patomorfologia wd konspekt 1

1. Wprowadzenie do patomorfologii dr n. med. Tomasz Ilczuk 2. Podstawy immunologii i immunopatologii dr n. med. Tomasz Ilczuk

05.-06.12.2016 12.-13.12.2016

3. Zaburzenia hemodynamiczne, zakrzepica i wstrząs dr n. med. Tomasz Ilczuk 4. Patologia ogólna zapaleń dr n. med. Tomasz Ilczuk 5. Patologia ogólna nowotworów dr n. med. Tomasz Ilczuk

Materiały z zajęć

Notatki to każdy jeden by chciał, a chodzić na zajęcia to nie ma komu!!!

19-20.12.2016 02.-03.01.2017 09.-10.01.2017

Kolokwium dla gr. I, III, IV odbędzie się w Sali Wykładowej Katedry i Zakładu Patomorfologii (III piętro) w dniu 17.01.2017 o godz. 14.00 Kolokwium dla gr. II odbędzie się w Sali seminaryjnej P34 Katedry i Zakładu Patomorfologii (parter) w dniu 17.01.2017 o godz. 12.00

Nie dopuszcza się zmiany grupy dziekańskiej oraz spóźnień. Spóźnienie powyżej 15 minut skutkuje NIEOBECNOŚCIĄ

Obecność studenta na wszystkich seminariach jest obowiązkowa.

W przypadku, gdy student będzie miał 1 nieobecność zobowiązany jest do jej zaliczenia u asystenta prowadzącego zajęcia w formie ustnej lub pisemnej z materiału, który był omawiany na zajęciach w terminie 1 tygodnia od nieobecności. Powyżej 2 nieobecności, student będzie miał niezaliczony przedmiot.

Patologia = pathos (choroba) + logos (nauka)

Zaliczenie seminariów dokonywane jest na podstawie: → obecności na zajęciach → uzyskania pozytywnej oceny z kolokwium

Anatomia patologiczna - dział patologii zajmuje się badaniem zmian funkcjonalnych i strukturalnych w narządach, tkankach i komórkach, które warunkują rozwój choroby

Kolokwium odbywa się w formie pisemnej - test jednokrotnego wyboru. Pozytywną ocenę otrzymuje student, który uzyska minimum 51% punktów. Zakres materiału do kolokwium obejmuje wiadomości przekazane na zajęciach.

Student, który nie zaliczył kolokwium, może przystąpić do niego ponownie w dwóch terminach poprawkowych (forma kolokwium poprawkowego ustana lub pisemna uzależniona będzie od liczby osób zdających)

Patomorfologia - zajmuje się oceną makro- i mikroskopową narządów tkanek i komórek, stwierdza istniejące odstępstwa od normy anatomicznej i histologicznej oraz nieprawidłowości i na tej podstawie formułuje wniosek diagnostyczny.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

Histopatologia

Nauki kliniczne: choroby wewnętrzne, chirurgia, ginekologia, pediatria

Nauki podstawowe: anatomia, biologia komórki, histologia, fizjologia

Cytopatologia

Materiał pooperacyjny i śródoperacyjny

Wymazy cytologiczne

Wycinki np. biopsja endoskopowa lub gruboigłowa

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa

PATOLOGIA

Ocena makroskopowa

Badania autopsyjne (sekcja anatomopatologiczna)

opis materiałów tkankowych - pomiary, wykrawanie wycinków do dalszych procedur histopatologicznych

płukanie fragmentu pobranej tkanki w wodzie

odwadnianie we wzrastających stężeniach alkoholu

skrawanie zatopionej w bloczku tkanki na mikrotomie

płukanie w ksylenie

nakładanie skrawków na szkiełka

formowanie bloczka i zatapianie w parafinie barwienie skrawków

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

Ocena mikroskopowa tryb: rutynowy

Ocena mikroskopowa - tryb: rutynowy pozwala odpowiedzieć na szereg pytań:

czy badana zmiana jest nowotworem?

ocena w barwieniu rutynowym (H&E)

reakcje oparte na specyficznym wiązaniu barwników na drodze oddziaływań elektrostatycznych Hematoksylina powinowactwo do struktur zasadochłonnych, ujemnie naładowanych (DNA, RNA, kwaśne białka). Barwi jadra, rybosomy Eozyna Reaguje z grupami kationowymi powinowactwo do cząsteczek kwasochłonnych. Barwi białka, cytoplazmę, substancję międzykomórkową

postawienie rozpoznania

ocena dodatkowych parametrów – np. marginesy chirurgiczne

zlecenie badań dodatkowych (immunohistochemia, histochemia …)

czy jest to nowotwór łagodny czy złośliwy?

czy jest to tzw. rak wczesny czy zaawansowany?

jaki jest typ histologiczny nowotworu ?

jaki jest stopień złośliwości histologicznej guza?

