Chip Foto Video 05-2005

5/2005

TEST IMAGE TANKÓW: 12 URZĄDZEŃ DO ARCHIWIZACJI ZDJĘĆ

CHIP FOTO • VIDEO digital

5/2005

15,50 zł (w tym 7% VAT)

NA CD: SZKOŁA FOTOGRAFOWANIA NATIONAL GEOGRAPHIC CZĘŚĆ 3: Aparaty fotograficzne Fotografowanie ruchu

PORADY

FOTOGRAFOWANIE PRZYRODY

X PIĘKNO

I TEMPERAMENT

Kulisy sesji zdjęciowej T. Kulaka X ABC FOTOGRAFII Kontrola parametrów ekspozycji X NIE TAKI GIMP STRASZNY... Instalacja i obsługa darmowego konkurenta Photoshopa X SERYJNA OBRÓBKA ZDJĘĆ

Oszczędzaj swój czas, niech komputer pracuje za Ciebie!

WARSZTATY X KURS

PHOTOSHOPA Klonowanie postaci X ZMIANA KOLORU W GIMP-ie Symulowanie barw slajdu Velvia X TECHNIKI WIDEO Nagrywanie płyt w formatach VCD i SVCD; własny teledysk karaoke

[Od redakcji]

JEDNA SZANSA. JEDEN WYBÓR. JEDNA PAMIĘĆ.

Przemysław Imieliński, redaktor naczelny CHIP FOTO-VIDEO digital

WALKA O PRZYSZŁOŚĆ  Analitycy przewidują, że na koniec 2006 r. liczba sprzedawanych rocznie na świecie cyberlustrzanek wzrośnie ponaddwukrotnie w porównaniu z wynikiem, jakim zakończył się 2004 rok. W przybliżeniu może więc osiągnąć wartość około 1,7 miliona egzemplarzy, a to oznacza, że najbliższe dwa lata będą czasem prawdziwych „żniw” dla producentów cyfrowych korpusów. Dlatego przestaje dziwić wzrost tempa wprowadzania na rynek nowych modeli DSLR-ów przez dwóch największych konkurentów – Nikona i Canona.

Zaufaj nam! Twoje najważniejsze dane są bezpieczne. Uważamy, że powinieneś mieć możliwość bezpiecznego przechowywania ważnych danych, bez względu na to, czy jest to wyjątkowa fotografia cyfrowa, wspaniały utwór muzyczny, czy po prostu kontakt lub wpis do kalendarza. Dlatego też karty pamięci z bogatej oferty firmy Kingston Technology są kompatybilne z większością stosowanych obecnie urządzeń – od cyfrowych aparatów fotograficznych i organizerów, poprzez telefony SmartPhone i notebooki aż po odtwarzacze MP3 i drukarki. Nasze karty pamięci są poddawane surowym testom, które zapewniają ich niezawodność przez wiele lat. Nasze karty pamięci flash są tak niezawodne, że oferujemy je z dożywotnią gwarancją. A tak szczerze mówiąc, trudno spodziewać się innej postawy od Kingston Technology - największego na świecie niezależnego producenta pamięci.

Zobacz, co może zaoferować najlepsza pamięć na świecie. Odwiedź stronę internetową www.kingstonflashmemory.com

© 2005 Kingston Technology Europe Ltd, Kingston Court, Brooklands Close, Sunbury-on-Thames, Middlesex,TW16 7EP, England. Tel: +44 (0) 1932 738888 Faks: +44 (0) 1932 738811.Wszelkie prawa zastrzeżone.Wszelkie znaki towarowe i zastrzeżone znaki towarowe są własnością odpowiednich właścicieli.

Firmom tym chodzi jednak nie tylko o to, by na chwilowym boomie zarobić odpowiednio dużo pieniędzy. Zależy im przede wszystkim na tym, aby zapewnić sobie taki udział w rynku, który w przyszłości zaowocuje proporcjonalnie dużymi wpływami ze sprzedaży akcesoriów. Wszak podjęta dziś przez kupujących decyzja o wyborze jednego lub drugiego systemu zagwarantuje popyt na obiektywy, lampy błyskowe czy inne dodatki danego wytwórcy przez wiele kolejnych lat. Natomiast zgromadzony po pewnym czasie zestaw osprzętu, którego wartość zazwyczaj znacznie przekracza cenę samego aparatu, spowoduje w wypadku większości nabywców trwałe przywiązanie do marki. Oferta kart pamięci obejmuje CompactFlash, Secure Digital, miniSD, MultiMediaCard, RS-MMC oraz SmartMedia.

WIECZYSTA GWARANCJA

W moim odczuciu ostatnie posunięcia dwóch największych producentów cyfrowych korpusów zaczynają przypominać nieco strategię stosowaną od jakiegoś już czasu przez wytwórców drukarek. Polega ona na zdobywaniu kolejnych klientów poprzez oferowanie sprzętu w cenie równej lub nawet niższej od kosztów jego wytworzenia, a czerpaniu zysków ze sprzedaży materiałów eksploatacyjnych. Czyżby na podobny pomysł wpadli czołowi producenci aparatów? Jedno jest pewne: atrakcyjna cena Canona 350D i wchodzącego właśnie na rynek Nikona D50 zapowiada dalszy znaczący spadek cen urządzeń we wszystkich segmentach rynku aparatów cyfrowych. Jest więc nadzieja, że zaletami nowej technologii będzie się mogła cieszyć – niezależnie od zasobności portfela – coraz większa rzesza fotoamatorów, a przyszłość zarówno producentów, jak i samej fotografii, rysuje się w różowych barwach.

CHIP FOTO · VIDEO digital

3

SPIS TREŚCI

5/05 20

C H I P F O T O - V I D E O D I G I TA L

50

SPRZĘT

FOTOGRAFOWANIE PRZYRODY

PIĘKNO I TEMPERAMENT

8 NIKON D50

h t t p : / /w w w. f v d . p l /

38 PRZENOŚNE FOTOBANKI

Czy nowa lustrzanka Nikona będzie silnym konkurentem modelu 350D, produkowanego przez firmę Canon?

18 DRUKARKA LEXMARK P915 Niedroga i dobra propozycja dla amatorów fotografii cyfrowej

82

12 PHOTOSHOP CS2

Opis programów znajdujących się na płycie

Opis nowych, przeznaczonych dla fotografów, funkcji pakietu graficznego firmy Adobe

6

Zdjęcie miesiąca

› 20

Wybór Agaty Jankowskiej, dyrektor artystycznej magazynu „Voyage“

8

Nowe produkty i trendy Krótkie testy: X Drukarka Lexmark P915

38

X

TESTY, TECHNOLOGIE

64 Test Image Tanków Przedstawiamy i oceniamy 12 przenośnych urządzeń do archiwizacji zdjęć

4

CHIP FOTO · VIDEO digital

Fotografowanie przyrody

Tomasz Kulak sfotografował dla FVd pięć pań w różnym wieku i udowodnił, że nie ma kobiet niefotogenicznych. Prezentujemy efekty tej niepowtarzalnej sesji i fotoreportaż z planu zdjęciowego

X FotoOffice 3

›

PORADY, PRAKTYKA

72

Fotografować jak... Przedstawiamy sylwetkę niemieckiego artysty Arno Fishera i pokazujemy, na czym polega wyjątkowość jego twórczości

50 Kulisy sesji fotograficznej

X Panasonic Lumix DMC-FZ20-S

Programy miesiąca Niewielkie aplikacje, które sprawią, że nasza praca z obrazem stanie się łatwiejsza i bardziej wydajna

Krzysztof Żarkowski – miłośnik flory i fauny – radzi, jak zrobić udane zdjęcie roślin, wytropić z aparatem dzikie zwierzęta oraz jakiego sprzętu do tego użyć

Aparaty cyfrowe, drukarki, programy

84

76

Fotoocena Zachęcamy Was do przysyłania swoich zdjęć – w nowej rubryce Piotr Komorowski będzie dokonywał ich wnikliwej analizy. Na początek wziął „pod lupę” fotografie osób współtworzących pismo

GIMP dla początkujących Krok po kroku objaśniamy, jak zainstalować konkurencyjny dla Photoshopa darmowy program do modyfikacji cyfrowych zdjęć i jak z niego korzystać

78

Zdjęcia bez poruszeń Pokazujemy, w jaki sposób używać statywu, a także jak wykorzystać własne ciało, by właściwie trzymać aparat

FOT.: PRZEMYSŁAW IMIELIŃSKI, TOMASZ KULAK, MACIEJ KULCZYŃSKI, KRZYSZTOF ŻARKOWSKI

›

NOWOŚCI, TRENDY

Zawartość FOTO-VIDEO CD

86

ABC: ekspozycja Pokazujemy, jak czas naświetlania, otwór przysłony i czułość matrycy wpływają na ekspozycję zdjęcia

92

Przetwarzanie wsadowe Dzięki technikom seryjnej obróbki zdjęć możemy w krótkim czasie dokonać edycji dużej liczby fotografii

100 Warsztat: klonowanie postaci Jak wykonać serię ujęć jednego dziecka i za pomocą Photoshopa otrzymać całą ich gromadkę

106 Warsztat: karaoke W prosty sposób przygotowujemy teledysk do zabawy karaoke, który może stać się atrakcją każdej imprezy

112 Cyfrowa Velvia Pokazujemy, jak – unikając nienaturalnych, przesadnie żywych kolorów – zwiększyć nasycenie barw na zdjęciu, tak by przypominało ono fotografię wykonaną profesjonalnym slajdem Velvia

114 Interaktywny album na płycie Tworzymy prezentację filmów i zdjęć na krążkach w formacie VCD i SVCD

›

RUBRYKI 3 27 70 99 104 105 120 121 122

Od redakcji Konkurs „Bezkrwawe łowy“ Wyniki konkursu: „Noc na Ziemi“ Zapowiedź czwartej części Szkoły Fotografowania National Geographic Zawartość archiwalnych numerów Prenumerata: 12 wydań za 99 zł Listy od Czytelników Kalendarium Zapowiedzi i stopka redakcyjna

KONKURS „BEZKRWAWE ŁOWY“ FOTO-VIDEO CD X

Edytory graficzne: PhotoFiltre 6.11, GIMPshop 0.1 beta, The GIMP 2.2.4, UFRaw 0.4, CodedColor PhotoStudio 4.1.4

X

Programy do katalogowania zdjęć: Photo Finale Premium 3.0, Turbo Photo 4.3, FotoAlbum Pro 4.7.5.5, Firegraphic 7.0.711

X

Zwierzęta to wdzięczny temat do fotografowania. Pamiętajmy jednak, że nie zawsze na naszych zdjęciach muszą pojawiać się domowi pupile. Zapraszamy do lektury tematu numeru, którym jest fotografowanie przyrody, i namawiamy na majowy wypad do lasu, na łąki czy choćby do zoo, by tam za pomocą aparatu „upolować” niepowtarzalne ujęcia! Na autorów najlepszych fotografii czekają atrakcyjne nagrody! Szczegóły na s. 27

Wideo: DDClip Free 2.23, Real Alternative 1.35, Auto Gordian Knot 1.95, VideoInspector 1.3.0.76.

CHIP FOTO · VIDEO digital

5

ZDJĘCIE MIESIĄCA WYBRANE PRZEZ

AGATA JANKOWSKA Dyrektor Artystyczny „Voyage”

Kiedy pierwszy raz zobaczyłam zdjęcia Maćka Fiszera, autora prezentowanej tu fotografii, pomyślałam, że jest genialny. W jego pracach zachwyciły mnie światło, kompozycja, a do tego pasja i miłość do przyrody. Zdjęcie Połoniny Caryńskiej zamieściliśmy we „Voyage” jako

główną fotę rozpoczynającą materiał o Bieszczadach. Wybór nie był trudny. W tej jednej fotografii zawiera się wszystko, co pociąga mnie w tych górach – rozległa przestrzeń o przebogatej kolorystyce, odmienne faktury lasów, traw i ziemi, które w różny sposób odbijają światło. Dynamikę obrazu zwiększają przesuwające się po górach cienie chmur, a bogactwo kształtów tworzy na niebie – jak w lustrzanym odbiciu – monochromatyczną kopię tej sceny. Maciej współpracuje z redakcją „Voyage” od trzech lat i doskonale wpisuje się w formułę pisma. Naszym zadaniem jest prezentowanie

zdjęć zachwycających na tyle, by zachęcić czytelników do podróży. Oczywiście do każdego materiału podchodzimy indywidualnie, ale trzymamy się zasady, że publikujemy prace gloryfikujące urodę świata. Nie prezentujemy fotografii poruszających tematykę społeczną, przy których dużo łatwiej byłoby pokierować emocjami widzów. Nie o to nam chodzi. Dlatego właśnie tak zauroczyło mnie zdjęcie Maćka – przy nim jesteśmy tylko my, talent i wrażliwość fotografa oraz nasze otwarcie na piękno. Fot. Maciej Fiszer

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

| N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

ną. Problem jednak w tym, że owa sugerowana przez producenta cena to np. w USA aż 800 dolarów (nie znamy jeszcze sugerowanej ceny na polskim ani zachodnioeurpejskim rynku). Jest to zaledwie sto dolarów mniej niż trzeba dziś zapłacić za dysponującego bardziej zaawansowanymi funkcjami Canona 350D. Przyjrzyjmy się więc, czy spe-

znaczące zmiany w układzie i funkcji przycisków na obudowie. D50 ma m.in. tylko jedno kółko sterujące, w porównaniu z dwoma w D70. Oznacza to, że w najtańszej lustrzance cyfrowej Nikona regulacja korekcji ekspozycji lub wartości przysłony (w trybie M) będzie mniej wygodna, bo wymagająca równoczesnego wciśnięcia przycisku na obudowie i kręcenia kółkiem. Ponadto D50 nie ma

NIKON KONTRATAKUJE T

ania lustrzanka Nikon D50 miała przełamać kolejną granicę cenową. Cena „pięćdziesiątki” jednak nie będzie dużo niższa niż dostępnych dziś modeli konkurencyjnych, a co gorsza nowy aparat będzie miał nieco mniejszą funkcjonalność niż np. popularny D70.

Cała prawda o D50 Zaledwie dwa miesiące po premierze rewelacyjnego Canona 350D konkurencyjny koncern odpowiada lustrzanką, która wprawdzie pod względem funkcjonalności nieco ustępuje modelom oferowanym przez inne firmy, ale ma zdobyć klientów niską ceRóżnice

D50

Liczba kółek sterujących Szybkość zdjęć seryjnych Tryby pomiaru światła

1 (tylne) 2,5 klatki/sekundę 3D Color Matrix II, centralnie ważony lub punktowy (2,5%) 420-polowy czujnik RGB 30–1/4000 s, Bulb 2,5% w aktywnym polu ostrości SecureDigital (SD) 20 USB 2.0 Hi-Speed 133×102×76 mm/540 g bez baterii

Typ matrycy pomiarowej Czasy ekspozycji Pomiar punktowy światła Typ kart pamięci Ustawienia użytkownika Interfejs Wymiary/waga

8

cyfikacja nowego Nikona uzasadnia taki koszt. Nowy cyfrak Nikona jest nieco, ale tylko nieco, uproszczoną wersją D70. Nie zmieniła się wielkość, rozdzielczość, zakres czułości ISO ani inne parametry matrycy CCD. Niestety, producent zdecydował się na wprowadzenie pewnych sztucznych ograniczeń w funkcjonalności. Nie są one tak duże jak te, które były zmorą użytkowników Canona 300D przed pojawieniem się nieoficjalnego rosyjskiego firmware’u, ale dla części fotoamatorów będą one nie do przyjęcia. Na czym w takim razie polega przewaga starszego i droższego brata? Najbardziej znacząca dotyczy... ergonomii. Są to drobne, ale

CHIP FOTO · VIDEO digital

D70s 2 (przednie i tylne) 3 klatki/sekundę 3D Color Matrix, centralnie ważony lub punktowy (2,5%) 1005-polowy czujnik RGB 30–1/8000 s, Bulb 1% w aktywnym polu ostrości CompactFlash (CF) 25 USB 2.0 Full Speed 140×111×78 mm/600 g bez baterii

przycisku podglądu głębi ostrości, co utrudni wykonywanie np. zdjęć krajobrazowych. Z innych uproszczeń warto zwrócić uwagę na ograniczenie minimalnego czasu ekspozycji do 1/4000 sekundy, czyli najkrótsze naświetlenie matrycy trwa dwa razy dłużej niż w D70. Większość użytkowników nie odczuje negatywnych skutków tej zmiany, problemy zaś mogą mieć jedynie właściciele bardzo jasnych obiektywów (o świetle f/2.8 lub jaśniejszych), fotografujący na słonecznej plaży czy ośnieżonym stoku. W D50 wprowadzono nowy układ pomiaru ekspozycji – 420-segmentową matrycę kolorową (3D Color Matrix II). Prawdopodobnie jest to uproszczona wersja 1005-polowego układu pomiarowego, znanego choćby z D70 czy wcześniej z analogowego F5, trudno jednak na razie stwierdzić, czy z racji mniejszej liczby segmentów pomiarowych będzie ona dawała mniej dokładne wskazania niż bardziej złożona, choć starsza wersja. Wbudowana lampa błyskowa nie będzie mogła bezprzewodowo sterować innymi fleszami, a w wizjerze nie zobaczymy siatki. Amatorski charakter najtańszej obecnie lustrzanki cyfrowej podkreśla zastąpienie kart CompactFlash modułami SD oraz nieco mniej-

sze rozmiary i waga w porównaniu z bardziej zaawansowanym modelem. Aparat będzie dostępny zarówno w czarnej, jak i srebrnej wersji obudowy. Nowe, wprowadzane jednocześnie z D50 tanie obiektywy DX będzie również można nabyć w dwóch kolorach.

„Siedemdziesiątka” po liftingu Jednocześnie z D50 miała miejsce premiera drugiej lustrzanki cyfrowej Nikona – modelu D70s. Właściwie należałoby mówić raczej nie o debiucie nowego aparatu, ale o niewielkich poprawkach w obecnym na rynku sprzęcie. Różnice między wersją oznaczoną literą „s” i bez niej sprowadzają się do nieco większego wyświetlacza (2 cale w D70s wobec 1,8 cala w D70 przy niezmienionej rozdzielczości LCD, wynoszącej 130 tysięcy punktów), nowego, opcjonalnego typu baterii EN-EL3a (obok EN-EL3) oraz możliwości wyzwalania migawki najnowszego cyfraka za pomocą wężyka. Ta ostatnia funkcja pozwala mieć nadzieję, że firma Nikon stworzy dla tego modelu uchwyt do kadrowania w pionie (nie ma jednak żadnych oficjalnych informacji o planach wprowadzenia do sprzedaży takiego dodatku). Poprawiono także sprawność autofokusa, zwłaszcza w trybie śledzenia poruszającego się obiektu. Co ciekawe, D70s będzie nadal miał interfejs w standardzie USB 2.0 Full Speed (o prędkości transferu odpowiadającej USB 1.1), gdy tymczasem mniej zaawansowany model D50 prześle zdjęcia do komputera z pełną szybkością USB 2.0 Hi-Speed. W interfejsie aparatu i dostępnych w nim opcjach wprowadzono też kilka innych zmian, mających ułatwić obsługę. D70s ma być dostępny na początku maja.

NIKON D70S: znany model D70 po kosmetycznych poprawkach.

›››››

NOWE OBIEKTYWY NIKKOR DX Razem z lustrzankami cyfrowymi odbyła się premiera dwóch nowych obiektywów firmy Nikon, przeznaczonych do współpracy wyłącznie z lustrzankami cyfrowymi wyposażonymi w matrycę formatu APS–C. Pierwsze z nowych „szkieł” to Nikkor AF–S DX 18–55 f/3.5–5.6 G ED. Będzie to standardowy obiektyw sprzedawany w zestawie z lustrzanką D50 lub dostępny oddzielnie. Drugi obiektyw to Nikkor AF–S DX 55–200 f/4–5.6 G ED. Będzie on promowany jako uzupełnienie podstawowego zoomu. Warto zwrócić uwagę, że oba nowe Nikkory wyposażone będą w bardzo szybkie i ciche napędy autofokusa (AF-S). Zarówno długi, jak i krótki zoom będą dostępne w wersjach z czarną lub srebrną obudową.

Szkiełka w pełnym zakresie

Kto da... mniej?

Lustrzankę D50 będzie można kupić w zestawie z nowym obiektywem – Nikkorem AF-S DX 18–55 f/3.5–5.6 G ED. Zakres ogniskowych DX-a odpowiada popularnemu zoomowi 27–82,5 mm w aparatach analogowych. Wprawdzie maksymalna ogniskowa jest mniejsza niż w dołączanym do D70 AF-S 18–70 DX f/3.5–4.5 G ED, za to „szkło” to będzie tańsze. Osoby potrzebujące dłuższych ogniskowych będą mogły kupić równocześnie wprowadzonego na rynek Nikkora AF-S DX 55–200 f/4–5.6 G ED – tu kąt widzenia będzie odpowiadał 82,5–300 mm w małoobrazkowych aparatach analogowych. Ten ostatni obiektyw jest pierwszym modelem Nikona o tak długiej ogniskowej w wersji DX, przeznaczonym wyłącznie dla aparatów cyfrowych z matrycą wielkości APS-C.

Czy można się spodziewać dalszego spadku cen lustrzanek cyfrowych? To wydaje się nieuchronne. Choć 800 dolarów za D50 to nadal spora suma, jest to o co najmniej 100 mniej niż w dniu premiery kosztowały inne tanie lustrzanki. Miejmy nadzieję, że tendencja ta się utrzyma i wymusi także przeceny cyfrowych kompaktów, zwłaszcza tych najbardziej zaawansowanych. Prawdopodobnie szykuje się wojna cenowa, na czym my, konsumenci, możemy tylko zyskać. k

Dla kogo „pięćdziesiątka”? Nowa tania lustrzanka Nikona miała być atrakcyjną ofertą dla tych, którzy chcieli „przejść na cyfrę”, ale do tej pory nawet relatywnie niedrogie aparaty tej klasy były dla nich zbyt kosztowne. Problem jednak w tym, że różnica w cenie między zapowiadanym dopiero D50, a obecną już na rynku konkurencją jest niewielka. Jeśli dodać do tego ograniczenia funkcjonalne nowej lustrzanki Nikona, to popularność „pięćdziesiątki” nie jest wcale przesądzona. Można mieć tylko nadzieję, że zanim aparat trafi do sklepów (ma to mieć miejsce na początku czerwca), koszt jego zakupu stanie się na tyle atrakcyjny, by zniwelować w oczach klientów niedostatki taniego „lustra”. Bardziej odważna polityka cenowa Nikona mogłaby znacznie zmienić układ sił na rynku.

ERGONOMIA: D50 będzie miał duży, dwucalowy wyświetlacz LCD, ale tylko jedno kółko sterujące.

Dane techniczne

Nikon D50

Typ matrycy/rozdziel. Rozmiar przetwornika Czułość autofokusa Tryby pomiaru światła Czasy ekspozycji Tryby ekspozycji Czas synchr. z lampą Czułość ISO Typ kart pamięci Rozmiar/rozdz. LCD Wymiary/waga

CCD 6,1 mln efektywnych pikseli 23,7×15,6 mm od –1 do +19 EV 3D Color Matrix II, centralnie ważony lub punktowy (2,5%) 30–1/4000 s, Bulb P, A, S, M + 7 tematycznych 1/500 s 200–1600 SecureDigital (SD) 2,0”/130 tysięcy punktów 133×102×76 mm/540 g bez bat.

CHIP FOTO · VIDEO digital

9

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

MONOPOL NA FOTOGRAFIE?

PANASONIC LUMIX DMC-FZ20-S STABILNY MEGAZOOM: Nowy Lumix zachwyca obiektywem z 12-krotnym zoomem optycznym i stabilizatorem obrazu.  Panasonic Lumix DMC-FZ20-S to prawdziwa gratka dla osób uprawiających bezkrwawe łowy, czyli fotografujących zwierzęta na łonie przyrody. Obiektyw o maksymalnej ogniskowej 432 mm (odp. dla 35 mm) pozwala bez problemu fotografować ptaki na gałęzi drzewa lub dzikie zwierzęta w lesie z bezpiecznej odległości. Duży zakres zoomu przyda się też na pewno amatorom fotografii sportowej. Obiektyw osiąga krańcowe położenie (12×) już po upływie 2,6–2,7 s. Zaletą aparatu jest stabilizator optyczny, pomagający robić zdjęcia przy długich ogniskowych. Praktycznie przy maksymalnej ogniskowej mamy szansę na

nieporuszone ujęcia przy czasach ekspozycji rzędu 1/30–1/13 s. Dużym atutem obiektywu jest stała jasność – f/2.8 – w całym zakresie ogniskowych. W porównaniu ze starszym modelem – FZ10 – w FZ20 zwiększono rozdzielczość matrycy do 5 megapikseli i zmieniono procesor na Venus Engine II LSI Image Processor, co podniosło szybkość pracy aparatu oraz zmniejszyło szumy. Pojawiły się też bardziej rozbudowany system ustawiania ostrości, nowe programy tematyczne oraz zapis plików w formacie TIFF (rejestracja 14 MB na karcie SD SanDisk Ultra II 256 MB trwa 3,5 s). Ulepszono elektroniczny wizjer i wprowadzono dwa tryby pracy stabilizatora obrazu Mega O.I.S. Pierwszy działa na zasadzie ciągłego kompensowania drgnięć, drugi włącza się tylko na moment, w którym wykonywane jest zdjęcie. Kolejny atut aparatu to możliwość ustawiania ostrości za pomocą pierścienia na obiektywie. Nie będziemy jednak musieli z tej funkcji korzystać zbyt często, bo autofokus działa sprawnie i dobrze łapie ostrość nawet przy słabym oświetleniu. Do zalet należy zaliczyć także

OCENA OGÓLNA:

84

JAKOŚĆ ZDJĘĆ:

84

WWW: CENA:

www.panasonic.pl 2999 PLN

Maks. rozmiar zdjęć (piksele): 2560x1902 Typ matrycy: CCD 5,0 megapikseli, 1/2,5" Ogniskowa (odp. dla 35 mm); jasność: 36–432 mm; f/2.8 Czas otwarcia migawki: 1/2000–8 s Czułość ISO: 80–400 Maks. rozdzielczość filmów: 320x240, 30 kl./s Typ karty pamięci: SecureDigital

szybko ładującą się wbudowaną lampę błyskową, która osiąga ponowną gotowość do pracy po upływie około sekundy. Słabą stroną aparatu jest czas uruchamiania urządzenia, który wynosi 4,4 sekundy. Jakość zdjęć z FZ20 można określić jako dobrą. Czasami jednak szwankuje odwzorowanie kolorów – barwy sprawiają wrażenie wyblakłych. Jeśli korzystamy z maksymalnej ogniskowej, musimy liczyć się także z pogorszeniem rozdzielczości obrazu. Dzięki niezłej sprzętowej redukcji szumów są one niemal całkowicie niewidoczne na zdjęciach – jedynie przy 400 ISO dostrzeżemy niewielkie ziarno. Wśród aparatów z zoomem optycznym większym niż 10× pod względem jakości zdjęć i możliwości FZ20 ustępuje miejsca tylko Coolpiksowi 8800 firmy Nikon. Marek Budny

GDY LICZY SIĘ STYL ULTRAPŁASKI „PIĘCIOMEGAPIKSELOWIEC”: Sony Cyber–shot T7 ma w najcieńszym miejscu zaledwie 9,8 mm grubości. Mimo niezwykle małych rozmiarów najnowszy miniaturowy cyfrak Sony został wyposażony w duży, 2,5-calowy ekran LCD, pięciomegapikselową matrycę Super HAD CCD oraz trzykrotny zoom optyczny (jasność f/3.5–4.4 i zakres ogniskowych odpowiadający 38–114 mm w aparatach małoobrazkowych). Do mniej poważnych zastosowań można skorzystać z sześciokrotnego przybliżenia cyfrowego i tzw. Smart Zooma, które powodują dwunastokrotne powiększenie obrazu, co skutkuje jednak zmniejszeniem rozdzielczości do standardu VGA.

10

CHIP FOTO · VIDEO digital

Do budowy ekranu umieszczonego na tylnej ściance aparatu wykorzystano opracowaną przez Sony technologię Clear Photo LCD, która eliminuje odbicia światła, utrudniające kadrowanie oraz przeglądanie zdjęć w ostrym świetle słonecznym. Aparat nagrywa filmy w rozdzielczości 640×480 w tempie 30 klatek na sekundę i zapisuje je w formacie MPEG. Kontrolę nad ekspozycją sprawujemy, wybierając jeden z dziesięciu trybów tematycznych, wpływających na czas naświetlania,

przysłonę, balans bieli oraz czułość ISO. Zgodnie z informacjami producenta opóźnienie migawki wynosi 0,24 sekundy. sugerowana cena brutto: 2000 PLN info: www.sony.pl

CZY FIRMA ADOBE BĘDZIE RZĄDZIŁA RYNKIEM ZDJĘĆ: Potentat na rynku pakietów graficznych wskaże fotografów do wynajęcia. Razem z premierą najnowszego pakietu graficznego – Adobe Creative Suite 2, na który składają się Photoshop CS2, InDesign CS2, Illustrator CS2 oraz GoLive CS2 – firmy Adobe wprowadziła nową usługę o nazwie Adobe Stock Photos. Umożliwia ona z poziomu wymienionych wyżej pakietów kupowanie zdjęć pochodzących z pięciu wielkich agencji fotograficznych: Photodisc Getty Images, Comstock Images, Jupitermedia, Digital Vision oraz Imageshop Royalty Free Zefaimages. Do wyboru będzie 230 tysięcy fotografii. Usługa Stock Photos stanie się dostępna za pomocą narzędzia Adobe Bridge, stanowiącego część nowego pakietu Creative Suite 2, zarówno w wersji Standard, jak i Premium. Znalezienie odpowiedniego obrazka oraz zakup będą możliwe bez opuszczania podstawowej aplikacji graficznej.

Zawodowiec na kliknięcie Dodatkowo ten sam koncern wprowadzi usługę Adobe Photographers Directory, dostępną również z poziomu produktów tej firmy. Polegać ona będzie na ułatwianiu kontaktu między użytkownikiem Photoshopa, Illustratora czy InDesigna a profesjonalnymi fotografami oferującymi swoje usługi w pobliżu miejsca zamieszkania. Innymi słowy Photographers Directory będzie stanowił reklamę wybranych profesjonalistów, do których zostanie odesłany potrzebujący specyficznego zdjęcia użytkownik programu firmy Adobe. Początkowo usługa ma być oferowana wyłącznie na terenie Ameryki Północnej, a wyboru rekomendowanych na tamtym kontynencie zawodowców dokona American Society of Media Photographers. Później usługa Adobe Photographers Directory ma stać się dostępna także w innych krajach. Zdaniem prezesa koncernu Shantanu Narayena umieszczenie bibliotek obrazów w aplikacjach graficznych ułatwi proces twórczy. Nowe usługi wprowadzone przez firmę

Adobe z pewnością przypadną wielu grafikom i projektantom do gustu, bo można z nich korzystać nawet bez opuszczania programu graficznego! „Nasze ostatnie badania wykazały, że przełączanie się

pomiędzy aplikacjami jest istotnym „złodziejem” czasu profesjonalisty. Eliminując potrzebę przełączania się pomiędzy aplikacjami, firma Adobe pomoże zwiększyć ogólną produktywność użytkowników” – skomentował nową usługę Joshua Duhl, dyrektor ds. badań w zajmującej się analizą rynku IT firmie IDC.

Najlepsi czy wybrani? Czy jednak promowanie uznanych agencji i wybranych profesjonalistów nie zmniejszy szans mniej znanych lub początkujących fotografów w walce o zlecenia? Zdjęcia agencyjne staną się łatwo dostępne, zmniejszając tym samym szanse fotografów nienależących do ścisłej światowej elity. Ułatwianie kontaktu z zawodowcami wybranymi przez lokalne stowarzyszenia utrudni sytuację fotografów niezrzeszonych oraz debiutantów. Może to też wpłynąć na zmniejszenie konkurencji na rynku, a to, jak wiadomo, zawsze skutkuje wzrostem cen usług i spadkiem ich jakości. Choć intencje firmy Adobe są zapewne szczytne (dostarczyć użytkownikom pakietu Creative Suite 2 jak najlepszych narzędzi), to wprowadzenie nowych usług może niekoniecznie pozytywnie wpłynąć na rynek fotografii profesjonalnej. info: www.adobe.com

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

SUPERPHOTOSHOP Nowe funkcje pakietu graficznego firmy Adobe wyznaczają standardy oraz... pomagają gonić konkurencję, której produkty już dawno zawierały narzędzia do Piotr Dębek usuwania szumów czy prostowania zniekształceń geometrycznych.

W

skład pakietu Adobe Creative Suite 2, który ukazał się na początku maja, wchodzą Photoshop CS2, Illustrator CS2, InDesign CS2, GoLive CS2, Acrobat 7.0 Professional, a także mniejsze programy: Version Cue CS2, Adobe Bridge oraz Adobe Stock Photos. Z punktu widzenia fotografa najciekawsze są oczywiście zmiany dokonane w Photoshopie. Jest ich sporo i – co istotne – najważniejsze z nich mają służyć właśnie obróbce zdjęć. Optymalizacja i ułatwienie przetwarzania i korekcji obrazów uchwyconych za pomocą aparatów cyfrowych bez wątpienia stały się priorytetem programistów firmy Adobe. Przyjrzymy się najistotniejszym nowinkom.

Masa RAW-ów Dostępny od wersji 7.0, a stanowiący integralną część pakietu od czasu edycji CS moduł Camera RAW został wzbogacony teraz o funkcję wsadowego przetwarzania plików. Można więc skonfigurować parametry dla pierwszego zdjęcia, a następnie nakazać zastosowanie wybranych ustaleń do pozostałych ujęć z tej samej sesji. Konwersja RAW-ów będzie się teraz mogła odbywać w tle, gdy tymczasem użytkownik może edytować kolejne zdjęcia w głównym programie. Oprócz automatycznej analizy i korekcji obrazu dostępne będą operacje na krzywych, narzędzia do przycinania i prostowania ujęć oraz możliwość wskazanie obszarów, które program uzna za światła (highlights) i cienie (shadow) w trakcie edycji.

pa, gdzie wprowadzono narzędzie Healing Brush (Pędzel korygujący). Najnowsza edycja pakietu wyposażona została w jego bardziej zaawansowaną wersję o nazwie Spot Healing Brush. Ta funkcja automatycznie analizuje otoczenie fragmentu, który chcemy usunąć, i dokłada takie „zdrowe” piksele, by finalny obraz był jak najbardziej naturalny. Korzystając ze Spot Healing Brusha, jednym kliknięciem usuniemy nawet spore obiekty, także pracując w trybach 16-bitowego koloru oraz CMYK. Na miano rewolucyjnego zasługuje bez wątpienia narzędzie Vanishing Point. Automatycznie klonuje, domalowuje lub wkleja obiekty w taki sposób, by pasowały do zdefiniowanej przez użytkownika perspektywy ujęcia. Zdaniem twórców to narzędzie zaoszczędza wiele godzin żmudnej pracy. Kolejnym hitem jest mechanizm 32-bit HDR (High Dynamic Range). Pozwala on zachować i edytować zdjęcia o bardzo dużej rozpiętości tonalnej bez utraty szczegółów w najjaśniejszych lub najciemniejszych partiach obrazu. Dla właścicieli amatorskich cyfraków szczególnie atrakcyjne będzie związane z nim narzędzie Merge to HDR, pozwa-

lające automatycznie skleić z kilku ujęć tej samej sceny, wykonanych z różnymi parametrami ekspozycji, jedno zdjęcie o dużej rozpiętości tonalnej.

Nadganianie zaległości Pojawiły się wreszcie narzędzia do usuwania zniekształceń geometrycznych, takich jak deformacje beczkowe i poduszkowe, aberracje chromatyczne oraz winietowanie (Optical Lens Correction). Nie jest to przełom, gdyż praktycznie każdy liczący się program konkurencji od dawna oferował podobne funkcje, dobrze jednak, że teraz także użytkownicy najbardziej profesjonalnego pakietu graficznego otrzymają te narzędzia. Podobnie ma się rzecz z kolejną nowinką – narzędziem do automatycznego usuwania efektu czerwonych oczu (One-Click Red Eye Tool). W najnowszym Photoshopie wprowadzono od dawna oczekiwany filtr do usuwania ze zdjęć kolorowych szumów, ziarna czy artefaktów JPEG (Advanced noise reduction). Zgodnie z opiniami betatesterów działa on nadzwyczaj skutecznie.

PERSPEKTYWICZNE KLONOWANIE: funkcja Vanishing Point pozwala łatwo dodawać obiekty (np. okna na zdjęciu po prawej), tak by pasowały one do perspektywy ujęcia.

Ostatnie szlify Ostrość odwzorowania szczegółów jest uważana przez wielu fotoamatorów za główne kryterium jakości technicznej zdjęcia. Nie tylko z myślą o nich firma Adobe wprowadziła nowy mechanizm wyostrzania – Smart Sharpen. Narzędzie to analizuje, czy miękkość obrazu jest efektem poruszenia, niedoskonałości obiektywu czy też płytkiej głębi ostrości i odpowiednio do przyczyny problemu stosuje różne metody wyostrzania. Dostępne są opcje, pozwalające różnicować wykorzystywane techniki w zależności od obszaru zdjęcia – np. poprzez wykorzystanie innych parametrów dla jasnych partii, a innych dla ciemnych. Smart Sharpen prawdopodobnie stanie się bardziej popularny niż używana dzisiaj powszechnie funkcja Unsharp Mask. Zmian i poprawek w programie, także tych adresowanych do „cyfrowych” fotografów jest znacznie więcej. Udoskonalenia dotyczą także zwiększenia wydajności oraz optymalizacji kodu pod kątem możliwości najnowszych komputerów – m.in. aplikacja potrafi wykorzystać więcej niż 2 GB RAM-u.

Nie dla piratów Program prawdopodobnie będzie przed nieautoryzowanym użytkiem zabezpieczony przez udoskonaloną metodę aktywacji. Otóż nie wystarczy już raz – zaraz po instalacji pakietu – zarejestrować się u producenta, ale trzeba będzie po każdorazowym uruchomieniu weryfikować legalność poprzez Internet. 

Cyfrowe manipulacje Usuwanie niepożądanych obiektów z kadru było łatwe już w poprzedniej wersji Photosho-

12

CHIP FOTO · VIDEO digital

ZMIANY W INTERFEJSIE: łatwiejsza konfiguracji menu przyspieszy korzystanie z najpopularniejszych funkcji.

ZWIĘKSZANIE ROZPIĘTOŚCI TONALNEJ: funkcja Merge to HDR pozwala uzyskać ujęcia scen o dużych kontrastach, nieosiągalne nawet dla niskoczułych negatywów.

RAW-Y MASOWO: nowy konwerter formatu RAW potrafi obrabiać w tle serię zdjęć, nie utrudniając w tym czasie użytkownikowi pracy z głównym modułem Photoshopa.

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

FOTOOFFICE 3 KOMPLEKSOWE ZARZĄDZANIE: Kolejna odsłona programu do katalogowania zdjęć rozwiąże problemy z naszymi zbiorami.  Do trzeciej wersji programu FotoOffice wprowadzono wiele zmian. Ta użyteczna aplikacja, łącząca cechy przeglądarki, archiwum i edytora graficznego, znacząco zyskała na funkcjonalności. Po wczytaniu zdjęcia mamy dostęp do kompletu informacji z podzielonych na sekcje danych EXIF. Możemy edytować pola komentarzy, podobnie jak metadane IPTC. OCENA WWW CENA

www.gdata.pl 198,99 PLN

Obsługa formatu RAW: nie Przetwarzanie wsadowe: tak Formaty zapisu: JPEG 2000, TIFF, FPX, PSP, PSD, PCX, PNG, GIF i inne

Nowością jest Sejf, czyli chroniony hasłem czterogigabajtowy dysk wirtualny, w którym umieścimy zdjęcia w celu ich zabezpieczenia przed dostępem niepowołanych osób. Rozbudowany został edytor. Możemy pracować zarówno na pojedynczych plikach, jak i wsadowo, a edycji dokonywać nie tylko na całym obrazie, ale również w obrębie dowolnego jego fragmentu. Nowościami są opcja korekty barw za pomocą krzywych oraz możliwość umieszczenia na zdjęciu napisów. Udostępnione zostały także proste narzędzia malarskie. Zbiorami zarządzamy za pomocą albumów zebranych z kategorie tematyczne. Program pozwala na wyszukiwanie plików na podstawie ich nazw oraz metadanych

EXIF i ITPC. Korzystać możemy też z licznych opcji sortowania fotografii. Program pozwala na przygotowanie prezentacji zdjęć z podkładem muzycznym. Uproszczono tworzenie albumów HTML i wprowadzono możliwość generowania plików w formacie PDF, animowanych GIF-ów, oraz wielostronicowych plików TIFF lub PCX. Nowy FotoOffice na pewno przyda się każdemu, kto zajmuje się fotografią cyfrową lub po prostu ma spore zasoby zdjęć i chciałby nimi sprawnie zarządzać. Piotr Wądołkowski

Z APARATU NA DUŻY FORMAT EPSON R1800: Ośmiobarwna drukarka fotograficzna drukuje zdjęcia w formacie A3+. Epson wychodzi naprzeciw fotografom chcącym samodzielnie drukować swoje zdjęcia w formacie większym, niż pozwalają na to standardowe drukarki fotograficzne. Najnowszy produkt tej firmy wykorzystuje technologię użytą wcześniej w modelu R800, znanym z wydruków zdjęć o bardzo dobrej jakości (test: FVd 12/2004). W obu tych modelach zastosowano osiem niezależnych pojemników z tuszem. Dodatkowe dwa kolory – czerwony i niebieski – zapewniają bardziej naturalne odwzorowanie barw, a zwłaszcza od-

14

CHIP FOTO · VIDEO digital

cieni ludzkiej skóry, pigment o nazwie Gloss Optimizer zapewnia zaś drukowanym fotografiom wysoki połysk. Urządzenie generuje obraz w rozdzielczości do 5670×1440 dpi, może też drukować na przystosowanych do tego płytach CD i DVD. Współpracę z różnymi modelami komputerów mają zapewnić interfejsy USB 2.0 i FireWire. Ponieważ produkt powstał z myślą o fotografach, niekoniecznie dobrze znających się na sprzęcie komputerowym, jego obsługa jest bardzo prosta. Całość wzbogaca też dołączony pakiet oprogramowania Epson Creativity Suite, mający zaspokoić wszystkie potrzeby użytkowników w zakresie przygotowania materiału do druku. W jego skład wchodzą m.in. takie aplikacje, jak Epson Print CD, pomagający w zaprojektowaniu nadruków na płyty, czy Epson RAW Print, czyli konwerter plików zapisanych w formacie RAW. cena detaliczna: 2550 PLN info: www.epson.pl

GIGABAJTOWE MALUCHY MMCPLUS: Nowy standard małych kart wg Kingstona. Pamięci MMC mają opinię mniejszych i uboższych braci formatu SecureDigital. Ich wadą była ograniczona do 256 MB pojemność, sytuację zmieniło jednak wprowadzenie w ubiegłym roku specyfikacji MultiMediaCard 4.0. Nowy produkt firmy Kingston jest zgodny z tym standardem. Karty MMCplus są sprzedawane w trzech wersjach: 256, 512 MB i 1 GB. Mają one rozmiary 24×32×1,4 mm i pozwalają na odczyt danych z prędkością do 7 MB/s i zapis do 11 MB/s. Są objęte dożywotnią gwarancją. info: www.kingston.com

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

W SKRÓCIE IPOD IMAGE TANK

Sztandarowy produkt firmy Apple – iPod photo – doczekał się przystawki, która zainteresuje fotografów. IPod Camera Connector pozwala na bezpośrednie podłączenie aparatu cyfrowego i przegranie zdjęć do odtwarzacza, który służy jako Image Tank. Lista modeli aparatów kompatybilnych z nową przystawką znajduje się na stronie www. apple.com/ipod/compatibility/cameraconnector.html info: www.apple.com WYSYP NOWEGO FIRMWARE’U

W ostatnich tygodniach opublikowane zostały liczne poprawki do oprogramowania popularnych aparatów cyfrowych, zwiększające możliwości sprzętu i usuwające wykryte błędy. Są to m.in.: Canon EOS-1D Mark II (wersja 1.2.1) www.canon.co.jp/Imaging/eos1dm2/ eos1dmk2_firmware-e.html Canon EOS-1Ds Mark II (wersja 1.1.1) www.canon.co.jp/Imaging/eos1dsm2/ eos1dsmk2_firmware-e.html Casio Exilim Pro EX-P505 (wersja 1.0.1) www.world.casio.com/qv/download/ en/ex_p505_firmup/ Fuji FinePix F440 (wersja 2.1) http://home.fujifilm.com/products/ digital/download/f440/fupd.html Fuji FinePix F450 (wersja 2.1) http://home.fujifilm.com/products/ digital/download/f450/fupd.html Pentax *istDS (wersja 1.02) www.digital.pentax.co.jp/ja/info/ 20050415e.html ODRADZA SIĘ FILMOWY WROCŁAW

Przy wrocławskiej Wytwórni Filmów Fabularnych rusza od października dwuletnia Wrocławska Szkoła Filmowa. Nauczać w niej będą uznani twórcy polskiego filmu na kierunkach takich jak: aktorstwo, reżyseria, operatorstwo, montaż i animacja komputerowa. Trwają też prace nad przywróceniem świetności samej Wytwórni. Dyrektor Andrzej Słodkowski planuje w tym roku rozpoczęcie realizacji dwóch filmów fabularnych w halach WFF.

