Gardeners World PL 7-82016

DODATEK: CO NISZCZY ROŚLINY

Wydawany od 25 lat miesięcznik „Gardeners' World" absolutnie zdominował brytyjski rynek czasopism ogrodniczych, zdobywając dwie trzecie wszystkich czytelników prasy w tym segmencie tematycznym. Wersje licencyjne tego tytułu wydawane są z wielkim sukcesem w wielu krajach na całym

e COVVLe Obserwacja i akcja - w tym często tkwi sekret umiejętnej pielęg nacji ogrodu. Ogrodnicy latem spacer ują z poranną kawą lub popołudniową lemon iadą wśród rabat n ie tylko po to. by podziwiać św ieżo rozkwitłe kwiaty, soczystą z ieleń nowych przyrostów czy r umianość jabłek Ci chwaląc s ię w duchu, jak wiele udało im się osiągnąć), lecz by wy· patrywać symptomów przyszłyc h problemów. Na co zwracają uwagę? Co powinno n iepokoić? I czy zacząć działać, czy też niepotrzebnie się nie kłopotać? Odpowiedzi są niełatwe. a poszukując ich w Internecie. niestety, można trafić na manowce. Dlatego też w tym numerze publikujemy specjalny, Il·stronicowy dodatek (od str.116), pomocny w identyfikacji zagrożeń c zyhających latem na rośliny i pełen rad. jak sobie radz ić z problemami mogący mi nękać ogród. Oc zyw iście, znajdziesz w nim też podpowiedzi, jak im zapob iegać (sprawdź rów nież. jak przygotować prozdrowotne dla roślin naturalne preparaty - str.106). A może dać trochę szansy naturze? Właściciele ogrodu prezentowanego na stronach 84-87 wespół z nią stworzyli przestrzeń miłą dla nich samych i dla dzikich. drobnych stworzeń. Obrazek ogrodnika niespiesznie spacerującego po ogrodzie jest romantyczny, ale - zauważa Alan (str. 66) - może być.„ rzadko spotykany, jako że c zęśc iej widzi s ię wys tający nad rabatę. jak ujmuje to autor. zadek. Wszak tyle jeszcze jest do zrobienia latem! W dodatku przed urlopem. prawdziwą bolączką ogrodn ików. A gdyby tak spędzić go we własnym ogrodzie„. w pozycji j uż horyzontalnej. oc zyw iście .

świecie. Najwyższy poziom merytoryczny

gwarantuje nie tylko renomowany wydawca hnmediate Media, ale przede wszystkim BBC World Wide - licencjodawca tego tytułu, rozwijający poszczególne wątki tematyczne w swoich programach telewizyjnych. Nasze licencyjne czasopismo „Gardeners' World. Edycja Polska" zachowuje całą nadzwyczaj wartościową treść i atrakcyjną formę edytorską brytyjskiego oryginału „Gardeners' World".

-==:I Ogródd<1ko zimą· kolo• z:aoachv

www.zielonyogrodek.pl

Agnieszka Pietrzak Redaktor prowadząca

Największy portal ogrodniczy

zaprasza Czytelników

Drodzy Czytelnicy! W polskim wydaniu „Gardeners' World" zachowana jest pieczołowicie oryginalna treść, zatem wszystkie terminy kalendarzowe i określenia w rodzaju „krajowy", „nasz rodzimy" itp. odnoszą się do Anglii. Jednocześnie redakcja wszędzie, gdzie jest to wskazane, zamieszcza przypisy dotyczące polskich terminów kalendarzowych, innych warunków upraw, innych gatunków i odmian roślin uprawianych w Polsce.

magazynu

Gardeners' WOr1dED Y CJA PO L SKA

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Ii eka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine ł.tVy'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

3

/

SPISTRESCI LUBIMY... 6

Lubimy lato...

8

Zestawienia idealne

za jego l śniące skarby Tekstur, kształtów i kolorów Roślin kochających słońce

12

Dekoracja sezonu Kolory tropików

14 Atrakcyjne cafy rok sumak octowiec Tiger Eyes

17

Poznaj roślinę Liliowiec 'Crimson Pirate'

19 Temat na czasie 25-lecie „Gardeners' Wold Magazine" Jak zm ieni ało się ogrodnictwo?

INSPIRACJE 26 Carol ma rośliny za darmo! Zobacz, jak zrobi ć sadzonki

32 Gwiazdorska obsada Dalie w ogrodzie Monty'ego

38 Hortensje na topie Nowe odmiany na każde stanowisko + hortensje bukietowe Najlepsze do uprawy w Polsce

Składniki

na koktajle - wyhoduj je sam

46 Monty poleca pelargonie Kolor na długie mi esiące

51

Rabata nie do przeoczenia Purpura, fiolet i egzotyczne l i ście

56 Letni przewodnik Alana ogród gotowy na (twój) urlop

62 Skrzynki koktajlowe Drinki na wyciągnięcie ręki

70 Przedstawienie na bis Alan zdradza, co zrobi ć, aby mieć wokół siebie mnóstwo barw aż do p óźnej

76 Zbieranie nasion od A do Z To łatwe i ekscytujące !

81 Letnie przycinanie Dla dobra drzewek owocowych

84 Ogród czyteliiików Przyjazny właściciel om i naturze

e\ 'ł yd a Aą~ą.dłG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpień 2016 viry"łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

:·-· .....................................................................................................

··~

:

l

..: TEMATYZOKŁADKI .. . .. . .. 38 .................... . .. . .. .

=

„.....„......„.. 116

116

118 Jak Się pozbyc

„„..„„....„„. 32 „ „ ••••••••••• „ ••

Zdjęcie okładkowe:

tato oez ptootemow co niszczy rośl iny - 9 stron z odpowiedziami

62

chwastow 121 Co dolega kwiatom i owocom 122 Co ruszczy hscie i pędy rosim 124 Jak miec makS1111um ze swo1e1 gle by

Marsha Arn old

FAUNA W OGRODZIE 88

Paź królowej

Wypatruj go na dworze

90 Budka dla jerzYl
WŁASNE

UPRAWY 106 Ekopreparaty Odżywcze dary natury 108 Prosto z ogródka Fasolka szparagowa 110 Smaczny koniec rokU zacznij działać już teraz

PYTANIA I ODPOWIEDZI 113 Rady na ogrodnicze problemy czyste oczko wodne 114 Pytanie numeru czemu szczepi się drzewa owocowe? 126 Pippa zwalcza szkodniki Mrówki - sprzym i erzeńcy mszyc 128 MARKET OGRODNICZY Oferta centrów ogrodniczych, szkółek, sklepów wysyłkowych i firm projektowych

PRENUMERATA Z KSIĄŻKĄ SZCZEGÓŁY s.120

lOOSPRAW DO ZROBIENIA

94 Monty zbiera czerwone porzeczki i wczesne ziemmaki 96 Kwiaty 100 Owoce i warzywa 102 Szklarma 104 Wokoł ogrodu

eVVyd a f1ip~ą:tl ~ęrifEf! f~S;a Wa Ii eka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' World Magazine ł.tVy"łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

5

Podobno rubin to szczęśliwy kamień dla

urodzonych w lipcu. Symbolizuje miłość, zdrowie i mądrość, czyli wszystkie cnoty wyrobione dzięki ogrodnictwu. A że kochasz ogrodnictwo, wiadomo - w przeciwnym wypadku nie czytałbyś tego magazynu. Udowodn iono, że (umiarkowanie) forsowne przekopywanie gleby służy sercu, a wraz z wiekiem gromadzimy coraz więcej bryłek ogrodowej mądrości: ja co tydzień uczę się czegoś nowego. Co wię­ cej, jeżeli kogoś to zainteresuje, urodziłem się w lipcu, więc w przypadku nadwyżki rubinów łatwo mnie znaleźć ... Tekst James Alexander-Sinclair GWIAZDANUMERULobeliaczerwonasyn.stroiczkaszkarlatna Uobelia cardinalis)'Queen Victoria' Cwtlehakonechloa) Skoro mówimy o czerwonych klej notach. ten1estjednym z najlepszych Czerwień kwiatów ma tu i ntensywn y odcień. którego zmysłowość pogłę · b1ają ciemnofioletowe liście. Efekt? Jakbyś zatrzyma I słońce usmarowane dzem em wiśniowym - całkowici e inny niz nasad zen ta z b lękttne1 łobelli przylądkowe1,jak Jean ·Clau de van Dam me i Estera W1 łltams. Ta roślina lubi wi lgotną glebę1 towarzystwo dostojnej, niebiesko kw i tnącej sza łwii Sa/via uli8inosa. Złotą mgiełkę w tle tworzy hakonec hloasm ukła (Hakonech loa macra) 'Aureola' - pyszna, wolno rosnąca 1z1 m oztelona traw a • Uprawa Najlepsze jest słoneczne stanowisko i lekko bagienna gleba- brzeg strumienia lub oczka wodnego będzie idealny. Rozmnażanie z nasion wysianych pod koniec lata pod osłon ą • Wy sokość x szerokość 90 x 50 cm.

lubimy

lato

lubimy

lato

Zestawienia idealne

świat dysku Wyraźne, płaskie kwiatostany i pierzaste liście - kontrastowe połącze­ nia tekstur, kształtów i kolorów

8

Krwawnik 'Feuerland' i miskant

chiński

kw iatostanów i eleganckie. wyginające sięw luk trawy - w tym połączeni u tak samo ważny j est kształt, jak i kolor. Wyraźnie w idać też kontrast ciężaru i lekkości - para niczym Ernest Borgni nei Kathań ne Hepburn Krwawniki są dostępne w szerokiej palecie odcieni. Krwawnik 'Feuerland' • Uprawa Potr zebuje dobrego drenażu, inaczej długo Spłaszczone wierzchołki

nie przetr wa. Idealne stanowisko: w pełnym słońcu. Rozmnażanie

przez po dział wiosną. •

wxs 60x50 cm .

Miskant chiński • Uprawa Dostępne odmiany mają wysokość od 60 do 250 cm . Potrzebuje słońca . Pióropusze kwiatostanów są

ozdobne przez całą zimę. •

wxs 1,5 m x 30 cm .

O Driakiew gołębia i złocień wielki [margerytka) 'Snowcap'

Zac hwycający duet na ob rzeże letniej rabaty Zestaw gatunki w swobodn e pasy lub wymieszaj j e w błękitno-białą falę Cna zdj ęciu w prowadzono od robinę różowego krwawnika) Obie roś liny przywabiają pszc zoły.

Driakiew gołębia • Uprawa Nie znosi przemoczonego podłoża zi m ą, więc j eśli sadzi sz ją w zwartej glebie, najpierw wkop w ni ą m nóstwo żwi ru. Nowe rośliny otrzymasz z nasion lub sadzonek pędowych . • wxs 60x40 cm . Złocień

wielki ' Snowcap' • Uprawa Dobry na kwiat cięty. Gdy jest

m łody,

oc h roń

go przed ślim akami . Rozmno ż ysz roślinę przez po dzi a ł wczesn ą wi osną lub pod koniec lat a (po z ako ń czeni u kwitnienia). • wxs 45x45 cm.

O Kuklik 'Prinses Juliana' i brą­ zowy fenkuł

Pierwszy raz zakoc hałem się w tym kukli ku w 1999 r. Wybrałem go na pokaz w Chelsea - pomarańc zowy kolor odmiany zapierał dech w piersiach jakbywdychałosięsorbetA w połą ­ czeniu z dym ny m fi oletem kopru włoski ego daje bardzo zmysłowe doznania - jak obecność w tureckim seraju p o godzinie zam k nięcia Kuklik ' Prinses Juliana' • Uprawa Są czer wo ne i żółte kukliki, ale kolor tego jest wyj ątkowo o ż ywczy. Kwitnie z pr zerwam i pr zez całe lato. Dobr ze czuje si ę w słońcu lub c zęściowym cieniu. Rozmnażanie: podziel duże kępy jesien i ą.

•

wxs 60x50 cm .

(Foeniculum vulgare 'Purpureum') m iękkiej linii. Zwieńczony żółtym i, baldachowymi kwiatami. Bardzo swobodnie się rozsiewa, więc bę dziesz wypleniać niechciane potom stwo. • wxs 160x50 cm . Brązowy fenkuł

• Uprawa Architektoniczny, a o

Gardeners' Worl d Magazine

ez prawa do rozpowszechnian i a.

9

lubimy

lato

Zestawienia idealne

W stronę słońca Daj tym eleganckim parom miejsca w pełnym słońcu - kąpiąc się w świe­ tle, długo będą przyciągać wzrok

8

Dalia 'Gallery Art Nouveau' i turzyca włosowa

Para n ic zym z m u sicalu dalia tryska energią. a brązowa turzyca jest prostolinij na -odgrywa drugoplanową rolę. by dalia m ia ła p ole do p opisu . To jednak turzyca zbiera ostatnie b rawa. bo gdy m róz j uż zwarzy dalię. o na nadal dobrze się prezentuje. Dalia 'Gallery Art Nouveau' • Uprawa Wykop i przechowaj bulwy przez zimę w bezmroźnym pomieszczeniu. Nie sadź ich w gruncie, dopóki nie minie ryzyko mrozu. • wxs 40x40 cm. Turzyca włosowa • Uprawa Lubi stanowisko w pelnym slońcu lub lekko ocienione. Nie znosi pod m okłego podłoż a zimą . Rozm n aża nie: na począ tku lata podziel kępy lub wysiej zebrane nasiona. • wxs 50x40 cm.

O Kłosowiec 'Blackadder'

i mikołajek płaskolistny 'Blauer Zwerg' Pozostają c w m u zycznym klim acie - to zestaw ienie wartej est piosenki jasne koszyczki mikołajka doskonale harmoni zują z ciemnym klosowcem. Fak tura. kolori forma - komp ozycja wręcz skazana na sukces. Kłosowiec 'Blackadder' • Uprawa Potrzebuje słońca i porządnego drenażu. Zetnij kwiaty po kwitnieniu, by pobudzić następne. Pozostaw owocostany na zimę. • wxs 100x40 cm. Mikołajek płaskolistny 'Blauer zwerg' • Uprawa Karlowa odmiana m ikołajka [niemieckie Zwerg to po polsku „karzeł"). Lubi słońce i przepuszczalną gl ebę, jest wi ęc idealny do ogrodów żwirowych lub na skarpy. • wxs soxso cm.

O Bylica luizjańska 'Silver Queen' i krwawnik 'Moonshine'

przyj rzysz się planom nasadze ń Gertrude Jekyll. to połączenie wyda ci się znaj om e. Srebrny i żółty doskonale wyglądają na gorą ­ c yc h.suc hych rabatach, czemu więc ni e posłu ­ chać wielkiej edwardiańskiej proj ektan tki? Tym bardziej że mamy znacznie więcej odmian do wyboru ni ż M iss Jekyll Bylica luizjańska 'Silver Queen' • Uprawa Potrzebuje miejsca w pełnym słońcu i gruboziarnistego drenażu. Jesienią przytnij do poziomu gruntu. Pod koniec lata pobieraj sadzonki pędowe. • wxs soxso cm. Krwawnik 'Moonshine' • Uprawa Zapewnij bezpośredni e światło i bardzo przepuszczalną lub suchą glebę. Może się nie przyj ąć, zwłaszcza w mokrej glebie. Nie usuwaj kwiatów, bo gdy za schną, są zim ową ozdobą. • wxs 60x60 cm. Jeśli

Gardeners' Worl d Magazine

ez prawa do rozpowszechniania_

11

Dekoracja sezonu

•

Zar

tropików Nłemoiesz nie zauważyć

tego żywiołowego - idealnego do rozjaśnien ia patio i wniesienia tropikalnego akcentu do ogrodu. Proponowane rośliny dobrze się prezentują przez cale lato. a najbardziej zachwycą u jegosch ylku Odważsi ę - ta kompozycja jaskrawych kolorów jest bez wątpienia chaotyczna.ale w tym tkwi j ej sukces. Szkliwiona donica dopełnia całości. połączenia i ntensywnych barw

lipiec - sierpień 2016

Zapraszamy do naszych sklepów firmowych: - on-line: www.lnianyzaulek.com - Warszawa, ulica Mokotowska 61, tel. (+48) 22 629 63 39 - Żyrardów, ulica Lniany Zaułek 3B (dawna: Dittricha lOE), tel. (+48) 46 855 34 50

Produkcja - usługi - sprzedaż hurtowa i detaliczna Produkcja/hurtownia/siedziba firmy: Tex-Len Plus, ulica Lniany Zaułek 3A (dawna: Dittricha lOE), Żyrardów tel. (+48) 46 855 34 50, www.texlenplus.com.pl, [email protected]

e\IVydanie cila: Teresa Walicka Wydanie elektroniczne przeznaczone

viry"łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

Późne

VII

IX

lato

X

Kwiaty

e'-=i.....,.... Wydanie elektroniczne przeznaczone

viry"łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

lubimy

lato

Atrakcyjne cały rok

Sumak octowiec Tiger Eyes zachwyca cały rok, zwłaszcza pło ­ miennymi liśćmi jesienią i zimowymi gałęziami przypom i nającymi ogromne poroże - zachęca Graham Rice Wszyscy znamy sumaka octowca - ma fanów i zdeklarowanych przeciwn ików. Nie wszyscy przepa dają za zim ową odsłoną tej rośli ny, gdy wygląda jak monstrualne po roże. Jeśli jednak, tak jak Tiger Eyes, ma parę cech „ekstr a", st aj e si ę bardziej pożądana. Liście sumaka Tiger Eyes są duże i wyraziste, tak jak st andardowej formy, ale zdecydowanie mocniej powcinane na dług ości 45 cm. I dochodzi j eszcze kolo r: otwi erają si ę wiosną na różowawych pędach jako żółtozielone, szybko dojrzewają do słonecznego odcienia żólteg o, mniej intensywnego latem, a j esieni ą nabierają wyrazistych p oma rańczowych i czerwonych tonów. Zbite „kolby" letnich kwiatos tanów [u rośli n żeń­ skich] są zielonoż ółte, dojrzewając stają si ę purpurowe, co towarzyszy przebar w ianiu si ę liści. U trzymują si ę przez zim ę, wieńcząc wyraźni e zarysowane, czerwono podbarwione „poroże". Sumak oc towiec może przekroczyć 3 m rozpiętości i stać si ę ekspansywny, wypuszczając odrosty korzeniowe na sąsi edni e po sesje. Sumak Tiger Eyes osiąga połowę tego rozmiaru i zachowuje si ę grzeczniej. To j eden z powodów, dla których otr zym ał wyróżnienie RHS Award of Garden Merit. • Uprawa Lubi slońce i przeci ętną g l ebę; można go uprawiać w dużej donicy. Wiosną mo żna go ściąć do poziom u gruntu, co pobudza powstawanie wi ększych l i śc i , ale prowadzi też do wypuszc zania odrostów korzeniowych. Pr zycinanie nie j est koniec zne.

• wxs 1,5x3 m.

1 Sumak Tiger Eyes j est

rośl i n ą

ca łkowi cie mrozoodporną

(strefa Sa), a za swoj e walor y zostal wyróżniony na wystawie Zieleń to życie 2009.

Gardeners' Worl d Magazine

Wydanie elektroniczne przeznaczone

viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

15

•

zie,

CO,

wrnr

JARGI DESIGNU

ZIELEŃ TO ŻYCIE

WZORY w Ogrodzie

24. M i ęd zyn arod owa Wystawa ZIE LEŃ TO Ż YCIE o dbędzie się w dniach 1- 3 września w Expo XXI WARSZAWA, przy ul. Prądzyńskiego 12/1 4 w Warszawie. Na tych najwięk szych targach roś l in w Polsce i w Europie środkowo-Wsch od ni ej zostan ą zaprezen towane rośli ny ogrodowe - ozdobne i owocowe, a tak że po raz pierws zy kwiaty cięte i doniczkowe. Wydarzenie od 23 lat jest miejscem promocji i kontak tów dla producentów rośli n i ś rodków produkcji ogrodniczej, techniki, dekoracji, wyposaże ­ nia, dostawców usług, a także osób zajmuj ących się dystrybucj(j i sprzedaż ą detaliczną, projek towaniem i tworzeniem terenów zi eleni. Sprawdzona formu ła (dwa dni dla profesjonalistów i j eden otwarty dla konsumentów) oraz boga ty program wyd arzeń towarzyszących u moż li­ wiają gościom pozyskanie wied zy, nowych informacji i inspiracji. Podczas targów odbędzi e się jedyny w Polsce pr es ti żowy Konkurs Roślin Nowości.

WZORY Warszawskie Targi Designu służą spotkaniu - maj ą zniwelować dystans zbudowany na podstawie mitu o eksklu zywności designu ora z pokazać szerokie spektrum najbardziej war tości owych zj awisk w polskim w zornictwie. WZORY w Ogrodzie (25 czer wca) preze ntują naturalne i ekologiczn e po d ejści e do wzorn ictwa. Popr ze dnie edycje w Królikarni na s tał e wpi sały si ę w mapę świ eżych i modnych wydarzeń miejskich. Tym razem przenoszą się do S łużews kiego Domu Kultury, J.S. Bacha 15.

Działy wy stawy: Drzewa, krzewy, byliny; Technika i technologia, wsparcie sprzedaży; Wyposaż enie terenów zi eleni, ogrodów, tarasów i balkonów; Architektura krajobrazu; Wyd awnictwa i publikacje; Organizacje, stowarzyszenia i instytucje. Nowy sektor: kwiaty cię te, doniczkowe, akcesoria pod na zwą FLOWER EXPO POLSKA.

organizatorzy: Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o„ Zwi ązek Szkółkarzy Polskich.

Szkoła Ogrodników Miejskich

Ogrody społecznościowe wrosły j u ż w tkankę wielu polskich miast. W jednym z nich, Motyka i Słoń ce na wars zawskim Jazdowie, ruszyła S zkoła Ogrodników Miejskich. Na jej program składa się d ziesi ęć tem atów - od proj ektowania przestrzeni ogrodu po przygotowania do zim owego odpoc zynku. Wars ztatom ogrodniczym będą towa rzys zyły zajęcia ukazujące mias to jako ekosys tem wpisany w si eć globalnych współzal e żności. Waż ną c zęści ą szkoły będzie pracownia projektowa, w której uczestnicy szkoły będą tworzyli wł asne projekty zmi an i inicjatyw s poł eczn o- ekol ogi cznych, takich jak ogrody osiedlowe i edukacyjne, jadalne parki czy sys temy kompostowania. Zaj ęcia odbywaj ą si ę w Warszawie raz na dwa tygodnie od maja do początku lipca i od września do paździe rni ka. Więcej na FB: Motyka i Słońce.

Schroniska dla roślin domowych O dk ryliśmy trzy organizacje (d ziałaj ące w Poznaniu, Chorzowie oraz na terenie Trójmiasta, Bydgoszczy i Torunia), które pomagają rozwi ązać problem niechcianych roślin domowych. Dwa z nich pośre dni czą w ich adopcji, a jedno zajmuje si ę opi eką na tymi

opieki podczas nieobecności właścicie li, także w placówkach publicznych. Wyszukasz je na Facebooku: schronisko dla roś lin .

e' ·~~ da Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
lipiec -

:;:n ie do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

sierpień

2016

poznaj roślinę

Liliowiec (Hemerocallżs) 'Crimson Pirate' Liliowce są z pewnością jednymi z najcenniejszych bylin ogrodowych. Charakteryzują się długowiecznością, obfitym kwitnieniem, dużą trwałością ulistnienia, a do tego są bardzo łatwe w uprawie Wśród

licznych odmian na

szczególną uwagę zasługuje

wyhodowany w 1951 r. przez H.E. Sassa liliowiec 'Crimson Pirate'. Jest byliną o krótkich kłączach i bulwkowato zgrubiałych korzeniach. Wczesną wiosną z ziemi wyłaniają się równowąskie, jasnozielone liście tworzące gęste kępy o wysokości około 0,5 m. Już wówczas rośliny ze względu na zwarty pokrój i soczystą zieleń łukowato wygiętych liści są bardzo dekoracyjne. Odczerwcadosierpniaspośród

kwiatostany. Na sztywnych, wysoko wyniesionych szypułkach (około 70 cm) tworzą się okazałe pąki kwiatowe, z których następnie rozwijają się czerwone kwiaty typu pajęczego. Tego typu kwiaty mają długie i wąskie płatki o stosunku długości do szerokości jak 5:1 lub większym. Trzy wewnętrzne płatki są trochę szersze i mają lekko pofalowane brzegi, natomiast trzy płatki zewnętrzne są węższe i mają bardziej proste brzegi. Podstawy płatków są żółte i tworzą w środku niewielkie, jasne oczko. Nitki pręcików są czerwone, a słupek żółtopoma­ rańczowy. Pojedynczy kwiat żyje najczęściej zaledwie 1dzień, stąd Anglicy nazwali liliowce jednodniowymi liliami. Jednak ze względu na dużą liczbę kwiatostanów i pąków kwiatowych kwitnienie jest obfite i trwa kilka tygo~ dni. Po zakończeniu kwitnienia ~ rośliny pozostają ozdobne z liści liści wyrastają długich,

aż do późnej jesieni. Liliowiec 'Crimson Pirate' jest byliną niewymagającą i łatwą wuprawie. Mimo że lubi podłoża żyzne i przepuszczalne, to równie dobrze rośnie na większości gleb ogrodowych, na stanowiskach zarówno słonecz­ nych (polecane), jak i półcieni­ stych. Bez szkody znosi krótkotrwałe okresy suszy i jest w pełni mrozoodporny. Liliowce są bardzo żywotne, nie są praktycznie atakowane przez szkodniki ani porażane przez patogeny, dzięki czemu piękne pióropusze liści stanowią ozdobę ogrodu przez cały sezon wegetacyjny. Zabiegi pielęgnacyjne ograniczają się jedynie do usunięcia na wiosnę zeszłorocznych, zaschniętych liści oraz do jedno-, dwukrotnego zasilenia nawozem wieloskładnikowym.

Liliowce są długowieczne - mogą rosnąć w jednym miejscu kilka,

a nawet kilkanaście lat, nie tracąc swoich walorów ozdobnych. Najpiękniej prezentują się w pobliżu zbiorników wodnych, nad brzegami oczek lub strumyków. Doskonale nadają się do sadzenia na rabatach bylinowych, w grupach na trawnikach lub w ogrodach naturalistycznych, a także w pojemnikach do dekoracji balkonów i tarasów. Ze względu na małe wymagania uprawowe i duże walory dekoracyjne świetnie nadają się do sadzenia na terenach zurbanizowanych oraz na cmentarzach.

~

:!: N

~

~

:;I

~

~

Artykuł powstał we współpracy

ze Związkiem Szkółkarzy Polskich. informacji o roślinach i ich producentach uzyskać można na: www.e-katalogroslin.pl lub: www.zszp.pl i pod nr. telefonu: 22 435 47 22. Więcej

eVVy1rd>tę!'.'lti;ęieJtltM :f5eresa Wa Ii eka Wydanie ele~:troniczne przeznaczone ł.tVy"łącznie do

Gardeners' World Magazine użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

17

na Zestaw bistro FJELLERUP Zestaw wykonany z petanu, oparty na aluminiowej ramie z blatem z tworzywa Artwood - wyglądem i struk turą przypomina drewno. W przeciwieństwie do naturalnej wikliny jest odporny na wszystkie warunk i pogodowe (idealnie sprawdza s i ę w krajach, w których pogoda jest zmienna - intensywne słońce, ulewy). Meble można pr zechowywać na zewnątrz przez cały rok, nie wymagają szczególnej pie lęgnacj i i można je latwo wyczyścić wodą i mydłem. zestaw składa si ę z dwóch fote li i stolika. Na fotelach w zestawie luksusowa poduszka w wytrzymałym poszyciu poliestrowym. JYSK, www.jysk.pl

,,Mądrość i cuda świata roślin'"

,.Retrowarzywa"

Choć znana jest główni e jako wybitna specjalistka od życia szympansów, która zmieniła nasze rozumienie naczelnych i nas samych, nie powinno dziwić, że głę­ boka miłość Jane Goodall do natury i zakrojony na światową skalę aktywizm obejmuje także królestwo roślin. z perspektywy odkrywcy, naukowca, a zarazem kogoś duchowo zes trojonego z przyrodą, przed-

Paweł Łuk asik i Grzegorz Targosz, autorzy bestsellera „Kipi kasza" i bloga www. gotowaniezpasja.pl, przygotowali ponad 100 nowych, pomysłowych pr zepisów z wykorzystaniem dawniej znanych, a dziś rzadko jadanych warzyw. Pod n óż poszły: burak, rabarbar, j armuż, skorzonera, pasternak, brukiew oraz topinambur. Nowatorskie, smaczne i zdrowe propozycje wpi suj ą si ę w ideę slow food i powrotu

stawia zdumiewającą i pouczającą opowieść o cudach królestwa roślin.

Sedno, www.samosedno.com.pl

do korzeni polskiej kuchni. Wydawnictwo Samo

Wydawnictwo Marginesy, www.marginesy.com.pl

.„·. ~·

"Wirtualny Ogród"

'\

.

:.... ) '

·... ,

..

Wystartował a aplikacja „Wirtualny Ogród", skierowana do zainteresowanych projektowaniem oraz pielęgn acj ą d ziałek i ogrodów. Jest darmowa, dostępna na komputerach osobis tych i tabletach oraz urządzeniach mobilnych z systemem Android - i łatwa w obsłudze. Premierze aplikacji towarzyszy konkurs na projekt wirtualnego ogrodu: zwycięzca otrzyma w nagro d ę pe łną m etamorfozę ogrodu, a pierwsze 1ooo osób, które prześlą zgłoszenie, otrzyma nagrody gwaran towane - zes tawy produktów marki Ziemovit. Więcej informacji: www.ziemovit.pl/ wirtualnyogród oraz www.ziemovit.pl/konkurs.

'•

Kolekcja Smakowite Rośliny W sklepach Leroy Merli n znajdziemy sadzonki ziół, warzyw i owoców przeznaczone do uprawy na miejskich balkonach, tarasach i ogródkach - nie zabierają dużo miejsca, a ich piel ęgnacja nie wymaga specjalis tycznych umieję tności. Sprawią dużo radości zwłaszcza zabieganym mieszczuchom, którzy cen ią kontak t z na turą i chcą się cieszyć plonami z własnego miniogródka.

Doniczki GrowRaw Prosty, surowy, minimalistyczny design. Unikatowe betonowe formy, tworzone i malowane ręcznie, dla miłośników geometrycznych, surowych form i ma te riał ów. Z uwagi na charakter betonu, jego porowatość i barwę każda doniczka j est inna. Twórcy reali zują też indywidualne zamówienia. GrowRaw, www.growraw.pl

Leroy Merlin, www.leroymerlin.pl

e' -~~ da Aą~ą.dłG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

sierpień

2016

Nowy salon W związku zcorazśc!Śle]Szą zabudową miast corazmmej m1e]Sca przeznacza się na przydomowe ogrody, a tew ciągu 25 latstaly się przedluzemem domu. uzytkowanym za dma 1pozm1erzchusalonem pod chmurką. 1stosowme do funkq1 umeblowanym W 1991 wystarczały nam plastikowe krzesła 1stolik. teraz w ogrodach goszczą wymyślnegnlle. palemska 1kom m ki. sofy. nieprzemakalne worki sako. poduchy 1nastrojowe ośw1et­ leme -od tea.Jightów. lamp solarnych. po taśmy LED Ostatrne bada me (Mm tel 2015)wskazuje, ze Brytyjczycy wydają 1.2 mld funtów roczme na wyposażeme ogrodu, ale ten wydatek się opłaca - przestawiamy się na .zielony" tryb rodzmny, na świeżym powietrzu. bez technologu

.

: • •••••••• + •• + ••••••••••••• • ••

+. + • • + • • +

Zieleń we wnętrzach Roślmy poko1owe przez pewien

czas były passe 1chętmej sięgaliśmy po tanie bukiety

Otwarcie na naturę

podczas cotygodniowych zakupów w marketach. Jednak teraz domczkowe gatunki znów stały się modne M1krorozmnazaniespraw1ło. ze kosztowne dotąd storczyki masowo zawitały do naszych domów (przekonaliśmy się przy tym, jak łatwo je uprawiać) Wspó łczesne „ogródki w szkle" wyglądaJą designerska. a don iczka z różnymi kaktusami clla wielu dwudziestoparolatków zaczyna1ących życie na swoim jest zaczątkiem kolekqi domowych roślin

W 1991 r wykłada łlśmy co na1wyze1 słoneczmk dla ptaków. ale 25 lat póżmeJ ogrodnictwo uwzględnia1ące potrzeby drobnych stworzeń dla wielu stałos1ę pnorytetem -1 sporym biznesem (w Wlk Brytann wydaJe się ok 200 m In funtów roczme na pokarm dla ptaków. Mmtel 2015) Pierwszy gotowy karmnik pojaw il się w sklepach dopiero w 1992.Jednak od tego czasu mieszanki nasion dla wybranych gatunków ptaków. domki dla 1eży. hotele dla owadów. np biedronek. stały się powszechnie dostępne. a Królewskie Towarzystwo Ochrony Plaków (RSPB) obecme ma 1,18 mln człon ków (840 tys w 1991) Nauczyliśmy się szorować wanienki dla ptaków 1karm mki. stąpać ostrożnie tam, gdzie mogą kryć się zaskro1'lce.jeże albo dżdżownice. zakładać oczka wodne z myślą o faume i wybierać roślmy dla owadów zapylających. by nasze ogrody tętmły zyc1em

lipiec - sierpień 201 6

8 20 :I

li

'''

p

zone

wyłącznie

do

użytku własnego

bez pra

do rozpowszechniania.

• + + • ++ I

na czasie

Pielęgnowanie szczęścia Istn ieJe mnóstwo dowodów na to. że ogrodnicy są zdrowsi i szczęśliwsi od nieogrodników Stowarzyszema za1mująces1ę promoqą zdrowia psychicznego informują o prozdrowotnych korzyściach płynących z „grzeb arna w z1emC fundacje wspierające osoby chore na nowotwory podkreślaJą pozytywny wpływ ogrodu na pacjentów 11ch rodzmy; Green Gym [promuie ekologię wśród dz1ecilwysunęło pomysl ze ogrodnictwo powmnobyć przepISYWane przez JrytyjSk1 NFZ W tym roku tematem przewodmm na • Chelsea Flower Show 1est.zdrow1e 1szczęście·

························································································································-

Moda na zielone Slawrn i !)ogaci zawsze kochali ogrody, ale dziś. co zaskakujące. fanami ogrodnictw a okazują się celebryci: Jo Wiley, Sara Cox. Jarvis Cocker. Zoe Bali. Savannah Miller. DJ Goldie i Jake Gyłłenhałl. Nawet imprezowiczka Kate Moss relaksuje się na swoim patio. A na Chelsea Flower Show me wypada 1uzniebyć

Na swoim miejscu Carol mówi: „Zaszła całkowita zmiana w ciągu ostatnich 25 lat. Moja szkółka. Glebe Cottage Plants. daje mi możliwość kontaktu z tysiącami ogrodników i ich pomysłami. Na początku wybierano rośliny tylko z uwagi na ich urodę, obecnie zaś bardziej interesujemy się tym, skąd one pochodzą, jakie warunki lubią - i czy są właściwymi na odpowiednie miejsce". ~'~~a zn

Gardeners' World Magazine

Walicka

rzezna zone

wyłącznie

do

użytl
bez pra

do rozpowszechniania.

