Moran V. - Sztuka samoakceptacji

Dedykuję Adair, poniew aż rozwija skrzydła, i Williamowi za to, że jego miłość pom aga m i na tyle, bym sam a mogła trochę się wznieść

S P IS T R E Ś C I

Przedmowa: Moja historia ............................................................ Wstęp: Wewnętrzna strona urody ................................................

11 17

Część I - N astaw ienie.................................................................... 1. Niech twoje wnętrze odbija się w twoim wyglądzie ............ 2. Myśl o sobie pozytywnie ........................................................ 3. Przekazuj sobie optymistyczne komunikaty ........................ 4. Otaczaj się ludźmi dostrzegającymi twoją wewnętrzną światłość .................................................................................. 5. Nie zwracaj uwagi na tuszę .................................................... 6. Wyglądaj wiecznie młodo ......................................................

21 23 26 28

Część II - Działania ...................................................................... 7. Zmieniaj zwyczaje na lepsze .................................................. 8. Codziennie wyglądaj ładnie .................................................. 9. Starannie o siebie dbaj .......................................................... 10. Ruszaj się ................................................ . .............................. 11. Sobotnia kąpiel ...................................................................... 12. Wysypiaj się dla urody ............................................................ 13. Wyciszaj ciało ..........................................................................

43 45 47 50 54 59 63 67

Część III - Ciało i dusza .............................................................. 14. Bądź zdyscyplinowana ............................................................

71 73

7

32 35 39

15. 16. 17. 18. 19.

Wykorzystaj jogę ..................................................................... Oczyszczaj organizm ................................................................ Pomóż swojej figurze .............................................................. Mów swoim prawdziwym głosem .......................................... Unikaj świństw .........................................................................

77 80 87 87 92

Część IV - Po prostu dla przyjemności ...................................... 97 20. Ubieraj się po sw o jem u .......................................................... 99 21. Nadaj sobie imię, które ci odpowiada .................................. 102 22. Wybierz sobie sym bol................................................................ 105 23. Nie żałuj na siebie pieniędzy .................................................. 107 24. Kupuj ładną bieliznę .................................................................110 25. Rozwijaj swój s t y l ...................................................................... 113 26. Baw się dźwiękami, kamieniami, k w iatam i............................ 118 Część V - Jakość życia .....................................................................123 27. Dbaj o drobiazgi ...................................................................... 125 28. Konserwuj i chroń .................................................................... 129 29. Napawaj się pięknem .............................................................. 134 30. Jak najczęściej rób coś porywającego 138 31. Planuj realizację swoich marzeń .......................................... 142 32. Żyj prosto i myśl o sprawach ważnych ................................ 145 Część VI - Cechy charakteru ...................................................... 149 33. Licz się z in n y m i........................................................................ 151 34. Bądź wspaniałomyślna ............................................................ 156 35. Pozwól innym kobietom być pięknymi .................................. 159 36. Zrozum: „Piękno jest prawdą, prawda pięknem” ................ 163 37. Bądź solidna i tolerancyjna .................................................... 165 38. Wybaczaj .................................................................................. 168 39. Życzliwość na co dzień ............................................................ 172 Część VII - Odżywianie się .......................................................... 177 40. Jedz dla ciała i dla d u s z y ........................................................ 179 41. Odżywiaj się jak jog .................................................................. 183

8

42. Pomyśl o lżejszym jedzeniu .............................................. 187 43. Pamiętaj o płynach .................................................................. 190 44. Oddychaj najlepszym powietrzem .......................................... 193 Część VIII - Pielęgnowanie ducha ................................................ 197 45. Poświęć się czemuś .................................................................. 199 46. Ufaj życiu .................................................................................. 202 47. Ucz się inspirujących słów na pamięć ..................................... 204 48. Szanuj siebie i to, co cenisz .............................................. 207 49. Spodziewaj się dobrych chwil .............................................. 211 50. Szukaj podobieństw .................................................................. 214 Posłowie: Staraj się jaśnieć wewnętrznym blaskiem .................... 219 Podziękowania ................................................................................ 223

PRZEDMOWA

Moja historia

Kobiety zadowolone ze swojego wyglądu i atrakcyjne przez cale życie to najczęściej osoby zadbane pod względem duchowym.

hodziłam do przedszkola, gdy zdałam sobie sprawę, że nie jestem dostatecznie ładna. W domu i w rodzinie zaś czułam się zachwycająca. Jednak w tym większym świecie miałam świadomość, że muszę konkurować. Wkrótce stwier­ dziłam, że nienajlepiej wypadam na tle koleżanek, których skarpetki wydawały się staranniej zawinięte, a wstążki we włosach pewnie związane. Kiedy się przekonałam, jak ważna jest uroda, uzmysłowi­ łam sobie, że nawet moi rodzice są ode mnie ładniejsi. Już wiedziałam, że ludzie biorą ojca za aktora Jamesa Masona, aż w końcu po prostu odpowiadał twierdząco, gdy go pytali, czy nim jest, i rozdawał autografy. Podobieństwo matki do Avy Gardner było równie uderzające. Pamiętam, jak licząc sobie trzy latka, pytałam w kinie: „Kto to ten pan, co całuje mamu­ się?”. Po raz pierwszy w życiu się wstydziłam, że te wspaniałe geny jakby przeskoczyły jedno pokolenie. Przez całe dzieciń­ stwo i wiek dojrzewania byłam to pulchna, to wręcz gruba. Włosy miałam zbyt gęste, żeby ładnie się układały. Nigdy nie

C

11

chciały się kręcić, a przy tym uporczywy przedziałek pośrod­ ku głowy nadawał mi wygląd raczej najważniejszej dziewczy­ ny w gangu młodzieżowym niż Shirley Tempie. Od dwunaste­ go do dwudziestego trzeciego roku życia twarz pokrywały mi pryszcze. Chcąc walczyć ze swoimi niedoskonałościami i wynikają­ cym z nich brakiem pewności siebie, czytałam żurnale oraz zapisałam się do szkoły dobrych manier. Tam się nauczyłam robić makijaż, odpowiednio układać jadłospis i maskować wady figury ubraniem. Zrobienie się na bóstwo przeciętnie wymagało trzech godzin, więc niezbyt często zdobywałam się na taki wysiłek. Kiedy jednak się na to zdecydowałam, jak­ bym znalazła się w innym świecie. Wówczas przeistaczałam się w elegancką młodą kobietę, niczym nie przypominającą tej nieatrakcyjnej, którą byłam na co dzień. Niemniej, po­ dobnie jak z Kopciuszkiem, cud się kończył o północy albo gdy mój beztłuszczowy podkład przegrywał bitwę z gruczoła­ mi łojowymi. Oczywiście słyszałam o wewnętrznym pięknie, ale trakto­ wałam je jako coś w rodzaju nagrody pocieszenia za brak li­ czącej się urody. Prawie nie pamiętam okresu, kiedy czułam się piękna. Mam tylko mgliste wspomnienie czasów, gdy nie widziałam różnicy między swoim wewnętrznym i zewnętrz­ nym ja. Jeszcze zanim sobie uświadomiłam, że uroda przynosi ko­ rzyści i zanim się dowiedziałam, że nie jestem ładna, czułam się równie piękna, jak wszyscy. Nie spędzałam mnóstwa czasu przed lustrem, chyba że bawiłam się w przebieranie. W tam­ tych czasach bowiem zajmowałam się wielką rodziną lalek. Dla mnie, dziecka w wieku przedszkolnym, zajęcie to było ważne i frapujące. Straciłam swój nieświadomy stosunek do życia, gdy zaczęłam porównywać siebie z innymi dziewczynka­ mi. Tak długo byłam zagubiona, że nawet nie tęskniłam za tamtym życiem, ale jednak cierpiałam z powodu tej straty.

12

Moje najrozmaitsze próby radzenia sobie ze światem ze­ wnętrznym przypominały malowanie zalanego sufitu bez re­ peracji przeciekającego dachu. Po każdym okresie „samodo­ skonalenia” wracałam do poprzednich nawyków: objadania się, czytania książek i oglądania telewizji w przekonaniu, że przygody w powieściach oraz dramaty są zarezerwowane dla długonogich szczupłych blondynek z idealnymi nosami. Na szczęście męczeństwo z własnej woli nie jest stanem chronicznym, chociaż osobie zainteresowanej może się takim wydawać. Jeżeli w tej sprawie nic nie robisz, sytuacja się po­ garsza. Pewnego ranka źle się czułam, jak zwykle z powodu swojego ciała, a w rezultacie z życia, kiedy zbliżając się do trzydziestki, znowu wkładałam ciemnozielony kostium, stale przeze mnie noszony. Należał do moich nielicznych ubrań, w które jeszcze się mieściłam. Tamtego dnia miałam spotka­ nie w interesach, ale ten fakt nie zachęcił mnie do umycia głowy. Kobieta, z którą prowadziłam rozmowę wyraźnie od­ znaczała się życiem wewnętrznym. Spodobała mi się, chyba z wzajemnością, bo pod koniec rozmowy rzekła: „Pani jest bystra, wnikliwa i piękna”. Mogłam się zgodzić z określeniami „bystra” i „wnikliwa”, ale słowo „piękna” mnie zdumiało. Początkowo sądziłam, że to drwina, lecz zaraz do mnie dotarło, że tej kobiecie nie cho­ dzi o mój znoszony kostium ani nieumytą głowę. Dostrzegła we mnie coś więcej, a mianowicie tę część naprawdę piękną i pełną zalet. Spojrzawszy na siebie oczami tej kobiety, zdałam sobie sprawę, że muszę całkowicie zmienić swój dotychczasowy sposób akceptowania siebie i innych, by znowu poczuć się piękna. Nie będzie to malowana uroda, lecz prawdziwa, trwała, nieprzekwitająca, odporna na menstruacje, ciążę i menopauzę, uroda, której nie trzeba udowadniać. Odzwier­ ciedli się na twarzy i ciele, ale będzie pochodzić z mojego wnętrza i nie da się jej kupić w domu towarowym.

13

Chcąc odzyskać tamto poczucie własnego piękna, utracone nim osiągnęłam wiek pozwalający mi zapisać się do biblioteki, musiałam szukać nowych sposobów. Zaczęłam czytać książki o religiach i filozofiach, a także uprawiać jogę, dyscyplinę wówczas egzotyczną (jogę łatwo mylono z jogurtem, a przy tym jedno i drugie traktowano podejrzliwie). Na zajęciach z jogi musieliśmy mieć oczy zamknięte, więc nadmierne krągłości ani cellulitis w ogóle się nie liczyły. Pod koniec ćwi­ czeń przez kilka minut trzeba było siedzieć bez ruchu i po pro­ stu trwać. Czasami to mnie nudziło lub czułam się winna z po­ wodu bezczynności, a kiedy indziej tak siedząc, układałam w głowie listę rzeczy do zrobienia. Jednak po pewnym czasie nie mogłam się doczekać tych spokojnych chwil, ponieważ właśnie wtedy zaczynałam sobie przypominać, kim naprawdę jestem - wyjątkowym przejawem nieskończoności. - Nie przejmuj się tym, co jesz - powiedziała nauczycielka. - Joga to zmieni. Miała rację, bo wreszcie zaczęłam jeść znacznie więcej owoców i jarzyn, a kiedy jadłam białe pieczywo zamiast peł­ noziarnistego, miałam wrażenie, że jestem oszukiwana. Dłu­ go trwało, nim całkowicie przestawiłam się na zdrowszą żywność, ale jak już to osiągnęłam, zaczęłam także lepiej odpoczywać, używać mydła lawendowego i kąpać się przy zapachowych świecach - tylko dlatego, że mi się tak podoba­ ło. Mimo pewnych komplikacji, a może właśnie dzięki nim, stopniowo przestałam się martwić swoim wyglądem i innymi kłopotami, które albo były zbyt drobne, albo nie miałam na nie wpływu. Coraz bardziej ceniłam siebie i to, co mogłam znów ożywić. Ku mojemu ogromnemu zdumieniu zaczęłam wyglądać znacznie lepiej - i coraz mniej przejmowałam się swoim wy­ glądem. Wieczorem dziękowałam Bogu za dobry dzień, a chociaż przestałam Go prosić o urodę i szczupłą figurę, cza­ sami modliłam się o to, żebym była silna i dobra dla innych.

14

W którymś momencie zaczęłam Mu dziękować za to, że czu­ łam się piękna, zrozumiałam bowiem, że sprawił to On. Działo się to już dawno temu. Obecnie zbliżam się do sześćdziesiątki i ludzie łaskawie udają zdziwionych, kiedy im mówię, ile mam lat. W każdym razie jestem zadowolona ze swojej figury i skończyłam z upiększaniem się przez trzy go­ dziny, jeszcze zanim rozpadli się Beatlesi. Moim zdaniem podstawowa zmiana była związana nie ty­ le z jedzeniem, rutynowymi ćwiczeniami czy sposobem na­ wilżania ciała - choć te również się zmieniły - ile z tym, że za­ częłam dbać o swoje wnętrze. Dziś jest dla mnie jasne, że nie należę do wyjątków - kobiety zadowolone ze swojego wyglą­ du i atrakcyjne przez całe życie na ogół dbają o duszę. Prze­ bywając z nimi, nie zwraca się uwagi na ich wygląd, lecz na to, kim są. W odniesieniu do siebie stwierdziłam, że im bar­ dziej się liczy moje wnętrze, tym lepiej wyglądam. Im bar­ dziej się z nim identyfikuję, tym mniej się starzeję. W dodat­ ku im częściej sobie przypominam, że stanowię duszę, która ma ciało, a nie odwrotnie, tym jestem szczęśliwsza z sobą wi­ doczną i niewidoczną.

WSTĘP

Wewnętrzna strona urody

Kiedy sobie uświadamiasz, że naprawdę jesteś cudownie stworzona, przestajesz się martwić swoimi udami i kurzymi łapkami, a zaczynasz zdumiewać ludzi swoją obecnością

woje fizyczne ja w żadnym wypadku nie świadczy o tym, jaka jesteś w całości, jednak rzeczywiście odzwier­ ciedla to, że stanowisz wyjątkową istotę duchową, pięk­ ną i ważną. Kiedy to zrozumiesz i tak na siebie spojrzysz, zaczniesz traktować swoje ciało jako pomieszczenie dla duszy i żyć w taki sposób, jakby twoje życie było częścią doniosłego planu. Zostaniesz wynagrodzona wewnętrzną promiennością, której blask uwidoczni się również na ze­ wnątrz. Jeśli porozmawiasz z wieloma promiennymi kobietami, przekonasz się podobnie jak ja, że są osobami wierzącymi, choć może na różne sposoby. Często poprzez ból, czasami poprzez radość, życie je skłoniło do szukania prawd ukrytych w różnych okolicznościach. Niektóre pogłębiły wiarę z dzie­ ciństwa, inne znalazły nową. Liczne odkryły modlitwę i me­ dytację lub pokonały nałóg czy rozterkę, odbudowując swoje życie na podstawach duchowych.

T

17

Bez względu na szczegóły, skądś wzięły siłę, która spowo­ dowała, że mniej troszczą się o siebie i serce im rośnie. Tę si­ łę możesz nazwać Bogiem, co czasami robię w niniejszej książce. Jeżeli inne słowo bardziej ci odpowiada, oczywiście go używaj. Nieważne, jak nazywasz tę siłę, która sprawia, że masz podniosłe myśli, i ogranicza te, które przyćmiewają twój wewnętrzny blask - myśli związane ze strachem, zazdro­ ścią, gniewem, łakomstwem, czyli z siedmioma grzechami śmiertelnymi oraz nieznośnymi przyzwyczajeniami.Nie mu­ sisz być doskonała. Wystarczy, że jesteś człowiekiem. Kiedy sobie uświadomisz, że naprawdę zostałaś cudownie stworzo­ na, przestaniesz się martwić swoimi udami i kurzymi łapka­ mi, a zaczniesz zdumiewać ludzi swoją obecnością. Nie mu­ sisz wyglądać jak kobiety w żurnalach. Modelki zazwyczaj re­ prezentują pewne wyobrażenie urody opartej na młodości, urody wspomaganej kosmetykami, oświetleniem i sztuką re­ tuszu. Ty zaś będziesz miała blask, którego nie można kupić we flakoniku. Do niedawna współczesna kultura nie przykładała wielkiej wagi do tego, by ludzie mieli piękną duszę. Prawdopodobnie działo się tak dlatego, że nikt nie potrafił sobie wyobrazić, jak na tym zarobić. Bez względu na przyczyny, świadomość dewaluacji urody pochodzącej z wnętrza tkwiła głęboko w umysłach ludzkich. Jednak w istocie chodzi właśnie o pięk­ no duszy, bo tylko ono wytrzymuje próbę czasu. Możesz li­ czyć na to, że przetrwa, choćbyś źle się czuła, przesiedziała przy chorym dziecku całą noc albo po prostu się zestarzała. Uzewnętrznianie tego piękna możesz nazywać charyzmą lub wdziękiem, klasą albo wytwornością. Kiedy je masz, two­ je oczy rzeczywiście są oknami duszy. Twój uśmiech sprawia, że wszyscy dobrze się czują. Twoja osobowość nieodparcie przyciąga, bez względu na wiek i budowę ciała, czy się uwa­ żasz za ładną, czy nie, jesteś piękna. To kwestia rozwijania duszy, tego mostu łączącego twoją cielesność z wewnętrzną

18

światłością pochodzącą od Boga, który jest w każdym czło­ wieku. Właśnie ta promienność może rozświetlić ci życie i dać ten szczególny rodzaj urody nie ulegającej wpływowi czasu. Niniejsza książka pomoże ci rozpoznać tę wewnętrzną światłość, dostrzeganą przez ludzi, którym na tobie zależy, a także otworzyć nowe kanały, by jej blask uwidocznił się na­ wet jeszcze bardziej. Jeżeli chcesz, by ta książka przyniosła ci jak największe korzyści, to czytając ją i próbując stosować się do jej zaleceń, przyjmij następując robocze założenia: 1. Piękno wewnętrzne jest wartością rzeczywistą i cenną. 2. Ty też masz go mnóstwo. 3. Dzięki prostym praktycznym działaniom możesz spra­ wić, że twoje piękno wewnętrzne stanie się bardziej wi­ docznie dla ciebie i innych. Książka składa się z ośmiu części opisujących rozmaite me­ tody wydobywania twojego wewnętrznego piękna. Oto one: 1. Nastawienie - patrzenie na swoje fizyczne i psychiczne ja w taki sposób, żeby wewnętrzna światłość dawała blask. 2. Działania - rzeczy, które należy robić właściwie, aby wy­ glądać piękniej - i piękniej żyć. 3. Ciało i dusza - związek między twoim wyglądem i tym, co się pod nim kryje. 4. Po prostu dla przyjemności - radosna strona promienne­ go wyglądu i samopoczucia. 5. Jakość życia - przenoszenie swojego piękna na wszystkie aspekty życia. 6. Cechy charakteru - dążenie do doskonałości. 7. Odżywianie się - dbałość o swój stan fizyczny (dobre je­ dzenie, dobra woda, dobre powietrze) i psychiczny (spo­ żywanie posiłków w miłej atmosferze).

19

8. Pielęgnowanie ducha — szeroka perspektywa: jak ufać, trzymać się swoich wartości i uświadamiać sobie wzajemne powiązania między wszystkim, co istnieje. Zapewniam, że jeśli chodzi o blask wewnętrznej światłości nie ma wyjątków. Każdy, kto przyjmie te zasady, będzie wy­ glądał i czuł się piękniej. Dzieje się tak dlatego, że wszyscy mamy w sobie niewyobrażalną światłość, energię i piękno — co Robert Browning nazwał „uwięzionym splendorem”. Wszelkie sugestie na kolejnych stronach, czy je zaszufladku­ jesz jako ćwiczenia duchowe, praktyczne działania lub bez­ troską rozrywkę, mają ci uświadomić twoją prawdziwą tożsa­ mość. Jeśli będziesz pamiętała, kim rzeczywiście jesteś pośród oczekiwań świata wobec ciebie, twoja wewnętrzna światłość już zajmie się resztą.

CZĘŚĆ I

Nastawienie

1

Niech twoje wnętrze odbija się w twoim wyglądzie Pierwszy krok do wydobycia piękna wewnętrznego to wyznaczenie jednego celu dla swojego fizycznego ja: powinno być dokładnym odbiciem duszy.

iedy światłość twojej duszy odbija się na twarzy i w two­ im życiu, jesteś piękną istotą ludzką, piękną kobietą. Chcąc to utrwalić, powinnaś wyjątkowo dobrze dbać zarów­ no o swoje ciało, jak i o duszę. Po prostu musisz zachować właściwą kolejność - najpierw dusza. Pewna nowa hipoteza, zyskująca sobie uznanie nauki, zakłada, że przed powsta­ niem ciała fizycznego istnieje coś, co ludzie wierzący od daw­ na znają jako duszę. Owa niematerialna istota kształtuje materię, a w rezultacie powstaje coś wspaniałego, na przy­ kład ty. Decydując się na przybranie kształtu fizycznego, twoje duchowe ja nie popełniło żadnych błędów. Masz akurat ta­ kie ciało, jakie powinnaś mieć. Z punktu widzenia twojej du­ szy otrzymałaś doskonałe ciało na całe życie, by dokonać tego, po co tu jesteś. Może być delikatne, puszyste lub atletyczne, ale zawsze jesteś ukształtowana po prostu jak należy.

K

23

Trudno się z tym pogodzić w kulturze, która sugeruje nie, wręcz krzyczy - że pewne kształty są akceptowane, a in­ ne nie. W dzisiejszych czasach kobiety powinny być wysokie, szczupłe i mieć duże piersi. Kiedy ja byłam nastolatką, ideal­ ne kobiety wyglądały inaczej: wysokie, szczupłe i bez biustu. W okresie młodości mojej babci za doskonale zbudowaną kobietę uważano Clarę Bow: metr sześćdziesiąt wzrostu i krągłe kształty. Bez względu na to, jak powinno wyglądać „idealne ciało” w poszczególnych epokach, celem jest zwiększenie sprzedaży odzieży, kosmetyków, piwa, biletów do kina. Jednak twoje ciało jest powołane do wyższych celów - duszy, twojej we­ wnętrznej światłości, stwarza możliwość ukazania się światu. Powinno sprawiać więcej przyjemności niż bólu. W Wedach, staroindyjskich księgach, jest napisane, że ciała ludzkie zo­ stały stworzone do przeżywania szczęśliwości, czego za­ zdroszczą nam nawet aniołowie. Pierwszy krok do wydobycia piękna wewnętrznego to wy­ znaczenie jednego celu dla swojego fizycznego ja: powinno być dokładnym odbiciem duszy. W przeciwieństwie do defe­ tystycznych celów w rodzaju „zrzucić pięć kilogramów”, ten jest wyzwalający. Pozwalasz sobie być właśnie taka, jaka miałaś być zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. Kiedy już uwolnisz swoje ciało od wszelkich celów oprócz tego, że­ by wyrażało twoją istotę, umożliwisz mu to, by wraz z umy­ słem i duszą pracowało dla dobra całości. Jeśli schudnięcie o pięć kilogramów będzie w jego interesie, nastąpi samoist­ nie i trwale. Kiedy z zaangażowaniem pokażesz światu, jaka naprawdę jesteś, uwydatnisz to, co cię wyróżnia. Przytoczę słowa ak­ torki Betty Midler: „Gdybym tylko wiedziała, że pewnego dnia moja odmienność stanie się zaletą, to by znacznie ułatwiło mi życie”. Jeśli zaczniesz się cieszyć swoją odmien­ nością, będą się nią cieszyć także inni. Uwierzą w to, co im

24

powiesz - w słowa, których użyjesz do opisywania siebie, w działania, które podejmiesz, by zadbać o siebie oraz w de­ cyzje, które poweźmiesz, by wyrazić siebie. Oznajmij światu, że jesteś istotą jedyną w swoim rodzaju, że pojawiłaś się tu­ taj, aby doznać cudu i dawać radość. Spodziewaj się dobre­ go przyjęcia.

2

Myśl o sobie pozytywnie

Dostrzeżone wartości mają swoją cenę, która wymusza dbałość.

rawdopodobnie czuwasz nad pięknem swojej duszy, ponieważ jesteś dla niej miła, a przynajmniej starasz się być, lecz zapewne jesteś dużo mniej łaskawa dla swojego cia­ ła. Prawie żadna kobieta nie powie: „Mam duszę w opłaka­ nym stanie”, ale chętnie naśmiewa się ze swoich ud czy wło­ sów. Jednak piękno duszy nie uzewnętrzni się w twoim wy­ glądzie, jeśli nie myślisz pozytywnie o sobie jako całości, a także o jej poszczególnych częściach. Skoro uważasz, że nie warto dbać o siebie, nie będziesz te­ go robić - przynajmniej przez dłuższy czas. Dostrzeżone war­ tości mają swoją cenę, która wymusza dbałość. Na przykład powiedzmy, że za piętnaście dolarów okazyjnie kupiłaś od kogoś używane talerze, myśląc o korzystaniu z nich w czasie pikników lub posiłków dla niespodziewanych gości. Ogląda­ jąc nabytek, twoja przyjaciółka, która zna się na starociach, informuje cię, że są to bardzo cenne rzadkie okazy, że mogła­ byś je sprzedać za pięć tysięcy i że ich wartość rośnie z dnia na dzień. Jaka byłaby twoja reakcja? Prawdopodobnie zaczę­ łabyś bardziej o nie dbać.

P

26

Podobnie się dzieje, gdy dostrzegasz jakąś wartość w so­ bie. Naturalnie pragniesz troszczyć się o to, co cenisz, w tym o ciało i duszę. Kiedy zaczniesz darzyć siebie więk­ szym szacunkiem, intuicyjnie będziesz wiedziała, jak o siebie zadbać. Rozwinie ci się wyczucie równowagi życiowej, tak więc szybko zdołasz zauważyć, co w tobie wymaga uwa­ gi. Znajdziesz czas na gimnastykę, odpoczynek psychiczny i przyjemności, ponieważ zmienią się twoje priorytety. Nie będziesz musiała planować sobie rozkładu dnia wszystko wyniknie automatycznie wskutek przesunięcia war­ tości. Jeden z bardzo skutecznych sposobów umożliwiających zmianę nastawienia polega na tym, by skończyć z porówny­ waniem siebie do innych kobiet, zwłaszcza sztucznie upięk­ szonych, które tuż po obudzeniu się rano wyglądają tak jak my wszystkie. Ułatwisz sobie to zadanie, na pewien czas re­ zygnując z czytania magazynów i oglądania telewizyjnych programów tak omawiających twoją wagę, wiek, dochody i inne rzeczy związane z tobą, że czujesz się gorsza. Powstrzy­ maj się także od wspominania, że dawniej byłaś młodsza, szczuplejsza, że mogłaś sobie pozwolić na lepsze ubrania i tak dalej. Wciąż jesteś tamtą osobą, a ona zawsze była tobą. Nie możesz mieć wysokiego mniemania o sobie myśląc negatywnie, jest to coś w rodzaju przewrotnego egotyzmu. Skoro praktycznie wszyscy ludzie (pomijając ohydnych zbrodniarzy i niebezpiecznych dyktatorów) mają się z tym dobrze, uważanie siebie za osobę wyjątkową, aczkolwiek ne­ gatywnie, to postawa dość egoistyczna. Jesteś człowiekiem ze wszystkimi jego wadami. Pokonywanie ich, choćby niektó­ rych, to cudowna perspektywa.

3

Przekazuj sobie optymistyczne komunikaty Każda komórka ciała stanowi żywą istotą reagującą na nasze myśli i uczucia

ecia, moja masażystka, nigdy się nie martwi, że zacho­ ruje. „Dotykam zdrowia, uczę zdrowia, daję zdrowie i jestem zdrowiem”, powiedziała mi z całkowitym przekona­ niem. Znam ją od ośmiu lat i nie przypominam sobie, żeby w tym czasie kiedykolwiek chorowała. Kiedy nabierzemy przekonania o swojej wartości, tak jak Necia o swoim zdro­ wiu, będziemy żyć w nowym ciele i w nowym świecie. Twój umysł stale rozmawia z ciałem. Jeżeli mu powie coś w rodzaju: „Wiotczejemy, prawda?” lub „Znowu mamy zły dzień”, twoje fizyczne ja znajdzie się pod obstrzałem krytyki. W takich warunkach nie rozkwitnie żadna żywa istota - ani dziecko, ani zwierzę, ani ciało. Znawcy fizyki kwantowej twierdzą, że każda komórka ciała - a nawet każdy jego atom - stanowi żywą istotę reagującą na nasze myśli i uczucia. Afirmacja to metoda zmieniania sposobu myślenia o sobie i swojej sytuacji. Afirmacja jest potwierdzeniem jakiejś praw­ dy istniejącej w ogólnym układzie rzeczy, ale w danym mo­ mencie nieobecnej w naszym życiu. Na przykład zdanie „Je­ stem wyrazem piękna i miłości Boga” to prawda dla każdej

N

28

kobiety, która jest na nią otwarta i pragnie ją przedstawiać w swoim życiu. Zdanie „Mam dwadzieścia jeden lat i jestem naturalna blondynką” to prawda tylko w odniesieniu do nie­ których osób, lecz nie w ogólnym układzie rzeczy, a więc nie może się liczyć jako afirmacja. Jeśli nawet już stosowałaś afirmację, ułóż sobie kilka zdań afirmatywnych podczas lek­ tury niniejszej książki. Samo myślenie w ten sposób może cię podnieść na duchu: • Jestem piękna, pełna wdzięku, zadowolona. • Jestem promiennym wyrazem zamysłu Boga. • Akceptuję swoje ciało, jakie jest dzisiaj, i uznaję, że mo­ że być zdrowsze i piękniejsze. • Codziennie czuję się pełniejsza życia. • Zachwycam się życiem jako istota celowo stworzona przez Boga. Słowa te mają wielką moc, ale chcąc, by afirmacja dopro­ wadziła do zmiany, musisz pokonać naturalny opór swojej psychiki wobec nowości. Wymaga to powtarzania tych słów. Codziennie poświęć trochę czasu, usiądź i myśl o tym, co się pod nimi kryje. Głęboko się nad tym zastanawiaj. Korzy­ stając z wyobraźni, przedstaw sobie sytuacje, w których dane zdanie znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistości. „Jak by wyglądał dzisiejszy dzień, gdybym naprawdę uważała się za kobietę piękną, pełną wdzięku i zadowoloną? Co bym robi­ ła? Co bym jadła na śniadanie?”. Wyobraź sobie pracę swo­ ich mięśni nóg w czasie porannego spaceru, dotyk miękkiego swetra, w który jesteś ubrana, smak poziomek, a także widok bukietu polnych kwiatów na stole. W ten sposób nadaj tym słowom trójwymiarowość, przekształć ich treść w formę. Zapisz swoje zdania afirmatywne. Każdorazowo pracuj tylko z jednym, używając prostych konstrukcji. Pozwoli ci to utworzyć dwie kolumny - w pierwszej znajdą się zdania

29

afirmatywne, w drugiej reakcje twojego drugiego ja. Być mo­ że, już gdzieś czytałaś, że zapisywanie negatywnego twierdze­ nia utrwala ci je w świadomości. Inaczej jest z zapisywaniem odpowiedzi na zdania afirmatywne, choćby najbardziej nega­ tywnych. Trzeba wywołać reakcję cynika, który siedzi w tobie, bo w przeciwnym razie nigdy nie umilknie. Na każdy argu­ ment odpowiadaj afirmacją, aż wreszcie negatywne komen­ tarze stracą moc i ustaną. Na przykład: Jestem piękna. Zwariowałaś. Jestem piękna. Zgrywasz się, prawda? Jestem piękna. Nie chcę się wtrącać, ale nie jesteś. Jestem piękna. Nie, ale co najmniej przeciętna. Jestem piękna. Parę dni temu rzeczywiście wyglądałaś ładnie. Jestem piękna. Hm, może. Jestem piękna. Uhm. Jestem piękna. Zawsze ci to mówiłam. Oczywiście nie dzieje się to tak szybko, ale po kilku tygo­ dniach pracy twoje drugie ja ustąpi i przyzna ci rację. W całym domu poumieszczaj karteczki przypominające o afirmacji. Przyklej je do lustra w łazience, do lodówki, ksią­ żeczki czekowej, monitora komputera. Trudno z tym przesa­ dzić, ponieważ ludzie na ogół sądzą po pozorach, oceniają innych według arbitralnych norm, co odzwierciedla twoje do­ tychczasowe zdanie o sobie i ze wszystkich stron będzie ci o nim przypominało. Nie pozwól swojemu drugiemu ja zaprzeczać afirmacji. Dwadzieścia minut dziennie możesz sobie powtarzać „Mam świetną figurę”. Możesz to napisać na tysiącu karteczek i obkleić nimi cały dom. Jednakże gdy choćby raz zamiast tego zdania powiesz „Jestem taka głupia” albo gdy w przy­ mierzalni poprosisz o większy rozmiar i powiesz „Jestem

30

gruba jak świnia”, nie zdołasz siebie przekonać, że masz świetną figurę. Pozytywne mówienie o sobie jest wersją pozytywnego my­ ślenia o sobie. Nie oznacza to, że wszystkim napotkanym lu­ dziom powinnaś mówić, jaka jesteś nadzwyczajna, ale też im nie zaprzeczaj. Nigdy nie umniejszaj siebie bez potrzeby. Dziękując za komplementy na temat twojego wyglądu, nie dodawaj zastrzeżeń w rodzaju „Tę sukienkę mam od wie­ ków”. Kiedy to, co mówisz, będzie się zgadzało z tym, co chcesz osiągnąć, przestaniesz się ze sobą kłócić. Jest to pod­ stawa wierności swoim przekonaniom i pomaga uwidocznić blask twojej wewnętrznej światłości.

4

Otaczaj się ludźmi dostrzegającymi twoją wewnętrzną światłość Chcąc pełniej uwidocznić blask swojej wewnętrznej światłości, wystarczy jedynie otaczać się ludźmi, którzy ją widzą.

la kochających cię ludzi już jesteś piękna. Nie wynika to z ich ślepoty na twoje wady, lecz z faktu, że tak wyraź­ nie widzą twoją duszę. Przez porównanie wady przygasają. Jeśli komuś na tobie zależy, również nie ma nic przeciwko te­ mu, że jesteś zarazem niedoskonała i piękna. Pewnego niedzielnego popołudnia udałam się z przyjaciół­ ką do pewnej kobiety, która sprzedawała rzeczy już jej niepo­ trzebne. Osoba ta zaoferowała nam pomoc w odniesieniu te­ go, co kupiłyśmy, ale jej mąż nie chciał o tym słyszeć i powie­ dział: „Oj, skarbie, złamałabyś sobie paznokieć”. Sam od­ niósł nasze zakupy. Dla każdego, kto by ją zobaczył tamtego dnia, ów „skarb” wyglądał na kobietę zaniedbaną, która ma zbyt dużo różu i rozchełstaną bluzkę. Jednak mąż ją kochał i dla niego była uderzająco piękna. My wszystkie potrzebuje­ my kogoś, kto widzi nas pięknymi, choć takie nie jesteśmy. Partner życiowy zakochany do tego stopnia to błogosławień­ stwo, ale nie konieczny warunek. Członkowie rodziny i przy­ jaciele, którzy o nas myślą, również są wielkim darem.

D

32

Zastanów się, kto mógłby należeć do klubu twoich fanów - z pewnością własne dziecko lub wnuczę w wieku do ośmiu lat. Pomyśl też o członkach rodziny i przyjaciołach, których odbierasz pozytywnie. Czy masz takich przyjaciół, co wyda­ wali ci się niezbyt atrakcyjni, kiedy ich poznałaś, a obecnie są dla ciebie piękni? Dzieje się tak dlatego, że dostrzegłaś blask ich światłości. Tak się składa, że jeśli ty widzisz ich światłość, oni widzą twoją. Chcąc bardziej uwidocznić blask swojej wewnętrznej światłości, chyba wystarczy ci jedynie otaczać się większą liczbą ludzi, którzy ją dostrzegają. Jeżeli ktoś widzi twoje wady wyraźniej niż zalety, nie potrzebujesz takiego przyja­ ciela. Kiedy pracujesz z osobą niedostrzegającą twojej świa­ tłości, pomyśl o przeniesieniu się do innego pokoju lub dzia­ łu. Jeśli czytasz jakiś artykuł w czasopiśmie lub słuchasz rad udzielanych przez radio i czujesz się gorsza, odwróć kartkę albo zmień stację. Sprawa bardziej się komplikuje, gdy nasi najwięksi kryty­ cy odgrywają kluczową rolę w naszym życiu. Czasami są to mężowie lub rodzeństwo. Takim osobom nie zdradzaj tego, co robisz. Niech twoja światłość promienieje bez względu na to, kto ją widzi i kto nie chce jej dostrzec. Zawsze myśl o so­ bie dobrze, mimo że człowiek tobie bliski myśli inaczej. No i afirmuj siebie jak szalona, choćby tylko w duchu odpowia­ dając na najmniejszą krytykę. Kiedy już rzeczywiście zaczniesz siebie cenić, osoba ta również zmieni swój stosu­ nek do ciebie albo narazi się na utratę swojego miejsca w twoim życiu. Czasami przypomnisz sobie uwagi na twój temat, wygła­ szane przez ludzi, którzy już przestali się dla ciebie liczyć, ale ich opinie o tobie pozwoliły ci wyrobić sobie własną. W razie takich wspomnień - a one się pojawią, gdy zaczniesz działać, by dostrzec swoją przyrodzoną cudowną światłość - powiedz: „Nie, dziękuję. To stare sprawy.”. Gdyby ktoś ci podał kalkę,

33

kiedy możesz skorzystać z kopiarki, także byś mu podzięko­ wała. Nie potrzebujesz przestarzałej techniki, jeśli masz do dyspozycji skuteczniejszą. Tak samo jest z dawnymi informa­ cjami o tobie, jeśli masz nowe i lepsze. Pastor Chris Micha­ els kiedyś powiedział wiernym: „Ludzie, którzy was obrazili, nie wiedzieli, z kim mają do czynienia”. Skoro już to wiesz, wszystko się zmienia.

5

Nie zwracaj uwagi na tuszę

Skup się na życiu, zamiast czekać, aż jakaś skala pozwoli ci żyć.

koro jesz to, co dostarcza natura, i stosownie używasz mięśni, będziesz miała takie ciało, jakie jest ci przezna­ czone - zgodne z zamysłem jego stwórcy, a więc dla ciebie bliskie doskonałości. Jest mało prawdopodobne, że twoja fi­ gura okaże się taka sama, jak czołowych modelek - czytałam, że jedynie trzy procent kobiet ma taką - ale proporcje twoje­ go ciała są idealne dla ciebie. W społeczeństwie przybiera na sile ruch walczący z dyskry­ minacją i ośmieszaniem ludzi puszystych. Jest to potrzebne i bardzo ważne. Osoby z dużą nadwagą, która nieznośnie ob­ ciąża im stawy i serca, powinny móc żyć zarówno zdrowiej, jak i bez narażania się na drwiny. To pierwsze jest niemożli­ we bez drugiego. Kiedy w zbiorowej świadomości nadwaga zostanie uznana za rzecz zwyczajną, wszystkie poczujemy się lepiej w naszej skórze. Twoje ciało ma pewną formę, z którą jest mu dobrze. Uży­ łam określenia „forma”, a nie „waga”, gdyż waga ciała, obej­ mująca kości, mięśnie i wodę, wywołuje u kobiet panikę bez uzasadnionego powodu. Gdyby ciała postawiły na swoim,

S

35

liczne byłyby szczuplejsze, niż są, ponieważ z punktu widze­ nia zdrowia mają o wiele za dużo tłuszczu. Inne ciała byłyby wdzięczne, gdyby dostawały więcej jedzenia i więcej ważyły, a całe ich mnóstwo wolałoby, żeby po prostu zostawiono je w spokoju i co pewien czas nie zmuszano ich do schudnięcia o parę kilogramów. Ajurweda, staroindyjska szkoła uzdrawiania, rozróżnia trzy równowartościowe typy budowy ciała, zwane doszami. Pierwsza dosza - waju - oznacza ciało szczupłe i delikatne, druga - pitta - nabite i silne, a trzecia - kapha - zmysłowe o krągłych kształtach. Budowa wszystkich kobiet jest połą­ czeniem tych trzech typów, z przewagą jednego lub dwóch, a nieskończone kombinacje sprawiają, że każde ciało jest wy­ jątkowe. Zdarza się działanie sprzeczne z typem ciała - ko­ bieta o budowie waju może jeść zbyt dużo i przybierać na wa­ dze, o budowie kapha zaś niedojadać i stać się nienaturalnie chuda. Niektóre osoby czują się najzdrowiej, gdy mają więk­ szą wagę, inne mniejszą. Zaakceptuj swoją budowę, a wtedy wystarczy ci tylko dbać o ciało. Jeśli chodzi o dobre traktowanie siebie, wspaniałą rzeczą jest to, byś pozwoliła swojemu ciału zachować naturalną wiel­ kość i kształt, bo wtedy możesz przestać się martwić o jego ce­ chy fizyczne. Mnóstwo kobiet traci radość, zdrowie i poczucie własnej wartości, wynikające z akceptacji swojego ciała, po­ nieważ w głowie ma inny cel. Ktokolwiek wymyślił pojęcie wa­ gi ciała jako celu, zasługuje na hańbę. Nie naszą rzeczą jest decydowanie o tym, ile powinnyśmy ważyć. A co ze wzro­ stem? Czy można stwierdzić „Mam metr sześćdziesiąt pięć, ale to za mało. Spróbuję osiągnąć metr osiemdziesiąt”? Tak samo nierozsądne jest podobne traktowanie swojej wagi. Oczywiście, że możesz schudnąć - „Sześćdziesiąt jeden kilo­ gramów! Alleluja! Trzeba to uczcić!” - wykrzykniesz, ale nie utrzymasz żadnej wagi, poniżej której twoje ciało nie czuje się bezpiecznie, gdyż instynkt samozachowawczy jest zbyt silny.

