Angus Watson - Tron z zelaza

Spis treści Karta ty tułowa Spis cy klu Prolog Część pierwsza. Bry tania i Galia Część druga. Bry tania i Galia Część trzecia. Bry tania, Rzy m i Galia Część czwarta. Bry tania Część piąta. Bry tania Epilog Nota history czna Podziękowania O autorze Fabry ka Słów poleca Karta redakcy jna Okładka

D la D avid a, Penny, Cam illi i Christa

P ROLOG M ORZE EGEJSKIE,

W

ROK 85 P.N.E.

porównaniu z inny mi historiami o ginący ch na morzu statkach ta by ła zupełnie pozbawiona dramaty zmu. Dwaj strażnicy, kłócąc się o to, czy rekin wy grzewający się w słońcu sto jardów od sterburty jest większy od tego, którego widzieli wcześniej, nie zauważy li olbrzy miego megalitu – pozostałości po mieście wieki temu pochłonięty m przez morze – wy stającego na szerokość dłoni ponad poły skującą taflę. Statek handlowy wspiął się na łagodną falę i opadł z trzaskiem na granitową skałę, która z chrobotem ry sowała mu burtę przez kilka uderzeń serca, a potem popły nął dalej. Sto kroków później, gdy pokład zaczął się dziwnie przechy lać, kapitan rozkazał zwinąć żagiel. Od sterburty woda sięgała już prawie nadburcia, z podpokładu, gdzie znajdował się ładunek, doby wały się prośby i groźby ; statek cały czas się przechy lał. Nieopodal by ła wy spa, ale wy sokie klify uniemożliwiały zejście na ląd. Młody Ty tus Poncjusz Felix wciąż jeszcze nie zdawał sobie sprawy z powagi sy tuacji. Ładunek zawsze krzy czał, a – jeśli wierzy ć opowiadany m mu przez szereg opiekunek historiom – statki tonęły zwy kle podczas sztormów, a dziś świeciło słońce, by ł więc pewien, że wszy stko jest w porządku i że dorośli szy bko jakoś rozwiążą problem. Ale kiedy usły szał spod pokładu łamaną łaciną: „Łańcuchy zdejmie! Wy przeklęte przez Belenosa dranie! Tonie! Tonie! Już utonął!”, sześciolatek, który wy rósł później na druida króla Zadara i Juliusza Cezara, wiedział już, co się święci. – Załoga i pasażerowie, do szalup! – darł się ibery jski kapitan, wsparłszy pięści na biodrach. Na jego porośniętej rudy m brodziskiem twarzy wy kwitł uśmiech. W otwarty ch ustach Felix nie dostrzegł ani jednego zdrowego zęba. – Leci w dół jak toga rzy mskiego chłopca na zajęciach z nauczy cielem! Felix nie rozumiał, o co mu chodziło, ale nie podobał mu się ton kapitana. Statek tonął, to chy ba nie pora na żarty ? Ojciec chłopca podzielał jego zdanie. – Nic nie leci! – krzy knął, machając krótkimi ramionami i próbując utrzy mać równowagę na pochy ły m pokładzie. – Statek nie może tonąć. Masz pan choć nikłe pojęcie o wartości ładunku? – Ależ ma się rozumieć – odparł Ibery jczy k. – Mogę podać z pamięci cenę każdego egzemplarza. – By ł niemal dwukrotnie wy ższy od ojca, zdał sobie nagle sprawę mały Felix. – Biorąc pod uwagę obecną sy tuację na ry nku, nasze położenie, stan przewożony ch dóbr oraz inflację i koszty manipulacy jne, łączna wartość ładunku wy nosi ni mniej, ni więcej, a... gówno. Nikt nie kupi martwy ch niewolników. – Jak toniemy !? Co toniemy !? Nie wolno nam zatonąć! W twojej ładowni jest cały mój

majątek. Dorobek ży cia! Musimy dopły nąć do jakiegoś portu, plaży... Błagam! Kapitan się roześmiał. – Ty mi wodami rządzi Posejdon i jego podmorska dupa, a dzisiaj wy srał się z całą swą boską mocą na ciebie i twój ładunek. Zdarza się. Statek tonie. Mogliby śmy uwolnić twój ładunek, ale jest go dość sporo i ni cholery nie zmieści się w szalupach. Będzie lepiej, jeśli zostanie w łańcuchach. – Donośny głos kapitana przedarł się przez dochodzące spod pokładu wrzaski. – Uszy do góry, chłopie, jeszcze zarobisz kupę pieniędzy ! Żaden ładunek nie jest droższy od ży cia. Ojciec Felixa aż spurpurowiał, ale ostatecznie poddał się i ruszy ł do szalupy. Felix podszedł za nim do burty i patrzy ł, jak schodzi po linowej drabince. Przechy ł statku jeszcze wy dłuży ł drogę do łodzi ratunkowej. Wy brzuszony kadłub łódki uderzał ciężko o wy łaniające się z odmętów podbrzusze statku, pokry te obślizgły m nalotem. Felix nie miał pojęcia, jak zdoła zejść, i bardzo się bał. Kapitan dostrzegł jego niedolę i wspiął się z powrotem, by mu pomóc. Gdy załoganci zaczęli wiosłować, ojciec chłopca wy glądał, jakby rozbierała go choroba. – Wszy stkie moje pieniądze... – wy jęczał, wlepiając wzrok w niknącą pod falami jednostkę. Po jego policzkach spły wały łzy. Załoganci śmiali się z niego, Felix nienawidził ich za to. Niedługo później znaleźli wy rwę pośród klifów. Gdy wciągnęli łodzie na piaszczy stą plażę okoloną potrzaskany mi biały mi skałami i karłowaty mi, poskręcany mi drzewami, kilkudziesięciu przerażający ch mężczy zn i kobiet opuściło kry jówkę i rzuciło się na załogantów z mieczami i maczugami, po czy m zabiło większość z nich. Ocalał jedy nie Felix, jego ojciec, dwie kobiety i kapitan. Wy glądało na to, że ostatnia trójka by ła w zmowie z atakujący mi. Wszy scy skupili wzrok na dwóch Rzy mianach. – Nie zabijajcie mnie! Weźcie chłopca! – zawodził ojciec Felixa, odgradzając się nim od zbójów. Człowiek, którego twarzy prawie nie by ło widać spod krzaczasty ch wąsów, odciągnął Felixa na bok i trzy mał go mocno, gdy jego kamraci zdzierali z ojca togę i sandały. Zanosząc się śmiechem, pchnęli go nagiego w stronę śniadej kobiety o oczach jak krzemienie i długich kruczoczarny ch włosach. Zsunęła z siebie odzienie i natarła na niego. Ojciec Felixa próbował uciekać, ale naty chmiast go dopadła i powaliła na ziemię, a potem wskoczy ła na niego okrakiem. Zbóje nagrodzili jej wy czy n gromkim rechotem. Jego tata szarpał zaciśnięte wokół niego nogi, łomotał w jej piersi mały mi piąstkami. Ale ona by ła niewzruszona, ignorowała jego żałosne ataki i biła go pięściami po twarzy, aż jego nos zmienił się w krwawą miazgę, a on sam w jęczący, bezuży teczny strzęp człowieka. Wtedy zacisnęła mu ręce na szy i i zaczęła dusić, on zaś szamotał się jak wy jęta z wody ry ba, aż w końcu sflaczał i zasty gł w bezruchu. Felix powlókł się za piratami do ich przy stani. Nie wiedział, co innego miałby zrobić. Piraci nie zwracali na niego uwagi, ale i nie oponowali, gdy podkradał jedzenie z ich stołu. Znalazł miejsce do spania w namiocie z czworgiem inny ch dzieci, które najwy raźniej nie miały nic przeciwko, ale również nie odezwały się do niego słowem. Dnie spędzał, włócząc się samotnie po wy spie, zabijając owady, jaszczurki i inne zwierzęta, które dały się złapać. Zabijanie poprawiało mu humor. Pewnego dnia zszedł niskim klifem na niewielką plażę po wschodniej stronie wy spy, gdzie znalazł kilka duży ch, skalisty ch sadzawek. Zmiażdży ł kilka mięczaków, by wy wabić kraby z bezpiecznego schronienia ich maleńkich jaskiń, a potem zaczął badać, ile nóg należy im

wy rwać, by nie mogły chodzić. Tak by ł pochłonięty doświadczeniem, że zbliżającą się do plaży łódź z biały m żaglem zauważy ł dopiero wtedy, gdy znalazła się przy samy m brzegu. Wstał i patrzy ł, jak dziób wsuwa się w piach, a drobne fale omy wają rufę. Łódź wy dawała się pusta. Doszedłszy do wniosku, że nic mu nie grozi, porzucił kraby i zbliży ł się, by zobaczy ć, co też może się znajdować w środku. Na pokładzie ujrzał martwą kobietę. Wrzasnął, przerażony, ale zaraz się otrząsnął i zaczął zastanawiać, czy jego okaleczone kraby zasmakują w ludzkim mięsie. Położy ł kobiecie jednego na piersi, drugiego na twarzy. Wtedy poruszy ła głową. A więc ży ła! Złapała kraba na twarzy w zęby i przegry zła jego skorupę. Chłopiec raczej poczuł, niż usły szał osobliwy szum, kiedy coś nieopisanie dziwnego naparło na niego od strony kobiety i omy ło jak woda, choć wcale wodą nie by ło. Dreszcz go obleciał, ale nie zimny ani nie gorący ; pierwszy raz czuł coś podobnego, a jednak uczucie wy dało mu się znajome. Kobieta jęknęła, usiadła, porwała kraba ze swoich piersi i wy rżnęła nim o burtę. Jakby przy by ło jej od tego energii. Wstała, otrzepała pobielałą od morskiej soli togę z zaschniętego mewiego gówna i obrzuciła go spojrzeniem. By ła bardzo stara – musiała by ć w ty m samy m wieku co jego ojciec, gdy umarł. Miała kręcone szpakowate włosy, czarne oczy i pełne, spękane od soli usta oraz nos w kształcie obtłuczonej gruszki. Uniosła rękę, jakby chciała go uderzy ć, a potem uśmiechnęła się i opuściła ją. – Dzięki ci, mały człowieku – wy rzekła, choć nie by ła od niego wiele wy ższa. – Twoi rodzice są gdzieś tutaj? Nie wiedział, co odpowiedzieć. Przy jrzała mu się wnikliwie, a on wił się pod jej spojrzeniem. W końcu rzekła: – Nie masz rodziców? Zresztą nieważne, ojciec i matka nigdy nikomu nie zdali się na wiele. Po prostu powiedz mi wszy stko, co wiesz o ty m miejscu. I proszę, nie mów mi, że jesteśmy na wy spie. – Jesteśmy na wy spie. – W dupę jeża – wy pluła, a Felix zachichotał. – No to powiedz mi, co wiesz o tej wy spie. Duża jest? Czy jest tu ktoś jeszcze? I skąd ty się tu wziąłeś? Felix opowiedział jej wszy stko, co wiedział. Spy tał, jak się tu znalazła, ale ona wy jawiła mu ty lko swoje imię: Thay a, i spy tała, czy zna jakieś miejsce na odpoczy nek, gdzie nie znajdą jej piraci. Odparł, że wie o pewnej sekretnej jaskini pod wodospadem w południowej części wy spy, nieopodal zrujnowanej świąty ni cy klopów. Poprosiła, by ją tam zaprowadził, a on się zgodził. Obrzuciła go rozbawiony m spojrzeniem, dostrzegłszy na skale w jaskini stertę zwierzęcy ch trucheł, ale nie odezwała się słowem. Nikomu nie powiedział o spotkaniu z Thay ą; nie dlatego, że by ła to tajemnica, ale ponieważ nigdy z nikim nie rozmawiał. Następnego dnia przy niósł jej jedzenie, potem kolejnego i jeszcze kolejnego, aż w końcu zauważy ł, że go nie je. Mimo to wciąż ją odwiedzał. Nie miał wiele do roboty, nie tęsknił też za inny mi mieszkańcami przy stani. W który mś momencie zaczęła go uczy ć posługiwania się magią. Pokazała mu, jak mocą umy słu przekierować siłę ży ciową wy ciekającą ze zmiażdżonej żaby, aby zabić przelatującego nad ich głowami ptaka. Kilka dni później nauczy ła go sięgać do wnętrza świni i miażdży ć jej serce, a uzy skaną w ten sposób energią doprowadzić inną do

morderczego szału. Po jakimś miesiącu Thay a poprosiła, by przy prowadził jej dwoje dzieci. Spełnił jej prośbę. Obiecał im, że w jaskini dostaną ciastka. Cała czwórka wróciła do pirackiej przy stani. Gdy piraci otoczy li ich, Thay a sięgnęła do serca jednego z dzieci i zmiażdży ła je, a wtedy piraci rzucili się sobie do gardeł. Wkrótce wszy scy leżeli martwi, nie licząc rudobrodego ibery jskiego kapitana. Sunął w ich stronę rozchwiany m krokiem, krwawiąc z wielu ran i ściskając w ręce kordelas. Szczerzy ł się jak wtedy, gdy tonął jego statek. Felix nie dał się dwa razy prosić, gdy Thay a zaoferowała mu drugie dziecko. Wpił dłoń w klatkę piersiową dziewczy nki, zacisnął drobne palce na jej sercu i ścisnął, a ono pękło jak dojrzały owoc. Poczuł, jak jej energia ży ciowa napły wa do niego przez ramię. Ujął ją siłą woli i wy pełnił nią drugą rękę, którą uczy nił zdecy dowany gest w stronę kapitana. Uśmiech spełzł z ust Ibery jczy ka, a gdy mężczy zna padł trupem, to Felix rozciągnął usta w uśmiechu. Thay a powiedziała, że jest bardzo zmęczona i musi się przespać, po czy m nakazała mu zgromadzić zapasy na podróż. Felix poczekał, aż zacznie chrapać, a potem znalazł głaz, uniósł go, jak mógł najwy żej, i spuścił jej na głowę. Wy korzy stał pły w jej energii ży ciowej, by rozerwać na sztuki kilkanaście kołujący ch mu nad głową mew, a potem załadował łódź i wy ruszy ł przez morze. Pły nąc, żuł serce Thai, które wy ciął jej z piersi kordelasem ibery jskiego kapitana. By ło obrzy dliwe – twarde i ży laste – ale cichy głos w jego wnętrzu podpowiadał mu, że musi je zjeść.

Część pierw sza

BRYTANIA I GALIA 56–55 P.N.E.

1 ROZDZIAŁ

G

dy poziom naniesionej potężny mi falami wody zaczął w końcu opadać, Wiosna zeszła ze wzgórza wiodącą z Żabiej Twierdzy ścieżką. Pochy łość boleśnie nadwy rężała jej kolana, ale dziewczy na nie zwracała uwagi na ból. Ludzie wołali do niej, ale prawie ich nie sły szała. Dobiegł ją głos Lowy, nakazującej wszy stkim zostawić ją w spokoju. Gdzieś w środku odczuła wdzięczność, ale zaraz zagłuszy ła ją nieprzeparta wściekłość, która wy buchła w niej jak pożar lasu. To wszy stko wina Lowy ! Stanęła pomiędzy nimi! Ona i Dug mogliby podróżować i przeży wać przy gody, ale nie! Musiała się napatoczy ć Lowa i zmusić ją, by zabiła jedy ną osobę

na świecie, którą kochała, nie licząc matki. Dug dbał o nią i zrobił dla niej milion cudowny ch rzeczy, nie chcąc niczego w zamian. Nigdy mu się nie odwdzięczy ła, a teraz już tego nie zrobi, bo zginął z jej ręki. Znalazła jego młot wsparty o kupę kamieni, która mogła niegdy ś by ć szopą. Obuch tkwił w ziemi do połowy. Wy doby ła go z błota z głośny m mlaśnięciem, przewiesiła przez ramię i poszła dalej. Nie szukała jego ciała, bo wiedziała, że go nie znajdzie. Wszy stkie trupy zabrało morze i pewnie od razu rzuciły się na nie ptaki i ry by. Nie zważała na siąpiący deszcz, który przerodził się wkrótce w oberwanie chmury, jakby z nieba lały się na ziemię łzy miliona żałobników, obmy wając obuch z błota i rosząc zniszczoną krainę. Wpierw szła brzegiem morza, ale wkrótce spustoszona powodzią ziemia zaczęła ją przy gnębiać – ci nieliczni, którzy wy szli cało z kataklizmu, przetrząsali potrzaskane wraki, zanosząc się szlochem i jękiem – ruszy ła więc w głąb lądu. Wędrowała cały dzień, całą noc, cały następny dzień i dalej. Nic nie jadła, nie piła, nie zmruży ła oka. Zabiła tak wielu ludzi, że nie zasługiwała na nic z ty ch rzeczy. Cały czas miała przed oczami swoją strzałę w czole Duga. W uszach brzmiały jej wrzaski dziesiątek ty sięcy mężczy zn i kobiet, który ch pochłonęła monstrualna fala. Nie zważała na bolące stopy. Pokry ły się pęcherzami, które zaczęły następnie pękać i krwawić. Nie czuła wrzy nającego się w ciało rzemienia uwiązanego na trzonku młota. Po kilku nocach – nie wiedziała i nie obchodziło jej, ilu dokładnie – wy szła z lasu na trawiastą nizinę. Wstawał świt. Padła na mokrą od rosy trawę i tak leżała, czekając, aż zabierze ją śmierć. Uniosła wzrok, gdy wy czuła czy jąś obecność. Stał nad nią jej ojciec, król Zadar, potrząsając głową z dezaprobatą wy malowaną na twarzy. Już otwierał usta, by z niej szy dzić, ale jego głos stłumiło ujadanie psa. Sady sta i Świniojeb, potężne ogary, które Dug odziedziczy ł po powalony m przez siebie czempionie Zadara, Tadmanie, biegły w jej stronę z wy wieszony mi ozorami. Próbowały kąsać coraz bardziej przeźroczy stego Zadara, aż ten zupełnie rozwiał się na wietrze, a gdy zniknął, psy wlepiły w Wiosnę bezrozumny wzrok, śliniąc się obficie i merdając ogonami. Sady sta podszedł do niej, spróbował polizać po twarzy. – Leżeć, Sady sta, zostaw ją. Ona nie lubi takich pieszczot – powiedział ktoś ze znajomy m północny m akcentem. Za jej plecami szedł Dug Fokarz. Strzała Wiosny wciąż sterczała mu z czoła, lotki drżały w ry tm jego kroków. – Ty ży jesz! – Odeszło ją całe zmęczenie i rozpacz. Poczuła nagły przy pły w energii, a potem na powrót opadła z sił, kiedy pojęła, co musi oznaczać pojawienie się Duga. – Więc ja też nie ży ję? – Gdzie tam. – Czy li mówisz do mnie z Zaświatów, bo umrę niebawem? – Nie, nic z ty ch rzeczy. Jestem wy tworem twojej wy obraźni, niczy m więcej. Tak naprawdę rozmawiasz sama ze sobą. – Rozumiem. Ale jak zaraz umrę, to się zobaczy my, nie? – Wolałby m jednak, żeby ś ży ła. – Czemu? Zabiłam cię. Nie zasługuję na ży cie. – Może i tak, ale ktoś musi się opiekować psami. Świniojeb szczeknął, Sady sta gapił się pusty m wzrokiem. Wiosna prawie się uśmiechnęła i odparła kpiąco:

– Jeśli mam się nimi zajmować, to zacznę od zmiany imion. – Nie. Gadaliśmy już o ty m. Nie można zmienić imienia psu. Nie wiem, czemu Tadman tak je nazwał, ale tak się nazy wają i już. – Przecież nie ży jesz. Czemu miałaby m robić, co każesz? – Bo wpakowałaś mi strzałę w łeb, ty borsuczy worze. Dug odwrócił się, by pokazać ostry grot wy stający mu z poty licy. – Ja nie chciałam! To wszy stko wina Lowy ! Dug westchnął. Czy ty lko mi się wy daje, czy jego oczy są jakby większe i bardziej brązowe, teraz gdy nie ży je? – pomy ślała dziewczy na. – Nie, Wiosno – powiedział, kręcąc głową. – To wcale nie jej wina. Gromadząc armie w jedny m miejscu, by ś mogła zniszczy ć je wszy stkie za jedny m zamachem, uratowała nas wszy stkich. No, właściwie to was wszy stkich. – Ale ży łby ś, gdy by śmy nigdy jej nie spotkali. – Możliwe, ale wielu inny ch dobry ch i bezradny ch ludzi straciłoby ży cie, wielu zaś parszy wy ch drani mordowałoby w tej chwili ty ch, którzy jakimś cudem wy szli cało z kataklizmu. Nie wolno ci jej obwiniać, Wiosno. O czy m doskonale wiesz, bo przecież rozmawiasz teraz sama ze sobą. – Gówno prawda! – zaperzy ła się. – Jeśli jesteś wy tworem mojego umy słu, to pewnie tej najgłupszej jego części. To wszy stko wina Lowy i już. – Jak tam sobie chcesz. Nie zdołam cię przekonać, ale może chociaż pomogłaby ś mi z psami? W końcu strzeliłaś mi w głowę, a moje pieski będą teraz bardzo samotne. Ty m razem westchnęła Wiosna. – No dobra. Ale to żadne „pieski” i nie ży czę sobie, by ś wspominał o „strzelaniu w głowę” za każdy m razem, gdy będziesz czegoś ode mnie chciał. – Sądzisz, że się jeszcze zobaczy my ? – Powiedziałeś, że siedzisz w mojej głowie, nie? – Ano tak. – Więc będę cię mogła widy wać, gdy ty lko najdzie mnie ochota. – Nie, jeśli teraz umrzesz, a już niewiele ci brakuje. Właściwie już wczoraj czy przedwczoraj powinnaś by ła umrzeć z pragnienia. No i głód też ci nie służy. Zbieraj się więc i znajdź coś do picia i do jedzenia, im szy bciej, ty m lepiej, bo moje psy będą zdane na siebie, biedactwa. W lesie u stóp tego wzgórza jest strumień. Na twoim miejscu by m tam poszedł. – Z chęcią. Przenieś mnie tam za pomocą magii i będę piła, aż pęknę. Albo może wy czaruj mi od razu kufel piwa? – Wy czaruj? Nie, nie, nie. Czy ty w ogóle rozumiesz, jak to działa? – Co masz na my śli? Dug pokręcił głową. – I to niby ty jesteś ta by strzejsza. Słuchaj uważnie: cała twoja magia pochodziła ode mnie, a ty mnie zabiłaś. Nie winię cię, żeby by ło jasne. Musiałaś to zrobić, żeby zebrać dość mocy, by zatopić tamtą pierdoloną wy spę i stworzy ć falę, którą Lly r mógłby się przechwalać przez stulecia. Ale teraz mnie już nie ma i nie ma też twojej magii. Będziesz musiała pójść nad strumień pieszo, jak wszy scy, i bez dąsania się. Wiosna niemal zemdlała na samą my śl o ty m, że musi wstać i gdzieś iść.

– Chy ba nie dam rady nigdzie pójść. – Więc będziesz musiała pełzać. Nie bój nic, dasz radę! – Mrugnął do niej, a potem zniknął. Wiosna rozwarła powieki. Promienie słońca wbiły jej się w mózg jak rozżarzone szty lety. Kiedy z zasnuwającej jej wzrok mgły wy łonił się zary s rzeczy wistości, zobaczy ła, że do lasu ma kawał drogi. Ani my ślę pełznąć jak glizda, pomy ślała. Mam swoją godność. Będę szła na czworakach. Podźwignęła się na łokcie i kolana i ruszy ła przed siebie. Jakaś część jej umy słu błagała ją, by się poddała, przy lgnęła do ziemi i po prostu umarła, ale Wiosna nie dawała jej posłuchu i dalej sunęła po śliskiej trawie, odpy chając się mokry mi od rosy łokciami i kolanami. Gdy dotarła do linii drzew, przed jej oczami rozkwitła ciemność. Na moment straciła rozeznanie; odniosła wrażenie, że raptem zapadła noc, a dopiero po chwili uprzy tomniła sobie, że to zawodzi ją wzrok. Jej świadomość balansowała na skraju przepaści. Ręce ugięły się pod nią i rozsunęły, uderzy ła twarzą o ziemię, zamknęła oczy. Nigdy nie odczuła tak dojmującej ulgi. Nic się przecież nie stanie, jeśli chwilę odsapnie, prawda? A nawet gdy by miała tu umrzeć – co z tego? Psy chy ba zrozumieją, są dość duże, by same się o siebie zatroszczy ć. Jak się ma tak szpetne py ski, pomy ślała złośliwie, zwierzy na chy ba pada trupem na sam widok... – Wiosna, pobudka! – zawołał głos z północny m akcentem, wy ry wając ją ze snu. No dalej, powiedziała sama do siebie. Próbowała zmusić ciało do dalszego czołgania, na próżno. A więc jednak przy jdzie mi pełzać, pomy ślała. Wpiła łokcie i kolana w rozmiękły grunt, a potem pchnęła z cały ch sił, torując sobie drogę w cieniu pośród ściółki. Zdołała unieść głowę i dostrzec przy glądającego się jej z pobliskiego pnia kosa. Ptak przekręcił główkę, wy raźnie zaciekawiony. Otworzy ła usta, by kazać mu spadać – nie zamierzał pomóc, siedział ty lko jak kura na grzędzie – ale gardło miała suche jak pieprz i zdołała ty lko wy rzęzić coś niezrozumiale. Nie żeby kos zrozumiał, nawet gdy by przemówiła z dy kcją barda. W końcu dotarła nad wąskie kory to strumienia. Stoczy ła się z brzegu, bezwładna jak trup, i zanurzy ła twarz w wodzie. Błoto zgrzy tało jej w zębach i zaty kało nos. Ojej, pomy ślała. Cóż za ironia. Dziewczy na, która utopiła ty siące ludzi, sama utonie w strumy ku po kostki. Z trudem odchy liła głowę, tak by pod powierzchnią zostały ty lko usta. Ły kała haustami zimną, py szną, błotnistą wodę. Wkrótce nabrała dość sił, by wsunąć do rzeczki resztę ciała, przejść do klęku i pić ze złączony ch dłoni. Minęło sporo czasu, nim udało jej się w końcu dźwignąć na nogi. Drżąc z zimna i wy siłku, dotarła chwiejny m krokiem do krzewu jagód.

Dwa dni później młoda łuczniczka wy łoniła się zza sklepienia wzgórza i poszła traktem do farmy Duga, dźwigając na lewy m ramieniu jego młot, obłożony mchem i owinięty tkaniną, by nie wrzy nał się jej w ciało. Prawe ramię obłoży ła kompresem, by złagodzić obtarcia. Owce Duga podbiegły do ogrodzenia, becząc z wy rzutem. Ale, co dziwne, nie by ło ani śladu psów. Spodziewała się, że durne psiska jak zwy kle naty chmiast do niej przy biegną i przy witają ujadaniem, ale Sadiego i Świnia nigdzie nie by ło widać. Czy żby przy garnął ich ktoś z pobliskiej wioski? Minęła budy nek gospodarczy i znalazła się na podwórzu Duga. Podwórze Duga... Żal sprawił, że łzy napły nęły jej do oczu, ale zagry zła zęby i kazała sobie przestać się mazać. Później opłacze Duga. Teraz ma coś do zrobienia. Musiała odnaleźć psy, nakarmić kurczaki, zebrać miód, pocieszy ć osierocone owce i... – Hmm! – odchrząknął ze sły szalną intencją ktoś za jej plecami. Pięciu mężczy zn, wszy scy w bry ty jskich kamizelach i tartanowy ch spodniach, które niezupełnie dobrze na nich leżały, jakby poży czy li je od kogoś lub ukradli. Dwie kamizele by ły dziurawe i poplamione krwią. Fakt ten rozwiewał wszelkie wątpliwości co do tego, jak skończy li ich poprzedni właściciele. Mężczy źni mieli włosy przy strzy żone na rzy mską modłę, co jednak samo w sobie nie by ło niczy m niezwy kły m, bo wielu Bry tów tak się teraz czesało. Każdy miał przy pasie krótki, obosieczny miecz, jakim walczy li legioniści, co by ło nieco bardziej niezwy kłe, ale wciąż nie nadzwy czajne. Bry towie ostatnimi czasy lubili się wzorować na Rzy mianach. Ale ci tutaj wy glądali jakoś obco – ich skóra, oczy, postawa, zacięcie ust. Wiosna z każdy m uderzeniem serca nabierała pewności, że są Rzy mianami. Py tanie ty lko, co pięciu Rzy mian robi w chacie Duga, do stu ty sięcy borsuczy ch dup? Wy glądali na twardzieli, wy jąwszy może tego w środku, który plasował się na drugim miejscu, zaraz za druidem Robakiem, w rankingu najcudaczniejszy ch postaci, jakie Wiosna widziała na oczy. By ł niespoty kanie wy soki i masy wny, z nieproporcjonalnie małą główką. Z opalonej, pomarszczonej twarzy spoglądały na nią dwa czarne punkciki oczu. Pomimo absurdalnej powierzchowności miał minę człowieka, który samego siebie traktuje śmiertelnie poważnie. Podejrzanie czarne włosy, jak na kogoś w ty m wieku, natłuścił, odgarnął z czoła ciemnego jak wy prawiona skóra i związał w opadający na plecy koński ogon. Rozejrzała się wokoło. Wciąż ani widu, ani sły chu po Świniu i Sadim. Nawet kurczaki, które zwy kle dreptały po dziedzińcu – choć Dug robił, co mógł, by nauczy ć je dreptać wszędzie, by le nie na dziedzińcu – poszły grzebać w ziemi gdzie indziej. Wiosna wiedziała, że za nic nie zdoła dobiec do drzwi ani do okna, dopadną ją za trzy kroki. Mogłaby próbować uciekać główną bramą, gdy by nie to, że stali jej na drodze. Mieli ją w garści. I znikąd pomocy. Nie mogła walczy ć z pięcioma naraz. Gdy by mieli dość przy zwoitości, by biec na nią z kilkuset kroków przez równinę, i gdy by ona miała przy sobie łuk i strzały, wy strzelałaby ich jak kaczki i nawet by się nie spociła, ale jej łuk tkwił oparty o ścianę w Żabiej Twierdzy, a ich miała przed nosem. Dy sponowała jedy nie młotem Duga, który ledwie mogła unieść, a co dopiero nim walczy ć. Może poradziłaby sobie z jedny m. Ale z pięcioma... Będzie musiała jakoś się z tego wy karaskać. – Po pierwsze, chciałaby m, żeby ście wiedzieli – powiedziała z uśmiechem, zastanawiając się, czy rozumieją po bry ty jsku – że wszy scy macie mordy jak pożar lasu gaszony dłutem. Sły szałam, że Rzy mianie twarzowcami nie są, ale gdy by m miała świnie o waszy ch ry jach,

namalowałaby m im twarze na dupach i prowadziła przez miasto ty łem. Czterech nie zrozumiało jej słów, ale oczy dry blasa zwęziły się do dwóch poziomy ch szczelinek. Uniósł miecz. – A po drugie – dodała prędko – oświadczam niniejszy m, że się poddaję. Jeśli przy szliście tu kraść, kradnijcie na zdrowie. Nie mam zamiaru was powstrzy my wać. Jeśli szukacie niewolników, będzie ze mnie wspaniała niewolnica: uległa, wesoła, staranna i w ogóle. Jeśli chcecie okraść farmę, a mnie zniewolić, nie krępujcie się. Na pewno tacy mądrzy Rzy mianie jak wy zdają sobie sprawę, że więcej jestem warta nieuszkodzona. Ten wy soki i gruby uśmiechnął się obleśnie. Strach narastający w żołądku Wiosny podszedł jej do samego gardła. – Nie przy szliśmy tu kraść ani by cię zabrać – powiedział w języ ku galijskim, który by ł bardzo podobny do bry ty jskiego, z akcentem twardziela cierpiącego na katar sienny. – No to świetnie – odpowiedziała Wiosna. – W takim razie może wejdźcie do środka, dam wam coś do zjedzenia, a potem pomogliby ście mi szukać psów i... – Przy szliśmy tu, by cię zabić – wszedł jej w słowo ten wy soki. Wiosna przełknęła ślinę. – Rozumiem. A czemu, jeśli wolno spy tać? – Tego nie wiem – odparł – ale dobrze nam zapłacono, a kiedy pokażemy zleceniodawcy twojego trupa, zapłaci nam jeszcze więcej. O wiele, wiele więcej. – A dokąd macie zabrać mojego trupa? Wiosna zacisnęła dłonie na trzonku młota. Dug rozwaliłby ich wszy stkich jedną ręką, pomy ślała. Dug, pomóż mi, prosiła w my ślach. Ale Dug nie odpowiedział. – Do Galii. – A do kogo w Galii? – Nie mam pojęcia, naprawdę. Do kogoś bogatego i bardzo ważnego, bo ty lko grube ry by wy najmują najemników i ty lko bogaczy stać na mnie. – Moje ciało będzie w o wiele lepszy m stanie, jeśli dostarczy cie mnie do Galii ży wą – podsunęła dziewczy na. – Obiecuję, że będę je dobrze odży wiać i że nie będzie nikomu zawadzać. Olbrzy m zarechotał. – Wierz mi, że wolałby m cię zachować przy ży ciu choć trochę dłużej. Jesteś śmieszna i przy pominasz mi dwie moje córki. Ale jeśli zabijemy cię tu i teraz, prawdopodobieństwo, że nam uciekniesz, bardzo zmaleje. – No tak, nie sposób się nie zgodzić... – Wiosna wy tęży ła umy sł i zdjęła młot z ramienia. Na gromy Teutatesa, ależ ciężkie cholerstwo. – Czy li nie obejdzie się bez walki, no nie? Musicie wiedzieć, że jestem bardzo dobra w te klocki. Sugeruję, by ście wzięli nogi za pas. Przy rzekam, że nikomu nie powiem, że tu by liście i że stchórzy liście. Ani pary z gęby, słowo honoru. Herszt uśmiechnął się i kiwnął na dwóch mężczy zn po swojej prawej. Unieśli miecze i ruszy li na nią.

2 ROZDZIAŁ

R

agnall Owczy Król na powrót znalazł się w namiocie dowódczy m, wolny m już – bogom dzięki – od upierdliwego Decy musa Juniusza Brutusa, którego zwolnił ze stanowiska Juliusz Cezar. Ubrani na czarno pretorianie o kamienny ch twarzach wpuścili go do środka. Ledwie zauważalne rozszerzenie powiek powiedziało Ragnallowi, że Cezar zauważy ł jego pojawienie się w namiocie. Świeżo upieczony Rzy mianin, który by ł niegdy ś Bry tem, wiedział, że jest to znak, by czekał. Ku zdumieniu Ragnalla generał wy dawał się zupełnie nieporuszony ty m, że monstrualna

fala pozbawiła go całej floty. Po prostu rozkazał galijskim szkutnikom i niewolnikom zbudować kolejną, jeszcze większą od poprzedniej, oznajmił wszem wobec, że i tak nie planował ruszy ć na Bry tanię szy bciej niż w przy szły m roku, po czy m posłał swoje legiony, by grabiły północnozachodnią Galię, niewoląc każdego napotkanego Weneda – mężczy zn, kobiety i dzieci – który ocalał z bitwy morskiej, i zabijały każdego, kto im się sprzeciwi. Ragnall stał w rozpościerający m się nad jego głową niby olbrzy mia grota namiocie i przy słuchiwał się Cezarowi, który dy ktował skry bom oficjalną wersję bitwy morskiej. Pominął flautę i giganty czne fale. W wersji Cezara Brutus zwy cięży ł galijskich żeglarzy dzięki strategii i bosakom do przecinania takielunku. Po bitwie, dy ktował, zabił dla przy kładu wszy stkich sprzeciwiający ch mu się wenedzkich władców, a resztę posłał w niewolę. Jak zwy kle Cezarowi nie chodziło o prawdę, ale o to, by utrzy mać poparcie Rzy mu. Początkowo nie podobało się to Ragnallowi, ale teraz ży wił przekonanie, że szerzenie rzy mskiej cy wilizacji w świecie jest jego najpierwszy m i najważniejszy m obowiązkiem. I jeśli nie sposób osiągnąć tego celu inaczej niż poprzez oszukiwanie oby wateli Rzy mu, którzy nie rozumieli wojny, oraz stosowanie brutalny ch i okrutny ch metod – a nawet czarnej magii – to należało tak postępować i już. Nie da się zrobić mąki, nie młócąc ziarna. Gdy głównodowodzący skończy ł dy ktować ostatni passus, ogłosił, że udaje się na inspekcję wart, i wskazał na Ragnalla, by mu towarzy szy ł. – Cezar prosi, by ś raz jeszcze opowiedział mu o swoim ojcu – rzekł Cezar, gdy wy szli z namiotu. Na wpół biegnąc, by dorównać dziarskiemu krokowi Cezara, Ragnall opowiedział mu, jak znalazł swojego tatę, Krisa Owczego Króla, władcę Boddingham, oraz całą swoją rodzinę zabitą przez Zadara, króla Maidun. Zaczął mówić, jak się wtedy poczuł, jak to wy darzenie zmieniło go z chłopca w mężczy znę, który lepiej niż inni rozumie cele przy świecające generałowi, gdy raptem Cezar wszedł mu w słowo: – Jesteś więc królem Boddingham? – Czy... – Tron jest w Boddingham dziedziczny, zgadza się? Po linii męskiej? – No cóż, nie ty lko męskiej... – Jesteś jedy ny m ży jący m potomkiem Owczego Króla, zgadza się? – Tak... – A zatem jesteś królem Boddingham. A po władcy plemienia, które zabiło twoich ludzi i zagarnęło ziemię, po ty m królu Zadarze, tron odziedziczy ła królowa Lowa? – Właściwie wcale nie odziedziczy ła. Zabiła go, ale nie chciała objąć tronu. To ludzie... – Odpowiedz na py tanie Cezara, Ragnallu. Czy Lowa jest królową plemienia Maidun? – Tak. – Maidun to właściwie nie plemię, ty lko, jak w przy padku Armory ki, skupisko kilku miast, wiosek i plemion, lecz Ragnall znał już Cezara na ty le, by wiedzieć, że nie powinien wdawać się w szczegóły. By wały chwile, że fascy nowały go detale, a Ragnall mógł opowiadać o nich godzinami, ale już jakiś czas temu zorientował się, że aby dogadać się z Cezarem, należy czy tać jego nastrój i się do niego dostosować. No i – rzecz jasna – zgadzać się ze wszy stkim, co wódz mówił. – Mówiłeś też, że to właśnie ta Lowa posłała owy ch troje Bry tów, aby wspomogli Galów w rebelii... Jak oni się nazy wali?

– Atlas Agry ppa, Carden Nancarrow i Chamanca... Nie znam jej pełnego imienia. Chy ba po prostu Chamanca. – Nie by ło sensu wspominać Cezarowi, że dwoje z nich właściwie nie jest Bry tami. – A więc Maidun, plemię, które zabiło twoją rodzinę i odebrało ziemię, wy słało również ludzi do Galów, by podjudzić ich do wzniecenia buntu przeciw Rzy mowi, zgadza się? Połącz jedno z drugim, Ragnallu, a okaże się, że jest w twoim interesie zwrócić się do Rzy mu o pomoc w odzy skaniu twojego królestwa. – Cezar przy stanął obok wy sokiego drzewa, rzucił okiem na punkt obserwacy jny osadzony w jego konarach, rozejrzał się wokoło, skinął głową i wznowił marsz. – Zważy wszy na twoją nieocenioną pomoc w kampanii galijskiej, Rzy m winien czuć się zobowiązany ruszy ć Boddingham z odsieczą. Tak jest, jesteś obalony m bry ty jskim królem, który sprzy mierzy ł się z Rzy mem i który powalił germańskiego ty rana Ariowista. Ocaliłeś wielu Rzy mian, czy niąc uży tek z własnego spry tu i wpędzając wroga w jego własne sidła w bitwie przeciwko Nerwiom. Co więcej, bogowie z pewnością chcą ujrzeć, jak królowa Lowa odpowiada za zbrodnie, który ch się dopuściła. Pozwolili jej na pasmo sukcesów i zwlekali z ukaraniem, aby ty m boleśniej odczuła porażkę. Nie zapominajmy też, że wielu buntowniczy ch galijskich wodzów uciekło do Bry tanii... – Doprawdy ? – Mam powody, by przy puszczać, że owszem. Widzieliśmy już bry ty jskich żołnierzy walczący ch w szeregach Galów. Ilu jeszcze do nich dołączy ? Senatorom, try bunom i oby watelom spodoba się to, że wy wieramy pomstę na ty ch, którzy ośmielają się atakować Rzy m, że nie pozwalamy im się zapuszczać na nasze ziemie i że pomagamy bry ty jskiemu królowi – przy jacielowi Rzy mu – odzy skać utracony tron. Dziękuję ci, Ragnallu. Oddal się teraz, lecz pozostań w pobliżu. Cezar wkrótce powróci do Rzy mu, ty zaś będziesz mu towarzy szy ł. Cezar ruszy ł przed siebie. Ragnall odprowadził go wzrokiem i się uśmiechnął. Wracam do Rzy mu! Oby na jak najdłużej. Minioną zimę spędził w zasranej Galii, gdzie wszy stko chciało go zabić. Radował się na my śl o powrocie do miejsca, gdzie jak nigdzie indziej czuł się u siebie, gdzie czuł się szczęśliwy. Wrócił do obozu. Cezar miał rację; chłopak nie mógł uwierzy ć, że jemu samemu nigdy nie przy szło to do głowy. Zawsze uważał, że gdy Zadar zniszczy ł Boddingham, pozbawił też jego ojca praw do korony, a samego Ragnalla prawa do jej odziedziczenia. Ale oczy wiście nie miał takiej mocy. Wcielił ziemie Boddingham do Maidun, a więc wraz ze śmiercią Zadara Maidun winno zwrócić je prawowity m właścicielom. Inny mi słowy, Lowa zobowiązana by ła zwrócić Boddingham Ragnallowi. Dlaczego nigdy wcześniej o ty m nie pomy ślał? Może właśnie dlatego wy słała go do Rzy mu? By nie domagał się swojej własności? Właściwie Lowa nie mogła przecież rościć sobie żadny ch praw czy to do Boddingham, czy do Maidun, czy do czegokolwiek. W jej ży łach nie pły nęła królewska krew, by ła zwy kły m żołnierzem. Kiedy więc umarł Zadar, najlepszy m kandy datem do objęcia władzy nie ty lko nad Boddingham, ale i nad Maidun, by ł on, Ragnall! Lowa może i wy wodziła się z gminu, ale cwana to ona by ła... Nieważne, postanowił w końcu. Wszy stko jest jeszcze do załatwienia. Kiedy Rzy mianie dotrą do Bry tanii, strącenie Lowy z jej bezpiecznej grzędy stanie się kwestią kilku godzin, a wtedy Ragnall powróci na tron Boddingham, a kto wie, czy – jeśli dobrze to rozegra – nie zdobędzie o wiele więcej.

3 ROZDZIAŁ

R

zy mianin z lewej rzucił się na Wiosnę, celując mieczem w bok szy i. Krzy knęła i próbowała zasłonić twarz ręką, pozwalając młotowi obrócić się obuchem w dół, tak by zakończony szpikulcem trzonek stanął na sztorc. Rzy mianin przy stanął, wy raźnie rozsmakowany w jej przerażeniu, a potem wy prowadził kolejny cios. Wiosna zrobiła unik, wtłoczy ła mu kolec w brzuch, wy rwała, obróciła obuchem do góry i silnie uderzy ła od dołu, druzgocząc mu żuchwę i wy bijając zęby. Padł jak długi. Wy korzy stując nadany broni impet, szarpnęła nadgarstkiem, zmieniając tor lotu guzowatej metalowej głowni, i spuściła ją na głowę

kolejnego legionisty. Gdy padał na ziemię, wy korzy stała jej pęd, by zamienić zakreślony obuchem łuk w potężny cios na odlew. Dowódca by ł szy bki, ale gdy jego miecz spadał na nią niczy m grom, zdołała w ostatniej chwili wy trącić mu go obuchem z ręki, a potem wy rżnęła go młotem w twarz. Zatoczy ł się i zwalił na ziemię. Wiosna doszła do wniosku, że młot Duga wcale nie jest taki ciężki, kiedy walczy się na śmierć i ży cie. Dwaj pozostali Rzy mianie wlepili w nią wy bałuszone oczy. Jednemu miecz wy ślizgnął się z ręki. Schy lił się niezgrabnie, by go podnieść. Wiosna zrobiła krok naprzód, unosząc broń. Legionista zrezy gnował z dalszej walki, okręcił się i zwiał gdzie pieprz rośnie. – Zostaliśmy ty i ja – powiedziała Wiosna do ostatniego z Rzy mian, kręcąc mły nki młotem, który znowu wy dał jej się strasznie ciężki. Już długo nie wy trzy ma, lada moment opadnie z sił. Legionista ogarnął wzrokiem swoich pokonany ch kamratów. – Skąd u ciebie ta szy bkość? – spy tał. – Stawaj, to ci pokażę – odrzekła, puszczając mu oko. Rzuciła młot obuchem na ziemię, starając się, by przeciwnik nie zorientował się, że nie może go już dłużej dźwigać. Przez uderzenie serca zdawało się, że mężczy zna zdecy duje się przy puścić atak na rozbrojoną dziewczy nę, ale gdy zerknął na pokonanego dowódcę, zaraz zmienił zdanie i rzucił się do ucieczki w ślad za swoim towarzy szem ścieżką wiodącą na klif. – Lepiej by ś zrobił, uciekając w drugą stronę – krzy knęła za nim Wiosna. – Ta ścieżka... Nagle usły szała szczekanie. Znikąd na drogę wy padły Sadi i Świnio i puściły się pędem za mężczy zną. Opadła na pokreślony m śladami siekiery pniu do rąbania drzewa. Ży cie, pomy ślała, jest takie dziwne. Siedziała tutaj, pod domem Duga, na pniu, gdzie jeszcze niedawno rąbał drewno na opał, obok trzech martwy ch Rzy mian. Powinnam by ć tak nieszczęśliwa, jak to ty lko możliwe. Zamiast tego czuła zadowolenie. Ależ wy machiwała ty m młotem! Sama nie mogła się sobie nadziwić. To nie by ła magia, zupełnie nie odczuła tej nagłej i niespodziewanej lekkości w walce, jaka ogarniała ją za dawny ch dni. By ło raczej tak, jakby odziedziczy ła po kimś tę zdolność – a więc najpewniej po Dugu. Nigdy nie spotkała innego wojownika, który walczy ł młotem. To by oznaczało, że jakaś część Duga ży je w niej, i ta my śl sprawiła, że uśmiech wy kwitł na jej twarzy. Popatrzy ła na martwy ch Rzy mian i znowu ogarnął ją smutek. Miała dość śmierci. Wszy scy ci ludzie – armie, które zgromadziły się pod Żabią Twierdzą, i ci rzy mscy najemnicy – przy by li tutaj, by mordować, a więc zasłuży li na to, co ich spotkało... Ale czemu nie mogli po prostu zostać w domu i cieszy ć się ży ciem? Budować przy datne rzeczy, opiekować się zwierzętami, wznosić tętniące ży ciem wioski, wędrować po lesie, polować na dziki, słuchać śpiewu ptaków – czemu nie mogli robić tego wszy stkiego i wielu inny ch rzeczy lepszy ch od walki i mordu? Weszła do domu, głowiąc się nad ty m, co zrobić z ciałami. Odłoży ła młot i poszła do pokoju, który zbudował dla niej Dug. Stanęła w drzwiach. Zanim opiekun ruszy ł do swojej ostatniej bitwy, położy ł na jej łóżku nowy tartanowy koc i skorzy stał z koła garncarskiego, wbrew jej przewidy waniom, że nigdy nawet nie tknie go palcem, by ulepić dla niej misę, którą następnie postawił na półce pod oknem i wy pełnił suszony mi kwiatami. Powiodła wzrokiem od koca do miski i z powrotem. Wy obraziła sobie, jak dobiera kwiaty specjalnie dla niej, jak zbiera je na łące i suszy przy palenisku. Jej twarz wy krzy wiła się, ramionami wstrząsnął dy got. Stała, zanosząc się

łzami.

Lowa z trudem wstrzy my wała łzy. Pękła, gdy weszła do chaty, która wciąż pachniała Dugiem. To przez ciążę, wmawiała sobie, te dziecinne huśtawki nastrojów. To i codzienne wy mioty, wcale nie mniej wkurzające. I nabrzmiałe, obolałe piersi. Ta jedna rzecz miała sens, w końcu gromadził się w nich pokarm dla dziecka, ale po cholerę te ciągłe mdłości? Czy dziecko rozwija się ty m lepiej, im gorzej czuje się matka? Czy nie sposób wy dać na świat zdrowego potomka, nie rzy gając jak kot? Czy krosty, ból pleców i permanentne, otumaniające zmęczenie również w jakiś tajemniczy sposób wspomagały rozwój płodu? Bóg odpowiedzialny za sprowadzanie dzieci na świat musiał bardzo nie lubić kobiet, pomy ślała. Potrząsnęła głową. Dopiero co wróciła do Maidun, a już musiała wy ruszać. Należało złoży ć wizy tę sojusznikom i objechać włości. Fale na południowy m wy brzeżu Bry tanii nie by ły tak wy sokie jak te na zachodzie. Przed przy pły wem zawsze miał miejsce odpły w, ludzie wiedzieli więc, kiedy należy zabrać rodziny i doby tek nieco dalej od morza. Nie mogli jednak zabrać ze sobą upraw, a te ulegały zniszczeniu, potrzebowali więc jej pomocy. Trzeba by ło oszacować, ile ży wności zgromadzonej w głębi lądu można przeznaczy ć na pomoc dla mieszkańców wy brzeża. Musiała też pomy śleć o odbudowie armii. Iry jczy cy i Fassy ci wy bili trzy czwarte jej piechoty, należało więc zwerbować nowy ch rekrutów i naty chmiast przy stąpić do musztry, aby przy gotować ich na najazd Rzy mian, którzy gromadzili się za morzem w Armory ce. By ło to zadanie nie do wy konania. Mężczy źni i kobiety polegli w ostatnich bitwach zabrali ze sobą do grobu lata intensy wnego treningu. Pozostali przy ży ciu z trudem podołaliby karczemnej bójce, a co dopiero stawili czoła armii, która podbiła niezliczone wojownicze plemiona Galii w zaledwie dwa lata. Ale musiała spróbować. Wy chodząc, złapała spojrzeniem wsparty o drzwi chaty łuk Wiosny. Przy wiozła go tutaj z Żabiej Twierdzy. Nie widziała Wiosny od dnia, w który m przez wy brzeże przetoczy ły się monstrualne fale, ale zgady wała – a przy najmniej miała nadzieję – że znajdzie dziewczy nę na farmie Duga. By ła taka młoda, a już zabiła dziesiątki ty sięcy ludzi. Musiało się to na niej odbić – i to bardzo. Na psy chice Lowy by się nie odbiło – skurwielom dawno zbierało się na bęcki – ale Wiosna by ła o wiele wrażliwsza. Wszy scy w Maidun gadali o Wiosenny m Przy pły wie, olbrzy mich falach, które za jedny m zamachem pochłonęły armie Dumnonii, Murkanii i Iru, łącznie z olbrzy mami z Fassent. Mówiło się, że dziewczy na wy wołała przy pły w, zabijając Duga, może więc lepiej, by Wiosna jakiś czas spędziła na farmie, zanim sprawa nie przy schnie. Lowa postanowiła wy słać do Wiosny kogoś z łukiem, aby pokazać, że o niej my śli i nie wini jej za śmierć Duga. Potem zamierzała pojechać do dziewczy ny sama, gdy ty lko będzie to możliwe. Najchętniej wy ruszy łaby od razu, by jak najszy bciej pocieszy ć przy jaciółkę – właściwie przy braną córkę – ale po prostu nie mogła. By ła królową, miała ludzi do wy karmienia

i armię do odbudowania.

Statek kupiecki przy bił wreszcie do brzegu. Chamanca pojęła, że fale uderzy ły w Bry tanię z tą samą niszczy cielską mocą co w Galię. Kamienne nabrzeże przetrwało, tu i ówdzie ocalało kilka łodzi, ale samo miasto zostało zmiecione z powierzchni ziemi. Bogata zabudowa wy brzeża stanowiła świadectwo fortuny, jaką zbił Zadar na handlu niewolnikami; wznosiły się tu monumentalne, ociekające bogactwem budy nki i rzeźbiony posąg boga mórz Lly ra. Wszy stko to by ło obliczone na efekt i miało krzy czeć do patrzącego: „Tutaj panuje dobroby t!”. I wszy stko legło w gruzach. Kataklizm przetrwały nieuży wane od dawna zagrody dla niewolników i kilka kamienny ch magazy nów, który ch dachy jednak nie oparły się falom, a z jednego z nich sterczał okręt. Tuby lcy zaczęli już odbudowy wać miasto wokół ty ch niezłomny ch budowli. Jak na razie efekt ich starań stanowiło skupisko pochy lony ch ruder z rozpięty m pomiędzy nimi dziwny m skórzany m żaglem. Gdy Lowa zakazała handlu niewolnikami, ustał dopły w pieniędzy, istniała więc niewielka szansa, że miasto wróci do dawnej świetności. Może to i lepiej, pomy ślała Ibery jka. Nie darzy ła niewolników współczuciem – głupcy, którzy dali się komuś zniewolić, zasługiwali na wszelkie nieszczęścia, które ich spoty kały – ale przechwalanie się fortuną, która pochodziła z handlu inny mi ludźmi, stroszenie barwny ch piórek, jakby miało się powód do dumy, uważała za skurwy sy ństwo. – Kapitanie? – zawołał który ś z załogantów. – Kapitanie Jerversie? Gdzie się podziewa kapitan? – Chy ba jest w kajucie! – odkrzy knął ktoś inny. Chamanca uznała to za dobry moment, by przesadzić burtę i rozpły nąć się w powietrzu. Wkrótce znajdą Jerversa. Leżał w swojej kajucie, nieprzy tomny, bez kilku zębów i kilku pint krwi. Poszła tam, gdy ty lko dostrzegła w oddali port, aby zapłacić mu za przewóz, ale ten spasiony głupiec zaczął się domagać więcej i rzucił na nią z kordelasem, gdy kazała mu się wy pchać. Chamanca by ła mu za to wdzięczna, bo doskwierał jej głód. Nie zawracała sobie głowy szukaniem wierzchowca. By ł jasny, rześki, letni dzień, a po ostatnim posiłku rozpierała ją energia. Piesza wędrówka do Maidun po cały m dniu i nocy na pokładzie statku wy dawała się wy jątkowo zachęcającą perspekty wą. Gdy opuszczała miasto, przy łączy ł się do niej na trochę jakiś chłopiec. By ł to gadatliwy mały koleżka, który uparł się, by opowiedzieć jej ze wszy stkimi szczegółami o bitwie pod Żabią Twierdzą i o Wiosenny m Przy pły wie, który rozbił wraże armie i uratował Maidun. – Co to za Wiosenny Przy pły w? – zaciekawiła się Chamanca. – Tak nazwali tę wielką falę. Przy wołała ją potężna czarodziejka imieniem Wiosna. Wy słuchała opowieści szkraba, a potem dała mu monetę, by się odczepił. Chciała o czy mś pomy śleć, nim pokona ostatnie kilka mil do Maidun. By ła rozdarta wewnętrznie. Niosła do Maidun

wieści o śmierci Cardena Nancarrowa. By ł bardzo lubiany, nie bez powodu. By ł porządny m facetem, który umarł, by umożliwić jej ucieczkę. Jego matka, zbrojmistrzy ni Elann Nancarrow, będzie zdruzgotana, nawet jeśli tego nie okaże. Chamanca zabiła jej młodszego sy na Wey lina na rozkaz Zadara, więc nie ponosiła za to winy, ale rozumiała, że pogrążona w żałobie matka może obwinić ją o śmierć jego i Cardena. Źle ukierunkowana nienawiść zrozpaczonej matki zwy kle w ogóle by jej nie obeszła, ale w Elann by ło coś takiego... Prawie się nie odzy wała, niemal w ogóle nie okazy wała emocji, ale wy rabiała najlepszą broń, jaką Ibery jka kiedy kolwiek widziała. I by ło coś jeszcze – biła od niej jakaś cicha energia, tak jak żar bije od paleniska. Chamanca nie cieszy ła się więc na rozmowę z nią. Z drugiej strony odkry ła, że coraz bardziej tęskni za Atlasem Agry ppą. Ostatnią podróż do Galii odby ła z samy m Cardenem. Początkowo cieszy ła się, że to jej powierzono dowództwo nad misją, a nie temu nudziarzowi Atlasowi, który został w Bry tanii, by szkolić żołnierzy maiduńskiej armii. Nie upły nęło wiele czasu, a zaczęła żałować, że go z nimi nie ma. Nie dlatego, że potrzebowała pomocy w walce z Rzy mianami – świetnie radziła sobie z ty mi kny pkami sama – ale... No, nie by ła właściwie pewna, o co jej chodziło, ale chodziło jej o to bardzo. Po prostu za nim tęskniła.

4 ROZDZIAŁ

P

odobno wszy stko trwało krótko. Ale nie dla Lowy. Większość kobiet, u który ch zasięgała języ ka, przestrzegała ją, że poród to nic przy jemnego, a niektóre mówiły, że to doświadczenie piękne i tak dogłębnie naturalne, że ból nie wy wołuje cierpienia, ty lko sprawia, że kobieta czuje, że ży je. Ży wiła nadzieję, że racja jest po stronie ty ch drugich, ale teraz by ła pewna, że albo kłamały, albo miały źle w głowie. Nie by ło nic pięknego w wy py chaniu na świat tego małego drania z waginy, której o mało co nie rozdarł na strzępy, a zamiast czuć, że ży je, miała raczej wrażenie, że lada moment umrze z bólu. Nie bolało co prawda tak bardzo jak

podczas tortur, który m poddała ją murkańska królowa Pomaxa, ale prawie. Jej samopoczucia nie poprawiało też to, że cały poród odby ł się na oczach Robaka. Ze wszy stkich ludzi na świecie do pomocy przy porodzie za każdy m razem wy brałaby właśnie jego, ale obawiała się, że teraz, gdy widział ją w najgorszy m momencie – gdy miotała wokół najbardziej plugawe przekleństwa, jakie przy szły jej na my śl, i lży ła ohy dnie, kogo popadło, szamocząc się w skrwawionej pościeli jak targany drgawkami szubienicznik – nie będzie w stanie spojrzeć mu w oczy. Dziecko złożone na jej piersi poruszy ło się. Przez krótką chwilę opadł ją strach, że przebudzi się i zacznie wy ć, ale – bogom dzięki – drzemało dalej. – Wszy stko w porządku? – spy tał Robak, zajrzawszy do dobrze nagrzanej i oświetlonej chaty. Na zewnątrz ciął mróz, a jednak druid nie miał na sobie nic poza swoimi wy służony mi tartanowy mi portkami, skórzaną kamizelą i cały m mnóstwem ozdób i bły skotek, które zatopiły by niewielki statek handlowy. Lowa namy ślała się chwilę. Nie, by ło kurewsko daleko od porządku. By ła obolała i nie darzy ła płomienny m uczuciem maleńkiego, okutanego w koce człowieczka, który spoczy wał na jej piersi. Czuła coś zupełnie innego od tego, o czy m paplały jej te rozkochane w ży ciu matule – i nie by ło w ty m nic z wszechogarniającej miłości matki do dziecka. Lowa nie podawała w wątpliwość ich słów – kto wie, może i fakty cznie zakochały się w swoich dzieciach od pierwszego wejrzenia – ale ona sama czuła jedy nie frustrację. Bo tkwiła w chacie jak kołek, a mogłaby w ty m czasie szkolić żołnierzy. – Nie pamiętam, kiedy ostatnio czułam się tak dobrze – odrzekła. Robak mrugnął do niej. – Świetnie się sprawiłaś. Wy lazł z ciebie jak po masełku, nawet się specjalnie nie rzucał. Widziałem w ży ciu mnóstwo dzieci. Przy stojniacha, trzeba przy znać. Skóra zdarta z mamusi. My ślałaś nad imieniem? – My ślałam – odparła.

5 ROZDZIAŁ

R

agnall szedł spręży sty m, chwackim krokiem przez tłum na Via Sacra, chłonąc wzrokiem świąty nie i barwione statuy spoglądające na niego z dachów. – Nikt już w Rzy mie nie patrzy w górę, Rzy mianie codziennie przegapiają piękno Rzy mu – usły szał od kogoś kilka dni temu, gdy bawił u Klodii Metelli. Zaczął więc spoglądać w górę, gdy ty lko miał sposobność, i nie mógł się napatrzy ć. Rzy mskie budowle by ły niezwy kle bogato zdobione; py szne ornamenty ciągnęły się po same dachy i wprost zapierały dech w piersi. Najpośledniejsza rzeźba na niepozorny m budy nku

w Rzy mie robiła większe wrażenie niż najwy bitniejsze „dzieła”, na jakie napatrzy ł się w ojczy źnie. Na widok ty ch przepiękny ch, obfitujący ch w szczegóły płaskorzeźb, przedstawiający ch spleciony ch ze sobą w rozmaity ch scenach ludzi, bogów i mity czne bestie, przecierał oczy ze zdumienia i stawał jak wry ty, porażony ich nieopisany m pięknem. Rzy m przepełniał go szczęściem. Może i mieszkał w Bry tanii przez pierwsze dwadzieścia lat swojego ży cia, ale to Rzy m by ł jego domem. Odkąd ty lko przy by ł do najwspanialszego miasta świata, doświadczał uczucia, jakby jego dusza zanurzała się w gorącej kąpieli, śpiewając z rozkoszy. Czuł się tu na miejscu, czuł, że tutaj przy należy. Im szy bciej reszta świata przy jmie rzy mskie oby czaje, ty m lepiej dla niej. Z pewnością pojawią się jacy ś ludzie, którzy powiedzą, że wcale nie chcą przy jmować rzy mskich oby czajów, bo mają własne, ale będą to ci uparci, starsi ludzie, z zasady przeciwni wszelkim zmianom. „Pozwoli pan, że usunę z pańskiej twarzy to nadgniłe ścierwo wiewiórki” – mógłby powiedzieć, a oni odparliby : „Nie, dziękuję, to jest moje nadgniłe ścierwo wiewiórki, które mam na twarzy od lat, i podoba mi się dokładnie takie, jakie jest”. Obejrzał się za kobietą o fry zurze przy pominającej stado pudrowany ch pawi i wy minął grupkę młodzieńców o finezy jnie przy strzy żony ch brodach, odziany ch w wy muszenie swobodne togi, przewiązane luźny mi pasami materiału. Ewidentnie próbowali kopiować sposób, w jaki nosił się ich bohater Cezar. Odkąd miasto zalała kolejna fala łupów, a na cześć odnoszącego sukcesy w Galii Cezara ustanowione zostało kolejne dwudziestodniowe święto, imię generała nie schodziło z ust oby wateli, a zafascy nowani wodzem młodzieńcy z upodobaniem wiązali pas w charaktery sty czny dla niego sposób. – Te, Ragnall! Kutasie jeden! – Ży czliwa obelga padła z ust skupiony ch nieco dalej legionistów, który ch Ragnall kojarzy ł z Galii. By li to ludzie wy słani do Rzy mu z polecenia Cezara, mający zadbać o to, by sojusznicy generała, Pompejusz i Krassus, zwy cięży li w tegoroczny ch wy borach na urząd konsula. Żołnierze sami mieli oddać głos na popierany ch przez wodza kandy datów i spuścić łomot ty m, którzy odważą się poprzeć kogoś innego. Ragnallowi schlebiało, że zwrócili na niego uwagę. W Galii nawet nie machnęliby ręką pisarczy kowi takiemu jak on. Ale w rodzinny ch stronach poczucie wspólnoty wy pły wało na wierzch jak oliwa i ludzie potrafili odnosić się do siebie jak do najlepszy ch przy jaciół ty lko dlatego, że maszerowali kiedy ś w jednej kolumnie w czasie kampanii toczonej hen, daleko od domu. – Wy glądasz na tak wesołego, że porzy gać się można. Powiedziałby m: miedziak za twe my śli, gdy by m tak nie gardził utarty mi powiedzonkami – rozległ się za jego plecami melody jny głos. Ragnall obejrzał się. To przecież Marek Tulliusz Cy ceron, zwany po prostu Cy ceronem. Drustan przedstawił go Ragnallowi tej nocy, gdy zginął. Cy ceron by ł jedny m z dwóch sprawujący ch kilka lat temu władzę konsulów i pierwszy m prawnikiem w Rzy mie, wielu miało go za najinteligentniejszego człowieka w imperium. Sporo się wy darzy ło od ich pierwszej rozmowy : Cy ceron został wy gnany, później zdołał powrócić do Rzy mu, wy paść z łask Cezara i do nich wrócić. Ragnall wiedział to wszy stko, ponieważ często rozmawiano o pery petiach sły nnego Cy cerona w domu Klodii, gdzie zawsze witano młodzieńca z otwarty mi ramionami (i – prawdę rzekłszy – rozwarty mi nogami). Klodia darzy ła Cy cerona swoisty m podziwem, pomimo tego – a może właśnie dlatego – że Cy ceronowi nie udało się doprowadzić do skazania jej brata

Klodiusza za kazirodztwo, którego ten miał się na niej rzekomo dopuścić. To wskutek działań mściwego Klodiusza Cy ceron został wy gnany. – Cieszę się, że wróciłem do Rzy mu – odpowiedział Ragnall. – Doskonale to rozumiem. Mało nie odebrałem sobie ży cia w czasie mojego przy musowego poby tu w Grecji, choć więcej to mówi o Grecji niż o Rzy mie – powiedział Cy ceron głośno, aby sły szeli go przechodnie, a potem rozciągnął usta w uśmiechu, jakby chciał dorzucić: „Ależ jestem by stry, co?”. Ragnall nie wiedział, czy się roześmiać, czy skinąć głową, zrobił więc jedno i drugie. – A jednak dziwię się, widząc, jak rozsmakowany jesteś w Rzy mie – ciągnął Cy ceron, już nieco ciszej. – Choć może niepotrzebnie, w końcu jesteś, Ragnallu, kontrarianinem. Nie dość, że tak znana postać pamięta spotkanie z nim po ty lu latach, to na dodatek jeszcze ma opinię na jego temat. Ragnall odebrał to jako komplement, ale jednocześnie słowa Rzy mianina wy trąciły go z równowagi. – Nie sądzę, by m by ł kontrarianinem... – zaczął. Właściwie nie by ł pewien, o co chodziło Cy ceronowi. – By łeś barbarzy ńcą, teraz jesteś Rzy mianinem. Twoim nowy m mistrzem jest człowiek, który zabił twojego starego mistrza, druida Drustana. Trudno o odleglejsze skrajności, między który mi mógłby ś się przemieścić, Ragnallu. – To nie Cezar zabił Drustana, ty lko Felix. A tak w ogóle – Ragnall rozejrzał się, by się upewnić, czy nikt ich nie podsłuchuje: ani przechodnie, ani legioniści, którzy go wcześniej pozdrowili – to właściwie trafił w dziesiątkę, biorąc nas za szpiegów. Może powiedział za dużo, ale nie lubił, gdy ktoś podważał autory tet Cezara. Cy ceron uśmiechnął się na to i przełknął ślinę. – Widzę, że Cezar rzucił na ciebie urok – rzekł. – Zresztą, na kogo nie rzucił? Nie spodziewam się, Ragnallu, by ś uwierzy ł w moje słowa, ale powinieneś sobie uświadomić, co się z tobą dzieje. Ciebie i wielu inny ch młody ch ludzi poderwał pęd powietrza za rozpędzony m ry dwanem, tak jak wiatr podry wa jesienne liście. Może powinniście odfrunąć gdzieś dalej, nim opadniecie na twardą drogę? Kilka lat temu, a może nawet rok temu, Ragnall pokiwałby ty lko służalczo głową, lecz teraz ani my ślał słuchać ty ch bzdur, nawet z ust człowieka takiego jak Cy ceron. Czy żby zmężniał na wojnie? Pokręcił głową i odparł: – Cezar jest wielki, jestem dumny, że mogę mu służy ć, i ty też powinieneś. Odpowiedział mu ży czliwy uśmiech. – Dobrze powiedziane, mój chłopcze! Przejdźmy się, opowiesz mi, jaki jest kolejny cel w zwy cięskiej kampanii twojej i naszego światłego generała. Ragnall zdumiał się, widząc tę nagłą zmianę nastroju znamienitego Rzy mianina, ale nie chciał przegapić okazji do chełpienia się osiągnięciami Cezara, a także do pokazania się w towarzy stwie tak sły nnej postaci jak Cy ceron. Gdy mijali sczerniałe zgliszcza dopiero co spalonej rudery, wśród który ch my szkowali zabiedzeni oberwańcy, szukając czegoś jadalnego bądź wartościowego, Ragnall powiedział: – Cała Galia jest już podbita. Wszy scy mówili, że została podbita już w zeszły m roku, ale to nieprawda. Galii nie da się podbić w rok. Ani w dwa lata. A jednak Cezar dokonał niemożliwego. Ostatnie stawiające opór plemię, Armory kanie, zostało pokonane, a plemiona

zamieszkujące obszary na północ od nich – Menapiowie – prakty cznie przestały istnieć. Nie pokonaliśmy ich w polu, ale większość po prostu uciekła. Wciąż mogą próbować się odgry zać, ale raczej nie stanowią już realnego zagrożenia. A nawet jeśli spróbują zgromadzić armię, Cezar pokona ich, jak zawsze pokonuje przeważające liczebnie wojska. – Mówisz o rzeczach, które już się wy darzy ły – rzekł Cy ceron, robiąc krok na bok, aby przepuścić grupkę senatorów w czerwony ch sandałach i togach w szerokie purpurowe pasy – a ja chciałby m usły szeć o ty m, jakie dalsze podboje planuje nasz wielki wódz. – Bry tania – odparł Ragnall. – Gdy ty lko odbuduje flotę, to znaczy, chciałem rzec: zbuduje, legioniści przeprawią się przez wschodnie morze i ofiarują Bry tom wspaniałe rzy mskie dary. – A czy tobie przy padnie jakieś zadanie do wy konania w tej nowej Bry tanii? Ragnall powiódł wzrokiem wokoło, a potem spojrzał Cy ceronowi w oczy. Mężczy zna niemal dorówny wał mu wzrostem, co by ło niety powe dla Italczy ka. – Zostanę królem. Znany mówca wy bałuszy ł oczy na te słowa. – Cóż sły szę, królem? To nadzwy czajne. Jestem pewien, że okażesz się wprawny m i sprawiedliwy m władcą. Ale powiedz mi: dlaczego akurat ty ? Spacerowali wśród przetaczający ch się ulicami miasta popołudniowy ch tłumów. Ragnall opowiedział Cy ceronowi historię swojego ży cia, a później, zanim sam się zorientował, wy jawił by łemu konsulowi wszy stko to, o czy m oby watele Rzy mu nie mieli się dowiedzieć – informacje o wielkiej fali, o mroczny m legionie Felixa, o masakrach i torturach, który ch w imię wy ższego celu dopuszczał się na Galach Cezar. I co z tego, że się wy gadał? Z Cy cerona, pomy ślał Ragnall, by ł swój chłop, a nawet jeśli z początku zdawał się scepty czny w swojej ocenie poczy nań generała, to przecież wy łącznie dlatego, że bawi się w adwokata Hadesa, prawda? Oczy wiście, że by ł po stronie Cezara. Jak ktokolwiek przy zdrowy ch zmy słach mógłby nie by ć? By ł już wieczór, gdy natknęli się na ulicy na zmagania gladiatorów, zorganizowane w ramach obchodów święta na cześć wodza. Dwaj wojownicy gotowali się do walki u stóp szerokich, marmurowy ch schodów, gdzie tłoczy li się gapie. Jeden z gladiatorów miał na sobie skórznię i segmentowy pancerz legionisty wraz z hełmem i walczy ł ty powy m krótkim mieczem. By ł to niewy soki, ży lasty, dobrze umięśniony mężczy zna, na oko trzy dziestopięcioletni. Drugi by ł o wiele masy wniejszy i wy raźnie młodszy, ale monstrualnie gruby, nawet jak na rzy mskiego cy wila. Miał okrągły, poły skujący od potu kałdun, a skóra na jego ły sej klatce piersiowej by ła obwisła. Przebrano go za germańskiego woja; walczy ł drewnianą maczugą, a za cały ubiór służy ła mu futrzana przepaska na lędźwiach. Ragnall napatrzy ł się na Germanów więcej, niżby sobie ży czy ł – ktoś wiernie odtworzy ł ich charaktery sty czny strój, ale maczuga pasowała mu jak świni siodło. Zgady wał, że organizator chciał podkreślić w ten sposób barbarzy ńskość Germanów, co właściwie miało sens, bo trudno o bardziej barbarzy ńską hałastrę niż zbieranina plemion, na której czele stał swego czasu król Ariowist. Cy ceron zapy tał wy łuskanego z tłumu znajomego o gladiatorów, a ten wy jawił mu, że pierwszy to prawdziwy legionista, który walczy za pieniądze, drugi zaś to jakiś mniej znaczący ary stokrata, który w czasie orgii zabrał się do żony bardziej znaczącego, a na dodatek zazdrosnego i mściwego ary stokraty. Ragnall postawiłby ostatnią sestercję na legionistę, ale nikt by zakładu nie przy jął, ponieważ by ło jasne, że to nie ty le walka, co egzekucja. Ragnalla brzy dziło

rozwiązy wanie konfliktów tą drogą. Zgady wał, że Cy ceron miał podobne zdanie. Mimo to stali bez słowa wśród gapiów, a nawet wspięli się parę stopni wy żej, by lepiej widzieć starcie. Dano znak do rozpoczęcia walki. Żołnierz by ł nieporównanie szy bszy i sprawniejszy od przeciwnika, a jego miecz – ostry jak brzy twa. Mógłby wy kończy ć przebierańca w przeciągu sekund, ale grał pod publiczkę, zasy pując jego nogi, ramiona i korpus drobny mi, bolesny mi cięciami i draśnięciami. Widzowie sy czeli, ochali i achali, ary stokrata kwiczał z bólu jak zarzy nane prosię. Legionista bez trudu unikał jego niezdarny ch wy padów i uskakiwał przed niezgrabny mi ciosami. Z czasem krzy ki tłuściocha przeszły w płaczliwy szloch. Legionista dał mu dość miejsca i czasu, by zdąży ł w osłupieniu przy jrzeć się swoim ranom, a potem rzucił się naprzód, by zadać kolejne. Grubas słaniał się z upły wu krwi, dy szał i dy gotał. Żołnierz upuścił miecz, bły skawicznie znalazł się za plecami przeciwnika, a potem na niego wskoczy ł. Ten zachwiał się i zaszamotał, próbując zrzucić balast, siłując się bezskutecznie z silniejszy m mężczy zną i omdlały mi palcami drapiąc jego umięśnione ramiona. Legionista ku uciesze gapiów ujeżdżał nieszczęśnika jak opasłego, narowistego konia, a potem wprawny m ruchem wy łupił mu oczy palcami wskazujący mi. Tłum szalał, widzowie zanieśli się wiwatami, rozległy się oklaski. Żołnierz zeskoczy ł ze swojego oślepionego wierzchowca, zdjął hełm, uniósł ramiona i posłał gapiom szeroki uśmiech, nurzając się w uwielbieniu. Tłuścioch za jego plecami drgnął niepewnie na nogach, z pusty ch oczodołów i setki cięć lała się krew, ale zdołał unieść maczugę i uderzy ć na oślep ostatkiem sił. Obuch zetknął się z głową przeciwnika, trzasnęło. Obaj mężczy źni padli na bruk i zasty gli nieruchomo. Na moment zapadła cisza, a potem wielu gapiów ry knęło śmiechem. Ragnall i Cy ceron milczeli. – Mam nadzieję, że to nie omen – rzekł po chwili Ragnall. – Nie, nie sądzę – odparł Cy ceron – raczej cenna lekcja. Nigdy nie lekceważ przeciwnika, nawet gdy wy daje się pokonany. Wy bacz, ale muszę już iść. – Ujął Ragnalla za łokieć. – Nie spodziewam się, by ś mnie posłuchał, ale i tak powiem ci, co mam do powiedzenia. Wiele zy skałeś, idąc za Cezarem, ale nie da się całe ży cie za kimś iść. Pewnego dnia, Ragnallu, powinieneś zebrać się na odwagę i przy pomnieć sobie, kim naprawdę jesteś, a potem ruszy ć przez ży cie swoją własną drogą. – Jasne. Cy ceron uśmiechnął się smutno. – Niewielu ma dość odwagi, by by ć sobą, Ragnallu. Ale warto tę odwagę w sobie znaleźć.

6 ROZDZIAŁ

D

aleko od Rzy mu, wy soko w zagarnięty ch przez Rzy mian Alpach Zachodnich, druid Ty tus Poncjusz Felix siedział na łożu w porządnie ocieplony m długim domu, który uczy nił swoją zimową kwaterą. Przy jemnie spędził czas z ciemnoskórą niewolnicą, która oddaliła się już, płacząc, ale dziękując bogom za to, że darował jej ży cie. Zabawne, zamy ślił się Felix. Ludzie zawsze wy dają się wdzięczni, gdy przestajesz ich krzy wdzić, zamiast się złościć, że w ogóle ich skrzy wdziłeś. Zakładając, rzecz jasna, że pozostało w nich dość ży cia, by mogli okazać wdzięczność.

Na zewnątrz trenowali jego legioniści. Grube bale ścian tłumiły zgrzy t żelaza, ale nie wy głuszały go zupełnie. Służące pod nim Zające i Żółwie potrzebowały kilku godzin treningu dziennie i nie zważały na tnący do kości mróz. Felix zważał, ale on wy legiwał się w długim domu na posłaniu z futer i wy grzewał przy palenisku, gdzie trzaskały drewniane fragmenty zniszczony ch spichrzy i trupy poprzednich mieszkańców doliny. Po obu stronach ogniska stały olbrzy mie kosze; jeden zawierał drewno, drugi ciała, a oby dwa napełniano z wielkich stert na zewnątrz. Na wpół zamrożone trupy paliły się świetnie, kiedy już płomienie zlizały z nich pierwsze warstwy lodu, wy dzielając rozkoszne ciepło i upajający zapach. Nigdy nie pojmie, dlaczego ludzie nie palą zwłokami. W dzisiejszy ch czasach łatwiej w Galii o trupy niż o drzewa. Przy szło mu na my śl, że szkoda marnować ty le mięsa, ale w ręce Felixa i jego legionistów wpadły całe stada ży wca, który na nic już się nie zda górskim plemionom, ludzkie mięso nie by ło zby t smaczne, a poza ty m nieopodal długiego domu wznosiła się kupa zwłok przewy ższająca teatr Pompejusza, świetnie zakonserwowana na mrozie. Jeśli któremuś z jego podwładny ch przy jdzie ochota na ludzkie mięso, niech się częstuje. Trzaskające płomienie nie zdołały jednak stopić lodów jego niezadowolenia. Przed chwilą miał wy try sk, co zawsze wprawiało go w zły humor, ale nie to by ło główny m powodem dającego mu się we znaki nieukontentowania. By ły co najmniej dwa poważniejsze. Raz: czuł się poniżony ty m, że na czas zimy oddelegowano go w góry. Przed rokiem jego mroczny legion zabił w Alpach ty lu ludzi, że Cezar zaczął nalegać, by następną zimę Felix spędził ze swoimi legionistami i miał na nich baczenie. By ł w końcu jedy ną osobą, której słuchały. Rozkaz by łby zrozumiały, gdy by rozkazującemu zależało na ży ciu kilku ty sięcy Galów i Helwetów, ale druid wiedział doskonale, że Cezarowi wcale nie zależy, tak jak i jemu samemu. Generał po prostu obawiał się, że wieści o legionie Felixa dotrą do Rzy mu, jeśli zamorduje zby t wielu ludzi. Zdaniem druida im więcej ludzi zabiją jego legioniści, ty m mniejsza szansa, że wieści o nich dotrą dokądkolwiek, ale nie miał zamiaru kłócić się z Cezarem. Dwa, i to drażniło go ponad wy obrażenie, gdy by jego oddziałowi skry tobójców udało się wy pełnić misję, już dawno miałby ciało Wiosny, wszy stko więc wskazy wało na to, że skrewili. Na jaja Jowisza, my ślał, ależ mnie to wkurwia. Nie wprowadził Cezara w szczegóły, powiedział ty lko, że jest w Bry tanii druid władający tak potężną magią, że można by z jej pomocą zdoby ć świat. By ł to przy najmniej jeden z powodów, dla który ch pruli przez Galię, aby jak najszy bciej najechać Bry tanię. Felixowi zbrzy dło czekanie. Chciał zabić Wiosnę i zjeść jej serce, żeby wziąć we władanie jej magię i stać się wszechpotężny. Magia Thai przeszła na niego, gdy zjadł jej serce. Bogowie, ile to już lat? Po prostu wiedział, że musi to uczy nić, tak jak ptaki po prostu wiedziały, jak się lata i które owoce należy jeść. Może u schy łku zimy wy śle po Wiosnę kolejny ch skry tobójców, choć najprawdopodobniej będzie musiał zaczekać do momentu, aż znajdą się w Bry tanii. Szlag mnie trafi, złościł się. Wcale nie spieszy ło mu się z powrotem na wy spę, choć perspekty wa wy warcia zemsty na Lowie nęciła go, jak woń kwiatów nęci pszczołę. Szło mu świetnie z Zadarem, dopóki ona i Wiosna nie pokrzy żowały mu planów. Przeklął swoją głupotę. Gdy by ty lko domy ślił się wcześniej, że bachor Zadara jest ty m wszechpotężny m druidem, na którego wszy scy czekali, mógłby pożreć jej serce dawno temu, a wtedy nie potrzebowałby ani Zadara, ani Cezara.

Uśmiechnął się pod nosem. Tak jest, teraz Cezar jest mu potrzebny, ale gdy ty lko położy łapy na trupie Wiosny, nigdy już nie będzie nikogo potrzebował. Zląkł się, gdy coś trzasnęło w palenisku, ale zaraz pojął, że to ty lko pękło coś w jedny m z płonący ch ciał. Wrócił do snucia wizji; wy obraził sobie, jak maszeruje na Rzy m na czele pięćdziesięciu mroczny ch legionów Żółwi i Zajęcy, zabijając, torturując, zniewalając na potęgę – robiąc wszy stko, na co ty lko przy jdzie mu ochota. A w samy m środku miasta wzniesie pałac, przy który m najwspanialsze rzy mskie budowle będą wy glądać jak bry ty jskie chaty. Z niego pośle armie na podbój świata. Będzie wy prawiał się wraz z nimi, aby zabić przy najmniej po jedny m przedstawicielu każdego plemienia na ziemi. W każdy m mieście i porcie postawi wy soką na ty siąc kroków statuę na swoją cześć. Nieśmiertelny król świata, władca rodzaju ludzkiego, otoczony boską czcią. Egipt! Podbije Egipt! Ci aroganccy czciciele krokody li padną do jego stóp, by całować ziemię, po której będzie stąpał. Wy buduje piramidę, przy której piramida Cheopsa to najmarniejsze kretowisko przy najbardziej strzelistej górze. A potem Grecja! Ach, wszy stkie te rzeczy, które zrobi piękny m, butny m greckim młodzieńcom... Zniesie więc jakoś te cholerne Alpy. Będzie cierpliwie czekał. Kiedy już dostanie Wiosnę, świat stanie przed nim otworem i rozpocznie się epoka wiekuistego szczęścia.

7 ROZDZIAŁ

U

schy łku każdej bry ty jskiej zimy, gdy w końcu przy chodził dzień bez mrozu, Chamanca nie posiadała się ze zdumienia, że może jeszcze by ć ciepło. Ledwie słońce rozlało się po czy sty m, błękitny m niebie, po raz pierwszy od miesięcy grzejąc jej skórę, wsiadła z Atlasem i Wiosną na pokład statku handlowego do Galii. Kapitan, krępa dumnońska kobieta, kazała im powierzy ć bagaż komuś z załogi, kto złoży go w bezpieczny m miejscu, a potem wskazała miejsce przy burcie, skąd mieli się nie ruszać, by nie plątać się pod nogami. – Wiem, że wszy scy mówią, że te fale to moje dzieło – powiedziała Wiosna, przechy lając

się przez burtę – ale to nieprawda. Mogliby śmy o ty m nie mówić? – Pewnie – zapewnił ją Atlas Agry ppa. – A czemu nie? – dociekała Chamanca. – No bo... Wiośnie przerwały krzy ki kapitan, która rozstawiła swoich ludzi na stanowiskach i wy prowadziła jednostkę z przy stani. Wy czerpujące polecenia nie są konieczne, jeśli załoga wie, co robi, pomy ślała Chamanca, a sądząc po wy razie twarzy załogantów, nie ona jedna by ła tego zdania. Ibery jka wcale nie chciała rozmawiać o fali, ale nie lubiła, gdy ktoś jej czegoś zabraniał, a już zwłaszcza piętnastoletnia smarkula. Sama nie wiedziała, co my śleć o ty m, że Wiosna pły nie z nimi. Lowa uparła się, że dziewczy na będzie uży teczny m zastępstwem za Cardena Nancarrowa w ich misji zdestabilizowania rzy mskiej armii, posłała więc Ibery jkę po Wiosnę na farmę Duga. Początkowo dziewczy na nie chciała wracać do Maidun. Mamrotała coś o ty m, że nie chce już więcej widzieć Lowy na oczy, ale ostatecznie ucieszy ła się na ich widok, gdy spotkali się w porcie. Ktoś inny mógłby drąży ć, dlaczego Wiosna raptem unika przy branej matki, ale Chamanca nie by ła osobą, która lubi wty kać nos w nie swoje sprawy (ponieważ nie lubiła, gdy ktoś wty kał nos w jej), a tak w ogóle gówno ją to obchodziło. Młoda z pewnością by ła by strzejsza niż poprzedni członek ich oddziału. Co nie by ło trudne, bo Chamanca widziała psy by strzejsze od Cardena. Musiała to przy znać nawet pomimo całej swojej sy mpatii dla przy jaciela i pomimo tego, że zginął, by ocalić ją z bitwy w zatoce Karnac – nie by ł Fassy tą intelektu i pod ty m względem Wiosna by ła cenny m naby tkiem. Py tanie brzmiało, czy okaże się tak lojalna i niezawodna, a przede wszy stkim przy datna w walce jak Carden. Waży ła ćwierć tego co on, jeśli w ogóle ty le. Chamancę przewy ższała o głowę, ale nie by ła tak silnie zbudowana; Atlas mógłby zamknąć jej wąską talię w obu dłoniach. Z tego, jak się poruszała, Chamanca wy wnioskowała, że pod luźną koszulą i długą spódnicą kry je się wy sportowane, silne ciało młodej kobiety, ale nie sposób by ło ocenić, jak Wiosna sprawi się w walce z zaprawiony m w bojach legionistą albo z kilkoma naraz. Miała przy sobie taki sam łuk jak ten Lowy oraz młot Duga, ale Chamanca by ła pewna, że dziewczy na nie potrafi walczy ć ani jedny m, ani drugim. By ła jeszcze ta jej magia, która już raz pogromiła Chamancę w walce, gdy Wiosna za jej pomocą dodała sił Lowie. Zaraz, czy Wiosna nie powiedziała czasem, że jej moc umarła wraz z Dugiem? Skoro tak, to z czy m do ludzi? Ibery jka doszła więc do wniosku, że Lowa chciała się pozby ć dziewczy ny z Bry tanii. Wielu ludzi straciło pod falami rodziny i przy jaciół, kto wie, czy nie chcieli zemścić się na Wiośnie? Chamanca widziała to już na własne oczy, gdy by ła młoda – grupka idiotów potrafiła w okamgnieniu zmienić się w rozszalałą, morderczą bandę, nawet jeśli obiekt ich nienawiści wy pił raptem kilka kropelek krwi... Więc całkiem możliwe, że o to chodziło. Ale to wciąż nie powód, by wy sy łać małą w niebezpieczną misję za morze. Panienka do niańczenia to ostatnie, czego potrzebowali. Jedno słabe ogniwo i łańcuch rozłazi się w rękach. To nie tak, że Ibery jka nie darzy ła Wiosny sy mpatią – dowcipne i niebrzy dkie by ło z niej dziewczątko – rzecz w ty m, że siebie lubiła bardziej. Prędzej sama ją zabije, niż da się zabić przez jej fochy. Nie, prawdę mówiąc, wcale jej nie zabije. Raczej przetrąci jej nogę i opłaci kurację w pierwszej lepszej wiosce czy gospodarstwie. Naraz przy szło jej na my śl: Chamanca, ty skapcaniałaś na starość? Czy to stąd ten niepojęty afekt – czy wręcz pociąg! – dla

pragmaty cznego, nudnego, spolegliwego, starego, przy stojnego, muskularnego, potężnego Atlasa...? – Po prostu wolałaby m o ty m nie gadać – odrzekła wreszcie Wiosna, gdy żagiel załopotał na maszcie, a łódź wy wlokła opasłe brzuszy sko na pełne morze. Dziwne tony pobrzmiewały w jej głosie. Najwięcej sły szało się w nim melody jnego, wy rafinowanego bry ty jskiego akcentu, identy cznego jak ten Zadara, ale niektóre głoski wy mawiała po germańsku, jak Lowa, z kolei inne barwiła osobliwa północna nuta Duga. Pomieszanie z poplątaniem, ale wpada w ucho, musiała przy znać Chamanca. – Nic się nie bój, Wiosno, nie będziemy cię py tać o fale. Bo nie będziemy, prawda, Chamanco? – zapy tał Atlas jeszcze niższy m niż zwy kle mrukliwy m, kuszy ckim basem. – Fale? Jakie fale? – zdziwiła się Ibery jka. Atlas pochwalił ją skinieniem. – Pamiętajcie: gdy ty lko znajdziemy się w Galii, nie wolno nam mówić ani robić nic, czy m ściągniemy na siebie uwagę. A przy najmniej nie tak od razu. Chamanca naty chmiast pomy ślała, że trudno będzie nie ściągać uwagi, paradując u boku potężnego afry kańskiego wojownika z toporem, który m mógłby przepołowić wołu, oraz że Galom z pewnością rzuci się w oczy skąpo odziana, najpiękniejsza kobieta, jaką w ży ciu widzieli. Ale ugry zła się w języ k. Przy najmniej na nijaką Wiosnę nikt nie zwróci uwagi. – Opowiedzcie mi o wszy stkim, co robiliście i czego dowiedzieliście się w Galii – poprosiła Wiosna. – Im więcej wiem, ty m lepiej, no nie? I nie pomińcie niczego o Rzy mianach. – Jasna sprawa – zgodził się Atlas. – Pierwszą rzeczą, jaką musisz wiedzieć o Rzy mianach i Galach, jest to, że nie są Bry tami... Gadał i gadał, a ty mczasem statek zanurzał się w zapadającą ponad falami noc.

Następnego dnia Wiosna przy czepiła się do Chamanki jak rzep do psiego ogona, Ibery jka musiała więc wy pełnić luki w wy kładzie Atlasa, zwłaszcza tę doty czącą ostatniej wy prawy na konty nent, w której brali udział ty lko ona i Carden. Przy najmniej miała co robić dla zabicia czasu, a Wiosna okazała się wdzięczną i pojętną słuchaczką. Dwa dni później, zaraz po zmierzchu, dotarli do małej, piaszczy stej plaży, gdzie czekał na nich Walfdan, stary druid z plemienia Fennel-Nodensów, którego Chamanca poznała w Morskim Zakątku. A więc ocalał z masakry, ucieszy ła się. Większość druidów miała za idiotów, ale tego tutaj lubiła. Powitał ich dwornie i wy lewnie, zaproponował strawę i zapy tał, czy pragną wy począć po długiej podróży. By li wdzięczni za jadło, ale Atlas zapewnił go, że mogą ruszać od razu i że zjedzą w drodze. Nie chcieli jechać konno, by nie narażać się na wy kry cie. Gdy wspinali się na strome diuny, które opadały łagodny mi łukami ku morzu, Chamanca obejrzała się na Wiosnę, ciekawa, czy dziewczy na już zdąży ła się zmęczy ć, ale młódka wy glądała świeżo jak

pierwiosnek. Zmierzali w głąb lądu drogą wiodącą na wschód. Atlas wy jaśnił Walfdanowi, że armia Lowy prakty cznie przestała istnieć, muszą więc spowolnić Rzy mian na konty nencie, aż królowa zgromadzi i wy szkoli nową. Okazało się, że druid wy wiedział się o sy tuacji w Bry tanii od kupców i ma na to gotową odpowiedź. – Galia jest podbita. Zjednoczona, ale podbita, gdy ż jest to zjednoczenie w duchu klęski i biernego poddaństwa najeźdźcy. Galijskie plemiona, o wiele liczniejsze i dy sponujące nieporównanie większy mi zasobami niż Rzy mianie – niech ich Belenos porwie! – skapitulowały bez mrugnięcia okiem. Gdy Cezar kazał im skakać, py tali ty lko, jak wy soko. Zwy cięstwo by ło w zasięgu ręki, wy starczy ła odrobina samozaparcia i współpracy, ale większość Galów zachowała się jak tchórzliwe sobki. Długo już ży ję na ty m świecie i dotąd dumny by łem, mianując się Galem. Ale teraz mi wsty d. Atlas próbował pocieszy ć druida. Wspomniał o doskonalony m od stuleci treningu wojskowy m Rzy mian i o nieskoordy nowaniu galijskich plemion. Chamanca zachowała milczenie, bo zgadzała się z Walfdanem. Kaczątka z odstrzelony mi dziobami stanowiły by większe wy zwanie dla watahy wy głodniały ch wilków niż Galowie stanowili dla Rzy mian. Plemię FennelNodensów, z którego wy wodził się Walfdan, stawiło czoło najeźdźcy, a więc przy najmniej tej skały mógł się uczepić druid w rwący m potoku wsty du, nawet jeśli zostało niemal doszczętnie unicestwione. Atlas zakończy ł przemowę, zapewniając, że Bry towie wy chwalają odwagę FennelNodensów i co noc wznoszą toasty na ich cześć. – Jak możemy pomóc? – zapy tał na koniec. – Sądzę, że powinniśmy iść do Germanów z hełmem w dłoni i poprosić ich o pomoc. Potężne germańskie wojsko przekroczy ło niedawno Renos. Jeśli już ktoś ma szansę pokonać Rzy mian, czy chociaż ich spowolnić, to właśnie oni. – Masz nieaktualne informacje, Walfdanie – rozczarował go Atlas. – Cezar zmasakrował wielką armię, którą rok temu zebrał przeciw Rzy mianom król Hari Wcisk. – To zupełnie inni Germanie – dwa plemiona z dalekiego wschodu: Utipitowie i Tengoterrowie. Mieli wy powiedzieć chwalebną wojnę Hariemu Wciskowi i zagarnąć jego ziemie w Germanii i Galii, ale po przy by ciu nie zastali nikogo, z kim mogliby wojować – samy ch starców, dzieci i kilkoro oślepiony ch Wojowników, którzy przeży li rzy mską kaźń. Mają teraz olbrzy mią armię, która nigdy jeszcze nie zakosztowała walki. Nie wy daje mi się, by długo trzeba by ło ją namawiać do marszu przeciw wspólnemu wrogowi. Podejrzewam, że Cezar to wie i już prze na północ, by wy jść im naprzeciw. Atlas namy ślał się chwilę, a potem skinął głową z aprobatą. To chy ba najlepsze wy jście. A na pewno jedy ne. Szli dalej, Atlas i Chamanca na czele, Walfdan i Wiosna za nimi. Raptem zaskoczy ł ich rzy mski patrol. Chamanca sklęła się w my ślach za to, że go nie usły szała ani nie wy czuła, ale kiedy ci oszukańczy dranie kry li się po osłoną nocy w chaszczach, i to jeszcze z wiatrem, niewiele można by ło poradzić. Gdy ty lko sy lwetki legionistów ukazały się na drodze, sięgnęła po broń, ale Atlas położy ł jej rękę na ramieniu. Miał rację, jak zwy kle. Nie mogli teraz walczy ć. Dziesiątki Rzy mian wy chy nęły spośród drzew wokoło, unosząc schowane uprzednio pochodnie, który ch blask grał w klingach gladiusów i na segmentach pancerzy.

Nie pozostało im nic innego, jak się poddać. Legioniści rozstąpili się, by przepuścić centuriona. By ł to prawdopodobnie najwy ższy mężczy zna, jakiego Chamanca kiedy kolwiek widziała. A z całą pewnością najwy ższy Rzy mianin. Miał radosny wy raz twarzy i garbił się jak człowiek, który co rusz wali głową w powałę. – No proszę! – powiedział w łamany m galijskim. – Co wy robisz? – Ci dwoje to kupiec i jego córka – powiedział Atlas po łacinie, wskazując Walfdana i Wiosnę. – My jesteśmy najemnikami, eskortujemy ich z powrotem na tery torium Sojzonixów. Centurion roześmiał się na to i odrzekł po łacinie: – Czy mogę coś od nich kupić? – Nie mamy żadny ch towarów. – Właśnie! – zarechotał oficer, kręcąc głową. – To najgorsze kłamstwo, jakie sły szałem! Gdy by ście chociaż spróbowali wy dawać się wiary godni, mieliby ście ze sobą kocioł czy dwa i może kilka chochli. A nie macie ze sobą nawet osła! Koń by się uśmiał. Ale z was banda idiotów. Legioniści, na mój rozkaz... – Sprzedaliśmy wszy stko Rzy mianom w Karnac – wszedł mu w słowo Walfdan. – Osła też? – Sprzedaliśmy wóz i dwa woły. Jak z pewnością wiesz, budujecie w zatoce flotę, a więc popy t jest znaczny, a podaż znikoma. My, kupcy, nazy wamy taką sy tuację monopolem. Gdy by nie sprzeciw mojej córki, sprzedałby m i łachy z grzbietu, a do domu wracał, jak mnie bogowie stworzy li. – Hmm – zamy ślił się centurion. – To już brzmi nawet wiary godnie. – Przy łoży ł dłoń do podbródka i Chamance przez chwilę wy dało się, że ich puści. – Ale to wciąż bzdura. Bierzemy was do garnizonu, a tam... – Nigdzie nas nie bierzecie – odezwała się Wiosna pły nną łaciną. Wszy scy skupili na niej wzrok. Chamanca by ła bardziej zaskoczona od Rzy mian. – Jesteś bardzo przenikliwy – podjęła – choć każdy głupi przejrzałby łgarstwo tego najemnego idioty. Nie jesteśmy żadny mi kupcami. – Ot, wy gadana dziewucha – pry chnął centurion. – I nie musisz mi mówić, sam się domy śliłem, że żadni z was kupcy. Ale o ty m, kim jesteście, pogadamy sobie w... – Pozwolisz nam przejść i nie tkniesz nas nawet palcem – przerwała mu dziewczy na – albo pożałujesz. Zwę się Persomanima i jestem córką królowej Galby z Sojzonixów. To mój doradca, a ci dwoje to moi ochroniarze. By liśmy w Karnac, gdzie w tajemnicy układaliśmy się z waszy m dowódcą. A teraz wy jaw mi swoje imię, centurionie, by m mogła go powiadomić, jak nam pomogłeś, nie przeszkadzając. Pochwalę cię również przed moją matką, a ona może szepnie o tobie dobre słówko Cezarowi, który jest przecież jej dobry m przy jacielem. – Ach, rozumiem! – odrzekł centurion. – Skoro układaliście się, jak mówisz, z dowódcą w Karnac, to z pewnością pamiętasz jego imię. – To moje ostatnie ostrzeżenie – wy rzekła Wiosna, patrząc Rzy mianinowi w oczy. – Pozwól nam przejść albo twoja rodzina przez całe pokolenia będzie żałować twojej decy zji. – Najpierw usły szę imię dowódcy. – Z drogi. – To prosta rzecz. Może i wasze rozmowy by ły objęte tajemnicą, ale z pewnością nie imię dowódcy. Wy jaw mi je, a puszczę was wolno. Chy ba że rozmawialiście w tak wielkim sekrecie,

że wam się nie przedstawił? – Centurion znów zarechotał i gestem nakazał legionistom, by pojmali podróżny ch. – Dobrze więc, skoro muszę zadośćuczy nić twojej bezczelności: dowódca w Karnac zwie się Decy mus Juniusz Brutus. – A... – Centurion zająknął się i powstrzy mał legionistów uniesioną dłonią. – Doskonale. Szerokiej drogi. Żołnierze rozstąpili się przed nimi. Szli dalej, nie niepokojeni. – Dobra robota, Wiosno – pochwalił ją Atlas, gdy znaleźli się poza zasięgiem słuchu. – W rzeczy samej – potwierdził Walfdan. – Gdzie się nauczy łaś mówić po łacinie? – W zamku Maidun, od jednej rzy mskiej dziewczy ny. Mój ojciec odebrał ją kupcowi, którego zabił, a jej kazał uczy ć mnie łaciny. – Rad jestem, że to zrobił. Uratowałaś nas. – Nauczy ła mnie też pisać po łacinie. By ły śmy koleżankami. – Co się z nią stało? – Chciała wrócić do Rzy mu, do mamy, więc pomy ślałam, że pomogę jej uciec. Ale by ły śmy małe, nawaliły śmy i nas złapali. Zadar dał dziewczy nkę Felixowi, a ten ją zabił. – Ach tak. – Wkrótce po ty m uciekłam z Maidun. Chamanca wciąż milczała. Musiała przy znać, że Wiosna jej zaimponowała. Nazwisko rzy mskiego dowódcy padło ty lko raz, gdy opowiadała dziewczy nie o swoim poby cie u FennelNodensów. A co więcej, Wiosna przy pomniała jej, że bogate dzieciństwo nie jest równoznaczne z łatwy m dzieciństwem. Podczas gdy niebo przedzierzgało się z nabijanego gwiazdami granatu w mglisty róż, Walfdan snuł opowieść o Utipitach i Tengoterrach, jak zawsze uważnie dobierając słowa. Wiosna słuchała jedny m uchem. Drugim nasłuchiwała kolejny ch rzy mskich patroli, podziwiając widoki i rozkoszując się zapachami i dźwiękami nieznanego lądu. Nigdy wcześniej nie zapuściła się poza granice Bry tanii. Wy obrażała sobie Galię zupełnie inaczej, a ty mczasem z grubsza przy pominała ona jej rodzinną wy spę. Chmury by ły białe, nie fioletowe, drzewa brązowe, nie czarne, trawa tak samo zielona, a nie, dajmy na to, pomarańczowa. Te same zapachy, te same liście, te same ptaki. Jedy ny m obcy m elementem krajobrazu – pomijając rzy mski patrol – by ły małe, krągłe, przesadnie puchate zające. Pomy ślała, że to może młode, ale by ły o wiele za grube na małe zajączki, a poza ty m łączy ły się w stada. – To króliki – rozległ się głos Duga. Szedł niespieszny m krokiem obok, niezauważony przez nikogo poza nią. Strzała wciąż sterczała mu z czoła. – Króliki? – Te tam, małe grube zające. Króliki. Takie zwierzęta. W Bry tanii takich nie ma. Smakują wcale nieźle – choć z dzikiem to one nie mogą się równać – ale niszczą uprawy, więc nikt nie sprowadził ich na wy spę. – Jesteś teraz duchem czy coś? – Nie, wciąż wy tworem twojej wy obraźni. – Rozumiem. Poczekaj chwilę. Walfdanie! Druid zamilkł w pół zdania. Akurat mówił o konnicy Tengoterrów. – Tak, dziecko?

– Czy te zwierzęta o długich uszach to króliki? – Tak. – Różnią się czy mś od zajęcy ? – Tak. – Czy umieją pły wać? – Wiosno, już dość – zmity gowała ją Chamanca. – Nie przery waj nam więcej, chy ba że nas ktoś zaatakuje. – Dobra – odpowiedziała Wiosna, a potem, nieco ciszej, powiedziała do Duga: – Mam cię, ty oszuście jeden. Jesteś duchem! Nie wiedziałam, że to króliki, a ty tak, a więc nie możesz by ć wy tworem mojej wy obraźni. Ha! Jak to jest: by ć duchem? Opowiedz, zamieniam się w słuch! Co się dzieje, no wiesz, po śmierci? – Nie jestem duchem. Siedzę w twojej głowie. Pogrzeb nieco głębiej, a przy pomnisz sobie, że twoja matka opowiadała ci o królikach, kiedy by łaś osrajmajtkiem. To możliwe, skonkludowała Wiosna. Matka opowiadała jej o wielu rzeczach. – A tak w ogóle, gdy by m by ł duchem, nie łaziłby m z tą głupią strzałą w czole. – Chy ba nie... – Mogłaby ś się jej pozby ć? – Dobrze – przy stała Wiosna i strzała rozpły nęła się w powietrzu. – Widzisz? To ty lko twoja wy obraźnia. Nic więcej. – To niczego nie dowodzi. Sam mogłeś to zrobić. I jeszcze jedno... Nie skończy ła, bo Dug zniknął. Wiosna próbowała przy wołać go z powrotem, ale uparł się, by pozostać niewidzialny – co by ło dowodem, jeśli w ogóle potrzeba by ło dowodów, a nie trzeba by ło – że to by ł Dug, prawdziwy Dug, wesoły i pełen ży cia w odległy ch Zaświatach, a nie widziadło zrodzone z jej umy słu. Rozchmurzy ła się i ponownie zaczęła wy glądać w trawie dziwny ch galijskich zwierzątek, a między drzewami naiwny ch rzy mskich centurionów. Gdy wstało słońce, dosiedli koni i ruszy li galopem przez Galię. Ku swojemu rozczarowaniu Wiosna nie dostrzegła już żadny ch nieznany ch zwierząt. Ale za to widziała jeszcze kilka królików, do który ch pałała coraz gorętszą sy mpatią ze względu na ich niuchające py szczki i długie uszka, nawet jeśli daleko im by ło do jaszczurów ludojadów i ptaków wielkich jak krowy, które miała nadzieję uświadczy ć w obcej Galii. Duga jak nie by ło, tak nie by ło. Atlas i Chamanca by li nudni jak flaki z olejem – w kółko gadali sami ze sobą, prawie jej nie zauważając – i droga dłuży ła się Wiośnie niemiłosiernie.

Galowie okazali się jeszcze mniej imponujący niż zwierzęta. Sprawiali wrażenie permanentnie nadąsany ch. Atlas wy jaśnił jej, że wsty dzą się, że tak łatwo dali się pobić Rzy mianom. Chamanca utrzy my wała, że stroją fochy od zarania dziejów.

Wreszcie dotarli do wschodniej Galii, usianej jak zaorane pole obozami postępującej germańskiej armii. Chamanca wy jawiła dziewczy nie, że Germanie nie noszą nic poza skąpy mi futrzany mi galotami; Wiosna nie mogła się wprost doczekać, aż jakieś zobaczy, ale choć wy ciągała szy ję i wy tężała wzrok, nie dostrzegła nikogo w takim odzieniu. Ci Germanie, który ch miała przed oczami, wy glądali i brzmieli niemal jak Bry towie, nie licząc drobny ch różnic. By li zwy kle od Bry tów wy żsi i mieli jaśniejsze włosy ; Wiosna dostrzegła w tłumie parę kobiet wy glądający ch do złudzenia jak Lowa. Aż warknęła na ich widok. Widziała wojów w zdobiony ch pancerzach, więcej futer niż przez całe ży cie w Maidun (zarzucony ch na ramiona i owinięty ch wokół nóg, nie genitaliów, jak pozwolono jej się spodziewać) i o wiele więcej konny ch niż w rodzinny ch stronach. Nie dostrzegła w tłumie ani jednego ry dwanu. Sama nie wiedziała, co ma my śleć o ty m obcy m-znajomy m świecie. Kiedy zauważało się diametralną różnicę pomiędzy kupieckim Bladonfort a – dajmy na to – obozem wojskowy m w Maidun, człowiek odczuwał ekscy tację. Ale kiedy pomiędzy Galią a Bry tanią zauważała ty lko drobne, początkowo niedostrzegalne różnice, ogarniała ją dezorientacja. By ło tak, jakby pewnego ranka obudziła się w sztuczny m świecie, specjalnie stworzony m przez bogów, by stroić sobie z niej żarty, ale różniący m się od rzeczy wistości wy prowadzający mi z równowagi szczegółami. Jechali pośród zwy czajny ch-niezwy czajny ch germańskich mas prosto do ty mczasowego dworu Senlacka i Brostony, władców Utipitów i Tengoterrów. Senlack władał Utipitami, a Brostona królowała Tengoterrom, jak uprzedził ich Walfdan. Król zamordował swoją królową, a królowa króla, a potem wzięli ślub i zjednoczy li swoje plemiona. Królowa Brostona wstała z podwójnego tronu i powitała bry ty jskich gości. Nie wy glądała na mężobójczy nię. By ła dwudziestokilkuletnią kobietą o szerokim uśmiechu i równy ch zębach, śniadej cerze i wy soko zakreślony ch kościach policzkowy ch oraz lśniący ch blond włosach. Odziana by ła w kremową suknię bez rękawów z wy szy ty m kwiatem o czerwony ch płatkach. Materiał sukni opinał jędrne, drobne piersi i smukłą kibić, po czy m eksplodował poniżej pasa, by objąć nieproporcjonalnie rozrośnięte biodra. Miało się wrażenie, że ktoś przeciął na pół wiotką dziewczy nę postury Wiosny i posadził ją na dupie i nogach samej Danu, niemożebnie grubej bogini ziemi. Nagie ramiona Brostony by ły gładkie i smukłe jak u młódki, ale gdy ruszy ła w ich stronę, zobaczy li, że uty ka. Wiosna początkowo wzięła za pewnik, że pod dolną połową jej sukni kry je się drewniany stelaż, rozpy chający materiał do granic możliwości, ale zaraz uprzy tomniła sobie, że by najmniej. Dy skretne oględziny wy kazały ponad wszelką wątpliwość, że suknia królowej skry wa jedy nie masy wne uda i monstrualne dupsko. Trudno by ło się nie gapić. Senlack nie ruszy ł się z tronu, pozwalając swojej królowej zadośćuczy nić wy mogom gościnności. Wiosna zauważy ła, że jest od żony wy raźnie starszy. Jego włosy stanowiły gąbczastą kulę czarny ch loków, a broda rozdzielała się na dwa pomniejsze, bliźniaczo podobne motki zakończone kosmy kami przy pominający mi szczurze ogony. Z masy włosów sterczał długi, guzowaty nochal. Wiosna nic nie mogła na to poradzić, że kojarzy ł jej się z wy stającą z kępy bujny ch łoniaczy kuśką trolla. Na końcu fiutopodobnego kulfona kry ło się w cieniu czarnej strzechy dwoje nie mniej czarny ch oczu. Królowa opromieniła ich uśmiechem. Walfdan pogratulował królewskiej parze objęcia władzy, a potem oświadczy ł, że on, Atlas, Chamanca i Wiosna pochodzą z plemienia Fennel-Nodensów i że przy by li do Galii wspomóc zjednoczone plemiona w wojnie z Rzy mem. Dobrze przy patrzy li się, prawił druid, rzy mskim

metodom, będą więc nieocenieni jako doradcy. – Cóż mogę rzec? – rzekła królowa głosem, który przy wodził na my śl barda parodiującego głos Lowy. Promienny uśmiech nie schodził jej z ust. – Dziękuję wam za przy by cie i za dobre intencje, lecz... Podniosła do ust małą piszczałkę i wy doby ła z niej przenikliwą nutę. W następnej chwili w gości celowało dwadzieścia grotów włóczni. A jeszcze w następnej jak spod ziemi wy rośli kolejni wojownicy, kręcąc mły nki procami. By li w potrzasku. – Rzecz w ty m – podjęła Brostona ty m samy m świergotliwy m tonem – że ani nam w głowie bić się z Rzy mianami. Powiemy im, że kraina na zachód od świeżo zdoby ty ch przez nas ziem należy do nich, a świeżo zdoby te przez nas ziemie... no cóż, do nas. Jeśli zostawią nas w spokoju, nie będziemy się burzy ć. Wspaniały pomy sł, nie uważacie? Oby dwa imperia zy skają długą i bezpieczną granicę. A skoro wy wy wodzicie się z Fennel-Nodensów, a więc plemienia wrogiego Rzy mianom, oddamy was w ich ręce. Wiosna poczuła, jak stojąca za jej plecami Chamanca tężeje, jakby miała zaraz jedny m susem znaleźć się przy Brostonie i rozszarpać jej krtań spiłowany mi zębami. Atlas wy ciągnął rękę i pokręcił głową, Ibery jka uspokoiła się. – Rzy mianie to kłamcy – rzekł. – Zgodzą się na sojusz, a potem umocnią swoją pozy cję w Galii. A gdy już będą gotowi, przekroczą Renos i zetrą was na proch. Musicie więc uderzy ć teraz, zanim nie obrosną w potęgę i póki wasza armia jest w pełni sił. – Nie! – wrzasnęła Brostona, a Wiosna wreszcie dojrzała w niej osobę zdolną zamordować męża w imię władzy. – Teraz zaczy nacie nudzić. Zabrać ich. Zabrać ich precz!!!

8 ROZDZIAŁ

D

ługi na kilka mil pochód wojsk przedzierał się przez obsy paną roślinnością górską ścieżkę obok wezbranej od roztopów rzeki. Nagle z północy nadjechał w pełny m galopie jeździec. Przy niósł wieści o cztery stu ty siącach mężczy zn, kobiet i dzieci z germańskich plemion Usipetów i Tenkterów, którzy przeprawili się przez rzekę Renus. Cezar skinął głową, jakby usły szał, że kucharzowi skończy ła się wieprzowina, więc na obiad będzie kurczak, a następnie zwołał centurionów, by zmody fikować porządek i kierunek marszu armii. Dwa ty godnie później, niedługo po świcie, Ragnall siedział na końskim grzbiecie w zakolu

rzeki Renus wraz z resztą świty generała, czekając na wy raźnie spóźnioną parę królewską Usipetów i Tenkterów. Rzy mianie czekali cierpliwie, umilając sobie czas pogawędkami. Nie przejmowali się specjalnie. Barbarzy ńcy zawsze się spóźniali. Dolina mierzy ła od stoku do stoku jakieś dwieście kroków, gęsto porastał ją las. Ragnall sły szał, jak Ty tus Labienus, zastępca Cezara, ostrzegał wodza przed możliwością zasadzki, lecz budowniczowie wy cięli pięćdziesięciojardowy pas lasu po ich stronie rzeki, a pretorianie przeczesali kolejny pas za wy rębem i orzekli, że zasadzki nie ma. Ragnall spoglądał w kierunku leśnej gęstwiny po drugiej stronie rzeki, gdzie nie sprawdzili. Wroga ani widu, ani sły chu, ale już sam wschodni las tchnął jakąś niewy powiedzianą grozą. Może nie opuszczał Ragnalla kac po historiach o skry ty ch w germańskich borach potwornościach, który ch nasłuchał się w Vesontio. A może naprawdę czuł na sobie wzrok czający ch się w ciemności demoniczny ch bestii. W Rzy mie mówiło się, że żaden Rzy mianin nigdy nie przeprawił się przez Renus. Nie by ła to prawda: rzy mscy kupcy i odkry wcy przemierzy li świat wzdłuż i wszerz. My ślą o dzikim i niezbadany m zarzeczu bawili się szukający podniet Rzy mianie, ale nawet Ragnall musiał przy znać, że zarówno ekscy towało, jak i przejmowało go strachem owo nieokreślone, tajemnicze zagrożenie po drugiej stronie. Sły szał również w Rzy mie, że żaden Rzy mianin nigdy nie zawędrował do Bry tanii i że Bry tania jest wy spą zamieszkaną przez wąsaty ch kanibali o pomalowany ch na błękitno twarzach, którzy golą ciała do gołej skóry i piją wy łącznie mleko. Rzy mskie rewelacje doty czące świata poza obrębem imperium by ły zwy kle o wiele barwniejsze niż szara rzeczy wistość. Raptem Germanie znaleźli się w zasięgu wzroku. Cezar popędził konia piętami o kilka kroków naprzód, by znaleźć się przed Ty tusem Labienusem i pretorianami. Przy by li tu spotkać się z wodzami nieznany ch plemion, którzy równie dobrze mogliby się okazać skry tobójcami, ale Cezar mimo to wy sforował się naprzód z dumny m obliczem. Choć lwią część swojej reputacji nieustraszonego generała zawdzięczał przesadzony m opowieściom, odwagi nie można mu by ło odmówić. Ragnall by ł dumny. I zmartwiony. Dusił w spoconej dłoni rękojeść gladiusa. Inni legaci generała, Felixa nie wy łączając, stali za Labienusem, obok Ragnalla i kilkudziesięciu pretorianów, którzy otaczali ich konny m szeregiem. Germańska królowa i król zbliży li się do Cezara w wianuszku świty złożonej z kilkunastu różniący ch się od siebie wojowników. Wy gląda na to, że Cezarowi nic nie grozi, pomy ślał Ragnall z ulgą. Gdy by kazano mu wy obrazić sobie ludzi absolutnie niewy glądający ch na skry tobójców, wy obraziłby sobie właśnie ty ch dwoje. Król by ł chudy m mężczy zną o krzaczastej czarnej czupry nie zebranej w trzy koki przy pominające kłębki wełny. Królowa robiła większe wrażenie – dosiadała tura, jednego z olbrzy mich kudłaty ch wołów zamieszkujący ch germańskie knieje. – Bądź pozdrowiony, szlachetny Cezarze! – zawołała na powitanie. – Jestem królowa Brostona z plemienia Tengoterrów, to zaś mój mąż Senlack z Utipitów. – Wskazała włochatego partnera majestaty czny m gestem, przemawiając donośny m, arogancko dźwięczny m głosem, który – wy jąwszy germański akcent – przy wiódł Ragnallowi na my śl jego matkę. Cezar skinął na pretorianów, a ci przy puścili szturm na wojów Usipetów i Tenkterów. Wkrótce by ło po walce. Germańscy żołnierze zostali zwaleni z wierzchowców i zarżnięci jak wieprze. Żaden z pretorianów nie ucierpiał. Rzy mianie otoczy li królewską parę. Król Senlack strzelił lejcami. Jego koń zarżał świdrująco, okręcił się i ruszy ł naprzód, jakby ukąsił go szerszeń. Król uchy lił się przed ciosem mieczem, sparował dwa kolejne swoim

zakrzy wiony m ostrzem, przedarł się przez rzy mskie szeregi i pomknął przed siebie, jakby goniły go wszy stkie demony Zaświatów. Motki cudaczny ch włosów podskakiwały w ry tm końskich susów. Grupa legionistów rzuciła się do pościgu, ale germański koń okazał się szy bki jak wiatr i naty chmiast zniknął im z oczu. Brostona obserwowała ucieczkę Senlacka z grzbietu tura, a gdy zniknął za wzniesieniem, obróciła się z powrotem ku Cezarowi z promienny m uśmiechem, zupełnie jakby pretorianie nie unicestwili właśnie całej jej świty. – Nie lękaj się, Cezarze. Nie wróci z armią. Wojownicy słuchają ty lko mnie. Czy teraz możemy już przejść do pertraktacji? W sakwie tamtego człowieka – wskazała leżącego na ziemi mężczy znę, który bezskutecznie próbował zatamować lejącą się z rany w gardle krew – znajdziesz mapę, na którą naniosłam swoje plany. Cezar zwrócił się do swojego zastępcy. – Labienusie, ta kobieta mnie bawi. Odbierz jej broń i przy prowadź wieczorem do mojego namiotu. – Nie mam przy sobie broni, Cezarze, co się zaś ty czy wizy ty w twoim namiocie, chętnie zasiądę z tobą do rozmów. Omówimy warunki porozumienia. Mam pewien plan, który... – Głos uwiązł jej w gardle, gdy Cezar okręcił konia i zaczął mówić do Labienusa. Ragnall widział, jak bieleją kostki jej palców, zaciśnięty ch na lejcach tura. Lekceważenie generała złościło ją bardziej niż śmierć jej ludzi. – Obstaw drogę pretorianami – instruował Labienusa generał. – Ja rozkażę dziesiątemu zająć okoliczne wsie. Żadnemu Rzy mianinowi nie wolno zapuścić się dalej na północ. Germanie idący z południa mają zostać zabici na miejscu. Labienus przy jął rozkaz, ale nie spuszczał oczu z Felixa, wy dy mając wargi i policzki, jakby włoży ł do ust zgniły owoc. Ragnall obserwował dziwny gry mas na twarzy zastępcy i zachodził w głowę, o czy m my śli.

9 ROZDZIAŁ

M

ały Dug leżał na kolanach Lowy owinięty w bawełniany koc, patrząc jej prosto w oczy. Ależ śliczności, pomy ślała, i całe szczęście, bo widziała w ży ciu groteskowo szpetne dzieci. Z całą pewnością budziły się w niej jakieś uczucia dla niego. Ale miłość? Nie. Skąd niby miłość? Sra, płacze i śpi – za co tu go kochać? Wszy scy mówili jej, że macierzy ństwo zmieni jej sposób my ślenia i podejście do każdej rzeczy na świecie, ale ona nigdy nie dawała im wiary, a teraz, gdy już została matką, wiedziała, że nie zmieniło. Po prostu miała dziecko i ty le. Lubiła je, ale przeży łaby, gdy by ktoś wszedł do chaty i je zabrał, a ona nigdy go już nie zobaczy ła. Traciła już

bliskich w przeszłości. Może inne matki dlatego zakochiwały się w dzieciach na zabój, że częściej je widy wały ? Lowa rzadko widy wała Małego Duga, ponieważ większość dnia i nocy szkoliła swoje wojska. Ona kierowała musztrą konnicy, a Mal zajmował się skorpionami. Atlas zwy kle szkolił piechotę, a Chamanca lekkich i ciężkich ry dwanników, ale skoro ci dwoje popły nęli do Galii, a Lowa by ła głównodowodzącą całej armii Maidun, musiała dzielić swój czas po równo między wszy stkie oddziały. Nie wiedziała, w co ręce włoży ć. Żołnierze zaczy nali się uczy ć nowy ch strategii walki, opanowy wali władanie nową bronią i posługiwanie się nowy m ekwipunkiem, ale w bitwie z Iru i Fassy tami poległo ich tak wielu, że główny m problemem by ła niedostateczna liczebność. Nadciągająca rzy mska armia prawie na pewno będzie o wiele liczniejsza od maiduńczy ków, nie wspominając już, że o wiele bardziej doświadczona w wojenny m rzemiośle, zaprawiona latami musztry oraz, jak wieść niesie, wspomagana tajemniczy m legionem demonów. Musiała więc nie ty lko sposobić się do obrony Maidun przed niepokonany m wrogiem, ale też mądrze dy sponować surowcami, by nie dopuścić do głodu, który mógł nastąpić po Wiosenny m Przy pły wie. Należało też zadbać o wy ży wienie dla żołnierzy i oddziałów pomocniczy ch, o kwaterunek, o opał i paszę dla koni, pilnując jednocześnie, by wojowie nie zaczęli się nudzić, by miał kto kopać latry ny i dusić w zarodku choroby i wy buchające tu i ówdzie bitki, nim przerodzą się w bitwy... Miała ludzi od każdej z ty ch rzeczy, a i tak musiała raz po raz interweniować. Jej dowódcy mieli po prostu w dupie, jak wy konują powierzone im zadania, z kilkoma może wy jątkami potwierdzający mi regułę. Dla samej siebie zrobiła bodaj jedną rzecz, odkąd została królową – nauczy ła się pły wać. Kiedy lata temu umy kała przed siepaczami Zadara, niemal została złapana, bo na jej drodze stanęła rzeka. Nigdy nie chciała się już znaleźć w podobnej sy tuacji, więc gdy ty lko miała wolny wieczór, jeździła na wy cieczki na południowe wy brzeże, gdzie brodziła w zimnej wodzie, unosiła się na powierzchni, a potem próbowała przemieszczać się w niej za pomocą rąk i nóg. Nie przewidy wała trudności w nauce – już lata temu zauważy ła, że przecież dzieci potrafią pły wać, a dzieci to idioci – i nie napotkała żadny ch. Władanie skupiskiem plemion i przy gotowania do inwazji zabierały jej każde uderzenie serca, doszła więc do wniosku, że Danu wy baczy jej, jeśli sama też trochę poćwiczy i nie będzie trząść się nad swoim dzieckiem jak te wszy stkie nadopiekuńcze mamuśki. Ludzie, który mi się otaczała, cięgiem powtarzali jej, że młody to skóra zdarta z ojca, z Duga. Może i miał jego oczy, ale co w ty m dziwnego, że sy n przy pomina ojca? Czy trzeba trajkotać o ty m w kółko? Z drugiej strony w ty ch rzadkich chwilach, gdy nie ulegała obsesji na punkcie swojej armii i zachowała dość energii pod koniec długiego dnia, by nie odstraszać cy nizmem, uśmiechała się na my śl, że Mały Dug wy gląda jak duży Dug. To wy dawało jej się właściwe: że linia i imię człowieka, który ich wszy stkich ocalił, przetrwa za sprawą jego potomka. Ale dobiegały ją też nieży czliwe głosy, wedle który ch to dziecko zastąpiło Duga. Bzdura. Gówno prawda. Dug Fokarz by ł miłością jej ży cia i nikt nigdy nie zdoła go zastąpić. – Przesuń palcem po jego ustach, a się uśmiechnie – powiedziała rozemocjonowany m tonem Keelin Orton, która przy glądała się Lowie już jakiś czas. Zwy kle wszy stko ją emocjonowało, ale Małego Duga wprost uwielbiała. Nie wzdry gnęła się nawet, gdy kiedy ś się na

nią zesrał, i starła dziwne, zielone gówienko z jego różowego ty łeczka, jakby to by ła woda. Zaskoczy ła królową, zgłaszając się na ochotnika na mamkę dla Małego Duga w dniu jego urodzin. Lowa nie widziała Keelin od dnia, kiedy zabiła jej kochanka, króla Zadara, i gdy złamała jej szczękę stołkiem w czasie ucieczki z Barton. Ale jeśli Keelin nie chowa o to urazy, Lowa zapomni o ty m, że dziewczy na sy piała z krwiożerczy m ty ranem, który zamordował jej siostrę i próbował zamordować ją samą. Zresztą od wtedy zaszła w Keelin jakaś zmiana; z cy catej nałożnicy o wiecznie nadąsany ch usteczkach zmieniła się w rozgarniętą młodą kobietę. Choć piersi jeszcze jej urosły, odkąd zaczęły wy twarzać mleko. Mały Dug miał więc pokarmu pod dostatkiem, a Lowa nie wierzy ła żartownisiom, którzy twierdzili, że każde dziecko odchowane przez Keelin wy rośnie na dorosłego o nienaturalnie szerokich ustach. Lowa wy wiedziała się dy skretnie, że córeczka Keelin zmarła krótko po narodzinach Małego Duga i że ojciec dziecka poległ w bitwie z Iry jczy kami, by ła więc rada, mogąc powierzy ć dziewczy nie dziecko, który m mogłaby się opiekować, by choć na chwilę zapomnieć o żałobie. Królowa przesunęła opuszką po drobniutkiej buzi. Bobas pacnął jej dłoń, a na jego twarzy czce wy kwitł uśmiech. Lowa zdumiała się, czując, ze jej własne usta rozszerzają się w uśmiechu, pierwszy raz od dłuższego czasu. Nie by ł taki zły ten berbeć. Dotknęła palcem jego policzka. Gładki jak... jak policzek niemowlęcia. Niesamowite, przy szło jej na my śl, że ona i Dug zmajstrowali razem tego ślicznego, małego klocka. – Lubi jeszcze, kiedy... Lowa uciszy ła Keelin gestem. – Wy bacz mi, Keelin. Muszę już iść. – Podsunęła dziecko niańce. – Oj, Lowa, zostań jeszcze trochę. Mały Dug uwielbia patrzy ć na mamusię, a poza ty m... – Keelin. Jeśli jego mamusia nie ogarnie armii, nie będzie miał czy m patrzy ć na mamusię, bo Rzy mianie wy palą mu oczka. A już strach pomy śleć, jaki los zgotują tobie. Przepraszam, ale muszę iść. – W porządku. – I dla ciebie jestem królowa Lowa. – Przepraszam, królowo – mruknęła do jej pleców Keelin, gdy władczy ni opuszczała chatę.

