2013-09-03 scenariusz ostatnia wersja

© Ewa Warta-Śmietana

Ewa Warta-Śmietana Scenariusz musicalu

„Cuda rebego”

ZASTRZEŻONE PRAWAMI AUTORSKIMI ZAIKS

str. 1

Obsada: Rodzina Pipmanów: Ojciec – Szmul Biedny bławatnik, zahukany, niezbyt zaradny życiowo, topiący problemy w alkoholu. Ojciec pięciu córek na wydaniu. Matka – Estera z domu Rodschild Gospodyni domowa. Bardzo żywiołowa, energiczna, silna osobowość, solidnej postury, dosyć wysoka. Pochodząca z bogatej rodziny, matka pięciu córek. Córka I – Ryfka Czterdziestoletnia brzydka stara panna, poważna, zamknięta w sobie, pisząca wiersze, o słabym wzroku, chodząca w grubych okularach o pięknym głosie. Córka II – Sara (Salci) Osiemnastoletnie śliczne, zgrabne, zwiewne, młode dziewczę, zalotne, bardzo wesołe, złośliwe. Córka III – Sosele W trakcie akcji musicalu przebywająca z narzeczonym w Ciechocinku. Córka IV – Josele Czternastoletnia, roztańczona. Chce zostać primabaleriną. Córka V – Chajele Pięcioletnia ,najmłodsza córka, ciekawa świata, wszędzie jej pełno. Ciotka – Ethel Również stara panna, wiecznie głodna, bardzo wścibska. Inne osoby: Swat – Chaim Rozencwajg Średniego wieku, słusznego wzrostu, cwaniaczek, zniewieściały, chorujący permanentnie na brak gotówki. Żona swata – Rozele Rozencwajg Piękna, elegancka „światowa” dama, uwodzicielka, mająca słabość do mężczyzn, łasa na wszelkie prezenty. Narzeczony – Jonatan Feldman Słynny śpiewak. Młody światowiec o międzynarodowej karierze. Bogaty, szukający żony z „dobrego domu”. Rabin Uosabiający małomiasteczkową mądrość będący wyrocznią dla tego środowiska. Bardzo utaneczniony, potrafiący robić różne sztuczki.

str. 2

Miejsce akcji: Akcja rozgrywa w latach dwudziestych XX wieku, w kurorcie Ciechocinek, oraz małym miasteczku Brody.

Prolog A

Na stacyjce kolejowej w Brodach

B

Na stacji kolejowej w Ciechocinku AKT I

Scena I Scena II Scena III Scena IV Scena V Scena VI

Szabasowy wieczór u Pipmanów Plotki małomiasteczkowe cz. I Troski Estery Pipman Narzekania Szmula Pipmana Plotki małomiasteczkowe cz. II Marzenia dziewczęce AKT II

Scena I Scena II Scena III Scena IV Scena V Scena VI Scena VII Scena VIII Scena IX Scena X Finał

Ważny gość Zakochana Ryfka Rozczarowanie Sary Przygotowania Jonatana do ślubu Nieudany ślub Dramat Chaima Rozpacz Ryfki Z wizytą u rebego Pojedynek dam Cuda rebego

str. 3

Prolog Część A W Brodach na stacyjce kolejowej. W tle pociąg, zegar. Na stację przybywa rabin ubrany w tradycyjny strój ze starą walizeczką, za nim wpadają najmłodsze córki Pipmanów: Josele i Chajele W tle wplecione w muzykę odgłosy wiejskiego miasteczka (pianie koguta, brzęczenie pszczół, ryk krowy, szczekanie psa), odgłosy pociągu, dzwon kościelny. Duża motoryczność-cały czas coś się dzieje. Dialog: Ewa Warta-Śmietana

Josele: (skacząc na skakance śpiewa) Raz, dwa, trzy podskakują pchły. (widzi rebego zatrzymuje się i prosi)

O, Rebe, rebe uczyń cud. Chajele: (tańcząc, pląsając) Rebe, rebe uczyń cud. Rabin: Nie mam czasu, zaraz mój pociąg odjeżdża. Josele, Chajele: (obie dziewczynki owijając go skakanką na zmianę śpiewają) Josele: Raz, dwa, trzy to pojadą pchły. Chajele: Raz, dwa, trzy rebe będzie zły. (rozlega się gwizd pociągu) Rabin: (Zirytowany) Raz dwa, trzy, cztery rozwiążcie mnie do cholery! Josele: A uczynisz cud? (mówi do Chajele) Mocniej ściskaj. Chajele: (bardziej ściskając)To jak będzie z tym cudem? Rabin: (zdenerwowany) Dobrze, już dobrze, ale natychmiast mnie rozwiążcie! str. 4

Josele i Chajele: (śpiewając rozwiązują rabina) Raz, dwa, trzy, tu zostają pchły. Rabin: (wyciąga z kieszeni czerwoną piłeczkę i pyta) Co widzicie? Josele i Chajele: Czerwoną piłeczkę. Rabin: Teraz ja ją podrzucę, a wy spójrzcie w niebo i zobaczcie dokąd poleciała. Josele i Chajele: (dziewczynki patrzą w górę) Rabin: Raz, dwa, trzy…A co teraz widzicie? Josele: Ojej, żółta piłeczka! Rabin: To weźcie ją na pamiątkę cudu. (Rabin zabiera swoją walizkę i pośpiesznie wsiada do pociągu, za nim biegnie spocony swat Chaim Rozencwajg i również wsiada do pociągu, a zaraz za swatem, wpada na stację zdyszana Matka – Estera w asyście starszych córek Ryfki i Salci i zbliża szybkim krokiem do kłócących się dzieci). Josele: Oddaj mi piłeczkę, to ja pierwsza prosiłam rebego o cud. Chajele: A widziałaś komu ją dał, no komu? mi dał! i to do rąk własnych! (Słychać odgłos odjeżdżającego pociągu). Estera: A tu jesteście, nawet na chwilę was nie można spuścić z oczu! Marsz do domu. Niedługo szabas, nie zdążymy nic przygotować! Musimy upiec chałki, zrobić czulent…aj jaj jaj! Chajele: Mame, mame popatrz co ja mam, rebe zrobił cud.

str. 5

(Ryfka i Salci krzątają się koło młodszych siostrzyczek, podnoszą opadniętą podkolanówkę, zawiązują kokardkę w warkoczyku, chusteczką ocierają brudny policzek). Estera: (z niecierpliwością ) Aj waj, taki cud…biegiem do domu! Jak wy wyglądacie! natychmiast po przyjściu myć się i przebierać! Chajele: (wychodzi tanecznym krokiem, podrzucając piłeczkę do góry, podśpiewując) Raz, dwa, trzy bawią się dziś pchły… Josele: (opuszcza stacyjkę skacząc na skakance, za nimi dwie starsze siostry i na końcu matka) Prolog Część B W Ciechocinku na stacyjce kolejowej. ==================================

W tle pociąg, z boku kawiarenka. Słychać hamowanie pociągu. Wysiada z niego Jonatan Feldman, ubrany luksusowo na biało, w kapeluszu, dwie walizki całe pooklejane kolorowymi napisami: Nowy York, Paryż, Wiedeń, Londyn rozgląda się po stacyjce i zauważa szykowną damę Rozele Rozencwajg. Dama jest elegancko ubrana, w bogato zdobionym kapeluszu, długich rękawiczkach, pod jasnym parasolem. Szarmancki, młody człowiek podchodzi do niej i zagaduje. Muzyka oddająca klimat modnego uzdrowiska. (Jonatan rozgląda się po stacji i śpiewa): Piosenka 1 Ciechocinek, Ciechocinek! Tekst: Ewa Warta-Śmietana, muzyka: Waldemar Król 1. Ależ fajnie w Ciechocinku! Przybyć tu z wielkiego świata, Aby zażyć wypoczynku Pośród dziewcząt w pełni lata. Ciechocinek, Ciechocinek Tutaj znajdziesz moc dziewczynek.

str. 6

A woda zdrojowa i słońca promienie Ugaszą każde najgłębsze pragnienie. Ref.

2.

Ciechocinek, Ciechocinek, To kochanków błogi raj. Wkoło chętnych moc dziewczynek Tylko im prezencik daj.

Hałas scen wielkiego świata Powoduje, że nie mogę I gdy mocno mnie przygniata Do kurortu daję nogę. Tu kobiety, wino, śpiew Tak jak w lesie pełnym drzew. Zabawa będzie szalona, A potem już tylko żona! Ref.

Ciechocinek, Ciechocinek, To kochanków błogi raj. Wkoło chętnych moc dziewczynek Tylko im prezencik daj.

Jonatan Feldman: (do siebie widząc piękną panią )

Woow!… czas wyciągnąć pierwszy prezencik Jonatan Feldman: O, czy me oczy mnie nie kłamią, czy to Pani Rozele Rozencwajg? (Rozele chichocze) Nic się Pani nie zmieniła, piękna jak zawsze. Czy mogę ucałować najdelikatniejszą rączkę? Rozele Rozencwajg: Jonatan, Jonatan Feldman! (mówi z afektacją i podaje mu obie dłonie) Całuj, całuj obie! Jonatan Feldman: Czy wolno mi zaprosić Panią na filiżankę czekolady. Rozele Rozencwajg: Przyjmuję zaproszenie i to nie tylko na filiżankę, (zalotnie )przecież wiesz jak kocham wszelkie słodkości. (odchodzą flirtując w stronę Cafe Bristol, siadają przy oknie kawiarni, gdzie zobaczą ich widzowie i Chaim Rozencwajg ) Z pociągu wysiada rabin, na którego wpada Chaim Rozencwajg. Chaim Rozencwajg: O, rebe? co za niespodzianka, co sprowadza Pana do najmodniejszego kurortu? Rebe: (ściszając głos)No, ja to tu właściwie przyjechałem incognito. Widzisz tyle osób z naszego miasteczka przyjeżdża tu podratować zdrowie, a po powrocie wszyscy się rozwodzą. Muszę sprawdzić co tu się dzieje. str. 7

Chaim Rozencwajg: Incognito, w tym stroju? Rebe: (wskazując na walizeczkę z chytrym uśmieszkiem) Nie wiesz, że wasz rebe potrafi czynić cuda? A co ciebie tu sprowadza? Chaim Rozencwajg: Moja Rozele przebywa w Ciechocinku na kuracjach, chciałem jej zrobić niespodziankę. O, właśnie widzę ją tam …z jakimś młodzieńcem, znów z młodzieńcem …o, przepraszam (biegnie w stronę żony, ociera czoło chusteczką, woła zdyszany)

Rozele, Rozele…! Utrapienie…! Co ja mam z tą kobietą! Rebe: Panie Rozencwajg, walizka… (Chaim Rozencwajg, szybko wraca po walizkę, jego żona widząc go spłoszona wychodzi z kawiarni, zaś do Chaima pędzącego za żoną podchodzi Jonatan Feldman).