36

Utrzymywanie jakiejś narzuconej wagi oznacza, że bę­ dziesz stale głodna, nie dostarczysz organizmowi niezbędnej ilości substancji odżywczych i pozbawisz się przyjemności z je­ dzenia, również towarzyskich, a przy tym waga, nad której uzyskaniem tak ciężko pracowałaś, okaże się krótkotrwała. Od tak dawna ciągle się nam wmawia konieczność zachowa­ nia szczupłej figury, że zapomniałyśmy, jak słuchać najwięk­ szego autorytetu - własnego ciała. Ufamy mu, jeśli chodzi o bicie serca, krążenie krwi, obronę przed zarazkami i mnó­ stwo innych czynności. Chcąc przejść do porządku dziennego nad sprawą wagi, musimy uwierzyć, że to wspaniałe ciało wie, jaką powinno mieć wielkość. Zależy ona od okoliczności ciąża, karmienie piersią, menstruacje i menopauza zmieniają nam kształty, zwłaszcza w pasie. Nie ma w tym nic strasznego. Po prostu tak żyje ciało, które może dawać życie. Naszą rze­ czą jest nieutrudnianie mu tego wszystkiego. Przeszkadzamy ciału w utrzymywaniu właściwej wagi i kształtu, postępując jak niżej: Jemy nałogowo. Jest to niezdrowy sposób o podłożu emo­ cjonalnym. Jeśli właśnie tak jesz, sama się z tego nie wyzwo­ lisz. Gorąco polecam kontakt z psychologiem. Kłopoty z je­ dzeniem mogą być głęboko zakorzenione w psychice i w nie­ których wypadkach tylko doświadczony specjalista zdoła coś na to poradzić. Uważamy typowe amerykańskie jedzenie za normalne. Obecnie coraz powszechniejsze na całym świecie, wydaje nam się normalne tylko dlatego, że wszędzie go pełno. Jed­ nakże zawiera sztuczne barwniki, konserwanty i przyprawy oraz dużo tłuszczu i cukru, a przy tym jest smażone i niepeł­ nowartościowe. W rezultacie zaledwie niewielka jego część stanowi to, do czego organizm ludzki przyzwyczaił się w cią­ gu tysięcy lat ewolucji. Takie jedzenie sprawia, że człowiek

37

jest niedożywiony, choć syty, a po posiłkach odczuwa jeszcze większe łaknienie niż przed nimi. Prowadzimy siedzący tryb życia. Ciało ludzkie jest tak zbu­ dowane, że wymaga ruchu, czasami intensywnego. Biura, sa­ mochody, telewizory i większość domów na przedmieściach sprzyjają tuczeniu się. Trzeba temu przeciwdziałać, a więc chodzić na spacery, uprawiać sport lub wykonywać ćwicze­ nia, które nam odpowiadają. Odchudzanie się. Twoje odchudzanie się ciało interpretuje tak: „Panuje głód, a więc nim niedostatek się zwiększy, lepiej zachowam każdą kalorię, jaką mi się uda”. I to robi. Właśnie dlatego diety odchudzające są tak nieskuteczne. Rozsądnie jest natomiast codziennie odżywiać się zdrowo. Obserwowanie swojej wagi. W świecie, gdzie można zajmo­ wać się tyloma ciekawymi rzeczami, czy jest sens marnować energię na obserwowanie swojej wagi? Lepiej obejrzeć wschód słońca, podziwiać rośliny w ogrodzie i opiekować się dzieckiem siostry, żeby mogła wyjechać na weekend. W ten sposób skupisz się na życiu, zamiast czekać, aż jakaś skala pozwoli ci żyć. Kiedy pozbędziesz się tych pięciu przyzwyczajeń, przesta­ niesz zajmować się swoją wagą, traktując siebie życzliwie i aktywnie podchodząc do życia. Wybieraj zdrową żywność. Zażywaj ruchu w sposób sprawiający ci przyjemność. Szukaj urozmaiceń. Niech twoja waga nie będzie dla ciebie celem. Każda zdrowa i szczęśliwa osoba jest wyjątkowo piękna. Pra­ cuj nad tym, żebyś była zdrowa i szczęśliwa, a sprawy wagi i proporcji ciała pozostaw swojemu organizmowi.

6

Wyglądaj wiecznie młodo

Staniesz się taka, jaką sobie wyobrażasz. Jeśli myślisz, że sześćdziesiątka to jeszcze nie starość, będziesz młoda, mając sześćdziesiąt lat, a skoro uważasz, że osiemdziesiątka oznacza niedołęstwo, twoje ciało dostosuje się do tego przekonania.

iek to sprawa skomplikowana. Gmatwamy naturalne zmiany spowodowane przez czas, w sztuczny sposób próbując im się przeciwstawiać. Zachodnia kultura w pogoni za młodością jeszcze bardziej wszystko zaciemnia. Obniża wartość ludzi, zwłaszcza kobiet, gdy osiągają mądrość zasłu­ gującą na uznanie. Obsesja młodości nie ma nic wspólnego z duchem, który pięknieje z upływem czasu, ani też z we­ wnętrzną światłością niezależną od czasu i przestrzeni. Ponadto liczne cechy przypisywane młodości - entuzjazm, witalność, sprawność - dotyczą bardziej postawy niż wieku. My decydujemy, czy zachowamy te cechy jak najdłużej. Nie chodzi o to, by bez końca wyglądać na osiemnaście lat. Utrzymanie wspomnianych cech jest lepsze i możliwe. Mło­ dość to oczywiście cudowna rzecz. Upajamy się nią. Pryszcz, zły dzień ani nadwaga nigdy nie odbierają nam wdzięku, kie­ dy jesteśmy młodzi. Jednak w przeciwieństwie do powszech-

W

39

nej opinii prawdziwe piękno nie mija, kiedy kończy się mło­ dość - ono po prostu wtedy zaczyna się rozwijać. Ludzie obecnie żyją dłużej i lepiej niż kiedykolwiek, lecz wiele osób, osiągając trzydziestkę, czterdziestkę i pięćdzie­ siątkę, bardzo głęboko bierze sobie to do serca, jak gdyby­ śmy żyli w czasach, kiedy trzydzieści lat oznaczało zaawan­ sowany wiek, czterdzieści starość, a pięćdziesiąt śmierć. Dzi­ siaj, dziękować Bogu, przebywasz na tym świecie dłużej i przechodzisz wiele etapów. Każdy z nich staraj się przeżyć w pełni i odkrywać wszystkie dary, jakie oferuje. Dostosuj się do zmian zachodzących w twoim ciele, a będziesz bar­ dziej dojrzała i piękniejsza. Jeśli chcesz skorzystać z osią­ gnięć kosmetyki i medycyny, by się odmłodzić, oczywiście masz do tego prawo. O twojej dojrzałości świadczą czyny, a nie twarz. Najzwyczajniej uważaj z zabiegami, bo mogą się zwrócić przeciwko tobie. Dojrzała kobieta, która ma ciało do niej pasujące i ładną cerę, jest śliczna, a jej rówieśniczka ze skórą powycinaną i naciągniętą we wszystkich kierunkach wygląda żałośnie. Są kobiety takie jak Phyllis, która nie korzysta z chirurgii plastycznej, ale wyglądem zdumiewająco nie zdradza swoje­ go wieku. Poznałam ją w czasie jednego ze swoich warszta­ tów i sądziłam, że chyba ma sześćdziesiątkę, lecz dobrze się trzyma. Przeżyłam szok, dowiedziawszy się, że ma osiemdzie­ siąt dwa lata. Kiedy ją spytałam, na czym polega jej sekret, odparła: „Wychowywano mnie w przekonaniu, że na świecie jest znacznie więcej światła niż ciemności. Ponieważ to wiem, nie dopuszczam do siebie negatywnych rzeczy”. Jej wygląd sprawiał takie wrażenie, jakby używała hektoli­ trów farby do włosów i ton kremów odmładzających. Phyllis jednak w ogóle prezentuje się niezwykle młodo na swoje la­ ta, ale tak powinna wyglądać każda kobieta w jej wieku. Chy­ ba ma dobre geny, lecz to właśnie jej nastawienie pozwala im całkowicie wykorzystywać wszystkie możliwości, którymi dys­

40

ponują. Chcąc zwiększyć swojej szanse i w wieku Phyllis wy­ glądać jak ona, już dziś zacznij myśleć jak ona. Zmartwienia, lęki, szukanie dziury w całym, pretensje i żale przyśpieszają pojawianie się oznak starości - być może dlatego, że życie staje się wtedy nieznośne i człowiek ma już go dość. Staraj się dostrzegać jasne strony każdej przygnębiającej sytuacji, a w razie ich braku myśl o czymkolwiek, co podnosi cię na duchu. Jeżeli będziesz tak postępować, ludzie uznają cię za szczęśliwą. Sprawiaj, by tak myśleli. Rozpamiętywanie i dra­ matyzowanie tylko wydaje się ciekawsze, ale bardziej posta­ rza niż nałogowe palenie tytoniu i opalanie się w sztucznym świetle. Pozytywne nastawienie to również antidotum na strach przed starością. Wiele spośród nas tak bardzo jej się boi, że nie chce się z nią pogodzić. Dlatego też liczne kobiety czują się zaskoczone, gdy w połowie życie dochodzi do rewolucji hormonalnej, wywołującej zmiany fizyczne i emocjonalne tak głębokie, jak w okresie pokwitania. Starość przypomina inny kontynent, którego nie poznamy, dopóki tam nie dotrzemy. Prawdą jest, że śmierci nie da się uniknąć oraz że trudno so­ bie wyobrazić nasze ostatnie lata bez chorób i zniedołężnie­ nia. Niemniej dobrze zrobimy, jeśli spróbujemy. Choć nie ma gwarancji, że w ten sposób unikniemy ograniczeń, które w końcu stają się udziałem większości ludzi, ale przynajmniej będziemy wiedziały, jak postępować. W przeciwnym wypad­ ku życie i tak zrobi po swojemu, niczym komputer, którego nie zaprogramowano jak chciałaś. Przynajmniej do pewnego stopnia staniesz się taka, jaką sobie wyobrażasz. Jeśli myślisz, że sześćdziesiątka to jeszcze nie starość, będziesz młoda, mając sześćdziesiąt lat, a skoro uważasz, że osiemdziesiątka oznacza niedołęstwo, twoje cia­ ło dostosuje się do tego przekonania. Zatem od czasu do cza­ su myśl o kobiecie, którą będziesz po wielu, wielu latach. Za­ przyjaźnij się z nią, zobacz ją w pozytywnym świetle. Moja

41

córka Adair w wieku czternastu lat oznajmiła, że zamierza być staruszką z siwymi warkoczami owiniętymi wokół głowy. Powiedziała, że zachowa zdrowie dzięki dobremu jedzeniu i gimnastyce, i ma zamiar zaoszczędzić na starość trochę pie­ niędzy. Niekiedy mówi o sobie w dalekiej przyszłości. Obec­ nie wszystkie jej działania, od wyboru jedzenia po oszczędza­ nie na koncie, służą młodej kobiecie o długich czarnych wło­ sach i staruszce, która będzie miała siwe warkocze i piękne wspomnienia. Wyobrażaj sobie jak będziesz wyglądać, kiedy dorosną twoje wnuki. To ci pomoże zaprogramować swoją przyszłość. Twoje ciało będzie ciałem staruszki, ale to nic strasznego. Manabu Yamanaka, japoński artysta, które fotografował bardzo wiekowe kobiety, mówił o nich, że są piękne „niby ostatni rozbłysk gasnącej świecy”. Wydaje się, że po tym, jak znika uroda, długo trwa piękno towarzyszące mądrości i do­ świadczeniu. Ujrzyj siebie w tym okresie życia - kobietę ze spokojnym sumieniem, dumną ze swoich osiągnięć. Wyobraź sobie, że będziesz się cieszyła dobrym zdrowiem, otoczona przyjaciółmi i wielbicielami w różnym wieku, a może również czegoś żałowała, lecz tylko niewielu rzeczy.

C Z Ę Ś Ć II

Działania

7

Zmieniaj zwyczaje na lepsze

Bądź dumna ze wszystkich stopniowych zmian. To właśnie one się utrwalą.

mieniaj zwyczaje na lepsze. Jest to sposób na zmienianie się stopniowo. Zauważ, że użyłam słowa „lepsze”, a nie „dobre”. Jeśli masz jakiś zły zwyczaj - na przykład siedzący tryb życia - i pragniesz zmienić go na dobry - na przykład bieganie cztery razy w tygodniu - prawdopodobieństwo przekształcenia się z osoby nieruchawej w sportsmenkę jest bardzo małe. Naj­ pewniej przesadzisz, nabawisz się jakiejś kontuzji, a wreszcie zrezygnujesz albo sobie uświadomisz, że dla osoby, która nie ma kondycji, bieganie jest za trudne i również zrezygnujesz. Lepszym zwyczajem może być półgodzinny spacer w so­ botnie przedpołudnie. To niewiele, a jednak jest lepsze niż całkowity brak ruchu. Przez kilka pierwszych tygodni nawet nie myśl o tym, żeby spacerować dłużej. Następnie spaceruj w soboty i wtorki. Po miesiącu dodaj czwartki. Kiedy już się staniesz wytrawnym spacerowiczem - najwcześniej po trzech miesiącach - raz na tydzień możesz trochę pobiegać w czasie spaceru, a później zwiększać dawkę, jeżeli masz ochotę. Tu nie chodzi jedynie o powolne budowanie nowego zwy­ czaju, lecz właściwie o to, żebyś się powstrzymywała. W re-

Z

45

zultacie będziesz robiła postępy stopniowo, zamiast nad­ miernie obciążać się i po krótkim czasie wrócić do punktu wyjściowego. To jest tak jak z nauką chodzenia - trzeba za­ czynać od małych kroczków, a nie od razu stawiać wielkie. Metodę „lepszego zwyczaju” można stosować w każdej dziedzinie życia. Długo trwało, nim sobie uświadomiłam, że picie kawy wcale nie jest dla mnie dobre. Na mój organizm kofeina działała jak lek psychotropowy, wywołujący uzależ­ nienie do tego stopnia, że traktowałam kawę nie jako napój, lecz używkę. Ilekroć udawało mi się zerwać z tym nałogiem, wytrzymywałam co najwyżej kilka tygodni aż do jakiegoś sen­ nego popołudnia, gdy musiałam się pobudzić dawką sztucz­ nej energii, której mi brakowało. Właśnie wtedy zdałam so­ bie sprawę, że mogłabym ograniczyć picie kawy, a nawet, być może, całkowicie je rzucić i ułatwić sobie to zadanie, po pro­ stu zmieniając zwyczaj na lepszy. Postanowiłam pić herbatę nie zieloną ani ziołową, tylko zwykłą. Miałam słabość do Earl Greya, ale zadowalałam się każdą. Czy codzienne picie herbaty jest dobrym zwyczajem? Mo­ że tak (są dowody na przeciwrakowe działanie herbaty czar­ nej i zielonej), a może nie (mam od niej plamy na zębach i choć nie działa tak jak kawa, po której czułam ożywienie i łatwo się irytowałam, zdecydowanie trochę mi szumi w gło­ wie). W każdym razie jest to dla mnie lepsze od picia kawy, a co najważniejsze już jej nie potrzebuję. Herbatę parzę nie­ co słabszą niż kiedyś, a czasami wolę dobrą mieszankę zioło­ wą. Dzięki temu mam żywszy krok i nie obijam się o ściany. Tak więc zmieniaj zwyczaje na lepsze w sposób nie nastrę­ czający ci trudności. Za każdym razem zmieniaj tylko jeden zwyczaj, a pozostałe odłóż na później. Bądź dumna ze wszyst­ kich stopniowych zmian. Wtedy właśnie one się utrwalą.

8

Codziennie wyglądaj ładnie

Niewiele kobiet potrafi wyglądać szykownie we włosiennicy.

odziennie wyglądaj ładnie. To nie to samo, co hasło „Zawsze wyglądaj najlepiej” na zajęciach ze zdrowego stylu życia. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe. Najlepiej wyglądasz na ślubie swoim albo córki, w czasie ważnej roz­ mowy kwalifikacyjnej albo gdy idziesz na premierę w ope­ rze. W sklepie spożywczym powinnaś tak wyglądać, abyś mogła o sobie zapomnieć i interesować się jedynie brzoskwi­ niami czy nektarynkami lub tym, żeby pamiętać o papiero­ wych ręcznikach, których nie zapisałaś na kartce z listą za­ kupów. Wówczas nie musisz wyglądać wspaniale, a tylko przyzwoicie, aby się nie wstydzić, kiedy spotkasz koleżankę z pracy. Ze sprawą ładnego wyglądu zetknęłam się pierwszy raz, gdy Dede, moja opiekunka w dzieciństwie, sparafrazowała cytat z Biblii. Częstowała mnie starymi powiedzonkami swo­ jej matki, a także była mistrzynią w parafrazowaniu Szekspi­ ra i w ten sposób potrafiła celnie wyrazić to, co chciała. Wspomniana przeróbka cytatu brzmiała: „Bóg dał ci piękną świątynię, a ty masz ją ozdabiać”. Upłynęło wiele czasu, nim

C

47

zrozumiałam sens tych słów. Odpowiedni fragment Nowego Testamentu - „Czy nie wiecie, że świątynią Bożą jesteście i że Duch Boży mieszka w was?” - w wersji Dede znaczył, by o siebie dbać, ładnie wyglądać. Niewiele kobiet potrafi wy­ glądać szykownie we włosiennicy. Jednak w pewnym momencie wspomniane powiedzenie przyćmiła w mojej świadomości natarczywa reklama: „Kupuj nasze produkty, a będziesz dobrze wyglądać”. Bardzo się sta­ rałam, ale mnie to nie zadowalało - w każdym razie nie na ty­ le, bym mogła uważać, że właśnie tak trzeba się przygotować rano na chwałę bożą. W końcu zaczęłam robić sobie wyrzuty, że tracę czas na doprowadzanie siebie do porządku dla innych. Tego samego dnia wyszłam z domu w złachanym dresie i nie­ umalowana. Oczywiście wpadłam na kogoś, kto się spodziewał ujrzeć mnie zadbaną. Z zakłopotaniem próbowałam się uspra­ wiedliwić, ale najchętniej zapadłabym się pod ziemię. Tak czy inaczej uznałam, że to niesprawiedliwe. Dlaczego nie mogę się pokazać taka, jaka jestem? Wreszcie doszłam do wniosku, że nie mam powodu, skoro dobrze się z tym czu­ ję. Jednak wcale nie było mi z tym dobrze. I wtedy przypo­ mniała mi się Dede i jej parafraza cytatu z Biblii. Zrozumia­ łam, że celem ładnej prezencji nie jest wspieranie producen­ tów modnej odzieży, przyciąganie uwagi mężczyzn ani wzbu­ dzanie zazdrości innych kobiet, lecz ukazywanie naszych naj­ lepszych i niewidocznych cech, „ozdabianie świątyni” na chwałę bożą przed wyjściem z domu, choćbyśmy szły tylko do fitness klubu czy na pocztę. Ponieważ wiem, że czuję się lepiej, kiedy jestem zadbana, przypuszczasz, że stale tak wyglądam. Ja jednak mam świa­ domość, że nie zawsze, bo czasem zbytnio się śpieszę albo je­ stem zajęta pilnymi sprawami, więc o tym nawet nie myślę. Takie jest życie. Zdarza mi się też po prostu czuć, że czeka mnie zły dzień. Mogę wtedy uważać, że nie warto się przygo­ towywać albo że szkoda na to tracić energię. Jednak kilka­

48

krotnie się zmuszając, odkryłam bardzo cenny sekret: jeżeli zadbam o swój wygląd, wówczas czuję, że warto i że nie stra­ ciłam energii. Zdumiewa mnie, że nie tylko możemy zmie­ niać swoją powierzchowność, zmieniając nastawienie, ale również odwrotnie - zmieniając nastawienie, zmieniamy swoją powierzchowność. Albo ubranie, kiedy trzeba. Jeśli kobieta jest z siebie zadowolona, nie czuje presji, że musi wyglądać „idealnie”. Jednocześnie nawyk dbania o swój przyzwoity wygląd staje się rzeczą naturalną. Dzieje się tak dlatego, że jest to afirmowanie życia. Czytałam o kobiecie, która obchodziła sto piąte urodziny, lecz nie w domu star­ ców, jak większość ludzi w jej wieku, tylko w redakcji gazety, gdzie od sześćdziesiątego piątego roku życia pracowała na stanowisku korektorki. Jednym z jej sposobów na długo­ wieczność był ładny wygląd. Oczywiście. Wówczas jesteś go­ towa na wszystko.

9

Starannie o siebie dbaj

Chyba prawie każda kobieta może się zmienić w łazience.

ając piętnaście lat, chodziłam do szkoły dobrych ma­ nier. Nie znam instytucji bardziej przestarzałej i nie­ poprawnej politycznie. Uczyłyśmy się siedzieć „jak damy”, chodzić z książkami na głowach oraz zachowywać skromnie i kokieteryjnie. Mnóstwa takich rzeczy musiałam się oduczyć, ale jestem zadowolona, że chodziłam do tej szkoły, bo jed­ nym z przedmiotów była higiena osobista. Czułyśmy się tro­ chę skrępowane tą całą gadaniną o wągrach i dezodorantach, ale największe wrażenie zrobiło na mnie to, że chyba prawie każda kobieta może się zmienić w łazience. Tym, co najbardziej odróżnia kobiety atrakcyjne od nie­ atrakcyjnych, jest fakt, że te pierwsze niemal stale są zadba­ ne. To mistrzynie pielęgnacji zapobiegawczej. Podczas gdy większość z nas robi sobie paznokcie, kiedy dostrzega ubytki lakieru, albo farbuje odrosty, zauważywszy je w lustrze, ko­ bieta starannie wypielęgnowana zajmuje się tymi szczegóła­ mi, nim staną się widoczne. Po prostu ma taki nawyk i jest to dla niej ważne. Poświęcanie sobie nieco uwagi tego rodzaju, o ile nie wynika ze skrajnej próżności czy egocentryzmu,

M

50

świadczy o szacunku dla siebie i innych. A jeśli wierzysz w Boga, również On to widzi. Choćby tylko dlatego warto myć głowę. Pielęgnacja ciała to przede wszystkim utrzymywanie go w czystości. W szerszym sensie jest to połączenie codziennych i cotygodniowych zabiegów wykonywanych osobiście z tymi, które czasami ktoś wykonuje na twoje zlecenie. Zabiegi te po­ winny być przyjemne i niezbyt kosztowne. Najpierw musisz określić, na czym mają polegać. Na przykład Amerykanki i Europejki w większości źle by się czuły bez usuwania owłosie­ nia na nogach i pod pachami, ale są też kobiety uważające, że jest to niemądre, a nawet uciążliwe. W niektórych innych kul­ turach takie owłosienie po prostu się zostawia. Kiedy już ustalisz, co chcesz robić, rób to systematycznie. Jeżeli stwierdzisz, że brak ci czasu na taką pielęgnację, jakiej pragniesz, mogłaś się nią nadmiernie obciążyć w danym okresie życia. Na przykład nastolatka zazwyczaj ma na to du­ żo czasu. Młoda kobieta pracująca ma go mniej, ale więcej pieniędzy. Młodej matce, której mąż studiuje, może brako­ wać i jednego, i drugiego. Dostosuj zakres pielęgnacji do eta­ pu swojego życia i słuchaj wewnętrznego głosu. Na przykład jeśli uważasz, że chciałabyś mocno skrócić włosy, aby szybciej je myć i suszyć, zrób to. Być może w ten sposób zyskasz więcej czasu, którego potrzebujesz, albo za­ znaczysz, że stałaś się kobietą wolną. Moja przyjaciółka zro­ biła sobie fantastyczną kolorową fryzurę, kiedy jej syn wyje­ chał na studia. Po osiemnastu latach życia samotnej matki przekazała światu bystrego zdolnego młodzieńca i odzyskaw­ szy swobodę, obcięła włosy. Są kobiety, które czas przeznaczony na pielęgnację skraca­ ją w ten sposób, że nie farbują włosów, używają sztucznych paznokci i uczą się błyskawicznego trzyminutowego makija­ żu, co na ogół wystarcza. Idź tam, gdzie organizują nieod­ płatne pokazy, dokładnie opisz wizażystce, czego chcesz się

51

nauczyć, i korzystając z lustra, zapamiętaj wszystkie jej czyn­ ności, byś mogła je powtórzyć. Skończywszy pokaz, wizażyst­ ka zaproponuje ci sprzedaż wszystkich kosmetyków, ale kup tylko jeden lub dwa. Oczywiście niektóre kobiety całkowicie rezygnują z makijażu i też wyglądają ładnie. Kiedy już dobrze zorganizujesz sobie pielęgnację, prawdo­ podobnie zaczniesz ją traktować jak religię i odprawiać pew­ ne rytuały: ważniejsze zabiegi będziesz przeprowadzała w weekendy, a drobniejsze rano i wieczorem bez żadnych od­ stępstw. Gdyby nagle morzył cię sen, tak jak mnie, nie czekaj z wieczornymi zabiegami, aż nadejdzie pora kładzenia się spać. Jeżeli przez cały wieczór jesteś w domu, wszystkie za­ biegi kosmetyczne (mycie, nakładanie maseczki czy kremu itp.) przeprowadzaj zaraz po kolacji. Używaj swoich ulubio­ nych kosmetyków. Niektóre z nich, czasami najzwyklejsze, są nie tylko skuteczne, ale również mają skład chemiczny naj­ bardziej ci odpowiadający, a w rezultacie jest tak, jakbyś się w nich zadurzyła. Dla każdej kobiety dbającej o siebie podstawową sprawą są regularne wizyty u dentysty. Najlepszy makijaż nie pokry­ je braków w uzębieniu. Podobnie systematycznie (ale częś­ ciej) odwiedzaj fryzjera. Kobieta elegancka ma zawsze porządek na głowie i nieznoszone buty. Często lub okazjo­ nalnie możesz jeszcze korzystać z usług dermatologa, wiza­ żystki, masażystki, manikiurzystki oraz innych specjalistów. Do ludzi tych udajesz się w razie potrzeby. Chodzi o to, by cię wysłuchali i zrozumieli, czego pragniesz, a przy tym byli wykwalifikowanymi fachowcami. Zwróć się do koleżanek, którym ufasz, żeby ci ich poleci­ ły. Dowiedz się, ile będą cię kosztowały wizyty u poszczegól­ nych specjalistów, a jeśli przekroczą twoje możliwości finan­ sowe, masz do dyspozycji mnóstwo innych fachowców. Cza­ sami popularne salony piękności i uzdrowiska wcale nie są najlepsze. Jeśli spotka cię chłodne przyjęcie albo poczujesz

52

się skrępowana, nie będziesz tam sobą. Pamiętaj, że płacisz lekarzowi lub manikiurzystce, a więc w czasie wizyty są jakby twoimi pracownikami. Wobec tego powinni uznawać twoje potrzeby. I jeszcze jedna sprawa, choć bezpośrednio niezwiązana z pielęgnacją. Na liście swoich specjalistów umieść również osobę znająca się na szyciu, co teraz jest rzadkością. Przed czterdziestu laty domy towarowe sprzedające odzież nawet w umiarkowanych cenach oferowały bezpłatne poprawki wszelkich zakupionych tam ubrań. Tamte czasy minęły, ale czy musimy uważać, że to straszna wada, jeśli nie mamy ide­ alnej figury? Nic podobnego. Zamożne kobiety zlecają wyko­ nanie poprawek, a modelki w żurnalach występują w strojach dopasowanych za pomocą szpilek. Jeśli znajdziesz zdolną osobę, która sprawnie posługuje się igłą i nićmi, uwolnisz się od kłopotów i każde twoje ubranie będzie na tobie leżało, jakby szyte na miarę. Z duchowego punktu widzenia wszystko to ma jeden cel żebyś czuła się pewnie zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Akceptujemy niedoskonałości własnego ciała w zamian za je­ go zalety. Osoby, które tak postępują, świetnie się czują we własnym ciele. Są również kobiety poświęcające pielęgnacji ciała mnóstwo pracy, a mimo to nie udaje im się osiągnąć spokoju ducha. Czują się tak, jakby ich promienna dusza by­ ła uwięziona w ciele, które nie ujawnia, co ma w środku. Je­ śli należysz do takich osób, nie przesadzaj z zajmowaniem się sobą. Myśl o pielęgnacji ciała jak o sposobie wyzwalania du­ cha. Bóg stworzył miliardy ciał i wszystkie kocha. Ty musisz się troszczyć tylko o jedno. Dobrze o nie dbaj.

10 Ruszaj się

Jeśli ktoś miał poważny wypadek, nasze pierwsze pytanie brzmi: „Czy będzie chodził?”. A jednak, chociaż większość z nas może chodzić, robi to jak najrzadziej.

łode istoty uwielbiają ruch. Świetnie to widać na przy­ kładzie dzieci, które uczą się chodzić, i szczeniąt. W pewnym momencie jednak większość z nas woli samocho­ dy, windy i wygodne fotele. Czy gnuśniejemy w wieku pięciu, czy pięćdziesięciu lat, brak ruchu sprawia, że cierpimy fizycz­ nie i psychicznie. Znam to z własnego doświadczenia. Prze­ stałam uczestniczyć we wspólnych grach i zabawach, kiedy pierwszy raz nie wybrano mnie do jakiejś drużyny, a może gdy inna mała dziewczynka nazwała mnie tłuściochem. W każdym razie dość wcześnie ograniczyłam swój udział we wszystkim, co wymagało biegania i skakania. Do dziś dnia nie lubię, gdy z wysiłku się spocę albo zasapię. Skoro i ty te­ go nie lubisz, proponuję ci, byś przestała traktować ruch ja­ ko „powinność”, bo inaczej łatwo z niego zrezygnujesz, uza­ sadniając to brakiem czasu albo chęcią uniknięcia kontuzji, która mogłaby grozić całkowitym unieruchomieniem. Tak natomiast zorganizuj sobie życie, żebyś nie zdołała uniknąć ruchu.

M

54

Specjaliści dawniej uważali, że ruch liczy się tylko wów­ czas, gdy jest intensywny - dwudziestominutowy bieg, pół godziny piruetów na lodzie i tak dalej. Obecnie widzą, że popełnili błąd, liczy się bowiem wszelka aktywność - pięć minut tutaj, dziesięć tam. Każda czynność w codziennym życiu, która wymaga energii, zapewnia nam kondycję. Najbardziej naturalną formą ruchu jest chód. Niemożność chodzenia to tragedia. Jeśli ktoś miał poważny wypadek, na­ sze pierwsze pytanie brzmi: „Czy będzie chodził?”. A jed­ nak, chociaż większość z nas może chodzić, robi to jak naj­ rzadziej. Zdaję sobie sprawę, że przenoszenie się za pomocą nóg ja­ ko środka transportu na niewielkie odległości, już nie jest ła­ twe. Wszędzie pełno parkingów i osiedli chełpiących się naj­ rozmaitszymi udogodnieniami - oprócz chodników. Mnó­ stwo ludzi, jeśli w ogóle chodzi, to jedynie w życiowym kiera­ cie. Wielka szkoda. Kobieta, która codziennie pokonuje kil­ ka kilometrów, zwłaszcza na świeżym powietrzu, ma zgrabne nogi, bystre spojrzenie i zdrową cerę. Prawdopodobnie ma również pogodne usposobienie dzięki endorfinom krążącym w jej organizmie i apetytowi, który zaspokaja smakowitym je­ dzeniem, bez oglądania się na kalorie i zawartość tłuszczu. Jeśli nie możesz chodzić wszędzie, chodź przynajmniej tam, gdzie możesz. Odprowadzaj dzieci do szkoły. Idź z psem na spacer do parku. Przejdź się po obiedzie, po pracy i po ko­ lacji. Zapraszaj przyjaciółkę na pieszą wędrówkę lub prze­ chadzkę. Korzystaj z publicznych środków transportu by przejść się na przystanek autobusowy czy stację kolejową. Korzystaj ze sklepów w okolicy miejsca zamieszkania i poru­ szaj się pieszo. Jeśli w sąsiedztwie brak sklepów, może warto z bliska podziwiać piękno przyrody? Żywię głębokie przeko­ nanie, że wszyscy mają niedaleko sklepy lub tereny zielone, jeśli nie jedno i drugie. Wymyśl sposoby na to, żeby spacer stał się dla ciebie interesujący. Oglądaj architekturę, obser­

55

wuj ptaki czy ludzi. Traktuj miejsca, gdzie spacerujesz, jak ru­ chomą galerię obrazów. Używaj mięśni w pracy i zabawie, po prostu o tym pamię­ tając. Sama przynieś sobie z kuchni szklankę wody. Wyrzuć ze swojego słownictwa określenie „za daleko”. (Wiem, twój mąż dostanie zawału. Jednak wierz mi, że bardziej naraża się na zawał, jeśli nałogowo powtarza „za daleko”). Chodź po schodach. Wyniki pewnych badań wskazują, że miesz­ kańcy pierwszego piętra żyją dłużej niż ich sąsiedzi z parte­ ru. Zastanów się, co by ci pomogło zażywać więcej ruchu. Gdybyś sobie kupiła torbę na kółkach, chodziłabyś z nią do sklepu spożywczego, a spory koszyk przymocowany do ro­ weru pozwoliłby ci jeździć na zakupy. W wolnym czasie przypomnij sobie o rozrywkach wymaga­ jących ruchu, które byłyby równie ciekawe, jak te, z których korzystasz na siedząco. Przyznaję, że dla mnie jest to trudne, bo lubię kino, teatr, koncerty, książki i rozmowy. Niemniej dobrze się bawię, jeżdżąc na wrotkach (głównie na wprost, bez żadnych technicznych fajerwerków), wspinając się po gó­ rach (na łatwe ściany z dużymi klamrami), a nawet podno­ sząc sztangę - zgoda, niezbyt ciężką. Dzięki temu nabieram siły. Zadaj sobie pytanie, jakie ćwiczenia fizyczne naprawdę lu­ bisz. Jeżeli nic nie przychodzi ci do głowy, sięgnij do wspo­ mnień. Skoro w szkole chętnie pływałaś, prawdopodobnie w dalszym ciągu robiłabyś to z przyjemnością. Odkryj radość, którą daje ruch odpowiadający usposobieniu. Jeżeli jesteś ekstrawertyczką, przypuszczalnie dobrze byś się czuła, ćwi­ cząc w sali gimnastycznej, uprawiając gry zespołowe lub cho­ dząc na spacery w grupie. W wypadku natury samotniczej chyba wolałabyś jeździć na rowerze górskim albo biegać i na­ grać na automatycznej sekretarce „Wyszłam”. Jeżeli masz duszę artystyczną, zainteresuj się tańcem lub jazdą figurową na lodzie. W razie jakichś dolegliwości sprawdź, czy są zaję­

56

cia odpowiednie dla ciebie albo czy nie dałoby się zmodyfi­ kować tego, co zawsze robiłaś z przyjemnością. Gdybyś w ogóle nie mogła ćwiczyć ciała, tym bardziej powinnaś zająć się udoskonalaniem ducha modlitwą i medytacjami. Cudowną rzeczą jest połączenie ćwiczeń duchowych z fi­ zycznymi. Możesz medytować w czasie spaceru, świadomie oddychając w rytm kroków, aby osiągnąć spokój i jasność umysłu. Do ćwiczeń fizycznych opartych na podstawie du­ chowej należy joga (rozdział 15) oraz tai chi*, które jest wdzięczną kombinacją ruchów ciała i skupienia umysłu, wy­ rosłą z taoistycznej filozofii starożytnych Chin. Można także chodzić lub biegać dla jakiejś sprawy. Po śmierci swojej córki Emily, zmarłej na białaczkę, moja przy­ jaciółka Terry, chcąc zdobyć fundusze dla Towarzystwa Wal­ ki z Białaczką i Chłoniakiem, postanowiła wziąć udział w triatlonie - najbardziej wyczerpującej konkurencji sporto­ wej, w której mogą startować amatorzy. Kiedy Terry rozpo­ częła trening, miała czterdzieści jeden lat, karmiła piersią swojego syna Tima i nie mogła przebiec nawet półtora kilo­ metra. Mimo to trenowała, w sumie przez dziewięć miesię­ cy. I ukończyła triatlon - przepłynęła cztery kilometry, prze­ jechała na rowerze sto osiemdziesiąt kilometrów i przebie­ gła pełny czterdziestodwukilometrowy maraton - całość w niespełna siedemnaście godzin. Później powiedziała: „Nigdy nie sądziłam, że uda mi się tego dokonać. Przez cały dzień czułam, że otaczają mnie aniołowie”. Wszystkie osoby kwestionujące to, że dusza może mieć wpływ na ciało, niech porozmawiają z Terry. W innych okolicznościach, znacznie bardziej prozaicznych, każda z nas może wykorzystać siłę ducha na korcie tenisowym czy w czasie joggingu, pamiętając o podziękowaniu Bogu, choćby za to, że obdarzył nas zdolnością chodzenia czy biega­ * wymawiaj taj czi (przyp. tłum.)

57

nia. Jesteśmy wdzięczni Mu za to wspaniałe uczucie, kiedy wkładasz strój sportowy i jesteś szczęśliwa, ponieważ ma lep­ szą kondycję niż dawniej i zmieniłaś swoje nastawienie do ży­ cia. Należałoby także podziękować za te cudowne wrażenia, jakie daje wysiłek i świadomość, że dokonałaś więcej, niż mo­ głaś po sobie oczekiwać. Sport wyczynowy kłóci się z ćwiczeniem ducha, ponieważ stawia jedną osobę przeciwko drugiej, ale możesz uczestni­ czyć i w takiej rywalizacji, jeśli sprawia ci przyjemność. Po prostu baw się dobrze bez względu na wynik albo zawzięcie walcz w czasie trwania konkurencji, a gdy się skończy, odpuść sobie. Nauczyciele duchowi nazywają to nieangażowaniem się. W ten sposób możesz czerpać z życia przyjemności, a przy tym nie stajesz się niewolnicą żadnej z nich, na przy­ kład tego, że zawsze musisz być pierwsza. Martha Graham powiedziała, że w tańcu jest sportsmenką Boga. Co za piękna myśl. Przeczy błędnej teorii, że ciało i du­ sza to przeciwieństwa i że Opatrzność woli duszę. Najlepiej być sportsmenką Boga. Nie musisz zostać zawodową tancerką ani się odznaczać wyjątkową sprawnością fizyczną. Wystarczy puszczać z dzieckiem latawiec i czerpać z tego przyjemność albo rankiem pojeździć na rowerze treningowym, zanim wsta­ ną inni domownicy, i mieć świadomość, że nie jesteś sama.