10 ROZDZIAŁ

O

d trzech dni kisili się w germańskim obozie, skuci za kostki długim łańcuchem. Wiosna nudziła się jak nigdy. Atlas i Walfdan by li dość mili, pal sześć, że traktowali ją z góry, ale Chamanca najwy raźniej miała Wiosnę za głupawą dziewczy nkę i – o ironio – kulę u nogi. A przecież gdy by nie ona, tkwiliby teraz w rzy mskiej niewoli. To przecież nie jej wina, że teraz więzili ich Germanie. Ibery jka nie reagowała na jej słowa i nigdy nie py tała jej o zdanie, układając plany z Atlasem i Walfdanem. Dug zawsze traktował Wiosnę jak równą sobie, ale pamiętała, że minęło trochę czasu, nim Lowa zaczęła tak ją traktować, zgady wała więc, że musi

odcierpieć swoje, nim Chamanca dostrzeże w niej partnera do rozmowy. Jak to kiedy ś ujął Dug? „Ludzie oceniają cię po ty m, co zrobisz, a nie po ty m, co mówisz, że zrobisz”. Chy ba że powiesz, że wy ruchasz prosiaka, czy coś w ty m guście, pomy ślała, ale ogólnie rzecz biorąc, Dug miał rację. Nie zrobiła jeszcze zby t wiele – wy łganie się od kłopotów nie by ło niczy m nadzwy czajny m – będzie musiała więc zdoby ć uznanie Chamanki w jakiś inny sposób. Odkry ła, że z jakiegoś powodu chętniej zaimponowałaby Chamance niż dwóm mężczy znom, o wiele przecież w stosunku do niej milszy m. Ciekawe dlaczego? – zastanawiała się. Jak na dłoni widać by ło, że Ibery jka również do Walfdana odnosi się z lekceważeniem. Gdy poprosiła go, by rozerwał łańcuch za pomocą magii, ten odparł, że on akurat włada subtelniejszą odmianą magii. Co nie zaimponowało Chamance ani trochę. Ani Wiośnie. Gdy by ty lko wciąż mogła czarować, mogłaby przy najmniej spróbować ich uwolnić. Podejrzewała, że Walfdan jest jedny m z ty ch szarlatanów, który ch ty le razy przeklinała Lowa. Dla jednej osoby Chamanca by ła jednak wręcz podejrzanie miła – dla Atlasa. Często, gdy siadali obok siebie, ich nogi się doty kały, a im to wcale nie przeszkadzało, nie wspominając już, że często spali obok siebie. Wiośnie nie obiło się o uszy, by by li parą, ale z drugiej strony długo przeby wała poza Maidun. Choć właściwie nie zachowy wali się jak kochankowie. Prędzej jak dwoje podrostków, którzy podobają się sobie nawzajem, ale nie bardzo wiedzą, co z ty m zrobić. Zakuto ich pod goły m niebem, na drewnianej platformie w kącie placu, z dala od namiotów. Z czterech wy sokich słupów w każdy m kącie podestu zwieszał się skórzany okap, który chronił ich przed słońcem i deszczem. Wiosna cieszy ła się, ale i zastanawiała ją troska pory waczy. Chamanca splunęła na widok baldachimu: – Cali Germanie, takie z nich, kurwa, troskliwe misie. Plac musiał by ć centralny m miejscem zgromadzeń, ale nie sposób by ło ocenić, jak bardzo jest centralny względem reszty obozu, ponieważ wzrok dziewczy ny nie sięgał poza najbliższą ścianę namiotów, która go otaczała, a ciemięży ciele wprowadzili ich do obozu z przepaskami na oczach. Wiosna spodziewała się, że Utipitowie i Tengoterrowie będą ciskać w nich zgniły mi owocami, tak jak się to robiło w Bry tanii, ale – czy to z respektu przed Atlasem i Chamancą, czy przez wrodzoną szlachetność Germanów – nikt się na to nie poważy ł. Z pewnego oddalenia miało ich na oku czterech strażników, a mimo to wielu przechodniów zatrzy my wało się, by z nimi pogadać. Gdy wy słuchała historii ży cia dziesięciu stary ch pierdzieli, sprawnie unikając opowiadania własnej, przy szło jej do głowy, że od ciekawskiej uprzejmości wolałaby kilka zgniły ch jabłek. Tak więc, wbrew własnej woli, dowiedziała się o Germanach całkiem sporo. Utipitowie i Tengoterrowie by li nie ty le armią najeźdźców co armią robiącą odwrót, przepędzoną z ich własny ch ziem przez jeszcze liczniejsze wojsko plemienia, które nazy wali Subiami. Zdołała się dowiedzieć o nich ty lko ty le, że by ło ich całe mrowie, pili wy łącznie mleko, a jedli jedy nie mięso. W rezultacie rozrośli się do olbrzy mich rozmiarów i zupełnie stracili poczucie humoru, co czy niło ich niepokonany mi w walce. – I nigdy nie karzą swoich dzieci – wy jawiła jej któraś z zapalony ch plotkarek o cienkich wargach. – To chy ba dobrze – zdołała wtrącić Wiosna, gdy kobieta zamilkła, by nabrać powietrza. – Ależ w żadny m razie, dzieci trzeba regularnie ochrzaniać, a od czasu do czasu porządnie

przetrzepać, bo inaczej stają się samolubny mi gówniarzami, którzy wy rastają na aroganckich dupków. Tak właśnie by ło z Subiami. Są wielcy, nigdy nie cierpieli kaca i wszy stko biorą do siebie, a jak już wezmą, to zaraz walą po mordzie. Po prostu straszni. Gadatliwa kobieta wy jawiła też dziewczy nie, że Senlack wcale nie zabił swojej królowej, która by ła piękną i elegancką młodą kobietą. Brostona ją zabiła, tak jak zabiła swojego starego, a potem namówiła Senlacka do ożenku. A Senlack się ty lko zgodził. Ten ty p tak ma. I jest niemową. Ta ostatnia informacja wy dała się Wiośnie interesująca. Milczenie króla składała dotąd na karb wy gadania jego żony, ale nie – Senlack ponoć w ży ciu nie wy mówił słowa. Pomy śleć, że wedle powszechnej opinii milczał z lenistwa. Gdy Wiosna py tała przechodniów o to, jak taki skończony leń w ogóle został królem, mówili ty lko, że został i już. Dziewczy na udawała, że słucha kolejnego gadatliwca, wy kładającego jej dalsze dzieje Utipitów i Tengoterrów, które sowicie okraszał osobisty mi wtrętami, i ży czy ła sobie, by kalectwo króla co ry chlej rozciągnęło się na oby dwa plemiona, gdy z oddali dobiegły ją krzy ki i wrzaski. – Sza! – nakazała nudziarzowi. Wy glądał na urażonego, ale naty chmiast zamilkł. – Cicho tam! – krzy knęła do reszty. – Sama bądź cicho – odwarknęła Chamanca, ale zaraz zamknęła się i zaczęła strzy c uszami. – Co tam się dzieje? – Ktoś zaatakował Germanów od wschodu – powiedziała Wiosna. – Bzdura. Nie sły szałam, by... Aha... Właściwie... – Rozkuj nas – rzucił Atlas do przy wódcy strażników, niewy sokiego faceta w nowiutkiej skórzni, o czarny ch, uczesany ch porządnie włosach i przy cięty ch pod samy m nosem wąsach, które z daleka wy glądały, jakby usmarkał się smołą. – Nie. Chociaż... – Strażnik zawiesił głos, rozglądając się wokoło, jakby właśnie usły szał, że gdzieś w obozie czai się niedźwiedź. – Poczekajcie, aż ocenię zagrożenie. Za mną, wiara! – zawołał do pozostały ch strażników i popędził w kierunku, z którego dochodziły odgłosy bitwy. Podwładni ruszy li za nim. Bitewny zgiełk narastał z minuty na minutę. I by ł dość osobliwy. Zwy kle sły szało się krzy ki, szczęk żelaza o żelazo, łomotanie o tarcze i bolesne wrzaski. A tutaj niemal ty lko wrzaski. Brzmiał gdzieś w tej plątaninie głosów dźwięk ścierającego się metalu, ale nie kojarzy ł się wcale z mieczami i tarczami, raczej z wozami wy pełniony mi bronią, które pędziły po wy bojach. Najdziwniejsze w ty m odgłosie by ło to, że Wiosna mogłaby przy siąc, że już go kiedy ś sły szała... Ty lko gdzie? Wy ciągała szy ję, ale nie mogła dojrzeć, co się kry je za ścianą namiotów. Doprowadzało ją to do szału. Chamanca i Atlas na próżno szarpali się z łańcuchami. Rozejrzeli się za kimś, kto mógłby im pomóc, ale wszy scy albo uciekli, albo ruszy li do boju. – Jakaś dziwna ta bitwa – powiedziała Chamanca. – Istotnie – zgodził się Atlas. – Zbliża się do nas zby t szy bko i sły chać zby t wiele wrzasków. A ten inny dźwięk? Co to jest, na Sobeka? Brzmi jak Tadman, gdy biegł na Duga w olbrzy mim pancerzu. – Tak! Właśnie! – wy krzy knęła Wiosna, ale ulga wy nikająca z nagłego olśnienia zniknęła, gdy do głosu doszła obawa, co to może oznaczać. – Ale nie jeden, ty lko wielu. Atlas skinął głową. Aż ją zemdliło, gdy wy obraziła sobie armię opancerzony ch Tadmanów, która może lada

moment pojawić się na placu. Raptem najważniejszą rzeczą na świecie stało się wy swobodzenie z łańcuchów. Rozejrzała się wokoło za czy mś lub kimś, kogo mogli przegapić Atlas z Chamancą, ale nikogo takiego nie dostrzegła. Na plac wparował jakiś Germanin i puścił się biegiem naprzód, odrzucając miecz w pełny m pędzie. Chamanca zawołała do niego, ale nawet się nie obejrzał. Za nim pojawili się następni, a za nimi kolejni; wkrótce na placu roiło się od umy kający ch Germanów. Atlas zdołał złapać za rękę jakąś kobietę. – Co jest? Oczy miała rozwarte do granic możliwości, a spojrzenie rozbiegane. – Puszczaj! Puszczaj! Atlas wy mierzy ł jej policzek. – Co się dzieje? – Demony ! Bogowie! Widziałam Machę we własnej osobie! Zabijała każdego, kto jej się nawinął. Wszy stkich! Błagam, puść mnie! – Jak ty lko nas uwolnisz! – Uwolnię, obiecuję, ale najpierw mnie puść! Atlas puścił. Wy rwała przed siebie. Kuszy ta pokręcił głową, a potem przerzucił łańcuch przed ramię i szarpnął mocno niczy m heros z pieśni bardów. Pulsowały węzły mięśni na jego ramionach, skórzana kurta opięła się na szerokich plecach, tartanowe spodnie z trudem pomieściły rozrośnięte od wy siłku muskuły. Ale łańcuch trzy mał. Wielu z Germanów przelewający ch się przez plac by ło uty tłany ch we krwi. Jedni poty kali się, ale odzy skiwali równowagę, pozostali padali na ziemię i już się nie podnosili. Wrzaski dobiegały z coraz mniejszej odległości. Wiosna pochwy ciła coś wzrokiem. Człowiek. Nadleciał z zachodu, ponad sklepieniami namiotów, i wy rżnął o ziemię z ogłuszający m łoskotem. A potem jeszcze dwoje ludzi, kobieta i dziecko, wzbili się w niebo, a następnie zakreślili podobną trajektorię i uderzy li w ziemię. Kobieta wy lądowała ciężko całą powierzchnią ciała, zdołała jeszcze ty lko wbić w Wiosnę rozszalałe spojrzenie, a potem jej głowa opadła na ziemię. – Co jest grane? Co na nas idzie? – spy tał ktoś, a Wiosna zorientowała się, że to ona. Miała jakiś piskliwy głos. Zrozumiała, że to z przerażenia, że boi się, że zesra się w portki. Walczy ła z Dumnończy kami, stawiła czoła szarżujący m Murkanom i bała się wtedy jak cholera, ale tak przerażona by ła pierwszy raz w ży ciu. Nie wiedząc, co nadchodzi, ale mając pewność, że to coś potwornego, czuła strach o wiele silniej niż w przy padku wroga, którego mogła zobaczy ć i nazwać. To by by ło na ty le, jeśli chodzi o zaimponowanie Chamance swoimi czy nami. Próbowała uspokoić oddech. Zbierało jej się na płacz. Chamanca i Atlas dalej zmagali się z łańcuchami. Walfdan stanął pomiędzy Wiosną i nadciągającą zgubą. Krzy ki i metaliczne odgłosy robiły się coraz głośniejsze. Zobaczy li kolejny ch wy rzucony ch w powietrze Germanów, niektóry ch niesamowicie wy soko. Cokolwiek pędziło w ich stronę, pojawi się tu za chwilę. Na plac wpadł koń, czarne kule włosów jeźdźca podskakiwały jak nadmuchane pęcherze na paty ku – król Senlack. Zeskoczy ł z grzbietu i chlasnął konia dłonią po zadzie. Wierzchowiec ruszy ł przed siebie. Król Utipitów obnaży ł miecz i wskoczy ł na podest. Wiosna uniosła ręce, gotowa drogo sprzedać skórę. Senlack przeciął linę przy trzy mującą skórzaną płachtę, jeden jej róg opadł, a on

naty chmiast pognał do drugiego. – Połóżcie się na środku! – popędził ich Walfdan. – On chce się schować! Przy warli do podestu i naciągnęli płachtę jak pierzy nę, gdy Senlack przeciął ostatnią linę. W plątaninie ciał policzek Wiosny przy warł do odsłoniętego brzucha Chamanki. Czuła na twarzy jej chłodne, jędrne ciało. Poczuła też dłoń wpijającą jej się we włosy i w pierwszej chwili pomy ślała, że Ibery jka zrzuci ją z siebie, ale palce zacisnęły się mocno, żeby przy trzy mać jej głowę w miejscu. Wiosna leżała w ciemności i wy tężała słuch. Osobliwy blaszany tętent narastał, krzy ki brzmiały głośniej i głośniej. Ich uszu dobiegło błaganie o litość, głuchy łomot i trzask, może odgłos gruchotany ch kości, a potem wilgotny, przy prawiający o mdłości dźwięk rozdzieranego ciała, jakby ktoś rwał na strzępy mokrą szmatę, wszy stko do wtóru dzwonienia żelaza. Tumult i jazgot osiągnęły apogeum. Sądząc po dźwięku, równie dobrze na placu mogłaby się rozpętać wojna bogów, gdy by nie jeden nieprzy stający do pozostały ch odgłos. Co to, chichot? Strzy gła uszami, ale nie mogła wy łuskać go z wrzawy. Raptem coś spadło na ich kry jówkę, Walfdan zrobił głośne: „Uff”. Wiosna spodziewała się, że lada moment który ś z okuty ch w stal gigantów zerwie z nich baldachim. Zassała powietrze, gdy coś z impetem spadło na jej nogę. Chamanca zacisnęła pięść na jej włosach i uniosła nieco udo, by zatkać jej usta. Sły szeli i czuli, jak spadają na nich jakieś bliżej nieokreślone rzeczy. Jeden pocisk wy lądował na Chamance, ale ona nawet nie drgnęła. Wiosna wstrzy mała oddech i przy cisnęła policzek do brzucha Ibery jki, próbując wy pędzić z głowy paraliżujące przerażenie, czekając w duchu na cios miecza lub... Odgłosy mordowania zaczęły powoli gasnąć, a potem stłumiła je odległość. Mordujący i mordowani minęli plac, zostawili po sobie ty lko jęki umierający ch. Wiosna usły szała, jak ktoś z nich wy grzebuje się spod skórzanej płachty. Chamanca opuściła nogę i rozluźniła palce, ale Wiosna wciąż bała się ruszy ć. Wcale nie by ło jej spieszno zobaczy ć, co tam jest. Dobiegło ją dzwonienie, a potem poczuła, że łańcuch wy sunął się z obręczy na jej kostce. Ktoś odgarnął płachtę. Senlack. Gdy Wiosna dźwignęła się na nogi, Atlas i Chamanca już rozgarniali trupy w poszukiwaniu broni. Trupy... setki trupów. Stosy zmasakrowany ch ciał. Bezkształtne grudy, który mi obsy pano ich kry jówkę, okazały się członkami, korpusami i głowami zamordowany ch. Krew zbierała się w poły skujący ch czerwony ch kałużach, jakby nie mogła wsiąknąć w nasy coną posoką ziemię. Gdzie nie spojrzeć, widzieli ty lko ciała Germanów. Cokolwiek pozabijało ich na placu – a sądząc po liczbie trupów, musiała to by ć armia, a nie jeden potworny żołnierz – nie odniosło najmniejszy ch strat. Wiosna wpadła na pomy sł, by samej poszukać sobie broni, kiedy poczuła rękę na ramieniu. Należała do Senlacka, króla niemowy. Potrząsnął kudłatą głową i polecił gestem, by poszła gdzieś za nim, a potem wskazał resztę towarzy szy. – Atlas, Chamanca, Walfdan, on chce, żeby śmy z nim poszli – powiedziała. Kuszy ta i Ibery jka spojrzeli po sobie, wzruszy li ramionami i skinęli głowami. By li najlepszy mi Wojownikami, jakich Wiosna znała, pomijając oczy wiście Duga i Lowę, ale mogłaby przy siąc, że dostrzegła na ich twarzy ulgę, że znalazł się pretekst, by nie iść w ślad za owy m morderczy m oddziałem, który przetoczy ł się właśnie przez obóz. Nie mogła ich winić. – My ślisz o ty m, o czy m ja my ślę? – spy tała Chamanca Atlasa.

– To by li legioniści Felixa. – Bez wątpienia. Chcę ich zobaczy ć. I chcę ich pozabijać. – Nie tutaj. Chodźmy. Senlack zaprowadził ich do przesadnie udekorowanego namiotu, gdzie znaleźli topór Atlasa, kiścień i miecz Chamanki oraz łuk, kołczan i młot Wiosny. Czując się raźniej z bronią w garści, ruszy li za Senlackiem na północ, gdzie toczy ła swoje wody rzeka Renos. W najbardziej krwawy ch bitwach nie napatrzy li się na taką rzeź jak ta w germańskim obozie. W kilku miejscach ziemia by ła tak gęsto usłana ciałami, że musieli po nich stąpać. Napotkali kilku ocalały ch z hekatomby. Ludzie wy łaniali się z namiotów, wy łazili spod wozów z rozwarty mi w zdumieniu ustami. Senlack gestem kazał wszy stkim iść za sobą. – Dokąd idziemy ? – spy tała Chamanca truchtającą po swojej lewej kobietę z niemowlęciem na rękach. – W stronę mostu – padła odpowiedź – na drugi brzeg Renosu. Miejmy nadzieję, że te diabły wcielone nie pójdą za nami. – Nie będę więcej uciekać – oświadczy ła Chamanca Atlasowi. Nigdy jeszcze nie znalazła się w kolumnie uciekinierów i bardzo jej się nie podobało dreptanie w stadzie przerażony ch owiec. Ani trochę. – Ten legion Felixa może i zabija Germanów by le pierdnięciem, ale czy walczy ł kiedy ś z Ibery jką? Nie sądzę. Rozejrzała się wokoło. Może to nie najlepsze miejsce dla podobny ch ty rad, zmity gowała się. Znaleźli się w tłumie uchodźców idący ch wąską aleją między namiotami. Wy tęży ła słuch. Może się przesły szała, ale... – Wiosna – zwróciła się do dziewczy ny – sły szy sz to co ja? Dziewczy na nadstawiła ucha. – Wracają. Chamanca skinęła głową. Tak też my ślała. Domy śliła się, że dotarli do przeciwnego skraju obozu, gdzie cofnęli się, aby dobić ty ch, którzy wy mknęli im się za pierwszy m razem. Sły szeli dobiegające z rzadka krzy ki uśmiercany ch pojedy nczo pechowców, który ch nie zgarnął po drodze pochód Senlacka. Nie by ło wątpliwości – demoniczny legion zaraz wejdzie im na ogon. – Przestanę uciekać – zaperzy ła się Chamanca – gdy ty lko będę miała dość miejsca do walki. – Wrócimy do tego – rzucił Atlas. Wy padli z obozu i ruszy li szeroką doliną ku pły nącej w oddali rzece. Trawę zgry zły do samej ziemi małe brązowe owce. Trakt ciągnący się środkiem kotliny wiódł ich do wąskiego drewnianego mostu, który m biegło gęsiego kilku germańskich plemieńców. Liczba uciekinierów by ła żałośnie mała, jeśli wziąć pod uwagę rozmiary obozowiska. – Świetnie – orzekła Chamanca – miejsce w sam raz do walki. Atlas, Walfdan, Wiosna, przejdźcie kładką na drugą stronę i bądźcie gotowi ją zniszczy ć, jeśli nie zdołam zabić wszy stkich. – Stawię im czoła wraz z tobą – rzekł Atlas – ale przy suńmy się jeszcze do mostu. Te... te bestie są diablo szy bkie. Chcę zobaczy ć, jak się ruszają, nim nas dopadną. Niewy kluczone, że trzeba się jednak będzie ratować ucieczką. – Jak tam sobie chcesz. Ty m razem ugnę się przed twoim afry kańskim tchórzostwem – powiedziała, choć w duchu odczuła ulgę. Nie martwiła się o siebie, wolała raczej, by Atlas nie narażał się bez potrzeby.

Stanęli jakieś pięćdziesiąt stóp od mostu. Kuszy ta zajął pozy cję po jej prawej, Senlack po lewej. Wiosna z Walfdanem ruszy li w stronę kładki, by schronić się na przeciwległy m brzegu. Chamanca nie miała jej za złe. Wiosna wciąż jeszcze by ła dzieckiem, które nie na wiele zda się w boju, lepiej więc, by teraz poobserwowała i sprawiła się w bitwie inny m razem. Chamanca zrobiłaby na jej miejscu to samo. Walfdan to co innego. Splamił się tchórzostwem. Teraz już wiedziała, jakim sposobem ocalał z masakry, którą zgotowali Fennel-Nodensom Rzy mianie – po prostu wziął nogi za pas! Nie mogła doczekać się ty ch żelazny ch bestii. Nie czuła strachu. Rany podobne ty m, od który ch ginęli inni, nigdy jeszcze jej nie zmogły. Kiedy ś zastanawiała się, czy nie jest czasem nieśmiertelna, ale doszła do wniosku, że gdy by ktoś poharatał ją dostatecznie – na przy kład uciął głowę – chy baby jednak umarła. Kto wie, może przekona się dzisiaj? Zżerała ją ciekawość, a ciekawość należy zaspokajać. Zerknęła na Atlasa. Ściskał w masy wny ch dłoniach sty lisko topora i dy szał jak rozjuszony by k. – Jeśli okażą się za mocni – rzekła do niego – spróbuję ich jakoś zatrzy mać, a ty biegnij na drugi brzeg i zniszcz most. Nie ufam naszemu podlotkowi ani temu druidowi. Atlas zwrócił się ku niej i wy szczerzy ł białe zęby w uśmiechu. – Nic nam nie będzie. Ale jeśli trzeba będzie wiać, ty wiej pierwsza. I ty też, Senlacku. Senlack potwierdził skinieniem i pokazał mu wy prostowany kciuk, jakby mówił: „Zwinę się stąd, jak ty lko zrobi się nieładnie, niech cię o to głowa nie boli”. Sączący się spomiędzy namiotów strumy k Germanów zmniejszy ł się, a w końcu ustał. Z obozu wy szedł ostatni uciekinier, a potem upadł twarzą do ziemi. A za nim wy chy nął pierwszy legionista Felixa. Chamanca spojrzała na Atlasa. Uniósł brew. Wróciła wzrokiem do obozowej bramy, przez którą przeszli czterej drobni mężczy źni. Mieli na sobie pełne skórznie z kapturami i maskami zakry wający mi twarz. Jedy ny mi otworami w ich stroju by ły dwie szczeliny na oczy. Każdy miał w ręku wąskie, lekko zakrzy wione ostrze. Gdy się zbliży li, Chamanca dostrzegła, że ich klingi i ubranie pokry te jest krwią. Wiedziała, że nie sposób ocenić wartości bojowej wojownika po wy glądzie – ona sama przy pominała raczej piękną księżniczkę niż zabójczą Wojowniczkę – powinna więc zachować ostrożność. Ale gdy odczuła, że wszy scy czterej szczerzą się do niej kpiąco pod swoimi maskami, ruszy ła na nich. Ten na czele zrobił krok naprzód, by przy jąć jej atak. Wy prowadziła wdzięczny cios kiścieniem, przed który m uchy liłby się by le rekrut, a potem w ostatniej chwili pchnęła mieczem, mierząc w brzuch. Po raz pierwszy w ży ciu zawiódł ją ten manewr. Skórzniak odskoczy ł z szy bkością żmii, ucapił ją za rękę, w której trzy mała miecz, i szarpnął nią, podstawiając nogę, a zanim upadła na ziemię, zdąży ł jeszcze wy prowadzić cios w udo. By ła tak zaskoczona jego nieludzką szy bkością, że prawie zapomniała o gardzie, ale w ostatnim momencie sięgnęła mieczem do ty łu, odbijając jego klingę, a jeszcze zanim zetknęła się z ziemią, cięła go w brzuch. Odskoczy ł przed ostrzem lekko jak sarna, dając jej dość miejsca, by wy lądowała na rękach i przeszła pły nnie do pozy cji bojowej. Przeciwnik odsunął się od niej, ale dostrzegła bły sk w jego oczach. Patrzy ł na coś za jej plecami. Opadła do kucek, a w miejscu, gdzie przed chwilą znajdowała się jej szy ja, powietrze

przeciął miecz. Nie tracąc ani chwili, odwinęła się kiścieniem, by zdruzgotać nowemu przeciwnikowi kolano. Chy biła po raz kolejny. Na Fennel, ależ szy bcy ! Ale nie tak szy bcy jak ona. Bo to niemożliwe. Chamanca rzuciła się na pierwszego Skórzniaka, kręcąc mły nki mieczem. Unik. Spodziewała się tego, więc rozpędziła zawczasu kiścień. Kolejny unik – którego się już nie spodziewała. Pięść zdzieliła ją w szczękę jak wy strzelony z wielkiej procy otoczak, a cios oszołomił na ty le, by przeciwnik zdąży ł znaleźć się za jej plecami i unieruchomić ramiona żelazną dźwignią. Wtedy ruszy ł na nią drugi Skórzniak, celując mieczem w jej odsłonięty brzuch. Tupała i kopała, ale pierwszy Skórzniak uskakiwał przed jej piętami, tańcząc jak Iry jczy k. Już po niej. Zaraz zarobi klingę w kałdun. Widziała uśmiech bły skający w oczach miecznika. Przy tknął koniuszek miecza do jej brzucha. Skóra ustąpiła pod jego naporem, klinga weszła w mięśnie. Raptem strzała musnęła jej ucho i trafiła Skórzniaka w samo roześmiane oko. Uścisk zelżał na mgnienie oka, ale to wy starczy ło, by Chamanca wy plątała się z niego i zacisnęła palce na jajach legionisty, przy padła do ziemi i szarpnęła dłonią, a... a przeciwnik zakoły sał się na nogach i zary ł w ziemię ze strzałą w sercu. Chamanca wstała. Dwadzieścia kroków dalej umierał Senlack. Widziała okropne cięcie w jego brzuchu, przez które na trawę wy lewały się wątpia. Nieopodal Atlas wy rwał topór z truchła trzeciego Skórzniaka. Ostatni napastnik leżał kawałek dalej ze strzałą w poty licy. Chamanca rzuciła okiem w kierunku kładki. Wiosna. Stała w lekkim rozkroku z kolejną strzałą na cięciwie, gotowa wrazić grot we wszy stko, co ty lko wy chy li łeb spośród namiotów. Chamanca jak dotąd nie zabiła ani jednego przeciwnika, Atlas utłukł jednego, a dziewczy na aż trzech. Nigdzie nie widziała Walfdana. – Szy bko – rzucił Atlas. – Uciekamy. Puścił się biegiem do mostu. Chamanca dopędziła go w trzy kroki. – Sam uciekasz, ja nie uciekam! – Gdy by nie strzała Wiosny, już by m nie ży ł. I ty też, z tego, co widzę. – No i? – Starliśmy się ty lko z czterema. A ilu ich tam jeszcze jest? Sądząc po głosach dobiegający ch z placu, wielu. I nie wy daje mi się, by ci w skórzniach by li w cały m legionie najgorsi. – Ogarnął wzrokiem jej okrwawiony brzuch. – Jesteś ranna. Biegiem. Możesz chodzić? – Oczy wiście, że mogę chodzić. Biegać też mogę.

Wiosna wodziła wzrokiem po linii namiotów, nie zdejmując strzały z łuku, gdy dwoje bry ty jskich Wojowników biegło ku niej mostem. Z obozu umy kali Germanie, niektórzy w skórzany ch pancerzach. Nieomal zaczęła szy ć do nich z łuku, nim nie zorientowała się, że to nie wrogowie.

Wróg by ł... Nigdy jeszcze nie widziała czegoś takiego. Z początku wstrzy my wała się ze strzelaniem, nie chcąc psuć towarzy szom zabawy. Zwłaszcza Chamanca dostałaby szału, gdy by Wiosna zaczęła strącać jej makówki. Ale gdy uprzy tomniła sobie, że te makówki nie dadzą się tak łatwo strącić, by ło już zby t późno, by pomóc Senlackowi. Próbowała, ale jego napastnik odbił dwie pierwsze strzały – parując jednocześnie ataki króla – a potem rozerżnął władcy brzuch, nim zdołała go trafić. Atlas powalił jednego, ale zmachał się przy ty m jak nigdy, Chamanca zaś, która zmuszona by ła bić się z dwoma naraz, przegry wała, gdy Wiosna pospieszy ła jej z pomocą. Ilu jeszcze żołnierzy takich jak ci tutaj mieli Rzy mianie na usługach? Jak przetrzebiona przez Murkan, Iry jczy ków i Fassy tów armia Lowy miałaby dać im odpór? I czy Chamanca pogniewa się, jeśli Wiosna ustrzeli jej przeciwników, nim bodaj muśnie ich klingą? – No dalej! – zawołał Atlas, gdy mijali Wiosnę. – A przy okazji: dobra robota. Chrzęst żelaza o żelazo wzmógł się. Zupełnie jakby tłum olbrzy mów w zbrojach pędził w ich stronę przez obozowisko. Wiosna z radością przy łączy ła się do ucieczki. – Dzięki – powiedziała do niej Chamanca, pędząc na złamanie karku. – Nie ma za co – odrzekła dziewczy na. – Pewnie, że nie ma, poradziłaby m sobie – odparła Ibery jka butnie, ale zaraz uśmiechnęła się szczerze i z niekłamaną wdzięcznością. Zaostrzone zęby czy niły wy szczerz upiorny m, ale Wiosna uśmiechnęła się mimo wszy stko. Wdrapali się po schodach na most – wąską drewnianą kładkę wspartą na kamienny ch kolumnach. W kory cie rzeki kłębiła się brązowa woda, omy wając podpory białą pianą. Widzieli goły m okiem, że pościg nie zdoła przepły nąć wezbranej kipieli. Na drugim brzegu zobaczy li Walfdana. Stał przy bary łce oliwy, trzy mając w ręku płonącą żagiew. Wiosna obejrzała się przez ramię na linię namiotów i oddech uwiązł jej w gardle. Przez tłum uciekinierów torował sobie drogę zakuty w żelazo gigant. Na jej oczach złapał jakąś Germankę za nogę i wy rzucił w powietrze na dobre czterdzieści kroków. Zaraz schwy tał kolejną ofiarę, a potem następną i jeszcze jedną. W zasięgu wzroku biegnącej dziewczy ny znalazło się jeszcze kilkunastu żelazny ch olbrzy mów. Mieli klingi u nadgarstków i na goleniach, dzierży li miecze wielkie jak dy szle wozu. Zaczęli zabijać. Widziała, jak jeden z nich rzuca złapany m za rękę Germaninem do drugiego, który rozpłatał go jedny m cięciem, zmieniając w chmurę krwi i flaków. Kolejny w pełny m pędzie urżnął uciekinierowi rękę, a potem zatłukł go nią na śmierć. Zabijali na różne sposoby, ale każdy bawił się przednio. By li jak dzieci, które dorwały się do zabawek. – Poczekaj, aż Rzy mianie znajdą się na moście, wtedy go podpal – rozkazał Atlas. Wiosna otworzy ła usta, by zaoponować – po drugiej stronie rzeki by ło mnóstwo Germanów – ale nie doby ła z siebie ani słowa. Atlas miał rację. Jeśli nie spalą mostu jak najszy bciej, umrą Germanie po oby dwu stronach rzeki. Wy strzeliła do olbrzy mów raz i drugi, ale strzały ześlizgiwały się po gruby ch blachach. Wy patrzy ła w tłumie Skórzniaków, który ch zaraz wzięła na cel, ale ci z kolei ruszali się tak szy bko, że z tej odległości nie sposób by ło żadnego ustrzelić. Bała się, że przy padkiem trafi któregoś z Germanów. Nie żeby to miało jakieś znaczenie, bo i tak wszy scy by li już martwi. Grupka żelazny ch olbrzy mów porzuciła swoją groteskową zabawę i zwiększy ła tempo w drodze na most.

– Teraz – zaordy nował Atlas. – Nie – zaprotestował Walfdan. Wiosna w lot pojęła, o co mu chodzi. Demony wcale nie chciały przejść przez most; zajęły pozy cję u stóp schodów, by uniemożliwić Germanom schronienie się na drugim brzegu. Kilku Utipitów i Tengoterrów zebrało się w sobie i doby ło broni, próbowali przedrzeć się między legionistami. Zginęli. – Nikt już do nas nie dołączy – powiedział Atlas. – Podpalaj. Walfdan już miał opuścić pochodnię, gdy nagle z drugiego brzegu rzeki rozległ się dźwięk rogu. Przeciągły ton zawisł w powietrzu, które raptem wy pełniło się grzmotem kopy t. Na całej szerokości kotliny rozciągnął się szy k germańskiej konnicy. Setki jeźdźców wjechały do doliny z zachodu, wznosząc bojowe okrzy ki i wiwatując złowróżbnie, dmąc w rogi, unosząc wy soko barwne, szarpane wiatrem proporce. Pierwszy szy k konny ch jak na komendę uniósł i opuścił włócznie. Najeżona grotami fala śmierci ruszy ła z łoskotem na rzy mskie monstra. – To konnica Tengoterrów! – zawołał Walfdan z przejęciem. – Nie ma na świecie zajadlejszy ch wojowników. Te rzy mskie stwory niebawem dostaną za swoje. Nie sposób zaprzeczy ć, że szarża wy gląda imponująco. Ty lko dlaczego, zdziwiła się Chamanca, rozmazują się przed oczami? Ach, już rozumiem, tracę przy tomność. Chy ba oberwało mi się mocniej, niż sądziłam. Zrobiła krok w kierunku Atlasa. Zrozumiał, co się dzieje, i otoczy ł ją ramieniem. Utonęła w jego objęciach; świat wokoło wirował i zwężał się w wąską kreskę, a potem zniknął.

11 ROZDZIAŁ

W

y bacz mi, Lowo. Przemy ślałam to i zmieniłam zdanie. Moi ludzie zostaną tutaj. Jocanta Złotowłosa, naczelniczka plemienia z Haxam, wcale nie wy glądała, jakby by ło jej przy kro. Zatrzepotała długimi rzęsami i przy wołała ten swój iry tujący uśmieszek, jakby mówiła: „Ależ jestem piękna, nie?”. O ty le bardziej iry tujący, że fakty cznie by ła całkiem urodziwa. Wy ższa od Lowy o głowę, smukła jak wierzba, ły skająca błękitny mi, lisimi oczami, w który ch z pewnością utonął niejeden mężczy zna. Odziana by ła w prostą białą suknię do kostek, przepasaną w talii zwojem materiału, opinającą biust i przy jemnie kontrastującą z nieskazitelną,

opaloną skórą. Nie bez kozery nazy wano ją Złotowłosą. Poły skujące złote loki spły wały kaskadą na nagie ramiona, okalając piękne lico i sięgając pasa jak ulotny welon utkany ze słoneczny ch promieni. Lowa by ła prawie pewna, że przy jmowała interesantów na zewnątrz, a nie w długim domu, wy łącznie po to, by w świetle dnia wy raźniej widzieli, jaka jest piękna, gdy wdzięcznie zasiadała na swoim ozdobiony m kwiatami tronie. – Obiecałaś dwustu pięćdziesięciu, uzbrojony ch i opancerzony ch. – Dobrą stroną by cia wodzem jest to, że można sobie czasem zmienić zdanie. Czy wy raziłam się niejasno? Może coś powtórzy ć? – Raz jeszcze przy wołała swój obmierzły uśmiech, zerwała kwiat z wiklinowego tronu, powąchała, a potem zmiażdży ła w dłoni i rzuciła na ziemię. Lowa zacisnęła pięści. – Rzy mianie zagrażają nam wszy stkim, Jocanto. Wszy stkie plemiona dały lub przy rzekły mi ludzi i surowce, by m mogła walczy ć z armią Cezara. – Och, zdaję sobie z tego sprawę, ale dlaczego niby miałaby m ci pomóc? Wy gląda na to, że świetnie radzisz sobie i bez moich ludzi. A przy okazji, masz piękne włosy. – Radzę sobie. Ale wiesz doskonale, że moja armia została zdziesiątkowana w bitwie z... – Wiem. Doniesiono mi o ty m i brzmiało to wprost strasznie. Ale to twój problem, nie mój. – Rzy mianie... – Zagrażają nam, ach, bójmy się, ple, ple, ple, ple. Rozumiem. Nawet ci wierzę. Ale i tak będziesz z nimi walczy ć, prawda? Czy dam ci ludzi, czy nie. Jeśli ich pokonasz – hura, brawo, cieszmy się i radujmy. Jeśli nie – Rzy mianie spojrzą łaskawszy m okiem na ty ch, którzy nie stawiali im oporu. Na przy kład na nas, żeby daleko nie szukać. Tak więc nie zatrzy muję. Pokonaj Rzy mian albo i nie. Jakkolwiek by by ło, jestem na wy granej pozy cji, i to nie ry zy kując ży cia dwustu pięćdziesięciu swoich ludzi i nie narażając się na wściekłość ich współplemieńców. – Gdy by każdy my ślał w ten sposób, te ziemie... – Ja nie jestem „każdy ”. Naczelniczka postąpiła naprzód i zatrzy mała się o krok przed Lową. Królowa Maidun stanęła przed wy borem: albo wlepić wzrok w dekolt Jocanty albo unieść głowę i patrzeć jej w oczy. Oby dwie możliwości doprowadzały ją do szału. Ale zdecy dowała się na drugą. Ani my ślała cofnąć się przed tą kobietą. Jocanta długo patrzy ła jej w oczy w przeciągającej się ciszy, a potem powiedziała: – Wolisz opuścić moje miasto sama czy może mam ci pomóc? Strażnicy zacieśnili krąg wokół nich. Gdy Mal położy ł Lowie rękę na ramieniu, zorientowała się, że jej własna ręka sama z siebie podpełzła do miecza przy boku. Mal miał rację. Mogłaby zabić Jocantę, a strażnicy nawet nie zdąży liby zareagować, ale wy kończy liby ją i Mala, nim opuściliby Haxam i zaalarmowali Dwusetkę, która kry ła się w pobliskich lasach. Odkąd Grummog uwięził ją i oddał w szpony Pomaxy, Lowa pilnowała się, by nie wjeżdżać na nieznane tery torium bez obstawy. Dała się omotać gościnnej i przemiłej Jocancie, która przy jęła ich z najwy ższy mi honorami dwa ty godnie wcześniej. Lowa by ła przekonana, że wpada ty lko po dwustu pięćdziesięciu żołnierzy, którzy będą na nią czekać, gotowi do drogi, i zaraz ruszy dalej. – Jocanto – wy rzekła – zaklinam cię, by ś spełniła warunki naszej umowy. Dla swojego

własnego dobra. – Dla mojego własnego dobra? Czy ty ośmielasz się mi grozić w moim własny m forcie? Och, mam nadzieję, że nie, bo to nie by łoby zby t mądre. Może ży czy sz sobie omówić te kwestię z moim czempionem, Yilgarnem Cratonem, Wojownikiem i pogromcą zastępów? Ciemnooki i wielkonosy mężczy zna w gruby m bezrękawniku i z prosty m żelazny m hełmem na głowie wy szedł z szeregu i stanął w dumnej pozie na tle pozostały ch wojów, prezentując nieforemną kwadraturę sy lwetki i wy sunięty wy zy wająco kościsty podbródek. By ł absurdalnie krępy – niewiele wy ższy od Lowy, ale przy najmniej trzy razy od niej szerszy. Spod hełmu wy rastała i opadała na plecy czarna szczecina. Przerzucił topór z ręki do ręki, a potem przeciągnął się, prezentując imponujące bicepsy. By ły naprawdę wielkie, wręcz nieproporcjonalnie olbrzy mie w stosunku do jego wzrostu, jeszcze większe niż Atlasa. Miał na szy i medalion z dzikiem – atry but Wojownika – który świadczy ł o ty m, że zabił w jednej bitwie więcej niż dziesięciu wrogów. Lowa miała taki sam – ona również spełniła ten warunek, nie raz i nie dwa razy – ale nigdy go nie nosiła, ponieważ wolała, żeby przeciwnik ją lekceważy ł. Zdusiła chęć, by rzucić wy zwanie Yilgarnowi Cratonowi i wy drzeć zarozumiałej Jocancie obiecany ch wojów. Ostatnio trenowała walkę mieczem jak opętana i prawie już wróciła do formy sprzed ciąży. Mogłaby więc poradzić sobie z trzema bary łami pokroju Cratona naraz i zrobiłaby to z rozkoszą, ale skoro Jocanta już raz złamała dane słowo, nic nie stało na przeszkodzie, by wy kończy ła ją i Mala, gdy ty lko królowa Maidun zwy cięży jej czempiona w uczciwy m, honorowy m pojedy nku. Nie. Jeśli pogromi tego Yilgarna, jej szanse na opuszczenie grodu w jedny m kawałku spadną do zera. A nawet bez walki prakty cznie nie miała szans na ucieczkę. Przecież Jocanta z pewnością wie, że Lowa tak tego nie zostawi. Że najrozsądniej by łoby dać znak procarzom, by zabili Lowę i Mala, gdy będą opuszczać fort. – Dobrze więc, Jocanto. Rozumiem – wy rzekła w końcu. – Chcesz bronić swoich ludzi, potrafię to uszanować. Proszę, by ś przemy ślała to raz jeszcze, ale nie mogę cię do niczego zmusić. Jeśli zmienisz zdanie, przy jmiemy twoich wojowników w Maidun z otwarty mi ramionami. Nie by ło moją intencją grozić ci, a jedy nie podkreślić, że Rzy mianie dadzą się we znaki wszy stkim bez wy jątku, jeśli ich plan podboju się powiedzie. Zrobię, co w mojej mocy, by się nie powiódł. – Doskonale – powiedziała Jocanta. – Ży czę wam powodzenia w walce z ty mi okropny mi najeźdźcami! – O szlachetna i piękna Jocanto, pozwól mi stanąć z nią w szranki. – Czempion Yilgarn postąpił naprzód i klęknął przed władczy nią, nisko pochy lając głowę i prezentując ściskany w wielkim łapsku topór z obusieczną głownią wspartą o ziemię. – Nie, nie, nie, wracaj do szeregu, Yilgarnie! – roześmiała się dźwięcznie Jocanta. – Któż obroni nas przed Rzy mianami, jeśli zabijesz Lowę? Nie, Lowa musi nas opuścić. Żegnaj, królowo! Lowa z najwy ższy m wy siłkiem uniosła kąciki ust w absolutnie nieszczery m uśmiechu, odwróciła się i ruszy ła przed siebie z Malem u boku, zostawiając za sobą miasteczko Haxam. „Miasteczko” – dobre sobie! Haxam by ło właściwie skupiskiem chat na bulwiasty m wzgórzu, otoczony m pojedy nczą fosą i niską palisadą, w wielu miejscach przechy loną, co świadczy ło o ty m, że słupki, na który ch ją wsparto, wkopano niewy starczająco głęboko lub niedostatecznie umocowano. A najprawdopodobniej jedno i drugie. Ewidentnie dawno nikt nie

najechał Haxam. Palisadkę zwieńczono gdzieniegdzie wieży czkami z kości, ozdobiony mi kwiatami na chwałę Branwen, bogini miłości i piękna. By ły to ludzkie kości, ale Lowa miała pewność, że pozy skano je z ciał zmarły ch plemieńców i wy stawiono na powietrze, by ptaki obdziobały je z mięsa, dostarczając budulca stale rosnący m wieży czkom. Mieszkańcy Haxam przestali kuć żelazo, strzy c owce, targować się i gadać, by w ciszy odprowadzić maiduńczy ków wzrokiem do wrót. Większość żegnała się z nimi wesoły m skinieniem, gdy ich mijali. Wiele kobiet nosiło wzorowane na koafiurze Jocanty wy my ślne fry zury, ale Lowa nie gardziła nimi. Zauważy ła bowiem, że wiele maiduńskich kobiet, a nawet mężczy zn, zaczęło zakładać podbite żelazem buty do jazdy, skórzane spodnie i białą wełnianą koszulę, które ona miała na sobie dzień w dzień. Poddani wzorowali się na władcach, to przecież nic takiego, nie czy niło to z nich zły ch ludzi. Idiotów i owce – jak najbardziej, ale nie zły ch ludzi. Pomimo ostentacy jnej sy mpatii tuby lców podskórnie spodziewała się, że lada moment dobędą broni i rzucą się do ataku. Jocanta musi zdawać sobie sprawę, że nie miną jej surowe konsekwencje za złamanie umowy. Na wy padek gdy by sobie nie zdawała, Lowa odnotowała w pamięci układ chat i ścieżek, które mijali. Oboje z Malem starali się wy glądać wesoło i niegroźnie. Nie musiała dzielić się przemy śleniami z towarzy szem; doskonale zdawał sobie sprawę z zagrożenia. Dotarli do bramy – zdecy dowanie przekombinowanej: dwa razy wy ższej od palisady i zwieńczonej dwoma wieży czkami. Na każdej z nich stali trzej strażnicy z naładowany mi procami, mierząc ich uważny m wzrokiem. Od bramy dzielił ich szereg dwunastu włóczników. No to jedziemy, pomy ślała Lowa. By ła w gotowości. Gdy ty lko kamienie wy fruną z proc, da nura pod włócznie i zobaczy, ilu zdoła położy ć, nim pierwszy grot zagłębi się w jej ciało. Przy szło jej do głowy, by ratować się ucieczką. Po wszy stkim, co przeszła, nie miała zamiaru ginąć z ręki pieprzonej Jocanty. Chy ba zdoła przegonić strażników bramy i przesadzić palisadę, ale wątpiła, by Mal dał radę, a nie mogła go przecież zostawić na ich pastwę. By ł zdolny m Wojownikiem. Może gdy by razem rzucili się w wir walki... Włócznicy rozstąpili się, odźwierni rozwarli przed nimi wrota. Minęli bramę i ruszy li zakręcający m wśród pastwisk traktem do lasu. Po stu krokach dostrzegli machającą do nich spomiędzy drzew Adlerę. Tam czekała na nich Dwusetka. Lowa by ła zwierzchniczką pięćsetosobowej konnicy, ale dowództwo nad doborowy m oddziałem powierzy ła właśnie Adlerze. Jak dotąd kobieta zbierała same pochwały za swoje wy prane z poczucia humoru poświęcenie piastowanemu stanowisku. Lowa obejrzała się przez ramię. Nikt do nich nie strzelał, nikt nie szarżował na nich z włócznią w garści. – No proszę. Puścili nas. Ja by m zrobiła coś zupełnie innego. – No raczej – odparł Mal. – Co teraz? Lowa utkwiła spojrzenie w jego ciemny ch, py tający ch oczach, poły skujący ch w ogorzałej, ostatnimi czasy coraz bardziej pomarszczonej twarzy. Radosną iskierkę zastąpiła żałobna szklistość. Mal nie mógł się pozbierać po śmierci swojej żony Nity, która poległa w bitwie niedługo przed wielką falą. Lowa czuła po śmierci Duga złość. Mal czuł smutek. – Dobre py tanie. Teorety cznie powinniśmy zaczekać do zmierzchu, a potem podpalić Haxam, a każdego mieszkańca wioski – mężczy znę, kobietę i dziecko – zabić. – Czy to konieczne?

– Jeśli odjedziemy stąd z pusty mi rękami, wieść zaraz rozejdzie się po okoliczny ch plemionach i nikt już nie da nam żołnierzy. Jeśli natomiast ukarzemy Haxam dla przy kładu, łatwiej nam będzie uzy skać wojowników od pozostały ch plemion, co zwiększy szansę pokonania Rzy mian. A więc w trosce o dobro przy szły ch pokoleń każdego plemienia w Bry tanii powinniśmy potraktować Haxam tak, jak Zadar potraktował Cowton i Barton. Po Cowton i Barton nikt Zadarowi nie fikał. – Poza tobą. Chy ba obejdzie się bez wy rzy nania w pień całej wioski, co? Oszczędźmy chociaż dzieci. Zgadzam się, że nie możemy tak tego zostawić, ale musi by ć jakieś inne wy jście. – Ja też nie chcę ich wszy stkich zabijać. Nie martw się, jest inny sposób. Nieco bardziej dla nas ry zy kowny – właściwie o wiele bardziej – ale dzięki niemu, jeśli dopisze nam szczęście, nie będziemy musieli zabijać ani dzieci, ani dorosły ch. Nie lękaj się, Mal. Nie jestem Zadarem. – Nie stań się nim. – Nie mam takiego zamiaru. Upewniwszy się raz jeszcze, że z Haxam nie ciągnie na nich wojsko, Lowa wy łoży ła Malowi swój plan.

12 ROZDZIAŁ

W

iosna aż wstrzy mała dech, gdy kawaleria zwarła się z demonami. Powietrze drżało od dudnienia germańskich kopy t. Ich podobny do przetaczającego się po nieboskłonie grzmotu ry tm stale przy spieszał, aż dwa szy ki zderzy ły się w nieopisany m jazgocie. Skórzniacy schowali się za swoich ciężkozbrojny ch kompanów, gdy ty lko pojęli, że są atakowani. – To będzie ciekawe – orzekła Chamanca. – Na pewno nie – pokręcił głową Walfdan. – To będzie masakra! Nic nie zdoła oprzeć się takiej szarży. Przy patrzcie się, przy jaciele, i to dobrze! Niewielu miało i niewielu będzie miało

okazję podziwiać taką bitwę. Z gardeł jeźdźców doby ł się przejmujący do głębi okrzy k bojowy. Opuścili włócznie. Gdy Wiosna sądziła, że konie są już w pełny m galopie, te jeszcze przy spieszy ły, a zaraz potem wbiły się w szy k żelazny ch gigantów. Strzeliły drzazgi. Szy k nawet nie drgnął. Kilku legionistów złapało wierzchowce za szy je i wraz z jeźdźcami wy rzuciło w powietrze. Zwierzęta i ludzie wznieśli się, a potem opadli za linią olbrzy mów, gdzie już czekali z obnażony mi ostrzami Skórzniacy, by dobić ty ch, którzy przeży li upadek. Podczas gdy ci rąbali upadły ch Germanów na sztuki, ciężkozbrojni żołnierze z pierwszy ch linii wprawili w ruch klingi na nadgarstkach i goleniach oraz miecze, urządzając krwawą łaźnię pozostałej części jazdy. – Wiosno? – zwrócił się do dziewczy ny Atlas. Stał u jej boku, wciąż otaczając Chamancę ramieniem, choć zakręciło jej się w głowie ty lko na chwilę i wy glądała już zupełnie dobrze. – Tak? – Póki są rozkojarzeni? – podsunął, skinąwszy na łuk w jej dłoni. Dobry pomy sł. Porwała strzałę z kołczana, nałoży ła, napięła łuk, wy mierzy ła, wy strzeliła. Jej cel – Skórzniak trzy mający Germanina jedną ręką za ramię, a drugą wiercący mieczem w jego brzuchu – w ostatniej chwili podniósł wzrok. Śmignęła ręka. Złapał pocisk w locie. Uśmiechnął się oczami i odrzucił go z powrotem. Strzała wbiła się w grunt w miejscu, gdzie przed chwilą stała Wiosna. Trafiłby ją, gdy by się nie odsunęła. – Nie robili tego wcześniej – powiedziała. – Podejrzewam – powiedział Walfdan – że czerpią moc z zabijania, tak jak druidzi. Im więcej zabiją, ty m są szy bsi, silniejsi i sprawniejsi. To przerażające. – Może więc lepiej spal w końcu ten most? – zasugerował Atlas, wciąż nie wy puszczając Chamanki z objęć. Jedna jej dłoń przy legała do jego piersi, druga spoczy wała na masy wny m bicepsie. Wiosna widy wała, jak Lowa i Dug stali w ten sposób. – Racja. Druid przy łoży ł pochodnię do przesiąkniętego drewna; płomienie naty chmiast pognały nad wezbrany m nurtem na drugą stronę rzeki. Ry chło w czas. Sławetna jazda Tengoterrów przestała istnieć, a rzy mskie demony zaczęły rozglądać się za czy mś inny m do zabicia.

13 ROZDZIAŁ

M

al podsadził Lowę, a ona pokonała palisadę. Wy lądowała po drugiej stronie w cieniu jednej z poświęcony ch Branwen kościany ch wieży czek. Cisza jak makiem zasiał. Zgodnie z planem przesadziła ogrodzenie i znalazła się w rzemieślniczej dzielnicy wioski. By li w połowie drogi od zmierzchu do świtu; nie dobiegał ich żaden dźwięk z kuźni, milczały warsztaty, spały przędze. Uchwy ciła ruch kątem oka. Na cy cki Danu, zaklęła w my ślach. Nie chwal nocy przed wschodem słońca. Wzdłuż muru sto kroków od siebie zobaczy ła nocny patrol – strażnika z psem

my śliwskim. Omówiła z Malem taką ewentualność i by ła na nią przy gotowana. Szkoda faceta, powiedziała mu, gdy układali plany, ale jeśli musi zginąć, zginie. Wtedy Mal oświadczy ł, że wcale nie musi, bo wpadł na pomy sł. Pomy sł, który teraz wy dawał się Lowie jeszcze głupszy niż wtedy, gdy usły szała o nim po raz pierwszy. Wy jęła z kołczanu jedną z przy gotowany ch uprzednio strzał i nałoży ła na cięciwę, czując się jak skończona idiotka. Mogła naciągnąć najwy żej do trzech czwarty ch, ponieważ za grotem przy czepione by ło wieprzowe żeberko. Trafiła mięsną strzałą w pal zaraz obok strażnika. Pies zaskomlał i rzucił się na mięso, chcąc wy rwać strzałę z drewna. Strażnik szarpnął za smy cz, starając się odciągnąć zwierzę. Lowa podbiegła do nich na palcach. Mężczy zna obrócił się w ostatnim momencie, a wtedy Lowa smagnęła go przez twarz gry fem. Stracił przy tomność i padł jak długi. Wy jęła z sakwy wołową kość, którą dała psu, a strażnika zakneblowała i związała. Przy kucnęła przy psie na dwadzieścia uderzeń serca, głaszcząc go. Zwierzę mocowało się z kością. No cóż, zadziałać – zadziałało. Gdy by Lowa nie wiedziała, że człowiek stworzy ł bogów, by mieć czy m straszy ć dzieci, trzy mać w ry zach masy i dodawać otuchy umierający m – podziękowałaby im. Nie dostrzegła żadny ch inny ch strażników, zostawiła więc psa z kością i wróciła truchtem do miejsca, gdzie przeskoczy ła palisadę, i dwa razy odkaszlnęła w pięść. Parę trzasków i szarpnięć później w ostrokole otworzy ł się wy łom na grubość trzech wy jęty ch z ziemi pali. Lowa bacznie lustrowała uśpioną wioskę, nie zdejmując strzały z cięciwy. Haxamczy cy spali jak zabici, a ty mczasem Mal, Adlera i czterech Wojowników z Dwusetki wkradło się bezgłośnie do sioła. Lowa poprowadziła ich do długiego domu Jocanty. Mal sądził, że naczelniczka nie wy stawi na noc straży, Lowa by ła pewna, że jak najbardziej. Okazało się, że miała rację. Po obu stronach drzwi płonęły zatknięte w kinkietach pochodnie, oświetlając kwietny tron Jocanty i pobły skując sennie w żelazny m hełmie Yilgarna Cratona. Stał u wejścia z wzrokiem utkwiony m w mroku, w ręce trzy mał topór. Wielki do nieba, pomy ślała Lowa, a głupi jak trzeba. Każdy rozgarnięty strażnik stałby w cieniu i patrzy ł w światło. Lowa czekała i obserwowała, aż upewniła się, że nie ma żadny ch strażników poza Yilgarnem. Gestem nakazała swoim żołnierzom gotowość do akcji, przekazała łuk Malowi i ruszy ła w stronę czempiona. – Co jest, kur...? – zaczął Yilgarn i zamilkł, gdy Lowa przy łoży ła palec do ust, doby ła broni i kiwnęła palcem, by podszedł. Uśmiechnął się i zbliży ł do niej. Upuściła miecz na trawę, sięgnęła ręką za plecy i wsunęła palce za pasek skórzany ch spodni. Yilgarn zmarszczy ł brew, ale zaraz zrozumiał, że Lowa chce walczy ć z nim bez uży cia broni, a na dodatek ty lko jedną ręką. Wy szczerzy ł się i skinął głową. – Jeśli tego chcesz... – powiedział. Zapląsał na palcach, czarne włosy uniosły się i opadły na jego absurdalnie szerokie ramiona. Wy winął toporem kilka skomplikowany ch cięć, a potem natarł. Lowa uchy liła się przed ciosem, który miał pozbawić ją głowy. Topór świsnął w powietrzu, zaskoczony Yilgarn zachwiał się, ale zaraz doszedł do siebie i zamierzy ł się do kolejnego potężnego ciosu. Lowa ty lko na to czekała – wy strzeliła naprzód i wpiła mu wy prostowane palce w pachę. Wojownik wy bałuszy ł oczy, topór wy msknął mu się z rąk i zadzwonił o jego hełm. Jego prawe ramię opadło bezwładnie do boku. Jedna ręka Lowy wciąż tkwiła za paskiem, drugą trafiła

go mocno w tchawicę kantem wy prostowanej dłoni, a potem zacisnęła pięść i wy prowadziła trzy bły skawiczne proste w kartoflany nos. Yilgarn machał jedy ny m władny m ramieniem, lecz nie mógł jej trafić. Przechwy ciła kolejne uderzenie, wy korzy stała jego impet, by okręcić go wokół własnej osi, a następnie z wy skoku uderzy ła kolanem w miejsce pomiędzy bicepsem a tricepsem. Stał skołowany z wiszący mi bezwładnie rękami, mrugając z bólu, złości i niedowierzania. Próbował wołać pomocy, ale nie potrafił wy doby ć dźwięku z uszkodzonej tchawicy. Walnęła go jeszcze dwa razy. Zakoły sał się na krótkich nogach, zamrugał, próbując pozby ć się łez z oczu, a ona złoży ła się do potężnego haka od dołu i grzmotnęła go ciężko w żuchwę. Padł na wznak. Lowa roztarła obolałą lewą rękę, a potem weszła do skąpanego w blasku świec domu. W środku, na wielkim, zasłany m futrami łożu, zastała Jocantę u boku starszej kobiety i młodszego mężczy zny. Wszy scy by li nago, jak ich bogowie stworzy li, i wszy scy spali. Adlera i Wojownicy z Dwusetki zakneblowali ich i związali, zanim zdąży li się rozbudzić. Towarzy szy Jocanty zostawili w łóżku, ją samą zawlekli do krzesła i przy wiązali. Szarpała się i strzelała wokoło nienawistny m wzrokiem. Lowa wpiła dłoń w jej py szne loki i przy stawiła ostrze do gardła. – Jocanto, obiecałaś mi dwustu pięćdziesięciu żołnierzy, uzbrojony ch i opancerzony ch. Jutro wy jeżdżamy. Jeśli do następnej pełni nie stawi się w Maidun trzy stu – tak, dobrze sły szałaś – trzy stu dobry ch wojowników i wojowniczek w pełny m ry nsztunku, wrócę, spalę twój fort i wy rżnę ci ludzi: mężczy zn, kobiety, dzieci. Nawet owce. Skiń głową, jeśli rozumiesz i wy rażasz zgodę. Jocanta wy raziła zgodę. – Jakże się cieszę. Ale ponieważ chcę, by śmy się dobrze zrozumiały... Ścisnęła ją mocniej za włosy i cięła przy samej skórze. Potem złapała kolejną garść loków i znowu cięła, aż dookoła tronu nie rozesłał się dy wan blond loków. Na głowie wściekłej Jocanty ostał się ty lko nierówny bladożółty meszek.

14 ROZDZIAŁ

F

elix stał na łące. Po moście zostały ty lko kamienne słupy, sterczące ze spienionej, błotnistej wody jak zwęglone kości. Rzeka by ła szeroka na pięćset kroków, rwąca i wezbrana od wiosenny ch roztopów, wraz z który mi spły nęły w jej nurt gałęzie, a nawet całe drzewa i inny leśny śmieć. Nie dało się jej przepły nąć. Obok druida stał o połowę od Felixa wy ższy Głup, dowódca Żółwi. Felix z początku nazy wał swoich żołnierzy Herkulesami i Nimfami, ale ponieważ Cezarowi nie podobały się greckie nazwy, przemianował ty ch wielkich i opancerzony ch legionistów na Żółwie, a ty ch

szy bkich i skoczny ch na Zające. Zdaniem Felixa obie nazwy by ły strasznie głupie, ale nie przejmował się nomenklaturą na ty le, by się kłócić. Nigdy jeszcze nie spierał się z Cezarem, a jeśli to kiedy ś zrobi, to z pewnością o coś ważniejszego. „Zastanów się, kiedy warto walczy ć” – powiedział mu kiedy ś ojciec. By ła to jedna z niewielu rzeczy, które zapamiętał. – Tajes, psze pana, cztery Zajce zabili temte czy : duży czarny ty p, ładna baba i baba z łukiem – wy krztusił w końcu Żółw w odpowiedzi na py tanie Felixa o cztery zabite Zające. – Skąd wiesz, kto ich zabił? Jeśli tam wtedy by łeś, czemu nie zabiłeś ty ch, co ich zabili? – Ee? – O, na dupę Jowisza... – Felix wy wrócił oczami, tupiąc niewielką stopą. Magia zwiększająca rozmiary, siłę i szy bkość Żółwi niestety obniżała ich inteligencję. Felix zgady wał, że rozrost kości czaszki ściskał im mózg. Wy gląda na to, że im większy łeb, ty m głupszy trep. – Jowisza? – wy mamrotał Żółw, ściągając mięsiste brwi jak dodające w pamięci dziecko. – Chuj z Jowiszem. Ten „duży czarny ty p” – w jakim sensie by ł czarny ? – Yy ? – Czarny ty p. Miał czarne ubranie, czarne włosy czy czarną skórę? – Ubranie. – Aha. – I czarne włosy. I skórę też miał czarną. – Rozumiem. A tamta „ładna baba” miała cep i miecz? – Mały cep. Mały nóż. – A ta z łukiem miała jasne włosy ? – Miała włosy... – Blond? – Ee? – Nieważne. Gdzie poszło ty ch troje? Głup utkwił wzrok w zburzony m moście. Jego twarz by ła obrazem bezgranicznej tępoty. – Ja nie wie. Wcześniej by ło inaczej. Skupił wzrok na Felixie. Druid mógłby przy siąc, że widzi wnętrze czaszki Głupa przez jego oczy. – Dobra. Wracaj do pozostały ch. – Co? – Z powrotem. Do domu! Znajdź Keltera i przy ślij go do mnie. – Yy ? – Przy ślij. Keltera. Zająca. Do. Mnie. – Głup – rzekł pancerny i ruszy ł, kiwając się jak kaczka, do gniazda, czy jak zwać te obskurne jamy, które wy kopali sobie giganci w obozie Usipetów i Tenkterów. Dopóki Żółwie nie zaczy nały zabijać, by ły jak tępe by dlęta, ale gdy już zaczy nały, zmieniały się w poruszający ch się z morderczą gracją akrobatów. Zające również zabijały nadzwy czaj wprawnie, ale jeśli metamorfoza wpły nęła jakoś na ich inteligencję, to raczej dodatnio. Co by ło zastanawiające, bo Felix korzy stał z tej samej magicznej formuły do stworzenia zarówno Zajęcy, jak i Żółwi. Nigdy nie wiedział, którą jednostkę tworzy, dopóki proces przemiany nie dobiegł końca. Zwy kle otrzy my wał trupa. Ty lko czasem w pełni wy kształconego mutanta. Jak dotąd miał na swoje usługi czterdzieści Zajęcy

i dwadzieścia Żółwi. Cezar zabronił mu tworzy ć następny ch, a więc nie tworzy ł. By ła to kolejna walka, do której na razie nie przy stąpi. Ale przy jdzie kry ska... Początkowo wolał przeby wać z Zającami. Z Zającem dało się sklecić konwersację. Ale teraz wolał Żółwie. Nigdy nie przepadał za konwersowaniem, no i olbrzy mów łatwiej by ło kontrolować. Spojrzał na drugi brzeg rzeki. A więc Chamanca i Atlas wciąż próbują mieszać mu szy ki. Wielka szkoda, że jego legioniści nie zdołali ich dopaść. Cezar sowicie by go za to wy nagrodził, po wszy stkich kłopotach, który ch im nastręczy li. Łuczniczka ustrzeliła aż trzy Zające, a więc musiała to by ć Lowa. Ciekawe... Założy ł, że Chamanca i Atlas najęli się do walki u Galów i Germanów, ale jakoś nie widział Lowy w charakterze najemniczki. A więc naprawdę przy by li na konty nent, by spowolnić rzy mską inwazję. Lowę też chętnie by wy kończy ł... A zresztą, żachnął się w my ślach, i tak wszy scy troje wkrótce będą martwi. – Czy żby ś napawał się zwy cięstwem? Felix obejrzał się przez ramię i zobaczy ł Keltera, dowódcę Zajęcy. – Czołem, szefuniu – powiedział Kelter z wy raźny m sy cy lijskim akcentem. – Co dalej? Rozebrał się do pasa i zdjął kaptur. Kiedy ś by ł przy stojny m mężczy zną o gładkiej cerze, wy raźny ch kościach policzkowy ch, mocny ch czarny ch włosach i smukły m, muskularny m ciele. Ale niestety – magia zwiększająca prędkość Zajęcy powodowała wy padanie włosów oraz pokry wała skórę głowy krwiście czerwony mi, ropny mi krostami, które rosły, żółkły i pękały w przeciągu godzin, nieustannie się odradzając. To z ich powodu Felix kazał Zającom nosić kaptury. Ich ciała poniżej szy i by ły wolne od krost, ale nie mniej ły se niż głowy, ich korpusy i członki na pierwszy rzut oka niczy m nie różniły się od ciał zwy kły ch ludzi. – Powiem ci, co dalej – rzekł Felix, ślizgając się wzrokiem po mięśniach brzucha i klatki piersiowej Keltera, pozornie zainteresowany czy mś, co dostrzegł w trawie. – Odbudujemy most, przejdziemy nim na drugą stronę i zabijemy tam wszy stko, co ty lko się napatoczy : mężczy zn, kobiety, dzieci, psy, koty, ptaki... wszy stko. Nauczy my Germanów, że Galia należy teraz do Rzy mu. Napędzimy im takiego stracha, że będą walić w te swoje futrzane majty, gdy bodaj pomy ślą o przekroczeniu rzeki. A kiedy już zabijemy wszy stko, co można zabić, cofniemy się i zniszczy my most. – W obozie jest wielu ranny ch Germanów – rzekł Kelter z uśmiechem. – Możemy posłuży ć się ich energią do budowy mostu. – Ma się rozumieć. Każ Żółwiom zebrać w obozie materiały budowlane – duże kamienie, długie deski, liny i ceramikę – i przy nieść wszy stko tutaj. – Ceramikę? – Zmielimy ją i zmieszamy z wapieniem, dzięki czemu uzy skamy cement, który zasty gnie pod wodą. Każę budowniczy m dostarczy ć wapień i niezbędne narzędzia, pokażę wam, jak go wy twarzać. Rozkaż inny m Zającom zagonić germańskich niedobitków do zagrody, a potem postaw na straży trzy Żółwie. Niech się zmieniają co parę godzin. Utrzy majcie przy ży ciu cztery stu Germanów. Zasilą budowę mostu. Resztę możecie zabić. Czy wszy stko jasne? – Jasne. – No to do roboty, raz-dwa.

15 ROZDZIAŁ

R

agnall szedł przez powstający na jego oczach obóz, szczęśliwy, że sam nie musiał co noc wy kony wać brudnej żołnierskiej roboty, jaką by ło kopanie rowów i rozbijanie namiotów. Od tego by li legioniści i centurioni. Ragnall został oficjalnie mianowany legatem; Cezar osobiście wy niósł go do tej godności z pozy cji anonimowego pisarczy ka. Nikt nie powiedział mu jeszcze, z jakimi obowiązkami będzie się wiązała jego nowa funkcja. Jak dotąd wy dawało się, że ma wszędzie podążać za armią, nie oddalać się za bardzo od inny ch legatów, siedzieć cicho i po prostu by ć przy szły m bry ty jskim królem. Spędzał więc czas, spacerując i podziwiając rzy mską

wy dajność oraz krajobraz. Niby nic, a wy starczy ło, by zająć go na całe dnie. Teraz jednak wezwano go do namiotu Cezara. Martwił się, czy aby wódz nie wpadł na pomy sł, by wy słać go w charakterze posła na kolejną śmiertelnie niebezpieczną misję. Chy ba... chy ba Cezar nie my śli wy słać go do Bry tanii? Carden i Atlas widzieli, jak sobie poradził w charakterze rzy mskiego wy słannika u króla Ariowista. Kto wie co z nim będzie, jeśli generał wy śle go do Maidun? Gdy Ragnall zjawił się w namiocie, generał jak zwy kle dy ktował pamiętniki: – Cezar podąży ł za zdradzieckimi Germanami na brzeg rzeki Renus, gdzie odkry ł, że przeważająca część ich wojsk uciekła łodziami z jej nurtem. Jego doradcy podsunęli mu pomy sł, by przekroczy ł rzekę w ten sam sposób. Jednakże podróż łodzią jest poniżej godności Cezara, kazał on więc swoim budowniczy m spiąć brzegi rzeki mostem. W dziesięć dni przerzucono nad Renusem solidny most, na czterdzieści stóp szeroki, a długi na ty siąc i pięćset. Cezar przeby ł go i przez osiemnaście dni pustoszy ł rozciągające się na drugim brzegu krainy, aby zniechęcić Germanów do naruszania rzy mskiego tery torium... Ragnall słuchał jedny m uchem i zaciekawił się dopiero wtedy, gdy Cezar zaczął opisy wać stworzenia, jakie rzekomo napotkał w germańskich lasach. Legioniści, jak mówił, donieśli mu o jednorożcach i jeleniach bez kolan, które biegały, nie uginając nóg, a odpoczy wały, opierając się o pnie. Te ostatnie zwierzęta, twierdził generał, zostały schwy tane przez dzielny ch rzy mskich łowców, którzy piłowali drzewa w taki sposób, by upadały na wspierające się o nie jelenie. Wszy stkie te zmy ślone history jki wprawiły Ragnalla w osłupienie, aż w końcu pojął, jaki jest ich cel. Gdy by opowieści o potworny m legionie by ły jedy ny mi niewiary godny mi historiami, które dotarły do Rzy mu, oby watele mogliby w nie uwierzy ć. Ale jeśli opowieści o demoniczny ch legionistach stanowić będą ty lko jedną z wielu kropel w fontannie bezsensu, try skający ch z ust legionistów-fantastów, którzy wrócili do domu z galijskiej kampanii, nikt nie da im wiary. Gdy Cezar skończy ł wy my ślać zwierzęta i snuć nieprawdopodobne opowieści o unicestwieniu Usipetów i Tenkterów, odprawił skry bów i zwrócił się do Ragnalla: – Napij się ze mną wina, królu Bry tów. Opowiedz Cezarowi więcej o swoim królestwie. Niewolnicy napełnili dwa kielichy. Cezar odpędził ich ruchem dłoni, każąc zostawić amforę. Ragnall usiadł wraz z generałem na dwóch składany ch krzesłach przedzielony ch mały m stolikiem. Siedział naprzeciwko wodza, a po swojej lewej miał dekoracy jny parawan ozdobiony malowidłem bitwy pod Aquae Sextiae, w której wuj Cezara Mariusz posłał do piachu sto ty sięcy barbarzy ńców – znacznie mniej, niż Cezar zabił w trakcie swojej dwuletniej kampanii. Ragnall opowiedział mu o Wy spie Aniołów, o Drustanie, o swoich przy godach na dry fującej wy spie, o romansie z Lową, śmierci Zadara i o wszy stkim, co ty lko mógł sobie przy pomnieć. Przez całą opowieść Cezar dolewał Ragnallowi wina, lecz ani razu sobie. Ragnall pił w najlepsze, podekscy towany spotkaniem z wielkim generałem, który chce słuchać historii jego ży cia. W połowie piątego czy szóstego kielicha Ragnall powiedział ku własnemu zaskoczeniu: – Te wszy stkie plotki o mroczny m legionie Felixa... Są prawdziwe, nie? Więc starł się z Germanami? Cezar utkwił w młodzieńcu spojrzenie nieruchomy ch oczu, ciemny ch i poły skujący ch osobliwie, jakby mogły zajrzeć Ragnallowi do głowy. Chłopak by ł pijany, a jednak poruszy ł się

niespokojnie, gdy dotarło do niego, o co py ta. Wreszcie generał przerwał milczenie. – Tak, Felix fakty cznie dowodzi oddziałem na kształt legionu. I tak, to prawda, że starł się z Usipetami i Tenkterami. Cezar uznał, że jego istnienie powinno zostać utrzy mane w tajemnicy przed Rzy mem oraz, tak dalece, jak okaże się to możliwe, przed resztą armii. A więc nie powiesz o nim nikomu, z nikim nie będziesz o nim rozmawiał, nawet jeśli wy da ci się, że rozmówca także wie o jego istnieniu. – Oczy wiście – odpowiedział Ragnall, my śląc, że temat jest zamknięty, i uznawszy, że by łoby głupotą dalej go drąży ć, lecz po chwili Cezar podjął: – Legion składa się jak dotąd ty lko z dwóch kompanii, z który ch każda jest mniejsza od centurii, lecz większa od kontuberni. Do jednej należą potężni żołnierze w ciężkich zbrojach, który ch zwiemy Żółwiami. Do drugiej – mężczy źni obdarzeni szy bkością Merkurego. Ty ch nazy wamy Zającami. Choć nie są to oddziały szczególnie liczne, gdy walczą ręka w rękę, są w stanie pokonać największą armię – rzy mskiej nie wy łączając. – Skąd się wzięli ci żołnierze? Cezar rozparł się na krześle, wy ciągnął nogi i złoży ł palce w piramidkę. Utkwił wzrok w jakimś punkcie za plecami Ragnalla, zastanawiając się najwidoczniej, czy uchy lić kolejnego rąbka tajemnicy. Ogień pochodni pobły skiwał w resztce srebrny ch włosów generała i odbijał się od wy golonej skóry goleni. Wreszcie wódz pochy lił się w kierunku Ragnalla. – Mówiąc wprost, Ragnallu, Cezar nie wie. Felix też nie rozumie mechanizmów, dzięki który m stworzy ł swoją małą armię. Gdy Krassus pokonał Spartakusa, dał Felixowi mnóstwo pojmany ch niewolników, którzy ośmielili się zbuntować. Większość z nich, sześć ty sięcy ludzi, Felix kazał Krassusowi ukrzy żować w linii biegnącej od jednego brzegu Italii do drugiego. Felix spoży tkował energię – z braku lepszego słowa – uzy skaną w wy niku zabicia ty ch ludzi, by przemienić niektóry ch z pozostały ch jeńców. Prawie wszy scy umarli w trakcie metamorfozy, ale kilku urosło i przy brało na sile. Inni zrobili się szy bsi. I wciąż czerpią energię z zabijania. Karmią się śmiercią. – Ale jak...? – Bogowie raczą wiedzieć. – A ty, Cezarze, nie obawiasz się... – Oczy wiście, należy zadbać o kwestię eksploatacji legionu Felixa. Ale jego legionistów wy korzy stuje się sporady cznie, ty lko po to, by ratować ży cie Rzy mian. – A kiedy eksploatuje się ich w sekrecie, z dala od ciekawskich oczu i uszu, nie ma ry zy ka, że wieść o nich dotrze do stolicy. Cezar ostro zaczerpnął tchu przez nos, a Ragnall by ł pewien, że ty m razem przesadził, lecz generał odparł: – Cezar posłał ich do bitwy trzy krotnie. Pierwszy raz, by zniszczy ć jazdę Ariowista, gdy armii Cezara głód zaglądał w oczy. Drugi raz, by wy pędzić z lasu Nerwiów, którzy szy kowali zasadzkę. I teraz po raz trzeci. Zanim Cezar poprowadzi swoje legiony na Bry tanię, musi zneutralizować zagrożenie, jakim są dla zdoby tej przez niego Galii Germanie. Mógłby oczy wiście wy korzy stać swój legion, by osiągnąć ten cel, ale zajęłoby to rok, może dwa, a Cezar musi dotrzeć do Bry tanii jeszcze w ty m roku. Po dzisiejszej bitwie z Usipetami i Tenkterami oraz po ty m jak legion Felixa zamęczy na śmierć Germanów na drugim brzegu Renusu, Cezar nie będzie się już musiał obawiać ataku ze wschodu.

– Co zrobił legion Felixa? I co zrobi? – Nie kłopocz się środkami, ty lko celem. A teraz wróć do swojego namiotu i wy śpij się. Jutro armia ruszy na zachód, gdzie oczekuje cię twój tron. Ragnall poczuł falę podniecenia. Będzie królem! Skinął na zgodę, wstał i podziękował generałowi za wino. Opuścił namiot dowódczy i raźny m krokiem ruszy ł przed siebie. Potoczy ł wzrokiem dookoła. Przy jrzał się swoim nowy m sojusznikom, swoim nowy m współplemieńcom. Obóz bry ty jskiej armii rozbrzmiewałby głosami pijany ch mężczy zn i kobiet, opowiadający ch sobie różne historie, przepijający ch do siebie, tańczący ch lub przy gotowujący ch się na kolejny długi dzień w jakiś inny, z pewnością równie idioty czny sposób. Rzy mski obóz spowijała cisza, jeśli nie liczy ć chrapania śpiący ch i pry chania koni. Rano jedni i drudzy będą w pełni sił, gotowi do całodziennego marszu. Rzy mski oby czaj by ł w tak wielu punktach lepszy od bry ty jskiego, że aż nie sposób ich by ło porównać. Bry tania wy niesie z rzy mskiej okupacji nieprzeliczone korzy ści. A jeśli nawet Cezar zdobędzie wy spę za sprawą magiczny ch żołnierzy Felixa? Jeśli jego niepokonane zastępy ruszą przeciwko Lowie i jej armii...? No cóż, ty m lepiej. Zginie mniej Rzy mian – tak jak mówił Cezar – a Bry tania szy bciej skapituluje i się podda, gdy ty lko się przekona, do czego jest zdolny mroczny legion. Więcej Bry tów utrzy ma się przy ży ciu.

16 ROZDZIAŁ

L

owa pokonała konno wzniesienie i jej oczom ukazał się zamek Maidun, lśniący niczy m biały języ k płomienia w oceanie błota. Pod jej nieobecność zdołali jakoś zapobiec wrastaniu trawy na mur, a to dobrze rokowało. Istniał cień szansy, że o resztę również należy cie zadbano. U boku Lowy jechał Mal Fletcher, za nimi Dwusetka, a za nią trzy ty siące żołnierzy, głównie piechoty. Lowa planowała pozy skać co najmniej dwa razy więcej rekrutów w trakcie dwumiesięcznej podróży dookoła Bry tanii. Miała teraz pod sobą w sumie około dziesięciu ty sięcy piechocińców. Zgodnie z doniesieniami Atlasa z konty nentu Rzy mianie mogą przerzucić do

Bry tanii co najmniej dwa razy ty le. Miała też do dy spozy cji o wiele mniej ry dwanów i konny ch, ale Rzy mianie zapewne będą starali się ją zmusić do bitwy na otwartej przestrzeni, gdzie czy nnikiem decy dujący m będzie piechota, nie konnica i nie ry dwany. Zakładając, ma się rozumieć, że demoniczne oddziały Felixa nie zmasakrują ostatniego Bry ta, zanim zdoła skrzy żować miecz z pierwszy m legionistą, tak jak zrobiły to z Nerwiami w galijskich lasach. Potrzebne jej by ły informacje, a jak dotąd nie miała skąd ich zaczerpnąć. Prawie nic nie wiedząc, nie sposób by ło cokolwiek zaplanować. Mogła jedy nie stosować względem żołnierzy metodę kija i marchewki, ży wiąc nadzieję, że okażą się dostatecznie twardzi i sprawni, gdy nadejdzie godzina próby. I modlić się do wszy stkich bogów, by pogłoski o demonach okazały się przesadzone. Ale nawet gdy by włoży ć demony i diabły między legendy, pozostawał problem w postaci zawodowy ch, świetnie wy szkolony ch i doświadczony ch żołnierzy. Trzon wojsk Lowy stanowili wieśniacy, rzemieślnicy i obiboki, którzy prędzej zginą, potknąwszy się o własną włócznię, niż zabiją przeciwnika. Co nie zmieniało faktu, że musieli przy najmniej spróbować. Kazała Malowi i reszcie zakwaterować rekrutów – po zeszłorocznej bitwie pod Żabią Twierdzą zostało jej mnóstwo wolny ch namiotów – a sama poszła do Gniazda, gdzie czekał na nią Mały Dug. Nie spodziewała się, że będzie tęsknić za sy nkiem, i miała rację – prawie nie tęskniła. Gdy wy jeżdżała, darł się, cały usmarkany i usrany po pachy, i czuła ulgę, powierzając go Keelin. W drodze łapała się czasem na ty m, że przy wołuje z pamięci jego uśmiechniętą lub śpiącą twarzy czkę albo wy obraża sobie małe paluszki obejmujące jej palec wskazujący, ale przeważnie, kładąc się, by ła zby t wy kończona na takie przy jemnostki, a w ciągu dnia zby t zajęta, by my śleć o czy mkolwiek poza najbardziej palący mi problemami do rozwiązania. Haxamczy cy by li najbardziej oporni, ale – na Belenosa – jakimiż krótkowzroczny mi idiotami okazali się pozostali bry ty jscy wodzowie. Wy dawać by się mogło, że zagrożenie ze strony sunącego ku nim najeźdźcy jest dostateczny m powodem, by zasilić jej armię jak największą liczbą żołnierzy, ale nie – bzdurzy li jej o palisadach wy magający ch naprawy, o religijny ch ry tuałach, które trzeba odby ć, o stawach i bajorach, które niezwłocznie należało osuszy ć. Zasy py wano ją niezliczony mi wy mówkami, by le ty lko nie posłać na południe nawet jednego człowieka, by zrobił jedy ną rzecz, która się teraz liczy ła – jak najszy bciej przy swoił umiejętności potrzebne do odparcia rzy mskiej inwazji. Zgromadzenie ty ch kilku mikry ch oddziałów wy drenowało ją z ostatnich pokładów cierpliwości i kosztowało ty le nerwów, że chy ba się nie powstrzy ma na widok kolejnego skrety niałego naczelnika jakiejś zasranej wioski na zadupiu Bry tanii i zagry zie go, nim zdąży oznajmić, że nie może dać ludzi, bo we wsi i tak już brakuje bednarzy. Keelin z dzieckiem na rękach czekała na nią za główną bramą. Gdy Mały Dug rozpoznał matkę, wpakował sobie pięść do gardła i dał nura w obfity dekolt opiekunki. – Cześć, Keelin. Cześć, Dug – powiedziała, zastanawiając się, czy to normalne, że pięść mieści mu się w ustach. Dug zamachał w jej stronę oślinioną pięścią i pogaworzy ł: – Ba! Ba! Ba! A potem uśmiechnął się. Jak to możliwe, że tak się zmienił od jej wy jazdu? By ł olbrzy mi. Jego komicznie duża głowa by ła niemal tak wielka jak głowa Keelin. Gdy Lowa ruszała w drogę, by ł ły sawy i nie miał jeszcze brwi, teraz jego czaszka pokry ta by ła jasnobrązowy mi kędziorkami,

a nad oczami dostrzegła dwa blade łuki włosków. Jeden z nich uniósł się py tająco, gdy spojrzał jej w oczy – gry mas, który odziedziczy ł po ojcu. Duży Dug spoglądał na nią tak samo. Jej sy nek miał sześć miesięcy. Nie wy glądał już jak dziecko. Wy glądał jak mały chłopczy k – wielkooki i gładziutki Mały Dug. Lowa poczuła, że brakuje jej tchu, a oczy zachodzą łzami. – Chcesz go potrzy mać? Lowa potwierdziła skinieniem, a Keelin wy ciągnęła dziecko w jej stronę. Twarz małego grubaska naty chmiast spurpurowiała, zaczął machać ramionami i krzy czeć, jakby ktoś wy ry wał mu nogi z ty łka. Królowa cofnęła ręce. Keelin przy tuliła dziecko do piersi. – To dlatego, że jest śpiący – powiedziała, gdy Mały Dug nabierał tchu, by się wy drzeć. – Akurat go kładłam... – przerwała, gdy to zrobił, i odczekała, aż przestanie – gdy zobaczy łam cię na ścieżce. Lepiej go zabiorę. Jak się prześpi, zaraz wróci mu humor. Z ty mi słowami odeszła, ściskając chłopca w ramionach. Dziecko zamilkło, a gdy spojrzało Keelin przez ramię załzawiony mi oczami i dostrzegło Lowę, znowu zaniosło się płaczem. Lowa odprowadziła ich wzrokiem. – Zaczy na wy glądać zupełnie jak Dug – powiedział Atlas. Lowa okręciła się na pięcie. Atlas i Chamanca skinęli jej na powitanie. By ła tak pochłonięta my ślami o dziecku, że nawet ich nie zauważy ła. – Wy ślijcie krzy ki, niech wszy scy wiedzą – odburknęła – dziecko jest podobne do ojca, to dopiero. – Nie przejmuj się, że płacze na twój widok – powiedziała Chamanca. – Dzieci tak reagują na nieznajome twarze. Jak zobaczy ł nas wczoraj, też darł się, jakby go obdzierali ze skóry. – Kiedy wróciliście? – spy tała, my śląc, że nie jest nieznajomą twarzą. – Wczoraj. – Gdzie Wiosna? – Nagle zaniepokoiła się nie na żarty. – Na farmie Duga – odpowiedziała Chamanca. – Powiedziała, że musi sprawdzić, jak się mają psy, i nakarmić kurczaki, ale tak naprawdę to wini cię za śmierć Duga i cię unika. – Ona ci to powiedziała? – Nie, ale widać to goły m okiem. – Dzięki, że mi o ty m powiedziałaś. I jak? Spowolniliście armię Cezara? Czy mogę odesłać swoich nowy ch rekrutów do domu? – Na razie się wstrzy maj – odparła Ibery jka. – Przy nieśliśmy ci gówniane wieści, trochę naprawdę gówniany ch i kilka najbardziej gówniany ch na świecie. – Rozumiem. Lepiej chodźcie ze mną do Gniazda i wszy stko mi opowiedzcie. Dzień by ł piękny ; siedli na trawie przed chatą Lowy. Atlas i Chamanca zaczęli na zmianę opowiadać o Żelaźniakach i Skórzniakach. Siedzieli tak, że ich kolana się sty kały, a Lowa w mig pojęła, że coś między nimi zaszło. Poprzednio by li dwojgiem samotników, za to teraz sprawiali wrażenie, jakby oboje podążali jedną ścieżką, każde nieustannie świadome obecności drugiego. A więc spiknęli się, pomy ślała, tłumiąc uczucie zazdrości. Atlas przeży ł, dlaczego Dug nie mógł? Opowiedzieli jej o niewoli u Germanów, o masakrze w obozowisku, o ucieczce i sromotnej klęsce kawalerii Tengoterrów w starciu z demonami, a potem o zatrważający m tempie, w jakim ci nadżołnierze zbudowali liczący pięćset kroków most. Lowa spy tała, czemu nie sabotowali budowy. – Ależ sabotowaliśmy – odrzekła Chamanca. – Wiosna zasy py wała ich strzałami. Ci

wielcy nawet ich nie zauważy li, a ci mali się przed nimi uchy lali. Są szy bsi nawet ode mnie. A potem, gdy znaleźli kilka łodzi i tarcz, uznaliśmy, że najlepiej będzie... – ...przeży ć, wrócić i zdać raport – dokończy ł zdanie Atlas. – Tak – skinęła głową Chamanca. – Mieliśmy szczęście, że udało nam się wrócić. Bez łuku Wiosny zabiliby i mnie, i wielkiego czarnego. Sama ustrzeliła trzech Skórzniaków. Atlas i ja zabiliśmy czwartego na spółę. – Można to inaczej ująć – dodał Atlas. – Chamanca nie zabiła ani jednego, a ja zabiłem dokładnie jednego. Ibery jka skrzy wiła się na te słowa, a Atlas obnaży ł zęby w imponujący m uśmiechu. Lowa poczuła się dumna na wieść o wy czy nach Wiosny ; opłaciły się długie godziny treningu. Postanowiła przy pierwszej sposobności pojechać na farmę Duga i uporządkować sprawy z dziewczy ną. Wini ją za śmierć Duga? Czy ona oszalała? Przecież Lowa zrobiłaby wszy stko, by przeży ł! – A co by ło potem? – zapy tała, przy muszając się do wejścia w rolę królowej planującej wojnę. – Rozsądni Germanie ruszy li przed siebie, by le dalej od rzeki – powiedział Atlas. – Planowali zebrać siły i podjąć walkę z potworami Felixa parę mil na wschód od mostu, ale nie wiemy, czy legioniści gonili ich aż tak daleko, bo my już wtedy ruszy liśmy na zachód i przeby liśmy rzekę. Na drugim brzegu napotkaliśmy gotujące się do marszu na Bry tanię legiony Cezara, więc wróciliśmy do domu, by cię ostrzec. Natrafiliśmy na pewne komplikacje i nie oby ło się bez przy gód, ale nie jest to nic, o czy m warto by wspomnieć w raporcie. Większość Galii jest podbita... – Ale niektóre plemiona na północny m zachodzie wciąż stawiają opór najeźdźcy – weszła mu w zdanie Chamanca. – Nękają Rzy mian wy padami z mokradeł, a potem zaraz na nie wracają. Nie jest to zby t chwalebna metoda, ale za to efekty wna: dzięki temu Rzy mianie przerzucą do Bry tanii mniej żołnierzy, niż początkowo zamierzali. – Ale – zaznaczy ł Atlas – nie spowolni ich to na długo. Nie zdziwiłby m się, gdy by kilka galijskich plemion przy łączy ło się do Cezara. Choć nie należy zapominać, że liczebność legionistów czy rekrutowany ch przez nich oddziałów pomocniczy ch przestaje mieć znaczenie, jeśli do walki przy stąpią bestie Felixa. Wy dają się niepokonane. Aby uniknąć zagłady, powinniśmy odstąpić nasze ziemie najeźdźcy i przenieść się na Iru, do Afry ki lub gdzieś dalej na zachód, za wielkie morze. Lowa skinęła głową, ale naty chmiast odrzuciła ten pomy sł. Nie odda Rzy mowi ani piędzi ziemi. – Ilu Rzy mian przeprawi się przez Kanał? Py tam o ludzi, nie o demony. – Nie sposób oszacować – odrzekł Atlas po namy śle. – Może dwa legiony, a może cztery. – Więc załóżmy, że około dwudziestu ty sięcy legionistów. – Lowa wessała powietrze przez zaciśnięte zęby. – Do tego procarze, łucznicy i jazda. – Tak. – No i nie zapominajmy o demonach. Odwrót należy wziąć pod uwagę. Ani my ślę, odpowiedziała w my ślach Lowa, ale nie wdawała się w sprzeczkę. – Rozważę nasze następne posunięcie.

Posłała po Mala, Adlerę, zbrojmistrzy nię Elann Nancarrow i druida Robaka. Zanim przy szli, pojawiła się Keelin z dopiero co rozbudzony m Mały m Dugiem. Gdy ty lko jego oczy spoczęły na matce, malec krzy knął jak rozradowana mewa i zaświergolił wesoło, cały czas kopiąc nóżkami i przebierając palcami wy ciągnięty ch w jej stronę rączek. Lowa wzięła go od Keelin, a on zachichotał gardłowo, jakby spotkała go najśmieszniejsza i najwspanialsza rzecz pod słońcem. – Przebiera palcami w ten sposób, gdy widzi konia albo strumień wody. To jego dwie najbardziej ulubione rzeczy – oświadczy ła Keelin. – Ale nigdy jeszcze nie widziałam, by reagował tak na człowieka. – A to czaruś – powiedziała Lowa, trzy mając wesołego chłopczy ka na długość ramion. Trząsł się od chichotu, wpatrzony w nią wielkimi, bły szczący mi, brązowy mi oczami. Keelin ubrała go w wełniany kostiumik z kapturem, ale ręce i nogi wy stawały mu z rękawów i nogawek, ukazując podobne do bransolet wałki tłuszczu w miejscach, gdzie zaczy nały się dłonie i stopy. Bawiła się z dzieckiem do przy by cia Elann i Robaka. Odkry ła, że na wszy stko reagował na dwa możliwe sposoby : czegokolwiek mógł dosięgnąć, kończy ło w buzi, czegokolwiek nie mógł, wy woły wało śmiech. W jedny m momencie zacisnął palce na jej uchu i złapał ustami jej nos, co może i by ło trochę obrzy dliwe, ale nie mogła przestać się śmiać. Nawet Chamanca zachichotała na ten widok. Niepohamowana radość dziecka by ła zaraźliwa; Lowa nie pamiętała, kiedy ostatnim razem śmiała się tak swobodnie. I czy kiedy kolwiek to robiła. Zastanawiała się, po kim dzieciak odziedziczy ł tę radość. Na pewno nie po niej. Nawet na twarzy Elann pojawił się niezręczny półuśmiech, gdy Mały Dug pisnął wesoło na jej widok. Poród bogom nie wy szedł, pomy ślała Lowa, ale z dziećmi sprawili się jak cholera. Z ociąganiem oddała sy nka Keelin. Gapił się na matkę ponad ramieniem dziewczy ny, gdy wracała z nim do namiotu, a po kilkunastu krokach rozpłakał się, co przy niosło Lowie niejaką saty sfakcję. – No dobra – powiedziała, odetchnąwszy ciężko. – Ja będę mówiła pierwsza, potem Mal, Elann i Robak opowiedzą Chamance i Atlasowi o ty m, co zrobiliśmy pod ich nieobecność, by przy gotować się na inwazję Rzy mian. Następnie Chamanca i Atlas zrelacjonują, co widzieli w Galii. Później porozmawiamy o ty m, jak ich raport wpły nie na nasze plany.

Część d ru ga

BRYTANIA I GALIA PÓŹNE LATO,

ROK 55 P.N.E.

1 ROZDZIAŁ

P

ewnego wieczoru pod koniec rzy mskiego miesiąca Augustusa Juliusz Cezar wy pły nął do Bry tanii z niemal dziesięcioty sięczną armią, w skład której wchodzili legioniści z dziesiątego i siódmego legionu, oraz dwuty sięczny m oddziałem pomocniczy m, głównie procarzami i łucznikami z Krety i Balearów. Ragnall stał na dziobie okrętu Cezara – pierwszego, który opuścił galijską plażę – słuchając skrzy pienia wioseł i obserwując tańczące na falach promienie zachodzącego słońca. Za nimi sunęło jeszcze jedenaście okrętów wojenny ch, dalej osiemdziesiąt wy pchany ch legionistami

desantowców, następnie rój łodzi kupców i poszukiwaczy przy gód, łasy ch na niewolników i łupy, wy stępujący ch w obfitości wszędzie tam, gdzie zawędrował Cezar. Nad ich głowami kołowały mewy, również licząc na smaczne kąski, który ch nigdy nie brakowało na szlaku generała i jego wojsk. Przed nimi zachód słońca barwił krwawą czerwienią białe klify Bry tanii. Dom. Wreszcie, po ponad pięciu latach tułaczki, Ragnall wracał do domu. Kiedy ś pewien pijany filozof powiedział mu, że dom jest prawdziwy m celem każdej podróży. Teraz rozumiał, o co mu chodziło. Gdy pół dekady temu wsiadał z Drustanem na statek do Rzy mu, nie zdawał sobie sprawy, jak potoczą się jego losy. Ta pętla wreszcie się domknęła i oto wracał na rodzinną wy spę, by wziąć ją we władanie! Nie spodziewał się serdecznego powitania – właściwie wręcz przeciwnie – ale poddani z czasem się do niego przekonają. Już za kilka lat Bry towie będą mieszkać w miastach o brukowany ch ulicach, zaży wać kąpieli w luksusowy ch łaźniach, czerpać czy stą wodę z akweduktów oraz kupować i sprzedawać na targowiskach, które nie będą śmierdzieć jak obora. Wtedy mu podziękują. Król Ragnall, człowiek, który obmy ł Bry tanię w czy stej wodzie i skąpał ją w jasny m świetle cy wilizacji. Jego imię przetrwa ty siąclecia w opowieściach i na tablicach statui, które po kres czasu wdzięczni poddani będą stawiać na jego cześć. Prędzej czy później się ożeni. Czy mógłby kiedy kolwiek wy baczy ć Lowie? W pewny m sensie to jej zawdzięczał taki obrót spraw. Poczekamy, zobaczy my. Niezależnie od podjętej decy zji Ragnall z chęcią ujrzy minę królowej, gdy ta rozpozna go na czele potężnej rzy mskiej armii. Legaci i inne grube ry by rozmawiali przy ciszony mi głosami o niedostatecznej liczbie żołnierzy, którą Cezar zabrał ze sobą na podbój Bry tanii. Marne dwa legiony, mówili, podczas gdy reszta armii zbija bąki w Galii, rzekomo zabezpieczając zdoby te ziemie przed zakusami ty ch kilku rebelianckich plemion. Ale oni nie wiedzieli tego, co wiedział Ragnall. Nieco na południe od głównej floty pły nął w ty m samy m kierunku statek z tajemniczy m ładunkiem, który może skłonić Bry tów do naty chmiastowej kapitulacji, nim pierwszy legionista chwy ci za pilum.

Gdy wreszcie przy szła noc, Felix wy wiódł swój legion spomiędzy drzew – dwadzieścia Żółwi i trzy dzieści sześć Zajęcy, każdy z własny m więźniem. W jedy ny m wagonie na statku mieścił się ty lko jeden opancerzony gigant, więc ładowanie ich na pokład trwało wieki. Nie mniejszy ch problemów nastręczy ło załadowanie na statek więźniów, czy li paszy wzmacniającej dla legionistów, ponieważ by li skuci trójkami za pomocą żelazny ch prętów i obręczy. Uwinęliby się szy bciej, gdy by ich rozkuć, ale wtedy mogliby uciec. Felixowi przeszło przez my śl, by kilku zabić celem dostarczenia Żółwiom siły, aby wciągnąć okręt na plażę, załadować, a potem zepchnąć z powrotem do morza, ale musiał oszczędzać więźniów, bo przewidziano ty lko taką ich liczbę, aby starczy ło do czasu przy bicia do brzegu Bry tanii. Musiał się więc uzbroić w cierpliwość. A niczego

tak nie znosił jak by cia cierpliwy m. Gdy niebo rozjaśniły pierwsze promienie wstającego słońca, niemal połowa legionistów wciąż czekała na załadunek. Mieli wy ruszy ć pod osłoną mroku, spóźnili się. Cezar nie będzie zadowolony, choć to przecież wy łącznie jego wina. Felix my ślał, że załadunek odbędzie się w porcie i że jego żołnierze wejdą na pokład po wzmocnionej kładce. Mars jeden wiedział, że odkąd pozabijali większość Fennel-Nodensów, wy brzeże roiło się od opuszczony ch przy stani. Ale nie, to by łoby zby t proste. Ponieważ Cezar miał obsesję na punkcie utrzy my wania legionu Felixa w sekrecie, musieli wy ruszy ć z jakiejś odludnej zatoki. Zupełnie jakby wszy scy Galowie ty lko czekali, żeby podejrzeć załadunek i donieść o legionie Senatowi! I zupełnie jakby Senat im uwierzy ł! Przy najmniej dostał nauczkę. Następny m razem dokładnie określi liczbę więźniów potrzebną do wy konania misji, a potem zabierze ze sobą dwa razy więcej. Albo i trzy razy, a co! O wiele większy m pocieszeniem by ło dla niego to, że gdy już posiądzie magię Wiosny, nie będzie musiał spełniać zachcianek Cezara. Kto wie, może dziewczy na trafi w jego ręce już tej nocy ! No cóż, może nie tak szy bko, ale gdy ty lko znajdzie się na wy spie, nie minie wiele czasu... Na początek wy starczy mu Bry tania; kiedy już sięgnie po władzę, wy produkuje kolejny ch legionistów. Zatarł ręce i uśmiechnął się szeroko, wy obrażając sobie, jakich żołnierzy będzie mógł stworzy ć po połączeniu własnej mocy z mocą dziewczy ny. Wczoraj centurion powiedział mu zupełnie poważnie, że Cezar pły nie do Bry tanii, by oddać ją we władanie prawowitemu królowi – Ragnallowi! Felixowi śmiać się chciało, gdy pomy ślał o biedny m Ragnallu, święcie przekonany m, że zostanie królem. Bawiło go też, Cezar zmarnował choć chwilę na wy my ślanie akceptowalny ch wy mówek, by najechać dziury takie jak Bry tania czy Galia, ale przede wszy stkim bawiło go setnie, że wszy scy – włącznie z generałem – ot, tak dawali wiarę wszy stkim jego krety ńskim wy mówkom. Z początku Felix by ł przekonany, że urojenia Cezara to ty lko gra, ale teraz miał już całkowitą pewność, że generał jest niespełna rozumu – tak upoił się sukcesami i chwałą, że ży ł w swoim własny m świecie. Felix ty lko czekał, by z hukiem sprowadzić go na ziemię. Kiedy już zostanie królem, utrzy ma bohatera Rzy mu przy ży ciu przez rok, aby codziennie poniżać go na oczach tłumu. Sam Hades podziękuje Felixowi za to, że strącił Cezara z piedestału samouwielbienia, nim wreszcie pośle zdoby wcę do podziemnego świata. Z Ragnallem nie będzie się paty czkował, od razu zabije go jak psa. Nigdy nie przepadał za młody m Bry tem. Albo nie, nie zabije go od razu. Będzie zabijał go długo i skrupulatnie. Właśnie od niego zacznie, gdy już zabezpieczy swoją pozy cję. Ze snu na jawie wy rwało go doniosłe gruchnięcie, gdy jeden z wielkoludów przewrócił się, próbując wdrapać do wagonu. Dry blas leżał twarzą do dołu na pły ciźnie, machając nogami. A niech to, pomy ślał Felix. Jak czegoś nie zabiją, są zupełnie do niczego. Kilku kamratów niedoszłego topielca przy człapało, by pomóc mu dźwignąć się na nogi. Felix mógł ty lko mieć nadzieję, że nie utopią się wszy scy.

Walfdan po raz kolejny odnalazł szlak i zakradł się nim kawałek w kierunku przy lądka i leżącej dalej zatoki. Robak czekał tam już na niego z małą łodzią żaglową. Coś zaszeleściło w pobliskich chaszczach i galijski druid aż podskoczy ł, stłumiwszy krzy k. To nic, królik czy jakieś inne leśne zwierzę. Poszedł dalej na palcach, spocony i skołowaciały, oglądając się co parę kroków. Każdy cień wy glądał w mglisty m zmierzchu jak rzy mski potwór. Trudno by ło go nazwać odważny m. Spodziewał się, że misja szpiegowska wy kończy go nerwowo, i nie pomy lił się. Nie sposób jednak by ło spierać się z Atlasem, który uznał, że to Walfdanowi przy padnie zadanie szpiegowania Rzy mian w Galii. Kuszy ta pozostał głuchy na argument druida, że jest tchórzem i nie sprawdzi się w tego ty pu misji. Walfdan, pomimo najlepszy ch chęci, nie by ł w stanie wy kręcić się sianem; może po części dlatego, że wiedział, że by stry Afry kańczy k ma rację. Walfdan by ł Galem, znał swoich pobraty mców i ziemie, na który ch ży li, żeglował, odkąd nauczy ł się chodzić – wy pisz wy maluj materiał na szpiega. Zadaniem druida by ło dowiedzieć się jak najwięcej o przy gotowujący ch się do inwazji legionach i wrócić do Bry tanii odpowiednio przed nimi, by złoży ć raport. Bogom dzięki, że bry ty jski druid Robak zaoferował swoją pomoc. Dzięki temu Walfdan nie musiał samemu przepły wać Kanału, włóczy ć się po przy staniach i liczy ć sposobiący ch się do rejsu Rzy mian. Znalezienie mrocznego legionu Felixa okazało się zadaniem nieco trudniejszy m, ale w miarę posuwania się szlakiem opustoszały ch, tonący ch we krwi wiosek zawęzili w końcu liczbę możliwy ch lokalizacji ich bazy do jednej zatoki. Wtedy Robak zasugerował Walfdanowi, by ten podkradł się sam i zobaczy ł, ilu jest żołnierzy, a Bry t zaczeka w łodzi. Chodziło o to, by nie zdradził ich brzęk naszy jników i bransolet, który mi by ł obwieszony. Walfdan nigdy się tak nie bał, jak wtedy, gdy klęczał w krzakach na obrzeżu plaży, licząc demony mrocznego druida. Przy zwy czaił się do my śli, że bogowie obdarzają śmiertelników odwagą w chwilach wielkiego zagrożenia. Najwy raźniej akurat tego wieczoru bogowie by li zajęci, bo Walfdan drżał z przerażenia jak wy ziębione dziecko, a strach wy wracał mu flaki na drugą stronę, jakby miały lada moment uciec z tonącego okrętu jego ciała. Kiedy wy dało mu się, że dostrzegł go Skórzniak, prawie to zrobiły. Jego ulga nie miała więc sobie równy ch, gdy zawrócił w stronę kry jówki Robaka. Wiedział jednak, że naprawdę odetchnie dopiero wtedy, gdy znajdą się już na pełny m morzu.

Gdy Felix patrzy ł na gramolącego się z wody Żółwia, nagle poczuł, że ktoś go obserwuje. Obejrzał się na stojącego za nim Głupa, który gapił się na niego z rozdziawiony mi ustami. Felix nie znosił, gdy ktoś się na niego gapił. – Idź sobie! – rozkazał. Głup omiótł wzrokiem morze, skały, plaże i drzewa, jakby zastanawiał się, dokąd ma iść. Nie znalazłszy dogodnego miejsca, znowu utkwił wzrok w Felixie, jakby zapomniał, że otrzy mał

rozkaz. – Weź idź tamtą ścieżką do lasu i spróbuj znaleźć jakiegoś dzika. Albo może szpiegującego nas Gala? Cokolwiek, ty lko zejdź mi z oczu! Przestaniesz się gapić czy nie!? – Tak jest! Olbrzy m potruchtał we wskazany m kierunku, dzwoniąc i zgrzy tając pancerzem. Felix patrzy ł, jak biegnie, mając nadzieję, że wróci na czas, by zdąży li zapakować go na okręt.

Walfdan obejrzał się, gdy usły szał za sobą hałas. Pewnie też królik. A może jednak nie? Nie, ty m razem to naprawdę by ł jeden z żelazny ch demonów. Szedł traktem w jego kierunku, ocierając się ramionami o pnie po obu stronach. Druid niemal odetchnął z ulgą; przy najmniej wiedział na pewno, z czy m ma do czy nienia. Wreszcie – śmierć, a potem wieczny odpoczy nek i święty spokój. – Chodź no tu – powiedział demon po łacinie. – Ani mi się śni – bąknął Walfdan po galijsku, robiąc krok do ty łu na nogach jak z ły ka. Demon wzniósł miecz – kawał żelaza niewiele krótszy od łodzi, którą przy pły nęli tu z Robakiem. Stary druid odwrócił się i pobiegł traktem szy bciej, niż ktokolwiek w jego wieku biegł czy kiedy kolwiek pobiegnie. Widział, z jaką szy bkością poruszają się stwory Felixa, i miał świadomość, że nie ma szans ujść z ży ciem, ale – niech to Teutates porwie – przy najmniej spróbuje. Spodziewał się, że lada chwila poczuje ciężkie łapsko na ramieniu lub żelazne ostrze w sercu, ty mczasem nie niepokojony wbiegł na szczy t wzniesienia, puścił się stokiem na złamanie karku i skierował w stronę półwy spu. Nie śmiąc się obejrzeć, pruł naprzód jak zając, który obudził się i zorientował, że żółw minął go godzinę temu. Zszedł z drogi i przedarł się przez zasłonę drzew. Zahaczy ł o wy stający korzeń, stoczy ł ze skarpy i zwalił do łodzi. – O, cześć! – przy witał go Robak. – Demon... idzie tu... – Rozumiem. Bry t zakrzątał się na pokładzie, momentalnie postawił żagiel, a kiedy słońce wy chy liło się zza hory zontu, wy pły wali już na pełne morze. Dopiero wtedy Walfdan odważy ł się zerknąć za rufę. Nie dopatrzy ł się oznak pościgu. Dy szał jak miech kowalski, a potem przy szła świadomość, że właśnie mdleje. Spróbował uspokoić oddech, ale poczuł się jeszcze gorzej. Świat wirował mu przed oczami. Biegł zdecy dowanie zby t szy bko. Ciekawiło go, czy ty m razem serce wy trzy ma. Pry chnął śmiechem, gdy uświadomił sobie, że umrze, bo udało mu się uciec przed śmiercią. O ironio, pomy ślał. A potem naszła go my śl, że to może wcale nie ironia? Chy ba nigdy do końca nie zrozumiał, czy m właściwie jest

ironia. Podejrzewał, że nikt nie wie, a jeśli mówi, że wie – udaje. Robak trzepnął go w plecy. – No chy ba mi tu nie umrzesz, co? Lepiej na wszelki wy padek powiedz, ile naliczy łeś demonów. Trzepnięcie chy ba pomogło. Walfdan opowiedział Robakowi o wszy stkim, co widział, a łódź sunęła ty mczasem na północny zachód, niesiona silny m podmuchem wiatru. – Aż ty le? I wszy scy na jedny m okręcie? – Tak właśnie. – Hmmm – zamy ślił się Robak. Pchnął rumpel, tak by łódź zwróciła się dziobem na północny wschód. Szarpnął żagiel, by złapać weń podmuch wiatru, i łódź przechy liła się na wirażu halsu. – Co ty knujesz? – zaciekawił się Walfdan, pełznąc po pokładzie w stronę siedzącego na sterburcie Robaka, by wy balansować łódź. – Okręt demonów wkrótce postawi żagiel. Pły niemy teraz prosto na niego! Zobaczą nas. Bry t zignorował go. – Robak! Pły niesz prosto na te potwory ! Robak puścił do niego oko i bły snął odsłonięty mi w szerokim uśmiechu zębami.

2 ROZDZIAŁ

N

ie można powiedzieć, by się spieszy li – zauważy ła Chamanca, zeskakując z konia. – Nie można – przy znała Lowa. Rzy mska flota znalazła się w zasięgu wzroku kilka ładny ch godzin temu. Gdy spoglądało się ze szczy tu klifu na skąpane w poranny m słońcu morze, miało się wrażenie, że okręty zasty gły w bezruchu. Niektóre wy posażone by ły w wiosła, z który ch prawie nie korzy stały, a większość polegała wy łącznie na żaglach rozdęty ch południowo-wschodnią bry zą. Chamanca wskazała armadę głową.

– Atlas mówi, że są ich ze dwa legiony. To by się zgadzało z informacjami, który ch udzielili Lowie kupcy i ry bacy. Na dokładniejsze szacunki będzie musiała poczekać do powrotu Walfdana i Robaka. – Dziesięć ty sięcy legionistów – mruknęła. Z tej odległości okręty wy glądały jak zabawki. Jakim cudem mieściły ty lu ludzi? – My mamy ty le samo – rzekła Chamanca, kiwając głową. – Ale oni mają jeszcze łuczników i procarzy, o konnicy nie wspominając, więc pewnie mimo wszy stko przewy ższają nas liczebnie. – Do tego legion demonów ży wiący się mroczną magią. – Ano tak. Ale nie mają Chamanki! – Chwała Danu za jej liczne łaski. – Lowa przeniosła wzrok na wy szczerzoną bezczelnie Ibery jkę. Pamiętała dzień, w który m Chamanca przy łączy ła się do Zadara, wkrótce po ty m, jak ona sama to zrobiła. Ty le się zmieniło od tamty ch czasów, ale Ibery jka nie zmieniła się ani na jotę. Wciąż piłowała zęby, wciąż nosiła te same skórzane spodenki i żelazny napierśnik, który zdawał się więcej odkry wać, niż zakry wać. Głowy wciąż się za nią obracały, szczęki wciąż opadały do ziemi na jej widok. Ciało miała smukłe i jędrne jak zawsze, nie imały się jej zmarszczki, próżno by ło szukać choćby odrobiny tłuszczu, który można by złapać kciukiem i palcem wskazujący m. Lowa wiedziała, że Ibery jka jest od niej dobre dziesięć lat starsza, ale wy glądała jak równolatka. Czy żby pita przez nią krew tak korzy stnie wpły wała na skórę? A może chodzi o coś innego? – Na magię wciąż nie możemy liczy ć? – upewniła się Chamanca. – Nie możemy, o ile wiem... Mal odwiedził Wiosnę na farmie. Mówi, że wciąż nie może czarować. – Mal do niej pojechał? – Tak. – Nie ty ? – Musiałam przy gotować Maidun na wojnę. – No pewnie. – Mogła przy jechać do mnie. – Mogła. Lowa westchnęła. – Chamanco, nie mam czasu tłumaczy ć się nadąsanemu dziecku z czegoś, czego nie zrobiłam. Jeśli tak bardzo kochała Duga, że aż odwaliło jej po jego śmierci, to mogłaby przy najmniej powitać na świecie jego rodzonego sy na. – Chy ba że nienawidzi jego matki tak bardzo, że aż... – Chamanco. – Tak, Lowo? Ibery jka zdawała się zupełnie nie rozumieć, że rozmawia ze swoją królową. Inni dowódcy rozmawiali z nią swobodnie, nawet wchodzili jej czasem w słowo, ale jednak czuła, że ją poważają. Chamanca zdawała się niezdolna do okazania szacunku komukolwiek. Lowa zwy kle nie przejmowała się ty m zanadto – wręcz przeciwnie. Rozmawiała z Chamancą jak równa z równą, co wpły wało na nią oży wczo. Ale nie dzisiaj. – Jeśli Wiosna zechce kiedy ś porozmawiać ze mną o ty m, kto ponosi winę za śmierć Duga

albo kto wpakował mu, kurwa, strzałę w głowę, albo kto wiedział zawczasu o ty m, że umrze – proszę bardzo. Ja nie będę za nią gonić, żeby słuchać, że zabiłam mężczy znę, którego kochałam. – Wiosna włada łukiem nie gorzej od ciebie i będzie uży teczna w walce prawie tak jak ja, ale jest młoda, a więc i uparta. Widziałam ją wczoraj. Jest w Maidun, przeby wa z lekkimi ry dwannikami. Powinnaś do niej zajrzeć. Lowa powiodła wzrokiem po ustawiony ch w rzędzie kilka kroków od krawędzi klifu skorpionach, gotowy ch do zatopienia rzy mskich okrętów giganty czny mi bełtami. Dowodził nimi Mal, który szedł właśnie ku dwóm kobietom, dokonując inspekcji szy ku. Zauważy ła, że się ostrzy gł i przy ciął brodę. Przeczesała ręką włosy, zapewne zmierzwione wiatrem, i pomy ślała, że to zabawne, do jakich pierdół ludzie przy wiązują wagę przed bitwą. Po raz nie wiedzieć który ogarnęła wzrokiem zbliżającą się armadę. Słońce wspięło się nieco wy żej, sprawiając, że okręty wy dawały się większe niż przed chwilą. A może po prostu podpły nęły bliżej. Skinęła na flotę. – Masz rację. I tak nie miałam dzisiaj nic lepszego do roboty, niż szukać po barakach marudnego dziecka i walić głową w ścianę jej bzdurny ch pretensji. Mówiłaś, że gdzie jest? Już jadę. Czy mogłaby ś zostać tutaj i poprosić Rzy mian, żeby chwilę zaczekali ze zmasakrowaniem nas wszy stkich? Ibery jka uśmiechnęła się, wskoczy ła na konia i zniknęła z klifu. – Wszy stko gra? – zagadnął królową Mal, zakończy wszy inspekcję. – Gra i buczy – skłamała. – Nie chciałby m kusić losu, ale nasi goście chy ba zrobią nam tę przy jemność i podpły ną pod sam klif, odpukać w puste – powiedział, stukając się kły kciem w głowę. Rzeczy wiście, ława okrętów sunęła na nich prosto jak po sznurku, odkąd znalazła się w zasięgu wzroku, i nic nie wskazy wało na to, by miała zmienić kierunek. Jeśli utrzy mają kurs, drewniane burty i maszty wejdą w zasięg skorpionów na długo przed przy biciem do brzegu, a wtedy legioniści będą musieli pokonać ostatni odcinek do wąskiej plaży u stóp skał, brodząc w wodzie. Maiduńczy cy by li uzbrojeni w długie drągi o żelazny ch okuciach, kliny i ciężkie obuchy, gotowi zwalić wrogom na głowy pokaźne kawały rzeczonego klifu. – Nie przy bije tu. Nie podbiłby całej Galii i połowy Germanii w dwa lata, gdy by popełniał tak podstawowe błędy. – Prawda, ale nigdy nie wiadomo. – Mal znów puknął się w czoło. – Nigdy jeszcze nie dowodził inwazją z morza. – Istnieje możliwość, że jest idiotą – przy stała Lowa. – Zadbaj więc o to, żeby twoi ludzie trzy mali się z dala od krawędzi i strzelali ty lko wtedy, gdy okręty znajdą się w ich zasięgu. – Wskazała podbródkiem zgromadzony ch w głębi lądu za linią skorpionów łuczników, czekający ch na rozkaz wbiegnięcia na klif i zasy pania Rzy mian gradem strzał. By ło ich dobrze ponad ty siąc i stanowili część oddziałów konny ch i ry dwanów. Ich konie i pojazdy czekały u stóp wzgórza. Zastanawiało ją, czy jest wśród nich Wiosna. – Upewnijmy się, że jeśli zmienią kurs, to nie dlatego, że jakiś idiota wy strzelił przedwcześnie. I, rzecz jasna, jeśli zmienią kurs i znajdą się w zasięgu skorpionów, ale nie łuczników, zrób wszy stko, żeby zatopić jak najwięcej. – Nie obawiaj się – uspokoił ją Mal. – Moi ludzie znają się na swojej robocie, i ja też. Lowa skinęła głową i odjechała. Mając świadomość, że przed chwilą powiedziała Chamance, że nie starczy jej czasu na nic poza dowodzeniem żołnierzami, poszła zobaczy ć sy nka. Minie co najmniej pół dnia, nim Rzy mianie dotrą do lądu, rozstawieni wzdłuż brzegu

krzy kacze dadzą jej znać, jeśli coś się zmieni, przy gotowy wała się na ten moment od lat i zadbała o wszy stko, o co ty lko mogła, nie miała więc chwilowo wiele do roboty. Jeśli Cezar skręci na północ – a spodziewała się, że to zrobi – żeby przy bić do brzegu w dogodny m miejscu, poprowadzi swoje oddziały do bitwy dopiero pod koniec dnia. Nie tak to sobie zaplanowała, ale wiedziała doskonale, że jeśli idzie o porządek, wojna przy pomina zwy kle ogarnięty pożarem burdel. A jeśli ci demoniczni legioniści są chociaż w połowie tak skuteczni, jak jej mówiono, to najprawdopodobniej będzie to jej ostatnia bitwa. Jeśli więc musi dziś umrzeć, to przy najmniej chce jeszcze przedtem zobaczy ć sy na.

Ragnall ziewnął. Na Jowisza i Belenosa, ależ się ciągnie ta przeprawa. Okręty mogły by już dziesięć razy dopły nąć do Bry tanii i z powrotem, ale rejs spowalniały przeładowane, wlokące się jak muchy w smole łodzie żaglowe. Ragnall wy obrażał ich sobie jako flotę dry fujący ch na plecach grubasów z wy ciągnięty mi w górę chustkami do nosa, którzy czekali na to, aż dopły ną z wiatrem na obiad do najbliższej karczmy. Momentami by ł wręcz pewien, że posuwają się wstecz. Czy Cezar nie wy ciągnął wniosków z bitwy z Wenedami? Czy nie rozumiał, że łodzie żaglowe są bezuży teczne? Za nimi niknęła w oddali Galia, przed nimi rosły białe klify Bry tanii, ale rosły w tempie prawdziwie ślimaczy m. Cezar, Labienus, inni generałowie oraz kilku czołowy ch legatów stało na rufie, rozmawiając o czy mś zawzięcie. Ragnall zbliży ł się do nich, by posłuchać. Wszy scy poza Cezarem kry ty kowali obrany kurs, nie zapominając jednak o zwy czajowej dawce pusty ch uprzejmości oraz pochlebstw. Ragnall przy pomniał sobie podobne klify, które widział w Galii, i wy wnioskował, że u ich stóp znajduje się ty lko wąski pas plaży, jeśli potężne fale nawiedzające te wody w ogóle zostawiły jakąś plażę. Co więcej, wszy stko wskazy wało na to, że wy lądują u podnóża klifów, skąd może spaść na nich deszcz pocisków. Sły szał od kupców o sieci kory tarzy i rozległy ch plażach dalej na północy. Labienus utrzy my wał, że to tam powinni lądować. Ragnall odczy tał z twarzy Cezara, że jego także frustruje niemrawe tempo transportowców i że sam chciałby się znaleźć w Bry tanii jak najszy bciej. Powiedział, że legioniści czują się nieswojo na wodzie, że zapasy poży wienia na większości okrętów wy starczą najwy żej na pół dnia – bo na ty le początkowo planowano rejs – oraz że ostatnie okręty pły ną wśród unoszący ch się na wodzie nieczy stości z ty ch pierwszy ch. To niegodne, dodał. Legioniści Cezara nie powinni babrać się w gównie. Im szy bciej dopły ną do celu, ty m lepiej. Jeśli nie znajdą plaży, będą pły nąć wzdłuż wy brzeża, aż na jakąś natrafią. Bry towie nie mieli pojęcia o nadchodzącej inwazji. Jedy ny pocisk, jakiego powinni się obawiać – konty nuował generał – to zbłąkany kamień z procy pastucha. – Ależ, Cezarze – zaoponował Labienus – wiedzą doskonale, jestem pewien, że bacznie nas obserwują. Nie kry liśmy się z przy gotowaniami, a kupcy...

– Utrzy mujemy kurs!!! – wrzasnął generał, jego twarz oblała się rumieńcem, zbielały kostki zaciśnięty ch palców. Cezar sły nął z zimnej krwi. Skąd ten nagły wy buch? Czy żby bał się wody ? Powiedział kiedy ś, że łodzie są poniżej jego godności. Czy tak naprawdę bał się pły wać? Zdaniem Ragnalla by ło to jedy ne sensowne wy tłumaczenie jego zachowania. Labienus spostrzegł, że Ragnall przy gląda się generałowi, i obrzucił go spojrzeniem, które należało interpretować jako: „Nie twoja sprawa”. Ragnall wrócił więc na rufę, by w spokoju zaplanować działania podczas pierwszy ch lat swoich rządów. Zacznie od przy wrócenia niewolnictwa, które zniosła Lowa. Rozumiał argumenty ży czliwców o załzawiony ch oczach, że jeden człowiek nie powinien posiadać drugiego, ale owi ży czliwcy nie rozumieli, że wszy scy zainteresowani czerpali z niewolnictwa korzy ści. Gdy by niewolnictwa nie by ło, głupcy, lenie i biedacy i tak musieliby uprawiać ziemię i walczy ć w wojnach w zamian za jedzenie i dach nad głową. Ale ponieważ jest, wszy stkim ży je się lepiej; niewolnicy by li świetnie odży wieni i mieszkali w lepszy ch warunkach, ponieważ człowiek chętniej troszczy się o to, co należy do niego, niż o to, co ty lko wy najmuje (o czy m łatwo się przekonać, patrząc na stan wy poży czany ch w Rzy mie ry dwanów). Jeśli niewolnicy nie mieli nic do roboty lub gdy zachorowali, wciąż mogli liczy ć na wikt i opierunek, którego odmawiano najmowany m robotnikom. Niewolnicy często by li traktowani jak członkowie rodziny – stanowili przecież część małego kręgu zaufania – a więc również oni korzy stali na ty m, gdy ich właściciele pięli się w górę. Najemny ch robotników nikt nie darzy ł tak wielkim zaufaniem, by powierzać im sekrety lub zostawiać srebra w zasięgu ręki. Wniosek by ł prosty : niewolnictwo służy ło wszy stkim, i to na ty m gruncie Ragnall rozpocznie budowę nowej Bry tanii. Zauważy ł coś kątem oka. Czy to odblask metalu tam, na szczy cie klifu?

– Wy jazd mi z ty m skorpionem! – ry knął Mal. Te idiotki dopchnęły balistę na samą krawędź przepaści, bogowie raczą wiedzieć z jakiego powodu. – Przepraszam, przepraszam! – zmity gowały się Gale Cossach i Taddy Kaczucha, odpowiedzialne za obsługę skorpiona. Cofnęły machinę o pięć kroków. Głowa Taddy miała kształt, a jej włosy kolor orzecha leszczy ny, nos by ł szeroki i płaski, z zadarty m czubkiem. Malowi to nie przeszkadzało, grunt, że wiedziała, co robi. Obsługiwała balistę szy bko i sprawnie, a rozkazy wy kony wała bez szemrania. O takich dziewczy nach mówiło się, że mają „ory ginalną urodę”. Również pod względem figury różniła się od Nity ; by ła smukła i wiotka tam, gdzie Nita by ła miękka i krągła, a jednak Malowi zapierało dech w piersi, gdy na nią patrzy ł, i by ła pierwszą kobietą, którą nieomal zaprosił na piwo, odkąd jego żona zginęła w bitwie. Nieomal. Musi minąć jeszcze trochę czasu. Za każdy m razem, gdy przy szło mu na my śl, aby zaproponować coś Taddy, przed oczami stawała mu Nita z ręką na biodrze i groziła palcem.

Natomiast partnerka Taddy, Gale Cossach, nawalała raz po raz. By ła potężną kobietą o topornej, gładkiej twarzy, z której biła pewność siebie. Jej apary cja kontrastowała z wrodzony m anty talentem do żołnierskiego rzemiosła. Mal nie wiedział, czy ma słabą pamięć do rozkazów, czy przestało jej się podobać to, co robi, czy może zwy czajnie jest idiotką. Jej skorpion zawsze uty kał w rozmiękły m podłożu i w bramach. Już dwa razy wy strzeliła nieopatrznie z balisty, nieomal kogoś zabijając. Mal ży wił nadzieję wbrew nadziei, że z czasem Gale się poprawi, choć z doświadczenia zdoby tego przy budowie wozów wiedział, że ludzie się nie zmieniają. Ty m niegodny m zaufania można by ło ufać ty lko w jednej kwestii: że nie staną się ludźmi godny mi zaufania. – To moja wina – potwierdziła jego przy puszczenia Gale. – My ślałam, że uzy skamy lepszy kąt znad samej krawędzi. – I masz rację – powiedział Mal – kąt by łby korzy stniejszy, ale niech skorpion zostanie, jak jest, dopóki okręty nie znajdą się pod nami. Czy to jasne? Jak nas zobaczą, w ży ciu nie zbliżą się na odległość strzału. – Masz rację, przepraszam. – Mówiłam jej – rzuciła Taddy, niosąc znad przepaści przerośniętą strzałę. – A ona na to, że... Potknęła się i zatoczy ła naprzód, zaczepiła stopą o ły dkę i upadła. Metalowy grot olbrzy miej strzały zahaczy ł o mechanizm spustowy balisty. Nałożona na cięciwę strzała wy strzeliła w niebo ponad krawędzią klifu i pomknęła w stronę rzy mskiej floty. Mal patrzy ł, jak unosi się i opada zgrabny m łukiem, a zawartość jego żołądka wy konała podobny manewr.

– Patrzcie! – zawołał Ragnall. Wszy scy spojrzeli. Wielka strzała wzleciała ze szczy tu skały i skierowała się w ich stronę, po czy m plasnęła w wodę kilkaset kroków od dziobu pierwszego okrętu. Ragnall zobaczy ł, że Cezar mówi coś prędko do kapitana, a ten daje rozkaz zmiany kursu. Jednostka obróciła się na północ, ustawiając się równolegle do ściany klifu, w dalszy m ciągu dobre pół mili w morzu. Reszta okrętów poszła w jego ślady.

Znalazła Małego Duga bawiącego się na dy wanie naprzeciwko siedzącej ze skrzy żowany mi nogami Keelin Orton. Dziecko machało w powietrzu trzy nogim i jednookim drewniany m psem, bijąc drugą o ziemię, śmiejąc się chrapliwie do swojej mamki. Ta śpiewała mu piosenkę o pajączku. Miała melody jny, dźwięczny głos. Małemu najwy raźniej bardzo się podobało. Kiedy Mały Dug spostrzegł matkę, wy dał z siebie radosny kwikowrzask i zaczął podskakiwać na tłuściutkiej pupci, wy machując rączkami i rechocząc jak oszalały. Lowę ucieszy ło, że ją rozpoznał. Gdy rozmy ślała o ty m, jak wielka i okrągła jest jego głowa i czy to znaczy, że będzie mądrzejszy, chłopczy kowi udało się jakoś uderzy ć w nią psem. Przestał śmiać się i podskakiwać, skupił wzrok na zabawce w ręku i wy dał z siebie mrukliwy jęk, który szy bko przerodził się w zaskakująco głośny płacz. Czy ży ło gdzieś w leśny ch ostępach lub na rozległy ch równinach, zastanawiała się Lowa, stworzenie bodaj w połowie tak głośne jak ludzkie niemowlę? Z każdy m kolejny m poziomem głośności skóra Małego Duga zmieniała kolor z różowego na czerwony. – Wasza Wy sokość, twój sy n! – powiedziała Keelin w słodkim momencie ciszy, podczas gdy dziecko wy pełniało płuca powietrzem, by zaraz zaatakować ich uszy kolejny m ogłuszający m wrzaskiem. Podniosła Duga i wręczy ła matce. Lowa przy cisnęła go do piersi. Zamiast wrzasnąć, wcisnął twarz w jej ramię, usmarowując bawełnianą koszulę śliną i śluzem. Jeśli którakolwiek królowa w historii Bry tanii stawiała czoła inwazji ufajdana dziecięcy mi glutami, przeszło Lowie przez my śl, bardowie nie pisnęli o ty m ani słowem. – Jesteście gotowi do drogi? – zapy tała. – Gdy ty lko dasz znać, uciekamy stąd co koń wy skoczy z parą wierzchowców na zmianę. Ale ucieczka nie będzie konieczna, Lowo. Zadacie bobu ty m draniom. Gdy już będzie po wszy stkim, te parszy we gnojki będą pły wać w morzu twarzą do dołu jak gówno w przerębli, zobaczy sz. – Lepiej leć sprawdzić konie i dokończy ć przy gotowania czy co tam masz do roboty. Posiedzę z nim chwilę. – Dobra! Lubi się bawić ty m psem. Robak dał mu go dziś rano – rzuciła Keelin na odchodny m, hipnoty zująco koły sząc biodrami. Lowa siadła na dy wanie i umieściła Duga przed sobą. Wzięła do ręki trzy nogiego psa. By ła pewna, że gdzieś go już widziała. Dug zachichotał, wy ciągając po niego rękę. Podetknęła mu psa pod nos, a niemowlę zamknęło na nim rączki, i wtedy sobie przy pomniała. Taką samą zabawkę widziała na półce w chacie, w której my ła się i przebierała tego dnia, gdy zmasakrowali plemię bartończy ków, zanim poszła na biesiadę, gdzie Zadar zabił jej siostrę i przy jaciółki. To by ła ta sama zabawka. Pamiętała, że strzeliła do niej z procy i spudłowała. Jak, na Danu, znalazła się w rękach jej dziecka? Nie wierzy ła w żadne omeny, ale wierzy ła, że świat by łby jeszcze dziwniejszy, gdy by nie zdarzy ł się czasem jakiś niewy tłumaczalny zbieg okoliczności... Mimo to czuła podskórnie, że ten konkretny niewy tłumaczalny zbieg okoliczności to omen, i to niedobry. A może dobry ? Omeny to śliska sprawa, oto, dlaczego nie warto zwracać na nie uwagi. Pobawiła się trochę z Mały m Dugiem, ale wkrótce zaczął pojękiwać, a niezawodna metoda Lowy na jego humory – odwracanie wzroku, a potem patrzenie na niego znienacka – która dotąd zmieniała go w śmiejącą się różową kulkę, po raz pierwszy zawiodła. Próbowała go

przy tulać, ale wiercił jej się w rękach i odpy chał, jakby by ła pokry ta trucizną. Potrząsnęła mu psem pod nosem, a on pacnął go ręką i zawy ł przeciągle. – Kiepska jestem w te klocki – bąknęła pod nosem i już miała zawołać Keelin, gdy usły szała krzy k. – Rzy mianie zmienili kurs, pły ną na północ! – A niech ich cholera... – powiedziała, wstając z chłopcem na rękach. Dug przestał płakać i wetknął jej palec w nozdrze. Wy jęła go delikatnie. Gdy dostrzegła na ścieżce biegnącą ku niej Keelin, krzy kacz powtórzy ł wiadomość. Lowa ucałowała sy nka w czubek głowy, przekazała go opiekunce, wskoczy ła na konia i pogalopowała na wy brzeże, sły sząc cichnący płacz Małego Duga.

3 ROZDZIAŁ

W

alfdan potrząsnął głową. W co on pozwolił się wpakować ty m razem? Nigdy nie przy pisy wał sobie żadny ch magiczny ch zdolności – jego druidy czna wiedza ograniczała się do opatry wania ran i leczenia chorób, nakładania szwów, unieruchamiania złamany ch kończy n i warzenia ziołowy ch naparów – a jednak czuł złowrogą moc emanującą z okrętów, tak jak czuje się smród rozkładającego się trupa, moc przy prawiającą o mdłości i budzącą obawy. Mimo to utrzy mał kurs. A dlaczego? Ponieważ Robak mu kazał, a z jakiegoś nieznanego powodu wy kony wanie rozkazów nowego, dziwacznego przy jaciela zza morza by ło wszy stkim, co obecnie

robił. Bry ty jski druid klęczał przy maszcie z zamknięty mi oczami, ściskając rękami oby dwie burty małej łódki. Nie ruszał się, węszy ł ty lko w powietrzu jak pies. Okręt by ł coraz bliżej. Walfdan widział już ponad burtą olbrzy mie głowy w żelazny ch hełmach i te mniejsze w skórzany ch maskach. Legioniści świdrowali ich wzrokiem. Czuł się jak ry ba pły nąca prosto w ławicę rekinów. Trzy mał ster, jak mu Robak kazał. Fale omy wały kadłub, żagiel falował poruszany lekką bry zą. Bry t tkwił w bezruchu, jakby zrósł się z łodzią. Czy on w ogóle zdawał sobie sprawę, jak blisko rzy mskiego okrętu się znaleźli? Dzieliło ich od niego najwy żej pięćdziesiąt kroków. Jedy ny m Rzy mianinem bez hełmu by ł ten mały, ły siejący facet, który szczerzy ł się do nich jak wy głodniałe zwierzę. To jakieś szaleństwo. Pły nęli na spotkanie śmierci. – Robak? – mruknął. Bry ty jski druid uniósł palec, nakazując milczenie. Walfdan raz jeszcze potrząsnął głową, ale ugry zł się w języ k.

Felix uśmiechnął się na widok pły nącej im na spotkanie łódki. Dostrzegł na jej pokładzie ty lko dwóch starców. My ślał, że to druidzi, którzy próbują wy łudzić nieco złota w zamian za pobłogosławienie okrętu. Ale nie wołali do nich, pły nęli ty lko na zderzenie, nawet dostrzegłszy Żółwie i Zające. Dlaczego? Czy mieli aż tak słaby wzrok i nie widzieli, że pokład roi się od potworów? Felix nie zauważy ł, by łódź nabierała wody, nie dostrzegł też żadnego innego grożącego im niebezpieczeństwa, a więc to nie desperacja zagnała ich na ten kurs. A może to po prostu para szaleńców, dwaj pomy leni staruszkowie, którzy pły ną do nich, by powiedzieć „cześć”? Bez różnicy. Felix miał wobec nich własne plany, niezależnie od ich intencji. Podróż jak dotąd by ła diablo nudna. Odrobina tortur pomoże mu się rozbudzić. Widział ich teraz wy raźnie. Starzec na dziobie musiał umierać z zimna – miał na sobie ty lko skórzany łachman i absurdalną liczbę naszy jników i inny ch ozdób. Sternik wy dawał się jeszcze starszy z tą jego siwą brodą i długimi włosami. Patrzy ł na Felixa, widocznie przerażony. Ten pierwszy miał zamknięte oczy. Zupełnie jakby... – Sternik, lewo na burt! – zawołał Felix. Ten facet by ł kurewsko dziwny, nagle Felix poczuł nieodpartą potrzebę znalezienia się jak najdalej od niego. Ich mała łódka rozwijała większą prędkość niż obładowany legionistami transportowiec; nie daliby rady ich wy przedzić, ale jednak... Łup! Felix zachwiał się i złapał burty, żeby nie stracić równowagi. Uderzy li o coś w wodzie. Łup! Drugie uderzenie doszło spod pokładu dokładnie pod nim. W nic nie uderzy li, coś uderzy ło

w nich! Wy jrzał za burtę i dostrzegł pod wodą wielki, ciemny, niknący w głębinach kształt. Wielory b? ŁUP! Trzecie, mocniejsze uderzenie pociągnęło za sobą trzask drewna. Zrobiło dziurę w kadłubie. By li całe mile od brzegu, a mieli dziurę w kadłubie. – Kelter! – zawołał. – Zejdź pod pokład, znajdź dziurę i zatkaj ją... ŁUP! TRZASK! Znowu? Felix uderzy ł się rękami po bokach w bezsilnej frustracji. Spróbował dojrzeć wśród fal małą żaglówkę, ale jej nie wy patrzy ł. Pod samą powierzchnią wody wy patrzy ł za to wielory ba, który pły nął prosto na okręt. ŁUP! TRZASK!

– Ostro na sterburtę i z powrotem tam, skąd przy pły nęliśmy, a zaraz potem kurs na Bry tanię – polecił Robak, nim padł na plecy i legł nieruchomo na pokładzie. Walfdan pociągnął rumpel do siebie, a łódka zrobiła ostry zwrot, bom przeleciał na drugą burtę nad głową rozłożonego na deskach druida. Żagiel wy pełnił się wiatrem i ruszy li raźno naprzód. – Robak? – powiedział Walfdan. – Robak! Trącił kompana nogą, ale ten nie reagował. Zaraz zobaczy, co z nim. Nie chciał puszczać steru przy tak mocny m i kapry śny m wietrze, nie chciał też zatrzy my wać łódki, nim nie odpły ną jak najdalej od okrętu potworny ch legionistów. A skoro o nich mowa... Obejrzał się za siebie. Okręt by ł tam, gdzie go zostawili. Żagiel łopotał na wietrze. Czy mu się zdawało, czy jednostka się przechy lała? Już miał wrócić do sterowania, gdy kolosalny wielory b – bez wątpienia największy, jakiego Walfdan kiedy kolwiek widział – niemal w całości wy łonił się z wody, po czy m z powrotem zanurzy ł pod powierzchnią, wzbudzając potężną falę, która przetoczy ła się przez pokład.

Lowa dopędziła ry dwany na drodze w ty m samy m momencie, w który m dopadł ich Mal, galopując z klifu. Za jego plecami podskakiwały na wy bojach skorpiony wraz z załogami. – Ile okrętów zatopiliście? – chciała wiedzieć Lowa. Mal pokręcił głową ze zbolały m wy razem twarzy.

– Nie obwiniaj się – rzekła mu Lowa. – To przecież nie twoja wina, że nie wy lądowali pod klifami. – A właśnie, że moja. – Jak to...? – Nie jego, ty lko moja – odezwała się żwawa młoda kobieta, podbiegając spręży ście do niego. Nazy wała się Taddy Jakaśtam, jeśli Lowa dobrze pamiętała. – Potknęłam się i przy padkiem wy strzeliłam ze skorpiona. Przepraszam. Lowie stanął przed oczami rzy mski żołnierz, który trzy ma Małego Duga za nogę i unosi miecz, a potem... Wściekłość zagotowała jej trzewia i podeszła gardłem pod same oczy, jej świat pociemniał i zawęził się wy łącznie do głupiej i brzy dkiej Taddy, skrety niałej idiotki, która poty ka się o własne nogi, a potem gapi się na nią, debilnie uśmiechnięta. Lowa wtłoczy ła jej pięść w szczękę, potem drugą w żebra. Mal sięgnął do niej, ale Lowa posłała go na plecy kopniakiem w brzuch. Ta, która wy strzeliła ze skorpiona, wciąż stała na nogach, więc Lowa ponownie zdzieliła ją w twarz. Wtedy padła. Królowa doby ła miecza. Taddy zwijała się na ziemi, jęcząc i krwawiąc. Gdy dostrzegła obnażony miecz, obróciła się na brzuch i próbowała się czołgać. Lowa wskoczy ła jej na plecy, wy trącając spod niej łokcie, złapała za włosy, by odchy lić głowę, i przy łoży ła ostrze do gardła. – Lowa! – usły szała czy jś głos. To Mal. – Lowa! Odwróciła się, aby poradzić mu, by spierdalał, chy ba że sam chce umrzeć zaraz po niej. Mal trzy mał się obiema rękami za brzuch. Tam, gdzie go kopnęła. Kopnęła swojego przy jaciela. Poczuła, jakby ktoś ściągał jej woal z twarzy. Odjęła miecz od gardła Taddy i puściła jej włosy. Wstała. Wszy scy gapili się na nią: Mal, załogi skorpionów i pół setki ry dwanników. Jedy ną osobą niewpatrzoną w Lowę by ła Taddy Kaczucha, która leżała w py le twarzą do ziemi, wstrząsana szlochem. Kurwa w pizdę mać, pomy ślała królowa. – Wy bacz – mruknęła. – Chy ba... mogłam przesadzić. Ale zrozumcie, wszy scy jak tu stoicie, że to nie jest jakieś tam plemię, które wpadło na wasze ziemie, żeby podkradać wam owce. To Rzy mianie, którzy chcą was zniszczy ć. Żołnierze na ty ch statkach chcą nas zabić i zniewolić nasze dzieci, robili to już i są w ty m piekielnie dobrzy. W dwa lata podbili całą Galię, choć wróg miał nad nimi stukrotną przewagę. Łupili miasta, masakrowali plemię za plemieniem, gwałcili rzesze kobiet, mężczy zn i dzieci. I chcą zrobić to samo z nami. Jeśli im na to pozwolimy, nasze dzieci, ich dzieci, a potem ich dzieci, i tak w kółko, będą ży ć pod rzy mskim butem. Będą kopać rowy i w nich umierać, skończą jako galernicy, będą zabijać i konać na arenach albo – jeśli będą piękny mi dziewczętami i chłopcami – będą ruchani na wszy stkie możliwe sposoby, aż pękną wpół i też umrą, a wszy stko to dla przy jemności Rzy mian. Widzę, że niektórzy z was się odwracają. Może to dla was szok, ale wcale nie przesadzam. Jeśli już, to oszczędzam wam szczegółów. Ci ludzie to najwredniejsza banda skurwieli, jaka kiedy kolwiek chodziła po ziemi, i najlepsi wojownicy. A teraz powiedzcie mi: czy chcecie, żeby Rzy mianie zabili was i zabrali wam wasze dzieci? – Nie! – krzy knęło kilkoro gapiów, unosząc miecze. – Czy będziemy z nimi walczy ć i pokonamy ich, a potem wy ślemy z powrotem za morze, by mogli połatać ranny ch i przestrzec resztę świata, by lepiej nie przejebała sobie u Bry tów? – Tak! – zawołali wszy scy.

