wspolczesna 1 semestr

Zestaw nr. 1 A. Blok marsylski – podsumowanie wszystkich dotychczasowych przemyśleń i propozycji Corbusiera nt. mieszkalnictwa. Blok z 337 mieszkaniami, 23 typy, 1600 osób. 165x24x56. Konstrukcja żelbetowa. Stoi na dwóch szeregach słupów. Wewnętrzna ulica i 7-8 piętro, sklepy, bar, łaźnia, kawiarnia, pralnia, poczta i inne. Na ostatnim piętrze (17), przedszkole i ogród zabaw z małym basenem pływackim, wieżą obserwacyjną, solarium, bieżnią, boiska sportowe. Jest to odpowiedź na deficyt mieszkań w Europie. Ekonomiczny, zgodny z 5cioma zasadami. Słupy-pilotis. Co trzeci poziom korytarz. Każde mieszkanie zajmuje 2 poziomy. Klasa średnia i wyższa. Mieszkania: livin room 4,8m. inne pomieszczenia 2,4m. Wyposażenie wbudowane w ścianę. Głębokie loggie, pozwalają na ogródek. Doskonale odseparowane życie rodzinne od dużego zespołu rodzinnego. Blok stoi na wzgórzu wśród zieleni, ze wspaniałym widokiem na miasto. Fasady nie tynkowane. Surowa powierzchnia betonu. 5 zasad Corbusiera: 1) konstrukcja słupowa pilotis, 2) Płaskie dachy z tarasami 3) wolny plan 4) Wolna elewacja 5) Konstrukcja szkieletowa. B. Suprematyzm Malewicza a konstruktywizm radziecki- Tworzy obrazy przedstawieniowe, następnie pod wpływem artystów kubistycznych odnajduje swój styl. "Czarny kwadrat na białym tle" 1913 -> wypracowanie stylu SUPREMATYCZNEGO, "czystego odczucia" Malewicz był także twórcą architektonów - kompozycji przestrzennych złożonych z różnych prostopadłościanów. Jest również autorem klubu robotniczego (1925). Konstruktywizm był kierunkiem rozwijającym się wśród rosyjskich i radzieckich ruchów awangardowych w latach 13-15 XX w. W 1918 doszło do rozdźwięku pomiędzy Tatlinem a Malewiczem, co podzieliło konstruktywistów na dwie grupy. Grupa zwolenników Malewicza uważała, że sztuki nie należy przyginać do pojmowanych wulgarnie potrzeb społecznych. Sztuka ma dawać odczucie świata w kategoriach przestrzeni i czasu. W Polsce Malewicza popierał W. Strzemiński. Zestaw nr. 2 A. Domy prerii F.L Wrighta(1900-1917) Zerwanie z klasyczną symetrią. Jasność z otoczeniem, bryła z otoczenia naturalnie, trzon-pion kominowy, funkcjonalność. Eteryzacja architektury. Prywatne domy na przedmieściach Chicago(Oak Park) – podłużne niskie rezydencje o płytkich spadzistych dachach, wystających poza linie ścian. Koncepcja otwartego planu wnętrz. Klimat, wygoda, atmosfera osobista, kameralna. Najsłynniejsze- Dom Kaufmanna(Nad wodospadem). Główna idea – domownicy najbliżej natury. Domy prerii: dzikie, poetycko rozczłonkowane i dynamiczna forma. Architektura wolna od z góry założonych stereotypów. Współpraca z otoczeniem. Odzew człowieka na zew natury. B. III Międzynarodówka Tatlina. Pomnik został zaprojektowany przez malarza i architekta W. Tatlina. Uznane za swoistą odpowiedź na Wieżę Eiffle. Miał mieć 400m wysokości, miała symbolizować moc i siłę radzieckiej rewolucji i społeczeństwa. Wielkość, skomplikowanie techniczne, koszt budowy przerastały możliwości władz miasta. Poszczególne części miały się poruszać, obracać wokół własnej osi. Wnętrze miało stać się siedzibą miedzynarodówki komunistycznej. Budynek w kształcie spiralnej piramidy był utopijną wizją, która miała łączyć konstrukcyjne zaawansowanie z symboliką rewolucyjnej ideologii. Zestaw nr. 3 A. Le Corbusier domy jednorodzinne – Villa Savoye realizacja w której Corbusier zawarł wszystkie swoje zasady projektowe. Architektura Corbusiera to: konstrukcja słupowa, poziome okna, płaskie dachy, na dachach tarasy, lub zielone dachy, wolny plan, wolna elewacja. Kompozycja z krajobrazu. Okna willi – obrazy uwieczniające krajobraz. Domino House dom na konstrukcji płytowo słupowej. Pomysł na dom produkowany masowo. Gotowe stelaże, potrzebowały tylko okien i ścian. Wille Corbusiera zamknięte ścianami, a ten otwiera się tylko ku niebu.