Bada skład chemiczny i procesy biochemiczne w obrębie tkanek, stosując metody nie uszkadzające struktury tkanki

Celem histochemii jest identyfikacja i lokalizacja poszczególnych substancji chemicznych w tkankach

wykrywania substancja

substrat (wprowadzony)

Dzięki metodom histochemicznym można precyzyjnie oznaczać w tkankach: → białka, kwasy nukleinowe, → węglowodany, lipidy

produkt reakcji (wytworzony)

Produkt reakcji chemicznej musi spełniać dwa podstawowe warunki: → musi być widoczny w obrazie mikroskopowym → powinien być nierozpuszczalny w środowisku reakcji

jest to metoda wykrywania rozmaitych substancji białkowych (antygenowych) w skrawkach mikroskopowych. Polega na zastosowaniu przeciwciała skierowanego przeciwko poszukiwanym składnikom preparatu a następnie systemu detekcji, tworzącego barwną, nierozpuszczalną substancję, widoczną w mikroskopie Do związków chemicznych stosowanych do lokalizacji stosowanych w tej metodzie przeciwciał należą: Reakcja Feulgena – służy do wykrywania DNA

Barwienie błękitem pruskim – do wykrywania żelaza

Enzymy

Fluorochromy

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

Ocena mikroskopowa - tryb: śródoperacyjny, doraźny, „intra” pozwala zdefiniować jednostkę chorobową (nowotwór – zmiana nienowotworowa, nowotwór złośliwy – łagodny)

Chirurg wysyła świeży, nieutrwalony fragment tkanki

Wycinek zamraża się i kroi na skrawki

Ocena mrożonych skrawków jest trudna (doświadczenie patologa) na jej podstawie nie można postawić rozpoznania ostatecznego !!!

Cytopatologia – metoda diagnostyczna w medycynie, polegająca na badaniu w mikroskopie świetlnym komórek pobranych przyżyciowo

Badanie cytologiczne

ocenia wygląd komórek /rozmazy komórkowe/

Badanie histopatologiczne

Cytologia złuszczeniowa Badanie cytologiczne - dział badań diagnostycznych zajmujący się oceną mikroskopową komórek organizmu uzyskanych z płynów fizjologicznych lub materiałów tkankowych

Cytologia aspiracyjna

ocenia wygląd komórek ale także ich histoformatywność i stosunek do otoczenia Ostateczne rozpoznanie

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

CYTOLOGIA ZŁUSZCZENIOWA











Ginekologiczna Przewodu pokarmowego Urologiczna mocz Pulmonologiczna plwociny (spontaniczna/indukowana), popłuczyny, wymazy oskrzelowe Płyny z jam ciała jamy opłucnej i otrzewnej Płyn mózgowo-rdzeniowy

CYTOLOGIA ASPIRACYJNA

Diagnostyka komórkowa materiałów pobranych za pomocą aspiracji ze zmian chorobowych, najczęściej guzów podejrzanych o zmiany nowotworowe zlokalizowanych w różnych narządach. Pobieramy czynnie igłą

cytologia aspiracyjna B.A.C.

pobieranie materiału pod kontrolą badania USG

ze zmian w tarczycy, gruczole krokowym, narządach jamy brzusznej (wątroba) oraz przestrzeni zaotrzewnowej (nerki, trzustka)

Zaaspirowany materiał przenosi się z kanału igły na szkiełko podstawowe

cytologia aspiracyjna B.A.C.

pobieranie materiału pod kontrolą badania palpacyjnego

ze zmian guzowatych w gruczole piersiowym, węzłach chłonnych, śliniance, skórze i tkance podskórnej oraz w tkankach miękkich

cytologia aspiracyjna B.A.C.

pobieranie materiału pod kontrolą badania TK

ze zmian w obwodowych częściach płuc, w śródpiersiu i w obrębie opłucnej

Badaniu poddany zostaje jedynie materiał zaaspirowany do igły

Tłoczek strzykawki należy cofnąć przed podłączeniem igły. Igłę z zaaspirowanym materiałem podłącza się do strzykawki

