patomorfologia wd konspekt 2

jest jednym z podstawowych mechanizmów umożliwiających organizmowi funkcjonowanie w warunkach środowiska naturalnego

jest to reakcja komórek i tkanek na obce substancje (toksyny, białka) lub patogeny (bakterie, wirusy, parazyty, grzyby), zdolność do ochrony organizmu

ODPORNOŚĆ

Podstawowe zadania układu odpornościowego w zakresie ochrony przed chorobami

Nieswoista (wrodzona)

Swoista (nabyta)

sztuczna

naturalna


rozpoznanie czynnika infekcyjnego jako obcego ustrojowi
uruchomienie szybkiej i skutecznej reakcji obronnej

czynna


przekazanie informacji o rozpoznanych antygenach komórkom potomnym

bierna

czynna

bierna

Po podaniu swoistych przeciwciał

Cząsteczka lub substancja, rozpoznawana przez układ immunologiczny, zdolna do wywołująca odpowiedzi immunologicznej

EFEKTOROWA

REGULACYJNA

Rozpoznanie i eliminacja patogenów

Zapobieganie nadmiernej reaktywności i autoagresji

AUTOAGRESYWNA Alergie Choroby autoimmunizacyjne Odrzucenie przeszczepu

Antygeny własne naturalne, których źródłem są tkanki, komórki, narządy, białka surowicy krwi,, glikoproteiny, hormony, itp.; obecne są w ilościach podprogowych - tolerowane przez układ immunologiczny - antygeny zgodności tkankowej MHC I i II

Antygeny obce atakowane przez układ immunologiczny np. bakteria, wirus, pasożyty, toksyna, obce białko, itp.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

MHC, major histocompatibility complex – zespół białek, odpowiedzialnych za prezentację antygenów limfocytom T. Wyróżnia się dwie klasy MHC:

Cechy jakie charakteryzują antygeny:

zdolność do swoistej reakcji z produktami odpowiedzi immunologicznej: immunoglobulinami lub uczulonymi limfocytami

Antygenowość

MHC klasy I znajdują się na wszystkich jądrzastych komórkach organizmu (za wyjątkiem erytrocytów, plemników) – antygeny transplantacyjne

B

T

Immunogenność

MHC klasy II występują na specjalnej klasie komórek – komórkach prezentujących antygen (APC) – rozpoznawanie obcych antygenów i prezentacja limfocytom

zdolność do wywoływania odpowiedzi immunologicznej, przejawiającej się wytwarzaniem przeciwciał

B

Antigen presenting cell - APC – rodzaj komórek, na których powierzchni znajdują się cząsteczki białek MHC klasy II

Komórki układu odpornościowego Leukocyty (krwinki białe)

Antygeny białkowe w formie komórkowej (bakterie, pyłki) oraz rozpuszczalnej (jady) są wychwytywane przez APC rozmieszczone strategicznie w miejscach najczęstszego wnikania do organizmu, a następnie transportowane są do narządów limfatycznych, w których dochodzi do rozpoznania i niszczenia

Granulocyty (zawierają ziarnistości z enzymami) Neutrofile Obojętno chłonne

Eozynofile Kwaso chłonne

Bazofile Zasado chłonne

Agranulocyty (nie zawierają ziarnistości) Monocyty

Komórki dendrytyczne

Fagocyty Makrofagi

Limfocyty B

T

B

stanowią pierwszą linię obrony przeciwko bakteriom dzięki odpowiedniemu wyposażeniu biochemicznemu:
ziarnistości pierwotne (swoiste) – substancje bakteriobójcze i cytotoksyczne
ziarnistości wtórne (nieswoiste) - enzymy

wykształcają się z monocytów, które opuściły łożysko naczyniowe i dostały się do tkanek

umożliwiają zapoczątkowanie i rozwój odpowiedzi immunologicznej, mają przeogromne zdolności fagocytarne posiadają zdolności do mobilizacji, chemotaksji i fagocytozy

stanowią pierwszą linię obrony w stosunku do grzybów, pasożytów i kompleksów immunologicznych antygenprzeciwciało

Posiadają zdolności fagocytozy patogenów i wytwarzają peptydy przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe w skórze