B. Ekspresjonizm- zjawisko krótko czy długo trwałe? Pod naciskiem sytuacji politycznej ok. 1930 roku szeregi architektów związanych z ekspresjonizmem rozpadły się. Część skupiła się w opozycji do Hitler. Większość poszła na stronę faszyzmu, kładąc podwaliny pod klasycyzującą architekturę Hitlera. Dziełom wielkich niemieckich artystów przyklejono etykietę sztuki zdegenerowanej. Niszczono rzeźby, obrazy, książki. Wraz z ekspresjonizmem skończył się na długo rozwój współczesnych form artystycznych w Niemczech. Artyści ceniący swój talent udali się na emigrację, będąc wszędzie nosicielami nowej, białej architektury funkcjonalizmu. Z jednej strony ekspresjonizm był przeszkodą w rozwoju racjonalizmu współczesnej architektury, w porównaniu z historyzmem był prądem agresyjnym. Zestaw nr. 4 A. F.L Wright budynki użyteczności publicznej. Larkin Building – najnowocześniejszy gmach biurowy na świecie, jeden z pierwszych z klimatyzacją. Dynamiczne piony w ścianach i w wyodrębnionych z centralnego korpusu wieżach komunikacyjnych. Wnętrza były otwarte, galerie zawierające biura doświetlone przez olbrzymi dachowy świetlik. Ruch przestrzeni wyłącznie w kierunku pionowym. Wright osobiście zaprojektował Najdrobniejsze szczegóły. Kosciół Unitarianów układ osiowy, obie części łączy jeden przedsionek. Bardzo umiarkowana secesja, plan H. kubiczne prostopadłościenne elementy. Wnętrze Japonia. Hotel imperial TOKIO, na osobiste zlecenie cesarza, przystosowane do trzęsień ziemi. Główna oś układ pałacowy, olbrzymia liczba brył, uskoków, gzymsów. Wykładane cegłą i rzeźbioną lawą. Egzotyczne wnętrza. Przenikanie stylów. Basen przed wejściem. Biurowiec Johnson Wax Co. Modernistyczny biurowiec. Zaokrąglony, kolumny żelbet zwężające się ku dołowi, na górze tarcze. Jedno wielkie pomieszczenie oświetlone od góry. Niefunkcjonalny, krytykowany. Budynek drzewo. Rdzeń usługowy w centrum odchodzące kondygnacje gałęzie. Styl międzynarodowy. Wieżowiec Price Tower, 1955-wysmukla sylwetka, funkcja mieszkalna i biurowa, konstrukcja stalowo betonowy trzon biegnacy przez wszystkie 19 kondygn do ktorego przymocowano wspornikowo stopy poszczególnych poziomo podobnedo galezi drzewa, żelbetow elementy zrównoważone pod wzgledem kolorystycznym przezrozlegle zastosowanie miedzi 5)Coonley House, Riversides, 07-pomieszczenia pozbawionedrzwi, wyznaczone przez ruchome ścianki,przemiennie partie murów lub drewna i szkła6) Domstudio Taliesin, 11,-jednokondygn,kompleks na planie litery L, nieregularna, asymetryczna grup bloków wtulonych w pagorkowy teren z zamknietym dziedzincamiotoczon murem ogrodami i basenami, 32Stowarzysz Taliesin, 38-Taliesin East 6)Millard House,23, wczesniejszy od domu nad wodosp, podobna zasada, betonowe bloki, przeszklenia w drew ramach, elem betonowe z ornamentem, ktory w niektorycch miejscachpozwala swiatlu na przesacz sie przez sciany do wnetrza, podzialy na przeszklen tworza kompozsama w sb 7)Jacob's House, Wisconsin, 36, jednorodzinny, parterowy, wykoncz drewnem i ceglaceramicz, skrzydlo dzienne i nocne, ogromne przeszklenia(lacza zewn z wew) 8)Dom Hellera-odmienny od sasienich, Chcago 1897, wys sufity B. Sagrada Familia Barcelona – 1883-1926 Gaudi architektem. Wola Gaudiego – ukończenie prac z prywatnych datków, rezygnacja z honorarium. 18 wież(obecnie 8) do 170m symbol 12 apostołów, 4 ewangelistów, Maria, Jezus, 90 na 65. Trzy fasady przedstawiające życie Chrystusa od narodzin do śmierci. Wschód narodziny, zachód męka, południe chwała. Plan świątyni krzyż na ramieniach fasady stacje drogi krzyżowej. Pięcionawowa bazylika z transeptem, krzyż łaciński. Fasada główna zaakcentowana 4 wieżami. Więcej pionów niż poziomów. Zestaw nr. 5 A. Idee i organizacja Bauhausu. Bauhaus była to artystyczno – rzemieślnicza szkoła w Weimarze, później w Dessau. Szkła skupiała wybitnych twórców awangardowych w Europie. Idea architektury jako matki wszystkich sztuk. Odległy cel ostateczny, dzieło sztuki budowla bez granicy między sztukami strukturalnymi a dekoracyjnymi. Przewodnia idea stworzenie nowej jedności poprzez zespolenie razem wielkich sztuk i kierunków jedność, podstawą człowiek. Pierwszy manifest Bauhausu i działalność pierwszych lat są przepojone romantyzmem. Funkcjonalność oparta nie tylko na

przesłankach mechanicznych ale także psychologicznych. Znaczenie czynników społecznych. Zorganizowana przestrzeń wpływa na sposób działania i myślenia ludzi. Warunki regionalne klimaty, krajobrazy do formy architektoniczne. Używanie prefabrykantów. Projektowanie nauką i sztuką. Rewoluzjonizacja koncepcji architektury wzornictwa dając początek nowoczesności. B. Secesja w Brukseli. Victor Horta Dom profesora Tassela. Wnętrze jednolita całość, swobodny elastyczny plan. Wynika z funkcji mieszkanie nie ze stylów historycznych. Zawiłe linie, krzywe, łuki, zaokrąglenia, dedykowane meble. Hotel Solvay drogocenne materiały, elementy dekoracyjne drogie w produkcji, meble dywany, oświetlenie, zastawy, drewno egzotyczne, marmur, brąz. Dom partii ludowej. Nieregularna działka u zbiegu ulic na kolistym placu, przeszklona fasada o nieregularnych podziałach, powiązanie pomieszczeń o różnych funkcjach. Sala zebrań żeliwna konstrukcja, tworzy dekoracje. Zestaw nr. 7 A. Niezrealizowane obiekty Konstruktywizmu- III pomnik międzynarodówki, Pałac Rad- projekt Borysa Jofena, 415m. Budowa 37, przerwana przez Niemców 41. Później zdemontowana. Założenie najwyższy na świecie, zamiast iglicy pomnik pomnik Lenina, Figura miała obracać się w ciągu doby. Stopa 14m, długości, długość palca 6m. 1942 Łuk obrońców Moskwy. Gigantyczny. Rzeczywistość zweryfikowała. B. Le Corbusier – projekty urbanistyczne. Plan Voisin – plan przebudowy Paryża. Sztywny geometryczny układ. Lokalne miasto renesansowe, aniżeli miasto nowoczesne. Wertykalny charakter city, wieżowce w zieleni, zabudowa blokowa. Projekt dla Barcelony, Moskwy, Rio, Antwerpii,. 