21

Zmiana frontu Lokalnesamorządy zmieniły

oblicze brytyjskich przedogródków, decydując o wprowadzeniu pojemników na śmieci i wprowadzając opłaty za parkowanie na ulicy. Ponieważ zakres recyklingu potroił się w latach 2000-14. zrezygnowaliśmy

trudnej w koszeniu trawy na rzecz brukowanych powierzchni dla aut. koszy na kółkach i bezładnie rzuconych rowerów Rozwinęła się sprzedaż nowych produktów altan śmietni­ kowych. wiat rowerowych i koszy odpornych na lisy Przepuszczalne nawierzchnie są zupełną nowością - mają pomóc w odprowadzaniu wód deszczowych (i udrażnianiu odpływów). Ponadto wymagane jest pozwolenie na

Uwaga na wodę

Zmiany klimatu

Opady mogą być teraz częstsze. ale to wodomierze nauczyły ogrodników mądrzejszego podlewania. Nie zalewamy trawnil<ów w upały, liczy się każda kropla - dbają o to współ­ czesne systemy nawadniające. węże kroplujące i zbiorniki na deszczówkę. Ściółkowanie weszło nam w krew. a kiedy musimy podlewać. dziękujemy w duchu za nieskrętne węże i pistolety z wyłącznikiem - nie musimy wracać do kranu. by zakończyć nawadnianie. Są nawet..komputery", które wyręczą nas w podlewaniu!

Od wątpliwej sensacji do powszechnie znanego faktu. Globalne ocieplenie nie oznacza dokładnie tego, czego się spodziewaliśmy (wówczas obawialiśmy się suszy, a nie powodzi), ale zmiany są odczuwalne. Jedyne. czego można się spodziewać. to niespodziewane. Według Grahame Madge z Met Office [narodowy serwis meteorologiczny Wielkiej Brytanii], prowadzącego obserwacje od 1910 r. „ 9 z najcieplejszych 10lati7z10 najbardziej mokrych nastą­ piły po 1991". Najbardziej mokry był rok 2000. a najbardziej upalny 2014, zaś najgorętszy dzień był 10 sierpnia 2003.

Wrogowie publiczni

13

Cyprysowiec Leylanda wywołuje sąsiedzkie konflikty (niektóre kończą się w sądzie), rdestowiec ostrokończysty opóźnił do 2012 r. budowę założenia olimpijskiego w Londynie, a wykorzenienie go kosztowało 70 mln funtów. Ekolodzy organizują teraz weekendy usuwania różanecznika pontyjskiego, dowiedzieliśmy się też. że orlica pospolita jest trująca. a cieki wodne są zarośnięte inwazyjnymi roślinami. których pięć najgorszych zostało wykluczonych ze sprzedaży w kwietniu 2014 Cm.in. wywłócznik brazylijski, wcześniej roślina pierwszego wyboru do natleniania oczek wodnych).

e\ ~~da Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpi eń 2016 virytącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

Niemile widziani Nowe szkodniki i choroby poczyniły spustoszenia, m.in Phytophthora ramorum (wywołała zarazę pędów: zidentyfikowana w Wlk Brytanii w 2002). korowódl
Metody organiczne Monty mówi: „Doskonale pamiętam. że 25 lat temu

„dobre" ogrodnictwo ozna-:. czało rozsądne korzysta- : nie ze środków chemicznych. a w związku z tym metody organiczne zostały określone przez ogrodniczy establishment jako co prawda niegroźne. ale nieefektywne, a nawet jako sztuka dla sztuki. Jestem zachwycony, że przez minione ćwierć wieku ogrodnicy i pożądane uświadomili sobie, że jeśli próbujemy walczyć . : Zakazane Wiele substancji chemicznych wycofano ze z naturą, to nie tylko przegramy, lecz także, że w ostatnich 25 lat. w tym kreozot i oleje Cod 2003 r. zabronione do użytku amatorskiego} Używa ­ zniszczenie środowiska będzie mieć katastro- nie parakwatu nielegalne w 2006. a w falne skutki. Uczymy się, ostatnich trzech lat brano pod pestycydy z grupy neonikotynoidów. W niestety dość późno, że ignotwo które nasze rowanie równowagi i rytmu w ogrodzie. m.in automatyczne i blokada przeciwko przypadkowemu świata natury nie jest doniu w kosiarkach. wysuwane drabiny, gogle i brym pomysłem ani na chawl
ciągu

smołowe

stało się

ciągu

lupę

międzyczasiepojaw!łosięmnós­

rozwiązań.

zwiększają

bezpieczeństwo

wyłączniki

różnicowo ­

prądowe.

załącze­

różne

eVVyd a f1ip~ą:tl ~ęrifEf! f~S;a Wa Iieka Wydanie ele~:troniczne przeznaczone \ńfy'łącznie do

słu­

Gardeners' Worl d Magazine użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

23

Każdy pro-

Co piszczy w trawie

jektantem

Coraz rzadziej widuje się trawniki: w 1991 miało je 77% ogrodników. dziś - 59%. ale nasza miłość do nich nie wygasła Jesteśmy mniej konserwatywni: mówimy „tal<" łanom traw ozdobnych. paskowanym murawom i podświetlonym punktowo rabatom

Joe mówi: ,Jestem przekonany, że od 1991 r. staliśmy się bardziej świadomi tego, jak wygląda­ ją nasze ogrody. Widać to w magazynie "Gardeners' World", który przez 25 lat pomógł wielu ogrodnikom w przemianach ogrodów. Dawniej projektowanie postrzegano jako elitarne, ale mam nadzieję,

łąkowym. Unieśli­

N a niebiesko Po tym. jak Ground Force [program ogrodniczy) zdobył sympatię telewidzów w 1997. wydawało się, że niebieski kolor z ogrodu Barleywood był wszędzie. Od tamtej pory powiększyliśmy naszą paletę o wszystkie barwy tęczy Koloryści podają, ze kolorem tego roku jest żółty. Coś dla odważnych .

śmy brwi na widok

naszego poradnika o układaniu sztucznej trawy - i nie tylko oznaczało to zdziwienie.

że sprawiliśmy, że stało się

bardziej przystępne i osiągal­ ne dla każdego".

"~

g lrl

z

i;? ~ ~

;:

< g. Kobiałki w

ruchu

~ ~ < :;

Insertowany gratis do pisma w 1993 nasz największy dodatek :;· (magazyn w zasadzie był w środ­ ! ~ ku prezentu!) spodobał się czy tel~ nikom i przeraził listonoszy w ca~ ~- łym kraju Innym wyróżniającym ~ się prezentem był ceramiczny :J: ! krasnal ogrodowy. czytający ~ $ kopię naszego magazynu - nadal ~ ~ można go kupić na eBayu!

„.

„

4

e\ ~'·da Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
lipiec - sierpień 2016

21

~;.~!~:czepienia

roślin wychodzi naprzeciw dzisiejszym ogrodnikom ograniczonym przez czas i przestrzeń. Przez długi czas broniliśmy jabłoni ze zrazami kilku różnych odmian.Wcześnie plonujące szczepione papryki i pomidory umożliwiają uprawiającym rośliny na ball
.........................................

Minimum wysiłku mamy o wiele mniej wolnego niż ale JUŻ w latach 90. nasi czytelnicy skarżyli się na „brak czasu" To nadal powód nr 1. dla którego nie możemy się bardzie] zaangażować w ogrodnictwo. a przy tym wpłynął na pojawienie się wielol
kiedyś,

23

Wyglądamy

nowego Jeśli minione 25 lat nas zaskoczyło i zachwyciło.już myślimy, co może przynieść następne ćwierćwiecze. Rośliny, które same pozbywają się przekwitłych

kwiatostanów, samoczyszczący się bruk, płyty chodni-

kowe wytwarzające zasilanie do urządzeń domowych? Czy czeka nas technologia rozszerzonej rze-

Ogrodnictwo dra wszystkich

.

Alan mówi: „Najbardziej cieszy mnie, gdy podsumowuję minione 25 lat, to, że ogrodnictwo angażuje znacznie szerszy przekrój społeczeństwa: od dzieci, które w podstawówkach zachęca się do poznawania natury (powinno być to kontynuowane w szkołach średnich), po młode rodziny, ceniące ogród jako przyjemne miejsce do spędzania wolnego czasu. Lubię myśleć, że dzięki takim programom jak Ground Force, w którego tworzeniu miałem swój udział, pokazaliśmy czar ogrodnictwa, przy tym go odmitologizowując. Niezależ­

nie, jakie przyniesie to konsekwencje, ogrodnictwo powinno być dla każdego. Jak mógł­ bym nie podzielić się z inny-

czywistości przekształca­ jąca przestrzeń zewnętrzną, cało rocznie owocujące drzewka plus ogrody przyjazne psom? Jużwyglądamy zmian„.

25 eVVyd a f1ip~ą:tl ~ęrifEf! f~S;a Wa Iieka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine ł.tVy'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

25

Przygotowanie letnich sadzonek to łatwy sposób na posiadanie nowych roślin, nie wydając ani grosza. Carol Klein udziela lekcji, po których będziesz to robił po mistrzowsku oja mama ciągle rozmnażała [sadzonki]. Obserwowałam ją i myślałam, jakie to wszystko łatwe - nie było w tym żadnej wielkiej filozofii. Proces pobierania pierwszych sadzonek był bardzo podstawowy; np. rozmnażając w ten sposób róże, odrywała z odciętych fragmentów dolne liście i umieszczała sadzonki prosto w ziemi w narożnej rabatce, tuż przy kuchennym oknie. Ta rabata służyła nie tylko jako warzywnik, lecz była także rozsadnikiem dla roślin uprawianych z rozsady, ze szczepek i rozmnażanych przez podział - jak w prawdziwej szkółce. Mama kochała uprawiać rośliny i ciągle coś rozmnażała, nawet jeśli nigdy nie mogłaby tego wszystkiego pomieścić w swoim niewielkim przedogródku i w ogrodzie za domem bliźniakiem w Manchesterze. Rozdawała więc sadzonki coś przez szczepki

i zne przezn.ri ·zone \t\"yłącznie do użytku wł.as

przyjaciołom, rodzinie i sąsiadom ku ich wielkiej uciesze. Chociaż z biegiem czasu stosowane przez nią metody stały się bardziej wydajne, ciągle bazowały na zdrowym rozsądku i obserwacji. To wszystko. czego potrzeba każdemu, by odniósł sukces w rozmnażaniu roślin z sadzonek

Patrz i ucz się Kiedy byłam jeszcze podlotkiem, obserwoi czasami jej pomagałam, ale prawdziwego bakcyla rozmnaża­ nia roślin tą metodą złapałam dopiero, kiedy dorobiłam się własnego ogrodu w Glebe Cottage. Od tego wydarzenia minęło 35 lat, a przez ten czas ukorzeniłam już pewnie setki tysięcy sadzonek. Nie wszystkie z nich trafiły do naszego ogrodu; od 30 lat prowadzę szkółkę, więc mogę wałam moją mamę

powiedzieć, że czegoś się nauczyłam!

Letnie sadzonki 7 rośl in , z których w lipcu

pobierzesz zielne lub półzdrewn iałe sadzonki

odmiany i gatunki • Pobierz: młode pędy

• Długość sadzonek: do 12,5 cm • czas ukorzeniania: do 2 miesięcy Jeśli pierwsza partia sadzonek się nie ukorzeni, pobierz bardziej zdrewniałe

'f żylistek odmiany i gatunki • Pobierz: sadzonki z „piętką" lub drewniejące końcówki

:.

:


~

~ ~

~~

~

g„ ~·

::: j

<.>

:r

:

~

~

~ N

Wiele osób boi się samemu robić w ten sposób cych w gruncie (w końcu są wykonane z ziesadzonki, jednak mnie nigdy nie przyszło do mi). Niektóre z naszych doniczek są wiktoriań­ głowy, że jest się o co martwić. Podglądałam, skie, więc są baaardzo długo w użyciu. jakrobi to moja mama, liznęłam wiedzy z pro- Sadzonki pobrane w lipcu nazywamy zwykle gramów telewizyjnych, magazynów i gazet- i sadzonkami zielnymi lub półzdrewniałymi. po prostu to zrobiłam. Im wcześniej się je pobiera, tym szybciej się Pamiętam, jak wstawałam wcześnie rano ukorzeniają, ale są też bardziej soczyste i miękw sobotę, z ostrym nożem i foliowym worecz- kie, a przez to szybciej więdną. kiem w ręku, zainspirowana Geoffem Hamiltonem z obejrzanego poprzedniego Próby i błędy wieczoru odcinka programu TV Gardeners' To, kiedy zaczniesz rozmnażać rośliny takie World, wyruszałam na łowy do ogrodu po sa- jak penstemon czy wieloletnie laki, nie jest aż dzonki penstemonu, tak istotne, ponieważ kalin i im podobnych. (ł3Nie rób tego, co ja robiłam te gatunki służą nam Dzięki tym doświad­ z pierwszymi sadzonkami: przez długi okres. czeniom możemy teWiele krzewów najlenie wyciągaj ich z doniczek, piej natomiast rozraz przejść do kilku ważnych kwestii. Po by sprawdzić, czy pojawiły mnażać w fazie zielopierwsze, koniecznie nych lub drewnieją­ się już korzenie cych pędów. Jeśli się naszykuj doniczki z podłożem, zanim nóż pójdzie w ruch - wszystwahasz, poeksperymentuj, pobierając kie sadzonki, z wyjątkiem zdrewniałych, sadzonki tydzień po tygodniu, by przekonać trzeba przygotować i posadzić jak najszyb- się,któreukorzeniąsięnajszybciej. Rozwinięte ciej. Najlepiej zrobić to wczesnym rankiem, krzewy często rosną bardw bujnie i nie będzie gdy pędy są jędrne i pełne soku. Używamy po nich widać, że zostały ograbione z części żwirowego, przepuszczalnego podłoża na przyrostów. Idealnym materiałem na sabazie ziemi, by sadzonki dobrze rosły, gdy się dzonki są świeże pędy i nie ma lepszego ukorzenią. Przy małej liczbie sadzonek sposobu, by wyrosło ich jak najwięcej, niż bezkonkurencyjne będą gliniane doniczki solidne cięcie w poprzednim sezonie. Z ni- oddychają i odprowadzają nadmiar wilgoci skich, zwartych roślin najlepiej pobrać i są najbardziej zbliżone do warunków panują- sadzonki z .piętką" lub częścią starego pędu.

e\ ~'1d a Aą~ąr!ł!J>'. VfQf:!
pędów

• Długość sadzonek: do 12,5 cm • czas ukorzeniania: do 2 miesięcy Sprawdź, pociągając, czy

OO

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

Carol o rozmnażaniu

• Pobierz: krótkie pędy boczne z „piętką" • Długość sadzonek: uszczknij sadzonkom wierzchołki, by miały 12-15 cm długości

jednoroczne, silne pędy bez kwiatów • Długość sadzonek: do 10-13 cm • czas ukorzeniania: do 2 miesięcy Najłatwiej rozmnożysz

• Pobierz: boczne lub jednako· wej długości. Pędy powinny być twarde, jednak mniej niż te pobierane z krzewów • Długość sadzonek: główne pędy

• czas ukorzeniania: do 2 miesięcy

• Pobierz: wierzchołki pędów (na skutego tego roślina mateczna się za· gęści); ukorzeniaj w cie· płym miejscu, chroń przed mrozem • Długość sadzonek: 10 cm • czas ukorzeniania: ok. 1 miesiąca ~ Jaśmin lekarski

• Pobierz: silne, niekwitnące

pędy;

ukorzeniając długie pędy Z „piętką", USZ·

czknij ich wierzchołki, co wzmocni sadzonki • Długość sadzonek: • czas ukorzeniania: ok. 1 miesiąca

Wydanie elektroniczne przeznaczone

viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

Carol o rozmnażaniu

Pobieranie sadzonek pędowych Pobierając z roślin matecznych sadzonki do ukor zenienia, przygotuj ich nieco więcej, niż potrzebuj esz. Włóż je do fo liowego woreczka i skrop wodą, by zapobiec utracie

h

f.. -

--

wilgoci, zanim posadzisz je w doniczkach z podłożem. Odciętym i posadzonym szczepkom zapewnij dużo w ilgoci i nie przegrzej ich, by wytwa r zanie kor zeni nie zostało

zatr zymane. Infekcje grzybowe mogą spognicie, dlatego miej sadzonki na oku i usuwaj te, które zbrązowieją , aby nie

wodować

za razi ły pozostałych .

„

....

u suwanie liści Aby zapobiec gniciu szczepek, usuń wszystkie liś­ cie z ich dolnej części - tej, która po posadzeniu zn ajdzie się w podłożu. Liście usuń nożem lub paznokciami.

l

Przycinanie sadzonek Jeśl i sadzonka nie ma piętki, wykonaj gładkie ci ęci e w poprzek pędu po-

2

niżej węzła liściowego. Pędom

w tym miejscu grozi największe niebezpi eczeństwo zgnici a.

W

3

Skracanie wierzchołków zawsze uszczykuję wierzchołki pędów, zwłaszcza u astrów, penstemonów i sza łwi i, aby pobud zić rośl iny do rozkrzewienia si ę, kiedy

Sadzenie Do glinianej doniczki średn icy 10- 12 cm n apeł ­ nionej żwirowym pod łożem wetknij około s sadzonek aż po ich pierwsze li ście. Obsyp sadzonki

j uż się ukorzenią .

żwirkiem .

hormony roślinne wzrost korzeni, jednak trzeba ją nieco skrócić, by zapobiec gniciu. Dłuższe pędy zetnij tuż poniżej kolanka lub węzła, ponieważ i w tych miejscach koncentracja hormonów odpowiedzialnych za wzrost korzeni jest wysoka. Kiedy nagrywałam odcinek programu Plant Odysseys poświęcony różom. poznałam Brendana, botanika z uniwersytetu w Leeds, i rozmawiałam z nim o tym, jak starożytni Rzymianie rozmnażali poprzez sadzonki n owe róże, które udało im się odkryć lub wyhodować. Powiedziałam, że chociaż wielokrotnie pobierałam już sadzonki z róż, ciągle pozostaje dla mnie tajemnicą, w jaki sposób odcięty pęd może się ukorzenić. Brendan opowiedział nam o tym, jak komórki roślinne są w stanie zmienić swój pierwotny charakter i funkcjonować tak, by zapewnić roślinie przetrwanie - i tak np. komórki pędu mogą przekształcić się w komórki korzenia. Sadzonki są częściami roślin matecznych; wszystkie są jej klonami w przeciwieństwie do siewek, które różnią się od rodziców i rodzeń­ stwa. Kiedy chcesz posadzić obwódkę z lawendy, możesz przygotować wiele identycznych roślin z sadzonek, podczas gdy wszystkie lawendy otrzymane z wysiewu nasion będą się od siebie różnić. W chwili, gdy odetniesz sadzonkę z rośliny matecznej, jej przetrwanie będz ie leżało .piętce" znajdują się

stymulujące

Pobieranie bocznych pędów z silnych astra 'Harrington's Pink'

łodyg

4

w twoich rękach . Nie będzie już mogła powody przez korzenie i zacznie tracić wodę przez liście. Dlatego otocz ją szybko troskliwą opieką: dobrze podlej i umieść na oddziale rehabilitacyjnym, czyli w jasnym i ciepłym miejscu, lecz z dala od bezpośred­ niegosłońca. Janie używam systemu zraszają­ cego, zamiast tego polegam na ręcznym spryskiwaczu używanym do prasowania. Dopóki będziesz podlewać regularnie, sadzonki pozostaną jędrne i powinny sobie poradzić. Po kilku tygodniach na pędzie wytworzy się tkanka przyranna, z której po 2-3 tygodniach wyrosną korzenie. Nie rób tego, co ja robiłam z moimi pierwszymi sadzonkami: nie wycią­ gaj ich z doniczek, by sprawdzić, czy pojawiły się już korzenie- najlepiej zostaw je w spokoju. Wkrótce nadejdzie ta magiczna chwila, gdy białe korzenie zaczną wystawać przez otwory odpływowe, a wtedy będziesz już wiedział, że wszystko się udało. Nie martw się zbytnio, że korzenie są trochę poplątane i nie próbuj zbyt szybko rozdzielać sadzonek Najważniejsze, że się ukorzeniły! Ostrożnie rozdziel sadzonki bierać

irozsadźjedoosobnychdoniczek

Pobieranie sadzonek jest nie tylko świet­ nym sposobem, by uzyskać nowe rośliny za darmo. To naprawdę ekscytujące móc podziwiać rośliny we własnym ogrodzie i pomyśleć: .Samjewyhodowałem!Zsadzonek!".O

e\"ąt]d a Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

sierpień

2016

ogród Monty'ego

W Longmeadow wiele uwielbianych przez Monty'ego dalii w sierpniu zaczyna roztaczać czar. Monty radzi, jak je uprawiać, i wymienia swoje ulubione odmiany

/'7rnishop

of Llandaff' ['Biskup Llandaff'] ma się z czego spowiadać. Jeszcze całkiem niedawno dalie były w ogrodach równie pożądane, jak plastikowe krasnale, ale nie miały w sobie nawet połowy ich potencjału ironicznego. Były niedzisiejsze, niemodne i najczęściej po prostu okropne. A potem pojawił się .Biskup· w swoich bogatych szatach koloru czerwieni alizarynowej, ozdobionych pośrodku królewskim złotem. Szybko zyskał popularność wśród tych samych ludzi, którzy nienawidzili dalii, co dało bardzo zły przykład. I zanim ktokolwiek zdążył powiedzieć 'Arabian Night' czy 'Grenadier', dalie zaczęły pojawiać się w ogrodach uznawanych za wzorcowe - i wszyscy zaczęliśmy je wielbić. Cóż, nie wszystkie.• Nie te okropne, wulgarne odmiany, przypominające krzykliwy kapelusz zakładany na pełne rechotu przyjęcie weselne przez damę dzierżącą w jednej dłoni papieroska, a w drugiej dżin z sokiem pomarańczowym. Nie te uprawiane zcichympietyzmemnadziałkach jakkraj długi i szeroki, a pod koniec lata ukazywanych pojedynczo,jakkwiatowehaiku,podnamiotami na wystawach ogrodniczych we wszystkich zakątkach Wysp. I nie te, które rosną w niewła­ ściwym miejscu, i nie te, które wywyższają się na rabatach. Ale te odpowiednie dalie - jak odpowiedni ludzie - to dopiero coś! Łatwo jest obśmiewać. Wszyscy mamy swoje uprzedzenia wobec roślin (sam muszę się jeszcze nauczyć myśleć o begoniach bez odrazy). Jednak dorastałem wśród dalii Są częścią flory mojegoprzedziwnego dzieciństwa.

U

D D

z

Duże, jaskrawe i krzykliwe Moja mama uprawiała duże, kaktusowe dalie w kolorach szminkowego różu, jaskrawej żółci i strażackiej czerwieni. Miały własną rabatę obok warzywnika, ale zostały relegowane - w ramach swoistego apartheidu, razem z mieczykami - do części ogrodu przeznaczonej dla roślin na kwiat cięty. Gleba była tu naga, a wszystkie rośliny podpierano grubymi palikami o kwadratowym przekroju, które przez pozostałą część roku spoczywały w wiązkach w głębi szopy. Mama musiała czerpać jakąś przyjemność z tych pstrych kwiatów, ale nic tego nigdy nie sugerowało. Uprawiała je jakby z obowiązku, Gardeners' World Magazine

p wszechniania.

33

Ulubione dalie Monty'ego wrazz lokalizacjąwjegoogrodzie

a zabiegi pielęgnacyjne przeprowadzała, .bo tak trzeba". Dalie odsiadywały swoje w wazonach, by skończyć na kompoście jako żałosna kupka opadłych płatków - zabarwione żalem pozostałości po przyjęciu. A teraz sam namiętnie uprawiam dalie w ogrodzie i wszystko mi się w nich podoba. Rosną pojedynczo w donicach, w dużych pojemnikach (w towarzystwie pacioreczników, kosmosów, uczepów, petunii i nasturcji) oraz na rabatach. Wszystkie wnoszą ogromny wkład w urok i urodę ogrodu - nie mogę sobie wyobrazić, że ich nie mam.

Rok dalii Naturalnie, dalie mają swój sezon. Ich rok zaczyna się na początku marca, kiedy z po-

uprawiam namiętnie i wszystko mi się w nich podoba m (ł3 Dalie

mieszczenia zbudowanego specjalnie zmyślą o przechowywaniu jabłek (okazało się na to nieco za ciepłe) wynosimy wszystkie karpy, które zimą trzymaliśmy w skrzynkach i dużych pojemnikach. Właśnie to pomieszczenie okazało się idealne dla dalii i pacioreczników, co dowodzi, że wszystko wcześniej czy później znajduje swoje przeznaczenie. Najpierw sprawdzamy, czy fragmenty karp nie podgniły (bo było za zimno) lub nie wyschły (bo było za ciepło), a następnie sadzimy je w donicach z ziemią liściową

wymieszaną z kompostem. Kilka karp zabieramy do podgrzewanego propagatora stolikowego, aby je podpędzić na sadzonki, a pozostałe ustawiamy w zimnym inspekcie, by łagodnie zachęcić je do wzrostu. Za dużo i za szybko - to przepis na niepowodzenie: dalie sadzimy do gleby najwcześniej na początku maja. W marcu i kwietniu pobieramy sadzonki i umieszczamy je w doniczkach - zakwitną na początku jesieni. Ich bulwy powiększą się za rok czy dwa - i jest to bardzo prosty sposób na zwiększenie swoich zasobówulubionych odmian. Pod koniec maja, kiedy w ponad 20 dużych glinianych donicach ustawionych w Ogrodzie Ozdobnym [Jewel Garden] kończą kwitnąć tulipany, wyjmujemy ich cebulki i sadzimy je

e\-ą~·d a Aą~ąr!ł!J>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpień 2016 viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

ogród Monty'ego

w wolnym miejscu w glebie, aby zapewniły materiał na kwiat cięty w następnym roku. Następnie wykorzystujemy donice dla uprawianych tu dalii: 'Chimborazo', 'Bishop of Llandaff', 'Grenadier', 'Arabian Night' i 'David Howard'. W Ogrodzie Wiejskim [Cottage Garden] mamy niezwykle płodną odmianę 'Rothesay Reveller', która wytwarza ogromne ilości kwiatów w kolorze śliwki na białym tle. Są tu również różowe odmiany kaktusowe, np. 'Hillcrest Royal', i jakaś kwitnąca na żółto, której nazwy nigdy nie poznałem, ale z której często pobieram sadzonki. Z daliami już tak jest, że naprawdę jest z czego wybierać. Rośliny te pochodzą z Meksyku-Aztekowie nazywali je "cocoxochitl". Kiedy hiszpańscy konkwistadorzy cieszyli się ze sprowadzenia

do Europy ziemniaka, tytoniu, pomidorów i kukurydzy, dalie, po spróbowaniu, uznano za paskudne i zignorowano. Przez kolejne 200 lat nikt nie pomyślał, że można by je uprawiać dla kwiatów - dopiero szwedzki botanik Anders Dahl zabrał się do karp i zaczął je rozmnażać, produkując hybrydy. Zmarł w roku 1789, pozostawiając współczesną nazwę tych kwiatów (na których punkcie oszalał). W latach 30. XIX w. dalie były już popularne w całej Europie. Cesarzowa Józefina była jedną z pierwszych osób, które je uprawiały - rosły w jej ogrodzie w Malmaison z nasion sprowadzonych z Meksyku. W Anglii w epoce wiktoriańskiej ogromnie podobały się jaskrawe kolory dalii oraz prostota ich uprawy. Zaczęto tworzyć

osobne rabaty złożone z dalii - idealnym przykładem są założenia w Biddulph Grange i Rousham.

Ścięte główki Z dalii usuwamy przekwitłe kwiaty prawie codziennie, żeby nie zawiązywały nasion i tworzyły nowe kwiaty. Czasem trudno jest odróżnić pąk od przekwitniętego kwiatu, ale najprościej to zrobić, sprawdzając kształt. Nieotwarty pąk jest okrągły - w odróżnieniu od przekwitłego kwiatka, który ma mniej więcej stożkowaty kształt. Fragment z kwiatem zawsze odcinam dopiero przy następ­ nym pąku lub liściu na łodydze, czyli często usuwam sporą część łodygi - w przeciwnym razie nowe kwiaty pojawiają się wśród

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Iieka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' World Magazine viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

35

ogród Monty'ego

Zeby kwitły jak najdłużej Monty radzi, jak od różn i ć

pąk

od przekwitn iętego kwiatu

kowaty kształt (lewy), ale nie ruszaj się pąków

ścierniska martwych łodyg i roślina wygląda jak kwitnący jeżozwierz. Na końcu dalie dopada mróz - liście czernieją i więdną. To właśnie wtedy - nie wcześniej - należy je schować pod dach. Błędem jest "chronienie" ich

Bujne zbiory z Ogrodu Ozdobnego: dalie, słoneczniki,

cynie, tojad i budleja

przed mrozem, bo karpy intensywnie rosną na początku jesieni i nie szkodzi im lekki mróz - zbyt wczesne schowanie ich oznacza słabsze kwitnienie w kolejnym roku. Duże, dorodne karpy to zdrowe rośliny, które będą obficie kwitnąć w kolejnym sezonie. Naturalnie, jeżeli w twojej okolicy nie występują mrozy poniżej -5°C i dysponujesz przepuszczalną glebą, dalie możesz zostawić na rabatach, przykrywając je 5-centymentrową warstwą ściółki. Z doświadczenia wynika jednak, że w ten sposób traci się więcej roślin, niż to warte. Odcinamy wszystkie liście, zostawiając puste łodygi wysokości około 15 cm, usuwamy ziemię spomiędzy karp i trzymamy je do góry nogami pod przykryciem przez kilka dni, aby usunąć nadmiar wody. W tym momencie trzeba zadbać o to, aby każdą karpę porządnie oznakować nazwą odmiany, bo nie można jej rozpoznać po bulwach i łodygach. Następnie dalie układamy odmianami w starym podłożu do roślin doniczkowych, ziemi liściowej, piasku lub wermikulicie - w czymkolwiek, co delikatnie je zabezpieczy, a jednocześnie ma w sobie odrobinę wilgoci - i odstawiamy na półki w ciemne, chłodne,

ale zabezpieczone przed mrozem miejsce. Tam spędzą zimę. Mniej więcej co 6 tygodni warto sprawdzić, czy nie są zbyt przesuszone, a jeśli okaże się, że tak, trzeba je lekko podlać (chodzi o to, aby były wilgotne, ale nie mokre). A potem przychodzi marzec i cykl życiowy dalii zaczyna się odnowa. Uprawiamy też dalie olbrzymie (Dahlia imperia/is), które dorastają do 4,5 m i są niezwykłym akcentem na każdej rabacie. W Wielkiej Brytanii rzadko kwitną, bo aby obsypać się mnóstwem białych lub lawendoworóżowych kwiatów o żółtych środkach, potrzebują długiego, gorącego lata (czego niestety nie możemy im tu zapewnić). Nasze olbrzymy również przycinamy do gruntu na początku listopada, ale wyjmujemy je z ziemi i przechowujemy bezpośrednio w wielkich donicach. Zabierają nieprawdopodobnie dużo miejsca w przechowalni i dorastają do 2 m, zanim zrobi się na tyle ciepło, aby można je było wysadzić w ogrodzie. Dlatego przypominają przedziwną kukułkę w naszym ogrodowym gnieździe. Ale kocham je za to i nie wyobrażarn sobie, że mogłoby ich - czy innych naszych dalii- u nas nie być.O

e\-ą~ da Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

okrągłych rozwijających

(prawy)

lipi ec - sierpień 2016 ł.tVy'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

targi

roślin

i ogrodów!

Września

2016

ONI OLA PROFESJONAUSTÓW 1,2 września (awartek, piątek) -godz . 9"-18 00 DZIEŃ DlA PUBLIQNOŚCI

3 wrześ nia (sobota) -godz. 9°°-17°'

Nowy sektor: • KWIATY CIĘTE • DONICZKOWE • FLORYSTYKA

patronat med1a1ny:

1.ffi:,!i.l!i[$łU Sl_KOL~~Rsn\'O 0~gg.A~l ~c.4~r wymarzonyogro d.pI

wsp6łpracamedlalna· (~A R Dl:N I. ~ Il...

____ magnom. e\f\Ątdanie

PORTALKOMUNALNY~ "'m" ....™'__,,.......,=

SlawLi&e" ,.

Komunalny

PODOSlONAMI

jagOdnik.pl "\

e- O(J'CJCJV

"dl'lll@i""l""'.i.!~M1""' 1M"' . ił

dla. Teresa Walicka

Wydanie elelrtron1czne przeznaczone wyłącznie do u~u wł<:1snego bez praw d

W ciągu minionej dekady nowe odmiany hortensji

otworzyły

drzwi do bogactwa

ekscytują­

zakwitania w tym samym sezonie (na tegorocznych i zeszłorocznych pędach).

cych moż liwości. Pojawiły si ę karłowe odmiany

dużo uległo

odpowiednie do niewielkich przestrzeni, a nawet

tensje

do uprawy w pojemnikach,

wspaniałe

hortensje

są

z pewnością

zmianie. Jednak nie wszystko: hor-

niezmiennie łatwe w uprawie i

potrafią

się przystosować do wielu waru nków - dobrze

o podwójnych czy dwukolorowych kwiatach i od-

rosną w pełnym słońcu i w cleniu, są odporne na

m lany takle jak 'Va niIle Fra i se', których kwiaty

mróz, a ich ci ęcie nie sprawia trudności. Tylko

z czasem

zmieniają barwę.

Nowe odmiany cechu-

spójrz na te 12 bajecznych odmian hortensji - nie

je dluzszy okres kwitnienia, tak jak u hortensji

możesz ich

ogrodowej 'R1pple', lub zdolność do powtórnego

Jak rozmnażać hortensje? Zobacz na str. 96.

nie pokochać '

Hortensja bukietowa (Hydrangea paniculata) 'Phantom' Okazałe, wykwintne kwia tostany o żółto zabarw ionych końcówkach, dźwiga n e pr zez krzepkie, wyprostowane pędy - ta odmiana jest stworzona, by grać pierwsze skrzypce. WKS 1,Sx2 m.

