Copyright by Złote Myśli & Wiktor Moskalewicz, rok 2012 Autor: Wiktor Moskalewicz Tytuł: Wprowadzenie do inwestycji w akcje Nr zamówienia: 1298076-20130309 Nr Klienta: 1248494 Data realizacji: 09.03.2013 Zapłacono: 0,00 zł Wydanie: Data: 14.06.2012 ISBN: Złote Myśli Sp. z o.o. ul. Toszecka 102 44-117 Gliwice www.zlotemysli.pl email:
[email protected] Autor oraz Wydawnictwo Złote Myśli dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo Złote Myśli nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Niniejsza publikacja, ani żadna jej część, nie może być kopiowana, ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana, powielana, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved.
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Spis treści Wprowadzenie ................................................................ 4 Rynki kapitałowe.............................................................. 6 Etapy wchodzenia spółki na giełdę.............................. 14 Giełda Papierów Wartościowych...................................... 19 Rola giełdy................................................................ 20 Segmenty i indeksy akcji............................................ 23 Sesja giełdowa i harmonogram................................... 28 Handel akcjami na giełdzie......................................... 30 Czynniki kształtujące popyt i podaż................................. 33 Dlaczego to ma sens — procent składany ................... 35 Cele inwestycji, po co inwestujemy?................................ 41 Samodzielna spekulacja na rynku akcji............................. 43 Przegląd biur maklerskich i dyspozycji . ........................... 48 Trzy słowa o zleceniach giełdowych (dyspozycjach maklerskich).............................................................. 50 Etapy rozwoju spekulanta .............................................. 53
Wprowadzenie
Książka, jaką masz przyjemność czytać, jest poświęcona zasadniczym zagadnieniom związanym z inwestycjami w papiery wartościowe zwane akcjami. Już na wstępie chciałbym przedstawić Ci zalety, które skłoniły mnie do pogłębiania wiedzy poświęconej inwestycjom w akcje. Rynki kapitałowe, a w szczególności akcje, posiadają pewne zalety nad innymi formami pasywnego dochodu lub prowadzenia biznesu. Między innymi są to: Możliwość praktycznie natychmiastowego wycofania się z inwestycji, czyli wyjścia z rynku. W przypadku np. nieruchomości może być to niemożliwe, gdyż nabywca może się szybko nie znaleźć lub będziemy zmuszeni sprzedać naszą nieruchomość po niższej cenie, aby odzyskać wkład kapitałowy. Zdolność do precyzyjnego określania ryzyka inwestycji — możemy za pomocą zleceń maklerskich z góry określić maksymalne ryzyko, jakie jesteśmy w stanie zaakceptować, inwestując w akcje. 4
Wprowadzenie
Wygoda i niskie koszta prowadzenia portfela inwestycyjnego — naszymi inwestycjami możemy zarządzać za pomocą internetu lub telefonu we własnym domu, co eliminuje dodatkowe koszta i oszczędza czas. Opłaty związane z handlem akcjami są stosunkowo niskie do możliwości osiągnięcia zysku. Możliwość inwestycji prawie dowolnych sum — ze względu na ogromny wolumen obrotu na giełdzie zawsze jest możliwość osiągania zysków praktycznie bez ograniczeń kapitału, jakim się dysponuje. Akcje ponadto charakteryzują się dość prostymi zasadami obrotu i historycznie okazały się być najefektywniejszymi aktywami przynoszącymi najwyższe stopy zwrotu w porównaniu chociażby z obligacjami. Po tym krótkim wstępie chciałbym Cię zaprosić do zapoznania się z dalszymi rozdziałami książki. Dowiesz się z nich, co to są rynki kapitałowe, na czym polega inwestowanie na nich, poznasz zasady funkcjonowania Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie oraz wiele innych pożytecznych informacji, które mogą się przydać początkującemu spekulantowi w czasie stawiania pierwszych kroków na GPW. Wiktor Moskalewicz www.polskie-akcje.pl 5
Rynki kapitałowe
Zacznijmy od definicji samego rynku i zasad jego funkcjonowania. Rynek to miejsce, gdzie dochodzi do zawierania transakcji sprzedaży lub kupna określonych usług lub towarów w formie fizycznej lub w formie niematerialnej. Są to także regulacje prawne i procesy, jakim podlegają transakcje, oraz podmioty gospodarcze i uczestnicy rynku zainteresowani handlem. Ta grupa odpowiedzialna jest za wystąpienie siły popytu i podaży. Za popyt — odpowiedzialni są nabywcy, tj. osoby bądź instytucje wystawiające oferty kupna. Za podaż — odpowiadają oferenci, czyli ci, co wystawiają oferty sprzedaży. Ogólna zasada brzmi tak: kiedy popyt rośnie, to cena wzrasta, gdyż na rynku znajduję się więcej osób chętnych zapłacić za coś po wyższej cenie od ceny aktualnej (rynkowej). To samo dotyczy podaży: kiedy podaż wzrasta, występuje coraz mniejsza grupa uczestników danego 6
Rynki kapitałowe
rynku zainteresowana kupnem, a pojawiają się sprzedawcy oferujący coraz niższe oferty sprzedaży i cena danego produktu się obniża. Innymi słowy można powiedzieć, że im mniej występuje czegoś na rynku, to jest to bardziej cenne, i kupujący są skłonni zapłacić za to więcej pieniędzy i panuje popyt. Kiedy jest czegoś dużo w stosunku do zapotrzebowania, panuje na rynku podaż. Przykładem może być złoto. Złoto jest rzadkim metalem, dlatego jest cenne — w odróżnieniu np. od węgla, którego jest o wiele więcej, dlatego też jest tańsze. Są to podstawowe zasady funkcjonowania rynków.
Schemat 1. Podział rynków 7
Rynki kapitałowe
Możemy teraz przejść do bardziej szczegółowego podziału rynku. Rynek dzielimy na realny i finansowy. Rynek realny to na przykład rynek pracy, dóbr i usług, rynek nieruchomości itd. Rynek finansowy to rynek, który zajmuje się regulacją i obrotem samych pieniędzy lub instrumentów służących do pozyskania kapitału inwestycyjnego. Na rynku finansowym obraca się instrumentami finansowymi, czyli zobowiązaniami finansowymi lub inaczej mówiąc „narzędziami” do przekazywania środków finansowych pomiędzy podmiotami gospodarczymi, które w danym czasie wykazują chęć ich posiadania, np. w celu wykorzystania do osiągnięcia dochodu lub pozyskania kapitału. Przedstawię poniżej najważniejsze segmenty wchodzące w skład rynku finansowego i instrumenty na nich występujące. Następnie szczegółowo przejdę do omawiania tematu obrotu samych akcji, czyli inwestycyjnych papierów wartościowych oraz opowiem, jak funkcjonuje giełda i jaką spełnia rolę dla inwestorów i spółek akcyjnych. Rynek walutowy — największy rynek finansowy, bardzo popularny ostatnio. W Polsce stale rośnie liczba inwestorów indywidualnych aktywnie działających na tym rynku, charakteryzuje się on przede wszystkim największym wolumenem obrotu i dostępem do notowań 24 godziny na dobę 5 dni w ty8
Rynki kapitałowe
godniu. Handluje się na nim oczywiście walutami. Dlatego kurs walut podaje się zwykle względem innej waluty. Transakcja najczęściej pośredniczy poprzez dolara amerykańskiego. Kiedy wymienia się dwie waluty, z których żadna nie jest dolarem amerykańskim, stosuje się wtedy kurs krzyżowy. Gdy wymienia się np. real brazylijski na franka szwajcarskiego, następuje najpierw zakup dolarów za real brazylijski, a następnie kupno franka za dolary. Uczestnikami wymiany walut są zwykle: Banki centralne — wykorzystują rynek do zarządzania rezerwami finansowymi oraz do interwencji w celu utrzymania stabilności walutowej. Banki komercyjne i inwestycyjne — razem z bankami centralnymi stanowią większość obrotu na Forex — rynku walutowym. Są stałymi uczestnikami rynku międzybankowego. Przeprowadzają głównie transakcje spekulacyjne lub zabezpieczające. Klienci korporacyjni — wiele przedsiębiorstw importujących bądź eksportujących dobra lub usługi może wykorzystywać rynek walutowy w celach handlowych, inwestycyjnych, a także do zmniejszania ryzyka walutowego, głównie przez kontrakty i opcje.
