C++ Zadania z programowania 9788324637072

eBook

PDF

•

•

. nia

z programuwama •

z -

• • •

--

-

Proste operacje wejścia/wyjścia Tablice, iteracje oraz podprogramy Programowanie obiektowe i pliki tekstowe

•

•

zamamt

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Redaktor prowadzący: Ewelina Burska Projekt okładki: Radosław Zbytniewski Materiały graficzne na okładce zostały wykorzystane za zgodą iStockPhoto Inc.

Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki le, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63

[email protected] WWW: http:/!helion. pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

e-mail:

Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres

http:/!helion.pl/user/opinie ?cppzad_p

Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. Kody wykorzystane w książce można znaleźć pod adresem:

ftp://ftp.helion.pl/przykłady/cppzad.zip ISBN: 978-83-246-3707-2 Numer katalogowy: 6900

Copyright © Helion 2011 Printed in Poland.

•

Poleć książkę na Facebook.com

•

Księgarnia internetowa

•

Kup w wersji papierowej

•

Lubię to!» Nasza społeczność

•

Oceń książkę

Od autora

5

Rozdział 1.

Proste operacje wejścia-wyjścia

7

Rozdział 2.

Podejmujemy decyzje w programie

17

Rozdział 3.

Iteracje

29

Rozdział 4.

Tablice

57

Tablice jednowymiarowe

57

Tablice dwuwymiarowe

61

Rozdział 5.

Podprogramy

79

Rozdział 6.

Programowanie obiektowe

97

Rozdział 7.

Pliki tekstowe

111

4

C + + . Z a d an i a z p r o g r a m o w ani a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z an i a m i

Trójzbiór Zadania z progran1owania z rozwiqzanian1i to pie1,wszy w Polsce zbióI' zadań ad1,esowany d o wszystkich osób zainteres o­ wanych p1,ogramowaniem, które w k1'ótkim czasie, pop1,zez analizę zaproponowanych I'ozwiązań, chciałyby na11czyć się solidnych podstaw Pl'Ogramowania w tI'Zech j ęzykach : Tt1rbo Pascaltl, c+ + OI'aZ Javie. Składa się on z trzech zbiorów zadań: Turbo Pascal. Zadania z progra111owania z przykladowyn1i rozw1qzan1a1111. •

•

•

C+ + . Zadania z progran1owania z przykładowymi rozwiqzanian1i. Java. Zadania z progran1owania z przykladowyn1i rozwiqzanian1i.

Chociaż każdy z tych zbiorów stanowi odrębną całość, to zostały one napisane w taki sposób, aby ten sam 111b bardzo podobny pro­ blem prog1,amistyczny (np . napisz p1,ogram, który oblicza pole pro­ stokąta) został rozwiązany w trzech j ęzykach p1,ogramowania: T11rbo Pascalu, C+ + i Javie, strt1kturalnie i obiektowo . Tak skonstruowany t1'ójzbiór Zadania z progra1nowania zyskt1je zupełnie nowy wymiar dydaktyczny w na11ce tych trzech języków. Zadania z progran1owania można również wykorzystać j ako 11z11peł­ nienie wiedzy zaczerpniętej z innych książek do nat1ki prog1,amowa­ nia. Z akres i stopień t1,udności zadań pokrywa się z tradycyjnym p1,ocesem na11czania wymienionych języków. Zbiór ten może też pełnić I'olę podręcznej pomocy dla początk11jących p1,ogramistów, w której szybko znajdą oni pot1,zebne im rozwiązanie.

6

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Trójzbiór adresowany jest również d o matt1rzystów, studentów, na­ t1czycieli informatyki oraz osób zainteresowanych programowaniem lub ro zpoczynających naukę programowania w j ęzyku c+ + . Uczniowie techników informatycznych mogą zbiory zadań wykorzy­ stać d o szybkiej powtó1'ki przed egzaminem zawodowym. W trakcie pisania tej książki korzystałem z tzw. aplikacji konsolowych (ang. co11sole application) i kompilatora firmy Borland (C+ + ) . Mirosław J. Kt1biak

•

.

,

.

SCIO-W

W tyn1 rozdziale zan1ieszczono proste zadania z przykladowyn1i rozwiq­

zania111i ilustrujące, w jaki sposób kon1puter kon1unikuje się z użyt­ kownikien1 w języku C + + .

Każda aplikacja powinna posiadać możliwoś ć kom11nikowania się z użytkownikiem. Wyko1,zystując p1,oste p1,zykłady, pokażemy, w j aki sposób progi,am napisany w języku c+ + komunikuje się z nim poprzez standardowe operacje wejścia-wyjścia . Plik nagłówkowy z instr11kcji #i ncl ude

zawiera definicje klas 1 trmożliwiających wykonywanie operacji wejścia­ wyjścia na strumieniach. Do wyprowadzania danych na ekran sł11ży standardowy str1rmień wyjściowy cout, któI'Y w j ęzykt1 C+ + domyślnie p1,zypisuje ekran do standa1,dowego tu,ządzenia wyjściowego systemt1 ope1,acyjnego. Aby wyświetlić komt1nikat lt1b dane, trzeba do strtrmie­ nia wyjściowego cout zastosować symbol podwójnego znak11 mniejszo­ ści<< (operacja wstawiania). Dwa znaki mniejszości należy wprowadzić z klawiatury.

1

Więcej informacji na ten1at klas czytelnik znajdzie

w

rozdziale 6.

8

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Do wprowadzania danych do programu służy standardowy strt1mień wejściowy ci n oraz operatOI' >> (dwa znaki większości, które również wprowadzamy z klawiatt1ry), np . ci n >> a : . Do formatowania strt1mienia wyjściowego będziemy t1żywali flagi for­ matt1jącej fi xed i manipulatora s etpreci s i on ( n ) . Flaga fi xed używa do liczb zmiennoprzecinkowych t1stalonej k1,opki dziesiętnej , natomiast manipulator s etp reci s i o n ( n ) t1stala ich precyzję na n np. zapis cout << setpreci s i on ( 2 ) : oznacza, że liczby zmiennoprzecinkowe będą wy­ świetlane z dokładnością dwóch miejsc po k1,opce. Zastosowanie manipulatora setpreci s i on ( n ) wymaga włączenia do pro­ gramt1 pliku nagłówkowego: #i ncl ude

Opisane powyżej podejście do operacji wejścia-wyjścia nazywa się obiektowym2. ZADANIE

Napisz program, który oblicza pole prostokąta. Wartości boków a i b wprowadzamy z klawiatury. W programie należy p1,zyjąć, że zmienne a i b oraz pol e są typt1 fl oat (rzeczywistego) . PI'Zyj­ mujemy format wyświetlania ich na ekranie z d okładnością dwóch miejsc po kropce. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 1 . 1 #i nc l ude I I Zadanie 1 . 1 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

fl oat a . b, pol e : cout << " P rogram ob l i cza pol e prostokata . " << endl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : ci n >> b : pol e = a*b :

2

Więcej informacji na temat obiektowych operacji wejścia-wyjścia, flag i manipulatorów znajdzie czytelnik na s tronach WWW poświęconych językowi programowania c+ + pod adrese1n http://www.cplusplus.co1n/.

Ro,z d z i a ł 1. cout cout cout cout

<< << << <<

•

P ro s t e o p e r a c j e w e j ś c i a-wyjśc i a

fi xed : I I flaga setpreci si on ( 2 ) : I I ustalenie precyzji " Pol e prostokata o boku a = " << a << " " wynosi " << pol e << " . " << endl :

i

9

boku b = " << b :

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Linijka kod 11 fl oat a . b, pol e :

t1możliwia zadeklarowanie zmiennych a , b i pol e (wszystkie zmienne w p1·og1,amie są typ11 rzecz.ywistego fl oat). Inst1,11kcja cout << " P rogram obl i cza pol e prostokata . " << eridl :

wyświetla na ekranie komp11tera komunikat Progra111 oblicza pole prostokata. Instr11kcja ci n >> a : czeka na wprowadzenie z klawiatury kompt1tera liczby, która następnie zostanie przypisana zmiennej a . Pole prostokąta zostaje obliczone w wyrażeniu pol e = a*b :

Za wyświetlenie wartości zmiennych a i b oraz pol e wraz z odpo­ wiednim opisem są odpowiedzialne następujące linijki kodt1: cout << " Pol e prostokata o boku a = " << a << " i boku b = " << b : cout << " wynosi " << pol e << " . " << endl :

Flaga fi xed t1żywa 11stalonej kropki dziesiętnej dla liczb zmienno­ przecinkowych. Zapis cout << setpreci s i on ( 2 ) :

oznac.za, że liczby te będą wyświetlane na ek1,anie z d okładnością dwóch miej sc p o kropce. Natomiast ft1nkcj a g etch ( ) :

(ang. get character wczytaj znak) czeka na wczytanie dowolnego znakt1 z klawiatury (naciśnięcie dowolnego klawisza) . Prototyp tej ft1nkcji znajduje się w plikt1 nagłówkowym conio.h. Instrt1kcja endl :

(ang. end of line nej linii.

-

koniec linii) przenosi k11rsor na początek następ­

Komentarze w programie o znaczamy dwoma 11kośnikami I I to jest komentarz do programu

10

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Są one ignorowane w procesie kompilacji. Rez11ltat działania program11 można zobaczyć na rysunk11 1 . 1 . Program oblicza pole prostokata. Podaj bok a. 1

Podaj bok b. 2

Pole prostokata o boku a = 1.00 i boku b = 2.00 wynosi 2.00. Rysunek 1.1.

Efekt działania prog1�a mu Zadanie 1.1

ZADANIE

Napisz program, który wyświetla na ekranie komp11tera war­ tość pred efiniowanej stałej n = 3 , 1 4 . . . Należy przyjąć fo1,mat prezentowania tej stałej, oznaczanej w j ęzyk11 C+ + jako M_PI, z dokładnością pięcit1 miej sc p o kropce. Wskazówka Stała M_PI znajduje się w p l i ku nagłówkowym 111ath.h, który poleceniem

#i ncl ude

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 1 .2 #i nc l ude #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

I I Zadanie 1 . 2

ma i n ( )

{

cout << " Program wyswi et l a wa rtosc predefi ni owanej stal ej pi " << endl : cout << " z dokl adnosci a pi eci u mi ejsc po k ropce . " << endl : cout << "pi = " << fi xed << setprec i s i on ( S ) << M_PI << endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} Rez11ltat działania programt1 można zobaczyć na rysunkt1 1 . 2 .

Ro,z d z i a ł 1.

•

P ro s t e o p e r a c j e w e j ś c i a-wyjśc i a

11

Program wyswietla wartosc predefi n iowanej stalej pi z dok lad noscia piec i u miejsc po kropce. pi = 3.14159 Rysunek 1. 2.

Efekt działania prog1�an1u Zadanie 1 . 2

ZADANIE

Napisz prog1,am , który wyświetla na ekranie kompute1'a pierwiastek kwadratowy z wartości predefiniowanej stałej n = 3 , 14„. Należy przyjąć format wyświetlania tego pierwiastka z dokładnością dwóch miej sc po k1,opce. Wskazówka Pierwiastek kwadratowy ze stałej

n

obliczamy, korzystając z fu n kcj i sq rt( ) .

F u n kcja ta znajduje się w p l i ku nagłówkowym math.h .

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 1 .3 #i nc l ude #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

I I Zadanie 1.3

mai n ( )

{

cout << " Program wyswi etl a pi erwi a stek kwadratowy z pi " : cout << " z dok l a dnosci a dwoch mi ej sc po k ropce . " << endl : cout << "Sq rt (pi ) = " << fixed << setpreci si on ( 2} << sqrt (M_PI ) << endl :

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} Rez11ltat działania programt1 można zobaczyć na rys11nkt1 1 . 3 . Program wyswietla pierwiastek kwadratowy z pi z doklad noscia dwoch m iejsc po kropce. Sqrt(pi) = 1.77 Rysunek 1. 3.

Efekt działania progran1u Zadanie 1 . 3

12

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz progi,am, któI'Y oblicza objętość k11li o promieni11 r . Wartość promienia wprowadzamy z klawiatury. W programie należy przyjąć, że r jest typll fl oat (rzeczywistego) . Dla zmien­ nych r oraz objetos c należy przyjąć format wyświetlania ich na ekranie z dokładnością dwóch miejsc po kropce. Przykladowe rozwiązanie - listing 1 .4 #i nc l ude #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

I I Zadanie 1.4

ma i n ( )

{

fl oat r . objetosc : cout << " Program ob l i cza objetosc kul i o promi eni u r . " << endl : cout << 11 Podaj promi en r . " << endl : c1n >> r : objetosc = 4*M_PI*r*r*r / 3 : cout << fi xed : cout << setpreci si on ( 2 ) : cout << "Objetosc kul i o promi eni u r = << r << " wynosi " : cout << obj etosc << " . " << endl : 11

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} Objętość kuli o promienil I r oblicza linijka kod11 objetosc = 4*M_PI*r*r*r/3 :

gdzie potęgowanie zamieniono na mnożenie. Rez11ltat działania programt1 można zobaczyć na rysunkt1 1 . 4 . Program oblicza objetosc kuli o prom ien i u r. Podaj prom ien r. 1

Objetosc kuli o prom ien i u r = 1.00 wynosi 4. 19. Rysunek 1.4.

Efekt dzialania prog1�amu Zadanie 1.4

Ro,z d z i a ł 1.

•

P ro s t e o p e r a c j e w e j ś c i a-wyjśc i a

13

ZADANIE

Napisz p1,ogram, który oblicza wynik d zielenia całkowitego bez reszty dla dwóch liczb całkowitych a = 3 7 i b = 1 1 . Wskazówka w języku c+ + w przypadku zastosowan i a operatora dzielenia I dla l iczb całkowitych reszta wyniku jest pom ijana3.

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 1 . 5 #i nc l ude I I Zadanie 1.5 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt a = 37 : i nt b = 11: cout cout cout cout

<< << << <<

" Program obl i cza "dl a dwoch l i czb "D l a l i czb a = " a << " I " << b <<

wyni k dzi e l eni a cal kowi tego" << endl : cal kowi tych . " << endl : << a << " i b = " << b << endl : " = " << a /b << " . " << endl :

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} Rez11ltat działania prog1,amt1 można zobaczyć na I'YSt1nkt1 1 . 5 . Program oblicza wyn i k dzielenia cal kowitego dla dwoch liczb cal kowitych. Dla liczb a = 37 i b = 11 37/11 = 3. Rysunek 1. 5.

Efekt działania prog1�a mu Zadanie 1 . 5

3 W języku T11rbo Pascal należy zastosować operator dzielenia całkowitego bez r,eszty

di v.

14

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz prog1,am, który oblicza I'esztę z dzielenia całkowitego dla dwóch liczb całkowitych a = 3 7 i b = 1 1 . Wskazówka Należy zastosować operator reszty z dzielenia całkowitego modulo, który oznaczamy w języku

C+ + symbole1m %.

Operator ten umożl iwia uzyskan 1ie

tylko reszty z dzielenia, natomiast całkowita wartość liczbowa jest odrzucana.

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 1 . 6 #i nc l ude I I Zadanie 1.6 #i ncl ude ma i n ( )

{ i nt a = 37 : i nt b = 11 : cout cout cout cout

<< << << <<

" Program obl i cza reszte z dzi el eni a cal kowitego " : " dw och l i czb cal kowi tych . " << endl : "D l a l i czb a = " << a << " i b = " << b << endl : a << " % " << b << " = " << a%b << " . " << endl :

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} Rez11ltat działania program11 można zobaczyć na rysunk11 1 . 6 . Program oblicza reszte z dzielen ia calkowitego dwoch liczb calkowitych. Dla liczb a = 37 i b = 1 1 37%1 1 =4. Rysunek 1. 6.

Efekt działania prog1�a mu Zadanie 1.6

Ro,z d z i a ł 1.

•

P ro s t e o p e r a c j e w e j ś c i a-wyjśc i a

15

ZADANIE

Napisz p1,og1,am, któI'Y oblicza st1mę, różnicę, iloczyn i ilo1,az dla dwóch liczb x i y wprowadzanych z klawiatt1ry. W pro­ gramie p1·zyjml1jemy, że liczby x i y są typll fl oat (1·zeczywi­ stego ) . Dla zmiennych x, y, s uma, rozni ca, i 1 oczyn i i l oraz należy p1,zyjąć format wyświetlania ich na ekranie z d okładnością dwóch miejsc po k1,opce. Przykładowe rozwiązanie - listing 1 . 7 #i nc l ude I I Zadanie 1. 7 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

fl oat x . y , suma . rozn1ca . i l oczyn , i l ora z : cout << " Program obl i cza sume . rozni ce . i l oczyri i i l oraz" << endl : cout << "dl a dwoch l i czb x l y wprowadzanych z kl awi atury . " << endl : cout << endl : cout << " Podaj x . " << endl : Cln >> X : cout << " Podaj y . " << endl : Cl n >> Y: suma = x+y : rozn1ca = x-y : i l oczyn = x*y : i l oraz = x/y : cout cout co ut cout cout cout co ut cout

<< << << << << << << <<

fi xed : setpreci s i on ( 2 ) : "Ol a x = " << x << 11 i y = " << y << eridl : endl : I I wydruk pustej linii " s uma = " << suma << "." << endl : 11 rozni ca = " << rozni ca << " . " << endl : "i l oczy n = " << i l oczyn << " . " << en dl : "i l oraz = " << i l oraz << " . " :

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} Rezt1ltat działania prog1,amt1 można zobaczyć na I'YSt1nkt1 1 . 7 .

16

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i Program obl icza su me, roznice, i loczyn i iloraz d la dwoch liczb x i y wprowadzanych z klawiatu ry. Podaj x. 1 Podaj y. 2 Dla X = 1 .00 i y = 2.00 suma = 3.00, roznica = -1 .00, iloczyn = 2.00, iloraz = 0.50.

Rysunek 1. 7.

Efekt dzialania prog1�an1u Zadanie 1. 7

•

•

mu w W tyn1 rozdziale przedstawimy typowe zadania wraz z przykladowyn1i

rozwiqzanian1i z wykorzystanie1n instrukcji warunkowych.

w języku c+ + istnieją dwie instrt1kcje wart1nkowe: D

instrt1kcja wart1nkowa i f

D

instrt1kcja wyboru swi tch . . . case.

.

.

.

el se,

Instrt1kcja warunkowa i f . . el se służy do sprawdzania poprawności wyrażenia wart1nkowego i w zależności od tego , czy dany wart1nek j est p1,awdziwy, czy nie, pozwala na wykonanie różnych bloków p1,ogramt1. .

Jej ogólna postać jest następt1jąca : i f ( warunek )

{

I I instrukcje do wykonania, kiedy warunekjest prawdziwy

}

el se

{

}

I I instrukcje do wykonania, kiedy warunekjest fałszywy

18

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Blok e l se jest opcj onalny i instrukcj a war11nkowa w wersji skróconej ma postać i f ( warunek )

{

I I instrukcje do wykonania, kiedy warunekjest prawdziwy

}

Jeżeli warunek nie jest prawdziwy, to instr11kcja warunkowa i f nie zo­ stanie wykonana. Instrukcja wybo1'tl swi tch . . . case pozwala w wygodny i przejrzysty sposób sprawdzić ciąg war11nków i wykonywać kod w zależności od tego, czy są one p1,awdziwe, czy fałszywe. Jej ogólna p ostać j est na­ stęp11j ąca : swi tch (wyrażenie)

{

case wartość 1 : instrukcje_l; break : case wartość 2 : instrukcje_2 : break : . .. .. .. .. .. .. .. case wartość_n : instrukcje_n : break : defaul t : instrukcje : .

