POJECIA I PRZEPISY

POJĘCIA I PRZEPISY 1.

Budownictwo to dziedzina działalności technicznej obejmująca projektowanie oraz wszelkie techniki i technologie wznoszenia obiektów budowlanych, ich konserwacji i rozbiórki.

A. Obiekt budowlany jest to: - budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, - obiekt małej architektury - budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami. 1) Budynek jest to taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz ma fundamenty i dach 2) Obiekt małej architektury jest to niewielki obiekt: - kultu religijnego kapliczki, krzyże przydrożne, figury, - architektury ogrodowej posągi, wodotryski i inne obiekty, - użytkowy służący rekreacji i utrzymaniu porządku: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki 3) Budowla jest to każdy obiekt budowlany nie będący budynkiem lub obiektem małej architektury, np.: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, cmentarze, pomniki, fundamenty pod maszyny i urządzenia. 2. Budownictwo ogólne zajmuje się zasadami formowania ustrojów budowlanych w zależności od funkcji jakie spełniają w budowli. Ustrojem budowlanym nazywamy zespół elementów budowlanych tworzących całość, o skończonej formie architektonicznej i funkcji technicznej (ściana zewnętrzna otynkowana, pomalowana z oknami; dach - konstrukcja + pokrycie; strop - konstrukcja + warstwy wykończeniowe, izolacyjne i podłogowe). Ustroje budowlane dzielą się na: - główne (ściany, filary, słupy, stropy), - drugorzędne (ściany działowe, ścianki kominowe). Elementem budowlanym nazywamy podstawową jednostkę o określonej formie i funkcji (fundament, gzyms, pokrycie dachowe, tynk, podłoga, powłoka malarska, balustrada, komin itp.). Rozróżnia się elementy konstrukcyjne, jeśli ich funkcja i forma wynikają tylko z konstrukcyjnego przeznaczenia, oraz elementy architektoniczne - jeżeli ich forma wynika z architektonicznego przeznaczenia (np. cokoły, attyki, pilastry). Najczęściej występujące elementy o formie architektonicznej i funkcji konstrukcyjnej (dach, nadproże, balkon). 1

Do elementów konstrukcyjnych nośnych należą: fundament, ściany nośne lub elementy szkieletu, stropy, konstrukcje dachowe, schody. Do elementów nienośnych stanu surowego należą: gzymsy, ściany wypełniające (między elementami szkieletu), ściany działowe, ścianki kominowe nie związane z elementami konstrukcyjnymi budynku, attyki. Do elementów zabezpieczenia budynku (przed czynnikami atmosferycznymi, wilgocią i hałasem) należą: pokrycie dachowe, izolacje cieplne, wodne i akustyczne. Do elementów wykończenia budynku należą: tynki, podłogi, okładziny ścian wewnętrznych i zewnętrznych, stolarka okienna i drzwiowa, powłoki malarskie, balustrady, piece itp. Do instalacji w budynkach należą następujące instalacje: wodno-kanalizacyjna (wod, kan,), elektryczna, gazowa, telekomunikacyjna, centralnego ogrzewania (c.o.), ciepłej wody użytkowej (c.w.u.), klimatyzacja, antenowa, odgromowa, itd.

3.

Pojęcia. Poziom terenu – przyjęta w projekcie rzędna terenu w danym miejscu działki budowlanej Kondygnacja – pozioma, nadziemna lub podziemna część budynku, zawarta pomiędzy powierzchnią posadzki na stropie lub najwyżej położonej warstwy podłogowej na gruncie, a powierzchnią posadzki na stropie, bądź warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu, znajdującego się nad tą częścią budynku, przy czym za kondygnację uważa się także poddasze z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz poziomą część budynku stanowiącą przestrzeń na urządzenia techniczne, mającą średnią wysokość w świetle większą niż 2 m; za kondygnację nie uznaje się nadbudówek ponad dachem, takich jak maszynownia dźwigu, centrala wentylacyjna, klimatyzacyjna lub kotłownia Kondygnacja podziemna – kondygnacja zagłębiona ze wszystkich stron budynku, co najmniej do połowy jej wysokości w świetle poniżej poziomu przylegającego do niego terenu, a także każda usytuowana pod nią kondygnacja Kondygnacja nadziemna – każda kondygnacja nie będąca kondygnacją podziemną. Ze względu na wysokość wyróżniamy budynki: - niskie (N) do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie - średniowysokie (SW) ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie - wysokie (W) ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie wysokościowe (WW) powyżej 55 m nad poziomem terenu.

2

4.

