Analiza Przedsiebiorstwa-Licencjacka Praca

UNIWERSYTET ŁÓDZKI
WYDZIAŁ EKONOMICZNO – SOCJOLOGICZNY
KIERUNEK – EKONOMIA
ANALIZA FINANSOWA JAKO PODSTAWA OCENY SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA
PRACA LICENCJACKA
NAPISANA W KATEDRZE ANALIZY I STRATEGII PRZEDSIĘBIORSTWA POD KIERUNKIEM
ŁÓDŹ 2002
SPIS TREŚCI
Wstęp...........................................................................................................................4
Rozdział I – Pojęcie i rola analizy finansowej w ocenie działalności przedsiębiorstwa........................................................................................................6 Istota, przedmiotu i zakresu analizy finansowej przedsiębiorstwa..........................6 Rodzaje analiz.......................................................................................................10 Źródła informacji do oceny finansowej..................................................................12
1.3.1 Rachunek zysków i strat..............................................................................14
1.3.2 Bilans...........................................................................................................19
1.3.3 Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych........................................22
Rozdział II – Analizy wskaźnikowa jako metoda oceny działalności przedsiębiorstwa......................................................................................................25 Wstępna analiza bilansu.......................................................................................25 Wstępna analiza rachunku wyników.....................................................................29 Zasady analizy wskaźnikowej...............................................................................30
2.3.1 Wskaźniki płynności.....................................................................................31
2.3.2 Wskaźniki zadłużenia i obsługi długu...........................................................33
2.3.3 Wskaźniki efektywności (wykorzystania) aktywów.......................................36
2.3.4 Wskaźniki rentowności.................................................................................39
2.3.5 Wskaźniki wartości rynkowej........................................................................42
2.4 Analiza metoda Du Ponta.....................................................................................44
Rozdział III – Ocena kondycji finansowej Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego „Mińsk Mazowiecki” S.A....................................................................48
3.1 Charakterystyka działalności Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego
„Mińsk Mazowiecki” S.A.............................................................................................48
3.1.1 Zasoby ludzkie........................................................................................50
3.1.2 Struktura organizacyjna..........................................................................51
3.1.3 Przedmiot działalności Spółki.................................................................53
3.1.4 Rynki zbytu.............................................................................................54
3.1.5 Konkurencja............................................................................................55
3.2 Wstępna analiza sprawozdań finansowych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego „Mińsk Mazowiecki” S.A za lata1998 – 2000........................................57
3.2.1 Analiza dynamiki i struktury aktywów......................................................58
3.2.2 Analiza dynamiki i struktury pasywów ....................................................61 3.2.3 Analiza dynamiki i struktury rachunku zysków i strat..............................64
3.2.4 Analiza sprawozdania z przepływów środków pieniężnych....................68
3. 6 Analiza wskaźnikowa Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego „Mińsk Mazowiecki” S.A.........................................................................................................70
3.6.1 Wskaźnikowa ocena płynności finansowej.............................................70
3.6.2 Wskaźnikowa ocena zadłużenia i obsługi długu.....................................72
3.6.3 Wskaźnikowa ocena efektywności aktywów...........................................74
3.6.4 Wskaźnikowa ocena rentowności...........................................................80
Zakończenie..............................................................................................................85
Spis rysunków..........................................................................................................87
Spis tabel...................................................................................................................88
Załączniki..................................................................................................................89
Bibliografia................................................................................................................90
WSTĘP
Analiza finansowa stanowi najstarszy historycznie dział analizy ekonomicznej. Początkowo opierała się tylko na analizie bilansu oraz rachunku wyników. Pierwsze próby oceny wskaźników finansowych przedsiębiorstwa zostały dokonane już w drugiej połowie XIX stulecia. Porównanie bilansu zapoczątkował w 1870 r. L.Cohstaedt twórca dziennikarskiej krytyki bilansu. T. Waśniewski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, FRR w Polsce, Warszawa 1997,s. 14
W obecnej praktyce gospodarczej analiza finansowa jest tą częścią analizy ekonomicznej, która stanowi najwyższy stopień jej uogólnienia. Obejmuje ona swym zakresem całokształt zagadnień związanych z działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa. Wpływ na to ma wybitnie syntetyczny charakter wskaźników będących jej przedmiotem.