11

Sobotnia kąpiel

Wieczorna kąpiel w sobotę powinna trwać godzinę. Idealna kąpiel tego rodzaju pobudza wszystkie zmysły.

rysznic odświeża i dodaje wigoru. Oszczędza czas i wodę. Kiedy jednak masz wątpliwości, czy możesz sobie po­ zwolić na luksus długiej rozkosznej kąpieli w wannie, należy siebie przekonać, że tak. Pamiętaj - czystość jest niemal rów­ nie ważna, jak pobożność. Mój znajomy ksiądz powiada: „Ciąży na was wielka odpowiedzialność za utrzymywanie cia­ ła w porządku, tak aby było czyste, niepokalane, piękne i święte”. Jest jeszcze coś: kiedy się kąpiesz w wannie, musisz się ro­ zebrać. Wiele kobiet gardzi swoim ciałem i żyje tym, co ma powyżej szyi, ignorując całą resztę. Kiedy chcesz wziąć ką­ piel, nie możesz nie uznać faktu, że masz ciało. Rozkoszując się jej niebiańskim ciepłem, dzielisz tę przyjemność ze swoim ciałem. Twój brzuch, nawet jeśli uważasz, że nie jest dosta­ tecznie płaski, potrzebuje masażu, jaki zapewnia mu woda. Twoje biodra, uda, piersi i wszystkie pozostałe części ciała również na to zasługują. Często podświadomie odczuwamy niechęć do pewnych czę­ ści swojego ciała, bo nie spełniają oczekiwań (naszych lub me-

P

59

diów), a więc je ignorujemy i odmawiamy im przyjemności. Nawet zdarza się nam powiedzieć mężczyźnie, którego kocha­ my: „Nie dotykaj mnie tam”. To „tam” oznacza miejsca, gdzie w naszym mniemaniu coś jest za duże lub za małe, zbyt grube czy zbyt chude, obwisłe albo niedoskonałe pod jakimś innym względem. W wannie akceptuj siebie całą, by jednakowo trak­ tować niezadowalający brzuch i zachwycające kostki nóg. W tym celu proponuję przywrócić tradycję sobotniej ką­ pieli. Zanim bieżąca woda stała się powszechnym zjawiskiem na terenach wiejskich, mieszkańcy wsi wiedzieli, że dzięki wieczornej kąpieli w sobotę będą przyzwoicie wyglądali w czasie niedzielnej mszy. Potrzebujemy współczesnej od­ miany tego zwyczaju, ponieważ jesteśmy tak zaganiane, że zwykle bierzemy prysznic lub krótką pobieżną kąpiel. Należy nam się weekendowa ekstrawagancja w postaci naprawdę porządnej kąpieli. Sobotnia kąpiel, choć można ją brać dowolnego dnia, róż­ ni się od zwykłej codziennej czasem trwania, celem i zaanga­ żowaniem zmysłów. Wieczorna kąpiel w sobotę powinna trwać godzinę. Twoim celem jest bardziej zajmowanie się so­ bą niż umycie ciała (aczkolwiek osiągasz i to). Idealna kąpiel tego rodzaju pobudza wszystkie zmysły. Obmyśl ją sobie tak, abyś po niej czuła się zrelaksowana i dopieszczona. Jeśli lu­ bisz kąpać się przy świecach, trzymaj je wraz z zapałkami w łazience, żebyś miała je pod ręką. W wannie przyda ci się również podgłówek, jeśli chcesz oprzeć się wygodnie. Gdybyś chciała słuchać muzyki, wybieraj ją stosownie do nastroju, na przykład Czajkowskiego, śpiewy gregoriańskie czy piosen­ karkę, którą lubisz. Zaopatrz się w czystą matę łazienko­ wą i ulubione ręczniki - miękkie, grube i zrobione z niefar­ bowanej stuprocentowej bawełny świetnie służą przez dzie­ sięć lat. Puść wodę bardzo ciepłą, ale niezbyt gorącą; Francuzki twierdzą, że za gorąca woda powoduje przedwczesne więd­

60

nięcie piersi. Podczas gdy wanna się napełnia, oczyść sobie twarz i obficie nałóż na nią krem nawilżający, który w cieple będzie lepiej działał. Potem na sucho wyszczotkuj całe ciało prócz twarzy. Specjalne szczotki do tego celu można kupić w sklepach ze zdrową żywnością i ekskluzywnych aptekach. Prowadź szczotkę kolistymi ruchami, co pobudza krążenie krwi oraz ułatwia usuwanie toksyn przez skórę, która jest największym organem. Kiedy wanna się napełni, urządź sobie kąpiel z dodatkiem olejku eterycznego. Pięć kropli ulubionego olejku zmieszaj z łyżką stołową delikatnego oleju roślinnego. Łączenie z na­ turalnym olejem roślinnym, np. migdałowym czy słoneczni­ kowym, zwiększa skuteczność i bezpieczeństwo użycia olej­ ków eterycznych, których nie należy stosować w czystej for­ mie. Tę mieszankę wiej do wanny po zamknięciu kranu. Aromaterapia opiera się na zasadzie, że każdy olejek ete­ ryczny swoiście wpływa na ciało i umysł. Na przykład, chcąc przyśpieszyć odtruwanie organizmu podczas głodówki albo zwalczyć ospałość, spróbuj olejku z róży lub nieśmiertelnika, a z drewna sandałowego lub szałwii, gdy pragniesz się ko­ chać. Na przeziębienie używaj eukaliptusa albo cyprysa. Li­ ście laurowe i jałowiec to klasyczne środki w wypadku ze­ sztywnienia mięśni i obolałych stawów. Na smutek dobrze działa kojący olejek różany i rozweselający zapach pomarań­ czy, na niepokój zaś kadzidło albo majeranek. Dodawaj so­ bie energii bazylią, a relaksuj się wanilią. Do nastroju dobieraj mydło, szampon i odżywkę o stosow­ nym składzie i zapachu. Wiele tych wyrobów zawiera wyciągi kwiatowe czy ziołowe, a ich producenci reklamują je jako „naturalne”, ale tylko stosunkowo nieliczne rzeczywiście ta­ kie są. Ponieważ skóra wchłania niektóre składniki, przy wy­ borze kosmetyków bądź tak samo ostrożna, jak przy kupowa­ niu tego, co jesz. W dobrze zaopatrzonym sklepie ze zdrową żywnością sprawdź, czym dysponuje dział środków do pielę­

61

gnacji ciała. Szukaj w salonach kosmetycznych i domach to­ warowych. Czytaj nalepki. Otwieraj flakoniki i wąchaj. Kiedy znajdziesz to, co naprawdę ci odpowiada, staraj się tego uży­ wać. Przynajmniej wybieraj środki najłagodniejsze. Silnie działające mydła niszczą na skórze kwasową warstwę ochron­ ną. Nie potrzebujesz mydła z dezodorantami. Na miłość bo­ ską, przecież się kąpiesz i wychodząc z łazienki, będziesz pięknie pachniała. Nie śpiesz się. Ciesz się kąpielą, słuchaj muzyki, koncen­ truj się na wybranym zapachu i na tym, dokąd on cię prowa­ dzi. Możesz przecierać ciało gąbką, by usunąć złuszczony na­ skórek, ale głównie się odprężaj. Myśl o rzeczach przyjem­ nych. Pozwól sobie czuć się dobrze. Jeśli po kąpieli nigdzie się nie wybierasz, zostaw mycie głowy na rano, tak abyś od razu mogła iść do łóżka. Wynurzaj się z wody powoli. W mo­ krą skórę wmasuj balsam po kąpieli, a następnie wytrzyj się jednym ze swoich wspaniałych ręczników. Urządzaj taką kąpiel co najmniej raz w tygodniu. Zarezer­ wuj sobie na nią czas jak na spotkanie z ważną osobą, bo wła­ śnie nią jesteś.

12 Wysypiaj się dla urody

Jeśli nie jesteś ożywiona, kiedy tego potrzebujesz, zastanów się nad zmianą godzin snu.

darza się, że wskutek zmęczenia wyglądasz źle i czujesz się jeszcze gorzej. Ajurweda, staroindyjska szkoła uzdra­ wiania, zaleca uregulowany tryb życia, rozsądny rozkład zajęć. Rzadko się to spotyka w kulturze, w której ludzi podtrzymują kawa i adrenalina, lecz wewnętrzna światłość daje najjaśniej­ szy blask, gdy ciało jest pełne życia. W dużej mierze zależy to od synchronizacji z przyrodą: ze słońcem, księżycem i porami roku. Możesz zacząć od kładzenia się spać o dziesiątej i wsta­ wania o wpół do siódmej lub o innych sensownych godzinach. Twierdzisz, że to nudne? No właśnie w tym sęk - lubimy prze­ magać senność i zmęczenie, przekraczać granice swoich moż­ liwości. Jednak te granice istnieją z jakiegoś powodu. Nasza rola polega na tym, żeby je rozumieć. W czasie snu organizm się odtruwa i regeneruje. Wtedy nabierasz energii, zamiast ją uszczuplać. Wskutek niewyspa­ nia łatwo się irytujesz i tracisz cierpliwość, nie wspominając już o tym, że stajesz się mniej sprawna. W rezultacie masz podkrążone oczy i osoby, które niezbyt cię lubią, z fałszywą sympatią mówią: „Wyglądasz na zmęczoną”.

Z

63

Choć sen jest tak ważny, często słyszymy, jak ktoś się chwali: „Do trzeciej byłam na nogach, a do biura przyszłam, jak zwykle, na ósmą”. Pozbawiając się snu, nadwerężamy so­ bie organizm, a przy tym jesteśmy z tego dumne. Postępuje­ my głupio. Jeśli idzie o sen, każda osoba ma inne potrzeby niektórym ludziom wystarcza go niewiele. Najnowsze bada­ nia jednak dowodzą, że większość z nas, by funkcjonować optymalnie, potrzebuje nie mniej, lecz więcej niż zwyczajowe osiem godzin, zwłaszcza gdy znajdujemy się w stresie. Ogól­ nie rzecz biorąc, niedosypia ten, kto używa budzika. Kiedy się wyśpisz, po prostu budzisz się sama. Wyspanemu organizmowi budzenie się sprawia przyjem­ ność. Zacznij od usuwania przedmiotów utrudniających spo­ kojny sen. Idealnym rozwiązaniem są sypialnie bez telewizo­ rów i komputerów. Należą one bowiem do sfery aktywnego ży­ cia i ich obecność zachęca do działania. Trzeba je wynieść z sy­ pialni albo maskować. Telewizor można umieścić w ozdobnej szafce, w biurku albo za parawanem. Wszystko w sypialni po­ winno się kojarzyć z wypoczynkiem. Używaj pościeli z mięk­ kiej naturalnej bawełny. Wiem, jest kosztowna, ale nie musisz kupować kilku kompletów za jednym zamachem. Jeśli choć raz się prześpisz w pościeli bez sztucznych domieszek, zapo­ biegających gnieceniu się, i wykonanej z materiału, który nigdy nie miał kontaktu z pestycydami, nie zechcesz używać innej. Nawet pościel z czystej bawełny nie wymaga prasowania, jeże­ li po praniu natychmiast wyjmiesz ją z suszarki. Do sypialni wybieraj zasłony nieprzepuszczające światła. Ciemność informuje twój mózg, że pora spać. Dla przyjem­ ności weź się do malowania sypialni, co jest pracą miłą i uspokajającą. Użyj kolorów ciepłych i stonowanych. Może zechcesz wziąć przykład z mojej przyjaciółki Liz i do farby wlać kilka gramów olejku eterycznego. Wystarczy również in­ ny kojący i inspirujący zapach. Liz użyła własnej kompozycji, którą nazwała „Radość” i która, jak twierdzi, pomogła jej

64

znaleźć prawdziwą miłość, bo zaledwie kilka dni po tym, jak odnowiła sypialnię, poznała wymarzonego mężczyznę. W takim otoczeniu może nabierzesz ochoty sypiania w godzinach zalecanych przez ajurwedę i wyznaczanych przez wschody i zachody słońca, a nie fakt, że Edison wyna­ lazł żarówkę. Według ajurwedy energia człowieka zmienia się cyklicznie w ciągu doby. Pora między szóstą a dziesiątą wieczorem charakteryzuje się spowolnieniem ruchów i ocię­ żałością. Kiedy kładziesz się spać przed dziesiątą, dzięki te­ mu obniżeniu energii łatwiej zasypiasz i dobrze śpisz. Jeżeli po wpół do jedenastej wciąż jesteś na nogach, wówczas masz już więcej energii, możesz złapać drugi oddech, ale się nie wyśpisz. Ajurweda zaleca budzić się o szóstej rano, ponieważ wte­ dy energia osiąga szczyt i jesteś najbardziej żwawa. Możesz spać do siódmej z takim samym skutkiem, ale gdy się budzisz później, tracisz najlepszy czas. Wiem, że nocne marki temu zaprzeczą, ale skoro jesteś żwawa o nieodpowiedniej porze, zastanów się nad zmianą godzin snu. Póki się nie przyzwyczaisz do wcześniejszego wstawania i nie zaczniesz budzić się sama, używaj łagodnego budzika. Mój zamiast dzwonka ma piękny kurant, tak więc gdy muszę wcześniej wstać, by zdążyć na samolot, z przyjemnością słu­ cham o świcie miłych dźwięków. Powinnaś się budzić łagod­ nie i stopniowo, bo wtedy lepiej będziesz się czuła i prawdo­ podobnie łatwiej zapamiętasz to, co ci się śniło. Jeżeli czasami masz kłopoty z zasypianiem, może ci pomóc szereg rutynowych czynności wykonywanych przed snem. Myśl o tym, jak kończysz dzień: sprawdzasz, czy drzwi wejściowe są zamknięte, opuszczasz rolety, zaglądasz do śpiących dzieci, wędrujesz do łazienki, odmawiasz wieczor­ ną modlitwę. Przypominaj sobie to wszystko powoli i spo­ kojnie ze świadomością, że zbliża się pora nocnego wypo­ czynku.

65

Łatwiej zasypia się po wypiciu szklanki ciepłego mleka. Może to być mleko sojowe, ponieważ ma właściwości prze­ ciwrakowe i stabilizujące hormony. Niektóre osoby mogłyby przysiąc, że najlepiej zasypiają, kiedy wypiją szklankę wody i położą sobie na języku szczyptę soli. Napar z rumianku i za­ pach lawendy także łagodnie działają nasennie. Do łyżki sto­ łowej delikatnego oleju roślinnego wpuść od trzech do pięciu kropli olejku lawendowego, a potem całość wiej do przygoto­ wanej ciepłej kąpieli. Kroplą tego olejku eterycznego można też nasączyć skraj poduszki i zasypiać, wdychając miłą woń.

13

Wyciszaj ciało

Medytacja lub podobne skupienie jest tak niezbędne dla duchowości, jak wprawki dla muzyka czy cierpliwość dla rodziców.

jest hałaśliwy. Przypomina skrzypiące koło, które Świat ciągle oliwimy. W ciszy otwieramy się na coś wyższego. Właśnie stąd medytacja lub podobne skupienie jest tak nie­ zbędne dla duchowości, jak wprawki dla muzyka czy cierpli­ wość dla rodziców. Wydobywa również wewnętrzne piękno, zachęcając duszę do pełnego odzwierciedlania się w ciele. Można to przesłanie zawrzeć w słowach: „Zestrój swoje cia­ ło z siłami kosmosu”. Oczywiście również umysł i dusza mu­ szą wchodzić w grę, bo jak twierdzą wyznawcy zen, oświece­ nie nie jest stanem z innego świata; powinno się je odczuwać całym ciałem. Niczego nie ujmując, uważam medytację za coś w rodzaju sody oczyszczonej w życiu wewnętrznym. Obie służą do róż­ nych celów. Soda może być używana do mycia zębów i lo­ dówki, do pieczenia ciasta; wchłania nieprzyjemne zapachy i usuwa zgagę. Medytacja jest równie uniwersalna i niezbęd­ na w życiu, jak soda oczyszczona w gospodarstwie domowym. Oto przykłady:

67

Codzienna medytacja uspokaja um ysł - podczas niej i na wiele godzin. Stajesz się bardziej opanowana. Trudno wypro­

wadzić cię z równowagi. Zmniejsza się twoja podatność na stres. M edytacja służy zdrowiu. Badania wykazały, że ludzie upra­ wiający medytację transcendentalną o 56 procent rzadziej przebywają w szpitalu, o 87 procent rzadziej cierpią z powo­ du chorób układu krążenia i o 55 procent rzadziej zapadają na raka niż reszta populacji. Jeśli idzie o wiek biologiczny, osoby medytujące od pięciu lat są młodsze o dwanaście lat od swoich rówieśników, którzy tego nie robią. Regularne medytacje zm ieniają miejsce, w którym j e upra­ wiasz. Jeżeli zaczniesz medytować w domu, stanie się on spo­

kojniejszy. Ludzie chętniej będą w nim przebywali. Poprawią się stosunki między członkami rodziny, nawet jeśli tylko ty zajmujesz się medytacjami. Kiedy się wyciszasz, sięgasz do swojej wewnętrznej mądrości i kontaktujesz się z siłą wyższą. Chcąc uzyskać jakieś informa­

cje, korzystasz z internetu; wyciszasz się w poszukiwaniu twórczych pomysłów, wskazań intuicji i zamiarów boskich. Codzienne medytacje rozwijają samodyscyplinę. Uwidoczni

się ona we wszystkich przejawach życia. Pozwoli ci konse­ kwentniej ćwiczyć, uważniej wybierać żywność, dokładniej siebie pielęgnować. Medytacja uwydatnia zalety: współczucie, szczodrość, odwa­ gę i ufność. Nie jest to doskonalenie siebie, lecz raczej stawa­

nie się sobą. Uwidacznia się twoje prawdziwe ja z tymi wszystkimi cechami.

68

I jeszcze coś - dzięki medytacjom piękniejesz. Każda kobie­ ta, która przez dłuższy czas regularnie zajmuje się medyta­ cjami, jeśli nie jest zbyt skromna, by wyznać ci prawdę, nie­ wątpliwie powie, że zmarszczki jej się wygładziły, cera popra­ wiła, a uroda nabrała promienności. Lynda, moja znajoma, raz w tygodniu przez rok chodziła na kurs medytacji i codziennie praktykowała ją w domu, gdy spostrzegła, że po zajęciach wygląda lepiej niż przed nimi. Z tygodnia na tydzień uwidaczniały się niewielkie, ale wyraź­ ne zmiany. Ludzie z jej otoczenia zaczęli komentować, że wy­ gląda młodziej i na bardziej wypoczętą. Lynda doszła do wniosku, że osoby uprawiające medytacje pięknieją. Za każ­ dym razem uzewnętrznia się odrobina, lecz coraz więcej piękna wewnętrznego. Tak więc poświęć na medytacje trochę czasu, najlepiej rano. Według tradycji najdogodniejsza jest pora między myciem a śniadaniem. Usiądź prosto, ale wygodnie, po­ nieważ przecież chcesz, żeby ciało było twoim sojusznikiem. Trwaj tak w bezruchu i ciszy przez dwadzieścia minut, a gdybyś nie mogła przeznaczyć aż tyle, dziesięć wystarczy. Bardzo ważna jest regularność. Wszyscy czasami opuszcza­ ją dzień, ale nieregularne zajmowanie się duszą przypomi­ na sytuację, w której mężczyzna poświęca kobiecie wiele uwagi, a później zostawia ją własnemu losowi. Wiesz, jak nazywamy takich mężczyzn. Nie bądź draniem dla własnej duszy. Najprostszy sposób medytowania to skupianie się na swo­ im oddechu. To wszystko. Prawdopodobnie zaczniesz wędro­ wać myślami. Kiedy stwierdzisz, że myślisz o żakiecie, który widziałaś na wystawie, lub o tym, jaką ocenę z matematyki dostał twój syn, spróbuj znów skoncentrować się na oddycha­ niu. Myślenie o różnych sprawach podczas medytacji nie jest błędem. Odrywanie się od przypadkowych myśli i ponowne skupianie się na oddechu to podstawa medytacji.

69

Jeśli chcesz, w czasie wyciszania się możesz wykonywać różne czynności, stanowiące jakby ramy medytacji. Rano, nim wstanę z łóżka, najpierw odmawiam modlitwę. Bez tego nie rozpoczynam dnia. Właśnie wtedy modlę się również za zna­ nych mi ludzi, którzy mają kłopoty. Po wyjściu spod prysznica przygotowuję się do medytacji, zapisując w pamiętniku swoje myśli i troski, co mi pozwala oderwać się od nich na jakiś czas. Jeśli to przeżywasz podobnie jak ja, osiągniesz stan nie­ zwykłego spokoju, a potem będziesz czuła się wypoczęta, od­ świeżona, pełna energii i genialnych pomysłów. Czasami nic takiego nie poczujesz i będziesz się zastanawiała, po co za­ wracałaś sobie głowę medytacjami. Mimo wszystko nie rezy­ gnuj. W ciągu doby nie śpisz przez 960 minut. Poświęć dziesięć, dwadzieścia czy czterdzieści z nich na wyciszanie swojego ciała. Osiągniesz spokój, który się utrzyma przez po­ zostały czas.

C Z Ę Ś Ć III

Ciało i dusza

14

Bądź zdyscyplinowana

Dyscyplina łączy urodę z duszą.

yscyplina łączy urodę z duszą. Kobiety, których wygląd uważamy za atrakcyjny, przeważnie są bardzo zdyscy­ plinowane, jeśli idzie o utrzymywanie się w odpowiedniej kondycji fizycznej, odżywianie się i pielęgnację ciała. Ponad­ to każda kobieta, u której inni widzą blask wewnętrzne­ go piękna, skrupulatnie przestrzega zasad praktyk ducho­ wych i moralności, a przy tym zawsze jest pozytywnie nastawiona. Samodyscyplina to podstawa wspaniałego życia. Dzięki niej robimy wszystko, co jest nam potrzebne, nawet jeśli nie mamy na to ochoty. Wszystkie różnimy się obowiązkami i oczekiwaniami wobec siebie, ale są pewne zasadnicze czyn­ niki, które wywierają korzystny wpływ na wnętrze i wygląd każdej z nas. Oto kilka z nich:

D

Wstrzemięźliwość. Wstrzemięźliwość to unikanie tego, co nam szkodzi, i umiar w tym, co nam nie szkodzi. Stanowi ona przeciwieństwo dogadzania sobie i dobroczynnie wpływa za­ równo na ciało, jak i na duszę. Kiedy idziesz na obiad czy drinka, zamawiaj małe porcje. Nie opychaj się, lecz próbuj 73

trochę różnych dań. Zbawienne ograniczenia niesie kultura rozmiaru S. Nie staraj się na kolacji jeść tyle, jakbyś miała rozmiar L (mniejszy niż kolubryna). Codzienne wyciszanie się. W tym celu przyzwyczaj się do rannego wstawania lub kładź się wieczorem wcześniej niż zwykle. Tak czy inaczej, wyciszaj się co najmniej raz na dobę. Pewna moja znajoma, która odznacza się naturalnym pięk­ nem, zdradziła mi jedyny sekret swojej urody: „Medytacje przygotowują do działania. Nie musi się robić nic innego”. Regularne zażywanie ruchu. Wiesz, że ruch oczyszcza tkanki, buduje wytrzymałość i wzmacnia mięśnie. Jest to nadzwyczajny trening przed tym, co po nim następuje, czy masz dobry nastrój, czy nie. Ruch także dowodzi, że dyscyplina może przekształcić to, czego się strasznie boisz, w coś, co sprawia ci ogromną przy­ jemność. Kiedy wracasz z pracy do domu tak bardzo zmęczona, że marzysz tylko o tym, by usiąść na kanapie i oglądać seriale komediowe, mimo wszystko idź do parku albo poćwicz w sali gimnastycznej, żeby zgromadzić energię na cały wieczór. Mycie twarzy. Czy myjesz twarz mydłem i wodą, czy mleczkiem kosmetycznym, to bez znaczenia - chodzi o to, aby wykonywać tę czynność codziennie rano i wieczorem. Kobiety o wyjątkowej cerze nigdy nie kładą się spać z umalowaną twarzą. Tak samo te, które o siebie dbają. Na tym polega samokontrola, żeby poświę­ cić trzy minuty na zmycie makijażu, pomimo tego, że najchętniej położyłabyś się od razu spać. Specjaliści od pielęgnacji twierdzą, że skóra powinna w nocy oddychać, więc kremu nawilżającego należy używać tylko w ciągu dnia, a nie przed snem, Jeśli bę­ dziesz się do tego stosowała, zaoszczędzisz dwie minuty. Szczoteczka do zębów i nić dentystyczna. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji jamy ustnej, będziesz miała zdrowe i ładne zęby, a na­

74

wet uchronisz się przed zawałem. (Udowodniono, że bakterie występujące w płytce nazębnej nieodwracalnie uszkadzają serce - czyszczenie zębów za pomocą nici dentystycznej zmniejsza to ryzyko). Do mycia zębów używaj zwykłej pasty i proszku, które można kupić w sklepach ze zdrową żywnością i w specjalnych ap­ tekach. Są to środki o przyjemnym smaku, skuteczne i pozbawio­ ne chemikaliów. Świeży oddech zapewnisz sobie, używając płynu do płukania ust. Można go stosować kilkakrotnie w ciągu dnia. Porządek w otoczeniu. Dbaj o porządek w domu, samocho­

dzie i biurze. Nie musisz z tym przesadzać - wystarczy pamię­ tać, żeby wszystko było na swoim miejscu, abyś w razie po­ trzeby nie musiała niczego szukać ani nie wpadała w panikę, kiedy przyjdzie niespodziewany gość. Zasada jest prosta: na podłodze nie powinny się znajdować żadne części garderoby, ręczniki ani naczynia. Spełnianie zobowiązań. Mamy zobowiązania ważne, na

przykład wychowywanie dziecka, i mniej ważne, np. umówio­ ne spotkanie, rewanż za przysługę czy odpowiedź na list. Spełniaj wszystkie, chyba że dotrzymanie mniej ważnych za­ grażałoby dotrzymaniu najważniejszych. Jeśli spełnianie zo­ bowiązań wypełnia ci cały czas, nie bierz na siebie nowych i zrezygnuj z tych, z których możesz się wycofać. Trzymanie języka na wodzy. Milczenie jest największą zale­ tą, a życzliwość największym darem. Trudno trzymać język za zębami. Czasami nawet trudniej niż powozić szóstką dzikich koni. Staraj się milczeć, gdy nie jest to zbyt trudne, a później zdołasz się powstrzymać, kiedy będziesz miała wielką ochotę puścić plotkę czy zrobić złośliwą uwagę. Uczenie się. Próbuj znaleźć odpowiedź na wszystkie pyta­ nia - swoje i dzieci. Sprawdzaj znaczenie słów, których nie

75

znasz. Czytaj. Zadawaj pytania. Uczęszczaj na różne kursy. Codziennie staraj się czegoś uczyć, a następnie powiedz ko­ muś, czego się nauczyłaś, bo w ten sposób utrwalisz to sobie w pamięci. Codzienne służenie innym. Stale robimy coś dla kogoś, nawet jeśli nasza praca nie polega na usługach czy handlu i tak staram się o tym pamiętać, gdy ktoś zwraca się do mnie przez telefon albo w inny sposób, a ja mam ochotę powie­ dzieć: „Czego ty znowu chcesz?”. Chodzi o to, by nie zapo­ minać, że wszyscy powinniśmy wzajemnie sobie służyć. To nie ma nic wspólnego z poniżaniem się - przecież określenie „służba publiczna” obejmuje wszystkich urzędników pań­ stwowych, łącznie z prezydentem. Służenie innym wcale nie wymaga wielkiego poświęcenia aż do wyczerpania możliwo­ ści. Trzeba to robić mądrze, aby móc służyć stale. Mark Twain powiedział, że codziennie należy robić to, na co nie ma się ochoty, i że człowiek powinien przestrzegać tej złotej zasady, jeśli chce przywyknąć do wykonywania swoich obowiązków bez przymusu. To się w dalszym ciągu sprawdza.

15

Wykorzystaj jogę

Joga może przynieść ciału tyle zdrowia, ile zwykła gimnastyka ze wszystkimi swoimi zaletami po prostu nie daje.

J

oga sprawia, że masz lepszy dostęp do swojej duszy i więk­ sze zaufanie do swojego ciała, a przy tym czujesz się szczęśliwa zamiast pełna niepokoju. Samo słowo „joga” oznacza zjednoczenie: z boskością, z własną prawdziwą natu­ rą, z najczystszą radością. Hatha-joga, która koncentruje się na sprawności fizycznej, polega na ćwiczeniach oddechu, ła­ godnych ruchach i statycznych pozycjach, zapewniających ciału siłę, giętkość i równowagę. Z czasem te cechy fizyczne stają się czymś więcej - prowadzą do silnego charakteru, ela­ stycznych poglądów i zrównoważonego życia. Kiedy w wieku siedemnastu lat zajęłam się jogą, jeszcze nie była tak popularna, jak obecnie. W istocie uważano ją za dziwactwo. Stanowiła temat zaledwie nielicznych z dostęp­ nych książek. Pamiętam, że tytuł jednej brzmiał „Zawsze młoda, zawsze piękna”. Dziwactwo czy nie, właśnie tego chciałam. Pierwszą korzyścią, jaką odniosłam z ćwiczeń jogi, było to, że zaczęłam świadomie traktować swoje ciało. Do­ tychczas moja świadomość własnego ciała ograniczała się do

77

głowy, ponieważ nie musiałam się martwić o jej nadwagę czy brak wdzięku, więc jakbym mieszkała tylko w głowie z pomi­ nięciem całej reszty. Joga sprawiła, że moja świadomość ob­ jęła również to, co poniżej szyi. Miałam wrażenie, że się prze­ prowadziłam z ciasnego pokoju do obszernego domu. Po tej „przeprowadzce” zapragnęłam być zdrowsza i sprawniejsza fizycznie. Obecnie łatwo znaleźć kursy jogi, ale na początek nie mu­ sisz jej wybierać. Niektóre odmiany jogi, dziś tak powszechne na Zachodzie, niewiele się różnią od aerobiku. Jednak poziom oferowanych ćwiczeń aerobiku jest nierówny, nie wszędzie przyjmuje się osoby z nadwagą i w każdym wieku. Sala do ćwiczeń powinna być wyposażona w jasne oświetlenie, zachę­ cające uczestników do współzawodnictwa, albo w lustra, które pozwalają ćwiczącym kontrolować siebie. Skoro takie otocze­ nie ci odpowiada, to znakomicie. Jeśli zaś wolisz coś innego, szukaj szkół tradycyjnej hatha-jogi. Rozpoznasz je po atmosfe­ rze spokoju i podkreślaniu znaczenia introspekcji. Wszystko odbywa się w wolnym tempie, tak więc możesz zaczynać przy każdym poziomie swojej sprawności. Chociaż dawni mędrcy, którzy stworzyli jogę, byli hindu­ istami, z powodzeniem mogą ją uprawiać zarówno wyznawcy wszelkich religii, jak i niewierzący. Psychiczne oddziaływanie hatha-jogi polega na tym, że przygotowuje ona ciało do obco­ wania z niebem i do służenia na ziemi. Joga może również przynieść ciału tyle zdrowia, ile zwykła gimnastyka ze wszyst­ kimi swoimi zaletami po prostu nie daje. Tradycyjna gimna­ styka skupia się na usprawnianiu mięśni i układu krążenia, podczas gdy joga wpływa także na gruczoły i reguluje wszyst­ kie funkcje organizmu. Ćwiczenia jogi obejmują też oczy, pal­ ce rąk i nóg, a przede wszystkim kręgosłup. Jednym z głów­ nym ćwiczeń jest stanie na głowie, które poprawia cerę i wy­ gląd włosów, harmonizuje wydzielanie gruczołów wewnętrz­ nych oraz zwiększa ukrwienie głowy. Uprawiając jogę

78

będziesz śpiewać odpowiednie monotonne pieśni, uważane za sposób oczyszczania ciała i umysłu, ćwiczyć oddychanie, co nawet siedmiokrotnie zwiększa ilość tlenu w organizmie, i medytować w celu wyciszenia umysłu i połączenia dobro­ czynnych skutków ćwiczeń w jedną całość. Po ćwiczeniach w szkole jogi czy w domu prawdopodobnie poczujesz radość bez względu na okoliczności życiowe, doznasz przypływu energii nawet po męczącym dniu, będziesz zrelaksowana, spokojna i trzeźwo myśląca. A jeśli kiedykolwiek wątpiłaś, że twoje ciało, umysł i dusza są wzajemnie ze sobą powiązane i tworzą jedną całość, na zawsze pozbędziesz się takich wąt­ pliwości.

16 Oczyszczaj organizm

Głodówka przeprowadzona w odpowiednim nastroju i z racjonalnych powodów może sprawić, że znajdziesz się w takim stanie, jakbyś była zakochana.

ic w sposób tak oczywisty nie wyraża związku między umysłem a ciałem, jak zachęta „Módl się i pość”. Pra­ wie w każdej religii jest jakaś wersja tej zachęty, choć w dzi­ siejszych czasach poszczenie często się ogranicza do rezy­ gnacji z mięsa lub słodyczy w okresie wielkiego postu. Jed­ nak to nas uczy, że poszcząc w jakiejkolwiek formie, bar­ dziej otwieramy się na kontakt z Bogiem i płynące z tego oświecenie. Od najdawniejszych czasów głodówka jest też środkiem oczyszczania ciała. Już Hipokrates pisał o jej uzdrawia­ jącym działaniu, obecnie zaś rosnąca liczba lekarzy zale­ ca głodówkę, by dać organizmowi fizjologiczne wytchnie­ nie, które pozwala mu wyzdrowieć. Wiele poszczących osób stwierdza, że w czasie głodówki, nawet stosowanej je­ dynie ze względów zdrowotnych, znajduje się w stanie unie­ sienia. Kiedy ktoś je bardzo mało albo tylko pije wodę, przestrzegając ścisłego postu, doznaje największego unie­ sienia.

N

80

Głodówka przeprowadzona w odpowiednim nastroju i z racjonalnych powodów może sprawić, że znajdziesz się w takim stanie, jakbyś była zakochana. Trawienie jedzenia pochłania znaczne ilości energii, kiedy więc układowi pokar­ mowemu pozwalasz odpocząć, uruchamiają się mechanizmy samouzdrawiające. Organizm robi wielkie sprzątanie, usu­ wając zanieczyszczenia w przyśpieszonym tempie. W rezulta­ cie oczy nabierają blasku, skóra się wygładza i wyglądasz młodziej. (Tak, tak, spadasz na wadze, ale wracasz do po­ przedniej, gdy znowu zaczynasz jeść - celem głodówki jest oczyszczenie, a nie schudnięcie). Wiele lat temu, między Wigilią a Nowym Rokiem, w ko­ ściele, w którym Martin Luther King niegdyś był pastorem, uczestniczyłam w tygodniowej głodówce razem ze 125 kobie­ tami. Zjechałyśmy się na nią z całego kraju w nadziei, że w ten sposób zwrócimy uwagę na głód panujący w świecie. Pościłyśmy, pijąc tylko wodę, do której lekarz zajmujący się nami dolewał łyżkę stołową melasy i taką sama ilość so­ ku cytrynowego, byśmy chętnie wypijały dostateczną ilość płynu. Pierwsze dwa dni byłyśmy głodne, a następne trzy słabe. Jednak w sylwestra większość z nas stwierdziła, że odzys­ kuje energię, a wraz z nią nadzwyczajną jasność umysłu i urodę, jakiej nie miała przed przyjazdem. Mijałam kobie­ ty idące do umywalni i wychodzące z niej; uśmiechałyśmy się do siebie, niemal zażenowane tym, że wyglądamy olśniewająco. Nikt nie powinien prowadzić głodówki bez konsultacji z lekarzem ani bez jego stałego nadzoru. Przy niektórych chorobach (m.in. cukrzycy, hipoglikemii, anemii i anoreksji) głodówka może być bardzo niebezpieczna. Nawet u zdrowej osoby ścisły post (kiedy tylko pije się wodę) może spowodo­ wać tak szybkie odtruwanie, że bardziej sensowna wydaje się częściowa głodówka lub dieta oczyszczająca. Wtedy odtru­

81

wanie przebiega wolniej, więc przez cały czas czujesz się do­ brze i nie musisz leżeć w łóżku. Lubię robić sobie częściową głodówkę co kwartał, żebym czuła się silna i związana z każ­ dą nową porą roku. Oto kilka przepisów na takie częściowe głodówki: Letnia dieta owocowa. Pierwszego dnia - same jabłka; po­ prawiają nastrój, działają oczyszczająco. Drugiego dnia - ar­ buz; dobrze robi wątrobie i nerkom. Trzeciego dnia - grejp­ frut i mango; wpływają łagodząco na przewód pokarmowy. Trzydniowa dieta jabłkowa. Przez trzy dni jedz wyłącznie czerwone jabłka, wszystkie odmiany, jakie lubisz. (Kie­ dy Edgar Cayce, znany jasnowidz, polecał tę dietę, pod koniec trzeciego dnia radził wypić łyżkę stołową oliwy z oliwek). Weekend z sokowirówką. Zacznij w piątek i przez cały weekend pij jedynie świeże soki. Warzywne można pić czyste, owocowe zaś należy rozcieńczyć wodą pół na pół. Ilość wypijanych soków nie powinna przekraczać dwóch litrów na dobę. W czasie takich częściowych głodówek możesz również pić herbaty ziołowe (podczas głodówki cudowną rzeczą jest fili­ żanka parującej herbaty z lukrecji). Ponadto nie żałuj sobie wody. Po zakończeniu głodówki z wolna dodawaj pokarm stały. Przez pierwszy dzień lub dwa niech to będą owoce, sa­ łatki i jarzyny gotowane na parze. Trzeciego dnia możesz wrócić do tego, co zwykle jadłaś. Jeśli chcesz zmienić swoje przyzwyczajenia żywieniowe na lepsze, jest to świetna okazja, bo po krótkim poście będziesz łaknęła świeżego zdrowego je­ dzenia. Jak podczas częściowej głodówki dalej jedz więcej owoców i warzyw oraz codziennie wypijaj jedną lub dwie

82

szklanki soku, ponieważ zawarte w nim witaminy, minerały i inne składniki są źródłem młodości. Tak sobie zaplanuj głodówkę, aby co najmniej dwa z trzech dni spędzić w domu i przeznaczyć jakiś czasu na zajęcie się sprawami duchowymi. Wyłączenie telefonu pozwoli ci skupić się na swoim wnętrzu. Poświęć więcej czasu na modlitwy, me­ dytacje i pisanie pamiętnika. Czytaj inspirujące książki. Po­ wstrzymuj się od obciążających ćwiczeń fizycznych, ale spa­ ceruj w ładnej okolicy, a także wykonuj łatwe ćwiczenia jogi i tai chi. Popołudniami ucinaj sobie drzemkę albo spokojnie leż. Kiedy w poniedziałek wszyscy się zdziwią, jaka jesteś wy­ poczęta, możesz odpowiedzieć, że wyjechałaś na weekend, co poniekąd będzie prawdą.

17

Pomóż swojej figurze

Wyobraź sobie, że jesteś królową, i zachowuj królewską postawę.

owinnyśmy w pełni zdawać sobie sprawę, że mamy ciało, a zatem świadomie traktować to, co się z nim dzieje. Musi­ my także zapewnić mu jak najlepsze funkcjonowanie. Architek­ ci mówią, że forma jest związana z funkcją. W pewnym stopniu dotyczy to również ciała. Dobrym przykładem jest rozwijanie muskulatury za pomocą ćwiczeń - ciało zmuszane do robienia nieco więcej, niż może w obecnym stanie, buduje to, co jest mu potrzebne, by sprostało zadaniu. Możemy też pomóc swojej figurze, zachowując właściwą postawę i korzystając z masażu. Kiedy masz dobrą postawę, organy wewnętrzne funkcjo­ nują lepiej, ładniej leży na tobie ubranie i wyglądasz na oso­ bę pewniejszą siebie i bardziej opanowaną. Jednak nie cho­ dzi tu o sztywną postawę rekruta, lecz wdzięk. Czy ma to być wdzięk baletnicy, wiejskiej kobiety niosącej dzban na głowie, dziecka, które jeszcze nie siedziało w szkolnej ławce ani nie zaznało prawdziwego wysiłku? Baletnica porusza się w spo­ sób wyuczony, wiejska kobieta naśladuje inne wieśniaczki, a zachowanie dziecka jest spontaniczne. Ja jednak mam na myśli to, że każdy może ruszać się podobnie, jeśli stojąc, sie-

P

84

dząc i chodząc, wyraża swoje wnętrze. To nie kwestia rozka­ zywania sobie: „Trzymaj się prosto, wypnij pierś, wciągnij brzuch”, lecz raczej „Idź dumnym krokiem, oddychaj pełną piersią i pamiętaj, kim jesteś”. Częściej tak się dzieje w wyniku wiary w siebie niż w rezulta­ cie narzucania sobie wyprostowanej postawy. To musi wypły­ wać z wnętrza. Wyobraź sobie, że jesteś królową, i zachowuj królewską postawę. Trzeba sobie wyrobić afirmujący stosunek do tego, że poruszasz się z wdziękiem, płynnie i elegancko. Kiedy zauważysz, że ramiona ci zwisają, łagodnie zmień postawę, przypominając sobie, że jesteś kobietą wysokiej klasy. Nie krytykuj siebie. Zwyczajnie pozwól swojemu ciału się wyprostować. Zrób to tak łagodnie, jakbyś pomagała wy­ dostać się dziecku, które się gdzieś zaklinowało. Spróbuj so­ bie wyobrazić, że czubek twojej głowy jest połączony z nie­ bem złotym sznurkiem. Zamiast wypinać pierś, pozwól sobie „wisieć” na tym sznurku. Na samą tę myśl twoja głowa, szyja i ramiona ładnie się ustawią. Jednocześnie uniesie się zapad­ nięta klatka piersiowa. Zwisające ramiona sprawiają, że wy­ glądasz na osobę zmęczoną i nieśmiałą. Jeżeli uprawiasz jogę lub wykonujesz inne ćwiczenia roz­ ciągające, powinnaś wiedzieć, że one rozluźniają mięśnie, co umożliwia bardziej naturalne i płynniejsze poruszanie się w przestrzeni. Chcąc utrwalić to rozluźnienie mięśni, musisz nieco odpocząć po każdym ćwiczeniu rozciągającym. W jo­ dze pozycja zapewniająca wypoczynek nazywa się sawasana i ma takie samo znaczenie, jak inne. Połóż się na plecach, wy­ ciągnij nogi ze stopami rozsuniętymi na szerokość ramion. Ręce powinny leżeć pod pewnym kątem wzdłuż ciała, tak aby ci było całkowicie wygodnie. Zamknij oczy. Pozwól głowie opaść na jedną stronę, żeby nie zesztywniała szyja. Oddychaj normalnie. Odpoczywaj tak przez 1-2 minuty. Jeśli chcesz, może sobie wtedy wyobrażać, jak się poruszasz naturalnie i pięknie. Pozycja ta utrwala to, co zaczęłaś przez rozciągnie.

