MR 361 ESPACE 1

Silnik i osprzęt silnika JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA GÓRA I PRZÓD SILNIKA MIESZANKA PALIWOWA ZASILANIE PALIWEM ZASILANIE PALIWEM UKŁAD WTRYSKU DIESEL GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH OCHRONA ŚRODOWISKA ROZRUCH ŁADOWANIE UKŁAD ZAPŁONOWY BENZYNOWY UKŁAD WTRYSKU UKŁAD CHŁODZENIA UKŁAD WYDECHOWY ZBIORNIK ZAWIESZENIE SILNIKA

JK0B - JK0D - JK0G - JK0H - JK0J - JK0K 77 11 316 027

SIERPIEŃ 2002

"Metody napraw zalecane przez producenta w niniejszej dokumentacji zostały opracowane na podstawie warunków technicznych obowiązujących w dniu redagowania tekstu. Mogą one ulec zmianom w przypadku wprowadzania przez producenta modyfikacji procesu produkcji różnych podzespołów i akcesoriów pojazdów tej marki".

EDITION POLONAISE

Wszelkie prawa autorskie są zastrzeżone dla RENAULT. Przedruk lub tłumaczenie, nawet częściowe, niniejszego dokumentu, jak również używanie systemu numerów katalogowych części zamiennych są zabronione bez wcześniejszej pisemnej zgody RENAULT.

© Renault 2002

Silnik i osprzęt silnika Spis treści Strona

Strona

10A JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Identyfikacja silnika Zużycie oleju Ciśnienie oleju Zespół silnik i skrzynia biegów Miska olejowa Pompa olejowa Sonda poziomu oleju Wymiennik temperatury oleju

10A-1 10A-2 10A-3 10A-4 10A-18 10A-23 10A-26 10A-27

Kolektor wydechowy Kolektory Kolektor wydechowy - rząd przedni Kolektor wydechowy - rząd tylny Środkowe przewody wydechowe Kolektory i środkowe przewody wydechowe Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

12A-48 12A-53 12A-56 12A-59 12A-61 12A-64 12A-65

12B doładowanie 11A GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek klinowy akcesoriów Pasek rozrządu

11A-1 11A-5

12A Mieszanka paliwowa Dane techniczne Tłumik szumów ssania Układ zasysania powietrza Filtr powietrza Obudowa filtra powietrza Przepustnica z silnikiem Obudowa dyfuzora System wyłączania silnika Kolektor ssący Rampa wtrysku Dolny kolektor Dolny kolektor - Zawór turbulencyjny

Zawór regulacji ciśnienia Zawór redukujący ciśnienie Regulacja ciśnienia Turbosprężarka Wymiennik powietrza

12B-1 12B-4 12B-5 12B-8 12B-23

13A ZASILANIE PALIWEM 12A-1 12A-4 12A-5 12A-9 12A-12 12A-14 12A-19 12A-21 12A-27 12A-39 12A-41 12A-47

Obwód zasilania paliwem Obwód zasilania olejem napędowym Filtr benzyny Filtr oleju napędowego Rampa wtrysku - Wtryskiwacze Pompa zasilająca Kontrola ciśnienia zasilania Kontrola wydatku pompy zasilającej Kontrola ciśnienia i przepływu oleju napędowego Urządzenie antyperkolacyjne

13A-1 13A-2 13A-5 13A-6 13A-9 13A-12 13A-13 13A-15 13A-17 13A-18

Strona

Strona

13B UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne Cechy szczególne Czystość Rozmieszczenie elementów Pompa wysokiego ciśnienia Wtryskiwacze Rampa wtrysku Przewody wysokiego ciśnienia Czujnik ciśnienia Regulator ciśnienia Sonda temperatury oleju napędowego Osłona rampy Potencjometr przyspieszenia Moduł elektroniczny Moduł mocy Lampka kontrolna wtrysku Funkcja blokady rozruchu Strategia wtrysku - Klimatyzacja Korekta obrotów biegu jałowego Regulacja i ograniczenie prędkości Centralny system kontroli temperatury płynu Urządzenie antyperkolacyjne Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13C Grzanie świec żarowych 13B-1 13B-10 13B-24 13B-28 13B-45 13B-66 13B-82 13B-95 13B-100 13B-104

Blok grzania świec żarowych Świece żarowe Sterowanie grzaniem świec żarowych przed i po rozruchu

13C-5

14A ochrona środowiska Pochłanianie oparów benzyny Pochłanianie oparów oleju Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

13B-109 13B-110 13B-115 13B-117 13B-120 13B-121 13B-124 13B-125 13B-131 13B-134

16A rozruch - ładowanie

13B-137 13B-140

17A zapłon

13B-141

13C-1 13C-3

Alternator Rozrusznik

Zapłon statyczny Świece

14A-1 14A-6 14A-12

16A-1 16A-7

17A-1 17A-3

Strona

Strona

19A układ chłodzenia

17B Układ wtrysku benzynowy Rozmieszczenie elementów Potencjometr przyspieszenia Moduł elektroniczny Cechy szczególne Lampka kontrolna wtrysku Funkcja blokady rozruchu Strategia wtrysku - Klimatyzacja Przepustnica z silnikiem Korekta obrotów biegu jałowego Korekta dostosowawcza obrotów biegu jałowego Regulacja składu mieszanki Korekta dostosowawcza składu mieszanki Centralny system kontroli temperatury płynu Przestawiacz faz rozrządu Regulacja ciśnienia doładowania Regulacja i ograniczanie prędkości Cechy szczególne systemu "On Board Diagnostic" Warunki zapalenia się kontrolki "On Board Diagnostic" Warunki prowadzenia diagnostyki "On Board Diagnostic" Diagnostyka wykrywania wypadania zapłonu Diagnostyka katalizatora Diagnostyka sondy lambda Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

17B-1 17B-9 17B-11 17B-13 17B-15 17B-17 17B-18 17B-21 17B-22 17B-23 17B-24 17B-26 17B-27 17B-28 17B-29 17B-31 17B-33 17B-34 17B-35 17B-36 17B-37 17B-38 17B-39

Dane techniczne Wlewanie płynu - odpowietrzanie Kontrola Schemat Termostat Chłodnica Pompa wodna

19A-1 19A-2 19A-3 19A-4 19A-9 19A-10 19A-12

19B układ wydechowy Wiadomości ogólne Zespół linii Katalizator Katalizator wstępny Tłumik środkowy

19B-1 19B-3 19B-8 19B-15 19B-19

19C zbiornik Opróżnianie zbiornika paliwa Zbiornik paliwa Rura wlewu paliwa Czujnik poziomu Pompa ze wskaźnikiem poziomu Filtr benzyny

19C-1 19C-3 19C-11 19C-12 19C-13 19C-14

19D zawieszenie silnika Zawieszenie elastyczne

19D-1

JEDNOSTKA NAPĘDOWA 110A I DÓŁ SILNIKA Identyfikacja silnika Automatyczna Pojemność skrzynia skokowa (cm3 ) biegów

10A

Typ pojazdu

Silnik

Skrzynia biegów

JK0K

F4R wolnossący

PK6

-

1998

82,7

93

9,5/1

JK0BJK0D

F4R z turbosprężarką

PK6

SU1

1998

82,7

93

9,5/1

JK0G

F9Q

PK6

-

1870

80

93

19/1

JK0H

G9T

PK6

SU1

2188

87

92

18/1

JK0J

P9X

-

SU1

2958

87,5

82

18,5/1

Średnica Skok tłoka Stopień tłoka (mm) (mm) sprężania

Z listą Podręczników Napraw silnika należy się zapoznać zależnie od typu silnika: – silniki F4R wolnossący i F4R z turbosprężarką Zeszyt dotyczący silnika Mot. F4 i Nota Techniczna na temat silnika F4R, – silnik F9Q Zeszyt dot. silnika Mot. F9Q, – silnik G9T Podręcznik dotyczący silnika Mot. G9T, – silnik P9X Zeszyt dot. silnika P9X (Nota Techniczna 3621A).

10A-1

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zużycie oleju

10A

I - PROCEDURA POMIARU ZUŻYCIA OLEJU 1 - Napełnienie do poziomu maksymalnego Operację tę należy wykonywać przy rozgrzanym silniku, po włączeniu się zespołu wentylatora. Zatrzymać silnik. Odczekać 2 minuty aż olej spłynie całkowicie do miski. Dokonać wzrokowej kontroli przy pomocy bagnetu pomiarowego. Uzupełnić do oznaczenia "MAXI". Wykonać znak farbą jednocześnie na korku wlewu i korku spustowym miski olejowej w celu późniejszego sprawdzenia, czy nie były demontowane.

2 - Eksploatacja przez klienta Poinformować klienta, że może przejechać około 2000 km i że nie należy przekraczać oznaczenia "MINI".

3 - Uzupełnienie poziomu oleju Czynność należy wykonywać przy rozgrzanym silniku i po włączeniu się zespołu wentylatora. Zatrzymać silnik. Odczekać 2 minuty aż olej spłynie całkowicie do miski. Dokonać wzrokowej kontroli przy pomocy bagnetu pomiarowego. Uzupełnić do oznaczenia "MAXI". Zanotować ilość oleju i przebieg kilometrów począwszy od ostatniego uzupełnienia oleju.

4 - Pomiar zużycia oleju Ilość oleju wlanego przy uzupełnieniu poziomu (w litrach) Zużycie oleju = Liczba kilometrów (w tysiącach)

10A-2

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Ciśnienie oleju I - KONTROLA

III - KONTROLA SILNIKA

Zestaw Mot. 836.05

Silnik F4R – Bieg jałowy : 1 bar – 3000 obr./min: 3 bary Silnik F9Q – Bieg jałowy : 1,2 bara – 3000 obr./min: 3,5 bara Silnik G9T – Bieg jałowy : 1,6 bara – 3000obr./min: 4 bary Silnik P9X – Bieg jałowy : 1,5 bara – 4700 obr./min: 2,9 bara

Kontrolę ciśnienia oleju należy przeprowadzać przy rozgrzanym silniku (do około 80 °C). Użyć tulei o długości 22 mm.

II - EKSPLOATACJA Silnik F4R wolnossący

Silnik F4R z turbosprężarką

C+F

C+F

Silnik F9Q

Silnik G9T

Silnik P9X

B + F F + E Mot. 1658 +C (H) + F

Podłączyć manometr zamiast czujnika ciśnienia oleju.

10A-3

10A

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1202-01 Szczypce do pierścieni zaciskowych (duży model) Mot. 1202-02 Szczypce do pierścieni zaciskowych (mały model) Mot. 1448

Szczypce dystansowe do pierścieni zaciskowych

T. Av. 476

Ściągacz przegubów

Mot. 1372

Zestaw do ściągania śrub ze zrywanym łbem z pompy wtrysku

Mot. 1390

Wspornik do demontażu-montażu zespołu napędowego DEMONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba mocująca zaciski

10,5

Śruby z nakrętkami dolnych części amortyzatorów

18

Nakrętki dolnych przegubów kulistych

11

Śruba mocująca osłonę półosi

3

Nakrętki przegubów kierowniczych

3,7

Śruba mocująca górny drążek zawieszenia elastycznego

2,1

Śruba mocująca do silnika uchwyt zawieszenia elastycznego

6,2

Śruby mocujące drążek reakcyjny silnika:do ramy silnika

10,5

Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika, – akumulator, – przednie koła, – osłonę pod silnikiem, – fartuchy przeciwbłotne prawy i lewy, jak również osłony boczne. Spuścić płyny z następujących układów: – układ klimatyzacji przy użyciu urządzenia specjalistycznego, – układ chłodzenia przez dolny przewód chłodnicy przy pomocy przyrządu Mot. 1202-01, Mot. 1202-02 lub Mot. 1448, – skrzyni biegów i silnika w razie potrzeby.

18

Śruby mocujące podłużnice aluminiowe do dolnej belki

4,4

Śruby mocujące ściągi podłużnic aluminiowych

4,4

Śruba mocująca koło

UWAGA: Podczas wykonywania tej operacji, konieczne jest przymocowanie pojazdu do podnośnika za pomocą taśmy, w celu utrzymania równowagi. Zapoznać się z rozdziałem 02A "Podnośnik kolumnowy" w celu poznania procedury zakładania taśmy.

10,5

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik wychylenia zawieszenia elastycznego

Śruba mocująca drążek reakcyjny do silnika

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wymontować przewody zasilające w paliwo.

13

10A-4

SILNIKI F9Q, G9T i P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów Silniki wysokoprężne

Wymontować przewody doprowadzające (1) i odprowadzające (2) filtra oraz złącze elektryczne (3). Założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem.

10A-5

10A

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

Wymontować zaciski hamulców w miejscu (4) i zaczepić je na sprężynach zawieszenia. Odłączyć złącza czujników ABS (5). Wymontować: – przeguby kuliste układu kierowniczego przy pomocy przyrządu T. Av. 476, – dwie śruby wspornika mocowania półosi na wsporniku łożyska (z prawej strony pojazdu), – śruby mocujące osłonę półosi (z lewej strony pojazdu, w wersjach z mechaniczną skrzynią biegów PK6), – dwa mocowania dolnej części amortyzatora (6). Wymontować nakrętki dolnych przegubów kulistych (w razie potrzeby użyć klucza sześciokątnego przyciętego na wymiar X = 22 mm w celu unieruchomienia przegubów).

10A-6

Odłączyć półoś napędową. Wymontować zespół "piasta-półoś". Odłączyć złącza świateł przeciwmgielnych.

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

Odłączyć: – złącza wiązki przewodów elektrycznych silnika kabiny (10), – dwa przewody masowe (11).

Wymontować: – przewód spryskiwacza reflektorów, jeżeli pojazd jest w niego wyposażony, – zderzak, – zbiornik wyrównawczy zespołu wspomagania kierownicy i jego wspornik, – osłony wlotów chłodzenia, – rynienki pokrywy, – reflektory, – górną belkę (7).

Wywiercić trzy śruby niezrywalne posługując się wiertłem 5 mm w osi śrub (12). Wymontować: – śruby za pomocą przyrządu Mot. 1372, – skrzynkę akumulatora.

Odsunąć moduł elektroniczny i jego wspornik. Wymontować płytkę przekaźników (8). Odpiąć wsporniki bezpieczników (9).

10A-7

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

SKRZYNIA BIEGÓW PK6

10A

Odłączyć przewód wspomagania siłownika układu hamulcowego. Wymontować: – elastyczne przewody powietrza wymiennika (F4R z turbosprężarką, F9Q) i stabilizatora ciśnienia (G9T), – elastyczne przewody kolektora ssącego i turbosprężarki (P9X), – górny przewód gumowy chłodnicy. UWAGA: Należy koniecznie wymienić elastyczne przewody wymiennika F4R z turbosprężarką w czasie montażu. Odłączyć: – złącze zespołu wentylatora, – złącze elektryczne opornika zespołu wentylatora. Wymontować: – zespół wentylatora, – przewody klimatyzacji w sprężarce.

Wymontować: – elementy sterujące skrzyni biegów (13), – hydrauliczne sterowanie sprzęgła (14). UWAGA: Zatkać przewody, by uniknąć wypłynięcia płynu.

SKRZYNIA BIEGÓW SU1

Wymontować oba przewody (16). UWAGA: Założyć koniecznie korki na odłączone przewody klimatyzacji, by uniknąć przeniknięcia wilgoci do układu.

Wymontować element sterujący skrzyni biegów (15).

10A-8

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

Wymontować przewód wspomagania kierownicy (17), przy kolumnie i zbiorniku układu wspomagania.

10A-9

10A

SILNIK P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

Wymontować przewody wymiennika oleju w module odcinającym dopływ oleju.

10A-10

10A

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

Wymontować: – ściągi (18), – dwie aluminiowe podłużnice (19), – mocowania blaszanej osłony zespołu ABS. Odłączyć złącza bloku grzania świec żarowych (silniki diesel). Wymontować: – dolne mocowania układu chłodzenia (20), – układ chłodzenia wraz z dolną poprzeczką, – drążek reakcyjny silnika, – mocowania wspornika rury wydechowej.

10A-11

Odłączyć elastyczne przewody nagrzewnicy powietrza przy pomocy przyrządu Mot. 1448 w (21).

SILNIKI F4R i F9Q

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem. Podkładki muszą być koniecznie umieszczone pod strefą zaznaczoną na szaro (22).

10A-12

10A

SILNIK G9T

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem. Podkładki muszą być koniecznie umieszczone pod strefą zaznaczoną na szaro (24).

10A-13

10A

SILNIK P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem. Podkładki muszą być koniecznie umieszczone pod strefą zaznaczoną na szaro (25).

10A-14

10A

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

Wymontować przedni wspornik zawieszenia elastycznego z prawej strony.

10A

UWAGA: Podkładki przyrządu Mot. 1390 muszą prawie stykać się z silnikiem, w wyniku wybijania, silnik ustawi się na wsporniku.

UWAGA: Sprawdzić, czy silnik jest ustawiony na wsporniku, przed całkowitym dokręceniem śrub.

Wymontować nakrętkę (26). Wybić śrubę przy pomocy wybijaka z brązu. Wymontować silentblok (27). W przypadku silników G9T i P9X, wymontować wspornik skrzyni biegów (28).

10A-15

SILNIK P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

Przesunąć silnik do przodu. Wymontować: – ekrany termiczne, – katalizator - w celu ułatwienia demontażu przy podnoszeniu pojazdu.

10A-16

10A

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Zespół silnik - skrzynia biegów

Unieść nadwozie, przesuwając lekko silnik do przodu, aby zapewnić przejście między ramą silnika a skrzynią biegów. Wyjąć silnik przy pomocy przyrządu Mot. 1390.

MONTAŻ Umieścić zespół silnik-skrzynia biegów w pojeździe. Zamontować: – wspornik lewego zawieszenia elastycznego, – wspornik prawego zawieszenia elastycznego, – drążek reakcyjny silnika. Patrz rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne" w celu dokręcenia wsporników momentem. Dolać płynu hamulcowego do zbiornika w celu odpowietrzenia sprzęgła. Odpowietrzyć sprzęgło (patrz rozdział 37A "Sterowanie elementami mechanicznymi"). Uzupełnić płyn hamulcowy do właściwego poziomu.

10A

Dokręcić momentem: – śruby mocujące zaciski (10,5 daN.m) przy użyciu Loctite FRENBLOC, – śruby z nakrętkami dolnej części amortyzatora (18 daN.m), – nakrętki dolnych przegubów kulistych (11 daN.m), – śruby mocujące osłonę półosi (3 daN.m), – nakrętki przegubów kierowniczych (3,7 daN.m), – śruby mocujące górny drążek zawieszenia elastycznego (10,5 daN.m), – śruby mocujące do nadwozia ogranicznik wychylenia zawieszenia elastycznego (2,1 daN.m), – śruby mocujące do silnika uchwyt zawieszenia elastycznego (6,2 daN.m), – śruby mocujące drążek reakcyjny silnika do ramy silnika (10,5 daN.m), – śruby mocujące drążek reakcyjny silnika do silnika (18 daN.m), – śruby mocujące podłużnice aluminiowe do dolnej belki (4,4 daN.m), – śruby mocujące ściągi podłużnic aluminiowych (4,4 daN.m). UWAGA: Należy prawidłowo zamocować przewód hamulcowy i wiązkę przewodów czujnika ABS.

Sprawdzić prawidłowe działanie zespołu sprzęgła. Montaż należy wykonać w kolejności odwrotnej do demontażu.

Kilkakrotnie wcisnąć pedał hamulca, by tłoki zetknęły się z klockami i tarczami hamulcowymi.

Wymienić śruby niezrywalne na nowe śruby niezrywalne.

Dokręcić momentem śruby mocujące kół (13 daN.m).

Wykonać następujące czynności: – wlać olej do skrzyni biegów - w razie potrzeby, – wlać olej do silnika - w razie potrzeby, – wlać do pełna płyn i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz rozdział 19A "Napełnianie-odpowietrzanie"), – wlać do pełna olej do układu wspomagania kierownicy i wykonać odpowietrzenie układu, – wlać płyn do układu klimatyzacji za pomocą urządzenia specjalistycznego.

10A-17

Jeżeli pojazd jest wyposażony w lampy ksenonowe, dokonać koniecznie ustawienia początkowych parametrów systemu (patrz rozdział 8). UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

SILNIK F9Q

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Miska olejowa

10A

MONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Wstępnie dokręcić śruby

0,5

Śruba miski olejowej

1,4

Drążek na ramie

10,5

Drążek na silniku

18

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Zdjąć osłony silnika. Spuścić olej z silnika. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – śruby (1) i (2) oraz drążka reakcyjnego silnika,

Nałożyć odrobinę środka RHODORSEAL 5661 w miejscu (3) (po obu stronach podpory Nr 1) oraz w (4) (miejsce przecięcia płyty zamykającej wału korbowego i bloku cylindrów).

– miskę olejową. Oczyścić powierzchnię uszczelki.

Zamontować miskę olejową z nową uszczelką. Wstępnie dokręcić śruby (0,5 daN.m) we wskazanej kolejności.

10A-18

SILNIK F9Q

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Miska olejowa Dokonać końcowego dokręcenia śrub miski olejowej (1,4 daN.m) w zalecanej kolejności i zalecanym momentem. Dokręcić drążek reakcyjny silnika: – Drążek na ramie 10,5 daN.m. – Drążek na silniku 18 daN.m. Napełnić silnik olejem. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

10A-19

10A

SILNIK G9T

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Miska olejowa

10A

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Wstępnie dokręcić śruby

0,5

Śruba miski olejowej

0,9

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika, – osłonę pod silnikiem, – wspornik przewodów wspomagania kierownicy. Odsunąć przewody układu wspomagania kierownicy. Spuścić olej z silnika.

Zamontować miskę olejową z nową uszczelką i wstępnie dokręcić śruby (0,5 daN.m) w zalecanej kolejności.

Wymontować miskę olejową. Oczyścić i odtłuścić przylgnie uszczelek.

Dokręcić w zalecanej kolejności i zalecanym momentem śruby miski olejowej (0,9 daN.m).

MONTAŻ

Zamontować mocowania przewodów układu wspomagania kierownicy. Napełnić silnik olejem. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Nałożyć środek RHODORSEAL 5661 w miejscu (A).

10A-20

SILNIK P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Miska olejowa

10A

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba miski olejowej

2,5

Śruba o średnicy 10 mm sprężarki klimatyzacji

5

Śruba o średnicy 8 mm sprężarki klimatyzacji

2,5

Śruba czujnika poziomu oleju

1

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Spuścić olej z silnika. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika, – osłonę pod silnikiem, – elastyczny przewód powietrza w kolektorze ssącym, – wskaźnik poziomu oleju oraz mocowania prowadnicy wskaźnika, – przewód powrotny oleju w misce olejowej.

Wymontować: – mocowanie wspornika wielofunkcyjnego miski olejowej, – mocowania sprężarki klimatyzacji. Odsunąć nieznacznie wspornik wielofunkcyjny miski olejowej. Wymontować: – mocowania miski olejowej, – miskę olejową.

Odłączyć złącze sondy poziomu oleju silnikowego. Wymontować: – drążek reakcyjny silnika i jego wspornik w misce olejowej, – pasek napędowy akcesoriów.

CZYSZCZENIE UWAGA: Nie zarysować płaszczyzny uszczelek aluminiowych powierzchni. Założyć rękawice na czas wykonywania tej czynności. Oczyścić powierzchnie uszczelek przy użyciu środka Décapjoint, aby oddzielić część uszczelki przyklejoną do miski olejowej i bloku cylindrów. Nałożyć produkt na część przeznaczoną do oczyszczenia; odczekać dziesięć minut, a następnie usunąć resztki przy użyciu drewnianej szpachelki.

UWAGA: Metoda demontażu paska akcesoriów jest opisana w rozdziale 11A "Pasek napędowy akcesoriów".

10A-21

SILNIK P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Miska olejowa

MONTAŻ

10A

UWAGA: Zamontować prowadnicę czujnika z nowymi uszczelkami. Dokręcić momentem: – śruby o średnicy 10 mm sprężarki klimatyzacji (5 daN.m), – śruby o średnicy 8 mm sprężarki klimatyzacji (2,5 daN.m), – śrubę czujnika poziomu oleju (1 daN.m). Metoda montażu paska akcesoriów została opisana w rozdziale 11A "Pasek napędowy akcesoriów". Nalać oleju silnikowego. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Nałożyć pasek produktu RHODORSEAL 5661 o średnicy około 3- 4 mm na powierzchnię miski olejowej.

Dokręcić w zalecanej kolejności i zalecanym momentem śruby miski olejowej (2,5 daN.m). Montaż pozostałych części wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

10A-22

SILNIK G9T

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Pompa olejowa

10A

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba mocująca pompy olejowej

2,5

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę pod silnikiem. Zlać olej silnikowy. Wymontować: – miskę olejową (patrz metoda opisana w rozdziale 10A "Miska olejowa"). – śruby mocujące (1) pompę oleju.

Obrócić miskę pompy olejowej, zwracając uwagę, by koło zębate (3) zostało na miejscu.

Poluzować śrubę (2).

Wymontować pompę oleju.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Zamontować pompę oleju. Dokręcić śruby mocujące pompę olejową (2,5 daN.m). Patrz rozdział 10A "Miska olejowa" w celu zapoznania się ze sposobem montażu miski olejowej. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

10A-23

SILNIK P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Pompa olejowa Procedura demontażu i montażu pompy olejowej została opisana w zeszycie dotyczącym silnika P9X (Nota Techniczna 3621A).

10A-24

10A

SILNIKI F4R i F9Q

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Pompa olejowa Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Wymontować obudowę filtra powietrza. Odłączyć akumulator. Wymontować osłonę pod silnikiem. Spuścić olej z silnika. Wymontować miskę olejową (patrz rozdział 10A "Miska olejowa"). Demontaż pompy olejowej nie nastręcza trudności. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

10A-25

10A

SILNIK G9T

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Sonda poziomu oleju DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika. Odłączyć złącze elektryczne sondy poziomu oleju.

Wymontować dwie śruby mocujące sondę poziomu oleju. WAŻNE: Wyjąć sondę, nie ciągnąc "na siłę", lecz obracając lekko w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, aby uniknąć jej uszkodzenia.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

10A-26

10A

SILNIK P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Wymiennik temperatury oleju

10A

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Klucz płaski 28 mm Klucz dynamometryczny "do niewielkich momentów" MONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Przewód oleju

Zamontować: – chłodnicę i obie spinki, – dolny przewód oleju (3 daN.m) (1) przy pomocy płaskiego klucza 28 mm i klucza dynamometrycznego "do niewielkich momentów".

3

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika. Odłączyć akumulator. Wymontować zderzak (patrz rozdział 54A "Demontaż przedniego zderzaka").

UWAGA: Moduł odcinający dopływ oleju jest wyposażony w sondę termostatyczną, która uniemożliwia przepływ oleju silnikowego do wymiennika, gdy temperatura oleju wynosi poniżej 110 °C, w związku z tym napełnienie wymiennika jest bezwzględnie konieczne przed jego ponownym zamontowaniem. Napełnić koniecznie wymiennik przed ponownym montażem.

METODA NAPEŁNIANIA WYMIENNIKA Wymontować przewody w module odcinającym dopływ oleju (4), w celu ułatwienia napełniania wymiennika (odpowietrzenie).

Spuścić olej z wymiennika przez dolny przewód (1). Wymontować: – górny przewód (2), – dwie spinki (3), – wymiennik oleju.

10A-27

SILNIK P9X

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA Wymiennik temperatury oleju

10A

UWAGA: Pojemność wymiennika i przewodów wynosi około 0,8 l. Zamontować przewody z nowymi uszczelkami w module odcinającym dopływ oleju. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Dokonać napełnienia wymiennika przez otwór górnego przewodu (5) przy pomocy strzykawki, do przelania zbiornika. Zamontować ponownie górny przewód. Dokręcić momentem 3 daN.m. Wymontować wlew (6). Kontynuować napełnianie przy pomocy strzykawki, do przelania zbiornika. Zamontować wlew.

Kontynuować napełnianie aż do przelania zbiornika przez górny przewód (7) modułu odcinającego dopływ oleju.

10A-28

111A

SILNIKI F4R - F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek klinowy akcesoriów DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – prawe, przednie koło. – przednią część chlapacza, – boczną osłonę. W celu wymontowania paska, obracać automatyczną rolką napinacza paska w kierunku wskazanym poniżej za pomocą klucza oczkowego wygiętego 16 mm.

Wymontować pasek klinowy akcesoriów.

MONTAŻ WAŻNE: Wymontowanego paska nie należy ponownie zakładać; należy go wymienić. Przed montażem nowego paska oczyścić szczotką wycięcia koła pasowego wału korbowego w celu wyeliminowania wszelkich osadów. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

11A-1

11A

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek klinowy akcesoriów

SILNIK G9T

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – prawe, przednie koło. – przednią część chlapacza, – boczną osłonę. Obrócić automatyczną rolkę napinacza w lewo za pomocą klucza służącego do luzowania paska. Zablokować napinacz poprzez włożenie klucza ampulowego o rozmiarze 4 mm w otwór (1).

MONTAŻ UWAGA: Wymontowanego paska nie należy ponownie zakładać; należy go wymienić. Przed montażem nowego paska, oczyścić szczotką wycięcia koła pasowego wału korbowego w celu usunięcia wszelkich osadów. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

11A-2

11A

SILNIK P9X

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek klinowy akcesoriów MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba rolki napinacza

2,5

Śruby rolek nawijaczy

5,8

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – prawe, przednie koło. – przednią część chlapacza, – boczną osłonę. Delikatnie obracać automatyczną rolką napinacza w kierunku wskazanym poniżej, za pomocą klucza oczkowego 19 mm, w celu rozprężenia paska.

Wymontować pasek. MONTAŻ WAŻNE: Wymontowanego paska nie należy ponownie zakładać; należy go wymienić. Przed montażem nowego paska, oczyścić szczotką wycięcia koła pasowego wału korbowego w celu usunięcia wszelkich osadów. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

11A-3

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek klinowy akcesoriów NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 799-01

Blokada wałków dla paska zębatego rozrządu

Mot. 1054

Blokada Górnego Martwego Punktu

Mot. 1367-02

Wspornik silnika

Mot. 1496

Przyrząd do ustawiania kół pasowych wałków rozrządu

Mot. 1509

Przyrząd do blokowania wałków rozrządu NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz do dokręcania kątowego MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °) Śruba rolki napinacza

5

Śruba koła pasowego wału korbowego 4 + 110°° Nakrętka rolki napinacza Nakrętki kół pasowych wałków rozrządu

2,8 3 + 86°° ± 6°°

Śruba mocująca górny drążek zawieszenia elastycznego

10,5

Śruba mocująca do silnika uchwyt zawieszenia wahadłowego

6,2

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik wychylenia zawieszenia elastycznego

2,1

Śruby kół

13

Niżej opisana metoda przedstawia demontażmontaż paska rozrządu w przypadku, gdy koło zębate wału korbowego nie posiada wbudowanego zaczepu. Metoda ta ma zastosowanie WYŁĄCZNIE do SILNIKA F4R WOLNOSSĄCEGO. Obejmuje ona dwie różne procedury naciągu paska rozrządu w zależności od tego, czy wyjmowane są lub nie koła pasowe wałków rozrządu.

11A-4

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Sprowadzić górną część (A) narzędzia do poziomu, na którym zetknie się z miską olejową.

W trakcie tej czynności należy koniecznie wymienić: – nakrętki kół pasowych wałków rozrządu, – rolki napinacza i nawijacza.

Wyregulować położenie tej części (A) na misce olejowej przy pomocy mocowań (B). DEMONTAŻ Nieznacznie unieść silnik w miejscu (C), następnie dokręcić nakrętki (D).

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – osłonę pod silnikiem, – prawe koło wraz z chlapaczem, – częściowo chlapacz, jak również osłonę boczną, Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02.

11A-5

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

– uchwyt do podnoszenia, – korki uszczelniające wałków rozrządu,

Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – śruby mocujące drążek (2), po czym wymontować zespół zawieszenia elastycznego-ogranicznika wychylenia,

– mocowania zbiornika wyrównawczego i odsunąć zbiornik wyrównawczy, – pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek akcesoriów").

– zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu.

Odpiąć: – wiązkę przewodów elektrycznych na górnej obudowie rozrządu odłączając złącza, następnie odchylić cały element, – przewód paliwowy na środkowej obudowie rozrządu. Odpiąć skrzynkę połączeń silnika od jego wspornika. Wymontować: – przewód doprowadzania powietrza, jak również obudowę tłumika,

11A-6

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Ustawienie rozrządu Obracać silnik zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu) w taki sposób, by ustawić rowki wałków rozrządu do dołu, na wpół poziomo, jak pokazano na rysunku poniżej. Następnie wprowadzić blokadę GMP Mot. 1054 tak by znalazła się między otworem do wyważania a rowkiem do ustawiania wału korbowego.

11A-7

11A

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

SILNIK F4R wolnossący

11A

Lekko obracać silnik, w tym samym kierunku, aż blokada Mot. 1054 zostanie wprowadzona w punkt do regulacji. Rowki wałków rozrządu powinny być, w punkcie do regulacji, ułożone poziomo, z przesunięciem osi do dołu jak pokazano na rysunku poniżej.

Prawidłowe położenie

Nieprawidłowe położenie (blokada znajduje się w otworze do wyważania).

11A-8

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Wymontować: – koło pasowe wału korbowego blokując koło zamachowe silnika za pomocą śrubokręta,

– środkową część obudowy rozrządu (1), – górną obudowę (2).

11A-9

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Poluzować pasek rozrządu odkręcając nakrętkę (1) rolki napinacza. W celu zdjęcia paska rozrządu, wymontować rolkę nawijacza (2) i bardzo uważać, by nie spadło przy tym koło zębate wału korbowego (nie posiadające zaczepu). Wymontować koło zębate rozrządu wału korbowego.

11A-10

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

MONTAŻ

11A

Zdjąć nakrętki (1) koła pasowego wydechu i koła pasowego ssania.

PROCEDURA NR 1 Pierwszą procedurę stosuje się przy wymianie wszystkich elementów, które wymagają poluzowania kół pasowych wałków rozrządu zaworów wydechowych i ssących Poluzować koła pasowe wałków rozrządu zaworów wydechowych i ssących za pomocą Mot. 1509.

Wyjąć przyrząd Mot. 1509.

Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 wałków rozrządu, dokręcając jednocześnie nakrętki (8) momentem 8 daN.m.

11A-11

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Ustawianie rozrządu UWAGA: Konieczne jest odtłuszczenie czopa wału korbowego (po stronie rozrządu), otworu i powierzchni podparcia koła zębatego rozrządu, powierzchni oparcia koła pasowego akcesoriów oraz zakończeń wałków rozrządu (od strony rozrządu), wewnętrznych ścianek i powierzchni podparcia kół pasowych wałków rozrządu wydechu i ssania; ma to na celu uniknięcie ślizgania między rozrządem, wałem korbowy, kołami pasowymi wałków rozrządu wydechu i ssania, które mogłoby doprowadzić do uszkodzenia silnika. UWAGA: Aby łatwiej było ustawić rowki w położeniu poziomym, założyć koła pasowe wałków rozrządu na miejsce, a następnie przykręcić dawne nakrętki kół pasowych dokręcając je momentem 1,5 daN.m MAKSYMALNIE. Sprawdzi czy tłoki są ustawione w połowie skoku (aby uniknąć zetknięcia tłoków z zaworami). Ustawić rowki wałków rozrządu w pozycji poziomej zgodnie z poniższym rysunkiem (w razie potrzeby obracając wałkami rozrządu za pomocą przyrządu Mot. 799-01).

11A-12

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Założyć Mot. 1496 mocując przyrząd na zakończeniu wałków rozrządu.

Położenie nieprawidłowe

Wał korbowy zablokowany

Zdjąć dawne nakrętki kół pasowych i zamienić je na nowe nakrętki (pozostawić luz od 0,5 do 1 mm między nakrętką a kołami pasowymi wałka rozrządu). Sprawdzić, czy wał korbowy jest prawidłowo zablokowany w górnym martwym punkcie, a nie w otworze do wyważania (rowek (5) wału korbowego powinien znaleźć się pośrodku dwóch zgrubień (1) obudowy zamykającej wał korbowy).

11A-13

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Podczas wymiany paska rozrządu, konieczna jest wymiana rolek napinacza i nawijacza. Należy pamiętać, aby zaczep (1) rolki napinacza został prawidłowo ustawiony w rowku (2).

Zamontować: – pasek klinowy rozrządu, – rolkę nawijacza (3) dokręcając śrubę mocującą momentem 5 daN.m,

– dolną obudowę rozrządu nie dokręcając śrub, – koło pasowe akcesoriów wału korbowego, wstępnie dokręcając śrubę (nie blokując śruby, luz od 2 do 3 między śrubą a kołem pasowym). WAŻNE: Śrubę koła pasowego wału korbowego należy obowiązkowo wymienić.

11A-14

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Naciąg paska Sprawdzić, czy luz wynosi nadal od 0,5 do 1 mm między nakrętką, śrubą i kołami pasowymi wałków rozrządu.

11A

Wykonać oznaczenia (C) za pomocą ołówka między kołami pasowymi wałków rozrządu i obudową pokrywy podpór wałków rozrządu.

WAŻNE: Nie należy obracać rolką napinacza w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Ustawić w jednej linii oznaczenia (6) i (7) rolki napinacza za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm w (B).

WYJĄĆ BLOKADĘ GÓRNEGO MARTWEGO PUNKTU.

Dokręcić wstępnie śrubę rolki napinacza momentem 0,7 daN.m. Wykonać sześć obrotów rozrządem zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu) kołem pasowym wału rozrządu za pomocą Mot. 799-01. UWAGA: Sprawdzić dokładnie, czy nakrętka i śruba kół pasowych wałków rozrządu nie stykają się z odpowiadającymi im kołami pasowymi. W tym celu należy przycisnąć od czasu do czasu koła pasowe wałków rozrządu do wałków rozrządu. Ustawić w jednej linii oznaczenia (6) i (7) poluzowując w razie potrzeby maksymalnie o jeden obrót rolkę napinacza przytrzymując ją równocześnie za kluczem ampulowym 6 mm. Następnie dokręcić ostatecznie nakrętkę momentem 2,8 daN.m. Dokręcić śrubę koła pasowego wału korbowego akcesoriów momentem 2 daN.m (z blokadą Górnego Martwego Punktu Mot. nadal zamontowaną w wale korbowym).

11A-15

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Położenie nieprawidłowe

Zablokować koło zamachowe silnika za pomocą dużego śrubokrętu, po czym wykonać dokręcanie śruby koła pasowego akcesoriów wału korbowego momentem 4 daN.m a następnie dokręcanie dodatkowe kątem 110°°.

Zablokować wał korbowy uwzględniając wykonane uprzednio oznaczenia między kołami pasowymi wałków rozrządu i obudową pokrywy podpór wałków rozrządu. Oznaczenia te muszą być ustawione w jednej linii, pozwala to na upewnienie się, że blokada znajduje się w otworze blokującym, a nie w otworze do wyważania wału korbowego.

Prawidłowe położenie

11A-16

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Przed zablokowaniem

Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 wałków rozrządu, dokręcając jednocześnie nakrętki (8) momentem 8 daN.m.

Zdjąć stare nakrętki z kół pasowych i koniecznie zastąpić je nowymi. Wał korbowy zablokowany

Dokręcić nakrętki kół pasowych wałków rozrządu wydechu i ssania momentem 3 daN.m, następnie dokręcić kątowo o 86 ± 6°°. Wymontować przyrząd do blokowania kół pasowych wałków rozrządu Mot. 1509, blokadę górnego martwego punktu Mot. 1054 oraz przyrząd do ustawiania wałków rozrządu Mot. 1496.

Kontrola ustawienia i naciągu Kontrola napięcia: Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu), i przed zakończeniem drugiego obrotu (to znaczy na pół ząbka przed ustawieniem się w jednej linii oznaczeń wykonanych uprzednio), wprowadzić blokadę Górnego Martwego Punktu (ma to na celu znalezienie się między otworem do wyważania i otworem blokującym), następnie doprowadzić rozrząd do jego punktu regulacyjnego.

Wyjąć blokadę Górnego Martwego Punktu. Sprawdzić czy oznaczenia rolki napinacza są ustawione w jednej linii w przeciwnym razie przystąpić ponownie do ustawiania naciągu. W tym celu poluzować maksymalnie o jeden obrót nakrętkę rolki napinacza, przytrzymując ją jednocześnie kluczem ampulowym 6 mm. Ustawić w jednej linii oznaczenia rolki napinacza i dokręcić ostatecznie nakrętkę momentem 2,8 daN.m.

11A-17

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Kontrola ustawienia Sprawdzić prawidłowe ułożenie znaków rolki napinacza przed przystąpieniem do kontroli ustawienia rozrządu. Założyć blokadę Górnego Martwego Punktu (sprawdzić czy oznaczenia wykonane uprzednio na kołach pasowych wałków rozrządu znajdują się w jednej linii). Zamontować (nie na siłę) przyrząd Mot. 1496 do stawiania wałków rozrządu (rowki wałków rozrządu powinny znajdować się w położeniu poziomym a ich osie powinny być przesunięte ku dołowi). Jeśli przyrząd nie daje się wprowadzić, należy jeszcze raz wykonać procedurę ustawiania rozrządu i naciągu paska.

11A-18

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

PROCEDURA NR 2 Drugą procedurę stosuje się przy wymianach wszelkich elementów znajdujących się w przedniej części rozrządu, które nie wymagają poluzowania kół pasowych wałków rozrządu. Ustawienie rozrządu UWAGA: konieczne jest odtłuszczenie zakończenia wału korbowego, otworu w kole zębatym wału korbowego i powierzchni oporowych koła pasowego wału korbowego w celu uniknięcia ślizgania między rozrządem i wałem korbowym, które mogłoby spowodować zniszczenie silnika. Ustawić rowki wałków rozrządu za pomocą przyrządu Mot. 799-01 w sposób pokazany na rysunku obok.

Zamontować Mot. 1496 mocując go na zakończeniach wałków rozrządu.

11A-19

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Sprawdzić, czy wał korbowy jest prawidłowo zablokowany w górnym martwym punkcie, a nie w otworze do wyważania (rowek (5) wału korbowego powinien znajdować się pośrodku dwóch zgrubień (1) obudowy zamykającej wał korbowy).

Wał korbowy zablokowany

Położenie nieprawidłowe

11A-20

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

W trakcie wymiany paska rozrządu, konieczna jest wymiana rolki napinacza i rolki nawijacza rozrządu. Należy pamiętać, aby zaczep (1) rolki napinacza został prawidłowo ustawiony w rowku (2).

Zamontować: – pasek klinowy rozrządu, – rolkę nawijacza (3) dokręcając śrubę mocującą momentem 5 daN.m.

Zamontować: – dolną obudowę rozrządu nie dokręcając śrub, – koło pasowe akcesoriów wału korbowego, przykręcając wstępnie śrubę (bez jej blokowania, luz od 2 do 3 mm między śrubą a kołem pasowym). UWAGA: Śrubę koła pasowego wału korbowego należy obowiązkowo wymienić.

11A-21

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu WAŻNE: Nie należy obracać rolką napinacza w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Ustawić w jednej linii oznaczenia (6) i (7) rolki napinacza za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm w (B).

Dokręcić wstępnie śrubę rolki napinacza momentem 0,7 daN.m. Dokręcić śrubę koła pasowego wału korbowego akcesoriów momentem 2 daN.m (z blokadą Górnego Martwego Punktu Mot. 1054 nadal zamontowaną w wale korbowym).

11A-22

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Wykonać znaki (C) na kołach pasowych wałków rozrządu oznaczające ich położenie względem pokryw podpór wałków rozrządu.

Wymontować przyrząd do ustawiania wałków rozrządu Mot. 1496 jak również blokadę górnego martwego punktu Mot. 1054. Wykonać dokręcanie śruby koła pasowego wału korbowego momentem 4 daN.m, a następnie dodatkowo kątem 110°°, unieruchamiając równocześnie koło zamachowe silnika za pomocą dużego śrubokrętu.

11A-23

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Kontrola ustawienia i naciągu

11A

Położenie nieprawidłowe

Kontrola napięcia: Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu). Przed zakończeniem drugiego obrotu (to znaczy na pół ząbka przed ustawieniem się w jednej linii oznaczeń wykonanych uprzednio), wprowadzić blokadę górnego martwego punktu (ma to na celu znalezienie się między otworem do wyważania i otworem blokującym), następnie doprowadzić rozrząd do jego punktu regulacyjnego.

Wyjąć blokadę Górnego martwego Punktu Mot. 1054. Sprawdzić czy oznaczenia rolki napinacza są ustawione w jednej linii w przeciwnym razie przystąpić ponownie do ustawiania naciągu. W tym celu poluzować maksymalnie o jeden obrót nakrętkę rolki napinacza, przytrzymując ją jednocześnie kluczem ampulowym 6 mm. Ustawić w jednej linii oznaczenia rolki napinacza i dokręcić ostatecznie nakrętkę momentem 2,8 daN.m. Prawidłowe położenie

11A-24

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Kontrola ustawienia: Przed przystąpieniem do kontroli ustawienia, upewnić się, czy oznaczenia rolki napinacza znajdują się w prawidłowym położeniu. Założyć blokadę Górnego Martwego Punktu (sprawdzić czy oznaczenia wykonane uprzednio na kołach pasowych wałków rozrządu znajdują się w jednej linii). Zamontować (nie na siłę) przyrząd Mot. 1496 do stawiania wałków rozrządu (rowki wałków rozrządu powinny znajdować się w położeniu poziomym a ich osie powinny być przesunięte ku dołowi). Jeśli przyrząd nie daje się wprowadzić, należy jeszcze raz wykonać procedurę ustawiania rozrządu i naciągu paska.

11A-25

11A

SILNIK F4R wolnossący

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Zamontować: – pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek akcesoriów"), – zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu nakładając niewielką ilość środka RHODORSEAL 5661 na gwintowanie, – nowe korki uszczelniające: ● wałka rozrządu zaworów ssących (Mot. 1487), ● wałka rozrządu zaworów wydechowych (Mot. 1488),

– zawieszenie elastyczne z prawej strony dokręcając je momentem (patrz rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne"). UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

11A-26

11A

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 799-01

Blokada wałków dla paska zębatego rozrządu

Mot. 1054

Blokada Górnego Martwego Punktu

Mot. 1367-02

Wspornik silnika

Mot. 1496

Przyrząd do ustawiania kół pasowych wałków rozrządu

Mot. 1509

Przyrząd do blokowania wałków rozrządu NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz do dokręcania kątowego MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °) Śruba rolki napinacza

5

Śruba koła pasowego wału korbowego

4 + 110°°

Nakrętka rolki napinacza Nakrętka koła pasowego wałka rozrządu

2,8 3 + 86°° ± 6°°

Śruba mocująca górny drążek zawieszenia elastycznego

10,5

Śruba mocująca do silnika uchwyt zawieszenia wahadłowego

6,2

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik wychylenia zawieszenia elastycznego

2,1

Śruby kół

13

Niżej podana metoda przedstawia demontażmontaż paska rozrządu w przypadku, gdy koło zębate wału korbowego posiada wbudowany zaczep. Jeśli tak nie jest, należy zamówić koło zębate z wbudowanym zaczepem w magazynie części zamiennych. Montażu koła zębatego wału korbowego z wbudowanym klinem można dokonywać WYŁĄCZNIE w SILNIKU F4R Z TURBOSPRĘŻARKĄ.

11A-27

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

W trakcie tej czynności należy koniecznie wymienić: – nakrętki kół pasowych wałków rozrządu, – rolki napinacza i nawijacza.

11A

Sprowadzić górną część (A) narzędzia do poziomu, na którym zetknie się z miską olejową. Wyregulować położenie tej części (A) na misce olejowej przy pomocy mocowań (B).

DEMONTAŻ Nieznacznie unieść silnik w miejscu (C), następnie dokręcić nakrętki (D).

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – osłonę pod silnikiem, – prawe koło wraz z chlapaczem, – częściowo chlapacz, jak również osłonę boczną. Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02.

11A-28

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – śruby mocujące drążek (2), po czym wymontować zespół zawieszenia elastycznego-ogranicznika wychylenia,

– mocowania zbiornika wyrównawczego i odsunąć zbiornik wyrównawczy, – pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek akcesoriów"), – osłonę wlotu powietrza między obudową filtru powietrza a turbosprężarką,

11A

– uchwyt do podnoszenia, – korki uszczelniające wałków rozrządu,

– zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu.

11A-29

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Ustawienie rozrządu Obracać silnik zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu) w taki sposób, by ustawić rowki wałków rozrządu do dołu, na wpół poziomo, jak pokazano na rysunku poniżej. Następnie wprowadzić blokadę GMP Mot. 1054 tak by znalazła się między otworem do wyważania a rowkiem do ustawiania wału korbowego.

11A-30

11A

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

SILNIK F4R z turbosprężarką

11A

Lekko obracać silnik, w tym samym kierunku, aż blokada Mot. 1054 zostanie wprowadzona w punkt do regulacji. Rowki wałków rozrządu powinny być, w punkcie do regulacji, ułożone poziomo, z przesunięciem osi do dołu jak pokazano na rysunku poniżej.

Prawidłowe położenie

Nieprawidłowe położenie (blokada znajduje się w otworze do wyważania).

11A-31

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Wymontować: – koło pasowe wału korbowego blokując koło zamachowe silnika za pomocą śrubokręta,

– obudowę pośrednią rozrządu (1), – górną obudowę (2).

11A-32

11A

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Poluzować pasek rozrządu odkręcając nakrętkę (1) rolki napinacza. W celu wyjęcia paska rozrządu, wymontować rolkę nawijacza (2) zwracając uwagę, by nie spadło koło zębate wału korbowego. Wymontować koło zębate rozrządu wału korbowego.

11A-33

11A

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Położenie nieprawidłowe

MONTAŻ Założyć blokadę Mot. 1496 na końcówki wałków rozrządu za pomocą przyrządu Mot. 799-01 (w razie potrzeby).

Sprawdzić, czy wał korbowy jest prawidłowo zablokowany w górnym martwym punkcie, a nie w otworze do wyważania (rowek (5) wału korbowego powinien znajdować się pośrodku dwóch zgrubień (1) obudowy zamykającej wał korbowy).

11A-34

Wał korbowy zablokowany

11A

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Poluzować koła pasowe wałków rozrządu wydechu i ssania za pomocą przyrządu Mot. 1509.

Zdjąć nakrętki (1) koła pasowego wydechu i koła pasowego ssania.

Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 wałków rozrządu, dokręcając jednocześnie nakrętki (8) momentem 8 daN.m.

Zdjąć przyrząd Mot. 1509. UWAGA: Konieczne jest odtłuszczenie wewnętrznych ścianek i powierzchni podparcia kół pasowych wałków rozrządu, aby zapobiec poślizgowi między rozrządem a kołami pasowymi wałków rozrządu, który mógłby spowodować uszkodzenie silnika.

11A-35

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Podczas wymiany paska rozrządu, konieczna jest wymiana rolek rolka napinacza i nawijacza, jak również koła zębatego wału korbowego (jeśli nie posiada ono wbudowanego zaczepu). Należy pamiętać, aby palec (1) rolki napinacza został prawidłowo ustawiony w rowku (2).

Zamontować: – pasek klinowy rozrządu, – rolkę nawijacza (3) dokręcając śrubę mocującą momentem 5 daN.m.

11A-36

11A

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Naciąg paska

Wyjąć przyrządy Mot. 1509, Mot. 1496 i Mot. 1054.

UWAGA: Nie należy obracać rolką napinacza w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

Wykonać oznaczenia (C), za pomocą ołówka, między kołami pasowymi wałków rozrządu i pokrywą łożyska wałków rozrządu.

Ustawić w jednej linii oznaczenia (6) i (7) rolki napinacza za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm w (B).

Dokręcić wstępnie śrubę rolki napinacza momentem 0,7 daN.m. Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 kół pasowych wałków rozrządu.

Dokręcić wstępnie nakrętki kół pasowych ssania i wydechu momentem 3 daN.m.

11A-37

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Kontrola ustawienia i naciągu

11A

Wał korbowy zablokowany

Kontrola napięcia: Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu), i przed zakończeniem drugiego obrotu (to znaczy na pół ząbka przed ustawieniem się w jednej linii oznaczeń wykonanych uprzednio przez operatora), wprowadzić blokadę Górnego Martwego Punktu (ma to na celu znalezienie się między otworem do wyważania i otworem blokującym), następnie doprowadzić rozrząd do jego punktu regulacyjnego. Przed zablokowaniem

Wyjąć blokadę Górnego Martwego Punktu. Sprawdzić, czy znaki na rolce napinacza ustawiły się w linii, w przeciwnym razie ponownie przeprowadzić procedurę naciągu w następujący sposób: – założyć przyrząd Mot. 1496, jak również Mot. 1509, – poluzować koła pasowe wałków rozrządu, – wymontować przyrząd Mot. 1509. Poluzować maksymalnie o jeden obrót rolkę napinacza przytrzymując ją za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm. Ustawić w jednej linii oznaczenia rolki napinacza i dokręcić ostatecznie nakrętkę momentem 2,8 daN.m.

11A-38

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 wałków rozrządu, dokręcając jednocześnie nakrętki (8) momentem 8 daN.m.

Zdjąć stare nakrętki z kół pasowych i koniecznie zastąpić je nowymi. Dokręcić nakrętki kół pasowych wałków rozrządu wydechu i ssania momentem 3 daN.m, a następnie wymontować przyrząd Mot. 1496 i dokręcić je kątem 86 ± 6°°. Wyjąć przyrząd do blokowania kół pasowych wałków rozrządu Mot. 1509, blokadę górnego martwego punktu Mot. 1054 oraz przyrząd do ustawiania wałków rozrządu Mot. 1496.

11A-39

11A

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Kontrola ustawienia Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z ruchem zegara, następnie założyć blokadę górnego martwego punktu (sprawdzić, czy znaki wykonane wcześniej na kołach pasowych wałków rozrządu ustawiły się w jednej linii). Przed przystąpieniem do kontroli ustawienia, upewnić się, czy oznaczenia rolki napinacza znajdują się w prawidłowym położeniu. Zamontować (nie na siłę) przyrząd Mot. 1496 do stawiania wałków rozrządu (rowki wałków rozrządu powinny znajdować się w położeniu poziomym a ich osie powinny być przesunięte ku dołowi). Jeśli przyrząd nie daje się wprowadzić, należy jeszcze raz wykonać procedurę ustawiania rozrządu i naciągu paska.

11A-40

11A

SILNIK F4R z turbosprężarką

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Zamontować: – pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek akcesoriów"), – zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu nakładając niewielką ilość środka RHODORSEAL 5661 na gwintowanie, – nowe korki uszczelniające: ● wałka rozrządu zaworów ssących (Mot. 1487), ● wałka rozrządu zaworów wydechowych (Mot. 1488),

Zamontować: – obudowę dolną rozrządu, – górną obudowę rozrządu, – koło pasowe akcesoriów wału korbowego. Zablokować koło zamachowe silnika dużym śrubokrętem, następnie wykonać dokręcanie śruby koła pasowego akcesoriów wału korbowego momentem 4 daN.m, a potem dokręcić dodatkowo kątem 110°°. Należy obowiązkowo wymienić śrubę koła pasowego wału korbowego.

– zawieszenie elastyczne z prawej strony dokręcając je momentem (patrz rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne"). UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

11A-41

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

SILNIK F9Q

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1054

Blokada Górnego Martwego Punktu

Mot. 1367-02

Przyrząd, do podtrzymywania silnika (wsuwany od spodu)

Mot. 1505

Przyrząd do pomiaru naciągu paska

Mot. 1543

Przyrząd do wstępnego naciągania paska klinowego NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz do dokręcania kątowego Zdjąć korek blokady GMP.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °) Nakrętka rolki napinacza Śruba koła pasowego wału korbowego

5 2 + 115°° ± 15°°

Śruba mocująca górny drążek zawieszenia elastycznego

10,5

Śruby mocujące wkładkę wygłuszającą

2,1

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik wychylenia zawieszenia elastycznego

2,1

Śruba mocująca do silnika uchwyt zawieszenia wahadłowego

6,2

Śruby kół

13

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – osłonę silnika, – prawe, przednie koło. – częściowo prawy chlapacz oraz osłonę boczną, – osłonę pod silnikiem, – pasek akcesoriów, patrz rozdział 11A "Pasek akcesoriów", – podłużnicę z aluminium, jak również ściąg podłużnicy przy nadwoziu z prawej strony pojazdu.

11A-42

11A

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Poluzować śrubę (5), po czym wymontować śruby (6) drążka reakcyjnego silnika.

11A

Ustawienie rozrządu Obracać wał korbowy zgodnie z ruchem wskazówek zegara (strona rozrządu), a kiedy tylko znak (1) na kole pasowym wału rozrządu pojawi się w okienku (2) obudowy rozrządu, nacisnąć na blokadę GMP Mot. 1054 aż do zablokowania wału korbowego (znak na kole pasowym wału rozrządu powinien znajdować się mniej więcej pośrodku okienka)

Wymontować przedni wspornik zawieszenia elastycznego z prawej strony.

11A-43

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Wymontować: – napinacz paska klinowego akcesoriów (3), jak również rolkę nawijacza (4), – koło pasowe akcesoriów wału korbowego przez zablokowanie koła zamachowego silnika, – obudowę rozrządu od spodu pojazdu (opuścić silnik przy pomocy wspornik silnika do napraw Mot. 1367-02). UWAGA: Wykonać znak ołówkiem na wewnętrznej obudowie rozrządu naprzeciw znaku na kole pasowym wałka rozrządu.

11A-44

11A

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Zwolnić rolkę napinacza odkręcając nakrętkę (5), po czym wymontować pasek rozrządu.

11A-45

11A

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Rowek (4) wału korbowego powinien się znajdować pośrodku dwóch występów (2) obudowy zamykającej wał korbowy, oznaczenie (3) oznaczenie koła zębatego rozrządu powinno być przesunięte o jeden ząbek na lewo od osi pionowej silnika.

MONTAŻ Wymontowanego paska nie należy ponownie zakładać; należy go wymienić.

PROCEDURA NACIĄGU Silnik zimny (temperatura otoczenia). Sprawdzić czy rolka napinacza jest prawidłowo ustawiona na czopie (1).

Sprawdzić prawidłowe ustawienie blokady Mot. 1054.

11A-46

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Zamontować nowy pasek rozrządu ustawiając w jednej linii oznaczenia paska klinowego z oznaczeniami kół zębatych wału rozrządu i wału korbowego. Docisnąć rolkę napinacza do paska klinowego wkręcając śrubę (2) na wsporniku rolki napinacza.

11A-47

11A

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Wyjąć blokadę Mot. 1054. Zamontować śrubę koła pasowego akcesoriów wału korbowego.

11A-48

11A

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Zamontować przyrząd Mot. 1543 oraz nakładkę Mot. 1543-01 na śrubie koła pasowego akcesoriów wału korbowego.

Wykonać wstępny naciąg między kołem zębatym rozrządu wału korbowego i rolką napinacza za pomocą przyrządu Mot. 1543 i nakładki Mot. 1543-01, ustawiając klucz dynamometryczny na moment 1,1 daN.m.

11A-49

11A

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Umieścić czujnik przyrządu Mot. 1505. Napinać pasek aż do uzyskania zalecanej wartości montażowej 95 ± 3 Hz, obracając śrubą (2). Dokręcić napinacz momentem 1 daN.m.

Wykonać trzy obroty wałem korbowym.

11A-50

11A

SILNIK F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Założyć blokadę Mot. 1054 i ustawić rozrząd w jego punkcie regulacyjnym, (zacząć naciskać na blokadę na pół ząbka przed ustawieniem się w jednej linii oznaczenia koła pasowego wałka rozrządu oraz oznaczenia wykonanego przez operatora na wewnętrznej obudowie rozrządu, w celu uniknięcia ustawienia się blokady w otworze do wyważania wału korbowego). Wyjąć blokadę Mot. 1054. Wykonać wstępny naciąg między kołem zębatym rozrządu wału korbowego i rolką napinacza za pomocą przyrządu Mot. 1543 i nasadki Mot.1543-01, ustawiając klucz dynamometryczny na moment 1,1 daN.m. Umieścić czujnik przyrządu Mot. 1505. Sprawdzić, czy wartość naciągu wynosi 90 ± 3 Hz, a jeśli tak nie jest - dokonać odpowiedniej regulacji. Dokręcić nakrętkę rolki napinacza momentem 5 daN.m. UWAGA: Konieczne jest dokręcenie nakrętki rolki napinacza momentem, aby nie dopuścić do poluzowania, które mogłoby doprowadzić do uszkodzenia silnika. Śruba koła pasowego akcesoriów wału korbowego powinna być koniecznie dokręcona momentem 2 daN.m oraz kątem 115°° ± 15°°. Przystąpić do montażu wykonując czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Zamontować wspornik zawieszenia elastycznego z prawej strony, jak również drążek reakcyjny silnika (patrz rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne", w którym podano momenty dokręcania). UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

11A-51

11A

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD 111A SILNIKA Pasek rozrządu

11A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1534

Przyrząd do ustawiania wału rozrządu ssania

Mot. 1537

Przyrząd do ustawiania wału rozrządu wydechu

Mot. 1536

Blokada Górnego Martwego Punktu

Mot. 1390

Wspornik do demontażu-montażu zespołu napędowego

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °) Nakrętka rolki napinacza

2,5

Śruba otworu blokady GMP

2,2

Śruba mocująca do silnika uchwyt zawieszenia wahadłowego

6,2

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik wychylenia zawieszenia elastycznego

10,5

Śruby kół

13

Śruba mocująca drążek reakcyjny silnika: –do ramy silnika –do silnika

10,5 18

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Wymontować: – akumulator, – osłonę pod silnikiem, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – prawe, przednie koło, – częściowo prawy chlapacz, jak również osłonę boczną.

11A-52

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Wymontować: – śrubę mocującą (1) i poluzować śrubę (2) drążka reakcyjnego silnika,

– skrzynkę akumulatora, w tym celu przewiercić trzy śruby niezrywalne (3) używając wiertła 5 mm w osi śruby, a następnie wymontować je przy użyciu Mot. 1372,

– obudowę filtra powietrza, UWAGA: Należy zwrócić uwagę na ilość oleju napędowego oraz na ciśnienie panujące w przewodach. Wymontować filtr oleju napędowego, a następnie odłączyć przewód powrotny (4).

WAŻNE: Założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem, przestrzegając ściśle zaleceń dotyczących zachowania czystości, które podano w rozdziale 13B "Czystość".

11A-53

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem, podkładki wspornika muszą być koniecznie umieszczone pod miejscami zaznaczonymi na szaro (A)wskazanymi poniżej i znajdować się w jak najmniejszej odległości.

11A

Wymontować nakrętkę (A) i uderzać wybijakiem z brązu. WAŻNE: Podkładki przyrządu Mot. 1390 muszą prawie stykać się z silnikiem, w wyniku wybijania, silnik ustawi się na wsporniku. Wymontować tuleję gumowo-metalową (B).

Podnieść lekko silnik za pomocą dwóch podkładek od strony rozrządu, po czym wymontować przedni prawy wspornik elastyczny.

11A-54

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Wymontować: – zaczep do podnoszenia (1),

– obudowę rozrządu (2), – wspornik wahadłowy głowicy.

11A-55

11A

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Zamontować blokadę GMP Mot. 1536. Obracać silnik zgodnie z ruchem wskazówek zegara (patrząc od strony rozrządu), cały czas dociskając blokadę GMP Mot. 1536 aż do zablokowania rozrządu. Rowki wału rozrządu powinny być ustawione pionowo (rysunek poniżej).

Zdjąć korek blokady GMP.

SPOSÓB USTAWIANIA ROZRZĄDU W PUNKCIE REGULACYJNYM Ustawić oznaczenie Górnego Martwego Punktu (1) koła pasowego akcesoriów wału korbowego w pozycji prawie pionowej, zgodnie z poniższym rysunkiem.

11A-56

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Ustawienia wałków rozrządu (ssania i wydechu) należy dokonać przyrządami Mot. 1534 i Mot. 1537.

Wstawić przyrządy Mot. 1453 oraz Mot. 1537 w rowki wałków rozrządu w sposób opisany poniżej.