– Dobrze. Ale wiedzcie, że nie będzie to łatwa walka. Jest to walka, do której trzeba i warto przy stąpić. Nie możemy się z niej wy cofać. Lecz wielu z nas zginie. Nie lękajcie się, możemy wy grać! Ale nie wtedy, jeśli damy dupy i wy strzelimy za wcześnie ze skorpiona. Więc niech wszy scy uważają na to, co robią, i zwracają uwagę na szczegóły. Wtedy zwy cięży my ! Rozległy się entuzjasty czne okrzy ki, a Lowa pojęła, że koniec jej mowy zabarwiły ciemniejsze tony niż jej początek. „Zwracają uwagę na szczegóły ”? Co to miało by ć? Jeśli jakiś bard przeży je, żeby opowiedzieć tę historię, ten fragment pominie milczeniem. Ale przy najmniej nikt nie gapił się już na nią z przerażeniem w oczach; jej ludzie klepali się po ramionach, wy glądali na zainspirowany ch i podekscy towany ch, jakoś udało się jej więc wy jść obronną ręką. Pomogła Taddy wstać. Kobieta przy łoży ła rękę do krwawiący ch ust, obejrzała ją, a potem się uśmiechnęła. – Zasłuży łam na to, królowo, tak bardzo mi przy kro. Czy jest coś, co mogłaby m... Ręka Lowy spoczęła na jej ramieniu. – Nie popełnij drugi raz podobnego błędu i walcz dobrze, kiedy przy jdzie czas. Taddy skinęła. Lowa obróciła się do Mala i otworzy ła usta, by coś powiedzieć, ale nie mogła znaleźć słów. – Nawet mnie nie przepraszaj – wy ręczy ł ją Mal. – Ty lko przy pomnij mi, żeby m nigdy nie zachodził cię od ty łu bez ostrzeżenia. Czy to królowa Lowa, czy koń, należy uważać. – Dzięki. Chy ba czas na trąby. Mal potwierdził skinieniem, odszedł parę kroków i krzy knął przez ściśnięte ręce: – Trąby, na mój rozkaz! Okrzy k rozszedł się echem wokoło. Wszy scy wy jęli krótkie brązowe rogi różnej wielkości, każdy z drewnianą klekotką przy ustniku, które produkowano na potęgę pod okiem Elann Nancarrow. Mal wręczy ł jedną Lowie. Uniosła ją do ust i dmuchnęła. Dziesięć ty sięcy Bry tów zebrany ch wokół niej na pastwisku zrobiło to samo. Jazgot by ł zatrważający – nie tak przenikliwy jak ry k Małego Duga, ale za to o wiele głośniejszy. By ł to najdonioślejszy odgłos, jaki kiedy kolwiek sły szała, drżała od niego ziemia i przejmował do głębi. Odkry ła, że może dmuchać ty lko przez kilka uderzeń serca, nim wibracje sprawią, że łaskotanie w ustach stanie się nie do zniesienia; otarła wargi i dmuchnęła raz jeszcze. Wszędzie wokół ludzie robili to samo, a więc okropne trąbienie raz cichło, raz narastało, a olbrzy mie fale dźwięku przetaczały się lądem po samo morze.

Muzy ka. A więc pierwszą bronią, jaką wy próbowali przeciw Rzy mianom, by ła muzy ka – i to w dodatku gówniana. Yilgarn Craton z Haxam mógłby im pokazać, jak wy doby ć z rogu donioślejszy ton – oni wszy scy dmuchali jak popadło i zrobił się z tego jeden wielki hałaśliwy

bałagan – ale nikt o to Yilgarna nie prosił. Piękna, wspaniała Jocanta Złotowłosa miała rację: maiduńczy cy pod władzą królowej Lowy by li ignorantami, aroganckimi dziećmi – dokładnie jak ich królowa. Walczy ć z Rzy mianami muzy ką! Maidun by ło zgubione. Ale Yilgarn nie pozwoli jej przy wieść do zguby haxamczy ków. Będzie siedział cicho, a kiedy nadejdzie odpowiedni moment, wkroczy do akcji wraz z resztą haxamskich wojowników. Wy pełni rozkaz wielkiej Jocanty. Zamknął oczy i wy obraził sobie, że walczy z Lową i pokonuje ją na oczach wszy stkich, w ty m i samej Jocanty. Ukarze ją za to, że ścięła naczelniczce włosy. Wcześniej go pokonała, nie mógł temu zaprzeczy ć, ale ty lko dlatego, że by ło ciemno, a ona oszukała go, chowając rękę za plecy. Następny m razem spuści jej takie manto, że do Beltane popamięta. Czy ż jej ręce by ły choć w połowie tak silne, jak jego? Absolutnie nie. A kiedy już zrobi, co ma do zrobienia, Jocanta z pewnością ujrzy go w inny m świetle pochodni. Wreszcie zauważy, jaki jest męski, a wtedy... Nie, nie, nie! Nie wolno mu tak my śleć. By ła jego królową, a on jej wojownikiem. Szlachetny m i bohaterskim, musi więc zdusić te kosmate my śli. Jocanta nigdy jeszcze nie legła z mężczy zną, by ł tego pewien. Mieszkała co prawda ze starą kobietą i chłopcem, ale nie by li oni nikim więcej jak ty lko towarzy szami – niezależnie od krążący ch po Haxam plotek. Może więc to właśnie Yilgarn jest mężczy zną, na którego czeka? Jeśli dobrze się tu sprawi i przy niesie chwałę plemieniu, z pewnością stanie się kimś więcej niż ty lko przy boczny m.

4 ROZDZIAŁ

C

o to jest, na trąbę Teutatesa? – pomy ślał Ragnall. Wszy scy na pokładzie patrzy li po sobie nerwowo, a oczy niemal wy chodziły im z orbit. Skąd ta niesamowita, pulsująca fala dźwięku? Sły szał już wcześniej trąby wojenne, ale takich jeszcze nigdy. Uszy wibrowały mu od odbijającego się echem jęku. Nie sposób oszacować, ile jest ty ch trąb, ale z pewnością ty siące. Jeśli Lowa ma – ile, dwadzieścia ty sięcy trębaczy ? – to ilu ma żołnierzy ? Dwieście ty sięcy ? Cztery sta? I skąd wzięła ty ch wszy stkich wojowników? A może to nie Lowa... Sam nigdy nie by ł na południowy m wschodzie Bry tanii, ale

od zawsze sły szał o zamieszkujący ch tę część wy spy słaby ch, pokojowo nastawiony ch plemionach, które trudnią się handlem, nie wojaczką. Owe plemiona nie zrobiły nic, by zakończy ć ty ranię Zadara, płaciły mu ty lko haracz. Czy żby plotki mówiły nieprawdę? Pretorianie u wioseł z pewnością my śleli o ty m samy m. Kilku z nich rozglądało się z niepewny m wy razem twarzy. Nawet ci, którzy zgry wali największy ch twardzieli, zwy kle nadrabiając miną, i robili wrażenie, że prędzej obetną sobie rękę zardzewiały m mieczem, niż okażą słabość, wy glądali cokolwiek niewy raźnie. Widział, jak jeden unosi ręce do uszu, by uchronić słuch przed jazgotem, a potem, gdy pojął, jak żałośnie by to wy glądało, podrapał się obiema w głowę. Ty lko Cezar pozostał niewzruszony. Stał na dziobie i spoglądał wy niośle naprzód, jakby ogłuszający tumult nie by ł niczy m więcej jak ptasim śpiewem. Z czasem klif ustąpił miejsca ujściu rzeki. Trzy galery, łącznie z generalską, wpły nęły do szerokiego kanału na rekonesans, podczas gdy reszta jednostek stanęła na pełny m morzu. Głębokie błotnisko u brzegu roiło się od ptactwa, stroszącego piórka jak świeżo wy brani senatorowie i grzebiącego dziobami w szlamie jak starzy senatorowie. Ragnallowi spodobało się to zabawne porównanie. Północna część wy brzeża po jego prawej by ła płaska i nijaka. Za błotami jest pewnie słone mokradło lub kolejne estuarium. Z kolei za błotniskiem na południu rozciągały się trawiaste równiny, a później lasy. Powietrze by ło przesy cone słoną wonią gnijący ch latem wodorostów. Ragnall czuł, że z drzew obserwują go wścibskie oczy. Załoganci również, sądząc po ich minach. Nie by ło sły chać nic poza skrzeczeniem ptaków, skrzy pieniem wioseł i chlupotaniem wody uderzającej o kadłub. Rzeka zwęziła się. Jeśli popły ną dalej, wkrótce wy stawią się na atak procarzy i łuczników, którzy mogą się kry ć wśród drzew i chaszczy na południowy m brzegu. Błoto po obu stronach kory ta rzeki wy dawało się zby t głębokie na wy ładunek, nie będą więc w stanie odpowiedzieć na atak w inny sposób, jak ty lko kry jąc się za burtami i tarczami. Pretorianie wiosłowali równy m ry tmem. Rzeka robiła się coraz węższa. Ragnall miał wrażenie, że wszy scy bez wy jątku wstrzy mali oddech, w każdej chwili spodziewając się gradu kamieni i strzał. Rozległ się świdrujący dźwięk kapitańskiego gwizdka. Wszy scy odetchnęli z ulgą. Wiosła u jednej burty zaczęły przebierać naprzód, z drugiej wstecz – jednostka obróciła się dziobem do wy lotu rzeki. Uff, pomy ślał Ragnall. Nic tu po nich, w końcu to sobie uświadomili.

– Na cy cki Danu – zaklęła Lowa. Rzy mska galera utrzy my wała się poza zasięgiem strzał – ale nie jej strzał, ma się rozumieć. Łatwo by ło odróżnić Cezara od reszty. Nawet z sześciuset kroków nie sposób by ło nie

dostrzec, że niewielka czerwono-złota figura na dziobie to dowódca. Lowa napięła łuk i wy szła spomiędzy drzew. Wy celowała i strzeliła. Cezar schy lił się w ostatnim momencie. Mężczy zna stojący za nim wy rzucił ręce w powietrze i wpadł z pluskiem do brązowej wody. Rozległ się krzy k i Rzy mianie pochowali się, kto gdzie mógł. – Na jaja Belenosa – zaklęła pod nosem. Zby t wiele oczekiwała od losu, licząc na to, że Rzy mianie utkną w błocie w zasięgu strzał jej konnicy. Szkoda, że spudłowała, druga taka okazja już się nie nadarzy. Łucznicy wokoło szeptali jakieś bzdury o ty m, że bogowie opowiedzieli się po stronie Cezara. Zmarszczy ła się na te słowa, a potem dała znak, by ruszy li za nią, i pobiegła między drzewami do miejsca, gdzie zostawili konie. Wieczór zastał Lowę, Chamancę, Atlasa, Mala i Adlerę wśród kęp nadmorskiego janowca, skąd mieli dobry widok na dziewięćdziesiąt zakotwiczony ch w znacznej odległości od brzegu rzy mskich okrętów. Nie mógł ich tam dosięgnąć nawet łuk Lowy. Za plecami trojga Wojowników czekała Dwusetka wraz z kawalerią, reszta armii zaś rozbiła obóz wokół wioski o nazwie Taloon, kilkaset kroków dalej. By ło to dogodne miejsce do przy cumowania – kamienisty cy pel porośnięty gdzieniegdzie kępkami trawy, dostatecznie szeroki, by pomieścić duży obóz, z jednej strony osłonięty mokradłem, z drugiej błotnisty m estuarium – ale niezby t dobre na bazę wy padową, gdy ż jedy na droga do reszty Bry tanii prowadziła przez rzekę lub przez bagniska. Gdy by chcieli tu przy bić, Lowa pozwoliłaby im na to. A potem dopilnowałaby, aby nigdzie się stąd nie ruszy li. – Czemu nie schodzą na ląd? – niecierpliwiła się Chamanca. – Pić mi się chce. – Ponieważ czekają, aż demony odwalą za nich brudną robotę – odpowiedział Robak, podjeżdżając do nich z Walfdanem i Wiosną. Dziewczy na zeskoczy ła z konia i pomogła zejść Robakowi. Druid by ł blady jak wapienna skała i wy glądał, jakby miał zaraz umrzeć, ale zdołał podejść do Lowy o własny ch siłach. – Witamy z powrotem – powiedziała królowa. – Jakie wieści? Skinęła Wiośnie na przy witanie, a ta odwzajemniła skinienie. Widziały się pierwszy raz od Wiosennego Przy pły wu. Dziewczy na nosiła krótkie skórzane spodnie i łuczniczy bezrękawnik, a na zawieszony m na nadgarstku pasku koły sał się młot Duga. Łuk zostawiła w kołczanie u boku konia. Wy rosła przez ten rok. By ła już trochę wy ższa od Lowy, a jej biodra koły sały się, gdy chodziła. – Okręt demonów zawrócił do Galii – zaraportował Walfdan. – Robak poważnie go uszkodził i gdy odpły waliśmy, jednostka nabierała wody, ale trzy mała się jeszcze na powierzchni. – A więc ponownie wy ruszą do Bry tanii, gdy ty lko znajdą sprawny okręt? – upewnił się Atlas. Walfdan przeniósł wzrok na Robaka, który pokiwał nieznacznie głową. – Nie wy daje nam się – rzekł Gal. – Cezar wy prawił do Bry tanii wszy stkie łodzie, jakimi dy sponował. Jesteśmy w połowie drogi pomiędzy umiarkowaną a całkowitą pewnością, że w północno-zachodniej Galii nie został już żaden okręt zdolny przetransportować do Bry tanii nawet jednego Żelaznego, a co dopiero cały oddział. – W jaki sposób Robak uszkodził ich okręt? – zaciekawiła się Lowa. – Nieważne – odparł druid słaby m szeptem. – Walfdan ma ci coś do powiedzenia o demonach. – Zgadza się – potwierdził Walfdan. – Zadam wam py tanie: jak szy bko waszy m zdaniem

potrafię biegać? Załóżmy, Lowo, że musiałaby ś mnie złapać, a wy startowaliby śmy z ty ch miejsc, gdzie oboje teraz stoimy. Jak my ślisz, dokąd by m dobiegł, nim... – Może zwięźlej? – Lowa nie by ła w nastroju na opowieści. – Oczy wiście. Jestem całkiem pewien, że demony czerpią moc z zabijany ch ludzi. Nie wiem, na ile im starczy zastrzy k energii z jednego zabitego, ale Robak zgadza się ze mną co do tego, że nie na długo i że im więcej zabiją ludzi, ty m więcej zgromadzą energii. Obecna tutaj Wiosna twierdzi, że po zamordowaniu kilku nieszczęśników Skórzniak zdołał złapać wy strzeloną z łuku strzałę, ale nim zdąży li się poży wić, zdołała ustrzelić trzech. Wiosna potwierdziła skinieniem. Lowa także. To uży teczne informacje, ale stanowiły one jedy nie potwierdzenie tego, czego już się domy ślali. Zdawała sobie sprawę, że Drustan i Felix by li w stanie pobierać energię poprzez zabijanie, a Robak powiedział jej, że również to potrafi, choć nigdy tego nie zrobił. Oto, dlaczego Lowa trzy mała dla Robaka dwunastu zakuty ch w kajdany mężczy zn i dwie kobiety – dziesięciu gwałcicieli i czworo morderców: aby mógł, gdy wszy stko inne zawiedzie, zaczerpnąć z nich mocy do walki. Druid nie wy raził jak dotąd zgody, a i samej Lowie nigdy nie podobał się ten pomy sł, ale już lepsze to niż przy glądanie się, jak horda diabłów rozry wa na strzępy jej ludzi. – Nie możemy wy kluczy ć – powiedziała – że jednak udało im się znaleźć inny statek albo że połatali ten zniszczony przez Robaka i już są w drodze. – Jest to możliwe, choć, jak już powiedziałem, mało prawdopodobne – odparł Walfdan. – A nawet jeśli, twoi krzy kacze dostrzegą okręt zawczasu. – Będę trzy mać więźniów pod ręką, tak na wszelki wy padek. – Jakich więźniów? – zapy tała Wiosna. Jedną rękę wsparła na biodrze, a wy raz jej twarzy przy pominał Lowie ją samą w ty m wieku: zdumioną, jak dorośli źle rządzą światem, i przekonaną, że sama poradziłaby sobie o niebo lepiej. – Więźniów, z który ch skorzy sta Robak, jeśli demony jednak wy lądują. – Skorzy sta? – Tak jak ty skorzy stałaś z Duga. – Zabijesz naszy ch w walce z Rzy mianami? – Zabiję morderców i gwałcicieli, ażeby uratować ty siące, którzy nimi nie są, owszem, tak. – Łapię. – Wiosna zrobiła krok w jej stronę. – Lubisz szastać ludzkim ży ciem, co? Lowa cofnęła się w my ślach o rok. Widziała frunącą w niebo strzałę i padającego na ziemię Duga. Raz jeszcze odczuła, jak to jest, gdy nagle i niespodziewanie ginie ukochany mężczy zna, ojciec jej nienarodzonego dziecka. A przed nią stoi dziewczy na, która go zamordowała; już nie dziewczy na, a kobieta. Kobieta, która zabiła jej ukochanego i która ma tupet oskarżać ją, że to jej, Lowy, wina. Wy ciągnęła miecz z pochwy na szerokość dłoni, i zrobiła krok w stronę Wiosny. Dziewczy na ani drgnęła. Stała niewzruszenie z wy sunięty m wy zy wająco podbródkiem i wzrokiem utkwiony m w jej oczach. – Wiosno, odejdź stąd, ale naty chmiast – rzekł Robak, unosząc dłoń. – Ani mi się śni – odpy skowała Wiosna, poprawiając uścisk na trzonku młota Duga. – Jeśli ta kobieta szuka zwady, łatwo może ją znaleźć... – Nie, nie, pójdziesz sobie, i to zaraz – rzekł Robak.

– Ach tak? – odparła Wiosna ze zmieszany m wy razem twarzy, opuszczając broń. – Masz rację, pójdę. Mam ty le do zrobienia. Gdzie mój koń? Lowa poczuła, że uchodzi z niej cała wściekłość. Dziewczy na wspięła się na wierzchowca i oddaliła truchtem. Lowa uniosła py tająco brew, zerkając na Robaka. Zby ł ją wzruszeniem ramion.

5 ROZDZIAŁ

W

iosna stała na wzgórzu, skąd rozpościerał się widok na wioskę Taloon. Obok Świnio baraszkował w krzewach leszczy ny, a Sadi szczekał na niego. Poniżej większość armii Lowy zajmowała się gotowaniem strawy, ostrzeniem broni, musztrą oraz milionem inny ch rzeczy, które przy gotują ich lepiej do bitwy. Nic z tego, co widziała, nie trafiało do jej świadomości. Stała ze zmrużony mi, niewidzący mi oczami, tocząc sama ze sobą spór, czy dołączy ć do nich, czy nie. My ślała, żeby wrócić z psami na farmę i przekonać się, jak da sobie radę armia bez wsparcia jej strzał.

Idioci, kłębiło jej się w głowie, a Lowa jest największą idiotką ze wszy stkich, skoro chce zabijać Bry tów, by powstrzy mać demony. Wiosna dokonała tego, nikogo nie zabijając. – Ona nie chce nikogo zabijać, ty kapuściany głąbie – skarcił ją Dug, podchodząc. Gdy zaczął mówić, w dole rozjazgotały się trąby. Wciąż dęli w nie od czasu do czasu, by Rzy mianie pomy śleli, że jest ich więcej niż w rzeczy wistości, i zrezy gnowali z ataku. Mimo to zupełnie dobrze sły szała jego słowa. – Musi to zrobić, żeby was ocalić. Jak wszy stko. Niczego tak nie pragnie, jak by ć ze swoim sy nem... i tobą, bo ciebie też kocha, tak jak umie. Mimo to poświęciła swoje ży cie, by ś ty, a także wszy stkie inne niewdzięczne gówniary w Bry tanii nie zginęły z ręki Rzy mian. I wcale mnie nie zabiła. Sam zszedłem ze wzgórza, a z łuku strzeliłaś ty. Jedy ną osobą poza nami, która wiedziała, co się stanie, by ł Robak. Ale on też jest niewinny. Nikt nie jest temu winny, a już na pewno nie Lowa. – Lowa jest chujem. – Wcale nie jest. Dowodzi strzępami armii, która ma stawić czoła najsilniejszemu wojsku na świecie, a ty dąsasz się, bo nie przy jechała złoży ć ci wizy ty, kiedy każde uderzenie serca włoży ła w sklecenie jej do kupy. Wiesz przecież, że chciała się z tobą zobaczy ć. Chciała też spędzić więcej czasu ze swoim dzieckiem, ale tak się składa, że jest jedy ną osobą, która stoi pomiędzy Rzy mem a Bry tanią. I doskonale zdaje sobie z tego sprawę. Jeśli więc ma nawet niewielką szansę na ocalenie ciebie i inny ch niewdzięczny ch borsuczy ch bobków, na ty m właśnie skupi wszy stkie, absolutnie wszy stkie swoje wy siłki. A ty my ślisz ty lko o sobie, roisz sobie jakieś bzdury, i wbrew zdrowemu rozsądkowi nienawidzisz jedy nej ży jącej osoby, która cię kocha. Przemy śl to sobie na spokojnie, a potem powiedz mi, która z was jest chujem. – Oj, weź spierdalaj – zeźliła się Wiosna. W jego brązowy ch oczach dostrzegła rozczarowanie. Zniknął. – Wróć! Nie chciałam tego powiedzieć! Wróć!!! Ale Dug nie wrócił, a ona została sama. Siadła na ziemi i objęła kolana ramionami. Psy przy biegły do niej i zaczęły trącać wilgotny mi nosami. Dziwnie pachniały – właściwie cuchnęły czy mś ohy dny m – ale Wiosna by ła zby t smutna, by zastanawiać się, co też znalazły w krzakach. Pokaże im wszy stkim, postanowiła. Ty lko w jaki sposób...? No cóż, to proste. Powstrzy ma inwazję. I nawet wiedziała jak. Ale ty m razem nie będzie musiała zabijać ty sięcy ludzi, a ty lko jednego człowieka. – Ani mi się waż – rozległ się głos Duga. Przy jaciel znów unosił się nad nią z rękami wsparty mi na biodrach. – Nie bądź głupia. Za nic w świecie ci się nie uda, zginiesz. Lepiej posłuchaj Lowy i... Wiosna zacisnęła powieki. A gdy je rozwarła, nie by ło go. Wstała i poszukała wzrokiem swojego konia.

Odgłos trąb ustał, gdy Lowa, Atlas i Chamanca zajechali do wioski. Mal, Adlera i Robak czekali na nich przy stojącej na środku placu rzeźbie bogini koni, Epony, wielkiej jak trzech rosły ch mężów. Lowa ucieszy ła się, widząc, że Robak powrócił do świata ży wy ch. – Dobra – powiedziała, zsuwając się z konia. – Powiem wam, co zrobimy teraz... – Lowo, zanim zaczniesz – przerwał Robak – ten stary wy ga chciałby zamienić z tobą słówko. Bransolety na ręce druida brzęknęły, gdy wskazał starca ręką. Wiekowy, schorowany mężczy zna podpełzł w jej stronę i uniósł głowę z widoczny m wy siłkiem. Z pomarszczonej twarzy o haczy kowaty m nosie wy glądało na nią dwoje iskrzący ch inteligencją oczu. Lowa dopiero teraz zauważy ła za jego plecami gromadę wieśniaków z odmalowaną na twarzach strachliwą butą oraz uczepione rodziców dzieci o oczach wielkich jak księży c w pełni. Rozpoznała starca; spotkała go zeszłej zimy, gdy rekrutowała żołnierzy w wioskach. By ł wodzem plemienia Taloonów i stary m, zgry źliwy m tetry kiem. Nie chciał dać jej żołnierzy, a już za nic nie chciał pozwolić Lowie na okopanie się w jego wiosce, na wy padek gdy by Rzy mianie zeszli na ląd gdzieś w pobliżu. Z wy raźną niechęcią, ale zgodził się spełnić jej prośbę dopiero wtedy, gdy przy pomniała mu, że przy by ła do niego z dwoma setkami uzbrojony ch po zęby Wojowników, który m bardzo zależy, żeby Lowa miała wszy stko, czegokolwiek sobie zaży czy. Nazy wał się... – Hardward – przy pomniała sobie. – Czego chcesz? Najchętniej by go odprawiła, miała przecież inwazję do odparcia, ale jej armia stacjonowała w jego wiosce. Hardward odkaszlnął, nim zaczął mówić, a ona potoczy ła wzrokiem wokoło. By ła tak zaaferowana rozkazami, że nie zauważy ła dwóch zniszczony ch spichrzów, siniaków na twarzach niektóry ch tuby lców i zwalistego piechocińca o skwaszonej twarzy i skrępowany ch nadgarstkach. Aha, zrozumiała. – Twój żołnierz – zaczął wódz, wskazując więźnia – zabił jednego z naszy ch i ciężko pobił jego żonę i sy nów... bardzo młody ch sy nów, którzy próbowali ratować ojca. Jeden z nich może nie doży ć jutra. A potem ranił jeszcze kilku ludzi, którzy próbowali bronić dzieci. Kurwa, pomy ślała Lowa. – Smucą mnie twoje słowa. – Inni maiduńczy cy zabrali nam ziarno i trzodę. Zabili trzy psy, które pilnowały obejścia, i zniknęły nam cztery koty. Podejrzewamy, że je zjedzono. Zgodziłem się, przy muszony, ży wić twoich żołnierzy i wy raziłem zgodę na uczy nienie z Taloon bazy wy padowej – ale nie zgodziłby m się, gdy by nie twoja zawoalowana groźba. Pokonałaś Zadara i wszy scy mówili, że jego miejsce na tronie zajęła dobra i mądra królowa. Ale teraz już wiemy, żeś wcale od Zadara nie lepsza. Lowa westchnęła. Stała obok rzeźby bogini Epony. Nazwała tak swoją klacz, gdy by ła w armii Zadara i gdy łupiła osady, szy jąc z łuku do ludzi takich jak Hardward i rolnicy, którzy kry li się za jego plecami. Wy kony wała wtedy rozkazy. By ło to dawno temu, w odległej przeszłości, od której się oddzieliła. Jako władczy ni w niczy m nie przy pominała Zadara. – Bardzo nad ty m ubolewam. Choć wiem, że niewiele to znaczy dla pogrążonej w żałobie rodziny, niech wolno mi będzie z całego serca przeprosić. Zwłaszcza za mord, jakiego dopuścili się moi żołnierze na twoim poddany m, i za to, jak potraktowali jego sy nów i inny ch. Jak miał na imię ten człowiek?

– Jostan. – A jego pobity sy n? – Erca. – Robaku, czy zajrzy sz do Erki? – Już to zrobiłem. – Druid poruszy ł palcami. – Do wesela się zagoi. – To ty tak mówisz. – Hardward by ł mocno drażliwy, jak na przy giętego do ziemi starca. – Nie mówię, wiem – odparł i odczekał chwilę. – Ty tam – zwróciła się Lowa do oskarżonego – czy zabiłeś Jostana i pobiłeś jego rodzinę? – Nie pozwolili mi nakarmić moich ludzi. Najpierw rozpoznała jego akcent, a potem jego samego. Haxamczy k, jeden z niechętnie wy słany ch do Lowy ludzi Jocanty Złotowłosej, który mi dowodził Yilgarn Craton. Diabli nadali, pomy ślała, bo stosunki z Haxam do łatwy ch nie należały, ale sprawę można by ło zakończy ć ty lko w jeden sposób. – Czy zabiłeś Jostana i pobiłeś jego rodzinę? – powtórzy ła. – Tak czy nie? – Tak. Westchnęła. – Adlero? – powiedziała, skinąwszy na poważną, młodą dowódczy nię w szeregach Dwusetki. Adlera odwzajemniła skinienie i zbliży ła się do haxamczy ka, doby wając miecza z pochwy. – Nie! – zająknął się morderca. – To przecież ty lko wieśniacy, jest ich od cholery. Nie możesz przecież... Adlera uniosła miecz. Skazany zasłonił się związany mi rękami i stanął w rozkroku, gotów się bronić. Kobieta kopnęła go w kolano okuty m buciorem, trzasnęła kość. Padł na kolano, ry cząc z bólu. Adlera złapała go za włosy i odchy liła mu głowę do przodu, a potem rąbnęła w kark, przery wając rdzeń kręgowy. Zwiotczał i padł na ziemię. – Doskonale – powiedziała królowa, gdy Adlera wy wlokła go z placu za nogę. Chciała to szy bko zakończy ć i przejść do pilniejszy ch spraw. – Niech wszy scy się dowiedzą, dlaczego ten człowiek został stracony. Ja zaś osobiście rozmówię się z jego dowódcą, Yilgarnem Cratonem. Gdy już rozprawimy się z Rzy mianami, zbadam sprawę kradzieży ziarna i zniszczenia mienia. Dopilnuję, by wspólników oskarżonego nie minęła kara, by wy płacono zadośćuczy nienie i naprawiono wy rządzone szkody. Teraz zaś, jeśli nie masz nic przeciwko, zajmę się kwestią wieloty sięcznej armii bezlitosny ch morderców, którzy właśnie lądują na naszej ziemi. – Co mamy jeść do tego czasu? Twoi żołnierze zabrali nam wszy stko. – Hardward nie robił wrażenia usaty sfakcjonowanego. – Mój kwatermistrz zadba, by nikt nie umarł z głodu. Zwróćcie się do niego. – To by ła nasza ży wność! Lowa traciła cierpliwość. – Posłuchaj mnie, Hardwardzie. Mam tu ponad dwanaście ty sięcy żołnierzy i niemal drugie ty le kucharzy, kowali, uzdrowicieli i tak dalej. Przy takiej masie ludzi nie da się uniknąć przestępstw. Prędzej czy później ktoś kogoś zamorduje. Dlatego że jesteśmy ludźmi, a ludzie tak się właśnie zachowują, Danu jedna wie dlaczego. Jest mi przy kro, że ty m razem trafiło na Jostana i jego rodzinę. Radzę wszy stkim pozostały m, by trzy mali się od moich żołnierzy jak

najdalej i żeby donosili o problemach albo mnie, albo któremuś z moich dowódców. To najlepsze, co mogę zrobić, poza odejściem z Taloon. Ty le że jeśli odejdę, Rzy mianie nie napotkają żadnego oporu i zajmą je z marszu. A wtedy zabiją was lub zniewolą, wszy stkich. – Ciągle to powtarzasz, a ja sły szałem co innego. Co roku gościmy rzy mskiego kupca, wiemy więc wszy stko o Rzy mianach. Mają w bród wina i py sznego jedzenia, dobrze się ubierają. Swoje wielkie, kamienne chaty ogrzewają gorącą wodą, która przepły wa z pomieszczenia do pomieszczenia brązowy mi przewodami. Korzy stają z nowy ch rozwiązań w rolnictwie, dzięki czemu mniej harują na polach, a częściej kąpią się w gorącej wodzie, jedzą i kochają się. Mógłby m tak wy mieniać w kółko. – Może lepiej nie. – I oni niosą nam to wszy stko. – Nie wam, ty lko sobie. Wam przy niosą ty lko śmierć i niewolę. Młodzi! – Podniosła głos, by sły szała ją reszta plemieńców. – Jeśli Rzy mianie was nie zabiją, wezmą was do niewoli. Sły szeliście o nowy ch metodach uprawy ziemi. Jak my ślicie, co to za metody ? Magiczne nasiona? A może zboża, które same się zbierają? Niestety, przy kro mi, te nowe metody to niewolnicy. Niewolnicy, którzy odwalają całą robotę, podczas gdy Rzy mianie pierdzą w stołek. Nawet nie batożą ich sami, bo od tego też mają niewolników. A wiecie, co robią, kiedy już niewolnicy uprzy tomnią sobie, że jedni ludzie nie powinni niewolić drugich, i się buntują? Mordują ich ty siącami. – My lisz się, królowo. Kupcy mówią nam, że ży cie w Rzy mie... – Mówią wam ty lko połowę prawdy, albo i nawet nie ty le. Kupcy opiszą wam Rzy m jako krainę beztroski i zabawy. I Rzy m nią fakty cznie jest – ale ty lko dla Rzy mian. Codziennie na rzy mskich targowiskach przechodzą z rąk do rąk dziesiątki ty sięcy niewolników. Cezar utorował sobie drogę na przełaj przez Galię, zostawiając po sobie ty lko zgliszcza. Trupy gniją na polach, Rzy mianie pędzą do Rzy mu zastępy niewolników, które ciągnęły by się stąd do Maidun. Jest mi przy kro, że nie wszy scy moi żołnierze zachowują się jak powinni, ale zagarnięcie zapasów i jeden zamordowany człowiek to cena, jaką płacicie za to, że stajemy do walki z najeźdźcami. Wielu z moich ludzi najpewniej zapłaci ży ciem w obronie waszy ch. – Wciąż nie pojmujesz, królowo, że my wcale nie chcemy, by ś walczy ła z najeźdźcami. Bo dla nas to ty jesteś najeźdźcą. Nie dotarło do niego ani jedno słowo. Na cy cki Danu, jakże nienawidzi ludzi, którzy mają uszy, a nie sły szą. Doby ła miecza. – Dobrze, skoro tak uważasz. Nie złamię danego wam słowa – przeprowadzę śledztwo, wy płacę zadośćuczy nienie i tak dalej – ale jeśli ty i twoi ludzie nie wy niesiecie się z placu w dwadzieścia uderzeń serca, wszy stkich pozabijam. Starzec popatrzy ł na jej miecz, a potem zajrzał jej w oczy. – Obawiam się, że sama potwierdzasz moje słowa. – Dziewiętnaście. Wódz poczłapał do swoich ludzi, kręcąc głową. Plemieńcy ruszy li w ślad za nim, a Lowę omy ły pogardliwe spojrzenia. Oto dowód, że nie jest Zadarem. Ty m, którzy nadepnęli mu na odcisk, nie dawał nawet sposobności, by rzucali mu pogardliwe spojrzenia. Gdy by to on dowodził armią, mieszkańcy Taloon już by nie ży li. Lowa obejrzała się na Atlasa, Chamancę, Mala, Adlerę i Robaka.

– Dobra – powiedziała. – Oto plan: Robak jest pewny, że jeśli wziąć pod uwagę opóźnienie okrętu Felixa względem reszty rzy mskiej floty, Cezar jeszcze nie wie, że oddział demonów powrócił do Galii. – Tak pewny, jak można by ć pewny m czegokolwiek – skomentował Robak. – Ale czy ż człowiek może by ć czegokolwiek pewien? – W rzeczy samej, dziękuję za tę dy gresję. Wracając do tematu: strzelam, że Cezar zwleka z atakiem, ponieważ chce, aby inwazję rozpoczęły nocą jego żelazne diabły, które albo doszczętnie nas zniszczą już w pierwszy m natarciu, albo tak przerażą, że gdy zjawi się tu jutro z legionistami, podamy mu nasze ziemie na tacy. Naszy m zadaniem jest przekonać go, że tak właśnie się stało. Będziemy dąć w rogi, a zaraz po zachodzie słońca markować odgłosy bitwy. Po ty m nie będziemy już trąbić. Cezar nie zobaczy na własne oczy, że jego demoniczny legion wy lądował w Bry tanii, założy więc, że albo go pokonaliśmy, albo podał ty ły, ale pomy śli, że jesteśmy poważnie osłabieni po bitwie, a więc z całą pewnością przy bije do brzegu o świcie. A my zgotujemy mu gorące powitanie.

– Czemu nie cumujemy ? – niecierpliwił się pretorianin stojący obok Ragnalla na dziobie okrętu flagowego. By ło południe, a oni nie zrobili jeszcze nic, ty lko od rana gapili się na plażę. W niejaką ekscy tację wprawiło Rzy mian pojawienie się na brzegu kilku ledwie widoczny ch postaci – dla większości by ł to pierwszy kontakt z egzoty czny mi mieszkańcami tej dzikiej, odległej wy spy – oraz niosący się po falach huk bry ty jskich trąb. – Oni wcale nie mają armii – dodał pretorianin – ty lko od zajebania trębaczy. Nie on jeden tak my ślał. Od dłuższego czasu wszy scy poza zasięgiem uszu Cezara uty skiwali na to, że tkwili na morzu, podczas gdy dogodne miejsce do lądowania mają przed oczami. Ragnall sły szał gdzieś, że każdy wojak to maruda, a jednak dziwował się, jakim cudem wierni legioniści powątpiewają w osąd dowódcy, który przez trzy lata wojowania nie popełnił ani jednego takty cznego błędu. Ragnall sam zachodził w głowę, dlaczego Cezar nie schodzi na ląd, ale wiedział, że musi by ć ku temu jakiś dobry powód. – Ragnall! – zawołał go z rufy pretorianin. Młodzieniec znalazł tam Cezara, toczącego wzrokiem po linii wy brzeża. Co niezwy kle rzadkie, wódz wy glądał na nie do końca pewnego siebie. – Ach, Ragnall, znakomicie – rzekł generał na jego widok. – Załóżmy, co następuje: armia schodzi na ląd dwadzieścia mil na południe. Jakie nieprzewidziane trudności mogą ją powstrzy mać przed marszem drogą lądową na brzeg, na który właśnie teraz spogląda Cezar? Ragnall nie miał pojęcia, jak odpowiedzieć na to py tanie. Nigdy nie by ł w tej części Bry tanii, ale nie by ła to odpowiedź, jakiej oczekiwał generał.

– No cóż, tamtędy pły nie szeroka rzeka, Tamsa, i są tam lasy. Właściwie nie miał pojęcia, którędy pły nie Tamsa, ale by ł gotów zary zy kować stwierdzenie, że jest niezby t daleko. A lasy rosły wszędzie. – A góry ? – Południe Bry tanii jest płaskie jak stół, o Cezarze. – Mokradła? – Mokradła...? Tak, jest ich trochę. Choć właściwie ja nigdy... – W porządku, w porządku, dziękuję ci. Cezar zerknął w kierunku dziobu. Pretorianie i reszta legionistów odpowiedzieli mu wy czekujący m spojrzeniem. Raz jeszcze otaksował wy brzeże. Zniecierpliwienie wisiało w powietrzu; legioniści rwali się na ląd, chętni jak najszy bciej opuścić zatłoczone transportowce. – Każ dać sy gnał do zrzucenia kotwic, Labienusie – rozkazał Cezar.

6 ROZDZIAŁ

C

hamanca i Atlas wracali ścieżką z chaty Lowy. Plan królowej bardzo przy padł Ibery jce do gustu. Będzie musiała poczekać na świeżą krew aż do rana, ale czekała już tak długo, że ty le jeszcze wy trzy ma. A poza ty m mogła wy pełnić ten czas, robiąc z Atlasem rzeczy, które sprawiały jej niemal taką samą przy jemność jak picie krwi. Tak, pomy ślała, łapiąc go obiema rękami za ramię. Wrócą teraz do chaty dowódczej, gdzie... – Rzy mianie nadchodzą!!! – rozległ się krzy k. – Och, na Fennel! – wściekła się Chamanca. – Właśnie teraz?

Pobiegli z powrotem na plac. Królowa już tam by ła, wy dając rozkaz za rozkazem. – Adlera, cała kawaleria łącznie z Dwusetką ma jechać na plażę. Naty chmiast. Adlera pognała wy konać rozkaz. – Mal, rozstaw skorpiony przy ścieżce przez bagna, ale bądź gotowy do zmiany pozy cji, jeśli Rzy mianie przeniosą łodzie przez mierzeję, dopły ną na ląd wpław albo przedostaną się przez wodę w każdy m inny m miejscu. – A nie mogliby opły nąć mierzei? – Nie, zby t pły tko, a kawałek na południe są już klify. Mogą wy lądować ty lko na mierzei, a jedy ną drogą na ląd, jeśli nie liczy ć pły nięcia wpław lub łodzią, jest właśnie ścieżka przez mokradło. – Ale co, jeśli... Chamanca dotknęła ramienia Mala i pokręciła głową. To nie by ł czas na zabawę w py tania i odpowiedzi. Poza ty m domy śliła się, o co chodzi Lowie, nawet jeśli Mal nie załapał. Mierzeja robiła wrażenie świetnego miejsca do zacumowania, ale ty lko z morza. Gdy Rzy mianie już tam trafią, znajdą się w potrzasku. Wtedy będą mieli przed sobą dwie możliwości: wrócić na morze albo przedostać się głębiej w ląd przez wodę lub ścieżką przez bagna, co narazi ich na ataki skorpionów i łuczników. Mal pojął, że spory nie mają sensu, skinął sam sobie i ruszy ł wy konać polecenie. – Atlas, piechota na razie na nic się nie zda, każ swoim ludziom zostać w wiosce. Niech odpoczną, wy śpią się i najedzą, ale w pancerzach i z bronią w ręku na wy padek nagłej mobilizacji. Upewnij się, że twoi dowódcy są gotowi w każdy m momencie poprowadzić ludzi do obrony ścieżki, a potem dołącz do mnie i konnicy na plaży. – Chamanca – Lowa przeniosła wzrok na Ibery jkę – ry dwannicy to samo. Mają obstawić ścieżkę od czoła, a jednocześnie mieć oko na każdego, kto odważy się przeby ć kanał. Mają by ć gotowi do bły skawicznego wsparcia piechoty procami i łukami bez wchodzenia jej w drogę. Kiedy znajdziesz się na pozy cji, upewnij się, że twoi dowódcy znają plan, a później wskakuj na konia i w te pędy na plażę. Mam zadanie dla ciebie i Atlasa. Chamanca odpowiedziała uśmiechem i pognała do swoich ry dwanników; czuła, jak całe jej ciało łaknie świeżej posoki.

Pierwsze okręty wpły nęły na mieliznę wciąż dobre czterdzieści kroków od brzegu. Ragnall złapał się burty i ogarnął wzrokiem zeskakujący ch z łodzi legionistów, wznoszący ch gromkie okrzy ki i obnażone gladiusy. Udzieliło mu się ich podekscy towanie. Ragnall wiedział, że Bry tania to ty lko błotnista dziura zamieszkana przez piwożłopów i obszczy murów, którzy lubią mieć co jeść i komu dać w mordę. Ale dla legionistów by ła to dzika i niezbadana kraina rodem z innego świata – nieznana, ale i przerażająca, dlatego podniecająca. Gdy by by ł jedny m z nich, on też machałby

mieczem i krzy czał ochoczo. Ich zapał przy gasł, gdy odkry li, że woda jest tu nieco głębsza, niż sądzili. Najwy żsi pretorianie zanurzy li się w niej po pachy, najniższy ch nie by ło widać spod wody. Wielu legionistów uniosło pawęże i miecze ponad powierzchnię i człapało w stronę brzegu, pomagając swoim niższy m kamratom. Kolejni żołnierze zeskakiwali z łodzi już z większą dozą ostrożności niż awangarda. Ragnall rzucił okiem na Cezara. Jego usta zasty gły w niemy m wy razie frustracji, choć dumnie zmarszczone brwi próbowały utrzy mać na twarzy orlą butę. Ragnall rozumiał, jakie uczucia kotłują się w duszy generała. Ci przeklęci galijscy szkutnicy powinni by li zaopatrzy ć okręty w pły tsze dna! Podąży ł za wzrokiem wodza ponad hełmami legionistów, walczący ch z oporem wody i człapiący ch mozolnie do brzegu. Gdy by w ty m momencie wy skoczy ł z krzaków stuosobowy oddział łuczników, musieliby chy ba zarządzić odwrót. Całe szczęście nic takiego nie nastąpiło. Kolejne okręty wślizgnęły się na mieliznę, kolejni legioniści zeskakiwali do wody i parli na ląd. Ale nie wszy scy – Ragnall zauważy ł, jak jeden sfrustrowany opóźnieniem żołnierz wskoczy ł do wody z rufy. Ragnall krzy knął, by tego nie robił, by ło jednak za późno. Mężczy zna zniknął pod wodą, a potem zaczął machać w powietrzu rękami, chlapiąc naokoło jak dziecko uczące się pły wać. Obciążała go skóra i metal, więc nie mógł zrobić wiele więcej. Kilka uderzeń serca później nad powierzchnią pojawiła się już ty lko jedna ręka, w dodatku nieco dalej od brzegu. Odbijał się od dna, próbując łapać powietrze, ale szedł w złą stronę. Gdy wy bił się po raz kolejny, przeczesał ty lko powietrze nad falami koniuszkami palców. Tonął. Ragnall wołał do legionistów na jego okręcie, zebrany ch w części dziobowej i gotujący ch się do skoku, ale żaden go nie usły szał. Na cy cki Jowisza, zaklął pod nosem. Zrzucił togę przez głowę i dał nura do wody. Pły nął naprzód zamaszy sty m kraulem, którego nauczy ł się na Wy spie Aniołów, a gdy zbliży ł się do miejsca, gdzie widział ostatnio palce legionisty, zanurkował. Od razu znalazł pechowca, ucapił wokół talii i samemu pozostając pod wodą, wy pchnął go na powierzchnię, by złapał tchu, po czy m zaczął iść w stronę brzegu. Po ciągnącej się w nieskończoność chwili legionista znalazł w końcu jakiś uchwy t czy punkt podparcia i wy dźwignął się z topieli. Ragnall odbił się od dna, również zaczerpnął powietrza i wspiął na łódź, gdzie stanął mokry i nagi, jeśli nie liczy ć sandałów. Szczęściem na pokładzie nie by ło już nikogo poza przemoczony m żołnierzem, sternikiem i kilkoma załogantami. Ktoś okry ł go kocem. Gdy Ragnall ratował niedoszłego topielca, ty siące Rzy mian opuściły okręty i brodziły w wodzie, idąc w stronę plaży z obnażony mi mieczami i tarczami w rękach. No to się zaczęło, pomy ślał. To wielka chwila. Początek romanizacji Bry tanii. Pierwszy dzień panowania króla Ragnalla. – Dzięki za tamto! – wy dy szał uratowany piskliwy m głosem. – My ślałem, że już po mnie. A wiesz co? Uśmiejesz się: tam pod wodą widziałem ty lko moją żonę, która mówi mi, jaki ze mnie tępak. „Nawet nie dotarłeś na ląd!” – kpiła ze mnie. „Jesteś tak tępy, że rufy od dziobu nie odróżniasz!” Mówię ci, przez chwilę by łem rad, że zaraz umrę. Nie żeby m nie by ł wdzięczny za ratunek, bo jestem! I kocham tę moją matronę, choć, tak między nami, potrafi z niej by ć kawał suczy. No, pogadaliśmy, to ja już pójdę... O w dupę Marsa! Ragnall spojrzał tam, gdzie on; plażą sunęło w stronę siłujący ch się z wodą legionistów kilkuset konny ch w dwóch równy ch rzędach. Ci z pierwszego cisnęli włóczniami i zdjęli łuki

z pleców. Kilku Rzy mian zniknęło pod wodą, znacząc ją rozmy ty mi czerwony mi plamami i końcówkami drzewc. Ragnall rozpoznał kobietę na czele, pędzącą ku morzu z rozwiany mi jasny mi włosami i szy jącą z wy giętego łuku w rzy mskie szeregi. To Lowa! Zaraz za nią Chamanca i Atlas właśnie zsiadali z koni. Konne oddziały strzelały z łuków, a ci dwoje szli ku morzu, Afry kańczy k z toporem, Ibery jka z kiścieniem i krótkim mieczem. A więc przeży ła morską bitwę. Ragnall zastanawiał się, gdzie też podziewa się Carden. Miał nadzieję, że nic mu nie jest. Nosił się z my ślą, by powierzy ć jakąś funkcję Wojownikowi, który ocalił – bądź też nie ocalił – go przed Ariowistem, katapultując do jeziora. Za ich plecami pierwszy rząd łuczników nieustannie mierzy ł i strzelał do pojedy nczy ch żołnierzy, podczas gdy drugi zasy py wał wroga salwami, wy puszczając strzały pod kątem. Pociski wznosiły się w niebo i opadały prostopadle na rozproszony ch w wodzie legionistów. Ragnall uświadomił sobie, że powinien wracać na galerę dowódczą, ale gdy odszukał ją wzrokiem, przekonał się, że skręca na południe i oddala się od niego wraz z jedenastoma inny mi okrętami wojenny mi. Mógł więc albo pły nąć do brzegu w nadziei, że uda mu się przedrzeć przez deszcz strzał i dołączy ć do walczący ch, albo pozostać w transportowcu. Postanowił na razie się nie wy chy lać. – Lepiej oni niż my ! – powiedział sternik, stając obok niego. By ł to krępy jegomość o ły sej głowie, czarnej brodzie i pokry tej gęsty m włosiem klatce piersiowej, widocznej w rozcięciu mary narskiej kamizeli. Sy ry jczy k, zgadł Ragnall. Mieszkaniec krainy położonej na wschód od Morza Śródziemnego. – Kopią im dupska, aż się po wodzie niesie! – Sternik skinął głową, jakby zgadzał się sam ze sobą. Ragnall nie zaszczy cił jego słów nawet parsknięciem. Choć właściwie sternik miał nieco racji. Lowa i maiduńczy cy masakrowali legionistów Cezara. Ragnall nigdy jeszcze nie widział rzy mskich żołnierzy w większy ch opałach. Chy ba nawet Cezar nie jest nieomy lny... Choć przecież to jego pierwsza inwazja z morza, nie sposób ustrzec się błędów, gdy robi się coś pierwszy raz, prawda? I gdy by Galowie poszli po rozum do głowy i zbudowali generałowi pły tsze łodzie, legioniści już dawno by liby na brzegu, gdzie łatwiej by by ło im się bronić przed morderczy mi salwami. Już prawie dotarli na ląd, jeszcze kilka kroków... Ragnall odczuł dumę, widząc, że żaden z legionistów nie próbuje wracać na łodzie. Mimo że Bry towie zabijali co drugiego żołnierza, wojsko Cezara parło niestrudzenie naprzód. Zadziwiający pokaz odwagi. Gdy pierwsi legioniści dotarli na brzeg, naty chmiast uformowali żółwia. Z ust Ragnalla wy rwał się triumfalny okrzy k. Sternik mruknął coś w sty lu: „A, jesteś jedny m z ty ch...”, ale Ragnall zignorował tę uwagę. Pierwsza formacja ruszy ła wolno ku Bry tom, z każdą chwilą, przez sterczące z pawęży strzały, bardziej przy pominając jeżozwierza niż żółwia. Za nią formowały się kolejne, które szły w jej ślady. Pociski Bry tów nie by ły w stanie przebić się przez tarczowy pancerz. Ragnall zachy botał się na piętach. Odczuwał osobliwą mieszankę ekscy tacji i zmieszania. Liczy ł na zwy cięstwo Rzy mian, ale też chciał, by Bry towie pokazali, co potrafią. Z jednej strony serce krajało mu się na widok ginący ch legionistów, z drugiej strony winszował Lowie strategicznego dry gu. Nie by ło wątpliwości – Ragnall by ł dumny ze swoich krajanów. Jak wielokrotnie przy pominał Rzy mianom przez dwa minione lata, Bry towie to nie Galowie.

Pierwszy cios Atlasa zdruzgotał dwie tarcze i pozbawił legionistę ręki. Chamanca przeniknęła do środka żółwia przez szczelinę między pawężami. Kuszy ta walczy ł, jakby miał oczy dookoła głowy. Dobierał przeciwników w taki sposób, by nie odcięli jemu i Chamance drogi powrotnej do koni. Ich zadaniem by ło zabić jak najwięcej Rzy mian w jak najkrótszy m czasie, a potem zrobić odwrót. Nie próbowali wy grać tej wojny w jeden dzień, chcieli ty lko dostarczy ć Rzy mianom tematu do wieczorny ch rozmów przy ogniskach. Spod zasłony tarcz przed nim dobiegły go krzy ki, a później – kawałek po kawałku – żółw zaczął się rozpadać. Każda osuwająca się na piach pawęż odsłaniała martwego, umierającego lub zdezorientowanego Rzy mianina. Padali jak muchy, aż w samy m sercu rozklekotanego żółwia Atlas dostrzegł przy ssaną do rzy mskiej szy i Chamancę. Kuszy ta ruszy ł w jej stronę, wy kańczając po drodze ty ch zdezorientowany ch. Ostatni z nich okazał się wprawny m wojownikiem, który zdołał uskoczy ć kilka razy przed toporem Atlasa, nim strzała nie zatopiła się w jego piersi, anonsując przy by cie królowej Lowy. – Zwijamy się – powiedziała władczy ni, wskazując głową na południe, gdzie gromadziły się w zwarty m szy ku rzy mskie okręty, wy pełnione po burty procarzami i łucznikami, wchodzące powoli w pole rażenia bry ty jskich łuków. Z północy ciągnął w ich stronę giganty czny tarczowy żółw z dzielny m aquiliferem na czele, który trzy mał w dłoniach łopoczący na wietrze orli sztandar. Lowa wy mierzy ła w niego i wy puściła strzałę. Trafiła, mężczy zna zachwiał się i upadł. Inny legionista naty chmiast przechwy cił sztandar, żółw utrzy mał tempo. Pawęże skutecznie chroniły Rzy mian przed pociskami; wkrótce postępujące formacje odetną Bry tom drogę ucieczki przez bagna. Lowa miała rację, najwy ższy czas brać nogi za pas. – Idziemy – poleciła królowa i puściła się biegiem. Chamanca wciąż nie odejmowała ust od szy i jęczącego legionisty. – No dalej! – zawołał Kuszy ta. Wy konała gest, który oznaczał, że powinien dać jej jeszcze uderzenie serca, jeśli nie chce jej wkurzy ć. Ogarnął wzrokiem plażę. Jakiś tuzin wojów z Dwusetki szarżował w pełny m galopie na wielkiego żółwia, pakując w niego strzałę za strzałą. Nie wy rządzali legionistom najmniejszej krzy wdy, ale za to znacznie utrudniali im odwrót. Rzy mskie okręty kawałek na południe wpły nęły ty mczasem w zasięg strzału, z pokładów wzbiła się w niebo chmara pocisków. Leciała prosto na Atlasa i Chamancę. Kuszy ta kucnął i złapał najbliższą rzy mską tarczę. Niech to Sobek porwie! Wciąż by ła przy mocowana do ramienia zabitego legionisty. Szarpnął z cały ch sił akurat wtedy, gdy strzała trafiła go w ramię. Grot przedostał się przez skórę, rozerwał mięśnie, zary sował kość, a potem znowu przedarł się przez warstwę mięśni i skóry, wy chodząc plecami. – Kurwa... mać! O wy świńskie pizdy ! – Na Belenosa, ależ bolało. – Pokaż... – Chamanca zjawiła się u jego boku i sięgnęła po strzałę. Jej umorusana posoką twarz wy rażała skruchę. – Zostaw. Uciekajmy wreszcie. No chodź!

Musieli wiać czy m prędzej, zanim dosięgnie ich następna salwa. Atlas wstał i ruszy ł biegiem, oglądając się przez ramię. Chamanca pędziła w ślad za nim. Każdy krok przeszy wał jego ciało pulsujący m od ramienia przez korpus i głowę bólem. W końcu dotarli do koni. Atlas wlazł niezgrabnie na grzbiet wierzchowca i popędził go do cwału. – Przepraszam! – krzy knęła Ibery jka zza jego pleców. Trochę na to za późno, pomy ślał, ściskając drzewce w lewej dłoni. Wziął strzałę w ramię za kilka ły czków krwi, z który ch po prostu nie mogła zrezy gnować. Złamał drzewce, wy rzucił zakończony lotkami koniec, sięgnął za plecy i ujął grot. Pociągnął z mocą, ale strzała by ła śliska od krwi. Palce ześlizgnęły się z drewna, żelazny grot rozciął je i rozerwał mu wnętrze dłoni od kciuka do nadgarstka. Złapał raz jeszcze, ty m razem przy samy m grocie, żeby uniemożliwić dłoni ześlizgnięcie się, i zacisnąwszy zęby, szarpnął. Ty m razem strzała ustąpiła i wy szła z ramienia. Całe jego ciało pulsowało agonalny m bólem. Zanim stracił przy tomność, zdąży ł jeszcze przy łoży ć grot do nosa. Czy to zapach gówna? Tak, pomy ślał, gdy pociemniało mu w oczach. Ani chy bi gówno, niech Sobek wy drze im wszy stkim dusze.

Ragnalla rozpierała radość. Uciekają! Bry towie pokonani! Uciekają w głąb lądu, na północ. Rzy m pokazał pazury, Bry towie zebrali cięgi i wzięli nogi za pas, aż się kurzy ło! – Dobry początek! – powiedział do siebie. – Tak sądzisz? – zagadnął sy ry jski sternik. – No, przecież wy graliśmy. – Doprawdy ? – Tak, jasne, że tak. Nie widzisz, że Bry towie uciekają? To właśnie robią pokonane armie. – To ledwie kilku konny ch, nie armia. Nie sły szałeś trąb? Jest ich tam jeszcze od cholery. – Nawet jeśli, to i tak dobry początek. Wy graliśmy pierwsze starcie. – Mówisz? A ilu zginęło Bry tów? – No... Atlas, ten Afry kańczy k, który zaatakował żółwia, oberwał strzałą. – Zgadza się. I nie widziałem, żeby jeszcze jakiś Bry t zginął lub chociaż odniósł rany. A ilu zginęło Rzy mian? Dwustu? Więcej? – Pewnie więcej... – Czy li – uśmiechnął się sternik – w bitwie zginęły setki Rzy mian, podczas gdy jeden jedy ny Bry t zarobił strzałę. I to niby Bry towie przegrali? – To trochę bardziej skomplikowane niż rachunek rzeźnika... To znaczy : nie chodzi ty lko o to, ile sztuk zginie i odniesie rany. – Wiem, co to jest rachunek rzeźnika. To nie jest moja pierwsza wojna, młody człowieku. Lewy policzek mężczy zny znaczy ły dwie paskudne szramy, brakowało mu kawałka prawego łuku brwiowego. By ł chy ba ze dwa razy starszy od Ragnalla i jako kapitan rzy mskiej

mary narki wojennej musiał nieraz trafić w sam ogień bitwy. Z pewnością brał udział w sły nnej i krwawej wojnie, jaką stoczy ł z piratami Pompejusz. Ale najwy raźniej nie rozumiał, podobnie jak wielu niższy ch rangą żołnierzy, jak prowadzi się wojnę, a więc Ragnall będzie musiał mu wy jaśnić, w czy m rzecz. – Rzy mianie mieli dzisiaj do wy konania dwa zadania: zejść na ląd i zabezpieczy ć przy czółek. – Wskazał dłonią dziesiąty legion. Choć Lowa zastrzeliła ich chorążego, biegli raźno na południe w równy m, żołnierskim tempie. – Celem Bry tów by ło uniemożliwienie legionistom zejścia na ląd. To prawda, że Rzy mianie stracili więcej ludzi, ale jeśli wiesz cokolwiek o wojnie, to z pewnością zdajesz sobie sprawę, że generał, który boi się stracić kilku żołnierzy, nie będzie generałem zby t długo. Rzy mianie przy bili do brzegu, Bry tom nie udało się ich powstrzy mać, więc zwy cięstwo należy do Rzy mian. – Rozumiem – powiedział sternik. – Doskonale – pochwalił go Ragnall, kładąc mary narzowi rękę na ramieniu. – Czy li chodzi o to – powiedział prostaczek – że Rzy mianie wy grali, jeśli ich celem by ło zejście na ląd, a celem Bry tów niedopuszczenie do tego, dobrze rozumiem? – Tak. – Dziękuję za wy jaśnienie. – Bardzo proszę. – A jednak coś nie daje mi spokoju. Nie zrozum mnie źle, z pewnością masz rację, ale skąd właściwie wiemy, co Bry towie postawili sobie za cel w tej bitwie? Skąd wiesz, że Bry towie chcieli uniemożliwić Rzy mianom lądowanie? – To oczy wiste, przecież... – Pewien jesteś? Bo moim zdaniem nie jesteśmy w stanie stwierdzić, co by ło ich celem. Powiem ci, co jestem w stanie stwierdzić: zabili dużo – bardzo dużo – Rzy mian, i dobrze – bardzo dobrze – walczy li. I wy daje mi się, że ich celem nie by ło uniemożliwienie Rzy mianom zejścia na ląd, ale wzbudzenie w Rzy mianach strachu przed bry ty jskim żołnierzem, a potem pozwolenie im na wy lądowanie. – Nie, nie, jesteś w błędzie. Z całą pewnością próbowali powstrzy mać nas przed przy cumowaniem. To więcej niż pewne. O co innego mogłoby... – Skoro tak mówisz! – Usta Sy ry jczy ka rozciągnęły się w uśmiechu. – W końcu jesteś legatem, a ja ty lko kapitanem. Co za iry tujący głupek.

7 ROZDZIAŁ

W

ody zatoki przy brały barwę pły nnego złota, tafla by ła gładka jak stołowy blat, a jedy ne zaburzenie tej gładkości stanowił pojedy nczy maszt okrętu o podziurawiony m przez wielory by kadłubie, który ty lko cudem dotarł do brzegu i dopiero wtedy zatonął, pochłonięty przez przy pły w. Felix czekał na Keltera pogrążony w ponury ch my ślach. Pokonali go dwaj nędzni znachorzy, który m uczy niłby zaszczy t każdy, kto nazwałby ich druidami z prawdziwego zdarzenia. Przeklinał sam siebie. By ł tak zaskoczony ty m atakiem lewiatanów, a potem tak bardzo skupił się

na dopły nięciu z powrotem do Galii – a Neptun mu świadkiem, że mało brakowało, a wszy scy by się potopili – że nie zdąży ł się zemścić. Mógł przecież zabić kilku jeńców, a za pomocą uzy skanej od nich mocy zatrzy mać serca mężczy zn na łodzi – by ł w końcu o wiele potężniejszy od nich, tego akurat by ł pewien – lecz zanim pomy ślał o zemście, ci dwaj by li już daleko. Ty lko dlaczego Lowa wy słała przeciw niemu dwóch druidów, a nie Wiosnę? Czy żby przeczuwała, że ostrzy sobie na nią zęby, i zabroniła jej odstępować swojego boku? Czy może Wiosna zdąży ła już zatopić całą armadę Cezara, rozkazując ty siącom wielory bów? To przecież możliwe. Potrząsnął głową. Możliwe, ale miał nadzieję, że tak się nie stało. Jeśli zabiła Cezara i utopiła jego żołnierzy, Felix będzie musiał gruntownie przemy śleć swój plan zawładnięcia światem. Na razie utknął w Galii, a przy najmniej utknęły tam jego demony. Wy słał kilka Zajęcy na północ, na wy padek gdy by Cezar zostawił tam jakieś okręty, ale wróciły, żadny ch nie znalazłszy – czego się zresztą Felix spodziewał. Posłał po Keltera. – Chciałeś mnie widzieć, szefie? – odezwał się dowódca, podbiegając do niego uśmiechnięty, bez maski i kaptura. W ostatnich promieniach zachodzącego słońca karbunkuły na jego głowie płonęły czerwienią i wy dzielały obrzy dliwie żółtą ropę. – Zabijesz jednego więźnia, a potem mnie i dwóch jeńców zawieziesz w szalupie do Bry tanii – powiedział Felix. – Jasna sprawa – uśmiechnął się Kelter – ale czemu nie popły niemy wszy scy ? – Ponieważ nie mamy, kurwa, czy m, więc musimy sprowadzić okręt z Bry tanii! – No to do dzieła! – Jasne. Przy wiąż więźniów w łodzi i zdejmij skórznię, ale nie zapomnij wziąć jej ze sobą. – Czemu? – Czemu co? Jeńcy ? Bo potrzebujesz energii, żeby przepły nąć Kanał. – Nie o jeńców mi chodzi. Czemu nie w skórzni? – Bo przy da ci się na wy spie, a nago łatwiej ci będzie wiosłować. Nie wspominając o ty m, dodał w my ślach, że widok twoich prężący ch się mięśni pozwoli mi zająć czy mś my śli. – No tak, racja. Felix uśmiechnął się.

Yilgarn Craton z łatwością wy minął bry ty jskich strażników, ponieważ sam by ł jedny m z nich. Powiedział, że idzie sprawdzić wały po południowej stronie wioski, a tak naprawdę przekradł się przez kanał oddzielający zajętą przez Rzy mian mierzeję od reszty lądu. Pogratulował sobie, że pomimo krępej i muskularnej sy lwetki skradał się pod osłoną nocy cicho niczy m cień. Nie widział

rzy mskiego obozu zza piętrzący ch się przed mierzeją piaszczy sty ch wy dm, ale sły szał zawołania oraz odgłosy młotów i pił, które stale narastały od niechlubnej ucieczki Lowy z pola bitwy. Zupełnie jakby dała im przy czółek z gościnności! Kiedy upewnił się, że nie widzi go żaden Bry t – i tak wszy scy obserwowali rzy mską stronę kanału – wślizgnął się niepostrzeżenie do wody. Popły nął przed siebie, świadom, że w każdej chwili czujki po obu stronach kanału mogą strzelić do niego z procy lub łuku. Poważy ł się na bardzo niebezpieczną misję, ale by ł bardzo odważny, a w dodatku wy kony wał ją z rozkazu Jocanty. Urżnąłby sobie obie ręce, gdy by naczelniczka mu rozkazała. Pły nął, głowiąc się nad ty m, w jaki sposób by to zrobił. Gdy raptem dotarł do brzegu, miał wrażenie, że minęło może jedno uderzenie serca. Chy ba ktoś musiałby mu pomóc, skonkludował, wspiąwszy się na szczy t diuny i ujrzawszy rzy mski obóz. Ho, ho, robota paliła im się w rękach. Przy by li ledwie parę godzin temu, a już zdąży li zbudować miasto i otoczy ć je murem, a nawet fosą. Ależ pracowita zgraja! Ludzie tego samego pokroju co Yilgarn. Jocanta również ceniła efekty wność. Słusznie postąpiła, posy łając Lowie dobry ch żołnierzy z Haxam, o czy m świadczy ło już samo to, że Lowa straciła jednego z nich za jakąś błahostkę, a na dodatek miała tupet osobiście nakazać Yilgarnowi, by lepiej pilnował swoich podwładny ch. Pożałuje swojej bezczelności, już on tego dopilnuje. Dostrzegł po obu stronach obozu wy ciągnięte na piasek galery, które budziły skojarzenie z rzędem mały ch grodów. Księży c lśnił w grotach olbrzy mich bełtów osadzony ch na cięciwach skorpionów ustawiony ch przy każdej burcie. Desantowce – a by ło ich więcej, niż Yilgarn widział kiedy kolwiek naraz – przy cumowano sto kroków w morze. Ich sy lwetki oddzielały się wy raźnie od posrebrzonego księży cem morza. Zszedł wy dmą z uniesiony mi rękami. Zrobił może trzy kroki, gdy ktoś zaraz obok krzy knął głośno. Aż podskoczy ł. Zatrzy mał się, zgadując, że okrzy k oznaczał: „Stać!”. W okamgnieniu kilkunastu legionistów wy skoczy ło jak spod ziemi i przy stawiło Yilgarnowi włócznie do gardła. Wojownik sły szał, że po podbiciu Galii Rzy mianie są przy zwy czajeni do tego, że miejscowi od razu się poddają. Chy ba rozumieją jego intencje i nie przeszy ją go oszczepami? Na szczęście rozumieli. Obszukali Yilgarna ze znudzony mi minami, a potem który ś skinął włócznią, by szedł za nim. Nie by li wy socy, mniej więcej wzrostu Cratona, ale nawet wszy scy razem nie mieli tak obfitej muskulatury jak on. Mógłby pokonać ich wszy stkich jednocześnie, nic prostszego, ale nie wolno mu by ło tego zrobić, musiał wy pełnić rozkaz Jocanty. Zadarł więc podbródek, by ci, co go pojmali, nie mieli wątpliwości, że nie warto z nim zadzierać i że może idzie do ich obozu na grotach włóczni, ale na własny ch warunkach. Przeprowadzili go przez bramę dzielącą na równe połowy porządnie wy kopany rów, mur i palisadę, a później aleją biegnącą wśród identy czny ch namiotów. Legionista odgarnął zasłonę jednego z nich – jak, na Belenosa, rozpoznał właściwy ? – a inny ruchem włóczni nakazał Yilgarnowi wejść do środka. Tam napotkał jeszcze kilku strażników i usadzonego za stołem mężczy znę w hełmie z piórami. Języ k galijski prawie się nie różnił od bry ty jskiego. Ten z piórami w hełmie mówił po galijsku, a przy najmniej tak mu się wy dawało. Gadał jak czterolatek, a głupawy akcent wcale nie pomagał w zrozumieniu, o co mu chodzi. Zapy tał Yilgarna, czego tu szuka. Ten odpowiedział, a potem powtórzy ł głośno i wy raźnie, żeby ten nieuk zrozumiał. Nawet wśród Rzy mian imię Jocanty Złotowłosej budziło należy ty szacunek; ten z piórami wstał i kazał Yilgarnowi iść z nim do Cezara.

Posłaniec ruszy ł więc z nim przez oszałamiająco regularny obóz. W końcu dotarli do namiotu większego od długiego domu w Haxam. Yilgarn zawsze współczuł mężczy znom ły siejący m od czubka głowy, zapewne dlatego, że sam mógł się pochwalić gęstą, czarną czupry ną. A może dlatego, że taki sy mpaty czny by ł z Yilgarna facet. Szkoda mu by ło każdego ły sielca, który staje przed tak trudny m wy borem: zapuścić włosy z ty łu i po bokach, ale wtedy wy glądać staro, zgolić się na glacę, żeby ludzie brali go za zbira, czy też zaczesać na ły sinę resztkę włosów, która jeszcze trzy mała się głowy, i udawać, że ły sienie to nie jego problem, choć ten zabieg nigdy jeszcze nikogo nie zmy lił jak świat długi i szeroki. Juliusz Cezar, przy wódca Rzy mian i pogromca Galów, zdecy dował się na to ostatnie. Yilgarn odpręży ł się. Trudno by ło szanować człowieka, który wy gląda jak zupełny cy c. Ale wy soki to on by ł, trzeba przy znać, o wiele wy ższy od Yilgarna, tak jak jego przy boczni w czarny ch pancerzach. Ci wy glądali w końcu na porządnie odży wiony ch. Ale gdzie im tam by ło do Cratona! Z nimi też by sobie poradził. Cezar paplał coś po łacinie. Dźwięki opuszczające jego usta kojarzy ły się Cratonowi z gaworzeniem dziecka. – Cezar pozdrawia cię – odezwał się bardzo wy soki i wy tworny młody Rzy mianin stojący u boku generała. Mówił nieskazitelny m bry ty jskim z Wy spy Aniołów. – Prosi, by ś wy jawił cel swojej wizy ty oraz imię. Yilgarn udzielił odpowiedzi na oby dwa py tania, nie wiedząc, czy mówić do generała, czy do tłumacza. Zdecy dował się dzielić słowa równo między nich. Obawiał się, że Rzy mianie nie będą zainteresowani udzieleniem pomocy Haxam. Opisano mu ich jako aroganckich, zniewieściały ch, małostkowy ch snobów, którzy nie darzy li esty mą prawdziwy ch mężczy zn, takich jak Craton. A jednak słuchali go cierpliwie, gdy opowiadał o haniebny m ataku Lowy na Jocantę Złotowłosą, dopy ty wali o liczne szczegóły, co świadczy ło o ty m, że rozumieją pretensje Jocanty wobec Lowy, oraz ogólnie traktowali go z szacunkiem, który mu się należał. Zupełnie inaczej, niż potraktowała Yilgarna i jego władczy nię Lowa Fly nn. (Na Machę, gdy by ty lko Lowa nie zmy liła go tą sztuczką z ręką za plecami, zawiózłby ją na wozie bólu po drodze cierpienia prosto do miasta agonii, jak mu bogowie mili). Minęło wiele czasu, nim opuścił namiot. Legioniści, ty m razem trzy mając włócznie przy sobie, odeskortowali go z powrotem nad kanał. Przepły nął go i wspiął się na wzgórze. Nikt go nie widział, dobra nasza. Rozebrał się i wy żął mokre ubranie, a potem wrócił do obozu, kręcąc mły nki wielkimi ramionami, tak jak bohaterowie po wy granej bitwie. Bo przecież by ł bohaterem.

– Nie rozumiem – zdradził się z wątpliwościami Labienus, gdy Bry t opuścił namiot Cezara. – Czemu ci barbarzy ńcy tak łatwo się poddają? Czy nie ma w nich za grosz dumy ?

– Cezar zauważy ł – rzekł Cezar – że człowiek prędzej znienawidzi łagodnego sąsiada niż mordercę, którego nigdy nie spotkał. Ta dziecinna, irracjonalna skłonność jest u barbarzy ńców nadzwy czaj silna. Jeśli stworzy ć im okazję i dać wy mówkę, poderżną gardło człowiekowi, którego znają całe ży cie, za źle zrozumiane, obraźliwe w ich mniemaniu słowa wy rzeczone przed laty. A więc królowa Lowa ogoliła głowę naczelniczce Yilgarna Cratona, wy kazując się miłosierdziem, który m nie wy kazałby się Cezar w podobny ch okolicznościach, za co Craton pragnie podać Cezarowi Bry tanię na złotej tacy, wiedząc, iż weźmie Bry tów w niewolę. Oto, dlaczego Rzy mianie władają światem, a barbarzy ńcy są ich niewolnikami. Ragnall odkaszlnął. – Z tobą jest inaczej, Ragnallu, ponieważ nauczy łeś się my śleć jak Rzy mianin. Lata spędzone w otoczeniu Rzy mian uszlachetniły cię bardziej, niż sądzisz. I w ten właśnie sposób Cezar chce uszlachetnić barbarzy ńców. Za kilka pokoleń ci brutale, a przy najmniej ich elity, będą już przy pominać ludzi. – Istotnie – zgodził się Labienus. – Przejdźmy do wojny, którą toczy my : czy mam o świcie rozkazać swoim ludziom marsz w głąb lądu i walkę z Bry tami? – Nie – odparł Cezar. – Zostaniemy tutaj. Labienus miał wy raz twarzy, jakby chciał coś jeszcze powiedzieć, ale uciszy ła go uniesiona brew generała.

8 ROZDZIAŁ

P

owiedz, jeśli łaska, jak długo obracałaś ten plan w głowie, co? – spy tał Dug. – A właściwie nie w głowie, ty lko w dupie. Bo przecież ma więcej wspólnego ze sraniem niż z my śleniem. Wiosna potrząsnęła głową. By cie martwy m by najmniej nie wzmogło anality czny ch zdolności opiekuna. – My ślałam, że wy raziłam się jasno. Ostatnią wojnę zakończy łam, zabijając jednego dobrego człowieka i ty siące zły ch. Tę zakończę, zabijając jednego człowieka, który zasługuje na śmierć. Czy tak nie będzie lepiej?

– Ano, by łoby, gdy by ś by ła w stanie to zrobić. A nie jesteś. Zginiesz, a wraz z tobą zginą Sady sta i Świniojeb. Albo gorzej. – Jest coś gorszego od śmierci? A psy nazy wają się teraz Świnio i Sadi. Ale Duga już nie by ło. Wiosna odczuła ulgę, a zaraz później ogarnęło ją poczucie winy. Jej plan miał pełno dziur, nie chciała więc, by ktoś zby t dogłębnie go analizował. Chciała po prostu mieć to już z głowy. Skradała się pod osłoną nocy, wdzięczna za zasnuwające księży c chmury, przemy kała chy łkiem z kry jówki do kry jówki, wy korzy stując każdy krótki moment zupełnej ciemności i obchodząc krąg bry ty jskich strażników. Psy biegły miękko u jej boku i przy stawały na komendę. Przez bagno wiodła ty lko jedna ścieżka na plażę, ale ponieważ Wiosna spędzała całe dni, polując na wodne ptactwo na mokradłach wokół Mearhold, brodzenie przez rzekomo nieprzeby te błotniste kanały z uniesiony m młotem i łukiem nie przerażało jej. Psy długo dały się prosić, ale wkrótce ruszy ły za nią i pły nęły, gdy ty lko mogły. A gdy nie mogły, wlokły się, nieszczęśliwe, przez błoto. Uty tłana, mokra i zmarznięta wy jrzała z chaszczy na skraju plaży i zaniosła ciche modły do wojowniczej bogini Machy i przebiegłego boga Dwy na. Bardzo przy dałby się jej ich pomoc. W głębi duszy wiedziała, że ma mniej więcej taką szansę na zastrzelenie Juliusza Cezara, jak na złapanie komara za lewe jajo szczy pcami kowalskimi w ciemnej chacie. Spojrzała ze wzgórza na obóz rozciągający się w dole. Odkąd wy lądowali w Bry tanii, niewy socy i pracowici Italczy cy zdąży li wznieść miasto opasane palisadą i oflankowane wy ciągnięty mi na brzeg, uzbrojony mi po burty okrętami; sześć po jej stronie obozu, pięć po drugiej. Z boku każdego z nich sterczały przerośnięte groty skorpionich bełtów. Co by ludzie nie gadali o Rzy mianach – a sły szała najrozmaitsze opowieści – nie certolili się w tańcu. Wy obrażała sobie, że rzy mski obóz będzie bardziej przy pominał... no, obóz – rozmieszczone w mniejszy ch lub większy ch odstępach ogniska i namioty, między który mi spaceruje sobie na widoku Cezar, wy dając rozkazy i skazując ludzi na ukrzy żowanie. Teraz dopiero uświadomiła sobie, jaka by ła naiwna. Widziała ponad palisadą kilka rzy mskich hełmów, na pokładach okrętów również kręcili się ludzie, ale generała ani widu, ani sły chu. Nie sądziła, by miał zaraz wy jść z obozu, żeby zobaczy ć, czy czasem nie nastaje na jego ży cie jakiś skry tobójca. Świnio poruszy ł się za jej plecami. – Leżeć! – szepnęła.

Lowa znalazła Robaka kawał drogi od plaży, siedzącego wraz z Hardwardem na pniu przy ognisku. Oby dwaj trzy mali w dłoniach gliniane kubki z jakąś parującą cieczą. Robak przebierał palcami i mówił, a Hardward kiwał głową na znak, że się zgadza. Gdy Lowa znalazła się w zasięgu słuchu,

druid przerwał i powiedział: – Ach, Lowa, akurat zaparzy łem herbaty ! Uczy ni cię szczęśliwą, a twój pęcherz pełny m. Hardward skinął jej na przy witanie, zupełnie jakby nie zachowy wał się wobec niej wcześniej jak ostatni dupek. – Dzięki, obejdzie się. Nie widziałeś czasem Wiosny ? Lowa chciała, by ktoś ostrzelał wraz z nią rzy mski obóz, a ty lko Wiosna dorówny wała jej w strzelaniu z łuku. A przy najmniej tak sobie powtarzała. Wcale nie chodziło jej o to, by pojednać się z małą. – Poszła z psami na północ, a po zachodzie słońca skręciła na zachód. My ślała, że wy my ka się niepostrzeżenie. – Dokąd poszła? – Nie wiem. Może popatrzeć na Rzy mian? Lowa pokręciła głową z niedowierzaniem. Czuła się za Wiosnę odpowiedzialna, ty mczasem dziewczy na robiła wszy stko, by zwiększy ć dy stans między nimi.

Słońce wisiało już wy soko na niebie, gdy Sadi obudził Wiosnę, trącając ją wilgotny m nosem. – Gdzie Świnio? – zapy tała, trąc oczy. Sadi patrzy ł na nią, jakby chciał powiedzieć: „Co tam Świnio! Kiedy śniadanie?”. – Potem coś zjemy – odparła Wiosna, wstając, by wy jrzeć z kry jówki. – Teraz muszę przede wszy stkim... A niech to borsuk zborsuczy. Wpełzła na wy dmę i wraz z psami schowała się w gęsto porastającej plażę piaskownicy, skąd rozciągał się dobry widok na cały obóz i gdzie nie mogły ich wy łuskać z trawy by stre oczy wartowników. Właśnie szły ku niej od bramy po kamienisty m podłożu trzy postacie. Felix, jeden z jego Skórzniaków i wy soki (jak na Rzy mianina) ły siejący mężczy zna w bły szczący m, złoty m pancerzu i czerwonej pelery nie. Jeśli się nie my liła, tą trzecią postacią by ł Juliusz Cezar we własnej osobie. Wy glądał dokładnie tak, jak jej go opisy wano. Sięgnęła po łuk, nałoży ła strzałę, naciągnęła i strzeliła. A ty m samy m momencie Skórzniak odepchnął Cezara i strzała przemknęła obok, nie wy rządzając mu krzy wdy. Felix i Cezar zaczęli rozglądać się wokoło, starając się zlokalizować niedoszłego asasy na. Skórzniak utkwił w niej wzrok. Dał susa naprzód jak wy straszony koń i pomknął z zatrważającą prędkością w jej stronę, doby wając miecza w pełny m pędzie. – Szlag by trafił... – szepnęła dziewczy na, okręcając się na pięcie i zbiegając z diuny na złamanie karku. Nie zrobiła nawet dziesięciu kroków, a usły szała go tuż za sobą. Odrzuciła łuk i przy padła do ziemi, okręcając się i z rozmachu mierząc młotem w kolano. Skórzniak zatańczy ł, unikając ciosu, i kopnął ją w twarz. Nim zetknęła się z ziemią, zobaczy ła, jak Sadi rzuca się na niego. Skórzniak

opadł do kucek i jedny m sprawny m pchnięciem rozciął zwierzęciu brzuch. Z rany wy pły nęły wątpia, pies uderzy ł o kamienie z okropny m piskiem. – Nieee! – zawy ła dziewczy na i pchnęła mężczy znę ostry m trzonkiem w przeponę. Bez trudu odbił cios i przy łoży ł jej pięścią w twarz. Gdy doszła do siebie, Skórzniak siedział na niej okrakiem, trzy mając za włosy i przy kładając ostrze do gardła. Wierzgnęła, ale jego uda by ły jak z żelaza. – Poznaję lot twojej strzały – odezwał się do niej po galijsku z silny m rzy mskim akcentem. – Zabiłaś nad rzeką mojego kamrata – podjął dziwnie wesoły m, rzeczowy m głosem, tłumiony m przez maskę. Odjął miecz od jej szy i i ścisnął jej policzki piekielnie silną dłonią. – Chcą cię ży wcem, ale i tak cię zabiję, by go pomścić. – Próbowała wy szarpnąć twarz z jego palców, ale nie mogła nawet drgnąć. – Ale nie wolno mi zostawić śladów, inaczej nikt mi nie uwierzy, gdy powiem, że umarłaś ze strachu. A więc... – Czekaj! – zdąży ła wy krztusić, nim przesunął rękę i zatkał jej usta, a palcem wskazujący m i kciukiem zamknął nozdrza. Próbowała zaczerpnąć tchu, ale nie mogła. Wy ry wała się chwilę, a gdy pojęła, że jest zupełnie unieruchomiona, uspokoiła się, by nie marnować powietrza, i zaczęła gorączkowo my śleć, co robić. Sły szała, jak gdzieś u jej stóp Sadi skamle coraz ciszej i coraz smutniej.

Lowa wy jechała z wioski i skierowała się na północ. Gnała na złamanie karku, chora z niepokoju. Nikt nie widział Wiosny przez całą noc, ale Robak powiedział, że ruszy ła na północ, a dwie inne osoby utrzy my wały, że widziały ją idącą w kierunku bagien z dwoma psami przy nodze. Królowa pędziła więc przed siebie, wy my ślając samej sobie, że nie pojechała zobaczy ć się z Wiosną po śmierci Duga. W ty m właśnie upatry wała przy czy nę jej opry skliwości, która – jeśli Lowa miałaby by ć szczera – nie by ła zupełnie niemożliwa do pojęcia. I co, kurwa, z tego! Miała plemię do ocalenia, armię do odbudowania, inwazję, na którą musiała się przy gotować... Gdy się to wszy stko skończy, gdy już będzie po wszy stkim, przy rzekła sobie znaleźć czas dla ty ch, który ch kochała. Czy li Małego Duga i Wiosny. Rozdzieli część obowiązków między podwładny ch i przy najmniej połowę czasu będzie spędzać z sy nkiem. I odbuduje relację z Wiosną... jeśli ty lko dziewczy na przeży je tarapaty, w które się wpakowała jak ostatnia idiotka.

Uszu Wiosny dobiegło szczekanie. Głupi pies, pomy ślała, czując, że Świnio rzuca się na legionistę. Nie powinieneś szczekać, zanim zaatakujesz! Skórzniak puścił twarz Wiosny, która naty chmiast łapczy wie nabrała powietrza. Zamachnął się mieczem na psa... i znieruchomiał, gdy Sadi ostatkiem sił rzucił się naprzód i zacisnął mocarne szczęki na jego ramieniu. Legionista oderwał rękę od szy i dziewczy ny, by odepchnąć drugiego psa, ale nie zdąży ł. Świnio wżarł mu się w gardło, drąc kłami skórę, jakby to by ła płócienna szmata. Warczał i gry zł jak opętany. Chlusnęła krew, gdy Skórzniak próbował wy rwać się z jego szczęk. Sadi jednak nie puszczał. Powarkiwał uparcie i szarpał głową. Skórzniak wił się i wy ry wał, aż w końcu wy dostał rękę z psiego py ska, zostawiając w nim dłoń. Ry knął z bólu, wpił dłoń w kark Świnia i pociągnął w górę. Co za nieby wała siła, pomy ślała strwożona Wiosna. Oderwał psa od swojej szy i, a wraz z nim połowę gardła. Dziewczy na przez krótki moment, nim zalała je krew, mogła dostrzec kręgi i tchawicę. Ale demon jeszcze dy chał i wcale nie miał zamiaru umierać. Trzy mając Świnia, wbił nadłamaną kość przedramienia w bok psa, raz, potem drugi i trzeci. To nie są ludzie, pomy ślała Wiosna, cała struchlała ze strachu. – Nie! – krzy knęła. Rzuciła się z cały ch sił, odpy chając Skórzniaka do ty łu, i wtłoczy ła mu młot w skroń. Legionista osunął się na ziemię, Świnio wy ślizgnął mu się z palców i również padł bez ducha. Wiosna skoczy ła na równe nogi i poprawiła prosto w czoło, wgniatając je z przy prawiający m o mdłości chrzęstem. Uniosła broń oburącz wy soko nad głowę i uderzy ła raz jeszcze, zebrawszy wszy stkie siły. Głowa kapturnika wy buchła jak zgniła kapusta ciśnięta o bruk. Dziewczy na zachwiała się, oślepiona mózgiem i juchą. Gdy mdlała, czy jaś ręka ucapiła ją od ty łu, ktoś powiedział coś po łacinie.

9 ROZDZIAŁ

N

ie widzieliście Wiosny ? – spy tała Lowa, zeskakując z konia, nim jeszcze wy hamował, z łukiem w dłoni. Chamanca zerknęła na Atlasa. – Nie widzieliśmy – odpowiedział. – Popy tam. Ibery jka i Afry kańczy k pilnowali drogi na mokradła. Towarzy szy ła im Adlera, Dwusetka i kilku doborowy ch piechurów Atlasa. – Czy ktoś widział Wiosnę!? – krzy knęła Lowa.

Nikt się nie odezwał. Mała przepadła jak kamień w wodę. – Atlas, przy prowadź do mnie wszy stkich, którzy pełnili wartę na bagnach. – Pewnie teraz śpią. – To ich obudź. Chamanca, pomóż mu. Przecież nie rozpły nęła się w powietrzu. – Czekaj – powiedział Atlas. – Wy słałem patrol za bagna, żeby zobaczy ł, co się dzieje u Rzy mian. Jeden zwiadowca właśnie wraca. Podbiegł do nich drobny, szpakowaty mężczy zna o końskich zębach. Zwał się Plaxon. Lowa walczy ła kiedy ś przez chwilę u jego boku, jeszcze za Zadara. Ona zaszła daleko, on pozostał zwy kły m szeregowcem, bo choć ży czliwy i dowcipny, by ł też głupi jak but z lewej nogi. – Czy widziałeś Wiosnę? – zapy tała po raz kolejny. – Widziałem jej psy – odparł zwiadowca z wzrokiem wbity m w ziemię. – I? – Są na wy dmach, nieopodal obozu diabłów. Zabite, oby dwa. Jednemu ktoś wy puścił bebechy, drugiego zadźgał. Sprawdziłem, nie ży ją na pewno. Lowę zemdliło. – A Wiosna? A pozostali zwiadowcy ? – Nikogo nie widziałem. – Ślady stóp, jakiś trop, cokolwiek? – Nie rozumiem, co... – Mężczy zna gapił się na nią z tępy m wy razem twarzy. – Zabierz mnie tam, gdzie je znalazłeś, naty chmiast. Zwiadowca skinął, odwrócił się i ruszy ł z powrotem na bagno. – Nie mamy całego dnia – ponagliła go Lowa, przebiegając obok i ciągnąc go za rękę.

– Mogę dostać dziewczy nę? – poprosił Felix, starając się, by Cezar się nie domy ślił, jak mocno jej pragnie. – Zatrzy maj ją, jeśli chcesz, nie mam nic przeciwko. Przy da się, by zasilić wioślarzy w rejsie przez Kanał. Cezar zmierzy ł wzrokiem unieruchomioną przez pretorianina Wiosnę. Już zdąży ła wy słać jednego legionistę do lazaretu – udawała nieprzy tomną, a potem znienacka zgruchotała mu kolano młotem. Obecnie, po ciosie rozsierdzonego pretorianina, naprawdę by ła nieprzy tomna, do tego ciasno związana. Inny żołnierz pilnował jej młota. Felix także obrzucił dziewczy nę taksujący m spojrzeniem. Bardzo się zmieniła. Teraz, gdy by ła nieprzy tomna i głowa opadła jej na piersi, a włosy zakry ły twarz, jej uroda nie rzucała się w oczy, ale druid zauważy ł, że lada moment przeistoczy się z dziecka w piękną kobietę. Również poniżej szy i. Skórzane spodenki odkry wały silne, umięśnione nogi, który ch spodziewałby się raczej u młodego rzy mskiego atlety, ale Felix by najmniej nie uważał tego za wadę. Pod łuczniczą

koszulą dało się dostrzec wcięcie w talii i ładnie ukształtowany biust. Czy żby spodobała się Cezarowi? Gdy generał przeby wał w Rzy mie, wolał sy piać z żonami potężny ch mężów, w Galii kazał sobie sprowadzać do namiotu co bardziej urodziwy ch jeńców oby dwu płci, lecz zawsze młody ch i zdrowy ch, takich jak Wiosna. A może planował sprzedać ją do niewoli? Tak jak wszy scy bajecznie bogaci ludzie, z jakimi miał w ży ciu sty czność Felix, Cezar uwielbiał wy poczy wać, zarabiając pieniądze. Świeża i ładna barbarzy ńska kobietka schwy tana na bry ty jskiej ziemi poszłaby w Rzy mie za niezły pieniądz. – Nie sądzę, by ci się przy dała, Cezarze – spróbował ostrożnie druid. – Yilgarn powiedział nam wszy stko, co musimy wiedzieć, a dziewczy na nie sprzeda się w Rzy mie, bo ry nek jest przepełniony bry ty jskimi niewolnikami jeszcze z czasów Zadara. Pierwsze pokolenie dzieci bry ty jskich niewolników jest teraz mniej więcej w jej wieku, więc młody ch dziewczy n takich jak ona jest teraz w mieście na kopy, w dodatku dobrze przy uczony ch i nie tak narowisty ch. Cezar puścił jego słowa mimo uszu. Uwadze Felixa nie uszło, że rozbierał brankę oczami. Aha, zrozumiał druid. Czy li to o to chodzi. – Jeśli masz zamiar zatrzy mać ją... dla siebie – ośmielił się – pozwól, by m najpierw sprawdził, czy nie roznosi żadny ch chorób. Szy bko je tu odgwintowują, a potem wy mienia się nimi starszy zna. Gdy ży łem w Bry tanii, odkry łem, że większość kobiet w jej wieku cierpi na jakąś chorobę wenery czną, a ich ciała tam na dole pokry wają ropne, śmierdzące wy pry ski... – Dosy ć, Felixie! Możesz zabrać ją do Galii i zrobić z nią, na co ci przy jdzie ochota. Druid nakazał sobie spokój. Nie może zdradzić się z ekscy tacją. Gdy ty lko wy pły ną na morze, zje jej serce i posiądzie jej bezcenną magię. Sprowadzi do Bry tanii swój legion i wtedy rozpocznie się... – Pretorianie – sprowadził go na ziemię głos Cezara – idźcie z Felixem na okręt i upewnijcie się, że dziewczy na jest dobrze związana. – Okręcił się, by wy jść, lecz zaraz stanął w miejscu. – Coś mnie zastanawia. Dlaczego ta Bry tka dzierży ła młot? To nie broń dla kobiety... Co się za ty m kry je? Kiedy się ocknie, zapy tają ją o to. – To żadna tajemnica, o Cezarze. Wiele bry ty jskich kobiet walczy młotami. Są niemal tak brutalne jak ich mężczy źni. – Cezar nie jest przekonany. Ta dziewczy na zdołała również wy strzelić strzałę na niespoty kaną odległość i trafiłaby Cezara, gdy by nie twój Zając. A właśnie – gdzie są jej łuk i kołczan? – Kołczan jest tutaj, o Cezarze – powiedział pretorianin. – Miała go na plecach. – A łuk? Gwardziści popatrzy li po sobie. – Musiał więc zostać tam, gdzie ją znaleźliście. Idźcie po niego naty chmiast. – Gdy legioniści opuścili namiot, Cezar wrócił wzrokiem do Felixa. – Zmieniłem zdanie, dziewczy na zostanie z Cezarem, by mogła mu pokazać, w jaki sposób strzela dalej i celniej od jego najlepszy ch kreteńskich łuczników. – To raczej kwestia łuku niż dziewczy ny, o Cezarze – wy rzekł Felix, tłumiąc desperację. – Każdy głupi oddałby taki strzał. Po prostu bry ty jskie łuki są lepsze od kreteńskich. Ten jej pewnie zrobiono z ibery jskiego cisu. Mogę pokazać twoim budowniczy m, jak się je wy twarza. Cezar obrzucił Felixa nieprzy chy lny m spojrzeniem, jakby zastanawiał się, czy nie

powinien usmaży ć go na oliwie z oliwek, ale zaraz się uspokoił i odrzekł: – Później się ty m zajmiemy, Cezar ma teraz ważniejsze sprawy na głowie. Weź ją sobie, ale przesłuchaj, zanim zabijesz. Upewnij się, że wy ciągnąłeś z niej wszy stko, co może nam się przy dać. – Oczy wiście – zapewnił generała druid, wciąż mając baczenie, by wódz nie dosły szał radości w jego głosie. – Za mną! – rozkazał pretorianom, kierując się na statek. Oto rozpoczy nał się w księdze jego ży cia nowy, najwspanialszy rozdział.

– Jesteśmy – wy dy szał Plaxon, gdy dotarli do stromego spadu wy dmy porośniętego kępami piaskownicy. Lowę ogarnął smutek ciężki jak ołów. Psy Duga, Świniojeb i Sady sta, które przez pewien czas by ły też jej psami, spoczy wały martwe na piasku, oby dwa w dużej mierze wy patroszone i owionięte chmurą wielkich, tłusty ch much. Leżały blisko siebie, ale Sady sta odwlókł się nieco, zostawiając za sobą poły skujący wilgocią warkocz wnętrzności. Jedna łapa Świniojeba zasty gła na jego barku. – Idź stąd. – Chcesz, żeby m...? – Po prostu idź. Poszedł. Na Danu, widok zmasakrowany ch psów złamał jej serce. Co za idiotka z tej Wiosny ! Lowa okrąży ła martwe zwierzęta, analizując ślady na piasku. Sądząc po wy raźny ch rozbry zgach mózgu, którego drobiny plamiły piach i trawę, zginęła tu przy najmniej jedna osoba, najprawdopodobniej od ciosu młotem. Trop wiodący na diunę, za którą leżał rzy mski obóz, świadczy ł, że odciągnięto tę osobę – na pewno mężczy znę, bo Rzy mianie nie brali do wojska kobiet, a głębokość koleiny wy kluczy ła Wiosnę – w pierwszej kolejności i że później ktoś inny o posturze Wiosny i w okuty ch żelazem butach by ł wleczony w ty m samy m kierunku przez cięższego mężczy znę, który pozostawił w piasku wy raźne ślady. A więc, gdy zabierali ją do obozu, by ła albo nieprzy tomna, albo martwa. Sprawdziła raz jeszcze, czy niczego nie przeoczy ła, i znalazła łuk Wiosny. Głupia dziewczy na! Ży ła – Lowa by ła tego pewna, po prostu by ła pewna – ale Rzy mianie wzięli ją do niewoli. Wpełzła na diunę i zerknęła spomiędzy traw na rzy mskie obozowisko. Ponad zy gzakiem ociosanej w szpice palisady dostrzegła koły szący się maszt, który zdawał się oddalać na pełne morze. Zwodowali jedną z galer. W jakim celu? Żeby zabrać gdzieś Wiosnę? Nie, na pewno nie. Niby po co? Odrzuciła tę my śl, gdy spostrzegła, że ma pilniejszy problem do rozwiązania: z obozu szli

w jej stronę dwaj legioniści w czarny ch zbrojach. Sądziła, że znalazła dobrą kry jówkę pośród piaskownic, gdy jednak jeden pretorianin trącił drugiego w ramię i wskazał w jej kierunku, wiedziała, że się my liła. Jak na komendę puścili się biegiem w jej stronę. My ślała o ucieczce może przez pół uderzenia serca. Nie chciała dawać im pretekstu, by mścili się na Wiośnie. A potem pomy ślała po żołniersku: pies to jebał. Ty lu ich zabiła podczas lądowania, że pretekstów mieli pod dostatkiem, dwóch kolejny ch nie zrobi różnicy. Miała na plecach swój własny łuk, ale skoro trzy mała w dłoni broń Wiosny, to z niej postanowiła skorzy stać. Strzeliła. Ten po lewej rozciągnął się na piasku. Dała drugiemu czas, by rozwiązał odwieczny dy lemat człowieka walczącego z przeciwnikiem z bronią dy stansową: atak czy ucieczka. Zdecy dował się na atak. Chojrak, pomy ślała, trafiając go w szy ję. Fundamentem jej strategii by ła powściągliwość. Rzy mianie z pewnością pojęli już, że marsz w głąb lądu pociągnie za sobą znaczne straty, a więc ich jedy ną szansą na utrzy manie się w Bry tanii jest zmiana pozy cji lub powrót do Galii i powtórzenie inwazji w przy szły m roku. Raczej to drugie, zważy wszy, że wiosna miała się ku końcowi i szanse na pomy ślny rezultat najazdu bardzo zmizernieją, gdy ty lko zepsuje się pogoda. Przez zimę Lowa mogłaby dalej przy gotowy wać się do wojny, a kto wie czy do wiosny nie rozprawią się z Rzy mianami Galowie i Germanie. Plan by ł dobry. Szkoda, że wziął w łeb w momencie, gdy Rzy mianie pojmali Wiosnę. Jebać ich, jebać ich żółwie i jebać ich skorpiony, my ślała, biegnąc z powrotem na bagna. Wróci tu zaraz z wojskiem, odbije Wiosnę i wy pierdoli ich wszy stkich do morza.

10 ROZDZIAŁ

I

raz, i dwa! Ty głupcze, zejdź z pokładu! Pojebało cię czy co? Obciążasz łódź, ciemięgo, a masz ją pchać do wody, kurwa twoja mać! Dalej wszy scy – i raz, i dwa! Mocniej! Mężczy źni robili, co mogli, i Felix wiedział, że zachowuje się jak dupek, drąc się jak stara toga, ale po prostu nie mógł się powstrzy mać. Desperacko chciał się już znaleźć na morzu sam na sam z Wiosną. Gdy dotrze na konty nent, by objąć dowództwo nad swoim legionem, będzie władał magią tak potężną, że sami bogowie zadrżą ze strachu! – Długo jeszcze!!? – ry knął.

Odszukał wzrokiem pretorianina. Tam jest, a Wiosna razem z nim. Nie mógł uwierzy ć, że dziewczy na jest na wy ciągnięcie ręki. Głupie dziecko, samo wlazło do paszczy lwa! Nie, wcale nie samo – to przeznaczenie! Los chciał, by trafiła w jego ręce! – Felixie! Obrócił się. Ragnall, ten bry ty jski cy c. Żeby ty lko nie pomieszał mu szy ków. – Pokaż mi dziewczy nę – powiedział. Wy zby ł się akcentu, zauważy ł druid. Posługiwał się łaciną jak rodowity Rzy mianin. – Nie. – A dlaczegóż to? – Nie muszę ci się tłumaczy ć. – Cezar wy brał mnie na króla Bry tanii, jesteś więc teraz na mojej ziemi i masz mi pokazać dziewczy nę. – Nie! Pretorianie, na pokład z nią, ale już. Dawniej mógł samą my ślą skłaniać ludzi do spełniania swoich ży czeń, robił to często z wojami Zadara w Maidun. Wy dawało się, że utracił tę moc. Czy żby zuży ł za dużo swojej energii ży ciowej? Czy też może przelał jej zby t wiele na swoich legionistów, co osłabiło jego wpły w na umy sły inny ch? Spróbował zmusić Ragnalla, by zostawił go w spokoju. Bezskutecznie. Młodzieniec doby ł miecza. – Nie tak prędko. Najpierw mi ją pokażesz. – Drogie panie, proszę o spokój – pry chnął jeden z pretorianów. – Przy jmuję rozkazy od dwóch dowódców i nie widzę tu żadnego z nich. Dostarczę dziewczy nę na okręt, tak jak rozkazał Cezar... – Zrób to! Naty chmiast! Felix miotał się i wy dzierał, jakby postradał zmy sły. Dziewczy na za wszelką cenę musi znaleźć się na pokładzie! – ...ale nie zrobię tego, zanim okręt nie zostanie zwodowany, ponieważ, jak sam to, Felixie, ująłeś przed chwilą, wzbijając się na wy ży ny elokwencji, musiałby m by ć pojebany. Mamy więc nieco czasu i nie widzę przeciwwskazań, by Ragnall... – Cześć, Ragnall. Cześć, Felix. Co tam? – przy witała się sennie Wiosna, która akurat w ty m momencie musiała się ocknąć. – Wiosna! – ucieszy ł się Ragnall. – Wiedziałem, że to o ciebie chodzi. – Pretorianinie! Zabij ich oboje! Spiskują przeciw Cezarowi w swojej barbarzy ńskiej mowie! Gwardzista spojrzał na Felixa i pokręcił głową. – Wcale nie spiskujemy – zaprzeczy ł Ragnall. – Witamy się po bry ty jsku. Ta dziewczy na to bry ty jska księżniczka, córka króla Zadara z Maidun. Felix doskonale to wie. I z pewnością poinformował o ty m Cezara, czy ż nie tak, Felixie? – Druid spuścił wzrok. – Nie powiedziałeś? A to niespodzianka. Jestem pewien, że obecny tu pretorianin zgodzi się ze mną, że generał z pewnością chciałby wiedzieć, że więzi tak cennego jeńca. Pretorianin utkwił wzrok w druidzie, unosząc py tająco brew. Felixowi języ k się plątał. Legionista pokręcił głową. – Masz rację, Ragnallu, zabiorę ją do Cezara. Felixie, pójdziesz ze mną i wy jaśnisz generałowi, kim jest ta dziewczy na i dlaczego chciałeś ją dla siebie.

Felix zaczerpnął tchu, by wy wrzeszczeć rozkaz, ale zaraz uszło z niego powietrze. Zaszedł tak daleko, ponieważ panował nad emocjami i wiedział, kiedy lepiej ustąpić. To jeszcze nie koniec. Dostanie ją prędzej czy później. Teraz mógł zrobić ty lko jedno. – Zaraz, dajcie mi się jej ty lko przy jrzeć. Zbliży ł się do Wiosny. – Nie tak blisko, Felixie. – Pretorianin cofnął się o krok. – Wzrok masz chy ba dobry. Druid potrząsnął głową. – Nie miałem zamiaru wy rządzić jej krzy wdy. Po prostu się spieszę... I, Ragnallu, masz rację. Dopiero teraz ją poznaję. Wy bacz mi i przy jmij moje przeprosiny. Nie zdawałem sobie sprawy, z kim mam do czy nienia. Jest o wiele starsza, niż gdy widziałem ją ostatnim razem. Niesamowite, jak te dzieci się zmieniają. Pretorianinie, zaprowadź ją, proszę, do lazaretu, każ opatrzy ć sińce na twarzy i sprawdzić, czy księżniczka nie ma wstrząsu mózgu. A później naty chmiast do Cezara. Teraz, gdy już wiem, kim jest, z całą pewnością nie tknę jej nawet palcem. Nie mogę się doczekać, żeby się z nią zobaczy ć, gdy wrócę, i nadrobić zaległości. Do zobaczenia, Ragnallu. Do zobaczenia, Wiosno! Z ty mi słowami druid udał się w swoją stronę, zagry zając zęby i z cały ch sił próbując nie krzy czeć.

– Nic mi nie jest – powiedział Atlas i zadrżał, zadając kłam własny m słowom. – Na cy cki Fennel – sy knęła Chamanca. – Chuj mnie strzeli, jeśli umrzesz przez ten swój ośli upór. Masz iść do Robaka, ale już. Lubiła twardzieli. Głupków nie. A Atlas nigdy nie zachowy wał się tak głupio. – Może potem... Patrz. Chamanca zobaczy ła biegnącą na plac Lowę. – Adlera – zawołała królowa – Atlas, Chamanca, Mal, do mnie! Kuszy ta zatoczy ł się, wstając. Jego zwy kle ciemnobrązowa skóra przy bierała barwę błotnistej szarości. – Usiądź, Atlasie – poleciła królowa. – Ty – pokazała palcem najbliższego żołnierza. – Znajdź druida Robaka i każ mu tu przy jść. – Nie trzeba – zarzekał się Atlas. – Położy łem kompres. Co więcej można zrobić? – Robak na pewno chętnie odpowie na to py tanie – odparła królowa, kończąc dy skusję. Chamanca mogłaby ją ucałować. – No dobra, zbierzcie się wszy scy wokół Atlasa. Powiedzcie, co my ślicie. – Na jaki temat? – Na temat tego, jak dziś w nocy mamy pokonać Rzy mian. Rozpoczęła się dy skusja, która szy bko przerodziła się w zapiekłą debatę. Atlas milczał,

przy gaszony. Oczy nabiegły mu krwią i lśniły od choroby. – Atlasie – zwróciła się do niego Lowa, widząc, że jest z nim nie najlepiej – masz się naty chmiast położy ć, Robak zaraz... – Co ja zaraz? – wszedł jej w zdanie druid, podbiegając i dzwoniąc ozdobami jak podskakujący na nierówny m bruku wóz pełen blaszany ch dzwonków. – Ach, rozumiem – dorzucił, gdy spostrzegł Kuszy tę. – Możesz chodzić, Atlasie? – Wy glądam jak kaleka? – Wielki mężczy zna dźwignął się na nogi i zaraz usiadł z powrotem. – Wy tam – zawołał Robak na dwóch mężczy zn o ponury ch obliczach. – Weźcie go pod ręce i za mną. – Pomogli Kuszy cie wstać. – Tędy, no chodź, to niedaleko. Lowa jeszcze przez chwilę wlepiała wzrok w plecy Afry kańczy ka, a potem wróciła do obrad. Chamanca nie sły szała z nich ani słowa. Odprowadziła Atlasa wzrokiem do zakrętu, gdzie zniknął za rzędem chat.

Ragnall poszedł do lazaretu w ślad za Wiosną i pretorianinem. By ło kilka rang namiotów szpitalny ch; Ragnall wcisnął dziewczy nę do tego największego dla legatów i inny ch gruby ch ry b. Czekał na zewnątrz, gdy medy k opatry wał jej rany. Gdy zobaczy ł Wiosnę po ty lu latach, miał wrażenie, jakby jego przeszłość wy skoczy ła z krzaków i kopnęła go w ty łek. Znał dziewczy nkę ledwie kilka miesięcy, ale by ła częścią jego poprzedniego ży cia, kimś, kto znał Lowę i Duga – i Drustana, jego nieży jącego mentora i przy jaciela. Zobaczenie kogoś z tamtego świata i czasu w otoczeniu Rzy mian przy wodziło mu na my śl jakiś absurdalny nocny koszmar, gdzie splatają się w jedną jaskrawą całość zupełnie niepasujące do siebie elementy. Miał wrażenie, jakby Wiosna emanowała nostalgią, i ta nostalgia przejmowała go do ży wego i zapierała dech. Musiał przełknąć ślinę i oczy ścić gardło, żeby się nie rozpłakać. Twarz, głos, nawet zapach dziewczy ny oży wiał uśpione dotąd wspomnienia, a te wirowały mu w głowie i nie dawały spokoju, bo przy pominały nie ty lko o rzeczach, które spotkały go w Bry tanii, ale również o ty m, jak to by ło czuć się szczęśliwy m. No cóż, może nie jakoś wy bitnie szczęśliwy m – gdy poznał Wiosnę, Zadar dopiero co zabił jego matkę i braci, poza ty m sam by ł wówczas ty lko zagubiony m, niewinny m dzieckiem, które u starszy ch szukało wzorców do naśladowania i rad. Musiał bardzo szy bko dorosnąć i wcale nie dlatego, że chciał. – Możesz wejść – powiedział lekarz, opuszczając namiot.

Wiosna siedziała na łóżku polowy m. W przestronny m namiocie mieściło się ich jeszcze pięć, a także trzy stoły. Dwa zasłonięto kotarą, na ostatnim ułożono zestaw lśniący ch narzędzi z brązu – miniaturowe szczy pce, noże, piły i inne utensy lia, który ch Ragnall nie umiał nazwać. Jedy ną osobą poza nimi by ł śpiący lub nieprzy tomny aquilifer z dziesiątego legionu dwa łóżka dalej. Ten, którego okrzy knięto bohaterem. Wielu legionistów dorówny wało mu odwagą, ale ponieważ ty lko on niósł jebitny sztandar ze złoty m orłem, właśnie jego otoczono najlepszą opieką. Tak to już by ło w wojsku. Na sąsiednim łóżku ułożono sztandar: orła trzy mającego w szponach napis „SPQR”. Skrót oznaczał: „Senat i lud rzy mski”. Ragnall by ł dumny z tego, że stanowi część czegoś tak wspaniałego, ale napis „Cezar” trafniej oddawałby moty wację legionistów. – A temu co jest? – spy tała Wiosna stłumiony m głosem, wskazując chorążego ruchem brody. Miała opuchniętą szczękę i śliwę pod okiem, ale za to na policzki wrócił jej kolor, a z oczu odeszła mgła. Od skrępowany ch nadgarstków biegł do kajdan na kostkach cienki łańcuch, który następnie niknął pod łóżkiem. – Dostał z łuku. Nieważne zresztą. A tobie co się stało? – Złapali mnie, gdy próbowałam zabić Cezara. – Mówisz? No tak, nie lubimy, gdy ktoś chce go zabić. – My ? – Jestem teraz Rzy mianinem. – To tak jakby koń zdecy dował, że od dziś będzie psem. – Wcale nie. – A właśnie, że tak. Po co tu przy jechałeś? – Py tasz o mnie czy o Rzy mian w ogóle? – W pierwszej kolejności o ciebie. – By wprowadzić w Bry tanii rzy mski sty l ży cia. Powinnaś zobaczy ć Rzy m, Wiosno. Ekscy tuje mnie sam dźwięk tego słowa, aż robi mi się ciepło. Rzy m jest niesamowity... Możemy uczy nić z Bry tanii drugi Rzy m, to naprawdę jest wy konalne. Możemy dać Bry tom czy stą wodę, domy ogrzewane zimą, prawo, ponad który m nikt nie stoi, niezależne od kapry sów władców i... – A pozostali Rzy mianie po co przy jechali? – Z tego samego powodu. – Tak sądzisz? – Tak! A po co niby...? – Ach, tutaj jest. – Cezar wkroczy ł do namiotu w obstawie pretorianów. – Dobrze, Wiosno. Czy Cezar może tak cię nazy wać? Wiosna utkwiła w nim nierozumiejący wzrok, więc Ragnall przetłumaczy ł. – A czy ja mogę go nazy wać ły siejący m cipory jem? – odparła Wiosna. – Mówi, że to dla niej zaszczy t – przełoży ł Ragnall. – Świetnie, świetnie. No proszę, bry ty jska księżniczka. – W pewny m sensie. – Przy by ła, by zabić Cezara, ale Cezar nie przy kłada wagi do drobnostek, gdy przy jmuje tak dostojnego gościa. – Jest... – zaczął Ragnall i urwał. Czy powinien mówić generałowi o magii Wiosny ? By ł niemal pewien, że widział, jak dziewczy na wy pełnia Duga mocą, a wtedy on bije się jak sama

bogini wojny... Ale potem Wiosna oświadczy ła, że nie może już korzy stać z magii i nie skorzy stała z niej w bitwie z Dumnończy kami, kiedy bardzo jej potrzebowali. Postanowił na razie trzy mać języ k za zębami. – Córką króla Zadara. – Czy żby ? Czy li to nie twoja krewna? – Ani nawet piąta woda po kisielu, Cezarze. To córka człowieka, który zabił moją rodzinę, ale... Oj. Cezar rozciągnął usta w uśmiechu, wodząc wzrokiem od niego do dziewczy ny. O, na tartanowe portki Belenosa, pomy ślał Ragnall. W lot pojął, czego zażąda od niego generał, dlaczego będzie się tego domagał i dlaczego nie znajdą się przeciw temu żadne racjonalne argumenty. – Jest zby t młoda! – wy palił. Nic innego nie przy szło mu na my śl. Cezar zmierzy ł ją wzrokiem od stóp do głów. – Zby t młoda? Chy ba dawno już skończy ła dwanaście lat, czy ż nie? Ile ma teraz lat? Szesnaście? Siedemnaście? – Coś koło tego. – Wy śmienicie. W sam raz. Na razie zostawimy łańcuchy, ale powierzam ci, Ragnallu, opiekę nad naszy m gościem. Cezar wy śle pretorianów, by jej strzegli. Przejdzie szkolenie i sama przerodzi się w Rzy miankę, nim wy jdzie za ciebie tej zimy. Ragnall obrzucił Wiosnę przerażony m spojrzeniem; odpowiedział mu promienny wy szczerz, jakby dziewczy na rozumiała każde słowo i czerpała radość z jego zmieszania. Ragnall fantazjował ostatnimi czasy o ślubie z wy rafinowaną, młodą, rzy mską ary stokratką. Wiosna może i przeistoczy się w atrakcy jną kobietę, ale jej wy gląd, sposób, w jaki się poruszała – dosłownie wszy stko – zdradzały barbarzy ńskie korzenie i psotną naturę bachora, który wszy stkie problemy rozwiązuje, gry ząc i drapiąc. Równie dobrze mógłby poślubić wilcze szczenię. – Cezarze, zrobię, o co mnie prosisz, lecz... Gdy ostatni raz widziałem Wiosnę, miała jakieś dziesięć lat i już wtedy by ła bardziej przebiegła i zmy ślna niż dzieci w jej wieku. Zdołała podburzy ć lud do buntu, w rezultacie którego obalono i stracono jej ojca. Jest jak dzika kocica, która zabije cię przy pierwszej okazji. Będzie robić, co w jej mocy, by uniemożliwić nam wy konanie misji. Gdy powiedziałem ci, że uważa rozmowę z tobą za zaszczy t, nie tłumaczy łem dosłownie. – Ragnallu – wódz otaksował go z uwagą – Cezar nie jest idiotą i uczy się najbardziej popularny ch obelg w języ ku ludów, które najeżdża. Bry ty jski jest na ty le podobny do galijskiego, że Cezar połapał się, iż „cipa” to nie zwrot grzecznościowy. Twoja w ty m głowa, Ragnallu, by jej pazury nie drasnęły Cezara. Poślubisz tę dziewczy nę. – Ależ ona nigdy nie zechce poślubić mnie. Cezar spojrzał na niego, jakby wiewiórka wy skoczy ła mu z głowy. – A cóż to za różnica, na wszy stkich bogów? Julia, rodzona siostra Cezara, musiała poślubić tego by dlaka Pompejusza, gdy by ła w ty m samy m wieku co nasza księżniczka. Ma szczęście, że wy chodzi za mąż za przy stojnego księcia, a nie tłustego py szałka, takiego jak Pompejusz. I ty też powinieneś by ć rad – to nadzwy czaj urodziwe dziewczę, i charakterne. Będzie z niej żona jak się patrzy. Zimą weźmiecie ślub w Rzy mie. Kiedy wrócimy do Bry tanii, będzie nią rządził prawowity król, a u jego boku stanie prawowita królowa. – Kiedy wrócimy...? Czy to znaczy, że opuszczamy wy spę?

– Przeprowadziliśmy ty lko mały rekonesans. Za późno już na inwazję z prawdziwego zdarzenia. Z pewnością dość się już nauczy łeś, by to wiedzieć? Wy ruszamy w drogę powrotną jeszcze dziś, zanim złapią nas jesienne sztormy. A w przy szły m roku wrócimy z armią. Ragnall nie wierzy ł w to, co sły szał. Rozumiał rekonesans jako kilku legionistów w łodzi, którzy przekradają się na wrogi brzeg, żeby się rozejrzeć. Dwanaście ty sięcy ludzi, którzy ani na krok nie wy chodzą z okupionego krwią przy czółka, to dokładne przeciwieństwo rekonesansu. Czy to możliwe, że Cezar zarządził odwrót? Nie, na pewno nie. Ale jeśli nie, to dlaczego opuszcza Bry tanię? Czy armia Lowy fakty cznie by ła tak wielka, jak wnioskowano po trąbach? Generał nie przejął się jego konsternacją. – Cezar musi już iść. Weź, co potrzebujesz, i zabierz dziewczy nę na okręt flagowy. – Tak, Cezarze. – Mała rada: nie ucz jej łaciny i zrób, co możesz, by nie nauczy ła się od kogoś innego. Nie będzie sprawiać ty lu problemów, jeśli pozostanie zależna od ciebie. Z ty mi słowy opuścił namiot. – O co chodziło? – zaciekawiła się Wiosna. – Mogę już iść do domu?

Lowa czołgała się między diunami wraz z Chamancą. Ona i dowódcy mieli wiele pomy słów na to, jak przeprowadzić atak na Rzy mian, ale żaden nie by ł dość dobry, by wprowadzić go w ży cie. Istniało wiele sposobów na zrobienie krzy wdy najeźdźcom, ale jeśli już musiała zaatakować, chciała zabić lub pojmać wszy stkich co do jednego. Po pierwsze: by już tu nie wrócili, po drugie: by ocalić Wiosnę. Gdy by ty lko Rzy mianie ruszy li z mierzei w głąb lądu, Bry towie mogliby przejść do realizacji jedy nego planu, który miał szansę powodzenia. Sęk w ty m, że Rzy mianie ani my śleli pójść im na rękę. Lowa miała nadzieję, że wpadnie na jakiś pomy sł, oglądając ich obozowisko. Wy prawiła się na zwiad wraz z Chamancą, by ta pomogła jej likwidować zby t by stry ch wartowników. I by przestała my śleć o Atlasie. Robak zrobił, co mógł, ale w rany Kuszy ty wdało się zakażenie, a trucizna przeniknęła w głąb ciała. Afry kańczy k by ł silny, Robak oszacował więc, że ma przed sobą miesiąc ży cia, może nieco więcej. Jeden żołnierz to niewielka cena za setki powalony ch na plaży Rzy mian, ale dlaczego akurat Atlas? By ł łebskim facetem, znakomity m Wojownikiem, kto wie czy nie najlepszy m w całej armii, no i świetny m dowódcą. Spojrzała na Chamancę. Widok niezniszczalnej Ibery jki w takim stanie boleśnie przy pomniał Lowie, jak wielką muszą zapłacić cenę za pokonanie Rzy mian. Atlas radził odwrót. Gdy by Lowa go posłuchała, nie umierałby teraz od zatrutej strzały. Wy patry wała jakiegoś strażnika czy dwóch, by poprawić Chamance humor, ale jak dotąd nie napotkały na swojej drodze nikogo. By ło tak cicho, że Lowa uznała to za podejrzane, ale kiedy wspięły się na szczy t wy dmy i spojrzały na mierzeję, zrozumiała, skąd ta cisza.

Rzy mianie odpły wali. Zwodowane transportowce bły skawicznie zapełniły się ludźmi, wciągnięte uprzednio na brzeg galery spy chano do wody i stawiano żagle. Ostatnim, co zrobili najeźdźcy na bry ty jskiej ziemi, by ło podpalenie obozu. Chamanca i Lowa stały w ciszy na szczy cie diuny, wpatrzone w pożerające palisadę płomienie.

11 ROZDZIAŁ

W

iosna oparła się o burtę okrętu i utkwiła załzawione oczy w podpalony m obozie. Słońce niemal już zetknęło się z widnokręgiem. Dziewczy ny nie obchodziło to, że dała się złapać Rzy mianom i jest w niewoli. Płakała, bo obiecała Dugowi, że zajmie się Sadim i Świniem, a zamiast tego zabiła oby dwa psy. – Nie płacz, Wiosno – pocieszy ł ją Dug, również patrząc na obóz. – Psy same zdecy dowały, że pospieszą ci na ratunek. Są teraz ze mną. – W Zaświatach?

– Ano. – Czy li jesteś prawdziwy m duchem, a nie moim wy my słem! – Nie, wy my śliłaś mnie sobie i my ślisz, że jestem teraz w Zaświatach. – Ale skąd by ś... – Nie my śl ty le, bo się zmęczy sz. Fakt pozostaje faktem, psy z własnej woli oddały za ciebie ży cie i cieszą się ze spotkania ze mną. Nie zginęły na próżno. Zabicie Cezara by ło świetny m pomy słem, prawie ci się udało. Kto wie, może niebawem nadarzy się kolejna szansa? Dziewczy na obejrzała się przez ramię. Cezar stał może sześć kroków za nią, rozmawiając z notujący m coś pospiesznie skry bą. Wielka szkoda, że przy kuto ją do biegnącej wzdłuż burty szy ny długim na krok łańcuchem. Nie miała nawet czy m rzucić. – Co, na borsucze gringle, robi ten człowiek? – dziwował się Dug. – Mówi. – Nie ten. Ten drugi. – Pisze. – Zawsze się zastanawiałem, jak to wy gląda. – Ja też umiem. Pokazała mi dziewczy na, od której nauczy łam się łaciny – pochwaliła się Wiosna, spodziewając się, że Dug będzie ty m zaskoczony, ale ten zniknął. Wraz z córką rzy mskiego kupca Wiosna wy my śliła mnóstwo nieprzy zwoity ch epitetów. O mały włos nie wy strzelała się z całego arsenału obelg już w namiocie szpitalny m, ale w porę zdecy dowała się zachować swoje zdolności w tajemnicy. Już jej się opłaciła ta decy zja: czerpała przy jemność z wprawiania Ragnalla w konsternację i wprost nie mogła się doczekać, aż powie jej, że mają się pobrać. Szy kowała na tę okazję całą gamę rozmaity ch ripost. Ogień dogory wał. Ciekawe, pomy ślała, czy Lowa też patrzy na płonący obóz, czy zauważy ła już, że jej nie ma, i czy choć trochę ją to obeszło. Gdy wiatr na chwilę zelżał, dobiegły ją słowa, które Cezar dy ktował pisarczy kowi. By ł to opis jego poczy nań w Bry tanii. W pewny m sensie. Przy słuchiwała się, coraz bardziej zdumiona. Opowieść generała obfitowała w szczegóły, by ła prawdopodobna – i kompletnie zmy ślona. Jej zwieńczeniem by ła sromotna klęska Bry tów, kilka spalony ch wiosek i pojmanie jeńców. Ponieważ na okrętach nie by ło już miejsca, prawił ły siejący cipory j, mógł zabrać ze sobą ty lko dwoje – Wiosna zgady wała, że chodzi o nią i Ragnalla – ale niebawem wróci po pozostały ch. Nie by ło miejsca? Ciekawe! Do tego momentu history jka nawet trzy mała się kupy, ale przecież nikt nie uwierzy, że zostawiłeś jeńców na wy spie, bo nie zmieścili się na pokładzie! Na okręcie zawsze znajdzie się wolny kąt, a Bry tania leży o rzut hełmem od Galii.

Dobili do brzegu o świcie, zeszli na ląd i pojechali konno do rzy mskiego obozu. Pretorianie i Ragnall nie spuszczali z niej oka.

Przez kilka kolejny ch dni mogła trochę spacerować po ich regularny m do porzy gania obozie, ale ty lko w łańcuchach i w obstawie zmieniający ch się pretorianów. Aby nie opaść z sił i nie zeszty wnieć – i żeby by ć w gotowości do zabicia Cezara i ucieczki – podskakiwała w miejscu, podnosiła ciężkie przedmioty i wy kony wała wszy stkie ćwiczenia, który ch nauczy ła się od Lowy. Pretorianom to chy ba nie przeszkadzało, a przy najmniej się nie zdradzili, udzielając jej repry mendy. Nie opuścili wy brzeża, ale Wiośnie nie wolno by ło się zapuszczać do przy stani, żeby nie zobaczy ła okrętów budowany ch tam na potrzeby kolejnej inwazji. Ale nawet gdy by nie rozumiała ani słowa z podsłuchiwany ch nieustannie rozmów, domy śliłaby się, co się święci, po ciągnący ch ku morzu wozach załadowany ch drewnem. Wszy scy w obozie gadali o ty m, że nowe okręty będą o wiele większe od poprzednich, że będzie można załadować na nie ży we zwierzęta, konie i słonie i że będą znacznie pły tsze, żeby następne wielkie lądowanie nie by ło taką „pierdoloną porażką”. Ciekawiło ją, co to są te „słonie”. Ragnall pouczy ł pretorianów, by nie odzy wali się do niego w obecności Wiosny – z obsesy jną starannością wy pełniał polecenie Cezara, by nie podłapała bodaj jednego łacińskiego słówka – ale pretorianie trzy mali się rozkazów ty lko wtedy, gdy Ragnall by ł w pobliżu. Resztę czasu plotkowali jak dwie stare panny, które nie widziały się od lat, co zabawnie kontrastowało z ich groźny m wy glądem. Wiosna wy wnioskowała z ich trajkotania, że legioniści kochali Cezara i mu ufali. Niewiele rozumieli z wy prawy do Bry tanii, nie wiedzieli, dlaczego z inwazji zmieniła się nagle w rekonesans ani dlaczego generał zabrał dwanaście ty sięcy chłopa pod namiot, a potem spalił obóz. Nawet najgorliwszy wielbiciel Cezara spośród czterech pretorianów przy znał, że jego bohater popełnił błąd. Decy dujący m argumentem w dy skusji by ł niezby walny fakt, że wrócił do Galii bez łupów. Wszy scy jednak by li zgodni co do tego, że noga powinęła się wodzowi po raz pierwszy od trzech lat i że z pewnością wkrótce obróci porażkę w sukces. Krąży ły plotki, że w przy szły m roku przeprawi się przez morze z dziesięcioma legionami oraz ty mi cały mi słoniami, które podobno są „po prostu niesamowite”. Żaden z legionistów nie wspomniał choć słowem o Żelaźniakach i Skórzniakach Felixa, wy wnioskowała więc, że po prostu o nich nie wiedzą. Umierała z ciekawości, ale nie mogła przecież o to zapy tać. Najtrudniej by ło panować nad twarzą, gdy rozmawiali na jej temat. Może innej kobiecie pochlebiały by ich słowa, ale Wiosna by ła zdegustowana. Co oni wy gady wali! Czy mężczy źni naprawdę rozmawiali tak między sobą, kiedy w okolicy nie by ło kobiet? Na pewno nie Bry towie. Kilka razy prawie wy msknął jej się jakiś soczy sty komentarz, a inny m razem skomplikowane, wielokrotnie złożone zdanie – tak bardzo chciała zobaczy ć wy raz ich twarzy – ale jakoś się powstrzy mała. Zaskoczy ło ją, że pretorianie darzą Ragnalla swoisty m szacunkiem z domieszką zawiści. Nie tak wielkim szacunkiem, by powstrzy mać się od gadania w jej obecności, jak rozkazał, ale dostateczny m, by wy kony wać bez szemrania inne jego polecenia. Podobno Ragnall zabił jakiegoś germańskiego króla, czy m zaskarbił sobie podziw żołnierzy. Wiosna wiedziała z opowieści Atlasa wszy stko o Harim Wcisku, czy też Ariowiście, jak go tu nazy wano. Zabicie go musiało by ć nie lada wy czy nem. Chętnie wy słuchałaby opowieści Ragnalla, ale on nie palił się do opowiadania. Miała go za faceta, który nie zdołałby się powstrzy mać od przechwałek na ten temat, a ty mczasem Ragnall nigdy nie mówił o sobie. Nie przepadała za nim – by ł kutasem z klapkami na oczach, który nie widział nic złego w ty m, że Cezar topi w morzu krwi plemię za plemieniem – ale z pewnością nie lubił się popisy wać.

Za to o Rzy mie mógł gadać w kółko. Czuł się sfrustrowany ty m, że nie idą prosto do stolicy, bo Cezar musiał po drodze zdusić jakieś lokalne powstanie, i leczy ł to rozgory czenie, opisując jej stolicę w najdrobniejszy ch szczegółach. Pomijając Rzy m i jego mieszkańców, jego ulubiony m tematem rozmów by ł Cezar, którego otaczał czcią, tak jak wcześniej Drustana, gdy się pierwszy raz spotkali, a potem Lowę. Ragnall, zrozumiała dziewczy na, musiał mieć kogoś, za kim mógłby podążać. Dug wy tłumaczy ł jej kiedy ś, dlaczego ludzie uzależniają się od rzeczy takich jak alkohol i grzy by. Ich uzależnienie, powiedział, jest jak wy godna chata, w której chowają się przed odpowiedzialnością, poczuciem winy i trudami ży cia. Ragnall na tej samej zasadzie szukał kogoś, za kim mógłby podążać. Nigdy nie podejmował w ży ciu żadny ch wielkich decy zji, uzależnił się więc od wy kony wania poleceń. I za nic nie ponosił winy. Oto, dlaczego nigdy nie mówił o sobie i o swoich sukcesach. My ślał, że jego porażki są porażkami inny ch, a sukcesy – sukcesami inny ch. Oto, dlaczego nigdy nie przy pisy wał sobie zasług za swoje osiągnięcia. Z czasem, po jakimś miesiącu spędzony m w Galii, odkry ła, że zaczy na go lubić. Ale ty lko troszkę. By ł zdrajcą, który sprzy mierzy ł się z wrogiem. Nie dostrzegał wad wielbiony ch przez siebie ludzi i podążał za nimi jak owca za pasterzem, nie podważając żadnej decy zji – tego ry su charakteru Wiosna by ła całkowicie pozbawiona. Ale Ragnall nie by ł zły m człowiekiem, a wy czuwała w nim nawet swoistą niezłomność. By ła jego więźniem, mógłby ją zaniedby wać albo bić, ale tego nie robił. Przeciwnie, spędzał z nią niemal cały czas, tłumaczy ł, jak działają rzy mskie struktury i jaki poziom efekty wności osiągają w samy m Rzy mie, mieście ze snów, gdzie spędzą zimę. Musiała też przy znać, że jego zachwy t jest zaraźliwy. Gdy wreszcie obrali kurs na stolicę, odkry ła, że w sumie to chętnie by sobie obejrzała ten cały Rzy m.

12 ROZDZIAŁ

D

zięki otrzy manemu od Cezara okrętowi z załogą Felix zdołał w końcu przeprawić się z powrotem do Galii. Podróż dłuży ła się, ponieważ ani kapitan, ani galernicy nie pokładali wiary w jego groźbach i nie słuchali jego ponagleń, ale gdy w końcu zszedł na ląd, znalazł swój legion dokładnie tam, gdzie go zostawił, i w niezmienionej liczbie. Ży wy umy sł Felixa potrzebował nieustannego zajęcia, ale jego stwory mogły miesiącami siedzieć i gapić się tępo w przestrzeń, czekając na jego powrót. By ł całkiem pewien, że niektóre Żółwie nie poruszy ły się od jego wy jazdu ani razu. Iry towało go to w dwójnasób: nie dość, że dowodziło, że są głupsze od

stołowej nogi, to na dodatek – i dopiero to dawało mu się we znaki – zazdrościł swoim legionistom spokoju ducha i tego, że podczas gdy on bory ka się z ty loma przeciwnościami, oni mogą tak sobie siedzieć i niczy m się nie przejmować. Wniosek z tego taki, że pod pewny m względem ich umy sły by ły doskonalsze od jego. Ponieważ opór materii na pokładzie okrętu wprawił go w wy jątkowo paskudny nastrój, z niekłamaną przy jemnością wy dał Żółwiom i Zającom pierwszy rozkaz: zabić połowę galerników, by uzy skać dość energii na przepły nięcie Kanału wiosłowcem, i połamać nogi reszcie, by nie sprawiali kłopotu aż do chwili, gdy zostaną zabici w Bry tanii. Niestety, kapitan by ł im potrzebny, nie mogli więc zabić go od razu, ale Felix spodziewał się, że w podróży powrotnej będzie o wiele łatwiejszy we współpracy. Po nieco sprawniejszy m niż uprzednio, ale wciąż iry tująco powolny m procesie załadunku za pomocą dwóch wagonów, wy ruszy li z powrotem do Bry tanii z nadzwy czajną szy bkością opity ch energią ży ciową pancerny ch legionistów. Felix nieustannie wpatry wał się w hory zont w poszukiwaniu bry ty jskich druidów na łódkach i dziurawiący ch okręty behemotów, ale na szczęście ty m razem morze by ło spokojne. Przy wołał Zająca imieniem Bistan i mianował go centurionem. Nowo mianowany oficer ze spokojem przy jął wiadomość o śmierci Keltera. Pochodzili z tej samej sy cy lijskiej wioski, ale by li zupełnie różni – Bistan by ł niższy, a skóra między jego krostami bledsza, miał jaśniejsze włosy i przy jazną twarz, podczas gdy Kelter by ł śniady i miał ostre, okrutne ry sy. Bistan by ł okrutnikiem z charakteru – jak wszy stkie kreatury Felixa – ale nie wy glądał na sady stę, póki nie wziął się do mordowania, co czy niło z niego ciekawszego rozmówcę od jego poprzednika. Felix objaśnił Bistanowi swój plan, poinstruował go, by konty nuował wachtę. Druid odpręży ł się, słuchając słodkiej muzy ki na wiele głosów: galijscy niewolnicy o połamany ch nogach, z który ch usy pano stos na dziobie jednostki, po czy m związano, gdy kilku próbowało przeleźć przez burtę, by rzucić się do morza, zawodzili aż miło. Dźwięk przy pominał mu o odby ty ch za młodu wojażach z ojcem, handlarzem niewolników, i wkrótce zapadł w błogi sen. Bistan obudził go jakiś czas później, by dać mu znać o flocie na północy i wielkim ogniu na północny m wschodzie. By ły to rzy mskie okręty – wszy stkie co do jednego obwieszone u dziobu i na rufie migoczący mi słabo ponad czarny mi falami latarniami. Wielkim ogniem okazał się płonący rzy mski obóz. – Na jaja Neptuna! – warknął Felix. Przy szło mu do głowy, by pły nąć do Bry tanii i samemu zagarnąć wy spę – z pewnością jego legion rozgromi ty ch przy głupich barbarzy ńców – ale zaraz przy pomniał sobie o Cezarze i Wiośnie. Poza ty m właściwie to legiony generała bardzo by mu się przy dały. Jego żołnierze by li potężni, ale niezby t liczni, a w dodatku śmiertelni. – Zawracamy – rozkazał, zaciskając pięści z taką mocą, że aż drżały. – Rozkaz, szefie! – odparł Bistan niczy m beztroski piekarczy k, któremu kazano wsadzić do pieca jeszcze kilka bochenków.