16

CHIP FOTO · VIDEO digital

|

STABILNE UJĘCIA Z KAMERY

KOMPAKTOWE NOWOŚCI PRAKTIKI

FLYCAM: Steadycam polskiej produkcji w atrakcyjnej cenie.

TANIE APARATY DLA KAŻDEGO: Cztery nowe cyfraki zaspokoją potrzeby początkujących fotoamatorów.

Każdy, kto kiedykolwiek miał w ręce kamerę wideo, wie, jak trudno jest uzyskać stabilne ujęcia bez użycia statywu lub monopodu. Nie zawsze jednak możemy się nimi posłużyć. Gdy ujęcie wykonujemy w ruchu, z pomocą przyjdą nam steadycamy, czyli urządzenia niwelujące drgania kamery, którą trzymamy w rękach. Niestety, ceny profesjonalnych systemów tego typu liczone są w tysiącach złotych. Na szczęście powstają tańsze odpowiedniki tego sprzętu, również rodzimej produkcji. Jednym nich jest Flycam stworzony przez firmę Artmedia. Przy swojej umiarkowanej cenie zapewnia on stabilne ujęcia z lekkich kamer (do 3 kg) w różnych sytuacjach. Urządzenie

pozwala też umieszczać kamerę nietypowych pozycjach, także tuż nad ziemią, co jest bardzo użyteczne podczas kręcenia scen widzianych z perspektywy zwierząt. Producent zapowiada, że jego system będzie rozbudowywany o kolejne elementy, m.in. ramię nośne z kamizelką czy mocowanie do samochodu. Ma też powstać mała wersja Flycamu dla minikamer DV. cena: 1400 PLN info: dykban.com.pl

PŁASZCZAK OD NIKONA COOLPIX S1: Stylowy cyfrak o bardzo niewielkich gabarytach. Firma Nikon wypuszcza coraz to nowe aparaty. Jej najnowszy produkt jest kierowany do osób ceniących bardzo małe rozmiary i elegancki wygląd. Coolpix S1 to jeden z najmniejszych aparatów cyfrowych (wymiary 90×57,5×20 mm) wyposażonych w obiektyw o zmiennej ogniskowej – jest nim umieszczony we wnętrzu obudowy Nikkor ED, z trzykrotnym zoomem. Aparat został też wyposażony w 2,5-calowy wyświetlacz LCD, który przy niewielkich rozmiarach całości sprawia wrażnie bardzo dużego. Od pewnego czasu daje się zauważyć, że Nikon w swoich produktach kładzie nacisk na innowacje software’owe – podobnie jest Info Zbliżone wymiary Masa bez akumulatora Efektywna liczba pikseli Ogniskowa (odp. 35 mm) Jasność obiektywu Tryby ekspozycji Zdjęcia seryjne Wbudowana pamięć Typ kart pamięci

www.nikon.pl 90×57,5×20 mm 118 g 5,1 miliona 35–105 mm f/3–5.4 Auto + 16 programów 1,8 klatek/s 12 MB SecureDigital

w tym wypadku. Aparat umożliwia m.in. korekcję barw zdjęcia z poziomu menu aparatu, także w przypadku fotografii wykonywanych pod światło i słabo doświetlonych przez lampę błyskową (funkcja D-Lighting) oraz redukcję czerwonych oczu. Cyfrak dysponuje też programem tematycznym do zdjęć podwodnych, funkcją ostrzegania o niebezpieczeństwie poruszenia zdjęcia oraz trybem automatycznego ostrzenia na twarz fotografowanej osoby. Aparat jest dostępny w trzech wersjach kolorystycznych: białej, srebrnej i czarnej. info: www.nikon.pl

Niemiecki koncern Pentacon, producent sprzętu fotograficznego opatrzonego marką Praktica, wprowadził na rynek cztery kolejne aparaty cyfrowe, mające zaspokoić potrzeby użytkowników o nieco mniej zasobnym portfelu, a chcących skorzystać z zalet fotografii cyfrowej. Pierwsze dwa modele to proste, tanie kompakty kieszonkowe z obiektywem stałoogniskowym. DC 44 i DC 52 oferują zbliżone do siebie możliwości, różniąc się – na korzyść tego drugiego modelu – rozdzielczością, rodzajem zasilania i wielkością ekranu LCD. Oba aparaty stanowią typowy sprzęt dla niezbyt wymagającego użytkownika, potrzebującego aparatu do robienia zdjęć pamiątkowych. DC 52 wyposażony jest w duży, dwucalowy ekran LCD, wyróżniający się na tle pozostałych modeli. Z kolei Luxmedia 5008 i Luxmedia 6003 to nowe wersje popularnych modeli Luxmedia 4008 i Luxmedia 5003, wyposażone w matryce CCD o większej rozdzielczości niż ichpoprzednicy. Zewnętrznie od swoich wcześniejszych wersji różnią się one tylko oznaczeniem. Aparaty te są przeznaczone dla fotoamato-

Cena Wymiary Masa bez baterii Rozdzielczość Typ matrycy Ogniskowa (odp. 35–mm) Jasność obiektywu Czas otwarcia migawki Czułość ISO Balans bieli Wyświetlacz Zasilanie

rów chcących podejść do fotografii bardziej kreatywnie. Z tego powodu wyposażono je w manualny tryb ekspozycji i obiektyw o zmiennej ogniskowej. Luxmedia 5008 ma dziesięciokrotny zoom, co czyni z niego aparat do fotografowania przyrody i wydarzeń sportowych, obiektyw Luxmedia 6003 cechuje się zaś większą jasnością. Ponadto ostatni model wyróżnia się większym przetwornikiem CCD, co pozwala nim wykonywać mniej zaszumione zdjęcia przy wyższych wartościach ISO. Wszystkie cztery modele współpracują z kartami SecureDigital i – oprócz modelu DC 52 – są zasilane bateriami AA. info: www.praktica.pl

DC 44

DC 52

Luxmedia 5008

Luxmedia 6003

500 PLN 98×51×37 mm 140 g 4,2 megapikseli CCD 1/2,5” 31 mm f/2.9 1/1000–1/4 s 100–200 Auto + 5 programów 1,6” 2 baterie AA

760 PLN 100×53×25 mm 110 g 5,2 megapiksela CCD 1/2,5” 35 mm f/3.2 1/1000–8 s 100–400 Auto + 6 programów 2,0" Akumulator Li-Ion

1350 PLN 120×82×85 mm 395 g 5,2 megapiksela CCD 1/2,5” 40–320 mm f/2.8-6.6 1/2000–16 s 50, 100, 200, 400 Auto + 4 programy 1,5” 4 baterie AA

1250 PLN 85×65×37 mm 240 g 6 megapiksela CCD 1/1,8” 37–111 mm F/2.6-3.4 1/1000–8 s 50, 100, 200, 400 Auto + 5 programów 1,5” 2 baterie AA

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

LEXMARK P915 ODBITKI Z DRUKARKI: Firma Lexmark w końcu dostrzegła potrzeby amatorów fotografii cyfrowej.  Jeszcze do niedawna, myśląc o atramentowej drukarce fotograficznej, mogliśmy wybierać zaledwie z oferty trzech producentów: Canona, Epsona oraz HP. Teraz, za sprawą modelu P915, możemy brać pod uwagę także firmę Lexmark. Wystarczy rzut oka na nową „plujkę”, by się przekonać, że została ona zoptymalizowana pod kątem wydruków

zdjęć cyfrowych. Standardem w tego typu urządzeniach stała się już możliwość druku bezpośrednio z aparatu (w tym przypadku zgodnego ze standardem PictBridge), bez konieczności włączania komputera. Jeśli nie mamy pod ręką cyfraka, możemy przenieść na papier ujęcia wprost z karty pamięci. W tym celu w P915 wbudowano komplet czytników kompatybilnych ze wszystkimi najpopularniejszymi standardami. Drobnych korekt (jasność, rozmiar itp.) w drukowanym materiale dokonujemy bezpośrednio z panelu drukarki. Z pewnością pomoże nam w tym wyświetlacz LCD, na którym obejrzymy efekty wprowadzanych poprawek. Do poważniejszej obróbki fotografii możemy wykorzystać pakiet dołączonego oprogramowania. Zdjęcia przelane na papier za pomocą opisywanej atramentówki z pewnością za-

OCENA WWW CENA

www.lexmark.pl 500 PLN

Nominalna szybkość druku cz-b.: 22 str./min Nominalna szybkość druku kolor: 15 str./min Maks. rozdzielczość: 4800×1200 dpi Złącza kart pamięci: CF (I i II), SM, MS, SD, MMC, xD Złącze komunikacyjne: USB 1.1 (urządzenia zewnętrzne) USB 2.0 (komunikacja z komputerem)

sługują na miejsce w albumie. Są one znacznie lepsze od podobnych odbitek, wydrukowanych przez poprzednie drukarki tego producenta (serie Z6xx oraz Z8xx). Dzięki sześciokolorowemu zestawowi atramentów zwiększyła się liczba odcieni, które urządzenie to może odwzorować, co korzystnie wpłynęło m.in. na wierniejsze oddanie koloru ludzkiej skóry. Niewątpliwie jednym z największych atutów modelu P915 jest też jego cena, która jest jedną z najniższych wśród innych urządzeń tej klasy na rynku. Jacek Wójtowicz

OBRAZ Z KOMPUTERA I DVD NA ŚCIANIE NOWE PROJEKTORY: Podobnie jak w wypadku aparatów cyfrowych, Canon ugruntowuje swoją pozycję na rynku multimediów. Do sprzedaży trafiają właśnie najnowsze rzutniki wideo. Systemy kina domowego cieszą się coraz większą popularnością, a to głównie dzięki obniżkom cen sprzętu. Niestety, o ile odtwarzacze DVD i zestawy głośnikowe tanieją bardzo szybko, o tyle wielkoformatowe telewizory nadal pozostają towarem kosztownym. Nic dziwnego, że w takiej sytuacji wielu amatorów kina zwróciło swoją uwagę na projektory multimedialne. Cena tych urządzeń już jakiś czas temu spadła poniżej psychologicznej bariery 10 tysięcy złotych, w związku z czym zawitały one do domów, biur, szkół, a nawet małych kin. Canon, który od dawna ma te urządzenia w swojej ofercie, zaprezentował niedawno trzy nowe rzutniki. Należą one do najpopularniejszej obecnie grupy przenośnych urządzeń z układem wyświetlającym, który działa, opierając się na wykorzystaniu matrycy LCD. System ten pozwala na dużą miniaturyzację urządzenia i z tego powodu przedstawione mode-

18

CHIP FOTO · VIDEO digital

le ważą niecałe 3 kilogramy i mają rozmiary mniejsze niż kartka formatu A4 przy wysokości nieprzekraczającej 10 cm. Najprostszy z nich, oznaczony symbolem LV-S4, charakteryzuje się rozdzielczością 800×600 punktów, jasnością 1500 lumenów i kontrastem na poziomie 300: 1. Parametry te w zupełności wystarczają do domowych i biurowych zastosowań, a sam projektor zapewnia ostry obraz o przekątnej 2,5 metra po umieszczeniu projektora w odległości 3 metrów od ekranu. Kolejny model to LV-X4 – projektor wyświetlający już obraz w rozdzielczości XGA (1024×768 punktów), jasności 1500 lumenów i współczynniku kontrastu 350:1. Dysponuje on obiektywem o znacznie większym kącie świecenia niż poprzednik. Pozwala to uzyskać obraz o przekątnej 3 metrów z odległości 2,5 metra.

Ostatni z modeli to LV-7230, przeznaczony dla bardziej wymagających użytkowników. W odróżnieniu od LV-X4, który ma taką samą rozdzielczość obrazu, ten model charakteryzuje się wyższą jasnością (2000 lumenów) i kontrastem (380:1). Pozwala to wykorzystać go w słabiej zaciemnionych pomieszczeniach. info: www.canon.pl

22

28

ŚWIAT FLORY: Najważniejsze techniki oraz aspekty związane z fotografowaniem roślin.

ŚWIAT FAUNY: Sztuka kamuflażu i tropienia dzikich gatunków zwierząt.

36

WYPOSAŻENIE FOTOGRAFA: Jaki sprzęt pozwoli nam wykonywać dobre zdjęcia przyrodnicze.

FOT.: PRZEMYSŁAW IMIELIŃSKI, ARKADIUSZ STACHOWSKI, KRZYSZTOF ŻARKOWSKI, MEV

Wiosna to czas, w którym świat flory i fauny budzi się do życia. Aby uchwycić ten piękny moment na zdjęciach, potrzebny jest nie tyle dobry sprzęt, co odrobina intuicyjnego podejścia i przede wszystkim wiedzy o zachowaniu poszczególnych gatunków. Krzysztof Żarkowski

FOTOGRAFOWANIE

PRZYRODY

Z O K Ł A D K I Fotografowanie flory

]

[????????? • ?????????????????]

ŚWIAT ROŚLIN Maj jest miesiącem, w którym możemy w pełni korzystać z uroków wiosny. Powiew wiatru czy śpiew ptaków nieustannie przypominają, że przyroda po zimowym śnie odzyskała już swój urok, a łąki, pola, lasy i wszelakie mokradła tętnią życiem. Wokół pełno bajecznie kolorowych widoków, proszących się o uwiecznienie na fotografii... Na czym się jednak skupić i jak komponować zdjęcia, aby oddawały one całą magię tych chwil i później podczas oglądania przywoływały te niezwykłe, niepowtarzalne momenty?

K

wiaty na pierwszy rzut oka wydają się stosunkowo proste do sfotografowania. Istnieje duża liczba ich gatunków, z których każdy ma indywidualne cechy charakterystyczne. Rośliny nigdy (w przeciwieństwie do zwierząt) nie uciekają nam sprzed obiektywu. Zachęca to zarówno początkujących, jak i doświadczonych fotografów przyrody do robienia zdjęć kwiatom, dając duże pole do popisu. Musimy jednak pamiętać, by fascynacji ich pięknem towarzyszyła świadomość podstawowych zasad kompozycji.

›

NOWE MOŻLIWOŚCI

Aparaty cyfrowe, szczególnie te z odchylanym wyświetlaczem LCD oraz wyposażone w tryb Macro, ułatwiają wykonywanie zdjęć z niety-

powych punktów widzenia. Na przykład świetnie się nadają do podglądania kwiatów od dołu, przez co w łatwy sposób możemy uzyskać niezwykłe ujęcia. Dla przykładu: zawilca gajowego, który występuje pospolicie w naszym kraju, tworząc przykuwające uwagę kwietne kobierce, warto też sfotografować z innego poziomu – z pozycji jego „sąsiada”. Dodatkowego dramatyzmu takim ujęciom mogą dodać krople wiosennego deszczu na liściach. Tego rodzaju kadry silnie oddziałują na wyobraźnię oglądających, gdyż ten punkt widzenia jest niecodzienny dla człowieka. Ruchomy panel LCD umożliwia też śledzenie owadów spacerujących po roślinkach, zapewniając precyzyjne komponowanie fotografii wykonywanych z tej nietypowej perspektywy.

Ponieważ ujęcia takie wykonujemy często w niewygodnej pozycji, a oceny obrazu dokonujemy na niewielkim ekranie LCD, dobrze jest zrobić serię zdjęć. Może się bowiem okazać, że na jednej fotografii elementy pierwszego planu są przerysowane (zbyt duże), a na innej zaledwie milimetrowe przesunięcie aparatu dało znacznie lepsze rezultaty. Warto więc poczekać z wyborem i dokonać selekcji kadrów w domu, zwracając szczególną uwagę na kompozycję – liczy się nie tyle oryginalność, co harmonia poszczególnych elementów. Obiektami niezwykle wdzięcznymi do fotografowania wiosną są: przylaszczki, krokusy (występujące na łąkach i halach górskich), pierwiosnki, śnieżyce oraz przebiśniegi i lepiężniki (spotykane często w lasach i przy ciekach wodnych). LODOWY KWIAT: W górach nawet w maju mogą zdarzyć się nawroty zimy. Do sfotografowania szadzi na kwiatach warto wykorzystać tryb Macro naszego cyfraka.

KLASYCZNE UJĘCIE: „Ciasny” kadr pozwolił wyodrębnić z kobierca pojedynczego zawilca. INNY PUNKT WIDZENIA: Krokusy w ujęciu od dołu – łatwo uzyskać taki efekt, posługując się aparatem z ruchomym panelem LCD. 22

CHIP FOTO · VIDEO digital

PRZYLASZCZKA W DESZCZU: Kwiaty fotografować możemy nie tylko w słoneczny dzień. Temu zdjęciu świeżości dodały krople wody.

NA TLE NIEBA: Wyjątkowo efektownym tłem dla jastrzębcy okazały się błękitne niebo oraz słońce.

CHIP FOTO · VIDEO digital

23

[Z okładki • Fotografowanie flory]

[????????? • ?????????????????] ›

PLANY OGÓLNE

Wiosna ze względu na światło, które wydobywa świeżość wszelkich odcieni zieleni, to dobry czas na uprawianie fotografii pejzażowej. Słońce, w przeciwieństwie do pory letniej, jest wciąż dość nisko na nieboskłonie, przez co nadaje krajobrazowi ciepłą tonację. Warto korzystać z tej właściwości, wykonując zdjęcia tuż po świcie lub przed zmierzchem, kiedy pejzaż nabiera złocistego zabarwienia – ostre popołudniowe światło raczej odradzam. Techniki fotografowania krajobrazu szczegółowo opisane zostały w FVd 11/2004 (s. 66–72). Chciałbym jednak zwrócić uwagę na to, że do fotografii pejzażowej obok rozległych ujęć krajobrazu zaliczają się również „ciasne” kadry, w których pierwszy plan znajduje się tuż przed obiektywem.

› W SZERSZEJ PERSPEKTYWIE: Bukowy las górski. Ujęcie wykonane obiektywem o krótkiej ogniskowej (18 mm) podkreśla surowość tego środowiska.

ELEMENTY KRAJOBRAZU: Rusałka pokrzywnik żerujący na pączkach wierzby.

DZIKI KRAJOBRAZ

Fotografia pejzażowa to także seria ujęć ukazujących mniejsze elementy krajobrazu. Myślę, że jest to ciekawa propozycja dla osób wykonujących zdjęcia w pobliżu infrastruktury miejskiej. Tego rodzaju kadry pozwolą im ukazać florę w stanie dzikim, co jest podstawową cechą fotografii przyrodniczej. Na zdjęciach pejzażowych należy unikać jakichkolwiek elementów działalności ludzkiej. Drogi, ogrodzenia czy inne elementy architektoniczne (o słupach wysokiego napięcia nie wspominając) zepsują każdy krajobraz. Poprzez odpowiednie kadrowanie fotograf musi więc ukazać znany wszystkim widok w całkiem nowej formie. Powinien wykonać takie ujęcia, aby uwaga widza skoncentrowała się na dzikich elementach pejzażu, które na co dzień umykają osobom spoglądającym z typowego punktu widzenia. Na tym właśnie polega magia fotografii – świadomy wybór ujęcia ma decydujący wpływ na podświadomy odbiór zdjęcia przez oglądającego. Wyjątkowymi miejscami do szukania wiosennych inspiracji są okolice cieków i zbiorników wodnych. To właśnie wokół nich na wiosnę zakwitają kaczeńce, pierwiosnki czy podbiał lub też odbywają swoje gody płazy. Należy więc jak najczęściej obserwować ulubione bajorko leśne czy potoczek (po którym w lecie może pozostać tylko wyschnięty rów), aby zdążyć zarejestrować niezwykłe zjawiska, zmieniające się wiosną w szalonym tempie. Szybkość tych zmian powoduje, że prawie

„CIASNY” KADR: Zdjęcie porosłych glonami korzeni cisu oddaje pierwotny charakter wąwozu. To ujęcie to również fotografia pejzażowa.

każdy wiosenny dzień jest w stanie dostarczyć fotografom przyrody nowych wrażeń i widoków oraz przede wszystkim – pięknych zdjęć.

›

TECHNIKA I SPRZĘT

Podczas fotografowania przyrody warto też poeksperymentować z oświetleniem. Na przykład zdjęcie wykonywane pod światło niezwykle zmienia kolorystykę kwiatów, a słońce prześwitując przez płatki, podkreśla ich fakturę, dodając ujęciu tajemniczości. Szybki podgląd w aparatach cyfrowych pozwala na natychmiastową ocenę efektów naszej pracy i ewentualną zmianę ekspozycji przy kolejnym zdjęciu. Bardziej zaawansowane cyfraki umożliwiają wprowadzenie odpowiedniej korekty (niedoświetlenie lub prześwietlenie), co jednak wpływa też na głębię ostrości lub możliwość poruszenia ujęcia z powodu wydłużenia czasu naświetlania. Korekcja ekspozycji zalecana jest szczególnie podczas robienia zdjęć pod słońce. Metodą prób i błędów dobiera się jej wartość tak, aby widoczne były szczegóły fotografowanego obiektu i jednocześnie jasne partie obrazu (np. niebo) nie zostały wypalone. Do wykonywania zdjęć przyrody dobrze jest też wykorzystać statyw, który pozwoli utrzymać stałą zawartość kadru oraz zapobie-

gnie poruszeniom podczas korzystania z długich ogniskowych obiektywu (szczególnie, jeśli używa się 10–12x zoomów). Trójnóg jest też niezbędny podczas fotografowania na przykład wody w ruchu (wodospady, potoki, fale, krople spadającego deszczu) przy długich czasach ekspozycji, panoramy czy też wykonania serii ujęć z użyciem funkcji bracketingu. Niektóre statywy mają możliwość odwrócenia kolumny, przez co łatwo je zastosować do fotografowania w trybie Macro. Dodatkowo do wyzwalania migawki przydadzą się bezprzewodowe piloty lub wężyki spustowe. Niektóre aparaty oraz obiektywy do lustrzanek mają wbudowany system stabilizacji obrazu (IS, AS, VR). Jeśli mamy taką możliwość, to aby zapobiegać poruszonym zdjęciom, zamiast ciężkiego statywu warto stosować układ antywstrząsowy. Noszenie urządzenia o dużej masie potrafi zniechęcić do robienia zdjęć niejednego fotoamatora, a przecież piesze przemierzanie dzikich terenów to główny urok fotografii przyrodniczej. Polecam, szczególnie adeptom, zbaczanie ze ścieżek i dróg, gdyż to, co zwyczajne, może z innej perspektywy okazać się całkiem niebanalne. Podczas robienia zdjęć przyrodniczych należy też pamiętać o ustawieniu w aparacie najwyższej jakości plików JPEG lub – jeszcze lepiej – korzystać z formatu zapisu RAW lub TIFF oraz jak najniższej wartości czułości (50–100 ISO). Zagwarantuje to dobrą jakość fotografii, umożliwiając poźniej ewentualne kadrowanie bez większych strat w programie graficznym i pozwoli wykonać duże powiększenia do powieszenia na ścianie (na przykład 50×60 cm).

POD SŁOŃCE: Na zdjęciu motyl – niepylak mnemozyna. Do jego sfotografowania przydatne okazały się ruchomy panel LCD i korekcja ekspozycji.

PO ŚWICIE: Poranne mgły w dolinach dodają zdjęciu malarskiego wyrazu. CHIP FOTO · VIDEO digital

25

[Z okładki • Fotografowanie flory] › PŁAZOWISKO Zbiorniki wodne i ich okolice są nie tylko interesującym elementem krajobrazu, ale też miejscem, w którym można wykonać ciekawe zdjęcia fauny. Warto się dobrze przyjrzeć tym terenom, aby odkryć ich niesamowite bogactwo kolorów i form. Najłatwiej spotkać tu płazy (ogoniaste, jak np. traszki, lub bezogoniaste: żaby, ropuchy czy występujące w górach i na pogórzu – salamandry), które wiosną szczególnie łatwo uwiecznić na zdjęciu. Te małe stworzenia proponuję fotografować z poziomu lustra wody. Ujęcie będzie jeszcze bardziej efektowne, jeśli wykonamy je w dużym zbliżeniu. Podpatrywanie płazów z tej perspektywy jest tak pasjonujące, że nieraz mi się zdarzyło, iż dopiero po czasie za-

uważałem, że mam nasiąknięte wodą rękawy i nogawki. Punktu widzenia z góry raczej należy unikać, ponieważ ujęcia takie są z reguły bez wyrazu i nie oddają natury tych stworzeń. Wodoszczelne obudowy do cyfraków umożliwiają eksperymentowanie ze zdjęciami wykonywanymi na przykład poniżej tafli jeziora. W przejrzystej wodzie można wtedy zrobić zdjęcie żabiej mamy ze skrzekiem, widzianej od dołu. Wydaje mi się, że dla fotografa przyrody płazy są świetnym poligonem, na którym może się on wiele nauczyć – choćby tego, w jaki sposób przyzwyczaić je do swojej obecności, aby móc zrobić zdjęcie z kilku centymetrów. Po około 20 minutach naszego bezruchu godujące płazy zaczynają zachowywać się tak, jakby nas obok nich w ogóle nie było.

KLASYCZNIE: Salamandra plamista w swoim naturalnym otoczeniu.

TUŻ NAD WODĄ: Godujące żaby trawne aż się proszą o spojrzenie na nie z „żabiej” perspektywy. Dla takiego ujęcia warto nawet zamoczyć ubranie.

Z OKŁ A D K I Fotografowanie fauny] [????????? ] • ?????????????????

ŚWIAT ZWIERZĄT Fotografowanie dzikich zwierząt to bez wątpienia największe wyzwanie dla fotografa przyrody. Z jednej strony wymaga doskonałego opanowania techniki posługiwania się zaawansowanym sprzętem, z drugiej zaś wyjątkowego zaangażowania i cierpliwości. Jednakże zmierzenie się z tym wyzwaniem dostarcza fotografującemu prawdziwej satysfakcji.

Z

djęcia przyrody może robić każdy, bez względu na sprzęt, którym dysponuje – nawet jeśli jest to prosty, niewielki cyfrak. Minimalna rozdzielczość matrycy nie powinna być jednak mniejsza niż 3,2 megapiksele, a przy zapisie zdjęć należy stosować jak najniższą kompresję JPEG, a najlepiej format RAW lub TIFF. Jeśli mamy kompakt z dużym zoomem (np. 10x), warto by był on wyposażony w system stabilizacji obrazu. Jednak do fotografowania zwierząt najlepszym rozwiązaniem jest analogowa bądź cyfrowa lustrzanka z obiektywem o ogniskowej powyżej 200 mm, którą możemy dodatkowo zwiększyć telekonwerterami 1,4x lub 2x. W cyberlustrzankach ogniskowa wzrośnie jeszcze w zwązku z mnożnikiem (cropem) wynikającym z różnicy wielkości matrycy w po-

UJĘCIE PORTRETOWE: Bocian czarny sfotografowany na wysokości 30 m nad ziemią.

równaniu do rozmiarów klatki filmu małoobrazkowego (np. 1,5x – Nikona, czy 1,6x – Canona). Dobrze, jeśli taka optyka ma układ stabilizacji obrazu. Niezbędny jest też solidny statyw z głowicą kulową, ułatwiającą szybkie kadrowanie.

›

TRUDNE POCZĄTKI

W Polsce amatorom fotografowania fauny dużą trudność sprawia mała liczba wybiegów z dzikimi zwierzętami. Ponieważ nieoswojone stworzenia żyjące w swym naturalnym środowisku są bardzo płochliwe, to praktycznie nie jest możliwe zajmowanie się ich fotografowaniem z doskoku. W naszych warunkach podstawą jest znajomość zachowań i elementarnej biologii danego gatunku. Ta wiedza ułatwia odszukanie, a następnie podejście interesującego nas stworzenia. Nawet gdy robimy zdjęcia na wybiegu, musimy wiedzieć, jaki jest minimalny dopuszczalny dystans, na który zwierzę pozwoli się do siebie zbliżyć np. w okresie godów czy wychowu młodych. Wymaga to przyswojenia zarówno wiedzy książkowej, jak i praktycznej na temat zachowania się w terenie – u nas, fotograf przyrody sam musi dotrzeć do swojego celu. W Polsce nie ma też warsztatów, takich jakie organizuje się w Europie Zachodniej, gdzie uczestnicy są zawożeni w miejsca, w których na 100% pojawią się zwierzęta. Nie istnieją także instytucje, które udzielałyby informacji na temat obszarów występowania danego gatunku. W parkach narodowych, niestety często odpłatnie, można dowiedzieć się wprawdzie o miejscach prawdopodobnego pojawienia się konkretnych zwierząt, ale wykorzystanie tych informacji nie jest wcale proste. Podobnie przyrodnicy czy leśnicy wskażą nam tereny, na których odbywają się rykowiska jeleni lub gdzie przechodzą szlaki przelotu

ptaków. Fotograf sam musi jednak wiedzieć, jak się odpowiednio przygotować i reagować w terenie, aby osiągnąć swój cel. Zdobywanie umiejętności poruszania się w terenie wymaga czasu i poświęcenia, ale poźniej daje dużo radości i satysfakcji – podobnie jak samo fotografowanie. Pasjonatom fotografowania przyrody polecam kontakt ze Związkiem Polskich Fotografów Przyrody oraz jego okręgami lokalnymi (http:// www.zpfp.art.pl).

›

KOŁO ZAGRODY: Młody lisek został sfotografowany w pobliżu ludzkich domostw.

POLOWANIE: Gronostaj. Tu natomiast wykorzystano zainteresowanie drapieżcy ofiarą.

PRZYGOTOWANIA

Każda ciekawa fotografia dzikich zwierząt w naturalnym środowisku ma swoją historię – mało która wynika jedynie z przypadku. Na naszych terenach sztuką jest bowiem zrobić takie zdjęcie, na którym rozpoznawalne są cechy charakterystyczne dla danego gatunku. Ich wykonanie wymaga z reguły specjalnych przygotowań, które mogą być bardziej lub mniej pracochłonne i nie są związane wyłącznie z procesem fotografowania. Pogłębianie wiedzy na temat obyczajów uwiecznianego na zdjęciach gatunku pomaga w wykonaniu takich ujęć, które pokażą zwykłe, często wręcz pospolite zwierzęta w niezwykły sposób. Jeśli fotografowany obiekt należy do rzadkich, to wyszukiwanie odpowiedniego miejsca może niekiedy zająć więcej czasu, niż wykonanie zdjęcia. Na przykład w przypadku sóweczki (patrz: z prawej) – rzadkiego w Polsce gatunku sów – proces ten najpierw polegał na lokalizacji jej miejsc lęgowych, a następnie obserwacji pięciu rewirów i wyborze najlepszego z nich. W moim wypadku najodpowiedniejszy okazał się ten, w którym: – las był niezbyt gęsty, mógł więc dostarczyć ciekawego oświetlenia; – dziupla była stosunkowo nisko położona (ok. 5 metrów na ziemią), dzięki czemu trasy lotów ptaków przebiegały nisko; W POTRZASKU: Jagnię muflona w tym przypadku znalazło się przez moment w pułapce między konarami powalonego drzewa. CHIP FOTO · VIDEO digital

29

okładki ••Fotografowanie ????????????????? fauny]] [Z?????????

– w okolicy znajdowały się drzewa, na które mogłem się wspiąć i przywiązać do nich; – miejsce znajdowało się z dala od ludzi, którzy mogliby przeszkadzać. Przygotowania do tej wyprawy zajęły mi około trzech tygodni.

›

NIE TYLKO W TERENIE: Sikorka bogatka. Do fotografowania pospolitych gatunków, świetnie nadają się na przykład przydomowe ogródki.

STAŁE MIEJSCA: Krogulec. Samiec na swojej ulubionej gałęzi.

KAMUFLAŻ MILE WIDZIANY

Każdy fotograf wypracowuje sobie własne techniki wykonywania zdjęć zwierząt, które ogólnie można podzielić na dwie grupy. Pierwsza to fotografowanie „z podchodu”, skutkujące zwykle tym, że zwierzęta wyczuwają niebezpieczeństwo i nerwowo się zachowują, sztywnieją, a na zdjęciu po prostu niekorzystnie się prezentują – wyglądają na spłoszone. Z tego powodu metodę tę stosuję raczej rzadko. Dużo lepsze rezultaty daje drugi sposób, czyli robienie zdjęć z ukrycia. Odpowiednio schowany fotograf ma szanse na to, że zwierzęta niewyczuwające jego obecności nie tylko podejdą bardzo blisko, ale – co najważniejsze – będą się zachowywały całkowicie naturalnie. Dlatego ta metoda wykorzystywana jest częściej – szczególnie tam, gdzie na zdjęciu trzeba oddać gatunek w sposób charakterologiczny. Stosując kamuflaż ważne jest, aby ukryć się od strony zawietrznej, ponieważ zapach człowieka może spłoszyć zwierzęta. Początkujący powinni wyposażyć się w możliwie największy zoom, dzięki czemu będą mogli ukryć się dalej od miejsca, w którym przewidują pojawienie się obiektu. Kryjówkę najlepiej zrobić z siatki maskującej i materiałów dostępnych na miejscu, takich jak gałęzie czy trzciny – ważne jednak, aby konstrukcja nie była prześwitująca. W sklepach można też dostać gotowe ukrycia.

›

DOBRE MIEJSCE

Stanowisko do fotografowania ssaków budujemy tam, gdzie wiosną przebiegają szlaki wędrówek zwierząt do wodopoju lub na żerowiska. Ważne, aby w wybranym przez nas miejscu mieć jak najszerszy zakres widoczności – jeśli np. ukrywamy się na skraju lasu, należy wybrać najdalej wysunięty jego punkt. Ze szlaków wytyczonych przez zwierzęta kopytne (sarny, muflony, jelenie itp.) korzystają też lisy, borsuki czy kuny. Nieraz oczekując na muflony, udało mi się uchwycić w kadrze

sarny, lisy, myszołowy albo kuropatwy. Należy tu jednak zaznaczyć, że wiosna nie jest atrakcyjnym okresem dla fotografowania dużych ssaków (takich jak sarny czy jelenie), gdyż ich największa aktywność przypada na okres rui, czyli przełom lata i jesieni. Nasze powodzenie zależy też od bystrości i umiejętności odpowiedniego zinterpretowania tego, co dzieje się wokół kryjówki. Aby potrafić działać we właściwym czasie, trzeba się nauczyć rozpoznawania reakcji ssaków oraz głosów alarmowych ptaków oznajmiających nadejście drapieżcy. Należy umieć wykorzystać wszystko, co przypadkiem może się wydarzyć. Niekiedy można się wspomóc na przykład przywabieniem zwierząt przy użyciu karmy lub padliny albo za pomocą obiektywu o dużej ogniskowej (400–600 mm) śledzić cel z większej odległości. Niezależnie od sprzętu, jakiego używamy, musimy się wykazać cierpliwością i zaangażowaniem. Kiedy z pasją podglądamy różnorodny świat zwierząt, co chwilę naszą uwagę coś zaabsorbuje tak, że nawet nie zauważymy upływu czasu. Ucząc się obserwowania przyrody, mimochodem staniemy się cierpliwi...

›

NAUKA PATRZENIA

Pierwsze zdjęcia często bywają dalekie od pożądanej jakości, mają natomiast wyjątkową osobistą wartość – są dowodem spotkań „oko w oko” z dziką przyrodą. Dążyć jednak należy do tego, żeby magia tych kontaktów docierała również do odbiorców fotografii. Aby taki efekt uzyskać, dobrze jest robić dużo zdjęć, co zwiększy szanse uchwycenia poprawnych klatek w trakcie na przykład szybko rozgrywającej się akcji. Czasem zdarza się też, że rewelacyjne fotografie powstają w najmniej spodziewanych chwilach – ale to rzadkie przypadki i zależą od szczęścia. Cyfraki umożliwiają wprawdzie natychmiastowy podgląd zdjęcia na wyświetlaczu LCD, lecz podstawą rozwijania umiejętności patrzenia powinna być wnikliwa analiza fotografii po powrocie z terenu. Krytycznie należy spojrzeć na wszystkie elementy obrazu. Jeśli zdjęcie nie jest doskonałe, trzeba wiedzieć, jakie błędy zostały popełnione. Zależy nam na mocnych, przykuwających uwagę kadrach. Najpierw przyjrzyjmy się kompozycji ujęcia – czy kadr jest poprawnie wypełniony, a główny motyw nie wygląda na przypadkowo uchwycony. Z reguły obiektu nie powinniśmy

KRYJÓWKI: Przykładowy schemat ulokowania stanowisk do obserwacji zwierząt.

fotografować centralnie zwierzę powinno się raczej znaleźć w bocznej części zdjęcia, a przed nim ma znajdować się przestrzeń, która zostawi oddech – da miejsce do „przemieszczania” się np. muflonów na fotografii. Kadrowanie zdjęć na komputerze pozwoli oduczyć się powtarzania błędów i wyrobić w sobie dobre nawyki tworzenia obrazu. Z czasem już podświadomie będziemy wybierali najlepsze ujęcia. W wypadku zdjęć portretowych powinniśmy unikać centralnie uchwyconych zwierząt, których oczy patrzą bezpośrednio na nas (w kierunku obiektywu). Umieszczajmy je raczej dalej od centralnej części kadru, tak aby ich wzrok skierowany był do środka. Korzystne jest też ujęcie na fotografii szczegółów naturalnego otoczenia zwierzęcia, które świadczyć będą o specyfice środowiska życia danego gatunku lub po prostu dopełnią kompozycji. Ciekawe zdjęcia uzyskamy też przez uwiecznienie na nich dynamicznych scen z życia fauny (gody, żerowanie, walka itd.).

WĘDRUJĄCE: Zdjęcie owcy muflona z jagnięciem nabrało wyrazu dzięki niesymetrycznej kompozycji ujęcia. CIERPLIWOŚĆ POPŁACA: Bocian czarny. Długie (6- lub nawet 8-godzinne) siedzenie na szczycie drzewa na trasie przelotu ptaków pozwoliło utrwalić na fotografii tego rzadko wystepującego w Polsce ptaka.

[Z okładki • Fotografowanie fauny] Dzięki ostrej samokrytyce po latach tworzy się obrazy, które są nie tylko bardzo dobre technicznie, lecz przede wszystkim opowiadają historie o świecie nieskażonej przyrody. Osobiście fotografuję zwierzęta wyłącznie w stanie dzikim i wiem, że te same tematy można fotografować bez końca. Nigdy bowiem nie zabraknie historii, które można jeszcze ciekawiej i pełniej opowiedzieć za pomocą zestawu fotografii. ZAINTERESOWANIE ZWIERZĄT: Sóweczka. Czasami do ujęcia portretowego warto też wykorzystać ciekawską naturę na przykład ptaków.

› NIEKOŃCZĄCA SIĘ OPOWIEŚĆ Aby się rozwijać, należy sobie samemu narzucić zasady bardzo krytycznej oceny własnych fotografii. Najlepsze jest pierwsze wrażenie, które odnosimy, oglądając zdjęcia na monitorze komputera po powrocie do domu. Dobrze od razu odrzucić ujęcia o bezspornych błędach technicznych. Nastepnie określamy plusy i minusy pozostałych zdjęć, a po pewnym czasie przeprowadzamy drugą selekcję, odrzucając te, w których „coś nam nie gra”. W trzecim podejściu wybieramy tylko te zdjęcia, w których główny motyw jest na tyle mocny, że możemy powiedzieć, iż fotografia ukazuje temat w interesujący sposób.

W ZBLIŻENIU: Muflon. Gdy czekałem w ukryciu na sarny, nagle pojawił się nieoczekiwany gość.

32

CHIP FOTO · VIDEO digital

› ŚWIATŁO I BARWA Kolejnym ważnym elementem w zdjęciach fauny jest tło – czyste, niezaśmiecone zbędnymi detalami, podkreśla fotografowany obiekt. Zbyt wiele przypadkowo rozmieszczonych elementów w kadrze rozmywa natomiast główny temat. Drugi plan powinien podkreślać charakter gatunku i oddawać klimat chwili. Użycie długoogniskowego obiektywu (powyżej 200 mm) pozwala wyseparować zwierzę z otoczenia, co sprawi, że odbiorca od razu skoncentruje się na wybranym obiekcie. Rozmyte tło, o trudnych do zidentyfikowania formach barwnych, podnosi jednocześnie walor artystyczny zdjęcia – takie selektywne widzenie, nietypowe dla ludzkiego oka, zrobi wrażenie na oglądającym. Kolor tła też ma wpływ na odbiór fotografii.

Kolejną sprawą jest umiejętne wykorzystanie światła. Naturalne oświetlenie świetnie podkreśli prawdziwość dokumentowanej sceny. Przyrodę, a zwłaszcza zwierzęta, najlepiej fotografować przy nisko położonym słońcu, czyli rankiem i przed wieczorem. Zwierzęta są wtedy najbardziej aktywne, a światło jest ciepłe i delikatne. Promienie nadają sierści czy piórom złoty połysk, a fotografowanej scenie plastyczny wygląd – długie cienie podkreślają bogactwo kształtów przyrody. Gdy natomiast zwierzę spojrzy w kierunku słońca, w jego oczach pojawi się naturalny blask. Silne popołudniowe światło jest bardzo niekorzystne dla fotografii – daje ostre cienie na ciele zwierzęcia oraz w tle. Niektórzy dla zniwelowania tego efektu stosują tzw. flesz wypełniający, lecz nie jest to najlepsze rozwiązanie. Pozbawia ono scenę naturalności i „spłaszcza” zdjęcie. Zwierzęta wprawdzie nie reagują na błysk flesza (bardziej płoszy je trzask migawki), ale lampa zainstalowana w kryjówce dodatkowo zwraca ich uwagę – działając jak lusterko, odbija promienie słoneczne, które są nienaturalnym i intrygującym faunę źródłem światła.

› EFEKTOWNE PORUSZENIA Poprawność techniczna ujęć nie zawsze musi towarzyszyć fotografii przyrody. Czasem dla

PLAN OGÓLNY: Żerujące muflony powoli poruszały się stałą trasą (tuż przy moim stanowisku) w stronę wodopoju.

uzyskania artystycznego efektu możemy – na przykład za pomocą panoramowania – wykorzystać poruszenie. Zamierzone czy nie, w pewnych sytuacjach nadaje ono malarskości fotografii oraz oddaje wrażenie ruchu, który w standardowym ujęciu zostałby zamrożony. Podstawową zasadą przy wykorzystywaniu efektu poruszenia jest uzyskanie ostrości co najmniej części obrazu. Mimo to stosowanie tego typu zabiegów jest dość ryzykowne, gdyż wprowadza nieład do statycznego ze swej natury kadru i nie zawsze może być dobrze odebrane. Stosowanie wszelkich efektów w trakcie robienia zdjęć jest w fotografii przyrodniczej całkowicie dopuszczalne, natomiast „cyfrowe podrasowywanie” ujęć (takie jak zmienianie koloru tła czy usuwanie elementów obrazu) lub jakakolwiek inna ingerencja, która zafałszowuje faktyczny stan, dyskwalifikuje w przedbiegach zdjęcia na konkursach fotografii przyrodniczej.

› GADZIE GODY Fotografowanie gadów (np. rodzimych jaszczurek i węży) to stosunkowo trudne zadanie, ponieważ są one bardzo płochliwe i wyjątkowo szybko uciekają. Ciężko je podejść, jednak można spróbować przyzwyczaić je do naszej obecności.

TYPOWY KADR: Żmija zygzakowata w klasycznym ujęciu.

Na nasłonecznionych zboczach, gdzie wiosną odbywają swoje gody żmije zygzakowate, można natknąć się na „żmijowiska”, w których jednocześnie przebywa kilkadziesiąt osobników. Odprawiają one niezwykle efektowne „tańce”, przez co są atrakcyjnym motywem zdjęcia. Zanim się jednak wybierzemy na bezkrwawe łowy, trzeba nauczyć się rozróżniać gatunki gadów – nasza jedyna jadowita żmija występuje w trzech odmianach barwnych – które w terenie szczególnie trudno rozróżnić i można przez to narazić się na niebezpieczeństwo. Do fotografowania groźnych gadów warto używać analogowej lub cyfrowej lustrzanki z zamocowanym teleobiektywem (np. 180 mm) z funkcją Macro czy też kompaktem z dużym zoomem oraz stablizacją obrazu.