9
Rynki kapitałowe
Dealerzy na rynku walutowym — wyznaczają kursy, według których zawierane są transakcje. Biernymi uczestnikami tego rynku mogą być klienci indywidualni, którzy zawierają transakcję po cenach określonych przez dealerów. W ten sposób klienci indywidualni nie wpływają bezpośrednio na cenę waluty. Rynek pieniężny — pozwala swoim uczestnikom zaciągać pożyczki i dokonywać inwestycji. Pożyczkobiorca pożycza pieniądze od pożyczkodawcy (inwestora) — według określonej stopy procentowej i na określony czas zwany czasem trwania transakcji. Na tym rynku można dokonać zakupu między innymi bonów skarbowych bądź papierów wierzycielskich emitowanych przez przedsiębiorstwa w celu finansowania aktualnej działalności. Instrumenty rynku pieniężnego można podzielić generalnie na zbywalne i niezbywalne, czyli depozyty. Papiery zbywalne to takie instrumenty rynku pieniężnego, które w przeciwieństwie do depozytów można zbywać na rynku pieniężnym. Pośród nich można wyróżnić wspomniane bony skarbowe, komercyjne, certyfikaty depozytowe, weksle handlowe. Rynek obligacji — to obszar, gdzie emitent emituje obligacje, czyli instrumenty dłużne w celu pozyskania środków finansowych. Osoba nabywająca obligacje jest obligatariuszem i najczęściej jest upoważ10
Rynki kapitałowe
niona do otrzymania zwrotu zainwestowanej kwoty w czasie wykupu obligacji przez dłużnika, czyli emitenta, wraz ze z góry określonymi odsetkami. Czas ten nazywamy terminem wykupu. Obligacje mogą emitować państwa, nazywają się wtedy obligacjami skarbowymi, przedsiębiorstwa — są to obligacje korporacyjne. Obligacje także mogą być emitowane przez samorządy terytorialne, nazywane są wtedy obligacjami komunalnymi. Obligację można również podzielić ze względu na termin wykupu, np. krótkoterminowe — wykup papierów dłużnych następuje do jednego roku, średnioterminowe — do 5 lat i długoterminowe — powyżej 5 lat. Rynek instrumentów pochodnych — inaczej rynek terminowy, na którym obraca się instrumentami powstałymi na bazie tak zwanych instrumentów bazowych takich jak akcje, indeksy giełdowe, waluty. Instrumenty terminowe głównie służą do zabezpieczania się przed zmiennością instrumentów bazowych, np. eksporter narażony na zmiany waluty może być zainteresowany kontraktami lub opcjami na waluty, a kopalnia danego surowca kontraktem lub opcją na surowiec, który wydobywa. Ponieważ głównym tematem książki są akcję, dalej będą przytaczane wiadomości wyłącznie dotyczące tych papierów wartościowych. Scharakteryzujmy
11
Rynki kapitałowe
więc szczegółowo rynek akcji, jego uczestników i rolę, jaką pełni w gospodarce. Rynek akcji — jeden z najbardziej popularnych segmentów rynku kapitałowego. Jak nazwa wskazuje, na tym rynku obraca się akcjami. Alokacja kapitału w te papiery wartościowe daje możliwość efektywnego wykorzystania swoich nadwyżek finansowych gdyż charakteryzuje się wysokimi stopami zwrotu. Akcje to najpowszechniejsze papiery wartościowe wykorzystywane do inwestycji. Emitowane są przez spółki akcyjne i stanowią odpowiednik części kapitału spółki. W odróżnieniu od obligacji, która jest formą pożyczki podlegającą zwrotowi w ustalonym terminie, wartość akcji nie jest zwracana akcjonariuszowi przez spółkę. Zamiast tego akcjonariusz, czyli posiadacz akcji, może je spieniężyć, sprzedając innym inwestorom. Inwestorzy kupujący akcje mogą liczyć na prawo do części zysków firmy, np. z tytułu dywidendy, prawa do kierowania spółką lub liczą na wzrost wartości udziałów spółki. Inwestorzy, inwestując w akcje, oczywiście przyjmują ryzyko poniesienia strat w przypadku obniżenia wartości aktywów, czyli akcji, w które zainwestowali, ale również mogą osiągnąć dochód w przypadku sprzedaży akcji innym uczestnikom rynku, gdy ich wartość wzrośnie na rynku wtórnym. Z rynkiem wtórnym akcji mamy do czynienia w tedy, kiedy in12
Rynki kapitałowe
westor odsprzedaje akcje nabyte w emisji pierwotnej innym inwestorom, np. na giełdzie. Zwykle zachodzi to po cenie odmiennej niż po cenie, jakiej inwestorzy kupowali je w czasie emisji pierwotnej. Ryzyko jest więc nierozerwalnie związane z inwestycjami w ten rodzaj aktywów. To, czy mamy większe szanse na zarobek czy utratę kapitału w czasie kupna w emisji pierwotnej, mówi nam analiza finansowej kondycji przedsiębiorstwa oraz badania sektora gospodarczego, w którym spółka funkcjonuje. Kiedy spółka jest notowana już jakiś czas na giełdzie, możemy posiłkować się w ocenie opłacalności inwestycji analizą techniczną, czyli badaniem popytu na akcje za pomocą śledzenia wykresu jej notowań. Kiedy spółka wyemituje akcje na giełdzie, staje się spółką publiczną i nabywa pewne prawa i obowiązki z tym związane. Zasadniczym powodem wejścia na giełdę jest sprzedaż akcji na rynku pierwotnym, czyli inwestorom zapisującym się na emisje akcji. Inwestorzy dokonują wtedy zakupu po cenie określonej przez ekspertów i zarząd spółki. Kapitał uzyskany przy emisji na rynku pierwotnym służy zwykle do finalizowania bieżącej działalności firmy bądź realizowanie rozwojowych projektów. W porównaniu z kredytem bankowym jest to o wiele korzystniejsza forma finansowania. W przypadku potrzeby większej ilości gotówki przedsiębiorstwa mogą przeprowadzić 13
Rynki kapitałowe