Do zagadnień leżących w sferze zainteresowania analizy finansowej należą: wynik finansowy i związana z tym ocena efektywności gospodarowania - rentowności, koszty i przychody ze sprzedaży, sytuacja majątkowa oraz finansowa, analiza i pozycji finansowej przedsiębiorstwa.
Syntetyczne ujęcie tych zagadnień pozwala na szybki pomiar, ocenę wyników i sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa.
Dzięki tym walorom, a także ze względu na duże zapotrzebowanie w otoczeniu przedsiębiorstwa (akcjonariusze, banki, dostawcy, odbiorcy) ta część analizy ekonomicznej, a więc analiza finansowa znajduje powszechne zastosowanie w życiu gospodarczym.
Celem niniejszej pracy jest próba przedstawienia przydatności analizy finansowej dla oceny kształtowania sytuacji finansowej wybranego przedsiębiorstwa 3 – letnim okresie jego działalności.
Praca składa się z trzech części.
W pierwszym rozdziale pracy omówiłam pojęcie analizy i jej rolę w ocenie działalności przedsiębiorstwa.
Drugi rozdział pracy zawiera omówienie podstawowych wskaźników wykorzystywanych do oceny sytuacji finansowej oraz przedstawienie analizy wstępnej.
Rozdział trzeci dotyczy analizy wstępnej oraz analizy wskaźnikowej przeprowadzonej na podstawie sprawozdań finansowych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego „Mińsk Mazowiecki” S.A..
Praca napisana została w oparciu o literaturę z zakresu analizy finansowej oraz zarządzania finansami przedsiębiorstw.
ROZDZIAŁ I
POJĘCIE I ROLA ANALIZY FIANSOWEJ W OCENIE DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIEBIORSTWA Istota, przedmiot i zakres analizy finansowej przedsiębiorstwa
Analiza jest to metoda badawcza polegająca na rozbiorze, rozłożeniu określonej całości na składniki i badaniu poszczególnych cech, właściwości przedmiotu Z. Leszczyński, A. Skowronek –Mielczarek, Analiza ekonomiczno – finansowa firmy, Difin, Warszawa 2000, s.13.. Analizę stanów i procesów ekonomicznych nazywa się analizą ekonomiczną. Jest ona instrumentem służącym do poznania rzeczywistości gospodarczej. Analiza ekonomiczna to również metoda badania procesów gospodarczych, polegająca na rozpatrywaniu związków najczęściej ilościowych, zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami tych procesów. Może być stosowana zarówno do badania zjawisk i procesów gospodarczych zachodzących w skali gospodarki (analiza makroekonomiczna
Pojęcie „analiza makroekonomiczna” obejmuje badanie i ocenę wielkości ekonomicznych i zagregowanych, a więc ujmowanych dla całej gospodarki.Zob. L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2000, s.7..), jak również zjawisk i procesów występujących w ramach poszczególnych jednostek gospodarczych i instytucji (analiza mikroekonomiczna Pojęcie „analiza mikroekonomiczna” dotyczy badania i oceny działalności takich podmiotów gospodarczych, jak przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe czy pojedyncze osoby. Zob. L. Bednarski, Analiza finansowa..., s.7.). Analiza ekonomiczna umożliwia stawianie diagnoz, ułatwia podejmowanie decyzji, a także sprzyja racjonalizacji procesów gospodarczych, zarówno w skali makroekonomicznej, jak i mikroekonomicznej.