RUCH W KADRZE: Muflon tryk. Za pomocą panoramowania możemy podkreślić dynamikę ruchów zwierzęcia.

[Z okładki • Fotografowanie fauny]

PTASI PORTRET: Podloty kruków możemy podejść na tyle blisko, że bez problemu wykonamy im zdjcia portretowe.

› PTASIE MOTYWY Wiosna jest wyjątkowo atrakcyjnym czasem na fotografowanie ptaków. Wszystkie gatunki przystępują do lęgu, a ich codzienny trud związany z godami dostarcza wielu ciekawych tematów. Jest kilka motywów, które warto uwiecznić na zdjęciach. Pierwszym z nich są toki, czyli ptasie zaloty, w trakcie których niektóre gatunki ptaków wykonują niezwykle widowiskowe akrobacje powietrzne. Kolejny to śpiewy samców wabiących w ten sposób samiczki. Ciekawe są też motywy budowania gniazd i pilnowania przez samce swoich rewirów, jak również wysiadywanie jaj oraz wychów piskląt. Należy tu wspomnieć, że nie powinno się fotografować ptaków przy gnieździe z pisklętami. Do niedawna taki rodzaj fotografii był wręcz zabroniony – obecnie nie wolno jedynie robić zdjęć w okresie lęgowym gatunkom objętych ochroną strefową. Dużo ciekawsze od tzw. fotografii gniazdowej są ujęcia wykonane w pobliżu ptasich rewirów, gdzie – na przykład w trakcie toków – uwiecznić możemy walki samców o partnerki (u cietrzewi czy batalionów są one wyjątkowo widowiskowe). Kreatywne fotografowanie ptaków polega na przedstawieniu ich w osobistym, nowatorskim ujęciu (co w dużej mierze zależy od umiejętnego odczytania indywidualnej pozy i zachowań), a nie jak najbliższym podejściu do ptactwa.

› OBSERWACJA Wszystkie gatunki w granicach swego rewiru ma ulubione miejsca (np. szczyty drzew, skały, kamienie nad wodą itp.), które bywają dla nich punktami obserwacyjnymi, miejscem od-

34

CHIP FOTO · VIDEO digital

poczynku czy – jak w wypadku drapieżców – czatowniami. Są one wszystkie szczególnie widoczne w sezonie lęgowym, gdy na przykład samica krogulca przesiaduje zawsze na tej samej gałęzi, a samiec dostarcza jej pożywienie, które następnie ona zanosi pisklętom. Budując punkt obserwacyjny w pobliżu takiego miejsca, należy uważać, aby kryjówka nie była zbyt blisko i nie niepokoiła ptaków. Zatrwożeni rodzice mogą bowiem porzucić gniazdo z małymi, co może mieć dla nich katastrofalne skutki. Dlatego jeśli zostaniemy zauważeni, powinniśmy podjąć decyzję o oddaleniu się lub całkowitej rezygnacji z „łowów”. W takich sytuacjach najlepiej skorzystać z przenośnej kryjówki, z którą możemy się swobodnie przemieszczać, lecz jest to dość skomplikowane zadanie.

› NA CZATACH Czatownie (znajdujące się na szczytach drzew, kołkach ogrodzenia, głazach itp.) takich drapieżników, jak myszołowy czy pustułki, są jednym z trudniejszych tematów do fotografowania. Wprawdzie można przy nich budować kryjówki, jednak ptaki te są skrajnie nieufne i płochliwe, a przy tym obdarzone doskonałym wzrokiem, więc sporo się trzeba namęczyć, aby jednego z nich dojrzeć przez wizjer swego aparatu. A co dopiero, gdy trzeba przekadrować obraz, odpowiednio ustawić ostrość czy prawidłowo zmierzyć ekspozycję! Emocje związane z tym, że ptak usiadł na wybranej przez nas gałęzi, są tak duże, iż trudno jest wykonać poprawne technicznie zdjęcie. Wyjątkowo użyteczny okazuje się wtedy system stabilizacji obrazu (IS, AS, VR), a dodatkowo możemy wyzwolić migawkę za pomocą wężyka spustowego lub pilota.

› PRZY ŻEROWISKU Kolejnym miejscem przyciągającym ptaki są żerowiska: mokradła, bajorka, skoszone łąki, a nawet śmietniska. Można tam z powodzeniem wybrać dogodny punkt obserwacyjny i zbudować w nim kryjówkę. Warto wtedy skorzystać z fortelu polegającego na tym, że do ukrycia odprowadza nas osoba towarzysząca, która (gdy się już zamaskujemy) odchodzi, zwracając na siebie uwagę ptactwa. Nie ma reguły, ile czasu należy poświęcić na wyczekiwanie – nawet wielodniowe „czaty” mogą nie dać pożądnego efektu. Jeśli miejsce

jest dogodne, nie będziemy czekać zbyt długo – ptaki nas zaakceptują i same zaczną podchodzić. Warto wtedy wykonać serię zdjęć. Dużym wyzwaniem dla każdego fotografa ptaków jest uwiecznienie na zdjęciach jednego wybranego gatunku, tak aby udokumentować jego charakterystyczne zachowania – od relacji partnerskich zaczynając, poprzez relaks, wychów piskląt, walki terytorialne, reakcje na zagrożenia czy pogodę, a na prawdziwych dramatach życiowych (takich jak śmierć partnera czy młodych) kończąc. Często przeżycia towarzyszące takim doświadczeniom są dla nas bardzo intensywne oraz niezwykle pouczające. Fotografowanie przyrody w pełni pozwala dostrzec oraz docenić prostotę, doskonałość i harmonię świata natury, a dla nas samych staje się prawdziwą szkołą życia. „

ETYKA FOTOGRAFA PRZYRODY Na stronie Międzynarodowej Federacji Fotografów Przyrody IFWP (International Federation of Wildlife Photography) — http: //www. ifwp. net/ — można się dowiedzieć, jakie zasady etyczne obowiązują fotografa przyrody: „Fotografia przyrodnicza jest działalnością, do której trzeba się wcześniej przygotować i która wymaga cierpliwości oraz znajomości tematu”. Jednym z aspektów uznawanych za nieetyczny jest tzw. fotografia gniazdowa, która ingeruje w życie ptaków w sposób bardzo istotny. Ponadto na zdjęciach tego typu widać wystraszone stworzenia, przez co kadry te nie są efektowne i we wszelkich konkursach fotografii przyrodniczej odrzucane. Warto też zaznaczyć, że w zachodnich związkach fotografików przyrody również wszelkie manipulacje i przekłamania, jak np. korzystanie z wypchanych oraz żyjących w niewoli zwierząt bez podania o tym informacji, a także wszelkie elektroniczne modyfikacje obrazu trwale dyskredytują twórcę.

(NIE)TYPOWE LOKALIZACJE: Samiec pliszki górskiej w trakcie poszukiwań dogodnego miejsca na gniazdo (rura PVC w murze).

FOTOGRAFIA GNIAZDOWA: Pustułki. Fotografia wykonana na ruchliwej ulicy w dużym mieście. NIE TYLKO NA WOLNOŚCI: Portret pustułki, która przypadkiem znalazla się w ludzkich rękach.

RELAKS: Pluszcz „przesiaduje” na swoim ulubionym kamieniu.

[Z okładki • Wyposażenie fotografa]

JAKI SPRZĘT? Przyrodę fotografować może każdy. Czy, jak to się może wydawać, trzeba od razu posługiwać się drogim sprzętem? Wcale nie, na początek wystarczy to, co każdy fotograf z ambicjami zapewne już ma, np. kompaktowy aparat cyfrowy średniej klasy.

APARAT KOMPAKTOWY DO FOTOGRAFII PRZYRODNICZEJ: CECHY NIEZBĘDNE:  matryca o co najmniej 3,2 mln pikseli, która pozwoli otrzymać zdjęcia o wymiarach 15×20 cm (obrazy o takiej rozdzielczości nadają się do ewentualnego kadrowania, co ułatwi zadanie początkującym);  zapis zdjęć z niewielką kompresją, a najlepiej w formacie RAW;  „jasny” obiektyw, tj. z otworem względnym f/2.0, f/2.8, który nie wymusza długich czasów naświetlania i w trudnych warunkach oświetleniowych pozwoli uzyskać ostre i nieporuszone zdjęcia. CECHY PRZYDATNE:  obiektyw o długiej ogniskowej (długi „zoom”);  systemy antywstrząsowe: (IS, AS, VR, OS);  obrotowy panel LCD o przekątnej od 1,8 cala;  kilka trybów pomiaru światła;

 możliwość

stosowania nasadek na obiektyw (makro, tele); funkcje: – funkcja makro (niewielka minimalna odległość ustawiania ostrości), – ręczne dopasowanie balansu bieli, – histogram (z zaznaczonymi prześwietlonymi i niedoświetlonymi partiami obrazu), – możliwość wyłączenia i regulacji mocy lampy błyskowej, – preselekcja czasu/przysłony;  wydajna bateria (pozwalająca na wykonanie co najmniej 500 zdjęć);  solidny korpus, najlepiej metalowy;  możliwość zdalnego wyzwalania migawki pilotem.  dodatkowe

AKCESORIA DODATKOWE  FILTRY:

– UV lub „skylight”, które „poprawiają” barwę ostrego, popołu dniowego światła. W cyfrakach są zwykle niepotrzebne; – polaryzacyjne, które niwelują refleksy świetlne na powierzchniach błyszczących  PILOTY I WĘŻYKI do wielu kompaktów można dokupić pilota (warto przy tym sprawdzić, czy nie „pasują” inne niż zalecane przez producenta modele – są zazwyczaj tańsze). W warunkach terenowych wygodniejszy w użyciu jest wężyk mechaniczny lub elektryczny. Czujnik pilota znajduje się z przodu aparatu, co bardzo utrudnia posługiwanie się pilotem w kryjówce, a sam zasięg pilota z reguły ogranicza się do 5 m. Długość wężyka można domowym sposobem dostosować do swoich potrzeb.  REZERWOWE AKUMULATORY  LAMPY

BŁYSKOWE najlepiej sprawdzają się wyspecjalizowane lampy, przeznaczone do konkretnego aparatu.

 STATYW

niezbędne wyposażenie każdego fotografa. Statyw do pracy w terenie musi być solidny (najlepiej metalowy), nie za lekki (lecz i nie za ciężki, jeśli poruszamy się pieszo), z możliwością dociążenia (haczyk do podwieszenia np. worka z piaskiem) przy dużym wietrze. Ważna jest stabilna głowica – do fotografowania

zwierząt najlepiej nadają się głowice kulowe. Przy wykonywaniu zdjęć fauny z tzw. podchodu przydaje się monopod.  TORBA

NA SPRZĘT powinna być oczywiście wytrzymała, nieprzemakalna (uwaga na zamki!), usztywniona, tak aby w terenie odpowiednio zabezpieczała sprzęt np. przy upadkach, a jednocześnie zapewniała szybki dostęp do każdego z akcesoriów.

 ODZIEŻ

najlepiej, by była w kolorach maskujących, ciepła (np. polarowa) – nawet w maju, gdy spędzamy kilka godzin w kryjówce, przydadzą się rękawice i czapka. Buty najlepiej mieć nieprzemakalne – czasem dobrze mieć również kalosze/wodery.  KRYJÓWKA

podstawą kryjówki jest wojskowa siatka maskująca (np. fragment o wymiarach 2,5×2,5 m – wnętrze nie może być za ciasne, by za bardzo nie ograniczało ruchów). Do budowy najprościej wykorzystać materiał dostępny na miejscu – w lesie gałęzie, nad wodą trzciny. Kryjówka nie może być prześwitująca. Trzeba też wyłączyć dźwięk w aparacie i – rzecz jasna – w telefonie komórkowym.

N

owsze typy lustrzanek cyfrowych posiadają z reguły wszystkie wymienione obok cechy przydatne w aparatach kompaktowych (lub łatwo mogą być w nie „doposażone”), a przy tym umożliwiają rozbudowę o dodatkowy osprzęt – różne rodzaje obiektywów, dodatkowe zasilanie, uchwyty pionowe (gripy) itd. Matryce w lustrzankach cyfrowych najczęściej wykraczają poza minimum 3,2 mln piksela, tak więc o jakości zdjęć decyduje przede wszystkim „szkło”. Konieczne są „jasne” obiektywy wysokiej klasy, pozbawione wad takich jak winietowanie czy aberracja chromatyczna, najlepiej z systemem stabilizacji obrazu. Najkorzystniej jest dysponować całą paletą obiektywów od makro do tele, lecz na początek warto zaopatrzyć się w uniwersalny zoom, np. 75–300 mm, z funkcją makro. Należy przy tym pamiętać, że obiektywy zmiennoogniskowe oferują zwykle gorszą jakość obrazu niż szkła stałoogniskowe. Obiektywy do lustrzanek cyfrowych można zaadaptować z systemów analogowych,

np. Canon EF czy M42, przy pomocy odpowiednich przejściówek. Ponieważ nie działa wtedy mechanizm ustalający wartość przysłony, należy wówczas korzystać z trybu jej preselekcji lub całkiem manualnego ustawiania czasu otwarcia migawki i otworu przysłony. W fotografowaniu zwierząt niezwykle przydatne są rzecz jasna obiektywy długoogniskowe i teleobiektywy, koniecznie o dużych jasnościach f/2.8 – 4.0. Pomocne będą również telekonwertery 1,4x i 2x, trzeba tylko pamiętać, że zmniejszają one jasność obiektywu. Do fotografowania owadów czy roślin typowy obiektyw makro powinien mieć skalę odwzorowania przynajmniej 1:1. Osobiście korzystam z kupionego na giełdzie za 20 zł obiektywu makro INDUSTAR 50/f 2.8 produkcji radzieckiej, który wraz z przejściówką

dla gwintu M42 (ZENIT, Praktica, Pentax) świetnie się spisuje z systemem CANONA EF (oczywiście w trybie manualnym). Bardzo przydatną funkcją niektórych lustrzanek jest podnoszenie lustra, co minimalizuje poruszenia obrazu. Do lustrzanek analogowych oczywiście również stosują się zasady wymienione powyżej – najistotniejsza jest wysokiej klasy optyka. Dużo zależy również od wyboru błony światłoczułej (negatyw/slajd). Slajdy niskoczułe najwierniej oddają kolory, lecz niestety wymagają precyzyjnego naświetlenia. Polecam na początek slajd FUJI CHROME SENSIA 100, który odznacza się nieco większą tolerancją na błędy naświetlenia. 

T E S T Przenośne fotobanki

]

NIEZBĘDNIK

PODRÓŻNIKA Prawdopodobnie każdy amator fotografii cyfrowej przynajmniej raz w swojej karierze dotkliwie odczuł ograniczenia związane z pojemnością pamięci aparatu. Aby więcej nie dopuścić do takiej sytuacji,

W

Marcin Łokaj

fotografia cyfrowa ma swoje słabe strony. Jedną z nich jest pojemność kart pamięci flash – jakakolwiek była, zawsze okaże się za mała. A gdy już to się stanie, nerwowo przeglądamy wykonane fotografie w poszukiwaniu tych, na których najmniej nam zależy. Wszystko po to, by zapisać jeszcze kilka dodatkowych ujęć. Czyż jednak nie chodziło o fotografię bez ograniczeń? Warto się więc zawczasu zastanowić, co zrobić, aby tej kłopotliwej sytuacji uniknąć. Jedno z najprostszych wyjść to kupno kolejnej (najlepiej pojemniejszej) karty pamięci. Z czasem okaże się jednak, że nadal są to jedynie półśrodki. Tymczasem za cenę drogiej karty, mieszczącej powiedzmy 4 GB danych, można stać się właścicielem tzw. Image Tanka (fotobanku), na którym mieści się od 20 do 100 GB zdjęć! I choć urządzenia te nie należą do najtańszych, to jednak są konkurencyjne w porównaniu NIE TYLKO SPRZĘT: Wraz z PMP-120 otrzymujemy oprogramowanie z najbardziej pojemnymi kartami iRiver Media Converter, dzięki któremu każdy film możemy przekształcić pamięci, a przy tym pozwolą na do obsługiwanego przez odtwarzacz formatu. iększość z nas uważa, że jednym z niewątpliwych plusów fotografii cyfrowej w porównaniu z analogową jest brak ograniczeń wynikających z liczby dostępnych na filmowej kliszy klatek. W związku z tym mało kto z nas kontroluje liczbę zdjęć – wykonujemy je niemal na akord, gdzie tylko się da i ile się da. Niestety, reklamowana jako pozbawiona ograniczeń

38

CHIP FOTO · VIDEO digital

długo zapomnieć o ograniczeniach związanych z brakiem miejsca na karcie pamięci.

Znacząca ewolucja Ponad trzy lata temu na rynku pojawiły się pierwsze tzw. Image Tanki. Były to urządzenia o znacznych gabarytach, sporej wadze i bardzo ograniczonej funkcjonalności, sprowadzającej się zazwyczaj do prostego kopiowania zdjęć z kart pamięci na wbudowany w nie dysk twardy. Najczęściej wyposażone były one w wieloformatowy czytnik oraz prosty wyświetlacz, podający podstawowe informacje o postępach procesu kopiowania. Tego typu urządzenia nadal znaleźć można na rynku. I choć obecnie są mniejsze i lżejsze, podobnie jak ich poprzednicy, nie grzeszą funkcjonalnością. Do tego typu produktów zalicza się także część spośród prezentowanych w tym materiale fotobanków (m.in. seria X’s-Drive). Mimo swojej prostoty produkty te nadal cieszą się jednak sporą popularnością. Według najnowszych trendów nowoczesny Image Tank ma służyć nie tylko do magazynowania danych. Najbardziej rozbudowane modele to w pełni multimedialne i mobilne

FOT.: MACIEJ KULCZYŃSKI, PRZEMYSŁAW IMIELIŃSKI

warto zainwestować w przenośny fotobank.

odtwarzacze, umożliwiające zarówno przeglądanie zdjęć, słuchanie muzyki, jak i oglądanie filmów czy nawet granie. Pod względem budowy można je opisać jako małe, lekkie i wyposażone w pojemny dysk twardy, po podłączeniu do telewizora zaś powinny się sprawdzić jako multimedialne centrum rozrywki. W naszym zestawieniu tę grupę reprezentują przede wszystkim produkty firm Archos, PQI oraz Epson. Można zatem stwierdzić, że stare Image Tanki do nowych mają się tak jak kalkulator do peceta. Jednak nie każdy z nas potrzebuje multimedialnego „kombajnu”. Pozostaje

więc zadać sobie pytanie: czego tak naprawdę oczekujemy od przenośnej pamięci masowej, współpracującej z aparatem bądź wyposażonej w czytnik kart pamięci flash? Jeżeli nowoczesne funkcje multimedialne to dla nas zbyteczny luksus, warto zwrócić uwagę na modele pozbawione kolorowych wyświetlaczy. Z powodzeniem wystarczą one do skopiowania danych z karty na dysk twardy, a przy okazji zaoszczędzimy nieco gotówki. Jeśli jednak lubimy korzystać z technologicznych nowinek, nie obędzie się bez kolorowego wyświetlacza i odtwarzacza plików audio oraz wideo. Urządzeń tego typu jest

coraz więcej, i nasz wybór ograniczony jest jedynie jedynie zasobnością portfela. Z punktu widzenia fotografa bardzo ważny jest sposób zarządzania danymi zmagazynowanymi na dysku Image Tanka oraz w pamięciach flash. Oczywiście, wszystkie przetestowane urządzenia umożliwiają wykonanie prostej operacji, do której praktycznie zostały stworzone, czyli skopiowanie danych z aparatu lub karty pamięci. W najprostszych fotobankach rozpoczęcie kopiowania sprowadza się do umieszczenia karty w odpowiednim slocie i wciśnięcia przycisku Kopiuj. Reszta odbywa się już automa-

CHIP FOTO · VIDEO digital

39

[Test • Przenośne fotobanki]

tycznie – na dysku zostaje założony nowy katalog (w nazwie mogą być np. liczba porządkowa i skrót opisujący rodzaj pamięci flash), do którego kopiowane są dane. Tego typu urządzenia niestety nie pozwalają na kasowanie danych z karty czy nawet dysku twardego. O tworzeniu nowych folderów czy zmianie nazw plików także można zapomnieć. Bardziej zaawansowane fotobanki zwykle mają graficznego menedżera plików, z pomocą którego bez problemu skopiujemy zaznaczone zbiory do dowolnie wybranej przez nas lokalizacji lub uzyskamy informacje o objętości każdego katalogu. Praktycznie rzecz biorąc, pod względem funkcjonalności niewiele ustępują one swoim windowsowym odpowiednikom. Jeżeli więc zależy nam na

rozbudowanych możliwościach zarządzania danymi, warto sprawdzić, czy dany fotobank wyposażony został w odpowiedniego menedżera plików.

Silną pozycję Archosa na rynku urządzeń multimedialnych i mobilnych trudno podważyć. AV400 to seria najbardziej zaawansowanych urządzeń typu Pocket Video Recorder. Jej przedstawicielem jest model AV440. Został on wyposażony w 40-gigabajtowy 2,5-calowy dysk twardy oraz duży wyświetlacz TFT LCD o przekątnej 3,5 cala, który umożliwia wyświetlanie 262 tysięcy kolorów w rozdzielczości 320×240 pikseli. Połączenie po-

wyższych parametrów z obsługą kodeków obrazu bazujących na technologii MPEG-4 (DivX 4.xx, DivX 5.xx oraz XviD) i dźwięku (WMA, MP3 i WAV PCM oraz ADPCM) czyni z produktu Archosa w pełni przenośny odtwarzacz multimedialny. Dodatkowymi atutami AV440 są wbudowany głośnik i mikrofon. Przy tym wszystkim przeglądanie plików graficznych (formaty JPEG i BMP) nie jest już niczym nadzwyczajnym. Przenoszenie tych ostatnich z aparatu cyfrowego na dysk Image Tanka umożliwia czytnik kart CompactFlash, niestety tylko Type I (po zakupie odpowiedniego adaptera możemy również korzystać z pozostałych rodzajów kart pamięci flash). Niewątpliwą zaletą tego modelu jest bogate wyposażenie dodatkowe, między innymi stacja dokująca, która znacznie rozszerza możliwości urządzenia. Dzięki niej AV440 możemy podłączyć m.in. do telewizora i wykorzystywać nie tylko jako stacjonarny odtwarzacz multimedialny, ale także jako cyfrowy magnetowid. Zapis obrazu w maksymalnej rozdzielczości 512×384 pikseli odbywa się przy 30 klatkach na sekundę! Na pochwałę zasługuje również zaimplementowany przez Archosa okienkowy system operacyjny. Jest on bardzo funkcjonalny i przyjazny dla użytkownika. Jeśli wykorzystujemy urządzenie jako Image Tanka, szczególnie przydatny okaże się okienkowy

PQI mPack P800

Archos AV440

Epson Multimedia Storage Viewer P-2000

RODZEŃSTWO: W niektórych przypadkach różnica pomiędzy poszczególnymi modelami sprowadza się jedynie do rodzaju zastosowanej obudowy.

Ocena łączna: Cena:

Punkty:

98

2270 zł

Pod względem możliwości i funkcjonalności zdecydowanie nasz faworyt. Produkt naprawdę godny polecenia.

40

Archos Pocket Video Recorder AV440

Ocena łączna:

Punkty:

Cena:

93

2360 zł

Dwa w jednym – przenośny odtwarzacz multimedialny i stacjonarny magnetowid cyfrowy.

Ocena łączna: Cena:

menedżer plików, pozwalający na podglądanie zdjęć jeszcze na karcie flash, a później kopiowanie ich do dowolnego katalogu na dysku twardym. Gdy popatrzymy na AV440 z perspektywy fotoamatora, sporym minusem jest brak obsługi formatu RAW. Jednak pod pozostałymi względami jest to urządzenie, którego kupno warto rozważyć, zwłaszcza jeśli szukamy czegoś więcej niż tylko prostego, przenośnego banku danych.

Archos Gmini 420 Achos Gmini 420 to mniejszy odpowiednik opisanego powyżej modelu. Urządzenie to przy niewielkich wymiarach zapewnia porównywalną funkcjonalność. Zmniejszenie gabarytów odbyło się przede wszystkim kosztem wyświetlacza (przekątna 2,2 cala pozwala na uzyskanie obrazu jedynie w rozdzielczości 220×176 pikseli) oraz dysku twardego (napęd 2,5-calowy zastąpiono modelem 1,8-calowym o pojemności 20 GB). O ile w tym pierwszym wypadku możemy mówić o pogorszeniu komfortu pracy (oglądanie filmów na tak małym ekranie mija się z celem), to zastosowanie pamięci masowej o mniejszym formacie, biorąc pod uwagę mobilność, jest już dużym plusem. Dzięki temu masa Gmini 420 wynosi tylko 160 g.

Ważna zmiana, w porównaniu z modelem AV440, to brak możliwości nagrywania materiałów wideo. Pod względem wyposażenia odtwarzacza jedyna znacząca różnica polega natomiast na braku wbudowanego głośnika. W komplecie z Gmini 420 znajdziemy jednak słuchawki. Ponadto oba Archosy pracują pod kontrolą tego samego systemu operacyjnego – AVOS. Dodatkowo na plus Gmini 420 zaliczyłbym obsługę platformy programistycznej Mophun (wykorzystywanej również w telefonach komórkowych), dzięki czemu urządzenie zamienia się niemal w rasową konsolę do gier! Dodatkowym plusem jest długi (ponad dwie godziny) czas działania na wbudowanej baterii.

SmartDisk FlashTrax FTX40

Punkty:

88

1960 zł

Najwyższej klasy wyświetlacz LCD to główny, ale nie jedyny atut Epsona. Jeśli dodamy do tego obsługę wielu formatów graficznych, otrzymamy przenośny cyfrowy album fotograficzny.

Ocena łączna: Cena:

Punkty:

Archos Gmini 420

86

2000 zł

Stary, ale jary. Szczególnie przydatny dla fotoamatorów – zapewnia obsługę większości dostępnych obecnie formatów graficznych.

duża uniwersalność i wszechstronność

rozbudowany OS — AVOS

pojemny dysk twardy

obsługa większości formatów graficznych

wysoka cena

brak obsługi formatu RAW

wysoka cena

wysoka cena, duże gabaryty i ciężar

CHIP FOTO · VIDEO digital

SPRAWNE ZARZĄDZANIE: Zalety okienkowego menedżera plików z pewnością docenimy w trakcie intensywnego korzystania z Image Tanka.

Ocena łączna: Cena:

Pierwsze wrażenie po włączeniu urządzenia Epsona to zachwyt nad niemal doskonałą jakością obrazu. Pod tym względem P-2000 pozostawia konkurentów daleko w tyle. Duży, 3,8-calowy ekran LCD wyświetla obraz w rozdzielczości 640×480 pikseli i radzi sobie z 262 tysiącami kolorów! Zdjęcia oglądane z wykorzystaniem tego Image Tanka charakteryzują się zarówno żywą kolorystyką, jak i bardzo dobrą ostrością. Ważną informacją dla fotografów jest fakt, że w przeciwieństwie do urządzeń Archosa Epson P-2000 pozwala również na przeglądanie zdjęć zapisanych

i-Tec Multi Media Viewer 20 GB Punkty:

82

1365 zł

Powiedzenie, że małe jest piękne, znamy od dawna. W wypadku Gmini 420 można jednak powiedzieć więcej: małe jest piękne i funkcjonalne bardzo małe gabaryty i masa, przystępna cena

Epson Multimedia Storage Viewer P-2000

Ocena łączna:

Punkty:

Cena:

81

1400 zł

Wieloformatowy czytnik kart flash oraz wszechstronny odtwarzacz różnorodnych mediów to główne atuty MMV. obsługa wielu typów kart pamięci nie najlepszy wyświetlacz LCD

CHIP FOTO · VIDEO digital

41

[Test • Przenośne fotobanki] OPTYCZNY FOTOBANK

Z KARTY NA PŁYTĘ

Bardzo nietypowe podejście do koncepcji Image Tanka zaprezentował tajwański koncern Carry. W przypadku FotoBara klasyczny dysk twardy zastąpiony został przez nagrywarkę CD-R/RW. Pomysł ten uznać można za dość ciekawy — ma zarówno swoje wady, jak i zalety. Urządzenie zostało zbudowane na bazie nagrywarki combo firmy Teac (model DW-224E). Po podłączeniu do komputera zintegrowane czytniki kart pamięci oraz napęd widoczne są w systemie jako dyski wymienne. Najważniejsza dla na-

w większości używanych obecnie formatów RAW (wyjątek stanowią RAW-y z Olympusa E-300 – tu mamy tylko możliwość podejrzenia miniaturki oraz z Sigmy SD10 i Fujifilm FinePiksa E550, które w ogóle nie są rozpoznawane). Warto przy tym pamiętać, że duże znaczenie ma tu wersja używanego firmware’u, czyli oprogramowania sterującego. Nowa wersja, jeszcze niedostępna, ma oprócz obsługi nowych formatów dodać m.in. możli-

szych wymagań jest jednak możliwość samodzielnej pracy FotoBara. W tym wypadku zasady funkcjonowania urządzenia są niemal takie same jak typowego fotobanku. Wystarczy jedno naciśnięcie przycisku, by dane z karty umieszczonej w odpowiednim slocie zapisać na płycie CD. Co ważne, kopiowanie odbywa się w trybie wielosesyjnym, dzięki czemu kilkakrotne zgranie zdjęć z np. 128-megabajtowej karty pamięci na jedną płytę CD nie stanowi żadnego problemu. Zaletą urządzenia Carry FotoBar jest możliwość wykorzystania go jako stacjonarnego odtwarzacza multimediów. Wbudowany napęd combo, oprócz nagrywania płyt CD-R/RW, pozwala również na odtwarzanie filmów DVD, odsłuchiwanie plików MP3 i przeglądanie zdjęć JPEG – fotografie zapisane na karcie bądź płycie CD wyświetlane są jak prezentacja slajdów. Całość uzupełniają pilot oraz pojemna bateria wystarczająca nawet na kilka godzin pracy. Jak na-

wość wyświetlania histogramu. Plusem Epsona jest również wbudowany dwuformatowy czytnik kart flash – CF Type I i II oraz SD/MMC. Jednak od urządzenia, którego cena oscyluje w okolicy dwóch tysięcy złotych możemy wymagać znacznie więcej niż tylko funkcji przeglądania i magazynowania zdjęć. Jak się okazało, na tym polu Epson nie radził sobie już tak dobrze. Spośród używanych w te-

pisałem wcześniej, pomysł ten ma również swoje wady. Są nimi przede wszystkim znaczne gabaryty oraz ograniczona do 700 MB pojemność płyt CDR/RW. Ponadto cena urządzenia, ustalona na poziomie około 1300 złotych, również nie zachęca do zakupu. Gdyby chociaż nośnikiem danych była znacznie pojemniejsza płyta DVD... Napęd:

Teac DW-224E (combo — 24/10/24/8)

Wyjścia:

USB 2.0, audio, Composite, S-Video

Obsługiwane formaty:

JPEG/MPEG-1/MPEG-2/MP3

Czytnik kart pamięci:

SM/MS/MS Pro/SD/MMC/ CF I i II/Microdrive

Wymiary (z baterią):

138×170 (200)×35 mm

Ciężar (z baterią):

585 g (715 g)

Gwarancja:

24 miesiące

Cena:

1300 złotych

stach wzorcowych plików filmowych P-2000 poprawnie odtwarzał jedynie te zapisane w rozdzielczości do 640×480 pikseli w formacie DivX 4 oraz DivX 5. Podobna sytuacja dotyczyła plików audio – Image Tank Epsona pozwala na odgrywanie tylko „empetrójek”, a i to bez obsługi playlist. Zastrzeżenia można mieć również do samego systemu zarządzania danymi zapisanymi w pamięci Image Tanka. Po pierwsze, jest

PROSTO Z APARATU: Brak czytnika kart flash w odtwarzaczach iRiver ma rekompensować dodatkowy port USB przeznaczony do pracy w trybie USB Host.

on zdecydowanie mniej funkcjonalny (brakuje np. menedżera plików) i intuicyjny w porównaniu z urządzeniami konkurencji. Po drugie, przy przeglądaniu zawartości dysku z poziomu urządzenia wyświetlanych jest tylko osiem pierwszych znaków nazwy pliku (ograniczenie, które – mogłoby się wydawać – przeminęło wraz z odejściem DOS-u). Ponadto nie mamy dostępu do katalogów, w nazwie których występują polskie znaki. Podsumowując: jeśli poszukujesz typowego fotobanku z możliwością przeglądania zapisanych zdjęć, Epson P-2000 będzie idealny. Bardzo dobra jakość obrazu oraz obsługa wielu formatów graficznych i plików RAW to największe atrybuty tego modelu. Jeśli jednak zależy Ci na wszechstronnym multimedialnym urządzeniu, to warto się zastanowić nad innym modelem.

iRiver PMP-120

iRiver PMP-120 Ocena łączna: Cena:

67

2400 zł

Wszechstronne, mobilne urządzenie multimedialne, łączące w sobie funkcje odbiornika radiowego, playera MP3, odtwarzacza DivX oraz przeglądarki zdjęć.

42

Neo Numeric X’s-Drive Pro UP-300 40 GB

iRiver H340 Punkty:

Ocena łączna: Cena:

Punkty:

66

1965 zł

Przede wszystkim odtwarzacz zbiorów muzycznych. W razie potrzeby posłuży również jako przenośny fotobank i przeglądarka plików graficznych.

Ocena łączna:

Punkty:

Cena:

59

1045 zł

Prosty fotobank, który pozwala też na odtwarzanie plików MP3. Produkt przeznaczony dla mniej wymagających klientów.

okienkowy menedżer plików

małe gabaryty

pojemny dysk twardy

wolny transfer danych w trybie USB Host

wolny transfer danych w trybie USB Host

zbyt wysoka cena jak na możliwości urządzenia

CHIP FOTO · VIDEO digital

Firma iRiver znana jest przede wszystkim jako producent wysokiej klasy przenośnych odtwarzaczy audio. Dzięki modelowi PMP-120 firma chce poszerzyć swoją ofertę o szeroko rozumiane mobilne urządzenia multimedialne, umożliwiające również zgrywanie danych z pamięci aparatów cyfrowych. O ile kwestia multimedialności nie budzi zastrzeżeń, o tyle funkcjonalność PMP120 jako typowego Image Tanka jest już poniekąd kontrowersyjna.

Produkty iRivera (dotyczy to także modelu H340) jako jedyne spośród testowanych urządzeń nie zostały wyposażone w standardowy czytnik kart flash. Zamiast tego producent wbudował w oba urządzenia dodatkowy port USB przeznaczony specjalnie do pracy w trybie USB Host. Tryb ten pozwala na bezpośrednie podłączenie (bez konieczności korzystania z komputera) aparatu cyfrowego do odtwarzacza. Co prawda mamy tu możliwość swobodnego przeglądania zawartości oraz podglądania zdjęć zapisanych na karcie flash, ale... problemy pojawiają się w momencie rozpoczęcia zgrywania danych. Jak się okazuje, w trybie USB Host PMP-120 pracuje w standardzie USB 1.1, dla którego maksymalna przepustowość wynosi jedynie 12 Mb/s. Co więcej, mimo iż wystarcza to na transfer z prędkością ok. 1 MB/s, zmierzona w trakcie testów prędkość kopiowania nie przekraczała 130 KB/s. W takim tempie zarchiwizowanie zawartości karty o pojemności 512 MB zajmie nam ponad godzinę! W praktyce uniemożliwia to bieżącą archiwizację zdjęć. PMP-120 pozwala na przeglądanie zdjęć w formatach BMP (maksymalnie 800×600 pikseli) oraz JPEG (rozdzielczość do 3100×2100 pikseli), jednak przedstawione powyżej ograniczenia raczej dyskwalifikują to urządzenie w roli fotobanku. iRiver sprawdzi się natomiast doskonale jako przenośny i stacjonarny odtwarzacz multimedialny.

BRUDOODPORNY: Zabezpieczenie specjalną zaślepką portu czytnika kart flash chroni go przed zanieczyszczeniem.

[Test • Przenośne fotobanki] OTG — TANIA ALTERNATYWA Do tego, że Image Tank to przydatne urządzenie, nie trzeba chyba nikogo zbytnio przekonywać. Nie każdego jednak stać na wydatek około 800 złotych, bo tyle niestety zapłacimy za najtańsze modele. Jest na to jedna rada – należy samodzielnie zbudować fotobank! Jak się okazuje, zadanie to jest znacznie prostsze, niż mogłoby nam się wydawać. Wystarczy zaopatrzyć się w obudowę zgodną z technologią OTG (np. Welland ME-600U2 OTG) oraz dowolny dysk w formacie 2,5-cala. Koszt zakupu całości, przy wyborze dysku o pojemności 40 GB, zamknie się w okolicy 500 złotych. Teraz wystarczy tylko zamontować dysk w obudowie i mamy praktycznie gotowe do pracy urządzenie. Należy jeszcze pamiętać o utworzeniu partycji w formacie FAT 32 (NTFS nie jest obsługiwany przez technologię OTG). Zasada działania tak zbudowanego fotobanku jest taka sama jak w odtwarzaczach firmy iRiver. Wszystko za sprawą wspomnianej wcześniej technologii OTG, która umożliwia komunikację pomiędzy dwoma urządzeniami USB na zasadzie Master-Slave bez pośrednictwa

iRiver H340 Na wstępie opisu tego modelu trzeba zaznaczyć, że H340 to przede wszystkim przenośny odtwarzacz MP3. Podobnie jak w wypadku PMP-120, ten model iRivera także umożliwia podłączenie cyfraka poprzez złącze USB 1.1. Co ciekawe, w tym urządzeniu transfer w trakcie kopiowania danych był prawie dwukrotnie wyższy, jednak mimo wszystko

komputera. W naszym wypadku Welland ME600U2 OTG pracuje w trybie USB Host. Za pomocą odpowiedniej przejściówki, którą otrzymamy w komplecie z obudową, możemy podłączyć dowolny aparat cyfrowy i dokonać zrzutu zawartości jego pamięci na dysk twardy zamontowany w ME-600U2. Samo zgrywanie zapisanych danych jest banalnie proste. Po podłączeniu cyfraka wystarczy tylko wcisnąć przycisk Copy Button. Proces kopiowania, jak i stan naładowania wbudowanej w obudowę baterii, sygnalizowany jest za pomocą odpowiednich diod, umieszczonych na panelu obudowy. Waga (z dyskiem 40 GB):

około 255 g

Wymiary:

132×82×15 mm

jest to wartość znacznie poniżej naszych oczekiwań – pół godziny na 512 MB to nadal nieco za dużo… Prawdopodobnie za takie przyspieszenie odpowiada poprawiana wersja firmware’u. To kolejny argument przemawiający za bieżącymi aktualizacjami oprogramowania zarządzającego w każdym urządzeniu, bez względu na model i producenta. Pod względem funkcjonalności H340 ustępuje modelowi PMP-120. Dotyczy to

przede wszystkim odtwarzania plików filmowych. Poza tym urządzenie wyposażono w znacznie mniejszy, bo dwucalowy ekran. Plusami tego odtwarzacza są obsługa katalogów i plików zawierających polskie znaki oraz dobra jakość dźwięku przy odtwarzaniu zbiorów MP3, szczególnie że właśnie w tej roli sprawdza się on idealnie. Wykorzystywanie H340 jako Image Tanka proponujemy zatem jedynie w ostateczności.

i-Tec Multi Media Viewer 20 GB MMV firmy i-Tec to urządzenie wszechstronne. Wbudowany czytnik kart flash pozwala na kopiowanie zdjęć bez użycia dodatkowych przejściówek z większości dostępnych obecnie formatów pamięci flash (wyjątek stanowi promowany przez Olympusa standard xD-Picture). Do zalet należy także dodać możliwość podglądania plików graficznych praktycznie w każdym formacie (JPEG, BMP, TIFF czy RAW). Również pod względem funkcji multimedialnych MMV prezentuje się nie najgorzej. Pozwala na odtwarzanie zarówno plików audio, jak i wideo. Niestety, w przypadku tych ostatnich minusem okazuje się nie najlepszej jakości wyświetlacz

WSZYSTKO CO TRZEBA: Zestaw, który zadowoli nawet najbardziej wymagających użytkowników – PQI mPack P800 sprzedawany jest w komplecie z dwiema torbami, pilotem i przewodem światłowodowym typu S/PDIF, którym urządzenie możemy podłączyć do zaawansowanego zestawu audio.

LCD o przekątnej zaledwie dwa cale. Podczas testów zdarzyły się nam także kłopoty z synchronizacją dźwięku i obrazu w filmach zapisanych w formacie DivX. Połowicznym rozwiązaniem pierwszego problemu jest możliwość podłączenia urządzenia do telewizora (w komplecie otrzymujemy odpowiednie kable). W drugiej kwestii pozostaje jedynie liczyć na szybką aktualizację firmware’u, poprawiającą pracę wbudowanych dekoderów. Mimo tych kilku wad, dotyczących raczej nietypowych jak na fotobank zastosowań, MMV można śmiało polecić jako urządzenie, z którego skorzystają nie tylko zwolennicy fotografii cyfrowej.

i-Tec X’s-Drive II Plus

Vosonic X’s-Drive II VP2060 Ocena łączna: Cena:

56

890 zł

Główne zalety tego urządzenia to dysk o pojemności 60 GB oraz wieloformatowy czytnik kart flash.

44

i-Tec X’s-Drive II Plus

Punkty:

Ocena łączna:

Rimax DFS Plus LCD

Punkty:

Cena:

56

740 zł

Niska cena oraz prosta obsługa to argumenty, które dla wielu użytkowników okażą się najważniejsze. Ten model spełnia oba wymagania.

Ocena łączna:

Punkty:

Cena:

Jeśli szukasz jedynie prostego i funkcjonalnego Image Tanka, produkt Rimaksa powinien spełnić Twoje oczekiwania.

atrakcyjna cena

obsługa wielu rodzajów kart flash

niska cena

spore wymiary i ciężar

bardzo ograniczona funkcjonalność

brak możliwości przerwania procesu kopiowania danych

CHIP FOTO · VIDEO digital

47

820 zł

X’S-Drive II Plus to jedno z najprostszych urządzeń w naszym zestawieniu. Model ten oferuje jedynie podstawowe funkcje zarezerwowane dla fotobanku. Funkcjonalność tego modelu sprowadza się praktycznie do umieszczenia w odpowiednim slocie karty flash (obsługiwane formaty to SmartMedia, CF, SD/MMC oraz MS/MS Pro) i wciśnięcia przycisku Kopiuj. Dane zapisywane są automatycznie w odpowiednio ponumerowanych katalogach. Wada takiego mechanizmu to brak możliwości śledzenia postępu operacji. Na ekranie wyświetlana jest jedynie informacja o liczbie skopiowanych plików oraz pozostałym wolnym miejscu na dysku urządzenia. W wypadku podłączenia do komputera komunikacja odbywa się za pośrednictwem interfejsu USB 2.0 High Speed. Każdemu, kto szuka dla swoich zdjęć jedynie prostego w obsłudze banku danych, proponuję zainteresować się tym modelem. Jego prostota to jednocześnie największa zaleta.