Jonatan Feldman: Panie Rozencwajg! Zaczekaj Pan! Nie uciekaj Pan! Chaim: Kto ucieka? co Pan tak hałasujesz? Moje uszanowanie Panie Feldman. Jonatan: Hałasuję, bo mam pretensje! Pan jesteś oszust, kłamca i nic dobrego! Pytałem Pana wyraźnie, co jest z ojcem Łabędziówny i Pan mi powiedział, że nie żyje. A dziś dowiaduję się, że żyje, a na dodatek siedzi w więzieniu! Chaim: Ja się Pana pytam: czy to jest życie? Panie Feldman Pan się denerwuje, Pan się unosi, a ja mam dziś świetny dzień do interesu. Ja uszczęśliwiłem dziś pięć ludzi. Jonatan: Pan? w jaki sposób? Chaim: Normalnie! Skojarzyłem dwa małżeństwa! Jonatan: str. 8

Dwa małżeństwa i pięć ludzi? Czy jeden nie daj Boże bigamista? Chaim: A ja to co? Ja to robię za darmo? Panie Feldman jak interes, to interes. Zobacz Pan to zdjęcie – Kraucówna. Jonatan: Ile ona ma lat? Chaim: Trzydzieści sześć. A co, zrobiła na Panu wrażenie? Jonatan: Owszem, dużo starszej. Chaim: O! Pipmanówna, świetna partia! Sto tysięcy rubli posagu! Jonatan: Pokaż Pan jej zdjęcie. Chaim: Od kiedy sto tysięcy rubli potrzebuje mieć zdjęcie? O! Cajtlówna. Jonatan: Jak Pan możesz mi oferować takie brzydactwo? Chaim: Ale wiesz Pan, co ja Panu powiem? Ta kobieta jest piękna wewnętrznie. Jonatan: To spowoduj Pan, żeby się odwróciła na lewą stronę. Chaim: O! Dajtlówna, też czeka. Jonatan: Niech czeka. Tę znam, to chodzące obrzydliwstwo, a na dodatek nie ma zębów. Chaim: str. 9

Daj Pan spokój. Każda rzecz, której ona nie ma to jest zaleta. Panie Feldman, niech się Pan nie kłóci, niech Pan nie narzeka, niech Pan mówi co Pan chcesz i już! Jonatan: Panie ja nie mam żadnych wymagań. (krótka przerwa)

Ja potrzebuję za żonę taką pannę, żeby tylko była młoda, piękna, bogata, dobrze wychowana z dobrego domu, ale przede wszystkim żeby pięknie śpiewała i pochodziła z mojego rodzinnego miasteczka. Nic więcej!. Chaim: Panie Feldman! Gdybym ja miał coś takiego, to ja bym zrobił z tego nie jedno, ale jedenaście małżeństw, Panie Feldman… (konkretnie)

Ale co tam… chcesz – masz! Czekam na Pana w niedzielę w Brodach u Pipmanów. Do zobaczenia się z Panem! (Jonatan Feldman kłania się kapeluszem, rozchodzą w dwie strony).

str. 10

AKT I Scena I Wnętrze domu rodziny Pipmanów. Wieczór szabasowy.W centrum pokoju stoi nakryty białym obrusem stół, a na nim dwa pojedyncze świeczniki. Cała rodzina: Szmul, Estera, Ryfka, Sara, Josele, Chajele i Ethel, zbliża się do stołu, śpiewając pieśń szabasową. Estera zapala świece na stole, reszta członków rodziny zapala świece w menorach?, matka czyni gesty modlitewne. Obok matki córki, ciotka, mąż z boku. Podczas modlitwy córki mają ręce uniesione (nie za długo), ojciec trzyma kamizelkę. Piosenka 2 Shabes, shabes, shabes! wszyscy domownicy Tekst i muzyka tradycyjna, opracowanie muzyczne: Waldemar Król (wokaliza) ja ba ba ba baj, ja baba baj, baj... Shabes, shabes, shabes, shabes, shabes! Zol zayn, yidn, shabes! Shabes zol zayn, shabes zol zayn, Shabes oyf der gantser velt! Yontev, yontev Yontev, yontev, yontev! Zol zayn, yidn, yontev! Yontev zol zayn, yontev zol zayn, Yontev oyf der gantser velt! Sholem, sholem, Sholem, sholem, sholem! Zol zayn, yidn sholem! Sholem zol zayn, sholem zol zayn, Sholem oyf der gantser velt! (wokaliza) ja ba ba ba baj, ja baba baj, baj... Tłumaczenie H. Rajfer: Szabes, niech się stanie szabes Na całym świecie szabes. Święto, niech się stanie święto. Na całym świecie święto. Pokój, niech się stanie pokój. Na całym świecie pokój. Pokój niech ogarnie świat

Szmul: Pomódlmy się za dobry szabes. Ojcze nasz, królu nasz, wysłuchaj nas. str. 11

. Ryfka: (śpiewa solo) Piosenka 3 Avinu malkeinu modlitwa odmawiana w Jom Kipur i Rosz Haszana sł tradycyjne, opracowanie muzyczne: Paweł Piątek Avinu malkeinu sh'ma kolenu Avinu malkeinu chatanu l'faneycha Avinu malkeinu chamol aleynu Ve'al olaleynu vetapeinu Avinu malkeinu Kaleh dever vecherev vera'av mealeynu Avinu malkeinu kaleh chol tsar Umastin mealeynu Avinu malkeinu Avinu malkeinu Kat'veinu besefer chayim tovim Avinu malkeinu chadesh aleynu Chadesh aleynu shanah tovah Sh'ma kolenu Sh'ma kolenu Sh'ma kolenu Avinu malkeinu Avinu malkeinu Chadesh aleynu shanah tovah Avinu malkeinu Sh'ma kolenu Sh'ma kolenu Sh'ma kolenu Sh'ma kolenu Tłumaczenie: Ojcze nasz, królu nasz posłuchaj nasz głos grzeszyliśmy ojcze nasz zlituj się nad nami naszymi niemowlętami i dziećmi ojcze, królu nasz zniszcz dżumę, wojnę i głód zniszcz wszystkich wrogów i złorzeczących Napisz nam w książce dobre życie i odnów dobry rok

(lub wersja poszerzona) sł tradycyjne, opracowanie muzyczne: Waldemar Król

str. 12

Avinu malkeinu ho nejnu wanejnu (2x) ki en banu masim a se imanu ts da ka wahesed wehoszi enu Tłumaczenie: królu nasz, ojcze nasz zmiłuj się, odpowiadaj na nasze prośby bo my mamy dobre czyny czyń z nami miłosierdzie i zbaw nas

Po wysłuchaniu modlitwy na stojąco, zasiadają do wieczerzy. Sara i Ehtel wychodzą po mace, wino, chały. Roześmiana Sara, niosąca w koszyczku mace, wesoło nucąc i podskakując popycha Ethel, która upuszcza na ziemie talerze robiąc hałas.

Szmul: Mazeltow! Estera: (wzdycha)

Oj, dzisiejsze dzieci! Ethel: Aj, czego wy właściwie chcecie od nich? Ta dzisiejsza młodzież jest dużo grzeczniejsza i ma lepsze maniery. Ja pamiętam, jak za dawnych czasów młodzi ludzi nie dawali mi przejść ulicą. Jakie to oni słowa pletli, idąc za mną, do czego to mnie namawiali! A, teraz nikt mnie nie zaczepia... Ryfka: (do Ethel)

A pamiętasz ciociu, piątkowe wieczory jak żyła babcia Gołda? Szmul: (zwracając się do Ryfki)

Posag to Ci ona spory zostawiła, ale co Ty tam możesz pamiętać, to było tak dawno temu? Piosenka 4 Piątkowy wieczór muzyka i słowa: N. Sternheim, sł. polskie: J. Cygan aranżacja: Mateusz Frankiewicz, Michał Półtorak, Paweł Iwan, Sławomir Berny

str. 13

Ryfka: Tate mówi, że to dawno działo się, Że znam to chyba z przeczuć, Bo na świecie mnie nie było, więc skąd wiem? Że… piątkowy wieczór? On zapomniał, że są sprawy, których pamięć ot – na raz, dwa, trzy, Bramy otwiera w dawny czas. A ten ogień, co kalendarz mego dziadka kiedyś spalił był, Ciągle płonie w nas, Ciągle płonie, płonie w nas… (Ref.) Ja di, di, baj, baj, Ja di, di, baj, baj… Ja di baj jadi baj… (2x)

Ethel: W starych księgach pozostał tamten czar dwóch słów: „ piątkowy wieczór”. Gdy tata mój siadał pośród nas w ten piątkowy wieczór. Gdy zmęczenie odpływało z jego pleców i na raz, dwa, trzy Strzelał palcami pieśni rytm. Wtedy babcia się budziła, nie wiedząc, czy to Jej się śni. ”Oj, wej”… nuciła z nim, „Oj, wej…” nuciła z nim… (Ref.) Ja di, di, baj, baj, Ja di, di, baj, baj… Ja di baj jadi baj… (2x)

Sara: A w sobotę Tata z modłów wracał i… Miał dla nas słodki pieróg A my w pląsach i podskokach Co za dzień, wreszcie bez hederu Potem ojciec wołał brata I z talmudu pytał raz dwa trzy, Długo tłumacząc jego sens I oblewał śmiechem się Mówiąc mędrzec rośnie z mojej krwi Och, jak żyć chciało się, Och jak żyć chciało się!. (Ref.) Ja di, di, baj, baj, Ja di, di, baj, baj… Ja di baj jadi baj… (2x)

(wszyscy domownicy włączają się w refrenie ”Ja di di baj, baj”, radosna atmosfera, biesiadnicy stukają się kieliszkami, tańczą . Estera przerywa rodzinną str. 14

sielankę i nakazuje Szmulowi zamknąć okno. Córki sprzątają ze stołu i wraz z ciotką wychodzą).

Estera: Szmul, zamknij wreszcie to okno, przecież na dworze jest zimno. Szmul: Esterko, czy myślisz, że jak zamknę okno to na dworze zrobi się cieplej? (Estera wychodzi). Scena II (to samo pomieszczenie, Szmul posłusznie podchodzi by zamknąć okno, akurat dołem przechodzi Chaim Rozencwajg i śpiewa).

Chaim Rozencwajg: Piosenka 5 C’est ma vie – to jest moje życie muzyka: Teresa Wrońska, słowa: J.Tuwim, opracowanie muzyczne: Waldemar Król Jak czasem ja pomyślę, to aż słychać we mnie zgrzytJeszcze wczoraj mały Moniek, brzdąc, pacholę, Jeszcze wczoraj słodki dzidziuś – dzisiaj stary gnuśny Żyd. Sam to widzę. Co mam robić? Cierpię dolę. Jeszcze wczoraj ja latałem z rówieśnikiem jak ten Lindberg, Się kształciłem – Przybyszewski i ten Stringberg. Dziś ja chodzę, ja się patrzę, mnie już omal pęka łeb, Ja mam weksel, ja mam protest, mam rodzinę, ja mam sklep. To jest moje życie, To jest moje życie, To są moje noce, to są moje dni, Na to ja haruję, na to ja pracuję. To jest moje życie. C’est ma vie… Mój Hipek wczoraj zły jest. Obiad jest – on nie chce jeść. Ja się pytam – mów, Hipuchna, co cię nęka? Pan posłuchaj, co on mówi. Pan to w swojej głowie zmieść: Żeby tato jemu kupił citroena. To są idee moich dzieci… bym zrozumiał tę wymówkę, Kupić auto, żeby puścić na taksówkę. Ale jechać? i się zabić! i narobić ludziom strat? Co mam robić? Mam nie kupić? No to on nie będzie jadł… To jest moje życie, To jest moje życie, To są moje dzieci, kości z mojej krwi… Na to ja haruję, na to ja pracuję To jest moje życie. C’est ma vie… Dzisiaj chciałem po obiedzie się położyć, jakem zwykł. Nagle widzę – tam, gdzie stoi kanapka.

str. 15

Moja żona z Dziewczepolskim robią razem taki trick, Że inflagranti to jest przy tym ciuciubabka… Od razu już nie jestem Moniek – jestem wschodni satrapa. Widzę tylko – ona, on i ta kanapa. Ja chce zrobić krwawy chrzest. Żeby zająć mnie kanapę? W moim domu? Co to jest? Ja chcę zrobić krwawy chrzest. To jest moje życie, To jest moje życie, Jak się nie mam zdrzemnąć! Tak się robi mi!