1935 plan miasta Zlin Gotwaldowo, Tomasz Bata, gdy zrealizowany projekt, Bata ginie w lotniczej katastrofie. Izmir- odrzucenie. Chandigarh – zrealizowany projekt. Wynikł z potrzeby zbudowania miasta z podziału prowincji Pendżab między Pakistan i Indie. Płaskowyż podzielono prostokątną siatką ulic, centrum tereny zielone, ośrodek handlowy i kulturalny. Północ Kapitol i budynki władz, płd wschód tereny przemysłowe. 7 kategorii ulic. Zestaw nr. 8 A. Tendencje w architekturze awangardowej II RP. Jedną z tendencji było poszukiwanie stylu narodowego. Artyści próbowali wtórnie wykreować tożsamość narodową poprzez zmiany wizualne przestrzeni miejskiej. Próba integracji sztuk. Artyści coraz częściej wspolpracuja z architektami. Około 1930 zaczął powstawać jeszcze inny kierunek, nazywany „Stylem II Rzeczpospolitej”. Powstawała architektura monumentalna, nie odrzucająca a priori artykulacji i rytmiki architektury klasycznej, ale nie naśladowała niewolniczo detalu, odrzucając zużyte akademickie porządki. Taki „akademicki konstruktywizm” 2. Rudolf Świerczyński – Ministerstwo Komunikacji, Bank Gospodarstwa Krajowego w Warszawie. W latach 30. pojawiła się reakcja na ten historyzm w postaci buntu przeciwko jakiejkolwiek dekoracji w architekturze. Zaistniała potrzeba budowy mieszkań dostosowanych do uboższej ludności – robotników, urzędników. 2. Najważniejszym poligonem stał się Żoliborz – antologia architektury mieszkaniowej IIRP 3. Projektantami działającymi w obrębie funkcjonalizmu, czy „stylu pudełkowego” byli architekci skupieni w ugrupowaniach „Blok”, oraz zwłaszcza później „Praesens” – Brunon Zborowski, Szymon i Helena Syrkusowie, Józef Szajna itd. 4. Inspiracje płynęły ze wschodu (konstruktywizm, suprematyzm) i zachodu (De Stijl, Bauhaus, B. Kamienica Gaudiego w Barcelonie. Casa Batllo wnętrza dopasowane do funkcji, swobodny układ, bogato zdobiona, motywy zwierzęce kości balkony, łuski dach, rybie łuski płytki na ścianach. Kawałki ceramiki i potłuczonych kafli. Casa Mila- ostatni świeci projekt Gaudiego, najbardziej dojrzały. Brak prostych linii, fasada falista, wzburzone morze, balkony kute z żelaza. Ozdoby ptaki szykujące się do lotu. Wnętrze dbałość o szczegóły. Każdy sufit własna forma gipsowa. Liczne mozaiki, konstrukcja

słupowo belkowa 20 pokojowe apartamenty. Casa Vicens. Jedno z pierwszych dzieł, manifest nowego stylu. Przejaw wyobrażeń i kunsztu. Kamień w kolorze orchy i cegła brak linii płynnej. Zestaw nr. 9 A. Twórczość Mackintosha- szkocki malarz i architekt secesji. Domy Mackintosha noszą cechy średniowiecznych zamków, z całą ich zawartością i różnorodnością ukształtowania bryły. Cechy te widać w najwybitniejszym dziele – Szkoła sztuk pięknych Glasgow. Niemal płaska pozbawiona detalu i ornamentu fasada o wielkich prostokątnych oknach. 97-09 Ożywia bryłę jedynie asymetrycznie ukształtowany ryzalit wejściowy, zaakcentowany niską basztą, ożywia surową płaszczyznę fasady. W przeciwieństwie do arch na kontynencie stara się nie używać linii krzywych. Dominują u niego zawsze ostro narysowane piony i poziomy, widać to w bibliotece szkoły ( wnętrzu) Jej bryła wnętrza w uzyskanej nieco sztuczny sposób malowniczości bez powiązania z funkcją wnętrza wydaje się krokiem wstecz do fasady szkoły. Wyczucie wartości przestrzennych arch, wnętrza wzorem przejrzystości. Podział na kwadraty i prostokąty. W jego ręku budownictwo abstrakcyjną sztuką. Herbaciarnie dla pani Catheriny Cranston-krzesla z wys oparciami, dla kobiet, Hill House 02-03 funkcja wnetrza decydujew ktorych miejscach na elewacji pojawiaja sie otwory okienne, Szkocja. B. Europejskie realizacje Miesa Van der Rohe. Koronne dzieło – pawilon niemiec na wystawę 1929 w Barcelonie, połączenie idei struktury i przestrzeni. Szkieletowa konstrukcja stalowa, płyty pionowe i poziome z mat. Przeźroczystych i nieprzeźroczystych. Pawilon stał asymetrycznym cokole, płaska płyta na dachu podparta 8 słupami stalowymi, które wyznaczały trzy kwadratowe pola, ściany wolne od obowiązków strukturalnych. Służyły jedynie podziałowi wnętrza, aby to podkreślić wysunął sciany poza podpory. Woda dwóch basenów odbijała sylwetkę pawilonu. Znakomita synteza planu, strktury i przestrzeni. Rezydencja Tugendhata w Brnie wznieziony na zboczu dom prezentuje się jako zamknięta parterowa bryła od ulicy i dwukondygnacyjna budowla od tyłu. Chromowane stalowe słupy nośne i swobodnie ustawione ekrany ścian ze szlachetnych materiałów. Najdrobniejsze szczegóły przez MVDR. Zestaw nr. 10 A. Porównanie modernizmu i postmodernizmu. Modernizm – całkowite odejście od stylów historycznych, i wszelkich stylizacji. Forma