.

.

.

.

.

.

.

.

} Instrukcja b reak przerywa wykonywanie całego bloku c a s e . UWAGA: jej brak może d oprowadzić do nieoczekiwanych wyników i błędów w programie. •

ZADANIE

Napisz program, który dla trzech boków trójkąta a, b i c wpro­ wadzonych z klawiatury sprawdza, czy tworzą one trójkąt pro­ stokątny (zakładamy, że a > O, b > O, c > O) . Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 2 . 1 #i nc l ude I I Zadanie 2. 1 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt a , b , c : cout << " Program sprawdza . czy boki a , b oraz c tworza troj kat "+prostokatny . " << endl :

R o z d z i a ł 2.

•

P o d ej muj e m y d e c y z j e w p r o g r a m i e

19

cout << " Podaj bok a . " << endl : c1n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : ci n >> b : cout << " Podaj bok c . " << endl : Cln >> C ; i f ( ( a*a+b*b ) == ( c*c ) )

{ cout << "Boki a = " << a << " , b = " << b << i c = cout << " tworza trojkat prostokatny . " << endl : 11

11

<< c :

}

el se

{

cout << "Boki a = << a << " , b = " << b << i c = " << c : cout << " ni e tworza t roj kata prostokatnego .11 << endl : 11

11

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} Sprawdzenie twierdzenia Pitagorasa dla wczytanych b oków a , b i c zostało zawarte w następ11jących linijkach kod 11 : i f ( ( a*a+b*b ) == ( c*c ) )

{

cout << "Boki a = << a << " , b = " << b << i c = " << c : cout << 11 tworza trojkat prostokatny . " << endl : 11

11

}

e l se

{

i c = 11 << c: cout << "Boki a = << a << " , b = " << b << cout << " ni e tworza t roj kata prostokatnego .11 << endl : 11

11

} Łatwo sp1,awdzić, że boki a = 3, b = 4, c = 5 tworzą trójkąt prostokąt­ ny (liczby te sp ełniają twie1,dzenie Pitagorasa), i na ekranie poj awi się kom11nikat Boki. . . tworza trojkat prostokatny, natomiast boki a = 1, b = 2 , c = 3 nie tworzą trójkąta prostokątnego (liczby te nie spełniają twierdzenia Pitagorasa), więc na ek1,anie zostanie wyświetlony kom11nikat Boki . . . 11ie two1,za trojkata p1,ostokat11ego. Rez11ltat działania prog1,amu dla a = 1 , b = 2, c = 3 można zobaczyć na I'YSt1nkt1 2 . 1 .

20

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i Program sprawdza, czy boki a, b oraz c tworza troj kat prostokatny. Podaj bok a. 1 Podaj bok b. 2 Podaj bok c. 3 Boki a = 1 , b = 2 i c = 3 n ie tworza troj kata prostokatnego.

Rysunek 2. 1.

Efekt działania prog1�a mu Zadanie 2.1

ZADANIE

Napisz pI'OgI'am, który z wykorzystaniem instrt1kcji warunkowej i f oblicza pie1,wiastki równania kwadratowego a x2+bx+c = O, gdzie zmienne a, b, c to liczby rzeczywiste wprowadzane z kla­ wiatury. Dla zmiennych a , b, c, xl oraz x2 należy p1,zyjąć for­ mat wyświetlania ich z dokładnością dwóch miejsc po kropce. Przykładowe rozwiązanie - listing 2.2 #i nc l ude #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

I I Zadanie 2.2

ma i n ( )

{

fl oat a . b , c . delta . xl. x2 : cout << " Program obl i cza pi erwi a st k i rownani a kwadratowego" : cout << " dl a dowol nych wspol czynni kow a . b , c . " << endl : cout << " Podaj a . " << endl : c1n >> a : i f ( a == O )

{

cout << "Ni edozwol ona wartosc wspol czynni ka a . Naci sni j dowol ny kl awi sz . " :

}

e l se

{

cout << " Podaj b . " << endl : ci n >> b : cout << " Podaj c . " << endl : c1n >> c : cout << fi xed : cout << setpreci si on ( 2 ) :

R o z d z i a ł 2. cout cout cout cout

•

21

P o d ej muj e m y d e c y z j e w p r o g r a m i e

<< " D l a wprowadzonych l i czb : " << endl : << " a << a << << endl : << b << b << << endl : li << c << c << << endl : li

li

li

li

li

li

li

li

li

li

del ta = b*b -4*a*c : i f ( del ta < O )

{

cout << " b ra k pi erwi astkow rzeczywi stych . " << endl :

}

e l se

{

i f ( del ta == O )

{

xl = - b / ( 2*a ) : cout << " trojmi an ma j eden pi erwi astek podwojny xl = " << xl << '+<< endl :

11

1

I

}

el se

{

xl = x2 = cout co ut co ut

}

}

( - b - sq r t ( d e l ta ) ) / ( 2*a ) : ( - b+sq rt ( de l ta ) ) / ( 2*a ) : << " trojmi an ma dwa pi erwi a stki : " << endl : << "xl = " << xl << " " << endl : << " x2 = " << x2 << " . " << endl :

}

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} W pierwszej części program11 sprawdzamy, czy wa1,tość współczyn­ nika a j est równa zeI'O . Ilt1strują to następt1jące linijki kod11 : i f ( a == O )

{

cout << "Ni edozwol ona wartosc wspol czynni ka a . Naci sni j dowol ny '+kl awi sz . " :

}

e l se

{ } Jeśli a = O, to zostanie wyświetlony kom11nikat Niedozwolona wartosc wspolczynnika a . . . i prog1,am zostanie zakończony. Dla a różnego od zera program będzie oczekiwał na wp1,owadzenie wa1,tości b i c . Po ich wpisani11 zostanie obliczona del ta według wzoru

22

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i del ta = b*b - 4*a*c :

Jeśli del ta < O, to zostanie wyświetlony kom11nikat brak pierwiastkow rzeczywistych. W p1,zypadk11 gdy del ta = O, równanie kwadratowe m a j eden pier­ wiastek podwójny, który obliczymy ze wzoru xl = - b / ( 2*a ) :

Jeśli del ta > O równanie ma dwa pierwiastki, któ1'e zostaną obliczone PI'ZY uzyc111 wzorow .

.

/

xl = ( - b - sqrt ( de l ta ) ) / ( 2*a ) : x2 ( - b+sqrt ( delta ) ) / ( 2*a ) : =

Przykładowo dla a = 1, b = 5 i c = 4 wartości pierwiastków równania wynoszą odpowiednio xl = -4 i x2 = - 1 . Dla a 1, b 4 i dwójny xl = - 2 . =

=

c

=

4

trójmian ma z kolei j eden pierwiastek po­

Dla a = 1, b = 2 01,az c = 3 h'ójmian nie ma pierwiastków rzeczywistych. Rezt1ltat działania programt1 dla a = 1 , b = 5, na rysunkt1 2 . 2 .

c

= 4

można zobaczyć

Program oblicza pierwiastki rownania kwad ratowego d la dowol nych wspolczyn n i kow a, b, c. Podaj a. 1 Podaj b. 5 Podaj c. 4 Dla wprowadzonych liczb: a = 1 .00, b = 5.00, c = 4.00, troj m ian m a dwa pierwiastki : x1 = -4.00, x2 = -1 .00. Rysunek 2. 2.

Efekt działania prog1�a111u Zadanie 2.2

R o z d z i a ł 2.

•

P o d ej muj e m y d e c y z j e w p r o g r a m i e

23

ZADANIE

Napisz program, któI'Y z wykorzystaniem instrukcji wyborll swi tch oblicza pie1,wiastki równania kwadratowego ax2+bx+c = O, gdzie zmienne a, b, c to liczby I'Zeczywiste wp1,owadzane z kla­ wiatury. Dla zmiennych a, b, cJ xl oraz x2 należy przyjąć fo1'illat wyświetlania ich na ekranie z dokładnością dwóch miejsc po kropce. Wskazówka Należy wp rowadzić do program u z m i e n n ą po mocn iczą

l i czba_p i erwi a s tkow.

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 2.3 #i nc l ude #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

I I Zadanie 2. 3

ma i n ( )

{

fl oat a . b . c . delta , xl , x2 : c h a r l i czba_pi erwi a stkow : cout << " Program obl i cza pi erwi a st k i rownani a kwadratowego" : cout << " dl a dowol nych wspol czynni kow a . b . c . " << endl : cout << "Podaj a . " << endl : c1n >> a : i f ( a == O )

{

cout << " N i edozwol ona wartosc wspol czynni ka a . Naci sni j dowol ny '+kl awi s z . " :

}

e l se

{

cout << "Podaj b . " << endl : ci n >> b : cout << "Podaj c . " << endl : Cl n >> C ; cout cout cout cout cout cout

<<

<< << << << <<

fi xed : setpreci si on(2 ) : " D l a wprowadzonych << a << "a = " << b << '' b = " "c = << c << li

li

li

li

li

li

del ta = b*b- 4*a*c :

li

l i czb : " << endl : << endl : << endl : << endl :

24

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i i f (delta < 0) l i czba_pi erwi a stkow = O : i f (delta == 0 ) l i czba_pi erwi a stkow = 1 : i f (delta > 0) l i czba_pi erwi a stkow = 2 : swi tch ( l i czba_pi erwi a stkow ) { case O : cout << "b ra k pi erwi a stkow rzeczywi stych . " << endl : brea k : case 1 : { xl = - b / ( 2*a ) : cout << ··trojmi an ma j eden pi erwi astek podwoj ny " : cout << •· xl = " << xl << " . " << endl :

}

brea k : case 2 : { xl = ( - b - sq rt ( de l ta ) ) / ( 2*a ) : x2 = ( - b+sqrt ( delta ) ) / ( 2*a ) : cout << "'trojmi an ma dwa pi erwi a stki : " << endl : cout << •· xl = " << xl << 11 " << en dl : cout << •· x2 = " << x2 << 11 " << en dl : •

}

brea k :

}

}

getch ( ) ; I I czeka na nacżsniecże dowolnego klawisza

} Rezultat działania program11 dla a - 1 , b - 4, c - 4 można zobaczyć na rysunk11 2 . 3 . Program oblicza pierwiastki rownania kwad ratowego d la dowol nych wspolczyn n i kow a, b, c. Podaj a. 1 Podaj b. 4 Podaj c. 4 Dla wprowadzonych liczb: a = 1 .00, b = 4.00, c = 4.00, troj m ian m a jeden pierwiastek podwoj ny x1 = -2.00. Rysunek 2. 3.

Efekt działania prog1�a mu Zadanie 2.3

R o z d z i a ł 2.

•

P o d ej muj e m y d e c y z j e w p r o g r a m i e

25

ZADANIE

Napisz program, który oblicza wa1,tość x z równania a x+b = c . Wartości a , b i c należą do zbiort1 liczb rzeczywistych i są wprowadzane z klawiatury. Dodatkowo należy zabezpieczyć program na wypadek sytuacji, kiedy wprowadzona wartość a jest równa zero . Dla zmiennych a, b, c oraz x należy przyjąć format wyświetlania ich z d okładnością dwóch miej sc p o kropce. Przykładowe rozwiązanie - listing 2 . 4 #i n c l ude I I Zadanie 2.4 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

fl oat a , b , c . x : cout << " Program obl i cza wartosc x z rownan1a l i ni owego ax+b = c . " << endl : cout << " Podaj a . " << endl : c1n >> a : i f ( a == O )

{

cout << "Ni edozwol ona wartosc wspol czynni ka . Naci sni j dowolny k l awi sz . " :

}

e l se

{

cout << "Podaj b . " << endl : ci n >> b : cout << " Podaj c . " << endl : Cln >> C ; x = ( c - b ) /a : cout cout cout cout

<< << << <<

fi xed : setpreci s i on ( 2 ) : "D l a a = " << a << " , b = " << b << " wartosc x = " << x << << endl : II

li

II

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

'

c =

li

<< c :

26

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Rezt1ltat działania programu można zobaczyć na rysunku 2 . 4 . Program oblicza wartosc x z rownania lin iowego ax+b = c. Podaj a. 1 Podaj b. 2 Podaj c. 3 Dla a = 1 .00, b = 2.00, c = 3.00 wartosc x = 1 .00. Rysunek 2.4.

Efekt działania prog1�an1u Zadanie 2 . 4

ZADANIE

Napisz program, w którym t1żytkownik zgadt1je liczbę losową z przedziału od O d o 9 generowaną przez komputer. Wskazówka W progra m i e należy zastosować i n stru kcję (makro) r andom() .

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 2 . 5 #i ncl ude li Zadani e 2 . 5 #i ncl ude

{

i nt l osuj_l i czbe , zgadn i j_l i czbe : cout << " Program l osuje l i czbe od O do 9 . Zgadni j ja . " << endl : randomi ze( ) : l osuj_l i czbe = random ( lO ) : ci n >> zgadni j_l i czbe : i f ( zgadni j_l i czbe == l osuj_l i czbe )

{ }

cout << "Gratul acje! Zgadl es l i czbe !

e l se

{

"

<< endl :

R o z d z i a ł 2.

•

P o d ej muj e m y d e c y z j e w p r o g r a m i e

27

cout << "Ba rdzo mi przykro . a l e wyl osowana l i czba to : " << '+ l osuj_l i czbe << " << endl : "

.

} getch ( ) : / / czeka na naci sni eci e dowol nego k l awi sza

} Za losowanie liczby przez komputer odpowiadają w programie na­ stępujące linijki kodt1: randomi ze ( ) : l osuj_l i czbe = random ( lO ) :

Inst1't1kcja (makro) random ( 10) zwraca liczbę p seudolosową z zakrest1 od O d o 9 (tj . 1 0-1). Instrukcja (makro) randami ze ( ) inicjaliz11je generator liczb pset1dolo­ sowych (tzn. ustala jego wartość początkową) . Rezt1ltat działania program11 można zobaczyć na ryst1nk11 2 . 5 . Program losuje liczbe od O do 9. Zgad n ij ja. 1 Bardzo m i przykro, ale wylosowana l iczba to: 4. Rysunek 2.5.

Efekt dzialania prog1�an1u Zadanie 2.5

28

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

•

W tyi11 rozdziale przedstawi1ny typowe zadania wraz z przykladowy1ni

rozwiqzania111i z wykorzystanien1 iteracji, czyli popularnych pętli. O ile n1lodzi progran1iści nie n1ajq problen1u z progra1nan1i, w ldórych wyko­ rzystano instrukcję for, to zan1iana jej na do whi 1 e 01·az whi 1 e po­ woduje pewne trudności. Proste przyklady z użycien1 instrukcji for zo­ staly więc rozwiązane zarówno z instrukcją do whi 1 e, jak i whi 1 e. .

.

.

.

.

.

Iteracja

(łac. iteratio p owtarzanie) to czynność powta1,zania (najczęściej wieloki'otnego) tej samej albo wielu różnych instrtlkcji w pętli. w j ęzyku c+ + istnieją trzy instrukcje iteracyj ne: O for (dla), O do

.

.

.

whi 1 e (powtarzaj ),

O whi 1 e (dopóki).

Pętlę for stosujemy w syt11acji, kiedy dokładnie wiemy, ile razy ma ona zostać wykonana. Istnieje wiele wa1'iantów tej pętli, ale zawsze możemy wyróżnić trzy główne części. 1.

Inicjalizacja

to zwykle instrukcj a przypisania stosowana do 11stawienia początkowej wartości zmiennej sterującej pętlą.

2. Warunek

j est wyrażeniem relacyjnym określającym moment zakończenia wykonywania pętli.

3.

Inkrementacja

(zwiększanie) 111b dekrementacja (zmniejszanie) d efini11je s posób modyfikacji zmiennej sterującej p ętlą po zakończeni11 każdego przebiegu (powtó1,zenia).

30

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Te trzy główne składowe oddzielone są od siebie średnikami. Pętla for wykonywana jest tak dł11go, dopóki wartość war11nk11 wy­ nosi t rue. Gdy wa1,11nek osiągnie wartość fal s e , działanie prog1,amt1 jest kontyn11owane od pie1,wszej instrt1kcji znajd11jącej się za pętlą. W p1,zeciwieństwie do Turbo Pascala w języku C+ + zmienna ster11jąca p ętlą for nie m11si być typ11 całkowitego , znakowego 111b logicz­ nego . Może być ona np. typu fl oat. Pętla ta może być wykonywana tyle razy, ile wa1,tości znajd11je się w przedziale inicja lizacja: warunek: zwiększanie

lub inicja lizacj a : warunek : zmn1eJszan1e

Ogólna postać tej instrt1kcji jest następt1jąca: for (inicja lizacja : warunek : zwiększanie)

{

I I instrukcje

}

lub for (inicja lizacja : warunek : zmniejszanie )

{

I I instrukcje

} W j ęzyk11 C + + j est możliwa zmiana przyrostu zmiennej sterującej pętlą. Kolejną instrukcją iteracyjną j est do następt1jąca:

.

. . whi l e. Jej ogólna postać j est

do

{

I I instrukcje

}

whi l e ( warune k ) :

Cechą charakterystyczną instrukcji iteracyjnej do . . whi l e j est to, że bez względu na wartość zmiennej warunek pętla mt1si zostać wyko­ nana co najmniej j eden raz . Program po napotkaniu instr11kcji do . whi l e wchodzi do pętli i wykon11je inst1·1lkcje znajd11jące się w nawia­ sach klamrowych {}, a następnie sprawdza, czy wart1nek jest spełniony. .

.

.

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

31

Jeśli tak, wraca na początek pętli, natomiast jeśli warunek osiągnie wartość fal se (niep1,awda), pętla się zakończy. Ostatnią instrl1kcją iteracyjną jest wh i l e. Jej ogólna postać j est następlIJąca: •

whi l e ( warune k )

{

I I instrukcje

}

Cechą charakterystyczną tej instr11kcji j est sprawdzenie war11nk11 jeszcze p1,zed jej wykonaniem. W szczególnym p1,zypadkt1 pętla może nie zostać wcale wykonana. Instrukcja whi l e powoduje wykonywanie instrl1kcji tak dłt1go , dopóki war11nek jest prawdziwy. ZADANIE

Napisz program, który za pomocą instrukcji for dla danych wartości x zmieniających się od O d o 1 0 oblicza wartość funkcji y = 3x. Przykladowe 1�ozwiqzanie - listing 3 . 1 #i nc l ude I I Zadanie 3. 1 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt

X , y;

cout << " P rogram obl i cza wartosc funkcji �od O do 10." << endl :

y

= 3x dl a x zmi eni ajacego si e

for ( x = O : x <= 10: x++ )

{

y = 3*x : cout << " x = " << x << ' \t ' <<

"

y

= " <<

y

<< endl :

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} w pętli for ( x = O : x <= 10: x++ )

32

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

kolejne wartości x, zmieniające się a11tomatycznie od O (inicjalizacja) do 10 (wa1,11nek) z krokiem 1 (zwiększanie), będą podstawiane do wzoru y = 3*x :

a następnie zostaną wyświetlone na ekranie. Znak \ t' oznacza przej­ ście d o następnej pozycji w tab11lacji linii. '

Rez11ltat działania program11 można zobaczyć na rys11nk11 3 . 1 . Program oblicza wartosc fu n kcj i y = 3x dla x zmieniajacego sie od O do 10. x=O y=O x= 1

y=3

x=2 y=6 x=3 y=9 x = 4 y = 12 x = 5 y = 15 x = 6 y = 18 x = 7 y = 21 x = 8 y = 24 x = 9 y = 27 x = 1 0 y = 30 Rysunek 3. 1.

