Chip Foto Video 05-2006

001_Okladka_5niem.qxd

2006-04-18

16:44

Page 1

5/2006 CHIP FOTO • VIDEO digital

5/2006

15,50 zł (w tym 7% VAT)

NIEZAPOMNIANY WIOSENNY PLENER

Z PŁYTĄ CD TESTY X CANON

EOS 30D

Lustrzanka dla wymagających za 5000 zł — 8 megapikseli, nowe funkcje, solidny korpus X PANASONIC

LUMIX DMC-FZ7

Megazoom ze stabilizacją obrazu za 1500 zł PORADY

OBIEKTYWY SZEROKOKĄTNE

XRAJDY

SAMOCHODOWE Zdjęcia Jacka Boneckiego

X ABC

FOTOGRAFII

Tryby pomiaru światła X BALANS

BIELI

Korekcja plików JPEG X SZKOŁA

FILMOWANIA

Uroczystości szkolne WARSZTATY X ADOBE

PHOTOSHOP

Wykorzystywanie funkcji HDR Tworzenie chmur i obłoków

[Od redakcji]

Przemysław Imieliński, redaktor naczelny CHIP FOTO-VIDEO digital

BRUDNE JAK... MATRYCA  Wróciłem właśnie z dłuższej egzotycznej wyprawy, przemierzywszy ponad 9 tys. kilometrów afrykańskich dróg i bezdroży. Zaraz po przyjeździe rodzina i znajomi, wiedząc o mojej fotograficznej pasji, poprosili mnie o zorganizowanie pokazu slajdów połączonego z opowieścią na temat przebiegu podróży i odwiedzonych miejsc. Oczywiście zgodziłem się bez wahania i rozpocząłem przeglądanie zarchiwizowanych zdjęć. Jednak już po godzinie zdałem sobie sprawę, że na relację będą musieli długo poczekać... Nie, nie chodzi wcale o problem z wyborem ciekawych ujęć czy brak pomysłu na scenariusz pokazu. Choć przywiozłem kilka tysięcy zdjęć, wspomnienia i emocje są jeszcze na tyle świeże, że dokładnie wiem, co chciałbym zaprezentować. Niestety, mimo starannego zabezpieczenia i – w jakim stopniu pozwalały na to warunki – regularnego czyszczenia matrycy, silny wiatr, pustynny piach, kurz podnoszony przez pędzące po bezdrożach samochody oraz gwałtowne deszcze odcisnęły na moich zdjęciach trwałe piętno. Próba usunięcia niepożądanych plamek, paprochów i włosków będzie okupiona wieloma godzinami pracy spędzonymi przed komputerem.

FOT. MAGDALENA HRECZYCHO

Opisywany problem znany był już w „czasach analogowych”. Wówczas jednak zanieczyszczenie wnętrza korpusu podczas zmiany obiektywu powodowało co najwyżej zepsucie jednej klatki, gdyż przesunięcie filmu po każdym wykonanym zdjęciu usuwało zazwyczaj niepożądanego „intruza”. W lustrzankach cyfrowych zabrudzenie matrycy sprawia, że na wszystkich kolejnych ujęciach widoczne są te same defekty. I choć zdigitalizowany obraz dość łatwo poddać edycji, to jednak usunięcie takich niechcianych elementów z dużej liczby zdjęć może się okazać niezwykle pracochłonne. Moim zdaniem nadszedł już czas, by czołowi producenci wzięli sobie tę sprawę do serca i biorąc przykład z Olympusa, raz na zawsze rozwiązali wstydliwy problem brudu. Wyścig na megapiksele powoli dobiega końca i w coraz większym stopniu o wyborze danego modelu urządzenia decydować będzie nie rozdzielczość przetwornika, lecz szeroko pojęta funkcjonalność aparatu. Cóż nam po wysokiej jakości zapisywanych zdjęć, jeśli rejestrowanymi kadrami trudno się pochwalić bez poddania ich żmudnej edycji w programie graficznym?

CHIP FOTO · VIDEO digital

3

SPIS TREŚCI

5/06 24

C H I P F O T O - V I D E O D I G I TA L

40

SPRZĘT

APARAT POD CHOINKĘ NIEZAPOMNIANY WIOSENNY PLENER

h t t p : / /w w w. f v d . p l /

70

RAJDY SAMOCHODOWE

11 SONY HDR-HC3 Najtańsza dostępna w Polsce kamera rejestrująca obraz HDV

TEST OBIEKTYWÓW SZEROKOKĄTNYCH

20 CANON EOS 30D Do naszego laboratorium trafił następca popularnego EOS-a 20D

22 PANASONIC LUMIX

90

DMC-FZ7

Korekta balansu bieli w zdjęciach zapisanych w formacie JPEG

Poddaliśmy testom najnowszy kompakt z 12-krotnym zoomem firmy Panasonic

6

NOWOŚCI, TRENDY

70

Zdjęcie miesiąca Wybór organizatora Konkursu Fotografii Prasowej Roberta Bogusławskiego

8

Nowe produkty i trendy Relacja z łódzkich targów FILM VIDEO FOTO, a także najnowsze aparaty cyfrowe, kamery wideo, drukarki, oprogramowanie i akcesoria

20

X Panasonic Lumix DMC-FZ7

› 52

› 24

2006X

TESTY, TECHNOLOGIE

Projektory do zdjęć i filmów Przetestowaliśmy 20 rzutników multimedialnych pod kątem ich przydatności dla foto- oraz wideoamatorów

4

CHIP FOTO · VIDEO digital

100 Fotografie o dużej rozpiętości tonalnej

40

Przybliżamy zasady wykonywania zdjęć z wykorzystaniem techniki HDR

Przedstawiamy interfejs i możliwości zaawansowanej aplikacji do montażu i postprodukcji

112 Filmowanie uroczystości szkolnych Wskazówki, które przydadzą się wszystkim chcącym uwiecznić na filmie szkolne wydarzenia i imprezy

104 Tworzenie chmur PORADY, PRAKTYKA

80

Niezapomniany wiosenny plener Podpowiadamy, jak najlepiej uwiecznić na zdjęciach piękno budzącej się do życia przyrody

Krótkie testy: X Canon EOS 30D

Test obiektywów szerokokątnych Sprawdziliśmy dla Was, jak tradycyjne, pełnoklatkowe „szkła” o zakresie ogniskowych 17–35 mm współpracują z lustrzankami cyfrowymi

Przybliżamy przepisy regulujące kwestie robienia zdjęć w szczególnych miejscach

82 84

Uczymy, jak prawidłowo wykonać pomiar ekspozycji w rozmaitych warunkach oświetleniowych

Programy miesiąca Niewielkie aplikacje, które sprawią, że nasza praca z obrazem stanie się łatwiejsza i bardziej wydajna

64 ABC fotografii: pomiar światła 86

FOTO-VIDEO CD

Zawartość FOTO-VIDEO CD Opis programów z naszej płyty

Rajdy samochodowe Jacek Bonecki opowiada o swojej pracy i doświadczeniach zawodowych w wykonywaniu zdjęć z rajdów

Uczymy, jak za pomocą Photoshopa umieścić na sfotografowanym niebie fantazyjny układ obłoków

Aspekty prawne fotografii: kościoły, muzea i zoo

Fotografować jak... Przedstawiamy sylwetkę angielskiego fotografa Chrisa Steele-Perkinsa

FOT.: P. ADAMS, J. BONECKI, M. PAWLAK, MEV

›

Opisujemy, jak wykonać korektę balansu bieli zdjęcia niezapisanego w formacie RAW

108 Sony Vegas — prezentacja pakietu do edycji wideo

Zaawansowana aplikacja do edycji wideo Sony Vegas 6d, wersja próbna 30-dniowa X Programy do katalogowania: InAlbum 2.5 Standard X

FotoAlbum 5.1.0.0, PicaJet FX 2.5.448, InsideCAT 3.26 Lite X

Edytory graficzne: Photolightning 4.25, Bibble Professional 4.7, Akvis Chameleon 4.0, Paint.NET 2.61, PaintBuster 11, StudioLine Photo Basic 3.4.5

X

Materiały do warsztatów i wyniki testów sprzętu

118 Zdjęcia pod lupą

›

RUBRYKI 3 Od redakcji 97 Zapowiedź konkursu fotograficznego „Majówka” 98 Wyniki konkursu „Pod światło” 107 Oferta prenumeraty 120 Listy od Czytelników 121 Kalendarium 122 Zapowiedzi i stopka redakcyjna

Nasz ekspert Piotr Komorowski ocenia nadesłane przez Was fotografie

WIELKA MAJÓWKA Majowe weekendy to szczególnie przyjemny okres rodzinnych spacerów, pikników i wypraw za miasto. Są to dni, w których cała przyroda ostatecznie budzi się z zimowego letargu. My także zachęcamy do wyjścia z domu w te ciepłe dni z aparatem fotograficznym. Na autorów najciekawszych zdjęć plenerowych z majowych wycieczek i spacerów czekają atrakcyjne nagrody! Szczegóły na s. 97

NA GR OD Y! drukarka i aparaty firmy HP

ZDJĘCIE MIESIĄCA

ROBERT BOGUSŁAWSKI, organizator Konkursu Fotografii Prasowej.