funkcja i konstrukcja wywodzą się jedynie z uwarunkowań materialnych. Optymalizacja i ekonomizacja. Lekka forma, unikanie symetrii. Postmodernizm – rozwinął się w 50 latach xx w. opozycja modernizmu, odrzucenie ładu modernizmu, tradycjonalizmu, złożona niejednolita, różnorodna. Sprzeciwia się wszystkim zasadom. Zakłada wyzwolenie społeczeństwa i oderwanie się od uniwersalnych metod poznawczych, schematyzmu. Nacisk na formę budowli, powoduje niedostatki funkcjonalne. Z zewnątrz obiekt świadomą dekoracją. Obiekt opiera się na klasycznych i jak najnowszych symbolach, silna komercjalizacja. B. Bracia Wesinowie- Leonid, Wiktor, Aleksander. Weszli do współczesnej architektury projektem pałacu pracy z 1924 roku, który miał stanąć w centrum Moskwy. Wiesninym na ogół udało się uniknąć skrajności rewolucyjnej, romantyki i przesadnego dynamizmu. Typowa forma ich twórczości : forma zwarta powściągliwa, o dobitnym czystym wyrazie. Wychodzili z wnikliwej analizy funkcji i starali się dostosowywać do nich formy architektury. Zakłady Wielkiej manufaktury Toma w Kinesznie. - Projekt konkurskowy Pałac Pracy w Moskwie 1923r. - eliptyczna sala posiedzen- Projekt Gmachu redakcji "Leninogradzkiej Prawdy w Moskwie 1924 konstrukcja stalowo-szklana,podkreślony bardzo wyraźnie dynamizm - Projrkty buirowca Społo Akcyjnej ARCOS 1924- Zrealizowany Projekt Banku ROlnego 1925- Najwiażniejsze realizacja - Hala turbin elektrowni wodenj Proj. Biblioteki im Lenin w Moskwie 1931Iwan Leonidow:EONIDOW- Projekt instytutu Lenina w Moskwi 1927 Zestaw nr. 11

A. Otto Wagner – secesja w Wiedniu – plan geometryzacji Wiednia 1893, pawilony stacji kolei miejskich Karl Platz, most Aspen na Dunajcu, Mojolikharis w Wiedniu. Bryły projektowane przez O Wagnera, sa proste surowe, geomtryczne, konstrukcja często stalowa, nowoczesna. Wszechobecne kopuły i błyszczące zdobienia przypominają o tym, że jesteśmy w cesarstwie Wiednia. Secesja wiedeńska mniej dekoracyjna od reszty secesji, przetarłą drogę nowoczesnym nurtom we wzornictwie. Jest to kierunek w sztuce i arch i wzornictwie austrackicm przełom 19 i 20 w. Gustaw klimt, hoffman, Zerwanie z historyzmem i lansowaniem nowego stylu. Dążenie do integracji sztuk, odrodzenie rzemiosła i nadanie właściwej rangi sztuce użytkowej. Styl stawiał prostotę. Uproszczone formy i dodatki dekoracyjne – geometryczne kształy ornamentyka nawiązywała do przydoy. Nowatorskie materiały szkło metal nowinki tech. B. Bauhaus na przykładzie . Groupious pierwszy dyrektor szkoły rzemiosła, sztuki użytkowej architektury Bauhausu w Weimarze. W 1925 dessau. Projekt 3 kondygnacyjny szkoły, ikona klasycznego modernizmu unesco, kubistyczna szczedna forma, szklany łącznik przerzicpy jak most ponad ulicą. Łączy dwa skrzydła. Z tyłu pięciopiętrowe stdio. Oszczedny i funkcjonalny prostopadloscian z balkonami. Z mieszkaniamia dla studentów i gości. W holu wejściowym modulor Corbusiera. Idea GRopiousa – rzemiesliczny w Niemczech pracowali na zasadzie cechow średniowiecznych w których każdy ze wspoltworców zachowuje indywidualność i wnosi wkład w tworzenie jednego dzieła. Połączenie techniki ze sztuką. Ludwig Mies van der Rohe, dążył do przekształcenia opartej na duchu współpracy i interdyscyplinarnej uczelni w klasyczną autorską szkołę architektury. Szkoła z dessau przeniesiona do berlina jako prywatma szkoła miesa. Zestaw nr. 12 A. Antonio Gaudi Park Guell. Projekt sfinansowany przez guella, w założeniu osiedle dla bogatej burżuazji, pow. 20ha, 1922 rok, władze wykupiły park i zrobiły. Dawna brama wejściowa z kutego żelaza z przyległymi pawilonami. Schody wejściowe do głównego pawilonu Gaudi umieścił na nich 3 wysepki. Pierwsza w formie groty, druga węża na tle katalońskiej flagi, trzecia salamandry. Sala kolumnowa- główny pawilon, który miał służyć za targ. 86 kolumn o wzorach antycznych, w środku umożliwające sływ wody z tarasu nad pawilonem. Woda spływała do zxbiorników pod schodami, które nawadniały park. Taras nad pawilonem nazywany przez Gaudiego teatrem greckim opasany dluga na 125m ławką z mozaiki, która była jednocześnie gzymsem pawilonu. Zawiłą linia tworzy liczne loże. B. Największe inwestycje II RP: Dworzec w Gdynii Budynek Dworca Morskiegook budowy: 1933Architekt: Dyckerhoff & WidmannFsada dworca, wykonana w stylu modernistycznym, została ozdobionaprzez dwie płaskorzeźby orłów polskich. Główna hala budynku została przykryta czworokątną cienkościenną kopuła żelbetonową, zwieńczoną świetlikiem w kształcie ostrosłupa. Dworzec o powierzchni 2,5 tys. m² wyposażony był we wszelkie urządzenia potrzebne do przyjmowania i odprawy pasażerów, Dworzec Morski posiadał również bocznicę kolejową z torami znajdującymi się po obu stronach budynku przeznaczoną dla ruchu emigranckiego.Od wstrzymania liniowej żeglugi transatlantyckiejprzez polskich armatorów, w 1987 roku, Dworzec Morski przestał pełnić swą pierwotną rolę i stał się biurowcem dla firm i instytucji portowych, a w części Magazynu Tranzytowego – magazynem. 24 kwietnia 1990 budynek został wpisany do rejestru zabytków, a później także przyległe budynki portowe. Katowice drapacz chmur 14 kondygnacji, stal rozczłonkowany narożnik. Hotel Patria, krynica zdrój, Jan Kiepura. Wawa szklany dom, dom mieszkalny PZU wzajemnych, 5 kondygnacyjny gmach litera L, 100 metrowa elewacja, przeszyta pasami okien. Na dachu tarasy, Na masywnych filarach. ZUS GDYNIA okręt dwie bryły niższa prostopadłościan dobiega do skrzyżowania i zakręca, wyższa spokojniejsza. Po wojnie PLO. Wisła zamek prezydenta RP, Dom rodziny Lachertów – 5 zasad Corbusiera. Zestaw nr. 13