Neo Numeric X’s-Drive Pro UP-300 40 GB X’s-Drive Pro UP-300 to typowy Image Tank wzbogacony o funkcję odtwarzacza plików MP3. Urządzenie, podobnie jak model X’S-Drive II Plus, wyposażono w czytnik podstawowych typów kart pamięci. Z pomocą prostego menu wybieramy tryb pracy: odtwarzacz

[Test • Przenośne fotobanki]

PQI mPack P800

Archos AV440

Epson Multimedia Storage Viewer P-2000

SmartDisk FlashTrax FTX40

Archos Gmini 420

i-Tec Multi Media Viewer 20 GB

iRiver PMP-120

iRiver H340

Neo Numeric X’s-Drive Pro UP-300 40 GB

Vosonic X’s-Drive II VP2060

i-Tec X’s-Drive II Plus

Rimax DFS Plus LCD

Cena

2270 zł

2360 zł

1960 zł

2000 zł

1365 zł

1400 zł

2400 zł

1965 zł

1045 zł

890 zł

740 zł

820 zł

Gwarancja

24 miesiące

24 miesiące

15 miesięcy

24 miesiące

24 miesiące

24 miesiące

24 miesiące

24 miesiące

24 miesiące

12 miesięcy

24 miesiące

24 miesiące

Serwis WWW

www.pqi.com.tw

www.archos.com

www.epson.pl

www.smartdisk.com

www.archos.com

www.i-tec.pl

www.iriver.com

www.iriver.com

www.neonumeric.com

www.vosonic.com

www.i-tec.pl

www.rimax.net

Dostawca

www.fen.pl

www.nomatica.pl

www.epson.pl

www.comdis.com.pl

www.nomatica.pl

www.comdis.pl

www.mip.bz

www.mip.bz

www.nomatica.pl

www.systembank.pl

www.comdis.com.pl

www.nomatica.pl

Ocena ogólna

98

93

88

86

82

81

67

66

59

56

56

47

Budowa i wyposażenie Funkcjonalność

100 100

92 89

85 91

73 96

68 87

84 90

56 93

55 86

68 65

86 42

51 54

42 44

Wydajność

94

MODEL

Punkty 0

100 50

100

Punkty 0

86 50

100

Punkty 0

84 50

100

Punkty 0

90 50

100

Punkty 0

66 50

100

Punkty 0

43 50

100

Punkty 0

50 50

100

Punkty 0

42 50

100

Punkty 0

46 50

100

Punkty 0

62 50

100

Punkty 0

55 50

100

Punkty 0

50

100

Dane techniczne Wymiary (szer.×wys.×gł.) [mm]

146×82×25

127×82×27

147×84×31

92×143×32

106×60×17

70×126×23

139×84×32

62×103×25

86×136×37

130×75×25

78×116×23

135×83×32

Ciężar (z kompletem akumulatorów) [g]

350

320

415

340

160

230

280

203

329

300

230

270

Pojemność dysku/format

40 GB/2,5 cala

40 GB/2,5 cala

40 GB/2,5 cala

40 GB/2,5 cala

20 GB/1,8 cala

20 GB/1,8 cala

20 GB/2,5 cala

40 GB/1,8 cala

40 GB/2,5 cala

60 GB/2,5 cala

20 GB/2,5 cala

20 GB/2,5 cala

SM/CF/CF II/IBM MD/SD i MMC/MS i MS Pro/xD

//////

//////

//////

//////

//////

//////

//////

//////

//////

//////

//////

//////

Komunikacja z pecetem

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

USB 2.0 High Speed

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

(480 Mb/s)

Komunikacja z akcesoriami













USB 1.1 (12 Mb/s)

USB 1.1 (12 Mb/s)









Wyjście wideo/słuchawkowe

kompozytowe/

/

kompozytowe/

kompozytowe/

kompozytowe/

kompozytowe/

kompozytowe/

/

/

/

/

/

Zasilanie wewnętrzne/zewnętrzne

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

Pokrowiec/mikrofon/słuchawki/głośnik/pilot

////

////

////

////

////

////

////

////

////

////

////

////

Sterowniki Windows 9x/2000/XP/Mac OS/Linux

////

////

////

////

////

////

////

////

////

////

////

////

Wyświetlacz

graficzny kolorowy

graficzny kolorowy

graficzny kolorowy

graficzny kolorowy

graficzny kolorowy

graficzny kolorowy

graficzny kolorowy

graficzny kolorowy

semigraficzny

semigraficzny

semigraficzny

semigraficzny

Okienkowy menedżer plików

























Obsługiwane formaty graficzne JPG/TIFF/BMP

8 megapikseli//

8 megapikseli//

8 megapikseli//

8 megapikseli//

8 megapikseli//

8 megapikseli//

6 megapikseli//

8 megapikseli//

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

Formaty RAW – Canon EOS 10D/20D/300D/PS S50

///

///

///

///

///

///

///

///

nd./nd./nd./nd.

nd./nd./nd./nd.

nd./nd./nd./nd.

nd./nd./nd./nd.

///

///

///

///

///

///

///

///

nd./nd./nd./nd.

nd./nd./nd./nd.

nd./nd./nd./nd.

nd./nd./nd./nd.

Pentax *ist DS/Sigma SD10/Fujifilm FinePix E550

//

//

//

//

//

//

//

//

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

Formaty wideo – DivX 3.11/4.x/5.x (pełna rozdz.)

//

//

//

//

//

//

//

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

Formaty wideo – DivX 3.11/4.x/5.x (połowa rozdz.)

//

//

//

//

//

//

//

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

nd./nd./nd.

Formaty wideo – MPEG-1/MPEG-2/XviD/XviD (mały)

///

///

///

///

///

///

///

//nd./nd.

//nd./nd.

//nd./nd.

//nd./nd.

//nd./nd.

/////

/////

/////

/////

/////

/////

/////

/////

nd./nd./nd./nd./nd./nd.

nd./nd./nd./nd./nd./nd.

nd./nd./nd./nd./nd./nd.

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

Obsługa kart

Formaty RAW – Nikon D70/D100/Olympus E-300/Minolta Dynax 7d Formaty RAW –

Formaty audio – MP3 CBR/VBR/OGG/WAV/WMA CBR/CBR ///// /

Dyktafon/radio Wyniki testów Prędkość kopiowania z karty na dysk RAW/JPEG [MB/s]

1,1/1,07

4,43/4,14

2,48/2,29

1,17/1,18

4,15/3,92

2,25/2,01

0,13/0,13

0,26/0,26

0,81/0,8

1,11/1,09

1,54/1,5

0,7/0,68

Prędkość kopiowania z dysku imagetanka

22,67/24,95

15,48/16,22

21,67/24,33

22,67/25,61

11,21/15,2

8,86/8,85

11,08/11,45

9,29/11,45

3,96/3,99

4,6/4,57

9,11/9,18

11,61/11,87

na dysk peceta [MB/s] Prędkość kopiowania z dysku peceta na Image Tanka [MB/s]

10,48/10,14

11,47/11,31

12,66/12,01

10,6/10,46

4,95/5,9

3,76/3,67

4,22/4,4

3,49/4,46

3,25/3,17

2,97/3,06

6,09/6,16

8,26/8,04

Czas pracy na baterii (podczas kopiowania danych) [min]

405

115

32

177

135

142

81

173

72

82

99

58

Ocena słowna i przypisane jej punkty zamieszczone zostały poniżej: 100–90 punktów = 5 kratek, bardzo dobry; 89–75 = 4 kratki, dobry; 74–60 = 3 kratki, zadowalający; 59–45 = 2 kratki, przeciętny; 44–25 = 1 kratka, mierny; 24–0 = 0 kratek, niedostateczny * — cena detaliczna sugerowana przez producenta; nd. — nie dotyczy;  — jest;  — nie ma

46

CHIP FOTO · VIDEO digital

CHIP FOTO · VIDEO digital

47

[Test • Przenośne fotobanki] wany i zarządzany za pomocą przejrzystego i rozbudowanego graficznego menedżera plików, co należy również zaliczyć na duży plus tego modelu.

Rimax DFS Plus LCD

POŁĄCZENIE BEZ KABLI: Archos AV440 jako jedyny spośród testowanych fotobanków sprzedawany jest ze specjalną stacją dokującą, która znacznie poszerza możliwości urządzenia.

audio lub przeglądarka plików. Do nawigacji służą przyciski umieszczone na panelu urządzenia. Poruszanie się po zawartości dysku i kart flash może początkowo sprawiać sporo problemów, jednak po pewnym czasie nabiera się wprawy. W trybie przeglądarki mamy dostęp zaledwie do dwóch komend: kopiowania i kasowania. Pierwszej możemy używać jedynie dla plików zapisanych na nośnikach zewnętrznych, drugiej natomiast dla danych przechowywanych na dysku Image Tanka. W trakcie pracy ze zbiorami wyświetlane są najważniejsze dane dotyczące objętości i rozszerzenia. Niestety, długość wyświetlanej nazwy pliku/katalogu została ograniczona do ośmiu znaków. Podsumowując: UP-300 spełnia wszystkie podstawowe zadania fotobanku, jednak cena, jaką mamy zapłacić za to urządzenie, wydaje się zbyt wygórowana.

PQI mPack P800 Jednym z najciekawiej prezentujących się urządzeń – zarówno pod względem możliwości, jak i wyposażenia – był multimedialny mPack P800 firmy PQI. Zacznijmy od dodatków. W pudełku z fotobankiem znajdziemy m.in. małe etui przeznaczone dla odtwarzacza oraz większą torbę, w której bez problemów zmieścimy mPacka i aparat cyfrowy. Ponadto producent zadbał o dołączenie do zestawu kompletu kabli, poręcznego pilota, słuchawek oraz zasilacza sieciowego.

48

CHIP FOTO · VIDEO digital

Możliwości odtwarzacza robią jeszcze większe wrażenie niż wyposażenie. Po pierwsze, system operacyjny mPacka bazuje na wersji Linuksa przeznaczonej dla urządzeń mobilnych. Użycie OS-u spod znaku pingwina zapewnia dużą funkcjonalność (odtwarzanie plików audio i wideo, kalendarz, gry, książka adresowa), o czym mogliśmy się przekonać także w trakcie testów. Multimedialny „kombajn” PQI poradził sobie z większością wzorcowych plików audio i wideo. Pewne problemy pojawiły się dopiero przy zdjęciach – jak się okazało, mPack nie był w stanie wygenerować podglądu dla czterech formatów: BMP, TIFF oraz RAW (Minolta Dynax 7D i Sigma SD10). Można mieć jednak nadzieję, że niedociągnięcia te zostaną poprawione w kolejnych wersjach oprogramowania sterującego. Dodatkowe plusy mPacka to wbudowane radio, mikrofon oraz głośniczek. Oprócz tego urządzenie wyposażono w wyjście oraz wejście A/V (możliwość odtwarzania i nagrywania sygnału z urządzeń zewnętrznych, np. telewizora) i wyjście cyfrowe SPDIF (odtwarzanie dźwięku w formacie Digital Theater Sound). Na koniec warto jeszcze wspomnieć o nieodzownym atrybucie urządzenia roszczącego sobie prawa do nazwy Image Tank, czyli o czytniku kart flash. mPack obsługuje pamięci zgodne ze standardem CompactFlash Type I i II. Pozostałe formaty obsługiwane są jedynie poprzez odpowiednie przejściówki. Sam proces zgrywania danych jest kontrolo-

DFS Plus LCD jest urządzeniem, w którym postawiono przede wszystkim na prostotę działania i użyteczność, połączone z niską ceną. Jak przystało na rasowy fotobank, model ten udostępnia wieloformatowy czytnik kart pozwalający na korzystanie z najpopularniejszych standardów pamięci nieulotnych. Kopiowane dane są przechowywane na 2,5-calowym dysku o pojemności 20 GB. Na panelu urządzenia znajdziemy trzy przyciski, z czego dwa – Select oraz Copy – służą do kopiowania danych, trzeci natomiast to po prostu wyłącznik. Postęp procesu zgrywania zbiorów z karty flash przedstawiany jest procentowo. Niestety, w trakcie kopiowania urządzenie jest blokowane i nie możemy przerwać rozpoczętego procesu. Ponadto pewna niedogodność w korzystaniu z DFS Plus LCD ujawnia się po podłączeniu urządzenia do komputera. Otóż w tym trybie pracy fotobank działać może tylko jako czytnik kart lub zewnętrzny dysk twardy (wyboru dokonujemy za pomocą przełącznika na obudowie urządzenia).

SmartDisk FlashTrax FTX40 Urządzenie SmartDiska to jeden ze starszych modeli uwzględnionych w naszym zestawieniu. Wiekowość FlashTraksa objawia się przede wszystkim w znacznych gabarytach i wadze oraz nie najlepszej jakości wyświetlaczu – zwłaszcza jeśli dokonamy porównania z nowszymi produktami, takimi jak opisany wcześniej mPack.

NIECHCIANY WYBÓR: Rimaksa DFS Plus LCD, w przeciwieństwie do konkurencji, nie możemy wykorzystywać równocześnie jako zewnętrznego dysku USB i czytnika kart – jeden z trybów pracy wybieramy za pomocą odpowiedniego przełącznika.

Pomimo podeszłego wieku FTX40 dość dobrze spełnia zadania postawione przed typowym fotobankiem. Co prawda nie pozwala oglądać DivX-ów, jednak doskonale sprawdza się jako przeglądarka plików graficznych i jest wyposażony w czytnik kart CF Type I i II. Dodatkowo w wolnych chwilach może nam uprzyjemniać czas, odtwarzając ulubione MP3, przechowywane na pojemnym dysku o pojemności 40 GB. Niestety, atrakcyjność tego urządzenia znacznie maleje, jeśli uwzględnimy jego wysoką cenę. Dystrybutor powinien zastanowić się nad jej istotnym obniżeniem, gdyż w tym samym przedziale cenowym możemy nabyć dużo bardziej zaawansowane i praktyczniejsze modele.

Vosonic X’s-Drive II VP2060 Na koniec do omówienia pozostał X’s-Drive II VP2060. Jest to typowy fotobank pozwalający na kopiowanie danych z sześciu podstawowych typów kart flash. Do największych zalet tego urządzenia zaliczyłbym niską cenę oraz zainstalowany bardzo pojemny 60-gigabajtowy dysk twardy. Główne minusy to znaczne gabaryty oraz duży ciężar. Do tego należy jeszcze dodać nie do końca dopracowany system zarządzania zgrywaniem danych z kart pamięci. Brakuje przede wszystkim informacji dotyczących postępu bieżącej operacji. Jeśli jednak wystarczy nam znacznik końca rozpoczętego procesu kopiowania, a wymiary i masa nie mają znaczenia, można zdecydować się na ten właśnie model.

Zwycięzcy i pokonani Przygotowując się do testu, postanowiliśmy położyć nacisk na funkcje związane z typowymi zastosowaniami Image Tanka, nie zapominając jednocześnie o pozostałych aspektach, takich jak wszechstronność (w tym coraz popularniejsze funkcje multimedialne) czy przyjazne menu, gwarantujące łatwość obsługi. Po przeanalizowaniu wyników okazuje się, że bezkonkurencyjnym zwycięzcą naszego testu jest produkt firmy PQI – mPack P800. Praktycznie pod każdym względem – od możliwości do wyposażenia – urządzenie to zdecydowanie wyprzedza konkurencję. To model godny polecenia zarówno jako zaawansowany fotobank, jak i rozbudowane przenośne centrum rozrywki. Dość interesująco prezentuje się także Archos 420. Jego niewątpliwą zaletą są małe gabaryty i niewielki ciężar. Bez problemu możemy zabrać go na każdą wycieczkę, gdzie z powodzeniem będzie się sprawdzał jako przenośny odtwarzacz multimedialny lub pojemny fotobank. Plusem modelu Gmini 420 jest również przystępna cena, zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę jego funkcjonalność. Pozostając przy kwestiach ekonomii, warto rozważyć także zakup najtańszego w naszym zestawieniu fotobanku – i-Tec X’s-Drive’a II Plus. Urządzenie to, podobnie jak rozwiązanie opisane w ramce „OTG – tania alternatywa”, pozwala jedynie na zgrywanie danych z kart pamięci. Jednak X’s-Drive II Plus jest ponad dwieście złotych droższy niż kombinacja obudowa OTG i dysk twardy (na marginesie: o 20 GB większy niż montowany w X’s-Drive). Warto więc zadać sobie pytanie, czy musimy przepłać. Odpowiedź na nie pozostawiamy Czytelnikom. 

PIĘKNO I TEMPERA MENT „Jestem niefotogeniczna!“ – jakże często takie zdanie słyszy fotograf namawiający kobietę do sesji. Czy to wyraz kokieterii, czy po prostu delikatnie wyrażona odmowa? Czy kobiety w ogóle mogą być niefotogeniczne? Tomasz Kulak zaprosił do swojego atelier pięć pań w różnym wieku i udowodnił, że tak nie jest! Trzeba tylko umieć odkryć ich urodę i zmysłowość, a przed wszystkim to „coś“ więcej. Prezentujemy fotoreportaż z tej niepowtarzalnej, wykonanej specjalnie dla FVd sesji oraz gotowe portrety.

POMYSŁ POSZUKAĆ ŚRODKÓW WYRAZU Kiedy do pracowni Tomasza Kulaka przychodzi kobieta i zamawia portret, fotograf nie od razu sięga po aparat. Najpierw musi ją poznać, zobaczyć, jak się porusza, śmieje i jakie ma dłonie – są bardzo ważne w sztuce portretu. Rozmawia z nią, żartuje. Chce zmniejszyć dystans i zdobyć zaufanie, które podczas wielogodzinnej sesji okaże się potrzebne. Na kolejne spotkanie Tomek stara się umówić w domu modelki. Tam dobiera stroje i biżuterię. Najlepiej, gdy są to jej własne ubrania, bo w nich czuje się najlepiej. Ale zdarza się niekiedy, że interesujących ciuchów trzeba poszukać w garderobach u zaprzyjaźnionych projektantów lub w rekwizytorniach teatrów. Podczas tych spotkań Tomkowi chodzi głównie o poznanie drugiej osoby. Zanim skieruje na modelkę aparat, zajrzy jej w oczy. Zależy mu, by DOBÓR STROJU: Dagmara przyniosła na sesję torbę pełną ubrań. Po chwili namysłu Tomek podejmuje decyzję – ruszamy do rekwizytorni Wytwórni Filmów Fabularnych po kombinezon lotniczy!

z portretowanej kobiety wydobyć nie tylko zmysłowość ciała, ale także ukazać piękno jej wnętrza, temperament. Na zamówioną przez FVd sesję Tomasz Kulak zaprosił do swojego atelier szesnastoletnią Elę, zawodową modelkę Dagmarę, Annę – mamę dwójki małych dzieci, Barbarę, tancerkę flamenco, oraz Teresę – malarkę. Dla każdej szukał indywidualnego sposobu prezentacji, wizji, która dopełniała się podczas wspólnej pracy na planie zdjęciowym. Pierwotny pomysł jest potrzebny – pomaga w wybraniu odpowiedniego stroju, rekwizytów, pozwala ustawić światła i dobrać tła, a także przekazać sugestie wizażystce. Pomysł na portret Eli był prosty – Tomek chciał ją sfotografować jak „dziewczynę z okładki”. Bez żadnych ekstrawagancji miała „zagrać”

WIZAŻYSTKA NA PLANIE: Makijaż Dagmary ma tworzyć mocne kontrasty, Tomkowi chodzi o silny, wręcz teatralny efekt. Dlatego Agata Samanipour do pomalowania oczu i brwi używa tłustych farb charakteryzatorskich.

jej świeża uroda. O sesji Anny fotograf opowiada: „Ania zafascynowała mnie jako kobieta, robiąc jej portret chciałem użyć najprostszych środków, bez specjalnej stylizacji. Szukałem odpowiedzi na to, co mnie w niej pociąga”. Barbarę i Teresę Kulak pokazał poprzez ich pasje: taniec i malarstwo. Na pomysł portretu Dagmary, z którą współpracuje od dawna, wpadł podczas wizyty w rekwizytorni wrocławskiej Wytwórni Filmów Fabularnych, gdzie wspólnie dobierali stroje do komercyjnego zlecenia. Natknęli się wówczas na kombinezon lotniczy i tak powstała wizja kobiety wykluwającej się na zdjęciu z ciężkiej technicznej materii – to alegoria przemiany, rozkwitania, dojrzewania. Tomasz korzysta z każdej okazji, by fotografować Dagmarę, znaleźć na nią pomysł. Zupełnie inny portret modelki autorstwa Tomka prezentujemy na zdjęciu po prawej stronie. Ważne jest, aby fotograf zawczasu przekonał portretowaną modelkę do swoich

NA POCZĄTKU JEST POMYSŁ: Tomasz wspólnie z wizażystką Agatą i Dagmarą dyskutują, na jakim efekcie im zależy. Rozmowy na tym etapie sesji bywają gorące.

zamierzeń, wytłumaczył jej nie tylko, jaki efekt chce uzyskać, ale także jak ma się ona zachować i poruszać. Od niej oczekuje, aby w trakcie robienia zdjęć zapomniała o troskach, żeby była sobą.

MAKE UP PODKREŚLIĆ TO, CO NAJŁADNIEJSZE Agata Samanipour, która współpracowała z Tomkiem podczas sesji, podkreśla, że zanim kobieta pojawi się u fotografa, powinna się do tego nieco sama przygotować. Dzień przed sesją dobrze jest wypocząć, wyspać się, nałożyć na twarz maseczkę. Wizażystka przypomina również o tym, aby przynajmniej kilka godzin przed pracą zdjąć skarpetki i inne elementy garderoby, które mogą pozostawić odcisk na skórze. To alfabet warsztatu zawodowych modelek. Na początku każdej sesji modelka słyszy: „Musimy zmyć to wszystko”. Makijaż, w jakim przychodzą panie, jest niepotrzebny. Agata doskonale wyczuwa delikatność oraz charakter kobiecej urody i zależy jej na podkreśleniu w twarzy tego, co najładniejsze. Najpierw jednak poprawi niedoskonałości skóry,

MAKIJAŻ JEST SZTUKĄ: Zależało mi na tym, by Elę pomalować w bardzo delikatny sposób. Kolory cieni do powiek oraz róż pasowały do jasnej karnacji cery modelki oraz jej koronkowej, dziewczęcej sukienki. Do pomalowania oczu wybrałam więc kolory ciepłe, oliwkowe, starozłote. Za pomocą ukośnie ściętego pędzelka lekko podkreśliłam kształt brwi. Na nieruchomą część powieki (pod łukiem brwiowym) nałożyłam jasny, pastelowy cień (jasnozłoty), co dało efekt „otwartego“ spojrzenia. Tuż nad górną linią rzęs zaznaczyłam miękkim brązowym ołówkiem kreskę, którą lekko roztarłam, żeby wyostrzyć i uwydatnić migdałowy kształt oczu. Ciemną kreskę narysowałam także tuż pod dolną linią rzęs, ale tylko od zewnętrznego kącika, żeby uniknąć tzw. „zamkniętego oka”. Dokładnie wytuszowałam rzęsy, wybierając tusz ciemnobrązowy. Czarny dałby zbyt ciężki, dramatyczny efekt.

zatuszuje przebarwienia. Na powiekach położy delikatny cień współgrający z barwą oczu i harmonizujący z kolorem sukienki. Stara się twarz pozostawić żywą i uniknąć sztucznego efektu maski. Kolor ust dobierze tak, aby był jak najbardziej zbliżony do naturalnego, może o ton ciemniejszy. Smakowicie nabłyszczy wargi. Kształtu oczu na ogół nie zmienia, ale go wzmacnia. Dzięki różowi położonemu na policzkach wydobywa owal twarzy – uplastycznia ją. Jak jednak ma się zachować, słysząc zdanie rzucone przez Tomka: „Twarz ma być wyjechana na maksa!”? Tym razem chodzi o Dagmarę ubraną w lotniczy kombinezon. Tomasz tłumaczy Agacie, żeby bardzo mocno zaznaczyła brwi modelki, podkreśliła kształt oczu i pomalowała usta ciemnym, intensywnym kolorem. Zależy mu na uzyskaniu mocnych kontrastów, o silny, wręcz teatralny efekt. Dlatego do pomalowania brwi i powiek Agata używa tłustych farb charakteryzatorskich. Usta maluje ciemnym fioletem (czerwony byłby zbyt banalny), a paznokcie na popielato. Włosy skręcone w kosmyki i zlepione mocnym żelem spina wysoko, żeby jeszcze bardziej podkreślić profil i kształt głowy.

AGATA SAMANIPOUR – charakteryzatorka i wizażystka, pracuje na planie filmowym, w teatrze i reklamie. Absolwentka Międzynarodowej Szkoły Charakteryzacji Marii Ewy Dziewulskiej w Warszawie. Ma wieloletnie doświadczenie trenerskie w zakresie kreowania wizerunku.

PLAN ZDJĘCIOWY ZBUDOWAĆ ŚWIATŁEM RZEŹBĘ TWARZY Gdy Agata maluje modelkę, Tomek ustawia plan. Oświetlenie sceny buduje za pomocą dużych softboksów. Główne światła ustawia przed i nad sceną. To prawie reguła. Oświetleniu stara sie nadać kierunek zbliżony do naturalnego kąta padania światła – dzięki temu udaje mu się plastycznie ukształtować rzeźbę twarzy. Do tego posłużą mu 1000 Ws lampy i dwa dyfuzory ośmiokątne 180 i 140 cm. Światło wypełniające ustawia z boku – błysk 600 Ws lampy rozproszony jest softboksami ośmiokątnymi 140 cm oraz prostokątnymi 120×50 cm. Aby podkreślić kontury np. włosów (ale tylko na ciemnym tle), używa oświetlenia efektowego, ustawionego lekko z boku, z tyłu nad postacią (lampa 250 Ws i softbox 40×40 cm). Zdjęcie może powstać z użyciem jednej lub dwóch lamp zasadniczych (jak przy fotografiach

PRACA BEZ APARATU: Tomek próbuje „otworzyć“ Annę. Uchwycenie jej naturalności będzie miało decydujące znaczenie w portrecie ukazującym twarz w zbliżeniu.

Anny i Teresy), a czasem nawet czterech lub pięciu (fotografie Eli, Dagmary i Barbary). Tomek stara się wykonywać portrety w ciągu dnia – światło z okna padające wprost na modelkę powoduje zwężenie jej źrenic. Przy sztucznym, niezbyt intensywnym oświetleniu źrenice rozszerzają się, co wygląda nienaturalnie. Większość zdjęć podczas naszej sesji Tomek wykonał na swoim ulubionym białym tle. Wykorzystał po prostu ścianę w tym kolorze, która łagodnym łukiem łączyła się z pomalowaną w tym miejscu na biało podłogą. Kiedy potrzebował na drugim planie nieregularnej i niejednoznacznej faktury, zawiesił grube, nieco pościerane czarne płótno, na którego tle sfotografował tań-

OŚWIETLENIE EFEKTOWE: Dla podkreślenia konturu i rysunku włosów modelki fotograf ustawił z tyłu nad tłem lampę 250 Ws z małym softboksem.

czącą Barbarę. Początkowo podczas pracy z Basią próbował wykorzystać czerwone tło, które, jak mu się wydawało, miało dobrze zharmonizować z detalami jej stroju w tym samym kolorze. Po kilku próbnych zdjęciach zrezygnował z tego pomysłu. To przykład na to, że nie można za bardzo przywiązywać się do wcześniejszych koncepcji. Warto na bieżąco korygować ustawienia świateł, kolor i faktury teł, zmieniać stroje i ponawiać ujęcia z nowymi rekwizytami oraz szczegółami garderoby. FOTOGRAF W ROLI PSYCHOLOGA: Tomasz długo rozmawia z Anią. Bez wzajemnego zrozumienia nie powstałoby zdjęcie ukazujące nie tylko urodę, lecz przede wszystkim jej osobowość.

PRACA NIĆ POROZUMIENIA Mimo że to Tomek jest na planie szefem, od fotografowanej kobiety także zależy bardzo wiele. To ona inspiruje fotografa – im więcej zaangażowania i pasji płynie z jej POTRZEBNA JEST PASJA: Tomasz prosi Barbarę, by przypomniała sobie emocje, jakie towarzyszyły jej, gdy rodziła dziecko, i spróbowała ponownie wyzwolić je w tańcu.

strony, tym większa wyzwala się energia i łatwiej urzeczywistnia się wizja artysty. Tomek stara się pomóc, nakierować, otworzyć modelkę za pomocą słów, które oderwane od kontekstu brzmią nieco dziwnie, jednak podczas pracy na planie mogą zdziałać cuda. W atelier Kulaka można usłyszeć: „Zrzuć te włosy i zostań w miejscu!”, „Nieważna jest teraz sukienka. Dziś pokazujesz siebie...”, „Oderwij się od ziemi jak Piotruś Pan”. Padają proste polecenia: „Ręce swobodnie”, „Nie tak sztywno!”, „Broda do góry”, „Palce za mocno

CIĄGŁY DIALOG: Tomek mówi do modelki praktycznie cały czas. Krzyczy, klęka przed nią, tłumaczy. Prowokuje ją, by odpowiedziała ruchem ciała, spojrzeniem, gestem.

chodzą!”. Tomek mówi do modelki praktycznie cały czas. Czasem krzyknie. Ona milczy – ale odpowiada gestem, spojrzeniem, ruchem ciała. To rozmowa, ale także coś więcej. Wytwarza się nić intymnego porozumienia, wspólnoty. Kulak często podchodzi i pokazuje jej, jak ma ułożyć dłonie lub ramiona, jak zagrać biodrami. Klęka przed nią i coś tłumaczy. Ta praca może trwać z krótkimi przerwami od dwóch do sześciu godzin lub dłużej. Powstają dziesiątki zdjęć. Po zapełnieniu jednej karty pamięci Tomasz wkłada do aparatu następną i znów fotografuje. Ma nadzieję, że jeszcze chwila, jeszcze jedno naciśnięcie spustu migawki i powstanie udane zdjęcie, w którym wszystkie potrzebne elementy zagrają bez pudła. Czasem jednak, zaledwie po kilku-kilkunastu klatkach zrzuca fotki od razu na dysk komputera i ogląda na monitorze. Widzi, że coś jest nie tak.

UKŁAD RĄK: W tańcu flamenco dłonie potrafią wyrazić silne emocje. Tomek z Basią szukają najwłaściwszego ustawienia rąk.

POPRAWKI OTWORZYĆ SIĘ NA SUGESTIE Wszyscy podchodzimy do komputera, oglądamy efekty pracy, oceniamy. Tomek jest otwarty na propozycje. Agata poprawiłaby rysunek ust, ja wskazuję na fotkę bliską ideału. W oczach modelki widać aprobatę. PRZEKONAĆ DO POMYSŁU: Tomasz odwiedził Teresę w jej domu, by wybrać odpowiednie stroje i rekwizyty. Mimo różnicy pokoleniowej szybko nawiązali kontakt.

Nie mówi jednak nic, tak jakby chciała być lojalna wobec fotografa. Czeka na to, co powie. Kulak jednak wciąż jest niezadowolony. Przestawia lampy, zmienia tło. Chwila przerwy, choć nie jest to czas na relaks. Agata zaprasza kobietę do stolika z przyborami. Maluje jej nieco spierzchnięte usta, wygładza włosy, poprawia cerę, na której pojawiło się kilka kropel potu. Wizażystka jest obecna na planie podczas całej sesji. Zawsze może podejść na chwilę do modelki i coś poprawić czy szepnąć Tomkowi jakieś słowo z sugestią.

RÓŻNE KONCEPCJE: Nie warto przywiązywać się do pierwotnej wizji. Tomasz zastanawia się nad sfotografowaniem Teresy w etoli.

ZDJĘCIA NA MONITORZE: Wszystkie osoby obecne na planie niemal na bieżąco mogą podejrzeć efekty sesji, ocenić powstałe fotografie i w razie konieczności powtórzyć ujęcia.

FINAŁ JEST FOTA Nieustanne napięcie. Koncentracja. Gra muzyka Barry’ego White’a, po chwili słychać flamenco. Wszyscy w studiu wspomagają się, działają na siebie pozytywnie. A jednak nie zawsze udaje się osiągnąć znakomity efekt za pierwszym razem. Zdjęcia z Elą trzeba było powtórzyć. Tomek nie był do końca zadowolony z wyników pierwszej sesji. Spotkanie z Anną trwało niespełna godzinę. Zapowiadało się znakomicie i „smakowicie” – jako rekwizytu Tomek chciał użyć dużych czerwonych winogron (wcale nie było o nie łatwo – szukałem ich przez kilka godzin w całym mieście). Sesję przerwał dzwonek jej telefonu – Ania musiała szybko wracać do swoich dzieci. Temperament i pasja Barbary tylko pozornie ułatwiały zadanie. Niełatwą sztuką było ująć w jednym kadrze dynamikę tańca flamenco i niezwykłe spojrzenie Basi, podkreślone wyrazistym detalem stroju. Przed Dagmarą Tomek postawił ekstremalne zadanie. Niemałym wyczynem było już wypożyczenie kombinezonu, ale o wiele większym – samo założenie i wytrwanie w nim przez osiem godzin zmagań o najsubtelniejsze niuanse w wyrazie oczu i grze ciała dziewczyny. Kiedy Tomek poznał Teresę i dowiedział się, że jest malarką, wpadł na pomysł sfotografowania jej podczas malowania przez nią ust pędzlem malarskim. Kiedy był u niej w domu, by przedstawić koncepcję, wybrać stroje i rekwizyty, widział ją po raz drugi. Kolejny raz spotkali się już na planie zdjęciowym. Mimo różnicy pokoleniowej szybko nawiązali ze sobą bezpośredni kontakt – tę tajemniczą nić, która łączy fotografa z kobietą. Sesję opisał i sfotografował Andrzej Łuc Make up przygotowała Agata Samanipour Sukienka Eli pochodzi z kolekcji Nataszy Gutowskiej

TOMASZ KULAK Rocznik 1976. Pierwsza Komunia i pierwszy aparat – Fied. Póżniej kółko fotograficzne w szkole podstawowej. Terminuje w klasycznych zakładach fotograficznych. Tam zdobywa solidne podstawy warsztatu. Na co dzień robi zdjęcia dla agencji reklamowych. W 1999 r. wystawia „Jazz w Rurze” – czarno-białe zdjęcia muzyków jazzowych występujących w klubie Rura we Wrocławiu. Jego pasją jest klasyczna fotografia czarno-biała.

PO R A D YdoGIMP dla początkujących tworzenia galerii Flashu] [PRZEGLĄD • Programy

NIE TAKI

Instalacja i obsługa darmowego konkurenta Photoshopa

GIMP STRASZNY... Zakup profesjonalnego programu do modyfikacji cyfrowych zdjęć wykracza poza możliwości finansowe większości fotoamatorów. Istnieje jednak darmowa aplikacja, której rozbudowane funkcje pozwalają na to, by stała się ona podstawowym narzędziem w „cyfrowej ciemni”. Arkadiusz Stachowski

64

CHIP FOTO · VIDEO digital

J

uż po wykonaniu pierwszych zdjęć aparatem cyfrowym większość użytkowników chce dokonać drobnych korekt, np. kolorystyki czy kadrowania, lub nawet artystycznych transformacji. Pojawia się w tym momencie również pytanie: jaki program wykorzystać? Najbardziej popularny wśród profesjonalistów to Photoshop, jednak o ile pod względem funkcjonalności jest on bezkonkurencyjny, to cena wynosząca około czterech tysięcy złotych może wy-

wołać zawrót głowy u niejednego fotoamatora. Zanim wydamy pieniądze na jakąkolwiek aplikację, warto zapoznać się z darmowym programem GIMP (GNU Image Manipulation Program), który pozwala na wykonanie większości zadań i z powodzeniem może być podstawowym narzędziem w naszym „warsztacie”. Początkowo GIMP był tworzony jedynie przez dwóch studentów z Uniwersytetu Berkeley, jednak od pierwszej wersji, udostęp-

nionej szerszej publiczności w 1996 roku, program jest stale poprawiany i udoskonalany dzięki dobrowolnemu zaangażowaniu zwolenników oprogramowania typu Open Source. Zdarza się, że najnowsze wersje programu mogą działać niestabilnie, ale ewentualne łatki szybko pojawiają się w Internecie. W obecnej formie GIMP to na tyle rozbudowane i funkcjonalne narzędzie, że budzi zainteresowanie nawet wśród bardzo wymagających odbiorców.

CHIPFOTO FOTO· VIDEO · VIDEOdigital digital 65 CHIP

[PORADY• GIMP dla początkujących]  INSTALACJA

Ze względu na swoje linuksowe korzenie oraz wiele odmian wersji instalacyjnych najprostszym sposobem na pracę z GIMP-em w środowisku Windows jest wykorzystanie dostępnych w Sieci, zautomatyzowanych pakietów instalacyjnych, które znajdziemy pod adresem http://gimp-win.sourceforge.net, oraz na płycie CD dołączonej do numeru. W pierwszej kolejności, jeszcze przed instalacją GIMP-a, musimy PO PIERWSZYM URUCHOMIENIU: Aby zapewnić sobie komfort zainstalować bibliotekę GTK+ (plik: pracy, musimy precyzyjnie rozmieścić palety oraz okno z obrazem, ponieważ w domyślnej konfiguracji będą się one wzajemnie zakrywać. gtk+-2.6.4-setup.exe), wykorzystywaną do tworzenia interfejsu w formatach JPEG, TIFF lub PPM. W wypadgraficznego nie tylko GIMP-a, ale i innych ku dwóch ostatnich mamy możliwość wyboru aplikacji wywodzących się ze środowiska litrybu 8- lub 16-bitowego, jednak GIMP nie nuksowego, np. UFRawa. Podczas instalowaobsługuje na razie plików o większej ilości dania właściwego oprogramowania, za pomocą nych, dlatego zapisujmy je w trybie ośmiobitopliku: gimp-2.2.4-setup.exe, na etapie wybowym. ru skojarzonych z programem plików (Select File associations) możemy zaznaczyć te, które chcemy, aby po dwukrotnym kliknięciu, np. w Eksploratorze Windows, były otwierane Po uruchomieniu GIMP-a niektórych użytw GIMP-ie. kowników zaskoczy widok ekranu z paletami, W pozostałych oknach dialogowych instaktóre nie są ze sobą połączone (również każda latora pozostawmy domyślne ustawienia, co fotografia otwierana jest jako osobny proces, zapobiegnie ewentualnym kłopotom, na przywidoczny na pasku narzędzi Windows w pokład gdy instalowany dodatkowy plug-in nie staci osobnej zakładki). Początkowo może będzie mógł odnaleźć domyślnego katalogu to utrudniać pracę, szczególnie jeżeli jesteśmy aplikacji. GIMP wykrywa język wykorzystywaprzyzwyczajeni do innych programów graficzny przez system operacyjny i automatycznie nych. Łatwo sobie z tym jednak poradzimy, instaluje się w polskiej wersji językowej. ustawiając palety po bokach okna z fotografią, Biorąc pod uwagę popularność zdjęć w fortak aby nie zasłaniały się one nawzajem. macie RAW, praktycznym rozwiązaniem bęGłówne okno programu to paleta z napidzie również instalacja konwertera UFRaw sem GIMP, pozwalająca na wybór narzędzi (http://ufraw.sourceforge.net/). Wtyczka ta oraz na ustawienie ich opcji. Zamknięcie tej papozwala kontrolować większość parametrów lety jest równoznaczne z zakończeniem pracy „cyfrowego negatywu” oraz zapisać obraz aplikacji. Ponadto, jeśli chcemy otworzyć plik przez przeciągnięcie go np. z Eksploratora Windows, to musimy go upuścić właśnie na tej palecie w obszarze narzędziowym. Drugim domyślnie otwieranym podczas pierwszego uruchomienia programu oknem jest paleta zawierająca warstwy, kanały, ścieżki oraz listę z pozycjami wykonanych przez nas operacji (jeśli ją zamkniemy, nie będzie ona widoczna przy następnym uruchomieniu). Dzięki tej ostatniej zakładce mamy możliwość cofnięcia wykonanych przez nas czynności. Standardowe ustawienia gwarantują przywrócenie, co najmniej pięciu kroków, ale ich liczba może być większa w zależności od zaNIEZBĘDNE DODATKI: Do uruchomienia GIMP-a pełnienia pamięci przydzielonej na historię wymagane jest zainstalowanie bibliotek GTK+.

 MAŁE PORZĄDKI

66

CHIP FOTO · VIDEO digital

operacji. W celu zmiany tych parametrów należy na głównej palecie wybrać z menu Plik | Preferencje, a w otwartym oknie zaznaczyć pozycję Środowisko. W polu Minimalna ilość poziomów cofnięć wpisujemy żądaną liczbę, np. 10, a także zwiększamy dwukrotnie wartość w polu Maksymalna pamięć dla historii operacji. Jeżeli nasz komputer jest wyposażony w dużą ilość pamięci RAM, np. 512 MB, przy okazji wpiszmy w polu Rozmiar cache kafli połowę jej rozmiaru, czyli 256 MB – znacznie poprawi to wydajność programu, gdyż nie będzie on musiał zbyt często zapisywać i odczytywać danych z dysku twardego. Podczas pracy, aby cofnąć wprowadzone zmiany, wystarczy wcisnąć kombinację [Ctrl]+[Z], a żeby je przywrócić – [Ctrl]+[Y].

 PRZESTRZEŃ KOLORÓW

Program potrafi otworzyć większość formatów graficznych, a w wypadku wspomnianego trybu 16-bitowego wykonuje konwersję „w locie” do trybu ośmiobitowego, informując użytkownika stosownymi ostrzeżeniami. Większość aparatów wykonuje zdjęcia w przestrzeni barwnej sRGB i z tymi plikami GIMP radzi sobie wyśmienicie, jednak w wypadku, gdy obrazy mają większą przestrzeń barwną, np. Adobe RGB i otworzymy je w programie, okaże się, że są one wyświetlane niepoprawnie – kolory będą miały mniejszą intensywność. Dzieje się tak, ponieważ GIMP nie został wyposażony w funkcję zarządzania kolorem (Color Management). W tej sytuacji pozostaje nam zmiana ustawień aparatu lub konwersja do przestrzeni sRGB przy wykorzystaniu programu dołączonego do cyfraka.

 GIMPOWANIE NIE JEST TRUDNEI

Pliki w programie możemy otworzyć, np. wybierając z menu Plik | Otwórz lub przez wciśnięcie kombinacji klawiszy [Ctrl]+[O]. Skalę podglądu obrazka w procentach ustalamy po wciśnięciu przycisku znajdującego się pod zdjęciem, a do przesuwania powiększonego fragmentu możemy wykorzystać znajdującą się w prawym dolnym rogu ikonkę z krzyżykiem zakończonym strzałkami. Po jej kliknięciu wyświetlona zostanie miniaturka fotografii, na której ustalamy interesujący nas wycinek obszaru. Szybkie dopasowanie rozmiaru podglądu zdjęcia do wielkości okna uzyskamy za pomocą skrótu klawiaturowego [Shift]+[Ctrl]+[E].

myszy. W celu zmiany np. nasycenia kolorów wystarczy wybrać z menu Narzędzia | Narzędzia kolorów | Odcień i nasycenie i w oknie dialogowym ustalić odpowiednią siłę oddziaływania efektu. Modyfikacje możemy przeprowadzać na całym obrazie lub określonym fragmencie – jeżeli wcześniej wykonamy zaznaczenie, korzystając z odpowiedniego narzędzia z palety głównej, np. Odręczne zaznaczanie obszarów. PRAWY PRZYCISK MYSZY: Kliknięcie powierzchni zdjęcia umożliwia dostęp do większości funkcji.

Aby wykonać operację na obrazie, możemy wykorzystać menu kontekstowe zawierające większość funkcji programu, a dostępne przez kliknięcie zdjęcia prawym przyciskiem

 SCRIPT-FU

Oprócz znajomych nazw: Filtry, Warstwy czy Narzędzia, w programie natkniemy się również na menu Script-Fu. Znajdziemy w nim zestaw automatycznie wykonywanych przekształceń obrazu, dzięki którym możemy na

STARA FOTOGRAFIA W MGNIENIU OKA Stylizacja kolorowej fotografii na wzór zdjęć oglądanych w albumie dziadków zajmuje w GIMP-ie niespełna minutę. Dzięki wykorzystaniu pozycji z menu Script-Fu będziemy mieli również możliwość wyboru grubości zniszczonej ramki czy dodania plam do obrazu.

Otwórzmy fotografię i – aby dopasować skalę podglądu do okna roboczego – użyjmy skrótu klawiaturowego [Shift]+[Ctrl]+[E]. Wystarczy wybrać z menu dostępnego po kliknięciu obrazu prawym przyciskiem myszy Script-Fu | Ozdobienia | Stara fotografia i ustalić w oknie dialogowym Argumenty skryptu. Gdy zaznaczymy pole Zła ogniskowa, obraz zostanie poddany lekkiemu rozmyciu, a wartość wpisywana w polu Rozmiar krawędzi odpowiada w pikselach wielkości tworzonej ramki. Jeśli chcemy otrzymać zdjęcie w sepii lub też dodać do niego stylizujące plamy, zaznaczmy również odpowiednie pozycje. Jeżeli pozostawimy aktywną opcję Pracuj na kopii, wszystkie przekształcenia wykonane zostaną na duplikacie naszego obrazu.

przykład szybko dodać ramkę do naszego zdjęcia lub nadać jej wygląd starej fotografii. W trakcie przetwarzania skryptów wykorzystywanych jest niekiedy kilka dostępnych w aplikacji filtrów, co sprawia, że na efekt końcowy będziemy musieli nieco poczekać. Zapoznając się ze sposobem wykonywania odpowiednich przekształceń obrazu w GIMPie, odnajdziemy te same lub podobne funkcje, które opisujemy w FVd w warsztatach prezentujących sposoby wykorzystywania Photoshopa czy Paint Shopa Pro, a w miarę nabierania doświadczenia – samodzielnie stosujmy wybrane ich elementy w celu uzyskania interesującego nas efektu. Może znajdziemy także odpowiedź na pytanie: czy potrzebujemy czegoś więcej od aplikacji graficznej?

CYFROWE ZDJĘCIE Z FILMOWĄ PERFORACJĄ Przeglądając zdjęcia, np. w Internecie, często napotkamy klatki slajdu zeskanowane razem z perforacją, która tworzy efektowną ramkę. Aby dodać taki ozdobny element do cyfrowej fotografii, wystarczy wykorzystać skrypt Slajd, pozwalający na umieszczenie dodatkowo własnego napisu oraz wybranie kroju czcionki. Samodzielne wykonanie podobnego obramowanie zajęłoby dużo czasu i wymagałoby dopasowania go do wymiarów każdej fotografii. Automatyczne modyfikacje GIMP-a maksymalnie upraszczają ten proces, uwzględniając nawet orientację kadru fotografii.