Wyniki analizy ekonomicznej stanowią podstawę weryfikacji decyzji podjętych w przeszłości oraz ustalenie zamierzeń na teraz i na przyszłość. Przez wiele lat analiza ekonomiczna przekształcała się w odrębną dyscyplinę naukową. Jest ściśle powiązana z wieloma dyscyplinami naukowymi takimi jak: statystyka, rachunkowość, finanse, marketing, matematyka, planowanie, technologia.
Jest ona, zatem nie tylko dyscypliną naukową, ale i działaniami praktycznymi. Stale wzrasta przydatność oraz atrakcyjność analizy ekonomicznej w procesach zarządzania przedsiębiorstwem, bowiem łączy ona teraźniejszą działalność przedsiębiorstwa z jego przyszłymi rezultatami.
Celem przeprowadzenia analizy ekonomicznej jest Z. Leszczyński, A. Skowronek –Mielczarek, Analiza ekonomiczno – finansowa firmy, Difin, Warszawa 2000, s.13.: sporządzanie charakterystyki liczbowej ilustrującej działalność przedsiębiorstwa oraz pozwalającej na ocenę uzyskiwanych wyników, wykrycie i ustalenie czynników mających wpływ na realizację podjętych przedsięwzięć gospodarczych, określenie przewidywanych wyników na podstawie informacji o stanie czynników wytwórczych, jakimi dysponuje przedsiębiorstwo oraz o zmianach w jego otoczeniu, podejmowanie decyzji zarządczych, służących podnoszeniu efektywności działania przedsiębiorstwa i jego rozwoju.
Ze względu na dużą różnorodność zagadnień wchodzących w zakres badań analitycznych przyjmuje się najczęściej podział analizy ekonomicznej, zwany również klasycznym na dwa zasadnicze działy T. Waśniewski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1997, s.15.: analizę techniczno – ekonomiczną, analizę finansową.
Analiza techniczno – ekonomiczna skupia się na ocenie rzeczowych i osobowych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa. Ocenia ona poszczególne odcinki działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Analizie poddaje się ilość, jakość i strukturę działalności wytwórczej, stopień nowoczesności wytwarzania, wyposażenie w majątek trwały, proces zaopatrzenia w surowce i materiały,
magazynowanie, gospodarowanie zatrudnieniem, itp. Analizę stopnia wykorzystania poszczególnych czynników wytwórczych przeprowadza się z punktu widzenia ich wpływu na wyniki finansowe przedsiębiorstwa.
Analiza finansowa zajmuje się natomiast wielkościami ekonomicznymi w ujęciu pieniężnym, w tym stanem majątkowo – kapitałowym, wynikiem finansowym oraz ogólną sytuacją finansową przedsiębiorstwa. Dotyczy ona całokształtu finansowych aspektów działalności przedsiębiorstwa. Z tego powodu trudny jest do precyzyjnego określenia obszar tej analizy. Zagadnienia należące do analizy finansowej to: wstępna i rozwinięta analiza sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku wyników, rachunku przepływów pieniężnych), analiza wskaźnikowa, wynik finansowy i czynniki go kształtujące, koszty działalności, dochody ze sprzedaży, rentowność, płynność, kapitał obrotowy, ocena procesów inwestycyjnych, źródła finansowania.
Przedmiot i zakres analizy finansowej w gospodarce rynkowej nie ma charakteru jednolitego, gdyż zależy to od: szczegółowości danych, możliwości pozyskania informacji, podmiotu oceniającego
Przedmiotem analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest jego działalność gospodarcza oparta na angażowanych zasobach majątkowo – kapitałowych i osobowych. W gospodarce rynkowej celem tej działalności jest nade wszystko przysporzenie właścicielom przyrostu kapitałów własnych przez osiąganie zysków, a pośrednio zwiększanie wartości firmy L. Bednarski, Analiza Finansowa w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2001, s. 9..