Wypełnij rabaty wytwornymi kwiatami Eleganckie odmiany o płaskich kwiatostanach wyborem, jeśli kuliste kwiatostany wydają cl się zbyt krzykliwe czy ociężałe. Te pierwsze słuzą tez owadom zapylającym :

silnym akcentem każdej rabaty. Nadają nieformalnego stylu, który dobrze współgra z bylinami i letnimi kw iatami cebulowymi. Mozesz także połą­ czyć je z kwitnącymi późnym łatem pow ojni-

wianuszek zewnętrznych

kami, które będą si ę po nich wspi nać. Niższe

będą doskonałym

płonnych

kwiatów

przykuwa Ich uwagę, a masa drobnych plodnych kwiatów zebranych wewnątrz dostarcza pylk u. To z hortensji o pła skich kwia tostanach wyodrębnion o bardziej ekstrawaganckie odmiany kuliste. Rozrosną się cudownie na tyłach mieszanych rabat, szczodrze obsypuj ąc si ę kwiatami. Potrafią za maskować w szystkie „straszydła" i są

odmiany posadź bliżej frontu rabaty, gdzie będzie można podziwiać z bliska intrygujące ułożenie ich kwiatów. Doborowym towarzystw em dla hortensji są też wieloletnie nasturcje (Tropa eolum speciosum) lub bylinowe powojniki, które ok ręcą się wokó i jej pędów.

Jak

uprawiać

hortensje

•ściółkuj rośliny każdego roku, by zatrzymać wilgoć wokół

• Upewnij

ich płytko rosnących korzeni.

się, że podłoże, w którym rosną

doniczkowe hortensje, jest stale w ilgotne Odżywiaj je regul arnie. •Podpatrz, jakiego koloru hor tensje mają

W za sadowym lub obojętnym kwiaty wybarwiają się na różowo, ale w kwaśnym mogą stać si ę niebieskawe. By zmieni ć barwę kwiatów na bardziej ni ebieską, zapytaj w centrum ogrodniczym o siarczan glinu. Białe kwiaty nie zm i enią koloru. twoi

sąsi edzi.

podłożu

przemarzać. Sadź je tylko

w zacisznych, osłoniętych miejscach, a pędy i podstawę

Prawdziwe gwiazdy

Jak ciąć hortensje

Jeśli

szukasz rośhn, które silnie zaznaczą swoją obecność, będą kw1tly przez długi czas, nie będą wymagały przesadnej opieki 1udadzą się w cieniu, zacznij od trzech gatunków hor-

bukietowej zakwita1ą wielk1m1, stozkowym1 kwiatostanami, które na początku są białawe lub zielone, później bieleją, a starzejąc się, róż owieją, a nawet czerwienieją. Odmiany .koron-

tens1i pokazanych na te1 stronie. są odporne.

kowe" uwielbiane są przez zapylaczy, a wszys-

niezawodne 1 ponieważ zakwitają głównie na biało, nie musisz się martwić odczynem pH gleby. Odm i any hortensji krzewiastej wydają olbrzymie, kopulaste kwiatostany wyb arwione na biało lub różowo, a najnowsze cechują się co raz więk szymi kwi atostanami. Odmiany hortensji

tkie doskonale nadają się na kwiat cięty. Odmiany hortensji dęboi lstnej wytwarzają okazałe, podobne do dębowych liście, jesienią płonące ognistymi kolorami. Siale kwiaty form ują wytworne wlócznle, a dojrzale rośliny m ają atrakcyjną łuszczą cą się korowinę.

• Hortens1e: ogrodowa, spokrewniona z nią piłkowana i dębolistna, nie wymaga1ą cięcia, jednak opłaca się usuwać przekwitnięte kwiatostany i najstarsze pędy, wycinając ie wiosną • Wiosną

u podstawy krzewu.

przytnij hortensję krzewiastą i bukie(dla wielkich kwiatów) - wytn ij pędy przy ziemi, pozostawiając n ajniższe pąki, lub tnij mniej intensywn ie, aby uzyskać bardziej naturalny wyglą d krzewów. • Lekko przytnij hortensj ę kosmatą wiosną, usuwając tylko m ar twe lub zbyt wybujałe pędy. tową

Moc koloru na małej przestrzeni Wybierz hortensje o kulistych kwiatostanach dla uzyskania wyraźnych plam barwnych. Te hortensje nie wydają drobnych, płodnych kwiatów. Zamiast nich kwiatostany wypelnione są plon nym1 kw1atam1 - efekt obezwładnia . Utrzymujące się do kilku m1es1ęcy kwiatostany z czasem wyciszają barwy, az zasychając na zi mę, stają się b1szkop to wobrązowe.

Najnowsze odmiany cechuje w iele ulepszeń: dwukrotne kwitnienie w jednym sezonie; zgrabne, podwójne kwiaty płonne czy piękne dwukolorowe kwiaty. Niektóre z nich mają ju ż wszyst-

kie te cechy naraz! Hortensje o kulistych kwiatostanach są nie do pobicia, gdy chodzi o cały sezon pelen kolorów, a wszystkie pokazane tu odmiany mają dość zwar ty pokrój, więc można Je uprawiać w dużych donicach. Skupią na sobie uwagę na kazdej rab acie i można z nich nawet stworzyć niską obwódkę. Chociaż kwiatostany kuszą, by ściąć j e do zim owych suchych buki etów, pa mi ętaj. że przyszloroczne pąk i kwiatowe zawiążą się na tegorocznych pędach, więc uważaj, by nie pozbawi ć się kwiatów w n astępnym roku.

Gdzie

uprawiać

hortensje

•Najlepsza będzie żyzna, wilgotna ziemia zasobna w materię organiczną. Podlewaj w razie potrzeby, aby nie wyschła. •Słoneczne, lekko lub bardziej ocienione stanowiska są doskonałe do uprawy hortensji (nie lubią ostrego, palącego słońca i glębokiego cienia) • Duży pojemnik sprawdzi się do uprawy - wybierz zwa rtą odmianę hortensji i nie dosadzaj do niej innych roślin. • Sprawdzą się nawet zimne, otwarte stanowiska, bo hortensje są odpornymi i wytrzymałym i roślinam i *.

W porównaniu z pozostalym1pięcioma gatun-

gatunków. szeroki obszar występowania, od Ja-

'Polar eear'

kami, które spotyka się w polskich ogrodach,

ponii i Korei, przez Chiny, do południowo-wschod­

Olbrzym ie kwiatostany (do 40 cm długości) to wizytówka tej hortensji. Kwiaty są najpierw lim onkowozi elone, następni e szybko przeba rwiaj ą się na bladobiale, aby pod koniec lata osiągnąć kolor jasnoróżowy. Fascynuj ąca ozdoba przez cale lato.

hortensia bukietow a Jest najbardziej

wytrzymała

na niskie temperatury, znosi mróz nawet do

tunku pozwol iły hodow com uzysk ać Im ponuj ącą

-30°C (s trefa 4). Wśród Innych jej w alorów war to

l iczbę

wyróżni ć wi ększą od pozostalych ga tunków od-

kreacj e. Znajdziemy wśród nich m.ln. formy o skró-

odm ian, a co ro ku na ryn ek trafiają nowe

porność na suszę I pelne naslonecznienie, nie-

conych i w zmocnionych pęd ach, nadaj ące się do

wielkie wymagania glebow e oraz dł ug i e i obfite

uprawy w m alych ogrodach oraz w pojemnikach

kwitnienie (dzi ęki zawiązywaniu pąków kwiato-

na balkonach i tarasach, a także rośl iny o kwi atostanach zlożonych glównie z kwi atów plonnych,

wych na

pędach

jednorocznych coroczne 1nieza-

w odne) - najdluzsze wśród uprawi anych u nas

42

niej Syberii, oraz duż a zmienn ość w obrębie ga-

"<1'•je1 t:. >'V · , · · "

które wcześnie i intensywnie się przebarwiają .

„

..

~ee -\s1.-·.·!:~ '

,,

Kwiaty...

DO OGRODU Tu warto polecić odmiany o najwięk­ szych kwia tostanach zbudowanych g łównie z kwiatów płonnych, obok któr ych w sierpniu i wrześniu nie sposób przejść obojętnie. Odpowiednio skomponowane na rabatach z wysokimi trawami (miskantami) staną się jesiennym hitem zarówno pod wzglę­ dem barwy, jak i formy kom pozycji.

W połączeni u z iglakami ozdobią ogród także zimą, gdy śnieg okryje je grubymi, bi ałymi czapam i. Wśród nowości warto zwrócić uwagę na odmiany o kwiatostanach ażu ro­ wych i koronkowych, które doskonale prezentują si ę na tle wyższych kr zewów o ciemnych, purpurowych li ściach.

Kwiatostany hortensji są zbudowane z dwóch rodzajów kwiatów: p łonnych (sterylnych), pozbawionych słupka i pręcików, ale tworzących okazałe barwne pła tk i służące wabieniu owadów, oraz mniej szych kwiatów p łodnych, pozbawionych dekoracyjnych płatków, sł uż ących tworzen iu nasion. Obecność w kwiatosta nach obu rodzaj ów kwiatów, ich liczba i wi el kość wp ływaj ą na atrakcyj n ość odmian i ich przydatność do różnych zastosowań.

DO POJEMNIKA- na taras i balkon

Uprawa ...

odm iany osiągające do 1 m wysokości, tak ie jak 'DART'S LITTLE DOT', 'Bobo' (nagrodzona zło tym

na leży na zimę zabezpi eczyć przed m rozem (kwadratowe obł ożyć styropianem , okrągłe owinąć jutą), bo wprawdzie hortensj e są odporne na

Do prawidłowego wzrostu hortensja bukietowa potrzebuje bardzo niewiele, zadowala si ę większości ą przeciętnie żyznych, urn iarkowanie w ilgotnych gleb ogrodowych. Kr zewy preferują stanowi ska słoneczne, ale dobrze znoszą miej sca lekko ocienione lub pólcieniste. Zabiegiem, który war to przeprowadzać

medalem Florall 2010), SUNDAE FRAISE

mróz, ale ich korzenie w bardzo m roźne

wczesną wiosną,

(srebrny medal na wystawie Plantarium w 2010 r.), a z najnowszych odmian MAGICAL SWEE T SUM MER i 'Polestar '. Należy pamiętać, że donice z rośl i nam i

zimy m ogą przemarzać.

przyrostów, mniej wi ęcej od 1/3 do 1/2 ich długości. Ci ęcie stymuluje rozkrzewianie, sprzyja tworzeniu większych kwiatostanów i zapewnia utrzymanie zwartego pokroju krzewów.

W przedogródku i przy chodniku sprawdzą się niższe

jest coroczne skracanie zeszłoroc znych

Zdrowie ...

NA OTWARTYM TERENIE Do uprawy w m1e1scach publicznych, w zieleni mie1skiej, osledlowe1, przy placach zabaw oraz wszędzie tam, gdzie krzewy są łatwo dostępne, warto sadzić odmiany o kw iatostanach zbudo-

wanych z obu rodzaiów lcw1atów -

płodnych

i płonnych, takle jak 'Kyu shu'. 'PIN KY WINKY'. 'Pink Diamond'. 'Tard1va'. Są to silnie rosnące kr zewy (osiągają 2 m wysoko ści), należące do grupy starszych odmian, ła two dostępne

w sprzedaży. w czasie kw1tnien1a wabią liczne kolorowe motyle oraz przepięknego, dużego chrząszcza o szmaragdowych pokrywach skrzydeł - kruszczycę zlotawkę.

wmiejscach reprezentacyjnych odpowiednie wrażen ie zrobią

krzewy o dużych kwiatostanach wypełnionych kwiatami płonnymi, takie jak MAGICAL CANDLE, 'Phantom' czy 'Siiver Dollar'.

Rośliny rosną zdrowo, prawie nigdy nie choruią 1bardzo rzadko są atakowane przez szkodniki. Jedynym poważniejszym, ale niezbyt często po1aw1a1ącym się problemem (zwykle w upalne 1suche lata), może być przędziorek, którego

obecność liści.

objawia się żółlcn ięciem i zasychaniem

Szkodnika można się pozbyć, opryskując rośliny dw ukrotnie w odstępie 10 dni jednym ze śro dków zaliczanych do t zw. grupy akarycydów {preparatów zarejestrowanych do zwalczania przędziorków).

''\'\) 'V\)8Ylet2jl lfJ5~d.?.L8 vJLd.?.Ltlt8VVI- d.ovliC8 l 5(L,r?._0Vl'""

kl pełrte ?.lfJL85~ac_0c~ 5L~ pelttrf;Ovlil ~ 5vJ00od_rl_0c~, Lekklc~ L o0e~ · · tAr?.~j1C_0cK

ogród Monty'ego

orastałem w domu, w którym wszystko: od mebli, zasłon, sztuć­ ców i tapet, po piec na koks, który ogrzewał zbudowaną w roku 1870 szklarnię, pamiętało czasy królowej Wiktorii. Styl uprawiania ogrodu był również silnie zakorzeniony w latach 80. XIX wieku: rośliny donasadzeńprzygotowywanowszklarni,apo­

tem

przewożono pomalowaną

na zielono

drewnianą taczką i sadzono rzędami na raba-

tach przed domem i po jego bokach - a była to niezbyt urodziwa wiktoriańska willa z czerwonej cegły pokrytej tynkiem kamyczkowym, zaprojektowana przez mojego pradziadka. Na bliżniaczych rabatach okalających drzwi frontowe wiosną niezmiennie rosły laki wonne, a pod koniec maja zastępowano je pelargoniami i białymi smagliczkami. Smagliczkę uprawiano z nasion na drewnianych paletkach, a pelargonie przygotowywano z pobieranych we wrześniu sadzonek, które zimą przechowywano w szklarni. Hartowano je w zimnym inspekcie z przeszklonych świetlików przypominających okna gilotynowe. W szklarni z zardzewiałymi rurami i korytem przeznaczonym do czerpania wody za pomocą konewek całymi miesią­ cami utrzymywał się duszący zapach setek pelargonii rabatowych poustawianych w glinianych donicach na żeliwnych półkach. W związku z tym, kiedy wszedłem w dorosłość, nie byłem w stanie uprawiać pelargonii - kojarzyłem je z dusznym, staroświeckim, wiktoriańskim stylem ogrodu, od którego chciałem trzymać się jak najdalej. Wystarczyła jednak podróż do Wenecji na początku lat 80.

wieku, aby w ciągu jednej nocy ta perspektywa uległa zmianie. Wszędzie widziałem donice i skrzynki z pelargoniami bluszczolistnymi, które nie miały w sobie nic z przysadzistej zgrzebności odmian rabatowych z mojego dzieciństwa, natomiast były swobodne, lekkie i urzekające. Mniej więcej w tym samym czasie zacząłem szukać informacji o pelargoniach o pachnących liściach i wkrótce przytulałem już swoją wewnętrzną pelargonię bez poczucia bycia zamkniętym w ponurych zakamarkach dzieciństwa. ubiegłego

Pomylonatożsamośt? Do roku 1789 pelargonie były znane pod nazwą geranium ()acińska nazwa bodziszka], ponieważ ich torebki nasienne są niezwykle podobne do torebek nasiennych bodziszka. To zamieszanie nadal trwa i podejrzewam, że myśląc o pelargonii, większość z nas nadal używa słowa .geranium". Niektóre nazwy trudno jest zmienić, kiedy dobrze do czegoś przylgną.

Pelargonie pochodzą głównie z południo­ wej Afryki - tylko wokół Przylądka Dobrej Nadziei mamy ich 125 gatunków i sam widziałem, jak rosną w stanie dzikim w fynbosie w okolicach Kapsztadu w postaci wielkich krzewów popisujących się różowymi kwiatami w tym niezwykle subtelnym i pięknym krajobrazie. Uprawiając je, pamiętajmy (odnosi się to do wszystkich roślin), że ich naturalnym siedliskiem jest ten sprawiający wrażenie pustkowia, suchy, skalisty teren. Ogólnie rzecz biorąc, pelargonie są bardzo łatwe w uprawie i z im trudniejszymi Gardeners' World Magazine

ie do

użytku własnego

bez prawa do rozp owszechniariia_

47

Aby pelargonia wypuściła więcej kwiatów, usuwaj te, które już przekwitły, podlewaj roślinę oszczędnie raz w tygodniu i nawoż raz na miesiąc

warunkami je konfrontujemy, tym lepiej kwitną. Większość problemów wynika z nadmiernego podlewania. Rośliny te przystosowane są do bardzo surowego, suchego klimatu i potrzebują jedyne minimalnego podlewania, szczególnie zimą. Bez względu na porę roku pozwalamy, aby podłoże każdej pelargonii zupełnie wyschło, zanim znów ją podlejemy. Jeśli liście zaczną zabarwiać się na pomarań­ czowo lub żółto, to znak, żeby na chwilę w ogóle zaprzestać podlewania. Aby pelargonia zaczęła szybko rosnąć, przesadź ją do nieco większej doniczki, zanim zacznie kwitnąć. Powtarzaj tę czynność, a roślina nabierze wigoru, dopóki korzeniom nie zabraknie miejsca. Kiedy osiągnie pożądaną wielkość, zostawiamy ją w doniczce - gdy korzeniom będzie coraz ciaśniej, pelargonia wyda mnóstwo kwiatów. Jeżeli natomiast roślina rozrosla się nadmiernie i w niekontrolowany sposób, można ją po prostu przyciąć około30cmodpodstawy,aszybkoodrośnie.

Chociaż marny ponad 200 gatunków pelargonii, ogrodnicy dzielą je na sześć głównych grup, a każda z nich prezentuje wariacje na jeden wąski temat. Pelargonie rabatowe mojego dzieciństwa to popularne rośliny szklarniowe z liśćmi przypominającymi rozłożony wachlarz, często z czekoladowym obrzeżem lub środkiem. Ich kwiaty pojawiają się w bujnych skupiskach na końcach długich łodyg. Szczególnie bujnie kwitną odmiany z serii 'Deacon', natomiast te z serii 'Irene' mają z reguły większe liście i kwiaty od innych odmian. Wszystkie one pochodzą od gatunku Pelargonium zonalei to

właśnie od tego słowa pochodzi angielska nazwa tej grupy pelargonii: .zona!". Biorąc pod uwagę surowy klimat, z jakim roślina musi sobie poradzić w warunkach naturalnych, pelargonia rabatowa jest rośliną dość wraż­ liwą, podatną na pleśń, zgorzel zgnllakową i rdzę pelargonii, ale ma w sobie prawdziwie egzotyczny pierwiastek, który sprawia, że warto ją uprawiać . Pelargonie rabatowe można wysiewać i traktować jako rośliny jednoroczne albo rozmnażać z sadzonek - wówczas będą miały większe kwiaty i przetrwają jako rośliny wieloletnie. Pelargonie typu Uniques [pochodzące od P. fulgidum] to pelargonie krzaczaste tworzące ogromną ilość niewielkich kwiatów I liści, które pachną po roztarciu. Odmiany z tej grupy powstały w przeważającej mierze pod koniec XIX wieku (w szczycie popularności wiktońańskich ciepłami i taniej siły roboczej) i długo kwitną. Pelargonie królewskie zawdzięczają nazwę pochodzeniu - wyhodowano je w Sandńngharn [znajduje się tu wiejska rezydencja królewska] w połowie XIX wieku. To jedne z najwcześniej kwitnących (już od początku lata) i najbardziej kolorowych pelargonii. Ich kwiaty mają najlepsze i najgłębsze odcienie, min. ciemny burgund ('Springfield Black'), purpurowoczarny ('Lord Bute'), mahoniowy ('Dark Secret') czy wspaniały śliwkowy ('Dark Venus'). Potrzebują więcej wody niż Inne gatunki pelargonii i wyższej temperatury minimalnej, aby przetrwać zimę. Pelargonie bluszczolistne pochodzą od P. pelatum i chociaż często pokrywają się mnóstwem kwiatów, ich prawdziwa wartość polega na tym, że mają zwisający pokrój,

r vp~o"'" si erif~ f~sa Wa I i eka 1e przezna zone wyłąc::nie do

uży1ku własnego

bez pr

a do rozp

ogród Monty'ego

Jak mieć pelargonie z sadzonek Najprostszy sposób na rozmnożenie pelargonii to pobranie sadzonek - szybko się ukorzeniapo d koniec lata. Wyjątkowo dobrze nadają się do tego pelargonie anielskie. Sadzonki podlewaj, ale nie przykrywaj ich folią . N astępnie podlewaj skąpo, nie wysusz jednak zupełnie podłoża, i nie m ocz l i ści. Kiedy sadzonki się ukorzenią, przesa dź je do większych doniczek i przez zimę trzymaj w pomieszczeniu. Wiosną przesadź do jeszcze większych doniczek. Aby zakwitnąć, większość pelargonii powinna przejść okres spoczynku w tempera turze poniżej 10°c, dlatego nie zimuj ich w ciepłym m iejscu. Idealne byłoby zapewnienie stałej temperatury w zakresie od s do 10°C. W marcu zacznij podlewać rośliny - wraz ze wzrostem tern peratury zaczną wypuszczać przyrost y. Na początku maja pr zytnij je, aby m i ały ładny kształt, przesa dź do nieco większych doniczek i postaw w możliwie słonecznym miejscu.Potem niewykonuj j uż żadnych zabiegów - tylko podlewaj je najwyżej raz w t ygo dniu i zasilaj raz w miesi ącu. j ą, zwłaszcza

O wybierz kilka zdrowych

pędów i odetnij je od łodygi nad węzłem liściowym. & Przytnij każdy pęd do ok. 10 cm, tuż pod węzłem . usuń dolne liście, aby uzyskać czystą „nóżkę".

8

Powtykaj sadzonki wokół krawędzi plastikowej doniczki i podlej je. Nie przykrywaj doniczki i umieść ją w ciepłym, lekko ocienionym miejscu. Podłoże powinno być lekko wilgotne. Nie mocz liści.

O Kiedy sadzonki dobrze się ukorzenią i wypuszczą liście, przesadż każdą

z nich do

osobnej doniczki.

Pelargonie Monty'ego kwitną pod latem

można

szkłem,

je uprawiać na zewnątrz

ale

dzięki czemu idealnie nadają się do wiszących koszyków, skrzynek zaokiennych i kaskadowych kompozycji na murach. To właśnie te pelargonie zobaczyłem w Wenecji ponad 30 lat temu i to ich urok przekonał mnie, że nie wszystkie pelargonie to ponure wspomnienie z dzieciństwa. Pelargonie gatunkowe różnią się od ich kultywarów [odmian uprawnych] i zwykle są bardziej wytrzymałe i mniej na pokaz niż wyhodowane z nich hybrydy - a dla mnie często bardziej interesujące. W tej chwili moim ulubieńcem jest P. sidoides, której przedstawiciel kwitnie na stoliku przy tylnych drzwiach do domu. Roślina ma niewielkie, zielonkawoniebieskie liście i malutkie kwiaty w kolorze bardzo ciemnego, wręcz śliwkowego wina. umieszczone na długich, wiotkich łodygach. Wiele pelargonii o pachnących liściach to również gatunki, a nie kultywary - warto je uprawiać dla ich niemalże namacalnego zapachu, a niekoniecznie dla kwiatów, bo te są niekiedy mniej istotne. Kiedy już wiemy, że aromat pojawia się, gdy dotkniemy roślinę. trudno oprzeć się połaskotaniu jej liści - co tylko zwiększa ich urok

Rozpiętość aromatów pelargonii jest bardzo szeroka i waha się od słodkiej róży i cytrusów po woń egzotycznych przypraw: P. odoratissim um pachnie jabłkiem, P. fragrans zdumiewa świeżym zapachem sosny (chociaż niektórzy zaklinają się, że gałka muszkatołowa), P. tomentosum rozsiewa woń mięty pieprzowej, zaś najsłynniejsza z nich, 'Mabel Grey', tchnie aromatem cytryny. Wszystkie lepiej podlewać deszczówką niż wodą z kranu. I wreszcie mamy też pelargonie anielskie, otrzymane z P. crispum - sam mam jeden mały egzemplarz tej rośliny. Ma w sobie skromne piękno, a jej liście rosną ciasno na wzniesionych pędach. Ogólnie, te pelargonie są bardziej zwarte od królewskich i kwitną przez całe lato. Wydaje mi się, że wszystkie pelargonie anielskie są do siebie podobne i równie atrakcyjne, chociaż jest pewna wyjątkowa odmiana o nazwie 'Sarah Don', wyhodowana przez Rogera Jonesa w szkółce Oakleigh Nurseries na cześć mojej żony, która mana imię Sarah. Ta pelargonia ma złociste, mozaikowate liście, kwiaty w kolorze fuksji i bledszego różu i podobniejakjej imienniczka.nie ma żadnych wad i po prostu nie podlega krytyce. O

e\~da Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpień 2016 \ńfy'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

:::9

I

3

I

~ ~

•=-

:li

:e

::fi

;:9 ~

:e

=-:e

;:e

=-

=-1:9 Cit

I Czy twojemu ogrodowi czegoś

.~

brak 1czuje się wypalony pod koniec sierpnia? Całkiem możliwe, ze wystarczy dodać kilka egzotycznych roślin, aby stworzyć w nim tropika lny klimat. Wiele razy odwi edzałem Great Dixter w sussex 1uwazam, że jest to na1bardz1ej inspi rujący ogród, jaki kiedykolwi ek w idzi alem. Christopher Lloyd, nież yjący już ogrodnik i pisarz, zajmował si ę nim wraz z matką. Cale zycie eksper ym entowali rozwijał Great Dlxter, nad którym obecnie trzyma pi eczę były główny ogrodnik Lloyda, niezwykle szanow any Fergus Garrett. Tutaj nic nie stoi w mi ejscu; to ogród tętniący zyc1em roślin i pe łen pomyslów Pamiętam, gdy jednego roku Christopher przekopał SO-letni ogród rózany, aby stworzyć Exot1c Garden. Było to naprawdę odważne przeds1ęwz1ęcie, ale okazało się w 1elk1m sukcesem. Każdego roku ogród jest przepełniony eklektyczną mieszanką roślin: bananowcami, pac1oreczn1kami, daliami, wianecznikam i, szałw1am1, drzewam i pap1erowym1 1trawami - niektóre z nich są odporne na niską temperaturę, a inne nie. Bez wzg l ędu na to, czy masz niewi elki miejski ogród, czy m ożesz wygospoda rować tropikalny „pokoik" w większym założeni u, zainspiruj się tym, co w zorcow e. Jestem pewien, ze w izyta w Great Dlxter cię za chwyci i będziesz się zastanawi ać, jak upchnąć te wszystkie fascynują ce rośliny na własnej dzi ałce

::9

1

=-

I

I

Styl nasadzeń Exotic Garden w Great Dixter otoczony jest z trzech stron cisowym żywopłotem , a z j ednej strony sąsiaduje ze stodołą - zapewnia to świ etną osłonę ogrodu i tworzy mikroklimat. D uża część roślin li ściastych jest odporna i wieloletnia. Rośli ny mniej odporn e są sadzone każdego roku w innych miejscach, aby zm ienić kompozycj ę ogrodu i zachować świeży wygląd.

Najważni ejszą rzeczą,

o której na l eży w przypadku tego stylu n asadzeń, jest um ieszczenie roślin tak, aby nie było wi dać gleby. Wąski e ścieżki sprawią, że poc zujesz ni esa m owitą bli skość wysokich, bujnych rośli n. By uzyskać superefekt, zestaw rośliny o różnych ksz tałtach i fakturach liści. W Dixter m ożemy pod ziwiać ró ż no rodne m iskanty w otoczeniu purpurowych pacioreczników z drobnym i liśćm i papirusu w tle. Rośliny te są również dość wysokie, dzi ęki czemu aranżują przestrzeń powyżej linii oczu. Kolorowym akcentem są tu ło­ sosiowe dalie i pomarańc zowe kwia ty paciorecznika. Latem najlepiej poszaleć z kolorami, m i eszając j e i nie db ając o określony układ barw. Jeśli taki styl sprawd za si ę w Dixter, sprawdzi si ę również u ciebie! pam i ętać

Mój plan, zainspirowany Great Dixter, sprawdzi się w róż nych miejscach - i w ogrodach miejski ch, i wygospodarowanej części wię­ kszego za ł ożenia. Ogromne li ści e bananowca nadają ton i tworzą warstwę ochronną dla znaj duj ącej się niżej mieszanki rośli n. Uście kolokazji wnoszą b ujność i są idealnym tłem dla dalii, wianecznika żółtego i werbeny patagońskiej . Rośliny te potrzebują dobrej j akości zi em i, która nie wysycha.

O Musa Basjoo x 1 Najbardzi ej wytrzyma ły bananowiec do uprawy w Wielkiej Brytanii [i w Polsce]. Wielkie l i ści e, p i ękne kwiaty i k i ść malutkich (niejadalnych) bananów! WxS do 5x2,5 m.

9

Kolokazja jadalna (Colocasia esculen ta) x 1 Ogromne, zielone l i śc i e skierowane do d ołu, z ciemnym unerwieniem i woskowym wykońc zen i em. Trzeba j e osłon i ć n a zi mę [w Polsce muszą zi mować pod dachem ]. WxS 1,5 m x 60 cm.

'~~~!2~~~~~~

O oalia 'DavidHoward'xl

Zwar te, dekoracyjn e dalie z poma ra ńczo­ wym i kwiatam i i ciemnym i l i śćm i. Kwi tn ą od lipca do pa ździern i ka. WxS 75x75 cm .

O Dalia 'Summer Night' x 1 Wysoka dalia kaktusowa. Ma duż e, ciem nobordowe kw iaty i zi elone l i śc i e. Wyg l ąda niesamowicie w eg zotycznym otoczeniu, a kwiaty świ etni e n adaj ą si ę do wazonu. WxS 12oxso cm.

9

Wianecznik Gardnera (Hedych ium gardnerian um)* x 1 Wspa ni ałe

ulistnienie. Od po ł owy do lata twor zy spiczaste kwiatostany słodko pachnących kwiatów z delikatnie czerwonym i pręcikami. WxS 1,5x1 m . późnego

9 Werbena patagońska (Verbena bonariensis) x 6 Ażurowa bylina [w Polsce zwykle j ednoroczn a] z „wiecham i" fiol etowych kw iatów n a sztywnych ł odygach . Wys tępuje licznie w Exo tic Garden, uwi el b i aj ą ją motyle i pszczo ły. WxS 1,5x4 5 cm .

:9,s~a Aą~ed$1ł'. VfQf:!ct~!!t'SiWalicka \n, dJnil::! elektroni• zn'::! przeznaczone

lipiec Wy-łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpo1NSZechniania_

sierpień

2016

„

ogrodniczy notes Joego

PÓŁNOC

l

_,

... ~

J

-

<:i -., "'

c

...

•

W centrum uwagi

Wymiar rabaty: 1,sx2,s m .

Wianecznik Gardnera

chowywać jak bulwy dalii lub uprawiać

Jedna z pierwszych roślin na m ojej liście egzotycznych propozycji. Pochodzi z regionu Himalajów i choć nie jest zby t wytrzym ała w naszym klimacie, aby ca ły rok była w gruncie, może prze trwać ła­ godną zimę, jeśl i ją dobrze przykryjemy korą (10 -15 cm). Wianecznik można prze-

w

dużych

donicach, przenoszonych na lub pod dach, w zależności od pory roku. Rośli nie należy zapewnić trochę cienia i wilgotną glebę, by piękni e kwitła. [*W Polsce wianecznik nie przezimuje w gruncie. Wykop jego kłącza na jesieni i przechowaj w pomieszczeniu]. zewnątrz

eVVycl a rtiP~
Gardeners' World Magazine wyłącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpo1NSZechniania.

53

e:

ogrodniczy notes Joego

c:

KILKA FAKTÓW

e:

Great Dixter

I

e:

Great Dixter był rodzinnym dom em Christophera Lloyda (1921-2006). Obecnie założenie (dom, ogród, szkólka rośli n i centrum edukacyjne, którym i opiekuj e się główny ogrodnik, Fergus Garrett) o trzyma ło Gr ade 1 [w Wlk. Brytanii najwyższy status dla za ł ożeń historycznych o m i ędzynarodowym znaczeniu, zar ejestrowanych w National Register of Historie Par ks and Gar dens).

Jesień Ostrożnie wykop kolokazję widłam i i przesadź ją do donicy, zanim nadejdą przymrozki [możesz tak samo zrobić z werbeną patagońską]. Wstaw donicę do pomieszczenia lub ogrzewanej szklarni i oszczędni e podlewaj przez zimę. Jeśli zamierzasz pozostawić dalie w gruncie, pozwól liściom sczernieć na pierwszym m rozie, następnie przytnij je tuż przy ziemi i okryj suchymi liśćm i [w Polsce m uszą zimować w pom ieszczeniu). Możesz również wyjąć bulwy i przechowywać je pod dachem. Jesienią lub wiosną przytnij werbenę tuż przy ziemi.

Zima Kr ytycznym om ent dla wielu roślin zależy od regionu [stre fy mrozoodporności). Jeśli pozostaw iasz rośliny na zewnątrz, przytnij l iście i owiń roślinę agrowłókniną lub siatką drucianą i słomą.

Wiosna

~

~

-=e:

HISTORIA Większość oryginalnego kr ajobr azu ogrodu była zaplanowana przez głównego architekta ruchu artystycznego Ar ts and Cra fts, Edw ina Lutyensa, kt ór y był również odpowiedzialny za główne zmiany w prowadzone we wspaniałym, wybudowanym w średniowieczu domu. Christopher, uro dzony w Gr eat Dixt er, już od naj mlodszych lat i nteresował si ę ogrodnictwem. Po skończen iu uniwersytetu i 5-letniej służbie wojskowej, studiowal ogrodnic two dekor acyjne w Wye College w Ken t, zanim zaangażował się w rozwój rodzinnego gniazda. Wiele miejsc w ogrodzie zostało przez niego ulepszonych, w tym form alna sa dzawka w Sunk Gar den, Long Border i Topiary Lawn. W ogrodzie można zobaczyć również mnóstwo za dbanych łąk kwietnych, np. Front Meadowi Orchard.

li: Ił:

-= -=e:

e:

e:

e::

WIZYTA Otwarte do 25 paździer­ nika, od w torku do niedzieli i w Po niedziałek Wielkanocny. Godziny: ogrody od 11 do 17 (ost atni wstęp o 17); dom 14-17; wstęp: dorośli 11 funtów. Great Dixt er, Northiam, Rye, East sussex, TN31 6PH. Zadzwoń pod num er tel.: 01797 252878 lub odwi edź stronę

www.greatdixter.co.uk.

~ :;; ;::

~

:.~

"o;z ~

!!<

Regularnie nawoź rośliny plynnym nawozem i usuwaj przekwitłe kwiaty dalii. usuń wszystkie uszkodzone przez wiatr liście bananowca.

, danie eleJ.:troniczn"" przt'znacz:one wyłącznie do użytku własnego bez prawa do rozpo1111SZechniania_

~

z

Lato

~ cl a Aą~ą1$rt'. \ifQf!ct~!§';EJiWa li eka

-=: -=: o

Po ustąpieniu pr zym rozków przesadź do gruntu wrażliwsze rośl iny i zapewnij wilgotnej ziemi dużą ilość materii organicznej.

e

I

~

;,'

hl. ~

lipiec - sierpień 2016

li:!