Następnego dnia, gdy legion Felixa skry ł się bezpiecznie w wy jątkowo pechowej leśnej wiosce, druid udał się na spotkanie z Cezarem. Zapy tawszy o kierunek, pojechał drogą, na której mijał liczne wozy : puste, ciągnące w głąb lądu, i wy pełnione deskami jadące na wy brzeże. Wreszcie, w samy m środku tłocznego karczowiska, dostrzegł Cezara. Jedni niewolnicy oczy szczali drewno z liści, gałęzi i kory. Inni podsy cali wielkie ogniska. Jeszcze inni nosili pnie cieślom, którzy piłowali je na deski. Znudzeni podmajstrzy uzbrojeni w bicze kręcili się tu i ówdzie wraz z nie mniej znudzony mi legionistami. Powietrze pachniało dy mem drzewny m i trocinami, gdzieś zwoły wali się robotnicy, gdzie indziej ry czał wół, a jeszcze gdzie indziej biczowany do kości leń, którego wzięli w obroty nadzorcy. Cezar stał pośród tego gwaru niczy m piasta w kręcący m się kole chaosu, rodem z samy ch Zaświatów, spokojny, jakby przy glądał się paradzie dziewiczy ch westalek w słoneczne popołudnie. – Ach, jesteś, Felixie – rzekł. – Przejdźmy się. Ruszy li niespiesznie między ułamany mi konarami i wielkimi jak chaty stertami płonącego chrustu. Kiedy by li pewni, że nikt ich nie sły szy, Felix powiedział: – Co się stało? Dlaczego... – Armia wróciła na konty nent, ponieważ nie udało się zrealizować kilku punktów planu. Ty ch punktów, za które ty by łeś odpowiedzialny. – Ale przecież już tu pły nąłem. Widziałem się z tobą, rozmawialiśmy i osobiście wy raziłeś zgodę... – Gdy by ś wy lądował o ustalonej porze, nie by łoby tamtej rozmowy. Ale nie ukarzę cię, Felixie. Nie ukarze mnie! Znalazł się, kurwa, dobry wujek! Według planu Cezar miał czekać, aż Felix wróci do Bry tanii. To by ł jego pomy sł, nawet zapewnił mu jednostkę i załogę. Coś musiało się wy darzy ć. Może dowiedział się czegoś nowego? W każdy m razie wrócił wcześniej, niż planował, zapomniał, co się naprawdę stało, i doszedł do wniosku, że to wszy stko wina Felixa. Właśnie dlatego by ł taki niebezpieczny. Człowiek, który popełnił błąd, może zostać stracony w każdej armii. W tej armii człowiek może zostać stracony, bo osiągnie cel inną drogą niż ta, którą wy dumał sobie generał. – Cezar rozpocznie inwazję w przy szły m roku i przeprowadzi w Bry tanii zwy cięską kampanię. Misja wy wiadowcza w Bry tanii potwierdziła to, czego Cezar się domy ślał. Bry towie to twardszy orzech do zgry zienia niż Galowie, potrzeba nam więc większego dziadka do orzechów. Sześciu legionów, liczniejszej kawalerii, więcej procarzy i łuczników, twojego legionu i jeszcze czegoś. Tam, gdzie nie sięga wzrok Rzy mu, będziemy mogli przetestować na Bry tach całą naszą machinę wojenną. – Rozumiem. A gdzie przezimujemy ? – Cezar jeszcze nie postanowił, gdzie spędzi zimę – w Illy rikum trwa rebelia, którą będzie musiał stłumić – ale ty i twój legion przezimujecie na mokradłach w kraju Belgów. Kiełkuje tam bunt, który może przeszkodzić w przy szłoroczny m napadzie na Bry tanię. Zakończy cie go, ty i twoi

ludzie. Odwiedźcie dy skretnie wszy stkie wioski i dopilnujcie, by tamtejsi pojęli, że sprzeciwianie się Rzy mowi i jego potędze to głupota. – Mam zabić kilku dla przy kładu? – Masz zabić wszy stkich celem rozwiązania problemu. Felix westchnął. Kolejna zima z dala od Rzy mu, kolejne miesiące odmrażania sobie jaj na jakimś zadupiu – ale przy najmniej nie będzie się nudził. – Tak jest, Cezarze – odpowiedział. – Dobrze, a więc żegnaj. Do zobaczenia wiosną. – Tak jest. Ach, by łby m zapomniał. Czy wciąż masz tę bry ty jską dziewczy nę, którą pojmałeś? Cezar wwiercił się w niego wzrokiem i patrzy ł tak długo, nie mrugając, że Felix poczuł pot perlący się na skroni. – Wy kazujesz nienaturalne zainteresowanie tą młódką – wy rzekł ostatecznie. – Desperacko chciałeś ją mieć na plaży. Dlaczego? – Znam ją jeszcze z Bry tanii... – Nie dość dobrze, z tego, co sły szałem. Chy ba że ty lko udawałeś, że nie rozpoznałeś jej na pierwszy rzut oka. – Bardzo wy rosła, z dziecka stała się kobietą. Wy gląda zupełnie inaczej niż wtedy. – Odpowiedz na py tanie i odpowiedz szczerze. Dlaczego tak ci na niej zależy ? – Wiesz, Cezarze, że moje działania przy noszą lepsze rezultaty, jeśli znam ofiarę. A tę ofiarę znam od urodzenia, tak więc... – Nie. Chodzi o coś więcej. Cezar widzi, że bardzo ci na niej zależy. Może jest ty m wielkim bry ty jskim czarodziejem, o który m mówiłeś? Ty m, którego moc pozwoli Cezarowi podbić świat? A może pragniesz tej mocy dla siebie? – Nie, Cezarze, to zupełnie nie tak. Ten czarodziej – jak każdy, kto umie posługiwać się magią – jest mężczy zną, i to co najmniej w sile wieku, nie dziewczy ną. Możliwe, że by ł nim ten człowiek, który rozkazał wielory bom pokiereszować mój okręt. Kobiety nie władają magią. Cezar po raz kolejny zajrzał mu w oczy. Patrzy ł długo, za długo, jak na gust Felixa. Felix poczuł, jak zdradziecka kropla potu toruje sobie drogę przez czaszkę i spły wa mu za uchem. – Nieistotne – rzekł w końcu generał – ponieważ już nigdy nie zobaczy sz dziewczy ny i nie będziesz próbował się z nią zobaczy ć. – Jeśli tego Cezar sobie ży czy, zrobię, co w mojej mocy, aby... Ale wódz nie pozwolił mu skończy ć – odwrócił się na pięcie i odszedł prędko. Wy glądało na to, że audiencja dobiegła końca, Felix wrócił więc do swojego legionu. Napotkał na drodze dużego zaskrońca, samicę, sądząc po rozmiarach, prawdopodobnie zranioną przez drwali. Rozdeptał jej głowę. Zaczerpnął energii i zaraz poczuł się lepiej. Odczeka, ile będzie trzeba, ale zdobędzie dziewczy nę.

Część trzecia

BRYTANIA, RZYM I GALIA 55–54 P.N.E.

1 ROZDZIAŁ

G

ugugu! – krzy czał Mały Dug. – Ano... Gu! Wskazał palcem niebo za plecami Lowy i rozwarł szeroko oczy, zupełnie jakby atakował ich smok, po czy m wrzasnął jeszcze głośniej, niż potrafił ostatnim razem, gdy Lowa go widziała. Spojrzała w górę. Nic. Któż wie, co tam zobaczy ł rozwijający się rozumek tego małego dziwoląga? Może by ł tam jakiś smok, którego dorośli nie mogli zobaczy ć? Koty Elann Nancarrow cały czas gapiły się niepokojąco na jakieś straszne niewidzialne rzeczy. Może z wiekiem ludzie

tracili zdolność sięgania wzrokiem do inny ch światów? Kto wie, pomy ślała, może i tak jest. Zeszła z chmur na ziemię. Całą noc spędziła na końskim grzbiecie, my śli tłukły jej się po głowie, jak łódka miotana falą w czasie sztormu. Gdy Keelin posadziła Duga na rozłożony m na ziemi futrze, wy lądował na czworakach. Dzień by ł chłodny, choć słoneczny. Lowa założy ła mu ubranko z lisiej skóry, w który m wy glądał jak pulchna ruda larwa. Spostrzegł swojego trójnogiego psa, pisnął radośnie i podpełzł do niego, trzęsąc się jak worek sadła. – Widzisz? – powiedziała do niej Keelin. – Raczkuje. – Widzę – odpowiedziała. Rączka uciekła spod Duga i pacnął czołem o podłoże. Zaraz jednak ustawił ją jak należy, popatrzy ł na mamę, ni to zakwilił, ni to krzy knął i ruszy ł po psa. – Z czasem będzie mu szło coraz lepiej. Zaczy na trochę później niż inne dzieci, ale to na pewno przez tę jego wielką głowę. To najbardziej radosne dziecko, jakie w ży ciu widziałam – oczy mu się śmieją nawet, jak płacze. I najmądrzejsze. On już wie, co i jak. Jego tata też miał łeb nie od parady, prawda? Lowa potwierdziła skinieniem. Cieszy ł ją widok tego nowego, małego, wesołego ży jątka. Zwłaszcza że wiedziała, co ży cie robi z człowiekiem później. Tego ranka wróciła do Maidun z kolejnej rekrutacji. Ty m razem zapuściła się aż do ty ch zdradzieckich drani z Dumnonii – do tego stopnia by ła zdesperowana. Przy gnębiła ją ta wy prawa; po Wiosenny m Przy pły wie wszy stkie wioski w Dumnonii zamieszkiwali starcy i dzieci. Danu dzięki, większość Dumnończy ków winiła za zagładę armii nieży jącego króla Bruxona, który poprowadził ją na wojnę z Maidun, a nie Lowę. Większość, ale nie jeden rozsierdzony krzy kacz, który rzucił w nią jajkiem. Zabiłaby go, gdy by nie uspokoił jej Mal, a następnie tak oczarował jajomiota, że ten zaczął werbować dla niej ludzi. Wy jechała z tamtej wioski z pięcioma setkami nowy ch żołnierzy. A więc miłosierdzie czasem się opłacało. Nawet jeśli skrzy knięci przez mężczy znę rekruci mieli po czternaście lat i jeszcze rok temu nie kwalifikowali się do poboru. Gdy wróciła do Maidun, Mal powiadomił ją, że kupcy i ry bacy zgodnie donoszą o budowie floty, którą Rzy mianie planują zwodować przy szłego lata, by ponowić najazd. Potem znalazła ją Chamanca, owinięta wełniany m szalem. Wy glądała, jakby nie spała od roku. – Witaj w domu – przy witała się. – Atlas wciąż ży je, uparciuch jeden. Robak twierdzi, że gdy by to nie by ł Atlas, przekręciłby się już miesiąc temu. Umrze jutro albo pojutrze. – Zajrzę do sy na, a potem pójdę prosto do niego. – Dziękuję. Chciał się z tobą zobaczy ć. Jest w swojej chacie.

Gdy przy szła Keelin, by nakarmić małego krowim mlekiem i miodem z wy drążonego by czego rogu ze skórzany m smoczkiem, do którego Mały Dug przy ssał się, jakby to by ł jego ostatni posiłek

w ży ciu, Lowa wy cofała się bezgłośnie do drzwi, by mały nie spostrzegł, że wy chodzi, i ruszy ła do chaty Atlasa. Drzwi by ły otwarte na oścież. Lowa wy czuła śmierć z dwudziestu kroków. Zapukała o framugę, Chamanca odpowiedziała jej z mroku. Oczy tak jej łzawiły od panującego w środku fetoru, że przez chwilę nic nie widziała. Gdy wzrok jej się przy zwy czaił, zobaczy ła Chamancę siedzącą na stołku. Ibery jka spojrzała na królową, ale nie wstała ani nie przy witała się słowem. Atlas leżał w łóżku na zdrowy m boku, jego masy wne ciało okry wał cienki wełniany koc. – Lowa, witaj – powiedział basem tak głębokim, jakby oto otworzy ły się niebiosa i spośród chmur doby ł się grzmot samego Taranisa. – Chamanca, zapy taj gościa, czy nie napije się czegoś... – Nie trzeba, dopiero co... piłam. Lowa starała się oddy chać jak najmniej. Atlas zaśmiał się szeptem. – Nie krępuj się tak. Śmierć to ty lko etap w podróży. Niezby t przy jemny, to prawda, ale to nie powód, żeby chodzić z nosem na kwintę. Widziałaś w ży ciu starzejący ch się ludzi, prawda? Starość bogom nie wy szła. Wcale nie chcę zestarzeć się i zwiędnąć. Spokojnie wy czekuję kolejnego etapu podróży. Siadaj, proszę. Chamanco, poczęstuj gościa piwem. Sobie też nalej. Królowa usiadła na stołku obok tego, na który m siedziała Chamanca, skąd mogła lepiej widzieć Kuszy tę. Jego wy krzy wione w niewy raźny m uśmiechu usta przecinała blizna – Lowa poharatała mu twarz jelenią kością, gdy zabił jej łuczniczki i próbował zabić ją samą. Czasem zdawało jej się, że ten wieczór miał miejsce setki lat temu, inny m razem, że nieledwie wczoraj. Teraz nie mogła się pozby ć z wrażenia, że Aithne i reszta oddziału ży ły jeszcze przed kilkoma godzinami. Poczuła wściekłość, ale zaraz przy pomniała sobie, że Atlas i inni działali pod urokiem Felixa i że Lowa robiła od tamtego czasu wszy stko, by zemścić się z nawiązką. No i nie sposób by ło nienawidzić kogoś, kto stoi nad grobem. Ramię Kuszy ty by ło monstrualnie opuchnięte. Znaczy ła je czarna, zaszy ta blizna, z której wy stawała rurka – krowia ży ła, jak zgady wała. Drugi jej koniec umieszczono w drewniany m wiadrze przy łóżku. Trudno by ło ocenić, ale wy glądało na to, że w głównej mierze za smród w chacie odpowiada zgromadzona w wiadrze wy dzielina. – Nigdy by m nie przy puszczał, że będę pierwszą ofiarą Rzy mian w Bry tanii – powiedział Atlas. – Mieszkaniec Taloon i haxamczy k, który go zabił, by li pierwszy mi ofiarami – poprawiła go Chamanca, wracając z dwoma kuflami – więc nie bądź taki hej do przodu, bo ci z ty łu zabraknie. – Prawda, prawda – odparł Atlas. – Zostawię przechwałki Cardenowi. A właśnie, gdzie jest Carden? By ł tu przed chwilą. Dłoń Chamanki powędrowała do twarzy, Ibery jka wstała i wy szła z chaty. – Co ona dzisiaj taka pobudzona? – zdziwił się Atlas. – Powiedz mi, gdzie jest Carden? Poszedł gdzieś z Wey linem? – Można to tak ująć – odpowiedziała Lowa. Rozmawiała z nim, póki nie zasnął. Gdy wy chodziła, chrapał cicho i nierówno. Chamanca czekała na zewnątrz z Robakiem i Walfdanem. Lowa skinęła druidom na powitanie i otworzy ła usta, by zapy tać, czy mogą coś jeszcze zrobić dla Atlasa, ale zaraz je

zamknęła. Wiedziała, że zrobili dla niego wszy stko, co mogli. Chamanca wróciła do chaty, a Lowa poprosiła Robaka i Walfdana, by poszli z nią do Gniazda przedy skutować rozlokowanie żołnierzy, plan ćwiczeń i inne sprawy. Na przy kład: kto zastąpi Atlasa na stanowisku dowódcy piechoty. Szli miarowy m krokiem – Walfdan nie czuł się zby t dobrze i nie mógł iść szy bciej. Lowa posłała trzech napotkany ch mężczy zn po Mala, Adlerę i Elann Nancarrow. Jedną z wielu rzeczy, który ch nienawidziła w by ciu królową – najbardziej nie znosiła ich na samy m początku panowania – by ł widok gapiący ch się na nią z otwarty mi ustami przy głupów. Ale odkąd uświadomiła sobie, że może w dowolny m momencie wy korzy stać każdego z nich w charakterze chłopca na posy łki i niewy czerpanego źródła jedzenia i picia, jej nienawiść wy raźnie zelżała.

2 ROZDZIAŁ

M

ówiłeś: imponujący. – Wiosna zmarszczy ła nos. – Nie podoba ci się? – Ragnall wy konał dramaty czny gest uniesiony mi rękami, zamy kając w nim górujące nad nimi cuda architektury i zapierające dech w piersi posągi. W Bry tanii próżno by ło szukać czegoś podobnego. Rzy m musi jawić się Wiośnie jako siedziba bogów. Imponował jej rzy mski przepy ch, nie by ło innej możliwości. Udawała ty lko, żeby go wkurzy ć. – Rozejrzy j się, Wiosno, drewniana arena w Maidun wy gląda przy ty m jak wy chodek. – Ale przy najmniej jest tam gdzie usiąść.

Ragnall westchnął. Zwiedzali kompleks teatralny Pompejusza. Kilka lat temu Drustan oddał ży cie, by ocalić Ragnalla przed śmiercią i przenieść go w to miejsce. Sam umarł, pochowany ży wcem przez Felixa. Wówczas by ł to plac budowy. Teraz – najwspanialszy budy nek w Rzy mie, architektoniczny klejnot w koronie stolicy imperium. Stali z Wiosną na samy m środku głównej sceny, na rozległej marmurowej posadzce otoczonej półkolistą, wznoszącą się schodkowo widownią oraz trzy piętrowy m, ozdobiony m balkonami tłem o marmurowy ch kolumnach. Nie ty lko na Ragnallu wy warł wrażenie olbrzy mi gmach. Wokół nich bogaci, wy kwintnie ubrani Rzy mianie gubili nonszalanckie, zblazowane maski znudzenia i sy cili szeroko otwarte oczy dopiero co otworzony m architektoniczny m dziełem sztuki. A przy najmniej większość chłonęła. Wielu Rzy mian patrzy ło na niego i Wiosnę, pokazy wało ich sobie palcami i rozmawiało o nich, jakby by li zwierzętami w menażerii Cezara. Nowe przy gody generała ekscy towały całe miasto, a jego oby watele doskonale wiedzieli, kim jest owa egzoty czna para: kochankami z barbarzy ńskich krain, który ch generał wspaniałomy ślnie uratował z dzikiej i ciemnej Bry tanii. Ty m razem Senat ustanowił rekordowo długie święto – całe dwadzieścia dni – by uczcić kolejne zwy cięstwa Cezara w Galii i Bry tanii, nawet jeśli w samej Bry tanii właściwie nie odniósł ani jednego. Niektórzy, zwłaszcza Marek Porcjusz Katon, nazy wali Cezara zbrodniarzem wojenny m i przekony wali, że powinien odpowiedzieć przed sądem za masakrę, jakiej dopuścił się na pokojowo nastawiony ch Usipetach i Tenkterach. Gdy jednak py tano o tę kwestię najbardziej wpły wowy ch Rzy mian, ci odpowiadali: „Dwadzieścia dni wolnego piechotą nie chodzi!” i wy chwalali imię wodza. Sam generał przeby wał teraz gdzieś na wschodzie, tłumiąc kolejne powstanie, co oznaczało, że gros zainteresowania przeniosło się chwilowo na parę Bry tów. A dziewczy na jeszcze pogarszała sprawę. Już sami pilnujący ich zwaliści pretorianie zdradzali, kim są. Wielu zamożny ch rzy mskich młodzieńców miało ochroniarzy i mogliby skry ć się w tłumie, jednak Wiosna uparcie odrzucała podsuwane jej rzy mskie ubrania i nalegała na ewidentnie barbarzy ńskie skórzane spodenki i białą bawełnianą koszulę. Wiele Rzy mianek wlepiało oburzony wzrok w jej odsłonięte ły dki. Ich towarzy sze podchwy ty wali oburzenie, pilnie przy glądając się opalony m udom Wiosny, zapewne po to, aby utwierdzić się w swoim wzburzeniu. Bry tka musiała by ć tej zimy jedną z najatrakcy jniejszy ch kobiet w Rzy mie, a ubiór czy nił z niej łakomy kąsek dla męskiego oka – a na pewno dla oka Ragnalla, mimo że by ła tak potwornie iry tująca. Choć czuł się zażenowany ty m, że nazy wano go „barbarzy ńcą w todze”, przepełniała go duma, kiedy stał u boku Wiosny i rozmy ślał o ty m, że wszy scy wiedzą, iż jest jej narzeczony m i że mają się pobrać w przy szły m roku. No cóż, nie wszy scy – Wiosna na przy kład nie miała o ty m pojęcia. Wskazała palcem nadzwy czajną kolumnadę świąty nną, która wy rastała z wy ciskający m łzy z oczu majestatem z najwy ższego punku kompleksu teatralnego. Na jej wierzchołku balansowała z rozłożony mi ramionami statua bogini Wenus Zwy cięskiej, z dumą, a może nawet zdumieniem, spoglądającej na cuda będące dziełem ludzkich rąk. – Co to za kamienna chata z babą na dachu? – spy tała Wiosna. – To świąty nia Wenus Zwy cięskiej, osobistej bogini Pompejusza – wy jaśnił Ragnall. – Ach, pamiętam. To ta Wenus, która lubi się ruchać, nie my lić z Wenus Matką, od której wy wiódł swoje pochodzenie Cezar.

– Mniej więcej. – Przy najmniej go słuchała i nie wszy stko, co wlaty wało jej do głowy jedny m uchem, wy laty wało drugim. – Czy ż nie jest piękna? – Leśne kapliczki bardziej mi się podobają. – Chcesz zajrzeć do środka? – A po co? – No dobrze, to przespacerujmy się ogrodami – przy stał, a potem dodał po łacinie: – A ja wrócę tu później i obejrzę świąty nię, gdy nie będę musiał wlec wszędzie ze sobą pewnej małej ignorantki. Wiosna opromieniła go uśmiechem i powiedziała: – Lubię, gdy mówisz po rzy msku, brzmisz wtedy jak szczekająca żaba. – A nie pies? – Nie, żaba. Przeszli przez teatr, minęli grupę przy gotowujący ch się do wy stępu aktorów, wy krzy kujący ch z przesadną manierą swoje kwestie, i zostawiwszy za sobą kolumnadę, przeszli do wielkiego, prostokątnego ogrodu. Egzoty czne ptaki przemy kały pomiędzy zimozielony mi krzewami i fontannami rzeźbiony mi w splecione, roztańczone, pomalowane na jaskrawe kolory postacie aktorów i herosów, z który ch każdy wy glądał jak przemieniony w kamień pod spojrzeniem Meduzy ży wy niegdy ś człowiek. Ragnall wiedział, że za zdobiącą ogród kolejną serią kolumn znajdują się sty lowe salony i galerie sztuki, gdzie można znaleźć rozmaite osobliwości, ceramikę i malowidła z całego świata. Pompejusz sły nął z braku gustu, a ponieważ chciał umocnić swoją reputację, suto opłacił najmodniejszy ch rzy mskich dekoratorów, by wy pełnili jego teatr wy tworny mi dziełami sztuki. Oczy wiście fortel nie zadziałał – ludzie wciąż mieli go za ignoranta, nawet jeśli ufundował budowę kompleksu teatralnego. Ragnall mimo wszy stko uważał budowlę za najwspanialszą rzecz, na jakiej kiedy kolwiek spoczęły jego oczy. Palące pragnienie wprowadzenia rzy mskich porządków w Bry tanii zapłonęło w nim tak intensy wnie i osobliwie jak nigdy dotąd. Naprawdę mógłby wznosić podobne budowle w Bry tanii. Albo jeszcze wspanialsze! I pomy śleć, że to on będzie człowiekiem, który przy niesie Bry tanii to wszy stko. Teatr Ragnalla – jak to pięknie brzmi. To by łby dobry początek. – Śmieszne to rzy mskie świętowanie – odezwała się Wiosna, sprowadzając go z powrotem na ziemię. – Jedy ny mi ludźmi, którzy przerwali pracę, są ci, co i tak nigdy nie pracują. A ludzie, którzy odwalają całą brudną robotę, dalej ją odwalają. Wskazała głową dwóch wy chudły ch Afry kańczy ków, którzy wachlarzami ze strusich piór osłaniali brzuchatego senatora przed słaby m zimowy m słońcem, oraz grupkę niewolników szorujący ch kamienie i polerujący ch postumenty. – Ale musisz przy znać, że ogród robi wrażenie. Widziałaś wcześniej te wodne urządzenia? – Nie by ło w języ ku Bry tów ekwiwalentu słowa „fontanna”, bo Bry towie by li zby t pry mity wni, by ją wy my ślić. – Do czego one służą? – Do niczego. Po prostu są piękne. – Nie tak piękne jak morze. Albo drzewa, albo klify czy jeziora, albo trawiaste równiny, albo dzieci, plaże, bagna, góry, albo... Ragnall obrócił się, unosząc ręce. – A wiesz, że to największy budy nek na świecie?

– Nie jest większy od zamku Maidun. – Zamek Maidun to nie budy nek. – Ale jest większy. – Wiele wzgórz również! – Właśnie. – Na litość Jowisza. A ta statua? Wy gląda niemal dokładnie jak ży wa osoba. Jest milion razy lepsza od wszy stkich bry ty jskich rzeźb razem wzięty ch. – Ale do czego służy ? – Pokazuje, jak niesamowity potrafi by ć człowiek! Ten posąg jest szczy towy m osiągnięciem arty sty czny m, dziełem sztuki, owocem zespolenia siły i wiedzy człowieka, któremu bogowie wy znaczy li cele donioślejsze niż grzebanie w ziemi i rąbanie drewna, którego wy pełnili swoim boskim tchnieniem, ażeby... – Ty, patrz, ry ba! W tamtej sadzawce. To dopiero coś niesamowitego. Czy Rzy mianie umieją to zrobić? – Sadzawkę? A jak my ślisz, kto... – Nie, ry bę. – Czy umiemy robić ry by ? – No. – Nie. Nikt nie umie. – A czemu? – Bo ży cia nie da się zrobić. – Ano, nie da się. A skoro nie, to może nie powinieneś tak się nimi zachwy cać? Przy najmniej do momentu, aż się nie nauczą. Ży cie to jedy na rzecz, która jest coś warta. Wszy stko inne – te... wodotry ski i głupie statuy – są w porównaniu z ży ciem jak pry szcze na jajach borsuka. – Ludzie w Rzy mie ży ją o wiele dłużej. Nasi druidzi mogą... – Czy wasi druidzi mogą powołać coś do ży cia? – Nie. – No właśnie, nie. Szli dalej ogrodową aleją. Ludzie gapili się na nich, ale Wiosna jakby tego nie zauważała. Przy glądała się fontannom. Ragnall by ł całkiem pewien, że tak naprawdę się jej podobają. Doszedłszy do schodów prowadzący ch do Curia Pompeia, wielkiej hali na skraju ogrodu, pomy ślał, że równie dobrze może jej to powiedzieć już teraz. – Wiesz, że mamy się pobrać? Wiosna zatrzy mała się w pół kroku, obróciła i uniosła głowę, by spojrzeć mu w oczy. Wciąż miała dziecięcy nosek przy pominający guziczek, ale jej przodozgry z przerodził się w pełne usta. Górna warga by ła szczególnie pięknie skrojona; miała kształt giętego podwójnie łuku i zniewalającą czerwoną barwę. Nigdy nie będzie musiała nakładać na twarz mazideł, z który ch korzy stają rzy mskie kobiety. – Czemu gapisz mi się na usta? – spy tała. – Czekam, aż jakoś skomentujesz fakt, że mamy by ć mężem i żoną. – Jeśli mam by ć szczera, spodziewałam się trochę bardziej romanty czny ch oświadczy n. – No cóż, jesteśmy w dość romanty czny m miejscu, prawda?

Wiosna rozejrzała się dookoła. – Wcale nie. Las jest romanty czny, rzeka w słońcu lub świetle księży ca... – No tak, pojmuję, ale co właściwie my ślisz o poślubieniu mnie? – Odpowiedź brzmi: nie. Nie, nie i jeszcze raz nie. Choć tak po prawdzie to jeszcze nie zapy tałeś mnie o zgodę. – Wy bór nie należy do nas. Nie proszę cię wcale o rękę. Cezar nam każe. – Tobie każe. – Jeśli mnie nie poślubisz, zabije cię. – Więc może cię poślubię. Ale nie dlatego, że mam ochotę. I żadnego bzy kania. – Nie będę cię zmuszał. I nawet się nie złoszczę. Ceremonia odbędzie się mniej więcej za miesiąc... – przerwał, gdy drobna, ciemnoskóra niewolnica zaproponowała im wino, a oni odmówili – i będzie to ceremonia publiczna. – Dobra. Będzie śmiesznie. – Jeśli planujesz ją zakłócić... – Ażeby ś wiedział. – Tak też my ślałem, więc powiedziałem o ty m Cezarowi. Odparł, że jeśli to zrobisz, co ty dzień będzie obcinał ci palec u stopy. Potem przejdzie do palców rąk, potem obetnie ci same stopy i dłonie, a później zostawi w germańskim lesie. – W takim razie lepiej się zachowy wać. – Istotnie. – No dobra. Cezar chy ba będzie... – Och! Wiosna zachwiała się, a Ragnall ujął ją za ramię. By ła blada. Wchodzili właśnie na schody wiodące do Curia Pompeia. – Usiądź... – Nie. Wy bacz. Dopadło mnie jakieś bardzo złe przeczucie – powiedziała, spoglądając w górę schodów. – Czy stało się tu coś złego? – Nie wiem – odparł Ragnall. – Może dopiero się stanie... To złe miejsce. Idźmy gdzieś indziej. Wrócili do teatru. Doszła do siebie po kilku uderzeniach serca. Znów paplała o ry bach, jakby nie zgodziła się przed chwilą zostać jego żoną i prawie nie zemdlała. W połowie drogi Ragnall dostrzegł Klodię Metelli spacerującą z Py dną, macedońską dziewczy ną, która z nią mieszkała i z którą Ragnall miał przejściowy romans, gdy wprowadził się do Klodii po raz pierwszy. – Chodź, poznasz Klodię i Py dnę – powiedział. – Klodia zna kilka słów po bry ty jsku. – O ja cię! – zakpiła Wiosna z kamienną twarzą.

3 ROZDZIAŁ

L

owa nie zmarnowała tego dnia, co to, to nie. Ani na moment nie zapomniała, że Atlas umiera kilka chat dalej, podczas gdy nieszczęśliwa Chamanca sprawuje nad nim pieczę. Spodziewała się zresztą, że wszy scy jej przy boczni my śleli teraz o Atlasie, ale nie dostrzegła na ich twarzach rozkojarzenia, a determinację, by dobrze przy gotować się na następny atak Rzy mian. Elann Nancarrow wpadła na kilka dobry ch pomy słów – jedny m z nich by ło narzędzie do rozbijania żółwich formacji – a Robak wy my ślił sposób walki z legionem Felixa. Adlera doniosła,

że kawalerzy ści z dnia na dzień są coraz lepsi, a Mal zaraportował, że znalazł stary gród na południowy m wschodzie, który świetnie nada się na bazę ze względu na bliskie położenie względem miejsca, gdzie Cezar najprawdopodobniej zdecy duje się przy bić do brzegu. Wy łoży ł jej też nowatorski plan ulepszenia jego sy stemu obronnego. Nie rozwiązali ty lko kwestii dowództwa nad oddziałami piechoty, a to dlatego, że Lowa nie podniosła tej kwestii na naradzie. Wy dawało jej się to nie w porządku, dopóki Atlas ży ł. Druid Walfdan by ł jedy ną osobą, która nic nie wniosła do dy skusji. Zachował ciszę od początku do końca, a gdy Lowa opuściła chatę, by zajrzeć do Atlasa, spy tał, czy mógłby jej towarzy szy ć. Jego obecność trochę ją denerwowała – zgrzy biały starzec wlókł się w ślimaczy m tempie, a Lowa chciała zobaczy ć Atlasa, jeszcze zanim umrze. Wzięła druida pod rękę i szli teraz nieznacznie szy bciej. Starała się za dużo o ty m nie my śleć. Próbowała nawiązać z Walfdanem rozmowę, ale ten nie kwapił się do pogaduszek. Chy ba niezby t dobrze się czuł. Nic dziwnego, by ł w końcu siwobrody m starcem. Lowa zastanawiała się, czy przeży je tę zimę.

Atlas by ł nieprzy tomny, oddy chał nieregularnie. – Wkrótce umrze – powiedziała Chamanca – a ja wrócę do swoich ry dwanników. Wy bacz, że nie stawiłam się na naradzie, ale będziesz zadowolona z ry dwanów. Ostatnio dają z siebie wszy stko... – W porządku, Chamanco, porozmawiamy o ty m później. Ibery jka skinęła głową. Lowa podeszła do łóżka, jej ręka spoczęła na piersi Atlasa. – Żegnaj, stary druhu – wy rzekła. Zastanawiała się, co jeszcze mogłaby powiedzieć lub co poży tecznego zrobić, ale nic nie przy szło jej do głowy. Doszła do wniosku, że śmierć to strasznie gówniana sprawa. Zostawiła Walfdana z Chamancą, rada z tego, że Ibery jka nie będzie sama, i wy słała pierwszego lepszego przy głupa, by znalazł Keelin i jej sy na. Resztę dnia i nocy spędziła z Dugiem, bawiąc się z nim w „a kuku!”, karmiąc z rogu i głaszcząc jego gładziutką skórę. Teraz, gdy przy zwy czaiła się do sy na, wiedziała, że gdy by nie musiała by ć królową i Wojowniczką, z przy jemnością spędzałaby z chłopcem cały swój czas. Nie złościła się nawet, gdy jego płacz wy ry wał ją ze snu w środku nocy. Brała go wtedy na ręce i koły sała, w kółko śpiewając koły sankę, którą wy doby ła ze swoich dziecięcy ch wspomnień. A gdy ją śpiewała, przy szło jej do głowy coś, na co nigdy wcześniej nie wpadła. Jej własna matka musiała robić dla niej to samo noc w noc. Nie miała żadny ch wspomnień z tamtego okresu, by ła przecież zby t mała, ale wiedziała, że matka kochała ją i zajmowała się nią, przedkładała jej potrzeby ponad swoje własne. Wy obraziła sobie, jak matka karmi ją piersią w wiosce położonej w germańskim lesie, nasłuchuje, czy czasem nie płacze w nocy, i pilnuje cały mi dniami, by nie włoży ła rączki w palenisko ani nie skaleczy ła się o ostre narzędzia i sprzęty

w ich chacie. W najdrobniejszy ch szczegółach pamiętała, jak kry ły się z Aithne w krzakach, patrząc na grasantów zabijający ch ich matkę. Pamiętała też śmierć Aithne. A teraz jest tutaj, gotuje się do wojny, która najprawdopodobniej ją samą przy wiedzie do śmierci. Nie umiała dopuścić do siebie my śli, że Rzy mianie mogliby zabić Małego Duga, by ło to dla niej zby t straszne, ale zastanawiało ją, czy jej dorosły sy n pomy śli kiedy ś choć przez chwilę o swojej nieży jącej od lat matce. A gdy by przeży ła? Gdy by ocaliła ich wszy stkich, pokonując Rzy mian? Siedziała przy płonącej świecy i rozmy ślała, a Dug – wreszcie milczący – ujął jej palec całą swoją małą dłonią i ze spokojem patrzy ł na nią wielkimi, bły szczący mi oczami.

Nad ranem Keelin znalazła ją na krześle z okutany m w futra dzieckiem śpiący m na kolanach. – Pewnie masz go już dosy ć, co? – szepnęła. – Posiedzę z nim jeszcze. Wróć jakoś po obiedzie. Keelin uśmiechnęła się i wy szła. – No chodź, Dug – wy rzekła Lowa cicho, gdy się obudził. – Chodźmy zobaczy ć, czy Atlas przeży ł noc. Może twój widok poprawi mu nastrój. – Pewnie, że poprawi, dzieci są kochane – rozległ się od wejścia głęboki bas. Lowa podniosła wzrok, zaskoczona. W drzwiach stał Atlas, uśmiechając się jak dopiero co nakarmione szczenię. – Co jest grane, na wielkie i tłuste cy ce Danu? – Mogę wejść i wziąć małego na ręce? Lowa zgodziła się skinieniem; Kuszy ta przestąpił próg, a ona wręczy ła mu niemowlę. Atlas uśmiechnął się, a dziecko zachichotało, ale raptem twarz Afry kańczy ka stężała. – Są też złe wieści, obawiam się. Walfdan nie ży je. – O kurwa. Rzeczy wiście, nie wy glądał za dobrze ostatnimi czasy. – Bo i nie czuł się dobrze – powiedział Robak, ukazując się w świetle futry ny. – Można? – Oczy wiście. Jak umarł? – By ł już stary, ten pomarszczony brodaty chudzielec. Zagnieździło mu się w ciele kilka paskudny ch rzeczy, z który ch każda wy kończy łaby go, nim pierwsze kwiaty zakwitły by na wzgórzach, ale ty m, co go zabiło, nie by ła żadna choroba, lecz szty let, który wraziłem mu w serce. – Co proszę? – Zabiłem go! – wy szczerzy ł się Robak. – Jak to? – Zerknęła na Atlasa. Kuszy ta jak gdy by nigdy nic bawił się z chłopcem. – Wiem, że delikatnie mówiąc, nie pochwalasz mordowania, Lowo. Ale, choć zwy kle nie lubię mówić o ty ch sprawach, pozwól, że wy tłumaczę ci, co zrobiłem. – Zamieniam się w słuch.

– Jak już z pewnością rozumiesz, magia ma związek z ży ciem. Człowiek lub zwierzę może ży ć albo nie ży ć, a między jedny m a drugim jest kurewsko wielka różnica. Ta różnica to właśnie magia. – Już pojmuję: Walfdan by ł umierający, dobiłeś go więc i przeniosłeś jego siłę ży ciową na Atlasa. – Nie. Nie da się przenieść siły ży ciowej, a przy najmniej ja tego nie potrafię i nie sły szałem o nikim, kto by potrafił, a poza ty m by łoby to nieco okrutne, nie sądzisz? Atlas ży jący dzięki temu, że zuży wa energię innego człowieka? A fe, tak się nie robi. Zresztą Walfdan i tak nie przeży łby miesiąca, więc nie miałoby to wielkiego sensu. – Więc jak...? – W momencie śmierci wy zwala się energia, która nie jest ży ciem samy m w sobie, ale siłą, którą ja nazy wam magią. Bo właśnie nią jest. Niektórzy wciąż potrafią się nią posługiwać – ma to związek z ty m, że wszy stko, co istnieje, jest ze sobą połączone – ale nie będę się w to teraz zagłębiał. Wy starczy, że powiem, iż jestem jedną z ty ch osób, więc mam kilka sztuczek w zanadrzu. Możesz my śleć, że to dziwne, ale tak się śmiesznie składa, że najłatwiejszą z ty ch sztuczek jest przechwy cenie magii, która wy zwala się w momencie śmierci, i wy korzy stanie jej do zabicia czegoś. Infekcja, której nabawił się Atlas w kontakcie z zatrutą strzałą, by ła czy mś ży wy m. Zabiłem ją więc. I proszę, oto Atlas, nówka sztuka, nieśmigany. Mówię ci, jak by ło, ale tak naprawdę to nie wiem na pewno. Ale tak mi się wy daje. Wszy stko to ty lko... – zadzwonił dramaty cznie oplatającą mu ramiona biżuterią – teoria. – Już łapię. Ale wielory bom rozkazujesz bez zabijania? – No cóż, nie muszę chy ba objaśniać każdej drobnostki, nie? Dobrze mieć sekret albo dwa. A tak w ogóle, nie macie czasem armii do wy trenowania? Ja posiedzę trochę z mały m. – Nie wy daje mi się... – Nie bój nic, już posłałem po Keelin jednego z twoich wioskowy ch głupków. A poza ty m dzieci mnie uwielbiają. Wszy scy mnie uwielbiają. Mrugnął do niej i uśmiechnął się jak wariat, co z jakiegoś powodu wy wołało w Lowie przy pły w zaufania do starego druida. – No już, daj mu chłopca – poleciła Atlasowi. – Musztra sama się nie odwali.

4 ROZDZIAŁ

T

ej zimy Ragnall i Wiosna mieszkali w domu należący m do Cezara, jedny m z kilku szeregowców nieopodal Forum, w najmniej inteligenckiej części Palaty nu – najbogatszej dzielnicy Rzy mu. Wiosna tak mniej więcej wy obrażała sobie dom młody ch i zamożny ch Rzy mian – dziesięć pokoi, troje niewolników, ty le wina, ile mogą wy pić, i bardzo dziwne jedzenie – ale by ło też kilka rzeczy, który ch nie spodziewałaby ujrzeć w domostwie pary narzeczony ch. Spali osobno, w oknach jej sy pialni by ły kraty, nie odstępowali jej na krok przy najmniej dwaj pretorianie i wiecznie by ła do czegoś przy kuta. Nie powstrzy mało jej to przed wielogodzinny mi

codzienny mi ćwiczeniami i nie utrudniało wy my ślania nowy ch sposobów na rozciągnięcie się i wzmocnienie mięśni. Nie chciała jeszcze uciekać, ale kiedy już się na to zdecy duje, głupio by by ło dać się złapać, bo by ła za wolna albo nie dość silna. Mieszkała już wcześniej w domach, choćby w bry ty jskich miasteczkach Bladonfort i Forkton, a więc tutejsze budy nki mieszkalne nie robiły na niej wielkiego wrażenia. Rozumiała teraz, że bry ty jskie domy z kamienia by ły niewy darzony mi kopiami rzy mskich budowli, takich jak ta, i przy znała sama przed sobą, że może warto wy trzy mać tu trochę dłużej, ponieważ – mimochodem, ale jednak – rzy mskie domy zaczy nały jej się podobać. By ły czy ste. Istotny m szczegółem, który pominęli w swoich projektach bry ty jscy architekci, by ł stały dostęp do wody. W podróży na południe próbowała nie gapić się z podziwem na kolosalne kamienne mosty i zbudowane ludzką ręką kory ta rzek, który mi woda spły wała ze wzgórz do miast. Dzięki ty m cudom my śli technicznej Rzy mian oraz ich gruntownemu zrozumieniu zasady działania sy stemu naczy ń połączony ch Wiosna zawsze miała w domu pod dostatkiem wody, dzięki czemu niewolnicy mogli lepiej sprzątać, a co ważniejsze – pozby wać się nieczy stości do spły wającego pod ziemię kanału, który łączy ł się z kanałem główny m zwany m Cloaca Maxima. Ten z kolei uchodził do rzeki, a rzeka – do morza. Spry tne. Jedy ny m powodem, dla którego nie chciałaby, żeby wprowadzono ten sy stem w Bry tanii, by ło to, że całe to przedsięwzięcie zawracania biegu rzeki i obudowania jej kanałami musiałoby kosztować masę robotników – niewolników – miesiące katorżniczej pracy. Miesiące, które mogliby spędzić, leżąc na zboczu wzgórza i patrząc w chmury, a nie mozolnie przesuwając kamienie z miejsca na miejsce. Sy stem by ł bardzo wy godny i lubiła mieszkać w czy sty m domu, ale nie aż tak, by sama miała wkładać w utrzy manie tej czy stości masę wy siłku albo zmuszać do tego kogoś innego. Poza ty m przecież woda wcale nie docierała do wszy stkich. Pewne części miasta by ły jeszcze obrzy dliwsze niż najbrudniejsze dzielnice Bladonfort. Musiała wstrzy mać oddech, gdy szli jedną taką ulicą, zmuszeni przedzierać się pomiędzy truchłami zwierząt i kupami gówna. Oczy wiście, podobne zaułki znalazły by się również w Maidun, ale ludzie rozsądni, zdrowi i pracowici – a więc mający cechy najbardziej cenione w społeczności – mieszkali w lepszy ch i czy stszy ch miejscach. Ty mczasem w Rzy mie klasa uprzy wilejowana prowadziła nieporówny walnie bardziej wy stawne ży cie niż jej odpowiednik w Bry tanii, a rzy mskie klasy niższe ży ły w warunkach o wiele gorszy ch niż najbiedniejsi Bry towie. Wiosna uznała, że to strasznie głupie. Czy zamożni nie mogli zrezy gnować z drobnej części swy ch bogactw, aby biedny m ży ło się o niebo lepiej? Po co ten cały postęp, skoro korzy stali z niego ty lko nieliczni? I w dodatku największe skurwy sy ny ? Wy my śliła sobie grę: liczy ła ludzi, którzy nazy wali ją słowem „sordida” – negaty wny m określeniem stosowany m względem ty ch, którzy nie nosili się po rzy msku, oznaczający m osobę brudną zarówno na ciele, jak i na umy śle – ale by ło ich ty le, że szy bko dała sobie spokój. Niektórzy ludzie by li nią zaciekawieni i uprzejmi. Przy jaciółka Ragnalla, ta Klodia, którą spotkali pod teatrem, zamieniła z nią nawet kilka słów – Ragnall posłuży ł za tłumacza – jak równa z równą. Ale większość? Większość Rzy mian obrzucała ją pogardliwy mi spojrzeniami i nie zaszczy cała nawet słowem, choć zupełnie nic o niej nie wiedziała. Wiośnie nie podobało się też, jak traktuje się w rzy mskiej kulturze kobiety. Początkowo odniosła wrażenie, że kobietom jest w Rzy mie lepiej, niż jej opowiadano, ale szy bko się przekonała, jak my lące może by ć pierwsze wrażenie. Biedne Rzy mianki prowadziły równie

nieszczęśliwe ży cie, co biedni mężczy źni, a najbogatsze damy by ły jeszcze wy kwintniej ubrane i bardziej wy pielęgnowane niż ich mężowie. Ale – a by ło to wielkie „ale” – mężczy źni postrzegali je, i one same również tak na siebie patrzy ły, jako ornament, bibelot i trofeum odnoszącego sukcesy męża, wy znacznik statusu społecznego i niewiele ponadto. W każdej opowieści snutej przez Rzy miankę główny m bohaterem niezmiennie pozostawał Rzy mianin. A każdy, kto cieszy ł się jakąś pozy cją – czy to dwaj konsulowie, czy strażnicy przeganiający plebejuszy śmiecący ch przed ekskluzy wny mi sklepami – by ł mężczy zną. Pomimo dostrzeżony ch wad rozumiała, dlaczego Ragnall ma bzika na punkcie upodobnienia Bry tanii do Rzy mu. Sama by ła pod wrażeniem, że tak wielkie miasto nie śmierdzi jak latry na, a przy najmniej nie całe, i potrafiła docenić imponującą architekturę, nawet jeśli nie chciała zdradzić się z ty m przed Ragnallem. A jednak, mimo wszy stko, wolała, by w Bry tanii wszy stko zostało po staremu, i wy dawało jej się, że Bry towie podzielają jej zdanie. A gdy by jednak chcieli kopiować Rzy mian? Ależ proszę bardzo, droga wolna. Ty lko we własny m zakresie. Bry tania z całą pewnością nie potrzebowała, żeby te małe chujki przeprawiały się przez Kanał, zadzierały nosa na nie swojej ziemi, decy dowały o ty m, jak Bry towie mają ży ć, i zabijały ich, gdy który ś ośmieli się mieć inne zdanie. – Za kilka dni wraca Cezar – powiedział Ragnall pewnego wieczoru, gdy jedli wspaniały posiłek ze smażony ch w głębokim tłuszczu przegrzebków i chleba z oliwkami. Ta zimowa dieta w Rzy mie, Wiosna musiała to przy znać, by ła całkiem smaczna. W Bry tanii zimą na co dzień jadło się chleb z pszenicy lub jęczmienia, a świętowało się przy potrawce jęczmiennej z plastrem solonego mięsa lub ry by. Rzy mscy kucharze przejawiali nadzwy czajną inwencję, przy gotowując przepy szne i ciekawe dania z najprzeróżniejszy ch produktów, i jeśli unikało się dziwactw w sty lu nosków wy dr i wątróbek ocelotów, nie sposób by ło nie rozsmakować się w ich potrawach. – Mówisz? – powiedziała Wiosna, przełknąwszy kolejny kęs. Podsłuchała, jak strażnicy i ludzie na ulicy mówili o powrocie generała, sły szała też obwieszczenia heroldów na Forum. – Chce, żeby śmy wzięli ślub, nim wy jedzie ze stolicy. – Chwy tam. I z czy m to się wiąże? – Najpierw dobierzemy ci matronę. Mam już wy ty powaną pewną osobę. Pamiętasz Klodię, damę, którą spotkaliśmy pod teatrem Pompejusza? – No. – Ją. – Dobra. – Następnie znajdziemy ci białą suknię i welon w kolorze płomienia. Chy ba nawet mamy już sznurek, który świetnie się nada. – Sznurek? – Wiąże się na nim specjalny węzeł, który będę musiał rozwiązać przy wszy stkich gościach. – Ilu konkretnie? – zapy tała niby od niechcenia. W my ślach już kombinowała, że zaciśnie węzeł tak mocno, by nie dało się go rozwiązać za jasną cholerę. – Niewielu, ja planuję zaprosić najwy żej kilka osób, ale ceremonia odbędzie się w domu Cezara, więc może on sprosi jeszcze kogoś. – Jasne.

– Potem będzie uczta. – Dobra. – W dalszej kolejności będę musiał sy mbolicznie wy rwać cię z rąk twojej rodzinie, co nawiązuje do gwałtu na kobietach Sabinów... – Do czego? Ragnall opowiedział jej o wy darzeniu history czny m, które upamiętniono w trady cji zaślubin. Wiosna uznała, że to głupie. – A potem co? – westchnęła. – Potem chy ba będziesz musiała przejść przez miasto, prowadzona przez dwóch chłopców i jeszcze jednego, który będzie niósł przed tobą pochodnię. Kiedy tu wrócimy – zgaduję, że to tu będziemy mieszkać – weźmiesz zwierzęcy tłuszcz i wełnę, żeby wy smarować... – Czekaj, moment, to jakieś bzdury. – Wcale nie, to trady cja. – Czemu nie możemy się pobrać po bry ty jsku? By łoby zabawniej. Może przekonałby ś Cezara? – Cezara nie da się przekonać... ale może uda mi się skłonić go do my ślenia, że to on wpadł na ten pomy sł. Raptem Wiosna pojaśniała, pierwszy raz, odkąd trafili do Rzy mu. Zaświtał jej w głowie pewien pomy sł i zupełnie zapomniała, że jest przy kuta za kostkę do stołu. – Och, będzie po prostu świetnie. Czy ktoś w Rzy mie wie, jak wy gląda bry ty jskie wesele? – Kilkadziesiąt ty sięcy niewolników? – Ale ich nikt o to nie spy ta. A kogo spy tają? Wiosna ucieszy ła się, widząc niepewny uśmiech, który zakradł się na twarz Ragnalla. Naprawdę nie by ł taki zły. – Mnie i ciebie. Już rozumiem, do czego zmierzasz... – Możemy zrobić, co ty lko chcemy ! Możemy im wcisnąć, że wedle naszego oby czaju panna młoda powinna otrzy mać okuty szczery m złotem skórzany pokrowiec na młot i kołczan z turzej skóry pełen najlepszy ch strzał! – I że pan młody powinien dostać najlepszego białego konia. – I że goście muszą rozebrać się do naga i machać młodej parze na pożegnanie cy ckami i kutasami! – To nie przejdzie. – A może przejdzie! Przerzucali się pomy słami do późna w nocy, pijąc coraz więcej wina. Ostateczna wersja ceremonii nie by ła już tak ekscy tująca jak jej początkowe szkice. Ragnall rozcieńczał szalone pomy sły Wiosny, aż w końcu zaplanowali sobie miły dzień, nieróżniący się specjalnie od prawdziwej bry ty jskiej ceremonii. By ł to najlepszy wieczór, jaki wspólnie spędzili. Pod koniec Wiosna by ła tak szczęśliwa i pijana, że prawie chciała, by Ragnall zaprosił ją do swojego pokoju. Ale nie zrobił tego. Pretorianie jak zwy kle odprowadzili dziewczy nę do jej komnaty, przy kuli do łóżka i ży czy li dobrej nocy.

Wstał dzień. W ogrodzie jednego z należący ch do Cezara domów czekali na zaproszony ch gości. Gości Ragnalla, ponieważ Wiosna nie miała w Rzy mie żadny ch znajomy ch. Ragnall włoży ł togę, która musiała chy ba by ć najbardziej nieskazitelnie czy stą togą na świecie. Wiosna miała na sobie białą bawełnianą sukienkę bez rękawów. Pierwsze przy by ły Klodia i Py dna. Ragnall rozmawiał o nich z Wiosną, ostrożnie dobierając słowa, co dziewczy na uznała za zabawne, i zarumienił się, kiedy przy szły, zgady wała więc, że miał romans z którąś z nich – prawdopodobnie z Klodią. Zważy wszy na to, jak patrzy ła na wszy stkich, łącznie z Wiosną, Klodia by ła gotowa na wszy stko. Po nich pojawił się koleś imieniem Publiusz Licy niusz Krassus i jego żona Kornelia Metella. Musiał by ć rówieśnikiem Ragnalla, ale jego żona wy glądała, jakby by ła nieco młodsza od Wiosny. – Halo – przy witał się Publiusz z Wiosną w łamany m galijskim. – Moja żona jes pikna, czy ż nie jes? – Wskazał Kornelię, która ujęła Wiosnę za rękę. – Dzin dy bry – wy rzekła dziewczy na, również próbując mówić po galijsku. – Dzin dy bry dla was też – odparła Wiosna, połechtana ty m, że się starają. Kornelia nie posiadała się z radości i Wiosna zauważy ła, że istotnie jest piękna. Miała szeroką twarz, lekko skośne oczy oraz raczej wąskie usta wy krzy wione tak, jakby coś żuła, ale wszy stkie elementy łączy ły się w intry gującą, kuszącą, atrakcy jną całość. Sprawiała wrażenie osoby, która lubi swoje ży cie i zaprasza do niego rozmówcę. Ragnall by ł wy raźnie zaskoczony i uradowany kolejny m zaproszony m, ty kowaty m jegomościem może o dziesięć lat starszy m od Cezara. – Oto Marek Tulliusz Cy ceron – przedstawił go Wiośnie. – By ły konsul i najmądrzejszy człowiek w Rzy mie. – Jesteś najpiękniejszą barbarzy ńską kobietą, jaką w ży ciu widziałem – przy witał ją Cy ceron, ujmując jej rękę i kłaniając się. Co to za półkomplementy ? – pomy ślała, ale gdy Ragnall przetłumaczy ł jego słowa, uśmiechnęła się wdzięcznie i odrzekła po bry ty jsku: – A ty jesteś najwy ższy m gnomem, jakiego w ży ciu widziałam. – Mówi – przełoży ł Ragnall – że twoja sława cię wy przedza, a twoja obecność czy ni jej zaszczy t. – Wspaniale, co za miłe dziewczątko. Ragnallu, pozwól... – Cy ceron wskazał parę, która wkroczy ła do ogrodu za nim: brodatego mężczy znę mniej więcej w wieku samego Cy cerona oraz wy soką i niemal chorobliwie chudą kobietę, która zdecy dowanie przesadziła z czerwienią na ustach i czernią na powiekach. – Mam nadzieję, że nie masz nic przeciwko, ale pozwoliłem sobie zabrać ze sobą mojego brata Kwintusa Tulliusza Cy cerona, który wy rwał się na kilka dni ze swojej zimowej kwatery w Galii, oraz jego żonę Pomponię. Oby dwoje bardzo chcieli wziąć udział w uroczy stości. Wcale nie wy glądali, jakby chcieli. Gdy zostali przedstawieni, Pomponia poszukała ponad głową Wiosny jakiegoś ciekawszego towarzy stwa, a potem poczęstowała ją nieszczery m

uśmiechem i zaraz ruszy ła w kierunku Klodii. W odróżnieniu od jej męża Kwintusa, który obłapiał ją wzrokiem, niemal w ogóle nie patrząc w oczy. Złapał dłoń Wiosny oślizgłą łapą, a drugą osadził na jej ramieniu. Wy puścił jej palce, ale kciuk tej drugiej przesunął się na biceps, gdzie zaczął wy kony wać koliste ruchy. Wy rwała mu się i obrzuciła go wy mowny m spojrzeniem, jakby by ł gównem w trawie, w które wolałaby wdepnąć, niż go spotkać. – Widzę, że dziewczy na nie rozumie rzy mskiego powitania. – Najwidoczniej – odrzekł Cy ceron starszy, spoglądając na brata z trwogą. – Podejdź tu ze mną, Kwintusie, znalazłem kilka drzew z dalekiej Azji, które mógłby ś dla mnie zidenty fikować... – Przepraszam za niego – rzekł Ragnall. – To sły nny dupek, tak jak i jego żona. Mówi się, że nienawidzą się nawzajem nawet bardziej, niż są nienawidzeni przez inny ch, co czy ni ich jeszcze gorszy mi. Ale uważaj, lepiej nie mieć w nich wrogów. Sły szałem, że ty ch, co zadzierają z Kwintusem, wrzuca on do skórzanego worka pełnego węży, a worek do Ty bru. Co ciekawe, znałem w Galii innego Kwintusa, by ł emisariuszem, tak jak ja. I też by ł kutasem. – Cóż za wspaniała osoba! Wy marzony gość na nasze wesele! Ragnall parsknął śmiechem. – Cy ceron chy ba powiedział im, że Cezar tu będzie. Każdy próbuje teraz zamienić z nim choć słowo, a jeśli wierzy ć Klodii, ci dwoje to karierowicze pierwszej wody. – Wspaniale! Dzień bez całowania Cezara w ty łek to dzień stracony. – W Bry tanii również by li tacy, którzy próbowali pochlebstwami utorować sobie drogę do zaszczy tów i stanowisk. Wielokrotnie obserwowała, jak zmienia się zachowanie ludzi w obecności Lowy, ale w Rzy mie to zjawisko wy dawało jej się o wiele jaskrawsze i bardziej powszechne. – Mój stary mentor Drustan mawiał, że jeśli znajdziesz się w grupie ludzi, w której nie ma dupka, to znaczy, że to ty jesteś dupkiem. Wiosna zachichotała jak mała dziewczy nka. – A to dobre. A my mamy tu dwoje żołędny ch dupków, co podwójnie oznacza, że nie jesteśmy dupkami w ty m towarzy stwie. – No chy ba. – Ragnall stuknął swoim kielichem o jej i mrugnął. To by li już wszy scy goście. Wszy scy poza Cezarem, który jeszcze się nie pojawił, ale którego spodziewano się lada moment. Gdy niewolnicy przy nieśli jadło i napitek – Ragnall przestrzegł Wiosnę, by nie ty kała sromu klaczy – goście zaczęli py tać ją o Bry tanię, a Ragnall dzielnie tłumaczy ł. Wzbogacał jej odpowiedzi zapewnieniami, że z niecierpliwością oczekuje pomocy Rzy mu w odzy skaniu należnego jej tronu, ale poza ty m przekładał jej słowa wcale wiernie. Klodia, Py dna, Publiusz, Kornelia i ten bardziej przy jazny z Cy ceronów słuchali grzecznie, śmiali się, gdy należało się zaśmiać, i wy rażali zaskoczenie, gdy wy padało, zadając py tania, które miały na celu pokazać, że słuchali tego, co mówi, i że traktują to poważnie. Kwintus Cy ceron i Pomponia gdzieś zniknęli, prawdopodobnie czekali w innej części ogrodu na przy by cie Cezara. Pomijając ty ch dwoje, goście dali się poznać jako uprzejmi, porządni ludzie, Wiosna zaś odkry ła, że świetnie się bawi, zaskoczona i uradowana ty m, że są w Rzy mie jacy ś mili ludzie. Zapomniała na chwilę, ile okropny ch rzeczy czy niło się na świecie w imię Rzy mu. A potem przy pomniała sobie, że sama przecież jest córką Zadara. Gdy już wy glądało na to, że Cezar jednak nie dotrze na przy jęcie, bo prawdopodobnie zatrzy mały go gdzieś pilniejsze sprawy, wreszcie się jednak pojawił, uśmiechnięty i wesoły,

i wręczy ł Wiośnie kołczan strzał, a Ragnallowi miecz. Ani jedno, ani drugie nie by ło w połowie tak dobre jak broń Elann Nancarrow – strzały okazały się za krótkie na długi łuk Wiosny, a miecz nie by ł wy konany z tak wielką pieczołowitością jak jej miecze – za to kołczan by ł po prostu przepiękny. Zrobiono go z końskiej skóry, ale nigdy jeszcze nie widziała podobnej, ponieważ sierść z zewnątrz miała białe i czarne pasy. Wiosna wy glądała, jakby podarek sprawił jej niekłamaną radość. Podziękowała generałowi niezręczną łaciną: – Dzikuję barco. Cezar uniósł brwi na te słowa, najwidoczniej zupełnie się ich nie spodziewając. – To wszy stko, co umie powiedzieć – wy jaśnił Ragnall. – Nauczy łem ją ty ch słów, aby mogła ci osobiście podziękować, o Cezarze. Zajęło jej to dobrą godzinę. – Hmm – mruknął Cezar w odpowiedzi i uniósł brew, patrząc na dziewczy nę. Pomijając to spojrzenie, by ł ujmujący m i usłużny m gospodarzem. Nie sposób by ło utożsamić go z człowiekiem, który zabił ty lu Galów i miał zamiar zmasakrować jej współplemieńców. Przez krótki moment nosiła się z my ślą, by zabić go, nim skończy się przy jęcie – wiedziała, że powinna – ale on zdawał się tego spodziewać i zawsze oddzielał się od niej przy najmniej dwojgiem ludzi. Pamiętała pomimo uśmiechów, że zagroził, iż obetnie jej palce, stopy i dłonie, a potem zostawi w lesie. Szukała sposobności, by chwy cić za nóż i zaatakować go w najmniej spodziewany m momencie, ale sposobność nigdy się nie pojawiła. Szczerze mówiąc, zabicie go to jedno, ale zależało jej też, by mieć choć cień szansy na ucieczkę w bezpieczne miejsce, gdy już będzie po wszy stkim. Nadarzy się jeszcze okazja, mówiła sobie, wcale nie wiedząc, czy to prawda. Cezar klasnął w dłonie i oznajmił, że czas rozpocząć ceremonię. Ragnall poprosił Cy cerona, by przewodził zaślubinom, a on zgodził się i dwornie podziękował. Stanęli pod drzewem, a Cy ceron z właściwą sobie elokwencją wy głosił mowę o uciechach małżeństwa i o dalekiej wy spie zwanej Bry tanią. Wspomniał o rzeczach, które usły szał przed chwilą od Wiosny, a które dobrze zapamiętał w najdrobniejszy ch szczegółach. Wy raził przekonanie, że rzy mski sposób ży cia jest najlepszy z możliwy ch, i dodał, że ma nadzieję, iż pod władzą Rzy mu Bry tom będzie ży ło się o wiele lepiej niż doty chczas, ale nie wspomniał ani słowem o okropieństwach podboju. Oświadczy ł, że Rzy m i Bry tania staną się równorzędny mi partnerami. Poruszy wszy tę ostatnią kwestię, spojrzał znacząco na Cezara. Ragnall i Wiosna złoży li sobie przy sięgę. W dużej mierze trzy mali się ty powej bry ty jskiej formuły, ponieważ Ragnall obawiał się, że Cezar rozumie więcej, niżby chcieli, ale ominęli część, która uczy niłaby ich mężem i żoną. Wiosna dziwnie się czuła, uczestnicząc w ceremonii u boku uprzejmego i przy stojnego Ragnalla, otoczona wesoły mi, interesujący mi i mądry mi ludźmi, nawet jeśli jeden z nich by ł krwiożerczy m szaleńcem. Nigdy tak naprawdę nie my ślała o małżeństwie – po prostu spodziewała się, że pewnego dnia wy jdzie za kogoś za mąż – ale uświadomiła sobie, że nawet jeśli nie by ł to prawdziwy ślub, to i tak nad wy raz miło spędziła dzień. Po ceremonii Cezar ży czy ł im wszy stkiego najlepszego i wy szedł, nie zdradzając oznak zmęczenia czy upojenia. Kwintus i Pomponia wy skoczy li jak spod ziemi – Wiosna by ła pewna, że już dawno opuścili ogród, bo nie widziała ich nigdzie w czasie zaślubin – i ruszy li za generałem. Wy mknęła się, by pospacerować samotnie po ogrodzie. Nie czuła się tu źle, ale

potrzebowała chwili samotności. Nic z tego nie wy szło, ponieważ zza węgła wy szła Klodia. – Masz wielką osę na ramieniu – wy rzekła, patrząc Wiośnie prosto w oczy. Dziewczy na strzepnęła owada, ale zaraz zorientowała się, że nic tam nie ma. Zorientowała się też, że Klodia przemówiła do niej po łacinie, celowo nie patrząc na jej ramię, tak by Wiosna nie mogła się wy mówić ze swojej reakcji na jej ostrzeżenie. Powoli uniosła głowę. Na ustach Klodii kwitł uśmiech. Rozejrzała się wokoło, żeby się upewnić, że są same. – Wiedziałam! Obserwowałam cię, gdy Cy ceron zaczął gadać. Rozumiałaś każde słowo! – Wiosna uśmiechnęła się, zakłopotana. Klodia zbliży ła się do niej i dziewczy nę zakręciło w nosie, gdy poczuła silną kwiatową woń. – Nic się nie martw, uważam, że to prześmieszne, i nie zdradzę nikomu twojej tajemnicy. Ale musisz trochę bardziej uważać, nie wszy scy są tak tępi jak Cezar i jego klakierzy. No cóż, może tępi to oni nie są, są bardzo inteligentni. Są ekspertami od lasów, chy ba że drzewa im zasłaniają... Rozumiesz. Jak to chłopy. – Wiosna przy znała jej rację skinieniem. – Słuchaj, nie powiem już do ciebie nic po łacinie, ale pozwól mi zadać ci jedno ważne py tanie. Czy wy zapraszacie do siebie Rzy mian, czy nie? Wiosna upewniła się, czy nikt nie nasłuchuje. Nie, by ły same. Kiwnęła palcem na Klodię, a gdy ta się do niej nachy liła, szepnęła jej do ucha po łacinie: – Nie obraź się, Klodio – my ślę, że wszy scy goście są bardzo mili i jestem im wdzięczna, że uświetnili mój ślub z Ragnallem swoją obecnością – ale prędzej dałaby m się zatłuc na śmierć osrany m kijem, niż zapragnęłaby m zobaczy ć na bry ty jskiej ziemi choć jednego legionistę. Klodia buchnęła śmiechem. – Wspaniale to ujęłaś! Mówisz po łacinie lepiej ode mnie! Och, Wenus mi świadkiem, wszy scy mężczy źni to głupcy. Bardzo, bardzo cię lubię, młoda Wiosno. Nie możemy dłużej rozmawiać, lepiej nie kusić losu, ale wiedz, że ży czę ci jak najlepiej. – Z ty mi słowami odwróciła się, chcąc już iść, ale zaraz znowu nachy liła się nad dziewczy ną, owiewając ją chmurą perfumowej woni. – Poczekaj, muszę wiedzieć jeszcze jedno. Ten ślub to ty lko takie przedstawienie, prawda? – Tak, ale Cezar okaleczy łby mnie i zostawił na pożarcie dzikim zwierzętom w jakiejś germańskiej kniei, gdy by m nie udawała, że skaczę ze szczęścia. – Rozumiem. – Choć właściwie nie jestem nieszczęśliwa. – To dobrze! Ty m razem odeszła. Reszta popołudnia upły nęła Wiośnie jeszcze przy jemniej. Wy pili kilka ładny ch amfor wina, a Ragnall zadbał o to, by przy rządzono bry ty jski przy smak – dzika z rusztu. Wszy scy zapewniali, że bardzo im smakował. Po uczcie Kornelia zabawiała towarzy stwo grą na lirze, a goście śpiewali pieśni. Wiosna zwrotki nuciła i włączała się ty lko do refrenów, które śpiewała w języ ku przy pominający m łacinę ty lko w najlepszy ch momentach, ale za to trzy mała się melodii. Wszy scy uważali, że to prześmieszne – a już Klodia z pewnością zry wała boki. Ta kobieta by ła wcale zdolną aktorką. Wiosna obawiała się, że mrugnie do niej lub pośle jej znaczące spojrzenie, z którego będzie się musiała tłumaczy ć Ragnallowi, ale niepotrzebnie – po Klodii nie sposób by ło poznać, że zna jej sekret. Śpiewali i pili do późnej nocy. W pewny m momencie dziewczy na udała się, pijana, do innej części ogrodu, by zobaczy ć, czy nie odwiedzi jej Dug, ale Dug nie przy szedł.

5 ROZDZIAŁ

P

rzemierzali Italię drogą wiodącą na północ. Szczy ty niknęły w chmurach, piękne w ozdobie topniejącego śniegu. Świeżo zdoby ta rzy mska prowincja przy pominała Wiośnie Bry tanię spustoszoną przez jej ojca. Zeszłoroczne zbiory okazały się mikre, ludzie umierali z głodu. Mijali po drodze żebraków o pusty ch oczach, którzy błagalnie wy ciągali ku nim ramiona, i matki unoszące płaczące dzieci. Legioniści nie zwracali uwagi na ich żałosne prośby, ale tłum wy chudzony ch zjaw, który omy wał pochód ze wszy stkich stron, sprawiał, że Wiosna czuła się, jakby ktoś przekręcał utkwione w jej ciele pilum. Nie mogła nic zrobić, bo cały czas by ła skuta,

więc poprosiła Ragnalla, by oddał żebrakom trzy czwarte ich racji ży wnościowy ch. Oddał połowę. Jeden z pretorianów kazał mu przestać – Cezar zakazał pomagania Galom. Ragnall kazał mu spierdalać i gromiony wzrokiem przez resztę pretorianów rozdał ludziom prawie cały następny posiłek. Wiosna by ła z niego dumna. Pewnego dnia uczy ni jakąś kobietę bardzo szczęśliwą żoną, pomy ślała, ale nigdy ją. Ich ceremonia zaślubin nie trzy mała się kupy ani wedle bry ty jskich, ani rzy mskich standardów, no i małżeństwo nie zostało skonsumowane, co w oczach Rzy mian czy niło je nieważny m. Rzy mianie w ogóle nie uważali małżeństwa za wiążące, dopóki nie urodziło się dziecko, co Wiosna uznała za osobliwe, ale bardzo jej to pasowało. By ła żoną Ragnalla w nie większy m stopniu niż aktorka by ła żoną aktora, którego poślubiła w teatralnej sztuce. Żołnierze mówili, że zbiory zniszczy ła susza – najwidoczniej żaden nie widział związku pomiędzy głodem a wojną. Wiośnie nie mieściło się w głowie, jak mogą wierzy ć w te brednie. Zbiory się nie udały, bo wszy scy by li zajęci walką z Rzy mianami, bo tak wielu postradało ży cie i trafiło do niewoli, że nie by ło komu pracować w polu, bo Cezar ukradł jedzenie dla swojej armii. Każde dziecko to rozumiało, ale Rzy mianie z jakiegoś powodu nie. – Straszna sprawa taka susza – mówili, mijając kolejny stos martwy ch mężczy zn, kobiet, dzieci i niemowląt. Na widok niemowląt Wiośnie zawsze zbierało się na płacz, ale ły kała łzy. Rozmawiała z Ragnallem o urojeniach rzy mskich żołnierzy. – Rzy mska inwazja miała nieznaczny wpły w na panujący w Galii głód – powiedział. – Nie by łoby tak źle, gdy by nie susza. Przecież Cezar nie ponosi winy za złą pogodę. – O czy m ty mówisz? Jaka susza? Nie by ło żadnej suszy. – Pokręciła głową w niedowierzaniu. – Naprawdę? Skoro nie by ło, to czemu wszy scy o niej mówią? By łaś tu wtedy ? Mierzy łaś opady ? – Nie, ale przecież ty by łeś w Galii w zeszły m roku. Czy by ło sucho? Ragnall zamy ślił się i jakby stracił rezon. – Chy ba by ło nieco bardziej sucho niż zazwy czaj. Ale słuchaj, rzy mscy eksperci zgodnie twierdzą, że by ła susza. Znaczy : by ła i już. Spojrzała mu głęboko w oczy. On naprawdę wierzy ł w to, co mówił. – Całe szczęście, że Galia została objęta rzy mskim protektoratem – podjął. – W przy szłości rzy mskie metody uprawy i przechowy wania zboża oraz dy stry bucji – mam tu na my śli lepsze drogi, lepsze wozy, planowanie – umożliwią obfite zbiory nawet w przy padku susz czy powodzi. Może i czasem będzie trzeba reglamentować ży wność przez miesiąc lub dwa, ale na pewno nikt nie umrze z głodu. Rozumiem, że ogarnia cię smutek na widok ty ch wszy stkich trupów. Nie przy patrzy łaś się wojnie z bliska, tak jak ja. Spójrz na to jak na sy mbol śmierci Galii starej i zacofanej. Ci ludzie są jak martwa tkanka, z której robaki oczy szczają zaognioną ranę. Teraz będzie już ty lko lepiej, zresztą tak samo jak w Bry tanii. – Ragnall, ci ludzie umierają teraz, dzisiaj, w Galii okupowanej przez Rzy m. To nie sy mbole. – Umierają przez stare, niewy dolne struktury, które nie zostały jeszcze zastąpione rzy mskimi. Wprowadzenie ich zajmie co najmniej dwa lata. Dopiero po dwóch latach Galowie odczują różnicę i zaczną czerpać korzy ści ze zmian. – Ale te dzieci nie.

– I tak nie ży ło im się za dobrze. Nie by ło sensu krzy czeć, a ze związany mi rękami nie zdołałaby go udusić, zamknęła więc usta i nabzdy czy ła się. Jakże się cieszy ła, że by ł jej mężem ty lko na niby. Jechali dalej. Przez większość czasu kręcił się gdzieś nieopodal nich Kwintus Tulliusz Cy ceron. Traktował Wiosnę i Ragnalla jak powietrze, zupełnie jakby nie pamiętał, że wprosił się na ich wesele, ale okazjonalnie rozbierał dziewczy nę wzrokiem, co by ło dla niej niemal tak przy jemne jak zanurzenie w beczce pełnej wy poszczony ch węgorzy w czasie tarła. Lubieżny Cap, jak przezy wała go w my ślach, nie by ł nawet w połowie tak gderliwy jak na ich niby -weselu, co wzbudziło ciekawość Wiosny. Szy bko wy wiedziała się, że Cezar odmówił jego żonie Pomponii miejsca u boku męża, a zamiast tego wskazał jej miejsce na ty łach kolumny, gdzie znajdowali się wszy scy cy wile. Kwintus Cy ceron opowiadał tę history jkę każdemu, kogo napotkał. Sprawiał wrażenie, jakby nic nie sprawiło mu w ży ciu większej radości jak to, że Cezar zganił jego starą. Wesołość legata gasili ci, którzy podjeżdżali do niego i py tali o „Cy cerona” – zawsze bowiem mieli na my śli starszego z braci, a nigdy jego samego. Zupełnie jakby zapomnieli, że to również nazwisko Kwintusa. Ewidentnie wy prowadzało go z równowagi, gdy ktoś przy pominał mu, że by ł ty lko jeden sławny Cy ceron, i by najmniej nie on. Takie sy tuacje często miały miejsce, więc Wiosna podejrzewała, że wszy scy robili to specjalnie, by go wkurzy ć. Wiosnę zastanawiało, kim są owi „cy wile”, o który ch wspomniał Lubieżny Cap, i z jakiego powodu ciągną za armią. Chciała, by Ragnall opowiedział jej o żonie Kwintusa, aby mogła o nich zapy tać, ale chłopak nie wiedział przecież nawet, że Wiosna wie o Pomponii. Musiał usły szeć o żonie Kwintusa przy najmniej ty le samo razy co ona. Zmęczona czekaniem, zapy tała go wprost, gdzie jest Pomponia, i udawała, że sama nie ma pojęcia. Dziwny by ł ten Ragnall. Dopuścił się najgorszej zdrady, sprzy mierzając się z Rzy mianami, wierzy ł w ich niegodziwe kłamstwa, ale plotkować nie chciał, bo to nieładnie. Mimo to pewnego deszczowego wieczoru, gdy przekroczy li most wzniesiony rano przez zadziwiająco efekty wny ch budowniczy ch, zaspokoił jej ciekawość. – Mam nadzieję, że rzeka nie wzbierze przez ten deszcz. Cy wilom utrudni to dalszą drogę. – Jakim cy wilom? – spy tała z ulgą. – Poza ty m, czy możesz naciągnąć mi kaptur? Albo mnie rozkuj, to zrobię to sama. Podjechał bliżej, tak że ich konie zetknęły się bokami, i nałoży ł jej na głowę kaptur skórzanego płaszcza, będącego prezentem od starszego, niechujowego Cy cerona (Prawdziwego Cy cerona, jak nazy wała go w my ślach). – Za armią ciągną ty siące cy wili. Niektórzy to żony, konkubiny i rodziny żołnierzy, budowniczy ch i inny ch, ale większość to cwaniacy, którzy podążają za Cezarem w nadziei na okruchy z jego stołu. Sły szałem, że niektórzy zabrali ze sobą własne łodzie. Transportują je w częściach, by złoży ć dopiero na wy brzeżu i przeprawić się z armią przez Kanał, wy obrażasz sobie? – Wciąż popierasz inwazję Rzy mu na Bry tanię? – Oczy wiście – odparł bez zastanowienia, a Wiosna nie znalazła na jego twarzy śladu wątpliwości. – Dziwi mnie, że ty nie. Przecież widziałaś Rzy m na własne oczy. Rzy m mógłby dać Bry tanii tak wiele... – Ci żołnierze nie idą do Bry tanii, by dawać. Ty lko by brać. Ragnall potrząsnął głową ze zbolałą miną, po czy m powiedział strażnikom, że jedzie teraz

na czoło kolumny, i rozkazał mieć oko na Wiosnę. Gdy ty lko odjechał, zeskoczy ła z konia i biegła chwilę obok niego, jak robiła od samego Rzy mu, gdy Ragnall nie patrzy ł. Podczas marszu i postojów w rozbijany ch na noc obozach dy skutowano głównie o ty m, jak wspaniale będzie w końcu coś najechać i jak cudownie jest by ć Rzy mianinem. Zupełnie jakby całemu światu przeznaczone by ło ukorzy ć się przed rzy mską potęgą i trzema wspaniały mi bohaterami – Cezarem, Krassusem i Pompejuszem. Krassus parł w tej chwili na wschód celem zdoby cia Mezopotamii, Pompejusz umacniał swoją pozy cję w Iberii – nawet jeśli rozkazy wy dawał ze swojej wiejskiej posiadłości pod Rzy mem – Cezar zaś wy ruszał na swoją największą przy godę do dzikiej i tajemniczej Bry tanii. Gdy Ragnall nie dąsał się na Wiosnę za celne obserwacje, wszy stko to jej tłumaczy ł. – Ale jak mogą mówić, że Bry tania jest nieznana, skoro połowa wszy stkich niewolników w Rzy mie pochodzi właśnie z Bry tanii? – dociekała. – Wcale nie połowa. – Ale mnóstwo. Wy starczająco dużo, by Rzy mianie sporo wiedzieli o Bry tanii. – Rzy mianie chy ba nie nawy kli do wdawania się w dy skusje ze swoimi niewolnikami – rzucił i poszedł gdzieś naburmuszony. Dotarli do olbrzy miego rzy mskiego obozowiska, gdzie wszy stkie oddziały gromadziły się przed zmasowany m atakiem. Obóz przy pominał wzniesione od linijki miasto ze świetnie zorganizowaną dzielnicą przemy słową rozlokowaną na porządnie osuszony ch ziemiach, stanowiący ch niegdy ś najży źniejsze pola północno-wschodniej Galii. Czterej pretorianie pilnujący Wiosny od samego jej pojmania gdzieś zniknęli, zapewne po to, by zająć się wreszcie czy mś bardziej męskim niż niańczenie bry ty jskiej smarkuli, a w ich miejsce pojawili się ty lko dwaj legioniści z doborowego legionu Cezara. Generał doszedł pewnie do wniosku, że w obozie pośrodku pustkowia, gdzie roiło się od żołnierzy, Wiośnie przejdą pomy sły o ucieczce. Ci dwaj okazali się o wiele bardziej przy jaźni, nawet jeśli żartowali i okazy wali uprzejmość w prostacki, żołnierski sposób. W odróżnieniu od swoich czterech poprzedników odczuli potrzebę, by się przedstawić – jeden zwał się Tercjusz, a drugi Ferrandus. Wy jawili jej swoje imiona w najprostszy możliwy sposób, skutecznie pokonując barierę języ kową: pokazy wali się palcami, wy mawiając swoje imiona głośno i wy raźnie, zupełnie jakby mieli Wiosnę za głupie dziecko albo mądre zwierzę, ale i tak doceniła ich starania.

Ragnall pozostał niewzruszony na protesty Wiosny, która domagała się porządnego spaceru po tak długim czasie na końskim grzbiecie, i nie ustąpił nawet wtedy, gdy oskarży ła go o przemoc domową. Powierzy ł opiekę nad żoną Tercjuszowi i Ferrandusowi, samemu udając się w jakiejś sprawie na wy brzeże. Musiał odpocząć od jej nieustannej i uporczy wej paplaniny. Droga zawalona by ła wozami, grupami szkutników, bandami najemników, legionistami

i masą inny ch ludzi różnego pochodzenia i profesji, z który ch każdy oskarżał całą resztę o to, że nie wie, jak korzy stać z traktu. Wobec tego, by dotrzeć do do Portus Itius – miejsca oddalonego o jakieś pięć mil, skąd miały wy ruszy ć na drugą inwazję wszy stkie rzy mskie okręty – Ragnall udał się przez wy jałowione pola i wy karczowane lasy. Nie wiedział, jak Galowie nazy wali to miejsce. Żałował, że nie ma z nim Publiusza Krassusa, który zawsze znał galijskie nazwy wszy stkich miast i miasteczek. Nie żeby kwestia rdzennej nazwy nadbrzeżnego sioła spędzała mu sen z powiek – po prostu tęsknił za swoim jedy ny m przy jacielem w całej armii. Publiusz wy ruszy ł daleko na wschód, gdzie wojował ramię w ramię ze swoim ojcem, marząc zapewne o fortunie i chwale godnej Aleksandra Wielkiego. Ragnall widział ze szczy tu karłowatego klifu pozostałości po galijskiej wiosce, leżącej w samy m środku podłużnej, otwartej zatoki. Rzy mianie mieli pełne ręce roboty. Osadę zbudowano w punkcie, gdzie rzeka łączy ła się z morzem, pośrodku rozległej, bladej, piaszczy stej plaży okolonej niskimi, brązowy mi klifami. Skały po jej północnej stronie wznosiły się wy soko i przechodziły z brązu w tę samą kredową biel, która oznajmiała podróżnikom, że dotarli do Bry tanii. Ragnall skoncentrował wzrok na nieprzebranej masie okrętów, wy ciągnięty ch na brzeg poza linię przy pły wu, w różny ch stadiach załadunku. By ły ich setki. Niemal wszy stkie zbudowano wedle tego samego projektu – dominowały transportowce o wiele większe od ty ch pierwszy ch osiemdziesięciu, który mi posłużono się w czasie zeszłorocznego najazdu, wszy stkie wy posażone w dziury na wiosła, ławki dla galerników i maszty z olinowaniem oraz trokami na żagle. Wśród zwodowany ch jednostek dostrzegł o wiele bardziej imponujące okręty – olbrzy mie i wielopoziomowe galery z kilkoma rzędami wioseł, mały mi wieży czkami z przodu i z ty łu oraz żelazny mi taranami na dziobach. Widoczne górne pokłady zastawione by ły giganty czny mi skorpionami i osobliwy mi platformami, skąd – jak się domy ślił – mieli zasy py wać wroga pociskami łucznicy i procarze. Ragnall uśmiechnął się. Tej inwazji nikt już nie nazwie rekonesansem. Taka flota zajmie Bry tanię raz-dwa, nie ma innej możliwości. – Kwinkweremy – dobiegł go zza pleców wesoły głos. Kwintus Cy ceron. – Moja stara znowu mnie dopadła, zmy łem się więc pod pretekstem inspekcji floty. Ciebie przy gnało tu to samo, dobrze zgaduję? Ładna dupa z tej twojej, niezłe nogi, cy cki też na miejscu. Rzadko się spoty ka tak apety czną kombinację. Choć dam głowę, że jak ty lko nikt nie widzi, zaraz zmienia się w sukę. Baby, co nie? Nie można z nimi ży ć, nie można ich zabić. Ragnall czuł się rozdarty – chciał jednocześnie podziwiać wielkie okręty i uciec gdzieś przed pieprzeniem tego prostaka. – Kwinkweremy ? – zapy tał. – Pięciorzędowe okręty wojenne, każdy z sześcioma setkami załogantów: trzy stoma wioślarzami i trzy stoma łucznikami i procarzami, do tego obsługą skorpionów. Ci niedomy ci Bry towie bardzo się zdziwią, jeśli choć na chwilę oderwą się od ry pania własny ch córek i w ogóle pojmą, że ich najeżdżamy. – Na to wy gląda. Kwintus może i trafił na wesele Ragnalla, ale najwy raźniej nie zorientował się, że Ragnall ma bry ty jski rodowód. – Powiem ci, że nie mogę się doczekać, aż zacznę buszować między bry ty jskimi babami.

Podobno nawet nie trzeba ich gwałcić, same kładą się na ziemi cipami do góry i ty lko przebierają nogami. A właśnie, skoro już przy cipach jesteśmy – nie wy poży czasz czasem tej swojej żoneczki? Mam dwustuletnią macedońską włócznię, którą chętnie ci odstąpię za noc z tą małą. Na pewno z chęcią skosztuje rzy mskiej py ty. Zanim Ragnall pomy ślał o konsekwencjach, przy bliży ł się do Kwintusa i wy rzekł cicho: – Jak złapię cię o krok od niej, wpakuję ci tę włócznię tak głęboko w dupę, że zaczniesz mówić po grecku. – Właściwie nie zabrzmiało to jak groźba, ale by ło to najlepsze, co na gorąco przy szło mu do głowy. Nie mógł przecież poprosić Kwintusa, by poczekał, aż wy my śli jakąś lepszą obelgę. Rzy mianin oblał się czerwienią. – Ty zasrany barbarzy ńco – wy cedził. – Mnie będziesz prawił morały ? Wy, Bry towie, ruchacie własne córki! – Aha, czy li wiedział, że Ragnall jest Bry tem, po prostu miał to gdzieś. – A skąd. – Przekonamy się, jak dopły niemy. Jak nie ruchacie, to zmuszę was, by ście zaczęli. I córki, i sy nów! A potem sam sobie wezmę tę miedziakową kurwę, twoją żonę, i już ja jej... Zanim Ragnall się zorientował, że uderzy ł Kwintusa w twarz, ten leżał na ziemi, dy sząc jak ranny by k i trzy mając się za żuchwę. Naty chmiast pojął, że popełnił wielki błąd. Teorety cznie i Ragnall, i Kwintus by li legatami, a więc mieli tę samą pozy cję, jednak w prakty ce Kwintus by ł człowiekiem nieporównanie bardziej wpły wowy m, sły nący m z okrucieństwa, mściwy m i o wiele potężniejszy m. Ragnall by ł co prawda pod protekcją Cezara, ale ktoś taki jak Kwintus z pewnością znajdzie sposób na to, by zadać mu powolną i okrutną śmierć, a w dodatku zrobić to w taki sposób, że Cezar nigdy się nie dowie, kto za nią odpowiada. Wiosna również odczuje konsekwencje tego fatalnego ciosu. Nie sposób by ło wy brać sobie gorszego wroga. Równie dobrze Ragnall mógł od razu wleźć do wora z wężami, zaszy ć się w nim od środka i samemu wskoczy ć do rzeki. – Przepraszam – bąknął, wy ciągając rękę do młodszego Cy cerona. – Nie zbliżaj się do mnie! – zawołał tamten, odpełzając. – Pretorianie, do mnie! – Danu dzięki, nie by ło w pobliżu nikogo, kto mógłby go usły szeć. – Pozwól, pomogę ci wstać. Nic takiego się nie stało... – Nie zbliżaj się, inaczej jeszcze dzisiaj każę cię zabić! Ragnall po prostu odszedł, nie oglądając się za siebie.

Nagle towarzy stwo Wiosny wy dało mu się zbawienne. Może imponujący widok okrętów pomoże jej sobie uświadomić, jak dalece Rzy mianie górują nad resztą świata we wszy stkich możliwy ch dziedzinach. Pomijając może tę, w której właśnie rozłoży ł na łopatki Rzy mianina Kwintusa,

pomy ślał, uśmiechając się pod nosem i winszując sobie ciętego dowcipu i ciężkiej ręki. – Chcesz zobaczy ć flotę? – zapy tał, zupełnie jakby kilka godzin temu nie zabronił jej opuszczać namiotu. – Pewnie! – odpowiedziała. Podsunęła skute nadgarstki swoim nowy m pretorianom i uśmiechnęła się rozbrajająco. W drodze na wy brzeże Ragnall by ł dziwnie milczący i zamy ślony. Nie przejęła się ty m. Ty le piał nad rzy mskim geniuszem, że starczy ło jej na resztę ży cia, krótki przy stanek w Zaświatach, a potem całe kolejne ży cie od pacholęctwa do usranej śmierci. Usilnie starała się zapomnieć, że jest więźniem, że ma skute nadgarstki, że nie udało jej się dotąd zabić Cezara i że najprawdopodobniej wcale jej się nie uda. Postanowiła cieszy ć się spacerem. Tęskniła za Dugiem jako takim, za każdy m jego aspektem, ale chy ba najbardziej za długimi wspólny mi spacerami. Ży wiła wielką nadzieję, że napotka po drodze jakieś króliki, te śmieszne, małe, grubiutkie zające, który ch nie mieli w Bry tanii, choć pewnie wcale tutaj nie ży ły, bo słońce w zenicie chy ba za mocno grzeje, jak na ich gust. Albo ży ły tutaj, nim Rzy mianie wszy stkie pozjadali. – Wokół mojej farmy jest o wiele ładniej – odezwał się Dug. Szedł obok niej wraz z psami. – A spacer jest o wiele przy jemniejszy, jak się nie ma skuty ch rąk. Ragnall maszerował parę kroków przed nią. Obejrzała się za siebie; Tercjusz i Ferrandus kłócili się o coś dwadzieścia kroków dalej. – Gdzieś ty by ł? – zapy tała. – A gdzie miałem by ć? – odparł i uniósł brew. – W Rzy mie na przy kład. – Nie lubię Rzy mu o tej porze roku. – Skąd wiesz, skoro nigdy tam nie by łeś. – A tobie się podoba? – Ani trochę. – No widzisz. Mówiłem ci już, jestem wy tworem twojej wy obraźni. Ty nie lubisz Rzy mu, to ja też. – Ale to nie tłumaczy... A, nieważne. Jak mam uciec i dotrzeć do Bry tanii? – Poczekaj na odpowiedni moment, a potem uciekaj. – To ci dopiero spry tny plan. Zaiste, strategia godna samego boga Dwy na. – Dobra, dobra. W zasadzie dlaczego nie miałaby ś pozwolić im zawieźć się do Bry tanii? Bez sensu uciekać teraz, kiedy jesteś w Galii. – Ma to sens. – Potem możesz udawać zromanizowaną. Ubierz się na rzy mską modłę, utref włosy, jakby ś brała udział w konkursie na najgłupszą fry zurę, udawaj, że nie ma nic py szniejszego od płodów strzy ży ka w sosie z by czej zwały. Odczekaj, aż zaczną ci wierzy ć, a potem daj nogę przy pierwszej okazji. Ci dwaj nowi strażnicy to jakieś lebiegi w porównaniu z tamty mi... – Ani my ślę udawać Rzy mianki. Nie dam im tej saty sfakcji, niech sobie nie my ślą, że zdołali mi wcisnąć, że Rzy m jest lepszy od Bry tanii. – Jak już ukatrupisz Cezara, domy ślą się, że ty lko udawałaś. – Prawda, nakieruje ich to na właściwy trop. – I lepiej miej na oku Ragnalla.

– Co masz na my śli? Jest właściwie w porządku, ty lko trochę za bardzo się kocha w Rzy mie. – Nie jest „właściwie w porządku”. Jest zdradzieckim skurwielem, który nie „trochę”, a o wiele za mocno kocha się w Rzy mie. Doniesie na ciebie Rzy mianom, jeśli będzie mu to na rękę albo jeśli Cezar mu każe. Miej się na baczności. – Z kim rozmawiasz? – zaciekawił się Ragnall, zwalniając i zrównując się z nią. – Z nikim. To próba generalna przed naszą następną kłótnią. Ty nie robisz prób, zanim się z kimś pożresz? – Nie robię. – Może powinieneś. – To coś nowego – powiedział, gdy dotarli na szczy t klifu. – Od rana zdąży li wciągnąć je wszy stkie na piasek? – zdumiała się Wiosna. Plaży prawie nie by ło widać spod mrowia okrętów. Wiośnie chciało się płakać. Jak niby Lowa miałaby sobie poradzić z tak przy gotowaną inwazją? Okrętów by ło dość, by każdy Rzy mianin, jaki kiedy kolwiek ży ł, zdołał przeprawić się na wy spę. Ależ te galery są wielkie! I te wszy stkie platformy łucznicze, i skorpiony ! Wy starczą jeden lub dwa, by unicestwić całą armię Maidun, która będzie próbowała uniemożliwić Rzy mianom przedostanie się na ląd, a ich by ło dwadzieścia osiem! Jak niby Bry towie mają z nimi walczy ć? – Większość jednostek by ła na plaży – wy jaśnił Ragnall belferskim tonem – te wielkie okręty też tu by ły, z kolei tamte gromadzą się dopiero od kilku godzin. – Wskazał palcem bliższy skraj piasków, gdzie cy wile biegali tam i z powrotem z drewniany mi elementami łodzi, które zbijali młotkami, pokrzy kując i popędzając się nawzajem. – Rojno jak w ulu. Dlaczego tu nimi nie przy pły nęli? – spy tała Wiosna. – Niektórzy przy pły nęli, popatrz. – Wskazał na morze, gdzie cztery duże łodzie, nie tak wielkie jak okręty wojenne, ale o wiele większe niż transportowce, zbliżały się właśnie do brzegu. Dzioby miały płaskie, a nie spiczaste, jak wszy stkie widziane dotąd przez Wiosnę galery, a na ich pokładach stały jakieś dziwne stworzenia. Gdy podpły nęły bliżej, Wiosna dostrzegła, że to giganty czne zwierzęta otoczone załogantami o skórach czarny ch jak skóra Atlasa. – A cóż to takiego? – spy tał Ragnall po łacinie. – Słonie – odpowiedział mu pretorianin Ferrandus. – Najstraszliwsze potwory, jakie w ży ciu zobaczy sz. Zmuszają je do picia słonej wody, przez co nabierają apety tu na ludzkie mięso. By łem kiedy ś najemnikiem w Afry ce i... – Nigdy nie by łeś żadny m najemnikiem w żadnej Afry ce – wszedł mu w słowo Tercjusz. – No dobra, nie by łem, ale mój kumpel tak, historia jest ta sama, więc co za różnica? Musisz mi przery wać? – Muszę, boś kłamca. – To nie by ło kłamstwo. Chciałem, żeby by ło zwięźlej. Omijałem niepotrzebne detale, żeby skrócić opowieść w trosce o słuchacza. To nie kłamstwo. To retory ka. – Chuj, nie retory ka. Nie masz bladego pojęcia o... – Może wrócimy do słoni? – przerwał spór Ragnall. Pierwszy transportowiec dobił do brzegu. Wiosna zrozumiała, skąd te spłaszczone dzioby, gdy przód desantowca opadł na piasek, stając się rampą, po której zwierzęta mogły zejść na ląd. Z okrętu został wy prowadzony pierwszy słoń. Wiośnie strasznie się spodobał. Po obu

stronach jego fantasty cznie długiego, dy ndającego nosa znajdowały się potężne kły o pozłacany ch szpicach. Miał wielką głowę, pomarszczone, ogromne, szare cielsko i grube, podobne do pni nogi. Coś wspaniałego, zachwy cała się. Są jak wielkie, ły se, stare psy o olbrzy mich głowach i równie olbrzy mich, powiewający ch uszach. Ten słoń na przedzie nie miał połowy ucha, może stracił ją w walce z jakąś afry kańską bestią? Z jej doświadczenia wy nikało, że zwierzęta rodzą się sy metry czne. Zastanawiała się przez moment dlaczego, ale zaraz wróciła my ślami do słoni. – Odpicowują je na bitwę – poinformował Ferrandus – zakładają im pancerz, wielkie metalowe buciory i małe wieży czki z czterema łucznikami. Kiedy z nimi walczy łem... – Kiedy twój kumpel z nimi walczy ł – przy pomniał mu Tercjusz. – Tak, dobra, weź idź. W każdy m razie, te bestie tratują ludzi i rozry wają ich na strzępy ty mi wy stający mi z py ska rogami. A jak zbliży sz się z włócznią, zarobisz strzałę od łuczników. Ragnall przetłumaczy ł dość dokładnie, Wiosna mu podziękowała. Mężczy zna prowadzący pierwszego ze słoni okazał się niemal tak imponujący jak bestia. Jego skóra by ła tej samej barwy co skóra Atlasa, Wiosna odgadła więc, że również musiał by ć Kuszy tą, a przy najmniej Afry kańczy kiem, ale by ł też o wiele wy ższy i szczuplejszy od Wojownika z Maidun. Narzucił na ramiona grube żółtobrązowe futro z wciąż przy czepioną łapą jakiegoś zwierzęcia. Chy ba wielkiego lwa, o wiele większego od ty ch, które jako dziecko widy wała na arenie Zadara. Zdaniem Wiosny Afry kańczy kowi zupełnie nie pasował wielki, bulwiasty hełm z brązu. Każdy wiedział, że brąz jest bardziej miękki od żelaza, brązowe hełmy nosiło się więc ty lko ze względu na wy gląd, co czy niło z nich fanaberię, nie pancerz. Ale nie by ło nic z fanaberii w długiej, grubej i krzy wej maczudze, którą mężczy zna miał przy pasie. – Jak już mówiłem – podjął Tercjusz – to wredne stwory, od który ch najlepiej trzy mać się z daleka. Mogą przekłuć człowieka na wy lot ty mi swoimi rogami, zadeptać, udusić nosem, a nawet pożreć. Ich skóry nie sposób przebić strzałą, włócznią czy mieczem. Trzeba wcelować włócznią w oko. Ragnall przełoży ł jego słowa, pomijając kawałek o włóczni i oku. Ciekawe, zainteresowała się Wiosna. Czy żby obawiał się, że ucieknę i zdradzę ten mały sekret Bry tom? To przecież żaden sekret – w walce z opancerzony m przeciwnikiem należało celować w nieosłonięte części ciała. Sęk w ty m, że nie widziała sposobu na zbliżenie się do słonia na ty le, by dosięgnąć jego oka nawet najdłuższą piką, a co dopiero w nie trafić. Nie poprosi go przecież, by stał nieruchomo, a łuczników, by przestali szy ć do niej, bo przeszkadzają. A tak w ogóle to nie chciało jej się wierzy ć w krwiożerczość słoni. Czuła, że to spokojne i przy jacielskie stworzenia. Czy wy czuwała od nich dobre wibracje, czy może doświadczenie podpowiadało jej, że wielkie zwierzęta to przeważnie roślinożercy ? Ta refleksja przy wiodła jej na my śl zabitego na polowaniu tura i jakiś prastary smutek, który od niego wy czuła. Te całe słonie muszą by ć równie pokojowo nastawiony mi stworzeniami, a nie mięsożercami, zmuszany mi przez stulecia do... Z plaży dobiegł ich mrożący krew w ży łach wrzask. Drugi słoń, który stał na brzegu rampy, wspiął się na zadnie nogi i machał w powietrzu nosem, wy dając z siebie wy soki, falujący jęk. Zupełnie jakby ktoś wepchnął wóz z trębaczami do ogarniętej pożarem chaty. Zwierzę opadło z łoskotem na cztery nogi, rampa pękła, jakby zrobiono ją ze zbutwiały ch desek, a prowadzący słonia Afry kańczy k runął wraz ze zwierzęciem do pły tkiej wody. Słoń szarpnął się i dźwignął, druzgocząc przełamaną rampę w drzazgi i nie przestając trąbić.

Czarnoskóry treser odzy skał równowagę i wy ciągnął uspokajająco rękę. Słoń smagnął go swoim długim nosem, mężczy zna plusnął do wody. Zwierzę rozejrzało się, jakby szukało kolejnej ofiary, i spostrzegło grupkę kupców oraz ich sług, którzy wlepiali przejęty wzrok w montowaną na piachu łódkę. Natarło na nich. Handlarze przez uderzenie serca stali jak wry ci, a potem rozbiegli się na wszy stkie strony – wszy scy poza jedny m potężny m i tłusty m brodaczem, który gapił się na szarżującą bestię jak idiota, najwy raźniej zdębiały ze strachu. Wiosna odwróciła wzrok. Tego, co nastąpi za chwilę, wolała nie oglądać. – Na Jowisza! – wy krzy knął Ragnall. – A niech mnie wy ruchają od ty lca metalową chochlą – zawtórował mu Ferrandus. Wiosna ośmieliła się otworzy ć jedno oko. Gruby kupiec stał tam, gdzie poprzednio, ze wzrokiem wlepiony m w słonia. A słoń stał dwa kroki od niego, machając spokojnie trąbą. Wiosna wiedziała już, że to samiec; spod opasłego cielska wy chy nęło przy rodzenie słonia, które by ło mniej więcej tej samej długości co jego trąba. Zwierzę szczało, obfity strumień moczu torował sobie drogę przez piasek. Na jego gruby m karku siedział Afry kańczy k, który pierwszy zszedł na ląd, ten w zabawny m hełmie. – Co się stało? – spy tała. – Wskoczy ł mu na grzbiet ten facet w hełmie – zrelacjonował Ragnall. – Ten to wie, jak postępować ze słoniami! I, na Belenosa, ależ on skacze! – Wiedziałam, że to miłe zwierzęta. Wtedy spurpurowiały na twarzy kupiec zaczął wy wijać rękami i przeklinać. Afry kańczy k nachy lił się słoniowi do ucha i coś szepnął. Zwierzę grzmotnęło handlarza w głowę jedny m z potężny ch kłów, a ten legł na piasku. Człowiek w hełmie wy dał zwierzęciu kolejne polecenie. Słoń wspiął się na zadnie nogi, tak jak poprzednio na rampie, i z impetem wdeptał kupca w piasek, a potem raz jeszcze i znowu, zmieniając go w krwawą plamę. Kiedy nie by ło już nic do zmiażdżenia, jeździec zeskoczy ł na ziemię i wy dał kolejny rozkaz, a słoń zaatakował na wpół złożoną łódkę kłami, nogami i trąbą, i rozwalił ją w drobny mak. – Znasz się na słoniach, nie ma co – skomentował Ragnall. – Nie widziałem nigdy milszego zwierzęcia.

6 ROZDZIAŁ

T

eraz ja – odezwała się Adlera. – Danu dzięki! – Mal czuł, że już dawno przy szła pora na zmianę przy wiosłach. Wiosłował i wiosłował, znajdując pokłady sił, który ch nie spodziewał się znaleźć, a które teraz definity wnie by ły już na wy kończeniu. Mała łódką zachy botała się niebezpiecznie, gdy zeszty wniały podniósł się z ławeczki i zamienił miejscami z kapitan Dwusetki. By ł zby t wy kończony, żeby przejąć się ty m, że może wy paść za burtę. Opadł z wdzięcznością na drugą ławkę na rufie, wy łowił spod niej bukłak z wodą i ły knął potężnie. Ty lko na ty le sobie pozwolił –

chciał by ć w pełni sił, na wy padek gdy by wiatr lub prąd zapędził ich na otwarte morze. Ale nie zanosiło się na to, bo by li już za połową drogi do Bry tanii i pędzili z wiejący m nieustannie południowo-wschodnim wiatrem, ty m samy m, który mógł przy gnać na wy spę rzy mską flotę raptem w parę godzin. Atlas zapewnił go, że szpiegowanie Rzy mian jest prostsze, niż się wy daje – chy ba że człowiek odstaje od reszty jak kruk w chmarze gołębi. Oto, dlaczego na konty nent przeprawili się ty m razem Mal i Adlera, nie Atlas i Chamanca. Gdy by trafili na tępego centuriona, może wy łgaliby się, udając kupców – Mal oprócz bukłaka z wodą przewiesił przez ramię kilka wełniany ch płaszczy. Liczy li na to, że znikną w tłumie i że nikt nie będzie ich niepokoił. I rzeczy wiście – przeszli swobodnie cały m wy brzeżem, zaraz obok gotowany ch na inwazję rzy mskich okrętów. Naliczy li prawie sześćset transportowców i Macha ty lko wiedziała, ilu Rzy mian zaleje wy spę po przeby ciu Kanału, ale naprawdę przerazili się dopiero na widok słoni. Gdy drugie wy ładowane zwierzę zadeptało kupca na śmierć i rozbiło jego łódkę, na mieliznę wpły nęły jeszcze cztery transportowce ze słoniami. Gdy wracali do miejsca, gdzie ukry li łódź, próbując oszacować, ilu legionistów pomieszczą wszy stkie transportowce, Adlera straciła cierpliwość i powiedziała: – Jebać to, po prostu zapy tajmy. Podeszli więc do galijskiego ładowacza i spy tali. – Sześć legionów! – padła odpowiedź. – Czy li niemal trzy dzieści ty sięcy chłopa, a do tego kawaleria i procarze. Ale się Bry towie zdziwią, mówię wam! Armia Lowy liczy ła połowę tego. Malowi trudno by ło zachować nadzieję na zwy cięstwo w obliczu takiej potęgi. A przecież by ł jeszcze mroczny legion Felixa. Sam nigdy nie widział go na oczy, ale jeśli Atlas mówił, że jest niepokonany, Mal mu wierzy ł. Czy li mieli przesrane. – Co my zrobimy ? – zwrócił się do Adlery, gdy zepchnęli łódkę z mielizny i odpły nęli kawałek od brzegu. – Pojęcia nie mam. – Przecież nie uciekniemy ? – Nie – odparła. – No cóż, przy najmniej jedziemy na jedny m łódku – powiedział i parsknął śmiechem. Twarz Adlery by ła jak z kamienia, jeśli nie liczy ć uniesionej, ładnie zary sowanej brwi. Kiedy kapitan go obudziła, by li już w Bry tanii. Przewiosłowała co najmniej dwa razy dłuższy dy stans od niego. – Dzięki – rzucił. – Nigdy już nie chcę sły szeć tego suchara o „łódku” – oświadczy ła. Złapała za cumę u dziobu i zaczęła wlec łódkę po pły tkim, a on pchał od rufy, cały czerwony, nie wiedzieć czy z wy siłku, czy ze wsty du.

Ruszy li w głąb lądu, do nowej kwatery Lowy, położonej na wzgórzu zwany m Wielkim Pierdolcem. Mal znalazł to miejsce i nadzorował przebudowę znajdującego się tu grodu. By ł bardzo zadowolony z efektów. By ł to jedy ny fort w południowo-wschodniej Bry tanii, który od stuleci popadał w ruinę. Wy sokie na sześćdziesiąt kroków wzgórze otaczał po obrzeżu pojedy nczy rów, zakreślając obszar równy trzeciej części powierzchni zamku Maidun, zajmował więc mniej więcej ty le, ile samo Orle Gniazdo. Palisady nie by ło, a rów, wy pełniony osuniętą ziemią, zarosły karłowate krzewy i drzewa. Mal odnowił gród i go przebudował – wy kazując się, by ł przekonany, nie lada pomy ślunkiem. Inni przy boczni królowej z rezerwą odnosili się do jego planów, jedna Lowa rozumiała jego zamy sły i wy raziła zgodę na zmiany. Jeszcze przed ukończeniem prac wszy scy uznali, że to najlepsze, co można by ło zrobić. W każdy m inny m forcie rów przebiegał po najdalszy m okręgu, na bliższy m usy py wano wał ziemi i kamieni, a na najbliższy m wznoszono mur wraz z palisadą. W grodach o wielu murach, jak na przy kład zamek Maidun, przeszkód by ło o wiele więcej. Licząc od zewnątrz: rów, mur, rów, mur, rów i mur, ale Wielki Pierdolec by ł od Maidun o wiele mniejszy, miał ty lko jeden rów i jeden mur. Aby jak najlepiej wy korzy stać przestrzeń wewnątrz i uczy nić mur przeszkodą nie do przejścia, Mal – a właściwie piętnastoty sięczna piechota, którą zaprzągł do pracy – zbudował nieby wale mocną, sześciostopową palisadę, która nie wy rastała z muru, jak zwy kle, ale z dna rowu. Podparł ją i wy pełnił część rowu po jej wewnętrznej stronie, tak że od początkowego obrzeża do samej palisady obszar twierdzy rozrósł się o dobre dwadzieścia kroków za sprawą swego rodzaju rampy. Zapewniała ona dość miejsca, by obrońcy nie musieli przeciskać się pomiędzy zgromadzony mi na niej w wielkiej liczbie łucznikami i procarzami, którzy zza palisady posy łali na głowy wrogów mrowie strzał i kamieni. By dodatkowo zabezpieczy ć ostrokół przed taranami i drabinami, Mal kazał wy kopać jeszcze jeden rów naokoło, który wy pełnił trady cy jny mi zaostrzony mi kołkami.Wy kopał tam też niewielkie dziury, w który ch bardzo łatwo by ło skręcić kostkę, a pod warstwą miękkiej ziemi ukry ł żelazne kolczatki. Pomy słem Lowy by ła przy sadzista drewniana wieża dowódcza, skąd rozciągał się widok na okoliczne ziemie. Królowa ulepszy ła też wiodącą w głąb lądu drogę. Pozornie chodziło o to, by sprawniej dostarczać do fortu zaopatrzenie, jednak główny cel stanowiło zapewnienie drogi ucieczki. Jedy ną rzeczą, która się nie zmieniła, by ła nazwa Wielkiego Pierdolca. Gówniana nazwa, wszy scy by li co do tego zgodni, zwłaszcza że wzgórze nie by ło wcale wielkie. Mal sły szał od tuby lców z siedem różny ch history jek o ty m, skąd się wzięła, w ty m kilka naprawdę obrzy dliwy ch. Ale ponieważ wszy scy by li zgodni również co do tego, że zmiana nazwy przy nosi pecha, pozostawiono starą. I bez pecha Mal miał sporo na głowie. Palisada rosła w miarę zbliżania się do grodu. Mal by ł zdania, że forteca wy gląda niemal tak groźnie jak zamek Maidun. – Wierz mi, nie chciałaby ś atakować tak pomy ślanej twierdzy – powiedział. – Wierzę. Chy ba że dowodzisz trzy dziestoma ty siącami świetnie wy trenowany ch i zdy scy plinowany ch żołnierzy, dy sponujesz setkami maszy n oblężniczy ch i stadem giganty czny ch zwierząt, z który ch każde jest w stanie zamienić okręt w stertę drzazg w kilka uderzeń serca, a na dodatek masz na swoje rozkazy legion potworów.

Znaleźli Lowę na niewielkim obozowy m placu na samy m szczy cie wzgórza. Wy słali krzy k, by uprzedzić ją o swoim przy by ciu, czekali więc tam na nich również Atlas, Chamanca i Robak, a wraz z nimi dziecko Lowy i jego mamka. Gdy królowa ich spostrzegła, skinęła na Keelin, by zabrała Małego Duga. Opiekunka wzięła go za rękę i zeszli ze wzniesienia. Chłopczy k ruszy ł grzecznie, machając wolną rączką i gaworząc coś bez sensu. Uroczy malec, uśmiechnął się Mal. Bogowie nigdy nie pobłogosławili jego i Nity potomstwem. Mal sam chciał postarać się o takiego szkraba, co by ło kolejny m powodem, dla którego nosił się z my ślą o wy jawieniu swoich uczuć Taddy. Albo przy najmniej o wy badaniu terenu. – Widzieliście Wiosnę? – zapy tała Lowa bez ogródek. – Tak – odpowiedziała Adlera. – Kiedy ? – Mal nie miał pojęcia, kiedy widział Wiosnę. – Stała na ty m niskim klifie nad samą plażą, kiedy słoń rozwalał łódź. – Mają słonia? – zdziwiła się Chamanca. – Mają czterdzieści słoni. Wcześniej ty lko o nich sły szałam, ale jestem pewna, że to właśnie one. I nie miałam pojęcia, że są takie wielkie, tak silne i że można je tak dobrze wy trenować. Jeden z nich zleciał z rampy i wpadł w szał, ale treser zaraz na niego wskoczy ł i... Lowa uniosła dłoń. – Najpierw powiedz mi o Wiośnie. – Wy dawała się cała i zdrowa. Jestem... – Z jak daleka ją widziałaś? – Ja wiem? Dwieście kroków? Ale jestem pewna, że to by ła ona. Pilnowało jej trzech strażników, więc wolałam nie rzucać się w oczy. – Co to by li za strażnicy ? – Dwaj legioniści w czarny ch zbrojach i jakiś facet w todze. – Możesz opisać tego faceta? – Przed trzy dziestką, przy stojny, przy kości. Z początku my ślałam, że to Ragnall, ale w drodze powrotnej nie by łam już taka pewna. Nie poznałam go zby t dobrze, gdy jeszcze by ł z nami, a jeśli to jednak by ł on, to chy ba zaczął opy chać się na noc. – Dobra, dziękuję. Wróćmy teraz do ty ch słoni. Mal i Adlera zdali relację z wszy stkiego, czego się dowiedzieli. Lowa namy ślała się długo, zaciskając pięści i wy dy mając usta. Chamanca chodziła w kółko, Atlas kręcił głową. Ty mczasem na twarzy Robaka gościł beztroski uśmiech. Zadzwonił biżuterią i obejrzał się za przelatujący m ptakiem. – Możemy zrobić trzy rzeczy – przerwał milczenie Kuszy ta. – Wy słać do Rzy mian poselstwo z propozy cją sojuszu i spróbować ich przekonać, by pozwolili ci sprawować rządy w charakterze wasala... Obracał w palcach zawieszony na szy i grot strzały, ten sam, który omal go nie zabił. Jeśli mężczy zna z tak potężny m amuletem szczęścia sugeruje kapitulację, nasunęło się Malowi, to mamy jeszcze bardziej przesrane, niż sądziłem. – Odpada – ucięła Lowa. – Nie zrobimy nic podobnego. – Druga możliwość – ciągnął niespeszony Atlas – to ucieczka. Mogliby śmy podbić Iru. Gdy Iry jczy cy zobaczą armię taką jak nasza, poddadzą się bez walki. Oczy wiście Rzy mianie prędzej czy później ruszą za nami, by się upewnić, że nie przy jdzie nam do głowy odzy skać

Maidun, ale my zbudujemy do tego czasu dostatecznie wielką flotę, by przeprawić się za Wielkie Morze do... – Wy kluczone. – Lowo, nie mamy szans wy grać z taką potęgą. Sami legioniści miażdżą nas nie ty lko pod względem liczebności, ale przede wszy stkim wy szkolenia i doświadczenia. Okręty wojenne sprawią, że nie zdołamy powstrzy mać Rzy mian przed przy biciem do brzegu Bry tanii. Ty m razem, nauczeni doświadczeniem, nie spierdolą lądowania jak ostatnio, bo nie są w ciemię bici. Jakby tego by ło mało, teraz sły szy my, że mają słonie. Nie zapominajmy też o Żelaźniakach i Skórzniakach Felixa. Jeśli zdecy dujemy się na trzecią możliwość – zostać i walczy ć – skażemy naszy ch ludzi na śmierć. – Dobrze – ziry towała się Chamanca – ale jeśli zdecy dujemy się na inną, okry jemy się hańbą. – Ach, odwieczny dy lemat: śmierć czy hańba? – zakwilił Robak. – Ja wolę hańbę, ale ja to jestem pierdolnięty. Co wam powiem, to wam powiem, ale wam powiem: opracowaliśmy z Lową pewien plan, dzięki któremu trochę spowolnimy Rzy mian. – Lowa potwierdziła skinieniem. – Mamy też w zanadrzu kilka inny ch sztuczek, które może pozwolą nam wy kopać Rzy mian z powrotem do Galii, a które, z boską pomocą, ocalą nam ży cie i uchronią przed hańbą. Jedna z nich wy maga dopracowania. Chodzi o tę, w której liczy my na pomoc Turów. Atlasie, czy miałeś kiedy ś sty czność ze słoniami bojowy mi? – Py tasz, bo jestem z Afry ki? – Tak. – Tak się składa, że owszem. – Dobrze. Jutro widzimy się z Elann. Pogadasz z nią i... Królowa Lowa długo wy kładała dowódcom swoje plany, a potem, gdy już się upewniła, że zrozumieli, odesłała ich do obowiązków.

7 ROZDZIAŁ

O

kręty zaopatrzone są w wiosła, czemu więc legiony Cezara nie mogą popły nąć do Bry tanii, wiosłując? Cezar uśmiechnął się nieznacznie. Minęło dziesięć dni, odkąd rozkazał flocie pły nąć do Galii, ale okrętów nawet nie zwodowano. W ty ch okolicznościach Felix już dawno zamieniłby twarz głównego szkutnika w krwawą miazgę za pomocą młotka, a potem nasrał do ziejącej w niej dziury, która by ła kiedy ś ustami, a jednak Cezar zachowy wał spokój. A przy najmniej udawał spokojnego, uwadze Felixa nie uszła bowiem pulsująca ży łka na jego skroni. Szkutnik nie zdawał

sobie sprawy, że jest dwa słowa od ukrzy żowania. Felix stłumił cisnący mu się na usta uśmiech. – Żaden okręt nie przedrze się przez taki wiatr i nie wy gra walki z tak silny mi prądami, z wiosłami czy bez. Apiapandus, główny szkutnik, pochodził z krainy położonej na północ od Germanii i by ł niegdy ś kupcem, który osiedlił się w jedny m z rzy mskich portów, Ostii. Cieszy ł się sławą najlepszego budowniczego okrętów, Cezar powierzy ł mu więc zadanie zbudowania jego floty. Z pewnością nie robił wrażenia najlepszego z tą swoją króliczą twarzą i głosem pałowanej foki. – Cezar rozkazał ci zbudować łodzie, które można wprawić w ruch za pomocą wioseł. – I takie zbudowałem, ale nawet wiosła nic nie wskórają przeciw tak silnemu wiatrowi i prądom morskim. W zeszły m roku, zanim otrzy małem zlecenie, przedstawiłem szczegółową listę możliwości i ograniczeń okrętów. Przedłoży łem tę listę Cezarowi, Cezar zaś rozkazał mi wziąć się do pracy. To są okręty, okręty pły wają po wodzie, nie latają. To nie magiczne dy wany. Cezar doby ł miecza. Felix ocenił, że szkutnik miał szanse na przeży cie aż do momentu, gdy wspomniał o magiczny ch dy wanach. Apiapandus wy bałuszy ł oczy, tak że Felix przez chwilę my ślał, że wy pry sną mu z twarzy. – Nie! Nie możesz! Kto mógł przewidzieć ten wariacki prąd? Zbudowałem, co kazałeś! Przecież... Cezar pchnął go w brzuch i przejechał mieczem w poprzek, rozcinając wnętrzności. Apiapandus złapał ranę obiema rękami, a lśniące, wilgotne jelito wy jrzało spomiędzy palców jego lewej dłoni. Felix oblizał wargi. Uwielbiał widok człowieka próbującego zatrzy mać własne flaki w rozerżnięty m brzuchu. Szkutnik zachwiał się do ty łu, poruszając ustami jak wy jęta z wody ry ba, a potem osunął się na obite płótnem krzesło. Cezar podszedł do niego z mieczem w dłoni. Felix przez jedną straszliwą chwilę bał się, że generał dobije szkutnika, odetchnął więc z ulgą, gdy Cezar wy tarł ty lko miecz o jego ramię, wsunął go z powrotem do pochwy i zostawił Apiapandusa zagarniającego nieposłuszne wątpia z powrotem do brzucha i zachlapującego krwią niemagiczny mezopotamski dy wan. – Należy zmienić kierunek wiatru – orzekł wódz. Nie wy jawił mu czemu. Nigdy nie przy znawał się do słabości, ale Felix wiedział, że zapasy topnieją w oczach i że zaopatrzeniowcy nie nadążają z ich uzupełnianiem. – Nie mogę go zmienić – odparł druid. – To magiczny wiatr, wy wołał go wielki bry ty jski druid. Złoży łem w ofierze dziesiątki Galów, na próżno. Może gdy by m złoży ł w ofierze tę bry ty jską dziewczy nę, potężniejsza magia... – Dziewczy na musi ży ć. Cezar wciąż nie jest pewny twoich moty wów. – Cezarze, ten wicher jest dziełem owego wielkiego bry ty jskiego druida, nie jej. Jak już mówiłem, to nie może by ć ona, ponieważ kobiety nie mają władzy nad magią. Widzę stojącą na wzniesieniu samotną postać, która zsy ła na nas niekorzy stny wiatr i prąd, ale nie jestem w stanie dostrzec twarzy tej postaci, nie mogę też dosięgnąć jej swoją magią. Chcę dziewczy ny wy łącznie dlatego, że znam ją od lat, a więc magia, która wy zwoli się w momencie, gdy ją zabiję, pozwoli mi... – Ma by ć królową Bry tanii. – Dobra. – Dobra? – Ży łka na skroni generała drgnęła, jego ręka powędrowała do rękojeści miecza. – Nie miałem zamiaru okazać ci braku szacunku, o Cezarze. Frustruje mnie nasze

opóźnienie oraz moja własna niemoc, stąd ta nieuprzejma familiarność. Wy bacz mi, o Cezarze, zapomniałem się. Uścisk na rękojeści zelżał. Zupełnie jakby ktoś wy ciągnął korek, umożliwiając napięciu i przerażeniu odpły nięcie z wy pełnionego po brzegi namiotu. Felix by ł pewien: generał władał własną magią, nawet jeśli nie zdawał sobie z tego sprawy. Gdy złapał za miecz, wy zwoliły się takie pokłady energii, że nawet Felix by ł zaskoczony. W przeszłości druid kilkukrotnie próbował przejąć kontrolę nad jego umy słem, ale nigdy mu się to nie udało. – Co jeszcze można zrobić, by pogoda się poprawiła? – głowił się Cezar. By ła jedna taka rzecz, ale Felix miał zamiar odczekać z nią do ostatniej chwili. Nie rzuci na szalę własnego ży cia, chy ba że będzie to absolutnie konieczne. – Nic – odpowiedział. – Każę Żółwiowi przewieźć się na drugi brzeg. Jeśli dobrze go zasilić, jestem pewien, że... – Bry towie bacznie obserwują morze, zastrzelą cię albo zatopią, zanim postawisz stopę na brzegu. Masz Cezara za głupca, któremu nie przy szło do głowy, by... Przerwał mu wrzask. Oby dwaj mężczy źni aż podskoczy li, Cezar wy rwał miecz z pochwy. By ł to ty lko Apiapandus. Wciąż siedział rozwalony na krześle, trzy mając się za brzuch i cierpiąc katusze. Widocznie targnął nim jakiś nowy spazm. – Paskudna śmierć – skomentował Felix. – Istotnie – zgodził się Cezar.

8 ROZDZIAŁ

L

owa znalazła Robaka siedzącego ze skrzy żowany mi nogami na szczy cie wzgórza, gdzie zostawiła go minionego wieczoru. Druid wlepiał wzrok w morze i wy glądał jak trup. Skórę miał taką, jakby ktoś ją wy prawił sto lat temu – by ła jeszcze bardziej pomarszczona niż wczoraj, zupełnie jakby coś wy ssało z ciała Robaka całą wilgoć. Jego przety kane piórami włosy pląsały na wietrze, który w dalszy m ciągu wiał Rzy mianom w oczy. Robak więził Rzy mian w Galii kosztem własnej siły ży ciowej. Zdoby ty dzięki temu dodatkowy czas na przy gotowania by ł dla Lowy bezcenny, ale przede wszy stkim ży wiła wielką

nadzieję, że przetrzy many m w Galii Rzy mianom skończą się zapasy, co zmusi ich wojska do odwrotu. Robak powiedział jej na osobności, że niepotrzebnie robi sobie nadzieję, ale już samo opóźnienie inwazji jest czy mś, za co gotów jest oddać ży cie. – Czy Rzy mianie już wrócili do domu? – zagadnęła półżartem. – Niestety nie. – Czy teraz dopuścisz możliwość ofiar? Żołnierz zaatakował zeszłej nocy dziewczy nę, więc i tak pójdzie do piachu. Mam też dwóch morderców, który ch czeka egzekucja. Odbierz im ży cie. – Już składam jedno ży cie w ofierze, więc dzięki. Mówił oczy wiście o sobie. Już dwudziesty dzień Robak zabijał sam siebie kawałek po kawałku, zsy łając na Rzy mian pory wisty północno-zachodni wiatr i kierując w ich stronę prądy morskie. Wiatr, jak powiedział, to by ła betka, dopiero zmiana kierunku prądów potrafi wy drenować człowieka z energii. Lowa codziennie przekony wała go, by złoży ł w ofierze człowieka, ale on za każdy m razem odmawiał. Mówił, że wie, co to znaczy zabić człowieka, i nie ma zamiaru już nigdy tego zrobić, a poza ty m w celu uzy skania tak potężnej magii musiałby zabić kogoś, kogo darzy głęboką miłością, a jedy ną osobą spełniającą ten warunek by ł on sam. – Jak długo jeszcze...? – Nim zejdę z tego łez padołu? – Tak. – Boleśnie bezpośrednie py tanie, ale musiała wiedzieć. Robak spojrzał w niebo i uśmiechnął się. – My ślę, że do świtu dociągnę. Zacisnęła powieki i pokręciła głową. – A potem przy będą Rzy mianie? – Ano. Chciała wrzeszczeć, najchętniej wy trząsnęłaby z niego ten głupi opór własny mi rękami. – Więc przestań naty chmiast! Ratuj się! – Z każdą uzy skaną przeze mnie chwilą Rzy mianie słabną, a my rośniemy w siłę. – Ale to ty lko jeden dzień... – Ten jeden dzień ocali ży cie wielu Bry tom. Lowo, jestem o wiele starszy, niż wy glądam, i zrobiłem w ży ciu... trochę zły ch rzeczy. Chcę umrzeć teraz i chcę umrzeć, robiąc właśnie to. – Czy jest coś, co skłoni cię do zmiany decy zji? Pomy śl, jak bardzo się nam przy dasz, gdy już przy będą Rzy mianie. – Nie, moje dni są policzone. Nie mam już wpły wu na to, kiedy umrę, ale mam wpły w na to jak. I chcę umrzeć właśnie tak. Nie mogę przy dać ci się bardziej. Od jutra Rzy mianie to twój problem. Widziała, że nic nie może zrobić. Miał sporo racji – każda godzina opóźnienia by ła teraz na wagę złota. – Czy posiedzieć tu z tobą? Albo może przy ślę... – Nie, chcę by ć sam. Ale zanim pójdziesz... Jestem ostatnim ze swojego rodzaju i zanim umrę, chcę podzielić się z kimś swoją wiedzą o magii. Albo raczej ty m, co udało mi się odgadnąć. Równie dobrze możesz to by ć ty. – Schlebiasz mi – powiedziała, siadając obok. Robak milczał tak długo, że my ślała, że już umarł, a jego bezcenna wiedza wraz z nim, ale kiedy się w końcu odezwał, jego głos brzmiał tak wy raźnie jak zawsze. I tak poważnie jak nigdy.

– Magia bierze się z połączeń między ludźmi. Stada ptaków poruszają się jak jeden organizm, bo ich umy sły są połączone, prawda? – A są? – Tak. Pomy śl o sposobie, w jaki stado ptaków przy spiesza, zwalnia, pikuje, wznosi się i zmienia kierunki w dokładnie ty m samy m momencie, raz po raz. Wszy stko to odby wa się, gdy lecą szy bciej, niż jest w stanie biec najbardziej rączy koń. Ludzi uczy łaby ś jednego takiego manewru przez lata, a ptaki codziennie wy konują ich ty siące. Ry by też. Dokonują tego, bo ich umy sły tworzą wespół jeden umy sł. – Pojmuję. – Umy sły zwierząt są też połączone w inny sposób. Pomy śl o swoim sy nu. Może by ć najradośniejszy m dzieckiem na świecie, ale jeśli zostawisz go samego w lesie, umrze, nim zajdzie słońce. – Prawda. – Ktoś musi go nauczy ć, co robić, by przeży ć. A zwierzęta nie muszą się tego uczy ć. Rodzą się i od razu wiedzą, że lepiej nie wpaść do rzeki. Wiedzą, które grzy by mogą jeść, a który ch lepiej nie. Dug dopiero co nauczy ł się chodzić i jak na razie kiepsko mu idzie. A cielęta gramolą się na nogi zaraz po urodzeniu. – To prawda. – Czy li umy sły zwierząt są połączone na dwa sposoby – z inny mi zwierzętami swojego gatunku i ze swoimi przodkami po linii matki. To połączenie bierze się z ży cia i zostaje przerwane w momencie śmierci. Łapiesz? – Tak sądzę. – To dobrze: bo teraz najważniejsze. My, ludzie, jesteśmy ze sobą połączeni w taki sam sposób, ale to połączenie jest schowane głęboko pod cały m ty m gównem, jakim fajdamy sobie ży cie. Zasłaniają je nasze zazdrości, strachy, ciągła potrzeba ry walizacji. Umy sły ludzi są ze sobą połączone w taki sam sposób co umy sły zwierząt, ale tacy jesteśmy, kurwa, mądrzy, że nauczy liśmy się mówić. Z czasem potrzebowaliśmy tego połączenia coraz mniej, aż w końcu zwiędło. Potem wy my śliliśmy pismo, co uczy niło je jeszcze mniej potrzebny m, aż w niektóry ch miejscach zanikło zupełnie – oto, dlaczego bry ty jscy druidzi zniszczy li pismo i zabronili go kilka ty sięcy lat wstecz. Dzięki temu niektórzy z nas wciąż potrafią posługiwać się ty m połączeniem. – By zmieniać kierunek wiatru i zabijać ludzi? – No cóż, nie zawsze musi chodzić o latanie sy nchroniczne i niewpadanie do rzeki, prawda? Ta magiczna moc, z braku lepszego określenia, leży u podstaw i łączy ze sobą wszy stko, co istnieje. Ta magia jest wszędzie wokoło. W ludziach uwidacznia się dwojako. Jedni korzy stają z niej bezwiednie i zaprzęgają do pracy cały czas, nawet o ty m nie wiedząc. Na przy kład w tobie jest jej pełno: oto, dlaczego napinasz łuk, którego nie napnie największy osiłek, oto, dlaczego umiesz odstrzelić pszczole dupę z ty siąca kroków. Oto, skąd Chamanca bierze swoją szy bkość. Rozumiesz? – Robak kaszlnął i zakoły sał się. Lowa chciała go podtrzy mać, ale odepchnął jej rękę. Jego doty k by ł zimny. – Więc to jest magia pasy wna – mówił dalej. – Ale niektórzy, na przy kład ja, korzy stają z magii w sposób akty wny, czy li mogą za jej pomocą zmienić coś w świecie wokoło. Umiał to robić Drustan, do pewnego stopnia, umiała Reena, królowa Iru, która chy ba nie posługiwała się magią w takim stopniu, jak by mogła. Jest też oczy wiście Felix, niestety, dość biegły w tej sztuce.

– Ale korzy stanie z magii zabija człowieka kawałek po kawałku, zgadza się? – Tak. Dlatego właśnie często korzy sta się z siły ży ciowej kogoś innego. Kiedy ktoś umiera, ma miejsce prawdziwy magiczny przy pły w. Niektórzy ludzie mogą pokierować ty m przy pły wem, na przy kład w celu zabicia infekcji w ranie wielkiego Afry kańczy ka. Im silniejsze połączenie ze zmarłą osobą, ty m większą ilością mocy można pokierować. – Ale pomijając Walfdana... – ...nikogo nie zabiłem? No cóż, to nieprawda, nie znałaś mnie, gdy by łem młodszy, ale masz nieco racji. Mogę korzy stać z lwiej części mojej własnej energii ży ciowej, ponieważ mam jej o wiele więcej niż większość ludzi. Spoży tkowałem jej nieco, by zachęcić wielory by do zaatakowania okrętu Felixa – właściwie to całkiem sporo – a teraz wy kańczam się, kierując wiatrem i prądami. – A jak to wy gląda w przy padku Wiosny ? – My ślę, że ma trochę magii pasy wnej, której zawdzięcza siłę, może na przy kład napinać łuk tak jak ty, ale ta wielka magia, ta najprawdziwsza, nigdy nie brała się z niej samej, ty lko z Duga. Dug miał w sobie o wiele więcej magii, niż my ślałem, że może pomieścić jeden człowiek, ale nie mógł jej zaczerpnąć. By ł jak wielka drewniana beczka wielory biego tłuszczu, która od czterdziestu lat stała w chacie na środku pusty ni. A potem przy szła Wiosna z kranikiem, zaczerpnęła oliwy i zapaliła kilka lamp. – A kiedy go zabiła? – Wtedy wrzuciła do beczki zapaloną pochodnię. Miał wówczas miejsce największy magiczny przy pły w od bardzo dawna, może największy w dziejach. Magiczny wy buch, który rozsadził górę i zrodził monstrualną falę. – Ale skąd Dug i Wiosna wiedzieli, co mają robić? – Trochę im pomogłem. – Rozumiem. A kiedy umrzesz? – Kiedy umrę, jedy ny m człowiekiem, który będzie potrafił korzy stać z magii w sposób akty wny, pozostanie Felix. – I nikt poza nim? – Nic mi nie wiadomo o ty m, by by ł ktoś jeszcze. Jest jeszcze jedna magia, o wiele potężniejsza od tej Duga. Magia, która wy sklepia góry i ściera je na proch, magia, która unicestwi Rzy mian i zatrze wszelki ślad po nich. – Co to za magia? – My, druidzi, nazy wamy ją: czas. – Pojmuję, cwane. Ale niezby t pomocne. – Przy znaję, niezby t. Rozgadałem się. Dziś dobiegnie końca moje niesły chanie długie ży cie i chciałby m spędzić swoje ostatnie chwile z moim najlepszy m kumplem na świecie – sobą. – Czy ży czy sz sobie czegoś jeszcze? – Ty lko samotności. – Dobrze. Żegnaj więc. I dziękuję. To opóźnienie uratuje ty siące ludzi. – No chy ba. Lowa skinęła mu na pożegnanie i ruszy ła z powrotem, zostawiając druida wpatrzonego w morze.

9 ROZDZIAŁ

A

tlas osobiście wy prawił się do Kniei Branwen, gdzie mieszkali Turowie, by sprowadzić na wy brzeże kawalerię dosiadającą opancerzony ch turów. Mógł posłać kogoś innego, ale by ł ciekaw mody fikacji, które wprowadziła do pancerza Elann, a które miały się sprawdzić w walce ze słoniami. Chciał też, jeśli miał by ć szczery, odpocząć trochę od Chamanki. Bardzo ją lubił, może nawet kochał, ale – jak sam sobie powtarzał – każdy facet musi poby ć czasem sam, zwłaszcza gdy spędził niemalże cały miniony rok z szalenie energiczną Ibery jką, która najwidoczniej, po ty m jak otarł się o śmierć, doszła do wniosku, że należy wy korzy stać każdą

chwilę ży cia, a zwłaszcza te nocne chwile, gdy powinni spać. Po trzech dniach spokojnej jazdy znalazł królową Ulę z Kanawan czekającą na niego na skraju lasu. Spotkał ją w Maidun przed bitwą z Iru i Wiosenny m Przy pły wem. Oszołomiła go wówczas jej uroda. Teraz ogarnął ją wzrokiem – prawie nic się nie zmieniła od tamtego czasu. Jej czarne włosy by ły może nieco dłuższe, jej prosta, choć schludna brązowa suknia przy pominała kaftan drwala w porównaniu z tą, którą nosiła w Maidun, ale wciąż miała tę samą nieskazitelną, bladą cerę, pełne czerwone usta oraz zapraszający ry s brwi. Nadzwy czaj urodziwa kobieta. Tak jak Chamanca, upomniał się. – Usły szeliśmy krzy k, spodziewaliśmy się gościa – odezwała się. – Elann poprosiła, by m wy słała kogoś po ciebie, ale pomy ślałam, że wy jadę ci naprzeciw sama, bo... – Bo potrzebujesz nieco czasu dla siebie? – Tak! – W jej niebieskich oczach mignęła iskierka. Ula uśmiechnęła się, a jej uśmiech zdawał się mówić: „Spodobałeś mi się, nie zepsuj tego”. – Rozumiem doskonale – odparł. Gdy jechali leśny m traktem, Ula opowiadała, jak wraz z plemieniem Kanawan sprowadzili się do Turów i jak osiedlili się na nieuży wany ch przez nich ziemiach. Podobno Turów zdziesiątkowała zaraza i chętnie przy jęli do siebie gości. Chciała zachować odrębność swojego plemienia i związać je z Turami przy mierzem, ale tak dobrze dogady wała się z ich nową królową, a jej ludzie z jej poddany mi, że plemiona złączy ły się w jedno pod władzą dwóch królowy ch. – A więc Turowie mają nową władczy nię? – zaciekawił się Atlas, odpędzając końską muchę znad karku wierzchowca. – Powiedzmy, że nową. Zwie się Manfreena. To dość dziwna historia. – Ula rozejrzała wokoło, jakby chciała sprawdzić, czy nikt nie podsłuchuje. Jej ręka spoczęła na nagim ramieniu Atlasa. – Przy by ła tu z Iru. Osiedliła się w lasach kilka lat temu, po Wiosenny m Przy pły wie, jeszcze zanim wy buchła zaraza. Gdy poprzedniego władcę i wszy stkich jego następców zabrała choroba, Turowie poprosili Manfreenę, by wstąpiła na tron. Zrozumiesz, kiedy ją poznasz. Manfreena, pomy ślał Atlas. Kobieta o imieniu Reena by ła żoną Manfraxa, króla Iru, który najechał Bry tanię i którego oddział Fassy tów wy bił większość piechocińców Atlasa. Kobieta utonęła w Przy pły wie wraz z resztą iry jskiego wojska. Czy to przy padek, że wkrótce po ty m Iry jka, której imię stanowi zbitek imion króla i królowej Iru, pojawia się w Kniei Branwen i zostaje koronowana na królową plemienia? By ć może, pomy ślał Atlas. Ale nie sądzę. – Czy li mam rozumieć, że w zdrowiu i szczęściu sprawujecie pospołu władzę nad plemieniem? – O tak, w wielkim zdrowiu i wielkim szczęściu. – Uśmiech Uli przeszedł w przebiegły gry mas. – Znałeś Farrella, mojego by łego męża i by łego króla Kanawan? – Nie mieliśmy przy jemności. – Może to i lepiej? To żadna przy jemność. Jeśli jest w Zaświatach specjalne miejsce dla najbardziej egocentry czny ch, lizusowskich ludzkich kreatur, to pewnie Farrell jest tam królem. Gdy by ś go poznał, zrozumiałby ś, dlaczego tak bardzo się cieszę, że poznałam kogoś takiego jak Manfreena. Ale dość o ty m. Powiedz mi lepiej, czy Lowa da łupnia Rzy mianom. Atlas namy ślał się przez uderzenie serca, czy powiedzieć Uli o demonach Felixa, ale zdecy dował się tego nie robić. Wszy stko w Uli by ło takie normalne i piękne – nawet bardzo piękne – ale nie podobała mu się ta cała Manfreena. Nie wierzy ł w zbiegi okoliczności szy te tak gruby mi

nićmi. – Lowa jest tak dobrze przy gotowana, jak to ty lko możliwe. – A co konkretnie planuje? Chy ba nic złego się nie stanie, jeśli wtajemniczy Ulę w ogólny zary s planu. Ta wiedza na niewiele by się zdała samemu Cezarowi. – Lowa ma zamiar poczekać na nadejście Cezara, by pokazać mu, że nie czeka tu na niego nic poza zdecy dowany m oporem, i dać mu do zrozumienia, że nie jest tu mile widziany. Chce go zmusić, by zwrócił się z prośbą do Rzy mu o sfinansowanie kolejnej inwazji, i liczy na to, że Rzy m odmówi, ponieważ z pierwszy ch dwóch wrócił do domu z pusty mi rękami. Proste jak konstrukcja kiścienia. – Lecz przecież Rzy mianie z pewnością kiedy ś wrócą. Czy nie tak robią zawsze? Walczą i walczą, aż w końcu dostają, czego chcą? – Może i wrócą, ale jeśli starania Lowy wy dadzą owoce, zastaną Bry tanię zjednoczoną i silną. – A jak Lowa chce to osiągnąć? – To temat na dłuższą opowieść. Krótko mówiąc: jest dobrą królową i świetnie sobie radzi. Jeśli zaś o mnie chodzi, bardzo interesują mnie tury. Czy Elann zakończy ła przerabianie pancerzy ? Czy jeźdźcy nauczy li się tego, czego kazałem im się nauczy ć przez Elann? Atlas py tał, a Ula odpowiadała na py tania. Jechali przez las, wokół nich śpiewały ptaki i z gałęzi na gałąź przemy kały wiewiórki.