11A-57

11A

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Wałek rozrządu ssania:

Wałek rozrządu wydechu:

Wstawić przyrząd Mot. 1534 dokręcając ręką śrubę (1).

Wstawić przyrząd Mot. 1537 dokręcając ręką śrubę (4).

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby (2) kół zębatych wałków rozrządu.

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby (5) kół zębatych wałków rozrządu.

Obrócić wałek rozrządu ssania zgodnie z ruchem wskazówek zegara, wykorzystując śrubę mocującą piastę (3) (klucz fajkowy 16 mm). Zapewni to prawidłowe położenie przyrządu Mot. 1534 względem głowicy. Następnie dokręcić śrubę (1) przyrządu Mot. 1534.

Obrócić wałek rozrządu wydechu zgodnie z ruchem wskazówek zegara, wykorzystując śrubę mocującą piasty (6) (klucz fajkowy 16 mm). Zapewni to prawidłowe położenie przyrządu Mot. 1537 względem głowicy. Następnie dokręcić śrubę (4) przyrządu Mot. 1537.

11A-58

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Poluzować pasek rozrządu, odkręcając śrubę (1) rolki napinacza. Wymontować: – trzy śruby (2), następnie wymontować koło zębate wału rozrządu wydechu, – pasek rozrządu.

11A-59

11A

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu MONTAŻ USTAWIANIE ROZRZĄDU Zablokować wał korbowy w Górnym Martwym Punkcie (oznaczenie Górnego Martwego Punktu wału korbowego akcesoriów powinno się znajdować w osi pionowej silnika).

Zamontować rolkę napinacza bez blokowania śruby i umieszczając prawidłowo szpilkę (1) w rowku (2).

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby koła zębatego wału rozrządu ssania.

11A-60

11A

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Założyć pasek klinowy rozrządu, rozpoczynając od koła zębatego pośredniego (1), następnie rolki nawijacza (2), koła wałka rozrządu ssania (starając się utrzymać śruby pośrodku otworów na kole zębatym) oraz rolki napinacza (3). Położyć koło wału rozrządu wydechu na pasku, następnie ustawić je na piaście wału rozrządu (starać się nie poruszyć koła - widoczne otwory śrub na kole). Dokręcić lekko trzy śruby mocujące koło.

11A-61

11A

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Ruchomy znacznik (5) rolki napinacza musi znajdować się w wyżłobieniu (6).

NAPINANIE PASKA ROZRZĄDU Sprawdzić czy krzywka blokady (1) Mot. 1537 porusza się swobodnie w pionie.

Wprowadzić klucz ampulowy 6 mm w otwór (2) mimośrodu rolki napinacza.

Sprawdzić, czy śruby (8) nie są zablokowane na krawędziach szczelin kół zębatych wałków rozrządu.

Obrócić część rolki napinacza w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, aż do wyrównania ścianki (3) blokady (1) do ścianki górnej (4) przyrządu Mot. 1537.

Dokręcić: – śrubę (7) rolki nawijacza, – śruby (8) kół zębatych wałków rozrządu momentem 1 daN.m.

11A-62

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Wałek rozrządu wydechu:

Zdjąć przyrządy do ustawiania wałków rozrządu Mot. 1534, Mot. 1537 oraz blokadę Górnego Martwego Punktu Mot. 1536.

Wstawić przyrząd Mot. 1537 dokręcając ręką śrubę (4).

Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu).

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby (5) kół zębatych wałków rozrządu.

Zablokować wał korbowy w Górnym Martwym Punkcie (oznaczenie Górnego Martwego Punktu wału korbowego akcesoriów powinno się znajdować w osi pionowej silnika). Wałek rozrządu ssania: Wstawić przyrząd Mot. 1534 dokręcając ręką śrubę (1). Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby (2) kół zębatych wałków rozrządu. Obrócić wałek rozrządu ssania zgodnie z ruchem wskazówek zegara za pomocą śruby mocującej piastę (3) (używając w tym celu klucza fajkowego 16 mm) tak, aby narzędzie Mot. 1534 przylegało do głowicy, następnie zablokować śrubę (1) narzędzia Mot. 1534.

11A-63

Obracać wałek rozrządu zgodnie z ruchem wskazówek zegara za pomocą śruby mocującej piasty (6) (używając w tym celu klucza fajkowego 16 mm) tak, by przyrząd Mot. 1537 przylegał prawidłowo do głowicy, następnie zablokować śrubę (4) przyrządu Mot. 1537.

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Kontrola naciągu paska rozrządu i regulacja Poluzować śrubę (7) rolki napinacza, przytrzymując mimośród za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm.

11A

Dokręcić: – śrubę (7) rolki napinacza momentem 2,5 daN.m, – śruby (8) kół zębatych wałków rozrządu momentem 1 daN.m.

Obracać mimośrodem rolki napinacza w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, aż do wyrównania krawędzi (9) zaczepu (1) oraz górnej krawędzi (4) przyrządu Mot. 1537.

Zdjąć blokady wałków rozrządu Mot. 1534 i Mot. 1537 oraz blokadę Górnego Martwego Punktu Mot. 1536. Założyć zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu, nakładając niewielką ilość RHODORSEAL 5661 na gwint i dokręcając go momentem 2,2 daN.m.

Ruchomy znacznik (5) rolki napinacza powinien znajdować się w środkowej części wyżłobienia (10).

11A-64

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Zamontować: – obudowę rozrządu, – wspornik elastyczny głowicy, dokręcając śruby momentem 2,5 daN.m. – pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek akcesoriów"), – wsporniki silnika dokręcając je momentem (patrz rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne"). Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). WAŻNE: Wykonać odpowietrzenie układu poprzez kilkakrotne włączenie i wyłączenie zapłonu lub uruchomić pompę niskiego ciśnienia za pomocą przyrządu diagnostycznego poprzez menu "Sterowanie siłowników".

11A-65

SILNIK P9X

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1376

Blokada silnika

Mot. 1390

Wspornik do demontażu-montażu zespołu napędowego NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Klucz dynamometryczny

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba rolki napinacza

5

Śruba rolki napinacza

4,3

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik wychylenia zawieszenia elastycznego

10,5

Śruby mocujące wkładkę wygłuszającą

2,1

Śruba mocująca drążek reakcyjny silnika: – do ramy silnika – do silnika

10,5 18

Śruby kół

13 – przeguby przekładni kierowniczej, – zaciski hamulcowe, następnie zaczepić je na sprężynach zawieszenia w miejscach (3), – złącza czujników systemu ABS w (4),

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Zdjąć osłony silnika. Odłączyć akumulator. Spuścić olej z silnika. Wymontować: – prawe, przednie koło. – częściowo prawy przedni chlapacz, jak również osłonę boczną, – nakrętki dolnych przegubów kulistych (w razie potrzeby użyć klucza sześciokątnego przyciętego na wymiar X = 22 mm w celu unieruchomienia przegubów),

– mocowanie podpory pośredniej układu przeniesienia napędu (z prawej strony pojazdu), – śruby dolnych części amortyzatorów (2), Odłączyć półosie, a następnie wymontować zespół "piasty połączony z półosią" (z prawej i lewej strony pojazdu).

11A-66

SILNIK P9X

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Wymontować: – śrubę mocującą (1) i poluzować śrubę (2) drążka reakcyjnego silnika,

– obudowę filtra powietrza, – skrzynkę akumulatora; w tym celu przewiercić trzy śruby niezrywalne (3) przy użyciu wiertła 5 mm w osi śruby, a następnie wymontować śruby za pomocą przyrządu Mot. 1372,

UWAGA: Należy zwrócić uwagę na ilość oleju napędowego oraz na ciśnienie panujące w przewodach. Wymontować filtr oleju napędowego, po czym odłączyć przewody (4).

UWAGA: Założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem, ściśle przestrzegając zaleceń związanych z zachowaniem czystości, podanych w rozdziale 13B "Czystość".

11A-67

SILNIK P9X

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Odczepić zbiornik układu wspomagania i wymontować jego podstawę.

Wymontować nakrętkę (A) i uderzać wybijakiem z brązu.

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem, podkładki wspornika muszą być koniecznie umieszczone pod miejscami zaznaczonymi na szaro (A), wskazanymi poniżej i znajdować się w jak najmniejszej odległości.

WAŻNE: Podkładki wspornika Mot. 1390 muszą prawie stykać się z silnikiem, w wyniku wybijania, silnik ustawi się na wsporniku. Wymontować tuleję gumowo-metalową (B).

Unieść lekko silnik za pomocą dwóch podkładek od strony rozrządu, a następnie wymontować przedni prawy wspornik elastyczny.

11A-68

SILNIK P9X

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu Wymontować: – wspornik elastyczny przy głowicy, – obudowę rozrządu.

– elastyczny przewód powietrza na kolektorze, – pasek klinowy akcesoriów, – rolkę napinacza (A).

Odłączyć złącze czujnika wału korbowego. Wymontować: – mocowania pompy wspomagania układu kierowniczego (patrz rozdział 36B "Pompa wspomagania układu kierowniczego"), następnie odsunąć pompę, uważając, by nie zniekształcić sztywnego przewodu, – prowadnicę czujnika.

11A-69

11A

SILNIK P9X

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Opuścić silnik do takiego poziomu, który umożliwi dostęp do śruby koła pasowego akcesoriów wału korbowego.

Oznaczenie LH wału rozrządu przedniego rzędu cylindrów powinno znajdować się w tej samej linii, co oznaczenie (C).

Wyrównać oznaczenia (A) i (B), obracając silnik w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, przy użyciu śruby koła pasowego wału korbowego od strony rozrządu.

Oznaczenie RH wału rozrządu tylnego rzędu cylindrów powinno znajdować się w tej samej linii, co oznaczenie (D). Oznaczenie (E) koła zębatego pompy wtrysku powinno znajdować się w tej samej linii, co oznaczenie stałe (F) obudowy kaskady kół zębatych.

11A-70

SILNIK P9X

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

Poluzować pasek rozrządu, przez zastosowanie siły zwróconej w kierunku odwrotnym do ruchu zegara, i o wartości poniżej 4 daN.m na rolce napinacza (1) za pomocą klucza dynamometrycznego i nasadki sześciokątnej 10 mm.

11A

MONTAŻ Podczas wymiany paska rozrządu, należy koniecznie wymienić rolki napinacza i nawijacza rozrządu. Zamontować rolki nawijaczy, dokręcając momentem 5 daN.m. Najmniejsza rolka nawijaczy ustawi się w górze (3). Zamontować rolkę napinacza, ustawiając prawidłowo czop centrujący (G) w otworze rolki i dokręcając momentem 4,3 daN.m.

Zablokować rolkę napinacza przez wprowadzenie klucza sześciokątnego 6 mm w punkcie (2).

Ścisnąć automatyczną rolkę napinacza, obracając ją w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara przy pomocy klucza sześciokątnego 10 mm, momentem nie przekraczającym 4 daN.m, a potem zakładając blokadę rolki przy pomocy klucza sześciokątnego 6 mm w punkcie (4).

Wymontować pasek klinowy rozrządu.

11A-71

SILNIK P9X

GÓRA I PRZÓD SILNIKA Pasek rozrządu

11A

Zamontować nowy pasek rozrządu, ustawiając w jednej linii oznaczenia na pasku ze znakami na kołach wałków rozrządu i pompy wtrysku. W przypadku wału rozrządu przedniego rzędu cylindrów oznaczenie LH powinno się znajdować w tej samej linii, co oznaczenie paska rozrządu. W przypadku wału rozrządu tylnego rzędu cylindrów oznaczenie RH powinno się znajdować w tej samej linii, co oznaczenie paska rozrządu. Oznaczenie koła pasowego pompy wtrysku powinno się znajdować w tej samej linii, co trzecie oznaczenie paska rozrządu. Zamontować wsporniki silnika dokręcając je momentem (patrz rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne"). UWAGA: Konieczna jest wymiana dwóch, okrągłych uszczelek prowadnika czujnika. Zamontować mocowania pompy wspomagania układu kierowniczego (patrz rozdział 36B "Pompa wspomagania układu kierowniczego"). Zamontować pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek akcesoriów"). Nalać oleju silnikowego. Wykonać pozostałe czynności w odwrotnej kolejności do demontażu. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Zwolnić rolkę napinacza, zdejmując klucz sześciokątny 6 mm blokujący jej wychylenie. Obrócić silnik dwa razy w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, następnie sprawdzić równe ustawienie oznaczeń, jeśli oznaczenia nie są wyrównane, powtórzyć całą czynność od momentu montażu paska.

11A-72

WAŻNE: Wykonać odpowietrzenie układu paliwowego za pomocą gruszki do odpowietrzania.

112A MIESZANKA PALIWOWA Dane techniczne

SILNIKI F4R

12A

Silnik Pojazdy

Skrzynia biegów Typ

Wyzn.

Średnica tłoka (mm)

Skok tłoka (mm)

Pojemność skokowa (cm3 )

Stopień sprężania

Norma ochrony środowiska

J K0 K J K0 L

PK6

F4R wolnossący

790

82,7

93

1998

9,8/1

IF 05 EU 2000

J K0 B J K0 D

PK6

F4R z turbosprężarką

794

82,7

93

1998

9,5 / 1

IF 05 EU 2000

J K0 D

SU1

F4R z turbosprężarką

795

82,7

93

1998

9,5 / 1

EU 2000

J K0 B

SU1

F4R z turbosprężarką

797

82,7

93

1998

9,5 / 1

IF 05

Kontrole przeprowadzone na biegu jałowym * Paliwo*** (minimalna liczba oktanowa)

Emisja zanieczyszczeń ** Prędkość obrotowa (obr/min)

CO (%) (1)

CO2 (%)

HC (ppm)

λ) Lambda (λ

752

0,5 max

14,5 max

100 max

0,97 < λ < 1,03

Super bezołowiowa (liczba oktanowa 95)

(1) do 2500 obr/min CO powinno wynosić 0,3 maksymalnie. Przy temperaturze płynu powyżej 80°°C i stabilizacji prędkości obrotowej na 2500 obr/min przez 30 sekund w przybliżeniu ** Wartości dopuszczalne ustawowo zależnie od kraju przeznaczenia pojazdu *** Kompatybilny z liczbą oktanową 91 bezołowiowa

*

Temperatura w °C ± 1

-10

25

50

80

110

Czujnik powietrza o ujemnym współczynniku temperatury oporność w omach (Ω)

10450 do 8625

2065 do 2040

815 do 805

-

-

Czujnik płynu o ujemnym współczynniku temperatury oporność w omach (Ω)

-

2360 do 2140

850 do 770

290 do 275

117 do 112

12A-1

SILNIKI F4R

OZNACZENIE

MIESZANKA PALIWOWA Dane techniczne

MARKA/TYP

12A

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE

Komputer wtrysku i zapłonu F4R Wolnossący

SAGEM S 2000

112 ścieżek Wtrysk wielopunktowy sekwencyjny Zapłon statyczny

Komputer wtrysku i zapłonu F4R Wolnossący

SAGEM S 2000 T

112 ścieżek Wtrysk wielopunktowy sekwencyjny Zapłon statyczny

Obudowa przepustnicy z silnikiem ∅ 60 mm (potencjometr z wbudowanym podwójnym tłoczkiem) F4R Wolnossący

VDO

Oporność silnika = 1,6 ± 0,3 Ω Oporność potencjometru = 1000 ± 250 Ω

Obudowa przepustnicy z silnikiem ∅ 40 mm (potencjometr z wbudowanym podwójnym tłoczkiem) F4R Wolnossący

MGI

Oporność silnika = 1,6 ± 0,3 Ω Oporność potencjometru = 1500 ± 300 Ω

Czujnik pedału gazu

Cewki zapłonowe

Świece Czujnik ciśnienia kolektora F4R Wolnossący

HELLA

NIPPONDENSO

CHAMPION RC 8 PYCB

Potencjometr dwuścieżkowy Oporność ścieżki 1 = 1200 ± 480 Ω Oporność ścieżki 2 = 1700 ± 680 Ω 4 cewki ołówkowe Oporność pierwotna 0,5 Ω Ω Oporność wtórna: 6,8 ± 1 kΩ Moment dokręcenia: 2,5 do 3 daN.m

DELCO lub SIEMENS

Napięcie wyjściowe przy włączonym zapłonie i silniku wyłączonym (między ścieżkami A i B): 4,8 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego 1013 mb. Napięcie wyjściowe > 4,8 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego > 1013 mb i napięcie wyjściowe < 4,8 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego < 1013 mb Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu.

Czujniki ciśnienia kolektora oraz ciśnienia doładowania F4R Wolnossący

DELCO

Napięcie wyjściowe przy włączonym zapłonie i silniku wyłączonym (między ścieżkami A i B): 1,9 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego 1013 mb. Napięcie wyjściowe > 1,9 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego > 1013 mb i napięcie wyjściowe < 1,9 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego < 1013 mb Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu.

Czujnik spalania stukowego

SAGEM

Typ piezoelektryczny. Moment dokręcania: 2 daN.m

12A-2

SILNIKI F4R

MIESZANKA PALIWOWA Dane techniczne

OZNACZENIE Czujnik magnetyczny (górnego martwego punktu i prędkości silnika) Sondy Lambda (górna i dolna)

MARKA/TYP SIEMENS

BOSCH

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE Typ reluktancji zmienny Oporność = 200 do 270 Ω Oporność ogrzewania = 9 Ω przy 20 °C Ω maksimum Oporność wewnętrzna = 1 kΩ Mieszanka bogata > 800 mV Mieszanka uboga < 50 mV

Wtryskiwacze F4R Wolnossący

SIEMENS DEKA

Oporność: 14,5 ± 0,7 Ω przy 20°°C

Wtryskiwacze F4R Wolnossący

MAGNETI MARELLI PICO

Oporność: 14,5 ± 0,7 Ω przy 20°°C

Czujnik powietrza

JEAGER

(patrz tabela) Oporność: 2500 Ω przy 20°°C

Czujnik płynu

JEAGER

(patrz tabela) Oporność: 3500 Ω przy 20°°C

Elektrozawór pochłaniacza oparów benzyny

SAGEM

Oporność: 26 ± 4 Ω przy 23°°C

Elektrozawór przestawiacza faz wałka rozrządu F4R Wolnossący

AISIN

Elektrozawór sterowania zaworem regulacji ciśnienia doładowania F4R Wolnossący

EATON

Oporność: 30 ± 2 Ω przy 23°°C

Pompa paliwowa zanurzona z wbudowanym filtrem benzyny i regulatorem ciśnienia

BOSCH

Ciśnienie: 3,5 bara ± 0,06 Wydatek minimalny: 80 do 120 l/h

Ciśnienie w kolektorze na biegu jałowym F4R Wolnossący

-

320 ± 50 mbarów

Ciśnienie w kolektorze na biegu jałowym F4R Z turbosprężarką

-

320 ± 50 mbarów

Pompa wody (układ chłodzenia turbosprężarki) F4R Z turbosprężarką

BOSCH

Ścieżka 1: - silnika Ścieżka 2: + silnika

12A-3

12A

Elektrozawór "tout ou rien" Oporność: 7,2 ± 0,5 Ω przy 20°°C

SILNIK F4R Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA Tłumik szmerów ssania

12A

Układ wlotowy powietrza jest wyposażony w tłumik szumów ssania (1), który pochłania częściowo fale ciśnienia i wycisza odgłosy związane z zasysaniem powietrza.

12A-4

SILNIK F4R z Turbosprężarką

MIESZANKA PALIWOWA Powietrze wlotowe

SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO

1 2 3 4 5 6

Wymiennik powietrza Wlot powietrza Filtra powietrza Turbosprężarka Kolektor ssący Obudowa przepustnicy z silnikiem

12A-5

12A

SILNIK F9Q

MIESZANKA PALIWOWA Powietrze wlotowe

SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO

1 2 3 4 5 6

Wymiennik powietrza Filtra powietrza Przepływomierz Kolektor ssący Turbosprężarka Wlot powietrza

12A-6

12A

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Powietrze wlotowe

SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO

1 2 3 4 5 6 7

Wymiennik powietrza Wlot powietrza Filtra powietrza Przepływomierz Kolektor ssący Turbosprężarka Moduł dyfuzora

12A-7

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Powietrze wlotowe

12A

SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO Układ wlotowy powietrza jest wyposażony w tłumik szumów ssania (7), który pochłania częściowo fale ciśnienia i wycisza odgłosy związane z zasysaniem powietrza.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Przewód wlotowy powietrza Obudowa filtra powietrza Przepływomierz powietrza Kanał wlotu powietrza Turbosprężarka Membrana regulacji ciśnienia doładowania Tłumik szmerów ssania Przewód ssący na wyjściu z wymiennika Wymiennik powietrza Przewód ssący na wyjściu z wymiennika Moduł stabilizatora ciśnienia Kolektor ssący Kolektor ssący przedni Kolektor ssący tylny Końcówka do podłączenia przewodu pochłaniania oparów oleju

12A-8

SILNIK F4R Wolnossący

112A MIESZANKA PALIWOWA Filtra powietrza

12

ELEMENT FILTRUJĄCY DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza, – obudowę tłumika szumów ssania, – dwie śruby mocujące (2) zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego, a następnie odchylić je na bok.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Wymontować tłumik szmerów ssania. Odłączyć przewód podciśnieniowy (3) serwa hamulcowego (od strony kolektora). Wymontować dwie śruby (4) pokrywy filtru powietrza, by uzyskać dostęp do wkładu filtrującego.

12A-9

SILNIKI F9Q - G9T F4R Z turbosprężarką

MIESZANKA PALIWOWA Filtra powietrza

12

ELEMENT FILTRUJĄCY Silnik F4R z turbosprężarką

Silniki F9Q i G9T

Poluzować opaskę (1), następnie odłączyć elastyczny przewód powietrza (2).

Odłączyć złącze (1) przepływomierza powietrza.

Wymontować cztery śruby (3) mocujące pokrywę filtra powietrza, by uzyskać dostęp do elementu filtrującego.

Poluzować, a następnie wyciągnąć elastyczny przewód powietrza (2). Wymontować cztery śruby mocujące (3) pokrywę obudowy filtru powietrza.Wymontować wkład filtra.

12A-10

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Filtra powietrza

ELEMENT FILTRUJĄCY

12

Odpiąć mocowania skrzynki przekaźników, następnie odłożyć ją na bok.

Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowy filtru powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika (2).

Wymontować cztery śruby mocujące (7) pokrywę obudowy filtru powietrza. Zdjąć pokrywę obudowy filtra powietrza. Wymontować wkład filtrujący.

Odłączyć: – złącze przepływomierza powietrza (3), – przewód pochłaniania oparów oleju (4),

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Wymontować: – dwie śruby mocujące (5) przepływomierza powietrza, – obejmy (6), – kanał powietrza z przepływomierzem powietrza.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-11

SILNIK F4R Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA Obudowa filtra powietrza

12

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruby obudowy filtra powietrza

0,9

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza, – obudowę tłumika szumów ssania, – dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego, a następnie odłożyć je na bok.

Wymontować tłumik szmerów ssania. Odłączyć przewód podciśnieniowy (4) serwa hamulcowego (od strony kolektora). Wymontować: – dwie śruby (5) pokrywy filtra powietrza, – pokrywę filtra powietrza wraz z filtrem, – uchwyt mocujący (6) złącze sondy Lambda, by ułatwić przejście obudowy filtru powietrza. Wymontować pokrywę skrzynki przekaźników. Odpiąć mocowania (3) skrzynki przekaźników na skrzynce akumulatora i odsunąć skrzynkę przekaźników.

12A-12

SILNIK F4R Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA Obudowa filtra powietrza

Wymontować dwie śruby (7) mocujące obudowy filtra powietrza.

12

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Dokręcić śruby mocujące przestrzegając momentu dokręcania. UWAGA: Należy zwrócić uwagę na wyjście podciśnienia przechodzącego z kolektora ssącego do zespołu wspomagania układu hamulcowego. Uszkodzenie tego wyjścia spowodowałoby konieczność wymiany kolektora.

Wymontować obudowę filtra powietrza, przesuwając ją w prawo w celu jej wyjęcia. Obudowa filtra powietrza może przejść między wnęką przedniej szyby, silnikiem a zespołem wspomagającym hamowania.

12A-13

SILNIK F4R Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA Obudowa przepustnicy z silnikiem

12

Odłączyć złącze (2) obudowy przepustnicy z silnikiem.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba obudowa przepustnicy

1,3

Śruby obudowy filtra powietrza

0,9

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Demontaż obudowy przepustnicy z silnikiem wymaga demontażu kolektora ssącego (patrz rozdział 12A "Mieszanka paliwowa - Kolektor ssący". Odłączyć przewód zasysania oparów benzyny (1) na poziomie elektrozaworu pochłaniania oparów benzyny.

Wymontować trzy śruby (3) mocujące obudowę przepustnicy z silnikiem, a następnie obudowę przepustnicy z silnikiem.

12A-14

SILNIK F4R Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA Obudowa przepustnicy z silnikiem MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu przepustnicy z obudową. W razie potrzeby użyć smaru dla ułatwienia jej założenia. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Przy każdym włączaniu zapłonu obudowa przepustnicy musi wykonać cykl przystosowania swoich położeń granicznych mini i maxi.

12A-15

12A

SILNIK F4R z Turbosprężarką

MIESZANKA PALIWOWA Obudowa przepustnicy z silnikiem

12

– złącze obudowy przepustnicy z silnikiem (4).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba obudowa przepustnicy

1,3

Śruby obudowy filtra powietrza

0,9

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Poluzować opaskę (1). Odłączyć: – złącze czujnika ciśnienia doładowania (2), – złącze sondy temperatury powietrza (3),

Odłączyć przewód doprowadzający powietrze między wymiennikiem a kolektorem. Wyjąć trzy śruby mocujące (5) obudowę przepustnicy.

Wymontować obudowę przepustnicy wraz z przewodem pochłaniania oparów benzyny i oparów oleju (6). Odczepić przewód (6) obudowy przepustnicy.

12A-16

SILNIK F4R z Turbosprężarką

MIESZANKA PALIWOWA Obudowa przepustnicy z silnikiem MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu przepustnicy z obudową. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Przy każdym włączaniu zapłonu obudowa przepustnicy musi wykonać cykl przystosowania swoich położeń granicznych mini i maxi.

12A-17

12A

SILNIKI F4R

MIESZANKA PALIWOWA Obudowa przepustnicy z silnikiem

12

WAŻNE: Naprawa obudowy przepustnicy z silnikiem nie jest możliwa. Nie wolno zmieniać położenia śruby oporowej (A). Silnik F4R wolnossący

Silnik F4R z turbosprężarką

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK ZŁĄCZA OBUDOWY PRZEPUSTNICY

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK ZŁĄCZA OBUDOWY PRZEPUSTNICY

Złącze obudowy przepustnicy z silnikiem

Złącze obudowy przepustnicy z silnikiem

Ścieżka

Przeznaczenie

Ścieżka

Przeznaczenie

1

Masa potencjometrów

1

Masa potencjometrów

2

Sygnał potencjometru nr° 1

2

Sygnał potencjometru nr° 1

3

- silnik

3

- silnika

4

+ silnik

4

+ silnika

5

Zasilanie + 5 V potencjometrów

5

Zasilanie + 5 V potencjometrów

6

Sygnał potencjometru Nr 2

6

Sygnał potencjometru Nr 2

Oporność silnika między ścieżkami 3 i 4: 1,6 Ω ± 0,3 Ω

Oporność silnika między ścieżkami 3 i 4: 1,6 Ω ± 0,3 Ω

Oporność potencjometru między ścieżkami 1 i 5: 1000 Ω ± 250 Ω

Oporność potencjometru między ścieżkami 1 i 5: 1500 Ω ± 300 Ω

12A-18

SILNIK G9T

112A MIESZANKA PALIWOWA Moduł dyfuzora

12

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba mocująca przewód recyrkulacji gazów spalinowych

2,5 ± 0,5

Śruba mocująca moduł dyfuzora

2,2 ± 0,4

MODUŁ DYFUZORA Moduł ten znajduje się pomiędzy wymiennikiem powietrza i kolektorem ssącym. Ma on wbudowany zawór recyrkulacji gazów spalinowych oraz system wyłączania silnika. DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika (2),

Odłączyć przewody pneumatyczne: – membrana sterująca zaworem stabilizatora ciśnienia, – zbiornika podciśnienia znajdującego się za obudową dyfuzora. Odłączyć złącze (6) elektrozaworu sterującego recyrkulacją gazów spalinowych. Poluzować opaski przewodu łączącego (7) z kolektorem ssącym. Wymontować: – uchwyt usztywniający (8) między obudową dyfuzora a pompą wspomagania kierownicy, – trzy śruby (9) mocujące obudowę dyfuzora, – moduł dyfuzora z zaworem elektromagnetycznym recyrkulacji gazów spalinowych.

– przewód recyrkulacji gazów spalinowych (3) oraz jego uszczelnienia. Należy przewidzieć wymianę przewodu i uszczelek przy ponownym montażu. Odłączyć przewód powietrza między wymiennikiem modułem dyfuzora (4), poluzowując opaskę (5).

12A-19

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Moduł dyfuzora MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Przestrzegać momentów dokręceń. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-20

12A

MIESZANKA PALIWOWA System wyłączania silnika

SILNIK F9Q

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba stabilizatora ciśnienia

0,8

CEL Zadaniem systemu jest szybkie wyłączanie silnika po wyłączeniu zapłonu.

OPIS W skład systemu wchodzą następujące elementy: – jedna membrana (1) wprawiająca w ruch przepustnicę, – jedna przepustnica (2), – jeden elektrozawór (3), – jeden zapas podciśnienia (4).

DZIAŁANIE Przy wyłączeniu zapłonu, elektrozawór doprowadza do współdziałania zapasu podciśnienia i membrany. Membrana jest poddana podciśnieniu; w wyniku tego następuje zamknięcie zaworu wlotu powietrza. Silnik nie może już zasysać powietrza, zatrzymuje się natychmiast.

12A-21

12A

MIESZANKA PALIWOWA System wyłączania silnika

SILNIK F9Q

PRZEPUSTNICA DEMONTAŻ Odłączyć przy membranie, przewód elastyczny podciśnienia. Wymontować trzy śruby mocujące. Wyciągnąć zespół przepustnicy/membrany.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wymienić uszczelkę. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-22

12A

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA System wyłączania silnika – jeden elektrozawór (4).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruby mocujące stabilizator ciśnienia

12

1,2

CEL Zadaniem systemu jest szybkie wyłączanie silnika po wyłączeniu zapłonu. OPIS W skład systemu wchodzą następujące elementy: – membrana (1) wprawiająca w ruch zawór stabilizatora ciśnienia, – jeden zawór stabilizatora ciśnienia (2), DZIAŁANIE Przy wyłączaniu zapłonu, elektrozawór powoduje połączone działanie zapasu podciśnienia i membrany sterującej zaworem stabilizatora ciśnienia. Membrana jest poddana podciśnieniu; w wyniku tego następuje zamknięcie zaworu wlotu powietrza. Silnik nie może już zasysać powietrza, zatrzymuje się natychmiast.

jeden zapas podciśnienia (3),

12A-23

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA System wyłączania silnika

12

DEMONTAŻ ZAWORU STABILIZATORA CIŚNIENIA

SCHEMAT PODSTAWOWY

W celu wymontowania zaworu stabilizatora ciśnienia, konieczny jest demontaż modułu dyfuzora (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Moduł dyfuzora"). Wymontować cztery śruby (1) zaworu stabilizatora ciśnienia, po czym wyjąć zespół przepustnica membrana.

A Pompa próżniowa B Zbiornik podciśnienia wyposażony w zawór zabezpieczający C Elektrozawór wyłączania silnika D Membrana sterująca zaworem stabilizatora ciśnienia

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

12A-24

MIESZANKA PALIWOWA System wyłączania silnika

SILNIK P9X

CEL Zadaniem systemu jest przerywanie pracy silnika po wyłączeniu zapłonu, stopniowo i bez szarpania.

OPIS W skład systemu wchodzą następujące elementy: – jedna membrana (1) wprawiająca w ruch przepustnicę, – jeden zawór stabilizatora ciśnienia (2), – jeden elektrozawór sterujący (3), – jeden zapas podciśnienia (4).

DZIAŁANIE Przy wyłączeniu zapłonu, elektrozawór doprowadza do współdziałania zapasu podciśnienia i membrany. Membrana jest poddana podciśnieniu; w wyniku tego następuje zamknięcie zaworu wlotu powietrza. Silnik nie może już zasysać powietrza, zatrzymuje się natychmiast.

12A-25

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA System wyłączania silnika

12A

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Mocowania stabilizatora ciśnienia

DEMONTAŻ STABILIZATORA CIŚNIENIA Odłączyć: – kanał dolotu powietrza (1), – przewód podciśnieniowy przy membranie (2). Wymontować: – cztery śruby mocujące (3), – zespół zawór-membrana.

MONTAŻ STABILIZATORA CIŚNIENIA Wymienić uszczelkę okrągłą. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

12A-26

0,8

SILNIK F4R Wolnossący

112A MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

Wymontować: – siedem śrub mocujących kolektor ssący, – kolektor ssący.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruby kolektora

0,9

Śruby obudowy filtra powietrza

0,9

Śruba obudowa przepustnicy

1,3

12

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu obudowy filtra powietrza (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Obudowa filtra powietrza") oraz obudowy przepustnicy z silnikiem (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Obudowa przepustnicy z silnikiem"). Odłączyć: – czujnik ciśnienia w kolektorze(A), – cewki zapłonowe(B), – czujnik temperatury powietrza(C).

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Przewidzieć wymianę uszczelek okrągłych kolektora i obudowy przepustnicy. Dokręcić śruby mocujące kolektor, przestrzegając momentu i kolejności dokręcania wskazanej na powyższym schemacie. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-27

SILNIK F4R z Turbosprężarką

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

12

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruby kolektora

2,1

Śruba obudowa przepustnicy

1

Śruby mocujące rampę wtrysku

0,8

Śruba mocująca przewód powietrza między wymiennikiem-turbosprężarką

1

Opaska przewodu powietrza między wymiennikiem-turbosprężarką

0,5

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza, – obudowę tłumika szumów ssania, Wymontować: – trzy śruby (5) mocujące obudowę przepustnicy, – obudowę przepustnicy wraz z przewodem pochłaniania oparów benzyny i oleju.

Odłączyć: – złącze obudowy przepustnicy z silnikiem (1), – przewód powietrza między wymiennikiem a obudową przepustnicy (2), – złącze czujnika ciśnienia doładowania (3), – złącze sondy temperatury powietrza (4).

12A-28

SILNIK F4R z Turbosprężarką

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

Wymontować: – kanał powietrzny z osłony termicznej turbosprężarki (6), – opaskę i śrubę mocującą elastyczny przewód powietrza między wymiennikiem a turbosprężarką (7).

12

Wymontować: – dwie śruby mocujące rampę wtrysku (12), – rampę wtrysku,

Wymontować: – osiem śrub mocujących kolektor ssący (13), – kolektor ssący. Odłączyć: – przewód pochłaniania oparów oleju od kolektora ssącego (8), – przewód podciśnieniowy od wzmacniacza siły hamowania (9), – złącze czujnika ciśnienia od kolektora (10), – złącza wtryskiwaczy (11).

12A-29

SILNIK F4R z Turbosprężarką

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

12

Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

MONTAŻ Wymienić uszczelkę kolektora ssącego i obudowy przepustnicy.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Włożyć nie dokręcając śruby kolektora. Zachować kolejność (1-2-3-4-5-6-7-8) i moment dokręcania śrub mocujących kolektor.

12A-30

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba mocująca pokrywy zaworów

1,2

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,3 ± 0,2

Nakrętki przewodów wysokiego ciśnienia

2,5 ± 0,3

DEMONTAŻ UWAGA: Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu wtryskiwaczy, przewodów wysokiego ciśnienia oraz rampy (patrz rozdział 13B Układ wtrysku diesel). Odłączyć: – złącza świec żarowych, – złącze zaworu recyrkulacji gazów spalinowych (1), – odpiąć wiązkę przewodów elektrycznych (2) od plastykowej osłony. Wymontować: – osłonę (3) wiązki przewodów elektrycznych.

12A-31

12A

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

Odchylić wiązki przewodów elektrycznych tak, aby umożliwić wyjęcie górnej części kolektora ssącego. Poluzować opaskę (4) przewodu łączącego moduł stabilizatora ciśnienia z kolektorem ssącym.

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367 i wymontować wspornik wahadłowy. Wykręcić śruby mocujące kolektor i wymontować kolektor.

12A-32

12A

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

MONTAŻ

12

Nałożyć Rhodorseal 5661 na krawędzie pokryw podpór wałków rozrządu oraz na panewki w kształcie półksiężyca.

Wymienić uszczelki na nowe. Zamontować wszystkie uszczelki pokrywy głowicy kolektora ssącego.

Strona rozrządu

Strona koła zamachowego silnika

12A-33

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący Zamontować: – pokrywę głowicy / kolektor ssący, – śruby mocujące pokrywy głowicy doprowadzają do ich zetknięcia, nakładając kroplę środka Loctite Frenbloc na śruby (1-2-4-6-8-10-12-13). Dokręcić śruby momentem 1,2 daN.m przestrzegając prawidłowej kolejności.

WAŻNE: Pozostałe czynności montażu należy wykonać poprzez wykonanie czynności odwrotnych do demontażu przestrzegając bezwzględnie kolejności i momentów dokręcania zalecanych dla montażu elementów układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem (patrz rozdział 13B Układ wtrysku Diesel "Wtryskiwacze").

12A-34

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

12

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Mocowania kolektora ssącego Mocowania ogranicznika wychylenia do nadwozia

3,1 10,5

Mocowania uchwytu zawieszenia wahadłowego do silnika

6,2

Mocowania masy tłumiącej do nadwozia

2,1

Mocowanie tłumika akustycznego do przedniego kolektora ssącego

2,5

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wymontować zespół uchwytu zawieszenia elastycznego-ogranicznika wychylenia.

Odłączyć akumulator.

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02. Wymontować przewody zasilania oleju napędowego na zawieszeniu elastycznym. Odłączyć przewody zasilające i powrotne oleju napędowego (1), po czym zatkać przewody za pomocą zestawu korków zapobiegających zanieczyszczeniu, dostępnego w magazynie części zamiennych.

12A-35

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący Wymontować kolektor ssący (patrz rozdział "Kolektor ssący"). Odłączyć: – poszczególne złącza i siłowniki wiązki elektrycznej (2), następnie je odchylić, – przewody pochłaniania oparów oleju przy złączu w kształcie "T" (3), a potem przewód (4). Odchylić przewód na bok. Wyjąć złącze (5), po czym wymontować tłumik akustyczny (6).

12A-36

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

12

– przewód powrotny (7) z czujnikiem temperatury oleju napędowego, – mocowania przewodu rurowego recyrkulacji oparów oleju (8), – docisk, a następnie złącza przy pompie oraz głowicy przewodów powrotnych i zasilających oleju napędowego (9).

Poluzować złącza przewodów wysokiego ciśnienia rampy-wtryskiwacza. W razie potrzeby, poluzować kołnierze mocujące poszczególnych przewodów. Wymontować przewody wysokiego ciśnienia.

Zdjąć: – przewód recyrkulacji oparów oleju na bok, – przewody zasilające i powrotne oleju napędowego.

Założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem. Wymontować: – dwie śruby mocujące membranę regulacji doładowania, następnie odchylić ją na bok, – rampę wysokiego ciśnienia (patrz opis czynności w rozdziale 13B Układ wtrysku diesel "Rampa wtrysku"). Wymontować: – zespół zaworu recyrkulacji gazów spalinowych wymiennik (patrz odpowiednią operację "Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik"),

12A-37

Wymontować rurę wysokiego ciśnienia przy wyjściu z pompy (10), jak również złącze pośrednie na kolektorze. Założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem.

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

12

MONTAŻ

Wymontować: – kolektor przedniego i/lub tylnego rzędu cylindrów, – uszczelki.

Wymienić obowiązkowo wszystkie uszczelki w układzie wlotowym powietrza. Zamontować ponownie kolektor lub kolektory, następnie dokręcić mocowania zalecanym momentem w odpowiedniej kolejności. Zamontować przewody zasilające i powrotne oleju napędowego, po czym dokręcić je zalecanym momentem (patrz opis czynności w rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Pompa wtryskowa"). Zamontować rampę wtrysku (patrz opis czynności w rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Rampa wtrysku"). Wymienić koniecznie przewody wysokiego ciśnienia i dokręcić je zalecanym momentem (patrz opis czynności w odpowiednim rozdziale 13B Układ wtrysku diesel "Przewody wysokiego ciśnienia"). Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. Wykonać odpowietrzenie układu za pomocą gruszki odpowietrzającej. Przeprowadzić kontrolę szczelności układu wysokiego ciśnienia po zakończeniu naprawy (patrz rozdział 13B Układ wtrysku Diesel "Cechy szczególne").

12A-38

SILNIK F4R Wolnossący

112A MIESZANKA PALIWOWA Rampa wtryskowa

Wymontować: – śruby mocujące podkładkę podstawy wtryskiwaczy, – podkładkę podstawy wtryskiwaczy.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Wymontować śruby rampy wtryskowej.

12

2,1

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Demontaż tylnej rampy wymaga demontażu kolektora ssącego (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Kolektor ssący"). UWAGA: W trakcie demontażu wtryskiwaczy lub rampy wtrysku, należy zwrócić uwagę na ilość paliwa znajdującą się w zbiorniku. Osłonić alternator. Wymontować: – osłonę rampy, – złączkę przewodu wlotowego i paliwowego (1) rampy i zacisnąć przewód, – złącza wtryskiwaczy (2), – złącze czujnika spalania stukowego (3), – śruby mocujące rampy (4), – rampę wtrysku.

12A-39

SILNIK F4R Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA Rampa wtryskowa MONTAŻ

Wymienić uszczelkę podkładki podstawy wtryskiwaczy. Zamontować podkładkę podstawy wtryskiwaczy i zamontować wszystkie śruby mocujące podkładki podstawy wtryskiwaczy. Dokręcić ręcznie śrubę (A) tak, aby podkładka podstawy wtryskiwaczy była dociśnięta do wspornika wahadłowego. Dokręcić śrubę (B) tak, aby podkładka podstawy wtryskiwaczy w górnej części była dociśnięta do wspornika wahadłowego. Dokręcić śruby i nakrętki mocujące rampę przestrzegając momentu dokręcania. Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-40

12A

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

– mocowania (6) przewodu recyrkulacji gazów spalinowych na głowicy.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba mocująca rozdzielacza ssania

12

1,2

DEMONTAŻ UWAGA: Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu obudowy przepustnicy z silnikiem (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Kolektor ssący"). Odłączyć: – złącze elektrozaworu sterującego recyrkulacją gazów spalinowych (1), – złącze oraz przewody pneumatyczne elektrozaworu sterowania przepustnicą stabilizatora ciśnienia (2). Wymontować elektrozawór sterowania przepustnicą stabilizatora ciśnienia (2) na kolektorze ssącym. Poluzować obejmę (3) przewodu na obudowie dyfuzora. Przesunąć obudowę dyfuzora do tyłu. Zdjąć wiązkę przewodów elektrycznych znajdującą się na uchwycie usztywniającym. Wymontować uchwyt usztywniający (4) między obudową dyfuzora a pompą wspomagania kierownicy. Poluzować dostatecznie, ale nie demontować: – trzy śruby mocujące obudowę dyfuzora (5),

12A-41

Wymontować: – śruby mocujące dolny kolektor ssący, – dolny kolektor ssący.

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący MONTAŻ Wymienić uszczelki dolnego kolektora ssącego i kolektora ssącego. Zamontować dolny kolektor ssący. Dokręcić śruby mocujące rozdzielacza ssania nie dopuszczając do ich zablokowania. Zamontować kolektor ssący - pokrywę głowicy przestrzegając zalecanych momentów oraz kolejności dokręcania (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Kolektor ssący"). Dokręcić śruby mocujące dolny kolektor ssący momentem dokręcania 1,2 daN.m według zalecanej kolejności (1, 2, 3, 4, 5).

WAŻNE: Pozostałe należy wykonać poprzez wykonanie czynności odwrotnych do demontażu przestrzegając bezwzględnie kolejności i momentów dokręcania zalecanych dla montażu elementów układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem (patrz rozdział 13B Układ wtrysku Diesel "Wtryskiwacze").

12A-42

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Mocowania dolnego kolektora ssącego

2,1

Wspornik osłony silnika na dolnym kolektorze ssącym

2,5

Wspornik przy turbosprężarce

2,5

Mocowania osłony termicznej do turbosprężarki

2,1

Uchwyt boczny na dolnym kolektorze ssącym

2,1

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy, a następnie odsunąć je na bok, – osłona termiczna zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

12A-43

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący Odłączyć złącza elektryczne (3): – czujnika temperatury powietrza, – usterki elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania, – czujnika położenia regulacji ciśnienia doładowania, – elektrozaworu sterującego stabilizatorem ciśnienia. Odłączyć przewody pneumatyczne (4) przy: – membranie regulacji ciśnienia doładowania, – elektrozaworze regulacji ciśnienia doładowania, – zapasie podciśnienia, – membranie oddziałującej na stabilizator ciśnienia, – pompie próżniowej.

12A-44

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

12

Wymontować mocowania (7): – bocznego uchwytu na dolnym kolektorze ssącym, – rozdzielacza ssania mocowane do przewodu recyrkulacji gazów spalinowych, – dolnego kolektora ssącego.

Wymontować: – mocowania (4) osłony termicznej przy turbosprężarce,

Wymontować: – dolny kolektor ssący, – uszczelki.

– – – –

śruby mocujące wspornik (5) do turbosprężarki, wspornik, osłonę termiczną przy turbosprężarce, wspornik osłony silnika (6) przy dolnym kolektorze ssącym. Wymontować na stole warsztatowym: – elektrozawory, – zapasie podciśnienia, – stabilizator ciśnienia (patrz opis czynności w rozdziale "System wyłączania silnika").

Odłączyć przewód wlotowy powietrza przy stabilizatorze ciśnienia.

12A-45

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor ssący

SILNIK P9X

MONTAŻ Wymienić obowiązkowo wszystkie uszczelki. Zamontować i dokręcić momentem osłony termiczne. Zamontować dolny kolektor ssący, po czym dokręcić śruby mocujące przestrzegając momentu 2,1 daN.m i kolejności dokręcania. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-46

12A

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA Dolny kolektor ssący - Zawór turbulencyjny

12

SCHEMAT DZIAŁANIA

ZAWÓR TURBULENCYJNY Dolny kolektor ssący jest wyposażony w jeden zawór turbulencyjny, który zmienia strumień przepływu gazów dolotowych, a zatem stan napełnienia cylindra w pewnych warunkach działania silnika. Kiedy zawór jest zamknięty, zmniejsza się przekrój przepływu powietrza w dolnym kolektorze ssącym.

OPIS W skład systemu wchodzą następujące elementy: – jeden zawór turbulencyjny wbudowany w dolny kolektor ssący, – jedna membrana (1) wprawiająca w ruch zawór turbulencyjny,

A Pompa próżniowa B Elektrozawór zaworu turbulencyjnego C Membrana sterująca zaworem turbulencyjnym

DZIAŁANIE W fazie spoczynku elektrozawór jest zamknięty. Zawór turbulencyjny jest otwarty i nie zmienia przekroju przepływu powietrza w dolnym kolektorze ssącym. Podczas działania, elektrozawór (B) sterowany przez komputer wtrysku powoduje połączone działanie pompy próżniowej (A) i membrany sterującej (C) zaworu turbulencyjnego. Na membranę oddziałuje podciśnienie pompy próżniowej i zamyka zawór turbulencyjny.

– jeden elektrozawór (2).

DEMONTAŻ Zawór turbulencyjny jest wbudowany w dolny kolektor ssący. Podczas wymiany, konieczna jest kompletna wymiana dolnego kolektora ssącego.

12A-47

SILNIK F4R Wolnossący

112A MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wylotowy

12

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1495-01

Przyrząd do demontażu i montażu sondy lambda

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Sonda Lambda

4,5

Nakrętki kolektora

1

Śruby osłony termicznej

1

Nakrętka kołnierza trzypunktowego

2

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu obudowy przepustnicy z silnikiem (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Kolektor ssący"). Odłączyć i wyjąć sondę Lambda (1) za pomocą przyrządu Mot. 1495-01.

Odsunąć katalizator.

Zdjąć górną osłonę termiczną kolektora wylotowego. Wymontować podpórkę (A) między kolektorem wylotowym a obudową skrzyni biegów Odłączyć rurę wydechową.

12A-48

Ustawić podkładkę na ramie silnika w celu podparcia rury wydechowej oraz dla zabezpieczenia przewodu giętkiego przed uszkodzeniem powodującym konieczność wymiany katalizatora.

SILNIK F4R Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wylotowy

Wymontować nakrętki mocujące kolektor wylotowy. Oddzielić kolektor obracając nim o około 45°, a następnie wyjąć go z prawej strony. Wymontować dolną osłonę termiczną.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Zamontować prawidłowo osłonę termiczną. Wymienić uszczelki kolektora i trzypunktowego mocowania oraz nakrętki kolektora. Należy przestrzegać kolejności i zalecanych momentów dokręcania nakrętek mocujących kolektor. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-49

12A

SILNIK F4R z Turbosprężarką

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wylotowy MONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Nakrętki kolektora

12

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

2

Wymienić uszczelki kolektora i nakrętki kolektora.

DEMONTAŻ

Należy przestrzegać kolejności i zalecanych momentów dokręcania nakrętek mocujących kolektor.

Odłączyć akumulator. Demontaż kolektora wydechowego wymaga demontażu turbosprężarki (patrz rozdział 12B Doładowanie "Turbosprężarka"). Wymontować: – nakrętki mocujące kolektor, – kolektor.

W przypadku wykonywania innych czynności montażu, przestrzegać koniecznie metod opisanych w rozdziale 12B Doładowanie "Turbosprężarka"). UWAGA: Podobnie jak w przypadku każdego silnika z doładowaniem, demontaż-montaż turbosprężarki wiąże się z koniecznością dokładnego zastosowania się do podanych metod naprawy, w celu zapewnienia szczelności systemu. NIEPRZESTRZEGANIE TYCH ZALECEŃ MOŻE POCIĄGNĄĆ ZA SOBĄ POWAŻNE SKUTKI MAJĄCE WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-50

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wylotowy

SILNIK G9T

12A

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Kołek mocujący kolektor

0,8 ± 0,2

Nakrętka mocująca kolektora

2,7 ± 0,4

Śruba mocująca osłonę termiczną

1 ± 0,2

DEMONTAŻ UWAGA: Demontaż kolektora wydechowego wymaga demontażu turbosprężarki (patrz rozdział 12B Doładowanie "Turbosprężarka"). Wymontować: – osłonę termiczną z kolektora wydechowego, – nakrętki mocujące kolektor wydechowy, – kolektor wydechowy.

12A-51

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wylotowy

SILNIK G9T

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Należy przestrzegać kolejności i zalecanych momentów dokręcania nakrętek mocujących kolektor. Wymienić uszczelkę kolektora wydechowego.

12A-52

12A

SILNIK F9Q

MIESZANKA PALIWOWA Kolektory

Wymontować: – obudowę stabilizatora ciśnienia (1), – zawór elektromagnetyczny recyrkulacji gazów spalinowych (2).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Szpilka mocująca kolektor

0,8

Nakrętki kolektora

2,8

Śruba mocująca zaworu recyrkulacji gazów spalinowych

0,8

Śruby mocujące obudowę stabilizatora ciśnienia

0,8

12

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Demontaż kolektora wydechowego wymaga demontażu turbosprężarki (patrz rozdział 12B Doładowanie "Turbosprężarka"). Odłączyć: – przewód wlotu powietrza stabilizatora ciśnienia, – zawór elektromagnetyczny recyrkulacji gazów spalinowych.

12A-53

SILNIK F9Q

MIESZANKA PALIWOWA Kolektory Wymontować przewód recyrkulacji gazów spalinowych oraz uchwyt do podnoszenia.

12A-54

12A

SILNIK F9Q

MIESZANKA PALIWOWA Kolektory

Wymontować nakrętki mocujące kolektory, a następnie kolektory.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wymienić uszczelki: – kolektory, – zawór recyrkulacji gazów spalinowych, – obudowę stabilizatora ciśnienia. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-55

12A

112A

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wydechowy przedniego rzędu cylindrów

SILNIK P9X

12

Wymontować komputer wtrysku (patrz opis czynności w rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Komputer wtrysku").

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Mocowania kolektora wydechowego do głowicy

5,2

Mocowania przewodu rurowego łączącego kolektor z turbosprężarką do kolektora

5,2

Mocowania osłon termicznych

2,1

Wspornik przy turbosprężarce

2,5

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu hamulcowego i zbiornik wyrównawczy, a następnie odłożyć je na bok, – osłona termiczna zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego na turbosprężarkę.

Wymontować wiązkę przewodów elektrycznych, a następnie wymontować pojemnik na moduł elektroniczny (3). Wymontować: – mocowania (4) osłony termicznej przy turbosprężarce, – osłonę termiczną.

12A-56

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wydechowy przedniego rzędu cylindrów

SILNIK P9X

Wymontować tłumik szmerów ssania. Odłączyć: – przewód zasysania powietrza na obudowie stabilizatora ciśnienia, – złącza zespołu wentylatora. Wyjąć wiązkę przewodów z zespołu wentylatora. Wypchnąć zatrzaski mocujące (6) zespół wentylatora. Przechylić zespół wentylatora, a następnie wyjąć go. Wymontować: – mocowania (7) osłony termicznej do przewodu rurowego wydechowego łączącego kolektor z turbosprężarką, – osłonę termiczną, – mocowania (8) osłony termicznej kolektora wydechowego, – osłonę termiczną.

12A-57

12

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wydechowy przedniego rzędu cylindrów

SILNIK P9X

12

MONTAŻ

– mocowania kolektora wydechowego (9), – kolektor, – uszczelka (10).

Wymienić uszczelkę kolektora oraz pośredniego przewodu rurowego wydechowego. Zamontować kolektor, a następnie dokręcić mocowania zalecanym momentem, w odpowiedniej kolejności. Zamontować i dokręcić momentem osłony termiczne. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-58

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wydechowy tylnego rzędu cylindrów

12

Odpiąć, następnie odchylić na bok moduł przekaźnika.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Mocowania kolektora wydechowego do głowicy

5,2

Mocowania przewodu rurowego łączącego kolektor z turbosprężarką do kolektora

5,2

Mocowania osłon termicznych

2,1

Wspornik przy turbosprężarce

2,5

Rura wydechowa:

2,1

Mocowania wspornika katalizatora wstępnego

2,1

Mocowania uchwytu katalizatora wstępnego

2,1

Wymontować: – śruby mocujące (3) osłonę termiczną do turbosprężarki, – mocowanie (4) osłony termicznej katalizatora wstępnego, – ekrany termiczne.

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – dwie śruby mocujące (2) zbiornika płynu hamulcowego i zbiornika wyrównawczego, a następnie odłożyć je na bok, – osłonę termiczną zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

12A-59

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Kolektor wydechowy tylnego rzędu cylindrów

12

Odłączyć złącza elektryczne alternatora.

– mocowania (5) rury wydechowej.

Wymontować: – osłonę termiczną z kolektora wydechowego, – mocowania przewodu rurowego łączącego kolektor z turbosprężarką do kolektora wydechowego, – mocowania kolektora wydechowego, – kolektor, – uszczelkę.

MONTAŻ Obowiązkowo wymienić uszczelki: – kolektora, – pośredniego przewodu rurowego wydechowego, – katalizatora wstępnego. Zamontować kolektor, a następnie dokręcić mocowania zalecanym momentem, w odpowiedniej kolejności. Zamontować i dokręcić momentem osłony termiczne. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Pod pojazdem: Wymontować: – osłonę pod silnikiem, – katalizator (patrz rozdział 19B Układ wydechowy "Katalizator"). Odsunąć na bok katalizator wstępny. W tym celu wymontować podpórkę (6) i uchwyt mocujący (7) katalizator wstępny.

Podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

12A-60

SILNIK P9X

112A MIESZANKA PALIWOWA Przewody rurowe układu wydechowego

12

Tylny przewód rurowy łączący kolektor z turbosprężarką

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Wspornik przy turbosprężarce

2,5

Mocowania przewodu rurowego łączącego kolektor z turbosprężarką

5,2

Mocowania osłon termicznych

2,1

Mocowanie przewodu recyrkulacji gazów spalinowych

2,1

Mocowanie rury wydechowej do katalizatora wstępnego

2,1

Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – dwie śruby mocujące (2) zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczy a następnie odłożyć je na bok, – osłonę termiczną zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Przedni przewód rurowy łączący kolektor z turbosprężarką Przystąpić do demontażu turbosprężarki (patrz opis czynności w rozdziale 12B Doładowanie "Turbosprężarka"). Na stole warsztatowym, wymontować przedni przewód rurowy kolektora - turbosprężarki.

Odpiąć, następnie odchylić na bok moduł przekaźnika.

12A-61

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Przewody rurowe układu wydechowego

12

– mocowania (6) rury wydechowej, – przewód recyrkulacji gazów spalinowych (7), – mocowania (8) przewodu rurowego łączącego kolektor z turbosprężarką na kolektorze turbosprężarki (patrz schemat na następnej stronie).

Wymontować: – śruby mocujące (3) osłonę termiczną do turbosprężarki, – wspornik przy turbosprężarce. W tym celu należy odłączyć różne złącza pneumatyczne, – mocowania (4), – osłonę termiczną.

Pod pojazdem Wymontować: – osłonę pod silnikiem, – katalizator (patrz rozdział 19B Układ wydechowy "Katalizator").

Wymontować: – mocowanie (5) osłony termicznej katalizatora wstępnego, – osłonę termiczną,

Odsunąć na bok katalizator wstępny. W tym celu wymontować podpórkę (9) i uchwyt mocujący (10) katalizator wstępny.

12A-62

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Przewody rurowe układu wydechowego Odłączyć złącza elektryczne alternatora. Wymontować: – osłonę termiczną z kolektora wydechowego, – mocowania (11) przewodu rurowego łączącego kolektor z turbosprężarką do kolektora. Wymontować przez górę przewód pośredni sprężarki.

MONTAŻ Wymienić koniecznie wszystkie uszczelki układu wydechowego. Na warsztacie: Zamontować przedni przewód rurowy łączący kolektor z turbosprężarką na stole montażowym, a potem dokręcić mocowania zalecanym momentem. Zamontować i dokręcić momentem osłony termiczna. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

12A-63

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektory i przewody rurowe pośrednie układu wydechowego

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Kolektor wydechowy przedni Kolektor wydechowy tylny Uszczelka kolektora Osłona termiczna kolektora wydechowego Przewód rurowy wydechu łączący kolektor z turbosprężarką Osłona termiczna przedniego przewodu rurowego Osłona termiczna katalizatora wstępnego Uszczelka przewodu rurowego pośredniego Kolektor turbosprężarki

12A-64

12A

MIESZANKA PALIWOWA

SILNIK P9X

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

12

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Mocowania przewodów recyrkulacji gazów spalinowych

2,1

Mocowanie wymiennika

2,1

Docisk wymiennika

2,1

Mocowania zaworu recyrkulacji gazów spalinowych

2,1

Kołnierz zaworu recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennika

0,6

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI Wymontować przewody zasilania oleju napędowego na zawieszeniu elastycznym.

DEMONTAŻ

Wymontować zespół uchwytu zawieszenia elastycznego-ogranicznika wychylenia.

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy, a następnie odłożyć je na bok, – osłonę termiczną zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

12A-65

MIESZANKA PALIWOWA

SILNIK P9X

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik Odłączyć przewody zasilające i powrotne oleju napędowego (3), po czym zatkać przewody za pomocą zestawu korków zapobiegających zanieczyszczeniu, dostępnego w magazynie części zamiennych.

Wymontować dolny kolektor ssący (patrz opis czynności w rozdziale "Dolny kolektor ssący"). Odłączyć: – poszczególne złącza i siłowniki wiązki przewodów elektrycznych (4), następnie odchylić ją na bok, – przewody pochłaniania oparów oleju przy złączu w kształcie "T" (5), a potem przewód (6). Odchylić przewód na bok. Wyjąć złącze (7), następnie wymontować ściąg tłumiący drgania (8).

12A-66

12

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

12

Poluzować złącza przewodów wysokiego ciśnienia rampy-wtryskiwacza. W razie potrzeby poluzować dociski różnych przewodów. Wymontować przewody wysokiego ciśnienia. Założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem.

Odłączyć przewód chłodzenia (10) mocowany do zaworu recyrkulacji gazów spalinowych.

Wymontować: – dwie śruby mocujące membranę regulacji doładowania, następnie odchylić ją na bok, – rampę wysokiego ciśnienia (patrz opis czynności w odpowiednim rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Rampa wtrysku"), – przewody recyrkulacji gazów spalinowych (9).

12A-67

Wymontować: – śruby mocujące (11) dociski wymiennika, – mocowania (12) zespołu zawór recyrkulacji gazów spalinowych - wymiennik.

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

Wymontować zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych - wymiennik, następnie odłączyć oba przewody chłodzenia (13). Zamontować szczypce do przewodów giętkich na przewodach układu chłodzenia. Wymontować zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych - wymiennik. Na stole warsztatowym: Odłączyć przewód giętki układu chłodzenia (14). Poluzować opaskę zaciskową (15). Wymontować zawór recyrkulacji gazów spalinowych (16) z wymiennika (17).

12A-68

12A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

MONTAŻ Wymienić obowiązkowo: – uszczelki przewodów recyrkulacji gazów spalinowych, – opaskę zaciskową zespołu zawór recyrkulacji gazów spalinowych - wymiennik. Zamontować przewody wysokiego ciśnienia i dokręcić je zalecanym momentem (patrz opis czynności w rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Wymiana przewodów wysokiego ciśnienia"). Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz opis czynności w rozdziale 19A Układ chłodzenia "Wlewanie płynu - odpowietrzanie"). Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

12A-69

12A

SILNIK F4R Z TURBOSPRĘŻARKĄ

DOŁADOWANIE 112B Zawór regulacyjny ciśnienia

Membrana (A) zaworu regulacyjnego ciśnienia jest sterowana przez elektrozawór (B) pilotowany przez komputer wtrysku.

12B

Elektrozawór otwarty w położeniu spoczynku, zasilany jest natychmiast po uruchomieniu silnika. Jednak podczas czasowego działania funkcji kontroli temperatury płynu, ciśnienie doładowania jest ograniczone i prędkość obrotowa silnika nie może przekroczyć 2500 tr/min. Czas ten jest konieczny, by olej mógł dotrzeć do łożysk turbosprężarki.

Zawór regulacji ciśnienia (wastegate) jest zamknięty w położeniu spoczynkowym. Elektrozawór (B) jest otwarty w położeniu spoczynku. W położeniu otwartym, elektrozawór (B) łączy ze sobą wyjście turbosprężarki (ciśnienie doładowania) i membranę (A). W wyniku takiego działania, ciśnienie doładowania oddziałuje bezpośrednio na membranę, a zawór regulacji ciśnienia (wastegate) otwiera się.

X Y

Kiedy elektrozawór (B) jest sterowany, informacja o ciśnieniu doładowania (mierzonym na wyjściu z turbosprężarki) jest kierowana do wejścia turbosprężarki. W związku z tym membrana nie jest już poddana ciśnieniu doładowania i zawór regulacji ciśnienia (wastegate) zamyka się.

12B-1

Czas w sekundach Temperatura płynu w °C

DOŁADOWANIE Zawór regulacyjny ciśnienia

SILNIK F9Q

Membrana (A) zaworu regulacyjnego ciśnienia jest sterowana przez elektrozawór (B) pilotowany przez komputer wtrysku. Elektrozawór ten wprowadza zmiany podciśnienia, w zależności od zakresów działania silnika, co pozwala na regulację ciśnienia doładowania.

Zawór regulacji ciśnienia (wastegate) jest otwarty w położeniu spoczynku. Silnik działa wtedy jako wolnossący. Elektrozawór zamknięty w położeniu spoczynkowym, jest zasilany po uruchomieniu silnika, po okresie czasu zależnym od temperatury płynu.