Otwieramy fotografię za pomocą kombinacji klawiszy [Ctrl]+[O]. Z menu, dostępnego po kliknięciu zdjęcia prawym przyciskiem myszy, wybieramy Script-Fu | Ozdobienia | Slajd. W oknie dialogowym skryptu, w polu Tekst, wpisujemy wyrazy, które chcemy umieścić na perforacji. W pozostałych opcjach możemy także określić numer klatki filmu, wybrać krój czcionki oraz jej kolor.

KADROWANIE I PRZYGOTOWANIE PLIKÓW DO FOTOLABU Robiąc zdjęcia w pośpiechu, nie zawsze uda nam się dobrze je skadrować czy zachować np. regułę trójpodziału sceny. W wielu wypadkach staranne przycięcie obrazu w programie graficznym pozwala znacznie poprawić wygląd fotografii poprzez usunięcie niepotrzebnych fragmentów i powiększenie obszaru zajmowanego przez główny obiekt. Gdy wykonujemy „cyfrowe” kadrowanie z myślą o przeniesieniu obrazu na papier, ważne jest, abyśmy zachowali proporcje boków odpowiadające wymiarom odbitki – inaczej na zdjęciu z fotolabu otrzymamy białe paski.

KROK 2: Po wykadrowaniu zdjęcia musimy określić jego rozdzielczość odpowiednio do formatu papieru. Wybieramy z menu Obraz | Skaluj obraz, a w otwartym oknie dialogowym zmieniamy Rozdzielczość X na 300 pikseli na cal – Rozdzielczość Y zmieni się automatycznie na 300, jeżeli ikonka łańcuszka będzie przedstawiała splecione ogniwa (ustawienia domyślne programu). W sekcji Wymiary obrazu wystarczy wpisać rozmiar papieru, na którym chcemy zamówić odbitkę, np. dla popularnego formatu 10×15 cm w polu Szerokość wpisujemy 150 mm (Wysokość zostanie automatycznie dobrana na podstawie proporcji boków fotografii). Zanim naciśniemy przycisk Skaluj, warto w polu Jakość zmienić sposób interpolacji na rodzaj Sześcienna, daje ona bowiem lepsze rezultaty niż tryb liniowy. Wystarczy teraz wyostrzyć obrazek, wybierając z menu Filtry | Uwydatnianie | Wzmocnienie, i dobrać odpowiednią siłę działania efektu.

68

CHIP FOTO · VIDEO digital

ROZJAŚNIANIE CIENI GIMP umożliwia pracę na warstwach, a także dodanie do nich masek. Pozwala to na modyfikację tylko określonych obszarów obrazu. Dzięki temu możliwe jest między innym lokalne wzmocnienie kontrastu oraz wydobycie szczegółów w cieniach. Rozmywając z odpowiednią siłą maski warstw, uzyskamy łagodne nachodzenie na siebie edytowanych powierzchni, co nada realistyczny wygląd całemu zdjęciu. KROK 1: Otwieramy zdjęcie i na palecie Warstwy przeciągamy miniaturkę tła na ikonkę Utwórz duplikat warstwy. Jeżeli przez przypadek zamknęliśmy wcześniej paletę, musimy wybrać z menu Okna dialogowe | Utwórz nowy widok | Warstwy, kanały i ścieżki. Na palecie narzędzi wybieramy Odręczne zaznaczenie obszarów, wykonując za jego pomocą selekcję ciemniejszej części fotografii. Aby utworzyć maskę z zaznaczonego obszaru, klikamy miniaturkę warstwy prawym przyciskiem myszy i wybieramy Dodaj maskę warstwy, a w oknie dialogowym wybieramy opcję Zaznaczenie. Usuwamy selekcję, korzystając ze skrótu [Shift]+[Ctrl]+[A].

KROK 1: Otwieramy fotografię i z głównej palety GIMP-a wybieramy narzędzie Kadrowanie lub zmiana obrazu. Podczas zaznaczania fragmentu zdjęcia pojawi się okno dialogowe, w którym należy wpisać rozmiary papierowej odbitki, np. 150 mm i 100 mm (pola: Szerokość, Wysokość). Posłużą one jedynie do ustalenia odpowiednich proporcji boków dla kadru. Następnie na głównej palecie GIMP-a zaznaczamy w opcjach narzędzia pole Stałe proporcje. Możemy teraz swobodnie powiększać, pomniejszać lub przesuwać prostokąt określający granice kadru, łapiąc odpowiedni narożnik. Należy uważać, aby nie kliknąć myszą wewnątrz zaznaczanego obszaru, ponieważ jest to równoznaczne z zatwierdzeniem kadrowania.

KROK 2: Klikając miniaturkę górnej warstwy, aktywujemy ją i z menu wybieramy Narzędzia | Narzędzia kolorów | Poziomy. W oknie przesuwamy prawy suwak do momentu, w którym uznamy rozjaśnienie ciemnych obszarów za wystarczające. Aby zmiękczyć ostre krawędzie maski, klikamy jej miniaturkę na palecie Warstwy i z menu wybieramy Filtry | Rozmycie | Rozmycie Gaussa. W oknie podglądu działania filtra ustawiamy krawędź maski i ustalamy odpowiednią wartość Promienia rozmycia. Zawsze możemy anulować zmiany na zakładce Historia operacji i zastosować większe lub mniejsze rozmycie, aby edytowany obszar nie odcinał się od pozostałej części fotografii.

KROK 3: W celu zmniejszenia kontrastu jasnego strumienia musimy kliknąć prawym przyciskiem miniaturkę maski warstwy rozmytej w poprzednim kroku i z menu wybrać Maska na zaznaczenie. Odwracamy obszar selekcji, wciskając klawisze [Ctrl]+[I]. Kopiujemy ponownie warstwę Tło i dodajemy do niej maskę z utworzonej selekcji. Następnie za pomocą kombinacji klawiszy [Shift]+[Ctrl]+[A] usuwamy zaznaczenie. Klikamy miniaturkę warstwy i wywołujemy funkcję Poziomy. W naszym wypadku, przeciągając środkowy suwak w lewą stronę, zmniejszymy tylko kontrast. Spłaszczamy zdjęcie za pomocą polecenia dostępnego w menu Obraz | Spłaszcz obraz. Na koniec wystarczy tylko wzmocnić nasycenie kolorów całej fotografii przez wybranie w menu Narzędzia | Narzędzia kolorów | Odcienie i nasycenie.

CHIP FOTO · VIDEO digital 69

S Y L W E T K I Arno Fischer

]

Fotografować jak...

ARNO FISCHER —przechodzień w wielkim mieście

DRODZY C Z YT E L N I CY, dwa miesiące temu omówieniem prac Piotra Komorowskiego rozpoczęliśmy cykl artykułów poświęconych twórczości znanych polskich i światowych fotografików. Dziś prezentujemy sylwetkę kolejnego artysty – Arno Fischera. Ciekawi jesteśmy, czy zaproponowane przez nas forma prezentacji artystów oraz metoda analizy obrazu są dla Was interesujące. Na opinie czekamy pod adresem: [email protected].

Arno Fischer traktuje aparat fotograficzny jako narzędzie umożliwiające bezpośrednią konfrontację z rzeczywistością. Najważniejsza jest przy tym ciekawość. Artysta wielokrotnie udowadniał, że dopiero na zdjęciu świat odsłania takie swoje oblicze, jakie normalnie pozostałoby dla nas ukryte. Marek Śnieciński

A

rno Fischer od kilkudziesięciu lat jest jedną z najważniejszych postaci kształtujących oblicze niemieckiej fotografii. Po studiach rzeźbiarskich na kilku artystycznych uczelniach Berlina poświęcił się całkowicie fotografii i od lat 50. z powodzeniem łączy pracę twórczą z działalnością pedagogiczną. Aktywność w obu tych sferach sprawiła, że wywarł on znaczący wpływ na dwie generacje fotografów niemieckich. Od połowy zeszłego stulecia pracuje nad swoim chyba najważniejszym cyklem fotograficznym – „Situation Berlin”. Podział Niemiec, budowa muru berlińskiego i ingerencje wschodnioniemieckiej cenzury uniemożliwiły swego czasu publikację tych materiałów. Fotografie z tego cyklu zostały pokazane publicznie w Berlinie dopiero w 1985 roku, a potem we Francji, Portugalii, Hiszpanii i w Stanach Zjednoczonych, ugruntowując artystyczną pozycję berlińskiego twórcy.

Uliczne notatki Jego rozumienie fotografii nie bazuje na jakiejś szczególnej teorii, wynika raczej z pewnej postawy życiowej. Prace artysty można określić jako subiektywną fotografię społeczną, której najważniejszą cechą wydaje się nieustanne, bardzo osobiste interpretowanie rzeczywistości. Zdjęcia Arno Fischera nie powstają nigdy jako wizualizacje wymyślonych wcześniej koncepcji czy obrazowych narracji. Sprawiają one raczej wrażenie fotograficznych notatek, wykonywanych przez nadzwyczajnie uważnego przechodnia, a zarazem uczestnika zdarzeń. Notatki te mają szczególny charakter – są nienaganne technicznie, znakomicie skomponowane i zawsze o czymś mówią. Nie ma w nich żadnej niedbałości, szkicowości czy przypadkowości. Intuicja artysty sprawia, że każde zdjęcie stanowi samowystarczalny,

New York, 1978

skończony byt. On sam wielokrotnie mówił, że jest twórcą pojedynczego obrazu – podczas fotografowania obchodzi go tylko konkretny kadr. Tematyczne porządkowanie wykonanych prac i układanie ich w obszerniejsze narracje następuje dopiero po pewnym okresie. Ten dystans czasowy powoduje, że niekiedy opowieści te przybierają nieoczekiwane kształty, nawet dla niego samego. Berlin Wschodni, 1989

72

CHIP FOTO · VIDEO digital

CHIP FOTO · VIDEO digital

73

› SPOSÓB PRACY Na fotografiach Arno Fischera często pojawiają się ludzie, którzy na coś czekają, czegoś (lub kogoś) wypatrują. Artysta zwraca szczególną uwagę na takie konfiguracje postaci i rodzaj ich relacji z otoczeniem, które oddziałują jak inscenizacje — niekiedy mamy wrażenie, że patrzymy na aktorów czy statystów biorących udział w jakiejś grze — pełnym absurdu spektaklu teatralnym. Fotograf przyjmuje punkt widzenia przechodnia — Arno Fischer fotografuje z półdystansu. Jako widzowie jesteśmy zatem dostatecznie blisko, by zobaczyć rozmaite detale, a jednocześnie na tyle daleko, by móc ogarnąć całość jakiejś sytuacji. Fischer nie utrwala na swoich zdjęciach momentów kulminacyjnych — o wiele bardziej interesują go chwile przed nimi i po nich.

› KOMPOZYCJA Fotograf wykorzystuje tradycyjne schematy kompozycyjne — w zależności od motywu obrazowego stosuje kompozycje dynamiczne, statyczne, diagonalne itp. W fotografii z 1957 roku artysta zastosował układ kulisowy, w którym z lewej strony obrazu mamy na pierwszym planie mocne wizualnie elementy (płot z drewnianych desek i siedzącego na nim mężczyznę). Układ taki połączony jest tutaj z diagonalnym schematem kompozycyjnym, którego dynamika oparta została na organizujących całość kompozycji trójkątach. U Arno Fischera kompozycja obrazu jest jednym ze sposobów, za pomocą których zadaje on rzeczywistości ważne pytania. Poprzez zastosowanie odpowiedniego schematu kompozycyjnego udaje mu się ujawnić osamotnienie ludzi i ich niezdolność do wzajemnego komunikowania się.

METODY INSCENIZACJI

Uczestnik czy obserwator? Fotograficzne obrazy Fischera sprawiają wrażenie „znalezisk” przechodnia, który krąży po ulicach wielkiego miasta. Przechodnia, a więc zarazem uczestnika i zdystansowanego obserwatora, świadka wydarzeń. Przechodnia, a więc kogoś, kto jest u siebie (o ile w ogóle można tak się czuć na ulicach wielkiego miasta), lecz zarazem przebywa w przestrzeni należącej do setek tysięcy innych ludzi. Być mo-

że z tego powodu w fotografiach Arno Fischera pojawia się pewna szczególna, specyficzna tylko dla niego, zdystansowana bliskość. Artysta czasem niemal ociera się o ludzi, a jednocześnie udaje mu się nie przekroczyć granicy, nie naruszyć strefy chroniącej cudzą intymność. Mamy więc w jego fotografiach dystans – niezbędny, by móc ogarnąć całość jakiejś sytuacji – i mamy bliskość, dzięki której możemy zobaczyć szczegóły. Metoda ta pozwala mu ujawniać napięcia,

którymi nacechowane są relacje ludzi z ich otoczeniem, z przestrzenią, w której żyją. Fischer ma rzadką umiejętność intuicyjnego, prawie odruchowego reagowania na niespodziewanie pojawiające się własne zdziwienie (czyimś gestem, spojrzeniem, relacją między miejscem a ludźmi). Fotograf daje nam przy tym odczuć, że identyfikuje się z tym, co przedstawia jego zdjęcie – każda fotografia stanowi relację z podejmowanej przez niego próby zrozumienia rzeczywistości. 

ARNO FISCHER Arno Fischer urodził się w 1927 roku w Berlinie. W latach 1947–53 studiował rzeźbę na kilku berlińskich uczelniach artystycznych. Od 1953 roku całkowicie poświęcił się fotografii.

Rysa w murze Berlin Zachodni, 1953 Jest to jedno z pierwszych ważnych zdjęć Fischera: początkowo odrzucił tę fotografię, gdyż mężczyzna w oknie zakłócał estetyczną strukturę elewacji. Przeszkadzała mu również leżąca pod ścianą sterta gruzu, wprowadzająca do kompozycji pewien narracyjny niepokój. Jednak po pewnym czasie zaakceptował to zdjęcie i uznał je za ważne, gdyż zrozumiał, że owe zakłócające estetyczną czystość obrazu elementy nadają fotografii symboliczny charakter.

Pracował na wielu niemieckich uczelniach artystycznych (uczył fotografii) — m.in. Kunsthochschule Berlin-Weißensee, Hochschule für Grafik und Buchkunst Leipzig, Fachhochschule Dortmund. Jest współzałożycielem (2001 r.) szkoły i galerii fotograficznej „Fotografie am Schiffbauerdamm” w Berlinie. Jego prace prezentowane były na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych na całym świecie. Otrzymał wiele nagród — ostatnio (w 2000 roku) został laureatem prestiżowej nagrody Ericha Salomona.

T EC H N I K A R E A L I Z AC J I Tradycyjny aparat małoobrazkowy (najczęściej Leica) z klasycznym czarno-białym materiałem negatywowym, ręcznie kopiowanym pod powiększalnikiem.

A U TO R A N A L I Z Y MAREK ŚNIECIŃSKI Krytyk sztuki, poeta i eseista. Autor wielu tekstów krytycznych i filmów dokumentalnych, poświęconych sztuce współczesnej oraz teorii fotografii. Wykładowca wielu uczelni artystycznych. Tłumacz utworów literatury niemieckiej. Autor pięciu tomików wierszy.

CHIP FOTO · VIDEO digital

Berlin Wschodni, 1958

75

[Fotoocena•Analiza fotografii] [Warsztat• ?????????????????]

ZDJĘCIA POD L UPĄ

Piotr Komorowski, artysta i pedagog

JEŚLI CHCIAŁBYŚ DOWIEDZIEĆ SIĘ, JAK POPRAWIĆ SWOJE ZDJĘCIA, TO PRZEŚLIJ JE DO NAS. CO MIESIĄC NASZ EKSPERT WYBIERZE I OPISZE KILKA FOTOGRAFII, KTÓRE OPUBLIKUJEMY NA ŁAMACH FVD.

P

odstawowym przesłaniem fotografii jest dokumentowanie rzeczywistości – to jedna z najlepszych metod, jaką dotychczas wynaleziono. Poprzez fakt dokumentacji należy rozumieć nie tylko relacjonowanie zjawisk i wyglądu rzeczy, ale też zapis własnej wrażliwości twórczej. Jeśli jest ona duża, to i zdjęcie ma szansę stać się obrazem znaczącym, a przez to wzbogacającym nasze subiektywne doznania. Jak zatem odnaleźć w sobie ową wrażliwość i jak się nią posługiwać? Przyjmijmy na początek, że każda umiejętność wymaga żmudnego procesu nauczania, a popełnianie błędów jest cechą nie tylko początkujących, ale i doświadczonych mistrzów. Z pokorą należy więc traktować proces dochodzenia do takiego poziomu umiejętności, który minimalizuje zakres błędu. Warto też zdać sobie sprawę ze starej prawdy, że fotografuje nie aparat, tylko człowiek. Nawet najnowocześniejszy sprzęt nie zapewni nam sukcesu, jeśli nie będziemy ciągle doskonalić umiejętności widzenia, wyboru kadru i odnajdywania wielorakich sensów w złożonej i często chaotycznej rzeczywistości. Ze zdjęć osób współtworzących pismo wybrałem kilka propozycji, które wyróżniają się prostotą i bezpretensjonalnością ujęć. Są jednocześnie świadectwem pewnego elementarnego zauroczenia światem, co stanowi – w moim głębokim przekonaniu – pierwszy i niezbędny warunek świadomej twórczości. 

76

CHIP FOTO · VIDEO digital

[email protected]

Zajęcia z dziedziny fotografii prowadzi m.in. we Wrocławiu w Akademii Sztuk Pieknych, Międzynarodowym Forum Fotografii KWADRAT i Wyższym Studium Fotografii „afa”, oraz w Warszawie – w Europejskiej Akademii Fotografii. Oprócz działalności pedagogicznej realizuje się również na polu artystycznym. Od 1986 r. jego prace prezentowane były na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce oraz m.in. w USA, Kanadzie, Francji, Niemczech, Czechach, Słowacji.

DZIECIŃSTWO Zupełnie inny rodzaj wrażliwości prezentuje zdjęcie Dominika Hermana. Jest to typowo reporterskie ujęcie, wykonane w konwencji „decydującego momentu” Henriego Cartier-Bressona. Tematem zdjęcia jest niecodzienne wydarzenie: oto zwyczajną uliczną sytuację z impetem zakłóciły miliony drobnych, białych plamek. Rozbryzgująca się we wszystkich kierunkach woda wytwarza napięcie, które wydatnie wzmacnia postać dziewczynki na pierwszym planie. Dramatyzmu całej sytuacji dodaje rozwarta, wyciągnięta dłoń, informująca nas o emocjach będących udziałem dziecka. Zdjęcie odbieramy poprzez pryzmat zdarzenia oraz refleksu fotografa, który w odpowiednim (decydującym) momencie wyzwolił migawkę. Praca ta jest bardzo dobrze skomponowana: postać dziewczynki ma odpowiednią wielkość w stosunku do całości, dzięki czemu nie dominuje nad sytuacją. Tematem zdjęcia jest bowiem niecodzienne zdarzenie, nie zaś dziewczynka jako taka. Jej sylwetka pełni tu rolę wzmocnionego sztafażu (scenki rodzajowej). To bardzo udana fotografia, zdradzająca temperament rasowego fotoreportera, czego serdecznie autorowi gratuluję.

Wakacje w Szwecji. Zwiedzając Stare Miasto w Sztokholmie, przechodziłem przez to miejsce dwukrotnie. Jednak dopiero wieczorne oświetlenie zainspirowało mnie do uwiecznienia go na fotografii. Arkadiusz Stachowski

Fotografia wykonana przez okno samochodu w trakcie jazdy autostradą międzystanową. Przemysław Imieliński

Zdjęcie dziewczynki na tle spryskiwacza, wykonane w letni dzień na wrocławskim Rynku. Dominik Herman

NOCNY SZTOKHOLM Zdjęcie autorstwa Arka Stachowskiego to przykład bardzo udanej fotografii dokumentalnej, której tematem jest architektura, ale przecież nie tylko w sensie czysto sprawozdawczym. Przede wszystkim bowiem widać zauroczenie autora niezwykłą aurą miejsca, w którym się znalazł. Pomogła temu chyba najlepsza z możliwych pora fotografowania. Autor zdecydował się na zdjęcie nocne, słusznie zaś wybrał moment, gdy niebo jest jeszcze na tyle jasne, że na fotografii charakteryzuje się pięknym, ciemnoniebieskim odcieniem. W zderzeniu z ciepłym, sztucznym oświetleniem budynków daje to atrakcyjny wizualnie efekt, który buduje niezwykły klimat zdjęcia. Można sobie łatwo wyobrazić, o ile mniej ciekawa byłaby ta fotografia, gdyby wykonano ją np. w samo południe, tak jak czynią to setki przypadkowych „pstrykaczy”. Nienaganna kompozycja oraz dobrane „w punkt” parametry naświetlenia dopełniają urody tej udanej fotografii.

ARIZONA DREAM Zdjęcie Przemysława Imielińskiego stanowi ciekawy przykład fotografii krajobrazowej, której czysto dokumentalny aspekt nie wydaje się najistotniejszy. Autora zafascynował bezkres nieba, pełnego majestatu w swojej przytłaczającej dominacji nad ziemią, ozdobionego przepiękną, jakby zaprogramowaną „procesją” specyficznie układających się chmur. Ziemia, która tak niewiele miejsca zajmuje w tym kadrze, zdaje się wskazywać na właściwe proporcje pomiędzy nią samą a nieskończonym nieboskłonem, który przecież symbolizuje niezmierzony i nieogarniony kosmos. Zdjęcie to może z powodzeniem pełnić funkcję estetyczną, dekoracyjną. Odpowiednio powiększone i oprawione mogłoby być ozdobą niejednego pomieszczenia. I jeszcze jedna uwaga: otóż zapraszam autora do wykonania serii przynajmniej trzech tego typu fotografii. Wówczas, poprzez swoistą multiplikację, wzmocniony zostanie zasadniczy przekaz stanowiący o uroku tego obrazu.

PORADY

Zdjęcia bez poruszeń

]

SIEDZĄC

W PRZYSIADZIE [Warsztat [Warsztat • ?????????????????? • ?????????????]

PO TURECKU

JAK ZROBIĆ Z SIEBIE STATYW Do wykonania nieporuszonych zdjęć przy dłuższych czasach ekspozycji nie zawsze musimy używać statywu. Przyjęcie odpowiedniej pozycji umożliwia poprawne Arkadiusz Stachowski uchwycenie sceny nawet przy półsekundowym naświetlaniu.

J

ednym z najczęstszych mankamentów dyskwalifikujących nasze fotografie jest brak ostrości. Czasem wynika to z błędnego ustawienia ostrości przez układ AF aparatu, jednak najczęstsza przyczyna to poruszenie korpusu podczas rejestrowania ujęcia. Szczególnie narażone na tę przypadłość są obrazy, przy których wykonywaniu stosujemy obiektywy długoogniskowe. W wypadku małoobrazkowych aparatów analogowych (36×24 mm) w praktyce sprawdzała się zasada, zgodnie z którą do wykonania nieporuszonego zdjęcia, wystarczy stosować czasy nie dłuższe niż odwrotność użytej ogniskowej. Fotografując cyberlustrzankami, musimy uwzględnić dodatkowo współczynnik krotności (Crop) danego korpusu. Przykładowo: gdy podpinamy dwustumilimetrowy obiektyw do Nikona D70 (o współczynniku zmiany ogniskowej 1,5×), bezpiecznym czasem będzie 1/300 s. Jednak dzięki odpowiedniej pozycji podczas fotografowania czas ten można zdecydowanie wydłużyć. Stabilna postawa pozwala wykonać nieporuszone zdjęcia z użyciem ogniskowej 28 mm, naświetlając je nawet przez pół sekundy. Oprócz pewnego uchwycenia rękoma obiektywu i aparatu warto dodatkowo ustabilizować nasze łokcie, opierając je np. o kolano czy maskę samochodu. Przyjęta przez nas pozycja powinna być w miarę wygodna, gdyż skutki drżenia rąk wywołanego zmęczeniem ciężko wyeliminować. Przed wyzwoleniem migawki wstrzymajmy także oddech, a po wciśnięciu spustu wykonajmy serię zdjęć, gdyż pierwsza klatka zazwyczaj narażona jest na poruszenie wywołane ruchem palca.  78

CHIP FOTO · VIDEO digital

NA LEŻĄCO



Posczas fotografowania krajobrazów w oczekiwaniu na zachód słońca, komfort zapewni nam wsparcie łokci na kolanach. Drgania obiektywu znacznie zmniejszymy, przytrzymując go. Gdy podłoże jest wilgotne, nie zapomnijmy o karimacie.

 BEZ NAPRĘŻEŃ Postawa wymagająca od nas znacznego wysiłku szybko spowoduje ból pleców czy rąk, co bardzo utrudni stabilne trzymanie aparatu.

 

NA JEDNYM KOLANIE Opierając łokieć na kolanie, uzyskamy podparcie na wzór statywu jednonożnego.

 STOJĄC NA RAMIENIU Odpowiednie ułożenie rąk przy pionowym i poziomym trzymaniu aparatu pozwala oprzeć obiektyw na ramieniu, które dodatkowo usztywnimy, chwytając dłonią bark lub przedramię.

 DRZEWA, LATARNIE I ŚCIANY Dodatkowe oparcie barku i łokcia o solidny obiekt zmniejszy niepotrzebne drgania.



STABILNIE NA ZIEMI Pewny uchwyt obiektywu i aparatu to podstawa dla uzyskania nieporuszonych zdjęć. Wygodne oparcie na łokciach pozwala długi czas bez zmęczenia śledzić fotografowany obiekt.



Z PODPÓRKĄ



 KAMIENNY STATYW

WOLNA RĘKA Przechylając ciężar ciała na bok, mamy możliwość manewrowania dłonią. Pozycja ta jest jednak źródłem znacznych drgań obiektywu.



Jeżeli w naszym otoczeniu znajduje się np. murek lub duży kamień, skorzystajmy z możliwości oparcia na nim dłoni z aparatem. Maksymalną stabilność uzyskamy, stosując dodatkowo woreczek wypełniony ryżem. Pozwala on nawet na uwolnienie aparatu z rąk i zastosowanie samowyzwalacza.

CHIP FOTO · VIDEO digital

79

[Porady• Używanie statywu]

[Porady• Używanie statywu]

JAK DZIAŁA STATYW

PANORAMOWANIE Wykonywanie panoram wymaga możliwości obrotu głowicy wokół osi pionowej bez zmiany pochylenia w innych płaszczyznach. Niektóre najtańsze głowice nie nadają się do tego celu, gdyż mają wspólną blokadę wszystkich osi ruchu.

Stabilne podparcie aparatu jest niezbędne, jeśli chcemy otrzymać ostre zdjęcia. Niekiedy wystarczy prawidłowa pozycja fotografującego, jednak w wielu sytuacjach Marcin Pawlak statyw okazuje się konieczny.

K

ażdy chyba doświadczył rozczarowania, gdy niepowtarzalne ujęcie zostało zniweczone przez poruszenie aparatu. Tymczasem można było tego uniknąć, odpowiednio stabilizując aparat w trakcie wykonywania zdjęcia. Dobry statyw umożliwia niezależną regulację położenia głowicy w trzech osiach. Pozwala to na obracanie aparatu wokół osi pionowej (przydatne podczas wykonywania panoram), pochylanie go do przodu oraz przechylanie na boki. Ta ostatnia funkcja w tanich statywach często umożliwia jedynie zmianę położenia aparatu o 90 stopni, co pozwala na ustawienie go w pozycji pionowej. Zanim wykonamy zdjęcie, upewnijmy się, że wszystkie blokady i śruby są dobrze dokręcone. Dotyczy to nie tylko pokręteł blokujących pozycję aparatu, ale i zacisku stabilizującego położenie kolumny centralnej. Jeśli statyw wyposażony jest w poprzeczki łączące kolumnę z nogami, również one muszą być zablokowane. Jeżeli to tylko możliwe, nie wyzwalajmy ręcznie migawki aparatu – może go poruszyć również nacisk palca na spust. Gdy nie mamy możliwości zastosowania wężyka spustowego lub pilota, skorzystajmy z samowyzwalacza. Wykonując lustrzanką zdjęcia z samowyzwalaczem, pamiętajmy o założeniu zaślepki na wizjer aparatu, gdyż światło wpadające do wnętrza okularu może zakłócić działanie pomiaru ekspozycji. Aby zwiększyć stabilność statywu, warto go czymś obciążyć – może to być torba ze sprzętem lub worek z piaskiem. Niektóre trójnogi są nawet zaopatrzone w odpowiedni hak umiejscowiony na dolnym końcu kolumny. Można również końce nóg statywu obłożyć polnymi kamieniami. 

80

CHIP FOTO · VIDEO digital

OBRACANIE – PANORAMOWANIE

BLOKADY WYSUNIĘCIA NÓG Współczesne statywy wyposażone są w zatrzaski, które umożliwiają szybką regulację długości nóg. Unikajmy sprzętu, którego nogi blokuje się poprzez dokręcenie śruby.

PRZECHYLANIE (WIDOK Z BOKU) ŚRUBA MOCUJĄCA Do tanich statywów aparat mocujemy za pomocą śruby. W lepszych modelach jest ona umieszczona w metalowej płytce zwanej szybkozłączką, którą do głowicy statywu mocujemy zatrzaskiem. Często jest on zaopatrzony w blokadę zabezpieczającą przed przypadkowym odpięciem aparatu.

STOPKI Na twardych powierzchniach najlepiej sprawdzają się zakończenia nóg statywu wykonane z gumy. Często wewnątrz gumowej stopki schowany jest metalowy kolec, który można w razie potrzeby wysunąć. Dobrze sprawdza się on na miękkim lub nierównym podłożu.

PRZECHYLANIE (WIDOK PRZODU)

JEDNONOŻNA ALTERNATYWA

GŁOWICA

POKRĘTŁA REGULACYJNE

Większość tanich statywów sprzedawana jest w komplecie z głowicą. Bardziej zaawansowane modele kompletujemy samodzielnie, wybierając osobno nogi i głowicę. Pozwala to łatwo dostosować statyw do konkretnego zadania.

Obrót głowicy statywu w poszczególnych osiach można zablokować, dokręcając odpowiednie pokrętła. Zazwyczaj mają one postać długich rękojeści, tak że za ich pomocą można obracać głowicę statywu.

KOLUMNA STATYWU

SZYBKOZŁĄCZKA Z BLOKADĄ

Przesuwana kolumna pozwala precyzyjnie ustalić wysokość statywu bez zmiany długości nóg.

Metalowa płytka mocowana do statywu zaciskową blokadą pozwala szybko odłączyć aparat bez konieczności odkręcania śruby.

BLOKADA NÓG Wiele trójnogów umożliwia łatwe zablokowanie nóg sprzętu pod ustalonym kątem. Ułatwia to używanie statywu w trudnym terenie oraz pozwala na robienie zdjęć z bardzo niskich wysokości (przy maksymalnie rozstawionych nogach).

BLOKADA KOLUMNY Dociskowy pierścień pozwala regulować opór, jaki kolumna statywu stawia podczas wysuwania.

Klasyczny, trójnożny statyw nie zawsze jest najlepszym podparciem aparatu. Przede wszystkim, na jego rozstawienie potrzeba sporo czasu. Jeśli ma on zapewniać stabilną pozycję, zwykle zajmuje również sporo miejsca. Tymczasem często nie potrzebujemy całkowitego unieruchomienia aparatu. W wielu wypadkach, na przykład gdy robimy zdjęcia o zmierzchu czy też za pomocą obiektywów o długich ogniskowych, całkowicie wystarczy solidne podparcie. Taką funkcję pełni monopod, czyli statyw składający się z jednej składanej nogi, zakończonej gwintem mocowania aparatu. Funkcjonalność takiego statywu można znacznie zwiększyć, montując na nim małą głowicę kulową. Pozwoli ona nie tylko przechylić aparat w przód lub tył, ale przede wszystkim umożliwi wykonywanie zdjęć w pionowym ustawieniu kadru.

ZAWARTOŚĆ

NA NASZYM CD EDYTORY GRAFICZNE

FOTO-VIDEO CD

ACDSEE 7.0.102

MEDIA PORTAL 0.1.1.1

NOWE NARZĘDZIA I PROGRAMY Na płycie dołączonej do bieżącego numeru CHIP FOTO-VIDEO digital zamieszczamy trzeci już odcinek Interaktywnej Szkoły Fotografowania National Geographic. Oprócz tego przygotowaliśmy zestaw aplikacji i narzędzi pozwalających na sprawniejszą i wydajniejszą obróbkę materiału fotograficznego i wideo. Jak zwykle znajdziecie także materiały ćwiczeniowe do warsztatów publikowanych na łamach FVd.

POLECAMY

SZKOŁA FOTOGRAFOWANIA NATIONAL GEOGRAPHIC, CZ. 3

„ Prezentujemy trzecią już część kursu „Interaktywna Szkoła Fotografowania National Geographic – Aparaty fotograficzne”. Jak poprzednio, materiał został podzielony na rozdziały, dzięki czemu szybko możemy odnaleźć interesujące nas zagadnienia. Pierwszy rozdział szczegółowo prezentuje nam tajniki budowy i sposoby używania aparatów fotograficznych. Dowiadujemy się też, jakie są typy aparatów, wady i zalety systemów 35 mm i APS. Omówione w nim zostały korzyści płynące z robienia zdjęć aparatami średnio- i wielkoformatowymi. Wskazówki zawarte w tym rozdziale pomogą nam w wyborze modelu, jeżeli planujemy taki zakup. W rozdziale drugim pt. „Ruch – jak go zatrzymać, jak wykorzystać” opisane zostały zagadnienia związane z fotografowaniem poruszających się obiektów. Będziemy teraz wiedzieli, co zrobić, aby „zamrozić akcję”, a co, aby uzyskać efekt odwrotny. Co ważniejsze, dowiemy się, w jakich sytuacjach i przy wyborze jakich scen każdy z tych efektów przyniesie najwięcej korzyści i najlepiej odda panujący nastrój oraz ekspresję dziejących się wokół nas wydarzeń. Dalsza część tego rozdziału poświęcona jest specjalnym technikom fotogra-

fowania ruchomych obiektów: panoramowaniu, uzyskiwaniu zdjęć celowo poruszonych oraz fotografowaniu z fleszem. Trzecia część kursu poświęcona jest fotografowaniu zwierząt. Myli się ten, kto myśli, że jest to zagadnienie banalne. Trzeba wiedzieć, jak robić zdjęcia naszemu ulubieńcowi podczas drzemki czy zabawy, a jak ptakom czy owadom w naszym ogrodzie. Wycieczka do zoo może być świetną okazją do utrwalenia na zdjęciach prawdziwej dzikiej natury jego mieszkańców. Jest to możliwe, pomimo tego, że żyją oni w niewoli – w klatkach czy na wybiegach. Dowiemy się też, jak przygotować się do zdjęć na safari czy w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Tym razem w sekcji „Z doświadczeń zawodowców” gościmy Davida Alana Harveya oraz Chrisa Johnsa. Ulubionymi tematami pierwszego z nich są ludzie i miejsca, w jakich przebywają. Aby oddać na zdjęciu ich serce i dusze, Harvey stara się, by w kadrze zawarte

Ciekawe aplikacje Turbo Photo 4.3 Aplikacja do zarządzania zdjęciami oraz prostej ich edycji. Pozwala tworzyć kolekcje (wirtualne albumy) naszych fotografii. Pozbierane tak zdjęcia mogą być przeglądane jako pokaz slajdów lub też możemy z nich przygotować wygaszacz ekranu. W module Edytor Turbo Photo poprawimy najczęściej występujące na zdjęciach błędy, np. czerwone oczy.

TMPGEnc 2.524 Narzędzie do konwertowania plików AVI do formatu MPEG-1 i 2, które są wykorzystywane jako materiał wyjściowy przy nagrywaniu płyt VCD, SVCD czy DVD. Dodatkowo program umożliwa kompresowanie zbiorów wideo z zachowaniem wysokiej jakości obrazu, a także zmianę parametrów, takich jak bitrate czy przeplot.

PhotoFiltre 6.11 GIMPshop 0.1 beta The GIMP 2.2.4 UFRaw 0.4 CodedColor PhotoStudio 4.1.4 Oriens Enhancer 3.0.0 Ulead PhotoImpact 10 PhotoCool 1.58 StudioLine Photo 2.7.9 Photo Pos Pro 1.13 KATALOGOWANIE ZDJĘĆ

 Przeglądarka plików graficznych uważana przez wielu użytkowników za najlepszą. Charakteryzuje się ergonomicznym interfejsem, obsługuje wiele formatów plików, pozwala na zarządzanie zgromadzonymi zbiorami oraz pozwala na edycję fotografii. Program umożliwia też tworzenie dokumentów PDF oraz ma opcję wyszukiwania podobnych zdjęć. Uwaga! Pierwsze uruchomienie poprzedzone jest rejestracją na stronie producenta, skąd zostanie do nas wysłany kod odblokowujący program.

 Darmowy odpowiednik Media Center, czyli aplikacji do zarządzania domowymi multimediami. Program pozwala przeglądać zdjęcia, odtwarzać muzykę oraz oglądać filmy – zarówno te zapisane na dysku, jak i te z telewizji (oczywiście jeżeli mamy w komputerze kartę telewizyjną). Oprócz tego możemy wyświetlić prognozę pogody dla wybranego miasta świata, sprawdzić skrzynkę pocztową, a nawet przeczytać wiadomości ze stron WWW, które publikowane są w specjalnym formacie RSS (Really Simple Syndication).

Windows 98/2000/XP, 7-dniowa

Windows 2000/XP, freeware

Photo Finale Premium 3.0 Turbo Photo 4.3 FotoAlbum Pro 4.7.5.5 Firegraphic 7.0.711 PicMaster 3.9.1 FotoOffice 3.0 F-Album 1.3.0 PRZEGLĄDARKI GRAFICZNE

Futuris Imager 5.01 FineView 0.67 Image Gallery Assistant 1.3a ACDSee 7.0.102 FastStone Image Viewer 1.9 FreshView 4.40 Ai Picture Explorer 8.0.1.8089 Picasa 2.0 PictureViewer .EXE 1.1.223 Panorado 2.5.1.7 3D Photo Browser 8.0 gPhotoShow 3.3.6 Slide Show Pilot 1.20 Phota 3.4 11view 2.6 WIDEO

też były przedmioty codziennego użytku, jak stroje, tkaniny czy potrawy. Drugi mistrz pasjonuje się fotografowaniem przyrody – dzikich zwierząt, kultur etnicznych i natury. Jego fotografie są naturalne i pełne ekspresji. Dzięki świadomemu stosowaniu dłuższych czasów do fotografowania przy słabym oświetleniu uzyskuje on efekt poruszenia, który bardziej oddaje ruch i siłę zwierzęcia. Windows 98/2000/XP

PROGRAMY NA CD X Producenci i dystrybutorzy wszelkich aplikacji, którzy chcieliby zamieścić na płycie FV-CD dowolne wersje produktów przez nich oferowanych, proszeni są o list do Redakcji Publikacji Elektronicznych ([email protected]) bądź telefon (71) 373 44 75, wew. 178, w celu omówienia szczegółów. X Redakcja dołożyła wszelkich starań, aby dołączony do zeszytu CD-ROM działał poprawnie. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za wadliwe funkcjonowanie programów zamieszczonych na płycie oraz za ewentualne szkody powstałe w wyniku ich użytkowania.

DDClip Free 2.23 ffdshow 20050312 Real Alternative 1.35 Auto Gordian Knot 1.95 VideoInspector 1.3.0.76 QuickTime Alternative 1.44 Avi2Dvd 0.2.3 Beta VirtualDub 1.5.10 VCDEasy 3.0.0 TMPGEnc 2.524 Sub Station Alpha 4.08 VobSub 2.23 NARZĘDZIA

HotPixels Eliminator Images In Context! 1.5 IphotoDVD 1.62 Wall Photo Maker 2.3 Photo Shaman 1.2.2 Media Portal 0.1.1.1 Mobile Photo Enhancer 0.9 cPicture 1.5.8 FxFoto 3.0.050 Advanced JPEG Compressor 4.5 Image Optimizer 5.00 Helicon Focus 3.10 Photo2VCD Studio 4.0.0.0 Exif Pilot 1.50 Batch It! 4.45 Any Image 3.3 AnimationXe 2.0.1

CHIP FOTO • VIDEO digital

83

F O T O - V I D E O C D Programy miesiąca

]

NAJLEPSZE PROGRAMY MIESIĄCA Zrobienie zdjęcia jest proste, znacznie trudniej poprawić je na komputerze, a utrzymanie porządku w domowym archiwum to już zadanie niemal ponad siły. Na szczęście nie brakuje programów, które mogą nas wspomóc w tych wysiłkach.

Photo Shaman 1.2.2

Mobile Photo Enhancer 0.9

Photo Finale Premium 3.0

WYBÓR EKSPERTA Picasa 2.0

Sekretarka i sprzątaczka

ZAWSZE POMOCNA: Od katalogowania, przez edycję, aż do prezentacji – z Picasą wszystko jest proste.

cPicture 1.5.8

EWA PRUS, autorka Nowa wersja darmowego programu do archiwizacji zdjęć spodoba się warsztatów graficznych zapewne szczególnie tym użytkownikom, którzy chcą mieć porządek, dla FVd. ale nie lubią osobiście o niego dbać. Picasa sama znajdzie na dysku pliki graficzne o żądanych rozszerzeniach – w tym również zbiory RAW. Zdjęcia grupujemy według czasu powstania, ważności lub słów kluczowych, komponujemy z nich różnego rodzaju prezentacje, nagrywamy na płyty (dołączając kopię Picasy, aby znajomi bez problemów mogli obejrzeć pokaz), a w razie potrzeby zabezpieczamy hasłem. Możliwości edycyjne obejmują przycinanie, automatyczną korekcję kolorów i kontrastu oraz kilka filtrów artystycznych. INFO: www.picasa.com, freeware

W SKRÓCIE

DDClip Free 2.23

Miniatury nieco inne

Z komórki w świat

Więcej niż segregator

Nie interfejs zdobi program

Stół montażowy za darmo

Zanim wyślemy zdjęcia znajomym lub umieścimy na stronie internetowej, trzeba najpierw je przygotować, dostosowując ich rozmiar do przepustowości naszego połączenia z Siecią. Warto również dopasować styl galerii do tematu fotografii i własnego gustu. Darmowe programy tworzące automatycznie strony WWW ograniczają zwykle styl do gładkiego tła i prostych ramek typu passe-partout. Photo Shaman wypełnia tę lukę. Program służy do łatwego i szybkiego przygotowania

Coraz więcej telefonów komórkowych jest wyposażonych w funkcję robienia zdjęć. Niestety, jakość wykonanych takimi aparatami fotek pozostawia wiele do życzenia. Najczęstsze problemy to kiepskie odwzorowanie kolorów, słaby kontrast, szum i winietowanie. Remedium na te bolączki może się okazać Mobile Photo Enhancer. Program występuje w dwóch odmianach: do przetwarzania pojedynczych fotografii oraz całych ich serii. Sposób obsługi obu wersji jest zasadniczo taki sam: po wczytaniu zdjęcia (lub

Photo Finale to aplikacja służąca do pobierania i porządkowania zbiorów fotografii. Potrafi ona automatycznie wyszukiwać pliki graficzne (nie tylko fotografie), odnalezione zdjęcia można zaś kategoryzować, a później selekcjonować ze względu na foldery lub kategorie. Możliwości edycyjne aplikacji Photo Finale są dość duże jak na program, którego głównym zadaniem jest katalogowanie: oprócz standardowej automatycznej korekcji koloru i kontrastu użytkownik ma do dyspozycji okienko,

Ascetyczna szata graficzna niech nie odstrasza potencjalnych użytkowników cPicture. Jest to aplikacja o ciekawych możliwościach, a przy tym całkiem przyjazna. Program występuje w trzech wersjach językowych: angielskiej, niemieckiej i… tajskiej. Jego podstawowa funkcja to przeglądanie zdjęć w formacie JPG (obsługa formatów takich jak TIFF czy RAW wymaga pobrania dodatkowych modułów), ale możliwościami wychodzi daleko poza typową przeglądarkę: wykonuje bezstratne operacje

Za możliwość używania przyzwoitego programu do montażu filmów i dźwięku trzeba zwykle sporo zapłacić – na szczęście istnieją wyjątki od tej reguły. DDClip 2.23, choć darmowy, jest bardzo funkcjonalny. Umożliwia nielinearny montaż ścieżek wideo oraz do czterech ścieżek audio (również stereo), jest stosunkowo szybki i łatwy w użyciu. Nadaje się również do pracy z plikami dźwiękowymi; jeśli więc ktoś ma ochotę nagrać i zmiksować własną piosenkę, z DDClipem może to zrobić

›

HotPixels Eliminator

Na zdjęciach zrobionych przy bardzo długich czasach naświetlania, szczególnie w nocy, pojawiają się często pojedyncze jasne punkciki, tzw. gorące piksele. Takie dodatkowe „gwiazdki” mogą popsuć ujęcie, szczególnie jeśli występują poza obszarem nieba. HotPixels Eliminator to sposób na szybkie pozbycie się ich, a zachowanie na fotografii np. wyłącznie prawdziwych robaczków świętojańskich. INFO: www.mediachance.com, freeware

›

GIMPshop

Jeśli ktoś nie korzysta z rozbudowanego, darmowego programu do obróbki zdjęć tylko dlatego, że irytuje go nietypowy interfejs, teraz może zacząć. GIMPshop wyglądem, obsługą i nazwami narzędzi do złudzenia przypomina Photoshopa, ale wciąż jest darmowym GIMP-em. Zmieniono tylko wygląd programu – w stosunku do wersji 2.2.4 nie dodano żadnych nowych funkcji. INFO: http://plasticbugs.com, freeware

›

NA KAŻDY GUST: Bogata kolekcja tekstur i masek pozwoli łatwo stworzyć dowolną ramkę, która dobrze będzie się prezentowała na naszej stronie WWW.