ponowne emisje — wyemitować i sprzedać kolejne transze akcji. Etapy wchodzenia spółki na giełdę Zanim akcjami spółki będzie można handlować na giełdzie, musi ona przejść przez szereg etapów, które są nie zbędne, by wyemitować publicznie swoje udziały. Podjęcie decyzji o upublicznieniu spółki i wprowadzeniu akcji na giełdę do ogólnego obrotu
Zasadniczym celem tego procesu jest zwiększenie kapitalizacji firmy, czyli pozyskanie kapitału od inwestorów kupujących akcje na finansowanie bieżącej działalności bądź rozwój spółki i realizacje nowych projektów. Opracowanie prospektu emisyjnego
Podstawowym dokumentem, na którego podstawie dokonujemy oceny ryzyka inwestycji, jest prospekt emisyjny przedsiębiorstwa wchodzącego na giełdę. Jest to dokument informujący przyszłych inwestorów o profilu działalności firmy. Prospekt przedstawia charakterystykę firmy, potencjalne ryzyka związane ze stabilnością działalności, potencjalny wpływ przeszłości spółki na cenę akcji oraz plany na rozwój 14
Rynki kapitałowe
działalności. W prospekcie możemy się również zapoznać z sylwetkami najważniejszych osób prowadzących spółkę tak aby, inwestorzy mogli kompleksowo ocenić opłacalność oraz ryzyko związane z angażowaniem środków finansowych w jej akcje. Prospekt przygotowuje spółka razem z fachową opieką specjalisty, np. z domu maklerskiego. Zamiast prospektu może być wydane memorandum w przypadku mniejszych emisji. Komisja papierów wartościowych musi następnie zatwierdzić taki prospekt według pewnych wymogów prawnych. Po drugim etapie następuje przeprowadzenie oferty publicznej, czyli sprzedaż akcji za pośrednictwem np. domu maklerskiego, w którym inwestorzy zapisują się na akcje nowej emisji. Spółki często przeprowadzają kampanię promocyjną przed debiutem, aby zwiększyć zainteresowanie potencjalnych inwestorów, w telewizji, prasie, internecie, aby sprzedać jak najwięcej akcji i pozyskać kapitał od inwestorów. Przed ofertą publiczną akcje muszą być zdematerializowane i zapisane w krajowym depozycie papierów wartościowych. W związku z tym, że rejestracja akcji może potrwać nawet kilka tygodni, do obrotu dopuszcza się tak zwane prawa do akcji PDA. Po zarejestrowaniu PDA zamieniają się w akcje. Dodatkowym atutem debiutu giełdowego jest automatyczna reklama działalności, zwiększenie zaufania 15
Rynki kapitałowe
i wiarygodności ze strony klientów i kontrahentów. Odbiorcami nowych emisji mogą być za równo inwestorzy instytucjonalni, np. fundusze, a także inwestorzy indywidualni. Na cenę emisji akcji może wpływać księga popytu, na której przedstawione jest zainteresowanie inwestorów instytucjonalnych. Kiedy już spółka jest dopuszczona do debiutu na giełdzie, przedsiębiorstwo musi przekształcić spółkę w akcyjną, gdy nią nie jest, i zdematerializować akcje do formy elektronicznej, które są przechowywane w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Forma zdematerializowana występuje głównie po to, by usprawnić handel akcjami, obniżyć koszta i czas obrotu oraz zwiększyć bezpieczeństwo zawierania transakcji. Debiut na giełdzie
Po zakończeniu wszystkich niezbędnych procedur następuje debiut akcji na giełdzie, czyli pierwszy dzień notowań. Po debiucie w czasie każdej sesji giełdowej cena notowanych akcji może się zmieniać w zgodzie z aktualną wyceną rynkową przez inwestorów wtórnie handlujących tymi akcjami. Po tym okresie jednak spółka nabywa pewne obowiązki. Musi ponosić dodatkowe koszta związane z obecnością na giełdzie, np. administracyjne i księgowe, a także zobligowana
16
Rynki kapitałowe
jest do podawania publicznie swoich wyników finansowych w postaci raportów. Po upublicznieniu spółki na giełdzie przedsiębiorstwo jest zobowiązane do prowadzenia przejrzystej polityki zarządzania spółką, aby utrzymywać swoją wiarygodność i zaufanie publiczne. Innymi obowiązkami między innymi są: Publikowanie raportów bieżących i komunikatów. Publikowanie raportów okresowych: kwartalnych, półrocznych, rocznych. Organizowanie walnych zgromadzeń. Rapoty
Raporty — inaczej sprawozdania finansowe prezentują wyniki finansowe. Raporty bieżące i komunikaty — prezentują informacje o zmianach w spółce, które mogą mieć wpływ na kurs akcji, czyli cenę, po jakiej akcje można kupić lub sprzedać. Forma raportów jest standaryzowana, by ułatwić inwestorom czerpanie interesujących ich informacji i porównywanie pomiędzy różnymi spółkami. W ten sposób analitycy mogą szacować kondycję finansową firmy i prognozować przyszły rozwój lub stagnację w spółce lub nawet określać koniunkturę w całej 17
Rynki kapitałowe
branży. Raporty okresowe dzielą się na kwartalne, półroczne oraz roczne. Są dystrybuowane bezpośrednio przez spółki za pomocą prasy, internetu bądź przez agencje informacyjne do wszystkich zainteresowanych. Ponadto publiczna spółka akcyjna powinna: Powiadamiać inwestorów o planach rozwoju i ważnych zamierzeniach związanych z prowadzeniem działalności. Przekazywać ważne wiadomości (w tym raporty i komunikaty) za pomocą oficjalnych agencji informacyjnych, gdyż uniemożliwia to powstawania informacji poufnych, których wykorzystanie może prowadzić do uzyskania przewagi informacyjnej nad pozostałymi akcjonariuszami, co jest prawnie zabronione. Informować o zmianach w składzie zarządu, co może mieć wpływ pozytywny lub negatywny ze względu na interpretacje inwestora, a co za tym idzie wycenę rynkową papierów wartościowych.