Efekt działania prog1�an1u Zadanie 3. 1

ZADANIE

Napisz program, który za pomocą inst1,ukcji do . . . whi 1 e dla danych wartości x zmieniających się od O do 1 0 oblicza war­ tość f11nkcji y = 3x. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3.2 #i nc l ude I I Zadanie 3.2 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt X = 0 , Y = 0 : cout << " P rogram obl i cza wartosc funkcji y = 3x dl a x zmi eni ajacego si e �od O do 10 . " << endl :

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

33

do

{

y

= 3*x : cout << X = 11

x++:

11

<< x << ' \ t ' <<

11

Y

=

11

<<

y

<< endl :

}

whi l e ( x <= 1 0 ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Pętla do . . . whi l e do

{

y

= 3*x : cout << " x =

x++:

11

<< x << ' \t ' <<

11

Y

= 11 <<

y

<< endl :

}

whi l e ( x <= 1 0 ) :

nie posiada wbl1dowanego mechanizmu zmiany ste1't1jącej nią zmien­ nej, dlatego m11simy do niej ten mechanizm dobt1dować. Rolę zmiennej ster11jącej pełni t11taj x. Zmienną tą p owinniśmy przed p ętlą wyzero­ wać, stąd zapis X = O:

Następnie x należy zwiększać o krok, który w naszym przypadk11 wynosi 1 . Ilust1'uje to następująca linijka kodu: x++ :

Pętla będzie powtarzana tak dłl1go, aż zostanie spełniona zależno ść x <= 10. Zwróćmy liwagę , że warunek sprawdzający .zakończenie działania pętli, tzn. whi 1 e ( x <= 10 ) , znajd11je się na jej końcu . ZADANIE

Napisz program, który za pomocą instrukcji whi 1 e dla danych wartości x zmieniających się od O d o 1 0 oblicza wartość funkcji y = 3x. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3.3 #i nc l ude I I Zadanie 3.3 #i ncl ude ma i n ( )

{

34

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i i nt x

=

O,

y =

O:

cout << '' Program obl i cza wartosc funkcji �od O do 10 . 11 << endl :

y =

3x dl a x zmi eni ajacego si e

whi l e ( x <= 1 0 )

{

y =

3*x : cout << 1 1 X x++ :

=

11 << x << ' \ t ' << 11Y

=

11 <<

y

<< endl :

} g etch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Pętla whi l e, podobnie jak do . . . wh i l e, nie posiada wbt1dowanego mechanizmu zmiany stert1jącej nią zmiennej , musimy wię c do niej ten mechanizm dob11dować. Rolę zmiennej ste1't1jącej pełni tt1taj zmienna x. whi l e ( x <= 1 0 )

{

y =

3*x : cout << " x x++ :

=

"

<< x << ' \t ' <<

"

y =

"

<<

y

<< endl :

}

Zmienną x powinniśmy przed pętlą wyze1,ować, zatem X =

O:

Następnie należy ją zwiększać o krok, któI'Y w naszym przypadkt1 wynosi 1 . Ilustruje to następująca linijka kodu: x++ :

Pętla będzie powtarzana tak dłt1go, aż stanie się prawdziwa zależ­ ność x <= 10. Zwróćmy t1wagę, że wart1nek sprawdzający zakończe­ nie d ziałania pętli, tzn. whi l e ( x <= 1 0 ) , znajdt1je się na j ej początkt1 . ZADANIE

Napisz p1,ogram, który za p omocą inst1,ukcj i for wyświetla liczby całkowite od 1 do 20. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3.4 #i nc l ude I I Zadanie 3. 4 #i ncl ude

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

35

ma i n ( )

{

i nt i : cout << " P rogram wyswi etl a l i czby c a l kowi te od 1 do 20 . " << endl : for ( i = 1 : i <= 20 : i ++ )

{

i f (i < 20)

{

cout << i <<

II

II

• '

}

e l se

{

cout << i <<

II

.

11

• '

} } getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania prog1,amt1 można zobaczyć na I'YSt1nkt1 3 . 2 . Program wyswietla liczby cal kowite od 1 do 20. 1 , 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 1 0, 1 1 , 12, 1 3, 1 4, 1 5, 1 6, 1 7, 18, 1 9, 20. Rysunek 3. 2.

Efekt działania prog1�an1u Zadanie 3.4

ZADANIE

Napisz program, który za pomocą instrukcji do . . . whi 1 e wy­ świetla liczby całkowite od 1 d o 20. Przykładowe rozwiązanie - listing 3 . 5 #i nc l ude I I Zadanie 3. 5 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i = 1 : I I ustalenie wartosci poczatkowej cout << " P rogram wyswi etl a l i czby c a l kowi te od 1 do 20 . " << endl : do

{

i f ( i < 20 )

36

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

{

cout << i << "

li

• •

}

e l se

{

cout << i <<

łI

II •

• •

}

l ++:

}

whi l e ( i <= 20 ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz program, który za pomocą instrt1kcji whi l e wyświetla liczby całkowite od 1 do 20. Przykładowe rozwiązanie - listing 3 . 6 #i nc l ude I I Zadanie 3. 6 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i = 1 : I I ustalenie wartosci poczatkowej cout << " P rogram wyswi etl a l i czby c a l kowite od 1 do 20 . " << endl : whi l e ( i <= 2 0 )

{

i f (i < 20)

{

cout << i << "

li

. •

}

e l se

{

cout << i <<

,,

11 •

• •

}

i ++ :

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

37

ZADANIE

Napisz program, który za pomocą instr1ikcji for s11m11je liczby całkowite od 1 do 1 00 . Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3. 7 #i nc l ude I I Zadanie 3. 7 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i , suma = O : cout << " P rogram sumuje l i czby cal kowi te od 1 do 100 . " << endl : for ( i = 1 : i <= 100 : i + + )

{

suma = suma+1 :

}

cout << "Suma l i czb cal kowi tych od 1 do 100 wynosi " << suma << " " << �endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Za s11mowanie liczb całkowitych od 1 do 100 odpowiedzialne są na­ stępujące linijki kod11: for ( i = 1 : i <= 100 : i + + )

{

suma = suma+i :

}

Oczywiście przed pętlą zmienna s um a m11si zostać wyzerowana, stąd zapis •

suma =

O:

Rez11ltat działania program11 można zobaczyć na rys11nk11 3 . 3 . Program s u m uje l iczby cal kowite od 1 do 1 00. Suma liczb calkowitych od 1 do 1 00 wynosi 5050. Rysunek 3. 3.

Efekt działania prog1�an1u Zadanie 3. 7

38

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz progi,am, któI'Y za pomocą insh'ukcji do . . . whi l e sl1m11j e liczby całkowite od 1 d o 100. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3.8 #i nc l ude I I Zadanie 3.8 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i = l , suma = O : I I ustalenie wartosci poczatkowych cout << " P rogram sumuje l i czby cal kowi te od 1 do 100 . " << endl : do

{

suma - suma+1 : l ++ :

}

whi l e ( i <= 1 00 ) : cout << "Suma l i czb cal kowi tych od 1 do 100 wynosi " << suma << �endl :

li

li •

<<

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz p1,ogram, który za pomocą insh'llkcji whi l e s11m11j e liczby całkowite od 1 do 100. Przykładowe rozwiązanie - listing 3.9 #i nc l ude I I Zadanie 3.9 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i = l , suma = O : I I ustalenie wartosci poczatkowych cout << " P rogram sumuje l i czby cal kowi te od 1 do 100 . " << endl : whi l e ( i <= 100 )

{

suma = suma+1 :

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

39

i ++ ·

•

} cout << "Suma l i czb cal kowitych od 1 do 100 wynosi " << suma << " . " << endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz p1�ogram, który za pomocą instrukcji for s11m11je liczby parzyste w przedziale od 1 do 100. Wskazówka Należy skorzystać z właściwości operatora mod u Io %.

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3 . 1 O #i nc l ude I I Zadanie 3.1 O #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i , suma = O : cout << " P rogram sumuJe l i czby parzyste w przedzi a l e od 1 do 100 . " << �endl : for ( i = 1 : i <= 100 : i + + )

{

i f ( i %2 == o ) suma = suma+1 :

}

cout << "Suma l i czb pa rzystych z przedzi a l u od 1 do 100 wynosi " << suma �<< " . " << endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Za s11mowanie liczb parzystych z przedział11 od 1 do 100 odpowie­ dzialne są następujące linijki kodu: for ( i = 1 : i <= 100 : i + + )

{

i f ( i %2 == o ) suma = suma+i :

}

40

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Do wyodrębnienia liczb parzystych wykorzystaliśmy właściwości operatora modulo oznaczonego symbolem % . Użyliśmy w tym cel11 zapisu i %2 == O jeśli reszta z dzielenia całkowitego zmiennej i %2 wynosi zeI'O, to mamy do czynienia z liczbą parzystą, któ1'ą dodaje­ my do zmiennej s urna. Rezultat działania program11 można zobaczyć na rysunk11 3 . 4 . Program s u m uje l iczby parzyste w przedziale od 1 do 1 00. Suma liczb parzystych z przedzialu od 1 do 1 00 wynosi 2550. Rysunek 3.4.

Efekt działania p1�og1�a111u Zadanie 3 . 1 O

ZADANIE

Napisz program, który za pomocą insh'11kcj i do . . . whi 1 e su­ mt1je liczby parzyste w przedziale od 1 d o 100. Wskazówka Należy sko rzystać z właściwości operatora mod u Io %.

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3 . 1 1 #i nc l ude I I Zadanie 3. 1 1 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i , suma = O : cout << " P rogram sumuje l i czby parzyste w przedzi a l e od 1 do 100 . " << �endl : do

{

i f ( i %2 == o ) suma = suma+1 : i ++ · '

}

whi l e (i <= 1 00 ) : cout << "Suma l i czb pa rzystych z przedzi a l u od 1 do 100 wynosi " << suma �<< " . " << endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

41

ZADANIE

Napisz program, któI'Y za pomocą instrl1kcji whi l e sl1m11j e liczby parzyste w przedziale od 1 do 100. Wskazówka Należy skorzystać z właściwości operatora modu Io %.

Przykładowe 1�ozwiqzanie

-

listing 3 . 1 2

#i nc l ude I I Zadanie 3.12 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i . suma = O : cout << " P rogram sumuJe l i czby parzyste w przedzi a l e od 1 do 100 . " �<< endl : whi l e ( i <= 100 )

{

i f ( i %2 o) suma = suma+1 : i ++ · ==

'

} cout << "Suma l i czb pa rzystych z przedzi a l u od 1 do 100 wynosi " �<< suma << " . " << endl ; getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz program, który za pomocą instrl1kcji for s11m11j e liczby nieparzyste z p1,zedzialu od 1 do 100. Wskazówka Należy sko rzystać z właściwości operatora mod u Io % i oznaczon ego sym bo Iem ! operatora negacj i .

Przykładowe rozwiązanie - listing 3 . 1 3 #i nc l ude I I Zadanie 3.13 #i ncl ude

42

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i ma i n ( )

{

i nt i , suma = O : cout << " Program sumuJe l i czby ni epa rzyste w p rzedzi a l e od 1 do 100 . " �<< endl : for ( i = 1 : i <= 100 : i + + )

{

i f ( ! ( i % 2 == o ) ) suma = suma+1 :

}

cout << "Suma l i czb ni epa rzystych z przedzi a l u od 1 do 100 wynosi " << �suma << " . " << endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Za st1mowanie liczb niepa1,zystych od 1 do 1 OO odpowiedzialne są następujące linijki kodt1: for ( i = 1 : i <= 100 : i + + )

{

i f ( ! ( i % 2 == o ) ) suma = suma+1 :

}

Do wyodrębnienia liczb nieparzystych wykorzystaliśmy właściwości ope1,atora modt1ło oznaczonego symbolem % oraz właściwości ozna­ czonego znakiem ! ope1,atora negacji. D1't1gi z nich p1,zekształca wa­ rl1nek prawdziwy w fałszywy, a fałszywy w prawdziwy. Zapis ( ! ( i %2 = = O ) ) oznacza, że reszta z dzielenia całkowitego zmiennej i %2 j est I'óżna od zera, a więc mamy do czynienia z liczbą nieparzystą, którą dodaj emy do zmiennej s um a . Rezt1ltat działania programt1 można zobaczyć na rysunkt1 3 . 5 . Program sumuje liczby nieparzyste w przedziale od 1 do 1 00. Suma liczb nieparzystych z przedzialu od 1 do 100 wynosi 2500. Rysunek 3. 5.

Efekt działania p1�og1�an1u Zadanie 3. 1 3

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

43

ZADANIE

Napisz progi,am, któI'Y za pomocą insh'ukcji do . . . whi l e sl1m11j e liczby nieparzyste w przedziale o d 1 do 100. Wskazówka Należy skorzystać z właściwości operatora mod u Io % i operatora negacj i ! .

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3 . 1 4 #i nc l ude I I Zadanie 3.14 #i ncl ude ma i n ( )

{

i nt i . suma = O : cout << " P rogram sumuJe l i czby ni epa rzyste w przedzi a l e od 1 do 100 . " �<< endl : do

{

i f ( ! ( i %2 o) ) suma = suma+1 : i ++ · ==

'

}

whi l e ( i <= 1 00 ) : cout << "Suma l i czb ni epa rzystych z przedzi a l u od 1 do 100 wynosi " << �suma << " . " << endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz program, który za pomocą instr11kcji whi l e s11m11j e liczby nieparzyste w przedziale od 1 do 100. Wskazówka Należy skorzystać z właściwości operatora mod u Io % i operatora negacj i ! .

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3. 1 5 #i nc l ude I I Zadanie 3.15 #i ncl ude

44

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i ma i n ( )

{

i nt i , suma

=

O:

cout << " P rogram sumuJe l i czby ni epa rzyste w przedzi a l e od 1 do 100 . " << �endl : whi l e ( i <= 100 )

{

i f ( ! ( i % 2 == o ) ) suma = suma+i : i ++ · •

} cout << "Suma l i czb ni epa rzystych z przedzi a l u od 1 do 100 wynosi " << �suma << " . " << endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz program, który za pomocą instr11kcji for znajd11je naj­ większą i najmniejszą liczbę ze zbior11 n liczb losowych z p1,ze­ dział11 od O do 99 oraz oblicza ich średnią (w zadaniu n = 5) . Przykladowe rozwiązanie - listing 3. 1 6 #i nc l ude #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

I I Zadanie 3. 1 6

ma i n ( )

{

con st i l osc l i czb

=

5:

i nt i : fl oat l i czba , suma , mi n , max : cout << " P rogram l osuje " << i l osc_l i czb << " l i czb z przedzi al u od O do �99 , " << endl : cout << " a nastepni e znajduje najmni ejsza i najwi eksza oraz" << endl : cout << " obl i cza s redni a ze wszystki eh wyl osowariych l i czb . ·· << endl : suma = O : randomi ze ( ) :

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

m1 n = random ( l0 0 ) : cout << endl : cout << 11 Wyl os owano l i czby : 11 << m1 n << max = mi n : suma = suma+max :

45

11 •

II

,

for ( i = 1 : i <= i l osc l i czb- 1 : i ++ )

{

l i czba = random ( lOO ) : i f ( i <= i l osc l i czb - 2 )

{

cout << l i czba << 11 • 11 :

}

e l se

{

cout << l i czba << 11 '' • .

,

} i f (max < l i czba ) max = l i czba : i f ( l i czba < mi n ) mi n = l i czba : suma = suma+l i czba :

} cout << endl : 11 << endl : cout << 11 Najwi eksza l i czba to << max << cout << 11 Najmni ej sza l i czba to 11 << mi n << 11 • << endl : cout << 11 Sredni a wynosi " << fi xed << setpreci s i on ( 2 ) << suma / i l osc l i czb << 1 1 • 11 << endl : 11

11

•

11

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} W pierwszej kolejności w programie los11jemy liczbę i przypis11jemy jej wartość mi n . mi n = random ( l0 0 ) :

W kolej nym krok11 wartoś ci max nadajemy wartość mi n . max = mi n :

Następnie w pętli pomniejszonej i ++ ) ) sprawdzamy, czy następna poprzedniej . Jeśli tak, to staje się ciwnym wypadk11 przypis11jemy sze linijki:

o 1 (for C i = 1 : i <= i l os c l i czb- 1 : wylosowana liczba jest większa od ona największą liczbą (max); w prze­ jest wartość mi n . Il11strt1ją to poniż­

46

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i i f (max < l i czba ) max = l i czba : i f ( l i czba < mi n ) mi n = l i czba :

Sl1mę wszystkich wylosowanych liczb wyliczają następ11jące linijki kod11 : s uma = s uma+m a x (przed pętlą) i s uma = s uma+ l i czba (w pętli) . Srednia ze wszystkich liczb jest natomiast obliczana i wyświetlana na ekranie przez taki fragment kodu: /

cout << S redni a wynosi << fi xed << setpreci s i on ( 2 ) << �suma /i l osc l i czb << . ·· << endl : "

··

"

Rezl1ltat działania program11 dla pięciu wylosowanych liczb można zobaczyć na rysunk11 3 . 6 . Program losuje 5 liczb z przedzialu od O d o 99, a nastepnie znajduje naj m n iejsza i najwieksza oraz oblicza sred n ia ze wszystkich wylosowanych liczb. Wylosowano liczby: 93, 76, 6 1 , 1 2, 23. Najwieksza liczba to 93. Naj m n iejsza liczba to 12. Sred nia wynosi 53.00. Rysunek 3. 6.

Efekt działania p1�og1�amu Zadanie 3. 1 6

ZADANIE

Napisz program, który za p omocą instr11kcji do . . . whi l e znajd11je największą i najmniejszą liczbę ze zbioru n liczb loso­ wych z p1�zedział11 od O do 9 9 oraz oblicza ich średnią (w za­ dani11 n = 5). Przykładowe rozwiązanie - listing 3 . 1 7 #i nc l ude #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

I I Zadanie 3. 1 7

ma i n ( )

{

con st i l osc l i czb = 5 : i nt i = 1 : fl oat l i czba , suma . mi n . max :

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

47

cout << " P rogram l osuje " << i l osc_l i czb << " l i czb z przedzi al u od O do �99 , " << endl : cout << " a nastepni e znajduje najmni ejsza i najwi e ksza oraz " << endl : cout << " obl i cza s redni a ze wszystki eh wy l osowariych l i czb . ·· << endl : suma = O : randomi ze ( ) : mi n = random ( l0 0 ) : cout << endl : cout << "Wyl osowano l i czby : " << mi n << " max = mi n : suma = suma+max :

li

, •

do

{

l i czba = random ( lOO ) : i f ( i <= i l osc l i czb - 2 )

{

cout << l i czba << "

li

, •

}

e l se

{

cout

<<

l i czba

<<

li

li .