W marcu tego roku zakończyła się pierwsza edycja polskiego Konkursu Fotografii Prasowej, zorganizowanego przez Canon Polska i Fundację Fotografii Prasowej, na który przysłano ponad 650 fotoreportaży składających się z przeszło 5000 zdjęć. Po długich i burzliwych dyskusjach jurorzy postanowili nagrodzić zdjęcia 15 osób z 6 krajów w 5 kategoriach: Ludzie i wydarzenia, Życie codzienne, Kultura i sztuka, Sprawy współczesne i Sport. Zamieszczona obok fotografia Scotta Barboura zdobyła pierwszą nagrodę w kategorii Sport. Ten na pozór sielankowy, a jednocześnie groteskowy obraz przedstawia

uczestnika polowania z nagonką (coursing) – jednej z najstarszych dziedzin sportu – w której dwa psy gonią za zającem wypuszczanym na pole. Oficerowie RSPCA [Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals – odpowiednik polskiego Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami] monitorujący Waterloo Cup – najważniejsze wydarzenie w tej dziedzinie sportu w Wielkiej Brytanii – mówią, że „ten sport to tylko okrucieństwo i śmierć. Co pięć wyścigów ginie jeden zając, który po złapaniu przez psa zabijany jest w 30 sekund”. W lutym zeszłego roku istniejące od wieków sporty (m.in. coursing) zostały zakazane. Nagrodzone zdjęcia oraz ich autorzy zostaną przedstawieni podczas uroczystego spotkania, które odbędzie się 9 maja w siedzibie SARP przy ul. Foksal 2 w Warszawie. Podczas gali obędą się: godz. 10.00 – konferencja prasowa, godz. 11.00 – spotkania autorskie z laureatami, godz. 19.00 – wernisaż wystawy.

Fot. Scott Barbour

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

ŁÓDZKIE FOTO-VIDEO Targi FVF są największym w Polsce wydarzeniem dla osób zainteresowanych tym, co ciekawego i nowego dzieje się na rynku fotograficznym, filmowym, telewizyjnym oraz wideo. Przedstawiamy sprawozdanie z tej imprezy, która odbyła się między 6 a 8 kwietnia. Jarosław Zachwieja

P

odczas tegorocznej, dziewiątej już edycji swoje stoiska w trzech halach wystawienniczych miało 131 firm z Niemiec, Polski, Włoch, Wielkiej Brytanii oraz Ukrainy. Ekspozycję odwiedziło ponad 11 tysięcy osób, wśród których byli zarówno amatorzy, jak i profesjonaliści. Targi cieszyły się również wielkim zainteresowaniem prasy – akredytowało się na nich 181 dziennikarzy prasowych, radiowych i telewizyjnych (niemal o połowę więcej niż w roku ubiegłym).

PRZENOŚNE ATELIER: Zestaw lamp Bowens z podręcznym zasilaniem z pewnością zainteresuje fotografików często pracujących w terenie.

Prezentowano sprzęt i akcesoria fotograficzne oraz wideo, ramki, albumy i oprawy do zdjęć, oświetlenie do studiów filmowych i fotograficznych, oprogramowanie, a także kioski do samodzielnej obróbki zdjęć oraz zamawiania odbitek. Zainteresowani mogli wypróbować sprzęt na miejscu – wielu wystawców udostępniało w tym celu odwiedzającym zaimprowizowane atelier.

8

CHIP FOTO · VIDEO digital

Najbardziej widoczna na targach była – jak co roku – firma Nikon. Częściowo stało się tak ze względu na bardzo duże stoisko zajmujące centrum głównej hali wystawowej, częściowo zaś z uwagi na lustrzankę D200, która była zdecydowanie najlepiej promowanym modelem aparatu w trakcie tegorocznej edycji FILM VIDEO FOTO.

› Imprezy towarzyszące Do największych atrakcji targów należy zaliczyć warsztaty i seminaria, które cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem. Odwiedzający mogli m. in. obejrzeć pokaz procesu powstawania zdjęć reklamowych prowadzonego przez Kamila Artura Krajewskiego oraz Olafa Tryznę. Dużą popularnością cieszyły się też warsztaty filmowo-fotograficzne zorganizowane przez firmę MILSO. Wielu fotografów studyjnych interesowało spotkanie zorganizowane przez Krajowy Cech Fotografów, poświęcone planowanym zmianom w wymogach dotyczących zdjęć do dokumentów personalizowanych, takich jak prawo jazdy, dowód osobisty lub paszport. Dopełnieniem ekspozycji były liczne wystawy. Po raz drugi targom towarzyszyła PhotoFairGallery – cykl przygotowany przez Fundację Edukacji Wizualnej. W tym roku FEW zaprezentowała dwie galerie pokonkursowe: Nikon Photo Contest International oraz Cool Solutions. Na drugą część PhotoFairGallery składały się dwa projekty: wystawa polskiego fotografa i podróżnika Barta Pogody, na której prezentowano zdjęcia będące zapiskami z podróży po Indiach, oraz instalacja Lomo Sapiens zorganizowana przez łódzką grupę lomogra-

ficznej. Swoje prace na targach pokazywał też łódzki fotograf Zbigniew Januszek.

› Aktualne trendy Fotografia cyfrowa na dobre zadomowiła się zarówno wśród amatorów, jak i profesjonalistów. Nie jest też już postrzegana jak uboższa odmiana fotografii analogowej, ale jako równorzędne jej medium. Widać to między innymi w ofercie wystawców oraz wyróżnionych w konkursach produktach, z których zdecydowana większość należy do grupy aparatów cyfrowych i akcesoriów. Targi w Łodzi były też doskonałą okazją, aby się przekonać, że rynek dobrego osprzętu fotograficznego nie składa się tylko z markowych, drogich produktów takich firm, jak Manfrotto czy Bowens. Wiele z zaprezentowanych „niefirmowych” statywów lub systemów oświetleniowych poziomem wykonania

TŁUMY ZWIEDZAJĄCYCH: Od 6 do 8 kwietnia 2006 roku przez trzy hale Międzynarodowych Targów Łódzkich EXPO przewinęło się ponad jedenaście tysięcy pasjonatów technik fotograficznej, wideo i filmowej.

zbliża się do popularnych modeli znanych marek, pozostając przy tym znacznie atrakcyjniejsze cenowo. Dzięki temu jest to sprzęt, który spełnia oczekiwania zaawansowanych amatorów, niedysponujących zbyt dużymi zasobami finansowymi.

› Inwazja HDV Na stoiskach ze sprzętem telewizyjnym i wideo obecne były przede wszystkim urządzenia pracujące w standardzie High Definition. W ofertach wystawców dominowały kamery HDV oraz oprogramowanie do obróbki materiału wideo w wysokiej rozdzielczości. Dużym zainteresowaniem cieszyła się prezentacja profesjonalnej kamery Canon XL-H1 zorganizowana przez Canon Polska. Odwiedzający stoisko firmy BEiKS mogli się zaś przekonać, czym różni się obraz sceny filmowanej jednoprzetwornikowymi kamerami DV oraz HDV. LISTA NAGRODZONYCH W KATEGORII FOTO: 

Lustrzanka Nikon D200 (www.nikon.pl)



Monitor LCD Eizo CE210W z serii Color-Edge Creator Edition (www.eizo.pl)



Ścianka cyfrowa Leica Digital Modul R (www.eizo.com)



System druku wielkoformatowego TETENAL Spectra Jet PROFI Studio L (www.tetenal.com)

NAGRODZONE PRODUKTY W KATEGORII WIDEO:

ANALOGOWA ELEGANCJA: Początkujący miłośnicy fotografii mogli docenić piękno klasycznych aparatów Rolleiflex.



Kamera HDV Canon XL-H1 (www.canon.pl)



Pakiet oprogramowania edycyjnego Avid Liquid 7 Pro (www.avid.com)



Pakiet oprogramowania edycyjnego Avid Xpress Pro (www.avid.com)

STATYWY DLA KAŻDEGO: Odwiedzający stoiska z akcesoriami włoskiej firmy Manfrotto mogli na miejscu wypróbować dziesiątki rozmaitych modeli.

Nasz niepokój budziło promowanie na niektórych stoiskach amatorskich kamkorderów HDV jako sprzętu przeznaczonego do zastosowań profesjonalnych tylko dlatego, że pozwalają one na filmowanie materiału w wysokiej rozdzielczości. Przykładowo: bardzo popularny model HDR-FX1 firmy Sony niezbyt nadaje się do takiego wykorzystania, ze względu na brak w nim chociażby złączy mikrofonowych typu XLR (ma je model HVR-Z1E, bardziej rozbudowana wersja tej kamery, również prezentowana na targach).

› Nagrody i wyróżnienia Jak co roku na targach rozdano medale FILM VIDEO FOTO dla sprzętu fotograficznego i wideo. W obydwu kategoriach przyznano też nagrody za najlepszy polski produkt. Otrzymały ją kalibrator monitorów LAFOT LMC02 (www.lafot.com) oraz statyw naramienny S955 KRYPTON (www.foton.kalisz.pl). 

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

| N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

JAKOŚĆ DLA KAŻDEGO

TEST: 3DMASTERKIT

SONY HDR-HC3: Najtańsza jednoprzetwornikowa kamera HDV na polskim rynku.

TRZECI WYMIAR FOTOGRAFII: Produkt firmy Nowe Media to doskonały pakiet przeznaczony dla osób zafascynowanych technikami wykonywania i obróbki przestrzennych fotografii. Wykonywanie zdjęć i obrazów ukazujących trzeci wymiar uwiecznionej sceny jest marzeniem wielu fotografów. Choć techniki te są znane człowiekowi od lat (o teorii tworzenia obrazów przestrzennych pisano już pod koniec XVI wieku), to nawet dzisiaj większość amatorów nie wie o nich zbyt wiele. Dla takich właśnie osób przeznaczony jest pakiet 3DMasterKit rozprowadzany przez firmę Nowe Media.