~

"'""'

kny ~

Wyp~h ,P i(

Tomek

Ci~id
06ROD ~MAKO~ZA mnóstw~ !~spiracji

cenne wskazówki sprawdzOiie rady

-

MULTICO Oficyna Wydawnicza

SJ Znajdź: nas na

•li Facebooku

Zrelaksuj się i ciesz szczytem sezonu dzięki wdrożeniu porad Alana - zabezpieczając rośliny przed trudnymi warunkami pogodowymi i na czas twojego urlopu

l]J

fff! Zapaleni ogrodnicy dobrze znają

to uczucie triumfu zmieszan ego z ulgą, że oto zaczyna się lato. Wszystkie najcięższe prace mamy już za sobą: gleba jest przygotowana, rośliny zasadzone, wiosenny atak chwastów zostal skutecznie odparty, przycięliśmy żywopłoty,

ma

wielkość

pryzma kompostowa

góry, trawniki

odzyskały

pełnię świetności, rośliny aż wylewają się

ze skrzynek I wiszących koszyków, warzywnik pęka w szwach, a rośliny owocowe owocują. Pozostaje nam tylko usiąść i cieszyć się tym stanem rzeczy. Przynajmniej tak to wygląda w teorii. Czy zauważyliście, że jakoś zawsze w pię­ kny letni dzień, gdy cała rodzina odpoczywa w ogrodzie, jeden leżak stoi pusty, jedna powieść lub gazeta leży, czekając na przeczytanie, i jeden kubek z kawą stygnie (albo wino w kieliszku robi się coraz cieplejsze, albo szklanka z sokiem pomarańczo­ wym powoli wypełnia się osami, które utonęły w napitku)? Zgadnijcie, czyje to rzeczy? Gdy wszyscy pozostali wystawiają twarze do słońca, entuzjastów ogrodnictwa można ujrzeć, jak z zadkiem wystają­ cym znad rabaty, mamroczą, że ..muszą jeszcze tylko coś skończyć". Naturalnie, sam tak robię, co doprowadza rodzinę do szewskiej pasji. .Naprawdę MUSISZ to teraz robić?", .Dobry Boże, chodż tu i wreszcie usiądż" albo .Słuchaj, to chyba może poczekać do jutra?". Ale właśnie kiedy ogród wygląda najpiękniej, niewłaściwa pogoda może

w mgnieniu oka zniszczyć cale miesiące ciężkiej pracy. Anaszklimatjest znany z nieprzewidywalności. Król Jerzy II świetnie to ująJ, opisując typowe brytyjskie łato nastę­ pującymi słowami: .Trzy ładne dni, a potem burza z piorunami". Nie wspomniał jedynie o gwałtownych powodziach, nagłych

falach

upałów,

inwazjach mrówek, poja-

znienacka wichurach, a nawet tornadach, które również mogą nas wziąć przez zaskoczenie. Właśnie dlatego sprytny ogrodnik musi być gotowy na prawie wszystko, co może mu zgotować pogoda. wiających się

Sztuka krz~tania Oczywiście zdaję sobie sprawę, że dla osób niezorientowanych wiele czynności wykonywanych latem w ogrodzie wygląda na zwyklą stratę czasu. Jednak to krzątanie się jest bardzo potrzebne. Usuwanie przekwitniętych kwiatostanów służy temu, aby rośliny nieustająco produkowaly kwiaty, zamiast zawiązywać nasiona, co zachodzi dużo szybciej, kiedy jest gorąco i sucho. Podwiązywanie, przywiązywanie i mocowanie do palików ma ogromne znaczenie, bo dzięki tym zabiegom wiotkie młode przyrosty pnączy znajdują bezpieczne podparcie, a kruche kwiatostany bylin i wysokich roślin jednorocznych nie łamią się jeszcze przed rozkwitnięciem, gdy nagle zaczyna porządnie wiać. Kiedy Jest mokro, chwasty szaleją, dlatego trzeba dać sobie trochę czasu, aby sobie z nimi poradzić, natomiast podczas upałów, kiedy jest sucho, czas zaoszczędzony na od-

chwaszczanie wykorzystujemy na dodatowe podlewanie. Bądż nieubłaga ny dla chwastów, bo konkurują z uprawianymi roślinami o wodę, światło i przestrzeń. Podczas suszy zabierają każdą dostępną kroplę wody, a kiedy jest mokro, stają się wylęgarnią szkodników, zwłaszcza ślimaków (oskorupionych i nagich), oraz chorób, głównie mączniaka. Bez względu na pogodę, (ł3 Podlewaj rośliny trzeba zasilać. Obfite opady wypłukują substancje porządnie, odżywcze z gleby (a ciepło anie sprys- przyspiesza wzrost roślin), dlatego ich rezerwy trzeba

kuj glebę

czy liście OO

Wciel w życie porady Alana, a ogród będzie wyglądał dobrze przez cały sezon: dopilnuj, aby rośliny były zasilone i zadbane. trawniki zabezpieczone. a plony zebrane

uzupełniać, jeżeli rośliny

swój potenzapotrzebowanie na ,jedzenie i picie"wykazują warzywa oraz rośliny w pojemnikach i w szklarni. Ponieważ drzewa i krzewy mają dłuższe korzenie, mogą przynajmniej sięgnąć bardziej w głąb ziemi. A kiedy zabierasz się do podlewania, pamiętaj o złotej zasadzie: zrób to porządnie, nie poprzestawaj na skropieniu powierzchni gleby czy liści, bo woda wyparuje, zanim przyniesie roślinom korzyści. mają rozwinąć

cjał. Największe

Właściwe rośliny Jeżeli rzeczywiście myślisz poważnie o dłu­ goterminowym zabezpieczeniu roślin na lato, istnieją pewne sposoby na wyeliminowane potencjalnych problemów. Podstawą jest dobór odpowiednich roślin do właści­ wego miejsca; niektóre rośliny są w naturalny sposób przystosowane do pewnych warunków: pomyśl o gatunkach bagiennych o olbrzymich, wąskich liściach czy o tych odpornych na suszę (przed utratą wody chronią je srebrne, filcowate lub grube, woskowane liście). Jeśli zaś chcesz się przygotować na każdą ewentualność, może ci przynieść radość uprawa JEDYNIE łatwych w pielęgna­ cji, wytrzymałych roślin - np. kaliny, forsycji, odmian bzu (Sambucus),jeżyny, fuksji lub róż

Odpowiednio zasilaj

1

.6

Do wszystkich pojemników włóż nawóz w granulkach o stopniowym uwalnianiu. Jest on dostępny w dwóch rodzajach - jako luźne granulki lub „piguły", takie jak widoczne na zdjęciu. Substancje odżywcze uwalniane zostają tylko w odpowiednich warunkach, dzięki czem u rośl iny są autom atycznie odpowiednio o dżywi ane przez kilka miesięcy- a na pewno do końca lata. Kiedy jest ciepło i w ilgotno, granulki uwalniają więcej składników n iż przy chłod nej i suchej pogodzie.

2

Utrzymuj korzenie w chłodzie~

Wysyp kamyk ami podłoże w pojemnikach, w kt órych rosną pr zez cały rok krzewy, powojniki, lilie, rośliny formowane, fuksje sztam owe i inne okazy rosnące pojedynczo; chroni t o korzenie powierzchniowe przed przegrzaniem na silnym słońcu . Tak sam o potraktuj - również na rażone na przegrzanie - rośliny posadzone m i ędzy płytkami i rozpięte na dobrze nasło­ necznionych m urach. Kamyki za trzym ują wilgoć, a rosa zbiera się w nocy na spodniej stronie kamyków, co utrzymuje korzenie w chłodzie.

lipiec - sierpień 2016

ie do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

letni przewodnik Alana

Zbieraj warzywa ~ Zbieraj plony fasoli i cukinii, kiedy tylko osiągną odpowiednią wiel kość. Pobudza to rośli ny do produkcj i, dzi ęki czem u nie wydają kilku ogromnych, twardych owoców i nie zawi ązuj ą nasion. Wysiewaj nasiona sałaty i innych warzyw liściastych w niewielkiej ilości, ale często, aby m ieć stałe plony, i nie przesadzaj ich latem; zamiast tego siej na docelowym miejscu i przerzedzaj. To bardziej skuteczne i zmniejsza zapotrzebowane na wodę.

3

4

Ogranicz koszenie ~

Nie tnij trawy bardzo krótko w nadziei, że przesunie to w czasie następne koszenie. Kiedy przyjdą upały, zbyt krótka trawa szybko stanie si ę brązowa, co otwiera drzwi chwastom . zam iast tego delikatnie podnieś ostrza kosiarki, bo dłuższa trawa chroni samą siebie przed niekorzystną pogodą .

5

Przestaw w cień ~ J eżeli

ni e masz nikogo, kto podczas t wojej nieobecności, ustaw wszystkie pojemniki i koszyki w cieniu, mógłby podlewać rośli ny

zagłęb j e w wilgotną glebę i dobr ze podl ej przed wyjazdem . Możes z też uszczknąć wszystkie otwarte kwia ty i dobrze rozwini ęte pąki (za m iast produkować nasiona, rośl iny jednoroczne wypuszczą nowe kwia t y na twój powrót).

6

Nie sadź! ... Odłóż plany

roślin

sadzenia nowych na jesień lub następną wio-

snę; wytrzymałe rośli ny przyjm ą się

w tedy dużo lepiej, a nie będziesz si ę musi ał martwić o ich podlewanie, odchwaszczanie czy ochronę przed sąsiadującymi rośl inami.

eVVyd a f1ip~ą:tl ~ęrifEf! f~S;a Wa Iieka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

59

~ ściółkuj i jeszcze raz ściółkuj Zagrożone rośliny na obwódkach i rabatach (te nowo posadzone, o płyt­ kim system ie korzeniowym lub o m iękki ch owocach) należy ob łożyć ściółką z kory albo kompostem, aby zatrzym ać wilgoć, przy czym ściół­ kujemy wyłącznie wówczas, gdy gleba jest wilgotna. Ściółkowanie niszczy też chwasty jednoroczne, chroni korzenie przed przegrzaniem i chłodem oraz zapobiega rozbryzg om gleby na li ście, kwiaty i owoce (co może powodować chorobY).

Zainstaluj system automa tycznego podlewania z programatorem czasowym, aby zapewnić odpowi ednią ilość wody zagrożonym rośli nom, np. pomidorom w szklarni. System m oże czerpać wo dę z zewnętrznego kranu lub zbiornika deszczówki uzupełnia nego za pom ocą węża albo przez rynny, np. na szklarni.

.A Dodaj hydrożel Do obsadzonych pojemników m ożna dodać żel w kryształkach, który zatrzymuje wodę. Zrób o łów­ kiem kilka głębokich na 5-10 cm dołków m i ędzy rośli nam i i wsyp do nich ni ewielką ilość kryształków lub rozrobionego żelu. Utrzym a to wilgoć pomiędzy kolejnym i nawodnieniami, uwa l niając ją powoli, kiedy p odłoże będzie wysychać, al e zatrzyma też na dmierną ilość wody po silnym deszczu.

(ł3 Zastąp wiele małych

doniczek kilkoma pięknymi pojemnikami

ro

gatunkowych - które do pewnego stopnia znoszą ekstremalne warunki pogodowe: upał i mróz, wysoką wilgotność i suszę czy bardzo słoneczne bądź pochmurne lato; nawet jeźeli takie .bezpieczne" gatunki nie zawsze są najbardziej ekscytujące,moźna przynajmniej wyjechać na wakacje bez obawy, że podczas naszej nieobecności zejdą z areny życia. Można też unikać wszystkiego, co wymaga sporo pielęgnacji, np. uprawy warzyw czy owoców, zastąpić znaczną liczbę nieporęcz­ nych doniczek paroma naprawdę dużymi, robiącymi wrażenie pojemnikami lub zainwestować w system automatycznego podlewania. Wiosną warto też zawsze porządnie wyściółkować rabaty i zasilić glebę w warzywniku i na nowych rabatach przygotowywanych zimą, przekopując ją z jak największą ilością dobrze przetworzonej materii organicznej. Materia organiczna działa dwutorowo: zatrzymuje wilgoć ORAZ pozwala odpłynąć nadmiernej ilości wody - to jeden z najlepszych sposobów na ochronę roślin przed zawirowaniami pogody.

Organizacja, potem relaks

Wstaw do podłoża przy „spragnionej" rośli nie pozbawioną denka pl astikową butelkę, aby skierować wo dę bezpośre dnio do korzeni. Możesz też przeznaczyć w iadro na wodę pozosta łą po płukaniu obranych warzyw i wykorzystywać ją do podlewania. Zaczniesz

Nie sprawdzi się jednak myślenie o tym pod koniec czerwca, kiedy właśnie jesteśmy wepicentrum problemu. Nie, wyzwanie na teraz to mieć pod kontrolą to, nad czym da się zapanować, szczególnie jeśli wielkimi krokami zbliża się urlop - wielka zawalidroga w kalendarzu większości ogrodników. Dlatego spróbuj się zorganizować: u mów się z przyjacielem lub sąsiadem, aby zatroszczył się o ogród podczas twojej nieobecności, zainstaluj system nawadniający albo przestaw donice do cienia, maksymalnie odchwaść glebę, przytnij, co się da, skoś trawę i wyjedź ze świadomością, że zrobiłeś, co mogłeś. I o nic się nie martw. Twoja rodzina na pewno szybko ci przypomni, że kiedy wrócisz, ogród nadal

też oszczędzać, zwracając uwagę

będzienaswoimmiejscu.O

.... Zużywaj mniej

na wskazania licznika na wodę.

e ~·ę·9d a Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpień 2016 \ńfy'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

NAJWIĘKSZV MIESIĘCZNIK DLA

BUDUJĄCYCH

" Tajniki wentylacji mechanicznej z rekuperatorem - Bramy garażowe pora dr k k~~ącego - Podlugówka

:

~

prz zn

bez ta1emrnc porachk urządzania ogrodu

Praktycz~y

zn ie

I

REMONTUJĄCYCH

DOM

Tego lata rozsmakuj się w pysznych trunkach, którym ton nadają zioła. Jak mieć zawsze pod ręką składniki do ich przyrzą­ dzenia? Wystarczy donica i kierowanie się wskazówkami Alexa Mitchella. Zdjęcia: Sarah Cuttle iesz

się

upalnym latem. popijając drinki przygotowane na bazie ziół, warzyw i owoców z własne­ go ogródka. Doniczki pełne kuszących roślin nie tylko fantastycznie wyglądają i pachną. orzeżwiające

lecz

także dają sposobność

nadania nowego

wymiaru klasycznym przepisom: od martini, Krwawej Mary aż do Pimmsa. Dzięki własnej uprawie możesz spróbować różowego martini z pachnotką lub pikantnej kombinacji chili i kolendry z tequilą I lodem. Obsadź pojemniki hojnie, aby zebrać nagrodę w postaci mojito,julep i inny ch wybornych drinków. Na stron ie 67 znajdziesz karty z przepisami.

znaleziony na pchlim targu świetnie nadaie się do uprawy składników na ten klasyczny letni drink. Umieść w koszu fol ię polietyl enową (nakłuj spód w kilku miejscach, by powstaly otwory odpływowe). Do pysznego domowego Plmmsa zam iast m ię ty wybrali ś my werbenę cytrynową, a żeby uzyskać posmak ogórka, dodaliśmy pierzasto ulistniony krwiściąg I kwiaty ogórecznika.

• 1 stary wiklinowy kosz • podłoze John lnnes No.2 [lub inne do uprawy warzyw i owoców bądź uniwersalne] • nawóz wolnodziałający w granulkach • 3 truskawki 'Garig uette' • 1 werbena cytrynowa, lippia trójlistna (A/oysia

Wyraziste smaki i kolory proszą

aż się

o wyrazisty pojemnik, a czerwona jak skrzynka na listy, emalio wana doniczka nada się w sam raz. Wszystkie skladnlkl na cu downie ziołową Krwa wą Mar y są w za si ęgu ręk i. Aby zachować ciągłość owocowania pom idorów, n awoź je co 2 tygodnie. Regularne zbieranie zió ł sprawi, że rośl i ny będą się k rzewić.

POTRZEBNE: • 1 duza emaliowana doniczka z otw orami odpływowymi • organiczna beztor fowa ziemia uniw ersalna • nawóz wolnodziałający w granulkach • 1 pomidor 'Totem' lub inna odmiana k arłowa ta • 1 oregano 'Hot 'n Spicy' • 1 oregano (lebiodka pospolita) • 1 bazylia 'Sweet Genovese' • 1 bazylia 'Crimson King' • 1 lubczyk • 1 pietruszk a naciowa Gardeners' World Magazine

do rozpowszechniania.

63

Bez wzgl ędu na to, czy lubisz martini wstrząśnięte, czy zmieszane, połyskujące metalow e wiaderko 1est Idealnym pojem ni k1em na up raw ę zi ół zbieranych lat em . Soczyste kolory pachnotki tw o r zą stylowy kontrast z ż ó ł ­ t ozi elonym i piórkami kopru wło­ skiego. A gdy prz ygotuj esz j u ż shaker, posta w t eż na barz e wiaderko z zielarni.

• 1 14-litrowe w iaderko z otwora mi drenażowymi • podłoże John lnnes No. 2 [lub inne do uprawy w ar zyw i owoców bądź uniwersalne] • nawóz wol nodziałają cy w granulkach • 2 niewielkie kopry w loskie • 1 purpurowa pachnotka (Perilla frutescens)

• 1 bazylia 'Sweet Genovese'

zrób otwory drenażowe w podstawie pojemnika. Wypełnij go w 2/3 podłożem. Dodaj nawóz granulowany i wymieszaj.

l

Ustaw rośli ny: wysoko rosnące na tyle kompozycji, a niższe lub krzacza ste - z przodu.

2

Podkręć sm ak tequili zi ołowym i dodatkam i - skradniesz j e z kupionych na pchlim targu star ych drewnianych skrzyń na butelki alkoholu. W j ednej z nich posadź sza łwię i m iętę, w drugiej - chili i ko l endr ę, nad którymi poprowadź na luku pęd ogórka . świeży i pikantny zestaw rośl in nada wyrazistości nie tylko mojito, ale równie ż innym letnim drinkom na bazie tequili.

Dosyp podłoże m i ędzy rośl iny i na wierzch, tak by si ęga lo s cm poni żej krawędzi doniczki. Podlej ob fi cie i ustaw w słonecznym miejscu.

3

POTRZEBNE: • 2 drewniane skrzynki (na 6 butelek) • podłoże John lnnes No.2 [lub inne do uprawy warzyw i owoców bądź uniwersalne) • nawóz wolnodziałający w granulkach • 1 ogórek (mini) • 1 elastyczna wier zbowa gałązka do poprowad zenia ogórka • 1 chili 'Apache' • 4 doniczki kolendry • 1 mięta marokańska • 1 szałwia pospolita • 1 szałwia omszona

elanie dla: Teresa Walicka I ft.:troni zn • przezn

Gardeners' Worl d Magazine

z ie do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

65

. I

I I

drinki ze skrzynki

I I I I I

I I

I I I I I

I I

Przepisy na domowe drinki

I I I I I

~ I

·-1

ro I ~ I

O l .!: I U

ro

l I

·-· N I

·-1

·c:· +-' I

>- 1 ~ I I I I

I I I I I I I

I I I I

I

I I

•

I I I I I

I I

I I I I I

Pepino picante

I I

I I I

e~i:i a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a

Wa Iieka

Wyd ~ nie ele~:troniczne przeznaczone ł.tVy"łącznie do użytku własnego bez prawa do rozpowszechniania.

Gardeners' Worl d Magazine

67

drinki ze skrzynki

Przepisy na domowedrinki ro

Ziołowa Krwawa Mary

$ o

Pimms z werbeną cytrynową

.!:

u

co

N

POTRZEBNE:

PRZYGOTOWANIE:

POTRZEBNE:

PRZYGOTOWANIE:

• 1 shaker • 1 szklanka typu highball • s kostek lodu • 1 podwójna miarka (maks. 70 ml) wódki • 5 pomidorków • sok pomidorowy w kartonie, opcjonalnie • 1 czubat a łyżka posiekanego oregano, bazylii i pietruszki • sok z 1/2 cytryny • 6 kropli sosu Worcestershire • 3 krople tabasco • 1 gałązka lubczyku, jako mieszade łko

Posiekaj grubo pomidory i wrzuć je do rondelka. Duś na malym ogniu 5 minut i odstaw do wystygni ęcia. Przecedź przez si tko, aby usunąć skórki i pestki. Wlóż do lodówki.

• 1 szklanka typu collins
1

1

Do shakera włóż zi oła, kostki lodu, sok z cytryny, wódkę i sok pomidorowy (w razie potr zeby dodaj sok z kartonu) i potrząsaj pr zez chwil ę.

2

Przelej zawartość do schlodzonej szklanki i dodaj sos Worcestershire i t abasco do smaku. Na koniec włóż ga ł ązkę lubczyku.

3

Włóż 3 poł ówki truskawek,

ćwierć plasterka pomarań­ czy i gałązkę werbeny cytrynowej na dno szklanki. Wrzuć lód.

Wlej Pimm's i l emoni adę (1 miarka Pimms na 3 miarki lemoniady).

2

Udekoruj połówką truskawki, ga łązkami krwi ści ągu i werbeny cytrynowej, kwiat am i ogórecznika i ćwi artką plast erka

3

poma rańczy.

składniki

na 1 szklankę typu

collins

składniki

na 1 szklankę typu highball

Różowe martini

Pepino picante POTRZEBNE: • 1 shaker • 1 schłodzony kieliszek koktajlowy • kostki lo du • 1,5 miarki (ok. 50 ml) tequili • 1/3 miarki (ok. 10 ml) syropu cukrowego (zobacz przygotowanie)

• 1/2 limonki • • • • •

10 listków kolendr y 2 plasterki chili z pestkam i 3 plasterki ogórka 1 kostka cukru cukier, do dekoracji

PRZYGOTOWANIE: Syrop cukrowy: w rondelku wymieszaj 240 ml wody z 200 g cukru pudru i podgrzewaj, aż cukier się rozpuści. Pozostaw do wystygnięcia i wstaw do lodówki.

1

Zwilż br zeg kieliszka syropem cukrowym, a następni e przyłóż kieliszek do talerzyka z cukrem. Wstaw kieliszek do zamrażarki aż do momentu p odania.

2

3

Wyci śnij %

ra, dodaj

limonki do shakei pozosta łą

skórkę

ćwi artkę (n iewyc i śni ętą).

Dodaj ogórek, chili, 8 listków kolendry, 1 kostkę cukru i zamieszaj (delikatnie rozbij) koń ­

4

cówką łyżk i.

5 6

POTRZEBNE:

PRZYGOTOWANIE:

• 1 shaker • 1 schłodzony kieliszek kokt ajlowy • kostki lodu • 1 podwójna miarka (70 ml) wódki • 2 łyżeczki syropu cukrowego (zobacz w przepisie na Pepino pic ante) • sok z 1/2 limonki • 5 listków pachnotki i 1 dodatkowy do dekoracji • galązka kopru, jako

Zwilż brzeg kieliszka syrop em cukrowym, a następnie przyłóż kieliszek do talerzyka z cukrem . Wstaw kieliszek do zamrażark i aż do momentu podania.

Wrzuć

do shaker a lód, dodaj syrop, tequil ę i po trząsaj.

m i eszadełko

1

Rozbij listki pachnotki na dnie shakera, dodaj wódkę, sok z limonki i syrop cukrowy. Uzupelnij kostkam i lodu i po-

2

trz ą saj .

Wlej do schłodzonego kieliszka, udekoruj listki em pachnotki i dodaj galązkę kopru.

3

składniki

na 1 kieliszek koktajlowy

Wlej do schłodzonego kieliszka. Udekoruj paseczkiem ogórka i galązkam i kolendr y. składniki

na 1 kieliszek koktajlowy

e\·~ljłd a Aą~e.dłG>'. Vfce
lipiec użytku własnego

bez prawa do rozp

sierpień

2016

Wyróżniony

w konkursie Grand F (OkJa~ont 2015

RoJcuao~J

Przedstawienie

•

O tej porze roku ogród może stracić trochę pary. Alan zdradza. jak utrzymać rabaty i tarasy w formie i co zrobić, aby mieć wokół siebie mnóstwo barw aż do późnej jesieni kiedy pomyślałeś, że w ogrodzie nie ma już nic do zrobienia, oprócz pracy nad opalenizną, zauważasz mimo woli, że letnie rabaty zaczynają tracić na atrak-

W

łaś nie

podstawowe znaczenie, aby gwiazdy twojego ogrodu kwitły tak długo, jak to tylko możliwe. Ziemia wysycha szybciej, kiedy jest sucho i gorąco, szczególnie jeśli jednocześnie wieje wiatr, ale rośliny rosnące na stanowiskach

cyjności. I łatwo jest stwierdzić dlaczego. Ten

słonecznych i w pojemnikach cierpią bardziej

sam upał, który kusi, abyś spędzał więcej czasu na leżaku, porządnie daje się we znaki roślinom - szczególnie tym o płytkim systemie korzeniowym I kompozycjom w pojemnikach, z których jesteś tak dumny. Alenie trzeba wiele, aby ogród wyglądał wspaniale do końca sezonu. Kilka dobrze dobranych roślin zapewni barwy aż do jesieni, a parę odpowiednich zabiegów z miejsca poprawi wygląd ogrodu. Po pierwsze, zwiększ czujność, jeśli chodzi o najważniejsze rutynowe prace: podlewanie, zasilanie i usuwanie przekwitłych kwiatów. Właśnie te zabiegi mają

niż zwykle, więc niech będą dla ciebie

priorytetem. Najlepsze wyniki osiąga się, podlewając pod wieczór, aby rośliny mogły napić się do syta, zanim znówwzejdzieslońce. Odchwaszczanie zazwyczaj nie stanowi problemu, bo pod koniec lata rośliny wieloletnie zakrywają już glebę i rugują z niej chwasty jednoroczne. Warto jednak nadal uważać na bardziej wytrzymałe chwasty wieloletnie, np. powój czy podagrycznik, które mogą wychynąć spod warstwy liści. Wprawdzie nie można ich teraz wyrywać z korzeniami, ale dzięki regularnemu usuwaniu ich widocznych przyrostów zapewnisz rabatom dobry wygląd, a Intruzów osłabisz, bo nie będą mogli uzupełnić swoich podziemnych rezerw. A jeżeli jednak DOSTRZEŻESZ kilka chwastów jednorocznych na odsłoniętej glebie, usuń je, zanim zawiążą nasiona - przy gorącej, suchej pogodzie robią to naprawdę szybko.

Sezonowe korekty Po drugie, nieco zmień swoje standardowe techniki pielęgnacyjne, aby przystosować je do bieżącej pory. Większość osób popełnia błędy przy pielęgnacji trawnika: albo koszą go tak krótko, że trawa wygląda jak brązowa szczecina, albo w ogóle przestają kosić, bo trawa nie rośnie, przez co chwasty przejmują kontrolę. Najlepszym rozwiązaniem jest kompromis. Pamiętaj, żeby nie wyciągać zraszacza. Jeżeli to zrobisz. zestresowana latem trawa będzie chciała więcej i więcej wody - a to marnowanie cennego zasobu,

e 70

pąmerję~· Vfac!t ~aia1Wa I i eka 1czne przezna zone wyłąc::nie do

uży1ku własnego

bez pr

a do rozp

'Tiit ::t~L t,•pt!• ~Vt~~ia

!J~{~JJ~. , /!a ~!Ji (/~~t"'

Wianecznik Gardnera Wspaniały

okaz do pojem nika na tarasie.

Kwitnie VII-IX. Pielęgnacja Jesi enią zasusz kłącza i przezimuj je pod osłoną. Pobudź do wzrostu w marcu, poczekaj z wystawieniem na zewnątrz, aż minie r yzyko przym rozków. WxS 120- 150x90 cm.

Idealna rośl ina na podzwrotnikowe kom pozycje na rabatach/w donicach. Kwitnie VII- IX. Pielęgnacja Słońce lub lekki cień, przepuszczalna gleba. Zimą zamiera, wiosną się odradza [w Polsce przetr wa m rozy do -10°C]. Późną wiosną lekko skoryguj kształt rośl i ny.

WxS 90x60 cm.

Wytrzym a ła

i niezawodna bylina zielna.

Kwitnie VII-IX. Pielęgnacja Gleba o odczynie oboj ętnym do zasadowego, w pełnym słońcu lub częś­ ciowym cieniu. Przytnij do poziom u gleby, gdy liście zaczn ą żółknąć późną jesi enią. WxS 80- 120x60 cm.

Tygrysówka Delikatne cebulki, spektakularnie krzykliwe kwiaty. Kwitnie VII-IX. Pielęgnacja Rośl in a delikatna. zasadź pod koniec kwietnia w pełnym slońcu i przepuszcza lnej glebie. Pozwól ło dygom obum rzeć, cebule przechowuj w suchym m iejscu pod osłoną [w Polsce - w pom ieszczeniu). WxS 30-45x5 cm.

Przetacznikowiec wirginijski N i ezwykła, zadziwiająco wysok a roślina o wyprostowanych kwiat ostanach. Pożytek dla owadów. Kwitnie VII- IX. Pielęgnacja Gleba wilgotn a, ale przepuszczalna, dużo materii organicznej, słońce lub lekki ci eń. WxS 150x60 cm .

Alan i kolory lata poza tym rachunek za wodę rośnie.„ Nie m a takiej potrzeby. Pozostawiony samemu sobie suchy trawnik szybko zregenerują jesienne deszcze. Wmiędzyczasiejegowyglądpoprawi odpowiednie koszenie. Zaprezentuje się jeszcze lepiej, jeżeli rośnie na nim dużo koniczyny, która pozostaje zielona bez względu n a pogodę. Nieco inną strategię stosujemy w odniesieniu do rabat i obwódek Nawet jeżeli uprawiasz wiele roślin kwitnących późnym latem, np. dalii, w wyniku upalnej suchej pogody zakwitają one przedwcześnie i niezbyt spektakularnie i szybko kończą kwitnienie, dlatego warto poświęcić im nieco więcej uwagi: porządnie podlać,

Cł3 Nie trać czasu i wody na

podlewanie miejsc, w których zbiera się woda, bo nie jest to potrzebne

ro

Crinum xpowellii Ckrynka) Pachnąca

„lilia" o eg zotycznym

wyglądzie

Kwitnie późny VII- IX. Pielęgnacja Uprawa w

pojemniku, zimoPotrzebuje stanow iska ciepłego, słonecznego 1 przepuszczalnego podłoza. Porządnie podlew aj podczas suszy. WXS 90x60cm wanie pod

osloną .

zasilić nawozem w płynie, a ziemię wokół nich obłożyć ściółką, aby korzeniom zapewnić chłód i wilgoć. Podobnie postępuj emy z powojnikami, zwłaszcza tymi, które kwitną dwa razy w sezonie, poniewa ż właśn ie w tym czasie zbliża się termin ich ponownego bujnego kwitnienia. Priorytetem są też wszystkie rośliny w pojemnikach, ale nie trać czasu ani wody na podlewanie m iejsc, w których zbiera się woda, bo nie jest to

potrzebne. Jeśli chodzi o zasilanie rabat i obwódek - nie rób tego. Ludziom wydaje się, że parę garści nawozu to odpowied ź n a zbyt nikły wzrost roślin lub inne symptomy letnich problemów, podczas gdy ich prawdziwą przyczyną jest brak wody. W takie j sytuacji nawóz wręcz wyciąga z roślin wilgoć na skutek procesu znanego studen tom botaniki jako egzosmoza, który skutkuje spaleniem korzeni. Zamiast tego rutynowo

Miechunka rozdęta 'Franchetii' ścięte i zasuszone jesienią, pom a rań czowe latarenki tej rośliny dobrze wygl ądają w dekoracjach florystycznych.

Torebki nasienne v11 -1x . Pielęgnacja Słońce lub lekki cień, przytnij do pozi omu gleby pod koniec jesieni

ustaw porządne podlewanie kach jako priorytet

roślin

w pojemni-

Gardeners' World Magazine

zp owszec hn i a n i a.

73

zasilaj glebę na wiosnę i delikatnie uzupełnij zasób składników w glebie na początku lata, gdy jest ona wilgotna i zapowiadany jest deszcz, dzięki któremu wnikną w ziemię. Wyrób w sobie też nawyk ściółkowania roślin na wiosnę, dzięki czemu zapewn isz im optymalne warunki przez całe lato. Jeżeli jest na to już za późno, zacznij wcześniej w przyszłym roku, aby zapobiec problemom. Dłuższa perspektywa Jednak aby naprawdę chronić ogród przed letnimi warunkami pogodowymi, warto myśleć perspektywicznie. Wymaga to planowania zimą i sadzenia wiosną, ale zacząć można już teraz, robiąc zdjęcia wszystkich zakątków ogrodu, dzięki czemu w środku zimy będziesz wiedzieć, gdzie są potrzebne zmiany. Możliwe, że unikniesz generalnego remontu. Jeżeli obecne nasadzen ia wyglądają dobrze w połowie lipca i pod koniec sierpnia, jedynie dodaj tu i ówdzie brygadę gwiazd późnego lata i stwórz nasadzenia grupowe w kluczowych miejscach. Tosamodotyczytarasu. Warto mieć jeden czy dwa pojemniki pełne specjalnych roślin na koniec lata, żeby móc je wystawić, kiedy przyjdzie odpowiednia pora Mam kilka u lubionych roślin schyłku lata i zawsze na nie czekam. Wnoszą one uśmiech nawet do najbardziej zmęczonego ogrodu i natychmiast tworzą wrażenie wa-

kacji

dzięki

swojemu krzykliwemu, pod-

(ł3 Wyrób w

sobie nawyk ściółkowania gleby wiosną, a zapewnisz roślinom idealne warunki glebowe na całe la to W

5 sposobów na ekspresową odmianę ogrodu O obsadź dużą donicę bylinam i kwitną­

cymi pod koniec lata. w ten sposób wprowadzisz na taras tak potrzebną p l amę koloru lub wype łni sz wolne miej sce na obwódce. Rośliny w pojemnikach łatwo p od l ewać i piel ęgnować, ich kolory będą cieszyć aż do końca łata . Po sezonie m ożesz je przesadzić na raba tę, gdzie wprowadzą barwy w kolej nym ro ku.

dobr ze wyg l ądać. Jeżeli widać, że niektóre z nich szczyt formy maj ą już za so bą, a zwłaszcza gdy uci erpiały od suszy, nie miej l itości. Wyjmij je i (w nowym podłożu) zasadź fuksje, pelargonie lub j esienne br atki - dodaj kryształki hydrożelu, aby wilgoć lepiej si ę u trzymywa ła .

8

Porządnie przytnij: jarzm ian kę, miod u nkę, płożące

bodziszki i mozaikowate brunnery, aby usunąć porażone lub niesforne pr zyrosty i p obudzi ć rośliny do wytwarzania liści, a może nawet póź­ nych kwiatów. Zasil rośliny dobrym nawozem w p łyn ie i dobrze podlej.

f) Usuwaj przekwitłe kwiatostany róż, dalii i innych letnich bylin, któr e nadal wyp u szczaj ą pąk i. Regularnie przeprowadzaj tę czynn ość u ro ślin j ednorocznych rosnących na r abacie, aby nie zawiąza ły nasion. D zięki temu będą bujniej kwitnąć nawet jesienią.