Szmul: (wychyla się przez okno, rozgląda i zauważa śpiewającego Rozencwajga, zagaduje)

O, Pan Rozencwajg, nie wiedziałem, że tak ładnie Pan śpiewa? Chaim: Już tylko to mi ładnego zostało, Panie Pipman. Szmul: Dlaczego Pan trzyma otwartą parasolkę, przecież nie pada? Chaim: W Hajfie o tej porze leje jak z cebra. Szmul: A? to z Hajfy Pan wracasz? Chaim: Nie, nie. Szmul: Dawno Pana nie widziałem. Gdzie Pan się podziewał? Chaim: Powiem Panu tak, Panie Pipman, spójrz Pan na niebo. Co Pan widzisz? Szmul: Dwie gwiazdy Chaim: A wie Pan co to znaczy? Szmul: Nie wiem. str. 16

Chaim: To znaczy, że mąż zdradza żonę. A widzisz Pan te cztery gwiazdy? Szmul: A co to znaczy? Chaim: Że żona zdradza męża. Niech Pan się obróci. Co Pan widzi? Szmul: No, mnóstwo gwiazd… (Chaim wpada w słowo)

Chaim: A co to znaczy? Ciechocinek!!! a propos’ … spotkałem niedawno w Ciechocinku Pana córkę z … narzeczonym. Gratuluję!!! Szmul: Tak, niedługo wydaje piątą córkę za mąż. Chaim: O, to tym bardziej gratuluje!!! Szmul: Nie ma czego, pierwsze cztery dalej siedzą w domu. Chaim: To i tak świetnie, bo co wolałby Pan pięć milionów czy pięć córek? Szmul: Co za głupie pytanie, naturalnie, że pięć milionów. Chaim: Źle pan rozumuje. Gdyby Pan miał te pięć milionów chciałby Pan mieć więcej, a przy pięciu córkach… masz już dosyć. …Ale, ale ja do Pana właśnie idę z interesem, ja mam dla Pana córek świetną partię. Jutro do miasteczka przyjeżdża sam Jonatan Feldman! Chce w rodzinnym miasteczku znaleźć żonę! str. 17

Szmul: Ten słynny śpiewak z Ameryki? Chaim: Nie kto inny! (W trakcie rozmowy zaczynają podsłuchiwać córeczki i w tym momencie wszystkie wpadają, okrążają Chaima w kółko i zasypują pytaniami) Salci: Czy on jest piękny? Ryfka: Ile ma lat? Josele: Czy jest bogaty? Chajele: (spod stołu bawiąc się żółtą piłeczką) Czy ładnie tańczy? Ethel: Czy jest zainteresowany rozsądną i miłą panną czy trzpiotką? Salci: Czy jest rudy? Ryfka: Może łysy? Chajele: (piłeczka jej wyleciała i szuka pomiędzy nogami sióstr) Czy ma owłosione nogi? Josele: Czy jest gruby, czy cieńki? Salci: Czy ma piegi? Chajele: (wreszcie znalazła piłeczkę i przymierza ją jak klaun do nosa) str. 18

A nos, jaki ma nos? Czy ma nos? Chaim: Cierpliwości panienki już w niedzielę go poznacie. A teraz nie traćcie czasu, zacznijcie się szykować. (Chaim opędza się od natrętek i ucieka). Salci: Mame, mame gdzie jesteś musimy szybko iść po sprawunki. W niedzielę przychodzi konkurent! (Estera wchodzi w fartuchu z garnkiem i ścierką do naczyń)

Chajele: (staje na palcach, spogląda w lusterko, poprawia rozczochrany warkoczyk) No, ja upnę sobie kok. Josele: Ty lepiej uczesz sobie ten las na głowie. Chajele: Las? że takie gęste? Josele: Nie, że dużo w nich zwierząt. Ryfka: Mame kup dla nas jedwab cienki. Josele: Spraw nam nowe sukienki. Estera: Ech, wy córeczki głupie, wszystko w Brodach wykupię by wam dodać urody. Josele: (wrzeszczy) Mame, jestem głodna! Chajele: Mame w brzuszku mi burczy, aż dostaje skurczy! Scena III str. 19

Ten sam pokój, Szmul szuka żony nawołuje.

Szmul: Esterko, Esterko, moje życie, gdzie jesteś? Szczęście się do nas uśmiechnęło… Estera: Co tak wrzeszczysz, obiadu nie ma i nie będzie, od rana dzieci jęczą, ja przy duszy nie mam ani grosza, a Ty spacerki sobie urządzasz i same nieszczęścia sprowadzasz: nie umiesz pić, a pijesz, nie umiesz grać w pokera, ale grasz! Ostatni raz Cię pytam, kiedy wreszcie skończysz z tymi nałogami? Szmul: Bogu dzięki! wreszcie się skończą te wieczne pytania! Estera: (z westchnieniem) Od rana same lamenty i życzenia… (w trakcie piosenki rodzina zasiada do stołu, dzieci zaglądają w garnki, tłuką łyżkami o stół, popychają się, Chajele trafia piłeczką do talerzy.) Piosenka 6 Kartoflanka słowa i muzyka: M. Gebirtig, tłumaczenie: J. Ficowski, opracowanie muzyczne: Waldemar Król

Josele: Co dzisiaj dasz na obiad nam? – powiedz wreszcie mame. Bo ja bym kartoflanki zjadła gęściutkiej i z grzybkami.

Estera: Oj, jaka z niej wielka pani i jakie ma zachcianki! Ja cebulowa zupę mam, A ona chce kartoflanki! Kartoflanki chce Josele i najstarsza córka Sosele Taki to wybredny mają smak! Wciąż im tylko przysmak daj jak bogaczom jakimś – ujajaj! A tu grosza złamanego brak…

str. 20

Chajele: (podrzeźniając mamę) A tu grosza złamanego brak…rozkładając ręce

Sosele: Co dzisiaj na obiad mi? – podasz droga mame. bo ja z ochotą zjadłabym Rosołek z farfelkami!

Estera: Rosołku i farfelków chcesz? Czy ty masz dobrze w głowie? Jak cebulową zupę zjesz, to pójdzie ci na zdrowie. Kartoflanki chce Josele! Skąd farelki brać dla Sosele? Cebulowa zupa im nie w smak! I najmłodsza Chajele tez frykasów samych chce, a tu grosza złamanego brak…

Chajele : Co dzisiaj dasz na obiad nam? – powiedz mi mame. Bo ja dziś zjeść ochotę mam fasolkę z kluseczkami!

Estera: Fasolkę, kluski może jeść kto pańskie ma zwyczaje. Ty zupy cebulowej weźNią też się można najeść. Kartoflanki chce Josele! Skąd farfelki brać dla Sosele? I Chajełe krzyczy daj mi jeść! Smakołyków chciałyby! Jak nakarmić takie buzie trzy, kiedy grosz ostatni zginął gdzieś? Aż nagle wszedł do kuchni mąż i gniew mu z oczu błyska:

Szmul: Dlaczego się dąsają wciąż nieznośne te dzieciska?

Estera: Kochany mężu, nie wiesz sam, Co się w tym domu dzieje! Jak zupę cebulową dam, to nikt tej zupy nie je! Kartoflanki chce Josele, a to znów rosołku mała chce, druga by fasolki chciała też…

Wciąż im tylko przysmak daj

str. 21

jak bogaczom jakimś – ajajaj! Nie mam grosza – no i rób, co chcesz!

Szmul: Złociutka Ty moja, będziesz miała rosół i farfelki, fasolkę, kluski czego zapragniesz… aj jaj jaj! Jutro przychodzi do nas konkurent prosić o rękę Ryfki! Milioner, krezus, jednym słowem – SZCZĘŚCIE! A GLIK! Estera: (zdumiona)

Ryfki? Przecież ona ma już czterdzieści lat! Szmul: Jakie czterdzieści, ma zaledwie trzydzieści dziewięć wiosen…..no i pół. (Josele z Chajele weszły pod stół czołgając za turlającą się piłką. Josele komentuje rozmowę rodziców) Josele: Zdecydowanie ja jestem w odpowiedniejszym wieku do zamęścia. Estera: Ale ona niedowidzi. Szmul: To nie będzie go śledzić na każdym rozkroku. Estera: Ale ona jest gruba. Szmul: To nie będzie musiał jej dokarmiać. Estera: Kuleje na jedną nogę. Szmul: Ale tylko wtedy kiedy chodzi. Estera: No i jest szczerbata. str. 22

Szmul: Oj, Esterciu, bądźże sprawiedliwa! przecież jakąś jedną wadę ona może mieć! Poza tym ona jest wykształcona, utalentowana, a przede wszystkim ma ogromny posag po babci. (na stronie)

Strapieniem dla ojca syn głupi, a rynną wciąż cieknącą kłótliwa żona. (Podczas piosenki – duetu, dzieci sprzątają ze stołu, Estera frykasami przekonuje Szmula do podziału posagu Ryfki na pozostałe córki). Piosenka 7 Posag słowa: Ewa Warta-Śmietana, muzyka: Waldemar Król.

Estera: No ja, nie wiem, no ja nie wiem Bo jak babcia umierała Nasza Ryfka była mała Rodzeństwa nie posiadała To i spadek ten dostała. Gdyby teraz babcia żyła To by wszystkie obdzieliła. A pięć córek Szmulu mamy To co damy, jak nie mamy? Co im dać jak nic nie mamy.

Szmul: Damy im błogosławieństwo, Ale Ryfka ma pierwszeństwo. Jej pieniądze zostawiła I tym temat zakończyła.

Estera: Na nic posag jej się nada Nie złapała nawet dziada. Lepiej wiano jej podzielmy I z córkami się weselmy.

Szmul: Młodsze córki są piękniejsze, Zalotnice to sprytniejsze. Salczi ząbki jak perełki, Sosia nosek ma niewielki, Słodki uśmiech ma Sosele oraz innych wdzięków wiele A Chajele, roztańczona To zdobędzie i barona

str. 23

Estera: No ja nie wiem, no ja nie wiem Choćby była jako gwiazda, bez posagu za nic każda Choćby koza była biała, byle posag wielki miała

Szmul: Damy świecznik, dwa talerze Dużą tacę na wieczerzę Zegar stary i poduszkę Jedną kozę i wydmuszkę Pióro wieczne i kałamarz By pisały wiersze dla nas. Damy i serc naszych bicie Córki przyjmą to w zachwycie

Estera: No ja, nie wiem, no ja nie wiem Czy na taki posag szczodry Bombardować będą hordy Mężczyzn chętnych do ożenku. Posag, córkom trzeba dać.

Szmul: Dać, dać, dać tylko skąd go brać?.

Estera, Szmul: Posag, córkom trzeba dać. Owszem, ale skąd go brać?