Do szkiełka z naniesionym materiałem przykłada się delikatnie drugie szkiełko i zaaspirowany materiał rozprowadza się cienką warstwą pomiędzy szkiełkami

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

Sekcja zwłok polega na dokonaniu oględzin zewnętrznych i wewnętrznych, czyli otwarciu głównych jam ciała i zbadaniu znajdujących si nich narządów. Zasadniczym celem sekcji zwłok jest ustalenie przyczyny zgonu, a ponadto określenie szeregu innych okoliczności śmierci wstępnie rozprowadzony materiał rozmazuje się poprzez płynne i delikatne przesunięcie górnego szkiełka

W zależności od rodzaju tych okoliczności można wyróżni kilka rodzajów sekcji zwłok:

Sekcja zwłok sądowo-lekarska

Sekcja zwłok naukowo-lekarska (anatomopatologiczna) rozmaz, po całkowitym wyschnięciu i dokładnym oznaczeniu, poddaje się barwieniu Sekcja zwłok sanitarno-administracyjna

Sekcja sanitarno-administracyjna (fakultatywnie) lub zakaz wykonania sekcji

TAK

Zgon

Czy zachodzi podejrzenie przestępczego spowodowania śmierci?

NIE

Czy jest pewność lub podejrzenie zgonu na chorobę zakaźną? NIE

TAK

Czy zgon nastąpił w szpitalu?

Sekcja sądowo-lekarska (obligatoryjnie)

Odstąpienie od sekcji (obligatoryjnie)

TAK Sekcja naukowo-lekarska (fakultatywnie)

USTAWA z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618 z późn. zm.) Art. 31.

1. Zwłoki pacjenta mogą być poddane sekcji, w szczególności gdy zgon tej osoby nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Zwłoki pacjenta nie są poddawane sekcji, jeśli przedstawiciel ustawowy tej osoby wyraził sprzeciw lub uczyniła to ta osoba za życia.

NIE

TAK

NIE

Czy przyczyna zgonu jest znana?

Sekcja sądowo-lekarska (fakultatywnie)

NIE

Czy zmarły wyraził sprzeciw?

USTAWA z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618 z późn. zm.) Art. 31.

4. Przepisów ust. 1–3 nie stosuje się w przypadkach:

1) określonych w Kodeksie postępowania karnego i Kodeksie karnym wykonawczym oraz aktach wykonawczych wydanych na ich podstawie;

2) gdy przyczyny zgonu nie można ustalić w sposób jednoznaczny; 3. O zaniechaniu sekcji zwłok z przyczyny określonej w ust. 2 sporządza się adnotację w dokumentacji medycznej i załącza sprzeciw, o którym mowa w ust. 2 3) określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

USTAWA z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618 z późn. zm.) Art. 32.

1. Dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu.

2. Jeżeli zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub narządów, przeprowadzenie sekcji zwłok przed upływem 12 godzin, (…) może zarządzić kierownik

USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2015 r. poz. 396 z późn. zm.) Art. 209.

§ 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłok.

§ 2. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu sądowym sąd, z udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej.

§ 4. Otwarcia zwłok dokonuje biegły w obecności prokuratora albo sądu. (…)

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób osadzonych zmarłych w zakładach karnych i aresztach śledczych.

§ 5. Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok można, w razie potrzeby, oprócz biegłego, wezwać osobę, która ostatnio udzielił pomocy zmarłemu. (…)

USTAWA z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. z 2006 r. poz. 1600 z późn. zm.)

Art. 20. § 6. W przypadku stwierdzenia lub podejrzenia, że zgon nastąpił z powodu choroby zakaźnej określonej w wykazie, personel medyczny ma obowiązek powiadomić o tym fakcie wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

Art. 25. § 2 W celu zapobieżenia szerzeniu się choroby zakaźnej inspektor sanitarny, w drodze decyzji administracyjnej, może: (…) 6) nakazać sekcję zwłok osoby zmarłej na chorobę zakaźną lub podejrzanej o taką chorobę, 7) zakazać wykonywania sekcji zwłok, gdy sekcja zwłok mogłaby prowadzić do zakażenia osób lub skażenia środowiska, chyba że zachodzi podejrzenie, że zgon nastąpił w wyniku popełnienia przestępstwa.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)