,

•

} i f (max < l i czba ) max = l i czba : i f ( l i czba < mi n ) mi n = l i czba : suma = suma+l i czba : i ++ ;

}

whi l e ( i <= i l osc l i czb- 1 ) : cout << endl : cout << "Najwi eksza l i czba to " << max << " . " << endl : cout << " Najmni ej sza l i czba to " << mi n << " . " << endl : cout << "Sredni a wynosi " << fi xed << setpreci s i on ( 2 ) << suma /i l osc l i czb << " . " << endl : g etch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

ZADANIE

Napisz prog1,am, któI'Y za pomocą instrtlkcji whi l e znajd11je naj­ większą i najmniejszą liczbę ze zbior11 n liczb losowych z prze­ dział11 od O do 99 oraz oblicza ich średnią (w zadani11 n = 5) .

48

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3 . 1 8 #i nc l ude #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

I I Zadanie 3.18

ma i n ( )

{

con st i l osc l i czb = 5 : i nt i = 1 : fl oat l i czba , suma . mi n . max : cout << " P rogram l osuje " << i l osc_l i czb << " l i czb z przedzi al u od O do �99 , << endl : cout << " a nastepni e znajduje najmni ejsza i najwi e ksza oraz" << endl : cout << " obl i cza s redni a ze wszystki eh wyl osowariych l i czb . ·· << endl : "

suma = O : randomi ze ( ) : mi n = random ( lOO ) : cout << endl : cout << "Wyl osowano l i czby : " << m1 n << " max = mi n : suma = suma+max : whi l e ( i <= i l osc l i czb - 1 )

{

l i czba = random ( l0 0 ) : i f ( i <= i l osc l i czb - 2 )

{

cout << l i czba << "

li

, •

}

e l se

{

cout << l i czba <<

li

li .

, •

} i f (max < l i czba ) max = l i czba : i f ( l i czba < mi n ) mi n = l i czba : suma = suma+l i czba : i ++ :

}

li

, •

R o z d z i a ł 3. cout << cout << cout << cout << �i l osc

•

Iteracje

49

endl : "Ma k symal na l i czba to " << max << " . " << endl : "Mi ni mal na l i czba to " << mi n << " . " << endl : " Sredni a wynosi << fi xed << setpreci s i on ( 2 ) << sum a / << en dl : l i czb << "

11

•

11

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

ZADANIE

Napisz program wyświetlający tabliczkę mnożenia dla liczb od 1 do 1 OO z wykorzystaniem podwójnej pętli for . Przykładowe rozwiązanie - listing 3 . 1 9 #i nc l ude I I Zadanie 3.19 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

const n = 10 : i nt wi ersze . kol umny : cout << " Program wyswi etl a tab l i czke mnozeni a d l a l i czb od 1 do 100 . " �<< endl : cout << endl : for (wi ersze = 1 : wi ersze <= n : wi e rsze++ )

{

for ( kol umny = 1 : kol umny <= n : kol umny++ )

{

cout << wi ersze*kol umny << ' \t ' :

}

cout << endl :

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania programt1 można zobaczyć na rysunkt1 3 . 7 .

50

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i Program wyswietla tabliczke mnozenia d la liczb od 1 do 1 00. 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2

4

6

8

1o

12

14

16

18

20

3

6

9

12

15

18

21

24

27

30

4

8

12

16

20

24

28

32

36

40

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

6

12

18

24

30

36

42

48

54

60

7

14

21

28

35

42

49

56

63

70

8

16

24

32

40

48

56

64

72

80

9

18

27

36

45

54

63

72

81

90

10

20

30

40

50

60

70

80

90

1 00

Rysunek 3. 7.

Efekt działania p1�ogra111 u Zadanie 3. 1 9

ZADANIE

Napisz program wyświetlający tabliczkę mnożenia dla liczb od 1 do 1 00 z wykorzystaniem podwójnej pętli do . . . whi 1 e. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 3.20 #i nc l ude I I Zadanie 3.20 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

const n = 10 : i nt wi ersze . kol umny :

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

51

cout << " Program wyswi etl a tab l i czke mnozeni a d l a l i czb od 1 do 100 . " "+<< endl : cout << endl : wi ersze = 1 : do

{

kol umny = 1 : do

{

cout << wi ersze*kol umny << ' \t ' : kol umny++ :

}

whi l e ( kol umny <= n ) : wi ersze++ : cout << endl :

}

whi l e (wi ersze <= n ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz program wyświetlający tabliczkę mnożenia dla liczb od 1 do 1 00 z wyko1�zystaniem podwójnej pętli whi l e. Przykładowe rozwiązanie - listing 3 . 2 1 #i ncl ude / / Zadanie 3.21 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

const n = 10 : i nt wi ersze . kol umny : cout << " Program wyswi etl a tab l i czke mnozeni a d l a l i czb od 1 do 100 . " "+<< endl : cout << endl : wi ersze = 1 : whi l e (wi ersze <= n)

{

kol umny = 1 : whi l e ( kol umny <= n )

{

52

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i cout << wi ersze*kol umny << ' \t ' : kol umny++ :

}

wi ersze++ : cout << endl :

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz program, który wyświetla duże liteI'Y alfabet11 od A do Z i od Z do A, z wykorzystaniem pętli for . Przykladowe 1�ozwiqzanie - listing 3.22 #i nc l ude I I Zadanie 3.22 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

c h a r zna k : cout << " Program wyswi etl a duze l i tery a l fabetu od A do Z "+<< endl : cout << endl : for ( znak = ' A ' : zna k <= ' Z ' : znak++ )

{

i f ( znak < · Z · )

{

cout << znak << "

li

• ,

}

el se

{

cout << znak <<

11

II .

• ,

} } cout << endl : for ( znak = ' Z ' : zna k >= ' A ' : znak - - )

{

i f ( znak > · A · )

{

cout << znak << "

li

• ,

i

od Z do A . "

R o z d z i a ł 3.

•

Iteracje

53

}

el se

{

cout << znak <<

11

łI •

• •

} } getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania prog1,amt1 można zobaczyć na I'YSt1nkt1 3 . 8 . Program wyswietla d uze litery alfabetu od A do Z i od Z do A. A, B, C , D, E, F, G, H, I , J, K, L, M , N, O, P, Q, R, S, T, U , V,

W, X, Y, Z. Z, Y, X, W, V, U, T, S, R, Q, P, O, N, M, L, K, J, I , H, G, F, E, D, C , B, A. Rysunek 3.8.

Efekt działania p1�og1�an1u Zadanie 3.22

ZADANIE

Napisz prog1,am, który wyświetla d11że litery alfabett1 od A do Z i od Z do A, z wykorzystaniem pętli do . . . whi l e. Przykładowe rozwiązanie - listing 3.23 #i nc l ude I I Zadanie 3.23 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

c h a r zna k : cout << " Program wyswi etl a duze l i tery a l fabetu od A do Z "+<< endl : cout << endl : znak = ' A ' : do

{

i f ( znak < · Z · )

{

i

od Z do A . "

54

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i cout << znak <<

11

II

• ,

}

el se

{

cout << znak << " . " :

}

zna k++ :

}

whi l e ( znak <= ' Z ' ) : cout << endl : znak = ' Z ' : do

{

i f ( znak > · A · )

{

cout << znak <<

11

II

• '

}

el se

{

cout << znak << " . " :

}

zna k - - :

}

whi l e ( znak >= ' A ' ) :

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} ZADANIE

Napisz program, który wyświetla duże litery alfabetl1 od A do Z i od Z do A, z wyko1,zystaniem pętli wh i l e. Przykładowe rozwiqzanie

listing 3.24

#i nc l ude I I Zadanie 3.24 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

c h a r zna k : cout << " Program wyswi etl a duze l i tery a l fabetu od A do Z i od Z do A . " "+<< endl :

R o z d z i a ł 3. cout << endl

•

Iteracje

:

znak = · A · : whi l e ( znak <=

{

'

Z ) '

i f ( znak < · Z · )

{

cout << znak <<

li

11

• ,

}

el se

{

cout << znak <<

11

11 •

• •

}

znak++ :

} cout << endl

:

znak = · Z · : whi l e ( znak >= ' A ' )

{

i f ( znak > · A · )

{

cout << znak <<

11

li

• ,

}

el se

{

cout << znak <<

11 •

''

• •

}

zna k - - :

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

55

56

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

•

I W tyn1 rozdziale p1·zedstawin1y typowe zadania wraz z rozwiqzanian1i

z wykorzystanien1 tablic jedno- i dwuwymiarowych.

Ta b l i ce jed n owym i a rowe Tablica

jest strt1kt1uą danych, która t1możliwia przechowywanie w spo­ sób zorganizowany wielt1 zmiennych tego samego typt1 (całkowitego , rzeczywistego itd . ) . Aby 11tworzyć taką strt1kt111'ę musimy dokonać dekla1,acji tablicy. W deklaracji tej określamy typ wartości, jaki ma p1,zechowywać tablica, a także liczbę j ej elementów. Tablice mogą być jednowymiarowe, dwuwymiarowe itd . Ogólna postać d eklaracji tablicy j ednowymiarowej i związanej z nią zmiennej j est w języktl c+ + następująca: typ_tab l i cy nazwa_tab l i cy[ rozm i ar_tab l i cy] :

Przykład poniżej ilustrt1j e deklarację tablicy j ednowymiarowej typu całkowitego o nazwie dane zawierającej 1 0 elementów. i nt dane [ 1 O J :

Dostęp do elementów tablicy j est I'ealizowany za poś1'ed nictwem in­ deks11, który wskazuje dany element. Dla deklaracji w j ęzyk11 C + + o postaci i nt dane [ 1 O J :

58

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

pierwszy element tablicy dane ma indeks O, drugi dostępny jest p1,zez indeks 1 itd. Ostatni element ma indeks równy wymiarowi tablicy po­ mniejszonem11 o 1 , czyli 9, co przedstawiono w reprezentacji graficznej pon1zeJ. •

•

•

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ZADANIE

Napisz program, który w 10-elementowej tablicy jednowy­ miarowej o nazwie dane t1mieszcza liczby od O do 9 (zobacz poniżej j ej reprezentację graficzną) . » u

-�

,.o ce +-I r:J) � Q,) ""d � �

» u

-�

,.o ce +-I 'U �

o +-I � ce

'r:JJ

�

�

o

o

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

7

7

8

8

9

g

Przykladowe rozwiązanie - listing 4 . 1 #i nc l ude I I Zadanie 4. 1 #i ncl ude mai n ( )

{

const n = 10 : i nt i , dane [ n ] : for ( i = O : i < 1 O : i ++ )

{

dane[ i J = i : cout << " da n e [ " << i << " ] = " << dane[i J << endl :

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce

59

} getch ( )

:

1 1 czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rezultat działania programt1 można zobaczyć na rysunkt1 4 . 1 . dane[O] = O dane[1] = 1 dane[2] = 2 dane[3] = 3 dane[4] = 4 dane[5] = 5 dane[6] = 6 dane[7] = 7 dane[B] = 8 dane[9] = 9 Rysunek 4. 1.

Efekt działania prog1�an1u Zadanie 4 . 1

ZADANIE

Napisz p1�ogram, który w 10-elementowej tablicy jednowymia­ rowej o nazwie dane trmieszcza liczby od 9 do O (zobacz poniżej j ej reprezentację graficzną). » u

-�

...o ce .+-I r:JJ � Q.) "'d � �

�

» u

-�

...o ce .+-I 'U 'r:J'J o .+-I � ce �

�

o

g

1

8

2

7

3

6

4

5

5

4

6

3

7

2

8

1

g

o

60

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Wskazówka Zadanie to rozwiążemy poprawnie, zamieniając w zadan i u 4 . 1 linijkę kodu

dane [i J = i : na nastę pL1jącą:

dane [i J = n - 1 - i :

Przykładowe rozwiązanie - listing 4.2 #i nc l ucie I I Zadanie 4.2 #i ncl ude ma i n ( )

{

const n = 10 : i nt i , dane [ n ] : for ( i = O : i < 1 O : i ++ )

{

dane[i ] = n - i - 1 : cout << " da n e [ " << i << " ] = " << dane [ i ] << endl :

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania p1,ogram11 można zobaczyć na I'ysunk11 4 . 2 . dane[O] = 9 dane[1] = 8 dane[2] = 7 dane[3] = 6 dane[4] = 5 dane[5] = 4 dane[6] = 3 dane[7] = 2 dane[B] = 1 dane[9] = O Rysunek 4. 2.

Efekt działania prog1�a mu Zadanie 4.2

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce

61

Ta b l i ce dwuwym i a rowe Tablice dw11wymiarowe deklar11jemy w języku C+ + podobnie j ak jednowymia1,owe. Ogólna postać deklaracji takiej tablicy i związanej z nią zmiennej j est następt1jąca: typ_tab l i cy nazwa_tab l i cy[ rozm i ar_tab l i cy] [ rozmi ar_tab l icy] :

Dostęp do elementów tablicy jest realizowany za pośrednictwem dwóch indeksów, które wskazują dany element. Przykład poniżej ilt1str11j e deklarację tablicy dwuwymiarowej 1 0 X 1 0 typ11 całkowitego . i nt dane [ lO J [ lO J :

Tablicę dwuwymiarową, j ako prod11kt o wymiarach 1 0 X 10, możemy sobie wyobrazić następ11jąco: 1

2

o

o

o

o

o

o

o

o

3

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

7

Wartości liczbowe możemy wpisywać do tablicy wierszami lub ko­ lumnami. Pierwszy element tablicy dane [ O J [ O J j est I'ówny 1, element dane [ O J [ l ] to 2, element dane [ l ] [ O J wynosi 3 itd . Ostatni element ta­ blicy ma indeks równy j ej wymiarowi minus 1 , czyli 9 w naszym przypadk11 dane [ 9 J [ 9 ] = 7 .

62

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz program, któI'Y w zad eklarowanej tablicy dwl1wymia­ rowej 1O x 1 O o nazwie maci erz tlillieszcza na przekątnej liczbę 1 , a poza przekątną O . Dodatkowo program powinien obliczać sumę elementów wyróżnionych w tablicy, tj . tych znajd11jących się na j ej przekątnej . 1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 4.3 #i nc l ude I I Zadanie 4.3 #i ncl ude ma i n ( )

{

const i nt n = 10 ; i nt i , j , suma , maci erz [ n ] [ n ] :

cout << "Wpi sywani e do tabl i cy l i czby 1 na przekatnej , a O poza ni a . " << �endl : cout << endl : for ( i

{

for ( j

{

} }

=

O:

l

< n : i ++ ) I I wpisywanie do tablicy

=

O:

J

< n : j++ )

i f ( i == j ) maci erz[i ] [ j ] e l se maci erz[i ] [ j ]

=

1:

=

O:

63

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce I I wyswietlenie zawartosci tablicy for ( i

-

{

for ( j

{ }

-

<

n : i ++ )

J <

n : j++ )

O: i O:

cout

<<

maci erz[i ] [ j ]

cout

<<

endl :

<<

li

li

• ,

} I I obliczanie sumy liczb znajdujacych sie na przekatnej suma = O : cout << endl : for ( i = O : i

{

<

n : i ++ )

suma = suma+maci erz [ i J [ i J :

} cout

<<

"Suma el ementow na przekatnej wynosi

"

<<

suma

<<

lf'

''

<<

endl :

getchO; li czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Do wpisywania danych do tablicy o nazwie maci erz l1żyliśmy dwóch pętli for. Linijki kod11 z instr11kcją war11nkową i f: i f ( i == j ) maci erz[i ] [ j ] el se maci erz[i ] [ j ]

-

-

1: O:

odpowiadają za wpisywanie liczby 1 na p1'zekątnej i liczby O poza nią. Całość kod11 limieszczającego w tablicy liczby 1 na przekątnej i licz­ by O poza przekątną znajduje się poniżej . for ( i

-

{

for ( j

{

} }

-

o:

l <

n : i ++ ) I I wpisywanie do tablicy

O:

J <

n : j++ )

i f ( i == j ) maci erz[i ] [ j ] e l se maci erz[i ] [ j ]

-

-

1:

o:

64

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Za wyświetlenie zawartości tablicy na ekranie komputera odpowia­ dają następujące linijki kodl1: for ( i = O :

{

for ( j = O :

{

l <

n : i ++ )

J <

n : j++ )

cout

<<

maci erz[i ] [ j ]

cout

<<

endl :

}

<< "

"

:

}

Obliczanie s11my elementów znajdujących się na przekątnej należy do następ11jących linijek: for ( i = O : i

{

<

n : i ++ )

suma = suma+maci erz[ i ] [ i ] :

}

Oczywiście zmienną s uma trzeba wcześniej wyze1�ować: suma = O :

Rez11ltat działania program11 można zobaczyć na rysunk11 4 . 3 . Wpisywanie do tablicy l iczby 1 na przekatnej , a O poza n ia. 1000000000 0 100000000 00 10000000 000 1000000 0000100000 00000 10000 000000 1000 0000000 100 0000000010 000000000 1

Suma elementow na przekatnej wynosi 10. Rysunek 4. 3.

Efekt działania prog1�amu Zadanie 4.3

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce

65

ZADANIE

Napisz prog1,am, który w zadeklarowanej tablicy dw11wymia­ rowej 10 x 1 0 o nazwie maci erz trmieszcza na przekątnej liczby od O do 9, a poza p1·zekątną O. Dodatkowo program powinien obliczać sumę elementów wyróżnionych w tablicy, tj . znajdt1jących się na j ej p1,zekątnej . o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

2

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

3

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

4

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

5

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

6

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

7

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

8

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

9

Wskazówka Zadanie to rozwiążemy poprawnie, zamieniając w zadan i u 4 . 3 linijkę kodu

maci erz[i ] [j ] = 1 : na nastę pL1jącą:

maci erz[i ] [j ] = i :

Przykładowe rozwiązanie - listing 4.4 #i nc l ude I I Zadanie 4.4 #i ncl ude ma i n ( )

{

const i nt n = 10 : i nt i , j , suma , maci erz [ n J [ n J :

cout << "Wpi sywani e do tabl i cy l i czb od O do 9 ria przekatnej , �a O poza ni a . " << endl : cout << endl :

66

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i <

n : i ++ )

J <

n : j++ )

for ( i - O : i

{

for ( j - O :

{

i f ( i == j ) maci erz[i ] [ j ] = i : el se maci erz[i ] [ j ] = O :

} } I I wyswietlenie zawartosci tablicy <

n : i ++ )

J <

n : j++ )

for ( i - O : i

{

for ( j - O :

{ }

cout

<<

maci erz[i ] [ j ]

cout

<<

endl :

<<

li

li

, •

} I I obliczanie sumy liczb znajdujacych sie na przekatnej suma = O : cout << endl : for ( i = O : i

{

<

n : i ++ )

suma = suma+maci erz[ i J [ i J :

} cout

<<

"Suma l i czb na p rzekatnej wynosi

" <<

suma

<<

II

II

<<

endl :

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rezt1ltat działania p1,ogramt1 można zobaczyć na I'ysunkt1 4 . 4 . Z A D A NIE

Napisz p1,ogram, który w zadeklarowanej tablicy dwuwymia­ rowej 1 0 x 1 0 o nazwie maci erz (jej inte1,pretacja graficzna po­ niżej) trmieszcza liczby 1 i O. Program powinien dodatkowo ob­ liczać st1mę wyróżnionych elementów.