W działalności gospodarczej każdego przedsiębiorstwa powinna być stosowana
zasada racjonalnego gospodarowania Tamże, s. 10.. Istotą tej zasady jest zapewnienie takiego gospodarowania, aby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień realizacji celu, albo przy danym stopniu realizacji celu użyć minimalnego nakładu środków.
Przypatrując się przedmiotowi analizy finansowej w przedsiębiorstwie jako złożonej całości, wyróżnić możemy dwa podstawowe jego elementy Tamże, s. 11.: wyniki finansowe, stan finansowy
Wyniki finansowe są ujęciem dynamicznym i ustalane są za pewien okres jako suma wyników narastających w ciągu miesiąca, kwartału lub roku. Wyniki finansowe to zyski lub straty ujęte w wielkościach brutto lub netto. Wpływają na nie: przychody ze sprzedaży, koszty własne, rozliczenia w formie podatków, dotacje, dywidendy, itp.
Efekty finansowe są określane przez wskaźniki rentowności jako relacje wyniku finansowego do obrotu, zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych lub kapitałowych.
Osiągnięty wynik finansowy prowadzi do dodatnich lub ujemnych zmian stanu finansowego przedsiębiorstwa. Jest to ścisła zależność statystycznego i dynamicznego ujęcia przedmiotu analizy.
Natomiast stan finansowy jest ujęciem statycznym przedmiotu analizy. Ustala się go na określony moment. W jego skład wchodzą: stan wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątku trwałego i obrotowego, środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne, finansowe pokrycie tych składników z kapitałów własnych lub obcych.
Wiąże się to z kształtowaniem pozycji finansowej przedsiębiorstwa, jego zdolnością płatniczą i kredytową, efektywnym lokowaniem środków pieniężnych, w tym zagospodarowaniem osiągniętych nadwyżek finansowych. Rodzaje analiz
Analizę ekonomiczną jak również finansową możemy podzielić według różnego rodzaju kryteriów. Kryteria te to między innymi M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 2000,: przeznaczenie analizy, czas, którego dotyczą, zastosowane metody badawcze, szczegółowość opracowań.
Zaczynając od pierwszego kryterium, czyli przeznaczenia analizy możemy wyróżnić: analizę zewnętrzną, analizę wewnętrzną.
Analizę zewnętrzną sporządza się dla osób i instytucji z poza przedsiębiorstwa zwykle w układzie rocznym. Wykonywana jest w sposób kompleksowy. Dostosowana jest do potrzeb szeroko rozumianego otoczenia przedsiębiorstwa.
Analiza ta może być przeznaczona dla: banków w związku z ubieganiem się o kredyt, udziałowców i akcjonariuszy, ubezpieczycieli, właścicieli i inwestorów w procesie prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego oraz innych odbiorców z jego otoczenia.
Natomiast analiza wewnętrzna zajmuje się uwzględnieniem potrzeb decyzyjnych kierownictwa i innych szczebli zarządzania w przedsiębiorstwie. Analiza wewnętrzna jest wykonywana w sposób bardziej szczegółowy i zajmuje się wybranymi obszarami działalności przedsiębiorstwa. Zawiera ona analizę podstawowych sprawozdań finansowych bilansu i rachunku wyników oraz ocenę kondycji finansowej i czynników ją determinujących Tamże. 16..
Kolejne kryterium, które przedstawię to czas, którego dotyczą analizy: analiza retrospektywna, analiza bieżąca, analiza prospektywna. Przedmiotem analizy retrospektywnej są zjawiska i procesy, które działy się w przeszłości. Polega ona na ocenie racjonalności minionych działań gospodarczych oraz weryfikacji słuszności podjętych wcześniej decyzji. Wyznacz punkt wyjścia dla przyszłych zamierzeń.
Analiza bieżąca zwana także operatywną zajmuje się wybranym wąskim odcinkiem działalności przedsiębiorstwa. Może również stać się przedmiotem wnikliwego i szczegółowego badania. Ma na celu teraźniejszą ocenę zadań. Analizę bieżącą prowadzi się w trakcie realizacji określonych zadań i procesów J. Duraj, Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1993, s. 14..