85

Zabiera trochę czasu, który trudno dla siebie wykroić, ale na­ prawdę warto. Innym sposobem, który działa uzdrawiająco i zapewnia re­ laks, a przy tym ponownie otwiera częściowo zamknięte ka­ nały łączności między ciałem a umysłem, jest masaż. Aż nie chce się wierzyć, że coś tak przyjemnego jest silnym środ­ kiem zapobiegawczym. Niemniej uwierz. Masaż leczniczy zwiększa odporność, usprawnia stawy, poprawia krążenie i uspokaja tak skutecznie, że jest uwzględniany przez niektó­ re światłe agencje ubezpieczeniowe. Pomoże ci również za­ akceptować własne ciało i uznać je za dobre. Jeśli miałaś masaż, ale dość dawno, jak najszybciej każ so­ bie go powtórzyć, bo daje odporność tylko na trzy tygodnie. Gdybyś jeszcze nigdy nie miała tej przyjemności, postaraj się znaleźć dyplomowaną masażystkę. Najbardziej skuteczny jest masaż szwedzki. Zapewnia relaks mięśniom i umysłowi, a w rezultacie dobre samopoczucie. Inne formy masażu to akupresura i siatsu, które polegają na uciskaniu szczególnych punktów ciała, by usunąć skumulowane napięcie. Reflekso­ logia zajmuje się stopami, czasem dłońmi, na których stymu­ luje się pewne punkty związane z różnymi organami, co ko­ rzystnie wpływa na te organy. Drenaż limfatyczny to delikat­ ne masowanie skóry wspomagające układ limfatyczny w usu­ waniu toksyn z organizmu. Wybierz to, co jest dostępne i na co możesz sobie pozwo­ lić. Od czasu do czasu spróbuj zmienić masażystkę. Moja, a mam do niej zaufanie, mówi swoim klientkom, żeby czasem poszły do innej i w ten sposób się upewniły, czy otrzymują wszystko, czego im potrzeba. Dodatkowa zaleta regularnych masaży polega na tym, że każdej osobie, która jest zagubio­ na z powodu kłopotów ze sobą, pracą czy rodziną, pozwalają zejść na ziemię i żyć w zgodzie z własnym ciałem. To wspania­ łe uczucie doznawać uzdrawiającego dotyku i nagradzać swo­ je ciało za sumienne funkcjonowanie.

18 Mów swoim prawdziwym głosem

W każdym momencie twój głos bezpośrednio odzwierciedla twoje samopoczucie.

awarłam pokój ze swoim ciałem, nim zrobiłam to samo ze swoim głosem. Jak wiele kobiet, uważałam go za pi­ skliwy i dziecięcy. Podobał mi się tylko wówczas, gdy byłam przeziębiona. Zapisałam się więc na kurs ustawiania głosu. „Chcę mówić takim głosem, jak Lauren Bacall*”, oznajmi­ łam instruktorowi, spodziewając się, że zacznie coś opowia­ dać o drogach oddechowych i przeponie. Tymczasem zapy­ tał: „Której cechy głosu Lauren Bacall pani brakuje?”. Bez zastanowienia odparłam: „Jej głos brzmi tak, jakby wiedzia­ ła, kim jest”. Na to instruktor rozsądnie zaproponował, żebyśmy naj­ pierw ustalili, jak powinien brzmieć mój prawdziwy głos. Je­ śli nam się nie spodoba, zawsze możemy spróbować naśla­ dowania głosu Lauren Bacall. Zgodziłam się, bo miałam dobre chęci. Zajmowanie się głosem wymaga pracy, podob­ nie jak wszystkie inne umiejętności. Korzystanie z głosu

Z

* Aktorka, która była filmową partnerką Humphreya Bogarta (przyp. tłum.)

87

sprawia, że stajemy się dostrzegalni, a tym samym zaczy­ namy wchodzić w relacje z bliźnimi. Jako istoty ludzkie bar­ dzo pragniemy takiego kontaktu, ale za każdym razem, gdy otwieramy usta, musimy się liczyć z tym, że będziemy od­ rzucone, źle zrozumiane albo spotka nas odmowa. Dlatego mówienie czyimś głosem lub swoim sprzed lat jest środkiem obronnym - „właściciela” przecież tu nie ma, więc nie po­ czuje się dotknięty. Podobną taktyką jest szept, bo skłania innych do tego, by nas słuchali, czy krzyk, który ich zmusza do słuchania. Takim środkiem obronnym jest też silenie się na nienaturalnie niski głos, wychodząc z przestarzałego za­ łożenia, że cechy męskie są ważniejsze od kobiecych. Sama właśnie to robiłam. Alternatywą jest odkrycie i używanie swojego prawdziwe­ go głosu, który otrzymałyśmy do wyrażania siebie takich, ja­ kimi naprawdę jesteśmy. Podobnie można uzasadnić to, że wyglądamy tak pięknie, jak sobie życzył Stwórca. Głosy się różnią, tak samo jak ludzie. Głosu, który jest naturalny, swobodny i czysty, niczym nie skażony, słucha się z przyjem­ nością. Chcąc używać swojego prawdziwego głosu, najpierw się zastanów, do czego służy - do wyrażania tego, co wiesz, co czujesz, co jest ci potrzebne i czego doświadczyłaś. Przeżycia twoje i innych ludzi bardzo się różnią, a to sprawia, że masz się czym dzielić. Osoby wypowiadające się publicznie oce­ niane są pod względem treści i sposobu mówienia. Jeśli wierzysz w treść tego, co mówisz, wzbogacasz formę wyraża­ nia tej treści. Zatem ceń sobie swoją mądrość, swoje zdanie, swoje po­ trzeby i swoje prawo do wyrażania tego wszystkiego. Ceniąc sobie własne słowa, używaj ich mniej, czyli nie mów o niczym. Kiedy rozmawiamy o błahostkach, zapominamy o tym, że w istocie mamy ważne rzeczy do powiedzenia. Spróbuj przez tydzień mówić mniej. Nie bądź niegrzeczna ani nieżyczliwa,

88

ale przez siedem dni powstrzymuj się od zaczynania niepo­ trzebnych rozmów. Powinnaś mówić tylko to, co trzeba, bez zbędnego paplania. Jest to wspaniałe doświadczenie, jeżeli przez tydzień nad niczym się nie rozwodzisz, nikogo nie za­ nudzasz ani nie wypowiadasz słów, których mogłabyś żało­ wać. Będziesz miała także więcej energii (mówienie ją po­ chłania) i stwierdzisz, że im mniej mówisz, tym chętniej lu­ dzie cię słuchają. Jeśli idzie o samo brzmienie twojego głosu, prawdopo­ dobnie jest znacznie lepsze, niż sądzisz. Jeżeli masz wy­ jątkowy głos, zapewne o tym wiesz, bo ludzie komentują ten fakt, ale gdy twój głos jest po prostu przyjemny, mo­ żesz w ogóle nie zdawać sobie z tego sprawy. Kiedy usły­ szysz swój głos nagrany na taśmie, może ci się nie spo­ dobać. Jeśli go nie nagrasz w profesjonalnym studiu, wy­ posażonym w kosztowny sprzęt wysokiej klasy i kabinę dźwiękoszczelną, będzie brzmiał dla ciebie inaczej niż dla innych ludzi. Ocenianie własnego głosu na podstawie na­ grania na zwykłym magnetofonie czy automatycznej se­ kretarce przypomina ocenianie swojej figury, kiedy jesteś ubrana w tanią sukienkę. W ten sposób nie oddasz sobie sprawiedliwości. Jak już się przekonasz, że dysponujesz surowcem do ob­ róbki, pomyśl o nadaniu swojemu głosowi cech najlepiej wyrażających twoje prawdziwe ja, twoje wewnętrzne pię­ kno. Zawrzyj te cechy w zdaniach afirmatywnych, które bę­ dziesz powtarzała, dopóki twój głos nie nabierze tych cech. Zdania wymawiaj głośno, bo przecież pracujesz nad gło­ sem. Na przykład: Mój głos jest jak czuły dotyk, miękki i kojący. Mój głos jest jak spokojne źródło, głęboki i krzepiący. Mój głos jest jak brzmienie fortepianu Steinwaya, bogaty i dźwięczny.

89

Podobnie jak cały organizm twój głos reaguje na to, co mó­ wisz i dostosowuje się do twoich przekonań. Pogłębienie oddechu także pomoże głosowi. W prostych słowach mowa to myśl i oddech, które ją zmieniają w dźwięk. Głębokie oddychanie, którego uczy joga, wyglą­ da tak: trzeba usiąść prosto, przy wdechu kolejno urucha­ miać mięśnie brzucha, przepony i klatki piersiowej, a przy wydechu odwrotnie - klatki piersiowej, przepony i brzucha. Rób to codziennie przez 2-3 minuty (najlepiej przed medy­ tacją). W ten sposób dotlenisz organizm i wzmocnisz płuca, co jest podstawą dobrego głosu. Ponadto baw się wydawaniem różnych dźwięków. Śpie­ waj, choćbyś nawet fałszowała. Naśladuj głosy innych ludzi. (Kiedy chodziłam ze swoim przyszłym mężem, on świetnie udawał Elvisa, nagrywając się na automatycznej sekretar­ ce). Czytając dzieciom, dostosowuj głos do bohaterów po­ zytywnych i negatywnych, a także bez zahamowań naśladuj głosy zwierząt. Czasami najlepiej z całych sił wydać z siebie donośne „muu!”, żeby sprawdzić, jaki ma się naturalny głos. Pamiętaj również, że wszystko, co robisz dla ciała i du­ szy, pozytywnie wpływa na twój głos, który w każdym mo­ mencie bezpośrednio odzwierciedla twoje samopoczucie. Sama wiesz, jak często mówimy albo słyszymy przez tele­ fon: „Po głosie słychać, że czujesz się świetnie” albo „Po głosie słychać, że czujesz się nienajlepiej”. Szczęście, smu­ tek, gniew, strach i podniecenie przebijają z naszych gło­ sów, nawet jeśli staramy się maskować emocje. Ta skłon­ ność głosu do odzwierciedlania emocji również sprawia, że głos kobiety, która ćwiczy, korzysta z masażu i żyje w zgo­ dzie ze swoim ciałem, stopniowo nabiera siły i staje się pewniejszy. Ciepła i bogactwa jego brzmieniu dodają me­ dytacje, wewnętrzna dyscyplina, poświęcanie życia jakie­ muś celowi i chęć służenia innym. Przekonasz się, że twój

90

głos będzie miał przyjemniejsze brzmienie, kiedy sprawy duchowe zajmą ci więcej czasu. Na koniec pozwól swojemu głosowi stać się nośnikiem życzliwości. Wyrażając miłość, empatię i szczere pochwały, sam wypięknieje.

19

Unikaj świństw

Pewne rzeczy oszpeciłyby każdego... Niektóre z tych rzeczy zjadamy, inne zjadają nas.

ewne rzeczy oszpeciłyby każdego - nawet Kleopatrę, lady Godivę czy Helenę z Troi. Niektóre z tych rzeczy zjadamy, inne zjadają nas. Główne czynniki to niehigieniczny tryb życia, niezdrowa żywność i negatywne nastawienie do innych ludzi. Na niehigieniczny tryb życia składają się używki, które szkodzą ciału i duszy. Na przykład palenie jest powolnym sa­ mobójstwem, zabija bowiem ciało, podczas gdy dusza ciężko pracuje, by dać ci lepsze życie. Ponadto tytoń niszczy skórę. Odzwyczajenie się jest tak istotne, że warto dokonywać licz­ nych prób kończących się fiaskiem, by wreszcie osiągnąć po­ wodzenie. Umiarkowane picie sprawia wielu osobom przyjemność, ale picie do utraty kontaktu z rzeczywistością działa przeciwko duszy. Nie służy też urodzie, ponieważ alkohol wysusza skórę, pozbawia organizm substancji odżywczych oraz przyczynia się do występowania czerwonych żyłek na nosie i policzkach. Nie przesadzaj z piciem i staraj się ograniczyć je do wina. Przypadkowy seks dowodzi braku szacunku dla własnego ciała, a przecież chcemy, żeby było piękne i odzwierciedlało

P

92

naszą wewnętrzną światłość. Nie chodzi tu o pruderię, a po prostu o sympatię i szacunek dla siebie samej. Niezdrowa żywność dopuszczana do sprzedaży zawiera cukier rafinowany, białą mąkę, sól, tłuszcze nasycone, uwo­ dornione oleje i dodatki chemiczne całkowicie obce nasze­ mu organizmowi. Wszystko to nam szkodzi i powstrzymuje nas od jedzenia owoców, jarzyn i innej zdrowej żywności, dzięki której ładnie wyglądamy i wspaniale się czujemy. Chcąc zmienić przyzwyczajenia żywieniowe, użyj prostego sposobu - ogranicz spożycie niezdrowej żywności na rzecz tego, co nazywam „martwą naturą”, czyli wszystkich rze­ czy nadających się do jedzenia, które znajdziesz na obra­ zach wielkich malarzy, gdyż one prawdopodobnie będą ci dobrze służyć. Negatywne nastawienie do innych ludzi wyraża się w oka­ zywaniu im złej woli. Nie jest to dobre, gdyż niczym bume­ rang negatywnie się odbija na osobie o takim nastawieniu. Najbardziej widoczne jego przejawy to plotka i uprzedzenie. Plotka zmienia mowę, wyjątkowy dar, którym dysponują je­ dynie ludzie, w broń skierowaną przeciwko innej osobie. Plotkowanie jest zgubnym przyzwyczajeniem. Kiedyś chodzi­ łam na pewien kurs i nauczyciel od spraw duchowych zalecił uczestnikom, żeby przez dwa tygodnie w ogóle nie rozma­ wiali o nieobecnych. Wyglądało to na żart, bo o czym można rozmawiać, jeśli się nie rozmawia o innych ludziach? Okazało się się, że wówczas człowiek jest skłonny rozmawiać o innych sprawach, o poglądach, sztuce i aspiracjach. Po dwutygodniowym okresie odtruwania nauczyciel kazał nam wrócić do rozmów o ludziach, ale w odniesieniu do ich zalet, osiągnięć i spraw ogólnych. Jednak po tym okresie po­ wstrzymywania się uczestnicy jasno sobie uświadomili, że na­ wet uwagi o osiągnięciach szybko stają się złośliwe, jeżeli omawiana osoba jest nieobecna. Na przykład: „Jane świetnie dziś wyglądała, chociaż ma taką figurę”. Z tego płynie nauka,

93

że należy bardzo uważać, kiedy się mówi o trzeciej osobie. W razie wątpliwości, nie odzywaj się. Kolejnym przejawem negatywnego nastawienia jest uprzedzenie. Chociaż uprzedzenia dotyczące rasy, wyzna­ nia, płci i narodowości są obecnie mniej powszechne niż dawniej, to jednak uprzedzenia w formie natychmiastowych ocen także mogą być szkodliwe. Widząc kogoś na ulicy czy rozmawiając o kimś trzydziesty pierwszy raz nagle oceniasz taką osobę jako lepszą lub gorszą od ciebie. Dokonując takiej oceny, wychodzimy z założenia, że zna­ my wiek tej osoby, jej dochody, wykształcenie, status społeczny i ogólne zalety, a przy tym odnosimy to wszyst­ ko do siebie. Kobiety bardzo często tak oceniają inne kobiety. Na przykład uważamy jakąś za ładną, bo zajmuje wyższą pozycję niż my, albo za śliczną, bo zajmuje znacz­ nie wyższą pozycję niż my, a inną za niechlujną, bo stoi niżej od nas. W ten sposób oceniając innych, narażamy się na takie sa­ me oceny. Ponadto ilekroć według swojej skali stawiamy ko­ goś wyżej od siebie, coraz bardziej pogarszamy swoje zdanie o sobie, a ilekroć stawiamy kogoś niżej, za każdym razem nieco szpecimy swoją duszę. W dodatku pozory zazwyczaj mylą, a więc natychmiastowe oceny często są błędne i mogą narazić na śmieszność osoby, które ich dokonują. Choć zda­ ję sobie z tego sprawę i staram się być ostrożna, niedawno bardzo się pomyliłam. Chciałam kupić mamie coś szczegól­ nego i zdecydowałam się na srebrną ramkę do fotografii elegancki drobiażdżek. Przy szklanej gablocie ze srebrnymi ramkami zobaczyłam inną klientkę, która miała fryzurę w nieładzie i była ubrana w stary dres. Nim się spostrzegłam, uznałam ją za osobę, której nie stać na to, co ogląda. Uświa­ domiwszy sobie, że dokonałam natychmiastowej oceny, wy­ rzuciłam ją z głowy. W tym samym momencie ekspedient zwrócił się do tamtej kobiety po nazwisku i pomógł jej wy­

94

brać nie maleńką ramkę, jaką zamierzałam kupić, lecz dzie­ więć dużych za ponad trzy tysiące dolarów. Mnóstwo takich ocen dokonuje się nieświadomie. Nie­ mniej możemy to zmienić, stawiając sobie za cel reagowanie w inny sposób na widok osoby nieznajomej - uważajmy, że jest nam równa, albo szukajmy w niej wewnętrznego blasku. Postępując w ten sposób wielokrotnie, zaczniesz odruchowo oceniać innych pozytywnie. Wtedy będziesz wyzwolona.

C Z Ę Ś Ć IV

Po prostu dla przyjemności

20

Ubieraj się po swojemu

Namawiam cię do trzymania tylko takich ubrań, które odpowiadają twojej osobowości.

czono nas, że powinnyśmy wyglądać jak kobiety z żur­ nali, ubierać się modnie i wybierać fr yzury odpowied­ nio do kształtu twarzy. A co z wyglądem, ubraniem i fryzurą, które odpowiadają naszej osobowości? Nie zdawałam sobie z tego sprawy do chwili, gdy mnie za­ proszono na zamkniętą wyprzedaż w pracowni krawieckiej szyjącej stroje klasyczne. Zetknąwszy się z całym tym rzemio­ słem i historią, dostałam gęsiej skórki. Zachwyciło mnie ręcz­ ne szycie, wymyślne guziki i dawne detale, które nadawały okryciom i sukienkom z pierwszej połowy XX wieku piękny wygląd. Wybrałam zdumiewająco dobrze zachowaną sukienkę z lat trzydziestych, uszytą z cudownej krepy, kiedy jeszcze nie ist­ niały włókna syntetyczne. Choć zapewne niegdyś różowa, te­ raz miała delikatną brzoskwiniową barwę i zapinała się na haftki z boku, pod lewą pachą. Kiedy ją przymierzyłam i spoj­ rzałam na swoje odbicie w lustrze, uświadomiłam sobie, że wyglądam, jakbym się w niej urodziła. Pomyślałam, że chyba pierwszy raz w życiu widzę prawdziwą siebie w ubraniu.

U

99

To mi uzmysłowiło, że w psychice mam zakodowany taki swój wizerunek, jaki bym chciała zaprezentować światu. Nie muszę stale nosić starodawnych sukienek, ale powinnam uwzględnić swoje wewnętrzne skłonności dotyczące tego, w co mam się ubierać. Kiedy to robię, zamiast ślepo przestrzegać mody czy kupować najlepsze rzeczy na rynku, lepiej wyrażam siebie. Moje wewnętrzne ja i mój wygląd są w zgodzie. Codziennie decydując o wyborze ubrania, butów czy biżu­ terii, kieruj się nie tylko tym, czy wszystko jest czyste, dobrze leży i stanowi dobraną całość. Zadaj sobie pytanie: „Jak dziś najlepiej wyrazić siebie?”. Kiedy kupujesz sobie ubrania, nie polegaj na radach przyjaciółek ani ekspedientek. Najważ­ niejsze jest twoje zdanie. Jeśli przychodzi ci do głowy pyta­ nie: „Czy to mnie nie pogrubia?”, przynajmniej zadaj sobie następne: „Czy w tym jestem sobą?”. Pomyśl o tym, co się wiąże z twoim nabytkiem. Gdzie zo­ stał wykonany? Czy pracowników traktowano tam po ludzku i czy dostawali godziwe wynagrodzenie? Z czego daną rzecz zrobiono? Również ważne jest to, czy taka kwestia, jak no­ szenie prawdziwych futer, nie kłóci się z twoimi zasadami. Poza tym ciesz się materiałami, krojem, kolorami i fasonami. Przecież musisz się ubierać, więc możesz równie dobrze czer­ pać z tego przyjemność. Ubiór w fascynujący sposób wpływa na nasz nastrój. Widać to w rozmaitych sytuacjach. Badania wykazują, że uczniowie noszący mundurki są bardziej gotowi skupiać się na nauce. Jeśli wkładasz coś sportowego, to prawie na pewno wybierasz się do sali gimnastycznej. Ubranie, w którym czujesz się so­ bą, pomaga ci zachowywać się naturalniej. Jeśli chcesz to osiągnąć, proponuję śmiałe posunięcie: prze­ znacz jedną sobotę na selekcję i wyrzuć z szafy wszystko, w czym nie czujesz się sobą. Będą to rzeczy, które niezbyt ci się podobały, kiedy je kupowałaś, stroje, które już nie pasują lub nie wypada ci ich nosić czy nawet pasują, lecz gdy masz je na

100

sobie, czujesz się w nich, jakbyś je od kogoś pożyczyła. Zanieś je do komisu albo oddaj biednym. W wyniku pierwszej takiej selekcji zmniejszysz swoją garderobę o połowę lub nawet o dwie trzecie, ale będziesz uwielbiała nosić to, co ci zostanie. Nie przejmuj się, że nie masz mnóstwa ubrań. Niektóre z kobiet najlepiej ubranych na świecie mają mniej ubrań, niż mogłabyś sądzić, ale każda rzecz jest pieczołowicie wybrana. W młodości chodziłam do szkoły projektowania mody; po jej ukończeniu moją pierwszą pracą było napisanie reklamy ele­ ganckiego domu towarowego. Zawsze uwielbiałam ubrania. Jednakże nie kupuję ich dużo, a co pół roku, latem i zimą, przeprowadzam wyżej opisaną czystkę. Dziś mam w szafie dwa kostiumy, trzy sukienki, dwie pary spodni od dresu, dwie koszule, ukochany stary żakiet i jego nowy odpowiednik, dwie pary dżinsów, kilka bluzek i koszu­ lek bawełnianych oraz parę swetrów. Tych ubrań jest tak nie­ wiele, że wszystkie luźno wiszą na ramiączkach, więc zawsze widzę, czym dysponuję, a przy tym łatwo utrzymać porządek. Najlepsze jest to, że moja szafa przypomina prywatny butik ilekroć ją otwieram, cieszy mnie cała jej zawartość. Jeśli co­ dziennie chodzisz do pracy albo na oficjalne przyjęcia, potrze­ bujesz więcej ubrań niż ja. Mimo to namawiam cię do trzyma­ nia tylko takich, które odpowiadają twojej osobowości. Ubieranie się po swojemu to sposób na osiągnięcie peł­ niejszej świadomości samej siebie. Jeżeli kiedykolwiek za­ zdrościsz dziewczynom z okładek, gwiazdom filmowym czy swojej siostrze ładniejszej od ciebie, dzięki własnemu stylowi ubioru możesz przestać uważać je za lepsze i zacząć trakto­ wać jak równe tobie. Mówimy tutaj o ubraniu, które ma nie­ wielkie znaczenie w porównaniu z ważniejszymi sprawami te­ go świata. Niemniej wszystko, co sprawia, że lepiej się czu­ jesz we własnym ciele, pomoże ci lepiej zrozumieć siebie.

21

Nadaj sobie imię, które ci odpowiada Wszystkie zasługujemy na imię, które chcemy mieć.

awniej mnie irytowało, gdy ktoś zmieniał imię. Uważa­ łam, że jest to pretensjonalne i świadczy o egocentry­ zmie, więc zwracając się do takiej osoby, niekiedy celowo uży­ wałam jej poprzedniego imienia. Tak się działo do chwili, gdy zajęłam stanowisko w kwestii swojego imienia i uświadomiłam sobie, że wszystkie zasługujemy na imię, które chcemy mieć. Czasami może to całkowicie zmienić osobowość i poglądy. Już jako mała dziewczynka wiedziałam, że moje prawdziwe imię brzmi Victoria, nie Vicky, ale na to zdrobnienie nic nie mogłam poradzić. W wieku trzydziestu czterech lat przepro­ wadziłam się do innego stanu, gdzie poznałam nowych ludzi, którym przedstawiałam się jako Victoria. Tym razem forma ta do mnie przylgnęła. Miałam wrażenie, że wreszcie dorosłam do swojego imienia. Czasem spotykam dawnych znajomych, którzy wciąż nazywają mnie Vicky. W moich uszach brzmi to jak nieznośny zgrzyt, bo choć w tym zdrobnieniu nie ma nic złego, przecież nie jest to moje imię. Doświadczenie to oszczędziło mi matczynych wyrzutów sumienia, gdy moja córka postąpiła tak samo. Będąc w ciąży ustaliłam z ojcem dziecka, że bez względu na płeć, na drugie

D

102

imię damy dziecku Adair. Przedstawiciele tej gałęzi Mora­ nów wyemigrowali z irlandzkiej wioski Adare i nadali tę na­ zwę hrabstwu i miastu, gdzie się osiedlili w północnej części stanu Missouri. Pisownia budziła pewne wątpliwości i Adare przekształciło się w Adair. Kiedy urodziła się nam córka, na pierwsze imię wybrali­ śmy Rachel, bo wydawało się tradycyjne, niewinne i bez­ pieczne, jakby miało ją chronić przed niebezpieczeństwami świata. Jednak w wieku kilkunastu lat Rachel Adair uznała, że pierwsze imię po prostu jej nie pasuje. Zaczęła nazywać siebie Adair, napawając się oryginalnością i pochodzeniem tego imienia. Zmiana ta nastąpiła zdumiewająco łatwo, szyb­ ko, a przy tym okazała się trwała. Mając piętnaście lat, moja córka wybrała sobie imię i stała się sobą: pewną siebie, zarad­ ną i zdecydowaną. W pewnych kulturach opartych na tradycji młodym lu­ dziom nadaje się imiona wówczas, gdy osiągną pełnoletność. Jest to symbol pożegnania z dzieciństwem, a jednocześnie uzyskania praw i przyjęcia obowiązków osób dorosłych. Ja jednak głęboko wierzę, że w wieku pięćdziesięciu lat można zrobić to, czego się nie zrobiło mając piętnaście, włącznie ze zmianą imienia, jeśli komuś trafia to do serca. Niektóre oso­ by wyzbywają się przezwisk albo przybierają imiona o zna­ czeniu religijnym czy silnie do nich przemawiające, na przy­ kład imię ukochanej babci. Zmiana imienia, dokonywana zarówno nieoficjalnie tylko w kręgu najbliższych i znajomych, jak i urzędowo, często wy­ nika z tęsknoty za czymś, czego danej osobie brakuje. Na szó­ stych urodzinach mojej córki zjawiła się „prawdziwa” dobra wróżka, która oczarowała dziewczynki różdżką, skrzydłami i mnóstwem brokatu. Wśród licznych zabaw, jakie propono­ wała dzieciom, znalazło się wybieranie magicznych imion. Większość dziewczynek wybrała sobie imiona z legend i ba­ jek, ale jedna dokonała innego wyboru. Ta mała dziewczyn­

103

ka, wychowana w religii sikhów, miała na imię Sat Darshan Kaut, dość egzotyczne dla pierwszoklasistek w Kansas City. Magiczne imię przez nią wybrane brzmiało Mary. Pewnie lubisz swoje imię, ale jeśli nie, możesz się obawiać, że jego zmiana będzie posunięciem bardziej radykalnym, niż sobie życzysz. Przynajmniej nalegaj, by ludzie wymawiali i pi­ sali je właściwie, nie skracali go ani nie używali zdrobnień bez twojego pozwolenia, oraz by zwracali się do ciebie po imieniu, a nie w innej formie, na przykład „młoda damo”. A jeśli w głębi serca wciąż tęsknisz za jakimś wybranym imieniem, spróbuj go używać w poczcie elektronicznej. Choć w cyberprzestrzeni na ogół panuje bezosobowość, skorzystaj z okazji, jaką stwarza internet, i nadaj sobie nowe imię. Wy­ bierając je dobrze się zastanów, jeżeli zamierzasz nim podpi­ sywać listy elektroniczne albo zastąpić dotychczasowe imię na swojej stronie internetowej. Uwzględniając dozwoloną liczbą liter i wybór dokonanym przez innych internautów, na­ daj sobie imię, które ci odpowiada, i korzystaj z jego mocy.

22

Wybierz sobie symbol

Jeśli przemawia ci do serca jakiś symbol, umieszczaj go wszędzie wokół siebie. Niech ci przypomina, że możesz przejąć pewne jego cechy.

J

esteśmy stworzone z tego samego, co wszystko w przyro­ dzie. Jako takie możemy się utożsamiać z innymi istotami boskimi. Niektóre z nich bardzo do nas przemawiają. Warto wykorzystać to pokrewieństwo dla wzbogacenia sobie życia. Wierzenia pewnych plemion Indian amerykańskich wyma­ gają totemów, zazwyczaj wizerunków rozmaitych zwierząt symbolizujących cechy, które jakaś osoba czy grupa ludzi pragnie mieć lub rozwinąć. Możemy uczynić podobnie i przy­ jąć jakiś symbol przedstawiający coś, z czym się identyfikuje­ my. Jedna z moich znajomych wybrała sobie żółwia, gdy w krótkim czasie trzykrotnie natknęła się na ten symbol. Za­ stanawiając się nad takim zbiegiem okoliczności, doszła do wniosku, że chyba ma pewne cechy owego zwierzęcia: umie dbać o własne bezpieczeństwo, wolno się rusza i w podróże zabiera swój dom. Ja też chciałam wybrać sobie totem, ale będąc typem zde­ cydowanie miejskim, znałam tylko wiewiórki i gołębie, a one jako symbole do mnie nie trafiały. Jednak pewnego dnia

105

w niewielkim sklepie z ozdobami zobaczyłam złote gwiazdy. Prawdopodobnie były przeznaczone na Boże Narodzenie, a działo się to w marcu, lecz ja wiedziałam, że powinnam je mieć. Zawiesiłam gwiazdy na niskiej belce pod sufitem, w ką­ ciku, gdzie jadamy śniadania. O belce tej różdżkarz powie­ dział, że należałoby ją jakoś umieścić wyżej. Zdawało się, że gwiazdy podniosły belkę, a przy tym, gdy tylko zawiesiłam po jednej dla siebie, męża, swojej córki oraz jego córki i dwóch synów, poczułam się silniejsza. Przynaj­ mniej dla mnie gwiazdy te symbolizowały nasze nadzieje, na­ sze możliwości i naszą prawdziwą tożsamość. Gwiazdy bar­ dzo przypominają ludzi. Są ich miliony, każda świeci wła­ snym światłem i stale rodzą się nowe. Nie ma granic dla licz­ by gwiazd na niebie ani ludzi na ziemi. Spodobała mi się ta symbolika i wreszcie znalazłam totem dla siebie. Poszukaj swojego. Może nim być jakieś zwierzę lub ptak, kwiat albo drzewo, jeden z żywiołów, metal, a także postać z religii czy przywódca duchowy. Bez względu na to, jaki sym­ bol przemawia ci do serca, umieszczaj go wszędzie wokół siebie. Niech ci przypomina, że możesz przejąć pewne jego cechy. Bądź przygotowana na to, że twój symbol może ci się ob­ jawić ni stąd, ni zowąd. Kiedy już skojarzysz siebie z jakimś wizerunkiem, związek z nim zacznie funkcjonować w twoim życiu. Zdarzy się, że dostrzeżesz swój symbol na wystawie sklepowej, na ilustracji w książce, a nawet na koszulce nie­ znajomej osoby. Czasami to ci pomoże wyjaśnić jakąś sprawę czy powziąć ważną decyzję. W każdym razie jest to wspania­ łe potwierdzenie faktu, że wszystko dokoła może ci służyć pomocą - od ptaka w parku do gwiazd na niebie.

23

Nie żałuj na siebie pieniędzy

Nie lekceważ znaczenia tego, co twoim zdaniem jest dla ciebie ważne.

ez oporu płacimy czynsz, regulujemy rachunki za świa­ tło i wizyty u dentysty, kupujemy prezenty ślubne i uro­ dzinowe. Dlaczego więc tak trudno nam kupić sobie nowe kolczyki? Wynika to z tego, że u wielu kobiet szlachetna bez­ interesowność przeradza się w nieuzasadnione męczeństwo. Skoro ty też jesteś taka, powinnaś przeznaczać jakąś sumę na siebie. Dzięki temu, kupując sobie krem do twarzy, nigdy nie będziesz żałowała, że nie wydałaś tych pieniędzy najedzenie dla rodziny. Własny fundusz zapewni ci środki na masaże, fryzjera, ko­ smetyki, zajęcia usprawniające, porady i cichą kryjówkę, czy­ li na wszystko, co zaspokaja twoje potrzeby fizyczne, emocjo­ nalne i duchowe. Pieniądze te służą bardziej wzbogacaniu ży­ cia niż jego podtrzymywaniu. Przygotowując sobie plan wydatków, najpierw ustal, co stanowi niezbędne minimum, jeśli chodzi o potrzeby twojego ciała. Następnie określ, co byś chciała sobie kupić, jeśli ci nie przeszkodzi brak pieniędzy ani skłonność do męczeństwa. Wszystko wypośrodkuj, oczywiście uwzględniając realia fi-

B

107

nansowe - pożyczki stresują. Możesz wybierać między wy­ stawnością a prostotą. W każdym wypadku nie lekceważ zna­ czenia tego, co twoim zdaniem jest dla ciebie ważne. Przykład z autopsji: na twarzy pojawiała mi się wysypka z byle powodu. Sądziłam, że wykorzystałam już wszystkie możliwe lekarstwa i kosmetyki, gdy przypadkiem dowiedzia­ łam się o czarnym mydle (podobno zawierającym morski szlam). Takie mydło kosztowało dwadzieścia pięć dolarów, a było to jakieś ćwierć wieku temu. Jednakże po sześciu tygo­ dniach mycia nim twarzy miałam czystą skórę. Może sprawił to szlam, a może zmieniły mi się hormony. Patrząc na tę sprawę z perspektywy lat, doszłam do wniosku, że czynni­ kiem decydującym okazał się fakt kupienia kostki mydła za dwadzieścia pięć dolarów. Tym śmiałym posunięciem dałam do zrozumienia swoim komórkom i psychice, że nie żartuję, więc one także potraktowały tę sprawę serio. Nie popieram rozrzutności, bo często najprostsze i najtań­ sze wyroby są najlepsze. Mimo to, jeśli wydasz trochę więcej pieniędzy niż zwykle, możesz przekonać swoje ciało i duszę, że dokonuje się zmiana. Kiedy już stworzysz sobie własny fundusz i zobaczysz, jakie to wspaniałe uczucie, że stale możesz dobrze siebie trakto­ wać, pewnie zechcesz mieć więcej pieniędzy do swojej dyspo­ zycji. Prawdopodobnie możesz je zaoszczędzić, pozbywając się szkodliwych nałogów. Już jest precedens - gdy jakiś rząd musi zwiększyć dochody skarbu państwa, często podnosi ak­ cyzę na tytoń i alkohol. Jeśli przestaniesz palić lub codzien­ nie jeść czekoladę, pieniędzy zaoszczędzonych dzięki temu nie wydawaj na przyziemne cele. Przeznacz jakąś część na pielęgnowanie siebie. Innym sposobem powiększania funduszu na pielęgnację jest korzystanie z pieniędzy, które masz otrzymać, ale jeszcze nie przeznaczyłaś ich na żaden cel, jakby spadających z nie­ ba. Pochodzą z prezentów, zwrotów, premii, chałtur i prac

108

wykonywanych w ramach hobby. Obiecaj sobie, że za każdym razem, gdy dostaniesz jaką sumę z takich źródeł, pewną część przeznaczysz na pielęgnację. Jedna z moich znajomych sto­ suje następującą zasadę dzielenia tych pieniędzy: po opłace­ niu podatku 10 procent przekazuje na cele dobroczynne, 20 procent odkłada na konto oszczędnościowe i 30 procent wy­ daje na coś ekstra dla siebie. W ten sposób pomaga innym, zabezpiecza sobie przyszłość i uzyskuje środki na pielęgna­ cję, a pozostałe 40 procent ma na inne wydatki. Możesz także skorzystać z tego, że ktoś pragnie zrobić ci prezent. Na pytanie „Co byś chciała dostać na urodziny?” zwykle odpowiadasz „Niczego nie musisz mi dawać”. Jednak ludzie pragną coś ci kupić, bo inaczej nie zadawaliby takich pytań. Powiedz im, co rzeczywiście chciałabyś dostać, żeby nie zmarnowali pieniędzy na zbędne rzeczy. Niech to będzie talon do księgarni czy centrum odnowy biologicznej, wanilio­ wa świeca, olejek lawendowy do kąpieli, opieka nad dziećmi lub kolacja w restauracji. Ludzie chcą dawać przyjaciołom to, co naprawdę sprawi przyjemność. Korzystaj z okazji, żeby ułatwić im wybór.

24

Kupuj ładną bieliznę

Kobieta ubiera się dobrze, ponieważ czuje się bezpieczna albo nie. Świadectwem jest to, co ma pod spodem.

K

upowanie bielizny tylko pozornie nie wydaje się przy­ jemnością dla ducha, tylko dla ciała. Ładna bielizna jednak dowodzi, że traktujesz siebie jak osobę, która za­ sługuje na coś najlepszego czy to widać, czy nie. Kobieta ubiera się dobrze, ponieważ traktuje siebie właściwie, z sympatią i szacunkiem. Świadectwem jest to, co ma pod spodem. W jednym z zespołów tanecznych, każda nowa tancerka dostawała piękną francuską bieliznę, ale nie dlatego, żeby ją pokazywać, bo w czasie występów nie było striptizu. Taka młoda kobieta wiedziała, co ma na sobie, a to dodawało jej pewności siebie i lepiej tańczyła. My również możemy od­ nieść takie same korzyści - bez ofiarodawców. Zrób, co następuje: Wyrzuć całą bieliznę znoszoną, poplam ioną i rozciągniętą.

Jeśli uważasz, że nie warto, bo i tak nikt jej nie widzi, traktu­ jesz siebie niewłaściwie.

110

Uporządkuj to, co zostało. Niektóre kobiety są z natury do­

brze zorganizowane, inne nie. W każdym razie nawet zwo­ lenniczki twórczego bałaganu mogą mieć w szafie porządek. Bieliznę nie bez powodu nazywa się osobistą. Jeśli wśród twoich bardzo osobistych rzeczy coś należy ładnie składać oraz posegregować według rodzajów i barw, to zrób to. Uzupełnij to, co m asz, taką ładną nową bielizną, również nocną, żebyś czuła się w niej wspaniale. Dopóki nie jesteś do­

brze zaopatrzona w to, co naprawdę lubisz, kupuj rzeczy, któ­ re podobają się tobie, a nie mężowi. Jeśli poczujesz, że wyglą­ dasz ładnie, według niego też będziesz ładnie wyglądała. W kwestii bielizny łatwo wpaść w rutynę. Od szesnastego roku życia nosiłam stanik z fiszbinami, wychodząc z założe­ nia, że muszę. Przez wiele lat czasami bolały mnie piersi. Wreszcie poszłam do lekarza, które zapisał mi witaminę E i powiedział, bym przestała pić kawę i powstrzymywała się od noszenia tak krępującej bielizny. Odkryłam miękkie sta­ niki, jakich prawie się nie czuje, i krótkie elastyczne halecz­ ki, które czuje się jeszcze mniej. Dopóki nie zaczęłam ich no­ sić, w ogóle nie zdawałam sobie sprawy, że mi wystarczy aż tak niewiele. W sklepach z bielizną spotka cię niejedna miła niespo­ dzianka. Fachowa ekspedientka dopasuje kształt i głębokość miseczki do twojego biustu. Znajdzie dla ciebie produkty firmy, w których wyglądasz najlepiej. Zrozumiesz, że mały biust można powiększyć bez soli fizjologicznej i silikonu. Zobaczysz również bieliznę bez szwów i zapięć - czujesz się w niej elegancka i zapominasz, że ją masz na sobie. Znaj­ dziesz bieliznę nocną z miękkiej bawełny, która pozwala skórze oddychać, a organizmowi pozbywać się toksyn. Uznając kupowanie bielizny za połączenie przyjemnego z pożytecznym, czerpiesz radość z tego, że jesteś kobietą. Je­

111

śli należysz do osób, które nie pozwalają sobie na kaprysy, kupowanie bielizny stanie się dla ciebie miłą formą spędza­ nia wolnego czasu. Tak czy inaczej spróbuj się przy tym tro­ chę rozerwać. I bez względu na swój charakter, zanim sta­ niesz przed lustrem w przymierzalni, powinnaś sobie przypo­ mnieć, że jesteś ładna, będąc sobą. Część pieniędzy przeznaczonych na pielęgnację wydawaj na regularne zakupy bielizny, by wymienić tę, która nie jest w idealnym stanie. W tym celu co kilka miesięcy rób sobie w kalendarzu notatkę: „Kupić bieliznę”. Podkreśl to jako ważną sprawę.

