, Pep stanął po stronie Sammera, którego bronił bez najmniejszego wahania. Jak to bywa w zwyczaju w Monachium, na słowa Sammera odpowiedział sam prezes Hoeneß na łamach gazety „Bild”: – Wydaje się, że musimy przepraszać za to, że wygraliśmy tylko 2:0 i że przegraliśmy cztery czy pięć meczów. W Dortmundzie muszą pękać ze śmiechu. W magazynie „Kicker” dodał: – Rozumiem, że Matthias chciał rozgrzebać ranę. Tyle że nie ma żadnej rany. Głos zabrał również Kalle Rummenigge („To jest piękne dla prasy, ale nie tego potrzebuje drużyna ani trener”) i oczywiście nie zabrakło też wypowiedzi „Kaisera” Beckenbauera, Lothara

Matthäusa i samych zawodników. Toni Kroos i Manuel Neuer publicznie przyjęli krytykę, przyznając, że zagrali źle z Hannoverem i że słowa Sammera były dobrym ostrzeżeniem. Natomiast kapitan Philipp Lahm poprosił, żeby słowa krytyki padały w szatni, a nie na zewnątrz. Dwa dni później, już przed pierwszym meczem w Lidze Mistrzów, Guardiola skomentował wywołaną burzę: – To jest kwestia kulturowa i nie jestem zaskoczony opinią Sammera. On jest bardzo emocjonalny, tak jak ja. Zdałem sobie sprawę, że w Niemczech, w przeciwieństwie do Barcelony, tego typu reakcje są normalne i ja muszę się do tego przyzwyczaić. Gdyby coś podobnego stało się w Hiszpanii, mielibyśmy wielki problem, ale tutaj to normalne. Co nie przeszkodziło, by Sammer został wezwany na spotkanie z Hoeneßem i Rummenigge, które przebiegło w dość szorstkiej atmosferze. Skoro Sammer zawsze przychodził Guardioli z pomocą, trener robił to samo: wspierał dyrektora sportowego bez najmniejszego zawahania. – Matthias jest jednym z nas – oznajmił stanowczo. W niedzielę 15 września, osiemnaście godzin po meczu z Hannoverem, Pep był przygnębiony, ale zrobił wszystko co w jego mocy, by ukryć to przed piłkarzami podczas porannego treningu. Wcześniej odbył z nimi rozmowę, znów bardzo intensywną, z charakterystyczną dla siebie gestykulacją. Zaskoczył wszystkich, kiedy powiedział: – Chcę postawić wam za przykład jednego z was. Maria Mandžukicia. On i ja nie zaczęliśmy dobrze. Już pierwszego dnia przekonaliśmy się, że nie zostaniemy przyjaciółmi, że nie ma między nami pozytywnej energii. Ale powiem wam, że nie ma lepszego piłkarza niż on, kogoś, kto pracowałby ciężej, kto kończyłby mecze bardziej wycieńczony, kto na boisku dawałby z siebie wszystko. Z tego powodu jest najlepszy. On najbardziej poświęca się dla zespołu. Odkąd jestem trenerem, nie miałem takiego środkowego napastnika. Nikt nie był od niego lepszy z tych powodów, o których wam powiedziałem. W tej drużynie będą grali Mario i dziesięciu pozostałych. Nie przypuszczał jeszcze, że z tego głębokiego zniechęcenia zrodzi się jeden z jego najlepszych pomysłów.

MOMENT 30

ODKRYCIE Monachium, 15 września 2013 r. – María! Màrius! Chodźcie szybko! Dwoje najstarszych dzieci Pepa przestało się bawić i pobiegło do zakątka, gdzie pracuje ich ojciec. To druga „jaskinia” Guardioli. Pierwsza, jego główny gabinet, znajduje się przy Säbener Straße. Druga to ten pokoik ukryty na końcu korytarza w jego mieszkaniu w centrum Monachium. Kilka metrów kwadratowych, stół, krzesło i laptop. Tej niedzieli 15 września Guardiola jest głęboko przygnębiony. Wczorajszy mecz bardzo go zniechęcił. Wyniki są pozytywne: Bayern zdobył Superpuchar Europy, w lidze zajmuje drugie miejsce ze stratą dwóch punktów do Borussii Dortmund, w ciągu półtora miesiąca przegrał tylko jeden mecz, o Superpuchar Niemiec, ale nic z tego nie satysfakcjonuje Guardioli. Pep żyje wynikami, tak jak każdy trener, ale tak naprawdę cieszy go styl gry. Jest smutny, nieco rozczarowany i podupadły na duchu. Czuł się tak już podczas wczorajszego meczu z Hannoverem 96, chociaż w przerwie wygłosił przemowę do swoich piłkarzy i wprowadził mnóstwo zmian taktycznych, aby postarać się o zwycięstwo. Na konferencji prasowej był zadowolony z wyniku (2:0) i z formy zawodników, ale w głębi duszy był rozczarowany. Podczas późniejszej kolacji w Players Lounge widać było, że jest roztargniony: odnosił wrażenie, że jego przekaz dotyczący gry nie dotarł do piłkarzy. Że nie doprowadził do tego, by grali na poziomie swojego talentu. Po porannym treningu szybko wrócił do domu, zamiast zostać na boisku i porozmawiać z asystentami, jak miał w zwyczaju. Zjadł wcześnie i pośpiesznie, po czym poszedł do swojej jaskini. – Przepraszam, Cristina, mam robotę – wyjaśnił żonie. Cristina jest z Pepem tyle lat, że właściwie nie potrzebuje wyjaśnień. Kiedy Pep jest taki jak dziś, cichy, zamyślony i zasmucony, to znaczy, że za coś siebie wini. Nie winił piłkarzy Bayernu za ich słabszą formę: winił siebie samego za to, że nie wyciągnął z nich wszystkiego, na co ich stać, że nie trafił ze słowami albo z ćwiczeniami, że nie ustawił ich właściwie i nie zbudował odpowiedniej platformy dla wydobycia ich umiejętności. Jego ojciec jest synem murarza. Synem palety, jak mówi się po katalońsku. Jego ojciec Valentín to murarz z Santpedor, miejscowości położonej niedaleko Manresy, w środkowej części Katalonii. Valentín nauczył go racjonalnego postępowania, tego, by nie

winić innych i brać odpowiedzialność za własne czyny. Dziś Pep jest jednym z najbardziej szanowanych trenerów na świecie i pracuje w jednym z największych klubów, ale wciąż jest synem murarza, co oznacza, że bierze odpowiedzialność za wszystkie swoje działania. Pep nie może obwiniać innych: jeśli Bayern nie funkcjonuje jak należy, to jest jego wina. I kropka. Przez sześć godzin ogląda wideo z sobotniego meczu i robi notatki. Rysuje w swoim kajecie, skreśla szkice i znowu przelewa kolejne pomysły na papier. Murarz jest prostym budowniczym. Pep całe popołudnie rozmyśla nad swoim problemem i w pewnym momencie wreszcie uważa, że znalazł rozwiązanie. Wtedy krzyczy: – María! Màrius! Chodźcie szybko! Już to mam! Nie „eureka!” jak u wynalazcy. To głos ucznia, który czuje, że jest w stanie zdać egzamin, okrzyk kogoś, kto uważa, że znalazł rozwiązanie problemu, chociaż zdaje sobie sprawę, że musi je uzasadnić przed profesorami. Jego profesorami są María i Màrius. Pep zawsze opowiada im wszystkie szczegóły meczu, a dzieci są zachwycone: uwielbiają piłkarską taktykę, a poza tym nie mają dla ojca żadnej litości. Jeśli idea, którą im tłumaczy, nie wydaje im się spójna, oblewają go bez wahania. Tego niedzielnego wieczoru praca Pepa zyskuje uznanie w oczach Maríi i Màriusa. Egzamin został zdany. O ósmej rano trener siedzi już w swoim gabinecie przy Säbener Straße z Manelem Estiartem. Stół pokryty jest papierami, na komputerze odtwarzany jest mecz z Hannoverem, a na dwóch tablicach narysowano mnóstwo taktycznych schematów. Estiarte z uśmiechem wspomina tamten poranek: – To jeden z wielkich momentów Pepa. A przecież przeżył naprawdę wielkie momenty! Niesamowita chwila. Guardiola jest pobudzony i podniecony. Sobotnie zniechęcenie („Nie widzę tej drużyny, nie potrafię do niej dotrzeć”) ustąpiło miejsca poniedziałkowemu entuzjazmowi („Mamy to, mamy to!”). I wyjaśnia swój pomysł, oczywiście tak, że na początku wydaje się, iż robi to powoli, ale potem tak przyspiesza, że człowiek gubi się w tej gęstwinie gestów i szczegółów. Ale mniej więcej chodzi o to: – Zostawiamy Lahma na środku. Jest nie do ruszenia. Po bokach Boateng i Dante, żeby Lahm mógł wychodzić agresywnie do przodu i rozbijać akcje przeciwnika. Bastian [Schweinsteiger] i Kroos przed nim jako ofensywni boczni pomocnicy i teraz robimy zmianę: Rafinha i Alaba przestają być bocznymi obrońcami i też grają jako pomocnicy. Poruszają się zwłaszcza w środku, chociaż mogą także wymieniać się pozycjami na skrzydłach z Robbenem i Ribérym. Jeśli jesteśmy przy piłce, to od pozycji, którą stworzyli Alaba i Rafinha, gramy agresywnie. Jeśli tracimy piłkę, wtedy wszyscy zawodnicy znajdują się w środku i są ustawieni bardzo wysoko: tak łatwo będzie ją odzyskać. Jest to ustawienie 3-4-2-1. Linię trzech tworzą dwaj środkowi obrońcy oraz Lahm, który został wciśnięty między Boatenga i Dantego, żeby wprowadzać piłkę do gry. Kapitan Lahm jest już

najlepszym defensywnym pomocnikiem Bayernu: to on najlepiej wyprowadza piłkę, rozbija ataki i wie, co należy zrobić w każdej sytuacji. Jest najodważniejszy i nikt nie jest w stanie odebrać mu futbolówki. W linii czterech znajdują się obaj boczni obrońcy i dwaj boczni pomocnicy, co tworzy gąszcz ofensywnych pomocników, ale również siatkę, za której pomocą powstrzymuje się przeciwnika, jeśli Bayern straci piłkę. Ze względu na ustawienie Alaba nie będzie miał trudności z przejęciem tej roli, dlatego też kluczowym człowiekiem będzie Rafinha: jeśli Brazylijczyk będzie prezentował się dobrze w tej strefie, to koncepcja zadziała. Linię dwóch tworzą Ribéry i Robben, którzy mają swobodę w poruszaniu się na skrzydłach albo schodzeniu do środka; kiedy pojawiają się na środku, Alaba i Rafinha muszą przejść na skrzydła. A przed wszystkimi jeden napastnik: zasadniczo Mandžukić, ale także Müller, po tym jak upadł pomysł przemianowania go na pomocnika. Odprawa we wtorek 16 września, przed pierwszym meczem w Lidze Mistrzów, zamienia się w wykład na temat ustawienia 3-4-2-1. Piłkarze zostali wezwani do sali wideo przy Säbener Straße, do audytorium przypominającego salę kinową, ale Guardiola nakazuje im wstać i wyjść na taras. Stamtąd pokazuje im boisko treningowe numer 1, z czterema idealnie namalowanymi liniami, które wytyczają granicę środkowej części boiska jako przedłużenie pola karnego. Na następnych stronach będziemy mówić o nich szczegółowo. – To, co jest naprawdę ważne w naszej grze, rozgrywa się pośród tych czterech linii. Reszta nie ma znaczenia – mówi Pep. Wracają do środka, gdzie Guardiola pokazuje piłkarzom „wideo z U”. Na nagraniu widać, że początkowy ruch jest powtarzalny i bezowocny: piłka niepotrzebnie krąży z jednej strony boiska na drugą: od Ribéry’ego do Alaby, od Austriaka do Dantego, od Brazylijczyka do Boatenga, dalej do Rafinhii i w końcu do Robbena, kreśląc coś na kształt dużej litery U. Czasem w tej wymianie uczestniczą także Neuer i Lahm. Ten ruch do niczego nie prowadzi. Piłka krąży z jednej strony na drugą, od nogi do nogi, bez najmniejszego celu. Jest jak gulasz bez soli. Rywal może się bronić prawie bez żadnego wysiłku, ponieważ piłkarze Bayernu nie starają się zerwać swoich linii. – Panowie, to, co widzicie, to jest gówniana tiki-taka. Taki rodzaj posiadania piłki w ogóle nas nie interesuje. To banalne. Podawanie piłki dla samego jej podawania. Nasz defensywny pomocnik i nasi obrońcy muszą wychodzić agresywnie do przodu i przerywać linie rywala, abyśmy wszyscy mogli ustawić się bardzo wysoko. To musi się skończyć. Powstało elastyczne 3-4-2-1, przede wszystkim boczni obrońcy zostali ustawieni na tej samej wysokości, co ofensywni pomocnicy: Guardiola tworzy w swojej drużynie fałszywych bocznych pomocników – bez cienia wątpliwości główny taktyczny ruch w jego pierwszym sezonie w Bayernie. Została również wypowiedziana totalna wojna tiki-tace, rozumianej jako synonim nic nieznaczących podań.

Następnego wieczoru pierwszą ofiarą będzie CSKA Moskwa. Pep od pięciuset jedenastu dni nie słyszał hymnu Ligi Mistrzów i ponowny debiut w tych rozgrywkach jest bardzo udany. Bayern nie tylko pokonuje rywala 3:0, ale gra zaczyna być płynna, agresywna i ofensywna, pozbawiona jałowych podań. Lahm znów gra na środku, Rafinha i Alaba występują w nowej roli, Müller z radością pełni funkcję drugiego napastnika, ustawionego za plecami Mandžukicia. Do drużyny wraca Schweinsteiger, który przez kilka minut gra na pozycji Kroosa. Poza tym drugi gol zostaje strzelony po akcji ćwiczonej podczas treningu z poprzedniego dnia: przy dośrodkowaniu z rzutu wolnego z boku boiska. Ribéry i Robben udają, że dyskutują, który z nich ma to zrobić, pozorują uderzenie, ale cofają się i wreszcie Holender niespodziewanie centruje w pole karne, żeby Mandžukić strzelił głową bez żadnych przeszkód (chociaż ze spalonego): defensywa CSKA była zdezorientowana. Domènec Torrent i Hermann Gerland wylewnie ściskają się z Pepem, ciesząc się z udanej strategicznej akcji. Dla sztabu szkoleniowego to wielka satysfakcja, że ich pomysły kończą się golem, a dla Guardioli jest to pierwszy mecz w sezonie, kiedy zaczyna czuć, że drużyna znalazła się na właściwej drodze. Niepotrzebna była żadna filipika w przerwie, żeby zmienić dynamikę gry, a dwaj boczni obrońcy doskonale zrozumieli, czego wymagał od nich trener. Po raz pierwszy od sześciu lat mistrz Europy wygrywa podczas debiutu w następnej edycji Champions League (nie zdarzało się to, od kiedy AC Milan pokonał Benficę 2:1 w 2007 roku, wszyscy kolejni mistrzowie zaczynali następne rozgrywki od remisu). Kilka miesięcy później, wspominając tamten moment, pisarz Ronald Reng, autor książki Ein allzu kurzes Leben (Za krótkie życie) o tragicznie zmarłym bramkarzu Robercie Enkem, powie nam: – Grali na takich obrotach, wymieniali podania z taką szybkością i płynnością, że CSKA wyglądał jak drużyna z trzeciej ligi. Przypomniała mi się Barça z 2009 roku, ale z typową dla Bayernu szybkością przy kontratakach czy pressingiem, żeby zamknąć przestrzenie, kiedy tracili piłkę. Od tamtego meczu zobaczyliśmy zespół, jakiego nigdy nie oglądaliśmy w Niemczech. Idea gry została jeszcze bardziej umocniona po wizycie w Gelsenkirchen, na wrzącym stadionie Schalke 04. Kiedy Bayern ma piłkę, ustawia się w systemie 3-4-2-1, a kiedy jej nie ma, broni się w 4-3-3. Dzięki nowej formule, z bocznymi obrońcami grającymi jako boczni pomocnicy, drużyna porusza się bardziej płynnie, co dodaje skrzydeł ich napastnikom, zamienionym w ostre noże, które tną zespół Schalke na zewnątrz i od środka. Z prawej strony Robben działa głównie na skrzydle, w związku z czym Rafinhii zostaje strefa na środku ataku, gdzie spisuje się lepiej. Na lewej stronie Ribéry i Alaba bez przerwy wymieniają się pozycjami. Kiedy Guardiola spojrzy wstecz, ma powody do radości: ledwie tydzień temu był przygnębiony i zniechęcony, nie wiedział, czego potrzebuje drużyna, ale siedem dni później miał na koncie trzy

zwycięstwa in crescendo (2:0 z Hannoverem, 3:0 z CSKA, 4:0 z Schalke) oraz, co najważniejsze, gra kolektywna zyskała niezbędną harmonię. Pomysł, aby boczni obrońcy byli ustawieni na środku boiska, zaczyna dawać owoce. To było odkrycie. Dwie godziny później i wiele kilometrów dalej, w Norymberdze, Borussia Dortmund zremisowała mecz, co oznaczało, że po szóstej ligowej kolejce dwaj najwięksi rywale zrównali się punktami (16). Mistrzostwo traci się w pierwszych ośmiu kolejkach.

MOMENT 31

MAPA SKARBÓW Monachium, 18 września 2013 r. Guardiola przechowuje w swojej głowie mapę skarbów. Jest to sekretna mapa zawierająca zagadki i tajemnice, trudną krzyżówkę, przerywaną linię z punktami, które łączą się, w miarę jak rozwiązuje pojawiające się na ścieżce zagadki. Na tej mapie znajdują się wszystkie pytania i większość odpowiedzi: niektóre Pep wyjawia publicznie, inne bezpośrednio na boisku, a jeszcze inne są po prostu zamrożone i czekają na odpowiedni moment, by je wykorzystać. Guardiola ma wyjątkowy zmysł wyczuwania właściwych momentów, umiejętność, której nie można nauczyć się w szkole trenerów, lecz którą naturalnie się posiada. To jego spotkał taki przywilej. Dlatego też nie spieszy się z rozwiązywaniem wszystkich zagadek na swojej taktycznej mapie: odpowiedzi będą się pojawiać we właściwym momencie całego procesu. Ta sprawa wydaje się błaha, ale w życiu katalońskiego trenera ma doniosłe znaczenie. Oznacza, że zdaje on sobie sprawę, iż w trakcie określonego cyklu (trymestr, sezon, kilka lat) będzie musiał stawić czoło serii decyzji i taktycznych ruchów. Serii nieuniknionej, a zarazem z góry określonej przez jego własną filozofię gry. Jego pierwszy sezon w Barcelonie nie miał wiele wspólnego z trzecim. Jego pierwszy sezon w Bayernie będzie odmienny niż trzeci. Mówimy o organizacji taktycznej, o poruszaniu się każdego zawodnika, o kolektywnej współpracy i interakcji. Guardiola kreśli taktyczny „plan biznesowy” na każdy cykl (trymestr, sezon, kilka lat). Zapisuje go w głowie, nie zostawiając fizycznego śladu. Pomyślmy o Bayernie, który przejmuje po Heynckesie: to wspaniała spuścizna. Guardiola wie, że może wprowadzić tylko określoną liczbę nowego software’u do hardware’u tego supermistrzowskiego Bayernu. Jeśli przekroczy pewną liczbę nowych pomysłów, doprowadzi do zapaści kolektywu i niektórych piłkarzy. Ustanawia a priori plan rozwoju swoich pomysłów, jak ktoś, kto wyznacza konkretne cele, które chce osiągnąć w określonym czasie. Nie są to pomysły, które można łatwo rozszyfrować czy zastosować w przypadku innych drużyn, piłkarzy czy trenerów. Przynależą tylko do jego sposobu rozumienia futbolu. Nie dąży do tego, by jego piłkarze rozumieli wszystko. Wie, że pewni zawodnicy potrafią przyswoić sobie złożone koncepcje, a inni pojmą tylko podstawy. Dlatego będzie rozróżniał tych, którzy powinni otrzymywać przekazy krótkie, proste i częściowe, od tych, którzy posiadają umiejętność kompletnego obserwowania i rozumienia. Zależnie od odbiorców będzie używał

odmiennego języka, co nie jest żadną nowością. Tak w ogóle przyczyną jednego z wielkich konfliktów w sporcie, szalejącego od niepamiętnych czasów, jest język, który stosują trenerzy, kiedy starają się przekazać sportowcom kwestie techniczne. Tylko bardzo utalentowani albo bardzo doświadczeni trenerzy osiągają taki poziom komunikacji werbalnej i gestykulacji, że są w stanie dokładnie przekazać daną informację. Czasem są to informacje złożone, a czasem bardzo proste. Konieczna jest odpowiednia forma, treść i właściwy moment dla każdej z tych informacji i dla każdego odbiorcy. Tylko dzięki temu trener może rozwijać z piłkarzami swoje pomysły technicznotaktyczne. Guardiola ma problem w tej materii. Z łatwością potrafi zaprojektować w głowie mapę skarbów, swój „plan biznesowy”, czyli zdefiniować wszystkie aspekty taktyczne, indywidualne i drużynowe, które ma zamiar wdrożyć w trakcie określonego cyklu. Ma wyjątkowy zmysł przewidywania i zdaje sobie sprawę, co może osiągnąć w tym trymestrze albo w tym sezonie, a także które elementy będzie musiał odłożyć na następny cykl, kiedy drużyna będzie już bardziej dojrzała. Kiedy wspominaliśmy razem historię jego czterech lat spędzonych w Barcelonie, świetnie pamiętał każdą dokonaną zmianę, a także te, które miał zamiar przeprowadzić, gdyby pozostał w katalońskim klubie. Ale kiedy mówimy o Bayernie, jest bardziej skryty i opowiada tylko o planach na najbliższą przyszłość: w tym sezonie zrobimy to i tamto, zapowiada, ale milknie, kiedy pyta się go o następny sezon. Chociaż już dobrze wie, jakie to będą plany. Ta pewność co do strategicznych pomysłów napotyka trudności, kiedy trzeba przekazać je zawodnikom. Nie jest to problem języka piłkarskiego. Jest to problem nadmiaru software’u. Czasami chce powiedzieć tak wiele, przekazać tyle szczegółów, że niektórzy piłkarze za nim nie nadążają. W takich przypadkach Guardiola nie odpuszcza i dopiero po pewnym czasie uświadamia sobie, że dany zawodnik potrzebuje zdecydowanie mniej informacji, podanych w bardziej uproszczonej formie. Oto przykład: Franck Ribéry, futbolista, którego ze względu na zachowanie można porównać do biegacza na 100 metrów. Jeśli przekazujesz mu złożoną informację, w rzeczywistości komplikujesz mu życie. Guardioli kilka miesięcy zajęło znalezienie odpowiedniego sposobu komunikowania się z Francuzem. Już na pierwszym treningu mówił o grze w środku, o pozycji fałszywej dziewiątki. Pep wierzy, że Ribéry może być bardziej groźny, jeśli w środkowej strefie będzie wykonywał to samo, co robi na skrzydle. W środku nie ma linii, która ograniczałaby go z jednej strony, i, co jest logiczne, będzie miał więcej przestrzeni, by swobodnie się poruszać i dryblować. Jest przekonany, że w środku Francuz może lepiej wpływać na przebieg gry. Jednak Ribéry bardzo wolno przyswaja sobie sposób poruszania, o jakim opowiada mu trener. To zbyt skomplikowane, by móc szybko zrozumieć, dlatego Pep postanawia zostawić ten pomysł na odpowiedni moment; wróci do niego po upływie kilku miesięcy.

Odwrotnym przykładem jest Schweinsteiger, któremu Guardiola może przekazywać informacje, jakie tylko zechce. Obaj poświęcili wiele godzin na zawiłe rozmowy o futbolu. Po każdym treningu poświęcają kwadrans na dyskutowanie o akcjach i sposobie poruszania się. To właśnie wtedy Pep się rozluźnia, wypełniając jeden ze swoich ulubionych rytuałów: za sprawą symfonii gestów wskazuje, gdzie w danym momencie powinien się znajdować każdy z zawodników, kto kogo kryje, gdzie przemieszcza się defensywny pomocnik, jak wychodzi środkowy obrońca, jak zachowuje się boczny obrońca i tak dalej. To „i tak dalej” jest tak długie, że wymaga wysokiego stopnia koncentracji, aby nie stracić wątku rozmowy. Zapewniam, że za każdym razem, gdy byłem świadkiem tego typu rozmów, a Pep tłumaczył złożone akcje drużynowe, w którymś momencie traciłem wątek. Niełatwo jest za nim podążać. Schweinsteigerowi ta sztuka się udaje. Podsumujmy tę kwestię, która odnosi się do pomysłów, do ich wdrażania oraz przekazywania i zrozumienia koncepcji, co wszystko razem może być zdefiniowane jako „droga gry” proponowana przez trenera. Guardiola doskonale wie, jaką drogą chce podążać, jakiej drogi chce zarówno dla drużyny, jak i dla każdego piłkarza z osobna, o co może prosić i czego może oczekiwać w zamian, kiedy może wprowadzać swoje pomysły i jak je ćwiczyć. Ze strategicznego i taktycznego punktu widzenia ma narysowane w głowie pole bitwy całego sezonu. Jednak z punktu widzenia przekazywania niezbędnych informacji w celu rozwijania tego złożonego i szczegółowego planu napotyka trudności, kiedy nie trafia z odpowiednim przedstawieniem go każdemu piłkarzowi. Ale poprawia się pod tym względem, chociaż sporo czasu zajmuje mu znalezienie odpowiedniej dawki wyjaśnień. Zaleta Guardioli tkwi w bogactwie jego planu, w taktycznej mapie skarbów, którą posiada. Jego wadą jest trudność precyzyjnego wymierzenia ilości software’u, który każdy zawodnik może przyswoić.

MOMENT 32

RAFINHA, NAJWAŻNIEJSZY PIŁKARZ Monachium, 25 września 2013 r. O ustawieniu bocznych obrońców w jednej linii z pomocnikami Guardiola myślał już w Barcelonie, chociaż z innymi wariantami. Zaczął nawet o tym mówić po zakończeniu kilku treningów w Trydencie, kiedy dopiero co przyszedł do Bayernu. Delikatnie podkreślił to na jednej z konferencji prasowych: – Niewątpliwie Alaba też może grać jako pomocnik. W rzeczywistości Guardiola nie myślał o Alabie jako pomocniku, lecz jako bocznym obrońcy, który grałby wyżej, w środkowej części boiska. Jak pojawił się ten pomysł? Był już gotowy, leżał spokojnie w katalogu gry, czekając, aż nadejdzie właściwy moment, by go odkurzyć. Najpierw Guardiola przeanalizował problem: Bayern wymieniał podania w formie litery U między Ribérym a Robbenem, poprzez obu bocznych obrońców i stoperów, przy czym nie przynosiło to drużynie żadnych korzyści. Bayern utrzymywał się przy piłce, ale nie atakował rywala, nie był agresywny, nie starał się łamać linii przeciwnika. Guardiola wrócił zatem do pomysłu, którego nie mógł rozwinąć w Barcelonie, ponieważ odszedł po czwartym sezonie pracy. – W Barçy każdego roku wprowadzałem nowe elementy do ustalonego sposobu gry i drużyna prezentowała się coraz lepiej, ale po klubowych mistrzostwach świata w 2011 roku [w finale Barcelona pokonała Santos Neymara 4:0] nie było łatwo nadal móc się rozwijać z tymi samymi piłkarzami. Graliśmy lepiej niż kiedykolwiek wcześniej i trudno było zrobić następny krok. W tamtym okresie rozważał między innymi kwestię lewego obrońcy (nie zastanawiał się nad prawym, ponieważ w Barcelonie pozycję tę zajmował Dani Alves, który nie jest fenomenem pod względem rygoru taktycznego). – Ewolucja taktyczna, którą wymyśliłem wtedy dla Barcelony, polegała na tym, by wykorzystać lewego obrońcę, ustawiając go razem z defensywnym pomocnikiem jako doble pivote. Wiemy, że boczni obrońcy mogą wychodzić aż na wysokość defensywnego pomocnika, kiedy ten wyprowadza piłkę, ale nie wyprzedzają go, dopóki nie pośle piłki do przodu. Pomysł był taki, żeby lewy obrońca nie przekraczał wysokości, na jakiej znajduje się defensywny pomocnik, by w razie potrzeby

stworzyć z nim doble pivote. Opowiedział nam o tym w lipcu 2013 roku, podczas okresu przygotowawczego w Trydencie: – Ten pomysł z lewym obrońcą ustawianym z defensywnym pomocnikiem jako doble pivote zachowam sobie na przyszłość. W niedzielę 15 września, przygnębiony i zniechęcony, lecz gotowy znaleźć rozwiązanie, Guardiola odgrzebał ten pomysł i przystosował go do piłkarzy Bayernu. Nabazgrał na kartkach ustawienie, które wydało mu się idealne: to nie lewy obrońca będzie grał obok defensywnego pomocnika, lecz obaj boczni obrońcy będą ustawieni wyżej od niego, tworząc linię czterech przed zawodnikiem z numerem 6. W taki właśnie sposób dokonał odkrycia. Dziesięć dni później znów zmierzył się z Hannoverem 96, tyle że tym razem w Pucharze Niemiec, gdzie rozgrywa się tylko jeden mecz. – Wolę ten system niż system obowiązujący w Hiszpanii, ponieważ tutaj każdy mecz pucharowy jest finałem. To o wiele bardziej ryzykowne, ale zarazem bardziej atrakcyjne. I pozytywne dla piłkarzy, ponieważ jedenaście miesięcy rywalizacji to ogromnie dużo, a powinniśmy zwiększać jakość meczów zamiast ich liczbę – powiedział Guardiola. Trenerem Hannoveru był wtedy Mirko Slomka (został zwolniony przed świętami Bożego Narodzenia i zastąpiony przez Tayfuna Korkuta), który powiedział, że każda niemiecka drużyna jest w stanie przeprowadzić pełny kontratak w niecałe jedenaście sekund. Guardiola się nie zgodził: – Uważam, że można to zrobić szybciej, niż mówi Mirko. Pod względem kontrataków ta liga jest niesamowita. To Kontra-Bundesliga. W Hiszpanii są wielkie zespoły, które przeprowadzają dobre kontrataki, ale w żadnym innym miejscu z wyjątkiem Niemiec nie ma tylu szybkich i skutecznych w grze z kontrataku drużyn. Bayern bez problemu pokonał Hannover 4:1 w trzechsetnym meczu Guardioli w roli trenera (215 zwycięstw, 58 remisów, 27 porażek), chociaż jego gra wciąż była nieregularna. Szybko objął prowadzenie, był bardzo agresywny, udaremniał kontrataki, ale po zdobyciu gola na 2:0 rozluźnił się i pozwolił przeciwnikowi na stworzenie kilku niebezpiecznych sytuacji, które doprowadziły do strzelenia bramki. Bayern na powrót stał się senny, a Pep znowu był wściekły. W drugiej połowie zespół zareagował tak jak zawsze i kolejnymi dwoma golami przypieczętował awans do jednej ósmej finału. – W pierwszej połowie popełniliśmy błąd debiutanta: wszystkie podania w ofensywie kierowane były do środka, zamiast na zewnątrz. Jeśli podajesz do środka i odbiorą ci piłkę, ciach, od razu kontrują. W drugiej połowie udało nam się to skorygować. Mijało sto dni od przybycia Guardioli do Bayernu, więc trener dokonał podsumowania: – Jestem zadowolony. Mój niemiecki nie jest dobry, ale piłkarze bardzo mnie wspierają. Nie

potrafię jeszcze dobrze się wypowiadać i z łatwością do nich dotrzeć, ale na treningach zachowują się wspaniale. Zauważam drobiazgi, które wskazują na to, że możemy grać dobrze. I w takich chwilach naprawdę jestem szczęśliwy. Na korytarzu prowadzącym do szatni na Allianz Arenie rozmawiamy z Rafinhą, brazylijskim prawym obrońcą, który wraz z przesunięciem Lahma na środek miał teraz bezdyskusyjne miejsce w podstawowym składzie. Rafinha, który ciągle żartuje i sam siebie nazywa „wychowankiem” (wiedząc, że Guardiola jest ogromnym zwolennikiem wystawiania w drużynach piłkarzy ze szkółki), zapewnił, że „Pep dość dobrze wysławia się po niemiecku, a kiedy ma jakieś trudności, to Pizarro albo nawet ja pełnimy rolę tłumaczy”. Jeden z członków sztabu szkoleniowego powiedział nam, że „Rafinha jest w tej chwili najważniejszym piłkarzem w drużynie. Jeśli dozna kontuzji, to wszystko się nam zawali”. Tak było: obecność Rafinhii pozwalała zatrzymać Lahma na środku pola jako defensywnego pomocnika, i ta pozycja stała się kluczowa dla drużyny. Rafinha był uradowany: – Jak mam się czuć u Pepa? Jestem zadowolony z życia. W poprzednim sezonie jedenastu zawodników rozegrało po pięćdziesiąt meczów, a pozostali wystąpili może w piętnastu czy dwudziestu. Teraz wszystko jest lepiej rozdzielone i to logiczne, że ci, którzy więcej grają, są bardziej zadowoleni. Zmiana była potrzebna: Jupp Heynckes był bardzo dobry, dzięki niemu graliśmy znakomicie, ale rywale już nas dobrze znali. Teraz gramy inaczej, i to jest pozytywne. Dla bocznych obrońców to wielka sprawa, ponieważ możemy poruszać się we wszystkich strefach, z boku, w środku, i ciągle atakować. Guardiola był zachwycony doskonałą postawą Lahma w środku pola: – Grał niesamowicie dobrze na tej pozycji. Wiem, że kiedy będziemy mieli wszystkich zawodników zdrowych, Philipp może wrócić na bok obrony, ale być może zostanie na pozycji defensywnego pomocnika. To jest superpiłkarz, tak samo jak Schweinsteiger. Kilka dni później, podczas zamkniętego treningu, doda jeszcze kilka słów na temat kapitana: – Lahm jest niebywale inteligentny. Wszystko chwyta w lot. Bardzo szybko myśli i wszystkie akcje przewiduje z dużym wyprzedzeniem. Posiada ten sam poziom piłkarskiej inteligencji co Iniesta. Być może najbliższym Guardioli zawodnikiem jest Bastian Schweinsteiger, z którym prowadzi niekończące się konwersacje, tak więc rozmawiamy z drugim kapitanem: – Pep jest bardzo inteligentny, trenowanie z nim jest interesujące i pouczające. Język? Cóż, niemiecki jest bardzo trudnym językiem dla obcokrajowców. Dlatego bardzo ważne było to, że Pep przyjechał tutaj i od razu się nim posługiwał. Kiedy rozmawiamy twarzą w twarz, to wyraża się doskonale. Kiedy jesteśmy w grupie, kosztuje go to trochę więcej: robi to poprawnie, ale nie tak dobrze jak podczas rozmowy twarzą w twarz.

Guardiola bardzo się zmienił w ciągu tych trzech miesięcy, odkąd mieszka w Monachium. Udzielił już jednego wywiadu klubowemu magazynowi; później udzieli kolejnego telewizji Bayernu. Z chęcią uda się na Oktoberfest, wystąpi w reklamie piwa, ubrany w Lederhosen, i ogólnie będzie wyglądał na bardziej odprężonego niż w Barcelonie, po części dlatego, że ułatwia mu to otoczenie klubu, a po części również dzięki ewolucji samego Guardioli. Celem na najbliższe tygodnie jest dotrwać do Oktoberfestu. W tym okresie Bayern często się zacina, a trener stara się uniknąć potknięć: w lidze trzeba dotrzymać kroku Borussii Dortmund i zachować regularność w Champions League. Na razie wciąż pozostaje w Pucharze Niemiec, pomimo osłabień w środkowej linii (Javi Martínez, Götze i Thiago). Domènec Torrent, drugi trener, nie ma wątpliwości: – Götze jest znakomity. Pep jest nim zachwycony, ponieważ jest dobry technicznie, zwinny, a przede wszystkim wnosi do gry niezbędny spokój. Kiedy wróci wraz z Thiagiem, będzie wspaniale. Nie mógł sobie nawet wyobrazić, jak dużo miał racji...

MOMENT 33

DZIEWIĘĆDZIESIĄT CZTERY PODANIA Manchester, 2 października 2013 r. Dziewięćdziesiąt cztery podania w trzy minuty i dwadzieścia siedem sekund. Dziewięćdziesiąt cztery kolejne podania, żeby przypieczętować „podbój Manchesteru”, wieczór, kiedy Bayern zdobył Etihad Stadium, a Pep Guardiola wreszcie uśmiechał się zadowolony. Jego drużyna tańczyła niczym motyl i żądliła niczym osa, jak dziesiątki lat wcześniej zdefiniował własny styl boksowania Muhammad Ali. Niewątpliwie Bayern przypominał Barcelonę Guardioli z tamtego listopadowego wieczoru 2010 roku, kiedy pokonała 5:0 Real Madryt pod wodzą Mourinho na Camp Nou i także wymieniała niezliczoną liczbę podań. Dziewięćdziesiąt cztery podania składały się na wyjątkowy moment europejskiego futbolu. Mistrz przyjechał na wspaniały i jednocześnie wzbudzający strach stadion, rywal wzmocnił się jeszcze bardziej, a na ławce miał znakomitego trenera, Manuela Pellegriniego, do tamtej pory niepokonanego na Etihad Stadium. Jednak tamtego wieczoru Bayernowi wszystko wychodziło dobrze przez osiemdziesiąt minut. Był to wieczór niemal perfekcyjny, mecz, w którym Pep udowodnił samemu sobie, że jego drużyna może grać tak skutecznie jak Barça, nie mając do dyspozycji takich zawodników, jakich miał w tamtej drużynie. Wszyscy, łącznie z Guardiolą, pospieszyli z wyjaśnieniem, że nie chodziło o Barcelonę 2.0. Arjen Robben w taki sposób podsumował odczucia zespołu: – Rozegraliśmy fantastyczne osiemdziesiąt minut, ale nie jesteśmy Barceloną 2.0. Rozumiem porównania, ale nie mamy takich piłkarzy jak Xavi czy Messi i jesteśmy inni. Chcemy tylko dominować, chociaż zawsze przy piłce. Jeszcze przed pojawieniem się w sali prasowej Guardiola znalazł czas, żeby zadzwonić do przyjaciela: – Spokój, twardo stąpamy po ziemi. Stary, co za występ! Co za występ! Dla Pepa był to jeden z wielkich momentów w roli trenera. Nie tylko ze względu na zwycięstwo (3:1) na stadionie, na którym gospodarze w europejskich pucharach nie przegrali od 2008 roku. Był to wyjątkowy wieczór za sprawą stylu, w jaki zagrał jego zespół, stosując wszystkie elementy, na jakich zależało trenerowi: ofensywne usposobienie, ciągłe zmierzanie do pola karnego rywala,

posiadanie piłki, nieustanna płynność i ruchliwość. Był to mecz, który pozostawił u Guardioli niezatarte wspomnienie, ponieważ jego Bayern po raz pierwszy przypominał drużynę, o jakiej marzył. Oczywiście przed dziennikarzami zachowywał spokój: – Musimy jeszcze poprawić wiele rzeczy. Tak było. Ostatnie dziesięć minut to całkowita przewaga Manchesteru City, który z Negredo na boisku zmienił bojaźliwe oblicze i zdołał raz pokonać Neuera, raz trafić w poprzeczkę, a także wywołać zamieszanie w monachijskiej defensywie, przy czym na domiar złego czerwoną kartkę dostał Boateng. Bayern przyjechał do Manchesteru z pewnym niepokojem, ponieważ jego ostatni mecz ligowy, w Monachium przeciwko Wolfsburgowi, był trudny. Bayern wygrał 1:0, ale był to najsłabszy dzień spośród trzech pierwszych miesięcy sezonu. Z wyjątkiem kilku minut drugiej połowy, kiedy drużyna odnalazła flow i zamieniła się w atakującą lawinę, Bayern grał chaotycznie. Wolfsburg bronił się doskonale, a Guardiola nie znajdował sposobu, by sforsować tę barierę. Jego piłkarze oddali tylko jedenaście strzałów, a mecz zostawił w Monachium cierpkie odczucia. W meczu w Manchesterze na środku ataku zamiast Mandžukicia zagrał Müller, towarzyszący w ataku Ribéry’emu i Robbenowi. Lahm był już bez żadnej dyskusji defensywnym pomocnikiem Bayernu, piłkarzem, na którym opierała się drużyna, przyjacielem wszystkich. Schweinsteiger został przemianowany na ofensywnego pomocnika. Na tejże pozycji (numeru 8 albo 10) Bastian poruszał się z większą swobodą niż jako jedyny defensywny pomocnik, ponieważ jeszcze delikatnie utykał z powodu nie w pełni wyleczonej kostki. Dolegliwości zwalniały jego grę i sprawiały, że brakowało mu pewności siebie. Kiedy był ustawiony wyżej, czuł się bardziej chroniony i mógł grać bardziej ekspansywnie, biegając tam i z powrotem bez obaw, że straci ważną piłkę. Kluczowe elementy zaczynały się Guardioli układać. Gole dla Bayernu strzelili trzej napastnicy: Ribéry powtórzył zwód i strzał, dzięki któremu doprowadził do remisu w spotkaniu z Chelsea w Superpucharze Europy; Müller fantastycznie uwolnił się spod opieki otępiałego Clichy’ego, żeby strzelić drugiego gola po tym, jak Bayern przez czterdzieści sekund wymieniał podania wywołujące bałagan w szeregach rywala; Robben robił zygzaki, aż Nastasiciowi zakręciło się w głowie, i strzelił prawą nogą po tym, jak Schweinsteiger odebrał piłkę w kole środkowym. Niekiedy wydawało się, że Bayern „tańczył”, jak chciał z Manchesterem City, który dopiero co pokonał Manchester United 4:1. Za plecami miejscowych defensywnych pomocników, znakomitych Yayi Touré i Fernandinho, raz za razem pojawiali się Ribéry, Müller, Robben czy Schweinsteiger. Bastian i Kroos dali pokaz kontrolowania piłki, czym zdezorientowali zarówno piłkarzy

Pellegriniego, jak i komentatora hiszpańskiej stacji telewizyjnej, która transmitowała mecz. Znawca niemieckiego futbolu Gaby Ruiz, powiedział: – To, co widzimy, musi być zawstydzające dla piłkarzy Manchesteru City. Drużyna wywiesiła białą flagę na znak kapitulacji. W 65 minucie nastąpiła seria podań, która precyzją, szybkością i czasem trwania zadziwiła świat futbolu. Przez prawie trzy i pół minuty Bayern wykonał dziewięćdziesiąt cztery podania, w których uczestniczyło wszystkich dziesięciu zawodników z pola. Jedynie bramkarz Neuer nie brał udziału w tej akcji. Piłkarze podawali sobie piłkę przez ponad dwieście sekund, podczas gdy Etihad Stadium milknął, a gracze Manchesteru City wywieszali wspomnianą białą flagę. Podczas tej serii podań piłka dwa razy trafiła do piłkarza angielskiej drużyny: raz odbiła się od Clichy’ego, a raz zdołał ją odebrać Jesús Navas, ale utrzymał się przy niej tylko przez siedem sekund, ponieważ Philipp Lahm natychmiast mu ją odebrał. Akcja okazała się tak spektakularna, że tego samego wieczoru umieściło ją na YouTube wielu użytkowników, w niektórych przypadkach w przyspieszonym tempie z wesołą muzyką, skondensowaną do półtorej minuty, w innych trwającą pełne trzy minuty i dwadzieścia siedem sekund. Gigantyczne rondo Bayernu było streszczeniem tego, czego wymagał Guardiola, a statystyki wyjawiły też udział w grze piłkarzy środka pola: w tej akcji najwięcej podań wykonał Toni Kroos (18), a za nim Robben (14), Schweinsteiger (13), Ribéry (12), Rafinha (11) i Lahm (10). Znacznie mniejszy w niej udział wzięli obrońcy i środkowy napastnik: Boateng (7), Alaba (6), Müller (2) i Dante (1). O ile mecz w wykonaniu pomocników był znakomity (Kroos zanotował 97 procent celnych podań, a Schweinsteiger 95 procent), to występ Thomasa Müllera absolutnie zachwycił samego Pepa. Bardziej niż fałszywą dziewiątką był napastnikiem poruszającym się płynnie we wszystkich strefach boiska i pojawiał się tam, gdzie najmniej się go spodziewano. Müller był wiernym odbiciem triumfu drużyny, która potrafiła połączyć wszystkie elementy, krótkie podania z długimi i posiadanie piłki z szybkością, grała agresywnym pressingiem, odzyskiwała piłki, broniąc wysoko, wygrała większość pojedynków, miała niemal sto procent celnych podań, odbierała piłkę i nie robiła tego dla samego odbierania, ale żeby wyrządzić krzywdę Manchesterowi City. Był to występ łączący dwa style: zespół grał w środku pola tak, jak chciał Pep, i atakował tak, jak atakował Bayern Heynckesa. Gra Bawarczyków wywołała lawinę komplementów. Michael Owen wyraził swój podziw wobec „takiego występu”. Franco Baresi mówił o „bardzo wysokim poziomie, o propozytywnym futbolu z udziałem wszystkich piłkarzy, którym poza tym gra sprawiała radość”. Rio Ferdinand powiedział: „Trudno było sobie wyobrazić, że Bayern, który zdobył trzy trofea, może grać lepiej, ale Pepowi udaje się to osiągnąć”. Prezes Bayernu Uli Hoeneß nie mógł się nachwalić swojej drużyny:

„Przez osiemdziesiąt minut graliśmy futbol idealny. Najlepszy futbol, jaki w życiu widziałem”. Podczas pomeczowego bankietu, który Bayern zawsze organizuje, bez względu na to, czy wygrywa, czy przegrywa, dla piłkarzy, trenerów, sponsorów i dziennikarzy, Kalle Rummenigge podsumował krótko: „To była uczta dla oczu”. Brawa kibiców Manchesteru City były najlepszym hołdem dla zespołu, który mimo wszystko miał pewne wady. Na bramkę Anglików oddał dwadzieścia strzałów i wciąż raził dziwną nieskutecznością. I pokazał jeszcze jeden ze swoich defektów: kiedy się rozluźnia, wówczas dezorganizacja w defensywie jest porażająca. W ciągu ostatnich dziesięciu minut został wyraźnie zdominowany przez przeciwnika, który nie tylko zasłużył na gola Negredo, ale i na coś więcej. Pomimo tych ewidentnych defektów Guardiola tamtego wieczoru był zachwycony. Sto jeden dni temu stanął na czele Bayernu, a teraz świętował to wspaniałym występem drużyny. Ktoś obok przypomniał mu, że w sezonach, w których Bayern zdobywał dwa ostatnie Puchary Ligi Mistrzów (w 2001 i 2013 roku), drużyna zawsze pokonywała na wyjazdach angielskie zespoły. Tak więc ten triumf był może jakimś znakiem… Guardiola nie przywiązywał dużej wagi do tego stwierdzenia: – Bundesliga, celem jest Bundesliga. Trener od miesiąca mówił o tym samym: – Trzeba przejść przez Oktoberfest bez żadnych potknięć. Brzmiało to skromnie, ale jemu wydawało się, że trudno będzie dać sobie radę we wrześniu bez Javiego Martíneza, Götzego i Thiaga oraz ze Schweinsteigerem przygotowanym do gry na pięćdziesiąt procent. – Możesz wygrywać mecze z obrońcami i napastnikami, ale jeśli nie masz pomocników, nie możesz grać dobrze. Staram się przetrwać te tygodnie, zobaczymy, czy kontuzjowani szybko wrócą do gry. Przedstawił jedną z podstawowych zasad jego sposobu rozumienia gry: – Uwielbiam pomocników. W mojej drużynie chciałbym ich mieć tysiące. Na szczęście mam Lahma, który chociaż jest najlepszym bocznym obrońcą na świecie, może grać na każdej pozycji, nawet jako napastnik. A jako pomocnik jest fenomenalny. Do meczu w Manchesterze drużyna nie prezentowała tak płynnej gry, ale na Etihad zaczęła grać dokładnie tak, jak chciał trener: – Żeby wszystko nam dobrze wychodziło, piłkarze muszą biegać jak bestie, ale w piłkę muszą grać jak dzieci. Piłkarze również byli zachwyceni. „To są detale, ale bardzo ważne. Dzięki Pepowi wzrosła moja pewność siebie” – powiedział Ribéry. „On ma niesamowite pomysły” – zaznaczył Schweinsteiger. Robben nie myślał inaczej: „Jego przybycie okazało się orzeźwiające, było wielkim bodźcem. Mam

29 lat, ale z Pepem uczę się taktycznych szczegółów, których nie znałem”. W tamtym momencie nie mogliśmy jeszcze wiedzieć, że mecz w Manchesterze okaże się punktem zwrotnym w sezonie Bayernu, ale nie ulegało wątpliwości, że 2 października 2013 roku stał się kolejnym wielkim dniem w karierze Guardioli. Po przylocie do Monachium trener przeczytał w jednej z gazet zdanie Lothara Matthäusa: „Tikitaka dotarła do Bawarii”. Wyrzucił gazetę do kosza.

MOMENT 34

DZIEŃ ZASŁONY Monachium, 18 października 2013 r. Trening rozpoczyna się z półgodzinnym opóźnieniem z powodu odprawy Guardioli. Zazwyczaj przygotowuje trzy odprawy na mecz: dzień wcześniej wyjaśnia, jak rywal gra w ofensywie, rano w dniu meczu podaje szczegóły strategii ofensywnej i defensywnej przeciwnika, a po południu w hotelu, w którym zatrzymuje się drużyna, przedstawia taktykę i mówi o tym, jak ma atakować Bayern. Dziś, w piątek, jako że piłkarze wrócili do klubu po dwunastu dniach spędzonych na zgrupowaniach reprezentacji, stara się scalić drużynę i skłonić ją do pracy. Zawodnicy przez wiele dni trenowali w zupełnie inny sposób; jedni są zadowoleni, bo wygrali mecze z reprezentacją, inni smutni z powodu porażek, jednak wszyscy się cieszą, że ponownie są razem, żartują, w szatni przy Säbener Straße panuje wielka radość i rodzinna atmosfera. Guardiola chce natychmiast przywrócić intensywność, jaką pokazali w Manchesterze i w Leverkusen, i wymaga od nich koncentracji oraz uwagi. Trzynaście dni wcześniej wyjazdowe spotkanie z Bayerem zakończyło się remisem 1:1, a więc takim samym wynikiem jak we Fryburgu Bryzgowijskim pod koniec sierpnia. Jednak tym razem, podobnie jak w Manchesterze, Bayern zademonstrował wspaniałą grę i chociaż zdobyty punkt nie mógł za bardzo cieszyć monachijczyków, to porażka Borussii Dortmund na boisku Borussii Mönchengladbach sprawiła, że drużyna Guardioli po raz pierwszy w sezonie znalazła się na pozycji lidera: minęło osiem kolejek, osiem kolejek z „przepisu” Pepa, a Bayern nie tylko załapał się na ligowy pociąg, ale nawet stał na jego czele, chociaż tylko z jednym punktem przewagi. Zawodnicy z Monachium na fali pochwał całej piłkarskiej Europy za efektowne zwycięstwo na Etihad Stadium dali trzy dni później kolejny festiwal gry. Jednakże tym razem nie zdołali zwyciężyć, mimo że mieli miażdżącą przewagę nad Bayerem, wówczas trzecim zespołem w tabeli. Bayern utrzymywał się przy piłce przez 80 procent czasu, zanotował 90 procent celnych podań, oddał dwadzieścia siedem strzałów (z czego osiemnaście celnych) na bramkę znakomitego tego dnia Bernda Leno. Drużyna Guardioli strzeliła tylko jednego gola i zaprzepaściła półtora tuzina doskonałych sytuacji. Średnia skuteczność spadła do nędznego 3,7 procent. Miejscowi obrońcy i bramkarz też zanotowali serię wybić i parad, a poza tym zespołowi z Leverkusen wystarczyły trzy

wyprawy w pole karne gości, żeby raz pokonać Manuela Neuera. Minęły dwa tygodnie, odkąd trio pomocników, złożone z Lahma, Kroosa i Schweinsteigera, zawładnęło boiskami w Manchesterze i w Leverkusen, i Guardiola robi wszystko, by drużyna wróciła na tamtą drogę. Odprawa przeciąga się do trzydziestu pięciu minut, a więc trwa dwa razy dłużej niż normalnie. Trener mówi o 1. FSV Mainz 05, jutrzejszym rywalu, tłumaczy, jak należy grać, i kończy zdaniami o potrzebie solidarności: – Trzeba szanować kolegów. Wiem, że wszyscy chcecie grać, ale to nie jest możliwe. Muszę wybrać tych, którzy wydają mi się najbardziej odpowiedni. Wy, którzy nie gracie i siedzicie na ławce rezerwowych, jesteście tak samo dobrzy, ale w tym wypadku musicie usiąść na ławce. A jeśli pójdziecie do prasy albo do waszych menedżerów i będziecie opowiadać, że to wy powinniście grać, to okażecie brak szacunku. Nie mnie, lecz kolegom, którzy grają. A więc jeśli chcecie, żebym to nie ja decydował o podstawowym składzie, nie ma problemu. Zdecydujcie wy. Zbierzcie się i zdecydujcie, kto ma grać, a kto nie. Celem tych słów, niespodziewanych i szokujących, nie było oczywiście zaproszenie drużyny do samodzielnego decydowania o składzie, lecz uspokojenie ego, które mogło się rozrosnąć podczas tych dwóch tygodni spędzonych poza klubem, i doprowadzenie do tego, żeby drużyna na powrót walczyła ręka w rękę, była kolektywem i zdawała sobie sprawę, że bez solidarności wszystkich nie będzie sukcesu. Nie można było pozwolić na to, by drużyna zadomowiła się w potencjalnej strefie komfortu. Jest to pierwszy trening z zasłonami. Guardiola poprosił o nie już pierwszego dnia, w czerwcu, żeby oddzielić boisko numer 1 od dziennikarzy i skautów. Doskonale wiemy, że kataloński trener lubi pracować dyskretnie i w ciszy, bez spojrzeń obcych ludzi. A skoro nawet jeśli zamknie się bramy przy Säbener Straße, i tak można wszystko obserwować ze wzgórza, poprosił, żeby jedno z boisk całkowicie zasłonić przed publicznym widokiem. Od tamtej prośby minęły prawie cztery miesiące, bardzo dużo czasu, ale opóźnienie wynikało z tego, że pierwszy materiał, jaki wykorzystano, okazał się nieodpowiedni. I wreszcie dzisiaj wysoka szara zasłona została zainstalowana wokół boiska. O tej porze w Monachium świeci mocne słońce, a Pep i jego współpracownicy, po dopiero co zakończonej odprawie, stwierdzają, że zasłona może okazać się niewystarczająco dobra i że może przez nią prześwitywać to, co dzieje się na boisku. Że jakiś bystry obserwator będzie w stanie podpatrywać wszystko z pobliskiej góry. Góry? – Jak jest góra po niemiecku, bo nie pamiętam? Heinz Jünger, szef strażników przy Säbener Straße, zawsze uprzejmy i sumienny, przypomina Guardioli, że góra to po niemiecku Berg. Bastian Schweinsteiger pierwszy wybiega na boisko i jest zaskoczony zasłoną. Wydaje okrzyk,

podnosi ręce na znak radości i mówi o dziennikarzach coś, czego nie sposób zrozumieć (albo raczej czego wolimy nie rozumieć). Po chwili wskazuje gdzieś daleko i dodaje, że na pewno ktoś w tamtym miejscu się pojawi, żeby zrobić zdjęcie z „dnia zasłony”. Instynkt nie zawodzi drugiego kapitana, bo zaledwie chwilę później spiesznym krokiem podąża tam Markus Hörwick, skuteczny oficer prasowy klubu, żeby zasłonić małą szczelinę, przez którą fotograf jakiejś gazety stara się zrobić ekskluzywne zdjęcie. Guardiola jest szczególnie milczący, myśli już o jutrzejszym spotkaniu z Mainz. Treningi poprzedzające mecze są dla trenera wyjątkowe. Wczorajszego popołudnia zamknął się w gabinecie, żeby analizować mocne i słabe strony rywala, i uważa, że wie, czego potrzebuje, aby wygrać. Ale nie lubi przerw na mecze reprezentacji, ponieważ piłkarze wracają z nich „roztargnieni”. Stara się przekierować całą energię drużyny, jakby spotkania z Manchesterem City i Bayerem Leverkusen odbyły się przedwczoraj, a nie dwa tygodnie temu. Kilka dni wcześniej znów poprosił o konkretne dane o strzeleckiej skuteczności zespołu: w dotychczasowych czternastu oficjalnych meczach Bayern oddał 293 strzały i zdobył 34 bramki, co przekłada się na 11,5-procentową skuteczność. Ta statystyka wciąż martwi trenera. Pozytywna jest liczba stwarzanych sytuacji, ale procent skuteczności już nie tak bardzo. Nie można tego trenować, wszak doskonale wiadomo, że passa strzelecka jest tylko passą. Ale da się to poprawić za sprawą koncentracji. Podczas odprawy tego popołudnia pochwalił drużynę za wspaniałą grę w defensywie, o czym świadczą zaledwie trzy okazje, jakie mógł stworzyć sobie Bayer Leverkusen, ale przy okazji przypomniał, że z osiemnastu strzałów na bramkę, jakie Bayern oddał w tym meczu, zaledwie jeden został zamieniony na gola: – Panowie, koncentracja. Jeśli będziemy cały czas skoncentrowani, to będziemy częściej trafiać do bramki. Z wyjątkiem Thiaga (jest w siłowni, gdzie rozpoczyna rehabilitację) i Shaqiriego (naderwanie mięśnia, przez co będzie pauzował przez sześć tygodni) cała drużyna jest do dyspozycji Guardioli, chociaż Javi Martínez nie dołączył jeszcze do grupy, lecz razem z Thomasem Wilhelmim, odpowiedzialnym za rehabilitację trenerem przygotowania fizycznego, ćwiczy przy pobliskiej górze. W ciągu osiemdziesięciu minut Javi poprawi kondycję fizyczną, która bardzo podupadła po operacji i trudnym początku sezonu. Resztę, pod okiem Lorenza Buenaventury, uzupełni podczas bardzo intensywnej sesji w cieniu tej szarej zasłony, którą umieścił klub. Jest piękne popołudnie, a piłka aż fruwa podczas ćwiczenia na konserwację (czyli grę pozycyjną), które trwa dłużej niż zazwyczaj: dziewięć minut przed obowiązkową przerwą na uzupełnienie płynów. Danie główne to mecz jedenastu na dziesięciu na całym boisku, przy maksymalnej intensywności, a następnie kolejny, już na mniejszym placu gry. Oczywiście Philipp Lahm zostaje ustawiony w środku pola.