10 ROZDZIAŁ

F

elix potrząsnął głową. Organizm dziwnie radził sobie z teleportacją, a ona sama by ła zby t niebezpieczna, jak na jego gust. Istniała duża szansa, że wy skoczy jak spod ziemi przed galopujący m koniem czy ry dwanem, w dodatku metoda ta na moment zupełnie oślepiała pasażera. Jeśli więc znalazłby się w zasięgu miecza przeciwnika, dałby mu dość czasu, by wbił mu ten miecz w oczodół. Jednak po niespełna miesiącu wiejący ch nie po my śli Rzy mian wiatrów Cezarowi i jego ludziom kończy ła się ży wność. Jeśli naty chmiast nie przedostaną się na drugi brzeg, inwazja odwlecze się o kolejny rok, a na to Felix nie mógł pozwolić. Chciał Bry tanii już,

teraz. Potrząsnął głową i jego wzrok wreszcie się wy ostrzy ł. Doskonale – nic na niego nie szarżuje, w kierunku jego oczodołu nie frunie żaden miecz, a bry ty jski druid siedzi ze skrzy żowany mi nogami dwanaście kroków dalej, plecami do niego. Felix wy sunął szty let z pochwy. Plan by ł genialny w swej prostocie. Felix zabija druida, wiatr i prądy wracają do normy. Podróż do Bry tanii kosztowała go dwóch galijskich niewolników, ale ten druid by ł wy starczająco potężny, by energii starczy ło na drogę do Galii. Oczy ścił tam wielkie pole i kazał go strzec legionistom, by zagwarantować sobie bezpieczny powrót. – Przy by łeś za późno, ty mały skurwy sy nku, już jestem martwy – wy mamrotał bry ty jski druid, nie odwracając się do niego. – Będziesz za chwilę. Felix rzucił się naprzód, unosząc szty let... a wtedy głowa opadła mężczy źnie na piersi i starzec osunął się na ziemię. Czy to jakaś sztuczka? Felix stanął nieruchomo. Bry ty jski czarownik nie poruszał się. Rzy mianin zrobił krok wstecz i otaksował okolicę – ani ży wej duszy. Puścił się pędem i wbił Bry towi nóż między żebra, a potem odskoczy ł na bezpieczną odległość. Tamten się nie poruszy ł. Widział zadaną przez siebie ranę, ale nie ciekła z niej krew. Klinga weszła zby t łatwo, jakby dźgnął kupkę popiołu. O nie, rozgorączkował się Felix. Stopą obrócił zwłoki na plecy. Prawie nie stawiały oporu, jakby by ły stertą jesienny ch liści. Bry ty jski druid by ł całkowicie wy suszony, jego oczy wy glądały jak rodzy nki, a wargi, będące niczy m czarna, solona sardela, wy winęły się na zewnątrz, ukazując żółte, owcze zęby. Zwłoki by ły w takim stanie, jakby Bry t nie ży ł od ty siąca lat. Felix zdeptał mu twarz jedny m kopnięciem. Głowa zapadła się i buchnęła py łem jak dojrzała purchawka. Skupił się, by wy czuć energię ży ciową, która przed chwilą opuściła ciało druida, ale nic nie wy łapał. – Kurwa! – zaklął, ale zaraz poczuł, że wiatr słabnie. Na kilka sekund wszy stko znieruchomiało, a potem wiatr obudził się na nowo i dmuchnął w przeciwny m niż przez ostatnie ty godnie kierunku. Felix podbiegł do krawędzi przepaści. Woda u stóp klifu kłębiła się w wirach, naturalne prądy raz jeszcze wy ty czały sobie drogę przez morze. Sięgnął wzrokiem przez Kanał do dalekiej Galii. Wkrótce, już lada moment ten przestwór wody zapełni się okrętami. Zbiegł z klifu, szczerząc się jak idiota. Udało mu się! Może i nie wszy stko poszło zgodnie z planem, ale jeśli gratulował sobie w ży ciu czegokolwiek, to umiejętności przy stosowy wania się do zmienny ch kolei losu. Jeśli nie znajdzie w okolicy człowieka o dostatecznej sile ży ciowej, by zaraz transportować się z powrotem do Galii, po prostu schowa się gdzieś i poczeka na Rzy mian tutaj.

Lowa poczuła, że zmienił się kierunek wiatru. Kazała Adlerze przejąć jej rekrutów, wskoczy ła na konia i ruszy ła prosto na wzgórze Robaka. Nie mogła w żaden sposób pomóc druidowi w opóźnieniu inwazji Rzy mian, nie mogła też ulży ć mu w cierpieniach. Doskwierało jej to bardziej, niżby sobie ży czy ła, ale mogła zrobić jedno: mogła pierwsza znaleźć się przy jego zwłokach i oddać cześć przy jacielowi, znosząc jego ciało ze wzgórza. Wciąż nie darzy ła bogów miłością i powątpiewała w istnienie Zaświatów, ale widziała, do czego zdolna jest Wiosna, i nie miała na my śli jedy nie Przy pły wu, a słowa Robaka zmusiły ją do zaakceptowania faktu, że są rzeczy na niebie i ziemi, o który ch nie śniło się nawet druidom. Zsunęła się z końskiego grzbietu, nakazała koniowi czekać i zbliży ła się do wy suszonej skorupy, która by ła kiedy ś Robakiem. Nie spodziewała się zobaczy ć niczego pięknego, ale nie przy puszczała też, że to, co ujrzy, będzie aż tak szkaradne. Z Robaka została kupka wy suszony ch skrawków skóry i py łu, a... Czy to są ślady stóp? Ktoś zdeptał jego ciało? Rozejrzała się wokół. Tak, ktoś tu by ł, a potem poszedł tamtędy. Widziała odciski stóp pośród pokry tej rosą trawy. Ruszy ła ich śladem na krawędź klifu, gdzie zakręcały i zbiegały po zboczu w przeciwny m kierunku niż ten, z którego przed chwilą przy szła. Gwizdnęła na konia.

– Dobry wieczór! – przy witał się Felix z wartownikiem. Szmat czasu nie mówił po bry ty jsku, ucieszy ł się więc, że słowa wy brzmiały tak, jak powinny. Strażnik poderwał głowę. Robił wrażenie zuchwalca; nie by ł wiele wy ższy od Felixa, miał siwe włosy i wąsy. – Ż-że co? – zająknął się. – Kim jesteś i co tu robisz? Felix rozciągnął usta w niby -ży czliwy m uśmiechu. – Przy szedłem cię zmienić, koleżko.

Lowa dostrzegła obok wartownika postać, która nie mogła przecież by ć Felixem, a jednak wy glądała do złudzenia jak Felix. Sięgnęła do przewieszonego przez plecy kołczana po strzałę.

11 ROZDZIAŁ

G

dzie jest Bry t Ragnall? – Kwintus Cy ceron mówił, jakby miał usta pełne jedzenia, zapewne za sprawą opuchlizny. Rzucił okiem na przy kutą do łóżka Wiosnę i skupił wzrok na Tercjuszu i Ferrandusie, a potem, gdy impuls dotarł wreszcie do mózgu, znów popatrzy ł na dziewczy nę. Wy glądał jak skorpion namierzający wy jątkowo smakowity cel. Jego wzrok przesunął się po jej sy lwetce i zatrzy mał między kolanami. Wiosna pożałowała, że włoży ła dzisiaj krótkie spodnie do jazdy. Skrzy żowała nogi, by ukry ć choć trochę ciała, ale Lubieżny Cap jeszcze bardziej wy bałuszy ł oczy.

– Ja nie wiem, a ty wiesz? – odpowiedział Tercjusz, pozornie niewzruszony opry skliwy m tonem Kwintusa. – Ragnall, mówisz? – Że niby Bry t? – spy tał Ferrandus. – A skąd tu Bry t? Może wrócisz do swojego namiotu i zostawisz w spokoju więźnia Cezara? – Ragnall napadł na mnie i odpowie za to przed sądem. Wiem, że mieszka tutaj z tą barbarzy ńską kurwą, więc poczekam. – Spojrzenie jego żabich oczu ani na moment nie odkleiło się od Wiosny. – A wy dwaj poczekacie na zewnątrz. – Zwy kle staramy się nie działać nikomu na nerwy – rzekł swobodnie Tercjusz. – Spokojni jak lilie na tafli jeziora – dorzucił Ferrandus. – Oto cali my. – Jednakowoż – podjął Tercjusz – te słowa, któreś właśnie wy rzekł, te, które miały chy ba w założeniu by ć rozkazem... no cóż, dla nas nim nie są. Każde słówko z osobna jest dość ciekawe, a ty masz głos, którego aż miło posłuchać, ale dla nas te wszy stkie słowa razem w kupie to ty lko hałas i nic więcej. A już na pewno nie rozkaz, to chciałem powiedzieć. Sły szeliśmy ty lko, jak obrażasz więźnia samego Cezara. A na to nie możemy pozwolić. Wy jdź stąd, ale już. – Co za bezczelność – warknął Kwintus. – Jestem legatem Cezara, gubernatorem Azji. Mój brat... – Mój kolega usiłuje powiedzieć – nie pozwolił mu skończy ć Ferrandus – i ma rację, co rzadko mu się zdarza, że jesteśmy pretorianami. Przy jmujemy rozkazy od centuriona pretorianów i Cezara, od nikogo poza nimi, a oby dwaj wy żej wy mienieni kazali nam strzec tej młodej damy jak oka w głowie. I to właśnie będziemy robić, dopóki który ś z rzeczony ch zwierzchników rozkazu nie odwoła. – Zrobicie, co wam każę! – Kwintus aż się zapluł. Tercjusz zaprzeczy ł ruchem głowy. – A widzisz, rzecz w ty m, że nie bardzo. Nie zrobimy. Możesz stać tu i rozkazy wać, aż ci kuśka odpadnie, ale chy ba szkoda twojego czasu. Jest zupełnie tak, panie szanowny, jakby śmy mieli dokumentnie wy jebane w to, kim jesteś i czy m się zajmujesz. – Ach, już pojmuję. – Harda gadka pretorianów spły nęła po nim jak po kaczce. – Czy macie rodziny, panowie? – Ja nie – odparł Ferrandus – ale Tercjusz ma dwójkę dzieci. I kolejne w drodze, no nie, Tercjusz? – Ech, Ferrandusie... – westchnął tamten, kręcąc głową. Uśmiech niemal przeciął twarz Kwintusa na pół. – Jestem bardzo, bardzo bogaty m człowiekiem, współpracujący m z wieloma zaufany mi klientami. Sporo ludzi jest mi krewny ch przy sługi, a inny m mogę dużo zapłacić, by zrobili dla mnie, co ty lko zechcę. Gdy by m, na ten przy kład, chciał odszukać w Rzy mie rodzinę pretorianina, zrobiliby to ot tak. – Pstry knął palcami. – Nie jestem ty pem, który krzy wdzi dzieci, a już na pewno, Junono uchowaj, nie takim, który naprzy krzałby się ciężarnej kobiecie. Ale bardziej niż ty pem, który nie odnajduje czy ichś rodzin, nie wy dziera płodów z łon matek i nie torturuje dzieci, aż sczezną marnie, jestem ty pem, który zawsze stawia na swoim. – Och, mój drogi Tercjuszu, my ślę, że teraz to przegiął pałę. – Ferrandus postąpił w stronę legata. Kwintus cofnął się, ale Tercjusz położy ł Ferrandusowi rękę na ramieniu. – Nie, Ferrandusie. Dałeś nas wpędzić w maliny, a on nagiął pałę akurat. Zostawiamy go.

– Ale... Tercjusz uciszy ł go spojrzeniem. Kwintus pojaśniał. – Cieszę się, że doszliśmy do porozumienia. Wy jaśnijmy coś sobie: jeśli w przeciągu najbliższej godziny pomy ślę, że który ś z was zbliży ł się do namiotu na mniej niż pięćdziesiąt kroków, skontaktuję się ze swoimi klientami, o który ch wspomniałem, a następny m razem, kiedy ktoś cię zapy ta, czy masz rodzinę – wskazał na Tercjusza – długo będziesz płakał. – Rozumiem. Sprawdzę ty lko łańcuchy, nim wy jdę – odpowiedział pretorianin, podchodząc do łóżka Wiosny. – Nie chciałby ś, żeby się uwolniła.

Felix usły szał za sobą tętent i zobaczy ł, że strażnik unosi głowę. Padł na ziemię, a strzała wbiła się w pierś wartownika i obaliła go na plecy. Ha! – pomy ślał, zasy sając jego energię. Zabierz mnie, powiedział w my ślach, zabierz mnie stąd! Świat rozpadł się na kawałki, a drugi zmaterializował się w jego miejsce.

To dowodziło jednego, stwierdziła w duchu Lowa, spoglądając na martwego strażnika: czarodzieje nie musieli zabić człowieka osobiście, by przy jąć jego energię. Na jej oczach Felix uchy lił się przed jej strzałą, a ta zabiła pechowego wartownika. Danu dzięki, pomy ślała Lowa, że jestem królową. Gdy by by ła szeregowy m żołnierzem, mogłaby się nie wy łgać z własnej strzały sterczącej z piersi zamordowanego strażnika. Zaraz opadło ją poczucie winy. My ślała o sobie, a nie o ty m biedaku, którego przez pomy łkę zabiła. Niejakim pocieszeniem by ła my śl, że Felix i tak na pewno by go wy kończy ł. Ostrożnie podeszła do zwłok, ale wiedziała już, że Felix zniknął. Nie widziała tego, ale naoczni świadkowie twierdzili, że Rzy mianin rozpły nął się w powietrzu, zaraz po ty m, jak zastrzeliła Zadara. Trudno jej by ło ocenić, jak daleko potrafi polecieć, czy co on właściwie zrobił, ale założy ła, że przy najmniej na drugi brzeg Kanału, ponieważ zapewne w ten sposób ominął i jej patrzący ch w morze strażników i ty ch, którzy pilnowali Robaka na szczy cie wzgórza. Martwy mężczy zna miał gustownie przy cięte i świeżo uczesane wąsy. Na my śl, że nigdy już nie zadba o swój wy pielęgnowany zarost, Lowie zaszkliły się oczy. Zastanawiała się, czy miał

dzieci, a potem pomy ślała o swojej własnej śmierci i Mały m Dugu, który bawi się gdzieś i nie wie, gdzie jest mama... Tupnęła ze złością, przeklęła własną ckliwość, która chy ba nasilała się z wiekiem, i przy wołała wierzchowca. Wiatr przy niesie jej nieproszony ch gości, który ch musi należy cie powitać.

Felix otrząsnął się, zamrugał i zacisnął powieki. Gdy usły szał jakieś słowa, znowu pokręcił głową i otworzy ł oczy. – Py tam, co z ciebie za demon. To by ł kowal – postawny drągal o wąskiej głowie, ostro sklepiony ch brwiach i tak obfity ch włosach w nosie, że Felix początkowo wziął kwitnący z nozdrzy podwójny krzew ciemny ch kędziorów za wąsy, choć mężczy zna by ł gładko ogolony. Stał obok kowadła i paleniska z młotem w garści, za jego plecami otwierały się drzwi do przy budówki wspartej o dużą, prostokątną chatę. Mówił z bry ty jskim, nie galijskim akcentem. Felix nie spodziewał się, że ot tak przeskoczy Kanał, ale by łoby miło. Choć i tak lepsze to niż lądowanie w morzu, we wnętrzu góry lub w jakimś inny m gówniany m miejscu. – Żaden demon, przy jacielu, jeno strudzony podróżnik. – Podróżnik, akurat. – Gdy mówił, jego brwi podskakiwały w górę niczy m dwa uwiązane jastrzębie, raz po raz próbujące wzbić się do lotu. – Widziałem przecież, że pojawiłeś się znikąd. Przed chwilą! – Nie, nie, to zupełnie nie tak. Podejdź no tutaj, a pokażę ci dokładnie, jak to by ło. Dobrze ci z oczu patrzy, kolego. Spokojnie, nie musisz się mnie obawiać. Brwi kowala zapląsały jak szalone. Wy raźnie by ł Felixowi niechętny, ale usłuchał. Poruszał się, jakby nie miał kolan, z górną połową ciała przechy loną do ty łu i wy prostowany mi nogami. Felix zaczął my śleć nad jakimś fortelem, ale zaraz dał sobie spokój. Ten tłuk miał chód i pomy ślunek krowy rażonej piorunem. Gdy ty lko mężczy zna znalazł się w zasięgu szty letu, druid doby ł broni i rzucił się na niego z zamiarem otworzenia mu brzucha jedny m cięciem. Okazało się, że nie docenił dry blasa. Kowal zacisnął palce na nadgarstku Rzy mianina, a piąchą wielką jak bochen chleba rozkwasił mu nos. Głowa Felixa odskoczy ła na plecy. – Nie! – wy chry piał. – Przestań! Nie rozumiesz, miałeś pająka na... Kowal trafił go raz jeszcze. Świat zawirował Felixowi przed oczami i zniknął, ale minęło sporo czasu, nim drugi pojawił się w jego miejsce.

Lowa szarpnęła za wodze. Chamanca, która pędziła galopem w przeciwny m kierunku, zrobiła to samo. Zatrzy mały konie, tak że stanęły bok w bok. – Robak nie ży je, wiatr się zmienił – powiedziała królowa. – A ty jedziesz w zły m kierunku. Inwazja nadejdzie stamtąd... – Wiem, ale... Poczułam coś. My ślę, że Felix jest gdzieś tutaj. Nie umiem tego wy jaśnić. Dawniej, jeszcze za Zadara, zawsze wiedziałam, jeśli ten drański pokurcz kręcił się gdzieś blisko, a potem w Galii zy skałam na sile dzięki jego magii... – Jest tutaj, sama go widziałam. – Lowa opowiedziała jej wszy stko, jak mogła najzwięźlej. To nie by ła pora na snucie opowieści, czas naglił. – Wy czuwasz go gdzieś teraz? – zapy tała na koniec. – Jest gdzieś tam. – Ibery jka wskazała niknącą w oddali drogę. – Daleko? – Nie wiem. Może kilka mil. – Jedź, ale bądź ostrożna. Będziesz mi teraz potrzebna bardziej niż kiedy kolwiek. – Felix nie zdoła mnie zranić. Lowa potwierdziła skinieniem. – Więc jedź go zabić. Kobiety popędziły konie i ruszy ły prędko, każda w swoją stronę.

– Nareszcie sami, maleńka. Poczekaj chwilę, zaraz się tobą zajmę. Kwintus odwrócił się, by zdjąć togę przez głowę. Jest dość skromny, jak na gwałciciela, pomy ślała Wiosna. Zamiary Lubieżnego Capa by ły bardziej niż oczy wiste. Podziękowała Danu – i przy okazji Jowiszowi, bo czemu nie? – że Tercjusz rozkuł jej ręce. Opadła bezgłośnie do przy siadu. Gdy Kwintus się odwrócił, stanął przed nią zupełnie nagi i z połowicznie wzwiedziony m członkiem. Wiosna obrzuciła go spojrzeniem z gatunku: „Wy dawało mi się, że zasługuję na pełną erekcję”, po czy m skoczy ła i wy prowadziła jedno z kopnięć, który ch nauczy ła ją Lowa. Trafiła go z półobrotu w skroń. Padł jak długi. Żeby się ty lko nie ocknął, gdy będę go wlec na łóżko, pomy ślała, zaciskając palce na jego ramionach. Na szczęście przy waliła mu całkiem skutecznie. Zakneblowała go i skrępowała tak ciasno, jak ty lko mogła, ponieważ najprawdopodobniej obudzi go to, co planowała mu zrobić. Gdy Tercjusz przy stąpił do rozkuwania jej kajdan, my ślała:

„Muszę walnąć go tak mocno, by stracił przy tomność, a potem wy mknę się ty łem, znajdę Cezara i go zabiję”. Ale gdy patrzy ła na Kwintusa zdejmującego togę, uprzy tomniła sobie, że nie jest jego pierwszą ofiarą i że jeśli go ty lko ogłuszy, będą kolejne. Nie mogła na to pozwolić. Raz jeszcze sprawdziła więzy. Doskonale. Przeszła na należącą do Ragnalla stronę namiotu. – Gdzie on posiał ten nóż? – mruknęła pod nosem.

Felix zamrugał, gdy świat po raz trzeci tego dnia wy łaniał się z mroku przed jego oczami. Odkry ł, że jest przy wiązany do krzesła. Kowal wy glądał mu na takiego, co zna się na węzłach. Okazało się, że w ty m przy padku pozory nie my liły. Druid szarpnął się na próbę – nie, nie wy plącze się, choćby skisł. Rozejrzał się; znajdował się w obszernej chacie. Naprzeciwko niego siedziała w kałuży światła wpadającego przez osadzony wy soko dy mnik mała dziewczy nka. Bawiła się dwoma kamieniami. – Co też pan mówi najlepszego, Panie Owieczko! – mówiła piskliwie, potrząsając jedny m z nich. – Dlaczego nie chce pan iść ze mną na targ? – Przeniosła wzrok na drugi kamień. – A dlatego, że nie jest pani owieczką, a psem. I to takim niegrzeczny m, który zjada owieczki! A tatuś powiedział mi... – Ej, ty – odezwał się Felix. Poderwała głowę i utkwiła w nim wielkie, niebieskie oczy. Przy gry zła dolną wargę. – Jak ci na imię? – spy tał. – Nie wolno mi z tobą rozmawiać. – To niegrzeczne. A kto ci zabronił? – Tatuś. – A gdzie jest teraz tatuś? – Pojechał do dobrej królowej Lowy. – „Dobrej”? – Bo jest dobra. – A mamusia? – Czeka w Zaświatach na mnie i na tatusia. – Rozumiem. Jak ci na imię? – Jesień. – Jakie śliczne imię. A jak nazy wa się twoja owca i twój pies? Popatrzy ła na trzy mane w rączkach kamy ki. – To ty lko kamienie. – To już kamienie nie mogą mieć imion? – Chy ba mogą. – Może psa nazwiemy Felix?

– To głupie imię.

Gdy by ty lko wszy stkie namioty nie by ły tak wkurzająco identy czne! – wściekała się w duchu Wiosna, kompletnie straciwszy orientację w terenie. Ostatecznie postanowiła postawić wszy stko na jedną kartę. Jak się człowiek zgubił, my ślała, to musi zapy tać o drogę i już. – Przepraszam, którędy do namiotu Cezara? – zapy tała przechodzącego legionisty. Mężczy zna przy łoży ł palec do podbródka i spojrzał w niebo, zupełnie nie zwracając uwagi na to, że w obozie jest kobieta, i to w podwiniętej męskiej todze przepasanej kawałkiem liny. Wiosna wpadła na pomy sł, by w razie czego odgry wać prosty tutkę, która poży czy ła ubranie od klienta. W ten sposób będzie zwracać mniejszą uwagę, niż gdy by paradowała między namiotami w swoich spodenkach i koszuli. Nie wspominając już o ty m, że w fałdach togi łatwiej ukry ć świeżo wy czy szczony nóż Ragnalla. – A spieszy sz się? – spy tał. – Szczerze mówiąc, nie. – No to najszy bciej będzie, jak pójdziesz dalej tą drogą aż do namiotów siódmego legionu. – Po czy m poznam, że tam jestem? – Wartownicy spy tają cię, co tam robisz. – Rozumiem. A gdy by m się jednak spieszy ła? – Wtedy idź najkrótszą drogą, to jest tędy, prosto jak w mordę strzelił. – Rzuciła okiem ponad namiotami, patrząc w kierunku miejsca, które wskazał palcem. – Zapamiętaj swoje położenie względem słońca, żeby ś się nie zgubiła. Twarz skieruj tam. – Zrobiła, jak kazał. – O, widzisz, teraz masz słońce przed sobą i po przekątnej, pomiędzy prawy m ramieniem i twarzą, no nie? – Tak. – To teraz idź przed siebie, aż natrafisz na kompleks Cezara. Słońce przesunie się kawałek w... – Mruknął i wskazał morze, a potem słońce i pokiwał głową. – Tak, kawałek w prawo. Ale pewnie nawet nie zauważy sz. – Wspaniale! Mógłby ś by ć nawigatorem! Dziękuję. – Bardzo proszę. – Odszedł kawałek, przy stanął, wskazał morze i znowu słońce, raz jeszcze upewnił się co do kierunku, a potem ruszy ł przed siebie raźny m krokiem. Wiosna pobiegła naprzód, lawirując między namiotami. Lowa powiedziała jej kiedy ś, że mężczy źni uwielbiają, gdy ktoś ich py ta o drogę, i że chęć wskazania właściwego kierunku jest w stanie przezwy cięży ć wszy stko inne. Chy ba miała rację. Lowa zawsze miała rację. Powinna by ła odwiedzić Wiosnę po śmierci Duga – dziewczy na wciąż miała jej za złe, że tego nie zrobiła. Z drugiej strony, Lowa miała przecież armię do odbudowania i całą masę plemion do objechania. Taka sobie wy mówka, a jednak Wiosna zaczy nała rozumieć, że Lowa przy najmniej

jakąś miała, i że by ć może ona sama zachowuje się jak gówniara, nienawidząc jej za to, że przedkłada dobro Bry tanii ponad dobro jednej dziewczy ny.

Początkowo Chamanca my ślała, że to jeden z potworów Felixa idzie drogą w jej stronę – postać człapała, jakby dźwigała na swoich barkach jakiś wielki ciężar – ale gdy znalazła się bliżej, ujrzała mężczy znę o szty wny ch kolanach, który próbował się przemieszczać, jak mógł najszy bciej. Wry ła konia dwa kroki od niego. – Nie widziałeś czasem niskiego, ły sego faceta z paskudny m uśmieszkiem? – spy tała. Jego brwi w kształcie odwróconej rzy mskiej piątki zatańczy ły osobliwie, gdy zamrugał oczami, jakby próbował dostrzec rozmówczy nię pod sobą. – Taki raczej ły siejący niż ły sy ? – zapy tał. – Z obwarzankiem włosów dookoła ły sego czubka? Taki mały dupek ze szczurzą mordą? – To on! – A juści, złapałem drania! – Złapałeś? – Ano, złapałem i związałem, jest w mojej chacie. Pojawił się znikąd i chciał zadźgać mnie nożem. No to ściobnąłem go przez łeb i związałem. Szedłem właśnie powiedzieć o ty m dobrej królowej Lowie. – „Dobrej królowej”? – Tak ją tu nazy wamy. Bo jest dobra. Nie znasz jej tak jak ja, cisnęło się Chamance na usta, ale się powstrzy mała. – Gdzie jest twoja chata? – Kawałek dalej tą drogą. Nie sposób przegapić. – Czy ktoś go pilnuje? – Właściwie nie. Zostawiłem z nim moją córkę Jesień, ale zabroniłem jej się do niego zbliżać, a poza ty m i tak pewnie nie ocknie się do mojego powrotu. – Ile lat ma twoja córka? – Pięć. – O kurwa – zaklęła Chamanca samy mi wargami, zamy kając oczy. – Co? – Rozszerzające się powieki i coraz bardziej zmarszczone czoło unieruchomiły jego ruchliwe brwi. – Nic. Nic, czy m trzeba by się martwić. Ale muszę już jechać. – Popędziła konia piętami do szalonego galopu. Przeby wszy kilkaset kroków, obejrzała się. Mężczy zna gnał za nią tak szy bko, jak ty lko pozwalały mu jego chore nogi, machając rękami dla równowagi.

Wiośnie przy szło do głowy, by skry ć się między namiotami i po prostu poczekać, aż Cezar wy chy li się ze swojego. A potem pomy ślała, że najlepiej skry ć się w tłumie. – Wiosna! – rozległ się kobiecy głos, dowodząc, jak bardzo się my liła. W jej stronę szła Klodia. Jak na oby tą w towarzy stwie damę, krok miała dość plebejski. Nosiła niemalże obscenicznie krótką, przepasaną togę, a długie brązowe włosy miała rozpuszczone. Skóra jej odsłonięty ch ramion, nóg i twarzy miała ten sam kolor co włosy – by ła strzaskana na mahoń. Odkąd Wiosna widziała się z nią po raz ostatni, Klodia większość czasu musiała spędzać na słońcu. – Co ty tu robisz? – zawołała do dziewczy ny z odległości dziesięciu kroków. Wiosna powitała ją uśmiechem. – Ach, przecież ty nie umiesz po łacinie. Wiosna patrzy ła na nią, przy brawszy maskę zmieszania. Klodia odłączy ła się na jej widok od grupki osób w togach, które teraz przy glądały się ciekawie obu kobietom. Tak jak wszy scy pobliscy legioniści. – Chodź ze mną do namiotu Cezara – zdecy dowała Klodia. – Jestem pewna, że chętnie się z tobą zobaczy. Mamy tutaj tłumacza, więc będziecie mogli sobie porozmawiać. Galijski i bry ty jski to z grubsza to samo, nie? Opowiesz, co u ciebie. Ale, ale, co ty masz na sobie? To przecież męska toga, i to wy świechtana. Nie możesz tak stanąć przed obliczem Cezara. Chodźmy do mnie, znajdę ci jakieś porządne ubranie... – A potem dodała tak, by nikt jej nie sły szał: – Wiosna, czy ta plama to krew? Jesteś ranna? Wy glądasz na przerażoną. Zgubiłaś się? Weź mnie za rękę, idziemy. Kobieta podała jej dłoń. Wiosna odsunęła się, a ponieważ by ła kompletną idiotką, upuściła niechcący nóż. Naty chmiast schy liła się po niego, ale nie dość szy bko i Klodia go zauważy ła. Cofnęła się o krok. Na jej twarzy malowało się zaskoczenie, ale nie zdumienie. Patrzy ła na Wiosnę, jakby ta planowała spłatać komuś figla, czając się za rogiem z wiadrem zimnej wody. Naty chmiast zapragnęła rzucić się do ucieczki, ale nie mogła zrobić tego na oczach kilku obserwujący ch ją pretorianów, zresztą ucieczka i tak nie miałaby sensu w ty m tłumie. – Oj, Wiosno! – Klodia upewniła się, czy nikt ich nie sły szy. – Ty mała psotnico! I pomy śleć, że chciałam zaprowadzić cię prosto do jego namiotu! – Wiosna zachły snęła się powietrzem. Pokręciła głową i otwarła usta w gry masie zdumienia. – Nie mogę pozwolić ci zabić Cezara, ty mała cwaniaro. Chodźmy do mnie, wszy stko mi opowiesz.

Dziewczy nka by ła najbardziej ujmujący m stworzeniem na świecie. Felix naprawdę tak my ślał, nie udawał i nie przesadzał. Aż zbierało mu się na płacz, gdy pomy ślał o zabiciu jej. I w to mi graj, stwierdził. Osobista więź pozwoli mu wy doby ć z małej o wiele więcej energii. – Ja my ślę, że pies Felix powinien pogonić kota owieczce Wiośnie. – Ale przecież psom nie wolno gonić owieczek, ty głupolu! Bo wtedy tata je skrzy czy, że są niegrzeczne. – A może Felix lubi by ć niegrzeczny ? – Nie! To dobry psiak. – Zrobimy tak: chodź tu do mnie z psem i owieczką, usiądź mi na kolanach, a ja zaśpiewam ci piosenkę o owieczkach, które postanowiły dla odmiany pogonić niegrzecznego psa, dobrze? Skinęła energicznie i w kilku susach znalazła się przy druidzie. Felix czuł, że serce mu się kraje, co wprawiło go w doskonały nastrój.

12 ROZDZIAŁ

L

eśna ścieżka wy łoniła się spomiędzy drzew i zawróciła stokiem trawiastego wzniesienia prosto do otoczonej palisadą wioski Branwen. Kilkoro Turów, którzy szli do lasu z pusty mi wiklinowy mi koszami, wlepiło wzrok w Atlasa, jakby nigdy nie widzieli wielkiego Afry kańczy ka z toporem na plecach, ale zaraz przy pomnieli sobie o manierach i pozdrowili jego oraz Ulę. Cztery pasące się przy drodze tury podniosły wielkie łby, gdy przechodził obok, ale zaraz przy tknęły py ski z powrotem do trawy. Z daleka wy glądały jak zwy kłe krowy, lecz z bliska robiły większe wrażenie: te potężnie umięśnione by dlęta by ły tak wielkie, że ich masy wny garb

znajdował się niemal na wy sokości oczu Atlasa, gdy Kuszy ta siedział na koniu, a ich wielkie rogi by ły wy sunięte do przodu, jakby bogowie stworzy li je do rozpruwania słoniowy ch brzuchów. Atlas zorientował się, że kiwa bezwiednie głową, podziwiając kolosalne zwierzęta. Nie dorówny wały rozmiarami słoniom i waży ły może ćwierć tego co szare bestie z Afry ki, ale w bitwie rozmiar to nie wszy stko, co z powodzeniem udowodniła wielokrotnie Chamanca. Poza obrębem wioski wzniesiono wielką kuźnię dla zbrojmistrzy ni Elann Nancarrow. Umiejscowiono ją w pły tkiej kotlinie, skąd nie by ło jej widać, dopóki nie wjechało się na wiodącą prosto ścieżkę, choć słupy dy mu z pięciu palenisk zdradzały położenie kuźni. Przy każdy m uwijali się kowale, w ty m Elann. Oprócz nich przy stołach szwalniczy ch stało kilkoro garbarzy oraz inni pracownicy, który m powierzono rozmaite zadania związane z produkcją turzy ch pancerzy. Na obrzeżach wielkiego zakładu poukładano w równiutkich pry zmach ukształtowane już żelazne pły ty oraz dziesiątki podłużny ch metalowy ch stożków, które umieszczało się na rogach bestii. Atlas pochwy cił spojrzenie Elann i pozdrowił ją ruchem dłoni. Spojrzała na niego przelotnie. By ł całkiem pewien, że skinęła mu, zanim na powrót pogrąży ła się w pracy. – Niezby t wy lewna ta cała Elann – zauważy ła Ula, gdy jechali stępa prosto w otwarte wrota. – Niezby t, ale to najlepszy kowal w Bry tanii. – Jej sy n Wey lin zawitał kiedy ś do Kanawan. Nie by ł zby t mądry. – Nie by ł, a mimo to jakoś wy mknął wam się z rąk. Jak to świadczy o kanawańczy kach? Ula zachichotała. – Celna odpowiedź. Atlas wspomniał dzień, gdy Wey lin wrócił do Maidun z nieudanej misji w Kanawan, okłamał Zadara, a potem na jego rozkaz został stracony przez Chamancę. Kuszy ta i brat Wey lina, Carden, siedzieli i przy patry wali się, gdy Chamanca dusiła go goły mi rękami. Tłumaczy li się przed Lową ze swej bierności urokiem, który rzucił na nich Felix, by wy móc bezwzględne posłuszeństwo Zadarowi. By ła to wy godna wy mówka, w dodatku niepozbawiona sensu, ale Atlas czasem zastanawiał się, czy fakty cznie ich bezczy nność by ła wy nikiem zły ch czarów druida. On, Carden, Chamanca i Lowa – cała śmietanka – zamordowali na rozkaz ty rana dziesiątki ludzi. Wtedy nie czuł, by tkwił w szponach jakiegoś uroku. A jednak wy dawało się to nieprawdopodobne, by Carden ot tak siedział i patrzy ł, jak Ibery jka morduje mu brata. Musiał więc by ć pod wpły wem magii. Atlas nie sądził, by komukolwiek z nich mordowanie sprawiało przy jemność. No, wy jąwszy Chamancę. Ale czy można przy puszczać, że by li pod wpły wem czaru również wtedy, gdy łupili wioski i mordowali ty ch wszy stkich niewy darzony ch żołnierzy i cy wili, wiedząc doskonale, że nie biorą udziału w bitwie, a masakrze? Czy może nie by ło żadnego czaru, a po prostu tłumaczy li własną obojętność obojętnością inny ch łupiący ch i mordujący ch? Usprawiedliwiali swoje zbrodnie zbrodniami inny ch, przez co jedne i drugie rozmy wały się w poczuciu bezkarności? Czy opatrzy ły się im potworności i nie zauważy li, że sami zmienili się w potwory ? Przecież rzy mskie legiony trzebiące Galię nie robiły tego pod urokiem. Gdy by wy jąć z legionu pojedy nczego legionistę i zapy tać go, czy uważa, że nie ma nic złego w mordowaniu i gwałceniu, z pewnością złamałby się i zaczął obwiniać. Atlas by ł zdania, że większość ludzi nie jest zła z natury. Ale gdy

wszy scy wokoło czy nią zło, a zło staje się czy mś normalny m, wtedy... – Ach, jesteś wreszcie! Iry jski akcent wy rwał go z zamy ślenia. Ula zeszła z konia i w kilku fry wolny ch podskokach znalazła się u boku idącej w jego stronę kobiety, ucapiła ją za ramię i przy ssała się do jej ust. Na oczach Atlasa zmieniła się na chwilę w podfruwajkę witającą się z ekscy tujący m, zupełnie nowy m chłopakiem, z którego jest strasznie dumna. Manfreena obdarzy ła Atlasa uśmiechem. Jej oczy by ły osadzone tak blisko siebie, że aż zamrugał w niedowierzaniu, jej skóra tak blada, że aż błękitna, jej siwe włosy pstrokate, dwa ostatnie zęby czarne od próchnicy. Do tego wielkie nietoperze uszy odstawały od głowy pod kątem prosty m. Zebrani wokół plemieńcy uśmiechali się głupkowato, wodząc wzrokiem od królewskiej pary do Atlasa. Coś jest bardzo nie tak, zrozumiał. To nie jest niemożliwe, by kobieta, która wy grałaby każdy konkurs na najszpetniejszą starą babę, oczarowała czy mś taką piękność jak Ula. Nie jest niemożliwe, by mieszańcy wioski czuli się z tego powodu przeszczęśliwi – ich plemienna bogini Branwen by ła w końcu boginią miłości, a ten las należał do niej. By ło to niezwy kle mało prawdopodobne, ale jednak nie niemożliwe. O ty m, że coś jest bardzo nie tak, że dzieje się tu coś dziwnego, Atlas przekonał się w momencie, gdy przy pomniał sobie, że widział już kiedy ś Manfreenę. Kiedy dwa lata temu armia Iru wy lądowała na plaży pod Żabią Twierdzą, tuż przed ty m jak oddział Fassy tów wy mordował ludzi Atlasa, druidka odtańczy ła ry tualny taniec, aby przekląć wojska Maidun. Tą druidką by ła właśnie ona: królowa Reena z Iru, żona ty rana Manfraxa, którą uważano za martwą od Wiosennego Przy pły wu.

Gdy dotarły do namiotu Klodii, Wiosna usiadła na ozdobiony m frędzlami fotelu, stanowiący m centralny punkt zestawu gustowny ch mebli, i opowiedziała Rzy miance o wszy stkim, co wy darzy ło się od dnia ślubu, pomijając to, co zrobiła Kwintusowi, a potem zapy tała Klodię, co u niej. Salonowa lwica wy jawiła jej, że uzy skała pozwolenie na towarzy szenie armii wraz z jej własny m mały m legionem niewolników i strażników w zamian za hojną dotację, jaką złoży ła w kufrze Cezara. – By cie obrzy dliwie bogatą nie rozwiązuje wszy stkich twoich problemów – oznajmiła dziewczy nie – ale z pewnością dodaje ży ciu pieprzy ku. Wiosna pomy ślała o ty m, że znalazła się w ty m samy m miejscu co Klodia, nie dy sponując nawet ułamkiem jej bogactw ani nie posiadając inny ch chodliwy ch dóbr, takich jak sól, ani też nie płacąc kawałkami żelaza, które służy ły Bry tom za pieniądze – ale ugry zła się w języ k. – Dość już o mnie. Lepiej odstawmy cię czy m prędzej do Ragnalla. – A nie mogłaby ś...?

– Co? – Pozwolić mi uciec? Pomóc mi wrócić do Bry tanii? Znów wielkie oczy. – Ależ w żadny m razie. Wiosno, wszy scy mnie tu znają, a w dodatku setki ludzi widziały cię ze mną. Gdy by ś teraz zniknęła, by łaby m w opałach. Niepotrzebnie zakładasz, że jestem po twojej stronie. Bo nie jestem. Jestem Rzy mianką, ty zaś jesteś rzy mskim więźniem. Jesteś moim więźniem. Uciekłaś, a ja cię złapałam. Może nie wy glądam, ale nominalnie stanowię teraz część armii. Jakież to podniecające, nie sądzisz? – Nie, nie sądzę. – Oj, nie bądź taka. Chodź, zbieramy się. Wiosna wstała i ruszy ła za Klodią szlakiem kwiatowej woni.

Poczucie obecności Felixa niemal zupełnie wy parowało wkrótce po ty m, jak Chamanca pognała drogą wskazaną przez laskonogiego. Zgadła, co to oznacza, ale nie przy jmowała tego do wiadomości. Wy cisnęła z konia siódme poty, nie my śląc o drodze powrotnej. Dotarła do wy budowanej przy drodze samotnej kuźni, zeskoczy ła z konia i pobiegła do chaty z obnażony m mieczem w dłoni. W zamknięty ch pomieszczeniach jej krótki miecz sprawiał się o wiele lepiej od kiścienia. Wiedziała, co tam znajdzie. I znalazła. Felixa nie by ło. By ł ty lko trup małej dziewczy nki imieniem Jesień. Napatrzy ła się w ży ciu na trupy, sama przemieniła w trupy setki ludzi. Ale na widok tego pękło jej serce, i nie miało znaczenia, że nigdy nie widziała dziewczy nki za ży cia. Mała Jesień, niewinne dziecko, które nie miało żadnego związku z cały m ty m bezsensowny m bry ty jskorzy mskim konfliktem, straciło ży cie, nim naprawdę się ono zaczęło. Ibery jka naty chmiast skojarzy ła Jesień z Wiosną, bo łączy ło je więcej niż samo imię. Gdy by Jesień by ła odrobinkę starsza, miałaby już pomy ślunek Wiosny i za nic nie zbliży łaby się do Felixa. Najwidoczniej bogowie mieli w dupie, jak długo potrwa ziemskie ży cie tego dziecka. Chamanca zebrała dziewczy nkę z klepiska i przeniosła ją na łóżko. Nietrudno by ło ułoży ć ją tak, by sprawiała wrażenie śpiącej. Ibery jka miała nadzieję, że w ten sposób ujmie kowalowi choć źdźbło bólu po utracie córki. Nie znalazła żadnej rany na jej ciele, odgadła więc, że Felix ją udusił. Co za straszna śmierć... Postała chwilę w zadumie, a potem wy szła. Na drodze dostrzegła kowala. Maszerował ku swojemu nieszczęściu na wy prostowany ch nogach, machając komicznie ramionami. Pomimo kalectwa szedł żwawo. Chamanca uniosła wzrok. – Przy sięgam na Machę, Fennel i Danu, że pomszczę to dziecko i wszy stkich niewinny ch ludzi zabity ch przez druida Felixa. Niezależnie od przeszkód, jakie przy jdzie mi pokonać,

niezależnie od cierpienia, jakie może mnie spotkać, zabiję Felixa i zadbam o to, by straszliwie cierpiał, o wiele straszliwiej od tej biednej dziewczy nki.

13 ROZDZIAŁ

G

dy Felix dołączy ł do zbiorowiska pod namiotem Cezara, zastał generała w samy m środku płomiennej przemowy. Dopiero co wy budowany podest trzeszczał od tupnięć jego sandałów, wódz gesty kulował zamaszy ście, przedstawiając swoje plany dowódcom o opierzony ch hełmach, starszy m centurionom oraz okutany m w togi legatom. Z plątaniny dramaty czny ch słów i heroiczny ch deklaracji Felix wy łuskał dwie interesujące go informacje: dwa legiony mają zostać w Galii pod wodzą Ty tusa Labienusa, a sześć legionów – to jest prawie trzy dziestoty sięczna piechota – wraz z dwoma ty siącami konny ch ma się przeprawić przez Kanał

o zmierzchu. W czasie zeszłorocznej misji wy wiadowczej udało się odkry ć dogodne miejsce do przy cumowania i wy budowania obozu, który wzniesiony zostanie pod obstawą okrętów wojenny ch. Felix powiódł wzrokiem po zebrany ch. Nikomu nawet powieka nie drgnęła na wspomnienie o „misji wy wiadowczej”. – A co ze słoniami? – wy bąkał ktoś. Cezar zmarszczy ł brwi, starając się dostrzec w tłumie tego, kto o to spy tał, ale mu się nie udało. – Te kilka słoni, które mogliście zobaczy ć na plaży, jest tutaj ty lko po to, by pomóc budowniczy m. Nie by ły szkolone do walki. – Kilka brwi powędrowało w górę. Wieść o słoniu, który przerobił kupca na marmoladę i stratował łódź, szy bko rozniosła się po obozowisku. – Każde z ty ch zwierząt może pociągnąć ładunek, do którego potrzebowaliby śmy dwudziestu wołów, sprawdzamy więc, jak sobie radzą z transportem machin oblężniczy ch i materiałów budowlany ch dla konstruktorów oraz budowniczy ch mostów. Ktokolwiek opisał je wam jako słonie bojowe, ten się pomy lił. Rzy m nie potrzebuje afry kańskich zwierząt, by odnieść zwy cięstwo. W związku z ty m, iż Cezar zaprzągł zwierzęta do pracy ty mczasowo, wy świadczając przy sługę przy jacielowi, nie zostaną one uznane za część rzy mskich sił. Felix uśmiechnął się na te słowa. Sły szał o Jagganochu i jego słoniach. Dziesięć lat temu, na wojnie z piratami, Pompejusz pojmał pirackiego króla z imperium Yonkarów. Yonkarowie podbili ziemie w Afry ce, gdzie ze względu na przeszkodę w postaci nieprzeby tego piaskowego morza nie dotarło zby t wielu rzy mskich odkry wców. Pompejusz polubił pirata, choć właściwiej by łoby powiedzieć, że spodobało mu się, co mówił on o bojowy ch słoniach-ludożercach, większy ch i groźniejszy ch od wszy stkich słoni, jakie widzieli dotąd Rzy mianie. Ofiarował mu wolność pod warunkiem, że przy śle do Pompejusza swojego sy na Jagganocha wraz z oddziałem ty ch okrutny ch bestii. Pompejusz by ł pewien, że Jagganocha w ży ciu nie zobaczy – zgromadził już ty le łupów, że w sumie nic go nie obchodziło – ale król okazał się słowny i jakiś czas później y onkarski książę Jagganoch zapukał do wrót Pompejusza z tłumem niewolników, oddziałem wojowników oraz czterdziestoma opancerzony mi słoniami bojowy mi. Jeśli wierzy ć history kom, rzeczy wiście by ły większe i groźniejsze od zwierząt Hannibala, który m Rzy mianie stawili czoła siedemdziesiąt lat wcześniej, oraz perskich bestii pokonany ch i wcielony ch do armii przez Aleksandra przed kilkuset laty. Większe, groźniejsze – ale i nastręczały o wiele więcej problemów. Pompejusz hodował je w swojej posiadłości i zdumiał się setnie, pojąwszy, jakie sumy pochłania ich utrzy manie; nie ty le pokarm, który – swoją drogą – tani nie by ł, ale czy nione przez nie zniszczenie. Słonie demolowały budy nki, zabijały i jadły konie, woły, niewolników i wszy stko, co Jagganoch uznał za przy datny element ich szkolenia. Ale ponieważ z Pompejusza by ł zgry wus, zażądał, by – w ramach zadośćuczy nienia za zeszłoroczne spory pomiędzy nim, Krassusem i Cezarem, doty czące podziału władzy nad Rzy mem – Cezar zabrał słonie na swoją następną kampanię. Miał w zamian dostać wolną rękę w północnej Italii. Cezar wy migał się z tego rok temu, ale tej zimy Pompejusz zapędził go w kozi róg i generał musiał skapitulować. No więc mieli w armii słonie. Niektórzy kręcili nosem, patrząc na tratujące bogom ducha winny ch kupców zwierzę, ale Felix mógłby przy siąc, że ten incy dent zachęcił Cezara do podjęcia decy zji o przeprawieniu się do Bry tanii wraz z regimentem szary ch potworów. Rozkazał też jednak, by Afry kańczy cy wraz ze słoniami trzy mali się z dala od legionistów i stacjonowali

w osobno wzniesiony m obozie. Generał przy mknął oko na śmierć kupca, ale gdy by zwierzęta zaczęły tratować Rzy mian, nawet najwierniejsi zwolennicy Cezara mogliby zgłaszać pretensje. Generał zakończy ł przemowę, zapy tał, czy są jakieś py tania, tonem sugerujący m, że żadny ch ma nie by ć, a potem skinął na Felixa, by wszedł z nim do namiotu. – Cóż za wspaniały dzień – wy rzekł Cezar, nalewając wodę z brązowego dzbana o długiej szy jce do prostego drewnianego kubka. – Złóż Cezarowi raport z gotowości twojego legionu. – Trzy dzieści pięć Zajęcy i dwadzieścia Żółwi jest w pełni sił i czeka na rozkaz do wy pły nięcia. Ja sam znalazłem sposób na przedostanie się przez... – Ty lko najważniejsze informacje, dziękuję. Wiatr w końcu się zmienił, to nie czas na opowieści. Cezar przeznacza ci okręt znajdujący się na plaży najdalej na północ. Popły ń nim do miejsca, gdzie stacjonują twoje oddziały. Część planu, jaką masz wy konać, jest taka sama w swojej istocie co rok temu, ale zmianie uległo kilka detali geograficzny ch. Popły niesz za flotą, zobaczy sz, gdzie wy ląduje, i zejdziesz na ląd dwadzieścia mil na północ od tego miejsca. Załoga okrętu jest do twojej dy spozy cji, wy korzy staj ją, jak uznasz za stosowne. Możesz też zabrać ze sobą ty lu więźniów, ilu zechcesz – zwróć się w tej sprawie do Labienusa. Kiedy już wy lądujesz, zbuduj porządny obóz i czekaj tam na rozkazy Cezara. Zabij każdego, kto cię zobaczy, i trzy maj się z dala od trzonu rzy mskiej armii. Ty m razem mnie nie zawiedziesz. – Nie zawiodę. – W Bry tanii będziemy się komunikować za pośrednictwem dowódcy twoich Zajęcy, którego będziesz posy łał do mnie co noc. Czy znalazłeś kogoś na miejsce tego zagry zionego przez bry ty jskie psy ? – Tak. Zagry ziony został Kelter, teraz Zającami dowodzi Bistan. – Świetnie. Gdy już rozbijecie obóz, pilnujcie, by nikt was nie zobaczy ł. A jak ktoś zobaczy – zabijcie. Powinieneś unikać mordowania Rzy mian, ale jeśli natknie się na was patrol, winą za ich śmierć obarczy my Bry tów. Wszy stko jasne? – Jak słońce. – Dobrze. Felix obrócił się na pięcie, ale zaraz stanął. – Jeszcze jedno... – Cezar nie zmienił zdania co do dziewczy ny – uprzedził go generał. – Cezar uczy ni z niej królową Bry tanii i swojego wasala. Cezar zabrania ci się do niej zbliżać. Felix skinął głową i się oddalił. Ruszy ł przez ocean namiotów, zastanawiając się, który z nich należy do Wiosny. Mógłby go odnaleźć i obejść strażników, teleportując się do środka, ale magia teleportacy jna by wała kapry śna, a dziewczy na z pewnością zdąży łaby zakłuć go szty letem, zanim odzy skałby sprawność po wy lądowaniu. Wiosna umiała się bronić. Wieści o wy kastrowaniu Kwintusa rozeszły się po obozie szy bciej niż sy filis. Druid zagry zł dolną wargę i raz jeszcze zapewnił sam siebie, że już niebawem dostanie ją w swoje ręce. Chy ba że... Chy ba że Wiosna uży je swojej magii, by uciec. Właściwie nie rozumiał, dlaczego jeszcze tego nie zrobiła. Może po prostu nie potrafi? Albo, tak jak Felix, raz mogła posłuży ć się magią do wy konania pewny ch czy nności, a z czasem utraciła tę zdolność, zy skując jakąś inną? Albo realizowała jakieś własne zamy sły i musiała na razie zostać wśród Rzy mian? To ostatnie wy dało mu się najbardziej prawdopodobne. Ty lko jakie są te jej zamy sły ?

Jagganoch uderzy ł niewolnika w ty ł głowy. – Dokładniej poleruj! W mniejszy ch kółkach, ty nędzne ścierwo! Głupiec o wy stający ch zębach pokiwał głową i wrócił do pucowania żelaznego szpica na słoniowy m kle. Niech Sobek porwie tego żałosnego śmiecia! Jakże Jagganoch nie cierpiał niewolników. Choćby traktował ich gorzej od by dląt, wy dawali się zadowoleni tak długo, jak długo mieli dach nad głową i co włoży ć do gara. Mało tego, gdy okazy wał im najdrobniejszą uprzejmość – na przy kład odzy wając się do nich, nawet jeśli ty lko po to, by zmieszać ich z błotem – zaraz płaszczy li się przed nim, wili u jego stóp jak robactwo. Nie dorastali mu do pięt, a najgorsze w nich by ło to, zży mał się Jagganoch, że sami tak o sobie my śleli. Gdy by to on urodził się niewolnikiem, a nie księciem, zabiłby swojego pana i sam sięgnął po należną mu władzę, zaszczy ty i chwałę. A te gnidy ? Gdy któregoś kopnie, ten prędzej wy liże mu buty, niż się zbuntuje. Z sąsiedniego okrętu dobiegło go trąbienie Bandondy. Rozróżniał słonie po odgłosie, jaki wy dają ich trąby, ale głos Bandondy znał najlepiej. Zwierzę by ło niezadowolone, że znów dusi się w zagrodzie jak krowa czy owca. Jagganoch również odczuwał frustrację, mierziło i drażniło go towarzy stwo ty ch kurduplowaty ch Rzy mian. Lecz już niedługo będzie musiał ich znosić. Niebawem znajdą się w Bry tanii, gdzie rozpęta piekło wśród białoskóry ch barbarzy ńców, a jego słoń będzie mógł do woli tratować i zabijać.

– Z pewnością chcesz rzucić okiem na pancerze turów – wy rzekła Manfreena z wy raźny m iry jskim akcentem. Ula wciąż wisiała jej na ramieniu. Atlas potwierdził skinieniem i ruszy li we troje przez wioskę, mijając uśmiechnięty ch Turów. Nie pamiętał, kiedy ostatnim razem czuł się tak nieswojo. Wioska by ła zadbana, ludzie radośni i beztroscy. Ale w jej środku stała ta wiedźma z Iru. Może przeży ła Przy pły w, może dołączy ła imię męża do swojego, by go upamiętnić, może sama w sobie by ła miła i dobra, może ona również padła ofiarą tego potwora Manfraxa. Może, ale śmiem wątpić, my ślał Kuszy ta, marszcząc brwi. Gdy podeszli do Elann, nie podniosła głowy znad kowadła. Raz po raz uderzała obrabiany kawał żelaza.

– Atlasie, poczekaj chwilę – odezwała się Reena. – Zrób skłon, proszę. – Co? – Wciąż stał wy prostowany. – Tak też my ślałam. Ula, bierz go. Królowa Kanawan by ła szy bsza od Chamanki. Zanim zauważy ł, że się poruszy ła, już stała za nim z zaciśnięty mi na jego nadgarstkach palcami, trzy mając tak mocno, że miał wrażenie, że zaraz trzasną w jej rękach. – Masz w sobie magię – usta Reeny wy koślawił obmierzły uśmiech – choć ta magia nie należy do ciebie. I jest w tobie zło, które ta magia zabiła. Co oznacza, że nie mogę cię kontrolować, tak jak kontroluję dobry ch ludzi z Kanawan i Branwen. Szkoda. Miałam nadzieję, że poprowadzisz tury na obóz Lowy i porąbiesz ją na kawałki ty m swoim toporzy skiem. Ale to nie problem. Mogłaby m wy ciągnąć z ciebie magię, by roztoczy ć władzę nad twoim umy słem, gdy by m to jednak zrobiła, umarłby ś naty chmiast. – Uśmiech przeszedł we wredny gry mas. – Czekaj, to wcale nie taki zły pomy sł. Odbiorę ci magię. Na kolana. Atlas spróbował się wy rwać, ale Ula uniosła jego ręce i wy gięła nadgarstki, zmuszając do przy klęku. Zdumiał się, czując na własnej skórze zatrważającą siłę, którą Manfreena penetrowała jego duszę. Druidka położy ła mu ręce na głowie, a potem cofnęła się o krok, pozwoliła im opaść wzdłuż ciała i odtańczy ła ten sam taniec, który zaprezentowała na plaży dwa lata temu. Coś wy łoniło się z głębi Atlasa. Naszły go mdłości i my ślał, że zwy miotuje, ale z jego ust, nosa, oczu i uszu wy lała się ty lko jakaś przedziwna, niewidzialna mgła. – Porzućcie ciało w głębi lasu – dobiegł go głos Manfreeny. Ula poluzowała uścisk, Atlas zwiotczał. – Ja je wezmę – to by ł głos Elann Nancarrow. – Kośćmi dobrze się pali.

Część czw arta

BRYTANIA ROK 54 P.N.E.

1 ROZDZIAŁ

C

óż za imponujący pokaz koordy nacji! – paplała Wiosna za jego plecami, kiwając z uznaniem głową. – To dopiero coś: zebrać do kupy ty le statków i zrobić tak, by pły nęły wszy stkie w ty m samy m kierunku. Ktoś to nieźle ogarnął, jak pragnę zdrowia... Ragnall przeniósł na nią podejrzliwe spojrzenie. Odkąd okaleczy ła Kwintusa Tulliusza Cy cerona, zachowy wała się jeszcze bardziej nieznośnie niż poprzednio. Nie dość, że co chwila prosiła Ragnalla, by tłumaczy ł komuś jej słowa, to na dodatek chwaliła rzy mską koordy nację? Coś tu śmierdzi, pomy ślał.

Wwiercił się w nią wzrokiem, szukając oznak sarkazmu. I jak zwy kle ostatnimi czasy, żadny ch nie znalazł. Z uśmiechem na ustach spoglądała w kierunku Bry tanii. Bry za przeczesy wała jej jasne włosy. Jak dotąd nie spotkały ją żadne konsekwencje za to, czego dopuściła się na Kwintusie, a Ferrandus i Tercjusz zgodnie poświadczy li, że działała w obronie własnej. Rzecz w ty m, że ich poświadczenie zda się najwy żej psu na budę, gdy już Kwintus stanie na nogi. By ł potężny m człowiekiem i podobno szy bko wracał do siebie. Ragnall doszedł do wniosku, że ta nowa sy mpatia dla Rzy mu i Rzy mian miała za zadanie przeciągnąć na jej stronę jak najwięcej ludzi, zanim Kwintus zacznie szukać zemsty. Nieźle to sobie wy my śliła, ale niestety, jej wy siłki spełzną na niczy m. – My ślisz, że słonie zejdą na ląd w ty m samy m miejscu co my ? – zainteresowała się, skinąwszy głową na cztery wielkie, obry sowane światłem księży ca transportowce pły nące kawałek na południe. – Nie wy daje mi się. Tamten słoń zabił ty lko jakiegoś kupca, ale Rzy mianie i tak wolą trzy mać się od nich z daleka. Podejrzewam, że Cezar każe treserom rozbić się gdzieś dalej, by przy padkiem nie zmasakrowały kogoś ważnego. Ragnall powiedział to celowo, by wzbudzić w niej złość. W czasie podróży przez Galię naskoczy ła na niego, gdy zasugerował, że ży cie nie wszy stkich ludzi jest tak samo ważne. Teraz zby ła go ty lko skinieniem. – A Felix? Daleko na północy, hen, przed dziobem pierwszego okrętu floty, migotał w półmroku samotny ognik. – Skąd wiesz, że to on? – Zgaduję ty lko. – Nie mam pojęcia, co robi i dokąd pły nie. – Aha – odparła Wiosna. Bezsilność doprowadzała ją do furii. Znalazła się na pokładzie okrętu wojennego, jednej z wielu jednostek wy ładowany ch po burty żołnierzami, zwierzętami i potworami, które za kilka godzin najadą jej wy spę, by zabić jej ludzi i zagarnąć ziemie, a ona nic nie mogła na to poradzić. Mogłaby co najwy żej zadźgać paru pretorianów. Odkąd Ferrandus i Tercjusz stali się jej niby wspólnikami, nie pilnowali jej już tak uważnie jak wcześniej, a Ragnall zdawał się kupować jej udawaną przy milność względem wszy stkiego co rzy mskie. Ty lko że gdy by zaczęła teraz zabijać pretorianów wy łącznie po to, by samej dać się zabić kilka uderzeń serca później, cała energia, którą włoży ła w zachowy wanie pozorów, poszłaby na marne i jej wy siłek okazałby się niewspółmierny do mikry ch korzy ści. Nie wspominając już o ty m, że najzwy czajniej w świecie lubiła swoich pretorianów. Nie, musi albo wy kończy ć co najmniej kilka ty sięcy legionistów, albo zabić Cezara, albo zanieść Lowie jakąś informację, która pozwoli Bry tom zwy cięży ć w nadchodzącej wojnie. Jak dotąd nie przy szedł jej do głowy absolutnie żaden pomy sł, w jaki sposób dokonać którejkolwiek z ty ch rzeczy. Nie miała więc na razie za wiele do roboty poza czekaniem i wy glądaniem zbirów Kwintusa, którzy w każdej chwili mogą zwalić jej się na głowę. Bardzo żałowała wy kastrowania go. Powinna by ła go zabić. – Spać mi się chce – oświadczy ła Ragnallowi, a on wy dał strażnikom rozkaz po łacinie. Tercjusz poszedł po koc dla niej. Wrócił z dwoma. – Po jedny m dla każdego, czemu wziąłeś dwa? – zdziwił się Ferrandus.

– Oddaję jej swój. – Znalazł się galant – uśmiechnął się pretorianin. – Patrz i ucz się, to może w końcu stracisz dziewictwo. Tercjusz rozdał koce. Wiosna podziękowała mu i pokazała rękami, że noc jest ciepła i że wcale nie jest jej zimno, więc weźmie ty lko jeden. Tercjusz próbował przekonać ją, by wzięła też drugi, ale pozostała niewzruszona, przy jął go więc z powrotem, właściwie ciesząc się z obrotu spraw. Nad ranem obudził ją wrzask centuriona rozkazującego legionistom brać się do wioseł. Wiatr zelżał i zboczy li z kursu. Wy jrzała za burty ; wszy stkie okręty wy sunęły wiosła, a wioślarze z prawy ch burt zaczęli nimi przebierać, kory gując kurs. Armada okręciła się o dziewięćdziesiąt stopni i ruszy ła do brzegu niczy m stadko larw, pełznący ch przez słone morze i gotowy ch pochłonąć wszy stko, co stanie na ich drodze. Gdy zbliży li się do brzegu, transportowce wy cofały się na ty ły kolumny, a dwadzieścia osiem kwinkwerem ustawiło się wzdłuż linii wy brzeża, w równy ch odstępach, po czy m zarzuciło kotwice rufowe i dziobowe. Akurat szło na odpły w; od karłowaty ch drzew i krzewów zakreślający ch granicę plaży dzielił ich na oko stukrokowy pas białożółtego piachu. Łucznicy zgromadzili się na platformach okrętów, załogi obsadziły gotowe do strzału skorpiony. Aby uzy skać przechy ł pokładu, wszy stkich załogantów zapędzono do burty po stronie morza, gdzie teraz siedzieli znudzeni, kłócąc się okazjonalnie o to, kto się rozpy cha i kto powinien otrzy mać za to fangę w nos. – Co się dzieje? – zapy tał Tercjusz, budząc się z ziewnięciem. – Chy ba czekamy, żeby zobaczy ć, czy Bry towie wy ślą na brzeg swoją armię, by nasze okręty mogły zemleć ją na mąkę – rzucił Ferrandus. – My ślisz, że wy ślą, Ragnallu? – Nie sądzę. – Za cwani są na to, hę? – Nie powiedziałby m, choć ostatnim razem wy słali Cezara z powrotem za morze. – A widzisz – zakończy ł temat Tercjusz. Wiosna ucieszy ła się, ale i zdziwiła, sły sząc nutkę dumy w głosie Ragnalla. Może rzy mskie my ślenie nie usmaży ło mu jeszcze mózgu? – Czemu tamten okręt trzy ma się na uboczu? Zaraz, przecież to flagowy. – Zgadza się – potwierdził Ragnall. – Ostatnim razem by łem na flagowy m. I by łby m znowu, gdy by nie to, że pilnujemy dziewczy ny. Mają w Bry tanii jedną babkę, która tak strzela z łuku, że klękajcie narody. Prawda, że ma jakiś specjalny łuk, ale... – Łuczniczkę? Kobietę? – zdziwił się Ferrandus. – Zgadza się. Królową imieniem Lowa. Podobno trenuje strzelanie z tego łuku, odkąd nauczy ła się chodzić. W zeszły m roku strzelała do Cezara z cztery stu kroków, a spudłowała ty lko dlatego, że akurat się schy lił. Chy ba flagowi boją się, że znowu spróbuje. Dlatego odbili tak daleko od trzonu floty. – Ach, sły nna bry ty jska królowa Lowa. Znałeś ją może? – zwrócił się Ferrandus do Ragnalla. – Czy znałem? No cóż... nie przy stoi mówić o takich sprawach... – Pukałeś królową Lowę?! – wy krzy knął Ferrandus. – Poważnie? Zabawne, bo ja pukałem Kleopatrę. Dwa razy. W ty łek.

– Tego nie powiedziałem. – Ragnall uśmiechnął się tak jak Kwintus w namiocie. Lowa nauczy ła Wiosnę ciosu w gardło, który m można zabić człowieka na miejscu. Wy obraziła sobie, że zadaje taki cios Ragnallowi, ale uśmiechnęła się ty lko z udawany m zainteresowaniem, jakby wy łowiła imię Lowy z potoku łaciny, po czy m przy wołała na twarz swój zwy czajowy wy raz niezrozumienia. – Czekaj – przerwał Ragnall. – O patrzcie, wy wołaliśmy wilczy cę z lasu... Jasnowłosa kobieta w białej sukience i skórzany ch spodenkach łudząco podobny ch do ty ch, które nosiła Wiosna, wy jechała na plażę na grzbiecie wierzgającego i trzęsącego łbem konia. To by ła Lowa! Wiosna stłumiła przemożną ochotę, by do niej zawołać. Bry ty jska królowa stanęła twarzą do okrętu oddalonego najbardziej na południe, uniosła pięści, a następnie wy prostowała po dwa najdłuższe palce każdej dłoni. Obróciła się wolno w kierunku południowy m, obdarowując po równo każdy z okrętów, aby nikt nie miał wątpliwości, że gest przeznaczony jest dla wszy stkich Rzy mian. W pewny m momencie Wiosna mogłaby przy siąc, że Lowa zagląda jej prosto w oczy. Pomachała jej nieznacznie. – Te dwa wy prostowane palce oznaczają, że mamy się pierdolić – poinformował Ragnall pretorianów. – Szło się domy ślić – powiedział Tercjusz. – Ale ślicznotka – westchnął Ferrandus. – Nie sposób stwierdzić z takiej odległości! Ale z ciebie pies na baby. Z tak daleka mogłaby równie dobrze by ć facetem w peruce. – Tercjusz pokręcił głową. – Chciałby ś, co? Żeby Bry tania by ła wy spą zamieszkaną wy łącznie przez hojnie obdarzony ch przez naturę facetów w perukach. – Nie obchodzi mnie, kto tu mieszka, by le ty lko wpakował ci strzałę między oczy. – Akurat zabije mnie jakiś barbarzy ński obojnak! – Ferrandus grzmotnął się w piersi. – Kutasy im poobcinam, ledwie który na mnie spojrzy. A tak w ogóle dlaczego jeszcze nie walimy do niej z łuków? – Bo jest poza naszy m zasięgiem – wy jaśnił Ragnall. – Poza zasięgiem łuku – doprecy zował Tercjusz – ale nie skorpiona. Rzecz w ty m, że czekają z salwą, dopóki na plaży nie zbierze się więcej Bry tów. – To właściwie całkiem możliwe, że po raz pierwszy w ży ciu masz nieco racji – pochwalił kompana Ferrandus, gdy Lowa zsunęła się z konia, nałoży ła strzałę na cięciwę, uniosła łuk i naciągnęła. Celowała w ich statek. Wiosna i Ragnall skry li się za burtą. – Co wy wy prawiacie? – pry chnął śmiechem Tercjusz. – Jak niby miałaby dosięgnąć... Krzy k i plusk. – Trafiła, kurwa, sternika! – zapiszczał Ferrandus. Rozległa się sekwencja uderzeń; skorpiony wy strzeliły, choć nikt nie wy dał rozkazu. Wiosna wy jrzała za burtę. Lowa wróciła już na konia i jechała w kierunku północny m środkiem plaży, znów wy konując znamienny gest, tak by czasem nie pominąć któregoś z Rzy mian. Jeden skorpion spudłował dosłownie o kilka kroków, reszta o całe mile. Załogi inny ch okrętów musiały uznać, że dano ogólny rozkaz do strzału. Coraz to nowe groty wzbijały się w powietrze, aż w końcu w stronę małego jeźdźca mknęła cała chmara ciężkich pocisków z drewna i żelaza, zakreślając w niebie foremne łuki. Lowa zupełnie się nie przejęła – jeździła w kółko po piasku, ani my śląc opuścić ręce.

Wreszcie ściągnęła cugle i koń stanął. Zaraz potem bełt ze skorpiona wry ł się tak blisko niego, że musiał chy ba zgolić mu włosy z py ska. Pocisk zanurzy ł się w piachu i wzbił wielką chmurę py łu. Lowa popędziła konia i ten ruszy ł stępa, jak gdy by nigdy nic. Salwa dobiegła końca i zaległa cisza wy pełniona odgłosami przeładowy wania. Lowa znowu uniosła łuk. Ty m razem Wiosna nie skry ła się za burtą – widok ty sięcy chowający ch się Rzy mian sprawiał jej zby t wielką uciechę. Królowa opuściła łuk, raz jeszcze wy prostowała palce, a potem odjechała. – O kurde – odezwał się Dug, siedzący na nadburciu. Wskazał głową zabitego sternika, który unosił się na wodzie twarzą do góry ze strzałą sterczącą z serca niby maszt. – Powiedziałby m, że jest jeden do zera dla Bry tów. – Może – przy znała Wiosna – ale gra dopiero się zaczy na.

2 ROZDZIAŁ

M

ało brakowało – odetchnął Mal, tocząc wzrokiem od zaścielający ch plażę wielkich bełtów do linii zwalisty ch okrętów. Każdy z nich by ł kilka razy większy od największy ch, jakie Lowa widziała w ży ciu. Z daleka przy pominały bardziej ścianę drewniany ch klifów niż szy k okrętów wojenny ch. Jak niby mają zatrzy mać armię, dy sponującą taką bronią? Lowa wzruszy ła ramionami, choć widok wrogiej floty wstrząsnął nią do głębi. Mal i Adlera opowiedzieli jej o potężny ch kwinkweremach i skorpionach. Mal nalegał, by porzuciła my śl o wy jechaniu na plażę i droczeniu się z Rzy mianami. Pomy sł by ł idioty czny, ale

przy najmniej teraz wiedzieli na pewno, że gdy ty lko poślą na plażę oddziały, by przeszkodziły Rzy mianom w zejściu na ląd, ci ostrzelają je z machin. – To co robimy ? – przerwał milczenie Mal. – Ten samotny okręt na północy to pewnie Felix ze swoim legionem – orzekła Lowa. – Zabiorę Dwusetkę i im się przy jrzy my. Zobaczy my, jak się sprawdzą te nowe strzały Elann. – Na pewno tego chcesz? Pamiętasz, co zrobili z kawalerią Tengoterrów? – Tengoterrowie popełnili ten błąd, że zdecy dowali się na szarżę. My go nie powtórzy my. Ostrzelamy ich z bezpiecznej odległości. Jeśli to zadziała, będziemy ostrzeliwać dalej. Jeśli nie, nakażę odwrót. Szy bki. Nie mogą by ć szy bsi od koni. – Czy to na pewno dobry plan? – Podjęłam decy zję. Przemy ślała to gruntownie i by ła świadoma ry zy ka. Wiedziała z raportów, że demony potrafią prześcignąć konie. Dlatego jechała tam osobiście. – Niech będzie! A co z ty mi czterema okrętami ze słoniami pły nący mi na południe? – Atlas powinien niebawem wrócić z turami. Do tego czasu każę ry dwannikom Chamanki albo trzy mać ich w szachu, dopóki nie będę potrzebowała ry dwanów na polu bitwy, albo odciągnąć na północ. – Ma to sens. Mam wrócić do Wielkiego Pierdolca i upewnić się, że skorpiony są w gotowości? – Nie, zleć to jakiemuś zastępcy. Chcę, żeby ś został tutaj z pozostały mi trzema setkami kawalerzy stów, które podzielisz na sześćdziesięcioosobowe oddziały, i informował mnie krzy kami w Wielkim Pierdolcu o poczy naniach Rzy mian. Jestem pewna, że roześlą konne patrole w głąb lądu. Jeśli nie będą liczy ć więcej niż pięćdziesięciu żołnierzy – zabij wszy stkich. Gdy by by ło ich więcej niż trzy stu, masz ich z daleka podziurawić strzałami, a potem rozkazać odwrót. W sy tuacjach pomiędzy rób, jak uznasz za stosowne. Pamiętasz, gdzie są wszy stkie fałszy we ścieżki i ukry te trakty ? – Tak sądzę. – Dopilnuj, by pamiętali wszy scy jeźdźcy. – Więc, ogólnie rzecz biorąc, chcesz, żeby m zniechęcił Cezara do wy sy łania żołnierzy w głąb lądu. Lowa spojrzała wokoło. Nikt ich nie usły szy. – Nie. Ale chcę, żeby my ślał, że takie właśnie powierzy łam ci zadanie. Pobiegła do swojego konia i odjechała. Mal odprowadzał ją wzrokiem do chwili, aż zniknęła mu z oczu. W siedem lat Lowa stała się sprawiedliwą, szanowaną i sprawną władczy nią. Od samego początku nadawała się do tej funkcji lepiej niż ktokolwiek, a z każdy m kolejny m rokiem robiła się jeszcze twardsza i reagowała na różne przewidziane i nieprzewidziane sy tuacje w sposób mądry i dojrzały, zupełnie niety powy dla osoby trzy dziestoletniej. Ale mimo to wciąż biegała wszędzie jak dziecko. Mal rzucił okiem spomiędzy kęp janowca. Rzy mianie nadpły wali. Desantowce przesączały się między opasły mi kwinkweremami, które z każdą chwilą by ły coraz bliżej brzegu. Zauważy ł, że transportowce są znacznie pły tsze od ty ch zeszłoroczny ch i że pomy ślano je tak, by maksy malnie usprawnić schodzenie na ląd. Rzy mianie zeskakiwali z szerokich dech, nie mocząc nawet sandałów, i naty chmiast przechodzili do formowania żółwia, który posuwał się w głąb

plaży, zagarniając coraz większy obszar. Inni legioniści wy ładowy wali katapulty i składali je w przeciągu kilku uderzeń serca, a kolejni znosili z okrętów beczki i ładowali je na ły żki. Katapulty oddały strzały, a kilka chwil później drewniane beczki z oliwą roztrzaskiwały się wśród janowców naokoło Mala, bry zgając łatwopalną substancją. Maiduńczy cy nie mieli zamiaru czekać, aż łucznicy zejdą na ląd i podpalą strzały. Każdy pojął w lot, co zaraz nastąpi. Popędzili konie. Czasem nie pozostaje nic innego, jak ty lko wziąć nogi za pas. Obejrzał się przez ramię na płonące trawy, umy kając konno z plaży. Przez kłębiący się i rozwlekający na wietrze dy m dostrzegł legionistów uwijający ch się przy budowie obozu. By li nieludzko efekty wni i ty m razem wznosili swój przy czółek w dogodniejszy m miejscu. Zakreślony od południa rozległą, zmienną i nieprzeby tą deltą rzeki obszar wy palonej trawy zapewni im dosy ć miejsca pod spory ch rozmiarów obozowisko. Od północy będzie go bronić naturalna fosa mokradeł, również nieprzeby ta, oraz wąskie przejście na plażę, odkry te w czasie odpły wu, ale pogrążone w wodzie w czasie przy pły wu. Z zachodniego skraju przy czółku prowadziła w głąb lądu sucha droga.

Lowa cwałowała na północ z Adlerą u boku i Dwusetką za plecami. Jechali zapolować na demony. Każdy z jeźdźców, Lowy nie wy łączając, wiózł paszę dla zwierząt, miecz, gięte łuki i strzały na demony pomy słu Elann, które leciały szy bciej niż inne i przebijały najgrubszy pancerz. Ich drzewce zrobiono z jesionu, ciężkiego i twardego drewna, które trudno uformować w strzeliste i proste promienie. Długie i ostre groty by ły najlepszy mi, najpieczołowiciej odlany mi i omłotowany mi kawałkami żelaza w Bry tanii, a lotki zrobiono z najlepszy ch piór, jakie ty lko gęś ma do zaoferowania. Wy konanie jednej takiej strzały zajmowało cały dzień, więc Lowa miała nadzieję, że trud łuczarzy się opłaci. Plan zakładał szy bki i niespodziewany atak na legion Felixa, a później naty chmiastowy powrót do Wielkiego Pierdolca. W idealny m świecie zabiliby wszy stkie demony, usuwając najpoważniejszą z przeszkód, jaką rzucił im po nogi Cezar, i w dalszej kolejności przy stąpili do unieszkodliwienia pomniejszy ch. Ponieważ jednak świat idealny nie by ł, spodziewała się, że zabiją ty lko kilka, nim zostaną zmuszeni do ucieczki. Która powiedzie się, jeśli demony nie biegają szy bciej od koni i nie wy rżną Dwusetki w pień. Jest bardzo prawdopodobne, pomy ślała Lowa, że prowadzę swoich ludzi na zgubę. Ba, ale czy mam jakieś inne wy jście? Miała – by ła jedna oczy wista alternaty wa, która mogła ich wszy stkich uratować. Na którą jeszcze nie by ło za późno. Mogłaby pojechać do obozu Cezara i zawrzeć z nim przy mierze, na mocy którego pomogłaby mu zagarnąć resztę Bry tanii. Wątpiła, by odrzucił propozy cję. Jej armia może i by ła mniejsza od rzy mskiej, ale dy sponowała piętnastoty sięczną konnicą i piętnastoma setkami ry dwanów, które Cezar z pewnością wolałby mieć po swojej stronie. Nie minęłoby wiele czasu, a zostałby władcą Bry tanii. Każdy Bry t – każdy ży jący mężczy zna, kobieta i dziecko oraz niezliczeni Bry towie,

którzy mieli dopiero przy jść na świat – stałby się rzy mskim niewolnikiem. Czy dla większości miało jakieś znaczenie, kto rządzi? A dlaczego dla niej miało to znaczenie? Może i spędziła większość ży cia w Bry tanii, ale przecież z pochodzenia by ła Germanką. Co ją obchodziło, czy Rzy mianie zagarną Bry tanię? Cóż, z jakiegoś powodu ją to obchodziło. I to bardzo. Argument, że dla większości ludzi nie ma znaczenia, kto nimi włada, w ty m przy padku nie działał, ponieważ kiedy władała Lowa, ludzie by li wolni i wiodło im się coraz lepiej, podczas gdy pod władzą Rzy mian ży liby jak zwierzęta, który m należy się ty lko ty le, by mogły przeży ć, a naddatek ludności powędruje do Rzy mu, by tam stawiać pałace i kopać sadzawki dla ry b. Bry ty jscy niewolnicy urabiający sobie ręce po łokcie, by wy godniej ży ło się rzy mskiemu karpiowi. Nie, nie dopuści do tego. Jechała dalej. Jedna rzecz ją cieszy ła: gdy wy jechała na plażę, zauważy ła machającą do niej z okrętu Wiosnę u boku Ragnalla. Wiedziała od Atlasa i Cardena, że Ragnall sprzy mierzy ł się z wrogiem, ale nigdy by nie uwierzy ła, że Wiosna poszła w jego ślady. Lowa gotowa by ła się założy ć, że mała czeka na dogodny moment, by wkroczy ć do akcji. Radowała ją i dodawała otuchy już sama my śl, że Wiosna ży je. Czy dziewczy na nie uratowała ich wszy stkich kilka lat temu? Tak, odpowiedziała sobie w my ślach, lecz zaraz przy pomniała sobie cenę tego zwy cięstwa. Jeśli i ty m razem Wiosna ocali ich wszy stkich, jak wy soką cenę będą musieli zapłacić? Ta my śl przejęła ją dreszczem. Ostatnim razem ocalenie kosztowało ży cie Duga. Tamtego Duga już nie by ło, ale by ł inny... Pokręciła głową z niedowierzaniem. Nawet tak nie my śl.

Ragnall ty m razem zostawił Wiosnę przed namiotem pod okiem Ferrandusa i Tercjusza, by mogła oglądać budowę obozu. Wiedziała, że zrobił to ty lko po to, by ogarnął ją podziw na widok niesamowity ch umiejętności wznoszący ch obóz legionistów. Do szału doprowadzał ją fakt, że mimo najlepszy ch chęci jest pod wielkim wrażeniem. Rzy mianie w dzień biegali w kółko jak świetnie zorganizowane stado borsuków o niebieskich dupach, a o zmierzchu uwijali się jak w ukropie przy budowie obozu, zmieniając wrzosowisko za plażą w pokaźną, świetnie strzeżoną twierdzę. Nazy wali to obozem, lecz fakty cznie by ło to miasteczko – a nawet pełnoprawne miasto. Kiedy już wy kopali rowy i postawili palisadę oraz rozbili namioty, nie klepali się nawzajem po plecach, polewając piwo z dopiero co odszpuntowany ch beczek, jak zrobiliby to Bry towie, ty lko brali się do ćwiczeń, ostrzenia mieczy, polerowania pancerzy i inny ch poży teczny ch rzeczy. By li cholernie wy dajni. – Ano, wy dajni, ale i nudni – poprawił ją Dug. – Co jest nudnego w ty m, że cały czas mają co robić? – Nie mają czasu na my ślenie. – Ale my ślenie czy ni ludzi nieszczęśliwy mi. – Ano, chy ba coś w ty m jest, ale pewnie lepiej my śleć i by ć nieszczęśliwy m, niż w ogóle

nie my śleć. – Tak sądzisz? – Ano... – powiedział i zawiesił głos. Wcale nie by ł tego taki pewny.

3 ROZDZIAŁ

U

pewniwszy się, że znaleźli się poza zasięgiem wzroku reszty floty, Felix rozkazał dwudziestu Żółwiom zabić pierwszy ch dwudziestu jeńców. Legioniści zarżnęli, zadźgali i zmiażdży li Galów na wiele różny ch sposobów – kochali ekspery menty – a potem wrócili do wioseł. Okręt popły nął na północ wzdłuż brzegu, po czy m skręcił na zachód i znalazł się w dorzeczu Tamsy. Przemieszczał się z szy bkością, jakiej nie powsty dziłaby się umy kająca przed burzą mewa. Felix dobrze pamiętał tę rzekę. Pły nęli tą samą drogą, którą przemierzy ł lata temu, by

ofiarować swe usługi Zadarowi. Nie spodobały mu się wówczas tutejsze niskie, obrośnięte drzewami błotnisto-piaszczy ste brzegi, wzburzona brązowoszara woda i wszy stkie te fruwające bez sensu mewy, a poza ty m tęsknił za Rzy mem. Teraz zaś czuł wy łącznie ekscy tację. Przy gotujcie się na nowego władcę, powiedział mewom. Przy gotujcie się do roli drewna na opał, rzucił w stronę drzew. Obrócił się twarzą do więźniów na rufie okrętu. Gdy zobaczy li, jak Żółwie rąbią i katrupią pierwszy ch dwudziestu, po czy m wy rzucają ich do wody jak wiadro rzy gowin, darli się i szarpali w łańcuchach długo i zupełnie bezowocnie, podczas gdy Felix z lubością ignorował ich błagania i lamenty. Gdy legioniści wy brali spośród nich ostatniego więźnia do zabicia, odetchnęli nieco i z czasem się uspokoili. Zanim okręt wy ruszy ł z Galii, Felix nosił się z zamiarem przetrącenia im nóg, jak ostatnim razem, by zapobiec próbom wy skoczenia za burtę, lecz w porę się zorientował, że wy godniej będzie wy ładować niewolników, gdy zachowają zdolność chodzenia, więc ty lko ich skuł. Zostawieni na razie samy m sobie, niektórzy mierzy li Felixa i legionistów hardy m spojrzeniem, inni skamleli z twarzami ukry ty mi w dłoniach, jeszcze inni siedzieli szty wno, otępiali z przerażenia. Felix dał znak, by zaprzestano wiosłowania. To wy glądało mu na niezłe miejsce do przy cumowania – ubity grunt, dość przestrzeni, by uchronić się przed pociskami z łuków i proc oraz by dostrzec ewentualny ch napastników, nim zdążą ich sięgnąć. Obserwował brzeg przez dłuższą chwilę. Żółwie gapiły się na niego z tępotą wy pisaną na twarzach, trzy mając wiosła pod ręką. W przedłużającej się ciszy sły chać by ło ty lko szum fal. Gdy wreszcie upewnił się, że jest bezpiecznie, rozkazał Żółwiom wiosłować do brzegu. Zanadto się rozpędzili i musiał krzy knąć, by nie rozbili się o głazy. Zwolnili, ale i tak prawie się przewrócił, gdy jednostka z impetem wpadła na mieliznę. Odzy skał równowagę i naty chmiast kazał wszy stkim zejść na ląd. Na Hadesa, ależ uwielbiał komenderować. Wy czekujące rozkazów spojrzenia lały mu miód na serce, nawet jeśli by ły to ty lko spojrzenia jego małego oddziału. O ileż piękniejsze wy da mu się ży cie, gdy będzie królem całego świata? Zlazł ostrożnie z dziobu, taksując linię drzew i wy patrując ewentualnego zagrożenia, ale zagrożenia nie by ło. Zeskoczy ł na ubity piasek i nabrał do płuc przesy conego solą powietrza. Ach, jak dobrze by ć z powrotem.

Lowa przełknęła ślinę. Atlas i Chamanca wcale nie przesadzali. Plażą szło dwudziestu opancerzony ch gigantów. Już same rozmiary robiły wrażenie, a co dopiero fakt, że wnosili statek na plażę. Potrząsnęła głową. To by li Żelaźniacy. Dwudziestu, tak jak w raporcie. Lowa by ła królową Maidun – trzeba czegoś więcej, by wy prowadzić ją z równowagi. Oczekiwała ty ch pancerny ch olbrzy mów, a oni przy pły nęli. I ty le. Poza Żelaźniakami naliczy ła trzy dzieści pięć brązowy ch postaci – to muszą by ć

Skórzniacy. Biegali w tę i we w tę jak wy poczęte i dobrze odkarmione dzieci, popędzając skłębioną kolumnę poty kający ch się więźniów w łańcuchach. Za nimi szła grupa ludzi, którzy by li chy ba mary narzami. Sądząc po wy ciągnięty ch w stronę Żelaźniaków palcach i podekscy towany ch okrzy kach, oni też nie posiadali się ze zdumienia na widok dźwigający ch statek olbrzy mów. Na czele pochodu dumnie kroczy ł druid Felix. By ł dobre kilkaset kroków od niej, ale wszędzie by rozpoznała tego py szałkowatego drania. Zsunęła się z porośniętej krzewami wy dmy i pobiegła lasem do polany, gdzie czekała na nią Adlera z jej wierzchowcem oraz Dwusetką. Teraz albo nigdy. Albo strzały Elann okażą się dość ostre, by przebić pancerz Żelazny ch, i dość szy bkie, by trafić szy bkich Skórzany ch, albo nie. – Wy daj rozkazy – poleciła Adlerze. – Nałoży ć cięciwy, strzały w dłoń i za mną.

Ze skraju plaży dobiegł Felixa szelest gałęzi. Może jakieś zwierzę, może ptak, a może bry ty jski zwiadowca. – Bistan, do mnie! – zawołał. – Co jest, szefie? Co to za poufała gadka? Za bardzo się z nimi certolił. Kolejnemu oddziałowi demonów od razu wbije do głów szacunek dla głównodowodzącego. – Niech pięć Zajęcy, łącznie z tobą, zabije pięciu więźniów, a potem sprawdzi tamte drzewa – pokazał palcem. – Złapcie, kogokolwiek znajdziecie, i skujcie zapasowy mi łańcuchami. Nie zabijajcie, nie okaleczajcie. – Robi się! Bistan w asy ście czterech legionistów podbiegł do grupy Galów. Poderżnęli gardła pierwszy m lepszy m, a potem z szy bkością pikujący ch sokołów ruszy li we wskazany m kierunku. Gdy by li pięćdziesiąt jardów od ściany lasu, z chaszczy wy łoniła się pierwsza łuczniczka, a zaraz za nią kilkudziesięciu uzbrojony ch jeźdźców. Zające mknęły prosto na Bry tów, ale na nich samy ch mknęła chmara strzał. Robili uniki i uchy lali się przed pociskami z tak potworną prędkością, że oczy Felixa nie by ły w stanie uchwy cić ruchu, ale mimo to jeden Zając padł na ziemię z promieniem sterczący m spod żeber. Jeźdźcy wy jechali spomiędzy drzew, wy puszczając strzałę za strzałą. Kolejny Zając upadł na piach. Pozostali trzej dosięgnęli maiduńczy ków, dali susa. Dopiero wtedy Felix zdołał zaczerpnąć tchu, by wrzasnąć: – Żółwie i Zające, zabić więźniów i do ataku! DO ATAKU!

Nim Lowa nałoży ła trzecią strzałę, dwóch gry zło ziemię, ale zaraz dopadli ich pozostali trzej. Brązowe sy lwetki rozmazy wały się w pędzie, ostrza śmigały w powietrzu, tnąc i rąbiąc. Próbowała wy celować w któregoś, ale zby t szy bko się poruszali. Prędzej trafi któregoś ze swoich ludzi. Z rozmachem wrzuciła łuk do pokrowca i doby ła miecza. Próbowała naśladować ich ruchy, ale by ło to niemożliwe. Bły sk klingi, zamazany kształt – ty lko ty le widziała z przeciwników. Mężczy źni i kobiety wy li i spadali z koni, try skała krew. Wszy stko działo się tak szy bko, że nie dałaby głowy, czy zrzucili ich Skórzniacy, czy spanikowane zwierzę. Coś skoczy ło w jej stronę i chlasnęła to coś insty nktownie. Odczuła opór, napastnik zwalił się ciężko na piach. By ła to człekokształtna postać, cała okutana w brązową skórznię, kry jąca twarz za maską z dwoma szparami na oczy. Rozorała jej gardło mieczem. Stworzenie drgnęło, z rany chlusnęła krew, znieruchomiało. To nie mogli by ć ludzie, doszła do wniosku, ale wy glądało na to, że zabijało się ich jak ludzi, choć nie by ło to łatwe; zadała cios odruchowo, bez rozmy słu. Powiodła wzrokiem po swoich zastępach. Odkąd spostrzegli ich napastnicy, minęło ty lko kilka uderzeń serca, ale już by ło po poty czce. Co prawda usiekli pięć demonów, ale zby t wielu jej żołnierzy przy płaciło to zwy cięstwo ży ciem lub kalectwem. Ponad tuzin końskich grzbietów by ł pusty, co najmniej drugie ty le jeźdźców dociskało dłonie do ran. Usły szała z plaży rozkaz: – DO ATAKU! Felix wy prostował palec w ich stronę. Żelaźniacy i Skórzniacy podeszli do więźniów, unosząc broń, zapewne po to, by zabić ich i odebrać im energię. Lowa zagwizdała trzy razy – sy gnał do odwrotu. Jeśli ledwie piątka Skórzniaków tak przetrzebiła jej doborowy oddział, to tamci dokumentnie go unicestwią. Dała sy gnał do ucieczki, ale sądząc po szy bkości, jaką rozwinęły te potwory, jednak potrafiły biegać szy bciej od koni. By li w poważny ch opałach, a jej obrona Bry tanii nie zaczęła się zby t dobrze. – Na północ wzdłuż linii drzew! – wrzasnęła, szarpiąc za wodze i popędzając wierzchowca kopniakiem. Największe szanse przeży cia stwarzał odwrót trawiasty m pasem ziemi rozciągający m się pomiędzy plażą a drzewami, a potem wzdłuż zachodniego skraju lasu. Istniało ry zy ko, że drzewa spowolnią ich ucieczkę, ale na twardej ziemi i na otwartej przestrzeni konie z pewnością zdołają uciec demonom. A przy najmniej taką ży wiła nadzieję. Nie ujechali stu kroków, a demony zaczęły ich doganiać. Teraz, gdy niedobitki jej gwardii honorowej umknęły z plaży, zobaczy ła tam około dwudziestu trupów i pięć martwy ch koni – a by ł to ty lko rzut oka przez ramię. Jakim sposobem legioniści Felixa zabili ty lu jej najlepszy ch Wojowników w tak krótkim czasie? Jakiś kształt podźwignął się chwiejnie z zasłanej trupami ziemi i ogarnęła ją radość, że ktoś jeszcze przeży ł. Zaraz jednak pojęła, że to Skórzniak. Stwór pokręcił głową, spostrzegł umy kającą kawalerię – Lowa odniosła wrażenie, jakby spojrzał jej prosto w oczy – a potem ruszy ł w pogoń, wy machując ry tmicznie ramionami. W ledwie kilka uderzeń serca dobiegł do pobraty mców, którzy stale zmniejszali dy stans. Nie zanosiło się na to, by mieli

zwolnić. Już za moment dopędzą ty lną straż i ją zabiją, a potem wy rżną sobie drogę na czoło kolumny, aż nie zostanie już nikt do zabicia. Jej kawaleria zrobiłaby dokładnie tak samo, goniąc umy kającego wroga. Jeśli dalej będą uciekać, Skórzniacy dokończą to, co zaczęli na plaży. Jeśli podejmą walkę, wszy scy zginą, ale zabiorą ze sobą kilka demonów. – Borsucze jajca – zaklęła pod nosem. Przy szedł jej na my śl Mały Dug, gaworzący i machający rączkami, goły i wesoły. Widziała go na rozłożony m na klepisku futrze, bawiącego się ulubiony m trójnogim psem, podry wającego głowę, gdy ktoś wejdzie do chaty, a potem opuszczającego ją, gdy już zobaczy, że to nie mama. Która już nigdy nie wejdzie do chaty. Której nigdy już nie zobaczy. Podniosła gwizdek do ust i wy gwizdała rozkaz. Dwusetka zareagowała naty chmiast, jak przy stało na zdy scy plinowaną i znakomicie wy ćwiczoną jednostkę. Szarpnęli za wodze, by okręcić konie, i uformowali podwójny okrąg z Lową w środku. Zasty gli ze strzałami na cięciwach i poły skujący mi u boków mieczami. – Utrzy mać szy k! – rozkazała. Skórzniacy biegli najszy bciej, Żelaźniacy sadzili z łomotem dobre pięćdziesiąt kroków za nimi. Jazgot żelaza przy wodził na my śl spłoszone stado metalowy ch wołów. Najwidoczniej potwory reagowały na proste rozkazy w sty lu „do ataku”, ale nie miały pojęcia o strategii. I bardzo dobrze, pomy ślała. Może brak dy scy pliny pozwoli Malowi i reszcie pokonać demony, które zostaną po ostatniej walce Dwusetki. – Utrzy mać szy k! – powtórzy ła. – Dwie salwy na mój rozkaz, potem miecze! Od diabłów dzieliło ich najwy żej sto kroków... sześćdziesiąt. – Ognia! Dźwięk zwalniany ch cięciw brzmiał w jej uszach jak muzy ka. Strzały przecięły powietrze, tłum Skórzniaków zafalował jak ławica ry b, kilku padło. Gdy wy puścili drugą salwę, na ziemi rozłoży ł się jeden z Żelaźniaków. Czy żby strzały Elann fakty cznie zdołały przebić tak masy wny pancerz? Skoro tak, to przebije je również solidne pchnięcie mieczem. – BIJ, ZABIJ! – wrzasnęła. Wrzuciła łuk do pokrowca, uniosła miecz, wraziła pięty w koński bok. Wojownicy przy szli jej w sukurs. Pognali naprzód, mężczy źni i kobiety, rzucając demonom wy zwanie ochoczy m bitewny m okrzy kiem i pędząc im na spotkanie jak fala przy pły wu.

4 ROZDZIAŁ

Y

ilgarn Craton widział już kiedy ś tak ogromną chatę. By ło to wówczas, gdy przy padł mu zaszczy t eskortowania Jocanty Złotowłosej na jarmarku, który odby wał się w tamty m mieście o brukowany ch ulicach. Olbrzy mie chaciszcze przy pominało każdą inną chatę, ale wszy stko – drzwi, dach, nawet drewniane belki i gałązki, z który ch upleciono ściany – by ło niedorzecznie wielkie. Z odległości chata wy glądała nawet zgrabnie. Śmieszy ł go widok podziwiający ch ją ludzi, którzy wy glądali przy niej jak mrówki. Dopiero gdy się do niej zbliży ł, zobaczy ł, że tak naprawdę jest ohy dna. Czuł się przy niej jak jakiś kny pek, a Jocanta z niego

pokpiwała. Nowy rzy mski obóz, który wy rósł jak spod ziemi w niespełna godzinę, przy pomniał mu, jak się wówczas czuł. Wy glądał dokładnie jak ten zeszłoroczny, ty lko że wszy stko by ło cudacznie wielkie – tak jak w tamtej chacie. Okalający twierdzę rów by ł głębszy, palisada przewy ższała tamtą dwukrotnie, wrota by ły dwa razy masy wniejsze. Namioty za palisadą okazały się takie same jak rok temu, ale by ło ich mrowie. Przy tłaczał go ogrom tego wszy stkiego. Kręciło mu się w głowie, która dziwnie ciąży ła mu na ramionach. Czuł się tak, jakby miał się zaraz zrzy gać, a kto wie czy nie zesrać. Zatrzy mał się i schy lił, by dotknąć palców – to zwy kle pomagało. Jeden z eskortujący ch go legionistów warknął coś po łacinie. Yilgarn przełknął ślinę. Przejaśniło mu się w głowie. Śmiesznie pachniały te jaja, które zjadł na śniadanie. To pewnie przez to. Nigdy nie przepadał za mewimi jajkami – jak, na Belenosa, można by ło lubić jaja, które jechały ry bą? Więc to nie przez nerwy tak skołowaciał. Inni może przelękli się na widok giganty cznej twierdzy, ale to betka dla Yilgarna Cratona. Przełknął ślinę raz jeszcze i wy obraził sobie, jak Jocanta chwali jego bohaterskie czy ny, a potem wznowił marsz przez obozowisko. Szedł zamaszy ściej niż uprzednio, wy machiwał rozrośnięty mi ramionami i pręży ł pokaźne bicepsy. Wszy scy Rzy mianie, który ch mijał, przery wali wy kony wane czy nności i wlepiali w niego oniemiały wzrok, biorąc go zapewne za jakiegoś bry ty jskiego bohatera – który m przecież by ł! A niebawem stanie się też i rzy mskim bohaterem. Trzeba czegoś więcej niż kilku zbuków, by powalić Yilgarna Cratona! Ty m razem nie marnowali czasu na centuriona z piórami w hełmie i zaprowadzili go głęboko w trzewia obozu. Sądząc po liczbie ubrany ch na czarno mężczy zn i bufonów w brązach, musiał to by ć swoisty obóz wewnętrzny, zarezerwowany dla dowódcy. Poznał po ich twarzach, że się go spodziewali. No my ślę, na Belenosa. Miał generałowi z zaczeską sporo do powiedzenia.

Oczy Atlasa by ły jak zaklejone. Mocował się z nimi jakiś czas, aż w końcu dały się rozewrzeć. Oślepiło go światło, jakby ktoś naszpikował mu mózg strzałami. Chciał unieść rękę, by osłonić wzrok, ale nie zdołał, opuścił więc powieki. Gdy poruszy ł palcami, przeszy ł go ból. Spróbował raz jeszcze otworzy ć oczy, ty m razem powoli. Siedział w jakiejś chacie, coś obrzy dliwego gotowało się w kotle nad paleniskiem. A więc przy najmniej jego nos działał, choć Atlas by łby wdzięczny bogom, gdy by przestał. Dosły szał jakiś dźwięk po swojej prawej – czy li uszy również działają. Nie mógł obrócić głowy, więc ograniczy ł się do ruchu oczu. Bijące z okna jaskrawe światło wy doby ło z półmroku sy lwetkę przy sadzistej kobiety z burzą kręcony ch włosów na głowie. Stała ty łem i robiła coś przy stole. Minęło trochę czasu, nim zaniechała roboty i podeszła, górując nad nim jak nad dzieckiem. Mogła mieć z siedemdziesiąt lat, ale pewnie stała na nogach, a z zatroskanej twarzy

spoglądały na niego ży we oczy. Trzy mała w ręku żelazny nóż. Atlas stężał na jego widok, ale zaraz wy czy tał z twarzy starowinki, że nie jest ty pem okrutnicy. – Możesz się ruszać? – spy tała. Miała ten sam akcent co Dug, czy li pochodziła z dziczy na północy Bry tanii. Zamrugał. Pokręciła głową, jakby poiry towana jego zachowaniem, po czy m zniknęła z jego pola widzenia, by pojawić się zaraz z drewniany m dzbanem o szerokiej szy jce. Ujęła jego policzki zaskakująco silny mi palcami, ścisnęła mu usta, by się otworzy ły, i wlała nieco zawartości dzbana. Atlas przełknął. By ła to woda zmieszana z miodem, sokiem jabłkowy m i inny mi składnikami, który ch nie udało mu się zidenty fikować. Skinęła głową, burknęła coś z saty sfakcją i wlała mu do ust drugi ły k. Uniósł na nią wzrok i zamrugał kilka razy. By ł ciekaw, kim jest ta kobieta. Zastanawiało go, co się właściwie stało, dokąd trafił, czemu nie może się ruszy ć i tak dalej. Starowinka nie zaspokoiła jego ciekawości. Ły k po ły ku wlała mu do gardła całą zawartość dzbana, a potem poczłapała do kąta, by zamieszać ły chą w śmierdzący m kotle. Następnie, odwróciwszy się do Atlasa plecami, wróciła do tego, co robiła przy blacie. Sfrustrowany Kuszy ta mógł ty lko wściekle mrugać. Gdy by by ł na jej miejscu, nie ty lko wy jaśniłby sobie, co się, na Sobeka, dzieje, ale i ustalił jakiś pry mity wny szy fr, który pozwoliłby im na komunikację – jedno mrugnięcie na tak, dwa na nie, trzy na „podrap mnie, proszę, w ramię” i tak dalej. Ale nie, kobieta miała najwy raźniej mnóstwo na głowie i ani chwili dla unieruchomionego faceta z mnóstwem py tań i swędzący m jak cholera ramieniem. Robiła, co tam miała do roboty, zupełnie jakby zwalisty afry kański wojownik nie zajmował połowy jej chaty. Atlas poobserwował ją chwilę, a potem zapadł w sen.

5 ROZDZIAŁ

N

ie, nie, nie zabijać wszy stkich! Nie zabijać wszy stkich! – darł się Felix, biegnąc ile sił w nogach w kierunku walczący ch, ale równie dobrze mógłby drzeć się do drzew, by wy szły z ziemi i zaczęły pląsać. Żółwie i Zające wpadły w szał, uwijały się między ludźmi i końmi, rąbiąc wszy stko, co się ruszało. Krety ni! Zabili wszy stkich Galów na plaży, bo nie umieli trzy mać nerwów na wodzy, a teraz wy rzy nają w pień Bry tów. Jedy ny mi ludźmi, który mi mogli się poży wić, by ła teraz ty lko siedmioosobowa załoga. A potrzebują przecież o wiele więcej paliwa!

– Zostawcie chociaż kilku! – wrzeszczał, niesły szany przez nikogo. – Głup! Bistan! Kilka Zajęcy rzuciło się w pogoń za uciekający mi końmi. Ganiają za nimi po plaży jak ostatni idioci, na litość Marsa! Ze zwierząt prawie nie dało się zaczerpnąć energii. Potrzebowali ludzi, a ci głupcy mordowali wszy stko, co im się nawinęło. Zupełnie jak legioniści, którzy zaraz po lądowaniu na obcej ziemi zżerają do ostatka zgromadzone zapasy, zanim się upewnią, czy znajdą tu cokolwiek do zjedzenia. Felix zwolnił, dobiegając do pierwszego powalonego Żółwia, którego zbłąkana strzała trafiła w oko. Wsparł nogę na ramieniu giganta i obrócił go na plecy. Zimny trup. Żółwie by ły twarde, ale wy starczy ło wpakować im w oko coś ostrego, a ginęły. Pociągnął za strzałę i wy rwał ją olbrzy mowi z czaszki. Wy szła z nieprzy jemny m, ssący m odgłosem, aż zadrżał. Wspaniała robota, musiał przy znać. Grot by ł zmy ślnie zaprojektowany i wy konany, przewy ższał wszy stko, co mieli w zanadrzu Rzy mianie. Robota Nancarrow, bez wątpienia. Musi zadbać, by przeży ła, kiedy będzie zagarniał te ziemie. Zaprojektowała i wy kuła zbroję Tadmana Dantadmana, prototy p znakomitego pancerza noszonego teraz przez Żółwie. Inni kowale wzorowali się na jej pomy słach. Zdarzali się w Rzy mie zdolni rzemieślnicy, ale żaden z nich nie odznaczał się taką inwencją jak Elann. A poza ty m Felix pozabijał wszy stkich, aby nie zdradzili nikomu tajemnicy jego legionu. Elann będzie dla niego pracować. Może wy my śli jakąś osłonę na oczy, na przy kład siatkę z żelazny ch drutów? Znalazł po drodze kolejne zabite Żółwie – wszy stkie ze strzałami w głowach. Zanosił modły do Diany, by na ty ch kilku się skończy ło, choć wiedział, że nie ma na to szans. Spodziewał się znaleźć wśród trupów kolejne Zające, ale chy ba pozostałe Żółwie mają się dobrze? Miał też nadzieję, że ten jeden Zając, który z opóźnieniem dołączy ł do bitwy, odniósłszy rany na plaży, to by ł Bistan. Sądząc po ty m, jak biegł, to musiał by ć on, ale nie sposób by ło stwierdzić na pewno przez kaptur i maskę. Pole walki wy glądało, jakby ktoś porąbał stado koni i tłum ludzi, a potem wściekłe lisy przeżuły i rozwlokły wszędzie wokoło pozostawione bez opieki mięso. Żółwie i te spośród Zajęcy, które nie pobiegły dobijać koni, grzebały w trupiarni, szukając niedobitków do zarżnięcia. Żadny ch nie by ło. – Bistan! – zawołał ochry ple Felix. – Gdzie jest Bistan!? Zbliży ł się do niego zbry zgany krwią legionista w skórzni, poty kając się i niosąc w dłoni coś, co musiało by ć ludzką kością udową lub jakiś mniejszy m gnatem konia. – Co jest, szefie? Ty m razem ucieszy ł się na dźwięk ty ch słów.

Lowa objęła Adlerę w talii. Koń gnał na złamanie karku. Słaniała się na nogach, szukając kapitan Dwusetki na polu bitwy, i za nic nie mogła znaleźć. Nagle to Adlera znalazła ją i wciągnęła na

swojego konia, a potem popędziła go do cwału. Meandrując między Żelaźniakami, czy m prędzej uciekły z plaży i wniknęły między diuny, gdzie miały nadzieję zgubić pogoń. Lowa zachowała ty lko ty le przy tomności umy słu, by ogarnąć to wszy stko, nim zaczęła odchodzić ją świadomość. Jej prawy rękaw by ł czerwony od krwi. Chy ba z rany na głowie, w której kręciło jej się, jakby by ła kamieniem w rozpędzonej procy. Ze wszy stkich sił próbowała sobie przy pomnieć, co się właściwie stało. Trafiła Skórzniaka drugą strzałą, potem padło ich jeszcze kilku, aż wreszcie weszli w zwarcie. Naty chmiast spadła z konia, możliwe, że zabiła Skórzniaka, który posłał ją z grzbietu na ziemię, a potem wzięła się do Żelaźniaka. Następny m, co pamiętała, by ła Adlera i to, że znalazła się na jej koniu. – Musimy wracać – wy krztusiła królowa przez zeszty wniałe usta. – Wszy scy nie ży ją – powiedziała Adlera. – Jak wrócimy, też zginiemy. Jesteś nam potrzebna. Wracamy do Pierdolca. – Nie. – Jesteś nam potrzebna – powtórzy ła kapitan. – Głupio tak ginąć. Lowa wcale nie czuła, że zasługuje na ży cie. Właśnie powiodła dwustu ludzi na śmierć. Jeśli jej najlepiej wy trenowani i najzdolniejsi Wojownicy zostali zmieceni z powierzchni ziemi, zabiwszy ty lko garstkę ty ch piekielników, to czy Bry tania miała jakąkolwiek szansę na zwy cięstwo? Mimo to królowa wiedziała, że Adlera ma rację. Czuła się jak najpodlejszy z dekowników, ale musiały wrócić do bazy. A co więcej, pomy ślała, czując się jeszcze bardziej winna, w Wielkim Pierdolcu by ł pewien mały chłopczy k, którego desperacko pragnęła zobaczy ć. Wpiła palce w koszulę Adlery i obejrzała się, by sprawdzić, czy ktoś ich goni. Dobrze zrobiła. Jeden Skórzniak pędził za nimi leśną ścieżką. Brakowało mu do nich sto kroków, ale sukcesy wnie skracał dy stans. – Adlero... Kapitan rzuciła okiem przez ramię. – Na łoniacze Danu – wy mamrotała. – Istotnie – zgodziła się Lowa. – Musimy się zatrzy mać i walczy ć. – Ja to zrobię. Ty jedź dalej. – Nie. We dwie mamy większe szanse. – Jesteś ranna, będziesz ty lko przeszkadzać. Musisz wrócić i poprowadzić Maidun i całą Bry tanię do zwy cięstwa. Ja nie... – Adlera, nie – nie pozwoliła jej skończy ć. – To zby t wiele, ja... – Zrobię, jak powiedziałam – zrewanżowała się podwładna. – A poza ty m skąd wiesz, może go rozwalę? Adlera wstała, nie zwalniając galopu, okręciła się, po czy m położy ła Lowie ręce na ramionach i przeskoczy ła nad jej głową, doby wając miecza w locie. – Zabij dla mnie ty ch rzy mskich skurwieli! – zawołała niknący m w oddali głosem. Lowa gnała przed siebie, lawirując między drzewami. Wiedziała, że Adlera po raz kolejny miała rację – musiała wrócić do bazy i stanąć na czele swojej armii. Zacisnęła powieki. Jeden duch więcej pośród ty ch, które będą nawiedzać ją w snach.

6 ROZDZIAŁ

R

agnall nie rozumiał, co jest grane. Mieli na wy brzeżu bazę nie do zdoby cia. Od momentu lądowania minęło raptem parę godzin. Nie widział, by jacy ś zwiadowcy opuszczali obóz. W tej sy tuacji najlepiej chy ba okopać się i wy glądać przeciwnika z murów, a nie od razu pchać się na nieznane ziemie? Dlaczego więc Cezar rozkazał centurionom przy gotować pięć legionów do wy marszu jutro o świcie? Generał niewątpliwie wiedział, co robi, jak zawsze zresztą, ale Ragnall zupełnie nie rozumiał, co nim powoduje. – Królu Ragnallu! – Ty mi słowami zwrócił się do niego Cezar, gdy skończy ł tłumaczy ć

porządek marszu centurionom z piórami w hełmach i odprawił ich do obowiązków. Ragnall uniósł rękę. – Jak się miewa królowa? Wahał się przez moment. Kilku centurionów obejrzało się, sły sząc tego „króla”. Z ich oczu Ragnall wy czy tał tłumioną, lecz niewątpliwą wrogość. Ku której mieli powody, musiał przy znać. Dziwnie brzmiały mu w uszach ty tuły królewskie, które poprzedzały imiona jego i Wiosny. Wciąż nie mógł ogarnąć umy słem, że otrzy mają we władanie całą przy szłą prowincję rzy mską, ich ojczy znę, Bry tanię! Zwłaszcza że nie zrobili nic, by na to zasłuży ć. W Rzy mie mężczy źni musieli zabiegać o swoją pozy cję. Owszem, by ły w stolicy wielkie rody, do który ch przy należność pozwalała wy sforować się w ty m wy ścigu szczurów, ale koniec końców liczy ły się przede wszy stkim kompetencje. Cezar, Krassus, Pompejusz – wszy scy oni pięli się na szczy t drogą pełną wy rzeczeń, nieustannie rozpy chając się łokciami i skrupulatnie planując kilka kroków naprzód. U zarania dziejów Rzy mem władali królowie, ale Rzy mianie szy bko pojęli głupotę i niesprawiedliwość monarchii. Pozby li się ich prawie pięćset lat temu i zastąpili wy bierany mi urzędnikami. Oto, jak daleko by li przed Bry tami. Ale tego chłodnego letniego wieczoru by li w Bry tanii, nie w Rzy mie. I naprawdę on i Wiosna mieli zostać królem i królową. Ragnallowi marzy ły się łaźnie w zamku Maidun. Gruntowną przebudowę Bry tanii zacznie właśnie od nich – wielkich marmurowy ch łaźni wy pełniony ch gorącą wodą, zaraz obok swojego pałacu w Gnieździe. Będzie miał swój własny pałac. Spali tę budę Zadara i Lowy, zastąpi ją marmurowy m pałacem tak wielkim i olśniewający m jak teatr Pompejusza. Albo czy mś jeszcze większy m i bardziej olśniewający m – kto bogatemu zabroni? Sły szał o trójkątny ch grobowcach w Egipcie, które by ły podobno największy mi budowlami na świecie. Do czasu, obiecał sobie. Bry tom będzie potrzebne coś, na czy m mogliby skupić wy siłki, sy mbol nowego porządku. Równie dobrze może to by ć pałac Maidun króla Ragnalla. – Królowa ma się dobrze, mój generale, gratuluje ci udanego dotarcia do Bry tanii – odpowiedział. – Bardzo Cezarowi miło. A teraz posłuchaj mnie, Ragnallu: Cezar wie, iż młode by czki łakną przy gód i rwą się do bitwy – Ragnall potwierdził skinieniem, w skry tości ducha wcale nie rwąc się do bitwy z zabijakami takimi jak Atlas czy Chamanca – lecz ty musisz pozostać w obozie na wy brzeżu i chronić królową, pilnować, by została wśród Rzy mian. Nie pozwolisz jej wrócić do Bry tów. Czy to jasne? – Tak. O Cezarze, waham się, czy kłopotać cię tak try wialną sprawą, lecz czuję się w obowiązku wspomnieć o pewny m problemie, który możemy niebawem napotkać. Królowa została zaatakowana... – Dobrze – rzekł Cezar, odprawiając go machnięciem generalskiej dłoni. Przestał słuchać po „tak”. – Gdzie jest Mumarra? – zapy tał kogoś innego. – Tutaj! – Główny budowniczy, ty kowaty koleżka o rekinim uśmiechu, postąpił krok naprzód. – Armia potrzebuje na jutro trzech identy czny ch taranów, każdy długi na trzy dzieści metrów i o średnicy... Ragnall odszedł. Cezar będzie wy dawał rozkazy do późna, a potem wróci do namiotu, gdzie naty chmiast zaśnie. Nie miał czasu na rozmowy o problemach Ragnalla – czy też właściwie Wiosny.

Kwintusa nie by ło na spotkaniu, co świadczy ło o ty m, że jeszcze nie doszedł do siebie, choć przecież nie musiał czekać do wy zdrowienia, by wy dawać rozkazy swoim zausznikom... Ale przecież nie ośmieli się zaatakować Wiosny teraz, gdy została objęta protekcją samego Cezara, prawda? Choć czy można mieć pewność? Ludzie tacy jak Kwintus mieli dostateczne środki i wpły wy, by uniknąć skazania za dowolne przestępstwo, a zemsta na dziewczy nie, która go wy kastrowała, z pewnością warta jest małego ry zy ka.

– Bierz dupę w troki – powiedział jej Dug. – Korzy staj, póki nie jesteś skuta. Wiosna potrząsnęła głową. – Zostanę tu, dopóki nie będę miała czegoś, co przy da się Lowie. – Masz samą siebie. To jej wy starczy. Po prostu idź. – No tak, z pewnością będzie skakać z radości na mój widok. Dałam się złapać, dałam zabić psy... Nie. Muszę coś jej przy nieść, muszę się dowiedzieć czegoś uży tecznego. Albo zabić Cezara. – Ty i twój łuk bardzo by jej się teraz przy dały. Mogłaby ś przesądzić o losie bitwy, a nawet wojny. I, co ważniejsze, jak zostaniesz tu jeszcze trochę, w końcu dorwie cię Kwintus. – Już raz zadałam mu bobu. – Ano, ale ty lko jemu. Następny m razem przy jdzie po ciebie z koleżkami. I jeszcze jedno: Lowa cię kocha, a że przechodzi teraz naprawdę gówniane chwile, to... – Lowa mnie kocha! No, tego jeszcze nie grali! – Pewnie, że kocha. Nie mogła się z tobą zobaczy ć po mojej śmierci, bo rodziła dziecko, a potem musiała się przy gotować na inwazję. Jesteś wspaniałą dziewczy ną, Wiosno, najlepszą na świecie, ale musisz zacząć przy najmniej starać się patrzeć na świat oczami inny ch. – Kiedy patrzę! Cały czas! A w ogóle to nie mogę stąd odejść bez twojego młota. – A gdzie go posiałaś? – Nie wiem. Chy ba wciąż ma go pretorianin, który go zabrał. – Jeśli uciekniesz stąd teraz, będziesz mogła poprosić Elann o ty siąc młotów. – Pewnie masz rację... – Mam, mam. – Dobra. Muszę ty lko spakować mój... – Znowu mówisz do siebie? – zagaił Ragnall, wsuwając się do namiotu. Za nim szli Ferrandus i Tercjusz z naręczem żelaznego łańcucha. – Muszę czasem pogadać z kimś inteligentny m. – A to dobre. Wy bacz ten łańcuch, ale Cezar kazał cię skuć, żeby ś czasem nie uciekła. – To tak się traktuje małżonkę? – Wy dęła komicznie wargę. – My ślałam, że jesteś inny. – Raz jeszcze: wy bacz. – Ale co jeśli przy jdzie tu Kwintus? Nie będę się mogła bronić.

– Przy kujemy cię ty lko za kostkę. Wciąż będziesz mogła zrobić mu to, co zrobiłaś poprzednio. – Oj, wątpię. – Czemu? Wiosna zaprawiła swoje słowa uniesieniem brwi. Zrozumienie wy pły nęło na przy stojną twarz Ragnalla. Ciacho z niego i miał co nieco pod kopułą, ale by ł by stry jak woda w latry nie. – Zgoda, ale wiesz, o co mi chodzi. A poza ty m zostawiam cię pod troskliwą opieką Ferrandusa i Tercjusza. – Tak, bardzo się przy dali ostatnim razem. – Zmierzy ła wzrokiem obu strażników. Po skonfundowany ch minach odgadła, że zorientowali się, iż mówiła o nich. – Ty m razem prędzej Kwintusa zabiją, niż pozwolą mu przejść. Nie zapominaj, że groził wcześniej rodzinie Tercjusza. Ty lko dlatego go do ciebie dopuścili. – A ty m razem będzie inaczej? – Powiedziałem im, że mają zabić Kwintusa, jeśli będzie ci się naprzy krzał, oraz że sam Cezar roztoczy opiekę nad ich rodzinami, gdy to zrobią. – A to prawda? – By ć może. – Co by ś nie mówił, ja tam wciąż uważam, że łańcuch to głupi pomy sł. Przy rzekam, że nie będę próbować ucieczki. Niby po co? Ragnall zajrzał jej w oczy, ona zaś przy brała najniewinniejszą i najbardziej godną zaufania minę ze swojego arsenału min. – Przy kro mi, ale nie – rzekł, kręcąc głową, a potem dodał po łacinie: – Ferrandusie, przy kuj ją za kostkę do ramy łóżka. Upewnij się, że nie ma jak uciec. Ferrandus skinął głową i ruszy ł w jej stronę, dzwoniąc łańcuchem jak czarny duch.

7 ROZDZIAŁ

J

agganoch szedł główną aleją otoczonego murem miasteczka, robiąc możliwie najmniej hałasu i strzy gąc uszami. Z boku drogi znajdowała się drewniana kładka dla pieszy ch, żeby nie blokowali ruchu pojazdów, lecz ludzie pokroju Jagganocha chadzali wy łącznie środkiem drogi, zawsze. Gdy by akurat jechały tędy jakieś wozy, musiały by ustąpić mu miejsca. Miasto by ło opustoszałe, ale któż wie, co czai się na tej wy sepce na krańcu świata? Któż może wiedzieć, jakie demony i diabły zamieszkujące te barbarzy ńskie ziemie wy chy ną na niego za moment zza rogu, śliniąc się pożądliwie na widok jego wspaniałego afry kańskiego mięsa,

z pewnością o wiele lepszego od każdego, jakiego dotąd próbowały ? Ale miasteczko nie wy glądało mu na siedzibę demonów. Wy glądało raczej... zwy czajnie. Stojące w szeregu przy drodze chaty by ły przy sadziste, duże i solidne. Budowniczowie najwy raźniej szczy cili się swoją profesją i wy kończy li domy jak należy, nie plamiąc niskich bry ł fry wolny mi ornamentami i try wialny mi rzeźbami, takimi jak te, który mi te rzy mskie cioty osry wały wszy stkie budy nki w swojej stolicy. Właściwie to prosperujące małe miasteczko nie różniło się zby tnio od ty ch w jego rodzinny ch stronach, daleko za dwoma morzami i bezkresny m oceanem piasku. Te ziemie od razu przy padły mu do gustu bardziej niż cholerna Italia. Wiejska okolica naokoło posiadłości Pompejusza nieopodal Rzy mu dzieliła się na dwa ty py : pierwszy stanowiły olbrzy mie kamienne gospodarstwa, które mieściły pojedy ncze rodziny oraz robotników i niewolników, drugi – zapadnięte i cuchnące jak doły kloaczne nory italskiej biedoty, wy pędzonej z ojcowizny przez bogate rody. Bieda obrażała Jagganocha. Ojciec powiedział mu kiedy ś, że biedacy są bardziej produkty wni, jeśli zapewnić im minimum godności. Zwy kli ludzie niczy m nie różnią się od zwierząt. Jeśli dbało się o zdrowie i wy godę chłopów oraz o to, by mieli co jeść, zachowy wali się lepiej, pracowali ciężej i nie śmierdzieli gównem. Ale Rzy mianie by li za wąscy w uszach, żeby to pojąć. Zamiast przeznaczy ć swoje bogactwa, by uczy nić biedny ch bardziej produkty wny mi, podwy ższali ty lko mury, żeby nie musieć patrzeć na ich umorusane twarze, i sadzili ogrody, by nie czuć ich fetoru. Podniósł wzrok. Wioska może i niczy m się nie wy różniała, ale tutaj, na skraju świata, niebo o wiele niżej zwieszało się nad ziemią. Bóg Sobek stworzy ł świat na odwrocie swojej wklęsłej, okrągłej tarczy, gdy odłoży ł ją po pokonaniu wszy stkich inny ch bogów. A więc niebo wznosiło się najwy żej ponad Yonkarią, która znajdowała się w środku świata. W Italii znajdowało się nieco niżej, tutaj zaś, u samej krawędzi boskiej tarczy, człowieka dzieliło od nieba raptem kilkaset stóp. Jagganoch widy wał niebo o tej barwie również w Afry ce, ale nigdy z tak bliska. Pośledniejszy mąż strwoży łby się na tę my śl, ale nie on. Wy grażając niebiosom pięścią, postanowił podróżować dalej, póki nie dotrze do miejsca, gdzie niebo sty ka się z ziemią. Jeśli z wiszący ch nad nim chmur spoglądali na niego jacy ś bry ty jscy bogowie, Sobek pogromi ich raz jeszcze, tak jak zrobił to w przeszłości. Niech ty lko spróbują mieszać szy ki księciu Jagganochowi. Coś gruchnęło za jego plecami, ale się nie odwrócił. To słonie burzy ły chaty, by mieć gdzie spać. Bestie będą jutro marudne. Zawsze tak by ło, gdy obcinał im racje ży wnościowe. Cezar obiecał, że znajdą ży wność w bry ty jskich wioskach, ale tutejsze spichrze okazały się tak puste jak te chaty. Rozległo się trąbienie Bandondy, jakby na potwierdzenie jego my śli. Słoń jak głodny, to zły. Zabrali paszy ty lko na dwa dni, lub cztery, jeśli wy dzielać ją po pół porcji, jak robili to teraz. Cezar kazał mu się trzy mać po południowej stronie głównego obozowiska, aż nie przy woła go przed swoje oblicze. Ale Jagganoch nie przy jmował rozkazów od nikogo, a już na pewno nie od człowieka, który waży się go „przy wołać”! Jutro poprowadzi słonie na północ, odnajdzie Rzy mian i zażąda zapasów. Jeśli odmówią, pokaże im, do czego jest zdolne stado rozzłoszczony ch i wy głodniały ch słoni, zwłaszcza takich, które y onkarscy treserzy od pokoleń uczą smaku ludzkiego mięsa. Ojciec kazał mu słuchać Pompejusza, a Pompejusz przekazał go pod władzę Cezara. Robił,

co kazali mu robić Rzy mianie, ale serce Jagganocha wiedziało, że słucha on jedy nie swojego ojca. A jego ojciec by ł daleko, daleko stąd, za dwoma morzami i bezkresny m oceanem piasku. Nie by ło tu nikogo, komu by łby winny posłuszeństwo. Kolejny słoń zatrąbił, a dźwięk zbiegł się w czasie z inny m odgłosem – odgłosem kroków. Jagganoch szedł dalej, nie odwracając się. Demony i diabły z pewnością nie by ły na ty le mądre, by podczas polowania korzy stać z zasłony dźwięku. Nie, ten ktoś przed nim by ł człowiekiem. Samotny m, wy wnioskował, i drobny m. Kobieta lub młodzieniec. Zdusił w palcach rękojeść swojej drewnianej maczugi. Broń wy rzezano z gałęzi najtwardszego drzewa, głownię wy polerowano na bły sk, trzonek ociosano i wy palono, aż stał się twardszy od żelaza. By ła więcej niż ty lko bronią. W tej chwili stanowiła laskę i sondę, którą podpierał się, chodząc, oraz którą doty kał tego, czego nie chciał doty kać ręką – psiego gówna, dajmy na to, aby ocenić, od jak dawna miasteczko jest opustoszałe. Można nią również by ło rzucać na dalekie dy stanse albo po prostu uży wać w charakterze broni ręcznej. Nikt nie mógł dorównać Jagganochowi w walce maczugą. Wielokrotnie mściwi Rzy mianie, który m marzy ł się odwet za stratowany ch ziomków, próbowali atakować go mieczami, spodziewając się łatwego zwy cięstwa nad jedny m mężczy zną z kijem. Zamiast odwetu znajdowali szy bką śmierć. Postać by ła na ty le blisko, że sły szał już jej oddech. Kobieta, z pewnością kobieta. Nieważne. Kobiety zabijał z nie mniejszą przy jemnością. Minął zaułek, w który m, jak sądził, chowała się napastniczka, i usły szał pły tki rwany oddech. Znał ten dźwięk – tak oddy chał każdy drapieżca. On, przed zabiciem ofiary, również. I lwy. Kobieta dopadnie go lada moment. Bardzo się zdziwi.

Chamanca zniknęła za chatą, gdy Afry kańczy k w brązowy m hełmie przechodził obok niej. Nawet robił wrażenie. By ł o wiele szczuplejszy od Atlasa, ale mimo przerzuconej przez ramię lwiej skóry dało się dostrzec jego klatkę piersiową i jedną rękę, widziała więc wy raźnie zary sowane, napierające na siebie węzły mięśni. Poza lwią skórą miał na sobie skórzaną spódniczkę legionisty i sandały, lecz zamiast miecza trzy mał długą maczugę. Korzy stał z niej jak z laski, ale po zary sowaniach i pęknięciach na głowni Ibery jka poznała, że służy też do walki. Nie przy szła tutaj, by walczy ć. Dotąd nawet nie miała na to ochoty, ponieważ jej własny cep bojowy, miecz i zęby nie zdały by się na wiele w starciu z giganty czny mi zwierzętami bojowy mi. Widziała już słonie w Iberii – imponowały rozmiarami, ale dopiero te tutaj by ły naprawdę olbrzy mie. Nie uporają się z nimi tak łatwo. Ale zabicie tego człowieka to mądre posunięcie, uznała – by ł w końcu dowódcą i sam pchał się między jej zęby, wy puszczając się samemu na patrol do obcego sioła. Wy glądał na takiego, w którego ży łach pły nie całe mnóstwo smakowitej krwi. To taki mały naddatek.

Minął jej kry jówkę, a ona weszła mu na ogon, nie wy dając najmniejszego dźwięku. Nie wy glądał jej na ułomka, by ł gibki i silny. Rozważała cios w kręgosłup, by go unieruchomić, nim przejdzie do rzeczy. Ty le że to by łoby nudne. Runęła na niego.

8 ROZDZIAŁ

F

elix przechadzał się między zmasakrowany mi Bry tami. Oczy łzawiły mu od ostrej woni treści żołądkowej. Wiedział, że większość znajduje ten smród obrzy dliwy m, ale on wdy chał go z przy jemnością i drżał z rozkoszy. Odnajdy wał przy jemność w wielu zapachach, które brzy dziły inny ch – gnijącego mięsa, brudnego ciała, stęchłego moczu – ale jego ulubiony m by ł fetor wy patroszony ch ludzi. Znalazł jeszcze cztery martwe Zające, co znaczy ło, że zaraz po lądowaniu stracił osiem – prawie jedną czwartą oddziału. By ł zaskoczony i wściekły, że ty lu dało się zabić. A co bardziej

zaskakujące, w starciu stracił ży cie jeszcze jeden Żółw. Jakiś maiduńczy k wraził miecz pomiędzy pły ty pancerza i sięgnął serca. Nieźle, nieźle, pomy ślał Felix. Żołnierz znalazł kolejny słaby punkt zbroi, który uwięziona Elann będzie musiała jakoś zasłonić. Podsumowując: zostało mu dwadzieścia siedem Zajęcy i osiemnaście Żółwi, a nie zapuścił się dalej niż pięćset kroków od brzegu. I by ły to szkody poczy nione przez zaledwie ułamek bry ty jskiej armii. Lecz z drugiej strony, pomy ślał Felix, skoro ta hałastra zabiła dziesięciu jego legionistów, podczas gdy cała armia Usipetów i Tenkterów nie zabiła ani jednego... To musiała by ć elitarna jednostka Lowy, ekwiwalent Pięćdziesiątki Zadara! A jego legion właśnie ją unicestwił. Prawda, stracił w tej bitwie dziesięciu ludzi – zby t wiele, jak by nie patrzeć – ale jest bardzo prawdopodobne, że nie natrafią już w Bry tanii na tak dobry ch żołnierzy. Następny m razem nie popełni błędu i rzuci na pierwszy ogień Żółwie, każąc im zasłonić szpary na oczy ręką, a Zające ruszą do ataku za nimi. Tak, dzięki tej takty ce nie powinien już stracić ani jednego żołnierza. Sporo go kosztowała ta lekcja. Kolejny m problemem do rozwiązania by ła kwestia paliwa – zuży li wszy stkich więźniów i została ty lko siedmioosobowa załoga okrętu. Nie by ł to koniec świata, musiał po prostu znaleźć jakąś wioskę w przeciągu godziny, zanim legioniści zuży ją siłę ży ciową swoich ofiar. Gdy się nad ty m zastanawiał, podszedł do niego Bistan, torując sobie ścieżkę przez krwawe bagno. – Jeden uciekł! – oznajmił wesoło. – Kobieta na koniu. Jakaś inna kobieta spowolniła jednego z Zajęcy, żeby jej przy jaciółka zdołała uciec. – Na Marsa! – wściekł się Felix. Jak... Zresztą nieważne. To nawet lepiej, że ktoś ocalał, dzięki temu wieść o jego legionie rozejdzie się wśród Bry tów. Może strach skłoni ich do kapitulacji. Poszukał wzrokiem ży wego konia. Nie znalazł, więc wszedł Głupowi na barana i zostawiwszy na straży okrętu dwa Żółwie i dwa Zające oraz załogę, ruszy ł ze swoim legionem na zachód, trzy mając się wy brzeża. Wiele w ży ciu podróżował i gdziekolwiek się znalazł, zawsze by ła jakaś przy brzeżna wioska do zrównania z ziemią. Jazda na grzbiecie Głupa poprawiła mu nastrój. Zupełnie jakby wy prawiał się na łowy z własną watahą. Słońce za ich plecami chy liło się ku zachodowi, cienie wy ciągały się przed nimi, kreśląc na nieznanej ziemi ciemne smugi. Ponad falami, po prawej stronie, wieczorne promienie barwiły błękit nieba rdzawy m odcieniem. Wkrótce wesołość ustąpiła miejsca obawie. Nie zobaczy li ani ży wej duszy, ani jednej bijącej w niebo smugi dy mu, która znaczy łaby położenie wioski. Pola by ły ogołocone ze zboża, drzewa pozbawione owoców. Kiedy już natknęli się na jakąś wioskę, okazała się opustoszała, spichrze opróżnione, chaty pootwierane na oścież i puste. Nie by ło nawet jednej kury drapiącej w ziemi. Potem znaleźli drugie sioło, wciśnięte w skalny jar nad samy m morzem. Nim zeszli do niego stromą, lecz wy brukowaną porządnie ulicą, zapadł zmrok, oni zaś znaleźli się w odległości co najmniej dziesięciu mil od okrętu. Moc zaczerpnięta z maiduńczy ków się wy czerpała i ty lko Bistan zachował jej resztki. Felix zaczął Głupowi ciąży ć, druid zlazł więc na ziemię i zaczął iść wraz ze wszy stkimi. – Opadam z sił, szefie – zaraportował dowódca Zajęcy. – O, wy czerpały się w ty m momencie. Co robimy ?