8

8

zwróć baczną uwagę na pojemniki, bo na pewno s ą j uż po brzegi wype łni one korzeniam i, co oznacza, że rośl iny w nich potrzebują j eszcze więcej zasilania, podlewania i ogławiania niż zwykle, aby

Uzupełnij luki powstałe po rośli nac h cebulowych w czesnego lata czy makach orien talnych. W najbardziej widocznych miejscach ustaw donice obsadzone liliami, daliam i dekoracyjnymi, fuksjami wzniesionymi (nawet sztamowymi) lub wysokimi późnym i bylinam i.

zwrotnikowemu wyglądowi. Fantastycznie wprowadzają atrakcyjność szczytu sezonu do całorocznych nasadzeń. Czasem jednak słyszę pytanie: .Czy warto się trudzić, skoro w sierpniu i tak wyjeż­ dżamy?". Odpowiedź brzmi: tak. Jeżeli przygotujesz wszystko zawczasu, ogród nadal będzie wyglądał świetnie po twoim powrocie. A jeśli w sierpniu zostaniesz w domu, będziesz mieć wręcz cudowny ogród - jak wyjęty prosto z kolorowego magazynu (tego!), wręcz idealny do radosnego leniuchowania. Maksymalnie zapunktujesz właśnie wówczas, gdy ogrody przyjaciół i sąsiadów będą sprawiać wrażenie wyraź­ nie pożółkłych. O

Pokochaj swój ogród Alan pomaga ogrodnikom odmienić ich ogrody. Do zobaczenia w Polsce na kanale Domo+.

e ~ ~1 da Aą ~ąr!łG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

sierpień

2016

Codziennie inspiracje i ciekawostki ogrodnicze. Dołącz

do nas na facebook'u

FB.com/zielonyogrodek.pl eWydanie dla

Teresa Walicka

Wydanie elektroniczne przeznaczone

wyłącznie

do

użytku własnego

bez pr.awa do rozpowszechniania.

ll"ił.

•

,

•

1er

nasion od A do Z. Własnoręczne zbieranie i wysiew

nasion jest łatwe i ekscytują­ ce - mówi Carol Klein- wystarczy tylko podążać za wskazówkami, które daje natura

rn

praw a roś lin znasiontojednoznaj­ które zwiększają Ich populację. Odkrywanie bardziej podstawowych i satysfak- wszystkich sposobów, Jakie rośliny wymyśliły cjonujących czynności ogrodnina rozsiewanie nasion, jest niezwykle fascynuczych. Kiedy sami zbieramy na- jące. Niektóre gatunki wykorzystują spadosiona, suszymy je, a później pielęgnujemy chrony lub śmlgiełka, które unoszą ich nasiona, młode rośliny, stajemy się częścią tysiącletniej albo polegają na wyrzutniach, takich jak pęka­ tradycji ogrodniczej. Łączymy się wtedy z po- jące łuszczyny czy torebki, które wystrzeliwują przednimi pokoleniami ogrodników, którzy nasiona z dala od swoich rodziców, by zdobyły zbierali I wysiewali nasiona, oraz z wszystkimi, nowe tereny. Inne gatunki uczepiają się futer lub którzy będą to robić po nas piór przechodzących zwiew przyszłości. Kiedy napełniam rząt bądź oferują im smaLatemijesienią,gdynapełmiąższ - owoce, jagody, cennymi nasionami czny niam cennymi nasionami orzechy - co ma przywabić niezliczone papiero- i wynagrodzić tych kolporniezliczone papierowe torebki.niecierpliwie wyczewe torebki, niecierpli- terów. kuję Ich przyszłości. To Tak jak w przypadku wie wyczekuję ich wtedy zaczyna się proces Innych ogrodniczych typów rodzący nadzieję. W czasie aktywności, obserwowanie przyszłości zimowej szarugi, kiedy natury w działaniu jest oczyszczam i paczkuję nasiona, gryzmoląc ich pierwszym krokiem do zrozumienia.co powinnazwy na torebkach, oczami wyobraźni widzę niśmy robić, by podążać jej przykładem i odjuż rośliny, które z nich wykiełkują. Już prawie nieść sukces. A najważniejsze ze wszystkiego dotykam atłasowych płatków i błyszczących jest zebranie nasion we właściwym momencie. powierzchni liści, czuję zapach kwiatów i widzę drżące pylniki. W naturze drzewa, krzewy, byliny i jedno- Nasiona można zbierać przez kilka miesięcy roczne rośliny polegają na swoich nasionach, w roku, zaczynając od gatunków kwitnących

fi

W

zimą i wiosną, takich jak ciemierniki i orliki, których nasiona dojrzeją i zaczną się wysypywać na kilka miesięcy przed tym, gdy zrobią to nasiona mikołajków czy tojadów. Pobierając lekcje od natury, musimy zadziałać wtedy, gdy nasiona są w pełni dojrzałe i tuż przed ich rozsianiem się, inaczej zaprzepaścimy szansę. Nasiona są tak zaprojektowane, że rozsiewają się, kiedy tylko nastaną najlepsze warunki do ich przetrwania. i to wtedy należy przystąpić do akcji. Zbierz nasiona zbyt wcześnie, a mogą nigdy nie wykiełko­ wać; zwlekaj zbyt długo, a nim się obejrzysz, będą już rozsiane. Nie ma jednak żelaznych reguł. Najlepszą taktyką jest uważna i regularna obserwacja. Większość gatunków daje ci dużą swobodę działania i przy odrobinie szczęścia (w ogrodnictwie często niedocenianego) zbierzesz więcej nasion, niż będziesz w stanie wykorzystać. Na przykład u maków, kiedy zielone makówki zaczynają brązowieć, usłyszysz, jak nasiona grzechoczą w środku przy najlżejszym potrząśnięciu. Wciąż zbierzesz tysiące nasion, nawet jeśli część z nich zdążyła się już wysypać. Uważnie poluj jednak na zamknięte w grubych torebkach nasiona trójlistu zielonopłatkowego (mroczny i tajemniczy, jest jedną z moich ulubionych roślin). Jeśli się spóźnisz, na kolejne będziesz musiał czekać rok. Pamiętając o tym, że uzyskanie kwitnącego trójlistu z wysianych nasion może zająć nawet siedem lat, warto czatować na odpowiedni moment, by mieć pewność, że go nie przegapisz.

10 roślin dla zbieraczy nasion

Orlik

Jarzmianka

Zbiór v1 - v111, kiedy mieszki brązowiej ą

Zbiór VIII- IX, gdy zobaczysz nasiona wypa-

i zaczynaj ą się otwi erać . Wysiew część wysiej od razu, a resztę

dające

wiosną .

Wykorzystaj w przeci ągu 1 roku.

jednak stratyfikacji [namoczenia). Wykorzystaj Wi osną ; ich żywotność szybko spada .

Orlaja

Biedrzeniec

na papierowe pokrywki kwiatu .

Wysiew Kiedy są świ eże, wymagaj ą

Zaopatrzenie Nasiona należy zbierać w suchym dniu, kiedy na dojrzałych kwiatostanach nie będzie śladu wilgoci. Potrzebne będą podstawowe narzę­ dzia: ostry sekator lub para dobrych nożyc i zapas starych kopert lub papierowych torebek bez dziurek czy nieszczelnych łączeń, przez które cenne nasiona mogłyby wypaść. Przed zebraniem do nich nasion podpisz kopertę lub torebkę - łatwiej to zrobić, gdy jest płaska. W niektórych przypadkach możesz

często łatwiej ściąć cały

torebki, a późn iej

suchy kwiatostan do niepotrzebnych

pozbyć się

Zbiór VI-IX, gdy nasiona zaczynają brązowieć . Zbiór v111-1x, gdy nasiona zaczną w ysiew Natychmiast, jeśl i możesz zapew- brązowieć, ale zanim si ę pomarszczą . ni ć młodym roślinom ochronę na zi mę . wysiew Najlepiej kiełkują świ eże nasiona . Wykorzystaj Niezwł oczn i e, szybko tracą Wykorzystaj Przechowuj maks. jeden żywotność.

łodyg

sezon.

e ~ ~'td a Aą~ąr!ł!J>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpi eń 2016 \ńfy'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

Carol zbiera nasiona

Staz piżmowy

Onętek
Liliowiec

Zbiór IX-X, kiedy nasiona poczerni eją

Zbiór VII, kiedy torebki nasienne pękaj ą,

Zbiór VII-VII I, kiedy w papierowych czarne, błyszczące nasiona. Tylko rozłupniach dostrzeżesz czarne nasiona. gatunki liliowców powtarzaj ą cechy rodziców. Wysiew Ili-IV. wysiew Następnej wiosny. Wykorzystaj Przechowuj do kilku lat. Wykorzystaj Przechowuj nie dłużej niż 1 rok. ukazując

i wykruszą się przy potarciu. Wysiew Na stępnej wiosny. Wykorzystaj zachowują zdol ność k i ełkowania 2-3 lata.

~

"'g

~:::; i!: <(

~~

~"' w o:::; .... z~

~~

~8 ~~ ~

~: .. ~

"'~ ~5

~~

,;i; o „<> :J: „ ,_-

~i „"' ~~

~z

w<(

z:; Ul O

~o

:: o ::>:::; om

~~ ~

„

~~

~~ ~

~~

g !t.: mC

~~

:J: .... .... <(o ~

z

:J:

~ i Driakiew iólta g ~ Zbiór VIII-X, kiedy przekwi tłe kwiatostany ~ ~ zm i enią kolor, a pojedyncze nasiona zaczną ~~

Trójllsty

Cynie

Zbiór VII, gdy torebki nasienne zaczną pękać . Wysiew Od razu po oczyszczeniu nasion. Wykorzystaj Nasiona źle się przechowują

Zbiór IX-X. Pozwól kilku kwiatom

~ ~ si ę rozsiewać. - szybko ! ~ Wysiew Następnej wiosny. g. ~ Wykorzystaj Możesz przechowywać kilka lat. ślimaki. <( ~

ki ełkują,

gdy są roznoszone przez

~~

zaschnąć na rośl i ni e, a później główk i , by uwolnić nasiona.

Wysiew Wiosną w następnym roku . Wykorzystaj Kiełkują do 2 lat po zbiorze.

eVVycl a f ljp!:_e
elektronio..~Znl:!

przeznaczone

rozetrzyj ich

Gardeners' World Magazine viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

79

Carol zbiera nasiona

Jak zbierać różne rodzaje nasion? Przy zbiorze różnych ro-

właściwym

dzajów nasion stosuje si ę odmienne techniki, by m i eć pewność, że uda si ę ich zebrać jak najwi ęcej i we

łośei,

stadium doj rzazanim rozsyp i ą się lub odl ecą . Tego lata ogranicz usuwanie przekwitniętych kwiatostanów i pozwól

ulubionym gatunkom zanasiona. Przez kolejne tygodnie i m i esi ące uważnie obserwuj doj rzewające nasiona. wi ązać

zebrać pojedyncze kwiatostany z nasionami, w pozostałych najlepiej ściąć cały pęd. Większość gatunków z rodziny jaskrowatych (Ranuncu/aceae) wytwarza okazałe, zrośnięte woskowate mieszki, które możesz zebrać w całości. Najlepszym przykładem są ciemierniki, które koniecznie powinieneś sprawdzać każdego dnia, by zebrać nasiona w chwili, gdy mieszki zaczną pękać - szczególnie wtedy, gdy podjąłeś się wyzwania wyhodowania nowej odmiany. Kilka gatunków z rodziny jaskrowatych stanowi wyjątek od tej reguły; np. powojniki czy sasanki rozsiewają nasiona z wiatrem, więc każde z nich zaopatrzone jest w puszysty ogonek.

Z ręką na pulsie inne nasiona mają w zwyczaju rozsiena nie oko. Dzwonki sekretnie rozrzucają nasiona przez małe otworki znajdujące się w torebkach nasiennych. Złap je, zanim będzie za późno! Zimotrwałe bodziszki są uciekinierami w całym tego słowa znaczeniu - katapultują nasiona na znaczne odległości. Tak samo postępują wilczomlecze, a w obu przypadkach możesz usłyszeć, jak ich torebki pękają w gorące dni. Musisz działać szybko. Jeśli jednak zbierzesz je za wcześnie, torebki nie uwolnią swojej zawartości, nawet gdy spróbujesz rozgnieść je młotkiem. Zamiast tego po prostu nałóż na cały kwiatostan papierową torebkę i ciasno ją zwiąż, kiedy nasiona zaczną Różne

Jagody Zaczekaj, aż w

pełni dojrzeją,

wać się niepostrzeżenie, więc musisz mieć

by

m ieć pewność, że

nasiona są gotowe do zbioru i wyki ełkują. z m ięsi stych jagód (np. ka liny koralowej) usuń m iąższ i wysiej nasiona. Jagody z twardą, śli ską okrywą (np. piwonii, na zdj.) wysiej bezpośre­ dnio.

się wysypywać.

Łu szczyny

Zwykle pękają łub skręcają si ę, nasiona, dlatego przystąp do akcji, kiedy s trąk j est dojrza ły, ale zanim pęknie, wyrzucając nasiona. uszczknij ca łe strąk i i zbier z je do papierowych torebek. rozrzucając wokół

Torebki Kiedy makówka dojrzewa, pod jej tarczą poj awiają si ę otworki, pr zez które pr zy najlżej szym potrząśnięciu wysypują si ę nasiona. Nałóż papierową torebkę na makówkę i odwróć ją razem z zam kni ętą wewnątrz rośliną, którą teraz możesz ści ąć.

Du że kwiatostan y Selerowate, takie jak koper, wydają nasiona w luźnych baldachach - zetnij caly baldach do torebki, kiedy będzi e zasycha ł. u agapan tu (na zdj.) zbier z tylko pojedyncze, kijankowa te nasiona.

Kwiatostany złożone Kiedy nasiona rozsypują się z napakowanych nim i kwiatost anów j eżówek i driakwi, ze tnij je i włóż do papierowych torebek. Gdy nasiona z puszystych, podobnych do dmuchawców główek będą gotowe do odlotu, zetnij całe pędy do torebek.

Starsze dojrzewające kwiatostany lub suche owoce z nasionami czasami pozostają wilgotne, zwłaszcza gdy nadal są zielonkawe, a to może skutkować ich gniciem i zniszczeniem wszystkich nasion. Tak szybko, jak to będzie możliwe, wy trząśnij z nich nasiona i oddziel je od innych resztek. Większość suchych nasion łatwo oczyścić; np. nasiona zimujących bodziszków spontanicznie oddzielają się od wszystkich łusek. A nawet jeśli nie, odsianie ich nie sprawi trudności.

Przechowuj nasiona w kopertach opisanych nazwą gatunku i datą zbioru. Nigdy nie trzymaj nasion w foliowych woreczkach, ponieważ spocą się w nich i zawilgotnieją. Do przechowania dużych kwiatostanów wykorzystaj niewielkie tekturowe pudełka - najlepsze są te po butach, jednak nie zamykaj ich przykrywkami, dopóki nasiona odpowiednio nie przeschną. Koperty przechowuj w szczelnym pojemniku lub zawieś je w workach w chłodnym i suchym miejscu z dobrym przepływem powietrza, z dala od bezpośrednich promieni słońca. Zbieranie nasion jest proste i bardzo satysfakcjonujące i zawsze masz pewność, że nasiona są świeże. Kupowanie nasion może być podniecające, jednak własnoręczne zbiory są znacznie bardziej emocjonujące. Dzięki nim dajesz początek kolejnej dynastii swoich roślin. O

e' l19d a Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

sierpi eń

2016

Cl~cle DRZEWEK OWOCOW'YCB Nadszedł właśnie naj-

Letnie cięcie formowanych drze -

Zmniejszysz także ryzyko wnikwek owocowych i wielu roślin o zdre- nięcia patogenów grzybowych polepszy czas, by przyprzez rany powstałe w trakcie przyciąć formowane drzew- wniałych łodygach przeprowadza cinania, bo najwięcej zarodników się, by utrzymać ich kształt oraz ka owocowe i gatunki zwiększyć jakość i liczbę owoców. wytwarzanych jest jesienią i z imą. zdrewniałe, aby doPrzyc i nając rośliny o tej porze roku, A ponieważ cięcie pobudza uśpione znacząco ograniczysz liczbę liśc i pą ki kwiatowe do rozwoju, w następ­ starczyły lepszych roślinnych .paneli słonecznych" nym roku rośliny powinny dostari obfitszych zbiorów wytwarzających składniki pokarczyć większych plonów. Ponadto oraz by utrzymać romowe - więc mniej energii zostanie o tej porze roku łatwiej zobaczyć śliny w dobrej formie. wykorzystane do wzrostu korzeni, wpływ cięcia na kształt drzewa. a owoce dostaną więcej wody. Im W efekcie rośliny będą nie tylko Sue Fisher krok po mniej l iści bę d zie zac ieniać rosnące wyglądać lepiej, ale bę dą te ż bardziej kroku pokazuje, jak owoce, tym szybciej dojrzeją. wydajne. zrobić to najlepiej eVVyd r~~o tl~errfeef~ta Walicka Wydan

I

~t

11i

::11

I rz zn

·z ne

tą

zni

d

Jak ciąć drzewka owocowe Wszystkie ozdobne i kia· sycznie kształtowa ne dr zewka owocowe wymagają letniego cięci a, które reguluje nowe przyrosty i pobudza wytwarzani e krótkopędów dających owoce. Optymalny czas ci ęci a różni się dla różnych części kraju i zależy

od pogody utrzymującej się

przed nadejściem lata. Zazwyczaj j ednak grusze można ciąć od połowy lipca, a kilka t ygodni później jabłon ie - do mniej wi ę­ cej koń ca sierpnia. Tegoroczne pę­ dy możesz skrócić, kiedy zdrew~

~ i !!I

~

§ :::>

~

§"' 0

b ~

niej ą i stwa rd nieją w 1/3 dlugości. W pr zypadku jabłoni, sprawdź, czy twoja odmiana zawiązała owoce na krótkopędach wzdłuż gałęzi, a nie tylko na ich wi erzchołkach . Wi ększość odmian wytwarza krótkopędy, zwła szcza

drzewka

formowane. Jeśli owoce zawią -

zały si ę

na końcach gałęzi, nie wolno ich latem p rzycinać, ponieważ m ógłbyś tym samym odciąć wszystkie rozwijające się owoce.

uważnie przyj· rzyj się drzew· ku i zastanów

1 si ę,

co chcesz osią· Zacznij od wycięcia gałęzi, które po prostu trzeba gnąć.

usunąć: zaschnięte,

chore lub zniszczone oraz wszys tkie bujnie rosnące „wilki" wybijające na szczy-

Ś l iwy i wi śn i e tniemy tylko latem ze względu na ich podatność na porażenie srebr zystością li ści.

zarodniki grzybów

m ogą wni knąć

do tkanek roślin poprzez rany powstałe podczas cięcia, jednak od okresu owocowania aż do końca sierpnia zarodniki są mniej akt ywne, a rany goją si ę szybciej. Używaj odpowi ednich narzędzi - ostry sekator tnie czysto, a ra ny szybko się zabliź· nią. Grube gałęzie skróć piłą ogrodową. Unikaj dwuręcznego sekatora, który może poran ić pędy. I nigdy nie tnij wchodząc na drabinę, jeśli k toś jej nie przytrzym a.

2

Skróć pędy

o długości 18-23 cm, które wyrosły w tym sezonie - zazwyczaj są to boczne odgałę· zienia konarów. Przytnij je do 3-4

~

~

TERAZ PRZYTNIJ TAKŻE: • Morele • Wiśnie

• Nektaryny i brzoskwinie

• Grusze • śliwy

e' l1~d aAą~ąr!łG>'. VfQf:!
lipiec - sierpień 2016

;

Tnij tak, by pozostawić owocujące krótkopę dy co około 10 cm. Przerzedzanie zbyt gę­ stych krótkopędów najlepiej wykonać zimą, jednak w razie konieczności można to zrobić także teraz, by dojrzewające owoce dos tały więcej slońca.

5

Tnij pędy ukośnie tuż ponad miejscem, z którego wyras tają li ści e. Skróć także boczne rozgał ę­ zienia, pozostawiając je w całości tylko tam, gdzie jest to niezbędne dla zachowa-

3

IV

V

VI

VII

VIII

Kwiaty

IX

X

XI

XII

owoce

CIĘCIE

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Ii eka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine \ńfy'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

83

''Chcieliśmy, by ogród słu­ żył i drobnej faunie, i nam" Yvonne i John dają rady,jak stworzyć ogród przyciągający

wzrok, a przy tym przyjazny faunie

Wiele osób obawia się, że przemiana ogro du w przyjazny zwi erzętom oznacza, że stanie się on zapuszczony i brzydszy. Na szczęści e para z Wa lii udowadnia, iż tak nie m usi być. Ich ogród, o wym iarach 24x48 m, jest nie tylko pi ękny, al e także tętniący dziką na turą . Kiedy Yvonne i John O'Neil pr zeprowadzili się 14 lat tem u do Monm outhshire, był on zdziczały, zarośn i ęty jeżynami i podagr ycznikiem . Był też

królest wem ptaków, a w czyst ym strumyku właści ciel e zn aleźli traszki! Od razu zdecydowa li, by wszystkie zwierzęta korzystające z ogrodu nadal w nim przebywały, a przy tym by stal si ę on atrakcyjniejszy i dla fauny, i dla nich samych.Mają cju ż o slo nę dzi ęki drzewom sąsiadów, posadzili ostrokrzewy i inne kr zewy oraz wykopali oczko wo dne w naturalistycznym st ylu, w któr ym już po dwóch dniach od napełn i eni a

zagościły wod ne stworzenia. Na rabatach posadzili różnorod ne, lubiane przez siebie rośl iny, oferuj ące przy t ym owadom i ptakom schronienie i pożywieni e, dzięki kwiatom, nasionom i owocom. Obecnie ogród jest w ielobarwny i bogato obsadzony, a właścici ele współdzielą go z ponad 26 gatunkami ptaków, gadów, płazów, ssaków i owadów. Poprosi li śmy ich o rady, jak stworzyć pi ękny raj dla fau ny.

e' l11da Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpi eń 2016 viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

Jakie są kluczowe elementy o gro· du przyjaznego drobnej faunie? Ważna

jest woda. Byliśmy zdumieni, jak szybko zwi erzęta zasiedliły nasz stawik - jak za dotknięci em czarodziejskiej różdżki. Potr zebne są także elementy służące stworzeniom za schronienie, odpowiedni zestaw rośli n wabiących różne rodzaje zwierząt i .. brak gorl iwości w sprzątaniu. Pozostawiamy zaschn i ęte kwiatostany na rabatach kwietnych, kupk i opadłych li ści i dla owadów chwasty na śc ieżkach.

Jak zachęcić zwierzęta do oczka wodnego? Staw musi m ieć różne głębokości. Nasz ma prawie 1 m głębokości pośrodku (żyj ą tam p ływaki żółtobrzeżki) i kilkanaście centymetrów przy brzegu (tu wygrzewaj ą się traszki). Spraw, by zwierzęta mogły łatwo do niego wejść i z niego wyj ść oraz posadź troch ę rośl in korzeniących się w podłożu, łodygami wychodzącym i nad powierzchnię wody, żeby nim fy ważek wpełzały po nich, przeobrażając się w osobniki dorosłe. Nie wprowadzaj ryb - zjadają inne wodne stwor zenia i zanieczyszczaj ą oczko wodne.

Jak zapraszacie do ogrodu faunę? Mamy dwie ptasie stołówki z karmnika mi na różnych poziomach, tak że na ziem i, dla różnych gatunków. Jeśl i zaczniesz d oka rm iać ptaki, rób to stale, bo szybko uzależniają się od dostaw jedzenia. Zawiesili śmy także budki ł ęgowe, ale wi ększość ptaków woli naturalne zakątki do zakładania gniazd.

Sikora modra cieszy

się

z przysmaków w ptasiej

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Iieka Wydanie ele~:troniczne przeznaczone virytącznie do użytku własnego bez prawa do rozpowszechniania.

stołówce

Gardeners' Worl d Magazine

85

Trzy kł ody służą ch rząszczom, ryjówkom, pa dalcom i ostatnio młodem u j eżowi. Zrobiliśmy dom ek dla owa dów, wypełniaj ąc kawałkam i bambusowych t yczek cem entowe „nóżki" ławek.

szym oczku i stoją na kam ieniach, czekając na swoją kolej.

Jak radzicie sobie ze szkodnikami? Nauczyliśmy się z nimi żyć. ściółkujmy

i jesienią oraz stosujemy na bazie wodorostów, by wzmo-

ziem ię wiosną

Jak ważny jest dobór roślin? Wybi erając rośl iny, zawsze pytamy siebie, czy bę dą one przyjazne dla fa uny. Przepl atanie się okresów kwitnienia zapewni aowadom nektari pyłek przezca­ łysezon. Widzimy, że pszczoływol ą kwiat y pojedyncze. N ajwcześn iejsze pszczoły samotnice są już w lutym - lubią jasnotę wiel kokwiatową (lamium orvala). War to też m i eć rośliny, któr ych owocostany przetrwają do zi my, szukamy odmian odpornych na choroby, wi ęc nie m usimy używać środków ochronnych w sprayu.

środek

cnić rośl iny. Zauważyliśmy, że jeśli roś­

lina osiągni e odp owi edni ą wysokość, zazwyczaj sobie poradzi. Wczesną wiosną rozsypujemy wokół powojników i ostróżek barierę z ostrego żwiru przeciwko ślim akom. Zbieramy i zgniatamy znalezione ślim aki i poskrzypkę liliową.

Która część ogrodu zwabia najwięcej różnych zwierząt?

Zdecydowa nie staw. Wszyscy z niego korzystają: jeże, ptaki, nietoperze, żaby, traszki, ważki i inne owady wo dne, nawet zaskroniec. Dobrze zaaranżować w pobli żu wody miejsce do siedzenia, bo bez przerwy coś si ę przy niej dzieje. Ptaki mają sta łe godzi ny kąpiel i w na-

owady mogą się chronić w pu stych tyczkach wetkniętych w cementowe kształtki ogrodowego siedziska

e' l1'~d aAą~ą.dłG>'. VfQf:!
lipiec - sierpień 2016

prawdziwy ogród

f . 5. R·a~1rNPRz~y]Az~„. NYCHFAUNIE O Rozchodnik okazały Ta bylina zaopatruje w późny nektar pszczoły i motyle.

f) Trędownik 'Varlegata' owady bzygowate uwielbiają brązowe kwiaty tej bagiennej rośliny.

8

Rozplaw sercowaty (na : zdjęciu) Ważki używają jego by wydostać s ię z oczka, ! łodyg, zaś pszczoły przepadają za ! kwiatami.

. . . 8 Jasnotawlelkokwlatowa .f świetna dla wczesnych pszczół, a później motyle składają na niej jaja.

O Naparstnica purpurowa Ten rosnący w naturze gatunek , przywabia mnóstwo p szczół, os :1. i owadów bzygowatych.

'·------""'4111111111M!-llllillllllll

Karczochy hiszpańskie i forsycja są

osłoną

dla tej uroczej budki lęgowej

Jakzwalczacie chwasty? Nie stosujemy herbicydów, ale usuwamy ręczni e takie chwast y jak powój, bo zdlawią inne rośl iny, jeśli pozwoli im się rozrosnąć. Zatrzym ujemy też te dzikie rośl i ny, które nam się podobają, m.in. naparstnicę i trybulę leśną, a ponadto są atrakcyjne dla owa dów, zwłaszcza pszczó ł i ważek.

Co sprawia największą trudność? Znalezienie równowagi między posiadaniem ładnego ogrodu i zapewnieniem wszystkiego, czeg o potrzebują drobne zwierzęta. Jeśli się dobrze przyjrzysz, zobaczysz kłody, kopczyki liści i ści eżkę pokrzyw (pozostawiliśmy je, bo są źró d­ łem pożywi enia motylich gąsi enic), ale nie są to rzeczy, które rzucają się w oczy. Poza tym tr zeb a być zapobiegliwym ogrodnikiem , zadawać sobie pytanie: „Czy j eśli zrobię to i to, czegoś nie zniszczę?".

Co radzicie zaczynającym przygodę z naturalnym ogrodnictwem? Jak najszybciej zaproś wodę do ogrodu. Rób jak najwi ększe rabaty, by wprowadzi ć duży wybór rośl in . Nie używaj środków chem icznych. I bądź cier pliwy - zwierzęta znaj dą twój ogród.

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Ii eka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

87

Paź królowej Papilio machaon CZY WIESZ, ŻE ... Spektakularnie wygl ą dający paź królowej [angielska nazwa swaflowtail - jaskółczy ogon - pochodzi od kształtu końcówek skrzydeł] nieustająco porusza skrzydłam i podczas posiłku Rozróżnia my dwa podgatunki: P machaon britannicus i Papilio machaon gorganus. Pierwszy zamieszkuje Wielką Bryta ni ę - to największy brytyjski motyl - a dokładnie region Norfolk Broads. Drugi to jego większy euro pejski kuzyn - stosunkowo powszechnie występujący w Europie kontynentalnej. W gorące letnie dni na po łud nio ­ wym wybrzeżu Wielkiej Brytanii pojawiają się chmary pazia królowej i można je zauważyć w ogrodach oraz na działkach. W 2013 r. (największa inwazja od 1945) osobniki tego osta tniego za uważono w Sussex, Suffolk, Kent, Hampshire i Dorset Jak zaobserwowano, niektóre z nich składały jaja w ogrodach Dalsze obserwacje m iały miejsce wiosną 2014 r. i wskazywały na to, że z wielu jaj złożonych popr zed niego lata rozwinęły się i poczwarki, które przetrwały zim ę. ODŻVWIANIE Dorosłe osobniki żywią się nektarem i wyglą ­ da na to, że wolą różowe kwiaty, takie jak firletka poszarpana (Lychnis flos -cucu/i) i oset (Carduus) Gąsieni ce brytyjskiego pazia królowej o dżywiają się wyłącznie goryszem błotnym (Peucedanum pa/ustre). Europejski kuzyn jest mniej wymaga j ącym smakoszem i m ożna go znaleźć na dzikiej marchwi (Daucus carota) i selerowatych, w tym na koprze

CYKL ŻVCIA Dorosłe osobniki brytyjskiego i kontynen talnego pazia królowej pojawiają się wiosną i kopuluj ą tego samego dnia. Samice składają jaja na roślinach żywi cielskich, a gąsie ­ nice zja dają liści e, zanim się przepoczwarzą. Przyczepione do rośliny owa dy p ozostaj ą w stadium poczwarki przez całą zimę, przekształcają się w dorosłe osobniki następnej wiosny, aby po łączyć si ę w pary i kontynuować cykl. ŚRODOWISKO ŻYCIA Brytyjskie pazie królowej zamieszkują tylko region Nor folk Broads; kontynentalne pazie królowej moż­ na znaleźć w różnych środowiskach - w ogrodach i parkach

CZY GATUNEK JEST ZAGROŻONY? Liczba brytyjskiego pazia królowej spada, a populacja przeżywa zała m anie z powo du utra ty lub zmiany środowi ska. Kontynentalny paź królowej zwi ększa liczebność w wyniku zm ian klimatycznych - czy ma on szansę na osiedlenie się w Wielkiej Brytanii? Miej oczy szeroko otwarte i zgłaszaj każdą obserwację na stronie: www. butterfly-conservation.org

Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

virytącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

„.tak jak w Wielkiej Brytanii, paź królowej to największy motyl; jeden z pięciu gatunków naszych paziowatych. Pierwsze pokolenie pojawia się w maju, drugie - w sierpniu. Jego gąsie­ nice chętnie zjadają liście roślin baldaszkowatych.

Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

fauna w ogrodzie

Budka lęgowa dla jerzyka

POTRZEBNE: • deski (zai mpregno-

Jerzyki przylatują do W ielkiej Brytanii [do Polski

wan e) lub sklejka

również] z Afryki Subsah aryjsl
szk utnicza. grubości

okapami dachów domów i wysokich budynków.

12-15mm

Populacja jerzyka wciąż spada, a miejsc odpowied-

• wiertarka

n ich n a za l<ładanie gniazd jest coraz mniej, w ięc

• wyrzynarka lub

warto pomóc tym n iesam owitym ptakom i zbudować

• wkręty samogwi n tu-

d la n ich b u dki lęgowe. a następnie zawiesić je pod okapem - w zacienionym miejscu. co najmniej 5 m

piła

jące

• 2 kątowniki 30x20 cm

nad ziem ią i tak, aby nic nie blokowało „ścieżki" do o tworu wejściowego

l

Zmierz i przytnij drewno: 2 deski 50x25 cm na dach i podstawę, 2 deski sox20 cm na przód i tył, 2 deski 17x20 cm na boki.

2

Wyszlifuj nierówne miejsca i sprawdź, czy deski do siebie pasują. Wyrzynarką lub piłą wytnij prostokątny otwór (7x3 cm) w dolnym rogu na przednim panelu.

3

Połącz wszystkie elementy, sprawdzając, czy nie ma między nimi przerw. Przykręć kątowniki do budki, aby łatwo przymocować ją do okapu dachu.

Na rzecz fauny Pomóż żabom. wysiewaj dwuletnie kwiaty i koś wieloletnie łąki

t/ Przytnij podkasza rką wieloletnie łąki.

Pozostaw owocostany pr zez kilka dni w miejscu, w którym spadn ą, aby nasiona się rozsia ły. Zbierz pokosy na kom post. Następ n ie skoś łąkę, aby murawa byla krótka i równ a. Usuń skoszo n ą trawę, by ni e wzbogac i ć gleby - większość kwiatów polnych najlepiej ro śn ie w ubogim podłożu.

t/ Kosy i drozdy często wiją gni azda pod koniec sier pni a, więc nie przycin aj żywopło tów, dopóki ostatnie ptaki ni e o pu szczą gniazd.

-~ POZOSTAW miejsca z w~sol<ą

.,.

cymi rosh. nami dool
trawą i nisl
~a::;'~abom, ropuchom oraz

y I< m Bądź ostrożny, 1
t/ Wysiewaj przyjazne zwierzętom

rośliny dwu-

letnie, np. miesi ączni cę, szczeć i naparstn i cę, któr e zakwi tną w przyszłym rok u.

t/ Wystawiaj wodę i m i ęsn ą psią lub kocią karm ę (najlepi ej o smaku kurczaka) dla jeży. Male j eże będą rozwijaly się lada dzień, a dodatkowy pokarm pozwoli im nabrać m asy przed przejściem w stan hibernacji późną j esieni ą .

Karczownik wodny The People's Trust for Endangered Species (Towarzystwo Ochrony Gatunków Zagrożonych) połąc zylo sily z innym i fundacjami, aby uruchomić system monitorowania, mający na celu ochron ę karczownika w Wielkiej Brytanii. Od lat 70. populacja karczownika zm ala ła o 90% z powodu zanieczyszczeni a wody, utraty siedliska i ataków drapi eżnego w izona am eryka ńskiego, który uciekł lub zosta ł wypuszczony na wolność z farm zwierząt futerkowych. Aby poznać wi ęcej szczegółów oraz dołączyć do akcji, odwi edź stronę: www.ptes.org/ watervoles. [W Polsce karczownik ziemnowodny, nazywany także szczurem wodnym , jest objęty częściową ochroną - z wyją tki em sa dów, ogrodów oraz upraw l eśnych, gdzie jest szkodnikiem. usypane przez niego kopce łatwo pomylić z tymi zrobionym i przez kreta).

e\-ę9d a Aą~e.dłG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpień 2016 viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

Urodziny? Imieniny? Wyjątkowe chwile?