Scena IV (Ten sam pokój, Estera i Szmul. W trakcie piosenki doszło do ostrej wymiany zdań, Szmul na słowach: Dać, dać, dać tylko skąd go brać? zdecydowanie odchodzi od stołu. W tle rozlega się powoli muzyka romantyczna)

Estera: słodko mówi Szmuliku, mój mężu, (śpiewa ) czy Ty mnie jeszcze kochasz? (po chwili milczenia mówi zdenerwowana): Dlaczego milczysz?

str. 24

Szmul: Tak, tak Estera: Tak, tak …to znaczy jak? Szmul: Tak, to znaczy że tak Estera: Czyli mnie kochasz? (śpiewa) Szmul: Tak droga Estero, bardzo Cię kocham. Estera: Co byś zrobił gdybym umarła? Szmul: Chyba bym zwariował z rozpaczy. Estera: A czy byś się drugi raz ożenił? Szmul: Tak bardzo to bym nie zwariował. Estera: (podchodząc bardzo blisko męża)

No to, pocałuj swoją żonkę (Szmul zdawkowo całuje Esterę w policzek)

Mocniej! (szybko całuje w drugi policzek)

Jeszcze mocniej!! (Szmul niecierpliwie muska skrawek sukienki i kieruje się do wyjścia)

I już odchodzisz? Szmul: Ja nie odchodzę. Ja tu mieszkam. str. 25

Estera: (słodko, przymilnie )

Kochanie, a czy wiesz, że już niedługo będzie nas więcej? Szmul: (przerażony)

Naprawdę, jesteś tego pewna? Estera: Najzupełniej… właśnie depeszowała mame, że przyjeżdża do nas w przyszłym tygodniu z Mosikem, Lejzikiem, Mordkiem, Josele …i Perele. (Estera wychodzi)

Szmul: (śpiewa) Piosenka 8

Lament Szmula słowa: Ewa Warta-Śmietana, muzyka: Waldemar Król

Życie mnie bez przerwy czołga. Jak statku wrak na dnie. Ja niewiele w życiu chciałem. A czy to grzech, czy nie? Ja marzyłem, się starałem O synów dwóch lub trzech. Czy to kara mnie spotkała Czy to tylko pech? Ref.: O, la Boga, o la Boga Co ja zrobić mam? Aj, jaj jaj, aj jaj jaj Wszyscy tylko daj i daj. Chociaż siły wytężałem Pięć córek w domu mam. Na dodatek siostra Ethel To razem siedem dam.

str. 26

Każda chce mieć nowe stroje I modną damą być. Do kurortów wciąż wyjeżdżać I dobrze jeść i pić. Ref.: O, la Boga, o la Boga Jakby tego było mało Szarańcza krewnych wciąż. Jak mam sobie z nimi radzić Ja ojciec, brat i mąż. Ciągle spełniać ich życzenia Jakbym krezus był. A tu dziury w mych kieszeniach A w kasie kurz i pył. Ref.: O, la Boga, o la Boga

Scena V (Szmul wzdycha i wychodzi przed dom).

Chaim Rozencwajg: O, dzień dobry Panie Pipman, Pan nie w sklepie? Szmul: A widzi Pan tu sklep? Chaim: No, a jak się Panu sprzedaje nowy batyst? Szmul: Aj, z tym batystem to jest jak z moimi córkami… Chaim: A mianowicie? Szmul: Każdy ogląda, przewraca, obmacuje, rozkłada, próbuje, a nikt nie kupuje… ale, ale powiedz mi Pan Rozencwajg, czy ja jeszcze dożyję czasów, kiedy Pan mi zapłaci za materiał, który brał Pan ode mnie dawno temu? str. 27

Chaim: Myślę, że tak. Pan wygląda mi jeszcze na całkiem zdrowego człowieka… a, wiesz Pan, Panie Pipman, ja kupię od Pana te 10 kubików drewna loco Puszcza Białowieska. Szmul: Chętnie sprzedam. Ale a propos’ puszcza: czy Pana żona ciągle przebywa w Ciechocinku? Chaim: Aj, Panie, nie wbijaj ty mnie nóż w plecy. Szmul: A Pan myślisz, że ja to mam sam miód? Moja żona ciągle łazi po knajpach. Chaim: Co? Pije?! Szmul: E nie, za mną. Chaim: (wzdycha) To u nas jest całkiem odwrotnie. Szmul: …Ale wiesz Pan co, nie trap się Pan. Ja mam w głowie świetny interes. Jak pieniądz będzie, to Pana żonka natychmiast się wykuruje, nie będzie potrzebowała jeździć do żadnych kurortów. Będzie kasy pilnować lepiej od najwierniejszego psa. W moim domu zaroi się od konkurentów, a ja odzyskam swobodę ruchu, bo moja Estercia będzie szykowała wszystkie nasze córeczki za mąż.

str. 28

Chaim: Dobry pomysł. To możesz mi Pan pożyczyć sto rubli na dobry początek? Szmul: Co tam sto rubli. Ja życzę Panu tysiąc rubli! Piosenka 9 Geszefcik śpiewa Chaim, w refrenie włącza się Szmul. muzyka: Janusz Sent, słowa: Jerzy Andrzej Masłowski, opracowanie muzyczne: Waldemar Król Już od zarania dziejów świat cały kręci się wokoło interesów, biznesów, itp. Gdy w Raju Wąż - Kusiciel Ewunię jabłkiem zwiódł to gdy jej jabłko dawał miał w tym interes swój Geszefcik, geszefcik aj, ja, ja, ja, ja ,ja, ja, jaj daj Boże, bym w życiu zarobił wielki szmal Mój Boże, mój Boże jej, je, je, je, je ,je, je, jej jak zbiję fortunę to będę chwalił Cię Gdy cię dopadła bieda gdy pusto w trzosie twym pamiętaj, że ktoś inny interes węszy w tym Gdy szczęście się uśmiecha gdy już masz duży szmal pamiętaj, że ktoś inny też w tym interes ma Geszefcik, geszefcik... Geszefty są przeróżne są małe, duże też lecz najważniejsze w nich jest, by opłacały się Wiadomo wszak, że człowiek trzy namiętności ma są nimi: seks i władza lecz przede wszystkim - szmal! Geszefcik, geszefcik...

str. 29

Scena VI Do salonu Pipmanów wchodzi Ryfka zaczytana z książką w ręku, za nią wbiega Sara z kartką papieru. W tle muzyka narastająca w tempie.

Sara: Ja potrzebuję Twojej rady, Ryfka. Ja napisałam długi miłosny list. On jest taki czuły i namiętny, że jak go całą noc pisałam, to płonęłam i płakałam. Ryfka: Ach, Ty musisz być bardzo zakochana, Salcia. A w czym Ci pomóc? Sara: Ty mnie poradź: czy go wysłać do Moryca, Maksa, Izaaka, czy może Lejzora? Ryfka: Hm, ja bym poczekała do balu maskowego. Sara: Ale ja nie mam kostiumu. Ryfka: Ty się tylko umyj i uczesz, a nikt Cię nie pozna. (wchodzi Estera i mówi do Salci)

Estera: Tate dał Ci wczoraj pieniądze na kostium, to go chyba kupiłaś? Sara: Jak doszłam to sklep już był zamknięty i poszłam do teatru na nową sztukę. Ryfka: Jaki tytuł? Sara: Happy End. Ryfka: I co kończy się szczęśliwie?

str. 30

Sara: O tak, bardzo szczęśliwie. Wszyscy byli szczęśliwi, że już się skończyła. Estera: Jak przestaniesz wybrzydzać i przyjmiesz Jakuba, też koniec będzie szczęśliwy. Sara: Mame, ale on ma takie dziwne poglądy… Na przykład nie wierzy w piekło. Estera: Och, jak Cię poślubi, to szybko uwierzy. (wbiegają Josele i Chajele) Josele: Mame, Jakub ma takie długie włosy w nosie. Chajele: (podrzucając żółtą piłeczkę) I w uszach też i w uszach też! Ryfka: Ty słuchaj mame, Jakub pasuje do ciebie jak ulał. Sara: Chyba Ci się to staropanieństwo na mózg rzuciło, że ja za takiego dziada wyjdę? Ryfka: Stary, nie stary, ale za to ładnie dźwięczy jego kieska. Sara: Może nawet i ryczeć jak trąba jerychońska. A, ty lepiej pilnuj swojego języka, żebyś go nie połknęła razem z grysikiem. Ryfka: Radzę byś go szybko poślubiła, bo już ci się całkiem buzia wykrzywiła od tych złośliwości. Sara: Na Ciebie nie spojrzy nawet taki stary cap jak Jakub. str. 31

Estera: Przestańcie się wreszcie kłócić! (wchodzi Rozele Rozencwajg, za nią Ethel)

Rozele Rozencwajg: O tu, się panie ukryły? Estera: Rozele Rozencwajg! Już Pani wróciła? Jakie wieści przywozi Pani z Ciechocinka? (siostry odbierają od Rozele parasol, rękawiczki, kapelusz, oglądają, przymierzają, ona rozdaje im chusteczki do tańca) Rozele: Ach, dużo by opowiadać, młodzież męska piękna i bogata… no i oczywiście wszyscy mną zainteresowani. Musiałam uciekać, bo wkrótce matki niezamężnych córek zrobiłyby mi krzywdę. Ale wiecie… ci młodzieńcy przyjechali tu moim śladem. Wkrótce wszystkie was wyswatam. (klaszcze w ręce).

Estera: Ale będzie radość!. Sara, Ryfka, Josele, Chajele, Etel, Estera i Sosele śpiewają i tańczą z chusteczkami. Piosenka 10 Hora, hora, biri biri bim, bam muzyka i słowa tradycyjne, opracowanie muzyczne: Waldemar Król Rozele: (na melodii z wstępu) Moje panie przyszedł czas By wyswatać każdą z Was Przyprowadzę pięknych mężczyzn las Hora! Hora! Hora! Hora! Aj! aj! biri biri bim bom Aj! aj! biri biri bim bom Biri, biri, biri, biri, Biri, biri, biri, biri, Biri, biri, biri, biri, Aj, aj, aj! Hora! Hora! Hora! Hora!

str. 32

Aj! aj! biri biri bim bom Aj! aj! biri biri bim bom Biri, biri, biri, biri, Biri, biri, biri, biri, Biri, biri, biri, biri, Aj, aj, aj! Hora! Hora! Hora! Hora! Aj! aj! biri biri bim bom Aj! aj! biri biri bim bom Biri, biri, biri, biri, Biri, biri, biri, biri, Biri, biri, biri, biri, Aj, aj, aj!

str. 33

AKT II Scena I Salon rodziny Pipmanów, córki gorączkowo przygotowują się na przybycie gościa. Muzyka: Waldemar Król

Parlandując i śpiewając:

Sara: (wbiega) Gdzie są moje pończoszki? Josele: Daj mi sukienkę w groszki! Ethel: (wchodząc) Kto widział mój szal? Szmul: (siedzi w fotelu i mówi znad gazety) Wybierasz się siostro na bal? Chajele: (wbiega i wrzeszczy) Ktoś ukradł moje korale! Ryfka: No nie wiem gdzie są te szale? Estera: (zrzuca męża z krzesła) Ty zapal wreszcie świece Szmul: (spadając) Oj, bo na ziemię lecę Estera: str. 34

To wstań i rusz się żwawo Szmul: Na lewo, czy na prawo? Estera: Nie czas już na zabawę, wyciągaj Szmul zastawę! (Dzwonek do drzwi) Sara: O rety, dzwonek dzwoni! Ryfka: (zerkając przez okno mówi) To oni, chyba oni Estera: Szybko się zbierajcie i gości witajcie. Wszystkie siostry, ustawiają się w szeregu od najmłodszej i zarazem najniższej do najwyższej i najstarszej ciotki Ethel. Sosele ma na głowie jeden zapomniany papilot. Wszystkie mają rączki złożone na podołku i oczekują na gościa. Szmul otwiera drzwi. Do salonu wchodzi swat z narzeczonym. Miła atmosfera, ojciec przedstawia córki. Sprytna Sara podchodzi do gościa z tacą, na której jest herbata. Zasiada przed nim zachwycona słucha, klaszcze, nalewa herbatkę, nawiązuje kontakt wzrokowy z młodzieńcem, któremu piękne dziewczę widać, że wpadło w oko. Proszą by tak wspaniały gość zaszczycił ich swoim śpiewem.