X Y

Czas w sekundach Temperatura płynu w °C

12B-2

12B

DOŁADOWANIE Zawór regulacyjny ciśnienia

SILNIK G9T

Membrana (A) zaworu regulacyjnego ciśnienia jest sterowana przez elektrozawór (B) pilotowany przez komputer wtrysku. Elektrozawór ten wprowadza zmiany podciśnienia, w zależności od zakresów działania silnika, co pozwala na regulację ciśnienia doładowania.

Zawór regulacji ciśnienia (wastegate) jest otwarty w położeniu spoczynku. Silnik działa wtedy jako wolnossący. W fazie spoczynku elektrozawór jest zamknięty. Jest on zasilany po uruchomieniu silnika, po pewnej zwłoce czasowej zależnej od temperatury płynu.

X Y

Czas w sekundach Temperatura płynu w °C

12B-3

12B

SILNIK F4R z TURBOSPRĘŻARKĄ

DOŁADOWANIE Zawór redukujący ciśnienie Turbosprężarka jest wyposażona w zawór redukujący ciśnienie (A). Zawór ten składa się z jednej sprężyny i jednej membrany sterującej zaworem, który pozwala na połączenie ze sobą wyjścia i wejścia turbosprężarki za pośrednictwem wewnętrznego kanału.

Membrana zaworu redukującego ciśnienie (A) poddana jest ciśnieniu panującemu w kolektorze między obudową przepustnicy i zaworami ssącymi. Kiedy puszczany jest pedał gazu, jeśli różnica ciśnienia między ciśnieniem doładowania a ciśnieniem w kolektorze jest większa niż 400 mb, to zawór otwiera się. Otwarcie zaworu powoduje szybki spadek ciśnienia panującego między obudową przepustnicy a łopatkami sprężarki, ma to na celu uniknięcie nadmiernego wzrostu ciśnienia, który może doprowadzić do zniszczenia turbosprężarki w chwili zwolnienia pedału.

12B-4

12B

DOŁADOWANIE Regulacja ciśnienia

SILNIK F4R z TURBOSPRĘŻARKĄ

12B

Czynności regulacyjne

ZAWÓR OGRANICZAJĄCY CIŚNIENIE DOŁADOWANIA (WASTEGATE)

Podczas kontroli ciśnienia wzorcowego, może być konieczne przeprowadzenie regulacji długości popychacza wastegate (A) (ciśnienie poza granicami tolerancji).

Kontrola ciśnienia ustawienia Kontrola, jak również regulacja ciśnienia skalowania nie może być wykonywana z zamontowaną turbosprężarką.

Poluzować nakrętkę kontrującą (1). Wymontować kołek (2).

W jednym i drugim przypadku zachodzi konieczność wymontowania turbosprężarki przed rozpoczęciem tych czynności (patrz rozdział 12B Doładowanie "Turbosprężarka").

Wykonać regulację dokręcając lub odkręcając nasadkę regulacyjną (3) o pół obrotu aż do uzyskania prawidłowego ciśnienia skalowania. Zastosować podstawę magnetyczną z czujnikiem zegarowym ustawiając ją na zakończeniu popychacza wastegate (możliwie najbardziej w osi wastegate).

Wkręcać nasadkę, by zwiększyć ustawianą wartość ciśnienia.

Należy stopniowo wprowadzać podciśnienie do zaworu wastegate przy użyciu manometru Mot. 1014.

Odkręcać nasadkę, by zmniejszać ustawianą wartość ciśnienia.

Wartość wzorcowa

UWAGA: Sprawdzić ciśnienie ustawiania po dokręceniu nakrętki kontrujące (1).

Wartości ciśnień (mbar)

Przemieszczenie popychacza (mm)

290 do 370

1

500 do 580

5

Potwierdzić prawidłowość wykonania naprawy, przeprowadzając jazdę próbną i kontrolując parametry związane z ciśnieniem doładowania na przyrządach diagnostycznych.

12B-5

DOŁADOWANIE Regulacja ciśnienia

SILNIK F9Q

12B

Czynności regulacyjne

ZAWÓR OGRANICZAJĄCY CIŚNIENIE DOŁADOWANIA (WASTEGATE)

Podczas kontroli ciśnienia wzorcowego, może być konieczne przeprowadzenie regulacji długości popychacza wastegate (A) (ciśnienie poza granicami tolerancji).

Kontrola ciśnienia ustawienia Kontrola, jak również regulacja ciśnienia skalowania nie może być wykonywana z zamontowaną turbosprężarką.

Poluzować nakrętkę kontrującą (1).

W jednym i drugim przypadku zachodzi konieczność wymontowania turbosprężarki przed rozpoczęciem tych czynności (patrz rozdział 12B Doładowanie "Turbosprężarka").

Wykonać regulację dokręcając lub poluzowując trzpień regulacyjny (2) o pół obrotu aż do uzyskania prawidłowego ciśnienia ustawiania. Dokręcanie trzpienia zwiększa ciśnienie ustawiania. Zastosować podstawę magnetyczną z czujnikiem zegarowym ustawiając ją na zakończeniu popychacza wastegate (możliwie najbardziej w osi wastegate). Należy stopniowo wprowadzać podciśnienie do zaworu wastegate przy użyciu manometru Mot. 1014.

Przemieszczenie popychacza (mm)

265

Między 0,5 a 3,5 mm

> 600

Popychacz w położeniu krańcowym

UWAGA: Sprawdzić ciśnienie ustawiania po dokręceniu nakrętki kontrującej (1). Zatwierdzić naprawę poprzez jazdę próbną kontrolując parametry "Cykliczny Współczynnik Ootwarcia zaworu ograniczenia "ciśnienia doładowania" na przyrządzie diagnostycznym.

Wartość wzorcowa Wartości podciśnienia (mbar)

Luzowanie trzpienia obniża ciśnienie ustawiania.

12B-6

DOŁADOWANIE Regulacja ciśnienia

SILNIK G9T

12B

Czynności regulacyjne

ZAWÓR OGRANICZAJĄCY CIŚNIENIE DOŁADOWANIA (WASTEGATE)

Podczas kontroli ciśnienia wzorcowego, może być konieczne przeprowadzenie regulacji długości popychacza wastegate (A) (ciśnienie poza granicami tolerancji).

Kontrola ciśnienia ustawienia Kontrola, jak również regulacja ciśnienia skalowania nie może być wykonywana z zamontowaną turbosprężarką.

Poluzować nakrętkę kontrującą (1).

W jednym i drugim przypadku zachodzi konieczność wymontowania turbosprężarki przed rozpoczęciem tych czynności (patrz rozdział 12B Doładowanie "Turbosprężarka").

Wykonać regulację dokręcając lub poluzowując trzpień regulacyjny (2) o pół obrotu aż do uzyskania prawidłowego ciśnienia ustawiania. Dokręcanie trzpienia zwiększa ciśnienie ustawiania. Zastosować podstawę magnetyczną z czujnikiem zegarowym ustawiając ją na zakończeniu popychacza wastegate (możliwie najbardziej w osi wastegate). Należy stopniowo wprowadzać podciśnienie do zaworu wastegate przy użyciu manometru Mot. 1014.

Przemieszczenie popychacza (mm)

200

Między 1 a 3

500

Między 10 a 12

> 550

Popychacz w położeniu krańcowym

UWAGA: Sprawdzić ciśnienie ustawiania po dokręceniu nakrętki kontrującej (1). Zatwierdzić naprawę poprzez jazdę próbną kontrolując parametry "Cykliczny Współczynnik Ozaworu" ograniczenia doładowania oraz "ciśnienie zasilania turbo" na przyrządzie diagnostycznym.

Wartość wzorcowa Wartości podciśnienia (mbar)

Luzowanie trzpienia obniża ciśnienie ustawiania.

12B-7

SILNIK F4R

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

12B

UWAGA: podobnie jak w przypadku każdego silnika z doładowaniem, demontaż-montaż turbosprężarki wiąże się z koniecznością dokładnego zastosowania się do podanych metod naprawy, w celu zapewnienia szczelności systemu. NIEPRZESTRZEGANIE TYCH ZALECEŃ MOŻE POCIĄGNĄĆ ZA SOBĄ POWAŻNE SKUTKI MAJĄCE WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub °) Nakrętki mocujące turbosprężarki

1 + 90°°

Złącze zasilania olejem

2,5

Końcówka przewodu zasilającego olejem przy turbosprężarce

3,2

Śruba przewodu zasilającego oleju

4

Śruba złącza zwrotnego oleju

0,8

Śruba przewodu chłodzenia

1,2 + 2,7

Obejma wymiennika-turbosprężarki

0,55 Założyć szczypce zaciskowe do przewodu giętkiego wymontować przewody giętkie chłodzenia z turbosprężarki (5).

DEMONTAŻ UWAGA: Aby ułatwić odkręcanie nakrętek mocujących turbosprężarkę do kolektora wydechowego, dobrze jest spryskać środkiem przeciw zatarciu jeszcze ciepłe nakrętki tuż przed demontażem. Odłączyć akumulator. Demontaż turbosprężarki wiąże się z koniecznością demontażu silnika (patrz rozdział 10A Jednostka napędowa i dół silnika "Silnik - skrzynia biegów"). Wymontować katalizator (patrz rozdział 19B Układ wydechowy "Katalizator"). Odłączyć: – przewód elektrozaworu sterującego zaworem wastegate (1), – przewód między elektrozaworem a turbosprężarką (2), – przewód wzmacniacza siły hamowania (3). Wymontować przewód z filtra powietrza do turbosprężarki (4).

12B-8

SILNIK F4R

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

Wymontować: – śrubę osłony termicznej (6), – przewód zasilający oleju z turbosprężarki (7), – ozdobną podstawę silnika i wspornik turbosprężarki (8), – przewód powietrza między wymiennikiem a turbosprężarką,

12B

Wymontować: – trzy śruby (9) mocujące przewód powrotny oleju z turbosprężarki, – przewód powrotny oleju z turbosprężarki (11), – przewód zasilania (10) olejem turbosprężarki,

– cztery nakrętki (12) mocujące turbosprężarkę do kolektora, – osłonę termiczną rozrusznika,

– turbosprężarkę.

12B-9

SILNIK F4R

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

12B

MONTAŻ Konieczna jest wymiana kołków i nakrętek mocujących turbosprężarkę, jak również uszczelek. Zamontować na stole warsztatowym i dokręcić zalecanym momentem: – dwie śruby (13) przewodu odprowadzającego olej w kierunku bloku cylindrów momentem 1,2 daN.m, – śrubę (14) przewodu powrotnego oleju, – dwie śruby (15) przewodu chłodzenia turbosprężarki momentem 1,2 daN.m, a następnie 2,7 daN.m.

Dokręcić opaskę zaciskową (16) przewodu powietrza między wymiennikiem a turbosprężarką w celu ustawienia turbosprężarki, jak również jej wspornika (17).

Założyć i lekko wkręcić elementy mocujące niżej wymienionych części: – turbosprężarki do kolektora wydechowego, – przewodu zasilającego oleju do turbosprężarki, – przewodu odprowadzającego olej w kierunku bloku cylindrów, – przewodu powietrza między wymiennikiem a turbosprężarką, – wspornik turbosprężarki.

12B-10

SILNIK F4R

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

12B

Dokręcić cztery nakrętki turbosprężarki momentem 1 daN.m, po którym wykonać dokręcanie kątem 90°°. Dokręcić przewody zasilające i powrotne oleju przestrzegając momentów dokręcania. Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. UWAGA: Podczas montażu, upewnić się, że kanał powietrzny osłony termicznej i przewód powietrza między wymiennikiem a turbosprężarką nie styka się z cewkami zapłonowymi. UWAGA: Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane uszczelki w tym także uszczelki przewodu układu chłodzenia oraz przewodów powietrza wymiennik - turbosprężarka. WAŻNE: Przed uruchomieniem silnika, podłączyć przyrząd diagnostyczny i zablokować układ wtrysku. Włączyć wtedy rozrusznik i pozostawić włączony aż do zgaśnięcia kontrolki ciśnienia oleju (kilka sekund), po czym odblokować układ wtrysku. Uruchomić silnik, a następnie kilka razy wcisnąć pedał gazu na biegu jałowym. Wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym do chwili włączenia się wentylatora chłodnicy. Wcisnąć kilka razy pedał gazu bez włączania biegu, po czym wykonać jazdę próbną. Wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

Szczególne środki ostrożności Należy uważać, by w trakcie montażu jakiś obcy przedmiot nie przedostał się do turbiny lub do sprężarki. Po usunięciu usterki turbosprężarki należy sprawdzić, czy wymiennik powietrza nie jest wypełniony olejem. W takim przypadku należy go wymontować, opłukać z użyciem środka czyszczącego, następnie pozostawić do osuszenia. ● Sprawdzić czy przewód zwrotny oleju turbosprężarki nie jest częściowo lub całkowicie zapchany szlamem. Upewnić się również czy jest on całkowicie szczelny, w przeciwnym razie należy go wymienić. ● ●

12B-11

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

SILNIK F9Q

12B

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Nakrętki mocujące turbosprężarki

2,4 ± 1

Złącze dolotowe oleju

2,4 ± 4

Złącze dolotowe oleju

2,6 ± 0,2

Śruba złącza zwrotnego oleju

1,2 ± 0,1

Nakrętka mocująca katalizator do turbosprężarki

2,6 ± 0,2

DEMONTAŻ UWAGA: Aby ułatwić odkręcanie nakrętek mocujących turbosprężarkę do kolektora wydechowego, dobrze jest spryskać środkiem przeciw zatarciu jeszcze ciepłe nakrętki tuż przed demontażem. Odłączyć akumulator. Wymontować osłonę na silniku. Od góry Wymontować: – zapas podciśnienia (1), – Elektrozawór (2) systemu wyłączania silnika.

Wymontować katalizator (patrz rozdział 19B Układ wydechowy "Katalizator").

12B-12

SILNIK F9Q

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

DEMONTAŻ Wymontować: – dwie śruby mocujące przewód (5) powrotny oleju z turbosprężarki do silnika, – dolną nakrętkę mocującą turbosprężarkę na kolektorze wylotowym. Odłączyć przewód gumowy podłączony do wastegate. Wymontować: – złącza i śruby mocujące przewód (6) doprowadzania oleju turbosprężarki, – kanały wlotowe i wylotowe zasysanego powietrza podłączone do turbosprężarki, – wymontować dwie nakrętki mocujące turbosprężarkę do kolektora wydechowego,

12B

UWAGA: Wymienić koniecznie miedzianą uszczelkę na poziomie złącza dolotowego oleju turbosprężarki. WAŻNE: Przed uruchomieniem silnika, pozostawić odłączone złącze regulatora ciśnienia na pompie wysokiego ciśnienia. Uruchomić wtedy rozrusznik i pozostawić włączony aż do zgaśnięcia lampki kontrolnej ciśnienia oleju (zaczekać kilka sekund). Ponownie podłączyć regulator, rozgrzać wstępnie i uruchomić silnik. Pozostawić prze jakiś czas silnik pracujący na biegu jałowym i sprawdzić czy nie ma wycieku ze złączy oleju. Skasować usterkę i skontrolować czujnik i elektrozawór ciśnienia zasilania paliwem. Szczególne środki ostrożności Należy uważać, by w trakcie montażu jakiś obcy przedmiot nie przedostał się do turbiny lub do sprężarki. ● Po usunięciu usterki turbosprężarki należy sprawdzić, czy wymiennik powietrza nie jest wypełniony olejem. W takim przypadku należy go wymontować, opłukać z użyciem środka czyszczącego, następnie pozostawić do osuszenia. ● Sprawdzić czy przewód zwrotny oleju turbosprężarki nie jest częściowo lub całkowicie zapchany szlamem. Sprawdzić również, czy jest całkowicie drożny. W przeciwnym razie należy go wymienić. ●

– turbosprężarkę.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

12B-13

SILNIK G9T

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

Wymontować przewód powrotny oleju (4) z turbosprężarki.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Nakrętki mocujące turbosprężarkę Śrubę przewodu zasilania olejem turbosprężarki Złącze przewodu zasilania olejem Złącze zasilania olejem na bloku cylindrów Śruba przewodu powrotnego oleju

12B

2,6

Poluzować złączkę przewodu (5) zasilania olejem turbosprężarki na silniku.

1,5 2,2 4,2 0,9

DEMONTAŻ UWAGA: Demontaż turbosprężarki wymaga demontażu katalizatora, jak również demontażu rampy wtrysku i osłony rampy (patrz rozdział 19B Układ wydechowy "Katalizator"), rozdział 13B Układ wtrysku diesel "Rampa wtrysku" i "Osłona rampy"). UWAGA: Użyć przewodu zasilania olejem i uszczelki turbosprężarki po stronie kolektora i katalizatora dostępnego jako część zamienna w magazynie części zamiennych. Ustawić pojazd na podnośniku dwukolumnowym.

Od góry

Odłączyć akumulator.

Wymontować dwie nakrętki (6) mocujące turbosprężarkę do kolektora wydechowego.

Wymontować: – prawe, przednie koło, – osłonę pod silnikiem, – kanały wlotowe (1) i wylotowe zasysanego powietrza (2) podłączone do turbosprężarki, – rura metalowa (3) wyjścia ze turbosprężarki.

12B-14

Poluzować nakrętkę (7) nie wymontowując jej.

SILNIK G9T

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

12B

Od dołu WAŻNE: Nie ma możliwości wymontowania przewodu zasilania olejem bez wymontowania sprężarki. Demontaż turbosprężarki wymaga silnego pociągnięcia za przewód zasilania olejem. Użyć nowego przewodu dostępnego jako część zamienna w magazynie części zamiennych. Wymontować nakrętkę (7). Zdjąć turbosprężarkę z jej kołków. Wykonać ruch rotacyjny, a następnie pociągnąć silnie za przewód w celu wyjęcia całego zespołu. Poluzować złączkę przewodu na turbosprężarce. Wymontować przewód, a następnie wyjąć turbosprężarkę.

WAŻNE: W ramach obsługi posprzedażnej konieczne jest zamontowanie uszczelnień turbosprężarki po stronie kolektora i katalizatora.

MONTAŻ

Zamontować turbosprężarkę uważając, aby je oprzeć dokładnie na kolektorze i wstawić przewód zasilania olejem w blok cylindrowy.

UWAGA: Wymienić koniecznie miedzianą uszczelkę przy złączu dolotowym oleju do turbosprężarki, jak również uszczelkę przewodu powrotnego oleju. Dokręcić złączkę przewodu zasilania olejem wraz z jego uszczelnieniem na bloku cylindrowym momentem 4,2 daN.m.

Zamontować od spodu pojazdu nakrętkę (7) mocującą turbosprężarkę na kolektorze, a od góry dwie pozostałe nakrętki (6). Dokręcić przewód zasilania olejem wraz z uszczelką na złączce bloku cylindrowego momentem 2,2 daN.m.

Cechy szczególne Przy montażu osłony rampy i rampy wtrysku, patrz odpowiednia czynność w rozdziale 13B "Wtrysk Diesel".

Konieczne jest zamontowanie przewodu zasilania olejem turbosprężarki przed przystąpieniem do montażu turbosprężarki w pojeździe. W tym celu umieścić przewód zasilania olejem prostopadle do osi turbin turbosprężarki (patrz rysunek), a następnie dokręcić momentem 1,5 daN.m.

12B-15

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

SILNIK G9T

Szczególne środki ostrożności Przed zamontowaniem, sprawdzić czy smarowanie łożysk turbosprężarki jest prawidłowe. W tym celu należy włączyć rozrusznik po uprzednim odłączeniu złącza regulatora wysokiego ciśnienia (umieścić pod nim pojemnik). Olej powinien spływać w dużej ilości przez przewody doprowadzania oleju. ● Należy uważać, by w trakcie montażu jakiś obcy przedmiot nie przedostał się do turbiny lub do sprężarki. ● Po usunięciu usterki turbosprężarki należy sprawdzić, czy wymiennik powietrza nie jest wypełniony olejem. W takim przypadku należy go wymontować, opłukać z użyciem środka czyszczącego, następnie pozostawić do osuszenia. ● Sprawdzić czy przewód zwrotny oleju turbosprężarki nie jest częściowo lub całkowicie zapchany szlamem. Upewnić się także, że jest całkowicie szczelny. W przeciwnym razie należy go wymienić. ●

Pozostałe czynności należy wykonać poprzez wykonanie czynności odwrotnych do demontażu przestrzegając bezwzględnie kolejności i momentów dokręcania zalecanych dla montażu elementów układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem (patrz rozdział 13B Układ wtrysku Diesel "Osłona rampy" i "Rampa wtrysku"). Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). WAŻNE: ●

●

● ●

●

Przed uruchomieniem silnika, pozostawić odłączone złącze regulatora ciśnienia na pompie wysokiego ciśnienia. Pozostawić włączony rozrusznik aż do zgaśnięcia lampki kontrolnej ciśnienia oleju (powinien on pracować przez kilka sekund). Ponownie podłączyć regulator, rozgrzać wstępnie i uruchomić silnik. Pozostawić prze jakiś czas silnik pracujący na biegu jałowym i sprawdzić czy nie ma wycieku ze złączy oleju. Wykasować zapamiętaną usterkę przez komputer wtrysku za pomocą przyrządu diagnostycznego.

12B-16

12B

SILNIK P9X

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

12B

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Mocowania osłon termicznych

2,1

Mocowania przewodu rurowego łączącego kolektor z turbosprężarką

5,2

Mocowanie kolektora turbosprężarki do bloku cylindrów

9,6

Mocowanie rury wydechowej:

2,1

Złącza przewodu chłodzenia łożyska turbosprężarki przy turbosprężarce

3,4

Przewód chłodzenia łożyska turbosprężarki przy bloku cylindrowym

1

Przewód doprowadzania oleju do łożyska turbosprężarki przy bloku cylindrów

2,4

Przewód zwrotny oleju z łożyska turbosprężarki przy bloku cylindrów

2,1

Przewód doprowadzania oleju do łożyska turbosprężarki przy turbosprężarce

0,9

Przewód zwrotny oleju z łożyska turbosprężarki przy turbosprężarce

1,2

Mocowanie turbosprężarki do kolektora turbosprężarki

2,1

Wymontować osłonę pod silnikiem. Odłączyć: – złącze przepływomierza powietrza (3), – przewód pochłaniania oparów oleju (4). Wymontować kanał dolotu powietrza (5) wyposażony w przepływomierz. W tym celu wymontować: – dwie śruby mocujące element do przepływomierza powietrza, – obejmę na tłumiku szmerów ssania, a następnie na turbosprężarce. Odpiąć, następnie odchylić na bok moduł przekaźnika.

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – dwie śruby mocujące (2) zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego, a następnie odłożyć je na bok, – osłonę termiczną zbiornika płynu hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

12B-17

SILNIK P9X

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

Wymontować komputer wtrysku (6) (patrz opis czynności w rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Komputer wtrysku"). Wymontować uchwyt mocujący (7) wiązki przewodów elektrycznych.

12B

Wymontować: – śruby mocujące (9) osłonę termiczną do turbosprężarki, – wspornik przy turbosprężarce. W tym celu należy odłączyć różne złącza pneumatyczne, – mocowania (10), – osłonę termiczną,

Wymontować wspornik (8) modułu elektronicznego.

– mocowanie (11) osłony termicznej katalizatora wstępnego, – osłonę termiczną.

Odłączyć czujnik położenia zaworu wastegate.

12B-18

SILNIK P9X

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

Wymontować przewód recyrkulacji gazów spalinowych (12). Odłączyć kanał powietrzny (13) doładowania wyjścia z turbosprężarki.

12B

Wymontować mocowania: – (15) środkowego rurowego przewodu wydechowego kolektora-turbosprężarki tylnego rzędu cylindrów do kolektora.

Wymontować: – mocowania (14) rury wydechowej do katalizatora wstępnego, a następnie do turbosprężarki,

– (16) środkowego rurowego przewodu wydechowego kolektora-turbosprężarki tylnego rzędu cylindrów do kolektora.

– osłona termiczna na środkowym rurowym przewodzie wylotowym kolektora turbosprężarki przedniego rzędu cylindrów.

12B-19

SILNIK P9X

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

Odsunąć na bok przewód układu chłodzenia (17) z podpory turbosprężarki.

12B

– śruby mocujące (23) kolektor turbosprężarki do bloku cylindrowego.

W tym celu: – zamontować uprzednio szczypce do przewodów giętkich, – wymontować złącze (18). Wymontować: – przewód układu chłodzenia (19) łożyska turbosprężarki. W tym celu wymontować złącze (20) oraz śrubę mocującą (21),

Wyjąć turbosprężarkę, a następnie rurę wydechową. Na stole warsztatowym:

– śruby mocujące (22) przewody zasilające i powrotne oleju z turbosprężarki,

12B-20

Wymontować: – przedni przewód rurowy wydechu łączący kolektor z turbosprężarką, – przewody zasilające i powrotne oleju z turbosprężarki, – mocowanie przewodów chłodzenia, – turbosprężarkę z kolektora.

SILNIK P9X

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

12B

MONTAŻ WAŻNE: PRZED MONTAŻEM TURBOSPRĘŻARKI NALEŻY KONIECZNIE NASMAROWAĆ ŁOŻYSKO TURBOSPRĘŻARKI OLEJEM SILNIKOWYM

Szczególne środki ostrożności ● ●

Należy uważać, by w trakcie montażu jakiś obcy przedmiot nie przedostał się do turbiny lub do sprężarki. Sprawdzić czy przewód zwrotny oleju turbosprężarki nie jest częściowo lub całkowicie zapchany szlamem. Upewnić się również czy jest on całkowicie szczelny, w przeciwnym razie należy go wymienić.

UWAGA: Wymienić obowiązkowo wszystkie uszczelki: – rur w układzie wydechowym, – turbosprężarki, – przewodów olejowych turbosprężarki, – przewodów chłodzenia łożyska turbosprężarki, – mocowania przewodów chłodzenia.

Zamontować przedni przewód rurowy łączący kolektor z turbosprężarką na stole montażowym, a potem dokręcić mocowania zalecanym momentem. Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. Dokręcić wszystkie mocowania zalecanymi momentami. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Przeprowadzić napełnianie i odpowietrzanie układu chłodzenia (patrz rozdział 19A Układ chłodzenia "Napełnianie-odpowietrzanie"). WAŻNE: Przed uruchomieniem silnika, podłączyć przyrząd diagnostyczny, po czym czasowo odłączyć układ wtrysku za pomocą polecenia AC614 "Czasowe odłączenie wtrysku" znajdującego się na pasku "Tryby sterowania/ siłowniki". Pozostawić włączony rozrusznik aż do zgaśnięcia lampki kontrolnej ciśnienia oleju (powinien on pracować przez kilka sekund). Wyłączyć zapłon na około 15 sekund, po czym ponownie uruchomić silnik. Pozostawić silnik działający na biegu jałowym i czy nie występuje już żaden wyciek w okolicy złączy przewodów oleju.

12B-21

DOŁADOWANIE Turbosprężarka

SILNIK P9X

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

A

3,4

B

0,9

C

1,0

D

2,1

E

1,2

F

2,4

12B-22

12B

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

DOŁADOWANIE Wymiennik powietrza

12B

Silniki F9Q, G9T, F4R, F4R z turbosprężarkami

DEMONTAŻ UWAGA: Demontaż wymiennika powietrze-powietrze wymaga demontażu zderzaka przedniego i reflektorów przednich (patrz rozdział 55A Zewnętrzne elementy ochronne "Zderzak" i rozdział 80B Reflektory przednie "Demontaż Montaż". Ustawić pojazd na podnośniku dwukolumnowym.

Odłączyć złącze (3) czujnika ciśnienia płynu chłodzącego. Wymontować: – dwie śruby (4) mocujące przewód wspomagania kierownicy, – dwie spinki (5) mocujące skraplacz. Silnik P9X Odłączyć: – akumulator, – złącze czujnika zamknięcia pokrywy silnika. Odczepić linkę sterującą otwieraniem pokrywy. Wymontować: – dwie śruby (1) mocujące dźwignię sterującą otwieraniem pokrywy, – owiewki, – jedenaście śrub mocujących (2) poprzeczkę górną. – górną belkę poprzeczną.

Wymontować: – dwie śruby (6) mocujące drążek przytrzymujący wymiennik powietrze-olej, – opaskę (7) przewodu wspomagania kierownicy, – dwie spinki (5) mocujące skraplacz.

12B-23

WSZYSTKIE TYPY SILNIKÓW

DOŁADOWANIE Wymiennik powietrza

12B

MONTAŻ

Zwolnić dwa sztywne przewody skraplacza z ich zapinek. Wszystkie typy silników

W przypadku silnika G9T, należy zwrócić uwagę na prawidłowe zamontowanie gumowej osłony, jak również opaski mocującej przewód. Oddzielić skraplacz od wymiennika powietrzepowietrze wyciągając go w górę. Zamocować skraplacz za pomocą przewodu na belce poprzecznej chroniącej przód pojazdu.

Ustawić nadlew do góry w taki sposób, by plastykowe zaczepy do ustawiania położenia przewodu mogły zaczepić opaskę. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

UWAGA: Uważać, żeby nie uszkodzić łopatek skraplacza.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Odłączyć kanały wlotu i wylotu powietrza z wymiennika. Wymontować: – dwie spinki (8) mocujące wymiennik powietrzepowietrze, – wymiennik powietrze-powietrze wyciągając go od góry.

12B-24

SILNIKI F4R

ZASILANIE PALIWEM 113A Obwód zasilania paliwem

13A

OPIS Obwód zasilania paliwem jest obwodem bezzwrotnym. Ciśnienie zasilania benzyną nie zmienia się w zależności od obciążenia silnikiem. Obwód składa się: – z rampy (1) bez złącza przewodu zwrotnego i bez regulatora ciśnienia zasilania, – z jednego przewodu (2) łączącego obwód ze zbiornikiem, – z zespołu zasilania pompy "pompa - czujnik - filtr benzyny" wyposażonego w regulator ciśnienia (3), pompy (4) oraz filtra paliwa (5) (wszystkie elementy znajdują się w zbiorniku paliwa), – z jednego zbiornika układu pochłaniania oparów benzyny (6).

SCHEMAT DZIAŁANIA

13A-1

SILNIK F9Q

ZASILANIE PALIWEM Układ zasilania olejem napędowym

13A

OPIS Obwód składa się: – z gruszki odpowietrzającej (1) (znajdującej się w komorze silnika), – filtr paliwa (2), – z regulatora wysokiego ciśnienia (3) zamontowanego na pompie, – z pompy wysokiego ciśnienia (4), – z rampy wtrysku (5), wyposażonej w czujnik ciśnienia oleju napędowego oraz ogranicznik ciśnienia (6), – cztery wtryskiwacze elektromagnetyczne, – różne czujniki, – komputer wtrysku. Zakazany jest demontaż wnętrza pompy wysokiego ciśnienia i wtryskiwaczy.

SCHEMAT DZIAŁANIA

13A-2

SILNIK G9T

ZASILANIE PALIWEM Układ zasilania olejem napędowym

13A

OPIS Obwód składa się: – z zespołu zasilania pompa-czujnik poziomu paliwa (1) (elementy znajdują się w zbiorniku paliwa), – filtr paliwa (2), – z regulatora wysokiego ciśnienia (3) zamontowanego na pompie, – z pompy wysokiego ciśnienia (4), – z rampy wtrysku (5), wyposażonej w czujnik ciśnienia oleju napędowego oraz ogranicznik ciśnienia (6), – cztery wtryskiwacze elektromagnetyczne, – różne czujniki, – komputer wtrysku. Zakazany jest demontaż wnętrza pompy wysokiego ciśnienia i wtryskiwaczy.

SCHEMAT DZIAŁANIA

13A-3

SILNIK P9X

ZASILANIE PALIWEM Układ zasilania olejem napędowym

OPIS Obwód składa się: – ręczna pompka do odpowietrzania (1), – z filtru oleju napędowego(2) z podgrzewaczem, – pompa wysokiego ciśnienia (dwutłokowa) (3), – dwa regulatory ciśnienia (4), – rampa wtrysku (5) wyposażona w czujnik ciśnienia oleju napędowego (6), – ogranicznik ciśnienia (7), – sześć wtryskiwaczy elektromagnetycznych (8), – czujnik temperatury oleju napędowego (9). WAŻNE: zabronione jest demontowanie: – wewnętrznych elementów pompy, – wtryskiwacze, – regulatorów ciśnienia w rampie.

SCHEMAT DZIAŁANIA

13A-4

13A

SILNIKI F4R

ZASILANIE PALIWEM Filtr benzyny WIADOMOŚCI OGÓLNE Filtr benzyny znajduje się w zbiorniku, wbudowany jest w zespół "pompy - czujnika poziomu paliwa" i nie można go zdemontować. Jego wymiana wymaga wymiany zespołu "pompa/ czujnik poziomu paliwa". Jest to filtr o dużej pojemności, zapewniającej długi okres eksploatacji. Kontrola ciśnienia zasilania i wydatku pompy zasilającej pozwala na wykonanie diagnostyki zespołu "pompa/czujnik poziomu paliwa".

13A-5

13A

SILNIK F9Q

ZASILANIE PALIWEM Filtr oleju napędowego

13A

Filtr paliwa znajduje się w komorze silnika. Jest on umieszczony w demontowanej obudowie. Obudowa filtra paliwa jest wyposażona w podgrzewacz, składający się z opornika oraz termoprzełącznika. Przy wymianie filtra konieczne jest wymontowanie całego zespołu.

Zapamiętać dokładnie położenie pokrywy względem zbiornika.

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ ZWIĄZANYCH Z ZACHOWANIEM CZYSTOŚCI.

Odkręcić nakrętkę (4) pokrywy filtra i wymontować wkład filtra.

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość oleju napędowego oraz na ciśnienie panujące w przewodach. Odłączyć akumulator. Odłączyć na filtrze: – złącze podgrzewacza oleju napędowego (1), – przewód doprowadzający silnika (2), – przewód (3) ze zbiornika paliwa. Wymontować filtr, odpinając go od wspornika.

MONTAŻ Zwrócić uwagę, aby znacznik na pokrywie pokrywał się ze znakiem na pojemniku. Przestrzegać bezwzględnie właściwego położenia złączy przy filtrze. Zwrócić uwagę, by nie zakleszczyć lub nie uszkodzić przewodów. WAŻNE: Wykonać odpowietrzenie układu paliwowego za pomocą gruszki do odpowietrzania. Konieczne jest regularne usuwanie wody znajdującej się w filtrze oleju napędowego przez otwór odpowietrzający (5). Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

13A-6

SILNIK G9T

ZASILANIE PALIWEM Filtr oleju napędowego

13A

Filtr paliwa znajduje się w komorze silnika. Umieszczony jest we wkładzie, który nie podlega demontażowi. Obudowa filtra paliwa jest wyposażona w podgrzewacz, składający się z opornika oraz termoprzełącznika. Przy wymianie filtra konieczne jest wymontowanie całego zespołu.

Wyjąć śrubę (4) i wymontować obudowę filtra.

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ ZWIĄZANYCH Z ZACHOWANIEM CZYSTOŚCI.

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość oleju napędowego oraz na ciśnienie panujące w przewodach. Odłączyć akumulator. Odłączyć na filtrze: – złącze podgrzewacza oleju napędowego (1), – przewód doprowadzający silnika (2), – przewód (3) ze zbiornika paliwa. Wymontować filtr, odpinając go od wspornika.

MONTAŻ Zwrócić uwagę, aby znacznik na pokrywie pokrywał się ze znakiem na pojemniku. Przestrzegać bezwzględnie właściwego położenia złączy przy filtrze. Zwrócić uwagę, by nie zakleszczyć lub nie uszkodzić przewodów. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). WAŻNE: wykonać odpowietrzenie układu kilkakrotnie włączając i wyłączając zapłon lub obrócić pompę za pomocą przyrządu diagnostycznego (menu "Sterowanie siłowników").

Zapamiętać dokładnie położenie pokrywy względem zbiornika.

Konieczne jest regularne usuwanie wody znajdującej się w filtrze oleju napędowego przez otwór odpowietrzający (5).

13A-7

SILNIK P9X

ZASILANIE PALIWEM Filtr oleju napędowego

13A

Filtr paliwa znajduje się w komorze silnika. Umieszczony jest we wkładzie, który nie podlega demontażowi. Obudowa filtra paliwa jest wyposażona w podgrzewacz, składający się z opornika oraz termoprzełącznika. Przy wymianie filtra konieczne jest wymontowanie całego zespołu.

Zapamiętać dokładnie położenie pokrywy względem zbiornika.

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ ZWIĄZANYCH Z ZACHOWANIEM CZYSTOŚCI.

Wyjąć śrubę (4) i wymontować obudowę filtra.

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość oleju napędowego oraz na ciśnienie panujące w przewodach. Odłączyć akumulator. Odłączyć na filtrze: – złącze podgrzewacza oleju napędowego (1), – przewód doprowadzający silnika (2), – przewód (3) ze zbiornika paliwa. Wymontować filtr, odpinając go od wspornika.

MONTAŻ Zwrócić uwagę, aby znacznik na pokrywie pokrywał się ze znakiem na pojemniku. Przestrzegać bezwzględnie właściwego położenia złączy przy filtrze. Zwrócić uwagę, by nie zakleszczyć lub nie uszkodzić przewodów. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). WAŻNE: Wykonać odpowietrzenie układu paliwowego za pomocą gruszki do odpowietrzania. Konieczne jest regularne usuwanie wody znajdującej się w filtrze oleju napędowego przez otwór odpowietrzający (5).

13A-8

SILNIK F4R Wolnossący

ZASILANIE PALIWEM Rampa wtrysku - wtryskiwacze Odłączyć akumulator.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba rampy wtrysku

13A

0,9

Wtryskiwacze zamontowane w silniku F4R Wolnossącym są typu SIEMENS DEKA. Są one przymocowane do rampy wtrysku za pomocą spinek. Paliwo krąży stale na obwodzie korpusu wtryskiwacza. To przepłukiwanie paliwem pozwala na uniknięcie powstawania pęcherzyków oparów benzyny i ułatwia rozruch przy zimnym silniku.

Wymontować: – osłonę rampy, – złączkę przewodu wlotowego i paliwowego (1) rampy i zacisnąć przewód, – złącza wtryskiwaczy (2), – złącze czujnika spalania stukowego (3), – śruby mocujące rampy (4), – rampę wtrysku, – spinki wtryskiwaczy, – wtryskiwacze.

MONTAŻ

DEMONTAŻ

Wymienić koniecznie pierścienie uszczelniające oraz spinki mocujące wtryskiwacze.

UWAGA: w trakcie demontażu wtryskiwaczy lub rampy wtrysku, należy zwrócić uwagę na ilość paliwa znajdującą się w zbiorniku. Osłonić alternator.

Zamontować nową spinkę mocującą wtryskiwacza, następnie docisnąć wtryskiwacz (spinka powinna zetknąć się z rampą).

Zamontować: – rampę i przestrzegać prawidłowych momentów dokręcania śrub mocujących, – osłonę rampy. UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

13A-9

SILNIK F4R Z turbosprężarką

ZASILANIE PALIWEM Rampa wtrysku - wtryskiwacze

Odłączyć: – złącze wlotu paliwa (2) rampy wtrysku, – złącze pochłaniania oparów oleju (3), – złącza wtryskiwaczy (4).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba rampy wtrysku

13A

0,9

Wtryskiwacze zamontowane w silniku F4R Z turbosprężarką są typu MAGNETI MARELLI PICO. Są one przymocowane do rampy wtrysku za pomocą spinek. Paliwo krąży stale na obwodzie korpusu wtryskiwacza. To przepłukiwanie paliwem pozwala na uniknięcie powstawania pęcherzyków oparów benzyny i ułatwia rozruch przy zimnym silniku.

DEMONTAŻ UWAGA: w trakcie demontażu wtryskiwaczy lub rampy wtrysku, należy zwrócić uwagę na ilość paliwa znajdującą się w zbiorniku. Osłonić alternator. Odłączyć akumulator. Wymontować przewód powietrza chłodzącego turbosprężarkę (1).

13A-10

Wymontować: – śruby mocujące rampy (5), – rampę wtrysku, – spinki wtryskiwaczy, – wtryskiwacze.

SILNIK F4R Z turbosprężarką

ZASILANIE PALIWEM Rampa wtrysku - wtryskiwacze MONTAŻ Wymienić koniecznie pierścienie uszczelniające oraz spinki mocujące wtryskiwacze. Zamontować nową spinkę mocującą wtryskiwacza, następnie docisnąć wtryskiwacz (spinka powinna zetknąć się z rampą).

Zamontować rampę (przestrzegać prawidłowych momentów dokręcania śrub). UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

13A-11

13A

SILNIKI F4R i G9T

ZASILANIE PALIWEM Pompa paliwowa

Silniki F4R i G9T są wyposażone w pompę zasilania paliwem. Pompa jest zamontowana w zbiorniku paliwa, jest ona wmontowana w zespół zasilania paliwem, i nie może być od niego odłączona.

13A

Wiązka przewodów elektrycznych pompy paliwowej przechodzi przez złącze pośrednie (1) znajdujące się pod klapką kontrolną. W celu uzyskania dostępu do tego złącza konieczne jest wymontowanie zbiornika.

Wymiana pompy powoduje konieczność wymiany zespołu "pompa-czujnik poziomu paliwa" w przypadku silnika G9T i zespołu "pompa-czujnik poziomu-filtr" w przypadku silników F4R. Kontrola ciśnienia zasilania i wydatku pompy zasilającej pozwala na diagnozowanie zespołu elementów zasilających paliwa. Szczegółowy opis demontażu pompy zasilającej znajduje się w rozdziale 19C Zbiornik paliwa "Pompa-czujnik poziomu paliwa".

PRZYPISANIE ŚCIEŻEK ZESPOŁU ZASILANIA Ścieżka A1 A2 B1 B2 C1 C2

Przeznaczenie Sygnał + czujnik poziomu paliwa Nieużywane Sygnał - czujnik poziomu paliwa Nieużywane + Pompa - pompy

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK ZESPOŁU ZASILAJĄCEGO NA ZŁĄCZU POŚREDNIM (1) Ścieżka B4 C4 B1 B8

13A-12

Przeznaczenie Sygnał + czujnik poziomu paliwa Sygnał - czujnik poziomu paliwa + Pompa - pompy

ZASILANIE PALIWEM Kontrola ciśnienia zasilania

SILNIK F4R Wolnossący

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1311-01 -

Zestaw do mierzenia kontroli ciśnienia benzyny manometrem i końcówkami

Mot. 1311-04

Przewód do mierzenia ciśnienia paliwa

Odłączyć złącze zasilania paliwem (1) i wstawić złączkę w kształcie"T" Mot. 1311-04 wyposażoną w manometr do kontroli. UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć części narażone na zabrudzenie. Uruchomić silnik w celu włączenia pompy paliwa. Zmierzyć ciśnienie, które powinno być stałe. Odczytane ciśnienie: 3,5 bara ± 0,06

A

Do manometru

UWAGA: może się okazać, że potrzeba będzie kilku sekund do zmierzenia prawidłowego ciśnienia w rampie wtrysku.

13A-13

13A

ZASILANIE PALIWEM Kontrola ciśnienia zasilania

SILNIK F4R z turbosprężarką

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1311-01 -

Zestaw do mierzenia kontroli ciśnienia benzyny manometrem i końcówkami

Mot. 1311-08

Przewód do mierzenia ciśnienia paliwa

Odłączyć złącze zasilania paliwem (1) i wstawić złączkę w kształcie "T" Mot. 1311-08 wyposażoną w manometr kontrolny. UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć części narażone na zabrudzenie. Uruchomić silnik w celu włączenia pompy paliwa. Zmierzyć ciśnienie, które powinno być stałe. Odczytane ciśnienie: 3,5 bara ± 0,06

A

Do manometru

UWAGA: może się okazać, że potrzeba będzie kilku sekund do zmierzenia prawidłowego ciśnienia w rampie wtrysku.

13A-14

13A

SILNIK F4R wolnossący

ZASILANIE PALIWEM Kontrola wydatku pompy zasilającej

13A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1311-01 -

Zestaw do mierzenia kontroli ciśnienia benzyny manometrem i końcówkami

Mot. 1311-04

Przewód do mierzenia ciśnienia paliwa

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Probówka z miarką 2000 ml Włączyć pompę zwierając ścieżki 3 i 5 przekaźnika pompy benzynowej (A).

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć części narażone na zabrudzenie. Odłączyć złącze zasilania paliwem (1) i wstawić złączkę w kształcie "T" Mot. 1311-04. Podłączyć, do złącza "T" Mot. 1311-04 przewód o takiej długości, aby możliwe było wykonanie przepływu z pompy do wyskalowanej próbówki kontrolnej.

Zmierzyć wydatek pompy. Wydatek minimalny: 80 do 120 l/h

B

Do probówki

13A-15

SILNIK F4R z turbosprężarką

ZASILANIE PALIWEM Kontrola wydatku pompy zasilającej

13A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1311-01 -

Zestaw do mierzenia kontroli ciśnienia benzyny manometrem i końcówkami

Mot. 1311-08

Przewód do mierzenia ciśnienia paliwa

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Probówka z miarką 2000 ml Włączyć pompę zwierając ścieżki 3 i 5 przekaźnika pompy benzynowej (A).

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć części narażone na zabrudzenie. Odłączyć złącze zasilania paliwem (1) i wstawić złączkę w kształcie "T" Mot. 1311-08. Podłączyć, do złącza "T" Mot. 1311-08 następnie podłączyć przewód o takiej długości, aby możliwe było wykonanie przepływu z pompy do wyskalowanej próbówki kontrolnej.

Zmierzyć wydatek pompy. Odczytany wydatek: 80 do 120 l/h.

B

Do probówki

13A-16

ZASILANIE PALIWEM SILNIK G9T

Kontrole ciśnienia i przepływu oleju napędowego

13A

Możliwe jest przeprowadzanie kontroli ciśnienia i przepływu w układzie zasilania paliwem pod niskim ciśnieniem. Niskie ciśnienie zapewniane przez pompę tłoczącą (pompa elektryczna umieszczona pod podwoziem pojazdu, w zbiorniku paliwa) ma na celu zasilanie pompy wysokiego ciśnienia podczas fazy uruchamiania silnika).

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1311-01 lub Mot. 1328 Mot. 1311-08

Manometr Złącze w kształcie litery "T" do pomiaru ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Probówka z miarką 2000 ml KONTROLA WYDATKU (POMPA TŁOCZĄCA)

KONTROLA NISKIEGO CIŚNIENIA (POMPA TŁOCZĄCA) Umieścić złącze "T" Mot. 1311-08, tak aby ustawić manometr kontroli ciśnienia Mot. 1311-01 na wyjściu (2) filtra paliwa.

Skontrolować wydatek pompy używając probówki z miarką 2 000 ml. Włączyć pompę zwierając ścieżki 3 i 5 przekaźnika pompy tłoczącej (A).

Włączyć pompę za pomocą przyrządu diagnostycznego lub poprzez zwarcie ścieżek 3 i 5 przekaźnika pompy tłoczącej (A). Odczytać wartość ciśnienia, która powinna mieścić się w przedziale między 2,5 a 4 barami.

Zmierzony wydatek powinien się mieścić w przedziale między 80 i 100 l/h minimum. UWAGA: mierzenie ciśnienia i wydatku pompy wysokiego ciśnienia jest zabronione.

13A-17

SILNIKI F4R

ZASILANIE PALIWEM Urządzenie antyperkolacyjne ZASADA DZIAŁANIA System antyperkolacyjny jest sterowany bezpośrednio przez komputer wtrysku. Informacja o temperaturze płynu jest brana z czujnika temperatury płynu w układzie wtrysku (patrz rozdział 17B "SCENTRALIZOWANY SYSTEM KONTROLI TEMPERATURY PŁYNU"). Po wyłączeniu zapłonu, system przechodzi w stan czuwania. F4R wolnossący: Jeżeli temperatura wody przekracza próg 110 °C przez 2 minuty po wyłączeniu silnika, zostaje włączone zasilanie przekaźnika małej prędkości wentylatora. Jeżeli temperatura wody spada poniżej 100 °C, zasilanie przekaźnika małej prędkości wentylatora zostaje wyłączone (maksymalny czas pracy zespołu wentylatora wynosi 10 minut). F4R z turbosprężarką: Jeżeli temperatura wody przekroczy próg 107 C przez 49 sekund po wyłączeniu silnika, zostanie włączone zasilanie przekaźnika małej prędkości wentylatora. Jeżeli temperatura wody spadnie poniżej 85 °C, zasilanie przekaźnika zespołu wentylatora zostanie wyłączone (maksymalny czas pracy zespołu wentylatora wynosi 10 minut).

13A-18

13A

UKŁAD WTRYSKU 113BDIESEL Dane techniczne

SILNIK F9Q

13B

Silnik Pojazdy

Skrzynia biegów

Typ

Wyzn.

Średnica tłoka (mm)

Skok tłoka (mm)

Pojemność skokowa (cm 3)

Stopień sprężania

Norma ochrony środowiska

JK06, JK0U

PK6

F9Q

820, 826

80

93

1870

19 / 1

EU 00

PRĘDKOŚĆ OBROTOWA (obr/min)

ZADYMIENIE SPALIN

Bieg jałowy

Maksymalna pojazd pusty

Maksymalna z obciążeniem

Wartość homologacyjna

Maksymalne dopuszczalne

800 ± 50

4690 ± 150

4730 ± 150

1,3 m-1 (41 %)

3 m -1 (70%)

OZNACZENIE Pompa wysokiego ciśnienia

MARKA/TYP BOSCH CP3

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE Ciśnienie od 300 do 1350 barów

Czujnik ciśnienia oleju napędowego

BOSCH

Przykręcony do rampy Moment dokręcania: 3,5 ± 0,5 daN.m

Wtryskiwacze

BOSCH

Wtryskiwacz elektromagnetyczny Oporność: < 2 Ω ciśnienie działania 1350 barów ciśnienie maksymalne 1525 barów

Regulator ciśnienia

BOSCH

Przykręcony do pompy wysokiego ciśnienia. Oporność: ≈ 5 Ω przy 20°°C Moment dokręcania: 0,6 daN.m

Komputer wtrysku

BOSCH EDC 15

Moduł grzania świec żarowych (znajdujący się za chlapaczem przedniego lewego koła) Świece żarowe Czujnik prędkości obrotowej silnika Czujnik wału rozrządu

NAGARES BED/7-12

BERU lub CHAMPION

Moduł elektroniczny 128-ścieżkowy Z funkcją grzania świec żarowych przed i po rozruchu silnika sterowaną przez komputer wtrysku Oporność: 0,6 Ω złącze odłączone Oporność: 720 do 880 Ω przy 20°°C

MGI ELECTRFIL

13B-1

Czujnik z efektem Halla

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne

OZNACZENIE Potencjometr pedału gazu

Czujnik temperatury powietrza wlotowego

MARKA/TYP HELLA

SIEMENS

13B

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE Potencjometr dwuścieżkowy Oporność ścieżki 1 = 1200 ± 480 Ω Oporność ścieżki 2 = 1700 ± 680 Ω Wbudowany w przepływomierz Ω Oporność między 100 Ω i 40 kΩ

Czujnik temperatury oleju napędowego

ELTH

Oporność: 2050 Ω przy 25°°C

Czujnik temperatury płynu w silniku

ELTH

Oporność: 2252 ± 112 Ω w temp. 25°°C

Przepływomierz powietrza

Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

SIEMENS

BOSCH

Czujnik ciśnienia atmosferycznego Zawór elektryczny recyrkulacji gazów spalinowych

Przepływomierz z wbudowaną sondą temperatury powietrza ścieżka 1: temperatury powietrza ścieżka 2: masa ścieżka 3: 5 V napięcie odniesienia ścieżka 4: + 12 V po przekaźniku wtrysku ścieżka 5: sygnał przepływu powietrza ścieżka 6: masa Napięcie wyjściowe z zapłonem włączonym, silnik nie pracuje (między ścieżkami 2 i 3): 1,9 V dla ciśnienia atmosferycznego wynoszącego 1013 mbarów. Napięcie wyjściowe > 1,9 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego > 1013 mbarów i napięcie wyjściowe < 1,9 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego < 1013 mbarów Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu. Wbudowany w moduł elektroniczny

PIERBURG

13B-2

Oporność ścieżki: 8 ± 0,5 Ω przy 20°°C (ścieżki 1 i 5) Ω w temp. 20°°C Oporność czujnika: 4 kΩ (ścieżki 2 i 4)

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne

OZNACZENIE

MARKA/TYP

Elektrozawór przepustnicy tłumiącej (elektrozawór zatrzymujący pracę silnika)

BITRON lub EATON

Oporność: 46 ± 3 Ω przy 25°°C

PIERBURG

Ω ŕ 20°°C Oporność: 15,4 ± 0,7Ω

Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania Turbosprężarka

Diagnostyka

ALLIED SIGNAL

Przyrządy diagnostyczne (oprócz walizki XR25)

13B-3

13B

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE

Skalowanie: Przy wartości podciśnienia rzędu 265 mbarów, skok popychacza powinien mieścić się w przedziale między 0,5 a 3,5 mm. Przy wartości podciśnienia > 600 mbarów popychacz powinien znajdować się w położeniu krańcowym

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne

SILNIK G9T

13B

Silnik Pojazdy

Skrzynia biegów

Typ

PK 6 JK0H

Wyzn.

Średnica tłoka (mm)

Skok tłoka (mm)

Pojemność skokowa (cm 3)

Stopień sprężania

Norma ochrony środowiska

87

92

2188

18 / 1

EU 00

742 G9Q

SU1

743

PRĘDKOŚĆ OBROTOWA (obr/min)

ZADYMIENIE SPALIN

Bieg jałowy

Maksymalna pojazd pusty

Maksymalna - z obciążeniem

Wartość homologacyjna

Wartości maksymalne, dopuszczalne

850 ± 50

4100 ± 100

3700 ± 100

1,9 m-1 (54%)

3 m -1 (70%)

OZNACZENIE Pompa wysokiego ciśnienia

MARKA/TYP BOSCH CP3

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE Ciśnienie od 300 do 1350 barów

Pompa tłocząca (niskiego ciśnienia)

BOSCH EKP 13.5

Czujnik ciśnienia oleju napędowego

BOSCH

Dokręcony do rampy Moment dokręcania: 3,5 ± 0,5 daN.m

Wtryskiwacze

BOSCH

Wtryskiwacz elektromagnetyczny: Oporność: < 2 Ω Maksymalne ciśnienie działania: 1350 barów Ciśnienie maksymalne 1525 barów

Regulator ciśnienia

BOSCH

Zamontowana na pompie wysokiego ciśnienia Oporność: ≈ 5 Ω przy 20°°C Moment dokręcania: 0,6 daN.m

Komputer wtrysku

BOSCH EDC 15

Moduł grzania świec żarowych (znajdujący się za chlapaczem przedniego lewego koła) Świece żarowe

NAGARES BED/7-12

BERU

13B-4

Ciśnienie 2,5 do 4 barów

Moduł elektroniczny 128-ścieżkowy Z funkcją grzania świec żarowych przed i po rozruchu silnika sterowaną przez komputer wtrysku Oporność: 0,6 Ω złącze odłączone

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne

OZNACZENIE Potencjometr pedału gazu

Czujnik temperatury powietrza wlotowego

MARKA/TYP HELLA

SIEMENS

13B

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE Potencjometr dwuścieżkowy Oporność ścieżki 1 = 1200 ± 480 Ω Oporność ścieżki 2 = 1700 ± 680 Ω Wbudowany w przepływomierz Ω Oporność między 100 Ω i 40 kΩ

Czujnik temperatury oleju napędowego

ELTH

Oporność: 2050 Ω przy 25°°C

Czujnik temperatury wody

ELTH

Oporność: 2252 ± 112 Ω w temp. 25°°C

Czujnik prędkości obrotowej silnika

MGI

Czujnik położenia cylindra

ELECTRFIL

Przepływomierz powietrza

SIEMENS

Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

DELCO lub BOSCH

Czujnik ciśnienia atmosferycznego Zawór elektryczny recyrkulacji gazów spalinowych

Oporność: 200 do 270 Ω przy 23°°C Czujnik z efektem Halla Przepływomierz z wbudowaną sondą temperatury powietrza Ścieżka 1: temperatura powietrza ścieżka 2: masa Ścieżka 3: 5 V napięcie odniesienia ścieżka 4: + 12 V po przekaźniku wtrysku Ścieżka 5: sygnał przepływu powietrza Ścieżka 6: masa Napięcie wyjściowe, z włączonym zapłonem, po wyłączeniu silnika (między ścieżkami A i): 1,9 V przy ciśnieniu atmosferycznym rzędu 1013 mbarów Napięcie wyjściowe > 1,9 V przy wartości ciśnienia atmosferycznego < 1013 mbarów Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu. Wbudowany w moduł elektroniczny

PIERBURG

13B-5

Oporność ścieżki: 8 ± 0,5 Ω przy 20°°C (ścieżki 1 i 5) Oporność czujnika: 4 Ω w temp. 20 °C (ścieżki 2 i 4)

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne

OZNACZENIE

MARKA/TYP

Elektrozawór przepustnicy turbulencyjnej (elektrozawór Swirl z efektem zawirowania)

BITRON

Oporność: 46 ± 3 Ω przy 25°°C

Elektrozawór przepustnicy tłumiącej (elektrozawór wyłączający silnik)

BITRON

Oporność: 46 ± 3 Ω przy 25°°C

PIERBURG

Ω ŕ 20°°C Oporność: 15,4 ± 0,7Ω

Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania Turbosprężarka

GARETT

Katalizator

EBERSPACHER

Katalizator przedni

EBERSPACHER

Diagnostyka

Przyrządy diagnostyczne (oprócz walizki XR25)

13B-6

13B

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE

Regulacja ustawienia wastegate: – 200 mb podciśnienia dla skoku popychacza od 1 mm do 3 mm – 500 mb podciśnienia dla skoku popychacza od 10 mm do 12 mm – Popychacz w położeniu krańcowym w przypadku podciśnienia większego niż 550 mbarów. C147

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne

SILNIK P9X

13B

Silnik Pojazdy

Skrzynia biegów

Typ

Wyzn.

Średnica tłoka (mm)

Skok tłoka (mm)

Pojemność skokowa (cm 3)

Stopień sprężania

Norma ochrony środowiska

JK0J

SU1

P9X

701

87,5

82

2958

18,5 / 1

EU 00

PRĘDKOŚĆ OBROTOWA (obr/min)

ZADYMIENIE SPALIN

Bieg jałowy

Maksymalna pojazd pusty

Maksymalna - z obciążeniem

Wartość homologacyjna

Wartości maksymalne, dopuszczalne

700 ± 30

5000 ± 150

4600 ± 100

1 m -1 (33,5%)

3 m -1 (70%)

OZNACZENIE Pompa wysokiego ciśnienia Czujnik ciśnienia oleju napędowego w rampie

Wtryskiwacze

MARKA/TYP DENSO-HP2270L

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE Ciśnienie od 250 do 1450 barów (stałe)

DENSO

Dokręcony do rampy Napięcie zasilania: 5 V ± 0,25 Sygnał wyjścia stały (między ścieżkami 1 i 2): 1600 barów = 4,2 V 400 barów = 2 V

DENSODLLA155P750

Wtryskiwacz elektromagnetyczny z regulowaną opornością Oporność: ścieżki 3 i 4: 2,7 ± 0,1 Ω Oporność regulacyjna: ścieżki 1 i 2: 30,9 przy 9530 Ω

Regulator ciśnienia oleju napędowego

DENSO

Usytuowanie na pompie wysokiego ciśnienia Niedemontowalny Oporność: 1,6 ± 0,3 Ω

Komputer wtrysku

DENSO

Moduł elektroniczny 121-ścieżkowy (81 i 40 ścieżek)

Moduł elektroniczny zasilania

DENSO

Moduł elektroniczny 16 ścieżek (8 i 8 ścieżek)

Moduł grzania świec żarowych

NAGARES BEDDR14-12

Świece żarowe

NGK

Z funkcją grzania świec żarowych przed i po rozruchu silnika sterowaną przez komputer wtrysku Oporność 0,6 ± 0,05 Ω złącze odłączone

Potencjometr pedału przyspieszenia

HELLA

Potencjometr podwójnej ścieżki oporności: ścieżka 1: 2 (masa) i 4 (+ 5 V): 1200 ± 480 Ω ścieżka 2: 1 (masa) i 5 (+ 5 V): 1700 ± 680 Ω

Przepływomierz powietrza

BOSCH

Przepływomierz powietrza z podgrzewaczem Przyporządkowanie ścieżek: Ścieżka 1: Nie używana Ścieżka 2: + 12 V po przekaźniku blokady wtrysku Ścieżka 3: Masa Ścieżka 4: Sygnał przepływomierza Ścieżka 5: + 5 V odniesienia

13B-7

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne

13B

OZNACZENIE

MARKA/TYP

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE

Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

HITACHI

Napięcie zasilania (między ścieżkami 2 i 3): 5 ± 0,25 V Napięcie wyjściowe, z zapłonem włączonym, po wyłączeniu silnika (między ścieżkami 1 i 2) Sygnał wyjściowy liniowy: = 1,9 V przy ciśnieniu atmosferycznym rzędu 1013 mbarów ≈ 4,5 V przy ciśnieniu bezwzględnym 1900 mbarów ≈ 0,6 V przy ciśnieniu bezwzględnym 100 mbarów Wymieniać uszczelkę po każdym demontażu

Czujnik temperatury: – powietrza wlotowego – oleju napędowego – płynu chłodzącego

DELPHI

Termistor o współczynniku temperatury ujemnej Oporność: 28940 ± 10 Ω przy - 20 °C 16321 ± 9 Ω przy - 10 °C 9516 ± 8,5 Ω przy 0 °C 5728 ± 8 Ω przy 10 °C 3555 ± 7,5 Ω przy 20 °C 2268 ± 7 Ω przy 30 °C 1483 ± 6 Ω przy 40 °C 992 ± 5,5 Ω przy 50 °C 680 ± 5,2 Ω przy 60 °C 475 ± 5 Ω przy 70 °C 338 ± 4 Ω przy 80 °C 245 ± 3,5 Ω przy 90 °C 180 ± 3,5 Ω przy 100 °C 134,7 ± 3 Ω przy 110 °C 117 ± 2,8 Ω przy 115 °C

Czujnik położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych

DENSO

Ω Oporność ścieżki 1 i 3: 5 ± 1 kΩ Napięcie zasilania: 5 V ± 0,25

Elektrozawór recyrkulacji gazów spalinowych

DENSO

Oporność: 6,8 ± 0,5 Ω przy 20°°C

Czujnik położenia zaworu wastegate

Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania

HONEYWELL

DENSO

13B-8

Ω Oporność ścieżki 1 i 3: 5 ± 1 kΩ Napięcie zasilania: 5 V ± 0,25 Sygnał liniowy: – wartość graniczna w położeniu spoczynkowym: 4,70 V – 10 mm skoku: 0,45 V Oporność: 12 ± 1 Ω przy 20°°C

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Dane techniczne

OZNACZENIE

MARKA/TYP

Czujnik ciśnienia atmosferycznego

-

13B

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE Wbudowany w moduł elektroniczny

Elektrozawór sterujący przepustnicą tłumiącą

DENSO

Oporność: 40 ± 3 Ω przy 20°°C

Czujnik położenia cylindra

DENSO

Czujnik indukcyjny Oporność: 2150 ± 300 Ω przy 20°°C

Czujnik prędkości obrotowej silnika

DENSO

Czujnik indukcyjny Tarcza koła jest przymocowana do osi wału korbowego Oporność: 2150 ± 300 Ω przy 20°°C

Turbosprężarka Podgrzewacz oleju napędowego

GARETT - VNT -

Turbosprężarka o zmiennej geometrii łopatek wirnika Element jest wbudowany w obudowę filtra oleju napędowego. Składa się z opornika i termoprzełącznika

Katalizator przedni

EBERSPACHER

C129

Katalizator

EBERSPACHER

C113

Kolejność wtrysku

Diagnostyka

-

1-2-3-4-5-6 nr 1 i 2 od strony rozrządu (nr 1 w tylnym rzędzie cylindrów)

Przyrządy diagnostyczne (oprócz walizki XR25)

13B-9

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

Wtryskiwacze UWAGA: Na wtryskiwaczach silnika F9Q znajduje się 6-znakowy kod, nazywany IMA (Korekta Przepływu Wtryskiwacza). Jeżeli silnik jest wyposażony w kod tego rodzaju, konieczne będzie postępowanie zgodne z niżej podaną metodą. W przeciwnym wypadku, nie należy uwzględniać tej metody.