KONTRAST POPROSZĘ: Mobile Photo Enhancer automatycznie poprawia kiepskie technicznie zdjęcia, ale w ograniczonym zakresie.

BEZ MALOWANIA OCZU: Program w pełni automatycznie usuwa efekt czerwonych oczu, nie „psując” czerwonej bluzeczki.

NIETYPOWE: Na długiej liście po lewej stronie okna programowego znajdziemy interesującą mieszankę mniej lub bardziej przydatnych funkcji.

WŁASNE AVI: Darmowy program DDClip 2.23 jest całkiem funkcjonalny, ale działa poprawnie, tylko gdy zainstalujemy go na partycji o wielkości do 2 GB.

zdjęć do prezentacji internetowej. Wybrane fotografie zostają przeskalowane według określonych przez użytkownika kryteriów i obramowane w dowolny sposób. Do dyspozycji mamy cienie, tekstury, maski urozmaicające brzegi zdjęcia, a wszystko to w dowolnych kolorach i kształtach: od okrągłego po prostokątne, z opcjonalnym efektem 3D. Można też dodać swój podpis czy logo. Zdjęcia przetwarzamy pojedynczo lub grupowo, kontrolując wielkość plików wynikowych. Program nie tworzy jednak stron WWW.

folderu z plikami) wybieramy, co ma zostać skorygowane: szum, kolory czy zaciemnione rogi, a reszta dzieje się automatycznie. Użytkownik może obejrzeć zmiany przed zapisaniem fotografii. W wypadku przetwarzania wsadowego istnieje możliwość wyboru sposobu korekcji dla każdego zdjęcia osobno. Niestety, nie da się jednocześnie poprawić i winietowania, i kolorów – trzeba to robić, ładując zdjęcie ponownie, co jest dość niewygodne. Po użyciu aplikacji poprawa jest wyraźna, choć cudów nie należy się spodziewać.

w którym samodzielnie modyfikuje jasność, kolory składowe i temperaturę barwową zdjęcia. Do fotografii można dodawać tekst i cliparty, których pokaźną bibliotekę dołączono do pakietu. Teoretycznie program umożliwia też stworzenie własnej galerii internetowej, ale żeby z tej możliwości skorzystać, trzeba... mieszkać w Stanach Zjednoczonych (w trakcie rejestracji sprawdzana jest poprawność numeru telefonu z nazwą stanu). Wszędzie jest za to dostępna opcja zmniejszania plików i wklejania ich do maili jako załączników.

na plikach JPG, wyświetla pełne dane EXIF oraz histogram, umieszcza fotografie na stronach WWW i w mailach, pomaga skalibrować monitor, tworzy obrazy 3D, wyszukuje podobne zdjęcia oraz pliki o tych samych nazwach… i realizuje wiele innych funkcji. Brak w nim tylko narzędzi do korekcji koloru; jedyne, co można zrobić, to usunąć czerwone błyski w oczach lub przekształcić kolorowe zdjęcie w czarno-białe. Program oferuje za to zaawansowane narzędzia do zmiany rozdzielczości fotografii.

niemal profesjonalnie. Uwaga: pod Windows 2000/XP aplikacja zainstaluje się tylko na dysku logicznym o wielkości poniżej 2 GB. Oczywiście dane robocze mogą znajdować się na większym dysku. Istnieje już nowsza, bardziej rozbudowana odsłona programu – DDClip Pro 3.51, ale trzeba za nią zapłacić od 48 do 199 USD w zależności od wersji. DDClip Free powinien jednak wystarczyć do użytku prywatnego miłośnikom sztuki wideo, którzy nie potrzebują zamieszczać w jednym filmie aż 32 ścieżek dźwiękowych.

INFO: anabuilder.free.fr, freeware

INFO: www.vicman.net, cena: 29,95 USD

INFO: www.photofinale.com, cena: 39,95 USD

INFO: cpicture.de/en, freeware

INFO: www.softlab-nsk.com/ddclipro, freeware

84

CHIP FOTO · VIDEO digital

Image Gallery Assistant 1.3a

Aplikacja tworząca galerie internetowe na użytek osób, które nie lubią same cyzelować detali. Wystarczy przeciągnąć zdjęcie do odpowiedniego okienka, a zostanie ono zmniejszone, skompresowane i wkomponowane w stronę. Program zawiera wbudowanego klienta FTP, a witryny stworzone przez tę aplikację są kompatybilne ze wszystkimi przeglądarkami. INFO: www.waseo.de/en, freeware

›

XviD 1.1.0-beta 2

Nowa wersja popularnego kodeka różni się od poprzedniej znacząco zwiększoną funkcjonalnością: usunięto wiele błędów, poprawiono jakość obrazu, a przede wszystkim zadbano o lepszą kompatybilność z różnymi wersjami DivX-a i szybkość działania. Kodek znajduje się jeszcze w fazie betatestów, więc sięgnąć po niego powinny osoby odważne. INFO: www.koepi.org, freeware

CHIP FOTO · VIDEO digital

85

Powszechnie stosowane we współczesnych aparatach układy kontroli ekspozycji wyręczają nas w ustawianiu parametrów naświetlania zdjęcia. Jednak świadomość tego, jak wiążą się ze sobą czas otwarcia migawki, otwór przysłony i czułość matrycy, na pewno ułatwi nam wykonywanie dobrych zdjęć.

]

A

ZABAWA

by uzyskać obraz fotograficzny, oprócz aparatu i fotografowanego obiektu potrzebne jest jeszcze światło, które po odbiciu od motywu zdjęcia wpada przez obiektyw do aparatu i tam na błonie bądź matrycy tworzy obraz. Ilość wykorzystanego światła powinna być taka, by prawidłowo odwzorowane zostały zarówno najjaśniejsze, jak i najciemniejsze elementy fotografowanej sceny. By to zapewnić, aparaty fotograficzne wyposażone są w mechanizmy, które pozwalają kontrolować ilość docierającego do błony lub matrycy światła – migawkę i przysłonę. To właśnie parę wartości: wielkość otworu względnego i długość czasu naświetlania (przy określonej czułości filmu lub matrycy) przyjęło się nazywać ekspozycją zdjęcia. Oba te parametry są ze sobą ściśle związane. Jeśli zmieniamy czas naświetlania, to by zachować tę samą ekspozycję, odpowiednio zmienić musimy także otwór przysłony. Aby umożliwić sprawne operowanie tymi parametrami, konieczne było wprowadzenie wspólnej jednostki, określającej ilość światła docierającego do błony bądź matrycy. Nosi ona miano – jak się nietrudno domyślić – wartości ekspozycji, i oznaczana jest symbolem EV. Zmiana ekspozycji o jeden EV oznacza, że ilość światła została zmniejszona lub zwiększona dwukrotnie.

ŚWIATŁEM

Marcin Pawlak

0 EV

ZAWSZE PRZEZ DWA

+1 EV

FOT.: M.PAWLAK, P. IMIELIŃSKI, MEV

-1 EV

Jeśli przyjrzymy się dostępnym czasom ekspozycji, zobaczymy, że (pomijając ustawienia pośrednie) kolejne wartości otrzymywane są przez podzielenie bądź pomnożenie przez dwa – a więc zmieniają się właśnie o 1 EV. Podobnie jest z otworem przysłony. Tu, chociaż oznaczenia wskazują na fizyczną średnicę otworu, poszczególne ustawienia dobrane są tak, by zmiana przysłony o jeden stopień oznaczała dwukrotne zmniejszenie bądź zwiększenie ilości światła (więcej o przysłonie pisaliśmy w FVd 9/2004 na str. 104) – a więc znów o 1 EV. Pozwala to łatwo manewrować parą czas/przysłona – zachowanie prawidłowej ekspozycji przy przymknięciu przysłony o 1 EV wymaga wydłużenia czasu naświetlania również o 1 EV. Wartość ekspozycji ma jednak dużo szersze zastosowanie niż tylko „pilnowanie” zależności czas/przysłona. EV można wykorzystać do określania rozpiętości tonalnej fotografowanej sceny, a więc tego, jak bardzo róż-

PRZYSŁONA I CZAS EKSPOZYCJI EV

1

1,4

2

2,8

4

5,7

8

11,3

16

1 1/2 1/4 1/8 1/15 1/30 1/60 1/125 1/250 1/500

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

czas eks pozycji

A B C F O T O G R A F I I Ekspozycja i pomiar światła

przys łona WARTOŚĆ EKSPOZYCJI: Tę samą wartość ekspozycji zdjęcia możemy uzyskać, stosując różne kombinacje czasu naświetlania i otworu przysłony. Powyższa tabela zawiera wartości ekspozycji dostępne dla czułości materiału 100 ISO.

wo określały ekspozycję obiektów mających nią się najciemniejsze i najjaśniejsze partie ka18% zaczernienia. dru. Jeżeli cienie są ciemniejsze od świateł Wszystkie mające inny współczynnik odbiośmiokrotnie, to rozpiętość tonalna wynosi 3 cia światła będą traktowane tak, by na zdjęciu 3 EV (2 ). Typowa cyberlustrzanka jest w stamiały ową 18-procentowową szarość. Z tego nie odwzorować rozpiętość tonalną ok. 6 EV. powodu fotografowanie scen, które odbiegają Jeśli rozpiętość tonalna kadru wynosi 8 EV, od owego „szarego” wzorca, wymaga wproczęść kadru zostanie nieuchronnie niedoświewadzenia odpowiedniej korekty ekspozycji. tlona bądź prześwietlona. Aby tego uniknąć I tak zdjęcia śnieżnego krajobrazu w pełnym trzeba zmniejszyć rozpiętość tonalną poprzez słońcu potrzebują korekty „na plus”, gdyż inazastosowanie szarego filtra połówkowego czej śnieg wyjdzie na zdjęciu szary, zdjęcia noc(FVd 4/2005, str. 38) bądź połączyć dwie ne trzeba zaś niedoświetlić względem wskazań osobno naświetlone („na światła” i „na cieświatłomierza, gdyż inaczej zamiast smolistej nie”) klatki (FVd 1/2005, str. 106). czerni nocy otrzymamy bladoszary półmrok. Prawidłowe naświetlenie zdjęcia wymaga określenia nie tylko rozpiętości tonalnej, ale i bezwzględnej jasności fotografowanej sceny (bądź jej fragmentu). Nie byłoby z tym problemu, gdyby z góry wiadomo było, w jakim stopniu odbija ona (lub jej elementy) światło. Tego oczywiście konstruktorzy aparatu nie są w stanie przewidzieć, dlatego konieczne stało się przyjęcie jakiegoś punktu odniesienia. Z obserwacji praktycznych wynika, że średnie odbicie światła przez otaczające nas przedOSZUKANY ŚWIATŁOMIERZ: Rozświetlone słońcem chmury stanowią mioty wynosi ok. 82%. Dla- silne źródło światła, co spowodowało niedoświetlenie zdjęcia. Aby poprawnie tego też światłomierze ska- naświetlić pierwszy plan, należałoby skorzystać z pomiaru punktowego bądź lowane są tak, by prawidło- centralnie ważonego.

-2 EV +2 EV CHIP FOTO · VIDEO digital

87

[ABC fotografii • Ekspozycja i pomiar światła] ZACHMURZENIE A POMIAR ŚWIATŁA

CHMURY JAKO ŹRÓDŁO ŚWIATŁA: Przy bezpośrednim oświetleniu światłem słonecznym całkowity kontrast sceny jest umiarkowany, gdyż słońce zwykle nie znajduje się w kadrze. Z kolei rozświetlone słońcem chmury są bardzo silnym źródłem światła o dużej powierzchni, co może spowodować znaczny wzrost kontrastu rejestrowanej sceny. Często skutkuje to błędami w ustaleniu parametrów ekspozycji. W skrajnym wypadku może to spowodować przekroczenie rozpiętości tonalnej matrycy aparatu.

zwala na precyzyjne określenie oświetlenia poszczególnych elementów kadru i rozpiętości tonalnej całej sceny. Przydaje się przy ujęciach o bardzo kontrastowym oświetleniu, Pierwsze elektroniczne układy pomiaru jednak wymaga dużej wprawy i świadomości oświetlenia sceny określały średnią ekspozysposobu jego działania. Niewłaściwe użycie cję całego kadru. Poprawne stosowanie ta(zły wybór punktu pomiaru) powoduje barkiego światłomierza wymaga dużej wprawy, dzo duże przekłamania. gdyż łatwo go wprowadzić w błąd, kiedy Pomiar centralny (częściowy) działa pogłówny motyw zdjęcia zajmuje niewielką dobnie jak pomiar punktowy, jednak pole część kadru lub fotografowana scena jest pomiarowe jest większe. Typowo obejmuje bardzo kontrastowo oświetlona. Dlatego też ono centralne 10% kadru, w związku z czym powstało kilka bardziej zaawansowanych pomiar jest mniej precyzyjny. Trudniej jednak metod pomiaru ekspozycji, pozwalających dokonać zupełnie błędnego określenia eksocenić i uwzględnić rozpiętość tonalną rejepozycji. Niektóre aparaty nie wiążą pola postrowanej sceny. miaru punktowego lub częściowego z cenPomiar punktowy obejmuje od 1 do 3% trum kadru, a z aktywnym punktem AF. Ma fotografowanej sceny. Jest bardzo użyteczny, to swoje zalety, gdyż to on zwykle wyznacza gdy kadru ma dużą rozpiętość tonalną. Popołożenie fotografowanego obiektu względem kadru, ale jak każdy przejaw „inteligencji” aparatu, wymaga pewnej wprawy w przewidywaniu skutków jej działania. Pomiar centralnie ważony obejmuje cały obszar kadru,z silnym uwypukleniem (zwykle 65–75%) centrum sceny. Jest przydatny, gdy fotografowany obiekt wypełnia znaczną część kadru. Może sprawiać problemy, gdy fotografowana scena jest niesymetrycznie podzieZIMOWE WYZWANIE: Zdjęcia zimowego krajobrazu zwykle wymagają lona na odmiennie oświetlokorekty ekspozycji, gdyż inaczej biel śniegu zmienia się w szarość.

MIERZENIE W KRATKĘ

88

CHIP FOTO · VIDEO digital

ne części, np. krajobraz z bardzo jasnym niebem. Pomiar matrycowy polega na określaniu jasności obrazu jednocześnie w wielu strefach, co pozwala w ramach jednego pomiaru ocenić nie tylko średnie oświetlenie kadru bądź jego części, ale i kontrast pomiędzy jego poszczególnymi elementami. Pierwsze tego typu układy pomiarowe wykorzystywały zaledwie pięć pól (centralne i cztery narożniki), w najnowszych zaś implementacjach ich liczba przekracza tysiąc. Analiza zmierzonego tak oświetlenia odbywać się może w różny sposób. Najstarsza (i do dziś wykorzystywana) metoda po raz pierwszy zastosowana została przez Nikona w analogowej lustrzance FA już w 1983 r. Polega on na porównaniu oświetlenia fotografowanego kadru z jednym z kilku tysięcy zapisanych w pamięci aparatu wzorców. Do dziś metoda ta poddana została oczywiście ogromnym modyfikacjom – liczba stref pomiarowych przekroczyła tysiąc, a przy „przewidywaniu” intencji fotografa branych jest pod uwagę wiele czynników, od otworu przysłony począwszy, na odległości od fotografowanego obiektu kończąc, a do samego porównywania zaprzęgnięto zaawansowane algorytmy komputerowe. Jeżeli aparat wyposażony jest w kilka czujników pomiaru ostrości, również aktywny punkt AF jest brany pod uwagę podczas dopasowywania wzorca, gdyż pozwala to uzyskać dodatkową informację, w której części kadru znajduje się obiekt zdjęcia.

Jest to najdogodniejszy dla amatora, a jednocześnie najbardziej nieprzewidywalny sposób pomiaru. Wygodny, gdyż pozwala robić zdjęcia metodą „wykadruj i naciśnij”. Nieprzewidywalny, gdyż tylko producent wie, jaki naprawdę jest algorytm ustalania ekspozycji. Dla zwykłego amatora jest to jednak mankament mało istotny – dużo ważniejsze jest, że zwalnia z myślenia, i zdjęcia typu „ja na śniegu” albo „zachód słońca” można zrobić bez wprowadzania jakichkolwiek korekt. Sprawa pomiaru ekspozycji się komplikuje, jeśli kolorystyka fotografowanej sceny jest zdominowana przez konkretną barwę, gdyż współczynniki odbicia światła są odmienne dla różnych barw: od 6–13 % dla niebieskiej do 65–75% dla żółtej. Dlatego też najbardziej zaawansowane systemy pomiaru światła analizują nie tylko luminancję, ale i kolorystykę fotografowanej sceny.

OD POMIARU DO ZDJĘCIA Jednostkami, w których wyrażana jest zmierzona jasność sceny, jest właśnie wspomniana wartość ekspozycji – EV. Tym razem jednak nie ma ona charakteru relatywnego, a stanowi wartość bezwzględną. Punktem odniesienia jest zdjęcie wykonane na materiale o czułości 100 ISO przy otworze przysłony 1 i czasie ekspozycji równym sekundzie. Jeśli na takim zdjęciu powierzchnia o wzorcowej, 18-procentowej szarości zostanie prawidłowo zarejestrowana, znaczy to, że poziom oświetlenia wynosi 0 EV. Wyniki pomiaru oświetlenia przekazywane są do automatyki aparatu, która na podstawie zmierzonej wartości EV dobiera odpowiedni czas ekspozycji i otwór przysłony. Jakie to bę-

dą konkretnie wartości, zależy od tego, czy został ustawiony jakiś program tematyczny, ogólny czy też któryś z trybów preselekcji. Zwykle możliwych wariantów jest kilkanaście, ale wybór się zmniejsza, gdy operujemy w pobliżu granicznych wartości dostępnych czasów naświetlania bądź otworu przysłony. Jeśli nie chcemy zdawać się na automatykę aparatu, możemy ją potraktować jako suflera i wybrać jeden z trybów półautomatycznych. Przy preselekcji czasu automatyka aparatu dostosowuje (z uwzględnieniem czułości filmu lub matrycy) otwór względny przysłony do ustawionego przez fotografującego czasu naświetlania, tak by uzyskać prawidłową ekspozycję. Jest stosowana wówczas, gdy trzeba zachować ustalony czas ekspozycji, np. podczas wykonywania zdjęć sportowych. W preselekcji przysłony czas ekspozycji dostosowywany jest do ustalonego otworu względnego. Przydatna bywa wtedy, gdy chcemy kontrolować głębię ostrości fotografowanej sceny, a więc przy zdjęciach portretowych czy pejzażowych. Dla najbardziej samodzielnych przeznaczony jest tryb manualny. Pozwala on samodzielnie ustawić zarówno czas ekspozycji, jak i otwór przysłony. Dobry aparat pokazuje w takiej sytuacji, czy i jak bardzo ustawiona ekspozycja odbiega od tej proponowanej przez automatykę.

NIEROZŁĄCZNA TRÓJCA Wydawać by się mogło, że nieuchronnie uzależnieni jesteśmy od zależności: czas ekspozycji/przysłona i nie możemy zmienić jednego z tych ustawień bez zmiany drugiego. Nie byłoby w tym nic złego, gdyby nie to, że

TYPOWE WARTOŚCI EKSPOZYCJI EV

RODZAJ OŚWIETLENIA

1

Prawie całkowita ciemność, zwykle zbyt ciemno, by wykonać prawidłowe ujęcie

2

Bardzo ciemno: bezksiężycowa noc

3-4

Światło świec, odbicia latarni na mokrej drodze

5-6

Typowe oświetlenie we wnętrzach

7-8

Jasno oświetlone wnętrza

9-10

Tuż po wschodzie lub tuż przed zachodem słońca

11-12

Grube ciemne chmury, całkowite zaćmienie księżyca

13

W pełni zachmurzone niebo

14

Lekko zachmurzone niebo, boczne oświetlenie

15

Jasne światło słoneczne, jasne kolory fotografowanych obiektów

16

Jasne światło słoneczne odbite od śniegu lub wody

17-20

Ostre źródło światła w kadrze, zbyt jasno, by wykonać prawidłowe ujęcie

[ABC fotografii • Ekspozycja i pomiar światła]

ŚREDNIO NIE ZNACZY DOBRZE: Przy zdjęciach nocnych najlepiej sprawdza się pomiar punktowy (górne zdjęcie). Pomiar uśredniony powoduje często wypalenie świateł (dolne zdjęcie).

zmiana otworu przysłony pociąga za sobą zmianę głębi ostrości... Na pierwszy rzut oka wygląda na to, że jeśli nie chcemy ingerować w głębię ostrości fotografowanej sceny, to nie mamy żadnego pola manewru: ustawiamy odpowiednią przysłonę, do niej dobieramy właściwy czas – i gotowe. I tak byłoby w istocie, gdyby czułość elementu rejestrującego zdjęcie, a więc filmu bądź matrycy, była stała. Na szczęście tak nie jest – zarówno tradycyjne błony światłoczułe, jak i stosowane w cyfrakach matryce mogą mieć różną czułość. Oznacza to, że naświetlane przez ten sam czas rejestrują różną ilość światła. Ma to bardzo duże znaczenie, choć na pozór nie zapowiada rewolucji. Możliwość doboru czułości pozwala z dużą dowolnością operować zarówno otworem przysłony, jak i czasem ekspozycji. Po prostu jeśli musimy zachować konkretny czas naświetlania oraz określony otwór względny, właściwą ekspozycję możemy ustalić, wybierając odpowiednią czułość materiału światłoczułego lub matrycy. Dostępne czułości są zwykle tak dobrane, by jej zmiana o jeden stopień odpowiadała zmianie ekspozycji o 1 EV. Jednostką, w jakiej obecnie podaje się czułość materiału jest ISO, i jest to skala liniowa. Znaczy to, że dwukrotnie większa wartość ISO oznacza dwukrotnie

90

CHIP FOTO · VIDEO digital

wiekszą czułość. Tak więc zwiększenie czułości ze 100 ISO do 200 ISO pozwala nam skrócić czas ekspozycji o połowę lub zmniejszyć otwór przysłony o jedną działkę. W aparatach analogowych takie „roszady” były dość kłopotliwe, gdyż wymagały dobrania filmu odpowiedniego do charakteru zdjęć i warunków oświetleniowych. W aparatach cyfrowych sprawa jest dużo prostsza – czułość matrycy możemy zmienić w dowolnym momencie, co pozwala nam stosować ten parametr bardziej swobodnie. Jak to zazwyczaj bywa, nie ma nic za darmo. Właściwości zarówno analogowych materiałów światłoczułych, jak i matryc zmieniają się w zależności od czułości. W wypadku materiałów analogowych wraz ze wzrostem czułości rośnie tzw. ziarno, a więc wielkość kryształów tworzących obraz, wzrost czułości matryc powoduje zaś wzrost zaszumienia, czyli losowych zakłóceń obrazu.

ŚWIATŁOMIERZ KŁAMIE? Każdy, kto spróbuje samodzielnie wyliczyć kolejne wartości przysłony bądź czasów ekspozycji, z pewnością zauważy, że nie wszystkie one odpowiadają wartościom, w których wyskalowane są migawki aparatów, przysłony obiektywów i światłomierze. Czasów ekspozycji 1/30 s czy 1/125 s nie da się uzyskać metodą kolejnych podziałów sekundy przez dwa – prawidłowe wartości to 1/32 s i 1/128 s. Podobnie rzecz ma się z oznaczeniami kolejnych wartości otworu przysłony – zamiast f/5.6 powinno być f/5.66. Nie znaczy to bynajmniej, że układy kontroli ekspozycji i zewnętrzne światłomierze przeprowadzają niepoprawne obliczenia. Po prostu zwyczajowe oznaczenia kolejnych stopni ekspozycji powstały przez obcięcie końcówek setnych bądź dziesiętnych, a nie wskutek poprawnego matematycznie zaokrąglania. Do obliczeń służących wyznaczaniu prawidłowej ekspozycji wykorzystywane są poprawne matematycznie wartości, a jedynie do ich reprezentacji na wyświetlaczu stosowane są tradycyjne oznaczenia. Jest to powszechna praktyka, gdyż pojawienie się wartości f/5.7 czy 1/128 s spowodowałoby więcej zamieszania niż pożytku. 

POMIAR EKSPOZYCJI

POMIAR UŚREDNIONY: pod uwagę brana jest średnia luminancja całego kadru.

POMIAR PUNKTOWY: mierzona jest jasność od jednego do trzech procent kadru.

POMIAR CENTRALNIE WAŻONY: oceniana jest jasność całego kadru z uwypukleniem centralnej części.

POMIAR MATRYCOWY: jasność mierzona jest niezależnie dla każdego z wielu pól pomiarowych.

P O R A D Y Przetwarzanie wsadowe

PRZETWARZANIE WSADOWE

FABRYKA OBRAZÓW

zostały wykonane. Wsadowe formatowanie nazw plików oferowane przez niektóre przeglądarki pozwala rozwiązać ten problem. Umieszczając w nazwie pliku (najlepiej na początku) interesujący nas parametr, możemy później z łatwością odnaleźć potrzebne pliki. Naturalnie samodzielne wykonanie tej pracy już przy kilku zdjęciach jest uciążliwe, a przy większej ich liczbie staje się niemożliwością. Na szczęście proces ten można zautomatyzować, wykorzystując możliwości takich aplikacji, jak IrfanView lub ACDSee.

Co zrobić, gdy po urlopie pozostało nam kilkaset zdjęć do edycji i posortowania? Samodzielne wykonanie tej pracy jest bardzo czasochłonne. Program graficzny umożliwiający automatyzację Jarosław Zachwieja zadań poradzi sobie z tym dużo szybciej. unkcja nosząca nazwę przetwarzania wsadowego (ang. Batch Processing) jest dostępna w wielu aplikacjach graficznych. Pozwala ona zaprogramować jedną lub szereg operacji, które mają zostać przeprowadzone na wielu plikach. Jej właściwe wykorzystanie pomaga uniknąć żmudnej obróbki dużej liczby zdjęć. Zakres czynności możliwych do wykonania w ten sposób zależy od używanego przez nas programu. Najczęściej są to zmiana nazw i formatu plików oraz prosta edycja obrazu. Artykuł ten nie ma na celu opisania możliwości jednej aplikacji. Postaramy się pokazać, co można osiągnąć za pomocą kilku znanych przeglądarek i edytorów graficznych. Chcemy też przedstawić najpopularniejsze zastosowania i sposoby wykorzystania metody wsadowego przetwarzania plików.

› Co można, a czego nie? Jeśli planujemy edycję zdjęć z wykorzystaniem mechanizmu przetwarzania wsadowego, musimy wiedzieć, jakie elementy naszej pracy można zautomatyzować. Naturalnie zależy to od używanego programu (przykłady czterech popularnych aplikacji graficznych i ich możliwości zostały przedstawione na kolejnych stro-

92

CHIP FOTO · VIDEO digital

nach), jednak to nie wszystko. Nawet dysponując najbardziej rozbudowanymi narzędziami, nie wydamy maszynie polecenia „popraw te zdjęcia”, ponieważ każda fotografia wymaga indywidualnego podejścia. Co zatem nam pozostaje? Techniki wsadowe nadają się do wykorzystania w zadaniach, które da się opisać w formie zrozumiałej dla komputera, czyli za pomocą algorytmu. Możemy więc przeskalować zdjęcia do zadanych rozmiarów, zmienić ich kontrast o stałą wartość, dopasować zakres tonalny barw lub przeprowadzić inne czynności, które wcześniej zaprogramujemy. Nie powinniśmy jednak liczyć na to, że komputer zdecyduje, co najlepiej zrobić, i np. prawidłowo wykadruje ujęcie – to już wymaga naszego udziału. Co innego natomiast, jeśli seria zdjęć ma podobną usterkę, np. fotografie zostały wykonane przy podobnych warunkach oświetlenia i zawiódł automatyczny balans bieli. Wprowadzenie identycznych zmian w obrazie na setkach plików może zostać wykonane przez komputer. Podobnie jest z dodaniem jakiegoś elementu do fotografii, np. ramki lub znaku wodnego z logo autora – tę operację możemy przeprowadzić na jednym zdjęciu i nakazać programowi jej powtórzenie na pozostałych.

› Sortowanie – nowe możliwości Wielką trudność może nam sprawić zarządzanie plikami, jeśli chcemy je poukładać według informacji zawartych w metadanych EXIF lub IPTC (patrz: ramka na następnej stronie) – np. zgodnie z czułością ISO, przy której zdjęcia

INFORMACJE NA OBRAZIE: Samodzielne wprowadzanie tekstu do kilkudziesięciu zdjęć jest udręką. Zautomatyzowanie tej czynności pozwala zaoszczędzić wiele godzin pracy.

Inną metodą jest umieszczenie informacji na samym zdjęciu, podobnie jak zostało to przedstawione na ilustracji powyżej. W tym celu program, którego używamy, powinien mieć możliwość wprowadzania do obrazu napisów wg opracowanego przez nas wzorca (funkcję taką ma m.in. IrfanView).

› Automatyzacja złożonych zadań

FOT.: M.PAWLAK, A.STACHOWSKI

F

Rozbudowane programy graficzne często pozwalają na wykorzystanie podczas obróbki wsadowej wszystkich swoich funkcji. Zaprogramowanie tak złożonej edycji wymaga istnienia w programie narzędzi, pozwalających użytkownikowi łatwo przygotować algorytm. Ten cel realizują skrypty, czyli zapisane sekwencje poleceń. Taki „program” można wykorzystać do automatycznej edycji wielu zdjęć. Technika ta pozwala wykonywać bardzo złożone czynności, np. dokładać nowe elementy graficzne lub łączyć ze sobą wiele obrazów. Ograniczenia jesteśmy tylko naszymi umiejętnościami. Szablony poleceń tworzymy najczęściej, „nagrywając” czynności wykonywane przez nas na przykładowym pliku graficznym. Użycie każdego narzędzia jest zapisywane i zosta-

]

nie powtórzone po uruchomieniu skryptu. Zaawansowani użytkownicy mogą również napisać taki program samodzielnie, korzystając z języka wykorzystywanego przez daną aplikację (np. dla Paint Shopa Pro jest to Python).

› Ostrożnie przy zapisie! Zadaniami często wykonywanymi podczas obróbki wsadowej są zmiana nazwy oraz konwersja plików. W trakcie tego procesu należy zadbać, aby stare zdjęcia nie zostały skasowane (w wypadku popełnienia błędu przy określaniu poleceń utracimy fotografie źródłowe) a nazwy zapisywanych fotografii różniły się od siebie (inaczej kolejne pliki o tych samych nazwach będą się nawzajem kasowały). Warto też pamiętać, doknując edycji plików w formacie JPEG, że ich zapis wiąże się z ponownym skompresowaniem zdjęć. Jeśli nie ustawimy odpowiednio niskiego stopnia kompresji, to powtórne wykonanie tego procesu doprowadzi do zniekształcenia obrazu.

› Co jeszcze da się zrobić? Przetwarzanie wsadowe ma maksymalnie uprościć pracę wymagającą przeprowadzenia wielu powtarzających się operacji. Nie dotyczy to tylko obróbki plików graficznych – wiele innych zadań wykonywanych na komputerze również można zautomatyzować. Wsadowe skanowanie zdjęć to opcja przydatna dla fotografów chcących przenieść kolekcję tradycyjnych fotografii na płytę CD. Pozwala ona na przyspieszenie digitalizacji przez jej zautomatyzowanie. Najczęściej polega to na ustawieniu parametrów (liczby zdjęć, katalogu docelowego dla plików i formatowania ich nazw) przed rozpoczęciem skanowania. Później nasza aktywność ogranicza się tylko do umieszczania w skanerze kolejnych odbitek. Taką opcję mają niemal wszystkie programy obsługujące skaner, łącznie z najprostszymi przeglądarkami graficznymi. W technikach wideo przetwarzanie wsadowe też znajduje zastosowanie. Popularny darmowy program VirtualDub pozwala zaprogramować zadania i przeprowadzić je w dowolnie wybranej chwili. Jest to pomocne w procesie kodowania wieloprzebiegowego (patrz: FVd 4/2005, s. 110–113). Ponieważ kompresja wideo to proces czasochłonny (nawet do kilkudziesięciu godzin), takie jej zaplanowanie umożliwi obróbkę wielu plików wideo bez naszego udziału.

AUTOMATYCZNA KONWERSJA: Wsadową obróbkę zdjęć w formacie RAW umożliwiają niektóre konwertery, np. Nikon Capture. Pozwala to uniknąć korekty parametrów każdej fotografii z osobna.

› Samo się nie wykona Jak widać, techniki automatyzacji zadań mogą okazać się w naszej pracy niezwykle użyteczne. Zarówno fotograf, jak i filmowiec muszą często poradzić sobie z obróbką dużej ilości materiału. To praca żmudna i niezbyt zajmująca, zatem dobrze jest wiedzieć, że można ją przekazać maszynie. Sam proces obróbki stanowi efekt naszych wcześniejszych działań – przygotowania materiału i zaprogramowania właściwych narzędzi. Nie jest to trudne, wymaga jedynie pewnej praktyki – warto jednak spróbować. Czas poświęcony na naukę okaże się znikomy w porównaniu z tym, jaki zaoszczędzimy, nie musząc samodzielnie sortować i obrabiać kilkudziesięciu lub nawet kilkuset plików.

METADANE EXIF I IPTC Cyfrowe zdjęcia oprócz samego obrazu zawierają też takie informacje, jak parametry ekspozycji, datę i czas wykonania fotografii lub dane autora, czyli tzw. metadane. Najpopularniejsze są dwa formaty ich zapisu. IPTC stworzony pod koniec lat 70. przez organizację International Press Telecomunications Council, miał w założeniu ułatwiać wymianę danych między agencjami prasowymi. Z tego powodu zawiera on informacje o treści fotografii i prawach autorskich. Znacznie częściej używany format EXIF (Exchangeable Image File Format) pozwala na zapisanie bardziej różnorodnych danych, takich jak informacje o autorze, sprzęcie i jego ustawienia, parametrach obrazu, a nawet miejscu wykonania zdjęcia (jeśli aparat współpracuje z odbiornikiem GPS). Niestety, metadane EXIF mogą się różnić w zależności od modelu używanego przez nas aparatu, ponieważ producenci nie osiągnęli porozumienia w kwestii standardu zapisywanych informacji, a format EXIF jest ciągle rozwijany (najnowsza wersja nosi oznaczenie 2.2).

CHIP FOTO · VIDEO digital 93

[Porady• Przetwarzanie wsadowe]

I RFAN V IEW

[Porady• Przetwarzanie wsadowe]

ACDS EE

DUŻE MOŻLIWOŚCI ZA DARMO

WYGODNIE I BEZ PROBLEMÓW GŁÓWNE OKNO PROGRAMU

IRFANVIEW W TRYBIE BATCH Okno przetwarzania wsadowego otwieramy, naciskając klawisz [B] lub wybierając z menu Plik | Przetwarzanie wsadowe (File | Batch Conversion / Rename). Możemy w nim ustalić listę zdjęć do obróbki, dopasować ich kolejność (ma to wpływ na późniejsze numerowanie plików) oraz wybrać katalog docelowy. W polu Wykonuj (Work as) zaznaczamy interesującą nas metodę pracy. W zależności od tego, czy chcemy zmieniać nazwy plików, konwertować zdjęcia czy też wykonywać obie te czynności jednocześnie, w polach w prawym dolnym rogu okna uaktywnią się odpowiednie opcje.

USTAWIENIA KOMPRESJI: Najczęściej wykorzystywany końcowy format plików to JPEG. Jeśli przygotowujemy pliki do internetowej galerii, dobrze jest je „odchudzić”, kasując informacje zawarte w metadanych EXIF i IPTC.

TRYB PRACY: Wybór właściwej opcji pozwala uniknąć wykonywania zbędnych operacji, np. ponownej kompresji plików, jeśli chcemy jedynie zmienić ich nazwy.

Ta najbardziej rozbudowana przeglądarka graficzna nie umożliwia wprawdzie przeprowadzenia obróbki wsadowej z wykorzystaniem wszystkich swoich narzędzi edycyjnych, lecz nadrabia to wygodą obsługi. Funkcje, które udostępnia, z pewnością spodobają się każdemu fotografowi. W odróżnieniu od IrfanView listę przetwarzanych zdjęć w ACDSee przygotowujemy, zaznaczając interesujące nas miniatury z poziomu przeglądarki (wyboru między trybem przeglądarki a oglądaniem pojedynczego zdjęcia dokonujemy za pomocą klawisza [Enter]). Zaletą tego jest duża prostota działania, wpływająca na komfort pracy z programem.

KOSZYK NA ZDJĘCIA: Jeśli interesujące nas pliki znajdują się w różnych katalogach albo chcemy je poukładać w innej kolejności niż pierwotna, możemy je przeciągnąć do specjalnego pola i tam rozmieścić.

TWORZENIE LISTY: Doboru plików do obróbki dokonujemy, zaznaczając miniatury za pomocą myszki.

FORMATOWANIE NAZW

UŻYTECZNE NARZĘDZIA DO OBRÓBKI

Program umożliwia nazywanie plików według wybranego wzorca. Aby mieć pewność, że kolejne fotografie nie będą się wzajemnie nadpisywały, możemy wykorzystać mechanizm indeksowania (kolejnym plikom nadawane są coraz większe numery), wpleść dotychczasową nazwę w nową lub wykorzystać we wzorcu informacje pochodzące np. z metadanych EXIF. Ta ostatnia właściwość – zgodnie z tym, co napisaliśmy na poprzedniej stronie – czyni IrfanView dobrym narzędziem do sortowania fotografii.

Aplikacja dysponuje tylko na pozór niewielką paletą funkcji, z których możemy korzystać podczas pracy z większą liczbą plików. W rzeczywistości jest to komplet narzędzi wymaganych przy wstępnej obróbce zdjęć: umożliwiają one korekcję barwną, obrót i skalowanie obrazu oraz konwersję i zmianę nazw plików. Ta ostatnia opcja została dokładniej opisana poniżej. Przeprowadzając edycję obrazu, należy pamiętać, że każdorazowe wykonanie jakiejkolwiek operacji wiąże się z ponownym skompresowaniem i zapisaniem zdjęć na dysku twardym, co przy bardziej złożonej obróbce doprowadzi do obniżenia jakości obrazu. Niestety, program nie umożliwia łączenia kilku procesów wewnątrz jednego programu przetwarzania.

POZORNA TRUDNOŚĆ: Przygotowanie wzorca nazw wymaga pewnej praktyki. Pomoc zawiera opis wszystkich znaczników tekstowych – niestety, w języku angielskim.

MENU TOOLS: Lista narzędzi do obróbki wsadowej jest skromna, ale w zupełności wystarczająca na potrzeby fotografa.

ADJUST IMAGE EXPOSURE: ACDSee wyróżnia się spośród innych przeglądarek możliwością kontroli rozpiętości tonalnej barw za pomocą histogramu. Tego narzędzia można też używać z grupą zdjęć.

EDYCJA ZDJĘĆ

OPCJE EDYCJI: Wszystkie narzędzia umieszczone są w jednym oknie dialogowym. Pozwala to na szybką obróbkę zdjęć.

94

CHIP FOTO · VIDEO digital

Narzędzia znajdujące się w oknie wywoływanym przez kliknięcie przycisku Opcje zaawansowane (Set advanced options) umożliwiają wykorzystanie w procesie przetwarzania wsadowego niemal wszystkich funkcji obróbki obrazu, zawartych w aplikacji (z wyjątkiem redukcji czerwonych oczu i filtrów efektowych). Ich parametry ustala się podobnie jak w trybie obróbki pojedynczego zdjęcia. Pozwala to nam przetestować ustawienia edycji na jednej przykładowej fotografii. Charakterystyczna dla tego programu i bardzo rzadko spotykana w podobnych aplikacjach jest opcja automatycznego podkładania tekstów do zdjęć. Korzystając z tej funkcji, możemy, podobnie jak podczas nadawania nazw plikom, wykorzystywać w umieszczaych na zdjęciu napisach wartości metadanych EXIF i IPTC. Pozwala to między innymi wprowadzić do obrazu informacje o ustawieniach aparatu, przy zdjęcie których zostało wykonane. Przeprowadzenie podobnej operacji samodzielnie w programie graficznym zajmuje do kilku minut dla pojedynczego zdjęcia.

OBSŁUGA METADANYCH EXIF Korzystając z ACDSee, w procesie wsadowej zmiany nazw plików mamy do naszej dyspozycji informacje tekstowe zawarte w plikach graficznych. Gdy projektujemy wzorzec nowej nazwy, możemy wprowadzić do niego wartości dowolnych metadanych, korzystając z listy dostępnej pod przyciskiem Insert Metadata. Producent programu wziął też pod uwagę różnice w standardach EXIF pomiędzy sprzętem różnych firm fotograficznych i przygotował kilka zestawów danych charakterystycznych dla najczęściej spotykanych modeli aparatów. Osobna opcja w menu Tools pozwala natomiast na edycję tych zmiennych EXIF, które opisują zdjęcie i informują o prawach autorskich. NAPISY NA ZDJĘCIACH: IrfanView umożliwia łatwe wprowadzanie na obraz dowolnej informacji tekstowej. Odbywa się to z wykorzystaniem tego samego systemu znaczników co podczas formatowania nazw plików.

ŻADNYCH ZMIENNYCH: Projektując wzorzec nazwy plików z wykorzystaniem informacji zawartych w pliku, nie musimy używać skomplikowanych znaczników. Pod odpowiednim przyciskiem kryje się pełna lista metadanych dla aparatów różnych producentów.

EDYCJA PÓL EXIF: Program umożliwia edycję części metadanych EXIF, jednak zmiana informacji technicznych, jak np. modelu użytego aparatu, jest niemożliwa.

CHIP FOTO · VIDEO digital 95

Fotografia jest dla ludzi, nasze ceny te¿!

ZRÓB Z OBRAZEM , CO CHCESZ PRZYGOTOWANIE AKCJI: Rejestracja nowego zadania przypomina nagrywanie filmu. Po kliknięciu ikony Utwórz nowe zadanie (New Action) wykonujemy na przykładowym zdjęciu wszystkie czynności, które będziemy chcieli później przeprowadzić, a następnie klikamy Zatrzymaj wykonywanie lub nagrywanie (Stop).

EOS 350 D

3300,-

D 70+18-70DX +70-300G

Power Shot G6

2400,-

Coolpix 8400

4600,-

NOWOŚĆ!

Jak przystało na profesjonalny program do obróbki grafiki, Adobe Photoshop dysponuje bardzo rozbudowanym narzędziem przetwarzania wsadowego, wykorzystującym tzw. Zadania (Actions). Są to zestawy poleceń zapisane w programie w celu ich wielokrotnego wykorzystania w różnych projektach. Pozwalają one na zautomatyzowanie niemal każdej czynności, jaką można przeprowadzić za pomocą tej aplikacji. W trakcie tego procesu program zapisuje wszystkie wykonywane polecenia. Z tego powodu zaplanowane czynności powinny być wcześniej dobrze przemyślane. Jeśli popełnimy jakiś błąd, będziemy musieli rozpocząć rejestrację od nowa. Nie musimy się martwić prędkością naszej pracy – nie ma ona wpływu na tempo wykonywania zadania przez komputer.

tel. 0 602 651 976, w godz: 9:00 - 18:00 e-mail: [email protected]

Internetowy sklep i komis z tradycjami

PROMOCJA!

PALETA ZADANIA

.com.pl

NOWOŚĆ!!

P HOTOSHOP CS

www.

PROMOCJA!!!

[Porady• Przetwarzanie wsadowe]

Dynax 7D+17-35D

6900,-

Dimage Z5

1750,-

E-300+14-45+50-140

3700,-

ROZMIESZCZENIE OPCJI: Potrzebne narzędzia znajdują się w menu Plik (File) oraz na palecie Zadania (Actions). Praca z ich wykorzystaniem bardzo przypomina zwyczajną obróbkę obrazu w Photoshopie.