18
Giełda Papierów Wartościowych
Poznajmy teraz, czym zajmuje się sama giełda i jak organizuje obrót papierami wartościowymi. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, w skrócie (GPW) powstała w 1991 r. Na początku notowanych było tylko 5 spółek — Tonsil S.A., Kable Śląskie S.A., Exbud S.A., Próchnik S.A. oraz Krosno S.A. W 2010 roku skarb państwa przeprowadził publiczną ofertę, sprzedając akcje giełdy. Giełda współpracuje ze sporą liczbą tak zwanych członków giełdy, którzy dodatkowo organizują proces składania i przekazywania zleceń na giełdę, np. z domami maklerskimi oraz podmiotami bezpośrednio oddziaływającymi na zachowanie się instrumentów finansowych. Są to między innymi fundusze inwestycyjne i skarb państwa. Inwestorzy obecni na GPW między innymi mogą wykorzystywać poprzez handel różnice wartości notowanych walorów, w tym akcji, w celu o osiągania zysków kapitałowych. Giełda stanowi także źródło możliwości zabezpieczania 19
Giełda Papierów Wartościowych
się przedsiębiorstw przed niekorzystnymi zmianami cen surowców lub walut. Giełda prowadzi obrót instrumentów na trzech rynkach: Rynek główny — tu notowane są między innymi: akcje, obligacje, prawa poboru, prawa do akcji, certyfikaty inwestycyjne, instrumenty strukturyzowane, a także instrumenty pochodne takie jak kontrakty terminowe, jednostki indeksowe oraz opcje. Rynek alternatywny NewConnect — rynek ten zrzesza głównie spółki o niskiej kapitalizacji, młode przedsiębiorstwa, których działalność gospodarcza związana jest często z innowacyjnymi technologiami, ale tym samym ryzykownymi przedsięwzięciami. Notuje się tu również akcje, prawa do akcji oraz prawa poboru. Rynek instrumentów dłużnych Catalyst — rynek ten organizuje obrót obligacji korporacyjnych, obligacji komunalnych oraz listów zastawnych. Rola giełdy Głównymi działaniami i celem powołania giełdy jest: 20
Giełda Papierów Wartościowych
Wprowadzanie instrumentów finansowych do publicznego obrotu. Organizowanie obrotu instrumentów finansowych. Publikowanie informacji dotyczących aktualnych i historycznych kursów notowanych walorów. Prowadzenie kampanii edukacyjnej związanej z rynkiem kapitałowym. Tym samym giełda staje się centralnym ośrodkiem ścierania się popytu i podaży wywołanych przez obecność i aktywność uczestników rynku oraz miejscem prawnego nadzoru handlu instrumentami finansowymi oraz ośrodkiem organizacji tego handlu na rynku kapitałowym. Koncentracja popytu i podaży daje handlu akcjami wysoką płynność, czyli występowanie odpowiednio dużej grupy inwestorów zainteresowanych kupnem i sprzedażą tak, że w konsekwencji zawarcie transakcji jest możliwe praktycznie w każdym momencie trwania sesji po cenie zbliżonej bądź identycznej do ceny rynkowej. Ponadto giełda umożliwia efektywną alokację kapitału inwestorów i sprawne funkcjonowanie rynku publicznego, na którym strony transakcji nawzajem są sobie całkowicie anonimowe. Informacje o cenach i warunkach większych transakcji mogą być publiko21
Giełda Papierów Wartościowych
wane przez giełdy i rozpowszechniane za pomocą mediów. Rynek publiczny, który jest organizowany na giełdzie, zawsze jest nadzorowany i regulowany przez organy państwowe, co często nie dotyczy rynku prywatnego. Służą do tego akty prawne, które determinują charakterystykę sposobu obrotu akcji. Komisja Nadzoru Finansowego sprawia kontrole oraz wydaje licencje na prowadzenie działalności związanej z pośrednictwem obrotu papierami wartościowymi. Kontroli tej podlegają m.in. fundusze inwestycyjne, domy maklerskie, maklerzy. KNF nadzoruje na bieżąco również ich działalność. Może nakładać kary i sankcje, przygotowuje akty prawne i prowadzi działalność edukacyjną, daje także uprawnienia do wykonywania zawodu maklera giełdowego, przeprowadzając odpowiednie egzaminy. Makler giełdowy jest odpowiedzialny między innymi za obsługę zleceń giełdowych lub zarządzania portfelem klienta. Warto dodać, iż ważną role w organizowaniu rynku publicznego odgrywają biura maklerskie, z którymi giełda ściśle współpracuje. Biura maklerskie uczestniczą w przekazywaniu zleceń klientów indywidualnych na giełdę i wprowadzają spółki w ofercie publicznej. 22
Giełda Papierów Wartościowych
Segmenty i indeksy akcji Akcje podzielone są na segmenty i tworzą indeksy. Akcje wszystkich spółek notowanych na giełdzie możemy zakwalifikować do pewnych segmentów ze względu na wielkość kapitalizacji przedsiębiorstwa, które je wyemitowało. Poniżej znajduje się podstawowy podział akcji. Segmenty według wielkości kapitalizacji: Segment 250 PLUS — akcje spółek o kapitalizacji przekraczającej 250 mln euro. Segment 50 PLUS — akcje spółek o kapitalizacji przekraczającej 50 mln euro i nie wyższej niż 250 mln euro. Segment 5 PLUS — akcje spółek o kapitalizacji przekraczającej 5 mln euro i nie wyższej niż 50 mln euro. Segment MINUS 5 — akcje spółek o kapitalizacji nieprzekraczającej 5 mln euro. Innego rodzaju podział akcji stanowią indeksy. Indeksy to pewnego rodzaju średnie skupiające grupy akcji na podstawie pewnych cech emitentów, na przykład branży bądź kraju pochodzenia lub wysokość kapitalizacji. Możemy zatem stwierdzić, że indeksy prezentują trendy i sposób zachowania akcji należących do pewnego segmentu. Stąd rozpoznajemy: 23
Giełda Papierów Wartościowych
WIG — Warszawski Indeks Giełdowy — w skład tego indeksu wchodzą wszystkie spółki z rynku podstawowego, których notowania odbywają się w systemie notowań ciągłych. WIG20 — odzwierciedla zmiany cen akcji 20 spółek o największej wartości rynkowej (kapitalizacji) i największych obrotach na giełdzie spoza indeksów mWIG40 i sWIG80. mWIG40 — odzwierciedla zmiany cen grupy kolejnych 40 spółek giełdowych, z wyłączeniem spółek z indeksów WIG20 i sWIG80 oraz spó łek zagranicznych notowanych jednocześnie na GPW i innych rynkach o wartości rynkowej powyżej 1 mld euro. sWIG80 — odzwierciedla zmiany cen grupy kolejnych 80 spółek giełdowych, z wyłączeniem spółek z indeksów WIG20 i mWIG40. Indeksy, jak wspomniałem, mogą grupować akcje należące do pewnych sektorów gospodarczych, stąd wyróżniamy między innymi indeks WIG-budownictwo skupiający spółki zajmujące się działalnością budowlaną lub WIG-informatyka grupujący przedsiębiorstwa związane z branżą IT. Inne indeksy to na przykład: WIG-spożywczy, WIG-telekomunikacja, 24
Giełda Papierów Wartościowych
WIG-media, WIG-paliwa, WIG-deweloperzy, WIG-chemia, WIG-budownictwo. Na diagramach nr 1, 2, 3 poniżej widzimy spółki chemiczne znajdujące się w trendach wzrostowych i indeks WIG-chemia, który prezentuje stan koniunktury w tym sektorze w roku 2010. Inaczej mówiąc, indeks ten obrazuje sytuację, jaka występuje na akcjach spó łek z branży chemicznej.