Podstawowe dane Ocena ogólna: WWW:

www.3dmasterkit.pl

Cena: Skład zestawu:

333 PLN program, podręcznik, dodatki

Liczba przykładowych obrazów:

10 stereopar 29 anaglifów

Obsługiwane formaty plików:

JPEG, TIFF, BMP, PNG, GIF

Oprócz programu Mr Twister, służącego do obróbki zdjęć, w zestawie znajdują się niebiesko-czerwone okulary do oglądania anaglifów, podręcznik zawierający historię trójwymiarowej fotografii oraz teoretyczne i praktyczne informacje na jej temat, przeglądarka do obrazów wykonanych w technice stereopar, trzy folie soczewkowe o wymiarach 10×15 cm oraz szyna do precyzyjnej regulacji położenia aparatu na statywie. Program Mr Twister wchodzący w skład pakietu umożliwia przygotowanie trójwymiarowych obrazów czterema technikami: anaglifów, zdjęć stereoskopowych w formacie dołączonej do pakietu przeglądarki, obrazów oglądanych przez folię soczewkową, a także – dla właścicieli odpowiednich okularów – komputerowych obrazów 3D wyświetlanych techniką migawkową (pokazywane na zmianę obrazy zsynchronizowane są

z działaniem okularów LCD zasłaniających na zmianę lewe i prawe oko). Informacje zawarte w podręczniku dotyczące technik wykonywania fotografii i ich późniejszej obróbki są podane w sposób przystępny, a sama aplikacja Mr Twister jest prosta w obsłudze, co pozwala na łatwe zapoznanie się ze wszystkimi opisanymi technikami i skupienie się na fotografowaniu. Pakiet 3DMasterKit, choć nie najnowszy, jest jednym z nielicznych kompletnych zestawów sprzętowo-programowych pozwalających na pełne wkroczenie w świat trójwymiarowej fotografii. Do jego wad można zaliczyć konstrukcję szyny – gdyby miała ona dodatkową podkładkę do zamocowania aparatu i była tak wyskalowana, aby punkt 0 znajdował się w jej centrum, wykonywanie zdjęć przy jej użyciu byłoby znacznie łatwiejsze. Jarosław Zachwieja

AKCESORIA Światełko w ciemnościach Lampa Kaiser digiNOVA 3282 LED: Oferta firmy FOTON z Kalisza rozszerzyła się o kolejny artykuł dla wideofilmowców. Jest to lampa doświetlająca montowana w stopkę z akcesoriami, zasilana czterema akumulatorkami AAA. Według producenta ogniwa o pojemności 850 mAh zapewniają nieprzerwaną pracę urządzenia przez trzy godziny. Moc lampy wynosi 8 watów, a jej żywotność obliczona jest na około 100 tysięcy godzin. Światło emitowane ma temperaturę barwową 5500 kelwinów. Rozmiary lampy wynoszą 47×80×57 mm, masa natomiast ok. 70 gramów. info: www.foton.kalisz.pl; cena: 379 PLN

10

CHIP FOTO · VIDEO digital

Bardzo kompaktowy statyw Manfrotto Modo: Właściciele lekkich aparatów kompaktowych i kamer cyfrowych zostali docenieni przez jednego z najpopularniejszych producentów statywów. Modo to seria bardzo lekkich, niewielkich trójnogów, które możemy zabrać ze sobą na każdą wycieczkę lub spacer. Ich głowica z uchwytem w kształcie kolby pistoletu umożliwia wygodne kadrowanie i panoramowanie, a duża — jak na tak lekką konstrukcję o pięciosegmentowych nogach — sztywność nóg zapewnia stabilne podparcie. Maksymalny udźwig statywu wynosi 1 kilogram. info: www.foto7.com.pl; cena: 300 PLN

Podręczny wzornik Lastolite XpoBalance: Każdemu fotografowi może zdarzyć się sytuacja, w której pomiar światła w aparacie zawiedzie i wykonana fotografia będzie niedoświetlona lub przepalona. Składany wzornik XpoBalance pomaga ustawić manualnie balans bieli i ekspozycję, gdy w zasięgu wzroku nie ma żadnego obiektu, na którym moglibyśmy dokonać pomiaru. Z jego jednej strony znajdują się pola w barwach białej, czarnej oraz szarej, drugą natomiast zajmują pola w odcieniach szarości pozwalające uzyskać pomiary ekspozycji przesunięte o 1 EV w stosunku do właściwej. info: www.foto7.com.pl; cena: 230 PLN

Kiedy w lipcu ubiegłego roku firma Sony wprowadziła do sprzedaży model HDR-HC1, była to pierwsza kamera kosztująca poniżej 10 tysięcy złotych, oferująca możliwość rejestracji obrazu wideo w wysokiej rozdzielczości. Nowsza wersja tego modelu również jest przeznaczona dla amatorów o niezbyt zasobnych portfelach. HDR-HC3 to kamera z matrycą CMOS o wielkości 1/3 cala i rozdzielczości 2,3 megapiksela. Zapisuje ona materiał na nośnikach MiniDV w standardzie HDV 1080i (1080 linii obrazu z przeplotem) z możliwością konwersji filmu do formatu DV. Model ten pozwala również na wykonywanie zdjęć w trakcie kręcenia. Dodatkową jego funkcją jest możliwość zapisywania krótkich filmików z prędkością 200 klatek na sekundę.

Obiektyw kamery firmowany jest marką Carl Zeiss Vario-Sonnar T* z 10-krotnym zoomem. Wśród złączy kamery znajduje się port w standardzie HDMI, pozwalający na bezpośrednie podłączenie jej do nowoczesnych telewizorów zgodnych z tym standardem. Złącze to umożliwia w pełni cyfrową transmisję danych. Sony HDR-HC3 jest jeszcze mniejszy i lżejszy od swojego poprzednika – jego wymiary wynoszą zaledwie 139×78×82 mm, masa natomiast około 500 g. Filmowaną scenę możemy oglądać na 2,7-calowym monitorze LCD

o rozdzielczości 211 tysięcy punktów lub przez panoramiczny kolorowy wizjer. Do nowej kamery firma Sony oferuje również szereg dodatkowych akcesoriów: mikrofony, torby, konwertery, statywy, lampy i akumulatory. Wykonane zdjęcia są zapisywane na kartach Memory Stick Duo. info: www.sony.pl cena: około 4990 PLN

›››››

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

W SKRÓCIE SKRADZIONE SAMSUNGI

Firma K-Consult, dystrybutor aparatów cyfrowych Samsung, poinformowała o włamaniu do holenderskich magazynów Samsung Techwin. Skradziono z nich znaczną ilość modeli Digimax S800 (czarny), i-50 MP3 (czarny), i-5 (srebrny), L-50 (srebrny), i-6 (srebrny i czarny). Ponieważ istnieje możliwość, że mogą się one pojawić w sprzedaży również w Polsce, przedstawiciele firmy proszą o ostrożność i kontakt w przypadku otrzymania podejrzanie atrakcyjnych ofert zakupu wymienionego sprzętu. info: www.samsung-foto.pl OLYMPUS E-500 FIRMWARE V.1.2

Na oficjalnej stronie Olympusa zamieszczono poprawkę do wewnętrznego oprogramowania lustrzanki E-500. Polepsza ona działanie korekty siły błysku wbudowanego flesza przy współpracy z niektórymi modelami obiektywów. info: www.olympus-europa.com/consumer/208_8485.htm PANASONIC W BARWACH LEIKI

Współpraca firm nie zawsze polega tylko na wymianie technologii i doświadczeń, ale czasem też na sprzedaży modeli partnera pod własną marką. Tak jest między innymi w wypadku szwajcarskiej firmy Leica. Jej aparat kompaktowy C-LUX 1 jest w rzeczywistości tak naprawdę jednym z najnowszych modeli Panasonica, Lumiksem DMC-FX01 – sześciomegapikselowym kompaktem z trzykrotnym zoomem optycznym. info: www.leica-camera.com OLYMPUS E-330 W ZESTAWACH

Producent pierwszej lustrzanki z funkcją podglądu fotografowanej sceny na ekranie LCD zapowiedział, że Olympus E-330 będzie dostępny w sprzedaży w sześciu zestawach: Pro, Travelling Pro, Medical & Macro Pro, Architecture Pro, Nature Pro oraz Underwater Pro. Różnią się one od siebie dołączonym do aparatu wyposażeniem oraz oczywiście ceną. info: www.olympus-europa.com

12

CHIP FOTO · VIDEO digital

|

ENERGOOSZCZĘDNY MALEC PENTAX OPTIO M10: Cyfrak o wyjątkowo niewielkim apetycie na prąd. Każdemu użytkownikowi aparatu cyfrowego wielokrotnie zdarzyła się sytuacja, w której wykonanie zdjęcia zostało uniemożliwione przez rozładowanie się baterii w aparacie. Problem ten w największym stopniu dotyczy kompaktów, gdyż ich zapotrzebowanie na prąd jest spore ze względu na konieczność stałego wyświetlania obrazu na ekranie LCD podczas kadrowania. Takich problemów nie powinni mieć nabywcy nowego Pentaksa. Optio M10 należy do tzw. aparatów stylowych – jest niewielki (jego wymiary to zaledwie 89×59,5×24,5 mm) i waży tylko 120 gramów. Wyposażony został w sześciomegapikselową matrycę oraz dwuipółcalowy wyświetlacz LCD. Obiektyw tego aparatu udostępnia ogniskowe w zakresie 35–105 mm (odp. dla małego obrazka) i ma jasność f/2.8–4.9. Według producenta dwa akumulatory AA pozwalają mu na wykonanie do ok. 900 zdjęć.

Fotografie są zapisywane na nośnikach SecureDigital oraz w wewnętrznej pamięci o pojemności 22 MB. Aparat nagrywa również filmy o rozdzielczości 320×240 i może pełnić funkcję dyktafonu. info: www.apollo.com.pl cena sugerowana: 990 PLN

ODBITKI DLA WYMAGAJĄCYCH HP PHOTOSMART PRO B9180: Nowa drukarka i nośniki fotograficzne w formacie A3+. W odróżnieniu od przedstawionego na poprzedniej stronie modelu Epsona nowa drukarka atramentowa HP nie jest przeznaczona do zastosowań domowych. Jej nabywcami będą raczej fotografowie, którym nie wystarczają odbitki w formacie A4 i dla których jakość wydruków jest sprawą najważniejszą. Photosmart Pro B9180 jest ośmiokolorową drukarką fotograficzną, przystosowaną do pracy z nośnikami o formacie do A3+ włącznie. Barwniki pigmentowe znajdują się w osobnych kartridżach, które obsługują cztery dwukolorowe głowice drukujące. Objętość pojemników z tuszem pozwala według producenta na wykonanie około 840 odbitek w formacie 10×15 cm lub zadrukowanie 80 stron w formacie A3+. Urządzenie współpracuje też z modułem HP Pro, odpowiadającym za lepszą współpracę z Photoshopem, a szeroka gama dostępnych profili barwnych ma zapewnić wierne odwzorowanie kolorów na naszych wydrukach.

