Rosik-Dulewska C. - Podstawy gospodarki odpadami

50

56

60

odwierty sięgające do spągu odpadów. Orurowanie odwiertu składa się z per­ forowanego filtra, sięgającego dna odwiertu, a kończącego się na głębokości od 2,0 do 2,5 m pod powierzchnią, oraz części nadfiltrowej (nieperforowanej) wy­ stającej do ok. 0,8 m nad powierzchnią. Wypełnienie między ściankami otworu a filtrem stanowi obsybka żwirowa o przeciętnej średnicy ziarna 30-50 mm. Prze­ strzeń między częścią nadfiltrową a ścianą odwieru jest uszczelniona bentonitem i na głębokości ok. 1 m pod powierzchnią dodatkowo zalana cementem (rys. 22). Jeżeli przewiduje się w późniejszym etapie aktywne odgazowanie składowiska, to należy strefę przyodwiertową dodatkowo uszczelnić geomembraną (w promieniu ok. 10 m). Studnie odgazowujące rozmieszcza się w odległości od 30 do 60 m

Zawór •

- Oznaczenie studni

Termometr • Króciec do poboru -

- Przyłącze miernika przepływu

próbek 45 cm

\

Górna warstwa wysypiska

Przewód zbierający gaz • „Korek" uszczelniający z gliny - Przewód odgazowujący

« Głębokość studni

hi

Obsypka żwirowa

305 cm Uszczelnienie wysypiska

Rys. 22. Studnia odgazowania składowiska (ujmowanie i gospodarcze wykorzystanie biogazu) [P. Manczarski, 1993]

143

w roku 1990 i przeznaczony do obsługi regionu Bajonna-Biaritz. Zainstalowane w nim 3 linie pozwalają odzyskiwać materiały, spalać z odzyskiwaniem ciepła i produkować kompost, funkcjonując równolegle z wydajnością zależną od ilości unieszkodliwianych odpadów i zapotrzebowania na produkty z odzysku. Członkostwo Polski w Unii Europejskiej obliguje nasz kraj do stopniowego przystosowania się do jej standardów również w zakresie gospodarki odpadami. W wielu krajach przewiduje się, że po roku 2010 dozwolone będzie składowanie jedynie odpadów ostatecznych, pozostałych po odzysku i unieszkodliwieniu surowych odpadów komunalnych i odpadów przemysłowych. Doświadczenia krajów Unii, związane z likwidacją tradycyjnych składowisk i powszechnym wprowadzaniem spalania odpadów, dowodzą, że ten ostatni sposób postępowania może być bardzo kosztowny, głównie ze względu na konieczność projektowania i budowy skomplikowanych systemów oczyszczania spalin. Problem ograniczenia emisji szczególnie rtęci, dioksyn i furanów powodują, że coraz rzadziej uważa się spalanie odpadów surowych za optymalny sposób ich przekształcenia. Także ilość odpadów pozostałych po spaleniu w postaci żużli i szlamów jest dosyć duża. Na ogół jest to 25-50% pierwotnej masy odpadów. W tej sytuacji wydaje się, że tylko kompleksowe podejście do utylizacji odpadów komunalnych jest rozwiązaniem rozsądnym. Omówiony dalej fiński system ochrony środowiska przed odpadami, po niezbędnych modyfikacjach, mógłby być realizowany także w Polsce. Tą nowoczesną technologią w zakresie kompleksowej gospodarki odpadami komunalnymi jest system WABIO (rys. 37). Pierwszy zakład, w którym wykorzystano tę technologię, wybudowano w 1991 r. w miasteczku Mustasaari (Finlandia). Zakład może rocznie przerabiać 26 tys. Mg odpadów, co w warun­ kach fińskich zapewnia obsłużenie 120 tys. ludności. Technologia unieszkodli­ wiania odpadów WABIO to sposób na utylizację odpadów komunalnych i osadów ściekowych na miarę technologii XXI w. Proces może być stosowany do przerobu organicznej frakcji odpadów z gospodarstw domowych, osadów ściekowych, ich mieszaniny oraz wyselekcjonowanej materii organicznej pochodzącej z zakładów przemysłu spożywczego i ferm hodowlanych. Podstawą systemu WABIO jest selekcja odpadów u źródła. Bezpośrednio ze śmieciarek odpady wrzucane są do głębokiego bunkra, gdzie następuje ich dalsza segregacja. Dno bunkra stanowi taśmociąg, który transportuje odpady do pierwszej kruszarki. Po wstępnym rozdrobnieniu ze strumienia odpadów za pomocą elektromagnesu sortowane są odpady metalowe. Pozostałe odpady trafiają do bębna z sitami, gdzie następuje oddzielenie części organicznych od tych, które poddawane będą procesowi spalania, po przetworzeniu na paliwo stałe RDF (refuse deńved fuel). Frakcja organiczna jest natomiast kierowana do bioreaktorów. Przedtem jednak są usuwane takie stałe składniki, jak: szkło, ceramika, kruszywo, tworzywa sztuczne. Proces separacji jest objęty patentem firmy EcoTec. Sercem systemu WABIO jest bioreaktor, który pracuje w zakresie temperatury drobnoustrojów mezofilnych (35°C). Możliwe jest także prowadzenie całego 215