Diagram 1. Wykres jednodniowy, Azoty Tarnów
25
Giełda Papierów Wartościowych
Diagram 2. Wykres jednodniowy, Puławy
Diagram 3. Wykres jednodniowy, Synthos 26
Giełda Papierów Wartościowych
Diagram 4. Wykres jednodniowy, WIG-chemia
Łatwo zauważyć, że indeks WIG-chemia w doskonały sposób prezentuje zachowanie się poszczególnych spółek z tego segmentu. Jest to dla nas wskazówka, że należy się szczególnie interesować spółkami chemicznymi przy podejmowaniu decyzji o zakupie akcji. Dla porównania indeks budowlany na wykresie poniżej, znajdując się w trendzie spadkowym, podpowiada nam, że spółki budowlane tracą na wartości i nie należy inwestować w ten segment gospodarki. Widzimy, że indeksy są wartościowymi wskaźnikami i narzędziami ułatwiającymi orientacje na giełdzie i proces dokonywania analizy koniunktury i inwestycji. 27
Giełda Papierów Wartościowych
Diagram 5. Wykres jednodniowy, WIG-budownictwo
Sesja giełdowa i harmonogram Sesja to czas, w którym dokonywane są pewne operacje związane z obrotem akcjami. Jest ona podzielona na fazy, w których odbywają się różne operacje: m.in. kontrolne, dotyczące nadzoru bezpieczeństwa, lub fazy, w których ustalany jest kurs walorów. Faza przed otwarciem — w tym czasie na podstawie zleceń wysłanych przez uczestników rynku wyznaczany jest teoretyczny kurs otwarcia (TKO). W tej fazie nie można zawrzeć transakcji. Zlecenia inwe28
Giełda Papierów Wartościowych
storów mogą być w tej fazie anulowane bądź modyfikowane. Faza notowań ciągłych — w tym czasie zlecenia inwestorów są kojarzone ze sobą nawzajem i realizowane są transakcje. Nie wszystkie zlecenia oczywiście są wypełniane, gdyż musi znaleźć się druga strona handlu, ktoś musi mieć wystawione przeciwne zlecenie. Bezpośredni napływ zleceń na parkiet wywołuje ścieranie się popytu i podaży, co kształtuje cenę kursu akcji. Faza ta rozpoczyna się teoretycznym kursem otwarcia (TKO) a kończy kursem zamknięcia. Faza dogrywki — w tym czasie kurs akcji nie zmienia już swojej wartości, jednak osoby chcące kupić lub sprzedać papiery mogą to zrobić, ale wyłącznie po cenie zamknięcia fazy sesji. W przypadku notowań jednolitych z tak zwanym „fixingiem” jest to jedyny czas, w którym gracze mogą zrealizować swoje zlecenia po cenie ustalonej przez giełdę na podstawie TKO. Harmonogram sesji dla akcji spółek notowanych w systemie ciągłym oraz PP i PD tych akcji, a także akcji rynku Newconnect notowanych w systemie ciągłym oraz PP i PDA tych akcji: Faza przed otwarciem 8:00–9:00 Faza sesji 9:00–17:20 29
Giełda Papierów Wartościowych
Faza II przed otwarciem 17:20–17:30 Faza dogrywki 17:30–17:35 Harmonogram sesji dla akcji spółek notowanych w systemie jednolitym, a także dla akcji rynku Newconnect notowanych w systemie jednolitym oraz PP i PDA tych akcji: Faza przed otwarciem 8:00–11:00 Faza dogrywki 11:00–11:30 Faza II przed otwarciem 11:30–15:00 Faza II dogrywki 15:00–15:30 Faza III przed otwarciem 15:30–17:35 Akcje mogą być notowane w systemie notowań jednolitych bądź notowań ciągłych. W systemie notowań ciągłych cena waloru może się zmienić w dowolnym czasie notowań, natomiast w systemie notowań jednolitych kurs jest ustalany 2 razy na fixingu w czasie fazy dogrywki. Handel akcjami na giełdzie Handel akcjami na giełdzie dotyczy rynku publicznego, regulowanego i rządzą nim prawa popytu i podaży widoczne na schemacie 2.
30
Giełda Papierów Wartościowych
Schemat 2. Popyt i podaż
Jak wspomniałem wcześniej, cena akcji kształtowana jest przez zlecenia wystawiane na giełdzie przez uczestników rynku. Dla inwestorów indywidualnych giełda i akcje mają znaczenie generalnie z dwóch powodów. Są oni zainteresowani osiąganiem zysków ze wzrostu wartości posiadanych akcji lub otrzymywaniem dywidendy z tytułu posiadania akcji. W Polsce dywidendy są wypłacane dość sporadycznie i ich wysokość jest przeważnie nieznaczna w stosunku do nawet krótkoterminowych zmian cen akcji na giełdzie, więc nawet jeśli zarobimy poprzez wypłatę dywidendy, podobną kwotę łatwo możemy utracić w wyniku obniżenia wartości rynkowej akcji, dlatego należy mieć świadomość, że rynkowa wartość posiadanych aktywów jest pierwszorzędną jakością, jaką powinniśmy monitorować. 31
Giełda Papierów Wartościowych
Przykład udanej inwestycji widoczny jest na diagramie 6. Opis transakcji znajduje się poniżej. Zakup 1000 akcji KGHM 17 marca 2009 roku po cenie 44 zł. Sprzedaż posiadanych akcji po cenie 95 zł 3 lutego 2010 roku. Wartość początkowa inwestycji = 1000 akcji × 44 zł = 44 000 zł. Przychody ze zbycia papierów wartościowych = 1000 akcji × 95 zł = 95 000 zł. Osiągnięty dochód = 95 000zł – 44 000 zł = 51 000 zł. Zysk netto = 51 000 zł — 347,50 zł prowizji – 9690 zł podatku = 40 962,50 zł. Zysk netto wyrażony w procentach z inwestycji wynosi 93%.