DOMOWE DRUKOWANIE ZDJĘĆ EPSON STYLUS PHOTO R430: Drukarka fotograficzna przeznaczona dla mniej wymagających użytkowników. Firma Epson zaprezentowała kolejną drukarkę, która może zainteresować fotoamatorów, chcących wykonywać odbitki swoich zdjęć bez korzystania z usług fotolabów. Stylus Photo R430 to sześciokolorowa drukarka fotograficzna z wbudowanym ekranem ciekłokrystalicznym o przekątnej 2,7 cala oraz wyposażona w czytnik kart pamięci. Jest przystosowana do samodzielnej pracy, dzięki czemu możemy z niej korzystać bez pośrednictwa komputera. Może ona drukować (także bez marginesów) na takich nośnikach, jak papier w formacie A4 i mniejszych oraz specjalnych płytach CD i DVD. Urządzenie ma zaimplementowaną technologię PhotoEnhance, dzięki której drukarka potrafi rozpoznawać najczęściej fotografowane przez amatorów motywy i automatycznie poprawić kontrast i nasycenie barw zdjęcia. R430 wykonuje pojedynczą

odbitkę w formacie 10×15 cm w czasie około 1 minuty. Urządzenie zapewnia obsługę profili barwnych sRGB oraz ICM. Jest również zgodne z technologiami druku bezpośredniego PictBridge i USB Direct Print. info: www.epson.pl cena sugerowana: 820 PLN

Oprócz tradycyjnej gamy barwników fotograficznych drukarka jest przystosowana do wykorzystania w niej dwóch rodzajów czarnych tuszów (głębokiego oraz matowego), a także atramentu szarego, co poprawia jakość wydruków czarno-białych, w których bardzo ważne jest odwzorowanie pełnej gamy odcieni szarości. Dla użytkowników drukujących wiele zdjęć ważną cechą będzie też zapewne możliwość wymiany tuszów i głowic w trakcie pracy urządzenia. Drukarka dzięki wbudowanemu modułowi Ethernet może bez problemu pracować w lokalnej sieci komputerowej. Urządzenie charakteryzuje się też dużą szybkością – stronę w formacie A3+ drukuje w ciągu niecałych dwóch minut, a odbitkę 10×15 cm zaledwie w 10 sekund. Wraz z nową drukarką producent zapewnia dostęp do specjalnych nośników, mających zapewnić wysokiej jakości wydruki. Należą do nich m.in. szybkoschnące papiery fotograficzne HP Advanced Photo, a także cztery rodzaje nośników przeznaczone dla profesjonalistów: Hahnemühle (r) Watercolor, HP Hahnemühle (r) Smooth Fine Art, HP Aquarella Art oraz HP Artist Matte Canvas. Zgodnie ze swoimi nazwami zostały one przygotowane w celu wiernego odwzorowania na nich obrazów wykonanych konkretnymi technikami fotograficznymi i malarskimi. info: www.hp.pl cena sugerowana: około 2900 PLN

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

›››››

|

Firma Sony poszerzyła swoją ofertę o pięć cyfraków z wysoką czułością ISO i menu w języku polskim. Pośród nich znajdziemy ultrapłaski kompakt T30 – mieszczący się w kieszeni oraz modele H2 i H5 oferujące dwunastokrotny zoom optyczny i stabilizację obrazu. Producent wyposażył wszystkie aparaty w pamięć wewnętrzną o pojemności ponad Arkadiusz Stachowski 30 MB.

UAKTUALNIENIA CAPTURE ONE 3.7.4

CZUŁE KOMPAKTY SONY L

ider w produkcji cyfraków wychodzi naprzeciw wymaganiom stawianym przez fotoamatorów, którzy chcą rejestrować zdjęcia nie tylko w słoneczny dzień, ale także w trudnych warunkach oświetleniowych, np. nocą. Dlatego wszystkie prezentowane kompakty wyposażono w maksymalną czułość 1000 ISO (model W100 oferuje nawet 1250 ISO). Powstawaniu poruszonych zdjęć dodatkowo ma zapobiegać wyposażenie większości modeli w optyczną stabilizację obrazu. Całości dopełnia różnorodność oferty – możemy wybrać na przykład aparat o rozmiarze portfela (T30) lub zdecydować się na dużo większy model (H2 lub H5), oferujący 12-krotny zoom.

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

› Dla zaawansowanych Modele H2 i H5 mają stanowić konkurencję dla Canona PowerShot S3, który ma identyczny zakres ogniskowych – 36–432 mm (odp. 35 mm). W przeciwieństwie do niego nie mają one jednak obracanego ekranu LCD, który ułatwia kadrowanie znad głowy lub gdy aparat umieszczany jest tuż nad ziemią. Atutem produktów Sony jest dłuższy maksymalny czas otwarcia migawki, większy zakres czułości ISO, a w cyfraku H5 siedmiomegapiskelowa matryca i trzycalowy wyświetlacz LCD. Aparaty serii „H” kierowane są do kreatywnych fotoamatorów, którzy chcą mieć dużą

kontrolę nad tworzonym obrazem. Oprócz preselekcji przysłony lub czasu mogą oni skorzystać z manualnych ustawień oraz wybrać tryb pomiaru światła (matrycowy, centralnie ważony i punktowy). Korpusy aparatów mają pierścień, za pomocą którego podłączymy do cyfraka filtry, konwertery optyczne lub lampę pierścieniową do makrofotografii. Obydwa aparaty dzięki wbudowanej pamięci o rozmiarze 30 MB pozwalają na wykonanie kilku ujęć bez konieczności korzystania z opcjonalnej karty Memory Stick Duo (lub w wersji Pro). Cyfraki Sony mają być dostępne w maju – niższy model H2 w cenie około 1800 zł, H5 natomiast będzie droższy o 400 zł.

Popularny konwerter plików RAW po zainstalowaniu łatki obsługuje aparaty: Canon EOS 30D, całą serię lustrzanek Pentaksa *ist oraz kompakt Sony – DSC R1. Nowa wersja programu jest również bardziej wydajna, co najłatwiej zaobserwują użytkownicy komputerów Mac wyposażonych w procesory Intela (przechwytywanie plików z aparatu jest szybsze o 40%, a przetwarzanie RAW-ów o 15%). Użytkownicy systemu Windows XP zyskają 10-procentowy wzrost szybkości przetwarzania plików. Aktualizacja jest bezpłatna dla użytkowników poprzedniej wersji, dostępna jest także wersja testowa. info: www.phaseone.com BIBBLE 4.7

Kolejny producent konwertera plików RAW zwiększa liczbę obsługiwanych aparatów. Wersja 4.7 współpracuje teraz z modelami: Canon Eos 30D, Olympus Evolt E330 i Panasonic Lumix DMC-FZ30. Oprogramowanie Bibble ma teraz także bardzo przydatną funkcję automatycznego dopasowania parametrów pliku RAW (One-Click Optimization), dzieki której jednym kliknięciem myszy poprawimy zdjęcie – regulowane są ekspozycja, kontrast oraz jasność w celu zlikwidowania przepalonych lub niedoświetlonych fragmentów fotografii. Wersja Pro wykorzystuje do redukcji szumów znaną aplikację Noise Ninja. info: www.bibblelabs.com BREEZEBROWSER PRO V1.4.2

Dane techniczne

H2

H5

W70

W100

T30

Wymiary: Masa: Maksymalna rozdzielczość obrazu: Wyświetlacz LCD: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Jasność obiektywu: Tryby tematyczne: Czasy otwarcia migawki: Czułość ISO:

113,2×83×94 mm 389 g 2592×1944; 6 mln punktów 2 cale (85 tys. punktów) 36—432 mm f/2.8—3.7 7 trybów 30—1/2000 sekundy 80—1000

113,2×83×94 mm 406 g 3072×2304; 7,2 mln punktów 3 cale (230 tys. punktów) 36—432 mm f/2.8—3.7 7 trybów 30—1/2000 sekundy 80—1000

89×57×23 mm 127 g 3072×2304; 7,2 mln punktów 2,5 cala (115 tys. punktów) 38—114 mm f/2.8—5.2 7 trybów 1—1/2000 sekundy 80—1000

94,2×60,6×24,8 mm 192 g 3264×2448; 8,1 mln punktów 2,5 cala (115 tys. punktów) 38—114 mm f/2.8—5.2 6 trybów 30—1/2000 sekundy 80—1250

95×56,5×23,3 mm 139 g 3072×2304; 7,2 mln punktów 3 cale (230 tys. punktów) 38—114 mm f/3.5—4.3 9 trybów 1—1/1000 sekundy 80—1000

14

CHIP FOTO · VIDEO digital

W nowej wersji wszechstronnej aplikacji do podglądu i edycji zdjęć dodano obsługę plików pochodzących z lustrzanki Canon 30D. Do poprawnej pracy wymaga ona zainstalowania programu firmy Canon: ZoomBrowser EX 5.6. Poprawiono także zarządzanie kolorem (głównie jeżeli chodzi o wydruki) oraz generowanie miniaturek (thumbnails) plików RAW pochodzących z aparatów Nikona (NEF), a także zapisywanych w formacie Photoshopa (PSD). Program można bezpłatnie testować przez 15 dni. info: www.breezesys.com