67

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce Wpisywanie do tablicy l iczb od O do 9 na przekatnej, a O poza n 1a. •

0000000000 01 00000000 0020000000 0003000000 0000400000 0000050000 0000006000 0000000700 0000000080 0000000009 Suma liczb na przekatnej wynosi 45. Rysunek 4.4. Efekt działania prog1�an1u Zadanie 4.4 o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

Wskazówka Zadanie to rozwiążemy poprawnie, zamieniając w zadan i u 4.3 linijki kodu

i f ( i == j ) maci erz[i ] [j ] el se maci erz[i ] [j ]

=

1:

=

O:

68

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i na nastę pujące:

i f ( n == i +j + l ) maci erz[i ] [j ] - 1 : el se maci erz[i ] [j ] O: -

S u mę wyróżn ionych elementów obliczymy, zastę pując l i n ij ki

fo r ( i = O : i < n : i ++ )

{

suma = suma+maci erz[i ] [i ] :

} pon 1zszym 1 . .

.

.

for ( i = O : i < n : i ++ )

{

suma = suma+maci erz[i ] [ n - i - 1] :

}

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 4 . 5 #i n c l ude I I Zadanie 4.5 #i ncl ude ma i n ( )

{

const i nt n = 10 : i nt i , j , suma , maci erz [ n ] [ n ] :

cout << "Wpi sywani e do tabl i cy l i czb 1 i O oraz i ch wyswi etl eni e . " << �endl : cout << endl : for ( i - O : i < n : i ++ )

{

for ( j

{

-

O:

J

< n : j++ )

i f ( n == i + j + 1 ) maci erz[i ] [ j ] - 1 : e l se maci erz[i ] [ j ] - O :

} } I I wyswietlenie zawartosci tablicy for ( i O : i < n : i ++ ) -

{

for ( j - O :

{

J

< n : j++ )

cout << maci erz[i ] [ j ] <<

''

11

• ,

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce }

cout

<<

69

endl :

} I I obliczanie sumy liczb wyroznionych w zadaniu suma = O : cout << endl : for ( i = O : i

{

<

n : i ++ )

suma = suma+maci erz[ i ] [ n - i - 1] :

} cout << "Suma wyrozni onych w zadani u el ementow wynosi �<< endl :

"

<<

suma << " "

getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania p1,ogram11 można zobaczyć na I'ysunk11 4 . 5 . Wpisywanie do tablicy liczb 1 i O oraz ich wyswietlenie. 000000000 1 0000000010 0000000 100 000000 1000 00000 10000 0000100000 000 1000000 00 10000000 0 100000000 1000000000

Suma wyrozn ionych w zadan i u elementow wynosi 10. Rysunek 4. 5.

Efekt działania prog1�a111u Zadanie 4 . 5

ZADANIE

Napisz p1,ogram, który w zadeklarowanej tablicy dwuwymia­ rowej 1 0 X 1 0 o nazwie maci erz U ej interpretacja graficzna po­ niżej) t1mieszcza liczby od O do 9 . Program powinien dodat­ kowo obliczać s11mę wyróżnionych elementów.

70

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

2

o

o

o

o

o

o

o

o

3

o

o

o

o

o

o

o

o

4

o

o

o

o

o

o

o

o

5

o

o

o

o

o

o

o

o

6

o

o

o

o

o

o

o

o

7

o

o

o

o

o

o

o

o

8

o

o

o

o

o

o

o

o

9

o

o

o

o

o

o

o

o

o

Wskazówka Zadanie to rozwiążemy poprawnie, zamieniając w zadan i u 4.5 linijki kodu

i f ( n == i +j + l ) maci erz[i ] [ j ] el se maci erz[i ] [j ]

-

-

1: O:

na nastę pL1jące:

i f ( n == i +j + l ) maci erz[i ] [j ] = i : el se maci erz[i ] [j ] = O :

Przykładowe rozwiązanie - listing 4 . 6 #i nc l ude I I Zadanie 4.6 #i ncl ude ma i n ( )

{

const i nt n = 10 : i nt i , j , suma , maci erz [ n ] [ n ] :

cout << "Wpi sywani e do tabl i cy l i czb od O do 9 i i ch wyswi etl eni e . " << �endl : cout << endl : for ( i O : i < n : i ++ ) -

{

for ( j

{

-

O:

J

< n : j++ )

i f ( n == i + j + 1 ) maci erz[i ] [ j ] = i : el se

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce maci erz[i ] [ j ] = O :

} } I I wyswietlenie zawartosci tablicy for ( i = O : i < n : i ++ )

{

for ( j = O : J < n : j++ )

{ }

cout << maci erz[i ] [ j ] << " " . cout << endl :

} I I obliczanie sumy liczb wyroznionych w zadaniu suma = O : cout << endl : for ( i = O : i < n : i ++ )

{

suma = suma+maci erz[ i ] [ n - i - 1] :

} cout << "Suma wyrozni onych w tabl i cy el ementow wynosi " << suma << " " �<< endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania p1,ogram11 można zobaczyć na I'ysunk11 4 . 6 . Wpisywanie do tablicy liczb od O do 9 i ich wyswietlenie. 0000000000 000000001 0 0000000200 0000003000 0000040000 0000500000 0006000000 0070000000 0800000000 9000000000 Suma wyrozn ionych w tablicy elementow wynosi 45. Rysunek 4. 6.

Efekt działania prog1�a111u Zadanie 4 . 6

71

72

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz prog1,am, który w zadeklarowanej tablicy dw11wymia­ rowej 10 x 10 11mieszcza w pierwszej koltunnie liczby od O do 9, w d1,11giej kwadraty tych liczb, natomiast w pozostałych koltun­ nach O (interpretacja graficzna tablicy poniżej ) . Dodatkowo p1,ogram p owinien obliczać sumę elementów znajdt1jących się w pierwszej kol 11mnie 01,az sumę liczb z kolt1mny drugiej . o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

1

o

o

o

o

o

o

o

o

2

4

o

o

o

o

o

o

o

o

3

9

o

o

o

o

o

o

o

o

4

16

o

o

o

o

o

o

o

o

5

25

o

o

o

o

o

o

o

o

6

36

o

o

o

o

o

o

o

o

7

49

o

o

o

o

o

o

o

o

8

64

o

o

o

o

o

o

o

o

9

81

o

o

o

o

o

o

o

o

Przykladowe 1�ozwiqzanie - listing 4 . 7 #i nc l ude I I Zadanie 4. 7 #i ncl ude #i ncl ude ma i n ( )

{

const i nt n = 10 : i nt i , j , suma . tabl i ca [ n ] [ n ] : I I wpisywanie liczb do tablicy for ( i = O : l < n : i ++ )

{

for ( j = O :

{

} }

J

< n : j++ )

i f ( j == O ) tab l i ca [ i J [ j J = i : i f ( j == 1 ) tabl i ca [ i ] [ j ] = i *i : i f ( j > 1 ) tabl i ca [ i ] [ j ] = O :

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce

73

I I wyswietlenie zawartosci tablicy c o ut << " Za wa rtosc tabl i cy : " << en dl : cout << endl : for ( i - O : i < n : i ++ )

{

for ( j - O :

{

J

< n : j++ )

cout << setw ( 2 ) << tabl i ca [ i ] [j ] <<

li

li

• '

}

cout << endl :

} suma = O : for ( i = O : i < n : i ++ )

{

suma = suma+tabl i ca [ i ] [ O J :

} cout << endl : cout << "Suma l i czb znaj duj acych si e w pi erwszej kol umni e wynosi " << �suma << " " << endl : suma = O : for ( i = O : i < n : i ++ )

{

suma = suma+tabl i ca [ i ] [ l] :

} cout << endl : cout << "Suma l i czb znaj duj acych si e w drugi ej kol umni e wynosi " << suma �<< " . " << endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Następ11jące linijki kodu: for ( i = O : i < n : i ++ )

{

for ( j = O : j < n : j++ )

{

} }

i f ( j == O ) tabl i ca [i J [ j J = i : i f ( j == 1 ) tabl i ca [ i ] [ j ] = i *i : i f ( j > 1 ) tabl i ca [ i ] [j ] = O :

74

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

są odpowiedzia lne za wpisywanie do tablicy liczb. Do pierwszej ko­ l11mny są wpisywane liczby od O do 9 : i f ( j == O ) tab l i ca [ i J [ j J = i :

do d1,11giej ich kwadraty: i f ( j == 1 ) tabl i ca [ i ] [ j ] = i *i :

a do p ozostałych kol11mn O : i f ( j > 1 ) tabl i ca [ i ] [j ] = O :

Sumowaniem liczb znajdujących się w pierwszej kol11mnie zajm11ją się następujące linijki: for ( i = O : i < n : i ++ )

{

suma = suma+tab l i ca [ i ] [ O J :

}

Za s11mowanie liczb z drugiej kol11mny o dpowiada następ11jący fragment kod11 : for ( i = O : i < n : i ++ )

{

suma = suma+tabl i ca [ i ] [ l ] :

} W programie wykorzystano manipulator setw ( i nt n ) , który ok1'eśla

szerokość pola

n

znaków.

cout << setw ( 2 ) << tabl i ca [ i ] [ j ] << "

"

:

Aby mógł on f11nkcjonować, należy dodać na początk11 plik nagłów­ kowy: #i ncl ude

Rez11ltat działania program11 można zobaczyć na rys11nk11 4 . 7 .

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce

75

Zawartosc tablicy: 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 o o o o o o o o 2 4 0 0 0 0 0 0 0 0 3 9 0 0 0 0 0 0 0 0 4 16 o o o o o o o o 5 25 o o o o o o o o 6 36 0 0 0 0 0 0 0 0 7 49 0 0 0 0 0 0 0 0 8 64 0 0 0 0 0 0 0 0 9 81 o o o o o o o o Suma liczb znajdujacych sie w pierwszej kolu mnie wynosi 45. Suma liczb znajdujacych sie w drugiej kolum nie wynosi 285. Rysunek 4. 7.

Efekt dzialania p1�og1�an1u Zadanie 4. 7

ZADANIE

Dane są dwie tablice dwuwymiarowe 10 X 1 0 o nazwach a i b . Tablica a zawiera elementy przedstawione poniżej . o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

o

1

2

3

4

5

6

7

8

9

76

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Tablica b zawiera same zera. Napisz program, któI'Y przepis11je za­ wartość tablicy a do tablicy b, zamieniając kol11mny na wiersze (in­ terpretacja graficzna tablicy wynikowej poniżej ) . o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5

6

6

6

6

6

6

6

6

6

6

7

7

7

7

7

7

7

7

7

7

8

8

8

8

8

8

8

8

8

8

9

9

9

9

9

9

9

9

9

9

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 4 . 8 #i n c 1 ude I I Zadanie 4.8 #i ncl ude ma i n ( )

{

const i nt n = 10 : i nt i , j , a [ n J [ n J . b [ n J [ n J : I I wpisywanie liczb do tablicy a for ( i = o : i < n : i ++ )

{

for ( j = O :

{

J

< n : j++ )

a[i ][j] = j :

} } I I przepisywanie liczb z tablicy a do tablicy b for ( i = O : i < n : i ++ )

{

for ( j = O :

{

J

< n : j++ )

Rozd z i a ł 4. • Ta b l i ce =

b[i ][j]

a [ j ] [i ] : li zamiana kolumn na wiersze

} } I I wyswietlenie zawartosci tablicy a cout << 11 Zawartosc tabl i cy a : 11 cout << endl : for ( i - O :

{

for ( j - O :

{ }

i <

n : i ++ )

J <

n : j++ )

cout

<<

a[i ] [ j ]

cout

<<

endl :

<<

11

11

<<

endl :

:

} cout

<<

endl : I I wyswietlenie pustej linii

li wyswi etl a ni e zawa rtosci tabl i cy b cout << 11 Zawartosc tabl i cy b : 11 << endl : cout << endl :

for ( i - O :

{

for ( j - O :

{

i <

n : i ++ )

J <

n : j++ )

cout

<<

b[i ] [ j ]

cout

<<

endl :

}

<<

11

11

:

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Następ11jąca linijka kodu: b[i ] [ j ]

=

a[j][i ] :

jest odpowiedzialna za zamianę kolt1mn na wiersze. Rez11ltat działania p1,ogram11 można zobaczyć na I'ysunk11 4 . 8 .

77

78

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i Zawartosc tablicy a: 01 23456789 01 23456789 01 23456789 01 23456789 01 23456789 01 23456789 01 23456789 01 23456789 01 23456789 01 23456789 Zawartosc tablicy b: 0000000000 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2222222222 3333333333 4444444444 5555555555 6666666666 7777777777 8888888888 9999999999

Rysunek 4.8.

Efekt działania prog1�an1u Zadanie 4 . 8

ra m W tyi11 rozdziale przedstawi1ny typowe zadania wraz z przykladowy­

n1i rozwiązaniami z użycien1 podprogran1ów. U111iejętność lil01korzy­ stywania ich w pisanych progran1ach ZM01kle owocuje szybkin1 przy­ swojenie1n zasad progra111owania obiektowego.

w języku c+ + podprogramy stanowią pewną logiczną całość i nazy­

wamy j e f11nkcjami. Każda f11nkcj a w programie powinna realizować jakieś ok1'eślone zadanie, np . obliczać ŚI'ednią arytmetyczną z okre­ ślonych liczb, czytać elementy tablicy lub obliczać nadgodziny za­ tr11dnionego pracownika itd . Gdy p1�ogram m11si wykonać określone zadanie, wywoł11je odpowiednią f11nkcję, podając jej informacje po­ h'zebne do zrealizowania tego zadania. Komunikacja pomiędzy funk­ cjami a pozostałą częścią p1,ogram11 odbywa się w ściśle określony sposób . W C + + ogólna p ostać ft1nkcji jest następt1jąca: typ_wartości nazwa_funkcj i ( l i sta_parametrów)

{

dek laracje_zmiennych : c i ąg instrukcj i :

}

Każda funkcj a stanowi w tym języku spójny, tworzący p ewną całość blok instr11kcji . Jej zawartość należy wyłącznie do niej samej i j est ona niedostępna dla insh'tlkcji znajd11jących się we wszystkich innych

80

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

f11nkcj ach . Jedyną możliwością skorzystania z niej jest jej wywoła­ nie . Instrt1kcj e, które tworzą główną część funkcji, są 11kryte przed pozostałą częścią programt1 i j eśli nie korzystają ze zmiennych (lub danych) globalnych, to nie mają wpływ11 na działanie innych jego fragmentów; same również nie pozostają pod ich wpływem . Oznacza to, że instrukcje i dane zdefiniowane w jednej ft1nkcji nie mogą współ­ działać z instr11kcjami i danymi określonymi w innej, ponieważ f11nkcj e mają różny zak1,es . Wszystkie zmienne zdefiniowane wewnątrz nich nazywamy zmiennymi lokalnymi. Istnieją one tylko w obrębie funkcji i po wyjściu z nich 11legają zniszczeni11 . Dlatego w funkcjach lokalnych nie można p1,zechowywać wa1,tości pomiędzy ich wywołaniami. W ję­ zykt1 C+ + zakres wszystkich ft1nkcji znaj duje się na tym samym poziomie. Oznacza to, że nie jest możliwe definiowanie j ednej z nich wewnątrz innej . ZADANIE

Napisz p rogram obliczający pole pro stokąta . Powinien o n zawierać jeden podprogram: bezparametrową fu nkcję pol e_ '+pros tok a ta ( ) , w której zawarty będzie algorytm obliczania pola. Wartości boków a i b wprowadzamy z klawiatury. W programie należy założyć, że zmienne a , b 01,az pol e są typu fl oat (rze­ czywistego) i są one zmiennymi globalnymi. Należy dla nich p1,zyjąć format wyświetlania ich z dwoma miejscami po kropce. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 5 . 1 #i nc l ude I I Zadanie 5. 1 #i ncl ude #i ncl ude fl oat a . b , pol e : voi d po l e_prostokata ( ) I I deklaracja i definicja funkcji pole_yrostokataO

{

cout << " P rogram obl i cza pol e prostokata . " << endl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1 n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : c i n >> b : pol e = a*b : cout << fi xed << setpreci si o n ( 2 ) : cout << " Pol e prostokata o boku a = " << a << i boku b = " << b : cout << " wynosi " << pol e << " . " << endl : "

} ma i n ( )

Ro z d z i a ł 5 .

•

Pod programy

81

{

po l e_prostokata ( ) : I I wywalanie funkcji pole_yrostokataO getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Zdefiniowane t11 zmienne fl oat a . b . pol e :

są zmiennymi globalnymi, czyli są one widoczne w całym programie i podprogramie. Funkcja po l e_prostokata ( ) zawiera algo1,ytm obliczający pole prostokąta: voi d po l e_prostokata ( ) I I deklaracja i definicja funkcji pole_yrostokataO

{

cout << " P rogram obl i cza pol e prostokata . " << eridl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1 n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : c i n >> b : pol e = a*b : cout << fi xed << setpreci si o n ( 2 ) : cout << " Pol e prostokata o boku a = " << a << i boku b = " << b : cout << " wynosi " << pol e << " . " << endl : "

}

F11nkcja ta wywołana zostaje w programie głównym . ma i n ( )

{

po l e_prostokata ( ) : I I wywalanie funkcji pole_yrostokataO ..........

}

Jej wywołanie realiz11je algorytm obliczający p ole prostokąta. Rez11ltat działania programt1 można zobaczyć na rys11nkt1 5 . 1 . Program oblicza pole prostokata. Podaj bok a. 2.01 Podaj bok b. 1 .02 Pole prostokata o boku a = 2.01 i boku b = 1 .02 wynosi 2.05. Rysunek 5. 1.

Efekt działania prog1�a111u Zadanie 5 . 1

82

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz p1,ogram obliczający pole prostokąta. Powinien on za­ wierać j eden podprogram: b ezparametrową f11nkcję pol e_ 4prostokata, w której zawa1·ty będzie algorytm obliczania pola. Wa1,tości boków a i b wprowadzamy z klawiat11ry. W progra­ mie należy założyć, że zmienne a, b oraz po 1 e są typu fl oat (rzeczywistego) i są zmiennymi lokalnymi. Należy dla nich przyjąć format wyświetlania ich z dwoma miejscami po kropce. Przykładowe rozwiązanie - listing 5.2 #i nc l ude I I Zadanie 5.2 #i ncl ude #i ncl ude voi d po l e_prostokata ( ) I I deklaracja i definicja funkcji pole_yrostokataO

{ fl oat a . b , pol e : cout << " P rogram obl i cza pol e prostokata . " << endl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1 n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : c i n >> b : pol e = a*b : cout << fi xed << setpreci si o n ( 2 ) : cout << " Pol e prostokata o boku a = " << a << " i boku b = " << b : cout << " wynosi " << pol e << " . " << endl :

} ma i n ( )

{ po l e_prostokata ( ) : I /wywalanie funkcji pole_yrostokataO g etch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

W tym zadaniu zmienne fl oat a . b , pol e :

zostały zdefiniowane j ako zmienne lokalne, więc są one widoczne tylko w podprogramie. Reszta zadania została rozwiązana jak wyżej . Rez11ltat działania programt1 można zobaczyć na rys11nkt1 5 . 1 .