32
Czynniki kształtujące popyt i podaż
Popyt i podaż mogą być stymulowane poprzez zachowanie różnych grup inwestorów. Są oni nazywani uczestnikami rynku. Główne grupy uczestników rynku są widoczne poniżej Instytucjonalni inwestorzy strategiczni — są związani profesjonalnie z działalnością spółki, zgłaszają długookresowy popyt na akcje. Nabywają akcje spółek w celu przejęcia ich na własność, kontroli ich działalności i przejęcia ich zarządzania. Zagraniczni instytucjonalni inwestorzy sektora finansowego — mają podobne cele jak wyżej wspomniani Instytucjonalni inwestorzy sektora finansowego — fundusze działające na polskim rynku kapitałowym aktywnie inwestujące środki finansowe swoich klientów. O stopniu wpływu na rynek decydują wielkości sum przekazanych przez klientów do menadżerów funduszy i sposób nimi zarządzania, np. stopień tolerancji na ryzyko. 33
Czynniki kształtujące popyt i podaż
Skarb państwa i jego agencje — jest to jedna z najbardziej nieobliczalnych grup inwestorów. Dysponująca potężnym kapitałem, nieobarczona tak dużą odpowiedzialnością poniesienia straty, niebędąca pod presją konieczności osiągnięcia jak największego zysku, kieruje się w swoich decyzjach innymi, na ogół politycznymi kryteriami, a nie racjonalnym rynkowym maksymalizowaniem dochodu, czy przyrostu majątku. Duzi inwestorzy prywatni — założyciele bądź faktyczni właściciele i zarządzający spółkami. Również oni mogą zgłaszać popyt na akcje, zwłaszcza w okresie niskiego kursu, w celu podnoszenia wartości akcji lub interwencji. Mogą założyć spółdzielnię inwestorów, która zwiększa znacznie wpływ tej grupy inwestorów na rynek akcji. Inne czynniki kształtujące ceny na giełdzie: Wprowadzenie nowych akcji na giełdę — wzmacnia podaż w czasie konieczności uzyskania przez spółki nowego kapitału. Realizacja wysokich zysków przez dotychczasowych właścicieli i motywy gry spekulacyjnej wysokiego ryzyka. Należy pamiętać również, że duże znaczenie w ostatnich dekadach nabrała sama informacja o tym, jak inni inwestorzy spostrzegają dany 34
Czynniki kształtujące popyt i podaż
Diagram 6. Wykres jednodniowy, wzrost wartości akcji KGHM
rynek i papiery wartościowe, jak szacują ryzyko inwestycji w poszczególne aktywa, a także świadomość stosowania popularnych metod analitycznych przez innych uczestników rynku. Dlaczego to ma sens — procent składany Procent składany to sposób reinwestycji wkładu pieniężnego polegający na tym, że dochody otrzymane z udanych i zaksięgowanych inwestycji są doliczane do puli środków inwestycyjnych i w następnym 35
Czynniki kształtujące popyt i podaż
okresie realizacji zysków bezpośrednio wpływają na wzrost osiąganych dochodów ze względu na powiększoną początkową kwotę inwestycji. Wzór na procent składany K — wartość kapitału r — uzyskiwany % zwrotu kapitału n — ilość okresów stóp zwrotu np., co rok, co miesiąc Stopa zwrotu jest wyrażana procentowo ze wzoru: Dochód = wartość końcowa inwestycji ÷ wartość początkowa inwestycji × 100%
Wolne środki można wykorzystać w różny sposób. Możemy je ulokować między innymi w: Lokatach — dają ok 4% zysku. Obligacjach — dają zyski w zależności od stopnia ryzyka, przeważnie do kilku procent. Funduszach — dają zmienne stopy zwrotu zależne przeważnie od stanu koniunktury. Samodzielna spekulacja bądź inwestycja w fundusze w dobrym czasie koniunktury (w czasie hossy) wydaje się najlepszą alternatywą ulokowania wolnych środków finansowych. Poniżej znajduje się tabela z długoletnią symulacją dochodów z giełdy.
36
Czynniki kształtujące popyt i podaż Tabela 1. Symulacja dochodów przy 25-proc. rocznej stopie zwrotu Rok Kapitał (zł) Kwota początkowa Roczny zysk
200 000
Zysk w kolejnych latach (zł)
200 000
1
250 000
50 000
2
312 500
62 500
3
390 625
78 125
4
488 281
97 656
5
610 352
122 070
6
762 939
152 588
7
953 674
190 735
8
1 192 093
238 419
9
1 490 116
298 023
10
1 862 645
372 529
11
2 328 306
465 661
12
2 910 383
582 077
13
3 637 979
727 596
14
4 547 474
909 495
15
5 684 342
1 136 868
16
7 105 427
1 421 085
17
8 881 784
1 776 357
18
11 102 230
2 220 446
19
13 877 788
2 775 558
20
17 347 235
3 469 447
25,0%
37
Czynniki kształtujące popyt i podaż
Rozważmy przebieg długoterminowej inwestycji na rynku akcji przy rocznej stopie zwrotu równej 25%. Spoglądając na tabelę, widzimy, że osiągając już około 25% rocznej stopy zwrotu, jesteśmy w stanie podwoić nasze oszczędności w nieco ponad 3 lata. Dzieje się tak ze względu na efekt procentu składanego, w którym każda uzyskana suma zwrotu z inwestycji jest aktywnie reinwestowana. W ten sposób 25% osiągnięte w pierwszym roku inwestycji z początkowej kwoty przynosi nam dochód w wysokości 50 000 zł, ale w kolejnych latach kwota jest już większa gdyż uzyskane 50 000 zł doliczamy puli inwestycyjnej i kolejne przychody są większe, gdyż sama kwota początkowa się zwiększyła. W ten sposób w po drugim roku inwestycji i osiąganiu systematycznie 25% zwrotu uzyskujemy dochód 62 500 tyś, w następnym roku 78 125 tys. Po siedmiu latach inwestycji jesteśmy w stanie powiększyć nasze oszczędności do wartości blisko 1 000 000 zł. Jeżeli posiadamy jakiekolwiek oszczędności i nie będziemy ich konsumować w najbliższych latach lub nawet miesiącach zależnie od naszego horyzontu inwestycyjnego, warto pomyśleć o efektywnej alokacji i wykorzystaniu czasu i procentu składanego na naszą korzyść.
38
Czynniki kształtujące popyt i podaż Tabela 2. Symulacja dochodów przy 50-proc. rocznej stopie zwrotu Kwota początkowa Roczny zysk
Rok Kapitał (zł)
200 000 50,0%
Zysk w kolejnych latach (zł)
200 000 1
300 000
100 000
2
450 000
150 000
3
675 000
225 000
4
1 012 500
337 500
5
1 518 750
506 250
6
2 278 125
759 375
7
3 417 188
1 139 063
8
5 125 781
1 708 594
9
7 688 672
2 562 891
10
11 533 008
3 844 336
11
17 299 512
5 766 504
12
25 949 268
8 649 756
13
38 923 901
12 974 634
14
58 385 852
19 461 951
15
87 578 778
29 192 926
16
131 368 167
43 789 389
17
197 052 251
65 684 084
18
295 578 376
98 526 125
19
443 367 564
147 789 188
20
665 051 346
221 683 782
39
Czynniki kształtujące popyt i podaż
W drugiej tabeli została powiększona roczna stopa zwrotu do 50%. Wpływ procentu składanego sprawił, że w tym przypadku po dwukrotnym zwiększeniu stopy zwrotu z 25 do 50% w 8. roku inwestycji nie otrzymamy 2 milionów, czyli dwukrotnie więcej niż przy 25% rocznego zysku, otrzymamy znacznie więcej, ponad 5 milionów zł. Dzieje się tak, ponieważ nasze pieniądze przy pomocy procentu składanego rosną w skali logarytmicznej. Im szybciej zaczniemy efektywnie inwestować i im większe stopy zwrotu będziemy otrzymywać, tym szybciej będziemy osiągać naprawdę imponujące dochody z inwestycji kapitałowych.
40
Cele inwestycji, po co inwestujemy?