16

CHIP FOTO · VIDEO digital

|

SKANER DLA ZAWODOWCA EPSON PERFECTION V700: Urządzenie ma wbudowany podwójny system soczewek — jeden do negatywów, a drugi do materiałów nieprzezroczystych. Każdy fotograf z długim stażem ma duże archiwum z negatywami i slajdami. Urządzenie Epsona pozwala na ich szybkie zeskanowanie i to z rozdzielczością 6400×9400 ppi. Jako jeden z nielicznych skanerów (w tej grupie cenowej) oferuje gęstość optyczną 4,0 D. Obsługuje wszystkie popularne formaty klisz. W jednym przebiegu zdigitalizuje on 4 paski klisz 35 mm, 12 zaramkowanych slajdów lub 2 zdjęcia w średnim formacie 6×20 cm oraz 2 materiały transparentne 4×5'' (po zastosowaniu przystawki możliwe jest również skanowanie materiałów 8×10''). Za usuwanie śladów kurzu, rys lub odcisków palców odpowiedzialna jest technologia DIGITAL ICE, a postęp pracy widoczny jest dzięki diodzie LED na ruchomym

wskaźniku w klapie. Komunikacja z komputerem odbywa się za pomocą interfejsu USB 2.0 i FireWire. Podczas pracy w najwyższej rozdzielczości (6400 ppi) wykorzystywany jest inny niż przy standardowej rozdzielczości (4800 ppi) układ soczewek. Producent zapewnia, że dzięki temu zachowano przystępną cenę i małe gabaryty skanera. W zestawie z urządzeniem oprócz aplikacji Epson Creativity Suite znajdziemy oprogramowanie: Adobe Photoshop Elements 3.0 – edytor grafiki i SilverFast SE – jeden z najlepszych programów do skanowania. info: www.epson.pl; cena: 2449 PLN

DWA PROJEKTORY MULTIMEDIALNE DLA OSÓB Z ZASOBNYM PORTFELEM OPTOMA EP747 I EP910: Obydwa urządzenia oferują kontrast powyżej 2200:1, a model EP910 wyświetla obraz w formacie HD. Jeżeli mamy przeznaczone ponad 18 tys. złotych na zakup projektora, możemy przyjrzeć się bliżej urządzeniu Optoma EP910. Dzięki natywnej rozdzielczości SXGA+ (1400×1050 pikseli) oraz technologii DLP obrazy zawierające dużo szczegółów (np. filmy w formacie HD) wyświetlane są wyraźnie i mają ostre

krawędzie. Dodatkowymi atutami są jasność na poziomie 3500 ANSI lumenów oraz wysoki kontrast 3000:1, co ma duże znaczenie w wypadku niedostatecznie zaciemnionych pomieszczeń. Drugi (o wiele tańszy) projektor – EP747 – wyświetla obraz w natywnej rozdzielczości XGA (1024×768) i kontraście 2200:1. Wbudowana lampa ma jasność 3000 ANSI lumenów. Urządzenie jest przy tym małe i łatwe do przenoszenia. Produkty Optoma są objęte 36miesięczną gwarancją typu door-to-door. info: www.veracomp.pl cena sugerowana: Optoma EP747 – 8280 PLN Optoma EP910 – 18287 PLN

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

PORA NA HDV? Cyfrowa telewizja wysokiej rozdzielczości (High Definition) staje się coraz popularniejsza w Ameryce Północnej i Japonii. Fala tej popularności dociera do Europy wraz z telewizorami HDTV i kamerami wideo filmującymi w tym standardzie. Wielu wideoamatorów zastanawia się, czy nadszedł odpowiedni moment na zakup nowej kamery. Jarosław Zachwieja

C

ena kamkorderów HDV stale spada. Firma Sony, która ponad rok temu wprowadziła do sprzedaży HDR-FX1, czyli pierwszą kamerę tego typu dla wymagających wideoamatorów, kilka miesięcy później zaprezentowała prostszy i tańszy odpowiednik tego modelu – kosztujący poniżej 10 tysięcy złotych HDR-HC1. Niedawna premiera jeszcze tańszego Sony HDR-HC3, a także wprowadzenie do sprzedaży przez firmę Sanyo modelu VPC-HD1, kosztującego około 800 dolarów, oraz inne podobne wydarzenia wzmagają zainteresowanie konsumentów tym typem urządzeń.

PAL – 768×576 pikseli HD 720i – 1280×720 pikseli

HD 720i – 1920×1080 pikseli

BARDZIEJ SZCZEGÓŁOWY I SZERSZY: Wysoka rozdzielczość obrazu jest oczywistą przewagą HDTV nad tradycyjną telewizją, jednak za równie duże osiągnięcie należy też uznać wprowadzenie formatu 16:9 jako standardu telewizji i wideo.

18

CHIP FOTO · VIDEO digital

Przed podjęciem decyzji o zakupie nowej kamery warto jednak poznać cechy, wymagania oraz wady i zalety nowego standardu. Może się bowiem okazać, że bez spełnienia przez nas pewnych warunków zakup kamkordera HDV będzie tylko sporym i zupełnie nieuzasadnionym wydatkiem.

› High Definition Hasło „telewizja wysokiej rozdzielczości” nie jest nowe. Pierwsze próby nadawania sygnału – wówczas jeszcze analogowego – w formacie nazwanym MUSE podjęto w Japonii w 1979 roku. Na przeszkodzie stanęły jednak olbrzymie koszty nadawania tak złożonego sygnału. Przełom nastąpił w momencie opracowania cyfrowych algorytmów kodowania obrazu i dźwięku, a zwłaszcza MPEG-2 i MPEG-4. Należało jeszcze tylko poczekać, aż w wyniku rozwoju techniki upowszechnią się urządzenia, które będą w stanie odkodować na bieżąco zapis cyfrowy o dużej gęstości danych. Doszło do tego na przełomie XX i XXI wieku, pod koniec roku 2003 pierwsze stacje w Japonii, USA i Kanadzie rozpoczęły zaś nadawanie swoich programów w formacie zbliżonym do obowiązującego dziś na całym świecie standardu HDTV.

NIE WSZYSTKO ZŁOTO: Kosztująca poniżej 1000 dolarów kamera Sanyo VPC-HD1, pomimo zgodności z formatem HD 720p, rejestruje materiał słabej jakości. Winę za to ponoszą niewielkie rozmiary przetwornika oraz zbyt mocna obróbka cyfrowa obrazu po jego przechwyceniu (przede wszystkim intensywne wyostrzanie i podbijanie barw).

Można wymienić trzy podstawowe różnice pomiędzy telewizją tradycyjną (Standard Definition) a HDTV. Po pierwsze: obraz i dźwięk są zapisywane cyfrowo i w takiej postaci przesyłane do odbiorcy. Dzięki temu złe warunki pogodowe, przeszkody terenowe oraz duża odległość od nadajnika nie zniekształcają przekazu. Po drugie: standardem High Definition jest obraz o proporcjach 16: 9, czyli tzw. widescreen. Trzecią, najbardziej widoczną różnicą jest

›››››

zwiększenie i ujednolicenie rozdzielczości – zamiast 576 lub 480 linii są dwa ogólnoświatowe formaty: 720 linii zapisanych progresywnie z prędkością do 60 klatek na sekundę (nazwany 720p) oraz 1080 linii zapisanych SZCZEGÓŁY OBRAZU: W porównaniu z tradycyjnym materiałem wideo z przeplotem do 60 półobrato, co rejestruje kamera HDV, zawiera znacznie większą liczbę detali. zów na sekundę (1080i). przetworników wynosi zaledwie jeden megaDźwięk, dzięki jego cyfrowemu kodowaniu, piksel – materiał wideo jest rejestrowany transmitowany jest w formacie spełniającym w niższej rozdzielczości niż wymaga tego wymogi kina domowego. standard, brakujące piksele są zaś interpolowane. Nie zmienia to jednak faktu, że obraz Kamery wideo jutra filmowany tą kamerą jest znakomitej jakości. We wrześniu 2003 roku firmy Canon, JVC, Sharp i Sony zawarły porozumienie w celu Czy warto? wprowadzenia nowego standardu wideo, pozwalającego na zapis obrazu High Definition Kupowanie kamery HDV w celu wyświetlania na tanich i popularnych taśmach MiniDV. Tak nagranego nią materiału na zwykłym telewipowstał HDV, umożliwiający rejestrowanie zorze mija się z celem. Z drugiej strony nie da obrazu w dwóch formatach: pierwszy z nich, się ukryć, że obraz High Definition – nawet promowany przez Sony, jest oparty na opisazdegradowany do rozdzielczości PAL – zanym w FVd 4/2006 (s. 108–111) anamorficzchwyca swoją ostrością. Materiał taki jest więc nym zapisie obrazu – panoramiczny materiał idealnym surowcem do obróbki, jeżeli zależy wideo jest nagrywany w zawężonej w stosunnam na realizacji rozmaitych cyfrowych efekku do formatu 1080i rozdzielczości 1440×1080 tów specjalnych. i w trakcie montażu ponownie rozciągany do Jednak poza tymi wąskimi zastosowaniami rozdzielczości 1920×1080. Z kolei kamkordedecyzja o zakupie kamery HDV jest przedry JVC rejestrują obraz w formacie 720p wczesna, jeśli nie mamy sprzętu pozwalające(1280×720 pikseli, zapis progresywny). Nowgo cieszyć się cyfrowym obrazem wysokiej sze konstrukcje kamer HDV wszystkich prorozdzielczości. Wydaje się zatem, że z zakuducentów umożliwiają zapis obrazu zarówno pem takiego sprzętu powinniśmy się jeszcze w rozdzielczości 1080, jak i 720 linii. nieco wstrzymać.  Materiał w formacie HDV jest kompresowany algorytmem MPEG-2. Niestety, format ten obsługują tylko najnowsze wersje pakietów do edycji wideo. Kodeki umożliwiające import materiału w formacie HDV są też czasem niedostępne w podstawowym zestawie oprogramowania, więc trzeba je dokupić osobno. W zasięgu finansowych możliwości wideoamatorów znajdują się właściwie wyłącznie najtańsze kamery HDV, takie jak Sony HDR-FX1, HDR-HC1 lub Sanyo VPC-HD1. Jednak ich niską cenę osiągnięto poprzez pewne kompromisy, np. pojedynczy przeLEGENDARNA KAMERA: Model Sony HDR-FX1 był twornik w modelu HC1 czy nie najlepszą japierwszym stosunkowo tanim kamkorderem HDV. Choć kość obrazu w modelu firmy Sanyo. Zadziwia rzeczywista rozdzielczość jego przetworników jest też zabieg zastosowany w dość rozbudowanej niższa od wymaganej przez format, zapisywany przez kamerze HDR-FX1 – otóż rozdzielczość jej nią obraz jest bardzo wysokiej jakości.