25

Rozwijaj swój styl

Nie musisz być bogata, wysoka, szczupła i fotogeniczna ani nie musisz skończyć szkoły projektowania mody, żeby mieć swój styl. Już go masz i dalej możesz go rozwijać.

tyl nie ma nic wspólnego z duchowością, ale bardzo wiele z duchem - duchem nie w religijnym znaczeniu, ale z tem­ peramentem, joie de vivre*. Francuski pisarz Marcel Proust twierdził, że styl więcej mówi o duszy niż słowa. Stanowi także ochronę przed zmartwieniami z powodu upływu czasu - ko­ bieta, która ma styl, świetnie wygląda w każdym wieku. Niestety doszłyśmy do tego, że uważamy styl za członko­ stwo w ekskluzywnym klubie: albo do niego należymy, albo nie. Styl jedynie wydaje się nas onieśmielać, ponieważ osoby, które go mają, odznaczają się tak nadzwyczajnym wyglądem, jakby zostały obdarzone zdolnością dla nas niedostępną. W istocie one tylko rozwinęły cechę, którą ma każda z nas, a mianowicie skłonność do wyrażania siebie za pomocą wy­ glądu, najbliższego otoczenia i manier na tyle ważnych, by je przyswoić.

S

* f r . radość życia (przyp. tłum.)

113

Ostatnio cudownie się bawiłam na spotkaniu z plastyka­ mi, pisarzami i specjalistami od marketingu. Patrzyłam na bardzo zróżnicowaną grupę ciekawych ludzi. Każda z tych osób prezentowała inny styl: modny, awangardowy, klasycz­ ny i elegancki, ale wszystkie przychodziły do pracy, by coś stworzyć i twórczo wyrazić siebie. Pewna młoda kobieta wy­ jaśniła to tak: „Kiedy spędzasz mnóstwo czasu w tej atmos­ ferze, wszystko w twoim życiu staje się sztuką”. Każda z nas może zmienić swoje życie w sztukę. Zacznij od następujących rzeczy: Przestań wierzyć w m it, że styl m ają tylko nieliczni wy­ brańcy. Nie musisz być bogata, wysoka, szczupła, foto­

geniczna ani nie musisz skończyć szkoły projektowania mody, żeby mieć swój styl. Już go masz i dalej możesz go rozwijać. Zwracaj uwagę na styl. Widać go u osób w każdym wieku, o każdej tuszy i bez względu na ich dochody. Szukaj go, kie­ dy obserwujesz ludzi, przeglądasz żurnale, kiedy jesteś u zna­ jomych i w muzeum. Nie chodzi o naśladowanie czyjegoś sty­ lu, tylko o to, żebyś na jego podstawie wypracowała sobie własny. O pieraj się na tym, w czym ju ż je s t widoczne twoje wyczucie stylu. Umiem zestawiać różne części garderoby, ponie­

waż od dziesiątego roku życia czytam żurnale mody, ale długo nie potrafiłam urządzać mieszkania. Moja przy­ jaciółka Francesca, nauczyła mnie wykorzystywać w prak­ tyce to, co już wiedziałam o kolorach i materiałach. Ty także możesz się tego nauczyć. W czym przejawia się twój styl? W tym jak się ubierasz, jaką masz biżuterię, jak urządziłaś dom, w co ubierasz dzieci, jakie prezenty kupujesz, jak nakrywasz do stołu i dekorujesz potrawy.

114

Sposób, w jaki robisz to wszystko, świadczy o twoim stylu. Wybierz sobie podstawowy kolor. Jeśli chodzi o ubranie, najpewniejsze podstawowe kolory to czerń, brąz i granat. Kiedy w jednym z nich utrzymasz większość swoich bu­ tów, torebek i wierzchnich okryć, niemal w magiczny spo­ sób uzyskasz lepszy styl. To po prostu kwestia czasu. Bez podstawowego koloru, niewiele osób ma dość czasu i pie­ niędzy na nieustanne zmienianie butów, rękawiczek, para­ solek i tak dalej, aby tworzyły ładną całość. Jak już go sobie wybierzesz, ubrania i dodatki zawsze będą ze sobą współgrały. Naucz się wiązać apaszkę. Apaszka noszona z polotem jest synonimem stylu. Istnieje wiele sposobów jej wiązania i łatwo się ich nauczyć. Jednak wystarczy ci poznać dwa lub trzy, że­ byś się znalazła w gronie eleganckich kobiet. Miej kilka rzeczy w bardzo dobrym gatunku. Czy to będzie świetnie uszyty żakiet, znakomita torebka, wieczne pióro, które dostałaś po maturze, czy kamea po prababci, jedna, dwie lub trzy takie rzeczy świadczą o wyrafinowanym stylu. Wszystko nie musi być nadzwyczajne, o ile coś jest super. Je­ śli nie chcesz wydać mnóstwa pieniędzy, taniej możesz kupić na wyprzedażach rzeczy ze spadków lub w sklepach komiso­ wych. Poznaj swój gust. Zwracaj uwagę na to, co przyciąga twój wzrok w żurnalach, na wystawach sklepowych i w muzeach sztuki. Być może, nawet zechcesz wyciąć zdjęcia czy rysun­ ki ubrań i dodatków, które ci się spodobały. Przechowuj wy­ cinki w dużej kopercie lub tekturowej teczce i czasami do nich zaglądaj. Kiedy zbierze się ich sporo, zaczniesz do-

115

strzegąc podobieństwa i właśnie one określą twój gust, twój styl. Włączaj do stylu to, co jest nie do uniknięcia. Często noszę ciężkie pantofle na płaskim obcasie albo czółenka, lecz z sze­ rokim paskiem, zapinanym na klamerkę. Każdy, kto mnie zna, z pewnością powie, że są w moim stylu. Chociaż wiele przemawia za sensowniejszym obuwiem, sknocona operacja, jaką przeszłam kilka lat temu, w moim wypadku wyklucza wysokie obcasy, cienkie podeszwy i szpiczaste noski. W re­ zultacie pantofle, które wolno mi nosić, uczyniłam integralną częścią swojego wyglądu. Można zrobić to samo w razie in­ nych upośledzeń. Widziałam osoby włączające do swojego stylu wszystko - od przepaski na oko i laski po całkowitą ły­ sinę spowodowaną przez chemioterapię. Z tego, że jesteś mała czy wysoka lub masz rubensowskie kształty, możesz zrobić pozytywny element swojego stylu. Akceptuj siebie i wszystkie tymczasowe i trwałe ograniczenia. Do tego, z czym musisz żyć, podchodź twórczo. Eksperymentuj. Nigdy nie jesteś za stara na to, żeby się przebierać. Jeśli widzisz jakąś rzecz, która ci się podoba, przymierz ją. Może cię na nią nie stać, może jest za bardzo śmiała albo wyglądasz w niej zbyt oficjalnie, ale przez trzy minuty poczuj się bogatsza, bardziej elegancka, mniej skrę­ powana niż w codziennym życiu. Przekraczając swoje grani­ ce, uświadamiasz je sobie. Są całkowicie do przyjęcia i okre­ ślają twój styl. W sumie rozwijanie własnego stylu przypomina naukę gry w tenisa - kiedy skończysz jedną lekcję, czeka cię następna. Jednak prawdziwy sekret polega na tym, żeby styl miał moc­ ny fundament. Budujesz go, rozwijając swoje uzdolnienia, ta­ lenty i charakter. Wbrew pozorom ludzie bardzo pragną te­

116

go, co głębokie i solidne. Daj im to, a zareagują wdzięczno­ ścią, która podkreśli fakt, że sposób, w jaki coś robisz, jest sposobem właściwym. Nieustannie to widzisz w nieprzewidywalnym świecie me­ diów i rozrywki. Pojawia się osoba o przeciętnym wyglądzie, ale daje elektryzujący występ i po miesiącu jest na okładkach czasopism. Tak więc rób dobrze to, co robisz, i staraj się to robić jeszcze lepiej. Wówczas będziesz mogła wylansować własną modę.

26

Baw się dźwiękami, kamieniami, kwiatami Zapewniają świetną rozrywką i pole do eksperymentowania.

la urody, zdrowia i wewnętrznego spokoju możesz ro­ bić mnóstwo wypróbowanych rzeczy: ćwicz, a będziesz sprawna, wysypiaj się, a będziesz wypoczęta, medytuj, a za­ znasz spokoju. Są jeszcze inne sposoby, ale niezbyt rozpo­ wszechnione i nie przez wszystkich akceptowane, jednak zapewniają świetną rozrywkę i pole do eksperymentowania. Mam tu na myśli trzy: dźwięki, kamienie i kwiaty, a ściślej esencje kwiatowe. Ich skuteczność cię zaskoczy.

D

D źw ięki Wychowałam się na filmowych komediach muzycznych i objazdowych występach teatrów z Broadwayu. Jako mała dziewczynka myślałam, że śpiewanie na ulicy jest normal­ nym zajęciem. Wszyscy czuliby się znacznie lepiej, gdyby rzeczywiście tak było. Śpiewanie w grupie daje poczucie koleżeństwa. Stosow­ nie dobrana muzyka przyśpiesza rozwój roślin w domu, usy-

118

pia niemowlę i dodaje energii, a także stwarza nastrój ro­ mantyczny, patriotyczny lub podniosły. Według ajurwedy, określona muzyka przywraca równowagę w organizmie, do­ daje zdrowia i urody. Ragi, staroindyjskie melodie, obecnie dostępne na płytach kompaktowych, skomponowano w ce­ lu nastrojenia ciała i duszy, tak aby uzyskać większy spokój i lepszą sprawność w życiu codziennym. Śpiewanie świętych dźwięków zwanych mantrami wpływa harmonizująco i odmładzająco. Szczególne miejsce wśród nich ma sanskrycki wyraz om, uważany za pierwotny pod­ stawowy dźwięk, za Słowo, które dało początek światu. Mo­ notonne śpiewanie om jednocześnie uspokaja i dodaje sił, przy tym zwiększając odźas, czyli zdrowe promieniowanie wewnętrzne. Inny dźwięk, zwany szrim, dodaje urody, wdzięku i powabu, a także wzmacnia energię kobiecą. Mo­ żesz śpiewać te dźwięki na początku i końcu medytacji, podczas wykonywania prac domowych, w kieracie codzien­ nych obowiązków lub kręcąc pedałami na rowerze trenin­ gowym. Również bardziej znane formy śpiewu przynoszą podob­ ne korzyści. Zastanów się na możliwością wstąpienia do chóru odpowiadającego ci pod względem zarówno muzycznym, jak i duchowym. Średniowieczna muzyka kościelna, pieśni pochwalne ze znanymi słowami czy psalmy pełne uniesienia działają ożywczo na wszyst­ kich. Nawet muzyka bez konotacji religijnych dobrze wpły­ wa na stan ducha. Teatr muzyczny tak samo wprawia mnie w euforyczny nastrój obecnie, jak wówczas, gdy miałam dziesięć lat. Znam ludzi podobnie reagujących na operę. Każda muzyka, która sprawia wielką przyjemność albo wy­ wołuje zachwyt, ponieważ wzrusza lub jest tak wspaniała, doda ci blasku. Dobrze jest jej słuchać, a jeszcze lepiej ją śpiewać.

119

K am ienie Kobiety, które lubią biżuterię, znają magię tego, co świeci i połyskuje. W przeszłości nie rozumiałam uroku klejnotów ani kamieni - chyba dlatego że moja matka uwielbia biżute­ rię, a miała jej tyle, że moim zdaniem wystarczyłoby dla nas obu. Jednak pewnego razu na brzegu jeziora w Wisconsin podniosłam mały czerwony kamień, gładki, okrągły i cętko­ wany, po czym zabrałam go do domu. Od tamtej chwili prze­ prowadzałam się ośmiokrotnie, ale ten kamień leży dziś na moim biurku. Nie bardzo wiem, z jakiego powodu, lecz jest mi potrzebny. Lubię nań patrzeć, trzymać go w ręku i mieć świadomość, że tam jest. Pewnie dlatego, że na biurku mam kamień, który coś dla mnie znaczy, nie byłam zdziwiona, gdy się dowiedziałam, że ponad cztery tysiące lat ajurweda używała kamieni do uzdra­ wiania. Uważa się, że mają wpływ na pranę, życiodajną ener­ gię człowieka - zwiększają witalność i odporność na choroby oraz przedłużają życie. Szczególnie ceniony jest diament, bo podkreśla wewnętrzne piękno, ale każdy kamień kupiony za grosza może mieć równie pozytywny wpływ, jak drogocenny kamień szlachetny. Oto niektóre kamienie półszlachetne i ich domniemane oddziaływanie: Awenturyn - zapewnia odwagę, samodzielność i pozwala łamać konwenanse Krwawnik - zwiększa pewność siebie i poczucie własnej wartości Lazuryt - pogłębia duchowość Kamień księżycowy - przeciwdziała stresowi i łagodzi bóle menstruacyjne

120

Perła - przywraca równowagę zdrowej energii w organi­ zmie, uspokaja i oczyszcza skórę Różowy kwarc - poprawia wygląd zewnętrzny, nadając „ró­ żowy blask”, skłania do większej dbałości o siebie, przyciąga miłość i przyjaźń Szafir - zapewnia stałość uczuć i zdrową wagę Ludzie używający kamieni w powyższych celach radzą oczyścić każdy nowy kamień, który stał się twoją własnością. Umieszczenie go w soli morskiej na czterdzieści osiem go­ dzin pozwoli ci usunąć wibracje poprzedniego właściciela, tak aby kamień służył jedynie tobie. Osobom myślącym wy­ łącznie kategoriami naukowymi może się to wydać naciąga­ ne, ale prawda się objawia pod różnymi postaciami. Zresztą pamiętaj, że to również zabawa.

E se n cje kw iatow e Doktor Edwin Bach, angielski lekarz żyjący na początku XX wieku, zdobył sławę dzięki badaniom, które wykazały, że destylaty wyciągów kwiatowych mogą pozytywnie wpływać na psychikę i emocje. Opracował zestaw esencji kwiatowych przeciwdziałających temu, co jego zdaniem leży u podstaw takich wad człowieka, jak na przykład pycha, gruboskórność, egoizm i skąpstwo. Zadaniem tych esencji jest pozytywne na­ strajanie osoby, która ich używa, przeciwdziałanie negatyw­ nemu wpływowi oraz przywracanie normalnego stanu, okre­ ślanego przez Bacha mianem „całkowitej jedności duszy, umysłu i ciała”. Zestaw Bacha obejmuje trzydzieści osiem esencji ukierun­ kowanych na poszczególne stany psychiki i emocji oraz spe­

121

cjalną mieszankę, zwaną środkiem ratunkowym, na wypadek gwałtownego strachu lub niepokoju. Jest wśród nich „Buk” na brak tolerancji, „Ostrokrzew” na zawiść lub zazdrość, „Modrzew” na brak wiary w siebie, „Oliwka” na wyczerpanie lub brak witalności, „Kroplik” na lęk przed znanym (znam kilku pilotów, którzy dawniej odczuwali lęk przed lataniem, a teraz są wdzięczni kroplikowi za to, że pozbyli się tego lę­ ku). Z mojego doświadczenia wynika, że esencje Bacha rze­ czywiście pomagają w sytuacjach stresujących. Kiedy w pew­ nych wypadkach ogarnia mnie frustracja, gdyż nie mogę nic zrobić, wpuszczam dwie krople do szklanki wody i wypijam. Wówczas odzyskuję nieco równowagi, jestem trochę bardziej skoncentrowana, a w rezultacie o wiele skuteczniejsza. Jeśli te esencje cię zainteresowały, można je kupić w skle­ pach ze zdrową żywnością i w aptekach homeopatycznych. Szeroko reklamowane środki o podobnym działaniu może są i dobre, ale ja wolę trzymać się tego, co powstało według ory­ ginalnych receptur Bacha. Jego esencje łatwo rozpoznać po niepozornych brązowych buteleczkach i zwykłych nalepkach. Nie wszystko złoto, co się świeci.

CZĘŚĆ V

Jakość życia

27

Dbaj o drobiazgi

Początkowo musisz się na nich skupiać. Dzięki temu później z łatwością będziesz o nie dbała niemal automatycznie.

ie poprzestawajmy na dbaniu o swój wygląd zewnętrzny. Ludzie nas oceniają także na podstawie niezliczonych kombinacji drobiazgów: po sposobie, w jaki przyklejamy zna­ czek na kopertę, po stanie znaczka, po charakterze pisma. Jeśli drobiazgi traktujemy serio, nasze życie nabiera wdzięku i urody. Kiedy odbywa się coś ważnego, zwracamy szczególną uwa­ gę na szczegóły. Weźmy na przykład ślub. Państwo młodzi, obie matki, wręcz wszyscy są niezwykle skoncentrowani na zaproszeniach, kopertach, kwiatach i innych detalach, które muszą być super. Nic dziwnego, że nowożeńcy natychmiast po uroczystości planują urlop. Jednak gdy na co dzień dbasz o drobiazgi, nadzwyczajne wydarzenia prawdopodobnie po­ traktujesz z należytą starannością, lecz bez obsesyjnej skru­ pulatności. Moja przyjaciółka Suzanne jest pod tym względem mi­ strzynią. W pracy ma do czynienia z pięknymi materiałami, klasycznymi i nowoczesnymi. Zostają z nich resztki, kawałki

N

125

wystarczająco duże, by zrobić z nich lamówkę, wstążkę do kapelusza czy narzutę. Suzanne jednak zawsze miała serce do ścinków, kawałków zbyt małych, żeby zawracać sobie nimi głowę, ale będących pozostałością po czymś pięknym, czego nie chciała stracić. Powiedziała mi: „Pewnego dnia wrzuci­ łam je wszystkie do worka z napisem »Niepotrzebne ścinki«, lecz je zostawiłam i ciągle zostawiam. Kiedy czasem jakiś wy­ korzystam do tego, co szyję, zawsze jest najładniejszym ele­ mentem”. My też mamy podobne drobiazgi w postaci czynności na dobrą sprawę zbędnych. Jednakże właśnie te codzienne drobne zabiegi, niczym ścinki w worku Suzanne, upięk­ szają nam życie. Nie musisz opanowywać każdej z istnie­ jących umiejętności - tylko lalka Barbie zna je wszystkie, ale ona jest z plastiku. Wystarczy po prostu zadbać o szczegóły. Początkowo musisz się na nich skupiać. Dzięki temu później z łatwością będziesz o nie dbała niemal automatycznie. O atrakcyjnym wyglądzie decydują szczegóły. Ludzie zwracają mniejszą uwagę na to, czy masz duży nos albo cienką talię, niż na zaniedbane paznokcie i brak guzika. Działaj zapobiegawczo. Regularnie raz w tygodniu rób so­ bie manikiur albo chodź do manikiurzystki. Zajmuje to tyl­ ko dwadzieścia minut. Od czasu do czas rób sobie także pe­ dikiur. Jeśli się malujesz, nie myśl, że makijaż przetrwa ca­ ły dzień. Rutynowo go sprawdzaj i poprawiaj, co trzeba. Skoro wolisz wyglądać całkiem naturalnie, przynajmniej rób sobie brwi - co miesiąc lub dwa - dzięki temu twarz na­ biera wyrazu. Obserwuj garderobę; szukaj odprutych rąbków, wiszących nitek, pękniętych szwów i tak dalej. Zawsze miej pod ręką zapasowe rajstopy. Zwracaj uwagę na obuwie, czyść je i sprawdzaj, czy nie wymaga naprawy. Drobiazgi niezwiązane z wyglądem należy traktować po­ dobnie, czyli zajmować się nimi, gdy trzeba. W buddyzmie

126

nazywa się to skupieniem, czyli koncentrowaniem się na sprawach priorytetowych w danej chwili. Oznacza to, że je­ śli rozpakowujesz prezent urodzinowy, wstążka, którą roz­ wiązujesz, jest równie ważna, jak sam prezent, ponieważ jeszcze nie wiesz, co znajduje się w środku, i właśnie na niej się skupiasz. Kiedy ktoś do ciebie dzwoni, całkowicie kon­ centrujesz się na głosie danej osoby i jeżeli nie chcesz z nią rozmawiać, nie podnosisz słuchawki i wiadomość zare­ jestruje automatyczna sekretarka. Przy płaceniu rachun­ ków, postępujesz metodycznie i skupiasz się po kolei na każdym, niejako w tle myśląc o ludziach, którzy zapewniają ci łączność telefoniczną, dostarczają prąd czy udzielają kre­ dytu. Wszystkie te drobiazgi razem składają się na życie, które możesz wzbogacić swoją wewnętrzną światłością. Sporządź wykaz takich drobiazgów ubarwiających życie i wymagają­ cych od ciebie większej uwagi, a nawet odrobiny pomysłowo­ ści. Na przykład: Wysyłając list, dołącz jakieś zdjęcie, zakładkę lub sprasowa­ ny kwiat. Znana mi biznesmenka do wysyłanych faktur dołą­ cza mądre sentencje. Kiedy pracujesz przy komputerze, włóż do napędu CD płytę z ulubioną muzyką. Kupując prezent dla noworodka, kup także coś dla jego star­ szego rodzeństwa. Podczas prezentacji dokonywanej w ramach obowiązków służbowych rozdawaj uczestnikom materiały informacyjne na kolorowym papierze w ładnych tekturowej teczkach, których później będą mogli użyć ponownie.

127

Do szuflad i szaf wkładaj saszetki zapachowe i zmieniajje co kilka miesięcy. Pakując dziecku drugie śniadanie, dołącz papierową serwet­ kę, na której napisz coś miłego, a ukochanej osobie wybierają­ cej się w podróż włóż do walizki liścik z serdecznościami. Zapalaj świecę ot tak, bez powodu, również w kuchni, a nie tylko w czasie uroczystej kolacji czy na świątecznym stole. Jeśli ktoś zaprosi cię do siebie na obiad lub kolację, nie przy­ noś zwyczajowych kwiatów ani butelki wina, tylko jakiś smako­ łyk dla ulubionego psa czy kota gospodarzy. Również dla swo­ jego własnego psa trzymaj w pudełku z ciasteczkami jakieś smakołyki. Kiedy po nie sięgniesz, pies będzie wiedział, że czeka go coś miłego.

28

Konserwuj i chroń

Chroń swoją wrażliwość przed negatywnymi wpływami, chroń swoje zdrowie na wszelkie znane ci sposoby i strzeż swojego bezpieczeństwa.

ilnujemy własnego majątku jak pierworodnego dziecka. Używamy zasuw, wznosimy wały przeciwpowodziowe, korzystamy ze skrytek w bankach, kupujemy polisy. Tak sa­ mo pilnie trzeba strzec dobrego samopoczucia, zdrowia i podstawowego bezpieczeństwa.

P

Chroń swoją wrażliwość przed negatywnymi wpływami Być dobrze poinformowaną nie oznacza poddawania się zalewowi wiadomości o wszelkich bólach i cierpieniach mieszkańców tej planety. Osobiście jestem wierna staromod­ nej gazecie. Podobnie sprawy się mają, gdy wybieramy rozrywkę. Nie­ którzy ludzie mogą bez szwanku oglądać filmy pełne prze­ mocy, horroru albo po prostu przygnębiające. Inni po takim filmie nie odzyskują równowagi przez tydzień, a ja do nich

129

należę. W związku z tym stawiam hipotezę, którą nazwałam „teorią przepuszczalnej aury”. Według pewnych nauk parapsychologicznych człowiek i wszystkie żywe istoty wytwarzają wokół siebie pole energii zwane aurą. Średniowieczni i renesansowi malarze religijni prawdopodobnie przedstawiali ją w formie aureoli nad gło­ wami świętych. Moja hipoteza polega na tym, że niektórzy ludzie mają aurę silną, prawie nie do przeniknięcia. Aura innych zaś przepuszcza wpływy z zewnątrz. Ludzie z aurą przepuszczalną nie tylko oglądają filmy - oni je wchłaniają. Jeżeli jesteś taką osobą, bar­ dzo ostrożnie wybieraj filmy, programy telewizyjne i książki. Unikaj takich, które popsują ci nastrój. Kiedy oglądasz jakiś film i uświadamiasz sobie, że może wpłynąć na ciebie negatyw­ nie, wyjdź z kina. Jesteś warta więcej niż wynosi cena biletu.

C h ro ń sw oje zdrow ie Przestań palić albo nigdy nie zaczynaj. Unikaj palących dym to paskudna rzecz. Mnóstwo ludzi umiera z powodu pa­ lenia, które jest zniewagą dla życia i jego stwórcy. Palenie szkodzi układowi krążenia - nigdy nie uzyskasz „różowego blasku” bez dobrego krążenia. W sprawach zdrowia korzystaj z p o ra d osób, którym ufasz.

Nie jest to łatwe, ponieważ w systemie opieki zdrowotnej nie ma wielkiego wyboru, ale w miarę możliwości bądź wyma­ gająca. Potrzebujesz lekarza, który cię wysłucha, okaże ci ta­ ki sam szacunek, jak ty jemu, i dysponuje wiedzą pozwalają­ cą na więcej niż przepisanie środków na drobne niedomaga­ nia. Jeżeli otrzymujesz pomoc od kręgarza czy homeopaty, oni też są tak kompetentni w swoich dziedzinach, jak lekarz ze stopniem doktora medycyny.

130

Rozsądnie korzystaj ze słońca. Życie na Ziemi, nie wspomi­ nając o dobrym nastroju, zależy od słońca. Mimo to w dużej mierze właśnie ono powoduje uszkodzenia skóry, więc nale­ ży się przed nim zabezpieczać. Skoro jesteś jasną blondynką, podziwiaj piękną karnację kobiet o ciemnej, brązowej i oliw­ kowej cerze, ale twoja ma barwę kości słoniowej i niech taka zostanie. Nawet gdy jest pochmurno, codziennie używaj kre­ mu z filtrem przeciwsłonecznym. Wybierz taki, który chroni przed promieniami ultrafioletowymi. Osłona mineralna (na etykiecie szukaj taki określeń, jak dwutlenek tytanu, tlenek tytanu czy tlenek cynku) jest łagodniejsza niż chemiczna i działa natychmiast - nie musisz odczekiwać dwudziestu mi­ nut przed wyjściem. Skuteczne są także kapelusze z szerokim rondem i rękawiczki. W XIX wieku kobiety nie ruszały się bez nich z domu, a przecież wówczas jeszcze nie było dziury ozonowej. (Przed dwoma laty na dłoniach pojawiły mi się starcze plamy, które całkowicie zniknęły, gdy do prowadze­ nia samochodu zaczęłam używać rękawiczek. Albo odmłod­ niałam, albo spowodowały to rękawiczki). Powinnaś też no­ sić okulary przeciwsłoneczne, które chronią oczy i delikatną skórę wokół nich. Wzmacniaj kości. Osteoporoza sprawia, że kości stają się kruche, wskutek czego kobiety w starszym wieku garbią się i łamią sobie biodra. Chorobie tej można zapobiec. Wiesz, że codziennie trzeba przyjmować mnóstwo wapnia, ale czy to robisz? Produkty mleczne nie są jego jedynym źródłem. Bogate w wapń są również wszelkie odmiany kapusty, jar­ muż, brokuły, migdały, ziarno sezamowe, wodorosty mor­ skie (np. nori, w które zawija się sushi) oraz wzbogacane na­ poje: mleko sojowe i sok pomarańczowy. Spożywanie zbyt dużej ilości białka, zwłaszcza zwierzęcego, osłabia kości, a wzmacniają je: chodzenie, bieganie, taniec, podnoszenie ciężarów.

131

Strzeż sw o je g o bezpieczeństw a Oceniaj jego stan. Sprawdzaj funkcjonowanie wszystkich zamków w drzwiach i czujników dymu. Czy masz plan ewa­ kuacji na wypadek pożaru i czy regularnie oddajesz do prze­ glądu swój samochód? Niezależnie od tych zasadniczych działań trzeba jeszcze wyrobić sobie nawyk dbania o własne bezpieczeństwo. Jednym z najlepszych sposobów, jakie znam, jest nauczenie się samoobrony. Idź na odpowiedni kurs, specjalnie przezna­ czony dla kobiet. Na takim kursie opanujesz skuteczne techni­ ki odpierania ataku i w wyniku ćwiczeń nabierzesz stosownych odruchów. Nawet po latach od ukończenia kursu samoobrony wiele kobiet świetnie sobie radzi z napastnikami. Początkowo się wahałam, czy powinnam iść na taki kurs, tłumacząc sobie, że jestem osobą spokojną i zajętą sprawami duchowymi. Nauka nokautowania kogoś wydawała się za­ przeczeniem tego wszystkiego. Jednak zapisałam się i ukoń­ czyłam kurs samoobrony, co mi pozwoliło opanować trzy bezcenne umiejętności: 1. Jak się lepiej orientować i mniej bać. Dawniej na ulicy oba­ wiałam się każdego mężczyzny bez garnituru i krawata (marne kryterium, bo seryjni mordercy często są świetnie ubrani). Na pewno nie było to także „duchowe”, ponie­ waż niewinnym osobom, które mogłabym traktować z szacunkiem, wysyłałam wibracje pełne nieufności. Kie­ dy już wiedziałam, że w razie potrzeby mam się czym bro­ nić, zmienił się mój stosunek do przechodniów. 2. Jak walczyć. Mój ojciec w młodości był zawodowym bok­ serem, lecz ja zawsze okazywałam się fajtłapą w przepy­ chankach na szkolnym boisku. Nie umiałam się bronić. Kobiety mają mocne nogi, co kompensuje słabszą górną 132

połowę ciała w porównaniu z mężczyznami. Opanowu­ jąc stosowne umiejętności, w tym zdolność oceniania, kiedy walczyć, a kiedy czekać, możemy znacznie zwięk­ szyć swoje szanse w razie napaści. 3. Jak okazywać pewność siebie i zaskoczyć przeciwnika sło­ wami. Już nie wyglądam na ofiarę, a pewnego razu, gdy na ulicy zobaczyłam mężczyznę, który bił kobietę, zdo­ łałam go powstrzymać, zwyczajnie krzycząc, a raczej wrzeszcząc „Przestań!”. Był dwukrotnie ode mnie więk­ szy, ale z wrażenia przestał bić tę kobietę, która okaza­ ła się jego przyjaciółką, gdyż po prostu go zatkało. O ludziach, którzy dobrze wyglądają w późniejszym okre­ sie życia, zwykle mawiamy, że są dobrze zakonserwowani. A więc konserwuj siebie i chroń. Zachęcaj również swoje córki i przyjaciółki, żeby robiły to samo.

29

Napawaj się pięknem

Piękno się udziela. Kiedy staniesz przed obrazem Rembrandta i po chwili odchodzisz, już jesteś inną osobą.

tajemy się tym, na co patrzymy, czego słuchamy i w co się angażujemy. Zwyczajna kobieta w eleganckim otoczeniu będzie wyglądać elegancko, ponieważ ulega jego atmosferze. W mitologii celtyckiej właśnie takie znaczenie miało słowo glamour*, przyswajanie sobie istoty piękna i uroku - w pew­ nym sensie pożyczanie bezgranicznego piękna przyrody i re­ zultatów twórczej inwencji ludzkiej. Napawajmy się pięknem, tak aby stało się udziałem nasze­ go ciała i duszy. Każda z nas, zamiast tego, co jedynie toleru­ je, może otaczać się tym, co uwielbia. Im będzie robić to czę­ ściej, po prostu także częściej będzie się dobrze czuła. Napa­ wajmy się pięknem sztuki i przyrody. Słuchając wspaniałej muzyki, wąchając urocze zapachy, jedząc wyborne potrawy, piękniejemy drogą osmozy. Kiedyś mieszkałam w Londynie, gdzie w dzielnicy East End postanowiłam społecznie dawać dziewczętom z nieza-

S

* tu: splendor, urok (przyp. tłum.)

134

możnych rodzin lekcje ogłady oraz dbałości o wygląd ze­ wnętrzny. Ze zdumieniem się dowiedziałam, że większość z nich nigdy nie była poza granicami dzielnicy. Muzea, teatry i inne wspaniałe rzeczy przyciągające turystów do Londynu równie dobrze mogłyby się znajdować na końcu świata. Oczywiście niemądrze bym postąpiła, ucząc ogłady dziewczę­ ta nie mające kontaktu z kulturą. Tak więc zmieniłam pro­ gram. Przez miesiąc poświęcałyśmy pięć dni w tygodniu na wycieczki po mieście. Obejrzałyśmy malarstwo w National Gallery, kolekcję strojów historycznych w Victoria and Al­ bert Museum, zmianę warty konnej przed Pałacem Buckin­ gham i dom towarowy Harrods. Wąchałyśmy kwiaty w Kew Gardens i słuchałyśmy wieczornej mszy w kościele St. Marti­ n-in-the-Fields. Nawet udało mi się załatwić „dzień dla uro­ dy” w salonie Elizabeth Arden, gdzie każda dziewczynka skorzystała z jednego zabiegu. Oczywiście nie twierdzę, że trzynastolatki powinny korzystać z usług kosmetyczki czy pe­ dikiurzystki, ale wiedziałam, że potrzebowały traktowania po królewsku. Jedynie tamtego dnia w salonie piękności napomknęłam o dobrych manierach i dbaniu o wygląd zewnętrzny. Mimo to po miesiącu w dziewczynkach zaszły wyraźne zmiany. W ży­ ciu moich uczennic nic konkretnego się nie zmieniło, ale wszystko, co przeżyły, dało im pojęcie o tym, jak wielki i cu­ downy jest świat. Dzięki temu, co było dla nich objawieniem, uświadomiłam sobie jedno, a mianowicie, że piękno się udziela. Kiedy staniesz przed obrazem Rembrandta i po chwili odchodzisz, już jesteś inną osobą. Uważam, że gdy otaczasz się pięknem, zmienia się twoja energia. Według nowej fizyki wszystko jest energią, a zatem podlega przeobrażeniom. Możemy więc zmieniać układ tego, na czym zbudowane jest nasze życie, a w dodatku robić to zdumiewająco łatwo i szybko. Wystarczy napawać się tym, co odbieramy za pośrednictwem zmysłów, a także przeży­ 135

ciami podnoszącymi na duchu. Postępując tak, stworzymy so­ bie prywatny świat, który często da nam zastrzyk piękna i radości. Oto kilka sposobów, by zacząć: Umów się z przyjaciółką w m uzeum sztuki lub ogrodzie bota­ nicznym . Możecie wówczas porozmawiać jak przy obiedzie

czy kawie, ale w pięknym otoczeniu, co sprawi, że czas wspól­ nie spędzony nabierze szczególnego znaczenia i będzie god­ ny zapamiętania. Od dziś co tydzień kupuj świeże kwiaty do domu i biura. To

ci zapewni w otoczeniu jedno miejsce pełne piękna, bez względu na inne okoliczności. Jeśli uznasz bukiet za ekstra­ wagancję, kupuj jeden kwiat. Sporządź listę wszystkiego, co uważasz za piękne i podnoszą­ ce na duchu. Jeszcze dziś daj sobie jedną z takich rzeczy. Na

przykład kup bilet na koncert albo po prostu wyjmij z pudeł­ ka płytę kompaktową i posłuchaj muzyki. Możesz także udać się tam, gdzie lubisz przebywać w plenerze, albo przejechać samochodem ulubioną trasę. Niech twoim zwyczajem stanie się codzienny kontakt z czymś, co umieściłaś na liście. W miarę rozwoju swojej świadomości piękna, dopisuj nowe rzeczy. Posłuchaj rady Goethego: „Codziennie trzeba posłuchać choćby jednej piosenki, przeczytać dobry wiersz, obejrzeć piękny obraz, a także, jeśli to możliwe, powiedzieć kilka roz­ sądnych słów”.

Kiedy zaczniesz napawać się pięknem, gusta trochę ci się zmienią, a zainteresowania znacznie rozszerzą. Bez względu na twoje początkowe wyrobienie twój świat się powiększy. 136

Będziesz coraz bardziej doceniała piękno w każdej formie, nawet najprostszej. A ponieważ przejmujemy cechy tego, na czym się skupiamy, wcale nie przesadzę, jeśli powiem, że w swoim wyglądzie i nastawieniu dostrzeżesz niewielkie zmiany. Życie ma sens tylko wówczas, gdy widać, jak się zmienia.

30

Jak najczęściej rób coś porywającego Jeśli się starasz zrobić cośporywającego, życie samo stworzy ci okazje doznawania radości.

ie możesz być nadmiernie uradowana, lecz trzeba do te­ go dążyć. Uczucie szczęścia wpływa na stan fizyczny i psychiczny w ten sposób, że dodaje urody i wzbogaca życie. Kiedy pękasz z radości, twój organizm wytwarza związki che­ miczne poprawiające ogólne samopoczucie. Radość odciska też piętno na duszy. Najłatwiej to zrozumieć, kiedy widać skutki przeciwień­ stwa radości. Jeżeli jakaś osoba wygląda mizernie albo po prostu źle, często mówimy, że chyba coś przeżywa, że życie jej nie pieści albo że ma trudny okres. Nikt nie kwestionuje negatywnego wpływu przykrych doświadczeń życiowych, zmartwień czy kłopotów na wygląd i zachowanie człowieka. Rozradowanie ma odwrotne skutki. Czasami doznajemy radości jakby bez powodu (patrz roz­ dział 49 „Spodziewaj się radosnych okresów”). Inaczej jest, gdy robimy coś porywającego, bo wtedy wynika to z naszego działania. Pierwszy krok to akceptowanie życia. Nie chodzi o to, żeby brać nadgodziny, opiekować się czyimiś dziećmi, działać w komitetach, wypełniać sobie kalendarz nadmiarem

138

różnych zajęć, robić z siebie męczennicę albo zaniedbywać własne sprawy, żeby komuś dogodzić. Natomiast trzeba ko­ rzystać z każdej okazji, by doświadczyć czegoś nowego, fascynującego, jeśli nawet w danym momencie do tego się nie palisz. Kiedy moja przyjaciółka Nancy przyszła do mnie pewnego letniego popołudnia, zapytałam ją, czy nie ma ochoty na szklankę lemoniady. „Nie, dziękuję”, odparła typowo jak do­ brze wychowana kobieta („Niczego nie chcę, niczego nie po­ trzebuję, jakby mnie nie było”). Jednak natychmiast znów się odezwała: „Zmieniłam zdanie. Chcę lemoniady”. Po chwili, gdy napełniałam nam szklanki, wyjaśniła: „Staram się postę­ pować inaczej. Przez miesiąc będę zgadzała się na wszystkie dobre rzeczy, które ktoś mi zaproponuje. Wczoraj nawet ubi­ łam śmietanę do cappuccino”. Pod koniec wspomnianego miesiąca Nancy oznajmiła, że czuje się swobodniejsza, chętniej korzysta z okazji i mądrzej postępuje z ludźmi. W dodatku nie przybrała na wadze mimo bitej śmietany i innych takich rzeczy. Gdybyś chciała prze­ prowadzić taki eksperyment, jak Nancy, przez trzydzieści dni zgadzaj się na wszystko, co wygląda na dobre i ciekawe, jeże­ li jest bezpieczne, zgodne z prawem i nie kłóci się z twoimi zasadami. Nie pozwól, że coś ci utrudniało próbowanie no­ wości. Powstrzymuj się od takich myśli i uwag, jak «Ależ ja nie cierpię miasta (wsi, przedmieść)», «Nigdy nie lubiłam muzyki country (klasycznej, jazzu)» czy «Dla mnie to za trudne (zbyt kaloryczne, za daleko od cywilizacji)». Zamiast nich udzielaj krótkich odpowiedzi twierdzących i niczego nie oceniaj, dopóki tego nie spróbujesz. - Chciałabyś pojechać w przyszły weekend do mojego wujka zbierać jabłka? - Jasne. - Chcesz obejrzeć ten świetny film o sztuce irańskiej?

139

- No pewnie. - Masz ochotę poznać tego Fina, który jest naszym studen­ tem z wymiany? - Oczywiście. Nie wszystko okaże się porywające, ale przynajmniej może. Kiedy wobec życia przyjmiesz postawę afirmatywną i dzię­ ki temu zwiększysz liczbę potencjalnych czynników przyno­ szących ci radość, zrób postanowienie, że codziennie spra­ wisz sobie jedną drobną przyjemność, co tydzień dużą, a co miesiąc taką, która zwala z nóg. W ten sposób nabierzesz ta­ kiej wprawy, że raz na rok, dwa czy kilka lat będziesz mogła posłuchać rady, której udzielił irański poeta Rumi: „Jak Noe, zrób coś wielkiego, szalonego, w ogóle nie zważając na to, co ludzie o tobie pomyślą”. Właśnie dla takich rzeczy warto żyć. Jeśli te próby mają być skuteczne, musisz siebie poznać. Co lubisz? Co naprawdę lubisz? Co ci daje niebiańską roz­ kosz? Na przykład mnie poruszają wielkie śmiałe widowiska muzyczne i wszelkie filmy, na których płaczę, śmieję się, a później mogę o nich dyskutować godzinami. Poznawanie nowych rzeczy lub nowych odmian tego, co już znam, jest dla mnie równie emocjonujące, jak przejażdżka kolejką górską w lunaparku, zwłaszcza taką z licznymi pętlami. Doznaję przyjemności, gdy sens tego, o czym mówię, dociera do słu­ chaczy albo gdy napiszę coś, co wzruszy czytelników, bo wiem, że redaktorka zostawiła na marginesie komentarz „Cudowne!”. Jestem zelektryzowana w obecności ludzi, któ­ rych podziwiam, albo gdy przebywam tam, gdzie mieszkali, pracowali lub robili coś ważnego ludzie godni podziwu. Po tym wszystkim wyglądam, jakbym wróciła z uzdrowiska. W pewnym sensie odpowiada to prawdzie, ponieważ mam wrażenie, że tam byłam - rzeczy porywające są dla ducha tym, czym dla ciała ćwiczenia, świeże powietrze i zdrowe jedzenie. Po takich przeżyciach czujesz się lekka, jesteś rozpromieniona.