Prezentują antygeny limfocytom i aktywują je do dojrzewania i proliferacji degranulacja eozynofilów poprzez fuzję ziarnistości wewnątrzkomórkowych z błoną plazmatyczną – uwolnienie do przestrzeni „toksyn” i enzymów niszczących białka patogenów Profesjonalne komórki prezentujące antygen, rozproszone po całym organizmie pełnią zasadniczą rolę w reakcjach alergicznych i anafilaktycznych dzięki odpowiedniemu wyposażeniu biochemicznemu (ziarnistości cytoplazmatyczne)
histamina – rozszerza naczynia krwionośne
heparyna – obniża krzepliwość

Główne funkcje to pochwycenie, przeniesienie do węzłów chłonnych i prezentacja antygenu limfocytom T

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

Obwodowe narządy limfatyczne

Substancje rozpuszczalne (peptydy i białka) Cytokiny

Układ dopełniacza Rozkłada patogeny

Centralne narządy limfatyczne Migdałki

Przeciwciała Wiążą patogeny

Interferony Interleukiny Chemokiny TNF Zakłócają Regulują Przyciągają czynniki martwicy wirusy komunikację leukocyty nowotworów

Węzły chłonne

GRASICA SZPIK KOSTNY

Śledziona Kępki Peyer’a Wyrostek robaczkowy

Centralne narządy limfatyczne

Grasica

Obwodowe narządy limfatyczne

licznie zasiedlone przez dojrzałe limfocyty, niszczą drobnoustroje docierające do organizmu drogą pokarmową i oddechową, chronią układ oddechowy przed zakażeniami

rozwój i dojrzewanie limfocytów T, selekcja limfocytów pod względem tolerancji na autoantygeny

Szpik kostny

wytwarzanie limfocytów T i B, rozwój i dojrzewanie limfocytów B Śledziona

wytwarzanie aktywnych limfocytów i monocytów, fagocytoza i niszczenie drobnoustrojów oraz komórek nowotworowych, udział w odpowiedzi immunologicznej - odpowiedź na antygeny krwiopochodne

Obwodowe narządy limfatyczne

Węzły chłonne

wytwarzanie aktywnych limfocytów, udział w odpowiedzi immunologicznej - odpowiedź na antygeny krążące w chłonce absorbowane przez skórę, trzewia

Grudki limfatyczne nieotorbione występujące w skupiskach: Kępki Peyer’a Wyrostek robaczkowy wytwarzanie aktywnych limfocytów, udział w odpowiedzi immunologicznej - odpowiedź na antygeny, które przekroczyły bariery powierzchniowe (śluzowe)

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

Skóra

Kaszel, kichanie

Kwasy tłuszczowe na powierzchni skóry

Błony śluzowe układu oddechowego

Aparat rzęskowy dróg oddechowych

Enzymy - lizozym, pepsyna

Błony śluzowe układu pokarmowego

Wydzielanie śluzu przez nabłonki

Kwas solny żołądka

Perystaltyka jelit

Peptydy o działaniu antybakteryjnym – kryptydyna jelitowa

Bakteryjna flora fizjologiczna jamy ustnej

Bakteryjna flora fizjologiczna skóry

Bakteryjna flora fizjologiczna przewodu pokarmowego Błony śluzowe układu moczowopłciowego

Najważniejszy element odporności nieswoistej, polega na rozpoznaniu, pochłonięciu i zniszczeniu drobnoustrojów lub innych cząstek potencjalnie chorobotwórczych przez komórki żerne (fagocyty – neutrofile [monocyty] i makrofagi)

Fagocytoza





Reakcja zapalna

Fagocytoza jest procesem złożonym, w którym możemy wyróżnić 4 podstawowe etapy: migrację (ruch spontaniczny) oraz chemotaksję (ruch ukierunkowany) adherencję, czyli przyleganie pochłanianie trawienie wewnątrzkomórkowe

Przebieg fagocytozy ułatwia opsonizacja czyli wiązanie na powierzchni komórki obcej składników zawartych w surowicy krwi (p-ciała IgM, IgG, białka dopełniacza). Takie opłaszczenie cząsteczki ułatwia fagocytozę.