Ro z d z i a ł 5 .

•

Pod programy

83

ZADANIE

Napisz pI'OgI'am obliczający pole prostokąta. Powinien on za­ wierać j ed en pod program: f11nkcję po 1 e_p rostokata C ) , do której parametry przekazywane są p1·zez wartość. Wartości boków a i b wprowadzamy z klawiatury. W programie należy założyć, że zmienne a, b oraz pol e są typ11 fl o a t (rzeczywistego) i są zmiennymi globalnymi. Należy dla nich przyjąć fo1,mat wy­ świetlania ich z dwoma miej scami po kropce. Przykładowe rozwiązanie - listing 5.3 #i nc l ude I I Zadanie 5.3 #i ncl ude #i ncl ude fl oat a . b , pol e : voi d po l e_prostokata ( fl oat x , fl oat y ) I I deklaracja i definicja funkcji

{

pol e = x*y : cout << fi xed << setpreci s i on ( 2 ) : cout << " Pol e prostokata o boku a = " << x << cout << " wynosi " << pol e << " . " << endl :

"

i

boku b = " << y ;

} ma i n ( )

{ cout << " P rogram obl i cza pol e prostokata . " << eridl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1 n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : c i n >> b : po l e_prostokata ( a , b ) : I I wywalanie funkcji g etch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

F11nkcja voi d pol e_prostok a ta C fl oat x , fl oat y ) zawiera dwa parame­ try formalne, x i y typt1 fl oat, których 11żywamy tylko d o jej opisu. Cała j ej postać j est następt1jąca: voi d po l e_prostokata ( fl oat x , fl oat y ) I I deklaracja i definicja funkcji

{

pol e = x*y : cout << fi xed << setpreci s i on ( 2 ) :

84

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i cout << " Pol e prostokata o boku a = " << x << " cout << " wynosi " << pol e << " . " << endl :

i

boku b = " << y ;

}

Wywoł11jąc tę f11nkcj ę w programie głównym, wywoł11jemy ją z pa­ I'ametrami akh1alnymi, któ1,ych wartości wprowadzamy z klawiatm,y: { po l e_prostokata ( a , b )

:

I I wywalanie funkcji

}

Rez11ltat działania program11 można zobaczyć na rysunk11 5 . 1 . Łatwo za11ważyć, że większość zadań z prog1,amowania z wyko1,zy­ staniem podpl'OgI'amów można rozwiązać wedł11g następ11jącego sche­ matu 1 : #i ncl ude #i ncl ude #i ncl ude

voi d czytaj_dane( ) I I deklaracja i definicja funkcji czytaj_daneO

{

..........

} voi d przetworz_dane ( ) I I deklaracja i definicja funkcji przetwarz_daneO

{

. .........

} voi d wyswi et l _wyni k ( ) I I deklaracja i definicja funkcji wyswietl_wynikO

{

..........

} ma i n ( )

{

czytaj_dane( ) : 1 1 wywolaniefunkcji czytaj_daneO przetworz_dane( ) : 1 1 wywolaniefunkcji przetworz_daneO wyswi et l _wyni k ( ) : I I wywalanie funkcji wyswietl_wynikO getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} 1

S chemat ten jest bardzo przydatny w programowaniu strukturalnym, kiedy operujemy pojęciem podprogramu, oraz w programowaniu obiektowym, gdzie posługujemy się pojęciem obiektt1 .

Ro z d z i a ł 5 .

•

Pod programy

85

Fl1nkcja czytaj_da ne ( ) zajmuje się tylko czytaniem danych . Za ich przetworzenie odpowiedzialna jest ft1nkcja przetworz_dane ( ) . Ostatnia z f11nkcji, wyswi etl _wyni k C ) , wyświetla przetworzone d ane (wyniki) np . na ekranie monitora. Funkcje mogą być z parametrem ll1b bezpa­ rametrowe w zależności o d upodobań progI'amisty. Powyższy sche­ mat zilustr11j emy poznanym wcześniej przykładem programu, który oblicza pole prostokąta. ZADANIE

Napisz program, który oblicza pole p1,ostokąta. Powinien on za­ wierać trzy bezparametrowe funkcj e: czytaj_dane ( ) , przetworz_ 4dane ( ) oraz wyswi et 1 _wyni k ( ) . Wartości boków a i b wprowa­ dzamy z klawiatury. W programie należy założyć, że zmien­ ne a , b oraz po 1 e są typu fl o a t (rzeczywistego) i są zmien­ nymi globalnymi. Należy dla nich p1,zyjąć format wyświetlania ich z dwoma miejscami po k1,opce. Fl1nkcja czytaj_ 4dane ( ) czyta wartości boków a i b, przetworz_dane ( ) oblicza pole prostokąta, a wyswi et 1 _wyni k ( ) prezentl1je wyniki na ekranie komp11tera. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 5.4 #i nc l ude I I Zadanie 5.4 #i ncl ude #i ncl ude fl oat a . b , pol e : voi d czytaj_dane ( ) I I deklaracja i definicja funkcji czytaj_daneO

{

cout << " P rogram obl i cza pol e prostokata . " << eridl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1 n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : c i n >> b :

} voi d przetworz_dane ( ) I I deklaracja i definicja funkcji przetworz_daneO

{ pol e = a*b :

} voi d wyswi et l _wyni k ( ) I I deklaracja i definicja funkcji wyswietl_wynikO

{

86

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i cout << fi xed << setpreci si o n ( 2 ) : cout << " Pol e prostokata o boku a = " << a << cout << " wynosi " << pol e << " . " << endl :

"

i

boku b - " << b :

} ma i n ( )

{

czytaj_da ne ( ) : I I wywalaniefunkcji czytaj_daneO przetworz_dane ( ) : 1 1 wywolaniefunkcji przetworz_daneO wyswi et l _wyni k ( ) : I I wywalanie funkcji wyswietl_wynikO getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

} W naszym p1,ogramie ft1nkcja czytaj_dane( ) : voi d czytaj_dane ( ) I I deklaracja i definicja funkcji czytaj_daneO

{ cout << " Program obl i cza pol e prostokata . " << endl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1 n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : ci n >> b :

}

wczytt1j e z klawiatt1ry wartość boku a i wartość bokt1 b . F11nkcja przetwor z_daneC ) : voi d przetworz_dane ( ) I I deklaracja i definicja funkcji przetworz_daneO

{

pol e = a*b :

}

przetwarza te dane i oblicza pole prostokąta według wzort1 pol e = a*b . Natomiast ft1nkcj a wyswi etl _wyni k C ) : voi d wyswi et l _wyni k ( ) I I deklaracja i definicja funkcji wyswietl_wynikO

{

cout << fi xed << setpreci si o n ( 2 ) : cout << " Pol e prostokata o boku a = " << a << cout << " wynosi " << pol e << " . " << endl :

"

i

boku b - " << b :

}

prezentt1je wartości boków a i b oraz wartość zmiennej pol e w okre­ ślonym formacie. W prog1,amie głównym zostają wywołane wszyst­ kie h'ZY funkcje:

Ro z d z i a ł 5 .

•

Pod programy

87

ma i n ( )

{

czytaj_dane( ) : 1 1 wywolaniefunkcji czytaj_daneO przetworz_dane( ) : 1 1 wywolaniefunkcji przetworz_daneO wyswi et l _wyni k ( ) : I I wywalaniefunkcji wyswietl_wynikO

.......... }

Rez11ltat działania p1,ogram11 można zobaczyć na I'ysunk11 5 . 1 . Prawda, że wszystko jest jasne i proste? Następne zadania w tym I'ozdziale spróbt1jemy I'ozwiązać wedł11g powyższego schematu. ZADANIE

Napisz program, któI'Y z wykorzystaniem instrukcji wybort1 swi tch . . . case oblicza pie1,wiastki równania kwadratowego ax2+bx+c = O, gdzie zmienne a , b oraz c to liczby rzeczywiste wprowadzane z klawiat11ry. Dla zmiennych a , b, c, xl oraz x2 należy przyjąć format wyświetlania ich z dwoma miejscami po kropce. P1,og1,am powinien zawierać trzy bezparameh'owe funkcj e: czytaj_d a n e ( ) , przetworz_dane( ) i wyswi etl _wyni k ( ) . Wskazówka F u n kcja czytaj_d a n e ( ) jest odpowiedzialna za wczytanie danych do programu oraz obsłużenie sytuacj i, kiedy a = O. F u n kcja przetworz_da n e ( ) zaj m uje się wykonaniem n i ezbędnych obliczeń, natomiast fu n kcja

wyswi etl _wyni k ( ) jest natomiast od powiedzial na za pokazanie rezu ltatów na ekran ie mon itora.

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 5.5 #i nc l ude I I Zadanie 5.5 #i ncl ude #i ncl ude fl oat a . b , c . del ta . xl . x2 : char l i czba_pi erwi astkow : voi d czytaj_dane ( )

{

cout << " P rogram obl i cza pi erwi a stki rownani a kwadratowego„ << endl : cout << " dl a dowol nych wspol czynni kow a , b , c . " << endl : cout << " Podaj a . " << endl : c1 n >> a :

88

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i ==

i f (a

O)

{

cout << " N i e dozwol ona wartosc wspol czynni ka . Naci sni j dowol ny k l awi sz . " �<< endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecże dowolnego klawisza exi t ( l ) : 1 1 wy;scze z programu

}

e l se

{ cout << " Podaj b . " << endl : c i n >> b : cout << " Podaj c . " << endl : Cl n >> C ;

} } przetworz_dane ( )

{ del ta

=

b*b - 4*a*c :

i f (delta < 0 ) l i czba_pi erwi a stkow = O : i f (delta == 0 ) l i czba_pi erwi a stkow = 1 : i f (delta > 0 ) l i czba_pi e rwi a stkow = 2 : swi tch ( l i czba_pi erwi a stkow)

{

case 1 : xl case 2

=

- b l ( 2*a ) : brea k : { xl = ( - b - sq rt ( d e l ta ) ) l ( 2*a ) : x2 = ( - b+sqrt ( de l ta ) ) / ( 2*a ) :

}

brea k :

} } voi d wyswi etl_wyni k ( )

{ cout cout cout cout

<< << << <<

"Dl a wprowadzonych l i czb : " << endl : << a << "a = << endl : << endl : << b << "b = << endl : << c << "c = li

li

li

li

li

li

li

li

li

swi tch ( l i czba_pi erwi a stkow)

{

case O : cout << "brak pi erwi a stkow rzeczywi stych . " << endl : brea k : case 1 : cout << "trojmi a n ma j eden pi erwi astek podwojny xl = " << xl �<< " . " << endl : brea k :

Ro z d z i a ł 5 . case 2

:

•

Pod programy

89

{ cout << 11 trojmi an ma dwa pi erwi astki : 11 << endl : cout << xl << x l << 11 11 << endl : 11 << endl : cout << x2 << x2 << 11

=

11

11

=

11

11

•

} brea k :

} } ma i n ( )

{

cout << fi xed << setpreci si o n ( 2 ) : czytaj_dane( ) : przetworz_dane ( ) : wyswi etl_wyni k ( ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania programu dla a - 1, b - 2 i c - 3 można zobaczyć na rysunk11 5 . 2 . Program oblicza pierwiastki rownania kwad ratowego d la dowol nych wspolczyn n i kow a, b, c. Podaj a. 1 Podaj b. 2 Podaj c. 3 Dla wprowadzonych liczb: a = 1 .00, b = 2.00, c = 3.00, brak pierwiastkow rzeczywistych. Rysunek 5. 2.

Efekt dzialania prog1�an1u Zadanie 5.5

90

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz program, któ1�y w tablicy 1 0 x 1 0 llmieszcza losowo na przekątnej cyfry od O do 9, a poza nią zera. Dodatkowo oblicza on sl1mę liczb znajdl1jących się na p1�zekątnej . Program po­ winien zawierać trzy bezparametrowe funkcj e: czytaj_dane ( ) , przetwo r z_dane C ) i wyswi et l _wy n i k C ) . Funkcj a czytaj_dane C ) trmieszcza dane w tablicy, przetworz_dane ( ) oblicza slrmę liczb znajd11jących się na przekątnej , natomiast funkcj a wyswi etl _ "+wyni k C ) prezentuje zawartość tablicy na ekranie monitora. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 5 . 6 #i nc l ude I I Zadanie 5. 6 #i ncl ude #i ncl ude const i nt rozmi a r = 10: i nt tabl i ca [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] : czytaj_dane( )

{ i nt i , j : randomi ze ( ) : for ( i = O : i < rozmi a r : i ++ )

{

for ( j = O :

J

< rozmi a r : j++ )

{

i f ( i == j ) tabl i ca [ i ] [ j ] = random ( lO ) : e l se tabl i ca [ i ] [ j ] = O :

} } } przetworz_dane ( )

{ i nt i , suma=O : for ( i = O : i < rozmi a r : i ++ )

{

suma = suma+tabl i ca [ i ] [i ] :

}

cout << "Suma el ementow na przekatnej wynosi " << suma <<

}

I I'

II

<< endl :

Ro z d z i a ł 5 .

•

Pod programy

wyswi et l _wyni k ( )

{

i nt i , j : c out << 11 Zawartosc tabl i cy : 11 cout << endl : for ( i

{

for ( j

=

O : i < rozmi a r : i ++ )

=

O : j < rozmi a r : j++ )

{

cout << tabl i ca [ i ] [j ]

<<

endl :

<< 11 11

}

cout << endl :

} } ma i n ( )

{

czytaj_dane( ) : przetworz_dane ( ) : wyswi etl_wyni k ( ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rezultat działania programt1 można zobaczyć na rysunkt1 5 . 3 . Suma elementow na przekatnej wynosi 40. Zawartosc tablicy: 3000000000 0300000000 0020000000 0009000000 0000100000 0000090000 0000004000 0000000200 0000000050 0000000002 Rysunek 5. 3. Efekt działania prog1�an1u Zadanie 5 . 6

91

92

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz p1�ogI�am, który so1'tt1je n liczb wczytanych z klawiatu1,y (w zadanit1 jest ich sześć). Powinien on zawierać trzy bezpara­ metrowe funkcje: czytaj_dane ( ) , przetworz_dane ( ) i wyswi etl _ 4Wy n i k ( ) . Ft1nkcja czytaj_d a ne ( ) czyta dane wprowadzone z klawiatt1ry i umieszcza je w tablicy o nazwie l i czby . Ft1nk­ cj a przetworz_dane ( ) sortt1je j e wedłt1g wybranego algo1,ytmt1 (w programie należy zastosować algorytm sortowania bąbel­ kowego ) . Ft1nkcj a wyswi etl_wyni k C ) prezentt1j e natomiast za­ wartość poso1,towanej tablicy l i czby na ekranie monitora. Przykladowe 1�ozwiqzanie - listing 5 . 7 #i nc l ude I I Zadanie 5. 7 #i ncl ude #i ncl ude const i nt n = 6 : li i l osc l i czb i nt l i czby [ n ] : i nt X , i , j ; czytaj_dane( )

{

cout << 11 Podaj 11 << n <<

11

l i czb cal kowi tych . 11 << endl :

for ( i = O : i <= n - 1 : i + + )

{

c i n >> l i czby[i ] :

} } przetworz_dane ( ) I I algorytm sortowania babelkowego

{

for ( i = 1 : i <= n - 1 : i + + )

{ for ( j

=

n-1 : j

>=

i

:

j- - )

{ i f ( l i czby[j - 1] > l i czby [j ] )

{ x = l i czby[j - 1] : l i czby [j - 1] = l i czby [ j ] : l i czby [ j J = x :

} } } }

Ro z d z i a ł 5 .

•

Pod programy

wyswi et l _wyni k ( )

{

cout << " Li czby uporzadkowane : " << endl : for ( i = O : i <= n - 1 : i + + )

{

cout << l i czby [ i ] << " " :

}

cout << endl :

} ma i n ( )

{ cout << " P rogram sortuje " << n << " l i czb cal kowitych . " << endl : czytaj_dane( ) : przetworz_dane ( ) : wyswi etl_wyni k ( ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rezt1ltat działania p1,ogramt1 można zobaczyć na I'ysunkt1 5 . 4 . Program sortuje 6 liczb calkowitych. Podaj 6 liczb cal kowitych. 5 12 67 456 3 -1 0 Liczby u porzad kowane: -1 0 3 5 1 2 67 456 Rysunek 5.4.

Efekt działania prog1�amu Zadanie 5. 7

93

94

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

ZADANIE

Napisz prog1,am, który lost1je n liczb całkowitych (w zadanit1 n = 10) z przedziału od O d o 9 9 , a następnie znajdt1je naj ­ mniejszą i największą z nich. Powinien on zawierać trzy bezpa­ rametrowe funkcj e: czytaj_dane ( ) , przetworz_dane ( ) i wyswi etl _ wyn i k ( ) . Ft1nkcja czytaj_dane ( ) lost1je n całkowitych liczb od O do 9 9 . pr zetworz_d a ne ( ) po1,ównt1je j e ze sobą i t1 stala, która z nich jest najmniejsza oraz największa. Funkcja wyswi etl _wyni k ( ) prezentuje natomiast największą i najmniejszą liczbę z wylo­ sowanego zbioI'tl . Przykladowe 1�ozwiqzanie - listing 5.8 #i nc l ude I I Zadanie 5.8 #i ncl ude #i ncl ude const i nt n = 10 : I I ilosc liczb i nt l i czba , mi ni , maxi : czytaj_dane( )

{

cout << " P rogram l osuje " << n << " l i czb cal kowi tych z przedzi a l u od O �do 99 , " << endl : cout << " a nastepni e znajduje najwi eksza i najmni ejsza l i czbe . " << endl : �randomi ze ( ) : mi ni = random ( l00 ) : maxi = mi ni : cout << "Wyl osowane l i czby : " : cout << maxi << li

li

•

,

} przetworz_dane ( )

{

i nt i : for ( i = 1 : i <= n - 1 : i + + )

{

l i czba = random ( lO O ) : cout << l i czba << " " : i f (maxi < l i czba ) maxi = l i czba : i f ( l i czba < mi ni ) mi ni = l i czba :

} } wyswi et l _wyni k ( )

{

Ro z d z i a ł 5 .

•

Pod programy

95

cout << endl : cout << "Najwi eksza l i czba to " << maxi << " . " << endl : cout << " Najmni ejsza l i czba to " << mi ni << " . " << endl :

} ma i n ( )

{

czytaj_dane( ) : przetworz_dane ( ) : wyswi etl_wyni k ( ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania p1,ogram11 dla wylosowanych liczb można zobaczyć na rys11nkt1 5 . 5 . Program losuje 1 0 liczb calkowitych z przedzialu od O do 99, a nastepnie znajduje najwieksza i naj m n iejsza liczbe. Wylosowane liczby: 40 21 62 7 74 1 3 2 75 1 2 23 Najwieksza liczba to 7 5. Naj m n iejsza liczba to 2. Rysunek 5. 5.