140

Rzeczy porywające zabezpieczają również przed żałowa­ niem, że się czegoś nie zrobiło. Pamiętasz tych ludzi źle wy­ glądających, o których wspomniałam wcześniej? Twierdzę, że mogliby wyglądać o niebo lepiej. Wszystko bowiem wskazuje na to, że źródłem bólu widocznego na ich twarzach są nie ty­ le zmartwienia i kłopoty, ile fakt, że czegoś nie zrobili. Lu­ dzie się otrząsają po najgorszych doświadczeniach. Niektórzy cierpią do końca życia, lecz inni robią coś, co im rekompen­ suje to, o czym chcieliby zapomnieć. Jeśli się starasz zrobić coś porywającego, życie samo stworzy ci okazje doznawania radości.

31

Planuj realizację swoich marzeń

Niespełnione marzenia pozostawiają dręczącą pustkę.

rzychodzimy na świat, nie mając wyznaczonej drogi życia. Wytyczamy ją dzięki swoim wizjom i marzeniom, które określają to, czego doświadczymy, co osiągniemy, damy i zrobi­ my. Im więcej marzeń urzeczywistnisz, tym więcej blasku we­ wnętrznego odbije ci się na twarzy. Do marzenia możesz wpro­ wadzać poprawki, coś w nim zmienić, a nawet zmniejszyć jego skalę, lecz jeśli się nie spełni, stracisz kawałek siebie. Chcąc przystąpić do realizacji marzeń, powinnaś wiedzieć, jak je odróżniać od pragnień i fantazji. Marzenie ma charak­ ter trwały, pragnienie zaś przemija. Jednak i jedno, i drugie może się spełnić, w przeciwieństwie do fantazji. Powiedzmy, że chcesz mieć sandałki, które zobaczyłaś na wystawie w pa­ sażu handlowym. Może uda ci się je kupić, a może nie. W każdym razie na dłuższą metę jest to bez znaczenia, bo pragnienie się zmienia - latem są nim sandałki, zimą sznuro­ wane buty. Niespełnione marzenia zaś pozostawiają dręczą­ cą pustkę. Możesz mieć wielkie marzenie; im większe, tym lepsze. Jednakże marzenia dają się urzeczywistnić, a fantazje nie. „Chcę mieć własną firmę” jest marzeniem, ale „Chcę być królową Anglii” jest fantazją.

P

142

Możliwość zrealizowania marzeń nie oznacza, że to spra­ wa łatwa. Zdarza się, że manifestowanie swojego marzenia łamie człowiekowi życie, rujnuje finansowo i stanowi ciężką próbę dla wytrwałości, lecz głowa do góry - tylko dawniej marzenia doprowadzały ludzi na szafot lub na stos. Obecnie największą przeszkodą jest strach. Pewien dziennikarz spytał George'a Bretta, znanego baseballistę, dlaczego w tej grze jest tylu dobrych sportowców, a tak mało gwiazd. Odpowiedź brzmiała: «Większość graczy boi się zostać gwiazdami». Po­ dobnie jest z ludźmi, którzy przeważnie boją się urzeczywist­ niać swoje marzenia, bo je ujawniając, zmienią sobie życie. Zmiana jest w tym wypadku rzeczą najbardziej przerażającą i najmniej przewidywalną. Powinnaś sobie uświadomić pew­ ną prawdę - twoje życie i tak się zmieni, jeśli nie stosownie do twoich marzeń, to w jakiś inny sposób. Skoro już postanowisz działać, czy się tego boisz, czy nie, rozpocznij od marzenia, na którym ci zależy najbardziej. Przygotuj sobie plan jego realizacji: weź kawałek kartonu i naklej na nim zdjęcia i słowa kojarzące się z danym marze­ niem, wycięte z czasopism. Plan ten powieś tam, gdzie co­ dziennie będziesz go widziała, lecz poza zasięgiem wzroku osób, które by go uznały za niemądry. Patrz na niego przed medytacjami i po nich, kiedy jesteś skupiona i masz jasny umysł, a następnie przed pójściem spać, żeby ci się utrwalił w podświadomości. Moje plany wiszą przeciętnie dwa lata. W takim czasie udaje mi się zrealizować większość marzeń, tak więc mogę zabrać się do następnych. Przyśpieszam wszystko w ten spo­ sób, że wszędzie wokół siebie umieszczam rozmaite przed­ mioty, które mi przypominają o danym marzeniu. Na przy­ kład, gdy pisałam tę książkę, chciałam pojechać do Nowego Jorku, by spotkać się z różnymi wydawcami, ponieważ nale­ żało załatwić pewne sprawy techniczne i finansowe. Mąż ku­ pił mi album o historii Times Square, żeby pomóc w realiza­

143

cji tego celu. Album ten zawsze widziałam, ilekroć wchodzi­ łam do pokoju dziennego. Znalazłam także podkładkę pod mysz komputerową z mapką linii nowojorskiego metra, a na swoim nocnym stoliku trzymałam zdjęcie rogu ulicy Siedem­ nastej i Ósmej Alei. W wolnych chwilach wyobrażałam sobie, że tam jestem i zatrzymuję taksówkę, jem bajgla lub wącham bukiet, który właśnie kupiłam od ulicznej kwiaciarki. Dzięki temu wszystkiemu rzeczywiście tam dotarłam. Realizacja marzeń wymaga starań psychicznych i fizycznych, których połączenie w moim wypadku pozwoliło spędzić czarowną je­ sień na Manhattanie. Korzystając ze swoich pomocy wizualnych i wyobraźni, stale podsycaj marzenie, by nadać mu realny kształt. Skala podejmowanych działań nie musi być wielka - ich skutecz­ ność zależy od intencji. Powinnaś mieć świadomość, że twoje marzenie jest na drodze do spełnienia. Wszystko może wy­ paść nieco inaczej, niż sobie wyobrażałaś, i niekoniecznie w przewidywanym czasie. Bywa, że marzenie spełnia się eta­ pami. Zwracaj na to baczną uwagę. Kiedy wreszcie twoje marzenie się urzeczywistni, skup się na nim, tak jak skupiałaś się na jego realizacji. Przeżywaj je w pełni, łącznie z jego wadami. Tak bardzo upragnione dziec­ ko będzie cię budzić w nocy. Podobnie jest z marzeniem, o które zawzięcie walczyłaś. Ono także wymaga dalszej pra­ cy i cięższej niż przedtem. Jednak to twoje marzenie. Ciesz się nim. Całym.

32

Żyj prosto i myśl o sprawach ważnych Wiesz, że jeśli masz życie skomplikowane, czujesz jego ciężar częściej niż tylko dwukrotnie w ciągu miesiąca. Natomiast w życiu prostym uświadamiasz sobie, że żyjesz w skomplikowanym świecie, jedynie wówczas gdy pojawia się menstruacja lub płacisz rachunki.

iedy myślisz o sprawach ważnych i żyjesz rozsądnie, za­ chowujesz cudowną równowagę, która najlepiej służy człowiekowi. Wówczas możesz być tak piękna, twórcza i speł­ niona, jak sobie planowałaś, wchodząc na drogę do przygody zwanej życiem. Wiele osób nigdy nie osiąga takiej równowa­ gi, ponieważ kultura masowa kształtuje społeczeństwo kon­ sumpcyjne. Jesteśmy bombardowane kłamstwami, że posia­ danie nas uszczęśliwi. Jeżeli w to uwierzymy, nieuchronnie wpadniemy w przygnębienie, ponieważ ciągle będziemy pra­ gnąć rzeczy, których nie mamy, albo uda nam się je zdobyć, lecz odkryjemy, że nie spełniają naszych nadziei. Rozwiązaniem jest uproszczenie życia. Proste życie nie oznacza, że należy obywać się minimum (bo to ubóstwo), lecz polega na tym, by się koncentrować na rzeczach istot­ nych. Właśnie tu wchodzi w grę myślenie o sprawach waż-

K

145

nych. Jeśli masz jasny obraz celu i priorytetów, bezboleśnie pozbędziesz się wszystkiego, co im nie służy - wyrzucisz rupiecie z szaf i skreślisz nieistotne zobowiązania w termi­ narzu. Nim urodziłam córkę, ze swoim pierwszym mężem zajmo­ wałam niewielkie studenckie mieszkanie przy torach kolejo­ wych w Wheaton, w stanie Illinois. Kiedyś poszliśmy na Ze­ branie Przyjaciół, bo chcieliśmy zostać kwakrami. Jednym z warunków przyjęcia była wizyta domowa kilku długoletnich członków. Niepokoiłam się. Wiedząc o przywiązaniu kwakrów do prostoty, martwiłam się, że uznają wyposażenie na­ szego mieszkania za niedostatecznie proste. Najwyraźniej żadna z tych osób nie pomyślała, że czarno-biały telewizor i kanapa z drugiej ręki są zbyt wystawne, bo nas przyjęto. Kiedy jednak poznaliśmy innych członków i zaczęliśmy ich odwiedzać, okazało się, że wielu z nich ma duże pięknie ume­ blowane domy oraz wygodne samochody. Często jeździli po świecie, zarówno dla przyjemności, jak i w celach humanitar­ nych. Doszłam do wniosku, że proste życie ułatwia spełnianie się przeznaczenia, skomplikowane zaś utrudnia. Nie jest ważna wielkość domu ani liczba zabawek, lecz to, na czym koncentrujesz swoją energię. Wiesz, że jeśli masz życie zbyt skomplikowane, czujesz je­ go ciężar częściej niż tylko dwukrotnie w ciągu miesiąca. Na­ tomiast w życiu prostym uświadamiasz sobie, że żyjesz w skomplikowanym świecie, jedynie wówczas gdy pojawia się menstruacja i gdy płacisz rachunki. Poza tym życie biegnie gładko. Zdarzają się kłopoty również w życiu prostym, bo je­ steś na Ziemi, a nie w niebie, lecz nie są wynikiem nadmiaru rzeczy, którymi trzeba się zajmować, ani zbyt licznych obiet­ nic, których trzeba dotrzymać. Chcąc osiągnąć cel: Oprzyj każdy dzień na solidnym fundamencie, uwzględniając swój ostateczny cel. Jesteś wyrazem tego, co wieczne, i znala­

146

złaś się tutaj, by dokonać rzeczy, których nikt inny nie potra­ fi zrobić. Jeżeli to napiszesz na początku planu dnia, prawdo­ podobnie unikniesz stresujących drobiazgów, jakie pochła­ niają czas i energię. Rób, co najważniejsze. Kusi nas robienie tego, co lubimy, przed rzeczami, które powinniśmy zrobić. Nie jest to rozsąd­ ne, zwłaszcza gdy życie ma takie tempo. Według hipotezy kil­ ku fizyków sam wszechświat przyśpieszył. Nie znam się na tym, ale dni faktycznie wydają się krótsze niż dawniej i naprawdę brakuje czasu na głupstwa. Ustal, co jest najważniejsze, i od­ powiednio postępuj. Priorytetem dla każdej osoby, która po­ ważnie traktuje sprawy duchowe, jest poznanie Boga lub sie­ bie, zależnie od wyznawanej filozofii. Następnie ustaw rodzi­ nę, pracę, przyjaciół, wykształcenie, rozrywki oraz konserwa­ cję ciała, domu i dobytku w takiej kolejności, aby miała sens dla twojego życia w ogóle, a zwłaszcza obecnie. Uprość dbałość o siebie. W magazynach mody czasami prze­ czytasz, że jakaś zachwycająca modelka dba o swoją urodę w ten sposób, że myje twarz zwykłym mydłem, nawilża ją olejkiem migdałowym, nie gimnastykuje się, ale wszędzie jeździ na rowerze. Wydaje się, że to nieprawda. Ja jednak w to wierzę. Znalazłszy to co jej służy, zrezygnowała z nad­ miaru środków. Możemy zrobić tak samo. Skoro coś ci służy, trzymaj się tego, dopóki działa. Nie przedobrzaj bez względu na to, co stara ci się wmówić kobieta zza lady. Spróbuj żyć skromniej. Dobrze jest przypomnieć sobie, jak słodkie może być życie, gdy na pewien okres zrezygnujemy z wygód. Wyjazd z namiotem na weekend czy miesięcz­ na wędrówka w Nepalu, kiedy przebywamy z dala od nor­ malnego życia, pokazują nam, kim jesteśmy bez udogod­ nień.

147

M iej wszystko, co je s t ci potrzebne, by życie toczyło się gład­ ko. Jeśli używasz szminki, warto mieć dwie takie same, żeby

jedną trzymać w łazience, a drugą w torebce. Komplet zapa­ sowych kluczy może być zbawieniem. Zdjęcia i przedmioty związane z osobami, które kochasz, i z czasami, kiedy byłaś najbardziej szczęśliwa, pozwolą ci wszędzie czuć się jak w do­ mu. Do niezbędnych drobiazgów ułatwiających życie nie na­ leżą stare sznurki ani czasopisma. Niezbędne drobiazgi są często używane albo budzą miłe wspomnienia - w przeci­ wieństwie do starych sznurków. G rzecznie odm aw iaj intruzom i osobom zabierającym ci czas. Najnowsze wiadomości? Nie, dziękuję. Najnowsze wia­

domości w internecie? Nie, dziękuję. Ulotka, reklama, jadło­ spis? Nie, dziękuję. Jeśli koniecznie chcesz wiedzieć, co poda­ ją w czasie mongolskiego grillowania ku czci Dżingis-chana, weź jadłospis, ale grzecznie odmawiaj wszystkiego, co by ci zaśmiecało torebkę albo program dnia. Możesz grzecznie przerwać rozmowę telefoniczną, która się przeciąga: „Miło mi się z tobą rozmawia, ale muszę już kończyć”. Czytaj pocztę elektroniczną, lecz na tym poprzestań, jeśli nie wymaga odpowiedzi. Nauczyłam się tego od męża, który powiedział, że również inni ludzie są zajęci, więc im tak samo szkoda czasu na czytanie „Dziękuję za e-maila. Miłego dnia”, jak jemu na pisanie tych słów. Możesz także odmawiać, kiedy ktoś chce, byś służyła jego zamiłowaniom. Skup się na swoich własnych, a będziesz wystarczająco zajęta.

C Z Ę Ś Ć VI

Cechy charakteru

33

Licz się z innymi

Chyba najczęściej spotykanym mitem w sprawie piękna jest to, że kobiety są ładne, a mężczyźni przystojni, bo tak o sobie myślą. To nie całkiem odpowiada prawdzie. Są piękni, bo ktoś ich za takich uważa.

iedawno jadłam obiad ze swoją przyjaciółką Lane. Sie­ działyśmy w chińskiej restauracji „Noodle House”*, ale w jadłospisie nie było żadnych klusek. Znam Lane ponad dziesięć lat. W tym czasie wspólnie przeżywałyśmy mój roz­ wód i rozpad jej związku, choroby i wypadki, przenosiny i wstrząsy. Mamy za sobą pełne talerze i puste gniazda, śmierć ojców oraz utratę trzech kotów i uwielbianego psa ra­ sy golden retriever. W tym wszystkim wspierałyśmy się wza­ jemnie, a kiedy jesteśmy razem, smutne wspomnienia bledną i mamy wiele radości. Siedząc naprzeciwko mnie, Lane bez­ skutecznie szukała w jadłospisie dania z kluskami. W okula­ rach na nosie wyglądała na mądrą kobietę, którą w istocie jest. Spojrzawszy na nią, pomyślałam: „Oto piękna kobieta”. Natychmiast jej to powiedziałam. „Zwariowałaś”, odparła, „Niemniej dziękuję”.

N

* a n g . dosłownie „Dom klusek” (przyp. tłum.)

151

Lane jest dla mnie piękna nie tylko dlatego, że to moja przyjaciółka i ją uwielbiam, ale ponieważ ją znam, mój mózg kojarzy ją z pięknem, za każdym razem, gdy odbiera jej obraz za pośrednictwem wzroku. Inni ludzie w moim życiu też wydają mi się urodziwi, ponieważ ich podziwiam, szanuję i cenię albo dzieliłam z nimi tak wiele, że po pewnym czasie dla mnie wypięknieli. Chyba najczęściej spotykanym mitem w sprawie piękna jest to, że kobiety są ładne, a mężczyźni przystojni, bo tak o sobie myślą. To nie całkiem odpowiada prawdzie. Są piękni, gdyż ktoś ich za takich uważa. W świecie mediów taki odbiór powstaje wskutek marke­ tingu. „X jest najpiękniejszą kobietą świata, a Y najbardziej pociągającym mężczyzną”. Jeśli słyszymy to często, zaczyna­ my w to wierzyć. Wówczas jakaś osoba, dotychczas nie zwra­ cająca szczególnej uwagi, staje się kwintesencją kobiecej uro­ dy czy męskości. W życiu codziennym początkowo reagujemy na atrakcyjność innych ludzi lub jej brak, porównując ich z osobami już nam znanymi, do których są podobni, albo sto­ sując własne kryteria urody. Jednak poznawszy ich bliżej, większą uwagę zwracamy na osobowość. Właśnie rysy cha­ rakteru bardziej decydują o naszym odbiorze danego czło­ wieka niż jego uroda. Inni odbierają nas w ten sam sposób. Jeżeli chcesz, by lu­ dzie dostrzegli piękno twojej duszy, musisz ją pokazywać. Często powstrzymujemy się od tego w obawie, że pokażemy zbyt dużo albo że się nie spodobamy. Jednak tylko prawdzi­ wa możesz się spodobać. Pokazując mniej nie zasługujesz na to, by cię poznać. Odsłaniamy duszę przed ludźmi, ponieważ do nich pasuje­ my. Interesujące jest określenie „inna ważna osoba”. Jeszcze nikt nie zaproponował sensownego słowa, które znaczyłoby coś więcej niż „przyjaciel” czy „przyjaciółka” albo mniej razi­ ło niż „kochanek” czy „kochanka”, a przecież wszystkie one

152

sugerują, że tylko romantyczny związek czyni z kogoś „inną ważną osobę”. To absurd. Zapewne niektórzy ludzie są nam bliżsi niż inni, ale wszyscy się liczą na takiej samej zasadzie, jak my się liczymy dla innych. Mój nauczyciel duchowy kiedyś powiedział, że sensow­ nym celem w życiu jest uważanie wszystkich dzieci za swoje. Wtedy jeszcze nie byłam matką, ale uznałam, że takie trak­ towanie czyichś dzieci jest prawie niemożliwe. Kiedy sądzę, że ponosi mnie fantazja, przypominam sobie cel, do którego dążę, i natychmiast wracam do rzeczywistości. W drodze do celu przynajmniej liczę się z innymi. W miarę możności sta­ ram się być pozytywnym „kimś innym” dla ludzi najbliższych i wszystkich pozostałych. „Ja” oznacza tylko jedną osobę na Ziemi, „kimś innym” jesteśmy dla wszystkich mieszkańców tej planety. Chcąc liczyć się z innymi, możemy: Zaspokajać pozytywne chęci. Jeżeli przyjdzie ci do głowy, że powinnaś zadzwonić do jakiejś konkretnej osoby, albo masz ochotę dać pieniądze żebrakowi, choć zazwyczaj wspierasz finansowo jedynie organizacje charytatywne, zrób to. Takie odruchy są głosem twojej duszy i nietrudno je prze­ oczyć. Być takim oparciem dla ludzi, jakiego pragną. Uważam, że jest to łatwiejsze z kobietami niż z mężczyznami, a czasem bywa najtrudniejsze z mężem lub ukochanym. Czego mogą pragnąć istoty tak bardzo różniące się od nas? Zapytaj ich. Uważnie ich obserwuj. Prawdopodobnie chcą takiego same­ go oparcia, jakim są dla ciebie. Jedni pragną konkretnych odpowiedzi, rozwiązań i działań, drudzy wolą pomysły, re­ fleksje i metafory. Niemal wszyscy liczą na wysłuchanie, kie­ dy chcą rozmawiać, a kiedy nie chcą, mają nadzieję, że zosta­ wi się ich w spokoju.

153

Dostrzegać w ludziach piękno. Wszystkie moje przyja­ ciółki są piękne. Oczywiście różnią się figurą, wzrostem, wiekiem i typem, ale każda jest dla mnie śliczna. Wiesz, jak wysoką pozycję wśród koleżanek w szkole średniej zdobywa ta, która trzyma z ładnymi dziewczętami? Mnie wreszcie udało się tego dokonać wiele lat po maturze, kiedy sobie uświadomiłam, że szukanie własnej wewnętrznej światłości przyciągnie mnie do ludzi, którzy szukają swojej. Są to oso­ by wyjątkowe i nadzwyczajne. Czuję się taka szczęśliwa w obecności jednej z nich, a jeszcze szczęśliwsza, gdy jestem ze wszystkimi przyjaciółmi - wówczas niebo się przede mną otwiera. Praw komplementy. Miłe słowo może uprzyjemnić komuś cały dzień i sprawić, ze osoba ta poczuje się ważna. Należy rozróżniać komplementy płynące z serca i te, do których się przymuszasz z różnych powodów. Komplementy płynące z serca są spontaniczne; potrzebę ich mówienia odczuwa się niemal fizycznie. Po prostu pragniesz podzielić się z inną osobą czymś pozytywnym, czy będzie to własna matka, czy chłopak, który właśnie przywiózł ci pizzę. Podtrzymuj kontakty. Ludzie, którzy są dla nas najważ-niej­ si, powinni o tym wiedzieć. Właśnie dlatego istotne jest kon­ taktowanie się z nimi. Obecnie jest to trudniejsze niż daw­ niej, ponieważ liczne osoby często się przeprowadzają do in­ nych miejscowości, a więc mogą mieć znacznie więcej przyja­ ciół niż nasi przodkowie. Z niektórymi ludźmi przebywamy razem tylko przez pewien czas w życiu i jest to normalna ko­ lej rzeczy. Sposobem na podtrzymywanie kontaktów, które szkoda byłoby stracić, są listy, telefony i pocztówki. Te ostat­ nie noszę przy sobie i kiedy muszę zaczekać na kogoś, z kim się umówiłam, mogę napisać do osób, z którymi nie widuję się regularnie. Również poczta internetowa ułatwia kontak­

154

ty, jeżeli unika się zalewania informacjami, ograniczając je do krótkich rzeczowych wiadomości bez zbędnych wstępów. Bądź taką przyjaciółką, jaką sama chciałabyś mieć. Słuchaj. Nie zdradzaj sekretów. Naprawiaj swoje błędy, nim dopro­ wadzą do czegoś nieodwołalnego. Bez względu na to, co przyjaciółki myślą i robią, bądź wierna sobie. W rezultacie wszystkie osoby, które cię znają, też będą wierne sobie.

34

Bądź wspaniałomyślna

Wspaniałomyślność to wznoszenie się ponad własne ja, to przeciwieństwo małostkowości oraz okazywanie odwagi i wielkoduszności.

rankie zmagała się z pewną sytuacją w pracy. „Mam już dość tego, że stale muszę zaczynać od początku” - po­ wiedziała. Mimo to kolejny raz zaczęła. Nie zdziwiłam się, bo ma charakter. Wie, gdzie w swojej duszy szukać rady, kiedy jest potrzebna. Z Frankie bije taki blask, że łatwo ją dostrzec w tłumie na stadionie. To jedyna znana mi kobieta, która podczas rozwodu wyglądała lepiej niż zwykle. W dniu, kiedy go otrzymała, poszłyśmy na lunch, a wtedy do naszego stoli­ ka podszedł jakiś dobrze ubrany dżentelmen i i chciał zapro­ sić ją na kolację. Odmówiła, uzasadniając to tym, że prawdo­ podobnie jest od niego starsza o piętnaście lat. Okazało się, że o dwadzieścia. Sekret jej urody polega na tym, że Frankie jest wspaniało­ myślna. Wspaniałomyślność to wznoszenie się ponad własne ja, to przeciwieństwo małostkowości oraz okazywanie odwa­ gi i wielkoduszności. Jeżeli twoja wspaniałomyślność wynika z siły ducha, dajesz za wygraną nie dlatego, że jesteś słaba i nie dlatego, że się boisz. Kiedy coś jest ważne, nie podda-

F

156

jesz się, a kiedy nie jest, odpuszczasz to sobie z wdziękiem i godnością. Jesteś wspaniałomyślna za każdym razem, gdy pierwsza wyciągasz rękę do zgody i gdy uznajesz, że co się stało, to się nie odstanie i przechodzisz nad tym do porządku dziennego. Wykazujesz tę zaletę, jeśli robisz coś szlachetnego i tego nie rozgłaszasz, a kiedy oddasz komuś przysługę, na jego podzię­ kowania odpowiadasz, że to dla ciebie przyjemność, bo rze­ czywiście tak jest. Czasami rezygnacja z jakiegoś drobiazgu bez znaczenia po to, by przyznać komuś rację, jest czynem par excellence wspa­ niałomyślnym. Fakt, że ktoś przyznaje rację ludziom bardzo ubogim duchowo, pozwala im wypełnić puste wnętrze, tak samo jak woda pomaga głodnemu napełnić żołądek. Kiedy staniesz się bardziej wspaniałomyślna, wówczas zrozumiesz, że niektóre osoby, choć mają taką samą wewnętrzną świa­ tłość, jak twoja, nie zdają sobie z tego sprawy. Podobnie jak dzieciom brakuje doświadczenia życiowego, więc trzeba okazywać im cierpliwość, wielu dorosłym wydaje się brakować doświadczenia duchowego. Jedni by powiedzie­ li, że życie ich tego nie nauczyło, inni zaś, że nie zwracali więk­ szej uwagi na sprawy ducha. W każdym razie jest to dla nas cu­ downa sposobność, byśmy się stały bardziej wspaniałomyślne. Innym aspektem wspaniałomyślności jest szeroki gest. Da­ wanie jest dzieleniem się dostatkiem. Życie w dostatku za­ pewnia spokój i wygodę. Zamożne kobiety wyglądają dobrze nie dlatego, że mogą sobie pozwolić na kupowanie najlep­ szych ubrań, częste wizyty u kosmetyczki i operacje plastycz­ ne - pięknie wyglądają, bo żyją w poczuciu bezpieczeństwa wynikającego z dostatku. Wszystkie możemy czuć się bez­ piecznie bez dużych wygranych w totolotka i szczęścia na giełdzie. W codziennym życiu jest to bardzo proste: wystar­ czy dawać drobne napiwki albo kiedy jesteś z przyjaciółmi w restauracji, nie bawić się w drobiazgowe dzielenie rachun­ 157

ku, tak aby wszyscy zapłacili równe jego części. Wyluzuj się. Zapłać trochę więcej. Bądź wielkoduszna. Dawaj drobne upominki ludziom, na którym ci zależy. Wspomagaj finanso­ wo instytucje charytatywne godne zaufania oraz te, które za­ pewniają ci wsparcie duchowe. Zdobądź się na odwagę i przeznacz część swoich docho­ dów na to, by wesprzeć jakiś kościół, ludzi w potrzebie czy in­ stytucje wykonujące dobrą robotę. Judaizm, chrześcijaństwo i islam uznają jałmużnę. Nawet ludzie niewierzący przejęli ten zwyczaj, by dzielić się swoimi zasobami w sposób zorga­ nizowany. Datki pozwalają ci jednocześnie czynić dobro i czuć się bogatą. Dając nieco więcej, niż wypada, zbliżasz się do Boga i żyjesz w promieniach Jego łaski. Nikt nie daje więcej niż Bóg. Większość ludzi przeznacza zarobki wyłącznie na swoje potrzeby i zachcianki, a dający jałmużnę dzielą się z innymi. Ci, co stale dają jałmużnę, nie­ zmiennie twierdzą, że potem mają jeszcze więcej pieniędzy. Regularne datki wydają się otwierać niewidoczne kanały, którymi napływają pieniądze, tak więc potwierdza się zasada, że dawanie działa na korzyść dających. Przestają się martwić o pieniądze i wkrótce w ogóle nie mają się o co martwić. Stając się bardziej wspaniałomyślna, choćby w najdrob­ niejszych sprawach, będziesz miała więcej sposobności oka­ zywania zalet, które rozwinęłaś. Pewnego dnia uświadomisz sobie, że jesteś taką osobą, jaką chciałaś być. Nie ma wspa­ nialszego uczucia.

35

Pozwól innym kobietom być pięknymi Ludziom, którzy twierdzą, że tylko modelka może być piękną kobietą, tak samo brak wyrobienia, jak tym, co uważają hamburgera z frytkami za jedyne smaczne danie.

ozwól również innym kobietom być pięknymi. Pozwól im mieć piękne ciało i piękne życie. Skoro jakiejś kobiecie zazdrościsz urody, a innej powodzenia w życiu lub w miłości, czeka cię bardzo ciężka praca nad ukształtowaniem właści­ wego stosunku do siebie samej. Sprawa polega na tym, że one mają swoje zalety, a ty swoje. Nawet będziesz miała ich więcej, gdy bez wahania pogodzisz się z tym, że los obdarzył inne kobiety dużym kontem w banku, szczupłą figurą albo czymś poza twoim zasięgiem. Kiedy pragniesz być taka, jak inna kobieta, albo mieć coś, co ma ona, zarzucasz opatrzności niesprawiedliwość, bo jednej daje szczęście, a inna, żeby je osiągnąć, musi ko­ rzystać z maseczek złuszczających lub okładów z azjatyc­ kich wodorostów morskich. Używam określenia „inna kobieta”, ponieważ rzadko zazdrościmy dzieciom czy męż­ czyznom. Zaliczamy ich do innej kategorii, od momentu gdy musimy ze sobą konkurować w walce o resztki z ograniczo-

P

159

nych zasobów szczęścia przeznaczonego dla kobiet w wieku powyżej osiemnastu lat. Ciesząc się czyimś powodzeniem, zyskujesz prawdziwy skarb - pozytywne uczucia przepełniają twoje ciało i duszę. Jeśli nawet nie masz tyle szczęścia, co inne, ale im go nie za­ zdrościsz, w nagrodę doznajesz wspaniałego uczucia, jakie daje bezinteresowność. Ponadto, kiedy dziś myślimy o czyimś szczęściu bez zazdrości, możemy liczyć na to, że jutro ono spotka również nas. To się sprawdza także w odniesieniu do wyglądu. Pozwól­ my wszystkim kobietom być pięknymi, zarówno tym, które powszechnie są za takie uważane, jak i innym. Uroda odpo­ wiadająca aktualnym standardom to nie tylko zaleta, lecz i przekleństwo, budzi bowiem pozytywne i negatywne zainte­ resowanie wszystkich bez wyjątku - dobrych i złych. Kobie­ tom, których piękno nie rzuca się w oczy, też nie jest łatwo. Może w innej epoce, w innej kulturze będą boginiami. Obec­ nie są uważane za przeciętne, oczywiście niesłusznie. Bóg stworzył ludzi wszelkiego rodzaju, lecz żaden człowiek nie jest przeciętny. Dostrzegasz piękno u innych tak samo, jak u siebie, czyli sięgasz wzrokiem poza wygląd zewnętrzny, żeby zobaczyć osobowość, która ożywia ciało i ducha. I odwrotnie - nigdy nie jesteś piękniejsza dla innej osoby niż wówczas, gdy ją wi­ dzisz w tym świetle. Właśnie tak patrzą na nas ludzie, kiedy bardzo nas kochają. Ludzie o głębokim wnętrzu patrzą w ten sam sposób na wszystkich. Jestem pewna, że to zdarzyło się i tobie - ktoś popatrzył na ciebie z tak czystą miłością, tak po­ zytywnie, że jego spojrzenie trafiło ci prosto do duszy. Ide­ ałem jest takie postrzeganie wszystkich ludzi, przyjaciół i nie­ znajomych. Pamiętaj: Dla każdego wystarczy piękna, radości, powodzenia. Nikt ci twojego nie zabierze, więc podziwiaj to, co mają inni.

160

Jeśli stoisz przy olśniewającej osobie, nie wyglądasz gorzej niż ona. Czyjaś uroda w istocie przypomina dobre światło, które

sprawia, że wyglądasz ładniej. Ktoś zauważy, że ty też jesteś piękna. Właśnie dlatego nie tyl­ ko kapitan szkolnej drużyny futbolowej i królowa zjazdu ab­ solwentów liceum znaleźli sobie kogoś, z kim wzięli ślub. Szerzej otwieraj oczy, żeby dostrzec subtelną urodę i piękno ducha. Ludzie są obdarzeni na rozm aite sposoby, ale wszyscy jeste­ śm y obdarzeni. Niektóre kobiety podobają się mężczyznom,

inne są fotogeniczne, a wszystkie jesteśmy piękne dla tych, co znają nas tak dobrze, by dostrzegać nasze dusze. M usisz interweniować, gdy ludzie w twojej obecności wygła­ szają pogardliwe uwagi o jakiejś osobie z powodu je j wyglądu.

Takie smarkaczowskie zachowanie powinno się skończyć w szóstej klasie. Niestety jest inaczej. Bez względu na to, czy niegrzeczne uwagi dotyczą urody, czyjej braku, stań w obro­ nie osoby nieobecnej. Jest wiele typów urody. Ludziom, którzy twierdzą, że tylko modelka może być piękną kobietą, tak samo brak wyrobie­ nia, jak tym, co uważają hamburgera z frytkami za jedyne smaczne danie. Segregacja je s t złem, bo nie pozwala nam widzieć innych ta­ kim i, ja c y naprawdę są. W końcu poradziliśmy sobie z segre­

gacją rasową ale ciągle uznajemy segregację ze względu na wiek, dochody i wygląd zewnętrzny. Ludzie na ogół przyjaź­ nią się z osobami o podobnej atrakcyjności i tym samym sta­ tusie społecznym. Nie chcę przez to sugerować, żebyś się przyjaźniła jednocześnie z zabójczą pięknością i osobą, którą

161

można uznać za brzydką, ale kiedy spotkasz jedną z nich, daj jej takie same szanse zostania twoją przyjaciółką, jakie byś dała komuś, kto się wydaje „grać w twojej lidze”. Wszyscy zasługują na traktowanie z szacunkiem. Badania wykazały, że ludzie zwyczajni są pomijani przy przyjmowaniu do pracy i awansach, ale nikt nie traktuje ich źle z powodu wyglądu. Natomiast osoby atrakcyjne są dobrze traktowane w oczy, lecz krytykuje się je za plecami. Postaraj się skończyć z jedną i drugą bzdurą. Zacznij od uczciwego i równego trak­ towania swoich dzieci i ich kolegów, siebie i swoich przyja­ ciół, a nawet znanych osobistości, których nigdy nie poznałaś, ale uwielbiasz o nich rozmawiać. Spróbuj dobrze z nimi żyć.

36

Zrozum: „Piękno jest prawdą, prawda pięknem” Prawdomówność jest całkiem prosta - wystarczy nie fałszować rzeczywistości.

ierwszy raz skłamałam w wieku pięciu lat. Wróciłam z przedszkola i Dede, moja opiekunka, spytała mnie, co robiliśmy tego dnia. Tradycyjne kolorowanie, śpiewanie pio­ senek i jedzenie wydawało mi się zbyt prozaiczne. Wów­ czas sobie przypomniałam, że starszaki raz w tygodniu uczą się jazdy konnej, więc mi się wyrwało: „Jeździliśmy na koniach”. Natychmiast się poczułam, jakby mnie wyrzucono z raju razem z Adamem i Ewą. Dobrze wiedziałam, że wskutek wypowiedzenia tych trzech słów straciłam niewin­ ność. Siedząc z dwoma kawałkami ciasta i szklanką mleka przy kuchennym stole, miałam dziwne uczucie, że właśnie skończyło się moje dzieciństwo. Jednocześnie sądziłam, że właśnie zrozumiałam przykazanie, którego nikt mi nie wy­ tłumaczył, a mianowicie to o cudzołożeniu. Najwyraźniej oznaczało coś strasznego i w rezultacie poczułam się jak osoba dorosła*.

P

* nieprzekładalna gra słów. W angielskim odpowiedniku cudzołóstwa - występuje człon a d u lt oznaczający osobę dorosłą (przyp. tłum)

a d u lte r y

163

Późniejsze kłamstwa nie działały na mnie tak jak to pierw­ sze, więc pozwalałam sobie na przesadę, półprawdy, wymów­ ki i oszukiwanie samej siebie, żeby zachować twarz albo wy­ kręcić się od tego, na co nie miałam ochoty. Z perspektywy czasu widzę, że nie były skuteczne, ale stały się do tego stop­ nia naturalne, że gdy mój przewodnik duchowy powiedział: „Nie kłam i kropka. Nigdy, z żadnego powodu”, zdumiała mnie jego żarliwość. „Bóg jest prawdą i tylko przez prawdę możesz do Niego dotrzeć. Jeśli nie chcesz tego robić, szkoda mojego czasu”. Jego przepis na prawdomówność wyglądał tak: 1. postaraj się naprawić wszystkie szkody, jakie w przeszłości wyrządzi­ łaś wskutek kłamstw; 2. mów prawdę, a gdy skłamiesz, co na pewno ci się zdarzy, przyznaj się do tego; 3. akceptuj praw­ dę - o sobie, przeszłości, teraźniejszości i wszystkich okolicz­ nościach. Spróbowałam i jak powiedział, często mi się nie udawało, ale po pewnym czasie moje życie jakby się oczyściło, było mi lżej. Niezupełnie wróciłam do tych wspaniałych czasów sprzed kłamstwa o jeździe konnej, lecz wiedziałam, że jeśli wytrwam w postanowieniu, bardzo się do nich zbliżę. Prawdomówność jest całkiem prosta - wystarczy nie fał­ szować rzeczywistości. To także otwartość na prawdę wyższe­ go stopnia, która w danym momencie może być niewidoczna, jak w pracy nad afirmacją opisanej w rozdziale 3. Nie wolno powoływać się na prawdomówność, żeby komuś dokuczyć al­ bo żeby kogoś informować o sprawach, które go nie dotyczą. Uczciwość wymaga, byśmy mówiły prawdę, kiedy się odzywa­ my, byśmy liczyły się ze słowami, nie wypaczały rzeczywisto­ ści, akceptowały to, co mamy i na tej podstawie wszystko bu­ dowały.

37

Bądź solidna i tolerancyjna

Wewnętrzny blask bierze się z wewnętrznego przekonania.

zczerość wyraża się słowami, solidność zaś postępowa­ niem. Jakie to wspaniałe uczucie, kiedy ludzie uważają nas za solidne! Jest to sprawa pragmatyczna i konkretna. Stajemy się jeszcze bardziej solidne za każdym razem, gdy przychodzimy na umówione spotkanie, robimy to, co obie­ cujemy, zwracamy długi i dotrzymujemy słowa danego ko­ muś lub sobie. Jeśli chcesz być solidna, przyjmuj mniej zobowiązań. Obiecuj mniej, niż potrafisz wykonać, a wtedy zdołasz speł­ nić wszystkie oczekiwania lub nawet je przekroczyć. Uma­ wiając się na spotkania, zostaw pewien margines czasu, dzię­ ki czemu oszczędzisz sobie pośpiechu i zyskasz dodatkowe minuty na to, by się pozbierać, coś napisać czy przeczytać albo załatwić jakiś telefon. Zawsze bądź konsekwentna, jeśli nawet komuś nieopatrznie zaproponujesz: „Zjedzmy razem lunch”. Uważaj się za osobę solidną. Wyznaczając sobie jakiś poziom, dążymy do jego osiągnięcia. Myśl o sobie, że jesteś prawa i postępuj tak, byś spełniała swoje oczekiwania wobec

S

165

siebie. Wreszcie ceń solidność dla niej samej. Wprowadź do swojego słownictwa te cudowne staroświeckie określenia, jakich używała twoja babcia: przyzwoity, porządny, honoro­ wy, rzetelny, solidny, wspaniałomyślny. Zastanów się nad tym, co oznaczają takie określenia, jak „mieć dobry charak­ ter”, „sól ziemi”, „uczciwy do szpiku kości”, „słowo się rzekło”. Kiedy moja córka uczyła się czytać, zamówiłam reprint dziewiętnastowiecznych czytanek McGyffreya, po­ nieważ opisują te zasady, używając wspomnianych określeń. Możemy zrobić to samo i czytać biografie ludzi, których po­ dziwiamy, oraz powieści, w których bohaterowie odznaczają się charakterem, a także oglądać filmy o dobrych kobietach i mężczyznach. Doskonaląc swój charakter, strzeż się przekonania o wła­ snej nieomylności - pomoże ci w tym tolerancja. Ciekawe, że zasady etyki zyskują albo tracą popularność jak miejscowości wakacyjne czy koktajle. W wielu kręgach nie ceni się toleran­ cji, bo jest uważana za słabość, opowiadanie się za niczym. Jednak prawdziwa tolerancja jest tak zdecydowanym opo­ wiadaniem się za tym, w co wierzysz, że z łatwością pozwalasz innym robić to samo. Na uczelni chodziłam na zajęcia z islamu. Prowadził je chrześcijański duchowny. Wyjaśniał nauki muzułmańskie z tak głębokim zrozumieniem, z takim podziwem i taką pasją, że pewien student go spytał, dlaczego nie przeszedł na islam. Odpowiedź brzmiała: „Doceniam Mahometa, lecz trwam przy Jezusie”. Właśnie to jest tolerancja - docenia­ nie czyjejś prawdy, ale trzymanie się swojej własnej. Cho­ dziłam jeszcze na inne zajęcia prowadzone przez tego pro­ fesora. Uczył judaizmu i buddyzmu z taką samą bezstron­ nością i takim samym szacunkiem, jakie wykazywał, mówiąc o islamie. Żadna z nas nie wie, jak widziałaby świat, gdyby się urodzi­ ła w innej rodzinie, nie wspominając już o innej kulturze.