A. Postmodernizm w USA Postmodernizm w USA brak jednolitej ideaologi, twórcy operowali kodami kulturowymi. Zewnętrzność obiektu świadomą dekoracją. Postmodernizm w architekturze i wzornictwie narodził się w latach 60. XX wieku jako protest wobec modernizmu – zdyscyplinowanego, oszczędnego w formie, funkcjonalnego, nieuznającego ornamentów i nawiązań do stylów minionych epok. Teoretyczne podstawy postmodernizmu wyłożył amerykański architekt Robert Venturi w książce „Complexity and Contradiction in Architecture” (1966) stwierdzając, że modernistyczna prostota, ascetyzm i logika wyjałowiły architekturę i sprawiły, że stała się ona przewidywalna i nudna. Postmodernizm przedkłada złożoność nad prostotę, lubuje się w sprzecznościach. W przeciwieństwie do modernizmu nie jest awangardowy ani nowoczesny – swobodnie łączy elementy wykorzystywane w architekturze już dawniej, stawia na ciekawe, zaskakujące, czasem zabawne i ironiczne zestawienia, bawi się konwencjami i przyzwyczajeniami estetycznymi odbiorcy. Modernistyczne hasło Louisa Sullivana „form follows function” (czyli: forma podąża za funkcją) oraz „less is more” (czyli: mniej znaczy więcej) Miesa ven der Rohe zastąpił hasłami „form follows fiction” (forma podąża za fikcją) i „less is bore” (im mniej tym nudniej). Architekci postmodernistyczni chętniej niż zwolennicy nowoczesności wsłuchują się w życzenia inwestorów, liczą się z ich gustami i upodobaniami. Tworzą budynki wkomponowane w miejscowy krajobraz, często nawiązujące do lokalnej architektury, również tej zabytkowej. Postmodernizm najpierw rozwinął się w Stanach Zjednoczonych, a następnie w Europie Zachodniej i Japoni. Charless Moor, Venturi Dom matki w chestnut.filly, dom weekendowo Colorado, muzeum Franklina w philly., Michael Graves – Dom Schullmanów Bruce Goff kicz amerykański, Hans Hollein. B. Modernizm międzywojenny w Krakowie. AGH Budynek wzniesiono w latach 1923–1935, chociaż już w 1929 roku rozpoczęto naukę w niewykończonym jeszcze gmachu. Budowla była jedną z największych w ówczesnej Polsce – liczyła 110 000 m3. Posiada symetryczny rzut o kształcie prostokąta, z dwoma wewnętrznymi dziedzińcami. Gmach cechuje pewna dwoistość stylistyczna – w ściśle symetrycznej elewacji frontowej dominuje monumentalny klasycyzm, zaakcentowany przez wgłębny, joński portyk. Boczne części fasady oraz pozostałe elewacje są bardziej modernistyczne i poza belkowaniem brak w nich cytatów z klasycyzmu. Zostały jednak zachowane pewne jego zasady: symetria, harmonia, rytm oraz proporcje. Przed wejściem do budynku ustawiono rzeźby górników i hutników wykonane w sztucznym kamieniu przez Jana Raszkę i usunięte z powodu destrukcji w 1954 roku. Obecne figury są ich odtworzeniem z 1979 roku.Wszystkie reprezentacyjne wnętrza budynku cechowała wysmakowana, modernistyczna kolorystyka, co można zobaczyć właśnie w auli, w której skontrastowano malachitową barwę ścian z bielą trzonów pilastrów oraz złocistym odcieniem kapiteli. W niektórych elementach dekoracji widać wpływy stylizacji tak zwanej szkoły krakowskiej, jednej z odmian polskiego Art Déco. Rzut poziomy budynku oraz pewne elementy aranżacji bardzo przypominają rozwiązania zastosowane w gmachu Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego w Katowicach (ukończonego w 1927 roku). Budowla stanowi doskonały przykład nurtu akademickiego klasycyzmu modnego w latach 20-tych XX wieku w Polsce, będącego manifestacją potęgi i siły odrodzonego państwa polskiego. BIBLIOTEKA JAGIELL Budynek zaprojektowano na rzucie litery „T” z zachowaniem trójpodziału na część administracyjną, magazynową oraz czytelnię z pracowniami. Blok magazynów umieszczono w części wzdłuż al. Mickiewicza. Prostopadle usytuowano niższy budynek z czytelniami i pracowniami naukowymi. Skrzydło od strony al. Mickiewicza to regularny prostopadłościan. Pomimo braku bezpośrednich odniesień do klasycyzmu unosi się nad nim duch Platona i Arystotelesa. Dominują w nim zasady architektury klasycznej – rytm, symetria oraz proporcje. Elewację podzielono przy pomocy przebiegających przez kilka kondygnacji lizen, podobnie zaakcentowano monumentalny ryzalit umieszczony na osi budynku. Sam Krzyżanowski miał powiedzieć, że komponując elewacje chciał stworzyć wrażenie rzędów książek ustawionych na półkach. Wydzielono delikatnie boniowany parter, a całość zwieńczono mocno wysuniętym gzymsem. Do gmachu prowadzi monumentalne wejście, ujęte w rozbudowany, kulisowy portal z granitowych płyt. Fasada jest wielobarwna i zachwyca wysoką jakością użytych materiałów okładzinowych. Wiele z elementów aranżacji oraz wyposażenia wnętrz zaprojektował sam Krzyżanowski. DOM PROFESORÓW JAGIELL: Jest to trzypiętrowy budynek na rzucie prostokąta, zaprojektowany z myślą wygodzie mieszkających w nim profesorów Alma Mater. Na osi założenia zlokalizowano dwubiegową klatkę schodowa doświetloną od góry świetlikiem; z tyłu