Lahm był wielką rewelacją europejskiego futbolu tej jesieni 2013 roku, co robi spore wrażenie, skoro mówimy o 30-letnim piłkarzu od lat wyróżniającym się jako boczny obrońca. Jednak ustawienie go przez trenera w środku pola Bayernu oraz występy kapitana w ostatnich meczach przyniosły niespodziewaną rewolucję. Guardiola jest zadowolony z podjętej decyzji, chociaż w klubowym magazynie zapowiedział, że Lahm wróci na bok obrony, gdy tylko wyzdrowieją kontuzjowani zawodnicy. – Jeśli w tym sezonie zrobimy coś pozytywnego, to właśnie dzięki tej decyzji – powtarza Pep, przypominając moment jej podjęcia w Pradze, na pół godziny przed rozpoczęciem meczu o Superpuchar Europy. Zapytałem Romana Grilla, agenta Philippa Lahma, o to, co pomyślał, kiedy Pep kazał Lahmowi w tamtym meczu ustawić się na pozycji defensywnego pomocnika: – Prawdę mówiąc, pomyślałem: „Wreszcie jakiś trener znalazł naturalną pozycję dla Philippa”. Dotąd w Niemczech nie grało się zbyt technicznego futbolu, więc był on bardziej fizyczny i wielu trenerów marnowało jego umiejętności. Od dawna uważałem, że ta pozycja jest dla Philippa idealna. Roman Grill był piłkarzem Bayernu II (grał na pozycji pomocnika), a później trenował drużynę juniorską. – Przyznaję, że mam pewną przewagę. Byłem trenerem Philippa w juniorach i już wtedy ustawiałem go właśnie na pozycji defensywnego pomocnika. Uważam, że jego najważniejsze cechy to inteligencja i zdolność do taktycznego czytania meczu. Dlatego taki piłkarz jak on musi grać na środku. Philipp wnosi wiele do organizacji defensywnej, ale także nadaje płynność grze. Już jako boczny obrońca potrafił dostrzec kolegę i zagrać mu piłkę w odpowiednim momencie, ułatwiając grę całej drużynie. Jednak na pozycji defensywnego pomocnika ta umiejętność jest jeszcze bardziej uwydatniona. W piątek poprzedzający wznowienie rozgrywek ligowych Guardiola niewiele mówi, ale dużo myśli. Martwi go rozprzężenie jego piłkarzy, którzy na dziesięć dni rozjechali się po całym świecie ze swoimi drużynami narodowymi. Ale były też dobre wieści: czterdzieści pięć minut gry, jakie Joachim Löw dał Mariowi Götzemu w reprezentacji Niemiec były ważne dla powrotu do formy nowego zawodnika Bayernu, który nie jest jeszcze gotowy na sto procent. Guardioli spodobało się zwłaszcza to, że selekcjoner Löw na ostatni kwadrans meczu ze Szwecją ustawił Lahma na pozycji defensywnego pomocnika. Inny trener by tego nie zrobił, a Löw przedłożył chęć spróbowania i przetestowania takiego ustawienia ponad własną dumę. Nie przejmował się tym, że świat futbolu mógłby pomyśleć, że naśladował taktykę Guardioli, po prostu priorytetem było dla niego poprawienie gry drużyny. Dziś również dobre słowa dobiegły z obozu Barcelony, jako że Gerard Piqué powiedział na

łamach magazynu „So Foot”: „Guardiola jest najlepszym trenerem, jakiego kiedykolwiek miałem. Pracował dwadzieścia cztery godziny na dobę”. Pepa, jak każdego człowieka, ten komplement bardzo uradował. Rzucił jedno ze swoich ulubionych zdań: – Takie rzeczy nadają sens naszej pracy. Po południu myśli już wyłącznie o Mainz, jest bardziej poważny i cichy niż zazwyczaj. Aż w końcu otwiera usta i już nic go nie powstrzyma. Podczas pierwszego meczu, jedenastu na dziesięciu, obserwuje wszystko w ciszy; podczas drugiego, rozgrywanego na okrojonym boisku, krzyczy ile sił w płucach. Poprawia ustawienie, prosi o intensywność, wymaga i krzyczy, krzyczy i wymaga. To Guardiola niepohamowany, wrzucający węgiel do pieca, proszący o więcej i więcej, wymagający, jakby miał przed sobą juniorów, piłkarzy, którzy niczego nie zdobyli, nawet nie zadebiutowali, naciskający na nich, wyciskający z nich sok jak z pomarańczy. To kolejny moment, w którym drużynowy flow uwidacznia się we wszystkich akcjach: Robben fruwa jak opętany; Ribéry biega bez ustanku; Götze wygląda na szczęśliwego, Lahm i Kroos wymieniają podania na pamięć… Tego ciepłego październikowego popołudnia Bayern wydaje się opętany przez jakąś nieziemską siłę, aż Ribéry upada na murawę wskutek przypadkowego kopnięcia Kirchhoffa. Jutro nie zagra, nie ma co do tego wątpliwości. Mimo to w drodze pod prysznic Guardiola uśmiecha się po raz pierwszy tego popołudnia, zwłaszcza kiedy żartuje się z nim na temat tiki-taki, terminu oznaczającego teraz każdy rodzaj gry, w którym wymienia się trzy kolejne podania. – Odwieczna nienawiść do tiki-taki! Pozwól mi uciec od tiki-taki. Tiki-taka to gówno, środek zastępczy: to podawanie sobie piłki dla samego podawania, bez żadnego celu ani agresywności. Nic, kompletnie nic. Nie pozwolę, żeby tak dobrzy piłkarze jak ci, których mam, uwierzyli w to kłamstwo…

MOMENT 35

CZTERY LINIE Monachium, 20 października 2013 r. Cztery białe linie namalowane na murawie. Cztery linie Guardioli. Cztery linie dzielą boisko treningowe numer 1 na pięć korytarzy podobnej szerokości. Oba zewnętrzne korytarze wyznacza linia boczna boiska oraz przedłużenie linii pola karnego; trzy wewnętrzne korytarze zostały utworzone przez trzy równoległe linie, przedłużone aż do przeciwległego pola karnego. W ten sposób cztery wewnętrzne linie dzielą boisko na pięć korytarzy. Chociaż zbliża się już koniec października (dziś jest niedziela 20 października), nad Monachium świeci śródziemnomorskie, palące słońce. Trening zakończył się ponad godzinę temu. Zawodnicy, którzy zagrali wczoraj w podstawowym składzie w wygranym meczu z Mainz, wykonali tylko rozgrzewkę, kilka rond oraz krótkie ćwiczenia na rozruszanie stawów, aby ułatwić regenerację. Arjen Robben już po dwudziestu minutach wrócił do codziennej rutyny, której nigdy nie zaniedbuje: pół godziny przed treningiem i pół godziny po treningu Holender zawsze pracuje w siłowni. Najpierw rozgrzewa się na stacjonarnym rowerze, rozciąga się i wykonuje ćwiczenia profilaktyczne, później robi brzuszki, wzmacnia różne mięśnie i kończy kilkuminutowymi ćwiczeniami na propriocepcję. Robben nie zaniedbuje ani jednego dnia tej rutyny, ponieważ stanowi ona podstawę zabezpieczenia bardzo sztywnej struktury mięśniowo-stawowej, która zawsze działa u niego na najwyższych obrotach. Nawet kiedy je, jest najszybszy: szybkimi ruchami kroi filet, jakby właśnie dryblował przeciwnika, i szybko przeżuwa. To jego charakterystyczna cecha, jego zaleta, ale zarazem słaby punkt: taka szybkość wiele razy płatała mu figle w postaci kontuzji, stąd też prewencyjna rutyna w siłowni jest nieodzowna. Pozostali piłkarze z podstawowego składu dopełnili pomeczowego protokołu: rozgrzewka, ronda, trochę ruchu i odpoczynek aż do wtorku. Widać symptomy zmęczenia: mają za sobą wiele „angielskich tygodni” (mecz co trzy dni), do tego spotkania reprezentacji, co zawsze kończy się ogólnym roztargnieniem i rozluźnieniem po powrocie. Tacy piłkarze jak Lahm są zmęczeni bardziej psychicznie niż fizycznie, ale nie mogą liczyć na odpoczynek, ponieważ mecze z Viktorią Pilzno w Champions League (we wtorek 23 października) i z Herthą w Bundeslidze (w sobotę 26 października) okazują się kluczowe, żeby utrzymać tempo. – Potrzebuje odpoczynku – mówi Pep – ale na razie nie mogę mu go dać. Po meczu z Herthą do

kolejnego spotkania mamy cały tydzień, więc wszystkim dam dwa albo trzy dni wolnego. Lahmowi może cztery. Niech idzie do domu i się wyłączy. Na murawie przy Säbener Straße ci, którzy nie grali przeciwko Mainz albo pojawili się tylko na kilka minut, teraz rozgrywają mecz. Lorenzo Buenaventura odesłał Rafinhę pod prysznic: – Ja chcę grać, ale Lorenzo mi nie pozwala! – rzuca ze śmiechem Brazylijczyk, kierując się w stronę szatni. – Jesteś za bardzo potrzebny, Rafa! – odpowiada mu trener przygotowania fizycznego. Grają Götze, Kirchhoff, Alaba, Pizarro, Starke, van Buyten, kilku zawodników z drużyny rezerw, a także Javi Martínez, który dołączył już do zespołu. – Wreszcie czuję się dobrze – mówi piłkarz z Nawarry. – Już nie boli mnie pachwina, a to zupełnie inna sprawa. Bardzo powoli Guardiola odzyskuje piłkarzy, chociaż dziś brzmi to ironicznie, jeśli uwzględnimy niedawną kontuzję mięśniową Shaqiriego (sześć tygodni przerwy), głęboką ranę kostki, jakiej Dante doznał w spotkaniu z Mainz (dwa tygodnie przerwy), oraz zbitą kostkę Ribéry’ego, no i oczywiście Thiaga. Mecz rozgrywany jest tak jak zawsze: maksymalna intensywność, agresywność i pełna szacunku cisza obecnej na trybunach publiczności, jako że, co jest zwyczajem w Bayernie, niedzielny trening zawsze jest otwarty. Jednak za każdym razem ta absolutna cisza ponad tysiąca kibiców (i mnóstwa dzieci), z jaką obserwują zajęcia, zderza się z naszym latynoskim charakterem, większą skłonnością do krzyków i okazywania entuzjazmu. Niemieccy kibice siedzą w ciszy przez półtorej godziny, bez względu na to, co dzieje się na boisku, skąd słychać tylko instrukcje Guardioli, gwizdek Hermanna Gerlanda, który wyznacza koniec jednego ćwiczenia i początek drugiego, oraz krzyki piłkarzy. Słychać wyłącznie ich. Fani przerywają ciszę, kiedy „Tiger” Gerland odgwizduje koniec treningu: wtedy krzyczą podekscytowani, prosząc o autografy swoich idoli. To jest kolejny zwyczaj w Bayernie: poświęcić chwilę kibicom. Piłkarze, bez względu na to, jak bardzo są zmęczeni, będą wychodzić ze skóry, żeby spełnić prośby najmłodszych. Nie dziwi też, że niejeden z nich musi złożyć tyle podpisów, że dopiero pół godziny później może wejść pod prysznic. Dziś Alaba i Javi Martínez będą dawać autografy setkom chłopców, a poza tym przeciągną przez całe boisko wózek z bidonami z wodą i napojami izotonicznymi. W południe Dante Bonfim wyszedł od lekarza, wspierając się na kulach, by uniknąć kontaktu stopy z podłożem, Thiago zaś miał kolejną sesję rehabilitacyjną. Widać, że jest bardzo wesoły, odkąd zaczął ćwiczyć na rowerze eliptycznym i biegać na bieżni antygrawitacyjnej (Alter-G): – To urządzenie jest genialne. Zaczynasz spokojnie, później cię podnosi i możesz regulować

wysiłek tak, by kostka nic nie odczuwała. Ale Thiago jest też wściekły z powodu straconych miesięcy i niewykorzystanych szans, zwłaszcza teraz, gdy drużyna znalazła się na właściwym kursie, a jego wciąż nie ma na pokładzie. „Wkrótce, wkrótce wrócę” – powtarza, chociaż wiemy, że do tego powrotu został jeszcze cały miesiąc. Światełko w tunelu widzi już Javi Martínez, który w najbliższą sobotę mógłby dostać pierwsze minuty gry w lidze, dokładnie wtedy, gdy kończy się październik. Guardioli rozpromienia się twarz, kiedy mówi o możliwości skorzystania z Javiego, powrocie Götzego i Schweinsteigera do formy i wyleczeniu Thiaga: – Początek był bardzo ciężki. Niekiedy sądziłem, że nie damy rady, ponieważ prawie wszyscy zawodnicy środka pola byli kontuzjowani. Toni Kroos jest jedynym typowym pomocnikiem, który od początku sezonu jest w gotowości. Z takich czy innych powodów Javi, Thiago, Schweinsteiger i Götze, niezależnie od pozycji, jakie dla każdego z nich wymyślił Guardiola, w ciągu tych trzech i pół miesiąca nie odgrywali w drużynie żadnej roli. Środek pola wymagał jednego plastra za drugim, ale wydaje się, że ten fatalny okres dobiega końca. Dokładnie w chwili, gdy problemy zaczynają się w linii obrony. Ponieważ Dante ma uraz, a Boateng jest zawieszony, Bayern swój najbliższy mecz w Lidze Mistrzów (z Viktorią Pilzno) będzie musiał rozegrać z weteranem van Buytenem i bocznym obrońcą Diegiem Contento – bez wątpienia najsłabszym ogniwem defensywy. Ale nie ma wyjścia: Javi nie będzie jeszcze w pełnej formie, a Kirchhoff udowadniał już zbyt wiele razy, że stabilność w obronie nie jest jego mocnym punktem. Contento będzie więc drugim stoperem. Niedziela jest tak wspaniała, że po zajęciach Guardiola rozluźnia się i otwiera. To zasługa Matthiasa Sammera, który pojawił się z uśmiechem na ustach i zaczął żartować z trenera: – Zrób mi przysługę: wejdź na YouTube i wpisz „Guardiola gole”. Zobaczcie, co się pojawia! „404 not found!”. Guardiola i Sammer pękają ze śmiechu. Przez dziesięć minut dyrektor sportowy przypomina nędzny strzelecki dorobek Pepa (w prawie czterystu meczach w barwach Barcelony zdobył tylko trzynaście bramek): – Zero. Nic. Zero. Szukasz na YouTube i za każdym razem wyskakuje błąd. Guardiola w odpowiedzi nazywa go „Torpedo”, co jest nawiązaniem do „Der Bomber der Nation”, przydomka Gerda Müllera. Członkowie sztabu szkoleniowego są weseli. Taka atmosfera pozwala na to, by trener się rozluźnił i opowiedział o swoich wrażeniach: – Oni [piłkarze] są jak bestie. Kiedy przyspieszają, są niebywali. Mają tego słynnego niemieckiego ducha z epickich meczów, w których odrabiano straty. Historycznego ducha Beckenbauera i kompanii. Czuję, że mogę z nimi zrobić wszystko. Jeśli jesteś w półfinale Champions

League i musisz odrobić dwubramkową stratę, to wiem, że oni będą zdolni do wszystkiego. To jest wyjątkowe podejście. Pytam o to, czy wczoraj w przerwie meczu była awantura, kiedy Mainz prowadziło 1:0, zanim Robben, dwukrotnie Müller i Mandžukić odwrócili losy meczu, by wygrać 4:1 i zachować pozycję lidera z jednopunktową przewagą. Drugi trener, Domènec Torrent, tłumaczy dokładnie, co się wczoraj wydarzyło: – Nigdy. W złych chwilach nigdy nie można robić awantur. Awantury zachowuje się na dobre momenty, kiedy naprawdę mogą czemuś służyć. W złych chwilach zmieniamy ustawienie i korygujemy detale, nigdy nie urządzamy awantury. Wiarygodność zyskuje się dzięki naprawieniu błędu, a nie urządzeniu awantury, kiedy wynik nie jest korzystny. Guardiola jest zadowolony z wczorajszego odrobienia strat. Zmienił ustawienie piłkarzy na schemat 4-2-1-3, z Mariem Götzem jako ofensywnym pomocnikiem za plecami Mandžukicia, i ten prosty ruch obezwładnił bardzo dobrze zorganizowane Mainz, prowadzone przez znakomitego Thomasa Tuchela, jednego z najbardziej obiecujących niemieckich trenerów. – Naprawdę cierpieliśmy w meczu przeciwko Wolfsburgowi: doskonale się bronili. Tamtego dnia, owszem, widziałem, że możemy nie wygrać – mówi Guardiola. I przechodzi do analizy pozytywnych i negatywnych cech swojej drużyny: – Udało nam się już zatamować krwotok kontrataków. Tutaj, w Niemczech, wystarczą trzy sekundy i już pędzą z kontrą. Na początku zaczynaliśmy bardzo źle, ponieważ Alaba, zamiast wychodzić do przodu i naciskać na swojego skrzydłowego, szybko się cofał i zostawiał rywalowi wolne miejsce. Ale to zostało już naprawione. Natomiast wyprowadzanie piłki, słynne duże U, wciąż jeszcze wymaga skorygowania. – Brakuje nam agresywności. Jeśli przeciwnik na ciebie czeka, to trzeba się na niego rzucić. W celu poprawienia tego aspektu Guardiola postanowił cofnąć defensywnego pomocnika Lahma i ustawić go między środkowymi obrońcami, żeby umożliwić „wyjście w stylu La Volpego” (wymyślone przez argentyńskiego trenera Ricarda La Volpego): – Wyjście trójką piłkarzy jest bardzo dobre, ponieważ modyfikujesz pressing przeciwnika. Chociaż oni wywierają na ciebie pressing dwoma piłkarzami (napastnikiem i ofensywnym pomocnikiem), to kiedy my wychodzimy trójką, zmuszamy ich do ustawienia 4-4-2 i już zyskujemy nad nimi przewagę. Dla Guardioli, nie zapominajmy o tym, gra zawsze polega na zyskaniu przewagi w każdym sektorze boiska. Wyjaśnia coś, co może zaskakiwać: dla niego ruchy taktyczne są instrumentami i służą potrzebom drużyny, a nie odwrotnie: – Zawsze tak jest. Najważniejsi są piłkarze, a taktyka musi się do nich dostosować. Na przykład

w ostatnim sezonie w Barcelonie zmieniłem system na 3-4-3, żeby w składzie znalazło się miejsce dla Cesca Fàbregasa. I to był fantastyczny okres, z Fàbregasem i Messim jako cofniętymi napastnikami, z tym, co obaj mają najlepsze: pojawiają się w polu karnym, gdy tylko poczują krew. Teraz jest ogromnie zadowolony z formy Arjena Robbena za każdym razem, gdy ustawia go na lewym skrzydle: – Być może to przypadek, ale zawsze gdy gra na lewej stronie, strzela gola. Matthias Sammer musi już iść, ale przed pożegnaniem bierze mnie pod ramię i mówi na boku: – Nie chodzi o to, że jest geniuszem, bo nim jest. Nie chodzi o to, że jest zwycięzcą, bo nim jest. Chodzi o to, że Pep jest przede wszystkim dobrym człowiekiem o bardzo wielkim sercu. Wspaniały człowiek. Po odejściu Sammera przy Säbener Straße słychać już tylko rozmowy po katalońsku. Razem z Pepem i Domènekiem Torrentem są pochodzący z Kadyksu Lorenzo Buenaventura, który doskonale rozumie ten język, Manel Estiarte, Carles Planchart i Miquel Soler, „Nanu” Soler, który jako piłkarz występował w największej liczbie klubów Primera División, mianowicie siedmiu: w Espanyolu, Barcelonie, Atlético Madryt, Sevilli, Realu Madryt, Saragossie i Mallorce. – Pamiętasz, Pep, co ci mówiłem o dośrodkowaniach na bliższy słupek? – pyta Soler. – Tak, tak, pracowaliśmy nad tym. Dośrodkowanie z boku, które przekroczy słupek, zamienia się w gola. Jeśli nie strzeli napastnik, który wbiega w pole karne, to do własnej bramki wbije go obrońca. Dlatego zawsze trzeba wybijać piłkę, zanim znajdzie się bezpośrednio przed bramką. Dziś mówiłem o tym Contento: przy dośrodkowaniu z boku nie broń w środku bramki, tylko zawsze przed słupkiem. Po dośrodkowaniach z boku Guardiola wraca do swojego odwiecznego zmartwienia kontratakami: – Bardzo dobrzy są ci Niemcy. Kiedy wysoko zostawiają odłączonych zawodników są bardzo dobrzy. Muszę porozmawiać z Pešiciem [Svetislav Pešić, trener drużyny koszykarzy Bayernu], żeby wyjaśnił mi ze szczegółami, dlaczego w koszykówce nie jest możliwa obrona czterech kontra pięciu i zostawienie wysoko jednego odłączonego. Ta kwestia mnie intryguje. Guardiola zdjął buty i prowadzi rozmowę, stojąc na murawie, jakby był to kolejny trening. Gestykuluje, zmienia pozycję i ciałem interpretuje ruchy, o których opowiada: – Martwi mnie to, że daję piłkarzom zbyt wiele taktycznych koncepcji. Pewnego dnia pomyślałem, że zablokowałem ich tymi koncepcjami, tak więc musiałem je zredukować i dozować, zachowując większą ostrożność. Ale na przekór własnym słowom prowadzi drużynę na boisko numer 1, na którym namalowane są cztery linie. I przez długich dwadzieścia minut wygłasza wspaniały monolog, niemożliwy do

wiernego odtworzenia, objaśniając szczegóły wszystkich ruchów, jakie wykonuje jego zespół, piłkarz po piłkarzu. To mistrzowski wykład, podczas którego przemieszcza się po boisku, od korytarza do korytarza, przemierza białe linie, wytycza ich granice. Jest geniuszem, jeśli chodzi o gesty i ruchy – niektóre z nich są trudne do śledzenia, gdy nie chciałbyś zgubić wątku i detali. – Pracujemy tutaj, na tych pięciu korytarzach, i podstawowa zasada jest taka, że skrzydłowy i boczny obrońca z tej samej strony nigdy nie mogą znajdować się w tym samym korytarzu. W zależności od tego, gdzie znajdzie się stoper, boczny obrońca i skrzydłowy po jego stronie ustawiają się w jednym lub drugim korytarzu, zewnętrznym albo środkowym. Idealnie jest, gdy boczny obrońca znajduje się w środku, a skrzydłowy na zewnątrz. Wtedy stoper zagrywa bezpośrednio do skrzydłowego. Jeśli podanie wyjdzie dobrze, przeskoczy się cały środek pola rywala; jeśli stracisz piłkę, twój boczny obrońca może natychmiast zamknąć przestrzeń. Chodzi o to, by twoje zachowanie modyfikowało plany pressingu przeciwnika. Nasz boczny obrońca schodzi do środka i wyciąga za sobą skrzydłowego rywala; jeśli ten za nim nie podąża, wtedy masz już wolnego zawodnika; jeśli ma go kryć pomocnik, wtedy nasz zawodnik z drugiej linii będzie wolny. I tak w kółko... Guardiola objaśnia po kolei kroki, jakie musi wykonać każdy piłkarz. I nie tylko jego własne, ale przede wszystkim te, które musi wykonywać w zależności od tego, co robią jego koledzy. – Kiedy atakujemy, skrzydłowy kieruje się na zewnątrz, podobnie jak nasz środkowy napastnik, który pociąga za sobą swojego stopera; powstałą na środku ataku przestrzeń zajmuje nasz pomocnik albo boczny obrońca. Natomiast jeśli nasz boczny obrońca kieruje się na zewnątrz, towarzyszy mu nasz napastnik i wtedy nasz skrzydłowy jest wolny i może zająć puste miejsce. Krótko mówiąc, korytarze na boisku numer 1 to instrumenty służące do tego, by orkiestra skoordynowała ruchy, ale celem zawsze jest zdezorientowanie drużyny przeciwnej. – Musimy modyfikować organizacyjną strukturę rywala. Zawsze. To jest nasz cel. A żeby ułatwić dezorganizację przeciwnika, Guardiola szuka przewagi w centralnej strefie boiska. – Chcę, żeby w środku był tłok, większość z was musi się tam znaleźć, odmiennie niż u tych trenerów, którzy chcą wszystkich mieć na zewnątrz. Nie jest to lepsze, ale taki jest mój pomysł. Wykład był tak intensywny, że Guardiola zgłodniał: – No dobrze, po takiej gadaninie idę z rodziną coś zjeść. Rodzina trenera znakomicie przystosowała się do życia w Monachium. Trójka dzieci jest zadowolona. W szkole w Nowym Jorku z trudem uczyli się angielskiego, ale teraz są najlepsi w swoich klasach, ponieważ porozumiewają się w tym języku płynniej niż ich koledzy. Opuszczając ośrodek treningowy, w drodze do pobliskiej stacji metra Wettersteinplatz, Miquel Soler głośno się zastanawia:

– Czy będzie mógł wytrzymać takie tempo więcej niż trzy lata? Trudno mi w to uwierzyć. Ten człowiek traci siły, ponieważ wszystko maksymalnie przeżywa. Wydaje mi się, że przytrafi mu się to samo, co w Barcelonie. Trzy albo cztery lata i będzie wyczerpany. Będzie musiał znów odpocząć, a później do Anglii i tam znów taki sam cykl. Nie może stale żyć w takim rytmie...

MOMENT 36

RONDA I BUM-BUM Monachium, 24 października 2013 r. – Chodzi o to, by z powodzeniem rywalizować, gdy nie jest się w formie – mówi Lorenzo Buenaventura. Bayern pod koniec października nie jest w formie. Są dwa powody: kontuzje i nauka koncepcji. Ale wygrywa i wygrywa. Czasem nie daje rywalowi najmniejszych szans, jak w spotkaniu z Viktorią Pilzno w Champions League (5:0) albo z Augsburgiem w Bundeslidze (3:0), a czasem cierpi po trudnym początku meczu, jakby drużyna jeszcze trawiła coś ciężkostrawnego, jak z Herthą (3:2) albo z Hoffenheim (2:1). Guardiola przyznaje, że Bayern ma trudności: – Rozgrywamy dobre drugie połowy na Allianz Arenie, ale pierwsze połowy zbyt wiele nas kosztują. Drużyna dobrze przyswaja koncepcję gry i rozumie, czego wymaga trener, ale niełatwo jest wprowadzić idee w czyn, co dodatkowo spowalniają kontuzje. Jak nie Ribéry, to Dante, jak nie Shaqiri, to Kroos albo Robben; kontuzje przytrafiają się tydzień po tygodniu, bez konkretnego powodu czy przyczyny, która by je tłumaczyła. Po prostu urazy się zdarzają, a w drużynie zachodzą ciągłe zmiany, nie może się wykrystalizować jeden żelazny skład. Kiedy do zdrowia wracają kluczowi zawodnicy, jak Götze czy Javi Martínez, zespół traci inne fundamentalne postaci, jak Bastiana Schweinsteigera, który nie może już dłużej znosić powracającego bólu w kostce i znów zostaje poddany interwencji chirurgicznej. Z powodu tego bólu nie był w najlepszej formie. Guardiola rozwiązuje problemy pomysłowymi decyzjami. W Lidze Mistrzów na środku obrony ustawia Diega Contento, co jest zdarzeniem bez precedensu. Na mecz z Viktorią Pilzno wystawił aż czterech bocznych obrońców: Rafinhę, Contento, Alabę i Lahma. Trener nie narzeka, rozumie, że trzeba sobie radzić w trudnych sytuacjach. Jest zadowolony ze swoich zawodników, ale nie szczęśliwy: – Moim celem jest wyciągnięcie z tych piłkarzy maksimum. Nie podoba mi się, jak graliśmy w pierwszych połowach; tylko to mnie martwi. Chcę, żeby kibice byli szczęśliwi od pierwszej minuty, a nie od czterdziestej szóstej. Musimy grać lepiej, o wiele lepiej. Grać lepiej – to będzie jego obsesja przez cały sezon. Ligowa tabela jest bardziej optymistyczna

niż Pep. Bayern jest liderem, ma punkt przewagi nad Borussią Dortmund, tylko punkt mniej niż rok wcześniej, kiedy na drużynę Heynckesa spadał deszcz pochwał, ale Manel Estiarte odnosi się dość surowo do takich sugestii: – Nic z tego, żadnych porównań. Nie możemy zajmować się porównaniami. Trzeba pracować, i kropka. Jeśli czasem komuś przyjdzie do głowy, by się rozluźnić, choćby tylko na sekundę, zawsze pojawia się Estiarte, aby mu przypomnieć, że niczego jeszcze nie zrobiono i że sukces przyjdzie tylko dzięki codziennej pracy. Manel zawsze działa na zasadzie sprzeczności: to on dodaje otuchy piłkarzom w trudnych momentach, on też w chwilach euforii przypomina, że nie odniesiono wszystkich zwycięstw. Bez pracy się nie uda. Sam Gennaro Gattuso, twardy pomocnik, który grał w AC Milan, jest pod wrażeniem tego, co obserwuje przy Säbener Straße: – Zawsze tak trenują? Biegają jak szaleni! Podczas treningów drużyna nie może nawet odetchnąć. Następnego ranka po pokonaniu 5:0 Viktorii Pilzno w Champions League Guardiola jest już na murawie i wykonuje swój wspaniały recital gestów, instrukcji, okrzyków i nakazów, żeby podnieść poziom gry swojej drużyny i utrzymać wysokie tempo. Nie dziwi więc, że ktoś tak agresywnie grający jak Gattuso jest zaskoczony treningiem: sesja jest znakomitą lekcją intensywności. Zespół zna już reguły pracy. Następnego dnia po meczu piłkarze, którzy zagrali w podstawowym składzie, wykonują ronda (w których Neuer i Müller liczą podania, rywalizując bez litości) oraz ćwiczenia na rozruszanie stawów i regenerację. Rezerwowi natomiast pracują na maksymalnych obrotach, jakby w każdym wbiegnięciu w pole karne, w każdym dośrodkowaniu, w każdym strzale ważyły się losy ich miejsca w drużynie. I rzeczywiście tak właśnie jest. U Guardioli nie gra się ze względu na nazwisko czy hierarchię: miejsce w składzie trzeba sobie wywalczyć codzienną pracą na boisku. Trener mógłby relaksować się w siłowni po kolejnych zwycięstwach, ale nawet na treningu zawodników rezerwowych sytuuje się w środku, krzyczy i wymaga. Wymaga zawsze więcej i więcej. Pod koniec października drużyna ma na koncie sto siedem sesji treningowych i widać już znaczącą zmianę w przyswajaniu pomysłów i koncepcji. Język gry Guardioli zaczyna być zrozumiały. Chociaż piłkarze nie prezentują jeszcze stale tak wspaniałego poziomu jak w meczu z Manchesterem City, Lorenzo Buenaventura, trener przygotowania fizycznego, potwierdza, że przyswajanie koncepcji idzie dobrze: – Niektóre koncepcje Pep wdraża na rozgrzewce, podczas najprostszych ćwiczeń, przy wymianie podań. Podaje jakiś detal, drugiego dnia kolejny, następnego tłumaczy, w jaki sposób się ustawiać, kolejnego, jak przyjmować piłkę w ruchu, i tak krok po kroku, piłkarze łapią i przyswajają wszystko. I wkrótce będą wykonywać to z łatwością i odpowiednią szybkością.

W meczu z Manchesterem osiągnięto taki poziom gry, że w następnych tygodniach nastąpił mały regres. Guardiola zgadza się z tym, co mówi Buenaventura, chociaż bez względu na kolejne usilne pytania odmawia dokonania bilansu: – Mamy koniec października. Przed nami jeszcze tyle miesięcy! Skupia się na tym, by dostarczać piłkarzom instrumenty, dawać im koncepcje i pomysły, które mogą wykorzystać podczas meczów w miarę pojawiających się potrzeb. Dąży do tego, żeby piłkarz opuszczał każdy trening z przeświadczeniem, iż nauczył się czegoś nowego. Spójrzmy na dzisiejszą sesję, poczynając od rozgrzewki, o której opowiada Buenaventura: – Nigdy nie mamy takiej samej rozgrzewki przed treningiem. Co znaczy nigdy? Po prostu w zależności od późniejszych ćwiczeń wykonujemy taki czy inny rodzaj rozgrzewki. Najczęściej zaczynamy na boisku ćwiczeniami na rozruszanie stawów, później jest część prewencyjna i ćwiczenia rozciągające. Zazwyczaj trwa to od sześciu do dziesięciu minut, zależnie od późniejszej aktywności. Niekiedy zaczynamy od ćwiczeń na rozruszanie stawów i jakiejś gierki. W inne dni skupiamy się bardziej na części prewencyjnej. Na przykład dwa dni w tygodniu, zazwyczaj po meczach, zwiększamy tę aktywność w siłowni. Część prewencyjna składa się z ćwiczeń przeznaczonych dla wszystkich i ćwiczeń indywidualnych. Zawsze robimy to po meczach: jedno ćwiczenie kładzie większy nacisk na ruchliwość i rozciąganie, a inne na siłę i wytrzymałość. Później, w części indywidualnej, każdy skupia się na innych ćwiczeniach w zależności od tego, z jakimi problemami ostatnio się borykał. Następnie odbywają się ronda, ćwiczenie obowiązkowe u Guardioli. W całym sezonie nie będzie ani jednego treningu, na którym by ich nie praktykowano. – Po rozgrzewce zaczynamy ronda. Z wyjątkiem jednego dnia w tygodniu (w przeddzień meczu albo rano w dniu meczu), kiedy są bardziej dowolne, ronda zawsze mają na celu konkretny aspekt. Pep wprowadza różne nakazy: na przykład wybiera zawodnika, który ma znaleźć się w środku. Niekiedy mają charakter bardziej rozgrywkowy: gra siedmiu kontra dwóch, czasem ośmiu kontra dwóch, ale zazwyczaj są to małe ronda, najczęściej gramy pięciu kontra dwóch albo sześciu kontra dwóch. Rondo to biblia Guardioli. Ćwiczenie, na którego podstawie opiera się cały jego model gry. To nie jest zabawa ani metoda udoskonalania techniki (choć w jakiejś mierze tak), lecz kamień węgielny jego koncepcji futbolu, więc codziennie poświęca temu około dwudziestu minut. Następnie wykonuje się ćwiczenie w formie okręgu. Dziś przypada praca nad siłą i wytrzymałością, ale bardzo intensywna. Buenaventura zaplanował ćwiczenie polegające na atakowaniu z wykorzystaniem siły. Plan spełnia potrzeby Guardioli. – Pep mówi mi, że dziś chce, żeby akcja kończyła się na skrzydle, żeby inna kończyła się strzałem

i żeby oprócz tego było podawanie piłki przy nacisku rywala. Z takimi dyrektywami zaczynam planować ćwiczenie, które spełni jego potrzeby: wykorzystuję elementy siłowe (walka, ciągnięcie) i w ten sposób tworzymy akcje polegające na atakowaniu z wykorzystaniem siły. Zazwyczaj są to dwie lub trzy akcje z piłką i tyle samo ćwiczeń siłowych. A ćwiczenie powrotne zamieniam w coś bardzo ważnego: siła–siła–siła–antycypacja, albo siła–siła–siła–podanie; albo siła–siła–siła– zagranie na ścianę–strzał. I wracam do punktu wyjścia. Najwyższa intensywność, krótki odpoczynek. Kiedy wykonuje się to trzy razy z rzędu, co trzydzieści–czterdzieści sekund, osiąga się pożądany wysiłek. Każdy piłkarz wykonał dzisiaj osiemnaście strzałów w ramach tego okręgu. Kontrola, jakiej szukamy, zawsze odbywa się drogą fizyczną i taktyczno-techniczną. Sesja zawiera jeszcze dwa elementy. Pierwszy to gra pozycyjna, kolejny z fundamentalnych instrumentów dla Guardioli. W prostokącie dwadzieścia na dwanaście metrów ustawiają się dwie drużyny po siedmiu piłkarzy oraz czterech (czasami pięciu) w charakterze wolnych zawodników, którzy zawsze wspierają zespół posiadający piłkę. Ćwiczenie polega na podawaniu sobie futbolówki tak, aby drużyna przeciwna nie przerwała sekwencji podań. Ten, kto jest przy piłce, rozciąga grę na tyle, na ile pozwalają ograniczone rozmiary boiska; ten, kto jej nie ma, wywiera maksymalny pressing. Piłkarz musi umieć się ustawić, poruszać się i szybko podawać, najlepiej z pierwszej piłki. To ćwiczenie wymaga absolutnej koncentracji, doskonałej techniki, przewidywania przy podaniach i wielkiej maestrii przy każdym ruchu. Czasami Guardiola poleca, żeby tacy zawodnicy jak Thiago, Kroos, Schweinsteiger i Lahm dotykali piłki dwa razy, a pozostali grali z pierwszej piłki: ta różnica sprawia, że ćwiczenie staje się jeszcze bardziej złożone. Dzisiaj Guardiola zaordynował trzy serie tego ćwiczenia po pięć minut każda, z dwoma minutami przerwy. Podczas gry nie ma ani sekundy na odpoczynek, a Pep wszystko na bieżąco poprawia. Bez cienia wątpliwości jest to najbardziej wzbogacające ćwiczenie. Cudowna choreografia, jeśli uwzględnimy niewielką przestrzeń, w jakiej jest wykonywana. Nie ma śmiechów ani odprężenia, lecz obsesyjne szukanie odpowiedniego ruchu i właściwej pozycji, zarówno indywidualnej, jak i drużynowej. I zdarzają się momenty, które Pep określa jako bum-bum. Jest ciągłe bum-bum między Schweinsteigerem i Thiagiem albo między Kroosem i Thiagiem. Bum-bum to czysty dźwięk piłki w chwili, gdy dwóch z tych fenomenalnych zawodników podaje ją do siebie z prędkością błyskawicy. Jest to dźwięk charakterystyczny dla Säbener Straße... Czas na ostatnie ćwiczenie tego dnia. Napastnicy mają już wolne i jak co dzień bombardują bramkę Neuera i Starkego. To dwadzieścia minut dowolnych strzałów, które zawsze wykonują Müller, Mandžukić, Kroos i często Pizarro. Dziś dołączył również Robben, który prawie nigdy nie trenuje strzałów. Obrońcy mają specjalne ćwiczenie z Pepem. Trener przygotował dla nich zadanie defensywne

z kontratakami rywali. Ustawiają się Rafinha, van Buyten, Contento i Alaba, którzy są atakowani przez Javiego Martíneza, Højbjerga i czterech zawodników z rezerwy, co prowadzi do podań między środkowym i bocznym obrońcą i zmusza stopera do krycia bliższego słupka bramki. Agresywność wszystkich jest znakomita, najwyższa u Javiego Martíneza. Przez prawie pół godziny Pep uparcie powtarza poszczególne elementy, aż obrońcom uda się wygrać pojedynek. I wtedy okazuje wielką radość z pracy Diega Contento: – Brawo, Diego! I love you! Po czym podchodzi do napastników, żeby ćwiczyć rzuty rożne. Kroos, Ribéry i Robben przez kolejnych dwadzieścia minut będą trenować strzały z narożnika po uprzednim zagraniu do kolegi: – Jeśli kopniesz przed wykonaniem uderzenia – tłumaczy Guardiola – obrońcy rywala się pogubią, ponieważ śledzą twój ruch i na ułamek sekundy przestaną kryć zawodnika, którego każdy z nich miał pilnować. A ten ułamek sekundy może się okazać bardzo przydatny...

MOMENT 37

DOMINOWAĆ W DORTMUNDZIE Dortmund, 23 listopada 2013 r. Götze i Thiago rozgrzewają się w tunelu Westfalenstadion. Właśnie zaczęła się druga połowa meczu uznawanego za decydujący w walce o mistrzowski tytuł, a tablica wyników wskazuje bezbramkowy remis. Tego wieczoru w Dortmundzie panuje okropny ziąb – pogoda zupełnie odmienna niż minionego lata, kiedy Borussia zdobyła Superpuchar Niemiec w śródziemnomorskim wręcz upale. Jest zimno, a Guardiola postanowił nie wystawiać Maria Götzego na gniew Sudkürve, najbardziej gorącej trybuny na świecie, na której dwadzieścia pięć tysięcy kibiców śpiewa, skacze i tańczy bez przerwy przez dziewięćdziesiąt minut. Po odejściu do Bayernu Götze nie jest mile widziany w Dortmundzie, ale Guardiola potrzebuje go na boisku. I nadszedł czas, by przejść do ataku. BVB przystępowała do meczu z czteropunktową stratą (tydzień wcześniej przegrała w Wolfsburgu) i plagą kontuzji, w związku z czym podstawowy skład wygląda następująco: Weidenfeller – Großkreutz, Friedrich, Sokratis, Durm – Bender, Şahin – Błaszczykowski, Mychitarian, Reus – Lewandowski. Bayern przyjeżdża z wieloma wątpliwościami co do gry i bez kilku zawodników, wśród których najważniejszy jest Ribéry, znów nieobecny w wielkim pojedynku. Poprzedniego dnia w trakcie ostatniego treningu również Mandžukić skręcił kostkę i będzie musiał grać na środkach znieczulających, ale na boisku nie wytrzyma dłużej niż pięćdziesiąt minut. Na pierwszą połowę, która ma na celu kontrolowanie gry i wyczerpanie rywala, Guardiola planuje wystawić następujących piłkarzy: Neuer – Rafinha, Boateng, Dante, Alaba – Lahm, Kroos, Javi Martínez – Müller, Mandžukić, Robben. Nowością jest umieszczenie Javiego Martíneza jako bocznego ofensywnego pomocnika. Guardiola ustawia go bardzo wysoko, aby odciąć Nuriego Şahina, kluczowego zawodnika przy kontratakach Borussii. Przez całą pierwszą połowę mecz ma tylko dwa parametry: BVB zmusza Bayern do wychodzenia z własnego boiska poprzez Rafinhię i Alabę, czyli bocznymi korytarzami, a Bayern stara się uniknąć kontrataków za sprawą interwencji Javiego Martíneza, który pilnuje Şahina. – Jeśli pozwolisz im biegać, jesteś martwy – powiedział Pep poprzedniego dnia.

Pierwsza połowa jest wyrównana, chociaż większe zagrożenie stwarza drużyna gospodarzy. Dwie okazje strzeleckie ma Lewandowski, na które też dwoma sytuacjami odpowiada Mandžukić. Bayern korkuje się na skrzydłach, zmuszony do takiej gry przez pajęczynę, jaką rywal tka na środku pola, Borussia zaś nie potrafi płynnie przeprowadzać swoich fenomenalnych kontrataków. Mecz utknął w martwym punkcie, co w gruncie rzeczy nikomu nie szkodzi. Jednak Guardiola wciąż ubolewa nad Superpucharem Niemiec, który był jego debiutem. Oprócz tego ma też marzenie, o którym nigdy nie mówi, nawet najbliższym współpracownikom. To marzenie wyjawia nam Xavier Sala i Martín, jego serdeczny przyjaciel: – Pep chce udowodnić samemu sobie, że jest w stanie grać tak jak Barça, ale bez piłkarzy, których tam miał. Kiedy mówię „grać”, nie mam na myśli konkretnego stylu gry, lecz całkowitą dominację w meczach. Chce udowodnić, że może stworzyć drugą dominującą drużynę. Tak się dzieje w wielkich meczach. Tak było w spotkaniu z Manchesterem City, kiedy Bayern narzucił swoje warunki gry. I znów powtarza się to w Dortmundzie. Do przerwy wynik jest pozytywny dla Bayernu, ponieważ 0:0 oznacza wyjście z tego wielkiego niemieckiego pojedynku z taką samą liczbą punktów przewagi, ale Guardiola chce czegoś więcej i w przerwie poleca rozgrzewać się Götzemu i Thiagowi. W tunelu Lorenzo Buenaventura prowadzi ćwiczenia obu, a także van Buytena, który musi się schylać, bo przy blisko dwóch metrów wzrostu niemal dotyka sufitu. Trener potrzebuje obu niskich zawodników na murawie, żeby wygrać mecz, chociaż nie są jeszcze w formie: Thiago nie rozegrał ani minuty od czasu kontuzji odniesionej pod koniec sierpnia, ale Pep wie, że może uspokoić grę, co unieszkodliwi Borussię i zmobilizuje Bayern. W 56 minucie Götze zmienia Mandžukicia, a Signal Iduna Park wita swojego byłego piłkarza burzą gwizdów. Po raz pierwszy u Guardioli Götze ustawia się jako fałszywa dziewiątka, a nie jako cofnięty napastnik, skrzydłowy czy boczny pomocnik. Tak jakby Pep rezerwował tę pozycję na wielkie mecze, podobnie jak zrobił w 2009 roku w przypadku Messiego w spotkaniu z Realem Madryt. W szczytowym momencie Guardiola radykalnie zaczyna modyfikować środek pola Bayernu, który do tego meczu zestawiany był w sposób osobliwy. Do tego dnia Pep zawsze dbał o to, by w tej strefie znajdowało się wielu zawodników, ale w pierwszej połowie meczu w Dortmundzie był szczególnie ostrożny i konserwatywny. Boczni obrońcy, Rafinha i Alaba, zostali na pozycjach jako środek zapobiegawczy, nie pomagając Lahmowi w centrum. Natomiast Javi Martínez miał zajmować się Şahinem, więc kapitan na początku każdej akcji miał tylko dwie możliwości podania piłki: do bocznych obrońców albo do Kroosa. Było to zdarzenie niebywałe, wszak jeśli coś wyróżniało Guardiolę w poprzednich miesiącach, to właśnie zagęszczenie środka pola poprzez ustawienie tam wielu zawodników, dzięki którym Lahm ma wiele możliwości wyboru. W przerwie Guardiola zastanawia się i zmienia taktykę. Rozumie, że droga konserwatywna nie

najlepiej służy drużynie, i podejmuje kilka decyzji: Götze i Thiago zaczynają rozgrzewkę, Javi Martínez przechodzi na pozycję defensywnego pomocnika, a Lahm – bocznego. Skrajni obrońcy dostają pozwolenie, by schodzić do środka. Domènec Torrent puszcza oko: – Moglibyśmy utrzymać ten bezbramkowy remis, ale w przerwie Pep wydał rozkaz, by wyjść i wygrać. Tak więc wyprowadziliśmy artylerię. Z Götzem na boisku i wściekłymi kibicami na trybunach Bayern natychmiast ulega przemianie i w środku pola jest aż sześciu piłkarzy: boczni obrońcy Rafinha i Alaba, defensywny pomocnik Javi Martínez, boczni pomocnicy Lahm i Kroos oraz fałszywa dziewiątka Götze. Mecz zmienia kolor na czerwony. Bayern wychodzi z początkowego odrętwienia, zaczyna wymieniać podania, piłki z łatwością trafiają do skrzydłowych Müllera i Robbena, podczas gdy Götze staje się koszmarem dla stoperów Borussii, Sokratisa i Friedricha, którzy nie wiedzą, czy wychodzić do niego, czy zostać w strefie obrony. To ta sama okropna wątpliwość, którą pięć lat wcześniej mieli Metzelder i Cannavaro, kiedy Messi rozgrywał swój pierwszy wielki mecz w charakterze fałszywej dziewiątki. Guardiola czuje krew. Wzywa Thiaga, żeby dodać coś jeszcze do gry i bardziej skomplikować życie rywalowi. Pep jest spięty, jak zawsze w ważne dni. Mówi szybko, chce, żeby Thiago unikał ryzyka, i udziela mu następujących instrukcji: – Thiago, Thiago, na Boga, nie trać piłek, nie trać piłek! Kontrola, kontrola, dużo kontroli. Nie ryzykuj. Nie wykonuj ani jednego ryzykownego podania. Kontroluj, kontroluj, szukaj kolegi i podawaj jak najprościej. Nieważne, że nie będziesz długo przy piłce, dbaj tylko o to, by gra była płynna, ale przede wszystkim nie trać piłek. Nie ryzykuj, Thiago, na Boga! A Thiago, który stoi przed ławką rezerwowych i ma za chwilę wbiec na boisko, nie zwraca uwagi na panujący na trybunach ryk i okazuje tak zimny spokój, że wprawia trenera w zdumienie. Patrzy na niego z uśmiechem i mówi: – Spokojnie, míster, spokojnie. Możesz być o mnie spokojny. Wiem, co robię. I wchodzi na murawę. Dokładnie trzy miesiące temu doznał kontuzji w spotkaniu z Nürnbergiem i od 24 sierpnia nie rozegrał ani minuty. Ale to nic: wbiega na boisko i staje się panem meczu. Javi Martínez cofa się na środek obrony, Lahm wraca na pozycję defensywnego pomocnika, a Thiago zajmuje pozycję bocznego pomocnika. Gra Bayernu zaczyna być taka sama jak miesiąc wcześniej w Manchesterze: akcje pomocników, posiadanie piłki. Zaledwie dwie minuty po wejściu Thiaga dominacja przeradza się w gola Götzego. Po raz pierwszy od 2009 roku (z van Gaalem) Bayern wygrywa na boisku swojego wielkiego rywala, a Guardiola czuje, że w walce o mistrzostwo może wykonać gigantyczny krok. Nieczęsto kierował meczem z ławki z podobnym nastawieniem. Kiedy spostrzega, że Klopp

zmienia ustawienie taktyczne Borussii w poszukiwaniu remisu, który zamierza uzyskać Marco Reus i którego Manuel Neuer unika dzięki cudownej paradzie, Guardiola po raz czwarty zmienia pozycje swoich piłkarzy. Van Buyten wchodzi za Rafinhę, Javi Martínez wraca na pozycję defensywnego pomocnika, a Lahm przechodzi na prawą obronę. Bayern wykonuje wyrok śmierci na BVB za pomocą broni rywala, czyli kontrataku. Thiago z daleka zauważa, że Robben jest niekryty, i posyła do niego podanie, które przecina wszystkie żółte linie i które holenderski skrzydłowy zamienia na 2:0. Dwie minuty później Javi Martínez rusza do przodu, atakuje Robben, z boku przyłącza się Lahm, a Müller strzela na 3:0. To wielkie zwycięstwo. Bayern wyjeżdża z Dortmundu z siedmioma punktami przewagi, których rywal może już nie odrobić. Ale mecz dodał przede wszystkim ogromnej wiary we własne możliwości. Piłkarze czują, że występ w Manchesterze nie był tylko zwykłym przypadkiem, lecz owocem organizacji, tego, czego stale się uczą. Trener potwierdza swój pomysł, że zebranie najlepszych zawodników w środku pola jest synonimem zwycięstwa. Jest to Bayern mutant, potrafiący pokazać wiele twarzy w trakcie meczu, uosabiany przez Lahma i Javiego Martíneza. Kapitan zaczął grać na pozycji defensywnego pomocnika, po czym przeszedł na bok pomocy i zakończył mecz na prawej obronie. Hiszpan był bocznym pomocnikiem, defensywnym pomocnikiem, środkowym obrońcą i na powrót przeszedł na pozycję defensywnego pomocnika: cztery zmiany pozycji w ciągu dziewięćdziesięciu minut. Bayern zmienia barwy niczym kameleon, co jest zasługą trenera, który potrafi interpretować potrzeby chwili i kompletnie odmienić drużynę, starając się ulepszyć coś wraz z każdą zmianą, a także zasługą talentu piłkarzy, z których większość grała już u Juppa Heynckesa i którzy potrafią się uczyć nowych koncepcji, są elastyczni i podatni na propozycje trenera. Następnego dnia, już w Monachium, Guardiola nadal mówi o kontrataku Borussii Dortmund: – Jest niesamowity. Jest nie do zatrzymania. Niektóre drużyny kontratakują znakomicie, jak Real Madryt, ale to, co robi Borussia, jest jedyne w swoim rodzaju. Nigdy nie widziałem czegoś takiego. Są skoncentrowani przez dziewięćdziesiąt minut, czekając, aż popełnisz błąd przy podaniu, i wtedy ich sprinterzy wystrzeliwują jak z procy. Muszę zastanowić się nad tym, czy jest jakiś sposób, by ich zatrzymać, ponieważ są bardzo dobrzy... Guardiola otrzymał mnóstwo komplementów za umiejętność modyfikowania meczu z linii bocznej poprzez zmiany piłkarzy i pozycji. – Daj spokój z komplementami, najważniejsi są piłkarze. Są bardzo dobrzy, a przede wszystkim zdolni do wszystkiego. Chcą grać lepiej i się rozwijać. Triumf w Dortmundzie utwierdza go w jego przekonaniach:

– Zebrać najlepszych w środkowej strefie. Taka jest idea i trzeba się jej trzymać do końca. Zebrać najlepszych w środku, niech utrzymują się przy piłce i będą agresywni. Nie ma żadnych wątpliwości. Tak trzeba grać... Marzenie, o którym wspominał Xavier Sala i Martín, miało kolejny rozdział w Dortmundzie. Podobnie jak w Manchesterze czy w Leverkusen, Bayern pokazał dominację, to, do czego aspiruje Pep. Z innego typu piłkarzami niż ci, których miał w Barcelonie, Guardiola chce zbudować drużynę, która nie będzie uzależniona od przypadku i szczęścia. Drużynę dominującą. Mówi, że nie chce, by jego Bayern grał tak jak jego Barça, i jest to prawda. On chce, żeby jego Bayern dominował w takim samym stopniu, jak robiła to tamta Barcelona. – Götze i Thiago. Tak musimy grać. Nie tak jak w pierwszej połowie. Bombardując piłkami pole karne, będziemy strzelać gole, ale nie uda nam się zdominować gry. A zdominujemy ją, kiedy zbierzemy najlepszych w środkowej strefie, zostawimy otwarte oba skrzydła, a w środku będziemy mieli Thiaga, Toniego, Lahma, Götzego, Alabę… Jeśli przegram, to nieważne. Do domu i tak pójdę zadowolony, ponieważ grałem tak, jak uważam... Grać, jak uważa. Oto i cały Guardiola.

MOMENT 38

RIBÉRY CHCE Z TOBĄ POROZMAWIAĆ Monachium, 2 grudnia 2013 r. Philipp Lahm doznał pierwszej kontuzji mięśnia w karierze. Stało się to w Moskwie, przy pięciostopniowym mrozie. Murawa była zaśnieżona i śliska. Podróż była udręką: dwanaście godzin zajęło Bayernowi dotarcie do hotelu przez wielki korek w stolicy Rosji, co uniemożliwiło mu nawet trening w przeddzień meczu Ligi Mistrzów z CSKA. Lorenzo Buenaventura musiał zaimprowizować sesję rozciągania i rozgrzewkę na dywanie w jednym z hotelowych salonów. W takich warunkach drużyna Guardioli rozegrała mecz surowy, bez najmniejszego błysku, ale to wystarczyło, by uzyskać piąte zwycięstwo (3:1) w pięciu rozegranych meczach, co oznaczało ustanowienie rekordu. Razem z pięcioma zwycięstwami Heynckesa między kwietniem a majem 2013 roku liczba kolejnych triumfów w Champions League wzrosła do dziesięciu. Ale mecz został okupiony kontuzją Lahma, pierwszym mięśniowym urazem w jego karierze... w wieku trzydziestu lat. Nie była to poważna kontuzja, nie mógł grać tylko przez dwa tygodnie, ale dla kapitana była to zupełnie nowa sytuacja i w następnych dniach czuł się on bardzo dziwnie. Chociaż szybko otrzymał od lekarzy zgodę na grę, aż do połowy grudnia odnosił wrażenie, że nie jest w pełni wyleczony. Dla Guardioli był to kolejny problem: z powodu kontuzji wciąż nie miał do dyspozycji wszystkich pomocników, a teraz tracił jeszcze kluczowego zawodnika, filar, na którym zbudował swoją drużynę. Gdyby Pep miał wybrać jedenastu piłkarzy, których trenował w Barcelonie i w Bayernie, to bez cienia wątpliwości znalazłby się wśród nich Philipp Lahm. Przypomnijmy to, co powiedział Guardiola we wrześniu: – Jeśli w tym sezonie coś wygramy, to dzięki Lahmowi. Ustawienie go w środku pola uporządkowało całą układankę. Do Monachium wrócili nad ranem i chociaż w czwartek odpoczywali, podczas piątkowego treningu zawodnicy nadal wyglądali na zmęczonych, w związku z czym Guardiola zmienił zwyczaj i nakazał pracować na pięćdziesiąt procent. – Odbyłem setki podróży do różnych części świata, ale ta była najcięższa ze wszystkich. Najgorsza podróż mojego życia – powiedział Thiago. Carles Planchart, szef analityków drużyny, potwierdził:

– Jestem wykończony. Wyobraź więc sobie, w jakim stanie muszą być zawodnicy... Mimo to grupka piłkarzy na zakończenie treningu biega serie na sześćdziesiąt metrów, co przywołuje uśmiech na twarz Guardioli. – Popatrz na nich, co za banda... Pozwalam im lekko trenować, ponieważ są wycieńczeni, a teraz zaczynają biegać. I jeszcze wrobili w to Thiaga. Thiaga! Manel Estiarte też się uśmiecha. – Zostaw ich, pozwól im biegać. To jest kwestia głowy. Uważają, że tego potrzebują, i to dobrze im zrobi na głowę. Wszystko, co jest dobre dla głowy, ostatecznie jest też dobre dla nóg. Po zakończeniu serii Thiago wyjaśnia, dlaczego biegał razem z Niemcami: – Przyszedłem tutaj, żeby stać się Niemcem, żeby się uodpornić, żeby się zahartować. Trener jest zadowolony z piłkarza, którego sprowadził: – Thiago ma wielkie serce. Nie jest jeszcze w formie, ale robi, co może. I Javi tak samo: nie jest w dobrej dyspozycji, ale biega do wszystkiego. Zmęczenie można dostrzec następnego dnia, w meczu z Eintrachtem Brunszwik, wygranym 2:0. Piłkarze najbardziej cieszą się jednak ze spotkania ze swoimi rodzinami. Restauracja na Allianz Arenie wygląda jak przedszkole, ponieważ wszystkie dzieci chciały zobaczyć się ze swoimi ojcami. Widać, że od kilku dni nie było ich w domu. Do Monachium przyjechali nawet rodzice Guardioli, żeby pobyć z jego rodziną. Trener rozmawia z nimi o futbolu. O golach straconych po kontratakach: – Zobacz, rozegraliśmy czternaście meczów i straciliśmy tylko siedem goli. To niebywałe: tylko siedem goli. Jeden gol co dwa mecze. To właśnie najbardziej mi się podoba z tego, co robimy. W niedzielę o dziesiątej rano planuje już mecz Pucharu Niemiec, w którym Bayern zagra w środę z Augsburgiem: – To kluczowe spotkanie. Jeśli przejdziemy tę rundę i w sobotę pokonamy Werder w lidze, to na Boże Narodzenie będziemy w znacznie lepszej sytuacji, niż ktokolwiek mógł sobie wymarzyć, i wciąż będziemy prowadzić walkę o trzy trofea. Chcę tylko, byśmy do zimowej przerwy dotarli z tą siedmiopunktową przewagą. Poza tym w sobotę grają ze sobą Borussia Dortmund i Bayer Leverkusen. Oby wygrał Bayer. Hoeneß mówi, że lepszy byłby remis, ale ja wciąż widzę, że większym zagrożeniem jest Borussia... W ostatnich dziesięciu latach Bayern tylko raz zdołał zdobyć tytuł dwa razy z rzędu (w 2005 i w 2006). W pozostałych latach, gdy wygrywał, w następnym sezonie nie potrafił obronić mistrzostwa. Guardiola chce to zmienić i osiągnąć stabilizację pod względem sukcesów. Po raz pierwszy w sezonie werbalizuje zamiary, które do tej pory znaliśmy tylko z ust jego współpracowników: – Celem tego sezonu jest Bundesliga. Są to o wiele trudniejsze rozgrywki, niż ludzie myślą. Zobacz, co zdarzyło się wczoraj: Eintracht nie otworzył się, nawet przegrywając 0:2. A ich napastnik

przez cały mecz pilnował naszego defensywnego pomocnika, nie przestając biegać. Czasem łatwiej jest grać przeciwko wielkim drużynom, nawet kiedy starają się grać jak słabsze zespoły, ponieważ nie robią tego tak samo, mniej się cofają, są bardziej odważne i chcą zademonstrować swój potencjał. Napastnik wielkiej drużyny nie gra pressingiem tak, jak napastnik słabszej. Ta idea prowadzi nas do Realu Madryt. – Real Madryt gra fenomenalnie, z trzema bestiami, które ma z przodu, a do tego wsparciem Xabiego Alonso. Ale kiedy rozgrywasz z nimi mecz, dobrze wiesz, że Cristiano Ronaldo nie cofnie się do obrony. Masz wtedy jedną opcję: trzeba zyskać przewagę za jego plecami. Nie da się też nie wspomnieć o Champions League. – Zapomnij, zapomnij, trzeba myśleć o Bundeslidze. Nikt dwa razy z rzędu nie wygrał Ligi Mistrzów... Zapina kurtkę i mówi: – Idę na boisko, muszę przygotować jutrzejszy trening. Jest dzień odpoczynku i pracują tylko zawodnicy kontuzjowani. Lorenzo Buenaventura i Domènec Torrent rozkładają na boisku treningowym numer 1 pachołki potrzebne do ćwiczenia taktycznego na następny dzień. Ćwiczenie nie wzbudza wątpliwości, wszyscy wykonywali je wiele razy, ale Guardiola wymyślił coś nowego. – Tej nocy wpadłem na pewien pomysł. Idę na boisko, żeby wyobrazić sobie ćwiczenie, ciekawe, czy uda mi się zobaczyć je wystarczająco wyraźnie i czy będziemy mogli dobrze je wykonać we wtorek. Bo jeśli wyjdzie dobrze, to w Augsburgu może wystawię trzech defensorów z wysoko grającym bocznym obrońcą. Ale muszę czuć, że możemy to dobrze zrobić. Poświęcił wolny dzień i przez długą godzinę przemierzał boisko, to z czterema białymi liniami, żeby się przekonać, że ćwiczenie rzeczywiście będzie skuteczne i że jego zawodnicy nauczą się wyjścia trójką obrońców, tak jak sobie to wyobraził. W tym momencie łączą się dwie przeciwstawne cechy osobowości Pepa: intuicja i praca. Żaden pomysł nie może zostać skutecznie zrealizowany, jeśli nie jest stale ćwiczony. Owszem, możesz być geniuszem i wymyślać wspaniałe warianty taktyczne, ale później trzeba je przełożyć na rzeczywistość, zaplanować odpowiednie ćwiczenia, przekonać się, czy będą użyteczne, i dopiero po wykonaniu tej pracy intensywnie je praktykować. Guardiola jest dzisiaj w drugiej fazie z pięciu: wczoraj wpadł na pomysł; dziś planuje i wypróbowuje drogę, na jakiej będzie go wdrażał; jutro przećwiczy to ze swoimi piłkarzami; w środę rano sam zdecyduje, czy nadszedł czas, aby go zastosować; jeśli decyzja okaże się dobra, ponieważ trening na stadionie w Augsburgu pozostawił pozytywne wrażenie, to efekty zobaczymy w praktyce. To jest jego proces wprowadzania pomysłu w życie. Namysł, intuicja, wizualizacja na boisku,

ćwiczenie, powtarzanie, ocena ćwiczenia, decyzja i zastosowanie w meczu. Proces przypomina przepis kulinarny wielkich mistrzów gastronomii, tylko że mówimy o czymś znacznie bardziej prozaicznym, o wprowadzeniu piłki do gry przez obrońców... – Augsburg to jest finał. W to poniedziałkowe południe, słoneczne, ale bardzo zimne, Guardiola jest równie spięty jak w trakcie tygodni poprzedzających wielkie mecze. – Augsburg to jest finał – powtarza. – Grasz bez zabezpieczenia, wszystko musi się rozstrzygnąć w dziewięćdziesięciu minutach. Ale jeśli wygrasz, to już jesteś w ćwierćfinale, a wtedy oni [jego piłkarze] poczują, że finał jest naprawdę blisko, wystarczy tylko wygrać dwa mecze, i w takich okolicznościach będą nie do zatrzymania. Jeśli pokonamy Augsburg, to będziemy blisko finału. Dlatego wyszedł na boisko ze swoim pomysłem i ze swoim ćwiczeniem. Pokonać Augsburg, zbliżyć się do kolejnego finału, chociaż w rzeczywistości jeszcze daleka droga do niego, ale „oni poczują krew...”. Ribéry trenował tak, jakby od tego zależało jego życie. Przez półtorej godziny, pod okiem Thomasa Wilhelmiego, który pracuje z zawodnikami powracającymi po kontuzjach, wykonał sesję złożoną z krótkich, intensywnych i powtarzających się elementów. Na jego twarzy maluje się zmęczenie, ale także zadowolenie ze stanu, w jakim się znajduje. – Chcę porozmawiać z Pepem – mówi Ribéry Manelowi Estiartemu. – I powiedziano mi, że on też chce ze mną rozmawiać. Ribéry jest zmęczony, urywa słowa, ponieważ cały czas sapie. W ciągu tej półtorej godziny niemal nie miał przerw na odpoczynek. Wykonywał sprinty połączone z małymi skokami, obrotami, a także prowadził walki bark w bark z Wilhelmim, który ciągle wbijał mu łokcie w żebra, żeby się przekonać, w jakiej formie jest francuski piłkarz. – Czuję się dobrze, Manel, czuję się dobrze. Jestem gotowy do gry. Muszę porozmawiać z Pepem. I wiem, że Pep chce porozmawiać ze mną. – Nie przejmuj się, Franck. Przekażę mu to i Pep porozmawia z tobą, kiedy wróci z drugiego boiska. Bayern wygrał w Dortmundzie bez Ribéry’ego. Na początku sezonu wydawałoby się to misją niewykonalną. Ale udało się. 3:0 bez Francka. A później zwycięstwo w Moskwie. I do tego dobre występy Robbena i Götzego. Ribéry nie chce stracić więcej meczów. – Powiedz mu, że chcę z nim porozmawiać. Czuję się dobrze, Manel. Jestem gotowy do gry. Augsburg to jest finał. Thiago też jest przy Säbener Straße. Po trzech miesiącach bez gry wystąpił w ciągu tygodnia w trzech meczach i w niedzielę nie mógł się ruszyć. Przyszedł, żeby rozciągnąć mięśnie, wykonać kilka ćwiczeń pilates i popracować w siłowni. Chce być w formie na środę.

– Augsburg to jest finał – mówi. – Mamy dziewięćdziesiąt minut. To jest finał. W takiej sytuacji Guardiola nie będzie musiał motywować piłkarzy ani opowiadać im, jak istotny jest to mecz... Szef fizjoterapeutów Fredi Binder zwraca się do Estiartego: – Manel, Ribéry chce rozmawiać z Pepem. – Wiem, wiem – odpowiada raz jeszcze Estiarte. – Czuje się dobrze. Już nic mu nie dolega – wyjaśnia Binder. – Jedyne bolące miejsce to ukłucie po zastrzyku ze środkiem przeciwbólowym, który zrobiliśmy mu dwa dni temu. Ale Wilhelmi dał mu popalić i wszystko jest dobrze. Pamiętaj, chce rozmawiać z Pepem. Przychodzi Guardiola, który sprawdzał przygotowanie boiska treningowego na jutro, a Estiarte mówi mu o Ribérym. – Wiem, Manel, wiem. Już cały Bayern mi o tym powiedział. Franck chce ze mną rozmawiać. Powiedział mi o tym cały Bayern. Ja też chcę z nim porozmawiać. Zobaczymy, jak się czuje... Jak dla mnie, jest w kadrze na Augsburg. Tylko chodzi o to, że Franck nie jest piłkarzem, który usiądzie na ławce rezerwowych i wejdzie w trakcie meczu. Jest piłkarzem, który powinien grać od pierwszej minuty. Zobaczę się z nim i potem zdecyduję. Augsburg to jest finał, Manel, finał. Prawie finał...

MOMENT 39

DOSKONAŁOŚĆ TO BAŃKA MYDLANA Monachium, 5 grudnia 2013 r. W Augsburgu Guardiola miał do dyspozycji Ribéry’ego, ale stracił Robbena. Holender był w szczytowej formie: w trzeciej minucie meczu strzelił swojego trzynastego gola w sezonie, co oznaczało, że wyrównał swoje osiągnięcie z kampanii 2012/13, w której strzelił trzynaście goli i miał dziesięć asyst. Teraz, zaledwie po czterech miesiącach, przy jego nazwisku widniały te same statystyki, co odzwierciedlało wysoką formę Arjena. Jego kariera w Bayernie, podobnie jak w Chelsea i w Realu Madryt, charakteryzowała się brakiem ciągłości z powodu kontuzji. Jego najlepszym sezonem był 2009/10, pierwszy w Bayernie, w którym rozegrał trzydzieści siedem meczów, strzelił dwadzieścia trzy gole i miał osiem asyst. Teraz, na początku grudnia, miał już na koncie dwadzieścia meczów, trzynaście goli i dziesięć asyst, co wydawało się gwarantować, że będzie to jego wielki sezon, tuż przed trzydziestymi urodzinami. Ale w piętnastej minucie meczu faul bramkarza Marwina Hitza zakończył 2013 rok dla Robbena, który doznał tak głębokiej rany w kolanie, że objęła nawet staw. Holender nie wróci na boisko do 24 stycznia 2014 roku. – To wielka strata – powiedział Guardiola. – Grał wspaniale. Prewencja stała się najlepszym sprzymierzeńcem Robbena. Po wielu latach gorzkich doświadczeń nauczył się o siebie dbać i codziennie przed treningiem poświęca pół godziny na pracę nad siłą, równowagą i mięśniami tułowia w celu ochrony mięśni pleców, mięśni przywodziciela i mięśni dwugłowych. Po każdym treningu poświęca kolejne pół godziny na ćwiczenia na rozciąganie. Ta praca prewencyjna pozwoliła zapewnić ciągłość jego gry. Mecz pucharowy w Augsburgu był tak intensywny, jak Guardiola przewidywał, jednak nie zdecydował się na ustawienie z trójką obrońców, ponieważ ćwiczenie z poprzedniego dnia nie było dla niego przekonujące. Przewidując agresywny pressing rywala, ustawił Thiaga na pozycji defensywnego pomocnika oraz położył nacisk na wprowadzenie piłki do gry i ułatwianie rozpoczęcia akcji. I w tym momencie zdajemy sobie sprawę, że zaledwie w ciągu pięciu miesięcy sezonu trener wystawiał aż sześciu defensywnych pomocników, Lahma, Schweinsteigera, Kroosa, Javiego Martíneza, Thiaga i Kirchhoffa, co demonstruje nieregularność, na jaką narażona była drużyna na

skutek tylu kontuzji. Podczas odprawy meczowej w hotelu Guardiola poprosił obrońców i pomocników, aby agresywnie atakowali pierwszą linię Augsburga. Żeby postarali się pokonać ją poprzez podania wertykalne, unikając wykonywania U, tej nic nieznaczącej kombinacji podań na własnej połowie. Nie udało im się to jednak przez znaczną część meczu. Bardzo wcześnie strzelony gol Robbena ułatwił zadanie pomimo pressingu ze strony drużyny gospodarzy. Ribéry mógł zagrać prawie pół godziny, a Thomas Müller zdobył to, czego się od niego oczekuje: Mullered, jeden z tych goli wątpliwej urody i o niepewnym wykończeniu, jakie tylko bawarski napastnik potrafi strzelać. Tym razem uderzył piłkę bliżej nieokreśloną częścią pleców. Guardiola wciąż nie był usatysfakcjonowany. – Nie gramy dobrze. Nie, nie, wcale nie. Pracujemy dobrze, osiągamy dobre wyniki i jestem zadowolony z piłkarzy, ale nie gramy tak, jak powinniśmy. Muszę mieć wszystkich piłkarzy, trzeba poprawić wiele rzeczy. Muszę lepiej zrozumieć to, czego potrzebuje drużyna, żeby móc wykorzystać cały jej potencjał, bo do tej pory nie rozgrywaliśmy wielkich meczów... Rozmawiałem o tym z dziennikarzem Julienem Wolffem z „Die Welt”, który stwierdził: – Kiedy Pep przyszedł do Monachium latem, sądziliśmy, że chce, aby Bayern grał tak jak Barça, ale w rzeczywistości połączył Bayern Heynckesa ze swoją Barceloną. W tym momencie Barça nie jest już najlepszą drużyną świata: była nią, ale już nie jest. I Bayernowi Guardioli też wiele do tego brakuje. Trener przyznał, że to jeszcze nie jest „jego” drużyna, ale w lutym czy marcu powinniśmy już zobaczyć taki Bayern, jakiego on pragnie, zwłaszcza kiedy do gry wrócą kontuzjowani zawodnicy. W tamte grudniowe dni największym optymistą był Paul Breitner: – Spodziewałem się, że piłkarzom zajmie o wiele więcej czasu zrozumienie koncepcji Guardioli. O wiele więcej. Ale już ją sobie przyswoili. Pewnie, w tej chwili nie gramy tak znakomicie jak na przykład kilka tygodni temu w Manchesterze czy w Leverkusen, ale Bundesligi ani Champions League nie wygrywa się piękną grą. Trzeba ją wygrywać pracą. A ta drużyna potrafi wszystko: potrafi błyszczeć i potrafi pracować, jak wczoraj w Augsburgu, w Moskwie albo w kilku innych meczach w ostatnich tygodniach. To jest najcenniejsze, cenniejsze niż piękna gra. Jeśli masz drużynę artystów, którzy potrafią pracować i którzy rozumieją, że czasem można błyszczeć, a czasem liczy się tylko ciężka praca, to właśnie tak naprawdę zmienia wszystko. To jest charakter drużyny. I ten Bayern, z tym trenerem, ma wspaniały charakter. Jestem przekonany, że w najbliższych trzech, czterech, pięciu latach osiągniemy wielkie sukcesy. Jak zawsze po meczu Guardiola był w stanie wrzenia. Z jednej strony to, co wydarzyło się w ostatnim spotkaniu, zamienia się w fale pomysłów, które bez przerwy przypływają i odpływają. Z drugiej strony rozpoczyna analizę najbliższego rywala i szukanie najlepszego sposobu, by się bronić

i by go zaatakować i pokonać. „Dzień później” jest zawsze połączeniem obu rzeczy: pojawiają się pomysły oparte na tym, co zdarzyło się wczoraj, i rodzą się nowe, które ujrzą światło dzienne w najbliższym spotkaniu. – Naszemu defensywnemu pomocnikowi ciężko jest pokonać linię pięciu piłkarzy, jaką wszyscy rywale ustawiają w środku pola. Dlatego przez pół godziny kazałem grać na tej pozycji Thiagowi, choć nie jest to jego pozycja, ponieważ Thiago jest bardzo odważny i ośmiela się to zrobić, nawet jeśli traci piłkę. Teraz usiądę z Javim, żeby przeanalizować, jak trzeba rozerwać tę linię na środku i jak sprawić, by przechylała się na jedną stronę, aby następnie posłać piłkę w przeciwnym kierunku. Jeśli uda się to zrobić, wtedy rywale się odwracają, biegną do tyłu i sprawa załatwiona. Powiem ci coś jeszcze: zamiast w kółko robić to U, wolę, żeby moi stoperzy posyłali podania po skosie, bo jeśli stracimy piłkę, to znacznie łatwiej jest ją odzyskać na skrzydle. Guardiola zdaje sobie sprawę, że wymaga dużo, niezależnie od tego, kto zajmie pozycję defensywnego pomocnika w drużynie: – Wiem, wiem. Bardzo niewielu piłkarzy na świecie potrafi rozerwać linię rywala: Busquets, Xabi Alonso, Lahm... Na przykład przy naszym pierwszym golu w Dortmundzie Lahm wykonał to idealnie: oszukał przeciwnika, wyciągnął go z jego pozycji i pokonał linię, posyłając piłkę w przeciwną stronę. Højbjerg jest w tym bardzo dobry, ale jest jeszcze bardzo młody... Coś ci powiem: ja byłem w tym dobry. Myślisz, że dlaczego przez tyle lat grałem w Barcelonie? Oczywiście nie ze względu na szybkość ani mięśnie, ani grę głową, ani strzały [śmieje się]... Gerard Piqué, obrońca Barcelony, powiedział, że coraz więcej drużyn stara się grać ofensywnie, utrzymując się przy piłce: – Oby Piqué miał rację. Tego właśnie chciałem! Żeby rywale wyprowadzali piłkę od obrony. Jeśli tak robią, na pewno odbierzemy im futbolówkę. Ale zazwyczaj tak się nie dzieje. Najczęściej zamykają się na swojej połowie i zostawiają czterech bardzo szybkich piłkarzy. Właśnie dlatego my nie możemy grać i posyłać piłek, ponieważ Thiago i Toni też mogą biegać cały czas tam i z powrotem. Nie są Luizem Gustavem ani Tymoszczukiem. My musimy iść krok po kroku, przesuwając się razem. Jeśli stracimy piłkę, ciach, odzyskujemy ją bardzo szybko, ponieważ jesteśmy blisko siebie. Guardiola ma dokładnie dwa dni na przygotowanie meczu z Werderem Brema, znacznie mniej czasu, niż potrzebuje. Generalnie przeznacza dwa i pół dnia na analizę rywala: oglądanie jego meczów, zastanawianie się nad tym, jak go zaatakować, i przygotowanie trzech odpraw z piłkarzami. Jako że prawie zawsze rozgrywane są dwa spotkania w tygodniu, może skupić się tylko na najbliższym meczu, chociaż jego asystenci zawsze przygotowują mu podstawowe podsumowanie ostatniego rozegranego spotkania, a Pep późną nocą zawsze je przegląda.