166

Każda z nas jest na tyle rozsądna, żeby nie być nietolerancyj­ na, co jednak nie oznacza, że nie stanie w obronie tego, w co wierzy, bo to obowiązek. Niemniej trzeba to robić w taki spo­ sób, aby nikogo nie pomniejszać. Jest to szczególnie ważne, gdy mowa o wewnętrznym bla­ sku. Wewnętrzny blask bierze się z wewnętrznego przekona­ nia, na które nie zawsze łatwo się zdobyć, ale kiedy już je masz, do ciebie należy jego obrona.

38

Wybaczaj

Wybaczaj... Poczujesz się bliższa boskości, bo będziesz robiła coś boskiego.

soba żywiąca do kogoś urazę zrzędzi, czego robić nie wy­ pada. Ludzie, którzy nie umieją wybaczać, są stale na­ chmurzeni, co sprawia, że z upływem lat tworzą im się charak­ terystyczne zmarszczki. Wszelkie urazy i pretensje odbijają się na twarzy. Pozbywanie się ich uwalnia pozytywną energię, więc gdy wreszcie zaczniesz to robić i zobaczysz jak łagodnieją ci rysy twarzy, będziesz miała ochotę wybaczać prawie wszystko niemal każdemu. Na początek wybacz komuś cokolwiek. W grupach Anonimowych Alkoholików uczestnikom zale­ ca się modlitwy o to, by osoby, do których mają pretensje, otrzymały wszystko, czego sami pragną. Na przykład: „Boże, spraw, żeby Joan dostała tę pracę na Hawajach, poprawiła stosunki z dziećmi i mogła sobie kupić ciemnozielone BMW”. Joan może nawet nie lubić ciemnej zieleni, ale mo­ dlitwa o to, by miała wszystko, czego ty pragniesz, otworzy ci serce w cudowny sposób. Poczujesz się bliższa boskości, bo będziesz robiła coś boskiego. Potraktujesz z miłosierdziem inną osobę, którą wolałabyś widzieć w zardzewiałym grucho­ cie pełnym dziur w karoserii.

O

168

Wybaczanie to okazywanie komuś odrobiny serca. Nikt nie może dobrze funkcjonować, jeśli nie czuje się łubiany i odbiera tylko negatywne sygnały. Prawdopodobnie stąd się wziął dawny przesąd o rzucaniu klątw na ludzi. Jednak skut­ ki oddziaływania twoich pretensji na inną osobę są tak nie­ wielkie, że nie jest to zadowalająca zemsta. Równie dobrze możesz z niej zrezygnować. W dodatku ty najwięcej na tym zyskasz, bo pozbędziesz się ciężaru, który dotąd dźwigałaś. Jakiś czas temu pewien nauczyciel duchowy oznajmił, że powinnam wziąć się do pracy związanej z przebaczaniem. Kazał sporządzić wykaz osób, do których miałam pretensje, i wszystko naprawić. Mogłam napisać szczere listy do tych lu­ dzi, którzy od dawna nie żyli, i zatelefonować do mieszkają­ cych bardzo daleko, ale do tych, co mieszkają w promieniu pięciuset kilometrów, miałam pojechać. W dodatku nie cho­ dziło o wybaczenie osobie, która na przykład ukradła mi dru­ gie śniadanie w przedszkolu. Mój mentor powiedział: „Mu­ sisz wysprzątać swoją stronę ulicy”, co znaczyło, że mam na­ prawić także to, jeśli kogoś uraziłam. Moja strona ulicy długością przypominała główną auto­ stradę na zachód. Jednak osobiście dotarłam do wszystkich osób. Miałam kilka wzruszających spotkań, parę nieprzyjem­ nych wymian zdań oraz dwie przejmujące godziny z ojcem, który później zmarł. Przeanalizował wszystkie swoje myśli, gdy był na mnie wściekły, i zakończył słowami: „Dobrze. Cie­ szę się, że odbyliśmy tę rozmowę”. Kiedy się skończyła, wyruszyłam w ośmiogodzinną po­ wrotną drogę do domu. Czułam się wyczerpana, lecz wolna, a także czysta jak tuż po umyciu zębów. Byłam do tego stop­ nia przejęta, że nie zapłaciłam za przejazd autostradą. Przy ostatnich rogatkach pracownik powiedział: „Wciąż należy się za...” i urwał, spojrzawszy mi w oczy, a po chwili znów się odezwał: „Nie, nie musi pani płacić. Wiem, że nie zrobiła pa­ ni tego umyślnie. W dodatku jest pani taka piękna”.

169

Wiem, że odebrał mnie w ten czysty, bezstronny sposób, w jaki wszyscy odbieramy rzeczy, które są albo wydają nam się bezinteresowne. Wiem również, że nie jestem ani nigdy nie byłam piękna w takim znaczeniu, w jakim obiektywnie mówi się o niektórych kobietach. Tamtego letniego wieczoru pracownik pobierający opłaty za przejazd autostradą do­ strzegł coś innego, a mianowicie moją wewnętrzną światłość, która wówczas jaśniała nadzwyczajnym blaskiem. Zinterpre­ tował ją po swojemu, bo dla niego tak to wyglądało. Ponieważ wewnętrzne piękno jest naszą istotą, nieuchron­ nie się uwidacznia, gdy usuniemy to, co je zasłania. Pretensje i negatywne myśli zasłaniają tę światłość całkowicie. Wyba­ czanie jednak nie jest rzeczą łatwą. Nie ma gwarancji, że wy­ baczając trafisz na wzajemność, że ludzie, którym coś wyba­ czysz, otworzą przed tobą serce tak szeroko, jak ty, jeśli w ogóle je otworzą. Jest to rodzaj tańca solowego. Osoby, któ­ rym wybaczasz, mogą się nie zmienić ani na jotę. W każdym razie wybaczanie pozwala ci zrzucić z siebie ciężar. Jeszcze dziś komuś coś wybacz. Jeśli spodoba ci się towa­ rzyszące uczucie, jutro wybacz coś innej osobie. Nie zaczynaj od wybaczania komuś, kto ci sprawił największy ból. W takim wypadku całkowite przebaczenie wymaga nadzwyczajnego hartu ducha. Czytałam, że Mahatma Gandhi nigdy się nie bronił, gdy go brutalnie atakowano. Mawiał: „Oni myśleli, że to, co robią, jest słuszne”. Zapewne jeszcze nie osiągnęłam tego poziomu ewolucji duchowej. Jeśli ty także go nie osią­ gnęłaś, nie przejmuj się. Od czwartoklasistów nie można oczekiwać znajomości rachunku różniczkowego, ale powinni umieć dzielić liczby wielocyfrowe. Wybaczaj, co możesz wy­ baczyć dziś, i ucz się wybaczać więcej. Powinnaś też wybaczyć sobie. Louise Hay napisała: „Jeśli uważamy, że nie jesteśmy wystarczająco dobre, to tylko dla­ tego, że jeszcze nie wybaczyłyśmy sobie”. Wiadomo, że zro­ biłaś coś brzydkiego. Wszystkie to robimy. Realny cel to uni­

170

kać powtarzania tych samych brzydkich rzeczy. Jeśli pożyczy­ łaś od kogoś pieniądze, zwróć dług. Jeśli jesteś winna komuś przeprosiny, przeproś. Skoro zrobiłaś coś, co możesz napra­ wić w życiu doczesnym bez szkody dla kogoś innego, w mia­ rę możności postaraj się to naprawić. I szczerze poproś Boga o przebaczenie. Jeśli Bóg ci przebaczy, a z pewnością już to zrobił, ty też będziesz mogła przebaczyć sobie.

39

Życzliwość na co dzień

Życzliwość to działanie w przekonaniu, że otrzymaliśmy wystarczającą ilość czasu i wystarczające możliwości, by wzajemnie się o siebie troszczyć.

yczliwość polega na takim traktowaniu innych, jakby byli warci tyle samo, co my. Zaskarbisz nią sobie podziw przyja­ ciół i wdzięczność nieznajomych. Choć nie zmienią ci rysów ani figury, to jednak zmienia sposób, w jaki ludzie na ciebie patrzą. Znam bibliotekarkę, która nade wszystko kocha dzieci, niemal tak jak książki. Co tydzień, w sobotę, przez godzinę czyta maluchom bajki. Pewnego razu jakiś pięciolatek pod­ niósł dwa palce i zaczął gwałtownie wymachiwać dłonią. Przerwawszy czytanie, bibliotekarka spytała: „Czy to waż­ ne?”. Zapewnił ją, że tak. „Wobec tego mów” - odparła. Przez chwilę uważnie na nią patrzył, a następnie oznajmił: „Pani jest bardzo piękna”. Żadne z pozostałych dzieci nie wybuchnęło śmiechem ani nie zaprotestowało, ponieważ wszystkie zgadzały się z opinią kolegi. Gdybyś miała dostęp do karty zdrowia owej bibliotekarki, znalazłabyś tam uwagę „Chorobliwie otyła”. Jednak to nie sprawia żadnej różnicy dzieciom, którym ta kobieta co tydzień otwiera cudowny świat. Po prostu jest piękna. Koniec dyskusji.

Ż

172

Ich opinia o uwielbianej „pani od bajek” bierze się z tego, że bibliotekarka okazuje dzieciom uznanie, współczucie i uprzejmość. Podobnie reagują dorośli. Wszyscy mamy do­ brą opinię o kimś, kto dostrzega nasze starania, liczy się z na­ szym zdaniem i poważnie traktuje nasze troski. Lubimy, gdy poświęca nam czas, choćby się to ograniczało jedynie do cze­ kania na odpowiedź, gdy zadaje wszechobecne pytanie „Jak się masz?”. Właśnie to jest życzliwość: działanie w przekona­ niu, że otrzymaliśmy wystarczającą ilość czasu i wystarczają­ ce możliwości, by wzajemnie się o siebie troszczyć. Okazując życzliwość, trochę uprzyjemniamy komuś życie. Chociaż nie jest to zjawisko tak powszechne, jak by mogło być, pośrednio wpływa również na osoby trzecie. Niedawno widziałam w metrze młodego człowieka, który ustąpił miej­ sce ciężarnej kobiecie. Jego życzliwość tak mnie wzruszyła, że miałam przyjemniejszą jazdę, choć jechałam stojąc. Je­ stem pewna, że zachowanie tego młodzieńca podobnie wpły­ nęło na kilku innych pasażerów. Wskazało, jak wszyscy mo­ glibyśmy postępować. Nieco więcej życzliwości w kontaktach z innymi ludźmi sprawi przyjemność tobie oraz wszystkim osobom z otocze­ nia. Dobrze wiesz, jak to się robi. Matka prawdopodobnie nauczyła cię tego, zanim poszłaś do przedszkola, a ty przy­ puszczalnie uczyłaś tego samego swoje lalki. Jeżeli później nie byłaś tak życzliwa, jak pragnęłaś, zapewne wynikało to z szalonego tempa życia. W chaosie najpierw traci się ser­ deczność. Odzyskaj ją i poświęć trochę czasu na wprowadza­ nie do codziennego życia uprzejmości, a nawet więcej do­ brych manier. Spróbuj zastosować się do poniższych rad i do­ daj swoje własne: Bądź uprzejma. Kiedy kogoś nie znasz, bądź uprzejma. Kiedy kogoś nie lubisz, bądź uprzejma. Kiedy czujesz się nie­ zręcznie, jakby nie na miejscu, albo brak ci słów, po prostu

173

bądź uprzejma. Nie wymaga to szczegółowej znajomości ety­ kiety. Uprzejmość to najzwyklejsze okazywanie innym sza­ cunku, a czasami względów. Tak skutecznie uczy się nas pew­ ności siebie, że dla wielu osób jest nie do pomyślenia, by ktoś przed nimi wsiadł do autobusu, boby to świadczyło, że są od niego pośledniejsze. Wcale nie. Naszej wartości dowodzi to, że nie przywiązujemy wagi do drobiazgów. D o nikogo nie zwracaj się bezosobowo. Każdy lubi, kiedy

zwracając się do niego, widzimy w nim osobę. Tak więc, na przykład, nie mów „Proszę mi to podać”, ale „Czy pan (pani) może mi to podać?”. To samo dotyczy rozmów telefonicz­ nych. Kiedy dokądś dzwonisz i nie zwracasz się bezosobowo, dajesz dowód, że rozmawiasz z człowiekiem, a nie z automa­ tem. Osoba ta może cię za to polubić, zwłaszcza gdy przez ca­ ły dzień przyjmuje telefony od nieznośnych interesantów. Każdem u, kto cię p ro si o pom oc, określ czas, który możesz mu poświęcić. W ten sposób okażesz życzliwość, nie rezygnu­

jąc z własnych spraw. W przeciwnym razie albo będziesz życzliwa, albo wyczerpana. Kiedy piszę, zwykle wyłączam te­ lefon, ale czasami zapominam to zrobić i odruchowo podno­ szę słuchawkę. Jeśli osoba po drugiej stronie ma jakiś kłopot, mówię coś w tym rodzaju: „W tej chwili mogę ci poświęcić tylko dziesięć minut” i dotrzymuję słowa. Kiedy wyznaczony czas mija, oświadczam: „Muszę kończyć. Skoro jeszcze chcesz porozmawiać, będę wolna między siódmą a wpół do ósmej wieczorem”. B ądź do dyspozycji innych w radościach i sm utkach. Wszy­ scy jesteśmy zajęci. W dzisiejszych czasach rzadko kto przy­ staje, żeby pogawędzić, a gdyby to zrobił, pewnie byś się wściekła. Niemniej osoba życzliwa zawsze jest do dyspozycji przyjaciół i znajomych, gdy przeżywają zarówno radości, jak

174

r i smutki. Ważne, by uczestniczyć w chrztach i pogrzebach, oblewaniu awansu i opłakiwaniu strat, a także by wysłuchać zakochaną przyjaciółkę oraz tę, która właśnie z kimś się roz­ stała. Jeśli nie możesz tego zrobić, przynajmniej wyślij kwia­ ty, list czy propozycję spotkania w najbliższej przyszłości. Za­ znacz w kalendarzu daty ważne dla innych i trzymaj w szufla­ dzie zapas rozmaitych pocztówek, by w razie czego wysłać stosowną. Dla dalszych znajomych rób to, co byś zrobiła dla bliższych.

Kiedyś zwolniłam się przed końcem służbowego śniadania, bo miałam wyznaczone badanie kręgosłupa za pomocą rezonan­ su magnetycznego - należało wyjaśnić pewne sprawy, a bardzo obawiałam się wyników. „Idziesz sama?”, spytała Elizabeth, którą spotkałam może ze trzy razy, więc znałyśmy się raczej słabo. Jednak kiedy się dowiedziała, że na badanie wybieram się sama, zadzwoniła do swojego biura, zmieniła plan dnia i poszła ze mną. Wyniki okazały się niezbyt przerażające wskutek dawnego wypadku samochodowego miałam dyskopa­ tię - a przy tym zyskałam dobrą przyjaciółkę, która mnie na­ uczyła, że niekoniecznie trzeba kogoś świetnie znać, by mu po­ móc w przetrwaniu trudnych momentów. Patrz na wszystko z punktu widzenia innych. Kiedy dziecko zaczyna ci płakać, masz ochotę na papierosa lub dzwoni twój telefon komórkowy, idź tam, gdzie nikomu nie będziesz przeszkadzać. Jako kierowca zachowuj się elegancko: parkuj tak, żeby samochód stojący za twoim mógł łatwo wyjechać, a jeśli brak miejsca, zaparkuj gdzie indziej. Nie opowiadaj kawałów, które mogłyby kogokolwiek urazić, a w ogóle takie kawały źle świadczą o opowiadającym. Szanuj zainteresowa­ nia, nadzieje i marzenia innych ludzi, choćby bardzo różniły się od twoich. Kiedy ktoś cierpi, nawet jeśli twoim zdaniem bez istotnego powodu, wysłuchaj go i okaż mu współczucie.

175

Rób niespodzianki. Do moich najmilszych wspomnień z dzieciństwa należy chwila, gdy jesienią po powrocie ze szkoły stwierdziłam, że mama postanowiła uczcić dzień, w którym skończyłam sześć i pół roku. Choć w porównaniu z normalnymi urodzinami dostałam mniej prezentów i wszystko odbyło się nie tak szumnie, uroczystość ta znaczy­ ła dla mnie więcej, ponieważ się jej nie spodziewałam. Doro­ śli też lubią takie rzeczy. Zrób komuś niespodziankę drob­ nym prezentem, uroczystym obiadem, biletami do teatru, po prostu czymkolwiek, co dla tej osoby będzie przyjemnością, której sama by sobie nie sprawiła. Interesuj się ludźmi. Wszyscy mogą coś opowiedzieć o swo­ im życiu. Kiedy się nim zainteresujesz, pozwolisz im przez chwilę grać główną rolę, co wielu osobom rzadko się zdarza. W dodatku znajomość świata innych ludzi poszerzy ci hory­ zonty. Pozwól innym okazywać ci życzliwość. Czasami niełatwo z podziękowaniem przyjąć od kogoś prezent, komplement czy przysługę. Jednak to rób, nawet jeśli wprawia cię w zakło­ potanie. Po jakimś czasie dzięki temu poczujesz się wspania­ le, kiedy zrozumiesz, że to nie pochlebstwo, a raczej forma okazywania życzliwości. Właśnie piękno wewnętrzne polega na tym, żeby ją okazywać i przyjmować jej dowody.

C Z Ę Ś Ć VII

Odżywianie się

40

Jedz dla ciała i dla duszy

Jedz z wdzięcznością. I z Mozartem.

ewnie słyszałaś, że jedzenie łączy ciało z duszą. To świę­ te posłannictwo. Pokarmem dla ciała jest to, co spożywa­ my, a dla duszy atmosfera, w jakiej jemy. Kiedy mamy spokój i dobry humor, łatwiej przyswajamy składniki odżywcze. Kie­ dy jesteśmy spięte, wściekłe czy zmęczone, organizm wysyła mniej energii do przewodu pokarmowego. Odmawianie modlitwy lub chwila milczenia przed posił­ kiem to jeden ze sposobów wprowadzania się w odpowiedni nastrój. Pozwala się zrelaksować, głęboko pooddychać i przy­ pomnieć sobie, gdzie jest nasze miejsce w wielkim układzie wszechrzeczy. Pobłogosławienie jedzenia ma dobry wpływ na żywność. Przeprowadzono eksperyment polegający na tym, że spośród rozmaitych dań wykwalifikowani jogowie umieli wybrać te, nad którymi odmówiono modlitwę. Modlitwa po­ przedzająca przygotowanie jedzenia to również dobra prak­ tyka, gdyż zgodnie z naukami jogi kucharz, który jest skon­ centrowany i zadowolony, przekazuje te cechy przygotowy­ wanej żywności. Niestety umiejętność gotowania, z modlitwą czy bez, po­ woli staje się sztuką uprawianą wyłącznie przez zawodowych

P

179

kucharzy. Niektóre osoby nigdy nie uczyły się gotować, a spośród tych, co się uczyły, wiele jest zbyt zmęczonych al­ bo ma za mało czasu, więc ogranicza się do korzystania z ku­ chenki mikrofalowej. Skoro nie umiesz gotować, idź na kurs podstawowy, a gdy gotujesz byle jak, naucz się kuchni wy­ kwintnej, egzotycznej lub innej opartej na zdrowych skład­ nikach. Jeżeli brakuje ci czasu na odpowiednie przygotowanie je­ dzenia, korzystaj z restauracji, gdzie ktoś robi to właściwie, albo zamów świadomą kucharkę na kilka wieczorów w tygo­ dniu. Skoro cię na to nie stać, zadaj sobie pytanie: „Dlacze­ go poświęcam tyle czasu na pracę, która mi nie pozwala do­ brze jeść?”. Niezmiernie ważne jest to, żebyś dysponowała czasem na przygotowanie zdrowego jedzenia albo zarabiała tyle pieniędzy, by ktoś przygotowywał je dla ciebie. No i kiedy masz przed sobą cudowne jedzenie, rozkoszuj się nim. Niedawno zachwycił mnie pewien kelner, który chciał sprzątnąć stolik, ale nie zadał mi sakramentalnego py­ tania: „Już pani skończyła?”, tylko: „Jeszcze się pani delek­ tuje?”. Pytanie to sprawiło, że zaczęłam jeść wolniej, co jest pierwszym krokiem do jedzenia w sposób służący zarówno ciału, jak i duszy. Jesteśmy zbyt cenne, żeby jeść na chybcika. Skoro brakuje ci czasu na pełny posiłek, zjedz jedno danie, ale usiądź, skup się na nim i postaraj się przy tym zrelakso­ wać, Hindusi uważają, że wskutek pośpiesznego jedzenia w organizmie zbierają się toksyny i że rezultatem tego są ze­ wnętrzne oznaki starzenia się. Tak więc poświęć trochę czasu, choćby tylko kwadrans na śniadanie, pół godziny na obiad i czterdzieści pięć minut na kolację. W sumie jest to półtorej godziny dziennie - połowa czasu, który ludzie przeciętnie spędzają na oglądaniu telewi­ zji. Jedz z wdzięcznością. I z Mozartem. Zaznasz rozkoszy smakowych, jakich możesz już nie pamiętać. Kiedy zaczniesz dawać swojemu ciału to, czego potrzebuje, a sobie sprawiać

180

przyjemność, której pewni ludzie gorączkowo szukają w je­ dzeniu zbyt dużych ilości kruchych ciasteczek i lodów, prze­ staniesz martwić się o wagę. Przekazuj tę postawę dzieciom. Zasługują na coś lepszego niż sztuczna żywność pakowana w plastik, folię aluminiową i tekturę, nawet jeśli wskutek sprytnej reklamy są przekona­ ne, że właśnie tego chcą. Wyrządzamy im ogromną krzywdę, kiedy sądzimy, że nie doceniają niczego prócz sklepów i ba­ rów dla zmotoryzowanych oraz gotowych dań, konserw i mrożonek o niewielkiej wartości odżywczej, a także produk­ tów spożywczych nastawionych na dzieci. One potrafią doce­ nić to, co wyrosło w ogrodzie czy na drzewie i nigdy nie zo­ stało przekształcone w chipsy. Potrafią zjeść kolację na sie­ dząco w restauracji, gdzie stoliki są nakryte obrusami i nie trzeba się wspinać, żeby usiąść. Nasze dzieci zasługują na zdrowe jedzenie, ponieważ niosą w sobie światłość tak jak my. Nawet są bliżej tej światłości, bo przecież z niej się wzię­ ły tak niedawno. Dbamy o siebie i swoich najbliższych, wybierając prawdzi­ we jedzenie i podając je w sposób cywilizowany. Jednak to nie znaczy, że nigdy nie należy brać do ust tego, co się je w wesołych miasteczkach, na stadionach czy podczas przyjęć urodzinowych. Niemniej na co dzień staraj się zapewnić naj­ wyższą jakość pod każdym względem. Weź pod uwagę: Dobry chleb. To chleb upieczony przez człowieka, a następ­ nie pokrojony lub połamany przez ciebie. Najlepsze jest pie­ czywo pełnoziarniste, ale nawet białe z ciasta, które zagniótł człowiek, daje więcej niż pieczywo pochodzące z piekarni mechanicznej. Podawaj je z oliwą z oliwek jak Włosi. Świeża zielenina. Kupuj zieleninę umytą i gotową do jedze­ nia. Czasem dodaj trochę jadalnych kwiatów. Nikt nie odmó­ wi sałatki zawierającej kwiaty fiołków lub nasturcji.

181

Serwetki z materiału. Często można je kupić od kogoś oka­ zyjnie. Daj każdemu członkowi rodziny serwetkę z innym kółkiem, dzięki czemu będzie można jej używać przez ty­ dzień. Kwiaty na stole. Goździki i stokrotki są wesołe i tanie, a jeśli zmienisz im wodę co kilka dni, postoją nawet do dwóch tygodni. Kielichy na nóżkach. Swoje kupuję po trzy dolary za sztukę, więc nie ma sprawy, skoro któryś się zbije. Mój mąż używa ich do wina, a dzieci i ja do wody mineralnej, musującego ja­ błecznika i koktajli mlecznych. Cokolwiek pijesz, dzięki nóż­ ce staje się wyjątkowe. Sztukę konwersacji. Nie będziesz cieszyć się jedzeniem ani właściwie trawić, gdy przy stole dojdzie do różnicy zdań lub kłótni. Dyskusje o trudnych sprawach związanych z pracą, fi­ nansami, ważnymi decyzjami itp. odkładaj na kiedy indziej. W czasie kolacji należy rozmawiać o wydarzeniach dnia, fil­ mach, sztukach teatralnych i innych miłych rzeczach. Przebieraniu się do kolacji. Wiem, że może to brzmieć nie­ mal śmiesznie, kiedy wszyscy jesteśmy tak zajęci. Nie chodzi mi o strój oficjalny, lecz o coś świeżego i innego niż ubranie noszone w ciągu dnia. Przebranie się dowodzi, że z szacun­ kiem traktujemy jedzenie i osoby, dla których warto żyć.

41

Odżywiaj się jak jog

Prosta zdrowa żywność daje dobry wygląd, jędrną skórę i silne elastyczne ciało, a także zwiększa odporność organizmu.

asz stan fizyczny do pewnego stopnia jest zdetermino­ wany genetycznie. Reszta zależy od nas, przeważnie od tego, co jemy. Specjaliści i pseudospecjaliści nieustannie de­ batują o tym, jak powinniśmy się odżywiać, a zalecane jadło­ spisy zmieniają się częściej niż moda. Jednakże w tej sprawie filozofia jogi, która zawsze miała wiele do powiedzenia na te­ mat wzajemnej zależności ciała i duszy, od dwóch tysięcy lat nie zmieniła swojego podstawowego zalecenia: wybieraj czy­ stą żywność i jedz umiarkowanie. Jogowie dzielą żywność, a właściwie wszystko, na trzy grupy zwane gunami, czyli podstawowymi cechami tego, co zostało stworzone. Owe grupy to: tamasowa, cecha bez­ władności; radźasowa, cecha ruchu; oraz sattwiczna, cecha światła. Żywność tamasowa uważana jest za bezwartościową. Obejmuje wszystko, co jest nieświeże lub pozbawione sma­ ku: resztki pozostawione na więcej niż dobę i to, co długo przechowywano w zamrażarce, a także stary ser, napoje alko-

N

183

holowe, potrawy smażone w głębokim tłuszczu i wszelkie przetwory spożywcze z dodatkami chemicznymi. Wszystko to powoduje apatię i zmęczenie, zmniejsza wrażliwość na pięk­ no i osłabia moralnie. Żywność radźasowa - mięso, jajka, cu­ kier rafinowany, także pobudzające napoje bezalkoholowe, jak kawa, oraz potrawy z bardzo ostrymi przyprawami i mnó­ stwem soli - przyśpiesza nam rytmy ciała. Spożywana w nad­ miarze zwiększa pobudliwość, nerwowość i podatność na stres. Skrajności te równoważy prosta zdrowa żywność sattwi­ czna - świeże owoce, surowe i obgotowane jarzyny, pełne ziarno, ciemne pieczywo, fasola, orzechy, miód oraz mleko od zdrowych krów. Istnieje przekonanie, że jedzenie głów­ nie takiej żywności uzdrawia, uspokaja, poprawia spraw­ ność umysłu, służy rozwojowi duchowemu i oczyszcza we­ wnętrzne kanały ciała. Rezultatem jest dobre zdrowie, o czym świadczy błyszcząca skóra, silne gibkie ciało i sprawny układ odpornościowy. Starożytni Hindusi nazy­ wali to odźasem, określając tym mianem fizjologiczne oznaki szczęścia, które stale się utrzymuje nawet w trud­ nych chwilach. Na żywność, która szczególnie służy odźaso­ wi, składają się: Jęczmień. Można go kupić w sklepach ze zdrową żywnością i przygotowywać na gorąco lub dodawać do zup zamiast ryżu czy klusek. Ryż basmati. Ten biały lub brązowy ryż o smaku orzecho­ wym kupuje się w większości supermarketów. Fasola mung. Kiełki fasoli używane w kuchni chińskiej to zazwyczaj kiełki fasoli mung. Fasolę tę w połówkach łatwych do gotowania można kupić w supermarketach i niektórych sklepach spożywczych.

184

N asiona sezam owe. Dodaj łyżkę stołową nasion do koktaj­ lu mlecznego lub posyp nimi sałatkę. Jedz chałwę. Odkryj też masło sezamowe w sklepach ze zdrową żywnością i super­ marketach. Parzone migdały. Dostępne w sklepach ze zdrową żywno­

ścią. Można je kupić po prostu surowe, zalać wrzątkiem, zo­ stawić na kilka minut, a następnie własnoręcznie zdjąć skór­ kę. Świeże owoce, zw łaszcza daktyle, figi i pom arańcze. W mia­

rę możności kupuj owoce roślin uprawianych ekologicznie. Kupując owoce suszone, np. figi, szukaj tych bez konserwan­ tów. Suszone owoce są bardzo słodkie, możesz więc je mo­ czyć w czystej wodzie przez kilka godzin, żeby smakiem przy­ pominały świeże, kiedy będziesz je jadła. Według zaleceń jogi odpowiedni dobór żywności nie wy­ starcza. Ważne jest również umiarkowanie w jedzeniu. Po­ twierdza to dzisiejsza nauka, gdyż badania wykazały, że lu­ dzie, którzy w zdrowiu dożywają sędziwych lat, zawsze jedzą umiarkowanie. Wstrzemięźliwość w jedzeniu to właściwie sposób na unikanie konieczności odchudzania się, czyli wy­ muszonego niedostatku pokarmu. Pozwala bowiem zdusić w zarodku potrzebę przejadania się, której źródłem są potra­ wy tak rozkosznie wyglądające, tak pięknie pachnące i tak apetyczne, że nie sposób im się oprzeć. Dodatkowy sposób chroniący przed nadmiernym jedze­ niem polega na tym, by dawać organizmowi czas na trawie­ nie między posiłkami. Rezultatem ciągłego jedzenia jest nie tylko przyrost wagi, lecz także utrata energii. Trawienie jest procesem energochłonnym. Napełnianie żołądka, gdy jesz­ cze w nim zalega pokarm niestrawiony, opóźnia ten proces i powoduje zmęczenie. Niektórzy ludzie cierpią na choroby

185

wymagające częstego jedzenia, ale pozostali z nas dobrze zrobią, trzymając się zaleceń jogi, czyli spożywając trzy posił­ ki dziennie. „A co między nimi?” - spytałam swojej pierwszej nauczycielki jogi, nieco wstrząśnięta jej słowami. Odparła: „Między nimi będziesz żyć”.

42

Pomyśl o lżejszym jedzeniu

Wybieraj żywność, której piękno chciałabyś przejąć.

wierzęta są zdumiewające. Wydają się żyć bezpretensjo­ nalnie i kochać bezwarunkowo. Działają na nas uspoka­ jająco. Statystyka wykazuje, że ludzie, którzy mają zwierzęta, żyją dłużej i odznaczają się lepszym zdrowiem niż ci, którzy ich nie mają. Osoby kochające swoje psy i koty wiedzą, że myśli, uczucia i wspomnienia są im nieobce. Z tego wynika, że ssaki są podobnie wyposażone. Ten, kto to rozumie, po­ ważnie traktuje słowa staroindyjskiego mędrca Mahawiry: „Każdej istocie bardzo drogie jest własne życie”. Kiedy to so­ bie uświadomisz, może już więcej nie zechcesz jeść mięsa. Dla niektórych kobiet to krok w stronę pełniejszego wyra­ żania swojego wewnętrznego piękna. Choć nie musisz tego robić, jednak słuchanie wewnętrznego głosu jest niezwykle ważne. Kiedy masz wegetariańską wrażliwość i nią się kieru­ jesz, zyskuje na tym piękno ciała i ducha. Jeżeli takie filmy, jak „Bambi”, „Babę, świnka z klasą” czy „Uciekające kurcza­ ki”, doprowadzają cię do łez albo zmuszają do myślenia, prawdopodobnie ją masz. Skoro zdarzyło ci się pomyśleć, że pewnego dnia chciałabyś przestać jeść mięso, oznacza to po­ jawienie się wrażliwości wegetariańskiej.

Z

187

Jeśli ją masz, zmień swój jadłospis. Możesz to zrobić na­ tychmiast albo stopniowo, coraz częściej wybierając dania bezmięsne, aż stwierdzisz, że z niezwykłą łatwością stałaś się wegetarianką. Jadłospis powinien być urozmaicony i oparty na zdrowej żywności. Podstawą są pełne ziarna, warzywa, owoce, fasola i orzechy. Niektórzy wegetarianie jedzą jajka i produkty mleczne, inni nie. Oba sposoby zapewniają zdro­ wie. Poczytaj sobie coś na ten temat, a przede wszystkim uważnie obserwuj swój organizm. On wie, czego potrzebuje, i wystarczy go słuchać. Dobrze jest pamiętać o codziennym zapotrzebowaniu na witaminy i minerały - prawdziwi wege­ tarianie wymagają uzupełniania jadłospisu o witaminę Bu. Poza tym korzystaj ze szczodrości przyrody, a będziesz czuła się dobrze. Statystycznie rzecz biorąc, wegetarianie są szczuplejsi i zdrowsi od pozostałej ludności. Żyją dłużej i są mniej po­ datni na choroby serca i wiele typów raka. Po przejściu na wegetarianizm traci się nadmierną wagę, nawet o tym nie myśląc. Wegetarianie mają czystszą skórę, lepszy sen, więcej energii i rzadziej się przeziębiają. Korzyści te wynikają z te­ go, że jedzą mniej tłuszczu i cholesterolu, natomiast więcej witamin, minerałów i substancji pochodzenia roślinnego za­ wartych w owocach i warzywach. Moim zdaniem, powodem takiej witalności wegetarian przynajmniej częściowo jest to, że dzięki nim świat się staje lepszy i mogą zbierać owoce swo­ ich starań. Więc dlaczego by nie spróbować? Powinnaś, jeżeli to prze­ mawia ci do serca. Wsłuchaj się w siebie, a potem odżywiaj według tego, co ci podpowiada dusza. Wybieraj żywność, której piękno chciałabyś przejąć: jasnozieloną zieleninę, do­ rodne owoce i pełne ziarna, nie ograbione z zarodków ani otrąb. Jeżeli chcesz zmienić swój jadłospis na bezmięsny, kup wegetariańską książkę kucharską, która omawia podstawowe zasady żywienia. Naucz się ich, a potem eksperymentuj z no­

188

wymi potrawami. Możesz również chodzić do restauracji we­ getariańskich. Także większość restauracji z kuchnią narodo­ wą czy regionalną - azjatycką, śródziemnomorską, hinduską, etiopską itp. - oferuje wyśmienite potrawy z jarzyn, zbóż i fa­ soli nęcące przyprawami ze wszystkich zakątków świata. Bez względu na to, co jesz, wybieraj składniki świadomie i rozsądnie. Skoro jesz mięso, kupuj je świeże i z pewnego źródła. Unikaj mięsa zwierząt hodowanych przemysłowo. To samo dotyczy owoców i jarzyn uprawianych w szklarniach. Zrobiło mi się smutno, gdy na wystawie poświęconej hydro­ ponicznej uprawie warzyw zobaczyłam biedny krzaczek po­ midora z odsłoniętymi korzeniami, które na swój roślinny sposób musiały łaknąć ciepła gleby. Zmieniaj swój jadłospis, szanując przyzwyczajenia bli­ skich. Nikt nie lubi, gdy mu się coś narzuca. Natomiast za­ chęcaj do spróbowania sycących potraw wegetariańskich. Chilli sans carne, świeże warzywa smażone po chińsku, stra­ ganowa z grzybów czy zupę z czarnej fasoli, podawaną z ciemnym pieczywem i sałatką, łatwo przyrządzić, a ponie­ waż są to dania treściwe, nikt nie będzie się zastanawiał, gdzie jest mięso. Jeżeli ktoś zauważy, że masz ładną skórę albo że zeszczu­ plałaś, odpowiedz: „Jem dużo jarzyn”. Ludziom na ogół to wystarcza. Gdyby pragnęli dowiedzieć się czegoś więcej, bę­ dą pytali dalej. A kiedy przed następnym posiłkiem zaczniesz odmawiać modlitwę, z pewnością będzie pasowała ta ze sta­ roindyjskich tekstów: „Niech wszystkie istoty uwolnią się od cierpienia. Niech na całym świecie zapanuje pokój i radość”.

43

Pamiętaj o płynach

„

Odwodnienie sprawia, że na poziomie komórki wyglądamy jak zwiędły filodendron.

płynów dowiedziałam się od Henrietty, swojej O ważności dwudziestoletniej kotki. W tym zaawansowanym wieku jej szaro-białe futerko już straciło połysk, a zielone oczy blask. Całe dnie spędzała na miękkim fotelu, który sobie przywłaszczyła. Przynajmniej robiła to do chwili, gdy pewne­ go pamiętnego dnia weterynarz zaczął uzupełniać jej płyny. Natychmiast poprawił się jej wygląd i lepiej się poruszała. Przyjaciółki pytały: „Co się stało z Henriettą? Jakby odmłod­ niała”. W odpowiedzi mówiłam, że to dzięki płynom. Przyja­ ciółki od razu prosiły o szklankę wody. Nasze ciała składają się w siedemdziesięciu procentach z wody i codziennie powinnyśmy wypijać co najmniej 1,4 litra, a jeszcze więcej, kiedy jest gorąco, podczas wysiłku, w suchym klimacie lub w suchej atmosferze, np. w samolocie. Prawdopodobnie nie czujesz pragnienia za każdym razem, gdy powinnaś się napić. Większość z nas tak długo ogranicza­ ła swoje zapotrzebowanie na wodę, że rozregulował się me­ chanizm powstawania pragnienia. Ciekawe, że jeśli stopnio­ wo przyzwyczaisz się do picia od sześciu do ośmiu szklanek

190

wody dziennie, mechanizm ten znów zacznie dobrze funk­ cjonować. Picie płynów nie załatwia sprawy. Chociaż herbata zio­ łowa, świeży sok z jarzyn i rozcieńczony sok owocowy liczą się w ogólnym bilansie, to jednak kawa, herbata, co­ ca-cola i napoje alkoholowe w istocie odwadniają orga­ nizm. Są mokre, ale to nie woda. W rzeczywistości ją za­ bierają. Brak wody działa na nas tak samo, jak na rośliny w domu. Odwodnienie sprawia, że na poziomie komórki wyglądamy jak zwiędły filodendron. Woda jest nam potrzebna - zapew­ nia właściwą równowagę płynów w organizmie, prawidłowe funkcjonowania mózgu i nerek oraz usuwanie szkodliwych substancji. To sprawia, że staje się niezbędna w oczyszczaniu ciała, więc jest odpowiednim narzędziem dla praktyk ducho­ wych. Picie dostatecznej ilości wody jest także potrzebne skó­ rze, która nieustannie traci wilgoć, a zatem wymaga jej uzu­ pełniania, by mogła zachować elastyczność i czystość. Brak wilgoci prowadzi do naruszenia równowagi między wodą i ło­ jem w skórze, co może powodować jej pękanie. Niedostatek wilgoci w skórze twarzy to przyczyna zmarszczek, tak samo jak skutkiem suszenia winogron są rodzynki. Woda jest również bezpiecznym, tanim i skutecznym spo­ sobem tłumienia apetytu. Często sądzimy, że odczuwamy głód, podczas gdy w rzeczywistości chce nam się pić. Dzieje się tak dlatego, że mózg potrzebuje zarówno wody, jak i cu­ kru, a my błędnie odbieramy wysyłane sygnały. Następnym razem, gdy będziesz głodna, choć niedawno jadłaś, napij się wody. Jeśli to nie pomoże, dopiero wtedy coś zjedz. Nasze społeczeństwo tak się przyzwyczaiło do rozmaitych sztuczności, że nierzadko można od kogoś usłyszeć: „Po pro­ stu nie lubię wody”. To brzmi tak, jakby oświadczył: „Nie lubię powietrza”. Kiedy stwierdzisz, że picie wody w potrzeb­ nych ilościach jest zbyt nudne, zrób sobie lemoniadę:

191

wyciśnij sok z dwóch cytryn do litra wody. Jeden dzbanek trzymaj na biurku, drugi w lodówce. Staraj się mieć przy sobie butelkę wody, gdy spacerujesz lub prowadzisz samochód. Prawdopodobnie chętnie się jej napijesz. Zacznij od butelek półlitrowych, bo łatwo je opróż­ nić. Napełniaj je w domu wodą czystą lub filtrowaną. „Mod­ na woda” może brzmi trochę śmiesznie, ale moja córka, ma­ jąc trzynaście lat powiedziała: „Woda lepiej smakuje, kiedy się ją pije z właściwej butelki”. Możesz także posłuchać rad ajurwedy i często wypijać nie­ wielki łyk ciepłej wody - czystej lub z sokiem cytrynowym przez cały dzień. Picie dużych ilości wody w czasie posiłków nie jest rzeczą dobrą, gdyż prowadzi do rozcieńczenia soków trawiennych. Ajurweda jednak zaleca picie niewielkich ilości ciepłej wody podczas jedzenia, bo to ułatwia trawienie. Utrzymaniu odpowiedniego poziomu płynów w organizmie służy również częste jedzenie sałatek i soczystych owoców, które zawierają dużo wody oczyszczonej w sposób naturalny. Zadbaj też o to, by powietrze w domu i biurze miało dosta­ teczną wilgotność. Powinna ona wynosić 30-50 procent, a ła­ two ją zmierzyć higrometrem. Jeśli przebywasz w powietrzu suchym, najprawdopodobniej zimą, rozważ możliwość zaku­ pu nawilżacza, przynajmniej do sypialni - poprawi ci cerę w czasie snu. Dla dobra własnej skóry pamiętaj o jej nawilżaniu. Nakła­ daj krem nawilżający na mokrą twarz lub smaruj mleczkiem nawilżającym mokre ciało, co zatrzyma wilgoć w skórze. Sko­ ro przebywasz w suchej atmosferze, spryskuj twarz źródlaną wodą mniej więcej co godzinę. Jeśli tylko możesz, spaceruj w czasie deszczu. Wkrótce po ślubie z Williamem wybiegłam z domu, by skorzystać z jesiennej ulewy. Kiedy wróciłam przemoknięta i nieco oszołomiona, podał mi ręcznik i rzekł: „Nigdy nie wyobrażałem sobie ciebie w takim stanie, ale za­ wsze będą cię kochał”.