znajduje się druga, zewnętrzna przeznaczona dla służby. Na każdym poziomie umieszczono po dwa komfortowe pięciopokojowe mieszkania. Mimo że budynek posiada jedynie trzy piętra, we wnętrzu zamontowano windę, podnosząc jego standard. W długiej fasadzie często występuje motyw trójkąta. Taki rzut posiadają dwa boczne ryzality oraz rozbijające ich ściany wykusze. Na osi również znajduje się płytki wykusz, w którym umieszczono zabudowane loggie. Ekspresję kompozycji potęguje niespokojny przebieg gzymsu koronującego, który wyłamuje się nad ryzalitami. Całość zamyka wysoka attyka. Budynek ozdobiono interesującą sgraffitową dekoracją o geometryczno-roślinnych, przestylizowanych motywach. Zestaw nr. 14 A. Ekspresjonizm – czasy twórce, idee. Ekspresjonizm kierunek pośredni między secesją a modernizmem. Zapoczątkowany w Niemczech i w Europie PŁN. Ekspresjonizm pyjął z secesji płynność konturu i miękkość masy budowli, tendencję nawiązań do świata natury, Ekspresja silny wyraz. Jest to przejście trudne do zdefiniowania. Wieża Ciśnień w Poznaniu 1911 początkowo hala wystawowa. Budowla której doskonale odzwierciedlała się indywidualna teoria twórcy. Konstrukcja stalowa widoczna z zewnątrz, mur rola wypełniająca. Zawartość bryły i symetria wynika z funkcji. Okna odgrywają rolę plastyczną wypełniając siatkę konstrukcji silnie podkreślonymi akcentami pionowymi i poziomymi. Całość dynamiczna a nawet agresywna. Erich Mendelhson Budynek obserwatorium astroficzycznego w Poczdamie, Symbolika arch z jej dynamicznym traktowaniem linii oznacza podstawowa właściwość zastosowanego materiału, stali. Domy towarowe Mendelhsona z lat 2tych narzucają się przechodniowim najlepsza możliwość ekspozycji i reklamy. Nad nimi dynamicznie ukształtowana fasada. Horyzontalne pasy muru i szkła tworzą tło gigantycznych liter. Pozostali twórcy Max Berg, Fritz Hooger. Chicle Haus. B. Le Corbusier jako nowatorski architekt modernizmu. Zestaw nr. 15 A. Architektura obiektów dla sportu II RP. Warszawa- Tor wyścigów konnych olbrzymie założenie archurbanistyczne. Min. Juliusz Żórawski. Największe wrażenie reprezentacyjna trybuna inspirowana stylem okrętowym i Corbusierem. Wielka Krokiew w Zakopanem – projekt Karola Stryjeńskiego. Basen kryty YMCA w Krakowie, krowoderska i biskupia 25-26 nalezal do związku chrzescijanskiej młodzieży męskiej. Założony na rzucie zbliżonym do prostokąta. Forma zewnętrzna niepozorna. 3piętrowy obiekt nakryty niskim dachem. Bardziej plastyczne elewacje w strefie parteru. Elewacje nie mają podziałów pionowych, całość wieńczy wydatny gzyms z kostkowymi kroksztynami. Gęsty rytm oraz niewielki rozmiar okien wyższych kondygnacji wynika z ulokowania w tej części budynku niedużych przeważnie jednoosobowych pokojow dla młodzieży. B. Piazza d’Italia w nowym orleanie. Przykład postmodernizmu USA> jest to najbardziej jaskrawy przykład postmodernizmu w w arch swiatowej, autrstwa Charlesa Moora. Na zlecenie imigrantów z Sycylii, autor nagromadził w projekcie większość włoskich tradycjonalnych symbolii. Barokowe fontanny z rzymu, kontur mapy wloch zkamienia, łuk, kolumny. KAPITELE kolumn zwienszone neonowa opaska aby swiecic noca. Całość nawiązuje raczej do tradycji sycylijskich, plebejskich targów i jarmarków niż klasycznych włoskich budowli. Historyzacja na siłę, sztuczny wygląd. Zestaw nr. 16 A. Art. Deco w Polsce. Oryginalny narodowy charakter zawdzięczał inspiracji czerpanej ze sztuki ludowej. Do sukcesu przyczynili się artyści z Warsztatów Krakowskich. Ich dzieła charakteryzują się zrytmizowaną, uproszczoną bryłą, oszczędną dekoracją oraz bogactwem motywów orientalnych, takich jak zygzakwate ostro nacinane jodełki przeobrażające się w ciągi trójkątów, rombów, trapezów, oraz kryształowe struktury w dekoracji wnętrz. Nowoczesny styl produkcji szkła, szkło prasowane. Była reakcją na secesję, sprzeciw braku dyscypliny przestrzennej. Wielką wagę do wykonania przedmiotu

użytkowego. Dążenie do syntetycznego ujmowania form, poszukiwania piękna w funkcji przedmiotu użytkowego. Komunalna Kasa oszczędnościowa KRK, Dom profesorów. B. Budynki Van der Rohe w USA. Dom pani Farnsworth- układ asymetryczny, podłużny jednopiętrowy rzut. Stalowe emaliowane na biało ramy. Na nich rozpięty stropodach i wniesione o 1,5m nad teren podłoga. Całkowicie szklane ściany. Aranżacja poprzez meble. Jedyny element dzielący przestrzeń blok kuchenno sanitarny. Ostatni dom prywatny. Bloki mieszkalne przy Lake Shore Drive Chicago proste 26 piętrowe wieże przeszklony stalowy szkielet, jeden moduł 6,3^3, dokładnie takie same. Część składowa rolety w oknach takie same w innych miejscach. Seagram Building NYC biurowiec, 38 pięter prostopadłościan elewacja ze szkła i brązu. Przed wejściem publiczny plac z fontannami. Bryła o subtelnych proporcjach dbałość o jak najwyższy poziom wykonawstwa. 330 North Wabash, Chicago 212 m 47 kondygnaacji, ciemna prostopadloscienna bryla, przeszklona. 