STEROWNIA WIRTUALNEJ FABRYKI

CHIP FOTO · VIDEO digital

1110,-

D2H

8500-9900,-

D 100

2900-4700,-

NOWOή!!!

NOWOή! D1 Mark II 13000-17200,-

EOS D30/ D60/10D 2500-3500,-

Coolpix 3700

920,-

EOS 20D

5700,-

Lumix FZ-20

2400,-

NOWOŚĆ Coolpix 8700

2650,-

C5060

1830,-

Lumix LC-1

4200,-

mju 500

1350,-

Photon 484

800,-

NOWOŚĆ!!

A520

PROMOCJA!!!

1550,-

PROMOCJA!

Ixus50

PROMOCJA!

STAŁY PODGLĄD: Zmiany dokonywane w kolejnych blokach nazwy pliku są wyświetlane na bieżąco, co pomaga uniknąć pomyłek podczas projektowania szablonu.

970,-

S5500

1400,-

Karty pamięci CF, SD i xD

S3 Pro

8100,-

OBIEKTYWY:

NOWOή!!!

BEZ REKOMPRESJI: Opcja Wsadowa zmiana nazwy dostępna w Przeglądarce plików jest przydatna, gdy chcemy posortować wybrane zdjęcia. Wyboru plików dokonujemy, podobnie jak w ACDSee, przez zaznaczenie ich w przeglądarce.

96

NOWOŚĆ

FORMATOWANIE NAZWY PLIKÓW Do zalet programu należy fakt, że po dokonaniu obróbki wsadowej nie musimy natychmiast zapisywać efektów naszej pracy. Jeśli zaś chcemy to zrobić, to program oddaje do naszej dyspozycji bardzo intuicyjny system nazywania plików. Nie zezwala on wprawdzie na pełną dowolność w układaniu nazw, ale za to pomaga uniknąć błędów, które mogłyby doprowadzić do skasowania zbiorów źródłowych. Nazwa składa się z maksymalnie sześciu elementów, z których ostatni powinien być rozszerzeniem pliku. Pozostałe mogą zawierać dowolny napis, wcześniejszą nazwę zbioru, numer indeksujący (lub literę) bądź aktualną datę. Photoshop umożliwia też nazywanie plików bez ich obróbki. Tę opcję udostępnia Przeglądarka plików (File Browser) uruchamiana za pomocą ikony znajdującej się w prawej górnej części okna programu. Funkcja dostępna z poziomu menu przeglądarki Automatyzuj | Wsadowa zmiana nazwy (Automate | Batch rename) działa podobnie do tej dostępnej w oknie Wsad.

mju mini

UWAGA!!! Od teraz kupisz ka¿dy sprzêt nowy i u¿ywany na RATY!!! pytaj o szczegó³y: [email protected]

PANEL KONTROLNY: W oknie przetwarzania wsadowego nie znajdziemy opcji edycyjnych. Służy ono tylko do ustalenia reguł automatycznego wykorzystania wybranego zadania dla wielu plików.

FILE BROWSER: Klikając tę ikonę, uruchomimy w Photoshopie Przeglądarkę plików.

2500-3150,-

NOWOŚĆ!!

Mając przygotowany odpowiedni proces, przeprowadzimy za jego pomocą obróbkę większej liczby zdjęć. Odpowiednie opcje są dostępne w oknie dialogowym w menu Plik | Automatyzuj | Wsad (File | Automate | Batch). Możemy przetwarzać wszystkie otwarte w programie pliki, nakazać wczytanie kolejnych obrazów z określonego katalogu lub zaimportować, np. z aparatu cyfrowego. Istotny jest fakt, że w opcjach okna Wsad nie znajdziemy żadnych narzędzi obróbki obrazu – to trzeba zaplanować wcześniej, na etapie przygotowania zadania. Zagadnienia zaprogramowania obróbki obrazu oraz obsługi skryptu wykorzystywanego dla grupy zdjęć są traktowane niezależnie.

DCS F-828

3400,-

T3

2100,-

W15

1450,-

TVS Digital

1700,-

SB 600/ SB 800

970/1480,-

420EX/ 580EX

870-1800,-

...i setki innych pozycji. Szczegó³y oraz pe³na, zawsze aktualna oferta na stronie www.interfoto.com.pl oraz pod numerem 0 602 651 976 . sprzeda¿ wysy³kowa lub odbiór osobisty w Warszawie . gwarancje . faktury VAT . fachowa porada . mo¿liwoœæ zostawienia sprzêtu w rozliczeniu

Wszystkie modele, najlepsze ceny!

cenny brutto, w PLN

[Porady• Przetwarzanie wsadowe]

PAINT S HOP P RO 9

PROSTA OBSŁUGA I DUŻE MOŻLIWOŚCI UŻYTECZNE SKRYPTY Podobnie jak w wypadku programu firmy Adobe, twórcy Paint Shopa Pro 9 oddali do naszych rąk narzędzie pozwalające dowolnie zaprogramować obróbkę zdjęć i zautomatyzować pracę z wieloma plikami. System obsługi skryptów zawarty w tej aplikacji przypomina swoim działaniem znane z Photoshopa zadania – możemy rejestrować wykonywaną przez nas sekwencję poleceń na przykładowym obrazie, a następnie tak przygotowany program uruchomić na dowolnej liczbie plików. Zaawansowani użytkownicy, znający język programowania Python (więcej informacji na jego temat znajduje się na stronie www.python.org.pl), będą mieli możliwość zaprogramowania znacznie bardziej złożonych zadań, niż jest to możliwe z poziomu interfejsu programu. W Internecie można znaleźć też skrypty rozprowadzane za darmo (ich duża baza dostępna jest m.in. pod adresem www.sheilsoft.com/psp.htm).

ROZMIESZCZENIE NARZĘDZI: Opcje potrzebne do przeprowadzenia obróbki wsadowej zebrane zostały w dwóch łatwo dostępnych miejscach programu.

BOGACTWO MOŻLIWOŚCI: Paint Shop Pro 9 dysponuje dużą biblioteką skryptów, którą możemy rozwijać. Niektóre z nich są bardzo użyteczne dla fotografów, umożliwiają np. umieszczanie na zdjęciu informacji o marce aparatu i parametrach ekspozycji.

PARAMETRY PRZETWARZANIA I EKSPORTU Wybierając z menu opcję File | Batch | Process, otworzymy panel seryjnej obróbki obrazów. Jego obsługa jest bardzo intuicyjna: zaczynamy od wprowadzenia na listę plików do przetworzenia, następnie wybieramy interesujący nas skrypt (jeśli chcemy tylko skonwertować pliki do innego formatu, to krok ten pomijamy). Później pozostaje nam tylko ustalić parametry eksportu, takie jak docelowe katalog i format plików, oraz ich nazwy. Program oferuje nam cztery tryby zapisu: konwersja do innego formatu, nagranie w tym samym formacie jak stare pliki, nadpisanie plików źródłowych oraz zakodowanie obrazów zgodnie z poleceniami zawartymi wewnątrz skryptu. ODPOWIEDNIA KOLEJNOŚĆ: Rozmieszczenie elementów w oknie Batch Process sprzyja wykonywaniu czynności we właściwym porządku: ustalanie listy plików do obróbki, wybór skryptu, określanie parametrów eksportu.

PROJEKTOWANIE NAZW PLIKÓW System zmiany nazw plików jest dostępny w programie zarówno jako część panelu przetwarzania wsadowego, jak i samodzielny moduł. Ponieważ obie te opcje znajdują się w tym samym miejscu (menu File | Batch), nie ma żadnych trudności z ich odnalezieniem. Podobnie jak w Photoshopie, wzorzec nazwy tworzymy, korzystając z pięciu elementów: niezależnych łańcuchów tekstu, aktualnych daty i czasu, oryginalnej nazwy oraz liczby indeksującej. Paint Shop Pro daje jednak większą swobodę, ponieważ liczba modułów wchodzących w skład nazwy pliku nie jest ograniczona. Mamy też możliwość podglądu efektów działania szablonu. BATCH RENAME: Wygląd okna wsadowej zmiany nazwy wygląda jak maksymalnie uproszczony panel Batch Process. Zawiera ono tylko dwa elementy: listę plików i przycisk otwierający panel ustalania wzorca nazwy.

98

CHIP FOTO · VIDEO digital

FORMAT NAZWY: Za pomocą elementów zebranych w pięciu kategoriach można zapisać pliki o bardzo skomplikowanym nazewnictwie.

ĆWICZ Z NAMI Przykładową serię zdjęć wykorzystanych w artykule zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

WA R S Z TAT

P

odstawą opisywanego warsztatu są dobrze wykonane fotografie. Zachowując pewne reguły, finalne zdjęcie – efekt połączenia serii ujęć – wyglądać będzie naturalnie pod względem kolorystyki oraz ekspozycji. Przed naciśnięciem spustu migawki starannie dobierzmy miejsce, w którym ustawimy aparat, oraz zaplanujmy obejmowaną przez obiektyw scenę. Na wszystkich ujęciach tło musi pozostać identyczne, a elementem zmieniającym swoje miejsce może być jedynie postać dziecka. Dlatego też konieczne należy wspomóc się statywem.

Ustawienia Jeżeli nasz aparat pozwala na zmianę poszczególnych parametrów, najlepiej wyłączyć automatyczne ustawianie ostrości i samodzielnie określić ją na wybranym przez nas miejscu w kadrze, w tym wypadku na twarzy dziewczynki. Ustalając parametry ekspozycji, warto skorzystać z preselekcji przysłony i nastawić jak największy otwór względny (minimalna wartość przysłony). Dzięki pozostawieniu w przedziale ostrości tylko małego obszaru fotografia będzie miała bardziej naturalny wygląd. Najlepiej wykonać kilka zdjęć próbnych, by ustalić informacje o czasie ekspozycji,

Klonowanie postaci

]

wartości przysłony i wprowadzić je do aparatu po przełączeniu go w tryb manualny. Podobnie z balansem bieli. Najlepiej określić go samodzielnie i całą serię wykonać na tej samej jego wartości. Zminimalizujemy przez to różnice pomiędzy poszczególnymi klatkami, pod warunkiem że podczas trwania sesji oświetlenie nie będzie się zmieniać. Odradzam używanie lampy błyskowej jako światła głównego. Zrezygnujmy z niej zupełnie lub – jeżeli dysponujemy możliwością odpowiedniego ustawienia – stosujmy ją tylko do rozświetlania cieni (błysk dopełniający). Zaplanujmy, w jakich miejscach w kadrze mają znajdować się „klony” i wykonajmy serie fotografii – im zdjęć będzie więcej, tym łatwiej wybierzemy te, które uznamy za najlepsze.

Zdjęcia, które opowiadają historię Wzorując się na powyższym warsztacie, oprócz stworzenia zdjęcia jedynaczki w otoczeniu „sióstr’’ możemy wykonać składankę dynamicznych scen, np. ćwiczącego gimnastyka czy przemieszczającego się obiektu. Dzięki temu finalna fotografia przedstawiać będzie poszczególne fazy ruchu lub lotu, zamkniete w jednym kadrze.

SERIA ZDJĘĆ: Wykonane fotografie nie mogą różnić sie pod względem ekspozycji, kadru i balansu bieli.

MASKOWANIE OBRAZU

CYFROWE RODZEŃSTWO

Możliwości programów graficznych pozwalają na wykonanie nieszablonowego zdjęcia naszej pociechy. Prezentując je rodzinie lub znajomym, z pewnością wzbudzimy w nich tekst i zdjecia Mariusz Kozaczka zainteresowanie, a nawet zachwyt.

100

CHIP FOTO · VIDEO digital

Aby złożyć kilka fragmentów zdjęć w jeden obraz, musimy poznać technikę maskowania. Po dodaniu do poszczególnych warstw masek możemy je zamalowywać za pomocą narzędzia, np. Pędzela (Brush Tool). Kolorem białym pokrywamy obszar, któremu odpowiadać będzie część fotografii widoczna na końcowym obrazku, natomiast użycie czarnej barwy spowoduje, że ukryta zostnie część zdjęcia. Kliknięcie miniaturki maski warstwy z wciśniętym klawiszem [Alt] pozwala na dokładny podgląd i edycję obszaru maskującego.

Kliknięcie symbolu oka pozwala na włączanie i wyłączanie widoczności obrazu określonej warstwy.

Aby zamalować wybraną maskę, musimy aktywować jej miniaturkę poprzez kliknięcie myszą. Maski odkrywające cały obszar obrazu możemy dodać do poszczególnych warstw poprzez kliknięcie ikonki Utwórz maskę warstwy (Add layer mask) – ta sama czynność wykonana z wciśniętym klawiszem [Alt] tworzy maskę ukrywającą, czyli wypełnioną czarnym kolorem.

CHIP FOTO · VIDEO digital

101

[Warsztat• Klonowanie postaci] SIEDMIORACZKI W PHOTOSHOPIE KROK 1 Otwieramy wszystkie wybrane przez nas zdjęcia w Photoshopie, wskazując w menu Plik | Otwórz (File | Open). Wklejamy je po kolei jako warstwy do jednego okna z wybraną fotografią (najlepiej jak będzie to ujęcie, na którym obiekt znajduje się najdalej od obiektywu), wykonując dla każdego z nich następujące czynności: X zaznaczamy cały obszar zdjęcia, wybierając z menu Zaznacz | Wszystko (Select | All) lub korzytając ze skrótu klawiaturowego [Ctrl+A]; X kopiujemy selekcję do Schowka — Edycja | Kopiuj (Edit | Copy) lub [Ctrl+C]; X aktywujemy myszą nasze okno robocze (to, do którego przenoszone są pozostałe ujęcia); X wklejamy zawartość Schowka — Edycja | Wklej (Edit | Paste) lub [Ctrl+V]. Po wklejeniu wszystkich fotografii niepotrzebne zdjęcia możemy zamknąć. Na palecie Warstwy (Layers) musimy uporządkować ujęcia w kolejności, w jakiej nasz model zbliżał się do obiektywu. Przenosząc trzymane przyciskiem myszy miniaturki warstw, na samej górze umieszczamy warstwę z modelem znajdującym się najbliżej obiektywu. Wygodny podgląd uzyskamy przez włączanie i wyłącznie poszczególnych warstw (klikając symbol oka).

KROK 2 Do każdej warstwy obrazka (oprócz tej na samym dole palety) musimy dodać maskę wypełnioną kolorem czarnym. Uzyskamy to, wybierając z menu Warstwa | Dodaj maskę warstwy | Ukryj wszystko (Layer | Add Layer Mask | Hide All). Edycję zaczynamy od masek znajdujących się na samej górze palety Warstwy. W początkowym etapie możemy wyłączyć maskowanie w celu zobaczenia, gdzie na obrazie znajduje się główny obiekt — klikamy prawym przyciskiem myszy miniaturkę maski i z menu wybieramy Wyłącz maskę warstwy (Disable Layer Mask). Korzystając z pędzla, zamalowujemy maskę białym kolorem. Czynność tę wykonujemy, odwzorowując kształt postaci. Następnie klikamy miniaturkę maski, dzięki czemu włączymy jej działanie. Teraz możemy, używając na przemian czarnego i białego koloru pędzla, dokładnie skorygować obszar maskujący. Opisane powyżej czynności powtarzamy również dla pozostałych masek warstw.

KROK 3 Po dokładnej edycji wszystkich masek spłaszczmy obrazek. Dopiero teraz możemy np. zmienić kontrast, wzmocnić kolory czy skadrować zdjęcie. W naszym wypadku za pomocą narzędzia Stempel (Clone Stamp Tool) usuniemy ze ściany rozpraszający uwagę plakat oraz gniazdko elektryczne. Z wciśniętym klawiszem [Alt] klikamy myszą na zdjęciu, określając tym samym obszar źródłowy (fragment tapety), a następnie zamalowujemy niepożądane elementy. W celu wyrównania ewentualnych niedokładności utworzonej powierzchni możemy skorzystać z narzędzia Łatka (Patch Tool). Za jego pomocą zaznaczamy nierówną część ściany i przenosimy ją, przytrzymując wciśnięty przycisk myszy, w obszar, na którym tapeta ma jednolitą fakturę.

102

CHIP FOTO · VIDEO digital

Kupon zamówienia wyślij pocztą lub faksem TAK

9, CHCĘ PRENUMERATĘ CHIP FOTO-VIDEO digital

od numeru __________________w liczbie egz. _________________________ 12 egz. za jedyne 99 zł (8,25 zł za egzemplarz) 3 egz. za 33 zł (11 zł za egzemplarz)

ZAMAWIAJĄCY (także dane właściciela karty): imię i nazwisko __________________________________________________________ nazwa firmy

_____________________________________________________________

NIP firmy _________________________________________________________________

NALEŻNOŚĆ UREGULUJĘ:

ulica _____________________________________________ numer__________________

przelewem na konto Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław, nr konta: 91 1500 1155 1211 5003 0159 0000 (prenumerata zostanie rozpoczęta po otrzymaniu potwierdzenia wpływu pieniędzy na konto Wydawnictwa);

numer mieszkania

za zaliczeniem pocztowym, tzn. przy odbiorze pierwszego

tel. ________________________________________________________________________

z zamówionych w prenumeracie egzemplarzy pisma;

e-mail

kartą kredytową. Proszę obciążyć kartę o numerze:

____________________________

kod

___________________

miejscowość _____________________________________________________________

____________________________________________________________________

rok urodzenia _________________ wykształcenie __________________________ Upoważniam Wydawnictwo Vogel Burda Communications sp. z o.o. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy.

ważną do: rok Visa EuroCard MasterCard – zaznacz odpowiednią kartę.

miesiąc Diners Club

PolCard

JCB

PBK Styl

PRENUMERATĘ PROSZĘ PRZESŁAĆ: na adres wskazany w pozycji Zamawiający, na następujący adres: ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Podaję swoje dane dobrowolnie i wyrażam zgodę na ich przetwarzanie w celach handlowych i marketingowych przez Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław. Mam prawo do wglądu do moich danych oraz ich poprawiania. Zgadzam się na otrzymywanie informacji handlowej od Wydawnictwa Vogel Burda Communications sp. z o.o. w rozumieniu ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. podpis ____________________________________________ data ____________________ Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław; Sąd Rejonowy dla dzielnicy Wrocław Fabryczna; VI Wydział Gospodarczy KRS, KRS: 0000106166, NIP: 899-10-04-485 5/2005

R S Z Tsię AT klipów i eksportteledysk gotowego filmu] Tworzymy karaoke [WarsztatW•APrzenikanie

Karaoke jest formą zabawy, która zdobywa coraz większe grono miłośników, jednak nie wszyscy możemy lub chcemy śpiewać w lokalu pełnym ludzi. Na szczęście za pomocą komputera możemy przygotować wideoklip i uatrakcyjnić domową imprezę. Jarosław Zachwieja

Treść wideoklipu powinna być dopasowana do tempa utworu i nie rozpraszać uczestników zabawy. Z tego samego powodu najlepiej jest, jeśli na ekranie nie występują zbliżenia na śpiewających piosenkarzy. Widok poruszających się ust, zwłaszcza gdy nie słychać z nich śpiewu, jest dezorientujący. Oczywiście, nie zawsze wszystkie te założenia da się zrealizować. Zdobycie utworu w wersji bez głosu piosenkarza jest trudne, choć takie dodatki coraz częściej możemy spotkać na płytach. Nie zawsze też dysponujemy dobrym teledyskiem, dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, abyśmy spróbowali zmontować własny. To już jednak temat na inny artykuł.

O

tym, jak śpiewanie potrafi wciągnąć, może świadczyć ogromna popularność telewizyjnych konkursów dla młodych talentów. Niemal wszystkie większe puby lub dyskoteki przynajmniej raz w miesiącu organizują wieczorki karaoke, a PlayStation 2 – jedna z najpopularniejszych konsoli do gier wideo, doczekała się dodatku składającego się z przystawki z dwoma mikrofonami i specjalnego programu rozstrzygającego punktowo, dzięki analizie rejestrowanego głosu, która z dwóch śpiewających znany przebój osób była lepsza. Tak naprawdę do zorganizowania imprezy karaoke wcale nie potrzebujemy lokalu, sceny czy specjalnego sprzętu. Mikrofon, choć to atrakcyjny dodatek, też nie jest konieczny. Wymagane są jedynie dobre chęci, grupa przyjaciół i... specjalnie przygotowany teledysk, podczas którego na ekranie będzie się pojawiał tekst piosenki z zaznaczonymi słowami, jakie w danej chwili należy śpiewać. Choć zaskoczy to niektórych Czytelników, stworzenie takiego wideoklipu nie jest trudne i przy odrobinie wprawy można go przygotować w jedno popołudnie. Chcemy pokazać, jak tego dokonać za pomocą domowego komputera i darmowego oprogramowania.

CECHY TELEDYSKU KARAOKE Możemy bardzo szybko przygotować film z podłożonymi słowami piosenki, ale efekty takiej pracy nie będą spełniały naszych oczekiwań. Nie każdy teledysk, do którego wyświetlane są podpisy, można określić mianem karaoke. Dobry wideoklip „do śpiewania” powinien spełniać kilka warunków. Tekst piosenki musi być odpowiednio zmontowany z obrazem. Popularna technika przygotowywania tłumaczeń dialogów filmowych, polegająca na dołączaniu do zapisu wideo osobnego pliku zawierającego napisy, które zostaną wyświetlone podczas odtwarzania, nie

nadaje się do naszych potrzeb. Teledysk karaoke wymaga pełnej synchronizacji tekstu śpiewanej piosenki z odgrywaną muzyką i z tego powodu napisy powinny być wmontowane w film na stałe. Większość plików zawierających napisy pozwala na ustawienie czasu wyświetlania tekstu z dokładnością do sekundy, podczas gdy wprowadzając słowa bezpośrednio do obrazu wideo możemy osiągnąć ich zgodność z muzyką co do klatki. Ponadto napisy powinny mieć zaznaczone słowa, które w danej chwili należy śpiewać, co jest trudne do osiągnięcia innymi metodami. Wideoklip należy pozbawić warstwy wokalnej, lub przynajmniej ją wytłumić. Karaoke polega na samodzielnym śpiewaniu, a nie tylko na poruszaniu ustami w rytm słów piosenki. Ponadto głos oryginalnego wykonawcy może sprawić, że nie będzie słychać śpiewającego.

1 PRZYGOTOWANIE MUZYKI

BARDZO WAŻNE: Musimy pamiętać, aby podczas instalacji bibliotek VobSub zaznaczyć w opcjach pakiety Plugins | VobSub for VirtualDub oraz Plugins | TextSub for VirtualDub and Avisynth. W innym wypadku nie zostanie zainstalowany filtr niezbędny do podkładania napisów do plików wideo.

CO TO JEST? KARAOKE to grupowa zabawa, która przybyła do Europy z Japonii. Polega ona na śpiewaniu znanych piosenek z pomocą odpowiednio przygotowanego teledysku. W trakcie trwania utworu na ekranie wyświetlane są słowa piosenki i zaznaczone sylaby, które w danej chwili powinny być zaśpiewane. Oryginalna muzyka, odgrywana jako tło, najczęściej pozbawiona jest ścieżki wokalnej. Pierwotnie miejscem do karaoke były specjalne kluby. Istnieją ich dwie odmiany. Pierwszy rodzaj to zwyczajny bar z niewielką sceną dla śpiewającego, który występuje przed zebraną publicznością. Druga odmiana klubów karaoke to lokale podzielone na niewielkie, najczęściej kilkuosobowe pomieszczenia ze stołem i rozmieszczonymi dookoła fotelami. Zamykane od wewnątrz drzwi i dźwiękoszczelne ściany izolują uczestników zabawy od wszystkich czynników zewnętrznych i pozwalają wspólnie śpiewać bez skrępowania.

JAK TO SIĘ ROBI? Nasze zadanie polega na przygotowaniu pliku zawierającego tekst piosenki ze znacznikami czasu (tzw. skryptu), zapisanego w pliku SSA. Format ten powstał w 1996 roku na potrzeby osób tłumaczących amatorsko filmy (tzw. fansubberów). W odróżnieniu od innych popularnych standardów zapisu dialogów pozwala on wykorzystywać w podkładanych tekstach rozmaite efekty wizualne, potrzebne nam do przygotowania karaoke. Sam skrypt napiszemy, korzystając z Sub Station Alpha – już nierozwijanego niestety, ale nadal jednego z najlepszych programów do synchronizacji ścieżki dźwiękowej z tekstem wyświetlanym na ekranie. Tak przygotowane napisy wmontujemy w plik wideo za pomocą VirtualDuba wzbogaconego filtrem TextSub z pakietu bibliotek VobSub. Na koniec zastąpimy oryginalną piosenkę wersją pozbawioną głosu wokalistów. Zatem do dzieła!

ELEMENTY POTRZEBNE DO PRACY W pierwszej kolejności musimy zebrać materiał do obróbki, a więc teledysk, słowa piosenki i – jeśli to możliwe – także sam utwór w wersji bez ścieżki wokalnej. Teledysk powinien być zapisany w formacie AVI lub w ostateczności MPEG-1 (Video-CD). Jeśli tak nie jest, musimy go skonwertować do właściwego formatu za pomocą osobnych narzędzi. Dokładniejsze informacje na ten temat można odnaleźć na stronie www.videohelp.com. Potrzebne nam oprogramowanie to trzy darmowe aplikacje: program do edycji plików wideo VirtualDub, edytor napisów Sub Station Alpha oraz pakiet bibliotek VobSub. Programy te zamieściliśmy na płycie CD, są one też dostępne w Internecie.

WŁAŚCIWY FORMAT: Sub Station Alpha nie jest najnowszą aplikacją i do działania wymaga dźwięku o niskiej jakości (monofoniczny, z ośmiobitową precyzją zapisu). Plik, który w tym celu przygotujemy, będzie nam służył tylko do synchronizacji napisów z muzyką i później możemy go usunąć.

TRYB AUDIO: Aby odblokować możliwość zmiany parametrów dźwięku, należy przełączyć jego przetwarzanie w tryb pełnej obróbki (Full Processing Mode).

Na początku z teledysku pozyskamy muzykę w postaci odpowiedniej dla Sub Station Alpha. W tym celu otwieramy w VirtualDubie plik wideo z teledyskiem (musi on być w odpowiednim dla tej aplikacji formacie – AVI lub MPEG). Wybieramy z menu polecenie Audio | Full Processing Mode, które uaktywni opcję Audio | Conversion służącą do doboru parametrów dźwięku. W oknie, które zostanie otwarte po jej wywołaniu, ustawiamy dźwięk, jak na ilustracji w lewym górnym rogu strony. Po potwierdzeniu przyciskiem OK wskazujemy File | Save WAV i zapisujemy plik dźwiękowy w wybranym katalogu. Powinniśmy też zanotować potrzebne nam później parametry filmu. Wybieramy z menu File | File information i z nowo otwartego okna wynotowujemy rozdzielczość obrazu – pierwszy parametr w polu Frame size. Chwilowo VirtualDub nie będzie nam potrzebny, może- WYMIARY OBRAZU: Wartość Frame size musimy wprowadzić później do skryptu my go więc zamknąć. z tekstem piosenki w drugiej fazie jego obróbki (patrz: Poprawki w pliku SSA).

CHIP FOTO · VIDEO digital

107

[Warsztat• Tworzymy teledysk karaoke]

INTERFEJS PROGRAMU VIRTUALDUB Menu obsługi parametrów strumienia audio.

Pomimo swojej prostoty VirtualDub jest zaawansowanym narzędziem, służącym do kompresji i prostej obróbki plików wideo. Pozwala na niezależne kodowanie strumieni audio i wideo oraz dysponuje dużą liczbą filtrów efektowych dla obrazu i dźwięku.

Menu obsługi parametrów strumienia wideo.

Okno z podglądem pliku wyjściowego.

Okno z podglądem pliku wejściowego.

Panel odtwarzania. Ikona strzałki z literą „I” pozwala na odtworzenie samego pliku wejściowego, z literą „O” zaś – obrazów w obydwu oknach.

Linia czasu reprezentująca położenie kursora w klipie wideo.

Przyciski kontrolujące położenie wskaźnika na linii czasu.

RODZAJE PODKŁADANYCH NAPISÓW

DOSTĘPNE WARIANTY: Napisy karaoke można przygotować w trzech wersjach. Pierwsza, najprostsza, polega na wyświetlaniu linijek z tekstem bez zaznaczania właśnie śpiewanego fragmentu – najmniej funkcjonalna, ale jej przygotowanie jest najmniej kłopotliwe. Druga i trzecia różnią się sposobem wyświetlania właśnie śpiewanych słów. Zaznaczanie całych sylab (druga ilustracja) przydaje się bardziej w trakcie rytmicznych i szybkich piosenek. Płynne „malowanie” tekstu jest estetyczniejsze i nadaje się do wolniejszych kawałków (patrz: punkt 3, zmiany w bloku Events).

CHWILA CISZY: W dłuższych przerwach pomiędzy słowami możemy umieścić puste znaczniki. Spowoduje to chwilową przerwę we wskazywaniu kolejnych słów.

KOLOR NAPISÓW: Program umożliwia zdefiniowanie czterech barw dla tekstu, z czego dla nas ważne są dwie. Pierwsza (Primary) to kolor oznaczający słowa, które zostały zaśpiewane, druga natomiast (Secondary) to fragment mający dopiero zostać podświetlony.

Znaczniki początku i końca fragmentu klipu, który zostanie zapisany. Jeśli żaden wycinek nie został zaznaczony, przetwarzany jest cały plik wideo.

2 TWORZENIE SKRYPTU Z NAPISAMI Teraz kolej na najważniejszą i niestety najbardziej pracochłonną część naszego zadania – zsynchronizowanie wyświetlanych na ekranie słów z tekstem śpiewanej piosenki. Uruchamiamy program Sub Station Alpha i wybieramy z jego menu Timing | Time From WAV File, co spowoduje zmianę w wyglądzie interfejsu (aplikacja przechodzi w tryb synchronizowania tekstu ze ścieżką dźwiękową). Klikamy przycisk Open i w nowym oknie dialogowym wybieramy przygotowany przez nas wcześniej plik w formacie WAV, a następnie włączamy w menu Timing | Karaoke Mode. Teraz musimy linijka po linijce stworzyć nowy skrypt z użyciem narzędzi udostępnianych nam przez program. Dla każdego wiersza tekstu odbywa się to w trzech krokach: 1. W polu tekstowym przepisujemy (lub przeklejamy, korzystając z menu kontekstowego) zdanie z tekstu piosenki. 2. Na wykresie dźwięku, korzystając z narzędzi opisanych na ilustracji na następnej stronie,

odnajdujemy fragment ze śpiewanym tekstem. Wyznaczamy jego granice, klikając początek śpiewanej frazy lewym przyciskiem myszki, a koniec prawym. Na ścieżce audio pojawią się dwie barwne linie wyznaczające fragment piosenki. Używając przycisku Play Selected i panelu precyzyjnej regulacji czasu, dopasowujemy fragment, tak aby idealnie zgadzał się on pod względem treści z wycinkiem piosenki wyświetlanym w polu tekstowym. Tak przygotowaną linijkę zapisujemy w skrypcie za pomocą przycisku Grab Times. 3. Po kliknięciu Reset Karaoke każdemu słowu w linijce tekstu zostanie przypisany kod czasowy opisujący długość jego podświetlania – na wykresie dźwięku element ten jest przedstawiany przez pionowe niebieskie linie. Musimy teraz ustalić odpowiednią długość podświetlania każdego słowa, poczynając od pierwszego z lewej. Uaktywniamy znacznik czasu, klikając go myszą w polu tekstowym (odpowiadający mu wycinek wykresu audio zostanie zaznaczaony na biało). Przycisk Play Karaoke służy do odsłuchania tego fragmentu. Za pomocą

Program Sub Station Alpha jest wprawdzie porzuconym projektem o prawie dziesięcioletniej historii, ale nadal należy do najlepszych aplikacji służących do precyzyjnej synchronizacji napisów dialogowych z obrazem. Dysponuje też najwygodniejszymi narzędziami do przygotowania tekstu karaoke.

Wybór pliku dźwiękowego, z którym będziemy synchronizowali tekst.

Odegranie fragmentu pliku audio zaznaczonego na linii czasu.

CHIP FOTO · VIDEO digital

INTERFEJS PROGRAMU SUB STATION ALPHA Panel precyzyjnej regulacji czasu wyświetlania napisów. Górne suwaki służą do ustalania momentu startu, dolne zaś – końca tekstu.

Za pomocą tych suwaków ustalamy stopień powiększenia wykresu dźwięku. Podział tekstu na bloki ze znacznikami karaoke.

Wprowadzenie nowej linii tekstu do skryptu.

Spis wierszy dialogowych w skrypcie.

Przyciski odsłuchu fragmentów linii tekstu. 108

klawiszy [+] i [-] musimy tak dobrać jego długość, aby zaznaczony wycinek piosenki obejmował tylko jedno słowo. Do kolejnego wyrazu przechodzimy za pomocą przycisku Play Next pod polem tekstowym (nie pod wykresem dźwięku). Jeśli słowa pokazywane są zbyt krótko (poniżej 0,1 s), możemy kilka znaczników połączyć w grupę. Kod czasowy kasujemy, klikając go myszką z wciśniętym klawiszem [Alt], a wskazując tak puste miejsca, dodajemy. Powyższe czynności powtarzamy dla każdej linijki tekstu piosenki. Początkowo będzie to nam zajmowało bardzo dużo czasu, ale szybko dojdziemy do wprawy. W każdej chwili rezultat naszej pracy możemy zachować, naciskając klawisz [F2] lub wybierając z menu File | Save, co uchroni nas przed przypadkowym skasowaniem wyników pracy.

Przyciski odsłuchu pełnych linii tekstu.

Linia czasu z wykresem przebiegu dźwięku.

Pozostaje nam jeszcze ustalić, jak mają wyglądać napisy w teledysku. Wybierając z menu po raz kolejny Timing | Time From WAV File, wyjdziemy z trybu synchronizacji i zamiast wykresu dźwięku zobaczymy na czarnym tle linijkę tekstu zaznaczoną na liście poniżej – w taki właśnie sposób będą wyświetlane napisy po ich podłożeniu do pliku wideo. Wybieramy z menu Styles | Define i w nowo otwartym oknie zaznaczamy styl *Default, po czym klikamy przycisk Edit. Otworzy się kolejne okno, w którym możemy ustalić parametry napisów: czcionkę, jej wielkość, położenie czy kolory. Po ustaleniu parametrów zamykamy okno stylów, zapisujemy zmiany i wychodzimy z programu. Najtrudniejsza część pracy za nami. UWAGA: Podczas pierwszego zapisu pliku na dysk twardy pojawi się okienko zawierające pola z informacją na temat tworzonego przez nas skryptu. Można je pozostawić puste, gdyż do niczego nam nie będą służyć.

3 POPRAWKI W PLIKU SSA Jak wspomnieliśmy, Sub Station Alpha jest programem od dawna nierozwijanym. Z powodu pewnych zmian w standardzie SSA, jakie zaszły od tego czasu, niektóre ustawienia skryptu musimy skorygować już po wyjściu z programu. Dokonać tego możemy w dowolnym edytorze tekstu – doskonale nadaje się do tego celu np. systemowy Notatnik. Podczas oglądania zawartości pliku w formacie SSA dostrzeżemy trzy wyraźne bloki danych.

Pierwszy z nich to ustawienia ogólne (Script Info), drugi to lista zdefiniowanych stylów napisów (V4 Styles) – w naszym przypadku będzie to jeden, ale ich liczba może być dowolna. Trzeci blok natomiast to linie wyświetlanego tekstu (Events). Składnia dwóch ostatnich bloków jest opisana w pierwszych wierszach (Format), co ułatwia zrozumienie znaczenia parametrów (warto je wypróbować). UWAGA: Jeśli po samodzielnej edycji skryptu ponownie otworzymy plik w programie Sub Station Alpha i zmodyfikujemy go, wszystkie wcześniejsze zmiany wprowadzone w edytorze tekstu zostaną utracone. Zaczynamy od części z ustawieniami ogólnymi, gdzie możemy znaleźć parametr PlayResY. Ma on wartość pionowej rozdzielczości ekranu, ustawionej w naszym komputerze. Zamieniamy go na zanotowaną wcześniej rozdzielczość pionową filmu i dopisujemy powyżej linijkę PlayResX, gdzie wpiszemy wartość rozdzielczości poziomej. Jest to niezbędne, aby tekst był wyświetlany na ekranie w wymaganym przez nas rozmiarze. Kolejną poprawkę nanosimy do opisu stylu (blok V4 Styles), jeśli podczas późniejszego podglądu efektów naszej pracy okaże się, że w teledysku błędnie wyświetlane są polskie „ogonki”. Możemy to poprawić, wpisując jako wartość pola Encoding (ostatnia liczba opisująca styl – tzw. strona kodowa) liczbę 238. Jeśli metoda ta nie przyniesie dobrych rezultatów, będzie trzeba zmienić wykorzystywaną czcionkę na systemową, np. Arial (w systemach Windows 95/98 i Me – Arial CE).

Ostatnie zmiany, jakich będziemy chcieli dokonać, dotyczą bloku Events, a konkretnie znaczników opisujących moment podświetlenia słów piosenki (mają one postać {\k##}, gdzie ## to dwucyfrowa liczba opisująca długość podświetlania fragmentu tekstu, wyrażona w setnych częściach sekundy). Jeśli małą literę „k” w tych znacznikach zastąpimy dużym „K”, to zmianie ulegnie sposób podświetlania tekstu na ekranie: zamiast podmiany koloru całego wyrazu, słowo wypełni się stopniowo nową barwą, podobnie jak ma to miejsce w profesjonalnych teledyskach karaoke. Do nas należy decyzja, jaką formę wyświetlania napisów wybierzemy.

4 PODKŁADANIE NAPISÓW Nasz wideoklip karaoke jest prawie gotowy. Teraz wystarczy już tylko wmontować skrypt do pliku wideo. Otwieramy w VirtualDubie wideoklip i wybieramy z menu Video | Filters (upewnijmy się, że w tym samym menu zaznaczony jest tryb Full Processing Mode, inaczej napisy nie zostaną wmontowane do obrazu). W nowo otwartym oknie klikamy Add i z listy filtrów wybieramy TextSub 2.23. W oknie ustawień filtra wskazujemy nasz skrypt i naciskamy OK. Teraz pozostaje nam już tylko – po wybraniu z menu Video | Compression – ustalić parametry kompresji obrazu i po powrocie do głównego okna programu nacisnąć [F7], aby rozpocząć kodowanie pliku wideo.

DOŁĄCZAMY TEKST: Polecenie VirtualDub Video | Filters wyświetli spis dostępnych filtrów obrazu. Jeśli poprawnie przeprowadziliśmy instalację pakietu VobSub, znajdzie się wśród nich również filtr TextSub 2.23.

OKNO USTAWIEŃ: Po wybraniu TextSub musimy wskazać przygotowany przez nas skrypt SSA. Opcje znajdujące się na palecie z ustawieniami filtra pozwalają wybrać metodę zawijania zbyt długich wierszy. Domyślnie zaznaczona jest funkcja równomiernego łamania tekstu.

110

CHIP FOTO · VIDEO digital

5 PODMIANA MUZYKI Jeśli dysponujemy piosenką w wersji z wyciętą ścieżką wokalną, możemy ją wprowadzić do teledysku zamiast oryginalnej. Otwieramy zakodowany wideoklip karaoke i zmieniamy tryb obróbki obrazu na Direct Stream (Video | Direct Stream), a dźwięku na Full Processing Mode (Audio | Full Processing Mode), co pozwoli na podłożenie nowej ścieżki audio bez rekompresji strumienia wideo. Następnie wybieramy z menu Audio | WAV Audio i wskazujemy plik zawierający nową wersję piosenki (plik musi być zapisany w formacie WAV). Teraz należy jeszcze tylko w menu Audio | Compression dobrać parametry zapisu dźwięku (najlepiej jest użyć do kompresji kodeków standardu MP3) i po raz kolejny zakodować film, naciskając klawisz [F7].  TRYB PEŁNEJ OBRÓBKI: Po włączeniu Audio | Full Processing Mode możemy nie tylko zmienić parametry dźwięku, ale też go skompresować.

WARTO WIEDZIEĆ Napisy przygotowane zgodnie z zamieszczonym powyżej przepisem to najpopularniejsza, ale nie jedyna możliwa do zrealizowania wersja karaoke. Program Sub Station Alpha nie jest już rozwijany, ale w samym standardzie SSA dokonało się wiele zmian. Dostępne są polecenia pozwalające na wyświetlanie tekstu w bardziej efektowny sposób: płynne przesuwanie, obracanie, skalowanie czy też tworzenie efektów pojawiania się i zanikania. Dokładne informacje znajdziemy w dokumentacji formatu Advanced SSA, umieszczonej w pakiecie VobSub. Plik ten, o nazwie ass-specs.doc, znajduje się w podkatalogu Docs foldera, w którym instalowaliśmy biblioteki VobSub. Istnieje możliwość przygotowania dobrze zsynchronizowanego teledysku karaoke bez podkładania skryptu SSA do filmu na stałe. Taką opcję udostępnia nam format wideo Matroska, będący rozwinięciem standardu AVI. Pozwala on na łączenie obrazu z wieloma ścieżkami audio oraz napisami (również w formacie SSA), w podobny sposób jak ma to miejsce na płytach DVD. Więcej danych na ten temat zamieściliśmy w FVd 4/2005 w tabeli na stronie 113, a informacje dotyczące wykorzystania nowego standardu znajdują się na stronie www.matroska.org. Słowa piosenek możemy łatwo znaleźć za pomocą internetowych wyszukiwarek pod hasłem kluczowym „lyrics”. Dużym polskim serwisem WWW, zawierającym wiele utworów, jest www.lyrics.pl.

W A R S Z T A T Symulacja kolorów slajdu Velvia

ĆWICZ Z NAMI Przykładowe zdjęcie wykorzystane w artykule zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

]

MOCNIEJSZE BARWY

3

Ostatnim krokiem będzie lekka korekcja jasności i kontrastu zdjęcia z zastosowaniem krzywej tonalnej. Otwieramy okienko Warstwa | Kolory | Krzywe (Layer | Colors | Curves) i na kanale Wartość (Channel: Value) wyginamy krzywą tak jak pokazano na ilustracji. Podciągnięta w górę prawa część krzywej powoduje rozjaśnienie średnich i jasnych tonów, węzeł w pobliżu lewego dolnego rogu zabezpiecza zaś cienie przed rozjaśnieniem, a cały obrazek przed utratą kontrastu. Optymalny kształt krzywej będzie zapewne różny dla różnych zdjęć, trzeba więc go ustalać za każdym razem indywidualnie.

Głębokie, nasycone kolory przy każdej pogodzie to marzenie miłośników fotografii. Aby je uzyskać, należy umieścić w aparacie najsłynniejszy i najdroższy slajd – produkowaną przez Fujifilm Velvię. Charakterystyczne nasycone kolory Ewa Prus można łatwo uzyskać także na zdjęciach cyfrowych. Velvii korzystali i korzystają do dziś najwięksi fotografowie krajobrazów i przyrody: Galen Rowell, John Shaw, Art Wolfe oraz wielu innych. Z nastaniem ery cyfrowej osiągnięcie charakterystycznego efektu bogactwa kolorów stało się tańsze – nie trzeba kupować drogiej błony, wystar-

1

czy chwila z programem graficznym. Dodatkowym plusem komputerowej symulacji Velvii jest pełna kontrola nad uzyskiwanym efektem. Potrzebny będzie tylko program wyposażony w funkcję mieszania kanałów (Channel Mixer). W przykładzie użyto GIMP-a.

OD KOŃCA DO KOŃCA

Najpierw musimy zadbać o prawidłowy balans bieli i maksymalny zakres tonalny zdjęcia. W przeciwnym razie wszelkie przebarwienia stałyby się później o wiele bardziej widoczne. Portret psa ma wprawdzie poprawny balans kolorów, ale jego zakres tonalny (a tym samym kontrast) pozostawia wiele do życzenia. Najprościej będzie użyć narzędzia Warstwa | Kolory | Poziomy (Layers | Colors | Levels). U góry okienka wybieramy kolejno kanały (Channel): czerwony, zielony i niebieski, a następnie dosuwamy skrajne suwaki (czarny i biały) do końca wykresu histogramów. Zaznaczenie u dołu okienka opcji Podglądu (Preview) pozwoli na bieżąco kontrolować efekt wprowadzanych zmian. Nie dla wszystkich zdjęć taka automatyczna korekcja będzie odpowiednia – tu na przykład prawy suwak dla kanału zielonego pozostał w pewnej odległości od krawędzi wykresu, aby uniknąć zielonego przebarwienia. Gdy już osiągniemy prawidłowy balans bieli, klikamy OK. Nasze zdjęcie jest teraz bardziej kontrastowe. Jeśli kontrast jest za wysoki, to znaczy, że suwaki zostały umieszczone zbyt blisko siebie.