44

Oddychaj najlepszym powietrzem Najlepsze powietrze jest nad morzem i w górach, ale niemal każde, które uchodzi za świeże, jest lepsze od tego w nieprzewietrzanych pomieszczeniach.

owietrze jest naszym podstawowym pokarmem, nic bo­ wiem tak nie wpływa na ciało, umysł i duszę, jak oddy­ chanie. Niedostatek powietrza sprawia, że nasze komórki nie funkcjonują należycie. Można odżywiać się wzorowo, lecz bez dostatecznej ilości tlenu pokarm nie jest odpowiednio wykorzystywany. Oddychanie również pozwala organizmowi usuwać substancje szkodliwe, głównie dwutlenek węgla. Tlen to najważniejszy środek odtruwający. Funkcjonowanie umysłu także zależy od tlenu. W porów­ naniu z innymi organami mózg zużywa najwięcej tlenu. Wła­ śnie dlatego głębokie oddychanie jest pierwszą linią obrony przed stresem. Dobre samopoczucie po aerobiku, na który składają się ćwiczenia zwiększające zużycie tlenu, bierze się częściowo z faktu, że mózg otrzymał sporą porcję swojej ulu­ bionej substancji. Oddech jest również punktem na styku ciała i duszy. Wol­ ne miarowe oddychanie stanowi integralną część medytacji, choć do niedawna praktycznie nikt na Zachodzie o tym

P

193

związku nie pamiętał. Czytałam, że rdzenni Hawajczycy mó­ wili o misjonarzach, którzy dotarli na ich wyspy, „ci bez od­ dechu”, ponieważ nowo przybyli nie umieli tchnąć życia w odmawiane modlitwy. Tysiące lat temu indyjscy mędrcy wymyślili sposoby oddychania, zwane pranajamą. Stwierdzi­ li, że świadome oddychanie usprawnia przepływ prany (za­ pewnia pranę), energii życiowej, która wzmaga witalność i uzdrawia. Także Chińczycy odkryli tę niewidoczną energię i nazwali ją chi. Właśnie ją wykorzystują w leczeniu specjali­ ści od akupunktury i właśnie nad tą energią uczą się panować ludzie uprawiający sztuki walki. Mając na względzie dobrodziejstwa oddychania, trzeba zwracać uwagę na to, czym się oddycha. Najlepsze powietrze jest nad morzem i w górach, ale niemal każde, które uchodzi za świeże, jest lepsze od tego w nieprzewietrzanych pomiesz­ czeniach. Zatem wychodź na dwór, a przynajmniej otwieraj okno. Owszem, atmosferę zatruwa ruch drogowy i przemysł, ale powietrze na dworze jest prawie zawsze czyściejsze niż to, którym się oddycha w zamkniętych pomieszczeniach, gdzie najczęściej przebywamy. Oprócz wychodzenia na dwór są jeszcze inne sposoby zapewniania sobie dobrego powietrza. Kontakt z naturą. Przy każdej okazji jedź do lasu, w góry, nad morze. Kiedykolwiek możesz, idź do parku lub tam, gdzie jest więcej drzew niż samochodów. Oczyszczanie powietrza w domu. Zapewnisz sobie czyściej­ sze powietrze do oddychania, a przy okazji twoja skóra i wło­ sy dłużej zachowają czystość, gdy w domu będziesz chodziła boso. Na obuwiu wnosi się brud i inne zanieczyszczenia, któ­ re potem unoszą się w powietrzu. Przy wszystkich wejściach do domu umieść duże wycieraczki, do pewnego stopnia sku­ teczne nawet wówczas, gdy ktoś nie ma zwyczaju wycierać butów. Jeżeli w domu są dywany, często używaj odkurzacza.

194

Używaj środków ekologicznych. Zanieczyszczamy swoje własne środowisko, używając środków czyszczących i chemi­ kaliów, które uważamy za normalne i potrzebne. Istnieją ła­ godniejsze środki dostępne w sklepach ze zdrową żywnością. Są tak samo skuteczne, jak tamte, a przy tym zdrowsze dla płuc. Niejednokrotnie wystarcza użyć sody oczyszczanej (ła­ godnie ściera), octu (dezynfekuje) i płynu do mycia naczyń (rozpuszcza brud). Kiedy musisz zanieczyszczać, otwieraj okna. Jeżeli używasz silnych środków czyszczących, farb czy nawet lakieru do pa­ znokci, rób to przy otwartych oknach. Dobra wentylacja zmniejsza ilość szkodliwych substancji w powietrzu, którym oddychasz. Natychmiast opuszczaj każde pomieszczenie, gdzie opary (np. farby) przyprawiają cię o ból głowy. No i od czasu do czasu pomyśl o oddychaniu. Kiedy jesteś zestresowana lub spięta, głęboko oddychaj w sposób opisany w rozdziale 18, „Mów swoim prawdziwym głosem”. Po trzech wolnych głębokich oddechach będziesz spokojniejsza, bar­ dziej skupiona i odzyskasz panowanie nad sobą. Przy wdy­ chaniu myśl o spokoju, szczęściu czy odwadze - o tym, czego w danym momencie potrzebujesz, a przy wydychaniu o nie­ pokoju, smutku czy strachu, czyli o tym, czego chcesz się po­ zbyć. Nie jest to panaceum, lecz tylko narzędzie poprawiają­ ce nastrój lub zmieniające postawę. Najczęściej niczego wię­ cej nam nie trzeba.

C Z Ę Ś Ć VIII

Pielęgnowanie ducha

45

Poświęć się czemuś

Los i temperament decydują o wielkości sceny, a ty sama decydujesz o poziomie występu.

d kobiet, które wyrastają ponad tłum, wymaga się cze­ goś więcej niż od tłumu - ich życie nie należy wyłącznie do nich. Poświęcenie i oddanie to słowa zamiennie stosowa­ ne w odniesieniu do przekształcania życia egocentrycznego w altruistyczne. Można poświęcić się swojemu bogu, ideałom duchowym czy filozoficznym, sztuce, dziełu życia, dobroczyn­ ności lub połączeniu tych rzeczy. Idzie o to, by się wznieść ponad sprawy osobiste i zając się czymś ważniejszym, a w konsekwencji wykonywać codzienne zadania z energią, zaangażowaniem i determinacją. Poświęcanie się jest także najpewniejszą drogą prowa­ dzącą do zmieniania świata, przynajmniej częściowo. Jeśli z pełnym zaangażowaniem starasz się robić to, w co wie­ rzysz, korzystasz z energii swojej wewnętrznej światłości, by zmienić coś na lepsze nie tylko w sobie, ale także wo­ kół siebie. Niektórzy ludzie są powołani do działania na skalę światową, inni na mniejszą. Los i temperament decy­ dują o wielkości sceny, a ty sama decydujesz o poziomie występu.

O

199

Dzięki samemu aktowi poświęcenia się wznosisz się ponad poziom, na którym jesteś. Emerson dzielił ludzi na trzy gru­ py. Do pierwszej zaliczył tych, którzy kierują się zdrowym rozsądkiem - ich główną troską jest zapewnienie zdrowia i dobrej sytuacji materialnej sobie i najbliższym. Następna grupa to ludzie określani przez swoje upodobania - są odda­ ni sztuce lub nauce jako uczestnicy albo sponsorzy. Trzecia grupa, według Emersona, obejmuje ludzi, którzy charaktery­ zują się percepcją duchową i ponad pięknem symbolu żyją tym, co on oznacza. Kiedy znajdziesz się w tej kategorii, bę­ dziesz mogła swobodnie cieszyć się przyjemnościami dostęp­ nymi we wszystkich trzech. Tylko poświęcenie się jakiemuś ideałowi zapewni ci szybkie przejście z pierwszej grupy do drugiej, a następnie do trzeciej. Na szczęście nie musisz od razu poświęcać się na całe życie. Nawet osoby wstępujące do zakonu nie składają wszystkich ślubów za jednym razem. Nam wystarczy po­ święcanie się na jeden dzień. Po obudzeniu się rano naj­ pierw powinnaś sobie przypomnieć, że właśnie tego dnia zamierzasz się poświęcić jakiejś wyższej sprawie. Następnie odmawiasz modlitwę w tej intencji, składasz sobie przy­ rzeczenie albo w inny sposób utwierdzasz się w zamiarze. Potem przez dobę zajmujesz się fascynującymi sprawami ze świadomością, że nie jest to kolejny zwykły dzień, lecz cudowny. Kiedyś znałam kobietę, która właśnie tak robiła, codzien­ nie rano poświęcając się czemuś najlepiej, jak umiała. Po pewnym czasie doszła do wniosku, że nie zawsze spełniała wolę Boga, ale zawsze bardzo tego pragnęła. Chęć wykazania się w pracy, w kontaktach z innymi ludźmi czy w wykorzysty­ waniu swojej inteligencji i zdolności sprawia, że uzewnętrz­ nia się to, co w tobie najlepsze. Później pojawia się mnóstwo rozmaitych rekompensat: si­ ła, ochrona, możliwości. Nawet nie zdajesz sobie sprawy, że

200

masz cichego sponsora czy mecenasa. Wiesz, że osobę, któ­ ra finansuje film czy przedstawienie na Broadwayu, czasem nazywa się aniołem? Z tobą jest podobnie. Nim poświęciłaś się czemuś, mogłaś być dumna, że pewnie stoisz na nogach. Jednak gdy się poświęcisz jakiejś sprawie, w dalszym ciągu będziesz pewnie stała na nogach, lecz także dostaniesz skrzydeł.

46

Ufaj życiu

Ufność nie polega na fatalizmie ani na tym, by się przewrócić i udawać martwą, lecz na przekonaniu, że w życiu jest coś więcej niż tylko to, co widzą oczy.

zy kiedykolwiek ci się zdarzyło, że książka dla ciebie ważna sama wpadła ci w ręce w bibliotece lub księgar­ ni? Właśnie to mnie spotkało z tomikiem „Trust Yourself to Life”* Clary Codd. Dopóki nie zobaczyłam tej książeczki, nie zdawałam sobie sprawy, jak bardzo było mi potrzebne to przesłanie: polegaj na życiu. Kiedy przeczytałam ten tytuł, chyba pierwszy raz od wielu tygodni odetchnęłam pełną pier­ sią. Przypomniał mi, że dobrze jest nie wiedzieć, co się stanie w przyszłości. Niepewność nie musi przerażać - dni tragicz­ nych jest zdecydowanie mniej. Łatwiej ufać, gdy ma się przekonanie, że na świecie jest więcej dobra niż zła - albo nawet, że istnieje tylko dobro, a to, co wydaje się złem, jest tylko brakiem dobra, tak jak ciemność to jedynie brak światła. Trudniej zachować ufność temu, kto wiele przecierpiał albo jest tak wrażliwy, że dzieli ból z inny­ mi. Przekonanie, że istnieje tylko dobro albo nawet, że dobro

C

* „Polegaj na życiu” (przyp. tłum.)

202

jest silniejsze od zła, może pozwala łatwiej znosić cierpienie, lecz niekoniecznie. Różnie sądzi się o tym, dlaczego Ziemia nie jest rajem, a ludzie nie są aniołami. Mamy tylko tę pew­ ność, że Ziemia to nie raj i że nie jesteśmy aniołami. Czasem sami narażamy się na cierpienia świadomie czy nieświadomie. Kiedy indziej cierpienie na nas spada, jakby nie wiadomo skąd i dlaczego. Ufność to wiara, że dzieje się coś, czego nie potrafimy zgłębić. Ufność nie polega na fatalizmie ani na tym, by się przewrócić i udawać martwą, lecz na przekonaniu, że w życiu jest coś więcej niż tylko to, co widzą oczy. Ufności czy wiary, by użyć bardziej teologicznego słowa, nie możesz sobie narzucić siłą woli. Wola zazwyczaj okazuje się mało skuteczna, kiedy chcesz zrezygnować z jedzenia cze­ kolady, a jeszcze mniej, gdy pragniesz polecić swoje życie opiece jakiejś niewidzialnej mocy, której istnienia nie jesteś całkiem pewna. Jednakże możesz zrobić coś innego: nie na­ rzucać jej sobie, lecz dopuszczać ją do siebie. Dopuszczanie oznacza ustępowanie, schodzenie ze swojej własnej drogi. Ufaj w takim stopniu, w jakim możesz, i obserwuj, co się dzieje, jak ta moc wpływa na twoje życie. Niektórzy ludzie mają wiarę niezłomną, opartą na religij­ nych naukach lub jakichś przeżyciach nie każdemu danych. Niemniej kobieta wierząca - w swojego wybranego boga lub po prostu w „coś” - często odkrywa, że łatwiej się jej żyje. Akceptuje istnienie zmienności, okoliczności łagodzących i tego, że życie toczy się po swojemu. Osoba, która zrezygno­ wała z potrzeby kierowania swoim życiem pod każdym względem, ma głębokie poczucie uległości. W dalszym ciągu robi plany i ciężko pracuje, by je zrealizować, lecz na uzyska­ niu określonego wyniku nie zależy jej tak bardzo, jak innym ludziom. Stwarza jej to więcej okazji do przeżywania radości.

203

47

Ucz się inspirujących słów na pamięć Zapamiętywanie pięknych stów, choć niezbyt powszechnie praktykowane, może mieć silnie działanie uzdrawiające.

zapamiętasz słowa podnoszące na duchu, w razie K iedy potrzeby zawsze możesz do nich sięgnąć. Pomaga samo ich słuchanie lub czytanie, ale gdy je utrwalisz w pamięci, stają się twoje. Zacznij od czegoś krótkiego, a później przejdź do dłuższych fragmentów. Mogą to być cytaty, wiersze, piosenki, modlitwy albo wyjątki z rodzimej lub obcej tradycji literackiej. Kiedy słowa te zajmą w twojej głowie miejsce przesłań negatywnych i cynicznych, odnie­ siesz wrażenie, że przeszczepiono ci postawę, a jako że ciało, umysł i dusza są ze sobą ściśle związane, zmiana ta wpłynie na całą ciebie. Jedna z moich nauczycielek w szkole podstawowej wyma­ gała od nas uczenia się wierszy na pamięć. Codziennie, pół godziny przed końcem zajęć, siadała w ostatniej ławce, która dla niej była zbyt niska, i każdy, kto nauczył się wiersza, mógł się do niej przesiąść, by go cicho wyrecytować. Uwielbiałam te chwile, gdy wypadała moja kolej, a reszta klasy musiała od­ rabiać lekcje.

204

Później rozszerzyłam swój repertuar, na który składała się nie tylko poezja, ale również cytaty z Biblii, Bhagawadgity i Dhammapady*. Nauczyłam się urywków z Rousseau, Goethego i Emersona, a nawet sentencji z kubków do kawy i nalepek na zderzaki. Ponieważ w głowie nie wszystko się zmieści, te rzeczy, do których mam sentyment, wypierają straszne myśli oraz daw­ ne smutki i żale. Mogę więc do nich sięgnąć, gdy jestem sa­ ma, zmartwiona lub smutna. To tak jakbym osobiście przy­ jaźniła się z mędrcami żyjącymi w przeszłości i w każdej chwi­ li mogła ich do siebie zaprosić, a oni niechybnie się zjawią. Ich myśli pozwalają mi rozproszyć swoje własne, jałowe lub negatywne. Uczenie się na pamięć jest sztuką szybko zanikającą. Dzie­ ci w szkole rzadko muszą to robić. Uzasadnienie: „Wszystko jest w internecie, więc wystarczy im tam zajrzeć”. Zapomina się jednak, że to, co znajduje się w internecie lub między okładkami książki, jest dla ciebie dostępne, ale rzeczy prze­ chowywane w pamięci są częścią ciebie. To istotna różnica. Kiedy już coś zapamiętasz, nawet nie dosłownie, staje się to twoje homeopatycznie. Klasyczne leki homeopatyczne to niewielkie pigułki z cu­ kru zawierające tak nieskończenie małe ilości czynnego składnika, że niektóre laboratoria w ogóle nie potrafią ich wykryć. Mimo to ów składnik zachowuje swoją istotę, a ona łączy się z twoją i uzdrawia. Właśnie tak działają te słowa na człowieka. Uzdrawiają prawdą, która się w nich kryje jak lek homeopatyczny w słodkiej osłonie z cukru. Zapamiętywanie pięknych słów, choć niezbyt powszechnie praktykowane, może mieć silne działanie uzdrawiające. Za­ pamiętywanie jest także świetnym ćwiczeniem dla umysłu za­ pewniającym błyskotliwość. (Swoją umiejętność wygłaszania * zbiór aforyzmów ujmujący zasady etyki buddyzmu (przyp. tłum.)

205

improwizowanych mów Winston Churchill przypisywał te­ mu, że zapamiętał dwieście tysięcy linijek wierszy). Baw się tym. Wybieraj fragmenty przypadające ci do serca, na począ­ tek te już znane, które chciałabyś poznać lepiej, albo coś, cze­ go kiedyś uczyłaś się na pamięć. Ze zdumieniem stwierdzisz, że tak wiele zapamiętałaś. Szukaj też rzeczy nowych, które dziś do ciebie przemawia­ ją - wierszy lub ich urywków. Przyswajaj sobie ich piękno, tak aby stało się twoim. Ułatwisz sobie zadanie, przepisując wszystko do swojego dziennika lub brulionu. W ten sposób nie tylko zapamiętasz cytaty, ale również stworzysz swój pry­ watny wybór ulubionych wierszy, modlitw i ich fragmentów. Łatwiej coś zapamiętać, jeśli się to przepisuje. W tym celu le­ piej używać pióra niż klawiatury komputera, ponieważ w cza­ sie odręcznego pisania zachodzi szczególny związek między dłonią a mózgiem. Korzystaj ze swoich zasobów tych cudownych słów życia. Jak najczęściej dziel się nimi, zwłaszcza z dziećmi, które po­ wtórzą je swoim dzieciom, powołując się na ciebie: „Moja mama zwykła mówić...” albo „Kiedy byłam mała, nasza są­ siadka, cudowna starsza pani, zawsze mówiła...”. W ten spo­ sób możesz stworzyć spuściznę złożoną z mądrych słów, swo­ ich własnych i zapożyczonych.

48

Szanuj siebie i to, co cenisz

Rozpaczliwie próbując się dopasować, czasem wypieramy się siebie i tego, w co wierzymy. Takie udawanie kogoś innego jest szkodliwe, gdyż przysłania nasze wewnętrzne piękno, naszą wewnętrzną światłość.

K

iedy szanujesz siebie i to, co cenisz, twoja wewnętrzna światłość ukazuje się we wszystkim, co robisz w życiu. Z myślą o sobie szukasz oddanych przyjaciół, bywasz w inspiru­ jących miejscach i angażujesz się w działalność, w której mo­ żesz się w pełni wykazać. Dbasz o swoją formę psychiczną, pra­ cując jak najlepiej i żyjąc zgodnie z własnymi ideałami. Dobrze ci ze sobą, ponieważ masz pewne niezłomne zasady. Jedne rze­ czy robisz, a innych nie, bez względu na czas, miejsce i okolicz­ ności. Jesteś elastyczna i przychylnie usposobiona, lecz swoje podstawowe zasady traktujesz bezkompromisowo. W rezulta­ cie pozostajesz w zgodzie ze sobą i całym światem. Błyszczysz. W bajce o brzydkim kaczątku chodzi o szacunek dla siebie. Kaczki w tej bajce uważały pisklę łabędzia za brzydkie, nie rozumiejąc, na czym polega uroda tego ptaka - wiadomo, długa szyja. Często stawiamy się w takiej samej sytuacji, jak ono. Rozpaczliwie próbując się dopasować, czasem wypiera­ my się siebie i tego, w co wierzymy. Takie udawanie kogoś in-

207

nego jest szkodliwe, gdyż przysłania nasze wewnętrzne pięk­ no, naszą wewnętrzną światłość. Starając się być kaczką, przegrywamy. Albo z powodzeniem odegramy tę rolę, lecz nie będziemy sobą, albo nam się to nie uda i wpadniemy w rozpacz, ponieważ nie będziemy podobne do wszystkich innych. Jednak to pozorne niepowodzenie jest w istocie bło­ gosławieństwem. Dowodzi, że mamy w sobie coś, co nie po­ zwala nam wypierać się siebie. Na szczęście. Skoro stwierdzisz, że nie pasujesz jako kaczka, uznaj fakt, że jesteś łabędziem. Będąc odrębną istotą, czujesz się bez­ pieczna, choć czasem doskwiera ci samotność. Właśnie dla­ tego jest rzeczą ważną, byś szukała ludzi z którymi poczujesz się dobrze, innych „łabędzi” podobnych do ciebie i świadczą­ cych, że jesteś w pełni akceptowana. Łabędź z bajki był prze­ konany, że jest brzydkim kaczątkiem, dopóki nie zobaczył in­ nych łabędzi. Chcąc spotkać ludzi podobnych do siebie, szu­ kaj odpowiedniego towarzystwa, zapisz się na jakiś kurs, jeśli wiesz, że uczestnicy mają podobne do twoich zainteresowa­ nia, albo po prostu trzymaj oczy szeroko otwarte. Kiedy w kawiarni spostrzeżesz kobietę, która czyta jedną z twoich ulubionych książek, spróbuj nawiązać rozmowę. Może się nie zaprzyjaźnicie, lecz spędzisz kilka minut z pokrewną duszą, a to już jest coś. Ludzie tego samego pokroju gromadzą się w pewnych miejscach. Mam wrażenie, że otaczają mnie ludzie podobnie myślący, kiedy jestem w Nowym Jorku. Pisarze chyba kocha­ ją to miasto. Tam spotyka się ich mnóstwo i właśnie tam na­ pisałam swoje najlepsze rzeczy. Ogromnie ważne jest przeby­ wanie w miejscach, gdzie człowiek czuje się wyjątkowo do­ brze, zupełnie jak u siebie w domu. Jednak nie ma takiego miejsca na ziemi, gdzie nie można by spotkać bratniej duszy. Kiedyś mieszkałam w maleńkim domku kempingowym w Ozarks, w stanie Missouri, dziesięć kilometrów od najbliż­ szego miasta. Wierz mi, gdybym tylko szukała miejscowości,

208

gdzie są ludzie myślący jak ja, na pewno bym ją znalazła. Tymczasem ja, wegetarianka o eklektycznej duszy, przyje­ chałam do miejscowości pełnej pikapów, broni myśliwskiej i namiotów. Myślałam, że w ciągu miesiąca umrę z powodu osamotnienia. Tymczasem w ciągu dwóch tygodni zaprzyjaź­ niłam się z kilkoma kobietami. Osoby te dzieliły wiele moich poglądów i akceptowały to, że w pewnych sprawach miałam inne zdanie. Trzy z nich są moimi przyjaciółkami do dnia dzisiejszego, choć wyjechałam stamtąd ponad dziesięć lat temu. Jeśli znajdziesz się wśród ludzi, których system wartości jest inny niż twój, na przykład w pracy zawodowej, w są­ siedztwie, a nawet w rodzinie, staraj się rozmawiać z oso­ bami wyznającymi te same zasady, co ty. Niezwykle ważne jest również to, żeby twój system wartości był uznawany nie tylko przez innych, ale także - i głównie - przez ciebie. Niedawno widziałam przykład takiej postawy, gdy moja córka zaprosiła do nas kilka swoich przyjaciółek, młodych aktorek po dwudziestce. Jedna z nich znalazła naj­ bliższy kościół katolicki, dokąd w niedzielę rano chodziła na mszę i dopiero później spotykała się z koleżankami. Ro­ biła to z ogromnym wdziękiem, po prostu zwyczajnie, w ogóle nie licząc na to, że ktoś jej pomoże być wierną so­ bie. Właśnie tak się na co dzień objawia szacunek wobec siebie: spokojnie, dyskretnie, a jednocześnie w sposób za­ uważalny. Chcąc szanować siebie i to, co cenisz, musisz wiedzieć, kim jesteś i jakie wartości uznajesz. Co jest dla ciebie naj­ ważniejsze? Co cię uszczęśliwia? Jak często robisz to, co cię uszczęśliwia? Kiedy ostatnio byłaś naprawdę zadowolona? Co wówczas robiłaś? Z kim wtedy byłaś? Jaką spuściznę chcesz po sobie zostawić? Od czasu do czasu przypominaj sobie, co w życiu sprawia ci radość i co nadaje mu sens. Nigdy nie odchodź zbyt daleko od żadnej z tych wartości.

209

Na dowód szacunku dla siebie nie zawsze trzymaj się sta­ da, nawet gdy chodzi tylko o to, gdzie zjesz śniadanie lub co zrobisz z wolnym sobotnim popołudniem. Nigdy nie odstępuj od swoich zasad bez względu na okoliczności. Ludzie to do­ cenią.

49

Spodziewaj się dobrych chwil

Powinnyśmy wypatrywać świetlanych okresów i stawać na wysokości zadania.

obre chwile dają ci tyle wewnętrznego bogactwa, że część możesz odłożyć na później. Stanowią duchowy odpowiednik premii lub dywidendy. Jednak nie zdarzają się codziennie, więc są czymś szczególnym. Ogólnie rzecz bio­ rąc, w takich chwilach wszystko układa ci się pomyślnie i masz wrażenie, że nic tego nie zakłóci. Czasami pojawiają się nawet w sytuacjach kryzysowych, gdy wokół ciebie panu­ je rozpacz, a ty czujesz się chroniona i bezpieczna, ponieważ przez wewnętrzną światłość masz kontakt z Bogiem. Takie stany łaski mogą być duchowym przeżyciem albo jakąś przy­ godą. W każdym razie przepełnia cię entuzjazm, a entu­ zjazm, jak powiedział William Blake, jest pięknem. Już miałaś dobre chwile i to, że je pamiętasz, pomoże ci być gotową, gdy pojawią się następne. Ja dobre chwile mia­ łam przez dziewięć miesięcy ciąży. Mimo porannych mdłości, mieszane uczucia pokory i dumy nadawały słoneczny blask niemal wszystkiemu w moim codziennym życiu. Z dzieckiem, które urodziłam, siedem lat później wędrowałam po skałach hawajskiej wyspy Kauai. Czułam się jak w niebie. Dobre

D

211

chwile trwały tygodniami. Sześć lat później poznałam Willia­ ma i chociaż byłam wdową po czterdziestce i kobietą chyba zbyt dojrzałą na to, żeby miłość mnie oszołomiła, przez rok miałam cudowny nastrój. Wspominaj swoje dobre chwile - początek studiów, pierw­ sze własne mieszkanie, wspaniałą wycieczkę. Może to było odkrycie jakiejś prawdy o świecie lub o sobie, zerwanie z ja­ łowym życiem albo poznanie swojego ukochanego, nauczy­ ciela czy przyjaciela, który wszedł do twojego świata z taką łatwością, z jaką się wchodzi do pokoju. Czas i częstotliwość tych doznań zależy od połączenia roz­ maitych czynników - prawdopodobnie począwszy od układu gwiazd, a skończywszy na reakcjach chemicznych w mózgu. Niektóre dobre chwile przeżywasz w rezultacie przeszłych działań, inne przyciągasz, wysyłając pozytywne wibracje. Jed­ nak bez względu na źródło takich okresów w twoim życiu, są one cenne tylko wówczas, gdy zdajesz sobie sprawę z ich war­ tości. W przeciwnym razie tracą na znaczeniu i zamiast cza­ rownych momentów masz tylko miły dzień. To smutne, że omijają nas dobre chwile, bo nie jesteśmy na nie otwarte. Powinnyśmy wypatrywać jasnych punktów i sta­ wać na wysokości zadania. W tym celu: 1. spodziewaj się ich, 2. przygotuj się na nie i 3. podziękuj za nie z góry. Oczekuj świetlanych okresów, pamiętając o tym, że jesteś świetlaną istotą, i rozumiejąc, że możesz zrobić to, po co przyszłaś na świat, jedynie z niewielką pomocą niebios. Nie prosisz o szczególne traktowanie, a tylko stwierdzasz, że potrzebu­ jesz kilku dobrych chwil, by wykonać swoją pracę, tak jak sto­ larz i mechanik potrzebują odpowiednich narzędzi. W oczekiwaniu dobrych chwil przygotuj się fizycznie, psy­ chicznie i duchowo. Kiedy oczyszczanie ciała, wzniosłe myśli i dbałość o duszę staną się sprawą oczywistą w twoim co­ dziennym życiu, zaczniesz dostrzegać nadchodzące dobre chwile i już nigdy żadnej nie przeoczysz.

212

Dziękuj za nie, ponieważ twoja wdzięczność sprawi, że bę­ dzie ich coraz więcej. Jeśli nawet ostatni dobry okres miałaś bardzo dawno temu, doceń go i podziękuj za następny, po­ nieważ z pewnością nadejdzie. Także dziękuj za każdy wspa­ niały dzień, za każdy umiarkowanie dobry i za każdy, który przeżyłaś. Zawsze coś cię czeka. Życie toczy się cyklicznie. Twoje praktyki duchowe i każda odrobina gromadzonej mą­ drości sprawiają, że się wznosisz, choć wskutek przeciwności możesz mieć wrażenie, że jest odwrotnie. Dobre chwile są w drodze. Oczekuj ich.

50

Szukaj podobieństw

Kiedy spróbujesz żyć w przekonaniu o jedności zamiast odrębności, wszystko się zmieni.

J

eśli szukasz podobieństw między sobą a innymi ludźmi, znajdziesz je. Również znajdziesz podobieństwa, szukając ich między sobą a zwierzętami, przyrodą, a nawet pojęciami. Znajdziesz także jeszcze coś - Boga. Walt Whitman opisał to tak: Widzę coś z Boga w ciągu całej doby, a więc w każdej chwili, Widzę G o w twarzach kobiet i mężczyzn oraz we własnej twarzy odbitej w lustrze...

Widząc to podobieństwo do Boga, zobaczył Go w sobie. Co ciekawe, inni też Go w nim dostrzegali. W 1901 roku Maurice Bucke, autor „C o smic Consciousness”*, tak pisał o Whitmanie: „Żadne słowa nie oddadzą nadzwyczajnej fi­ zycznej atrakcyjności tego człowieka. Nie mówię tu o sympa* a n g . „Świadomość kosmiczna” (przyp. tłum.)

214

tii, jaką darzą go znajomi i ci, co często z nim przebywają, lecz o jego magnetyzmie oddziałującym na ludzi, którzy go widzą przez kilka chwil albo mijają na ulicy”. Jest to niemal idealny opis kogoś, kto jaśnieje wewnę­ trznym blaskiem. Czy Whitman mógł być wtedy po prostu bardzo przystojnym młodzieńcem? Nic podobnego. Miał sześćdziesiąt jeden lat, a wówczas średnia długość życia wynosiła znacznie mniej. Whitman jednak był mistykiem, jednym z nielicznych ludzi, którzy z doświadczenia znają jedność wszelkiego życia. Bez tej wiedzy zastanawiamy się nad tym, czy wszyscy jesteśmy stworzeni z jednej i tej samej boskiej substancji i czy w sumie stanowimy całość. Whitman i wszyscy pozostali mistycy w każdej epoce i kulturze nie musieli się nad tym zastanawiać, ponieważ znajdowali się w stanie świadomości, w którym to wiedzieli. Mistycy to szczęściarze - nie mają wątpliwości. Inni ludzie muszą szukać podobieństw, nawet jeśli wątpią. Przy­ jmij czysto teoretycznie, że mistycy mają rację, że „czło­ wiek nie jest wyspą”, że wszyscy jesteśmy stworzeni z tej samej światłości i zjednoczeni tą samą miłością. Twierdzą, że świat, jak opisał to Platon, jest jedną żywą całością, składającą się ze wszystkich żywych istot, które ze swej natury są ze sobą powiązane. Choć to wszystko brzmi wspaniale, większość z nas zna wiele osób, których nie lubimy, i wolałybyśmy nie mieć z nimi nic wspólnego. Odżegnałam się od tej jedności, usłyszawszy w liceum pewną uwagę na jej temat. Otóż moja koleżanka Rita, trzynastoletnia skończona intelektu­ alistka, kiedyś zapytała: „A co, jeśli jesteś tylko molekułą w kolanie Boga?”. Byłam przerażona, ponieważ uważałam się za osobę całkowicie niezależną, choć ktoś mnie utrzy­ mywał i musiałam odrabiać lekcje. Odparłam Ricie, że na pewno nie, ponieważ sama jestem wszechświatem. Kiedy

215

nikt nie zapraszał mnie do tańca, oczywiście byłam bardziej drobinką niż wszechświatem. Następnie odkryłam mistyków - takich poetów mistycz­ nych, jak Rumi i William Blake, takich mistyków religij­ nych, jak Martin Buber i Teilhard de Charidn, oraz misty­ czki, które do mnie najbardziej przemawiały: Myrtle Fill­ more, Mildred Norman („Peace Pilgrim”), święta Teresa. Pisali o „wspanialszym życiu” i „bezkresnym istnieniu”. Przez długi czas uwielbiałam tę lekturę, ale nie zmieniłam trybu życia. Jednak z upływem lat było mi coraz trudniej, ponieważ czułam się skrępowana brakiem zgodności mię­ dzy tym, czego się dowiadywałam, a tym, jak żyłam. Zmie­ niłam niewiele, jedynie tyle, by pozbyć się skrępowania, ale nawet drobne zmiany okazały się istotne. Już mniej roz­ mawiałam o osobach trzecich, gdyż nagle obgadywanie ko­ goś za plecami wydało mi się głupie, skoro wszyscy stanowi­ my jedność. Ponadto nabrałam szacunku do wszystkich lu­ dzi, jakich przedtem lekceważyłam - akwizytorów posługu­ jących się telefonem, szarych ludzi tworzących tłum oraz tych, którym na ulicy często dawałam dolara, rzadko po­ święcając im kilka chwil. W rezultacie moje życie stało się nieco mniej wygodne, lecz bardziej autentyczne. Zmiana ta okazała się zbawienna w skutkach, ponieważ uszczęśliwiając innych ludzi, zarazem uszczęśliwiałam siebie, a kiedy widziałam w nich więcej światłości, wydawało mi się, że ja też mam jej więcej. Szukając podobieństw, wiele zyskasz. Im więcej ich do­ strzeżesz, tym szybciej poczujesz się częścią wszystkiego, co istnieje. Uświadomisz sobie, że dla ogółu odgrywasz doniosłą rolę. Współpraca stanie się dla ciebie ważniejsza niż rywali­ zacja, a dojście do porozumienia z innymi ludźmi da ci po­ czucie zwycięstwa. Przekonasz się, że twoje słowa i czyny nie tylko długo przetrwają, ale także będą miały daleko idące skutki.

216

Wraz ze wzrostem świadomości pokrewieństwa staniesz się wrażliwsza na potrzeby innych ludzi, bo zrozumiesz, że oni to po prostu ty o różnych twarzach odzwierciedlających wizerunek Boga. Kiedy spróbujesz żyć w przekonaniu o jed­ ności zamiast odrębności, prawie nigdy nie będziesz samot­ na. Choć możesz pamiętać, że kiedyś uważałaś się za brzyd­ ką i bezwartościową, już więcej tak o sobie nie pomyślisz.

POSŁOWIE

Staraj się jaśnieć wewnętrznym blaskiem Ważne jest utrzymywanie stałego kontaktu z wewnętrzną światłością. Wówczas bowiem, choćby wszystko inne się zmieniało, masz oparcie w tej jedynej rzeczy, która jest niezmienna.

iedawno ubawiło mnie pewne czasopismo, gdy przeczy­ tałam, że mam niemodną fryzurę. Chichocząc, uświa­ domiłam sobie, że wszystko ciągle się zmienia: twarze, ciała, moda, postawy. Wobec tego ważne jest utrzymywanie stałe­ go kontaktu z wewnętrzną światłością. Wówczas bowiem, choćby wszystko inne się zmieniało, masz oparcie w tej jedy­ nej rzeczy, która jest niezmienna. Na zakończenie chciałabym podsumować podstawowe za­ sady uwidaczniania wewnętrznej światłości. Ich zrozumienie i stosowanie w życiu zapewni ci blask, który inni ludzie od­ biorą jako piękno, a ty odczujesz jako spokój.

N

1. Każda kobieta, która wyraża swoją prawdziwą istotę, jest bardzo piękna. Promienieje blaskiem światłości swojej duszy.

219

2. Uznawanie określonego wyglądu czy typu budowy ciała za kryterium piękna to przesąd. Szkodzi kobietom i ob­ raża Boga. 3. Kiedy dajesz wyraz swojej wewnętrznej światłości, wiek staje się nieistotny. 4. Dobro, które czynisz, uwidacznia ci się na twarzy. 5. Ważne jest przebywanie z ludźmi pragnącymi, byśmy były zadowolone i szczęśliwe. Sprawiamy im bowiem sa­ tysfakcję, kiedy stajemy się takie, jakimi chcą nas wi­ dzieć. 6. W zdrowym ciele zdrowy duch; zadbane ciało odwdzięcza się pięknem i witalnością. 7. Zdrowsze jedzenie i wzniosłe myśli podnoszą ci poziom wibracji. W rezultacie poprawia się stan komórek two­ jego organizmu. 8. Między organizmem człowieka a substancjami natural­ nymi istnieje powinowactwo. Wobec tego jedzenie natu­ ralnej żywności i używanie naturalnych tworzyw ma bardzo korzystny wpływ. 9. Trzeba słuchać wewnętrznego głosu. Poznając siebie dzięki medytacjom, zyskujesz dostęp do mądrości, któ­ ra jest w tobie, i odkrywasz swoją wewnętrzną świa­ tłość. 10. Zmiana jest prawem przyrody. Do zmian trzeba się do­ stosowywać, bo walka z nimi wyczerpuje duszę.

220

11. O tw oim piękn ie św iadczy twoje życie, a nie ciało. Swoje życie uważaj za dzieło sztuki, które stale jest w trakcie tworzenia. 12. M iłość to znakom ity środek upiększający. Kiedy kogoś kochasz, osoba ta jest dla ciebie piękna. Kiedy kochasz siebie, twoje piękno odbija się nie tylko w lustrze, lecz także w otaczającym cię świecie.

PODZIĘKOWANIA

Patti Breitman, mojej agentce i przyjaciółce, dziękuję za to, że stworzyła ze mnie pisarkę i że we wszystko, co robi, wkłada całą du­ szę, której piękno może służyć za wzór. Dziękuję Liz Perle za sprawną redakcję mojej książki, której bro­ niła od samego początku. Dziękuję również wydawcy Stephenowi Hanselmanowi oraz wszystkim osobom w Harper San Francisco za to, że wierzyli w moją książkę, i za to, że w Wydawnictwie czułam się jak w rodzinie. Lindzie Michaels jestem wdzięczna za troskę o moje prawa autor­ skie za granicą. Crystal Leaman i Jerroldowi Mundisowi wyrażam podziękowania za ukierunkowanie mojego pisarstwa. Bardzo mi pomogła Martha Childers, zbierając materiały, i Pam Grout, udostępniając rękopis swojej niepublikowanej książki na podobny temat. Wszystkim osobom, które spotykały się ze mną w sprawach zwią­ zanych z wydaniem mojej książki, odpowiadały na e-maile, dokony­ wały interesujących spostrzeżeń i uczestniczyły w burzliwej dyskusji nad niniejszą książką, szczerze dziękuję za wspaniałomyślność i mą­ dre uwagi. Bez Was książka by się nie ukazała. A swojej rodzinie dziękuję za miłość i wsparcie stale mi okazywa­ ne, gdy pisałam każdą stronę.