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

›

›

TEST: Canon EOS 30D

EWOLUCJA ZAMIAST REWOLUCJI Nie było wielkiej premiery, mającej zostawić całą konkurencję w tyle. Canon uznał, że jego produkt jest wystarczająco dobry i nie ma potrzeby ponownego rewolucjonizowania rynku lustrzanek cyfrowych. Zamiast przewrotu otrzymaliśmy więc przydatne udoskonalenia. Dominik Herman

N

owa lustrzanka Canona powinna nosić miano EOS 20D Mark II, zgodnie z nazewnictwem stosowanym do oznaczania profesjonalnych korpusów tej firmy – tak uważają niektóre osoby dzielące się swoimi wrażeniami po rynkowej premierze „trzydziestki”. Jeśli prześledzimy specyfikację techniczną nowego produktu, faktycznie nie znajdziemy w niej innowacji mogącej usprawiedliwić skok numeracji z 20 na 30. Nowością są punktowy pomiar światła, większy ekran LCD czy histogram dla wszystkich składowych RGB. Multikontroler został przeprojektowany, i pozwala na szybsze wskazanie aktywnego punktu AF. Pojawiły się znane choćby z EOS-a 5D ustawienia Picture Style, dzięki którym możemy sprofilować sposób odwzorowania barw i inne parametry wykonywania zdjęć, a następnie szybko się między nimi przełączać. Niezmieniona pozostała liczba megapikseli przetwornika CMOS, powiększono za to bufor na zdjęcia, pozwalający teraz na wykonywanie dłuższych serii z prędkością trzech

20

CHIP FOTO · VIDEO digital

bądź pięciu kadrów na sekundę, do wyboru przez fotografującego.

›

Ta sama jakość, ale łatwiej dostępna

Podczas przeprowadzonych przez nas pomiarów jakości rejestrowanych zdjęć nie znaleźliśmy wyraźnych różnic między fotografiami wykonanymi w identycznych warunkach przez „dwudziestkę” i „trzydziestkę”. Poziom zaszumienia przy wysokich czułościach jest porównywalny i jednocześnie należy do najniższych zmierzonych w trakcie testów lustrzanek amatorskich i półprofesjonalnych. Nie zmieniła się też ostrość fotografii. Dużą zaletą nowego korpusu jest możliwość zupełnego wyłączenia wyostrzania zdjęć podczas zapisu do plików JPEG – dotychczas EOS-y 20D i 350D nawet przy najniższej wartości parametru Sharpness nieznacznie manipulowały obrazem. Inne ustawienia z grupy Picture Style pozwalają dostosować tonację barwną do charakteru sceny. Np. jeżeli zależy nam na jak najwierniejszym odwzorowaniu

kolorów i fotografujemy w świetle o temperaturze 5200 K (światło słoneczne w niezachmurzony dzień, światło błyskowe), powinniśmy skorzystać ze stylu Faithful. Są też dostępne style do portretów i krajobrazów, o tonacji odpowiednio dostosowanej do tych tematów. Mimo sporych możliwości EOS 30D nie jest konstrukcją doskonałą. Przycisk szybkiego wydruku może się w niektórych sytuacjach okazać pomocny, jednak wielu użytkowników skorzystałoby bardziej, gdyby ten guzik był konfigurowalny i umożliwiał na przykład wstępne podniesienie lustra. W wizjerze aparat mógłby prezentować jeszcze więcej informacji – długo oczekiwaliśmy na wyświetlanie czułości ISO podczas kadrowania i w końcu ta opcja została dodana. Tyle że konkurencyjne aparaty informują w wizjerze o wielu innych parametrach, choćby balansie bieli. I w końcu najistotniejszy z dostrzeżonych problemów: odgłos migawki i lustra jest wprawdzie minimalnie cichszy niż w 20D, jednak ciągle głośniejszy od 10D. Fotografowanie w kościele czy w teatrze może być więc kłopotliwe. 

ZAJRZYJ NA CD! Na płycie CD dołączonej do magazynu zamieszczamy wykonane aparatem | N o w o ś c i | Canon T r EOS e n30D d y | Te s t y › CZAS NA ZMIANĘ

››››

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

Dane techniczne Dominik Herman, zdecydowany na zmianę użytkownik EOS-a 10D.

Ponad dwa lata użytkowania „dziesiątki” pozwalają mi dokładnie wypunktować zalety i wady tej nieco już leciwej konstrukcji. Walorem jest dla mnie sposób pracy z aparatem, choć poznanie i zrozumienie, jak działa Canon, zabrało mi po przesiadce z analogowego Nikona kilka miesięcy. Jakość obrazu jest kolejnym kryterium: choć 10D sporo się zestarzał na tle najnowszych lustrzanek, robi tak samo dobre zdjęcia jak rok czy dwa lata temu. Tyle że są już aparaty, które robią to lepiej. Uciążliwe są dwie cechy. Pierwszą jest mała szybkość zapisu plików RAW na karcie, wynikająca z powolnego interfejsu pamięci i owocująca denerwującym komunikatem „Busy” na wyświetlaczu. Druga to niezadowalająca wydajność systemu autofokusa, szczególnie w słabym świetle, np. podczas fotografowania w kościele. Chociaż w „dwudziestce” poprawiono co najmniej jeden z wymienionych mankamentów, nie zostałem przekonany do zmiany korpusu na nowy: pieniądze, jakie musiałbym dopłacić, nie tłumaczyły większych możliwości tego aparatu. Dlatego oczekiwałem, co Canon wprowadzi w następcy 20D. Różnic między „trzydziestką” i „dwudziestką” jest zdecydowanie mniej niż między 20D a używanym przeze mnie 10D, a ich charakter nie jest rewolucyjny, tylko co najwyżej ewolucyjny. Mimo tego aktualna propozycja Canona dla fotografa nieprofesjonalnego

i lubiącego mieć dużą kontrolę nad rozmaitymi aspektami fotografowania jest bardzo kusząca. Doświadczenie wynikające z przeprowadzenia testu 30D jest wprawdzie zbyt krótkie, by jednoznacznie stwierdzić, że układ AF pracuje lepiej, jednak w subiektywnym odczuciu poprawa jest wyraźna. Moje obiektywy nastawiane są na wybrany punkt bez kłopotliwego „polowania” na ostrość. Jakość obrazu jest wyraźnie lepsza niż w „dziesiątce” przede wszystkim dzięki poprawionej kontroli nad szumami. Dodatkowe megapiksele (osiem zamiast sześciu) zapewniają nie tyle lepszą rejestrację detali, co dają margines podczas późniejszego kadrowania. Bardzo podoba mi się system Picture Style, pozwalający na lepsze panowanie nad sposobem zapisu zdjęć JPEG. Jest to przydatne w sytuacjach reportażowych, kiedy z reguły wykonuje się dużo zdjęć i nie ma później czasu na ich mozolną obróbkę z formatu RAW do postaci, w której mogą być one prezentowane innym osobom. Krótkie czasy reakcji EOS-a 30D są dla osoby przyzwyczajonej do ślamazarności „dziesiątki” zachwycające. Punktowy pomiar światła i duży ekran LCD dodatkowy wpływają na pozytywny odbiór tej nowej konstrukcji. Jednak najistotniejszą dla mnie zaletą jest niemal identyczny sposób obsługi aparatu, niepowodujący konieczności zmiany utrwalonych nawyków. Na wymianę korpusu zdecyduję się dopiero za jakiś czas – chcę kupić sprawdzony korpus, poczekam więc, czy przez kilka następnych miesięcy nie zostaną ujawnione ewentualne wady konstrukcyjne EOS-a 30D. Udoskonalona wersja „dwudziestki” nie jest wprawdzie aparatem moich marzeń (pełnoklatkowy EOS 5D bardzo kusi, ale jest zbyt drogi), jednak odpowiada moim typowym potrzebom. Z wysłużoną „dziesiątką” raczej się nie pożegnam: doskonale sprawdzi się w roli zapasowego korpusu.

NIE SPRZEDAM „DWUDZIESTKI“ Arkadiusz Stachowski, pozostający ze sprawdzonym EOS-em 20D.

Nowa propozycja firmy Canon to niewątpliwa gratka dla fotoamatorów – ale zastanawiających się nad przesiadką z dużo starszych modeli lustrzanek D60, 300D czy 10D. „Dwudziestka” i „trzydziestka” to szybkostrzelne korpusy kierowane do zaawansowanych fotoamatorów. O ile większy bufor w najmłodszym aparacie nie jest dla mnie kluczowym argumentem (sytuacje, w których potrzebuję zrobić więcej niż 6 klatek w serii, zdarzają się sporadycznie), to możliwość sprawniejszego wyboru konkretnego pola autofokusa (poprawiony multikontroler) oraz podglądu w wizjerze czułości ISO są jego dużym plusem – skracają okres manipulowania w ustawieniach aparatu i zwiększają szansę uchwycenia decydującego momentu przy uję-

ciach sportowych. Czasy uruchomiania obu korpusów są bardzo podobne, a różnice w „żywotności” migawek dyskusyjne. Czy po zakupie 30D będziemy otrzymywać lepsze jakościowo zdjęcia? Nie – jeżeli wykonujemy zdjęcia w formacie RAW. Tak – jeżeli korzystamy tylko z JPEG-ów. Różnice te biorą się z zastosowania nowych funkcji Picture Style – dopasowujących kontrast, nasycenie barw oraz ostrzenie obrazu do ujęć portretowych lub krajobrazowych. „Dwudziestka” nie oferuje takich ustawień w korpusie, jednak konwertując pliki RAW w najnowszej wersji oprogramowania DPP, osiągniemy ten sam efekt. Plusami nowego aparatu są także większy wyświetlacz oraz możliwość podglądu histogramu z podziałem na kanały R, G i B oraz pomiar punktowy, którego brak często odczuwa się nie tylko w „dwudziestce”, ale i półprofesjonalnych modelach starszych generacji. Reasumując wszystkie innowacje i poprawki „trzydziestki” w stosunku do nieco starszego korpusu, stwierdzam jednak, że nie warto za nie dopłacać około 1500 zł. Taką kwotę w przybliżeniu musimy dodatkowo wydać po sprzedaniu „dwudziestki”.