Zanim zacznie dogłębne studiowanie Werderu Brema po zakończeniu porannego treningu, nie tylko poświęci dłuższą chwilę Javiemu Martínezowi, pochylając się nad problemami z U i potrzebą bycia bardziej odważnym, ale także spotka się z Ribérym. Ta rozmowa czekała go od kilku miesięcy, odkąd przekonał się, że z francuskim piłkarzem trzeba obchodzić się inaczej niż z pozostałymi. Dziś siada z nim i razem analizują na wideo to, jak porusza się fałszywa dziewiątka. Guardiola chce go przekonać, krok po kroku, że może grać w tej strefie, nie stale, lecz w trakcie kilku minut w każdym meczu. Chce, żeby Franck zrozumiał, że musi jedynie robić to samo, co na skrzydle, ale z tą przewagą, że nie ma bocznej linii, która by go ograniczała. Na środku mógłby się poruszać tak, jak zechce, z całkowitą swobodą. Guardiola bardzo się upiera co do Ribéry’ego. Nie chce go przestawić ze skrzydła na środek pola, lecz tylko wzbogacić o umiejętność gry również w centralnej części przez krótkie okresy meczu. Uważa, że może to być duży plus w repertuarze gry francuskiego napastnika i skok jakościowy dla całej drużyny. Mówię Guardioli, że to oznacza kolejny krok w poszukiwaniu stałego ulepszania, w dążeniu do doskonałości, ale śmieje się, kiedy wypowiadam to słowo. – Doskonałość! Co to jest doskonałość? Doskonałość to bańka mydlana. Możesz jej szukać tyle, ile chcesz, ale pojawia się tylko od czasu do czasu. Zatem trzeba mieć się na baczności, gdyby miała się pojawić... W tych pierwszych miesiącach gromadzenia i przekazywania wiedzy swoim piłkarzom zachował dla siebie wiele pomysłów; nie wprowadzał ich w życie, bo nie chciał zablokować zawodników. Starał się odmierzać niewielkie dawki futbolowego software’u: odpowiednie, ale niewielkie. W głowie ma pełno małych koncepcji (indywidualnych i kolektywnych), które wyciągnie tylko wtedy, gdy zobaczy, że jego piłkarze przetrawili już wszystko to, co im przekazał, i że są gotowi na przyjęcie nowych idei. Dziś była kolej Ribéry’ego.

MOMENT 40

ODPRĘŻENIE Monachium, 14 grudnia 2013 r. Wiejący z prędkością 140 kilometrów na godzinę huragan Ksawery dokonał zniszczeń na północy Niemiec i mało brakowało, a mecz Werder – Bayern zostałby odwołany. Na Weserstadion Franck Ribéry wypełnił otrzymane dwa dni wcześniej instrukcje i pojawiał się w centralnej części ataku: rezultat był przytłaczający, jako że Bayern urządził Werderowi największą w historii goleadę na jego stadionie (7:0), a francuski napastnik ze swoich zadań wywiązał się wzorowo. Pięciu zawodników stale zajmowało środek pola (Thiago, Kroos, Götze, Rafinha i Alaba), a trzej napastnicy poruszali się zupełnie inaczej: Müller grał bardzo szeroko na skrzydle, ale ciągle posyłał podania do środka, Mandžukić cały czas schodził na bok, zostawiając pustą centralną strefę, a Ribéry dołączał do pomocników i grał jako fałszywa dziewiątka. Zmiana pozycji i ciągły ruch całkowicie rozbiły przeciwnika. Trener nie miał żadnych wątpliwości: – To pierwszy mecz, w którym praktykowaliśmy wspaniałą grę pozycyjną. Wylał też miód na serca swoich zawodników: – Jestem wdzięczny moim piłkarzom za to, co zrobili. To dla mnie zaszczyt móc być ich trenerem. Prezes Uli Hoeneß pospieszył ze wskazaniem pewnej charakterystycznej cechy Guardioli: – To jest niewiarygodne. Niezależnie od tego, kto gra, robi to dobrze, ale Pep i tak zawsze chce coś poprawiać. Z wielu spektakularnych momentów meczu Guardioli szczególnie spodobały się dwa. Pierwszy gol został strzelony po dośrodkowaniu Ribéry’ego, skierowanym na bliższy słupek bramki Werderu. Alaba i Mandžukić rzucili się do wykończenia akcji jak wygłodniałe wilki, ale obrońca gospodarzy, Assani Lukimya, wbił piłkę do własnej bramki. Pep przypomniał sobie wtedy zdanie swego przyjaciela Miquela Solera: „Czyste dośrodkowanie na bliższy słupek to pewny gol”. Druga akcja, która szczególnie utkwiła Guardioli w pamięci, to szósty gol, dzieło Ribéry’ego. Francuz wykonał rzut rożny i sam wykończył akcję, strzelając gola. Wydaje się to niemożliwe, ale Bayern przeprowadził akcję wielokrotnie ćwiczoną na treningach. Ribéry zagrał do Claudia Pizarra, który przyjął piłkę tuż przy linii pola bramkowego; Peruwiańczyk odczekał dwie sekundy z piłką przy nodze, podczas gdy Alaba, który znajdował się poza polem karnym, ruszył w jego stronę i minął go;

wtedy Pizarro podał mu piłkę, zagrywając ją do tyłu podeszwą; tymczasem Ribéry, który rzucił się sprintem, dotarł już na środek pola bramkowego. Alaba musiał tylko podać piłkę Francuzowi, a ten trafił do siatki. Był to niezwykły gol, strzelony po siedmiosekundowej akcji, a jego autorem był ten sam piłkarz, który wykonał rzut rożny. Euforia zapanowała w drużynie, ale przede wszystkim w sztabie szkoleniowym, który zobaczył efekt swojej ciężkiej pracy nad strategią: to było wiele godzin analizy, nagrań wideo i ćwiczenia poszczególnych ruchów. Mecz w Bremie był dwusetnym zwycięstwem Guardioli w dwustu siedemdziesięciu czterech oficjalnych meczach rozegranych w Barcelonie i w Bayernie, a także historycznym rekordem Bundesligi dla trenera, który miał na koncie piętnaście pierwszych meczów bez porażki (rekord poprawiany kolejka po kolejce). Dzień przyniósł mu jeszcze jeden prezent, dokładnie taki, jaki sobie wymarzył: Bayer Leverkusen pokonał 1:0 Borussię w Dortmundzie, przez co drużyna Jürgena Kloppa traciła już dziesięć punktów do mistrza z Monachium. Bayern unosił się na chmurze pełnej satysfakcji. Dopiero Manuel Pellegrini sprowadził go na ziemię. Guardiolę mogą irytować błędy przy podaniach, ale je wybacza. Prywatnie nie jest tak łaskawy jak publicznie, jednak nawet wtedy uznaje je za wypadek przy pracy: sam był piłkarzem, również popełniał wiele niezamierzonych błędów, o czym nie zapomina, gdy musi ocenić któregoś ze swoich zawodników. Lecz tak naprawdę Guardiolę irytuje odprężenie, poczucie, że można grać i myśleć, że wszystko jest łatwe albo już z góry zostało osiągnięte. Denerwuje go to, ponieważ jednym z jego głównych haseł jest coś dokładnie odwrotnego: w sporcie nie ma nic za darmo, nie istnieje kredyt i do sukcesu trzeba dążyć codzienną pracą, wysiłkiem, pokonując kolejne stopnie i nie rozpraszając się w żadnym momencie. Nic dziwnego więc, że podziwia takich piłkarzy, jak Mascherano i Iniesta w Barcelonie czy Lahm i Neuer w Bayernie: oni zawsze są skoncentrowani podczas meczu. Pewnego wieczoru, jedząc kolację na Allianz Arenie, oglądaliśmy z Pepem osobliwe wideo, jakie nagrałem z trybuny monachijskiego stadionu. Kamera skupiała się wyłącznie na Neuerze, podczas gdy Bayern atakował i atakował na połowie rywala. Na zdjęciach widać było tylko bramkarza, momentami na scenie pojawiali się Dante albo Boateng, ponieważ dominacja gospodarzy była tak ogromna, że rywale wycofali się do swego pola karnego. Tymczasem Neuer obserwował to, co się dzieje, w taki sposób, jakby naprawdę brał w tym udział, chociaż w rzeczywistości piłka znajdowała się sześćdziesiąt metrów przed nim. Ani na chwilę nie tracił poczucia kierunku gry, przewidując ewentualne szczeliny, które powinien zakryć. Guardiola był zdziwiony i zachwycony tym nagraniem: – Manu jest wyjątkowy. Wyjątkowy. Jakby wciąż popychany przez huragan z Bremy, Bayern wybiegł na Allianz Arenę i galopem

rzucił się na Manchester City. Ribéry znów zajął miejsce fałszywej dziewiątki, podczas gdy Mandžukić schodził na skrzydło, a Müller grał szeroko po prawej stronie. Z tyłu Thiago, Kroos i Götze wymieniali piłkę, wspierani przez Lahma, który zbiegał do środka z boku obrony. Po dwunastu minutach meczu Müller i Götze zapewnili drużynie prowadzenie 2:0 i środowy wieczór zwiastował kolejny pogrom. Znów Manchester City Pellegriniego był dobrą ofiarą. Bayern dążył do szóstego zwycięstwa w szóstym meczu fazy grupowej Champions League, czegoś, co nie udało się żadnemu mistrzowi, odkąd rozgrywki istnieją w obecnej formule, odkąd w sezonie 1992/93 zastąpiły dawny Puchar Europy. Zresztą w dwudziestu dwóch dotychczasowych sezonach obecnego formatu tylko czterokrotnie mistrz wygrał pięć meczów w grupie w następnej kampanii: Ajax w 1995 roku, Juventus w 1996, Borussia Dortmund w 1997 i FC Barcelona w 2011. Pep–Bayern wyrównał już te osiągnięcia i miał szansę, by zostać mistrzem, który najlepiej rozpoczął obronę tytułu... I wtedy to się wydarzyło. Bayern spoczął na laurach. Taką miał przewagę, tyle stwarzał okazji strzeleckich, taka była różnica w grze między jedną a drugą drużyną, tyle rekordów miał pobić, że piłkarze Guardioli uznali, iż zwycięstwo mają już w kieszeni. I doszło do tego, czego trener najbardziej nienawidzi: drużyna się odprężyła. I pojawiły się błędy. – Błędy pojawiają się wtedy, gdy się odprężasz, kiedy przestajesz grać intensywnie, kiedy myślisz, że wszystko zostało już zrobione... – powiedział później Guardiola. Boateng pozwolił na to, by piłka przeleciała przez środek pola karnego. Później Dante przewrócił Milnera w szesnastce, kiedy angielski napastnik już tracił piłkę przy zewnętrznej linii pola karnego. Na koniec czarnego wieczoru, po godzinie gry, Boateng nie wybił prostego dośrodkowania. Suma tych błędów pozwoliła Manchesterowi City trzykrotnie pokonać Neuera, bramkarza, który miał na koncie pięć meczów z rzędu bez wpuszczonego gola. Odkąd był bramkarzem Bayernu, nigdy nie strzelono mu trzech goli w jednym meczu... Guardiola napił się wody i słuchał, co przypominali mu siedzący obok niego Domènec Torrent i Hermann Gerland: jeśli Manchester City strzeli jeszcze jednego gola, odbierze Bayernowi pierwsze miejsce w grupie, przez co w jednej ósmej finału trzeba będzie grać z którąś z mocnych drużyn. Guardiola na dziesięć minut przed końcem wezwał do siebie Müllera i dał mu konkretne instrukcje: – Zamroźcie mecz, Thomas. Zamroźcie go. Trzeba to tak zakończyć. Odkąd Manchester City zdobył trzecią bramkę, Bayern był zdezorientowany, nie potrafił grać swojego normalnego futbolu. Wydawało się, że drużyna angielska jest bliższa strzelenia kolejnego gola niż gospodarze doprowadzenia do remisu. Tak więc Guardiola postanowił zachować pierwsze miejsce w grupie, chociaż oznaczało to jego drugą porażkę w sezonie i zakończenie passy zwycięstw w Lidze Mistrzów, która trwała od kwietnia.

Zaskakujące nie było jednak to, że Bayern spowalniał grę, lecz to, że Manchester City jej nie przyspieszał. Okazało się jednak, że nikt w angielskiej drużynie, ani trener, ani sztab szkoleniowy, ani piłkarze, ani szefowie, ani dyrektor sportowy, absolutnie nikt nie wiedział w tamtym momencie, że czwarty gol dawał im pierwsze miejsce w grupie. Po zakończeniu meczu sami przyznali to przed Guardiolą. Katalońskiego trenera oburzyła porażka ze względu na sposób, w jaki do niej doszło: przez odprężenie jego zawodników. Matthias Sammer, który dwa miesiące wcześniej wstrząsnął klubem, domagając się, by piłkarze opuścili „strefę komfortu”, był nawet jeszcze bardziej zły niż Pep, ale ani jeden, ani drugi nie okazali tego publicznie. Przeciwnie, jak wiadomo, awantury trzeba zachować na zwycięskie mecze. Po porażkach – spokój. Publicznie Guardiola powiedział tylko tyle: – Gratulujemy Manchesterowi City zwycięstwa. Czasem trzeba przegrać. Chcę pogratulować moim piłkarzom sukcesu [zakończenie fazy grupowej na pierwszym miejscu] i mam nadzieję, że teraz zrozumieją, jak trudno jest grać w Europie. Oczywiście piłkarze mogą nie mieć dobrego dnia na boisku. Musimy więcej pracować. W następnych dniach Guardiola też nie rozmawiał z nimi o porażce. Chciał, aby sami zastanowili się nad jej przyczynami. Podobnie jak eksperymentował w materii przyswajania nowych koncepcji taktycznych, wiedział też, że czasem mniej znaczy więcej. Mniej słów. Lekcję wyciągniętą z porażki lepiej zostawić na odpowiedni moment. Jego piłkarze nie są głupi, wręcz przeciwnie: sami potrafią wyciągnąć wnioski z przegranej 2:3 z Manchesterem City. Cztery dni później zakończono rok 2013 na Allianz Arenie. Hamburger SV został pokonany 3:1 w meczu, w którym znów rzuciła się w oczy współpraca między Thiagiem i Götzem, za każdym razem rozumiejących się coraz lepiej. Borussia Dortmund zremisowała w Hoffenheim, a Bayer Leverkusen przegrał u siebie z Eintrachtem Frankfurt, w związku z czym Bayern wylatywał do Marrakeszu, mając siedem punktów przewagi nad drużyną z Leverkusen i dwanaście nad zespołem z Dortmundu – spory dystans, nie do pomyślenia dla Guardioli zaledwie dwa miesiące wcześniej. Bayern udawał się do Marrakeszu po kolejne trofeum, piąte w 2013 roku, puchar klubowych mistrzostw świata. W drodze na lotnisko Guardiola przeczytał roczne podsumowanie z kilkoma zdumiewającymi statystykami. Bayern w ciągu tych dwunastu miesięcy rozegrał trzydzieści trzy mecze ligowe, z których wygrał trzydzieści i trzy zremisował, zdobywając dziewięćdziesiąt trzy punkty – historyczny rekord. W siedemnastu z tych meczów drużynę prowadził Jupp Heynckes (szesnaście zwycięstw, jeden remis), a w szesnastu Guardiola (czternaście zwycięstw, dwa remisy), pierwszy trener niepokonany w pierwszych szesnastu spotkaniach w lidze, w których zdobył czterdzieści cztery punkty (czterdzieści dwa strzelone gole i tylko osiem straconych). Razem z tym dopiero co zakończonym Bayern miał na koncie czterdzieści jeden meczów bez porażki

w Bundeslidze (trzydzieści pięć zwycięstw i sześć remisów) i z Monachium żegnał się do 2014 roku jako wielka drużyna. Oczywiście Guardiola miał inne zdanie. – Musimy jeszcze bardzo dużo poprawić, bardzo dużo...

MOMENT 41

KULMINACJA WSPANIAŁEGO ROKU Marrakesz, 21 grudnia 2013 r. Najbardziej zaskoczył Guardiolę zgiełk na ulicach Marrakeszu. – Ludzie wychodzili ze wszystkich stron. Miasto przypominało Barcelonę w dniu, w którym Barça zdobyła Puchar Ligi Mistrzów. Tysiące osób na ulicach. Z trudem dotarliśmy do hotelu. W towarzystwie części sztabu szkoleniowego Guardiola oglądał z trybun stadionu półfinał Raja Casablanca – Atlético Mineiro. Ku powszechnemu zdumieniu marokańska drużyna wyeliminowała zespół Ronaldinho dzięki błyskawicznym kontratakom. Momentami Guardioli wydawało się, że ogląda jakiś mecz Bundesligi i jedno z owych dzieł sztuki w postaci szybkich kontr. W 84 minucie meczu, przewidując, że na ulicach wybuchnie euforia, postanowił opuścić stadion i rzeczywiście już wtedy tysiące kibiców zaczęły opanowywać centrum Marrakeszu, świętując sukces. Raja awansowała do finału klubowych mistrzostw świata i miała zagrać z potężnym Bayernem. Dzień wcześniej, w Agadirze, monachijczykom wystarczyło siedem minut, aby pokonać (3:0) Guangzhou Evergrande, drużynę prowadzoną przez Marcella Lippiego, jedynego trenera, który wygrał europejską i azjatycką Ligę Mistrzów oraz zdobył Puchar Świata. Guardiola ustawił Lahma na pozycji defensywnego pomocnika, aby Thiago mógł zagrać jako cofnięty napastnik, dzięki czemu miał bliżej siebie Götzego. Thiago miał trzecią asystę podczas klubowych mistrzostw świata (dwie wcześniejsze jeszcze jako piłkarz Barcelony), Götze został pierwszym Niemcem, który strzelił gola, odkąd rozgrywki odbywają się w obecnym formacie, a Bayern aż pięć razy trafił w słupek. W autobusie, który wiózł ich z Agadiru do Marrakeszu, Manel Estiarte był bardzo zwięzły: – Kolejny finał. Jeszcze jeden. To piętnasty finał Guardioli, ósmy na poziomie międzynarodowym. W tych wszystkich finałach tylko dwukrotnie został pokonany: przez Real Madryt pod wodzą José Mourinho w dogrywce Pucharu Króla w 2011 roku i przez Borussię Dortmund Jürgena Kloppa w Superpucharze Niemiec w 2013 roku. Tak więc dotarcie do finału w przypadku Guardioli dawało bardzo dużą gwarancję zdobycia trofeum. I tak się stało. Łatwe zwycięstwo z półfinału powtórzyło się w finale z Raja, rozstrzygniętym w ciągu dwudziestu minut za sprawą goli Dantego i Thiaga. Bayern tak swobodnie czuł się na boisku,

piłkarze tak często zmieniali pozycje, że momentami przypominało to występ Barcelony w spotkaniu z Santosem w tych samych rozgrywkach w 2011 roku, kiedy trener brazylijskiej drużyny stwierdził, że zespół Guardioli grał w systemie 3-7-0. Mistrz Niemiec grał w ustawieniu 3-1-6-0, a czasem w 32-5-0, ponieważ Müller poruszał się dowolnie, nie zajmując pozycji klasycznego środkowego napastnika. Guardiola wykorzystał ustawienie z trójką defensorów i wysoko ustawionym bocznym obrońcą, co ćwiczył na początku miesiąca, ale z czego nie skorzystał w meczu z Augsburgiem, potwierdzając, że nauka taktycznych pomysłów nie ma konkretnej daty wykonania. Dla niego ważne jest to, by piłkarze poznali i ćwiczyli koncepcje: ich zastosowanie w praktyce przyjdzie w odpowiednim momencie. Lorenzo Buenaventura wyjaśnia tę cechę trenera: – Czasem podczas odpraw z piłkarzami Pep przez dziesięć minut tłumaczy dokładnie, co trzeba robić. Mówi im: Trzeba robić to i tamto. A kiedy kończy, kiedy wyjaśnił już wszystko ze szczegółami, mówi: A teraz, chłopcy, zapomnijcie o wszystkim, co wam tłumaczyłem, i róbcie tak... [śmieje się]. Najpierw opowiada o koncepcji, ale to on zdecyduje, kiedy trzeba będzie ją wdrożyć. Bayern zdobył już Puchar Interkontynentalny w 1976 i 2001 roku, a teraz uzyskuje w Marrakeszu trzeci tytuł klubowego mistrza świata, podobnie jak Guardiola – mistrz z 2009, 2011 i 2013 roku – który wywalczył szesnaste trofeum z dwudziestu dwóch możliwych: czternaście z dziewiętnastu z Barceloną, dwa z trzech z Bayernem (nie liczymy sukcesu z Barceloną B, czyli mistrzostwa Tercera División). Pep wygrał klubowe mistrzostwa świata z dwiema drużynami (wcześniej udało się to Carlosowi Bianchiemu) i mógł szczycić się czymś szczególnym: wygrał wszystkie międzynarodowe finały, które rozgrywał, dwa razy Champions League, trzy razy Superpuchar Europy i trzy razy klubowe mistrzostwa świata. 2013 był wspaniałym rokiem dla Bayernu. Z Juppem Heynckesem zespół zdobył trzy najcenniejsze trofea: mistrzostwo, Puchar Niemiec i Puchar Ligi Mistrzów. A Pep Guardiola dorzucił Superpuchar Europy i tytuł klubowego mistrza świata. Tylko porażka w Dortmundzie uniemożliwiła zdobycie wszystkich możliwych trofeów. Dla klubu z Monachium było to ukoronowanie kariery potentata światowego futbolu, chociaż jednocześnie rzuciło wyzwanie na rok 2014, jako że łączyło się to z jeszcze większym żądaniem kolejnych zwycięstw. Guardiola świętował triumf razem z najlepszymi przyjaciółmi: z ekonomistą Xavierem Salą i Martínem i z reżyserem Davidem Truebą. Ojciec Pepa, Valentí Guardiola, pojawił się nawet w jego filmie Vivir es fácil con los ojos cerrados (Łatwo jest żyć z zamkniętymi oczami), który zdobył wszystkie najważniejsze nagrody hiszpańskiej kinematografii. Wszyscy razem prywatnym samolotem wrócili do Barcelony, a dla trenera rozpoczął się nowy etap. Trofea, które będzie się starał zdobyć w 2014 roku, nie będą już zależeć od tego, co wcześniej uzyskał Heynckes, lecz będą

wyłącznie owocem jego pracy. O ile dla Bayernu nie do pomyślenia był tak wyjątkowy rok (pięć trofeów i zaledwie trzy przegrane mecze w ciągu dwunastu miesięcy), o tyle dla Guardioli mógł być nawet lepszy. W trakcie sześciu miesięcy gra drużyny była nieregularna: znakomite mecze, jak ten z Manchesterem City, i plaga kontuzji, przez którą nie mógł wdrażać swoich pomysłów. Innymi słowy: jego wyniki (tylko dwie porażki w dwudziestu dziewięciu meczach) były znakomite, ale on nie był usatysfakcjonowany. Kiedy wracał do domu i myślał już o wakacjach, jego życzenia były bardzo proste: – Musimy grać lepiej, dużo lepiej…

ROZDZIAŁ 4

MISTRZOSTWO W MARCU „Ludzie mają bardzo otwarty umysł na nowe rzeczy, jeśli są dokładnie takie same jak te stare”. Charles Kettering

MOMENT 42

ZMIANA PEPA „Pep zmienia Bayern, a Niemcy zmieniają Pepa”.

Doha, 12 stycznia 2014 r. Lorenzo Buenaventura nie ma na myśli dwóch kilogramów, które Pep przytył podczas świąt Bożego Narodzenia, lecz głęboką przemianę. Guardiola jest inny. W istocie pozostał trenerem opętanym pasją, który ma obsesję na punkcie futbolu, jest „chory na futbol”, odważny i nowatorski, ale w miarę jak wprowadza do Bayernu swoje charakterystyczne idee, również przechodzi pewną metamorfozę. Pozornie jest taki sam jak wtedy, gdy przybył do Monachium, pod koniec czerwca 2013 roku, ale Niemcy wywarły olbrzymi wpływ na jego osobowość. Pep czuje się w tym kraju wolny i szczęśliwy. Zauważa w klubie serdeczność i wielkie wsparcie, co w przypadku prezesa Hoeneßa zamienia się w bliską przyjaźń. To ogromny kontrast wobec gorzkiej relacji, jaka przez lata łączyła go z prezesem Rosellem. W monachijskim klubie rządzi mniej niż w Barcelonie, wszak jest tylko trenerem, ale zamiast mu to przeszkadzać, to odgrywanie mniejszej roli nawet mu odpowiada. Dokładniej wyjaśnia to jego przyjaciel Xavier Sala i Martín: – Pep jest mniej wyczerpany w Monachium niż w Barcelonie, ponieważ tam musiał wziąć na siebie zadania, które do niego nie należały, z racji tego, że brakowało przywódcy w innych obszarach. Czasami wydawało się, że jest niemal prezydentem kraju, a oprócz tego, że był trenerem, pełnił funkcję rzecznika klubu, kiedy musiał bronić go przed oskarżeniami o doping, przed Mourinho czy przed UEFA. W Monachium wszystko jest bardziej normalne. Pepowi podoba się totalne przygotowanie jego piłkarzy do pracy, dokładność, z jaką Markus Hörwick przygotowuje konferencje prasowe, drobiazgowość Kathleen Krüger jako kierowniczki drużyny, bezpośredniość, z jaką Hermann Gerland opowiada mu o Bundeslidze, pasja Matthiasa Sammera... Niemcy kształtują Pepa, który każdego dnia staje się coraz bardziej otwarty, spokojniejszy, bardziej skłonny do podejmowania nowych inicjatyw. Nie tylko udziela wywiadów klubowemu magazynowi i telewizji, ale także bez żadnej nieufności wspiera reklamowe inicjatywy Bayernu, rozumie, że polityka transferowa jest działką Hoeneßa i Rummenigge, i ostatecznie czuje się z tym bardzo dobrze.

– Tutaj jestem tylko trenerem; to zupełnie odmienne od tego, co było w Barcelonie. Trenuję moją drużynę i walczę o uzyskanie dobrych wyników przy wsparciu Sammera, który jest dla mnie bardzo ważną osobą. On jest kluczowy. Jego dzieci bardzo szybko uczą się języka niemieckiego, przychodzą na wszystkie mecze na Allianz Arenie, również na te rozgrywane wieczorami, i mają już przyjaciół w szkole. Cristina, żona Pepa, nadal prowadzi swój butik i odwiedziła już wszystkie pinakoteki w mieście. Ten sam spokój, który zwraca uwagę u Pepa, można dostrzec również w jego rodzinie, która w Monachium wcale nie czuje się obco, jak opowiada Sala i Martín: – Widzę, że w Monachium Pep jest bardzo szczęśliwy, nie odczuwa najmniejszej nostalgii czy tęsknoty. Dla niego najważniejsze są dzieci. Ma obsesję na punkcie tego, by uczyły się za granicą i mówiły w kilku językach. Zawsze powtarza, że najlepsze, co może im dać, to dobra edukacja i wiele języków obcych. Niemiecki futbol błyskawicznie wdarł się w żyły trenera. Podczas gdy on zaszczepia w drużynie małe idee, odczuwa wpływ innego, szybszego i bardziej agresywnego futbolu, pełnego przyprawiających o zawrót głowy kontrataków, w których każdy zespół jest w stanie pokonać przeciwnika po akcji z rzutu rożnego. Niemiecki futbol ma braki w obszarze taktycznym, które rekompensuje agresywnością, wysiłkiem i solidarnością. Pep się zmienia, w miarę jak modyfikuje swój Bayern. – Wciąż się doskonali. W ciągu sześciu miesięcy zmienił w Bayernie więcej rzeczy niż w trakcie czterech lat w Barcelonie. Potwierdza to człowiek, który siada obok niego na ławce trenerskiej: Domènec Torrent, jego asystent, trener, który towarzyszy mu od 2007 roku, a więc od kiedy Guardiola objął Barcelonę B. Dokonując taktycznego bilansu pierwszych sześciu miesięcy, możemy odnotować sześć obszarów działania: 1. Ustawienie linii defensywy. Pep ustawił ją wyżej, aż 45 metrów przed bramkarzem. W fazie ofensywnej środkowi obrońcy ustawiają się na połowie rywala, 56 metrów od Neuera. 2. Wspólne wychodzenie do przodu. Drużyna przyswoiła sobie koncepcję wspólnej podróży. Początek akcji jest kluczowy dla jej późniejszego rozwoju. Dlatego też trzeba wychodzić od linii obrony pewnie, za sprawą kolejnych podań, które pozwolą zawodnikom ustawić się w pożądany sposób. 3. Piłka porządkuje. Sensowne następstwo podań (nie mylić z nic nieznaczącą tiki-taką) stabilizuje drużynę. Umieszcza piłkarzy na właściwych pozycjach, i to w sposób grupowy, pozwalając na uporządkowany atak, a w przypadku straty piłki na odzyskanie jej bez zbytniego wysiłku.

4. Przewaga w środku pola. Istota gry Guardioli polega na tym, by zawsze mieć przewagę, liczebną albo pozycyjną, nad przeciwnikiem. I należy ją osiągnąć w centralnej strefie boiska. Zapewnienie tej przewagi w sposób ciągły gwarantuje mu dominację w meczach. 5. Fałszywi boczni pomocnicy. To wielka taktyczna nowość w pierwszym sezonie Guardioli. Z uwagi na znaczenie Robbena i Ribéry’ego na skrzydłach oraz ze względu potrzebę natychmiastowego udaremniania kontrataków rywali postanowił ustawić bocznych obrońców w środku, jako fałszywych bocznych pomocników grających obok tych prawdziwych. 6. Brak fałszywej dziewiątki. Podczas gdy w Barcelonie była to kluczowa pozycja, w Bayernie fałszywa dziewiątka stała się jedynie zwykłym taktycznym zabiegiem. Zabiegiem sporadycznym, stosowanym w danym dniu lub w danym momencie. W niemieckim futbolu Guardiola ceni pięć istotnych koncepcji: 1. Kontrataki. Pewnego dnia mówił o Kontra-Bundeslidze ze względu na jakość i szybkość przeprowadzanych kontrataków. Pep jest zafascynowany skutecznością tej taktyki i uwielbia, kiedy jego Bayern stosuje ją w praktyce. Równocześnie po ciężkiej pracy wypracował sposoby unikania kontrataków ze strony rywali. 2. Gra głową oraz strategia ofensywna i defensywna. Fizyczne cechy niemieckich piłkarzy sprzyjają grze głową, zarówno przy stałych fragmentach gry, jak i przy zwykłych akcjach. O ile w Barcelonie Guardiola prowadził drużynę złożoną z niskich zawodników, o tyle w Bayernie spotkał piłkarzy wysokich, z którymi może udoskonalać akcje ze stałych fragmentów gry. 3. Agresywny pressing. Z połączenia charakterystyki jego piłkarzy i jakości kontrataków rywali Guardiola wyciągnął potrzebę stosowania intensywnego pressingu po stracie piłki. Zawsze praktykował to w Barcelonie, ale w Monachium udało się zwiększyć zespołową agresywność w tego typu akcjach. 4 . Doble pivote. Pep, zwolennik ustawienia z jednym defensywnym pomocnikiem, zgodził się tymczasowo z niego zrezygnować, aby poprawić grę swoich pomocników. Koncepcja gry z jednym defensywnym pomocnikiem zostaje odłożona na następny sezon. 5. Gra na zewnątrz. W Barcelonie piłkę posyłano na skrzydła wyłącznie dla rozproszenia uwagi, by za chwilę wrócić z nią do środka, gdzie rozstrzygały się wszystkie akcje. W Bayernie, z bocznymi obrońcami jako fałszywymi bocznymi pomocnikami, gra na skrzydle stała się jednym z kluczowych elementów. Co postanawia Pep na początku 2014 roku? Dokładnie to, co czytelnik przypuszcza. Połączenie jego tradycyjnych idei i nowości, jakie podpatrzył w Niemczech. Mieszanina obu koncepcji. Domènec Torrent tłumaczy to następująco: – Pep zachowa to, co jest najistotniejsze: wymiana podań, by przesuwać się całą drużyną,

dotarcie do trzech czwartych boiska za sprawą kolejnych podań; bardzo wysoko ustawiona linia defensywy, a także jeden dodatkowy piłkarz w środkowej strefie boiska. Ale nie spodziewaj się stałego systemu taktycznego ani żelaznej podstawowej jedenastki. To będzie się zmieniać w każdym meczu. A analiza rywala za każdym razem będzie coraz ważniejsza. Styczniowe zgrupowanie w Ad-Dausze jest punktem zwrotnym. Piłkarze zdobyli już niezbędną wiedzę, są liderami w lidze, wywalczyli dwa nowe trofea (Superpuchar Europy i klubowe mistrzostwo świata), a Guardiola darzy ich zaufaniem. Nie jest już tym charyzmatycznym i mitycznym trenerem, który zdobył wszystko z Barceloną. Teraz Pep jest „ich” trenerem, tym, który prowadzi wszystkie sesje – bez względu na to, czy pada deszcz, śnieg, czy świeci słońce – z zawodnikami podstawowego składu, z rezerwowymi czy zawodnikami drużyny młodzieżowej. Nie jest już ikonicznym wizerunkiem, który należy czcić. Jest człowiekiem z krwi i kości, który się uśmiecha, klepie w głowę, daje kopniaka w tyłek, krzyczy i się złości. I ma mnóstwo pomysłów, zarówno technicznych, jak i taktycznych. A do tego nieustannie wymaga. Więcej, więcej i więcej. Pep nie tylko uzyskał swoje pierwsze trofea w Bayernie: zdobył większość swoich piłkarzy. W Ad-Dausze następuje przełom. Zgrupowanie odbywa się po dwóch tygodniach wakacji. To najważniejszy odpoczynek. Nogi odpoczęły, a umysły zawodników oczyściły się po cudownym, lecz wyczerpującym roku. Również umysł Guardioli, który wrócił z wakacji z dwoma kilogramami więcej. Jego koledzy ze sztabu szkoleniowego widzą, jak biega ze swoimi piłkarzami, robi brzuszki i rezygnuje z jedzenia makaronu na rzecz sałatek. Pep jest uroczy. W Ad-Dausze trwają przygotowania do drugiej rundy walki: tej decydującej, w której ważą się losy tytułu. Zimowa przerwa okazała się błogosławieństwem. – Przerwa w Niemczech jest dobra dla strony fizycznej i umysłowej – tłumaczy Lorenzo Buenaventura. – Kiedy rozmawiasz z lekarzami i fizjologami, nie mają najmniejszych wątpliwości. W Anglii jest zupełnie inaczej: wykorzystuje się okres Bożego Narodzenia, żeby rozgrywać mecze co dwa dni, i lekarze przyznają, że to bardzo źle wpływa na ciało, ponieważ w połowie stycznia piłkarze są wyczerpani. Po tej ogromnej liczbie meczów, jakie stoczył Bayern w 2013 roku, dwa tygodnie wakacji i trzy tygodnie okresu przygotowawczego są dla nas błogosławieństwem. Sztab szkoleniowy pracuje podobnie jak w Trydencie w lipcu 2013 roku, ale jest jedna ważna różnica: drużyna jest inna. Piłkarze mają za sobą setki godzin pracy i przyswoili nowe koncepcje. Pep dostarczył im software i po początkowych potknięciach zawodnicy przystosowali się do jego pomysłów. Nauczyli się nowego piłkarskiego języka. Wideo z jednego z treningów w Ad-Dausze, jakie na swojej stronie internetowej zamieściła gazeta „tz”, zaskakuje wszystkich, którzy dotąd nie mieli szczęścia, by na żywo oglądać sesje Pepa. Film, który obiega cały świat, pokazuje prawdziwy codzienny trening drużyny i intensywność trenera starającego się, by piłkarze wykonywali

odpowiednie ruchy. Podczas każdej sesji wszyscy są tak samo zaangażowani. To 80 minut treningu, ale zawsze na najwyższych obrotach, w poszukiwaniu właściwego poruszania się, akcji, która pozwoli dokonać jakościowego skoku. Pytam Manela Estiartego o zmianę Guardioli, która dla niemieckich kibiców i dziennikarzy może być trudna do zrozumienia, ale okazuje się znacząca dla każdego, kto poznał go w czasie pracy w Barcelonie. – Bayern nie ma luksusów ani fajerwerków, ale ma wszystko to, czego potrzebuje profesjonalista, by dobrze wykonywać swoją pracę. Po prostu ma dobrych profesjonalistów. I bardzo szanuję ich pracę. Wczoraj powiedziałem Pepowi: „Myślę, że jesteśmy we właściwym miejscu i czasie. Uważam, że w tej chwili niełatwo byłoby znaleźć inne miejsce z tak dobrymi warunkami. Drużyna ma to, co najważniejsze: chęć, by robić postępy. Nie mówię, że jest to drużyna, z którą można zdobyć najwięcej trofeów na świecie – być może tak – ale piłkarze chcą robić postępy, pragną grać lepiej na poziomie indywidualnym i zespołowym. Są spragnieni nauki, chcą być lepsi, a poza tym chcą wygrywać. Klub plus drużyna tworzą w tej chwili wspaniałe naturalne środowisko. Być może za kilka lat tak nie będzie, ale teraz i owszem”. Właśnie dla tego wszystkiego Pep się zmienił. Cudowny 2013 rok dobiegł końca i zegary znów zostały wyzerowane. Diabelski młyn futbolu zaczyna kręcić się na nowo. Bayern, który wyjeżdża z Ad-Dauszy, jest drużyną, która galopuje bez ustanku w poszukiwaniu tytułów i wkrótce pożre Bundesligę jednym kęsem. Piłkarze przyswoili sobie koncepcje, które przez sześć miesięcy wpajał im trener, wprowadzający z kolei do drużyny wiele pomysłów. Od tej pory postęp będzie o wiele szybszy. Pep zmienia Bayern, a Niemcy zmieniają Pepa.

MOMENT 43

WIECZÓR, W KTÓRY WYGRALI LIGĘ „Zdarzają się dni, kiedy nie grasz dobrze, kiedy nic ci nie wychodzi i myślisz: »Co ja, do diabła, robię na boisku?«, ale w końcu masz asystę albo strzelasz gola życia”.

Stuttgart, 29 stycznia 2014 r. Bayern praktycznie wygrywa Bundesligę w Stuttgarcie tego zimnego styczniowego wieczoru, kiedy Thiago Alcântara nie rozgrywa dobrego meczu, ale strzela genialnego gola niemalże w ostatnich sekundach. Mecz w wykonaniu Bayernu był nijaki, szary i chaotyczny, a miejscowa drużyna zasłużyła na lepszy wynik, ponieważ zagrała dobrze: broniła się w sposób solidny i oszczędny, nie pozwalając rywalom na stworzenie zbyt wielu okazji do strzelenia gola. Kiedy jej podwójny defensywny mur zostawał zdobyty, pojawiał się bramkarz Sven Ulreich, fantastycznie broniący we wszystkich sytuacjach. VfB Stuttgart atakował z precyzją i inteligencją: robił to rzadko, ale we właściwych momentach, zawsze gdy Bayern nie był dobrze ustawiony, niemal za każdym razem monachijska defensywa musiała cierpieć. Kiedy zaś Bayern nabierał wiatru w żagle, Stuttgart przerywał mu rytm poprzez opóźnianie gry albo wyrzuty z autu. Trener miejscowych, Thomas Schneider, który zostanie zwolniony sześć tygodni później, przygotował znakomity plan: na Bayern spadła zasłona ciemności, jakby nie mógł zapomnieć, że koniec końców ma dużą przewagę punktową w tabeli (ni mniej, ni więcej tylko czternaście punktów nad Borussią Dortmund), w związku z czym nie zdarzy się nic wielkiego, jeśli dziś przegra mecz, który pierwotnie miał się odbyć w grudniu. Piłkarze byli otępiali. Guardiola po raz pierwszy w sezonie powtórzył podstawową jedenastkę, więc zagrali ci sami, którzy w poprzedni piątek odnieśli wspaniały triumf na Borussia Park w Mönchengladbach, co było jednocześnie wznowieniem ligowych rozgrywek po zimowej przerwie. Jak to możliwe, że tak bardzo obniżył się poziom piłkarzy, którzy pięć dni wcześniej walczyli, atakowali, błyszczeli? – Nie dawaliśmy rady, głowy nie pozwalały nam na więcej. Piątkowy mecz przeciwko Gladbach był ciężki, bardzo ciężki – wyjaśnia szczęśliwy Thiago po wyjściu z szatni na Mercedes Benz Arenie w Stuttgarcie. – Taki jest futbol: czasem się zakorkujesz i nie dajesz rady. Mijają minuty i myślisz już tylko o tym, by mecz się skończył, ponieważ nie widzisz żadnego rozwiązania. Ale my je znaleźliśmy. Tym razem rozwiązanie przyszło z ławki rezerwowych. Guardiola wystawił ten sam skład

z trzech powodów: ponieważ najbardziej mu się podobał, z Lahmem w środku pola, Kroosem i Thiagiem przed nim oraz z Götzem, Müllerem i Shaqirim stale wymieniającymi się pozycjami w ataku; ponieważ wciąż nie mógł liczyć na Ribéry’ego, Robbena, Schweinsteigera i Javiego Martíneza z powodu urazów i kontuzji; ponieważ cofnął karę Mandžukiciowi za to, że nie trenował na sto procent, ale nie mógł wystawić go w podstawowym składzie, gdyż chciał, aby Chorwat sam wywalczył sobie miejsce ciężką pracą. Właśnie z tych powodów Pep powtórzył podstawowy skład, w poszukiwaniu podobnego efektu, jaki osiągnął w miniony piątek, kiedy jego drużyna pewnie pokonała (2:0) trzecią drużynę Bundesligi w Mönchengladbach. Jednak w Stuttgarcie prawie nic nie wychodziło tak, jak oczekiwał trener. Bayern utrzymywał się przy piłce i wymieniał podania w pobliżu pola karnego gospodarzy, Thiago i Götze z łatwością przyjmowali futbolówkę między dwiema defensywnymi liniami Stuttgartu, ale wejście w pole karne okazało się niełatwe: niewiele celnych podań i jeszcze mniej strzałów na bramkę. Jak zdarzało się w innych meczach, przytłaczająca dominacja monachijczyków nie zamieniła się w prawdziwe zagrożenie i w miarę upływu kolejnych minut ulatywała radość z gry, obrona zaczynała cierpieć przy kontratakach rywali, a gra Bayernu przestawała być płynna. Po półgodzinie Stuttgart obejmuje prowadzenie, a Bayern spisuje się coraz gorzej. W przerwie Guardiola postanawia zmienić strategię. I od pierwszej minuty drugiej połowy rozgrzewkę zaczynają Mandžukić, Pizarro i Contento. Pep odmienił mecz. Radykalnie. Wcześniej próbował tego kilka razy i nie udało mu się, ale w Stuttgarcie jego propozycja modyfikacji okazała się bardzo skuteczna. Przyzwyczaił nas już do tego, że potrafi błyskotliwie interweniować, ale tego wieczoru na Neckar Stadion w Stuttgarcie zrobił coś znacznie więcej: odwrócił losy meczu tak, jak odwraca się skarpetkę na drugą stronę. Tutaj niewątpliwie ma atut, jakiego brakowało mu w Barcelonie: dysponuje różnymi piłkarzami, którzy pozwalają mu grać inaczej. – W ten sposób nigdzie nie zajdziemy, Dome – powiedział do Torrenta, ledwie przekroczyli próg szatni. – Trzeba to radykalnie zmienić, ponieważ tak nie wygramy. Drużyna była tak zablokowana, że Pep zmienił także przyzwyczajenia i dokonał dwóch zmian już kilka minut po wznowieniu gry: na boisko weszli Mandžukić i Pizarro, zmieniając Shaqiriego i Kroosa, który nie miał najlepszego dnia. Trener zrobił jednak coś jeszcze: doble pivote stworzyli Thiago i Lahm, natomiast Pizarro został ustawiony na pozycji cofniętego napastnika, aby posyłać piłki na skrzydła. W schemacie 4-2-3-1 obrońcy szybko wyprowadzali piłkę w poszukiwaniu Thiaga albo Lahma; jeden z nich bez trudu zagrywał do Pizarra, a Peruwiańczyk – zaliczając wspaniały występ – kierował piłki na skrzydła (do Müllera i Götzego) i pomagał Mandžukiciowi przy kończeniu akcji w polu karnym. Propozycja Pepa okazała się radykalną zmianą w tradycyjnym

systemie gry. Moglibyśmy wręcz stanowczo stwierdzić, że była to propozycja stojąca w opozycji do jego stylu. O ile w listopadzie w Dortmundzie, żeby pokonać Borussię 3:0, postawił na grę w środku pola z najbardziej zwinnymi zawodnikami (Thiago i Götze), a zatem na grę typową dla siebie, o tyle w Stuttgarcie, przy niekorzystnym wyniku, chcąc jak najszybciej rozstrzygnąć losy mistrzowskiego tytułu, zdecydował się na coś zupełnie odmiennego: grę na skrzydłach i dośrodkowania na głowę Mandžukicia. Niejeden na pewno pomyślał, że Pep zdradził samego siebie. Kiedy pytam go o to po zakończeniu meczu, nawet się nie złości: – Człowieku, co ty gadasz, przecież chodziło o wygranie meczu… Dopiero po kilku minutach elementy tej układanki się dopasowały. Ale szybko można było dostrzec, że Stuttgartowi ciężko będzie wytrzymać nacisk zreformowanego Bayernu, nawet jeśli tacy piłkarze jak Götze i Thiago sprawiali wrażenie wyczerpanych. Jak powiedział Guardiola kilka miesięcy wcześniej, kiedy Bayern musi odrabiać straty, wszystko jest możliwe. W polu karnym rywala drużyna zaczęła stwarzać prawdziwe zagrożenia (oddała aż 24 strzały na bramkę Ulreicha), na kwadrans przed końcem doprowadziła do remisu dzięki golowi głową (strzelił go Pizarro po rzucie wolnym wykonanym przez Thiaga), a Pep dokonał trzeciej zmiany, która okazała się kluczowa: wszedł Contento za zmęczonego Götzego, Alaba przeszedł na lewe skrzydło, po czym zespół zaczął jeszcze bardziej atakować. I robił to bez ustanku, chociaż Stuttgart przeprowadził serię znakomitych kontrataków, które poważnie zagrażały Neuerowi. Wtedy Pep zrobił kolejny krok w poszukiwaniu zwycięstwa, nakazując wykonanie manewru, który był prosty, ale który na tym etapie meczu trudno było sobie przypomnieć: trzeba było przenieść ciężar gry na jedną stronę, otworzyć przeciwną, która wówczas robiła się pusta, i dośrodkowywać w pole karne. Był to ten sam przekaz, co w epickim finale Superpucharu Europy z Chelsea: przenieść grę na lewą stronę, przenieść na prawą i centrować. Wspaniały strzał Thiaga zrodził się właśnie w taki sposób, kiedy zegar wskazywał prawie trzecią doliczoną minutę gry. Piłkę wymieniali Alaba, Contento, Pizarro i Thgo po lewej stronie, podali do Lahma, ten zagrał na prawą stronę, do Rafinhii, a brazylijski boczny obrońca dośrodkował w pole karne. I wtedy objawiła się artystyczna dusza Thiaga i jego przewrotka, spektakularne nożyce, które rozstrzygnęły mecz i praktycznie losy ligowego tytułu. Euforia bawarskiej drużyny przypominała tę, jaka zapanowała w Pradze, kiedy Javi Martínez doprowadził do remisu w ostatniej sekundzie dogrywki w meczu z Chelsea, albo tę z Dortmundu, kiedy wynik 3:0 powalił wielkiego rywala. Gol Thiaga został upamiętniony na Meisterschale, paterze wręczanej mistrzowi. – Uderzyłeś piszczelem? – pytam piłkarza w szatni. – Nie, nie, całym butem. To był wymarzony strzał, całym butem. Thiago oder nichts... (Thiago albo nikt). Był to pierwszy gol Thiaga w Bundeslidze, który

zarazem pozwolił Bayernowi bić kolejne rekordy: 43 ligowe mecze z rzędu bez porażki; 28 meczów na wyjeździe ze strzelonym przynajmniej jednym golem; pierwszy klub, który wygrywa 16 z 18 pierwszych meczów... Rekordy, które zostaną poprawione w dwóch najbliższych miesiącach, podczas których nienasycony Bayern dołoży kolejnych 10 zwycięstw z rzędu i zdobędzie tytuł już w marcu, co nie udało się nikomu w historii. Guardiola był bardzo zadowolony po odrobieniu strat w Stuttgarcie, ale ukrył radość pod jedną z tych min niczym u egipskiej mumii. Wcześniej cieszył się z triumfu w szatni, ale kiedy skierował się do sali prasowej, zwycięstwo zostawił na boku i otworzył teczkę z zaległymi sprawami: Ribéry, Robben i Javi muszą jak najszybciej wrócić do gry; trzeba przekonać Mandžukicia, żeby pracował na sto procent, nawet jeśli w każdym meczu nie gra przez 90 minut; trzeba zrobić wszystko, by Kroosa nie zdekoncentrowało przedłużenie kontraktu (domaga się lepszych zarobków); nie wolno pozwolić, żeby drużyna się rozluźniła, myśląc, że mistrzostwo zostało już zdobyte (chociaż ma siedemnaście punktów przewagi nad Borussią Dortmund...); i przede wszystkim trzeba już przeanalizować sposób, w jaki można zagrozić Arsenalowi Wengera. Bo Liga Mistrzów jest tuż za rogiem i cała Europa patrzy w stronę Monachium. Po wyjściu z szatni Lorenzo Buenaventura nie ma wątpliwości co do manewru Pepa w chwili zmiany dynamiki meczu: – Ugrzęźliśmy, w przeciwieństwie do tego, co działo się w Mönchengladbach. Pepowi udało się odmienić mecz z dwóch powodów: ponieważ do swojego katalogu dodał nowe pomysły, które widział albo których nauczył się tutaj, czy to od swoich piłkarzy, czy to od rywali, i ponieważ tutaj ma zawodników, którzy potrafią grać w inny sposób. I jest jeszcze trzeci czynnik: Pep nie jest talibem. Pokazuje, jak bardzo jest inteligentny: analizował Bundesligę i się przystosował, nie rezygnując przy tym z podstawowych koncepcji, które definiują jego styl. Pep nawet go nie słucha, ponieważ myśli już o następnych meczach. – Loren, trzeba dokonać rotacji. Od tej pory należy precyzyjnie dozować wysiłek. – Pep, nie może dojść do tego, co przytrafia się tyle razy – dodaje Domènec Torrent – to, że kiedy trener chce pobić rekord liczby punktów, wyczerpuje piłkarzy. Guardiola miał swoje pięć minut euforii w szatni, ale już patrzy w przyszłość. Nie pozwala sobie na rozkoszowanie się wiktorią: cieszy się nią przez chwilę, po czym natychmiast przechodzi do następnego rozdziału. – Musimy grać lepiej, musimy grać lepiej... – mówi w drodze do autobusu, który zabierze drużynę do Monachium z połową mistrzowskiego tytułu na pokładzie.

MOMENT 44

ANALIZA RYWALA Monachium, 31 stycznia 2014 r. – Jak zimno w stopy! Cholera, jak tu zimno! – krzyczy Pep. Stuttgart i niesamowity wyczyn w ostatniej minucie meczu należą już do przeszłości. Thiago zajmuje okładki gazet i zbiera pochwały, ale trzeba na powrót rozpocząć cały cykl: trzeba szczegółowo przeanalizować nowego rywala i przygotować narzędzia, którymi spróbujemy go pokonać. Jak zwykle przed każdym meczem Guardiola przeprowadza trzy odprawy, wszystkie trwające około piętnastu minut, zawsze przy wykorzystaniu obrazów, najczęściej filmów, które trwają nie dłużej niż siedem minut. Te trzy odprawy zawsze wyglądają tak samo. W przeddzień meczu Pep ze szczegółami przedstawia grę ofensywną drużyny rywala. Za pośrednictwem nagrań wideo pokazuje niebezpieczeństwa płynące ze strony przeciwnika i sposoby poruszania się najbardziej znaczących piłkarzy. W tym momencie trener przedstawia drobiazgowo rozwiązania defensywne, jakie musi zastosować Bayern, żeby przeciwstawić się atakom. Od razu po tym następuje trening, na którym ćwiczone są omówione elementy. Druga odprawa odbywa się przed porannym treningiem w dniu meczu. Polega na szczegółowym objaśnieniu strategii ofensywnej i defensywnej rywala. W istocie rzeczy chodzi o to, w jaki sposób się broni i jak atakuje przy rzutach rożnych i wolnych. Wtedy wkracza Domènec Torrent, drugi trener, który dokładnie przeanalizował ostatnie 50 rzutów wolnych i 50 rzutów rożnych, wykonanych przez przeciwnika, dlatego też objaśnia najważniejsze elementy stałych fragmentów gry. To właśnie on podczas meczu będzie przypominał wchodzącym na boisko piłkarzom rezerwowym pozycje, jakie muszą zajmować przy tego typu akcjach. Po odprawie drużyna ma lekki trening, podczas którego ćwiczy atakowanie i obronę w takich sytuacjach. Nieznany jest jeszcze podstawowy skład, toteż wszyscy piłkarze biorą udział we wszystkich ćwiczeniach. Jeśli mecz rozgrywany jest poza Monachium, wtedy nie ćwiczy się tych akcji, tylko ogląda wideo z dnia, w którym trenowano je w ośrodku przy Säbener Straße. Wreszcie na dwie godziny przed meczem w hotelu, w którym odbywa się zgrupowanie, Pep przeprowadza trzecią i ostatnią odprawę (w szatni nie będzie żadnej). Chociaż moglibyśmy nazwać ją motywacyjną, ma ona element taktyczny, ponieważ polega na szczegółowym objaśnieniu tego, jak

ma atakować Bayern; wówczas także trener ogłasza podstawowy skład. Do tamtej chwili piłkarze go nie znają. Odprawa skupia się tylko na sposobie atakowania, ponieważ sposób bronienia przestudiowano już dzień wcześniej, natomiast akcje ze stałych fragmentów gry przeanalizowano i przećwiczono rano. Określa się zarazem, w jaki sposób zostanie wykonany pierwszy rzut rożny i pierwszy rzut wolny w trakcie meczu. Odprawa zawiera również elementy motywacyjne, chociaż nie zawsze. Na przykład przed ćwierćfinałowym meczem rewanżowym w Lidze Mistrzów z Manchesterem United na początku kwietnia Pep zrezygnował nawet z tej trzeciej odprawy, ponieważ drużyna znała już podstawowy skład od poprzedniego dnia, przećwiczyła akcje ofensywne i nie potrzeba było dodawać żadnego komentarza. Z drugiej strony, przed wznowieniem rozgrywek ligowych 24 stycznia drużyna przyjechała na Borussia Park w Mönchengladbach dopiero przed rozpoczęciem meczu, gdyż Pep bardzo długo przemawiał podczas tej ostatniej odprawy, wskazując piłkarzom powód, dla którego sześć dni wcześniej przegrali towarzyskie spotkanie z Salzburgiem 0:3: grali, nie biegając, bez wigoru. – Ja docieram do tego momentu – powiedział. – Mogę analizować rywala i poustawiać was taktycznie w najlepszy z możliwych sposobów. Na przykład David [Alaba] w dzisiejszym meczu nie powinien wychodzić zbyt często, ponieważ prawy skrzydłowy Stuttgartu [Martin Harnik] może go ukarać. Ale od tej chwili, chłopcy, wy ponosicie odpowiedzialność. Jeśli nie zagracie intensywnie, jeśli nie będziecie biegać jak konie, nie wygramy.... Bayern wygrał tamten mecz z Gladbach 2:0, pokazując ładną grę i definitywnie zmierzając do zdobycia tytułu. Treść trzech odpraw jest owocem dwóch sumiennych analiz, analizy rywala i analizy własnej drużyny, a jednocześnie wynika z jednej z fundamentalnych charakterystyk Guardioli, jak wyjaśnia Xavier Sala i Martín, wykładowca ekonomii na Uniwersytecie Columbia: mianowicie innowacji. – Dla mnie Pep jest wielkim innowatorem. Wygrywa dzięki drobiazgowej analizie słabych punktów przeciwnika i uderzaniu w te punkty. Ale przede wszystkim może ciągle wprowadzać innowacje. Chociaż rywale wyciągają wnioski i stale naprawiają swoje błędy, Guardiola raz za razem stosuje swoją koncepcję gry z nowymi wariantami. Zawsze znajduje się o krok z przodu. Potrafi zachować własną filozofię gry, która polega na osiągnięciu ciągłej przewagi w środku pola, i to za sprawą przystosowania się do cech przeciwnika. Komentując sposób atakowania rywali w szachach albo w każdej innej dyscyplinie sportu, Garri Kasparow oznajmił Pepowi w Nowym Jorku w październiku 2012 roku: – Nie możesz atakować w ten sam sposób na szczycie góry, co na równinie, na otwartym polu. W tym samym mieście Ferran Adrià, geniusz gastronomii, który dopiero co zamknął swoją restaurację El Bulli, również spotkał się z Guardiolą na kolacji pod koniec 2012 roku i powiedział

mu: – Pep, bardziej niż trenerem jesteś wielkim innowatorem. Trener odpowiedział: – Posłuchaj, Ferran, ja jedynie oglądam rywala na wideo i staram się go zmiażdżyć [w rzeczywistości użył wyrażenia o wiele bardziej prozaicznego i dość obscenicznego]. Jedynie analizuję całą moją broń i jednocześnie ją zmieniam. Dla Sali i Martína to powołanie Guardioli perfekcyjnie łączy się z przedsiębiorczym duchem Niemiec: – Nie wiem, co myśli piłkarska opinia publiczna w Niemczech, ale znam dość dobrze wielkich przedsiębiorców i czołowych polityków tego kraju i są oni absolutnymi perfekcjonistami i innowatorami. Żyją z niepopełniania błędów i szukania perfekcji. Nie ma znaczenia, czy mówimy o BMW, Siemensie czy Audi: niezmiernie doceniają zdolność innowacji i poszukiwanie perfekcyjnego produktu, w związku z czym siłą rzeczy muszą zgadzać się ze stylem Pepa, który jest ciągłą ewolucją i innowacją. A także adaptacją. Jeśli uważnie się przyjrzymy, zobaczymy, że Pep nie starał się, żeby Bayern grał tak jak Barça, ale że to on przystosował się do piłkarzy i do kraju. Z drugiej jednak strony, gra drużyny z 1 lipca 2013 roku nie ma nic wspólnego z futbolem, jaki uprawia w tej chwili. Żeby się przekonać, jak powstają analizy drużyn przeciwnych i samego Bayernu, konieczna jest rozmowa z Carlesem Planchartem, odpowiedzialnym za sztab analityków Guardioli, jego kolegą, od kiedy zaczął trenować Barcelonę B w 2007 roku. Planchart szczegółowo tłumaczy nam zasady pracy, jakie stosuje z grupą współpracowników: – Są dwie części: analiza własnej drużyny i analiza drużyny rywala. To dwa odmienne światy. Jesteś w klubie, którego zespół gra co trzy dni, a to z braku czasu nie pozwala ci na korygowanie twoich defektów na boisku. Musisz więc przekazać piłkarzom wiele poprawek, o których nie możesz powiedzieć im podczas meczu. Jeśli masz do dyspozycji cały tydzień treningów, możesz przygotować serię ćwiczeń poprawiających dane elementy. Na przykład jeśli defensywa gra zbyt wysoko albo zbyt nisko czy jest zbyt duży dystans pomiędzy formacjami, czy są problemy z dośrodkowaniami, czy jeśli bronimy źle przy bliższym słupku... W naszym przypadku najszybszym sposobem, jakim dysponujemy, jest wideo, ponieważ dzięki niemu możemy znacznie szybciej przekazać im to, jak poprawić dany element. Po zakończeniu każdego meczu analitycy wyciągają wnioski z akcji drużynowych i indywidualnych, strategicznych i taktycznych. W ciągu tygodnia Pep pokazuje je konkretnemu piłkarzowi, a czasami zachowuje je na przyszłość, na jakiś szczególny moment. Zazwyczaj jednak korekty indywidualne i strategiczne dokonywane są natychmiast, w związku z czym poprawki

z poprzedniego meczu brane są pod uwagę już przy analizie następnego spotkania. W tym sezonie grupa Plancharta dodała kolejny element: oprócz akcji taktycznych analizuje również akcje indywidualne. W ten sposób po zakończeniu meczu ma do dyspozycji wszystkie konkretne akcje każdego piłkarza, to znaczy wszystkie sytuacje, w których uczestniczył, i wie, czy decyzje, jakie piłkarz podjął w danym momencie, były odpowiednie, czy też nie. Każdy z zawodników ma osobny folder, w którym przechowywane są wszystkie opisane akcje wraz z uwagami. Po zakończeniu meczu porządkuje się je w zależności od rodzaju akcji: gry powietrznej, dryblingów itd. Skoro mamy te wszystkie informacje, następnego dnia, podczas treningu, każdemu z zawodników można pokazać konkretne nagrania i pracować nad korektą indywidualną, grupową bądź taktyczną. Trzeba mieć na uwadze, że wszystkie nagrania wykonywane są w formacie panoramicznym, co daje wizję taktyczną, a nie jedynie obraz technicznego zagrania piłkarza. – Oprócz tego – tłumaczy Planchart – Pep zawsze ogląda cały mecz. Po zakończeniu spotkania wgrywamy mu je do komputera. Może obejrzeć je w całości albo może się zapoznać tylko z tymi akcjami, które wybraliśmy pod względem piłkarza, pod względem rodzaju akcji albo pod względem taktycznym, wszystko z naszymi uwagami. Znajduje także szczegóły, które zapisuję podczas meczu i o których czasami dyskutujemy już przed meczem, ponieważ chcemy zwrócić uwagę na jakieś bardzo specyficzne aspekty. Niezależnie od tego, że dostaje od nas mecz całkowicie rozebrany na czynniki pierwsze, Pep lubi robić własne notatki, kiedy go ogląda, i w ten sposób sporządza meczowy raport. Drugi aspekt analizy polega na skrupulatnym zbadaniu rywala – to istotna sprawa, bo ma doniosły wpływ na wybór rodzaju gry. Liga niemiecka nagrywa mecze wszystkich drużyn Bundesligi i 2. Bundesligi w formacie panoramicznym i oddaje je do dyspozycji klubów w każdy poniedziałek rano. Natomiast w Champions League nie tylko nie istnieje taki serwis, ale nawet są poważne trudności z nagrywaniem czegokolwiek. Pobudziło to wyobraźnię i przyniosło wynalazki wszelkiego rodzaju, od samodzielnego nagrywania z trybun za pomocą małej kamery, po robienie tego za pośrednictwem okularów wyposażonych w system nagrywania wideo. Istotne okazuje się nagrywanie meczów in situ i w formacie panoramicznym w celu analizowania akcji z taktycznego punktu widzenia: – W Niemczech skauting uważany jest za coś normalnego, nie jest postrzegany jako szpiegowanie. Nawet między klubami czasem przekazujemy sobie nagrane mecze i uznajemy to za całkowicie oczywistą rzecz – wyjaśnia Planchart. Analiza rywala okazuje się nieodzowna w celu wybrania systemu gry, rodzaju zawodników, którzy wcielą go w życie, a nawet ćwiczeń, jakie zostaną wykonane w dni poprzedzające mecz: – W Barcelonie przed finałem Ligi Mistrzów przeanalizowaliśmy dwanaście ostatnich meczów rywala, ale przed zwykłymi spotkaniami oglądamy średnio pięć albo sześć. Wpływ ma również kalendarz i rodzaj przeciwnika, z którym mierzy się analizowana drużyna: czy ma inicjatywę, czy

czeka, żeby przeprowadzić kontratak, czy gra systemem podobnym do naszego itd... Jeśli twoi przeciwnicy grają z rywalami o charakterystykach podobnych do ciebie, to fantastycznie. W przeciwnym razie analiza okazuje się znacznie mniej użyteczna. Po przeanalizowaniu tych pięciu lub sześciu meczów Planchart przygotowuje dla Guardioli raport podzielony na koncepcje i akcje. Jest to raport wizualny, gdyż łatwiej go w ten sposób przekazać, z oznaczeniem każdej koncepcji i trzech akcji dla każdej z nich. Jeśli Pep uzna to za stosowne, będzie pracował z tym aspektem na względzie. – Po zakończeniu meczu, jeszcze tej samej nocy albo rankiem następnego dnia, przekazuję mu raport dotyczący następnego rywala. Ja pracuję z dwutygodniowym wyprzedzeniem, ale on koncentruje się tylko na najbliższym przeciwniku. Czasem, w przypadku spotkań Ligi Mistrzów, części raportu daję mu wcześniej, ponieważ jeśli w danym tygodniu nie rozgrywa się meczu w środę, przegląda go wcześniej. Ale zazwyczaj robi to po kolei, mecz po meczu. Gdy kończy się jedno spotkanie, skupia się na następnym. Guardiola najpierw przegląda raport złożony z 50 albo 60 akcji i to pozwala mu na wyrobienie sobie ogólnej idei i przygotowanie aspektów najbliższego meczu, a nawet ewentualnego podstawowego składu. Dzięki temu może natychmiast zaplanować trening, który przygotowuje razem z Torrentem i Buenaventurą, koncentrując się na określonych aspektach gry. W kolejnych dniach szczegółowo analizuje przeciwnika, oglądając mecze albo fragmenty meczów i wyciągając wnioski. Robi notatki i wybiera koncepcje, które przekaże swoim piłkarzom. Czasem łączy je z innymi z poprzednich meczów, jeśli chodzi o jakąś określoną akcję, o aspekt motywacyjny albo pomysł taktyczny. Podczas meczów Planchart i jego ekipa wysyłają nagrania z konkretnych akcji na ławkę rezerwowych, gdzie Domènec Torrent otrzymuje je na swój iPad: – Carles wysyła mi je na iPad – opowiada Torrent – czy to dlatego, że dostrzega jakieś rzeczy, czy to dlatego, że my je widzimy i go o nie prosimy. Rzut rożny, rodzaj kontrataku... Prosimy go o fragment nagrania i w ten sposób Pep może obejrzeć je niemal równocześnie. Na trybunie grupa analityków ma kamerę połączoną z iPadem Torrenta, z komputerem w gabinecie Pepa i z komputerem w szatni, który z kolei połączony jest z ekranem. Planchart na żywo dokonuje selekcji akcji, które uznaje za najważniejsze, i od razu wysyła niektóre z nich, po czym wybiera kolejne. Pięć minut przed przerwą dokonuje archiwizacji i kompletuje pierwszą połowę z gabinetu Pepa. Podczas meczów rozgrywanych na wyjeździe naturalnie nie ma tej samej siatki połączeń i musi zejść do szatni z własnym komputerem. Do przeglądania meczu w przerwie zazwyczaj wybiera trzy albo cztery koncepcje gry, które pokazuje na dwóch lub trzech nagraniach po trzy sekundy każde. A zatem w sumie jest około

dziesięciu akcji, krótkich i konkretnych. – Co robimy w przerwie? Najpierw Pep przychodzi do swojego gabinetu i pyta: „Co widzicie?”. Ponieważ z góry widać inne rzeczy, z odmiennej perspektywy. Odpowiadam, a on słucha uważnie. Pep zawsze słucha i analizuje, rozmawia z Torrentem o możliwości skorygowania defektów albo zrewolucjonizowania meczu. Zapisuje cztery czy pięć koncepcji, które chce poprawić, i wchodzi do szatni. Do rozpoczęcia drugiej połowy zostaje pięć albo sześć minut; wzywa zawodników, pokazuje im nagrania i wyjaśnia, jakie zmiany należy wprowadzić. Po czym wracają na boisko. Jak odpowiedział Ferranowi Adrii, innowacja czasem jest bardzo prozaiczna: – Posłuchaj, Ferran, ja jedynie oglądam rywala na wideo i staram się go zmiażdżyć.