Bon podarunkowy na prenumeratę dowolnego z 21 magazynów to idealny prezent na każdą okazję!

Zobacz, jak sobie radzić z

INFEKCJAMI, CHOROBAMI, SCHORZENIA Porady holistyczne

Dział praktycznych porad zespołu magazynu Gardeners' World

TWOJA LISTA 100 SPRAW DO ZROBIENIA W LIPCU/SIERPNIU Na stronach 94-105 zamieszczamy najważniejsze tematy.Więcej porad znajdziesz na:www.magazyngardenersworld pl

..

•••• ••

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• • • ••••••• ••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ••••••••••••••••••• •••••• •••••••••••••••••••• • •••••••••••• ••••••• -------------------------------------------------------•••• •••• •••• •••• •••• U MONTY'EGO LIPIEC/SIERPIEŃ ;;;; •••• •• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •

.!!!

•••• ;;;; •••• •••• •••• •••• ••••

•;•; •••• •••• •••• ••••

;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••

••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •••• ·=== ••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ;;;; •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• •••

..,_.._.,„~~~-

Zbierz czerwoną porzeczkę KOŁYSZĄCE SIĘ niczym sznur bryi antów owoce czerwonej porzeczki kuszą zarówno mnie, jak i kosy. Są niesamowicie smaczne, a same roś­ liny - łatwe w uprawie, gdyż czują się dobrze na ubogich glebach i w cieniu, ponadto bez problemu znoszą zaniedbanie. Krzewy najlepiej prowadzić w formie kielicha (bez głównych i skierowanych do środka pędów

... t

- usuwa się je wczesną wiosną) lub poprowadzonych wzdłuż ogrodzenia czy muru w formie kordonu lub wachlarza. swobodny przepływ powietrza to najlepsza obrona przed problemami grzybowymi, stąd te dwie reguły dotyczące cięcia. Po zbiorach przycinam krzewy porzeczki czerwonej o jedną trzecią, by wspomóc dojrzewanie pędów, które

plon w przyszłym roku. wrogiem, składają jaja u podstawy krzewu. Gąsienice wówczas wędrują ku górze i mogą zupełnie pozbawić krzew liści. Mimo że nie powoduje to obumarcia krzewu, nie jest dobre, gdyż rośliny potrzebuj ą liści do przeprowadzania fotosyntezy i wytworzenia własnego pokarmu. wydadzą

Roślinia rki są największym

MONTYO: UPRAWIEPORZECZKI CZERWONEJ

Z dojrzałego krzewu czerwonej porzeczki możesz zebrać około 2kgowoców

'' Robię niewiele. Oprócz podcinania podsypuję krzewy popiołem drzewnym i gęsto ściółkuję, by mieć chwasty

pod kontrolą oraz by dokarmić rośliny ' '

Sprawdź

ziemniaki podczas zbioru i jako pierwsze zjedz te uszkodzone

Zbierz wczesne ziemniaki JEDEN z moich corocznych rytua łów to wykopywanie pierwszych wczesnych ziemniaków na moje urodziny, 8 lipca. Termin zbioru różni się znacząco w za l eżn ości od tego, kiedy je posadzę i jaki jest przebieg pogody, lecz tradycja wym aga wykopania wystarczają ­ cej i lości na odświętny p osiłek . Obecnie tak naprawdę sa dzę jedynie wczesne zi emniaki, by uniknąć

jest wyso ka i powi etr ze w ilgotne pr zez co najmniej 48 godzin - taki e warunki występują najczęści ej w lipcu. Plon może być ocalony, jeśli usuniesz wszystkie li ści e tak szybko, jak tylko zauważysz na nich lub pędach koliste plamki o kolor ze zbliżonym do czekoladow ego. Sprawdź także, czy bulwy są odpowiednio głęboko okryte zi emią, by uchroni ć j e przed spo-

zarazy ziemniaka. Ta choroba

rami rdzy ziemniaczanej.

grzybowa atakuje rośliny p owyżej powi erzchni zi emi, następnie j est zmyta przez deszcz do gleby i ata kuje bulwy, czyniąc je ni ezdatnymi do przechowywania, o ile nie do spożycia . Zaraza rozwija się bardzo szybko, kie dy temperatura

poczekaj na suchy i zbierz ca ły plon Pierwsze i drugie wczesne odmiany są zna cznie m niej podatne na in fekcj ę, ponieważ dojrzewają szybciej i są wcześniej gotowe do zbior u.

Następ nie

dzi eń

Ostrożnie

wykopuj bulwy - nie uszkodź ich

Wykop cebule

V' LISTA

tulipanów KWITNIENIE tulipanów po pierwszym roku ich uprawy m oże zawodzić. Za raz po zakończeniu wiosennego kwitnienia roślina wytwarza zwykle kilka nowych cebulek, które są mniejsze niż cebula mateczna - ich kwiaty również będą mniejsze. W związku z tym z biegiem lat rabata staje si ę coraz mniej wyrównana, z większą l iczbą malych kwiatów Najlepszym rozwiązaniem jest wykopanie cebulek 6 do 8 tygodni po kwitnieniu i podzielenia ich na trzy grupy: duże, średnie i m ałe. Największe z nich wysusz w słonecznym miejscu, a następnie przechowaj do posadzenia jesienią. Odrzuć najmniejsze cebule i posadź średnie w wolnych miejscach. w ciągu kilku lat będą dostatecznie duże do ponownego posadzenia na wiosennej rabacie.

O Podeprzyj niesforne rośliny na rabatach za pomocą kijków lub metalowych podpór.

O Wyczyść ścieżki

Posortuj cebule tulipanów i przechowaj jedynie te największe

zchwastów-wypalje specjalnym palnikiem. O Zrywaj groszek pachnący (np. na bukieciki), co przedłuży kwitnienie tych roślin. O Wypełnij puste miejsca na rabatach kwiatowych atrakcyjnie wyglądającymi warzywami. O Rób zbiory jednorocznych zióL a będą się krzewić i nie zawiążą nasion.

..

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• • • ••••••• ••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ••••••••••••••••••• •••••• •••••••••••••••••••• • •••••••••••• ••••••• -------------------------------------------------------•••• •••• •••• •••• •••• KWIATY LIPIEC/SIERPIEŃ ;;;; •••• •• •••• •••• •••• KROKPO KROKU •••• •••• •••• •••• Sadzonki •••• •••• •••• hortensji •••• •••• •••• •••• •••• przyrosty •••• •••• cego kwiatu hortensji dobrym •••• •••• •• • na sadzonki. Zbierz te M ŁO D E

••• •••

!!!

••••••••••••••••••

Porządnie po-

dlewaj kamelie ZIEMIĘ dokoła kamelii rosnących

w do niczkach i na rabatach trzeba regularnie podlewać pod koniec lata i jesienią (ni e dopuść do jej wyschnięcia) W sierpniu na w ierzchotkach pędów formują się pąki kwiatowe i niedobór wody prowa dzi do ich słabego rozwoju, co może spowodować ic h opadanie wiosną Wszystkie kamelie z bladymi lub żółknącymi liśćmi podlej z dodatkiem nawozu do roślin wrzosowatych .

poniżej kwitnąsą

•••• ;;;; •••• •••• •••• •••• ••••

•;•; •••• •••• •••• ••••

ma teri ałem

silne, niekwi tn ące pędy i trzymaj je w wilgotnej torebce, by zapobiec utracie wilgoci, zanim je posadzisz

;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •••• ·=== ••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ;;;; •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• ••••

Zróbsadzonkiodługości10-15cm

z węzłem u podstawy i usuniętymi

Przytnij lawendę dla przyrostów

wszystkimiliśćmiopróczparyna

WŁAŚCIWE cięcie zaraz po zakoń-

górzeimniejszychdokołapąków.

czeniu kwitnienia zachęca mrozoodporne odmiany lawendy do wy-

twarzania krzaczastych odrostów,

sną przyrosty. Nie skracaj do

drewna, gdyż nowe pędy nie będą m ogły stąd się wybić. zawsze pozostaw co najmniej 5 cm nowego przyrostu z l iśćmi poniżej cięcia . Na koniec dobrze podlej glebę dokoła roślin wodą z płynnym nawozem.

Przytnij duże liście do połowy, by zmniejszyć utratę wody podczas ukorzeniania Posmaruj ukorzeniaczem w żelu podstawę sadzonek i umieść jew głębokich doniczkach.

RDZĘ MALWY

Podlej i ustaw jepod przykryciem w mnożarce,gdzie będą gotowe do przesadzenia wiosną. Nie dopuść do przesuszenia podłoża

elektrycznymi trymerami, lecz sekatory daj ą lepszy efekt Skracaj pędy, przycinają c nowe, wytworzone w io-

które obsypi ą si ę kwia tami w przyszłym roku. Przycinanie pomaga utrzymać rośliny w ryzach oraz za pobiega zwichrowaniu pędów i ogo łacani u się u podstawy. Lawenda m oże być przycinana nożyca mi lub

•••• ;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• •••• •••• •• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •• •• •••• •• •• •• •••• ••••

••••••••••••• ••••••••••••• •!!!!!!!!!!!•

•••••••••••••••••• .!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Atakuje zarówno ślazy Cna zdjęciu), jak i malwy. Zarodniki grzyba przenoszą się z wiatrem.Zakażone liście (obecnie z pomarań­ czowymikrostami na spodzie) trzeba usunąć.

starego

Podlewaj porządnie kamelie, by zapobiec słabemu rozwojowi pąków

••• ·; !•

,

Scinaj kwiaty do wazonów DO BUKIETÓW wybieraj pę dy, na

których kwiaty dopiero zaczynają si ę otwi erać i pokazują kolor, ponieważ takie n aj dłużej będą zdobić . ścin aj ło dygi o poranku i wkładaj je natychmiast do w iadra z ch łodn ą

wodą.

Staraj się nie zbiera ć kwia upał lub kiedy rośli ny wyglą daj ą na zwięd le albo zestreso wane niedoborem wody. Rób czyste ci ęcie u podstawy pę dów, gdyż m i ażdżenie ich może tów w

powodować rozwój bak teri i i skró cenie ich żywotności. Zawsze wstawiaj kwiaty do czystego w azonu z wodą, najlepiej z odżywką do kwiatów ciętych .

W sierpniu dokarmiaj płynnym nawozem rośliny w donicach

Czas na potas UŻYJ nawozów o wysokiej zawartości potasu. by wzmocnić rośliny przed zi mą i zapewnić i m zd rowy, silny wz rost w przyszłości Dodawaj płynny nawóz do wody p odc zas regularnego podlewania donic i w iszących koszy Składniki z granulek wolno działającego nawozu. rozsypanych u p odstawy rośli n rabatowych lub wmiesza nych w podłoże roślin w d onicach, będą stop niowo pobierane p rzez rośli ny w miarę wzrostu.

VLISTA D Dokładnie podlewaj kwiaty w doniczkach, gdyż wysychają one

szybciej niż te posadzone w gruncie. D Odchwaszczaj rabaty jak najczęściej. D Przycinaj byliny, gdy zakończą kwitnienie.

D Zaaplikuj środek przeciw opuchlakom roślinom w pojemnikach. D Podlewaj i naważ

RACHEL O:PATENTACH NA PI ĘKNE BUKIETY

różaneczniki

'' Nie zerwiesz więcej kwiatów Ca tym samym nie zmarnujesz), jeśli będziesz mieć w pamięci objętość bukietu. Ponadto wymieniaj wodę w wazonie co kilka dni i przycinaj pędy ''

(rododendrony).

Rób notatki i zdjęcia ZAPISUJ OBSERWACJE. rób szkice i fotografuj ogrodowe nasadzenia, by utrwalić, jak zostały wykonane Uchwyć nie tylko najlepsze strony ogrodu, ale także braki, k tóre stwarzają nowe możliwości.

Zdjęcia przy pomną d,gdzie posa-

dziłeś rośliny cebulowe (więc p rzypadkiem ich nie wykopi esz). Załóż taki ogrodowy pamię tnik, by p rzypomnieć sobie o rośli nach, które wymagają p rzesadzenia, podziału lub przycięcia.

D Posad:t kwitnące jesienią rośliny cebulowe.

D Zwróć uwagę, czy na różach i wiciokrzewie nie pojawił się mącz­ niak prawdziwy. Podlewaj rośliny u podstawy i opryskuj fungicydem. O Posad:t rośliny cebulowe, np. hiacynty, do dekoracji domu jesienią.

..

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• • • ••••••• ••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ••••••••••••••••••• •••••• •••••••••••••••••••• • •••••••••••• ••••••• -------------------------------------------------------•••• •••• •••• •••• •••• KWIATY LIPIEC/SIERPIEŃ ;;;; •••• •• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •

•••• ;;;; •••• •••• •••• •••• •••• •;•; •••• •••• •••• ••••

;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •••• ·=== ••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ;;;; •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• ••••

•••• ;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• •••• •••• •• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •• •• •••• •• •• •• •••• ••••

Podeprzyj dalie KWIATOSTAN Y dalii mogą być cięż­ kie, dlatego rośli ny wym agaj ą pod-

przy kratach z tyczek. Dalie rosnące na mieszanych rabatach wymagaj ą

parcia, by ich wierzchołki nie wyginały się, zwłaszcza w wietrzne dni lub na nieosłoni ętym stanowisku. Kiedy dalie zaczynaj ą rosnąć na wyznaczonym tylko dla nich miejscu, można je zacząć prowadzić

pojedynczego podparcia (li ście dalii zasłonią podpory). M ożesz przymocować je do pomalowanych na zielono m etalowych palików lub dookoła rośli n wbić w ziem ię kilka krótkich tyczek i nawinąć na nie zielony sznurek.

•••• ••

.!!!

Przytnij róże pnące

30minut olnegoP

Poszukaj samosiejek, by przesadzić je do doniczek i zyskać kwiaty na przyszły rok. Wypeł­ nij małe doniczki podło­ żem uniwersalnym, posadź siewki i dobrze podlej. Trzymaj młode rośliny w cieniu i chroń od ślimaków, a kiedy się zahartują, będą gotowe do doniczkowania i uprawy pod osłonami lub wysadzenia do gruntu.

SI LNIE rosnące róże pnące (ram blery) można przyciąć w sier pniu . by utrzymać je w ryzach i zachę ­ cać do obfitego wytwarzani a pę ­ dów kwi tnących w p rzyszłym rok u. Usuń 1/3 najdłuższych pę ­ dów, a p ozostałe pędy przywiąż d o podpory, na której wspiera się roślina. Możesz przyciąć wszystki e stare pędy kwitnące.jeśli nie myślisz o pozostawieniu na zi mę OW OCÓW róży d la ptaków

Przytnij trzecią część najdłuż­ szych pędów i podwiąż pozostałe

CZARNĄ

PLAMISTOŚĆ RÓŻ Usuń liście porażone czarną plamistością spowodowaną przez

grzyb. Jeśli choroba często występuj e

w twojej okolicy, zdecyduj się na stare odmiany róż lub nowe, odporne.

Zetnij kwiaty na suche bukiety WAŻNE, by ścinać kwiaty do suszenia, w momencie gdy osiągną swoje m aksim um. u suszyć możesz wiele

ga tunków, m.in. kocanki ogrodowe („ ni eśmiertelni ki"), zatrwia n, szczeć, jednoroczne trawy, rozpleni cę perłową i l awendę. Zbieraj je, kiedy li ście są suche, a kwiaty w pąkach

- w przypadku traw, rozplenicy i law endy, zaś otwarte u kocanki, za trwianu i szczeci. Zwiąż jew małe pęczki i powi eś odwrócone w suchym, dobrze wentylowa nym miejscu, aż wyschną . Potem układaj bukiety.

Więcej iglaków dzięki.sadzonkom IGLAKI wprowadzają do ogrodu strukturę i zapewniają stałą obemość zieleni. Sierpień jest idealnym czasem, by powiększyć ich kolekcję. Rośliny iglaste rozmnaża się z sadzonek z tegorocznych przyrostów (łodygi są zdrewniałe przy podstawie, ale miękkie na samej górze). Pobieraj sadzonki zawsze rano, gdy roślina jest pełna wody - dzięki temu zapobiegniesz ich zwiędnięciu. Wybieraj zdrowe rośliny i silne pędy oraz używaj czystych, ostrych narzędzi. Jeśli wcześniej przyciąłeś żywopłot, możesz wybrać niektóre ścinki i wykorzystać je jako materiał na sadzonki. Aby wspomóc rozwój korzeni, użyj ukorzeniacza, chociaż nie jest to konieczne. My rozmnożyliśmy cyprysowca Leylanda, ale możesz zastosować tę metodę w przypadku innych iglaków, np. żywotnika olbrzymiego, cyprysika Lawsona, cisu. Uzbrój się w cierpliwość, ponieważ ukorzenienie może zająć sadzonkom aż rok i dopiero następnej jesieni będą one gotowe do zasadzenia.

KROK PO KROKU Jak zrobić sadzonki iglaków


hl. Czystym, ostrym sekatorem odetnij gałązkę, która jest zdrewniała u podstawy i zielona na samej górze. Umieść ją w foliowym woreczku.

Zrób kilka sadzonek zgałązki,dłu­ gich na 10-15 cm.przycinając tuż poniżej zgrubienia Usuń.,listki"od podstawy do 1/3 wysokości sadzonki - mogłyby one zacząć gnić po włożeniu do wilgotnej ziemi.

aN

Wypełnij doniczkę (śr. 9 cm)

Zasadź po 3 sadzonki w donicz-

przepuszczalnym podłożem (mieszanka 2:1 podłoża do sadzonek i żwiru ogrodniczego). Sadzakiem zrób dołki i włóż sadzonki do poziomu Jistków".

ce, podlej obficie i poczekaj, aż woda odcieknie. Umieśćdonicz-

„

kęwciepłym,jasnymmiejscu

z

(ale nie bezpośrednio nasłonecznionym). Podlewaj regularnie.

>

~

ffi

~

~w

..

•••• ••

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• • • ••••••• ••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ••••••••••••••••••• •••••• •••••••••••••••••••• • •••••••••••• ••••••• -------------------------------------------------------•••• •••• •••• •••• •••• OWOCE I WARZYWA LIPIEC/SIERPIEŃ ;;;; •••• •• •••• •••• •••• •••• •••• Ściółkuj •••• •••• •••• •••• truskawki •••• •••• •••• •••• WYŚC fE L ziemię wokół krzewów •••• •••• truskawek •••• •••• by ich •••• •••• •• • w to obwisa-

.!!!

grubą warstwą słomy,

utrzymać

•••• ;;;; •••• •••• •••• •••• ••••

•;•; •••• •••• •••• ••••

;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••

owocujące pędy

czystości.Zapobiega

niu owoców na glebę p odczas dojrzewania. dzięki czemu się nie pobrudzą i nie obgryzą ichślimaki. Poprawi to także przepływ powie trza wokółrośli n,zapobi egającsza ­ rej pleśni (]3otrytis cinerea),i pozwoli dojrzeć owocom w słońcu Rozłóż linie krop łujące pod ściółką wzdłuż rzędów. by nawadniać rośliny bez moczenia owoców Przykryj uprawę siatką. tworząc

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •••• ·=== ••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ;;;; •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• ••••

•••• ;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• •••• •••• •• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •• •• •••• •• •• •• •••• ••••

Zbieraj cukinie sukcesywnie Chroń owoce truskawek przez rozłożenie ściółki

ze słomy

VLISTA D Zbierz wczesne ziemniaki. Uprzednio wykop jedną roślinę, by sprawdzić rozmiar bulw. D Wykop cebule po tym, jak ich liście zżółkną, i pozostaw je ułożone na powierzchni gleby do wyschnięcia. D Kopczykuj selery. D Zakończ wysiew nasion grochu, np. wcześnie dojrzewają­

cej odmiany 'Douce Provence'. D Pobierz sadzonki ze zdrewniałych ziół, np. werbeny cytrynowej (lippii trójlistnej), szałwii, tymianku.

M ŁOD E CUKINIE wkrótce si ę rozro sną, więc by je zerwać, zaglądaj

pod liści e dokładnie i regularnie. Podbieranie owoców zachęca też rośli nę do dalszego owocowania. Zbieraj cukinie, gdy mają grubość

palca, lub pozostaw je nieco dłużej, by przyrządzić z nich dania typu stir-fry czy ratatouill e. Odcinaj owoce ostrym nożem, tuż przy lodydze. J eśli rośli ny m ają kolczaste liści e i pędy, zalóż rękawice.

Od razu przyrządź cukinie lub prze chowuj je przez krótki czas w lodówce. Możesz także użyć świe­ żych kwiatów cukinii - są pyszne smażone w tempurze na głębokim oleju albo z nadzieniem .

Chroń mar-

chew osłonami LARWYpołyśnicy marchwianki mogą znisZczyćrośliny, wydrążając

tunele w ich korzeniach Oprócz marchwi mają na celowniku także pietruszkę i seler. Zwabiona zapachem liści sam ica połyśnicysklada jaja na roślinach Jednak nie lata ona zawysoko.łatwowięcochronićwa­

rzywa za pomocą płotka (wysoko ści 60 cm) z kijków i włókninylnna strategia to posadzenie wyraziście pachnącej cebuli obok m archwi.by zamaskować jej zapach Unikaj poruszania liśćmi marchwi.szczególnie wieczorem. kiedy ich zapach jest najintensywniejszy. Corocznie zmieniaj miejsce uprawy marchwi, inaczej połyśnica po przezim owaniu wylęgnie się na warzywach

Rozmnażanie

truskawek TRUSKAWKI są jednymi z najłatwiejszych do uprawy roślin użytkowych w doniczkach lub gruncie. By mieć zbiory, wymieniaj rośliny co 3-4 lata - po tym czasie truskawki są mniej produktywne i bardziej podatne na szkodniki glebowe oraz choroby. Nie musisz kupować nowych - łatwo rozmnożysz posiadane poprzez przytwierdzenie odrostów (długich łodyg), które rośliny naturalnie wytwarzają latem na powierzchni gleby. W ciągu miesiąca powinny wytworzyć nowe rośliny. Jeśli masz możliwość. posadź je w nowym miejscu. aby zapobiec atakowi szkodników i chorób z gleby. Nie przypinaj więcej niż 5 odrostów z jednej rośliny.

Jeżeli nie chcesz rozmnażać roślin. usuń odrosty, które zwykle same się ukorzeniają. Pomoże to zachować energię roślinie matecznej i utrzyma porządek na ścieżkach między rzędami.

KROK PO KROKU Jak z odrostów mieć więcej truskawek

~

~ ~

! ~-

„

o

"'

~

;,;

«

8. ~

Przypnij odrosty tuż przy pędzie liściowym, używając do tego kawałka drutu ogrodniczego. Metoda sprawdzi się w przypadku uprawy w glebie i w doniczce (średnicy 9 cm, z przepuszczalnym podłożem).

Pozostaw odrost do wytworzenia korzeni, utrzymując glebę lekko wilgotną, gdyż korzenie truskawki mają skłonność do gnicia. Nowa roślina na końcu odrostu powinna się ukorzenić w ciągu kilku tygodni.

Upewnij się, że nowa roślina wytworzyła korzenie - delikatnie ją pociągnij i sprawdź, czy nie wychodzi zbyt łatwo z podłoża. Jeśli się ukorzeniła, odetnij ją od rośliny matecznej.

Przesadź nową roślinę do w ięk­ szej doniczki lub w inne miejsce w ogrodzie. Rozmieść rośliny w odległości co 30 cm, w rzę­ dach, co ułatwi odchwaszczanie. Porządnie je podlewaj, zwłasz­ cza podczas ciepłej pogody.

••• •••

• !!!

SZKLARNIA LIPIEC/SIERPIEŃ Zbieraj ogórki

KROK PO KROKU

ZBIERAJ ogórki, kiedy tylko osiągną pożą dany rozmiar. Zachęci to roś­ liny do wytwarzania kwiatów i nowych owoców na wierzcho łka ch pędów D ługość owoców zależy od odmiany: miniaturowe osi ągają 7- 20 cm, a standardowe dorastają nawet do 40 cm. Jeśli spóźnisz się ze zbiorami, ogórki mogą stać się m iękkie, a nasiona twarde, wi ęc zrywaj je, gdy są nadal jędrne i w ciemnozielonym kolorze. Owiń zebrane owoce w foli ę sp ożywczą, by ograniczyć utra tę przez nie wody, i przech owuj je w lodówce. Dokarmiaj regularnie rośliny i co dziennie podlewaj (po dłoże nie m oże wysychać). Zraszaj li ście dla zwiększenia wilgotności i zwalcza nia przędziorka chmielowca, gdyż ten szkodnik rozm naża się szybko w gorących i suchych warunkach.

Chłodniej

w szklarni MOCNE letnie słońce może przypi ekać delikatne rośliny w szklarni i p owodować zbytnie podwyższe ­ nie temperatury, trzeba więc zminimalizować jego wpływ Używaj termometru wskazującego maksymalną i m inimalną tem peraturę do monitorowania warunków.

Rozciągnij cieniówki na południowej stronie szklarni, by zmniejszyć dopływ promieni.

Pomóż oberżynie ROŚLINY oberżyny (bakłażana) p otrzebują wysokiej

Odpowiednio długie i jędrne - idealny moment na zbiory

temperatury i dużo światła. by wydać plon Naturalniesą roślinami rozkrzewianymi, lecz w naszym k rótkim lecie m usimy zachę cić je do wcześniejszego krzewienia i owocowania. Usuń wierzchołek wzrostu, kiedy roślina osiągnie30 cm wysokości ijestsilna.Spowoduje to wybicie p ędów bocznych i uczyni ją mocniejszą (by mogla utrzymać

Zamocuj ją klipsami.

5 lub 6 dużych owoców) Następ­ nie regularnie d okarm iaj rośli ny płynnym nawozem potasowym i obficie podlewaj, co p omoże owocom się zawiązać i uniknąć ataku p rzę dziorka chmielowca.

~ WIĘCEJ o upraw ie

'O oberżyny na:

www.gardenersworld. com/aubergines Zapewnij maksymalny przepływ powietrza, w gorące dni wcześnie rano otwierając wszystkie drzwi i otwory wentylacyjne.

SUCHĄ ZGNILIZNĘ

Powoduje ją niedobór wapnia. wynikający z nieregularnego podlewania. Podlewaj czę­ ściej, a przyszłe owoce mogą uniknąć choroby.

Zmoczpodłogę. Woda.parując, będzie schładzać i nawilżać

powietrze. Podwyższona wilgotność sprawia, że rośliny potrzebują mniej wody.

Usuń dolne liście pomidorów KIEDY PIERWSZY i naj niższy owoc zawiązał się i zaczyna dojrzewać, usuń dolne liście dokoła niego Wytnij li ście możliwie najbli żej łodygi. Spowoduje to l epszedocieranieświ at­ ła do dojrzewających owoców i ula-

twi dostrzeżeni e bocznych odrostów, które m uszą być usunięte. Poprawi to także przepływ powietrza i zapobiegnie chorobom grzybowym. Rośliny będą kontynuować wzrost na górze, więc nie potrzebuj ą

starych liści. Kolejno usuwaj liści e, kiedy wyższe owoce zaczną si ę zawi ązywać i dojrzewać Późnym latem pozostanie kilka l iści, wówczas pomidory b ędą p otrzebować mniej wody i staną się smaczniejsze.

V LISTA D Pobierz półzdrewnia­ łe sadzonki z drzew, krzewów i bylin. O Podlewaj często roś­ liny -większość z nich wymaga obfitego nawadniania i dłuższych przerw, a nie lekkiego zraszania. O Poprowadź szczepione fuksje, podwiązując je do tyczek. Usuwaj pędy boczne. D Wysiej nasiona starca do późniejszej zimowej uprawy w domu.

Ousuwajbocznepędy

z roślin pomidorów.

D Usuwaj kurz i brud z podłogi i innych elementów w szklarni, by obniżyć ryzyko wystą­ pienia szkodników i chorób.

MONTYRADZl: UWAŻAJNABRUNATNĄPLAMISTOŚĆLIŚCIPOMIDORA

'' Pierwszą jej oznaką są żółte plamy na powierzchni liści i szarobrązowe na spodzie. Powiększają się, powodując brązowienie liści i ich obumieranie. Ta choroba grzybowa

zaraża tylko pomidory w

szklarni ''

Ro zcieńczaj nawóz zgodnie z instrukcją na opakowaniu

Nawadniaj i zraszaj sadzonki

Dokarmiaj warzywa w donicach

ODCIĘTE od rośliny matecznej sa dzonki uzyskane z pędów i liści nie mają m ożliwości samodzielnie utrzymać wody w komórkach, a jej niedobór może kilkukrotnie zmniejszyć ich szanse na dobre ukorzenienie. Zraszaj więc sadzonki regularnie we wczesnym stadium ukorzeniania, by utrzymać procesy roślinne skoncentrowane na wytworzeniu korzeni. Kiedy sadzonki zaczną rozwijać ko rzenie, będą potrzebować nawadniania od spodu. Unikaj zalewania podloża, lecz nie pozwól mu też wyschnąć. Podczas letnich temperatur wilgoć jest bardziej potrzebna

ROŚLINY jadalne u prawiane w po· jemnikach i workach uprawowych wymagają dokarmiania.jako że po 4- 6 tygodniach wyczerpująsięsub· stancje odżywcze znajdujące się w podłożu.Niektóre rośliny, m i n pa·

Użyj konewki

z sitkiem lub zraszacza, by zapewnić sadzonkom wilgoć

pryka. pomi dor. ogórki i oberżyna. potrzebują dużo potasu. by mogły kwitnąć i dobrze owocować. Nawóz do pomidorów jestidealny do odży· wienia roślinszklarniowych -wy· starczy kierować się i nstrukcją na opakowaniu Roztwórnawozu płyn­ nego można równieżaplikować dolistnie (opryskującgórną i dolną stronę liści oraz wierzchołki pędów)

..

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• • • ••••••• ••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ••••••••••••••••••• •••••• •••••••••••••••••••• • •••••••••••• ••••••• -------------------------------------------------------•••• •••• •••• •••• •••• WOKÓł. OGRODU LIPIEC/SIERPIEŃ ;;;; •••• •• •••• •••• •••• •••• •••• •••• Usuń obumarłe •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• LATEM usuwamy kwiatostany z różnych po•••• •••• •• •

kwiaty

•••• ;;;;

wodów. Chcemy, by rośliny jednoroczne i rabatowe wyglądały dobrze. bez przekwitłych kwiatów. poza tym ta czynność przedłuża ich kwitnienie. powstrzymując zamiary natury do wytworzenia nasion. W rezultacie oszukujemy roślinę. żeby produkowała więcej kwiatów. Niektóre powtarzające kwitnienie róże i kilka bylin. m.in. bodziszki, kwitną powtórnie po ogławia­ niu. Choć część bylin. w tym cebulowe. nie będzie wytwarzać więcej kwiatów po ich usunięciu. to zamiast wytwarzać nasiona. skieruje energię do wzmocnienia (wzrost korzeni, liści lub obydwu). co przekłada się na ich siłę w przyszłym roku. Poprzez ogławianie samorozsiewających się roślin. np. kopru czy przywrotnika ostroklapowego, możemy powstrzymać ich rozsiewanie się w miejscach. w których nie chcemy ich mieć.

•••• •••• •••• •••• ••••

•;•; •••• •••• •••• ••••

;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •••• ·=== ••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ;;;; •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• ••••

4SPOSOBYusuwania kwiatów

•••• ;;;;

•••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••••• •••• •••• •••• •••• •••• ==== •••• •••• •••• •••• •• •••• •••• •••• •••• •••• •••• •• •• •• •••• •• •• •• •••• ••••

PRZYCINANIE do pąka . Czę­

USZCZYKIWANIE Możesz usu-

stym błędem w przypadku roślin zdrewni ałych jest obcinanie jedynie kwi atów Lepiej przyci ąć pędy o 1/ 3 ich długości do zwróconego na zewnątrz pąka, by wzm ocnić

nąć przekwi tłe kw iaty wi elu rośl in

odrastanie.

jednorocznych i bylin, np liliowców, odrywaj ąc lub uszczykując je palcami. Rośliny stan ą si ę też bardziej zwarte.

OGl.AWIANIE Ostre nożyczki kuchen ne są najlepsze w przypadku roślin rabatowych (mają delikatne przyrosty, łatwo je poszarpać, jeśli użyje si ę sekatora) Ogławiaj regu larnie, nawet codzien nie.

przycięcia lawendy do zwartej formy, a bodziszków i pr zywrotnika do ziemi, co spowo duje nowe przyrosty i często nowe kwiaty.

•••• ••

.!!!

KROKPO KROKU Przytnij topiarz wawrzynu 3sposobyna BY WAWRZYN prowadzony na lepiej sekatora do p rzypodlewanie zwarty p okrój, trzeba p niu cinania poj edynczo. więc

miały

p rzyci nać

LATEM rośnie zapotrzebowanie roślin na wodę, ważne więc, aby zwrócić uwagę najej zużycie i magazynowanie Wybieraj raczej desz-

mu p rzyrosty Podcięte w lipcu będą miały dużo czasu. by zdrewnieć przed zi mą Nożyce mogą się nie sprawdzić. jako że przeci nają duże liście w p ołow ie,

użyj

pędów

tuż

nadpąk iemWawrzynbędzie odrastał ze starszego drewna, lecz wymaga ob fi tego podlewa nia po cięciu.

czówkę niż wodę bieżącą. Możesz także wstawić mi skę do zlewozmywaka, by zbierać wodę po płuka niu do podlewania. Podlewanie trawnika nie jest pri orytetem - mimo że może brązowieć, szybko si ę zregeneruje, kiedy spadnie deszcz.

V LISTA D Zainstaluj nawadnianie kropelkowe do podlewania najbardziej wrażliwych roślin.

D Usuń i pozbądż się wszelkich zarażonych liści, by zapobiec rozprzestrzenianiu chorób. D Wykonaj oprysk fungicydem przeciwko czarnej plamistości róży.

Owsuchąpogodęści­ najtrawęwyżej.

D Odiyw trawnik nawozem w płynie. jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś. D Często przycinaj obrzeża trawnika, ponieważ tak małej ilości ścinków nie trzeba usuwać.

D Wyczyść oczko wodne z glonów i obumarRozrzuć obfitą warstwę ściółki

łych liści pływających

dokoła roślin, by zamknąć wilgoć

w wodzie.

i zapobiec wyparowaniu jej z powierzchni gleby.

MONTY O: CIĘCIU ROŚLIN ZIMOZIELONYCH

'' Każdy żywopłot, niezależnie od wysokości, trzeba regularnie podcinać, by zachował swą funkcję i gęstość. To niesamowite, jak świeżo podcięty żywopłot poprawia wygląd ogrodu ''

Regularnie podlew aj rośliny, bezpośrednio nasączając glebę- nie używaj sitka - by nawodnić korzenie.