2345 Grand Kansas city, 145 m 28 kondygnacji szerszy przysadzisty szklany z jaśniejszymi ramkami. Sala zebran Chicaco 220 około x 220m moduł 9,12 wys. 3 moduły dach konstrukcja przestrzenna z zespawanych stalowych rurek. Dach na podporach. Zestaw nr. 17 A. Obiekty Sakralne Corbusiera: Kaplica w Ronchamp – Cały budynek zestawiony z miękko wygiętych krzywizn, brak tu zupełnie odcinków linii prostej, prostego kąta. Wygląda szokująco. Nad oślepiająco białymi ścianami wisi ciemnobrunatna masa wklęsły dach, opadający do środka jak baldachim. Wewnątrz widać, że dach wznosi się ku ścianom. Przekrycie nie leży bezpośrednio na ścianach. Między nimi i dachem wąska szpara, przez która wpada światło, sprawiając wrażenie unoszenia się. Przekrycie to dwukrzywiznowa łupina, ze zbrojonego nie tynkowanego betonu. Wnętrze niewielkie, 200 os, ołtarz na zewnątrz wnętrze o dużym ładunku mistycznego nastroju. Tęsknota do stworzenia form lirycznych, poetyckich. Dążenie do powiązania logiki i uczucia. 2)Klasztor La Tourette w Eveux Fr-57-60, na stoku wzgorza, wszystk elem wylano z betonu z odcisnietym szalunkiem desek, gra swiatel we wnetrzu, kontrast:szare wnetrze+kolor(miejscowo) żólty, nieb , czerw, wnetrza doswietlone przez lobby, beton, okna stanowia tafle szklane osadzone bezposrw obramowaniu betonwym 3)Koscioł sw Piotra, Firminy-1954 zlecenie projektu przez wladze miasta, 1965 smierc Corbusiera, 70 rozpoczecie budowy(zelbet cokół), kierow budowy:Jose Oubrerie, 2006 ukonczenie i wpisanie do UNESCo, zestaw betonu/zelbet wplynelo na ksztalt, podkresla konstrukcje, przejrzysta jasna struktura:beton piramida na 25 m kwadracie zmienia sie z wys 33m w nieregular stozek, rampa prowadzi nagłówną kondygn, budyn wyraza idee polaczenia ziemi i nieba"swieta droga" B. Inwesytcje II RP Największe inwestycje II RP: Dworzec w Gdynii Budynek Dworca Morskiegook budowy: 1933Architekt: Dyckerhoff & WidmannFsada dworca, wykonana w stylu modernistycznym, została ozdobionaprzez dwie płaskorzeźby orłów polskich. Główna hala budynku została przykryta czworokątną cienkościenną kopuła żelbetonową, zwieńczoną świetlikiem w kształcie ostrosłupa. Dworzec o powierzchni 2,5 tys. m² wyposażony był we wszelkie urządzenia potrzebne do przyjmowania i odprawy pasażerów, Dworzec Morski posiadał również bocznicę kolejową z torami znajdującymi się po obu stronach budynku przeznaczoną dla ruchu emigranckiego.Od wstrzymania liniowej żeglugi transatlantyckiejprzez polskich armatorów, w 1987 roku, Dworzec Morski przestał pełnić swą pierwotną rolę i stał się biurowcem dla firm i instytucji portowych, a w części Magazynu Tranzytowego – magazynem. 24 kwietnia 1990 budynek został wpisany do rejestru zabytków, a później także przyległe budynki portowe. Katowice drapacz chmur 14 kondygnacji, stal rozczłonkowany narożnik. Hotel Patria, krynica zdrój, Jan Kiepura. Wawa szklany dom, dom mieszkalny PZU wzajemnych, 5 kondygnacyjny gmach litera L, 100 metrowa elewacja, przeszyta pasami okien. Na dachu tarasy, Na masywnych filarach. ZUS GDYNIA okręt dwie bryły niższa prostopadłościan dobiega do skrzyżowania i zakręca, wyższa spokojniejsza. Po wojnie PLO. Wisła zamek prezydenta RP, Dom rodziny Lachertów – 5 zasad Corbusiera. Zestaw nr. 18 A. Obiekty Corbusiera w Paryżu dom studentów szwajcarskich w Paryżu (1931) w latach 1930-1932. Budynek wsparty jest na systemie wolno stojących słupów żelbetowych, przez co sprawia

wrażenie zawieszonego w powietrzu. Na dachu budynku znajduje się ogród. W holu głównym znajdowała się olbrzymia fotografia ścienna stanowiąca monumentalną dekorację, która została zniszczona podczas okupacji jako przejaw sztuki zdegenerowanej. W jej miejsce Le Corbusier namalował obraz. Pawilon l'Esprit Nouveau na Międzynarodową Wystawę Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku projektu Le Corbusiera Dom i Studio malarza Ozenfanta. Willa Jeannere B. Mój ulubiony obiekt modernizmu w Krakowie: Dom śląski Józef Rybicki Budynek wzniesiony z inicjatywy Polskeigo Związku Zachodniego. Wielofunkcyjny budynek, mieścił bursę dla studentów, dom wycieczkowy, stołówkę, biura, bibliotekę, sale wykładowe, kinowe oraz mieszkania. Do części mieszkalnej wejście od królewskiej. Wczesny funkcjonalizm. 5 kondygnacji i 4 skrzydła otaczajace wewnętrzny dziedziniec. Bryła dynamiczna i zróżnicowana, min. Ze sposobu zaoblenia oraz zaakcentowania uskokami narożnika. Od królewskiej parterowe podcięcia. Dolne partie cegła kliknierowa. Obecne remonty zniszczyły pierwotny wyraz elewacji. Zestaw nr. 19 A. Secesja a modernizm. W przeciwieństwie do stylów historycznych i secesji ruch nowoczesny nie

wypracował jednolitych form stylowych ani nigdy nie stawiał sobie takiego celu. Istniało dążenie do unikania wszystkiego, co można określić jako cechy formalne. SECESJA brak odniesienia do przeszłości, powstała na motywacji estetycznej i natchnienia twórcy. Zamiast antycznych kolumn, gotyckich ornamentów płynna falista linia, unikanie symetrii motywy roślinne w zdobnictwie. Konstrkcja pozostawiona inżynierem, skupienie się na formie. Nadmierne przywiązanie do dekoracji, ornamentu. Fasada parawan przed zwykłymi mieszkaniami. Pozór nowoczesności ornament eklektyczny zastąpiony secesyjnym. Modernizm całkowite odejście od stylów historycznych i wszelkich stylizacji. Forma funkcja i konstrukcja wywodzi się z uwarunkowań materialnych. Optymalizacja i ekonomizacja. Lekka forma, unikanie symetrii. B. Budynki rządowe w Chandigarh. Pałac gubernatora – podwojone tarasy na dachu – góry o wklęsłej formie, wygląda jak sierp księżyca nadaje bryle charakteru. Sąd najwyższy 7 sal, przykryty wielkim