Elementy konstrukcyjne. Zadaniem elementów konstrukcyjnych jest przenoszenie obciążeń działających na budynek. Ze względu na ukształtowanie podstawowych elementów nośnych rozróżnia się budynki: - budynki o konstrukcji ścianowej – elementem przenoszącym obciążenia pionowe od dachu i od stropów są ściany; ściany nośne przekazują te obciążenia przez kolejne kondygnacje na fundamenty - budynki o konstrukcji szkieletowej część nośną stanowi szkielet (żelbetowy, stalowy, drewniany) składający się ze słupów (filarów) i ze stropów, część wypełniającą tworzą ściany wewnętrzne i zewnętrzne - budynki o konstrukcji mieszanej ustrój budynku o konstrukcji mieszanej może być następujący: - ze ścianami zewnętrznymi nośnymi i z jednym lub kilkoma szeregami słupów wewnątrz; pozwala to na uzyskanie rozległych pomieszczeń wewnątrz budynku - ze szkieletem nośnym i konstrukcją ścianową na różnych kondygnacjach. 5. Układy budynków. 1) Układ podłużny obciążenie od dachu i od stropów przenoszą podłużne ściany zewnętrzne i równoległe do nich ściany wewnętrzne. Sztywność przestrzenną budynku zapewniają poziome przepony w postaci tarcz stropowych i przepony pionowe w postaci poprzecznych ścian przechodzących przez całą wysokość budynku (np. ściany klatek schodowych, ściany międzymieszkaniowe, ściany szczytowe). Ściany zewnętrzne równoległe do podłużnej osi budynku, spełniają podwójną rolę przenoszą obciążenia i izolują wnętrze budynku przed działaniem czynników atmosferycznych. Wadą układu jest ograniczona możliwość kształtowania elewacji ze względu na znaczne obciążenie stropami. 2) Układ poprzeczny charakteryzuje się szeregiem poprzecznych ścian nośnych usytuowanych prostopadle do podłużnej osi budynku, przejmujących obciążenia od stropów. Dla zapewnienia sztywności w kierunku podłużnym koniecznym jest stosowanie dodatkowych usztywnień, którymi mogą być: ściany klatek schodowych, ściany podłużne w skrajnych sekcjach budynku itp. W tym układzie konstrukcyjnym występuje podział funkcji przegród na nośne i izolacyjne. Pozwala to na wykonywanie ścian konstrukcyjnych z materiałów o bardzo wysokiej wytrzymałości, a przegród osłonowych z lekkich materiałów porowatych o niewielkiej wytrzymałości. Zaletą układu jest swoboda w kształtowaniu elewacji ze względu na niewielkie obciążenie zewnętrznych ścian podłużnych. 3) Układ krzyżowy charakteryzuje się oparciem stropów zarówno na ścianach podłużnych jak i na poprzecznych. Stropy, w postaci płyt krzyżowo zbrojonych, opierają się na całym obwodzie. Zaletą tego układu jest duża sztywność przestrzenna. 4) Układ mieszany jego zaletą jest większa możliwość kształtowania architektonicznego przestrzeni wewnątrz budynku w porównaniu z układem podłużnym i poprzecznym, a także duża sztywność przestrzenna. Wadą jest nierównomierne obciążenie ław fundamentowych (powodujące nierównomierne osiadanie budynku) oraz bardziej skomplikowany sposób przekazywania obciążeń. 3

WYKONYWANIE OBIEKTÓW BUDOWLANYCH Technologie stosowane w budownictwie. Rozróżnia się trzy etapy wykonywania budynku: - stan zerowy – obejmuje roboty ziemne, wykonanie fundamentów, ścian piwnic i stropów nad piwnicami - stan surowy – obejmuje wykonanie ścian, stropów, konstrukcji dachu wraz z pokryciem oraz klatek schodowych; po zamontowaniu okien i drzwi zewnętrznych stan budynku określa się nieraz jako surowy zamknięty - roboty wykończeniowe – roboty tynkarskie, okładzinowe, posadzkarskie, izolacyjne itp. Prace w poszczególnych etapach mogą być prowadzone w różny sposób, w zależności od technologii zastosowanych przy wznoszeniu budynku. Podstawowy podział technologii jest następujący: a) tradycyjna (rzemieślnicza) b) tradycyjna udoskonalona c) monolityczna (wylewana) d)uprzemysłowiona(wielkowymiarowa) wielkoblokowa, wielkopłytowa lub z elementów przestrzennych. 4