Gdy zrozumiemy opłacalność i korzyści związane z gromadzeniem wiedzy i praktyki inwestycyjnej i zamierzamy zaangażować się w ten proces, powinniśmy określić pewne wytyczne bądź cele tego przedsięwzięcia. Niezależność finansowa. Powinna być podstawową motywacją inwestycji. Inwestycja na przyszłość. Są to różnego rodzaju świadome bądź mniej świadome inwestycje na przyszłe potrzeby: dla nas samych, dla dzieci, na emeryturę, na czarną godzinę itd. Wiele osób inwestuje w ten sposób długoterminowo za pomocą polis ubezpieczeniowych, funduszy stabilnego wzrostu lub innych rozwiązań umożliwiających systematyczne oszczędzanie z nadzieją na długoterminowy przyrost odkładanych sum. Stabilne bogacenie się. Moim zdaniem to jedno z najrozsądniejszych podejść do tematu giełdy. Wiąże się z reagowaniem na określone sygnały 41
Cele inwestycji, po co inwestujemy?
inwestycyjne, dążeniem do osiągania systematycznych zysków i unikaniem nadmiernego ryzyka. Pragnienie osiągnięcia szybkiego bogactwa. Jest to agresywna i aktywna spekulacja nastawiona na szybki przyrost kapitału, horyzont czasowy jest tutaj zwykle krótszy, od kilku dni do kilku miesięcy. Zaspakajanie innych potrzeb, np. hazard, potrzeba emocji. Czytając książki przedstawiające psychologiczną sylwetkę gracza giełdowego, dowiadujemy się, że pewni ludzie na giełdzie znajdują możliwość zaspakajania hazardowych pociągów i szukają rozrywki bądź emocji związanych z szybką wygraną. Zwykle prowadzi to jednak do utraty pieniędzy i nie ma wiele wspólnego z prawdziwą spekulacją.
42
Samodzielna spekulacja na rynku akcji
Dowiemy się teraz, w jaki sposób można samodzielnie spekulować i jakie style gry są najbardziej popularne wśród graczy giełdowych. Zagłębiając się w temat giełdy, można się spotkać z terminami, inwestycja, spekulacja, trading. Sam trading się dzieli na daytrading, swing trading czy skalping. Wszystkie te określenia dotyczą tego samego — zarabiania pieniędzy przez wykorzystanie zmiany wartości akcji lub innych walorów w czasie. Jedynymi różnicami jest długość trwania transakcji i sposób dokonywania decyzji kupna i sprzedaży. Inwestycja — zwykle długoterminowa, oparta na danych fundamentalnych, czyli informacji publikowanych przez spółkę, i analizy całego sektora gospodarczego lub nawet światowych trendów. Horyzont czasowy to zwykle od kilkunastu miesięcy nawet do kilkunastu lat. Akcje często dobiera się za pomocą analizy portfelowej. 43
Samodzielna spekulacja na rynku akcji
Spekulacja — kojarzy się ją zwykle z grą średnioterminową od kilku tygodni do kilku miesięcy. W takiej ramie czasowej większego znaczenia nabywa analiza techniczna, która króluje na małych interwałach czasowych. Analiza techniczna jest to po prostu prognozowanie ruchu ceny na podstawie wymowy i dynamiki kursów akcji w przeszłości. Trading (ang. handel) — przyjęło się rozważać grę krótkoterminową często w obrębie jednego dnia, taką inwestycję nazywamy daytradingiem. Jest to gra w obrębie jednej sesji, tutaj również analiza techniczna ma spore znaczenie. W czasie sesji inwestorzy mogą spontanicznie reagować na publikowane w czasie sesji komunikaty spółek, czyli dane fundamentalne, a to również stwarza okazję złapania szybkiego, lecz krótkiego ruchu ceny i szanse na zarobek. Ekstremalna forma tradingu to skalping. Polega ona na przeprowadzaniu transakcji trwających od kilku sekund do kilku minut. Gdy zdecydujemy się jednak na inwestycje poprzez fundusze, należy wiedzieć, że inwestycje za pomocą funduszy również wymagają pewnych podstawowych wiadomości, gdyż wyniki funduszy zwykle podążają za cyklem hossa/bessa/fundusze czasie hossy osiągają zwykle znakomite wyniki następnie w cza44
Samodzielna spekulacja na rynku akcji
sie bessy jednostki uczestnictwa zaczynają tracić na wartości, więc przynajmniej fundamentalna wiedza jest konieczna do określenia momentu, kiedy należy się wycofać z funduszy i dokonać transferu środków w celu ich ochrony bądź znalezienia bardziej perspektywicznej alokacji, np. surowce bądź waluty. Wiele ludzi o tym zapomina i powierza w pełni zarządzanie swoimi pieniędzmi menadżerom, którzy nie ochronią nas jednak przed bessą, sami musimy wycofać pieniądze w czasie bessy i uchronić je przed stratami. Na wykresach poniżej widzimy, jak duży wpływ na wydajność funduszy może mieć stan koniunktury na giełdzie.
Diagram 7. Wykres przedstawiający zachowanie indeksu WIG 45
Samodzielna spekulacja na rynku akcji
Diagram 8. Wykres przedstawiający wycenę jednostek uczestnictwa funduszu inwestującego w akcje
Diagram nr 7 przedstawia zachowanie indeksu WIG, a poniżej diagram nr 8 pokazuje notowania jednostek uczestnictwa przykładowego funduszu inwestującego w polskie akcje. Widzimy, że stan koniunktury bezpośrednio wpływa na wyniki wielu funduszy inwestycyjnych, w ten sposób osoby indywidualne korzystające z funduszy, które nie posiadają odpowiedniej wiedzy i nie wiedzą, kiedy kupować i sprzedawać jednostki uczestnictwa, są narażone na przypadkowe zmiany cen akcji na giełdzie, co może doprowadzić do szybkich i niepotrzebnych strat.
46
Samodzielna spekulacja na rynku akcji
Cała sztuka gry giełdowej polega na tym, by zarabiać w czasie hossy i unikać strat w czasie bessy, tak by konsekwentnie osiągać zyski, nie zaś być wciąż uzależnionym od nastrojów światowych giełd i polskich inwestorów instytucjonalnych, którzy w dużej mierze kształtują zachowanie się indeksów. Dlatego nie powinniśmy pozwolić, by poziom naszych oszczędności zmieniał się bez żadnej kontroli wyłącznie na podstawie ruchu indeksów. Zachęcam tym samym do edukowania się, zanim przystąpimy do inwestycji w fundusze.
47
Przegląd biur maklerskich i dyspozycji
Tabela pokazuję większość domów maklerskich działających na polskim rynku. Po prawej stronie znajdują się adresy do stron internetowych. Ogólnie mówiąc, mamy do wyboru kilkadziesiąt biur maklerskich, niektóre biura pobierają opłatę roczną od prowadzenia rachunku maklerskiego, inne prowadzą go za darmo, zwykle otwarcie rachunku jest pozbawione opłat. Tabela 3. Lista biur maklerskich Alior Bank S.A.
http://www.aliorbank.pl/pl/ biuro_maklerskie
Bank BPH S.A.
http://www.bph.pl
Bank DnB Nord S.A.
http://www.bmdnbnord.pl
Bank Gospodarki Żywnościowej S.A.
http://www.bgz.pl
Bank Polska Kasa Opieki S.A.
http://www.dm.pekao.com.pl
Centralny Dom Maklerski Pekao S.A.
http://www.cdmpekao.com.pl
Copernicus Securities S.A.
http://www.copernicus.pl
DB Securities S.A.
http://www.dbsecurities.pl
48
Przegląd biur maklerskich i dyspozycji Dom Inwestycyjny BRE Banku S.A.
http://www.dibre.com.pl
Dom Maklerski Amerbrokers S.A. http://www.amerbrokers.pl Dom Maklerski Banku BPS SA
http://www.dmbps.pl
Dom Maklerski BOŚ S.A.