MĄCZNIAKA

PRAWDZIWEGO zarodn iki grzy ba pokrywają mączystym nalotem wiele rośli n . R ośliny są bardziej podatne na infekcj ę podczas suszy. Utnij porażone liśc i e i dokł a dni e podlej gleb ę Strzępki grzy bn i i

Rośliny w

doniczkach mogą po-

trzebować codziennego podlewa-

nia Sprawdzaj, czy kwiaty i owoce na roślinach nie wysychają.

wokół roślin .

e

Zanim sięgniesz po chemiczne środki ochrony roślin, zastosuj naturalne preparaty

Ochrona roślin? Naturalnie! Ekologia jest w modzie.„ i w ogrodzie! Coraz rzadziej sięgamy po chemiczne środki ochrony, zastępując je samodzielnie przygotowanymi preparatami z roślin. Są w pełni naturalne, bezpieczne - dla nas, dla roślin i pożytecznej fauny - i bardzo ła­ twe w przygotowaniu. Aby je zrobić. nie potrzebujesz aptekarskiej wagi, chemicznej wiedzy ani drogich składników. Często wystarczą pospolite ogrodowe chwasty - radzi Paweł Romanowski, ZielonyOgrodek.pl Pokr zywa zwyczajna (Urtica dioica) m a ni ezwykłe właściwości. To nie tylko chwast, lecz także cenne ziele lecznicze i skła d nik naturalnych preparatów stosowanych w ogrodnictwie.

Jak zrobić gnojówkę z pokrzywy? Aby przygotować 10 I gnojówki, potrzeba 1 kg świeżych pokrzyw. Zerwij m łode ziele, jeszcze przed kwitnieniem, i po tnij na mniejsze c zęści. N astępni e ułóż na dno duż ego naczynia - może to być bec zk a lub wiadro. Do przygo towania gnojówki nie nadaj ą si ę poj emniki meta Iowe czy betonowe! Poc i ętą pokrzywę zalej 10 I wody (najlepiej, jeśli będzie to odstana deszczówka). Poj em nik przykryj ga zą lub siatką, aby do

środka nie dostały si ę l iście i owady. Nie zamykaj go, gdyż fermentacja powinna zac h odzić pr zy udziale tlenu. Pojemnik ustaw w zacisznym, lekko zacienionym miejscu na 2 tygo dnie. F ermentującą zawartość mieszaj codziennie. uwaga - ro ztwór nieprzyjemnie pachnie, dlatego też nie ustawiaj go blisko domu. Gnojówka z pokr zywy będzi e gotowa, ki edy z powier zchni wody zniknie piana, a roztwór zmi eni kolor na lekko brunatny.

Podlewanie R ozcieńczona

gnojówka z pokr zywy to natural ny nawóz dla wielu rośli n ogrodowych, m.in. warzyw, np. pomidorów lub ogórków (opróc z czosnku, cebuli, grochu i faso li), rośli n kwitn ącyc h (j ednoroc znych i bylin) i owocowych (krzewów i drzew). Rozcieńcz z wodą 1:10. d oskona ły

Opryskiwanie M ożna ją ta kże zastosować

Zastosowanie Gn ojówka z pokr zywy pr zed zastosowaniem wym aga rozcieńczeni a z wo d ą. Tak pr zygoto wanym roztworem podlewamy rośl i ny (1 część gnojówki na 10 części wody) lub opryskuj emy rośl i ny (1 c zęść gnoj ówki na 20 c zęści wody).

jako naturalny ochrony rośl in do zwalczania szko dników (mszyce i przędziork i, miseczniki) ora z chorób gr zybowych (np. mączn ia k prawdziwy i rzekomy, szara pleśń) lub do uzupe łni an i a niedoborów pierwiastków (rozwodniona gnoj ówka to doskonały nawó z dolistny). Rozcieńcz z wodą 1:20. środek

EKOPREPARAT Wyciąg

z czosnku

ZWALCZANE SZKODNIKI I CHOROBY szkodniki: mszyce, marchwianka,

połyśnica

wi el kopąkowiec

porzeczkowy, przę dzi orki choroby: bakteryjne i grzybowe

wyciąg

z tytoniu

szkodniki: mszyce, miodówki, m ączli k szklarniowy, wciornastki

przędzi orki,

PRZYGOTOWANIE

STOSOWANIE

Rozetrzeć 200 g ząbków czosnku, zal ać 10 I wody i odstawić na 4 dni. Preparat można odstawi ć tylko na dobę, a następnego dnia gotować przez 30 minut.

Opryskiwanie

Kilogram tytoniu (może z papierosów) zap arzyć 1oI wrzącej wody i zostawić na 24 godziny.

Opryskiwanie po 1:2. uwaga: 7-dniowy okres karencji, na rośl inach m ogą pozostać szkodliwe substancje nikotynopochodne. Rośli ny przed spożyci em na leży

pochodzi ć

rozci eńczeniu

dokładni e umyć.

Wywar z wrotyczu

szkodniki: pchełki, rośl in i arki , m ączl ik

szklarniowy, mrówki, kwieciaki, roztocz truskawkowiec, opuchlak truskawkowiec

Wyciąg

Wyciąg

z mniszka

szkodniki: mszyce, miodówki, przę dzi orki

z aksamitki

szkodniki: odstrasza mszyce

0,5 kg zmielonego, wrotyczu lub 75 g suszonego m oc zyć w 1oI wody przez pół godziny.

Opryskiwanie

250 g zmielonych korzeni lub 400 g świeżych l i ści zal ać 10 I wody na 3 godziny.

Opryskiwanie lub podlewanie

1 kg suszonych rośl in

Opryskiwanie

świ eżego

m oczyć przez 48 godzin

w 101 wody.

Wyciąg

z cebuli

szkodniki: mszyce, miodówki, skoczki, przędziorki

Wywar ze skrzypu

Choroby: mączn iak prawdziwy i rzekomy, kędzierzawość liści

brzoskwini

200 g łu sek cebuli przez pól godziny w 1oI wody.

Opryskiwanie

gotować

1 kg świ eżego ziela zala ć 1 I wody i odstawić na 24 godziny. Późni ej zagotować (30 minut), po pr zestygnięciu

p rzecedzić .

Opryskiwanie po z wodą (1:3)

rozci eńczen iu

KILKA FAKTÓW

Fasola szparagowa CZY W IESZ, ŻE ... pochodząca z Ameryki środkowej i Połu­ dniowej fasola zwyczajna (Phaseolus vu/gariS) dotarła do Europy w XVI w . dzięki Krzysztofowi Kolum bowi i stała się bardzo popularna we Francji. Fasole o zielonych strączkach spotyka si ę najczęści ej, ale dostępne są także odmiany o strąkach żółtych, fioletowych i kremowych. Do tej grupy fasoli zalicza się również fasole typu haricot i fl ageolet, któ re uprawia się na suche nasiona. SUBSTANCJE ODŻYWCZE Bogata w skladniki odżywcze, m.in. witaminy A i B, żelazo i kwas foliowy. ZBIÓR Zr ywaj strąk i , gdy osiągną m inimum 8 cm długości i łatwo pękają, al e zanim nasiona zaczną pęcznieć (opróc z fa sol typu haricot i fl ageolet). Rób zbiory regularnie, co pobudzi plonowanie, i nie pozostawiaj na roślinach przejrza łych strąków.

PRZECHOWYWANIE M roź strąki za raz po zebraniu, gdy są młode i delikatne. UPRAWA Wysiej nasiona w połowi e wiosny pod osłoną, w temperaturze 10°c lub wyższej, um ieszczając 2 nasiona na głębokość 3 cm w komórce wysokiego pojemnika m od ułoweg o lub w doniczce. Ponawiaj wysiewanie do lipca, by m i eć stałe zbi ory. Zahartuj siewki przed wysadzeniem na zewn ątrz i podwiąż do tyczek odmiany pnące (tyczne). Posadź w słonecznym miejscu, w lekkiej, przepuszczalnej glebie, nawiezionej zeszłej jesieni kompostem lub obornikiem oraz za silonej nawozem 2 tygodnie przed posadzeniem. Fasola szparagowa, o wiele bardziej niż wielokwiatowa, wym aga ciepłego i osłoniętego stanowiska. Podlewaj porządn ie, co najmniej 2 razy w tygodniu. POLECANE ODMIANY* Tyczne: 'Cobra', 'Golden Gate', 'Cosse Viol ette' (fi oletowa), 'Cherokee Trail of Tears' (na suche nasiona); niskie: 'Delinel' i 'Stanley'.

III

IV

V

e' Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

viry"łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

w sezonie

Przepisy na fasolę szparagową

FASOLA I MARCHEW STIR-FRY

GULASZ Z FASO L Ą I POMIDORAMI

DLA 6 OSÓB fasola szparagowa 200 g, obrana marchew 3, obrana i pokrojona w d ługą za p ałkę olej sezamowy 1 łyżka papryczka chili czer wona 1 du ża, nasi ona usuni ęte, drob no posiekana sos sojowy 1 łyżka mirin (wino ryżowe) 1 łyż ka katsuobushi (suszone, cienkie piaty tuń czyka - opcjonalnie) 5 g nasiona sezamu 1 łyż ka

DLA 4 OSÓB cebula 1 duża, drobno posi ekana czosnek 1-2 ząbki, zm iażdżone oliwa kumin 1 łyżka krojone pomidory puszka 400 fasola kidney puszka 200 g, odsączona fasola cannellini puszka 200 g, odsączona fasola szparagowa 1oo g, pokrojona szpinak 100 g, umyty, grubo pokrojony Podsm aż cebulę

Podgotuj fasolę i m archew przez m inutę, przerzuć je do zimnej wody, a po osuszeniu p odsm aż na ol eju seza mowym (na dużym płom ieni u) przez min utę. Dorzuć chili i szczyptę soli, sm aż pr zez kolej ną m inutę. Dodaj sos sojowy i mirin, sm a ż przez minutę. Zdejmij z ognia i w m ieszaj w potra wę katsuobushi. Podawaj posypane sezamem.

i czosnek na oliwie, aż zm i ę­

kną.

Dodaj kumin i sm a ż pr zez minutę, a potem pomidory i 250 ml wody. Gotuj na wolnym ogniu 10 minut, aż całość zgęstni eje. Dorzuć fasole, gotuj przez 5 minut. Dodaj szpinak i gotuj przez s minut. Podawaj z ciemnym pi eczywem.

Z FASOLKĄ I CHORIZO SAŁATKA

DLA 4 OSÓB szalotki 2 duże lub 4 m a łe, drobno posiekane ocet sherry lub inny biały ocet wi nny 2 łyżki fasola szparagowa 300 g, ogonki o dci ęte blanszowane migdały 1oo g

... bez trudu znajdziesz odmiany: 'Purple Teepee' - fioletowa, karłowa; 'Ferrari' - zielon a, karłowa; 'Batuta' - żółta, karłowa; 'Gold m arie' - żółta, tyczna; 'Blauhilde' - fioletowa, tyczna; 'Hilds Neckarkonigin' - zielona,

masło kawałek

chorizo 2 (ok. 100 g) przekrojone wzdłuż i pokrojone w plastry natka pietruszki garść, grubo posiekana octem. Ugotuj na parze fasolę, a ż (ok. 4 minut), przepłucz ją pod zimną wodą i ułóż na paterze. Podsmaż m igdały na maśle, aż zbrązowiej ą, posól je hojnie i wyłóż na fasol ę. Podsmaż chorizo do lekkiego zbrą zowi e­ nia, odsącz z tłuszczu i dodaj do fasoli. Dorzuć szalotkę i natkę, a na koniec wszystko wymieszaj.

Polej

szalotkę

zm ięknie

PRZEPISY NA FASOLKĘ SZPARAGOWĄ pochod zą z magazynu „Olive''.

Gardeners' Worl d Magazine

Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

\ńfy'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

109

SORRY.• Opisujemy metody

uprawysprawdzonew Anglii. Polskie zimy bywają (choć ostatnio bardzo rzadko) znacznie mroźniejsze, dlatego też niektóre warzywa mogą przemarzać. Zachęcamy was do kolejnego ogrodniczego eksperymentu.

ato to pora zbiorów i obfitości w warzywniku, al e też doskonały czas na rozpoczęcie uprawy na nowo. Rośliny posiane tera z łatwo się ukorzeniają i rosną w ekspresowym tempie, np. burak wysiany pod koniec czerwca będzi e gotowy do zbiorów już po 7 tygodniach. Warto wykorzystać obecne ciepło i światło, aby zapewnić sobie nowe zbiory na dłu­ gie miesi ące, wręcz do następneg o przednówka. Chociaż dni będą coraz krótsze, m amy jeszcze ponad połowę sezonu ogrodniczego. Wiosną dni są długie, al e gleba często pozostaje chł od na, dlatego rośl iny rosną powoli, zaś latem i jesienią ciepła gleba sprawia, że plony pojawiają się szybko. Ogólna zasa da brzmi: dzień uprawy w lipcu jest wart 2 w sierpniu, 4 we wrześniu, 7 w paździer­ niku i 14 w listopadzie! Zbieraj ąc plony, robisz w glebie miejsce na rośli­ ny do późniejszego zbioru. W tych lukach wysiewaj nasiona; możesz też wysiać je do pal etek lub małych doniczek (albo po prostu kupić sadzonki), aby rośl i ny były gotowe, kiedy pojawi si ę na nie miejsce w ogrodzie. Zyskasz tak od 3 do 4 tygodni przewagi nad wysiewem bezpośrednio do gleby. o tej porze roku nasiona często kiełkują w zaledwie 3 dni. Jeśli wysiewasz bezpośrednio do gie-

by, najlepiej zrób rowki i podlewaj nasiona w linii zagł ębi enia, bez moczenia gleby obok. Po wysiew ie przykryj je suchą ziemią. Ta m etoda przekazuje wi lgoć w głąb gleby, gdzie jest najbardziej potrzebna, co pobudza korzenie sadzonek do wzrostu. Bezpośredn io do gleby m ożna wysi ać nasiona warzyw z tabeli na sąsiedni ej stronie, z wyją­ tkiem brokułów i jarm użu, bo m iędzy nimi po -

m Jeden dzień uprawy w lipcujestwartdwóch w sierpniuOO w inny być zachowane spore odstępy. Jeżeli wolisz, m ożesz też zacząć uprawę pod osłoną - nie dotyczy to jedynie m archwi, której korzenie po pr zesadzeniu si ę rozdwaj ają . W przypadku buraków, cebuli, rzodkiewki i rzepy uprawianych pod osłoną wysiej 4 nasiona do każdej komórki pal etki, a potem przerzedź siewki, zostawiając po jednej w komórce. Po 3- 4 tygodn iach przesadź sadzonki (z bryłkam i ziemi) do ogrodu, nie przerzedzając ich później. Będą dobrze rosły, wypuszczając korzenie średni ej wielkości, co oszczędzi czas i„ . podłoże.

Kolendra wolniej zawiązuje

Przygotuj glebę Jeżeli

dobrze przygotowałeś gl ebę do wysiewu na poc zątku sezonu, nie tr zeba przeprowadzać specjalnych zabiegów przed drugim wysiewem/sadzeniem war zyw. Najważniejsze jest

usunięcie resztek popr zednich plonów i chwastów, aby m óc zacząć na czystej glebie. Po zebraniu ziem niaków i czosnku rozgniatamybutam i grudy ziemi - może też zajść potrzeba wyrównania powierzchni za pomocą grabi łub m otyki, aby gleba nie była zbita i trzymała wilgoć. Jeśli gleba jest wyjątkowo niskiej j akości , nie przygotowałeś jej na początku sezonu albo j eżel i pierwsza tura war zyw okazała się słaba, na powier zchni ziemi rozłóż 2-3-centym etrową warstwę kom postu bądź użyj granulowanego obornika zgodnie z instrukcją na opakowaniu.

Poco siać teraz? Rozp oc zęcie uprawy nowej tury warzyw jest kor zystne nie tylko dlatego, że zapewni plony wówczas, gdy war zyw jest na lekar stwo. Takie jarzyny, jak burak, koper włoski, liściaste warzywa orien talne, rukola i rzepa, są m niej podatne na prze dwczesne kwitnienie, gdy siejemy je po najdłuższym dniu w roku. Wysiew teraz chroni też pr zed niektórym i szkodnikami. Rukola i l i ś­ ciaste warzywa ori entalne wysiane wiosną pa d aj ą czasem o fi arą pche łek ziemnych, które od sierpnia do marca łub kwi etnia pozostaj ą w spoczynku, dlatego dzi ęki wysiewowi po najdłuż­ szym dniu w roku w zna cznej mi erze chronimy warzywa prze d tym szkodnikiem. Z drugim wysiewem wi ążą się również pewne niebezpieczeństwa, zwłaszcza jeśl i chcemy zapewnić sobie jarzyny aż do przednówka. Najwięk­ szym problemem jest pogoda zimą: zi mno i wilgoć. Aby m ieć pewn ość, że warzywa przetrwają

lipiec - sierpień 2016 viry'łączn ie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

:·································1·····································1·····································!···································:

!: Warzywo

Odmlanydo l: wypróbowania l: Kie dy wyslewac. !: Kie dy z blerac. !:

i

i

:

:

•

'

:: Bura ki

: i: :

i: i ! : i

!: Wszystkieodmianykalai: Od końca czerwca b . k" l . li l d k li

i: Od pażelziem . ik a

jesienny

i: brok uły galązkowe

i

i:

i:

ł

ł

Brokulynazbiór wiosenny

i 'Claret','Rudołph',"Mendo· i Odkońcaczerwca i cino'(wszystkiezkatego- i przezcalylipiec

ł

: rvis 1e. etnie o etowe : o począt u pca :

~ riiFl)

:d '

~

~

~

i Od września

l Przez2tygodnie

•. .

: 'Ea 1 N

Cykoria,endywia

!· Zawiązująceglówkilub i· Wlipcunagłówki,do

i liściowe

j końcasierpnianaliście

!· Odjesieni. nawet

Kolendra, trybula ocrodowa

·

i• Odpolowylipca i do końca sierpnia

i• do maja

Koper włoski

i 'Romanesco'

Jarmuż

• Wszystkie

::!

Wszystkie

i Odjesieni,nawet

l Od lipca do początku i Od września

~ Wszystkie poza

!do listopada

j sierpnia ! Od końca czerwca

i 'Bandit','Husky'.

i przezcałylipiec

!• Odwrześniadomaja

ł

! i:_

l Kupgotowesadzonki

•

i "Musselburgh'

i w doniczkach

!'GrenobleRed',Valdor'

:

Salataclowiasta

j Wpolowiesierpnia

!Odmajadoczerwca

Cebula,salata

! 'WhiteLisbon'iinne

•

i• Od kwietnia do

•

i odporne •

Podkoniecsierpnia

Odlutegodokwietnia

; czerwca

i Odwrześniadomaja

l przy łagodnej

~:.· W sierpniu

i pogodzie

::

i Od s1erpma . . d . . i Odkońcapaździemika ! . p 1• 'Char1otte., .... mans eer' l owrzesma ~do grudnia ! i 'Apri!CrossFl'.'Black ll W s1erpmu . . l Od października i: : . 1· Spanish' l ! do listopada i i Od września ! i W sierpniu

li Rukola

I

: : Rzepa

:.· 'Purple Top Milan'.

:

!:::

:

i j W lipcu

l Od października : dogrudnia ~

: : :

i Od września

l

l

; do czerwca

:

l l

i! Dowolna „ •••..

!

.

.

: Na początku s1erpma

'Snowball'

l. .~~.~:~:.~::::.~~. . . . . . „........

!do kwietnia

l

Dowolna

l

Dwurząd : wąskolistny

l:.

.

l:_

Rzodkiewkana późny zbiór

: i

i do maja

Por

l~ ziemnia ki

: •

~

Marchew

t

zk . o przymro ow

•

i Odmarcadopoczątku ! i maja i

;

~

Liściowewarzywa . :: orientalne Wszystkie

~

:: :

Brokulynazbio'r

liściowa

i i

i

: i:

ł

i

:

. . :: d wrzesma d . : 0 gru ma ;

:: sme1naw1ę . . . . ksze l korzenie ;

;

•

~

i Dopołowylipca,wcze· i Od

:: Wszystk"1e

„...„... „l...„... „...„... „ •••..

„ •••..

„ •••...••.. '. .•..•.•••...••..

~

„.................I

warzywa na zimę

Rady na problemy Jarzyny na zbiory zimowe, np. warzywa kapustne i pasternak, powinny już rosnąć w glebie, ale na pewno dobrze im zrobi kilka zabiegów pi elęgnacyjnych. • Usuwaj ich dolne liście, kiedy pożółkną, że­ by nie ukrywały się w nich ślimaki. Takie liście to równi eż cenny materia! zielony, który można dodawać do kom postu zim ą. • Regularnie zbieraj duże brukselki, zaczynaj ąc od poziomu gleby. Jeżeli zostaną na roślinie po osiągnięciu pelnej wi elkości, zaczną żółknąć. • Zastosuj zwykłą siatkę lub specjalną czarną przeciw ptakom, aby ochronić warzywa przed gołębiami i zaj ąca m i. Zimą, kiedy poży­ wienie jest mniej dostępne, m ogą one szybko spustoszyć warzywa kapustne. Zwykłą siatkę siatkę

nałóż bezpośrednio na rośli ny, a jej brzegi przymocuj, kładąc na nie kam ienie. Siatkę przeciw ptakom układamy na szkielecie z podpórek, np. kółek z drutu. Agrowłoknina jest zbyt delikatna, żeby używać jej w ten sposób.

• Wyrwij pasternak do końca grudnia, j eżeli masz ciężką glebę. Dzięki temu unikniesz rakowacenia, które m oże si ę rozwinąć, kiedy korzenie tkwią w mokrej glebie przez całą zimę. Jarzyny przechowuj w skrzynkach lub workach, pozostawiając na nich nieco ziemi, w jak najniż­ szej tern pera turze - niewysoki m róz tylko doda im słodyczy. • Wyrwij inne warzywa korzeniowe i przechowuj je tak sam o, jak pasternak, ale chroń je przed mrozem i gr yzoniami.

zimę, m usimy wysiać nasiona w odpowiednim m om encie - 2 tygod nie wcześniej czy później m ogą m i eć decydujące znaczenie. Wiele warzyw l iści a­ stych, np. sała ta, m a najm niejszą wrażliwość na mróz, kie dy są niewielkie. Wysiane na początku sierpnia są często zbyt duże i delikatne, a ponad to bę­ dą próbowały wytworzyć główki jesieni ą. Tym, które zostaną wysiane na początku wrześni a, zazwyczaj z trudem udaje się urosnąć do odpowiednich rozmiarów przed nadejści em chłodu. Wysiew w po iowie sierpnia jest idealny, bo rośliny będą wysta rczająco niewielkie, aby przetrwać m rozy, i wytworzą główki po dczas pr zednówka w kolejnym roku.

Chroń plony Jeżeli masz szklarni ę, tunel foliowy, zim ny inspekt lub inne osłony, zapewnisz sobie wi ęcej zim owych pl onów. w tym celu wca le nie m usisz ogrzewać szklarni - zimowe warzywa wytrzymają mróz. Chroniąc je przed w iatrem i deszczem, zdecydo wanie zwiększysz l i czbę jarzyn, które zbierzesz zim ą, i będziesz cieszyć się sporym i plon ami na początku nowego roku. we wrześniu posiej koper włoski, j arm uż, kap usty na zbiór w iosenny i dymkę oraz zi oła: kolendrę, trybul ę ogrodową i koper, a następnie przesadź je na rabaty w szklarni w październi ku. Marchew wysiej pod osłoną w paź­ dzierniku, a czosnek w listopadzie. Aby za sadzić warzywa zim owe w szklarn i, należy w odpowiednim czasie zebrać warzywa letnie. Na poc zątku sierpnia uszczykuj czubki pędów pomidorów i usuwaj ich pędy boczne, aby prawie wszystkie owoce

doj rzały do począ tku paździ ernika. Na stępnie usuń krzaczki, robi ąc miejsce na warzywa zim owe.

Sprawa wody

ziemniaki na Boże Narodzenie

Własne

Zacznij przygotowania już teraz, a podczas świąt będziesz cieszyć się własnymi m łodymi ziemniakami o św ieżym smaku i miękkiej skórce

w lipcu kup sadzeniaki i zasadź je w

sier-

pniu lub we wrześniu . Polecam dość wcze· sne, ale nie najwcześniej sze odmiany, np.

uprawianym w ten sposób ogranicz podlewa· nie, aby podłoże było dość suche, co zmniej· szy liczbę ślimaków.

'Charlotte' lub 'Maris Peer'. Skorzystaj z kupnych sadzeniaków, bo przechowywano je w chłodzie, aby nie zakiełkowały wcześniej.

5

1

Uprawiaj w workach uprawowych lub w g lebie. W przypadku worków albo pojemników zacznij od wypełnienia ich podło·

2

źem

w 1/3 lub 1/2. Podłoże uzupełniaj wraz ze wzrostem roślin - zapewni im to niezbędne składniki odżywcze, eliminując nawożenie.

Ziemniaki

rosnące

w glebie kopczykuj.

Przed pierwszymi mrozami zabierz w orki pod dach, a w mroźne noce na ziemniaki rosnące w glebie nakładaj agrowłókninę. Mróz może zwarzyć ich li ście, ale nie zagrozi buwom.

Zbierz ziemniaki w grudniu - powinny mieć białą skórkę i delikatniejszy smak niż te przechowywane od lata. Ziemniaki zebrane wcześniej przechowuj w wilgotnym pia sku, aby zachowały świeży smak.

6

Wysiane latem warzywa korzeniowe i salaty tworzą ce główki m uszą rozwinąć się harmonijnie przed nastaniem m rozu. Po d koniec lata i na początku jesieni wilgotność gleby jest często niska, dlatego należy regularnie pod lewać warzywa, aby dobrze rosły. Przed nastaniem zimy kl uczową spra wą staje si ę drenaż. Popraw go jesi enią, rozkłada­ jąc 3-5-centymetrową warstwę kompostu wokół takich warzyw jak brokuły, j arm uż i pory. Nowo zasa dzony czosnek wyściółkuj w ten sposób w październ iku, a bób w listopadzie. Warstwa kompostu będzie mniej rozmokła ni ż znaj duj ąca si ę pod ni ą gleba, bo dżdżownic e wyd rążą kanaliki odprowadzają ce wodę, poruszając się wokó ł materii organicznej, którą si ę żywi ą, co pomoże zai zolować rośliny przed mrozem .

We wrześniu na liściach m ogą pojawić się objawy zarazy ziemniaka, ale zarodniki wywołującego ją organizmu stracą moc, kie· dy zrobi się zimniej. Rośliny powinny prze· trwać i dalej rosną ć.

3

4

Chroń

ziemniaki przed

ślimakami

i g ryzo·

niami - łatwiej to zrobić, gdy krzaczki ro· sną w workach. Od października ziemniakom

e' -i.1~j a Aą~ą.dłG>'. VfQf:!
ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpień 2016 viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

Pytania i odpowiedzi

Przygotowane przez Davida Hurriona

Gorące lato

oznacza. że oczko wodne szybko zarośnie, jeśli nie będziesz miał na nie baczenia. Kontroluj chwasty i rośliny wodne, by woda była czysta, a akwen dobrze się prezentował. Idealnie rośliny powinny zajmować maksymalnie tylko połowę lustra wody, przerzedź więc te pływające, jeśli się rozrosły. Większym problemem są chwasty, np. rzęsa i skrętnica, które muszą być usunięte. Wysoka temperatura przyczynia się do wzrostu: powierzchnia zajmowana przez małe, pływające liście rzęsy może się dwukrotnie zwięk­ szyć w kilka dni, a długie, zielone taśmy skrętnicy zdusić inne rośli ­ ny wodne. Użyj bambusowej tyczki lub drutu do nawinięcia skrętnicy, a rzęsę wyłów siatką. Pozostaw je na noc blisko oczka - drobne zwierzęta będą miały szansę wrócić do niego - lub przepłucz chwasty w wiadrze z wodą, a wodę wylej do akwe nu, by pomóc mikro- ~ organizmom. Bogate · w substancje odżywcze chwasty dodaj do oavid Hurrion, kompostu. oeputy Editor

W tym numerze:

114 Pytanie numeru

Dlaczego szczepi s ię drzewa owocowe

116 Lato bez problemów Dodatek specjalny!

126 Pippa kontra szkodniki Mrówki -

sprzymierzeńcy mszyc

-1 ~r 'ifli-eo:HsięrifEf!f~śa Walicka nie eleHr ni zn

pzeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine iyłącznie

do

użytku

tł

sneg

bez prawa do rozpowszechniania_

113

Pytanie numera

P Po co szczepi się drzewa owocowe? Odpowiada David: jest to,

że

szczepienie pozwala zanad ostateczną wielkością rośliny, wi ęc można dobrać odpowiednie drzewo do posiadanej przestrzeni. Dla szkółek ist otne jest również, że szczepienie pr zyspiesza proces rozm nażania rośl in. szczepienie w podstawowej form ie polepanować

ga na połączeni u dwóch różnych fragm entów żywego materiału roś­ linnego - zra zu (górny element) i podkładki - tak, aby powstał jeden organizm. U wi ększości drzew owocowych punkt szczepienia znajduje si ę u podstawy pnia i ma postać wyraźnego zgrubienia. w ich przypadku zraz, pochodzący z jednej z tysięcy odmian uprawnych, łączy si ę z podkładką wybraną spośród ograniczonej liczby roślin o okreś­ lonej sil e wzrostu. W wyniku zabiegu powstaje rośl ina, kt órej górna część m a liście, kwiaty i owoce pożąd anej odmiany, natom iast jej tempo wzrostu zal eży od w igoru podkładki. Szkółki oferują jablonie szczepione na różnych podkladkach: od superkarłowych M27, przez karłowe MB i półkarlowe M26, po bardzo silnie rosnące M M 11 lub M2S (naj częściej wykorzystywane). Powstaly na potrzeby komercyjnej produkcji - stąd ich niezbyt fantazyjne nazwy. Dla innych drzew owoco wych dostępny jest nieco m niejszy wybór podkładek . Wybierając podkładkę, warto wziąć pod uwagę, jaką glebą dysponujemy - niektóre podkładki lepiej radzą sobie na określ onych typach ziemi. Wi ęcej informacji na tem at podkladek dla drzew owocowych zn ajdziesz na: www.

orangepippintrees.co.uk i walcotnursery.co.uk [www.sps.agro.pl, www.sadinfo.pl]. W sprzedaży są również drzewka „przeszczepiane". W górnej części mają wszczepione co najm niej dwie odmiany (pędy szczepi si ę w koronie drzew).

5prawypralltycz11e Jak sam a nazwa wskazuje, z podkładek karłowych uzyskuje się niewielkie drzewka lub wręcz krzewy. N aj lepiej sprawdzaj ą się one w gruncie, gdyż ten sposób uprawy zapewnia im wilgotność w sposób bardziej stały niż uprawa w donicach, nawet najwi ększych. Z takich drzewek uzyskamy jednak niewiele owoców. Aby m ieć ich wi ęcej i uprawiać drzewka w donicach, warto skorzystać z podkładek pólkarłowych, gdyż lepiej ra dzą sobie z trudniejszymi warunkami, wiążącym i si ę z uprawą w pojemniku. Jeżeli za mierzasz uprawiać formowane drzewko owocowe (kordon, palmeta, wachlarz), wówczas podkładka umiarkowanie rosnąca zapewni roślini e odp owi ednią siłę wzrostu, aby dawała si ę form ować i przyci nać do pożą da nego kształtu.

Na drzewkach „przeszczepianych" rośnie kilka odmian naraz

e\l,il~J a Aą~edłs>'. Vfoa
lipiec - siepri eń 2016 użytku własnego

bez prawa do rozp oV11SZechniania.

Pytanie numeru

Inne typy roślin szczepionych jak uprawiać roś·

liny szczepione Do uprawy jabłoni na ubogiej, piaszczystej glebie wybierzpodkładkę o dużej sile wzrostu, gdyż superkarłowepodkładki produkują

wtakich warunkach słabe drzewka.

Carol Lewis, Suffolk

Pomidory Większość

odmian róż szczepi się na silnie rosnącej po dkładce z róż y rdzawej, poni eważ radzi sobie ona świ etnie na w ielu rodzajach gleby i w różnych warunkach uprawy. Mocny pień róż y sztam owej pocho dzi z podkładki, zaś odmiana jest

Pomidory, papr yki, bakłaża ny i dynie coraz części ej dostępne są jako rośl iny szczepione. Zastosowane po dkładki są odporne na choroby odgłebowe. Takie rośliny często kwi tną i owocują wcześni ej i ob ficiej niż nieszczepione.

Umieść miejsce okulizacji u róż równo z poziomem gleby, gdyż ograniczy

to liczbę

odrostów.

Alan Grahamson, e-mail Uważaj, aby odchwaszczając, nie uszkodzić rośliny motyką poniżej miejsca oku lizo· wania, bo pobudzi to ją do wytwarzania odrostów.

Ellen Court, Shropshire Kiedy mocnoprzycinasz szczepioną roślinę, nie rób tegoponiżejmiejscaszcze·

pienia, bo usuniesz wcałości atrakcyjną odmianę szlachetną .

Carmel Anders, e-mail

Piwonie drzewiaste Niekt óre odmiany klonów trudno jest ukorzenić z sadzonek, dlatego wybraną odmianę szczepi się m et odą okulizacji na otrzymaną z nasion pod kładkę. Tak jak w przypadku innych drzew ozdobnych, należy usuwać odrosty poni ż ej miejsca szczepienia.

Podczas gdy gatunki po dstawowe, takie jak peonia żółta czy Paeonia suffruticosa, uprawia się z nasion, a wi ęc rosną one na własnych korzeniach, formy uprawne piwonii drzewiastej szczepi si ę na podkła d­ kach z piwonii zielnej. Rośliny sadzimy głęboko, aby uniknąć pojawiania się odrostów z podkładki.

Na młodych szczepionych drzewka ch usuń największe przyrosty pojawiające się na szczycie rośliny, aby zmniejszyć nacisk na punkt szczepienia -poczekaj, aż rozwinie się i wzmocni.

Micheal Hopkins, e-mail Zapewnij szczepionym roślinom dobry start, zasilając glebę kompostem ogrodowym podczas sadzenia. Takie rośliny są najczęściej drogie i nie chcemy ich stracić.

Pete Fogle, W. Yorkshire

David radzi: szczepione drzew· ka i krzewy sadzi· my na taką samą głębokoś ć, na jakiej rosły w pojemniku szkółkarskim.

miejsca szczepienia na rośli nach okulizowanych lub szczepionych na podkładce maj ą inne l iście, kwiaty, owoce oraz pokrój niż odmiana rosnąca nad punktem szczepienia. Spróbuj znal eźć m iejsce, z kt órego wyrasta odrost (w razie potrzeby kopiąc), i oderwij go. Jeżeli okaże się to za trudne, użyj nożyc do gał ęzi lub sekatora, tnąc przy sam ej roślinie.

Wycinaj szybko ro snące odrosty pojaw iające się u podstawy ro śliny

eVVycla rlip~q·:H ~ięPTEl!f~~a Walicka Wy"danie elel-:troniczne przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine wyłącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpoV11SZechniania.