Rozpoznanie patogenu (chemotaksja) Trawienie patogenu przez enzymy Związanie patogenu przez fagocyt i jego pochłonięcie (endocytoza)

Utworzenie fagosomu

Formowanie resztkowego ciała zawierającego niestrawiony materiał

Fuzja fagosomu z lizosomami – powstanie fagolizosomu Usuniecie produktów trawienia

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

zespół kilkudziesięciu białek odpowiedzialnych za odporność wrodzoną, obecnych w osoczu i innych płynach ustrojowych. W skład układu dopełniacza wchodzą również liczne białka o charakterze regulacyjnym

zespół kilkudziesięciu białek odpowiedzialnych za odporność wrodzoną, obecnych w osoczu i innych płynach ustrojowych. W skład układu dopełniacza wchodzą również liczne białka o charakterze regulacyjnym

Układ dopełniacza może zostać aktywowany na 3 sposoby: Charakterystyczną cechą układu dopełniacza jest współzależność jego składowych, a co za tym idzie – kaskadowość jego działania Drogą klasyczną (z udziałem przeciwciał)

Drogą lektynową (z udziałem białka wiążącego mannozę MBL)

Białka układu dopełniacza produkowane są głównie przez komórki wątroby oraz monocyty jak również miejscowo

Drogą alternatywną (niezależną od białek wiążących się z patogenami)

Droga lektynowa Droga alternatywna

Droga klasyczna C1 Inhibitor C1 kompleks

czynnik H +

CR1 (CD35) CR2 (CD21) CD46 czynnik I

CD46, czynnik I

CD55

Konwertaza C3

Konwertaza C3

Konwertaza C5

Konwertaza C5

CD59

Miejsce działania inhibitorów dopełniacza Kompleks atakujący błonę

Prekursory limfocytów T docierają do grasicy ze szpiku i określane są jako komórki progenitorowe (CLP)

4+/8-

TCR nie rozpoznaje własnych antygenów

4-/8+

4+/8+

Limfocyty przebywające i dojrzewające w grasicy nazywamy tymocytami

rearanżacja TCR

Proces dojrzewania limfocytów T można podzieli na dwa fazy:

TCR rozpoznaje własne antygeny

wczesną mająca na celu utworzenie wielu komórek z prawidłowymi ale różnymi receptorami TCR oraz posiadających antygeny różnicowania komórkowego CD4 i CD8 (podwójnie dodatnich)

4+/8+ 4-/8-

późną prowadząca do wyłonienia limfocytów prawidłowo rozpoznających obce MHC

Makrofag

APOPTOZA

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

Podział limfocytów ze względu na funkcjonalność


limfocyty T pomocnicze (Th)

Podział limfocytów ze względu na ekspresję cząsteczek CD4 i CD8

w trakcie łączenia się TCR z antygenem prezentowanym przez cząsteczki MHC:

Limfocyty T CD4+ łączy się z cząsteczką MHC klasy II


limfocyty T cytotoksyczne (Tc) Limfocyty T CD8+ łączy się z cząsteczką MHC klasy I


limfocyty T regulatorowe (supresorowe )(Treg)

Limfocyty Th maja cząsteczki CD4, a limfocyty Tc – cząsteczki CD8

obejmują dwie subpopulacje różniące się pod względem czynnościowym: eliminacja komórek zakażonych przez patogeny (np. bakterie, wirusy, pasożyty) oraz niszczenie komórek nowotworowych Limfocyty Th1 działają pomocniczo w odpowiedzi typu komórkowego

Limfocyty Th2 działają pomocniczo w odpowiedzi typu humoralnego

działanie odbywa się poprzez wydzielanie cytokin

działanie odbywa się poprzez bezpośredni kontakt

posiadają właściwości cytotoksyczne

ułatwiają aktywację limfocytów B i makrofagów

warunkowana przez limfocyty Th, polegająca na produkcji substancji aktywnych np. cytokin

są odpowiedzialne za hamowanie nadmiernej reakcji przeciwzapalnej i reakcji nadwrażliwości warunkowana przez limfocyty Tc, polegająca na bezpośrednim atakowaniu antygenu (reakcja cytotoksyczna)

zabezpieczają organizm przed autoagresją

chronią płód przed odrzuceniem przez układ odpornościowy matki

wydzielanie limfokin wciąga do odpowiedzi immunologicznej także makrofagi oraz granulocyty

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

APC prezentuje antygen limfocytowi Th1 4+ w kontekście MHC II

Prezentacja antygenu komórkom Tc 8+ w kontekście MHC I

Th1 4+ wydziela cytokiny stymulujące Tc 8+ wytwarzanie dużej ilości limfocytów B ze specyficznymi receptorami BCR dla antygenu

zapewnienie różnorodności limfocytów B, by mogły one rozpoznawać miliony antygenów mikroorganizmów występujących w środowisku, które nas otacza (generowanie różnorodności)

eliminowanie limfocytów które mają receptory o zbyt dużym powinowactwie do własnych cząsteczek