http://www.bossa.pl
Dom Maklerski Banku Handlowehttp://www.dmbh.pl.pl go S.A. Dom Maklerski BDM S.A.
http://www.bdm.com.pl
Dom Maklerski BZ WBK S.A.
http://www.dmbzwbk.pl
Ipopema Securities S.A.
http://www.ipopema.pl
Dom Maklerski IDM S.A.
http://www.idmsa.pl
Erste Securities Polska S.A.
http://www.esp.pl
ING Securities S.A.
http://www.ingsecurities.pl
Millennium Dom Maklerski S.A.
http://www.millenniumdm.pl
Noble Securities S.A.
http://www.noblesecurities.pl
Opera Dom Maklerski Sp. z o.o.
http://www.opera.pl
PKO Bank Polski S.A.
http://www.pkobp.pl
Trigon Dom Maklerski S.A.
http://www.trigon.pl
UniCredit CAIB Poland S.A.
http://www.ca-ib.pl
X-Trade Brokers Dom Maklerski S.A.
http://www.xtb.pl
49
Przegląd biur maklerskich i dyspozycji
Najczęstszą stawką prowizji jest ok. 0,39% od wartości zlecenia kupna i sprzedaży. W daytradingu często prowizje ulegają zmniejszeniu. Niektóre domy maklerskie umożliwiają prowadzenie rachunku w formie konta IKE, czyli dodatkowego konta emerytalnego, na którym możemy zaoszczędzić, nie płacąc podatku. Dodatkowymi zaletami niektórych rachunków są dodatkowe usługi, np. publikowane biuletyny bądź specjalne rekomendacje. Wybór domu maklerskiego dlatego też jest sprawą indywidualną i powinien być rozważony ze względu na oczekiwania i potrzeby danego inwestora. Trzy słowa o zleceniach giełdowych (dyspozycjach maklerskich) Inwestorzy stosują zlecenia giełdowe, aby kontrolować dokładnie swoje pozycje inwestycyjne oraz aby posiadać gwarancje zrealizowania transakcji dokładnie po ustalonych według swojej analizy cenach. Niektóre zlecenia mogą być tylko stosowane autonomicznie inne stosuje się często w sprzężeniu z pozostałymi zleceniami. W ten sposób gracze giełdowi potrafią precyzyjnie określić warunki, jakie cena akcji musi spełnić, by ich zlecenie było aktywne oraz zasięg czasowy, w którym inwestor jest skłonny zawrzeć transakcje. 50
Przegląd biur maklerskich i dyspozycji
Poniżej znajdują się opisy najpopularniejszych rodzajów zleceń. Zlecenie „po każdej cenie” PKC
To najprostszy rodzaj zlecenia, służy do natychmiastowej sprzedaży lub kupna akcji. Można je stosować razem z limitem aktywacji. Ograniczeniem zakresu potencjalnych cen transakcyjnych są w tym przypadku „widełki statyczne” lub „dynamiczne” ustalane przez giełdę. Plusem tego rozwiązania jest pewność, że transakcja dojdzie do skutku, choć czasami nie po najlepszych dla nas kursach. Zlecenie „po cenie rynkowej” PCR
Zlecenia te przyjmowane są tylko w fazie notowań ciągłych i dokonują dla nas transakcji na jak najlepszych warunkach. Inaczej niż w przypadku zlecenia PKC zlecenie PCR może nie być zrealizowane z powodu braku na rynku korzystnych dla nas ofert przeciwnych. Zlecenie „z limitem ceny” Limit
W tym rodzaju zleceń inwestor dokładnie określa, po jakiej maksymalnej cenie chce zakupić akcje lub po jakiej minimalnej cenie chce sprzedać posiadane akcje. Wadą tego rozwiązania jest to, iż może nikt na rynku nie być zainteresowany taką ofertą, rynek 51
Przegląd biur maklerskich i dyspozycji
znacznie wzrośnie lub spadnie, a my nie przeprowadzimy interesującej nas transakcji. Zlecenie „obronne” (Tnij straty, Stop loss)
Jest to rodzaj zlecenia sprzedaży z limitem aktywacji po podaniu konkretnej ceny, niższej od obecnej wartości kursu waloru i po zarejestrowaniu jej przez system notujący. Zlecenie to automatycznie wyśle na giełdę zlecenie „sprzedaż po każdej cenie” lub „sprzedaż z limitem ceny” odpowiednio według naszych preferencji i założeń spekulacyjnych.
52
Etapy rozwoju spekulanta
Zainteresowanie się giełdą i spekulacją. Zrozumienie sensu i korzyści inwestowania. Z różnych powodów dana osoba może zacząć zagłębiać się z sztukę spekulowania, m.in. chęć zabezpieczenia się na przyszłość, odkrycie nowej pasji w swoim życiu, chęć pozyskania szybko dodatkowego kapitału, potrzeba odczuwania emocji związanych z ryzykiem itd. Aby zacząć grać na giełdzie, dobrze by było, gdybyś posiadał następujące cechy: Chęć podjęcia nauki i rozwoju. Posiadanie kapitału przeznaczonego na inwestycje. Chęć poświęcenia pewnej ilości czasu na edukacje, analizę i zarządzanie portfelem. Odpowiedni charakter, opanowanie, cierpliwość, dyscyplina w realizowaniu strategii, analityczny umysł. Zdobywanie wiadomości i wiedzy.
53
Etapy rozwoju spekulanta
Głównie ten etap objawia się poprzez: Czytanie książek, poszukiwanie wiedzy, przeglądanie forów, konsultowanie się z doradcami inwestycyjnymi itd. Aktywny trading. To próba wykorzystania zdobytych informacji w realnych warunkach. Jest to kluczowy etap. Zwykle na początku rynek sprawia wrażenie całkowicie niezrozumiałego i przypadkowego, a cała nabyta wiedza wydaje się nieprzydatna. Wiele osób kończy na tym etapie przygodę z giełdą. Zaczyna do nich przemawiać, że cały mit o inwestycjach i realnym wzbogaceniu się są jakimiś nieprawdziwymi historiami. Decydująca jest na tym etapie wytrwałość i ciągłe doskonalenie własnych umiejętności i znalezienie własnego stylu gry. Powrót do podstaw. Ponowne poszukiwanie „guru”, który nauczy Cię poprawnego podejścia do rynku. Również tu osobiste angażowanie i wytrwałość mają wyjątkowe znaczenie. Pierwsze sukcesy. Wytrwałość zaczyna popłacać. Nabieramy pewności do własnych przekonań. Dochodzimy do wniosków, że nasza opinia jest najważniejsza, gdyż tak naprawdę wraz ze zdobywanym doświadczeniem wypracowujemy indywidualny profil inwestycji. Przestajemy reagować na komentarze innych graczy, analizy przedstawiane 54
Etapy rozwoju spekulanta
przez domy maklerskie czy ekspertów w telewizyjnych komentarzach. Dalsze doskonalenie umiejętności lub kształcenie innych. Po osiąganiu systematycznych zysków przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa ochrony kapitału takie osoby decydują się na nauczanie innych i szerzenie wiedzy o spekulacji i prowadzą własne badania rynku. Pozdrawiam i życzę sukcesów na GPW. Wiktor Moskalewicz www.polskie-akcje.pl
55