Na wtryskiwaczach silnika F9Q znajduje się 6-znakowy kod, nazywany IMA (Korekta Przepływu Wtryskiwacza). Ten odrębny dla każdego wtryskiwacza kod, uwzględnia różnice fabryczne i określa przepływ właściwy dla każdego wtryskiwacza. W przypadku wymiany jednego lub kilku wtryskiwaczy konieczne jest przystosowanie komputera wtrysku (w tym celu należy wprowadzić do pamięci kody nowych wtryskiwaczy). W przypadku przeprogramowania lub wymiany komputera wtrysku, konieczne jest przystosowanie mu kodu czterech wtryskiwaczy.

Zachodzą tu dwie możliwości: ●

– – – –

●

– – – – –

Jeżeli jest możliwe nawiązanie dialogu z komputerem wtrysku: Wprowadzić dane ze starego komputera wtrysku do przyrządu diagnostycznego. Wymienić moduł elektroniczny. Przenieść dane zapisane w przyrządzie diagnostycznym do nowego komputera wtrysku. Upewnić się za pomocą przyrządu diagnostycznego, czy komputer wtrysku nie wykrył usterki związanej z kodami wtryskiwaczy i czy lampka kontrolna na tablicy wskaźników jest zgaszona. Jeżeli jest niemożliwe nawiązanie dialogu z komputerem wtrysku: Wymienić moduł elektroniczny. Odczytać dane na wtryskiwaczach. Wprowadzić je do pamięci komputera wtrysku za pomocą przyrządu diagnostycznego. Ponownie skonfigurować moduł elektroniczny pod względem wyposażenia (klimatyzacja). Upewnić się za pomocą przyrządu diagnostycznego, czy komputer wtrysku nie wykrył usterki związanej z kodami wtryskiwaczy i czy lampka kontrolna na tablicy wskaźników jest zgaszona.

13B-10

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

CECHY SZCZEGÓLNE WTRYSKIWACZY W niniejszej wersji EDC15 wprowadzona została nowa funkcja: "IMA", czyli "Korekta wydatku wtryskiwacza", która będzie nazywana "kalibracją IMA".

1. KODOWANIE WTRYSKIWACZY Wtryskiwacze podlegają klasyfikacji fabrycznej ze względu na ich indywidualny wydatek: na biegu jałowym, przy pełnym obciążeniu, w fazie wtrysku wstępnego. W związku z tym występuje kod alfanumeryczny złożony z 6 znaków, który jest wygrawerowany na górnej części bakelitowego korpusu wtryskiwacza. Kody te zostają następnie wprowadzone do pamięci modułu elektronicznego, który może wówczas sterować każdym z wtryskiwaczy, z uwzględnieniem różnic w ich fabrycznej kalibracji. Podczas napraw w serwisie, przy wymianie wtryskiwacza lub modułu elektronicznego, wyżej wymienione kody mogą zostać zaprogramowane poprzez gniazdo diagnostyczne za pomocą przyrządów RENAULT NXR i CLIP.

2. OPERACJA WYMIANY LUB PONOWNEGO ZAPROGRAMOWANIA MODUŁU ELEKTRONICZNEGO Moduł elektroniczny może być przeprogramowany przy użyciu gniazda diagnostycznego oraz przyrządów diagnostycznych RENAULT NXR i CLIP. Zawsze przed rozpoczęciem ponownego programowania lub wymianą modułu elektronicznego w ramach naprawy, należy zapisać w pamięci przyrządu diagnostycznego: kalibrację "IMA", konfiguracje APV (korekta obrotów biegu jałowego) oraz opcji, za pomocą polecenia SC005. Natychmiast po zapisaniu tych danych w pamięci, wykonać ponowne programowanie lub wymianę modułu elektronicznego, po czym wprowadzić polecenie SC007 w celu przywrócenia wyżej wymienionych "parametrów" (patrz procedura opisana na następnej stronie).

3. WYMIANA JEDNEGO LUB KILKU WTRYSKIWACZY Podczas wymiany jednego wtryskiwacza, konieczne jest zaprogramowanie w module elektronicznym, nowej kalibracji "IMA" wydatku danego wtryskiwacza. Operacja ta odbywa się przy użyciu polecenia "SC004: Wprowadzanie danych kalibracji wtryskiwaczy" (patrz procedura na stronie następnej). UWAGA: Wykonywanie wszelkich napraw w układzie wysokiego ciśnienia wymaga bardzo dokładnej znajomości przepisów czystości i bezpieczeństwa określonych w rozdziale 13B "Czystość".

13B-11

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

KALIBRACJA IMA Aby dowiedzieć się, czy funkcja "IMA" działa w pojeździe, zapoznać się z menu "odczyt konfiguracji LC041" rozwijanym z menu "STEROWANIE" przyrządu diagnostycznego. Kody wtryskiwaczy są wyświetlane z ekranu "identyfikacja" albo poprzez polecenie "SC004: Sterowanie specjalne". Jeśli kody wtryskiwaczy występują jako: "AAAAAA", to możliwe są dwa przypadki: – funkcja IMA nie działa, w takim wypadku ten sposób wyświetlania jest rzeczą normalną, – funkcja IMA działa, w takim wypadku ten sposób wyświetlania odpowiada kodowi nowego modułu elektronicznego ustawionemu jako domyślny. Moduł elektroniczny działa wtedy w awaryjnym trybie pracy (obecna jest usterka "DF173: 1.DEF"). Należy zaprogramować kody wtryskiwaczy używając polecenia specjalnego: SC004. (począwszy od modułu EDC15C3, Vdiag 10, wszystkie silniki G9T posiadają aktywną funkcję IMA).

SC004: WPROWADZANIE DANYCH KALIBRACJI WTRYSKIWACZY Polecenie to pozwala zaprogramować kody kalibracji "IMA" po wymianie jednego lub kilku wtryskiwaczy (albo po wymianie komputera wtrysku, jeżeli nie udaje się nawiązać komunikacji).Służy zarówno do wprowadzenia pojedynczego kodu, jak i zestawu kodów (czyli kodów wtryskiwaczy od 1 do 4). Procedura: Odczytać jeden lub więcej 6-znakowych kodów "alfanumerycznych", wygrawerowanych na górnej części bakelitowego korpusu wtryskiwacza lub wtryskiwaczy. ● Zatwierdzić menu "STEROWANIE SPECJALNE" i wybrać SC004. ● Stosować się do instrukcji z przyrządu diagnostycznego. ● Sprawdzić prawidłowy przebieg operacji sprawdzając w kolumnie "AKTUALNY" nowy kod wtryskiwacza lub nowe kody wtryskiwaczy. UWAGA: Każdy kod musi być przyporządkowany do cylindra, przy którym zamontowany jest wtryskiwacz. Po wpisaniu kodów wtryskiwaczy, skasować usterkę DF173, jeśli jest zapisana w pamięci.

SC005: ZACHOWYWANIE DANYCH W PRZYPADKU WYMIANY MODUŁU ELEKTRONICZNEGO Polecenie to pozwala zapisać niektóre dane w pamięci przyrządu diagnostycznego: kalibracja IMA, różne konfiguracje, korekcja obrotów. Procedura obowiązująca przed wymianą modułu elektronicznego: ● Sprawdzić, czy kody wygrawerowane na wtryskiwaczach są identyczne z kodami przyporządkowanymi poszczególnym cylindrom w menu identyfikacji. W razie potrzeby skorygować za pomocą polecenia SC004. ● Zatwierdzić menu "STEROWANIE SPECJALNE", wybrać SC005 i postępować zgodnie z instrukcjami. ● Kiedy tylko nastąpi zachowanie w pamięci, wymienić moduł elektroniczny, po czym wprowadzić polecenie SC007. Jeżeli nawiązanie komunikacji z modułem elektronicznym do wymiany, nie jest możliwe, zapisanie danych w pamięci jest niewykonalne. Należy wtedy skonfigurować ręcznie wymieniany komputer za pomocą odpowiednich poleceń (czyli: SC004, CF005, CF014, CF571 lub CF572).

13B-12

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

SC007: WPISYWANIE DANYCH PO WYMIANIE MODUŁU ELEKTRONICZNEGO Polecenie to umożliwia skonfigurowanie nowego modułu elektronicznego zgodnie z konfiguracją dawnego modułu. Procedura obowiązująca po wymianie modułu elektronicznego: ● Zatwierdzić menu "STEROWANIE SPECJALNE", wybrać SC007 i postępować zgodnie z instrukcjami. Kiedy sterowanie zostanie zakończone, można skontrolować przebieg operacji sprawdzając w menu "IDENTYFIKACJI": kody wtryskiwaczy, w menu "PARAMETRY": korekcję obrotów biegu jałowego, w menu "ODCZYT KONFIGURACJI": opcje pojazdu.

13B-13

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

Zadaniem układu wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem jest dostarczanie do silnika pewnej ilości oleju napędowego w określonym momencie. OPIS W skład systemu wchodzą następujące elementy: – gruszka odpowietrzająca, – filtr paliwa, – regulator wysokiego ciśnienia przymocowany do pompy, – pompa wysokiego ciśnienia, – rampa wtrysku, wyposażona w czujnik ciśnienia oleju napędowego i ogranicznik ciśnienia, – 4 wtryskiwacze elektromagnetyczne, – różne czujniki, – komputer wtrysku.

DZIAŁANIE Układ wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem "Common Rail" jest systemem wtrysku oleju napędowego typu sekwencyjnego (opartym na działaniu wtrysku wielopunktowego w silnikach benzynowych). Ten nowy układ wtrysku umożliwia, dzięki procesowi wstępnego wtrysku, obniżenie poziomu hałasu podczas działania, zmniejszenie ilości pyłów i emisji spalin, jak również pozwala zapewnić począwszy od najniższych zakresów prędkości obrotowej, wysoki moment obrotowy silnika. Pompa wysokiego ciśnienia wytwarza wysokie ciśnienie, które kierowane jest do rampy wtrysku. Regulator wysokiego ciśnienia znajdujący się na pompie, zmienia wydatek pompy wysokiego ciśnienia. Rampa zasila każdy wtryskiwacz poprzez przewód ze stali. Komputer wtrysku: – określa wartość ciśnienia wtrysku wymaganą dla prawidłowego działania silnika, następnie steruje regulatorem ciśnienia. Sprawdza, czy wartość ciśnienia jest prawidłowa analizując wartość przekazaną przez czujnik ciśnienia umieszczony na rampie, – określa czas wtrysku konieczny dla dostarczenia właściwej ilości oleju napędowego oraz moment, w którym należy rozpocząć wtrysk, – po ustaleniu tych dwóch wartości steruje na drodze elektrycznej każdym wtryskiwaczem. Wydatek oleju wtryskiwanego do silnika jest ustalany w zależności od: – czasu sterowania wtryskiwaczem, – prędkości otwierania i zamykania wtryskiwacza, – skoku iglicy (określonego przez typ wtryskiwacza), – nominalnej wydajności hydraulicznej wtryskiwacza (określonej przez typ wtryskiwacza), – ciśnienia rampy wysokiego ciśnienia regulowanego przez blok elektroniczny. PRZY KAŻDEJ NAPRAWIE W UKŁADZIE WTRYSKU POD WYSOKIM CIŚNIENIEM, NALEŻY PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ ZWIĄZANYCH Z CZYSTOŚCIĄ I BEZPIECZEŃSTWEM ZAMIESZCZONYCH W NINIEJSZYM DOKUMENCIE.

13B-14

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

KONTROLA PO NAPRAWIE Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania. Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu.

WAŻNE: silnik nie będzie działać, jeśli olej napędowy zawiera ponad 10 % diestru. System może wtryskiwać do silnika olej napędowy pod ciśnieniem do 1350 barów. Przed każdą naprawą należy sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Należy bezwzględnie przestrzegać momentu dokręcania: – przewodów wysokiego ciśnienia, – wtryskiwacza do głowicy, – czujnika ciśnienia oraz regulatora ciśnienia. Podczas naprawy lub demontażu pompy wysokiego ciśnienia, wtryskiwaczy, złączy przewodów zasilających, powrotnych i wylotowych wysokiego ciśnienia, na otwory muszą zostać nałożone nowe i właściwie dostosowane zaślepki, by zapobiec przedostaniu się zanieczyszczeń do układu. UWAGA: KAŻDY WYMONTOWANY PRZEWÓD POWINIEN ZOSTAĆ WYMIENIONY Podczas wymiany przewodu wysokiego ciśnienia, postępować zgodnie z następującą metodą: – wymontować przewód wysokiego ciśnienia, przytrzymując kluczem filtr cylindryczny na wtryskiwaczu, – założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniami, – odkręcić rampę wysokiego ciśnienia, – włożyć nowy przewód wysokiego ciśnienia, – zbliżyć złącza ręcznie aż do ich zetknięcia, – dokręcić momentem mocowania rampy wysokiego ciśnienia, – dokręcić momentem złącze po stronie wtryskiwacza, – dokręcić momentem złącze po stronie rampy wysokiego ciśnienia.

Niedopuszczalny jest demontaż wnętrza pompy. W trakcie demontażu przewodu zwrotnego paliwa znajdującego się na wtryskiwaczach, należy go koniecznie wymienić. Sonda temperatury oleju napędowego nie podlega demontażowi. Stanowi ona część składową rampy odprowadzania paliwa. Zabronione jest odkręcanie przewodu wysokiego ciśnienia, kiedy silnik pracuje. Silnik nie powinien być uruchamiany jeżeli: – olej napędowy zawiera więcej niż 10 % diestru, – benzynę, nawet w najmniejszej ilości.

13B-15

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

Zadaniem układu wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem jest dostarczanie do silnika pewnej ilości oleju napędowego w określonym momencie. OPIS W skład systemu wchodzą następujące elementy: – zespół zasilający pompa-czujnik poziomu paliwa (zamontowany w zbiorniku paliwa), – filtr paliwa, – regulator ciśnienia przymocowany do pompy, – z pompy wysokiego ciśnienia, – z rampy wtrysku wyposażonej w czujnik ciśnienia oleju napędowego i w ogranicznik ciśnienia, – cztery wtryskiwacze elektromagnetyczne, – różne czujniki, – komputer wtrysku.

DZIAŁANIE Układ wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem "Common Rail" jest układem wtrysku oleju napędowego typu sekwencyjnego (opartym na działaniu wtrysku wielopunktowego w silnikach benzynowych). Ten nowy układ wtrysku umożliwia, dzięki procesowi wstępnego wtrysku, obniżenie poziomu hałasu podczas działania, zmniejszenie ilości pyłów i emisji spalin, jak również pozwala zapewnić począwszy od najniższych zakresów prędkości obrotowej, wysoki moment obrotowy silnika. Pompa niskiego ciśnienia (zwana również pompą tłoczącą) zasila pompę wysokiego ciśnienia, przechodząc przez filtr paliwa wyłącznie podczas fazy uruchamiania silnika. Odbywa się to pod ciśnieniem od 2,5 do 4 barów. Pompa wysokiego ciśnienia wytwarza wysokie ciśnienie, które kierowane jest do rampy wtrysku. Regulator wysokiego ciśnienia znajdujący się na pompie, zmienia wydatek pompy wysokiego ciśnienia. Rampa zasila każdy wtryskiwacz poprzez przewód ze stali. Komputer wtrysku: – określa wartość ciśnienia wtrysku wymaganą dla prawidłowego działania silnika, następnie steruje regulatorem ciśnienia. Sprawdza, czy wartość ciśnienia jest prawidłowa, analizując wartość przekazywaną przez czujnik ciśnienia znajdujący się na rampie, – określa czas wtrysku konieczny dla dostarczenia właściwej ilości oleju napędowego oraz moment, w którym należy rozpocząć wtrysk, – po ustaleniu tych dwóch wartości steruje na drodze elektrycznej każdym wtryskiwaczem. Wydatek oleju wtryskiwanego do silnika jest ustalany w zależności od: – czasu sterowania wtryskiwaczem, – prędkości otwierania i zamykania wtryskiwacza, – skoku iglicy (określonego przez typ wtryskiwacza), – nominalnej wydajności hydraulicznej wtryskiwacza (określonej przez typ wtryskiwacza), – ciśnienia rampy wysokiego ciśnienia regulowanego przez blok elektroniczny. PRZY KAŻDEJ NAPRAWIE W UKŁADZIE WTRYSKU POD WYSOKIM CIŚNIENIEM NALEŻY PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ ZWIĄZANYCH Z CZYSTOŚCIĄ I BEZPIECZEŃSTWEM ZAMIESZCZONYCH W NINIEJSZYM DOKUMENCIE.

13B-16

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

KONTROLA SZCZELNOŚCI PO NAPRAWIE Należy dokonać odpowietrzenia układu zasilania paliwem W tym celu obrócić pompę niskiego ciśnienia włączając i wyłączając zapłon lub uruchomić pompę za pomocą przyrządu diagnostycznego (menu "Sterowanie siłowników"). Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu.

WAŻNE: Silnik nie powinien działać, jeśli olej napędowy zawiera ponad 10 % diestru. System może wtryskiwać do silnika olej napędowy pod ciśnieniem do 1350 barów. Przed każdą naprawą należy sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Należy bezwzględnie przestrzegać momentu dokręcania: – przewodów wysokiego ciśnienia, – wtryskiwacza do głowicy, – czujnika ciśnienia oraz regulatora ciśnienia. Podczas naprawy lub demontażu pompy wysokiego ciśnienia, wtryskiwaczy, złączy przewodów zasilających, powrotnych i wylotowych wysokiego ciśnienia, na otwory muszą zostać nałożone nowe i właściwie dostosowane zaślepki, by zapobiec przedostaniu się zanieczyszczeń do układu. UWAGA: KAŻDY WYMONTOWANY PRZEWÓD POWINIEN BYĆ WYMIENIONY. Podczas wymiany przewodu wysokiego ciśnienia, postępować zgodnie z następującą metodą: – wymontować przewód wysokiego ciśnienia, przytrzymując kluczem filtr cylindryczny na wtryskiwaczu, – założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniami, – odkręcić rampę wysokiego ciśnienia, – włożyć nowy przewód wysokiego ciśnienia, – zbliżyć złącza ręcznie aż do ich zetknięcia, – dokręcić momentem mocowania rampy wysokiego ciśnienia, – dokręcić momentem złącze po stronie wtryskiwacza, – dokręcić momentem złącze po stronie rampy wysokiego ciśnienia.

Niedopuszczalny jest demontaż wnętrza pompy. W trakcie demontażu przewodu zwrotnego paliwa znajdującego się na wtryskiwaczach, należy go koniecznie wymienić. Sonda temperatury oleju napędowego nie podlega demontażowi. Stanowi ona część składową rampy odprowadzania paliwa. Zabronione jest odkręcanie złącza wysokiego ciśnienia, kiedy silnik pracuje. Silnik nie powinien być uruchamiany jeżeli: – olej napędowy zawiera więcej niż 10 % diestru, – benzynę, nawet w najmniejszej ilości.

13B-17

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

Bezpośredni układ wtrysku pod wysokim ciśnieniem ECD-2UP DENSO ma na celu dostarczenie odpowiedniej ilości oleju napędowego w danym momencie. OPIS ●

Komputer 121 ścieżkowy marki DENSO flash EEPROM steruje pracą układu wtryskowego.

●

W skład systemu wchodzą następujące elementy: – pompka ręczna do odpowietrzania układu niskiego ciśnienia, – filtr oleju napędowego z podgrzewaczem, – pompa wysokiego ciśnienia z wbudowaną pompą tłoczącą (pompa transferowa), – dwa regulatory ciśnienia przymocowane do pompy, – jedna rampa wtrysku, – jeden czujnik ciśnienia w rampie, – ogranicznik ciśnienia w rampie, – sześć wtryskiwaczy elektromagnetycznych, – komputer zasilający wtryskiwacze, – czujnik temperatury oleju napędowego – czujnik temperatury płynu, – czujnik temperatury powietrza, – przepływomierz powietrza, – czujnik położenia cylindra, – czujnik prędkości obrotowej silnika, – czujnik ciśnienia doładowania turbosprężarki, – czujnik położenia zaworu wastegate, – elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania, – elektrozawór recyrkulacji gazów spalinowych, – czujnik położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych, – elektrozawór sterujący modułem przepustnicy tłumiącej, – moduł przepustnicy tłumiącej, – potencjometr pedału przyspieszenia, – czujnik ciśnienia atmosferycznego, – i moduł elektroniczny.

●

Układ wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem "common rail" działa w trybie sekwencyjnym (opartym na działaniu wtrysku wielopunktowego w silnikach benzynowych).

●

Ten nowy układ wtrysku umożliwia, dzięki procesowi wstępnego wtrysku, obniżenie poziomu hałasu podczas działania, zmniejszenie ilości pyłów i emisji spalin, jak również pozwala zapewnić, począwszy od najniższych zakresów prędkości obrotowej, wysoki moment obrotowy silnika.

13B-18

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

●

Pompa wysokiego ciśnienia wytwarza wysokie ciśnienie, które kieruje do rampy wtrysku. Oba regulatory ciśnienia zamontowane na pompie kontrolują ciśnienie w zależności od zapotrzebowania określonego przez komputer wtrysku. Rampa zasila każdy wtryskiwacz poprzez przewód ze stali.

●

Komputer wtrysku odbiera informacje z poszczególnych czujników. Oblicza poszczególne parametry układu wtryskowego (wyprzedzenie, wtrysk wstępny, czas wtrysku) i wysyła sygnał sterujący do modułu zasilającego, który steruje otwieraniem wtryskiwaczy.

●

Przepustnica stabilizatora ciśnienia zamyka się przy wyłączaniu zasilania. Powoduje zamknięcie dopływu powietrza i umożliwia stopniowe zatrzymanie, bez szarpnięć silnika. Aby zamknąć przepustnicę, komputer steruje elektrozaworem, który powoduje przepływ podciśnienia z pompy próżniowej do membrany sterującej.

●

W celu zmniejszenia emisji substancji zanieczyszczających, w silniku P9X zastosowano chłodzenie spalin (recyrkulowanych). Gazy dopływające do cylindrów przez zawór recyrkulacji gazów spalinowych przechodzą przez wymiennik chłodzony płynem chłodzącym. Powoduje to w rezultacie większy spadek temperatury spalania. Dzięki temu poziom emisji NOx zostaje ograniczony.

●

Silnik P9X posiada potencjometr, który analizuje ruch popychacza zaworu wastegate turbosprężarki. Komputer wtrysku wykorzystuje tę informację w celu korekty przy sterowaniu ciśnieniem doładowania.

●

Fabrycznie nowe wtryskiwacze różnią się pod względem wartości przepływu. Różnice przepływu powodują hałaśliwą pracę układu oraz zwiększenie zanieczyszczenia. W celu zniwelowania różnic stosuje się w produkcji opornik korekcyjny (w elektrycznym złączu każdego wtryskiwacza). Komputer wtrysku odczytuje wartość tej oporności, która odpowiada tolerancji wtryskiwacza. Stosownie do niej dopasowuje czas wtrysku tak, aby wydatek był jednakowy dla wszystkich wtryskiwaczy.

● Komputer wtrysku: – określa wartość ciśnienia wtrysku wymaganą dla prawidłowego działania silnika, następnie steruje regulatorem ciśnienia. Sprawdza, czy wartość ciśnienia jest prawidłowa, analizując wartość przekazywaną przez czujnik ciśnienia znajdujący się na rampie, – określa czas wtrysku konieczny dla dostarczenia właściwej ilości oleju napędowego oraz moment, w którym należy rozpocząć wtrysk, – steruje elektrycznie i osobno każdym wtryskiwaczem, poprzez moduł zasilania (po określeniu obu wartości).

13B-19

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

●

Pompa wysokiego ciśnienia jest zasilana niskim ciśnieniem przez wbudowaną pompę tłoczącą (pompę przekaźnikową). Jest to pompa dwutłokowa. Aby móc sterować ciśnieniem, pompa została wyposażona w dwa regulatory ciśnienia. Każdy z tych regulatorów ciśnienia kontroluje ilość oleju napędowego, którą należy wprowadzić do elementu pompującego.

●

Moduł elektroniczny zarządza: regulacją obrotów biegu jałowego, przepływem gazów spalinowych kierowanym ponownie do układu wlotowego, kontrolą zasilania paliwem (wyprzedzenie, przepływ i ciśnienie rampy), pracą zespołu wentylatora (funkcja centralnego systemu kontroli temperatury płynu), zezwalaniem na sterowanie oporników elektrycznych ogrzewania, zezwalaniem na sterowanie sprzęgłem sprężarki klimatyzacji, funkcją regulacji prędkości z kontrolą odległości, sterowaniem systemu świec żarowych przed i po rozruchu.

– – – – – – – – ●

Sterowanie zespołu wentylatora i kontrolki sygnału ostrzegawczego temperatury płynu na tablicy rozdzielczej przez komputer wtrysku (funkcja centralnego systemu kontroli temperatury płynu).

●

Sieć multipleksowa łącząca moduły elektroniczne pojazdu. W związku z tym, zapalanie się lampek kontrolnych na tablicy wskaźników odbywa się za pośrednictwem sieci multipleksowej.

●

W przypadku uderzenia, informacja o odcięciu zasilania paliwa jest wysyłana przez moduł elektroniczny poduszki powietrznej. Za pośrednictwem sieci multipleksowej przekazuje on do modułu elektronicznego wtrysku polecenie zablokowania sterowania przekaźnikiem blokowania wtrysku. Odblokowanie może nastąpić dopiero wyłączeniu zapłonu trwającym 10 sekund. Czynność ta spowoduje świecenie lampki kontrolnej usterki dłużej niż zwykle przy włączaniu zapłonu. Lampka kontrolna zacznie normalnie działać dopiero po wykasowaniu usterki przyrządem diagnostycznym.

13B-20

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

WAŻNE ●

Silnik nie powinien być uruchamiany, jeżeli – olej napędowy zawiera więcej niż 10 % diestru, – benzynę, nawet w najmniejszej ilości.

●

System może wtryskiwać do silnika olej napędowy pod ciśnieniem aż do 1450 barów. Przed każdą naprawą należy sprawdzić, czy w rampie wtrysku nie ma już ciśnienia i czy temperatura paliwa nie jest zbyt wysoka.

●

Podczas wykonywania jakiejkolwiek naprawy układu wtrysku wysokiego ciśnienia, należy przestrzegać przepisów dotyczących czystości i zasad bezpieczeństwa zamieszczonych w niniejszym dokumencie.

●

Niedozwolony jest demontaż elementów wewnętrznych pompy i wtryskiwaczy.

●

Nie należy demontować: – regulatorów ciśnienia na pompie, – czujnika położenia zaworu wastegate.

●

Ze względów bezpieczeństwa, odkręcanie złączki przewodu wysokiego ciśnienia w trakcie pracy silnika jest surowo wzbronione.

●

Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane przewody wysokiego ciśnienia.

●

Zabrania się dokonywania napraw przewodów połączonych z czujnikiem położenia cylindra oraz z czujnikiem prędkości obrotowej silnika. W przypadku usterki należy wymienić czujnik.

●

Nie wolno bezpośrednio zasilać napięciem 12 V żadnego elementu systemu.

●

Zabronione jest usuwanie nagaru i czyszczenie przy użyciu ultradźwięków.

●

Nigdy nie należy uruchamiać silnika w pojeździe, w którym nie został prawidłowo podłączony akumulator.

●

Odłączać komputer wtrysku podczas prac spawalniczych prowadzonych w pojazdach.

●

Każdy wtryskiwacz ma określoną oporność. Oporność ta jest specyficzna dla każdego wtryskiwacza, uwzględnia różnice na etapie produkcji. Jest wielkością określającą wydatek każdego wtryskiwacza.

13B-21

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

KONTROLA SZCZELNOŚCI PO NAPRAWIE Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania. Istnieje polecenie, wprowadzane z przyrządu diagnostycznego, które pozwala na przeprowadzenie testu układu wysokiego ciśnienia przy działającym silniku, pojazd na postoju. Polecenie to umożliwia zdiagnozowanie wycieku w układzie wysokiego ciśnienia. Jego wprowadzenie jest możliwe tylko wtedy, gdy temperatura płynu w silniku jest wyższa niż 80°°C. Nałożyć środek do wykrywania wycieków na złączkach układu wysokiego ciśnienia. Włączyć polecenie SC001 "Test szczelności układu wysokiego ciśnienia". Prędkość obrotowa silnika zostaje automatycznie doprowadzona do 2000 tr/min w ciągu 2 minut, po czym ponownie spada do obrotów biegu jałowego. Skontrolować wizualnie brak wycieku w układzie wysokiego ciśnienia. Zmyć środek do wykrywania wycieków.

13B-22

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Cechy szczególne

13B

TEST WTRYSKIWACZY Istnieje polecenie, wprowadzane z przyrządu diagnostycznego, które pozwala na czasowe wyłączenie wtryskiwaczy, każdego z osobna. Polecenie to może być użyte dopiero wtedy, gdy temperatura płynu w silniku jest wyższa niż 80°C. Podłączyć przyrząd diagnostyczny, a następnie kolejno wyłączać wtryskiwacze z pomocą poleceń sterujących, które znajdują się w menu "Tryby sterowania/siłowniki": AC632 AC633 AC634 AC635 AC636 AC637

Test wtryskiwacza nr 1 Test wtryskiwacza nr 2 Test wtryskiwacza nr 3 Test wtryskiwacza nr 4 Test wtryskiwacza nr 5 Test wtryskiwacza nr 6

13B-23

SILNIKI F9Q-G9T-P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Czystość

13B

PRZEPISY ZACHOWANIA CZYSTOŚCI OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS WYKONYWANIA NAPRAWY UKŁADU WTRYSKU POD WYSOKIM CIŚNIENIEM Niebezpieczeństwa związane z zanieczyszczeniem Układ jest bardzo czuły na zanieczyszczenia. Ich przedostanie się do układu może spowodować: – uszkodzenie lub zniszczenie układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem, – zatarcie lub nieszczelność jednego z elementów. Wszystkie naprawy i przeglądy powinny być wykonywane z zachowaniem zasad czystości. Jeżeli przy wykonywaniu danej czynności zasady te są przestrzegane, istnieje gwarancja, że żadne zanieczyszczenia (cząsteczki mikronów) nie przenikną do układu w czasie jego demontażu, ani przez przewody paliwowe do obwodów. Zasad zachowania czystości należy przestrzegać w odniesieniu do wszystkich elementów, począwszy od filtra aż po wtryskiwacze. ę RÓDŁEM ZANIECZYSZCZENIA? CO MOŻE BYĆ Z Elementy powodujące zanieczyszczenie układu: – cząstki metalu lub tworzywa, – farby, – włókna, ● tektury, ● pędzla, ● papieru, ● odzieży, ● tkanin. – ciała obce jak na przykład włosy, – powietrze, – itd ... UWAGA: Zabronione jest czyszczenie silnika przy pomocy urządzeń wysokociśnieniowych, ponieważ może to spowodować uszkodzenie połączeń. Ponadto, wilgoć pozostająca w złączu może być przyczyną problemów z połączeniami elektrycznymi. ZALECENIA, KTÓRYCH NALEŻY PRZESTRZEGAĆ PRZED ROZPOCZĘCIEM JAKIEJKOLWIEK NAPRAWY UKŁADU WTRYSKU ●

Należy się upewnić czy ma się do dyspozycji zatyczki złączy, które mają być otwarte (torebka z zatyczkami dostępna w Centralnym Magazynie Części Zamiennych). Zaślepki są przeznaczone do jednorazowego użytku. Po wykorzystaniu, należy je wyrzucić (raz użyte korki są zanieczyszczone i nawet po wyczyszczeniu nie nadają się do ponownego użytku). Zaślepki niewykorzystane należy wyrzucić.

●

Upewnić się, czy ma się do dyspozycji torebki plastikowe, które zamykają się wielokrotnie i hermetycznie, do przechowywania w nich części. Przy takim sposobie przechowywania części istnieje mniejsze ryzyko zanieczyszczeń. Torebki są przeznaczone do jednorazowego użytku, po wykorzystaniu należy je wyrzucić.

●

Upewnić się czy posiadane ściereczki do czyszczenia nie są pylące (ściereczki o numerze katalogowym 77 11 211 707). Wykorzystywanie do czyszczenia klasycznych ścierek lub papieru jest zabronione. Pozostawiają one po sobie włókna i mogą zanieczyścić obwód zasilania paliwem. Każda ściereczka może być wykorzystana tylko jeden raz.

13B-24

SILNIKI F9Q-G9T-P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Czystość

13B

PRZEPISY ZACHOWANIA CZYSTOŚCI OBOWIĄZUJĄCE PRZED KAŻDYM OTWARCIEM UKŁADU PALIWOWEGO ●

Używać podczas każdej naprawy nowego rozpuszczalnika (rozpuszczalnik używany zawiera zanieczyszczenia). Przelać go do czystego pojemnika.

●

Podczas każdej naprawy używać czystego pędzelka w dobrym stanie (pędzel nie powinien gubić włosia).

●

Oczyścić za pomocą pędzelka i rozpuszczalnika złącza przeznaczone do otwarcia.

●

Osuszyć sprężonym powietrzem oczyszczone części (narzędzia, stół, części, złącza i strefa układu wtrysku). Sprawdzić, czy nigdzie nie zostało włosie z pędzla.

●

Myć ręce przed i w czasie naprawy, jeśli to konieczne.

●

W przypadku używania rękawic ochronnych, na rękawice skórzane założyć rękawice z lateksu.

ZALECENIA, KTÓRYCH NALEŻY PRZESTRZEGAĆ W CZASIE TRWANIA NAPRAWY ●

Z chwilą otwarcia obwodu należy koniecznie zatkać otwory, przez które mogą przeniknąć zanieczyszczenia. Odpowiednie korki są dostępne w Magazynie Części Zamiennych. W żadnym wypadku nie wolno wielokrotnie używać tej samej zaślepki.

●

Zamknąć hermetycznie torebkę nawet jeśli trzeba ją otworzyć niedługo potem. Powietrze otoczenia jest nośnikiem zanieczyszczeń.

●

Wszystkie wymontowane elementy układu wtrysku muszą, po zaślepieniu, być przechowywane w hermetycznych, plastikowych workach.

●

Po otwarciu obwodu, używanie pędzla, rozpuszczalnika, dmuchawy, szczotki, zwykłej ścierki jest surowo zabronione. Elementy te mogą spowodować przeniknięcie zanieczyszczeń do układu.

●

W przypadku wymiany jakiegoś elementu, nową część należy wyjąć z opakowania bezpośrednio przed jej zamontowaniem.

13B-25

SILNIKI F9Q-G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Czystość

13B

16148-1g

13B-26

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Czystość

13B

NOTA DOTYCZĄCA MONTAŻU ZESTAWU KORKÓW Szczegółowy opis dotyczący montażu korków zabezpieczających przed zanieczyszczeniem jest załączany do każdego kompletu (dotyczy korków dostępnych w magazynie części zamiennych).

13B-27

SILNIK F9Q

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

gruszka odpowietrzająca Filtr oleju napędowego Elektrozawór regulacji turbosprężarki Czujnik położenia cylindra Czujnik ciśnienia rampy Wtryskiwacz elektromagnetyczny Zapas podciśnienia układu zatrzymania silnika Elektrozawór układu zatrzymania silnika Stabilizator ciśnienia Membrana stabilizatora ciśnienia Komputer wtrysku Przepływomierz z sondą temperatury powietrza Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki Ogranicznik ciśnienia Sonda temperatury paliwa Pompa wysokiego ciśnienia Regulator ciśnienia paliwa

13B-28

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

SILNIK F9Q

1 2 3 4 5 6 7

8

Pompa wysokiego ciśnienia Rampa zespolona wtrysku Wtryskiwacz Regulator ciśnienia Czujnik ciśnienia Sonda temperatury wody Ogranicznik ciśnienia

Czujnik GMP

13B-29

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

13B

12 Przepływomierz powietrza wraz z sondą temperatury powietrza 13 Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

9 Czujnik położenia cylindra 10 Turbosprężarka 11 Katalizator 14 Blok grzania świec

13B-30

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów 15 Zapas podciśnienia przepustnicy sterującej zatrzymaniem silnika. 16 Zawór recyrkulacji gazów spalinowych

17 Membrana sterująca przepustnicy zatrzymującej pracę silnika 18 Przepustnica zatrzymująca pracę silnika

13B-31

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

19Przekaźnik wtrysku

Filtr oleju napędowego.

20 Potencjometr pedału przyspieszenia

13B-32

13B

SILNIK G9T

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

Filtr oleju napędowego wyposażony w podgrzewacz Czujnik położenia cylindra Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania Wtryskiwacz Osłona rampy Czujnik temperatury płynu chłodzącego Przepływomierz powietrza z sondą temperatury Skrzynka bezpieczników i przekaźników silnika Komputer wtrysku Elektrozawór zaworu turbulencyjnego (elektrozawór typu Swirl) Elektrozawór przepustnicy stabilizatora ciśnienia (elektrozawór zatrzymujący pracę silnika) Zawór recyrkulacji gazów spalinowych Obudowa dyfuzora - stabilizator ciśnienia Regulator wysokiego ciśnienia, Pompa wysokiego ciśnienia Sonda temperatury oleju napędowego

13B-33

13B

SILNIK G9T

1 2 3 4 5

6 7

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

Wtryskiwacz Przewód powrotny oleju napędowego wtryskiwaczy Czujnik ciśnienia rampy Rampa zespolona wtrysku Sonda temperatury oleju napędowego

Pompa wysokiego ciśnienia Regulator ciśnienia

13B-34

13B

SILNIK G9T

8

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

13B

12 Moduł dyfuzora - stabilizatora ciśnienia 13 Zawór recyrkulacji gazów spalinowych

Czujnik położenia cylindra

14 Przepływomierz powietrza wraz z sondą temperatury powietrza 15 Skrzynka przekaźników - bezpieczników silnika 9 Turbosprężarka 10 Zawór Wastegate 11 Dopalacz

13B-35

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

16 Elektrozawór zaworu turbulencyjnego (elektrozawór typu Swirl) 17 Elektrozawór stabilizatora ciśnienia (elektrozawór zatrzymujący pracę silnika)

18 Membrana sterująca zaworem turbulencyjnym 19 Membrana sterująca zaworem zatrzymującym pracę silnika 20 Czujnik ciśnienia doładowania

13B-36

13B

21

Czujnik prędkości obrotowej silnika

22

Blok grzania świec żarowych

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

13B

26 Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania

23 Filtr oleju napędowego 24 Podgrzewacz oleju napędowego

27 Potencjometr pedału przyspieszenia 25 Komputer wtrysku

13B-37

SILNIK P9X

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

gruszka odpowietrzająca Czujnik położenia cylindra Zawór recyrkulacji gazów spalinowych Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki Rampa wtrysku Sonda temperatury powietrza Sonda temperatury oleju napędowego Czujnik położenia regulacji ciśnienia doładowania Skrzynka przekaźników i bezpieczników Przepływomierz powietrza Moduł elektroniczny zasilania Komputer wtrysku Moduł elektroniczny automatycznej skrzyni biegów Sonda temperatury wody Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania Zapas podciśnienia Wtryskiwacz elektromagnetyczny Elektrozawór sterujący modułem przepustnicy tłumiącej Moduł stabilizatora ciśnienia Filtr oleju napędowego

13B-38

13B

SILNIK P9X

1 2 3

4 5 6

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

gruszka odpowietrzająca Filtr oleju napędowego Podgrzewacz oleju napędowego

Rampa wtrysku Ogranicznik ciśnienia Czujnik ciśnienia rampy

13B-39

13B

7

Sonda temperatury oleju napędowego

8 9

Pompa wtrysku wysokiego ciśnienia Regulatory ciśnienia

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

10 Sonda temperatury powietrza 11 Elektrozawór sterujący modułem stabilizatora ciśnienia 12 Czujnik położenia zaworu wastegate 13 Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania 14 Zapas podciśnienia 15 Moduł stabilizatora ciśnienia

16 Sonda temperatury płynu chłodzącego

13B-40

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

19 Zawór recyrkulacji gazów spalinowych 18 Czujnik położenia cylindra 19 Czujnik ciśnienia doładowania

20 Czujnik prędkości obrotowej silnika

13B-41

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

21 Blok grzania świec żarowych

23 Moduł elektroniczny zasilania

22 Komputer wtrysku

24 Główny przekaźnik wtrysku

13B-42

13B

SILNIK P9X

25

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów

Wtryskiwacze (rząd przedni)

26 Przepływomierz powietrza

13B-43

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rozmieszczenie elementów 27 Potencjometr pedału gazu

13B-44

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia ZAKAZANY JEST DEMONTAŻ WNĘTRZA POMPY NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1054

Blokada Górnego Martwego Punktu

Mot. 1383

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia

Mot. 1200-02

Przyrząd do blokowania koła pasowego pompy

Mot. 1525

Przyrząd do zdejmowania koła pasowego

Mot. 1525-01

Zaczepy ściągacza do silnika F9Q

Mot. 1367

Wspornik silnika

Mot. 1367-02

Wspornik silnika

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Klucz dynamometryczny "do niewielkich dokręceń"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w°°) Przewód wysokiego ciśnienia

2,5 ± 0,2

Mocowanie pompy wysokiego ciśnienia

3 ± 0,3

Mocowanie tylnego wspornika pompy

3 ± 0,3

Nakrętka koła pasowego pompy wysokiego ciśnienia

1,5 potem 60 ° ± 10°°

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,2 ± 0,2

WAŻNE: Przed rozpoczęciem naprawy, należy zawsze podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

13B-45

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – osłonę silnika, – prawe, przednie koło. – prawy fartuch przeciwbłotny, jak również osłonę boczną, – osłonę pod silnikiem, – pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A Góra i przód silnika "Pasek akcesoriów"), – podłużnicę z aluminium, jak również ściąg podłużnicy przy nadwoziu z prawej strony pojazdu. Odłączyć: – podgrzewacz oleju napędowego, – regulator ciśnienia, – czujnik ciśnienia, – sondę temperatury paliwa.

Zdjąć korek blokady GMP.

Wymontować przewody zasilające i odprowadzające olej napędowy, a następnie założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem. Wymontować przewody wysokiego ciśnienia i założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem. Wymontować: – rampę, – tylny wspornik pompy.

13B-46

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

13B

Ustawić silnik w górnym martwym punkcie za pomocą blokady Mot. 1054.

Zamontować na kole pasowym przyrząd do blokowania koła pasowego Mot. 1200-02.

Zamontować wsporniki silnika Mot. 1367 i Mot. 1367-02.

Wymontować: – nakrętkę (2) koła zębatego pompy wysokiego ciśnienia,

Wymontować zawieszenie elastyczne (patrz rozdział 19D Zawieszenie silnika "Zawieszenie elastyczne"). Wymontować napinacz paska akcesoriów, jak również koło pasowe akcesoriów wału korbowego przez zablokowanie koła zamachowego silnika (patrz rozdział 11A Góra i przód silnika "Pasek rozrządu"). Wymontować: – śruby (1) obudowy rozrządu, – obudowę rozrządu od spodu pojazdu.

– nakrętki (3) mocujące pompę wysokiego ciśnienia.

13B-47

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

Zamontować uchwyty ściągacza do silnika F9Q Mot. 1525-01, potem ściągacz do koła pasowego Mot. 1525.

13B

MONTAŻ

Wyciągnąć pompę, dokręcając śrubę wypychającą (4) ściągacza koła pasowego.

W przypadku wszystkich podzespołów zaślepki ochronne należy zdejmować dopiero w ostatniej chwili. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: nie doprowadzić do zagniecenia przewodów wysokiego ciśnienia i tylnego wspornika. W tym celu:

Montaż tylnego wspornika pompy Zamontować tylny wspornik pompy i ręcznie założyć śruby mocujące w taki sposób, by wspornik zetknął się z pompą i głowicą. Dokręcić śruby mocujące tylny wspornik pompy momentem 3 daN.m dokręcając w pierwszej kolejności śruby na pompie, a następnie śruby na głowicy.

Montaż rampy i przewodów wysokiego ciśnienia Zamontować rampę i ręcznie założyć śruby mocujące, nie blokując ich (rampa powinna być luźno dokręcona). Zamontować przewody wysokiego ciśnienia, zakładając ręcznie nakrętki po stronie pompy i wtryskiwaczy, a potem po stronie rampy. Dokręcić śruby mocujące rampę momentem 2,2 daN.m. Dokręcić przewody wysokiego ciśnienia momentem 2,5 daN.m, dokręcając w pierwszej kolejności nakrętki po stronie pompy i wtryskiwaczy, a potem po stronie rampy. Zamontować zawieszenie elastyczne (patrz rozdział 19D Zawieszenie silnika "Zawieszenie elastyczne").

13B-48

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia UWAGA: Należy koniecznie wymienić przewód (5) powrotny paliwa umieszczony na wtryskiwaczach podczas demontażu.

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Postępować w następujący sposób: – uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, – kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu, – wykonać jazdę próbną. – wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

13B-49

13B

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia ZAKAZANY JEST DEMONTAŻ WNĘTRZA POMPY NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1536

Blokada Górnego Martwego Punktu

Mot. 1566

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia

Mot. 1548

Ściągacz pompy wysokiego silnika do silnika G9T

Mot. 1503

Przyrząd do zakładania podkładek NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz do przewodów wysokiego ciśnienia Nasadka "Crowfoot 18-17" do dokręcania przewodu wysokiego ciśnienia rampy Klucz dynamometryczny do "niewielkich dokręceń''

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Przewód wysokiego ciśnienia

2,5 ± 0,3

Mocowanie pompy wysokiego ciśnienia

3,2 ± 0,3

Nakrętka koła pasowego pompy wysokiego ciśnienia

5 ± 0,5

Rampa wtrysku

2,3 ± 0,2

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

13B-50

13B

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

13B

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI UWAGA: Należy zamówić podkładkę do piasty pompy wysokiego ciśnienia w magazynie części zamiennych.

DEMONTAŻ Wymontować moduł dyfuzora (zapoznać się z rozdziałem 12A Mieszanka paliwowa "Moduł dyfuzora"). Ustawić silnik w Górnym Martwym Punkcie używając blokady Mot. 1536. Odłączyć: – czujnik położenia wałka rozrządu (1), – czujnik temperatury oleju napędowego (2),

Odsunąć na bok wiązkę przewodów elektrycznych. Odczepić uchwyt przytrzymujący przewód zasilania paliwem. Odpiąć boczne profile gumowej osłony (6). Odpiąć ze wspornika silnika, a następnie z pokrywy głowicy, i przesunąć maksymalnie do tyłu gumową osłonę. Odłączyć kanał pochłaniania oparów oleju (7).

– regulator wysokiego ciśnienia (3), – przewód zwrotny (4) oraz przewód doprowadzający paliwo (5) do pompy, następnie założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem.

13B-51

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

Wymontować przewód wysokiego ciśnienia pompy rampy (8) i założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem.

13B

Wstawić przyrząd Mot. 1548, z tuleją centralną, po czym wyjąć tuleję centralną po zamontowaniu przyrządu.

Odpiąć i odchylić zbiornik oleju układu wspomagania kierownicy, wymontować filtr oleju napędowego, następnie wymontować wspornik tych elementów. Wymontować tylny wspornik pompy wysokiego ciśnienia (9).

Wyjąć blokadę Górnego martwego Punktu Mot. 1536. Zdjąć środkową nakrętkę mocującą piastę pompy, blokując koło zamachowe silnika za pomocą dużego śrubokrętu. Wymontować: – czujnik położenia cylindra (10) zwracając uwagę, by uszczelka okrągła nie wpadła w obudowę kół zębatych, – podkładkę piasty pompy (11).

13B-52

Poluzować trzy śruby (12) mocujące pompy na wsporniku wielofunkcyjnym

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

Wybić pompę, wkręcając środkową tuleję przyrządu Mot. 1548.

13B

UWAGA: Konieczna jest modyfikacja narzędzia Mot. 1503: Wykonać płaskownik o wymiarach X = 17 mm, Y = 40 mm.

Wymontować śruby mocujące, a następnie pompę wysokiego ciśnienia. MONTAŻ UWAGA: Wszystkie uszczelki okrągłe należy wymieniać przy każdej naprawie.

Wykonywać czynności w kolejności odwrotnej do demontażu używając środkowej nakrętki do założenia nowej pompy. Uwaga na właściwe położenie tylnych otworów do mocowania pompy. Założyć trzy tylne śruby mocujące pompę, po czym dokręcić je momentem 3,2 ± 0,3 daN.m. Dokręcić środkową nakrętkę mocowania piasty pompy, blokując koło zamachowe silnika dużym śrubokrętem, zastosować moment 5 ± 0,5 daN.m. Zamontować nową podkładkę piasty pompy za pomocą przyrządu Mot. 1503 po wcześniejszym jej nasmarowaniu.

13B-53

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

UWAGA: Należy uważać, by przewód wysokiego ciśnienia nie został naprężony. W tym celu: – odkręcić rampę wysokiego ciśnienia, – zbliżyć do siebie nakrętki przewodu wysokiego ciśnienia od strony pompy i rampy przed ich dokręceniem momentem, – dokręcić rampę momentem 2,3 ± 0,2 daN.m, – dokręcić przewód od strony pompy momentem 2,5 ± 0,3 daN.m, – dokręcić przewód od strony rampy momentem 2,5 ± 0,3 daN.m. Po każdym demontażu wymienić koniecznie przewód odprowadzający olej napędowy.

13B

Przed uruchomieniem silnika odpowietrzyć układ paliwa: – Uruchomić pompę niskiego ciśnienia poprzez kilkakrotne włączenie i wyłączenie zapłonu lub za pomocą przyrządu diagnostycznego z menu "Sterowanie siłowników", – Uruchomić silnik. Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Postępować w następujący sposób: – uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, – kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu, – wykonać jazdę próbną. – wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. – sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest nasączona olejem napędowym.

Sprawdzić, przy użyciu przyrządu diagnostycznego, czy w pamięci nie ma zapisanych żadnych usterek. Wykasować je w razie potrzeby.

13B-54

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia NIE WOLNO DEMONTOWAĆ ELEMENTÓW WEWNĘTRZNYCH POMPY NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1376

Trzpień blokady kolumny kierowniczej

Mot. 1651

Montaż uszczelki wału korbowego od strony rozrządu

Mot. 1653

Montaż uszczelki pompy wysokiego ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Obrotowy uchwyt i nasadka 24 przeznaczona do pojazdów ciężarowych

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Nakrętka pompy wysokiego ciśnienia

2,1

Śruby kół pośrednich rozrządu

3,5

Mocowania obudowy zespołu kół zębatych

2,5

Śruby koła pasowego akcesoriów wału korbowego Śruba złącza przewodu wysokiego ciśnienia (wkręcana w kolektor ssący) Mocowanie koła pompy wysokiego ciśnienia Przewód rurowy recyrkulacji oparów oleju: – śruba M6 – śruba M8

23,5 2,1 16 1 2,5

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa. Zamówić komplet specjalnych korków do napraw układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem. UWAGA: Demontaż pompy wysokiego ciśnienia wymaga demontażu zespołu silnika i skrzyni biegów (patrz rozdział 10A Jednostka napędowa i dół silnika "Zespół silnik - skrzynia biegów").

13B-55

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

13B

Wymontować: – pasek rozrządu (patrz rozdział 11A Góra i przód silnika "Pasek rozrządu"), – rolki nawijaczy (3), – rolkę napinającą (4).

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI WAŻNE: Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane przewody wysokiego ciśnienia.

Wymontować: – zespół silnika i skrzyni biegów (patrz rozdział 10A Jednostka napędowa i dół silnika "Zespół silnik skrzynia biegów"), – kolektory ssące (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Kolektor ssący"), – pasek klinowy akcesoriów (patrz rozdział 07A Wartości i regulacje zespołu napędowego "Naciąg paska akcesoriów"), – rolki nawijaczy (1) paska akcesoriów, – napinacz (2) paska akcesoriów.

13B-56

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

13B

Poluzować: – lekko śrubę mocująca koło pasowe akcesoriów wału korbowego, – nakrętkę mocującą (5) koła pompy wysokiego ciśnienia.

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) na kole pasowym akcesoriów wału korbowego są w jednej linii.

Wymontować: – koło pompy wysokiego ciśnienia, – przyrząd do blokowania silnika Mot. 1376.

Obrócić lekko wałem korbowym w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara, aby ustawić silnik w położeniu blokady (otwór umozliwiający dostęp do śrub przekładni). Z pomocą drugiej osoby zablokować silnik. W tym celu wykorzystać przyrząd Mot. 1376.

Obrócić silnik tak, aby ustawić go w położeniu GMP. Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) na kole pasowym akcesoriów wału korbowego są w jednej linii.

13B-57

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

13B

Poluzować całkowicie śrubę mocującą koło pasowe akcesoriów wału korbowego.

Wyjąć korek umieszczony w punkcie oznaczonym literą (B).

Wymontować koło pasowe (6).

Poluzować, a następnie wymontować mocowania obudowy zespołu kół zębatych.

Odłączyć: – przewód recyrkulacji oparów oleju (7) od obudowy zespołu kół, – złącze czujnika prędkości obrotowej silnika (8).

Wymontować obudowę zespołu kół zębatych.

Wymontować czujnik prędkości obrotowej silnika. Zatkać przewód recyrkulacji oparów oleju.

Wkręcić dwie śruby M6 x 100 o długości 50 mm, w koło zębate pompy wysokiego ciśnienia, w celu wyjęcia urządzenia do kompensacji luzu.

13B-58

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

Wyjąć sprężynę kompensacji luzu.

Wymontować pompę z silnika.

Wkręcić dwie śruby M6 x 100 o długości 50 mm, w koło zębate pompy wysokiego ciśnienia w celu zsunięcia koła pompy z wału.

Odłączyć dwa regulatory ciśnienia.

13B

Wyjąć wiązkę elektryczną. Wymontować uszczelkę pompy wysokiego ciśnienia.

CZYSZCZENIE UWAGA: Uważać, by nie zarysować powierzchni uszczelek części z aluminium.

Założyć rękawice na czas wykonywania tej czynności. Oczyścić powierzchnie uszczelek przy użyciu środka Décapjoint aby rozpuścić pozostałości uszczelki przyklejone do obudowy zespołu kół zębatych. Wymontować mocowania pompy wysokiego ciśnienia. UWAGA: Zaznaczyć położenie śrub mocujących pompę.

13B-59

Nałożyć środek na miejsca do oczyszczenia; odczekać około dziesięciu minut, następnie usunąć zanieczyszczenia przy pomocy drewnianej szpachelki.

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

13B

– wkręcić śrubę M6 x 100 o długości 50 mm w koło zębate kompensacji luzu, – zamontować koło pasowe kompensacji luzu na kole pasowym pompy, – za pomocą śrubokręta obrócić zespół kompensacji luzu (zęby obu kół powinny na siebie nachodzić), – skręcić całość śrubą M6 x 100 o długości 15 mm z nacięciem.

MONTAŻ Zamontować pompę z nową uszczelką. Zbliżyć: – śrubę centrującą (1) pompy, – pozostałe śruby mocujące. Dokręcić śrubę mocującą momentem 2,1 daN.m (śruby dokręcać stopniowo, na zmianę).

Wymontować obie śruby 50 mm z koła kompensacji luzu.

W imadle: Złączyć koło zębate pompy z kołem kompensacji luzu. W tym celu: – zamontować sprężynę na koło pasowe pompy,

13B-60

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia Wymontować koła pośrednie (1) i (2) z zespołu kół zębatych. Założyć: – koło pośrednie (1), następnie ustawić znaczniki w linii z kołem wału korbowego, – koło pośrednie (2), ustawić znaczniki w linii z kołem pośrednim (1), – koło pompy, następnie ustawić znaczniki względem koła pośredniego (2). Zbliżyć, a następnie dokręcić śruby mocujące kół zębatych pośrednich momentem 3,5 daN.m. UWAGA: Po dokręceniu śrub upewnić się, że znaczniki zespołu kół zębatych są ustawione w linii.

13B-61

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

Oczyścić i odtłuścić przylgnie uszczelek.

13B

Dokręcić mocowania w odpowiedniej kolejności, momentem 2,5 daN.m.

Wymontować uszczelki koła akcesoriów oraz koła pompy wysokiego ciśnienia. Nanieść pasek o średnicy 3 mm szerokości masy uszczelniającej THREEBOND na obudowę zespołu kół zębatych.

Wykręcić śrubę kompensacji luzu koła pasowego pompy za pomocą śrubokrętu (A). Założyć korek. Założyć nową uszczelkę: – koła pasowego akcesoriów wału korbowego za pomocą przyrządu Mot. 1651,

Zamontować obudowę zespołu kół zębatych na trzpienie centrujące, następnie dokręcić wszystkie mocowania.

13B-62

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

13B

Z pomocą drugiej osoby zablokować silnik. W tym celu wykorzystać przyrząd Mot. 1376.

– koła pasowego pompy wysokiego ciśnienia za pomocą przyrządu Mot. 1653.

Dokręcić: – śrubę mocującą koła pasowego akcesoriów wału korbowego momentem 23,5 daN.m, – nakrętkę mocującą koła pompy momentem 16 daN.m. Wyjąć blokadę silnika Mot. 1376. Obrócić silnik tak, aby ustawić go w położeniu GMP. Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy): – koła pasowego akcesoriów wału korbowego (A), – oraz koła zębatego pompy (B) są ustawione w jednej linii.

Założyć: – koło pasowe akcesoriów wału korbowego. – koło pasowe pompy. Dokręcić śrubę z nakrętką mocującą. Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) koła pasowego akcesoriów wału korbowego oraz koła pompy są ustawione w jednej linii. Obrócić lekko wał korbowy w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (ustawić silnik w punkcie blokady).

13B-63

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

Zamontować: – rolki nawijacza, – rolkę napinacza. Przeprowadzić procedurę montażu paska rozrządu (patrz rozdział 11A Góra i przód silnika "Pasek rozrządu"). Zamontować: – elementy naciągające paska akcesoriów, – rolki nawijacza paska akcesoriów, – pasek akcesoriów (patrz rozdział 07A Wartości i regulacje zespołu napędowego "Naciąg - pasek akcesoriów").

13B

Zamontować: – kolektory ssące (patrz opis stosownej operacji w rozdziale 12A Mieszanka paliwowa "Kolektory ssące"), – zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych wymiennik (patrz opis odpowiedniej operacji w rozdziale 12A Mieszanka paliwowa "Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik"), – rampę wtrysku (patrz opis czynności w rozdziale 13B "Rampa wtrysku"). Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wykonać odpowietrzenie układu zasilania za pomocą pompki odpowietrzającej.

UWAGA: Wymontować korki zabezpieczające układ wtrysku przed zanieczyszczeniem w ostatniej chwili.

Wykonać kontrolę szczelności układu wysokiego ciśnienia po naprawie (patrz rozdział 13 "Cechy szczególne").

Zamontować (ręcznie): – przewód wysokiego ciśnienia wyjścia z pompy (nowy), – przewody zasilające oraz powrotne oleju napędowego (z nowymi uszczelkami), – przewód recyrkulacji oparów oleju z nową uszczelką, – kołnierz, następnie nakrętki przewodów powrotnych oleju napędowego (mocowane do pompy), – przewód zwrotny z czujnikiem temperatury oleju napędowego. Dokręcić poszczególne złącza oleju napędowego prawidłowym momentem (patrz rysunek).

13B-64

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Pompa wysokiego ciśnienia

MOMENTY DOKRĘCANIA PRZEWODÓW DO POMPY WYSOKIEGO CIŚNIENIA (w daN.m)

13B-65

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze DEMONTAŻ WEWNĘTRZNYCH ELEMENTÓW WTRYSKIWACZA LUB ODDZIELANIE OBUDOWY WTRYSKIWACZA OD DYSZY SĄ ZABRONIONE NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1383

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny "do niewielkich dokręceń"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Przewód wysokiego ciśnienia

2,5 ± 0,2

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,2 ± 0,2

Śruba mocująca mocowania wtryskiwaczy

2,5 ± 0,5

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

13B-66

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI UWAGA: Wtryskiwacze mogą być wymieniane pojedynczo. Wymontować przewód wysokiego ciśnienia za pomocą narzędzia Mot. 1383. Założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem Wymontować: – mocowanie wtryskiwacza, – wtryskiwacz, – podkładka przeciwogniowa.

CZYSZCZENIE Jest bezwzględnie zabronione używanie do czyszczenia wtryskiwacza: – szczotki metalowej, – płótna ściernego, – ultradźwiękowego urządzenia czyszczącego. W celu oczyszczenia końcówki wtryskiwacza, należy ją namoczyć w substancji odtłuszczającej, następnie wytrzeć nie pylącą ściereczką.

13B-67

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze MONTAŻ W przypadku wszystkich podzespołów zaślepki ochronne należy zdejmować dopiero w ostatniej chwili. Wymienić podkładkę pod wtryskiwaczem.

Zamontować wtryskiwacz. Dokręcić śruby wspornika wtryskiwacza momentem 2,5 daN.m.

UWAGA: Zwrócić uwagę, by przewody wysokiego ciśnienia nie zostały zakleszczone. W tym celu: – poluzować rampę wtrysku (rampa powinna być luźno dokręcona), – zamontować przewody wysokiego ciśnienia, zakładając ręcznie nakrętki, w pierwszej kolejności po stronie wtryskiwaczy, – dokręcić śruby mocujące rampę momentem 2,2 daN.m, – dokręcić przewody wysokiego ciśnienia momentem 2,5 daN.m, dokręcając w pierwszej kolejności nakrętki po stronie wtryskiwaczy. Wyrzucić torebkę po korkach zużytych podczas naprawy.

13B-68

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze UWAGA: Należy koniecznie wymienić przewód (5) powrotny paliwa umieszczony na wtryskiwaczach podczas demontażu.

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku z układu oleju napędowego. Postępować w następujący sposób: – uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, – kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu, – wykonać jazdę próbną. – wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

13B-69

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

SILNIK G9T

13B

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1549

Ściągacz wtryskiwaczy

Mot. 1566

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny "do niewielkich dokręceń" Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 18-17") Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 19-17")

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Nakrętki kołnierza wtryskiwacza: – dokręcanie wstępne

0,6 ± 0,1

– dokręcanie wyłącznie od strony koła zamachowego silnika

360 ± 30°°

Nakrętki kołnierza wtryskiwacza

0,2 ± 0,05

Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

2,5 ± 0,3

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,3 ± 0,2

Śruba kołnierza przewodu pompyrampy

2,5 ± 0,2

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa. Zamówić komplet specjalnych korków do napraw układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI Odłączyć akumulator.

13B-70

Wymontować: – obie śruby mocujące (1) obudowy wlotu powietrza, – obudowę filtru powietrza, – osłonę silnika, – obie śruby mocujące (2) zbiornik płynu hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy, po czym odsunąć je na bok.

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze Odpiąć boczne profile gumowej osłony (3). Odpiąć z pokrywy głowicy i przesunąć maksymalnie do tyłu gumową osłonę. Odłączyć kanał pochłaniania oparów oleju (4). Wyjąć pianki pochłaniające (5).

13B-71

13B

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

Odłączyć elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania, czujnik ciśnienia (6) i wtryskiwacze (7). Wymontować przewód odprowadzający olej napędowy (8) przy wtryskiwaczach i rampie (przewidziany do wymiany). Wymontować przewody wtryskiwaczy-rampy (9). Założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem

UWAGA: Podczas odkręcania złączy (10) przewodów wtrysku przy podstawach wtryskiwaczy należy koniecznie przytrzymać przy pomocy klucza nakrętki (11) mocujące filtry cylindryczne.

Poluzować śruby (12) rampy wtrysku odkręcając je o kilka obrotów.

13B-72

13B

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

DEMONTAŻ OBUDOWY WTRYSKIWACZA

13B

Odłączyć przewód metalowy zasilania turbo, po czym odsunąć go na bok.

Poluzować śruby mocujące każdej obudowy wtryskiwacza. Demontaż wtryskiwaczy wymaga zastosowania specjalnego ściągacza do wtryskiwaczy. Nigdy nie należy próbować wymontować obudowy wtryskiwaczy zablokowanej w głowicy przy użyciu przyrządu innego, niż opisany poniżej.