– Szukamy wioski! – odwrzasnął. Przecież muszą tu gdzieś by ć jacy ś uparci starcy, którzy nie chcieli opuścić swy ch nor. – Nikogo tu nie ma, szefuniu. Szukaliśmy wszędzie. – Dobrze już, wy daj komendę na baczność. Wracamy na okręt. Ale nie ty. – A co ja mam zrobić? – Pójdziesz na południowy wschód. Jeśli nadarzy się okazja do zaczerpnięcia energii, skorzy stasz z niej. Znajdziesz Cezara i powiesz mu, że potrzebni nam ludzie na paszę. – Jasne! Pobiegł we wskazany m kierunku.

9 ROZDZIAŁ

J

agganoch poczuł, jak ziemia poruszy ła się pod ciężarem kobiety, a jej oddech zabrzmiał w jego uszach jak krzy k. Ona skoczy ła, on przy padł do ziemi, złapał maczugę za trzonek i zawirował. Gdy by trafił ją w żebra, jak zamy ślał, by łoby po walce, ale jakimś cudem wy winęła się spod obucha, wy lądowała na ziemi i wtłoczy ła mu w twarz drobną, lecz twardą piąstkę. Odleciał do ty łu, ale zdołał jeszcze maczugą wy garnąć spod niej nogi. Kobieta upadła na ręce i odbiła się spręży ście, wy konując salto w ty ł. Imponująca prędkość i gibkość, pomy ślał. Skrzy żowała i rozkrzy żowała ramiona, a kiedy oba znieruchomiały po bokach, miała już

w nich kiścień i miecz. Jej zęby spiłowane by ły w szpice. By ła niska i ubrana jak służebna dziewka na orgii, ale biła od niej energia. Po raz pierwszy od szczenięcy ch lat Jagganoch cofnął się o krok przed przeciwnikiem. – Szy bki jesteś – powiedziała. – Ty szy bsza. – Tak. – Ale ja silniejszy. – Uśmiechnął się. – Wątpię. – Ibery jka, nie my lę się? – Nie my lisz. – I to piękna. – Co prawda, to prawda – zgodziła się. – Może zamiast walczy ć, powinniśmy się kochać? Rozszerzy ła usta w uśmiechu i pokręciła głową. – Schlebiasz mi, ale podziękuję. Mam już jednego Afry kańczy ka. Jesteś zbędny i zostaniesz wy trzebiony. Jagganoch szukał dogodnej chwili, gdy będzie zby t rozkojarzona, by przy puścić atak, ale ta nie nastąpiła. Ibery jka zasty gła w wy twornej pozie gotowej do ataku kobry. Książę odwzajemnił uśmiech. – Nie spodziewałem się znaleźć na ty ch ziemiach godnego przeciwnika. – Jest ich tu pełno. Ty siące. – A gdzież ich znajdę? I czemu pozwalają mi zdoby ć to miasteczko bez walki? – Wabimy was tutaj, by was zabić. – To ja dzisiaj będę zabijał. Zrobił wy mach maczugą. Chamanca uniosła miecz, by sparować uderzenie, ale okazało się silniejsze, niż przy puszczała. Miecz wy ślizgnął jej się z palców i wirując, poszy bował w powietrze. Zamachnęła się kiścieniem, chcąc zmusić napastnika, by się wy cofał, i złapać swój miecz, gdy będzie spadał, ale raptem spostrzegła, że Afry kańczy k wy prowadził niespodziewany i potwornie szy bki cios uchwy tem maczugi, sama musiała więc odskoczy ć do ty łu, by się na nią nie nadziać. On również odskoczy ł, miecz wy lądował na ziemi. Świetnie walczy ł. Nie tak dobrze jak ona, ale teraz pojmowała, że nie przechwalał się, mówiąc, że jest silniejszy. Nie można by ło wy kluczy ć, że ją pokona. Niesamowite, ale raptem nabrała ochoty, by skorzy stać z jego wcześniejszej propozy cji. – Dlaczego walczy sz pod rzy mskimi rozkazami? – zapy tała. – Rzy mianie to bestie. – Tak jak i ja. Wy strzelił z miejsca i pomknął w jej stronę, potem odskoczy ł do ty łu i zadał dwa bły skawiczne ciosy maczugą, jeden z lewej, drugi z prawej. Chamanca uniknęła jednego i sparowała drugi, ale poczuła, że się męczy. Nie dostrzegła w jego gardzie ani jednej luki, którą mogłaby wy sondować kulą kiścienia. Zanadto przy zwy czaiła się do walki dwoma sztukami broni. Rozważy ła szy bki cios w kolana lub krocze, ale jeśli powinęłaby jej się noga, by łaby na jego łasce. Nie pamiętała, by musiała kiedy kolwiek ty le my śleć w czasie walki. Zaprzestał natarcia i wy prostował się. – Wy dajesz się zmartwiona – wy rzekł. – Nie chciałaby ś przy stać do mnie? Mogłaby ś

ruszy ć do walki wraz ze mną na grzbiecie mojego słonia Bandondy. Nie ma na świecie nic lepszego. – Zrobię to ty lko wtedy, jeśli walczy ć będziemy przeciwko Rzy mianom. Zaprzeczy ł ruchem głowy i uśmiechnął się. Teraz, pomy ślała i natarła z całą mocą. Gdy spostrzegł, że dał się wy kiwać, by ło już za późno. Wbiła mu pięść w brzuch i strzaskała mu skroń cepem. Upadł nieprzy tomny. Dopadła go i wgry zła mu się w szy ję. Och, py szna, przepy szna! Bardziej słona i gorętsza niż rzy mska. Rozsmakowana, niemal zby t późno usły szała za sobą kroki. Tuzin chłopa, może więcej, i wszy scy szli prosto na nią. Oderwała się od Jagganocha, porwała miecz i puściła się biegiem. Czuła chy biające ją pociski. Dwie maczugi przeleciały ze świstem obok niej. Biegła dalej, wskoczy ła na chatę i odbiła się od dachu, a następnie przeskoczy ła mur miasta. Z chęcią by została i miło spędziła czas, masakrując napastników, ale najpierw obowiązek, potem przy jemność.

Po kilku godzinach, gdy Felix i jego legioniści dotarli na miejsce, zastali ty lko dwa Żółwie i dwa Zające – ani okrętu, ani załogi nie by ło. – Gdzie jest okręt? – domagał się wy jaśnień Felix. – By ł, ni ma – wy jaśnił Żółw. – Że co? – On próbuje powiedzieć – włączy ł się jeden z Zajęcy – że okręt odpły nął. – Ty le sam widzę. Ale dlaczego? – Obawiam się, że nas oszukano – podjął Zając. – Gdy ty lko poszliście, nadszedł przy pły w. Ale jaki, na Jowisza! Nigdy takiego nie widziałem. My ślałem, że to jakaś powódź albo kolejna wielka fala, ale żeglarze powiedzieli nam, że to normalka. – Tak. Tu są duże przy pły wy. No i? – I powiedzieli, że muszą zrzucić kotwicę, bo inaczej morze zabierze okręt. Powiedzieli też, że jak ktoś nie zna morza, to lepiej, żeby nie pałętał się pod nogami, i kazali czekać za tą linią wodorostów. – Wskazał na ciemnozieloną kreskę na jasny m piasku. – Tak też zrobiliśmy. Załoga weszła na pokład. Poziom wody stale się podnosił, aż w końcu okręt zaczął dry fować. Wtedy rozwinęli to skórzane coś... – Żagiel. – Właśnie. Wciągnęli to na maszt i odpły nęli. W tamtą stronę. – Pokazał puste, opromienione bladą poświatą księży ca morze. – Oszuści. – Legionista w skórzni wzruszy ł ramionami. – Ale z drugiej strony nie kłamali, jeśli idzie o wodorosty. Staliśmy za linią i woda podeszła do wodorostów, ale nie dalej. Znaleźliście jakichś ludzi albo coś do żarcia? Coś by śmy przetrącili.

10 ROZDZIAŁ

L

owa stała samotnie na swojej wieży, górującej ponad palisadą Wielkiego Pierdolca. Całą rozciągającą się na północ przepastną równinę, opromienioną wcale urokliwie promieniami budzącego się słońca, zajmowała rzy mska armia. Nie sposób by ło nazwać tego atakiem z zaskoczenia. Maszerowały na nich ty siące ludzi formujący ch równiutkie, nudne kwadraty. Po wschodniej stronie widziała kawalerzy stów, na zachodzie dostrzegła ciągnięty przez woły ogromny taran. Wy glądał tak, jakby idealnie pasował do ich nowej bramy. Naliczy ła pięć legionów, co oznaczało, że jeden pięcioty sięczny oddział

pilnuje okrętów. Potoczy ła wzrokiem wzdłuż linii palisady, na której stały setki łuczników i tuzin skorpionów. Jeszcze wczoraj sprawiała wrażenie groźnej, ale dzisiaj, z dwudziestoma ty siącami ludzi po drugiej stronie, wy glądała dokładnie na to, czy m by ła – drewnianą ścianą, którą można rozwalić. Pierwsze szeregi Rzy mian jeszcze przez jakiś czas nie wejdą w pole rażenia jej łuku. Wy ciągnęła ramiona wy soko nad głowę, splotła palce i przechy liła się na prawo, a potem na lewo. – Na wór borsuczy ch spuchotrąbek, ależ widok! – powiedział głos, którego kiedy ś bardzo lubiła słuchać. Obróciła się powoli. – Dug – wy rzekła, łapiąc się pala, żeby nie zemdleć. Za mocno oberwała po głowie, pomy ślała. Opierał się o palisadę po drugiej stronie wieży. – Jesteś duchem? Chciała pobiec do niego, ale coś ją powstrzy mało. – Nie, nie duchem, jestem wy tworem twojej wy obraźni, który z tobą rozmawia. Chy ba wy czarowałaś mnie, żeby się podnieść na duchu. – Nie, nie możesz by ć wy tworem mojej wy obraźni. Mam plany, nie potrzebuję pokrzepienia. I nie miewam halucy nacji. Jesteś, cholera, duchem... – Nie jestem. – Kłamiesz, ukochany. – Zawsze umiała go rozszy frować. – Pogrzeb mi w głowie, a może gdzieś tam głęboko znajdziesz miejsce odpowiedzialne za wizję ukochanego mężczy zny. Jednakże nigdzie, nigdzie nie znajdziesz miejsca, w który m mógłby się narodzić „wór borsuczy ch spuchotrąbek”. – A... – zmieszał się. – Ale i tak mnie kochasz? Lowa się uśmiechnęła. – Nie odwracaj borsuka ogonem. Czy m ty jesteś? Nie zrozum mnie źle, cieszę się, że cię widzę, choć to może nie najlepsza chwila na odwiedziny. – Wskazała wzrokiem gromadzący ch się Rzy mian. Wciąż jeszcze nie weszli w zasięg łuku. – Wiem, że sobie ciebie nie wy my śliłam. Więc czy m jesteś? – Na Wiosnę podziałało. – Co podziałało? – Uwierzy ła, że jestem w jej głowie. – Na pewno nie. Po prostu bardziej ci pobłaża. Słuchaj, nie mamy wiele czasu. Tęsknię za tobą, marzę o ty m, by cię objąć, i strasznie się cieszę, że cię widzę, bo to oznacza, że może pewnego dnia znów się spotkamy, ale wpadłeś w wy jątkowo zły m momencie. Rzy mianie nas atakują. – Obejrzała się przez ramię. Kilku legionistów mogłaby już dosięgnąć strzałą. – Powiedz mi prędko, czemu przy szedłeś? – Naszemu sy nowi zagraża jeden z tamty ch demonów. – Jest tutaj, w forcie. Chcesz powiedzieć, że nam wszy stkim zagrażają demony ? – Miałem wizję. Wokoło by li ludzie, ale ja widziałem ty lko jego, a później rozległ się krzy k: „Demony atakują od północnego zachodu”. Wkrótce potem... Mały Dug zginął z ręki demona. – O cholera. – Przed oczami miała obraz swojej otoczonej armii i siebie samej, czołgającej się z połamany mi nogami, gdy nagle ktoś krzy czy o nacierający ch z północnego zachodu demonach. – Czemu mi to powiedziałeś? – Żeby ś mogła uratować naszego sy na.

Westchnęła. – Zrobię, co ty lko będę mogła, by ocalić wszy stkich, jego w szczególności. Wzy wa mnie bitwa. Kocham cię, Dug. Proszę, przy jdź do mnie, kiedy już będzie po wszy stkim. O ile ja nie przy jdę do ciebie. Czekaj, możesz mi się na coś przy dać? Może postraszy sz Cezara? – Ja też cię kocham – odpowiedział i zniknął. Obróciła się twarzą do Rzy mian. By li w zasięgu jej łuku. Nałoży ła strzałę i naciągnęła cięciwę. Dwa uderzenia serca później jeden z dwóch wołów zaprzężony ch do tarana zwalił się z nóg. Łucznicy i załogi skorpionów na palisadzie Wielkiego Pierdolca zanieśli się triumfalny m krzy kiem. Kilka kolejny ch uderzeń serca później Lowa wy puściła drugą strzałę i trafiła drugiego wołu, a on zatoczy ł się ospale i padł na ziemię z bolesny m jękiem, który wkrótce utonął we wrzawie wznieconej przez szeregi Bry tów. Rzy mscy legioniści stanęli jak na komendę, a ci formujący kwadraty najbliżej wzgórza unieśli tarcze, zamy kając się w nieprzenikniony ch pudłach pawęży. Czekali, a Bry towie patrzy li, gdy raptem na sam przód wy toczy ło się coś, co przy pominało długi dom na kołach – pewnie by ła to tarcza, którą zakry to taran – a z ty lny ch szeregów Rzy mianie przy prowadzili jeszcze kilka wołów. Lowa rozglądała się za Dugiem, ale nigdzie go nie znalazła. Jego widok napełnił ją szczęściem, którego nie czuła od dawna, a zarazem potężnie wkurwił. Czemu pokazał się dopiero teraz? I nie miał w zanadrzu bardziej zagadkowego ostrzeżenia? Zrobiłaby wszy stko, żeby chronić Małego Duga, i na pewno usły szałaby krzy k o atakujący ch demonach, ale nie mogła teraz my śleć o sy nu, nie dzisiaj, gdy dwadzieścia pięć ty sięcy żołnierzy nacierało na jej drewniany fort i piętnastoty sięczną armię. Ciekawe, przy pomniała sobie, jak sobie radzi Chamanca z wy konaniem drugiej fazy planu, która uwzględniała ry dwanników. I gdzie, na Belenosa, podziewa się Atlas z turami w zbrojach? Nawet nie wy słał krzy ku, odkąd wy ruszy ł do Branwen. Gdzie on jest?

Chamanca lubiła jazdę ry dwanem, szczególnie ty m lżejszy m i szy bszy m, a już zwłaszcza wtedy, gdy jechała na czele swojego liczącego osiemset pojazdów oddziału, który nacierał na rzy mski obóz o wschodzie słońca. Niektórzy rzy mscy zbieracze wcześnie wy puścili się tego dnia do lasu. Zauważy li ry dwany i z miejsca rzucili się do ucieczki, ale obóz by ł troszeczkę zby t daleko. – Zastrzelić ich! – rozkazała Ibery jka, nie zwalniając ani nie odwracając się. Usły szała za plecami dźwięk spuszczany ch cięciw i zanurzający ch się w ciele grotów. – Dorwałaś jednego? – zawołała do woźnicy, młodej kobiety imieniem Yanina. Yanina prowadziła jej ry dwan w bitwie na równinie Sarum, kiedy by ła jeszcze małą

dziewczy nką. Już wtedy dobrze powoziła, a teraz także doskonale walczy ła. – Nawet dwóch. – Znakomicie. Chamanca wy brała ry dwan dziewczy ny po pierwsze dlatego, że świetnie sobie poradziła w bitwie na równinie Sarum, prawdopodobnie ratując Ibery jce ży cie, gdy zręcznie wy manewrowała pojazd z tłumu upierdliwy ch Dumnończy ków, a po drugie, ponieważ by ła prześliczna. Jeśli kobieta tak piękna jak Chamanca musiała wziąć kogoś do ry dwanu – a Lowa nalegała, by wzięła – to niech będzie to ktoś, kto dopełni jej urodę. Yanina początkowo by ła przerażona perspekty wą jeżdżenia razem z Ibery jką – pamiętała, że ostatnim razem Chamanca nie by ła dla niej zby t miła. Ale teraz, po morderczy m treningu, gdy stała się zdolną wojowniczką, Ibery jka nie musiała już musztrować Yaniny. Potrafiła nawet zdoby ć się na to, by traktować ją niemal na równi z sobą, a sądząc po chwackim kroku, jakim przechadzała się po grodzie, Yanina czuła dumę, że tworzy zespół z najsilniejszą Wojowniczką w armii królowej Lowy. Ściana obozu wy łoniła się już z morskiej mgły, a spokój poranka zakłócił ry k rzy mskich trąb. Wielkie wrota w południowej części palisady zatrzasnęły się. Ustniki rzy mskich trąb by ły pozbawione grzechotek; wszy stkie miały ten sam rozmiar i doby wał się z nich jednolity, czy sty ton. Muzy ka bry ty jskich trąb z grzechotkami w ustnikach brzmiała na wiele różnorakich tonów w zależności od tego, na jaki rozmiar trąby zdecy dował się tego dnia kowal, i sposobu, w jaki dmuchał w nią trębacz. Narastające bzy czenie i klekotanie tworzy ły kakofonię podobną do odgłosu, jaki mógłby wy dawać rój giganty czny ch insektów. Rzy mskie trąby brzmiały jak harmonijne kwękanie uparty ch gęsi. Uchu Chamanki milsze by ły te bry ty jskie. Gdy znaleźli się sto kroków od palisady, wy dała rozkaz do skoku i gdy ty lko Yanina zeskoczy ła na ziemię, od razu poczuła, że ry dwan robi się lżejszy. Szarpnęła za lewą wodzę i obróciła pojazd prostopadle do wy brzeża. – Powodzenia! – krzy knęła za nią dziewczy na. Chamanca ły pnęła na nią groźnie, odpowiedział jej wy szczerz Yaniny. By ła dla tej młodej zby t pobłażliwa. Po bitwie będzie musiała jej przy pomnieć, co to jest dy scy plina. Z murów poleciało w ich stronę kilka kamieni z proc, nie wy rządziły im jednak żadnej krzy wdy i zniknęły w chmurze bry ty jskich strzał, które wzleciały z ry dwanów w stronę obozu. Spojrzała na bramę. Wciąż zamknięta, no i świetnie. Nie wiedziała, ilu legionistów ich zaatakuje, i wcale nie zależało jej, by się dowiedzieć. Połowa ry dwanów – cztery setki – podąży ła z nią na wy brzeże, a druga połowa została przy żołnierzach, którzy zeskoczy li z pojazdów w pobliżu obozu i dorzucili swoje trzy strzały do chmary pocisków zalewającej rzy mski obóz. Wkrótce do zwy kły ch dołączą te ogniste. Chamanca ucieszy ła się, widząc, że dwadzieścia osiem rzy mskich okrętów wciąż utrzy muje pozy cje przy plaży, pilnując budowy obozu. Dobra nasza. Setki transportowców unosiły się na wodzie za nimi, jakby trzy mała je na powierzchni poranna mgła.

Ragnall obudził się na dźwięk trąb. – Coest? – wy mamrotał. – To sy gnał, żeby ś mnie puścił. – Wiosna siedziała wy prostowana na swoim łóżku, ubrana, jakby w ogóle nie spała. – Lowa atakuje, chce zająć obóz. Jeśli mnie puścisz, szepnę jej dobre słówko na twój temat. Dzięki temu może zabije cię szy bko. Ragnall włoży ł togę przez głowę, przeczesał włosy dłonią i zawiązał sandały. – Nie ruszaj się stąd. I już go nie by ło. Legioniści biegli w kierunku wschodnim, dopinając pancerze i poty kając się o niezawiązane caligae. – Co się dzieje? – py tanie skierowane by ło do Ferrandusa, który siedział na płócienny m stołku przed namiotem, próbując wy doby ć brud spod paznokci końcówką gladiusa. – Bry towie atakują. – A coś więcej? – Nieee... Idź sam zobaczy ć, jeśliś ciekaw. Kurde, ktokolwiek wy kuł ten miecz, w ogóle nie pomy ślał o ludziach, którzy muszą czasem zadbać o paznokcie. A może powinienem go naostrzy ć... – Ferrandus sprawdził szpic miecza dłonią. – Nie martwisz się? – E tam. – Ale powiedziałeś... – Że Bry towie atakują? Tak, a ja mam rozkaz, żeby pilnować królowej Wiosny. Jeśli Bry towie przedrą się przez mur, wtedy mam ją przenieść w bezpieczne miejsce. Dopóki to nie nastąpi, mógłby m chy ba ty lko – nie wiem – biegać w kółko, machać rękami i drzeć się: „Co się dzieje? Co się dzieje?” jak jakiś debil. Albo mogę siedzieć tutaj i robić coś poży tecznego. Wrócił do swoich paznokci. Ragnall pobiegł w ty m samy m kierunku co wszy scy, a potem stanął jak wry ty, gdy strzała wbiła się w ziemię pod jego stopami. Biegnący legioniści unieśli tarcze, strzały załomotały o nie jak grad. Młodzieniec schował się za jedny m z żołnierzy i próbował za nim nadąży ć, gdy ten gnał do miejsca, gdzie zbierały się ty siące inny ch, gotowy ch zapewne ruszy ć na wroga za bramę. – Panie? – zwrócił się do niego legionista z tarczą, zerkając przez ramię. – Tak? – To jest tarcza jednoosobowa. Spierdalaj pan. Ragnall spełnił prośbę żołnierza i popędził z powrotem, aż znalazł się poza zasięgiem strzał. Złapał wzrokiem jakiś rozbły sk w powietrzu, potem kolejny i jeszcze jeden. Płonące strzały. Nie zagrażały mu co prawda, ale na wszelki wy padek odbiegł jeszcze kawałek, a potem stanął, by podziwiać ognisty deszcz. Spadające strzały wbijały się w ziemię i namioty z mały m rozpry skiem płomienia. By ły bardzo efekty wne – płótno szy bko zajmowało się ogniem. Ragnall nie widział już gotujący ch się do boju legionistów, ale sły szał okropne wrzaski. Wy glądało na to, że małe eksplodujące pociski podpalały również ludzi.

Wiosna znalazła najmocniejsze i najsłabsze ogniwo łańcucha, a potem zaczęła z furią pocierać jedny m o drugie. Wy dawało jej się, że robi postępy, choć właściwie nie dałaby sobie głowy uciąć. Włoży ła najsłabsze ogniwo pod nogę łóżka i usiadła z impetem. Nic z tego, ty lko wgniotło się w ziemię. Owinęła łańcuch wokół nogi łóżka, a potem wokół nadgarstków, oparła stopy o wezgłowie i pchnęła. Ku jej zdziwieniu pękł z metaliczny m jękiem, a ona opadła ciężko na posłanie. Zebrała z ziemi łańcuch wciąż przy mocowany do jej nogi, ale już nie do łóżka i odkry ła, że pękło inne ogniwo, nie to, nad który m pracowała. To pewnie jakaś ważna ży ciowa lekcja, pomy ślała. Przeskoczy ła na drugą stronę namiotu i poszukała noża w plecaku Ragnalla. Jeśli ucieka się z niewoli, lepiej mieć przy sobie nóż.

Chamanca szarpnęła lejcami w lewo. Koń zrobił wślizg i skręcił na północ, a potem poszedł w galop. Gnał teraz pasem plaży pomiędzy przestworem skłębiony ch fal a strzelistą drewnianą ścianą rzy mskiej fortecy. Chamanca smagała konia lejcami, by nie zapomniał, że nie mają czasu do stracenia. Teraz najtrudniejsza część planu. Teorety cznie od strony morza nie powinna napotkać strażników, ponieważ w założeniu fortecy broniły okręty. I fakty cznie, na palisadzie nie dostrzegła nikogo. Na razie idzie jak po maśle. Widziała uwijający ch się na pokładach okrętów mary narzy, ale nie poleciał w jej stronę ani jeden giganty czny bełt. Tak jak przewidziała Lowa i jak ży wiła nadzieję Chamanca, gdy wielkie balisty znajdowały się w stanie spoczy nku, cięciwa by ła spuszczona, by nadmierny nacisk nie rozciągnął jej zanadto i nie odebrał spręży stości, a to oznaczało, że oddział ry dwanników ma zaledwie jakiś tuzin uderzeń serca, nim załoganci napną je i wy puszczą w ich stronę salwę śmiertelny ch pocisków. Chamanca weszła w pole rażenia okrętu wy suniętego najdalej na północ, wry ła konia, złapała za łuk i kołczan z nowy mi strzałami Elann i zeskoczy ła na ziemię. Dwa tuziny ry dwanników poszły w jej ślady. Pięćdziesiąt kroków za nimi zrobiły to samo dalsze dwa tuziny, jeszcze dalej kolejne dwa i dwa ostatnie. Na pięciu ry dwanach w każdy m pododdziale znajdowały się zaplombowane wiadra ze smołą. Żołnierze porwali je z pojazdów, osadzili na piachu, oderwali wieka i wrzucili do środka po garści suchej trawy zmieszanej z łatwopalny m grzy bem, który zwali „psim nosem”, a następnie skrzesali do środka iskrę.

Ibery jka zanurzy ła strzałę w płonącej smole i wy puściła ją z łuku, celując w okręt wy sunięty najdalej na północ. Ognisty pocisk wzniósł się ospale w niebo. Wy glądało na to, że nie doleci do celu, ale doleciał, tak jak obiecała Elann. Zamiast normalnego grotu strzały zaopatrzone by ły w sakiewkowaty strąk o cienkiej, drewnianej łupinie. Znajdowała się w nim wełna nasączona wielory bim tłuszczem, owinięta kolejną warstwą wełny i pokry ta klejem z sadła wielory ba. Całość moczy ło się w wiadrze, a potem wy strzeliwało. Grot wy buchał przy lądowaniu, obry zgując okolicę niewielkim, lecz dziko płonący m ładunkiem. Chamanca wy strzeliła w okręt dziesięć strzał, a potem wy tęży ła wzrok, by ocenić zniszczenia. Jednostkę pstrzy ło kilka mały ch, ale łakomy ch pożarów. Mary narze próbowali zdusić je wodą z wiader, ale kilku nie zauważy li, a nawet jeśli zauważą, nie dostaną się do nich, zwłaszcza do ty ch trzech na maszcie, które Chamanca, rzecz jasna, przy pisała sobie. Okręt by ł zgubiony. – Następny ! – wrzasnęła, a jej oddział skierował strzały na kolejną jednostkę. Każdy z pododdziałów miał wziąć na cel dwa okręty i który kolwiek z transportowców, a następnie wy konać odwrót. Wy strzeliła trzy strzały i przy jrzała się kwinkweremom. Kilka okrętów już okry ły rozszalałe płomienie, a resztę zajmą wkrótce. Wy strzeliła cztery kolejne strzały i odetchnęła z saty sfakcją. Wszy stkie okręty wojenne trzaskały jak drewno w palenisku w mroźny zimowy dzień, ogień trawił też kilkadziesiąt desantowców. – Rzucić wiadra i na południe! – rozkazała, wchodząc do ry dwanu i strzepując cuglami. Ry dwannicy cisnęli płonące wiadra na palisadę, plamiąc ją czarny mi, ognisty mi kleksami. Chamanca wy cisnęła z konia siódme poty. Rzuciła okiem na języ ki płomieni sunące po południowej palisadzie, niewidocznej od strony plaży. Obróciła głowę – okręty płonęły jak pogrzebowe stosy. Koła jej powozu mknęły po ubity m, mokry m piachu, stale nabierając prędkości. Raz po raz szarpała za wodze. Ekscy tacja i pęd upajały nie gorzej od rzy mskiej krwi. Celem misji by ło zmniejszenie obronności fortu i przerwanie linii zaopatrzenia z Galii oraz pozostawienie Rzy mianom ty lko ty lu transportowców, by mieli czy m uciekać. Zadanie zostało wy konane. Z początku Chamanca kręciła nosem na plan Lowy, ponieważ wiedziała, że w trakcie realizacji nie nadarzy się zby t wiele okazji do napicia się krwi, ale teraz, gdy misja została ukończona, Ibery jka odczuła zupełnie nowy rodzaj euforii. Stanowiła try b w precy zy jnie działającej niszczy cielskiej machinie i choć wolała działać w pojedy nkę, musiała przy znać, że sprawne wy konanie drobiazgowo obmy ślonego planu jest nie mniej emocjonujące. Po raz pierwszy w jakimś stopniu doceniła stadną mentalność Rzy mian. Oczy wiście w jej własny m stadzie to ona by ła samicą alfa – nie mogło by ć inaczej. Gdy minęła strażnicę w rogu palisady, naty chmiast wy parował z niej triumfalny rausz. – O moja Fennel – sy knęła, spostrzegłszy lejącą się spomiędzy rozwarty ch zachodnich wrót masę legionistów, formujący ch te ich potwornie nudne i frustrująco odporne na ataki żółwie formacje. Rzy mianie maszerowali w nużący m porządku ku cztery stu lekkim ry dwanom i dwunastu setkom ry dwanników, którzy wciąż by li po tej stronie rzy mskiej bazy. Z płonącego obozu biły w niebo słupy dy mu, ale by ła to marna pociecha dla złapany ch w kleszcze maiduńczy ków. A to dlatego, że sunący ku nim legioniści stanowili najmniejszy z ich problemów.

Wiedzieli, że żołnierze prędzej czy później wy lezą z obozu, plan zakładał więc bły skawiczną ucieczkę w kierunku zachodnim, gdzie osłaniali ich łucznicy. Moczary uniemożliwiały odwrót w kierunku południowy m wzdłuż linii wy brzeża. Dotarli do umówionego punktu, ale plan ucieczki spełzł na niczy m, spalił na panewce i został wy ruchany w dupę przez czterdzieści nadciągający ch właśnie od strony obozu słoni. Zwierzęta pędziły w równy m szy ku, zakute w żelazne hełmy i buty. Ły skały w słońcu metalowy mi szpicami, wy dłużający mi jeszcze ich imponujące kły. Na ich grzbietach umocowano niewielkie drewniane baszty mieszczące woźnicę i czterech ciemnoskóry ch łuczników. Ci ostatni słali strzałę za strzałą w dzielny ch bry ty jskich ry dwanników, którzy nie ustawali w natarciu. By ł to piękny manewr – ry dwany zakręciły przed słoniowy m szy kiem, a łucznicy posłali w jego stronę rój strzał. Ale choć piękny, nie przy niósł efektu. Strzały, które odnalazły nieokry te blachą ciało, nie wy rządziły krzy wdy gruboskórny m bestiom. Kilku łuczników na wieżach oberwało, ale by li w lepszej pozy cji strzeleckiej, wy warli więc krwawą pomstę za każdego trafionego Afry kańczy ka. Szpikowali strzałami zarówno woźniców, jak i konie, ry dwany zaczęły więc wy tracać szy bkość, a szy k się sy pać. Słonie przeorały pędzącą gromadę; bestie pochy liły głowy i szarpnęły okuty mi kłami, roztrzaskując powozy w drzazgi oraz masakrując ludzi i konie. Z oddziału kilkuset ry dwanów, które przy puściły atak na regiment słoni, ostało się, umknęło i dołączy ło do trzonu maiduńskiej formacji ry dwanniczej może dziesięć. A za nimi gnały skrwawione i trąbiące potwory. Wy glądały jak flota trier pod pełny mi żaglami, goniąca za garstką ry backich łódek. Jeden słoń biegł z koniem nabity m na kieł. Rumak wierzgał i kopał, a słoń nie zwalniał tempa. Inni ry dwannicy, którzy zostali z ty łu, by ostrzelać bazę, znaleźli się między młotem a kowadłem – z jednej strony słonie, z drugiej legioniści. Wy puszczali strzałę za strzałą w jedny ch i w drugich, ale te wbijały się w rzy mskie tarcze i nie mogły przebić słoniowej skóry, a Afry kańczy cy chowali się przed nimi za swoimi wieży czkami. Chamanca wściekła się, gdy pojęła, że ma ty lko jedno wy jście. („Więc mam ty lko jedną możliwość. Czy może nie mam nawet tej jednej?” – rozległ się w jej głowie głos Cardena, te same słowa, co wtedy, gdy zginął). Wy doby ła ze swojego gwizdka trzy wy sokie tony – znak do odwrotu, a potem dwa długie – na wschód. Mogli uciekać ty lko na północ, pasem plaży za wschodnią ścianą płonącego fortu. Ry dwanom może się uda. Pozostali by li już martwi. Ale Ibery jka nie miała zamiaru uciekać. A przy najmniej jeszcze nie teraz. Gdy przy stępowała do bitwy, w jej ry dwanie by ło dwoje ludzi. I dwoje stąd wy jedzie. Strzepnęła lejcami i wy jechała naprzeciw maiduńskim ry dwanom, które gnały w jej stronę wśród grzmotu rozpędzony ch kół, uciekając z zacieśniający ch się szeregów legionistów i słoni.

Przestrzeń pomiędzy Wielkim Pierdolcem a wrogiem ciasno wy pełniały strzały, które wy roiły się z łuków pięciu ty sięcy maiduńczy ków, wzleciały, zwolniły, a potem zapikowały prosto w rzy mską masę. Nie zdołały zanadto uszczuplić sunący ch zwartą ławą żółwi, chy ba ty lko zmienić je w jeżozwierze. Rzy mianie nie przy wlekli ze sobą katapult, skorpionów ani wież oblężniczy ch, ty lko taran. Lowa potoczy ła wzrokiem wokoło. Nie widziała, by silili się na jakieś cwane zagry wki, z oby dwu flanek szły na nią miarowy m krokiem regularne wojska, żadnej zawracającej na ty łach kawalerii. By ła całkiem pewna, że nic jej nie umy ka. Powiadomiłby ją jeden z krzy kaczy, który ch porozstawiała przemy ślnie po całej okolicy. Obrana przez Rzy mian takty ka wy dawała się prosta – wy łamać bramę, wparować do środka, wy bić Bry tów. Czy to jest ten strategiczny geniusz, który rzucił Galię na kolana? Może sukces najeźdźców wy nikał z lepszego sprzętu, wy szkolenia i uporu, pomy ślała, bo powódź legionistów wy dawała się nie mieć końca. Taran dzieliło od bramy raptem dziesięć kroków, pięć... – OGNIA! – zakomenderowała.

W końcu znalazła nóż. Gad jeden, schował go pod kocem. Porwała kołczan ze skóry paskowanego konia, który ofiarował jej Cezar, a potem prześlizgnęła się pod ty lną płachtą namiotu, gdy nagle ktoś szarpnął za resztkę łańcucha u jej kostki. – Gdy by ktoś mnie zapy tał – powiedział Ragnall, wciągając ją z powrotem – czemu nie zabezpieczy łem namiotu, po ty m jak ostatnim razem wy czołgałaś się z niego w ten sam sposób, nie wiedziałby m, co odpowiedzieć. – Nie bądź dla siebie taki surowy – odparła Wiosna, wjeżdżając na brzuchu do środka. – Ty m razem by ło o wiele trudniej się wy ślizgnąć. Ferrandus i Tercjusz wbili śledzie prawie do samej ziemi. Nie wiń ich. – Ależ by ła na siebie zła. Gdy by nie zmarnowała ty le czasu, szukając jego głupiego noża, by łaby już daleko. Gdy znalazła się z powrotem w środku, wstała, próbując zachować resztki godności. Ragnall nie puszczał łańcucha. Kręcił głową z dezaprobatą. – Dokąd ty się wy bierałaś, na Jowisza? – Do domu. Miałam już dość i chciałam odejść. Moje miejsce jest wśród Bry tów. I twoje też. No weź, przestań się zgry wać i wy nośmy się stąd. Na zewnątrz jest straszny zgiełk, nikt się nie zorientuje. – Moje miejsce na pewno nie jest wśród Bry tów. Bry towie zabili moją matkę, ojca i braci. Kiedy Rzy mianie zawładną Bry tanią, nikt nie będzie już musiał przeży wać tego co ja. Rzy mianie zaprowadzą tu porządek, będą egzekwować prawo. – Każdy cierpi. Masz Rzy mian za dobry ch i ży czliwy ch? – Mam ich za sprawiedliwy ch. Pod panowaniem Rzy mu dobry człowiek może wieść

dobre ży cie. W Bry tanii, którą pamiętam, dobrzy by li torturowani, niewoleni i zabijani – przez twojego ojca. – Ale teraz nie rządzi mój ojciec, ty lko Lowa. Dobry m ludziom dobrze się ży je, na wy spie panuje pokój, a przy najmniej panował, zanim ty i twoi popierdoleni koledzy nie przepły nęliście Kanału. – Wiosno, wiem, że jesteś młoda, ale postaraj się zrozumieć. Niech ci będzie, że Lowa jest dobrą królową. Tak się składa, że mam inne zdanie na ten temat, ale załóżmy na potrzeby dy skusji, że rządzi tak sprawiedliwie, jak ty lko rządziliby Rzy mianie. – Jest o niebo lepsza od Rzy mian. – Dobrze, nieistotne. Fakt pozostaje faktem: jeśli wszy stko zostanie, jak by ło, jeśli Rzy mianie nie zdobędą Bry tanii, Lowa pozostanie królową ty lko do chwili, aż nie pojawi się jakiś kolejny Zadar, który obali ją i zajmie jej miejsce. – Nie ma mowy. Nikt nie zdoła zabić Lowy. – A więc zestarzeje się i umrze. To są oczy wistości, Wiosno. Dopóki Bry tania będzie zarządzana w ten sposób, dopóty będą przy chodzić źli królowie i złe królowe. To nieuniknione, tak się dzieje zawsze, gdy po władzę może sięgnąć pierwszy lepszy oby watel. Zawsze wy gry wają okrutnicy i brutale, zawsze górą są ci samolubni i zachłanni. – A czasem ci dobrzy, tacy jak Lowa. – Prawda, czasem tak by wa. Ale po co się zdawać na „czasem”, skoro można postawić na „zawsze”? W Rzy mie to lud wy biera władców. Rzy m nie jest idealny i bory ka się z własny mi problemami, ale jest po ty siąckroć lepszy od wariantu bry ty jskiego, gdzie na wierzch zawsze wy pły wa największe gówno. Wkurzał ją, bo miał nieco racji. Ale ty lko nieco. – Nie. Głosowanie i to wszy stko, o czy m mówisz, może i działa w Rzy mie. Kto wie, może powinniśmy spróbować tego u nas. Ale to powinna by ć nasza decy zja, a nie coś, do czego zmuszą nas italscy idioci z piórami w dupie. Jeśli uznamy za stosowne, wy pracujemy bry ty jską wersję demokracji. Może nawet obejmiemy nią kobiety ? Co robimy w Bry tanii, to nie sprawa Rzy mian... I tutaj dochodzimy do sedna: czy naprawdę uważasz, że Rzy mian obchodzi, jaki mamy w Bry tanii sy stem polity czny ? – Zmieniasz temat. Mówiliśmy o ty m, o ile lepiej jest wy bierać władców co roku, nie pamiętasz? – Po prostu mi odpowiedz: czy Rzy mian obchodzi, jak zarządzana jest Bry tania? – Tak, dlatego tu są! – Doprawdy ? A nie przy pły nęli tu zagarnąć i plądrować naszej ziemi na większą chwałę Rzy mu? Nie po to, by wy słać do Rzy mu nowe łupy i wy budować w Bry tanii śmieszne, wielkie budowle, żeby śmieszni, mali ludzie z komicznie ufry zowany mi włoskami mogli się między nimi przechadzać i je podziwiać, zmuszając jednocześnie Bry tów do niewolniczej pracy, skazując ich na śmierć w kopalniach i na polach, bogacąc się ich kosztem? – Rzy m wzbogaci się na podboju Bry tanii, to prawda. Ale jest to efekt uboczny, nic więcej. Mówisz, że Lowa jest najlepszą królową na świecie? – Tak. – Czy nie jest teraz bogatsza niż wcześniej? Czy nie mieszka w większej chacie, czy nie ma lepszej broni i ładniejszy ch ubrań?

– Nie jest, nie mieszka i nie ma! – Kłamiesz. Oczy wiście, że ży je jej się o wiele lepiej. Władcy zawsze czerpią korzy ści ze swojego stanowiska. Nie oznacza to, że są zły mi władcami. To po prostu godna rekompensata za pracę na rzecz oby wateli. Ty lko wy obraź sobie Bry tanię z akweduktami, dzięki który m będziemy mieli dostęp do py sznej, czy stej wody, którą tak chętnie pijałaś w Rzy mie. Lepsze pola, lepsze spichrze, teatry, sztuki, filozofię, pismo... – Nie. Jeśli będziemy chcieli tego wszy stkiego, to będziemy to mieć. Ale nie wolno nam tego narzucać! Załóżmy, że ty uwielbiasz grę w kości, a ja nie. Zmusisz mnie, by m w nią grała? – Poczekaj chwilę. – Ragnall wy tknął głowę z namiotu, wciąż trzy mając łańcuch Wiosny, i zamienił słowo ze strażnikiem. Wiosna nie by ła pewna, czy z Tercjuszem, czy z Ferrandusem, czy z oboma. Wsunął głowę z powrotem i powiedział: – Wschód i południe obozu płoną. – Ach tak? – Powiedzą nam, jeśli zrobi się niebezpiecznie. – Jasne. – O czy m mówiliśmy ? – Py tałam cię, czy zmusiłby ś mnie do grania w grę, której nie lubię, a ty tak. – Pewnie, że nie... – Właśnie! Rzy mianie powinni wracać do domu! Nie powinni nas zmuszać, by śmy grali w ich grę! – ...ale wy tłumaczy łby m ci, dlaczego to fajna gra, i zasugerowałby m, żeby ś spróbowała. – Właśnie po raz drugi! Gdy by ś opowiedział mi o swojej głupiej grze, wy słuchałaby m cię i może nawet sama spróbowałaby m zagrać, gdy by ś by ł przekonujący. Rzy m mógł zrobić dokładnie to samo. Mogli wy słać tu ambasadorów, mogli zaprosić bry ty jskich delegatów do Rzy mu. Mogliby ich tam nakarmić delfinimi udkami i świńskimi skrzy dełkami i inny mi debilny mi potrawami, pokazać im walki gladiatorów i mozaiki, kąpać ich w łaźniach, aż zaczęliby pachnieć jak dębowe kwiecie. A potem pozwolić im zdecy dować. Ty le że zamiast tego przy pły nęli tu wszy stkich wy mordować, aż zostaną ty lko ci, którzy nie by li dość dzielni, by stanąć do walki, i którzy będą udawać, że zgadzają się z Rzy mianami. Oni nie chcą zmienić naszego ży cia, oni chcą nam je odebrać! Ragnall pokręcił głową. – To nie działa w ten sposób, Wiosno. Zrozumiesz, jak będziesz starsza... – My ślałam, że stać cię na więcej niż zasłanianie się tą głupią wy mówką. Wcale nie jestem za młoda. To ty jesteś za głupi. Nie chcesz, nie idź. Zostań sobie ze swoimi głupimi znajomy mi. Ale ja idę. Szarpnęła za łańcuch. Ragnall owinął go wokół pięści. Wiosna sięgnęła za pasek spodni i wy jęła jego nóż. Nozdrza Ragnalla rozdęły się, tłuszcz, który zgromadził się wokół jego niegdy ś kwadratowej szczęki, zatrząsł się niby poruszony wiatrem. – Jeśli mnie nie puścisz, zabiję cię. – Zrobiła krok w jego stronę. Ragnall wy ciągnął rękę, by odebrać jej broń. Wiosna odsunęła swoją. Zachwiał się, próbując złapać dziewczy nę za nadgarstek. Zrobiła krok w bok i podstawiła mu nogę, a potem

pomogła mu się potknąć. Upadł, próbując złapać się ty lnej płachty namiotu. – Ostrzegam cię, Wiosno – powiedział, wstając na nogi. – Ostrzegasz mnie? – Oddaj nóż albo odbiorę ci go sam. – Chodź, spróbuj. Trenowałam pod okiem Lowy, jak każdy z jej żołnierzy. A ty jesteś tłusty m zdrajcą. Chodź po nóż, a cię zabiję. Pozwól mi wy jść ty łem, a pozwolę ci ży ć. Postąpił naprzód, ty m razem ostrożniej. Stanął szerzej na nogach, rozłoży ł ramiona. – Nie chcę cię zabijać, Ragnallu. Zamierzy ł się rozcapierzoną dłonią na jej nadgarstek. Zwinęła się i strzeliła go krótko w szczękę, a potem cofnęła poza jego zasięg. Prościzna, jakby ćwiczy ła z kukłą. – Pozwól mi odejść. Cofnął się, złapał za szczękę i utkwił w niej spojrzenie. Zamrugał. – Suka – wy rzekł. – Mogłam złamać ci nos. Mogłam zmiażdży ć ci tchawicę albo pchnąć cię nożem w brzuch, serce lub szy ję. Nie chcę tego robić. Nie chcę cię zabijać. Nie jesteś zły, jesteś ty lko głupi. A teraz pozwól mi odejść. Ragnall zawy ł i rzucił się na nią. Wiosna dała nura i raptem znalazła się obok niego. Grzmotnęła go pięścią w skroń, ty m razem mocno. Padł na łóżko, oszołomiony. Wskoczy ła na niego, unieruchamiając mu ręce nogami. Gdy przejaśniło mu się przed oczy ma, oszołomienie przemieniło się we wściekłość. Rzucał się i szamotał, ale Wiosna wsunęła pięty pod metalową ramę łóżka i trzy mała go w żelazny m uścisku muskularny ch nóg, przy szpilając jak owada. Niemal codziennie, odkąd trafiła do niewoli, wy kony wała ćwiczenia Lowy oraz te, które wy my śliła sama, czasem nawet po kilka razy, nie wspominając już o ty m, że prawie cały dy stans dzielący północną Galię od Rzy mu przebiegła u boku wierzchowca. A Ragnall nie. Waży ła połowę tego co on, ale by ła nieporównanie silniejsza, a gdy zaklinowała stopy pomiędzy metalowy mi prętami, jego szanse na ucieczkę spadły do zera. Mógłby się tak wy ry wać do usranej śmierci. Doszedł chy ba do podobnego wniosku, ponieważ raptem opadł na pościel, zdy szany i purpurowy na twarzy. Wtedy poluzowała uścisk. – Złaź ze mnie albo... – wy pluł. Ścisnęła go mocniej udami, złapała za włosy i przy tknęła mu ostrze do tchawicy. – No, dalej – wy rzęził. – Zabij mnie. Wcale nie chciała go zabijać. I nie miała pojęcia, co dalej.

Ułożony na łóżku Atlas budził się co rusz, za dnia i w nocy, wiecznie targany bólem i bezsilną wściekłością. Nie miał pojęcia, jak Lowa radzi sobie z Rzy mianami bez turów, z który mi miał

wrócić Sobek ty lko wie jak dawno temu. Gdy odzy skiwał przy tomnosć, starowinki zwy kle nie by ło, leżał więc, aż nie przy szła, by ponownie napoić go sokiem jabłkowy m i miodem. Wtedy ból słabł i Kuszy ta na powrót zapadał w sen. Mieniło mu się w oczach, ale z czasem spał coraz mniej, a napój zaczy nał tracić swój smak. Nie wiedział, czy minął dzień, czy może okrągły rok. Wkrótce zorientował się, że wraca mu sprawność w palcach, a później mowa. Wreszcie odzy skał sprawność na ty le, by móc zadać kilka py tań, ale niewiele zdołał się dowiedzieć. Kobieta wy jawiła mu, że przy niosła go tu Elann Nancarrow. Powiedziała też, że wołają ją Babcią. I nic poza ty m. By li więc w chacie Babci, która znajdowała się gdzieś w Kniei Branwen. Wy py ty wał ją o plemię Turów, o Manfreenę i o to, dlaczego Elann go tutaj zostawiła, skoro nawet ona wy dawała się tkwić w szponach uroku rzuconego przez Iry jkę. Babcia odparła, że nie wty ka nosa w nie swoje sprawy. Fakty cznie, pomy ślał, skoro nawet nie chce się dowiedzieć, jak mam na imię ani co, na wszy stkie demony, robi w jej chacie czarnoskóry Wojownik. Gdy py tał o coś, czego nie chciała mu powiedzieć, na przy kład o to, co mu jest i jak długo będzie wracał do siebie, albo o skład miodowo-jabłkowej mikstury, którą go poiła, odwracała się do niego plecami i wracała do pracy. Dużą częścią tej pracy by ło znikanie na całe godziny, uporczy we sprzątanie chaty i gotowanie potrawki, która śmierdziała jak wy war z bagiennego szlamu. Pewnego ranka Babcia pomogła Atlasowi usiąść na posłaniu i nakarmiła go kilkoma ły żkami z kotła. Smakowało jeszcze gorzej, niż pachniało, jakby wy patroszy ła stado wiewiórek i wrzuciła do kotła nie te części, które powinna. Choć umierał z głodu, z trudem przeły kał zatopione w zawiesisty m sosie grudy, które równie dobrze mogły by ć szczurzy mi ogonami albo oczami jaszczurek, i odmówił ruchem głowy, kiedy staruszka podsunęła mu pod nos dokładkę. Cmoknęła, nie wiedzieć, czy poiry towana, czy zasmucona jego wy brzy dzaniem, a potem wlała mu do gardła kolejny kubek soku z miodem. Nim zmorzy ł go sen, sklął w my ślach stare babsko, które za nic nie chciało mu pomóc.

11 ROZDZIAŁ

C

hamanca przeskoczy ła przez burtę ry dwanu i gładko wy lądowała na końskim grzbiecie. Chlasnęła mieczem w prawo i w lewo, przecinając rzemienie przy twierdzające zwierzę do chomąta, wpiła palce w grzy wę i piętami pognała rumaka do cwału. – Naokoło! – wrzasnęła do ratujący ch się ucieczką maiduńczy ków. – Naokoło obozu i na północ, nad wodę! – Przy odrobinie szczęścia ktoś jej posłucha. Uderzenie serca później Ibery jka mknęła już wśród ry dwanów, w dzikim tętencie i jazgocie rozpędzony ch kół, meandrując między nimi jak rzeka. Przy pomniała jej się bitwa

Rzy mian z Nerwiami, gdy pędziła slalomem pomiędzy staczany mi ze zbocza płonący mi kamieniami i palami, lecz wtedy sił dodała jej wy pita krew i nie musiała polegać na wierzchowcu, ty lko na własny ch nogach. Jak dobrze, przy szło jej na my śl, że ty le jeździłam konno i że Lowa kazała zdjąć ostrza z kół. Zawsze miały przede wszy stkim robić wrażenie i częściej niż przeciwników raniły w bitewnej gęstwie sprzy mierzeńców. Najlepiej sprawdzały się przy masakrowaniu nieuzbrojony ch uciekinierów, ale Lowa nie miała tego w planach. Chwilę i sto lat później Chamanca wy strzeliła spomiędzy ry dwanów, a kopy ta konia zadudniły o torf ły sawego wrzosowiska. Od maiduńskiej piechoty dzieliło ją może sto kroków. Nie by ło sensu, by biegli – i tak nie mieli szans na ucieczkę – ale jeśli nie ruszą się z miejsca, również będą zgubieni, bo z jednej strony parli na nich legioniści, a z drugiej nacierały słonie. Każda inna armia po prostu czmy chnęłaby w panice, ale nie dzielni ry dwannicy królowej Lowy. Utrzy my wali pozy cję, wy puszczając niestrudzenie strzałę za strzałą, nawet jeśli te nie imały się słoni i osłonięty ch tarczami Rzy mian. Niektórzy z łuczników strzelali do zwierząt płonący mi strzałami, co by ło, zdaniem Chamanki, całkiem niezły m pomy słem – może ogień przerazi i rozpędzi nacierające bestie. Nic z tego jednak – by ły zby t dobrze wy trenowane i nic sobie z ognia nie robiły. Ale gdy dwie strzały trafiły jedną z wieży czek, ta zaraz stanęła w płomieniach. Przez krótką chwilę Chamanca miała nadzieję, że słoń wpadnie w szał i złamie szy k, ale łucznicy naty chmiast zeskoczy li na ziemię, a jeździec usiadł zwierzęciu na karku, przeciął skórzane rzemienie i zwalił mu wieżę z grzbietu. Konstrukcja gruchnęła o podłoże w eksplozji iskier, a słoń przy spieszy ł. Ibery jka spostrzegła, że legioniści stanęli czterdzieści kroków od maiduńczy ków, ustępując miejsca szarżujący m słoniom. Nie chcieli dać się stratować, jak Bry towie. A szkoda, sarknęła w my ślach. Ry dwannicy pojęli, co się święci, odrzucili łuki i doby li mieczy, po czy m runęli na Rzy mian do wtóru bitewny ch okrzy ków. Widok nacierający ch przejął Ibery jkę dumą. W momencie, gdy wbili się w ścianę tarcz, słonie poczęły wy rzy nać sobie drogę przez ich ty lną straż, tratując zarówno Bry tów, jak i Rzy mian, zataczając obszerne półkola wielkimi łbami i młócąc skłębioną masę ludzi okuty mi kłami. Nie by ło dla nich różnicy między skórzniami jedny ch a zbrojami drugich. Chamanca, rozchlastując gardło jednemu Rzy mianinowi i uchy lając się przed słoniowy m kłem, wzrokiem wy łowiła z chmary walczący ch swój oddział. – Yanina! – zawołała. Kobieta podniosła wzrok i skupiła go na Chamance. Rzy mianin wy korzy stał moment nieuwagi i wpakował jej pawęż w twarz. Upadła, a legionista uniósł miecz. – Na cy cki Fennel! – warknęła Ibery jka, bijąc wierzchowca piętami.

Na rozkaz Lowy wszy scy strzelcy zgromadzeni na palisadzie i za palisadą Wielkiego Pierdolca

skrzesali iskry do wiader ze smołą. Ty siące łuczników odrzuciły kołczany ze zwy kły mi strzałami i sięgnęły po strzały zapalające. Zanurzy li groty w płonącej mieszaninie, unieśli łuki, naciągnęli cięciwy i wy strzelili. Załoganci dwóch osadzony ch w środku fortu katapult podnieśli zapieczętowane wiadra wy pełnione wełną i wielory bim sadłem, owinięte przesiąknięty mi smołą wełniany mi pasmami, i umieścili je ostrożnie w ły żkach machin, po czy m podpalili i wy strzelili w ty m samy m kierunku. Sześćdziesiąt skorpionów pod rozkazami Mala wy paliło potężne bełty w ty m samy m kierunku niemal jednocześnie. Płonące strzały i wielkie kule ognia pofrunęły nad palisadą i spadły jak deszcz płomieni na tarcze najbliższy ch legionistów. Bełty ze skorpionów dosięgły oddziałów poza zasięgiem łuków i katapult, grzmotnęły o tarcze skupione w żółwich formacjach i wy kosiły w tłumie pokaźne dziury. Na ziemi rozciągały się teraz pasy martwy ch, płonący ch i okaleczony ch legionistów. Kolejny ty siąc płonący ch strzał wzbił się z wizgiem w powietrze i upadł łukiem prosto na głowy legionistów. Awangarda rzy mskiej armii upuściła tarcze i rzuciła się do ucieczki, wielu z jej członków płonęło ży wy m ogniem. Zajął się też dach wy posażonej w koła chaty, pod której osłoną prowadzono pod bramę taran. Ciągnące go woły ry czały w potwornej agonii. – Zwy kłe strzały ! – rozkazała Lowa. – Skorpiony, konty nuować ostrzał! Dowódcy powtórzy li rozkaz podkomendny m. Słowa Lowy przetoczy ły się przez cały gród. Cztery ty siące łuczników wy puściły ostatnie ogniste strzały i naty chmiast przerzuciły się na zwy kłe, gromiąc pozbawiony ch pawęży Rzy mian. Po drugiej salwie pole rażenia łuków by ło zasłane martwy mi Rzy mianami. Skorpiony Mala co chwila posy łały nowe pociski w pełznące ku palisadzie żółwie formacje. Do tego czasu centurionowie zorientowali się, że ta strategia mija się z celem, i rozkazali żołnierzom rozproszy ć się i odbić poza zasięg zabójczy ch bełtów. Reszta Rzy mian – zdecy dowana większość armii – stała za ich plecami, wciąż pogrupowana w czworoboki. Dalej czekał na rozkazy niewielki oddział konny ch. Wśród nich musiał by ć Juliusz Cezar. Zmasowany atak dy stansowy właśnie pozbawił go jednego legionu – prawie pięciu ty sięcy ludzi, to jest szóstej części jego wojsk. Sestercja za twe my śli, Cezarze, pomy ślała Lowa z przekąsem.

Chamanca po raz pierwszy w ży ciu usły szała w głowie nad wy raz rozsądny głos, który mówił jej, by wzięła nogi za pas i podjęła walkę kiedy indziej. Jej woźnica Yanina oraz reszta lekkich ry dwanników, którzy by li teraz pozbawieni pojazdów, nie mieli szans w starciu ze słoniami i legionistami jednocześnie. Ani Chamanca, jeśli zostanie tu chwilę dłużej. Ibery jka kazała głosowi się zamknąć. Postanowiła ocalić Yaninę i to właśnie zrobi. Kiedy

już wy ciągnie ją z tarapatów, będzie miała powód, by opuścić pole walki. Bez dziewczy ny by łaby to ucieczka, a Chamanca nie ucieka przed nikim. Przemknęła galopem za trzema słoniami, które wy rzy nały i wy depty wały sobie drogę przez spleciony ch w boju Bry tów i Rzy mian. Zauważy ła, że nie mają buciorów na zadnich nogach, więc przechy liła się i z rozmachu cięła je wszy stkie po ścięgnach. Nie spodziewała się wiele ty m osiągnąć, lecz wtem zwierzęta zawy ły i zatrąbiły przeszy wająco; ty lne nogi ugięły się pod nimi i monstrualne stworzenia zwaliły się na ziemię, miażdżąc przy gnieciony ch żołnierzy. Przed Chamancą mocowały się na ziemi dwie postacie. Legionista siedział na Yaninie, próbując wrazić jej miecz w pierś. Dziewczy na trzy mała ostrze goły mi rękami, krwawiąc obficie i próbując skopać z siebie napastnika. Ibery jka przechy liła się na drugą stronę i nie zwalniając galopu, rozwaliła Rzy mianinowi łeb kulą kiścienia, po czy m przy ciągnęła do piersi cugle. Mądry koń okręcił się zwinnie, samemu chcąc, jak sądziła, znaleźć się jak najdalej od bitwy. Yanina wstała już i czekała na dowódczy nię. Chamanca wgarnęła ją na grzbiet i popędziła zwierzę. – Dzięki! – krzy knęła dziewczy na, gdy zwiększały tempo, obejmując Chamancę w talii mokry mi od krwi rękami. – Trzy maj się mocno – poleciła Ibery jka. Ściągnęła wodze w prawo, by koń poniósł je poza obręb walk, ale wojownicy z jednego z powalony ch słoni już je zauważy li i popędzili w ich stronę. Sięgnęli po strzały, nałoży li i wzięli na cel uciekające kobiety.

Yilgarn Craton uważał wojnę za proste rzemiosło i by ł zdania, że takim powinna pozostać. Gdy ktoś bodaj napomknął o „planie”, „strategii” czy „takty ce”, odbierał to jak zniewagę i ujmę na honorze, zakwestionowanie jego bohaterskości. Mężczy źni tacy jak on uznawali ty lko jedną metodę walki: sromotny wpierdol. Kiedy wojował jako czempion Jocanty i kiedy wiódł jej żołnierzy do walki, nie miał żadnego planu, a i tak wy gry wał każdą walkę. A jednak na swój sposób imponowała mu przemy ślana strategia Lowy, choć niechętnie przy znawał się do tego przed samy m sobą. Zwabiła – ilu? – cztery czy pięć ty sięcy Rzy mian, nie całą armię, ale pokaźną jej część, w pole rażenia balist i katapult, udając, że nie dy sponuje niczy m poza łucznikami i procarzami. Rzy mianie pomy śleli zapewne, że skoro Bry towie nie są w stanie zrobić nic więcej, jak ty lko posłać w ich stronę od zajebania strzał i kamy ków, przed który mi skutecznie chronią ich tarcze, to mogą spokojnie podejść pod samą bramę i zapukać taranem. Ale gdy już stłoczy li się tak ciasno, że szpilki nie by ło gdzie wcisnąć, Lowa rozpoczęła ostrzał strzałami podpalający mi, zmuszając wrogów do odrzucenia tarcz, a także ty mi swoimi machinami, które przerobiły legionistów na miazgę. Serce człowiekowi rosło na ten widok. Yilgarn żałował, że nie miał pojęcia o tej sztuczce ze smołą, kiedy poszedł do Cezara.

Wiedział, że Lowa spodziewała się, że Rzy mianie przy najmniej przez kilka dni nosa nie wy ściubią poza bramę swojego obozu, a w głąb lądu ruszą dopiero później. Doniósł o ty m Cezarowi. Niczego więcej jednak nie zdołał podsłuchać, kiedy zakradł się nocą na ty ły namiotu królowej, gdzie obradowała z Malem. No więc zgoda, plan Lowy by ł całkiem zmy ślny. Ale nie tak zmy ślny jak plan Yilgarna, który wy kluł mu się w głowie, gdy Lowa objaśniała swoją strategię dowódcom. Rozstawieni po grodzie haxamscy żołnierze ty lko czekali na właściwy moment. I teraz ten moment nadszedł. Yilgarn wy łowił z sakwy małą trąbkę i dmuchnął. Teraz Lowa przekona się, my ślał, kto jest spry tniejszy m Wojownikiem. Jeśli jakimś nadzwy czajny m zrządzeniem losu przeży je zbliżającą się wielkimi krokami klęskę – do której on, Yilgarn, się przy czy ni – odnajdzie ją i zmusi do walki, ale ty m razem uczciwej, jeden na jednego, bez rąk za plecami i inny ch sztu... Coś boleśnie uderzy ło go w głowę. Aż się zachwiał. Prawie upadłem, zdziwił się. Co to mogło by ć? I czemu nic nie widzę? – przy szła my śl, a potem odeszła i zapadła ciemność.

Lowa odnalazła wzrokiem źródło hałasu. Dy m rozwiał się i dostrzegła na palisadzie przy sadzistą figurę Yilgarna, który dął w swoją małą trąbkę. Naty chmiast pożałowała, że darowała mu ży cie. Od dawna wiedziała o jego zdradzie, bo widy wano go, jak wracał z rzy mskiego obozu. Dobrze wy korzy stała tego dwulicowego drania. Karmiła go bzdurami, jakoby sądziła, że Cezar będzie zwlekał z wy jściem z obozu, po czy m odprowadziła go wzrokiem w stronę rzy mskiej warowni, gdy szedł donieść o ty m Cezarowi. A później uśmiechnęła się ty lko, kiedy Cezar naty chmiast wy ruszy ł w głąb lądu – dokładnie tam, gdzie chciała. Później jak gdy by nigdy nic pozwoliła Yilgarnowi wrócić do Wielkiego Pierdolca, aby za jego pośrednictwem podsunąć Cezarowi kolejne nieprawdziwe wskazówki. Przy szło jej do głowy, że przy boczny Jocanty może mieć w planach coś więcej niż ty lko informowanie Cezara o jej posunięciach, że może na przy kład poważy ć się na sabotaż, ale by ł tak uży teczny jako donosiciel, że postanowiła zary zy kować. Gdy ty lko zobaczy ła go z tą głupią trąbką w ustach, naty chmiast zrozumiała, że popełniła błąd. Bły skawicznie uniosła łuk do oka i umieściła strzałę w jego głowie. Uderzenie serca za późno. Gdy druga strzała by ła w połowie drogi do cięciwy, wy buchły wiadra ze smołą, podpalone ognisty mi strzałami przez rozmieszczony ch równo w tłumie haxamskich zdrajców. Tam do kata, zaklęła i zagry zła wargi. Płomienie owionęły żołnierzy i drewnianą palisadę. Inni wrzucili pochodnie do wiader z wielory bim olejem, które zgromadzono przy katapultach, a te eksplodowały w chmurze płomieni. Wy łowiła z tłumu jednego haxamczy ka, który podkradał się do Mala z toporkiem w dłoni. Zastrzeliła go, ale zewsząd nadchodzili kolejni. Okrążali żołnierzy obsługujący ch skorpiony i spy chali balisty z palisady.

Maiduńczy cy zareagowali, jak należało – w ciągu dwudziestu uderzeń serca wszy scy zdrajcy padli trupem, a mężczy źni i kobiety już brali się do gaszenia muru, by ło jednak za późno. Z tego, co Lowa mogła dostrzec, haxamczy cy zdołali zrujnować prawie wszy stkie skorpiony i katapulty. Zmiotła z powierzchni ziemi jeden rzy mski legion, ale pozostałe cztery by ły gotowe do natarcia na jej prawie niebroniony fort.

– Włóż mi rękę do ust! – rozkazała Chamanca. Bogom dzięki, że już dawno temu wy trzepałam Yaninie z głowy skłonność do kwestionowania rozkazów, pomy ślała, gdy dziewczy na naty chmiast wcisnęła dłoń pomiędzy oczekujące kły Ibery jki. Chamanca zlizała krew z poharatanej po starciu z legionistą dłoni dziewczy ny, po czy m wgry zła się z poduszeczkę u nasady kciuka i pociągnęła solidny ły k, dokładnie w chwili, gdy czterej Afry kańczy cy zwolnili cięciwy. Cztery strzały śmignęły w powietrzu, ale gdy krew spły nęła Ibery jce do gardła, czas zwolnił i pociski zaczęły mozolić się przez powietrze niczy m cztery oty łe gołębie. Chamanca porwała za miecz i odbiła wszy stkie w locie. Za pomocą samy ch nóg skierowała wierzchowca łbem ku łucznikom, w jedną rękę ujęła miecz, w drugą kiścień, a z zębów nie wy puszczała dłoni Yaniny. Łucznicy pojęli, co zamierza, i rzucili się do ucieczki, ale dla Chamanki nie by li szy bsi od posągów z brązu. Dwóch rąbnęła mieczem po głowach, dwóm roztrzaskała czaszki cepem. Świat zaszumiał, czas przy spieszy ł do normalnej prędkości, koń wy rwał z kopy ta i pomknął naprzód. Po raz ostatni ły knęła krwi i rozwarła szczęki. – Możesz zabrać rękę! – przekrzy czała pęd i zgiełk. – Jesteś ranna? – Nigdy nie czułam się lepiej – bąknęła Yanina do ucha Ibery jki cicho, lecz zdecy dowanie. Jej ręce oplotły Chamancę w talii. Przy lgnęła do jej pleców i oparła policzek na ramieniu. Minęły strażnicę i pognały piaszczy stą plażą, mając po jednej ręce trawione przez ogień okręty, a po drugiej płonącą palisadę. Ibery jka czuła na skórze bijący od ściany żar, krew z dłoni Yaniny spły wała jej na brzuch i za pasek krótkich spodni. Przepełniała ją dzika radość. Nie ma takiego zmartwienia i tarapatów, który m nie zaradzi kilka ły ków krwi. Kilku rzy mskich mary narzy, którzy ocaleli z pożerany ch przez płomienie okrętów, wpław dopły nęło do brzegu i stłoczy ło się na mieliźnie, z dala od palącej się warowni. Żaden nie próbował im się naprzy krzać, gdy przejeżdżały obok. Chamanca odgadła, że nie mieli ochoty skakać z deszczu pod ry nnę. Gdy dotarły do skraju obozu, Wojowniczka stwierdziła, że jej ry dwannikom udało się, zgodnie z planem, spalić wszy stkie okręty wojenne i połowę transportowców. Sądząc po ty m, co widziała po drugiej stronie obozu i od strony morza, również obóz doznał znacznego uszczerbku.

Obejrzała się przez ramię na plażę za plecami. Ona i Yanina by ły ostatnimi z maiduńczy ków, który m udało się uciec. Pogoni nie by ło. Straciła wielu żołnierzy, ale nie zamierzała pozwolić, by zepsuło jej to nastrój. Odnieśli zwy cięstwo! Złapała dziewczy nę za rękę i podniosła do ust, by ły knąć krwi. Koń pędził przed siebie.

Wiosna gardziła Ragnallem, ale nie mogła odmówić mu racji. – Nie mogę cię zabić – wy znała – jesteś zby t niegroźny. Młodzieniec otworzy ł szeroko zaognione złością oczy i zawołał: – Ferrandus, Tercjusz, do mnie, szy bko! – Borsucze jajca – sy knęła, odejmując nóż od gardła Ragnalla. Dwaj pretorianie ukazali się między połami namiotu. Jeśli zaskoczy ł ich widok Wiosny ujeżdżającej Ragnalla na łóżku z nożem w ręku, niczego nie dali po sobie poznać. – Co tam? – zapy tał grzecznie Ferrandus. – Przy łapałem ją, gdy próbowała wy mknąć się z namiotu – powiedział Ragnall. – Wasz łańcuch nie na wiele się zdał. Na razie skrępujcie ją ty m tutaj, żeby znowu nie próbowała ucieczki, a później skombinujcie jakiś solidniejszy. Ferrandus przeniósł wzrok na Tercjusza i wy dął dolną wargę w py tający m gry masie. Tercjusz skinął na tak. Wiosna zlazła z Ragnalla i przez moment zastanawiała się, czy nie zaatakować pretorianów, ale zaraz odpędziła ten pomy sł. To porządne chłopaki, nie chciała robić im krzy wdy. Tercjusz ze skruszony m wy razem twarzy zwinął łańcuch, a potem wespół z Ferrandusem owinęli jej ręce za plecami. Później związali nogi i przy wiązali za kostki do łóżka kawałkiem liny. Szarpnęła się na próbę. Nic z tego, nie wy śliźnie się. Jakie to dziwne, rozmy ślała, że tacy mili faceci jak Tercjusz i Ferrandus umieją związać kogoś tak, by nie miał szans na ucieczkę. – A teraz znaleźć mi jakiś lepszy łańcuch – popędził ich Ragnall. – Ma by ć cała i zdrowa, gdy wrócimy – odezwał się Tercjusz. – Zaopiekuję się nią. Pretorianie wy szli i została sama z Ragnallem. Pomasował skroń w miejscu, gdzie dostał pięścią, a potem zamknął dłoń na obolałej żuchwie, jakby chciał ją nastawić. Dotknął żeber po obu stronach, krzy wiąc się z bólu i zasy sając powietrze przez zęby. Boli go po ty m, jak połechtałam go nóżką, domy śliła się. Skupił na niej wzrok. Widziała już to spojrzenie u inny ch mężczy zn. Na przy kład u Kwintusa Cy cerona. – To nie moja wina, że ci się dostało – oświadczy ła. – Nie powinieneś by ł ze mną zaczy nać. Zbliży ł się, kręcąc głową. Wiosna zaczęła się wiercić w łańcuchach, szarpnęła. Trzy mały

mocno. – Powinieneś by ł mnie puścić! Powinieneś pójść ze mną! Jeszcze nie jest za późno, powiem Lowie, że... – Ty i Lowa – warknął – jesteście siebie warte. Uniósł pięść. – Ragnall, nie jesteś sobą. Będziesz tego później żałował... Zamachnął się na nią, a ona opadła na posłanie, podniosła skrępowane nogi i wbiła mu pięty w klatkę piersiową. Zakoły sał się i padł na przeciwległe łóżko. Leżał tak kilka uderzeń serca, dy sząc, a potem podniósł się do siadu. Jego twarz wy krzy wiał jeszcze paskudniejszy gry mas niż poprzednio. Ależ jest wkurzony, przemknęło jej przez my śl. Rzucił się na nią, ty m razem odbijając jej nogi. Próbowała się odtoczy ć, ale obrócił ją z powrotem na plecy i wgramolił się na nią tak samo jak przed chwilą ona na niego, unieruchamiając ją na łóżku. By ł ciężki i szczerzy ł się przerażająco. – Ragnallu, nie! Przestań! Wy bacz, że cię uderzy łam, ale nie chciałeś... Trafił ją w usta. Nawet zabolało. Uniosła na niego błagalny wzrok. Nic z tego. Uderzy ł ją raz jeszcze, potem znowu i znowu. Wiosna obracała głowę z każdy m uderzeniem, jak uczy ła ją Lowa, i dopiero po trzecim ciosie zaczęło boleć jak należy. Tego się nie spodziewała. Nie by ł silny i nie umiał się bić, ale by ł ciężki jak cholera i wy prowadzał uderzenia z ciała. – Przestań! To głos Tercjusza. Złapał Ragnalla za ramiona, zerwał z Wiosny i rzucił nim o podłogę jak szmacianą lalką. Dziewczy na usły szała, jak powietrze uchodzi z niego jedny m bolesny m westchnieniem; okręciła głowę i zobaczy ła, jak Tercjusz kopie go w żołądek. Ragnall zwinął się na ziemi. Tercjusz ły pnął na Wiosnę, pokręcił głową i wy doby ł miecz z pochwy. – Nie! – wy rwało się jej. Pretorianin posłuchał i schował miecz. Ragnall z trudem podniósł się na nogi i wy biegł z namiotu.

12 ROZDZIAŁ

M

al znalazł Taddy Kaczuchę z głową Gale Cossach na podołku. Jej przy jaciółka by ła albo martwa, albo nieprzy tomna. Bladość podpowiedziała mu, że raczej to drugie. Kiedy już będzie po wszy stkim, postanowił Mal, poprosi Lowę o dowództwo nad oddziałem, którego zadaniem będzie wziąć odwet na haxamczy kach. – Chodź, Taddy, jest kilka sprawny ch skorpionów i potrzebna mi twoja pomoc – powiedział, kładąc jej rękę na ramieniu. Podniosła na niego zasmarkaną, zakrwawioną twarz, piękną w oprawie kasztanowy ch

włosów, i skinęła głową. Delikatnie ułoży ła głowę przy jaciółki na ziemi, podeszła do najbliższego haxamskiego trupa i wy ciągnęła miecz z jego piersi. – Jestem do usług – powiedziała. Pomimo tego, że przed chwilą zabito mu ty lu ludzi, ty lu przy jaciół, Mal znalazł w sobie dość sił, by się uśmiechnąć. Właśnie przy pomniano mu, dlaczego musi pokonać Rzy mian. Pożar na palisadzie ugaszono. Okazało się, że mur nie ucierpiał tak bardzo, jak szacowano. Mieli fart. Niewielu wiedziało o ty m, że po wewnętrznej stronie palisady znajduje się sporo łatwopalny ch materiałów. Gdy by który ś z wzniecony ch przez haxamczy ków pożarów bodaj liznął tę część fortu, Mal, Lowa, Taddy i wszy scy maiduńczy cy zginęliby na miejscu. Ale to już nie problem, problemem by ło co innego. Z sześćdziesięciu skorpionów ty lko czternaście nadawało się do walki. Trzy właśnie próbowano naprawić, reszta to szmelc. Zuży to i zniszczono także całą amunicję dla katapult, wy strzelono niemal wszy stkie ogniste strzały. Wy jąwszy trzy setki zarąbany ch haxamczy ków, wszy stkich żołnierzy, który ch wy słała do Maidun Jocanta, nie zginęło wcale zby t wielu Bry tów. Zdrajcy dopięli jednak swego: uczy nili walczący ch prakty cznie bezbronny mi. Rzy mianie lada moment ponowią atak, a oni nie mieli czy m go odeprzeć. Mal wy jrzał za poszarpany zrąb palisady, by zobaczy ć, co robi wróg. Rzy mianie wciąż zbierali z pola bitwy ciała zabity ch ziomków. Dziesiątki i setki martwy ch legionistów zaścielały poorany kraterami pas ziemi dzielący fort od pierwszej rzy mskiej linii. Pary nieuzbrojony ch Rzy mian odnajdowały między nimi drogę, szukając ranny ch i zabierając ich do lazaretów. By li w zasięgu strzał, ale nikt nie strzelał. Lowa zabroniła. Mala zdumiała jej wspaniałomy ślność. Na jego oczach królowa skinęła na legionistów z noszami, pozwalając im się zbliży ć. Oczy wiście, postąpiła słusznie, choć wcale nie musiała. Mogłaby wy strzelać ich jak kaczki, choćby po to, by nie donieśli Cezarowi o szczegółach ich obrony, przy jrzawszy się fortowi z bliska. Teraz, gdy ogarnął wzrokiem ogrom rzy mskiego wojska, zrozumiał z ukłuciem przy gnębienia, że jej decy zja pody ktowana by ła względami prakty czny mi. Wróg miażdży ł ich liczebnie i obiekty wnie rzecz ujmując, ich szanse na zwy cięstwo by ły bliskie zera. Lowa okazała więc łaskę ranny m w nadziei, że i Rzy mianie okażą łaskę pojmany m i ranny m Bry tom. No cóż, przy najmniej chwilowy przestój w walce da im nieco czasu, by wprowadzić kilka zmian w obronie i naprawić ty le skorpionów, ile się ty lko da. Do pracy, pomy ślał. Do pracy. Jakiś czas później poderwał go odgłos trąby. Z masy Rzy mian wy jechał jeździec. Nie nałoży ł hełmu, aby pokazać, że nie ma wrogich zamiarów. By ł to siedzący szty wno na koniu mężczy zna z niesy metry czną plamą siwizny w czarnej czupry nie, jakby osrał go ptak. Odnalazł wzrokiem stojącą na wieży Lowę i uniósł miecz. Uniosła łuk w odpowiedzi. Rzy mianin odjechał. Wznowienie bitwy. Co by na to powiedział Dug? – pomy ślał Mal. Coś w sty lu: kurwa jego zborsuczona mać.

Jagganoch wy ciągnął ostrze z szy i trzeciego okaleczonego słonia. Szlachetne zwierzę westchnęło potężnie. Z rany pociekła krew. Zmarło. Gdy by by li w Afry ce, książę kazałby leczy ć okaleczone zwierzęta, które miały by wówczas niemałą szansę na powrót do zdrowia, ale tutaj, na ty m niegościnny m wy brzeżu, by ło to niemożliwe, toteż musiał je dobić. Bry ty jscy ry dwannicy zabili jeszcze trzy słonie, czy li łącznie sześć. Jagganoch nie spodziewał się takich strat. Nie pomy ślałby, że ci bladzi obcy w ty ch ich śmieszny ch wozach pozbawią ży cia choć jedną z jego wspaniały ch bestii. Przy najmniej pozostałe słonie najedzą się w końcu do sy ta, pomy ślał, ogarniając wzrokiem zwierzęta pożerające trupy. Słoń zwy kle unosił martwego lub prawie martwego człowieka, owinąwszy trąbę wokół jego kostki, i wrzucał go sobie do paszczy, a potem żuł, oddzierając ciało od kości i ły kając krew. Jagganoch zwy kle przy glądał się temu, ponieważ widok by ł nadzwy czajny, zwłaszcza jeśli podało się zwierzęciu ży wą karmę, lecz w tej chwili nie mógł sobie na to pozwolić, gdy ż wzy wały go obowiązki. Zebrał ocalały ch z bitwy łuczników i jeźdźców z trzech okaleczony ch słoni i kazał im patrzeć, jak je dobija. Mężczy źni pochy lili kornie głowy, rozumiejąc, że okry li się hańbą. Teraz po kolei podnosili na dowódcę spłoszone, królicze oczy. Kto wie, może Bry towie by li jednak dzielniejsi od jego ludzi? – I dokonała tego jedna kobieta? – zapy tał Jagganoch, spoglądając na biedny ch głupców spod półprzy mknięty ch powiek. Żaden jeździec nie zajechał nigdy Bandondy od ty łu i nigdy żadnemu się to nie uda. – Drobna kobieta, skąpo odziana. My ślę, że to musiała by ć bogini. Widziałem, że uratowała jakąś inną kobietę. Podniosła ją z ziemi, jakby nic nie waży ła, wtedy czterech naszy ch łuczników zaczęło strzelać do niej z łuków. A ona, siedząc na końskim grzbiecie, odbiła strzały jedną ręką, jakby to by ły jabłka na drzewie, a potem zabiła ich mieczem i cepem, zanim zdołali uskoczy ć. Ani chy bi bogini. – A później odjechała? – Tak. – A wy ście jej nie gonili? – Ja by łem pieszo, ona konno. I nie miałem łuku. Mogłem ty lko patrzeć, jak odjeżdża. Jagganoch zamachnął się maczugą i trafił mężczy znę w żuchwę, obalając go na ziemię. Pozostali dwaj odskoczy li od niego; jeździec leżał na ziemi, tuląc w dłoniach zdruzgotaną szczękę i wlepiając w Jagganocha rozszalały wzrok. Gdy w ranę wda się zakażenie, ten człowiek będzie umierał długo i w potworny ch mękach. Rozzłościł Jagganocha, więc należała mu się kara, a poza ty m na co mu jeździec bez słonia? Jednakże książę nie by ł bezlitosny. Wy świadczy jeźdźcowi tę samą przy sługę co słoniowi. Wzniósł maczugę do ciosu, ale zaraz się rozmy ślił. Zagwizdał na Bandondę, który naty chmiast znalazł się u boku swego pana, tupiąc podobny mi do pni nogami. – Nie, nie! – zawołał niewy raźnie mężczy zna z połamaną szczęką. Jagganoch skrzy wił się w uśmiechu, wskazał go palcem i wy dał rozkaz Bandondzie. Odwrócił się do pozostały ch. Te robaki, pomy ślał z rosnącą iry tacją, umy kają przed jego spojrzeniem. Wlepiają wzrok w ziemię, by czasem nie dostąpić zaszczy tu by cia zjedzony m przez Bandondę. Jakże ja ich nienawidzę. Spoglądał na nich, a oni wili się pod jego spojrzeniem,

najnędzniejsi z nędzny ch. Wzdry gali się na dźwięk odry wania mięsa od kości, słuchając wrzasków pożeranego ży wcem pobraty mca. Przez moment Jagganoch chciał rzucić na pożarcie Bandondzie ich wszy stkich. Ale nie, nie zrobi tego. Pośród ty ch diabelskich mleczny ch twarzy, czy to Rzy mian, czy Bry tów, potrzebował otoczy ć się jak największą liczbą Yonkarów, a poza ty m nie chciał, by wspaniałe zwierzę przejadło się i ociągało w drodze powrotnej. Choć od wieków słonie przy sposabiano do ludzkiego mięsa, y onkarskie bestie źle znosiły przejedzenie, najlepiej więc by ło ograniczy ć dietę do spoży wany ch w dziczy korzonków, owoców, trawy i kory. Jagganoch zwrócił wzrok na wschód, tam, gdzie uciekła kobieta na koniu. Pokonała go w uczciwej walce, zabiła trzy jego słonie. Dobra by ła, ale nie by ła boginią. Gdy nawinie mu się pod rękę następny m razem, połamie jej nogi i ręce, a potem Bandonda zakosztuje jej mięsa.

Ragnall stał na tlący m się murze, patrząc na masę zabity ch mężczy zn, kobiet, koni i słoni. Po drugiej stronie pola bitwy Afry kańczy k w brązowy m hełmie dobił trzy okaleczone zwierzęta. Niecodziennie człowiek widzi coś podobnego. Możliwość sy cenia wzroku takimi właśnie obrazami i podziwiania tak doniosły ch wy darzeń – albo lepiej, brania w nich czy nnego udziału! – to jeden z powodów, a kto wie czy nie najważniejszy, dla który ch Ragnall przy stąpił do kampanii Cezara i stał się Rzy mianinem. Podniecała go egzoty ka i epika. Właśnie po to przy szedł na świat, mówił sam sobie. By wieść ekscy tujące ży cie Rzy mianina, a nie nudne ży cie Bry ta. Gdy by jego ży cie potoczy ło się torem, który wy znaczy li mu rodzice, wróciłby do domu z Wy spy Aniołów, ożenił się z Anwen i wraz ze starszy mi braćmi strawił resztę ży cia na przy ziemny ch sprawach związany ch z rządzeniem niewielkim plemieniem, aż w końcu zabrałaby go śmierć. I już, ty lko ty le. Zabijając jego rodzinę, Zadar przerwał tę nić losu i na zawsze zmienił jego ży cie. By wały dni, kiedy Ragnall dziękował za to okrutnemu władcy. Odczuwał wdzięczność, ponieważ ty ran nieświadomie wy zwolił go z okowów okoliczności i rodzicielskich oczekiwań, które ty lu wy bitny m jednostkom uniemożliwiały sięgnięcie po wielkość. Ty lko dlaczego ostatnimi czasy coraz częściej dochodzi do wniosku, że Zadar nie ulepszy ł, ale zrujnował mu ży cie i że by łby szczęśliwszy, o wiele szczęśliwszy, gdy by jednak siedział w Boddingham i cieszy ł się pozy cją jednego w najważniejszy ch ludzi w wiosce? Właściwie pola bitewne zaczy nały go nuży ć, my śl o władaniu Bry tanią nie budziła już takiej ekscy tacji jak dawniej. Zbrzy dło mu rzy mskie ży cie. Jakże by chciał cofnąć się w czasie, uchronić swoje plemię przed Zadarem, z powrotem zagłębić się w wy godny ch i łatwy ch koleinach losu, które by ły mu przeznaczone... Afry kański książę grzmotnął maczugą jednego ze swoich ludzi, a potem nakarmił nim słonia, ale Ragnall ledwie to zauważy ł. Zaciskał pięści, aż zbielały mu kostki. Pochłaniała go uporczy wa my śl, że osobą, która zrujnowała jego nowe wspaniałe ży cie, by ła córka ty rana –

Wiosna. Odkąd ją uratował – uratował od pewnej śmierci! – krok po kroku umniejszała jego znaczenie. Gdy ją znaleźli, by ł bohaterem, świeżo upieczony m Rzy mianinem, pogromcą germańskiego króla Ariowista. A teraz z każdy m kolejny m dniem czuł się coraz mniej bohatersko. Szczeniara kwestionowała wszy stko, co mówił, i jakimś sposobem zdołała podkopać wszy stko, w co wierzy ł. Wszy stko! Nigdy nie miała racji, a jednak jej argumenty uwierały go jak piach za paskiem sandała. Z czasem stracił przekonanie do własny ch poglądów i przestał się lubić, aż w końcu nie czuł do siebie nic poza odrazą. Nienawidził togi na własny m grzbiecie, przy strzy żony ch włosów, gładko ogolonej twarzy i dziecinnego przeświadczenia, że można ot tak stać się Rzy mianinem, jeśli się ty lko bardzo chce. Jeszcze bardziej nienawidził tego, że dał się pobić dziewczy nie. A już najbardziej tego, że rzucił się na nią z pięściami, kiedy by ła związana. By ł tchórzem, który dał się pobić dziecku, a później sam je pobił, gdy związał je kto inny. Niewielu ujęłoby się za nim, usły szawszy tę historię. Widział oczami wy obraźni, jak wszy scy, który ch kochał i podziwiał – jego rodzice, Anwen, bracia, Drustan – mierzą go z Zaświatów pogardliwy m spojrzeniem, a w ich wzroku da się dostrzec świętoszkowate rozczarowanie... Świętoszkowate? Nie. Spójrzmy prawdzie w oczy : rzadko kiedy pogarda by wa tak usprawiedliwiona jak w ty m przy padku. Zawiódł jako Bry t, jako Rzy mianin, jako człowiek. Zacisnął pięści. Łzy try snęły mu z oczu i rozpłakał się jak baba. W który m momencie wszy stko poszło nie tak? By ł przecież złoty m dzieckiem w swoim rodzinny m plemieniu! Pry musem na Wy spie Aniołów! Kiedy przemienił się w człowieka, który daje się pobić dwa razy lżejszej dziewczy nie i atakuje ją, gdy nie może się bronić? Ha, czy to nie oczy wiste? Wtedy, gdy Zadar – i Lowa – zmasakrowali jego plemię. Później, gdy Lowa uwiodła go, a potem porzuciła jak ogry zioną kość, by ło już ty lko gorzej. Jakby na potwierdzenie ty ch my śli słoń niedbały m ruchem trąby odrzucił to, co zostało z pożartego nieszczęśnika. Teraz zaś, gdy wreszcie udało mu się znów zaznać szczęścia, Wiosna wdarła się w jego ży cie i obrzy dziła mu je do cna. To wszy stko jej wina! Otarł cieknący nos i mokre policzki. Nie będzie już płakał. Najpierw Zadar, potem Lowa, a teraz Wiosna. Jakby sprzy sięgli się przeciw niemu, jakby złośliwie rujnowali mu ży cie... No jasne! Bogowie po prostu się nim bawią! Jest ty lko pionkiem w ich grze. Może jeden bóg grał rodem Zadara, a drugi jego własny m. I może ten drugi z kretesem przegry wał. Bóg Zadara wy mordował mu rodzinę, sprawił, że Ragnall zdradził Anwen, i przekonał Drustana, że chłopak umie posługiwać się magią, choć to nie on potrafił, ty lko Wiosna. Tak! Bóg Ragnalla przegry wał, a Ragnall wraz z nim. Czas wziąć sprawy we własne ręce! Jego bóg nawet teraz podsuwał mu tę my śl. Nadszedł czas na kolejny ruch i ty m razem to Ragnall go wy kona. Wiedział dokładnie, co musi zrobić. Musi zabić Wiosnę. Ale nie może zrobić tego sam. Cezar będzie wściekły, każe wszcząć śledztwo, Tercjusz i Ferrandus wszy stko wy śpiewają, a Ragnall okry je się hańbą i skończy na krzy żu. Musiał też podejść do tematu w sposób prakty czny – po pierwsze: on nie umiał się bić, a ona tak. Choć nie powinien się tego wsty dzić – by ł intelektualistą, nie wojownikiem. Wiosna to prostaczka, a on jest my ślicielem, może nawet geniuszem. Mimo to nie chciał znów dać się pokonać. Po drugie: kwestia magii, którą Wiosna włada bądź nie. Od momentu ich powtórnego spotkania nie zaobserwował niczego, co świadczy łoby o ty m, że dziewczy na potrafi czarować. Zgady wał więc

– czy może ży wił nadzieję – że utraciła tę zdolność. Przecież gdy by wciąż władała magią, uciekłaby za jej pomocą, prawda? Jest więc prawdopodobne, że już nią nie włada, ale mimo to nie można wy kluczy ć, że magia odezwie się w niej w chwili zagrożenia ży cia czy wielkich emocji. Wniosek wy snuwał się sam: nie może zabić Wiosny własnoręcznie. Ale znał człowieka, który mógł. Albo przy najmniej miał o wiele większe szanse powodzenia niż Ragnall. Skrzy wił się w uśmiechu, rad ze swojego spry tnego planu. Zszedł z palisady i wrócił do obozu, kierując się ku dzielnicy legatów. Jeśli nie znajdzie tam Kwintusa Cy cerona, ktoś powie mu, gdzie go szukać.

Podczas gdy Rzy mianie przegrupowy wali się na równinie, Lowa poszła do Keelin, by nakazać przeniesienie Małego Duga w bezpieczniejsze miejsce. Podjęła taką decy zję z dwóch powodów. Pierwszy m by ło dwadzieścia ty sięcy Rzy mian, którzy lada chwila mieli przy puścić szturm na jej drewniany fort, prakty cznie bezbronny po udany m sabotażu haxamczy ków. Drugim – rozmowa z duchem. Nie by ło się nad czy m zastanawiać. Posłucha Duga, będzie czekać na krzy k o ataku demonów z północnego zachodu. Fort niedługo przemieni się w bardzo nieodpowiednie miejsce dla osiemnastomiesięcznego dziecka. Nie ma na co czekać. – Musisz przy rzec mamusi, że będziesz grzeczny – powiedziała, obciągając na dziecku bawełniane ubranko, żeby nie zwijało się na ramionach. – Koooj! – powiedział Mały Dug, pokazując palcem wierzchowca, który miał zawieźć jego i Keelin na południe, a później na zachód. – Koń – poprawiła Lowa. – K, o, ń. – Koooooooj! – upierał się malec. Zachichotał gardłowo i krzy knął coś niezrozumiale, ale bardzo radośnie. Lowa wzięła go na ręce i przy tuliła mocno. Pachniał ciepłem i ży ciem. Odwzajemnił uścisk, a potem złapał małą, grubiutką rączką jej ucho i pociągnął. – Nie, Dug, mamusia potrzebuje tego ucha – powiedziała, delikatnie wy jmując małżowinę z jego palców. Ależ by ł silny. Za jej plecami Keelin wspięła się na konia. Królowa uścisnęła sy nka jeszcze raz i podała go niańce. Dug posłał jej z wy sokości grzbietu niepewny uśmiech, marszcząc nos i ukazując drobne białe ząbki. Osadzone w dużej głowie oczy by ły wielkie i brązowe. – Żegnaj, Mały Dugu – powiedziała wpatrzona w nie Lowa. – Opiekuj się Keelin. Wy rzekłszy to, odwróciła się na pięcie i ruszy ła truchtem przed siebie. Niemalże wy czuła, że mały za jej plecami zasy sa powietrze, i nie uszła dziesięciu kroków, nim wy buchł płaczem tak głośny m, że zbudziłby umarłego. Nie odwróciła się. Nie chciała, by by ło mu smutno, a jednak ucieszy ła się, że nie chce, by odchodziła. Drze się tak samo, rozbrzmiał w jej głowie cichutki głos,

kiedy zabrać mu paty k, który m się akurat bawi. Kazała głosowi spierdalać. Gdy stanęła na szczy cie wieży, ujrzała maszerujący ch na fort Rzy mian. Unicestwiła jeden legion zapalający mi strzałami, ale oto szły na nią cztery kolejne. By li jeszcze zby t daleko, by dosięgły ich nawet jej strzały, ale już kry li się za tarczami. Powiodła wzrokiem od wzgórz na wschodzie ku rzy mskiej bazie nad morzem i skupiony ch nieopodal okrętach. Niebo ponad nimi wciąż by ło błękitne, nietknięte dy mem. Cezar przy by ł tu z pięcioma legionami, co oznaczało, że jednemu powierzy ł pieczę nad obozem. Tam stacjonowały też pewnie oddziały słoni. Krzy kacze donieśli, że bestie z Afry ki ciągną w tej chwili na północ, w stronę Wielkiego Pierdolca. Czy Rzy mianie dali odpór wojskom Chamanki, zanim zdołały podpalić obóz i okręty ? Ogarnęła wzrokiem ziemie naokoło. Usły szałaby o ty m od krzy kaczy, ale wolała upewnić się sama. Rzy mianie nie otoczy li fortu, nacierali jedy nie z północy. Wciąż nie widziała nigdzie legionu Felixa. Z ostatnich krzy ków, które dobiegły ją z gardeł najlepszy ch krzy kaczy, potrafiący ch posłać dźwięk w ty lko jedny m kierunku, wy nikało, że diabły cały czas przeby wają na wy brzeżu. Nie miała pojęcia, na co tam czekają, ale miała nadzieję, że będą czekać jak najdłużej. Rzy mianie maszerujący na Wielki Pierdolec dopadli na razie ty lko jednego krzy kacza, co dowodziło, jak świetnie ci potrafią się kry ć, bo z całą pewnością minęli ich o wiele więcej. Ostatni krzy k nadesłany przez krzy kaczkę Simshill brzmiał: „Krzy kaczka Simshill odkry ta!” i bardzo Lowę zasmucił, ponieważ znała i lubiła tę kobietę. By ła kupcem o wspaniały m głosie, Lowa przekonała ją, by zaciągnęła się do armii. Kolejne ży cie, które będzie ciąży ć jej na sumieniu... Ponownie rzuciła okiem na wschód. Czy to smużka dy mu unosi się w letnie niebo, czy może jakaś dziwna chmura? Garstka konny ch na równinie weszła w zasięg jej łuku. Głupcy, pomy ślała, szacując, ilu trafi, zanim reszta odbije poza pole rażenia. Chciałaby mieć przy sobie Wiosnę. Mogła nauczy ć kogoś innego strzelać z długiego łuku, ale wiedziała, że nikt nie osiągnie takiej sprawności jak dziewczy na, a poza ty m łuk należał do Wiosny i nie chciała, by doty kał go ktoś inny. Królowa przy wiozła go tutaj z Maidun, powtarzając sobie, że gdy by jej własna broń uległa uszkodzeniu, będzie miała zapasową, ale tak naprawdę ży wiła nadzieję wbrew nadziei, że zdoła jakoś odbić Wiosnę i zwrócić go jej osobiście.

13 ROZDZIAŁ

P

ozbawieni ofiar legioniści Felixa zdawali się teraz najbardziej nieszczęśliwy mi stworzeniami na świecie. Ani Żółwie, ani Zające nie bry lowały w sztuce konwersacji, ale przy najmniej robiły interesujące rzeczy, gdy wchłonęły energię ży ciową zabity ch niewolników. Teraz siedziały smętnie pod drzewami w miejscu, gdzie trawa sty kała się z piaskiem, z wzrokiem wlepiony m w nicość. Przed chwilą kilku z nich zaczęło łazić w kółko po plaży, co ty lko wpieniło Felixa, ponieważ zauważy ł, że żaden pierdolony idiota nie przekracza linii wy rzucony ch przez morze wodorostów. Bali się, że przy jdzie przy pły w i wciągnie ich do morza. Z radością ruszy liby do

walki z armią dowolnej wielkości, ale bali się wy suszonego zielska. Na cy cki Jowisza, zaklął druid w my ślach. Słowo daję... Nie posiadał się więc z radości, gdy podszedł do niego centurion z osiemdziesięcioma piechurami. Dowódca zsiadł z konia, zdjął hełm i wcisnął go pod pachę. – Centurion Lucjusz Aureliusz Dolabella melduje się na rozkaz wraz z pierwszą centurią drugiego manipułu szóstej kohorty siódmego legionu. – Uśmiechnął się, prezentując gotowość, ale zaraz zmarszczy ł brwi i dodał: – Przepraszam, nie tak. Przeniesiono nas. Nie powiedzieli mi czemu, wciąż nie wiem. Pierwsza centuria drugiego manipułu piątej kohorty siódmego legionu. Nie, zaraz, też nie tak, bo w kohorcie są ty lko trzy manipuły, więc jak mieliby śmy by ć w czwartej... Na Dianę, nie ogarniam. Wy bacz! Jesteśmy tutaj i jesteśmy w sile centurii, o to mi chodzi. Przepraszam. Dolabella pewnie nie dobił jeszcze do dwudziestki, ale miał włosy starca – suche, pomarańczowobrązowe i naturalnie kręcone, ale ponieważ nieustannie się czesał, czubek jego głowy wy glądał jak miniaturowe, skrupulatnie zaorane poletko. Miał długi, cienki i kościsty nos, podbródek w daleko posuniętej atrofii i niewielkie usta. Wszy stkie te elementy czy niły jego twarz podobną do mordki ciekawskiego gry zonia. By ł wy raźnie wy ższy od Felixa, ale robił wrażenie niższego. Wy glądał na ary stokratę, ale jednego z ty ch gówniany ch i biedny ch jak my szy świąty nne. By ł z sortu ty ch młody ch ludzi, którzy lęgną się czasem w najznamienitszy ch rzy mskich rodach, nie przy nosząc im wcale chwały, jakiej spodziewają się ich przodkowie. W Rzy mie powstała swoista trady cja wy sy łania takich młodzieńców w najdalsze zakątki imperium, by tam zginęli w jakiejś bitwie. I oto proszę, centurion Dolabella znalazł się w Bry tanii. – Jakie dostałeś rozkazy ? – indagował Felix. – Dostałem, a jakże, od samego Cezara! Rozmawiał ze mną! Atakuje galijski fort i chce, żeby ś odciął wszelkie możliwe drogi ucieczki. Powiedział, że ma nadzieję, że dam z siebie wszy stko i że jestem do twojej całkowitej dupozy cji. Nie! Co ja gadam! DYSpozy cji. Ja i moi ludzie jesteśmy do twojej całkowitej dy spozy cji. Felix uśmiechnął się. Wiedział, co oznacza „całkowita dy spozy cja”. – A więc nie traćmy czasu. – Właśnie, à propos tracenia czasu... Strasznieśmy się pogubili, idąc tutaj, więc długo nam zeszło, no i... możliwe, że bitwa już się rozpoczęła. Tak mi przy kro. Ale z całą pewnością trafię z powrotem. – Chodźmy więc. – Jasne, komu w drogę, temu czas. Ty lko że... Szliśmy tutaj z jedny m z twoich skórzany ch kumpli. Jak mu by ło, Brutus? – Bistan. – Tak, to ten. Zeszłego wieczoru, gdy zrobiło się ciemno, poszedł szukać drogi do waszego obozu. Nie wrócił do rana, więc ruszy liśmy dalej bez niego, i trafiliśmy tu właściwie przy padkiem... – Bistan się nie pojawił? – Nie. Poszedł na północ. Czy może zachód? Na północ chy ba nie, boby tu by ł. Jesteśmy na północy, tak? Felix potrząsnął głową, ale uśmiech nie schodził z jego warg. Zabijanie nie zawsze sprawiało mu przy jemność. Ale tego pacana ukatrupi z radością.

Lowa trzema strzałami zrzuciła z koni trzech kawalerzy stów, a czwartą trafiła w udo tego, który prawie zdołał uciec. Maiduńczy cy wznosili wiwat za każdy m razem, gdy jakiś legionista zetknął się z gruntem, i nagrodzili królową głośny m „och!” za tego ostatniego. Dobrze by ło sły szeć ich radosne i ochocze okrzy ki po spustoszeniu, jakiego dokonali w sy stemie obronny m grodu haxamczy cy. Rzuciła okiem na wschód. Tak jest, z przy czółka biły w niebo kłęby dy mu. Może jakiś niezorientowany w sy tuacji leśnik rozpalił ognisko w kniei między obozami? Ale nie, chy ba jednak kolumna dy mu nie wy rastała spomiędzy drzew, ty lko... – Płonie rzy mski obóz! – dobiegł ją krzy k. Maiduńczy cy wrzasnęli radośnie na tę wieść. Kąciki ust Lowy same powędrowały ku górze. Przy wołała krzy kacza skinieniem. – Krzy knij jeszcze raz – poleciła – i każ wszy stkim krzy kaczom, którzy nie działają z ukry cia, rozgłosić tę wiadomość, jak mogą najdalej. Krzy kacz wy konał polecenie. Wieści o ogarnięty m pożarem rzy mskim obozie dobiegły ją jeszcze dwa razy ze wszy stkich stron, potem raz jeszcze, nieco ciszej, i po raz trzeci, na granicy sły szalności. Cóż za piękny dźwięk, pomy ślała Lowa, wsłuchana w głos żołnierza. Z każdy m kolejny m krzy kiem coraz piękniejszy. Wolała dla pewności powtórzy ć wiadomość kilkukrotnie, nauczona doświadczeniem z czasów Zadara, gdy niedosły szenie krzy ku miewało czasem śmieszne, ale częściej tragiczne konsekwencje. Skupiła wzrok na drobny ch postaciach na ty łach rzy mskich wojsk, czekając na ich reakcję. Jedna spośród nich podjechała do tego na czele grupy, a Lowa odczuła dreszczy k przy jemności, widząc, jak tłumacz informuje Cezara o ty m, że Bry towie palą mu obóz. Zaraz rzuci okiem na zachód, żeby przekonać się na własne oczy o prawdziwości jego słów, bo to przecież nie może by ć prawda. A jednak, proszę bardzo, widzisz dy m? Pewnie, że widzisz. Szok i niedowierzanie. A więc ci barbarzy ńcy nie ty lko wy strzelali ci cały legion, sami nie odnosząc prawie żadny ch strat, ale i korzy stali z o wiele bardziej zaawansowanego sy stemu komunikacji niż ty. – Rzy mskie okręty zniszczone! – wy brzmiał kolejny krzy k. Radosny m owacjom maiduńczy ków nie by ło końca. Krzy kacz królewski spojrzał na Lowę, unosząc brew, a gdy królowa skinieniem dała mu przy zwolenie, rozdarł się na całe gardło.

14 ROZDZIAŁ

M

al sądził, że Rzy mianie cofną się na wy brzeże, gdy ty lko dotrze do nich wieść o płonącej flocie i warowni, że za wszelką cenę będą chcieli jak najszy bciej odbudować przy czółek. Lowa by ła innego zdania. I miała słuszność, niech ją szlag. Zaraz po ty m, jak przebrzmiał drugi krzy k, Mal ujrzał garstkę jeźdźców galopujący ch na ty ły rzy mskiej armii, gdzie umiejscowiła się grupa dowódcza. Chwilę później rozjazgotały się rzy mskie trąby i wszy stkie legiony ruszy ły naprzód. Wszy stkie cztery. Na zakreślonej palisadą przestrzeni obozu roili się łucznicy. Trzy częściowo zniszczone

skorpiony udało się naprawić, a z części ty ch zniszczony ch doszczętnie cieśle wznieśli cztery nowe, mieli więc do dy spozy cji dwadzieścia jeden balist, wszy stkie gotowe do strzału. Czy li po jednej na każdy ty siąc ty ch rzy mskich drani, przeliczy ł Mal. Legioniści sunęli naprzód. Widział formujące się poza polem rażenia skorpionów żółwie i słoneczne refleksy w umbach pawęży tworzący ch zadaszenie – nie żeby pawęże zdały się na wiele przeciw skorpionim bełtom. Zauważy ł też, że Rzy mianie skombinowali skądś zupełnie nowy taran. A przy najmniej my ślał, że to właśnie taran kry je się pod wielką drewnianą szopą na kołach. Wy jrzał za lewą krawędź muru, tę jego część nad bramą, ku której toczy ła się konstrukcja, i rozkazał trzem skorpionom przy gotować się do oddania strzału. Obszar fortu za jego plecami pustoszał. Wszy scy Bry towie, który ch nie pomieściły mury, wy lewali się z twierdzy południową bramą, znajdującą się po średnicy od tej, ku której zmierzała chata z kołami. Minie jeszcze nieco czasu, nim Rzy mianie wejdą w pole rażenia. Mal poprosił Taddy, by zawołała go, kiedy Rzy mianie zaczną biec, po czy m obszedł palisadę, by sprawdzić, czy odwrót postępuje tak sprawnie, jak chciała Lowa. Stanąwszy na południowy m skraju obozu, pokręcił głową w niedowierzaniu. Jeśli w ogóle możliwy by ł godny odwrót, to właśnie na taki patrzy ł. Płaską przestrzeń pomiędzy dwoma pasmami wzgórz dzieliły na pół dwie szerokie, równoległe drogi ciągnące się w dal na kilka ty sięcy kroków. Tą wiodącą na zachód zdążała w stronę grodu karawana pusty ch wozów, podskakując na wy bojach. Każdy wóz by ł lekki i solidny, zaprzęgnięty w cztery konie. Tą drugą jechały na wschód takie same wozy, ale każdy z nich dźwigał ładunek w postaci trzy dziestu żołnierzy. Pięćdziesiąt kroków za fortem zachodnia droga skręcała ostro na wschód, gdzie grunt się podnosił, a dwa szerokie mosty umożliwiały żołnierzom przejście bez wstrzy my wania ruchu wozów, które można by ło ładować jednocześnie z dwóch stron, jeszcze skracając czas załadunku. Podobno to Dug wpadł na taki pomy sł. Ten duży i martwy, nie ten mały i zasmarkany. Często siedzieli z Lową do późna, wy my ślając nowe metody walki z Rzy mianami. Uśmiech cisnął się Malowi na usta. Postawiony przed wy borem pomiędzy walką a spierdalaniem jak najdalej, Dug niemal zawsze wolał spierdalać jak najdalej. Obmy ślony przez niego sy stem ewakuacji by ł doprawdy dziełem genialnego tchórza. Szkoda ty lko, że... – Mal! Mal! – z przeciwległego punktu na ostrokole wołała do niego Taddy Kaczucha. – Nadchodzą!

– Powinnaś by ła pozwolić mi go zabić – upierał się Tercjusz, wy prowadzając Wiosnę na dwór. Ferrandus szedł w ich stronę z wiadrem ciepłej wody, skrawkami tkaniny i garncami bogowie wiedzą jakich specy fików niezbędny ch do opatrzenia poranionej i opuchniętej twarzy

dziewczy ny. – Wcale nie powinnam – sprzeciwiła się, gdy sadzali ją na krześle. – Mieliby ście nieprzy jemności, a on nie jest taki zły. Miał gorszy moment, to wszy stko. Prawie strzeliła się w twarz, gdy uświadomiła sobie, że mówi do nich po łacinie. Ale oni zachowy wali się, jakby nie zauważy li. – Skąd ten dy m? – spy tała, również po łacinie, nie przejmując się już ty m, że jej sekret się wy dał, i naprawdę chcąc porozmawiać w końcu z kimś poza Ragnallem, nawet jeśli rozwarcie ust przeszy wało bólem całą jej twarz. Zresztą, pomy ślała, krzy wiąc się jak najostrożniej, Tercjusz i Ferrandus chy ba nikomu nie wy gadają. Jeśli w ogóle zauważy li, że nagle zaczęła mówić w ich języ ku. – Pali się. Zaatakowali nas Bry towie. Nie wiem ilu, najwidoczniej dosy ć, by sfajczy ć nam wszy stkie okręty wojenne i połowę transportowców. Zginęło kilkuset legionistów, przy czy m podobno większość stratowały słonie, które miały walczy ć po naszej stronie. – Nie wy dajesz się ty m poruszony. – By cie poruszony m nie należy do moich obowiązków! – powiedział Ferrandus. – Do moich obowiązków należy pilnowanie – podjął, wskazując twarz Wiosny i wpatrując się w nią jak kruk szukający najlepszego miejsca do dziobnięcia jabłka – by to się już nigdy nie powtórzy ło. Jesteś ranna gdzieś indziej? – Nie. – Powiedziałaby ś mi, gdy by ś by ła? – Tak. – To dobrze. Z twoją twarzą nie jest tak źle. Jakby smy rał cię poduszką. Jeśli wszy scy Bry towie są tak twardzi, wy spa będzie nasza do obiadu. Wiosna zachichotała. – To bry ty jskich kobiet powinniście się obawiać. – Jeśli wszy stkie są takie jak ty, to fakty cznie powinniśmy. – Większość jest jeszcze groźniejsza i bardziej przerażająca. – Skoro już mówimy o groźny ch wojownikach – powiedział Tercjusz – pójdę znaleźć Ragnalla. – Nie rób mu krzy wdy – zabroniła Wiosna. – Nie przy jmuję od ciebie rozkazów – rzucił pretorianin na odchodny m, wciąż nieporuszony nagły m ujawnieniem się zdolności języ kowy ch dziewczy ny. Nie minęło wiele czasu, a wrócił. – Obawiam się, że nie mam dobry ch wieści. – Złapał okiem spojrzenie Wiosny. – Wy glądasz o wiele lepiej! Zupełnie jakby nic się nie stało! Ferrandus może i nie ma dość oleju w głowie, by jednocześnie iść i oddy chać, ale opatry wać rany to on umie. Znowu zachichotała. Nie czuła się jak mała dziewczy nka od najlepszy ch chwil spędzony ch z Dugiem. Wiedziała, że legionista kłamie; musiała wy glądać, jakby przegrała walkę z worem młotów, ale kompresy z zimnej wody i ziołowa maść Ferrandusa pomogły zmniejszy ć ból i zredukować opuchliznę. – Co to za niedobre wieści? – spy tała. – Znalazłem Ragnalla przy namiotach medy ków – odparł Tercjusz. – Kiedy wy szedł, lekarz powiedział mi, że py tał o... Chwila, moment! Czemu ty mówisz po łacinie?!

– Po łacinie? Ja? – Czuła, że oblewa się rumieńcem. – Na ufajdane dupsko Junony ! – roześmiał się Ferrandus. – Nawet nie zauważy łem. Gadam sobie z tobą w najlepsze i nawet się nie zorientowałem. I cały ten czas... No pewnie, że tak, przecież nie nauczy łaś się wczoraj! I rozumiałaś nas od samego początku? Noż ja pierdolę, cały czas wiedziałaś, co mówimy ? Wiosna uśmiechnęła się od ucha do ucha. Przy jemność, jaką sprawiły jej miny pretorianów, rozdziawiający ch gęby do samej ziemi, gromkie żołnierskie „noż ja pierdolę” oraz utkwione w ziemi spojrzenia, gdy próbowali sobie przy pomnieć, czy powiedzieli coś, czego powinni się wsty dzić, nie mogła się równać absolutnie z niczy m. – Nie martwcie się – pocieszy ła ich – oby dwaj zachowy waliście się nienagannie. Nie jak ci pierwsi pretorianie. – Od dawna umiesz po łacinie? – Ferrandus kręcił głową. – Może z dziesięć lat? – Wiosna zamy śliła się i jej źrenice powędrowały ku górze. – I Ragnall nie wie? – Pojęcia nie ma. – No niech mnie... – Czy mogliby ście... – zaczęła. – ...nikomu nie mówić? – domy ślił się Tercjusz. – Jasne. Nikomu nie powiemy, co, Ferrandusie? – Nie przy jmuję od ciebie rozkazów – powtórzy ł Ferrandus, wy dy mając usta – ale tak się szczęśliwie składa, że nie mam ochoty nikomu o ty m mówić. Tercjusz uśmiechnął się. – O czy m to ja... Ach tak. Ragnall szukał w namiocie medy ków Kwintusa. – O na jaja Herkulesa... – sy knął Ferrandus. – Chłopcy nie lubią, kiedy dziewczy nki ich biją. Chy ba że chodzi o Tercjusza, który wprost uwielbia. – Nie tak jak ty lubisz chłopców – odciął się Tercjusz, zerkając na Wiosnę. – Oj, przepraszam. – Nie ma za co, naprawdę. Gdy by mnie ktoś spy tał, powiedziałaby m, że każdy rzy mski żołnierz to dziwak, ale do was się już przy zwy czaiłam. – No to – Tercjusz odchrząknął – kazał nam cię związać, a potem rzucił się na ciebie, gdy by łaś bezbronna? Wiosna zmarszczy ła nos. Pękł jej strup, kropelka krwi pomknęła w dół po policzku. – Uznam to za „tak” – rzekł Tercjusz, gdy Ferrandus pochy lił się, by zebrać krew kawałkiem tkaniny. – Wy bacz, że py tam. Musiałem się upewnić, za co dokładnie odpowiada ten skurwiel, zanim dopadniemy go z Ferrandusem i zapakujemy go w jego własną mosznę. – Nie, musicie stąd iść. Pewnie zaraz przy jdzie tu z Kwintusem i jakimiś zakazany mi mordami. Musicie uciekać. – Akurat! – zakpił Tercjusz. – Mówię poważnie. Zabiją was, żeby mnie dostać, a dostaną mnie i tak. Jak was tu nie będzie, efekt będzie dokładnie ten sam, ty lko że wy przeży jecie. Ma to sens, prawda? Mężczy źni popatrzy li po sobie, kręcąc głowami. – Nie ma – odparli jednocześnie. – To mnie uwolnijcie. Weźcie mnie na ty ły obozu i pozwólcie uciec.

Spojrzeli po sobie. Tercjusz wzruszy ł ramionami, Ferrandus pokiwał głową. – W porządku. – Naprawdę mnie wy puścicie? – No. – Ach, jak dobrze! Świetnie. Dajcie mi ty lko wziąć... – głos uwiązł jej w gardle, gdy popatrzy ła po pretorianach. Wy glądali na bardzo zasmucony ch. Dotarło do niej dlaczego. – Co z wami będzie, jak ucieknę? – Pewnie będziemy musieli obierać ziemniaki przez ty dzień – powiedział Tercjusz. – Albo nas ukrzy żują – dodał Ferrandus. – Głupek! – Tercjusz dał mu sójkę w bok. – No co, to przecież prawda. – Mam inny pomy sł – stwierdziła Wiosna. Ucieczka by ła na wy ciągnięcie ręki, ale nie mogła pozwolić, by ci dwaj położy li za nią głowy. – Jest jedno miejsce w obozie, gdzie powinnam by ć bezpieczna. – Co to za miejsce? – Namiot trzeciej i ostatniej osoby, która wie, że znam łacinę. – Kogo? – spy tał Tercjusz. – Cezara? Wiosna pokręciła głową. – A, no tak! – Ferrandus pacnął się dłonią w czoło. – Już chy ba wiem, o kim mówisz. – O kim? – Tercjusz zacisnął usta i zmarszczy ł brwi. – Pamiętasz tę bogatą dziunię, która przy prowadziła ją z powrotem, po ty m jak wy kastrowała Kwintusa? Tę z nogami po samą szy ję i... – Zaczął poruszać rozcapierzony mi palcami na wy sokości klatki piersiowej, a potem zmity gował się, zerknąwszy na Wiosnę – artrety zmem? – Klodia Metelli? Nie wiedziałem, że choruje. – Jakim cudem, Tercjuszu – uśmiechnęła się wrednie Wiosna – umiesz jednocześnie chodzić i oddy chać?

15 ROZDZIAŁ

G

dy ty lko Rzy mianie znaleźli się w zasięgu skorpionów, przy spieszy li gwałtownie, bacząc, by utrzy mać żółwią formację. Lowa rozkazałaby im dokładnie to samo. Im szy bciej będą biec, ty m szy bciej skry ją się w cieniu palisady, gdzie nie dosięgną ich skorpiony, a w ruchomy cel trudniej trafić. – Ognia! – zawołał Mal. Skorpionami szarpnęło i dwadzieścia wielkich strzał pofrunęło w kierunku Rzy mian. Jeden pocisk grzmotnął i stoczy ł się po dachu szopy, pod którą znajdował się taran, nie uszkadzając

machiny ani nie zadając żadny ch obrażeń ciągnący m ją wołom. Dwa kolejne pociski zary ły w ziemię, ale pozostałe poczy niły w zastępach legionistów prawdziwe spustoszenie. Wielu zginęło na miejscu, jednak ich kompani wy pełnili uby tki w szy ku własny mi tarczami i wciąż parli naprzód. Trafione żółwie zniosły ostrzał nieco gorzej, lecz nie zwolniły ani na uderzenie serca. Gdy znalazły się w polu rażenia strzał, Lowa dała znak łucznikom, choć wiedziała, że salwa nie zda się na wiele, bo wróg kry je się za tarczami. Do czasu, gdy załoganci Mala nałoży li drugie bełty na cięciwy balist, kilkuset legionistów i taran znaleźli się pod samą palisadą, gdzie strzały nie mogły ich już dosięgnąć. Łucznicy zasy py wali wroga zwy kły mi, niepłonący mi strzałami, ale ty lko niewiele z nich wbiło się w ciała. Lowa szpikowała strzałami stopy i kostki, które wy łaniały się spod tarcz, lecz nikt z jej łuczników nie mógł się popisać podobną celnością. Widziała, jak osłonięci tarczami legioniści oczy szczają rów z kolczatek i inny ch pułapek. Ciekawiło ją, czy to powszechna prakty ka, czy może Yilgarn przestrzegł ich przed czekający mi w fosie niespodziankami. Podejrzewała, że to sprawka haxamczy ka.

– Skorpiony, ognia! – wołał Mal. – Łucznicy, podpalić taran! Pociski skorpionów wbiły się w masę legionistów nieco dalej od palisady, a jednocześnie mężczy źni i kobiety nad bramą zrzucili pozostałe wiadra z łatwopalny mi substancjami na rozpostarty nad taranem dach, po czy m oddali ognistą salwę. Gdy ze skorpionów wy strzelono drugą partię pocisków, legioniści rozdzielili się, pozostawiając w środku miejsce dla kilkudziesięciu pędzący ch w stronę muru wozów zaprzężony ch w czwórki wołów i chroniony ch gruby m skórzany m pancerzem. A to co, na Belenosa? – pomy ślała Lowa. Czy m one są załadowane? Ziemią? Czy to jakiś nowy łatwopalny materiał, którego nie znamy ? Na dupę Wielkiej Danu, ależ nie lubiła niespodzianek. Fort za jej plecami by ł już opustoszały. Wozy czekały ty lko na żołnierzy na murach. Te, który mi reszta piechoty odjechała w bezpieczne miejsce, już dawno zniknęły im z oczu. A gdzieś hen za nimi jechała Keelin z Mały m Dugiem, który m z pewnością nic już nie grozi. Trzy, dwa, jeden – wozy weszły w zasięg jej długiego łuku. Wy puściła strzałę, celując między oczy wołu na samy m przedzie. Zwierzę zarzuciło łbem i zwaliło się na ziemię, ale pozostałe sunęły dalej i wóz wciąż zbliżał się do bramy, nawet jeśli w tempie kulawego ślimaka. Dopiero teraz zauważy ła, że z kopy t wszy stkich wołów doby wa się dy m. Rzy mianie musieli wrazić w ich nogi rozgrzane do czerwoności ćwieki, domy śliła się. By ł to jeden ze sposobów na utrzy manie w biegu zwierzęcia, które będzie próbowało uciec od źródła bólu, ale niezby t dobry, jeśli chciało się zachować zwierzę przy ży ciu. Lowa by ła jedy ną maidunką na murach, której strzały mogły dosięgnąć wołów.

Odstrzeliła drugie zwierzę przy wozie, który wy sforował się najdalej z grupy, lecz reszta, popędzana przez tworzący ch szpaler legionistów, roztrzaskała się o palisadę. Lowa stężała, spodziewając się wy buchu lub płomieni, ale nic się nie stało. Potężna palisada, którą setki mężczy zn i kobiet budowały przez rok, oparła się atakowi. Królowa zerknęła przez krawędź na masę wierzgający ch wołów i rozwalony ch wozów. To ziemia albo coś równie nieszkodliwego: dostrzegła też w wozach kamienie i drewno. Powiodła wzrokiem wzdłuż ły sego pasa pozostawionego na polu bitwy przez legionistów. Kolejne wozy, co najmniej dwa razy więcej od ty ch, które już rozbiły się o mur. Lowa zrozumiała, co zamierzają Rzy mianie. Z tłumu dobiegł ją krzy k. Dwadzieścia kroków od palisady wy skoczy li zza tarcz procarze i zaczęli strzelać do maiduńskich łuczników. Kilku z nich odniosło rany, lecz zanim Lowa czy ktokolwiek zdąży ł obrać ich za cel, na powrót schronili się za pawężami. Łucznicy zasty gli więc ze strzałami na cięciwach i czekali na kolejną salwę, ale nie zdąży li wy puścić strzał, gdy nastąpił kolejny bły skawiczny atak, a pociski zdjęły kilku maiduńskich obrońców. Procarze skry li się za tarczami, zanim który kolwiek oberwał strzałą. I tak w kółko. To by ło jak gra na jarmarku, gdzie należało trafić młotkiem w któregoś z sześciu wełniany ch szczurów wy chy lający ch się na chwilę ze swoich dziur. Ty lko że te szczury tutaj mogły cię zabić. Z każdą kolejną salwą coraz więcej łuczników ginęło od kamieni. Lowa wy łuskała wzrokiem z tłumu pewnego znajomego młodziana – kiedy go zwerbowała, by ł piekarczy kiem. Chłopak dostał w czoło, zakoły sał się na nogach i spadł z palisady. Nie sposób by ło przewidzieć, skąd za chwilę wy łonią się procarze – pełzali pod zasłoną tarcz i za każdy m razem wy skakiwali z innego miejsca, a więc łucznicy nie by li w stanie oddać zby t wielu strzałów, o celny ch nie wspominając. Sy tuacja by ła patowa. Niektórzy z legionistów porzucali tarcze i ruszy li pod mur z palami, łopatami i włóczniami, by dobić cierpiące zwierzęta i tuż przy palisadzie usy pać z ich cielsk rampę, wzmocnioną ziemią, kamieniami i drewnem z roztrzaskany ch wozów. Kolejne wozy nadjeżdżały i rozbijały się o mur. W ty m tempie ani się obejrzą, a Rzy mianie będą mogli wbiec po stercie pod samą krawędź ogrodzenia. Cwane, przeszło jej przez my śl, gdy pakowała w uwijający ch się legionistów strzałę za strzałą. Kamień z procy świsnął jej koło ucha. Przy padła do gruntu, a w miejscu, gdzie jeszcze przed chwilą by ła jej głowa, przecięło powietrze kilka kolejny ch kamy ków. Najwy ższy czas na... – Demony idą na Wielki Pierdolec! – dobiegł jej uszu krzy k. A zaraz potem kolejny : – Krzy kacz Puchacz znaleziony ! – Na cy cki Machy – przeklęła Lowa złośliwość losu, czując, jak ogarnia ją strach. To nie by ły słowa, które miały według Duga zwiastować śmierć ich sy na, ale sens mniej więcej się zgadzał. Musi teraz o ty m zapomnieć i skupić się na bitwie. Wy jrzała za palisadę. Rzy mska rampa sięgała już do połowy. Gdy by zamierzała zachować fort, mogłaby zrobić z nią co najmniej kilka rzeczy. Ale plan od początku zakładał, że walka potrwa ty lko do kry ty cznego momentu, kiedy wszy scy mają wziąć nogi za pas i zostawić warownię na pastwę wroga. Wy krzy czała rozkaz, Mal powtórzy ł; wszy scy łucznicy spły nęli z palisady jak roztopiony śnieg i stłoczy li się w czekający ch wozach. Nie zrobili tego jedy nie ci, który ch poinstruowano, by usunęli kilka oznaczony ch dech i podpalili wy suszone gałęzie i słomę, które upchnięto we frontowej części muru.

Oddział Lucjusza Aureliusza Dolabelli okazał się dostatecznie liczny, by każdemu Żółwiowi i Zającowi przy padło w udziale po dwóch legionistów – jeden na podróż, drugi na bitwę. Felix wy dał rozkaz i wziął Dolabellę na ostrze miecza, podczas gdy Żółwie i Zające zabijali jednego z przy dzielony ch każdemu żołnierzy, a drugiego okaleczali, by nie uciekł. Dolabella patrzy ł i bełkotał coś niezrozumiale. Felix przeprosił go za niedogodności i podczas gdy sy te Zające goniły za szy bszy mi z legionistów, powiedział Dolabelli, kim jest, opowiedział o swoim legionie i o ty m, jak go stworzy ł, oraz co robili dla Cezara. Gdy skończy ł, młody centurion rzekł: – Sekretna misja! Ależ to ekscy tujące! Pobiegli w głąb lądu. Żółwie niosły zawodzący ch legionistów. Dolabella jechał konno na czele pochodu, niczy m prawdziwy bohater z dawny ch dni. Felix galopował za nim z wy ry ty m na twarzy uśmiechem, rozglądając się po drodze za Bistanem. Gdzie też podział się jego centurion? Ku zaskoczeniu Felixa Dolabella nie ty lko doprowadził ich do miejsca bitwy, ale również wskazał drogę na szczy t wzgórza stanowiącego znakomity punkt obserwacy jny, gdzie nie dostrzegli ich stłoczeni na równinie legioniści i skąd Felix widział wy chodzące z bry ty jskiego fortu dwie drogi ucieczki. By ło już po bitwie. Gród płonął, Bry towie uciekali na południe szy bkimi wozami, mknący mi po szerokiej drodze. Odczuł ekscy tację na widok jadącej konno jasnowłosej postaci – Lowy. Od legionistów Cezara, którzy nie minęli jeszcze fortu, dzieliła ich jeszcze połać ziemi, a ze wzgórza widział najwy żej kilka ty sięcy uciekinierów. A więc, odgadł, trzon armii już dawno zbiegł z pola bitwy. Nie miało to właściwie znaczenia, ponieważ jego ludzie dopędzą i dobiją każdego, kto ty lko znajdzie się w zasięgu ich wzroku, Lowy nie wy łączając. – Dolabella, zejdź z konia. Ten mały krety n zrobił, jak mu kazał. – Zbliż się. – Felix skinął na najbliższego Zająca. – Ty, trzy maj go. Dolabella wy dawał się zmartwiony, ale nie próbował się wy ry wać, gdy legionista unieruchomił jego wątłe ramiona w żelazny m uścisku. Felix zacisnął ręce na jego szy i i objął kciukami tchawicę. Oczy wy szły oficerowi na wierzch, gdy druid ścisnął z cały ch sił. Chłopiec wił się i chciwie ły kał powietrze, nabiegłe krwią, przerażone ślepia utkwił w oczach Felixa. Druid z zaskoczeniem spostrzegł pulsujące wy brzuszenie w skórzany ch spodniach młodego centuriona. Jeszcze większy m zaskoczeniem by ła nagła i paląca potrzeba, by przy wrzeć do młodzieńca i wy lizać mu twarz. Czemu nie, na Hadesa? – pomy ślał, dając upust podnieceniu. Lada dzień koronuje się na króla świata, powinien powoli przy zwy czajać się do spełniania swoich zachcianek, gdy ty lko przy jdzie mu na to ochota. Naparł na szty wne

przy rodzenie centuriona i przesunął języ kiem od jego podbródka do oka. Liznął raz jeszcze, ty m razem zatrzy mując się na dłużej przy ustach, cały czas zgniatając tchawicę młodzieńca i trąc biodrami o jego lędźwie, jak podpity spierniczały kawaler zalecający się na potańcówce do młodszej, zmiękczonej winem dziewczy ny. Kiedy centurionek wy zionął ducha, Felix stanął nad nim, zdy szany, ze wzrokiem utkwiony m w umy kającej bry ty jskiej armii. Jego przedramiona pokry ły się gęsią skórką z podniecenia, ale odczuwał coś jeszcze, coś, czego nie czuł od bardzo dawna. To wsty d, uświadomił sobie. O tak, to właśnie jest wsty d. Ocieranie się o mordowany ch chłopców. Z pewnością nie tak wy chował go ojciec. By ło to zachowanie, które nawet w Rzy mie uznano by za zwy rodniałe. To chy ba wy obraźnia płatała mu figle, ale wy dało mu się, że od zakapturzony ch Zajęcy wy czuł pogardę. Nie dba o zdanie inny ch, nie ma zamiaru poddać się wsty dowi. To, co zrobił, sprawiło mu przy jemność, a więc będzie to robił, gdy ty lko mu się zachce. W jego głowie mnoży ły się pomy sły inny ch rzeczy, który ch mógłby się dopuścić, ale miał robotę do wy konania, więc zachował je na potem. Wróci do nich już wkrótce. Zebrał swoich żołnierzy. – Za chwilę rozkażę wam zabić pozostały ch legionistów i zaatakować tamto na dole. – Wskazał palcem kolumnę uciekający ch Bry tów. – Musicie jednak pamiętać o trzech ważny ch sprawach. Czy wszy scy mnie sły szą? Postacie w żelazny ch hełmach i skórzany ch kapturach pokiwały głowami na tak. – Dobrze. Po pierwsze, Żółwie atakują najpierw, Zające po nich. Jak zdąży liście się przekonać, Bry towie mają dobre, nadzwy czaj dobre strzały i wiedzą, jak z nich korzy stać. Jeśli zaczną strzelać, nim ich dopadniemy, Żółwie uniosą ramię w ten sposób – zasłonił ręką czoło – żeby osłonić przed nimi oczy... – Ale które ramię? – usły szał głos Głupa, spotęgowany echem żelaznego hełmu. – To, w który m nie będziesz akurat trzy mał miecza. – Jasne! Felix przetarł oczy palcami. – Po drugie, kiedy usły szy cie podwójny dźwięk mojego gwizdka, macie naty chmiast odstąpić od walki, nawet jeśli zostanie wam jeszcze pełno ludzi do zabicia. – Nie chciał, by w amoku rzucili się na inny ch legionistów. – Jasne? Pokiwali głowami. – Na pewno? Pokiwali raz jeszcze. – Dobrze. I trzecia sprawa: jest tam jasnowłosa kobieta na koniu imieniem Lowa. Ma łuk, który jest bardzo niebezpieczny. Trzy majcie się z dala od jej strzał i – uwaga – nie zabijajcie jej. Czy wy rażam się jasno? Ma by ć cała i zdrowa, a przy najmniej na ty le cała, żeby zachowała zdrowie. Kolejne skinienia. Felix wy krzy wił usta w uśmiechu i wspiął się na konia. – Świetnie. A teraz zabijcie po jedny m legioniście i ZA MNĄ! Pogalopował w stronę uciekający ch Bry tów i wy jechał na czoło oddziału, póki by li jeszcze poza zasięgiem strzał.

Lowa zatrzy mała konia, podskoczy ła i stanęła na grzbiecie świetnie wy tresowanego zwierzęcia. Podąży ła wzrokiem ku płonącemu grodowi i zalesiony m wzgórzom wokoło. Ani śladu goniący ch ich Rzy mian – ani piechoty Cezara, ani kawalerii, ani demonów Felixa. Gdzie te demony ? Ze słów Puchacza wy wnioskowała, że powinny już nadejść. Czy żby Cezar je odwołał? Albo może... może w skład legionu Felixa wchodzili niewidzialni zwiadowcy, którzy odgadli, którędy uciekali Bry towie? Może demony wy słane zostały na czoło kolumny ? Tam, gdzie jest Keelin z Dugiem. Poczuła, że na jej żołądku zaciskają się zimne szpony przerażenia. Nie my śląc, popędziła konia i pogalopowała wzdłuż kolumny. Wozy jechały szy bko, ale ona, konno, by ła o wiele szy bsza. Ludzie wołali do niej, gdy przejeżdżała mimo, ale ona nie sły szała ich głosów. Musiała dostać się do sy nka. Wtem usły szała wrzask, którego obawiała się usły szeć: – Demony atakują z północnego zachodu! Krzy k dobiegł zza jej pleców, od strony fortu, co oznaczało, że demony atakują to miejsce w pochodzie, które właśnie opuściła. Mały Dug by ł daleko na przedzie, ale właśnie te słowa, zdaniem jego ojca, zwiastują śmierć dziecka. By ła rozdarta wewnętrznie. Jej miejsce by ło tam, gdzie wiedziała, że uderzą demony – to jest za jej plecami. Musiała wrócić i dowodzić obroną. Musiała, a jednak wiedziała, że tego nie zrobi. Targując się z bogami, by pozwolili jej dotrzeć na czas, wtłoczy ła wierzchowcowi pięty w boki i pomknęła na zachód, z dala od miejsca, gdzie zaatakowały potwory, wy mijając nawracające wozy pieszy ch łuczników.

16 ROZDZIAŁ

G

dy Wiosna maszerowała samotrzeć aleją rzy mskiego obozu, ze zdy szany m i złorzeczący m Tercjuszem po jednej stronie oraz czujny m i baczny m Ferrandusem po drugiej, zagry zała nerwowo wewnętrzną stronę policzka, wodząc wzrokiem od jednej przecznicy do drugiej, za każdy m węgłem spodziewając się Ragnalla, Kwintusa i szarżujący ch na nią legionistów. By ła całkiem pewna, że Klodia chętnie przy jmie ją do siebie. Prawda, że ostatnio odstawiła dziewczy nę z powrotem do Ragnalla, ale teraz sprawy przedstawiały się inaczej. Klodia z pewnością zrozumie. Taką przy najmniej Wiosna miała nadzieję.