115

~

Kłopoty

rodZi~

w letnim o

Kiedy letnia aura sprowadziła do twojego ogrodu szkodniki i choroby w chwili, gdy mogłeś się ni m już pochwa lić - odetchnij spokojnie, wiemy, jak z nimi wa lczyć Nic nie wyprowadza z równowag i bardziej niż wi dok ulubionych roślin pokąsa nych przez szkodniki. Podczas gdy śl uzowe ślady mogą wskazywać na niszczycielską działal n ość śl i maków, inne szkodniki mogą być trudni ejsze do zidentyfi kowania. By wiedzi eć, co najbardziej trapi ogrodników latem, zapytal i śmy o zdanie naszych czytelników, i jak si ę okazalo, także dla nich śli m aki oka zaly się najgorszym i z m ałych szkodników. zaskoczeniem są natomiast mrówki, które zaj ęly

trzecie m iejsce. Pokonaly mszyce, opuchlaki i poskrzypki liliowe. czy ostatnie upalne lata mogly mieć wpływ na wzrost populacji mrówek? Po dobnie jak poprzednim razem kot y zwyciężyly wśród wi ększych szkodników, lecz jak to się stało, że zostawiły w tyle szczury i lisy? Nasi respondenci spędzili przeciętnie 8 godzi n tygodn iowo na pracach ogrodniczych, a 34% z nich twierdzi, że odchwaszczanie sprawia im najwięcej kłopotów. Zmieniła się jednak czołowa

trójka najgorszych chwastów. Mni szki i powoje znów są na szczycie, ale na tr zecim m iejscu podagrycznika zastąpił perz. Chwast y na rabatach nie są ci straszn e, lecz ciągle walczysz z t ymi na obrzeżach trawnika? My j uż wiemy, co sprawia najwięcej kłopotów, i publikujemy rozwiązan ia, które pom ogą pozbyć się wszystkich bolączek. A jeśli sam znasz jeszcze lepsze sposoby na ogrodnicze problemy, daj nam znać - najlepsze opublikujemy: listy@magazyngardenersworl d.p l.

Poszukiwany: najgorszy chwast W sondażu uwzg l ęd n iliśmy zarówno dlugo-, jak i k ró tko~e chwast y. Te ga tunki okaza ł y si ę najgorsze dl a ankietowa nyc h - na str. 118 dowiesz si ę, jak je poko n ać .

M I ĘSI STY,

odporny na sui du ż e, puszyste dmuchawce czynią z m niszka trudnego wroga. szę korzeń

L

WIJĄCE SIĘ PĘDY i splątane korzenie spiskują, by siać zniszczenie na twoich schludnych grządkach.

MnUzełi

Top 10 wieloletnich chwastów Wieloletnie chwasty dokuczają dłuż ej niż jeden sezon, wytwarzaj ąc silne kor zenie i pędy, których musisz się pozbyć jak najszybciej - wykop je, kiedy są jeszcze m łode. Na str. 118 znajdziesz najgorsze chwasty o zd rewniałych łodygach.

23%

18% 13%

11%

11%

9%

8%

3%

2%

2%

.....

~

...41 o

,g

"

...i

o.

Więcej porad na problemy w twoim ogrodzie znajdziesz na: www.gardenersworld.com/problems

~ ~·~1~j a Aą~er!łG>'. VfQf:!
danie

ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec - sierpi eń 2016 virytącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

lato bez problemów

tJl.słt~

Szkodniki,które doprowadzaj ą do szaleństwa Za pytaliśmy czytelników o najgor sze szkodniki - małe, które ni szczą rośliny, i te większe, hasające po trawniku i r abatach. Najbar dzi ej dokuczliwym i m inibesti ami oka za ły si ę:

ŚLIMAKI NAGIE na ż er nocą, a najwi ększe uszkodzenia powoduj ą w czasie w ilgotnej, ci epłej pogody. wychodzą

ŚLIMAKI MUSZLOWE zwykle sprawi aj ą mniej kłopotów niż nagie ślimaki, " \ . - - - - - - - - - - - - - - - - - i a w razi e niebezpieczeń­ stwa chowaj ą si ę do muszli.

MRÓWKI hoduj ą mszyce swoje

> - - - - - - - - - - - - < (poni ż ej), karmi ą

lar wy nasionam i i pr zekopuj ą rabaty.

Które miniszkodniki

sprawiają najwięcej kłopotów

w ogrodzie?

47% 18% 8% 7% Ślimald. nagie

Ślimald. Mrówki Mszyce

MSZYCE szybko

się

m na żają, wysysają

rozsoki,

osłabi ają rośli ny, roznoszą

choroby i pozostawiaj ą lepkie śl ady.

muszlowe

Najpowszechniejsze miniszkodniki

-·--~-

ślimak i

Zapytaliśmy,

nagie 85% które z tych szkod ślimaki ników czy telmuszlowe 79% nicy z auważyl i Mszyce 57% w swoich ogrodach. Nie było Mrówki 56% zaskoc zenia - 85% Poskrzypki z was widziało liliowe 31% śli maki !

Mączliki 30% Gąs ienice motyli 25%

Opuchlaki 22% Larwy komarnic 14% Przędziorki 9%

ściach. kwiatach. owocach i pędach

24% ankietowanych nie zna nazwy jednajwiększyproblem Nastr.118-119 znaj ­

7% nie wie. jakiego rodzaju ziemię ma w ogrodzie. Kwaśną czy zasadową?

dzieszgalerię zdjęć chwastów.

Dziękistr.124 nauczyszsię,jak rozróż­

norocznych chwastów. z którymi ma

n iać rodzaje gleby i

9% nie potrafi nazwać choroby, która sprawia w ich ogrodach najwięcej kło­ potów. Odstr.121. publikujemy galerię zdjęć objawów chorobowych na li-

dowiesz się, jak czer-

Naucz się przywabiać pożytecznych drapieżców na www.gardenersworld.com/wildlife-gardening

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Ii eka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

117

Jak pozbyć się chwastów?

•

I

~

szczaw

Jeżyna

i kłąc za . Zetnij Gruby, m ięsi sty ko rzeń n ależy części nadziemne, a p óźniej wykop wykopać - by nie o d rastał kor zenie lub potraktuj świ eże najlepiej, gdy j est jeszcze m aly. przyrosty herbicydem. Zdrewnia ł e pędy

Powój

Podagrycznik

Odrasta z najmniejszych kawałków swoich b i ałych korzeni. Opryskaj l i śc i e herbicyd em i ostrożnie go wykop.

Rozrasta si ę popr zez rozłogi. Skrupulatnie usuń ka żdą j ego najmniej szą część lub użyj herbicydu.

~I~

.

Pokrzywa

Rdestowiec

Mniszek

obrazki plamiste

Twor zy rozrastające się kępy. Zetnij ziel one c zęści i wykop w idiami długi e, ż ółte korzenie.

ostrokończysty Zaaplikuj herbicyd systemiczny wprost do j ego pustych, ściętych

Długi, m ięsisty ko rzeń

Kop głęboko, by wydobyć kor zenie, i u suń trujące nasiona, zanim dojrzeją i si ę rozsieją .

ło dyg.

i zdumienasiona z dmuchawców. Zetnij kwiaty, a ko rzeń wykop szpadlem. wająco pło d ne

• Działaj wcześnie•

~suń chwasty, gdy są Jeszcze małe i łatwe do ~Ypiełenia. Wiele chwasta~ zimuje w postaci n~s1on lub roślin, które

wiosną rozrastają się

zdumiewająco szybko.

~ ~l.lJlj a Aą~ą.dłG>'. VfQf:!
danie

ele~:troniczne

przeznaczone

lipiec viry"łącznie

do

użytku własnego

b

sierpień

2016

~ I

lato bez problemów

tJl.słt~ Długowieczne (wi el oletnie) chwasty, ta k że te o zdrewnialych pędach, należy usu n ąć w całośc i z korzeni ami, a liśc i e opryskać systemicznym środk i em chwastobójczym , który wnika do tkanek roślin i ni szczy j e od korzeni po wierzchołk i. Jednoroczne i dwuletnie chwast y zawiązują mnóstwo nasion, które szybko kielkują, jednak można nad nimi zapanować, ścin ając j e m otyką lub stosując her bicyd o dzi ałani u kontaktowym.

f~

~~Perz

skrzyp

Rozrasta się poprzez k lącza (podziemne pędy). Wytrop i usuń wszystki e korzenie, a odrosty ścin aj na bieżąco .

Bardzo

Przytulia czepna

glęboko si ę

korzeni. Kop g l ęboko, by go usu nąć, lub zni szcz łodygi i po tra ktuj je herbicydem.

Wspina się po innych roślinach . i wydaje mnóst wo nasion.

śledź

Gwiazdnica

Rozsiewa się wszędzie 1 t wor zy zwarte po duchy Zetnij

I lodygi, aż dotr zesz do •ko„ r-ze- n...i,..,,....--, 1 zadgnrab teren I i usuń roślinę w ca ł ości.

10

i

motyką pędy

~

( '

·

1

Powtarzaj zabieg co

~

1

lłlil~~!WllU!Rlilr~~ II I I I I

I I I

Jaskier rozłogowy

ostrożeń

Rozpr zestrzenia si ę przez rozlogi. Wykop wszystki e biale korzenie lub potraktuj li ście herbicydem.

Glęboko si ę

polny

korzeni, szybko tworząc okazal e kępy. usuwaj go regularnie lub zastosuj herbicyd systemiczny.

i Jednoroczne trawy i Szczodrze roz si ewają nasiona. I Wykop motyką młode rośliny lub I wypi el j e ręcznie. Starym 1

Rzeżucha włochata Juz 2-3-tygodniowe rośl iny

n ożem

u suń trawy z chod nika.

w

Najgorsze chwasty wg czytelników

Q%

31

ankietowanych przyznało, że największe kłopoty spośród chwastów o zdrewniałych łodygach sprawiają jeżyny. Tuż za nimi uplasował się bluszcz.

O

DZIAŁANIA DORAŹNE „ ~ ZRYWAJ kwiatostany chwastów do worków V

~ ZAOPATRZ SIĘ w motykę na długim trzonie,

„

~ UŻYWAJ środków chwastobójczych z roz-

V

• szukaj w i edzy w ks1ązkach, m 1n. The Book of weeds Ken a Thompsona [Co mszczy ogród, wyd M ult1co].

ostrą motyczkę (do precyzyjnej pracy) i wyrywacz (usuniesz nim

V

Gdzie uzyskać pomoc?

i wyrzucaj je do śmietnika.

„

mięsiste

korzenie).

wagą i tylko wtedy, kiedy naprawdę musisz. Wybierz herbicyd o formule wła ściwej do chwastów, z którymi walczysz: jednorocznych lub tych o grubym korzeniu.

• Kup motyki, wypa lacze chwastów 1noze do usuwania chwastów, np na www. orgamccatalogue.com

OCZYŚĆ teren podkaszarką /kosą spali-

• P oproś o pomoc przyjaci ela 1 pracu1c1e w dueci e, systematycznie pieląc 1wykopu1ąc chwasty

nową

z chwastów wieloletnich i tych

o zdrewniałych

łodygach.

Więcej

porad, jak

radzić

sobie z mniszkiem, na: www.gardenersworld.com/dandelion

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Ii eka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

~ ~~ ,~ ~

119

Kup prenumeratę* - roczną w cenie 60 zł (16% zniżki)

- dwuletnią w cenie 108 zł (25% zniżki)

A OTRZYMASZ PREZENT W POSTACI KSIĄŻKI „co Niszczy Ogród" Oficyny Wydawniczej MULTICO

ZAPRENUMEROWAĆ MOŻESZ NA 3 SPOSOBY:

- wchodząc na stronę www.avt.pl - telefonicznie lub mailowo: 22 257 84 22, [email protected] - wpłacając 60 zł (za prenumeratę roczną) lub 108 zł (za prenumeratę dwu letn ią) na konto: AVT Korporacja Sp. z o.o. 03-197 Wa rszawa ul. Leszczynowa11 BNP Pari bas Bank Polska SA. 971600 1068 0003 0103 0305 5153 *Oferta ważna do wyczerpania zapasów

e\IVydanie cila: Teresa Walicka Wydanie elektroniczne przeznaczone

viry"łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

lato bez problemów

tJl.słt~

Co dolega moim kwiatom i owocom?

Na dary lata mają ch rapkę wygłodn i a ł e szkodniki, im też zaszko dzić ekstr emalne warunki pogodowe. Czasam i rozpoznamy przyczynę od r azu, ale bywa też, że szkody zosta ły wyrządzone w iele miesięcy wcześni ej. mogą

Gorzka plamistość podskórna jabłek

staśmienie Zniekształceni e pędów lub kwiatów

uszkodzenia przez Skorki

jabłkóweczka

Niedobór wapnia (zwykle spowodowany suszą) skutkuje powstawaniem plam na owocach. Ści ółkuj

spowodowane mrozem, i nfekcją lub Zetnij pęd, j eśli c i ę niepokoi.

Skorki wygryzają postrzępione otworki w płatkach np. dalii. Zrób pułapki z odwróconych do góry dnem doniczek

Tunele w dojrzewających jabłkach/ gruszkach wydrążone przez gąsienice. W maju zastosuj pułapki fero-

zasychanie

mutacją .

owocówka

uszkodzenia przez

uszkodzenia przez osy

zniekształcenia

róż

ślimaki

wirusowe

Po deszczu ostre słońce wysusza pła tki, u niemożli wiając otwarcie si ę pąków. Od razu usu ń zniszczone

Ś l i m aki nagie wygryzają ot wory

osy wgryzają się w owoce lub powiększają otwor y wydziobane przez ptaki wjabłkach/gruszkach. Na najdorodniejsze owoce zalóż muślinowe woreczki.

płatków

pąki.

w owocach, powod ując ich znieksztalcenia. Poszukaj ślimaków nocą i rozstaw pułapki piwne.

uszkodzenia przez ptaki

zamieranie pąków

owocnica jabłkowa

różaneczników

częściowo

Zam knięte pąki brązowiej ą.

Larwy drążą tunele w owocach, powodując blizny lub zrzucanie zawi ą zków. Opryskaj natychmiast po opadni ęciu płatków, nie później.

lub całkowici e wyjedzone jago dy, otwory wydziobane w więk­ szych owocach. Użyj klatek lub siatki, by uniemożl iwić ptakom dostęp.

Choroba grzybowa roznoszona przez owady skoczkowa te. Usuń porażone pąki, by choroba się nie rozprzestrzeniała.

Zdeformowane, przebarwione lub nieotwi erające się pąki kwiatów. Wirusy są roznoszone przez owady wysysające soki. Usuń i zniszcz porażone.

uszkodzenia przez ślimaki Nierówne otwory wygr yzione nocą w płatkach . Cza sam i widać śluzowe ślady. Zetnij uszkodzone kwiaty i rozstaw pułapki.

Działania długofalowe DZIAł.ANIA DORAŹNE PRZYGLĄDAJ się roślinom - usuwanie porażonych części roślin lub szkodników może zapobiec pladze.

• Lepiej zapobiegać. niż leczyć, dlatego owoce jagodowe osłoń siatką i zastaw pułapki na szkodniki lub odstrasz je zawczasu.

•

PRZESZKODY i odstraszacze zapobiegają dalszym szkodom. Zabezpiecz siatką owoce jagodowe lub zastosuj odstraszacze ptaków.

usuń m artwe lub zam i erające rośliny, w których kryją si ę szkodniki, zwłaszcza śl imaki.

• Odizoluj owoce od podłoża i zastosuj pr zeszkody przeciwko ślimakom lub miedzi ane obręcze.

•

5%

• ~ ZŁAP lub zabij skorki i nagie ślimaki (po lewej) lub zbierz je ręcznie przy świetle latarki.

r

Osłabione rośliny są

one regularnie.

pleśnią .

www.gardenersworld.com/fruit-nuts

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Ii eka ele~:troniczne

przeznaczone

objawy wirusowe, jednak 59% z nich się

r

Więcej o szkodnikach i chorobach atakujących owoce dowiesz się na:

Wydanie

zauważyło:

stwierdziło, że powtarzały

• ~ ZBIERZ i wyrzuć do kosza zniszczone owoce i kwiaty, by zapobiec wtórnym zakażeniom, np.

podatniejsze na choroby. ściółkuj i dokarm iaj je zim ą oraz podlewaj, gdy mają sucho.

czytelników

Gardeners' Worl d Magazine viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania_

121

Co niszczy liście i pędy roślin?

Poskrzypki liliowe

Mszyce

Ich larwy drą żą korytarze w liściach . Ich gąsien ice żerują na l i ściach, któr e Nie przejm uj się nim i, a cebule i por y skl ejają pajęczyna m i. Zgnieć li ście osłoń włókniną . ręcznie razem z gąsi eni ca m i.

owady minujące

Czer wone ch rzą szcze i ich larwy mogą spustoszyć lilie i szachownice. Miej si ę na baczności i opryskaj łub zgnieć larwy.

Zielone, czarne lub brązowe mszyce atakują masowo, wysysając sok z rośl i n. Rozgnieć je palcam i lub użyj opryskiwacza.

Gołębie

wełnowce

Pieniki

Ryjkowce

Rozrywaj ą

Otaczają się białym ,

Nim fy pieników ukrywają się pod pi eni stą wydzi eliną, jednak nie wyrządzają poważnych szkó d. Usuń pianę, jeśli ci przeszkadza.

Dorosłe podgryzają l iście,

i rozszarpują liście swoimi dziobami. Odstrasz je, a rośliny osłoń siatką.

Zwójki

woskowym puchem. Główni e wysysaj ą soki rośl in domowych. Pozbądź się ich preparatarn i biologicznym i.

Galasy

Tarczniki Wysysają

soki z roślin, kryj ąc się pod Zniekształcenia powodowane przez tarczkam i. Za stosuj zim owe opryski wiele organizmów; zazwyczaj niedla drzew i użyj środków biologiczszkodliwe. Zerwij galasy z mniejszych nych w pr zypadku rośl i n dom owych. rośl in i wyrzuć je.

żywią się korzeni am i.

a ich larwy Zastosuj środki

biologiczn e, by się ich p ozbyć.

Ślimaki

Tasznikowate

Pożerają rośl i ny nocą, zwłaszcza

Te owady wygryzaj ą dużo niewielkich otworów w liściach. usu ń pobliskie chwasty i zastosuj oprysk środkiem owadobójczym.

gdy jest mokro. Zwalcz je nicieniam i lub pułapka m i/przeszkodam i.

/

Naturalnie zy chemicznie

Działania długofalowe • Wybieraj odm iany odporne na choroby i kupuj zdrowe rośl iny z pewnego źródła .

przymierzeńcami ogrod·

• Dbaj o kondycję roślin , by un ikn ęły łub

ików są stworzenia, które pożerają szkodniki i zapyla· ją kwiaty. środki chemicze unicestwiajq i naszych ogów, i przyjaciół, dlatetam, gdzie to możliwe, bierz przyjazne dla zikich stworzeń przeszkody, odstraszacze i opryski biologiczne - czyli metody naturalne.

o parły si ę szkod nikom. Nawadniaj, dokarm iaj i śció łkuj uprawy, ale nie przedawkuj nawozu.

• Stosuj dobre praktyki, takie jak podlewa-

• Bzygowate

Pol_ują na mszyce 1 zapylają kwiaty - są po naszej stronie.

nie ziemi dookoła rośli n, zamia st moczenia ich liści, by zm niejszyć rozprzestrzenianie się chorób, oraz właściwą rozstawę rośli n zapewniającą przepływ powietrza.

• Stosuj p łodozmia n, by uniknąć nagromadzenia się chor ób i szkodników atakujących wybrane grupy rośli n.

Więcej o problemach dotyczących drzew ozdobnych na: www.gardenersworld.com/ornamental-trees

~ ~l.~2.:l a Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
lipiec - sierpień 2016

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

Ciepło i w ilgotna pogoda stwarzają latam doskonałe warunki do rozwoj u chorób i szkodników, szczególnie gdy rośl iny wydały mnóstwo świeżych przyrostów podatnych na uszkodzenia. Rozpoznaj problem, by mu zara dzić, ale nie panikuj - nie każdy problem przyniesie dalsze kłopoty.

Kędzierzawość liści

Wirusy

Rdza

brzoskwini

Objawiają się

Pom arańc zowobrązowe

Czer wone, pokr yte pęcherzam i liście opadają. Na zimę owiń rośli ny foli ą . Zerwij i wyrzuć porażone liście.

pod różną postacią, m.in. deform acją wzrostu i przebarw ieniami. Usuń porażone rośliny i umyj ręce po zabiegu.

Mączniak nalot, prowadzący do zamierania roślin. Podlewaj je u podstawy.

zaraza ziemniaka

B i ały

żółte/brązowe

usuń porażone wierzchołki pędów.

ni ają si ę na liściach, zabijając rośl iny. Zainfekowane rośliny wyrzuć. Bulwy ziemniaków wykop po 2 tygod niach.

Nieuważny oprysk może uszkodzić inne rośliny (żółknięcie, zniekształ ­ cenia lub osłabienie wzrostu). Wytnij zniszczone pędy i zastosuj nawóz.

plamy rozprzestrze-

DZIAŁANIA DORAŹNE ~ BĄDŹ CZUJNY -wczesna interwencja

„

~ WŁÓŻ zainfekowane rośliny do worków

Y Y

większe,

gdy jest mokro. Narażone podlewaj (nie m ocz liści) i odżywi aj je nawozem .

kranowej do podlewania.

Plamistość liści Czarne punkty, często żółto obrzeż one, mogą zamieniać się w dziury w liści ach. Wybieraj odporne od-

Parch jabłoni Zielonoszare strupy na powierzchni l 1 śc1. Wyrzuć poraz one pę dy 1wybierz odporne odmiany rośl i n.

rośliny

Osłabiony wzrost,

Szczepione odm i any wydają bujne odrosty z p odkładek. Wyrwij łub wytnij odrosty u podstawy.

„

„

l iście.

Największy wróg

pomoże uniknąć większych problemów.

36%

i wyrzuć je na śmietnik. Wielu chorób roślin nie da się wyleczyć, ale niektóre z nich można zatrzymać fungicydami.

czytelników zauważyło oznaki plamistości liści. Natężenietejcho­

roby waha się od kilku brzydkich plamek do zrzucenia liści przez porażone

~ z rozwagą i uwagą

rośliny.

STOSUJ preparaty chemiczne. Więcej

mniejsze zbiory lub niewyroniewybarwione Płynne nawozy działają najszybciej.

śni ęte owoce, p ożółkłe albo

SPRÓBUJ biologicznych środków- wy.korzy· staj drapieżców (np. biedronki) do zabicia specyficznych szko· dników (mszyc).

Y

Zgorzel siewek

o problemach

skazy, naj-

dotyczących

krzewów i

pnączy

Gdzie uzyskać

pomoc? • o szkodnikach i chorobach drzew pr zeczytasz na: www.forestry.gov.uk/ pestsanddiseases • Pozn aj biologiczne metody ochrony rośli n na: www.fargro.co. uk/products/ biologicałcon trol

• zas tosuj siatki i organiczne preparaty na szkodniki zakupione w cen trach ogrodniczych lub u dostawców internetowych.

na: www.gardenersworld.com/problems/shrubs

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Iieka Wydanie

ele~:troniczne

przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine viry'łącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpowszechniania.

123

Jak mieć maksimum ze swojej gleby?

Kwaśna Jak ją

ziemia

rozpoznać?

1 Pięknie ros ną różaneczni k i. 2 Warzywa kapustne poraża kiła. 3 Hortensje kwitną na niebiesko. 4 Liści e są odbarwione.

Jak ją

zmienić?

Kwaśną zi em i ę możesz zobojętni ć

przez wapnowanie lub dodanie boga tego w wapń podłoża do uprawy grzybów.

Jak ją

uprawiać:

• Odkryj bogactwo cudownych roślin kwaso lubnych. • Regularnie ści ółkuj , po nieważ kwaśne ziemie są ubogie w sk ł adniki pokarmowe. • Do uprawy roślin preferujących bardziej zasadową ziem i ę, np. kapustnych, stosuj wapnowa nie lub zbu duj podniesione grządki, które wypełnisz lepszym podłożem.

zasadowa (kredowa/wapienna) ziemia Jak ją

Jak ją

rozpoznać?

1 Wśród dzikich roślin zn ajdziesz dziką marchew. 2 W okolicy rośnie paproć j ęzycznik zwyczajny. 3 Hortensje nigdy nie wybarwi ają si ę na niebiesko. 4 Ziemniaki często atakuje parch.

Jak ją

zmienić?

Trudno

zmienić zasa dową glebę

na

kwaśną.

Za miast tego uprawiaj rośliny kwas olubne w donicach.

uprawiać:

• Przed wysadzeniem roślin gł ęboko przekop ziem i ę, dodając sporo materii organicznej, ponieważ zasadowa ziemia szybko wysycha i często jej warstwa jest cienka. • Regularnie nawadniaj rośli ny długo po ich posadzeniu. • Dokarmi aj/śció łkuj rośl iny regu larnie, by uniknąć żółknięcia li ści (chlorozy).

3 METODY ZBADANIA GLEBY

Ir

Kup gotowy zestaw i zbadaj

różne

miejsca w ogrodzie

SPRAWDŹ pH: użyj prostego zestawu do badania pH lub pehametru. Przebadaj ziemię z różnych miejsc.

1

~ ~ ~~

KONSYSTENCJA: ściśnij próbkę mokrej ziemi w dłoni. Glina sklei się w kulkę, a piasek i kreda rozsypią.

2

z

7

\lUhiw

SKŁADNIKI POKARMOWE: wszystkie rośliny potrzebują azotu, fosforu i potasu. Sprawdź ich zawartość w g lebie za pomocą

3 ~ ~ ~

~

~ Zobacz, jak przeprowadzić test pH na: www.gardenersworld.com/ph

~ ~1.~11-J a Aą~ąr!łG>'. VfQf:!
lipiec -

do użytku własnego bez prawa do rozpowszechniania_

sierpień

2016

Kluczem do odniesienia sukcesu w ogrodnictwie jest uprawa zdrowej ziemi i dobranie do niej wlaściwych roślin. Ro dzaj gleby zal eży od wielkości cz ąstek: piasek i ziemia wapienna m aj ą duże c ząstk i , co ulatwia odprowadzanie wody, natomiast zi emia ilasta i glina - m a łe, d zi ęki czemu zatrzymuj ą d użo wilgoci. Kwasowość i zasadowość gleby, czyli jej pH, tak że ma wp ływ na gatunki rośl in, któr e mo żesz up rawi ać.

sucha ziemia Jak ją

Jak ją

rozpoznać?

1 Powszechnie rośnie krwawnik. 2 Ro śli ny szybko więdną . 3 Wspaniale rosną rośliny stepowe. 4 Niedostatek wody utrudnia pobiera nie skladników pokarmowych - liście żół kn ą .

Jak ją

zmienić?

Łatwo uprawiać suchą ziem ię,

jednak szybko w ysycha. Poprawisz ją, dodając materii organicznej.

uprawiać:

• Przed wysa dzeniem roślin wzbogać zi em ię kompostem lub obornikiem. • Kiedy zi emia jest nawodniona, zastosuj ściółkę, by zatrzymać wilgoć - u żyj ko mpostu, ko ry lub żwi rku .

• Uprawiaj rośli ny śródzi emno­ mor skie, które zi mą potrzebuj ą sprawnego odprowadzania nadmiaru wody.

Podmokła Jak ją

ziemia

rozpoznać?

1 Mchy rosn ą ob fi cie. 2 Paprocie i soleirolia ro zesłana pi ękn ie rosn ą . 3 Woda zbiera się w zagłęb i e­ niach. 4 Rośli ny c zęsto są nęka n e przez choroby gr zybowe.

Jak ją

uprawiać

• Wybier z ro śl iny, które lub i ą wilg o ć.

Jak ją zmienić? Użyj

materii organicznej. by zwi ę­ zbuduj podniesione rabaty i uprawiaj rośliny na w zniesieniach. k szyć p rzepuszczalność,

odprowa dzający

nadmiar wody.

Gdzie uzyskać pomoc? • Kup w centrum ogrodniczym (lub zamów przez Intern et) zestaw do mier zenia pH gleby. • Sprawdź, j ak zrob i ć orga ni czną ści ółkę, w k si ą żce composting for Dummies Cathy Crom el/ [lub: Kompostowanie Jerzego

• Zakochani w glinie: irga, liliowce wiciokrzew ' , • I roze i ognik.

Woźnia k a). tak ż e: Essential Soi/ Science: a elear and concise introduction to soi/ science

• Przeczytaj

(Mark Ashma n i Geeta Puri), ksią żk ę dla wszystkich, którzy nie mają naukowego wyksztalcenia.

Najgorsza zie1nia wg czytelnikó

25

Q% 0

czytelników "Gardeners' World Magazine" przyznało, że ma problem z suchą ziemią, a kolejne 22% zmaga się '" z podmokłą glebą.

eVVyd a f1ip~ą:tl~ęrifEf! f~S;a Wa Ii eka Wydanie ele~:troniczne przeznaczone viry"łącznie do użytku własnego bez prawa do rozpowszechniania.

Gardeners' Worl d Magazine

125

Mrówki mają

parę czu ł ków słuzących

do wyczuwania drgań, ruchów powietrza i substancji chemicznych. czułki są r ówniez wrażliwe na dotyk i dlatego m rówki uzywają ich do kom unikacji, podobnie 1ak dźwięków i feromonów

Nowy sezon ogrodowy w pełni -PippaGreenwoodpomaga nam poradzić sobie z groźnymi _ ____. szkodnikami i chorobami.

Mrówki Te licznie występujące społeczne owady zamieszkują większość ogro dów i chociaż nie na l eż ą do największych szkodników, m ogą spoogromne straty, tworząc kopce na trawniku i przyciągając twojego największego wroga - m szyce!

wodować

a Uszkodzenia/objawy żerowania Mrówki, szcze-

samce i młode samice (kró lowe) ze sk rzydłami. Duże roje

gólnie czerwone (patrz prawa

skrzydlatych osobników mo ż na

strona), mogą kąsać, stają c się problem em, zwłaszcza gdy chcesz zj eść na świ eżym pow ietrzu. Z gleby, któ rą przekopuj ą na gniazda, tworzą kopce, przeszka dzające w koszeniu trawnika, a nawet niszcząc nisko rosnące rośliny lub siewki. Takie rycie m oż e spowodować oderwan ie się kawa łków gleby od korzeni roślin, co pro wa dzi do suszy. Mrówki opiekuj ą si ę m szycami, aby uzyskać w zamian spadź, i często stają również w ich obronie, m.in. przed biedronka mi, co zwi ększ a li czebność mszyc. Atakowane rośliny Kopce ziem i najbar dziej pr zeszkadzaj ą na trawnikach lub miejscach wysiewu nasion, a zaatakowane pr zez m szyce roś­ liny mogą o k azać się wyj ą t­ kowo atrakcyjne dla mrówek. C Cyklrozwojowy Królowa mrówek skła da jaja w komorze lęgowej w gnieździ e. Li czne mniej sze, bezsk rzydłe robotnice pil nują j aj i dostarczają pożywi enia mł odym owadom . Larwy rosną i p rzepoczwa rzają się. Potem wyrastaj ą z nich

często zao b serwować w wil· gotne letnie dni. Samce i sa mice kopulują, a następni e zapło dn ione mł ode królowe odgryzają swoje sk rzydła i wyru szają na poszukiwanie miejsca na za łożenie gniazda i nowej kolonii.

a

~~ i~ ~ I

~ ł

~~ il ~ i

[J Zwalczaniemecha·

niczne Wyeliminowanie mrówek z ogrodu jest pr aktycznie ni emożli we, wi ęc najlepiej skoncen trować si ę na zwa lczaniu ich t am, gdzi e najbardziej przeszkadzają . Regu larne zakłócani e spokoju w gnieździe za pomocą wi deł może j e zni echęcić.

[] Zwalczanie biologiczne Nasącz gniazda prepar atem z nicieniam i Steinernema feltiae, po stępuj ąc zgodnie z instrukcjami na opakowaniu.

[J Zwalczanie chemiczne ś rodki (spraye) pr zeciw ko mrówkom ułatwiają zwalczanie owa dów w dom u lub budynkach gospodarczych, ale trudniej j e stosować w ca łym ogrodzie. Mrówk i m ożna spryskać olejami rośl innym i .

Szczęki lub żuwaczki są bardzo silne i dobrze rozwi nięte. Służą nie tylko do obrony, ale również do chwytania przedm iotów, co jest bar dzo przydatne w trakcie budowania gniazd, obróbki i tr ansportowania pozyw1enia

~ ~ l,~6j aAą~ądłs>'. Vfoa
lipiec -

sierpień

2016

Pippa na straży ogrodu Zwróć również uwagę na_.

Mszyce korzeniowe

Mrówki mają złożone oczy, a każde z nich składa się z kilku malutkich soczewek. oczy mrówek świ etnie sobie radzą z wykr ywaniem ruchu, ale nie umozliwiają dokładnego i ostrego widzenia kształtów. Poza złożo nymi oczami, mrówki są wyposażone w trzy pary oczu prostych na czubku g łowy, tzw. przyoczka, które służą im do określania jasności pr zedmiotów.

Rośliny tracą w igor i mogą szybko więdnąć, chociaż nie wid ać po nich, że zos tały zaatakowane - m szyce korzeniowe żerują wyłącznie pod ziem ią lub przy sam ej podstawie łodygi. Kr emowe lub niebieskoszare m szyce, zwykle pokryte bia łym , woskowym lub pudrowym nalotem, wysysają soki z rośl in, powoduj ąc ich osłab ienie. Zwalczanie Zapobieganie jest ła twiej sze niż leczenie, wi ęc stosuj rotacj ę albo przykr ywaj rośliny jadalne siatkami.

Niedobór magnezu żółknię cie m i ędzy ner wami li ścia, starsze li ści e z j eszcze wyraźni ejszym i zmianami. Niektóre rośliny, np. pomidor y, mają fi oletowe, czer wone lub brązowe przebar wienia po m iędzy nerwami. Zwalczanie ostrożnie dawkuj nawozy o dużej zawartości potasu. W przypadku wystąpienia objawów spryskaj kor zenie lub li ście siar czanem magnezu (sól Epsom, sól gorzka).

MiodówkaLauritrioza alacris Mlode l i ście rozwijają pogrubiony brzeg po j ednej stronie, któr y żółknie i zwija si ę. Pod spodem znajdują si ę Lauritrioza a/acris - malutk ie, szare, włocha te szkodniki, żywiące się sokami roślin. Li ść będzie się rozwija ł, a pozostał e części rośliny będą wyg lądały zdrowo, j ednak po jak im ś czasie chor e miejsca zbrązowieją i uschną. Zwalczanie Gdy tylko zauważysz chor e l i ście, odetnij j e i wyrzuć.

zewnętrzny

pancerz, tzw. egzoszkielet, zamiast endoszkieletu. Ma on wiele małych otworów, zwanych pr zetchlinkami, któr e urn ozliwiaJą dostanie się gazów, takich jak tlen, do ciała mrówki.

wewnętrznego

eVVycla rlip~q·:H ~\ęrifEf!f~śa Walicka Wy"danie elel-:troniczne przeznaczone

Gardeners' Worl d Magazine wyłącznie

do

użytku własnego

bez prawa do rozpoV11SZechniania_

127