Szmul: Co za zaszczyt, co za gość, prosimy…zapraszamy Nasza gromadka prawie w komplecie. Sosele bawi w Ciechocinku. Poznaj: Moja żona Estera Estera: Witam to wielki dla nas zaszczyt, prosimy (szeroko otwiera ręce w zapraszającym geście) Szmul: A oto i nasze księżniczki: str. 35

Rebeka nasza Ryfeczka (mówi rozpływając się, zachwalając jak najlepszy towar) Rozśpiewany słowik, poetka, wymarzona żona dla artysty Ryfka: (skromnie, wstrzemięźliwie skłania głowę, poprawia za duże okulary) Szmul: Salczi (przedstawia zdawkowo) też utalentowana, ale jeszcze trzpiotka Salczi: (głęboko się kłania zaglądając Jonatanowi zalotnie w oczy) Szmul: Josele (poważnie) nasza primabalerina Josele: Długo czekałam na tę chwilę (kłania się łobuzersko wyciągając rączkę do pocałowania, Jonatan dotyka czubkiem dłoni jej palec w dworskim ukłonie) Jonatan: Jestem do Pani usług Szmul: Chajele (ze śmiechem) tej ciągle figle w głowie Chajele: (Chajele wykonuje popisowy piruecik) Szmul: I znana Panu moja siostra Ethel Jonatan Feldman: O, Pani Ethel, co za niespodzianka, jak miło Panią znów zobaczyć. Ethel: Jonatanku, to Ty jeszcze mnie pamiętasz? Jonatan: Oj, ja nigdy nie zapomniałem. Dzięki Pani zostałem śpiewakiem.

str. 36

Sara: O, jak się to stało? Jonatan: Tak mnie tłukła po rękach w czasie lekcji fortepianu, że zacząłem cienko piszczeć. Ethel: Jak zawsze żartowniś. Taka wspaniała kariera, cały świat u Twych stóp. Chaim: Dyrektorzy największych teatrów walczą o Jonatana jak torreadorzy. Estera: Słyszałam, że publiczność bije się o bilety. Jonatan: Oj, tak życie gwiazdora przypomina czasem corridę Ethel: Ale pamiętaj, że nie zawsze byk przegrywa… Jonatan: (śpiewa) Piosenka 12 Kariera jest jak słońce słowa: Ewa Warta-Śmietana, muzyka:Waldemar Król część a – motoryczna część b – bardziej liryczna, rozmarzona, trochę zblazowana na części „a” po pierwszym refrenie (instrumentalnej) Jonatan tańczy, stepuje, obraca ciotkę Ethel a) Sinusoida życia Potwierdza Pani słowa Z każdego wszak upadku Wznosimy się od nowa Kariera jest jak słońce Na które czekasz długo A kiedy już zaświeci To szukasz szybko cienia

str. 37

b) Życie wśród blasku fleszy Z początku bawi, cieszy Lecz jednak bez wątpienia Najlepsze są marzenia Ref. Wielka sława wokół wrzawa to jest mój świat Na walizkach życie me Paryż, Wiedeń, Londyn, Rzym w moim życiu wiodą prym a) muzyka instrumentalna b) Wianuszek wielbicielek zaczyna męczyć mnie I wtedy czas uciekać Lecz po cóż tu narzekać Ref. Wielka sława Wokół wrzawa To jest mój świat Na walizkach życie me Paryż, Wiedeń, Londyn, Rzym w moim życiu wiodą prym wstawka instrumentalna i parlando:

Beautiful Ameryka! Beautiful Wielki świat! Bat the most beauty Is polish kobiet kwiat!

Sara: Śpiewa Pan jak ptak (w zachwycie składa ręce)

Chaim Rozencwajg: (złośliwie )

ji…Wysoko i niepewnie. Josele: Czy umie pan tańczyć? pilnie potrzebuję partnera. Jonatan: Obawiam się, że moje umiejętności nie dorównają tak znakomitej tancerce. str. 38

Jonatan: (zwracając się do Sary) Taka piękna noc, może pospacerujemy po ogrodzie? Josele: Z wielką przyjemnością (łapie go pod ramię). Chajele: (podbiega Chajele i chwyta go z drugiej strony)Pokażę Panu nasze drzewko szczęścia. Obie prowadza go w kierunku drzwi, Jonatan bezradnie ogląda się za Salci) Estera: (wychodząc mówi do Szmula) Mężu, proszę przynieś mi szal. Jonatan: (zatrzymuje się przed drzwiami)Przepraszam piękne panie na chwilę, zapomniałem kapelusza. (wracając natyka się na siedzącego w kącie Chaima)

Jonatan: (bardzo zadowolony mówi szeptem do Chaima)

A jaj jaj, ale piękna niespodzianka, dziękuję. Chaim: Aj, waj, jeszcze nie raz Pana zaskoczę. (Ryfka sprząta stół. Jonatan wraca po kapelusz, natyka się na Ryfkę, która mu go podaje, przypatrując mu się wzrokiem krótkowidza).

Jonatan: (z uśmiechem) Bardzo dziękuję. Może Pani do nas dołączy? (nie czekając na odpowiedź wychodzi. Spotyka czekającą na niego Salczi, chwilę patrzą rozmarzeni na siebie)

Jonatan: O, szczęście stanęło na mej drodze str. 39

(bierze jej obie ręce i przytula do swoich policzków, sielankę przerywa Josele, zakochani wzdychają i dołączają do reszty ).

Josele: Znalazł pan wreszcie ten kapelusz? ( tymczasem pojawia się Szmul wracający z szalem żony, rozgląda się czy nie ma już nikogo i po kryjomu pociąga łyk prosto z butelki, niezauważony przez niego Chaim siedzący w kącie mówi)

str. 40

Chaim: Mazel Tow!

Szmul: (zaskoczony zakrztusza się alkoholem) Chaim: Wkrótce wypijemy na weselu Salci. Szmul: Ryfki! Chaim: A co ty Szmul oślepłeś i nie rozpoznajesz własnych córek? Nie widzisz, że to Salczi wpadła mu w oko? Szmul: Co widzę, to widzę, ale pierwsza za mąż musi wyjść Ryfka. Jak wiesz ma ogromny posag, więc go przekonaj. Chcesz zarobić to rusz głową. Chaim: Oj, drogo to Cię będzie kosztowało (wychodzi). Szmul: (pije dla kurażu jeszcze jeden łyk i podchodzi do sprzątającej ze stołu Ryfki) Widzisz, tate o Tobie myśli i zadba o Twoje szczęście, jeszcze dziś omówimy Twoje wesele. (wychodzi) Scena II Zakochana, zachwycona narzeczonym Ryfka śpiewa. Piosenka 13 Shayn vi di Levone (Piękny, jak księżyc)

str. 41

(śpiewana w języku jidysz) muz.: J. Rumszynski, sł.: Ch.Tauber, opracowanie muzyczne: Waldemar Król, Danuta Śmietana, Janusz Witko Ref.: Sheyn vi di levone, Likhtik vi di shtern, Fun himl a matone, Bistu mir tzugeshikt! Mayn glik hob ikh gevunen, Ven ikh hob dikh gefunen, Sheyn vi toyznt zunen Hot mayn hartz baglikt. Dayne tzeyndlekh, vays vi perelekh, Mit dayne sheyne oygn, Dayne heyndelekh, dayne herelekh, Hot mikh tzugetzoygn. Ref.: Sheyn vi di levone… Der moykh is mir tzumisht, Ikh gey arum tzukhisht, Khveys aleyn nit vos ikh vil, Ikh shem zikh, ikh bin royt. Di tzung is bay mir toyt, Ikh ken nit zogn, vos ikh vil, Du bist arayn tzu mir, In hartzn oyf kvartir. Khtrakh vi tzu zogn dir, Az du bist... Ref.: Sheyn vi di levone… Tłumaczenie: Pomieszało mi się w głowie, Chodzę bez celu i sama nie wiem, czego chcę, Wstydzę się i czerwienię , nie umiem powiedzieć, co czuję, Ty jesteś we mnie i w moim sercu masz miejsce i zastanawiam się, co Tobie powiedzieć, że Ty jesteś… Piękny, jak księżyc, świecący, jak gwiazdy, prezent z niebios, który otrzymałam, moje szczęście wygrałam winem, kiedy Ciebie odnalazłam… Świecisz, jak tysiące słońc, uszczęśliwiasz moje serce, Twoje ząbeczki, jak białe perełki i Twoje piękne oczy. Twój wdzięk, twoje włoski, pokaż mi wszystko…

Po skończonej piosence wchodzi Rozele Rozencwajg.

Rozele Rozencwajg: (mówi do siebie) str. 42

Ależ ona brzydka! (potrzepuje głową, po czym podchodzi do Ryfki i całuje powietrze obok jej policzka)

Słyszałam nowiny. Gratuluję! Dla wyjątkowej panny młodej mam coś specjalnego – z samego Wiednia. Przymierz! (podaje Ryfce szal ślubny na głowę z białej koronki)

Ryfka: O, piękny! (przymierza, na to wpada Sara)

Sara: No chyba nie myślisz, że Jonatan Cię poślubi? Ryfka: Nie myślę, ja to wiem. Śpiewają. Zaczyna Ryfka, przymierzając koronkę. Do piosenki włącza się Sara. Śpiewając, zaczynają się kłócić, wyrywać sobie koronkę. Podniesione głosy dochodzą do rodziców. Wpada Estera, za nią Szmul, a także dwie młodsze siostry. Piosenka 14 Aj di gi di daj, di gi di daj… słowa i melodia tradycyjne, opracowanie muzyczne Waldemar Król

Ryfka (lirycznie): Aj di gi di daj, di gi di daj, daj, daj, daj, daj, daj. Aj di gi di daj, di gi di daj. Aj di gi di daj, di gi di daj, daj, daj, daj, daj, daj Aj di gi di daj, di gi di daj.

Sara: Bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum.

Ryfka: Aj, di gi di daj, di gi di daj.

Sara: Bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum.

Ryfka: Aj, di gi di daj, di gi di daj.

str. 43

Sara (żywiołowo): Aj di gi di daj, di gi di daj, daj, daj, daj, daj, daj. Aj di gi di daj, di gi di daj. Aj di gi di daj, di gi di daj, daj, daj, daj, daj, daj Aj di gi di daj, di gi di daj.

Ryfka: Bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum.

Ryfka: Aj, di gi di daj, di gi di daj.

Estera (nerwowo, podniesionym głosem): Bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum, bum. Aj, di gi di daj, di gi di daj!.

Estera: A tu, co znowu się dzieje? chwili spokoju nie ma! (zabiera z rąk Salci koronkę, dwie młodsze biorą ja z rąk matki i wyrywają go sobie)

Sara: (płaczliwie podnosząc głos)

Mame, Ryfka szykuje się do ślubu z moim ukochanym! (Szmul bierze od dzieci koronkę i podając ją Ryfce kończy kłótnię stwierdzeniem)

Szmul: Teraz kolej na Ryfkę, Ty jeszcze masz czas. Szmul i Ryfka wychodzą. Do Salci podchodzi Rozele, która podczas kłótni przy lustrze poprawiała fryzurę.