Założyć wspornik przyrządu Mot. 1549 na śruby mocujące pokrywę głowicy. Dokręcić śrubę ściągającą aż do wyjęcia wtryskiwacza z głowicy.

Opis przyrządu Mot. 1549: 1

2 3

Wspornik ściągacza; należy go umieścić na śrubach mocujących pokrywę głowicy. Sprawdzić dokładnie jego położenie przed użyciem. Ściągacz Śruba ściągająca

Wyjąć wszystkie podkładki z gniazd wtryskiwacza. CZYSZCZENIE

Nałożyć środek przeciw zatarciom wokół wtryskiwacza. Założyć ściągacz na obudowę wtryskiwacza. Wkręcić pierścień, aby zbliżyć do siebie dwie szczęki, nie dokręcając go jednak nadmiernie.

13B-73

Do czyszczenia wtryskiwacza surowo zabronione jest używanie: – szczotki metalowej, – płótna ściernego, – ultradźwiękowego urządzenia czyszczącego. W celu oczyszczenia końcówki wtryskiwacza, należy ją namoczyć w substancji odtłuszczającej, następnie wytrzeć nie pylącą ściereczką.

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU 113BDIESEL Wtryskiwacze

MONTAŻ UWAGA: Podczas wymiany wtryskiwacza, konieczne jest przyuczenie modułowi elektronicznemu, nowego kodu alfanumerycznego "IMA" układu wyjściowego danego wtryskiwacza (patrz rozdział 13B "Cechy szczególne").

13B

Włożyć nowe trzpienie (2) i nasadki (3) mocujące wtryskiwacza, po naoliwieniu gwintów, a następnie wkręcić je ręcznie aż do końca gwintu (0,2 daN.m). Przy każdym demontażu trzpienie i nakrętki należy wymienić.

Zamontować nowe podkładki dysz głowicy wtryskiwacza. 1

Zamontować wtryskiwacz wraz ze wspornikiem i pierścieniem ustalającym.

Kod "IMA"

W przypadku wszystkich podzespołów zaślepki ochronne należy zdejmować dopiero w ostatniej chwili.

Naoliwić gwinty nakrętek.

Oczyścić gniazda i korpusy wtryskiwaczy oraz ich kołnierze mocujące, przy pomocy gładkiej nie pylącej szmatki (należy użyć specjalnych ściereczek o numerze katalogowym 77 11 211 707) nasączonej nowym rozpuszczalnikiem. Osuszyć przy pomocy innej, wcześniej nie używanej ściereczki. Oczyścić jedną ze starych śrub mocujących wtryskiwacza i przykręcić ją do oporu w otworach do mocowania, by oczyścić gwintowania.

13B-74

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

W pierwszej kolejności od strony rozrządu, następnie od strony koła zamachowego silnika

13B

Zamocować prawidłowo boczne profile osłony rampy. Przechylić do przodu i przypiąć gumową osłonę zabezpieczającą rampę.

UWAGA: Dokręcić nakrętkę (A) najpierw po stronie rozrządu, a potem nakrętkę (B) po stronie koła zamachowego.

Podczas wykonywania jakiejkolwiek czynności na osłonie rampy, należy uważać, by przy ponowym montażu wszystkie elementy składowe układu znalazły się na swoim miejscu (patrz rozdział "Osłona rampy").

Dokręcić nakrętkę (A) momentem 0,6 daN.m, następnie nakrętkę (B) momentem 0,6 daN.m.

Nieprzestrzeganie tych zaleceń może pociągnąć za sobą poważne skutki. Montaż pozostałych części wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. Wyrzucić torebkę po korkach zużytych podczas naprawy. Przed ponownym uruchomieniem silnika, skasować przy pomocy przyrządu diagnostycznego, usterki zapisane ewentualnie w pamięci komputera wtrysku. Wykonać odpowietrzenie układu poprzez kilkakrotne włączenie i wyłączenie zapłonu uruchomienie pompy niskiego ciśnienia za pomocą przyrządu diagnostycznego z menu "Sterowanie siłowników".

Dokręcić jedynie nakrętkę (B) o 360 ± 30°° (nakrętka od strony koła zamachowego). Poluzować trzy śruby mocujące rampę tak, by można było ją wyjąć. Wyjąć zatyczki z rampy, obudowy wtryskiwaczy i przewody wtryskowe. Zamontować przewody wtryskowe między rampą a wtryskiwaczami i wstępnie przykręcić ręcznie aż do zetknięcia. Dokręcić momentem 2,3 ± 0,2 daN.m trzy śruby mocujące rampę. Dokręcić momentem 2,5 ± 0,3 daN.m złącza przewodów wtryskowych na wysokości wtryskiwaczy. Dokręcić momentem 2,5 ± 0,3 daN.m złącza przewodów wtryskowych na wysokości rampy.

13B-75

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Postępować w następujący sposób: – uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, – kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu, – wykonać jazdę próbną. – wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. – sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest nasączona olejem napędowym.

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze DEMONTAŻ WEWNĘTRZNYCH ELEMENTÓW WTRYSKIWACZA LUB ODDZIELANIE OBUDOWY WTRYSKIWACZA OD DYSZY SĄ ZABRONIONE NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1566

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny do "niewielkich dokręceń". Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 19-17"). Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 18-17"). MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

3,5

Nakrętka mocująca kołnierz przewodów wysokiego ciśnienia

0,9

Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

3,5

Śruba wspornika mocującego przewód wysokiego napięcia do przedniego kolektora

2,1

Śruba mocująca rurę wlewu

2,5

Nakrętki kołnierza wtryskiwacza (samego)

0,5

Nakrętki kołnierza dwóch wtryskiwaczy

2,9

Złącza przewodów powrotnych oleju napędowego: – przy wtryskiwaczach – przy głowicy

1,3 2

Mocowania pokrywy głowicy

0,9

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa. Zamówić komplet specjalnych korków do napraw układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

13B-76

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

SILNIK P9X

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI UWAGA: – wtryskiwacze mogą być wymieniane pojedynczo, – wszystkie wymontowane przewody wysokiego napięcia należy wymienić na nowe. Wymontować rozdzielacz ssania (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Rozdzielacz ssania"). Zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód giętki chłodnicy. Istnieje ryzyko przedostania się płynu do cylindrów jeżeli iglice chłodzące wtryskiwaczy otworzą się w tym samym momencie, co wtryskiwacze. Wymontować przewody wysokiego ciśnienia rampy-wtryskiwaczy oraz przewód złącza pośredniego - rampy (patrz rozdział 13B "Przewód wysokiego ciśnienia"). Odłączyć przewody pochłaniania oparów oleju przy złączce w kształcie litery "T" (1), przewód (2), a następnie przewód chłodzenia (3) przy zaworze recyrkulacji gazów spalinowych. Odsunąć wymontowane elementy. Wtryskiwacze znajdujące się w przednim rzędzie Wymontować śruby mocujące. – (4) rury wlewu, – (5) kołnierza mocującego wiązkę elektryczną.

13B-77

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

13B

Wymontować: – nakrętki mocujące kołnierzy wtryskiwaczy, – kołnierze,

Wymontować śrubę mocującą pokrywę głowicy. W celu wymontowania śruby znajdującej się w pobliżu uchwytu do podnoszenia w tylnym rzędzie, zastosować klucz ampulowy z końcówką do śrub z łbem kulistym. Wymontować pokrywę głowicy.

– wtryskiwacze.

Wymontować przewód powrotny oleju napędowego.

13B-78

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

UWAGA: Podczas demontowania wtryskiwaczy może się zdarzyć, że znajdujące się w głowicy tuleje schładzające wtryskiwaczy również się wysuną. W takim przypadku wymienić uszczelki i zamontować nowe elementy schładzające za pomocą przyrządu EMB. 1518.

13B

Dokręcić momentem: – nakrętki (3) kołnierza samego wtryskiwacza 0,5 daN.m, – nakrętkę (4) uchwytu mocującego dwóch wtryskiwaczy 2,9 daN.m.

CZYSZCZENIE Do czyszczenia wtryskiwacza surowo zabronione jest używanie: – szczotki metalowej, – płótna ściernego, – ultradźwiękowego urządzenia czyszczącego. W celu oczyszczenia końcówki wtryskiwacza, należy ją namoczyć w substancji odtłuszczającej, następnie wytrzeć nie pylącą ściereczką.

MONTAŻ UWAGA: Korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem należy zdejmować w ostatniej chwili.

Wymienić uszczelki przewodu powrotnego oleju napędowego.

We wtryskiwaczach, wymienić: – podkładkę ognioodporną (1), – uszczelkę (2).

Podłączyć przewód powrotny oleju napędowego. Dokręcić złącza przewodu powrotnego oleju napędowego: – do wtryskiwaczy momentem 1,3 daN.m, – do pokrywy głowicy momentem 2 daN.m. Oczyścić przylgnię pokrywy głowicy oraz obudowy wałka rozrządu. Wymienić następujące uszczelki w głowicy: – wtryskiwaczy oraz przewodów wysokiego ciśnienia za pomocą przyrządu Mot. 1649, – pokrywy głowicy.

Zamontować: – wtryskiwacze, – kołnierze wtryskiwaczy.

13B-79

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze

Nanieść na obudowy wałków rozrządu pasek produktu THREEBOND od 2 do 4 mm szerokości (A).

Przedni rząd cylindrów

Tylny rząd cylindrów

Zamontować pokrywę głowicy. Dokręcić pokrywę głowicy przestrzegając kolejności dokręcania śrub oraz momentu 0,9 daN.m.

13B-80

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Wtryskiwacze Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane przewody wysokiego ciśnienia. Zamontować i dokręcić prawidłowym momentem przewody wysokiego ciśnienia: złącze pośrednie rampa oraz rampa - wtryskiwacze (patrz opis czynności w rozdziale 13B "Przewody wysokiego ciśnienia"). Wymienić uszczelkę rury wlewu oleju. Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. Wykonać odpowietrzenie układu zasilania za pomocą pompki odpowietrzającej. Wlać płyn chłodzący i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz rozdział 19A "Napełnianie płynem odpowietrzanie"). Wykonać kontrolę szczelności układu wysokiego ciśnienia po naprawie (patrz rozdział 13B "Cechy szczególne").

13B-81

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1383

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny "do niewielkich dokręceń"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Nakrętka przewodów wysokiego ciśnienia

2,5 ± 0,2

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,2 ± 0,2

Czujnik ciśnienia

3,5 ± 0,2

WAŻNE: przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny do napraw, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy w rampie nie występuje już ciśnienie. Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

13B-82

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI Odłączyć: – akumulator, – czujnik ciśnienia (1), – wtryskiwacze (2), – czujnik oznaczenia cylindra. Wymontować przewód powrotny oleju napędowego. Poluzować i wymontować przewody wysokiego ciśnienia oleju napędowego. Założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem Wymontować ostrożnie rampę wtrysku (3).

13B-83

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

SILNIK F9Q

MONTAŻ Ustawić rampę wtrysku i dokręcić wstępnie ręcznie śruby mocujące (rampa powinna poruszać się swobodnie). Zamontować wszystkie nowe przewody wysokiego ciśnienia ręcznie (po stronie wtryskiwacza, po stronie pompy, a następnie po stronie rampy). Dokręcić śruby rampy (3). Dokręcić wszystkie złącza wysokiego ciśnienia układu wtrysku (po stronie wtryskiwacza (1), po stronie pompy (4), a następnie po stronie rampy wtrysku (2). UWAGA: Należy koniecznie wymienić przewód (5) powrotny paliwa umieszczony na wtryskiwaczach podczas demontażu.

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu.

13B-84

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

SILNIK G9T

13B

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1566

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny do "niewielkich dokręceń". Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 18-17"). Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 19-17"). DEMONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

2,5 ± 0,3

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,3 ± 0,2

Śruba kołnierza przewodu pompyrampy

2,5 ± 0,2

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa. Zamówić komplet specjalnych korków do napraw układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

13B-85

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowy wlotu powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy, po czym odsunąć je na bok.

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku Odpiąć boczne profile gumowej osłony (3). Odpiąć z pokrywy głowicy i przesunąć maksymalnie do tyłu gumową osłonę. Odłączyć kanał pochłaniania oparów oleju (4). Wymontować piankę pochłaniającą (5).

13B-86

13B

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

13B

Odłączyć elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania, czujnik ciśnienia (6) i wtryskiwacze (7). Wymontować przewód odprowadzający olej napędowy (8) przy wtryskiwaczach i rampie (przewdziany do wymiany). Odłączyć: – regulator ciśnienia (9) przy pompie, – czujnik temperatury oleju napędowego (10), – czujnik położenia wałka rozrządu (11), – podgrzewacz oleju napędowego (12). Wymontować wiązkę przewodów elektrycznych. Wymontować tłumik akustyczny (13) między pompą wspomagania układu kierowniczego a obudową dyfuzora. Odłączyć, a następnie odsunąć na bok przewód (14) pompy wspomagania układu kierowniczego. Odłączyć przewód powrotny oleju napędowego przy pompie. Poluzować złącza przewodu wysokiego ciśnienia między pompą a rampą (15), a następnie wyjąć. Uważać, by nie została uszkodzona zapinka mocująca przewód (16) do pokrywy głowicy. Wymontować przewody wtryskiwaczy - rampy (17). Założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem

13B-87

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

UWAGA: Podczas odkręcania złączy (18) przewodów wtrysku przy podstawach wtryskiwaczy należy koniecznie przytrzymać przy pomocy klucza, nakrętki (19) mocujące filtry cylindryczne.

13B

Dokręcić momentem 2,5 ± 0,3 daN.m złącza przewodów wtrysku na poziomie wtryskiwaczy i pompy wysokiego ciśnienia. Dokręcić momentem 2,5 ± 0,3 daN.m złącza przewodów wtrysku do rampy. Przystąpić do montażu osłony rampy; w tym celu wykonać czynności odwrotne do demontażu (patrz rozdział 13B Wtrysk diesel "Osłona rampy"). UWAGA: Podczas wykonywania jakiejkolwiek czynności przy osłonie rampy, należy uważać, by przy ponowym montażu wszystkie elementy składowe układu znalazły się na swoim miejscu (patrz rozdział "Osłona rampy"). Nieprzestrzeganie tych zaleceń może pociągnąć za sobą poważne skutki. Montaż pozostałych części wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. Wyrzucić torebkę po korkach zużytych podczas naprawy. Wykonać odpowietrzenie układu poprzez kilkakrotne włączenie i wyłączenie zapłonu lub uruchomienie pompy niskiego ciśnienia za pomocą przyrządu diagnostycznego z menu "Sterowanie siłowników".

Poluzować śruby (20) rampy wtrysku. Wymontować rampę wtrysku.

Uzupełnić poziom płynu w układzie wspomagania kierownicy.

MONTAŻ UWAGA: W przypadku wszystkich podzespołów, zaślepki ochronne należy zdejmować dopiero w ostatniej chwili. Zamontować: – rampę wtrysku i dokręcić lekko śruby mocujące, nie blokując ich, – śrubę wspornika mocowania rampy do dolnej osłony z blachy. Wyjąć zatyczki z rampy, obudowy wtryskiwaczy i przewody wtryskowe. Zamontować przewody wtryskowe między rampą a wtryskiwaczami oraz między pompą a rampą, następnie wstępnie przykręcić ręcznie aż do zetknięcia. Dokręcić momentem 2,3 ± 0,2 daN.m trzy śruby mocujące rampę.

13B-88

Przed ponownym uruchomieniem silnika, skasować przy pomocy przyrządu diagnostycznego, usterki zapisane ewentualnie w pamięci komputera wtrysku. Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Postępować w następujący sposób: – uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, – kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu, – wykonać jazdę próbną. – wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. – sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest nasączona olejem napędowym.

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku WSZYSTKIE WYMONTOWANE PRZEWODY WYSOKIEGO CIŚNIENIA NALEŻY WYMIENIĆ NA NOWE NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1566

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny do "niewielkich dokręceń". Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 19-17"). Nasadka do przewodów rurowych do dokręcania przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 18-17").

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

3,5

Nakrętka mocująca kołnierz przewodów wysokiego ciśnienia

0,9

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,1

Złącze ogranicznika ciśnienia

2

Mocowanie kołnierzy przewodów wysokiego ciśnienia

0,9

Mocowanie przewodu wyjścia wysokiego ciśnienia do przedniego kolektora

2,1

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa. Zamówić komplet specjalnych korków do napraw układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

13B-89

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

13B

DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI UWAGA: Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane przewody wysokiego ciśnienia. Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator.

Wymontować przewody zasilania oleju napędowego na zawieszeniu elastycznym. Wymontować zespół uchwytu zawieszenia elastycznego-ogranicznika wychylenia.

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02. Wymontować rozdzielacz ssania (patrz opis czynności w rozdziale 12B Mieszanka paliwowa "Rozdzielacz ssania").

Rozłączyć przewody zasilające oraz powrotne oleju napędowego (1) na poziomie kołnierza, następnie zatkać przewody używając w tym celu zestawu korków dostępnych w magazynie części zamiennych.

13B-90

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

Odłączyć: – poszczególne złącza i siłowniki wiązki elektrycznej (2), a następnie odsunąć wiązkę na bok, – przewody pochłaniające opary oleju przy złączu "T" (3). Wyjąć złącze (4), następnie wymontować ściąg tłumiący drgania (5).

Poluzować złącza przewodów wysokiego ciśnienia rampywtryskiwacza. W razie potrzeby, poluzować kołnierze mocujące poszczególnych przewodów. Wymontować: – przewody wysokiego ciśnienia, – dwie śruby mocujące membranę regulacji doładowania, następnie odchylić ją na bok.

13B-91

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

Poluzować złącza przewodu powrotnego oleju napędowego (6) przy ograniczniku ciśnienia i głowicy.

13B

MONTAŻ

Poluzować śrubę mocującą rampę (8).

UWAGA: Korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem należy zdejmować w ostatniej chwili. Wymienić wszystkie uszczelki.

Odchylić rampę na bok.

Podłączyć złącze czujnika ciśnienia rampy.

Wymontować osłonę termiczną czujnika ciśnienia w rampie.

Zamontować osłonę termiczną czujnika ciśnienia.

Wymontować przewód wysokiego ciśnienia (7).

Zamontować rampę wtrysku. Odłączyć złącze czujnika ciśnienia Wkręcić śruby mocujące (1) rampę (ręką). Wyjąć rampę. Założyć (ręką) przewód pompy (2) łączący złącze pośrednie z rampą. Dokręcić: – mocowania rampy momentem 2,1 daN.m, – złącza przewodów wysokiego ciśnienia (2) momentem 3,5 daN.m zaczynając od złącza po stronie rampy, – złącze ogranicznika ciśnienia (3) momentem 2 daN.m, – złącze (4) przewodu powrotnego przy głowicy momentem 1,6 daN.m.

13B-92

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku

13B

UWAGA: Przewody wysokiego ciśnienia należy dokręcać pojedynczo.

Poluzować rampę o kilka obrotów. Zamontować i dokręcić ręcznie wszystkie przewody wysokiego ciśnienia rampa-wtryskiwacze.

Dokręcić w zalecanej kolejności momentem 3,5 daN.m: – złącze przewodu wysokiego ciśnienia do tylnego rzędu (w pierwszej kolejności złącze po stronie wtryskiwacza), – lub złącze przewodu wysokiego napięcia do przedniego rzędu (w pierwszej kolejności złącze po stronie wtryskiwacza),

Zamontować kołnierze mocujące przewodów wysokiego ciśnienia rampy-wtryskiwaczy, następnie dokręcić momentem 0,9 daN.m. Dokręcić mocowania rampy momentem 2,1 daN.m.

– oraz złącza przewodów wysokiego ciśnienia do rampy.

13B-93

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Rampa wtrysku Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. Wykonać odpowietrzenie układu zasilania za pomocą pompki odpowietrzającej. Wykonać kontrolę szczelności układu wysokiego ciśnienia po naprawie (patrz rozdział 13B "Cechy szczególne").

13B-94

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Przewody wysokiego ciśnienia WSZYSTKIE WYMONTOWANE PRZEWODY WYSOKIEGO CIŚNIENIA NALEŻY WYMIENIĆ NA NOWE PRZEWODY WYSOKIEGO CIŚNIENIA MOŻNA WYMIENIAĆ POJEDYNCZO NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1566

Narzędzie do demontażu przewodów wysokiego ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny do "niewielkich dokręceń". Nasadka do przewodów rurowych do dokręcania złączy wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 19-17"). Nasadka do przewodów rurowych do dokręcania złączy wysokiego ciśnienia (na przykład klucz "Crowfoot 18-17"). MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

3,5

Nakrętka mocująca kołnierz przewodów wysokiego ciśnienia

0,9

Mocowanie przewodu wysokiego ciśnienia do kolektora

2,1

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,1

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny do napraw, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa. Zamówić komplet specjalnych korków do napraw układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

13B-95

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Przewody wysokiego ciśnienia DEMONTAŻ NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI UWAGA: – wymontowane przewody wysokiego ciśnienia można wymieniać osobno, – wszystkie wymontowane przewody wysokiego napięcia należy wymienić na nowe. Wymontować rozdzielacz ssania (patrz rozdział 12B Mieszanka paliwowa "Rozdzielacz ssania"). Odłączyć: – poszczególne złącza i siłowniki wiązki przewodów elektrycznych (1), następnie odchylić ją na bok, – przewód pochłaniania oparów oleju od złącza "T" (2), następnie przewód (3). Odchylić przewód na bok.

13B-96

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Przewody wysokiego ciśnienia

13B

Dokręcić złącza przewodu (1) (między pompą i złączem pośrednim) do kolektora ssącego momentem 3,5 daN.m. W pierwszej kolejności dokręcić złącze pośrednie po stronie pompy.

Przewody rampa-wtryskiwacze Poluzować złącza przewodów wysokiego ciśnienia. W razie potrzeby, poluzować kołnierze mocujące poszczególnych przewodów. Wymontować przewody wysokiego ciśnienia. Założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem. Przewód pompa-rampa Wymontować: – rampę (patrz rozdział 13B "Rampa wtrysku"), – zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych wymiennik (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Zespół zawór układu EGR - Wymiennik"). Wymontować przewód wysokiego ciśnienia (1) znajdujący się między pompą wtrysku i złączem pośrednim, na kolektorze ssącym.

MONTAŻ Zamontować zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych - wymiennik (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Zespół zawór EGR Wymiennik").

UWAGA: Korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem należy zdejmować w ostatniej chwili. Przewód pompa-rampa Zamontować i przybliżyć ręcznie przewód wysokiego ciśnienia (znajdujący się między pompą i złączem pośrednim) do kolektora ssącego.

Zamontować rampę wtrysku. W tym celu: – podłączyć złącza czujników ciśnienia, – zamontować osłonę termiczną, – wkręcić śruby mocujące (ręką). Zamontować i dokręcić (ręką) przewód pompy znajdujący się między złączem pośrednim i rampą.

13B-97

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Przewody wysokiego ciśnienia

13B

Dokręcić: – mocowania (2) rampy momentem 2,1 daN.m, – złącza przewodów wysokiego ciśnienia (3) momentem 3,5 daN.m. W pierwszej kolejności dokręcić złącze po stronie rampy), – złącze ogranicznika ciśnienia (4) momentem 2 daN.m.

UWAGA: Przewody wysokiego ciśnienia należy dokręcać pojedynczo. Dokręcić w zalecanej kolejności, momentem 3,5 daN.m: – złącze przewodu wysokiego ciśnienia do tylnego rzędu, zaczynając od złącza po stronie wtryskiwacza, – lub złącze przewodu wysokiego napięcia do przedniego rzędu zaczynając od złącza po stronie wtryskiwacza,

Przewody rampa-wtryskiwacz Poluzować rampę o kilka obrotów. Zamontować i dokręcić ręcznie wszystkie przewody wysokiego ciśnienia rampa-wtryskiwacze. Zamontować kołnierze mocujące (5) przewodów wysokiego ciśnienia rampa-wtryskiwacze, następnie dokręcić momentem 0,9 daN.m. Dokręcić mocowania rampy momentem 2,1 daN.m.

13B-98

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Przewody wysokiego ciśnienia – oraz złącza przewodów wysokiego ciśnienia do rampy.

Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu. Wykonać odpowietrzenie układu zasilania za pomocą pompki odpowietrzającej. Wykonać kontrolę szczelności układu wysokiego ciśnienia po naprawie (patrz rozdział 13B "Cechy szczególne").

13B-99

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Czujnik ciśnienia

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) 3,5 ± 0,5

Czujnik ciśnienia

13B

Odłączyć akumulator. Odłączyć czujnik ciśnienia.

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny do napraw, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa. CZUJNIK CIŚNIENIA (1)

Wykręcić czujnik ciśnienia.

MONTAŻ Wymienić uszczelkę. Wkręcić czujnik, następnie dokręcić go momentem.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

Podłączyć złącze. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu.

13B-100

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Czujnik ciśnienia

13B

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 997-01

Przyrząd do demontażu wtryskiwacza z czujnikiem

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Czujnik ciśnienia

3,5 ± 0,5

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

Odpiąć: – boczne profile gumowej osłony (3), – gumową osłonę z pokrywy głowicy i przesunąć maksymalnie do tyłu. Odłączyć: – czujnik ciśnienia (4), – przewód pochłaniania oparów oleju (5). Odkręcić czujnik ciśnienia za pomocą przyrządu Mot. 997-01.

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę wlotu powietrza, – obudowę filtru powietrza, – osłonę silnika (2).

Wymontować czujnik ciśnienia. Założyć korek zabezpieczający przed zanieczyszczeniem.

13B-101

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Czujnik ciśnienia MONTAŻ Wymienić uszczelkę. Zdjąć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniami, Wkręcić czujnik, następnie dokręcić go momentem. Podłączyć złącze czujnika, Przystąpić do montażu osłony rampy; w tym celu wykonać czynności odwrotne do demontażu (patrz rozdział 13B Wtrysk diesel "Osłona rampy"). Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Postępować w następujący sposób: – uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, – kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu, – wykonać jazdę próbną. – wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. – sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest nasączona olejem napędowym.

13B-102

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Czujnik ciśnienia Czujnik ciśnienia (1) można oddzielić od rampy. W przypadku usterki czujnika ciśnienia oleju napędowego, konieczny jest demontaż rampy wtrysku (patrz rozdział 13B "Rampa wtrysku").

13B-103

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Regulator ciśnienia

SILNIK F9Q

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba regulatora

0,6

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny do napraw, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa. NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI Po wykonaniu każdej czynności w układzie oleju napędowego należy koniecznie sprawdzić, czy nie ma wycieków. DEMONTAŻ Usunąć za pomocą sprężonego powietrza wszelkie zanieczyszczenia wokół regulatora ciśnienia paliwa. Wyjąć złącze regulatora ciśnienia paliwa. Oczyścić strefę naprawy za pomocą środka do czyszczenia hamulców Wymontować trzy śruby mocujące regulator ciśnienia paliwa (1).

13B-104

13B

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Regulator ciśnienia Wymontować ręcznie regulator ciśnienia paliwa (nie używać przyrządów do podnoszenia). Oczyścić i wytrzeć miejsce przylegania regulatora ciśnienia paliwa na pompie wysokiego ciśnienia uważając, by zanieczyszczenia nie przedostały się do środka. Zwilżyć gniazdo regulatora ciśnienia paliwa w pompie wysokiego ciśnienia, włączając zapłon na kilka sekund. Przygotowanie nowego regulatora: – zdjąć korek zabezpieczający, – sprawdzić położenie uszczelek, – posmarować uszczelki okrągłe czystym paliwem. UWAGA: Nasmarowanie jest bardzo ważne ze względu na zapobieganie późniejszym wyciekom zewnętrznym. Przyłożyć regulator, wykonując lekki ruch obrotowy i popchnąć lekko aż do jego całkowitego wprowadzenia. Dokręcić wstępnie trzy nowe śruby momentem 0,3 daN.m, a następnie momentem 0,6 daN.m używając klucza dynamometrycznego. Oczyścić obszar ściereczkami (niepylącymi). Włożyć złącze regulatora ciśnienia paliwa. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Włączyć zapłon, w razie potrzeby wykasować usterkę sygnalizowaną przez przyrząd diagnostyczny i uruchomić silnik. Wykonać zwykłą jazdę próbną w celu sprawdzenia szczelności regulatora ciśnienia paliwa i pompy wysokiego ciśnienia.

13B-105

13B

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Regulator ciśnienia

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Regulator ciśnienia

0,6

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

13B

Odłączyć: – złącze (3) podgrzewacza oleju napędowego, – czujnik położenia cylindrów (4), – czujnik temperatury paliwa (5), – złącze regulatora ciśnienia (6). Wymontować wiązkę przewodów elektrycznych. Wymontować tłumik akustyczny (7) między pompą wspomagania układu kierowniczego a obudową dyfuzora. Odłączyć, a następnie odsunąć na bok przewód (8) pompy wspomagania układu kierowniczego.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

Zatkać wyjścia układu wspomagania kierownicy. NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę wlotu powietrza, – obudowę filtru powietrza, – osłonę silnika (2).

Odłączyć przewód powrotny oleju napędowego przy pompie.

13B-106

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Regulator ciśnienia

13B

Wymontować wspornik podtrzymujący (9) przewód zasilania paliwem.

Wymontować trzy śruby mocujące (11) regulator ciśnienia paliwa.

Odłączyć przewód zasilania paliwem (10) od pompy wysokiego ciśnienia.

Zabezpieczyć alternator przed wyciekiem oleju napędowego.

Założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem

Wymontować ręcznie regulator ciśnienia paliwa bez użycia narzędzi.

Usunąć za pomocą sprężonego powietrza wszelkie zanieczyszczenia wokół regulatora ciśnienia paliwa.

Oczyścić i wytrzeć miejsce przylegania regulatora ciśnienia paliwa na pompie wysokiego ciśnienia uważając, by zanieczyszczenia nie przedostały się do środka.

Oczyścić strefę regulatora ciśnienia paliwa za pomocą środka do czyszczenia hamulców.

Osłonić elementy znajdujące się pod regulatorem ciśnienia paliwa wchłaniającą ściereczką do czyszczenia. Spłukać gniazdo regulatora ciśnienia. W tym celu kilkakrotnie włączyć zapłon i pozwolić, by olej napędowy wypływał przez kilka sekund lub uruchomić pompę niskiego ciśnienia przyrządem diagnostycznym, z menu "Sterowanie siłowników", brać pod uwagę możliwość wypływania oleju napędowego.

13B-107

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Regulator ciśnienia

13B

Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

MONTAŻ Przygotować nowy regulator: – zdjąć korek ochronny i sprawdzić ułożenie uszczelek, – nasmarować uszczelki okrągłe czystym paliwem.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8). Uzupełnić poziom oleju w układzie wspomagania kierownicy.

UWAGA: Smarowanie jest bardzo ważne, ponieważ zapobiega zniszczeniu uszczelki oraz wyciekom zewnętrznym.

Przed ponownym uruchomieniem silnika, skasować ewentualne usterki wyświetlone na przyrządzie diagnostycznym.

Przyłożyć regulator, wykonując lekki ruch obrotowy i popchnąć lekko aż do jego całkowitego wprowadzenia. Założyć ręcznie 3 nowe śruby mocujące. Dokręcić śruby 0,6 daN.m za pomocą klucza dynamometrycznego. Oczyścić dany obszar wchłaniającymi ściereczkami czyszczącymi oraz środkiem do czyszczenia hamulców.

13B-108

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Postępować w następujący sposób: – uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, – kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu, – wykonać jazdę próbną. – wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. – sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest nasączona olejem napędowym.

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Sonda temperatury oleju napędowego NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Klucz dynamometryczny "do niewielkich dokręceń"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Sonda temperatury oleju napędowego

2,3

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa.

13B-109

13B

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Osłona rampy

13B

WIADOMOŚCI OGÓLNE Osłona rampy składająca się z dziewięciu części, zapewnia izolowanie układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem i komory silnika. OSŁONA RAMPY PEŁNI FUNKCJĘ ZABEZPIECZAJĄCĄ I WYMAGA SZCZEGÓLNEJ STARANNOŚCI PRZY MONTAŻU. Aby właściwie spełniać swoją funkcję zabezpieczającą, osłona rampy musi koniecznie składać się z następujących elementów: – dwóch okładzin wygłuszających (1), które należy wymienić w przypadku ich zniszczenia lub zanieczyszczenia olejem napędowym, – osłony dolnej z blachy (2), zamocowanej między rampą a głowicą, – przewodu powrotnego oleju napędowego (3), który należy wymienić w przypadku jego uszkodzenia lub zanieczyszczenia olejem napędowym, – gumowej osłony (4) zamocowanej na osłonie blaszanej i na pokrywie głowicy, – dwóch bocznych przegród (5), – dwóch spinek mocujących boczne przegrody do gumowej osłony. Podczas wykonywania jakiejkolwiek czynności przy osłonie rampy, należy uważać, by przy ponowym montażu wszystkie elementy składowe układu znalazły się na swoim miejscu. NIEPRZESTRZEGANIE TYCH ZALECEŃ MOŻE POCIĄGNĄĆ ZA SOBĄ POWAŻNE SKUTKI MAJĄCE WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO.

13B-110

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Osłona rampy

13B

Odłączyć przewód odprowadzający olej napędowy (1).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

2,5 ± 0,3

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,3 ± 0,2

Śruba kołnierza przewodu pompyrampy

2,5 ± 0,2

Wymontować: – śrubę mocującą bocznego profilu 2), – śrubę mocującą dolnej, blaszanej osłony (3),

WAŻNE: Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę paliwa. Zamówić komplet specjalnych korków do napraw układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem. NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

DEMONTAŻ Demontaż osłony rampy wymaga wcześniejszego demontażu rampy wtrysku (patrz rozdział 13B Układ wtrysku Diesel "Rampa wtrysku"). Odpiąć przewody pneumatyczne sterowania regulacją ciśnienia doładowania przy dolnej, blaszanej osłonie rampy.

– osłonę rampy wraz z bocznym profilem, następnie wyjąć profil z części środkowej. Oddzielić gumową osłonę od osłony dolnej, blaszanej.

MONTAŻ Oczyścić mastykę na powierzchni uszczelki głowicy i na dolnej osłonie z blachy.

Odłączyć i wyjąć przewody pneumatyczne.

13B-111

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Osłona rampy

Założyć ponownie gumową osłonę na dolnej, blaszanej osłonie, ciągnąc za pięć zaczepów (4) z gumy. Sprawdzić prawidłowe ułożenie gumowych zaczepów.

13B

Zamontować rampę wtrysku wraz z profilem, nie dokręcając śrub mocujących rampę. Zdjąć korki z rampy, obudowy wtryskiwaczy, pompy i przewodów wtryskowych Zamontować przewody wtryskowe między rampą a wtryskiwaczami oraz między pompą a rampą, następnie wstępnie przykręcić ręcznie aż do zetknięcia. Dokręcić momentem: – 2,3 ± 0,2 daN.m trzy śruby mocujące rampy, – 2,5 ± 0,3 daN.m złącza przewodów wtryskowych na poziomie wtryskiwaczy i pompy wysokiego ciśnienia, – 2,5 ± 0,3 daN.m złącza przewodów wtryskowych na poziomie rampy. Nałożyć środek Rhodorseal 5661 na głowicę, w miejsce oznaczone na rysunku czarną strzałką.

Nałożyć środek Rhodorseal 5661 na głowicę, w miejsce oznaczone na rysunku czarną strzałką.

Zamontować zespół osłony gumowej - dolnej osłony z blachy na silniku zakładając śruby (3) mocujące dolnej osłony z blachy.

13B-112

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Osłona rampy

Zamontować boczny profil na dolnej, blaszanej osłonie, stosując się koniecznie do następujących wskazówek: – założyć dolny łącznik (5). – naciągnąć gumowe zakończenie (6) profilu na dolną, blaszaną osłonę. – następnie naciągnąć górną część profilu na blaszaną osłonę.

13B

Zamontować: – okładziny wygłuszające. Wymienić na nowe w przypadku ich zanieczyszczenia olejem napędowym.

Sprawdzić prawidłowe położenie oznaczenia (10) profilu rampy (w osi przewodów wylotowych rampy pod wysokim ciśnieniem). – założyć górny łącznik (7). – zamontować śrubę mocującą (8) profil, – skrócić przewód odprowadzający olej napędowy (9) sprawdzając dokładnie, czy nie jest zatkany. Jeśli do przewodu dostał się olej napędowy, konieczna jest jego wymiana.

13B-113

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Osłona rampy

13B

Podłączyć wtryskiwacze i czujnik ciśnienia. Zamontować nowy przewód odprowadzający olej napędowy, sprawdzając, czy jego zaciski mocujące znajdują się w odpowiednim miejscu, na poziomie wtryskiwaczy i na końcu rampy, przy ograniczniku ciśnienia. Podłączyć ponownie przewód pochłaniania oparów oleju. Odchylić gumową osłonę do przodu i przymocować do niej boczne ścianki uszczelniające. Sprawdzić prawidłowe zatrzaśnięcie zacisków spinek i właściwe ustawienie przegród gumowej osłony. WAŻNE: Sprawdzić, czy przewód powrotny oleju napędowego jest prawidłowy założony, wymienić go w przypadku zanieczyszczenia olejem napędowym.

Umocować gumową osłonę na pokrywie głowicy i na wsporniku silnika. Sprawdzić właściwe zamocowanie gumowej osłony na zaciskach pokrywy głowicy i na wsporniku silnika. Wykonać odpowietrzenie układu poprzez kilkakrotne włączenie i wyłączenie zapłonu lub uruchomienie pompy niskiego ciśnienia za pomocą przyrządu diagnostycznego z menu "Sterowanie siłowników". Przed ponownym uruchomieniem silnika, skasować przy pomocy przyrządu diagnostycznego, usterki zapisane ewentualnie w pamięci komputera wtrysku. Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z układu. Postępować w następujący sposób: – uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, – kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu, – wykonać jazdę próbną. – wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. – sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest nasączona olejem napędowym.

13B-114

SILNIKI F9Q, G9T i P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Potencjometr pedału gazu

WIADOMOŚCI OGÓLNE Potencjometr pedału przyspieszenia stanowi jeden zespół z pedałem przyspieszenia. Jego wymiana powoduje konieczność wymiany pedału gazu.

13B

Demontaż: – odłączyć złącze (2) pedału gazu, – wymontować trzy śruby (3) mocujące pedał, – pedał.

Istnieją dwa typy pedałów: Z punktem oporu i bez Pojazdy wyposażone w regulator / ogranicznik prędkości, posiadają pedał gazu z punktem oporu pod koniec skoku pedału (Kick-down). Punkt ten umożliwia zakończenie działania funkcji ograniczenia prędkości w sytuacji wymagającej gwałtownego przyśpieszenia. UWAGA: Możliwy jest montaż pedału z punktem oporu zamiast pedału bez punktu oporu. Natomiast zabronione jest montowanie pedału bez punktu oporu w miejsce pedału posiadającego punkt oporu.

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Nacisnąć na zaczepy (1), następnie zdjąć wykładzinę.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

13B-115

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Potencjometr pedału gazu

SILNIKI F9Q, G9T i P9X

Przyporządkowanie ścieżek: 1 2 3 4 5 6

Masa ścieżki 2 Masa ścieżki 1 Sygnał ścieżki 1 Zasilanie ścieżki 1 Zasilanie ścieżki 2 Sygnał ścieżki 2

Oporność ścieżki 1 = 1200 ± 480 Ω Oporność ścieżki 2 = 1700 ± 680 Ω

UWAGA: Usterka potencjometru położenia pedału przyspieszenia powoduje zmianę obrotów biegu jałowego lub biegów służących do jazdy (patrz rozdział 13B "Korekta obrotów biegu jałowego").

13B-116

13B

SILNIKI F9Q, G9T i P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Moduł elektroniczny

13B

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot.1372

Przyrząd do zdejmowania śrub niezrywalnych

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Silnik P9X

Komputer wtrysku jest umieszczony pod skrzynką akumulatora. Aby go wymontować, niezbędny jest demontaż skrzynki akumulatora zamocowanej trzema niezrywalnymi śrubami.

Odłączyć: – złącze przepływomierza powietrza (4), – przewód pochłaniania oparów oleju (5). Wymontować kanał dolotu powietrza (6) wyposażony w przepływomierz. W tym celu wymontować: – dwie śruby mocujące element do przepływomierza powietrza, – obejmę na tłumiku szmerów ssania, a następnie na turbosprężarce.

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę wlotu powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika (2), – dwie śruby mocujące (3) zbiornik płynu hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy, po czym odsunąć je na bok.

Silniki F9Q - G9T UWAGA: Przed każdym przeprogramowaniem lub wymianą modułu elektronicznego, należy zapisać w pamięci przyrządu diagnostycznego kody alfanumeryczne "IMA", konfiguracje przy naprawach (ustawienie obrotów biegu jałowego) oraz opcje pojazdu (patrz rozdział 13B "Cechy szczególne").

13B-117

SILNIKI F9Q, G9T i P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Moduł elektroniczny

13B

Wymontować: – trzy śruby mocujące skrzynkę akumulatora za pomocą przyrządu Mot. 1372,

Wszystkie typy Odpiąć mocowania (7) skrzynki przekaźników. Odsunąć skrzynkę na bok. Wyjąć akumulator.

Odłączyć, a następnie wymontować moduł elektroniczny automatycznej skrzyni biegów (zależnie od wyposażenia pojazdu). Wymontować wspornik-złącza (8) przy skrzynce akumulatora. Przewiercić trzy śruby niezrywalne (9) wprowadzając wiertło 5 mm w oś śruby.

13B-118

– skrzynkę akumulatora, – wspornik mocujący (10) wiązkę przewodów elektrycznych, – nakrętki (11) mocujące moduł elektroniczny, – moduł elektroniczny, uprzednio go odłączając.

SILNIKI F9Q, G9T i P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Moduł elektroniczny MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wymienić śruby niezrywalne na nowe śruby niezrywalne. Sprawdzić prawidłowe działanie pojazdu.

Silniki G9T - F9Q UWAGA: Wpisać dane zachowane w pamięci przyrządu diagnostycznego (patrz rozdział 13B "Cechy szczególne"). W razie konieczności naprawić usterki, następnie wykasować pamięć modułu elektronicznego. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

13B-119

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Moduł elektroniczny zasilania

13B

DEMONTAŻ

Zdjąć opaskę (4) z modułu mocy.

Odłączyć: – akumulator, – złącze przepływomierza powietrza (1),

Odłączyć złącza (5) modułu elektronicznego.

MONTAŻ Odsunąć na bok wspornik złącza (2). Wymontować kołnierz obudowy filtru powietrza (3).

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Włączyć zapłon i odczytać kody przyrządem diagnostycznym. W razie konieczności naprawić usterki, następnie wykasować pamięć modułu elektronicznego. Sprawdzić prawidłowe działanie pojazdu. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

13B-120

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Lampka kontrolna wtrysku

13B

Pojazdy są wyposażone w: – kontrolkę grzania świec żarowych, – dwie lampki kontrolne wtrysku, – lampkę kontrolną stanu krytycznego temperatury płynu. Kontrolka grzania świec wyświetla się wraz z komunikatem "grzanie świec żarowych w silniku diesel". Lampka kontrolna usterki stopnia ważności 1 ma symbol sinusoidy, jest koloru pomarańczowego. Towarzyszy jej komunikat "usterka wtrysku". Lampka kontrolna usterki stopnia ważności 2 ma symbol silnika, napis "stop" na czerwonym tle i towarzyszy jej komunikat "wyłączyć zapłon". Lampka kontrolna temperatury wody ma symbol termometru, jest koloru czerwonego. Towarzyszy jej komunikat "temperatura wody".

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH ●

Po włączeniu świec żarowych, lampka kontrolna grzania świec żarowych świeci się w trakcie fazy grzania, a następnie gaśnie (patrz rozdział 13C "Sterowanie grzaniem świec żarowych").

●

W przypadku usterki wtrysku (stopnia ważności 1) zapala się lampka kontrolna "usterka wtrysku", co jest sygnałem, że należy zwrócić się o pomoc do serwisu Renault). Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są: – usterka wewnętrzna modułu elektronicznego, – usterka blokady rozruchu – usterka synchronizacji prędkości obrotowej, – usterka potencjometru przyśpieszenia, – usterka przepływomierza powietrza, – usterka czujnika prędkości pojazdu (patrz system ABS), – usterka zaworu recyrkulacji gazów spalinowych, – usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania, – usterka głównego przekaźnika, – usterka wtryskiwacza, – usterka korekty wtryskiwaczy (IMA), – usterka zasilania czujników.

●

W przypadku wystąpienia usterki wtrysku (stopnia ważności 2) zapala się lampka kontrolna "wyłączyć zapłon". Sygnalizuje to konieczność natychmiastowego zatrzymania pojazdu. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są: – usterka wewnętrzna modułu elektronicznego, – usterka wtryskiwacza, – usterka czujnika ciśnienia rampy, – usterka regulatora ciśnienia rampy.

●

Kiedy silnik jest przegrzany, wyświetla się kontrolka stanu krytycznego temperatury płynu w silniku.

13B-121

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Lampka kontrolna wtrysku

13B

Pojazdy, w których zastosowano układ oleju napędowego pod wysokim ciśnieniem, są wyposażone w jedną lampkę kontrolną grzania świec żarowych, dwie lampki kontrolne wtrysku i jedną lampkę kontrolną stanu krytycznego temperatury płynu, z których wszystkie wyświetlają się na tablicy wskaźników. Kontrolka grzania świec wyświetla się wraz z komunikatem "grzanie świec żarowych w silniku diesel". Lampka kontrolna usterki stopnia ważności 1 ma symbol sinusoidy, jest koloru pomarańczowego. Towarzyszy jej komunikat "usterka wtrysku". Lampka kontrolna usterki stopnia ważności 2 ma symbol silnika, napis "stop" na czerwonym tle i towarzyszy jej komunikat "wyłączyć zapłon". Lampka kontrolna temperatury wody ma symbol termometru, jest koloru czerwonego. Towarzyszy jej komunikat "temperatura wody".

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH ●

Po włączeniu świec żarowych, lampka kontrolna grzania świec żarowych świeci się w trakcie fazy grzania, a następnie gaśnie (patrz rozdział 13C "Sterowanie grzaniem świec żarowych").

●

W przypadku usterki wtrysku (stopnia ważności 1) zapala się lampka kontrolna "usterka wtrysku", informując kierowcę, że należy zwrócić się o pomoc do serwisu Renault). Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są: – usterka wewnętrzna modułu elektronicznego, – usterka blokady rozruchu – usterka synchronizacji prędkości obrotowej, – usterka potencjometru przyśpieszenia, – usterka przepływomierza powietrza, – usterka czujnika prędkości pojazdu (patrz układ ABS), – usterka zaworu recyrkulacji gazów spalinowych, – usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania, – usterka głównego przekaźnika, – usterka kluczyka, po włączeniu zapłonu, – usterka wtryskiwacza, – usterka korekty wtryskiwaczy (IMA), – usterka zasilania czujników, – usterka przepustnicy ssącej, – usterka przepustnicy turbulencyjnej.

●

W przypadku wystąpienia usterki wtrysku (stopnia ważności (2) zapala się lampka kontrolna "wyłączyć zapłon". Sygnalizuje to natychmiastową konieczność zatrzymania pojazdu. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są: – usterka wewnętrzna modułu elektronicznego, – usterka wtryskiwacza, – usterka czujnika ciśnienia rampy, – usterka regulatora ciśnienia rampy, – usterka synchronizacji prędkości obrotowej.

●

Lampka kontrolna krytycznej temperatury płynu chłodzącego zapala się po przekroczeniu dopuszczalnej temperatury wody

13B-122

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Lampka kontrolna wtrysku

13B

Pojazdy wyposażone w system bezpośredniego wtrysku pod wysokim ciśnieniem są wyposażone w system informowania o usterce. Komunikaty pojawiają się na wyświetlaczu tablicy wskaźników.

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH ●

Po włączeniu świec żarowych, lampka kontrolna grzania świec żarowych świeci się w trakcie fazy grzania, a następnie gaśnie (patrz rozdział 13 "Sterowanie grzaniem świec żarowych").

●

Podczas występowania usterki układu wtrysku (stopień ważności 1), symbol w kolorze pomarańczowym (krzywa sinusoidalna), pojawia się wraz z pisemnym komunikatem "AWARIA WTRYSKU", po którym ukazuje się komunikat "SERVICE". Zależnie od wyposażenia, system syntezy mowy nadaje komunikat ustny "Usterki wtrysku stopnia ważności 1". Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są: – usterka przepływomierza powietrza, – usterka czujnika położenia zaworu wastegate, – usterka czujnika temperatury płynu chłodzącego, – usterka czujnika ciśnienia rampy, – usterka czujnika ciśnienia atmosferycznego, – usterka czujnika ciśnienia doładowania, – usterka potencjometru pedału przyspieszenia, – usterka czujnika prędkości obrotowej silnika, – usterka czujnika położenia cylindra, – usterka zaworu recyrkulacji gazów spalinowych, – usterka napięcia zasilania przekaźnika blokady wtrysku, – usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania, – usterka regulatorów ciśnienia oleju napędowego, – usterka wtryskiwaczy, – usterka modułu elektronicznego zasilania, – usterka modułu elektronicznego wtrysku.

●

W przypadku usterki wtrysku (stopnia ważności 2), czerwony symbol (przedstawiający ikonę silnika i napis "STOP") zostaje wyświetlony wraz z komunikatem "WYŁĄCZYĆ ZAPŁON" oraz "STOP". Zależnie od wyposażenia pojazdu, system syntezy mowy nadaje komunikat "Usterki o stopniu ważności 2". W takim przypadku konieczne jest natychmiastowe zatrzymanie pojazdu. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są: – usterka zgodności sygnału czujnika prędkości obrotowej silnika oraz czujnika położenia cylindra, – usterka napięcia zasilania przekaźnika blokady wtrysku, – usterka napięcia zasilania modułu elektronicznego, – usterka regulatorów ciśnienia oleju napędowego, – usterka wtryskiwaczy, – usterka modułu elektronicznego zasilania, – usterka modułu elektronicznego wtrysku.

●

Kiedy silnik jest przegrzany, na wyświetlaczu pojawia się symbol usterki temperatury płynu w silniku wraz z pisemnym komunikatem "TEMPERATURA PŁYNU", a następnie kolejny komunikat pisemny "STOP". W takim przypadku konieczne jest natychmiastowe zatrzymanie pojazdu. UWAGA: Pomarańczowa lampka kontrolna On Board Diagnostic (symbol silnika), która zapala się przy włączaniu zapłonu, w żadnym wypadku nie powinna się palić podczas pracy silnika.

13B-123

SILNIKI F9Q, G9T i P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Funkcja blokady rozruchu

13B

Opisywany pojazd jest wyposażony w system blokady rozruchu sterowany przez system rozpoznawania karty RENAULT ze zmiennym kodem dynamicznym, co wiąże się z koniecznością stosowania specjalnej metody wymiany komputera wtrysku

WYMIANA KOMPUTERA WTRYSKU Patrz rozdział 17B Układ wtrysku: "Komputer wtrysku" w celu zapoznania się z metodą demontażu-montażu komputera wtrysku. Patrz rozdział 82A "Blokada rozruchu" w celu zapoznania się z funkcjami blokady rozruchu. Komputery wtrysku są dostarczane nie zakodowane, ale przystosowane do zapisania nowego kodu. Przy wymianie komputera wtrysku konieczne jest wprowadzenie do komputera kodu pojazdu, a następnie sprawdzenie, czy funkcja blokady rozruchu działa prawidłowo. W tym celu, wystarczy na kilka sekund włączyć zapłon bez uruchamiania pojazdu,a następnie wyłączyć. Po wyłączeniu zapłonu, funkcja blokady rozruchu jest zapewniona w ciągu około 10 sekund (czerwona kontrolka blokady rozruchu miga).

UWAGA: W przypadku tego typu systemu blokady rozruchu, komputer wtrysku zachowuje swój kod blokady rozruchu na stałe. Ponadto nie występuje w tym systemie kod awaryjny. Zabrania się wykonywania jakichkolwiek prób z użyciem modułów elektronicznych wypożyczonych z magazynu części zamiennych lub pochodzących z innych pojazdów, które muszą być zwrócone. Te nie mogą być rozkodowane.

13B-124

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

KOMPRESOR JEST TYPU ZE ZMIENNĄ POJEMNOŚCIĄ POŁĄCZENIE KLIMATYZACJA - KOMPUTER WTRYSKU Komputer wtrysku steruje sprzęgłem kompresora z uwzględnieniem mocy pobieranej przez kompresor i ciśnienia czynnika chłodzącego w układzie. Informacje użyte do funkcji klimatyzacji są wymieniane za pośrednictwem sieci multipleksowej: – ścieżka A A4 połączenia multipleksowego CAN L (Kabina), – ścieżka A B4 połączenia multipleksowego CAN H (Kabina). W momencie wciśnięcia włącznika klimatyzacji, konsola sterowania klimatyzacji zgłasza potrzebę włączenia sprzęgła kompresora. Komputer wtrysku zezwala lub nie na włączenie sprzęgła sprężarki, a następnie steruje działaniem zespołu wentylatora. Gdy włączona jest klimatyzacja, prędkość obrotowa silnika nie ulega zmianie.

STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI W niektórych warunkach pracy silnika, komputer wtrysku nie zezwala na uruchomienie sprężarki.

Strategia rozruchu silnika Działanie sprężarki jest wstrzymane po uruchomieniu silnika, w czasie, który może wynosić od 2 sekund do 8 sekund.

Zachowanie osiągów W przypadku znaczącej zmiany położenia pedału przyspieszenia i prędkości obrotowej silnika mniejszej niż 1400 obr/min. Również, gdy prędkość pojazdu jest mniejsza niż 110 Km/h, działanie sprężarki zostaje wstrzymane.

Zachowanie mocy silnika przy uruchamianiu pojazdu Jeśli położenie potencjometru jest wyższe od 46 %, jeśli prędkość obrotowa silnika jest niższa od 2250 obr/min. I jeśli prędkość pojazdu jest mniejsza niż 20 km/h (na 1. i 2. biegu), sprężarka jest odłączona.

Zabezpieczenie przed gaśnięciem silnika Podczas puszczenia pedału, jeżeli prędkość obrotowa silnika jest mniejsza niż 740 obr/min, sprężarka zostaje wyłączona. Sprzęgło sprężarki zostaje ponownie włączone, gdy prędkość obrotowa wzrasta.

Strategia zabezpieczenia termicznego Sprężarka nie zostanie włączona w przypadku, gdy temperatury wody jest wyższa niż 110 °C.

13B-125

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

STRATEGIA ZAKAZU URUCHAMIANIA OPORNIKÓW OGRZEWANIA

Komputer wtrysku zakazuje działania oporników ogrzewania, jeśli: – prędkość obrotowa silnika jest mniejsza od 760 obr/min, – prędkość obrotowa silnika jest większa niż 820 obr/min.

Działanie oporników ogrzewania jest również wstrzymane przez pewien czas po rozruchu silnika zależnie od temperatury płynu w silniku. Temperatura płynu w °C ± 1 °C

-30

-20

-10

-5

4

5

6

7

Czas w sekundach (sek.)

24

22

18

15

14

14

7

5

13B-126

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

KOMPRESOR O ZMIENNEJ POJEMNOŚCI POŁĄCZENIE KLIMATYZACJA - KOMPUTER WTRYSKU Komputer wtrysku steruje sprzęgłem kompresora z uwzględnieniem mocy pobieranej przez kompresor i ciśnienia czynnika chłodzącego w układzie. Informacje użyte do funkcji klimatyzacji są wymieniane za pośrednictwem sieci multipleksowej: – ścieżka A A4 połączenia multipleksowego CAN L (Kabina), – ścieżka A B4 połączenia multipleksowego CAN H (Kabina). Kiedy naciskany jest przełącznik klimatyzacji, układ sterowania klimatyzacją zgłasza potrzebę włączenia sprężarki. Komputer wtrysku zezwala lub nie na włączenie sprzęgła sprężarki, następnie steruje pracą wentylatora. Gdy włączona jest klimatyzacja, prędkość obrotowa silnika nie ulega zmianie.

STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI W niektórych warunkach pracy silnika, komputer wtrysku nie zezwala na uruchomienie sprężarki.

Strategia rozruchu silnika Działanie sprężarki jest wstrzymane po włączeniu silnika, przez około 2 do 8 sekund.

Zachowanie osiągów Przy znacznej zmianie położenia pedału przyspieszenia, przy prędkości obrotowej silnika poniżej 3000 obr/min i przy prędkości pojazdu mniejszej niż 110 km/h, działanie sprężarki zostaje wstrzymane.

Zachowanie mocy silnika przy uruchamianiu pojazdu Jeżeli położenie potencjometru jest większe niż 46 %, prędkość obrotowa silnika przekracza 2250 obr/min i prędkość pojazdu jest niższa niż 20 km/h, (na 1. biegu), działanie sprężarki klimatyzacji zostaje wstrzymane.

Zabezpieczenie przed gaśnięciem silnika W przypadku puszczenia pedału, jeżeli prędkość obrotowa silnika jest mniejsza niż 675 obr/min, sprężarka zostaje wyłączona. Sprężarki zostaje ponownie włączona, gdy prędkość obrotowa wzrasta.

Strategia zabezpieczenia termicznego Sprężarka nie zostanie włączona w przypadku, gdy temperatury wody jest wyższa niż 110 °C.

13B-127

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

Opisywany pojazd jest wyposażony w oporniki ogrzewania w bloku klimatyzacji, który znajduje się pod pojazdem. Oporniki ogrzewania służą do ogrzewania powietrza, które jest następnie kierowane do kabiny. Kiedy oporniki ogrzewania są włączone, komputer wtrysku przyjmuje zwiększoną wartość obrotów biegu jałowego. Wartość ta jest rzędu 900 obr/min. STRATEGIE WŁĄCZANIA OPORNIKÓW OGRZEWANIA W niektórych fazach działania, komputer wtrysku wstrzymuje działanie oporników ogrzewania. Strategia rozruchu silnika Działanie oporników ogrzewania jest wstrzymane po uruchomieniu silnika przez 14 sekund.

13B-128

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

POŁĄCZENIE KOMPUTER WTRYSKU - KOMPUTER KLIMATYZACJI

Sprężarka jest typu ze zmienną pojemnością Komputer wtrysku zezwala lub nie na sterowanie sprężarki klimatyzacji w zależności od informacji dostarczonych przez moduł elektroniczny klimatyzacji oraz od aktualnych warunków pracy silnika. Wymiana informacji wykorzystywanych dla potrzeb związanych z tą funkcją odbywa się za pośrednictwem sieci multipleksowej: – ścieżka A 67 połączenia multipleksowego CAN H, – ścieżka A 48 połączenia multipleksowego CAN L. W momencie włączania klimatyzacji, sterowanie zgłasza potrzebę włączenia kompresora. Komputer wtrysku zezwala lub nie na włączenie kompresora, steruje zespołem wentylatora i przyjmuje wartość zwiększonych obrotów biegu jałowego. Wartość jest rzędu 750 obr/min.

STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI W niektórych warunkach pracy silnika, komputer wtrysku nie zezwala na uruchomienie sprężarki.

Strategia rozruchu silnika Działanie kompresora jest uniemożliwione po rozruchu silnika przez 5 sekund.

Zachowanie osiągów Przy znaczącej zmianie położenia pedału przyśpieszenia (różnica nacisku na pedał większa niż 35 % ), jeżeli prędkość obrotowa silnika wynosi poniżej 2900 obr/min, i jeśli prędkość pojazdu jest mniejsza niż 50 km/h, działanie sprężarki jest zakazane.

Strategia zabezpieczenia termicznego Kompresor nie działa jeżeli temperatura wody jest wyższa niż 105°°C.

13B-129

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

Opisywany pojazd jest wyposażony w oporniki ogrzewania w bloku klimatyzacji, który znajduje się pod pojazdem. Oporniki ogrzewania służą do ogrzewania powietrza, które jest następnie kierowane do kabiny. Kiedy oporniki ogrzewania są włączone, komputer wtrysku przyjmuje zwiększoną wartość obrotów biegu jałowego. Wartość ta jest rzędu 900 obr/min. STRATEGIE WŁĄCZANIA OPORNIKÓW OGRZEWANIA W niektórych fazach działania, komputer wtrysku wstrzymuje działanie oporników ogrzewania. Strategia rozruchu silnika Działanie oporników ogrzewania jest wstrzymane po uruchomieniu silnika przez 20 sekund. Strategia zachowania osiągów przy dużych obciążeniach Przy dużym obciążeniu na niskich obrotach, oporniki ogrzewania zostają wyłączone. Warunki wejściowe ● Prędkość obrotowa silnika poniżej 600 obr/min ● I prędkość pojazdu mniejsza niż 5 km/h ● I różnica położenia pedału większa niż 55 %

Warunki wyjściowe ● Prędkość obrotowa silnika mniejsza niż 500 obr/min ● I prędkość pojazdu mniejsza niż 1 km/h ● I różnica położenia pedału większa niż 45 %

Strategia zachowania osiągów przy manewrowaniu na pochyłości Aby pomóc przy manewrowaniu na pochyłości, oporniki ogrzewania zostają wyłączone.

Warunki wejściowe ● Prędkość obrotowa silnika poniżej 1500 obr/min ● I prędkość pojazdu mniejsza niż 2 km/h ● I różnica położenia pedału większa niż 27 %

13B-130

Warunki wyjściowe ● Prędkość obrotowa silnika mniejsza niż 1800 obr/min ● I prędkość pojazdu mniejsza niż 10 km/h ● I różnica położenia pedału większa niż 10 %

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Korekta obrotów biegu jałowego KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY PŁYNU We wszystkich przypadkach korekta prędkości obrotowej silnika zostaje wyłączona 3 minuty po włączeniu silnika.

X : Prędkość obrotowa silnika w obr/min Y : Temperatura wody w °C

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO PODCZAS AWARII POTENCJOMETRU Jeżeli potencjometr pedału przyśpieszenia jest uszkodzony (oba obwody), obroty biegu jałowego zostają ustawione na 1200 obr/min. W przypadku braku zgodności między informacjami z potencjometru pedału przyśpieszenia a informacją czujnika hamulca, prędkość obrotowa jest ustawiona na 1250 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO PODCZAS JAZDY Prędkość obrotowa biegu jałowego podczas jazdy wynosi 840 obr/min na 1. i 2. biegu, a 870 obr/min w czasie jazdy z prędkością ponad 2,5 km/h i z przełożeniem skrzyni biegów wyższym niż 2. bieg.

13B-131

13B

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Korekta obrotów biegu jałowego KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY PŁYNU We wszystkich przypadkach korekta prędkości obrotowej silnika zostaje wyłączona 3 minuty po włączeniu silnika.

X : Prędkość obrotowa silnika w obr/min Y : Temperatura płynu w °C

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO PODCZAS AWARII POTENCJOMETRU Jeżeli potencjometr pedału przyśpieszenia jest uszkodzony (oba obwody), obroty biegu jałowego zostają ustawione na 1200 obr/min. W przypadku braku zgodności między informacjami z potencjometru pedału przyśpieszenia a informacją czujnika hamulca, prędkość obrotowa jest ustawiona na 1250 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO PODCZAS JAZDY Obroty biegu jałowego podczas jazdy wynoszą 850 obr/min, gdy pojazd jedzie z prędkością ponad 2,5 km/h.

13B-132

13B

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Korekta obrotów biegu jałowego

13B

KOREKTA PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ SILNIKA W ZALEŻNOŚCI OD STANU ŁADOWANIA AKUMULATORA

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY PŁYNU

Zadaniem tej funkcji jest wyrównanie spadku napięcia spowodowanego włączeniem ogrzewania tylnej szyby.

X: Y: A: B:

Prędkość obrotowa silnika w obr/min Temperatura płynu w °C Bez klimatyzacji Z klimatyzacją

X : Prędkość obrotowa silnika w obr/min Y : Napięcie akumulatora w V

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU AWARII POTENCJOMETRU PEDAŁU PRZYSPIESZENIA Jeśli potencjometr pedału gazu jest uszkodzony, prędkość obrotowa biegu jałowego jest utrzymywana na poziomie 1000 obr/min. W przypadku braku zgodności między informacjami z potencjometru pedału przyśpieszenia a informacją czujnika hamulca, prędkość obrotowa jest ustawiona na 1000 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU USTERKI ELEMENTU WYPOSAŻENIA SILNIKA W przypadku usterki, zwarcia lub niezgodności sygnału elementu wyposażenia silnika, prędkość obrotowa silnika zostaje ustalona na 1000 obr/min (patrz Podręcznik Napraw Diagnostyka "Interpretacja usterek").