MOMENT 45

NAJWAŻNIEJSZA JEST EWOLUCJA Monachium, 15 lutego 2014 r. Na początku lutego Mario Götze strzelił pierwszego gola w roku 2014 na Allianz Arenie. Bayern od siedmiu tygodni nie grał na swoim stadionie i w tak krótkim czasie zmieniło się wiele. Nie tylko Pep wydaje się inny, także drużyna porusza się w odmienny sposób, jest szybsza i elektryczna, napędzana nową energią, mimo że lista kontuzjowanych nigdy nie ma końca. W tym okresie Thiago stał się wizerunkiem Bayernu miażdżącego przeciwników: – Thiago musiał strzelić takiego gola, żeby ludzie zrozumieli, że jest utalentowanym zawodnikiem – wyjaśnia Guardiola. – Nigdy nie będzie wielkim goleadorem, ale owszem, będzie wielkim piłkarzem. Przypomnij sobie to, co zrobił w Dortmundzie: nie grał od trzech miesięcy, wszedł na boisko i stał się panem meczu. Zwiększenie roli Thiaga jest wynikiem nie tylko efektu psychologicznego po jego pięknym golu strzelonym w Stuttgarcie: są powody taktyczne. Guardiola porzucił pomysł grania z jednym defensywnym pomocnikiem i fałszywą dziewiątką. Zmusiły go do tego okoliczności. W wielu meczach musiał liczyć tylko na środkowego napastnika i cofniętego napastnika, co skłoniło go do większego zabezpieczenia środka pola. Zaczęło się w październiku: za każdym razem gdy ustawiał Götzego jako cofniętego napastnika za Mandžukiciem, modyfikował ustawienie środkowych pomocników i rozmieszczał ich jako doble pivote. Już w styczniu podczas odrabiania strat na Mercedes Benz Arena w Stuttgarcie musiał ustawić Thiaga i Lahma jako doble pivote, żeby Pizarro grał jako cofnięty napastnik za Mandžukiciem. I dynamika drużyny tak się poprawiła, że trener postanowił zmodyfikować swój tradycyjny schemat: – Na tej pozycji – mówi Pep – Thiago jest w ciągłym kontakcie z piłką, kopie ją raz czy dwa i sprawia, że gra jest ciągła. A Lahm bardzo mu pomaga, ponieważ zapewnia płynność. Philipp jest bardzo dobry, przez co Thiago staje się jeszcze lepszy. Domènec Torrent podsumowuje to tak: – Doble pivote narodził się wskutek zniknięcia fałszywej dziewiątki. Kiedy potrzebowaliśmy wystawić jeszcze jednego środkowego napastnika albo ofensywnego pomocnika, musieliśmy zrezygnować z doble pivote.

Było mnóstwo rotacji: z jednego meczu na drugi zmieniało się nawet siedmiu piłkarzy podstawowego składu, a mimo to początek roku na Allianz Arenie okazał się spektakularny, z wyróżniającymi się Götzem i Thiagiem oraz Lahmem okrzepłym już w środka pola. Drugiego lutego Schickeria, trybuna ultrasów Bayernu, zaczęła śpiewać: „Mistrzowie w marcu! Mistrzowie w marcu!”. I istotnie to, co nastąpiło, było prawdziwym huraganem: między 2 lutego a 8 marca, w ciągu 35 dni, Bayern rozegrał osiem meczów, wygrywając wszystkie z miażdżącą różnicą goli: 33 strzelone i tylko dwa stracone. Na Allianz Arenie: zwycięstwa 5:0 z Eintrachtem Frankfurt, 4:0 z Freiburgiem i 5:1 z Schalke. Na wyjeździe: wygrana z Nürnbergiem (2:0), z Hannoverem (4:0) i Wolfsburgiem (6:1). W Pucharze Niemiec eliminacja HSV (5:0), a w Champions League podbicie Emirates Stadium, pokonanie Arsenalu (2:0). Bayern zamienia się w niszczącą maszynę nie do zatrzymania. Torrent przypisuje to zmianie, jaka nastąpiła podczas zimowej przerwy: – Zgrupowanie w Katarze oznaczało niebywałą zmianę. Być może dlatego, że po wakacjach piłkarze przyjechali wypoczęci i przyswoili już wszystko to, czego ich uczyliśmy. Katar to był boom, multiplikacja. Drużyna wystartowała. I przy tym rozumiała, co robi. Guardiola jest nieco mniej zadowolony niż jego asystent: – Bardzo trudno jest osiągnąć futbol perfekcyjny. Bayern Heynckesa zaprezentował go w zeszłym roku, ale ja potrzebuję czasu, żeby naprawdę się nauczyć, czym jest Bundesliga, i żeby moi piłkarze w końcu grali tak, jak naprawdę mogą to robić. W tych tygodniach piłkarze wyglądają tak, jakby poruszali się dzięki niewyczerpanej energii, i jest niemal nieistotne, że Toni Kroos przez dwa mecze siedział na ławce rezerwowych; to nauczka za to, że źle zareagował w pewnej sytuacji – podobnie było z Mandžukiciem, kiedy trenował na pół gwizdka. Zespołowa energia jest przedkładana nad każdą indywidualną lekkomyślność. Drużyna biegała nawet wtedy, kiedy przemieszczała się od jednej trybuny do drugiej, żeby podziękować kibicom po meczach. I wciąż biła rekordy. Była w stanie grać długimi podaniami z Eintrachtem Frankfurt albo ciągle utrzymywać się przy piłce, jak w spotkaniu Pucharu Niemiec z HSV, kiedy osiągnęła niebywały procent posiadania piłki: 84 procent w pierwszej połowie, wynik, który jednak nie robi wrażenia na Guardioli: – To normalne, że tak się dzieje, kiedy rywal zamyka się na swojej połowie. Natomiast kiedy przeciwnik gra agresywnie, te dane bardzo się zmieniają. To nie jest istotne. Naprawdę ważne jest to, żeby piłka znajdowała się daleko od naszej bramki. To mnie uszczęśliwia. W przeciwieństwie do tego, co uważa wielu ludzi, Guardioli nie interesują wysoki procent posiadania piłki czy inne dane statystyczne. Dla niego istotne i kluczowe jest bieganie. I tak będzie nawet bardziej w następnych miesiącach. – Czerpiemy radość, kiedy gramy dobrze i biegamy, biegamy i biegamy. Żeby cieszyć się grą,

musimy dużo biegać. Drugim ważnym czynnikiem w lutym jest ciągłe rozgrywanie meczów: – Teraz gramy co trzy dni i nie możemy się zastanawiać i stracić z oczu naszego celu – powtarza Pep. – Najważniejszy mecz jest zawsze ten następny i trzeba myśleć wyłącznie o nim, a nie o Champions League czy innych sprawach. Trzeba skoncentrować się tylko na następnym kroku. Zawsze poważni, zawsze skoncentrowani. Trzeba budować zwycięstwa, wychodząc od zera, ponieważ najtrudniejsze jest nie wygrywanie, lecz ciągłe wygrywanie, kiedy raz już się to zrobiło i wszyscy wokół przyjmują za pewnik, że znów wygrasz. Trzeba zapomnieć o wszystkim, o trzech trofeach z zeszłego roku i o naszych poprzednich zwycięstwach, i każdego dnia pracować tak, jakbyśmy niczego nie wygrali. Zaczynać każdy mecz tak, jakby wszystko zaczynało się od początku. Luty był znakomity dla Bayernu, ale być może najbardziej sugestywny był 1 marca, kiedy w meczu Bayern –Schalke drużyna gości aż do 29 minuty nie zdołała przekroczyć połowy boiska, a Manuel Neuer aż do 41 minuty ani razu nie dotknął piłki – był to symbol miażdżącej dominacji monachijczyków. Jednak Pep jest przeciwny hołubieniu tego typu statystyk czy też zgromadzonych licznych rekordów: – Sportowiec musi skoncentrować się na tu i teraz, na danym momencie. Nikt nie wie, co zdarzy się w przyszłości! Biegać bez ustanku i myśleć tylko o najbliższym meczu – dwa kluczowe elementy realizowane przez drużynę w lutym, miesiącu, w którym wygrywa i wygrywa po tym, jak wygrała już wszystko, ale też i dwa kluczowe elementy zanikające na początku kwietnia, po zdobyciu mistrzowskiego tytułu, kiedy spotka ją jedyny wielki dołek w sezonie. Jednak zanim to nastąpi, Bayern wciąż będzie miażdżył rywali w takim samym rytmie, w jakim do zespołu wchodzą i wychodzą z niego piłkarze: Schweinsteiger i Javi Martínez już się wyleczyli, ale Shaqiri doznał nowej kontuzji, a Ribéry zostaje poddany zabiegowi chirurgicznemu. Po raz pierwszy w sezonie w środę 5 lutego Pep ma do dyspozycji całą drużynę (z wyjątkiem Badstubera), ale trwa to zaledwie jeden dzień, ponieważ już w czwartek Ribéry’emu zostaje usunięty krwiak z pleców. Przez kontuzje, zmiany taktyczne albo dużą liczbę meczów trener nie ma żelaznej podstawowej jedenastki, lecz piętnastu–szesnastu zawodników, którzy ciągle się wymieniają, a wśród nich znajdują się tacy piłkarze jak Pizarro, grający na wspaniałym poziomie. Ten Bayern tasuje schematy i ustawienia, potrafi idealnie dostosować się do planów trenera i cech przeciwnika. Przedstawiam tę kwestię Christianowi Streichowi, szkoleniowcowi Freiburga, przypominając mu, że sześć miesięcy wcześniej, podczas naszej rozmowy na Mage Solar Stadion w jego mieście, przewidywał, że Bayern Guardioli będzie grał imponująco.

– Tak, pamiętam, że tak panu powiedziałem. Powiedziałem, że Bayern będzie wspaniały, i taki jest. Jeśli czekasz na niego na swojej połowie, wymienia podania i cię rozkłada. Jeśli zaatakujesz go wysoko, też cię rozkłada. To jest maszyna z wieloma wariantami. Sześć miesięcy temu nie grał w taki sposób, ale po pół roku pracy Pepowi udało się to osiągnąć. To jest maszyna. Niezależnie od zmian ustawień, kontuzji, przystosowania się do przeciwnika i rotacji, w Bayernie w lutym można dostrzec najważniejszą rzecz dla Guardioli: ciągłą ewolucję jako nieodwołalną normę. Ewolucję jako metodę, jako potrzebę i jako wymóg. Pep nie ma wątpliwości: – Charakter drużyny jest charakterem jej trenera.

MOMENT 46

PASJA. ENERGIA. PRZYGOTOWANIE Monachium, 16 lutego 2014 r. Zdefiniowanie Pepa to mozolne zadanie. Nie istnieje żaden przymiotnik, który całkowicie opisałby tak złożoną postać jak on, czasem jakby wykonaną ze stali, a czasem z masła. Kuszące jest szukanie określenia, które obejmie wszystko, które zdefiniuje go całkowicie. Można na przykład powiedzieć, że jest obsesyjny. – Jeśli bycie obsesyjnym oznacza posiadanie pasji i przygotowywanie wszystkiego ze szczegółami, to Pep jest obsesyjny – mówi jego przyjaciel Xavier Sala i Martín. – Jednak moim zdaniem obsesja nie jest czymś negatywnym, jeśli człowiek ma obsesję na punkcie tego, co lubi, i chce doprowadzić to do perfekcji. Pep jest obsesyjny w tym samym znaczeniu, jak jest nim wielki muzyk albo wielki malarz. Tyle że on widzi wszystko jako klucz do futbolu. Profesor ekonomii opowiada nam o człowieku, który gruntownie przygotowuje się do wykonywania swojej pracy: – Podczas wolnego roku w Nowym Jorku czasem przychodził na moje wykłady na Uniwersytecie Columbia i był żywo zainteresowany komunikacją indywidualną i zbiorową. Pep czuł, że to już nie te czasy, gdy pokazywał piłkarzom Gladiatora (jak przed finałem Champions League w 2009 roku) czy mówił im to, co Cruyff przed finałem w 1992 roku („Wyjdźcie i cieszcie się grą”). Był o wiele bardziej zainteresowany komunikacją spersonalizowaną, znajdowaniem nowych sposobów przekazania piłkarzom emocji. Chciał dobrze poznać świat Twittera i innych portali społecznościowych, aby stosować to w szatni. Ponieważ wiedział, że powinien tego używać. W Stanach Zjednoczonych zastanawiał się, w jaki sposób portale społecznościowe i technologia mogą mu pomóc w komunikacji z zawodnikami. Przez ten rok nieustannie się uczył. To była dla niego obsesja, chociaż jeszcze nie miał drużyny, już się przygotowywał. W środku Manhattanu już myślał o tym, w jaki sposób nowe technologie zmienią jego pracę, której jeszcze nie miał... Sala i Martín wspomina inny niezbędny element potrzebny do zrozumienia Guardioli: pasję. – Kasparow powiedział mu jasno i wyraźnie: „Pep, nie można grać bez pasji”. Pasja okazuje się fundamentalna, jeśli chce się odnieść sukces w futbolu, przypomina nam Lorenzo Buenaventura, trener przygotowania fizycznego Bayernu:

– Cholo Simeone mówi coś jedynego w swoim rodzaju: „Jestem piłkarzem, który wyciągnął najwięcej korzyści przy tak ograniczonych warunkach. Wiesz dlaczego? Ponieważ mam pasję. Jak miałbym mieć odpowiedni poziom, by rozegrać sto meczów w reprezentacji Argentyny? Jako piłkarz byłem niezdarny, ale wszystko osiągnąłem dzięki pasji”. Obsesja, przygotowanie, pasja... Niezbędne atrybuty, ale niewystarczające, żeby objąć liczne obszary wiecznie niezadowolonego Pepa. O jego osobowości rozmawiałem z wieloma osobami: z jego żoną Cristiną, z członkami jego sztabu szkoleniowego, z jego piłkarzami, z Sammerem, z Rummenigge, z zawodnikami Barcelony, z jego przyjaciółmi, z dziennikarzami, którzy znają go od dziesiątków lat, z innymi, którzy dopiero co go poznali... Obszary. Każdy na swój sposób, ale wszyscy zgadzają się co do złożoności Pepa, co do różnorodności jego obszarów. Bez wątpienia Pep jest obsesyjny. I chętny do rywalizacji. Jest perfekcjonistą, pedagogiem i pasjonatem. Jest energiczny i ciekawski. Przygotowuje się i jest przygotowany. Jest bliski i odległy, innowacyjny, zimny i fanatyczny. Wyjątkowo wymagający, bardziej wobec samego siebie niż wobec innych. Autokrytyczny, niezadowolony. Wiecznie niezadowolony. Nastawiony na wyniki, pragmatyczny, szczery, drażliwy. Pep jest wulkaniczny. Wytrwały, sumienny i pracowity, niemal jak stachanowiec. Jest entuzjastą i romantykiem aż do łez. Nonkonformista. Jest jednocześnie impulsywny i refleksyjny. Maniak, przesądny i racjonalny, bardzo racjonalny. I wątpiący. Mocno wątpiący. Taki jest Pep, ale nie tylko. Jest odważny i bojaźliwy. Ma umiejętność przewidywania. Jest błyskotliwy, ale poświęca się pracy, jakby nie miał za grosz talentu. Jest uparty, skomplikowany, sprzeczny. Wylewny i serdeczny. Intensywny aż do wyczerpania. Drobiazgowy i surowy. Zapalczywy, ostry i szczodry. Kiedy chce, jest pogodny. Jest dobrze wychowany i uprzejmy. Uważny i serdeczny, ale może być ironiczny. Jest wnikliwy i sarkastyczny. Niespokojny, ciekawski i drwiący. Potrafi być cyniczny. Jest inteligentny. Bardzo inteligentny. Pep jest jak cebula z tysiącem warstw, z których każda jest inna, co sprawia, że mamy przed sobą człowieka złożonego o nieogarniętej witalności i poniesiemy klęskę, jeśli spróbujemy zdefiniować go w całości. Pep jest wszystkimi tymi przymiotnikami, ale jeszcze kimś o wiele więcej, a przede wszystkim jest więcej niż sumą własnych sprzeczności. Pep nie zamierza intelektualizować futbolu ani swoich pomysłów i koncepcji. Nie chce również, by inni robili to za niego. To, że kocha poezję, nie oznacza, że jest poetą. To, że lubi dobrą literaturę, nie oznacza, że jest literatem, a to, że ma intelektualne niepokoje, nie jest równoznaczne z tym, że ma zamiar intelektualizować futbol. Ani używać górnolotnych słów. Jest bezpośredni i szczery, mówi prostymi słowami. Jest synem murarza i nigdy o tym nie zapomina. – Piłkarze będą wyczerpani Pepem – powiedział nam pewnego razu Thiago. – Jest tak

intensywny, że nas wyczerpie. Jest nawet lepszym psychologiem niż taktykiem. Thiago zna go bardzo dobrze. Dostawał od niego bury i dowody sympatii, ostrzeżenia i pochwały: – Pep nigdy nie będzie usatysfakcjonowany. Nie czerpie radości. Nigdy nie będzie miał radości z futbolu, ponieważ zawsze szuka tego, co wyszło źle, żeby to naprawić. Pep nigdy nie jest szczęśliwy, ponieważ jest perfekcjonistą.

MOMENT 47

SKONCENTROWANI NA CHAMPIONS LEAGUE Monachium, 17 lutego 2014 r. Drużyna jest dobrze przygotowana do wielkich wyzwań sezonu, jest w formie i pragnie sukcesów. Podczas miesięcy ciężkiej codziennej pracy przyswajała sobie idee, które przekazywał Guardiola. Drużyna, nie do zatrzymania w lutym, nie tylko jest lepsza, ale mądrzejsza i więcej potrafi. Piłkarze odrobili wszystkie lekcje. Ligowy tytuł jest w zasięgu ręki. Kiedy do końca lutego zostały dwa tygodnie, Bayern ma szesnaście punktów przewagi nad Bayerem Leverkusen i siedemnaście nad Borussią Dortmund, co pozwala Guardioli zażartować: – Jeśli nie zdobędziemy mistrzostwa, podam się do dymisji. Mówię poważnie: jeśli nie będę w stanie utrzymać prawie dwudziestu punktów przewagi, muszę podać się do dymisji... Wykorzystuję ten wspaniały moment, żeby porozmawiać z wieloma ekspertami. Zaczynam od Alexisa Menuge’a, niemieckiego korespondenta francuskiego dziennika „L’Équipe” i autora książki Franck, biografii Ribéry’ego: – Bayern jest mocniejszy teraz niż pod koniec 2013 roku. Myślę, że dzieje się tak dlatego, że piłkarze lepiej rozumieją to, czego wymaga od nich Pep. Zgrupowanie w Katarze było bardzo intensywne, dobrze trenowali, to było korzystne. Ale uważam, że oprócz pracy ma to też bliski związek z taktyką: od kilku tygodni Pep pozwala, by drużyna coraz częściej grała w ustawieniu 4-23-1, jak za czasów Heynckesa, i piłkarze czują się pewniej. Następnie rozmawiam z Romanem Grillem, agentem Philippa Lahma i człowiekiem, który bardzo dobrze zna piłkarską taktykę. Grill jest stanowczy: – Poprawa gry drużyny ma duży związek z umiejętnościami Pepa, który potrafi ich uczyć. Jak dla mnie jest to pierwszy trener Bayernu Monachium, od kiedy gra tu Philipp [Lahm], który naprawdę każdego dnia uczy czegoś nowego swoich piłkarzy, ma bardzo pozytywny wpływ i ze względu na sukcesy odniesione w Barcelonie może osiągnąć to, że piłkarze chcą się od niego uczyć. Roman Grill, oprócz tego, że jest bliskim współpracownikiem Philippa Lahma, był piłkarzem Bayernu II, a także trenerem drużyny młodzieżowej. I nie ma najmniejszych wątpliwości co do przyczyn poprawy gry zespołu: – Ta drużyna potrzebowała kogoś takiego jak Pep. I tak naprawdę nie widzę żadnego innego

trenera, który mógłby zrobić to co Pep. W zeszłym roku Bayern miał już najlepszy skład w historii, czy to przez przypadek, czy to dzięki dobremu planowaniu klubu, ale z Juppem Heynckesem działy się rzeczy taktycznie wątpliwe. Heynckes kierował drużyną za sprawą swojej charyzmy, doświadczenia i autorytetu, ale piłkarze na boisku szukali rozwiązań taktycznych na własną rękę i było jasne, że w ten sposób nie można funkcjonować jeszcze przez kolejny sezon, tym bardziej po tym, jak zdobyło się wszystko. Tak więc zespół potrzebował nowego bodźca ze strony trenera, który ma pomysły, który ma plan i wdraża go dzień po dniu. Ja nie widziałem żadnego trenera na świecie, który mógłby to zaoferować, z wyjątkiem Guardioli. Uważam, że drużyna przeszła cudowną ewolucję. Nigdy nie widziałem Bayernu grającego z taką intensywnością. Mecz z Manchesterem City na wyjeździe był fantastycznym, wspaniałym spektaklem. Pep zawsze doskonale wie, czego chce. To człowiek, który chce pomagać piłkarzom, który chce grać w harmonii z piłkarzami, a nie przeciwko nim, ale także wie doskonale, czego sam pragnie i jakie są jego cele. Kolejnego dnia spotykam się z Danielem Rathjenem, dziennikarzem niemieckiego Eurosportu, który uważnie obserwował Bayern w trakcie sezonu. – Zima była bardzo ważna dla Pepa i dla Bayernu. Przyszedł latem ze swoją filozofią i nowymi pomysłami, ale tamten Bayern był wciąż drużyną Heynckesa. On jeszcze siedział w głowach piłkarzy, szefów klubu i samego Pepa... Widać to było w stylu gry i dokonanie tej zmiany było wielkim wyzwaniem dla Guardioli. Ale zmiana wymagała czasu. Myślę, że wybuch nastąpił w Marrakeszu, po wygraniu klubowych mistrzostw świata. Wtedy Pep raz jeszcze podziękował Heynckesowi. Powiedział: „Danke, Jupp, za to, że dałeś nam możliwość zdobycia tego trofeum”. Ale to było zerwanie z przeszłością. Było to ostatnie trofeum „starej” drużyny. Dopiero w Katarze, po zimowej przerwie, Pep tak naprawdę rozpoczął swoją epokę. Tacy piłkarze jak Robben, Schweinsteiger, Lahm i Ribéry zrozumieli, że mogą nadal zdobywać ważne trofea, a Pepowi było już znacznie łatwiej zbierać owoce idei, które zasiał. Faza do stycznia służyła wzajemnemu poznaniu, ustanowieniu mechanizmów i przeżyciu wobec plagi kontuzji, a mimo to Bayern zdominował rozgrywki ligowe w sposób miażdżący. Od stycznia zaczął się nowy etap: etap funkcjonowania jako mocna grupa. Rozmawiam również z Ronaldem Rengiem, cenionym pisarzem, autorem wielu książek, z których najbardziej znana to Ein allzu kurzes Leben, poświęcona Robertowi Enkemu. Ronald przez kilka lat mieszkał w Barcelonie i bardzo dobrze poznał Barçę Guardioli, w związku z czym łatwo jest mu poczynić porównania z Bayernem: – Piłkarze Bayernu zaskoczyli mnie bardziej niż sam Pep. Pepa znałem już z Barcelony, podobnie jak jego pomysły na grę i zdolność do innowacji. Ale zaskoczyło mnie skromne podejście piłkarzy, zawsze gotowych do nauki. Ponieważ w niektórych przypadkach zmiana była radykalna, to było tak, jakby ktoś musiał zamieszkać za granicą. W każdym razie widzę dużą różnicę między grą Bayernu

i Barcelony. Zdarzają się mecze, zwłaszcza u siebie, w których są pewne podobieństwa, ale jest ich niewiele. Bayern potrafi uderzyć z niczego, a Barça nie. Jest to umiejętność skonstruowania czegoś z niczego. Dla Renga być może najbardziej interesujące w całym tym procesie jest to, że zdobycie trzech trofeów w 2013 roku nie ugasiło pragnienia odnoszenia kolejnych triumfów: – Po pierwsze, trzeba powiedzieć, że na zdobycie trzech trofeów trochę miała wpływ zmiana trenera, ponieważ w styczniu piłkarze już wiedzieli, że po sezonie przyjdzie Guardiola, i to wpłynęło na nich psychicznie. Świadomie bądź nie, wielu zawodników jeszcze bardziej wspierało Heynckesa, który odchodził. Juppowi było jeszcze łatwiej dotrzeć do swoich piłkarzy, ponieważ wszyscy darzyli go wielką sympatią. Tacy zawodnicy jak Robben i Ribéry, którzy odegrali kluczową rolę w zdobyciu trofeów, nie myśleli o samych sobie, o swoim ego, tylko o trenerze, który odchodził. Tak więc „efekt Pepa” rozpoczął się wtedy, gdy jeszcze go nie było. A teraz grają na jeszcze wyższym poziomie. Pod względem wyników, ale przede wszystkim stylu gry: rodzaj gry, jaki praktykuje dziś Bayern, jest znacznie trudniejszy niż w zeszłym roku. Bardziej zdefiniowany, bardziej złożony taktycznie, jest tam o wiele więcej podań. To, co się zdarzyło, jest bardzo ciekawym fenomenem, który niezwykle rzadko pojawia się w futbolu. Chociaż piłkarze zdobyli wszystko, chcieli powiedzieć swoim znajomym: „Ja jestem piłkarzem Pepa Guardioli”. To nie jest normalne. Wiadomo, że piłkarze zazwyczaj są bardzo krytyczni wobec swoich trenerów, zawsze znajdują jakieś defekty, ale tutaj stało się odwrotnie. Bardzo chcieli się przekonać, jaki jest Pep. Piłkarze byli zaskoczeni nawet rodzajem treningów, jakie wprowadził Guardiola, a jego przybycie było największym bodźcem, jaki mogła dostać ta drużyna. Największym odkryciem sezonu było dla mnie to, że trzydziestoletni zawodnicy grający na wysokim poziomie potrafili tak bardzo i tak szybko się zmienić. Luty będzie miesiącem konsolidacji Bayernu. Dobre wrażenie ze stycznia nie tylko zamienia się na zwycięstwa i potężną przewagę w Bundeslidze, ale pozwala się skupić na Champions League, czego Guardiola chciał uniknąć aż do momentu, kiedy drużyna zagwarantuje sobie mistrzowski tytuł. Jednak teraz jest to już nieuniknione i piłkarze o tym wiedzą. Podczas treningów niemal fruwają. Poczuli zapach Ligi Mistrzów i nie chcą, by największy europejski zaszczyt wymknął im się z rąk. Oglądanie ćwiczenia na grę pozycyjną jest niczym udział w recitalu kontroli, nadzorowanym przez Thiaga. Jest to typowe ćwiczenie, praktykowane na prostokącie o wymiarach 20 na 12 metrów, gdzie gra siedmiu na siedmiu plus pięciu wolnych zawodników i zaledwie kilku wybrańców (Thiago, Lahm, Bastian, Kroos...) może dwukrotnie dotknąć piłki. Pozostali – tylko raz. Pep koryguje grę bez ustanku. Robbena, Schweinsteigera, Kroosa. Należy podać, ruszyć przeciwnika, utrzymać się przy piłce, zachować pozycję... Drużyna emanuje pewnością siebie. Można odnieść wrażenie, że Bayern po raz pierwszy za

kadencji Guardioli czuje się chroniony przed przypadkami. To w rzeczywistości nie istnieje, wszak tylko odnosi się wrażenie, że Pep wyposażył drużynę w rodzaj koła ratunkowego, które sprawia, że czuje się ona pewnie i jest zdolna do wszystkiego. Zaczyna to przypominać najlepsze okresy Barcelony, kiedy katalońska drużyna czuła się chroniona przez niezwyciężoną aurę. Nieważne, co się działo – wydawało się, że tamta Barça mogła pokonać wszelkie przeciwności. To samo zaczyna się zauważać w Bayernie. Nie chodzi o sposób gry ani o dobre wyniki, ale o coś nieuchwytnego: atmosferę, jaka panuje w zespole. Wrażenie, że z ławki rezerwowych oprócz taktycznych rozwiązań płynie dawka charyzmy, która zamienia się w pewność siebie. Nie poznałem zbyt dogłębnie Bayernu Heynckesa, ale jego wyniki były dobitne, a gra znakomita. Wydawało się, że była to drużyna niezwyciężona, i prawdopodobnie odnosiło się wtedy identyczne wrażenie jak teraz. Kiedy skończy się luty, nie wiem, czy Bayern Guardioli też będzie tak niezwyciężony jak Bayern Heynckesa, ale owszem, mam wrażenie, że trener okrył drużynę pancerzem chroniącym przed przypadkami w futbolu. Po treningu, ostatnim przed wyjazdem do Londynu na mecz z Arsenalem w 1/8 finału Ligi Mistrzów i przed początkiem ostatniego etapu drogi wiodącej do finału w Lizbonie, pytam o to wrażenie Thiaga Alcântarę. Chciałem wiedzieć, czy było to fałszywe wyobrażenie, czy może odczuwali je również piłkarze: – Jest prawdziwe – mówi mi Thiago. – Wczoraj w nocy o tym myślałem i odnoszę takie samo wrażenie. Jest to identyczne uczucie, jakie miałem minionego lata podczas mistrzostw Europy do lat 21. W reprezentacji Hiszpanii wiedzieliśmy, że wygramy ten turniej i że tylko my sami mogliśmy siebie pokonać. Wygraliśmy. Został ktoś jeszcze, z kim trzeba było porozmawiać o obecnej sytuacji Bayernu. Ktoś, kto nigdy nie obniża napięcia, nigdy się nie rozluźnia. Kto nigdy nie zadowala się tym, co osiągnął. Matthias Sammer, dyrektor sportowy klubu, blisko związany z Pepem: – Jesteśmy dobrzy, jesteśmy silni, jesteśmy szybcy, mamy chęci i gramy skoncentrowani. I chcemy wygrywać. Ale powinniśmy wykonać jeszcze jeden krok: jesteśmy Bayernem, musimy wypruwać sobie żyły na każdym treningu i w każdym meczu, aby osiągnąć doskonałość, poziom zarezerwowany tylko dla tych największych. To jest historyczna szansa: jesteśmy Bayernem i musimy ją wykorzystać. Nie możemy się zatrzymać.

MOMENT 48

CUDOWNA RĘKA Londyn, 19 lutego 2014 r. W Londynie jest piąta po południu, a piłkarze zjedli już podwieczorek w cieniu drzew palmowych, które rosną w Winter Garden w hotelu Landmark, rzut kamieniem od Regent’s Park. Pep czeka na nich w salonie z odprawą przed meczem Arsenal – Bayern, pierwszym spotkaniem 1/8 finału Champions League. W składzie jest istotna zmiana: Javi Martínez wchodzi jako jedyny defensywny pomocnik, a Lahm zostaje wycofany na pozycję prawego obrońcy, w związku z czym Rafinha usiądzie na ławce rezerwowych. Po ogłoszeniu podstawowego składu trener przedstawia plan gry na spotkanie z drużyną Arsène’a Wengera: – Chłopcy, wszyscy mamy doświadczenie w tego typu meczach. Wszyscy rozgrywaliśmy mecze jednej ósmej finału Ligi Mistrzów. Wiecie, jakie one są i ile znaczą. Wiecie, że są intensywne, skomplikowane, agresywne i niebezpieczne. Chcę zrobić coś w sposób bardzo precyzyjny, bardzo dokładny. Pep świadomie robi pauzę. Jest to pauza teatralna, z rodzaju tych, których celem jest zwrócenie uwagi słuchających. – Chcę żebyście pierwsze dziesięć albo dwanaście minut poświęcili na zamrożenie meczu. Żebyście ochłodzili zapędy Arsenalu. Oni wyjdą, żeby gryźć i grać na maksa. Chcę, żebyście ich zamrozili. Podawajcie sobie piłkę. Ten jeden raz chcę, żebyście robili to, czego tak nienawidzę i o czym tyle razy wam mówiłem, że to jest gówno: tiki-taka. Bardzo mi przykro, ale dziś trzeba to robić przez pewien czas. Podawajcie sobie piłkę bez zamiaru wychodzenia do przodu. Podawajcie ją sobie dla samego podawania. Chociaż będziecie się nudzić, chociaż wyda wam się to bezużyteczne. Mamy tylko jeden cel: utrzymywać się przy piłce i żeby Arsenal się znudził, żeby nie mógł nam jej odebrać, żeby zobaczył, że bezsensowne jest bycie agresywnym, bo i tak nie powącha się piłki. Przekaz jest jasny, ale Pep precyzuje go jeszcze bardziej: – Nie trzeba, żebym was powiadamiał. Kiedy minie dziesięć minut i zobaczycie, że tracą parę, że zaczynają się nudzić albo tracić nadzieję, że już tak agresywnie nie walczą o piłkę, wtedy, panowie, zacznie się prawdziwy mecz. Wtedy skończy się tiki-taka i zaczniemy grać tak, jak umiemy. Wtedy naprawdę się na nich rzucimy.

Jednak nie dzieje się nic podobnego. Początek meczu nie ma nic wspólnego z tym, o co prosił Guardiola. Przed upływem dziesięciu minut piłkarze Bayernu sześciokrotnie pozbywają się piłki, posyłając długie zagrania na przeciwną stronę boiska i oddając ją Arsenalowi. Ale czyż nie uzgodnili, że zawłaszczą sobie piłkę? Dlaczego im ją podarowali? W ciągu tych pierwszych dziesięciu minut, które dla Guardioli są wiecznością, Bayern wygląda niemal jak kukiełka w rękach Arsenalu. Na szczęście dla monachijskiej drużyny Manuel Neuer raz jeszcze staje się gigantem w bramce. Nie tylko broni ręką rzut karny wykonywany przez Mesuta Özila, podobnie jak i inne strzały, ale także uspokaja swoich kolegów i krzyczy do nich, by stosowali się do instrukcji trenera. Neuer jest jednocześnie kołem ratunkowym i środkiem uspokajającym. To dziesięć nerwowych minut dla Guardioli, który nie potrafi zrozumieć, jak to możliwe, że piłkarze takiego formatu upierają się przy posyłaniu długich piłek, zamiast chronić futbolówkę, jak zaplanował. Nie wychodzi mu też dobrze ustawienie z Javim Martínezem jako osią zespołu: dodał mięśnie do środka pola, ale traci kontrolę. Dlaczego drużyna tak zdecydowanie nie wypełnia początkowych instrukcji? – Ponieważ to jest futbol – tłumaczy mi Pep następnego dnia, już spokojniejszy. – Ponieważ jesteśmy ludźmi, a nie robotami. Ponieważ czegoś chcemy, ale nie zawsze umiemy albo nie zawsze trafiamy z taktyką. Ponieważ trening jest spokojny, a mecz pełen napięcia. Ponieważ rywal też gra, i to jest dobre, chociaż wiele osób zawsze deprecjonuje przeciwnika… Ponieważ to jest futbol, człowieku… Ten okres pozbawiony kontroli był dla trenera wiecznością. Na pomeczowej konferencji prasowej mówi o dwudziestu minutach cierpienia, ale następnego dnia, po tym, jak przejrzał nagranie wideo, zdaje sobie sprawę, że było to dokładnie siedem, a nie dwadzieścia minut: – Tak, ale to była cała wieczność. Gdyby nie Manu... Cholera, w Champions League nie możesz podarować rywalowi siedmiu minut! Po rzucie karnym obronionym przez Neuera Bayern przejął kontrolę nad meczem i nad piłką: pojawił się Thiago i drużyna zaczęła stwarzać sytuacje strzeleckie. Przy alley oop od Kroosa do Robbena bramkarz gospodarzy, Wojciech Szczęsny, popełnił faul na rzut karny i został usunięty z boiska. Ale David Alaba trafił z jedenastu metrów w słupek i do przerwy wynik pozostawał bez zmian, pomimo siedemnastu dośrodkowań, jakie Bayern wykonał w pole karne Arsenalu. Wszystko zmieniło się w drugiej połowie. Wystarczyło ruszyć jeden element układanki: wszedł Rafinha za Boatenga, w związku z czym Javi ustawił się na środku obrony, Lahm na pozycji defensywnego pomocnika, a Thiago jako lewoskrzydłowy. Zmiana okazała się rewolucyjna: Lahm przejął futbolówkę, a grający w osłabieniu Arsenal stracił całą nadzieję. Poza tym Toni Kroos rozegrał znakomitą drugą połowę: wykonał 152 podania, z których 97 procent było celnych. Gdyby ktoś miał wątpliwości, Kroos zademonstrował grę godną wybitnego piłkarza.

Guardiola uciekł się do wniosków, jakie wyciągnął w przeszłości. W meczach Barcelony przeciwko drużynom grającym w dziesiątkę, które zamykały się w swoim polu karnym, wykorzystywał zbyt wielu napastników, więc na Emirates Stadium nie popełnił tego samego błędu. Wolał bardziej zagęścić drugą linię w celu przyciągnięcia rywali na jedną stronę, by potem posłać piłkę na drugą. Kroos swoją rolę wypełniał perfekcyjnie, zmuszając piłkarzy Arsenalu do biegania od jednej linii bocznej do drugiej, do tego wręcz stopnia, że drużyna gospodarzy utrzymywała się przy piłce przez dwadzieścia procent czasu i przez całą drugą połowę nie mogła wykonać więcej niż trzydziestu podań, podczas gdy Bayern skompletował ich ponad 550 i prawie wszystkie były celne (95 procent, rekord w Lidze Mistrzów). Prognozy Lahma, koncertowa gra Kroosa i zdolności Pizarra do właściwej interpretacji tego, czego wymaga dany moment meczu, okazały się tak decydujące w odniesieniu zwycięstwa (2:0), jak wnioski, które wyciągnął Guardiola z gorzkich doświadczeń z meczów przeciwko drużynom grającym bardzo defensywnie. Bayern opuszczał Anglię z kolejnym zwycięstwem w Champions League, dobry znak, ale nie było siły, która rozwiałaby niepokój Guardioli: – Te minuty były wiecznością, wiecznością... Jakie to szczęście, że był Manu. Bez jego ręki Bóg raczy wiedzieć, co by z nami było w Lidze Mistrzów...

MOMENT 49

BUNDESLIGA POD ZNAKIEM LAHMA Monachium, 8 marca 2014 r. Liga jest już rozstrzygnięta. Drużyna z Monachium ma dwadzieścia punktów przewagi nad Borussią Dortmund i nawet wspaniały występ Wolfsburga w spotkaniu z Bayernem nie mógł powstrzymać mistrza, który kolekcjonował kolejne zwycięstwa i goleady. I dobry humor. Podczas piątkowego treningu, dzień przed spotkaniem z Wolfsburgiem, drugi trener, „Tiger” Gerland, anulował gola ze względu na pozycję spaloną podczas meczu. Rywalizacja w tych spotkaniach jest tak duża, że wielu piłkarzy, w tym Ribéry, pomstowało na Gerlanda. W żartach, ale też na poważnie, ponieważ nie chcieli przegrywać nawet na treningach. Narzekania przeciągnęły się do minuty, a już w następnej akcji Ribéry strzelił wspaniałego gola pod poprzeczkę i pobiegł z uśmiechem na ustach, by pokazać Gerlandowi wała. Ale żart na tym się nie skończył, ponieważ do świętowania przyłączył się Guardiola. Zrobił to z zaskoczenia. Nic nie powiedział, zakończył trening, drużyna wsiadła w samolot do Wolfsburga i po kolacji przeprowadził obowiązkową odprawę na temat taktyki rywala. Kiedy wideo już dobiegało końca, niespodziewanie, ku zdumieniu piłkarzy, pojawił się obraz z akcji, w której został anulowany gol podczas treningu. I nie tylko to: Carles Planchart dodał jeszcze odpowiednie powtórki, rysując nawet linię spalonego. I okazało się, że gol został strzelony prawidłowo! Wtedy dopiero wybuchła awantura: połowa drużyny gwizdała na Gerlanda, a druga połowa brała go w obronę. Tamtej nocy, kiedy piłkarze szli spać, wciąż jeszcze się z tego śmiali. W sobotę Bayern pokonał 6:1 Wolfsburg w meczu, który był o wiele bardziej skomplikowany, niż wskazywałby na to wynik, i w którym wydarzyło się coś, co odzwierciedla problemy drużyny: po raz pierwszy od 26 października 2013 roku Robben i Ribéry zagrali razem w podstawowym składzie. Od ostatniego razu (przeciwko Hercie Berlin w Monachium) minęło 19 tygodni, 133 dni i 22 mecze, 14 z nich ligowych… To dane obrazujące plagę kontuzji, jaka spadła na drużynę; prawie cała runda bez możliwości wystawienia obu najbardziej znanych napastników. Problemy, jakie pojawiły się wskutek tylu kontuzji, zostały rozwiązane między innymi dzięki płynności gry w środku pola. Kiedy razem grają Lahm, Kroos i Thiago, drużyna przeżywa najlepsze momenty sezonu. U boku Thiaga Toni Kroos ma większą swobodę, jest mniej ograniczony, bardziej odważny i zaczyna wyznaczać hierarchię w zespole, coś, czego nie udało się jeszcze osiągnąć

Mariowi Götzemu, który być może padł ofiarą własnej nieśmiałości, chociaż Pep prosi go, by w pełni pokazał swój charakter i energię, by grał tak, jak potrafi. A ponad nimi wszystkimi króluje Philipp Lahm. – Philipp jest niesamowity – mówi Pep. – Bierze piłkę i robi z nią, co chce. Prowadzi ją tam, gdzie chce, a przede wszystkim tam, gdzie powinna się znaleźć. Obok Pepa, jedzącego kolację po meczu, a więc wygłaszającego bardziej obszerne i szczegółowe opinie, Manel Estiarte wyraża to innymi słowami: – Nie traci piłek, obraca się, dyryguje drużyną, jest cudowny. Lahm daje tej drużynie życie... Miażdżący triumf Bayernu w lidze zależy przede wszystkim od ustawienia Lahma jako defensywnego pomocnika. Dwudziesty czwarty tytuł mistrza Niemiec (łącznie z tym zdobytym w 1932 roku, przed powstaniem Bundesligi) na zawsze już będzie miał wygrawerowane nazwisko Lahma. I będzie się opierał na tamtej decyzji podjętej w Pradze 30 sierpnia 2013 roku, co tyle razy przypomina Pep: „Jeśli wygramy coś w tym sezonie, to dzięki Lahmowi…”. Jako anegdotę można przytoczyć to, że Lahmowi udało się strzelić gola w rozgrywkach ligowych w lutym podczas derbów z Nürnbergiem po… 95 meczach (ostatni raz zdobył bramkę trzy lata wcześniej, w lutym 2011 roku). To, co osiągnął Lahm w trakcie tego sezonu, było bardzo trudne dla kogoś, kto w teorii nie jest specjalistą od gry na pozycji defensywnego pomocnika: czyste wyprowadzanie piłki, pokonywanie pierwszej linii obrony przeciwnika... Nikt nie zna go lepiej niż jego agent, Roman Grill: – Jeśli dokonuję bilansu – mówi – to stwierdzam, że Philipp wnosi dużo do organizacji defensywnej, ale także do płynności gry. Już jako boczny obrońca miał ten dar dostrzegania kolegi i podawania piłki z wyprzedzeniem, co ułatwiało grę drużynie. Ale na pozycji defensywnego pomocnika ta umiejętność widoczna jest jeszcze bardziej. Jeśli przeanalizuję wszystko, Javi Martínez jest mocny w grze głową, a Bastian Schweinsteiger potrafi dobrze się ustawiać, ale w sumie Philipp jest prawdopodobnie najbardziej kompletnym zawodnikiem nadającym się do tej roli. Grill zgadza się również, że trio złożone z Lahma, Kroosa i Thiago nadaje wielką płynność grze: – Uważam, że Bayern funkcjonuje lepiej, kiedy w środku pola jest trzech piłkarzy bardzo technicznych, jak oni, ponieważ zespół nie traci piłki, potrafi się przy niej utrzymać. To oznaczało ogromny skok jakościowy dla Bayernu. Myślę, że jest to najlepszy system dla środka pola: trójkąt z jedynym defensywnym pomocnikiem w głębi. Jednak pomimo dobrej dyspozycji tego tria Pep dodaje do środka pola nowe elementy. Jedne są taktyczne, jak na przykład ustawienie bocznych obrońców obok pomocników i z dala od linii bocznych, czyli ich naturalnych pozycji. Grill uważa, że jest to pozytywne: – Ustawienie bocznych obrońców na środku jest taktycznym ruchem Pepa, który najbardziej zwraca uwagę. Dla mnie było to coś bardzo inteligentnego, a także strategicznego. Myślę, że zrobił to

z jednego powodu: to, czego chce, jest oczywiste, chce kontroli w środku pola i musi mieć przewagę w tej strefie, w związku z czym chce atakować tylko jednym zawodnikiem na każdym ze skrzydeł. Ma Robbena i Ribéry’ego, i to wystarczy. Dlatego właśnie mówię, że inteligentnie ustawił swoich zawodników. Wpłynąć na Robbena i Ribéry’ego, żeby zmienili swoją grę? To jest bardzo skomplikowane, więc postanowił ustawić obu bocznych obrońców w środku pola, ponieważ przypuszczał, że ci dwaj z przodu nie będą zwracać na niego uwagi [śmieje się]. I uzyskał przewagę w środkowej strefie dzięki Rafinhii i Alabie, dając szansę Thiagowi, Götzemu albo temu, kto akurat gra w środku, by bardziej podłączać się do ataku, przez co ma więcej zawodników w drugiej linii i bliżej bramki rywala. Był to zwycięski manewr, inteligentny pomysł, któremu trzeba przyklasnąć. Inne elementy mają charakter osobisty. Bayern jest klubem, który chwali się tym, że mocno wspiera zawodników i nie pozostawia ich samych w trudnych chwilach. Jest jak jedna wielka rodzina. Przejawia się to wtedy, gdy chodzi i o długotrwałe kontuzje, jak w przypadku Badstubera (którego powrót do zdrowia oszczędziłby sprowadzenie zastępcy), i o ciężki proces sądowy, jak w przypadku Brazylijczyka Breno, który ponad rok spędził w więzieniu za spalenie swojego domu, a następnie został przyjęty jako członek sztabu szkoleniowego drużyny młodzieżowej. Były również trudności wynikające ze stanu zdrowia Schweinsteigera. Po dwukrotnej w ciągu zaledwie pięciu miesięcy (czerwiec i listopad) operacji kostki jego sezon przypomina drogę krzyżową. W październiku klub mógł sprowadzić na następny sezon jednego z najlepszych pomocników świata: byłby to znakomity interes ze względu na typ techniczno-taktyczny zawodnika oraz warunki finansowe, ale pomysł ten został odrzucony, ponieważ klub chciał nadal wspierać Schweinsteigera. Już w lutym, kiedy Lahm, Kroos i Thiago prezentowali wspaniały poziom, Pep postanowił zmodyfikować strukturę. Dlaczego? Był tylko jeden powód: żeby po drodze nie zgubić Schweinsteigera. Dla trenera był to dylemat: chociaż ogólny poziom gry drużyny na krótką metę mógł na tym ucierpieć, on wolał odzyskać Bastiana. W opinii Romana Grilla po tej decyzji płynność gry może wyparować: – Według mnie środek pola Bayernu z Philippem, Thiagiem, Kroosem albo Götzem nie zrealizował jeszcze w pełni swego potencjału. Dlatego też byłem trochę rozczarowany w dwóch czy trzech ostatnich meczach, kiedy Pep postanowił cofnąć Lahma [żeby zrobić miejsce dla Schweinsteigera], ponieważ uważam, że powtarzalność jest bardzo ważna dla tych piłkarzy, którzy dopiero co nauczyli się czegoś nowego. Nie tylko dla Lahma, to jest nowe także dla Toniego Kroosa, który gra ze spokojem, ale jeszcze od czasu do czasu rozprasza się podczas meczów. Tak więc byłoby bardzo ważne dla tych zawodników, by nadal grali w tym systemie. Żałuję, że Pep, jak się wydaje, zmodyfikował to ustawienie. Grill ma rację: trio Lahm, Kroos, Thiago funkcjonuje lepiej i nadaje większą płynność i ciągłość

grze. Jednak być może Guardiola nie chce stracić takiego piłkarza jak Schweinsteiger, bez względu na to, jak trudny jest to dla niego sezon. Pogodzić obie opcje to jak kwadratura koła. Ale trenerowi płacą za podejmowanie tego rodzaju decyzji. Nawet jeśli na krótką metę nie są one trafne.

MOMENT 50

KONTROLA, KONTROLA Monachium, 11 marca 2014 r. Nie zdecydował jeszcze, jaki skład wystawi tego wieczoru. Zostało tylko dziewięć godzin do ważnego meczu, rewanżowego spotkania 1/8 finału Champions League z Arsenalem, a Pep wciąż siedzi zamknięty w swojej „jaskini” przy Säbener Straße, rozmyślając nad tym, czy w środku pola wystawić Schweinsteigera, czy Lahma. Kroos jest lekko przeziębiony, ale jego mina wskazuje, że nie chciałby stracić tego meczu za żadne skarby świata. Pep waha się i zastanawia nad składem. – Nie zaznam spokoju, dopóki nie postanowię, z kim wychodzę. Nie chodzi tylko o to, w jaki sposób możemy zaatakować przeciwnika, ale przede wszystkim o to, z kim możemy zrobić to w najlepszy sposób. Możesz bardzo dobrze wiedzieć, jak to zrobić, ale z kim będzie to najwłaściwsze? To jest kluczowa decyzja. W Monachium jest południe, drużyna odbyła już trening i miała drugą odprawę, tę, na której przedstawiane są strategiczne akcje rywala i podczas której przypomina się, jak atakować i jak się bronić przy rzutach rożnych i wolnych. Pep wciąż jednak jeszcze myśli o podstawowym składzie. Nie ma jasności, ponieważ pojawiły się dwa małe problemy: Kroos jest przeziębiony – chociaż kiedy go o to pytasz, mówi, że czuje się dobrze – a Schweinsteiger nie jest jeszcze przygotowany w stu procentach, chociaż kiedy go pytasz, też odpowiada, że jest w znakomitej formie. Pep się waha. Jego sztab szkoleniowy radzi mu, żeby wystawił tych, którzy doprowadzili drużynę aż do tego etapu, do 1/8 finału, kiedy sprawy były skomplikowane, a zespół cierpiał na plagę kontuzji, z których wiele było pokłosiem poprzedniego, niezwykle ciężkiego sezonu. Gdy pijemy kawę nieopodal szatni, jeden z członków sztabu szkoleniowego podsumowuje to takimi słowami: – Moja rada jest taka, by wystawił tych, którzy nas do tego miejsca doprowadzili. To jest jak finał. Jeśli awansujemy do ćwierćfinału, to będzie wielki sukces. Jeśli odpadniemy, końcówka sezonu zrobi się dla nas bardzo długa. Dlatego ten mecz jest niczym finał i dobrze byłoby grać z tymi, którzy nas tutaj doprowadzili, z tymi, którzy w trakcie miesięcy pełnych kontuzji utrzymali drużynę na wysokim poziomie. To oznaczałoby ustawienie Rafinhii na boku obrony, a Lahma i Kroosa w środkowej strefie boiska. Ale Pep się waha, mimo że dzień wcześniej uważał tak samo. Było popołudnie, poniedziałek

10 marca, i w tym momencie wydawało się, że wszystko jest jasne: – Jedną z opcji jest postawienie na tych, którzy doprowadzili nas aż tutaj. Na tych, którzy musieli rozegrać najwięcej minut z powodu kontuzji innych. To ciekawe, jak z dnia na dzień potrafi zmienić zdanie. Wczoraj było dla niego oczywiste, że mecz jest jakby kluczowym momentem sezonu: mógł oznaczać praktycznie rezygnację z wielkich celów (chociaż mamy dopiero początek marca) albo początek finałowego sprintu. – Jutrzejszy mecz jest ważny, ponieważ jeśli odpadniemy, to przy już wygranej lidze końcówka sezonu zrobi się dla nas bardzo długa. Musimy awansować do ćwierćfinału i wtedy walczyć do końca. Ale z jakimi piłkarzami? Wczoraj był przekonany, że z tymi, którzy do tej pory brali na siebie ciężar, ale przez noc górę wziął inny pomysł: nie podejmować najmniejszego ryzyka. Ćwierćfinał jest w zasięgu ręki, wystarczy kontrolować mecz, zamrozić go, zrobić to, czego nie zrobiono na Emirates Stadium w pierwszych minutach, i gotowe. Jeśli uda się kontrolować grę przez 90 minut, od kolejnego europejskiego finału będą go dzielić tylko cztery mecze. Pep waha się między atakowaniem a kontrolowaniem. Prawie zawsze stawia na atak, ale dziś ma wątpliwości. Tak duże, że w południe dylemat wciąż pozostaje nierozwiązany. Tak naprawdę dobrze czuje się w sytuacjach ekstremalnych, jak wtedy, gdy nie ma wystarczająco wielu zawodników, a czeka go finał Ligi Mistrzów, gdy improwizuje ustawienie linii obrony, jak zdarzyło się w 2009 i 2011 roku. Wówczas ujawnia się jego talent innowatora. Teraz ma przed sobą zupełnie nową scenerię, ponieważ dysponuje całą drużyną, co w rzeczywistości jest problemem bogactwa. W Monachium nazywa się to Luxusproblem. Wszyscy piłkarze są profesjonalistami i potrafią to zrozumieć. Albo i nie. W minionym tygodniu jadł obiad z Tonim Kroosem i tłumaczył mu, że na niego liczy, że chce, aby w najbliższych sezonach był jednym z liderów drużyny. Nie mieszał się do finansowych negocjacji między klubem a piłkarzem ani nie zagwarantował mu miejsca w podstawowym składzie, bo tego nie może obiecać nikomu, ale dał mu jasno do zrozumienia, że darzy go zaufaniem. Kilka lat wcześniej dokładnie to samo zrobił w Barcelonie z Touré Yayą. Kroosowi powiedział, że chce go mieć u swego boku i że pomoże mu stać się jeszcze lepszym piłkarzem. Jednak ten dziś nie zagra w podstawowym składzie. Ponieważ jest przeziębiony, ale także dlatego, że Pep chce, by Schweinsteiger nie pozostał w tyle i nie utracił dynamiki. Chce, żeby wszyscy byli w formie w kwietniu i w maju. Tylko Badstuber jest kontuzjowany, co jest czymś niesłychanym, wszak trzeba było czekać aż do 10 marca, żeby wszyscy piłkarze byli dostępni na dany mecz. Nawet ci poobijani trenują teraz bez problemu: nic już ich nie boli. Piłkarze mają na sobie specjalne stroje przygotowane z myślą

o Champions League i ten zwykły fakt jest niczym balsam. Nikt nie chce stracić spotkania z Arsenalem. Trening przeprowadzony dzień przed meczem nie zdradza tego, jak może wyglądać podstawowa jedenastka. W tym przypadku Guardiola nawet nie zdecydował jeszcze, czy zaatakuje w poszukiwaniu goli, czy będzie bardziej ostrożny i zamrozi mecz. Jednak sesja treningowa nie opiera się na tym, lecz na przygotowaniu sposobu ucięcia w zarodku każdego ataku londyńskiej drużyny. Starannie ćwiczy zachowanie całej linii defensywnej w momencie, kiedy piłka dociera do bramkarza rywali, a ten wybija ją na bok boiska. – Wiemy, że Fabiański wykopuje piłki na prawą stronę – wyjaśnia Carles Planchart. – Jeśli przyjmie ją Giroud, to odbierze futbolówkę klatką piersiową i przy się niej utrzyma. Jeśli pośle ją do Sagnii, to nasz boczny obrońca musi do niego doskoczyć, a Sagna przedłuży akcję, uderzając piłkę głową w przestrzeń, która została wolna za jego plecami. I poniedziałkowe popołudnie poświęcane jest powtarzaniu raz za razem sposobu bronienia przy tych wykopach piłki przez Fabiańskiego – rolę tę pełni Manuel Neuer. Podczas dwudziestu minut Dante i Schweinsteiger zajmują się kryciem jednego piłkarza (Pizarra), który odgrywa rolę Girouda, natomiast Alaba doprowadza do perfekcji sposób atakowania Sagnii. Następnie Pep wyjaśnia ze szczegółami, w jaki sposób Arteta przyciąga defensywnego pomocnika rywala, żeby stworzyć wolną przestrzeń w środku pola i tym samym zrobić miejsce dla Özila. Pep wykonuje ruchy Artety, tłumacząc przy tym swoim piłkarzom rozmieszczonym po boisku: – Özil jest niebezpieczny. To jego naprawdę musimy pilnować. Arteta przyciąga, doskakujemy do niego, a wtedy Özil wpada w jego strefę razem z Cazorlą i Chamberlainem i w ten sposób zdobywają przewagę. Ćwiczy sposób obrony przed manewrem Özila. Wymaga, żeby Robben i Ribéry zamykali skrzydła i przede wszystkim żeby Javi Martínez w swojej roli środkowego obrońcy zajmował strefę, która pozostaje pusta. Z kolei Rafinha musi zająć miejsce, które zwolnił Javi. Trening jest ciągłym ćwiczeniem tych ruchów. Pep nie przestaje wykrzykiwać nazwisk piłkarzy Arsenalu: Arteta, Özil, Cazorla, Mertesacker. Wszystkie rozbrzmiewają przy Säbener Straße, podczas gdy zawodnicy Bayernu pracują w niesłychanym rytmie, jeśli zważymy, że jest to trening przedmeczowy. To prawda, jest krótki, zaledwie dwudziestominutowy, ale tempo jest niecodzienne. Pep odmienia swoich piłkarzy i wyglądają oni majestatycznie. Drużyna emanuje tak dużym poczuciem pewności siebie, że wydaje się niemożliwe, by nie wyeliminowała Arsenalu. Kiedy kończą, wszyscy spoceni, Pep podsumowuje to w prosty sposób: – Gra się takim rytmem, w jakim się trenuje. Później, w trakcie meczu, trafność obranej taktyki zależy już od talentu piłkarzy, ale rytm zależy od treningu. Jeśli trenujesz źle, grasz źle. Jeśli trenujesz

jak bestia, grasz jak bestia. A oni trenują jak bestie. Guardiola stawia na kontrolę zamiast na agresję. Wybiera Schweinsteigera w miejsce Kroosa. Kiedy autobus opuszcza ośrodek treningowy i rusza w kierunku hotelu Dolce, gdzie drużyna spędzi sześć godzin przed meczem, trener podjął już decyzję. Jest spokojny i nastawiony optymistycznie: – Kontrola. Wybrałem kontrolę. Kontrola i kontrola. Robben rozgrywa wspaniały mecz. Biega, broni i atakuje nierówną formą, potrafił przeprowadzać znakomite akcję, zademonstrował dojrzałość. W wieku 30 lat osiągnął przeprowadzić fantastyczną akcję, jak i doskonale pomagać Holendrowi za ten występ serdecznym uściskiem.

z precyzją. Piłkarz, który często raził ale i miał spore braki, tym razem poziom doskonały: umie zarówno w grze pressingiem. Pep podziękuje

W 54 minucie Schweinsteiger zaczyna biec od środka pola, a Cazorla za nim nie podąża, w związku z czym dociera na czas do serca pola karnego, żeby wykończyć dośrodkowanie Ribéry’ego i zapewnić drużynie prowadzenie. Dwie minuty później Arsenal wyrównuje, ale nie zdarzy się już nic więcej. Bayern nie rozegrał wielkiego meczu, ale sprawował całkowitą kontrolę i awans do następnej rundy był w zasięgu ręki w ciągu 173 ze 180 minut: wątpliwy był jedynie na początku pierwszego meczu, do momentu, aż Neuer obronił rzut karny wykonywany przez Özila. Dwumecz kończy się w taki sam sposób, w jaki się rozpoczął: Fabiański broni rzut karny wykonywany przez Müllera, co uniemożliwia triumf Niemców w spotkaniu rewanżowym. Pep jest w euforii. Chociaż następnego dnia niektórzy analitycy będą mówić o przeciętnym Bayernie, trener jest szczęśliwy jak nigdy. Osiągnął ćwierćfinał, a to oznacza, że będą nowe szanse, aby dotrzeć jeszcze dalej w tych najważniejszych rozgrywkach na kontynencie. – Chciałem mieć kontrolę i udało nam się ją uzyskać. Źle kończyliśmy akcje, zgoda, ale kontrolowaliśmy mecz, i o to właśnie chodziło. Wiem, że w Monachium bardzo się podoba, gdy drużyna dużo atakuje i biega tam i z powrotem, ale mecz wymagał czegoś innego. Z wynikiem 2:0 z pierwszego spotkania nastawienie się na bieganie nie byłoby inteligentne. Okej, nie mieliśmy płynności w środku pola, ale rozegraliśmy mecz, jaki należało rozegrać – wyjaśnia. O dziesiątej rano następnego dnia przeanalizował już mecz i okazuje tę tak typową dla siebie mieszankę radości z osiągniętego sukcesu z autokrytyką ze względu na popełnione błędy: – Popełniliśmy błąd, zostawiając w tym samym korytarzu naszego bocznego obrońcę i skrzydłowego. Lahm i Robben z jednej strony, Alaba i Ribéry z drugiej. Znajdowali się na tej samej osi i to odebrało nam przewagę. Nie powinni się spotykać. Jeśli skrzydłowi są przy linii, boczni obrońcy muszą być w środku, i odwrotnie. Jak zawsze po każdym meczu już rozmyśla nad nowymi rozwiązaniami: – Boczni obrońcy muszą ustawiać się tak, jakby byli ofensywnymi pomocnikami, dzięki czemu

Götze będzie mógł się poruszać tam, gdzie chce. Ale boczni obrońcy muszą być tutaj, w środku. I kiedy skrzydłowy z jego strony przesuwa się do środka, boczny obrońca wychodzi na zewnątrz, a z Götzem drużyna osiąga przewagę. Kiedy jednak ustawiają się na tej samej osi, boczny obrońca zostawał za skrzydłowym i wszystko zawsze kończyło się bez żadnej przewagi. Musimy to skorygować... Tego słonecznego ranka, kiedy radość wypełnia Säbener Straße, Pep podejmuje kolejną decyzję: Ribéry i Götze nie są w najlepszej formie i potrzebują małego okresu przygotowawczego. W ciągu następnych trzech tygodni Lorenzo Buenaventura będzie z nimi pracował, aby byli gotowi na 1 kwietnia, kiedy rozpoczną się ćwierćfinały. Champions League jest już celem priorytetowym.