Rozele: Ach, Kochanie rozchmurz śliczne czółko. Na cóż Ci taki (z lekką kpiną) fruwający ptaszek? Zabiorę Cię do Paryża, tam dopiero jest kwiat prawdziwych amantów! (myśląc o sobie i własnych przyszłych podbojach, rozmarzona wychodzi zostawiając Sarę samą). Scena III

str. 44

(ten sam salon. Urażona i wściekła Sara tuląc się do matczynych piersi śpiewa o niesprawiedliwości i swojej wielkiej miłości). Piosenka 15 Żale Sary słowa: Ewa Warta-Śmietana, muzyka:Waldemar Król

O nie, nie, nie, nie, nie, nie! Ja, Mame, nie zgadzam się! Jonatan Ryfce nie należy się! W mym sercu na dnie, jak najpiękniejszy kwiat, cudowne uczucie rozwinęło się. Me serce zabiło, tik tak, tik tak. Ty wiesz, że miłości to znak, to znak. Me serce zabiło, tik tak, tik tak. Ty wiesz, że miłości to znak, to znak. Jonatan dziś spojrzeniem swym rozkochał w sobie mnie. I wiem, że na pewno poślubić chce. To przeznaczenie me, cała czuję ten drżący miłości zew! Więc nie sprzeciwiaj szczęściu moim się! Posłuchaj mnie, Mame, tik tak, tik tak. Posłuchaj, miłości to znak, to znak. Posłuchaj mnie, Mame, tik tak, tik tak. Posłuchaj, miłości to znak, to znak. Oj, Mame, jeśli kochasz mnie i wiesz, co to miłości żar, to spraw, by więcej z oczu mych nie płynęły łzy, gdy ten kwiat, co dziś rozwinął się, zwiędnie z bólu i rozpaczy w sercu mym na dnie! Oj, Mame, oj Mame, tik tak, tik tak. Czy słyszysz, że serca to znak, to znak. Oj, Mame, oj Mame, tik tak, tik tak. Czy słyszysz, że serca to znak, to znak.

Scena IV (Jonatan siedzi w pokoju hotelowym przed lustrem czesze włosy, szykuje się do ślubu, wchodzi swat z tradycyjnym ubraniem żydowskim) str. 45

Chaim: Kittel gotowy.

Jonatan: Pierwszy raz w życiu zakładam tradycyjny strój. Musisz mi pomóc.

Chaim: Tradycja to piękna rzecz, szkoda, że odchodzi razem z nami. Wy młodzi musicie ją pielęgnować.

Jonatan: Pomoże mi moja piękna żona.

Chaim: Tak ona ma cudowne serce.

Jonatan: Ach, jej wiotka figura.

Chaim: … hm bardzo kobieca

Jonatan: Nóżki jak u sarenki

Chaim: Tak ma zgrabne kosteczki A szczególnie uszka, patrz tylko na jej uszy

Jonatan: Moje szczęście długo Ci będzie dźwięczeć w uszach (potrząsa sakiewką nad uchem Chaima)

str. 46

Chaim: (trochę jakby do siebie) Mam nadzieję, że jej posag sprawi, że z każdym dniem, będziesz w niej coraz bardziej zakochany.

Jonatan: Już ją kocham, szaleje, płonę… I jak? (obraca się) spojrzy na mnie życzliwie

Chaim: Ona tak…ale Chodźmy już bo się spóźnimy

Jonatan: A…, co do tradycji mam jeszcze jedno pytanie. Czy to prawda, że nie będę mógł z nią zatańczyć ?

Chaim: Tak to prawda. Z powodów moralności kobieta i mężczyzna muszą tańczyć tylko osobno.

Jonatan: A co mówi tradycja, o tym…no wiesz…

Chaim: A o to chodzi (swat wykonuje dłońmi gesty nawiązujące do „pozycji łóżkowych”) Będziecie małżeństwem więc nie ma żadnego problemu.

Jonatan: Możemy na leżąco?

Chaim: Jak najbardziej. str. 47

Jonatan: A na siedząco? Chaim: Jak wam się spodoba?(pytająco)

Jonatan: A na stojąco?

Chaim: (Już odruchowo chce potwierdzić, ale zatrzymuje się i mówi) Absolutnie nie!

Jonatan: Ale swacie dlaczego na stojąco nie?

Chaim: Bo to może skończyć się tańcem! (wychodzą) Scena V

Prowadzony przez swata Jonatan, ubrany w strój weselny - biały kittel, tradycyjnie noszony w Jom Kippur, z założonym na oczy ręcznikiem wchodzi do salonu Pipmanów. Zbliżają się do baldachimu, pod którym Jonatan oczekuje z rabinem na pannę młodą. Ryfka wchodzi pod baldachim, obok stoją matka, z siostrami, ciotką i Rozele Rozencwajg.

Chaim: Shalom Szmulu…shalom Estero (śmiejąc się) Drodzy Przyjaciele przyjmijcie z sercem Jonatana, który zapewni Waszej córce miłość i opiekę.

str. 48

Szmul: (do Jonatana) A jej posag zapewni Wam dostatnie życie. Swat ściąga Jonatanowi szmatkę z twarzy. Ten podnosi welon narzeczonej i spoglądając na pannę młodą kamienieje. Zamiast ślicznej Sary widzi jej brzydką siostrę Ryfkę w grubych okularach. Zapada niezręczna cisza. Goście zaczynają szeptać. Rabin spogląda na ojca panny młodej, ten daje znak, żeby natychmiast zaczynać ceremonię.

Rabin: Mon malka? (A kto to są królowie?)

Jonatan: Po chwili konsternacji przytomnieje i odzyskuje głos:

Czy to żart? kto to jest? miałem poślubić inną pannę Pipman. (rozgląda się niepewnie, panna młoda spuszcza ze wstydu i poniżenia głowę. Swat odciąga go na bok i szepcze mu do ucha)

Chaim: Jej ojciec daje 100 krotnie większy posag Jonatan: (mówi do Ryfki)

Bardzo Cię przepraszam, zaszło straszne nieporozumienie (odchodzi, zaś do Ryfki podchodzą siostry i każda podaje chusteczkę i zaczyna szlochać z Ryfką)

Ethel: (do siebie) Oczywiście, że zaszło tu nieporozumienie, to ja jestem najstarszą panienką w tym domu.

str. 49

(Do Ryfki podchodzi Estera i Szmul, podają jej ręcznik i miskę)

Estera: Kochamy Cię córeczko! (do Ryfki podbiega radosna Josele i podając jej skakankę mówi)

Josele: Poskacz sobie. (Ryfka odsuwa ją ze zniecierpliwieniem, obok Chajele z kieszonki wyciąga ulubioną żółtą piłeczkę otrzymaną na dworcu od rabina obraca ją w rączkach i duma poczym podaje Ryfce)

Chajele: Masz piłeczkę. (Ryfka odwraca się i z płaczem wychodzi, za nią matka i młodsze siostry)

Chaim: (biegnie za Jonatanem i szepcze)

Nie bądź głupi, tylko zobacz jak wygląda pięknie na tle tego sejfu, a jak go otworzysz to natychmiast ją pokochasz, gwarantuję! Jonatan: To sam się z nią żeń! (schodzi niżej i natyka się na Ethel)

Ethel: Jonatanku, wiedziałam, że los nas połączy. Mam dla Ciebie eliksir miłości. Jonatan: Daj kieliszek, Nie, wiadro!!!Nieeeeeeee Co ja mówię (wybiega prosto w ramiona idącej z dołu Rozele).

Rozele: (do siebie)

W końcu i tak wszyscy wpadają w moje ramiona. (na głos) str. 50

Jonatanie, dlaczego jesteś taki wzburzony? Opowiedz co Cię dręczy, utulę Twą mękę. (bierze go pod łokieć i puszcza oko do publiczności)

Piosenka 16 Na Twe udręki najlepsze są me wdzięki słowa: Ewa Warta-Śmietana, muzyka: Waldemar Król

Jonatan: W różnych progach przebywałem I tam panny poznawałem Lecz nie równać się nikomu Com w Pipmanów zastał domu Tylko Salcie raz ujrzałem A od razu pokochałem. To cudowna jest dziewczyna

Rozele: Jak cytryna, kwaśna mina Krzywe nogi i te piegi Na co całe Twe zabiegi? To ja jestem jak malina słodka, zwiewna i powabna nie dorówna mi dziś żadna

Jonatan: Tak mnie strasznie oszukano Miast urody dając wiano Tak mi bardzo źle, że zabiję się Mam tu bukiet róż Na mój grób je złóż

Rozele: Opanuj się Jonatanie wszak są tutaj inne panie A ten bukiet róż W moje ręce złóż Chętnie przyjmę go i już

Jonatan: Jej oczęta ciągle widzę I mych uczuć się nie wstydzę Teraz pójdę sobie popić A na końcu się utopić Jak to zrobię nie rozumiem Przecież świetnie pływać umiem

str. 51

Rozele: Spojrzyj w oczu moich głębię Ja Cię nimi nie oziębię Poczuj mego łona drżenie

Jonatan: Przecież z Tobą się nie żenię

Rozele: Kto tu mówi o weselu Takich jak Ty jest tutaj wielu

Jonatan: Taki byłem rozogniony Jak piorunem przestrzelony Teraz prysnął cały czar Został już mi tylko bar

Jonatan: (mówi odchodząc) Adieu Bye Madame Rosele: (odchodzi obrażona) Zatęsknisz jeszcze za prawdziwą kobietą (W trakcie duetu niezauważona przez Jonatana i Rozele pojawia się wścibska Ethel) Ethel: (śmieje się głośno i złośliwie)Cha, cha, cha…. Taka piękna i zaradna dama, a tu taki kosz…cha, cha Rozele: (odpowiada z drwiną i lekceważącym uśmiechem, mierząc Ethel od stóp do głów) I kto to mówi? od pół wieku najbardziej rozchwytywana panna w naszym mieście………i ciągle, ciągle panna!

str. 52

Scena VI (w salonie Pipmanów swat zostaje sam).

Chaim: (przedrzeźnia Jonatana)

Ożeń się, ożeń! Z wielką radością bym się żenił gdybym na swe nieszczęście nie był już żonaty, ale jak to mówią szewc bez butów chodzi. (zwracając się do widowni)

A wy znacie moją żonę? Piosenka 17 Ja mam już dosyć mojej żony muzyka: Janusz Tylman, słowa: Jerzy Gerżabek Ja jestem skromny i cichutki, Ja nie mam żadne inne smutki Ja mam właściwie wszystko, co ludzie od życia tylko chcą. Już by od biedy człowiek wyżył Się erotycznie czasem zbliżył By się zabawił tu i tam – Cóż, kiedy jeden kłopot mam: Ja mam już dosyć swojej żony! Jak mam to nazwać: przesyt, spleen? Ja chodzę smutny i znudzony, Pij lat dwadzieścia ten sam płyn. Ja się buntuję, się nie daję, Mnie się już z tego płakać chce Pan myśli, że się przyzwyczaję? Ja też myślałem, ale nie. ONA JEST TAKA STRASZNIE GRUBA! Ona ma TAKIE nogi dwie! Ona ma profil Belzebuba, Tylko co do ogona nie. Ona jest taki tran sercowy, Go się nie lubi a się je. Tylko od trana jest pan zdrowy, A od niej to cholera wie. I czy to nie jest los ananty: Zrobiłem żonie niespodziankę. Wróciłem wczoraj wcześniej i Zaglądam do niej poprzez drzwi... Ta jędza pod mym własnym dachem Leżała sobie z jakimś gachem! Ja się go pytam: Panie! Z nią?! I odpowidział: Wisz pan co? Ja mam już dosyć swojej żony

str. 53

Jak mam to nazwać: przesyt? spleen? Ja chodzę smutny i znudzony: Pij lat dwadzieścia ten sam płyn Ja się buntuję, się nie daję, Mnie się już z tego płakać chce Pan myśli, że się przyzwyczaję? Ja też myślałem, ale nie. ONA JEST TAKA STRASZNIE CHUDA! Ona ma TAKIE nogi dwie! Ona takie ma cienkie uda, A co do "tutaj" – wcale nie! Ona jest taki tran sercowy, Go się nie lubi a się je. Tylko od trana jest pan zdrowy, A od niej to cholera wie.