13B-133

SILNIKI F9Q i G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Regulowanie i ograniczanie prędkości

13B

WIADOMOŚCI OGÓLNE Regulacja prędkości: pozwala na utrzymanie prędkości wybranej przez kierowcę. Funkcja może być w każdej chwili wyłączona poprzez nacisk na pedał hamulca, sprzęgła lub na jeden z przycisków systemu. Ograniczenie prędkości: umożliwia kierowcy wyznaczenie maksymalnej prędkości. Po przekroczeniu tej prędkości pedał gazu staje się nieaktywny. Wybrane ograniczenie prędkości może być wyłączone w każdej chwili poprzez przekroczenie punktu oporu w pedale gazu. Stan regulatora / ogranicznika prędkości jest wyświetlany na tablicy rozdzielczej: – Zielone światełko: regulator włączony. – Bursztynowe światełko: ogranicznik włączony. – Miganie wyświetlanej prędkości: żądana prędkość nie może być utrzymana (na przykład stromy zjazd).

Do zarządzania tymi funkcjami, komputer wtrysku otrzymuje ścieżkami: – A F2 : Włączenie / Wyłączenie ogranicznika prędkości – A D2 : Włączenie / Wyłączenie regulatora prędkości – A B2 : Zasilanie przycisków sterujących na kierownicy – A A2 : Sygnał elementu sterowania na kierownicy – A F3 : Wejście włącznika świateł stop przy otwieraniu obwodu – A E2 : Wejście czujnika położenia sprzęgła (zależnie od wersji) – A E1 : zasilanie potencjometru 1 pedału – A H2 : Zasilanie potencjometru 2 pedału – A B3 : Masa potencjometru pedału 1 – A A3 : Masa potencjometru pedału 2 – A C1 : Sygnał potencjometru pedału 1 – A F1 :Sygnał potencjometru pedału 2 – A A4 : Sieć multipleksowa can L (kabina) – A B4 : Sieć multipleksowa can H (kabina) – B A1 : Połączenia multipleksowe CAN H (silnika), jeśli automatyczna skrzynia biegów – B B1 : Połączenia multipleksowe CAN L (silnika), jeśli automatyczna skrzynia biegów Informacje, które komputer wtrysku otrzymuje z sieci multipleksowej to: – Prędkość pojazdu (system ABS). – Sygnał włącznika świateł Stop przy zamknięciu (system ABS). – Aktualne przełożenie (Automatyczna skrzynia biegów)

13B-134

Komputer wtrysku wysyła za pośrednictwem sieci multipleksowej: – wartości zadane prędkości regulowanej lub ograniczonej do tablicy wskaźników. – Polecenie wyświetlenia kontrolki (bursztynowej, zielonej lub migającej). – informacje o zmianie biegów ze skrzyni biegów (zależnie od wersji). Komputer wtrysku otrzymuje: ● informacje pochodzące z pedału gazu ● informację z czujnika pedału hamulca ● informację z czujnika pedału sprzęgła ● informacje z przełącznika Włączony/Wyłączony ● informacje elementów sterujących na kierownicy ● informacje z modułu elektronicznego systemu ABS ● informacje z modułu elektronicznego automatycznej skrzyni biegów. Przy pomocy tych informacji komputer wtrysku steruje wtryskiwaczami elektromagnetycznymi w taki sposób, by utrzymać prędkość zadaną w przypadku regulacji prędkości i by nie przekroczyć zadanej prędkości w przypadku ograniczenia prędkości.

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Regulowanie i ograniczanie prędkości

13B

WIADOMOŚCI OGÓLNE Regulacja prędkości: pozwala na utrzymanie prędkości wybranej przez kierowcę. Funkcja może być w każdej chwili wyłączona poprzez nacisk na pedał hamulca, sprzęgła lub na jeden z przycisków systemu. Ograniczenie prędkości: umożliwia kierowcy wyznaczenie maksymalnej prędkości. Po jej przekroczeniu pedał gazu zostaje odłączony. Wybrane ograniczenie prędkości może być wyłączone w każdej chwili poprzez przekroczenie punktu oporu w pedale gazu. Stan regulatora / ogranicznika prędkości jest sygnalizowany lampką kontrolną na tablicy wskaźników: – Zielone światełko: regulator włączony. – Bursztynowe światełko: ogranicznik włączony. – Lampka kontrolna miga: zadana prędkość nie może być utrzymana (na przykład: zjazd z pochyłości).

Aby móc sterować tymi funkcjami, komputer wtrysku odbiera informacje na ścieżkach: – A 23: Włączanie - Wyłączanie Ogranicznik prędkości – A 81: Włączanie - Wyłączanie Regulator prędkości – A 11: Masa przycisków sterujących na kierownicy – A 10: Sygnał przycisków sterujących na kierownicy – A 21: Sygnał włącznika świateł stop przy otwieraniu obwodu – A 7: Zasilanie potencjometru pedału 1 – A 26: Zasilanie potencjometru pedału 2 – A 31: Masa potencjometru pedału 1 – A 11: Masa potencjometru pedału 2 – A 27: Sygnał potencjometru pedału 1 – A 8: Sygnał potencjometru pedału 2 – A 48: Połączenia multipleksowe CAN L – A 67: Połączenia multipleksowe CAN H

Informacje, które otrzymuje komputer wtrysku z sieci multipleksowej to: – Prędkość pojazdu (system ABS). – Sygnał włącznika świateł Stop przy zamknięciu (system ABS). – Włączone przełożenie automatycznej skrzyni biegów.

13B-135

Komputer wtrysku wysyła za pośrednictwem sieci multipleksowej: – wartości zadane prędkości regulowanej lub ograniczonej do tablicy wskaźników. – Polecenie wyświetlenia kontrolki (bursztynowej, zielonej lub migającej). – Informacje związane ze zmianą przełożenia automatycznej skrzyni biegów. Komputer wtrysku otrzymuje: ● informacje pochodzące z pedału gazu ● informację z czujnika pedału hamulca ● informacje z przełącznika włączenia-wyłączenia ● informacje elementów sterujących na kierownicy ● informacje z modułu elektronicznego systemu ABS ● informacje z modułu elektronicznego automatycznej skrzyni biegów.

Przy pomocy tych informacji komputer wtrysku steruje wtryskiwaczami elektromagnetycznymi tak, by utrzymać prędkość zadaną w przypadku regulacji prędkości i by nie przekroczyć zadanej prędkości w przypadku ograniczenia prędkości.

SILNIKI F9Q, G9T i P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Regulowanie i ograniczanie prędkości

13B

DZIAŁANIE REGULATORA PRĘDKOŚCI

DZIAŁANIE OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI

Warunki wejściowe: ● przełącznik "regulacji prędkości", (kontrolka wyświetlana na "zielono") ● prędkość pojazdu 30 km/h minimum, 200 km/h maksimum (wartość podana orientacyjnie) ● lampka kontrolna regulatora wyświetlona (kolor zielony) ● naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "résume"

Włączanie: ● przełącznik na "ogranicznik prędkości" ● prędkość pojazdu 30 km/h minimum, 200 km/h maksimum (wartość podana orientacyjnie) ● wyświetlona kontrolka ogranicznika (bursztynowa) ● naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "résume"

Wyłączanie: ● wciśnięcie pedału przyspieszenia (chwilowe wyjście) ● wciśnięcie pedału hamulca lub sprzęgła ● naciśnięcie na "0" ● przełącznik na "wyłączenie" ● ingerencja systemu kontroli toru jazdy

Wyłączanie: ● mocne naciśnięcie na pedał przyśpieszenia (przejście punktu oporu) ● naciśnięcie na "0" ● przełącznik na "wyłączenie" ● dźwignia biegów w położeniu "Neutralne" lub "Parking" w przypadku automatycznej skrzyni biegów lub "Położenie neutralne" w przypadku mechanicznej skrzyni biegów

UWAGA: Miganie wyświetlanej prędkości informuje kierowcę o braku możliwości utrzymania ustawionej wartości. Awaryjny tryb pracy W przypadku usterki lub nieprawidłowego działania: Systemu kontroli toru jazdy, układu wtrysku, systemu zapobiegającego blokowaniu kół ABS. Nie ma możliwości włączenia systemów regulacji ograniczania prędkości.

13B-136

SILNIK F9Q

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Centralny system kontroli temp. wody

13B

DZIAŁANIE komputer wtrysku, zależnie od temperatury płynu, steruje: – układem wtrysku, – przekaźnikami wentylatora chłodnicy: ● zespół wentylatora jest włączany z małą prędkością, jeżeli temperatura wody przekracza 99 °C i wyłączany, gdy temperatura spadnie poniżej 96 °C. ● zespół wentylatora obraca się na dużej szybkości jeżeli temperatura wody przekracza 102°°C i zatrzymuje się gdy temperatura spadnie poniżej 99°°C. ● zespół wentylatora może być sterowany (na małej prędkości) na potrzebę klimatyzacji. LAMPKA KONTROLNA TEMPERATURY PŁYNU Lampka kontrolna jest sterowana przez komputer wtrysku za pośrednictwem sieci multipleksowej. Sonda temperatury płynu (1) (wykorzystywana w układzie wtrysku i do wskazywania temperatury płynu na tablicy wskaźników) to sonda o trzech ścieżkach: dwie z nich przekazują informacje o temperaturze płynu do modułu elektronicznego (ścieżki B E1 i B K3,) a 1 ścieżka do wskaźnika temperatury na tablicy wskaźników. Opisywany system umożliwia sterowanie wentylatorem chłodnicy przez komputer wtrysku. Składa się z jednej tylko sondy temperatury płynu, która służy dla układu wtrysku, wentylatora chłodnicy, wskaźnika temperatury i lampki kontrolnej temperatury na tablicy wskaźników.

13B-137

Włączenie lampki następuje w przypadku przekroczenia temperatury płynu 120 °C, lampka gaśnie, gdy temperatura spada poniżej 115 °C.

SILNIK G9T

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Centralny system kontroli temp. wody

13B

DZIAŁANIE Komputer wtrysku, zależnie od temperatury płynu, steruje: – układem wtrysku, – przekaźnik zespołu wentylatora: ● zespół wentylatora jest włączany z małą prędkością, jeżeli temperatura wody przekracza 99 °C i wyłączany, gdy temperatura spadnie poniżej 96 °C. ● zespół wentylatora pracuje na dużej prędkości jeśli temperatura wody przekracza 102 °C i zostaje wyłączony jeśli temperatura spada poniżej 99 °C, ● zespół wentylatora może być włączony (na małej prędkości) dla potrzeb funkcji klimatyzacji. Sonda temperatury płynu (1) (wykorzystywana w układzie wtrysku i do wskazywania temperatury płynu na tablicy wskaźników) to sonda o trzech ścieżkach: dwie ścieżki przekazują informacje o temperaturze płynu do modułu elektronicznego (ścieżki B E1 i B K3), a jedna ścieżka do wskaźnika temperatury na tablicy wskaźników. Opisywany system umożliwia sterowanie wentylatorem chłodnicy przez komputer wtrysku. Składa się z jednej tylko sondy temperatury płynu, która służy dla układu wtrysku, wentylatora chłodnicy, wskaźnika temperatury i lampki kontrolnej temperatury na tablicy wskaźników.

13B-138

LAMPKA KONTROLNA TEMPERATURY PŁYNU Lampka kontrolna jest sterowana przez komputer wtrysku za pośrednictwem sieci multipleksowej. Włączenie lampki następuje w przypadku przekroczenia temperatury płynu 120 °C, lampka gaśnie, gdy temperatura spada poniżej 115 °C.

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Centralny system kontroli temp. wody

13B

DZIAŁANIE komputer wtrysku, zależnie od temperatury płynu, steruje: – układem wtrysku, – przekaźnikami wentylatora chłodnicy: ● zespół wentylatora jest włączany z małą prędkością, jeżeli temperatura wody przekracza 99 °C i wyłączany, gdy temperatura spadnie poniżej 96 °C, ● zespół wentylatora pracuje na dużej prędkości jeśli temperatura wody przekracza 102 °C i zostaje wyłączony jeśli temperatura spada poniżej 99 °C, ● zespół wentylatora może być sterowany dla układu klimatyzacji. LAMPKA KONTROLNA TEMPERATURY WODY (wspólna z lampką kontrolną usterki układu wtrysku)

Czujnik temperatury płynu (244) (wtrysk i wskaźnik temperatury płynu na tablicy wskaźników). Opisywany system umożliwia sterowanie wentylatorem chłodnicy przez komputer wtrysku. Składa się z jednej tylko sondy temperatury płynu, która służy dla układu wtrysku, wentylatora chłodnicy, wskaźnika temperatury i lampki kontrolnej temperatury na tablicy wskaźników. Informacja o temperaturze wody jest przekazywana na tablicę wskaźników przez komputer wtrysku (za pośrednictwem sieci multipleksowej).

13B-139

Lampka jest sterowana przez moduł elektroniczny, poprzez sieć multipleksową. Włączana jest, kiedy temperatura płynu przekracza 120 °C i wyłącza się przy temperaturze 117 °C.

SILNIK P9X

UKŁAD WTRYSKU DIESEL Urządzenie antyperkolacyjne

13B

ZASADA DZIAŁANIA System antyperkolacyjny jest sterowany bezpośrednio przez komputer wtrysku. Informacja o temperaturze płynu jest odbierana z czujnika temperatury płynu w układzie wtrysku (patrz rozdział 13B "Centralny System Kontroli Temperatury Płynu). Po wyłączeniu zapłonu, komputer wtrysku przechodzi do trybu czuwania na 2 minuty.

Jeżeli temperatura płynu przekracza próg 112 °C, zasilany jest przekaźnik małej prędkości wentylatora.

Jeżeli temperatura spada poniżej 105°°C, przekaźnik zespołu wentylatora jest odłączany (działanie zespołu wentylatora nie może trwać dłużej niż 10 minut).

13B-140

UKŁAD WTRYSKU DIESEL SILNIK F9Q

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ Z KOMPUTERA WTRYSKU ZŁĄCZE A (złącze szare) A2

←

A3 A4

--→←

B2

---

B3 B4

--→←

C1 C3 D2

← →← ←

E1 E2 F1 F2 F3

--← ← ← ←

H2

---

Sygnał czujnika elementów sterujących regulatora ogranicznika prędkości Masa potencjometru pedału (ścieżka 2) POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Moduł zespolony w kabinie Zasilanie elementów sterujących regulatora - ogranicznika prędkości Masa potencjometru pedału (ścieżka 1) POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Moduł zespolony w kabinie Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 1) DIAGNOSTYKA Włączenie/Wyłączenie regulatora prędkości lub funkcji kontroli odstępu Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 1) Informacja o położeniu sprzęgła Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 2) Włączenie / Wyłączenie ogranicznika prędkości Informacja z hamulca (przełącznik stop przy otwieraniu obwodu) Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 2)

ZŁĄCZE B (złącze brązowe)

PRO16020

B2

---

B3 C1 C2

← ← ←

C3 D1 D3 D4 E1 E3 F2

→ ← ← → -------

G1 G2 G3 H2 H3 H4 J2 J3 K3 L1 L2 L3 L4 M1

----← --← ← --← ← → → ----→

M2 M3 M4

-------

Masa potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych Wejście diagnostyki świec Sygnał czujnika ciśnienia doładowania Sygnał potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych Sterowanie przekaźnikiem grzania świec żarowych Sygnał czujnika ciśnienia oleju napędowego Sygnał czujnika temperatury powietrza Sterowanie przekaźnikiem zasilania (power latch) Masa czujnika temperatury płynu + Po wyłączeniu zapłonu Zasilanie potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych Masa czujnika temperatury paliwa Zasilanie przepływomierza powietrza Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika Zasilanie czujnika ciśnienia oleju napędowego Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika Sygnał przepływomierza powietrza Zasilanie czujnika ciśnienia doładowania Sygnał temperatury paliwa Sygnał sondy temperatury płynu Sterowanie regulatorem ciśnienia Sterowanie elektrozaworem regulacji ciśnienia doładowania Masa mocy Masa mocy Wyjście sterowania elektrozaworem recyrkulacji gazów spalinowych + po przekaźniku + po przekaźniku Masa mocy

13B-141

UKŁAD WTRYSKU DIESEL SILNIK F9Q

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ Z KOMPUTERA WTRYSKU ZŁĄCZE C (złącze czarne) A2

→

A3 A4 B3 B4

------→

C1 F4 K4 L1 L2 L3 L4 M1 M2 M3 M4

--→ ← → ----→ → → -----

Sterowanie przekaźnikiem wolnego biegu zespołu wentylatora Masa przepływomierza powietrza Masa czujnika ciśnienia doładowania Masa czujnika ciśnienia oleju napędowego Sterowanie przekaźnikiem szybkiego biegu zespołu wentylatora Masa czujnika wałka rozrządu Sterowanie elektrozaworem zatrzymania silnika Sygnał czujnika położenia wałka rozrządu Sterowanie wtryskiwaczem 4 Zasilanie wtryskiwacza 3 Zasilanie wtryskiwacza 2 Sterowanie wtryskiwaczem 2 Sterowanie wtryskiwaczem 1 Sterowanie wtryskiwaczem 3 Zasilanie wtryskiwacza 1 Zasilanie wtryskiwacza 4

PRO16020

13B-142

UKŁAD WTRYSKU DIESEL SILNIK G9T

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ Z KOMPUTERA WTRYSKU ZŁĄCZE A (szare) A2

←

A3 A4

--→←

B2

---

B3 B4

--→←

C1 C3 D2 E1 E2 F1 F2 F3

← →← ← --← ← ← ←

H2

---

Sygnał czujnika elementów sterujących regulatora ogranicznika prędkości Masa potencjometru pedału (ścieżka 2) POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Moduł zespolony w kabinie Zasilanie elementów sterujących regulatora - ogranicznika prędkości Masa potencjometru pedału (ścieżka 1) POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Moduł zespolony w kabinie Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 1) DIAGNOSTYKA Włączenie / Wyłączenie regulatora prędkości Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 1) Informacja o położeniu sprzęgła Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 2) Włączenie - Wyłączenie ogranicznika prędkości Informacja z hamulca (przełącznik stop przy otwieraniu obwodu) Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 2)

ZŁĄCZE B (brązowe)

PRO16020

A1

→←

B1

→←

B2

---

B3 C1 C2

← ← ←

C3 D1 D3 D4 E1 E3 F2

→ ← ← → -------

G1 G2 G3 H2 H3 H4 J2 J3 K3 L1 L2 L3 L4 M1

----← --← ← --← ← → → ----→

M2 M3 M4

-------

POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Silnika (wyłącznie automatyczna skrzynia biegów) POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Silnika (wyłącznie automatyczna skrzynia biegów) Masa potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych Wejście diagnostyki świec żarowych Sygnał czujnika ciśnienia doładowania Sygnał potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych Sterowanie przekaźnikiem grzania świec żarowych Sygnał czujnika ciśnienia oleju napędowego Sygnał czujnika temperatury powietrza Sterowanie przekaźnikiem zasilania (power latch) Masa czujnika temperatury płynu + Po wyłączeniu zapłonu Zasilanie potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych Masa czujnika temperatury paliwa Zasilanie przepływomierza powietrza Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika Zasilanie czujnika ciśnienia oleju napędowego Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika Sygnał przepływomierza powietrza Zasilanie czujnika ciśnienia doładowania Sygnał temperatury paliwa Sygnał sondy temperatury płynu Sterowanie regulatorem ciśnienia Sterowanie elektrozaworem regulacji ciśnienia doładowania Masa mocy Masa mocy Wyjście sterowania elektrozaworem recyrkulacji gazów spalinowych + po przekaźniku + po przekaźniku Masa mocy

13B-143

UKŁAD WTRYSKU DIESEL SILNIK G9T

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ Z KOMPUTERA WTRYSKU ZŁĄCZE C (czarne) A1 A2

→ →

A3 A4 B3 B4

------→

C1 F4 H4

--→ →

K4 L1 L2 L3 L4 M1 M2 M3 M4

← → ----→ → → -----

Sterowanie pompy tłoczącej Sterowanie przekaźnikiem wolnego biegu zespołu wentylatora Masa przepływomierza powietrza Masa czujnika ciśnienia doładowania Masa czujnika ciśnienia oleju napędowego Sterowanie przekaźnikiem szybkiego biegu zespołu wentylatora Masa czujnika oznaczenia cylindra Sterowanie elektrozaworem zatrzymania silnika Sterowanie elektrozaworem przepustnicy turbulencyjnej (elektrozawór efektu zawirowania) Sygnał czujnika oznaczenia cylindra Sterowanie wtryskiwaczem 4 Zasilanie wtryskiwacza 3 Zasilanie wtryskiwacza 2 Sterowanie wtryskiwaczem 2 Sterowanie wtryskiwaczem 1 Sterowanie wtryskiwaczem 3 Zasilanie wtryskiwacza 1 Zasilanie wtryskiwacza 4

PRO16020

13B-144

UKŁAD WTRYSKU DIESEL SILNIK P9X

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK BLOKU ELEKTRONICZNEGO ZŁĄCZE A A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A10

----------→← --← ---

A11

---

A18 A19 A21 A23

→ → ← ←

A24 A26

-----

A27 A29 A30 A31 A38 A39 A42 A44 A45 A46 A48 A49

← ← ← --→ →← → → → → → ←

A50 A63 A64 A65 A66

→← → → → ←

A67 A68

→← ←

A76 A81

→ ←

Zasilanie + po przekaźniku blokady wtrysku Zasilanie + po przekaźniku blokady wtrysku Masa Masa Masa Gniazdo diagnostyczne Zasilanie + 5 V potencjometru pedału gazu ścieżka nr 1 Sygnał potencjometru pedału przyspieszenia ścieżki nr 2 Sterowanie regulatora-ogranicznika prędkości na kierownicy Masa czujnika temperatury powietrza wlotowego, przepływomierza powietrza, potencjometru pedału przyspieszenia ścieżki nr 2 oraz sterowania regulatoraogranicznika prędkości Sterowanie przekaźnikiem wentylatora (mała prędkość) Sterowanie modułem grzania wstępnego Sygnał włącznika świateł Stop Sterowanie Włączaniem - Wyłączaniem ogranicznika prędkości + 12 V po zapłonie Zasilanie + 5 V potencjometru pedału gazu ścieżka nr 2 i przepływomierza powietrza Sygnał potencjometru pedału przyspieszenia ścieżki nr 1 Sygnał sondy temperatury powietrza wlotowego Sygnał przepływomierza powietrza Masa potencjometru pedału przyspieszenia ścieżki nr 1 Sterowanie przekaźnikiem wentylatora (duża prędkość) Gniazdo diagnostyczne Sterowanie + rozrusznika (Moduł Zespolony w Kabinie) Sterowanie wtryskiwacza nr 5 (moduł zasilania) Sterowanie wtryskiwacza nr 3 (moduł zasilania) Sterowanie wtryskiwacza nr 1 (moduł zasilania) Połączenie multipleksowe CAN LOW Sygnał diagnostyczny modułu grzania świec żarowych (świece 1, 3 i 5) Linia diagnostyczna K Sterowanie wtryskiwacza nr 6 (moduł zasilania) Sterowanie wtryskiwacza nr 4 (moduł zasilania) Sterowanie wtryskiwacza nr 2 (moduł zasilania) Sygnał powrotny diagnostyczny modułu elektronicznego zasilania Połączenie multipleksowe CAN HIGH Sygnał diagnostyczny modułu świec żarowych (świece 2, 4 i 6) Sterowanie przekaźnikiem blokady wtrysku Sterowanie Włączaniem - Wyłączaniem regulatora prędkości

13B-145

UKŁAD WTRYSKU DIESEL SILNIK P9X

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

ZŁĄCZE B B82 B83 B84 B87

← ← ← ---

B90 B91 B92 B93

← ← ← ←

B94

←

B95

---

B97

→

B98

---

Sygnał oporności wtryskiwacza nr 2 Sygnał oporności wtryskiwacza nr 4 Sygnał oporności wtryskiwacza nr 6 Masa czujnika położenia zaworu wastegate, czujnik ciśnienia doładowania, czujnik położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych i czujnik ciśnienia rampy Sygnał oporności wtryskiwacza nr 1 Sygnał oporności wtryskiwacza nr 3 Sygnał oporności wtryskiwacza nr 5 Sygnał czujnika ciśnienia doładowania Sygnał czujnika położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych Masa czujnika temperatury płynu chłodzącego, czujnika temperatury oleju napędowego oraz oporności wtryskiwaczy Sterowanie elektrozaworem regulacji ciśnienia doładowania Zasilanie + 5 V czujnika ciśnienia rampy, czujnika położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych, czujnika ciśnienia doładowania i czujnika położenia zaworu wastegate

13B-146

B99

←

B100

←

B101

←

B102 B103 B106 B107 B110

----← ← ---

B111

←

B114

---

B115

→

B116 B120 B121

--→ →

13

Sygnał czujnika temperatury płynu chłodzącego Sygnał czujnika temperatury oleju napędowego Sygnał czujnika położenia zaworu wastegate + Czujnika położenia cylindra - Czujnika położenia cylindra + Czujnika ciśnienia w rampie - Czujnika ciśnienia w rampie Masa czujnika prędkości położenia silnika Sygnał czujnika prędkości położenia silnika Zaślepienie czujnika prędkości obrotowej i położenia silnika oraz czujnika położenia silnika Sterowanie elektrozaworem recyrkulacji gazów spalinowych Zasilanie regulatora ciśnienia Sterowanie regulatorem ciśnienia 1 Sterowanie regulatorem ciśnienia 2

UKŁAD WTRYSKU DIESEL SILNIK P9X

Przypisanie ścieżek modułu elektronicznego zasilania

ZŁĄCZE A A1

---

A2

→←

A3 A4 A5 A6 A7 A8

← ← ← ← ← ←

+ 12 V za przekaźnikiem blokady wtrysku Połączenie diagnostyczne modułu zasilania Sterowanie wtryskiwaczem nr 1 Sterowanie wtryskiwaczem nr 2 Sterowanie wtryskiwaczem nr 3 Sterowanie wtryskiwaczem nr 4 Sterowanie wtryskiwaczem nr 5 Sterowanie wtryskiwaczem nr 6

ZŁĄCZE B B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8

--→ → → → → → ---

Wspólne zasilania wtryskiwaczy Sterowanie wtryskiwaczem nr 6 Sterowanie wtryskiwaczem nr 5 Sterowanie wtryskiwaczem nr 4 Sterowanie wtryskiwaczem nr 3 Sterowanie wtryskiwaczem nr 2 Sterowanie wtryskiwaczem nr 1 Masa modułu sterowania wtryskiwaczy

13B-147

13B

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH 113C Blok grzania świec żarowych

SILNIKI F9Q i G9T

13C

Moduł grzania wstępnego składa się z dwóch elektronicznych przekaźników. Każdy z nich posiada układ zasilający (dla każdej świecy).Jest sterowany ścieżką B C3 komputera wtrysku. Znajduje się za chlapaczem przedniego lewego koła. Przeznaczenie ścieżek modułu grzania świec żarowych Ścieżka

Przeznaczenie

1

Zasilanie świecy 3

2

Zasilanie świecy 4

3

+ Akumulatora

4

Nie używana

5

Nie używana

6

Zasilanie świecy 1

7

Zasilanie świecy 2

Odłączyć złącze (1) modułu grzania świec żarowych.

8

Sterowanie

Wymontować śrubę mocującą.

9

Diagnostyka MONTAŻ

DEMONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Odłączyć akumulator.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Wymontować: – lewe przednie koło, – chlapacz.

13C-1

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH Blok grzania świec żarowych

SILNIK P9X

13C

Moduł grzania wstępnego składa się z dwóch elektronicznych przekaźników. Każdy z nich posiada układ zasilający (dla każdej świecy). Jest sterowany ścieżką A 19 komputera wtrysku. Każdy przekaźnik steruje jednym rzędem cylindrów. Znajduje się za chlapaczem przedniego lewego koła. Przeznaczenie ścieżek modułu grzania świec żarowych (złącze lewe) Ścieżka

Przeznaczenie

1

Zasilanie świecy 1

2

Zasilanie świecy 3

3

+ Akumulatora 1

4

Nie używana

5

Nie używana

6

Zasilanie świecy 5

7

Nie używana

8

Sterowanie

9

Diagnostyka 1

Odłączyć dwa złącza (1) modułu grzania wstępnego. Wymontować obie śruby mocujące.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Przeznaczenie ścieżek modułu grzania świec żarowych (złącze prawe) Ścieżka

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Przeznaczenie

1

Zasilanie świecy 2

2

Zasilanie świecy 4

3

+ Akumulatora 2

4

Nie używana

5

Nie używana

6

Zasilanie świecy 6

7

Nie używana

8

Sterowanie

9

Diagnostyka 2

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – lewe przednie koło, – chlapacz.

13C-2

SILNIKI F9Q i G9T

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH Świece żarowe

13C

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Świece żarowe

1,5

Oporność świecy żarowej wynosi 0,6 ± 0,05 Ω (złącze odłączone). Demontaż świec żarowych odbywa się bez otwierania układu wysokiego ciśnienia paliwa.

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Oczyścić krawędzie świec, by zapobiec wniknięciu zanieczyszczeń do cylindra. Poluzować, a następnie wymontować świece za pomocą długiej nasadki 10 mm połączonej z przegubem uniwersalnym. Po poluzowaniu śrub, użyć giętkiego przewodu w celu ich całkowitego odkręcenia.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: Nie dopuścić do przedostania się jakichkolwiek nieczystości do cylindra podczas wykonywania tej operacji. Przestrzegać momentu dokręcania świec żarowych (1,5 daN.m).

Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika (2).

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Odpiąć złącza elektryczne od świec.

13C-3

SILNIK P9X

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH Świece żarowe

13C

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Świece żarowe

1,8

Oporność świecy żarowej wynosi 0,6 ± 0,05 Ω . Demontaż świec żarowych odbywa się bez otwierania układu paliwowego pod wysokim ciśnieniem.

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator.

Wyjąć przewody elektryczne. Oczyścić krawędzie świec, by zapobiec wniknięciu zanieczyszczeń do cylindra. Poluzować, a następnie wymontować świece za pomocą długiej nasadki 10 mm połączonej z przegubem uniwersalnym. Po poluzowaniu świec, użyć giętkiego przewodu w celu ich całkowitego poluzowania. UWAGA: W celu wymontowania świecy z rzędu od strony rozrządu konieczne jest poluzowanie i odchylenie kołnierza przewodów wysokiego ciśnienia.

Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika (2).

MONTAŻ

Wymontować śruby mocujące elektrozawór sterujący stabilizatorem ciśnienia.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Wyjąć elektrozawór i odchylić go na bok.

UWAGA: Nie dopuścić do przedostania się jakichkolwiek nieczystości do cylindra podczas wykonywania tej operacji.

Poluzować nakrętki świec żarowych, nie wymontowując ich.

Przestrzegać momentu dokręcania świec żarowych (1,8 daN.m). Dokręcić nakrętki mocujące przewodów zasilających za pomocą giętkiej przedłużki o długości 50 mm. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

13C-4

SILNIK F9Q

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH Sterowanie grzaniem świec żarowych

13C

Funkcja grzania świec przed rozruchem i po rozruchu jest sterowana przez komputer wtrysku ZASADA DZIAŁANIA GRZANIA ŚWIEC ŻAROWYCH 1 - Włączenie zapłonu "Grzanie wstępne" a - Grzanie świec żarowych zmienne Czas świecenia kontrolki oraz zasilania świec jest zależny od temperatury płynu oraz napięcia akumulatora.

X: Czas (w sekundach) Y: Temperatura wody w °C Przy włączonych obrotach biegu jałowego bez naciskania na pedał przyśpieszenia.

X: Czas w sekundach Y: Temperatura wody w °C We wszystkich przypadkach czas świecenia lampki kontrolnej wtrysku nie powinien przekroczyć 12 sekund. b - Grzanie stałe Po zgaśnięciu lampki kontrolnej, świece są nadal zasilane przez czas 10 sekund. 2 - Rozruch Świece są nadal zasilane w czasie pracy rozrusznika. 3 - Pracujący silnik "Ogrzewanie po rozruchu" W tej fazie, świece są zasilane w sposób nieprzerwany zależnie od temperatury płynu.

13C-5

SILNIK G9T

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH Sterowanie grzaniem świec żarowych

13C

Funkcja grzania świec przed rozruchem i po rozruchu jest sterowana przez komputer wtrysku ZASADA DZIAŁANIA GRZANIA ŚWIEC ŻAROWYCH 1 - Włączenie zapłonu "Grzanie wstępne" a - Grzanie świec żarowych zmienne Czas świecenia lampki kontrolnej i zasilania świec jest zależny od temperatury wody.

X: Czas w sekundach Y: Temperatura wody w °C Przy włączonych obrotach biegu jałowego bez naciskania na pedał przyśpieszenia.

X: Czas w sekundach Y: Temperatura wody w °C We wszystkich przypadkach czas świecenia lampki kontrolnej wtrysku nie powinien przekroczyć 12 sekund. b - Grzanie stałe Po zgaśnięciu lampki kontrolnej, jeżeli rozrusznik nie jest włączany, świece pozostają zasilane przez stały czas 10 sekund. 2 - Rozruch Świece są nadal zasilane w czasie pracy rozrusznika. 3 - Pracujący silnik "Ogrzewanie po rozruchu" W tej fazie, świece są zasilane w sposób nieprzerwany zależnie od temperatury płynu.

13C-6

SILNIK P9X

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH Sterowanie grzaniem świec żarowych

Funkcja grzania świec przed rozruchem i po rozruchu jest sterowana przez komputer wtrysku

13C

3 - Pracujący silnik "Ogrzewanie po rozruchu" W tej fazie, świece są zasilane w sposób nieprzerwany zależnie od temperatury płynu.

ZASADA DZIAŁANIA GRZANIA ŚWIEC ŻAROWYCH 1 - Włączenie zapłonu "Grzanie wstępne" a - Grzanie zmienne Czas świecenia kontrolki oraz zasilania świec jest zależny od temperatury płynu oraz napięcia akumulatora.

X: Czas w sekundach Y: Temperatura wody w °C Przy włączonych obrotach biegu jałowego bez naciskania na pedał przyśpieszenia.

X: Czas w sekundach Y: Temperatura wody w °C We wszystkich przypadkach czas świecenia lampki grzania świec żarowych nie powinien przekroczyć 10 sekund. b - Grzanie stałe Po zgaśnięciu lampki kontrolnej, świece są zasilane przez 10 sekund niezależnie od warunków, aż do naciśnięcia przycisku "START". W momencie naciśnięcia na przycisk "START" po upływie odpowiedniego czasu, moduł zespolony w kabinie włącza ponownie cykl 11 sekundy. 2 - Rozruch Świece są nadal zasilane w czasie pracy rozrusznika.

13C-7

114A SILNIKI F4R

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów benzyny

14A

SCHEMAT DZIAŁANIA UKŁADU

1 2 3 4 M

1 Pochłanianie oparów benzyny pochodzących ze zbiornika 2 Pochłanianie oparów benzyny przemieszczających się w stronę silnika. 3 Odpowietrzanie zbiornika

Kolektor ssący Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza oparów benzyny Pochłaniacz oparów benzyny Zbiornik Odpowietrzanie

UWAGA: Przy normalnych warunkach działania otwór odpowietrzający powinien być drożny.

Cechy szczególne układu silnika F4R wyposażonego w sprężarkę Układ składa się z obwodu A (powyżej turbosprężarki) oraz obwodu B (poniżej obudowy przepustnicy) co umożliwia pochłanianie oparów niezależnie od warunków związanych z obciążeniem silnika.

14A-1

SILNIKI F4R

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów benzyny

14A

KONTROLA DZIAŁANIA SYSTEMU ODPOWIETRZANIA POCHŁANIACZA OPARÓW BENZYNY

ZASADA DZIAŁANIA Odpowietrzanie zbiornika odbywa się za pośrednictwem pochłaniacza oparów benzyny. Opary benzyny podczas przepływu przez pochłaniacz są zatrzymywane za pomocą znajdującego się w nim aktywnego węgla.

Nieprawidłowe działanie tego układu może spowodować niestabilną pracę na biegu jałowym lub gaśnięcie silnika. Sprawdzić cały układ (patrz schematy).

Opary benzyny z pochłaniacza zostają ponownie spalone w silniku.

Sprawdzić stan przewodów w całym układzie.

W tym celu system, za pośrednictwem przewodów i elektrozaworu, łączy pochłaniacz oparów benzyny z kolektorem ssącym. Elektrozawór znajduje się w prawej przedniej części komory silnika, przy zbiorniku oleju wspomagania układu kierowniczego. Zasada działania elektrozaworu polega na zapewnieniu zmiennego przekroju przepływu (funkcja sygnału RCO Cyklicznego Współczynnika Otwarcia emitowanego przez komputer wtrysku). Zmiana przekroju przepływu oparów benzyny przez elektrozawór wynika z równowagi między polem magnetycznym wytworzonym przez zasilanie uzwojenia oraz siłę wywieraną przez sprężynę powrotną zapewniającą zamknięcie elektrozaworu.

1 2 3 4 M

14A-2

Kolektor ssący Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza oparów benzyny Pochłaniacz oparów benzyny Zbiornik Odpowietrzanie

SILNIKI F4R

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów benzyny WARUNKI ODPOWIETRZANIA POCHŁANIACZA OPARÓW BENZYNY W silnikach F4R, elektrozawór odpowietrzający pochłaniacza oparów benzyny jest sterowany ścieżką C-E1 modułu elektronicznego gdy: – silnik nie pracuje na obrotach biegu jałowego, – silnik jest w zamkniętym układzie regulacji, – temperatura wody przekracza 55 °C, – temperatura powietrza przekracza 10 °C. – potencjometr przepustnicy nie znajduje się w położeniu pedał zwolniony. Podczas wykonywania diagnostyki "On Board Diagnostic", odpowietrzenie pochłaniacza oparów benzyny jest zablokowane. Możliwe jest wyświetlenie cyklicznego współczynnika otwarcia elektrozaworu odpowietrzania na przyrządzie diagnostycznym po wprowadzeniu parametru "Cykliczny Współczynnik Otwarcia elektrozaworu odpowietrzania pochłaniacza oparów benzyny". Elektrozawór jest zamknięty przy wartości niższej od 1,2 %.

14A-3

14A

SILNIKI F4R

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów benzyny

DEMONTAŻ POCHŁANIACZA OPARÓW BENZYNY Pochłaniacz oparów benzyny (1) znajduje się na zbiorniku, z prawej strony. Demontaż wymaga demontażu zbiornika (patrz rozdział 19C Zbiornik "Zbiornik paliwa").

Odłączyć przewody (2) doprowadzające opary ze zbiornika. Wymontować: – śrubę (3) mocującą pochłaniacz oparów benzyny, – pochłaniacz oparów benzyny.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

14A-4

14A

SILNIKI F4R

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów benzyny Zatkać przewód dochodzący ze zbiornika (na pochłaniaczu oparów benzyny). Podłączyć manometr (Mot. 1311-01). Sprawdzić, czy, na obrotach biegu jałowego, nie występuje podciśnienie na wylocie z pochłaniacza oparów benzyny (M) (analogicznie, wartość odczytana na przyrządzie diagnostycznym parametru: "Cykliczny Współczynnik Otwarcia elektrozaworu odpowietrzania pochłaniacza oparów benzyny" pozostaje minimalna X ≤ 1,2 %). Czy jest podciśnienie? TAK: przy wyłączonym zapłonie, wprowadzić za pomocą pompy próżniowej podciśnienie rzędu 500 mbarów do elektrozaworu (na wyjściu). Podciśnienie nie powinno się zmieniać o więcej niż 10 mbarów przez 30 sekund. Czy ciśnienie ulega znacznym zmianom? TAK: elektrozawór jest uszkodzony, wymienić. NIE: występuje usterka elektryczna, sprawdzić obwód. NIE: w warunkach odpowietrzenia (patrz warunki), podciśnienie powinno wzrastać (równocześnie, wartość parametru na przyrządzie diagnostycznym powinna się zwiększać).

KONTROLA POŁĄCZENIA ZBIORNIKA POCHŁANIACZA OPARÓW BENZYNY Połączenie to można sprawdzić przez podłączenie pompy próżniowej do przewodu dochodzącego do pochłaniacza.

14A-5

14A

SILNIK F4R WOLNOSSĄCY

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów oleju

14A

UMIEJSCOWIENIE ELEMENTÓW Otwór zasysania oparów oleju.

Otwór wyjściowy oparów oleju.

Płaski zbiornik oparów oleju znajdujący się na głowicy.

Opis demontażu można znaleźć w rozdziale 11A "Góra i przód silnika".

14A-6

SILNIK F4R Z TURBOSPRĘŻARKĄ

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów oleju

14A

PREZENTACJA ELEMENTÓW UKŁADU

Otwory wyjściowe oparów oleju:

A

A

Otwór wyjścia oparów oleju z układu górnego.

B

Otwór wyjścia oparów oleju z układu dolnego.

Obwód powyżej turbosprężarki wykorzystywany jest w przypadku średnich i dużych obciążeń silnika. Opary są zasysane dzięki podciśnieniu panującemu w kolektorze ssącym.

Płaski zbiornik oparów oleju znajdujący się na głowicy.

B

Obwód poniżej obudowy przepustnicy przeznaczony jest wykorzystywany w przypadku niewielkich obciążeń silnika. Opary są zasysane przez podciśnienie panujące między przepustnicą a silnikiem.

Demontaż, patrz rozdział 11A "Góra i przód silnika".

14A-7

SILNIK F9Q

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów oleju

14A

OPIS UKŁADU

1 2 3 4

Silnik Osadnik oleju Obudowa filtra powietrza Kolektor ssący

KONTROLA Dla zapewnienia prawidłowego działania systemu oczyszczania spalin, układ pochłaniania oparów oleju należy utrzymywać w czystości i w dobrym stanie.

14A-8

A

Przewód zasysania oparów oleju dołu silnika.

B

Przewód zasysania oparów oleju góry silnika.

C

Osadnik oleju.

D

Przewód zasysania oparów oleju połączony z przewodem ssącym.

SILNIK G9T

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów oleju

14A

OPIS UKŁADU

1 2 3 4 5 6 7

Silnik Głowica Pokrywa głowicy – Górny kolektor ssący Osadnik oleju (wbudowany w pokrywę głowicy) Turbosprężarka Filtra powietrza Przepływomierz powietrza

KONTROLA Dla zapewnienia prawidłowego działania systemu oczyszczania spalin, układ pochłaniania oparów oleju należy utrzymywać w czystości i w prawidłowym stanie.

14A-9

A

Przewód zasysania oparów oleju połączony z przewodem ssącym.

B

Osadnik oleju wbudowany w "pokrywę głowicy kolektor ssący".

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów oleju

SILNIK P9X

PREZENTACJA Gazy z obudowy wracają do układu ssania przepływając przez zawór z membraną.

●

Przy niewielkich obciążeniach podciśnienie panujące w przewodzie wlotowym powietrza jest niższe od wyskalowanej wartości sprężyny. Opary oleju są zasysane w dużych ilościach przez podciśnienie panujące w kanale doprowadzania powietrza.

●

Przy średnich i dużych obciążeniach, podciśnienie panujące w kanale doprowadzania powietrza, powoduje zassanie membrany zaworu, przewód pochłaniania jest zatkany. Następuje wstrzymanie zasysania oparów oleju.

14A-10

14A

OCHRONA ŚRODOWISKA Pochłanianie oparów oleju

SILNIK P9X

KONTROLA Dla zapewnienia prawidłowego działania systemu oczyszczania spalin, układ pochłaniania oparów oleju należy utrzymywać w czystości i w dobrym stanie.

1 Przewód pochłaniania oparów oleju z obudowy, 2 Przewody pochłaniania oparów oleju z pokryw głowic 3 Przewody pochłaniania oparów oleju prowadzące w kierunku kanału doprowadzania powietrza 4 Zawór z membraną Pochłaniacz oleju znajduje się między układem "V".

14A-11

14A

OCHRONA ŚRODOWISKA Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

SILNIK F9Q

OPIS UKŁADU

1 2 3 4 5 6

Silnik Komputer wtrysku Kolektor ssący Kolektor wydechowy Zawór elektryczny EGR (Recyrkulacja gazów spalinowych) Sonda temperatury wody

DEMONTAŻ ZAWORU Zawór recyrkulacji gazów spalinowych jest wciśnięty na siłę na kolektor ssący. Aby ułatwić jego wymianę, najlepiej jest wymontować kolektory. ZASADA DZIAŁANIA SYSTEMU RECYRKULACJI GAZÓW SPALINOWYCH Recyrkulacja gazów spalinowych jest wykorzystywana w celu zmniejszenia zawartości tlenku azotu (NOx) w spalinach. Komputer wtrysku zezwala na przepływ gazów dzięki sterowaniu za pośrednictwem elektrycznego zaworu.

14A-12

14A

SILNIK G9T

OCHRONA ŚRODOWISKA Recyrkulacja gazów spalinowych EGR OPIS UKŁADU

1 2 3 4 5 6 A B

Głowica Kolektor wydechowy Przewód recyrkulacji gazów spalinowych Zawór elektryczny EGR (Recyrkulacja gazów spalinowych) Moduł stabilizatora ciśnienia Kolektor ssący - pokrywa głowicy Powietrze wlotowe Wylot

DEMONTAŻ Demontaż zaworu recyrkulacji gazów spalinowych wymaga demontażu skrzynki dyfuzora. Rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Obudowa dyfuzora".

14A-13

14A

OCHRONA ŚRODOWISKA Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

SILNIK P9X

OPIS UKŁADU

1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B

Silnik Komputer wtrysku Sonda temperatury płynu chłodzącego Kolektory wylotowe Turbosprężarka Kolektor turbosprężarki Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik Zawór recyrkulacji gazów spalinowych Kolektor ssący Powietrze wlotowe Wylot

DEMONTAŻ ZESPOŁU ZAWORU RECYRKULACJI GAZÓW SPALINOWYCH - WYMIENNIKA Patrz rozdział 12A "Zawór układu EGR-wymiennik". ZASADA DZIAŁANIA SYSTEMU RECYRKULACJI SPALIN (EGR) Recyrkulacja gazów spalinowych jest wykorzystywana w celu zmniejszenia zawartości tlenku azotu (NOx) w spalinach. Komputer wtrysku zezwala na przepływ gazów dzięki sterowaniu za pośrednictwem elektrycznego zaworu.

14A-14

14A

SILNIK F9Q

OCHRONA ŚRODOWISKA Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

ZASADA DZIAŁANIA Zawór jest sterowany sygnałem RCO (Cykliczny Współczynnik Otwarcia), emitowanym przez komputer wtrysku. Sygnał RCO pozwala na zminę otwarcia zaworu, a co za tym idzie, zmianę ilości gazów kierowanych do kolektora wlotowego. Moduł elektroniczny wykonuje stały pomiar umożliwiający ustalenie położenia przepustnicy zaworu recyrkulacji gazów spalinowych. WARUNKI DZIAŁANIA Parametry, które określają otwarcie elektrozaworu recyrkulacji spalin są następujące: – temperatura wody – temperatura powietrza – ciśnienie atmosferyczne – położenie pedału gazu – prędkość obrotowa silnika, – przepływ powietrza, – przepływ wtrysku, – ciśnienie doładowania.

X Y

Czas Temperatura płynu (W °C)

Recyrkulacja gazów spalinowych jest wstrzymana w przypadku usterki: – czujnika temperatury płynu, – czujnika temperatury powietrza, – czujnika ciśnienia atmosferycznego,

Recyrkulacja gazów jest wstrzymana jeżeli : – napięcie akumulatora jest niższe od 8,9 V, – prędkość obrotowa silnika jest wyższa niż 1000 obr/min podczas zwolnienia pedału (niska wartość położenia pedału), – kartografia (prędkość obrotowa silnika / obciążenie) jest wyższa niż dany próg, – prędkość pojazdu jest niższa od 12 Km/h, prędkość obrotowa silnika jest niższa od 1000 obr/min przez 40 sekund i jeśli temperatura wody jest wyższa niż 60 °C. Zawór recyrkulacji gazów spalinowych zostaje wyłączony po włączeniu silnika zgodnie ze wskazaniem temperatury wody.

1 2 4 5 6

14A-15

Zasilanie solenoidu Zasilanie czujnika Masa czujnika Masa solenoidu Wyjście czujnika

SILNIK G9T

OCHRONA ŚRODOWISKA Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

ZASADA DZIAŁANIA Zawór jest sterowany sygnałem RCO (Cykliczny Współczynnik Otwarcia), emitowanym przez komputer wtrysku. Sygnał RCO pozwala na zmianę otwarcia zaworu, a co za tym idzie, zmianę ilości gazów kierowanych do kolektora wlotowego. Moduł elektroniczny wykonuje stały pomiar umożliwiający określenie położenia przepustnicy zaworu recyrkulacji gazów spalinowych.

WARUNKI DZIAŁANIA Następujące parametry określają położenie elektrozaworu recyrkulacji: – temperatura wody – temperatura powietrza – ciśnienie atmosferyczne – położenie pedału gazu – prędkość obrotowa silnika, – przepływ powietrza, – przepływ wtrysku, – ciśnienie doładowania.

X Y

Czas Temperatura płynu (W °C)

Recyrkulacja gazów spalinowych zostaje wstrzymana w przypadku usterki: – czujnika temperatury płynu, – czujnika temperatury powietrza, – czujnika ciśnienia atmosferycznego, – czujnika ciśnienia doładowania.

Recyrkulacja gazów spalinowych jest wstrzymana jeżeli : – napięcie akumulatora jest niższe od 8,9 V, – prędkość obrotowa silnika jest wyższa niż 900 obr/min podczas zwolnienia pedału (niska wartość położenia pedału), – kartografia (prędkość obrotowa silnika / obciążenie) jest wyższa niż dany próg, – prędkość pojazdu wynosi poniżej 5 km/h, a prędkość obrotowa silnika poniżej 900 obr/min przez 40 sekund. Zawór recyrkulacji gazów spalinowych zostaje zamknięty po włączeniu silnika, zależnie od temperatury wody.

1 2 4 5 6

14A-16

Zasilanie solenoidu Zasilanie czujnika Masa czujnika Masa solenoidu Wyjście czujnika

SILNIK P9X

OCHRONA ŚRODOWISKA Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

ZASADA DZIAŁANIA Zawór jest sterowany sygnałem RCO (Cykliczny Współczynnik Otwarcia), emitowanym komputer wtrysku. Sygnał RCO pozwala na zmianę otwarcia zaworu, a co za tym idzie, zmianę ilości gazów kierowanych do kolektora wlotowego. Moduł elektroniczny stale przeprowadza test pozwalający na określenie położenia przepustnicy zaworu. W celu ograniczenia poziomu emisji zanieczyszczeń, silnik P9X stosuje urządzenie schładzające zawracane do obiegu gazy spalinowe. Gazy spalinowe wtłoczone do cylindra przez zawór recyrkulacji przechodzą przez wymiennik chłodzony wodą. Powoduje to w rezultacie większy spadek temperatury spalania. Dzięki temu poziom emisji NOx zostaje ograniczony.

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK Czujnik położenia (C) 1 Sygnał czujnika 2 Masa czujnika 3 Zasilanie czujnika + 5 V Elektrozawór recyrkulacji gazów spalinowych (D) 1 Sterowanie elektrozaworu recyrkulacji gazów spalinowych 2 Zasilanie + 12 V elektrozaworu gazów spalinowych

14A-17

A Zawór recyrkulacji gazów spalinowych B Schładzacz

SILNIK P9X

OCHRONA ŚRODOWISKA Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

W PRZYPADKU USTERKI: – przepływomierza powietrza, – czujnika ciśnienia doładowania, – czujnika ciśnienia atmosferycznego, – sondy temperatury powietrza lub oleju napędowego, – zaworu recyrkulacji gazów spalinowych EGR, – czujnika położenia zaworu EGR, – czujnika położenia regulacji ciśnienia doładowania, – usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania,

WARUNKI DZIAŁANIA Następujące parametry określają otwarcie elektrozaworu recyrkulacji gazów spalinowych: – temperatura wody – ciśnienie atmosferyczne – położenie pedału gazu – prędkość obrotowa silnika.

RECYRKULACJA GAZÓW SPALINOWYCH JEST WSTRZYMANA JEŻELI: – podczas fazy rozruchu, – podczas fazy grzania świec przed i po rozruchu silnika, – jeśli prędkość obrotowa silnika jest niższa od 450 obr./min, – jeśli temperatura wody jest wyższa od 120 °C, – jeśli temperatura wody jest niższa od 0 °C, – jeśli ciśnienie atmosferyczne jest niższe od 884 mbarów, – podczas przyśpieszania: różnica nacisku na pedał większa niż 5,5% i wtryskiwanej ilości oleju napędowego powyżej 10 mm 3/impuls, – po wyłączeniu zapłonu (okres automatycznego zasilania modułu elektronicznego).

14A-18

zawór EGR działa w trybie awaryjnym lub nie jest zasilany.

ROZRUCH116A - ŁADOWANIE Alternator

16A

I - DZIAŁANIE Ten typ pojazdów jest wyposażony w alternatory z wewnętrzną wentylacją z wbudowanym regulatorem i lampką kontrolną na tablicy wskaźników, której zasada działania jest następująca: – Po włączeniu zapłonu lampka kontrolna zapala się. – Po uruchomieniu silnika lampka gaśnie. – Jeśli lampka kontrolna zapala się w trakcie działania silnika, oznacza to usterkę ładowania.

II - IDENTYFIKACJA

SILNIK

ALTERNATOR

NATĘŻENIE

F4R wolnossący

SG15L020

125 A

F4R z turbosprężarką

SG15L020

125 A

F9Q

SG15L020

125 A

G9T

SG15L020

125 A

P9X

Denso

150 A

III - KONTROLA Po 15 minutach rozgrzewania silnika, przy napięciu 14,8 V.

PRĘDKOŚĆ OBROTOWA SILNIKA (obr./min.)

125 Amperów

150 Amperów

800

64 A

-

2000

81 A

102 A

4000

118 A

145 A

6000

123 A

151 A

16A-1

SILNIK F4R

ROZRUCH - ŁADOWANIE Alternator

16A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 453-01

Zestaw dwóch par szczypiec do elastycznych przewodów MONTAŻ

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika wykonane z tworzywa, – pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 11A "Naciąg paska osprzętu"), – prawe koło przednie. Częściowo odsunąć chlapacz. Wymontować rolkę nawijacza. Odłączyć połączenia elektryczne alternatora.

W celu ułatwienia montażu, należy ścisnąć pierścienie (2) za pomocą imadła. Patrz rozdział 11A "Naciąg paska akcesoriów" w celu zapoznania się z procedurą naprężania paska. Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Nie zapomnieć o usunięciu szczypiec do elastycznych przewodów. Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz 19A "Napełnianie-odpowietrzanie"). UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

Zamontować szczypce do elastycznych przewodów (Mot. 453-01) na obu przewodach elastycznych (1) alternatora. Wymontować: – oba przewody elastyczne alternatora, – mocowania alternatora i wyjąć go ze wspornika przy pomocy śrubokręta.

16A-2

SILNIK F9Q

ROZRUCH - ŁADOWANIE Alternator

16A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 453-01

Zestaw dwóch par szczypiec do elastycznych przewodów

DEMONTAŻ

MONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

W celu ułatwienia montażu, należy ścisnąć pierścienie (2) za pomocą szczypiec lub imadła.

Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika wykonane z tworzywa, – prawe koło przednie. Odsunąć częściowo chlapacz. Wymontować: – mocowania wspornika układu wspomagania kierownicy, – pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 11A "Naciąg paska akcesoriów"), – rolkę nawijacza Odłączyć połączenia elektryczne alternatora. Zamontować szczypce do przewodów elastycznych (1) (Mot. 453-01) na obu przewodach elastycznych alternatora. Patrz rozdział 11A "Naciąg paska akcesoriów" w celu zapoznania się z procedurą naprężania paska. Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Nie zapomnieć o usunięciu szczypiec do przewodów elastycznych. Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz rozdział 19A "Napełnianie-odpowietrzanie". UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

Wymontować: – oba przewody elastyczne alternatora, – śruby mocujące alternator – i wyjąć alternator przy pomocy śrubokręta.

16A-3

ROZRUCH - ŁADOWANIE Alternator

SILNIK G9T

16A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 453-01

Zestaw dwóch par szczypiec do przewodów elastycznych

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika, – osłonę pod silnikiem, – prawe koło przednie. Odsunąć częściowo chlapacz. Wymontować pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek napędowy akcesoriów").

Wymontować rolkę nawijacza. Odłączyć złącza elektryczne alternatora. Odpiąć filtr oleju napędowego oraz zbiornik układu wspomagania w celu odchylenia wspornika. Wymontować drążki wzmacniające podłużnic z aluminium. Odłączyć złącza elektryczne sprężarki klimatyzacji. Wymontować mocowania sprężarki klimatyzacji (2). Przyczepić sprężarkę klimatyzacji do podłużnic, by nie dopuścić do odkształcenia przewodów. Zamontować szczypce do przewodów elastycznych (Mot. 453-01) w punkcie (1).

MONTAŻ

Wymontować przewody elastyczne.

W celu ułatwienia montażu, należy ścisnąć pierścienie (3) za pomocą szczypiec lub imadła.

16A-4

SILNIK G9T

ROZRUCH - ŁADOWANIE Alternator

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Patrz rozdział 11A "Pasek napędowy akcesoriów" w celu zapoznania się z procedurą montażu. Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz rozdział 19A "Napełnianie odpowietrzanie"). UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

16A-5

16A

SILNIK P9X

ROZRUCH - ŁADOWANIE Alternator

16A

DEMONTAŻ

MONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wykonać następujące czynności, jeśli montaż alternatora jest trudny:

Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę pod silnikiem, – prawe koło przednie. Wymontować częściowo boczną osłonę. Wymontować pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek napędowy akcesoriów").

Wymontować wspornik (5). W celu ułatwienia montażu, należy ścisnąć pierścienie za pomocą szczypiec lub imadła. Poluzować dwie śruby (6). Zamontować wspornik (5). Zamontować alternator. Wymontować drążek reakcyjny silnika.

Dokręcić śruby (6).

Odłączyć: – zasilanie (2) alternatora, – złącze (3).

Zamontować mocowania (7), a następnie (8) alternatora. Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Wymontować: – mocowania (4) alternatora, – alternator.

Zapoznać się z rozdziałem 19D "Zawieszenie elastyczne" w celu wykonania dokręcania momentem drążka reakcyjnego silnika. Patrz rozdział 11A "Pasek napędowy akcesoriów" w celu zapoznania się z procedurą montażu. UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania.

16A-6

ROZRUCH - ŁADOWANIE Rozrusznik I - IDENTYFIKACJA

SILNIK

ROZRUSZNIK

F4R wolnossący

Bosch 0001106023

F4R z turbosprężarką

Bosch 0001106023

F9Q

Valéo D7R49

G9T

Valéo D8R 1

P9X

Hitachi S14-41

16A-7

16A

SILNIK F4R Wolnossący

ROZRUCH - ŁADOWANIE Rozrusznik DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika. Odsunąć: – zbiornik płynu hamulcowego, – zbiornik wyrównawczy. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – złącza elektryczne rozrusznika. – mocowania rozrusznika, – rozrusznik.

MONTAŻ Sprawdzić obecność tulei środkujących . Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

16A-8

16A

SILNIK F4R z Turbosprężarką

ROZRUCH - ŁADOWANIE Rozrusznik

16A

DEMONTAŻ

MONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Odłączyć akumulator. Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – akumulator, – skrzynkę akumulatora. Odłączyć złącza (1). Odsunąć wspornik modułu elektronicznego. Wymontować: – osłonę pod silnikiem, – drążek reakcyjny silnika, – mocowanie osłony termicznej (2), – podkładkę tylną katalizatora, – sondę lambda.

Sprawdzić obecność tulei centrującej (3). UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

Odłączyć zasilanie rozrusznika. Wymontować rozrusznik.

16A-9

SILNIK F9Q

ROZRUCH - ŁADOWANIE Rozrusznik

16A

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator. Wymontować: – osłonę silnika, – osłonę pod silnikiem, – wspornik (1), – katalizator (2). Odłączyć złącza elektryczne rozrusznika. Wymontować: – przewód powietrza (3), odłączając przewód elastyczny (4) przy zbiorniku układu pochłaniania oparów oleju, – mocowanie (5), – kanały powietrza (6) i (7) odpowiednio przy turbosprężarce i kolektorze ssącym, po czym odsunąć je, – przewód masy (8), – mocowania (9) rozrusznika, – rozrusznik.

MONTAŻ Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Sprawdzić obecność tulejki centrującej podczas montażu. UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

16A-10

SILNIK G9T

ROZRUCH - ŁADOWANIE Rozrusznik

16A

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć złącza elektryczne rozrusznika (4). Wymontować: – przewód masy (5), – wspornik wiązki przewodów elektrycznych, – rozrusznik.

Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika, – akumulator, – skrzynkę akumulatora, – giętki przewód układu ssania (1), – przewód giętki stabilizatora ciśnienia (2), – przewód recyrkulacji gazów spalinowych (3).

MONTAŻ Sprawdzić obecność tulei środkujących . Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

16A-11

SILNIK P9X

ROZRUCH - ŁADOWANIE Rozrusznik DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować osłonę pod silnikiem. Odłączyć: – złącza elektryczne rozrusznika, – mocowania wzbudzacza rozrusznika, pozostawiając zacisk na miejscu.

Wymontować: – plecionkę połączenia masowego, – trzy mocowania rozrusznika (1), – rozrusznik, wysuwając zacisk zasilania.

MONTAŻ Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania.

16A-12

16A

Silnik F4R Wolnossący

ZAPŁON 117A Zapłon statyczny

17A

WYMONTOWANIE CEWKI

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruby cewki zapłonowej

1,5

Świece

2,5 do 3

Odłączyć akumulator. Odłączyć cewki zapłonowe. UWAGA: nie uszkodzić złączy (1); gdyby tak się stało, należy je wymienić.

OPIS Zapłon statyczny jest systemem, który umożliwia wzrost ilości energii na poziomie świec zapłonowych poprzez wyeliminowanie wszystkich części pośrednich między świecą a cewką.

Odkręcić śruby (2) mocowania cewek.

System nie wymaga również stosowania żadnych części ruchomych w układzie zapłonowym. Moduł zapłonowy jest zintegrowany z komputerem wtrysku. Zapłon wykorzystuje zatem takie same czujniki jak układ wtrysku.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Zastosowano cztery cewki zapłonowe, które są umieszczone bezpośrednio na świecach za pomocą śruby na pokrywie głowicy.

W razie konieczności wymienić okrągłe uszczelki cewek.

Cewki są zasilane w seriach podwójnych, przez ścieżki C H2 i C H3 komputera wtrysku: – ścieżka C H2 dla cylindrów 1 i 4, – ścieżka C H3 dla cylindrów 2 i 3.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

17A-1

Silnik F4R z Turbosprężarką

ZAPŁON Zapłon statyczny

17A

WYMONTOWANIE CEWKI

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruby cewki zapłonowej

1,5

Świece

2,5 do 3

Odłączyć akumulator. Odłączyć cewki zapłonowe.

OPIS Zapłon statyczny jest systemem, który umożliwia wzrost ilości energii na poziomie świec zapłonowych poprzez wyeliminowanie wszystkich części pośrednich między świecą a cewką.

UWAGA : należy uważać, aby nie uszkodzić złączy (1); w przypadku ich uszkodzenia pamiętać o konieczności ich wymiany. Odkręcić śruby (2) mocowania cewek.

System nie wymaga również stosowania żadnych części ruchomych w układzie zapłonowym. Moduł zapłonowy jest zintegrowany z komputerem wtrysku. Zapłon wykorzystuje zatem takie same czujniki jak układ wtrysku.