MOMENT 51

POCZEKAM NA CIEBIE, ULI Monachium, 14 marca 2014 r. Na czwartek 13 marca mieliśmy zaplanowany wspólny wyjazd do Bazylei, żeby zobaczyć na żywo mecz Ligi Europy między FC Basel i Red Bull Salzburg. Pep jest urzeczony Rogerem Schmidtem, trenerem drużyny z Salzburga, który w kwietniu miał zostać zatrudniony przez Bayer Leverkusen, by prowadzić drużynę od sezonu 2014/15. Guardiola od dłuższego czasu oglądał mecze austriackiego zespołu. Kiedy grali ze sobą w styczniu, w towarzyskim spotkaniu, które Bayern przegrał 0:3, Pep przekonał się, że Schmidt jest bardzo utalentowanym trenerem. Dlatego też postanowił obejrzeć mecz na żywo, ale po południu w przeddzień wyjazdu stało się jasne, że nie będzie mógł pojechać: w czwartkowe południe zapadł wyrok w sprawie Ulego Hoeneßa. W środę 12 marca w Bayernie panowała radość. Aż tu nagle… Trzy i pół roku więzienia. To było trzęsienie ziemi, chociaż z drugiej strony nie było to zaskoczeniem, gdy obserwowało się, w jaki sposób ewoluował proces wytoczony za uchylanie się od płacenia podatków, podczas którego stało się jasne, że Hoeneß dopuścił się milionowej defraudacji. Decyzja sądu była ciosem dla ludzi pracujących w Bayernie. Był nie tylko jego prezesem (chociaż jego przestępstwo nie miało żadnego związku z klubem), ale także duszą. Hoeneß był klubem. Był kimś znacznie więcej niż wybitnym ekspiłkarzem. Odkąd w 1977 roku został dyrektorem generalnym do spraw handlowych, Uli był wielkim twórcą nowoczesnego Bayernu, człowiekiem, który zamienił go we wspaniałą i modelową instytucję. Wyrok naturalnie pociągnął za sobą jego dymisję jako prezesa. W komunikacie wystosowanym przez klub uszanował decyzję sądu i zrezygnował ze stanowiska. Pep był pierwszą osobą z Bayernu, która publicznie zabrała głos po ogłoszeniu wyroku. W piątkowe południe, podczas konferencji poprzedzającej mecz z Bayerem Leverkusen, powiedział: – Uli ma dobre serce. Od razu zdajesz sobie sprawę, dlaczego jest tak kochany w Bayernie. Nigdy nie widziałem zarządcy, który byłby tak kochany w swoim klubie. Bardzo trudno jest wyobrazić sobie Bayern bez niego. To, że Pep był pierwszym członkiem rodziny Bayernu, który wypowiedział się publicznie po ogłoszeniu wyroku, było ważne. Mogło przyczynić się do wielu interpretacji. Jedna z nich jest taka,

że klub ślepo wierzył w niego jako rzecznika, jako chorążego, a to napawało go dumą. Inna: klub się za nim schował i to go niepokoiło, ponieważ przypominało mu stare sytuacje z Barcelony. W każdym razie bez problemu zgodził się być człowiekiem, który pierwszy stanął przed publicznością, i nie szczędził emocji: – Uli zasługuje na nasz najwyższy szacunek. Pracowało mi się z nim niesamowicie dobrze. Jest moim przyjacielem i nadal nim pozostanie. Mam nadzieję, że będzie mógł wrócić w przyszłości i że będzie mógł nam pomóc tak, jak czynił to do tej pory. W ciągu tych dziewięciu miesięcy zdałem sobie sprawę z tego, jak ważny w klubie jest Uli. Jest najważniejszą osobą, tutaj wszyscy go cenią i wszyscy go kochają. Uli jest wszystkim dla Bayernu. Numerem 1. Uli jest klubem. Jego słowa musiały być wzruszające z podstawowego powodu: Hoeneß był jego przyjacielem. Znali się od niedawna, ale Pep czuł się blisko związany z Ulim. Co tydzień spotykali się na wspólnym obiedzie, łączyły ich wspólne poglądy na temat futbolu, a przede wszystkim darzyli się nawzajem sympatią. Bez Ulego Pep będzie się czuł w Bayernie jak sierota, chociaż Rummenigge, inteligentny człowiek, w następnych miesiącach postara się wypełnić pustkę, jaką pozostawił po sobie prezes. To właśnie Kalle Rummenigge przedstawił całą sytuację piłkarzom. Był to krótki przekaz w audytorium przy Säbener Straße. Przekaz instytucjonalny w celu zagwarantowania stabilności klubu i drużyny, w którym jednak objawiła się najbardziej uczuciowa strona Rummenigge. Miał zbolałą minę, mówił bardzo cicho, po trzecim słowie zaczął płakać i nie mógł już przestać. Drużyna oglądała tę scenę ze wzruszeniem, a dyrektor generalny z wielkim trudem, szlochając, dokończył swoje przemówienie. Wstrząs był tak silny dla Bayernu, że możliwy był każdy scenariusz: od absolutnego wsparcia dla Guardioli aż po zerwanie. Pep czuł, że Hoeneß był ojcem klubu. To on go zatrudnił. To on postanowił, że trzeba go zatrudnić. Jak będzie wyglądać przyszłość bez tego „ojca”? Od tej pory Pep będzie bardziej samotny. Czy wpłynie to na długość jego pobytu w Monachium? Jego współpracownicy ze sztabu szkoleniowego sądzili, że tak, chociaż było jeszcze zbyt wcześnie, by wiedzieć to na pewno. Ale wyobrażali sobie, że jeśli Hoeneß poprosiłby go, by poczekał, aż wyjdzie z więzienia, Pep by się zgodził. Zresztą coś takiego powiedział kilka dni później: – Chcę dać klubowi to, co najlepsze, pracować tutaj dwa lub trzy lata dłużej, ponieważ moim marzeniem jest praca z nim na nowo, kiedy wróci. Bez Ulego Hoeneßa to wszystko nie byłoby możliwe. Brakowało mu go w sobotnim meczu przeciwko Bayerowi Leverkusen. Zazwyczaj trzej członkowie zarządu klubu – Hoeneß, Rummenigge i Jan-Christian Dreesen, dyrektor finansowy –

przychodzili do gabinetu trenera po zakończeniu każdego meczu na Allianz Arenie. Tam rozmawiali przez kilka minut, a następnie Rummenigge i Dreesen udawali się do szatni, żeby przywitać się z piłkarzami, Hoeneß zaś zawsze zostawał sam z Pepem w gabinecie, żeby podzielić się opiniami. Początkowo, po pierwszych meczach, Uli podnosił Pepa na duchu, kiedy ten nie czuł jeszcze, że jest to jego własna drużyna. Uli wspierał go bez mrugnięcia okiem i w tamtą sobotę 15 marca Pepowi brakowało tej rozmowy, chociaż mecz był przyjemny i pozytywny, a drużyna pokonała zespół z Leverkusen 2:1. Bayern miał na koncie 50 meczów bez przegranej (25 z Heynckesem i 25 z Guardiolą). Ostatnią porażkę poniósł w październiku 2012 roku, właśnie w spotkaniu z tym samym Bayerem Leverkusen na Allianz Arenie. A poza tym Pep pobił osobisty rekord liczby kolejnych zwycięstw: do 16, które osiągnął z Barceloną, trzeba było dodać 17 z Bayernem. Kibice na stojąco bili brawo takim piłkarzom jak Robben, Mandžukić i Kroos, a ponieważ Borussia Dortmund przegrała z Borussią Mönchengladbach, kwestia tytułu została praktycznie rozstrzygnięta. Po batalii na przyśpiewki między fanami Bayernu i Bayeru Leverkusen cały stadion w 75 minucie zaczął śpiewać, okazując wsparcie dla prezesa: Uli Hoeneß, du bist der beste Mann! (Uli Hoeneß, jesteś najlepszy). W śpiewie wyczuwało się nostalgię. Trybuny pokryły liczne transparenty wspierające prezesa: wszystkie wypisane ręcznie przez kibiców, którzy – niezależnie od osobistej oceny postępowania Hoeneßa w sprawie uchylania się od płacenia podatków – chcieli po prostu pożegnać człowieka, który kierował nimi w dobrych i złych czasach.

MOMENT 52

BLOKADA FRANCKA Monachium, 15 marca 2014 r. Ribéry nie miał grać z Bayerem Leverkusen. Jego forma fizyczna raczej na to nie pozwalała. Niezadowolony z tego, że nie zdobył Złotej Piłki, że musiał stawić czoło procesowi sądowemu, kontuzji mięśniowej i wreszcie zabiegowi usunięcia krwiaka z pleców, Franck w 2014 roku prawie wcale nie grał. Pep, który zaczynał już tracić nadzieję, postanowił, że Francuz przejdzie mały okres przygotowawczy. Dwa tygodnie ciężkiej pracy, żeby odzyskać formę. Powiedział mu o tym przed spotkaniem z Bayerem. Ale podczas przedmeczowego treningu Claudiowi Pizarze odnowił się uraz biodra i Peruwiańczyk musiał opuścić zgrupowanie, więc w jego miejsce zagrał jednak Ribéry. Przed spotkaniem Pep wezwał francuskiego piłkarza do swojego gabinetu i tłumaczył mu, że musi odzyskać poziom z 2013 roku, kiedy jego dryblingi okazywały się zabójcze. Ale podczas następnych sześciu tygodni problem słabej formy Ribéry’ego nadal pozostawał nierozwiązany, do tego wręcz stopnia, że piłkarz zablokował się psychicznie, trapiony tym, że nie udaje mu się wrócić do najlepszego poziomu. Dla Pepa była to rozpaczliwa sytuacja, chociaż publicznie to ukrywał, podobnie jak pozostali piłkarze, którzy ze wszystkich sił starali się wspierać kolegę. W sporcie niemożliwe jest stałe utrzymywanie najwyższego poziomu. Ribéry’ego problem ten dotknął w decydującym momencie sezonu. Po zwycięstwie nad Bayerem mistrzowski tytuł praktycznie znajdował się już w rękach Bayernu, który w końcu zdobędzie go dziesięć dni później w Berlinie, osiągając 25 punktów przewagi nad Borussią Dortmund na siedem kolejek przed końcem sezonu. To drugi raz od 2000 roku, kiedy Bayernowi udało się obronić ligowy tytuł. Czyż to nie zaskakujące? W ciągu czternastu sezonów tylko dwukrotnie zdołał zdobyć mistrzostwo dwa razy z rzędu. Jest to fakt, który Rummenigge, Hoeneß i Guardiola często przypominali. W ciągu dziesięciu lat klub miał siedmiu trenerów, a w historii po każdym sukcesie nadchodził głośny upadek. W prywatnych rozmowach z trenerem najwyżsi szefowie Bayernu uważali, że najbardziej prawdopodobną hipotezą po trzech trofeach zdobytych w 2013 roku będzie klęska. Tak się jednak nie stało, w znacznej mierze dlatego, że piłkarze byli bardzo podekscytowani po przybyciu Guardioli, choć każdy z nich miał ku temu własne powody. Wszyscy przystąpili do sezonu, jakby zaczynali od nowa, a nie jak dzieje się po tym, gdy zdobyło się wszystko. I właśnie docierali

do końcowego sprintu z kolejnymi trzema trofeami (Superpuchar Europy, klubowe mistrzostwo świata i mistrzowski tytuł) i dwoma finałami na horyzoncie. Po meczu z Bayerem spotkałem się na kolacji z Pepem i z Domènekiem Torrentem, drugim trenerem, i wspomniałem o rekordach pobitych w lidze. Pep nie miał pojęcia o tych 50 meczach bez porażki ani o tym, że wyrównał wynik Heynckesa, czyli 25 nieprzegranych spotkań, nie znał też pozostałych statystyk, ale Torrent oznajmił stanowczo: – Posłuchaj, Pep, nie zajmujmy się rekordami. Zapomnijmy o rekordach i przejdźmy do tego, do czego musimy przejść, do rzeczy, do Champions League. Nie ma znaczenia, czy od tej pory będziemy przegrywać mecze, czy będą nam strzelać gole. Zostawmy rekordy na następny sezon. – Masz rację – odparł Guardiola. – Rozstrzygnijmy ligę jak najszybciej i skupmy się na Pucharze Niemiec i na Champions League. Rozmowa szybko przeniosła się na piłkarzy i na potrzebę tego, by tacy zawodnicy jak Ribéry, Götze czy Schweinsteiger osiągnęli najlepszy poziom. Od tego momentu trener robił to, co tak bardzo lubi: wyjaśniał, jak ma grać jego drużyna: – To oczywiste. Drużyna musi grać na zewnątrz. Dwóch skrzydłowych przyspawanych do bocznej linii, środkowy napastnik operujący w polu karnym, nie po to, by bezpośrednio strzelać na bramkę, lecz dopiero przy drugiej akcji, a do tego czterech zawodników czekających na tę drugą akcję: dwóch bocznych obrońców i dwóch bocznych pomocników (albo jeden boczny pomocnik i jeden środkowy pomocnik), żeby wykorzystać odbicie piłki i strzelić gola. Poza tym w ten sposób ucinamy wszelkie kontrataki bardzo wysoko, już na samym początku. I jeden cel: – W przyszłym sezonie musimy grać lepiej. Zadałem mu niedyskretne pytanie: – A jak uda się grać lepiej, skoro będziesz miał tych samych piłkarzy? Pep udał, że się zamyślił, i nie odpowiedział. Żeby zmienić temat, zadał tak fascynujące pytanie, że byłem kompletnie zaskoczony: – Gdyby jutro był finał Ligi Mistrzów, to jaki skład byś wystawił? Zaproponowanie wyjściowego składu trenerowi Bayernu i jego asystentowi było pokusą, której nie mogłem się oprzeć. Tak więc, uzbrojony w niemal irracjonalną nieświadomość, odpowiedziałem: – To bardzo proste. Wybrałbym tych jedenastu zawodników, którzy w tym momencie są w najlepszej formie, i ustawiłbym ich w systemie 4-2-1-3. Po czym podałem mu jedenaście nazwisk, które bym wystawił, ale po co to mówiłem? Pep

słuchał w ciszy i nawet nie otworzył ust. Natomiast Domènec Torrent po dwóch sekundach zaczął zarzucać mnie pytaniami: – A jeśli gralibyśmy w finale przeciwko Realowi Madryt z Cristiano i Bale’em, to nie wystawiłbyś Boatenga, który jest naszym najszybszym środkowym obrońcą? A jeśli przeciwko Barcelonie, mierzyłbyś się z Messim bez Bastiana? A jeśli przeciwko Chelsea, grałbyś z klasyczną dziewiątką i bez Götzego ani Müllera? Uff! Zbyt wiele wariantów. Tamtego wieczoru nauczyłem się, że lepiej było siedzieć cicho. Pep nie wyraził opinii na temat mojego składu, ale pytania Torrenta wystarczyły, bym zrozumiał, że nie wystarczy mieć wszystkich informacji, tylko że trzeba myśleć i brać pod uwagę znacznie więcej czynników oraz że jakakolwiek pomyłka czy pochopna decyzja w chwili wyboru składu może oznaczać poważne kłopoty. Oczywiście wiedziałem, że bycie trenerem to zadanie trudne i złożone, ale podczas tamtej kolacji zrozumiałem to jak nigdy wcześniej, a także to, że bardzo często my, którzy analizujemy rzeczy z zewnątrz, jesteśmy mniej drobiazgowi i nie zwracamy takiej uwagi na detale jak ci, których z taką łatwością krytykujemy. Zrozumiałem też, że wieczne wątpliwości Guardioli nie wynikają z jego charakteru ani braku odwagi czy stanowczości, lecz z potrzeby rozważenia wszystkich możliwości. Naturalnie pomyślałem o umyśle szachisty, który analizuje wszystkie możliwe ruchy, i tak też mu powiedziałem: – Wybranie podstawowego składu przywodzi mi na myśl szachistę pochylonego nad figurami na szachownicy. – Nawet nie wiesz, jak bardzo jest to podobne – odparł Pep. – A właśnie, czytałeś wywiad Leontxo Garcíi z Magnusem Carlsenem w „El País”? Spodobała mi się kwestia, którą porusza Carlsen. Mówi, że nie ma dla niego znaczenia, jeśli poświęci ewentualną przewagę w początkowej fazie partii, ponieważ wie, że w końcowej to on jest najmocniejszy. Długo nad tym myślałem i muszę się nauczyć stosować to w futbolu...

MOMENT 53

BASTIAN ZAPRASZA Berlin, 25 marca 2014 r. Podczas świętowania w szatni w Berlinie Ribéry rozciął wargę Manelowi Estiartemu. Na siedem kolejek przed końcem sezonu Bayern wygrał Bundesligę. Przepis Guardioli na wygranie ligi (nie przegrać jej w ciągu pierwszych ośmiu kolejkach i przypieczętować zwycięstwo w ostatnich ośmiu) sprawdził się tylko połowicznie, wszak już 25 marca drużyna miała 25 punktów przewagi nad Borussią Dortmund, kiedy w grze mogło ich już być tylko 21. W przepisie było o siedem kolejek za dużo... Siódmy raz z rzędu Bayern zdobył mistrzowski tytuł na wyjeździe, ale tym razem zrobił to w sposób miażdżący: po trzynastu minutach meczu prowadził 2:0. W ostatnich dniach trener zmodyfikował plan gry i nakazał bocznym obrońcom grać przy linii, ponieważ zwrócił uwagę, że skrzydłowi Herthy kryli indywidualnie, w związku z czym posłanie Rafinhii i Alaby na skrzydła zmuszało berlińczyków do obrony sześcioma zawodnikami w linii i w ten sposób środek pola pozostawał pusty. Müller, Götze, Robben, Kroos i Schweinsteiger skorzystali z tego, żeby zdominować centralną strefę według własnego upodobania. W przerwie kilku piłkarzy rozmawiało o tym z Pepem, który wspomniał o tym na odprawie. Na Olympiastadion w Berlinie obecna była cała drużyna, chociaż kontuzjowani Badstuber i Contento udali się tam w dniu meczu, podobnie jak Javi Martínez, który trzy dni wcześniej, w meczu z Mainz, został uderzony w głowę i na chwilę stracił pamięć. Drużyna z Monachium, pokonując Herthę 3:1, została pierwszą w historii, która mistrzostwo Niemiec zdobyła w marcu, a także która najwcześniej zdobyła tytuł spośród klubów z największych europejskich lig. Po 27 meczach Bayern miał na koncie 25 zwycięstw i dwa remisy, 79 strzelonych goli i tylko 13 straconych. Wygrał ligę bez porażki, bijąc wszystkie możliwe rekordy, strzelając średnio trzy gole na mecz (2,92) i imponując niesamowitą solidnością w defensywie (0,48 straconych goli na mecz). Poza tym było to trzecie zdobyte w sezonie trofeum. Rozpoczęta w szatni feta zakończyła się dla wszystkich w basenie. Wcześniej tak powściągliwy i małomówny człowiek jak Hermann Gerland podszedł do Guardioli i powiedział: – Pep, jesteś geniuszem.

O północy Manel Estiarte miał założone na wardze dwa szwy, bo przy wrzucaniu do basenu Ribéry niechcący uderzył go łokciem. Podczas nocnej imprezy natomiast nie było już żadnych hamulców. Nie zorganizował jej klub, lecz Bastian Schweinsteiger. Osiem dni wcześniej przygotował zabawę kostiumową dla piłkarzy i ich partnerek. A teraz w Berlinie zaprosił całą drużynę do lokalu Kitty Cheng Bar w dzielnicy Mitte. O drugiej w nocy Pep Guardiola wyszedł na parkiet. Żaden z jego bliskich przyjaciół nie widział go wcześniej tańczącego. Ani podczas największych rodzinnych imprez, ani podczas świętowania kolejnych triumfów w Barcelonie trener nie tańczył. Zawsze siedział otoczony przyjaciółmi albo współpracownikami i rozmawiał o tysiącu spraw, z których większość związana była z futbolem. By daleko nie szukać, w Marrakeszu, trzy miesiące wcześniej, po wygraniu klubowych mistrzostw świata, celebrował zwycięstwo, konwersując z przyjaciółmi: z Salą i Martínem oraz z filmowcem Davidem Truebą. Chociaż podczas tamtej imprezy prawie nikt nie tańczył, tylko żona Pepa, Cristina, ich starsza córka María, matka Cristiny, żona Sali i Martína i wreszcie, chociaż nieśmiało, Dante i Rafinha, wszak Brazylijczycy są najbardziej rozrywkowi. W Berlinie było inaczej. David Alaba zajął się puszczaniem muzyki: nie tylko robił za didżeja, ale też śpiewał, i to dobrze. Entuzjazm drużyny był tak ogromny i zaraźliwy, że po raz pierwszy w życiu Guardiola przyłączył się do tańczących piłkarzy. Wyglądał jak jeden z nich. Pili i byli szczęśliwi. W pewnym momencie Ribéry podszedł do Pepa, objął go za szyję i powiedział: – Pep, kocham cię. Noszę cię w sercu. Jestem człowiekiem z ulicy, ale zawsze będę cię nosił w sercu. Nigdy nawet sobie nie wyobrażałem, że mogę nauczyć się tyle co w tym roku. Zabawa trwała do późnych godzin. Pep położył się prawie o piątej rano. Niektórzy piłkarze dotarli do hotelu dopiero w porze śniadania, a w drodze powrotnej do Monachium na wszystkich twarzach malowało się wyczerpanie imprezą i wielkim świętowaniem. Podczas lotu kapitanowie drużyny kilka razy błagali trenera, by środowy trening przełożył na czwartek, aby mogli odpocząć. Guardiola ostatecznie się ugiął. Ligowy tytuł został zdobyty w tak wspaniały sposób, że mógł się zgodzić. Interesujące wydało mi się oglądanie drużyny na pierwszym treningu po wielkim triumfie. Praca po wspaniałej wygranej może wskazywać na wiele rzeczy: Czy drużyna zaspokoiła już głód zwycięstw? Czy nadal jest spragniona? Czy wielki sukces to kropka i nowy początek? Czy kropka i koniec? Pomyślałem, że mogę to pojąć, kiedy zobaczę, w jaki sposób trenuje zespół po tym, jak udało mu się obronić mistrzowski tytuł po raz pierwszy od dziewięciu lat. Dopiero drugi raz w XXI wieku Bayern po zdobyciu mistrzostwa powtórzył to w kolejnym sezonie. Te dane sugerują znaczną niestabilność po odniesionym sukcesie, a do tego niewielką zdolność wygrywania w sposób ciągły. Radość piłkarzy, ze Schweinsteigerem na czele, który pojawił się w masce lokalnego narciarza

Feliksa Neureuthera, trwała tyle, ile Pepowi zajęło przyjście na boisko i zarządzenie rozgrzewki. Skończyły się śmiechy i drużyna skupiła się na pracy, dzieląc się na trzy grupy po siedmiu zawodników, którzy rozegrali cztery pięciominutowe mecze. Nie było żadnego odpoczynku ani rozluźnienia. Podczas sesji Pep podszedł na chwilę na bok i powiedział mi z powagą: – Ribéry odbywa najlepszy trening w roku. Niesamowity, jest niesamowity. Rzeczywiście tak było. Po sukcesie drużyna wciąż była nienasycona, a każdy piłkarz usilnie walczył o miejsce w podstawowym składzie. Zbliżały się wielkie dni w Champions League i nikt nie chciał siedzieć na ławce rezerwowych. Nikt też nie wyobrażał sobie ciosu, jaki spotka zespół w półfinale z Realem Madryt... Z mistrzowskim tytułem w kieszeni i z Ligą Mistrzów na horyzoncie był to dobry dzień, by usiąść z Pepem i go posłuchać. – Dziesięć najgorszych minut sezonu zdarzyło się na Emirates. Uratowała nas ręka Manu [Neuera]. Najlepsze minuty to prawdopodobnie te w Manchesterze w spotkaniu z City oraz 40 pierwszych w meczu z Herthą w Berlinie. Mówię mu o rekordach pobitych przez Bayern. – Do diabła z rekordami! Żeby rekordy przypadkiem nas nie zatruły. Nie ma znaczenia, czy nas pokonają, czy będą nam strzelać gole. Teraz czas na Champions League i na Puchar Niemiec. Liga się skończyła. Zostały tylko cztery dni do meczu z Manchesterem United w ćwierćfinale. – Posłuchaj – mówi Pep – nawet drużyna, która wydaje się najsłabsza, w Lidze Mistrzów sprawia ci problemy. Manchester United będzie na nas naciskał, nie miej co do tego wątpliwości. Musimy uważać na kontrataki Rooneya i szybkość Valencii czy Younga. Oni posyłają długie piłki i w środku muszę mieć moich najlepszych piłkarzy, aby utrzymać się przy futbolówce, wymieniać podania i zdominować grę. Ale, uwaga, Old Trafford to wielkie słowa. A poza tym będzie tam pan Ferguson, a to jest duże obciążenie… Bayern jest murowanym faworytem tego ćwierćfinału. – Tak – ciągnie Pep – ale nigdzie nie jest napisane, że Bayern jest już półfinalistą. Ja nigdzie tego nie widzę, stary. Wiem tylko, że mamy do rozegrania dwa mecze w Lidze Mistrzów. Na pewno, ale to na pewno mamy tylko dwa. Jeśli chcemy rozegrać kolejne dwa, musimy sobie na to zasłużyć na boisku. To właśnie mam zamiar powiedzieć im podczas odprawy w Manchesterze: zostały nam dwa mecze i musimy powalczyć o prawo do rozegrania następnych dwóch. W tym momencie przypomniał sobie o czymś i zanotował to w kajecie. – Muszę porozmawiać z Boatengiem, bo ostatnio w meczu z Mainz cudem przerwał eskapadę

napastnika i mało brakowało, a zostałby usunięty. I jeśli to zdarzyłoby się w Lidze Mistrzów, to wolę, żeby strzelili nam gola, niż mielibyśmy grać w dziesiątkę. Skorzystałem z tego, że Guardiola jest zrelaksowany i nigdzie się nie spieszy, i poprosiłem go o ocenę postępów drużyny. – Ogromnie poprawiła się gra pozycyjna. Na początku dużo ich to kosztowało, ponieważ jest to bardzo wymagające ćwiczenie i piłkarze musieli się tego nauczyć od zera. Ale postęp był fantastyczny i teraz są prawdziwymi fachowcami. Nie trzeba im już mówić, kiedy mają stosować pressing ani żeby trzymali pozycję. Ale gra pozycyjna, ronda, podstawy pracy Pepa, są tylko częścią metodologii. – Zostało nam jeszcze mnóstwo rzeczy, nad którymi musimy pracować, ale zrobimy to w drugim sezonie. W tym wszystkiego się już nauczyli. Teraz musimy tylko rywalizować z wykorzystaniem nabytej wiedzy. W przyszłej kampanii będziemy ich uczyć wielu innych koncepcji: być może przegramy więcej meczów, ale będziemy grać lepiej. Piłkarze będą mieli już za sobą rok nauki nowego „języka” gry i będą o wiele bardziej solidni. Wypróbujemy więcej wariantów: jednego dnia będziemy grać z trójką w obronie, innego ze skrzydłowymi przylepionymi do linii bocznej, i będziemy dużo operować piłką w środkowej strefie z cofniętym napastnikiem i bocznymi pomocnikami... Cóż, myślę, że będziemy się rozwijać. Prędzej czy później jako oś gry musiała pojawić się piłka. – W futbolu szybkość nadaje piłka. I podania. Tak naprawdę w futbolu i we wszystkich dyscyplinach sportu. W koszykówce jeśli odbijasz piłkę raz i drugi, obrońca ma łatwe zadanie. Natomiast kiedy posyłasz ją szybko od jednego zawodnika do drugiego, stwarzasz przeciwnikowi dużo problemów. Tak samo dzieje się w futbolu: twoja–moja, bum-bum, i sprawiasz, że przeciwnik jest w tarapatach, chociaż wydaje się, że nic nie robisz. Właśnie dlatego tak ważna jest dla mnie nieustanna wymiana piłki na połowie rywala. Żeby moi dwaj napastnicy przyciągali uwagę czterech obrońców przeciwnika (albo lepiej gdy może to robić jeden napastnik, chociaż musi być bardzo doświadczony, żeby mu się to udało), a pozostali wymieniali podania w centralnej strefie. Podawać i podawać, ale nie po to, by utrzymać piłkę, lecz żeby podawać ją szybko i w ten sposób załatwić przeciwnika. Piłka porządkuje nas samych i wprowadza bałagan w szeregi rywala. Tacy trenerzy jak Juanma Lillo i Raúl Caneda zawsze to powtarzali. Chociaż na to nie wygląda, szybkimi podaniami porządkujesz siebie i ogłupiasz przeciwnika. Jednak nic z tego nie jest możliwe, jeśli piłkarze w to nie wierzą. – Eccolo qua! [włoskie wyrażenie oznaczające „otóż to”, którego Pep Guardiola nieustannie używa]. Kluczową kwestią jest to, jak wciąż uwodzić piłkarzy, żeby zwracali na ciebie uwagę i akceptowali nowe koncepcje. Nacisk pada na słowo „uwodzić”, nie „motywować”. W Barcelonie

nie chodziło o to, że nie mogłem ich już motywować: są bardzo dobrymi piłkarzami i cudownymi osobami. Nie mogłem ich uwieść! W ciągu czterech lat wprowadziliśmy tysiąc małych innowacji taktycznych i niełatwo było wykonać kolejne kroki. I patrzysz w oczy piłkarzy, a te są jak oczy pary narzeczonych: możesz dostrzec w nich pasję i kuszenie albo możesz widzieć, jak ta pasja powoli gaśnie. I tutaj w Bayernie stanie się tak samo. Po upływie kilku lat prawdopodobnie nie będę potrafił uwieść moich piłkarzy i nadejdzie czas, żeby odejść. Oczy. To jest kuszenie...

ROZDZIAŁ 5

UPAŚĆ I SIĘ PODNIEŚĆ „Nie możesz docenić sukcesu, jeśli nigdy nie przegrałeś”. Steffi Graf

MOMENT 54

THIAGO ODNIÓSŁ KONTUZJĘ Monachium, 29 marca 2014 r. O ile marzec był dla Bayernu magiczny, o tyle kwiecień okaże się miesiącem tragicznym. Z dopiero co zdobytym mistrzowskim tytułem Pep przeprowadza wiele zmian w drużynie, która mierzy się z Hoffenheimem. Thiago musi wystąpić, ponieważ w ostatnich dwóch tygodniach z powodu krwiaka na nodze rozegrał niewiele minut. Musiał odzyskać rytm rywalizacji, dzięki któremu od stycznia jest osią drużyny. Tak więc wybiega na Allianz Arenę w podstawowym składzie, gdyż Pep zaplanował, że od pierwszej minuty zagra również kilka dni później na Old Trafford, w meczu z Manchesterem United. Ale w dziesiątej minucie spotkania Thiago zrywa więzadła w starciu z Kevinem Vollandem. Uderzenie jest tak mocne, że całkowicie skręca mu kolano i w 80 procentach uszkadza więzadło poboczne piszczelowe. Dzień wcześniej Pep odrzucił dwie propozycje. Pierwsza: oferowano mu słynnego środkowego obrońcę, ale trenera nie przekonywał taktyczny rygor piłkarza, więc zrezygnował z transferu. Druga: dawano mu czek in blanco, aby w następnym sezonie usiadł na ławce trenerskiej innego wielkiego europejskiego klubu. Oczywiście także odpowiedział negatywnie. Wykorzystał ten sam dzień, żeby publicznie zamknąć ligową teczkę. – Jestem bardzo szczęśliwy, że już zdobyłem ten tytuł – powiedział Guardiola. – Oczywiście w Bundeslidze nadal będziemy walczyć we wszystkich meczach, ale we wtorek czeka nas finał w Manchesterze. Owszem, to właściwie ćwierćfinał, ale przypomina finał, ponieważ mamy zagwarantowane tylko trzy mecze: dwa przeciwko Manchesterowi United i półfinał Pucharu Niemiec z Kaiserslautern. Nie interesują mnie rekordy, tylko te trzy mecze. Tymi słowami Pep chciał zamknąć jeden etap (triumfu w lidze) i otworzyć kolejny, całkowicie skoncentrowany na Champions League i na Pucharze Niemiec. Chciał zapobiec temu, by jego piłkarze zajmowali się sprawami pobocznymi, jak rekordy, i skupili się tylko i wyłącznie na możliwych trofeach. To chwalebny pomysł, ale jego realizacja doprowadzi do całkowitego załamania się ogólnej formy drużyny. Stało się to źródłem dekoncentracji, która zakończy się katastrofą. Była to życzliwa propozycja, najwyraźniej mająca na celu ochronę zespołu, skierowanie uwagi piłkarzy w stronę rozgrywek, które wciąż były nierozstrzygnięte. Lecz wszystko zakończyło się wielkim

upadkiem. Strata Thiaga też była kluczowa, ponieważ to Hiszpan zespalał środek pola, nadawał ciągłość grze. Thiago był cementem łączącym wszystkie części. Wysoki pressing, jaki stosuje Hoffenheim, wyrządza krzywdę Bayernowi pełnemu zawodników rezerwowych. Kilka tygodni wcześniej takie drużyny jak Nürnberg, Mainz i Wolfsburg zastosowały identyczny pressing na monachijskiej defensywie w celu utrudnienia budowania akcji i we wszystkich przypadkach sprawiły spore trudności, chociaż za każdym razem kończyło się na zwycięstwie drużyny Pepa. Jednak wygrane nie mogły przesłonić tego, że niektórzy niemieccy trenerzy, jak Markus Weinzierl z FC Augsburg, Thomas Tuchel z Mainz 05 czy Dieter Hecking z VfL Wolfsburg, zaczynali znajdować odpowiednie rozwiązania, by stawić czoło Guardioli, i okazywało się, że wysoki pressing na obrońcach wydaje się interesującym środkiem. Hoffenheim naciska tak mocno, że Bayern musi zmienić taktykę i atakować z kontrataku, co okazuje się tak szokujące, jak sam wynik końcowy (3:3, choć Bayern prowadził już 3:1). Po raz pierwszy i jedyny w całym sezonie ligowym rywal oddał więcej strzałów na bramkę niż monachijczycy: 20 strzałów Hoffenheimu przy 11 strzałach drużyny Pepa. Mecz pozostawia złe wrażenie u gospodarzy, którzy kończą passę 19 kolejnych zwycięstw (wygrali wszystkie mecze od remisu z Bayerem Leverkusen 5 października 2013 roku). Drużyna wciąż była niepokonana po 53 meczach, a Pep miał na koncie 25 zwycięstw i tylko trzy remisy po 28 spotkaniach. Jednak oznacza to również pierwszy od 15 miesięcy remis na własnym stadionie w meczu ligowym i pierwszy przypadek od dwóch lat, gdy Bayern traci trzy gole w Bundeslidze. W 21 minucie Thiago prosi o zmianę, a Guardioli zaczyna zawalać się cała budowla i jednocześnie zostają pokrzyżowane jego plany na mecz z Manchesterem United. Thiago jest kluczową postacią. Nie tylko ze względu na znakomite ostatnie podanie, ale także dlatego, że to on wiąże cały środek pola. Jest jak magnes. Pep, niepocieszony z powodu straty takiego piłkarza w tym momencie sezonu, wyznaje, że jego brak będzie prawdopodobnie decydujący w meczach Champions League. Podczas kolacji z piłkarzami Lorenzo Buenaventura znajduje na Twitterze zdjęcie z akcji, podczas której kontuzji doznał Thiago, i omawia ją z Robbenem: – Arjen, zawsze trzeba atakować zdecydowanie, nigdy łagodnie. Zwracaj na to uwagę, żeby nie przytrafiło ci się to samo co Thiagowi. Po kilku minutach sam Thiago dzwoni ze szpitala do trenera przygotowania fizycznego i przekazuje mu diagnozę: – Więzadło prawie kompletnie zerwane, od sześciu do ośmiu tygodni przerwy. Mogę pożegnać się z mundialem. Buenaventura informuje o tym Javiego Martíneza i obaj szybko udają się do Thiaga, aby

spróbować go pocieszyć. Dochodzi wtedy do pewnej zabawnej sytuacji, która w tym smutnym momencie pozwala im się pośmiać przez kilka minut. Thiago dzwoni do swego ojca, Mazinho, mistrza świata z 1994 roku, i przekazuje mu diagnozę lekarską, ale Mazinho nie słyszy dobrze, co mówi mu syn, i po upływie kilku minut telefonuje do Buenaventury, z którym łączy go wielka przyjaźń, i oświadcza płaczliwie: – Loren, jestem załamany. Kontuzja Thiaga jest bardzo poważna: od sześciu do ośmiu miesięcy przerwy! Mazinho zrozumiał, że Thiago zerwał więzadła krzyżowe w kolanie i że potrzebuje ponad pół roku, żeby się wykurować. Buenaventura i Thiago mają atak śmiechu, po czym uspokajają Mazinho, tłumacząc mu, że nie chodzi o osiem miesięcy, tylko tygodni, i że zerwane jest więzadło poboczne, co jest kontuzją znacznie mniej poważną od zerwania więzadeł krzyżowych. To jedyny dobry moment tego gorzkiego wieczoru. Na treningu w niedzielny poranek 30 marca piłkarze, którzy zremisowali z Hoffenheimem, dzielą się na dwie grupy. Jedni zostają na murawie, w tym Pizarro, który źle spał, ponieważ sobotni mecz był jego pierwszym rozegranym w całości w tym sezonie i kończył go ze skurczami. Inni, jak Ribéry, Schweinsteiger, van Buyten, Götze i Shaqiri, ćwiczą na rowerach, a potem przez pół godziny będą jeździć trasami rowerowymi po mieście. Thiago i Pep spotykają się z doktorem Müllerem-Wohlfhartem, aby porozmawiać o leczeniu. Doktor zakłada gips na nogę piłkarza, a Thiago nalega, by leczyć się u doktora Ramóna Cugata w Barcelonie poprzez zastrzyki z czynników wzrostowych bezpośrednio w więzadło: – Wiem, że wstrzykiwanie czynników w więzadło wewnętrzne to bolesny zabieg, masz wtedy wrażenie, jakby palono ci skórę – mówi. – Ale trzeba będzie wytrzymać ten ból. Przed wyjściem z szatni koledzy życzą mu szybkiego powrotu do zdrowia: – Pospiesz się, Thiago, potrzebujemy cię – rzuca Neuer. Nastrój piłkarza wskazuje na to, że zamierza on szybko wrócić na boisko: – To było coś okropnego. Wczoraj bardzo się zniechęciłem. Był to straszny, niespodziewany cios. W nocy byłem załamany, ale rano już doszedłem do siebie. Przyszedłem, żeby zjeść śniadanie z kolegami, i teraz myślę już o tym, że został o jeden dzień mniej. Głowa ma wielki wpływ i działa pełną parą, aby odzyskać zdrowie. Mówią, że zajmie to od sześciu do ośmiu tygodni, ale ja chcę być gotowy do gry w ciągu pięciu. Tej ostatniej marcowej niedzieli Pep obiecuje Thiagowi, że zrobi wszystko, aby drużyna dotarła do finału Pucharu Niemiec i Champions League, a piłkarz obiecuje trenerowi, że postara się wyleczyć, aby być w formie i móc w nich zagrać. Chociaż oczywiście trudno będzie spełnić obie te obietnice...

MOMENT 55

PEP PO MECZU Monachium, 29 marca 2014 r. Jest najbardziej fascynujący. Jest niespokojnym wulkanem. To najlepsza pora Guardioli – czas po meczu. To pół godziny, kiedy – po tym, jak odpowiedział już na pytania dziennikarzy – udaje się do restauracji piłkarzy na Allianz Arenie, zamawia kieliszek szampana, je parmezan i rozwodzi się na temat dopiero co zakończonego spotkania. Słuchanie tego wywodu pełnego pasji jest wielkim przywilejem. Zazwyczaj stoi z boku albo siada przy jednym ze stolików restauracji. Nie jest jeszcze w stanie zjeść kolacji. Nie jadł nic przez cały dzień. Nie może jeść: ściska go w żołądku i przyjmuje tylko kawę i wodę rano, dużo wody w ciągu całego dnia. Kiedy kończy się mecz, ma wilczy apetyt, ale też nie może usiąść spokojnie, by zjeść marynowanego łososia, którego tak bardzo lubi. Zanim to zrobi, musi pozbyć się całej adrenaliny nagromadzonej podczas meczu, a także w poprzedzających go dniach. Wtedy się od niej uwalnia. Mówi bez przerwy o tym, co wydarzyło się w spotkaniu. Pamięta wszystkie akcje. – Widziałeś, co zrobił Rafinha w 18 minucie? Wbiegł dwa metry dalej do środka i zamknął ten korytarz, przez który nam się wciskali... Nie, ja tego nie widziałem. Guardiola ma pamięć niemal fotograficzną, dzięki której może analizować wszystko to, co zdarzyło się na boisku. Podobnie jak Rafael Nadal, tenisista potrafiący sobie przypomnieć każdą piłkę i każdy punkt ze swoich meczów, ich znaczenie, błąd, jaki popełnił on albo jego przeciwnik, i wagę tamtej akcji, i to bardzo długo po meczu. Tak samo Guardiola pamięta każdą akcję: jak wyglądała, co się wydarzyło, kto w niej uczestniczył i jakie miała konsekwencje. Nie pamięta natomiast żadnych statystyk. – Mieliście tylko niewielką przewagę w posiadaniu piłki, 63 procent – mówię. – Ach, tak? Do licha! – odpowiada. – Ale Starke miał więcej kontaktów z piłką i wykonał więcej podań niż dowolny piłkarz Hoffenheimu… – Ach, tak? Do licha! Nieźle... Nie lubi statystyk. Naprawdę pasjonują go gra sama w sobie i jej późniejsza analiza:

– Widziałeś, jaki bystry jest Philipp [Lahm]? Jak się obraca, jak przytrzymuje piłkę, jak nabiera przeciwnika? Albo: – Muszę porozmawiać z Tonim [Kroosem], bo w meczu z Manchesterem United na pewno nie będzie mógł obrócić się w prawo i skontrolować sytuacji, ponieważ go złapią i zgotują nam kontratak. Woła do stolika Carlesa Plancharta. – Carles, na jutro rano przygotuj fragment wideo z akcji z 36 minuty, o której mi mówiłeś. Chcę pokazać środkowemu obrońcy, jak poprawić sposób ustawienia się, kiedy podchodzi do napastnika. W ciągu tej cudownej półgodziny, stojąc w kącie restauracji, gestykulując tak, jakby był przy ławce rezerwowych, Pep powtarza dopiero co zakończony mecz. Rozbiera go na czynniki pierwsze. Robi autopsję mięsień po mięśniu, ścięgno po ścięgnie, aż zostawia czysty szkielet. Analizuje grę swoich piłkarzy, piłkarzy rywala, poszczególne fazy meczu, przyczyny każdej akcji, to, w jaki sposób padały gole, ale nie sam strzał, lecz to, jak od początku przebiegała cała akcja bramkowa, co czasem oznacza cofnięcie się do kilku minut od konkretnej akcji. Miesza mecze. Podczas gdy prześwietla zakończone właśnie spotkanie, już opowiada jak będzie wyglądało następne, jak w ciągu tygodnia będzie trenować drużyna, komu da odpocząć. Wciąż je kawałki sera, prawie nie pije szampana, ustala z Domènekiem Torrentem, że na potrzeby najbliższego meczu muszą przećwiczyć bardzo konkretne rozegranie rzutu wolnego. Ściska się z Robbenem, który jest bardzo pobłażliwym ojcem, żegna się z jego trójką jasnowłosych dzieci i korzysta z okazji, by mu przypomnieć, że ten zwód, który wykonał prawą nogą w 80 minucie, musi powtarzać częściej. Nagle mówi o swoim podziwie dla Rogera Schmidta, trenera Red Bull Salzburg, i szczegółowo analizuje grę mistrza Austrii: jaki pressing stosują jego napastnicy, jak wychodzą do przodu boczni obrońcy i jakie pozycje zajmują w tym momencie obaj środkowi pomocnicy. Podczas gdy o tym opowiada, w sposób tak szczegółowy, że mogłoby się wydawać, iż jutro ma grać z Salzburgiem, staram się znaleźć powód, dla którego nagle Pep zaczął dokonywać analizy tej drużyny. Tymczasem dwie minuty później przechodzi już do podania górą, jakie Iniesta wykonał za plecy stoperów rywala w meczu, który tego samego popołudnia Barça grała z Espanyolem… – Ale kiedy ty widziałeś tę akcję? – pytam. – W korytarzu. Ależ cudowna! Andrés jest geniuszem... – odpowiada. W ciągu tej półgodziny Pep jest klejnotem, w którym mieści się autentyczna pasja: rozkłada grę na czynniki pierwsze, dokonuje samokrytyki, całościowo analizuje mecz, a zarazem jego szczegóły, proponuje ulepszenie danych elementów, łączy mecz z innymi spotkaniami albo drużynami, przewiduje następne kroki, przyszłe mecze, następnych rywali i to, jak z nimi grać. Czy napisałem, że

Guardiola jest przede wszystkim okrutnym trenerem nastawionym na wyniki? Te pół godziny szampana i parmezanu jest pomnikiem poświęconym pasji do futbolu, ale również lekcją przewidywania i pragmatyzmu. Pewnego wieczoru towarzyszyła mi Patricia González, młodziutka selekcjonerka żeńskiej reprezentacji Azerbejdżanu do lat 19. Podczas kolacji Pep popatrzył na nią uważnie i powiedział: – Patricia, dam ci pewną radę: zawsze wystawiaj najlepszych. Zawsze! Młoda trenerka zadała mu wtedy ważne pytanie: – Którzy są najlepsi, Pep, ci najbardziej znani? Odpowiedź była zdecydowana: – Nie, naprawdę dobrzy są ci, którzy nigdy nie tracą piłki. Ci, którzy podają piłkę i jej nie tracą. Ci są dobrzy. I to oni muszą grać, nawet jeśli mają mniej znane nazwiska niż inni.

MOMENT 56

KILKA SYMPTOMÓW Manchester, 1 kwietnia 2014 r. To już trzecia wizyta Bayernu na angielskim stadionie w tej edycji Champions League. Drużyna Guardioli podbiła dwa poprzednie: Etihad Stadium Manchesteru City, na którym pokazała spektakularną grę, wygrywając 3:1, i Emirates Stadium Arsenalu, gdzie cierpiała przez siedem minut, ale po półgodzinie meczu dała niesłychany pokaz, by ostatecznie zwyciężyć 2:0. Bayern tak samo dominował na Old Trafford, chociaż tym razem nie mógł wygrać. Manchester United miał za sobą sezon gorzki i dyskretny, ale bronił się niezwykle odważnie, nie pozwalając na triumf niemieckiej drużyny (1:1). Bayern zamknął rywali na ich połowie, zmuszając do bronienia się potrójną linią w ustawieniu 62-2, co praktycznie uniemożliwiło jakikolwiek kontratak. Podczas jednego z tych nielicznych Danny Welbeck został sam z Boatengiem. Niemiecki stoper się zawahał, być może przypominając sobie radę, jakiej udzielił mu Guardiola, i pozwolił na to, by angielski napastnik stanął twarzą w twarz z Neuerem. Ale ze starcia jeden na jeden bramkarz wyszedł obronną ręką i zapobiegł utracie gola. Z Lahmem ustawionym w środku pola oraz Kroosem i Schweinsteigerem jako bocznymi pomocnikami Bayern całkowicie zawładnął meczem, ale uwidocznił pewne symptomy, które obserwowało się od kilku dni: wielka kontrola nad grą nie przekłada się na okazje do strzelenia gola; procent celnych strzałów jest bardzo niski – to tendencja, która trwa już cały sezon; poza tym wielu przeciwników dąży do zamykania się na własnej połowie, co do minimum redukuje przestrzenie i utrudnia monachijczykom oddawanie strzałów; Franck Ribéry przechodzi przez dyskretną fazę gry i nie potrafi pozbyć się kryjących go zawodników, w związku z czym atak Bayernu uzależniony jest niemal wyłącznie od prawej flanki, a zatem tylko od Robbena; natomiast Schweinsteiger wyróżnia się przede wszystkim strzelaniem goli (na Old Trafford zdobył czwartą bramkę w ostatnich sześciu meczach), a nie samą grą, ponieważ za bardzo ją spowalnia. Są to tylko małe symptomy w znakomitym meczu, całkowicie zdominowanym przez Bayern, mimo że stracił zaskakującego gola z rzutu rożnego po strzale głową Nemanji Vidicia. Piszę, że był zaskakujący, ponieważ do tej pory w całym sezonie drużyna straciła w ten sposób zaledwie trzy gole: jednego strzelił Adrián Ramos, napastnik Herthy, drugiego Niklas Süle, obrońca Hoffenheimu, który wykorzystał odbitą po błędzie Neuera piłkę, a trzeci – samobójczy – był dziełem Rafinhii

w spotkaniu z Schalke. Trzy gole po trzech rzutach rożnych w 45 oficjalnych meczach to więcej niż wspaniały bilans dla defensywy, która przejęła krycie strefą – znak rozpoznawczy Guardioli. Dla Pepa krycie strefą jest kluczowe w jego systemie gry. – Uważam, że w ten sposób broni się lepiej, ponieważ każdy piłkarz musi zajmować się tylko swoją strefą i pilnować pleców kolegi, którego ma przed sobą. Przy rzutach rożnych Bayern broni w systemie 4-3-2-1 albo raczej w 5-3-1-1, gdzie Lahm pełni rolę wolnego zawodnika, który na przykład wybiega błyskawicznie, żeby zabezpieczać krótko rozegrany przez rywala rzut rożny. Pierwszą pozycję w pierwszej linii zawsze zajmuje ten, kto najlepiej gra głową, a więc tacy specjaliści jak Mandžukić albo Javi Martínez. Dalej ustawiają się środkowi obrońcy, a ostatnia pozycja, przy dalszym słupku, jest zawsze zarezerwowana dla Alaby, ponieważ on najlepiej biega do tyłu, jeśli dośrodkowanie jest bardzo długie. Oczywiście ten rodzaj obrony nie jest niezawodny i też posiada wady, ale Pep bardzo w niego wierzy i woli go od krycia indywidualnego. – Jeśli kryjesz indywidualnie, czterech rywali może pociągnąć cię za sobą na dalszy słupek i wtedy wciskają ci gola przy bliższym. Albo odwrotnie. A kiedy bronisz strefą, tak się nie dzieje. Okazuje się, że ta koncepcja ma zastosowanie do całej gry. – Jest znacznie lepiej bronić strefą, niż kryć indywidualnie. Dla piłkarza nie ma nic prostszego, niż zajmować się własną strefą i być za nią odpowiedzialnym, ponieważ ta indywidualna odpowiedzialność przekłada się na odpowiedzialność drużynową, wynikającą z solidarności całej grupy. Dla Pepa w słowie „bronić” mieści się niewiele ponad pół tuzina mechanizmów. – Istota futbolu polega na wybraniu najlepszego sposobu zaatakowania rywala. A grę trzeba zaczynać od tyłu, wiedząc bardzo dobrze, jak atakuje i jak broni nasz rywal. Żeby piłkarze dobrze znali te koncepcje, muszą często je powtarzać: – Zawsze trzeba powtarzać to, co jest priorytetowe – tłumaczy Guardiola. – Na przykład to, jak się bronić. Zawsze przed każdym ważnym meczem poświęcamy dwadzieścia minut na powtórzenie sposobu obrony, trzeba wyjaśnić piłkarzom, co ich czeka, jak będą nas atakować, a także to, gdzie znajdziemy przestrzenie i strefy, w których możemy wyrządzić krzywdę. I żeby ufali sztabowi szkoleniowemu, ponieważ najczęściej dzieje się to, o czym im mówimy, że się wydarzy. Przy golu Vidicia obrona Bayernu popełniła kilka drobnych błędów. Główny polegał na tym, że jeden z zawodników zapomniał o przestrzeganiu krycia strefą... Są to objawy nieuwagi, które kilka tygodni później przyczynią się do katastrofy w starciu z Realem Madryt. Na gola angielskiej drużyny dziewięć minut później odpowiedział Schweinsteiger – uderzył piłkę dośrodkowaną przez Rafinhię, którą Mandžukić strącił na sam środek pola karnego.

Bayern opuszczał Old Trafford z wynikiem bardzo odległym od swoich możliwości: całkowicie zdominował mecz, ale tylko jeden z piętnastu strzałów, jakie oddał, przerodził się w gola. Jednak pozostawił po sobie dwie nowe godne uwagi defensywne cechy: z jednej strony, przy wyrzutach Manchesteru United z autu Lahm ustawiał się jako trzeci stoper, podczas gdy boczny obrońca z przeciwnej strony wychylał się tak bardzo, że znajdował się na środku boiska; z drugiej strony, kiedy Manchester United starał się skonstruować akcję ofensywną, Bayern kierował go na jedną stronę, aby zamknąć go w wyimaginowanym trójkącie, którego najwyższy wierzchołek zawsze zajmował Robben. Reszta boiska pozostawała pusta, ale Pepowi to nie przeszkadzało, ponieważ nie dostrzegał żadnego zagrożenia. Bayern, który podbił Etihad i Emirates, wyjechał niepokonany także z Old Trafford. Z mistrzowskim tytułem w garści nieunikniona staje się myśl o trzech trofeach. Powtórzyć zdobycie trzech trofeów? To utopia o słabych fundamentach. Żadna drużyna nigdy dwa razy nie zdobyła trzech trofeów w jednym sezonie. Odkąd istnieje futbol, jedynie Celtic Glasgow, Ajax Amsterdam, PSV Eindhoven, Manchester United, FC Barcelona, Inter Mediolan i FC Bayern w jednym sezonie zdobyły mistrzostwo, krajowy Puchar oraz Puchar Europy. I tylko jeden raz. Żadnemu klubowi nie udało się też po dwóch dziesięcioleciach istnienia rozgrywek w takim formacie wygrać Champions League dwa razy z rzędu. Wobec tych danych pytanie brzmi: Co pozwala marzyć o powtórzeniu trzech trofeów, których Bayern nie zdobył aż do 2013 roku, po stu latach istnienia klubu? Pytam o to rozsądnego człowieka, Juppa Heynckesa. – Bayern miał w swojej historii wielkie drużyny z takimi legendami w składzie jak Sepp Maier, Franz Beckenbauer i Gerd Müller, a jednak im to się nie udało. Teraz bronimy trzech trofeów i Pep zdobył już mistrzostwo, ale rozmawiamy o czymś bardzo, ale to bardzo trudnym... Jupp Heynckes przyjmuje mnie niedługo po meczu w Manchesterze. Proszę go, żeby ocenił pracę Guardioli w jego pierwszym sezonie w Bayernie. – Znam Pepa od czasów, gdy grał w Barcelonie. Był strategiem w środku pola z dobrym podaniem i wspaniałą wizją gry, bardzo podobał mi się też jego sposób bycia. Nie zaskoczyło mnie nic z tego, co zrobił. Spędziłem w Hiszpanii wiele lat i znam filozofię gry Barcelony i Pepa, wiem, jak grają jego drużyny. Dlatego z góry wiedzieliśmy, co może zmienić w Bayernie, na przykład ustawić bocznych obrońców w środku, jak to robi... Niemcy mają problem, żeby zrozumieć ten ruch [śmieje się], ponieważ zostawia samych obu stoperów i sytuuje bocznych obrońców razem z Tonim Kroosem w środku pola, a ten manewr tutaj, w Niemczech, trochę zdumiewa. Pamiętam, że w zeszłym roku, kiedy graliśmy w półfinale Ligi Mistrzów z Barceloną, zapytano mnie, czy porozmawiam z Pepem, żeby dostać od niego jakieś rady, ale nie było to potrzebne: doskonale znam Barçę i właśnie dlatego w ogóle nie jestem zaskoczony tym, co Pep robi w Monachium. Zrozumiał

bardzo dobrze, czym jest Bayern, jego dobrą organizację, jego wielkość i talent pracujących tu ludzi. I znakomicie się odnalazł, ponieważ jest bardzo dobrym człowiekiem. Chcę wiedzieć, czy zdaniem Heynckesa innowacje Guardioli mogą zbyt odbiegać od niemieckiej piłkarskiej tradycji, oznaczać ewentualne zderzenie kulturowe. – Każdy ma własną filozofię gry, sposób kierowania swoją drużyną. To naturalne, że Pep uczył się od Johana Cruyffa, uczył się schematu Ajaksu i La Masii. Ja urodziłem się w Mönchengladbach, moim mentorem był Hennes Weisweiler i może moja droga była odmienna od drogi Pepa, ale w tym sezonie Bayern bardzo mi się podoba. Ci piłkarze w poprzednim sezonie byli moimi piłkarzami, zdobyliśmy trzy trofea, a w pięćdziesięcioletniej historii Bundesligi nikt nie osiągnął nic podobnego. Ta drużyna ma charakter, piłkarze doskonale się dogadują, a oprócz tego Pep jest znakomitym trenerem. Swój talent pokazał już w Barcelonie. Właśnie dlatego bardzo mi się podoba, jak gra w piłkę ten Bayern. Ale akurat teraz Bayern zaczyna grać gorzej. Złożyły się na to trzy czynniki: kontuzja Thiaga, rozluźnienie drużyny po zdobyciu szóstego trofeum w ciągu dwunastu miesięcy oraz wystawianie piłkarzy rezerwowych, aby mogli odpocząć zawodnicy podstawowego składu. I w ten sposób dochodzi do pierwszej porażki w rozgrywkach ligowych. Dzieje się to w Augsburgu, na terenie zawsze trudnym dla Bayernu. Trener zostawia w domu Lahma, Robbena i Ribéry’ego, na ławce rezerwowych Rafinhę, Dantego, Boatenga, Alabę, Götzego i Müllera, u lekarza zaś Starkego z zerwanymi więzadłami łokcia. W Augsburgu drużyna przestaje być niepokonana w Bundeslidze. Dotąd nie przegrała 53 meczów z rzędu, od 28 października 2012 roku do 5 kwietnia 2014 roku. Pięćdziesiąt trzy mecze, z których do Heynckesa należy 25 pierwszych, a do Guardioli następnych 28. Po 65 kolejnych meczach z golem Bayern nie potrafi zdobyć bramki. Nie jest to nic poważnego, tylko jedna porażka, ale zespół ujawnił symptomy rozstrojenia. Po miażdżącym triumfie w Bundeslidze drużyna całkowicie skupiła się na Champions League, ale okazało się, że trudno jest precyzyjnie ustalić, kiedy należy grać na najwyższym poziomie, a kiedy nie.

MOMENT 57

2-3-3-2 PRZECIWKO MANCHESTEROWI UNITED Monachium, 8 kwietnia 2014 r. – Teraz wszystko jest już w waszych rękach. Dałem wam wszystkie taktyczne narzędzia, jakie znam. Teraz czas na was. Jutro nie będzie nawet odprawy przedmeczowej. Już jej nie potrzebujecie, ponieważ wiecie wszystko. W szatni was tylko uściskam. Teraz jest wasz czas. Skończył się ostatni trening przed spotkaniem z Manchesterem United. Za 24 godziny Allianz Arena będzie świadkiem kolejnego wielkiego europejskiego wieczoru: rewanż ćwierćfinału Ligi Mistrzów z drużyną Wayne’a Rooneya. W ciągu dwóch dni Pep przedstawiał piłkarzom plan, z jakim ma zamiar pokonać legendarnego angielskiego rywala. Guardiola, skoncentrowany na obronie tytułu mistrza Europy, co do joty zrealizował cel, jaki sobie postawił: lekceważyć rekordy. Chociaż rozmawiał o tym wiele razy z Domènekiem Torrentem, nie było pewne, czy zastosuje na boisku to, co postanowili w gabinecie. Ale to zrobił, chociaż za cenę remisu z Hoffenheimem i porażki w Augsburgu. Po wygraniu Bundesligi odstawił ją zupełnie na boczny tor i wszystkie siły drużyny skupił na Champions League. Usłyszał za to wiele słów krytyki. Zarzucano mu, że wypaczył ligowe wyniki, stawiając rywalom mniejszy opór po zdobyciu tytułu. – Rozumiem to – wyznał mi dwa dni przed rewanżowym meczem z Manchesterem United, w poniedziałek rano. – Ale zdobyliśmy już tytuł i moim obowiązkiem jest myśleć o Champions League. Niektóre gazety też były ostre wobec Pepa, a nawet pisały, że ryzykuje hipotetyczne powtórzenie zdobycia trzech trofeów (coś, czego nikt nigdy nie osiągnął w historii futbolu). Pepowi nie przeszkadzał ten krytyczny ton: – Krytyka jest dobra – powiedział mi stanowczo. – I w wielkim klubie jest potrzebna. Ludzie być może myślą, że krytyka mi przeszkadza, ale tak nie jest. Krytyka sprawia, że nie spoczywasz na laurach. Dlatego ja też jestem krytyczny wobec moich piłkarzy i wobec samego siebie. Na mecz z Augsburgiem w poprzednią sobotę Pep zostawił w domu trzech kluczowych zawodników, Lahma, Ribéry’ego i Robbena, a w niedzielę dał wolne wszystkim. Chciał, żeby w poniedziałek byli wypoczęci, ponieważ nowy tydzień rozpoczęła podwójna sesja treningowa.