Analiza prospektywna skierowana jest na przyszłość. Posługuje się ona rachunkiem ekonomicznym, traktowanym jako sposób wyboru najlepszych rozwiązań ze zbioru różnych wariantów.
Ze względu na przyjętą metodę badań rozróżnia się M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 2000, s. 15.: analizę funkcjonalną, analizę kompleksową, analizę decyzyjną.
Analiza funkcjonalna polega na badaniu działalności przedsiębiorstwa w podziale na części planu techniczno – ekonomicznego oraz na działy sprawozdawczości rzeczowej i finansowej lub poszczególnych funkcji czy służb J. Duraj, Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1993, s. 15.. Szybkie i kompleksowe opracowanie tej analizy, w pewnym stopniu zmniejsza możliwość dostrzeżenia niedoskonałości. Analizę funkcjonalną przeprowadza jednocześnie wiele osób, co umożliwia skrócenie czasu jej wykonywania.
Analiza kompleksowa zajmuje się całościowym badaniem danego przedmiotu lub podmiotu. Dostarcza informacji o zjawiskach gospodarczych, które przedstawione są za pomocą wskaźników oraz zależności, jakie występują pomiędzy nimi.
Analiza decyzyjna nastawiona jest głównie na problemowe i szczegółowe badania. Polega na grupowaniu zjawisk dotyczących określonej decyzji. Przy tej analizie bardzo ważna jest znajomość nowoczesnych technik obliczeniowych.
Ostatni podział analizy to podział ze względu na stopień szczegółowości badań. Wyróżniamy: analizę ogólną, analizę szczegółową.
Analiza ogólna dotyczy oceny całokształtu działalności przedsiębiorstwa i do
badania wykorzystuje wąską grupę odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych. Jest ona przydatna szczególnie do ogólnej oceny działalności przedsiębiorstwa, ponieważ brak w niej badań wzajemnych zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi. Analiza ogólna może obejmować badanie poziomu i dynamiki rentowności sprzedaży oraz udziału przedsiębiorstwa na danym rynku.
Analiza szczegółowa zajmuje się badaniem określonego problemu działalności przedsiębiorstwa w sposób dokładny i szczegółowy za pomocą wskaźników umożliwiających dostrzeżenie zależności przyczynowo – skutkowych miedzy badanymi zjawiskami. Przykładem tej analizy może być ocena wpływu zmian stawek amortyzacji na produktywność środków trwałych. Źródła informacji do oceny finansowej
Wyniki analizy finansowej uzależnione są w dużym stopniu od materiałów źródłowych.
Możemy wyszczególnić trzy podstawowe grupy informacji wykorzystywanych dla potrzeb analizy finansowej Z. Leszczyński, A. Skowronek – Mielczarek, Analiza ekonomiczno – finansowa firmy, Difin, Warszawa 2000, s. 19: Ze względu na źródła pozyskania: wewnętrzne – zawierające dane o przedsiębiorstwie, zewnętrzne – informujące o otoczeniu przedsiębiorstwa. Ze względu na sposób uzyskania: pierwotne – nieprzetworzone, gromadzone dla określonych problemów decyzyjnych, wtórne – przetworzone, opracowane przez innych. Ze względu na charakter podejmowania decyzji: operacyjne – dla rutynowych i powtarzających się problemów, strategiczne – dla podejmowania decyzji o dłuższym niż operatywny horyzoncie czasowym
Do podstawowych źródeł oceny przyszłej i bieżącej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa wymagane są raporty finansowe w postaci: rachunku zysków i strat, bilansu firmy, sprawozdania z przepływu środków pieniężnych.
Do pozostałych sprawozdań finansowych potrzebnych do oceny finansowej przedsiębiorstwa należy: pozostała sprawozdawczość sporządzana głównie na rzecz GUS (np. o stanie i ruchu...