Wszędzie widziała nadgry zione pożarem zabudowania i namioty. Obóz jak zwy kle tętnił ży ciem i gwarem, zupełnie jakby wcale przed chwilą nie płonął. Przecież, pomy ślała, po tak zmasowany m ataku powinno czuć się jakąś desperację, może łagodną panikę. Ale nie, panika by łaby czy mś irracjonalny m, o wiele sensowniej by ło po prostu robić, co tam każdy miał do roboty, i to właśnie wszy scy robili. Wielu z Rzy mian zginęło tego ranka, ale gdy by nie wciąż unoszący się ze szczątków wschodniego muru dy m, każdy, kto akurat tego dnia by zaspał i opuścił swój namiot dopiero teraz, mógłby pomy śleć, że nie wy darzy ło się dzisiaj nic nadzwy czajnego. Ot, dzień jak co dzień. Na Teutatesa, pomy ślała, Rzy mianie są niesamowicie wy dajni. I nudni, tak przeraźliwie nudni. Wreszcie stanęli przed namiotem Klodii. – A niech mnie kule, ta to umie zrobić sobie dobrze, co nie? – wy rwało się Ferrandusowi. Trudno by ło odmówić mu racji. Klodia mieszkała zaraz przy kompleksie namiotowy m Cezara, a jej własny namiot również otaczała ta sama co w Galii mała, drewniana palisada z bramą i czterema strażnikami, ubrany mi w bardziej bły szczące i barwniejsze wersje ty powy ch rzy mskich mundurów. Zamiast gladiusów nosili przy pasach długie, krzy we miecze. – Niezła sztuka – zagadnął Ferrandus jednego ze strażników, patrząc na klingę u jego boku. – Królowa Wiosna, władczy ni Bry tów, z wizy tą do Klodii Metelli – zaanonsował Tercjusz. Strażnik uniósł brwi na Ferrandusa, a przeniósłszy wzrok na Tercjusza, skinął głową i zniknął za palisadą. – Do środka – powiedział, gdy wrócił po chwili. – Toż to Wiosna! – Klodia wy szła jej na spotkanie, pokonując rozkoły sany m krokiem świetnie utrzy many dziedziniec. Zmy ślne małe namioty rozbito w rzędach wzdłuż każdej ściany, a przed nimi wznosiła się wielka purpurowo-biała konstrukcja. Ary stokratka miała na sobie prostą, krótką białą sukienkę przewiązaną w talii szerokim skórzany m pasem z zakrzy wiony mi szty letami o wy sadzany ch klejnotami rękojeściach w pochwach po obu stronach. – Twój widok przepełnia mnie szczęściem. Nie by łam pewna, czy przeprawiłaś się przez morze i... Och, na wszy stkich bogów, co ci się stało w twarz? Chodź szy bko do mojego namiotu. Na pewno się jakoś dogadamy, nawet pomimo tego, że nie mówisz po łacinie. Wy, pretorianie... Kwadriusz i Ferrandus, dobrze pamiętam? Staniecie na straży, dobrze? – Tercjusz – poprawił Tercjusz. – Tercjusz, prawda, ależ ze mnie głupia gąska. – Uśmiechnęła się z wy ższością. – Woleliby śmy wejść do środka... – podjął Ferrandus, oblewając się rumieńcem pod kolor namiotu. – A ja by m wolała, żeby ście zostali na zewnątrz. Podziwiam wasze oddanie, ale mała wy gląda jak gladiator, który dostał kciuk w dół, więc nie przesadzajmy z tą waszą ochroną, dobrze? Jeśli chcecie, możecie objąć straż na zewnątrz. Nie spotka jej przy mnie żadna krzy wda, a jak usły szy cie krzy k, zawsze możecie wpaść do namiotu. Klodia cofnęła się do środka, pchając przed sobą Wiosnę dwoma rękami, jak rolnik wpy chający krowę do obory. Dziewczy na skinęła pretorianom na znak, że wszy stko jest w porządku, i podąży ła za Rzy mianką do osłoniętego połami materiału wejścia. Dugowi by się tu spodobało, pomy ślała, gdy weszła do namiotu Klodii. Doceniłby spry tny sy stem wenty lacji. Na zewnątrz powietrze przesy cone by ło swądem zwęglonej palisady i spalony ch okrętów, ale tutaj, pomimo czterech odsłonięty ch klap wenty lacy jny ch, które

przepuszczały najlżejszy podmuch znad morza, szeleszczący zwiewny mi kotarami, unosiła się upajająca woń kwiatów. By ł to ten sam zapach, który Klodia roztaczała wszędzie, gdzie się pojawiła. Czy to znaczy ło, że kobieta opłaciła perfumiarzy, by skomponowali woń podobną do tej, którą zwy kle nosiła? Oto, co by ło nie tak z Rzy mem. Choć Wiosna musiała przy znać, że jest w ty m zarazem coś imponującego. Klodia sięgnęła po srebrny dzban o łabędziej szy jce i napełniła dwa kielichy rozwodniony m winem, po czy m jeden podała Wiośnie. Uśmiechnięta, odpięła pas ze szty letami i rzuciła go z klekotem na stół, który mógł by ć wy konany z brązu, a potem opadła miękko na purpurową sofę i pogładziła dłonią miejsce, gdzie miała usiąść Wiosna. Dziewczy na posłusznie usiadła. Klodia skrzy żowała swoje długie, opalone na głęboki brąz nogi i przy sunęła się do gościa. Kwiatowa woń zakręciła Wiośnie w nosie. – Opowiedz mi, co się stało – poprosiła ary stokratka przenikliwy m szeptem, nagle rozemocjonowana jak plotkująca podfruwajka. Wiosna zdała relację z całego zajścia. Klodia akcentowała jej wy powiedź afektowany mi okrzy kami i minami wy rażający mi zdumienie. Gdy historia dobiegła końca, powiedziała: – Chcesz więc, by m otoczy ła się ochroną, ponieważ moja niespecjalnie dogłębna znajomość z tobą jest dla mnie ważniejsza od lat przy jaźni z Ragnallem? Wiosna potwierdziła skinieniem. – I masz nadzieję, że po ty m, jak widziały śmy się dwa razy, wejdę między ciebie i mężczy znę tak potężnego i bezwzględnego jak Kwintus Cy ceron, ry zy kując to wszy stko? – Ogarnęła gestem otaczające ją bogactwa. Wiosna podąży ła wzrokiem za jej ręką, prześlizgnęła się oczami po olbrzy mich wazach, misternie malowany ch parawanach, lśniący ch złotem futrach i inny ch luksusach stanowiący ch dla Klodii podstawę wy stroju. – Jeśli nie miałaby ś nic przeciwko temu... Klodia rozparła się na sofie z wy krzy wiony mi drwiąco wargami. Oczy jej zaiskrzy ły, gdy uniósł się jeden kącik jej ust i krzy wizna przeistoczy ła się w szelmowski uśmiech.

Lowa wjechała na szczy t wzgórza, skąd rozciągał się widok na czoło kolumny uchodźców. Marsz przebiegał bez zakłóceń, demonów ani widu, ani sły chu. Dostrzegła w tłumie Keelin, kawałek od czoła kolumny i jakieś cztery sta kroków od niej. Szła spokojnie, niosąc zawiniątko, które musiało by ć Mały m Dugiem. Co za idiotka, sklęła się w my ślach. Uwierzy ła w słowa ducha, którego sama sobie wy my śliła, opuściła swoją armię w potrzebie, żeby latać w tę i we w tę. Czy już zupełnie jej odbiło? Nie, zaraz. Tam, wśród drzew. Ktoś biegnie? Tak, nie ma wątpliwości. Żaden zwy kły człowiek nie może biec z taką prędkością. Skórzniak. I biegł prosto na Keelin z Mały m Dugiem.

Długi łuk Lowy by ł zby t wielki, by strzelać z niego z końskiego grzbietu. Szarpnęła za cugle, okręcając konia, a potem kazała mu zasty gnąć nieruchomo, sama zaś stanęła wy prostowana na jego grzbiecie. Nałoży ła strzałę i naciągnęła cięciwę do samego nosa, zakreśliła grotem pokonaną przez Skórzniaka drogę, wzięła pod uwagę jego prędkość i siłę wiatru, i strzeliła. Demon uchy lił się, strzała przeleciała nad jego głową, a on pędził dalej, zmniejszając dy stans do Keelin i Małego Duga. Nie przegoni go, nie miała szans. Opadła na konia, uderzy ła go piętami po bokach i popędziła wrzaskiem do cwału. Maiduńczy cy już spostrzegli Skórzniaka. Z kolumny wzleciały inne strzały. Sześciu kawalerzy stów wy jechało mu na spotkanie, bły snęły doby wane z pochew miecze. Inni otoczy li Duga i Keelin. Po bitwie Dwusetki z demonami Lowa starała się wbić swoim ludziom do głowy, jakie zagrożenie stanowią Skórzniacy i Żelaźniacy. Wy glądało na to, że wzięli sobie jej przestrogę do serca. Ale by ło ich zby t mało. Skórzniak wdarł się pomiędzy konny ch, okręcił się, zrobił wy skok, rąbnął i ciął mieczem, pomknął dalej, zostawiając za sobą czterech na ziemi i dwóch kolejny ch zapadnięty ch w siodłach. Dopadł jeźdźców ustawiony ch w kordonie dookoła Keelin, świsnęła klinga. Jeden spadł z konia, potem kolejny, a potem królowa zobaczy ła, że pada Keelin, wciąż trzy mając Małego Duga. Demon górował nad nimi. Lowa podrzuciła łuk, zeskoczy ła z pędzącego konia, przetoczy ła się po ziemi, złapała broń w powietrzu, już ze strzałą w dłoni, i strzeliła potworowi między łopatki. Przy padł do ziemi. Lowa nie wiedziała, czy właśnie zadał cios, czy został trafiony. Dobiegła do zmasakrowanej linii jeźdźców, przeskoczy ła nad ranny m koniem i znalazła ich. Keelin leżała na plecach, Mały Dug siedział u jej boku. – Cześć – powitała ją Keelin. – Mama! – powiedział Dug. U jej stóp leżał Skórzniak ze strzałą wy stającą z pleców. Poprawiła drugą w poty licę. – Pierwszy raz powiedział „mama”, nie? – zauważy ła Keelin. Lowa potwierdziła skinieniem i rozejrzała się nerwowo. Ty lko ten jeden demon, inny ch nie widziała. – Chroń go – wy rzekła, już pędząc do swojego konia z zamiarem cofnięcia się na ty ł kolumny, gdzie atakowały pozostałe diabły.

Atlasa dobiegł drugi krzy k: „Rzy mskie okręty zniszczone”. Ty m razem głośniej i wy raźniej. Odczuł ulgę. Widocznie Lowa radzi sobie jakoś bez niego. Doprowadzało go do szału, że nie wie nic więcej. A więc flota i obóz zostały spalone. A za jaką cenę? A co z resztą armii? Przecież równie dobrze w ty m właśnie momencie legiony Cezara wraz ze słoniami i demonami mogą

mordować ostatniego maiduńskiego żołnierza. – Sły szałaś, Babciu? – zawołał do starej kobiety, jak zwy kle krzątającej się przy stole. Nie odpowiedziała, nie zareagowała w żaden sposób. Po raz nie wiedzieć który spróbował się dźwignąć do siadu, a zdołał ty lko unieść głowę. Pozwolił jej opaść i westchnął z rezy gnacją.

17 ROZDZIAŁ

N

im wróciła na pole bitwy, jej koń okulał. Wy cisnęła z niego siódme poty, ale nie zdąży ła – by ło już po walce. Trupy i pourzy nane kończy ny walały się po całej równinie, powy kręcane sy lwetki koni i żołnierzy rozciągnięte leżały pomiędzy połamany mi ry dwanami i wozami. Rany ofiar przy prawiały o mdłości, nie widziała jeszcze takich na żadny m polu bitewny m. Nawet Atlas, którego specjalnością by ło płatanie wrogów toporem od ramienia do biodra, nie czy nił podobnego spustoszenia. Tu i ówdzie widziała niedobitków klęczący ch nad martwy mi i umierający mi

przy jaciółmi, jęk i krzy k zaścielały pole bitwy jak pierzy na rannej mgły. Przejechała mimo martwego Żółwia z mieczem w szczelinie garczkowego hełmu. W jednej ręce miał giganty czny miecz, w drugiej czy jąś nogę, zwisającą na ścięgnach z bezkształtnego ochłapu korpusu. By ł to jedy ny martwy wróg, jakiego widziała. Pancerz do złudzenia przy pominał ten, który miał na sobie Tadman tego dnia, gdy Dug zabił go na arenie. Czy Tadman by ł prototy pem ty ch potworów, które powołał do ży cia Felix? Czy może istniały już wówczas? Musiały chy ba mieć więcej niż sześć lat? Czy może kiedy ś by ły ludźmi, który ch Felix wy koślawił magią pozy skaną z Danu jedna wie ilu zabity ch ludzi. Gdy zajęła my śli tą kwestią, łatwiej jej by ło znieść to, co widziała naokoło. Zby t wielu zginęło w ty m krótkim czasie... Czuła się winna każdej śmierci z osobna, tak winna, że aż ją mdliło. Trzeba by ło zostać i bić się ramię w ramię ze swoimi ludźmi. Powinna by ła wraz z nimi stawić czoło tej piekielnej hordzie. Ale gdy by została, jej sy n by zginął, a i tak nie zdołałaby uchronić wszy stkich kompanów przed śmiercią i prawdopodobnie sama by zginęła. Z głębi jej umy słu wy pły nęła na wierzch haniebna my śl, że gdy by postawiono ją przed wy borem: ży cie jej sy na albo ży cie wszy stkich jej przy jaciół, sojuszników i poddany ch, zawsze wy brałaby sy na. I teraz tak właśnie wy brała. Zaczepiła pierwszą mogącą mówić osobę i zapy tała o Mala. Znalazła go siedzącego na zniszczony m wozie. Przed nim spoczy wały na ziemi zwłoki Taddy Kaczuchy, kobiety, którą pobiła za przedwczesny strzał ze skorpiona, z rozorany m od obojczy ka do żuchwy gardłem. Na widok Lowy Mal opuścił głowę kobiety na ziemię i wstał. By ł jakoś dziwnie spokojny. Niektórzy ludzie wy znawali zasadę „nigdy się nie tłumacz, nigdy nie przepraszaj”. Zwłaszcza władcy uważali ją za bardzo uży teczną. Lowa właściwie podzielała ten pogląd. Ale nie dzisiaj. Malowi i jej żołnierzom należało się wy jaśnienie. Musieli wiedzieć, dlaczego ich opuściła. Powiedziała, gdzie by ła, i zdoby ła się na przeprosiny. – Małemu Dugowi nic się nie stało? – spy tał Mal. – O ile wiem, nie. – I zginąłby, gdy by ś nie pojechała? – Tak. – Więc postąpiłaś słusznie. – Dzięki, Mal. – Dotknęła jego ramienia. Skinął. – Opowiedz mi, co tu się wy darzy ło. Mal z wy siłkiem pokręcił głową i wskazał wzniesienie na zachód od żarzący ch się jeszcze pozostałości po forcie. – Demony zbiegły z tamtego wzgórza. Spostrzegliśmy je akurat w porę, by obrócić wozy, rozdać strzały i napiąć łuki, ale atak poprowadzili Żelaźniacy i strzały Elann najwy żej ry sowały ich zbroje. Jakby śmy strzelali do skał. – A gdzie w ty m momencie by li Skórzniacy ? – Za ich plecami. Uży li ich w charakterze ży wy ch tarcz. – W jakim porządku atakowali Żelaźniacy ? – W żadny m porządku. Żelaźni szli w pierwszej linii, Skórzani w drugiej, poza ty m atak przebiegł bez ładu i składu. Ale nie potrzebowali ani ładu, ani składu. Zanim nas dopadli, kazałem atakować ciężkim ry dwanom od flanki. Wy padli na nich spomiędzy tamty ch drzew. – Wskazał palcem na zachód. – Skórzniacy spostrzegli zagrożenie i ruszy li do walki. Zanim ry dwannicy zdołali stanąć powozami w poprzek i chwy cić za łuki, demony już wirowały pomiędzy nimi, zabijając. By li jeszcze szy bsi od Żelazny ch. Skakali z ry dwanu na ry dwan, mordując woźniców

i łuczników z zatrważającą skutecznością. Nie męczy li się i nie zwalniali, powiedziałby m wręcz, że ruszali się coraz szy bciej. Mal zacisnął powieki, a Lowa widziała, że z trudem powstrzy muje płacz. Wy ciągnęła do niego rękę. – Przy kro mi. Odepchnął jej ramię, siąknął i podjął: – Gdy już niemal się z nami zwarli, dałem rozkaz do ataku. Z bliska ci żelaźni olbrzy mi wy glądają na jeszcze większy ch. To nie są ludzie, Lowo. Ludzie nie rosną do takich rozmiarów. Wbili się w nas i stratowali bez litości. Nie kłopotali się nawet, by parować nasze ataki. Po prostu przetoczy li się po nas, rąbiąc na sztuki. Straszne, po prostu straszne. Upadłem, Danu ty lko wie, jakim cudem nie dostałem mieczem, a chwilę później oni już wzięli się do łuczników. Podnosili i rozbijali wozy, jakby to by ły zabawki, zabijali ludzi tuzinami. My zabiliśmy jednego. Taddy wepchnęła mu miecz w oko. – Znakomity cios. – Ale ta bestia zdąży ła jeszcze ciąć ją ostrzem na nadgarstku. – Pokazał brodą jej ciało, potrząsnął głową. – Ilu Skórzniaków zabiliście? – Łącznie dziesięciu, przy najmniej tak mi się zdaje. Dwóch zabiła piechota, ośmiu ciężkie ry dwany. – Dlaczego nie konty nuowali bitwy ? – Przerwali, gdy rozległy się dwa gwizdy. W jednej chwili przestali mordować i ruszy li tam, skąd przy szli. Każdy olbrzy m wziął dwóch jeńców, po jedny m pod każdą pachą. Przy pomniałem sobie, co mówiłaś o źródle ich mocy, i kazałem łucznikom zabić ty ch jeńców. – Słusznie. – Doprawdy ? Bo nie czułem, jakby m postąpił słusznie, i niewielu udało się trafić. – Widziałeś tego, kto dmuchał w gwizdek? – Tak, to by ł Felix. By ł z nim mężczy zna w złoty m napierśniku i czerwony m płaszczu. My ślę, że to Cezar. I kilku legionistów na czarno. Wszy scy konno. Kiedy potwory wbiegły z powrotem na wzgórze, Felix odjechał wraz z nimi. Reszta Rzy mian wróciła do obozu. – Domy ślasz się może, dlaczego przerwali natarcie? – Nie. Z łatwością mogliby wy rżnąć nas w pień. Lowa się rozejrzała. Zatrzęsienie trupów zaparło jej dech w piersi, smród flaków i krwi utrudniał oddy chanie. – Jak oceniasz straty ? – Trudno jeszcze cokolwiek powiedzieć, ale ry dwannicy twierdzą, że zniszczono prawie połowę ry dwanów, to jest około trzy stu, i zabito również około trzy stu ludzi. A większość ocalały ch jest ranna. Jeśli chodzi o piechotę, poległo na oko sześciuset ludzi, ranny ch jest... Pojęcia nie mam ilu. Mnóstwo. – Opuścił wzrok na leżącą na ziemi Taddy. – Jest... – łzy wreszcie popły nęły mu po policzkach – jest mi strasznie przy kro... – zdołał powiedzieć, nim głos mu się załamał. Odszedł, szlochając. Lowa poczuła, że treść żołądka podchodzi jej do gardła. To by ła porażka. Przegrali bitwę i to wszy stko jej wina. Mogła stawić czoła normalnemu wojsku, ale te bestie... Jak miała z nimi walczy ć?

Kwintus Cy ceron by ł niespodziewanie miły, gdy Ragnall odnalazł go w jego kompleksie namiotów. Wiedział już, że Wiosna schroniła się u Klodii. Zamierzał tam pójść, gdy ty lko odzy ska zdolność chodzenia. – Zostań ze mną do tego czasu! – zaproponował Ragnallowi. – To najwy żej kilka dni. Medy cy kazali mi pić wino, by złagodzić ból między nogami, i to właśnie robię. Podejrzewam, że chodzi im raczej o to, by wy gasić emocje, które wiążą się z utratą męskości, ale szczerze mówiąc, nie jestem przesadnie rozemocjonowany. Choć może to dlatego, że zaży wam lek, który mi przepisali. Ty tam! Przy nieś wino i kielich dla króla Bry tów! Po drodze do namiotu Kwintusa Ragnall zaczął powątpiewać w swój plan zachęcenia legata do zamordowania Wiosny. Z jednej strony musiał coś przedsięwziąć, ty le by ł dłużny swoim przodkom, którzy liczy li na niego w tej grze bogów. Jak dotąd nie przy sporzy ł im powodów do dumy ; dawał się wodzić za nos i nigdy nie stawiał na swoim. Zabicie Wiosny miało by ć sposobem na odwrócenie fortuny. Ale z drugiej strony szczuł Kwintusa do zabicia młodej kobiety. Sam nie wiedział, co ma my śleć. Może wino rozjaśni mu w głowie. Opróżnił kielich jedny m haustem i usiadł obok Kwintusa. – Ha! – Legat uniósł swoje naczy nie. – Więcej wina dla króla i dla mnie! Więcej! Nazajutrz po południu, gdy Kwintus odsy piał pijaństwo, Ragnall szedł z powrotem do obozu. Dzień by ł jakby jaśniejszy niż zwy kle, a każdy dźwięk brzmiał w jego głowie jak wy buch. By ł co prawda pijany, ale nie aż tak pijany. I miał rację. Wino spełniło pokładane w nim nadzieje. Nie rozwiązało jego dy lematu, ale przy najmniej już się nim nie przejmował. Zatrzy mał się kilkukrotnie, by podsłuchać nowiny, i dowiedział się, że zeszłej nocy pięć legionów wróciło do obozu po bitwie z Bry tami, którzy spalili swoją fortecę, by nie pozwolić Rzy mianom jej zająć. W pierwszy m starciu unicestwiony został niemal cały legion. Reszta wojsk wróciła do przy czółka z pusty mi rękami. Podsłuchał, jak legioniści mówili, że zabito ledwie garstkę Bry tów, a reszta umknęła z pola bitwy nie niepokojona. Do tego w ty m samy m momencie bry ty jski oddział ry dwanników zniszczy ł wszy stkie okręty wojenne i połowę transportowy ch. Nastrój w obozie stanowił specy ficzną mieszankę przy gnębienia i wojowniczości. Niektórzy szeptali po kątach, że w tej dzikiej krainie nie czeka ich nic poza śmiercią, że powinni brać dupy w troki i wracać do Galii. Inni rwali się do bitwy, ćwiczy li walkę mieczem i strzelanie z procy. Wkrótce Rzy mianie zaczęli się gromadzić w środku obozu, by wy słuchać kolejnego przemówienia generała. Ragnall dopły nął pod drewnianą rampę z prądem legionistów, żołnierzy z oddziałów pomocniczy ch, rzemieślników, kucharzy, kwatermistrzów i inny ch przedstawicieli najrozmaitszy ch profesji. Generał wspiął się na podwy ższenie, a tłum zaczął wiwatować, jakby wódz dopiero co

wy grał bitwę. Cezar machał ręką i rozsy łał łaskawe skinienia, a potem nakazał ciszę i złoży ł swoim wierny m żołnierzom gratulacje za dwa wspaniałe zwy cięstwa. Jego przemowę przery wały od czasu do czasu gromkie wiwaty ; wódz rozwodził się nad bohaterskim legionem, który ofiarnie bronił rzy mskiego obozu przed tchórzliwy m atakiem bry ty jskich ry dwanów, i opiewał chwalebny podbój dokonany na południowy m wschodzie przez pięć pozostały ch legionów. Prawda, stracili nieco okrętów, ale to dlatego, że pobudowane przez niedbały ch Galów łodzie miały liczne wady konstrukcy jne. Istotnie, część obozu strawił pożar, ale ogień dawno ugaszono, a uszkodzenia naprawiono. – W pierwszej kolejności – zakończy ł Cezar – odbudujemy ten obóz, powiększy my go i umocnimy, przemienimy go w regularne miasteczko, które będzie służy ć za most pomiędzy Galią i Bry tanią, dwoma prowincjami rzy mskimi. A później, moi rodacy, legiony wy ruszą w głąb lądu, by rozświetlić spowijający te barbarzy ńskie kraje mrok blaskiem rzy mskiej chwały ! Ragnall opuścił plac, pokrzepiony słowami generała. Wprawdzie nie uważał ataku ry dwanników za „tchórzliwy ”, w końcu oddział nie by ł zby t liczny, a połasił się na solidną fortecę obsadzoną pięcioty sięczny m wojskiem, ale właściwie gdy o ty m pomy śleć, takty ka Bry tów nie przy nosiła im chwały. Ten napad to strategia tchórzy, Cezar miał słuszność. Wrócił do obozu Kwintusa. Może już się obudził? Napiłby m się, pomy ślał.

– Cezar domaga się rekompensaty dla rodzin ty ch, który ch zadeptały twoje słonie na polu bitwy. Jagganoch zjeży ł się na te słowa. Nie przy jmował rozkazów od nikogo poza swoim ojcem, a jego ojciec by ł Sobek jeden wie ile mil stąd. Ten mały generał bał się go, nie miał co do tego wątpliwości. Gdy by Jagganoch zapragnął się z nim zobaczy ć, sam by do niego przy szedł. Cezar wjechał do y onkarskiego obozu w eskorcie zwalisty ch legionistów w czarny ch skórzniach. Śmiechu warte, pry chnął w duchu Afry kańczy k. Gdy by Jagganoch pragnął śmierci rzy mskiego generała, nie zdołałby go powstrzy mać i cały legion. – Nie mam ty ch waszy ch sestercji, który mi mógłby m zapłacić rodzinom ludzi, którzy rzucili się pod nogi moich słoni, gdy gromiliśmy waszy ch wrogów. To ja mógłby m domagać się od nich rekompensaty za sześć zabity ch słoni. Gdy by twoi bezwartościowi żołnierze nie wleźli im w drogę, nie zginęłoby ani jedno z moich szlachetny ch zwierząt. – Moi legioniści pokonaliby ry dwanników bez twojej pomocy. Działałeś wbrew rozkazom, spowodowałeś śmierć rzy mskich legionistów i musisz za to zapłacić. Jednakże zważy wszy na twoje dobre intencje – w końcu miałeś zamy sł bronić Rzy mu przed atakiem wroga – Cezar nie będzie się domagał od ciebie niczego, co już posiadasz. Odszkodowanie pobrane zostanie z twojej części łupów. – Dobra.

Jagganoch nie dbał o „łupy ”. A gdy by zapragnął je zgromadzić, wziąłby, na co przy szłaby mu ochota, nie py tając nikogo o pozwolenie. – Wrócisz teraz ze zwierzętami do swojej bazy na południu i będziesz tam oczekiwał rozkazu wy ruszenia w głąb lądu. – Skończy ło się poży wienie. Ziemia jest ogołocona. Moim słoniom i ludziom obiecano ży zne ziemie i niewolników. A nie otrzy mali ani jednego, ani drugiego. – Właśnie w tej chwili pły ną do nas statki z Galii, a część z nich kieruje się do twojego obozu na południu. Wkrótce będziesz miał ty le poży wienia, ile ty lko zapragniesz. Do tego czasu wy każesz się nie mniejszy m męstwem od moich legionistów i ograniczy sz się do połowy racji ży wnościowy ch. Czy Cezar wy raża się jasno? Jagganoch nie miał innego wy jścia, jak ty lko uzbroić się w cierpliwość i chwilowo zgodzić się z generałkiem. – Tak – potwierdził.

18 ROZDZIAŁ

L

owa, Chamanca i Mal siedzieli przy stole w opustoszałej oberży. Znajdowali się w otoczony m murem miasteczku, w który m i naokoło którego stacjonowała piechota. Gdy ty lko Rzy mianie przy bili do Bry tanii, Lowa wy słała mieszkańców sioła na północ wraz z zapasami poży wienia i wszy stkim, co uznali za stosowne zabrać. To samo zrobiła z wszy stkimi miasteczkami i wioskami w południowo-zachodniej Bry tanii. Na kilka dni jazdy w głąb lądu spichrze i obory by ły puste. Rzy mianie nie znajdą w tej części wy spy niczego, co mogliby zjeść, z wy jątkiem kaczek w stawie i zagrzebany ch w ściółce jeży – nie by ło tu ani ży wej duszy, nie

licząc Lowy i jej wojsk. – Dobra – powiedziała królowa do ty ch przy boczny ch, który ch nie zapędziła jeszcze do obowiązków. – Straty i zy ski. Chamanco, zaczy nasz. – Gdzie jest Atlas? – Dojdziemy i do niego. Chamanca i Mal poinformowali ją o zabity ch Bry tach i Rzy mianach. Sprawy nie przedstawiały się najlepiej, zwłaszcza dla piechoty i skorpionów, ale nie by ło aż tak fatalnie. Straty po stronie rzy mskiej też dobrze rokowały. A jednak Mala nie opuszczał wisielczy nastrój. Mówił wy prany m z emocji tonem, pozbawiony m ży wotności, która pobrzmiewała w nim, gdy zaczął wracać do siebie po śmierci Nity. Lowa odgadła, że Taddy – kobieta, którą znalazła martwą u jego stóp – z nim sy piała i że opłakiwał jej śmierć. Nie by ło czasu, by go o to wy py tać, nie by ło czasu na pocieszanie. – Mamy do czy nienia z trzema rzy mskimi siłami, z który mi musimy się liczy ć – podjęła, gdy dowódca zamilkł. – Pierwsza to sześć legionów z kawalerią, którą zredukowaliśmy do pięciu legionów i kawalerii. Te oddziały wróciły do przy czółku na plaży i co najmniej przez kilka dni nie zapuszczą się w głąb lądu, ponieważ nie ma tam poży wienia do zebrania. Gdy by Rzy mianie przy wieźli tu ze sobą z Galii dość paszy na całą kampanię w głębi wy spy, okopaliby się w Wielkim Pierdolcu i czekali, aż zapasy spły ną do nich wozami, i dopiero wtedy zapuścili się dalej. Wiemy, że tak nie jest, dlatego będą czekać na dostawy z Galii. Zniszczy liśmy im pełno okrętów, więc trochę im to zajmie. Teraz słonie. Zmniejszy liśmy ich liczbę do najwy żej trzy dziestu czterech. Krzy kacze donoszą, że wróciły do swojej przy brzeżnej bazy. Będziemy mieć je na oku. Mogą nam jeszcze nastręczy ć problemów. – Bo Atlas nie wrócił z turami, prawda? – powiedziała Chamanca. – Wy słałam już do Kniei kilkunastu jeźdźców, by się dowiedzieli, co go zatrzy mało. – Chy ba sama się tam pofaty guję. – Nie ma mowy, Chamanco, bo jesteś mi potrzebna tutaj. Twierdzisz, że okaleczy łaś trzy słonie. Jak tego dokonałaś? – Konno, nie z ry dwanu. Skoro nie mamy turów, tak musimy z nimi walczy ć. – Doskonale. Obejmiesz więc dowództwo nad kawalerią i nauczy sz ją, jak pokonać słonie. Chamanca skinęła. – Teraz demony. Krzy kacze donoszą, że wróciły tam, gdzie wy lądowały, do Zatoki Klinowej, dzień drogi konno na północny wschód stąd. A zatem plan jest taki: podczas gdy krzy kacze będą obserwować wszy stkich Rzy mian, ja poprowadzę naszą piechotę do wzmocnionego fortu Saran, który znajduje się w połowie drogi stąd do Maidun, na obrzeżach wy ludnionego obszaru. Jeśli dopisze nam szczęście, Rzy mianie dojdą do wniosku, że w Bry tanii nie ma nic do zagrabienia, i odpły ną. Aczkolwiek nie spodziewam się, by Cezar kwapił się podwinąć ogon i uciekać, skoro to jego drugie podejście i skoro zabrał ze sobą ty lu ludzi. Wszy stko wskazuje na to, że w końcu zdecy duje się ruszy ć w głąb wy spy. Co się ty czy demonów: Mal, mówisz, że Felix ściągnął ich z pola bitwy, zgadza się? – Tak, ale poczekaj chwilę. Chy ba wy my śliłem, jak poradzić sobie z demonami. – Tak? – Wy daje im się, że zasiali strach w naszy ch sercach. Jest to prawda, nawiasem mówiąc. – Ja się nie boję! – żachnęła się Chamanca.

– Nie spodziewają się więc – nie dał sobie przerwać Mal – że ich zaatakujemy. Wezmę pięćdziesięciu ludzi i pod osłoną nocy zaatakuję ich obóz. Jeśli bogowie są po naszej stronie, zastaniemy Żelaźniaków bez pancerzy. Zabijemy, ilu ty lko zdołamy, zanim się obudzą. – A jak się obudzą, to oni was zabiją – odparła Lowa. – By ć może. – Mal patrzy ł jej w oczy. – Nie musisz tego robić. – Ale chcę. W Zaświatach są ludzie, który ch muszę dogonić. Westchnęła. Pomy sł by ł dobry, ale wedle wszelkiego prawdopodobieństwa nikt nie wróci cało z tej nocnej wy prawy.

– Nie pozwolę ci uciec, Wiosno – rozwiała jej wątpliwości Klodia. – Jestem Rzy mianką, a ty Bry tką, jesteś więc moim wrogiem, pojmujesz? – Ścisnęła jej kolano i obdarzy ła ją uśmiechem. – Gdy by ś by ła ty lko wesołą córeczką jakiegoś chłopa, której tęskno do wzgórz i owiec, może pozwoliłaby m ci zwiać, bo nie lubię się znęcać nad inny mi. Ale nie jesteś, prawda? – Nie. – No właśnie. – Klodia potrząsnęła głową, a z jej poły skliwy ch włosów doby ła się kwietna woń, tak intensy wna, że Wiosna poczuła ją na języ ku. – Jesteś piękną barbarzy ńską księżniczką, która jest bardzo cięta na Rzy mian i która z chęcią doniesie komu trzeba o wszy stkim, czego się dowiedziała w czasie poby tu z nimi, czy ż nie? – Tak. Pomijając ten kawałek o pięknej barbarzy ńskiej księżniczce. – Ależ Wiosno, nie ma nic bardziej nudnego od pięknej dziewczy ny, która udaje, że nie wie, jaka jest piękna. Zauważy łaś, jak ludzie na ciebie patrzą, głupia też nie jesteś, więc dość już o ty m. Konty nuując: nie ty lko pragniesz klęski naszej kampanii, ale też poniży łaś i obraziłaś Ragnalla, który jest oficjalnie Rzy mianinem, wy kastrowałaś Kwintusa, który jest Rzy mianinem z krwi i kości, a atakując jednego z nas, atakujesz wszy stkich. – Oby dwaj zasłuży li na to, co ich spotkało. Na moim miejscu każdy zrobiłby to samo. – Wiosno, kochanie, nie zrobiłby, ale to nieważne. Są Rzy mianami, a ty nie. Może uszedłby ci na sucho atak na Ragnalla, bo nie jest Rzy mianinem w pełny m tego słowa znaczeniu i nie zrobiłaś mu wielkiej krzy wdy. Ale Kwintus jest starszy m legatem, cieszący m się wielkimi wpły wami, a ty wzięłaś tego starego kozła i urżnęłaś mu kuśkę. Kto wie, może i Cezar zdołałby wy tłumaczy ć przed konsulami, senatorami i ludem, dlaczego nie pozwolił Kwintusowi na zemstę, ale za dużo z ty m zachodu, by zechciał trawić na to swój bezcenny czas. Wierzę ci, gdy mówisz, że działałaś w samoobronie. Wierzę, że ci mężczy źni prosili się o to, co ich spotkało. Szczególnie rozczarował mnie Ragnall, którego chy ba zepsuło wojsko. Jednakże są Rzy mianami, ty nie, a więc to bez znaczenia, czy działałaś w obronie własnej, czy może planowałaś napaść na nich od miesięcy, ażeby zahamować inwazję Rzy mu na Bry tanię. Ja zaś powinnam jak najszy bciej

oddać cię w ręce Ragnalla i Kwintusa. – Naprawdę? – zapy tała Wiosna. Klodia uniosła się z sofy i nalała sobie wina, a potem podsunęła dzban Wiośnie i skinęła zachęcająco głową. – Nie, dziękuję – odmówiła dziewczy na. – A czy mogłaby ś odesłać gdzieś Tercjusza i Ferrandusa, zanim Kwintus po mnie przy jdzie? Bo będą mnie bronić, a ja nie chcę, żeby zginęli. Klodia roześmiała się, odstawiła dzban na miejsce, okrąży ła mebel i pogładziła Wiosnę po włosach, co wy dało się dziewczy nie osobliwie żenujące, a potem spoczęła na sofie. – Jak mówiłam: nie ma żadnego rozsądnego powodu, dla którego miałaby m ci pomóc... Ale ja nigdy nie by łam szczególnie rozsądna. Możesz tu ze mną zostać. Wiosna wy trzeszczy ła na nią oczy. Czy to do tego prowadziło macanie kolan i głaskanie po włosach? – Nie w ty m sensie, nie obawiaj się. Każę postawić dla ciebie osobne łóżko. – Ręka Klodii po raz kolejny spoczęła na kolanie Wiosny, co odejmowało mocy jej zapewnieniom. – A czy Ferrandus i Tercjusz zostaną z nami? – Mają rozkaz, by cię chronić, zgadza się? – Tak. – Więc będą musieli, prawda? – Och, dziękuję ci! – Wiosna rzuciła jej się na szy ję. Klodia zaniosła się śmiechem i odsunęła ją delikatnie od siebie. – Spokojnie, Wiosno. Stawiam jeden warunek. – Co to za warunek? – Musisz mi wszy stko opowiedzieć. Całą historię swojego ży cia, od samego początku. Wszy stko, co wiesz o Bry tanii i jej mieszkańcach, a zwłaszcza o tej królowej Lowie. Właściwie to zaczniemy od niej, a potem przejdziemy do ciebie. Wiosna odsunęła się od Rzy mianki. Czy ona chciała wy ciągnąć z niej przy datne Rzy mianom informacje? – Och, nic się nie bój – uspokoiła ją ary stokratka, widząc nieufność malującą się na twarzy dziewczy ny. – Nie musisz mówić mi nic, co mogłoby się przy dać Cezarowi. Chcę się nauczy ć czegoś o Bry tanii, bo mnie fascy nuje. Dlatego tu jestem. Nie by walczy ć, ale by się czegoś dowiedzieć. Nie ma w ży ciu nic lepszego, niż odkry wać świat, który cię otacza, Wiosno. Czy zrobisz mi tę przy jemność i opowiesz o Bry tanii? – Skoro chcesz. Umiem opowiadać. – Doskonale, zaczniemy od razu. Ty lko poczekaj chwilę, powiem twoim lojalny m pretorianom, że trochę u mnie posiedzisz, i polecę komuś znaleźć im namiot. Wy korzy staj moją nieobecność, by napić się wina. Nie znoszę gadać na trzeźwo. – Dobra! – przy stała Wiosna. Gdy została w namiocie sama, rozejrzała się. Gdzie by tu wy lać trochę z dzbanka, żeby gospody ni się nie zorientowała?

Ragnall nie mógł uwolnić ramion. Choć szarpał się z cały ch sił, nogi Wiosny miażdży ły go jak imadło. Stanęła wy soko nad nim, topiąc go we własny m cieniu, a jego ręce wciąż by ły przy klejone do boków, jakby dalej ściskała go swoimi potężny mi udami. Szy dziła z jego żałosny ch prób uwolnienia się. A gdy się śmiała, z Wiosny stała się Lową, która jedny m energiczny m ruchem zerwała z siebie skórzane spodnie i wy pchnęła do przodu obnażone biodra. Tam, gdzie powinna by ć jej wagina, dostrzegł penisa wielkiego jak ten Heraklesa, mężczy zny, którego poznał w trakcie pierwszej wizy ty u Klodii. Zakoły sała biodrami, a przy rodzenie klasnęło ciężko o lewą i prawą stronę tułowia. Patrzy ł, jak urzeczony. Ujęła go w rękę i pochy liła się nad nim, tak że żołądź zbliży ła się do jego ust. Nie, pomy ślał, przecież chy ba nie włoży mi go... Owszem, włoży ła. Coś strzy knęło w jego usta, aż zamrugał zaskoczony, a potem chlusnęła mu w twarz zwarta struga szczy n. Zarzucał głową z lewa na prawo, ale nie mógł powstrzy mać strumienia, który wpły wał mu do gardła i wy pełniał żołądek. Właściwie to wcale nie próbował. Smakował jak najprzedniejsze białe wino. Ragnall przestał się opierać i otworzy ł oczy. Lowa sikała mu prosto do ust, a on ły kał haustami, jak spragniony podróżnik, który po dniach tułaczki w piekący m słońcu odnalazł staw w oazie, i patrzy ł jej prosto w oczy, gdy kiwała głową z wy ry sowany m na pięknej twarzy okrutny m uśmiechem. Nie ruszy ł się, gdy pochy liła się nad nim i znów go dosiadła. Zakleszczy ła go między swoimi udami, a on drżał z rozkoszy, gdy podsuwała wzwiedzionego penisa ku jego stęskniony m ustom. Wsunęła mu rękę pod głowę, choć wcale nie musiała, bo już chwy tał go ochoczo rozwarty mi do granic możliwości wargami... Raptem zniknęła, a on się obudził. Jęknął ze wsty du, gdy zorientował się, że pod kocem sterczy jego własne w pełni nabrzmiałe przy rodzenie, a potem znowu, gdy wy budzony ze snu kac odnalazł jego mózg i zapuścił się weń głęboko, dławiąc bólem i mdłościami. Ragnall przy cisnął dłonie do oczu. Te przeklęte baby przedarły się do jego głowy. Poniżały go raz po raz na jawie, a teraz jeszcze plugawią jego sny ! Nie jest w stanie się od nich uwolnić. Zaraz... A właśnie, że jest. Przecież to już dziś. Nim zajdzie słońce, Kwintus zabije Wiosnę. A wkrótce potem ży cie straci Lowa. Wtedy z pewnością będzie śnił weselsze sny.

19 ROZDZIAŁ

E

lann i Babcia wzięły Atlasa pod ramiona i pomogły mu wy jść z chaty, a potem usadziły go na niskim, solidny m krześle. Dy szał z wy siłku po ty ch kilku krokach. Usiąść usiadł, ale jak wstanie? Albo jak pokona całe plemię Turów oraz druidkę Manfreenę, a potem przy prowadzi Lowie dwieście opancerzony ch zwierząt, nim będzie za późno? Polana, na której znajdowała się chata Babci, by ła zielona i otoczona drzewami, a ponad nią przemy kała w powietrzu chmara moty li lecący ch ku jakiemuś wspólnemu, nieznanemu celowi. Elann, jak zwy kle milcząca, stanęła nieopodal. Babcia znowu zniknęła gdzieś w leśnej

gęstwinie. Atlas odetchnął pełną piersią po raz pierwszy od wielu dni, szczęśliwy z opuszczenia zatęchłej, śmierdzącej chaty. Przy jemnie by ło znowu poczuć słońce na twarzy, nawet jeśli nie dopisało towarzy stwo. Czekał, aż wrócą mu siły i będzie w stanie coś wy rzec, zastanawiając się, który bóg wpadł na pomy sł, by uczy nić z jego ży cia okrutny żart. Może Dwy n, bry ty jski bóg podstępu i oszustwa? Kto inny zadałby sobie trud, by odebrać mu mowę, a potem obdarzy ć towarzy stwem dwóch najcichszy ch kobiet, jakie poznał w ży ciu? – My ślałem, że Manfreena rzuciła na ciebie urok – wy dusił w końcu. Elann obrzuciła go spojrzeniem, a potem odwróciła wzrok, a Atlas przy pomniał sobie, że największą szansę na uzy skanie odpowiedzi od Elann zy ska, zadając konkretne py tania, a nie rzucając stwierdzeniami, który ch kobieta nigdy nie skomentuje. – Jak to się stało, że nie jesteś pod urokiem Manfreeny ? – spy tał. – Nie wiem – odrzekła Elann. Od słowa do słowa i Atlas wy wiedział się, że gdy Lowa wy słała Elann do Turów, by opracowała pancerz dla wielkich by dląt, Manfreena powitała ją i przy dzieliła jej ludzi do pomocy. Elann od razu zrozumiała, że Manfreena jest druidką i że zawładnęła umy słami wszy stkich Turów i kanawańczy ków. Domy śliła się, że prędzej wy korzy sta pancerne bestie przeciwko Lowie, niż je odda, ale ponieważ Elann wy słano tutaj, by wy kuła zbroje, kuła zbroje i już. Gdy wróciła na jeden dzień do Wielkiego Pierdolca, nie powiedziała nikomu o Manfreenie, ponieważ nikt nie py tał. Atlas doszedł do wniosku, że Elann jest ślepa na wszy stko, co nie doty czy kowalstwa. Jednostajny odgłos młota dochodził z jej kuźni nawet tego dnia, gdy zginął Zadar, a Lowa została królową. Elann kuła od świtu do zmierzchu, jakby przewrót w Maidun i wszy stko, co działo się w szerokim świecie, nie doty czy ło jej i jej kuźni. Jednakże zanosząc Atlasa do ży jącej w lasach Babci, którą Elann znała z młody ch lat, działała, zdawałoby się, z własnej inicjaty wy. Atlas spy tał, czy zrobiła to, bo by ł dobry m przy jacielem jej martwego sy na Cardena. Odparła, że zrobiła to nie dla Cardena, ty lko dla młodszego, również nieży jącego już sy na, Wey lina. Atlas by ł jedny m z niewielu ludzi, którzy traktowali Wey lina na równi z sobą. Zawsze to doceniała. – No cóż, jestem ci wdzięczny – skłonił się nieznacznie Kuszy ta – ale nie by ło pod ręką jakiegoś bardziej gadatliwego druida? – Źle ci pod opieką Babci? – odparła ku zdumieniu Atlasa, który sądził, że prędzej niebo zwali mu się na głowę, niż usły szy od Elann słowa, o które nie py tał. – Nie. Choć ignoruje moje py tania, jej jedzenie woła o pomstę do Zaświatów, w jej chacie śmierdzi, a jej samej częściej nie ma, niż jest. – Krzesło, na który m siedzisz, służy jej za łóżko. – Sy pia na powietrzu? – Sy pia, choć nie z własnej woli, a w jej wieku nie powinna. Ale jej łóżko pomieści ty lko jedną osobę. – Aha. – I jest niemal zupełnie głucha. – Aha. – Właśnie. Napitek, który ci serwuje, wy płukuje złą magię, którą skaziła twój organizm Manfreena. Składniki wy stępują bardzo rzadko, czasem musi szukać ich w lesie godzinami. – Teraz rozumiem.

– Potrawka jest jeszcze skuteczniejszy m antidotum, a składniki jeszcze trudniej znaleźć, nie wspominając o samy m gotowaniu, które do przy jemny ch nie należy. W jej chacie zwy kle wcale tak nie pachnie. Atlas pokręcił głową. – Odzy wa się ty lko wtedy, kiedy jest to niezbędne – konty nuowała Elann – ponieważ nie sły szy się i wsty dzi swojej wy mowy. – O nie... Pewnie masz mnie za niewdzięcznego gnojka. – Mam. Bo jesteś mężczy zną, a wszy scy mężczy źni to gnojki. Kobiety zresztą też. – Niby go obraziła, a jednak czuł, że mu schlebia. By ł całkiem pewny, że zbrojmistrzy ni nigdy nie rozmawiała z nikim tak długo, nawet z własny mi sy nami. – Wsty d mi, że okazałem się niewdzięcznikiem, ale bardzo chorowałem i muszę... – Gnojka poznasz po ty m – wcięła się – że zawsze będzie próbował obarczy ć winą za swoje gówniane zachowanie każdego, by le nie siebie. – Masz rację, przepraszam. Słuchaj, pomożesz mi dostarczy ć tury Lowie? Elann zrobiła długą pauzę. Tak długą, że Atlas wątpił, czy w ogóle jeszcze coś powie. – Przekułam nieco twój topór – powiedziała w końcu – żeby ś mógł zabić Manfreenę. Powinno się udać, jeśli nie spierdolisz czegoś po drodze. Ale najpierw musisz wy zdrowieć. Jedz potrawkę Babci. – Będę jadł. Wiesz może, co w niej jest? – Ja wiem. A ty na pewno chcesz wiedzieć?

Mal przy kucnął w drzewach sto kroków od obozu demonów. Oczy łzawiły mu od ohy dnego smrodu, który unosił się w powietrzu jak gęsta mgła. Najpierw pomy ślał, że to fetor gnijący ch ciał członków Dwusetki, który ch diabły Felixa zostawiły ponad linią przy pły wu, ale zaraz pojął, że przy prawiający o mdłości zapach bije od samego obozu demonów. Już sam ten odór by ł wy starczający m powodem, by zmieść je z powierzchni ziemi. Wśród drzew za jego plecami kry ło się pięćdziesięcioro ochotników. W większości by li to ludzie, którzy stracili w walce z demonami rodziny i przy jaciół. Zgłosili się do tej misji, by dokonać zemsty lub zginąć i dołączy ć do bliskich w Zaświatach. Mal sam nie mógł się doczekać, aż znowu zobaczy Nitę. Niewątpliwie ślubna obsztorcuje go za to, że tak długo zwlekał z podróżą do Zaświatów, a zaraz potem wy py ta go, co to za Kaczucha, za którą się uganiał. Ale i tak marzy ł, by znów ją zobaczy ć. I Taddy też... Kto wie, może dziewczęta się polubią? Chociaż, dodał po namy śle, lepiej nie kusić licha. Księży c zasnuła wielka, czarna chmura. Nadszedł czas. Mal zahukał jak sowa i poczuł, że z ciemności za nim wy łaniają się czarne sy lwetki. Ruszy li biegiem spod ściany lasu, nie wy dając najmniejszego szmeru. Wszy scy owinęli

stopy skórami, ale Mal i tak lękał się, że nastąpi w mroku na gałązkę albo że natknie się na wartownika. Dotarli niepostrzeżenie do samego obozowiska. Tak jak zaplanował, jego ludzie poczęli stopniowo odłączać się od oddziału, dając nura za kolejne namioty. Mal biegł w stronę nowo wy budowanej chaty, którą zwiadowcy zidenty fikowali jako należącą do Felixa. Żeby ty lko nie potknąć się o żadną z lin, nie nastąpić na połę namiotu, nie zepsuć wszy stkiego jakimś głupim błędem... Rozległ się wrzask, potem jeszcze jeden i kolejny. Mal jak na komendę puścił się biegiem. Odkry to ich. Doby ł miecza, gdy na drodze stanął mu olbrzy mi kształt. Mal pchnął mieczem, ale przeciwnik odskoczy ł, wy prowadzając cios pięścią na odlew, który Bry t raczej wy czuł, niż zobaczy ł. Przy padł do ziemi i wy konał szty ch. O dziwo, trafił i ostrze zagłębiło się w ciało. A więc Żelaźni rzeczy wiście zdejmowali pancerz na noc, pomy ślał, pchając raz jeszcze pod żebra, aż do serca. Gigant upadł z łomotem, wy dawszy ostatnie tchnienie. Mal wznowił bieg do chaty druida. Drzwi otworzy ły się, nim sięgnął do nich ręką. To Felix. Mal z rozmachu wbił mu miecz w pierś po samą rękojeść.

Felix zbiegł ze wzgórza, a potem popędził na Forum, jakby gnał go sam Hades. Czemu nikogo tu nie ma? Wszy scy zniknęli. By ł ostatnim człowiekiem na ziemi! Wreszcie zdoby ł moc, o której tak długo marzy ł, a ty mczasem w cały m Rzy mie nie ostał się ani jeden Rzy mianin! Klęknął na marmurowej posadzce i powiódł wzrokiem dookoła, a wokół niego wirował pusty zamek Maidun. Wy krzy knął, przerażony, a krzy k przeszedł w jakiś inny krzy k i wtedy się obudził. Z obozu dobiegały go prawdziwe, nie wy śnione wrzaski. Wy skoczy ł z łóżka, zaplątał się w koc i omal nie przewrócił. Wy swobodził nogi i wy biegł prosto w chłodną noc, nagi i zziębnięty. W ostatnim momencie zobaczy ł mężczy znę z mieczem. Odgiął się, ale nic z tego – klinga zagłębiła się w jego piersi. – To za Taddy – wy rzekł mężczy zna. – Nity nie zabiłeś, ale za nią też ci się dostanie. Nie chciałby m, żeby czuła się pominięta. Felixa zastanowiła umorusana twarz napastnika, a chwilę później zorientował się, że to kamuflaż. Druid sy knął z bólu, mężczy zna uśmiechnął się paskudnie i wy szarpnął miecz z jego ciała, a potem wraził go jeszcze dwukrotnie. Felix czuł metal penetrujący jego wnętrzności, klingę szatkującą płuca i zgrzy tającą o łopatki. A potem głowa najeźdźcy zniknęła, a w jej miejscu zobaczy ł bry zgający krwią kikut. Bezgłowy asasy n opadł na plecy, a wraz z nim wciąż trzy many za rękojeść miecz, który wy sunął się z oślizgły m cmoknięciem z piersi druida. Felix też by upadł, gdy by nie podtrzy mały go silne ręce. Zając. – Wszy stko dobrze, szefie? – Daj mi... – Kaszlnął krwią. Niedobrze. – Posadź mnie, ty lko delikatnie. – Wchłonął siłę

ży ciową, którą wy dzielał sty gnący napastnik, ale by ło jej za mało. – Dawaj tu ży wy ch więźniów, migiem...

Przez kolejne dwa dni Wiosna opowiadała Klodii wszy stko, co sama wiedziała o Bry tanii. Rzy mianka by ła jej rodzinną wy spą zainteresowana o wiele bardziej niż Wiosna czy mkolwiek w cały m swoim ży ciu. Kobieta zadawała py tania, wy snuwała wnioski i tworzy ła własne teorie, które Wiosna potwierdzała lub obalała, a wszy stko to robiła z uśmiechem i autenty czną ciekawością. Wiosna zaczęła żałować, że lepiej nie wy korzy stała swojego czasu w Rzy mie. Powinna by ła się dowiedzieć czegoś więcej o mieście i jego mieszkańcach, i niekoniecznie po to, by umieć ich pokonać, ale dla własnej saty sfakcji. Postanowiła odtąd by ć nie mniej dociekliwa od Klodii. Kiedy gospody ni wy by wała z obozu na przejażdżkę po wy brzeżu – którą bezskutecznie wy bijali jej z głowy strażnicy – Wiosna spędzała czas z Tercjuszem i Ferrandusem, wy py tując o ich ży cie. Z początku zaskoczy ł ich ten mały wy wiad i niechętnie dzielili się swoimi historiami, ale szy bko zaczęli pleść jak najęci, Wiosna zaś z ulgą doszła do wniosku, że będzie mogła dowiedzieć się wszy stkiego o Rzy mie bez konieczności powrotu do miasta. Rzy mianie zabrali się do pracy. Przy jęli zaopatrzenie z Galii, zreperowali te kilka okrętów, które dało się zreperować, i przebudowali obóz, jednocześnie go powiększając, aby nowe i naprawione okręty dało się wciągnąć na plażę i przetrzy my wać bezpiecznie za ogrodzeniem. Gdy Wiosna pierwszy raz o ty m usły szała, by ła pewna, że Rzy mianie przesadzają albo żartują, ale Ferrandus uświadomił ją, że by najmniej i że Cezar wpada od czasu do czasu na takie szalone pomy sły. Wrota poszerzono i podwy ższono, dobudowano baszty tak potężne, że każdej bramy na okrągło mogło strzec po pięciuset legionistów, a ty siące żołnierzy dzień i noc czekały w pogotowiu na najmniejszy sy gnał o ataku. Wiosnę rozpierała duma, że Rzy mianie tak się uwijają, by utrzy mać jedną małą Lowę z dala od siebie. Kompleks namiotów Cezara, który znajdował się zaraz przy mały m obozowisku Klodii, stanowił centralny punkt odniesienia dla rozrastającego się we wszy stkie strony obozowiska. Drugiego dnia poby tu u Klodii przed namiotem stanęło dwóch legatów w togach, którzy rozkazali Rzy miance zwinąć swoje ty mczasowe domostwo i przenieść je na specjalnie dla niej oczy szczoną połać gruntu przy stajniach nieopodal nowo wzniesionej ściany północnej. Klodia przy brała tajemniczy uśmiech i zaprosiła obu do swojego namiotu. Wkrótce później opuścili go, cali czerwoni. Mały obóz Klodii został tam, gdzie by ł, i nikt już nie przy szedł się jej naprzy krzać. Gospody ni nie chciała powiedzieć, o czy m rozmawiała z legatami. Wiośnie świetnie się mieszkało u Klodii. My śl o ucieczce nie opuściła jej głowy, ale została zepchnięta gdzieś na sam ty ł. Wiedziała, że w niedalekiej przy szłości będzie musiała uciec, ale nie mogła niczego przedsięwziąć, ponieważ Klodia pilnowała, żeby cały czas by ła przy kuta do czegoś

za kostkę, a strażnicy nie spuszczali z niej oka. Nie by li tak nieuży ci, na jakich wy glądali. Wiosna uznała, że skoro armia przez jakiś czas nigdzie się nie wy biera, nie musi się spieszy ć z powrotem do swoich. Wojska wciąż gromadziły zapasy, a poza ty m rozbudowa obozowiska szła pełną parą. Czas pły nął jej w najlepsze, gdy pewnego dnia rano, nagle i bez zapowiedzi, pojawili się w ich namiocie Ragnall i Kwintus.

20 ROZDZIAŁ

W

y strojeni strażnicy Klodii strzegli dotąd Wiosny jak oka w głowie, ale nie stanowili wy zwania dla oddziału dziesięciu legionistów i sześciu kreteńskich łuczników, który ch przy prowadził ze sobą Kwintus. Strażnicy zostali na zewnątrz z mieczami przy tknięty mi do gardeł, a by siory Kwintusa otworzy ły kopniakiem bramę obozu i weszły do środka. Za nimi podążał Ragnall, natomiast Kwintus wszedł jako ostatni, mały mi kroczkami. Tercjusz i Ferrandus obnaży li miecze, gotowi do walki, ale namy ślili się, przy patrzy wszy się z bliska grotom kreteńskich strzał. Wiosna uniosła ramiona i gestem nakazała pretorianom

spokój. Spojrzała na Ragnalla, a on poczuł, że jego wściekłość na dziewczy nę topnieje w oczach. Nie wy trzy mał jej spojrzenia i uciekł wzrokiem. Nie, to by ć nie może, ta dziewucha musi umrzeć i musi umrzeć naty chmiast. Chce go zniszczy ć, a on nie może do tego dopuścić. Przy rzekł sobie przecież odtąd sam stanowić o swoim losie. Z szacunku dla zmarłego ojca, przez wzgląd na niego samego, córka Zadara musi pożegnać się z ty m światem. Wiedział, że ma rację. By ł w naprawdę kiepskim stanie, gdy tamtego dnia uciekł z namiotu, ale kilka dni pijaty ki i rozmów z Kwintusem sprawiły, że dźwignął się do pionu. Alkohol poszerzał hory zonty, a Kwintus pomógł Ragnallowi spojrzeć na problem z rzy mskiego punktu widzenia. Bry towie wy kazali się głupotą, pozwalając kobietom stanowić o sobie, ponieważ te zanadto się rozwy drzy ły i wy korzy sty wały swoje wpły wy, by gnębić porządny ch mężczy zn pokroju Ragnalla. Przy darzało mu się to nieustannie, ale dość już tego. Musiał stwardnieć i przestać traktować kobiety, jakby by ły równe mężczy znom. A Wiosna musi pożegnać się z ży ciem. – Oddajcie nam swoje miecze – polecił jeden z brutali Kwintusa. Pretorianie spojrzeli na Wiosnę. Skinęła głową. Jednocześnie podrzucili więc miecze i złapali za klingi, po czy m podali legioniście rękojeścią skierowaną w jego stronę. – Ręce za głowę – rozkazał. Usłuchali, a ty mczasem z namiotu wy szła Klodia, wy glądając, Ragnall musiał przy znać, wprost fantasty cznie. Zauważy ła go w grupie. – Och, Ragnall, biedaku, wy glądasz strasznie. Co ci jest? Może zostałby ś tu ze mną chwilę? Widzę, że ostatnio los nie by ł dla ciebie łaskawy. Musisz odpocząć, zebrać siły. Zostań tu ze mną. Sprawię, że poczujesz się lepiej. Jej urzekający uśmiech i uwodzicielski ton mogły by powstrzy mać szarżującego słonia, ale dni, kiedy złe kobiety pomiatały Ragnallem, właśnie dobiegły końca. Dobiegły, kurwa, końca! Od teraz będzie bardziej bezwzględny niż szarżujący słoń. – Czuję się całkiem nieźle – odparł – a potrzebuję ty lko jednego: by tę barbarzy ńską kobietę spotkała zasłużona kara za krzy wdy wy rządzone temu oto Rzy mianinowi. – Ragnallu, to przecież twoja żona. Wiesz dokładnie, co się wy darzy ło. – Jaka tam żona. Nie zostaliśmy właściwie zaślubieni. – Bezwzględniejszy od szarżującego słonia, powtórzy ł w my ślach. – Lecz nawet gdy by by ła moją żoną, wciąż by łaby też barbarzy ńcą, który poważy ł się zaatakować Rzy mianina, i za to musi stanąć przed obliczem sprawiedliwości. – Jeśli wolno coś wtrącić – rzucił Kwintus z uśmiechem, spokojny i opanowany niczy m rosnąca w drodze do brzegu fala. – Ragnallu, chciałby m, żeby ś wy szedł. Nie chcę, by ś na to patrzy ł. Ragnall zmierzy ł Wiosnę wzrokiem, mając nadzieję, że patrzy na nią po raz ostatni, a potem opuścił obóz.

Atlas wstał z łóżka i wy szedł z chaty, powłócząc zeszty wniały mi nogami, po czy m osunął się ciężko na krzesło. Babcia uśmiechnęła się i z uznaniem skinęła głową. – Lada dzień wy dobrzejesz! – wy mamlała, kraśniejąc na twarzy, tak jak i on. Ta krótka podróż sprawiła, że opadł z sił, ale fakty cznie miał się coraz lepiej. Tego ranka po raz pierwszy wstał bez pomocy swojej opiekunki. Po rozmowie z Elann wcinał polewkę Babci, aż mu się uszy trzęsły, i musiał przy znać, że czuł się coraz silniejszy. Czuł też mdłości, bo potrawka smakowała ohy dnie, ale zdecy dowanie wracał do zdrowia. Gdy zbierał siły na drogę powrotną do łóżka, pojawiła się Elann. – Manfreena rzuciła urok na dwunastu jeźdźców z Maidun, którzy przy by li cię szukać – oznajmiła bez wstępu. – Wy konamy ruch, gdy ty lko będziesz w stanie. Atlas skupił wzrok na zbrojmistrzy ni. Krępa, niska jak dziecko, miała czarne oczy i nad wy raz by stre spojrzenie. Jej głowa by ła niemal tak wielka jak korpus, nieproporcjonalnie rozrośnięte ręce pokry wały niezliczone różowe oparzeliny. Ciemne włosy strzy gła krótko ze względu na ciągłe nadpalenia spowodowane pracą przy palenisku. – Dlaczego w ogóle mi pomagasz? – spy tał. – Kuruj się. Będę przy chodzić codziennie, aż będziesz gotowy. Odwróciła się i odeszła, pozostawiając Atlasa z mętlikiem w głowie.

Wiosna nie poznawała Ragnalla. W czasie ty ch kilku dni od wy darzenia w namiocie stracił większość sadła, które zgromadził w Rzy mie. Jego zwy kle nieskazitelna toga by ła poplamiona winem i wisiała na nim jak szmata na ty czce. Oczy miał zapadnięte i otoczone czarną obwódką, zupełnie jakby zwędził Klodii kuferek z kosmety kami i nałoży ł cień pędzelkiem. Chciała coś do niego powiedzieć, jakieś ży czliwe i pomocne słowo, ale wtedy do rozmowy wtrąciła się Klodia i zrobiła to o wiele lepiej, niż potrafiłaby Wiosna. A jednak Ragnall odrzucił jej zaproszenie i nazwał Wiosnę barbarzy ńcą, co by ło zabawne, bo przecież oboje pochodzili z Bry tanii, więc to tak, jakby sam siebie również nazwał barbarzy ńcą. Kiedy Kwintus wy gonił Ragnalla z obozu, zrobiło się strasznie. Rozwścieczony Ragnall miał okazję, by ją zabić, ale Wiosna nigdy nie sądziła, że by łby do tego zdolny. A Kwintus? Bez namy słu odrąbałby jej głowę, ukrzy żował, a potem ży wcem utopił. No cóż, przy najmniej jej przedtem nie zgwałci. Choć przecież mógł nakazać to komuś innemu. O nie, zaświtało jej w głowie, pewnie to właśnie zrobi... Ale chy ba Klodia mu na to nie pozwoli? Ty lko co niby zrobi? Rzy mianka stała w wejściu do namiotu. Kwintus spoglądał na nią ze spokojem, oflankowany legionistami. Jego sześciu łuczników nie zdejmowało strzał z naciągnięty ch cięciw; jeden celował w Wiosnę, jeden w Klodię, pozostali czterej w Tercjusza i Ferrandusa. Pretorianie gromili ich wzrokiem, gotowi w każdej chwili wkroczy ć do akcji, ale odebrano im miecze, a ręce

kazano trzy mać na karku, Wiosna miała więc nadzieję, że nie strzeli im do głowy jakiś głupi pomy sł. – Zapraszam do namiotu – przerwała ciszę Klodia. – Tam omówimy całe to nieporozumienie. – Nie, dziękuję – odrzekł Kwintus. – Ale może mogłaby ś wejść do niego sama? Proszę, chciałby m zamienić słówko z małą Wiosną. – Ależ z całą pewnością nie trzeba... – zaczęła Klodia. – Naty chmiast – uciął Kwintus. Kobieta ogarnęła wzrokiem legionistów i łuczników, westchnęła i zniknęła między połami namiotu. Legat zwrócił się do pretorianów: – Wy dwaj, siad. – I lepiej nie opuszczajcie rąk – warknął który ś z siepaczy. Wiosna w ży ciu nie widziała kogoś tak nieszczęśliwego jak dwaj pretorianie, ale pokiwała skwapliwie głową, gdy na nią spojrzeli, zrobili więc, jak im kazano. Starała się robić wrażenie pewnej siebie i niezłomnej. Kwintus skupił na niej wzrok po raz pierwszy od wejścia do obozu. Na jego twarzy malował się wy raz dziwacznej dobroduszności. Dziewczy na miała wrażenie, że po jej ciele pełzają ty siące pająków. Przy wołał ją palcem. Podeszła szy bko, aby nie dać Tercjuszowi i Ferrandusowi czasu na zrobienie czegoś głupiego. Kwintus podszedł do bogato zdobionej żelaznej ławy dla dwóch osób, na której lubiła przesiady wać Klodia, spoczął na niej i poklepał poduszkę obok. Wiosna usiadła. Legat ujął jej dłonie i zajrzał głęboko w oczy. – Chcę ci podziękować, Wiosno – powiedział. – Podziękować z głębi mojego jeszcze do niedawna czarnego serca. – Eee...? – wy dała z siebie, świdrując go skołowany m spojrzeniem. Nie dostrzegła w jego oczach fałszu. Mówił szczerze! – Zdaję sobie sprawę, że mnie nie zrozumiesz, ale i tak chcę ci powiedzieć to, co mam do powiedzenia. Nie lubiłem tego człowieka, który m by łem uprzednio. Cały czas my ślałem ty lko o seksie i uprawiałem seks, gdy ty lko przy szła mi na to ochota. I zawsze czułem się po nim parszy wie, ale nie mogłem się powstrzy mać. W Rzy mie miałem na swoje usługi dziesiątki młody ch dziewcząt i chłopców. Niektórzy z nich udawali, że to lubią, może kilkoro naprawdę lubiło, ale większość nienawidziła mnie i ty ch ohy dny ch rzeczy, do który ch ich zmuszałem. Ja sam siebie nienawidziłem, ale wkrótce pogardę wy pierała żądza i w kółko dopuszczałem się ty ch samy ch ohy dztw. Te żądze targają wszy stkimi mężczy znami. Akurat, pomy ślała Wiosna. – Mijały lata, no i w końcu przy szedłem po ciebie – konty nuował. – By ło to niewy baczalne i złe, ale przy szedłem w konkretny ch intencjach. Skorzy stałem z wy mówki, której dostarczy ł mi Ragnall, kiedy mnie uderzy ł. Nawiasem mówiąc, zasłuży łem sobie na ten cios. A teraz, Wiosno, pozwól, że złożę na twoje ręce najgorętsze podziękowania za to, że urżnęłaś mi jaja. Prawie się roześmiała na te słowa, ale Kwintus by ł śmiertelnie poważny. – Naprawdę, naprawdę ci dziękuję. Teraz w ogóle nie my ślę już o seksie. Odtąd będę o wiele lepszy m człowiekiem, lepszy m żołnierzem oraz, o ironio!, o wiele lepszy m mężem dla

mojej biednej Pomponii. – Kwintus zachichotał. – No, przy dobry ch wiatrach, bo Pomponia to wciąż dość nieprzy jemna kobieta, ale śmiem twierdzić, że stała się taka przez lata małżeństwa ze mną, by łem bowiem o wiele gorszy m mężem niż ona żoną, a z kim przestajesz, taki się stajesz... Ale teraz jestem inny, odmieniony, a to wszy stko dzięki tobie, dziewczy no! A więc puścisz mnie wolno? – pomy ślała Wiosna z nadzieją. Kwintus uśmiechnął się. – No, powiedziałem, co miałem do powiedzenia. Ale fakt pozostaje faktem. Może i uczy niłaś mnie lepszy m człowiekiem, ale jednak wy kastrowałaś Rzy mianina, legata i oficera, i za to musisz umrzeć.

21 ROZDZIAŁ

F

elix rozkazał Zającom skuć nowy ch więźniów łańcuchami, a Żółwiom zająć się ładunkiem ży wności. Zamierzali uży ć pojmany ch Bry tów jako magicznej poży wki, ale mieli na stanie ty lko ty ch, który ch Żółwie wy niosły z bitwy. Całe szczęście, że w okolicy stacjonowała rzy mska armia, bo w tak dużej grupie ludzi zawsze znalazł się ktoś, kogo czekała kara, lub inny, którego dowódcy chcieli się pozby ć z takich czy inny ch powodów. Takich ludzi codziennie przy sy łano Felixowi na pęczki, krnąbrny żołnierz na idiocie zakałą rodziny poganiał. Zające skuwały przestępców, a ty mczasem druid rozdzielił między ich strażników kilka amfor wina i zaprosił, by

się z nim napili. A kiedy zaczął im się plątać języ k i nogi, Zające ich także zakuły w kajdany. Picie z takimi ludźmi by ło strasznie nudne, ale musiał ich jakoś obezwładnić, żeby się upewnić, że żaden nie ucieknie i nie rozgada w obozie o sekretny m legionie. A skoro o uciekaniu mowa... On sam po raz kolejny wy mknął się Hadesowi z rąk. By ło blisko, zby t blisko, ale na szczęście Zając w porę wrócił z jeńcem, a druid zdąży ł załatać swoją podziurawioną klatkę piersiową. Marsowi dzięki, że udało mu się obrócić, nim klinga napastnika zetknęła się z ciałem, dzięki czemu ucierpiało ty lko płuco, nie serce. Energii starczy ło na uzdrowienie jeszcze kilku legionistów, ale w ostateczny m rozrachunku w nocny m ataku ży cie straciły cztery Zające i sześć Żółwi. Sześć Żółwi, na litość bogów! A więc z perspekty wy Bry tów nocny rajd zakończy ł się sukcesem. Cała pięćdziesiątka maiduńczy ków została co prawda zabita, ale tanio skóry nie sprzedała. Jeden z nich prawie ubił samego Felixa! Druid nigdy jeszcze nie odniósł tak poważny ch ran i nie podobało mu się to ani trochę. Taka sy tuacja już się nie powtórzy, przy siągł sobie. Po prostu nie spodziewał się, że Bry towie odważą się zaatakować jego niepokonany ch legionistów. I głupi by ł, że się nie spodziewał. Drugi raz pewnie nie zaatakują, ale odtąd będzie rozświetlał obóz na noc, jak Cezar rozświetla Rzy m w noc triumfalną, a trzecia część jego sił będzie na zmianę pełniła wartę. Jedna trzecia z jego dwudziestu trzech ludzi, którzy zachowali ży cie. Ledwie dwudziestu trzech z sześćdziesięciu, z który mi rozpoczy nał wojnę w zeszły m roku. Rachunek by ł katastrofalny. Nie ma mowy, by poinformował Cezara o ty m, że nie wy stawiał wart na noc. Jowiszowi dzięki, że który ś z Zajęcy się obudził. Pod mądry mi rozkazami jego dwanaście Zajęcy i jedenaście Żółwi wciąż zdołałoby pokonać każdą armię. Jeśli zezwoli na to Cezar, ma się rozumieć. Felixa rozzłościł rozkaz generała, by odwołać atak na uciekający ch maiduńczy ków, a jednak musiał się podporządkować. Jego legion by ł silny, ale nie mógł ry zy kować samodzielnej walki z Bry tami. Kiedy już Cezar zabije ostatniego żołnierza Lowy, z pewnością nadarzy się okazja, by zabić Cezara. A gdy już nadejdzie, Felix będzie gotowy.

Strażnicy Kwintusa unieruchomili Tercjusza i Ferrandusa i przy łoży li im miecze do gardeł. Legat wstał z ławy i obnaży ł miecz. Wiosna odskoczy ła, oddzielając się od niego ławą, a on postąpił naprzód. Wtem rozwarły się z hukiem skrzy dłowe wrota do obozu i wkroczy li przez nie pretorianie w czarny ch skórzniach. – Wszy scy, opuścić miecze i łuki, naty chmiast! – rozdarł się mężczy zna stanowiący uosobienie słowa „muskularny ”. Wiosna poznała po złoty m hełmie, że to pretoriański centurion, jedy ny człowiek poza Juliuszem Cezarem, który mógł rozkazy wać Tercjuszowi i Ferrandusowi. Jeden z łuczników nie dość szy bko wy konał polecenie i centurion przeciął mieczem jego łuk i tchawicę. Kreteńczy k złoży ł się jak scy zory k, zabulgotał i zacharczał, a potem umarł.

– Pax, panowie, pax, uspokoić się wszy scy ! – krzy knął Kwintus, unosząc ręce w pokojowy m geście. – Nie ma potrzeby... Przerwało mu pojawienie się drugiego człowieka, któremu winni by li posłuszeństwo Tercjusz i Ferrandus. Do kompleksu wkroczy ł marszowy m krokiem Juliusz Cezar, a za nim wpatrzona w jego pięty Klodia. – Kwintus ma rację – wy rzekł generał. – Nie ma potrzeby. Baczność. Legioniści wy prostowali się jak nałożone na łuk cięciwy, zaszurały sandały, miecze spoczęły w pochwach. Gdy wzrok generała spoczął na martwy m łuczniku, jego brwi się uniosły, ale gry mas na twarzy wy rażał raczej obrzy dzenie niż zaskoczenie. Zwrócił się do swojego legata: – Co tu się wy prawia, Kwintusie? Jakie masz porachunki z Klodią Metelli i królową Bry tów? – Żadny ch, o Cezarze. Właściwie to już wy chodziłem. Cezar skinął raz. Kwintus wy szedł, kuśty kając, a za nim jego żołnierze i kreteńscy łucznicy ze swoim zabity m rodakiem.

22 ROZDZIAŁ

R

agnall wszedł do ulokowanego w centrum obozu małego namiotu Cezara, sąsiadującego przez ostrokół z niewielkim, obwarowany m kompleksem Klodii. Pretorianie przepuścili go, zupełnie jakby Cezar się go spodziewał. Przy szedł tu, by zaciągnąć się do wojska. Całodzienna bezczy nność doprowadzała go do szału, a ponadto odkry ł, że zazdrości rzy mskim żołnierzom zaradności i spajającego ich braterstwa. Zeszłej nocy śnił o ty m, że tłumaczy tę sprawę Drustanowi, który wy jaśnił mu, że jego nieszczęście wy pły wa z braku osiągnięć. Sekretem szczęścia, wy głosił stary druid, jest imponowanie samemu sobie. Drogą zaś do imponowania

samemu sobie są trudy, ty ch natomiast będzie w wojsku pod dostatkiem. No i jako żołnierz nie będzie już ty le pił. Gdy obudził się tego ranka i trafił prosto w szpony potwornego kaca, jego postanowienie ty lko zy skało na sile. Musiał się czy mś zająć, by ć częścią czegoś – armia to najlepsze wy jście. Cezar chodził w kółko, dy ktując skry bom pamiętniki: – Bry towie nie uprawiają kukury dzy ani żadny ch inny ch zbóż, ży wią się ty lko mlekiem i mięsem. Golą całe ciała, zostawiając ty lko owłosienie nad górną wargą, które rośnie nieścinane do śmierci. Swoje pozbawione owłosienia ciała barwią na niebiesko. Nie znają pojęć takich jak miłość czy małżeństwo, zamiast tego dzielą się kobietami pomiędzy grupami mężczy zn, a zwłaszcza braci i ojców... – Zauważy ł Ragnalla i uniósł palec na znak, że ma czekać, a potem dodał: – Wrócimy do Bry tów później. Teraz przejdźmy do kampanii. – Oczy ścił gardło. – Legioniści pracowali dzień i noc, by naprawić szkody poczy nione przez burzę. Wciągnęli naprawione okręty na plażę i ukry li za palisadą powiększonego obozu, gdzie nie zagraża im niefortunna aura. Z Galii przy pły nęły nowe okręty, które również ukry to w obrębie obozu. Bry towie przelękli się rzy mskiej potęgi i zwlekali z atakiem, a w ty m czasie Cezar wzmocnił swoją pozy cję. Generał wy konał gest oznaczający, że na dzisiaj starczy, i przeniósł wzrok na Ragnalla. – Ave, królu Bry tów! Świetnie wy glądasz. Schudłeś? – Dziękuję, Cezarze. Mam prośbę: chciałby m pomaszerować w głąb lądu jako legionista. – Nie możesz. Będziesz królem, tak zarządził Cezar. Nie wolno ci zawieść twojej królowej. – Królowa nie ży je. – Istotnie? A wy dawała się całkiem ży wa, gdy Cezar widział ją dzisiaj. Co takiego? Czy Cezar żartuje? – Pilnuje jej teraz Klodia Metelli – dodał wódz. – Ale my ślałem... – Ragnallu, Cezara nie interesują wasze brudy. Cezar rozumie, że posprzeczałeś się z żoną. To się zdarza i zdarzy się jeszcze nie raz. Lecz choć Cezar nie wie za wiele o małżeństwie i nie powinien udzielać rad w tej kwestii, dwóch ci udzieli. Pierwsza, nie bierz do serca gorzkich słów. Drugie, brudów nie należy prać publicznie. Kiedy wszy scy wiedzą o twy ch publiczny ch sprawach – to chwalebne, gdy wiedzą o pry watny ch – to niegodne. Ragnall dał znać skinieniem, że rozumie. Czy li Wiosna wciąż ży ła. Ta wiadomość sprawiła mu radość. Wsty dził się swojej roli w intry dze, której celem by ło zabicie dziewczy ny, a jednocześnie wciąż pragnął jej śmierci za wszy stkie krzy wdy, jakie mu wy rządziła i jakie wy rządził jego rodzinie Zadar. Znowu nie wiedział, co ma my śleć. Znowu! To właśnie takie rozterki sprawiały, że marzy ło mu się żołnierskie ży cie. Furda Drustan i jego „imponuj sam sobie”, Ragnall marzy ł ty lko o jedny m: o prosty m ży ciu. – Błagam, Cezarze, pozwól mi zostać legionistą... Chcę przy służy ć się zwy cięstwu nad Lową i... i chcę mieć coś do roboty. Oszaleję od tej bezczy nności! Cezar zareagował uniesieniem brwi, a potem skinął głową, jakby zadał sobie w my ślach py tanie i udzielił saty sfakcjonującej odpowiedzi. – Cezar rozumie. Próżne ręce palą się do szkody. Ale nie możesz zostać legionistą, gdy ż oni są wy trenowani, a ty nie. Wkrótce zmierzą się w bitwie z Bry tami, a niewy trenowany żołnierz ty lko pałęta się pod nogami. A jednak Cezar ma coś w sam raz dla ciebie. Cezar powinien by ł

zostawić cię w kawalerii po ty m, jak pokonał Nerwiów. Możesz znów do niej dołączy ć. Zgłoś się do Labienusa i przekaż mu polecenie Cezara. – Dziękuję. Ragnall odwrócił się i ruszy ł do wy jścia, lecz wtem rozległ się głos dowódcy : – Czekaj. Coś cię gnębi, Ragnallu. Cezar wy czuwa, że jesteś jakiś... zagubiony. – No bo... Ja... Chy ba... – Ragnall zdumiał się, sły sząc tę pry watną uwagę. – Jest ty lko jeden człowiek, który może pomóc ci na powrót odnaleźć siebie. Wiesz chy ba, kogo Cezar ma na my śli. – Nie. – Ragnall nie miał pojęcia. – Labienus? Generał pry chnął śmiechem przez nos. – Ależ nie, ty głupcze. Ty m człowiekiem jesteś ty sam. Potrzebna ci dy scy plina i ćwiczenia, lecz będą one stanowić jedy nie ramę. W obrębie tej ramy ty sam musisz nabrać pewności siebie i stać się mężczy zną, który m chcesz się stać, nie zaś ty m, który m inni chcą, by ś by ł. Albo ty lko wy daje ci się, że chcą. Cezar przeszedł ten proces, kiedy by ł parę lat młodszy od ciebie, ale miał tę przewagę, że wy chowano go po rzy msku. Pora, by ś nadrobił stracony czas. Konnica ci w ty m pomoże. Do zobaczenia. „Do zobaczenia” znaczy ło w ustach Cezara „idź sobie”, a więc Ragnall poszedł. Rozpierała go duma i sam nie mógł uwierzy ć, że spotkał go taki zaszczy t – oto najwspanialszy człowiek na świecie udzielił mu osobistej porady. Zrobi to, zrobi to dla Cezara. I dla Drustana też. Ależ miał szczęście, mogąc czerpać rady i odpowiedzi od dwóch tak wspaniały ch mężów. To z pewnością nie przy padek, że obaj udzielili mu cenny ch lekcji tego samego dnia. Zrobi tak, jak mu radzą. Stanie się lepszy m człowiekiem.

Część piąta

BRYTANIA ROK 54 P.N.E.

1 ROZDZIAŁ

C

ezar zsiadł z konia, rozejrzał się niespiesznie, a potem pogardliwie uniósł wargę. Felix skłamałby, mówiąc, że nie rozumie jego niezadowolenia. Zapomniał już, jaki obskurny jest jego obóz. Zeszłego ranka druid pozwolił swoim Zającom i Żółwiom skończy ć trening zabijaniem, ponieważ uprzy jemniało im to ćwiczenia, a poza ty m mieli pod dostatkiem jeńców. Jego legioniści ani nie paty czkowali się z mordowaniem, ani nie garnęli do sprzątania, więc części ciał i płaty skóry walały się po ziemi i wisiały na namiotach jak ciuchy w czasie orgii. Choć Felix lubił obóz takim, jakim by ł, zdawał sobie sprawę, że odór śmierci nie każdemu

odpowiada. Fetor skuty ch nieopodal więźniów nie czy nił ogólnego wrażenia przy jemniejszy m, podobnie jak dziesiątki trupów zalegające na plaży wzdłuż linii przy pły wu. Obrazu nędzy i rozpaczy dopełniały nagie Żółwie i Zające, które nie włoży ły dzisiaj swoich pancerzy, bo dzień by ł gorący. Zające miały co prawda wy pry ski na głowach, ale odznaczały się znakomitą muskulaturą i smukłą sy lwetką. Felix z przy jemnością patrzy ł na ich obnażone ciała, lecz w rzy mskiej armii panowało przekonanie, że męska nagość to rzecz dla zboczony ch Greków, niegodna Rzy mianina. – Idziemy. Cezar zamieni z tobą słówko w miejscu, które nie cuchnie jak latry ny Hadesu i nie wy gląda jak mokry sen Ateńczy ka – powiedział generał i ruszy ł plażą, a Felix podąży ł za nim. Wódz obrał drogę na przełaj przez piaski ku trawiasty m wzgórzom, wcinający m się klinem w ujście rzeki. Dzień by ł pogodny i bezwietrzny. Słońce przeglądało się w nieruchomej tafli morza i złoty m napierśniku Cezara, wiała delikatna bry za, ptaki sennie szy bowały w powietrzu. Felix miał nadzieję, że wódz oświadczy mu, iż nagromadzili dość zapasów i że w końcu idą na wojnę. Im szy bciej podbiją tę zacofaną wy spę, ty m szy bciej Felix będzie mógł rozpocząć realizację swoich planów i przestać tańczy ć, jak mu Cezar zagra. Gdy dotarli do gardła mierzei, po wodzie poniosło się ciche echo krzy ku. – Co to by ło? – zaciekawił się Cezar. – Masz dobry słuch, o Cezarze. To bry ty jski krzy kacz informuje o naszej pozy cji. Przeczesaliśmy okolicę w poszukiwaniu owy ch krzy kaczy, ale potrafią wtapiać się w otoczenie jak nikt inny i nie natrafiliśmy jeszcze na żadnego. Potrafią też kierować głos w konkretny m kierunku, sły szy my ich więc, ty lko kiedy wieje z południa lub zachodu. – Jak dokładnie działają ci krzy kacze? Felix opowiedział generałowi wszy stko, co sam wiedział o bry ty jskiej sieci komunikacy jnej, utworzonej jeszcze przez Zadara w celu usprawnienia przekazy wania wiadomości na długie dy stanse. Wspomniał o ty m, jak specjalnie w ty m celu trenowani żołnierze sterowali głosem, jakimi szy frami się posługiwali i tak dalej. Cezar ograniczy ł się do okazjonalny ch skinień i wy kazał się niety pową dla siebie cierpliwością, a kiedy Felix wy czerpał swój zasób informacji, wódz powiedział: – Wy korzy stasz szy bkość i przebiegłość swoich Zajęcy, żeby złapać ty lu krzy kaczy, ilu ty lko zdołasz. A potem przy prowadzisz ich ży wy ch przed oblicze Cezara. – Spróbuję. – Wy konasz. – Przepraszam, tak, oczy wiście. – Czy mają jakiś krzy k alarmowy, który m informują sieć, że zostali pojmani? – My ślę, że tak. – Upewnij się, że żaden nie zdoła go nadać. – To będzie dość trudne... – Nie wątpię. – Ale zostanie zrobione – dodał szy bko druid. – Doskonale – powiedział Cezar. – Legiony maszerują na zachód. Ty ruszy sz na północny zachód i będziesz utrzy my wał kontakt za pośrednictwem Bistana. – Bistan nie wrócił do obozu.

– Cóż za niefrasobliwość. Ale trudno, nada się pierwszy lepszy Zając, to nie jest pobór podatków. Zadbaj, by przy by wali ty lko nocą. Bry towie okopali się jakieś sto pięćdziesiąt mil na zachód od przy czółku. Zwiadowcy donoszą, że od warownego sioła dzielą nas rozległe pustkowia. Nie powinniście napotkać oporu. Cezar zaś dopilnuje, by nie zabrakło ci ludzi do zasilania twoich żołnierzy, i będzie wy sy łał ci ty ch, którzy popadną w jego niełaskę. Cezar rozkazuje ci, by ś pamiętał, że będą to Rzy mianie i nasi sojusznicy i jako takich masz ich potraktować odpowiednio. Czy ich karmisz? – Tak – zełgał Felix. Po co karmić chodzące trupy, kiedy tak trudno o jedzenie? Ale skoro wy ruszają w drogę, dostaną swoje racje. – Doskonale. A teraz przy prowadź konia Cezarowi. Cezar nie zbliży się już do twojego cuchnącego obozu na mniej niż dwie mile.

Lowa wsparła się o południowo-wschodnią palisadę fortu Saran i popatrzy ła w dal znad dopiero co ukończonej bramy. Niebo by ło bezchmurne, księży c nie podźwignął się jeszcze zza hory zontu, a nad jej głową migotały gwiazdy. Zwy kle nie ulegała podobny m odczuciom, ale rozgwieżdżone niebo by ło tak wspaniałe i tak urzekające, że niemal wy dawało jej się, że sama unosi się pośród gwiazd, wolna od strasznego ciężaru odpowiedzialności za ty ch, którzy już zginęli, i za ty ch, którzy dopiero zginą. Na ziemi trzy mał ją ty lko zapach dy mu i rozbrzmiewający w tle gwar. Bijąca od nowy ch wrót woń świeżo ścięty ch drzew przy pomniała jej o chwili, gdy stara brama została wy łamana w trakcie łupieżczego napadu Zadara. Doskonale go pamiętała. Podwójny wał by ł dość wy soki, ale niezby t stromy i pozbawiony palisady, a więc szy bko przedostali się konno na drugą stronę. Pięćdziesiątka Zadara, jego elitarna konnica, w której Lowa by ła wówczas najświeższy m rekrutem, pokonała pierwszą ścianę ziemi i wąską fosę, a potem przedostała się na wewnętrzny wał, za który m rozciągał się wy stawiony na atak fort. Potem jeźdźcy zaczęli kołować po jego okręgu, szpikując obrońców strzałami, aż nie by ło już komu go bronić. Świetnie się wówczas bawiła – jakby wiodła pry m w jakichś zawodach. Ani przez moment nie my ślała, że strzela do prawdziwy ch, ży wy ch ludzi z rodzinami i cały m mnóstwem własny ch spraw, który m kładła kres. Wówczas jedy ny m ży ciem, o które się troszczy ła, by ło ży cie jej siostry. A teraz znowu tu jest, na ty m właśnie murze, walcząc o przetrwanie wszy stkich plemion na wy spie. Śmiesznie się czasem splatają czas i miejsce, pomy ślała filozoficznie. Ludzie się zmieniali, ziemia nie. Przez ostatnie dwa lata Mal odbudowy wał i ulepszał fort, tak by mógł służy ć jako ich baza główna, gdy by Cezar ruszy ł w głąb lądu. Jeśli wróg zdobędzie warownię, plan zakładał wy cofanie się do zamku Maidun, najlepiej uforty fikowanej twierdzy w Bry tanii – oczy wiście jeśli odwrót będzie możliwy i jeśli będzie miał kto uciekać.

Fosy grodu Saran by ły teraz głębsze i bardziej strome, ich dno najeżono ostry mi kołkami i inny mi przeszkodami, które tamtego dnia dziesięć lat temu zatrzy mały by jazdę Zadara. W dodatku Mal uwieńczy ł zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny wał przy sadzisty mi palisadami. Saran przemienił się we wcale porządny fort. Gdy pomy ślała o Malu, z jej ust wy rwało się westchnienie. Krzy kacze zaraportowali, że jego nocny atak uszczuplił szeregi potworów. Należało go uznać za udany, nawet jeśli cały oddział został wy bity do nogi. Jako głównodowodząca Lowa by ła wdzięczna Malowi za jego poświęcenie. Jako przy jaciółka – opłakiwała go. – Wciąż masz mnie – powiedział Dug, wsparłszy się o pal obok niej. – Chciałaby m. – Ży ję w ludziach, na który ch ży ciu odcisnąłem jakieś piętno. A ponieważ moja śmierć zmiotła z powierzchni ziemi trzy armie o bardzo brzy dkich intencjach, są to chy ba wszy scy Bry towie, którzy ży ją i którzy dopiero się narodzą. Ale najwięcej jest mnie w tobie i Wiośnie. – To świetnie, ale i tak wolałaby m, żeby ś by ł tu również ciałem. I Wiosna też. Co ona teraz robi? Ży je w ogóle? – Nic jej nie jest i niedługo znowu się zobaczy cie. – Słuch po niej zaginął. – Nie bój się o nią. – Słuch zaginął też po dwunastu jeźdźcach, który ch posłałam do Turów, by dowiedzieli się, co się, na Belenosa, stało z Atlasem. – Co teraz planujesz? – A co mogę planować? Coś złego dzieje się w Kniei Branwen – coś na ty le złego, że zatrzy mało Atlasa i tuzin moich najlepszy ch wojów. Dzisiaj wy słałam kolejny ch dwudziestu, bo potrzebne mi te tury. Wy słałaby m więcej ludzi, ale potrzebuję każdego żołnierza tutaj, bo idą na nas Rzy mianie. Mogę ty lko mieć nadzieję, że Atlas wciąż ży je, bo jeśli ży je, to wiem, że zrobi wszy stko, by le ty lko sprowadzić do nas zwierzęta. – A co planujesz w kwestii Cezara? – Miałam nadzieję, że kiedy zmasakruję mu cały legion i flotę i zadbam o to, by nie znalazł nigdzie jedzenia, odpierdoli się ode mnie i wróci do Galii. Ale on ani my śli. Wręcz przeciwnie. Jak już mówiłam, idzie na nas. – Uparty skurwiel. – No nie? Jak cholera. – Przy pomina mi kogoś. – Wy szczerzy ł się do niej. – Krzy kacze donoszą – podjęła, ignorując przy ty k – że demony i słonie wciąż są na wy brzeżu. Te pięć czy sześć legionów, które Cezar na nas prowadzi, przewy ższa nas liczebnie niemal dwukrotnie, są lepiej wy ćwiczone i o wiele bardziej doświadczone. Ale sami trenowaliśmy do utraty tchu, mamy kilka naprawdę dobry ch pomy słów... – Wszy stkie moje – wtrącił Dug. – Niektóre. Poza ty m znamy swoje podwórko i mamy więcej do stracenia. Wy daje mi się więc, że możemy wy grać. Modlę się ty lko o to, by demony i słonie zostały tam, gdzie są. Wy daje mi się, że Cezar zostawił je nad morzem, bo chce, żeby cała chwała za pokonanie Bry tów spły nęła na jego legionistów. To chy ba dlatego odwołał demony z pola walki pod Pierdolcem. No i w to mi graj, o wiele chętniej powalczę z ludźmi. Co prawda Chamanca ułoży ła

plan, dzięki któremu chce pokonać słonie, ale ja i tak wolę, by na krok nie ruszały się z brzegu, dopóki nie dowiem się, co, do cholery, dzieje się u Turów. A demony ? Dłutujemy ich sztuka po sztuce, ale kosztuje nas to masę ludzi i trzeba przy znać, że jak dotąd dopisało nam szczęście, a strach pomy śleć, co będzie, kiedy się od nas odwróci. Sądzę, że gdy by na czele demonów stanął ktoś kompetentny, mogły by pokonać Rzy mian i Bry tów naraz. – Może Cezar sam się ich boi? Może dlatego zamknął je w obozie? – Może. Taką mam nadzieję. Przez chwilę stali, spowici milczeniem, wsłuchani w odgłosy wy dawane przez nocne zwierzęta za murami i gwar dobiegający z fortu. – Dug – złamała milczenie – czy kiedy umrę, spotkamy się? Nie odpowiedział. Bo już go nie by ło.

2 ROZDZIAŁ

W

skład konnicy wchodzili mężczy źni o najróżniejszy m pochodzeniu – Italczy cy, Iberowie, Illy rikanie, Helwetowie, Azjaci, Sy cy lijczy cy, a nawet Galowie. Szy bko zaakceptowali Ragnalla i traktowali go lepiej niż oschli rzy mscy legioniści, nawet jeśli by ł zamy ślony i niezby t rozmowny. Jechał w oddziale piętnastu jeźdźców przez doliny i lasy, przemierzał wzgórza i kluczy ł na moczarach w poszukiwaniu ży wności, znajdował jednak ty lko wy ludnione gospodarstwa i opustoszałe osady. Bry towie zabrali ze sobą każde ziarnko jęczmienia, każdą poziomkę i jagodę,

wy grzebali z ziemi ostatniego orzecha i wzięli wszy stkie wiadra, liny i sznury. W lasach nie widzieli nawet zwierzy ny. Wszy stko spowijała upiorna aura, nienaturalnej ciszy nie mąciło kwiknięcie świni ani ćwierknięcie drozda. Ta pustka korespondowała z humorem Ragnalla. Pomy sł Cezara, by zdoby ł nieco pewności siebie i stanął na własny ch nogach, brzmiał świetnie w jego namiocie, ale gdy Ragnall spędził kilka godzin na bezowocny m przeczesy waniu spichrzy i chat, znowu zaczy nał my śleć o ty m, jak inni zniszczy li mu ży cie. Drustan miał wiele racji, gdy mówił o osiągnięciach i trudach, ale całe to jeżdżenie tam i siam by ło trudem bez perspekty wy osiągnięć. Jego nienawiść do Wiosny i Lowy kwitła bujnie i obficie, gdy wy najdy wał kolejne rzeczy, które poszły nie tak, odkąd je znał. Przemożne pragnienie ich śmierci odży ło, jakby ktoś dorzucił drwa do żarzącego się ogniska, i pogłębiało się z każdy m kolejny m znojny m, jednakowy m dniem. Kiedy nie obracał w głowie my śli o zabiciu Wiosny i Lowy, my ślał usilnie o swoim królowaniu i doszedł do wniosku, że okaże się dobry m królem. Plany, które snuł dotąd, by ły dość samolubne – miał tego świadomość i postanowił je nieco zmienić. Wciąż chciał wy budować pałac, ale już nie tak ogromny, niekoniecznie większy od pałaców, na jakie napatrzy ł się w Rzy mie. Rozumiał już i nie miał złudzeń co do tego, że będzie rządził za przy zwoleniem Rzy mu, ale nie będzie przecież bezwolną marionetką. W czasie wojny galijskiej zwierzy ł się swojemu przy jacielowi Publiuszowi, że zależałoby mu, aby przetrwały bry ty jskie pieśni, opowieści i sposób ży cia przy jednoczesny m wprowadzaniu wszy stkich zdoby czy rzy mskiej kultury. Jako król dopilnuje, by tak właśnie by ło. Oczy ma wy obraźni widział Bry tów we wspaniały ch, nowo pobudowany ch łaźniach, śpiewający ch stare pieśni wraz z bardami, którzy w wolny ch chwilach będą układać nowe ody na cześć króla Ragnalla. Konnica jechała naprzód, z każdy m kolejny m siołem coraz bardziej wy prana z zapału, aż w końcu wszy scy pojęli, że dalsze poszukiwania nie mają żadnego sensu. I co z tego, że nie mają? Dobrze by by ło znaleźć dodatkowe zapasy – na pewno by się nie zmarnowały – ale właściwie rzy mskie magazy ny by ły pełne ży wności, która przy pły nęła z Galii. Może i nie dy sponowali już tak wielką flotą, ale za to pozostałe jednostki dzień i noc krąży ły od brzegu do brzegu z wy pełniony mi po burty ładowniami. Ragnall stwierdził w duchu, że wy dajność i skuteczność Rzy mian chy ba nigdy nie przestanie go zadziwiać, a wkrótce i on zasły nie jako przedsiębiorczy król działający na chwałę Bry tanii. Już niebawem sześć legionów Cezara podąży szlakiem wy ty czony m przez zwiadowców i rozpocznie się zakrojona na szeroką skalę wojna o Bry tanię. – Właściwie to pięć – poprawił go towarzy sz, niewy soki koleżka z Azji, gdy jechali ramię w ramię podług usy panego ludzką ręką wału dzielącego na pół wielkie, martwe bagno. Mężczy zna posługiwał się zrozumiały mi, acz pokracznie konstruowany mi zdaniami: – Bry ty zabili legion cały jeden ogniem. Ty siąc płonie ludzi. – Ale wciąż mamy przecież sześć legionów? – Żołnierze przeszli z pięć pozostały ch, udajemy że sześć mamy, nie mamy. Legion przepadł, złe morale. Ragnall dał znać skinieniem, że rozumie. Znając Cezara, przy najmniej częściowo by ła to prawda. Ragnall postanowił, że kiedy zostanie królem, on również zbierze się na odwagę i zmieni przeszłość, aby ulepszy ć teraźniejszość i uświetnić przy szłość. Zacznie od wy rugowania imienia Lowy z pieśni bardów.

Dzięki krzy kaczom Lowa by ła na bieżąco, jeśli chodzi o poczy nania Rzy mian, nie zdziwiła się więc, gdy wreszcie dostrzegła na hory zoncie wojska Cezara. Wiedziała też, że słonie i demony wciąż nie ruszy ły się z wy brzeża, co by ło zaskakujące, ale jak najbardziej na rękę. Lowa kazała wszy stkim schronić się w forcie. Zrobił się tłok, ale dzięki obmy ślony m przez Duga usprawnieniom, które wprowadził Mal, dało się przemieszczać w obrębie fortu bez wchodzenia sobie w drogę. Wznosiły się w nim te dziwne, długie, trzy piętrowe domy, gdzie zakwaterowano żołnierzy, a nieco dalej znajdowały się głębokie, wzmocnione szalunkiem dziury, które służy ły za spichrze i spiżarnie. Lowa nie widziała Duga od ich ostatniej rozmowy o turach. Tęskniła za nim cichy mi nocami. W dzień miała zby t wiele na głowie, by starczy ło miejsca na tęsknotę – i wciąż nie dawało jej spokoju tajemnicze zniknięcie Atlasa. Wy słała do Kniei jeszcze kilku krzy kaczy i zwiadowców. Żaden nie powrócił. Gdy by doniesiono jej o nadchodzący ch słoniach, wy słałaby do Turów duży oddział, a może nawet pojechałaby sama, żeby się dowiedzieć, skąd ten przestój, ale skoro Afry kańczy cy i ich olbrzy mie zwierzęta wciąż nie wy ściubiali nosa poza wy brzeże, miała pilniejsze sprawy do załatwienia. Cała rzy mska armia stacjonowała tej nocy w okolicy Jarów, na północ od fortu Saran. Przed świtem dnia następnego Cezar nie poprowadził armii południową drogą i nie przy stąpił do oblężenia w sile sześciu legionów, ty lko wy słał jeden na południe, a marsz wznowił z pozostały mi pięcioma. Ewidentnie zamy ślał unieruchomić Lowę w grodzie, a samemu udać się na poszukiwania zapasów. Po kilku dniach marszu rzeczy wiście trafiłby na ziemie, które nie zostały ogołocone z ży wności i ludzi. Jeśli będzie miał szczęście, a właściwie jeśli weźmie na męki pochwy cony ch tuby lców, odnajdzie wielkie składy ży wności, które zgromadzono w południowozachodniej części wy spy. Więc jednak miał nieco oleju w głowie. Po bitwie pod Pierdolcem skora by ła my śleć, że dopada go demencja. Ale Lowa nie miała zamiaru dać się więzić we własny m forcie i dokładnie wiedziała, jak się w tej sy tuacji zachować. Obserwowała z palisady, jak pojedy nczy legion buduje obóz. Odczekała nieco, aż krzy kami nie poinformowano jej, że pozostałe pięć legionów wciąż maszeruje w inny m kierunku, i dopiero wtedy nakazała dowódcom gotować armię do bitwy. Czekała prawie do samego południa, aż wreszcie doszła wiadomość o ty m, że Cezar zaszedł daleko na północ. Wtedy dała rozkaz do ataku.

3 ROZDZIAŁ

A

tlas wlókł się drogą, która zataczała łuk na zboczu wzgórza i prowadziła do wioski Turów. Przewiesił przez plecy ulepszony przez Elann topór. Miał nadzieję, że powolny krok sprawi, iż wy da się Turom pewny siebie, ale prawda by ła taka, że po prostu nie mógł iść szy bciej. Nie żeby kręcił się tu w okolicy jakiś Tur. Ty m razem wzgórze by ło puste, Kuszy ta nie dostrzegł ani ludzi, ani zwierząt. Jedy ny mi znakami, że okolica nie jest wy marła, by ł słup dy mu i dzwonienie młota z kuźni Elann. Kiedy przeby ł trzy ćwierci drogi pod górę, najdłuższy pokonany dy stans od starcia

z Manfreeną, plemieńcy wy szli mu na spotkanie. Nogi miał ciężkie, jakby odlano je z żelaza, a mimo to wlókł się naprzód, przesuwając topór na plecach do dogodnej pozy cji. Turowie uformowali półkole przed bramą i czekali na Atlasa. Jako ostatnie opuściły obóz Manfreena i Ula, po czy m stanęły w środku utworzonej przez Turów podkowy. Wszy scy obserwowali w ciszy jego nadejście. Wy dawali się spokojni, niektórzy ucieszeni. Szlag człowieka trafia, pomy ślał Kuszy ta, jak patrzy na te tępe uśmieszki i wlepione w pustkę gały. Wolałby, żeby wrzeszczeli i go lży li, tak by łoby normalniej. Gdy podszedł nieco bliżej, wy łuskał wzrokiem z tłumu niektóry ch maiduńskich konny ch, również idioty cznie wy szczerzony ch. Odgadł, że Lowa wy słała ich tu po niego i że Manfreena ich również omotała czarami. – To ci niespodzianka – wy szczebiotała Iry jka. – Ty tam! – Skinęła na jednego z wieśniaków. – Idź po Elann. Chcę wiedzieć, dlaczego ten ży wy trup nie spłonął w jej palenisku. Ula, słonko, czy dobijesz go dla mnie? – Żadna sprawa. – Królowa uśmiechnęła się jeszcze szerzej i z bły skiem w oku rzuciła na Atlasa. Kuszy ta ponownie poprawił topór na uprzęży. Miał nadzieję, że uda mu się podejść nieco bliżej. Skierował sty lisko na Manfreenę i kliknął ukry tą dźwigienką. Żelazny bełt wy strzelił z trzonka i... przebił lewe ucho Manfreeny. Chlusnęła krew, pry snęły strzępy ciała. Bełt pomknął w światło rozwartej bramy i zary ł w ziemi. – Ech... – westchnął. Plan zakładał trafienie Iry jki w niewielką przestrzeń między oczami, jej śmierć i automaty czne odczy nienie uroku. Ula stanęła jak wry ta i obejrzała się na Manfreenę. By ła królowa Iru przy łoży ła dłoń do głowy, pomacała palcami i odkry ła, że brakuje jej większości ucha. Na jej paskudną twarz wy pełzł równie paskudny uśmiech. – To wszy stko, na co cię stać? – spy tała. Atlas odrzucił topór i opadł na kolana. Nie miał nawet dość sił, by utrzy mać się na nogach. – Ula? – ponagliła kanawankę Manfreena. Kobieta rozpędziła się i kopnęła Kuszy tę w bok głowy. Nie mógł zablokować kopniaka ani zrobić uniku. Padł na ziemię, my śląc, że to dobrze, że Ula jest boso. Gdy by miała na sobie okute żołnierskie buciory Lowy, toby go zabiła. Z drugiej strony, stwierdził, przy najmniej umarłby od razu. Z wy siłkiem dźwignął się na kolana. Raczej poczuł, niż zobaczy ł, że Ula obchodzi go po okręgu i składa się do drugiego kopnięcia. Cios w trzewia obrócił go brzuchem do góry, Kuszy ta wy lądował ciężko na plecach. Niech Sobek porwie wszy stkich magów i magiczną siłę ich sługusów. Zaległ na ziemi. Nie mógł unieść ramion ani poruszy ć stopami. Poczuł, jak Ula rozkopuje mu nogi w rozkrok i odchodzi. Zastanawiało go, co właściwie robi, i nie spodobały mu się wnioski, do który ch doszedł. Najwy raźniej ma zamiar z rozpędu kopnąć go w jaja, a może skoczy ć na nie z wy bicia i zmiażdży ć kolanem. Nie przy padło mu to do gustu. Próbował zsunąć stopy, ale by ł zby t słaby. – Ulu, wstrzy maj się moment – usły szał głos Manfreeny. – Co to jest? Kto idzie drogą? Atlas z najwy ższy m wy siłkiem obrócił głowę. Drogą kuśty kała w ich stronę wsparta na kiju niewy soka postać o kręcony ch siwy ch włosach, który m słońce nadało wy gląd główki dmuchawca. Jej pogodny uśmiech pasował do

szalonej wesołości wy malowanej na twarzach Turów. Toż to Babcia.

4 ROZDZIAŁ

M

aiduńska piechota wy lała się spomiędzy otwarty ch wrót jak wezbrana rzeka i uformowała szy k, a później ruszy ła na rozrastający się fundament rzy mskiego obozu. Rzy mianie spostrzegli zagrożenie, odrzucili szpadle, kilofy i inne narzędzia, porwali za pila i tarcze, po czy m naty chmiast zbili się w szy k. – Na Junonę, ależ to ekscy tujące, nie? – powiedziała Klodia. Obserwowały bitwę ze szczy tu zalesionego wzniesienia na zachodzie, wszy scy konno i w gotowości do ucieczki, gdy by raptem ściągnęli na siebie uwagę Bry tów. Ferrandus i Tercjusz

by li przeciwni pomy słowi, by podejrzeć bry ty jski fort, właściwie to doszłoby do kłótni pomiędzy nimi a gwardzistami, gdy by nie ujmujący uśmiech Klodii i zapewnienie, że w trakcie wy cieczki to dwaj pretorianie będą mieli ostatnie słowo w kwestiach bezpieczeństwa. Teraz wy glądało na to, że zobaczą o wiele więcej niż ty lko sam fort. Wiosna zadrżała, widząc bry ty jskie i rzy mskie formacje przedzielone trzy stukrokowy m pasem ziemi. Za plecami Bry tów wznosiła się palisada Saran. W środkowy m punkcie muru stała u boku trębacza jasnowłosa kobieta z długim łukiem. Wiosna zapałała nadzieją, że ta bitwa będzie się różnić od poprzedniej z udziałem Bry tów, jaką widziała, a która skończy łaby się pomy ślniej dla jej pobraty mców, gdy by ty lko zostali w Barton, gdzie może nie zmasakrowaliby ich siepacze Zadara. Jakże pragnęła znaleźć się tam, wśród swoich. Jakaż szkoda, że Ferrandus i Tercjusz doskonale zdawali sobie z tego sprawę. Ręce miała skrępowane rzemieniem, a pretorianie trzy mali dwa jego końce. – Czemu się nie biją? – niecierpliwiła się Klodia. Założy ła dzisiaj krótką białą sukienkę i przepasała ją pasem ze szty letami. Włosy miała kunsztownie ufry zowane, tak by sprawiały wrażenie naturalny ch, jakby nie stał nad nimi od rana legion służek, a jej smukłe ramiona wciąż miały barwę głębokiego brązu. Jeśli jakiś rzy mski malarz kiedy ś uwieczni Lowę na muralu, pomy ślała Wiosna, z pewnością będzie wy glądała bardziej jak Klodia niż jak bry ty jska królowa. Nie żeby Lowa źle się prezentowała na końskim grzbiecie, ale by ła nieco zby t atlety czna, niż mieściło się to w rzy mskim modelu kobiecego piękna, włosy czesała okazjonalnie, nosiła chłopięce skórzane spodnie do jazdy i masy wne, okute buciory, jej skóra by ła zwy czajowo blada i zawsze miała strupy na łokciach i kolanach. – Rzy mianie czekają na atak Bry tów – powiedział Tercjusz. – Tak lubią walczy ć. Ale lubią też atakować, co zrobią, jeśli... O, patrzcie, zaczy na się. W liniach Maidun rozbrzmiały klekoczące trąby. Pierwsze rzędy piechoty puściły się biegiem naprzód wśród krzy ku i jazgotu, pomknęły w górę obnażone miecze. Rzy mianie opuścili tarcze, by odeprzeć nadciągającą ofensy wę. – A wy dawali się tak zdy scy plinowani, gdy formowali szy k – powiedział Ferrandus. – A tu proszę. Tak to jest, barbarzy ńca wy jdzie z fortu, ale fort nie wy jdzie z barbarzy ńcy. Nauczy się maszerować jak kogucik w dzień targowy, ale dy scy plina bierze w łeb, gdy zaczy na się bitwa. Ci Bry towie są jak dzieci. Smutne. Popatrzcie ty lko, jak zaraz legioniści się z nimi rozprawią. Najpierw przetrzebią szeregi salwą włóczni, a ci, co przeży ją, zesrają się w gacie ze strachu. Później barbarzy ńcy uderzą o tarcze, może kilka wgniotą czy zary sują, ale nic więcej, następnie odbiją się od nich raz czy dwa, a kiedy już będą skołowani i wy czerpani... – Poczekaj – wszedł mu w zdanie Tercjusz. – Nie znoszę przery wać ty ch twoich protekcjonalny ch wy kładów, bo tak lubisz ich udzielać, ale przy patrz się ty lko. Ferrandus przy jrzał się nacierający m Bry tom i krzy knął głośno. – Właśnie tak – potwierdził Tercjusz. – Co? No co!? – Klodia wodziła wzrokiem od jednego do drugiego, nie rozumiejąc, ale dwaj pretorianie by li zby t zdumieni, by wy jaśnić jej, o co chodzi. Wiosna rozumiała. Ty lko kilka pierwszy ch bry ty jskich rzędów rzuciło się do ataku. Ich szarża wy glądała z pozoru na niezorganizowaną i robiła też takie wrażenie, jeśli stało się twarzą do nich, gdy ż ci pędzący na przedzie darli się wniebogłosy i wy machiwali orężem. Ale w ty m szaleństwie by ła metoda. Wszy scy biegli z podobną szy bkością i by li równo rozstawieni, niby

w rzy mskim szy ku marszowy m, a uważny obserwator wy różniłby trzy oddzielne formacje. W pierwszej szli Bry towie uzbrojeni w miecze i tarcze, w trzeciej włócznicy, natomiast w drugiej żołnierze z mieczami w pochwach, którzy wlekli za sobą długie żelazne pręty z krzy żowy mi elementami przy wodzący mi na my śl rozciągnięte kotwice. I co niby chcą z nimi zrobić? Za nimi jechało kilkaset dziwny ch ni to ry dwanów, ni to powozów, ciągnąc ku środkowi pola walki z prawa i z lewa. By ły niespoty kanie szerokie i zaopatrzone w wy sokie platformy. Na platformie za każdy m z woźniców stał łucznik wy posażony w prosty długi łuk, nie ten gięty podwójnie, z którego strzelała Lowa i jej kawalerzy ści. Stali wy soko, mieli więc dość miejsca, by swobodnie operować taką bronią. Za ty mi dziwny mi ry dwanami ciągnęła ty sięczna piechota w równy ch, uporządkowany ch liniach. – O kurwa – wy msknęło się Tercjuszowi. – Będzie się działo. – No cooo!? – uniosła się Klodia. – Cicho, patrz – uciszy ła ją Wiosna. Kobieta zgromiła dziewczy nę wzrokiem za tę imperty nencję, ale zastosowała się do polecenia, wy dy mając usta w niezadowoleniu. Kiedy wy jąca chmara maiduńczy ków znalazła się dwadzieścia kroków od ściany tarcz, Rzy mianie cisnęli włóczniami. Bry towie biegli w rozproszeniu, więc z łatwością przed nimi uskoczy li. Wiosna nie widziała, by ktokolwiek odniósł rany. Wielu Bry tów zrewanżowało się kamieniami z proc. Na całej długości pierwszej linii uderzy ły jednocześnie o ziemię stawiane na sztorc tarcze. Drugi, trzeci i czwarty rząd legionistów uniósł swoje pawęże nad głowy, przechodząc w standardowego żółwia. O trzy kroki od czoła formacji biegnący i wrzeszczący wojownicy przestali biec i wrzeszczeć, po czy m ustawili się w zgrabny m trójszeregu. Za nimi łucznicy na platformach naciągnęli łuki i wy celowali je wy soko w niebo. W tej właśnie chwili drugi rząd piechoty uniósł długie na dziesięć kroków żelazne drągi o dwukrokowy ch poprzeczkach na końcu i spuścił je na dach żółwich formacji. Ciężkie metalowe kotwice przebiły się przez tarcze, a wtedy Bry towie szarpnęli za pręty i odbiegli kawałek w stronę grodu, wy ry wając tarcze z rąk Rzy mian, a ich samy ch obalając. Pierwsze szy ki legionistów rozpadły się, ludzie i tarcze skłębili się na ziemi. A zaraz potem wy lądowały z piękną i straszną dokładnością wy puszczone przez łuczników strzały, przebijając skórznie i rozdzierając ciała. Z trzeciego rzędu wy łoniły się włócznie maiduńskiej piechoty, dziesiątkując ty ch, którzy przeży li salwę łuczników. Pierwsze trzy rzędy legionistów legły pokotem. Następny ch kilka opuściło tarcze, gdy pomknął w ich stronę rój strzał. Maiduńczy cy znowu podnieśli swoje krzy żowe pręty i raz jeszcze spuścili je Rzy mianom na głowy. Kolejna ściana tarcz została rozbita i kolejni bezbronni Rzy mianie umarli od pikujący ch z nieba strzał. – My ślałam, że umiemy się bić – powiedziała Klodia takim tonem, jakby kry ty kowała czy jś niemodny strój. – Umiemy, umiemy – zapewnił Tercjusz. – Ale wy gląda na to, że Bry towie także. – Wiosnę rozpierała duma. – Ale nie martwcie się, to dopiero początek. Patrzcie. Zanim jeszcze przebrzmiały wy krzy czane rozkazy, Rzy mianie już pły nnie przechodzili

z jednej formacji w drugą, rozpraszając się, by zapewnić sobie dość miejsca do walki mieczem i tarczą. By li teraz niepodatni na ataki kotwicami. Z fortu Saran dało się sły szeć kakofonię trąb. Na jej dźwięk Bry towie również zmienili szy k. W pierwszy m szeregu uniosły się tarcze, a z wozów zaczęto podawać kolejne żołnierzom stojący m w drugim i trzecim. I wszy stkie one złączy ły się w jednego bry ty jskiego żółwia. – No niech mnie piorun Jowisza popieści w... – zdumiał się Ferrandus. Rzy mska szarża uderzy ła o tarcze i... stanęła. Spomiędzy pawęży wy strzeliły włócznie, raniąc i zabijając legionistów, a potem formacja drgnęła i ruszy ła naprzód, przetaczając się po rozproszony ch Rzy mianach jak walec. – Kurwa ich mać! – emocjonował się Tercjusz. – Co to za powozy ? – zaciekawiła się Klodia. Cztery wielkie wozy zaprzężone w woły toczy ły się ku prawej flance rzy mskiego legionu. Rozległ się krzy k i wrzask, kilku legionistów pomknęło w ich stronę, ale łucznicy wy strzelali ich z wy soka jak kaczki. Wozy ustawiły się równolegle do rzy mskiej flanki najdalej od Wiosny i reszty obserwatorów. Opadły i grzmotnęły o ziemię wielkie klapy i z każdego wozu wy sy pały się dziesiątki wielkich ogarów bojowy ch. Wiosna nie widziała z daleka, ale wy obraźnia podsunęła jej obraz wielkich, dy szący ch, kapiący ch śliną szczęk. Gdy legioniści się obrócili, by stawić czoła psom, łucznicy w ry dwanach zaczęli szy ć z łuków do ich odsłonięty ch boków. Z masy żołnierzy wy skoczy ła grupka konny ch i popędziła galopem na spotkanie ogarów, ale naty chmiast spostrzegli ich łucznicy i gdy psy runęły na konie, żaden nie miał już jeźdźca. Wiosna tak bardzo chciała zobaczy ć, jak psy rzucają się na Rzy mian, i tak bardzo zasmucił ją widok wy bebeszony ch gladiusami ogarów, które przy pomniały jej o Sadim i Świniu, że nie usły szała jazgotu trąb, choć by ł o wiele głośniejszy od doty chczasowy ch. – Ki diabeł? – zdziwiła się Klodia i Wiosna dopiero teraz odjęła wzrok od pola walki. – Jeśli uśmiechnie się do nas Fortuna – odparł Tercjusz – to odsiecz, i to taka, która zmieni wy nik bitwy.

5 ROZDZIAŁ

A

tlas leżał jak zasty gły ze wzrokiem utkwiony m w mozolącą się na wzgórze Babcię. Nie umiał ocenić, czy zdoła wstać, a ponieważ wciąż pamiętał, że Ula w każdej chwili może pozbawić go szans na potomstwo, leżał i nie kusił licha. Babcia szła i szła, z każdą chwilą coraz wolniej. Nie zorientował się dotąd, że ledwo chodzi. A jednak godzinami wędrowała po lesie, zbierając składniki do napoju i potrawki, który mi go kurowała. Zawsty dził się na my śl o własnej niewdzięczności i poprzy siągł nigdy już nie wy ciągać pochopny ch wniosków. Wy chodziła ze skóry, żeby go wy leczy ć, a on zachowy wał się jak

rozpuszczony szczeniak. Ale co zdziała poczciwa starowinka przeciw druidce z Iru? Twarz Manfreeny przy brała wy raz rozbawionego lekceważenia. Królowa zawołała: – A to kto? Jesteś Atlasowi przy jaciółką? Co chcesz zrobić? Wy glądasz mi na miłą staruszkę, ale nie jestem znana z szacunku dla starszy ch. Babcia uniosła rękę, drugą uczepiwszy się kostura. – Chwileczkę, chwileczkę – powiedziała na ty le głośno, by wszy scy sły szeli. – Już idę. Nie zabijajcie jeszcze Kuszy ty. Jest w waszy m najlepszy m interesie, aby zachował ży cie. Zaraz wy jaśnię, ty lko dojdę. Miejcie litość dla kolan starej kobiety. Człapała dalej. Minęło nieco czasu i Manfreena zawołała: – Z cierpliwości jestem jeszcze mniej znana! – No cóż, z pewnością nie jesteś więc Kildarem Uzdrowicielem – odparła Babcia. – O czy m ty gadasz, kobieto? Dość już tego. Ula... Ula...? Gdzie się podziała Ula? – Tu stoję. – Gdzie? Nie widzę... Nic nie widzę. Co się dzieje? Co się... Atlas usły szał, że ktoś pada na ziemię. By ł pewien, że to druidka. Babcia odrzuciła kij, zerwała bukłak z pleców i podbiegła żwawy m truchtem do Atlasa, po czy m kucnęła przy nim i odkorkowała naczy nie. – Na cy cki Danu – wy rzekła. – Już my ślałam, że będzie ży ć wiecznie. Nie ma silniejszej trucizny od tej, którą pokry ty by ł bełt z twojego topora, ale miałeś podejść bliżej, ty niezguło. No nic, wy pij to. Z każdy m ły kiem unosiła się zasłona oddzielająca go od gwaru wokoło, aż w końcu miał wrażenie, jakby odetkały mu się uszy. Takie dźwięki, pomy ślał, musi wy dawać grupa ludzi, która spała przez kilka lat i dopiero co się obudziła, nie wiedząc, gdzie jest i co się dzieje.

Lowa stała na zewnętrzny m murze fortu Saran. Skinęła głową, zadowolona z przebiegu bitwy. Po to właśnie by ł ten trening, po to przelewała krew, pot i łzy. Prawie się uśmiechnęła, gdy Bry towie złoży li żółwia i zmusili Rzy mian do wy cofania się. By ło jeszcze zby t wcześnie na przechwałki, a Lowa nie należała do ty ch, którzy dzielą skórę na niedźwiedziu, nim go upolują – przewy ższali liczebnie ten legion, ale całkiem niedaleko na północ by ło ich jeszcze kilka. Mimo to na razie wszy stko szło jak po maśle. Wozy z psami stanęły, opadły klapy, ogary rzuciły się na przeciwnika. Psy od lat szkolono w taki sposób, by atakowały wy łącznie ludzi ubrany ch w rzy mski mundur. Lowie przy szło na my śl, by ściągnąć je z pola bitwy. Siały co prawda spustoszenie w szeregach wroga, ale stosunkowo łatwo ginęły, by ł to więc oddział jednorazowego uży tku, z którego lepiej korzy stać z głową. Ale zależało jej na ty m, by obrócić w perzy nę jeszcze jeden legion, szy bko

i dokumentnie, żeby jej armia zdąży ła schronić się za palisadą, nim Cezar wróci z posiłkami. Podczas gdy psy szarpały się z Rzy mianami po lewej stronie, rozkazała ry dwannikom z łukami skupić ostrzał na prawej flance i oddać dwie salwy, później zaś wy cofać się do obozu i pozwolić psom konty nuować dzieło zniszczenia, niwelując szansę na ostrzał własny. Wtedy niewy korzy stani jeszcze w bitwie piechurzy będą mogli zmienić ty ch walczący ch i dorżnąć wroga do ostatniego żołnierza. Ry dwany rozjechały się na boki i zatrzy mały, gotowe powstrzy mać Rzy mian chcący ch wy konać jakiś manewr na skrzy dłach. Piechota za nimi wy pełniła pustą przestrzeń i przesączy ła się ku linii tarcz, gdzie wy poczęci żołnierze zamienili się miejscami ze zmęczony mi i ranny mi. Lowa wielokrotnie widziała ten manewr w czasie ćwiczeń, ale nigdy nie zauważy ła, jaki jest piękny. Rzy mianie znowu schronili się w żółwiach, próbując odtworzy ć dziurawy szy k, ale psy przedostały się pod zasłonę tarcz. Lowa nie widziała z tej odległości, czy kąsały Rzy mian po odsłonięty ch nogach, do czego by ły szkolone, ale już dostrzegała efekty ich działań. Od lewej do prawej kolejne segmenty rzy mskich formacji rozpadały się, nękane atakami rozszalały ch psów, które kąsały przeciwników i wy ry wały im z nóg krwawe kawały mięśni. To też pomy sł Duga, przy pomniała sobie Lowa. Natchnęły go jego doświadczenia z tresurą Sady sty i Świniojeba. Wiele z ty ch psów tutaj by ło w rzeczy samej spokrewniony ch z bestiami Tadmana. Na ile jeszcze dobry ch pomy słów wpadłby ten człowiek, gdy by poży ł trochę dłużej? Dug-duch by ł o wiele mniej pomocny niż ży wy Dug, co skłoniło Lowę do wniosku, że żaden z niego duch, a ty lko wy twór jej przemęczonego umy słu, efekt uboczny stresu związanego z przy gotowaniami do inwazji. Bry towie poszli za ciosem, jaki zadały Rzy mianom psy, i sunęli naprzód, zmuszając wroga do stopniowego wy cofy wania się. Lowa oszacowała, że rozgromili już połowę legionu. Krzy kacze informowali ją na bieżąco o odległości dzielącej Cezara od grodu Saran, nabrała więc pewności, że wy kończy drugą połowę, zanim nadejdzie odsiecz. Cezar nie docenił jej, zostawiając pod bramą jej fortu jeden jedy ny legion. Właśnie taką zwodniczą pewność siebie chciała zbudować w Cezarze ucieczką z Wielkiego Pierdolca. Po raz pierwszy, po siedmiu latach przy gotowań, zaczęła wierzy ć, że może pokonać Rzy mian. Jej nadzieja legła w gruzach uderzenie serca później, za sprawą rozbrzmiewającego niedaleko jazgotu słoniowej trąby. Potem kolejnego. I jeszcze jednego. Spojrzała na wschód i zobaczy ła szarżującą zza wzniesienia hordę opancerzony ch słoni, celującą prosto w lewe skrzy dło jej piechoty. Oszołomiły ją rozmiary afry kańskich bestii. By ły jak wielory by, który m wy rosły nogi i które wy biegły z morza na brzeg. Ale jeszcze bardziej niż ich wy gląd zdumiało ją to, że by ły tutaj, choć wcale ich tu by ć nie powinno. Dziś rano otrzy mała trzy krzy ki i wszy stkie mówiły, że słonie czekają na wy brzeżu o trzy dni drogi stąd, jeśli nie oszczędzać konia. A więc to nie widok słoni sprawił, że poczuła się, jakby miała wy srać żołądek, ty lko to, co tak naprawdę oznaczał. Pozostałe krzy ki informowały ją, że oddział demonów Felixa również jest jeszcze daleko stąd, o pięciu legionach Cezara daleko na północy nie wspominając. Nawet przez my śl jej nie przeszło, że krzy ki mogą mówić nieprawdę. Zrozumiała to dopiero teraz. – Legion na południu! – zawołał ktoś z przeciwległego punktu palisady, potwierdzając jej

najgorsze przy puszczenia. Nie minęło uderzenie serca, a u jej stóp padł na kolana zdy szany goniec. – Ciągnie... ku nam... następny... legion! – wy dusił z siebie. – Dwa legiony z zachodu! – padł krzy k z zachodniego muru. – Cholera – zaklęła. Słonie by ły jeszcze poza zasięgiem balist i katapult. Ry dwannicy uzbrojeni w łuki pogalopowali w ich stronę, obsy pując bestie strzałami, ale Afry kańczy cy na wieżach kry li się za blankami, słonie chronił gruby żelazny pancerz, a jeśli nawet któraś ze strzał dosięgnęła odsłoniętego fragmentu szarej skóry, nie odnosiła efektu. Potwory gnały naprzód. Kilkoro bry ty jskich łuczników miało w kołczanach strzały zapalające, ale ponieważ słonie nie wiedziały, że mają bać się ognia, te również nie na wiele się zdały. Lowa wy dała rozkaz konny m oddziałom dowodzony m przez Chamancę, które trzy mały się dotąd na ty łach formacji ry dwanniczy ch: miały zatoczy ć koło i zaatakować słonie od ty łu. Konni ruszy li wy konać manewr, a królowa dała znak piechociarzom na polu walki, by wracali do grodu. Musiała ściągnąć jak najwięcej swoich żołnierzy w pole rażenia fortowy ch skorpionów, zanim zby t wielu zginie pod buciorami słoni i zanim legiony Cezara wbiją się w jej lewą flankę. Kawaleria ruszy ła we wskazany m kierunku w pięćdziesięciu oddziałach złożony ch z sześciu żołnierzy, tak jak za czasów Zadara. Każda szóstka miała osobnego dowódcę; za rządów ty rana to ona piastowała to stanowisko. Szóstki trenowały w kółko, aż zaczęły poruszać się jak klucze ptaków i nauczy ły działać sy nchronicznie z pozostały mi szóstkami. Konni sunęli ku potężnemu wrogowi we wspaniały m, budzący m podziw zespoleniu. Połowa oddziałów wy puszczała strzałę za strzałą, by onieśmielić łuczników na wieży czkach, a pozostali pędzili przed siebie z uniesiony mi długimi, ząbkowany mi włóczniami. Dowódca słoni pojął, co im grozi, ale nie przeląkł się i popędził zwierzęta wprost ku piechocie. Jeden z trębaczy dotknął ramienia Lowy i wskazał zachodni kraniec pola bitwy, skąd nadbiegły słonie, a gdzie teraz widać już by ło awangardę legionów Cezara, które kierowały się w odstęp pomiędzy fortem a piechurami. Ty siące legionistów biegły ile sił w nogach, by odciąć prawie całemu wojsku Lowy drogę powrotną do warowni. Za awangardą pojawił się trzon armii, który zdawał się nie mieć końca i który cały czas trzy mał się poza polem rażenia machin. Lowa widziała dwa sztandary z orłami – prawie dziesięć ty sięcy ludzi. Dziesięć ty sięcy ludzi, którzy mieli by ć o pół dnia drogi na północ stąd. Fałszy we krzy ki. Teraz wiedziała już na pewno, że Cezar pojmał jej krzy kaczy i zmusił, by krzy czeli, co ty lko zechciał. Bezmy ślne zeszłoroczne lądowanie, sromotna klęska pierwszej inwazji, prostacki frontalny atak na Wielkiego Pierdolca – wszy stko to przekonało Lowę, że opowieści o strategiczny m geniuszu Cezara by ły mocno przesadzone. Czy zaplanował to wszy stko, już wówczas zamierzając wy kręcić jej taki numer? Wierzy ła, że ty lko ona korzy sta z nieco bardziej zaawansowanej strategii, że to ona jest lepszy m dowódcą, a to dlatego, że chciała w to wierzy ć. Jak leciało to przy słowie o indorze, który my ślał o Beltane? Dała ry dwanom na lewej flance znak, by zeszły z drogi rzy mskiej piechocie, ale by ło już za późno. Słonie wbiegły w prawą flankę pieszy ch w momencie, gdy legioniści zwarli się z ry dwannikami na lewej. Oby dwa oddziały miały ten sam druzgoczący wpły w na atakowany ch żołnierzy. Łucznicy w ry dwanach oddali salwę ku biegnący m na nich legionistom, ale większość

strzał wy łapały pawęże, później zaś spadli na nich legioniści, rąbiąc i dźgając zarówno konie, jak i ry dwanników. Po prawej słonie młóciły oddziały Lowy szerokimi, posuwisty mi ruchami kłów, pod które nawinęło się też wielu Rzy mian, oraz tratowały kogo popadło żelazny mi butami. Lowa nakazała piechurom po lewej uformować ścianę tarcz i przepchnąć ją na zachód, to jest pospieszy ć na ratunek łucznikom w ry dwanach i wziąć na siebie atakujący ch legionistów. Rzuciła okiem w prawo. Jej wojsko utrzy my wało pozy cję, ale spoistość oddziałów poszła się jebać przez zbierające krwawe żniwo słoniowe kły. Bry towie powalili jedno zwierzę, ale o wiele więcej, co najmniej trzy dzieści, przedzierało się już przez ich zastępy. Kawaleria Chamanki zdjęła jeszcze dwie bestie, lecz konie grzęzły w ściśnięty ch jak w ty glu ciałach ży wy ch i martwy ch wojowników. Słonie przetratowały przez oddział piechoty i wy szły poza obręb pola rażenia łuczników w ry dwanach. Ciemnoskórzy mężczy źni wy łonili się zza blanek i wzięli na cel otaczający ch ich maiduńczy ków. Ty mczasem po lewej stronie Rzy mianie dorzy nali oddział ry dwanników. Niektórzy legioniści biegli za ocalały mi pojazdami w stronę fortu, ale większość parła przed siebie w celu unicestwienia jak największej liczby bry ty jskich żołnierzy. Wróg wciąż by ł daleko poza zasięgiem fortowy ch machin dy stansowy ch, ale Lowa by ła całkiem pewna, że sięgnie z łuku ty ch legionistów, którzy gnali za uciekający mi ry dwanami. Nałoży ła pierwszą strzałę i wy celowała.

Chamanca splunęła. Rzy mska piechota blokowała jej przejazd. Większość Rzy mian by ła martwa lub akurat umierała, nie sposób zaprzeczy ć, i może zby t wiele od nich oczekiwała, każąc im spierdalać z drogi, ale fakt pozostawał faktem – uniemożliwiali jej zajechanie słoni od ty łu, gdzie najłatwiej by łoby dostać się do ich ścięgien. – Za mną! I robić to co ja! – zawołała do swoich ludzi, a potem zeskoczy ła z konia, wy rwała tarczę z palców zabitego legionisty i pobiegła do najbliższego słonia. Spręży sty mi skokami odnajdy wała drogę przez bagno trupów, niczy m nadzwy czaj zwinny jeleń przemierzający zdradliwe moczary. Sły szała świst pudłujący ch strzał, które wbijały się w trupiarnię pod jej nogami. Niektóre wy ciskały tchnienia i krzy ki z niedostatecznie martwy ch żołnierzy, inne łamały się o jej tarczę. By ło to najohy dniejsze pole bitwy, jakie Chamanca widziała w ży ciu, a widziała już niejedno. Okute słoniowe kły i obute nogi w zetknięciu z ży wy m ciałem działały dokładnie jak piły i cepy. Wszędzie by ło pełno flaków i ty le krwi, że zbierała się w kałuże, nim zdąży ła wsiąknąć w przesy coną posoką ziemię. Ty le krwi... Krwi! Ibery jka stanęła jak wry ta i kucnęła za tarczą obok dogory wającego legionisty. Dostał strzałą, nie kłem czy butem, więc można powiedzieć, że mogło by ć gorzej. Zatopiła kły w jego szy i i pociągnęła potężny ły k, zasłaniając się tarczą przed nieustannie mknący mi ku niej strzałami.

Zaspokoiwszy pragnienie, obejrzała się za siebie. Kawalerzy ści szli krok w krok za nią, może nie tak szy bko, ale z godny m podziwu uporem, kry jąc się za tarczami i dusząc w garściach nowe włócznie do obcinania kończy n. Nie potrzebowała żadnej fikuśnej włóczni, dostatecznie dobrze radziła sobie z mieczem i kiścieniem. Tarczy też nie potrzebowała, wzięła ją ty lko po to, by pokazać inny m, co mają robić. Zostawiła ją więc i puściła się naprzód susami, o wiele szy bciej dzięki wy pitej krwi, mogąc teraz schodzić z drogi pociskom miotany m z wieży czek. Dobiegła wreszcie do pierwszego słonia i cięła go głęboko w nogę.

Jagganoch wy puszczał we włóczników strzałę za strzałą, Bandonda tratował bezradny ch ludzi i rąbał ich kłami. Nie istniało na świecie nic lepszego niż jazda na opancerzony m y onkarskim słoniu bojowy m pośród tłumów masakrowanej piechoty. By ło lepsze od najlepszego seksu, smakowało lepiej od najlepszy ch wiktuałów i wy kwintny ch trunków, od wszy stkiego. Poza Bry tami Bandonda patroszy ł i miażdży ł również rzy mskich głupców, którzy pałętali mu się pod nogami, ale Jagganoch nie przy kładał do tego wagi. Powinni by li wy ciągnąć wnioski z bitwy na wy brzeżu. Jeśli chcesz ży ć, nie wchodź w drogę Bandondzie i jego stadu. Wtem spostrzegł, że dwa rzy mskie legiony atakują z zachodu, zmierzając prosto do niego, rozkazał więc swojemu oddziałowi skręcić na północ. Sojusznicy, którzy weszli mu w drogę, ginęli na własne ży czenie, ale atakowanie ich na polu bitwy, gdy wy raźnie różnili się od przeciwnika, świadczy ło o zły ch manierach. Bandonda odpowiedział na szarpnięcie lejcami, a Jagganoch ogarnął wzrokiem resztę swoich słoni. Zobaczy ł, że zginął jeden, a za chwilę na jego oczach padły dwa kolejne – runęły na ziemię i przetoczy ły na bok, miażdżąc słoniarzy, którzy by li zby t głupi, by odskoczy ć. Co to za nowe zagrożenie? To ta Ibery jka! Widział, jak uczepiła się słoniowego ucha i wskoczy ła zwierzęciu na grzbiet, a potem dostała się do wieży czki. By ła prawie naga i poruszała się jak gepardzica. W okamgnieniu cała załoga zginęła od jej ciosów. Złapała lejce słonia i szarpnęła do siebie. Jakimś sposobem wy konała właściwą kombinację szarpnięć i smagnięć – pewnie po prostu miała szczęście – i zmusiła słonia, by się obrócił, pochy lił łeb i wbił kły w brzuch słonia obok. Musi posiąść tę kobietę. Za nią parło naprzód kilkudziesięcioro maiduńczy ków z włóczniami o szerokich grotach. Jagganoch dał słoniarzom znak, by obrócili się trąbami do przeciwnika i podjęli wy zwanie, sam zaś skierował Bandondę prosto na zwierzę we władzy Ibery jki. Słoń szamotał się i wierzgał jak szalony, zatapiając kły coraz głębiej w ciele pobraty mca i druzgocąc mu żebra, aż utknęły w środku i zwierzę nie mogło się wy swobodzić. Załoga mordowanego zwierzęcia balansowała na rozkoły sanej wieży czce, posy łając w stronę Chamanki strzałę za strzałą. Strzelali z krótkiego dy stansu, a jej własny słoń zarzucał głową i ciskał się jak płonący niedźwiedź, bezskutecznie próbując wy doby ć szable z mordowanego towarzy sza, nie

miała więc jak uchy lać się przed strzałami. Jedna ciachnęła ją po szy i, druga utkwiła w ramieniu. Zeskoczy ła ze słonia saltem w ty ł, lądując czy sto na nogach, lecz nagle coś z impetem rąbnęło ją w poty licę. Upadła. Świat rozpły nął się, a potem wrócił do normy. Leżała na plecach, a nad nią Jagganoch schy lał się po swoją długą maczugę. Musiał w nią rzucić, pojęła. Gdy próbowała się odtoczy ć, strzała w jej ramieniu zary ła o ziemię. Nie spowolniła jej zanadto, ale dała Jagganochowi dość czasu, by trafił ją maczugą w bok głowy. Ibery jka poczuła, jak obuch wgniata jej kości czaszki, a potem wszy stko zrobiło się czarne.