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Zastosowano cztery cewki zapłonowe, które są umieszczone bezpośrednio na świecach za pomocą śruby na pokrywie głowicy. Cewki są zasilane w seriach podwójnych przez ścieżki C H2 i C H3 komputera wtrysku: – ścieżka C H2 dla cylindrów 1 i 4, – ścieżka C H3 dla cylindrów 2 i 3.

17A-2

W razie konieczności wymienić okrągłe uszczelki cewek. Podłączyć akumulator; wykonać niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

ZAPŁON Świece

Silniki F4R

17A

W celu wymontowania świec należy wymontować cewki zapłonowe (patrz rozdział 17A Układ zapłonowy "Zapłon statyczny"). Do wymontowania świec użyć przyrządu do świec Elé. 1382. Silniki

Marka

Typ

F4R

CHAMPION

RC 8 PYCB

Korpus płaski z uszczelką Odstęp między elektrodami: 0,75 mm Moment dokręcenia: 2,5 do 3 daN.m

17A-3

SILNIK F4R Wolnossący

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

117B BENZYNY UKŁAD WTRYSKU Rozmieszczenie elementów

Elektrozawór recyrkulacji oparów benzyny Elektrozawór koła zmiany fazy rozrządu Czujnik ciśnienia w kolektorze Obudowa przepustnicy z silnikiem Cewki zapłonowe Czujnik temperatury wody Czujnik GMP Komputer wtrysku Czujnik spalania stukowego Czujnik temperatury powietrza Rampa wtrysku

17B-1

17B

SILNIK F4R Z turbosprężarką

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Rozmieszczenie elementów

Elektrozawór recyrkulacji oparów benzyny Sonda Lambda górna Cewki zapłonowe Turbosprężarka (typu Twin-Scroll) Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania Czujnik temperatury wody Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki Czujnik GMP Komputer wtrysku Czujnik temperatury powietrza Obudowa przepustnicy z silnikiem Czujnik spalania stukowego Czujnik ciśnienia w kolektorze Rampa wtrysku

17B-2

17B

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Rozmieszczenie elementów

17B

1

Elektrozawór recyrkulacji oparów benzyny

3

Przekaźnik wtrysku

2

Czujnik GMP

4

Przekaźnik pompy benzynowej (pompa tłocząca)

17B-3

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Rozmieszczenie elementów

SILNIKI F4R

5

Pochłaniacz oparów benzyny

6

Potencjometr pedału przyspieszenia

17B-4

17B

SILNIK F4R Wolnossący

7 8 9 10

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Rozmieszczenie elementów 13 Czujnik temperatury wody

Cewki zapłonowe Czujnik temperatury powietrza Czujnik ciśnienia w kolektorze Elektrozawór koła zmiany fazy rozrządu

14 Sonda Lambda dolna

11 Obudowa przepustnicy z silnikiem 12 Sonda Lambda górna

17B-5

17B

SILNIK F4R Wolnossący

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Rozmieszczenie elementów 15 Czujnik spalania stukowego 16 Rampa wtrysku

17B-6

17B

SILNIK F4R Z turbosprężarką

7 8

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Rozmieszczenie elementów

Sonda Lambda górna Sonda Lambda dolna

17B

11 Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania 12 Membrana sterująca zaworem regulacji ciśnienia doładowania 13 Zawór redukujący ciśnienie

14 Czujnik temperatury wody 15 Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki 16 Czujnik temperatury powietrza 9 Cewka zapłonowa 10 Czujnik ciśnienia w kolektorze

17B-7

SILNIK F4R Z turbosprężarką

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Rozmieszczenie elementów 17 Czujnik spalania stukowego 18 Czujnik ciśnienia oleju

17B-8

17B

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Potencjometr pedału gazu

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Odłączyć złącze (2) pedału gazu.

Potencjometr pedału przyspieszenia stanowi jeden zespół z pedałem przyspieszenia. Jego wymiana powoduje konieczność wymiany pedału gazu.

Wymontować: – trzy śruby (3) mocujące pedał, – pedał.

17B

Istnieją dwa typy pedałów: z punktem oporu i bez. Pojazdy wyposażone w regulator-ogranicznik prędkości posiadają pedał przyspieszenia z punktem oporu na końcu skoku (Kick-down). Punkt krańcowy umożliwia zakończenie funkcji ograniczenia prędkości w sytuacji wymagającej gwałtownego przyśpieszenia. UWAGA: Możliwy jest montaż pedału z punktem oporu zamiast pedału bez punktu oporu. Zabroniona jest natomiast wymiana pedału z punktem oporu na pedał zwykły.

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Nacisnąć na zatrzaski (1), a następnie zdjąć okładzinę. MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

17B-9

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Potencjometr pedału gazu Przyporządkowanie ścieżek: Ścieżka

Przeznaczenie

1

Masa ścieżki 2

2

Masa ścieżki 1

3

Sygnał ścieżki 1

4

Zasilanie ścieżki 1

5

Zasilanie ścieżki 2

6

Sygnał ścieżki 2

Oporność ścieżki 1 = 1200 ± 480 Ω Oporność ścieżki 2 = 1700 ± 680 Ω

UWAGA: Usterka potencjometru położenia pedału gazu wywołuje pracę silnika na obrotach biegu jałowego lub zmianę jego działania (patrz rozdział 17B "Korekta obrotów biegu jałowego").

17B-10

17B

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Moduł elektroniczny

17B

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot.1372

Przyrząd do zdejmowania śrub niezrywalnych

WIADOMOŚCI OGÓLNE Komputer wtrysku jest umieszczony pod skrzynką akumulatora. Aby go wymontować, niezbędny jest demontaż skrzynki akumulatora zamocowanej trzema niezrywalnymi śrubami.

DEMONTAŻ Odłączyć akumulator. Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza, – obudowę filtra powietrza, – dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy, a następnie odłożyć je na bok,

Wyjąć akumulator. Odłączyć, a następnie wymontować moduł elektroniczny automatycznej skrzyni biegów (jeżeli pojazd jest w nią wyposażony).

– pokrywę skrzynki przekaźników. Odpiąć mocowania (3) skrzynki przekaźników na skrzynce akumulatora i odsunąć skrzynkę przekaźników.

17B-11

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Moduł elektroniczny

Odczepić wspornik złącza (4) od skrzynki akumulatora. W tym celu, przewiercić trzy śruby niezrywalne (5) za pomocą wiertła o średnicy 4 mm w oś śruby.

17B

– kołnierz (6) mocujący wiązkę przewodów elektrycznych, – nakrętki (7) mocujące modułu elektronicznego. – moduł elektroniczny, uprzednio go odłączając.

MONTAŻ

Wymontować: – trzy śruby mocujące skrzynkę akumulatora za pomocą przyrządu Mot. 1372,

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wymienić śruby niezrywalne na nowe śruby niezrywalne. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

– skrzynkę akumulatora.

17B-12

SILNIK F4R Wolnossący

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Cechy szczególne

17B

CECHY SZCZEGÓLNE WTRYSKU WIELOPUNKTOWEGO SAGEM "S 2000" ●

Moduł elektroniczny 112-ścieżkowy marki SAGEM i typu "S 2000" sterujący wtryskiem i zapłonem.

●

Wtrysk wielopunktowy działający w trybie sekwencyjnym bez czujnika identyfikacji cylindra n°1 na kole wału rozrządu.

●

Kontrolka układu wtrysku na tablicy rozdzielczej działa. Montaż specjalnej kontrolki wtrysku (kontrolka OBD "On Board Diagnostic").

●

Szczególne zalecenia dotyczące systemu blokady rozruchu: Zastosowanie systemu blokady rozruchu drugiej generacji, wiąże się ze specyficzną metodą wymiany komputera wtrysku.

●

Układ zasilania paliwem bez odprowadzania do zbiornika (regulator ciśnienia znajduje się na zespole pompy/ czujnika).

Ustawienie obrotów biegu jałowego: – nominalne obroty biegu jałowego Korekta obrotów biegu jałowego w zależności od: – klimatyzacji, – presostatu układu wspomagania kierownicy, – napięcia akumulatora, – ogrzewania przedniej szyby, – oporniki ogrzewania. ●

●

750 obr/min

Obroty maksymalne: Kiedy temperatura płynu jest niższa od 75 °C lub przez 17 minut, wartość prędkości obrotowej odcięcia zapłonu wynosi 5900 obr/min. zabezpieczenie "zimnego" silnika. Gdy silnik osiągnie temperaturę pracy, odcięcie zapłonu osiąga swoją normalną wartość:

6200 obr/min

●

Elektrozawór pochłaniacza oparów benzyny sterowany przez ’Cykliczny Współczynnik Otwarcia (RCO) w zależności od prędkości obrotowej silnika i ciśnienia w kolektorze.

●

Sterowanie zespołu wentylatora i kontrolki sygnału ostrzegawczego temperatury płynu na tablicy rozdzielczej przez komputer wtrysku (funkcja zcentralizowanego systemu kontroli temperatury wody).

●

Automatyczna konfiguracja parametrów działania regulatora/ogranicznika prędkości, jak również klimatyzacji.

●

Kolo zmiany fazy rozrządu sterowane przez elektrozawór sterowany przez blok elektroniczny.

●

Użycie dwóch sond Lambda na wejściu i wyjściu katalizatora.

●

Obudowa przepustnicy z silnikiem do regulacji przepływu powietrza oraz ustawienia obrotów biegu jałowego.

17B-13

SILNIK F4R Z turbosprężarką

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Cechy szczególne

17B

CECHY SZCZEGÓLNE WTRYSKU WIELOPUNKTOWEGO SAGEM "S 2000 T" ●

Moduł elektroniczny 112-ścieżkowy marki SAGEM i typu "S 2000 T" sterujący wtryskiem i zapłonem.

●

Wtrysk wielopunktowy działający w trybie sekwencyjnym bez czujnika identyfikacji cylindra n°1 na wale rozrządu.

●

Kontrolka układu wtrysku na tablicy rozdzielczej działa. Wprowadzenie specjalnej kontrolki wtrysku (kontrolka OBD "On Board Diagnostic").

●

Szczególne zalecenia dotyczące systemu blokady rozruchu: Zastosowanie systemu blokady rozruchu drugiej generacji, wiąże się ze specyficzną metodą wymiany komputera wtrysku.

●

Układ zasilania paliwem bez odprowadzania do zbiornika (regulator ciśnienia znajduje się na zespole pompy/ czujnika).

●

Ustawienie obrotów biegu jałowego: – nominalne obroty biegu jałowego – bieg jałowy przy działaniu automatycznej skrzyni biegów Korekta obrotów biegu jałowego w zależności od: – klimatyzacji, – presostatu układu wspomagania kierownicy, – napięcia akumulatora, – ogrzewania przedniej szyby, – oporniki ogrzewania.

750 obr/min 750 obr/min

●

Obroty maksymalne:

6200 obr/min

●

Elektrozawór pochłaniacza oparów benzyny sterowany przez ’Cykliczny Współczynnik Otwarcia (RCO) w zależności od prędkości obrotowej silnika i ciśnienia w kolektorze.

●

Sterowanie zespołu wentylatora i kontrolki sygnału ostrzegawczego temperatury płynu na tablicy rozdzielczej przez komputer wtrysku (funkcja zcentralizowanego systemu kontroli temperatury wody).

●

Automatyczna konfiguracja parametrów działania regulatora/ogranicznika prędkości, jak również klimatyzacji.

●

Użycie dwóch sond Lambda na wejściu i wyjściu katalizatora.

●

Obudowa przepustnicy z silnikiem do regulacji przepływu powietrza oraz ustawienia obrotów biegu jałowego.

17B-14

SILNIK F4R Wolnossący

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Lampka kontrolna wtrysku

17B

Pojazdy są wyposażone: – w lampkę kontrolną wtrysku, – w kontrolkę ostrzegawczą krytycznego stanu temperatury płynu, – w lampkę kontrolną "OBD" (On Board Diagnostic). Symbolem kontrolki usterki wtrysku jest sinusoida w kolorze pomarańczowym, której towarzyszy komunikat "usterka wtrysku". Kontrolkę stanu krytycznego temperatury płynu symbolizuje czerwony termometr, wraz z którym wyświetla się napis "temperatura płynu w silniku". Lampka kontrolna "OBD" ma kształt silnika wyświetlanego na pomarańczowo. UWAGA: Przy włączaniu zapłonu, kontrolka "OBD" (On Board Diagnostic) wyświetla się, a następnie gaśnie po około 3 sekundach.

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH ●

Podczas występowania usterki wtrysku, lampka kontrolna "usterki wtrysku" jest wyświetlona sygnalizując konieczność skontaktowania się z serwisem RENAULT. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są: – usterka czujnika ciśnienia kolektora, – usterka czujnika temperatury powietrza, – usterka potencjometru przyśpieszenia, – usterka wewnętrzna modułu elektronicznego, – usterka obudowy przepustnicy z silnikiem, – usterka zasilania komputera,

●

Kiedy silnik jest przegrzany, wyświetla się kontrolka stanu krytycznego temperatury płynu w silniku.

●

W przypadku wykrycia usterki powodującej nadmierne zanieczyszczenie spalin, wyświetla się kontrolka "OBD" (On Board Diagnostic): – miganie lampki w przypadku usterki stwarzającej ryzyko uszkodzenia katalizatora (niszczące wypadanie zapłonu), – świecenie stałe w przypadku braku zgodności z normami ochrony środowiska (wypadanie zapłonów powodujące wzrost zanieczyszczenia spalin, usterka katalizatora, usterka sond Lambda).

17B-15

SILNIK F4R Z turbosprężarką

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Lampka kontrolna wtrysku

17B

Pojazdy są wyposażone: – w lampkę kontrolną wtrysku, – w lampkę kontrolną stanu krytycznego temperatury płynu, – w lampkę kontrolną "OBD" (On Board Diagnostic). Symbolem kontrolki usterki wtrysku jest sinusoida w kolorze pomarańczowym, której towarzyszy komunikat "usterka wtrysku". Kontrolkę stanu krytycznego temperatury płynu symbolizuje czerwony termometr, wraz z którym wyświetla się napis "temperatura płynu w silniku". Lampka kontrolna "OBD" ma kształt silnika wyświetlanego na pomarańczowo. UWAGA: Przy włączaniu zapłonu, kontrolka "OBD" (On Board Diagnostic) wyświetla się, a następnie gaśnie po około 3 sekundach.

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH ●

Podczas występowania usterki wtrysku, lampka kontrolna "usterki wtrysku" jest wyświetlona sygnalizując konieczność skontaktowania się z serwisem RENAULT. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są: – usterka czujnika ciśnienia doładowania, – usterka czujnika ciśnienia kolektora, – usterka czujnika temperatury powietrza, – usterka potencjometru przyśpieszenia, – usterka wewnętrzna modułu elektronicznego, – usterka obudowy przepustnicy z silnikiem, – usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania, – usterka zasilania komputera, – usterka systemu doładowania.

●

Kiedy silnik jest przegrzany, wyświetla się kontrolka stanu krytycznego temperatury płynu w silniku.

●

W przypadku wykrycia usterki powodującej nadmierne zanieczyszczenie spalin, wyświetla się kontrolka "OBD" (On Board Diagnostic): – miganie lampki w przypadku usterki stwarzającej ryzyko uszkodzenia katalizatora (niszczące wypadanie zapłonu), – świecenie stałe w przypadku braku zgodności z normami ochrony środowiska (wypadanie zapłonów powodujące wzrost zanieczyszczenia spalin, usterka katalizatora, usterka sond Lambda).

17B-16

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Funkcja blokady rozruchu

17B

Opisywany pojazd jest wyposażony w system blokady, sterowany przez system rozpoznawania karty RENAULT ze zmiennym kodem dynamicznym, co wiąże się z koniecznością stosowania specjalnej metody wymiany komputera wtrysku.

WYMIANA KOMPUTERA WTRYSKU Patrz rozdział 17B Układ wtrysku: "Komputer wtrysku" w celu zapoznania się z metodą demontażu-montażu komputera wtrysku. Patrz rozdział 82A "Blokada rozruchu" w celu zapoznania się z funkcjami blokady rozruchu. Komputery wtrysku są dostarczane nie zakodowane, ale przystosowane do zapisania nowego kodu. Przy wymianie komputera wtrysku konieczne jest wprowadzenie do komputera kodu pojazdu, a następnie sprawdzenie, czy funkcja blokady rozruchu działa prawidłowo. W tym celu, wystarczy na kilka sekund włączyć zapłon bez uruchamiania pojazdu,a następnie wyłączyć. Po wyłączeniu zapłonu, funkcja blokady rozruchu jest zapewniona w ciągu około 10 sekund (czerwona kontrolka blokady rozruchu miga). UWAGA: W przypadku tego typu systemu blokady rozruchu, moduł elektroniczny zachowuje swój kod blokady rozruchu na stałe. Ponadto nie występuje w tym systemie kod awaryjny. W związku z tym zabrania się wykonywania jakichkolwiek prób z użyciem modułów elektronicznych pochodzących z innych pojazdów, które muszą być ponownie użyte. Te nie mogą być rozkodowane.

17B-17

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Strategia wtrysku - Klimatyzacja

17B

KOMPRESOR JEST TYPU ZE ZMIENNĄ POJEMNOŚCIĄ POŁĄCZENIE KLIMATYZACJA - KOMPUTER WTRYSKU Komputer wtrysku steruje sprzęgłem kompresora z uwzględnieniem mocy pobieranej przez kompresor i ciśnienia czynnika chłodzącego w układzie. Informacje użyte do funkcji klimatyzacji są wymieniane za pośrednictwem sieci multipleksowej: – ścieżka A A3 połączenie złożone CAN L (Kabina), – ścieżka A A4 połączenie złożone CAN H (Kabina). W momencie wciśnięcia włącznika klimatyzacji, konsola sterowania klimatyzacji zgłasza potrzebę włączenia sprzęgła kompresora. Komputer wtrysku zezwala lub nie na włączenie kompresora, steruje zespołem wentylatora i przyjmuje wartość zwiększonych obrotów biegu jałowego. Wartość ta jest rzędu 900 obr/min. UWAGA: Wartości ciśnienia płynu chłodzącego i pobieranej mocy nigdy nie są równe 0, niezależnie od tego czy sprężarka jest włączona, czy nie. STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI W niektórych fazach działania, komputer wtrysku zakazuje działania sprężarki oraz oporników ogrzewania. Strategia rozruchu silnika Działanie sprężarki jest niemożliwe po rozruchu silnika przez 7 sekund. Strategia zachowania osiągów przy ruszaniu na pochyłości. W celu ułatwienia manewrowania na pochyłości, silnik pozostaje odłączony od napędu sprężarki klimatyzacji przez 10 sekund. Warunki wejściowe ● Prędkość obrotowa silnika wyższa od 2300 obr/min w przypadku F4R Wolnossącego i 1600 obr/min w przypadku F4R z turbosprężarką, ● I prędkość pojazdu niższa od 4 km/h w przypadku F4R Wolnossącego i 10 km/h w przypadku F4R z turbosprężarką, ● I położenie przepustnicy w 20° w przypadku F4R Wolnossącego i 22° w przypadku F4R z turbosprężarką, gi ● I przełożenie skrzyni niższe niż 2 bieg.

Warunki wyjściowe ● Odstęp czasowy 10 sekund minął ● LUB prędkość pojazdu wyższa od 34 km/h w przypadku F4R Wolnossącego i 18 km/h w przypadku F4R Z turbosprężarką, szy bieg. ● LUB przełożenie skrzyni wyższe niż 1

Postępowanie ochronne przy maksymalnej prędkości obrotowej Sprężarka zostaje wyłączona, jeżeli prędkość obrotowa silnika jest wyższa niż 6304 obr/min. Strategia zabezpieczenia termicznego Kompresor nie jest włączany w przypadku, gdy temperatura płynu jest wyższa niż 115 °C przy wysokich obrotach i dużym obciążeniu silnika. Strategia zakazu włączenia sprzęgła sprężarki na wysokich obrotach Sprężarka nie może zostać wysprzęglona kiedy prędkość obrotowa przekracza 5500 obr/min. Strategia zabezpieczenia na wyższym zakresie prędkości obrotowej sprężarka jest wysprzęglona, jeżeli prędkość obrotowa silnika jest wyższa od 5888 obr/min przez ponad 10 sekund. Strategia zapobiegania gaśnięciu silnika Kiedy prędkość obrotowa silnika spada poniżej 608 obr/min w przypadku F4R Wolnossącego i 640 obr/min w przypadku F4R z turbosprężarką, sprężarka zostaje wysprzęglona i następuje włączenie czasowe na 5 sekund. Kiedy prędkość obrotowa wzrasta do 1376 obr/min w przypadku F4R Wolnossącego i 1408 obr/min w przypadku F4R z turbosprężarką lub gdy włączenie czasowe minęło, wtedy następuje ponowne uruchomienie sprężarki.

17B-18

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Strategia wtrysku - Klimatyzacja

17B

CECHY SZCZEGÓLNE W SILNIKU F4R WOLNOSSĄCYM Strategia zachowania osiągów przy manewrowaniu na pochyłości. W celu polepszenia osiągów podczas przyśpieszania na niskich obrotach, sprężarka klimatyzacji przestaje być napędzana przez 10 sekund. Warunki wejściowe ● Prędkość obrotowa silnika jest mniejsza od 2500 obr/min ● I pedał wciśnięty do oporu stwierdzony giemu biegowi. ● I bieg wyższy lub równy 2

Warunki wyjściowe ● Odstęp czasowy 10 sekund minął, ● LUB pedał wciśnięty do oporu nie stwierdzony

17B-19

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Strategia wtrysku - Klimatyzacja

17B

Ten pojazd jest wyposażony w oporniki ogrzewania znajdujące się w bloku klimatyzacji, który znajduje się pod pojazdem. Te oporniki ogrzewania służą do podgrzewania powietrza, które następnie jest kierowane do kabiny. Kiedy oporniki ogrzewania zostają włączone, komputer wtrysku uruchamia zwiększoną wartość obrotów biegu jałowego. Wartość ta jest rzędu 900 obr/min. STRATEGIA URUCHAMIANIA OPORNIKÓW OGRZEWANIA W niektórych fazach działania, zakazuje działania oporników ogrzewania. Strategia rozruchu silnika Działanie sprężarki jest wstrzymane po rozruchu silnika na czas wyznaczany w zależności od temperatury płynu w silniku. Temperatura płynu w °C ± 1°°C

-20

-10

0

10

20

40

60

70

Włączanie czasowe w sekundach (sec)

10

9

8

7

7

7

7

7

Strategia przywracania osiągów przy znacznym obciążeniu w przypadku F4R Wolnossącego Przy znaczących obciążenia na niskich zakresach prędkości obrotowej, liczba oporników ogrzewania jest zmieniana proporcjonalnie do mocy, która pozostaje jeszcze "pod pedałem". Strategia limitowania nie może ograniczać liczby oporników ogrzewanie do mniej niż dwóch. Strategia przywracania osiągów przy dużym obciążeniu w silniku F4R z turbosprężarką Przy znaczącym obciążeniu na niskich obrotach, oporniki ogrzewania zostają odłączone. Warunki wejściowe ● Prędkość obrotowa silnika wyższa niż 1500 obr/min ● I prędkość pojazdu mniejsza niż 20 km/h ● I położenie przepustnicy o wartości większej niż 60 %

Warunki wyjściowe ● prędkość obrotowa silnika wyższa niż 1600 obr/min ● I prędkość pojazdu większa niż 23 km/h ● I położenie przepustnicy o wartości mniejszej niż 50 %

STRATEGIA zabezpieczająca przed gaśnięciem Kiedy prędkość obrotowa silnika spada do 600 obr/min, oporniki ogrzewania zostają odłączone. Kiedy prędkość obrotowa wzrasta do ponad 850 obr/min, oporniki zostają ponownie włączone.

17B-20

SILNIKI F4R

117B BENZYNY UKŁAD WTRYSKU Obudowa przepustnicy z silnikiem

17B

OBUDOWA PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM Obudowa przepustnicy z silnikiem umożliwia regulację obrotów biegu jałowego i zmianę ilości powietrza doprowadzanego do silnika. Składa się z silnika i dwóch potencjometrów odpowiedzialnych za położenie przepustnicy. Gdy silnik pracuje na biegu jałowym, położenie przepustnicy jest ustalane zależnie od wartości obrotów biegu jałowego. Zakres ten uwzględnia włączenie ważnych odbiorników (klimatyzacja), warunków działania (temperatura powietrza i wody). Gdy kierowca naciska na pedał przyspieszenia, przepustnica otwiera się. Jednakże, w celu polepszenia komfortu, otwarcie przepustnicy nie jest proporcjonalne do stopnia naciśnięcia na pedał. W celu uniknięcia szarpnięć, ułatwienia zmiany biegów i poprawienia bezpieczeństwa, obudowa przepustnicy umożliwia modulowanie momentu obrotowego silnika.

AWARYJNE TRYBY PRACY OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM Istnieją trzy awaryjne tryby pracy obudowy przepustnicy z silnikiem. ●

Tryb ograniczenia osiągów: obejmuje on usterki typu elektrycznego w układzie wtrysku, dla których istnieje skuteczne rozwiązanie awaryjne (utrata jednej z dwóch ścieżek pedału lub obudowy przepustnicy). Tryb ten wprowadza ograniczenie przyspieszeń i maksymalnego otwarcia przepustnicy.

●

Tryb zaniku informacji z pedału gazu: nazywany również trybem "Awaryjne położenie elektryczne". Jest on stosowany w sytuacji, gdy informacja o położeniu pedału gazu zostanie całkowicie utracona, ale komputer wtrysku kontroluje jeszcze napełnianie powietrzem silnika (sterowanie przepustnicą jest nadal zapewnione). W tym trybie, komputer wtrysku ustala prędkość obrotową silnika zależną od biegu i ustala obroty biegu jałowego w momencie naciskania na pedał hamulca.

●

Tryb mechaniczny Limp-home ten tryb obejmuje wszystkie usterki, które prowadzą do utraty kontroli nad działaniem przepustnicy (nie ma możliwości sterowania przepustnicą). W tym przypadku przepustnica znajduje się w położeniu spoczynku, blok elektroniczny wtrysku ogranicza prędkość obrotową poprzez odcięcie wtrysku paliwa.

UWAGA: Każdy z tych trybów powoduje wyświetlenie kontrolki usterki wtrysku na tablicy wskaźników.

17B-21

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Korekta obrotów biegu jałowego

17B

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY PŁYNU Temperatura wody w °C ± 1

-20

20

40

80

100

120

Prędkość obrotowa silnika w obr/min

1072

976

896

752

752

848

KOREKTA ELEKTRYCZNA W ZALEŻNOŚCI OD NAPIĘCIA AKUMULATORA I BILANSU ELEKTRYCZNEGO Korekta ta ma na celu zrównoważenie spadku napięcia spowodowanego włączeniem odbiornika, przy słabym naładowaniu akumulatora. Rozpoczyna się ona, gdy napięcie spada poniżej 13 V w przypadku F4R Wolnossącego i 12,7 V w przypadku F4R z turbosprężarką i może osiągnąć maksymalny wartość 910 obr/min.

POŁĄCZENIE PRESOSTAT UKŁADU WSPOMAGANIA KIEROWNICY - KOMPUTER WTRYSKU Komputer wtrysku otrzymuje informację od presostatu układu wspomagania kierownicy. Aby zrównoważyć pobór energii może zwiększyć obrotu biegu jałowego. Obroty biegu jałowego wzrastają do 784 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W ZALEŻNOŚCI OD FUNKCJI OGRZEWANIA PRZEDNIEJ SZYBY Jeśli włączone jest ogrzewanie przedniej szyby, a temperatura wody wynosi poniżej 60 °C, prędkość obrotowa biegu jałowego zostaje ustawiona na 990 obr/min.

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD OPORNIKÓW OGRZEWANIA Kiedy oporniki ogrzewania działają, prędkość obrotowa biegu jałowego wzrasta do 900 obr/min. KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU USTERKI POTENCJOMETRU PEDAŁU PRZYSPIESZENIA W razie usterki obu potencjometrów położenia pedału przyspieszenia, prędkość obrotowa silnika zostaje zwiększona 1500 obr/min. Podczas naciśnięcia na pedał hamulca, prędkość ta powraca ponownie do wartości 750 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU USTERKI OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM W razie usterki obu potencjometrów położenia przepustnicy, moduł przepustnicy przestawia się na położenie awaryjne (mechaniczne ograniczenie położenia przepustnicy). Prędkość obrotowa silnika wynosi wtedy maksymalnie 2500 obr/min. UWAGA: Po rozruchu przy zimnym silniku oraz długim działaniu na biegu jałowym, można zaobserwować gwałtowny spadek prędkości obrotowej o około 220 obr/min.

17B-22

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Korekta dostosowawcza obrotów biegu jałowego

17B

KOREKTA DOSTOSOWAWCZA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO

ZASADA W normalnych warunkach działania przy rozgrzanym silniku, wartość Cyklicznego Współczynnika Otwarcia obrotów biegu jałowego waha się między wartością wysoką i niską aby uzyskać nominalną wartość obrotów biegu jałowego. Możliwe jest, że w szczególnych warunkach pracy silnika (docieranie, zanieczyszczenie silnika...) wartość Cyklicznego Współczynnika Otwarcia zbliża się do wartości wysokich i niskich. Korekta dostosowawcza Cyklicznego WspółczynnikaOtwarcia biegu jałowego pozwala na zniwelowanie powolnych zmian zapotrzebowania silnika na powietrze, tak by Cykliczny Współczynnik Otwarcia dostosował się do średniej wartości znamionowej. Korekta działa tylko wtedy, gdy temperatura wody jest wyższa niż 75 °C i po 32 sekundach od uruchomienia silnika, w fazie regulacji biegu jałowego.

WARTOŚCI CYKLICZNEGO WSPÓŁCZYNNIKA OTWARCIA ZAWORU BIEGU JAŁOWEGO ORAZ JEGO KOREKTY DOSTOSOWAWCZEJ Nominalna wartość obrotów biegu jałowego

X = 750 obr/min

Ciśnienie w kolektorze na biegu jałowym

X = 320 mbar

Cykliczny Współczynnik Otwarcia na biegu jałowym

3 % ≤ X ≤ 30 %

Dostosowanie Cyklicznego Współczynnika Otwarcia na biegu jałowym

Wartość graniczna mini: - 7,8 % Wartość graniczna maksi: + 7,8 %

INTERPRETACJA PARAMETRÓW W przypadku nadmiernej ilości powietrza (fałszywe powietrze, rozregulowana wartość graniczna przepustnicy...) prędkość obrotowa na biegu jałowym zwiększa się, wartość Cyklicznego Współczynnika Otwarcia na biegu jałowym zmniejsza się w celu przywrócenia nominalnej wartości obrotów biegu jałowego; wartość korekty dostosowawczej Cyklicznego Współczynnika Otwarcia na biegu jałowym zmniejsza się w celu dostosowania się do Cyklicznego Współczynnika Otwarcia na biegu jałowym. W przypadku niedoboru powietrza (zanieczyszczenia, i.t.p.) następuje proces odwrotny: Cykliczny Współczynnik Otwarcia zwiększa się oraz korekta dostosowawcza również się zwiększa w celu dostosowania do działania regulacji obrotów biegu jałowego. WAŻNE: koniecznie, po wykasowaniu usterek z pamięci, uruchomić silnik, zgasić, następnie uruchomić i pozostawić na biegu jałowym, tak aby korekta dostosowawcza mogła się prawidłowo wykonać.

17B-23

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Regulacja składu mieszanki

17B

REGULACJA SKŁADU MIESZANKI Silnik działający z komputerem "SAGEM S 2000" i "SAGEM S 2000" jest wyposażony w dwie sondy Lambda nazywane sondą górną i sondą dolną.

OGRZEWANIE SOND Ogrzewanie sond Lambda jest sterowane przez blok elektroniczny jeżeli: – ciśnienie wlotowe jest poniże progu działania prędkości obrotowej silnika, – prędkość wynosi mniej niż 135 km/h, – po pewnym czasie działania silnika wyznaczonym w zależności od górnych martwych punktów silników (poza górnym położeniem pedału) oraz temperatury wody. – Ogrzewanie sond powietrza jest wyłączone, – jeżeli prędkość pojazdu jest większa niż 140 km/h (wartość podana orientacyjnie), – przy dużym obciążeniu silnika.

NAPIĘCIE GÓRNEJ SONDY Odczyt z przyrządu diagnostycznego parametru "napięcie górnej sondy Lambda": wartość przedstawia napięcie dostarczane do modułu elektronicznego przez sondę Lambda umieszczoną powyżej katalizatora. Wyrażana jest w miliwoltach. Gdy silnik pracuje, napięcie powinno oscylować między dwoma wartościami: – 100 mV ± 100 dla mieszanki ubogiej, – 800 mV ± 100 dla mieszanki bogatej. Im mniejsza różnica mini/maxi, tym mniej dokładna jest informacja od sondy (różnica wynosi przeważnie minimum 500 mV). UWAGA: W przypadku niewielkiego odchylenia, sprawdzić ogrzewanie sondy.

NAPIĘCIE GÓRNEJ SONDY Odczyt na przyrządzie diagnostycznym parametru "napięcie górnej sondy Lambda": wartość przedstawia napięcie dostarczane do modułu elektronicznego przez sondę Lambda umieszczoną powyżej katalizatora. Wyrażana jest w miliwoltach. Sonda ma za zadanie diagnostykę katalizatora i wykonanie szczegółowej kontroli składu mieszanki (krzywa wolnej regulacji). Funkcja jest aktywna tylko po określonym czasie pracy silnika. Jeżeli silnik jest w trakcie regulacji składu mieszanki, przy ustabilizowanej prędkości, napięcie powinno się wahać w zakresie 600 mV ± 100. Przy zwalnianiu, napięcie powinno być mniejsze, niż 200 mV. Nie należy wykonywać odczytu przy prędkości obrotowej na biegu jałowym.

17B-24

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Regulacja składu mieszanki

17B

KOREKTA SKŁADU MIESZANKI Wartość wyświetlana na przyrządzie diagnostycznym w parametrze "korekta składu mieszanki" jest średnią korekt składu mieszanki dostarczoną przez moduł elektroniczny w zależności od składu mieszanki odczytanego przez sondę Lambda na wejściu katalizatora (sonda Lambda analizuje ilość tlenu w gazach spalinowych). Środkowym punktem wartości korekcji jest 128, element oporowy 0 i 255: – wartość mniejsza niż 128: konieczność zubożenia, – wartość powyżej 128: polecenie wzbogacenia składu mieszanki.

WEJŚCIE W FAZĘ REGULACJI SKŁADU MIESZANKI Zamknięty układ regulacji składu mieszanki Wejście w fazę regulacji składu mieszanki jest efektywne po okresie rozruchu trwającym maksymalnie 15 minut i jeżeli temperatura płynu jest wyższa niż 0 °C.

Otwarty układ regulacji składu mieszanki W regulacji składu mieszanki, fazy działania podczas których blok elektroniczny nie zwraca uwagi na wartość napięcia sondy to: ● pedał gazu wciśnięty do oporu, ● mocne przyspieszenia, ● zwalnianie z informacją o górnym położeniu pedału gazu, ● usterka sondy Lambda.

AWARYJNY TRYB PRACY W PRZYPADKU USTERKI SONDY LAMBDA W razie błędnego napięcia dostarczanego przez sondę Lambda (bardzo małe wahania lub ich brak) w fazie regulacji składu mieszanki, moduł elektroniczny przejdzie do trybu awaryjnego dopiero po czasie wykrywania obecności usterki wynoszącym 3 minuty. Jedynie w takim przypadku, usterka zostanie zapisana w pamięci. W tym przypadku parametr "korekta składu mieszanki" wynosi 128. W momencie wykrycia usterki sondy Lambda i gdy usterka została już zapisana następuje przejście do otwartego układu.

17B-25

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Korekta dostosowawcza składu mieszanki

17B

ZASADA W zamkniętym układzie regulacji regulacja składu mieszanki dokonuje korekty czasu wtrysku w taki sposób, by otrzymany skład był jak najbliższy stechiometrycznemu (1). Wartość korekty zbliża się do 128, a jej wartości graniczne to 0 i 255. Korekta dostosowawcza składu mieszanki pozwala na zmianę zaprogramowania wtrysku i dostosowania regulacji składu mieszanki do wartości 128. Korekty dostosowawcze biorą wartość 128 jako średnią po rozpoczęciu (skasowaniu pamięci) i mają zakres: Korekta składu mieszanki

60 ≤ X ≤ 190

Dostosowanie składu mieszanki (działanie)

82 ≤ X ≤ 224

Dostosowanie składu mieszanki obrotów biegu jałowego

32 ≤ X ≤ 224

JAZDA PRÓBNA Warunki jakie należy spełnić przed i w trakcie wykonywania jazdy próbnej – silnik rozgrzany: temperatura płynu powyżej 70 °C, – nie wolno przekraczać prędkości obrotowej silnika 4000 obr/min, – odłączyć pochłaniacz oparów benzyny przez elektrozawór lub zatkać przewód doprowadzający do silnika. Zakresy ciśnienia do wyodrębnienia podczas jazdy próbnej Istnieje 5 zakresów ciśnienia do pomiaru podczas jazdy, każdy jest opisany przez następujące współczynniki:

Zakres Nr 1 (mbary) F4R wolnossący

Zakres Nr 3 (mbary)

Zakres Nr 4 (mbary)

Zakres Nr 5 (mbary)

250 --------------- 400 ------------------ 517 ------------------- 635 ------------------- 753-------------- 873 Średnia 325

F4R z turbosprężarką

Zakres Nr 2 (mbary)

Średnia 458

Średnia 576

Średnia 694

Średnia 813

250 --------------- 400 ------------------ 517 ------------------- 635 ------------------- 753-------------- 1298 Średnia 325

Średnia 458

Średnia 576

Średnia 694

Średnia 1025

Odłączenie czujników w przypadku przedłużonej regulacji obrotów biegu jałowego przy rozgrzanym silniku. Jeżeli temperatura płynu jest wyższa od 80 °C na biegu jałowym trwającym ponad 2 minuty w przypadku F4R Wolnossącego i 10 minut w przypadku F4R z turbosprężarką, wartości dostosowawcze pozostają niezmienne aż do zakończenia trwania biegu jałowego. Po wykonaniu takiej jazdy próbnej, funkcjonowanie korekty jest zapewnione. Należy przeprowadzić jazdę próbną, prowadząc pojazd w sposób elastyczny i zmienny na dystansie od 5 do 10 kilometrów. Po jeździe sprawdzić wskazania wskaźników. Początkowa wartość wynosiła 128, teraz powinny się zmienić. Jeżeli tak nie jest, wykonać próbę od początku mając na uwadze wszystkie zalecenia.

INTERPRETACJA WARTOŚCI OTRZYMANYCH PODCZAS JAZDY PRÓBNEJ W przypadku braku paliwa (wtryskiwacze zapchane, ciśnienie paliwa zbyt małe...), regulacja składu mieszanki wzrasta aby otrzymać wartość najbliższą 1, korekcja adaptacyjna składu mieszanki wzrasta do momentu, w którym korekta składu mieszanki powróci do wartości bliskiej 128. W przypadku nadmiaru paliwa procedura jest odwrotna.

17B-26

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Centralny system kontroli temperatury CSKT

17B

Zespół wentylatora jest sterowany przez blok elektroniczny wtrysku.

FUNKCJA ANTYPERKOLACJI System antyperkolacji jest sterowany przez komputer wtrysku. Informacja o temperaturze wody jest pobierana od układu wtrysku. Po wyłączeniu zapłonu, system przechodzi w stan czuwania. Jeżeli temperatura płynu przekroczy próg 110 °C przez 2 minuty po wyłączeniu silnika w przypadku F4R Wolnossącego i 107 °C przez 49 sekund w przypadku F4R Z turbosprężarką, mała prędkość zespołu wentylatora zostaje włączona. Jeżeli temperatura płynu spada poniżej 85 °C, przekaźnik zespołu wentylatora zostaje wyłączony (zespół wentylatora nie może być włączany na dłużej, niż '10 minut).

FUNKCJONOWANIE ZESPOŁU WENTYLATORA – zespół wentylatora jest włączany z małą prędkością, jeśli temperatura płynu przekracza 98 °C i wyłączany, kiedy temperatura spadnie poniżej 95 °C. – zespół wentylatora obraca się na dużej szybkości jeżeli temperatura wody przekracza 102 °C i zatrzymuje się gdy temperatura spadnie poniżej 99 °C.

DZIAŁANIE KONTROLKI TEMPERATURY Kontrolka temperatury zapala się gdy temperatura przekroczy wartość 118°°C i gaśnie, gdy temperatura wody spadnie poniżej 115 °C.

CECHY SZCZEGÓLNE SILNIKA F4R Z TURBOSPRĘŻARKĄ: – Działanie elektrycznej pompy wody (chłodzenie turbosprężarki) System chłodzenia turbosprężarki jest włączany przez komputer wtrysku. Informacja o temperaturze wody jest pobierana od układu wtrysku. Po wyłączeniu zapłonu, system przechodzi w stan czuwania. Jeżeli temperatura wody przekracza próg 107°°C przez 3 minuty po wyłączeniu silnika, włączona zostaje pompa wody. Jeżeli temperatura wody spadnie poniżej 80°°C, przekaźnik sterowania pompą wody przestaje być zasilany (elektryczna pompa wody nie może być włączona przez więcej niż 10 minut). – Cecha szczególna silnika F4R z turbosprężarką wersja przeznaczona do krajów o bardzo zimnym klimacie Te silniki są wyposażone w podgrzewacz górnego przewodu pochłaniania oparów oleju. Ta funkcja ta jest niezbędna; ma ona na celu uniknięcia zamarzania górnego przewodu pochłania oparów oleju w czasie silnych mrozów. Podgrzewacz jest włączany przy włączonym silniku, jeżeli temperatura powietrza jest niższa od 0 °C i wyłączany, kiedy temperatura powietrza wzrośnie powyżej 5 °C. W przypadku usterki sondy temperatury powietrza, podgrzewacz jest stale włączony przy pracującym silniku.

17B-27

SILNIK F4R Wolnossący

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Przestawiacz faz rozrządu

Koło zmiany fazy wałka rozrządu (1) znajduje się na wałku rozrządu wlotowym. Ma na celu modyfikowanie krzywej rozrządu. Jest sterowana (metodą wszystko albo nic) przez blok elektroniczny wtrysku poprzez elektrozawór (2) umieszczony na pokrywie głowicy.

Elektrozawór jest zamknięty w fazie spoczynku. Umożliwia przepływ oleju do sterowania zmianą kąta fazy rozrządu w zależności od pracy silnika: – jeżeli temperatura płynu jest wyższa niż 30 °C, – jeżeli napięcie akumulatora jest wyższe od 11,4 V, – prędkość obrotowa silnika w przedziale między 1500 a 4300 obr/min, UWAGA: Zablokowany elektrozawór w położeniu otwartym powoduje niestabilną pracę silnika na biegu jałowym i zbyt wysokie ciśnienie w kolektorze.

17B-28

17B

SILNIK F4R Z turbosprężarką

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Regulacja ciśnienia doładowania

17B

STEROWANIE CIŚNIENIEM DOŁADOWANIA Ciśnienie doładowania jest regulowane przez położenie zaworu regulacji ciśnienia (wastegate).

ZASADA Wyżej wymieniony zawór regulacyjny ciśnienia, połączony poprzez popychacz z membraną wastegate, jest sterowany przez komputer wtrysku za pośrednictwem elektrozaworu. Elektrozawór ten, otwarty w położeniu spoczynkowym, został umieszczony w przewodzie ssącym między filtrem powietrza a wejściem turbosprężarki. W fazie spoczynku, (położenie otwarte), elektrozawór ten zapewnia współdziałanie między wyjściem z turbosprężarki (ciśnienie doładowania) a membraną sterującą zaworem regulacji ciśnienia. W wyniku takiego działania, ciśnienie doładowania oddziałuje bezpośrednio na membranę, a zawór regulacji ciśnienia (wastegate) otwiera się. Maksymalne dopuszczalne ciśnienie wynosi około 1350 mbarów - 1400 mbarów bez względu na to, jaka jest wartość prędkości obrotowej silnika (jest to minimalna wartość doładowania silnika). Kiedy elektrozawór jest sterowany, informacja o ciśnieniu doładowania (mierzonym na wyjściu z turbosprężarki) jest kierowana do wejścia turbosprężarki. W efekcie, membrana nie podlega już ciśnieniu doładowania, zawór regulacji ciśnienia (wastegate) zamyka się w położeniu ustawionym przez system regulacji. Komputer wtrysku steruje ciśnieniem doładowania tak, aby uzyskać działanie o stałym momencie obrotowym przy pełnym obciążeniu. Oznacza to, że niezależnie od warunków pracy silnika (temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne,...) maksymalny moment obrotowy będzie wynosił zawsze 250 N.m a moc 120 kW. W ten sposób przy temperaturze powietrza 20 °C, ciśnienie doładowania w warunkach pełnego obciążenia będzie miało wartość mniejszą niż przy temperaturze 50 °C. Pomimo kontrolowanego sterowania momentem, ciśnienie doładowania nigdy nie może przekraczać 1800 mb.

REGULACJA CIŚNIENIA DOŁADOWANIA Ciśnienie doładowania jest więc zależne od położenia elektrozaworu ciśnienia doładowania sterowanego przez sygnał Cyklicznego Współczynnika Otwarcia. Ciśnienie doładowania jest regulowane, jeśli: – temperatura płynu jest wyższa niż - 30 °C, – ciśnienie doładowania jest wyższe niż 1100 mb. UWAGA: Wartość zamkniętego elektrozaworu nie jest nigdy równa 0. Wartość minimalna odczytana wynosi w przybliżeniu 1,13 %, natomiast wartość maksymalna nie jest równa 100 %, ale 98,8 %.

17B-29

SILNIK F4R Z turbosprężarką

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Regulacja ciśnienia doładowania

17B

KOREKTA DOSTOSOWAWCZA CIŚNIENIA DOŁADOWANIA W normalnych warunkach działania, wartość Cyklicznego Współczynnik Otwarcia elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania waha się między wartością wysoką i wartością niską aby uzyskać żądaną wartość ciśnienia doładowania. Możliwe jest, że w szczególnych warunkach pracy silnika (zanieczyszczone przewody, elektrozawór) wartość Cyklicznego Współczynnika Otwarcia zbliża się do wartości wysokich lub niskich. Korekta dostsowawcza Cyklicznego Współczynnika Otwarcia elektrozaworu regulacji ciśnienia pozwala na wyeliminowanie powolnych zmian tej dyspersji, tak, aby dostosować Cykliczny Współczynnik Otwarcia do średniej wartości znamionowej. Opisywana korekta działa wyłącznie wtedy, gdy: – prędkość obrotowa silnika jest większa niż 2000 obr/min, – ciśnienie w kolektorze jest stabilne, z odchyleniem mniejszym niż 22 mb, – ciśnienie doładowania jest wyższe niż 1350 mb.

WARTOŚĆ CYKLICZNEGO WSPÓŁCZYNNIKA OTWARCIA ELEKTROZAWORU REGULACJI CIŚNIENIA DOŁADOWANIA ORAZ KOREKTY DOSTOSOWAWCZEJ Cykliczny Współczynnik Otwarcia elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania

1,13 % ≤ X ≤ 98,83 %

Dostosowanie Cyklicznego Współczynnika Otwarcia elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania

Wartość graniczna mini: - 30 % Wartość graniczna maksi: + 30 %

17B-30

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Regulowanie i ograniczanie prędkości

17B

WIADOMOŚCI OGÓLNE Regulacja prędkości: pozwala na utrzymanie prędkości wybranej przez kierowcę. Funkcja może być w każdej chwili wyłączona poprzez nacisk na pedał hamulca, sprzęgła lub na jeden z przycisków systemu. Ograniczenie prędkości: umożliwia kierowcy wyznaczenie maksymalnej prędkości. Po jej przekroczeniu pedał gazu zostaje odłączony. Wybrane ograniczenie prędkości może być wyłączone w każdej chwili poprzez przekroczenie punktu oporu w pedale gazu. Stan regulatora / ogranicznika prędkości jest wyświetlany na tablicy rozdzielczej: – Lampka zielona: Działa regulator – Lampka bursztynowa: Działa ogranicznik – miganie prędkości: żądana prędkość nie może być utrzymana (na przykład stromy podjazd).

Aby móc sterować tymi funkcjami, komputer wtrysku odbiera informacje na ścieżkach: – A C3: Włączony / Wyłączony ogranicznik prędkości – A A2: Włączony / Wyłączony regulator prędkości – A D2: Zasilanie elementu sterującego przy kierownicy – A D3: Sygnał sterowania kierownicy – A E4: Wejście włącznika świateł Stop – A C4: Wejście przełącznika sprzęgła (zależnie od wersji) – A G2: Zasilanie potencjometru 1 pedału – A F2: Zasilanie potencjometru 2 pedału – A H3: Masa potencjometru 1 pedału – A F4: Masa potencjometru 2 pedału – A H2: Sygnał potencjometru 1 pedału – A F3: Sygnał potencjometru 2 pedału – A A3: Sieć multipleksowa CAN L (kabina) – A A4: Sieć mulipleksowa CAN H (kabina) – B K4: Połączenia multipleksowe CAN H (silnik) jeżeli automatyczna skrzynia biegów – B K3: Połączenia multipleksowe CAN L (silnik) jeżeli automatyczna skrzynia biegów Informacje, które otrzymuje komputer wtrysku z sieci multipleksowej to: – prędkość pojazdu (system ABS) – sygnał włącznika świateł Stop przy zamknięciu (system ABS), – włączone przełożenie (automatyczna skrzynia biegów).

17B-31

Komputer wtrysku wysyła za pośrednictwem sieci multipleksowej: – polecenia prędkości regulowanej lub ograniczonej na tablicy rozdzielczej, – zapalanie się kontrolek (czerwonej, zielonej lub mruganie), – informacje o zmianie biegów ze skrzyni biegów (zależnie od wersji). Komputer wtrysku otrzymuje: ● informacje od pedału przyspieszenia, ● informacje od przełącznika hamulców, ● informacje od przełącznika sprzęgła, ● informacje od przełącznika włączenia/wyłączenia, ● informacje poleceń z kierownicy, ● informacje z modułu elektronicznego systemu ABS, ● informacje od bloku elektronicznego automatycznej skrzyni biegów. Dzięki tym informacjom komputer wtrysku steruje obudową przepustnicy z silnikiem tak, aby: – utrzymać prędkość zadaną w przypadku włączonej funkcji regulacji prędkości, – nie przekraczać prędkości zadanej w przypadku włączonej funkcji regulacji prędkości.

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Regulowanie i ograniczanie prędkości

17B

DZIAŁANIE REGULATORA PRĘDKOŚCI

DZIAŁANIE OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI

Włączanie: ● przełącznik na "regulacja prędkości", (lampka kontrolna "zielona" świeci się) ● prędkość pojazdu 30 km/h minimum, 200 km/h maksimum (wartość podana tytułem informacji) ● lampka kontrolna regulatora wyświetlona (kolor zielony) ● naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "résume"

Włączanie: ● przełącznik na "ogranicznik prędkości" ● prędkość pojazdu 30 km/h minimum, 200 km/h maksimum (wartość podana tytułem informacji) ● wyświetlona kontrolka ogranicznika (bursztynowa) ● naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "résume"

Wyłączanie: ● wciśnięcie pedału przyspieszenia (chwilowe wyjście) ● wciśnięcie pedału hamulca lub sprzęgła ● naciśnięcie na "0" ● przełącznik na "wyłączenie" ● ingerencja systemu kontroli toru jazdy

Wyłączanie: ● mocne naciśnięcie na pedał przyśpieszenia (przejście punktu oporu) ● naciśnięcie na "0" ● przełącznik na "wyłączenie" ● położenie "Neutralne" lub "Parking" w automatycznej skrzyni biegów lub "martwy punkt" w mechanicznej skrzyni biegów

UWAGA: Miganie lampki kontrolnej informuje kierowcę o braku możliwości utrzymania ustawionej prędkości. Awaryjny tryb pracy W przypadku usterki lub nieprawidłowego działania: System kontroli toru jazdy, układ wtrysku, system zapobiegający blokowaniu kół, systemu regulacji ograniczenia prędkości nie mogą być włączone.

17B-32

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Właściwości systemu "On Board Diagnostic"

17B

Pojazd ten jest wyposażony w system diagnostyki OBD ("On Board Diagnostic") (autodiagnostyka), który charakteryzuje następujący sposób działania: W przypadku wykrycia anomalii powodującej nadmierne zanieczyszczenie spalin, na tablicy rozdzielczej zapala się lampka (kontrolka O.B.D.). Kontrolka sygnalizuje kierowcy, że pojazd musi być niezwłocznie naprawiony. Ta nowa metoda postępowania diagnostycznego modułu elektronicznego działa w następujący sposób: Ciągłemu pomiarowi poddawana jest jedynie diagnostyka wypadania zapłonów. Inne części wchodzące w skład systemu badającego zanieczyszczenia są testowane tylko raz podczas jazdy (diagnostyka nie jest ciągła). Jednak opisywane testy nie odbywają się w każdych warunkach. Podczas jazdy muszą zostać spełnione odpowiednie warunki, przy których testy będą wykonane: – warunki dotyczące temperatury, – warunki dotyczące prędkości (próg, stabilność...), – okres rozruchu, – warunki pracy silnika (ciśnienie w kolektorze, prędkość obrotowa, kąt przepustnicy...). Tryb sterowania OBD jest dodatkową metodą służącą wykrywaniu tradycyjnych usterek elektrycznych.Aby przestrzegać tej normy, wymagania są następujące: – doprowadzić do świecenia (albo migania w przypadku niektórych usterek) kontrolki OBD, – zapisać w pamięci usterki OBD.

KONSEKWENCJE DIAGNOZY I NAPRAW Należy dołożyć szczególnych starań podczas wykonywania naprawy, aby nie dopuścić do sytuacji, w której kontrolka OBD będzie się świecić po wydaniu pojazdu klientowi. Niektóre usterki mogą się uwidocznić tylko podczas jazdy, gdy korekcje składu mieszanki są aktywne: załadowanie naprawy jest więc konieczne. Z drugiej strony złożoność systemu wymaga zapytania klienta o warunki, w których dana usterka miała miejsce. Te informacje umożliwią szybszą diagnozę usterek. Warunki wystąpienia usterki są zapisane w pamięci modułu elektronicznego.

UWAGA: Wszystkie usterki elektryczne, które powodują przekroczenie progu zanieczyszczenia są sygnalizowane przez świecenie lampki kontrolnej OBD.

Diagnostyki funkcji przeprowadzane w trybie OBD to: – diagnostyka usterek spalania, które działają szkodliwie na katalizator, – diagnostyka usterek spalania które zanieczyszczają – diagnostyka sond Lambda (górnej i dolnej), – diagnostyka katalizatora. UWAGA: Diagnostyka usterek spalania są rozpatrywane w pierwszej kolejności w stosunku do innych usterek. W praktyce są wykonywane bez przerwy od momentu osiągnięcia odpowiednich warunków pracy. UWAGA: Po każdym teście pod żadnym pozorem nie odłączać napięcia przed dokonaniem odczytu parametrów przyrządem diagnostycznym. Każde odłączenie napięcia powoduje błędną interpretację wyników oraz utratę informacji "diagnostyka wykonana".

17B-33

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Warunki wyświetlania kontrolki "On Board Diagnostic"

17B

WARUNKI ŚWIECENIA LAMPKI KONTROLNEJ "ON BOARD DIAGNOSTIC" ● USTERKA ELEKTRYCZNA Ciągłe palenie się kontrolki po stwierdzeniu kilku usterek (funkcja podzespołu). ● SUMA BŁĘDNYCH ZAPŁONÓW MAJĄCYCH NISZCZĄCY WPŁYW NA KATALIZATOR Natychmiastowe zapalenie i miganie kontrolki. ● USTERKA KATALIZATORA, SONDY LAMBDA, WYPADANIE ZAPŁONÓW Stałe świecenie kontrolki po wykryciu usterki trzy razy z rzędu.

UWAGA: Diagnostyki katalizatora i górnej sondy Lambda są wykonywane jednokrotnie i mają miejsce: – jednorazowo podczas jazdy (test zajmuje kilka sekund), – jedynie w określonych warunkach jazdy. Podczas jazdy możliwe jest, że niektóre funkcje nie są diagnozowane (gdy pojazd porusza się w korku). ⇒ świecenie lampki kontrolnej W przypadku stwierdzenia tej samej usterki "On Board Diagnostic" podczas trzech kolejnych jazd, lub usterki elektrycznej. ⇒ miganie lampki kontrolnej w przypadku wykrycia wypadania zapłonów powodującego uszkodzenie katalizatora ⇒ zgaśnięcie lampki Jeżeli usterka "On Board Diagnostic" nie pojawia się podczas 3 kolejnych jazd, kontrolka gaśnie (lecz usterka pozostaje zapisana w pamięci komputera wtrysku). Wykasowanie zapisanej usterki bez przyrządu diagnostycznego następuje po 40 kolejnych testach.

UWAGA: Nie wykrywanie usterki może wynikać z – charakteru tymczasowości usterki, – stylu jazdy kierowcy, który prowadzi samochód w warunkach nie odpowiadającym testowi na daną usterkę.

17B-34

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Warunki diagnostyki "On Board Diagnostic"

17B

WARUNKI DIAGNOSTYKI Jeżeli podczas włączenia zapłonu i jazdy temperatura powietrza wykryta przez czujnik nie zawiera się między -7,5 °C i 119 °C, lub jeżeli temperatura wody wykryta przez czujnik nie zawiera się między -7,5°°C i 119°°C, lub jeżeli różnica między 1046 mbarów i ciśnieniem w kolektorze jest większa niż 273 mbary (wysokość około 2500 m), diagnostyki "On Board Diagnostic" nie są wykonywane aż do kolejnego włączenia zapłonu. Aby system diagnozy "On Board Diagnostic" działał prawidłowo, nie może występować żadna usterka elektryczna układu wtrysku, nawet gdy nie pali się kontrolka "On Board Diagnostic". Podczas trwania diagnostyki katalizatora i sondy Lambda, system odpowietrzania oparów benzyny jest zamknięty, a regulatory dostosowania składu mieszanki są zablokowane w ich ostatnim położeniu.

LOGIKA WYKONYWANIA TESTÓW – – – –

usunąć wszystkie usterki elektryczne, wykasować wszystkie usterki, wykonać wszystkie przystosowania wtrysku, wykonać kontrolę systemu diagnostyki "On Board Diagnostic".

USTAWIENIE PARAMETRÓW POCZĄTKOWYCH CAŁEGO SYSTEMU ON BOARD DIAGNOSTIC – wykasowanie usterek zapisanych w pamięci, – wykasowanie usterek typu "On Board Diagnostic", – wykasowanie przystosowań.

PRZYSTOSOWANIA NIEZBĘDNE DO DIAGNOSTYKI ON BOARD DIAGNOSTIC Przystosowanie wieńca koła zamachowego: Przystosowanie wykonuje się poprzez: – Zwalnianie z odcięciem wtrysku na 2 gim przełożeniu między 3500 obr/min i 3000 obr/min przez przynajmniej 3 sekundy, – ponowne zmniejszenie prędkości z odcięciem wtrysku na 2gim przełożenie między 1800 obr/min i 1400 obr/min przez przynajmniej 2 sekundy. Możliwe jest wykonanie tego przystosowania poprzez zmniejszenie prędkości obrotowej z 3500 obr/min do 1400 obr/min. Przystosowanie składu mieszanki W celu dokonania przystosowania należy wykonać jazdę próbną, przestrzegając zaleceń wymienionych w rozdziale "Wtrysk - Korekta dostosowawcza składu mieszanki". Przystosowanie moment obrotowy - gaz (Stan: "Rozpoznanie cylindra 1") W celu wykonania przystosowania należy wykonać jazdę próbną trwającą 25 minut. Potwierdzenie wykonania przystosowania uwidoczni się na przyrządzie diagnostycznym: "Przystosowanie wieńca... AKTYWNE".

17B-35

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Diagnostyka wykrywania wypadania zapłonów

17B

Funkcja wykrywania wypadania zapłonu ma na celu wykrycie nieprawidłowości, która mogłaby spowodować przekroczenie progu "On Board Diagnostic" emisji szkodliwych związków HC i doprowadzić do uszkodzenia katalizatora. Diagnoza może określić: – usterkę lub zalanie świecy, – zapchanie lub wyciek wtryskiwaczy, – nieprawidłowe działanie układu zasilania (regulator ciśnienia, pompa paliwa...), – usterkę w połączeniach przewodów paliwowych i wtryskiwaczy (obwód powrotny cewki...). Diagnoza jest wykonywana zależnie od chwilowych prędkości obrotowych silnika. Stwierdzenie spadku krzywej mocy umożliwia rozpoznanie nieprawidłowości spalania. Ta diagnoza odbywa się w sposób ciągły podczas jazdy. Wykonywanie diagnostyki, jak też stwierdzenie usterki powoduje czasowe wstrzymanie innych trybów diagnostycznych "On Board Diagnostic" (katalizator i górna sonda Lambda). Umożliwia ona wyróżnienie dwóch typów usterek: – nieprawidłowości spalania mające niszczący wpływ na katalizator. Powodują one natychmiastowe świecenie i miganie kontrolki OBD, – usterki wypadania zapłonu powodujące przekroczenie progu zanieczyszczenia spalin "On Board Diagnostic". Powodują one wyświetlenie kontrolki OBD, jeśli wykrycie usterki miało miejsce podczas trzech kolejnych jazd.

WARUNKI WYKRYCIA Przed rozpoczęciem procedury należy sprawdzić, czy przystosowania zostały wykonane prawidłowo. Spełnione muszą być także warunki początkowe przy włączaniu zapłonu. Wykrycie jest wykonywane gdy temperatura wody przekroczy - 7,5 °C, na trzech zakresach działania między obrotami biegu jałowego i 4500 obr/min. Możliwe jest również wykonanie testów nieprawidłowego spalania utrzymując silnik na wolnych obrotach, przy włączonych wszystkich urządzeniach przez 10 minut i 40 sekund. UWAGA: Po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu diagnostycznego. Każde wyłączenie zapłonu spowoduje błędny odczyt wartości.

POTWIERDZENIE NAPRAWY – Diagnostyka wypadania zapłonów trwa – Wypadanie zapłonu powodujące wzrost zanieczyszczenia – Wypadanie zapłonu o działaniu niszczącym

AKTYWNY Brak usterki Brak usterki

Jeżeli po teście diagnostyka stwierdza nieprawidłowości spalania (wypadanie zapłonu), zastosować metodę diagnozy odpowiednią dla danego symptomu.

17B-36

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Diagnostyka katalizatora

17B

Diagnostyka katalizatora ma na celu wykrycie nieprawidłowości, które mogłyby spowodować przekroczenie progu "On Board Diagnostic" emisji szkodliwych związków HC. Pojemność składowania tlenu jest wyznacznikiem stanu katalizatora. Katalizator w miarę zużywania się traci stopniowo zdolność magazynowania tlenu i oczyszczania spalin.

WARUNKI WEJŚCIA W DIAGNOZĘ Diagnostyka katalizatora może być wykonywana dopiero po upływie określonego czasu działania silnika, który wynosi 16 minut i 30 sekund, jeżeli przy włączaniu zapłonu zostaną spełnione i zachowane warunki rozpoczęcia diagnostyki. – brak usterek elektrycznych, – brak stwierdzonych nieprawidłowości spalania, – nie wykonana diagnoza katalizatora od włączenia zapłonu, – wykonane przystosowania, – podstawowy układ regulacji i podwójnie zamknięty układ regulacji są aktywne, – temperatura wody jest wyższa niż 75 °C, – prędkość pojazdu zawarta między 63 i 130 km/h, – wartość ciśnienia mieści się w przedziale między 440 a 670 mbarów, – prędkość obrotowa silnika odczytana na przyrządzie diagnostycznym zawiera się w przedziale między 1670 i 4190 obr/min w przypadku F4R Wolnossącego i między 1472 i 3840 obr/min w przypadku F4R Z turbosprężarką.