(Zrezygnowany macha ręką; od pewnego czasu słucha go żona).

Rozele: Nie dość, że fajtłapa to w dodatku niewdzięcznik. (zdenerwowana, z parasolką wycelowaną w serce Chaima, szybko zbliża się i zwraca do niego z wściekłością)

Myślisz, że to tak miło do wszystkich mężczyzn suszyć zęby w uśmiechu? A jak Ci się wydaje, skąd te futra, brylanty, samochód, nie wiesz? A wiesz może po co kobiecie mąż i kochanek? Żeby mogła związać koniec z końcem! Piosenka 18

Chaim co z Ciebie za mąż! słowa: Ewa Warta-Śmietana, muzyka: Waldemar Król Ref.: Oj Chaim, Chaim co z Ciebie za mąż Oferma, niezdara, życiowa ofiara Mojej spódnicy Ty się trzymasz wciąż Na nic Twe mamroty, weź się do roboty Aj, jaj, jaj….. Dosyć sentymentów i ciągłych wykrętów. Marzył mi się kawał chłopa A dostałam co? Jełopa!

str. 54

Gdzie ja wtedy oczy miałam Kiedy Cię za męża brałam. Ref.: Oj Chaim….. Inni piękne wille mają Bo pracują, się starają Ciebie chyba gdzieś schowali Kiedy portki rozdawali. Ref.: Oj Chaim….. Żadnej pracy się nie imasz Jak panienka nóżki zginasz Dość mam Twoich piruetów Słodkich minek i falsetów. Ref.: Oj Chaim….. Chaim: Ależ Rozele… (idzie za nią)

Scena VII Z samego końca sali, z ciemności, wyłania się zrozpaczona, ośmieszona i porzucona Ryfka i śpiewając kieruje się w stronę parku. Siada pod zapaloną latarnią. Piosenka 19 Gdzie jest moich siedem dobrych lat. muzyka i słowa: Emanuel Schlechter Pozwólcie, że przed wami się pożalę Na moje biedne życie, na mój świat. Choć mówią, że nasz Pan Bóg zwykle daje Każdemu jego siedem dobrych lat. I czekam na tę dobra chwile stale, Że do mnie szczęście tez uśmiechnie się, Lecz moich siedmiu lat nie widać wcale.

str. 55

Czy to możliwe, żeby Bóg zapomniał mnie? (Ref.) Gdzie jest moich siedem dobrych lat? Jak nie siedem chętnie przyjmę dwa! By mi życie choć coś dało, Żeby w sercu tak nie łkało. Gdzie jest moich siedem dobrych lat? Jak widać w świecie tyle pięknych rzeczy, Jak ludziom mija życie pośród śnień. A mnie wlazła bieda raz na plecy I ani rusz wypędzić choć na dzień. Już nieraz we śnie widzę się bogaty I zdaje się, że złota pełno mam. I budzę się i znów te same graty! Ta sama bieda i jak wczoraj los ten sam! (Ref.) Gdzie jest moich siedem dobrych lat? Jak nie siedem chętnie przyjmę dwa! By mi życie choć coś dało, Żeby w sercu tak nie łkało. Gdzie jest moich siedem dobrych lat?

Ryfka: Chyba tylko ja doświadczam samych chudych lat, a te tłuste …weszły mi w biodra. ( wchodzi Chaim i pociesza Ryfkę).

Chaim: Ryfka, Ty szybko myj ząbeczki, niech one lśnią jak białe perełeczki. Jeszcze w tym tygodniu staniesz pod baldachimem. Ryfka: Jako piąty słupek? Chaim: Rebe sprawi cud. Piosenka 20 Cziribim, cziribom (Cuda Rebego) muzyka i słowa tradycyjne, tłumaczenie: Jerzy Ficowski, opracowanie muzyczne: Paweł Piątek

Chaim: Wielkie cuda czyni Rebe, najdziwniejsze w świecie, Posłuchajcie, a wraz ze mną cieszyć się będziecie, Od Paruste do Pakuste, i do Sadigure, Cuda że na głowie włosy, unoszą się w górę.

str. 56

(Ref.) Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom, bom. Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom. Cziri biri, biri, biri, cziri biri bom. Cziri bim, bom, bom, bom, bom.

Ryfka: Już sobota się przybliża, w domu siedzieć trzeba, A tu w drogę do miasteczka musi ruszać Rebe. Że nie wolno jechać, co tam! Koniki na przedzie; Tu sobota, tam sobota, a on piątkiem jedzie!

Chaim i Ryfka: (Ref.) Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom, bom. Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom. Cziri biri, biri, biri, cziri biri bom. Cziri bim, bom, bom, bom, bom.

Sara: Do Rebego, do Jankiela syna Gedalego, przyszedł Żyd nieborak – krzywy i chromy do tego. „Odrzuć kule! – mówi Rebe – chyba ci ich nie żal!” Ledwo Żyd odrzucił kule – już na ziemi leżał…

Chaim, Ryfka, Sara: (Ref.) Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom, bom. Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom. Cziri biri, biri, biri, cziri biri bom. Cziri bim, bom, bom, bom, bom.

Estera: Płacze Żyd, pieniędzy nie ma, ze zgryzoty szary, Patrzy w górę, a tu z nieba sypią się dolary, Cud – zawołał Żyd przejęty, biegnie do sąsiada, „Jaki cud? – rzekł na to Rebe – przecież dolar spada.”

Chaim, Sara, Ryfka, Estera: (Ref.) Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom, bom. Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom. Cziri biri, biri, biri, cziri biri bom. Cziri bim, bom, bom, bom, bom.

Szmul: A w sobotę u Rebego siedział Żyd przy jadle, Aż tu głowa mu opada i Żyd mdleje nagle, Ale kiedy cudotwórca nad nim sie pochylił,

str. 57

Ethel:

To uwierzcie , nie uwierzcie Umarł Żyd w tej chwili.

Chaim, Ryfka, Sara, Estera, Szmul, Ethel: (wchodzą Josele i Chajele) (Ref.) Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom, bom. Cziri bim, cziri bom, cziri bim bom, bom, bom, bom. Cziri biri, biri, biri, cziri biri bom. Cziri bim, bom, bom, bom, bom.

(wszyscy wychodzą, pozostaje tylko Chaim i Sara) Estera: (wychodząc mówi do Ryfki) No moje dziecko, trochę wiary. Ryfka: Oj, tak, tak… jak Rebe takie cuda czyni, to poczekam kolejne 40 lat! (wychodzą) Sara podchodzi do Chaima, który obciera chusteczką czoło i przysiada się do niego.

Sara: (do Chaima)

Wiesz Chaim, żal mi Ryfki, przecież my z Jonatanem tak naprawdę się nie znamy. Przyznaję miła powierzchowność, ale na co dzień żyć z człowiekiem, który tylko od rana do wieczora śpiewa, to dla mnie byłby na dłuższą metę koszmar, a dla Ryfki muzyka, to cały świat. Idźmy do Rebego, może sprawi cud? (idą do rebego) Scena VIII Rozpoczyna się wstęp do kolejnej piosenki. Rebe zaczyna tańczyć. Na to wchodzą Sara z Chaimem i Sara zaczyna śpiewać, zwracając się do Chaima, a potem do publiczności. Piosenka 21 Patrz jak rebe tańczy muzyka i słowa tradycyjne, opracowanie muzyczne: Waldemar Król Sza, sztil, już tak nie wrzeszcie, Niech nasz Rebe tańczy wreszcie.

str. 58

Sza, sztil nie róbcie gwałtu, Bo nasz Rebe tańczyć chciał tu. A jak Rebe tańczy, tańczą z Rebem ściany, A my wszyscy klaszczmy, kiedy idzie w tany. Sza, sztil, już tak nie wrzeszcie, Niech nasz Rebe tańczy wreszcie. Sza, sztil nie róbcie gwałtu, Bo nasz Rebe tańczyć chciał tu. A jak Rebe śpiewa swoje piosnki chwackie Jego cień na ziemie martwym pada plackiem. A jak rebe tańczy stół z nim razem bryka, A my wszyscy tupmy kiedy gra muzyka. Sza, sztil, mach nyszt kiejn gierider, der Rebe glejt szojn tancn wider, Sza, sztil mach nyszt kiejn giewałt Der Rebe glejt szojn bałd.

Rabin: (zauważa przybyłych i proroczo mówi)

Wiem, po co przyszliście. Wracajcie do domu i szykujcie wesele dla Ryfki! (zaskoczeni słowami rebego Sara i swat odchodzą). Scena IX (Do salonu Pipmanów wchodzi Rozele, rozgląda się i nie widząc nikogo nawołuje) Rozele: Puk, puk…dobry wieczór…Panie Pippman….heloou Ethel: (z głębi wchodzi Ethel, zauważa Rozele) O, Miód na moje oczy. (zwracając się do Rozele sardonicznie) No cóż, poznali Cię dogłębnie wszyscy kawalerowie w okolicy, to się przerzuciłaś na żonatych? Rozele: Nie wiem czy zaskrzypiały drzwi, czy to próchno się odezwało? Ethel: Próchno?

str. 59

Sen o mężczyznach słowa: Ewa Warta-Śmietana, muzyka: Waldemar Król

Ethel: (ściągając buciki i podkolanówki, grube pończochy?) Popatrz na moje zgrabne stópki . Rozele: Jak u przekupki. (również zrzuca buty i pończoszki) Lepiej popatrz na mą łydkę (demonstruje) Ethel: Jak baleronik O, przepraszam ile żyłek!???!!, Raczej salcesonik Tutaj jest kolanko i bioderka dwa (eksponuje dalej się rozbierając) Rozele: Nie dziwię się, że o Tobie – mężczyźni mówią ćma (w zachwycie patrząc do lustra, ściąga kapelusz) Och, jaka długa szyja Ethel: Pomarszczona żmija Rozele: (ściąga szal, żakiecik, dalej przed lustrem) A mój dekolt i biust (z uznaniem potrzepuje nim odwracając się do Ethel) Mężczyźni mają gust (ściąga kolejną część garderoby) Ethel: Stara pudernica Niewyżyta rozpustnica Sam puder i róż Rozele: str. 60

Czy skończyłaś już Spójrz na zwiędłe ramiona Twe Uważaj, bo rozsypujesz się Ethel: Że co, że moje ramiona? (odsłania ramiona) Wrona, frywolna, wrona! Rozele: Kra, kra, kra jakaś Ty nędzna wsza. I godna ubolewania. Ethel: Mam dosyć jej gadania. Głupia gęś i jeszcze ze mnie kpi. Zabieraj swoje szmaty i wynoś z mojej chaty Za rogiem znajdziesz drzwi Rozele: Jaka głupia krowa I co to za wymowa Uważaj tak się boję, z wrażenia ledwo stoję. Ethel: Zabieraj mi się stad postrachu wszystkich żon. Rozele: A ja przeciwnie zapraszam Cię do mego ogrodu Będziesz straszyć szpaki od wschodu. str. 61