Należy dysponować czasem oraz umysłową świeżością, by przekazać plan. A plan gry to nie byle co. Pep, Torrent, Planchart i pozostali analitycy prześwietlili Manchester United ze wszystkich możliwych stron. Szczegółowa analiza zakończyła się propozycją trenera. W poniedziałek o dziewiątej rano plan i podstawowy skład na środowy mecz były już gotowe. Pep poświęcił ranek i popołudnie na wytłumaczenie go piłkarzom. Najpierw obejrzeli na wideo akcje ze stałych fragmentów gry angielskiej drużyny. W ataku i w obronie. Później przećwiczyli je na boisku. Trener naciskał na jeden element: na Old Trafford Manchester United miał tylko dwie naprawdę groźne okazje, tę przy golu Vidicia z rzutu rożnego oraz jeden na jeden Welbecka z Neuerem. Cel został nakreślony od początku: bronić się lepiej przy akcjach ze stałych fragmentów gry i pozwalać na jeszcze mniej groźnych sytuacji niż w pierwszym meczu. W poniedziałek drużyna już się domyślała, którzy są tymi jedenastoma wybrańcami. Nieobecność Javiego Martíneza i Schweinsteigera z powodu kar oraz brak Thiaga (który wciąż leczył kolano zastrzykami z czynnikami wzrostu w klinice doktora Cugata w Barcelonie) znacznie ograniczały możliwości. Jednak tym, czego piłkarze sobie nie wyobrażali, była konkretna propozycja gry, jaką we wtorek po obiedzie przedstawił im Pep. – Zagramy w systemie 2-3-3-2 – powiedział trener. Piłkarzom się to spodobało. Następnie podał skład. Wystąpią: Neuer; Boateng, Dante; Lahm, Kroos, Alaba; Robben, Götze, Ribéry; Müller i Mandžukić. Nie tylko podał im wyjściową jedenastkę, ale także szczególny sposób ustawienia, który obmyślił, z czterema mocno zróżnicowanymi liniami. Jako że można było przewidzieć, że przez 75 procent czasu drużyna będzie atakować na połowie przeciwnika, trener chciał, aby linię obrony tworzyło wyłącznie dwóch stoperów i aby obaj boczni obrońcy ustawieni byli w środku pola razem z Kroosem. Porozmawiał z Lahmem, kapitanem, i wyłuszczył mu to, czego od niego oczekuje. Chociaż mogło to wynikać z podanego składu, nie chciał, żeby grał jako boczny obrońca, lecz jako pomocnik w linii złożonej z trzech zawodników, u boku Kroosa i Alaby. Poza tym, skoro Kroos zazwyczaj pojawia się na lewej stronie, Lahm znajdzie się w środkowej osi jak prawdziwy defensywny pomocnik, a Alaba trochę wyżej, po lewej stronie. Oczywiście w fazie defensywnej obaj boczni obrońcy mają ustawiać się na swojej zwyczajowej pozycji, tworząc linię czterech obrońców. Przed trójką pomocników będzie ustawiony Mario Götze, który ma całkowitą swobodę poruszania się. W fazie budowania akcji Götze ma być najwyższym punktem rombu, natomiast przy kończeniu akcji ma być jeszcze jednym napastnikiem w polu karnym. Jest kluczowym zawodnikiem razem z Lahmem, Kroosem i Alabą: Pep chciał zgromadzić w środku pola piłkarzy o najbardziej pewnym podaniu. Robben i Ribéry mają grać bardzo szeroko na skrzydłach. Od linii środkowej w górę cała

zewnętrzna przestrzeń jest przeznaczona dla nich. – Arjen i Franck, będziecie musieli grać jako skrzydłowi–boczni pomocnicy. Będziecie musieli schodzić do środka pola, brać piłkę i przemieszczać ją na skrzydło. Jutro będzie spoczywać na was cała odpowiedzialność, ponieważ boczni obrońcy będą grać jako pomocnicy. Kilka godzin później Pep mi wyzna: – Nigdy tak nie grałem, ze skrzydłowymi pełniącymi rolę bocznych obrońców. Nawet w najbardziej śmiałych momentach w Barcelonie. To będzie nowe także dla mnie, ale jestem co do tego przekonany. I zrobię to dobrze. Widzę to w oczach Arjena i Francka, można to wyczuć w ich zachowaniu. Innym, który wykona to dobrze, jest Müller: to widać… Müller ma zagrać w pierwszej linii ataku obok Mandžukicia. Dwaj środkowi napastnicy mają ustawiać się między stoperami i bocznymi obrońcami Manchesteru United. Był to pomysł, który Guardiola wiele razy przedstawiał w czasie rozmów z członkami sztabu szkoleniowego: – Dwóch przyciąga uwagę czterech. Dwóch napastników musi przyciągać uwagę czterech obrońców. Müller i Mandžukić muszą zająć się całą defensywą Manchesteru United. I czterech obrońców powinno koniecznie pilnować dwóch napastników, ponieważ dzięki temu Franck i Arjen będą przyjmować piłki ze znacznie większą swobodą. Rafinha nie zagra w podstawowym składzie dokładnie w dniu, w którym Luiz Felipe Scolari, selekcjoner reprezentacji Brazylii, będzie obecny na meczu, podobnie jak Carlos Alberto Parreira, jego asystent i były selekcjoner. Po raz pierwszy w sezonie Pep podaje piłkarzom skład dzień przed meczem. Podczas treningu ćwiczy się tylko to, o czym była mowa na odprawie, to oczywiste. Ubrani w zielone znaczniki zawodnicy podstawowi ustawiają się w 2-3-3-2, Pizarro naśladuje ruchy Rooneya, a Javi Martínez i van Buyten odgrywają role Vidicia i Ferdinanda. Na boisku numer 1, odpowiednio ogrodzonym, z dala od ciekawskich spojrzeń, Pep raz i drugi wyjaśnia wszystkie manewry. Piłka dociera do Ribéry’ego albo Robbena, bardzo szeroko ustawionych na skrzydłach, a tymczasem Mandžukić i Müller skupiają na sobie uwagę czterech obrońców rywala. Jeśli skrzydłowi mają tylko jednego pilnującego ich zawodnika, muszą atakować z głębi. Jeśli kryci są przez dwóch rywali, wtedy muszą wycofać piłkę do najbliższego pomocnika, a zatem do Alaby bądź Lahma, którzy w środku pola będą nawiązywać współpracę z Götzem i dwoma napastnikami. Po każdym wyjaśnieniu Pepa piłkarze powtarzają akcje z najwyższą szybkością, zamykając wyimaginowany Manchester United na własnej połowie. Trener uważa, że przeciwnik będzie grał na Allianz Arenie całkowicie defensywnie, wyczekując na możliwość przeprowadzenia kontrataku dzięki szybkości Rooneya. Z tego właśnie powodu chce mieć Lahma i Alabę bardzo blisko Kroosa w środkowej strefie boiska.

Popołudnie w dalszym ciągu wypełniają kolejne powtórki akcji i dla każdej okoliczności trener proponuje określony wariant. Jeden z członków sztabu szkoleniowego podsumowuje to obrazowo: – Wyjaśnił im wszystko, co trener może wyjaśnić. Znają wszystkie lekcje i wszystkich się nauczyli. Teraz trzeba to tylko wykonać. Kilka ćwiczeń z gry pozycyjnej zamyka sesję, chociaż Pep nie pozwala na to, by Robben brał w nich udział, ponieważ dzień wcześniej został uderzony w stopę i nie wolno ryzykować: drużyna ma już wystarczająco dużo problemów. W minionym tygodniu poważnej kontuzji doznał Tom Starke, bramkarz rezerwowy, a Guardiola nie może też liczyć na Thiaga, na Shaqiriego, który nabawił się urazu w Augsburgu, ani na pauzujących za kartki Schweinsteigera i Martíneza: – Wielka szkoda, że nie możemy mieć Thiaga na ławce rezerwowych. W przypadku trudności mógłby nam zapewnić jakieś rozwiązanie. Bez wątpienia wszyscy się denerwują. – Ściska mnie w żołądku – mówi Manel Estiarte. – Przed tego typu meczami nie mogę nic jeść już od poprzedniego dnia. Przez cały rok pracowaliśmy na takie chwile. Podobne odczucia przed meczami ma Manuel Neuer: – Niech już nadejdzie jutro... Bo dzień meczu zawsze jest lepszy niż dzień przed meczem. Jesteś na zgrupowaniu w hotelu i nagle siedzisz już w autobusie, przyjeżdżasz na stadion, idziesz na rozgrzewkę i grasz. Ale dzień przed meczem dłuży się bardzo, bardzo... Neuer zastępuje Robbena w ćwiczeniach z gry pozycyjnej. Jak zawsze w przeddzień meczu w Lidze Mistrzów Lorenzo Buenaventura zarządza dwie powtórki po pięć minut zamiast zwyczajowych trzech: robi to, żeby zbytnio nie męczyć zawodników, na wypadek gdyby następnego dnia czekała ich dogrywka. Ćwiczenia wykonują znakomicie, a wieńczy je niecodzienny okrzyk Pepa: – Koniec! Jeśli jutro będziemy tak grać, awansujemy do półfinału! Neuer grał tak koncertowo, że nie można nie podzielić się z Guardiolą żartem, który kilka dni wcześniej pojawił się na Twitterze. Neuer, z uwagi na nieobecność Thiaga, Schweinsteigera i Javiego, prosi w nim trenera o miejsce w środku pola: – Ha, ha, ha – śmieje się Pep. – Nie wykluczaj tego, nie wykluczaj... Manu jest zdolny do wszystkiego. Kiedy na boiskach treningowych nie ma już nikogo, pytam go, czy też jest zdenerwowany. – Tak, ale nie za bardzo. Jeśli dobrze wykonamy to z 2-3-3-2, wygramy. Musimy strzelać gole przy drugich akcjach. Pamiętasz, co ci mówiłem w sierpniu o meczu Barça – Chelsea z 2012 roku? A więc musimy robić to, co tamtego dnia nie udało mi się z Barceloną: szukać odbitej piłki i atakować w drugiej akcji. Ci to potrafią i wiedzą wszystko, co wiedzieć powinni. Jutro nie będzie żadnej odprawy. Wiedzą już wszystko. Muszą tylko wyjść odważnie i zagrać tak, jak umieją. Jeśli to zrobią,

na pewno awansujemy. To jest czas piłkarzy. Niewiele razy widziałem Pepa tak pewnego siebie.

MOMENT 58

DODAJ MI DUŻO PAPRYKI Monachium, 9 kwietnia 2014 r. Żeby zrozumieć Guardiolę jako trenera poświęcającego się dla futbolu, dobrze jest zobaczyć to, co dzieje się w jego gabinecie na Allianz Arenie o godzinie 23.15 w środę 9 kwietnia. Czterdzieści pięć minut temu Bayern dotarł do półfinału Champions League po raz czwarty w ciągu ostatnich pięciu lat; dla Guardioli z kolei jest to piąty półfinał w piątym sezonie. Sukces jest olbrzymi, a euforia wypełnia cały stadion, ogarnia piłkarzy, kibiców, szefów klubu... Wszyscy okazują wielką radość. Guardiola w szczególności. W szatni wyściskał wszystkich zawodników, porozmawiał już z Ulim Hoeneßem, który przyszedł mu pogratulować, i szykuje się do pójścia na oficjalną konferencję prasową, ale wcześniej robi niespodziewany gest jak na kogoś, kto właśnie wygrał tak ważny mecz. Pośród głośnej radości, jaka ogarnia szatnię, prosi Manela Estiartego, żeby załatwił pilne spotkanie z pewną osobą, która jest z wizytą na Allianz Arenie. Dwie minuty później Pep zamyka się w swoim gabinecie z tą osobą i przez kwadrans analizują kluczowe punkty gry jednego z trzech możliwych rywali w półfinale... Zanim powącha sukcesu, chce już przygotować kolejną batalię, a jeśli może mieć informacje z pierwszej ręki, tym lepiej. Nie miał jeszcze czasu, by świętować, wznieść toast z rodziną, kameralnie poczuć zapachu triumfu ani nawet podzielić się swoimi opiniami z mediami, a już otrzymuje drobiazgowe informacje na temat jednego z potencjalnych przeciwników... Taki jest prawdziwy Pep: nie jest w stanie delektować się w pełni sukcesem, ponieważ już myśli o następnym kroku. Nie było to jednak łatwe zwycięstwo, chociaż mecz przebiegał tak, jak zaplanował Guardiola: Bayern grał w ustawieniu 2-3-3-2, z bocznymi obrońcami w środku pola i z Tonim Kroosem jako defensywnym pomocnikiem pilnującym Rooneya. Utrzymująca się przy piłce drużyna z Monachium kontrolowała całą pierwszą połowę, w której oddała trzynaście strzałów przy tylko jednym Manchesteru United, który mimo wszystko bardzo dobrze zabezpieczył dostęp do swojej bramki. W przerwie analiza monachijskiego sztabu szkoleniowego była dokładnie taka: drużyna dominowała, ale nie potrafiła znaleźć wolnych przestrzeni, aby rozstrzygnąć mecz. Przy bezbramkowym remisie Bayern miał zapewniony awans do półfinału. Co było normą w ciągu całego sezonu – za każdym razem gdy sprawy układają się pomyślnie, drużyna Pepa się rozluźnia. Tak się stało zarówno w Champions League w spotkaniu z Manchesterem City, jak i w

lidze z Gladbach czy Hoffenheimem. Podobne poczucie wyższości można było dostrzec w meczu z Manchesterem United, kiedy wynik 0:0 wystarczał, by awansować do półfinału, i drużyna ograniczała się do utrzymania kontroli. Pep potrząsał rękami raz i drugi, domagając się od swoich piłkarzy większej intensywności i większego naciskania na rywala, ale reakcja pojawiła się dopiero po otrzymaniu ciosu w żuchwę w postaci wspaniałego strzału Patrice’a Evry, który pokonał Neuera. Wtedy i owszem, wszystko się zatrzęsło, ponieważ w tym momencie, w 57 minucie meczu, Bayern był wyeliminowany. Wtedy piłkarze się ożywili. I to jak się ożywili! Po zaledwie 69 sekundach Ribéry i Götze wywołali zamęt na lewej stronie, podczas gdy Müller wyciągnął stoperów Manchesteru United z ich strefy i umożliwił Mandžukiciowi strzelenie gola głową przy słabym oporze ze strony Evry. Wówczas Pep zmodyfikował swój plan, wprowadzając na boisko Rafinhę za Götzego i ustawiając Lahma i Kroosa jako doble pivote. W niewiele ponad dziesięć minut niepohamowany Bayern całkowicie zdominował Manchester United, kolejne gole strzelili Müller i Robben, a Pep odwrócił się do publiczności, prosząc ją o owację dla zawodników. Jest już północ, gdy wreszcie może przyjść do restauracji piłkarzy, uściskać dzieci i pocałować żonę. Ma wilczy apetyt, jak w każdy dzień meczu, jako że w ciągu dnia nie jest w stanie przełknąć nawet kęsa kanapki. Po prostu nie je. Dlatego też na kolację zawsze pochłania podwójną porcję. Dziś wybiera swoje ulubione danie, marynowanego łososia, i kiedy kończy jeść, wstaje po dokładkę. – Dodaj mi dużo papryki – mówi kucharzowi z Players Lounge. Zamiast zwyczajowej lampki szampana zamawia dwie. – Nie, lepiej przynieś cztery kieliszki. Albo całą butelkę. To jest Pep najbardziej swobodny i dowcipny. Ten po meczach. Ale dzisiejsza noc jest wyjątkowa: awansował do swojego piątego finału Ligi Mistrzów. Pięć na pięć. Nigdy nie został na niższym stopniu. Kolacja zamienia się w drobiazgowy przegląd meczu: trafne decyzje i błędy, piłkarze, którzy byli znakomici, a także ci, którzy zagrali nieco gorzej, niż można było się po nich spodziewać: – Arjen jest wielki. Wielki. I Rafinha zagrał wspaniale. Wejść z ławki z takim zaangażowaniem potrafią tylko znakomici zawodnicy. I Kroos. Wspaniały Toni. Rok temu grał jako cofnięty napastnik, a dziś wyłączył Rooneya – Rooneya! – grając jako defensywny pomocnik. Ach, jestem dumny z moich piłkarzy. Mówię mu o trudnościach w przełamaniu angielskiej defensywy. – Jasne, co sobie myślałeś... Są bardzo dobrzy. Mnie podobało się nasze 2-3-3-2, ale sporo kosztowało nas znalezienie przestrzeni, w które moglibyśmy się wcisnąć. W pierwszej połowie udało nam się to tylko dzięki Robbenowi. W drugiej znajdowaliśmy je już wszędzie.

Mówię mu również, że aż do gola Evry dla Manchesteru piłkarze Bayernu wyglądali tak, jakby grali z zaciągniętym hamulcem ręcznym: – To prawda, to prawda, i nie wiem, dlaczego tak się działo. Rozmawiałem o tym później z Lahmem i on też nie zna odpowiedzi. Czasem zdarzają się takie rzeczy i nie ma jasnego wytłumaczenia... Pep znajduje się w fazie „potoku pomysłów”. Analizuje grę swojej drużyny, a równocześnie już opisuje to, jak stawić czoło każdemu z trzech rywali. Woli, żeby w losowaniu trafili na Atlético Madryt. A jeśli dotrzesz do finału? – Jeśli dotrę, to wszystko jedno. Obyśmy dotarli. Zwłaszcza ze względu na Thiaga... Późną nocą Pep opuszcza stadion, trzymając w ramionach śpiącą córkę Valentinę. Trenerowi trudno będzie zasnąć, ale o 8.30 następnego dnia już zacznie w gabinecie analizować najbliższego rywala w lidze, którym jest sama Borussia Dortmund. Ogólny trening na boisku numer 2 jest łagodny i wesoły, ale w pewnym momencie Pep ucina wszystkie żarty. Sesja jest otwarta dla publiczności, chociaż ci, którzy grali przeciwko Manchesterowi United, poszli trenować z dala od kibiców, na boisko numer 1, i tam dla rozrywki wykonują ronda. W jednym z nich Dantemu zostaje założona siatka, a wszyscy krzyczą, żartują i się śmieją. Zabawa jest tak wspaniała, że Pep, zirytowany wrzawą, idzie tam natychmiast, nakazuje powagę i szacunek dla kibiców, który wypełnili Säbener Straße. Zawodnicy podstawowego składu końcowy fragment sesji, polegający na tuzinie biegów na 60 metrów, wykonają przed publicznością w milczeniu.

MOMENT 59

LECZENIE Z PORAŻKI Monachium, 12 kwietnia 2014 r. Guardiola rozpoczął karierę w Bayernie od porażki w Dortmundzie w Superpucharze Niemiec 27 lipca 2013 roku, a osiem i pół miesiąca później potyka się znowu na tej samej drużynie, tym razem w Monachium i w lidze. Jürgen Klopp jest najbardziej odpowiednią osobą do oceny swego wielkiego rywala, chociaż niemiecki szkoleniowiec nie chce tak go nazywać: – Cóż, Pep nie jest moim rywalem. Ja walczę z innymi szesnastoma drużynami, a więc w rzeczywistości i on, i ja mamy po siedemnastu rywali, a nie tylko jednego. Klopp jest tak miły, że odkłada odjazd z Allianz Areny i poświęca kilka minut na ocenę stylu Guardioli. – Niesamowita jest jego zdolność do rozwijania drużyn, które prowadzi, ponieważ tworzy bardzo złożony sposób gry, naprawdę złożony, wyjątkowy i trudny do pobicia. Zrobił to w Barcelonie i robi to na nowo w tym pierwszym sezonie w Bayernie Monachium. Według trenera Borussii Dortmund nie liczy się tylko sposób gry. Wielka siła drużyny Pepa tkwi w tym, by stale utrzymywać wysoki poziom. – To, co robi, jest bardzo trudne. Bardzo trudno jest być tak skoncentrowanym na następnym meczu, tym bardziej gdy osiągasz duży sukces. O tym właśnie myślałem w ciągu tego roku: że najważniejsze, co osiągnął Pep, oprócz wspaniałego i ogromnie trudnego do uprawiania futbolu, jest utrzymanie „rytmu tygrysa” przez cały czas, jeden mecz po drugim, i następny, i następny. To jest najtrudniejsze, ale do tej pory zdołał to osiągnąć. I nie sądzę, że się zatrzyma. Klopp jest szczęśliwy. Udało mu się wygrać 3:0 na Allianz Arenie, rewanżując się Pepowi dokładnie takim samym wynikiem, jaki Bayern uzyskał w Dortmundzie pod koniec listopada 2013 roku. To prawda, że znaczenie nie jest takie samo: w Dortmundzie wciąż toczyła się gra o tytuł, tymczasem mecz w Monachium o niczym już nie decydował z wyjątkiem dumy. Dla Bayernu był to ciężki cios, kolejny w tym miesiącu – nieregularnym i pełnym słabości. Guardiola nie przygotował źle tego meczu. Ustawił drużynę w schemacie 2-3-2-3, w którym Rafinha, Lahm i Alaba tworzyli pierwszą linię pomocników, a Schweinsteiger i Götze linię cofniętych napastników. Jeśli Borussia uniemożliwiała wyprowadzenie piłki przez Lahma, Rafinha

brał na siebie odpowiedzialność, i to z dużym powodzeniem. Wszystko układało się dobrze dla Bayernu do momentu, aż źle bronił się przy wyrzucie z autu, a BVB puściła jeden z tych swoich charakterystycznych biczy, co skończyło się golem Mychitariana. To wystarczyło, by drużynie Pepa zmętniał wzrok. Na domiar złego w drugiej połowie Neuer został zastąpiony przez Raedera z powodu urazu mięśnia dwugłowego lewej nogi. W ciągu kilku minut kontratak i długie podanie Borussii przypieczętowały gorzki i trudny do przełknięcia wynik 0:3, który pozostawił złe wrażenie. To nie jest już tylko kilka symptomów, lecz coś o wiele poważniejszego i głębszego: drużyna znajduje się na równi pochyłej zaledwie na półtora tygodnia przed pierwszym meczem z Realem Madryt w półfinale Champions League. Piłkarze są kontuzjowani (Thiago, Neuer, Shaqiri), zablokowani (Ribéry, Götze), w słabej formie (Schweinsteiger, Mandžukić), a stan emocjonalny zespołu zbliża się do niemocy. Rozprzężenie po zdobyciu mistrzostwa ustąpiło miejsca utracie tożsamości akurat w decydujących tygodniach sezonu. Drużyna straciła impet, stan, jakim cieszą się zespoły, gdy są w formie. Interesująca jest uważna obserwacja zachowania Pepa po porażce. Nie jest to dla niego normalna sytuacja: w 303 meczach jako trener w pierwszej lidze (cztery lata w Barcelonie i rok w Bayernie) przegrał tylko 27 razy: średnio jedna porażka co jedenaście meczów. Te przegrane nadają prawdziwy wymiar zwycięstwom i nie na próżno jedną z najważniejszych dla niego książek jest Saber perder (Umieć przegrywać) jego przyjaciela Davida Trueby, filmowca i pisarza. Porażka jest też katharsis, objawieniem albo – jak powiedział mi pewnego wieczoru kataloński dziennikarz Isaac Lluch, nawiązując do porażki w Dortmundzie w Superpucharze Niemiec na początku sezonu – może być również potrzebą: – Dla Pepa zacząć od przegranej oznaczało dawkę epiki i dramatu, jakich potrzebuje każdy bohater, aby następnie doprowadzić swoje dzieło do końca. Zawsze następuje jakiś upadek, między innymi dlatego, że każdy triumf rodzi się na podstawie pozostałości po poprzedniej porażce, pod warunkiem że zostanie ona umiejętnie przyjęta. Bayern przegrał, i to nie w byle jaki sposób. 0:3 na Allianz Arenie było trudne do przełknięcia, ponieważ Guardiola wybrał najlepszych graczy do jedenastki: wyszedł z zawodnikami podstawowego składu, a nie jak w przypadku niedawnej przegranej w Augsburgu, z mnóstwem zawodników rezerwowych i z zespołu młodzieżowego. A poza tym usilnie analizował rywala i szukał taktycznych rozwiązań, by go pokonać. Wszystko na próżno. Borussia Dortmund Jürgena Kloppa była lepsza. Podczas pomeczowej konferencji prasowej Pep jest bardziej otwarty i mówi więcej niż zazwyczaj. Łączą go dobre relacje z Kloppem, gratuluje mu publicznie, przyznaje się do własnych błędów i mówi o konieczności odzyskania przez drużynę rytmu rywalizacji, jaki utraciła po wygraniu Bundesligi. Na Allianz Arenie zatrzymuje się przy każdym kibicu, który prosi go o autograf albo

wspólne zdjęcie. Uśmiecha się. Na pozór porażka go nie poruszyła. W Players Lounge serdecznie wita się z piłkarzami i rodzinami, ale dostrzegam pewną różnicę w porównaniu z innymi wieczorami: kolację je z Cristiną, swoją żoną. Być może to tylko przypadek, ale uważam, że ma to jakieś znaczenie. Zazwyczaj Pep przychodzi do restauracji drużyny i czule ściska się ze swoimi dziećmi, Valentiną, Màriusem i Maríą. Całuje je, a następnie ściska Cristinę i przez kilka minut z nią rozmawia. Zaraz jednak przychodzą przyjaciele, znajomi albo krewni piłkarzy, którzy chcą się z nim sfotografować albo tylko przywitać, a Pep zawsze godzi się z tym, że nie może tej chwili w pełni dzielić z rodziną, tak więc następną godzinę poświęca obowiązkom, równocześnie jedząc kolację z Estiartem albo Torrentem. Dopiero później będzie miał czas tylko dla rodziny. Dziś nie. Dziś siada z Cristiną i zamiast szampana zamawia kieliszek czerwonego wina. Siedząc przy stoliku obok, odnoszę wrażenie, że Pep potrzebuje chwili prywatności, żeby to nieszczęście dzielić tylko ze swoją towarzyszką życia. Tak jakby niezbędne było ukrycie bólu wynikającego z porażki, kilka minut refleksji, bardziej osobistej niż piłkarskiej, zanim znów włączy silnik. Przez pół godziny nikt nie podchodzi do stolika Pepa, jakby wszyscy obecni zdawali sobie sprawę, że trener potrzebuje kilku minut samotności. Wtem dzieci przerywają introspekcję Pepa, aby poinformować go, że Barça przegrała w Granadzie i być może straciła już szansę na obronę mistrzowskiego tytułu. W restauracji zostało już niewiele osób. Wściekły Arjen Robben dzieli się swoimi odczuciami po porażce: drużyna musi na powrót walczyć, jeśli chce dotrzeć do finału Ligi Mistrzów. Pep zakończył rozmyślania i z kieliszkiem wina w ręku zmienia stolik, na powrót stając się energicznym i entuzjastycznym Pepem, jakby Cristina naładowała mu baterie: – Pomyliłem się. Myślę, że odnosi się do jakiejś kwestii taktycznej, ale nie. Mówi o sposobie radzenia sobie z sukcesem. – W 95 procentach każdy jest nikim. Ja też. Ani fałszywym skromnisiem, ani kimś wyjątkowym. Też jestem nikim, jeśli nie pracuję na maksa. Coś ci powiem: ja nie uważam siebie za dobrego trenera. Wiem, że trudno mi uwierzyć, wiem, że ludzie myślą, że to fałszywa skromność, ale tak właśnie czuję: dużo wątpię, powątpiewam we wszystko i nie jestem niczego pewien. Jednak coś wiem na pewno: pomyliłem się. Uważaliśmy się za najlepszych, a od Berlina [kiedy wygrali Bundesligę] upadliśmy. Ale nie w byle jaki sposób: pikowaliśmy. Màrius i María podeszli do naszego stolika i uważnie słuchają ojca. Od czasu do czasu mu przerywają, żeby zapytać go o jakiś szczegół, ale Pep ciągnie swój wywód: – Posłuchaj, komplementy osłabiają. To dotyczy nas wszystkich. Po Berlinie stałem się łagodny.

Poprosili mnie, żeby nie było treningu następnego dnia, i zgodziłem się na to. Żeby uniknąć kontuzji, przestałem organizować na treningach mecze jedenastu na jedenastu na pełnym gazie i popełniłem wielki błąd. Chciałem chronić piłkarzy przed najmniejszymi urazami, a zamiast tego stali się słabi. A będąc słabymi, jesteśmy nikim. I nie jest to problem taktyczny. Ta drużyna nie przegrała 53 meczów z rzędu z Juppem [Heynckesem] i ze mną, z tysiącem różnych schematów taktycznych. W sumie 53 mecze, z piłkarzami kontuzjowanymi, bardzo ważnymi piłkarzami, z różnymi taktykami, bez porażki. Ale biegaliśmy. Biegaliśmy jak lwy, a przestaliśmy to robić. Ani taktyki, ani żadnych głupot! Cristina też przysiada się do stolika. Chce towarzyszyć mężowi w tym procesie odzyskiwania emocjonalnej energii i sugeruje, że po osiągnięciu sukcesu rozluźnienie jest czymś nieuniknionym. – Ale, Pep, to przytrafia się nam wszystkim. Ja przyjechałam na stadion rozluźniona, bez nerwów, jakie towarzyszyły mi wcześniej, i myślałam o tym, że będziemy grać z Borussią, choć już zdobyliśmy mistrzostwo – mówi żona. – Jasne, jasne, masz rację, nie przeczę. Ja też byłem dziś inny. Wyobraź sobie, że mogłem nawet jeść przed meczem... W południe, w hotelu, w którym zatrzymała się drużyna, zjadł krewetki, co oznacza, że prawie nie był zdenerwowany. – Tak – dodaje – ale przygotowałem mecz tak samo jak zawsze. Wczoraj wyszedłem z ośrodka treningowego o dziewiątej wieczorem. Chciałbym spędzić wieczór w domu z dziećmi, ale siedziałem zamknięty w gabinecie, analizując Borussię i szukając rozwiązań. Kiedy z Carlesem Planchartem opuszczaliśmy Säbener Straße, nie było już nikogo. To my zamknęliśmy drzwi. Ja zawsze ciężko pracuję i to, co się dziś zdarzyło, jest okropne. Chcę wiedzieć, czy istnieją także powody taktyczne, które tłumaczyłyby tak ciężką porażkę. – Graliśmy nieźle na początku, chociaż wiele kosztowało nas znalezienie Götzego między formacjami. Jeśli obaj defensywni pomocnicy Borussii pilnowaliby dwóch naszych defensywnych pomocników, wtedy byłoby jasne, że Götze jest wolny, ale nie udało nam się go odnaleźć. Ale nie narzekam za bardzo na pierwszą połowę: Rafinha i Alaba grali na środku, a ile kontrataków przeprowadzono w pierwszej połowie? Ani jednego. Natomiast w drugiej, kiedy ustawiłem ich po bokach, zostawiając czterech atakujących, zniszczyli nas. Ale dobrze, to jest ciekawe, gdyby przyszło nam grać z nimi w finale Pucharu Niemiec. Jednak trudno było mi to wyraźnie dostrzec w trakcie meczu, ponieważ byłem wściekły. Jego dzieci pytają o niektórych piłkarzy, ale Pep mówi im, że chodzi o podejście drużynowe. – Nie możemy czuć się bogami. Nie jesteśmy bogami i musimy biegać. Kiedy drużyna gra na wysokim poziomie, wszystko wisi na włosku. Wystarczy, że trochę przestaniemy biegać, żeby nitka się przerwała i wszystko się zawaliło.

Potem Guardiola szkicuje swój plan działania na najbliższe dni: – S’ha acabat el bròquil [katalońskie wyrażenie oznaczające „było miło, ale się skończyło”]. Nie będę już dokonywał rotacji w Brunszwiku [w następną sobotę gra na wyjeździe z ostatnią drużyną w tabeli], a jeśli ktoś dozna kontuzji, będzie miał pecha, na Santiago Bernabéu zagra inny. Koniec końców wygraliśmy Bundesligę z połową drużyny leczącą kontuzje, na trudnych stadionach wygrywaliśmy bez wielu zawodników podstawowego składu, jak wtedy, gdy pokonaliśmy 3:0 Borussię w Dortmundzie. Zobacz, nikt nie strzelił nawet jednego gola, a w ciągu trzech dni staliśmy się sitkiem. Musimy z tym skończyć. Jedenastoletni Màrius pyta ojca, czy ma zamiar powtórzyć to wszystko piłkarzom. – Oczywiście! W poniedziałek trening. A we wtorek odprawa musi wyglądać w taki sposób. Powiem im, że się pomyliłem. Bardzo. Ale piłkarze muszą biegać jak bestie, nie wolno im myśleć, że sukces daje im jakiś wyższy status. Żeby być dobrymi, żebyśmy wciąż byli dobrzy, musimy biegać. Mnie płacą za trenowanie ich, a im za bieganie. Nie płacą nam za ładną grę, tylko za bieganie. Kiedy jakaś drużyna przestaje biegać, staje się nikim. Jeśli chcemy zagrać w obu finałach [w Pucharze Niemiec i w Champions League], musimy wymagać od siebie maksimum. Poruszam kwestię, o której mówiła już Cristina: kiedy się wygrywa, rozluźnienie jest nieuniknione. – Tak, oczywiście, to logiczne, że tak się dzieje, ale ja tego nie akceptuję. Przytrafiło mi się to już w Barcelonie, kiedy po zdobyciu każdego mistrzostwa upadaliśmy, ale tego nie akceptuję. Buntuję się przeciwko temu. Nie chcę wyjeżdżać na wakacje z tym gównem, z tym 0:3, nie zrobiwszy wszystkiego, co było możliwe. Nikt nigdy nie pokonał mnie 3:0, prawda? To pytanie retoryczne, ponieważ Pep dobrze wie, że nigdy nie przegrał tyle na własnym stadionie [chociaż coś gorszego, 0:4 z Realem Madryt, dopiero przed nim]. Następny krok to dotarcie do finału Pucharu Niemiec: – Mam nadzieję, że Kaiserslautern [drużyna z 2 Bundesligi, która w środę przyjeżdża na Allianz Arenę na mecz półfinałowy] padnie ofiarą tego, co dziś się tutaj stało. Ale coś ci powiem: być może ta porażka dobrze nam zrobi. Bo gdybyśmy pokonali Borussię, uważalibyśmy siebie za jeszcze lepszych. Być może ta porażka dobrze nam zrobi. Teraz, jeśli awansujemy do finału, nie będziemy już faworytami w Pucharze Niemiec. Jeśli będziemy grać przeciwko Borussii, to oczywiste, że faworytami będą oni. A w Lidze Mistrzów to oczywiste, że nie jesteśmy faworytami w starciu z Realem Madryt. Guardiola już koncentruje się na wtorkowej odprawie i na meczach w dwie następne środy (z Kaiserslautern i z Realem Madryt). – Teraz trzeba wrócić do trenowania bez przerwy i na najwyższych obrotach. Przeciwko Realowi

Madryt dwóch napastników musi trzymać się czwórki obrońców, nasi dwaj skrzydłowi muszą pełnić rolę bocznych obrońców, jak w meczu z Manchesterem United, a w środku muszą zagrać ci dobrzy i długo utrzymywać się przy piłce. Przed spotkaniem z Realem Madryt nie będzie wielu słów: dam im te dwa pomysły taktyczne, jakiś konkretny przekaz dla każdego zawodnika i już, a potem niech biegają jak bestie. Żeby wygrać, potrzebujemy dwóch rzeczy: kontrolować kontrataki i długo utrzymywać się przy piłce. I laufen, dużo laufen. Biegać jak bestie... Mijają prawie trzy godziny od zakończenia meczu z Borussią Dortmund. Allianz jest praktycznie puste i jak zawsze Pep niesie na rękach śpiącą małą Valentinę. Scena powtarza się mecz po meczu, tyle że dziś po porażce. W ciągu tych trzech godzin Guardiola szybko przeanalizował tę przegraną. Zaakceptował ją i się do niej przyznał, rozważał ją w samotności, zwerbalizował, zidentyfikował swoje błędy i błędy piłkarzy, starał się ją złagodzić, wyznaczając zasady, jakich należy przestrzegać w najbliższych dniach, i zamienił ją już w coś pozytywnego, z czego wyjdzie jeszcze bardziej wzmocniony. Przy windzie planuje nawet następny sezon: – Lewandowski i ktoś jeszcze. Więcej wewnętrznej rywalizacji. Żeby nikt nie czuł, że ma pewne miejsce w podstawowym składzie. Trzeba na nie zasłużyć na każdym treningu. Jeśli tak tego nie zrobimy, może przytrafić nam się to samo co innym drużynom. Musimy się zmienić, jeśli w następnym sezonie nie chcemy znaleźć się za plecami Borussii Dortmund. Pep nie opuszcza stadionu, nie wspomniawszy o czymś, nad czym od dawna się zastanawia: jego pomysł na grę przeczy niemieckiej kulturze. Nie traktuje tego jako czegoś negatywnego czy konfliktowego, lecz jako coś rzeczywistego, jako szansę na poszerzenie horyzontów.

MOMENT 60

ZDERZENIE KULTUROWE Madryt, 23 kwietnia 2014 r. Bayern zagrał na Santiago Bernabéu w takim stylu, jaki niewiele drużyn pokazało na tym stadionie. Zamknął Real Madryt w jego polu karnym, utrzymywał się przy piłce i wymieniał ją z taką swobodą, że po dziewięciu minutach dało się słyszeć pierwsze gwizdy lokalnych kibiców, narzekających na sposób, w jaki drużyna z Monachium dominowała nad Realem Madryt. Odprawa Guardioli była krótka i prosta: – Jesteście wielkimi futbolistami. Wyjdźcie na ten historyczny stadion i udowodnijcie to. Wyjdźcie i grajcie tak, jak potraficie. To jest futbol, jesteście futbolistami, bądźcie futbolistami. Przez 28 minut Bayern grał znakomicie. Kilka dni wcześniej Real Madryt zdobył Puchar Króla, pokonując w finale Barcelonę, grając bardzo defensywnie, systemem 4-4-2, który pozwalał im kontrolować rywala i wykończyć go kontratakiem. Trener Carlo Ancelotti, wspaniały taktyk, w ten sam sposób przygotował mecz przeciwko Bayernowi: oddał piłkę niemieckiej drużynie i zamknął się na swojej połowie, gdzie Pepe i Sergio Ramos wyglądali majestatycznie. Bayern zrobił wszystko, o co prosił trener: Kroos przejmował piłkę, przekazywał ją na jedną i drugą stronę, atakował bokami, Robben zbliżał się do centralnej strefy, boczni obrońcy posyłali piłki na głowę Mandžukicia i drużyna tak kończyła akcje, aby uniknąć kontrataku Realu Madryt. Ale przytłaczająca dominacja nie przełożyła się na prawdziwe zagrożenie, aż Mandžukić w 18 minucie posłał głową piłkę w pole karne, aby z bliska strzelił Toni Kroos. Wydawało się, że akcja zakończy się golem, ale na drodze stanął Pepe, który wybił futbolówkę prosto pod nogi Benzemy. Do tego momentu Real Madryt zaledwie trzy razy przekroczył linię środkową boiska, a w tej akcji nie musiał nawet przeprowadzać prawdziwego kontrataku, żeby strzelić gola: piłkarze w białych koszulkach po prostu przesuwali się do przodu, a nie przeszkodził im w tym żaden z zawodników Bayernu, aż Benzema zdobył bramkę wskutek pasywności i nieśmiałości monachijskich obrońców. Był to ciężki psychiczny cios dla drużyny, która w ostatnich trzech tygodniach stopniowo traciła formę i którą podtrzymywali przy życiu tylko tacy piłkarze jak Lahm, Kroos i Robben. Nawet tak wspaniały bramkarz jak Neuer po kontuzji odniesionej jedenaście dni wcześniej w meczu z Borussią Dortmund wrócił pełen wątpliwości i popełniał błędy. Bayern stracił impet i teraz po pierwszej części fantastycznej gry na Santiago Bernabéu odczuwał gorycz wywołaną stratą gola w starciu

z rywalem, który wyczekiwał na niego w ukryciu. Guardiola starał się zmobilizować piłkarzy w ciągu półtora tygodnia, jaki minął od porażki z Borussią Dortmund (12 kwietnia) do wyjazdu do Madrytu (23 kwietnia). We wtorek 15 kwietnia zebrał drużynę i przekazał jej swoje odczucia po porażce 0:3 z Borussią na Allianz Arenie. W audytorium przy Säbener Straße, przy zgaszonym świetle, Pep rozpoczął odprawę od przeproszenia piłkarzy za to, że nie potrafi lepiej wyrażać się po niemiecku. – Myślę jednak, że zrozumiecie mnie bez problemu – powiedział. Oznajmił, że kiedy wracał do domu po treningach albo po meczach, zazwyczaj otwierał do kolacji butelkę wina i wypijał ją razem z żoną. Piłkarze się zaśmiali, ponieważ Pep zademonstrował, że chodzi o bardzo duże butelki. – Podczas tych chwil w domu – ciągnął – myślę o was, o tym, jak mogę wam pomóc, o tym, co mogę zrobić, żebyście grali jeszcze lepiej, bardziej pewnie. O tym, jak mogę wprowadzić nowe rzeczy, które wam pomogą. Ale nie może, powiedział, „za was biegać”. I pokazał im krótkie nagranie wideo, na którym można było zobaczyć rytm drużyny przed zdobyciem mistrzowskiego tytułu i po zdobyciu. Różnica była bardzo wyraźna. Przestali biegać na maksa. – To jest bardzo normalne i zdarza się nam wszystkim, kiedy już wygraliśmy. Ale musimy myśleć, że jeśli nie biegamy, jesteśmy niemal nikim. Że jeśli będziemy prosić o podanie piłki na nogę, a nie wypuszczenie jej w wolną przestrzeń, staniemy się nieważni. W tym momencie zapalił światła w audytorium i postawił przed swoimi piłkarzami tablicę. Było na niej zapisanych kilka liczb: 27 meczów = 13 goli 3 mecze = 7 goli Był to bilans straconych goli w meczach ligowych rozegranych do tego dnia. Tylko 13 straconych bramek w pierwszych 27 spotkaniach – tych potrzebnych do zdobycia tytułu. A od tamtego momentu siedem straconych goli w zaledwie trzech meczach. Załamanie formy drużyny nie pozostawiało żadnych wątpliwości. Liczby oddawały rzeczywistość lepiej niż słowa. W następnych dwóch meczach piłkarze postarali się naprawić ten problem. W półfinale Pucharu Niemiec pokonali Kaiserslautern 5:1, a na stadionie ostatniej drużyny w tabeli, Eintrachtu Brunszwik, wygrali 2:0. Nie były to łatwe mecze. Chociaż Kaiserslautern występował w 2 Bundeslidze, na Alianz Arenie był bardzo waleczny. Pep wystawił najlepszy z możliwych składów, z wyjątkiem bramkarza Neuera. Mecz pozostawił ambiwalentne odczucia: z jednej strony, panowała wielka radość, ponieważ drużyna awansowała do finału w Berlinie, kolejnego finału, i to wielkiego, bo

przeciwko samej Borussii Dortmund; z drugiej strony, gra była nijaka, pozbawiona witalności okazywanej w lutym i w marcu. Piłkarze się starali, ale flow się nie pojawiał. Nie pojawił się też w Brunszwiku, gdzie ostatnia drużyna w tabeli walczyła zębami i pazurami w poszukiwaniu ostatniej szansy, by nie spaść z ligi. Był to prawdopodobnie najgorszy mecz Bayernu w całym sezonie. Niektórzy zawodnicy w pierwszej części mieli ponad połowę niecelnych podań i ogólna suma udanych zagrań zakończyła się na mizernych 78 procentach. Pięć dni przed spotkaniem w Realem Madryt nie ulegało wątpliwości, że najbardziej błyskotliwy piłkarz 2013 roku był zablokowany: Franck Ribéry był w bardzo słabej dyspozycji i nie wynikało to z braku zainteresowania czy chęci. Bardzo się starał, ale nie potrafił wrócić do formy, która pozwalałby mu urwać się jakiemukolwiek obrońcy rywala. Mogło chodzić o zablokowanie psychiczne, chociaż logika podpowiadała, że poważne problemy z plecami (6 lutego przeszedł zabieg usunięcia krwiaka) miały związek z jego słabą dyspozycją. Kilka miesięcy później te bóle krzyżowe nie pozwolą mu na wyjazd na mundial. Zwycięstwo w Brunszwiku zapewnił w 75 minucie gol Pizarra, najskuteczniejszego napastnika w sezonie. Kiedy Pep zobaczył jego statystyki (strzelał gola średnio co 68 minut), nalegał na przedłużenie z nim kontraktu o kolejny rok. W Madrycie czekała na nich silna drużyna, która na dodatek zostanie następcą Bayernu na europejskim tronie. Guardiola wahał się, czy włączyć Ribéry’ego do składu. Nie miał powodów do optymizmu: przed wyjazdem z Monachium dotarła informacja o śmierci ojca Højbjerga. Poza tym Alaba miał grypę, Neuer wracał do siebie po kontuzji, Götze wciąż był przygaszony, gra drużyny pozostawiała wiele do życzenia, a jakby tego było mało, Javi Martínez – który miał zagrać od początku – cierpiał na wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego, przez co w ciągu weekendu schudł prawie cztery kilogramy. Piłkarze biegali znacznie więcej i włożyli więcej wysiłku w obu meczach rozegranych po odprawie z 15 kwietnia, ale drużynie wciąż brakowało iskry z poprzednich miesięcy. Mimo wszystko Bayern znajdował się tam, gdzie chciał: zdobył mistrzostwo, był w finale Pucharu Niemiec i tylko 180 minut dzieliło go od finału Ligi Mistrzów. Jednak naprzeciwko miał Real Madryt, drużynę, która była w najlepszej formie na kontynencie. Pep postanowił być odważny na Santiago Bernabéu, stadionie, na którym odnosił wspaniałe zwycięstwa z Barceloną. Wcale nie podobało mu się to ciągłe paplanie w Monachium o „czarnej bestii”, w nawiązaniu do tego, co Bayern oznaczał dla Realu Madryt, ponieważ Pep darzy ten klub szczególnym szacunkiem; nie na próżno zawsze był on jego wielkim rywalem, zarówno w czasach, gdy Guardiola był piłkarzem, jak i teraz, kiedy pracował jako trener. Ale pomimo niepewnego stanu jego drużyny chciał być odważny i na Santiago Bernabéu zamierzał odgrywać główną rolę.

– Ciężko pracowaliśmy nad tym, żeby tutaj dotrzeć – powiedział mi. – I osiągnęliśmy to własnymi siłami. Miałem do dyspozycji całą drużynę tylko przez trzy tygodnie w sezonie, tylko trzy tygodnie. Harowaliśmy jak woły, żeby być tutaj, gdzie jesteśmy, i teraz się nie poddamy. Trzeba z tego czerpać radość. Cieszę się, że tego spróbuję. Spróbuję odebrać piłkę Realowi Madryt, będziemy dobrze wyprowadzać futbolówkę od tyłu i będziemy dominować na Bernabéu. Piłka należała do Bayernu. W pierwszym kwadransie miał ją przez 80 procent czasu i prawie zawsze na stronie przeciwnika, jako że Real Madryt ledwie wychodził ze swojego pola karnego. Schweinsteiger uderzył głową po dośrodkowaniu z rzutu rożnego, ale niezbyt mocno, i Iker Casillas złapał piłkę. Robben strzelał niecelnie z dystansu. Dominacja monachijczyków była miażdżąca, ale drużyna nie potrafiła stworzyć naprawdę groźnych sytuacji. Aż w 18 minucie Kroos uderzył idealnie, co mogło zapewnić prowadzenie Bayernowi. Przeszkodził mu jednak Pepe, piłka trafiła do Benzemy, żaden piłkarz gości nie bronił stanowczo i 19 sekund później Neuer wpuścił gola po strzale francuskiego napastnika. Było to najgorsze, co mogło przytrafić się drużynie w podobnej scenerii: była odważna, dominowała w meczu, a mimo to straciła gola przy pierwszej stworzonej przez rywala okazji. Chociaż Bayern dokładał wszelkich starań, później wpadł w dołek trwający sześć minut, podczas których Real Madryt stworzył dwie nieśmiałe sytuacje strzeleckie i jedną bardzo groźną, za sprawą Cristiana Ronaldo. Drużyna nie tylko nie załamała się, co świadczy o sportowej złości piłkarzy, ale także odzyskała kontrolę i na powrót zamknęła zespół miejscowych w jego polu karnym. Aż w ostatnim momencie pierwszej połowy Di María stanął sam na sam z Neuerem i strzelił ponad bramką. Obie drużyny – każda według własnego planu – grały bardzo dobrze. W tej pierwszej połowie Real Madryt pozwolił rywalom na wykonanie aż dziewięciu rzutów rożnych, ale zdołał zneutralizować strzały monachijczyków. Bayern zdominował grę, lecz jego obecność w polu karnym Casillasa była bardzo symboliczna. Po przerwie Real Madryt utrzymywał się przy piłce przez pierwszych sześć minut, ale mecz szybko wrócił do początkowej dynamiki. Bayern był nieznacznie lepszy w ofensywie, a kontrataki Realu Madryt zostały zredukowane do minimum (tylko jeden, Bale’a, w 88 minucie). Od momentu wejścia na boisko Müllera i Götzego, zastępujących Ribéry’ego i Mandžukicia, drużyna Pepa mniej kontrolowała grę, chociaż z drugiej strony stworzyła więcej groźnych sytuacji, których punktem kulminacyjnym był strzał Götzego z bliskiej odległości, obroniony przez Casillasa. Atak Bayernu okazał się bezowocny: wykonał 15 rzutów rożnych, 31 razy dośrodkowywał w pole karne, miał 94 procent celnych podań i oddał 18 strzałów, dwa razy więcej niż Real Madryt, ale prawdziwie groźnych sytuacji było zbyt mało. Strzał Götzego symbolizował tę dominację pozbawioną skuteczności. Mógłby to być gol, którego Kalle Rummenigge domagał się po

wylosowaniu Realu Madryt. – Jeśli strzelimy na Bernabéu – oznajmił – będziemy w finale. Lecz Casillas zapobiegł zdobyciu bramki i Bayern zakończył mecz w ponurym nastroju. Pep będzie bardzo krytykowany. Już go krytykowano w minionych tygodniach, kiedy przegrali z Augsburgiem i z Borussią Dortmund. Niektóre gazety zapowiadały kres pewnego stylu gry. Franz Beckenbauer na antenie niemieckiego Sky wypowiedział następujące słowa: – Posiadanie piłki nic nie znaczy, jeśli rywal stwarza okazje. Możemy się cieszyć, że Real Madryt strzelił nam tylko jednego gola. Jednak Guardiola otrzyma też słowa wsparcia. Między innymi od piłkarza Barcelony, który napisał w esemesie: „Pep, możesz być bardzo dumny ze swojej drużyny. To, co zrobiliście na Bernabéu, potrafią naprawdę nieliczni”. W spotkaniu z Realem Madryt popełniono poważny błąd w ogólnej ocenie. Żeby to zrozumieć, wystarczy przejrzeć całe 90 minut. Bayern rozegrał wspaniały mecz (i Real Madryt również), prawdopodobnie jeden z najlepszych od dłuższego czasu, ale był bardzo nieskuteczny przy kończeniu akcji. Wnioski wyciągane na gorąco były zupełnie odmienne i wywołały pesymizm wśród piłkarzy, mediów i kibiców, co miało doniosłe znaczenie przy zgubnym planie, jaki Guardiola przygotował na mecz rewanżowy. Bayern grał niesamowicie dobrze, chociaż nie ulegało kwestii, że akcje kończył źle, bardzo źle. Jednak wszystkie analizy skupiły się na golu Benzemy i na dwóch okazjach Cristiana Ronaldo i Di Maríi, a niemal pominęły dominację i charakter, jaki drużyna pokazała na jednym z najbardziej znanych stadionów świata. Był to poważny błąd. Równolegle podkreślano zderzenie kulturowe między sposobem gry, jaki zaszczepił Pep, a tradycją niemieckiego futbolu. – Jasne, że ten sposób gry przeczy tej kulturze – mówi Pep podczas pomeczowej kolacji. – I nie myśl sobie, że tego nie rozumiem. Sposób gry istniejący w Niemczech jest odmienny od mojego. Na pewno bardziej podoba się styl gry Realu Madryt albo Borussii Dortmund, ale Bayern zatrudnił mnie. I zauważ, że szukam równowagi między moimi koncepcjami a niemiecką kulturą gry, ale koniec końców liczą się piłkarze. I coś ci powiem: piłkarze są za tą koncepcją. Zderzenie kulturowe można interpretować w sposób negatywny albo i nie, ale jest ono faktem. O ile Bundesligę cechują znakomite kontrataki oraz bezpośrednia, agresywna i szybka gra, o tyle model Guardioli czołowo się z nią zderza. Jego gra pozycyjna polega na przesuwaniu się wszystkich formacji i zdobywaniu pozycji na całym boisku, jakby piłkarze byli alpinistami wspinającymi się na górę po olinowaniu. Jest to sposób gry, w którym nie ma znaczenia odwrót, jeśli droga ataku jest zamknięta, ani upieranie się tyle razy, ile jest to konieczne, przy podaniach do momentu, aż uda się

wprowadzić chaos w szeregi rywala. Ewidentnie są to dwie różne kultury futbolu, bardzo różne, tak więc ten kontrast jest nieunikniony. Rummenigge wygląda na bardziej zmartwionego niż Pep z powodu tego zderzenia kulturowego. Po kolacji w hotelu Intercontinental w Madrycie razem z Matthiasem Sammerem podchodzi do stolika sztabu szkoleniowego i przez pół godziny podnosi na duchu przybitego trenera. Mówi mu, żeby nie rezygnował ze swojej koncepcji, żeby w nią wierzył i żeby wierzył w piłkarzy, w sposób gry, jaki pozwolił na dotarcie aż tutaj i osiągnięcie po drodze tylu sukcesów. Że jest to koncepcja, którą Bayern wspiera jako klub i którą chce rozwijać w najbliższych latach. Pep i jego koledzy ze sztabu szkoleniowego, Domènec Torrent i Carles Planchart, spędzają kolejne godziny na szczegółowej analizie meczu i szukaniu rozwiązań, z jakimi można przystąpić do spotkania rewanżowego. Trener myśli, że dobrze by było zagrać z trzema środkowymi obrońcami i zagęścić środek pola, żeby zapobiec strzeleniu gola przez Real Madryt, ponieważ strata bramki oznaczałaby, że Bayern musiałby strzelić trzy, a jego napastnicy nie byli w szczytowej formie. Aż do godziny 3.48 rano omawiają szczegóły planu gry na następny wtorek, a Pep prosi Torrenta, żeby nie pozwolił mu zmienić zdania, bez względu na to, co się wydarzy. Wie, jak chce grać, i nie zamierza zmieniać koncepcji. Pep nie jest załamany wynikiem ani słowami krytyki. Po prostu otrzymał telefon od jednego z lekarzy, który poinformował go o słabym stanie zdrowia Tita Vilanovy.

MOMENT 61

KATASTROFA „Pomyliłem się, stary. Pomyliłem się całkowicie. To jest jedno wielkie gówno. Najgorsze gówno, jakie kiedykolwiek zrobiłem jako trener”.

Monachium, 29 kwietnia 2014 r. Pep przyszedł właśnie do swojego gabinetu na Allianz Arenie po konferencji prasowej, na której wziął na siebie całą odpowiedzialność za katastrofę. Real Madryt rozgromił Bayern 4:0 w półfinale Champions League, który już na zawsze naznaczy trenerską drogę Guardioli: to najwyższa porażka w jego karierze, a także najwyższa porażka Bayernu w całej jego historii występów w europejskich pucharach. Bayern został pokonany, zmiażdżony i upokorzony na własnym stadionie przez drużynę, która cztery tygodnie później zostanie mistrzem Europy. W ciągu całego sezonu Bayern stracił tylko dwa gole bezpośrednio z rzutów rożnych: strzelili je Adrián Ramos z Herthy w lidze i Nemanja Vidić z Manchesteru United w Champions League (Süle z Hoffenheimu też strzelił, ale po tym, jak piłka uciekła Neuerowi, Rafinha zaś zdobył bramkę samobójczą). Następnego gola z rzutu rożnego stracił w meczu z Realem Madryt po uderzeniu Sergia Ramosa, który w 16 minucie majestatycznie wzniósł się ponad obrońcę gospodarzy i zdobył zabójczą dla drużyny Pepa bramkę. To był początek końca. Podczas całej kampanii Bayernowi nie strzelono ani jednego gola z pośredniego rzutu wolnego, ale w 20 minucie meczu Di María wykonał rzut wolny, Pepe strącił piłkę do tyłu, a Sergio Ramos pokonał Neuera, wykorzystując to, że Dante był niewłaściwie ustawiony. Kwadrans później bramkę zdobył Cristiano Ronaldo po akcji z kontrataku, która zaczęła się od straty piłki w ataku przez Ribéry’ego, a na zakończenie tego feralnego wieczoru Bayern w ostatniej minucie drugiej połowy stracił drugiego gola w sezonie z bezpośredniego rzutu wolnego, znów dzięki skuteczności Cristiana Ronaldo, który uderzył pewnie, gdy podskakiwał cały mur piłkarzy. Ten gol pozostawił gorzki smak wielkiego upokorzenia. Sposób, w jaki Real Madryt strzelił trzy ze swoich czterech goli – ze stałych fragmentów gry – może dawać nieprawdziwy obraz tego, co się wydarzyło. Z jednej strony było to coś niesłychanego i zaskakującego, ponieważ do tej pory w akcjach ze stałych fragmentów gry Bayern był najbardziej

pewną drużyną w Europie: w 52 rozegranych dotąd meczach stracił tylko jednego gola z rzutu wolnego (strzelił go Sejad Salihović z Hoffenheimu) i tylko dwa z rzutów rożnych po bezpośrednim strzale rywala. Liczby nie pozostawiają żadnych wątpliwości. Zwróćmy uwagę, że tak znakomitej drużynie jak Juventus Turyn, która w wielkim stylu zdobyła mistrzostwo Włoch, gromadząc tylko 102 punkty, co jest absolutnym rekordem, przez cały sezon ze stałych fragmentów gry strzelono dziesięć goli. Jednak gdybyśmy zostali tylko przy sposobie, w jaki zostały strzelone te gole, zobaczylibyśmy zaledwie powierzchowną część problemu. Prawdziwy powód porażki tkwił w grze i to właśnie tutaj Guardiola poważnie się pomylił. Żeby to zrozumieć, trzeba cofnąć się o tydzień, do późnych godzin nocnych poprzedniej środy, kiedy w prywatnym salonie hotelu Intercontinental w Madrycie Bayern jadł swoją tradycyjną pomeczową kolację. Opuszczone zostały wszystkie stoliki z wyjątkiem trzech: przy jednym siedzą pracownicy departamentu prasowego klubu; przy drugim mała grupa sponsorów Bayernu, a przy trzecim Pep i jego asystenci. Znają dobrze diagnozę tego, co stało się na Santiago Bernabéu, i powody porażki 0:1. Są dumni ze sposobu, w jaki zagrali, narzucając swój plan gry, ale wiedzą też, że piłkarze nie są w najlepszej formie i co to oznacza, kiedy trzeba atakować defensywę złożoną ze wspaniałych zawodników, którzy perfekcyjnie wracają na swoje pozycje. Guardiola staje przed jednym z dylematów futbolu, któremu przed nim stawiało czoło wielu innych trenerów: Jak dobrze atakować w tak małych przestrzeniach? Często odpowiada sobie na to pytanie takimi frazesami jak „oddawać mocne strzały” (Bayern na Santiago Bernabéu oddał 18 strzałów, dwa razy więcej niż Real Madryt) albo „dośrodkować piłki do napastnika” (Bayern centrował 31 razy, trzykrotnie więcej niż Real Madryt). Piłkarska rzeczywistość jest jednak taka, że od dziesięcioleci atak pozycyjny w starciu z drużyną grającą bardzo defensywnie wymaga ciężkiej pracy zespołowej i rozwiązań indywidualnych. To znaczy, że w większości przypadków rozwiązanie pojawia się dzięki talentowi napastnika. A dziś napastnicy Bayernu – z wyjątkiem Robbena – są w słabej dyspozycji, nie udaje im się dryblować obrońców, którzy ich kryją, albo nie potrafią oddać strzału przy przytrzymujących ich stoperach. To jest podstawowy problem gry pozycyjnej: należy dysponować bardzo utalentowanymi i bardzo sprytnymi napastnikami, żeby poradzić sobie z brakiem przestrzeni. Dostanie się w pole karne jest owocem procesu konstruowania gry, na co trener może mieć wielki wpływ, ale rozstrzygnięcie akcji w polu karnym zależy od umiejętności piłkarza. Naturalnie każda drużyna ma prawo wyboru modelu gry, ale z Guardiolą Bayern wybrał grę pozycyjną. Ze wszystkimi zaletami, ale też ze wszystkimi trudnościami, jakie ona sprawia. O trzeciej nad ranem w czwartek 24 kwietnia Pep wie, że Real Madryt zamknie się na Allianz Arenie. I że on będzie miał tę samą broń co w pierwszym meczu. A ta broń to Robben w wielkiej

formie, zablokowany i zbolały Ribéry, Mandžukić, który oddał tylko jeden strzał przy piętnastu rzutach rożnych, jakie Bayern miał na Santiago Bernabéu, i Müller ze swoimi chaotycznymi ruchami. Przypomina też sobie to, co pewnego razu powiedział mu Garri Kasparow: „Pamiętaj, Pep, nie będziesz wygrywał meczów dlatego, że masz przesunięte do przodu pionki”. W tym momencie refleksji postanawia, że w rewanżu zagra w systemie 3-4-3. Trzech środkowych obrońców, obaj boczni obrońcy w drugiej linii razem z defensywnymi pomocnikami, żeby dobrze zagęścić środek pola, i prawdopodobnie Götze w ataku, żeby pomocnicy stworzyli jeszcze większą przewagę, zwłaszcza że on się cofa, by pomagać w drugiej linii. To 3-4-3 jest w rzeczywistości ustawieniem 3-5-2, które pozwala dobrze bronić się przed kontratakami, jakie bez cienia wątpliwości będzie chciał przeprowadzać Real Madryt, a jednocześnie zdominować środek pola, utrzymywać się przy piłce i nie zamykać zbytnio rywala w jego polu karnym. Słyszę, jak Guardiola mówi do Torrenta: – Dome, nie pozwól, bym zmienił zdanie. Tak musi być. Ale w samolocie, w drodze powrotnej do Monachium, już zaczął zmieniać zdanie. Stwierdził, że grę trójką w obronie praktykowali tylko na treningach, w grudniu, a teraz nie było czasu, żeby nad tym pracować. Poza tym Javi Martínez nie tylko cierpiał na wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego, ale miał także zapalenie ścięgna w obu kolanach i nie mógł wytrzymać 90 minut w spotkaniu z Realem Madryt. Ustawienie 3-4-3 odłoży na przyszły sezon. W Monachium wylądował z 4-2-3-1 w głowie. Dało mu to dobre wyniki w Bundeslidze, pozwalało na zdobycie przewagi w środku pola, drużyna była przyzwyczajona do tego systemu i nadawał się on zarówno dla Ribéry’ego, jak i dla Götzego. Jeśli uda się wyleczyć Ribéry’ego i uwolnić go od blokady, na jaką cierpiał... W piątek 25 kwietnia Pep porozmawiał krótko z piłkarzami. – Zawsze będę wam wdzięczny za to, co zrobiliście na Bernabéu. Byliście odważni i byliście futbolistami w taki sposób, w jaki ja rozumiem futbol. Jestem z was dumny. Tego samego dnia zmarł Tito Vilanova. Był to potwornie ciężki cios dla jego rodziny, dla Barcelony i kibiców, dla jego przyjaciół. Wstrząsnął światem futbolu. Dla Pepa, podobnie jak dla Torrenta, Plancharta, Estiartego i Buenaventury, którzy spędzili z nim tyle lat, oznaczało to ogromny smutek. Sobotni mecz na Allianz Arenie z Werderem Brema był skomplikowany. Bayern z wielką troską traktował swojego trenera, którego zarzucił wszelkiego rodzaju miłymi gestami: przygotowano notatkę z kondolencjami po niemiecku i katalońsku, przed meczem zarządzono minutę ciszy, a piłkarze grali z czarnymi opaskami na znak żałoby. Pep przez cały mecz sprawiał wrażenie nieobecnego duchem i podniósł się tylko po to, by w 70 minucie uściskać Ribéry’ego i powiedzieć

mu, że jest bardzo dobry również wtedy, gdy porusza się na środku ataku. Chociaż Werder Brema dwukrotnie obejmował prowadzenie, za sprawą dwóch kontrataków, to Bayern za każdym razem odrabiał straty, by ostatecznie wygrać 5:2, i można było odnieść wrażenie, że Ribéry zaczyna dochodzić do siebie. Robben zagrał tylko kwadrans, ale strzelił piątego gola od razu przy pierwszym kontakcie z piłką i Pep zapamiętał sobie, że holenderskiego skrzydłowego powinien przesunąć bardziej na środek ataku i stopniowo odsuwać go od linii bocznej. Trener spotkał się na kolacji w restauracji z kilkorgiem przyjaciół, ale nie miał do niczego głowy. Od czasu do czasu pokazywał zdjęcia, na których był razem z Titem Vilanovą. Najbardziej podobało mu się to, na którym omawiali pewną propozycję gry w szatni stadionu Vicente Calderón (Atlético Madryt). Była to dziwna kolacja, podczas której wznoszono toasty za Tita i ledwo rozmawiano o futbolu, ale o wielu innych sprawach, owszem. Pep myślami był gdzie indziej. W poniedziałek piłkarze byli podekscytowani, bardzo podekscytowani, nie mogli doczekać się rewanżu na Realu Madryt. W Monachium wytworzyła się atmosfera bliższa heroicznego wyczynu niż chłodnej taktycznej analizy. I Pep dał się jej ponieść. To był jego wielki błąd. Nawet jego wypowiedzi na konferencji prasowej brzmiały jak na niego dziwnie. Pytał piłkarzy o ich odczucia, a oni opowiedzieli mu o niemieckim duchu w meczach, w których trzeba odrabiać straty, o pasji, jaka panuje na Allianz Arenie podczas heroicznych wieczorów, i poprosili go, żeby mogli grać z sercem, najlepiej jak można, i dziko atakować od pierwszej minuty. I Pep zmienił zdanie. Początkowy schemat 3-4-3 ustąpił miejsca ustawieniu 4-2-3-1, ale w poniedziałek zamienił się w 4-2-4. Podobnie jak w Dortmundzie w lipcu poprzedniego roku, w swoim debiucie w Niemczech, wahał się między cierpliwością a pasją i ostatecznie skłonił się ku pasji. I tak jak w Dortmundzie, wyszło źle. Bardzo źle. Poniedziałkowy trening składał się z kilku rond, krótkiej pracy nad wytrzymałością fizyczną i dwóch dziesięciominutowych meczów jedenastu na jedenastu, zakończonych dośrodkowywaniem w pole karne przez ponad 20 minut, co zapowiadało wydarzenia następnego dnia. Alaba i Ribéry mieli po kilka stopni gorączki, a Javiego bolały kolana. Podstawowy skład był już wybrany i Pep porozmawiał z Ribérym, by mu przekazać, że ostatecznie zagra od początku. Odprawa przedmeczowa, w prezydenckim salonie hotelu Charles, przebiegała w optymistycznym nastroju, takim samym, jaki panował w Monachium. – Chłopcy, nie chodzi o to, by wyjść i czerpać radość z gry. Tym razem trzeba wyjść i gryźć. Trzeba iść na maksa. Jesteście Niemcami, bądźcie Niemcami i umrzyjcie na boisku. Wielki wyczyn okazał się katastrofą. Ze względu na to, jak tracono gole, ale przede wszystkim dlatego, że Bayern był w ogóle nie do poznania. Nie był tą drużyną, władcą piłki, która dominowała na Santiago Bernabéu, w Manchesterze, Londynie i na wielu innych stadionach, lecz zespołem

pozbawionym swego głównego atrybutu: środka pola. Ze szczegółami przypominało się wszystko to, co zdarzyło się w meczu o Superpuchar Niemiec, kiedy Bayern wyszedł z Thiagiem, Kroosem i Müllerem w drugiej linii, i też skończył w ustawieniu 4-2-4, co podzieliło drużynę na dwie części. Na Allianz Arenie panowały idealne warunki do odrobienia strat. Spektakularna atmosfera, mnóstwo przyśpiewek dopingujących Bayern, emocjonalny kocioł. Piłkarze wyszli na murawę solidnie zmotywowani. Przed meczem, po raz pierwszy i jedyny w sezonie, zebrali się w kole, szukając bodźca, który popchnie ich do finału. Arbiter odgwizdał początek meczu, a kibice już chórem intonowali swój wojenny okrzyk: Auf geht’s Bayern schießt ein Tor! (Naprzód, Bayern, strzel gola!). Bayern był czystą adrenaliną, ale dwie pierwsze akcje już zwiastowały to, co wydarzy się później. W 20 sekundzie Ribéry przejął piłkę na lewym skrzydle i usiłować uciec Carvajalowi, ale Gareth Bale przybył z pomocą bocznemu obrońcy Realu Madryt i razem zapobiegli atakowi. Przez pozostałą część wieczoru na skrzydłach było zawsze trzech na dwóch na korzyść madrytczyków. W 45 sekundzie hiszpańska drużyna przeprowadziła kontratak i zaszachowała Bayern. Pep powie później, że już po upływie kilku minut czuł, że drużyna nie funkcjonuje jak należy. W rzeczywistości można się było o tym przekonać już przy pierwszym kopnięciu piłki. Sędzia zagwizdał, Real Madryt kopnął futbolówkę do tyłu, a Mandžukić i Müller ruszyli za nią jak szaleni. Było to odważne i ambitne posunięcie, ale także znak, że środek pola Bayernu będzie pusty przez cały wieczór. Trener zostawił na ławce rezerwowych Rafinhię, a kapitana Lahma ustawił na prawej obronie. Ten wybór okazał się decydujący, ponieważ w najważniejszym meczu kampanii Guardiola zdjął ze środka pola człowieka, który porządkował wszystkie elementy, najlepszego defensywnego pomocnika sezonu, oś drużyny. Kroos (z prawej) i Schweinsteiger (z lewej) stworzyli doble pivote, zamieniając się miejscami, ale zawsze byli gorsi od rywala: kiedy atakowali, ich ostatnie podania nie dorównywały zagraniom Lahma, Thiaga czy Götzego, a kiedy bronili, madrytczyków było po prostu więcej. Real grał mądrzej niż Bayern, który zawsze przyspieszał, nie kontrolując gry. Ten wieczór wyraźnie dowiódł, że jedna sprawa to utrzymywanie się przy piłce, a zupełnie inna to kontrolowanie gry. Bayern miał piłkę, a jednak to Real Madryt kontrolował mecz. Tak było, ponieważ Pep nie realizował własnych pomysłów, które zasiewał przez cały sezon. Drużyna źle wyprowadzała piłkę, często posyłając długie podania, zostawiała pomocników w mniejszej liczbie, nie przemieszczała się razem z pogrupowanymi piłkarzami i wreszcie nie mogła zdobyć przewagi w żadnej strefie. Dlatego też każda stracona piłka oznaczała szansę dla Realu Madryt, w którym znakomity występ zaliczył Luka Modrić. Bayern, pozbawiony ostrożności i cierpliwości, grał nieroztropnie. Dwa pierwsze gole Sergia Ramosa zostały strzelone po rzucie rożnym i pośrednim rzucie wolnym, w których oczywiście

Bayern bronił się źle. Nie był to jednak przypadek, lecz owoc lekkomyślnego sposobu, w jaki poruszała się drużyna, absolutnego braku kontroli taktycznej i emocjonalnej. Bayern nie przestał walczyć nawet wtedy, gdy Cristiano Ronaldo strzelił trzeciego gola po błyskawicznym kontrataku, który rozpoczął się od mimowolnego zagrania Ribéry’ego do Bale’a, a zakończył się czterema precyzyjnymi i szybkimi podaniami madrytczyków. W tym momencie Javi Martínez rozgrzewał się już przy linii bocznej. Niemiecka drużyna nie miała poczucia gry, ale dumy i owszem, wszak naciskała i naciskała, zwłaszcza w centralnej części boiska za pośrednictwem Robbena, którego wysiłek przyniósł Bayernowi cztery rzuty rożne w ciągu zaledwie siedmiu minut, chociaż nie miał z nich żadnego pożytku. O ile w pierwszym meczu Bayern wykonał ich 15, z czego wykończył siedem, aczkolwiek opieszale, o tyle w rewanżu wykonał ich dziewięć i udało mu się wykończyć tylko jeden, a i tak był to strzał niecelny. Real Madryt bronił się niebywale dobrze i każdy strzał monachijczyków odbijał się od jego obrońców. Guardiola wykorzystał przerwę, żeby przeorganizować drużynę. Wprowadził Javiego Martíneza za Mandžukicia i ustawił zespół w schemacie 4-3-3, ze Schweinsteigerem wysuniętym względem Kroosa i Javiego. Było to niczym balsam, chociaż nastąpiło zdecydowanie za późno. Piłka zaczęła być lepiej wyprowadzana, Bayern kontrolował grę i poprawił jakość podań. Ciekawe, co by się stało, gdyby Javi Martínez był w stanie rozegrać cały mecz w Madrycie i cały w Monachium. Oczywiście to samo można by pomyśleć o braku Thiaga albo o Ribérym i jego poważnych dolegliwościach pleców. Ale rzeczywistości nie dało się już odmienić i Bayern odpadł z Champions League. Kibice na Allianz Arenie gwizdami zareagowali na zdjęcie z boiska Ribéry’ego, za którego wszedł Götze, chociaż Francuz nie mógł już dłużej grać ze względu na lumbalgię, a za włożony wysiłek zapłaci w najbliższych tygodniach. Jakby tego było mało, publiczność buczała na Pepa, kiedy zmieniał Müllera na Pizarra, i pojawiło się wtedy wiele okrzyków na cześć bawarskiego napastnika. Bez wątpienia kibice byli nastawieni krytycznie wobec Pepa. Trener wziął na siebie całą odpowiedzialność. Nie wspomniał absolutnie o prośbie swoich piłkarzy, tylko ich chronił, zostawiając na marginesie tej hekatomby, a wszystkie winy przejął na siebie. Opustoszył środek pola w dniu, w którym trzeba było stawić czoło stadu lwów. Przed Bawarczykami znajdowała się znakomita drużyna, w której Modrić i Xabi Alonso odpowiadali za pewność podań, Benzema każdej akcji poświęcał niezbędną ilość czasu, a Cristiano i Bale, poza swoją niebywałą szybkością, doskonale wypełniali przestrzenie. Bayern stanął naprzeciwko nich w gorszym położeniu, zamiast dać większą rolę pomocnikom niż napastnikom i mieć więcej kontroli niż zapału. Na przestrzeni całego sezonu Pep dokonywał interesujących refleksji na temat „zderzenia

kulturowego” jego gry wobec niemieckiego futbolu. Po pokonaniu 3:0 Borussii w Dortmundzie powiedział: – Bombardując piłkami pole karne, będziemy strzelać gole, ale nie uda nam się zdominować gry. Jednak tym razem tak nie było, ponieważ w ciągu 180 minut przeciwko Realowi Madryt jego drużyna dośrodkowywała aż 74 razy w pole karne Casillasa i ledwie udawało jej się strzelić, i to niecelnie, pół tuzina razy. Jakiś czas wcześniej Pep był stanowczy: – Zdominujemy grę, kiedy zbierzemy najlepszych w środkowej strefie... A jeśli przegram, to nieważne. Do domu i tak pójdę zadowolony, ponieważ grałem tak, jak uważam... A jednak w najważniejszym dniu sezonu zdradził samego siebie. Nie grał tak, jak uważał, że powinien to robić, ani nie próbował konstruować gry, jaką uważa za konieczną do ataku i zwycięstwa. To prawda, że być może nie miał do dyspozycji wszystkich potrzebnych zawodników, aby umiejętnie to wykonać, i że jego styl niesie za sobą wysokie ryzyko i wymaga niemal chirurgicznej precyzji, ale źródło katastrofy tkwiło w jego własnej decyzji: Pep zdradził Pepa. Drużyna, mówił trener kilka tygodni wcześniej, jest kryształowym wazonem i wisi na włosku. Bayern rozbił się kompletnie. Nić (gry) została przerwana. Niewiele drużyn załamało się w taki sposób w tak krótkim czasie, a taka porażka oznaczała punkt zwrotny w karierze Guardioli. W Niemczech już nic nie będzie takie samo, a kiedy czytało się gazety, można było nawet odnieść wrażenie, że uwielbienie błyskawicznie zastąpiła pogarda. Każdego wielkiego sportowca spotykają spektakularne upadki i zawstydzające katastrofy. Aż do wieczoru 29 kwietnia Pep jeszcze tego nie doświadczył, ale teraz odniósł już swoją ranę. Jedną z tych ran, o których nigdy się nie zapomina. Można pomyśleć, że była ona konieczna, aby z jeszcze większą energią na nowo rozpoczął swoją karierę, ponieważ wielkie zwycięstwa zawsze rodziły się na gruzach wielkich porażek. Po północy zamyka się w swoim gabinecie na Allianz Arenie. Są tam Domènec Torrent, Carles Planchart i Manel Estiarte. Żeby razem raz jeszcze obejrzeć mecz, ale przede wszystkim po to, by spróbować podtrzymać na duchu trenera. Ponieważ Pep jest przybity. Ciekawe, jak wyjdzie z tej studni, do której wpadł. W jakim kierunku pójdzie, czy w górę, czy w dół. – Przez cały sezon wzbraniałem się przed ustawieniem 4-2-4. Przez cały sezon się temu opierałem. I stosuję je w najważniejszym dniu... Co za gówno...