Termin budownictwo tradycyjne (a) określa metodę wznoszenia budynków polegającą na tym, że wszystkie podstawowe czynności budowlane wykonywane są na placu budowy. Ściany nośne wykonuje się z elementów drobnowymiarowych (cegieł lub pustaków), przeznaczonych do układania ręcznego. Układ ścian nośnych jest najczęściej podłużny. Stropy wykonywane są z cegieł lub pustaków na belkach stalowych oraz żelbetowych. Prace wykończeniowe wykonywane są również w całości na placu budowy. Ten typ budownictwa charakteryzuje duża pracochłonność, długi cykl produkcyjny i sezonowość prac. Budownictwo tradycyjne udoskonalone (b) jest unowocześnionym budownictwem tradycyjnym. Układ konstrukcyjny jest również najczęściej podłużny, ale zamiast drobnych elementów stosuje się większe (np. dyle z gazobetonu), oraz elementy wykonywane poza miejscem budowy, dostarczane jako prefabrykaty gotowe do montażu (nadproża, stropy, elementy dachowe, elementy klatek schodowych). Stosowanie prefabrykatów powoduje skrócenie cyklu budowy i umożliwia obniżenie kosztu. Wykończenie budynku nie odbiega od stosowanego w technologii tradycyjnej. Technologia monolityczna (c) charakteryzuje się tym, że ściany konstrukcyjne wykonywane są z betonu wylewanego w deskowaniu na miejscu docelowym. Deskowania mają konstrukcję umożliwiającą ich wielokrotne wykorzystanie (deskowania przestawne lub ślizgowe - przesuwne). Stropy mogą być żelbetowe monolityczne (najczęściej w układzie krzyżowym), z elementów drobnowymiarowych albo prefabrykatów wielkowymiarowych. Niemal wszystkie podstawowe czynności związane ze wznoszeniem budynku mogą być zmechanizowane. Wykończenie nie odbiega od budownictwa tradycyjnego. Technologia uprzemysłowiona (d) polega na montażu na placu budowy gotowych elementów konstrukcyjnych, wykonywanych w zakładach prefabrykacji. Elementy mogą mieć różne stopnie wykończenia, np. gotowa faktura zewnętrzna z ociepleniem, faktura wewnętrzna.

WYMAGANIA STAWIANE BUDYNKOM I ELEMENTOM BUDOWLANYM Projektowany budynek powinien spełniać szereg wymagań, decydujących o jego formie i sposobie ukształtowania. Wymagania te można podzielić na następujące grupy: a) wymagania użytkowe – zależne od przeznaczenia budynku: - funkcjonalne – określające konieczną strukturę i wyposażenie budynku oraz jego parametry (np. układ pomieszczeń, instalacje) - konstrukcyjne – np. nośność stropów i ścian, sztywność przestrzenna - ochrony przed działaniem czynników zewnętrznych – takich jak hałas i drgania, wpływy atmosferyczne, nasłonecznienie, zawilgocenie - bezpieczeństwa – np. ochrona przeciwpożarowa b) wymagania estetyczne – związane w dużej mierze z jakością prac konstrukcyjnych i wykończeniowych c) wymagania związane z trwałością obiektu – czyli z okresem jego bezpiecznego użytkowania; trwałość związana jest przede wszystkim z konstrukcją budynku, jednak zależy nie tylko od cech technicznych zastosowanych materiałów, ale również od poprawnego wykonania prac budowlanych oraz sposobu użytkowania i konserwacji obiektu. Spełnienie tych wymagań jest uwarunkowane przez odpowiednie zaprojektowanie struktury budynku oraz jego elementów składowych. 5

USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Przepisy ogólne. Art. 1. Ustawa - Prawo budowlane, zwana dalej "ustawą", normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach. Definicje: 2) budynku - należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach; 2a) budynku mieszkalnym jednorodzinnym - należy przez to rozumieć budynek wolnostojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30 % powierzchni całkowitej budynku; 3) budowli - należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową; 4) obiekcie małej architektury - należy przez to rozumieć niewielkie obiekty, a w szczególności: a) kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury, b) posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej, c) użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki. Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: 1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: a) bezpieczeństwa konstrukcji, b) bezpieczeństwa pożarowego, c) bezpieczeństwa użytkowania, d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, e) ochrony przed hałasem i drganiami, f) odpowiedniej charakterystyki energetycznej budynku oraz racjonalizacji użytkowania energii; 6

2) warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie: a) zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz, odpowiednio do potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników, b) usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów; 3) możliwość utrzymania właściwego stanu technicznego; 4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich; 5) warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; 6) ochronę ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej; 7) ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską; 8) odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej; 9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej; 10) warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy. Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz technicznoorganizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą: 1) projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru autorskiego; 2) kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi; 3) kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrolę techniczną wytwarzania tych elementów; 4) wykonywanie nadzoru inwestorskiego; 5) sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych; 6) (uchylony); 7) rzeczoznawstwo budowlane. Prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego Art. 17. Uczestnikami procesu budowlanego, w rozumieniu ustawy, są: 1) inwestor; 2) inspektor nadzoru inwestorskiego; 3) projektant; 4) kierownik budowy lub kierownik robót. Projekt budowlany powinien zawierać: 1) projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący: określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich; 7

2) projekt architektoniczno-budowlany, określający funkcję, formę i konstrukcję obiektu budowlanego, jego charakterystykę energetyczną i ekologiczną oraz proponowane niezbędne rozwiązania techniczne, a także materiałowe, ukazujące zasady nawiązania do otoczenia, a w stosunku do obiektów budowlanych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 - również opis dostępności dla osób niepełnosprawnych.

8