Cena

sugerowana 6299 zł, w sklepach internetowych od 4800 zł

Maksymalny format zdjęć Matryca

CMOS 8,2 Mpix, 22,5×15 mm

Mocowanie obiektywu

bagnet EF-S

Przelicznik ogniskowej

1,6x (jako ekwiwalent dla formatu 35 mm)

Wizjer

pryzmat pentagonalny, pole widzenia 95%, powiększenie 0,9x

Migawka

1/8000–30 s, tryb Bulb

Czułość

100–1600 ISO z krokiem 1/3 EV, tryb H (3200 ISO), tryb Auto

Pomiar światła Autofokus

9-polowy, wybór pola manualny lub automatyczny, tryb ciągły 1/250 s

Tryby pracy lampy błyskowej

automatyczny, błysk wypełniający, redukcja efektu czerwonych oczu, synchronizacja z długimi czasami, synchronizacja na drugą lamelkę

Tryby wykonywania zdjęć

pojedyncze, seryjne (5 kl./s i 3 kl./s), samowyzwalacz, wstępne podnoszenie lustra

Bufor danych

min. 11 zdjęć RAW, min. 30 zdjęć JPEG

Typ karty pamięci

CF

Wyświetlacz

Inne funkcje

Obiektywy o dużym zakresie ogniskowych i optyczna stabilizacja obrazu przestały być domeną aparatów dużych, ciężkich i drogich. Nowy cyfrak Panasonica – Lumix FZ7 – pokazuje, że cechy te można zawrzeć w aparacie małym, lekkim, a przy tym niedrogim.

matrycowy, centralnie ważony, skoncentrowany 9%, punktowy 3,5%

Minimalny czas synchronizacji błysku

Rozmiary i waga

TEST: Panasonic Lumix FZ7

3504×2336 pikseli

Dominik Herman

LCD 2,5" 230 tys. pikseli 144×105,5×73,5 mm, ok. 700 g (bez baterii i karty pamięci) histogram RGB, wygodne profile zapisu zdjęć Picture Style (w tym tonowanie do odcieni szarości z symulacją barwnych filtrów), wstępny przedbłysk pomiarowy FEL, błyski modelujące z zewnętrzną lampą błyskową

Wyniki testu OBRAZ Wysoka jakość obrazu oferowana przez poprzednika została w EOS-ie 30D utrzymana. Czułości 100–800 ISO są w pełni używalne, o ile poprawnie naświetlimy kadr, a użycie wyższych ustawień nie powoduje dużej degradacji szczegółów. Ostrość zdjęć jest znakomita, podobnie jak odwzorowanie kolorów. FUNKCJE Ambitni amatorzy będą zadowoleni z funkcjonalności 30D. Nowo wprowadzone ustawienia Picture Style w połączeniu z dobrą kontrolą nad balansem bieli sprawiają, że format JPEG wystarczy w wielu sytuacjach. Szkoda, że wstępne podnoszenie lustra ukryte zostało głęboko w menu. Stabilizacja obrazu dostępna jest jedynie przy użyciu obiektywów typu IS. CZASY REAKCJI Aparat jest gotowy do pracy niezwłocznie po włączeniu. Wydajność autofokusa jest kombinacją możliwości układu pomiarowego i zamontowanego obiektywu i jest generalnie zadowalająca. Pojemność bufora danych jest wystarczająca w amatorskich zastosowaniach. Zapis pojedynczych zdjęć na kartę i ich przeglądanie odbywają się natychmiastowo. OBSŁUGA Uchwyt jest gumowany i pewny w trzymaniu. Dostępne są dwa kółka nastawcze oraz manipulator pozwalający szybko wskazać aktywny punkt AF. Duży ekran LCD decyduje o wysokim komforcie pracy, jednak w silnym świetle słonecznym możemy mieć problemy z oceną kadru. WYKONANIE EOS 30D wykonany został solidnie: pod plastikowymi elementami kryje się magnezowy szkielet. Brakuje nieco uszczelnień znanych z Nikona D200.

86%

PODSUMOWANIE Nie wprowadzając rewolucyjnych zmian, EOS 30D przypieczętowuje wysoką i pewną pozycję Canona w segmencie lustrzanek półprofesjonalnych, przeznaczonych dla ambitnych fotoamatorów. Doceniamy wygodę, jaką dają duży wyświetlacz czy ustawienia Picture Style, ale jednocześnie nie namawiamy użytkowników 20D do zmiany na nowszy model. Inni potencjalni nabywcy będą zadowoleni z wysokiej jakości fotografii oraz dużego bufora na zdjęcia.

HIPERZOOM DLA KAŻDEGO L

umix FZ7, będący pomniejszoną i nieco uproszczoną wersją zaawansowanego kompaktu FZ30, oferuje zbliżony zestaw funkcji, obejmujący kreatywne tryby fotografowania (P/S/A/M), optyczny stabilizator obrazu MEGA O.I.S. o efektywności potwierdzonej wcześniejszymi testami czy wielopolowy autofokus. Różnice w konstrukcji są jednak zauważalne nawet gołym okiem (pomijając kwestię gabarytów FZ7). Wyświetlacz LCD nie jest uchylny, ale za to ma większą powierzchnię i – co jest standardem w Lumiksach – zapewnia dobrą czytelność informacji prezentowanych na ekranie. Brakuje gorącej stopki pod lampę błyskową, dostępny jest za to manipulator, znany z modelu LX1 i zapewniający szybki dostęp do najważniejszych parametrów pracy: balansu bieli czy czułości ISO. Układ autofokusa nie pozwala na wybór pola, w którym wykonywane będzie ostrzenie, jednak dostępne tryby pracy powinny zadowolić większość użytkowników: pole AF może być pojedyncze, centralne lub tzw. szerokie (3- lub 9-segmentowe). W razie potrzeby skorzystamy też z ciągłego autofokusa.

22

CHIP FOTO · VIDEO digital

Można wybrać proporcje zdjęć, jakie rejestrował będzie aparat: 4×3, klasyczne 3×2 oraz panoramiczne 16×9. Zakres czułości obejmuje ustawienia z przedziału 80–400 ISO, dostępne są też ustawienia 800 i 1600 ISO, jednak o zredukowanej jakości obrazu. Brakuje opcji zapisu zdjęć do formatu RAW.

› Megazoom w miniaturce Aparat wyposażony został w 12-krotny zoom optyczny ze światłem f/2.8–3.3, firmowany znakiem Leica, i zapewniający niezłą jakość obrazu w pełnym zakresie ogniskowych 36–432 mm. Przy skrajnych ustawieniach Wide i Tele musimy się liczyć z niewielki spadkiem ostrości w narożnikach, jednak w centrum zakresu rozdzielczość optyczna jest bardzo wyrównana w całej powierzchni kadru. Aparat (przynajmniej teoretycznie) powinien nieźle poradzić sobie z rejestracją drobnych faktur w rodzaju włosów, rzęs czy innych szczegółów, jednak w praktyce wiele zależy od ogniskowej i odległości od fotografowanego obiektu. Na zdjęciach makro, wykony-

wanych przy krótkiej ogniskowej z odległości kilku centymetrów, widoczne jest wyraźne rozmycie narożników i pojawiają się silne aberracje chromatyczne, niemal niewystępujące przy fotografowaniu z wiekszych odległości. Winietowanie jest korygowane przez procesor aparatu i nie przekracza 5–7% niezależnie od ogniskowej. Zniekształcenia geometryczne są umiarkowane. Szumy pozostają pod pełną kontrolą przy niskich czułościach 80–100 ISO i narastają przy ustawieniach 200 i 400 ISO, nie powodując jednak wyraźnego rozmycia detali. Aparat oferuje ustawienia 800 i 1600 ISO, ale nie polecamy ich użytkownikom zainteresowanym wysoką jakością obrazu. Przy takich parametrach pracy FZ7 wykorzystuje technikę grupowania pikseli podczas przetwarzania danych z matrycy, wskutek czego efektywna rozdzielczość obrazu jest redukowana (podobnie jak w aparatach Kodaka czy Olympusa). Niestety, cyfrak następnie interpoluje zdjęcie do pełnej rozdzielczości matrycy, co wprawdzie zapewnia 6 megapikseli, ale bardzo kiepskiej jakości.

Panasonic Lumix FZ7 Cena

od 1449 zł

Matryca

6 Mpix 1/2.5"

Maksymalny rozmiar zdjęć

2816×2112 punktw

Obiektyw Czas ekspozycji Czułość

1/2000–60 s

LCD 2.5" 114 tys. pikseli

Typ kart pamięci

SD/MMC

Sekwencje wideo

OPTYKA: Obiektyw zaprojektowany przez Leikę zapewnia bardzo dobrą rozdzielczość optyczną w ujęciach ogólnych, jednak słabiej radzi sobie ze zdjęciami makro. Winietowanie i dystorsje geometryczne zostały skorygowane do akceptowalnego minimum.

SZCZEGÓŁY: W przypadku fotografowania obiektów z drobnymi fakturami możemy spotkać się z utratą detali widoczną w dużych powiększeniach, dlatego zdjęcia mogą wymagać dodatkowego, umiejętnego wyostrzania.