Efekt działania prog1�a mu Zadanie 5.8

ZADANIE

Napisz program, który dla x zmieniającego się od O do 5 z kro­ kiem 0,5 oblicza wartość f11nkcji y = x2+ 1 . Przykładowe rozwiązanie - listing 5.9 #i nc l ude I I Zadanie 5.9 #i ncl ude #i ncl ude const n = 10 : i nt i : fl oat x = O , y , krok = 0 . 5 : fl oat obl i cz ( fl oat a )

{

fl oat obl i cz : obl i cz = a*a+ l :

96

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i return obl i cz :

} ma

i n( )

{

\ c o ut << 11 x 11 << 11 t 11 << y << endl : cout << 11 ============== 11 << endl : for ( i = O : i <= n : i ++ ) "

11

{

y

= ob l i cz ( x ) : cout << fi xed : cout << setpreci si on ( 2 ) : cout << x << 11 \ t 11 << y << endl : x=x+krok :

} getch ( ) : I I czeka na nacisniecże dowolnego klawisza

}

Rezt1ltat działania programt1 można zobaczyć na ryst1nkt1 5 . 6 . X

y

---------------------------

o.oo

1 .00

0.50

1 .25

1 .00

2.00

1 .50

3.25

2.00

5.00

2.50

7.25

3.00

1 0.00

3.50

1 3.25

4.00

1 7.00

4.50

21 .25

5.00

26.00

Rysunek 5. 6.

Efekt działania prog1�a111u Zadanie 5.9

•

I W tym rozdziale przedstawi1ny typowe zadania wraz z przykladowy1ni

rozwiqzanian1i z wykorzystaniem zasad progran1owania obiektowego.

Język c+ + pozwala na Pl'OgI'aillOWanie obiektowe (ang. object-oriented progra1111ning). Jest to taki paradygmat p1,og1,amowania, w którym p1,ogramy definit1j e się za pomocą obiektów elementów łączących stan (są to dane nazywane polami) i zachowanie (są to metody w c+ + są nimi ft1nkcje słt1żące d o wykonywania na tych danych określonych zadań, których dekla1,acja występt1je w ramach obiektt1). w języku c+ + podstawowym pojęciem prog1,amowania obiektowe­ go jest klasa (ang. class). Klasa definit1j e projekt i struktt11'ę obiektu . Jej schemat ma następt1jącą postać : cl ass nazwa_kl a sy

{

I I pola 1 1 metody

}

Pola słt1żą do przechowywania danych i zmiennych określonych typów - za1,ówno prostych, jak i obiektowych . Metody słt1żą natomiast d o wykonywania ope1·acji na tych danych . W klasach możemy wyróżnić między innymi następujące elementy: stałe, zmienne składowe, zmienne statyc.zne, metody, konstrt1ktory i destrt1ktory.

98

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i q z a n i a m i

Konstruktor

jest specjalną metodą stosowaną przy tworzeni11 obiektu danej klasy. Jest on 11żywany do inicjalizacji zmiennych składowych obiektu oraz do przydzielania pamięci potrzebnej do j ego działania. Destruktor to natomiast specjalna metoda wywoływana tuż przed zwolnieniem obiekt11 . Jest on przeciwieństwem konstruktora i j est 11żywany do zwolnienia p amięci zajmowanej p1,zez obiekt. Jeśli w klasie nie zadeklarowano j awnie konst1't1ktora i dest1't1ktora, to zostaną one 11tworzone a11tomatycznie przez kompilatOI' i 11żyte w eh wili tworzenia i niszczenia obiektu. Język c+ + posiada następujące trzy poziomy dostępu (nadawane p1,zez modyfikatory 111b specyfikatory) do swoich składników: O prywatny (ang. private)

słowo kluczowe pri v ate d efini11je pola i metody klasy dostępne tylko dla jej składników, co oznacza, że metody w innych klasach nie mają dostęp11 do tak zad eklarowanych elementów; słowo kluczowe pub l i c definiuje pola i metody d ostępne z dowolnego miejsca p1,ogram11, co oznacza, że metody w innych klasach m ają dostęp do składników zadeklarowanych przy 11życi11 tego modyfikatora;

O publiczny (ang. public)

słowo kl11czowe protected stosowane jest tylko w przypadk11 dziedziczenia.

O chroniony (ang. protected)

Zadania z p1,og1,amowania obiektowego przedstawione w dalszej czę­ ści tej książki będziemy I'ozwiązywali wedł11g p oniższego schemat11. #i ncl ude

c l a s s nazwa_kl a sy

{

publ i c : dekl a racj a zmi ennych : czyta j_da ne ( ) : I I prototyp metody czytaj_daneO przetworz_dane( ) : I I prototyp metody przetworz_daneO wyswi et l _wyni k ( ) : I I prototyp metody wyswietl_wynikO

}: nazwa kl a sy : : czytaj_dane ( ) I I definicja metody czytaj_daneO

{ .

}

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Rozdzi a ł 6 .

•

P ro g r a m o w a n i e o b i e k t o w e

99

nazwa_kl a sy : : przetworz_dane ( ) I I definicja metody przetworz_daneO

{ } nazwa_k l a sy : : wyswi et l _wyni k ( ) I I definicja metody wyswietl_wynikO

{

..

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

} ma i n ( )

{ nazwa kl a sy zmi enna : I I utworzenie obiektu zmienna zmi enna . c zytaj_da ne ( ) : I I wywalanie metody czytaj_daneO zmi enna . p rzetworz_dane ( ) : I I wywalanie metody przetworz_daneO zmi enna . wyswi et l _wyni k ( ) : I I wywalanie metody wyswietl_wynikO . . . . . . . .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

}

:: to operatOI' zasięgl1 identyfikl1jący klasę, do której należy metoda. Klasa o nazwie nazwa_k l asy zawiera oprócz deklaracji zmiennych tI'ZY metody. czytaj_dane ( ) zajm11je się tylko odczytem danych . Za ich przetwo1'zenie odpowiedzialna j est metoda przetworz_dane C ) . Ostatnia z metod, wyswi et l _wyni k ( ) , prezentl1je przetwo1,zone d ane (wyniki) np . na ek1,anie monitora. Metody mogą być z pa1,ametrem 111b bezpa­ rametrowe w zależności o d upodobań progi,amisty. Powyższy sche­ mat zilush'lijemy p1,zykładem znanego nan1 p1'og1'am11 obliczającego pole prostokąta. ZADANIE

Napisz zgodnie z zasadami programowania obiektowego pro­ gram, który oblicza pole prostokąta. Klasa powinna zawie1'ać trzy metody: D

llmożliwia wprowadzenie do programl1 wa1,tości boków a i b z klawiatUI'Y· W programie należy p1,zyjąć, że boki oraz zmienna pol e są typ11 fl oat (rzeczywistego) .

D

przetworz_dane ( ) pol e = a*b.

D

wyswi etl _wyni k C ) wyświetla wa1,tości boków a i b 01,az zmiennej pol e w określonym formacie . Dla tych trzech

czytaj_dane ( )

oblicza pole prostokąta wedł11g wzort1

zmiennych należy przyjąć format w.yświetlania ich na ekranie z dwoma miej scami po kropce.

1 00

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 6. 1 #i nc l ude I I Zadanie 6. 1 #i ncl ude #i ncl ude c l a s s po l e_p rostokata I I definicja klasy pole_yrostokata

{

publ i c : fl oat a . b . pol e : czytaj_dane( ) : I I prototyp funkcji czytaj_dane przetworz_dane ( ) : I I prototyp funkcji przetworz_dane wyswi et l _wyni k ( ) : I I prototyp funkcji wyswietl_wynik

}: po l e_prostokata : : czytaj_dane( ) I I definicja metody czytaj_daneO

{

cout << " P rogram obl i cza pol e prostokata . " << eridl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1 n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : c i n >> b :

} po l e_prostokata : : przetworz_dane( ) I I definicja metody przetworz_daneO

{

pol e

=

a*b :

} po l e_prostokata : : wyswi et l _wyni k ( ) I I definicja metody wyswietl_wynikO

{

cout cout cout cout cout

<< << << << <<

" Pol e prostokata o boku a - " : fi xed : setpreci si o n ( 2 ) : a << " i boku b = " << b : " wynosi " << pol e << " " << endl :

} ma i n ( )

{ po l e_prostokata pol e : I I utworzenie obiektu pole pol e . czytaj_dane( ) : I I wywalanie metody czytaj_daneO pol e . przetworz_dane( ) : 1 1 wywalanie metody przetworz_daneO pol e . wyswi et l _wyni k ( ) : I I wywalanie metody wyswietl_wynikO getch ( )

}

:

I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

Rozdzi a ł 6 .

•

P ro g r a m o w a n i e o b i e k t o w e

1 o1

Definicja klasy pol e_prosto,kata j est następująca : c l a s s po l e_p rostokata I I definicja klasy pole_yrostokata

{

publ i c : fl oat a . b , pol e : czytaj_dane( ) : I I prototyp funkcji czytaj_dane przetworz_dane ( ) : I I prototyp funkcji przetworz_dane wyswi et l _wyni k ( ) : I I prototyp funkcji wyswietl_wynik

}:

Klasa j est p11bliczna i zawiera, oprócz trzech rzeczywistych zmiennych, trzy metody: czy taj_dane C ) , przetworz_dane C ) 01,az wyswi etl _wyni k C ) . W naszym programie metoda czytaj_dane C ) : po l e_prostokata : : czytaj_dane ( ) I I definicja metody czytaj_daneO

{ cout << " P rogram obl i cza pol e prostokata . " << eridl : cout << " Podaj bok a . " << endl : c1 n >> a : cout << " Podaj bok b . " << endl : c i n >> b :

}

wczyt11j e z klawiatury wartości boków a i b . Metoda przetworz_daneC ) : po l e_prostokata : : przetworz_dane ( ) I I definicja metody przetworz_daneO

{

pol e = a*b :

}

oblicza pole prostokąta, korzystając ze wzor11 pol e - a*b. Natomiast metoda wyswi etl _wyn i k C ) : po l e_prostokata : : wyswi et l _wyni k ( ) I I definicja metody wyswietl_wynikO

{

cout cout cout cout cout

<< << << << <<

" Pol e prostokata o boku a = " : fi xed : setpreci si on ( 2 ) : a << " i boku b = " << b : " wynosi " << pol e << " . " << endl :

}

p1,ezent11je wa1,tości boków a i b 01,az wa1,tość zmiennej pol e w okre­ ślonym formacie.

1 02

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i

Linijka kodu po l e_prostokata pol e : I I utworzenie obiektu pole

pozwala 11tworzyć obiekt o nazwie pol e. W programie głównym zostają wywołane wszystkie trzy metody: pol e . czytaj_dane( ) : I I wywalanie metody czytaj_daneO pol e . przetworz_dane( ) : I I wywalanie metody przetworz_daneO pol e . wyswi et l _wyni k ( ) : I I wywalanie metody wyswietl_wynikO

Ponieważ wszystkie składowe klasy są pl1bliczne, prog1,am ma d o nich dostęp pl'ZY 11życi11 ope1,atora wyborll składowej oznaczonego kropką (.). Prawda, że wszystko jest jasne i proste? Następne zadania w tej książce sp1,óbl1jemy rozwiązać wedł11g powyższego schematl1. Rez11ltat działania prog1,aml1 można zobaczyć na I'YSl1nkl1 6 . 1 . Program oblicza pole prostokata. Podaj bok a. 3 Podaj bok b. 4 Pole prostokata o boku a = 3.00 i boku b = 4.00 wynosi 1 2.00. Rysunek 6. 1.

Efekt działania prog1�amu Zadanie 6. 1

ZADANIE

Napisz zgodnie z zasadami programowania obiektowego p1,ogram, który oblicza pierwiastki równania kwadratowego a x2+bx+c = O z wykorzystaniem instr11kcji wyborl1 swi tch . . . case. Klasa powinna zawierać trzy metody: jest odpowiedzialna za wczytanie danych do p1,ogramu 01,az obsł11żenie sytuacji, kiedy a = O . Zmienne a, b oraz c to liczby rzeczywiste wprowadzane z klawiatury.

O czytaj_dane( )

O przetworz_dane ( )

odpowiada za wykonanie niezbędnych

obliczeń. jest odpowiedzialna za pokazanie wyników na ek1,anie monitora. Dla zmiennych a, b, c, x l 01,az x 2 należy p1,zyjąć fo1,mat wyświetlania ich z dwoma miej scami po kropce.

O wyswi et l _wyni k ( )

Rozdzi a ł 6 .

•

P ro g r a m o w a n i e o b i e k t o w e

1 03

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 6.2 #i nc l ude I I Zadanie 6.2 #i ncl ude #i ncl ude c l a s s trojmi a n I I definicja klasy trojmnian

{

publ i c : fl oat a . b , c . del ta . xl . x2 : char l i czba_pi erwi astkow : czytaj_dane( ) : I I prototyp funkcji czytaj_daneO przetworz_dane ( ) : I I prototyp funkcji przetworz_daneO wyswi et l _wyni k ( ) : I I prototyp funkcji wyswietl_wynikO

}: t rojmi a n : : czytaj dane ( )

{

cout << " P rogram obl i cza pi erwi a stki rownani a kwadratowego „ << endl : cout << " dl a dowol nych wspol czynni kow a . b , c . " << endl : c o ut << " Podaj a . " << endl : c1 n >> a : i f (a

==

O)

{

cout << " N i e dozwol ona wartosc wspol czynni ka . Naci sni j dowol ny k l awi sz . " �<< endl : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza exi t ( 1 ) : I I wyjscie z programu

}

e l se

{

cout << " Podaj b . " << endl : c i n >> b : cout << " Podaj c . " << endl : Cl n >> C ;

} } t rojmi a n : : przetworz_dane ( )

{

del ta

=

b*b - 4*a*c :

i f (delta < 0 ) l i czba_pi e rwi a stkow = O : i f (delta == 0 ) l i czba_pi erwi a stkow = 1 : i f (delta > 0 ) l i czba_pi erwi a stkow = 2 : swi tch ( l i czba_pi erwi a stkow)

{

case 1

:

xl

=

- b / ( 2*a ) :

1 04

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i b reak : case 2

:

{ xl = ( - b - sq rt ( d e l ta ) ) / ( 2*a ) : x2 = ( - b+sqrt ( de l ta ) ) / ( 2*a ) :

} b reak :

} } t rojmi a n : : wyswi etl _wyni k ( )

{

cout cout cout cout

<< "Dl a wprowadzonych l i czb : " << endl : << endl : << a << << a = << b << << endl : << "b = << c << << " c = << endl : li

li

li

li

li

li

li

li

li

„

swi tch ( l i czba_pi erwi a stkow)

{

case O cout << "brak pi erwi a stkow rzeczywi stych . " << endl : b reak : case 1 : cout << "trojmi an ma jeden pi erwi astek podwoj ny x l = " << xl �<< " " << endl : b reak : case 2 : { cout << "trojmi an ma dwa pi erwi astki : " << endl : << endl : cout << 11 xl = 11 << x l << cout << " x2 = " << x2 << " " << endl : 11

b reak :

11

}

} } ma i n ( )

{ t rojmi an trojmi anl : I I utworzenie obiektu trojmianl cout << fi xed << setpreci si o n ( 2 ) : t rojmi anl . c zytaj_dane ( ) : t rojmi anl . przetworz_dane ( ) : t rojmi anl . wyswi etl _wyni k ( ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rezt1ltat działania prog1,amt1 można zobaczyć na I'YSt1nkt1 6 . 2 .

Rozdzi a ł 6 .

•

P ro g r a m o w a n i e o b i e k t o w e

1 05

Program oblicza pierwiastki rownania kwad ratowego d la dowol nych wspolczyn n i kow a, b, c. Podaj a. 1 .02 Podaj b. 5 Podaj c. 4 Dla wprowadzonych liczb: a = 1 .02, b = 5.00, c = 4.00, troj m ian m a dwa pierwiastki : x1

=

-3.90,

x2 = -1 .01 . Rysunek 6. 2.

Efekt działania prog1�a111u Zadanie 6.2

ZADANIE

Napisz zgodnie z zasadami programowania obiektowego pro­ gram, który w tablicy 1 O x 1 O limieszcza losowo na przekątnej liczby od O do 9 , a p oza nią ze1'a. Dodatkowo oblicza on st1mę liczb znajdujących się na przekątnej . Klasa powinna zawierać trzy metody: O czytaj_dane ( )

umieszcza dane w tablicy;

oblicza i wyświetla st1mę liczb znajdt1jących się na przekątnej ;

O przetworz_dane ( )

O wyswi et l _wyni k ( )

pokazuje zawartość tablicy na ek1,anie

monitora. Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 6.3 #i nc l ude I I Zadanie 6.3 #i ncl ude #i ncl ude const i nt rozmi a r = 10 : i nt maci erz[ rozmi a r ] [ rozmi a r ] : c l a s s matri x I I definicja klasy matrix

1 06

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i {

publ i c : czytaj_dane ( i nt maci erz[ rozmi a r ] [ rozmi a r ] . i nt rozmi a r ) : I I prototyp funkcji czytaj_daneO przetworz_dane ( i nt maci erz[ rozmi a r J [ rozmi a r J . i nt rozmi a r ) : I I prototyp funkcji przetworz_daneO wyswi etl_wyni k ( i nt maci erz[ rozmi a r ] [ rozmi a r ] . i nt rozmi a r ) : I I prototyp funkcji wyswietl_wynikO

}: matri x : : czytaj_dane ( i nt tab l i ca [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] . i nt rozmi a r )

{

i nt i . j : randomi ze ( ) : for ( i - O : i < rozmi a r : i ++ )

{

for ( j - O : J < rozmi a r : j++ )

{

i f ( i == j ) tabl i ca [ i ] [ j ] - random ( lO ) : el se tabl i ca [ i ] [ j ] - O :

} } } matri x : : przetworz_dane ( i nt tab l i ca [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] . i nt rozmi a r )

{

i nt i , suma = O ; for ( i = O : i < rozmi a r : i ++ )

{

suma = suma+tabl i ca [ i J [i J :

}

cout << "Suma el ementow na przekatnej wynosi " << suma <<

„

. " << endl :

} matri x : : wyswi etl_wyni k ( i nt tab l i ca [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] . i nt rozmi a r )

{

i nt i . j : cout << endl : cout << " Zawartosc tabl i cy : " << endl : cout << endl : for ( i - O : i < rozmi a r : i ++ )

{

for ( j - O : J < rozmi a r : j++ )

{

cout << tabl i ca [ i ] [ j ] << " " :

}

cout << endl :

} }

Rozdzi a ł 6 .

•

P ro g r a m o w a n i e o b i e k t o w e

1 07

ma i n ( )

{

i nt tabl i ca [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] : matri x matri xl : I I utworzenie obiektu matrix] matri xl . czytaj_dane ( tabl i ca , rozmi a r ) : matri xl . p rzetworz_dane(tabl i ca , rozmi a r ) : matri xl . wyswi etl_wyni k ( tabl i ca , rozmi a r ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rezt1ltat działania programu można zobaczyć na rysunku 6 . 3 . Suma elementow na przekatnej wynosi 45. Zawartosc tablicy: 3000000000 0900000000 0050000000 0003000000 0000000000 0000060000 0000000000 0000000900 0000000020 0000000008 Rysunek 6. 3. Efekt działania prog1�an1u Zadanie 6.3 ZADANIE

Napisz zgodnie z zasadami p1,ogramowania obiektowego PI'O­ gram, któI'Y sortt1je n liczb (w zadanit1 jest ich sześć) . Klasa powinna zawierać tI'ZY metody: odczytuj e dane i umieszcza j e w tablicy O czytaj_dane ( ) o nazwie l i czby; sortuje dane, korzystając z wybranego algorytmt1 (w prog1,amie zastosowano algorytm sortowania bąbelkowego) ;

O przetworz_dane ( )

prezentuje zawartość posortowanej O wyswi etl _wyni k ( ) tablicy l i czby na eki,anie monitora.