dachem łupinowym ochrona przed słońcem i opadami. Okap rzuca cień na całość budowli. Parabole sklepienia przykrywają wejście wysokie na cały budynek. Wewnątrz rampy zamiast schodów, balkony, łuki, nieforemne otwory, kolumny, tkaniny, wnętrze oświetlone wiązkami promieni słonecznych. Gmach ministerstwa, 270m długości, fasada przypomina blok marsylski, 2/3 przełamuje ją wyodrębnionymi klatkami schodowymi. Parlament Chandigarh – betonowe sześciany skontrowane z formami swobodnymi, siedziba izby wyższej mała piramida, siedziba izby niższej wielka forma hiperboliczno-paraboliczna. Zestaw nr. 20 A. Plany urbanistyczne Corbusiera w Paryżu: PLAN VOISIN B. Inwesytcje II RP Największe inwestycje II RP: Dworzec w Gdynii Budynek Dworca Morskiegook budowy: 1933Architekt: Dyckerhoff & WidmannFsada dworca, wykonana w stylu modernistycznym, została ozdobionaprzez dwie płaskorzeźby orłów polskich. Główna hala budynku została przykryta czworokątną cienkościenną kopuła żelbetonową, zwieńczoną świetlikiem w kształcie ostrosłupa. Dworzec o powierzchni 2,5 tys. m² wyposażony był we wszelkie urządzenia potrzebne do przyjmowania i odprawy pasażerów, Dworzec Morski posiadał również bocznicę kolejową z torami znajdującymi się po obu stronach budynku przeznaczoną dla ruchu emigranckiego.Od wstrzymania liniowej żeglugi transatlantyckiejprzez polskich armatorów, w 1987 roku, Dworzec Morski przestał pełnić swą pierwotną rolę i stał się biurowcem dla firm i instytucji portowych, a w części Magazynu Tranzytowego – magazynem. 24 kwietnia 1990 budynek został wpisany do rejestru zabytków, a później także przyległe budynki portowe. Katowice drapacz chmur 14 kondygnacji, stal rozczłonkowany narożnik. Hotel Patria, krynica zdrój, Jan Kiepura. Wawa szklany dom, dom mieszkalny

PZU wzajemnych, 5 kondygnacyjny gmach litera L, 100 metrowa elewacja, przeszyta pasami okien. Na dachu tarasy, Na masywnych filarach. ZUS GDYNIA okręt dwie bryły niższa prostopadłościan dobiega do skrzyżowania i zakręca, wyższa spokojniejsza. Po wojnie PLO. Wisła zamek prezydenta RP, Dom rodziny Lachertów – 5 zasad Corbusiera. Zestaw nr. 21 A. Roberto Venturi Architekt amerykański. Urodził się w 1925 roku w Filadelfii. Twórca teoretycznych podstaw postmodernizmu w architekturze, które wyłożył w książce „Complexity and Contradiction in Architecture” (1966). Stwierdza w niej, że będące podstawą nowoczesnej architektury i wzornictwa dążenie do prostoty i logiki doprowadziło do zubożenia i wyjałowienia tych dziedzin, przez co stały się nudne i przewidywalne. Przywołuje przykłady budynków, których znakomitość wynika ze złożoności i kontrastowości form, a nie z prostoty. Idee postmodernizmu po raz pierwszy zrealizował w praktyce budując w 1964 roku dom dla swojej matki na przedmieściach Filadelfii. We wnętrzach domu króluje asymetria, pomieszczenia mają nieregularne kształty, liczne kąty i załamania oraz zróżnicowaną wysokość. Projekty Guild House w Filadelfii (1960-63) i Brandt House w Greenwich (1970) mają równie zawiłe wnętrza. Venturi projektował również meble dla firmy Knoll – przede wszystkim krzesła, dekoracyjne, nawiązujące do stylów historycznych. W 1991 roku otrzymał prestiżową Nagrodę Pritzkera. Bywa określany jako „postmodernista propagujący tandetę dojrzałego kapitalizmu”. B. Postmodernizm w architekturze i wzornictwie narodził się w latach 60. XX wieku jako protest wobec modernizmu – zdyscyplinowanego, oszczędnego w formie, funkcjonalnego, nieuznającego ornamentów i nawiązań do stylów minionych epok. Teoretyczne podstawy postmodernizmu wyłożył amerykański architekt Robert Venturi w książce „Complexity and Contradiction in Architecture” (1966) stwierdzając, że modernistyczna prostota, ascetyzm i logika wyjałowiły architekturę i sprawiły, że stała się ona przewidywalna i nudna. Postmodernizm przedkłada złożoność nad prostotę, lubuje się w sprzecznościach. W przeciwieństwie do modernizmu nie jest awangardowy ani nowoczesny – swobodnie łączy elementy wykorzystywane w architekturze już dawniej, stawia na ciekawe, zaskakujące, czasem zabawne i ironiczne zestawienia, bawi się konwencjami i przyzwyczajeniami estetycznymi odbiorcy. Modernistyczne hasło Louisa Sullivana „form follows function” (czyli: forma podąża za funkcją) oraz „less is more” (czyli: mniej znaczy więcej) Miesa ven der Rohe zastąpił hasłami „form follows fiction” (forma podąża za fikcją) i „less is bore” (im mniej tym nudniej). Architekci postmodernistyczni chętniej niż zwolennicy nowoczesności wsłuchują się w życzenia inwestorów, liczą się z ich gustami i upodobaniami. Tworzą budynki wkomponowane w miejscowy krajobraz, często nawiązujące do lokalnej architektury, również tej zabytkowej. Postmodernizm najpierw rozwinął się w Stanach Zjednoczonych, a następnie w Europie Zachodniej i Japonii. Gdy stał się bardzo modny wśród inwestorów, niebezpiecznie zbliżył się do wulgarności i kiczu. Pod koniec lat 80. historyzujący postmodernizm został zdominowany przez styl hi-tech i neomodernizm, ale ostatnio znowu powraca do łask i rozwija się równolegle z dekonstruktywizmem. Główni architekci postmodernistyczni to: Robert Venturi, Philip Johnson, Michael Graves, Cesar Pelli, Aldo Rossi, Richard Meier, Rem Koolhaas, Jacques Herzog i Pierre de Meuron.