MOMENT 62

WSPARCIE RUMMENIGGE Monachium, 1 maja 2014 r. Wychodząc ze stadionu, żona Rummenigge w rozmowie z mężem wyraziła głęboką troskę o Pepa. Widziała, że trener jest przygnębiony, zniechęcony, przybity. Kalle podzielał jej zmartwienie. Niezależnie od wielkiej katastrofy, jaką była porażka w takim stylu z Realem Madryt, dyrektor generalny Bayernu po prostu niepokoił się o Guardiolę, w którym upatrywał kluczowego człowieka dla przyszłości klubu. Rummenigge nie tylko mocno wspierał Pepa: jest pasjonatem jego propozycji gry. Uważa, że Bayern musi grać pozycyjnie, nawet z trudnościami i słabościami, jakie to ze sobą niesie, chociaż oznaczało to przeciwstawienie się bardziej typowym modelom, jak gra z bezpośredniego ataku, model bardziej rozpowszechniony. Poprzedni tydzień przyniósł zaskoczenie za sprawą mniejszej liczby podań, jakie wykonała drużyna w spotkaniu rozegranym w Brunszwiku, ale Guardiola wyjaśnił mu, że taką decyzję podjął w biegu, zobaczywszy stan murawy, która utrudniałaby płynną wymianę podań. Dyrektor generalny nie chciał, żeby zewnętrzna krytyka zasiała w trenerze wątpliwości co do prawdziwej woli Bayernu. Ale później doszło do katastrofy w meczu z Realem Madryt... Nie było lepszego momentu niż ten, by się przekonać, czy klub naprawdę wspierał Pepa, czy miał co do niego wątpliwości. Tak więc wkrótce po katastrofie Kalle Rummenigge przyjął mnie w swoim gabinecie. Pierwsze pytanie było nieuniknione: – Czy Bayern wspiera propozycję gry Guardioli po wyeliminowaniu drużyny z Champions League, nawet jeśli oznacza to mało popularny w Niemczech model? – Proszę posłuchać, kiedy zatrudnialiśmy Pepa, doskonale wiedzieliśmy, czego możemy od niego oczekiwać, jeśli chodzi o grę. Jestem wielkim zwolennikiem odpowiedzialności, a trener jest odpowiedzialny za taktykę. Pep ma jasną taktykę: posiadanie piłki jest dla niego ważne. Dlatego nic nie mogło mnie zaskoczyć. A poza tym Pep ma wielką zaletę: nie jest trudnym człowiekiem. Kiedy przygotowuje mecze, zawsze ma na względzie to, gdzie się znajduje, w Niemczech, i ma na względzie niemiecką kulturę. My, w Niemczech, jesteśmy oczywiście przyzwyczajeni do gry fizycznej, do gry szybkiej i bezpośredniej, ale w tym sezonie widzieliśmy w naszej grze wszystkie możliwe elementy. Mieliśmy piłkę, graliśmy dobrze w ataku, broniliśmy dobrze, byliśmy szybcy... Z jakiegoś powodu w ostatnich trzech tygodniach nastąpiło rozprzężenie, być może dlatego, że zbyt

wcześnie wygraliśmy mistrzostwo i drużyna, albo niektórzy piłkarze, trochę się pogubiła. Ale uważam, że odpowiedzialność i wiarygodność Pepa zależą właśnie od jego filozofii. Dlatego też nie można oczekiwać od niego, że będzie inny, niż jest. – Jednak we wtorek w starciu z Realem Madryt drużyna poniosła wielką klęskę. – To prawda, we wtorek po raz pierwszy widziałem załamanego Pepa. Stało się tak dlatego, że po prostu zmienił pewne aspekty swojej koncepcji, choć nie był do tego przekonany. Zrobił kilka rzeczy, które nie były dla niego typowe, dlatego był na siebie bardzo zły za to, że nie pozostał wierny swoim ideom. To było oczywiste. Opustoszył środek pola i grał w sposób bezpośredni. Pozwolił kierować się wynikiem z pierwszego meczu na Santiago Bernabéu. Nie mówię tego przez wzgląd na grę, jaką Bayern tam zademonstrował, bo była ona znakomita, lecz przez wzgląd na osiągnięty rezultat. Ale coś panu powiem: jego taktyka na Bernabéu była niesłusznie krytykowana, ponieważ w tamtym meczu grał tak, jak zawsze to robił w ciągu całego sezonu, chciał utrzymywać się przy piłce, ale nie udało nam się strzelić gola i to wywołało krytykę. Gdybyśmy w Madrycie grali tak samo i strzelili tylko jednego gola, wtedy Pep byłby geniuszem. Ale cóż, my, którzy jesteśmy w futbolu od dawna, nie możemy kierować się jednym strzelonym czy straconym golem i nie analizować gry w sposób całościowy. Gdyby Götze strzelił gola na Bernabéu, wówczas Bayern i Pep byliby wspaniali i genialni. A ponieważ nie strzelił – to jest porażka. Nie, problem, który widzę w Niemczech, polega na tym, że ogólnie rzecz biorąc, Niemiec nie zajmuje się zbytnio taktyką. Posiada wizję bardzo fizycznej, bezpośredniej i szybkiej gry, i to wystarczy. Otóż wcale nie, bo futbol to coś więcej. Jest pewien powód, dla którego wygraliśmy mistrzostwo z niesamowitą przewagą punktową. Tym powodem jest Pep. I kropka. – Pepowi zostały dwa lata kontraktu z Bayernem. Czego oczekuje pan od niego w tym czasie? – Uważam, że bardzo może pomóc zmienić niemiecką kulturę piłkarską. Nawet jeśli w ciągu ostatnich trzech tygodni nie szło nam dobrze i niektórzy ludzie próbują umniejszyć wartość tego, co zrobił Pep. Opinia publiczna zawsze stała po jego stronie, a teraz starała się strącić go ze szczytu, głosząc, że jego filozofia nie jest odpowiednia i że się nie sprawdza. Ale ja uważam inaczej. Rozmawiałem z zawodnikami, którzy najdłużej są tutaj z nami i którzy mieli pięciu, sześciu czy siedmiu różnych trenerów w ciągu kilku lat, i wszyscy oni są zgodni: Pep jest najbardziej różnorodny z nich wszystkich, w pozytywnym znaczeniu tego słowa, kompletny, urozmaicony, bogaty... Uchodzi za wiarygodnego wśród piłkarzy. – Co do tego zderzenia kulturowego między modelem gry Pepa i niemiecką tradycją, ciekawe jest, że niektórzy piłkarze Bayernu, ci, którzy najlepiej przyswoili sobie grę Pepa w tym sezonie, są właśnie Niemcami. Mam na myśli Lahma, Kroosa, Boatenga, Neuera czy Götzego. – Pepowi udało się trochę zmienić filozofię niemieckiego futbolu. Chciałbym, żeby Pep zdobył

w tym sezonie wszystkie trofea z jednego powodu: ponieważ pokazałby opinii publicznej, że z jego filozofią można wygrać wszystko. Ponieważ niemiecki futbol być może zgrzeszył tym, że jest zbyt prosty, a futbolu nie można mierzyć wyłącznie miarą zdobytych trofeów, bo jeśli to robisz, to jest to złe. Dwa lata temu we wszystkich rozgrywkach byliśmy wicemistrzami, w Bundeslidze, w Pucharze Niemiec i w Champions League, chociaż finał rozgrywaliśmy u siebie. Ale nie udało nam się wygrać niczego i nawet wtedy nie byłem w stanie powiedzieć, że Heynckes nie wykonał dobrej pracy. A w następnym sezonie Jupp wygrał wszystko. I wtedy ludzie mówili: Heynckes wykonał dobrą pracę, ponieważ wygrał wszystko. A co zrobił w takim razie w poprzednim roku? Na szczęście przez pięć lat mieszkałem za granicą, we Włoszech, gdzie grałem w piłkę, i to pozwala mi postrzegać futbol w inny sposób, niż postrzega się go w Niemczech. – Czy Bayern jest zadowolony z Guardioli po jego pierwszym sezonie? – Kiedy patrzę na wszystko, co wydarzyło się w tym sezonie, mogę powiedzieć, że współpraca między Pepem a Bayernem mi się podoba. Podoba mi się, ponieważ przede wszystkim uważam, że jest on wielkim trenerem. Ponieważ ma jasne koncepcje, jasny plan i klarowną filozofię futbolu i swojej taktyki. I dzięki temu osiągnął coś, co normalnie się nie zdarza: w zeszłym roku zdobyliśmy trzy trofea, ale sezon następujący po wielkich sukcesach zawsze jest bardzo skomplikowany, ponieważ piłkarze są trochę zmęczeni i mało zmotywowani, a mimo to nie było tak jak w 2001 roku, kiedy po wygraniu Champions League w finale z Valencią kolejny sezon okazał się bardzo trudny: w lidze zajęliśmy dopiero trzecie miejsce, w Lidze Mistrzów zostaliśmy wyeliminowani w ćwierćfinale i nawet nie dotarliśmy do finału Pucharu Niemiec. To był rozczarowujący sezon. Uważam, że teraz dzięki Pepowi udało nam się uniknąć czegoś podobnego. Ponieważ po odniesieniu wielkich sukcesów zazwyczaj motywacja i chęci piłkarzy maleją w sposób nieunikniony. Dzięki Pepowi utrzymaliśmy najwyższy poziom. To prawda, że w takich chwilach jak w miniony wtorek, kiedy przegrywasz u siebie 0:4 z Realem Madryt, ludzie są rozczarowani, a prasa zaczyna krytykować, ale moim zdaniem nie trzeba przykładać dużej wagi do tej krytyki. Najważniejsze to mieć globalną wizję sezonu. Jeśli spojrzę na to, jak graliśmy w tym roku... Nie zapominajmy, że zaledwie cztery tygodnie temu, kiedy zdobyliśmy mistrzowski tytuł w Berlinie, ta sama prasa napisała, że rozgrywki ligowe były nudne, ponieważ Bayern grał zbyt dobrze i jego poziom był zbyt wysoki dla rywali. A teraz okazuje się, że jesteśmy słabi. Nastąpił spadek formy, przez co przegraliśmy kilka meczów, i oczywiście wtorkowa porażka jest bolesna, ale takie rzeczy się zdarzają i są zrozumiałe. – To jednak nieuniknione, że ta porażka zepsuje bilans całego sezonu. – Nie zapominajmy, że w futbolu, a dokładniej w Champions League, istnieje pewna zasada, wedle której ten, kto wygrał trofeum w jednym roku, nie wygrywa go w następnym. Nie wiadomo

dlaczego, ale dzieje się tak nieprzerwanie od 22 lat. My staraliśmy się przerwać tę złą passę, żeby na nowo napisać historię Ligi Mistrzów, ale nie udało nam się to. Dla mnie stabilność przejawia się w grze, oczywiście również w sukcesach, a także w tym, jak daleko zajdziesz w danych rozgrywkach. Kiedy Pep był w Barcelonie, albo nawet jeszcze przed jego przybyciem, zawsze traktowałem Barçę jako swoisty benchmark, na przykład niemal co roku docierała ona do półfinału Champions League i do finału wszystkich innych rozgrywek. To jest naprawdę ważne. Mało tego, poziom obecnych rywali jest bardzo zbliżony. Różnica między sukcesem a porażką jest minimalna, może zależeć od rzutu karnego, którego nie powinno być, od jakiegoś małego błędu, od detalu albo od tego, że z powodu kontuzji zabraknie ci jakiegoś ważnego piłkarza... Ale jeśli drużyna stale dociera do półfinału, wtedy mówimy o wielkim zespole. Nie zapominajmy, że my, ze statystycznego punktu widzenia, w ostatnich trzech latach rozegraliśmy 38 meczów w Lidze Mistrzów. Jesteśmy numerem 1. Ani Real Madryt, ani Barcelona, ani Manchester United czy Chelsea nie rozegrały więcej meczów od nas w tych trzech sezonach. – Konkretne liczby z tych trzech ostatnich lat to 38 meczów Bayernu, 37 Realu Madryt, 34 Barcelony, 29 Chelsea i 24 Manchesteru United. Jeśli poszerzymy to o pięć ostatnich lat, to mamy remis w postaci 59 meczów Bayernu i Barcelony, przy 57 Realu Madryt oraz 47 Chelsea i Manchesteru United. – Liczba meczów wskazuje na solidność zespołu. Nawet w tym sezonie, pomimo ciężkiej porażki, drużyna grała dobrze. Oczywiście mecz z Realem Madryt wpływa na naszą ocenę, ale muszę podkreślić to, jak zaprezentowaliśmy się w meczach przeciwko City i United w Manchesterze, przeciwko Arsenalowi w Londynie czy na Bernabéu przeciwko Realowi Madryt. Dla mnie jest to bardzo ważne. Musimy być racjonalni, o wiele bardziej racjonalni. Bardzo się cieszę, że Pep jest naszym trenerem, ponieważ widzę, że ma ogromne umiejętności. Owszem, po meczu z Realem Madryt był załamany, rozumiem to, ale jest wielkim, wielkim trenerem. – Chociaż finał Champions League 2015 rozegrany zostanie w Niemczech (w Berlinie), to czy Rummenigge znów powie, że najważniejszym celem Bayernu na sezon 2014/15 jest Bundesliga? – Tak, bez wątpienia. Najbardziej znaczącym tytułem w każdym sezonie jest mistrzostwo kraju. W Niemczech, w Hiszpanii, we Włoszech czy w Anglii, wszędzie. Bo jeśli rozgrywasz 34 mecze, jak w Bundeslidze, nie możesz zdobyć tytułu przez przypadek. To niemożliwe. W Champions League, z takim poziomem, jaki tam jest, wystarczy jeden gorszy dzień w półfinale, by zostać wyeliminowanym, co przytrafiło się nam. W lidze możesz przegrać mecz 0:4, ale jeśli jesteś w dobrej formie, potem możesz wygrać dziesięć kolejnych spotkań i rozwiązujesz problem. W Champions League płacisz za to od razu. Liga Mistrzów jest najważniejszym i najbardziej atrakcyjnym trofeum, ale najbardziej znaczące jest zawsze mistrzostwo kraju.

– Bayern będzie musiał wkrótce podjąć pewną decyzję: czy utrzymać drużynę, która wygrała wszystko, po czym zdobywała kolejne trofea, czy zbudować zespół od nowa? – Musimy dokonać zmian z ostrożnością, delikatnością i inteligencją. Dyrektor sportowy Sammer, trener i ja zawsze uważaliśmy podobnie, a poza tym trzeba mieć na uwadze finansowe możliwości klubu, co jest dla nas bardzo istotne, i musimy działać w sposób właściwy i ostrożny. Nie możemy kierować się trudnym epizodem, jakim była porażka z Realem Madryt. Bo gdyby zadał mi pan to pytanie pięć tygodni temu, to powiedziałbym, że nie powinniśmy zmieniać zbyt wiele, ponieważ drużyna funkcjonuje dobrze, wygraliśmy ligę, bijąc wszystkie rekordy, bronimy tytułu w Champions League, awansowaliśmy do finału Pucharu Niemiec... Dziś warunkuje nas porażka w Lidze Mistrzów i sprawy się trochę zmieniły, ale jestem zwolennikiem myślenia, że jeśli coś się nie układa, to lepiej pójść do domu, przespać się trochę, a potem spotkać się na spokojnie i przedyskutować to w sposób skuteczny i racjonalny. – Ale wydaje się oczywiste, że nie wystarczy tylko sprowadzenie Roberta Lewandowskiego, i klub będzie musiał kupić jeszcze jakiegoś piłkarza wielkiego formatu, co zarazem jeszcze bardziej zwiększy wrażenie, że Bayern jest gigantem, który nie chce, by ktokolwiek robił mu konkurencję, przynajmniej w Niemczech. – W ostatnich dziesięciu latach Bayern zdobył połowę mistrzowskich tytułów, ale byli też inni mistrzowie: Borussia Dortmund, która dwa razy wygrała Bundesligę, Wolfsburg czy Stuttgart, drużyna, która jednak w tym sezonie przez kilka tygodni znajdowała się w strefie spadkowej. Bayern jest potężnym klubem i staramy się nim być we wszystkich obszarach. Dzięki solidnej finansowej podstawie możemy pozwolić sobie na wielkie transfery. Ale jeśli jakiś klub pozwala odejść piłkarzom zgodnie ze wcześniejszymi ustaleniami, to nie jest nasza wina. W Niemczech jesteśmy trochę dziwni. Jeśli kupujesz jakiegoś piłkarza z Borussii Dortmund, z Schalke albo, jak dawniej, z Werderu Brema, to zawsze pisze się to samo: że Bayern nie sprowadził go po to, żeby się wzmocnić, lecz po to, by osłabić przeciwnika, żeby stworzyć mu problem. Ale tak nie jest. Gdzie znajdujesz wzmocnienia w niemieckim futbolu? W chwili obecnej w Borussii Dortmund albo w Schalke, drużynach, które walczą z tobą o mistrzostwo. To jest logiczne i z pewnością tak samo dzieje się w innych krajach. Powtarza się to co roku, ale ja nie będę powtarzał tego za każdym razem: jeśli komuś kończy się kontrakt, jak było w przypadku Lewandowskiego, szaleństwem byłoby nie spróbować go ściągnąć. Ponieważ w tym przypadku wszyscy wiedzieliśmy, że piłkarz na pewno odejdzie z Borussii Dortmund: do Anglii, do Hiszpanii albo w jakiekolwiek inne miejsce. My tylko przekonaliśmy go do tego, by Bayern był jego następnym krokiem. Byłbym idiotą, gdybym nie zainteresował się Lewandowskim. – To prawda, że Real Madryt próbował sprowadzić Lewandowskiego?

– Tak, tak było. Pod koniec grudnia 2013 roku Real Madryt zaproponował mu umowę. Kiedy się o tym dowiedzieliśmy, zareagowaliśmy natychmiast i udało nam się załatwić ten transfer. On jest wspaniałym napastnikiem i uważam, że będzie dla nas wielkim wzmocnieniem. – Skoro Bayern szuka piłkarzy na rynku transferowym, to oznacza, że wasza szkółka nie obfituje zbytnio w utalentowanych młodych zawodników. – Nam, Niemcom, podobają się piłkarze wychowani w szkółce, i mamy takich: Lahm, Schweinsteiger, Müller, Badstuber... Piłkarze, którzy tutaj się ukształtowali i których kibice uwielbiają. Wiem, że Pep, z racji swojej filozofii gry zawsze szuka zawodników w szkółce. Nasz problem polega na tym, że nie mamy sześciu młodych piłkarzy, którzy mogą występować w pierwszej drużynie. W tej chwili mamy tylko dwóch. Musimy bardziej się starać, by znaleźć takich zawodników. Chciałbym ich znaleźć dla dobra zespołu, a także dlatego, że z finansowego punktu widzenia są dla klubu bardziej dochodowi. Chociaż Guardiola powie w następnych dniach, że przyszły sezon zacznie planować dopiero po finale Pucharu Niemiec, to Rummenigge i on spotkali się w tej sprawie pięć dni później, we wtorek 6 maja. Razem z Matthiasem Sammerem i dyrektorem finansowym Janem-Christianem Dreesenem ustalili, którzy piłkarze odejdą z klubu i przede wszystkim kogo chcą sprowadzić, aby na powrót walczyć o wszystkie możliwe trofea.

MOMENT 63

MEA CULPA Monachium, 1 maja 2014 r. Valentina bawi się piłką na murawie ośrodka treningowego przy Säbener Straße. To jedyny przejaw radości podczas tego czwartkowego popołudnia. Drużyna spotkała się po raz pierwszy po katastrofie i co jest logiczne, twarze są znacznie poważniejsze niż zazwyczaj, ale sesja przebiega z taką samą intensywnością jak zawsze. Składa się z pracy nad wytrzymałością i meczu rozgrywanego na jednej połowie boiska, w którym po raz pierwszy uczestniczy Holger Badstuber, po rehabilitacji, która wydawała się nie mieć końca. Thiago pracuje indywidualnie, raz za razem powtarzając krótkie sprinty i obroty, by wzmocnić kolano. Z daleka wszystko wygląda tak, jakby był to kolejny zwykły dzień. Słabość Pepa zniknęła. Trener, zniechęcony we wtorek, dziś czuje się o wiele silniejszy i tego nie kryje: – Z upadku można wyjść tylko na dwa sposoby: albo się chwiejesz i już jesteś skończony, albo podnosisz się silniejszy. Coś ci powiem: ja podniosę się z większą energią i z większym przekonaniem. Dziś jeszcze bardziej wierzę w ten sposób gry. Następne minuty to mea culpa ze strony trenera, któremu mówię, że jego wtorkowy plan gry był zdradą jego własnych idei. Ośmielam się powiedzieć mu nawet, że słowa krytyki, jakie usłyszał, są zasłużone, głównie dlatego, że opustoszył środek pola i zagrał w sposób całkowicie odmienny od wyznawanej przez siebie filozofii. – Masz rację. Tak było, i to moja wina. Zamiast podążać za ideą, podążałem za piłkarzami, ale bez idei. I pomyliłem się. Zdarzyło mi się to po raz drugi: w 2010 roku w meczu Barcelony z Interem też to zrobiłem. Podporządkowałem grę sprowadzonej wtedy gwieździe, 60 milionom, jakie kosztowała, zamiast grać w sposób, w który wierzę. Z Realem Madryt prawdopodobnie też byśmy przegrali, ponieważ jest w szczytowej formie, ale przegralibyśmy z naszymi klarownymi ideami, a nie z tą nic nieznaczącą breją. Trener nie oskarża piłkarzy, lecz przejmuje na siebie całą odpowiedzialność. Oczywiście dzień przed meczem posłuchał ośmiu czy dziewięciu z nich i wszyscy oni zaproponowali mu, by spróbować odrobić straty, grając bez uzbrojenia i bez kontroli. Pep się na to zgodził i w tym tkwił

błąd: zdradził samego siebie. Nie ze względu na wynik czy porażkę, która i tak mogła się zdarzyć, tylko dlatego, że w najważniejszym meczu sezonu grał w sposób, którego nie czuł. – Nie mogę trenować tak, jakbym był kimś innym – podkreśla. – To są moje idee gry. Nie mówię, że są najlepsze, ale są moje. I muszę przekonać piłkarzy, że z tymi ideami możemy iść naprzód, tak jak szliśmy w lidze i we wszystkim, co dobrego zrobiliśmy w tym pierwszym sezonie. Ale oprócz narzucenia swoich idei gry trzeba też podjąć pewne decyzje. Trener nie może być politycznie poprawny, a Pep był taki czasem aż za bardzo. Jak mówił Roman Grill, agent Philippa Lahma, czasami potrzebna jest zmiana hierarchii w drużynie. Powinni grać ci, którzy poprawiają grę zespołu, nawet jeśli nie są sławni i najbardziej popularni. Do osiągnięcia wyznaczonych celów nie zawsze najbardziej odpowiedni są piłkarze o największym prestiżu. Pep musi wykonać nowy krok, nie czekając do następnego sezonu i nie zważając na to, co mówi się na zewnątrz. Jeśli chce uprawiać grę pozycyjną, i to na najwyższym poziomie, musi zadbać o to, żeby jego pomocnicy szybko wymieniali piłkę, nie przytrzymując jej zanadto, i żeby jego napastnicy naprawdę byli skuteczni, kiedy znajdują się w polu karnym. Jeśli Bayern nie będzie go wspierał w tym kroku, przyszłość będzie o wiele mniej obiecująca, niż się wydaje. – W przyszłym sezonie nie będzie mniej nowych koncepcji gry, lecz znacznie więcej – mówi trener. Porażka była katastrofą, ale niekoniecznie obnażyła tę propozycję gry. Bayern nie grał tak jak w Manchesterze czy w Leverkusen ani tak jak w lutym czy w marcu. Wywarło na to wpływ wiele czynników, ale Pep się pomylił, zmieniając swoją propozycję gry. Zdradził samego siebie, ale potrafi przyznać się do błędu. Tłumaczy ze szczegółami, że w samolocie powrotnym z Madrytu, zadowolony po obejrzeniu raz jeszcze całego meczu i przyznaniu, że drużyna zagrała w sposób fenomenalny (chociaż była fatalna w polu karnym przeciwnika), plan na mecz rewanżowy był taki, żeby zagrać z trzema środkowymi obrońcami i czterema pomocnikami, w schemacie 3-4-3. Przyznaje też, że już w Monachium zaczął uważać, że lepiej byłoby wyjść w ustawieniu 4-2-3-1, które do kwietnia funkcjonowało bardzo dobrze. A w końcu w poniedziałek przed meczem dał się ponieść pozytywnej energii otoczenia i zdecydował się na to samobójcze 4-2-4, które oznaczało jego zgubę. Trener rysuje na kartce papieru trzy plany na grę: jeden, drugi i wreszcie trzeci... Kiedy już je narysował, podarł papier na kawałki, nie godząc się, by mi go dać, jakby był to jakiś zły sen, z którego chce się obudzić. – Skończyło się. Nigdy więcej. Od tej pory, jeśli się pomylę, to tylko grając z moją koncepcją. W rzeczywistości Pep używa o wiele bardziej rynsztokowego wyrażenia... Na treningu obecna jest Cristina razem z trójką dzieci. Nie trzeba mówić, że korzystając ze świątecznego dnia, żona Guardioli chce podnieść na duchu męża. María, najstarsza córka,

w gabinecie ojca napisze na tablicy serdeczne słowa wsparcia, a z boku zostawi też notatkę w języku angielskim: Not erase (Nie usuwać). Piłkarze starają się zapomnieć o ciosie. Między innymi Robben jest mocno poruszony. Ale reakcje po porażce nie były takie same. Większość stanęła po stronie Pepa, wyrażając wdzięczność za to, że w tak ciężki wieczór wziął na siebie całą winę. Rafinha, który nie rozegrał nawet minuty, zaczął płakać w szatni, kiedy trener, inaczej niż ma w zwyczaju, przyszedł, żeby powiedzieć kilka podtrzymujących na duchu słów, i wziął na siebie odpowiedzialność. Javi uściskał Pepa i prawie wszyscy piłkarze czuli, że mają wobec trenera dług. Po zakończeniu treningu Guardiola i Lahm spotykają się na środku boiska numer 2. Przez godzinę trener i kapitan prowadzą najdłuższą rozmowę w sezonie. Pep przeprasza go za to, że zawiódł, i wyjaśnia ze szczegółami, co spowodowało, że zrezygnował ze swojej początkowej idei, by zagrać z trójką w obronie. Wyraża swoje odczucia, okazuje swoje przekonanie co do tego, że następnym krokiem musi być wzmocnienie idei gry zapoczątkowanej w tym roku i że trzeba ją rozwijać. Lahm mówi niewiele i uważnie słucha. Kiedy się odzywa, zapewnia trenera o absolutnym wsparciu: – Jesteśmy z tobą na śmierć i życie, Pep, na śmierć i życie. Kapitan nie mówi tylko za siebie. Większość zawodników wspiera trenera. Piłkarze wierzą w niego i w to, że taki sposób gry może przynieść w przyszłości wiele sukcesów. Reszta rozmowy zostaje między nimi. Dla trenera zdanie Lahma jest ważniejsze niż cokolwiek innego. „Na śmierć i życie” – powiedział kapitan. Kiedy Guardiola kończy grać z Valentiną i Màriusem, którzy bez przerwy kopią piłkę w stronę małej bramki, kontynuuje refleksje: – Nie jestem tutaj po to, żeby zmieniać piłkarską kulturę Niemiec ani Bayernu. To nie jest mój cel. Ale nie mogę też przekazywać moim piłkarzom idei, w którą sam nie wierzę. Przykro mi, mam własne idee gry i w przyszłym sezonie będziemy z nimi grać. Mogą mnie krytykować za katastrofę z Realem Madryt i jest to normalne, akceptuję to, ale nie jestem talibem ani ograniczonym człowiekiem. Słucham, oglądam i pragnę ewolucji, ale nie wymagaj ode mnie, żebym robił rzeczy, których nie czuję. Byłoby to złe dla Bayernu, a piłkarze nie mogliby we mnie wierzyć. Wiem, że jestem w Niemczech, i się do tego przystosowuję. Tutaj grałem z klasycznym napastnikiem, czasem nawet z dwoma klasycznymi napastnikami. Robiłem rzeczy, których nigdy nie robiłem w Barcelonie, i nigdy nie dążyłem do tego, by Bayern grał tak jak Barça, ponieważ mam do dyspozycji bardzo odmiennych zawodników. I ty o tym wiesz. Nie możemy jednak grać z ideami piłkarzy, ponieważ każdy z nich będzie chciał czegoś innego, a to jest niemożliwe: nie ma innego wyjścia, niż grać z ideami trenera. Klub będzie ciebie wspierał? – Posłuchaj, z tymi ideami we wspaniałym stylu zdobyliśmy mistrzostwo. A na Santiago

Bernabéu zagraliśmy bardzo dobrze, chociaż przegraliśmy. Ja chcę wszystkiego co najlepsze dla tego klubu i dla piłkarzy. Jestem dumny, że jestem częścią Bayernu, i chcę wykonywać moją pracę najlepiej jak umiem. Będę to robił do ostatniego dnia, wszystkimi moimi siłami. Ale z moimi ideami. Szefowie? – W każdym miejscu na świecie trener jest uzależniony od wyników. Nie chodzi o to, czy są przekonani, czy nie. Nie żyję z zaufania szefów, lecz z zaufania piłkarzy. A to zaufanie trzeba odnawiać każdego dnia, zwłaszcza po porażce. Mnie ta wielka porażka na zawsze pozostanie w głowie i w sercu, ale jednocześnie wzmocni moje przekonanie do tego, co myślę i co czuję. Nie sprawi, że się zachwieję, przeciwnie. Jedyna droga do zwycięstwa, jaką znam, to grać dobrze, tak jak ja rozumiem, co znaczy grać dobrze, zagęścić środek pola i wymieniać jeszcze więcej podań. Ponieważ kiedy to robiliśmy i graliśmy dobrze, prawie zawsze wygrywaliśmy. W najbliższy wtorek spotka się z Rummenigge, Sammerem i Dreesenem. Zastanowią się nad tym, kto powinien odejść, porozmawiają o roli najważniejszych zawodników i o koniecznych wzmocnieniach. Zauważy, czy klub wspiera go słowami, czy czynami. Pep dotarł do punktu zwrotnego w swojej trenerskiej karierze i nie może już być ciągle politycznie poprawny...

MOMENT 64

DRUŻYNY TO MOMENTY Monachium, 15 maja 2014 r. W sobotę 17 maja gra przeciwko Borussii Dortmund. To finał Pucharu Niemiec, ostatni mecz sezonu, który niczym kaprys losu dla Guardioli zakończy się tak, jak się rozpoczął: walką o trofeum z drużyną Jürgena Kloppa. I podobnie jak w lipcu poprzedniego roku, Borussia Dortmund jest w lepszej formie niż Bayern, chociaż nastroje w zespole Pepa są już lepsze po dwóch tygodniach, jakie upłynęły od katastrofy z Realem Madryt. Te dwa tygodnie wywołały pozytywny efekt w grupie: większość piłkarzy jeszcze bardziej zjednoczyła się z trenerem, tworząc prawdziwą paczkę. Kiedy rozmawia się o tym z zawodnikami, odpowiadają podobnymi słowami: „Jesteśmy z Pepem”, „z Pepem na śmierć i życie”, „wyciągnęliśmy wnioski”, „mamy plan gry i nie możemy z niego rezygnować”. Oczywiście większość nie oznacza, że wszyscy. Jeden czuje się rezerwowym i patrzy na wszystko z dystansu. Drugi nie wierzy w Pepa ani w jego idee gry i trzyma się na uboczu. Inny od roku ma napięte relacje z trenerem i tego nie kryje. Jednak większość jest z Guardiolą na śmierć i życie, o wiele bardziej niż dwa tygodnie temu. Zrozumieli, że ta idea gry może przynieść im wielkie korzyści jako drużynie. Nie tylko sukcesy i trofea, lecz także stabilność, trwałość i możliwość znacznie dłuższego pozostania w światowej elicie. Na boisku treningowym można naliczyć przynajmniej piętnastu zawodników całkowicie wierzących w ten sposób gry. Jedenastu z nich wyjdzie w podstawowym składzie w sobotę, w finale Pucharu Niemiec. Borussia Dortmund znajduje się w najlepszym momencie sezonu. Od 2 kwietnia, gdy poniosła porażkę z Realem Madryt na Santiago Bernabéu (0:3), nie przegrała ani jednego meczu i demonstruje wspaniałą, szybką i bezpośrednią grę. W ostatnich pięciu tygodniach rozegrała osiem spotkań, z których wygrała siedem i jedno zremisowała, strzelając 22 gole i tracąc zaledwie siedem. Wyniki osiągnięte przez drużynę Kloppa są spektakularne: pokonała w Dortmundzie 2:0 Real Madryt, 3:0 Bayern na Allianz Arenie, dwukrotnie Wolfsburg (w lidze i w Pucharze) i urządziła goleadę Mainz (4:2) oraz Hercie w Berlinie (4:0). Borussia przystępuje do finału Pucharu Niemiec w najlepszej formie. Jest bezdyskusyjnym faworytem. Pep czuje się inaczej. Cios zadany przez Real Madryt go wzmocnił. Wypowiada się z większym przekonaniem. Tak jakby za sprawą klęski zrozumiał, że musi mniej się wahać, a bardziej wierzyć we własne idee. W poniedziałkowy poranek, na pięć dni przed finałem, postanowił już, jak zagra

jego drużyna i jak będzie wyglądać podstawowy skład. Robben będzie środkowym napastnikiem, będzie trzech stoperów, romb w środku pola, a młodziutki Højbjerg wyjdzie w podstawowym składzie. Natomiast Mandžukić nie znajdzie się w kadrze meczowej. Pep obejrzał wszystkie ostatnie mecze Borussii Dortmund i na nowo przeanalizował rywala: – Kiedy pokonali nas 3:0 na Allianz Arenie, mieli tylko dwa rzuty rożne. W sobotę wygrali 4:0 z Herthą w Berlinie i mieli tylko jeden. To nie jest przypadek. Można to interpretować w taki sposób, że Borussia nie stara się grać szeroko skrzydłami i dośrodkowywać w pole karne, ale raczej czeka na przejęcie piłki, żeby skupić cały kontratak w środkowej strefie. Poza tym zawsze kończy akcję, nawet jeśli oddaje bardzo niecelny strzał. Właśnie dlatego prawie nie ma rzutów rożnych na swoją korzyść, ponieważ cała gra z kontrataku przebiega na środku i zawsze kończy się strzałem. Borussia stale ćwiczy te elementy: wycofanie się, próba zamknięcia rywala na środku boiska, przejęcie piłki, szybki kontratak i strzał. Guardiola nakreślił bardzo konkretny plan gry na finał Pucharu Niemiec: trzech stoperów, którzy pozwolą zachować zwartą linię defensywy właśnie w środkowej strefie; ustawienie obu bocznych obrońców razem z defensywnym pomocnikiem, którym będzie Lahm; stworzenie rombu w środku pola z kapitanem, Kroosem, Højbjergiem i Götzem, który ze skrzydła ma przemieszczać się na pozycję cofniętego napastnika; wykorzystanie Robbena jako środkowego napastnika, który ma wypełniać bardzo konkretne instrukcje. – Arjen musi być świeży, bardzo świeży. Nie chcę, żeby tracił siły na pressing, ale żeby był świeży i sprytny. I żadnej piłki przy nodze: piłka, przestrzeń i bieganie. Pep wprowadzał ten plan gry od poniedziałku, kiedy piłkarze doszli już do siebie po imprezie zorganizowanej z okazji zdobycia mistrzowskiego tytułu. Gol Pizarra w ostatniej sekundzie meczu Bayern – Stuttgart pozwolił zakończyć rozgrywki ligowe kolejną wygraną i wspaniałym bilansem: 29 zwycięstw, trzy remisy i dwie porażki; 94 strzelone gole, 23 stracone; 90 punktów, o 19 więcej niż wicemistrz (Borussia Dortmund) i o 29 więcej niż czwarta drużyna w tabeli (Bayer Leverkusen). Mistrzostwo świętowane jest w Monachium 10 maja, ale zdobyto je już siedem tygodni wcześniej w Berlinie. Było to tak wcześnie, że wydaje się, iż od tamtego czasu minął rok. Nic jednak nie jest w stanie zahamować euforii, z jaką piłkarze fetują mistrzostwo, kąpiąc się w piwie. Oczywiście najważniejszą osobą jest Guardiola, który na tę okazję włożył swój ulubiony czerwony sweter. Jérôme Boateng pierwszy wylewa na trenera piwo. – Chciałem świętować to w wielkim stylu. Miałem ochotę na ten prysznic, bo jesteśmy mistrzami, a to nie byle co. To mój pierwszy mistrzowski tytuł w Niemczech i jestem szczęśliwy! Kilka minut później, już z mistrzowską paterą w rękach (wcześniej mu się wyśliznęła i upadła na murawę stadionu), Pep zaliczył kolejny prysznic, tym razem od van Buytena, który bezlitośnie wylał

na niego wielkie ilości piwa. Chociaż nie było litości ani wobec trenera, ani wśród piłkarzy, drugi trener Domènec Torrent opuścił plac gry niemal suchy. Zupełnie nieposzkodowany wyszedł z tego Manel Estiarte, któremu udało się uratować dzięki starej sztuczce: zajął się wyprowadzaniem na murawę trójki dzieci Pepa, a kiedy David Alaba rzucił się na niego, musiał się powstrzymać, żeby nie zamoczyć dzieci. Estiarte wymigał się tym razem, ale nie ulegało wątpliwości, że nie uda mu się uciec, jeśli Bayern zdobędzie Puchar Niemiec (i tak było). Impreza trwała do późnych godzin i pozwoliła tysiącom kibiców zobaczyć z bliska radosnych piłkarzy oraz Pepa, który wypowiedział kilka krótkich, lecz konkretnych zdań z balkonu nowego Rathaus (urzędu miasta): „Ich Liege euch. Ich bin ein Münchener” (Kocham was. Jestem monachijczykiem). Mogło wydawać się to formalnością, ale dla Guardioli te słowa poświęcone miastu, które go przyjęło, były kategoryczną deklaracją sympatii. W poniedziałek nie było już śladu po piwie. Drużynę czekało mnóstwo pracy przed finałem. Thiago dołączył już do zespołu i prezentował się znakomicie podczas ćwiczeń z gry pozycyjnej. Trenerzy chcieli, żeby zagrał kilka minut w finale. Pep marzył o rombie złożonym z Lahma, Kroosa, Thiaga i Götzego, który w lutym i w marcu sprawiał, że drużyna niemal fruwała. Jednak Thiago znów doznał kontuzji. Stało się to w ostatnim momencie ostatniej akcji treningu. Wydawało się, że jego kolano jest całkowicie wyleczone po czterech tygodniach spędzonych w Barcelonie i kolejnych dwóch przy Säbener Straße z rehabilitantami. Wszystko układało się dobrze, znalazł się na wstępnej liście piłkarzy powołanych na mundial i wydawało się, że może zagrać ostatnie pół godziny w finale Pucharu Niemiec, ale w ostatniej akcji znów zerwał sobie więzadło poboczne piszczelowe prawej nogi. Ani Pucharu, ani mundialu: na Thiaga czekał stół operacyjny. Minął sezon, który mógł być wspaniały, ale został naznaczony dwiema poważnymi kontuzjami kostki i kolana, odniesionymi po starciu z rywalem. Najlepszy Thiago jeszcze się nie pojawił (mógł rozegrać tylko 19 meczów w podstawowym składzie), ale cała drużyna dostrzegła jego zaangażowanie i postanowienie, by nigdy się nie poddawać i starać się pomóc nawet za cenę tego, co się stało. Pozbawiony Thiaga i Schweinsteigera, który zmagał się z zapaleniem ścięgna w kolanie, trener wybrał młodziutkiego Højbjerga na finał z Borussią. Minęło dziesięć miesięcy od zgrupowania we włoskim Trydencie, gdzie Pep dostrzegł talent duńskiego piłkarza. Przez blisko rok ciężko pracował, żeby chłopak grał lepiej, i nadszedł czas, by dać mu prawdziwą szansę: na finał Pucharu Niemiec wyjdzie w podstawowym składzie. W ciągu tych dziesięciu miesięcy Højbjerg nigdy nie zawiódł. Czasami, choć nie był wzywany na trening z pierwszą drużyną, przychodził pod szatnię starszych, udając, że się zgubił, i kiedy Pep go widział, zawsze się z nim ściskał i posyłał na ćwiczenia z drużyną. Højbjerg, wierny i spragniony wiedzy jak mało kto, czuł wielką sympatię do trenera: – Pep trenuje z myślą o dziś, ale także z myślą o jutrze. Wie, że trzeba wygrywać dziś, ale także

jutro. Dlatego tak bardzo pomaga nam, młodym. Wstrzykuje swoje koncepcje taktyczne w żyły drużyny. I nie po to, by grać w tym tygodniu, lecz w najbliższych latach. Chce wygrywać co tydzień, ale także w przyszłości. Pod tym względem spogląda znacznie dalej niż Heynckes. Pep nie ogranicza się do przygotowania najbliższego meczu: ma filozofię gry i pasję. Heynckes chciał wygrywać i wygrywać. Pep chce wygrywać i wygrywać dziś, ale także w ciągu najbliższych lat. Drużyna wie teraz z całą pewnością, że może wciąż wygrywać w ciągu następnych pięciu lat. Mamy dobre nastawienie i predyspozycje, a jeśli nauczymy się być bardziej emocjonalni, to myślę, że możemy być jeszcze lepszą drużyną. W ostatnich tygodniach Højbjerg miał wspaniałe występy, do tego wręcz stopnia, że został powołany do dorosłej reprezentacji Danii na dwa towarzyskie spotkania (z Węgrami i Szwecją): – Wyobraź sobie, przeciwko Zlatanowi [Ibrahimoviciowi]! I to w Kopenhadze, w moim rodzinnym mieście. Nie mogę się doczekać, a poza tym, wiesz, tuż za stadionem jest kaplica, do której zawsze chodziłem z moim ojcem [zmarł w poprzednim miesiącu]. Mama jest bardzo szczęśliwa, tak bardzo, że przyjedzie do Berlina z moim rodzeństwem, żeby zobaczyć finał Pucharu. Højbjerg nie wiedział jeszcze, że Pep postanowił, iż w meczu z Borussią Dortmund zagra od pierwszej minuty, chociaż na treningach było to już oczywiste. W poprzednim tygodniu Lorenzo Buenaventura wprowadził dodatkowe obciążenia, ale z finałem na horyzoncie sesje treningowe były głównie taktyczne i Højbjerg interpretował to w taki sposób: – Najlepsze, co mogło się przytrafić Bayernowi w tym sezonie, to przyjście Pepa. W zeszłym roku drużyna była naprawdę dobra i zanim zaczęło się lato, zastanawiałem się: Jak będzie się rozwijał Bayern? Które elementy może ulepszyć? I podczas każdego treningu, każdego dnia, przy każdym wideo czy podczas każdej odprawy Pep ulepszał naszą taktykę. Bo wszyscy wiemy, że drużyna mogła grać dobrze, ale kiedy robi się postępy z taktycznego punktu widzenia, utrzymując się przy piłce, można być jeszcze lepszym. Bayern był drużyną grającą na 99 procent, a Pep przyniósł ze sobą ten brakujący 1 procent. Guardiola pracuje intensywnie ze swoimi obrońcami, z Javim Martínezem jako trzecim stoperem, wciśniętym między Boatenga i Dantego, i nad specjalną misją zajęcia się w sobotę Lewandowskim. Trener kazał powtarzać raz za razem system atakowania Borussii, aby jego podopieczni nauczyli się najlepszego sposobu powstrzymania rywali. Javi prezentował się wybornie, i wspomniałem o tym Pepowi po zakończeniu treningu. – Tak, Javi jest znakomity, znakomity. Odzyskał ten punkt kondycji fizycznej, jakiego potrzebował. Drużyny to momenty, a te momenty nie trwają przez cały rok. To niemożliwe. Bayern przeżywał słodki moment w lutym i w marcu, by całkowicie zatracić go w kwietniu, ale wydaje się, że teraz go

odzyskał. To prawda, że brakuje zawodników, którzy z różnych powodów nie są w gotowi do gry (Ribéry jest bez formy, Thiago i Schweinsteiger są kontuzjowani, Mandžukić myśli już o nowym klubie), ale maszyna znów zaczyna sprawnie pracować, w rytm Lahma i Kroosa. Kapitan analizuje z Pepem najlepszy sposób pokonania defensywnych pomocników Borussii Dortmund. Obaj gestykulują i naśladują ruchy duetu rywali. Lahm rządzi drużyną. Jest szefem wszystkich operacji. Pep uczynił z niego taktyczne przedłużenie samego siebie na boisku. Toni Kroos jest drugim mózgiem drużyny, którego trener pyta o to, jak postrzega plan gry przygotowany na sobotę. Jest to prywatna rozmowa, ale słyszę kilka słów: – Dobrze, Pep, bardzo dobrze, bardzo swobodnie, podoba mi się. Uważam, że jest to dobry sposób, by rozegrać finał. Kroos jest drugim przedłużeniem Pepa na boisku: wierzy w jego ideę gry i wypruwa sobie dla niego żyły. Każdy trening kończy wyczerpany. Zresztą nawet dziś to pokazał, biegając bez ustanku, nawet jeśli wykonywane ćwiczenia tego nie wymagały. Pep ślepo ufa Toniemu i powtarza mu, że Robben musi być wypoczęty i ma dostawać piłki w wolną przestrzeń, a nie na nogę. Nagle Pep zmienia temat i mówi mi: – Czytałem dziś rano zdanie, które twoja córka zamieściła na Twitterze [„Porażka ma coś pozytywnego, nigdy nie jest ostateczna. Zwycięstwo natomiast ma coś negatywnego, nigdy nie jest ostateczne” (José Saramago)]. Bardzo mi się spodobało, jest trafne. Wszystko zawsze jest tymczasowe. Momenty drużyn nigdy nie są ostateczne i wydaje się, że to znów jest moment Bayernu, chociaż chodzi zaledwie o kilka treningów i trzeba to będzie jeszcze udowodnić w wielkim sobotnim finale, w którym wszystkie prognozy upatrują w nim przegranego. Jednak nikt z zewnątrz nie wie, że Pep przygotowuje ten finał jak nigdy dotąd. W poniedziałek i we wtorek położył fundamenty pod plan gry. W środę rano pracuje nad grą defensywną drużyny, a po obiedzie znów zabiera obrońców na kolejną sesję, podczas której ze szczegółami przedstawia atak Borussii. W czwartek żegna się z Mandžukiciem. To kolejna z widocznych zmian u Pepa. Nie chce zostawić żadnej niezałatwionej sprawy, dlatego przed treningiem wzywa Chorwata do swojego gabinetu i życzy mu powodzenia w nowej drużynie. To ich ostatnia wspólna sesja treningowa i Pep informuje go, że nie znajdzie się w kadrze meczowej na finał. Zajęcia składają się z lekkiej pracy nad wytrzymałością i dwóch ćwiczeń taktycznych. Najpierw napastnicy i pomocnicy pracują nad pressingiem przy wyprowadzaniu piłki przez teoretycznych obrońców Borussii. Siedmiu odpowiedzialnych za pressing zawodników powtarza raz za razem, bez ograniczenia czasowego, wszystkie manewry. Kiedy można zauważyć bardziej niż dobrą koordynację, Pep woła trzech obrońców i zarządza drugie ćwiczenie, dokładnie odwrotne, a zatem

własne wyprowadzanie piłki, począwszy od Neuera. Zasadniczą zmianą wobec większości meczów sezonu jest to, że zagra trzech środkowych obrońców. Wobec pressingu rywala wszyscy trzej, Boateng, Martínez i Dante, posyłają piłkę z jednej strony na drugą, licząc przy tym na wsparcie Lahma, który opuszcza swoją pozycję, żeby im pomóc. Lahma czeka w sobotę ciężka praca. Javi czuje się swobodnie, a Pep powtarza mu, że podania do Boatenga albo Dantego zawsze muszą być do przodu, żeby jego koledzy mogli łatwiej zagrać z głębi albo podać do wysuniętego pomocnika. Instrukcje dla Robbena są bardzo subtelne: – Arjen, spaceruj. Spaceruj z jednej strony na drugą, nie trudź się bieganiem. Musisz mieć dużo sił. Spaceruj, a kiedy zobaczysz, że możesz przyjąć piłkę po biegu do przodu, wtedy zacznij biec. Pep w tych dniach jest inny niż Pep w kwietniu, kiedy czuł, że drużyna jest zagubiona i pozbawiona energii, i starał się odzyskać puls dzięki pasjonującym instrukcjom. Teraz Pep jest wypoczęty. Można dostrzec, że jego przekazy są tak jasne i tak stanowcze, że zawodnicy siłą rzeczy muszą przyjmować je bez najmniejszych trudności. Mowa ciała piłkarzy zdaje się to potwierdzać. Podczas gdy Thiago przechodzi operację, Bayern kończy istotną część przygotowań do finału, z trzema strategicznymi akcjami. To ostatni trening sezonu przy Säbener Straße. Najpierw rzuty rożne wykonywane przez rywala, w trakcie których ćwiczy się obronę strefową. Następnie rzuty rożne dla Bayeru, które rozgrywane są krótko. Wreszcie rzuty wolne. – Jungs (chłopcy) – przestrzega Pep – taki finał często rozstrzyga się w akcji strategicznej. Trzeba być skutecznym. Praca została wykonana. Intensywnie, konkretnie i bardzo szczegółowo. Trener sięgnął po wszystkie swoje umiejętności analityczne, aby wyposażyć swoich podopiecznych we wszystkie możliwe narzędzia. Nie podał podstawowego składu, ale piłkarze już wiedzą, kto zagra w finale. Byli zaangażowani, skoncentrowani i gotowi nauczyć się użycia tych narzędzi w trakcie intensywnego tygodnia ćwiczeń. Jadą do Berlina, żeby zakończyć sezon. Znów Berlin – tam, gdzie wygrali ligę. Jednak tym razem, w swoim odwiecznym dylemacie między pasją a cierpliwością, Guardiola wybrał cierpliwość, kontrolę i wierność. Wierność swojej idei.