Limfocyt Tc 8+ rozpoznaje antygen w kontekście MHC I na komórkach docelowych

Komórka docelowa jest zabijana

Plazmoblast

Pre-pro B

Pro B

negatywna selekcja, tolerancja pierwotna

Pre B

Pax5

Rearanżacja genów immunoglobulinowych MHC klasy II

Niedojrzały limfocyt B Dojrzały receptor dla IgM

których funkcją jest produkcja i wydzielanie przeciwciał. U zdrowego człowieka występują jedynie w węzłach chłonnych i śledzionie

Komórki plazmatyczne powstają w wyniku pobudzenia limfocytów B i są jedynymi komórkami zdolnymi do produkcji przeciwciał, dzięki czemu odgrywają ważną rolę w odporności humoralnej i usuwaniu antygenu

Dojrzały limfocyt B Po zakończeniu odpowiedzi odpornościowej komórki te ulegają apoptozie Receptor dla IgM i IgD

rodzaj białek wydzielanych przez komórki plazmatyczne (pobudzone limfocyty B) w przebiegu odpowiedzi odpornościowej typu humoralnego. Charakteryzują się one zdolnością do swoistego rozpoznawania antygenów Dwu łańcuchowe białka, w budowie których można wyróżnić:

Głównym zadaniem przeciwciał jest wiązanie antygenu na powierzchni komórek co umożliwia z kolei zachodzenie innych procesów:

Część zmienną (Fab) - odpowiedzialną za wiązanie się z antygenem

Część stałą (Fc) - odpowiedzialną za oddziaływanie cząsteczki immunoglobuliny z białkami dopełniacza i wiązanie się przeciwciał z receptorami na powierzchni komórek

opsonizacji, w wyniku której patogen zostaje zneutralizowany na drodze fagocytozy

aktywowania dopełniacza, co skutkuje zniszczeniem niektórych typów patogenów

blokowania wnikania bakterii przez nabłonek

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

opsonizacji, w wyniku której patogen zostaje zneutralizowany na drodze fagocytozy

blokowania wnikania patogenów przez nabłonek

Bakterie

Makrofag Wchłonięcie przez makrofaga

uczestniczy w odpowiedzi immunologicznej w infekcjach bakteryjnych i wirusowych, przenika przez łożysko, wiąże dopełniacz, wzmaga fagocytozę

uczestniczy w początkowej fazie odpowiedzi immunologicznej, wiąże dopełniacz, jest pierwszą immunoglobuliną produkowaną w życiu płodowym człowieka

znajduje się przeważnie na powierzchni błon śluzowych, wiąże antygeny wirusowe, jest najważniejszym przeciwciałem w mleku matek karmiących, występuje w łzach, ślinie i wydzielinach

uczestniczy w reakcjach alergicznych i atopowych, łączy się z komórkami tucznymi i monocytami, bazofilami, eozynofilami i neutrofilami

rodzaj limfocytu B powstający w czasie pierwotnego zakażenia patogenem

Po przebytym zakażeniu w ustroju komórki pamięci pozostają i są przygotowane do wytworzenia dużej ilości przeciwciał w krótkim czasie, jeśli ponownie pojawi się w organizmie ten sam rodzaj chorobotwórczego drobnoustroju

Komórki pamięci mają zdolność przemiany w komórki plazmatyczne, wytwarzające przeciwciała niszczące te rodzaje drobnoustrojów, które zaczęły atakować organizm

indukuje dojrzewanie przeciwciał

Odpowiedź odpornościowa typu humoralnego

warunkowana przez przeciwciała, polegająca na wytwarzaniu przez limfocyty B przeciwciał

Th2 4+ wydziela cytokiny stymulujące B zadaniem przeciwciał jest oznakowanie antygenu dla ataku przez różne mechanizmy efektorowe (komórki żerne, dopełniacz)

neutralizacja patogenu przez zablokowanie istotnych dla jego funkcjonowania struktur (blokowanie wirusów, działanie przeciwadhezyjne IgA w stosunku do bakterii, neutralizacja toksyn).

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)

Szpik czerwony

Komórka pnia

Komórka prekursorowa migracja

GRASICA

Komórka prekursorowa

Komórka prekursorowa

hormony

Limfocyt NK Limfocyt B

Tanki obwodowe Odporność komórkowa

różnicowanie limfocytów T Dojrzały limfocyt T

Przeciwciała odporność humoralna

Kontrolny mechanizm immunologiczny

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część prezentacji nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016r. Poz. 666; 1333)