Ref.: O, mężczyźni jej się śnią, ale żaden nie interesuje się nią. Ethel: Tak, mężczyźni jej się śnią, ale każdy znudzony już nią. Rozele, Etel (razem w dwugłosie tekst powyżej): R.: O, mężczyźni jej się śnią, ale żaden z nich nie jest z nią. E.: Tak, mężczyźni jej się śnią, ale każdy już znudzony nią. (w trakcie piosenki szukające żółtej piłeczki Josele i Chajele zabierają porozrzucane części garderoby Ethel i Rozele i niezauważone zabierają je ze sobą. Chajele po drodze przymierza kapelusz Rozele ) Jonatan: (nagle wchodzi Jonatan by przed wyjazdem się pożegnać, zaskoczony widokiem roznegliżowanych pań manewruje kapeluszem i wychodzi) Oooooooo, przepraszam (zasłania kapeluszem z przodu przyrodzenie) Nie wiedziałem (zasłania kapeluszem z tyłu swoją pupę, w końcu kapeluszem zasłania oczy) Ja nic nie widziałem (wychodzi) (Rozele umyka szukając ubrań, z drugiej strony wchodzi Chaim mija się z Jonatanem) Chaim: Nie widziałem, nie widziałem a co tu można zobaczyć? Nagle widzi „gołą” Ethel poszukującą swoich okularów. Chaim: ( z zaskoczeniem, niedowierzaniem i naganą w głosie) Pani Ethel?!!! (Podchodzi bliżej ogląda ją ze wszystkich stron, ta widząc co się dzieje chwyciła boa i próbuje się nimi okryć) Chaim: (nagle zaskoczony jej wdziękami budzi w sobie mężczyznę, łapie za koniec boa i przyciąga ja do siebie, mówi zmienionym głosem) No, no Pani Ethel (Ethel z zaskoczenia drętwieje)

str. 62

(Za biegającą Josele i Chajele ubrane w kapelusz, rękawiczki, buty i inne części garderoby obu kłócących się pań, do pokoju wpada Szmul z butelką w reku, przeciera oczy, czka, a z drugiej strony Estera. Szmul nagle staje jakby porażony piorunem). Szmul: Siostro Ty, z żonatym pod moim dachem!!!! (Estera podchodzi fartuchem przykrywa Ethel, która próbuje się tłumaczyć) Ethel: To nie tak jak myślisz, to ja z Rozele, a on nadszedł i… Szmul: Co? Ty z Rozele? Koniec świata, koniec świata! Ethel: Tak, ale nie tak jak myślisz, ja Ci wszystko wytłumaczę (Ethel biegnie za Szmulem. Estera zabiera dzieci i karcąc je wychodzi). Estera: Jak wam nie wstyd, natychmiast oddać ubrania. (Wraca Rozele szukając swoich ciuchów) Rozele: Josele, Chajełe Czy widział je ktoś? Gdzie, gdzie Gdzie są te bestyjki dwie Jak te małpy złapie To oczy wydrapie Żółtą piłkę im zabiorę A na koniec obie spiorę. (wychodzi)

(Na tym motywie tanga pojawia się Jonatan oszołomiony tym co zobaczył u Pipmanów błąka się i nagle słyszy piękny śpiew, zaciekawiony idzie za głosem) melodia tanga przechodzi we wstęp Para Que Quiero Yo Mas Bivir

str. 63

Scena X (Z ciemności wyłania się Ryfka ubrana w czarną pelerynę z kapturem i śpiewa smutną pieśń o miłości. W trakcie piosenki, podchodzi do niej przechodzący Jonatan, zachwycony i oczarowany śpiewem, zbliża się do dziewczyny i, pragnąc zobaczyć kim ona jest, zagaduje).

Piosenka 22 Para Que Quiero Yo Mas Bivir śpiewana w języku hiszpańskim ludowa piosenka sefardyjska Para que quiero yo mas bivir en este mundo. Mejor es morir mas que sufrir, dolores de amor vengo a sufrir. Yo te amo de coraçon ma no te puedo alcançar. Mejor es morir mas que sufrir, dolores de amor vengo a sufrir. Tłumaczenie: Dlaczego ja mam istnieć, żyć? Lepiej jest umrzeć niż cierpieć. Bóle miłości przyniosą cierpienie. Ja Cię tak bardzo kocham, że nie można bardziej.

Jonatan: Czy wolno mi poznać właścicielkę tego pięknego głosu? Ryfka: (rozpoznawszy Jonatana)

My się już znamy, proszę odejść

str. 64

(odchodzi, a za nią urzeczony Jonatan. Dochodzą do drzwi domu, on zrywa jej pelerynę i oniemiały widzi odmienioną niedoszłą żonę w pięknej jasnej sukni, długimi rudymi lokami, bez okularów. Na to nadchodzą Sara ze swatem i ojciec, matka, ciotka, Josele i Chajele.

Ryfka: Jak Pan śmie. Jonatan: Ale …ja nie śmiem tylko… kocham panią, proszę o wybaczenie (na to nadchodzi Szmul i zaskoczony przygląda się scenie) Szmul: Co tu się dzieje… (wymownie kaszle) Jonatan: (zauważa Szmula, odwraca się do niego i mówi) …a Ciebie Szmulu Pipman, proszę o rękę. Szmul: A do czego Panu potrzebna moja ręka? Jonatan: (w zdenerwowaniu)

Oczywiście o rękę Ryfki! Szmul: A… Ryfki? (głośno ze złością)

Z nią to już się Pan raz żenił. O ile pamiętam sam wesele wyprawiałem. Ile kosztów, ile wstydu się przez Pana najadłem. Tfu…na psa urok. Do dziś po Brodach chodzę ze spuszczoną głową. Jonatan: Ale to nie była moja narzeczona. Szmul: Nie Twoja? To czyja? Jonatan: Pana wybranka, panie Pipman. str. 65

Ale… ja pokryję wszystkie koszty… ja… ja natychmiast się żenię! Ryfka: Wiem co tak rozgrzało Pana uczucia, posag po mojej babci Gołdzie Rodschild, to wstrętne. Żegnam Pana. Jonatan: To nieprawda, kocham Panią, a spadek wiem, że zapisała Pani swoim młodszym siostrom, jestem dość bogaty, byśmy żyli szczęśliwie. (Szmul podchodzi do Ryfki i Jonatana bierze ich za ręce) Szmul: Ach, ci młodzi, jak im się daje to kręcą nosem, a jak się zabrania, to chcą. (Swat przynosi kieliszki, rozdaje wraz z Sarą i krzyczy)

Chaim: Mazeltow! (wchodzi Rozele)

Rozele: Jakie to wzruszające! Wyciąga koronkową chusteczkę, ociera oczko i upuszcza ją u stup Szmula, który natychmiast się schyla i jej podaje. Ona rzuca mu powłóczyste spojrzenie. Szmul szybko bierze z tacy kieliszek i wznosi toast.

Szmul: Napijmy się Lechaim, za młodą parę! Finał Piosenka 23 Lechaim (z hebrajskiego: na zdrowie!) muzyka ludowa, słowa: Janusz Tencer, opracowanie muzyczne: Waldemar Król

Wszyscy: Napijmy się Lechaim, do stołu siadać czas, Wieczór zapach sobotnich niesie chał. Napijmy się Lechaim za zdrowie wszystkich nas, Za pomyślność i za to co Bóg dał.

str. 66

Napijmy się Lechaim, niech życie wiecznie trwa Za zdrowie tych co blisko i tych co poszli w dal Napijmy się Lechaim w tę szabasową noc Za historię i za tradycji moc Napijmy się Lechaim, niech życie wiecznie trwa Za zdrowie tych co blisko i tych co poszli w dal Napijmy się Lechaim w tę szabasową noc Za historię i za tradycji moc

Mężczyźni: Lechaim, Lechaim, a sznepsl lomir machn! Lechaim, Lechaim, far ałe gute zakhn! Iz heybt di glezler un reglayim! Lomir mahn a lechaim, Lechaim, Lechaim

Wszyscy: Lechaim, lechaim, lechaim lechaim, lechaim, lechaim, lechaim, lechaim. Lechaim jidelech, Lechami bridelech! Zing że, trink że ałe in a gite szu! To łomir hulienen arajn zich tulienen, In dejm ganejdn bolsze niczego! Lechaim jidelech, Lechaim bridelech! Zing że, trink że ałe in a gite szu! To łomir hulienen arajn zich tulienen, In dejm ganejdn bolsze niczego! Lechaim, lechaim, lechaim lechaim… Far naje, gite, szejne cajtn, trink! Lechaim! Tłumaczenie: Wypijmy sznapsa, kielicha za wszystkie nowe czasy! Podnieśmy kieliszki i puchary, zróbmy, życzmy sobie na zdrowie! Na zdrowie Żydzi, bracia śpiewajmy pijmy w dobrą godzinę! Hulajmy i przytulajmy się na zdrowie Żydzi, bracia! Śpiewajmy pijmy w dobrą godzinę hulajmy i przytulajmy się, Bo w grobie , po śmierci już się nie będziesz bawił! Za nowe, dobre, piękne, czasy pijmy!

Jonatan: (zwracając się do Ryfki) Kochanie na nas już czas, pociąg nie będzie wiecznie czekał. Rozele: (zwracając się z wyrzutem do Chaima) My nie byliśmy w podróży poślubnej. Chaim: (obejmując żonę) To i my jedźmy do Ciechocinka. str. 67

Josele i Chajele: I my też i my też Josele: Mame Chajele: Tate Josele i Chajele: Jedźmy do Ciechocinka (rzucają do siebie żółtą piłeczkę) (Szmul przytula Esterę, która, ociera łzy szczęścia). Rabin: Jam to sprawił, że Ciechocinek stanie się teraz uzdrowiskiem i przystanią dla szczęśliwych małżeństw. Muzyka finałowa – Waldemar Król

Wszyscy artyści schodzą ze sceny trzymając się za ręce i w takt muzyki wężem krążą wśród publiczności zachęcając do klaskania i śpiewając: (Gwizd pociągu) słowa: Ewa Warta-Śmietana, muz. Waldemar Król

Melodia refrenu pierwszej piosenki Jonatana.

Ciechocinek, Ciechocinek To dla małżeństw błogi raj, Miłość, radość i muzyka A w serduszkach ciągły maj.

Koniec

(Ewentualnie poniższa piosenka do dodania). Piosenka 21 Szalom alejchem (pokój z wami)

str. 68

muzyka i słowa ludowe Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom shalom shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom shalom shalom alechem Alleluja, alleluja, alleluja, alle Alleluja, alleluja, alleluja, alle Ale, ale, alleluja, alleluja, alle lu Ale, ale, alleluja, alleluja, alle lu A…………………………… Shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom shalom shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem Alechem shalom Shalom shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem Hevenu shalom alechem alechem shalom Shalom alechem shalom shalom Alechem alleluja Shalom shalom shalom

Rekwizyty: 4 zdjęcia, parasolka, telegram, list, długie zapałki, dwa szabasowe świeczniki, świeczki, mace, chały, wino, 5 koszyków na mace, kieliszki plastikowe minimum 12, 3 koronki na głowę, mały stolik z tyłu sceny, stół obrus biały, lampa uliczna, ławeczka, 5 krzeseł, metalowe talerzyki, by przy spadaniu hałasowały, tace, czajnik, filiżanki, książka.

str. 69