MOMENT 65

JAVI I ROBBEN, OBRONA I ATAK Berlin, 16 maja 2014 r. Kibice Bayernu tłoczą się przy wejściu do hotelu The Regent, znajdującego się o jedną ulicę przed Unten der Linden, historyczną aleją z lipami w niemieckiej stolicy. Chociaż już tylko jeden dzień został do wielkiego finału Pucharu Niemiec, piłkarze są spokojni i pewni siebie, kiedy siedzą w hotelu, który emanuje ciszą i spokojem. Z dwoma z nich dokonujemy podsumowania kończącego się sezonu. Jutro jeden znajdzie się w centralnej części defensywy, a drugi na środku ataku. Javi Martínez ma za sobą sezon pełen różnych urazów. Dwa razy był na stole operacyjnym (operowano mu pachwinę i jamę ustną), miał skręconą kostkę, zapalenie ścięgna obu kolan i dwa czy trzy razy wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego. W podstawowym składzie mógł wystąpić tylko w dziewiętnastu meczach sezonu (i w czternastu wszedł z ławki rezerwowych). Jutro rozegra swój dwudziesty mecz w wyjściowym składzie. Dla porównania w pierwszym sezonie w Bayernie rozegrał ich 34, a w ostatnim w Athleticu Bilbao – 53. Pomimo tylu trudności i cierpień jest zadowolony ze współpracy z Pepem: – On ma olbrzymi talent, czego najlepszym dowodem jest to, że dzisiejszy Bayern to drużyna dobrze przygotowana we wszystkich formacjach. Każdy trener, który przyjeżdża, by oglądać mecze albo treningi, zwraca uwagę na to, jak wszyscy pracują według tego samego scenariusza, od defensywy po atak, od bramkarza po środkowego napastnika. I potrafi też bardzo dobrze radzić sobie z szatnią. Wie, jak traktować tych, którzy grają, tych, którzy nie grają, potrafi żartować wtedy, kiedy trzeba. Pod tym względem Pep jest idealny. – Nie brakuje mu paskudnego charakteru, co czasem mu się zarzuca? – Nie! On ma bardzo paskudny charakter! Ale tylko wtedy, gdy trzeba go mieć. I uwaga, Heynckes też go miał. Kiedy drużyna jest rozluźniona albo kiedy tego potrzebujemy, Pep okazuje bardzo paskudny charakter i jest bardzo krewki. Jeśli musi dać burę najstarszemu piłkarzowi albo piłkarzowi o największym prestiżu, robi to bez wahania. On jest trenerem i on tu rządzi. – W lipcu minionego roku, kiedy wróciłeś z wakacji do Monachium i Pep był już nowym trenerem, wyobrażałeś sobie, że będziesz grał na środku obrony? – Nie, nie, kiedy przyjechałem, nie wiedziałem, czego Pep ode mnie oczekuje. To prawda, że

dzięki mediom wiedziałem, że interesowała się mną Barcelona, kiedy Pep jeszcze tam pracował, że chcieli sprowadzić mnie na pozycję środkowego obrońcy, ale kiedy przyjechałem latem, nie wiedziałem dokładnie, czego ode mnie oczekuje. Od razu powiedział mi jednak, że często będzie mnie ustawiał na środku obrony, ale także na pozycji defensywnego pomocnika, że mogę być dobrym stoperem oraz że muszę dużo i ciężko pracować, żeby zrozumieć jego koncepcję. Prawda jest taka, że w futbolu Guardioli pozycje defensywnego pomocnika i środkowego obrońcy są do siebie bardzo podobne. Zresztą defensywny pomocnik często pełni rolę trzeciego stopera, zwłaszcza przy wyprowadzaniu piłki. Z uwagi na moje warunki dobrze się czuję na środku obrony, ponieważ uważam, że moją największą umiejętnością jest koncentracja w defensywie. Zawsze jestem skoncentrowany i wydaje mi się, że dla stopera jest to kluczowe. – Od Heynckesa do Guardioli zaszło sporo zmian taktycznych... – Tak, to był duży przeskok: od sposobu gry po rolę, jaką pełnię ja, a także inni piłkarze, w porównaniu z poprzednim sezonem. Każda ze zmian była bardzo ważna. Dobre jest to, że nie osiągnęliśmy jeszcze najwyższego poziomu i możemy być jeszcze lepsi. Pep o tym wie i każdego dnia ciężko pracuje, byśmy mogli pokazać to na boisku. – Zdobyliście już trzy trofea, nie wiadomo jeszcze, co wydarzy się jutro, ale ponieśliście też wielką klęskę w Champions League. Czy wynikało to z tego, że byliście nasyceni po tylu zwycięstwach? – Każdy musi od siebie wiele wymagać i wiedzieć, że konieczne jest podtrzymanie pragnienia zwycięstw. Jesteśmy bardzo młodymi ludźmi, którzy chcą napisać piękną historię w świecie futbolu. A futbol to teraźniejszość, nie przeszłość. To właśnie musimy podtrzymać w Bayernie: pragnienie i chęci, by wciąż zdobywać kolejne trofea. Gdy z tego zrezygnujemy i uznamy, że jesteśmy dobrzy, przestaniemy je zdobywać. Takie są przemyślenia Javiego Martíneza, który jutro zagra na środku defensywy. Teraz kolej na Arjena Robbena, który zagra na środku ataku. Sezon Robbena był zupełnie inny niż Javiego: nigdy nie rozegrał tylu meczów w jednej kampanii. Ani w Bayernie, ani wcześniej w Realu Madryt, Chelsea czy PSV Eindhoven, ponieważ na przeszkodzie zawsze stawały mu kontuzje. Te problemy zniknęły w obecnym sezonie, w którym rozegrał 37 meczów w podstawowym składzie, a łącznie wystąpił w 45 spotkaniach, strzelił 21 goli i miał 14 asyst. To najlepsze statystyki w jego dotychczasowej karierze. – Tak, nie ma co do tego wątpliwości – przyznaje Robben. – Chociaż mój pierwszy sezon w Bayernie [2009/10] też był bardzo dobry, a poprzedni, w którym zdobyliśmy trzy trofea, był bardzo ważny. Jednak ten był fantastyczny, ponieważ mogłem pracować z Pepem, a on bardzo mi pomógł, dzięki niemu wspiąłem się na wyższy poziom. A pod względem fizycznym wszystko

funkcjonowało bardzo dobrze. Od stycznia 2013 roku nie miałem żadnej kontuzji i grałem regularnie. Jednak najważniejsze w tym sezonie było to, że mogłem pracować z Pepem, ponieważ bardzo podoba mi się to, jak on rozumie futbol, jak go postrzega. – Miałeś jedynie mały problem z mięśniem przywodziciela i ranę kolana, odniesioną w Augsburgu. Z czego wynika ta zmiana w wytrzymałości fizycznej? Jak udało ci się to osiągnąć? – Jeśli dobrze się przyjrzeć, to od początku gry w Bayernie bardzo się to poprawiło. Co roku było lepiej pod tym względem. Zacząłem pracować z osteopatą, który był przy mnie już w moim ostatnim sezonie w Realu Madryt. Jeśli się nie mylę, w ciągu tych pięciu lat w Monachium odniosłem tylko dwie naprawdę poważne kontuzje, reszta to drobne, mało znaczące urazy. Udało mi się kontrolować moje ciało. Bardzo pomogło mi w tym doświadczenie i wiek. Zazwyczaj jest odwrotnie: czujesz się lepiej, kiedy jesteś młodszy. W moim przypadku jest inaczej: im jestem starszy, tym lepiej kontroluję ciało i czuję się lepiej. – Mówiło się, że relacje Guardioli i Robbena nie będą łatwe… – Tak, tak, głoszono taki pogląd. Wiele razy mnie o to pytano i w Niemczech, i w Holandii. Wszyscy mi mówili, że Pep będzie dla mnie problemem, ponieważ ja jestem wielkim indywidualistą i lubię dryblować, a Pep według nich był uosobieniem tego, co nazywają tiki-taką... Tak więc twierdzono, że nawzajem się wykluczamy. Ale ja nie miałem najmniejszych wątpliwości, że doskonale się zrozumiemy. Nie wątpiłem w to ani przez sekundę. – Byłeś wielkim bohaterem finału Ligi Mistrzów, który Bayern wygrał na Wembley. Jednak kiedy przyjechałeś do Trydentu na zgrupowanie przed sezonem, nie zachowywałeś się jak wielka gwiazda i to było dla Pepa bardzo miłą niespodzianką. – Słuchaj, ja miałem duże zaufanie do Pepa, odkąd ogłoszono, że zostanie trenerem Bayernu. I odniosłem pozytywne wrażenie, kiedy poznałem jego, a także Domego [Torrenta] i Lorena [Buenaventurę]. Ja też chciałem uczestniczyć w jego sposobie postrzegania futbolu. Pamiętam pierwszą rozmowę, jaką z nim odbyłem, wtedy w Trydencie, ponieważ była to bardzo ważna rozmowa. Powiedział mi: „Ciesz się futbolem. Strzeliłeś gola w finale Ligi Mistrzów i strzelasz zawsze w ważnych meczach, tak więc ciesz się, odpręż, ciesz się futbolem i swoją rodziną, bądź szczęśliwy...”. To były jego pierwsze słowa pierwszego dnia, a bardzo ważne jest, żeby twój trener tak do ciebie mówił, ponieważ w taki sposób okazuje ci zaufanie. A zatem od pierwszej chwili odniosłem dobre wrażenie. – Niektórzy piłkarze mówią, że Bayern Heynckesa był fantastyczny, ale że potrzebny był nowy krok, zmiana, bo gdyby wszystko zostało takie samo, to być może drużyna popadłaby w zastój. – Tak, tak, zgadzam się. Jest to niebezpieczeństwo, które pojawia się po wygraniu wszystkiego. Jeśli nic nie ulega zmianie, pracujesz tak samo i utrzymujesz te same idee, to możliwe, że narazisz się

na takie niebezpieczeństwo. Po zdobyciu trzech trofeów bardzo łatwo jest się rozluźnić. Z nowym trenerem i z nową koncepcją futbolu ewolucja była bardziej możliwa. Zmiana zmusiła nas wszystkich do bycia bardziej zaangażowanymi. – Dużo kosztowało cię zrozumienie idei i koncepcji gry Pepa? – Cóż, niewątpliwie był to trudny proces. Dla piłkarzy, ale także dla Pepa, ponieważ ciężko jest przyjechać do nowego kraju, a do tego jeszcze dochodzą trudności językowe... Ale Pep postarał się nauczyć niemieckiego przed przybyciem i to było niesamowite, jak dobrze posługiwał się nim już na początku. Jednak pierwsze miesiące są zawsze trudne w tej wzajemnej adaptacji. Co tydzień, co miesiąc graliśmy coraz lepiej. I rozgrywaliśmy wielkie mecze, jak ten z Manchesterem City, który był cudowny. Mnie bardzo podoba się taki styl, ponieważ przypomina mi trochę tradycyjną holenderską grę, którą praktykował na przykład van Gaal. Ma ten zapał, zawsze atak, zawsze do przodu, a nie obrona i zamykanie się we własnym polu karnym. I ten pomysł od pierwszego dnia bardzo mi się spodobał. – Tak usilny i tak wysoki atak nie jest częsty w obecnym futbolu. Większość drużyn czeka na was na swojej połowie. Zawsze będziecie mieli trudności, by zaatakować zespół grający bardzo defensywnie, a psychicznie musi to ogromnie męczyć. – To oczywiste, że w futbolu łatwiej jest się bronić niż atakować. Bronić oznacza czekać. Ale jeśli masz piłkę, musisz szukać nowych dróg, a budowanie jest zawsze trudniejsze niż niszczenie. Ale trener powiedział nam wczoraj: „Jeśli jesteś na boisku, jako piłkarz z pewnością chcesz czerpać radość z gry, a z naszą ideą można tej radości czerpać jeszcze więcej”. Chociaż to oczywiste, że grać przeciwko bardzo defensywnie ustawionej drużynie jest trudno, bardzo trudno. – To zaskakujące, że w tym sezonie udało ci się strzelić więcej goli, a zarazem zapewnić więcej asyst swoim kolegom. Czy ma to jakiś związek z nową koncepcją gry? – Myślę, że tak. W pewnym momencie sezonu Pep powiedział mi, że nie mogę obsesyjnie starać się strzelić gola, tylko żebym grał i grał, bo wtedy pojawi się gol. I tak się stało. Jeśli grasz i grasz, szukasz przestrzeni, masz piłkę i wymieniasz ją z kolegami, w ten sposób prawie zawsze strzelisz. Ostatecznie we wszystkich meczach miałem szanse na zdobycie bramki. Jeśli przez długi czas masz piłkę i uczestniczysz w grze, automatycznie pojawiają się szanse na strzelenie gola albo na asystę. – W lutym i w marcu graliście bardzo dobrze. W kwietniu z kolei prezentowaliście się bardzo źle. Czy to przez te wypadki, które zdarzają się w futbolu, czy z innego powodu? Czy problemem było tak wczesne zdobycie mistrzostwa? – Trudno jest wytłumaczyć, dlaczego tak się stało. Nie tylko dlatego, że szybko zdobyliśmy mistrzostwo. Dla mnie nawet dziś trudno jest wyjaśnić wszystkie przyczyny. Jak to możliwe, że graliśmy tak bardzo dobrze w lidze i wygrywaliśmy w tak wspaniały sposób, a później, po zdobyciu

tytułu, tutaj, w Berlinie, tak bardzo uszło z nas powietrze... Co tydzień było gorzej. Jednak niełatwo jest wyjaśnić, dlaczego tak się stało. Nie tylko przez to, że tak wcześnie wygraliśmy ligę, lecz przez wiele innych drobnych rzeczy, ponieważ drużyna jest czymś bardzo złożonym, a jednocześnie bardzo delikatnym. Na przykład w kwietniu mieliśmy sporo kontuzji. Potrzebuję czasu, by spojrzeć na to z lepszej perspektywy i zrozumieć. – Natomiast podczas treningów w tym tygodniu odnosiło się wrażenie, że drużyna wróciła do swojego najlepszego momentu... – Tak, też odnoszę takie wrażenie. Uważam, że jesteśmy w dobrej formie, by wygrać jutro Puchar, chociaż ludzie myślą inaczej. W futbolu zawsze najważniejsza jest głowa. A teraz jesteśmy bardzo skupieni. – Pep mówi, że jego sposób gry oznacza pewne zderzenie kulturowe w Niemczech. Czy ta koncepcja gry może stać się tutaj popularna? – Myślę, że tak, bez wątpienia. Kiedy wygrywaliśmy Bundesligę, wszyscy mówili, że Bayern jest niesamowity i że Pep ulepszył drużynę. Ale futbol to zawsze wyniki. Graliśmy dobrze przez cały sezon i zasypywano nas komplementami, ale kiedy przegraliśmy, wydawało się, że wszystko jest do niczego. Nie sądzę, by taka była rzeczywistość. Rzeczywistość wygląda tak, że z tym systemem gry graliśmy bardzo dobrze, na wysokim poziomie, i uzyskaliśmy wspaniałe wyniki. Jestem przekonany, że w przyszłym sezonie możemy i powinniśmy grać lepiej. Podoba mi się droga, jaką obraliśmy. Nie mogę się już doczekać nowego sezonu. – W następnym sezonie drużyna będzie już lepiej przystosowana. – Bez wątpienia, ponieważ pierwszy sezon z nowym systemem i z nowym trenerem zawsze jest najtrudniejszy. I w takich okolicznościach zdobyliśmy trzy trofea, pobiliśmy wszystkie rekordy w Bundeslidze, dotarliśmy do półfinału Champions League, a jutro walczymy o Puchar Niemiec. Osiągnięcie tego w pierwszym sezonie jest niebywałe, to wspaniały bilans. A my, piłkarze, wiemy, że w następnym sezonie możemy jeszcze bardziej poprawić naszą grę, ponieważ znamy ją już lepiej.

MOMENT 66

Z TYMI, KTÓRZY WIERZĄ Berlin, 17 maja 2014 r. Do kontuzji doszło wskutek starcia z Ribérym. David Alaba wyskoczył do piłki na ostatnim treningu sezonu w piątek po południu na Olympiastadion w Berlinie i doznał urazu mięśnia przywodziciela. Nie będzie mógł wystąpić w finale, co oznacza brak kolejnego ważnego zawodnika. Po kolacji Guardiola wezwał Rafinhę i zadał mu proste pytanie: – Rafa, mógłbyś zagrać na lewej stronie? – Pep, zagram tam, gdzie będziesz mi kazał – odpowiedział Brazylijczyk bez wahania. Trener miał zastępcę dla Alaby, chociaż ta zamiana zmusi go do ustawienia obu bocznych obrońców szerzej, niż pierwotnie planował. Teraz brakowało mu już tylko zastępcy dla Rafinhii na prawej stronie, ale postanowił, że pozwoli „dziecku” spać spokojnie. W sobotę rano po śniadaniu wezwał Højbjerga i powiedział mu, że zagra w podstawowym składzie, ale nie w środku pola, tylko na pozycji prawego obrońcy. Chłopak odpowiedział, że nie ma problemu, że zagra tam, gdzie potrzebuje go drużyna. Berlin się zmienił. Miasto jest całe żółte. Tysiące kibiców Borussii zawładnęło stolicą, podczas gdy ledwie widać czerwony kolor ich rywali. Jakby niewystarczająca była fizyczna dyspozycja każdej z drużyn i stanowcze opinie mediów, to jeszcze liczba kibiców też zdecydowanie przemawia na korzyść Borussii Dortmund. Pep ma już podstawowy skład i plan gry. Na murawie znajdą się ci, którzy najbardziej wierzą w jego ideę gry (nie licząc kontuzjowanych), sam plan zaś będzie kolejną niespodziewaną zmianą w nieustannej taktycznej ewolucji trenera. Guardiola postanowił, że owa ewolucja musi być bezdyskusyjnym znakiem rozpoznawczym. Pep nuci niemiecki hymn dokładnie w momencie, gdy brzmi Blüh’ im Glanze dieses Glückes (Kwitnij w blasku tego szczęścia). Jest ósma wieczorem, w Berlinie pada deszcz, a oprócz Pucharu toczy się walka o wiele innych rzeczy. Żeby stawić czoło delikatnej sytuacji po kataklizmie z Realem Madryt, Guardiola dokonuje zmiany, która wykracza daleko poza taktykę: jest to zmiana strategiczna, która dojrzewała i nad którą ciężko pracował. Wziął pod uwagę zalety drużyny i doszedł do wniosku, że najlepiej grała ona wtedy, gdy piłkę wyprowadzało trzech piłkarzy (wyjście La Volpego); przy

wsparciu bocznego obrońcy, zdolnego przebiec wzdłuż całej linii bocznej, a jednocześnie pilnować centralnego korytarza; z defensywnym pomocnikiem odpowiedzialnym za kontrolowanie kontrataków przeciwnika i zawsze z dodatkowym zawodnikiem w centralnej strefie; z napastnikiem, który będzie spychał rywala do obrony, i z cofniętym napastnikiem, który będzie potrafił poruszać się blisko środkowego atakującego. Przygotowując mecz, zapisał tych pięć zasad na tablicy w gabinecie i nakreślił plan gry, który jego zawodnicy szczegółowo przećwiczyli. A kilka dni później plan gry został rozrysowany na murawie na chwilę przed rozpoczęciem finału: to 3-6-1, który w fazie defensywnej zamieni się w 54-1, a w fazie ofensywnej będzie 3-4-3. W finale Højbjerg jest prawym obrońcą, Rafinha lewym, Lahm i Kroos zajmują centralną strefę, Götze wychodzi z lewej strony, by zająć najwyższy wierzchołek rombu, podobnie jak Müller, podczas gdy Robben może swobodnie się poruszać po całej szerokości ataku. Oprócz tego wszystkiego Bayern wyjdzie i będzie czekać, bez pośpiechu, z linią obrony cofniętą bardziej niż zazwyczaj, żeby nie oddawać przestrzeni Borussii. Na Olympiastadion przeważa kolor żółty, słychać śpiewy kibiców z Dortmundu, fani Bayernu zaś są cisi, świadomi, że znajdują się w mniejszości. Ale początek meczu jest zadziwiający dla Jürgena Kloppa i jego piłkarzy. Bayern wydaje się inny. Nie jest tą odważną drużyną, która rzucała się do ataku z najwyższą szybkością, obnażając się w obronie. Nagle role się odwróciły i nawet nie można było dostrzec szczegółów, kiedy Thomas Müller był bliski strzelenia gola, ale trafił prosto w twarz Weidenfellera, natomiast Robben miał drugą szansę po długim, doskonałym podaniu Lahma. Bałagan w szeregach Borussii był znaczący. Jest to drużyna bystra, bardzo bystra w zastawianiu pułapek na rywali. Zwłaszcza na Bayern. Borussia jest jak kot, który zawsze kusi Bayern smacznym kawałkiem sera, trzymanym w łapach. Piłkarze Kloppa zawsze ułatwiają przeciwnikowi wyprowadzenie piłki, pozwalają mu podchodzić z radością i przyciągają go niczym mysz, a gdy przekroczy określony punkt, wtedy błyskawicznie rozrywają go na kawałki. Jednak dziś „mysz” jest bardzo sprytna i postanawia działać inaczej. Guardiola zapewnia gigantyczną przewagę w środku pola: zostawia z tyłu trzech obrońców, a w centralnej części umieszcza sześciu zawodników. Wobec takiego stanu rzeczy Borussia nie ma ani nie będzie mieć żadnej odpowiedzi. Pressing, jaki stosuje, wykorzystując zawodników ofensywnych, będzie bezużyteczny przez cały wieczór dzięki przewadze liczebnej Bayernu. W rezultacie drużyna Pepa ma mniej okazji strzeleckich, ale niemal wszystkie stwarzają wielkie zagrożenie pod bramką Weidenfellera. Pep stawia na mniejszy atak i na większą kontrolę. Robben jest sam w polu karnym, ale radzi sobie z trzema defensorami: z dwoma stoperami i bocznym obrońcą. Kiedy pomaga mu Müller, tworzy się wspaniała kombinacja dla Bayernu. Napastnicy skupiają na sobie uwagę czterech obrońców, w związku z czym w środku pola dzieje się coś zupełnie odwrotnego: pięciu pomocników

Pepa za każdym razem jest w lepszej sytuacji niż czterech pomocników Kloppa. Philipp Lahm odgrywa kluczową rolę w tym finale. Musi pomagać przy wyprowadzaniu piłki od linii obrony, a jednocześnie odpowiada za wywieranie nacisku na Şahina za każdym razem, gdy Weidenfeller podaje do niego piłkę, aby rozpocząć akcję. Kapitana czeka ciężki wieczór, ponieważ 60 metrów pionowej osi boiska znajduje się pod jego kuratelą. Jednak w ósmej minucie zostaje kopnięty w mięsień dwugłowy lewej nogi, z czego w tym meczu już się nie pozbiera. Po kwadransie potrzebuje interwencji sztabu medycznego, w 20 minucie wyraźnie utyka, a w 28 nie jest już w stanie kontynuować gry. Dla Bayernu jest to ewidentnie decydująca strata: bez Thiaga, bez Alaby, bez Schweinsteigera, a teraz jeszcze bez Lahma Bayern pomocników zniknął całkowicie... Na ławce rezerwowych trudno o zmiennika, ale ostatecznym wybrańcem zostaje Ribéry, który od wielu tygodni ma poważne problemy z plecami, co przekłada się na ból mięśni obu nóg. Guardiola podejmuje wtedy zaskakującą decyzję, która okaże się kluczowa dla losów finału: Ribéry nie będzie grał na skrzydle, lecz na pozycji defensywnego pomocnika, wspierając Toniego Kroosa. Jest to zdumiewające posunięcie, podjęte w biegu, zaimprowizowane, ale okazuje się miażdżące dla Borussii, która odpowiada na to dopiero po ponad półgodzinie. Aż do tego momentu gra Bayernu nie zachwycała, ale drużyna z Monachium osiągnęła swój cel: zespół Kloppa nie mógł wyprowadzić ani jednego kontrataku. Mimo że Neuer jest jeszcze niepewny w grze nogami, to Bayernowi bez problemu udaje się utrzymać swój plan dzięki pozycjom, jakie na początku każdej akcji zajmują Javi Martínez, Kroos i Ribéry. Wszyscy trzej tworzą centralną oś, która jest wspierana przez bocznych obrońców (z Højbjergiem prezentującym się lepiej z minuty na minutę), i z łatwością wyprowadzają piłkę. Javi pokazuje całą swoją taktyczną inteligencję i koncentrację w defensywie, z jakiej jest znany; Ribéry gra na wspaniałym poziomie, wydaje się wręcz niewiarygodne, że taki napastnik jak on gra tak dobrze na pozycji defensywnego pomocnika, natomiast Kroos po prostu pełni jednocześnie rolę Lahma i Kroosa. Po godzinie meczu, po tym, jak Müller miał kolejną idealną sytuację, stworzoną do spółki przez Robbena i Ribéry’ego, trener Borussii dokonuje pierwszej zmiany: Oliver Kirch wchodzi za Mychitariana i wyrównuje siły w środku pola, głównie dlatego, że Guardiola w odpowiedzi zamienia miejscami Ribéry’ego i Götzego, który zajmuje pozycję defensywnego pomocnika obok Kroosa. Wraz z tą zamianą miejsc szkoleniowiec Bayernu stara się przybliżyć Ribéry’ego do strzelenia gola, ale znika zarazem pozytywny efekt, jaki francuski piłkarz dawał w środku boiska. Finał mógłby zabarwić się na żółto, gdyby sędzia uznał gola po dośrodkowaniu z rzutu wolnego, które głową wykończył Hummels, ale Dante wybił piłkę, kiedy już wpadła ona do bramki Bayernu. Regulaminowy czas gry zakończył się bezbramkowym remisem, a Borussia zdołała oddać zaledwie

dwa strzały na bramkę Neuera (łącznie z „niegolem” Hummelsa) przy pięciu okazjach Bayernu, który grał bardzo sprytnie, zabiegając przede wszystkim o to, żeby rywal nie mógł wykorzystać swoich najlepszych atrybutów. Przed dogrywką Pep ograniczył się tylko do przypomnienia piłkarzom, że wkraczają w fazę, w której rządzi umysł, a nie nogi, i dał im ogólną radę: – Szukajcie Maria [Götzego]. Szukajcie go między formacjami. Ribéry jest na granicy wytrzymałości. Ból pleców okazuje się nie do zniesienia i trener rozmawia z Robbenem na temat ewentualnej zmiany. – Pep zapytał mnie, czy jestem w stanie grać dalej – opowie mi w nocy holenderski piłkarz. – I powiedziałem mu, że tak, że było to konieczne, ponieważ Franck [Ribéry] nie mógł już dłużej wytrzymać, a Højbjerg został mocno kopnięty w mięsień dwugłowy. Trzeba było wytrzymać za wszelką cenę. Dogrywka jest być może kwestią umysłu, jak stwierdził Pep, ale niewątpliwie nogi niektórych z jego piłkarzy są na granicy wytrzymałości. A po wejściu na murawę jest jeszcze gorzej. Niedługo po tym, jak Kroos popełni swój jedyny tego wieczoru błąd, pozwalając na mocny i pewny strzał Aubameyanga, Neuer, przez mokrą murawę, doznał urazu prawego barku. Minęły zaledwie dwie minuty dogrywki, a podczas następnych trzydziestu wielokrotnie trzeba mu będzie przykładać do tej części ciała lód, aby ukoić ból. Następnie Kroos zostaje trafiony w mięsień dwugłowy, przez co utyka aż do końcowego gwizdka, podczas gdy Müller ma skurcze mięśni, Højbjerga zaś musi zastąpić van Buyten. Pomimo problemów Bayern bez trudu wychodzi ze swojej połowy dzięki współpracy na linii Javi–Kroos, a Borussia nadal nie jest w stanie przeprowadzić żadnego kontrataku. Claudio Pizarro czeka przy linii bocznej, gotowy zastąpić Ribéry’ego, kiedy pada gol. Boateng posyła piłkę z jednej strony na drugą, przyjmuje ją Ribéry, który czeka, aż Robben przybiegnie do punktu jedenastego metra, żeby mu ją podać, a Holender strzela wprost w ręce Weidenfellera, który szybko podaje futbolówkę do Großkreutza. Ale Boateng idzie do przodu, odbiera mu piłkę i dośrodkowuje w pole karne, gdzie Robben uprzedza wszystkich i strzela gola na 1:0. Radość Guardioli trwa niewiele ponad dwie sekundy, ponieważ natychmiast myśli o zmianie Ribéry’ego, który w tamtym momencie już wyraźnie utyka na prawą nogę. Ostatni kwadrans to desperackie ataki Borussii, której udaje się oddać tylko jeden strzał, za sprawą Reusa, a także kontrataki Bayernu, który ma dwie idealne szanse na strzelenie gola oraz uderza w słupek Robbena, zanim Müller w trzeciej doliczonej minucie gry strzeli decydującego gola na 2:0, dzięki odebraniu piłki przez Rafinhię, wysiłkowi niezmordowanego Robbena, zwinności Pizarra przy podaniu i sprytowi samego Müllera, który uciekł Schmelzerowi i Weidenfellerowi.

Bayern zdobywa dublet (mistrzostwo i Puchar), zostając drugą drużyną w historii futbolu, która osiąga to po uzyskaniu trzech trofeów w poprzedniej kampanii (po raz pierwszy trzy i dwa trofea zdobył PSV Eindhoven w 1988 i 1989 roku). Zespół z Monachium dokłada czwarte trofeum w sezonie, z sześciu, jakie były do zdobycia, a dla Guardioli jest to trofeum numer 18 z 25 możliwych w pięciu sezonach (uzyskał 14 z 19 w Barcelonie i cztery z sześciu w Bayernie). Drużyna świętuje w wielkim stylu. Boateng podnosi Guardiolę, jakby był piórkiem. Neuer, mimo kontuzjowanego barku, robi to samo. Trener wymienia mocne uściski z Javim, Rafinhą, Götzem i Kroosem, a zwłaszcza z Robbenem. Po otrzymaniu pucharu Dante i van Buyten powtarzają piwną kąpiel, wylewając trunek na głowę Pepa, i tym razem nawet Estiartemu nie udaje się wykręcić. Na kolacji po meczu piłkarze są zachwyceni trenerem: – Znalazł dla mnie idealne miejsce. Wreszcie mam pozycję, na której mogę grać na najwyższym poziomie – mówi Javi Martínez. – My, piłkarze Bayernu, udowodniliśmy, ile jesteśmy warci: to jest niebywały wzrost samooceny – dodaje kapitan Lahm. W słowach ich wszystkich można wyczuć złość z powodu katastrofy, jaka spotkała ich w meczu z Realem Madryt, słychać wsparcie dla trenera i chęć, by jeszcze bardziej rozwijać jego koncepcję gry. Jest druga w nocy, euforia sięga zenitu, a Rafinha przekazuje swoją opinię na temat sezonu: – Przed meczem powiedziałem o tym Domemu [Torrentowi]: umrzemy razem. Połowa drużyny była kontuzjowana, a my pokazaliśmy na boisku wielką odwagę. Trzeba mieć jaja, żeby wystawić osiemnastoletniego dzieciaka, i to na pozycji, jaką Pep mu wyznaczył. Albo mnie na lewej obronie. Dla Pepa jest to szalenie ważne, a jeśli ktoś ma wątpliwości, to jego problem... Słowa wypowiedziane przez Robbena brzmią podobnie: – To zwycięstwo jest wspaniałe i bardzo ważne, ponieważ utwierdza nas w naszej idei. Jest to idea, w którą każdego dnia mocniej wierzymy. Wygraliśmy dzięki idei Pepa, a drugi sezon będzie jeszcze lepszy. Podczas fety Pep udaje się na bok, żeby pobyć z rodziną. Jest szczęśliwy, to oczywiste, ale dziś, bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, widać, że jest zły na siebie za to, co wydarzyło się w półfinale z Realem Madryt, za to, że tamtego dnia nie zagrał z takim samym planem jak w tym finale Pucharu Niemiec. O wpół do czwartej rano opuszcza imprezę ze śpiącą Valentiną obejmującą go za szyję. Pada deszcz.

MOMENT 67

DZIECKO I KAPITAN Berlin, 18 maja 2014 r. Bayern wraca do Monachium z pucharem zdobytym w Berlinie, mieście, które stało się dla Pepa talizmanem, jeśli chodzi o zdobywanie w nim krajowych trofeów. Tysiące kibiców czeka na drużynę na Marienplatz, żeby świętować dublet, który wieńczy sezon, i jest to doskonały moment, by dokonać jego podsumowania z dwoma piłkarzami, którzy są symbolami pierwszego sezonu Guardioli w Bayernie: młodym Pierre’em-Emile’em Højbjergiem i kapitanem Philippem Lahmem. Przed powrotem do Bawarii pytam Højbjerga o to, co wniósł do jego gry kataloński trener. – Śmiałość z piłką przy nodze. By nigdy nie bać się grać. I grać, grać i grać. Wszystko jedno, czy naprzeciwko jest Xabi Alonso czy piłkarz amator. Grać bez strachu i zawsze być odważnym. Mieć jaja, jak mówi Pep. Kiedy jest się młodym, wszystko robi się ostrożnie, ale wtedy nie ma postępów: trzeba grać na maksa, żeby móc stawać się lepszym. Pep wymagał ode mnie, żebym grał w piłkę bez strachu. I bardzo dużo nauczył mnie o taktyce i o defensywie. Nauczyłem się zostawać na swojej pozycji, kiedy kolega wychodzi do przodu, i atakować z głębi, kiedy to ja zagrywam do przodu. Pep wniósł do mojej gry taktykę, odwagę z piłką przy nodze i przede wszystkim serce. By grać jednocześnie z głową i z sercem. Kiedy przechodziłem trudny okres [choroba jego ojca], Pep bardzo mi pomógł. Powiedział mi, że dziennie powinienem poświęcać na futbol półtorej godziny, ale że to półtorej godziny musi być na maksymalnych obrotach i że po zakończeniu treningu mam nie przejmować się grą i być spokojnym. Højbjerg przyszedł do Bayernu w 2012 roku, kiedy miał zaledwie 16 lat, i wiele kosztowało go przystosowanie się do trenowania cztery dni w tygodniu: – Byłem mały i moje ciało nie wytrzymywało takiego ogromu pracy. Przez rok wszystko mnie bolało. W tym sezonie z Pepem przytrafiło mi się coś podobnego, ponieważ kiedy trenowałem sześć dni w tygodniu z pierwszą drużyną, i to w takim tempie, czasami z trudem dawałem radę. – Dla ciebie był to bardziej sezon nauki niż rywalizacji... – Oczywiście. Kiedy budzę się rano i wstaję z łóżka, mówię do siebie: Dziś będę lepszy niż wczoraj. Dziś będę lepszym piłkarzem. Nauczę się czegoś nowego. Każdego dnia chcę uczyć się czegoś nowego. Chcę być lepszy, lepszy, lepszy... Myślę, że Pep zauważa te moje chęci, by ciągle

robić postępy. I wszystko to, co on mi daje i co wnosi do mojej gry, staram się rozwijać. Jestem piłkarzem, który robi to, co uważa za słuszne i co może być lepsze dla mojego rozwoju. Nie jestem egoistą, ale mam wielką pewność siebie i czasem jestem trochę głupi, bo uważam, że moje rozwiązanie jest właściwe, a muszę się nauczyć, że istnieją lepsze rozwiązania. U Pepa tak się dzieje: dostrzegłem, że on wnosi do mojej gry lepsze rozwiązania. – Czego dokładnie się nauczyłeś? – Po raz pierwszy zrozumiałem, że aby znaleźć się na światowym topie, trzeba opanować koncepcje defensywne, być bardzo zdyscyplinowanym i grać taktycznie. Przekonałem się, jak ważne jest nastawienie psychiczne, ponieważ trzeba mieć ten zmysł defensywnego porządku. Być świadomym, że każdy sprint, każdy kontakt z piłką, każdy strzał trzeba wykonywać na sto procent. Od minionego lata bardzo dużo się nauczyłem pod względem psychicznym, a nie tylko fizycznym. I taktycznym. Stałem się lepszym piłkarzem, niż byłem przed przyjściem Pepa, ponieważ zdobyłem nową wiedzę. Jednak zauważam jeszcze, że jestem w stanie wziąć udział w pięciu kolejnych akcjach, koncentrując się i nie popełniając żadnego błędu, ale być może w szóstej się rozluźniam, popełniam błąd i tracę piłkę... Jestem w okresie, w którym trzeba wykonać przeskok z futbolu młodzieżowego do futbolu profesjonalnego, a klucz do tego tkwi w głowie. Niektórzy koledzy, jak Dante, ciągle przypominają mi, jak ważna jest koncentracja oraz trenowanie każdego dnia i w każdym momencie na sto procent. – Co znaczy dla ciebie Pep? – Jest pasją i sercem kryjącymi się w futbolu. Jasne, jest moim trenerem, ale też kimś znacznie więcej: jest moim drugim ojcem. Jest dobrym człowiekiem i każdego dnia wyjaśnia nam wszystkim, co możemy zrobić, by być jeszcze lepszymi piłkarzami. – Czy jest jakaś emocjonalna różnica w drużynie w porównaniu z poprzednim sezonem? – W poprzednim sezonie byliśmy trochę bardziej „Niemcami”. To znaczy, że nie byliśmy zbyt emocjonalni. Po niemiecku mówimy na to gerade [prości]. Wiesz, o co chodzi... Teraz jest więcej emocji i to mi się podoba. Ja jestem bardzo emocjonalnym piłkarzem, lubię grać z sercem, ale Niemcy nie są do tego tak przyzwyczajeni jak Brazylijczycy czy Hiszpanie z drużyny, Pizarro czy ja sam. Bycie emocjonalnym nie oznacza bycia lepszym czy gorszym, po prostu jest się innym. Ale ta zmiana jest wyraźna i uważam, że jest to bardzo pozytywne. Jeśli będziemy bardziej emocjonalni, wciąż będziemy mieli chęć co tydzień wygrywać. A Pep zawsze wnosi do drużyny emocje. – Ta emocjonalna ostrożność pojawia się zarówno w przypadku porażki, jak i zwycięstwa. – Tak, jesteśmy drużyną bardzo niemiecką, przyzwyczajoną do nieokazywania zbytnio emocji. Czasem możemy sprawiać wrażenie ludzi aroganckich i oschłych. Ja wolę być bardziej emocjonalny. Człowiek gra i trenuje każdego dnia, żebyśmy na koniec sezonu mogli zorganizować wielką fetę jak

tej nocy i wyzwolić emocje. – Będziesz ważną częścią tej drużyny... – Czasami myślę, że bardzo trudno będzie mi zostać w Bayernie, a niektórzy mi mówią, że nie będzie to możliwe. Kiedy się ma 18 lat, bardzo trudno jest tu grać. Czasami myślę o tym, że za dwa sezony będę miał dopiero 20 lat... Niekiedy się nad tym zastanawiam: od prawie roku pracuję z Guardiolą, jestem w Bayernie Monachium, najlepszej drużynie świata, i z najlepszym trenerem świata, i nauczyłem się więcej niż w trakcie całej dotychczasowej kariery. I uważam, że tak, będę mógł się rozwijać i zostać dobrym piłkarzem, i to już jest dla mnie bardzo ważne. To tak jakbym był w szkole. Doskonale rozumiem, że nie mogę grać co tydzień, ponieważ drużyna musi wygrywać mecze. Tak więc czuję się tak, jakbym był w szkole Pepa i Bayernu, i jestem szczęśliwy, ale to oczywiste, że nadejdzie dzień, kiedy będę musiał grać co tydzień, a nie będzie to łatwe, nie jestem głupi. Zdaję sobie sprawę, że być może będę musiał odejść z Bayernu i grać w innych drużynach z Bundesligi albo w innym kraju, ale to nieważne. Zawsze będę dumny z tego, że pracowałem z Pepem i tyle nauczyłem się u niego i w Bayernie. W tej chwili muszę się uczyć i uczyć. Uczyć zawsze, w każdej chwili. I za dziesięć lat będę mógł powiedzieć młodym zawodnikom: przekazuję wam moją wiedzę. Teraz sam ją otrzymuję, a później będę przekazywał ją innym. – Jednego na pewno nie można ci zarzucić: braku charakteru. W wieku 18 lat rozegrałeś wczoraj wielki finał. – Mam ogromne serce i poświęcam się całkowicie, co czasem ma swoje wady, ale to też czyni mnie silniejszym. Po ojcu odziedziczyłem silny umysł i charakter. Czasami ten charakter sprawia, że popełniam błędy, ale w przyszłości bardzo pomoże mi wygrywać. Muszę tylko znaleźć własną drogę i niezbędną równowagę. Po rozmowie z najmłodszym w drużynie czeka na mnie kapitan, człowiek, który, jak mawia trener, „porządkuje wszystkie elementy”, Lahm, boczny obrońca, przemianowany na defensywnego pomocnika w trakcie Superpucharu Europy 30 sierpnia 2013 roku. – Philipp, jak wspominasz tamten moment, kiedy twoja pozycja zmieniła się w tak radykalny sposób? – Dobre było to, że u Pepa wiele razy grywałem już na pozycji defensywnego pomocnika podczas okresu przygotowawczego. W meczach towarzyskich często mnie na niej ustawiał. Od wielu lat nie występowałem na tej pozycji, ale on podjął taką decyzję, bo wiedział, że sobie poradzę. To, że mogłem tam zagrać w Superpucharze, było dla mnie czymś wyjątkowym, ponieważ bardzo lubię grać w środku pola. Poza tym to jest piękne, kiedy wiesz, że trener ci ufa. On wierzył w to, że podołam zadaniu, mimo że od lat nie grałem na tej pozycji. – Od tamtego dnia pozycja defensywnego pomocnika należała już do ciebie. Czy Pep sprawił ci

przez to problem, czy czułeś się swobodnie jako szóstka? – W trakcie sezonu czułem się bardzo dobrze na tej pozycji. Myślę, że Pep ustawił mnie na niej, ponieważ dostrzegł, że tu czuję się bardzo swobodnie. Naprawdę czuję się bardzo dobrze jako pivote, chociaż była to dla mnie nowa sytuacja, ponieważ prawie zawsze grałem jako boczny obrońca. To było interesujące, bo człowiek zawsze musi być całkowicie skoncentrowany, kiedy zajmuje nową pozycję. Oczywiście kiedy gra się w środku pola, jest zupełnie inaczej, ponieważ masz wokół siebie wielu piłkarzy, ale Pep mi zaufał i myślę, że w ciągu sezonu go nie zawiodłem. – W najbliższych sezonach Philipp Lahm widziałby siebie bardziej jako defensywnego pomocnika niż bocznego obrońcę? – Uważam, że w tym sezonie udowodniłem, że mogę grać na obu pozycjach. Jak już wspomniałem, bardzo lubię grać w środku pola. Po dziesięciu latach na boku obrony jest to coś nowego i mogę wypełniać inne zadania. Nie znaczy to, że nigdy więcej nie zagram jako prawy czy lewy obrońca, ale gra na środku pola sprawia mi wielką frajdę. Ale cóż, to oczywiste, że o wszystkim decyduje trener... – Co zmieniło się w drużynie po przyjściu Guardioli w porównaniu z Bayernem Juppa Heynckesa? – Przede wszystkim zmieniła się nasza gra pozycyjna, a także posiadanie piłki. Teraz bardziej dominujemy w meczach. Na przykład w poprzednim sezonie w decydujących meczach w ćwierćfinale i w półfinale Champions League dużo wyczekiwaliśmy, wszyscy na własnej połowie, żeby grać praktycznie z kontrataku, oczywiście z wielką energią, ale nie było tak, że długo utrzymywaliśmy się przy piłce, prowadziliśmy grę czy dominowaliśmy w meczach tak bardzo, jak robimy to teraz. Druga zmiana to podział przestrzeni każdego piłkarza i to, jak po stracie piłki natychmiast przechodzimy do pressingu. W znacznej mierze te dwa aspekty bardzo poprawiliśmy od poprzedniego sezonu. – Przystosowanie do koncepcji, jakie zaproponował wam Pep, nie było szybkie ani łatwe... – Oczywiście, że było trudno. Było to coś nowego dla piłkarzy, ale po tym, jak wygrało się wszystko, należało zrobić coś nowego. Zdobyliśmy trzy trofea i przyszedł nowy trener, który starał się wnieść do drużyny coś nowego. Myślę, że dla wielu zawodników było to trudne. Niektórzy twierdzili, że już wcześniej funkcjonowaliśmy bardzo dobrze i że ze starym sposobem gry wygraliśmy wszystko, a jednak potem pojawiło się coś nowego i odmiennego. Uważam też, że Pep bardzo dobrze przystosował się do niemieckiego futbolu, że na swój sposób trochę go zmienił. Ale to oczywiste, że było trudno, ponieważ piłkarze zwyczajnie potrzebują czasu, żeby się dostosować, i trener także musi przystosować się trochę do zawodników. Ale myślę, że udało mu się to dość dobrze.

– Guardiola często mówił o zderzeniu kulturowym między jego koncepcjami futbolu a niemiecką tradycją. Czy to zderzenie faktycznie istnieje? Będzie istniało? Czy jest ono do przyjęcia przez obie strony? – To jest proces, zderzenie kulturowe. Nawet sam Pep mówił często, że był zaskoczony, że wszystkie drużyny w Niemczech grają z kontrataku. Wiele zespołów gra przeciwko Bayernowi bardzo defensywnie i nagle wyprowadzają szybki kontratak. Nie chcą utrzymywać się przy piłce, tylko grać defensywnie. Myślę, że na tym polega różnica między futbolem hiszpańskim i niemieckim, ale jest to proces, w którym jeden musi uczyć się od drugiego. Piłkarze, co oczywiste, od trenera, ale również i Pep powinien coraz lepiej poznawać niemiecki futbol, sposób gry oraz rywali. W każdym razie uważam, że ten proces jest już zamknięty. – Po trzech trofeach zdobytych z Heynckesem rzeczą normalną jest upaść. Dotąd tylko PSV Eindhoven zdołał zdobyć dublet w sezonie następującym po wygraniu trzech trofeów. Czy Pep odegrał ważną rolę w tym, by osiągnąć ten sukces i nie zatonąć? – Jestem przekonany, że postarał się o to, by drużyna nie upadła. Zazwyczaj po zdobyciu trzech trofeów piłkarze są nasyceni i trudno im jest znów wygrać ligę, ale Pep poprzez swoje działanie, dzięki sztabowi szkoleniowemu i dzięki nowemu sposobowi myślenia o tym, jak powinniśmy grać, sprawił, że wszystko było bardzo nowatorskie i że wszyscy musieliśmy być bardzo skoncentrowani, aby to funkcjonowało. Było to możliwe tylko dzięki temu, że od początku osiągnęliśmy dobry rytm w Bundeslidze i ostatecznie zdobyliśmy mistrzostwo we wspaniały sposób. – Co jest najlepsze i najgorsze u Pepa? – Jego głównym mocnym punktem jest taktyka. Jest niesamowity. I to, że pracuje w sposób drobiazgowy. Do wszystkich meczów doskonale przygotowuje drużynę. On jest najlepszy i to zarazem jest małą słabością. Jest perfekcjonistą. Chce, żeby wszystko było perfekcyjne. W najdrobniejszym szczególe. I to jest dobre, wyjątkowe, ale czasem dla niego samego to zbyt wiele, ponieważ on nigdy nie jest zadowolony, nigdy nie może powiedzieć „to jest super”. – Myślisz, że kariera Pepa w Bayernie będzie długa? – Jestem pewien. Jasne, to zawsze zależy od piłkarzy. Jeśli odnosi się sukcesy, istnieje większe prawdopodobieństwo, że zostanie się na dłużej. Kiedy trener nie osiąga sukcesów w tak wielkim klubie jak Bayern, wtedy wątpią w niego nawet sami zawodnicy. Ale najbardziej prawdopodobne jest to, że będziemy osiągać sukcesy, i myślę, że z Pepem będziemy się dobrze bawić. Jestem bardzo zadowolony z tego, że jest moim trenerem. – Kiedy drużyna praktykuje grę pozycyjną, wie, że rywal ma w zwyczaju czekać na nią zamknięty na własnej połowie i że istnieje niebezpieczeństwo, że przeprowadzi kontratak. Przypuszczam, że dla piłkarza prowadzenie walki zawsze w taki sam sposób musi być bardzo wyczerpujące.

– Ja mogę mówić tylko jako piłkarz i powiem ci, że najpiękniej jest wtedy, gdy masz piłkę, a nie kiedy wyłącznie się bronisz, bronisz, bronisz i masz piłkę tylko przez pięć sekund, żeby strzelić gola, a później znowu musisz się wycofać i bronić. Pięknie jest wtedy, kiedy to ty sprawujesz kontrolę nad meczem, kiedy utrzymujesz się przy piłce. Owszem, jest trudno, ponieważ rywal ma z tyłu jedenastu piłkarzy... Pewnie, że jest trudno, ale piękniej jest wtedy, gdy masz inicjatywę, zamiast cały czas wyczekiwać. – Ale co musi robić twoja drużyna podczas ataku pozycyjnego: częściej strzelać, częściej dośrodkowywać, jakie są rozwiązania wobec takiego bloku? – Piłkarze muszą być w stu procentach skoncentrowani na tej sytuacji, ponieważ każde podanie jest ważne. Im szybciej piłka się przemieszcza, tym mniej masz kontaktu z rywalem i naturalnie poruszanie się jest istotne, bo trzeba zostawiać wolne przestrzenie dla kolegów. Decydujący moment następuje wtedy, gdy wchodzi się w strefę trzech czwartych boiska, niedaleko bramki. Wtedy liczy się przestrzeń i potrzebni są utalentowani zawodnicy, bardzo dobrzy technicznie i potrafiący utrzymać się przy piłce. Paradoksy sezonu. Osiemnastoletni pomocnik w finale Pucharu Niemiec musiał zagrać jako boczny obrońca, a trzydziestoletni boczny obrońca jest niekwestionowanym najlepszym pomocnikiem sezonu. Pierre-Emile Højbjerg i Philipp Lahm, dwa symbole Pepa.

EPILOG

SŁOWO PEPA Monachium, 20 maja 2014 r. Kiedy czytelnik będzie miał w rękach tę książkę, sezon 2014/15 będzie już trwał i nawet rozstrzygną się już losy pierwszego trofeum. Tak jak w przypadku stolika, który bez przerwy się obraca i obraca, kampania znów rozpoczęła się na Westfalenstadion i znów toczyła się gra o Superpuchar Niemiec. Drugi sezon Pepa Guardioli w Niemczech zaczął się od meczu z tym samym rywalem, z którym zaczął się i skończył pierwszy: z Borussią Dortmund pod wodzą Jürgena Kloppa. W pierwszym sezonie Pepa w Bayernie drużyna rozegrała 56 oficjalnych meczów z bilansem 44 zwycięstw, sześciu remisów i sześciu porażek. A zatem 78,5 procent spotkań zakończyło się zwycięstwem monachijczyków, w samej Bundeslidze natomiast 85,3 procent. Drużyna strzeliła 150 goli (średnia 2,67 gola na mecz) i straciła 44 (0,78 gola na mecz). W akcjach ze stałych fragmentów gry zdobyła 28 bramek (14 z rzutów rożnych, dziewięć z rzutów wolnych pośrednich i pięć z rzutów wolnych bezpośrednich) i straciła osiem (pięć z rzutów rożnych, łącznie z tymi po odbiciu piłki i golu samobójczym, jednego z rzutu wolnego pośredniego i dwa z rzutów wolnych bezpośrednich). Oprócz 56 meczów oficjalnych Bayern rozegrał też 14 spotkań towarzyskich i odbył 279 treningów w ciągu 326 dni, jakie upłynęły od 26 czerwca 2013 roku do 17 maja 2014. Drużyna miała dwa tygodnie wolnego, co sprawia, że było 312 dni roboczych, w trakcie których zrealizowano 349 wspomnianych sesji (70 meczów oraz 279 treningów). Poza tym zanim rozpoczęły się finały mistrzostw świata w Brazylii, większość piłkarzy rozegrała średnio po osiem meczów w swoich reprezentacjach. Element techniczny był obecny we wszystkich 279 sesjach treningowych, które dzieliły się na cztery wielkie grupy: 89 było głównie taktycznych; 70–75 miało charakter ilościowy (siła– wytrzymałość); 60–65 charakter jakościowy (siła eksplozywna), natomiast 66 charakter prewencyjny (głównie praca w siłowni). Podczas niektórych sesji łączono pracę z różnych grup, tak więc cząstkowych było więcej niż 279. Z całej drużyny dziewięciu piłkarzy grało bez przerwy w ciągu 39 tygodni rywalizacji, podczas których tylko sześć razy nie odbył się mecz w środku tygodnia. A zatem w ciągu 33 tygodni Bayern

rozgrywał dwa mecze w tygodniu. Zawodnicy, którzy przekroczyli próg czterech tysięcy minut gry (albo się do niego zbliżyli) i przepracowali 90 procent (lub więcej) sesji treningowych, to Neuer, Lahm, Boateng, Dante, Alaba, Kroos, Müller, Mandžukić i Robben. Z powodu kontuzji najmniej sesji stracili Müller, który pauzował tylko przez dwa dni, Alaba, którego brakowało przez trzy dni, a także Kroos, którego brakowało przez cztery dni. Oprócz liczb pierwszy sezon Guardioli z grubsza można podsumować następująco: przystosowanie do niemieckiego futbolu i jego szybkich kontrataków; przystosowanie do piłkarzy Bayernu i poradzenie sobie z plagą kontuzji; nauczenie ich podstawowych koncepcji gry pozycyjnej (nowego „języka”); rywalizacja na najwyższym poziomie we wszystkich rozgrywkach; lepsze wyniki, niż przewidywano. Pod koniec sezonu otworzyła się nowa teczka z zaległymi sprawami: ewolucja taktyczna niezbędna do tego, by nie utknąć w bardzo zużytej formule sukcesu; adaptacja nowych zawodników, którzy muszą nauczyć się interpretować „język” gry; odświeżenie drużyny, która od pięciu lat znajduje się w europejskiej elicie; wyznaczenie podstaw kolejnego wielkiego cyklu sukcesów; rywalizacja na najwyższym poziomie we wszystkich rozgrywkach. Z tymi elementami w ręku tę książkę musi zakończyć sam Guardiola. Tak więc spotykamy się we wtorek 20 maja w jego gabinecie przy Säbener Straße, gdzie piłkarze przychodzą, by się pożegnać. Jedni wybierają się na zgrupowania reprezentacji przed mundialem, a inni, jak Thiago, Neuer czy Lahm, pracują z fizjoterapeutami. Pep cały poniedziałek grał z Cristiną w golfa, a we wtorek przychodzi do swojego gabinetu punktualnie o umówionej godzinie. Na stole leży jeszcze raport na temat Borussii Dortmund. Na tablicy kluczowe elementy schematu 3-6-1, zaprezentowanego w Berlinie, pokrzepiająca wiadomość od jego córki Maríi i dwa zdania w kolorze zielonym. Jedno, pochodzące z filmu Moneyball, brzmi tak: „Wiem, że harujesz jak wół. Ale ten, kto pierwszy przebije mur, zawsze krwawi. Zawsze”. Drugie zdanie napisane na tablicy w gabinecie Pepa brzmi następująco: „Praktycznie większość problemów drużyny to wina ego”. – Pep, nadszedł czas, żeby dokonać podsumowania twojego pierwszego sezonu w Monachium, w którym były sukcesy, porażki, dramaty i radości. Czujesz się tu dobrze? – Potrzebuję jeszcze więcej czasu, żeby stwierdzić, że drużyna jest moja [powiedział po pauzie, która wydała mi się bardzo długa, chociaż później przekonałem się, że trwała tylko osiem sekund]. Potrzebuję więcej czasu. Wywalczyliśmy dużo i dlatego wszyscy jesteśmy zadowoleni, ponieważ zwycięstwo zawsze daje ci czas, by zrobić coś więcej. Zdobywanie trofeów zapewnia ci czas, aby budować przyszłość. Jednak prawdziwą satysfakcję osiąga się wtedy, gdy czujesz, że drużyna jest twoja i gra tak, jak chcesz. A do tego jeszcze potrzebuję czasu. Drużyna nie jest jeszcze w pełni moja. Czy będę miał ten czas? Wielkie zespoły muszą zawsze wygrywać, ale jeśli będę miał ten czas

i będziemy mogli powiedzieć, którędy chcemy iść... Ale jeszcze nie, jeszcze nie. Potrzebuję więcej czasu. Dlaczego? Ponieważ to, co próbuję wprowadzić, jest czymś kontrkulturowym. Muszę przekonać do czegoś piłkarzy, bo oni są z Monachium, z Greifswald, z Rosenheim czy z Gelsenkirchen, a ja jestem z Santpedor. I w tym procesie „ty się przystosowujesz i ja się przystosowuję” musi być równowaga. Ja nie mogę ani nie chcę przekonywać Beckenbauera do mojego sposobu gry, ale on też nie przekona mnie. Dlatego też w tej materii musimy znaleźć jakiś wspólny punkt. Ale ja muszę przekonać tych piłkarzy. A jest to coś kontrkulturowego, ponieważ odbywa się po zdobyciu trzech trofeów i praktycznie z tymi samymi piłkarzami, którzy je uzyskali. Jeśli zdobywasz trzy trofea, ale do drużyny wchodzi siedmiu nowych zawodników, wtedy o wiele łatwiej jest dokonać zmiany w sposobie gry. Ale tak się nie stało. Kiedy ja przychodziłem do Barcelony, przyszło także ośmiu nowych zawodników, a poza tym drużyna miała za sobą katastrofalny sezon. Bayern odniósł absolutny sukces i przyszło tylko dwóch nowych piłkarzy [Thiago i Götze]. Taka była rzeczywistość i nie jest łatwo sobie z nią radzić. – Czy w którymś momencie byłeś zdezorientowany? – To właśnie był test. W Barcelonie zaczynałem pracę z drużyną, która przegrała mistrzostwo różnicą 18 punktów. Tutaj – po zdobyciu trzech trofeów. To gigantyczna różnica. I w obu przypadkach udało mi się uzyskać dobre wyniki, co jest kontem operacyjnym, które oceniają prezesi i dyrektorzy generalni. Pod tym względem bilans jest pozytywny: cztery trofea z sześciu. Oczywiście przegraliśmy Ligę Mistrzów, ale najgorszy był posmak, jaki nam po tym został, sposób, w jaki przegraliśmy, a nie odpadnięcie w półfinale, bo z tym można się było liczyć. Wobec przegranej z Realem Madryt nie ma żadnej linii obrony: trzeba pochylić głowę i to zaakceptować. Kropka. Ale reszta była dobra. To jest nowy kraj, drużyna, która zdobyła trzy trofea, z tylko dwoma nowymi piłkarzami, nowy język... Kwestia języka... Jedna sprawa to mówienie, a inna to dotarcie do zawodników, dotarcie do nich naprawdę. Do tego potrzebne jest słowo, a moje słowo nie jest jeszcze odpowiednie. Wyobraź sobie, że rok temu mówiłeś do mnie Guten Abend, a ja nie wiedziałem, co to znaczy. Nie wiedziałem, czy chodzi o popołudnie, czy wieczór. Nie wiedziałem tego. Jasne, niełatwo jest szybko przyswoić sobie niezbędne słowa, żeby naprawdę dotrzeć do piłkarzy. – Wyzwanie, by zastąpić Heynckesa, było bardzo duże. – Tak, ale pamiętaj, że wiele meczów wygraliśmy dzięki pracy wykonanej przez Juppa [Heynckesa] w poprzednim sezonie albo dzięki zwycięskiej dynamice drużyny, dynamice wygrywania, wygrywania i wygrywania... Dlatego też tak ważne było zdobycie również Pucharu Niemiec po tym, jak wygraliśmy mistrzostwo, bo to daje możliwość, by dalej pracować. Ponieważ wzmacnia samoocenę piłkarzy, którzy przekonują się, że znów wygrywają po zdobyciu wszystkiego.

Gdybyśmy stracili Puchar Niemiec, być może następne miesiące byłyby trudniejsze. Jasne, w Barcelonie też musiałem sobie radzić z drużyną, która zdobyła trzy trofea w jednym sezonie, ale wtedy było inaczej, ponieważ osiągnęła to ze mną na ławce trenerskiej, tymczasem tutaj były to trzy trofea Juppa. Cóż, było to dla mnie wyzwanie, to był powód, dla którego sam chciałem siebie sprawdzić: nowy kraj, nowy język, radzenie sobie z sukcesem innego trenera… Wiedziałem, że okoliczności będą dla mnie trudne. Owszem, zdobyłem trofea w tym sezonie, cztery trofea, ale nie to naprawdę mnie interesuje. Nie to. Najważniejsze jest uzyskanie czegoś, co ja mogę uznać za własne ze względu na sposób gry: na przykład Telekom Cup minionego lata, mecz w Manchesterze z City, mecz w Leverkusen z Bayerem 04... – W tym sezonie wiele razy powtarzałeś słowo „kontrkulturowy”, ale wszystko, co zrobisz poza Barceloną, będzie kontrkulturowe... – Tak, tak. Głównie dlatego, że jestem fanem ataku pozycyjnego, a więc zepchnięcia drużyny przeciwnej w jej własne pole karne, żeby nie mogła z niego wyjść. A w ten sposób grają nieliczni. Tak grają Barça, Paco Jémez [trener Rayo Vallecano] i niewielu więcej. Większość czeka i kontratakuje. A atak pozycyjny jest bardzo trudny. Dlaczego? Ponieważ potrzebujesz ogromnej pokory u piłkarzy. Atak pozycyjny polega na tym, że ja, jako piłkarz, przez długie chwile nie odgrywam głównej roli, tylko pomagam drużynie. Ale kiedy już mam ją odegrać, to będę sam i będę kluczowy. I żeby tak grać, musisz mieć pokorę, musisz umieć się poświęcać. Musisz pogodzić się z tym, że nie odgrywasz głównej roli. Ale to, że jej nie odgrywasz, oznacza, że stwarzasz przestrzenie dla pozostałych kolegów. A to jest bardzo, ale to bardzo długi proces. Ustawienie defensywy z ośmioma czy dziewięcioma zawodnikami o dobrze skoordynowanych ruchach wymaga czegoś innego, ale jest łatwiej wykonalne, i widać to w większości meczów, które oglądamy. Natomiast kiedy pracujesz tylko nad atakiem pozycyjnym i robisz to z piłkarzami, którzy wygrali wszystko, i to z wykorzystaniem modelu gry, który nie jest grą pozycyjną... Korzystne jest to, że tacy zawodnicy jak Thiago czy Philipp [Lahm] nie wyrywają się, tylko wytrzymują i czekają na odpowiedni moment, by wtedy stanąć trzech na dwóch. Albo tak utalentowani piłkarze jak Robben czy Ribéry godzą się na to, by w ciągu piętnastu minut nie odgrywać głównej roli, tylko pomagać w konstruowaniu gry, która zakończy się groźną akcją... – Ewidentny był proces wzajemnej adaptacji między piłkarzami i trenerem. – Jasne, oczywiście. I przez to wymaganie pokory w ataku pozycyjnym ja przystosowałem się do piłkarzy. Ale graliśmy źle, ponieważ ta gra nie pozwala nam przystosować się do każdego zawodnika z osobna, lecz wymaga, by zawodnicy przystosowali się do modelu ataku pozycyjnego. Na przykład ja jestem fanem skrzydłowych, a tutaj mam znakomitych skrzydłowych. Ale żeby oni mogli się wyróżniać, kiedy mamy przewagę, najpierw musimy skonstruować proces gry, która da im tę

przewagę dzięki pierwszemu podaniu, dzięki wyprowadzeniu piłki od tyłu. A to nie jest proste, to jest długi i złożony proces. Albo środkowi obrońcy, którzy teraz grają 50 metrów przed bramkarzem. Czy jest to ryzyko? Pewnie, że tak, bez wątpienia, ale w 27 meczach, których potrzebowaliśmy do zdobycia mistrzostwa, straciliśmy tylko 13 goli. Trzeba mieć to na uwadze. Czy to jest kontrkulturowe? W porównaniu z Barceloną bez wątpienia tak. Xavi, Messi czy Iniesta od dziesiątego roku życia praktykują tę samą grę. Jasne, że to jest kontrkulturowe! – Trzeba też podkreślić, że piłkarze bardzo cię wspierali. – Bardzo doceniam wysiłek niektórych piłkarzy, którym ten sposób gry przysparza trudności i nie odpowiada ich charakterom. Uważam, że wszyscy, bez względu na to, czy wykonują to lepiej, czy gorzej, doceniają ćwiczenia na grę pozycyjną, jakie wykonujemy, pracę taktyczną, to, że nie biegamy tylko dla samego biegania. Nie może nie podobać im się tego rodzaju praca. Poza tym piłkarzom trudno jest grać po zdobyciu trzech trofeów. – Przypuszczam, że to frustrujące, ciągle atakować i wiedzieć, że wystarczy jeden kontratak, by zniweczyć twoją pracę. – Tak, jasne. Ale można się również cieszyć z tego, że rywal, który chce grać z kontrataku, nie może tego wykonać. W ataku należy przede wszystkim pamiętać o tym, że kiedy atakujesz, musisz być zabezpieczony przed każdą stratą piłki, bez względu na to, w którym miejscu do niej dojdzie. W dniu katastrofy z Realem Madryt to właśnie był nasz wielki błąd. Widać to było od początku, ale nie mogłem w biegu tak łatwo zmienić systemu i trzeba było zaczekać do przerwy, ale wtedy przegrywaliśmy już wysoko. Na drugą połowę wyszedłem z ustawieniem 4-3-3 z defensywnym pomocnikiem i nie wydarzyło się już nic, już nie nadzialiśmy się na żaden kontratak. W Niemczech piłkarze przyzwyczajeni są do przestrzeni. Przypomnij sobie na przykład nasz drugi gol w finale Pucharu Niemiec [gol Müllera]. Wtedy miał dużo przestrzeni, co najbardziej lubi. Ale żeby mieć przestrzeń, musisz się cofnąć. Bo kiedy zamykasz rywala w jego polu karnym, tam nie ma przestrzeni i gra kosztuje znacznie więcej. – Kilka miesięcy temu powiedziałeś mi: „W przyszłym sezonie będziemy grać lepiej i przegramy więcej meczów”. – Cóż, tak się mówi. Tak naprawdę uważam, że jeśli będziemy grać lepiej, to przegramy mniej. Mam nadzieję, że będę miał do dyspozycji więcej zdrowych piłkarzy niż w tym sezonie, mniej kontuzjowanych, kilka wzmocnień i dzięki temu wszystkiemu będziemy mieli możliwości, by grać lepiej, a co za tym idzie, wygrywać. Myślę, że będziemy grać lepiej. Już nie będziemy stale porównywać się z trzema trofeami Juppa, lecz z tym, co zrobiliśmy my i jak graliśmy w tym sezonie. To jest ludzkie, nieuniknione i logiczne, że po Heynckesie wszyscy pomyśleli: Dlaczego musimy coś zmieniać? Ja z pewnością pomyślałbym tak samo...

– Jednak zmianę po trzech trofeach można traktować jako coś nieuniknionego, ponieważ w futbolu ten, kto nie ewoluuje, stoi w miejscu. – Cóż, Bóg raczy wiedzieć, co by się stało, gdyby nie zmieniono sposobu gry. Nikt nie może tego wiedzieć... Ale owszem, to oczywiste, że futbol to ewolucja, a ewolucja w znacznej mierze zależy od piłkarzy, których masz. W tym sezonie wiele razy grałem w sposób, którego nie czułem, ale musiałem przystosować się do piłkarzy. Bardzo przystosowałem się do piłkarzy, którzy potrzebują grać, by złapać rytm. I konieczne jest popełnianie błędów, by iść do przodu krok po kroku. I musisz poznać swoich rywali. I poznać ligę... Teraz zagrałem już przeciwko nim wszystkim, znam już stadiony, znam trenerów rywali, znam mój własny klub. I gdy uczyłem się tego wszystkiego, zdołaliśmy zdobyć cztery trofea, co jest jak tlen, pozwala iść do przodu i nadal zmieniać różne rzeczy. Te cztery trofea to aktywa na przyszły sezon, istotne również dla samooceny moich piłkarzy. No i nie są to trofea łatwe do zdobycia, nie wystarczy też dotrzeć do finałów, trzeba je jeszcze wygrać. A po zwycięstwach rozluźnienie jest czymś normalnym. Kalle [Rummenigge] zawsze mi to powtarzał: w następnych sezonach po wygraniu ligi albo Champions League zawsze wiodło nam się źle. Jednak w tym sezonie utrzymaliśmy poziom i wygraliśmy ligę najwcześniej w historii. Wygraliśmy ją, odnosząc 25 zwycięstw i dwa remisy, i to było bardzo dobre. – Czujesz, że drużyna rozwijała się w kierunku, jakiego oczekujesz? – Posłuchaj, zmiana w ciągu tych jedenastu miesięcy była niewiarygodna, drużyna przeżywała wspaniałe momenty, przeżywała złe momenty, a w Champions League spotkał nas wielki cios. Ale w Lidze Mistrzów rozegraliśmy naprawdę fantastyczne mecze: na przykład na Emirates, na Old Trafford albo na Bernabéu. Takie mecze, w których naprawdę graliśmy tak, jak uważam, że powinniśmy grać. I to tak naprawdę mnie interesuje. A z czasem chciałbym móc zostawić w pamięci kibiców Bayernu mnóstwo tego rodzaju meczów. Później, gdy minie pewien czas, będziemy wiedzieć, że to się skończyło... Drugi sezon ma być jeszcze bardziej intensywny niż pierwszy, ponieważ Guardiola chce być bardziej Pepem niż kiedykolwiek wcześniej. Bardziej śmiałym i bardziej rozwijającym swoją koncepcję gry. Z piłkarzami bardziej przekonanymi, bardziej zaangażowanymi i lepiej znającymi nowy „język”, jaki proponuje. Ale również Pepem – o czym można się było przekonać w finale Pucharu Niemiec – z bardziej urozmaiconym katalogiem środków, który czasem poprowadzi go do sporadycznego odwrotu. Jak widzieliśmy w ciągu całego sezonu, drużyna jest żywym organizmem, a nie nieruchomą fotografią. Płynie, rozwija się, cofa, idzie do przodu... Drużyna to momenty, które wyznaczają sukcesy. Drużyna to coś znacznie więcej niż stan ducha, ale także i stan ducha. Drużyna to taktyka i praca, ale również talent i skuteczność. To trening i klarowne idee, ale także emocje i uczucia. Drużyna to droga, czasem nowatorska, nieznana i pełna przygód. Czasem jest to droga znana,

wypełniona potrzebną i powtarzalną rutyną. Drużyna musi zmierzać w określonym kierunku, znać potencjalne zagrożenia i podążać do przodu razem, z zaangażowaniem. Droga futbolu zawsze zaczyna się na nowo, ponieważ nie ma końca. Futbol ma wiele finałów, ale nigdy finalnej kropki. Tamtego wieczoru, gdy jedli kolację w Nowym Jorku, Garri Kasparow popatrzył na Guardiolę i powiedział: – Kiedy zdobyłem moje drugie mistrzostwo świata w 1986 roku, już doskonale wiedziałem, kto mnie pokona. – Ach, tak? Kto? – zapytał trener. – Czas, Pep, czas…

PODZIĘKOWANIA Lufthansie i U-Bahn (metro) w Monachium za niesamowitą punktualność. Ochroniarzom FC Bayern, z Heinzem Jüngerem na czele, którzy chronili mnie przed zimnem i gorącem. Hotelowi Wetterstein w Monachium, gdzie spędziłem znaczną część ostatniego roku i gdzie czułem się prawie jak w domu. Markusowi Hörwickowi, skutecznemu dyrektorowi ds. kontaktów z mediami FC Bayern, oraz jego współpracownikom: Ninie Aigner, Cristinie Neumann, Holgerowi Questowi i Petrze Trott. Wszystkim piłkarzom FC Bayern, a zwłaszcza Thiagowi Alcântarze, Jérôme’owi Boatengowi, Dantemu Bonfimowi, Pierre’owi-Emile’owi Højbjergowi, Philippowi Lahmowi, Javiemu Martínezowi, Manuelowi Neuerowi, Rafinhii, Franckowi Ribéry’emu, Arjenowi Robbenowi i Bastianowi Schweinsteigerowi za współpracę i uprzejmość w ciągu całego sezonu. Paulowi Breitnerowi, Romanowi Grillowi, Juppowi Heynckesowi, Jürgenowi Kloppowi, Alexisowi Menuge’owi, Christophowi Metzelderowi, Stefenowi Niemeyerowi, Manuelowi Pellegriniemu, Danielowi Rathjenowi, Ronaldowi Rengowi, Karlowi-Heinzowi Rummenigge, Xavierowi Sala i Martínowi, Christianowi Streichowi, Julienowi Wolffowi i Mounirowi Zitouniemu za interesujący wkład. Matthiasowi Sammerowi za przekazaną pasję i lekcje języka niemieckiego. Isaacowi Lluchowi, młodemu, znakomitemu dziennikarzowi, którego pomoc na każdym polu okazała się nieoceniona i niezbędna. Sztabowi szkoleniowemu Guardioli, trenerom Domènecowi Torrentowi, Lorenzowi Buenaventurze i Carlesowi Planchartowi, bez których nauk niemożliwe byłoby zrozumienie systemu treningu i gry drużyny. Manelowi Estiartemu, kluczowi do wszystkich drzwi, któremu nie sposób wyrazić wdzięczności za ogromną pomoc. I Pepowi Guardioli za danie mi szansy zrozumienia ze szczegółami prawdziwej rzeczywistości piłkarskiej drużyny z elity, a także za jego cierpliwość, nawet w najbardziej gorzkich momentach sezonu.