SPOSÓB NA KONTRAST: Użycie Poziomów to najprostszy sposób na poprawę kontrastu zdjęcia bez utraty jakości. Trzeba jednak stosować to narzędzie z rozwagą, gdyż reguluje ono jednocześnie również balans kolorów.

112

CHIP FOTO · VIDEO digital

2

WYPRÓBUJ SAM: Podciągnięcie krzywej w górę powoduje rozjaśnienie zdjęcia, a w dół – przyciemnienie. Im bardziej stroma krzywa, tym większy kontrast na fotografii. Histogram pomaga ocenić rozkład tonów na zdjęciu. Dzięki temu możemy się zorientować, czy w zakresie, w którym poprawiamy kontrast, znajdują się istotne elementy fotografii.

SZARO I BLADO: Użyte w przykładzie zdjęcie jest prawidłowo naświetlone, ale ma słaby kontrast i mało intensywne kolory. Gdy to zmienimy, będzie o wiele bardziej przyciągało wzrok.

WIĘCEJ KOLORU

Aby uzyskać żywsze barwy, wiele osób podnosi po prostu nasycenie kolorów na zdjęciu. W takim wypadku jednak intensywność koloru nie idzie w parze z wyrazistością tekstur, a w dodatku ryzykujemy pojawienie się artefaktów. O wiele lepszy efekt uzyskamy, korzystając z funkcji mieszania kanałów. Wybieramy ją z menu Filtry | Kolory | Mikser kanałów (Filters | Colors | Channel Mixer). U góry okienka klikamy Kanał wyjściowy (Output Channel) czerwony (Red). W pola liczbowe poniżej wpisujemy dla kanału czerwonego wartość 120 (zamiast 100), dla pozostałych zaś kanałów po -10 (w miejsce 0). Następnie zmieniamy kanał wyjściowy na zielony (Green), a na koniec na niebieski (Blue), za każdym razem podobnie modyfikując wartości liczbowe: kanał podstawowy zostaje każdorazowo wzmocniony o 20%, pozostałe osłabione zaś o 10. Zatwierdzamy zmiany.

ŻYWSZE BARWY: Mikser kanałów to dobry sposób na zwiększenie intensywności barw na zdjęciu. Aby nie wprowadzić przebarwień, wszystkie kanały musimy zmodyfikować tak samo.

Trzeba pamiętać, że nie do każdego tematu zdjęcia prezentowany tu efekt pasuje. Wymieszanie kanałów przydaje blasku krajobrazom, zachodom słońca czy kwiatom, ale nie ludzkim twarzom. Odcienie skóry mają tendencję do wpadania w kolor pomarańczowoczerwony, a większość ludzi nie lubi wyglądać jak marchewka. Oddalonymi postaciami, które mogą się znaleźć na zdjęciach krajobrazowych, nie musimy się przejmować, ponieważ fragmenty skóry są zwykle zbyt małe, żeby ich barwa była istotna. W intensywnych kolorach pięknie wyglądają za to zwierzęta, nawet te czarne – futerko sprawia wtedy wrażenie, jakby delikatnie opalizowało. Na wycieczkę do zoo przyda się więc Velvia... albo jej symulacja po wycieczce.

FOT.: PIOTR DĘBEK

Z

OSTATNI SZLIF

PIĘKNE ZWIERZĘ: Sportretowany na fotografii złoty bokser w rzeczywistości nie jest zapewne aż tak złoty. Chodzi jednak o to, aby żywe barwy przyciągały wzrok i wprowadzały pogodny nastrój. W końcu fotografia jest sztuką, a nie zapisem rzeczywistości.

WA R S Z TAT

Tworzenie płyt Video-CD i Super Video-CD

] 1 PLANUJEMY STRUKTURĘ PŁYTY

Super Super Video-CD Video-CD

Video-CD

WYŻSZA ROZDZIELCZOŚĆ I LEPSZA KOMPRESJA OBRAZU: Porównanie jakości tego samego obrazu zapisanego w obu formatach wypada na korzyść standardu SVCD.

CYFROWY ALBUM Chcąc przygotować atrakcyną płytę z filmami i zdjęciami, nie potrzebujemy napędu DVD. Do wielu zastosowań wystarczą nam starsze formaty zapisu materiału wideo, czyli VCD i SVCD. Korzystając z prostych w obsłudze narzędzi, wspólnie przygotujemy multimedialny krążek. Jarosław Zachwieja

N

asza kolekcja nagrań filmowych i zdjęć nie musi być zbiorem luźnych plików w formatach AVI i JPEG. Standardy Video-CD i Super Video-CD, choć nie należą już do najnowszych, pozwalają na przygotowanie albumów na zwykłych płytach CD, które pod względem funkcjonalości nie będą ustępować krążkom DVD. Formaty VCD i SVCD pozwalają na umieszczenie – oprócz filmu – również zdjęć oraz systemu interaktywnych menu. Dobrze przygotowany projekt to nie tylko zestaw plików wideo i fotografii, ale przede wszystkim harmonijna całość, którą będziemy mogli z dumą zaprezentować. Proces projek-

114

CHIP FOTO · VIDEO digital

towania przedstawimy na przykładzie pamiątkowego albumu z podróży. Na płycie umieścimy dwa filmy oraz trzy komplety zdjęć i połączymy je ze sobą w zgraną całość. W pracy posłużymy się dwoma narzędziami: kompresorem plików wideo do formatu MPEG o nazwie TMPEGEnc oraz aplikacją do authoringu – VCDEasy (próbne wersje tych programów zamieściliśmy na płycie CD). Istnieją też inne narzędzia wspomagające tworzenie płyt VCD i SVCD, takie jak darmowy TSCV (www.tscv.org), dysponujący większymi możliwościami, ale trudny w obsłudze i z wieloma błędami, lub dobrze znany Nero

Burning ROM, służący też do wypalania danych na płytach CD i DVD. Żadne z nich nie daje jednak pełnej swobody pracy, jaką oferuje prosty w obsłudze VCDEasy.

› WYBÓR FORMATU Standardy VCD i SVCD zostały w tym artykule zestawione nieprzypadkowo. Pomimo różnic między nimi formaty te mają bardzo podobną strukturę wewnętrzną zapisu danych na płycie i zbliżoną funkcjonalność. Krążki w obu formatach można też nagrywać za pomocą tego samego oprogramowania.

Różnica pomiędzy nimi kryje się w oferowanej jakości obrazu. Jest to spowodowane zastosowaniem w SVCD tych samych algorytmów kompresji danych co w DVD (MPEG-2) oraz możliwością wykorzystania zmiennej przepływności danych podczas kodowania (patrz: FVd 4/2005, s. 111). Format SVCD charakteryzuje się też zapisem wideo z dwukrotnie większą liczbą linii niż VCD, co daje ostrzejszy obraz, przypominający ten, który oferuje płyta DVD. Mieści jednak nieco mniej materiału wideo niż Video-CD. Dlaczego więc w ogóle mielibyśmy brać pod uwagę format VCD? Powody są trzy. Większość programów kompresujących, jak i dekoderów formatu MPEG-2, jest płatna. Bardzo szybko po premierze formatu SVCD trafiły do sprzedaży napędy DVD, przez co nie zyskał on takiej popularności wśród użytkowników komputerów domowych. Trzecim powodem mogą być problemy z kompatybil-

nością – istnieje mała grupa odtwarzaczy DVD (sprzętu odgrywającego filmy tylko z płyt CD nie spotyka się w Polsce), niezgodnych ze standardem SVCD. Informacje na temat formatów obsługiwanych przez sprzęt możemy znaleźć w jego specyfikacji technicznej.

Zależności między różnymi elementami na płycie mogą być bardzo skomplikowane. Jeśli album ma zawierać coś więcej niż jeden plik wideo, to przygotowywanie krążka zawsze musimy zacząć od zaprojektowania układu menu, wybrania filmów i zdjęć. Najwygodniej jest zrobić na kartce szkic obrazujący rozkład menu i innych obiektów, podobny do przedstawionego na stronie 117. Powinniśmy też umieścić na nim informację, jak chcemy zaprogramować sterowanie płytą. Należy też zaplanować sposób uruchamiania kolejnych elementów, np. co się ma stać po odtworzeniu filmu, czy zdjęcia w galerii mają się przełączać automatycznie i czy chcemy zapewnić możliwość wcześniejszego przerwania pokazu slajdów. Powinniśmy dołożyć starań, aby obsługa płyty była wygodna. Bardzo ważne jest oszacowanie łącznej objętości plików, które chcemy zamieścić w naszym projekcie. Przeciętne rozmiary zdjęć i filmów znajdziemy w tabeli porównującej oba standardy. Obliczając je, musimy wziąć pod uwagę także menu płyty – to statyczne i bez dźwięku ma objętość taką jak zdjęcie, natomiast to zawierające elementy animowane lub tło audio odpowiada objętościowo materiałowi wideo. Nasz projekt zawiera dwa filmy – jeden o długości 25, a drugi – 20 minut. Na płycie

PORÓWNANIE STANDARDÓW VCD I SVCD Video-CD

Super Video-CD

Rozdzielczość (PAL)

352×288 punktów

480×576 punktów

Algorytm kompresji obrazu

MPEG-1

MPEG-2

Algorytm kompresji dźwięku

MPEG-1 Layer 2

MPEG-1 Layer 2

Przepływność obrazu

1150 kb/s

1600–2520 kb/s

Przepływność dźwięku

224 kb/s

ok. 224 kb/s

Czas filmu na płycie CD 700 MB

ok. 75 min

35–60 min

Objętość 1 minuty filmu

10 MB

13–20 MB

Objętość 1 fotografii

45 kB

160–200 kB

Objętość 1 minuty dźwięku

1,6 MB

ok. 1,6 MB

[Warsztat• Tworzenie płyt Video-CD i Super Video-CD] JAK DZIAŁA MENU? W odróżnieniu od płyt DVD w standardach VCD i SVCD nie przewidziano specjalnego elementu, którym jest menu pozwalające widzowi na wybór oglądanego materiału. Nie znaczy to jednak, że nie możemy go przygotować. Rolę menu mogą pełnić wyświetlane przez nieograniczony czas obrazy lub zapętlony klip wideo. Nawigowanie po nim odbywa się podobnie jak w wypadku płyty DVD, choć nasze możliwości w tym zakresie są nieco ograniczone. Po płytach w formatach VCD i SVCD poruszamy się za pomocą przycisków numerycznych umieszczonych na pilocie odtwarzacza (na to samo pozwalają też programy do odgrywania płyt DVD) oraz przycisków Next, Previous i Return, służących pierwotnie do przeskakiwania między wyświetlanymi filmami. Reakcje na ich naciśnięcie definiujemy dla każdego klipu wideo osobno, tzn. ten sam przycisk w menu może wywołać zupełnie inne efekty niż podczas odtwarzania filmu. Niestety, funkcja ta, wprowadzona w standardzie VCD 2.0, jest obsługiwana tylko przez nieliczne aplikacje do odgrywania płyt DVD. Są to w większości programy płatne, takie jak np. PowerDVD lub WinDVD. Problem ten nie dotyczy odtwarzaczy stacjonarnych, w przeważającej części zgodnych z nową wersją VCD.

ma się też znaleźć łącznie 80 zdjęć zebranych w trzy galerie, natomiast menu będzie się składać z jednej planszy statycznej bez dźwięku (menu albumu foto) i menu głównego zawierającego dwuminutowy utwór muzyczny (statyczne obrazy z tłem audio traktujemy jak pliki wideo trwające tak długo jak dźwięk – zostanie to wyjaśnione w dalszej części artykułu). W sumie musimy sprawdzić, czy na płycie zmieści się 47 minut filmu i 81 obrazów. Pliki te zajmą więc ok. 475 megabajtów w forma-

cie VCD i od 485 do 956 megabajtów w SVCD. Wynika z tego, że w wypadku formatu SVCD nasz projekt może się nie zmieścić na płycie. Aby tego uniknąć, w kroku „Przygotowujemy materiał na płytę” musimy odpowiednio skompresować filmy.

2 PROJEKTUJEMY MENU W zależności od tego, jaką formę ma przyjąć menu na płycie, musimy przygotować odpowiednie plansze graficzne lub pliki wideo. Nasze menu główne to obraz z dwuminutowym podkładem muzycznym, natomiast lista galerii zdjęć to zwykły plik graficzny. Przygotowujemy je za pomocą dowolnego programu do edycji obrazu, pamiętając, aby ich wymiary odpowiadały specyfikacji formatu, który wybraliśmy (patrz: tabela na poprzedniej stronie, pole Rozdzielczość). Drugie menu (Galeria) dołączamy do zbioru fotografii. Niestety, wprawdzie standard Video-CD przewiduje możliwość wyświetlania statycznego obrazu ze ścieżką audio w tle, lecz w tym celu dźwięk musi być zapisany w formacie MPEG Audio. Konwersja do niego jest kłopotliwa (producent programu VCDEasy zapowiada, że w przyszłości wyposaży swój produkt w odpowiednie narzędzie do nagrywania dźwięku w tym formacie). Aby przygotować menu główne, musimy uciec się do małej sztuczki. W dowolnym programie do edycji plików wideo (pozwala na to też TMPEGEnc, o czym piszemy dalej) łączymy naszą planszę z utworem muzycznym i tak

przygotowany klip zapisujemy jako plik w formacie AVI, korzystając – w miarę możliwości – z bezstratnych metod kompresji. Gotowe menu umieszczamy w katalogu obok pozostałych dwóch filmów.

3 PRZYGOTOWUJEMY MATERIAŁ Wszystkie obiekty na płytach VCD i SVCD, takie jak menu, zdjęcia i filmy, są plikami w formacie MPEG. Dzielimy je na filmy i obrazy statyczne (MPEG Still Image), czyli wideo zawierające tylko jedną klatkę obrazu. Te ostatnie pełnią rolę plików graficznych, takich jak zdjęcia w formacie JPEG. Najpierw musimy skonwertować wszystkie elementy projektu do formatu MPEG. Wykonujemy to w dwóch etapach – zaczynamy od kompresji filmów za pomocą programu TMPEGEnc, a następnie przygotowujemy obrazy statyczne w programie VCDEasy.

› PLIKI WIDEO W pierwszej kolejności skorzystamy z programu TMPEGEnc, będącego konwerterem plików filmowych do formatu MPEG. Po uruchomieniu go powinno się pojawić okno menedżera projektów – Project Wizard (jeśli go nie ma, wybieramy z menu File | Project Wizard). Wskazujemy w nim interesujący nas format (Video-CD | Pal lub Super Video-CD | PAL) i naciskamy przycisk Next. Krok drugi to wybór pliku do konwersji. Dokonujemy tego, przeciągając zbiór do okna

BATCH ENCODE: Wygodnie jest zaprogramować kompresję wszystkich plików i zlecić aplikacji kodowanie. Proces ten może trwać długo, ale odbędzie się już bez naszego udziału. Okno to pozwala też na modyfikację listy plików do skonwertowania. TRYB VBR: Zapisując plik wideo w standardzie SVCD, mamy możliwość skompresowania go dwuprzebiegowo ze zmienną przepływnością strumienia wideo. Operacja ta trwa dwukrotnie dłużej niż zwykłe kodowanie, ale końcowy film charakteryzuje się znacznie lepszą jakością obrazu.

UWAGA: Jako źródło obrazu wideo możemy

wykorzystać też pliki graficzne. Jest to metoda na szybkie przygotowanie menu z tłem dźwiękowym bez korzystania z innych aplikacji. Następnie dokonujemy prostej obróbki filmu: skracamy go (Source Range), wykadrowujemy obraz (Clip Frame) oraz odszumiamy (Noise Reduction). Przycisk Other Settings otwiera okno z opcjami dla zaawansowanych użytkowników – nie powinniśmy w nim nic zmieniać.

programu lub za pomocą przycisku Browse w polu Video File. Audio File pozwala natomiast podmienić oryginalny strumień dźwiękowy dowolnym, pochodzącym z innego pliku wideo lub zbioru w formacie WAV. Pozostałe opcje najlepiej pozostawić bez zmian.

PROJEKT STRUKTURY PŁYTY • • • •

Menu główne z muzyką w tle (2 min) Menu z galerią bez muzyki Zdjęcia wyświetlane przez 5 sekund Obsługa galerii (Next, Previous, Return)

MENU GŁÓWNE

FILM NR 1 5 rozdziałów

1. Film nr 1 („Ulice San Francisco”) 2. Film nr 2 („Wizyta na Florida Keys”) 3. Galeria

Powrót do menu (Return)

116

CHIP FOTO · VIDEO digital

WŁAŚCIWE INFORMACJE: Menu powinno zawierać wszystkie niezbędne informacje o dostępnych opcjach. W wypadku menu podrzędnego (wywoływanego z innego menu) zawsze powinna istnieć opcja powrotu do wcześniejszego okna. Najlepiej przypisać tę funkcję do przycisku Return.

Dostęp do rozdziałów podczas oglądania filmu (1, 2, 3, 4)

GALERIA 1

2

3

Powrót do menu głównego (Return)

Return

1

RAMKA TELEWIZYJNA: Planując rozmieszczenie elementów na planszy, musimy pamiętać, że telewizor – w odróżnieniu od monitora komputera – nie wyświetla całej powierzchni ekranu. Ważne elementy graficzne nie powinny leżeć zbyt blisko krawędzi planszy, ponieważ mogą nie zostać wyświetlone w całości.

FILM NR 2 4 rozdziały

2

3

PROJEKT: W celu zaplanowania układu menu wystarczy zwykła kartka papieru. Bez tego trudno będzie uniknąć pomyłek. Szkic powinien zawierać zależności pomiędzy poszczególnymi elementami na płycie.

[Warsztat• Tworzenie płyt Video-CD i Super Video-CD] ku. Jeśli pozostały nam jeszcze inne zbiory do skonwertowania, zaznaczamy opcję Create another project(s) for batch encoding i powtarzamy tę procedurę tak długo, aż dobierzemy parametry kompresji dla wszystkich plików. Następnie wychodzimy z menedżera, klikając Cancel. Wówczas automatycznie otworzy się okno z listą procesów, gdzie wystarczy tylko nacisnąć przycisk Start i poczekać na zakończenie kodowania (co przy mniej wydajnym procesorze może potrwać kilka godzin). KONWERSJA OBRAZÓW: Panel Tworzenie obrazków MPEG pozwala na przekształcenie zbiorów graficznych w formatach takich jak JPEG lub TIFF do plików MPEG akceptowanych przez program VCDEasy.

ZDJĘCIA W WYSOKIEJ ROZDZIELCZOŚCI: W obu formatach statyczne obrazy możemy zapisać w rozmiarach 704x576 pikseli, co znacząco poprawia ich jakość.

Panel Bitrate Settings przyda nam się do oszacowania objętości tworzonego pliku. Jeśli kompresujemy film w standardzie SVCD, to za pomocą parametru Average Video Bitrate dopasujemy jego przepływność tak, aby miał wymaganą przez nas objętość (na temat kompresji danych pisaliśmy w FVd 4/2005, s. 110–113). Po ustawieniu wszystkich właściwości klipu wideo klikamy Next i w polu Output File wybieramy miejsce docelowe dla pli-

GALERIA: Zadbajmy, aby oglądający wiedział o możliwości nawigacji wewnątrz galerii, umieszczając tę informację w menu lub na zdjęciach.

118

CHIP FOTO · VIDEO digital

doczne na ekranie kolejne zdjęcia z albumu (w naszym przypadku jest to 5 sekund).

› ROZDZIAŁY Podobnie jak w filmach nagrywanych na płytach DVD, możemy wyznaczyć w klipach wideo rozdziały. Nie powoduje to fizycznego podzielenia plików, a ułatwia oglądającemu

› ZDJĘCIA Od tej chwili pozostałe czynności będziemy wykonywać w programie VCDEasy, począwszy od skonwertowania naszych zdjęć zapisanych w formacie JPEG do formatu MPEG. Po uruchomieniu tej aplikacji włączamy panel Tworzenie obrazków MPEG (Pictures encoder). Zaczynamy od ustawienia wstępnych parametrów, takich jak format i katalog docelowy, po czym za pomocą pola Obrazek źródłowy (Input Image) wybieramy przykładowy plik graficzny i, sprawdzając rezultaty w oknie podglądu, ustawiamy parametry kompresji. Gdy jesteśmy zadowoleni z efektów naszej pracy, klikamy przycisk Pliki (File) lub Katalog (Folder) i otwieramy wszystkie przygotowane pliki ze zdjęciami. Konwersja zostanie przeprowadzona automatycznie, a my otrzymamy komplet obrazów w formacie MPEG.

PORZĄDEK JEST WAŻNY: Pliki zostaną ułożone w zakładce Interakcje w tej samej kolejności, w jakiej wprowadzimy je na listę.

4 ŁĄCZYMY ELEMENTY W CAŁOŚĆ Teraz czas na najważniejszą część pracy – ułożenie wszystkich plików w albumie VCD/SVCD i ustalenie relacji między nimi zgodnie z narysowanym wcześniej planem. W panelu Tworzenie VideoCD (VideoCD Authoring) klikamy zakładkę Założenia projektu (Main). W menu rozwijalnym Typ VideoCD (VideoCD Type) wybieramy interesujący nas format (VCD lub SVCD) i zaznaczamy opcję Interakcje (Interactivity), co pozwoli nam stworzyć menu i system obsługi płyty. Do listy poniżej przeciągamy przygotowane pliki MPEG i układamy je, począwszy od menu głównego, przez filmy, a skończywszy na zdjęciach. Pozycję plików znajdujących się na liście zmieniamy również za pomocą myszy. Następnie przechodzimy na zakładkę Ustawienia (Options) i w polu Domyślny czas oczekiwania po każdym odtwarzanym obiekcie (Time to wait after Video/Picture/Audio by default) ustalamy, jak długo mają być wi-

WŁAŚCIWA NAWIGACJA: W zakładce Interakcje rozdziały są traktowane jak osobne pliki wideo. Dla każdego z nich powinniśmy ustawić tę samą akcję na zakończenie odtwarzania. W innym wypadku pod koniec filmu mogą nastąpić nieprzewidziane efekty.

przeskakiwanie do kolejnych scen (także podczas odtwarzania filmu). Aby je utworzyć, przechodzimy na zakładkę Rozdziały (Chapters). Choć program umożliwia automatyczne podzielenie filmów na określone odcinki czasu, najlepiej jest zrobić to samodzielnie. Za pomocą konsoli wyposażonej w podgląd otwieramy kolejno pliki wideo i wyszukujemy miejsca, w których chcemy umieścić znaczniki początku rozdziału. Kliknięcie pierwszego od góry przycisku OK spowoduje dopisanie zaznaczonego miejsca do listy.

› INTERAKCJE Jest to żmudna praca, ale – obok treści zamieszczonej na płycie – przemyślany system nawigacji pomiędzy plikami sprawi, że nasz projekt będzie atrakcyjny dla oglądającego. Opcje na zakładce Interakcje (Interactivity) pozwalają na ustawienie parametrów każdego pliku MPEG. Są to: X sposób odtwarzania – ciągle, jeden raz lub pewną liczbę razy, akcja wykonywana po zakończeniu odtwarzania; X czekanie lub przejście do innego klipu po określonym czasie; X reakcje na naciśnięcie przycisków pilota. Domyślnie aplikacja układa wszystkie pliki po kolei, zakładając pojedyncze odtworzenie każdego z nich i przejście do kolejnego, co w oczywisty sposób nie jest zgodne z naszym zamysłem. Parametry dopasowujemy, rozpoczynając od menu głównego – musi być ono odtwarzane w pętli, a z przycisków sterujących aktywne będą tylko Return, wyłączający odtwarzanie płyty, oraz 1, 2 i 3, uruchamiające kolejne opcje. Podobnie postępujemy z menu galerii, z tym że tam przycisk Return będzie przenosił nas do menu głównego. Pamiętajmy też, aby dla pierwszego zdjęcia w każdym zestawie przycisk Poprzedni (Previous) powodował przejście do menu galerii. Podobnie oznaczamy ostatnie zdjęcie dla przycisku Następny (Next) i pola Po minięciu czasu. Po zakończeniu odtwarzania każdego filmu powinniśmy automatycznie wrócić do menu głównego. UWAGA: Pamiętajmy, że we wszystkich elementach wykorzystujących przyciski numeryczne należy zaznaczyć Wykorzystaj przyciski numeryczne (Use numeric keys), a następ-

DODATKOWE PLIKI: Jeśli zależy nam na umieszczeniu na płycie dodatkowych plików i katalogów (np. oryginalnych zdjęć w formacie JPEG), możemy to zrobić na zakładce Pliki ISO (ISO Files).

WAŻNY PARAMETR: Podczas tworzenia płyty VCD opcje związane z aplikacją CD-i widoczne są tylko w trybie zaawansowanym, a w dodatku są domyślnie wyłączone. Przed rozpoczęciem nagrywania płyty musimy się upewnić, że je włączyliśmy.

nie Nadpisz przypisania domyślne (Overwrite this default assignment).

5 NAGRYWAMY PŁYTĘ Po stworzeniu struktury plików MPEG i określeniu zależności pomiędzy nimi nasza praca jest już prawie skończona. Pozostaje nam tylko sprawdzić kilka ważnych szczegółów oraz wypalić gotowy krążek z filmem lub nagrać plik z jego obrazem na dysk. Jeśli tworzyliśmy płytę VCD, wybieramy z menu Plik | Tryb zaawansowany (File | Expert Mode) i w panelu Tworzenie VideoCD (VideoCD Authoring) przechodzimy na zakładkę Ustawienia (Options). Możemy zauważyć, że pojawiły się w niej nowe opcje. Koniecznie zaznaczamy pole Domyślna aplikacja CD-i (Default CD-i Application), dzięki czemu na płycie zostaną nagrane dane niezbędne do jej działania na odtwarzaczach stacjonarnych. Następnie przechodzimy na zakładkę Założenia projektu (Main), gdzie w obszarze Nagrywarka (CD-Writer) wybieramy nagrywarkę i zaznaczamy opcję Nagraj (Burn). Wypalanie rozpoczynamy poprzez naciśnięcie przycisku Twórz VCD (Go) w prawym dolnym rogu strony. Program powiadomi nas, gdy nagrywanie płyty zostanie zakończone. Jeśli mamy problem z nagrywarką (program nie obsługuje naszego modelu), powinniśmy przestawić urządzenie nagrywające na Nagrywarka wirtualna plików obrazu CD (CD Image File Recorder). W ten sposób nagramy tzw. obraz – plik zawierający zawartość płyty, który może być użyty w dowolnym programie do nagrywania. Dzięki temu zakończymy projekt, nawet jeśli nie uda nam się wypalić krążka za pomocą aplikacji VCDEasy. 

[Praxis• von analog nach digital] Canon 10D jako kamera otworkowa

Kalendarium

FVd 3/2005, „Magia otworka”, s. 72

Magda Balcerak

Firma Sony ma w swojej ofercie całą serię podobnie wyglądających kamer MiniDV o nieco zróżnicowanych możliwościach, a obsługiwanych za pomocą czułego na dotyk ekranu LCD. Jest to wygodny, intuicyjny sposób, niesprawiający problemów początkującym. Podstawowe parametry tych urządzeń są bardzo do siebie zbliżone: matryca o rozdzielczości 400 tysięcy punktów i 20-krotny zoom optyczny pozwalają zarejestrować obraz o dobrej jakości. Dwa tanie urządzenia z tej grupy zostały opisane w naszym teście w FVd 3/2005. Z oferty firmy wyróżnia się model DCR-HC39E, który przy cenie w granicach 2500 złotych oferuje obraz o wyższej jakości niż kamery opisane w marcowym numerze – dzięki większej rozdzielczości (690 tysięcy punktów) i systemowi redukcji szumów. Opisywane przez nas wcześniej modele DCR-HC22E i DCR-HC17E można obecnie kupić w cenie poniżej 2000 złotych. a

Jarosław Zachwieja

LISTY DO REDKACJI CHIP FOTO-VIDEO digital 50-011 Wrocław ul. Kościuszki 29/3 faks: (71) 355 73 61 e-mail: [email protected]

120

CHIP FOTO · VIDEO digital

Wpadłem na pomysł, jak uczynić waszą stronę internetową jeszcze fajniejszą. Podczas przeglądania zdjęć w galerii zauważyłem, że wiele fotografii nie ma oceny ani komentarza. Proponuję, więc zorganizowanie comiesięcznego konkursu dla zamieszczających swoje prace w galerii. [...] Na przykład w danym miesiącu ogłaszany jest konkurs na najlepszą fotografię pejzażu i jakaś komisja przegląda zdjęcia z tego działu, po czym wybiera najciekawsze i pozostawia informację użytkownikom w postaci komentarza, że ich fotografie zostały nominowane do nagrody. Po upływie miesiąca ogłasza wyniki, a najlepsze zdjęcie z kategorii pejzaż jest publikowane na stronie głównej. Jakub Kulągowski

Gdy uruchamialiśmy galerię na stronie www.fvd.pl, naszą intencją było stworzenie miejsca, w którym sami jej użytkownicy będą wzajemnie oceniać i komentować swoje prace. Pański pomysł na wyłanianie spośród umieszczanych w galerii prac zdjęcia miesiąca może być jednak sporym uatrakcyjnieniem naszego serwisu, jednak w tym wypadku jurorami powinni być – według nas – raczej internauci. Redakcja

Archiwalne numery FVd Poszukuję artykułu o „wasiaware”. Był w numerze 1/2004. Czy ten numer jest jeszcze dostępny? Andrzej Dzianott

Aby zakupić numery archiwalne, wystarczy wejść na stronę internetową http://magazyn.fvd.pl/archiwa.html lub skontaktować się z Działem Prenumeraty – tel.: (71) 782 32 06 albo (71) 782 32 05.

WYSTAWY 12.05–12.06. Otwarcie wystawy fotografii Wiesława Hudona „Artysta w podróży”. Wrocław, galeria BWA Awangarda, tel. (71) 790 25 81. X www.bwa.wroc.pl

Marco

W istocie, odległość pomiędzy płaszczyzną bagnetu a powierzchnią matrycy w systemie Canon EOS wynosi nie 50, a 44 mm. Należy jednak do tej wartości doliczyć grubość (dość solidnej w tym wypadku) zaślepki oraz uwzględnić to, że ma ona lekko wypukły kształt. W efekcie zbliżamy się do przyjętej przez nas odległości 50 mm. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by skonstruować otworkowy obiektyw o dłuższej ogniskowej (a więc o mniejszym kącie widzenia) – trzeba tylko bardziej odsunąć element z otworkiem od płaszczyzny bagnetu (i uwzględnić to w obliczeniach wielkości dziurki). Nieco trudniej będzie zbudować kamerę otworkową o szerokim kącie widzenia, gdyż to wymaga wsunięcia zaślepki do wnętrza aparatu – w takim wypadku trzeba jednak uważać, by nasz „obiektyw” nie wchodził w kolizję z poruszającym się w głębi aparatu lustrem. W lustrzankach pozostałych producentów odległość płaszczyzny bagnetu od materiału światłoczułego czy matrycy jest różna, chociaż zwykle oscyluje ona w zakresie 40–45 mm. W najpopularniejszych systemach wynosi ona odpowiednio: Typ mocowania Canon EOS Canon FD Konica F Leica R M42 Minolta MD Nikon F Olympus OM Pentax K Ricoh T2 Yashica FR, FX

Odległość 44,0 mm 42,0 mm 40,5 mm 47,0 mm 45,5 mm 43,5 mm 46,5 mm 46,0 mm 45,5 mm 45,5 mm 55,0 mm 45,5 mm

12.05–2.06. Wystawa fotografii Tomka Sikory „Fotomemuar”. Warszawa, galeria Luksfera, tel. (22) 618 57 66. X www.luksfera.pl 10.05–20.06. Wystawa fotografii Tomasza Gudzowatego „Peru”. Warszawa, Yours Gallery, tel. (22) 313 19 00. X www.gallery.yours.pl

8.05–24.06. Z cyklu „Współcześni artyści fotografii” wystawa zdjęć reportażowych Franka Roosenaahla. Gdańsk, Gdańska Galeria Fotografii, tel. (58) 301 71 47. X artfoto.infinity.net.pl

Redakcja

10.05–6.06. Wystawa fotografii Andrzeja Dragana „Spojrzenia“. Wrocław, galeria Jazz dla mass, tel. (71) 344 43 70. X www.andrzejdragan.com

Do 22.05. Wystawa fotografii członków śląskiego ZPFP „Odcienie natury”. Katowice, Górnośląskie Centrum Kultury, tel. (32) 255 43 69. X www.gck.org.pl

11–15.05. Międzynarodowy Festiwal Fotografii Fotofestiwal 2005: wystawy zdjęć m.in. Chrisa Niedenthala, André Kértésza, Grupy BABIS; wykłady, sesja „Współczesna fotografia europejska”, warsztaty. Łódź, dawna fabryka Karola Scheiblera, tel. (42) 684 20 95. X www.fotofestiwal.com

IMPREZY, POKAZY

10.05–11.06. Otwarcie wystawy zdjęć „Ja – inni. Autoportret fotografii”. Poznań, Galeria Fotografii „pf”, tel. (61) 646 53 30. X www.zamek.poznan.pl/ archiwum/4_05/galeria_pf.htm

20.05–12.06. IV Biennale Fotografii, wystawy m.in. Anny Imieli, Radka Polaka, Violi Kuś „Polowanie na przedmioty – nowa polska fotografia”, Marka Glinkowskiego, grupy Minibaliści, Patrycji Orzechowskiej, Jerzego Lewczyńskiego; sympozjum „Photography at the Crossroads”. Poznań, Galeria Miejska „Arsenał” i inne galerie, tel. (61) 852 95 01. X arsenal.art.pl

Nieco inaczej wygląda to w wypadku cyfrowych kompaktów. Tu nie ma „wzorcowej” odległości od matrycy, dlatego trzeba ją mierzyć bezpośrednio od powierzchni czujnika. W tym celu możemy posłużyć się zwiniętą w rulonik bibułką, którą delikatnie wpuszczamy do wnętrza aparatu przez dziurę po obiektywie. Następnie zaznaczamy na niej ołówkiem poziom, na którym znajduje się otwór, i mierzymy odległość linijką. Pamiętajmy o tym, że matryce stosowane w kompaktach mają bardzo niewielkie rozmiary – należy to uwzględnić w obliczeniach kąta widzenia.

9.05–7.07. Wystawa „POLKA. Medium, cień, wyobrażenie”: m.in. ekspozycja przybliżająca postaci twórczych kobiet – malarstwo, fotografia, przedmioty codziennego użytku, dzieła sztuki współczesnej. Centrum Sztuki Współczesnej, tel. (22) 625 05 22. X www.csw.art.pl

6.05–1.06. Pokonkursowa wystawa Biennale Fotografii „Pokochać człowieka”. Bielsko-Biała, Galeria Fotografii B&B, tel. (33) 81 40 955. X www.baturo.art.pl 6.05–27.05. Otwarcie wystawy fotografii Danuty Kuciak „Maski”. Lublin, Galeria Biała, tel. (81) 536 03 25. Xfree.art.pl/biala/galeria.htm Do 31.05. Fotografie podróżnicze Willy’ego Sinna „W Dolinie Kamiennych Siekier”. Wrocław, Muzeum Etnograficzne, tel. (71) 344 33 13. X www.mnwr.art.pl/me.html

4.05–5.06. Wystawa zdjęć Piotra Chojnackiego „Kontury Realności”. Katowice, Galeria Pusta, Górnośląskie Centrum Kultury, tel. (32) 255 43 69. X www.gck.org.pl

BARBORA KUKLIKOWA Z GRUPY BABIS

Mam zamiar kupić kamerę cyfrową w formacie MiniDV. Jestem zupełną amatorką i będzie to moje pierwsze urządzenie do rejestracji obrazu. Używać go będę do filmowania imprez rodzinnych itp. Zdecydowałam się na markę, ma być to Sony, jednakże zupełnie nie wiem, który model wybrać. Zależy mi na prostocie używania i łatwej współpracy z komputerem. Czy możecie coś zaproponować w rozsądnej cenie?

Rezerwuj czas w maju! Wystawy, konkursy, pokazy, imprezy, na które warto się wybrać z aparatem, czyli wszystko, co może Was zainspirować.

Czy odległość obrazowa w prezentowanym Canonie 10D to 50 mm, tak jak przyjęliście w przykładowych obliczeniach? Mam właśnie 10D, wasz artykuł natchnął mnie do działania i zamierzam zrobić sobie taki otworek.

Konkurs dla użytkowników galerii

WIESŁAW HUDON, „ZAPIS III“

Jaka kamera dla amatora?

6.05–5.06. „Egipt z lotu ptaka” – wystawa fotografii „National Geographic”. Kranowice, Gminny Ośrodek Kultury, tel. (22) 607 02 56. X www.national-geographic.pl 7.05–3.06. „Fotografia Dzikiej Przyrody 2004”, zwycięskie prace konkursu fotograficznego „Wildlife Photographer of the Year 2004“. Bytom, Muzeum Górnośląskie, tel. (32) 281 82 94. X internt.nhm.ac.uk/cgi-bin/wildwin/2003/ 29.04–8.06. „Wyprawy na krańce świata” – wystawa fotografii „National Geographic”. Lublin, Muzeum Lubelskie, tel. (22) 607 02 56. X www.national-geographic.pl

MARZENA HMIELEWICZ, WYPRAWA NG NA WRAK STEUBENA

Listy

26–29.05. Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Dozwolone do 21”. Szczegóły w tym wydaniu FVd na str. 103. X www.dozwolonedo21.prv.pl 19.05. Pokaz slajdów „Nepal – podniebna kraina Himalajów”. Świebodzin, Świebodziński Dom Kultury, tel. (22) 836 65 51. X www.terra.waw.pl 27–29.05. Balonowo-Paralotniowe Mistrzostwa Polski Grupy Falco. Gdańsk, tel. (56) 659 64 10. X www.grupafalco.pl 21–22.05. XXI Zawody spadochronowe o Błękitną Wstęgę Odry. Wrocław, Pole Marsowe, inf. e-mail: [email protected]. Do 31.10. Konkurs fotograficzny „Wielkopolska Press Photo“. Prace można przesyłać do 31.10. Poznań, Centrum Animacji Kultury, tel. (61) 664 08 67. X www.wbp.poznan.pl

Na informacje do Kalendarium czekamy pod adresem: [email protected]

CHIP FOTO · VIDEO digital

121

[Hauttöne • bearbeiten]

[Editorial]

Następny numer w sprzedaży

ADRES REDAKCJI: 50-011 Wrocław, ul. Kościuszki 29/3 tel.: (71) 373 44 75, faks: (71) 355 73 61 e-mail: [email protected] Internet: www.fvd.pl

OD 1 CZERWCA

REDAKCJA: Redaktor naczelny: Przemysław Imieliński Sekretarz redakcji: Katarzyna Bielińska Redaktorzy: Piotr Dębek, Marcin Pawlak, Arkadiusz Stachowski, Robert Wyłupek, Jarosław Zachwieja Fotograf: Maciej Kulczyński Współpraca: Dominik Herman, Kamila Izdebska, Piotr Komorowski, Mariusz Kozaczka, Tomasz Kulak, Marcin Łokaj, Andrzej Łuc, Ewa Prus, Marek Śnieciński, Patryk Wąsowicz, Piotr Wądołkowski, Jacek Wójtowicz Korekta: Magdalena Fortuniak, Jarosław Minałto, Magdalena Paczyńska

WAKACYJNY FOTOPORADNIK Wakacje to czas ekscytujących wypraw i dalekich podróży. Niezapomniane chwile warto utrwalić na zdjęciu czy filmie. Z naszego poradnika dowiecie się, jaki aparat czy kamerę zabrać ze sobą na letnie wojaże, w jakie praktyczne torby i pokrowce zapakować niezbędny sprzęt oraz które z fotograficznych gadżetów mogą okazać się bardzo przydatne w podróży.

PRODUKCJA: Szef działu: Dorota Błażewicz DTP: Szef działu: Sebastian Kołcio Redaktor graficzny/fotoedytor: Anna Jasnos Skład: Jolanta Paznowicz, Przemysław Szerel

ZARZĄDZANIE KOLOREM

PUBLIKACJE ELEKTRONICZNE: Szef działu: Krzysztof Krala CD: Grzegorz Gałecki, Remigiusz Kozak

W artykule zdradzamy techniki praktycznego wykorzystania profili ICC, pokazujemy, w jaki sposób skalibrować monitor oraz jak skonfigurować Photoshopa, by w najbardziej wiarygodny sposób wyświetlał kolory.

REKLAMA: Dyrektor ds. sprzedaży: Marcin Hutnik (wew. 110) Szef działu: Filip Hernacki (wew. 188) Sprzedaż reklam: Marzena Deja (wew. 185), Leszek Łabędzki (wew. 192), Grzegorz Trondowski (22) 320 19 92 Reklama online: Maciej Hutyra (wew. 190)

MARKETING: Marzena Hełmecka (wew. 194), Agnieszka Sala (wew. 199)

Sprzedaż reklam za granicą: Europa: Vogel Burda Communications, Erik Wicha, tel.: (+49 89) 74 64 23 26, faks: (+49 89) 74 64 22 17, e-mail: [email protected] Tajwan: Taiwan Bright Int. Co., Ltd., Vincent Lee, tel.: (+886 2) 27 55 79 01, faks: (+886 2) 27 55 79 00, e-mail: [email protected] USA/Kanada: Vogel Europublishing Inc. Martina Hauser, tel.: (+1 925) 803 12 65, faks: (+1 925) 803 12 66, e-mail: [email protected] DYSTRYBUCJA: Dyrektor ds. dystrybucji: Mariusz Ryznar (wew. 112)

PONADTO:

PRENUMERATA: Monika Spanier, tel.: (71) 782 32 06, Sabina Malczewska, tel.: (71) 782 32 05, e-mail: [email protected]

X TEST

PRAKTYCZNY: Canon 20D — fotografia teatralna PHOTOSHOPA: Automatyzacja zadań X ABC FOTOGRAFII: Głębia ostrości X SZKOŁA FILMOWANIA: Piszemy scenariusz X KURS

Adresy e-mailowe pracowników redakcji i wydawnictwa są tworzone wg schematu: imię[email protected] Wydawca: Vogel Burda Communications sp. z o.o. Członek Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Wydawców i Związku Kontroli Dystrybucji Prasy Prezes: Jerzy Karwelis Dyrektor ds. wydawniczych: Jaromir Łański Licencja: Vogel Burda Holding GmbH Max-Planck Strasse 7/9, D-97082 Würzburg © Vogel Burda Holding GmbH Druk: Vogel Druck und Medienservice GmbH & Co. KG Leibnizstrasse 5, 97204 Höchberg

TEST APARATÓW Z DŁUGIM ZOOMEM

ISSN 1732-7938 Nr indeksu: 38612X

122

CHIP FOTO · VIDEO digital

FOT.: CANON, NIKON

Producenci cyfrowych kompaktów zachęcają klientów do zakupu aparatów z coraz większym zakresem dostępnych ogniskowych. Zbadaliśmy, jak tego rodzaju cyfraki sprawdzają się w praktyce.

Redakcja CHIP FOTO-VIDEO digital zastrzega sobie możliwość wprowadzania zmian.

Wszystkie nazwy handlowe i towarów, występujące w niniejszej publikacji, są znakami towarowymi zastrzeżonymi lub nazwami zastrzeżonymi odpowiednich firm odnośnych właścicieli i zostały zamieszczone wyłącznie celem identyfikacji. Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Przedruk tekstów zamieszczanych na łamach CHIP FOTO-VIDEO digital i udostępnianie materiałów publikowanych w mediach elektronicznych oraz cytowanie, streszczanie, dokonywanie wyciągów lub omawianie wyników testów w każdym wypadku wymagają pisemnej zgody redakcji. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Za treść reklam redakcja nie odpowiada. Zastrzegamy sobie prawo do skracania nadesłanych tekstów. Zabroniona jest bezumowna sprzedaż numerów bieżących i archiwalnych CHIP FOTO-VIDEO digital po cenie niższej od ceny detalicznej ustalonej przez wydawcę. Sprzedaż po cenie innej niż podana na okładce jest nielegalna i grozi odpowiedzialnością karną.

7.1 megapikselowy aparat cyfrowy z matryc¹ o wysokiej rozdzielczoœci z zoomem optycznym 3X i cyfrowym 10X zaawansowane mo¿liwoœci nagrywania filmów (MPEG-4, stabilizator obrazu, wstrzymanie nagrywania) wyposa¿ony w œwiatowej klasy optykê firmy Schneider Kreuznach

www.samsung-foto.pl Wy³¹cznym importerem i dystrybutorem aparatów Samsung Digimax w Polsce jest K-Consult Sp. z o.o., Gdynia, tel. 0-58 664 63 28, 664 83 51, www.samsung-foto.pl