Jagganoch chciał zatrzy mać Ibery jkę dla siebie i płodzić z nią dzieci. Nigdy nie widział tak sprawnej i zabójczej wojowniczki. Prawie mu dorówny wała, a to przecież nie lada wy czy n. Ich miłość z pewnością zaowocuje dziećmi o podobny ch predy spozy cjach. Zezłościł się więc, pojąwszy, że w bitewny m szale uderzy ł ją trochę za mocno. Obmacał ranę i przy łoży ł palce do szy i. Tak, kość by ła strzaskana i nie wy czuł pulsu. Trudno – skoro pokonał ją z taką łatwością, to widocznie ją przecenił. Mówiło się, że nawet najlepszy wojownik miewa czasem pecha, ale to bzdura. Jagganoch uważał, że człowiek sam jest kowalem własnego losu. Gdy zajął swoje miejsce na karku Bandondy, rozejrzał się wokoło. Nie dostrzegł żadnego ży wego włócznika. Jego słonie poradziły sobie z nowy m przeciwnikiem w kilka uderzeń serca, nie odnosząc dalszy ch strat. Z początku Jagganoch zdziwił się, widząc, że wrogowie mają dość odwagi, by zaatakować jego słonie, miast uciekać czy naty chmiast się poddać, ale ry chło zrozumiał, co leży u podstaw ich głupoty. Różowi ludzie mieli dotąd do czy nienia jedy nie z leśny mi słoniami Kartagińczy ków z północnej Afry ki i jeszcze mniejszy mi słoniami ze wschodu, które tresowali do wojny Persowie. Słonie Jagganocha, które przemy ślnie krzy żowali i od stuleci ulepszali jego przodkowie w samy m sercu Afry ki, to by ły zupełnie inne zwierzęta – większe, odważniejsze i znacznie silniejsze. Bandonda i inne słonie z jego stada by ły w porównaniu ze wschodnimi i północny mi słoniami ty m, czy m ogary Bry tów by ły w porównaniu z rozpieszczony mi szczeniaczkami rzy mskich panienek. Bry towie spodziewali się pewnie, że jego zwierzęta przestraszą się psów, jak wszy stkie inne słonie, ale y onkarskie bestie tratowały ogary z taką samą ochotą, jak tratowały ludzi. Należało przy puścić, że bry ty jskie psy zostały pokonane, na zachodzie zaś i wschodzie Rzy mianie uformowali szy ki pomiędzy masą przeciwników i ich fortem, odcinając im drogę powrotną. Na północy Jagganoch widział przegrupowujące się resztki rzy mskiego legionu, a jeszcze dalej Cezara na czele kohort pretoriańskich, zmierzającego na południe w asy ście kolejny ch dwóch legionów. Rzy mianie wy gry wali bitwę, ale wy łącznie dlatego, że mieli przewagę liczebną i oddział Jagganocha. Bry towie pokazali pazur, pomy ślał. Walczy li lepiej od Rzy mian. Nawet teraz Rzy mianie nie potrafili zmóc ściany bry ty jskich tarcz, choć przecież ich

liczba powinna im to umożliwić. Chciał wy dać rozkaz swoim słoniom, by wróciły w ogień bitwy i dorżnęły bry ty jską piechotę, lecz wtedy zza fortu na południu dobiegł go dźwięk rogu.

6 ROZDZIAŁ

T

ury gnały na złamanie karku. Atlasa mdliło od spałaszowanej na chy bcika pobudzającej potrawki Babci, a ry tmiczne podskoki pancernego tura pod jego siedzeniem ty lko pogarszały sy tuację. Pozostała dwusetka mieszkańców Kniei Branwen nie zdradzała oznak niewy gody. Nosili kolczugi, a uzbrojeni by li w miecze o długich rękojeściach, które czy niły je podobny mi do włóczni. Na twarzach jeźdźców malowała się ponura determinacja – uważali, że mają dług wobec Maidun. Ula jechała obok Atlasa, wciąż w swojej prostej niebieskiej sukience, uzbrojona

w długi i elegancki miecz. Atlas doradzał jej, by została w Branwen, jako że nigdy nie dosiadała tura i z tego, co wiedział, nie by ła wojowniczką. Odparła jednak, że dwa razy skopała mu dupę i chce mu to wy nagrodzić. A poza ty m, dorzuciła na koniec, skoro skopałam, to chy ba coś tam umiem, nie? I rzeczy wiście, trzy mała się na turzy m grzbiecie o wiele lepiej od niego, może więc przy da się w nadchodzącej bitwie. Tur, którego dosiadał Atlas, pry chnął i Kuszy ta zmartwił się, że zwierz padnie pod ciężarem pły towego pancerza, który pokry wał jego boki i łeb, ostrzy przy twierdzony ch do jego rogów oraz samego Atlasa, który do chudzielców nie należał, ale nie – tur biegł żwawo przed siebie, nie okazując zmęczenia. Wjechali na szczy t wzniesienia, skąd rozciągał się widok na fort, rozproszone po równinie legiony oraz słoniowy regiment. Atlas od razu rozpoznał ten gatunek. Nie miał jeszcze czterech lat, gdy y onkarscy jeźdźcy na olbrzy mich słoniach najechali ziemię jego plemienia i przetoczy li się po nich z południowego zachodu na północ, masakrując każdego, kto nie zdołał uciec. Jego ojciec i matka wespół władali jego rodzinną wioską. Zrozumiawszy, że nie zdołają pokonać Yonkarów, poddali się najeźdźcy, ży wiąc nadzieję, że ci okażą łaskę ich współplemieńcom. Ów dzień by ł najdawniejszy m wspomnieniem, jakie utrwaliło się w pamięci Atlasa. Pamiętał doskonale, jak mówili mu, by miał się na baczności, pamiętał nieruchomy wy raz twarzy swojej matki, jakby odlany z żelaza, pamiętał skrzy wioną twarz ojca, który nie mógł powstrzy mać łez, pamiętał pożegnanie. Przy wódca słoniarzy związał jego rodziców i wszy stkich dorosły ch mieszkańców wioski. Oświadczy ł, że kapitulacją ułatwili mu zadanie i zasłuży li sobie na jego miłosierdzie, a więc nie zabije dzieci. Reszta jednak nie uniknie śmierci. Yonkarowie zmusili chłopców i dziewczy nki, by patrzy li, jak mordują dorosły ch na wszy stkie możliwe sposoby, każdy wy my ślniejszy od poprzedniego. Ojca Atlasa zabili jako jednego z pierwszy ch – po prostu rozwalili mu łeb maczugą. By ł już martwy, gdy słonie ogry zały jego kości z mięsa. Atlas pamiętał, że matkę zabili na samy m końcu, ale nie by ł pewien, co dokładnie jej zrobili. Przy puszczał, że wy parł to wspomnienie, by nie popaść w szaleństwo. Odczuwał z tego powodu wsty d, ale i ulgę. Następne lata Kuszy ta spędził w y onkarskiej niewoli; pracował na polach i rósł w siłę. Kiedy miał zaledwie osiem lat, uciekł i zabił trzech łowców, który ch za nim wy słano. Od tamtego czasu nie widział wielkich słoni z centralnej Afry ki ani Yonkarów – do teraz. Nie mógł się doczekać, aż kilku rozpłata, jak mu Sobek miły. Skinął na Ulę, a ona uniosła róg do ust i zadęła. Turowie wznieśli okrzy k bojowy, a ich zwierzęta ry knęły przejmująco i przy puściły szturm.

Garstka ocalały ch ry dwanników schroniła się w polu rażenia machin bojowy ch. Jedna rozochocona kohorta zapędziła się tam wraz z nimi, ale jej zakusy ochłodziły bełty ze skorpionów.

Lowa poleciła utworzy ć wał z roztrzaskany ch ry dwanów i wprowadzić konie do grodu. By ł to ten sam rozkaz, który wy dała przed oblężeniem Żabiej Twierdzy przez Murkan, Dumnończy ków i Iry jczy ków. Sy tuacja, w której znalazła się teraz, nie by ła tak dramaty czna. A przy najmniej tak sobie wmawiała. Chamanca przepadła gdzieś razem z całą swą kawalerią. Oddział Ibery jki odnotował kilka znaczny ch sukcesów w walce ze słoniami – czwarta część bestii została unicestwiona, ale reszta wciąż dziesiątkowała jej piechurów. Ci jednak dzielnie stawiali opór napierający m na nich z trzech stron Rzy mianom, wy cofując się w defensy wnej formacji ku wrotom Saran. Lowa wiedziała, że może to zająć cały dzień, ale w końcu większość żołnierzy schroni się bezpiecznie w forcie. Słonie nie ustawały w wy siłkach, by zmieść jej ludzi z powierzchni ziemi, lecz ich natarcie mocno spowolnili żołnierze uzbrojeni w długie włócznie. Od czasu do czasu który ś ze słoni padał od ich ciosów. Nie sposób by ło odgadnąć z całą pewnością, ale Lowie zdawało się, że z piętnastu ty sięcy wojowników zginęło najwy żej kilkuset, przy czy m przeważająca większość w starciu ze słoniami. Obliczy ła w pamięci, że jeśli ich tempo mordowania się utrzy ma, słonie dobiją do dwóch ty sięcy, nim zostaną wreszcie pokonane. Nienawidziła kalkulować w ten sposób, ale wiedziała od samego początku, jak wy soką cenę będzie musiała zapłacić za zwy cięstwo nad Cezarem. Gra idzie o wy soką stawkę, musi wy łączy ć emocje, porzucić senty menty – nie wolno jej skąpić żołnierzy. Cezar stracił w bitwie pod Wielkim Pierdolcem dwa razy ty le ludzi, a jednak prze naprzód. Męczy ło ją pragnienie, by rzucić się do boju u boku swoich ludzi. Walcząc, nie miałaby czasu na snucie podobny ch rozmy ślań. Odetchnęła pełną piersią, ustrzeliwszy ty ch kilku legionistów, którzy weszli w zasięg jej łuku, lecz teraz reszta trzy mała się od niej z dala, ona zaś musiała stać tam, gdzie by ła, żeby śledzić przebieg bitwy i dowodzić swoimi ludźmi. Rozpraszał ją Mały Dug, który płakał wściekle gdzieś w forcie, niewątpliwie protestując przeciwko odebraniu mu najnowszej zabawki – może jedy nego w swoim rodzaju sandała, może absolutnie szałowego paty ka. Lowa zdawała sobie sprawę, że jej sy n to kolejny problem, który musi jakoś rozwiązać. Postanowiła nie wy wozić go nigdzie z fortu, żeby nie ry zy kować powtórki z poprzedniego razu, gdy ruszy ła mu na ratunek, porzucając armię. A jednak teraz, gdy by li otoczeni, nie miała już możliwości go wy wieźć. Ledwie wczoraj mogła jeszcze posłać go z Keelin na zachód, do Dumnonii czy Kimruk albo i za morze, gdy by się uparła. Zaczy nała się zastanawiać, czy mądrze postąpiła, zostawiając go w forcie. Wtem rozległ się dźwięk rogu. A zaraz po nim ze wzgórza na wschodzie spły nął zwartą kaskadą oddział pancerny ch bestii pod wodzą Atlasa. By dlęta gnały w stronę słoni. Poczuła przy pły w euforii. Teraz na polu walki zajdą drasty czne zmiany. Jeśli tury poradzą sobie ze słoniami, to może jej piechota zdoła dotrzeć do fortu bez odniesienia znaczny ch strat? By le im się udało – wtedy Lowa będzie mogła wy trzy mać przedłużające się oblężenie, nocami nękając Rzy mian niespodziewany mi atakami i stopniowo przerzedzając ich zastępy. Popełniła błąd, dając wiarę fałszy wy m krzy kom i rzucając całą piechotę do walki z podstawiony m przez Cezara w charakterze przy nęty legionem, ale bitwa jeszcze się nie skończy ła. Jedy ną rzeczą, która mogła jeszcze wszy stko zrujnować, by ł legion Felixa. Po raz nie wiedzieć który Lowa potoczy ła wzrokiem po równinie, ale nigdzie nie dostrzegła demonów.

Ostatni krzy k powiedział jej, że wciąż tkwiły w bazie na wschodzie, ale skoro wróg przechwy cił jej sieć komunikacy jną, nie mogła wierzy ć temu raportowi. Zupełnie jakby okrutny los wy brał ten właśnie moment, by sobie z niej zakpić, rozległ się kolejny krzy k: – Demony wciąż w Zatoce Klinowej. Dobiegł z zachodu, a więc ze złej strony. Zatoka by ła na wschodzie. Lowa zgady wała, że odkry ty krzy kacz naprawdę chciał powiedzieć: „Uwaga, demony nadchodzą”. Trzy mała kciuki, by chodziło o coś innego...

Felix przy brał wredny uśmieszek, wy obrażając sobie ulgę Lowy po ostatnim nieprawdziwy m raporcie. Operacja przejęcia bry ty jskiej siatki informacy jnej zakończy ła się sukcesem. Jego Zające pojmały i zakneblowały wszy stkich krzy kaczy szy bko i sprawnie, żaden nie zdołał wzniecić alarmu. Wy starczy ła chwila niespecjalnie brutalny ch, ale bardzo bolesny ch tortur oraz wbicie w kręgosłup trójzębny ch widełek, by ci głupcy krzy czeli wszy stko, co im się każe. Zdumiewające, jak skore do współpracy okazują się najbardziej oporne uparciuchy, kiedy lekko przekręci się rączkę prostego przy rządu, zdolnego sparaliżować człowieka od pasa w dół. Zmusił jednego z krzy kaczy, by powiedział mu, jak to jest mieć ciało obce wczepione w plecy, skrobiące o kość i trącające rdzeń kręgowy. Płaczliwą gadaninę ły kającego łzy krzy kacza dało się streścić w dwóch słowach: bardzo nieprzy jemnie. Zeszłej nocy Zające i Żółwie zabiły kilku jeńców i pobiegły do zalesionej kotlinki, rzut hełmem na zachód od grodu. Druid zgady wał, że zagłębienie gruntu w zimie wy pełniało się wodą, ale ponieważ lato by ło skwarne, wy schło na wiór, a cień rzucany przez drzewa kry ł je przed oczami Bry tów i Rzy mian. Od pierwszej inwazji w Bry tanii stracił dwadzieścia osiem Zajęcy i dziewięć Żółwi, miał więc dwanaście ty ch pierwszy ch i jedenaście drugich. Straty wy dawały się znaczne i fakty cznie okazały się dotkliwsze, niżby wolał, ale niemal wszy scy legioniści zginęli w wy niku nieszczęśliwego splotu okoliczności, na które nie miał wpły wu – weźmy te nowe strzały od Elann albo niespodziewany nocny rajd. Jednak Felix wy ciągał wnioski z popełniany ch błędów: by ł teraz bardziej opanowany i ostrożniejszy i nie zamierzał marnować żołnierzy w tak niefrasobliwy sposób. By ł także pewien, że gdy już Cezar pokona Bry tów, uwięzienie generała i przejęcie armii nie będzie stanowiło większego problemu. Znajdowali się daleko od Rzy mu – miną lata, nim Pompejusz, Krassus czy ktokolwiek z ty ch głupców kogoś tu przy śle. A wtedy będzie już za późno. Zające obserwujące bitwę z koron drzew mówiły, że szala zwy cięstwa przechy la się na stronę Rzy mian. Lowa nabrała się na krzy ki i wy słała wszy stkie swoje siły do walki z osamotniony m legionem. Dała się zaskoczy ć niespodziewaną dziesięcioty sięczną odsieczą

z zachodu, a słonie wy rzy nające sobie drogę przez wschodnią flankę jej armii stanowiły kolejne z jej zmartwień. – Przy by ły bry ty jskie posiłki! – zawołał z gałęzi Zając. – To chy ba tury w zbrojach. Jest ich kilkaset, nadciągają z południowego zachodu. Ciekawostka, pomy ślał Felix. Chy ba nie stanowią wy zwania dla y onkarskich słoni? A jeśli stanowią? Jeśli Bry towie zaczną wy gry wać? Cóż, wtedy Felix złamie rozkaz Cezara i poprowadzi do bitwy swoje demony. Rzy mianie muszą zwy cięży ć za wszelką cenę.

Lowa wstrzy mała oddech, gdy słonie obróciły się łbami ku nadbiegający m turom. Opancerzone olbrzy my stanowiły wspaniały widok – pulsujące pod skórą węzły potwornie silny ch mięśni, okute żelazem majestaty cznie wy gięte rogi, długie jak dy szle i grube jak pnie, masy wne, porośnięte gęstą sierścią garby i łomocące w pędzie kopy ta, jakby równiną przetaczał się grom samego Teutatesa. Każdy z turów by ł tak wielki, że jeźdźcy, nawet tak rośli jak Atlas, wy glądali na ich grzbietach jak karły. I choć nawet największy tur nie mógł się równać z afry kańskim słoniem pod względem rozmiarów, nie ustępował mu, jeśli chodzi o szy bkość. Jeden ze słoni wspiął się na zadnie nogi, żeby zdeptać atakujące tury, ale wtedy olbrzy mi by k przy spieszy ł jak chlaśnięty lejcami koń i wraził mu rogi w podbrzusze, wy dzierając z niego lśniącą wstęgę wnętrzności. Afry kańska bestia zwaliła się na tura i jeźdźca. Większość by dląt z pierwszej linii skończy ła na kłach i pod butami słoni, lecz umierając, zabrała ze sobą kilka afry kańskich bestii. Kilkoro jeźdźców zeszło z turzy ch grzbietów i dorżnęło ranne słonie swoimi długimi ni to mieczami, ni to włóczniami, a później wy biło lekko uzbrojone załogi roztrzaskany ch wieży czek. Drugi szereg turów natarł na szare kolosy, ry cząc z wściekłością, przebijając pancerze rogami i upuszczając z brzuchów afry kańskich bestii morze krwi. Brodził we wnętrznościach wśród rozszalałego trąbienia. Gdy tur Atlasa nadział się na kieł, Kuszy ta zerwał się z grzbietu zwierzęcia i pobiegł po jego karku, wy szarpując topór z uprzęży na plecach, po czy m wskoczy ł słoniowi na głowę. Zabił Yonkarów kilkoma druzgocący mi cięciami swojego podwójnego topora, a uderzenie serca później odtrącony trąbą tur wbił rogi w ty lną nogę atakowanego przez Atlasa słonia. Afry kański potwór cofnął się, trąbiąc rozpaczliwie, po czy m upadł na ziemię. Kuszy ta skoczy ł i wy lądował, wy bił się ponownie, by nie zostać zmiażdżony m przez upadającego słonia, a następnie uskoczy ł z drogi galopujący m turom.

Zniknął Lowie z oczu. Turowie walczy li dalej. Połowa słoni nie ży ła, ale pozostałe parły naprzód z wy ćwiczoną przez y onkarskich treserów furią. Żaden nie uciekał. Pokaźna grupa legionistów rzuciła się na pomoc słoniom, w stronę Turów pofrunęły włócznie. Kolczugi nie wy trzy mały starcia z oszczepami ciśnięty mi z mocą z bliskiej odległości. Dowódca w brązowy m hełmie zwołał ocalały ch słoniarzy i posłał resztki oddziału w zbitą masę turów. Jego własny słoń, największy ze wszy stkich, wy rzucił kłami w powietrze troje zwierząt, a potem chwy cił mijającego go jeźdźca trąbą i wy sadził go z siodła na dwadzieścia kroków w górę. Ten nie miał na sobie kolczugi, ty lko niebieską suknię. Kobieta! Lowa nie by ła pewna z tej odległości, ale wojowniczka wy glądała zupełnie jak Ula. Słoń pochwy cił ją trąbą w locie, gdy spadała, przetrącając kręgosłup. Kontratak słoni okazał się bardzo skuteczny w połączeniu z dy stansowy m atakiem legionistów. Nie minęło wiele czasu, a przy ży ciu ostało się ty lko kilka turów – lecz i tak by ło ich więcej niż słoni. Dwa tury natarły na wielkiego samca z oby dwu stron, rozrzy nając brzuch i wy puszczając wątpia. Dowódca słoniarzy skoczy ł na zwierzę, maczugą roztrzaskał głowę jemu i jego wierzchowcowi, wy bił się do ty łu, przesadzając miotającego się szarego olbrzy ma saltem nie gorszy m od tego Chamanki, i rąbnął maczugą drugiego jeźdźca i drugiego wierzchowca. Napastnicy zlecieli z grzbietów ry jący ch w ziemi zwierząt, a on wskoczy ł z powrotem na grzbiet swojego słonia, załomotał pięścią w wy piętą pierś i wzniósł bolesny lament. Słonie zostały pokonane. Kilka jeszcze się szamotało, ale Turowie zadźgali je swoimi długimi mieczami. Z dwustu turów przeży ł ty lko tuzin, ale jeźdźców przetrwało o wiele więcej. Uwijali się teraz jak w ukropie, mordując łuczników ze słoniowy ch wieży czek, i walczy li z nacierający mi legionistami. Pewna część Afry kańczy ków ratowała się ucieczką, ale nie ich dowódca w brązowy m hełmie. Śmigał między Bry tami, siejąc śmierć swoją maczugą. W ty m samy m czasie do walki dołączali coraz to nowi legioniści – dopy chali się powoli do pozostały ch przy ży ciu Turów. Z bitewnej gęstwy wy padł Atlas, wrzaskiem zbierając plemieńców wokół siebie i płatając każdego legionistę, którego mógł sięgnąć toporem. Wy glądał, jakby szukał kogoś wśród trupów – Lowa odgadła, że chodzi o Chamancę. Rozejrzała się z wy sokości za Ibery jką, ale raptem coś innego przy kuło jej uwagę w północnej części pola walki. Cwałem wdarła się w jej pole widzenia otoczona pretorianami niemożliwa do pomy lenia z żadną inną czerwono-złota figura Juliusza Cezara. Zaraz za nim biegły ocalałe dwa legiony, a wraz z nimi zaprzęgnięte w konie skorpiony i katapulty. Piechota Lowy utknęła w kleszczach między dwoma legionami, wy stawiona na morderczy atak rzy mskich pocisków. Królowa kazała trębaczowi zarządzić odwrót. Łatwo powiedzieć, trudniej wy konać – piechocińcy musieliby się przedrzeć przez dwa rzy mskie legiony, a może i trzy, jeśli czekająca kawałek na południe rezerwa włączy się do bitwy. – Borsucze jajca – sy knęła Lowa.

7 ROZDZIAŁ

T

eraz to już kwestia czasu. – Ferrandus wskazał Cezara wiodącego do boju dwa legiony. – Jak to? Przecież dajemy wam łupnia – zdziwiła się Wiosna. – Ty lko trzy macie nas w miejscu, ale gdy skorpiony zaczną strzelać – o, patrz, są też katapulty ! – będziecie mieli przeje... przechlapane. Bełty i głazy przelecą łukiem nad głowami legionistów, a potem zrobią z twoich ziomków marmoladę. – Dobrze powiedziane – skomentował Tercjusz, a Wiosna obrzuciła go spojrzeniem. – Choć mój przy jaciel jest subtelny jak pancerny tur, właściwie ma rację – pospieszy ł

mu z pomocą Ferrandus. – Bry towie mają dwie możliwości: kapitulacja lub śmierć. Oczy wiście przy założeniu, że Cezar zezwoli im na kapitulację. Wiosna powiodła po polu walki zdesperowany m wzrokiem. Większość ry dwanników wy cofała się już do warowni, ale pod względem liczebności w porównaniu z legionistami przedstawiali oni żałosny widok. Kawaleria prakty cznie przestała istnieć, tury zostały unicestwione, a piechotę oddzielały od fortu dwa legiony. Bry ty jscy wojownicy radzili sobie nadzwy czaj dobrze: choć by li otoczeni, utrzy my wali pozy cję. Więcej – nieustannie odświeżali pierwszy szy k żołnierzami ze środka formacji, wżerając się coraz głębiej w szeregi atakujący ch Rzy mian. Jeszcze kilka chwil temu Wiosna ży wiła nadzieję i wierzy ła, że Bry towie zdołają wy walczy ć sobie drogę do fortu. Teraz rozumiała, że Ferrandus ma rację: gdy ty lko rzy mskie machiny dy stansowe znajdą się bliżej, piechurzy zostaną zasy pani pociskami i unicestwieni. Ale to jeszcze nie znaczy, że zostali pokonani! Nie mogą by ć... Wy silała umy sł i zaciskała pięści, rozpaczliwie próbując zaczerpnąć skądś magii, ale od śmierci Duga nie czuła ani iskierki. Zresztą nawet gdy by mogła zabić Duga drugi raz, co by właściwie osiągnęła? Ostatnim razem ży czy ła sobie, by wraże armie padły trupem, i wy wołała fale. Teraz Rzy mianie by li przemieszani z Bry tami, a więc nawet gdy by potrafiła podpalić całą równinę albo sprowadzić grad włóczni, zabiłaby też maiduńczy ków. Nawet gdy by władała jeszcze magią, nic by nie zdziałała. Popatrzy ła na małą jasnowłosą postać kręcącą się po palisadzie warowni. Czuła jej frustrację i obawy nawet z tej odległości. – Puścicie mnie? – spy tała pretorianów. – Proszę... Ferrandus podąży ł wzrokiem do Tercjusza. Tercjusz do Wiosny. – Istnieje możliwość, że wy kręciliby śmy się sianem, pozwoliwszy ci uciec, ale Klodia musiałaby wy razić zgodę. W bitwie takiej jak ta bardzo wiele uchodzi człowiekowi na sucho. – Klodio? – zwróciła się do niej Wiosna. Kobieta odwzajemniła jej spojrzenie. Nigdy jeszcze nie widziała Rzy mianki tak poważnej. – Ale – podjął Tercjusz – nawet gdy by śmy mieli pewność, że nikt nigdy nie pozna prawdy, i tak by śmy cię nie puścili. – Rozumiesz, polubiliśmy cię, nawet pomimo tego, że jesteś Bry tką. – Ferrandus przechy lił głowę. – I chcieliby śmy, żeby ś ży ła długo i szczęśliwie. – Nie zapominajmy, że gdy by ktoś nas złapał, mogliby śmy skończy ć na krzy żu, a tak się składa, że sami też chcieliby śmy ży ć jak najdłużej i jak najszczęśliwiej – dorzucił Tercjusz. – O, właśnie – pokiwał głową Ferrandus. – Puśćcie ją – rzekła Klodia. – Z cały m szacunkiem, pani – zaczął Ferrandus – decy zja nie należy do... Klodia dała znak swoim gwardzistom. Wy celowali do obu pretorianów z łuków. – Gdy by to by li moi ludzie, chciałaby m by ć tam z nimi. Wiem, co musi zrobić Wiosna, i wiem, że wy także to wiecie. A nawet jeśli nie, ry zy kujecie po strzale w serce, jeśli jej nie puścicie. – Za puentę posłuży ł promienny uśmiech. – No cóż, pani, skoro tak stawiasz sprawę. – Powiem Cezarowi, że zmusiłam was do uwolnienia dziewczy ny – podjęła ary stokratka. – To jak? Zrobicie, o co proszę, czy moi strażnicy mają by ć jeszcze bardziej przekonujący ? Może

strzała w kolano sprawdzi się jako argument? – Twoje słowo z pewnością wy starczy Cezarowi – powiedział Tercjusz. Ferrandus skinął głową i rozwiązał Wiosnę. Dziewczy na ujęła wodze. – Zanim pojedziesz... – Tercjusz rozwinął podłużne skórzane zawiniątko przy troczone na zadzie kucy ka. – Przechowałem to dla ciebie. Miałem dać ci po koronacji na królową Bry tów, ale równie dobrze możesz dostać od razu. Odwinął ostatni kawałek skóry i wręczy ł jej młot Duga. Łzy nabiegły Wiośnie do oczu. – Nie wiem, co powiedzieć! – wy krzy knęła. – Nic nie mów, ty lko zawijaj się stąd i, na Jowisza, nie daj się zabić.

Atlas odnalazł Chamancę wspartą plecami o martwego słonia. Mrugała nerwowo. – Nic ci nie jest? – zapy tał. – Nic. Po prostu oceniałam szkody... – Zakrztusiła się, targnęły nią mdłości i zwy miotowała krwią. Z doświadczenia Atlasa wy nikało, że osoba, która rzy ga taką ilością krwi, nie ma przed sobą zby t długiego ży cia. Opadł na kolano i położy ł jej rękę na ramieniu. – Chama... – przerwał, gdy usły szał głos za plecami. – No proszę, Afry kańczy k! Tak daleko od domu? – powiedział ktoś po łacinie. – Kuszy ta, zdaje się? Mój słoń wcina Kuszy tów, aż mu się uszy trzęsą. Zżarł ich mnóstwo w przeszłości. Atlas wstał i obrócił się. Szedł ku niemu y onkarski dowódca, zataczając mły nki maczugą. Taką samą jak ta, którą zarąbano Atlasowi ojca. I wy glądał dokładnie tak samo jak morderca ze wspomnień Atlasa. To nie mógł by ć ten sam człowiek, by ł zby t młody, ale mógł by ć sy nem tego, który zabił jego rodziców. Atlas doszedł do wniosku, że na pewno tak właśnie jest. To bardzo mu pomoże w nadchodzącej walce. – Twój martwy słoń nie potrzebuje już poży wienia – wy rzekł. – Proszę, mówi po łacinie! Cóż za mądry Kuszy ta. – Mądrzejszy, niż my ślisz – odparł Atlas, przerzucając giganty czny topór z ręki do ręki.

Wiosna pomknęła w dół zalesiony m zboczem. Sły szała szczęk żelaza i głosy walczący ch, ale

gdy by stłumić te dźwięki i zostawić ty lko kojący chłód rzucanego przez drzewa cienia i moty le widoczne w przesączający ch się przez gałęzie promieniach słońca, mogłaby równie dobrze znajdować się w jakimś miejscu oddalony m od bitwy o ty siące mil. Mogłaby spacerować z Dugiem tego dnia, gdy się poznali. Siedział na gałęzi martwego drzewa, w miejscu, gdzie zakręcał szlak. – My ślisz, że wy trzy ma twój ciężar? – zagadnęła. – Ano, nie wy daje mi się, by m coś waży ł. – Dobrze cię widzieć. Wkrótce będziemy widy wać się częściej. – Nie wy daje mi się. – Dołączę do Lowy i będę walczy ć do końca. – Widzę, że odzy skałaś mój młot. To świetnie i na pewno będziesz walczy ć z dzikością rozwścieczonej łasicy, ale mam dla ciebie lepszy plan niż frontalny atak na Rzy mian, ry chła śmierć i ponowne zgubienie mojego młota. – Jaki? – Uratujesz Małego Duga. Jest w forcie pod opieką Keelin. Fort jest otoczony ze wszy stkich stron poza jedną – na razie. Możesz tam pojechać, wziąć małego i zwiać. – Ale... – Rozumiem, czemu chcesz jechać do Lowy, ale jeśli uratujesz go, uratujesz wszy stko, co zostanie na ty m świecie po mnie i po Lowie. Przeży jemy – w nim. – Chy ba... – By ła połowicznie przekonana i zgodziłaby się od razu, gdy by nagle sobie czegoś nie uświadomiła. – Zaraz, stworzy ła cię moja głowa, tak? Zawahał się. – Ano tak... – A więc to mój tchórzliwy umy sł próbuje odwieść mnie od tego, co powinnam zrobić. – Ty m, co powinnaś zrobić, jest uratowanie Małego Duga. – Nieprawda. – A co Lowa by chciała, żeby ś zrobiła? Co ja by m chciał? I co powinnaś zrobić? Czy śmierć jest bardziej chwalebna niż uratowanie małego dziecka? Gdy by nie by ła konno, nadepnęłaby sobie na nogę. Punkt dla ciebie, pomy ślała.

Chamankę rozbawiło to, jak Atlas zatroskał się o nią, gdy wy rzy gała się krwią. Gdy by to by ła jej krew, fakty cznie miałby powód do zmartwień. Chciała wstać, ale nie miała sił, by odepchnąć się ramionami od podłoża. Nóg w ogóle nie czuła. Czy żby martwił się słusznie? Krąży li wokół siebie z ty m drugim Afry kańczy kiem, doby wszy broni, i teraz to Chamanca

się niepokoiła. Atlas by ł Wojownikiem pełną gębą, ale nie miał jej magicznej szy bkości, nawet będąc w szczy towej formie, a teraz wy dał jej się jakiś ociężały. Chy ba by ł chory, wskazy wała na to bladość jego karnacji. Jagganoch z kolei miał magiczną szy bkość, a jego karnacja wy glądała zdrowo jak lśniące lisie futro. Ibery jka wiedziała, że będzie musiała pomóc swojemu mężczy źnie, ale żeby to zrobić, będzie musiała także wstać, a nogi nie chciały jej słuchać. Czuła, jak zasklepia się straszna rana w jej głowie, ale nie dość szy bko. Mężczy źni mierzy li się wzrokiem, jeden z uniesioną maczugą, drugi z toporem przerzucany m z ręki do ręki. Atlas by ł wy soki i muskularny, Jagganoch ślizgał się po podłożu jak gotujący się do skoku wąż. Wtem wy strzelił z miejsca, a jego maczuga rozpły nęła się w powietrzu, gdy wy prowadzał bły skawiczny cios, skierowany ku luce w gardzie Kuszy ty. Atlas sparował uderzenie toporem, skutecznie, lecz niezręcznie w porównaniu z pły nną gracją y onkarskiego wojownika. Jagganoch naparł ponownie. Atlas odskoczy ł i zachwiał się. Na ściągniętej twarzy słoniarza bły snął uśmiech, gdy zamachnął się maczugą do śmiertelnego ciosu. Chamanca chciała pomknąć Atlasowi na ratunek, ale nie mogła. Ale Atlas ty lko udawał, że się zatoczy ł. Przerzucił topór do lewej ręki i złapał maczugę w locie, pociągnął do siebie i wy rżnął Jagganocha w twarz z by ka, rozkwaszając mu nos. Następnie odrzucił maczugę i topór i ruszy ł za odtaczający m się przeciwnikiem, unosząc pięści. Trafił go w złamany nos lewy m prosty m, po czy m poprawił prawy m hakiem, tak że głowa Jagganocha odskoczy ła na plecy. Kuszy ta opuścił pięści i zaczął obijać Yonkarowi żebra i brzuch, tak jak rozszalały koń bije kopy tami w bramę płonącej stajni. Gdy Jagganoch zaczął słaniać się na nogach i tracić równowagę, Atlas zanurkował i wy prowadził zabójczy hak w podbródek, który podniósł słoniarza z ziemi. Trzasnęła żuchwa, posy pały się wy bite zęby. Mężczy zna gruchnął twardo o ziemię, nieprzy tomny. Chamanca nieczęsto doświadczała poczucia winy, lecz teraz dopadło ją za to, że nie doceniła Atlasa. Martwiła się, czy wy jdzie z tego starcia cało, on ty mczasem kontrolował walkę od samego początku. By ł o wiele lepszy m Wojownikiem, niż sądziła. Na pewno lepszy m od Jagganocha. A kto wie, może nawet ociupinkę lepszy m od niej. Kuszy ta podszedł do nieprzy tomnego słoniarza, zerwał mu z głowy brązowy hełm, złapał za nadgarstek i rzucił do nóg Chamanki. Następnie wpił mu palce we włosy i lwią skórę na ramionach, uniósł i podsunął Ibery jce jego odsłonięte gardło. – Napijesz się? – zaproponował.

Ragnall nie widział bitwy z punktu, w który m się znalazł, co doprowadzało go do szału. Jego oddział kawalerii otrzy mał rozkaz zajęcia pozy cji po południowej stronie fortu. Mieli wy łapy wać Bry tów, którzy będą próbowali się w nim schronić. Jak dotąd żołnierze nie napotkali ani jednego.

Widzieli biegnące na wschód tury ; dziękowali bogom, że bestie ich nie spostrzegły albo się nimi nie zainteresowały, najwy raźniej mając na oku grubszego zwierza. Poza ty m od samego początku bitwy nie wy darzy ło się zupełnie nic ciekawego. Przed chwilą dołączy ł do niej cały legion piechoty, co jeszcze ujmowało sensu sterczeniu kawalerii na ty łach fortu. Ale takie mieli rozkazy i musieli je wy konać. Sły szeli dobrze bitewny harmider, każdy żelazny zgrzy t, każdy wrzask i okrzy k, przejmujące, omy wające ich niczy m fala głosy z ty sięcy gardeł. Powietrze by ło przesy cone żądzą mordu i emocje udzielały się Ragnallowi, ale nie miał pojęcia, jak przebiega bitwa. Musi ją zobaczy ć, inaczej zwariuje. Podjechał do dowódcy. – Chciałby m sprawdzić wschodnią ścianę fortu. – A sprawdzaj se. Jego oddział składał się z członków podbity ch plemion, rozprężenie by ło tu większe niż w jednolicie rzy mskich oddziałach. Uzy skawszy przy zwolenie, Ragnall pogalopował na wschód. Widział obserwujący ch go wojowników obsadzający ch palisadę warowni Saran. Ciekawe, pomy ślał, czy który ś mnie rozpozna. Ale to on rozpoznał kogoś pierwszy. Dziewczy nę jadącą ku niemu z lasu.

Wiosna wry ła konia na jego widok. – Wciąż jesteś Rzy mianinem, tak? – rzuciła. – Uciekłaś? – spy tał, bo nic innego nie przy szło mu do głowy. Wy glądała nieźle: skórzane krótkie spodnie, buty do jazdy – dokładna kopia przy odziewku Lowy, tak jak sama Wiosna by ła dokładną kopią królowej. Dwie diabelskie bliźniaczki, wy zute ze skrupułów służebnice bezlitosny ch bogów. Istniały ty lko po to, by niszczy ć mu ży cie. – I wciąż by stry, jak widzę – sarknęła. Ragnall poczuł, że pali go skóra. Kpiła z niego w ży we oczy. Dopiero co zaczął nowy rozdział w swoim ży ciu. Pobicie związanej Wiosny by ło niegodne, prawda, obiecał sobie, że nie dopuści się już podobnej niegodziwości. Ale jak ma się nie dopuścić, skoro taka z niej bezczelna mała suka! Nie miała dla niego ani krzty ny szacunku. Nie szanowała go ani jako mężczy zny, ani jako męża... Trzeba więc nauczy ć ją szacunku. Ich poprzednia walka by ła uczciwa. Następna nie będzie. Zauważy ł u jej boku młot Wojownika z północy. Zaskakujące, pomy ślał, ale z pewnością nie umie się nim posługiwać. By ła więc prakty cznie bezbronna. Doby ł miecza. – Jesteś teraz moim więźniem – oznajmił. – Zsiadaj z konia. – A zsiądę. Gdy ty lko znajdę się w grodzie! Pognała cwałem przed siebie, a Ragnall ruszy ł za nią. Jego koń by ł szy bszy. Obejrzała się za siebie, a Ragnall z saty sfakcją dostrzegł, że wy raz jej twarzy przechodzi z kpiącego w zatroskany, gdy już zrozumiała, że lada chwila ją dogoni. Zaczęła jechać zy gzakiem, lecz

Ragnall nie miał trudności z dopędzeniem jej. Wciąż by ł poza zasięgiem łuczników na palisadzie, gdy zdzielił ją w poty licę płazem miecza. Zsunęła się z końskiego grzbietu i wy rżnęła o ziemię, potoczy ła się kilka kroków, a potem zasty gła. Ragnall okrąży ł znieruchomiałą dziewczy nę i zeskoczy ł z konia obok. Przez moment obawiał się, że ją zabił, ale gdy przy łoży ł ucho do jej ust, usły szał regularny oddech. Zabierze ją do Cezara. Nowy król i królowa Bry tanii będą w samy m centrum wy darzeń, gdy upadnie stara królowa. Nie zabije jej, postanowił. Jeszcze nie teraz. Będzie jego więźniem i pozostanie jego żoną. Już on nauczy ją szacunku. Po chwili zorientował się, że nie ma czy m jej skrępować. Gdy by się ocknęła... By ł teraz silniejszy dzięki codzienny m ćwiczeniom i całodziennej jeździe, by ł też uzbrojony, a jednak my śl o ty m, że znowu mogłaby go pokonać w walce... Dostrzegł, że coś wy staje jej z kieszeni. Cięciwa. Łut szczęścia i ironia zarazem. – Dzięki Jowiszowi – wy mamrotał pod nosem. Wy glądało na to, że dzisiaj bogowie trzy mają jego stronę. Najwy ższy czas, by wreszcie zaczęli. Obrócił dziewczy nę na brzuch, położy ł młot Duga na jej plecach i przy wiązał jej ręce do trzonka.

8 ROZDZIAŁ

C

hamanca wstała i potrząsnęła głową, żeby się rozbudzić. Nigdy nie kosztowała tak smakowitej krwi jak ta Jagganocha. Naty chmiast wróciły jej siły. Więcej, czuła się jak nowo narodzona. Dotknęła palcami miejsca, gdzie obuch maczugi strzaskał jej bok czaszki, i poczuła, że kości się zrastają. Zadumała się nad ty m, jak niezwy kłą jest kobietą, gdy raptem kilkudziesięciu legionistów wy skoczy ło jak spod ziemi zza powalony ch turów i otoczy ło ją i Atlasa kordonem pilów. Kuszy ta poprawił uścisk na trzonku topora, Chamanca rozstawiła ugięte nogi, gotowa do ataku.

– Poddajcie się, jesteście otoczeni – powiedział centurion, a Chamanca rozpoznała go po głosie. Miał na głowie hełm z piórami, ale poznałaby go wszędzie. – To ten centurion, o który m ci opowiadałam – powiedziała do Atlasa po łacinie, tak by sły szeli legioniści. – Ten, który przy chodził do namiotu, gdzie mnie przy kuto, i walił konia, kiedy reszta Rzy mian walczy ła z Ariowistem. – Cisza! Nie zdołacie uciec! – zakrzy knął skry ty onanista, gdy zewsząd napły wali nowi legioniści, wspinając się na martwe słonie i kierując na nich ostrza włóczni. Kilkudziesięciu, oceniła Ibery jka. – Nie mamy wy jścia – powiedział Atlas. – Ja się nie poddam. – A ja tak. Umieram ostatnio o wiele za często. Jeśli damy się pojmać, nadarzy się jeszcze okazja do walki. – A może nie, bo nas zabiją. – Niewy kluczone – odparł Kuszy ta. – Ale wiem dwie rzeczy : nie wy gram tej walki i nie chcę patrzeć, jak giniesz. Położy ł topór na przesiąkniętej posoką ziemi i uniósł ręce. Chamanca spojrzała na swojego kochanka. Wciąż by ł blady, a bły sk w jego oku przy gasł. Jest wy kończony, domy śliła się. Rozejrzała się wokoło. Otaczało ich może siedemdziesięciu legionistów, każdy gotów cisnąć pilum. Może udałoby się jej uciec, walczy ła już z większą liczbą przeciwników naraz... No, bez przesady, ale walczy ła z wieloma przeciwnikami i zawsze wy chodziła z opresji cało. Wy szła też cało z rzy mskiej niewoli. Wcale nie marzy ł jej się powrót w kajdany i kolejne spotkania ze zboczony m centurionem, ale już lepsze to, niż patrzeć, jak Rzy mianie zabijają Atlasa. – Och, na Fennel – żachnęła się, rzucając kiścień i miecz na ziemię. – Zabrać ich broń! – emocjonował się centurion. – I związać ich!

Dwa Zające podsadziły Felixa na najniższą gałąź. Nie spodobało mu się to, co zobaczy ł. Słonie rozgromiły co prawda oddział turów, ale same przy płaciły to ży ciem. Bry ty jska piechota została otoczona, a dopiero co przy by łe wraz z Cezarem skorpiony i katapulty sukcesy wnie zmniejszały liczbę barbarzy ńców, a jednak trzy mali się mocno, zachowując dy scy plinę i niestrudzenie prąc w stronę fortu. Wkrótce Rzy mianie po południowej stronie oddziału zostaną wepchnięci w zasięg bry ty jskich skorpionów i łuczników. Felix dostrzegał już Lowę szpikującą strzałami legionistę za legionistą, jakby by ła rozwy drzony m chłopcem zabijający m muchy. Wiedział, co się teraz stanie: Cezar odwoła legionistów, zanim narażą się na bełty ze skorpionów, otwierając przed Bry tami wolną drogę do twierdzy, a kiedy już się tam schronią, rozpocznie się oblężenie. Oblężenie, które może potrwać nawet kilka miesięcy i które może zmusić

Rzy mian do powrotu do Galii. Felix nie miał czasu na żadne pieprzone oblężenie. Mógł zrobić ty lko jedno. Lowa siała panikę w ty lny ch szeregach dwóch legionów oddzielający ch ją od jej piechurów, kładąc żołnierza za żołnierzem. Oto niezrównani rzy mscy legioniści, którzy nie umieją zasłonić dupy tarczą, kpił w my ślach Felix. Dosłownie chwila dzieli ty ch debili od oberwania bełtem ze skorpiona.

Wielu Bry tów padło od pocisków rzy mskich machin, ale mogło by ć o wiele gorzej. Tak właśnie musiała na to patrzeć – nie mogła teraz my śleć o umierający ch mężczy znach i kobietach. Musiała zmusić się do my ślenia, że unicestwienie części jej sił pociskami z rzy mskich machin to uczciwa cena za dotarcie reszty do fortu. To samo ty czy ło się strony rzy mskiej: nie zabijała uciekający ch mężczy zn, którzy mieli w Rzy mie żony i dzieci – redukowała siły wroga. – Lowa! Wy czy tała z tonu trębacza, że wołał do niej już który ś raz, ale by ła tak skupiona na strzelaniu, że nie sły szała. Potrząsnęła głową, jakby budziła się z zamroczenia. Mężczy zna wskazy wał coś palcem. Spojrzała i nie spodobało jej się to, co zobaczy ła. Kawałek na zachód rzy mskie szeregi rozstępowały się na rozkaz niskiego, ły siejącego człowieka, przepuszczając kroczący ch za nim Żelaźniaków, za który mi szli Skórzniacy. Policzy ła ich szy bko: by ło ich o wiele mniej, niż powiedział jej Mal po bitwie pod Wielkim Pierdolcem. A więc tamtej nocy dał im do wiwatu. Rzecz w ty m, że wciąż by ło ich o wiele za dużo. Demony przedostały się do pierwszej linii; Felix odstąpił na bok, puszczając je przodem. Bry towie dostrzegli Żelaźniaków za plecami nacierający ch nieprzerwanie legionistów i przy gotowali tarcze. Żelaźni olbrzy mi odepchnęli z drogi legionistów i zaczęli rąbać mieczami. Brodzili przez bry ty jski oddział, młócąc, tłukąc i łomocąc. Skórzniacy za nimi wy kańczali ranny ch. Mężczy źni i kobiety uzbrojeni w rozmaity oręż rzucali się na gigantów, lecz nie zabili ani jednego. Strzały i kamienie odbijały się od pancerzy. Z każdy m zabity m Bry tem demony zy skiwały na sile i szy bkości, z każdą urżniętą głową i rozrąbany m korpusem ich kolczaste buciory kopały coraz mocniej i prędzej. Bry towie wpadli na pomy sł, by spróbować zajść ich od ty łu, lecz tam czekali już na nich Skórzniacy, którzy poruszali się z taką szy bkością, że nie sposób by ło skupić na nich wzroku. Do tego za nimi wciąż tłoczy li się legioniści, którzy wbijali się klinem w wy rwy oczy szczone przez demony. Cała zachodnia flanka zadrżała w posadach. Lowa mogła ty lko patrzeć i modlić się do bogów, by natchnęli jej wojów siłą. Ży wiła desperacką nadzieję, że lada moment padnie pierwszy demon. Ale żaden nie padał. Posuwały się naprzód, krok po kroku, Bry t po Bry cie. Zby t wielu umierało, i o wiele za szy bko. Jeśli tak dalej pójdzie, diabły wkrótce dorżną i dorąbią się do środka oddziału i prawej flanki. Piechota zostanie wy trzebiona, nim pierwszy Bry t

postawi nogę w polu rażenia skorpionów i nim Lowa zdąży osłonić ich strzałami. Przegrała tę bitwę. Przez chwilę rozważała dołączenie do oddziału zwartego w nierówny m boju z potworami Felixa. Może położy choć jednego, nim zginie. Gdy by podjechała bliżej z łukiem, to może... Nie, nie wolno jej. Ustrzeli z łuku jednego albo dwa, ale w ty m czasie zginą setki jej ludzi. Od momentu pojawienia się Rzy mian na wy spie próbowała podejść do tematu rozsądnie, starała się wy tłumaczy ć samej sobie, że pewna doza strat jest do zaakceptowania w imię zwy cięstwa. Ale w ty m przy padku traciła ludzi zupełnie bez sensu, nie otrzy mując nic w zamian. Jeśli tak dalej pójdzie, zostanie pokonana, a jej piechota wy bita do nogi. Rozejrzała się wokoło. Co może zrobić? Z czego jeszcze może skorzy stać? Z niczego, nie ma nic więcej. Wszy stkie te przy gotowania, wszy stkie obmy ślane po nocach plany, lata morderczego treningu... Wszy stkie te poświęcone na próżno ludzkie istnienia... By dotrzeć tutaj i ani kroku dalej. Wszy stko na nic. Szlag wszy stko trafił przez pierdolone demony tego chuja Felixa. Została pokonana. Teraz należało uratować ty le jej kobiet i dzieci, ile się da. Wy dała rozkaz trębaczowi i pobiegła na plac, każąc przy prowadzić sobie konia i rozewrzeć wrota. Podczas gdy stajenny biegł ku niej z wierzchowcem, rozejrzała się za Keelin. Mały Dug wciąż spał, lecz Lowa i tak wzięła go od dziewczy ny. Dziecko jęknęło i uniosło małą różową rączkę. Lowa przy tuliła je do piersi, ale nie obudził się, nawet gdy łza skapnęła z jej policzka na jego włosy. Królowa Lowa Fly nn oddała sy na Keelin i wskoczy ła na konia. Stajenny podał jej łuk, a ona wzięła go i popędziła w światło bramy.

9 ROZDZIAŁ

P

retorianie zmusili Chamancę i Atlasa, by klęknęli przed Cezarem. Związali ich przedtem jak balerony, więc musieli robić, co im kazano. Skłębiony tłum zasłaniał Ibery jce widok na pole bitwy, ale zaraz po ty m, jak dotarli na miejsce, gruchnęła wieść, że to walki włączy ły się demony Felixa. Widziała, jak przez twarz Cezara przemy ka gniewny gry mas, widziała, jak generał go tłumi i wy daje rozkazy, jakby samowolna interwencja druida by ła częścią jego planów. Z raportów wy nikało, że demony przechy liły szalę zwy cięstwa na korzy ść Rzy mian. Chamanca po raz ty sięczny pożałowała, że się poddała. Już ona by się zajęła ty mi demonami. Cieszy ło ją

ty lko jedno – Atlas jakby wracał do siebie. Brąz jego skóry wy raźnie się pogłębił, Kuszy ta wiercił się w więzach. Nie wy glądało, jakby miał je zerwać, ale dobrze rokowało, że przy najmniej próbuje. – Kobieta konno, panie – powiedział pretorianin, wskazując jadącą pod górę postać. Chamanca odgadła, co się dzieje, i westchnęła. Lowa znalazła się w jej polu widzenia, zeskoczy ła z konia i podeszła do Cezara. Kilku pretorianów podbiegło do niej, lecz Cezar kiwnął, by zostawili ją w spokoju. Bry ty jska królowa uklękła i złoży ła u stóp Cezara gry f swojego długiego łuku i kołczan strzał. – Poddaję się. Odwołaj swoje potwory. Mój sy gnalista czeka ty lko na znak. Moi żołnierze zaprzestaną walki, gdy ty lko demony odstąpią. Atlas przełoży ł jej słowa, zastępując „potwory ” „żołnierzami”. Cezar skinął głową i wy dał rozkazy. Zagrzmiały trąby, wpierw rzy mskie, później bry ty jskie.

Lowa, Atlas i Chamanca klęczeli w milczeniu u stóp Cezara. Odgłosy bitwy milkły stopniowo, a wkrótce ucichły na ty le, by przebiły się przez nie głosy ranny ch. Chamanca świdrowała Cezara wzrokiem. Generał patrzy ł na zachód, gdzie przy puściły atak demony. Po jego twarzy przemknął cień obawy. Wcale nie by ł pewien, czy ży wiący się magią regiment wy kona jego rozkaz, domy śliła się. Po kilku napięty ch uderzeniach serca generał pozwolił sobie na przelotny uśmiech. A więc Felix usłuchał. Fart, pomy ślała Ibery jka. Głupio by by ło stracić całą piechotę już po kapitulacji. Generał spojrzał z wy soka na swoją pokonaną przeciwniczkę. – Królowo Lowo Fly nn, władczy ni Bry tów, Cezar przy jmuje twoją kapitulację i chwali twoją odwagę. Atlas przetłumaczy ł. – Dzięki – odparła. – Powiedz mu, że moi żołnierze wrócą do domów. Nigdy nie będą niewolnikami. – Królowa chy li czoła przed niezwy ciężony mi legionistami i prosi sły nącego ze wspaniałomy ślności Cezara o łaskę – spełnił jej prośbę Atlas. – Prosi o to, by jej ludziom pozwolono wrócić do pracy w polu. – Cezar oszczędzi ży cie twoich żołnierzy i weźmie w niewolę ty lko niewielką ich część. Ale jest zmuszony stracić ciebie i twoich dowódców. W dupę Fennel, pomy ślała Chamanca. Atlas przełoży ł słowa Cezara. Lowa skinęła głową.

– Jestem jedy ną dowódczy nią. Atlas przetłumaczy ł na łacinę. Cezar wskazał Kuszy tę i Ibery jkę. – Ci dwoje cieszą się sławą. Zby t wiele razy próbowali niweczy ć wielkie plany generała. Oni również zostaną straceni. Pretorianie! Zbijcie trzy krzy że twarzami na południe, naty chmiast. – Dzięki, że próbowałaś, Lowo – powiedział Atlas – ale wy gląda na to, że dla nas również by ła to ostatnia bitwa. – Powiedz mu, że mam półtorarocznego sy na – poprosiła. – Jest w forcie z mamką, Keelin Orton. Chciałaby m, żeby Cezar go oszczędził i pozwolił Keelin się nim opiekować. Atlas przełoży ł prośbę Lowy. – Generał nie jest bezlitosny. Twoi żołnierze wy warli na nim wielkie wrażenie, jest też pełen podziwu dla twy ch zdolności dowódczy ch. Cezar okaże twojemu dziecku litość i wy chowa je jak własnego sy na. Niczego mu nie zabraknie, a gdy osiągnie stosowny wiek, Cezar ofiaruje mu tron Bry tanii. Atlas przetłumaczy ł, a Lowa skinieniem dała znać, że się zgadza. Wy glądała jak bohaterka z dawny ch legend, po niewzruszony m wy razie jej twarzy można by pomy śleć, że to Cezar poddaje się jej. Chamanca nie spodziewała się po niej niczego innego. Lowa rzuciła losowi wy zwanie i dała z siebie wszy stko, a teraz przy szedł czas umierać. Chamanca by ła dumna, że umrze u jej boku, nawet jeśli wiedziała, że większość skazany ch umiera dopiero następnego dnia po ukrzy żowaniu. Jak długo będzie umierał ktoś tak silny jak Chamanca? Pretorianie wrócili i przy bili krótsze belki do dłuższy ch. Lowie przy pomniało się wszy stko, co sły szała o ukrzy żowaniu. Mówiono jej, że to najgorsza śmierć, ale zawsze zastanawiała się, co może by ć gorszego od nawijania flaków na kij czy którejkolwiek z okrutny ch metod zabijania skazańców, w który ch lubował się Zadar. No cóż, zaraz się dowie. Hura, pomy ślała. Są plusy każdej sy tuacji. Pretorianie szarpnięciem postawili Atlasa i Chamancę na nogi. Lowa wstała z klęczek i sama podeszła do krzy ży. Nie chciała wy jść na arogancką pindę, ale strzelała, że ten środkowy jest przeznaczony dla niej. Wskazała go palcem i uniosła dłonie w py tający m geście. Ten tutaj? Pretorianie skinęli na tak, a ona ułoży ła się na nim, rozpościerając ramiona na krótszej belce. Silni mężczy źni złapali ją za nadgarstki, który ś przy łoży ł czworokątny gwóźdź do nadgarstka i uderzy ł młotkiem. Potworny ból rozszedł się po cały m ciele i odezwał echem w głowie. Próbowała nad nim zapanować, skupić się na czy mś inny m, odciąć, ale nie sposób by ło ignorować wszechogarniający ch erupcji agonii, które wstrząsały jej ciałem z każdy m uderzeniem młota. Czuła, jak wrzy nający się w ciało bretnal ry suje kości przedramienia, torując sobie drogę na wy lot przez mięśnie. Drugi by ł jeszcze gorszy, a największy ból sprawił jej ten najdłuższy, który m przy twierdzili do krzy ża jej stopy. Ale te rzy mskie pizdy mogą tu sobie stać do usranej śmierci, nie usły szą jej krzy ku. Zagry zła usta i szarpnęła nogami. Dopiero za drugim razem zemdlała z bólu. Ocknęła się, gdy legioniści stawiali krzy ż na sztorc. Sły szała kiedy ś dowcip: „Co jest najlepsze w ukrzy żowaniu? Widok z góry ”. Gówniany żart, ale teraz przekonała się, że by ło w nim nieco prawdy. Gdy nadzwy czajny m wy siłkiem woli zdołała przy najmniej częściowo stłumić ból w nadgarstkach i kostkach, by przestało ją mroczy ć, widziała, co działo się wiele mil dalej. Legioniści skuwali jej piechurów i lwia ich część już tkwiła w łańcuchach. Reszta siedziała na

zry tej batalią ziemi, czekając z rezy gnacją na swoją kolej. W ich stronę sunęły wozy. Lowa zgady wała, że dostarczano nimi łańcuchy i kajdany. A więc Cezar weźmie do niewoli więcej, niż obiecał. Spodziewała się tego. Może lepsze niewolnictwo niż śmierć. Niewolnik miał szansę awansować w hierarchii społecznej, zbiec lub po prostu ży ć wcale nieźle jako sługa. Za masą skuwany ch Bry tów wznosił się fort Saran. Jego obrońcy patrzy li smętnie z wy sokości palisady. Rzy mianie jeszcze tam nie dotarli, lecz sądząc po ty m, jak sprawnie szło im skuwanie, niedługo wezmą się i do nich. A za fortem by ło niebo, białe nad samy m hory zontem, przechodzące w granat nad głowami ich wszy stkich. Ileż widziało dzisiaj to niebo.

10 ROZDZIAŁ

G

dy Ragnall uzy skał od swojego dowódcy pozwolenie na to, by dostarczy ć Wiosnę Cezarowi, by ło już po bitwie. Jechał wzdłuż flanki w niezmąconej ciszy przery wanej przy prawiający mi o dreszcze wrzaskami ranny ch. Ragnall dotąd nie sły szał od wracający ch z bitwy Rzy mian niczego poza przechwałkami. Legioniści uwielbiali chełpić się swoimi wy czy nami na polu walki. Ty m razem by ło inaczej. Wszy stko by ło jakby przy tłumione, niby przy kry te kocem. Nie sposób by ło odróżnić po minach zwy cięzców od przegrany ch. Ta bitwa okazała się zby t trudna nawet dla

zaprawiony ch rzy mskich legionistów. Ale czego nie wy rażały miny, dopowiadały łańcuchy na kostkach i nadgarstkach. Niemal wszy scy Bry towie tkwili już w kajdanach. Mieli okazję przy jrzeć się z bliska rzy mskiej wy dajności. Czy w tak krwawej bitwie można w ogóle wy łonić zwy cięzcę? – zastanawiał się Ragnall. I właśnie takie my ślenie odróżniało władców od sług. To, że jego umy sł zaprzątały podobne kwestie, czy niło go świetny m materiałem na króla. U stóp pagórka, z którego wy dawał rozkazy generał, Ragnall zsiadł z konia i zarzucił sobie Wiosnę na ramię, a potem ruszy ł pod górę, szukając wzrokiem Cezara. Stanął jak wry ty, gdy jego wzrok spoczął na trzech ukrzy żowany ch postaciach. Postaci spojrzały na niego przelotnie, a potem odwróciły wzrok, jakby go nie rozpoznały. Odczuł to jeszcze dotkliwiej, niż gdy by wlepili w niego nienawistne spojrzenia i miotali przekleństwa. Poczuł rozlewające się po ciele gorąco i strużki potu spły wające spod pach. Co mnie obchodzi ich zdanie? – pomy ślał. I tak wkrótce umrą. Odnalazł Cezara za krzy żami, jakieś pięćdziesiąt kroków dalej. Generał odpowiedział mu skinieniem. No proszę. Zaskarbiłem sobie szacunek najwspanialszego człowieka na świecie. Kto by się tam przejmował pogardą umierającej królowej i jej pokrak? Dziewczy na okazała się cięższa, niż przy puszczał, odczuł więc ulgę, gdy się przebudziła i powiedziała: – Mogę iść sama. Jej ręce wciąż by ły związane za plecami i obciążone młotem. Chy ba nic nie zmaluje, pomy ślał, jeśli postawię ją na ziemi. Przez chwilę patrzy ła na niego w taki sposób, jakby już miała poczęstować go jakąś kolejną zniewagą, ale – ku jego uciesze – mina zrzedła jej na widok jej bohaterów rozciągnięty ch na krzy żach. Próbował nie dać po sobie poznać dzikiej saty sfakcji, jaka go opanowała – dobrzy królowie panują nad emocjami. Mimo to wprost nie mógł się powstrzy mać. A tak w ogóle to przecież nie by ł jeszcze królem. – Co jest? Zapomniałaś języ ka w gębie? – wy rzekł, dźgając ją palcem w pierś. Zanim jego oko zarejestrowało ruch, skoczy ła i walnęła go ramieniem w podbródek. Zatoczy ł się do ty łu, poczuł krew na języ ku, zamrugał raptownie. Zobaczy ł, że podskoczy ła, chciał się uchy lić przed mknący m w jego stronę okuty m butem, ale nie zdąży ł i oberwał twardą podeszwą w bok głowy. Ziemia pospieszy ła mu na spotkanie. Insty nkt podsunął mu my śl, by uciekać lub się nie podnosić, ale przecież Cezar na niego patrzy ł. Tak jak pretorianie, Lowa, Chamanca, Atlas i żołnierze, zarówno rzy mscy, jak i bry ty jscy... Wstał. Dziewczy na balansowała na ugięty ch kolanach, wciąż nie wy swobodziwszy rąk. – No chodź! – szy dziła. Dwaj pretorianie zaszli ją od ty łu, ale nim jej dotknęli, rozległ się głos Cezara: – Stać. A więc urządzili tu sobie igrzy ska, a z niego zrobili gladiatora. Wszy scy na niego patrzy li. Wiosna by ła młodsza od niego, by ła kobietą, ledwie wczoraj jeszcze dziewczy ną, a ręce miała związane za plecami. Nie wolno mu by ło tego przegrać. Wy sunął miecz z pochwy. Legioniści naokoło zaczęli gwizdać i buczeć, a on dopiero wtedy pojął, że wy grana za sprawą miecza będzie niemal taką samą klęską jak przegrana, natomiast porażka będzie klęską w zupełnie nowy m tego słowa znaczeniu. Miecz by ł mu więc po nic. Odrzucił go i wy ciągnął ręce przed siebie, rozcapierzając palce. Zatańczy ł na rozstawiony ch nogach. Widział kiedy ś, jak jeden genialny

gladiator zaczy na walkę wręcz w taki właśnie sposób. Mężczy zna pokonał przeciwnika uzbrojonego w sieć i trójząb, musiał więc wiedzieć, co robi. Ragnall zdawał sobie sprawę, że dziewczy na jest silna, ale za to on by ł cięższy, jeśli więc uda mu się wy korzy stać własną masę... Skoczy ł na nią. Wiosna odleciała na bok, jego palce chwy ciły powietrze, a jaja eksplodowały bólem. Upadł i znieruchomiał, trzęsąc się i roniąc łzy. Kopnęła go kolanem w krocze, nie mógł się ruszy ć. Ból by ł tak dotkliwy, że to aż niemożliwe, Ragnall nie mógł my śleć o niczy m inny m jak ty lko o ty m, że cierpi potworną mękę, ale nawet przez doby wający się ze ściśniętego gardła szloch i żałosny jęk sły szał rozbrzmiewający wokoło szy derczy śmiech. Otworzy ł oko ty lko po to, by zobaczy ć z bardzo bliska mknący w jego stronę metalowy czub buta. – Przy prowadźcie dziewczy nę przed oblicze Cezara! – rozległ się władczy głos generała. Który ś pretorianin złapał ją za ramię i przy wiódł do wodza, trzy mając na długość ramienia. Z nadgarstków i kostek Lowy kapała krew, a jednak zdołała posłać Wiośnie ciepły uśmiech – nie szalony wy szczerz skazańca, lecz taki, jakim dumna matka obdarza córkę. Kiedy puściła do niej oko, oczy Wiosny zaszły łzami i musiała zamrugać, nie mogąc otrzeć ich związany mi rękami. Pretorianin zatrzy mał się dwa kroki od Cezara, wciąż boleśnie ściskając jej biceps. Targnęła się w jego uścisku, by ł jednak piekielnie silny. – Rozetnijcie jej więzy – nakazał wódz. Wiosna usły szała sy k przecinanej cięciwy i poczuła, że ręce ma wolne. Młot Duga opadł na ziemię. Ragnall człapał w ich stronę, umorusany krwią ze złamanego nosa, podtrzy my wany przez dwóch pretorianów, którzy ze wszy stkich sił starali się nie parsknąć śmiechem. – Wiosno, jesteś nadzwy czajną młodą damą. Cezar nigdy nie widział, by ukrzy żowany człowiek się uśmiechał, a jednak ty dokonałaś niemożliwego: pokonując tego chłopca, sprawiłaś, że ty ch troje zapomniało o bólu. Cezar musi przy znać, że sam zaśmiał się raz czy dwa. Pojął jednak, że nigdy nie dasz się poskromić, a więc nie może powierzy ć ci tronu Bry tanii. Nie wolno ci też tu pozostać, gdy ż w twoich ży łach krąży buntownicza krew wojowniczki. Ale ponieważ rozbawiłaś Cezara, a przede wszy stkim oczarowałaś go w czasie swojego wesela w Rzy mie, Cezar ofiaruje ci wolność, zarówno od kajdan, jak i od małżeństwa. Opuścisz wy spę i nigdy już twoja noga nie postanie ani w Bry tanii, ani w żadnej innej rzy mskiej prowincji, inaczej spotka cię śmierć. Wiosna utkwiła wzrok w Chamance, Atlasie i Lowie. Widziała, że straszliwie cierpią. Czy powinna przy stać na słowa Cezara i po prostu odejść? Mogłaby zabrać Małego Duga i osiedlić się na Iru. A może powinna choć spróbować ocalić przy jaciół? Ty lko jak miałaby tego dokonać? Nawet gdy by nie stała dwa kroki od Cezara w otoczeniu legionistów, by łoby to prawie niemożliwe. – Co się zaś ty czy ciebie. – Wzrok Cezara spoczął na zmordowany m Ragnallu. – Król musi budzić respekt. Ty utraciłeś tę resztkę, która ci została, dlatego też nie zostaniesz królem Bry tanii. Ale ponieważ ciężko pracowałeś dla Cezara, pozostaniesz Rzy mianinem. Pozostaniesz też kawalerzy stą, który, jak każdy rzy mski oby watel, będzie mógł zarówno wspiąć się po szczeblach kariery, jak i stoczy ć się do ry nsztoka. Przetłumacz swojej żonie słowa Cezara. Ragnall obrzucił Wiosnę nienawistny m spojrzeniem. – Mówi tamto i owamto, coś tam o szlachetny m postępku, dorzucił, że będę świetny m królem i że zwraca ci wolność. Py ta, dokąd chcesz się udać.

– O, jak miło – odparła Wiosna. – Powiedz mu, proszę, żeby dał mi konia, a ja się zastanowię, dokąd pojadę. Gdy by m mogła dostać cztery, na wy padek, gdy by trzy się zmęczy ły, by łoby świetnie. Ragnall przeniósł wzrok na Cezara. – Przeklina cię, plwa na twoją hojność i żąda, by ś ukrzy żował ją u boku jej królowej. Cezar uniósł brwi na te słowa, a potem wy rzekł poważnie: – Dobrze więc. Powiedz jej, by zaczekała przy tamty ch. Wy, przy nieście jeszcze jeden krzy ż. – Kiwnął na dwóch pretorianów, którzy naty chmiast pobiegli wy pełnić rozkaz. Ragnall obrócił się do Wiosny : – Powiedział, że akurat w pobliżu wszy stkie konie są zajęte. Posłał tamty ch żołnierzy po cztery swoje najlepsze wierzchowce, a ciebie prosi, by ś zaczekała o, tam. – Wy konał gest w stronę krzy ży. – Jasna sprawa! – odpowiedziała Wiosna. Podniosła wzrok na ukrzy żowany ch i ruszy ła w ich stronę. Próbowali panować nad twarzami, siląc się na harde miny, ale widziała, że cierpią. Musi coś zrobić... ale co? Gdy by ty lko Cezar naprawdę posłał tamty ch pretorianów po cztery najlepsze konie. Lecz nawet wtedy... Gdy by podskoczy ła, sięgnęłaby do gwoździ w nogach, ale nigdy nie zdołałaby ich wy ciągnąć. A nawet gdy by jakoś udało jej się zdjąć całą trójkę z krzy ży, otaczała ją przecież osobista gwardia Cezara, o reszcie armii nie wspominając. Jeśli naty chmiast czegoś nie wy my śli, sama zaraz skończy na krzy żu. Jedy na nadzieja w ty m, że dzięki mściwości Ragnalla nie by ła już w centrum uwagi Cezara i inny ch. Usły szała, jak Cezar każe pretorianom jechać do fortu, zażądać, by otworzono wrota, oczy ścić warownię z Bry tów i znaleźć sy nka Lowy. – I Keelin też! – wrzasnęła Chamanca z krzy ża. – Istotnie, nie wy rządzajcie krzy wdy mamce imieniem Keelin i każcie jej zająć się dzieckiem. Wiosna ucieszy ła się, widząc, że chociaż ty le udało się Lowie wy negocjować i że Cezar dotrzy muje słowa. Wy rządził mnóstwo zła i bez wątpienia wy rządzi go więcej, ale najwy raźniej kieruje się jakąś rozumianą po swojemu moralnością. By ła to moralność egocentry cznego, fałszy wego hipokry ty, ale dobre i to. – Stop! – rozległ się znajomy Wiośnie, znienawidzony głos. Gdy wszy scy skupili wzrok na jego właścicielu, ona wy korzy stała nadarzającą się okazję i położy ła się na brzuchu za hałdą ziemi, którą wy kopano, by osadzić krzy że pionowo. Wy ściubiła nos ty lko na ty le, by zobaczy ć wspinającego się na wzniesienie Felixa w otoczeniu Skórzniaków i Żelaźniaków. – Felixie! – zawołał Cezar. – Ośmielasz się rozkazy wać pretorianom Cezara? – Felix się ośmiela – odparł druid. – Odtąd to Cezar będzie wy kony wał polecenia Felixa. – Bredzisz, Felixie – wy rzekł Cezar. – Pretorianie, zabijcie Ty tusa Poncjusza Felixa. Zanim pretorianie zdąży li ruszy ć palcem, Skórzniacy wpadli pomiędzy nich i zaszlachtowali wszy stkich w mgnieniu oka. Wiosna rozdziawiła usta. Ależ szy bcy ! O wiele szy bsi niż wtedy, nad rzeką, a już wówczas poruszali się bły skawicznie. Kilku stojący ch najbliżej legionistów rzuciło się do walki, ale zaraz zwarli się z nimi Żelaźniacy, którzy z taką łatwością i w tak ohy dny sposób porąbali ich na sztuki, że na ty ch kilku się skończy ło. Pancerne olbrzy my

poruszały się niemal tak prędko jak demony w skórzany ch kapturach. Na widok tego, co zostało z pokonany ch legionistów, pozostały m zabrakło odwagi – cofnęli się o kilka kroków na obrzeże wzgórza i oddzielili od demonów tarczami. – Wiosna, uciekaj, teraz – szepnęła z krzy ża Lowa. – Biegiem. Nie wy chy laj się. – Nigdzie nie idę bez ciebie! – zaoponowała dziewczy na, przy wierając ściślej do trawiastego podłoża. Gdy odważy ła się zerknąć ponad hałdą ziemi, zobaczy ła sześciu prominentny ch centurionów – po jedny m z każdego legionu – stojący ch pomiędzy Cezarem a demonami. Ragnall stał obok nich. Wy glądał jak przy padkowy przechodzień, który wszedł niechcący na scenę, gdzie dają przedstawienie bardowie. I tkwił tak z rozdziawiony mi ustami, próbując zrozumieć, co się, na Belenosa, dzieje, gdy publika śmiała się w głos. A potem, jakby nagle coś wy rwało go ze snu, schy lił się i podniósł młot Wiosny. Zostaw to! – wrzasnęła w my ślach. – Gdzie jest dziewczy na? – zapy tał Felix, stając na palcach i rozglądając się wokoło. Wiosna jeszcze bardziej przy warła do ziemi, jakby chciała się w niej zanurzy ć. Felix obrócił się ku Ragnallowi. – Gdzie ona jest, chłopcze?

Ragnall gapił się tępo, gdy stwory Felixa mordowały pretorianów i legionistów niczy m lisy buszujące wśród ogłupiały ch kurcząt. Ci w ciężkich zbrojach poruszali się tak szy bko, że jego wzrok nie nadążał, a ci w skórach by li jeszcze szy bsi. Gejzery krwi try skające z ran ich ofiar przy wiodły mu na my śl fontanny w teatrze Pompejusza. Pojął, że gapi się na druida z otwarty mi ustami, zamknął je więc. Zauważy ł leżący pod nogami młot Wiosny i schy lił się po niego. Wątpił, by wiele nim zwojował, ale upuścił miecz podczas walki z dziewczy ną, a cała sy tuacja wy glądała mu na jeden z ty ch momentów w ży ciu, kiedy lepiej mieć broń pod ręką. Felix krzy kiem nakazał potworom skupić się w okręgu wokół niego, Cezara i reszty dowódców. Kilkuset legionistów stłoczy ło się w pobliżu, ale żaden nie odważy ł się zaatakować. Jeszcze dalej inni prowadzili dokądś bry ty jskich jeńców. Jeśli nawet spostrzegli, co dzieje się na wzgórzu, wy kony wali powierzone im obowiązki, zamiast dołączać do tłumu gapiów, tak jak zrobiliby to bry ty jscy żołnierze. Oto jeden z wielu powodów, pomy ślał Ragnall z wy ższością, dla który ch Bry towie nigdy nie dorównają Rzy mianom. – Gdzie jest Wiosna? – powtórzy ł Felix głosem zaprawiony m zniecierpliwieniem. – Odpowiadaj, chłopcze! – Tak, jest... – zaczął niedoszły król Bry tów i spojrzał w stronę trzech krzy ży, gdzie widział ją ostatnio. Lowa, Atlas i Chamanca pokręcili złowróżbnie głowami, jedno groźniej od drugiego. Nawet teraz ośmielali się mu rozkazy wać. Wszy scy ciągle nim pomiatali. – By ła tam jeszcze przed chwilą, musiała gdzieś uciec. – Chłopak kłamie – powiedział Cezar. – Jest w bry ty jskim forcie. Uwolniłem ją i wy słałem

do fortu Saran. Ragnall już otworzy ł usta, by zaprzeczy ć, ale jakimś sposobem wy czuł, że generał mu zabrania, nawet na niego nie patrząc. No dobrze, Cezara może usłuchać. – Hmm – mruknął Felix. – A więc rozkaż swoim legionom przy puścić szturm na Saran. Chcę mieć tę dziewczy nę. – Nie. Bry towie się poddali. – Ale wrota są wciąż zamknięte, a dziewczy na może właśnie w ty m momencie uciekać ile sił w nogach. Rozkażesz żołnierzom zaatakować fort. – Odmawiam. – Ty. – Felix wskazał jednego z Zajęcy. – Zabij centurionów, a potem wsuń miecz na grubość palca w szy ję Cezara. – Poczekaj! – powiedział Cezar, gdy Zając rzucił się naprzód, a słońce bły snęło w uniesionej klindze. – Stać! – polecił druid. Skórzniak znieruchomiał. Dla jednego centuriona by ło już za późno – klęczał na ziemi, przy ciskając dłonie do rozpłatanego gardła. Krew lała mu się ciurkiem spomiędzy palców. Pozostali centurioni ani na krok nie ruszy li się z miejsca. – Wszy scy zaraz będziecie martwi, łącznie z tobą, o Cezarze, jeśli naty chmiast nie rozkażesz swoim żołnierzom zaatakować fortu. – Dajcie rozkaz do ataku – westchnął Cezar po chwili. Jeden z centurionów zszedł ze wzgórza i skierował się w stronę armii. Felix rozkazał stojącemu najbliżej Zającowi, by nie odstępował go na krok. Chwilę później zabrzmiała trąba. Dwa legiony najbliżej fortu zwróciły się twarzami do Saran i ruszy ły truchtem w jego stronę, unosząc tarcze. Skorpiony i katapulty wy strzeliły w ich kierunku, gdy ty lko znaleźli się w zasięgu; wielkie strzały i pociski zapalające przekreśliły niebo regularny mi łukami. Obrońcy może i się poddali, ale wciąż trwali w pogotowiu. Wkrótce w żółwich formacjach zaświeciły pokaźne wy rwy, które naty chmiast wy pełniły się żołnierzami. Okaleczone żółwie nie zwolniły tempa. Za nimi ustawiły się w rzędzie wozy z materiałami do usy pania rampy.

– Czy nie uzgodniliśmy, że uratujesz małego? – Dug siedział na hałdzie ziemi, za którą się schowała. – Sprawy się trochę pokomplikowały, nie sądzisz? – odszepnęła. Dug podniósł wzrok na Chamancę, Lowę i Atlasa, potem ogarnął nim skłębiony ch pod fortem Saran legionistów i na powrót zatrzy mał go na Lowie. Miała zamknięte oczy i dy szała przez zaciśnięte zęby, cierpiąc katusze i walcząc o oddech. Dug zmruży ł oczy. – Wiosno, musisz spieszy ć mu na ratunek. Naty chmiast.

– Jak? – Patrz, idzie tu koń. Wskakujże! Fakty cznie, w jej stronę szedł stępa wierzchowiec. Sierść miał zbroczoną krwią, ale wy dawał się zdrowy. Skubnął trawy, zupełnie jakby dwa kroki dalej nie stały potwory. Wiosna podjęła decy zję – wy skoczy ła z kry jówki i pobiegła do konia. – Tu jest! – dobiegł ją przechodzący w falset wrzask Ragnalla. – Brać ją! – wy krzy knął Felix. Łapy w skórzany ch rękawach oplotły ją, nim przeby ła połowę drogi do konia. Nie przestawała się szarpać, gdy Skórzniak poderwał ją z ziemi i ruszy ł przed oblicze Felixa. Nienawidziła by ć niesiona, a to już który ś raz dzisiaj. Do tego nikt nigdy nie niósł jej tam, gdzie chciała. – No proszę! – powiedział Felix, gdy Zając postawił ją na podłożu, nie odejmując rąk od jej ramion. – Wreszcie jesteś moja, ty i twoja magia! Wiosna przez moment stała jak słup soli, po czy m roześmiała mu się w twarz. – Nie ma we mnie ani kropli magii, ty idioto! Zwy czajowy uśmieszek druida przemienił się w żabi wy trzeszcz. – Jest, przecież masz jej pełno. – Nie mam, przy kro mi. Wy glądam, jakby m kłamała? Druid wwiercał się w nią wzrokiem, a z jej twarzy nie schodził uśmiech. Wy trzeszczy ł oczy, jego wargi rozwarły się nieznacznie. – Masz – wy krztusił po chwili. – Widziałem cię przecież w Maidun. – Widziałeś Duga Fokarza, a on umarł dwa lata temu. To z jego magii korzy stałam, ale zabiłam go, żeby stworzy ć wielką falę, która pochłonęła trzy armie, a wraz z nim umarła jego magia. – To ty stworzy łaś tę wielką falę? – Właściwie nie ja, ty lko Dug. To ostatnie, co zrobił w ży ciu. A teraz już go nie ma i jego magii też nie. Od kiedy umarł, nie poczułam ani iskierki. Naprawdę! Ty le razy chciałam z niej skorzy stać. Zrobiłaby m to choćby teraz, żeby wy sadzić w powietrze twoją brzy dką, ły są głowę. Ale nie mogę. Gdy by m fakty cznie by ła potężną druidką, za którą mnie bierzesz, to nie sądzisz, że wy korzy stałaby m swoją moc, żeby uciec? Albo żeby powstrzy mać rzy mską armię? Spójrz mi w oczy. Wiesz przecież, że nie kłamię. Felix raz jeszcze zajrzał jej w oczy. Pokręcił głową. – Nie, to nie może by ć prawda. Na tej wy spie bije jakieś potężne magiczne źródło. I jest gdzieś blisko. Wiem to na pewno. – Może i jest, ja tam się nie znam, ale ja nim na pewno nie jestem. A z ciebie jest głupiec. – Przez cały ten czas by łem w błędzie... – powiedział po chwili, rozczarowany. – No cóż – dodał, prostując się. – Odszukam je prędzej czy później. Gdy już cała wy spa znajdzie się pod moim butem, nie będzie to trudne. A ciebie, Wiosno, kopnął nie lada zaszczy t. Staniesz się pierwszą ofiarą moich poszukiwań. Sięgnął po miecz.

11 ROZDZIAŁ

L

owa mogła ty lko patrzeć, jak horda legionistów atakuje fort Saran. Obrońcy na murach odebrali atak Rzy mian jako sy gnał do wznowienia walki, ale niemal cała armia tkwiła już zakuta w łańcuchy, została ty lko garstka żołnierzy. To będzie krótka bitwa. Ból w jej nadgarstkach i kostkach jakby przy gasł. Tkwiące w jej ciele gwoździe wciąż przeszy wały ją bolesny mi spazmami, czuła silną potrzebę, by spuścić głowę i się rozpłakać, ale przy rzekła sobie, że tego nie zrobi. Powtarzała sobie, że dzięki tej ofierze ocali swoje dziecko. A potem inny głos w jej głowie powiedział, że to nieprawda i że ta ofiara to rezultat jej głupoty

i zawierzenia fałszy wy m krzy kom. Strumień my śli przerwał widok biegnącej do wierzchowca Wiosny. Przez chwilę zdawało się, że mała zdąży, ale wtedy zauważy ł ją Ragnall, a Skórzniak dopadł ją w okamgnieniu, szy bki jak bełt skorpiona. Lowa westchnęła tak ciężko, że poruszy ła przy szpiloną do krzy ża ręką i sy knęła z bólu. Jak wzdy chać, to spokojniej, poradziła sama sobie. Demon przy niósł dziewczy nę do Felixa. Nie sły szała, o czy m mówili, ale Wiosna wy dawała się wręcz radosna. Cezar z pretorianami i resztą oddziału kapturników stali za plecami druida. A nieco z boku dostrzegła Ragnalla. Wróciła my ślami do tej nocy w lasach siedem lat temu, gdy przeleciała go przy ognisku. Dlaczego to zrobiła? Czy naprawdę doprowadziło do tego magiczne ży czenie Wiosny ? To w ogóle możliwe? Lecz za każdy m razem, gdy spoczy wał na nim jej wzrok, wy dawało jej się to bardziej prawdopodobne. No bo z jakiego innego powodu miałaby pozwolić się dotknąć komuś takiemu? Zdrada, jakiej dopuściła się na Dugu, by ła jedną z rzeczy, który ch żałowała najbardziej na świecie, zaraz obok mordowania na rozkaz Zadara. Ale skoro posunęła się do tego wskutek magiczny ch machinacji Wiosny, to może spotka się z Dugiem w Zaświatach z sumieniem nieobciążony m poczuciem winy ? Wiosna śmiała się teraz z Felixa. To dobrze czy źle? I są te Zaświaty w końcu czy nie? Lowa od zawsze by ła zdania, że to mrzonka, a ludzi miała za zarozumiałe zwierzęta, które zwodzą same siebie, my śląc, że przedstawiają większą wartość od ślimaków czy wiewiórek. A potem odczuła na własnej skórze działanie magii, by ła świadkiem rzucania potężny ch czarów i Wiosennego Przy pły wu... Może więc ludzie fakty cznie by li kimś wy jątkowy m, może istnieli bogowie i może, kiedy krzy ż ją w końcu zabije, przebudzi się na jakiejś idy llicznej łące, gdzie będzie już na nią czekać Dug, jej siostra i matka... Coś poruszy ło się na wschodzie. Jacy ś jeźdźcy galopowali na przełaj przez jedy ny obszar krajobrazu, gdzie nie tłoczy li się legioniści. Zmierzali ku Felixowi, ten by ł jednak tak pochłonięty przesłuchaniem Wiosny, że ich nie zauważy ł. A Cezar owszem. Wy ciągnął dy skretnie rękę, by zwrócić uwagę centurionów na tuman kurzu w oddali, spowijający zbliżający ch się konny ch. Odsunęli się wstecz. Na czele jechała kobieta, za nią jeźdźcy, dalej dwaj czarni pretorianie i czterech łuczników w jaskrawy ch ubraniach. Gdy podjechali dość blisko, Lowa dostrzegła, że kobieta miała na sobie białą sukienkę, która nie zakry wała wiele więcej od koszuli, przepasaną pasem z wy sadzany m klejnotami szty letem na każdy m biodrze. Z lśniący mi włosami i nieskazitelnie czy sty m odzieniu wy glądała, jakby ty lko przebrała się za wojowniczkę. Aczkolwiek doby wający mieczy pretorianie i pozostała czwórka, która kierowała końmi za pomocą nóg, jako że ręce miała zajęte nakładaniem strzał na cięciwy, wy glądała na doświadczony ch wojowników. Wojowników, którzy przy by li zby t późno. Felix uniósł przeznaczone dla Wiosny ostrze. Kobieta na koniu krzy knęła coś po łacinie. Felix zamarł i obejrzał się, a strzały frunęły już w jego stronę. Jedna trafiła go w ramię i miecz upadł na ziemię. Potem zaatakowali ich jeźdźcy. Skórzniacy zwinnie odskoczy li, unikając śmiercionośny ch kopy t. Kobieta natarła na Felixa z dzikim okrzy kiem na ustach. Skórzniak trzy mający Wiosnę odepchnął dziewczy nę na bok i rzucił się naprzód, by go bronić. Ragnall spostrzegł zagrożenie w ostatniej chwili, by odskoczy ć. Wciąż ściskał w dłoniach młot Duga. Wiosna postanowiła wy korzy stać moment zamieszania i puściła się w stronę fortu, jak

ty lko mogła najprędzej. Przerażony Ragnall rzucił się w kierunku krzy ży. Obejrzał się przez ramię i zauważy ł Wiosnę. Naty chmiast za nią pobiegł, poprawiając dłoń na trzonku młota. Felix doszedł do siebie i również zobaczy ł biegnącą Wiosnę. Złapał Skórzniaka za kaptur, wskazał i krzy knął. Legionista podrzucił miecz i chwy cił za końcówkę ostrza, odgiął ramię i cisnął prosto w Wiosnę, niby nożem do rzucania. Ragnall dobiegł do dziewczy ny i skoczy ł, zamachnąwszy się młotem. Broń Skórzniaka trafiła go w sam środek pleców; miecz przeleciałby przez niego na wy lot, gdy by nie jelec. Padł, a głownia młota chy biła Wiosnę o włos. Dziewczy na okręciła się w pół kroku, wy rwała oręż z palców Ragnalla i pomknęła dalej. Młodzieniec wy ciągnął jeszcze rękę w jej stronę, jakby błagając, by się zatrzy mała, a potem zwalił się na ziemię. Ha! Dalej, Wiosno! – zawołała w my ślach Lowa, na moment zapominając o bólu, ogarnięta nadzieją. Uciekaj jak najdalej, mała. Nie oglądaj się za siebie. Felix wy wrzeszczał rozkazy i jego Skórzniacy rzucili się do ataku, z ty m od miecza na czele. W ty m samy m czasie Cezar i centurioni postanowili dać nogę, ale nie uszli paru kroków, gdy Felix wy dał kolejny rozkaz i otoczy li ich Żelaźni. Konni, którzy przy by li Wiośnie na ratunek, wdali się w nierówną walkę z goniący mi ją kapturnikami. Łucznicy zginęli niemal naty chmiast, ale pretorianie walczy li jak szaleni, spowalniając cały oddział poza naczelny m Skórzniakiem, który raptem odłączy ł się od pościgu. Kobieta ze szty letami ruszy ła w pogoń za nim, a Lowa zachodziła w głowę, kto to jest. Może nie wy glądała na żołnierza, ale królowa nigdy nie widziała szy bszego konia, a kobieta umiała znakomicie na nim jeździć. Dwaj pretorianie zostali powaleni na ziemię; jeden dostał pięścią w twarz, drugi oberwał płazem w głowę. Demony wznowiły pościg. Wiosna odbiła na pokaźny dy stans od oddziału, ale biegnącemu na przedzie Skórzniakowi brakowało do niej dosłownie dwóch kroków. Kobieta konno pędziła tuż za nim. Kapturnik rzucił się na Wiosnę, a w ty m samy m momencie tajemnicza Rzy mianka runęła na niego z końskiego grzbietu, dzierżąc szty let w każdej ręce. Oby dwa zagłębiły się w jego ciele po jelec. Kobieta i potwór przetoczy li się po ziemi, zbici w kłąb machający ch chaoty cznie kończy n. Demon zdołał wy doby ć ze swojego ciała jedną klingę i stanął nad kobietą, unosząc zakrwawione ostrze. Wtedy Lowa pojęła, że Wiosna stoi zaraz za nim. Wzięła zamach młotem i przy rżnęła nim demonowi w skroń. Skórzniak upadł, kobieta zerwała się na równe nogi, wy łuskała szty let z jego palców i wbiła go z mocą w kark, krzy cząc coś do dziewczy ny, a ta okręciła się i pobiegła do fortu. Czy też raczej ku Rzy mianom szy kujący m się do oblężenia. Tak trzy mać, Wiosna! – powtarzała w my ślach Lowa. Nie wiedziała, co dziewczy na zamierza, nie miała pojęcia, jak chce uciec, biegnąc prosto w gęstwę rzy mskich żołnierzy, lecz nawet pomimo tego, że z każdy m oddechem cały m jej ciałem targały spazmy bólu, wszy stkie nadzieje skupiała na Wiośnie i z całego serca błagała wszy stkich bogów, by mieli ją w opiece i wspomogli w jej wy siłkach. Ty mczasem Wiosna dosięgnęła ty lnej straży żółwiej formacji. Jej pole widzenia ograniczało się do zapełniający ch pole walki legionistów, zwrócony ch twarzami w stronę fortu i kry jący ch głowy pod wzniesiony mi pawężami. Skądś blisko dobiegł ją narastający świst. Pocisk zapalający z katapulty huknął o dach tarcz, a płonąca oliwa przesączy ła się przez szczeliny

między nimi, parząc skry ty ch pod spodem żołnierzy. Obejrzała się – Skórzniacy ją doganiali. By ło ty lko jedno wy jście. Wy biła się obiema nogami i wdrapała na platformę uniesiony ch tarcz. Jedna zachwiała się pod jej nogami, dziewczy na naty chmiast przeskoczy ła więc na następną i już leciała naprzód wielkimi susami, jakby skakała po krach w wezbranej po roztopach rzece, pły nąc wraz z prądem ku rosnącej w oczach przy sadzistej sy lwetce fortu. Nie mogła my śleć o niczy m inny m jak ty lko o ty m, by odnaleźć i ocalić Małego Duga. Zawładnęło ją to samo niezachwiane postanowienie co w dniu, gdy zginął jej ojciec, Zadar. Musiała dotrzeć do chłopca za wszelką cenę. Bełt skorpiona trafił żółwia kilka kroków od niej. Uchy liła się przed lecącą w powietrzu głową w rzy mskim hełmie i okrąży ła wy rwę, którą pozostawił w pawężowy m dachu olbrzy mi grot. Wiadro z płonącą oliwą buchnęło płomieniem kilka kroków na lewo, tarcza pod nią zapadła się jak kratka z gałązek przerzucona nad wilczy m dołem. Przez moment Wiosna tonęła w legionistach, lecz zanim który kolwiek oprzy tomniał z zaskoczenia – skończy ły im się pociski, że strzelają teraz swoimi kobietami? – wdrapała się z powrotem na skorupę żółwia i pobiegła dalej. Ły pnęła przez ramię i zobaczy ła, że zakapturzeni legioniści próbują biec jej śladem. Zostawiła ich w ty le, dy sponowała więc pewną przewagą. Przez tę krótką chwilę, gdy patrzy ła za siebie, dwaj Skórzniacy wpadli między szczeliny tarcz i ugrzęźli pośród hełmów i naramienników. By li od niej o wiele ciężsi. Dach tarcz rzy mskiego żółwia okazał się jedną z niewielu powierzchni, na który ch miała przewagę nad Skórzniakami. By ła już przy samy m forcie, gdy z nieba zaczął bić grad zabójczy ch strzał. W porę dotarła do usy panej przez Rzy mian rampy. By ła już prawie gotowa; legioniści wspinali się ku szczy towi palisady, kry jąc się pod tarczami. Gdy od zrębu palisady dzieliło ją raptem kilka kroków, strzała przebiła jej lewe ramię. – Borsucze jajca – sy knęła, nie przestając biec. Ramię ogarnął przeszy wający ból. Czuła się dziwnie, jakby ktoś przy kleił jej do ciała rękę z gliny. Nie mogła jej podnieść, dy ndała ty lko u ramienia w ry tm jej kroków. Nogi paliły ją z wy siłku, gdy pokony wała stromy dach tarcz. Legioniści na samy m przodzie nieśli przed sobą dziwacznie długą i wąską drewnianą dechę. Początkowo my ślała, że chronią się w ten sposób przed pociskami, ale z bliska zobaczy ła, że to most, który m mieli zamiar spiąć zewnętrzny i wewnętrzny mur fortu, by przedostać się po nim do środka. Dotarła na samo czoło formacji i zeskoczy ła z ostatniej tarczy pierwszego legionisty. Prosto w chmarę bry ty jskich strzał. Wiedziała, że to nie dla niej by ły przeznaczone, ale nie przeszkodzi im to w podziurawieniu jej jak rzeszoto. Przy najmniej dwie nowe utkwiły w jej ramieniu. To razem trzy. Jedna przebiła jej prawą nogę, kolejna wpiła się w brzuch, inna przeszła na wy lot przez policzek. Chwilę później do tej w brzuchu dołączy ła kolejna. I jeszcze jedna, ty m razem w pierś. Zakoły sała się na nogach jak ze słomy, przetoczy ła przez most. – To ja, Wiosna! – zdołała wy dusić. Obrońcy ją rozpoznali. Wpadła w czy jeś silne ramiona, które wciągnęły ją w maiduńskie szeregi, a potem wróciły do walki, ona zaś okręciła się z rozpędu na jednej nodze i, pozbawiona podpory, spadła z muru na ubity grunt warowni. Zabolało, poruszy ła się i zwinęła w kłębek.

12 ROZDZIAŁ

R

agnall czepiał się palcami wy stającej mu z piersi klingi. To nie jest rana z ty ch, które goją się do wesela, pomy ślał. Po wszy stkim, co przeży ł – po pogrzebie w Rzy mie, po torturach Hariego Wciska – nabrał przekonania, że będzie ży ł wiecznie, ale najwy raźniej nie: oto klinga w jego ciele, oto miecz, od którego umrze. Czy j to miecz? Jak się znalazł w jego piersi? Czy to czasem nie sen? Przecież to chy ba niemożliwe, my ślał, by m naprawdę umierał... Gdy legł na boku, widział jeszcze Felixa wy dzierającego się na Zająca, który wy doby wał strzałę z jego ręki. Cezar stał nieopodal, wodząc dookoła wzrokiem, jakby szukając luki w kordonie

pilnujący ch go demonów. Nie znajdzie żadnej, nie, kiedy pilnują go Żółwie. Generał wy dawał się nieco bardziej poruszony niż zwy kle, ale nawet nie w połowie tak bardzo, jak powinien. Sprawiał wrażenie nieco podenerwowanego, jakby szukał w tłumie na ulicy spóźniającego się znajomego. Za jego plecami ry sowały się ostro na tle nieba trzy krzy że, na który ch wisieli Lowa, Chamanca i Atlas. No cóż, ty le dobrego, pomy ślał. Przy pomniał sobie, co mówił mu Felix o śmierci na krzy żu – w jakich bólach i jak długo się umiera. Coś w jego wnętrzu chciało szczerze ży czy ć Lowie, by zdy chała w mękach przez cały najbliższy miesiąc, ale wtedy uprzy tomnił sobie, że wcale tego nie chce. A potem dobiegł go skądś głos matki. Czas do domu.

Lowa zobaczy ła, że na Wiosnę spadł deszcz strzał. – Wstrzy mać ogień... – próbowała krzy knąć do broniący ch fortu wojowników, ale z jej piersi wy doby ł się ty lko skrzek. Chciała spróbować wy rwać z drewna wielkie żelazne bretnale, który mi ją przy bito, ale nie mogła nawet ruszy ć palcem, a co dopiero ręką. Dostrzegła jak przez mgłę, że Wiosna dostała strzałą. Biegła dalej z dy ndającą u boku niewładną ręką, pokonując rząd tarcz za rzędem, prosto ku palisadzie fortu. Dźwigany przez Rzy mian prowizory czny most załomotał o pale, a Wiosna pokonała go i zniknęła jej z oczu. Pięciu Skórzniaków, którzy gnali za nią po tarczach, również dotarło do rampy, ale nie skorzy stali z niej, ty lko wskoczy li na ściany. Trzech z nich powaliły maiduńskie strzały, ale dwaj pozostali przedarli się do obozu i zaczęli przerzy nać się przez obrońców.

13 ROZDZIAŁ

N

o dajesz, nie jest z tobą tak źle – powiedział Dug. – Wstawaj. Nie tak źle? – Wy glądam jak jeżozwierz. Ty by ś nie wstał. – Pewnie nie, ale ja zawsze by łem leniwy, nie to co ty. Musisz wstać. – Borsuczy chuj by to strzelił... – wy mamrotała, gramoląc się na czworaki. Zagry zła zęby z bólu, gdy zahaczy ła sterczący mi z jej ciała strzałami o ziemię. Czy ten dzień nigdy się nie skończy ?

Wstała. I ujrzała świat w czerni i bieli. Rzeczy wistość dookoła niej wy glądała jak obracający się sennie wir rozmy wający ch się i zlewający ch ze sobą cieni. Na chwilę szarości zabarwiły się kolorem i zobaczy ła chatę. Na co jej chata? O co Dugowi chodziło? Dokąd miała teraz iść? Chata rozpły nęła się jej przed oczami, powróciły wirujące cienie, zachwiała się na nogach. – Szy bciej, nadchodzą! – popędził ją opiekun. Sam se szy bciej, odpy skowała w my ślach. Próbowała iść, ale przeszy ta strzałą noga ugięła się pod nią i dziewczy na upadła, wy rżnęła twarzą o ziemię, strzały wżarły się głębiej w jej umęczone ciało. Nie, nie, nie. Już po wszy stkim, już nie wstanie. Usły szała krzy k dziecka. Wy leciało jej z głowy imię kobiety, która się nim opiekowała. To by ła jedna z by ły ch kobiet jej ojca. Przy pomniała sobie. – Keelin! – krzy knęła wątle. Dźwignęła się na jedny m ramieniu i ujrzała sadzącego przez fort Skórzniaka, ale on jej nie widział. Ale krety n, pomy ślała. Wtedy ją dostrzegł. Oj... Poszukała Duga wzrokiem, lecz nie znalazła. Skórzniak pomknął w jej stronę, krzy cząc i kiwając na kogoś. Chy ba na któregoś z kamratów, domy śliła się. – Wiosna! To Keelin z Mały m Dugiem na rękach. – Postaw Duga na ziemi – udało jej się wy mówić. Keelin uniosła brew i przy cisnęła dziecko do piersi. Wiosna nie mogła jej za to winić; sama pewnie nie oddałaby dziecka umierającej, zbroczonej krwią dziewczy nie, która wy gląda jak poduszeczka na igły. – Zrób, co mówię! – dodała głośniej. Dug emocjonował się na rękach opiekunki, krzy czał i wy ry wał się z jej uścisku, wy ciągając ku Wiośnie pulchną dłoń. – Skoro chcesz... – powiedziała mamka, stawiając go na ziemi. Skórzniak odepchnął ją na bok, a Wiosna wzięła chłopca w objęcia. I wtedy czas stanął w miejscu. Mały Dug się uśmiechnął. A z jej oczu patrzy ł na nią Duży Dug. Dziecko promieniało, strzały rozpuściły się w ciele Wiosny, jej rany zasklepiły, a ona uniosła się z ziemi, nie wy puszczając z rąk uśmiechniętego do niej chłopca. Skórzniak skoczy ł w jej stronę. Tak... wolno... Otoczy wszy chłopca ramieniem, wskazała demona palcem. Stwór obrócił się w py ł i opadł na ziemię jak deszcz migocący ch kropelek. Fort wokoło – chaty, kuźnie, spichrze i same mury – lśnił wspaniały m, złoty m światłem. Wiosna pojęła, że promienieje ono od niej i dziecka. Drugi Skórzniak biegł, jakby brodził po kolana w bagnie. Przesunęła palec z jego stronę. Jego głowa okręciła się na ramionach i odpadła od ciała w gejzerze krwi. Dry fowała coraz wy żej w powietrze. Maiduńscy obrońcy obrócili się w stronę Wiosny, zwabieni światłem, tak ostry m, że przy słaniali oczy rękami. Skry ci za tarczami legioniści parli ślepo naprzód. Gdy Wiosna wskazała ich palcem, polecieli w ty ł, jakby zmy ła ich wielka fala.

Jej wzrok przy ciągnęły trzy krzy że na wzgórzu. Widziała je z najdrobniejszy mi szczegółami, jakby patrzy ła raptem z dziesięciu kroków. Atlas, Chamanca, Felix i wszy scy pozostali gapili się na nią z otwarty mi ustami, gdy unosiła się coraz wy żej i wy żej, niczy m liść niesiony wiatrem. Na twarz opanowanego Cezara wy pły nął ledwie cień zmieszania, jakby nie by ła niczy m więcej, jak ty lko wy jątkowo dorodny m gołębiem, którego nie widuje się co dzień. Ragnall nie ży ł. A Lowa? Na jej twarzy widniał uśmiech.

Chamance nie przy padło do gustu całe to ukrzy żowanie. By ło tak bolesne, że aż męczące. Ucieszy ła się więc, mogąc zapomnieć na chwilę o cierpieniu i skupić my śli na biegnącej po tarczach Wiośnie. Nie widziała w ty m sensu, ale fajnie by ło popatrzeć. A potem z fortu uniosło się światło, które swoim blaskiem przy ćmiewało słońce, ale w który m jakimś sposobem dostrzegła Wiosnę z Mały m Dugiem na rękach. Lowa uśmiechała się. Czy żby rozumiała, co się dzieje? Atlas z pewnością nie miał pojęcia – wy wnioskowała to z jego rozdziawiony ch do granic możliwości ust. Jednak jeśli jakimś cudem wy jdą z tego cało, na pewno jutro będzie się zarzekał, że wszy stko rozumiał i niczemu się nie dziwił.

Wiosna wy celowała palec w Lowę. Znad palisady wy strzelił promień światła i trafił królową w pierś. Targnęła głową, a potem opadła na rozciągnięty ch ramionach, jakby umarła. Żelazne gwoździe w jej nadgarstkach i kostkach stopiły się, główki odgięły do ty łu i szare żelazo rozlało się po ciele Lowy, otulając jej członki, korpus i głowę. Wkrótce cała by ła pokry ta żelazem. Cała stała się żelazem. Żelazna królowa spadła z krzy ża na ziemię. Wszy scy cofnęli się i wlepili w nią wzrok, a ona podniosła swój łuk i strzały z miejsca, gdzie złoży ła je u stóp Cezara. Metal spły nął z jej ciała i pokry ł oręż.

Chamanca wróciła wzrokiem do Wiosny w ty m samy m momencie, gdy drugi promień trafił ją w pierś. Oślepła na kilka chwil, a gdy przejrzała na oczy, widziała wy raźniej niż kiedy kolwiek. Ból zniknął naty chmiast. Poczuła, że gwoździe miękną i rozpły wają się po jej ciele, wnikają do środka i obdarzają mocą ty siąckroć potężniejszą od krwi. Spadając na ziemię, dosły szała głos Felixa: – Brać ich! Atlas wy lądował jednocześnie z nią, również otulony żelazem. O tak, pomy ślała. Chodźcie i nas weźcie. Kuszy ta ruszy ł po topór. Zauważy ł biegnącego ku Lowie Żelaznego, który wy dawał się wolny jak lodowiec w porównaniu z jej magiczną prędkością. Lowa napięła żelazny łuk i strzeliła. Pocisk trafił demona w mostek i przeszedł na wy lot, druzgocząc pancerz. Jego klatka piersiowa zapadła się do środka i wy pry snęła z dziury wy lotowej w jego plecach, obry zgując ziemię i legionistów flakami, kawałkami kości i żelazny mi odpry skami. Atlas ujął topór w momencie, gdy pancerny demon nad nim składał się do ciosu. Żelazo popły nęło wzdłuż sty liska, wniknęło weń i spoiło się z głownią. Kuszy ta z łatwością uchy lił się przed klingą i rąbnął toporem na odlew. Ostrze zetknęło się z grubą metalową pły tą na udzie Żelaznego i weszło weń, jakby pancerz przeżarła rdza, a potem wy szło przez opancerzone ramię. Część klatki piersiowej z głową i ręką zsunęła się z reszty ciała, wy pły nęły flaki i krew. Drugi żelazny gigant ruszy ł na Atlasa, ale strzała z łuku Lowy rozwaliła go na kawałki. Kuszy ta rozejrzał się za kolejny m diabłem do zabicia. Chamanca pisnęła z radości, gdy podniosła z ziemi cep bojowy i krótki miecz. Żelazo wy pełniło jedno i drugie. Ty le mocy ! Nigdy nie czuła się do tego stopnia wy pełniona energią, nie my ślała, że to w ogóle możliwe. Oto siła samej ziemi i skry ty ch w niej skał – teraz pły nąca w jej ży łach. Rozejrzała się wokoło. Lowa i Atlas mordowali Żelazny ch. Skórzani nie włączali się do boju, ty lko utworzy li zwarty kordon wokół Felixa. Ibery jka wy krzy wiła usta w uśmiechu i ruszy ła ku niemu dumny m krokiem. Ależ wspaniale musi wy glądać, na Fennel. Skórzniacy runęli na nią. Uchy liła się przed pierwszy m mieczem i rąbnęła demona kiścieniem w ty ł głowy z taką mocą i prędkością, że buchnęły w powietrze pokruszone kręgi i zęby, porwane ży ły i arterie, stłuczona na miazgę tchawica i języ k. Opadli ją dwaj kolejni, śmigając w powietrzu mieczami. Ty m razem widziała ich wy raźnie. Znała ich ruchy, jakby rozmawiali o nich ty godniami, a teraz po raz pięćdziesiąty demonstrowali je w zwolniony m tempie. Odsunęła się, unikając pchnięć, wy rzuciła własną broń w powietrze, złapała demony za prawe nadgarstki i zmiażdży ła je palcami, a następnie wraziła im w serca ich własne ostrza. Odepchnęła trupy, cofnęła się o krok i porwała z powietrza miecz i cep. – Ha! – krzy knęła triumfalnie. Trzej gry zą piach, jeszcze czterech. O tak, pomy ślała. Pobiegła i rzuciła się między nich, wirując jak tornado.

Lowa wy celowała w ostatniego Żelaznego, ale opuściła łuk, gdy zobaczy ła, że Atlas także wziął go na cel. Kuszy ta wy bił się potężnie i łupnął go toporem oburącz z góry na dół. Głownia wżarła się w metal i zatrzy mała dopiero na miednicy. Pierś i brzuch stwora otworzy ły się, try snęła krew, a wątpia wy pełzły na zewnątrz i plasnęły o ziemię. Wilgotne i śliskie, budziły skojarzenie z wy grzewającą się na słońcu plątaniną węży. Chamanca kończy ła dobijać ostatniego pokonanego kapturnika. Nie zawracała sobie głowy bronią, po prostu łomotała go pięściami po klatce piersiowej, a on się cofał. Skórzany pancerz wy trzy my wał kanonadę ciosów żelazny ch pięści, ale Lowa sły szała, jak okry te nim żebra pękają, wiedziała też, że razy miażdżą płuca i serce. Ibery jka zrobiła krok wstecz, podskoczy ła i obiema stopami kopnęła Skórzniaka w klatkę piersiową. Osunął się z plaskiem na ziemię jak wór zabity ch ry b.

To by by ło na ty le, pomy ślała Lowa. Rozejrzała się za Felixem i zobaczy ła go biegnącego ku legionistom, którzy wwiercali się w nią nieprzy tomny m wzrokiem. Chamanca opowiedziała jej, co się wy darzy ło na murze w Wesont, gdzie została pojmana przez Cezara, wiedziała więc, że druid poderżnął wówczas gardło pretorianinowi, żeby zawładnąć jego mocą. Odgadła, że teraz planuje uczy nić to samo. Ale nie martwiła się ty m. Czuła się dość silna, by zmierzy ć się z cały m legionem obdarzony ch magiczną energią Felixów. – Chamanca, Atlas, upewnijcie się, że Cezar zostanie, gdzie jest – poleciła i ruszy ła w ślad za druidem, gotowa rozprawić się z nim raz na zawsze. Nie będzie musiała gonić go zby t długo. Legioniści obalili go na ziemię ciosami tarcz. Podeszła niespiesznie do wijącego się na ziemi druida i przy cisnęła go do ziemi ułożoną na grdy ce żelazną stopą. Oczy Felixa prześlizgnęły się po żelaznej nodze na korpus, aż do żelaznej twarzy, z której spoglądały na niego żelazne oczy. Jego Zające i Żółwie zostali zniszczeni, a teraz Lowa zdepcze mu krtań. Zamknął oczy i czekał. A potem otworzy ł. Żelazna królowa spoglądała na niego spokojnie i dociekliwie, jak dziecko wpatrzone w kamienisty staw. Kątem oka widział gapiący ch się na nich legionistów. A za Lową dostrzegł zmierzającą w ich stronę znajomą postać o rozkoły sany ch biodrach. – Lowo – wy rzekła, a jej głos brzmiał jak echo odległego dzwonu. – Odstąp mi go. Królowa odjęła stopę, a Chamanca wpiła mu pięść we włosy i podźwignęła go z ziemi. Gdy stanął na nogach, jej dłoń przeniosła się na jego gardło, a żelazne palce zacisnęły tak mocno, że ledwie oddy chał. – Pamiętasz wszy stkie dzieci, które zabiłeś, kiedy służy łeś Zadarowi? Ależ z niej hipokry tka, pomy ślał.

– Jesteś jeszcze gorsza ode mnie – skrzeknął. – Pijesz krew. Moją też będziesz pić? Chamanca zaprzeczy ła ruchem głowy. – Twoja krew jest mi wstrętna – sy knęła jadowicie. – To za wszy stkie bry ty jskie dzieci, padalcu. Chwy ciła drugą dłonią łokieć druida i ścisnęła. Trzasnęły kości, krew wy pły nęła spomiędzy jej palców. Zawy ł. Nie mógł zrobić nic więcej. Ból by ł nie do zniesienia. – A to – podjęła – za dziewczy nkę imieniem Jesień. Felix ją pamiętał. Córka kulawego kowala. Zasługiwał na karę za to, co jej zrobił. I ją otrzy mał. Chamanca kucnęła, ujęła go za kolano i zmiażdży ła. Upadł, a potem wrzeszczał, wrzeszczał i wrzeszczał, ledwie świadomy tego, że Ibery jka wlecze go gdzieś za jedy ną sprawną kończy nę. Ciekawe, przy szło mu na my śl, dokąd.

14 ROZDZIAŁ

L

owa nawet nie podejrzewała Chamanki o taką wy obraźnię, ale by ła za nią wdzięczna. Kara, którą sama obmy śliła dla Felixa, nie by ła nawet w połowie tak wy my ślna. Chamanca nie spieszy ła się i wzbiła się na wy ży ny pomy słowości i okrucieństwa, nawet wedle własnej miary. Co prawda Lowę zemdliło tak bardzo, że w pewny m momencie musiała się odwrócić, a ci z legionistów, którzy popełnili ten błąd, że wciąż patrzy li, zwy miotowali wszy stkie posiłki z ostatniego ty godnia. Jednocześnie królowa miała pewność, że nikt z obserwatorów nie wątpił, że Felix zasłuży ł sobie na wszy stko, co mu zrobiła Ibery jka, i na o wiele więcej.

Gdy Chamanca skończy ła kaźń i zaczęła wy cierać trawą krew, drobiny kości i mózgu z rąk, Lowa podąży ła wzrokiem do stojącego obok Atlasa Juliusza Cezara. Wzrok generała utkwiony by ł w czy mś za jej plecami, wy soko na niebie. W Wiośnie, która unosiła się w powietrzu w ich stronę z Mały m Dugiem w ramionach. Chłopiec się uśmiechał. Wiosna wy lądowała lekko na wzgórzu. Lowa poczuła, że żelazo spły wa z jej ciała i wsiąka w ziemię, wraca do swojej kamiennej ojczy zny pod jej stopami. Dziewczy na zbliży ła się do królowej, prowadząc Małego Duga za rękę. Chłopczy k wy ciągnął ręce do Lowy, a ta wzięła go w ramiona i mocno przy tuliła. Zarzucił jej rączki na szy ję i zatopił w niej twarz. Zrobiła głęboki wdech. Pachniał ciepłem i miłością – tak samo jak duży Dug. Postawiła chłopca na ziemi i spojrzała na Wiosnę. – Popilnujesz go jeszcze chwilę? Mam coś do zrobienia. Podeszła do Atlasa stojącego obok Cezara. Chamanca i Wiosna ruszy ły za nią. Po drodze minęła kobietę i dwóch czarno odziany ch Rzy mian, którzy pomogli ocalić Wiosnę. Wszy scy troje by li posiniaczeni i poobijani, ale uśmiechnięci. Dobrze, że przeży li starcie z demonami. Odwzajemniła uśmiech i skinęła im głową z szacunkiem, chcąc chociaż w ten sposób wy razić wdzięczność. Cezar spoglądał na nich ze spokojem. – Cofam kapitulację – oświadczy ła królowa Bry tów. Atlas przełoży ł, Cezar odpowiedział, a Atlas rzekł: – Zastanawia się, czy kapitulację można cofnąć. – Powiedz mu, że to moja wy spa i to ja decy duję, co można, a czego nie można. Poza ty m to przecież Rzy mianie wznowili bitwę. Jak więc mówiłam: cofam kapitulację. I żądam, by to on poddał się mnie. Atlas wy konał polecenie. Cezar skinął głową i mówił przez dłuższy czas. – Przeprasza za zachowanie swojego druida – powiedział Kuszy ta, gdy generał umilkł. – Mówi, że nie widzi powodu, dla którego miałby się poddać. Większość twojej armii jest w łańcuchach, a nawet jeśliby ją uwolnić, Rzy mianie wciąż przewy ższają was liczebnie. – Widział, co potrafi moja druidka. Czy chce, by m zabiła wszy stkich jego legionistów, czy może woli zabrać ich do domu? Nie musi poddawać się formalnie, ale musi obiecać, że w ty m miesiącu wy niesie się z Bry tanii wraz ze swoimi legionami. – Lowa odwróciła się do Wiosny. – Kim są ci troje, którzy uratowali cię przed Felixem? – To Tercjusz, Ferrandus i Klodia Metelli. Legioniści z elitarnej gwardii Cezara i... Klodia. – Dobrze. Cezar ma zostawić jeden legion w Bry tanii na dwa lata. Jego zadaniem będzie uprzątnąć bałagan, którego narobił. Jeśli ta trójka wy razi zgodę, dowództwo nad legionem zostanie powierzone Klodii Metelli, a jej zastępcami zostaną Tercjusz i Ferrandus. A teraz najważniejsze: przez najbliższe sto lat żadny m inny m Rzy mianom nie wolno będzie postawić stopy w Bry tanii. Jeśli zakaz zostanie złamany, bry ty jscy druidzi zabiją wszy stkich z rodziny Cezara. – Dlaczego jeszcze go nie zabiliśmy ? – spy tała Chamanca. – Dopuszczał się okrucieństw i będzie to robił dalej, jeśli go puścisz. – Może i jest skurwielem – przy znała Lowa – ale intuicja podpowiada mi, że to skurwiel godny zaufania. My ślę, że zabierze stąd ludzi i nie złamie danego słowa. – A dlaczego akurat sto lat?

– Bo „nigdy ” nic nie znaczy. Prędzej zgodzi się na „sto lat”. A jeśli Bry tania nie wy ciągnie wniosków i nie przy gotuje się na odparcie najeźdźców, to będzie oznaczało, że zasługuje na to, by zostać podbita. Atlas, przetłumacz, proszę. Ale bez końcówki. – Mogę ja? – poprosiła Wiosna. – A umiesz? – Tak. – W takim razie nie krępuj się. Wiosna przemówiła pewnie w języ ku, który brzmiał w uszach Lowy jak pły nna łacina. Cezar z początku zdradził się ze zdziwieniem, potem słuchał uprzejmie, a później przemówił i zadał py tanie Klodii, Ferrandusowi i Tercjuszowi, którzy następnie zgodzili się skinieniem głowy. – Zgadza się na wszy stko pod dwoma warunkami – powiedziała Wiosna. – Pierwszy jest najłatwiejszy : opisze historię podboju. Sły szałam, jak on „opisuje”, wy my śla i ty le. Poza ty m chce, by ś ani ty, ani nikt z twoich poddany ch nie pojechał do Rzy mu, by zaprzeczy ć jego wersji. – Niech mu będzie. A drugi warunek? – Zostawi legion, jak każesz, ale pod warunkiem, że uzbiera go z ochotników, w miarę możliwości, i że jego ludzie będą dobrze traktowani. Żąda też, by po dwóch latach poby tu na wy spie ci ochotnicy otrzy mali ziemię i osiedlili się tu na stałe. Chy ba nie chce, by wrócili do Rzy mu z inną wersją opowieści o inwazji. Lowa zgodziła się, zauważając ku swojej radości, że rok spędzony w Rzy mie wy szedł dziewczy nie na dobre. Wy dawała się pewniejsza siebie i co najważniejsze, nie zachowy wała się już, jakby jej nienawidziła.

Pierwszy warunek Cezara zupełnie jej nie obchodził – może opowiadać w Rzy mie, co mu się ży wnie podoba, by leby odpierdolił się od Bry tanii na sto lat. Drugi nawet jej odpowiadał. Wiosenny Przy pły w zabił wielu Dumnończy ków i Murkan, głównie mężczy zn, znajdzie więc zastosowanie dla ty ch pięciu ty sięcy legionistów. Każe Wiośnie, Atlasowi, Klodii i dwóm pretorianom sprawdzić Rzy mian, a ty ch budzący ch zastrzeżenia wy śle na Iru, ale o ty m Cezar nie musi wiedzieć. – Powiedz, że wy rażam zgodę. Wiosna przetłumaczy ła, Cezar skinął głową i bez słowa wy ciągnął dłoń do Lowy, a ona podała mu swoją. On uścisnął jej łokieć, a ona jego, potrząsnęli. Lowa rozejrzała się wokoło. Chamanca trzy mała Atlasa za rękę. Afry kańczy k patrzy ł jej w oczy z nieczęsty m na jego pokry tej bliznami twarzy półuśmiechem. Królowa miała wrażenie, jakby nie przestała uciekać od dnia, kiedy przy ozdobiła jego twarz tą szramą. Może teraz znajdzie czas, żeby usiąść na trochę, popatrzeć, jak rośnie jej sy n, i nauczy ć go, by unikał ludzi pokroju Zadara. I chy ba jej pokroju również.

Jakby na potwierdzenie jej słów Mały Dug podbiegł do niej z wy ciągnięty mi ramionami, domagając się, by wzięła go na ręce. Podniosła malca, a on zakwilił z radości. Wiosna promieniała uśmiechem. – Co teraz zrobisz? – zwróciła się do niej Lowa. – Pomy ślałam, że może wrócę na jakiś czas do Maidun i pomogę ci wszy stko ogarnąć. Jeśli nie masz nic przeciwko... – Absolutnie nie mam nic przeciwko. „Na jakiś czas”, mówisz? – Tak. Widziałam Rzy m i widziałam Galię. Podobało mi się, ty lko wszędzie by ło pełno Rzy mian. Chcę zobaczy ć, co jest w drugim kierunku.

E PILOG

C

ezar opuścił Bry tanię kilka ty godni później, jak kazała mu Lowa, i zostawił na wy spie jeden legion. Napisał w swoich pamiętnikach, że przeprawił się do Bry tanii z pięcioma legionami, zwy cięży ł we wszy stkich bitwach i wrócił do Galii z zakładnikami i obiecany m try butem. Ale w rzeczy wistości żaden zakładnik nie przekroczy ł Kanału i nie zapłacono żadnego try butu. Mimo to tej zimy ogłoszono w Rzy mie na cześć Cezara, który powrócił wreszcie ze swojej najwspanialszej wy prawy, dwudziestodniowe święto. Po roku 54 p.n.e. rzy mska noga nie postała w Bry tanii przez dziewięćdziesiąt siedem lat. Jakoś nie zdołali dobić do pełnej setki.

Ko niec

NOTA HISTORYCZNA

J

eśli nie jesteście z ty ch, co czy tają ostatnie strony książek, na wy padek gdy by ście umarli przed zakończeniem lektury, pragnę wam serdecznie pogratulować – właśnie ukończy liście ostatni tom try logii „Czas żelaza”. Mam nadzieję, że wam się spodobała. A jeśli nie, i mimo wszy stko dobrnęliście do końca, to najwidoczniej macie masochisty czne skłonności i winić możecie ty lko siebie. W chwili, gdy siedzę przy biurku i piszę te słowa, jest 2 kwietnia 2015 roku. „Żelazna wojna” trafi do księgarń za dwa ty godnie, a „Tron z żelaza”, który właśnie kończę, za jakieś pół roku. (Prawdopodobnie. Przy szłość jest jeszcze mniej pewna od przeszłości). Nie wiem, co napiszę po ukończeniu try logii. Mam kilka mętny ch pomy słów, a kilka z nich uwzględnia postacie z „Czasu żelaza”. Jeśli chcecie trzy mać rękę na pulsie, dopiszcie się do newslettera na www.guswatson.com. Jeśli natomiast chcecie mi powiedzieć, co powinienem teraz napisać, znajdziecie mnie na Twitterze: @GusWatson. Ty le wstępu, a skoro ty tuł tej sekcji to „Nota history czna”, może czas przejść do historii. W podobny ch notach na końcu dwóch poprzednich książek poruszy łem główne kwestie związane z warstwą history czną powieści i pewnie gadałem jak najęty o ty m, że moim zdaniem pamiętniki Cezara zostały sfabry kowane i że to mało prawdopodobne, by dwukrotnie przeprawił się przez Kanał z dwoma wielkimi armiami ty lko po to, by powrócić do Galii po kilku miesiącach. Jeśli chcecie poczy tać o samej epoce, w „Żelaznej wojnie” zamieściłem stosowną bibliografię. Tutaj pragnę się skupić na ty m, w który ch punktach „Tron z żelaza” jest zgodny z oficjalną wersją historii, a w który ch nie.

B RYTOWIE I WSZYSTKO,

CO BRYTYJSKIE

Niewiele wiemy o Bry tach ży jący ch w epoce żelaza, ale trzy małem się jak najwierniej znany ch nam informacji. Chaty, forty, ubrania i ty m podobne przedmioty i sprzęty, który ch znajdziecie od groma na kartach try logii, zostały opisane zgodnie z wiedzą archeologiczną. Te zaś bronie i sprzęty, które wy my śliłem – łuk Lowy, kotwice anty żółwiowe, wielopiętrowe chaty, wielkie wozy z psami bojowy mi – ty lko mogły by zaistnieć w tamty ch czasach. Wszy stkie bry ty jskie postacie i plemiona są owocem mojej wy obraźni (no, prawie – jeśli spojrzy cie na mapę, znajdziecie krainę o nazwie Dumnonia, ale to wszy stko). Niemal na pewno ży ło w Bry tanii wielu druidów, ale nie mamy pojęcia, czy m się właściwie zajmowali.

T URY

Tur to wy marły już gatunek wielkiej krowy. Ostatni padł w Polsce w roku 1627. Wedle oficjalnej wiedzy tury wy ginęły w Bry tanii ty siąc lat przed wy darzeniami opisany mi w „Czasie żelaza”, lecz właściwie kto wie, czy jakieś osobniki nie uchowały się w kniejach do roku 54 p.n.e. Brak dowodów nie znaczy, że coś nie miało miejsca (patrz: Liczby ).

L ICZBY

Cezar pisał, że w roku 55 p.n.e. pokonał Kanał z dwoma legionami (dziesięć ty sięcy chłopa), a rok później, w 54 roku p.n.e., z pięcioma (dwadzieścia pięć ty sięcy ). Wątpliwe, jeśli pamięta się o Wilhelmie Zdoby wcy, który dokonał inwazji w roku 1066 n.e., dy sponując najwy żej siedmioma ty siącami żołnierzy, i któremu udało się zawładnąć Bry tanią. Jeśli chodzi o liczbę okrętów biorący ch udział w obu inwazjach, ściśle polegałem na zapiskach Cezara, ale w przy padku drugiej dodałem jeden legion – ten, który na żądanie Lowy został na wy spie po zakończeniu wojny (i o który m Cezar nie wspomniał w swoich pamiętnikach). Mogliby ście spy tać, czy mamy jakieś inne dowody – na przy kład natury archeologicznej. Co mówią naukowcy o rozmiarach rzy mskiej armii? Może na podstawie informacji zdoby ty ch podczas wy kopalisk na terenach dawny ch obozów mogliby śmy... Pozwólcie, że wejdę wam w zdanie. Archeologowie nie znaleźli żadny ch fizy czny ch

dowodów ani na jedną, ani na drugą inwazję Cezara na Bry tanię w latach 55 i 54 p.n.e. Ciekawe, co? Ani jednej tarczy, ani deski z łodzi, nawet jednego grota pilum, ani jednego pojemnika po sałatce rzy mskiej. O najazdach Rzy mian na Bry tanię wspominają i inni imperialni history cy, lecz szczegółowe informacje na ich temat czerpiemy z pamiętników Cezara.

L UD RZYMSKI

Większość opisany ch przeze mnie Rzy mian istniała naprawdę. Młodszy brat Cy cerona by ł znany m w Rzy mie kutafonem, który nienawidził swojej żony Pomponii i naprawdę wrzucił kogoś do rzeki w worku z wężami. Kornelia Metella by ła żoną Publiusza Licy niusza Krassusa, sły nęła z urody i ładnie grała na lirze. Publiusz Licy niusz Krassus nie pojawia się już w książce po weselu Ragnalla i Wiosny. Jest ku temu ważki i (tak my ślę) ciekawy powód. Wy googlujcie go i sami się przekonajcie. Klodia Metelli by ła znaną w Rzy mie lwicą salonową, ale nie ma żadny ch dowodów na to, że zabrała się do Bry tanii wraz z Cezarem. Jedy ny mi Rzy mianami, który ch zmy śliłem od początku do końca, są: druid Felix, dwaj pretorianie Tercjusz i Ferrandus oraz tamten Rzy mianin, którego Wiosna py tała o drogę. Warto dodać, że Ferrandus jest jedy ną postacią wzorowaną na osobie ży jącej w czasach nowoży tny ch. By ł to Luc Ferrand, mój przy jaciel, który zmarł w sty czniu 2014 roku. Wy my śliłem więc Ferrandusa, by oddać mu hołd, a nie dlatego, że martwi nie wnoszą pozwów do sądu.

SŁONIE

Pamiętniki Cezara milczą o słoniach. Pewien późniejszy history k rzy mski wspomina o jedny m.

D EMONY

Jak już wspomniałem, wielu ludzi twierdzi, że w kilka lat po wy darzeniach opisany ch w „Czasie żelaza” pojawił się jeden facet, który przy wracał ludzi do ży cia, zmieniał wodę w wino i tak dalej. Czy nie twierdzą więc, że ży li wówczas ludzie potrafiący władać magią? Wy daje mi się, że gdy by zły druid wy korzy stał magię do stworzenia potężny ch, zmutowany ch maszy n do zabijania, to by łaby to jedna z ty ch rzeczy, o który ch Cezar za nic nie wspomniałby w swoich pamiętnikach.

P ODZIĘKOWANIA

C

hwała niechaj będzie żonie mej, Nicoli. Odkąd półtora roku temu urodził nam się sy n Charlie, ży liśmy jak pustelnicy : w ty godniu opuszczaliśmy dom wy łącznie z okazji przy musowy ch spotkań towarzy skich, w weekendy zaś jeździliśmy na wy cieczki do zoo lub oceanarium, do wesoły ch miasteczek i do parków, na place zabaw i ty m podobne. Nicola znosiła więc moje marudzenie spod znaku: „Och, jakże ciężko by ć pisarzem”, nie mówiąc nigdy, że by cie jedną z najlepszy ch bry ty jskich specjalistek od finansów jest jednak nieco cięższe i że cała moja pisanina do betka i dziecinada w porównaniu z poważny mi rzeczami, które zajmują moją żonę w ciągu dnia. Dziękuję jej z całego serca za nieustające wsparcie. Dziękuję także Charliemu za to, że taki z niego słodziak i że pokazał Nicoli i mnie, jak ciekawie reaguje ludzki organizm, kiedy odmówić mu snu. Chcę też złoży ć podziękowania na ręce Joy ce, matki Nicoli, która w ciągu dnia opiekuje się Charliem na dole, dzięki czemu ja mogę siedzieć na górze i pisać, podczas gdy on łazi sobie tu i tam i krzy czy na swoje klocki Lego. Dziękuję także Angharadowi Kowalowi, mojemu agentowi w Writers House, który załatwił mi kontrakt na książkę i bez którego żadna z części try logii by się nie ukazała. Dziękuję Jenni Hill, mojej redaktorce w wy dawnictwie Orbit, której rady uczy niły moje powieści o wiele lepszy mi. Dziękuję Joannie Kramer, Gemmie Conley -Smith, Clarze Diaz i Felice Howden – znakomitej ekipie z Orbit – za pomaganie mi na wszy stkie możliwe sposoby. Dziękuję też Richardowi Collinsowi za świetne zadiustowanie moich tekstów. Chciałby m także podziękować rodzinie – Davidowi, Penny, Timowi, Camilli i Christowi. Wszy scy oni w jakimś stopniu uczy nili ze mnie człowieka, który doszedł do wniosku, że w sumie to mógłby coś napisać. Wreszcie chciałby m podziękować osobie, która opiekowała się mną i moim bratem Timem przez pierwsze dwanaście lat mojego ży cia i pierwsze czternaście Tima i która w największej mierze odpowiada za to, że wy szliśmy na ludzi (Tim jest wetery narzem). Kiedy miałem trzy lata, mój ojciec uciekł z naszą sprzątaczką, trzy lata później zginął w katastrofie lotniczej. Moja matka, która bory kała się wówczas z rakiem, poświęciła swoje ży cie Timowi i mnie, pracując do utraty tchu, by śmy mogli pokończy ć szkoły, i znajdowała czas, by sama nauczy ć nas tego i owego o świecie. Moje zainteresowanie historią, geografią i zoologią zawdzięczam jej. Próbowała także nauczy ć nas kilku rzeczy o botanice i skokach przez przeszkody, ale mój rozwijający się umy sł zupełnie tego nie ogarnął (ten rozwinięty też nie).

Kiedy miałem dwanaście lat, moja matka przegrała walkę z rakiem. Nie zdołaliśmy podziękować jej należy cie za wszy stko, co dla nas zrobiła, i nie osiągnęliśmy jeszcze wówczas niczego, czy m mogliby śmy się pochwalić. Zamieszkaliśmy z wujkiem i ciocią oraz ich dziećmi. To tak gdy by ście się zastanawiali, kim są David, Penny, Camilla i Christo, który m dedy kuję tę książkę. Uważni czy telnicy zdąży li już pewnie wy wnioskować, że jestem ateistą. Po takim dzieciństwie trudno zachować wiarę w jakiegokolwiek boga. Gdy by jutro naukowcy udowodnili, że istnieje, nie uwierzy łby m w niego ze złości za to, jak potraktował mnie, mojego brachola i mamę. Aczkolwiek tak naprawdę jestem chy ba agnosty kiem, ponieważ rozumiem, że niewiele wiemy na pewno, i ostało się we mnie jakieś ziarenko wiary w to, że ci, którzy umarli, gdzieś tam mogą sobie ży ć i od czasu do czasu nas podglądać. Jeśli tak jest, to chciałby m z całego serca podziękować mojej mamie, wy razić nadzieję, że wszy stko u niej w porządku, i powiedzieć, że za nią tęsknię.

O AUTORZE

foto © Nicola Watson

Angus Watson jest pisarzem i dziennikarzem. Mieszka w Londy nie. Napisał setki tekstów dla różny ch gazet, takich jak „The Times”, „Financial Times” i „Telegraph”. Dla tego ostatniego wy ruszy ł nawet na poszukiwanie Wielkiej Stopy. Będąc fanem zarówno powieści history cznej, jak i epickiej fantasy, wpadł na pomy sł napisania powieści fantasty cznej osadzonej w realiach epoki żelaza. Przy szedł mu on do głowy, gdy zwiedzał bry ty jskie forty w ramach wy kony wania zlecenia dla „Telegraph”. Koncept fabularny Angus rozwinął, przemierzając staroży tne bry ty jskie szlaki podczas pracy nad kolejny mi arty kułami. Możecie zaczepić go na Twitterze (@GusWatson) lub odwiedzić jego stronę internetową (www.guswatson.com).

Copyright © 2015 by Angus Watson Copyright © by Fabryka Słów sp. z o.o., lublin 2016 Copyright © for translation by Maciej Pawlak, 2016 Tytuł oryginału Reign of Iron Wydanie I

ISBN 978-83-7964-177-2 Wszelkie prawa zastrzeżone All rights reserved Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Projekt i adiustacja autorska wydania Eryk Górski, Robert Łakuta Cover art © Larry Rostant Projekt okładki oraz ilustracje black gear Paweł Zaręba Opracowanie okładki „Grafficon” Konrad Kućmiński Redakcja Joanna Mika-Orządała Korekta Katarzyna Pawlik, Agnieszka Pawlikowska Skład wersji elektronicznej [email protected] Sprzedaż internetowa

Zamówienia hurtowe Firma Księgarska Olesiejuk sp. z o.o. sp.j. 05-850 Ożarów Mazowiecki, ul. Poznańska 91 tel./faks: 22 721 30 00 www.olesiejuk.pl, e-mail: [email protected]

Wydawnictwo Fabryka Słów sp. z o.o. 20-834 Lublin, ul. Irysowa 25a tel.: 81 524 08 88, faks: 81 524 08 91 www.fabrykaslow.com.pl e-mail: [email protected] www.facebook.com/fabryka