1 08

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 6.4 #i nc l ude I I Zadanie 6.4 #i ncl ude #i ncl ude const i nt n = 6 : i nt l i czby [ n ] : c l ass sortowani e I I definicja klasy sortowanie

{

publ i c : czytaj_dane( ) : I I prototyp funkcji czytaj_daneO przetworz_dane ( ) : I I prototyp funkcji przetworz_daneO wyswi et l _wyni k ( ) : I I prototyp funkcji wyswietl_wynikO

}: s ortowani e : : czytaj dane ( )

{ i nt i : l i czby [ O J l i czby [ l ] l i czby [ 2 J l i czby [ 3 J l i czby [ 4 J l i czby [ S J

= 574 : = 303 : - 134 : = 125 : = 80 : = 236 : =

cout << " Li czby ni eposortowane : " << endl : for ( i = O : i < n : i ++ )

{

cout << l i czby [ i ] << "

"

:

} cout << endl :

} s ortowani e : : przetworz_dane( ) / / algorytm sortowania babelkowego

{ i nt i

,

J

,

X;

for ( i = 1 : i <= n - 1 : i + + )

{

for ( j = n- 1 : J >=

i :

-

-

j)

{ i f ( l i czby[j - 1] > l i czby [j ] )

{

x = l i czby[j - 1] : l i czby [j - 1] = l i czby [ j ] : l i czby [j J = x :

}

Rozdzi a ł 6 .

•

P ro g r a m o w a n i e o b i e k t o w e

} II J } II i } s ortowani e : : wyswi etl_wyni k ( )

{

i nt i : cout << endl : cout << " Li czby posortowane : " << endl : for ( i = O : i < n : i ++ )

{

cout << l i czby [ i ] << "

"

:

}

cout << endl :

} ma i n ( )

{ s ortowani e babe l ki :

I I powstaje obiekt babelki

babel ki . czytaj_dane ( ) : babel ki . przetworz_dane ( ) : babel ki . wyswi etl _wyni k ( ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Rez11ltat działania programt1 można zobaczyć na rys11nkt1 6 . 4 . Liczby n ieposortowane: 574 303 -134 1 25 80 236 Liczby posortowane: -1 34 80 1 25 236 303 574 Rysunek 6.4. Efekt działania prog1�an1u Zadanie 6.4

1 09

11O

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i

W tym rozdziale przedstawi1ny typowe zadania wraz z przykladowy1ni

rozwiqzanian1i z wykorzystaniem plików tekstowych.

Pliki tekstowe zawierają informację niezakodowaną, b ezpoś1'ednio czytelną. Są one plikami o dostępie sekwencyj nym . w j ęzyku c+ + plik otwiera się przez połączenie go ze strllmieniem.

Istnieją trzy typy st1't1mieni: O wejściowe, O wyj ściowe, O wejściowa-wyj ściowe .

War11nkiem wykonywania na plikach operacji wejścia-wyj ścia j est dołączenie do program11 plik11 nagłówkowego fstrean1. h. Aby otwo­ I'ZYĆ st1,umień wejściowy, należy zadeklarować go jako obiekt klasy i fs tream (in file strea1n) . S tr11mienie wyjściowe są obiektami klasy ofstream (out file stream). Obiekty klasy fstream to z kolei strtrmienie, na których będą wykonywane zarówno operacje wejścia, jak i wyjścia . W języku C+ + operacje wejścia-wyjścia dotyczące plików są ana­ logiczne do standardowych ope1,acji tego typ11 . Chcąc zapisać dane do plik11, trzeba utworzyć obiekt str11mienia klasy ofstream reprezentujący

112

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i

dany plik i skorzystać z operatora wstawiania < < . Podobnie, chcąc od­ czytać dane z plikl1, należy utworzyć obiekt strt1mienia klasy i fstream, a następnie czytać dane za pomocą operatora pobierania > > . ZADANIE

Napisz zgodnie z zasadami p1,ogramowania obiektowego p1'0g1,am, który wczytuje z klawiatt1ry imię i nazwisko, zapist1je te dane do plikt1 tekstowego dane. txt, a następnie odczytuje j e z niego i wyświetla na ek1,anie komputera. Klasa powinna za­ wie1'ać tI'ZY metody: O czytaj_dane ( )

wczytl1je z klawiatt1ry imię i nazwisko;

zapisl1je imię i nazwisko do plikt1 tekstowego dane.txt;

O zapi s z_dane_do_pl i k u ( )

o d czytuje d ane z pliku dane.txt i wyświetla je na ek1,anie kompt1tera.

O czytaj_dane_z_pl i k u ( )

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 7. 1 #i nc l ude I I Zadanie 7. 1 #i ncl ude #i ncl ude c l a s s pl i k I I definicja klasy plik

{

publ i c : c h a r dane[20 ] , danel[20 J : czytaj_dane ( ) : I I prototyp funkcji czytaj_daneO za pi s z_da ne_do_p l i ku ( ) : I I prototyp funkcji zapisz_dane_do_ylikuO czytaj_dane_z_p l i ku ( ) : I I prototyp funkcji czytaj_dane_z_ylikuO;

}: pl i k : : czytaj_dane ( ) I I definicja funkcji czytaj_daneO

{

cout << "Podaj imi e i nazwi s ko . " << endl : ci n . getl i ne ( dane . si zeof(dane ) ) :

} pl i k : : za pi sz_dane_do_p l i ku ( ) I I definicja funkcji zapisz_dane_do_ylikuO

{

}

cout << " Zapi sujemy dane do pl i ku . " << endl : o f stream pl i k_zapi s ( "dane . txt " ) : I I tworzymy i otwieramy plik pl i k_zapi s << dane << endl : I I zapisujemy dane do pliku pl i k_zapi s . cl os e ( ) :

Rozd z i a ł 7 .

•

P l i k i te k s t o w e

113

pl i k : : czytaj_dane_z_p l i ku ( ) I I definicja funkcji czytaj_dane_z_ylikuO;

{

cout << "Odczytuj emy danel z pl i ku . " << endl : i f stream pl i k_odczyt ( " da ne . txt " ) : I I otwieramy plik, ktory juz istnieje whi l e ( ! pl i k_odczyt . eo f ( ) )

{

pl i k_odczyt >> danel : I I odczytujemy dane] z pliku i wyswietlamy je cout << danel << " "

} pl i k_odczyt . cl ose ( ) : I I zamykamy plik

} ma i n ( )

{

pl i k pl i k l : I I powstaje obiekt pliki pl i kl . czytaj_dane ( ) ; pl i kl . zapi sz_dane_do_pl i ku ( ) : pl i kl . czytaj_dane_z_pl i ku ( ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Zwróćmy 11wagę na to, że w programie zadeklarowano dwie zmienne łańc11chowe: char dane [20 ] , danel[20 J :

Zmienna o nazwie dane przechowt1je dane p1,zed zapisaniem ich do pli­ kt1 tekstowego, natomiast danel przechowt1je d ane odczytane z plik11 . Metoda czytaj_d a n e ( ) : pl i k : : czytaj_dane ( ) I I definicja funkcji czytaj_daneO

{

cout << " Podaj imi e i n a zwi s ko . " << endl ; ci n . getl i ne ( dane . si zeof(dane ) ) :

}

wczytt1je z klawiattU'Y dane, czyli imię i nazwisko. F11nkcja ci n . getl i ne( ) 11możliwia wczytanie całej linii tekst11, natomiast zastosowanie ope­ I'atora s i zeof( ) gwarantuje poprawność rozmiaI'tl .

114

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i

Metoda zapi sz_dane_do_pl i k u ( ) : pl i k : : za pi sz_da ne_do_p l i ku ( ) I I definicja funkcji zapisz_dane_do_ylikuO

{ cout << "Zapi sujemy dane do pl i ku . " << endl : o f stream pl i k_zapi s ( "dane . txt " ) : I I tworzymy i otwieramy plik pl i k_zapi s << dane << endl : I I zapisujemy dane do pliku pl i k_zapi s . cl os e ( ) :

}

zapisuje dane do plikl1 dane.txt. Ostatnia z metod, czytaj_dane_z_pl i k u ( ) : pl i k : : czytaj_dane_z_p l i ku ( ) I I definicja funkcji czytaj_dane_z_ylikuO;

{

cout << "Odczytuj emy danel z pl i ku . " << endl : i fstream pl i k_odczyt ( " da ne . txt " ) : I I otwieramy plik, ktory juz istnieje whi l e ( ! pl i k_odczyt . eo f ( ) )

{

pl i k_odczyt >> danel : I I odczytujemy dane] z pliku i wyswietlamy je cout << danel << " " :

} pl i k_odczyt . cl ose ( ) : I I zamykamy plik

}

odczytuje danel z plik11 i wyświetla j e na ekranie monitora. Wszystkie trzy metody zostają wywołane w programie głównym. Rez11ltat działania program11 można zobaczyć na rysl1nk11 7 . 1 . Podaj imie i nazwisko. Jan Kowalski Zapisujemy dane do pliku. Odczytujemy dane1 z pliku. Jan Kowalski Rysunek 7. 1.

Efekt działania prog1�an1u Zadanie 7. 1

ZADANIE

Napisz zgodnie z zasadami prog1,amowania obiektowego pl'O­ gram, który tablicę 1 0 X 1 0 o postaci

Rozd z i a ł 7 .

•

P l i k i te k s t o w e

115

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

zapist1je do plikt1 tekstowego dane. txt, a następnie zapisane dane od­ czyt11je i wyświetla na ekranie komp11tera. Klasa powinna zawierać trzy metody: O czytaj_dane ( )

tworzy tablicę 1 0 x 10;

O zapi s z_dane_do_pl i k u ( )

zapis11je tablicę t o x 1 0 do plik11

tekstowego dane. txt; odczytt1je tablicę 1 o x 1 0 z plik11 dane. txt i wyświetla ją na ekranie komp11tera.

O czytaj_dane_z_pl i k u ( )

Przykładowe rozwiązanie - listing 7.2 #i nc l ude I I Zadanie 7. 2 #i ncl ude #i ncl ude const i nt rozmi a r = 10 : c l a s s matri x I I definicja klasy matrix

{

publ i c : czytaj_dane ( i nt tabl i ca [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] . i nt rozmi a r ) : zapi sz_dane_do_pl i ku ( i nt tabl i ca [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] , i nt rozmi a r ) : czytaj_dane_z_pl i ku ( i nt tabl i ca l [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] , i nt rozmi a r ) :

}: matri x : : czytaj_dane ( i nt tab l i ca [ rozmi a r ] [ rozmi a r ] . i nt rozmi a r )

{

i nt i ,

J:

for ( i = O : i < rozmi a r : i ++ ) / / tworzymy tablice JOxlO

{

for ( j = O : j < rozmi a r : j++ )

116

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i

{

i f ( i == j ) tabl i ca [ i ] [j ] 1: el se tabl i ca [ i ] [j ] - O : } II i } II i -

}

matri x : : zapi s z_dane_do_p l i ku ( i nt tab l i ca [ rozmi a r J [ rozmi a r J . i nt rozmi a r )

{

i nt i , j : cout << " Zapi sujemy tabl i ce lOxlO do pl i ku . " << endl : o f stream pl i k_zapi s ( "dane . txt " ) : I I tworzymy i otwieramy plik do zapisu for ( i = O : i < rozmi a r : i ++ ) I I zapisujemy tablice 1 Oxl O

{

for ( j = O : j < rozmi a r : j++ )

{

cout << tabl i ca [ i ] [j ] << " " : pl i k_zapi s << tabl i ca [ i ] [j ] : } II i cout << endl : } II i pl i k_zapi s . cl ose ( ) : I I zamykamy plik }

matri x : : czytaj_dane_z_pl i ku ( i nt tabl i cal[ rozmi ar] [ rozmi ar] . i nt rozmi a r )

{

i nt i , j : cout << endl : cout << "Odczytuj emy tabl i ce lOxlO z pl i ku . " << endl : i fstream pl i k_odczyt ( " da ne .txt " ) : li otwieramy istniejacyplik for ( i = O : i < rozmi a r : i ++ )

{

for ( j

=

O: j

<

rozmi a r : j++ )

{

pl i k_odczyt >> tabl i c a l [ i ] [ j ] : I I odcztujemy tablice z pliku cout << tabl i ca l [ i ] [ j ] << " " : } II i cout << endl : } II i pl i k_odczyt . cl os e ( ) : I Izamykamy plik }

ma i n ( )

{

i nt tab[ rozmi a r ] [ rozmi a r ] :

Rozd z i a ł 7 .

•

P l i k i te k s t o w e

117

matri x matri xl : I I powstaje obiekt matrix] matri xl . czytaj_dane ( tab , rozmi a r ) : matri xl . zapi sz_dane_do_p l i k u ( tab , rozmi a r ) : matri xl . czytaj_dane_z_p l i k u ( tab , rozmi a r ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza

}

Zwróćmy 11wagę, że w programie zadekla1,owano dwie tablice: i nt tabl i ca [ rozmiar ] [ rozmiar]

oraz i nt tabl i ca l [ rozmi ar] [ rozm i ar]

Tablica o nazwie tab 1 i ca [ J [ J przechow11je dane p1,zed zapisaniem ich do pliku, natomiast tabl i ca l [ ] [ ] przechow11je dane odczytane z niego . Rez11ltat działania prog1,am11 można zobaczyć na I'ys11nk11 7 . 2 . Zapisujemy tablice

10x10 do pliku.

1 000000000 0 1 00000000 001 0000000 000 1 000000 0000100000 00000 1 0000 000000 1 000 000000 0 1 00 0000000010 0000000001 Odczytujemy tablice

10x10 z pliku.

1 000000000 0 1 00000000 001 0000000 000 1000000 0000100000 0000010000 000000 1 000 000000 0 1 00 00000000 1 0 0000000001 Rysunek 7. 2.

Efekt działania prog1�a111u Zadanie 7.2

118

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i

ZADANIE

Napisz zgodnie z zasadami programowania obiektowego pro­ gram, który tablicę a o wymiarach 1 O x 1 O i postaci o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

p1,zekształca w tablicę b o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

o

1

o

o

o

o

o

o

o

o

i zapisl1je wynik do pliku tekstowego dane. txt, a następnie odczytt1j e z niego tablicę i wyświetla ją na ekranie. Klasa powinna zawierać cztery metody:

Ro z d z i a ł 7 . O czytaj_dane ( )

•

P l i k i te k s t o w e

119

tworzy tablicę a o wymiarach 1 0 X 1 0 ;

przepis11je elementy tablicy a o wymia1,ach O przetworz_d a ne ( ) 1 0 x 1 0 do tablicy b o tej samej wielkości; O zapi s z_dane_do_pl i k u ( )

zapis11je tablicę b o wymia1,ach 1 o x 1 0

d o plik11; odczytuje tablicę c o wymia1,ach 1 0 X 1 0 z pliku i wyświetla ją na ekranie.

O czytaj_dane_z_pl i k u ( )

Przykładowe 1�ozwiqzanie - listing 7.3 #i nc l ude I I Zadanie 7. 3 #i ncl ude #i ncl ude const i nt n = 10 : c l a s s matri x I I definicja klasy matrix

{

publ i c : i nt a [ n ] [ n ] , b [ n ] [ n ] , c [ n ] [ n ] : czytaj_dane ( ) : I I prototyp funkcji czytaj_daneO przetworz_dane ( ) : I I prototyp funkcji przetworz_daneO za pi sz_da ne_do_p l i ku ( ) : I I prototyp funkcji zapisz_dane_do_ylikuO czytaj_dane_z_p l i ku ( ) : I I prototyp funkcji czytaj_dane_z_ylikuO;

}: matri x : : czytaj dane ( )

{

i nt i , j : cout << "Tworzymy tabl i ce a . " << endl : fo r ( i = O : i < n : i ++ )

{

for ( j = O : j < n : j++ )

{

i f ( i == 1 ) a [ i ] [j ] = 1 : el se a [ i ] [j ] = O : cout << a [ i ] [ j ] << " " : } II i cout << endl :

1 20

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i II i I I koniec wpisywania

} }

matri x : : p rzetworz_dane( )

{

i nt i , j : cout << endl : cout << " Przepi sujemy e l ementy z tabl i cy a do tabl i cy b . " << endl : fo r ( i = O : i < n : i ++ )

{

=

for ( j

{

b[i ] [ j ]

O : j < n : j++ ) =

a [ j ] [ i ] : 1 1 przepisujemy zawartosc tablicy a do tablicy b

} II j } II i

} matri x : : zapi sz_dane_do_p l i ku ( )

{

i nt i , j : cout << "Zapi sujemy tab l i ce b do pl i ku dane . txt . " << endl : o f stream pl i k_zapi s ( "dane . txt " ) : I I tworzymy i otwieramy plik do zapisu fo r ( i

{

for ( j

{

=

O : i < n : i ++ ) =

O : j < n : j++ )

cout << b [ i ] [ j ] << " : pl i k_zapi s << b [i ] [ j ] << endl : I I zapisujemy tablice do pliku "

} II j

cout << endl : II i I I koniec zapisywania do pliku pl i k_zapi s . cl ose ( ) : I I zamykamy plik

}

} matri x : : czytaj_dane_z_pl i ku ( )

{

i nt i , j : cout << endl : cout << "Odczytuj emy tabl i ce c z pl i ku dane . txt i wyswi etl amy ja na "+ek rani e . " << endl :

Ro z d z i a ł 7 .

•

P l i k i te k s t o w e

1 21

i fstream pl i k_odczyt ( " da ne . txt " ) : I I otwieramy istniejacy plik fo r ( i

{ for ( j

O : i < n : i ++ )

= =

O : j < n : j++ )

{

pl i k_odczyt >> c[i ] [ j ] : I I odczytujemy tablice z pliku cout << c [ i ] [j ] << " : } II j cout << endl : } II i I I koniec odczytywania z pliku "

pl i k_odczyt . cl ose ( ) : I I zamykamy plik }

ma i n ( )

{ matri x matri xl : I I powstaje obiekt matrix] matri xl . czytaj_dane ( ) : matri xl . p rzetworz_dane ( ) : matri xl . zapi sz_dane_do_pl i ku ( ) : matri xl . czytaj_dane_z_p l i ku ( ) : getch ( ) : I I czeka na nacisniecie dowolnego klawisza }

Rezt1ltat działania programt1 można zobaczyć na ryst1nkt1 7 .3 (1,ysu­ nek p1,zedstawiony na następnej st1,onie).

1 22

C + + . Z a d a n i a z p r o g r a m o w a n i a z p rz y k ł a d o w y m i rozw i ą z a n i a m i Tworzymy tablice a.

0000000000 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0000000000 0000000000 0000000000 0000000000 0000000000 0000000000 0000000000 0000000000 Przepisujemy elementy z tablicy a do tablicy b. Zapisujemy tablice b do pliku dane.txt.

0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 Odczytujemy tablice c z pliku dane.txt i wyswietlamy ja na ekranie.

0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 0 1 00000000 Rysunek 7. 3.

Efekt działania prog1�amu Zadanie 7.3