I

I

I

Ilość, głębokość oraz sposób budowy otworów do poboru prób oraz zakres badań składu wód podziemnych określa szczegółowo pozwolenie na budowę składowiska odpadów; liczba otworów nie może być jednak mniejsza niż 3 otwory dla każdego z poziomów wodonośnych, o których mowa w ust. 2, z czego jeden powinien znajdować się na dopływie wód podziemnych, dwa pozostałe - na przewidywanym odpływie wód podziemnych. Jeżeli pod składowiskiem odpadów występuje więcej niż jeden poziom wodonośny, w tym użytkowe poziomy wodonośne, to konieczny jest monitoring poziomów wodonośnych do pierwszego użytkowego poziomu wodonośnego włącznie. Przynajmniej raz w roku w fazie eksploatacji i w fazie poeksploatacyjnej powinien być badany przebieg osiadania powierzchni składowiska odpadów. Ocenie podlega przebieg osiadania powierzchni składowiska odpadów wyznaczany metodami geodezyjnymi, z wykorzystaniem ustalonych reperów, oraz stateczność zboczy określana metodami geotechnicznymi. Przynajmniej raz w roku, w fazie eksploatacji, powinno być prowadzone badanie struktury i składu masy składowanych odpadów; celem badania powinno być określenie powierzchni i objętości zajmowanej przez odpady oraz struktury składowanych odpadów. Jeżeli zarządzający składowiskiem odpadów wystąpi do właściwego organu o rozszerzenie listy odpadów dopuszczonych do składowania na składowisku odpadów, to przed zatwierdzeniem instrukcji eksploatacji konieczne jest ponowne wykonanie oceny stanu wyjściowego z wyznaczeniem parametrów wskaźnikowych oraz, o ile którykolwiek z parametrów nie był dotychczas badany, wykonanie analizy próbek z uwzględnieniem występowania nowych parametrów wskaźnikowych.

2. Systemy informacji o odpadach 2.1. System informacji w kraju Podstawą oceny istniejącego stanu w gospodarce odpadami są dane zbierane w kilku, istniejących niezależnie od siebie, systemach, tzn.: • statystyce państwowej (GUS), • statystyce państwowego monitoringu środowiska (SIGOP-W, SIGOM), • statystyce opłat wnoszonych za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wpro­ wadzanie w nim zmian. Głównym celem opracowanego w 1984 r. przez Instytut Gospodarki Odpadami i rozwijanego nadal Systemu Informatycznego Gospodarki Odpadami Przemysłowymi (SIGOP) jest dostarczanie informacji wspomagających działania w zakresie gospodarki odpadami w kraju. 351