WYKRYCIE USTERKI Diagnostyka wykonywana jest po ustabilizowaniu obrotów na 5 tym biegu przy prędkości 70 km/h. Kiedy warunki rozpoczęcia diagnostyki są spełnione, odbywa się przekazywanie dawek tlenu do katalizatora. Jeżeli katalizator jest sprawny, będzie pochłaniać tlen, a napięcie dolnej sondy Lambda pozostanie na średniej wartości. Jeżeli jest zużyty, odrzuci tlen, a sonda Lambda stanie się aktywna. Napięcie sondy Lambda będzie się wahać. (Kontrolka "On Board Diagnostic" zapali się po trzech jazdach). Czas przeprowadzania testu nie może przekroczyć 52 sekund bez wychodzenia z cyklu. UWAGA: Po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu diagnostycznego. Każde wyłączenie zapłonu spowoduje błędny odczyt wartości.

POTWIERDZENIE NAPRAWY – – – –

Polecenie "Diagnostyka On Board Diagnostic katalizatora trwa" "Diagnostyka On Board Diagnostic katalizatora: wykonana" "Usterka działania katalizatora" "Zatwierdzenie naprawy katalizatora"

AKTYWNY AKTYWNY NIEAKTYWNY OK

Jeżeli przyrząd diagnostyczny wyświetla "On Board Diagnostic katalizatora: wykonana AKTYWNA" lub "Zatwierdzenie naprawy katalizatora... 1.DEF", cykl kontroli nie został prawidłowo wykonany. W tym przypadku wykonać procedurę od początku, mając na uwadze wszystkie zalecenia. Jeżeli po zakończeniu testu przyrząd diagnostyczny wyświetla "Usterka działania katalizatora... AKTYWNA" lub "Zatwierdzenie naprawy katalizatora... 2.DEF", należy zapoznać się z metodą diagnostyki związaną z danym symptomem.

17B-37

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Diagnostyka sondy Lambda

17B

Celem diagnostyki sondy Lambda jest stwierdzenie nieprawidłowości, które mogłyby spowodować przekroczenie dopuszczalnego progu "On Board Diagnostic" emisji zanieczyszczeń HC, CO lub NOx. Odbywa się to poprzez pomiar i porównanie czasów wskazań górnej sondy Lambda. Możliwe usterki górnej sondy Lambda są dwojakiego rodzaju: – usterka mechaniczna na podłożu elektrycznym (zagniecenie, przerwanie kabla) która występuje jako elektryczna, – uszkodzenie chemiczne elementu, które powoduje spowolnienie reakcji sondy, a co za tym idzie wydłużenie czasu odczytu. Jeżeli warunki próby zostały spełnione, należy wykonać średnią czasów sond i odrzucić skrajne wyniki, następnie porównać ze średnim czasem progu "On Board Diagnostic".

WARUNKI TESTU Diagnostyka górnej sondy Lambda będzie mogła zostać wykonana dopiero po upływie określonego czasu działania silnika, który wynosi 13 minut i 40 sekund, jeżeli przy włączaniu zapłonu zostały spełnione i zachowane warunki rozpoczęcia diagnostyki: – brak usterek elektrycznych, – wykonane przystosowania, – nie wykonana diagnoza sondy Lambda od włączania zapłonu, – brak nieprawidłowości pracy, – temperatura płynu wyższa niż 75°°C, – średnia prędkość obrotowa silnika zawiera się w przedziale między 1600 i 4190 obr/min w przypadku F4R Wolnossącego i między 1440 i 3840 obr/min w przypadku F4R Z turbosprężarką. – ciśnienia zawiera między 292 i 750 mbarów w przypadku F4R Wolnossącego i między 292 i 850 mbarów w przypadku F4R Z turbosprężarką. – prędkość pojazdu zawarta między 63 i 130 km/h,

WYKRYCIE USTERKI Diagnostyka odbywa się podczas używania pojazdu przez klienta, jeżeli są spełnione warunki opisane powyżej. Blok elektroniczny wydaje polecenie "diagnostyka sondy Lambda: w trakcie". UWAGA: Po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu diagnostycznego. Każde wyłączenie zapłonu spowoduje błędny odczyt wartości.

POTWIERDZENIE NAPRAWY – – – –

Polecenie "Diagnostyka On Board Diagnostic sondy Lambda: trwa" "Diagnostyka On Board Diagnostic sondy Lambda: wykonana" "Usterka funkcyjna sondy Lambda" "Zatwierdzenie naprawy sondy Lambda"

AKTYWNY AKTYWNY NIEAKTYWNY OK

Jeżeli przyrząd diagnostyczny wyświetla "On Board Diagnostic sondy Lambda: zakończona... AKTYWNA" lub "Wczytywanie naprawy sondy Lambda...1.DEF", procedura kontroli nie została prawidłowo wykonana.W tym przypadku wykonać procedurę od początku, mając na uwadze wszystkie zalecenia. Jeżeli po zakończeniu testu przyrząd diagnostyczny wyświetla "Usterka funkcyjna katalizatora... AKTYWNA" lub "Zatwierdzenie naprawy katalizatora... 2.DEF", należy zapoznać się z metodą diagnostyki związaną z danym symptomem.

17B-38

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

17B

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ KOMPUTERA WTRYSKU ZŁĄCZE A (złącze czarne) A2 A3

← →←

A4

→←

B4 C3 C4 D2

→← ← ← ---

D3

←

E4 F2 F3 F4 G2 G4 H2 H3 H4

← --← ------← -----

Sterowanie Włączaniem/Wyłączaniem regulatora prędkości POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Moduł zespolony w kabinie POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Moduł zespolony w kabinie DIAGNOSTYKA Sterowanie Włączaniem/wyłączaniem ogranicznika prędkości Informacja o położeniu sprzęgła Zasilanie elementów sterujących regulatora - ogranicznika prędkości Sygnał czujnika elementów sterujących regulatora ogranicznika prędkości Informacja z hamulca Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 2) Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 2) Masa potencjometru pedału (ścieżka 2) Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 1) Masa mocy Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 1) Masa potencjometru pedału (ścieżka 1) Masa mocy

ZŁĄCZE B (złącze brązowe) A2 A4 B2 C2 C4 D3

← ------← ←

D4 E1 E2 E3 E4 F1 F2 F3 F4

→ --← --← ← ← ← ---

G1 G2 G3

----←

G4 H2 H3 H4 K3

----← --→←

K4

→←

L2 L3 L4 M1 M2 M3 M4

→ → → --→ → →

Sygnał czujnika spalania stukowego + Po wyłączeniu zapłonu Masa czujnika spalania stukowego Obudowa czujnika spalania stukowego Sygnał presostatu układu wspomagania kierownicy Sygnał potencjometru (ścieżka 2) obudowy przepustnicy z silnikiem Sterowanie przekaźnikiem regulatora (power latch) Masa czujnika ciśnienia doładowania (F4R Z turbosprężarką) Sygnał czujnika temperatury powietrza Masa czujnika temperatury powietrza Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika Sygnał czujnika ciśnienia doładowania (F4R Z turbosprężarką) Sygnał czujnika temperatury płynu Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika Masa czujnika temperatury płynu Zasilanie czujnika ciśnienia doładowania (F4R Z turbosprężarką) Zasilanie potencjometrów obudowy przepustnicy z silnikiem Sygnał potencjometru (ścieżka 1) obudowy przepustnicy z silnikiem Masa potencjometrów obudowy przepustnicy z silnikiem Zasilanie czujnika ciśnienia kolektora Sygnał czujnika ciśnienia w kolektorze Masa czujnika ciśnienia w kolektorze POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Silnika (wyłącznie automatyczna skrzynia biegów) POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Silnika (wyłącznie automatyczna skrzynia biegów) Sterowanie wtryskiwaczem 3 Sterowanie wtryskiwaczem 2 Sterowanie wtryskiwaczem 1 Masa mocy Sterowanie wtryskiwaczem 4 Sterowanie (-) przepustnicy z silnikiem Sterowanie (+) przepustnicy z silnikiem

17B-39

SILNIKI F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

17B

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ KOMPUTERA WTRYSKU ZŁĄCZE C (złącze szare) A2 B1 B2 C1 C2

← ← ----→

D1 D4 E1

→ → →

E2

→

F1 F2

→ →

G1 G2 G3 H1 H2 H3

→ --→ --→ →

Sygnał sondy Lambda DOLNEJ Sygnał sondy Lambda GÓRNEJ Masa sondy Lambda DOLNEJ Masa sondy Lambda GÓRNEJ Sterowanie przekaźnikiem pompy wodnej chłodzenia turbosprężarki Sterowanie przekaźnikiem pompy benzyny Sterowanie elektrozaworem regulacji ciśnienia doładowania Sterowanie elektrozaworem odpowietrzania pochłaniacza oparów benzyny Sterowanie elektrozaworem koła przestawiania faz wałka rozrządu (F4R Wolnossący) Sterowanie przekaźnikiem wolnego biegu zespołu wentylatora Sterowanie przekaźnikiem szybkiego biegu zespołu wentylatora Sterowanie ogrzewaniem sondy Lambda GÓRNEJ Zasilanie + za przekaźnikiem Sterowanie ogrzewaniem sondy Lambda DOLNEJ Masa mocy Sterowanie cewką zapłonową cylinder 1 i 4 Sterowanie cewką zapłonową cylinder 2 i 3

17B-40

UKŁAD CHŁODZENIA 119A Dane techniczne

19A

ILOŚĆ I JAKOŚĆ PŁYNU CHŁODZĄCEGO Silnik

Ilość (w litrach)

F4R Wolnossący

8,8

F4R z turbosprężarką

9,3

F9Q

9,3

G9T

9,1

P9X

9,5

Jakość

GLACEOL RX (typ D) stosować wyłącznie płyn chłodzący

TERMOSTAT

Silnik

Początek otwierania (w °C)

Koniec otwierania (w °C)

F4R Wolnossący

89

99 ± 2

F4R z turbosprężarką

89

99 ± 2

F9Q

89

101 ± 2

G9T

89

99 ± 2

P9X

82

92 ± 2

19A-1

Cechy szczególne Ochrona do - 20 °C ± 2 °C w krajach o klimacie zimnym i umiarkowanym. Ochrona do - 37 °C ± 2 °C w krajach o bardzo zimnym klimacie.

UKŁAD CHŁODZENIA Napełnianie - Odpowietrzanie

19A

Płyn krąży w obiegu zamkniętym w nagrzewnicy, co przyczynia się do lepszego chłodzenia silnika.

Napełnić układ przez otwór w zbiorniku wyrównawczym.

WLEWANIE PŁYNU CHŁODZĄCEGO

Zakręcić wkręty odpowietrzające, gdy płyn zacznie wypływać ciągłym strumieniem.

Koniecznie otworzyć wkręty odpowietrzające: – na chłodnicy, – na bloku odpływu wody (F4R, F9Q i G9T) w (1), – na przewodzie giętkim schładzacza recyrkulacji gazów spalinowych (P9X), – na przewodzie giętkim alternatora (F4R, F9Q i G9T), – na przewodzie giętkim nagrzewnicy (F4R i G9T).

Uruchomić silnik (2 500 obr/min). Dolewać płynu do pełna przez około 4 minuty. Zamknąć zbiornik.

ODPOWIETRZANIE Usytuowanie wkrętu odpowietrzającego (1) na bloku wypływu wody z głowicy:

Pozostawić silnik pracujący przez 20 minut z prędk. obr. 2500 obr/min, aż włączy się wentylator (wentylatory) chłodnicy (czas niezbędny na automatyczne odpowietrzenie). Sprawdzić, czy poziom płynu znajduje się w okolicy znaku "Maxi".

NIE ODKRĘCAĆ WKRĘTÓW ODPOWIETRZAJĄCYCH PRZY PRACUJĄCYM SILNIKU. DOKRĘCIĆ KOREK ZBIORNIKA WYRÓWNAWCZEGO PRZY ROZGRZANYM SILNIKU.

19A-2

UKŁAD CHŁODZENIA Kontrola

19A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE M.S. 554-01

Adapter dla M.S. 554-07

M.S. 554-06

Adapter dla M.S. 554-07

M.S. 554-07

Zestaw do kontroli szczelności układu chłodzenia

1 - Kontrola szczelności układu

2 - Kontrola wyskalowania zaworu

Zastąpić zawór zbiornika wyrównawczego redukcją M.S. 554-01.

Przedostawanie się płynu przez zawór zbiornika wyrównawczego powoduje konieczność jego wymiany.

Podłączyć do niego przyrząd M.S. 554-07. Dopasować do pompy M.S. 554-07 narzędzie M.S. 554-06 i umieścić na nim zawór do sprawdzenia.

Rozgrzać silnik, a następnie wyłączyć go.

Podnieść ciśnienie, powinno się ustabilizować na wartości skalowania zaworu, test tolerancji ± 0,1 bara.

Pompować, by wytworzyć ciśnienie w układzie. Przestać pompować po osiągnięciu wartości 0,1 bara poniżej wartości skalowania zaworu.

Wartość regulacji zaworu: 1,4 bara dla silników F4R, G9T i V4Y oraz 1,8 bara dla silnika P9X.

Ciśnienie nie powinno spadać, w przeciwnym razie odszukać miejsce nieszczelności. Powoli odkręcać złączkę przyrządu M.S. 554-07, by usunąć ciśnienie z układu chłodzenia, następnie wymontować przyrząd M.S. 554-01 i zamontować zawór zbiornika wyrównawczego wkładając nową uszczelkę

19A-3

UKŁAD CHŁODZENIA Schemat

SILNIK F4R Wolnossący

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Silnik Nagrzewnica Zbiornik wyrównawczy Nagrzewnica Pompa wody Termostat Wkręt odpowietrzający Złącze Ø 3 mm Złącze Ø 8 mm Złącze Ø 9 mm Alto

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,4 bara.

19A-4

19A

UKŁAD CHŁODZENIA Schemat

SILNIK F4R Z turbosprężarką

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Silnik Nagrzewnica Zbiornik wyrównawczy Nagrzewnica Turbosprężarka Pompa wody Termostat Wkręt odpowietrzający Kocioł dodatkowy (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie) Pompa wody elektryczna Wymiennik woda/olej automatycznej skrzyni biegów Wymiennik wody / oleju Złącze Ø 3 mm Złącze Ø 6 mm Złącze Ø 8 mm Złącze Ø 9 mm Złącze Ø 14 mm Alto

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,4 bara.

19A-5

19A

UKŁAD CHŁODZENIA Schemat

SILNIK F9Q

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Silnik Nagrzewnica Zbiornik wyrównawczy Nagrzewnica Wspornik grzałek nurkowych (zależnie od wyposażenia) Pompa wody Termostat Wkręt odpowietrzający Kocioł dodatkowy (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie) Wymiennik temperatury wody/oleju Nasadka Ø 3,8 mm Złącze Ø 4 mm Złącze Ø 8 mm Złącze Ø 14 mm Alto

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,4 bara.

19A-6

19A

UKŁAD CHŁODZENIA Schemat

SILNIK G9T

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Silnik Nagrzewnica Zbiornik wyrównawczy Nagrzewnica Pompa wody Termostat Wkręt odpowietrzający Kocioł dodatkowy (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie) Wymiennik woda/olej automatycznej skrzyni biegów Wymiennik wody / oleju Złącze Ø 3 mm Złącze Ø 4 mm Złącze Ø 9 mm Złącze Ø 14 mm Alto

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi zbiornik wyrównawczy 1,4 bara.

19A-7

19A

SILNIK P9X

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

UKŁAD CHŁODZENIA Schemat

Silnik Nagrzewnica Zbiornik wyrównawczy Nagrzewnica Wspornik grzałek nurkowych (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie) Pompa wody Wymiennik temperatury wody/oleju Termostat Wkręt odpowietrzający Kocioł dodatkowy (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie) Wymiennik woda/olej automatycznej skrzyni biegów Złącze Ø 3 mm Złącze Ø 14 mm Turbosprężarka System pochłaniania oparów oleju (zależnie od wyposażenia)

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,8 bara.

19A-8

19A

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Termostat MONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba mocująca zbiornik wody

19A

Zamontować termostat (z nową uszczelką).

2,5

WAŻNE: należy bezwzględnie ustawić otwór rozprężny (C) pionowo (skierowany ku górze).

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować osłonę pod silnikiem. Spuścić płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód giętki chłodnicy. Wymontować: – mocowania termostatu w punkcie (A), – termostat (B).

Dokręcić śruby zbiornika wody momentem 2,5 daN.m. Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz rozdział 19 "Napełnianie odpowietrzanie"). Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

19A-9

UKŁAD CHŁODZENIA Nagrzewnica

19A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1202-01 Mot. 1202-02 Mot. 1448

Szczypce do opasek elastycznych Szczypce dystansowe do pierścieni zaciskowych

DEMONTAŻ

– górną belkę poprzeczną,

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Spuścić płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód giętki chłodnicy.

Wymontować: – obudowę filtra powietrza, – osłony silnika – osłonę pod silnikiem, – przedni zderzak (patrz rozdział 54A "Zderzak przedni"), – oba reflektory, – tłumik szmerów ssania (1) (tylko P9X),

Wymontować: – górny giętki przewód chłodnicy, – dwa mocowania chłodnicy, – złącza zespołu wentylatora, – połączenia opornika zespołu wentylatora (oprócz G9T), – zespół wentylatora, – oba elastyczne przewody powietrza (tylko G9T) w (2).

19A-10

UKŁAD CHŁODZENIA Nagrzewnica

19A

Wymontować: – oba mocowania przewodu układu wspomagania kierownicy (1), – złącze (2) skraplacza.

MONTAŻ

Odczepić (3) skraplacz wymiennika powietrza, następnie go odchylić i podwiązać do przedniej belki.

UWAGA: postępować ostrożnie, by nie uszkodzić łopatek chłodnicy, kondensatora lub wymiennika podczas demontażu-montażu, osłonić je w razie potrzeby.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz rozdział 19A "Napełnianie odpowietrzanie"). Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Wymontować oba elastyczne przewody wymiennika powietrza (nie dotyczy F4R). Odczepić wymiennik chłodnicy, następnie go odchylić. Wyjąć oba dolne mocowania chłodnicy. Wymontować chłodnicę.

19A-11

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

SILNIK F

19A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1202-01 Mot. 1202-02 Mot. 1448

Szczypce do opasek elastycznych Szczypce dystansowe do pierścieni zaciskowych

CZYSZCZENIE

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba mocująca pompy wody

0,9

UWAGA : Oczyścić płaszczyzny uszczelek uważając, by nie zarysować aluminiowych powierzchni.

DEMONTAŻ

Na czas wykonywania czynności założyć rękawice ochronne.

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Oczyścić powierzchnie uszczelki za pomocą środka Décapjoint w celu rozpuszczenia przyklejonej części uszczelki.

Odłączyć akumulator. Zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód giętki chłodnicy.

Nałożyć go na miejsca do oczyszczenia, odczekać około 10 minut, następnie usunąć zanieczyszczenia przy pomocy drewnianej szpachelki.

Wymontować: – pasek rozrządu (patrz rozdział 11A "Pasek rozrządu"), – pompę wody.

Należy uważać, by środek nie dostał się na lakier. UWAGA: Podłączyć akumulator, wykonać niezbędne przystosowania.

19A-12

SILNIK F

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody MONTAŻ Zamontować pompę wody z nową uszczelką. UWAGA: zastosować kroplę Loctite FRENETANCH na śruby (3) i (4). Dokręcić lekko śruby mocujące pompy wody w kolejności podanej niżej, następnie dociągnąć je momentem 0,9 daN.m w tej samej kolejności.

Zamontować pasek rozrządu (koniecznie przestrzegając zaleceń opisanych w rozdziale 11A "Pasek rozrządu"). Napełnić, a następnie wykonać odpowietrzanie układu chłodzenia (patrz rozdział 19A "Napełnianie układu odpowietrzanie").

19A-13

19A

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

SILNIK G9T

19A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1202-01 Mot. 1202-02

Szczypce do opasek elastycznych

Mot. 1367-02

Wspornik silnika

Mot. 1448

Szczypce dystansowe do pierścieni zaciskowych NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Narzędzie do zdejmowania kół zębatych

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Nakrętka piasty pompy wody

5

Śruba mocująca pompy wody

1

Śruba mocująca pokrywy pompy wody

1

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Spuścić płyny z następujących układów: – zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód giętki chłodnicy, – olej silnikowy (nie wkręcać korka spustowego oleju). Zamontować przyrząd do podtrzymywania silnika Mot. 1367-02.

Odkręcić nakrętkę (1) piasty pompy wody (unieruchomić wał korbowy poprzez wsunięcie śrubokrętu).

Wymontować blok wypływu wody. Wymontować: – prawe, przednie koło, – chlapacz, – przednie prawe zawieszenie elastyczne, – drążek reakcyjny silnika. Opuścić silnik tak, aby umożliwić wymontowanie pokrywy pompy wodnej bez uszkodzenia drążka reakcyjnego układu wydechowego.

19A-14

SILNIK G9T

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

Wymontować: – koło pompy wody za pomocą ściągacza,

19A

– pompę wody. UWAGA: Część płynu chłodzącego wycieknie do miski olejowej. Sprawdzić dokładnie czy powierzchnia uszczelki pompy jest czysta oraz czy płyn chłodzący spłynął z miski olejowej.

MONTAŻ Zamontować pompę wody (wyposażoną w nową uszczelkę) naciskając na zgrubienia (3), co umożliwi prawidłowe dociśnięcie pompy do dolnej obudowy rozrządu. Dokręcić śruby (4) momentem 1 daN.m.

– mocowania (2) pompy wody,

Zamontować: – koło pompy wody dokręcając nakrętkę momentem 5 daN.m, – pokrywę pompy wody dokręcając śrubę momentem 1 daN.m. Napełnić silnik olejem. Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz rozdział 19 "Napełnianie odpowietrzanie"). UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

19A-15

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

SILNIK P9X

19A

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1376

Blokada silnika

Mot. 1367-02

Przyrząd, do podtrzymywania silnika (wsuwany od spodu)

Mot. 1453

Przyrząd podtrzymujący silnik (mocowanie od góry)

Mot. 1202-01

Szczypce do pierścieni zaciskowych

Mot. 1202-02 Mot. 1448

Szczypce dystansowe do pierścieni zaciskowych

Mot. 1651

Przyrząd do montażu uszczelki od strony rozrządu

Mot. 1653

Przyrząd do montażu uszczelki pompy Wysokiego Ciśnienia NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Klucz dynamometryczny DEMONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba pompy wody

1,1

Śruby mocujące zespół kół zębatych

3,5

Śruba mocująca mocowania obudowy kół pasowych,

2,5

Nakrętka koła pompy wtrysku

16

Śruba koła pasowego wału korbowego akcesoriów

23,5

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód giętki chłodnicy.

19A-16

Wymontować: – silnik (patrz rozdział 10A "Silnik Skrzynia biegów"). Wymontować: – pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 07A "Napięcie paska napędowego akcesoriów"), – rolki nawijaczy (1), – element napinający (2),

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

19A

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) koła pasowego akcesoriów wału korbowego są ustawione w jednej linii.

– pasek rozrządu (patrz rozdział 11A "Pasek rozrządu"), – rolki nawijacza paska (3), – rolkę napinającą (4).

Obrócić nieznacznie wał (w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara) aby ustalić silnik w punkcie blokady (śruba umożliwiająca dostęp do śruby wymiennika). Zablokować silnik poprzez zamontowanie przyrządu Mot. 1376 (należy wprowadzić przyrząd w otwór prowadzący śruby wymiennika).

19A-17

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

19A

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) na kole pasowym akcesoriów wału korbowego są w jednej linii.

Poluzować: – śrubę mocującą koła pasowego akcesoriów wału korbowego, – nakrętkę mocującą (5) koła pompy wysokiego ciśnienia. Wymontować: – koło pasowe pompy wysokiego ciśnienia, – przyrząd do blokowania silnika Mot. 1376.

Wymontować: – koło pasowe wału korbowego (6), – przewód recyrkulacji oparów oleju w punkcie (7), – złącze czujnika wału korbowego w punkcie (8), – czujnik wału korbowego. Zatkać przewód recyrkulacji oparów oleju.

Obrócić silnik tak, aby ponownie ustawić wał w położeniu GMP.

19A-18

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody Wymontować: – mocowania obudowy kół pasowych, – korek znajduje się w punkcie (9),

– obudowę kół pasowych.

19A-19

19A

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

19A

Wyjąć sprężynę kompensacji luzu.

Wymontować: – znacznik GMP, znajdujący się naprzeciw koła pasowego pompy oleju, – koła pasowe (A) i (B) zespołu kół pasowych – koło zębate regulacji luzu kręcąc dwoma śrubami M6 x 100 x 50 w (C) w celu jego wyjęcia.

Wymontować: – koło pasowe pompy wtrysku poprzez wkręcenie dwóch śrub M6 x 100 x 50 w punkcie (D): ma to na celu równomierne rozłączanie obu elementów,

– pompę wody.

19A-20

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

CZYSZCZENIE

19A

SPOSÓB USTAWIANIA LUZU KOŁA PASOWEGO POMPY WTRYSKU

UWAGA: Oczyścić płaszczyzny uszczelek uważając, by nie zarysować aluminiowych powierzchni.

W imadle zamontować sprężynę w kole pasowym pompy wtrysku.

Założyć rękawice ochronę podczas wykonywania tej czynności. Oczyścić powierzchnie uszczelki przy użyciu środka Décapjoint w celu rozpuszczenia części uszczelki, która pozostała przyklejona. Nałożyć go na miejsca do oczyszczenia, odczekać około 10 minut, następnie usunąć zanieczyszczenia przy pomocy drewnianej szpachelki.

MONTAŻ UWAGA: podczas montażu uszczelki, ważne jest prawidłowe jej ustawienie w punkcie (E) oraz w czopach centrujących (F). Zamontować: – uszczelkę pompy wodnej,

– pompę wody, dokręcając momentem 1,1 daN.m.

19A-21

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody Wkręcić dwie śruby (M6 x 100 x 50) w (G) wyłącznie w koło pasowe regulacji luzu. Zamontować koło pasowe kompensacji luzu na kole pasowym pompy wtrysku. Obrócić kołem pasowym kompensacji luzu za pomocą śrubokręta aby zostało prawidłowo dociśnięte do koła pompy wtrysku. Wkręcić w (H) śrubę (M6 x 100 x 15) w celu zamocowania zespołu w momencie, gdy otwory znajdą się w jednej linii. UWAGA: Śruba mocująca (używana do montażu) może być wyprodukowana we własnym zakresie (rozcięcie w górnej części śruby ułatwia późniejszy demontaż). Wykręcić obie śruby, które posłużyły do umieszczenia śrubokrętu.

Zamontować oba koła pasowe w pojeździe.

19A-22

19A

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody SERYJNY SPOSÓB USTAWIANIA KÓŁ PASOWYCH Ustawić dwa koła pośrednie (1) i (2) poprzez prawidłowe ustawienie ich znaczników: powinny znaleźć się naprzeciw znacznika koła pasowego pompy oleju (3) oraz pompy wtrysku (4).

Dokręcić śruby dwóch kół pośrednich momentem 3,5 daN.m. Zamontować ponownie znacznik GMP naprzeciw koła pasowego pompy oleju (znaczniki powinny być skierowane na zewnątrz).

19A-23

19A

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

Zamontować obudowę kół pasowych. W tym celu nanieść pasek (3 mm szerokości) środka THREEBOND według poniższego schematu. Uprzednio należy: – oczyścić i odtłuścić powierzchnie przylegania uszczelek, – wymontować uszczelkę koła pasowego akcesoriów wału korbowego oraz koła pasowego pompy Wysokiego Ciśnienia obudowy kół zębatych.

19A

Wymontować śruby wyprodukowane we własnym zakresie poprzez otwór (5).

Założyć korek. Założyć nową uszczelkę: – koła pasowego akcesoriów wału korbowego. W tym celu posłużyć się przyrządem Mot. 1651.

Dokręcić śruby obudowy momentem 2,5 daN.m przestrzegając podanej kolejności.

19A-24

SILNIK P9X

UKŁAD CHŁODZENIA Pompa wody

19A

Zamontować: – rolki nawijaczy paska rozrządu, – rolkę napinacza paska rozrządu, – pasek rozrządu (patrz rozdział 11A "Pasek rozrządu"), – elementy naciągające paska akcesoriów, – rolki nawijaczy paska akcesoriów, – pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 07A "Napięcie paska napędowego akcesoriów"), – silnik (szczegółowy opis czynności znajduje się w rozdziale 10A "Silnik i skrzynia biegów"), – zawieszenie elastyczne (patrz metoda opisana w rozdziale 19D "Zawieszenie elastyczne").

Spuścić olej z silnika. UWAGA: Koniecznie należy upewnić się, że w misce oleju nie pozostały resztki płynu chłodzącego przed dolaniem oleju do silnika.

Zamontować koło pasowe akcesoriów wału korbowego, dokręcić śrubę mocującą. Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) koła pasowego wału korbowego i pompy wysokiego ciśnienia znajdują się w jednej linii.

Wlać: – płyn i wykonać odpowietrzanie układu chłodzenia patrz rozdział 19A "Wlewanie płynu odpowietrzanie", – napełnić silnik olejem.

Obrócić nieznacznie wałem w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (ma to na celu ustawienie silnika w punkcie blokady).

Wykonać pozostałe czynności w odwrotnej kolejności do demontażu.

Wstawić przyrząd Mot. 1376.

Zamontować: – koło pompy wtrysku, dokręcić momentem 16 daN.m, – koło pasowe wału korbowego, dokręcić momentem 23,5 daN.m. Wymontować: – przyrząd Mot. 1376. Obrócić silnik tak, aby ustawić go w położeniu GMP. Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy): – koła pasowego akcesoriów wału korbowego, – koła pompy wtrysku, znajdują w jednej linii.

19A-25

UKŁAD WYDECHOWY 119B Informacje ogólne

19B

2 - Wyznaczenie miejsca cięcia

Kompletny układ wydechowy jest wykonany ze stali nierdzewnej. Katalizator osiąga wysoką temperaturę; miejsce postoju pojazdu powinno być oddalone od materiałów łatwo palnych, które mogłyby się zapalić. UWAGA: – Każda uszkodzona osłona termiczna musi obowiązkowo zostać wymieniona. – Między powierzchnią przylegania uszczelki kolektora wylotowego a katalizatorem musi być absolutna szczelność, – Za każdym razem należy wymieniać wszystkie wymontowane uszczelki. – Podczas demontażu-montażu, katalizator nie może być w żaden sposób obijany, gdyż może to spowodować jego uszkodzenie.

CECHY SZCZEGÓLNE UKŁADU WYDECHOWEGO F4R wolnossący, G9T

Dwa ślady wykonane punktakiem na rurze wydechowej między katalizatorem a środkowym tłumikiem wyznaczają miejsce cięcia.

1 - Cięcie układu wydechowego Układy wydechowe montowane w opisywanych pojazdach są jednoczęściowe. Z tego względu, przy wymianie jednego z elementów układu wydechowego, konieczne jest przecięcie rury wydechowej. Należy bezwzględnie: – dokładnie wyznaczyć miejsce cięcia, – posługiwać się przyrządem do cięcia Mot. 1199-01, – prawidłowo ustawić kołnierz-obejmę mocującą.

Przed rozpoczęciem cięcia rury, należy wyznaczyć środek (D) między dwoma punktami (P1) i (P2). Odległość między dwoma znakami wynosi 80 mm.

19B-1

UKŁAD WYDECHOWY Informacje ogólne

19B

Aby zapobiec pojawieniu się wycieku, zastosować wewnątrz tulei łączącej mastykę do rur wydechowych .

3 - Zastosowanie przyrządu Mot. 1199-01

Zespół śruby i nakrętki mocującej tulei ustawić w taki sposób, aby wykluczyć jakąkolwiek możliwość ocierania o podwozie. Nakrętka obejmy posiada rowek, który zapewnia uzyskanie prawidłowego momentu dokręcania. Podczas dokręcania, charakterystyczny odgłos trzaśnięcia sygnalizuje dokręcenie nakrętki momentem 2,5 daN.m. UWAGA: Wymontowane obejmy nie nadają się do powtórnego wykorzystania. Założyć przyrząd na rurę. Dokręcić dwie śruby przyrządu w celu dociśnięcia go do rury. Obrócić przyrząd do cięcia za pomocą uchwytu opierając na rurze wydechowej. Podczas cięcia, dokręcać obie śruby przyrządu (nie należy przy tym zbyt mocno dokręcać śrub: mogłoby to spowodować odkształcenie się rury).

4 - Ustawienie tulei łączącej po wymianie Aby zapobiec nieszczelnościom układu wydechowego, należy prawidłowo ułożyć tuleję łączącą oba odcinki rury wydechowej. Założyć tuleję na zużytą część układu wydechowego. Dopasować średnicę obejmy dokręcając ją lekko.

Zamontować nowy element układu wydechowego.

19B-2

WERSJE WYDŁUŻONE POJAZDÓW Wydłużone wersje pojazdów są wyposażone w tuleję łączącą umieszczoną między tłumikiem środkowym a tłumikiem tylnym.

UKŁAD WYDECHOWY Rura wydechowa I - SILNIKI BENZYNOWE 1 - Silnik F4R wolnossący 1 2 3 ZC

Katalizator Tłumik środkowy Tłumik tylny Miejsce cięcia

19B-3

19B

UKŁAD WYDECHOWY Rura wydechowa 2 - Silnik F4R z turbosprężarką 4 5

Tłumik środkowy Tłumik tylny

19B-4

19B

UKŁAD WYDECHOWY Rura wydechowa II - SILNIKI DIESEL F9Q 6 7

Tłumik środkowy Tłumik tylny

19B-5

19B

UKŁAD WYDECHOWY Rura wydechowa G9T 8 9 10 ZC

Katalizator Tłumik środkowy Tłumik tylny Miejsce cięcia

19B-6

19B

UKŁAD WYDECHOWY Rura wydechowa P9X 11 12 13 14

Katalizator przedni Katalizator Tłumik środkowy Tłumik tylny

19B-7

19B

SILNIK F4R Wolnossący

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator

19B

MONTAŻ

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Sworznie kolektora wydechowego

0,7

Dokręcić momentem sworznie mocujące kołnierz rury wydechowej (0,7 daN.m).

Kołnierz trzypunktowy mocujący katalizator - katalizator wstępny

2,5

Wymienić uszczelkę rury wydechowej.

Sondy Lambda

4,5

Wstawić katalizator. Dokręcić momentem nakrętki mocujące trzypunktowy kołnierz między katalizatorem a katalizatorem wstępnym (2,5 daN.m).

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Dokręcić tuleję w sposób opisany w informacjach ogólnych, podtrzymując jednocześnie układ wydechowy w celu zapewnienia jego właściwego ustawienia.

Wymontować dolną sondę Lambda.

Zamontować i dokręcić sondę Lambda (4,5 daN.m).

przeciąć układ wydechowy jak opisano w informacjach ogólnych.

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie wszystkich osłon termicznych układu wydechowego.

Wymontować: – nakrętki mocujące kołnierz katalizatora -katalizatora wstępnego, – katalizator.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze spodem nadwozia.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

UWAGA: Wymontowana tuleja nie nadaje się do powtórnego wykorzystania. Śruba i nakrętka mocująca tuleję musi być tak ustawiona, aby wykluczyć jakąkolwiek możliwość stykania się ze spodem nadwozia. Każda uszkodzona osłona termiczna musi obowiązkowo zostać wymieniona. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

19B-8

SILNIK F4R z Turbosprężarką

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator

19B

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową

0,7

Kołnierze mocujące katalizator

0,8

Nakrętki mocujące katalizator do turbosprężarki

3,2

Kołnierz mocujący układ wydechowy

2,1

Podkładka trzypunktowego uchwytu mocującego

2,1

Sondy Lambda

4,5

DEMONTAŻ Demontaż katalizatora wiąże się z koniecznością demontażu silnika (patrz "Zespół silnik - skrzynia biegów").

Odłączyć dwie sondy Lambda. Wymontować: – dwa kołnierze mocujące (2) katalizator, – podkładkę (3) trzypunktowego uchwytu mocującego katalizator do skrzyni biegów, – trzy nakrętki mocujące (4) katalizator do turbosprężarki. Wymontować katalizator. Na stole warsztatowym, wymontować obie sondy Lambda.

Wymontować cztery śruby (1) przewodu powietrza z osłony termicznej turbosprężarki.

19B-9

SILNIK F4R z Turbosprężarką

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator MONTAŻ Zamontować i dokręcić obie sondy lambda momentem 4,5 daN.m. Dokręcić momentem sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m). Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wymienić: – uszczelki kołnierza łączącego układ wydechowy z turbosprężarką, – obejmę tłumika - tłumika środkowego. Dokręcić wstępnie nakrętki mocujące katalizator do turbosprężarki. UWAGA: Wymontowana obejma nie nadaje się do powtórnego użytku. Dokręcić w odpowiedniej kolejności, prawidłowym momentem: – nakrętki katalizatora do turbosprężarki (3,2 daN.m), – kołnierze mocujące katalizator (0,8 daN.m), – podkładkę trzypunktowego uchwytu mocującego (2,1 daN.m), – kołnierz mocujący układ wydechowy (2,1 daN.m).

19B-10

19B

SILNIK F9Q

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator

19B

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową

0,7

Nakrętka podpórki katalizatora

3

Śruba podpórki katalizatora

5

Nakrętka mocująca katalizator do turbosprężarki

2,6

Nakrętki kołnierza mocującego rurę wydechową

2,1

Śruba płyty podtrzymującej katalizator przy katalizatorze

2,1

Wymontować drążek tłumiący (2). Poluzować obejmę (3).

DEMONTAŻ

Wymontować: – nakrętkę mocującą (4) tłumik środkowy, – tłumik środkowy.

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – prawe, przednie koło. – osłonę pod silnikiem.

Wymontować dwie śruby mocujące (5) płytę podtrzymującą katalizator.

Wymontować nakrętki mocujące (1) kołnierz rury wydechowej.

19B-11

SILNIK F9Q

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator

19B

MONTAŻ Dokręcić momentem sworznie kołnierza rury wydechowej (0,7 daN.m). Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Wymienić: – wszystkie uszczelki, – obejmę tłumika - tłumika środkowego. UWAGA: Wymontowana obejma nie nadaje się do powtórnego użytku. Dokręcić wstępnie nakrętki mocujące katalizator do turbosprężarki. Dokręcić w odpowiedniej kolejności, prawidłowym momentem: – nakrętki mocujące katalizator do turbosprężarki (2,6 daN.m), – nakrętkę podpórki katalizatora (3 daN.m), – śrubę podpórki katalizatora (5 daN.m), – śruby płyty podtrzymującej katalizator przy katalizatorze (2,1 daN.m), – nakrętki kołnierza rury wydechowej (2,1 daN.m).

Wymontować podpórkę (6) katalizatora.

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie wszystkich ekranów termicznych układu wydechowego. Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze spodem nadwozia. UWAGA: Każda uszkodzona osłona termiczna musi obowiązkowo zostać wymieniona.

Wymontować: – trzy nakrętki mocujące (7) katalizator do turbosprężarki, – katalizator.

19B-12

SILNIK G9T

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator MONTAŻ

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową Trzypunktowy uchwyt mocujący katalizator - katalizator wstępny

19B

Dokręcić momentem sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m).

0,7

Wymienić uszczelkę kołnierza rury wydechowej. 2,1 Wstawić katalizator.

DEMONTAŻ

Dokręcić momentem nakrętki mocujące trzypunktowy uchwyt mocujący katalizator katalizator wstępny (2,1 daN.m).

Ustawić pojazd na podnośniku. Wymontować osłonę pod silnikiem. przeciąć układ wydechowy w sposób przedstawiony w informacjach ogólnych.

Dokręcić tuleję w sposób opisany w informacjach ogólnych, podtrzymując jednocześnie układ wydechowy w celu zapewnienia jego właściwego ustawienia. Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie wszystkich ekranów termicznych układu wydechowego. Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze spodem nadwozia. UWAGA: Wymontowana tuleja nie nadaje się do powtórnego użytku. Śruba i nakrętka obejmy musi być tak ustawiona, aby wykluczyć jakąkolwiek możliwość ocierania o podwozie. Każda uszkodzona osłona termiczna musi obowiązkowo zostać wymieniona.

Wymontować: – nakrętki mocujące (1) kołnierz katalizatora katalizatora wstępnego, – katalizator.

19B-13

SILNIK P9X

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator

19B

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową

0,7

Kołnierz katalizatora - katalizatora wstępnego

2,1

Obejma katalizatora - tłumika środkowego

2,1

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na podnośniku. Wymontować osłonę pod silnikiem.

Wymontować: – nakrętki mocujące kołnierz (2) katalizatorakatalizatora wstępnego, – katalizator. MONTAŻ Dokręcić momentem sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m). Wymienić uszczelkę kołnierza rury wydechowej. Wstawić katalizator. Dokręcić momentem: – nakrętki mocujące kołnierz katalizatora katalizatora wstępnego (2,1 daN.m), – obejma katalizatora - tłumika środkowego (2,1 daN.m).

Poluzować obejmę mocującą (1) katalizator - tłumik środkowy.

UWAGA: Wymontowana obejma nie nadaje się do powtórnego użytku. Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie wszystkich ekranów termicznych układu wydechowego. Kiedy wszystkie elementy zostaną zamontowane sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się w żadnym punkcie ze spodem nadwozia. UWAGA: Uszkodzony ekran termiczny musi być koniecznie wymieniony.

19B-14

SILNIK G9T

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator przedni

19B

Wymontować: – nakrętkę mocującą (3), – część układu od katalizatora do tłumika środkowego.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową

0,7

Mocowania drążków katalizatora wstępnego

2,1

Nakrętki mocujące katalizator wstępny do turbosprężarki

4,4

Kołnierz katalizatora - katalizatora wstępnego

2,5

Drążek tłumiący

6,2

Obejma tłumika - tłumika środkowego

2,1

Drążek reakcyjny silnika od strony ramy silnika

10,5

Drążek reakcyjny silnika od strony silnika

18

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Wymontować: – drążek reakcyjny silnika (4), – podporę półosi (5).

Demontaż katalizatora wstępnego wymaga demontażu prawej półosi (patrz "Półoś prawego przedniego koła"). Wymontować nakrętki mocujące kołnierz katalizatora katalizatora wstępnego.

Wymontować: – trzy nakrętki mocujące (6) turbosprężarkikatalizatora, – obie podpórki (7) katalizatora wstępnego, – katalizator wstępny.

Wymontować drążek tłumiący (1). Poluzować obejmę (2).

19B-15

SILNIK G9T

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator przedni MONTAŻ Dokręcić momentem sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m). Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Przybliżyć nakrętki mocujące katalizator wstępny do turbosprężarki. Wymienić: – uszczelkę kołnierza mocującego rurę wydechową, – obejmę tłumika - tłumika środkowego. Dokręcić w odpowiedniej kolejności, zalecanym momentem: – nakrętki mocujące katalizator wstępny do turbosprężarki (4,4 daN.m), – mocowania drążków katalizatora wstępnego (2,1 daN.m), – nakrętki mocujące kołnierz katalizatora katalizatora wstępnego (2,5 daN.m). UWAGA: Wymontowana obejma nie nadaje się do powtórnego użytku. Dokręcić momentem: – śruby mocujące drążek tłumiący (6,2 daN.m), – obejmę tłumika - tłumika środkowego (2,1 daN.m), – drążek reakcyjny silnika od strony ramy silnika (10,5 daN.m), – drążek reakcyjny silnika od strony silnika (18 daN.m). Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie wszystkich ekranów termicznych układu wydechowego. Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze spodem nadwozia. UWAGA: Każda uszkodzona osłona termiczna musi obowiązkowo zostać wymieniona.

19B-16

19B

SILNIK P9X

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator przedni

19B

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) Sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową

0,7

Osłony termiczne

2,1

Nakrętki mocujące rurę wydechową do katalizatora wstępnego

2,1

Podpórka katalizatora wstępnego

2,1

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować osłonę pod silnikiem. wymontować osłony termiczne (2).

Wymontować: – dwie śruby mocujące (1) obudowę wlotu powietrza, – obudowę filtra powietrza, – osłonę silnika.

19B-17

Wymontować: – mocowania (3) rury wydechowej do katalizatora wstępnego, – katalizator (patrz rozdział Układ wydechowy "Katalizator" strona 19B).

SILNIK P9X

UKŁAD WYDECHOWY Katalizator przedni

19B

Wymontować: – mocowania (4) płyty podtrzymującej, – płytę podtrzymującą (5), – dwie spinki (6). Wymontować: – podpórkę (10) i uchwyt (11) katalizatora wstępnego, – katalizator wstępny (12).

MONTAŻ Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Dokręcić momentem sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m). Wymienić wszystkie uszczelki. Dokręcić momentem: – nakrętki mocujące rurę wydechową do katalizatora wstępnego (2,1 daN.m), – podpórkę katalizatora wstępnego (2,1 daN.m), – osłony termiczne (2,1 daN.m). Wymontować: – wspornik silentbloku (7), – cztery spinki mocujące (8) osłonę termiczną, – osłonę termiczną (9).

Sprawdzić obecność i stan wszystkich ekranów termicznych układu wydechowego. Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze spodem nadwozia. UWAGA: Każda uszkodzona osłona termiczna musi obowiązkowo zostać wymieniona.

19B-18

SILNIKI F4R Wolnossący, G9T

UKŁAD WYDECHOWY Tłumik środkowy MONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Obejma tłumika - tłumika środkowego

19B

Wstawić środkowy tłumik.

2,1

Dokręcić momentem obejmę tłumika - tłumika środkowego (2,1 daN.m).

DEMONTAŻ

Dokręcić tuleję w sposób opisany w informacjach ogólnych, podtrzymując jednocześnie układ wydechowy w celu zapewnienia jego właściwego ustawienia (patrz rozdział Układ wydechowy "Wiadomości ogólne nt. układu wydechowego" strona 19B).

Ustawić pojazd na podnośniku. Przeciąć układ wydechowy (patrz rozdział Układ wydechowy "Wiadomości ogólne nt. układu wydechowego" strona 19B).

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie wszystkich ekranów termicznych układu wydechowego. Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze spodem nadwozia. UWAGA: Każda uszkodzona osłona termiczna musi obowiązkowo zostać wymieniona. Wymontowana obejma nie nadaje się do powtórnego użytku . Śruba i nakrętka obejmy musi być tak ustawiona, aby wykluczyć jakąkolwiek możliwość ocierania o podwozie.

Poluzować: – obejmę (1) tłumika - środkowego tłumika, – nakrętkę (2) mocującą środkowy tłumik.

Montaż pozostałych elementów układu wydechowego nie przedstawia szczególnych trudności.

Wymontować środkowy tłumik.

19B-19

SILNIKI F4R z Turbosprężarką, F9Q

UKŁAD WYDECHOWY Tłumik środkowy

19B

F9Q

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową

0,7

Kołnierz katalizatora - tłumika środkowego

2,1

Obejma tłumika - tłumika środkowego

2,1

Drążek tłumiący

6,2

DEMONTAŻ Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. F4R z turbosprężarką

Wymontować nakrętki mocujące (2) kołnierz katalizatora - tłumika środkowego. F4R z turbosprężarką, F9Q

Wymontować nakrętki mocujące (1) kołnierz katalizatora - tłumika środkowego.

Wymontować drążek tłumiący (3). Poluzować: – obejmę (4), – nakrętkę (5) mocującą tłumik środkowy. Wymontować tłumik środkowy.

19B-20

SILNIKI F4R, F9Q

UKŁAD WYDECHOWY Tłumik środkowy MONTAŻ Dokręcić momentem sworznie kołnierza mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m). Wymienić uszczelkę kołnierza rury wydechowej. Wstawić tłumik środkowy przy pomocy drugiej osoby. Dokręcić momentem: – nakrętki mocujące kołnierz katalizatora - tłumika środkowego (2,1 daN.m), – obejmę tłumika - tłumika środkowego (2,1 daN.m). UWAGA: Wymontowana obejma nie nadaje się do powtórnego użytku. Zamontować i dokręcić momentem drążek tłumiący (6,2 daN.m). Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie wszystkich ekranów termicznych układu wydechowego. Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze spodem nadwozia. UWAGA: Każda uszkodzona osłona termiczna musi obowiązkowo zostać wymieniona. Montaż pozostałych elementów układu wydechowego nie przedstawia szczególnych trudności.

19B-21

19B

SILNIK P9X

UKŁAD WYDECHOWY Tłumik środkowy MONTAŻ

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Obejmy tłumika - tłumika środkowego

19B

Wstawić tłumik środkowy.

2,1

Dokręcić momentem obejmy tłumika - tłumika środkowego (2,1 daN.m).

DEMONTAŻ

UWAGA: Wymontowana obejma nie nadaje się do powtórnego użytku.

Ustawić pojazd na podnośniku.

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie wszystkich ekranów termicznych układu wydechowego. Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze spodem nadwozia. UWAGA: Każdy uszkodzony ekran termiczny musi być obowiązkowo wymieniony. Montaż pozostałych elementów układu wydechowego nie przedstawia szczególnych trudności.

Poluzować: – obejmy (1), – nakrętkę (2) mocującą tłumik środkowy.

Wymontować tłumik środkowy.

19B-22

ZBIORNIK 119C Opróżniania zbiornika paliwa NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1311-08

Złącze do pomiaru ciśnienia paliwa w silnikach F9Q, G9T, P9X i F4R z turbosprężarką.

Mot. 1311-04

Złącze do pomiaru ciśnienia paliwa w silniku F4R wolnossącym.

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Pompa pneumatyczna, opróżnianie zbiornika Benzynowy lub Diesel (patrz rozdział SPRZĘT) Silnik F4R z turbosprężarką

WAŻNE: podczas naprawy należy zastosować się do następujących zaleceń: – nie palić i nie zbliżać się z przedmiotami mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy, – ochronić przeciw wyciekom paliwa spowodowanym ciśnieniem pozostałym w obwodach, – osłonić elementy szczególnie wrażliwe na wycieki paliwa. OPRÓŻNIANIE ZBIORNIKA (wersja benzynowa) Odłączyć złącze dolotowe paliwa (1) i umieścić w tym miejscu złącze w kształcie litery "T" (trójnik) Mot. 1311-04 do silnika F4R Wolnossącego i Mot. 1311-08 do silnika F4R z turbosprężarką. Dostosować do wyjścia trójnika przewód o długości wystarczającej do opróżnienia pompy do zbiornika. Silnik F4R wolnossący

A

19C-1

Do zbiornika

19C

ZBIORNIK Opróżniania zbiornika paliwa

19C

OPRÓŻNIANIE ZBIORNIKA (wersja diesel)

W komorze silnika, odłączyć przekaźnik pompy paliwowej (A) umieszczony w skrzynce połączeń silnika.

Nieobecność elektrycznej pompy paliwowej w wersji Diesel wiąże się z koniecznością jej użycia podczas opróżniania zbiornika. Zastosowanie pompy pneumatycznej (patrz katalog WYPOSAŻENIE):

Włączyć pompę benzyny, zakładając zwory na ścieżki (3) i (5) i spuścić benzynę do chwili aż zacznie nieregularnie kapać. Odłączyć zworę. Podłączyć przekaźnik. Odłączyć akumulator. UWAGA: możliwe jest również użycie pompy pneumatycznej (patrz katalog WYPOSAŻENIE), którą należy dostosować na trójniku Mot. 1311-04 lub Mot. 1311-08.

19C-2

Odłączyć szybkozłącze (1) i podłączyć do wyjścia filtra przewód gumowy pompy pneumatycznej. Opróżnić zbiornik.

ZBIORNIK Zbiornik paliwa

19C

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE Siłownik MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) Śruba mocująca koło

13

Łącznik tłumiący

6,2

Mocowanie zbiornika

2,1

WAŻNE: podczas naprawy należy zastosować się do następujących zaleceń: – nie palić i nie zbliżać się z przedmiotami mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy, – ochronić przeciw wyciekom paliwa spowodowanym ciśnieniem pozostałym w obwodach, – osłonić elementy szczególnie wrażliwe na wycieki paliwa. UWAGA: konieczne jest zwolnienie automatycznego hamulca parkingowego przed odłączeniem akumulatora.

Wymontować: – śruby mocujące (1) łącznik tłumiący, – łącznik tłumiący, – śruby mocujące (2) plastikową osłonę, – plastikową osłonę.

DEMONTAŻ Demontaż zbiornika wymaga opróżnienia go (patrz rozdział 19C - zbiornik "Opróżnianie zbiornika paliwa") i wymontowania rury wlewu paliwa (patrz rozdział 19C - Zbiornik "Rura wlewu paliwa"). Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Zwolnić automatyczny hamulec parkingowy. Odłączyć akumulator.

Odpiąć ogranicznik przewodu automatycznego hamulca parkingowego (3) z prawej strony.

19C-3

ZBIORNIK Zbiornik paliwa

19C

Nieznacznie opuścić zbiornik, po czym odłączyć: – przewód zasilania benzyną (6), – przewód pochłaniania oparów benzyny (7), – i złącze elektryczne czujnika (8).

Silniki wysokoprężne

Wysunąć linkę automatycznego hamulca parkingowego (4), by umożliwić opuszczenie zbiornika. Podstawić podnośnik pod zbiornik. Wymontować śruby mocujące (5) zbiornik. Opuścić nieznacznie zbiornik, po czym odłączyć: – przewód zasilania olejem napędowym (9), – przewód odprowadzający olej napędowy (10), – i złącze elektryczne czujnika (11).

UWAGA: uważać, by nie oprzeć zbiornika o osłonę termiczną.

Silniki benzynowe

19C-4

ZBIORNIK Zbiornik paliwa

19C

MONTAŻ Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Zadbać o: – przestrzeganie momentów dokręceń, – systematyczną wymianę kołnierzy zaciskowych, – nie zaginanie przewodów, – Zamontować szybkozłącza ręcznie i upewnić się, czy są prawidłowo zatrzaśnięte. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Wymontować zbiornik, obracając go wokół układu wydechowego i uważając, by nie uszkodzić osłony termicznej.

19C-5

ZBIORNIK Zbiornik paliwa WERSJA BENZYNOWA

Patrz "Nazwy" strona 19C-10.

19C-6

19C

ZBIORNIK Zbiornik paliwa WERSJA BENZYNOWA

Patrz Nazwy strona 19C-10.

19C-7

19C

ZBIORNIK Zbiornik paliwa WERSJA DIESEL

Patrz Nazwy strona 19C-10.

19C-8

19C

ZBIORNIK Zbiornik paliwa WERSJA DIESEL

Patrz Nazwy strona 19C-10.

19C-9

19C

ZBIORNIK Zbiornik paliwa

19C

Oznaczenia

22 Zawór zamykający

1 2 3 4 5

Zawór zapobiega wlaniu benzyny ołowiowej lub oleju napędowego do zbiornika.

6 7 8 9 10 11 12

13

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 E F R V

Zbiornik Śruba mocująca (x5) Rura wlewu paliwa Pierścień mocowania rury wlewu paliwa Spinka mocująca linkę automatycznego hamulca parkingowego Przewód zasilania paliwem Przewód doprowadzający paliwo w opary benzyny Przewód odprowadzający paliwo Przewód zasilania pochłaniacza oparów benzyny (ze zbiornika) Odpowietrzanie Pochłaniacz oparów benzyny Zawór zapobiegający przepełnieniu zbiornika i zawór zapobiegający wyciekowi paliwa przy wywróceniu pojazdu Odpowietrzenie zbiornika i zawór zapobiegający wypłynięciu paliwa przy wywróceniu pojazdu (wersja diesel) Przewód odpowietrzający (odpowietrzanie podczas napełniania) Zespół zasysania benzyny Zespół zasysania oleju napędowego Połączenie do pochłaniacza oparów Odpowietrzanie diesel Otwór ustawionego odpowietrzania Kulka zapobiegająca przepełnieniu zbiornika Przewód odpowietrzenia przy napełnianiu Zawór zamykający Zawór bezpieczeństwa nadciśnienie-podciśnienie Otwór odprowadzania powietrza podczas napełniania Ilość powietrza umożliwiająca paliwu dylatację Otwór wlewu paliwa Potrzebna ilość powietrza

ROLA ZAWORÓW 23 Zawór bezpieczeństwa nadciśnieniepodciśnienie (tylko wersje benzynowe) W przypadku zatkania przewodów recyrkulacji oparów benzyny, otwarcie zaworu nie dopuszcza do powstania w zbiorniku nadciśnienia (rozdęcie zbiornika) lub podciśnienia (zgniecenie zbiornika wskutek zużycia paliwa).

19C-10

12 i 13 Zawór zapobiegający przepełnieniu zbiornika i zawór zapobiegający wypłynięciu paliwa przy wywróceniu pojazdu Zawór zapobiegający przepełnieniu zbiornika (12) działa dzięki kulce (20). Kiedy pojazd stoi, podczas napełniania, kula wciśnięta jest w swoje gniazdo, zamykając w ten sposób pewną objętość powietrza w zbiorniku. Gdy pojazd jest w ruchu, kulka opuszcza (20) swoje położenie, umożliwiając połączenie zbiornika z pochłaniaczem oparów. Kiedy zbiornik jest pełny konieczne jest pozostawienie w nim pewnej ilości powietrza umożliwiającej rozszerzanie się paliwa, by zjawisko to nie doprowadziło do rozerwania zbiornika. Zawór zapobiegający wypłynięciu paliwa przy wywróceniu pojazdu zapobiega wyciekowi paliwa przez przewód pochłaniacza oparów lub przewód odpowietrzenia (diesel).

Zbiornik jest zamknięty szczelnym korkiem. Rura wlewu paliwa benzyny bezołowiowej posiada: – otwór wlewowy mniejszej średnicy, co uniemożliwia zastosowanie klasycznego dystrybutora na paliwo ołowiowe (ołów zanieczyszcza sondę Lambda i katalizator), – zawór zamykający otwór wlewowy (zapobiegający wydzielaniu oparów lub odwrotny przepływ benzyny).

ZBIORNIK Rura wlewu paliwa

19C

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot.1567

Szczypce dystansowe do pierścieni zaciskowych NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Szczypce do zdejmowania spinek WAŻNE: podczas naprawy należy zastosować się do następujących zaleceń: – nie palić i nie zbliżać się z przedmiotami mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy, – ochronić przeciw wyciekom paliwa spowodowanym ciśnieniem pozostałym w obwodach, – osłonić elementy szczególnie wrażliwe na wycieki paliwa.

Wymontować: – śruby (4) mocowania rury wlewu paliwa, – rurę wlewu paliwa.

DEMONTAŻ Demontaż rury wlewu wymaga opróżnienia zbiornika (patrz rozdział 19C Zbiornik "Opróżnianie zbiornika paliwa"). Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Odłączyć akumulator. Wymontować: – prawe tylne koło, – tylny prawy błotnik. Odłączyć przewód odpowietrzający (1). MONTAŻ Wymontować: – opaskę rury wlewu paliwa (2), – śrubę (3) mocowania rury wlewu paliwa.

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Systematycznie wymieniać opaski zaciskowe na nowe. Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

19C-11

ZBIORNIK Czujnik poziomu paliwa

19C

W pojeździe napędzanym benzyną, pompa, filtr benzyny i czujnik poziomu paliwa stanowią całość. W wersji diesel, silniki F9Q i P9X nie posiadają pompy zanurzonej w zbiorniku, są wyposażone jedynie w czujnik. Silnik G9T jest wyposażony w pompę zanurzoną w zbiorniku. Demontaż czujnika poziomu paliwa jest szczegółowo opisany w rozdziale "Pompa-czujnik".

Przeznaczenie ścieżek zespołu pompa/czujnik i złącza pośredniego OZNACZENIE

Ścieżka w zespole pompa/czujnik

Ścieżka na złączu pośrednim

Sygnał + czujnik poziomu paliwa

A1

B4

Sygnał - czujnik poziomu paliwa

B1

C4

+ pompy

C1

B1

- pompy

C2

B8

Kontrola czujnika Istnieje możliwość zmierzenia oporności czujnika poziomu paliwa przy pomocy złącza pośredniego wspólnego z automatycznym hamulcem parkingowym. Dostęp o tego złącza wymaga wymontowania wykładziny podłogowej. Patrz rozdział "Nadwozie". Wartość między zaciskami A1 i B1 (w miejscu Ω) ± 10 Ω

Pojemność

Wysokość H (w mm) ± 6 mm

20

Zbiornik pełny

Górne położenie graniczne

87,5

Zbiornik 3/4

145

155

Zbiornik 1/2

110

222,5

Zbiornik 1/4

74

290

Rezerwowa

33

320

Zbiornik pusty

Dolne położenie graniczne

Sprawdzić zmiany oporności przy zmianie położenia pływaka. Pomiar wysokości H Wymontowany czujnik ustawić na płaskiej powierzchni. H jest wysokością mierzoną między osią pływaka i planem pracy. UWAGA: wszystkie w/w wartości mają charakter informacyjny.

19C-12

ZBIORNIK Pompa i czujnik poziomu

19C

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE Mot. 1397

Nakrętka do demontażu pompy paliwowej

WAŻNE: podczas naprawy należy zastosować się do następujących zaleceń: – nie palić i nie zbliżać się z przedmiotami mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy, – ochronić przeciw wyciekom paliwa spowodowanym ciśnieniem pozostałym w obwodach, – osłonić elementy szczególnie wrażliwe na wycieki paliwa.

NOTA: w przypadku, gdy od demontażu do ponownego montażu zespołu pompy-czujnika ma upłynąć kilka godzin, należy wkręcić nakrętkę na zbiorniku, by zapobiec jej odkształceniu.

MONTAŻ Wymienić okrągłą uszczelkę. Zamontować zespół czujnik-pompa, ustawiając oznaczenie (2) naprzeciwko oznaczenia znajdującego się na zbiorniku (4).

DEMONTAŻ Demontaż zespołu pompa/czujnik wymaga wymontowania zbiornika (patrz rozdział 19C Zbiornik "Zbiornik paliwa"). Odkręcić nakrętkę mocującą (1) zespół pompa-czujnik przy pomocy przyrządu Mot. 1397. Pozwolić na całkowity wyciek paliwa z czujnika poziomu, następnie wyjąć zespół pompy uważając na pływak.

19C-13

Wkręcić nakrętkę (1) do momentu, w którym wskaźnik (3) będzie zgodny ze wskaźnikiem zbiornika oraz zespołu pompa-czujnik.

ZBIORNIK Filtr benzyny WIADOMOŚCI OGÓLNE Filtr benzyny znajduje się w zbiorniku, wbudowany jest w zespół "pompa- czujnik poziomu paliwa" i nie podlega demontażowi. Jego wymiana wymaga wymiany zespołu "pompaczujnik poziomu paliwa". Jest to filtr o dużej pojemności, zapewniającej długi okres eksploatacji. Kontrola ciśnienia zasilania i wydatku pompy zasilającej pozwala na wykonanie diagnostyki zespołu "pompa-czujnik poziomu paliwa".

A

Filtr

19C-14

19C

ZAWIESZENIE SILNIKA 119D Zawieszenie elastyczne

SILNIKI F4R

19D

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

A

2,1

G

6,2

B

4,4

H

6,2

C

6,2

I

10,5

D

10,5

J

4,4

E

18

F

10,5

W przypadku silnika F4R wyposażonego w automatyczną skrzynię biegów SU1, inny jest jedynie moment dokręcania wspornika skrzyni (I), wynosi on 6,2 daN.m.

19D-1

ZAWIESZENIE SILNIKA Zawieszenie elastyczne

SILNIK F9Q

19D

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

A

2,1

G

B

4,4

H

4,4

C

10,5

I

10,5

D

6,2

J

6,2

E

10,5

F

18

19D-2

6,2

ZAWIESZENIE SILNIKA Zawieszenie elastyczne

SILNIK G9T

19D

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) A

2,1

B

4,4

C

10,5

D

6,2

E

10,5

F

18

G

10,5

H

4,4

I

6,2

Momenty dokręcania obowiązują w przypadku silnika G9T wyposażonego w mechaniczną skrzynię biegów PK6. W przypadku silnika G9T wyposażonego w automatyczną skrzynię biegów SU1, inny jest jedynie moment dokręcania wspornika skrzyni (G), wynosi on 6,2 daN.m.

19D-3

ZAWIESZENIE SILNIKA Zawieszenie elastyczne

SILNIK P9X

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) A

2,1

B

4,4

C

10,5

D

6,2

E

10,5

F

18

G

6,2

H

4,4

I

6,2

19D-4

19D