› Szybko i sprawnie Panasonic przyzwyczaił użytkowników do szybko reagujących aparatów kompaktowych i FZ7 nie jest pod tym względem żadnym wyjątkiem. Ze względu na obiektyw wysuwany w momencie włączenia aparatu rozruch trwa kilka sekund, ale to standard w tej klasie sprzętu. Autofokus reaguje błyskawicznie w dobrym świetle i przy krótkich ogniskowych, nieco gorzej przy ustawieniu obiektywu na tele. Po wcześniejszym nastawieniu i zablokowaniu ostrości opóźnienie migawki jest niemal niewyczuwalne. Zdjęcia zapisywane są na nośniku bez „zacięć”, o ile użyjemy szybkiej karty SD, w którą w przypadku FZ7 warto zainwestować. Dostępne są dwa tryby zdjęć seryjnych o różnych szybkościach, zapisujące do 7 kadrów, oraz wolniejszy od obu tryb ciągły, rejestrujący zdjęcia aż do zapełnienia nośnika. Pomimo zaawansowanych opcji FZ7 obsługuje się jak typowy kompakt – to znaczy, że brakuje pokręteł znanych czy to z Lumiksa FZ30, czy z cyfrowych lustrzanek. Liczbę przysłony czy czas ekspozycji w trybach z priorytetem bądź w trybie manualnym wybierze-

BARWY: W pewnym naturalnym oświetleniu aparat nie będzie miał problemów z reprodukcją kolorów. Jeśli fotografujemy w świetle sztucznym bądź mieszanym ,powinniśmy kontrolować działanie algorytmów sterujących balansem bieli, w razie potrzeby korzystając z neutralnego wzornika.

my używając wygodnego manipulatora, który służy również do manualnego ustawiania ostrości (dostępne jest wówczas powiększenie centrum kadru, mające ułatwić tę operację). Nisłychanie przydatna jest wyświetlana w tym trybie na LCD skala odległości z naniesioną głębią ostrości (pomarańczowy pasek określa w jakim zakresie odległości powinniśmy uzyskać ostry obraz). Dłuższe wciśnięcie manipulatora przywołuje skrócone menu z opcjami dotyczącymi czułości, balansu bieli i formatu zapisu zdjęć. Dostępne na obudowie przyciski pozwalają szybko ustawić tryb pracy lampy błyskowej czy samowyzwalacza, a pozostałe opcje są dość logicznie rozmieszczone w menu. Użytkownicy nie znający języków obcych będą zadowoleni z dostępności polskojęzycznej wersji menu. Lumix FZ7 wykonany został bardzo starannie i dostępny jest w dwóch wersjach kolorystycznych: srebrnej i czarnej. Uchwyt wprawdzie mógłby być nieco głębszy, jednak szeroki pas z gumy zapewnia stabilne i w miarę wygodne trzymanie aparatu. Ekran LCD pokryty został dodatkową warstwą plastiku, chroniącą przed uszkodzeniami i poprawiającą kontrast wyświetlacza w silnym świetle słonecznym. 

]

80—400 ISO (800–1600 ISO w zredukowanej rozdzielczości)

Wyświetlacz

Inne cechy

Z O K Ł A D K I Fotograficzna majówka

Leica DC Vario-Elmarit 36–432 mm f/2.8–3.3

848×480, 30 kl./s system optycznej stabilizacji obrazu MEGA O.I.S., rejestracja zdjęć o różnych proporcjach, zapis zdjęć w formacie TIFF, wyświetlanie zakresu głębi ostrości

Maj jest miesiącem, w którym natura w pełni rozkwita – dni są coraz cieplejsze, a na soczyście zielonych łąkach wyrastają rośliny mieniące się tysiącem barw. Z naszego poradnika dowiecie się, jak utrwalić nie tylko piękne krajobrazy, ale także N.B., L.F., P.H., oprac. Arkadiusz Stachowski kielichy i płatki kwiatów.

Przy krótkiej ogniskowej wbudowana lampa błyskowa zapewnia zadowalające jak na kompakt pokrycie powierzchni kadru – jasność obrazu w narożnikach spada średnio o ok. 2/3 EV. Zaszumienie zdjęć dla różnych czułości matrycy

Stosunkowo niskie zaszumienie przy wysokich czułościach ISO zostało okupione znacznym rozmyciem szczegółów. Nie polecamy stosowania takich ustawień – zwykle układ stabilizacji obrazu będzie lepszym rozwiązaniem.

Wyniki testu OBRAZ Dobra ostrość w całej powierzchni kadru niezależnie od ustawionej ogniskowej, jedynie w zdjęciach makro przy krótkiej ogniskowej uzyskamy silnie rozmyte narożniki. Przy najwyższych czułościach 800 i 1600 ISO jakość jest bardzo słaba. FUNKCJE Dwunastokrotny zoom optyczny wyposażony został w system stabilizacji obrazu, przydatny kiedy fotografowana scena jest niedostatecznie oświetlona. Wiele trybów pracy autofokusa, dostępne różne proporcje wykonywanych zdjęć to kolejne zalety tego modelu. CZASY REAKCJI Jak to u Panasonica – szybkość reakcji aparatu na działania użytkownika jest bezdyskusyjnie zadowalająca. Autofokus działa sprawnie, nieco zwalniając przy dłuższych ogniskowych, a opóźnienie migawki jest bardzo niewielkie w porównaniu do innych aparatów kompaktowych. OBSŁUGA Brakuje pokręteł z FZ30, jest za to wygodny, wielofunkcyjny manipulator, stosowany w różnych sytuacjach. Duży ekran LCD i spolszczone menu poprawiają ogólny komfort obsługi. WYKONANIE Z dwóch wersji kolorystycznych polecamy czarną, bardziej dyskretną. Gumowany uchwyt pozwala pewnie trzymać aparat.

74%

PODSUMOWANIE Mniejszy i lżejszy od flagowego kompaktu Panasonica, Lumix FZ7 oferuje bardzo zbliżoną funkcjonalność. Przypadnie on do gustu osobom poszukującym łatwego w obsłudze długiego zoomu ze stabilizacją obrazu, zapewniającego dobrą jakość zdjęć.

NIEZAPOMNIANY

WIOSENNY PLENER

FOT.: PETER ADAMS, LEE FROST

ZAJRZYJ NA CD! Na płycie CD dołączonej do magazynu zamieszczamy zdjęcie wykonane aparatem Panasonic Lumix FZ7

s. 26

PEJZAŻE

s. 28 s. 30 s. 32 s. 34 s. 38

 Wiosna za oknem zachęca nas do wyjazdów poza miasto. W trakcie wyprawy z pewnością przeżyjemy niezapomniane chwile, zwiedzimy nieznane nam zakątki lub odkryjemy na nowo miejsca, w których już byliśmy. Aby przywieźć z wypadu równie udane fotografie, będziemy musieli się jednak wcześniej zapoznać nie tylko z listą potrzebnego sprzętu, ale ustalić, które atrakcje wybranego przez nas regionu odwidzimy i jak będziemy chcieli je uwiecznić.

Przygotowania do wyjazdu Obierając kurs w nieznane nam jeszcze zakątki, warto poświęcić kilka godzin na dokładną analizę najciekawszych punktów naszej wycieczki – miejsc, z których chcemy przywieźć pamiątki w postaci dobrych zdjęć. W tym celu możemy wykorzystać informacje z ilustrowanych przewodników turystycznych lub przeglądnąć strony internetowe o wybranym przez nas regionie – nie zapomnijmy również odwiedzić stron z prognozą pogody (informacje dotyczące obszaru Europy znajdziemy np. na http://meteo.icm.edu.pl/). Po przyjeździe na miejsce skierujmy nasze kroki do skle-

pu z pamiątkami. Zobaczymy tam pocztówki, a na nich atrakcje regionu. Podpatrywanie prac zawodowych fotografów nie ma na celu wiernego odwzorowania tych samych kadrów, ale może być źródłem inspiracji i informacji o tym, jak prezentuje się np. wybrany przez nas szczyt górski, oglądany z różnych lokalizacji (niekiedy oddalonych od siebie o dziesiątki kilometrów) bądź oświetlony promieniami wschodzącego lub południowego słońca. Czas, który poświęcimy na „zapoznanie się z terenem”, zaowocuje nie tylko wspaniałymi fotografiami, ale również pozwoli lepiej rozplanować i wykorzystać czas pobytu.

Wiosenne promienie Zdjęcia wykonywane wczesną wiosną mają ciepłą tonację, ponieważ słońce nie znajduje się jeszcze wysoko na niebie – promienie słoneczne pokonują wtedy dłuższą drogę w atmosferze i do Ziemi dociera bardziej złociste światło. Efekt ten jest jeszcze intensywniejszy o wschodzie i zachodzie słońca. O ile ujęcia możemy robić o dowolnej porze, o tyle z fotograficznego punktu widzenia początek i ko-

niec dnia to najbardziej interesujące momenty (techniki wykonywania zdjęć podczas zachodów słońca zostały szczegółowo opisane w FVd 2/2006, s. 70–75).

Poranne wstawanie Świt to najbardziej magiczna chwila całego dnia. Zachwyca, poczynając od poświaty brzasku, poprzez eksplozję złotych promieni rozszczepiających się na fakturze Ziemi, do momentu, kiedy słońce znajdzie się już nad horyzontem. Światło zmienia się wtedy z minuty na minutę i prawdopodobnie zrobimy w ciągu godziny więcej wspaniałych ujęć niż przez pozostałą część dnia. Jednym z podstawowych akcesoriów przy zdjęciach porannych jest dobry... budzik, ponieważ nie ma nic gorszego jak wyścigi ze świtem – 9 razy na 10 przegrasz, docierając na miejsce po czasie, gdy spektakl już się kończy. Dlatego odpowiednio wcześniej zdecyduj się, gdzie chcesz je wykonać, ile czasu zajmie Ci dotarcie do wybranej lokalizacji. W Internecie lub lokalnej gazecie sprawdź godzinę wschodu słońca i wstań wystarczająco wcześnie, aby być na ustalonym miejscu 30 minut przed wschodem.

Ustawienia w aparacie

ROZLEGŁE TERENY: Fotografia ta dzięki ustawieniu dużej głębi ostrości pozwala na przyjrzenie się rożnym fragmentom kadru. Jeżeli zdecydujemy się na zdjęcia plenerowe o wschodzie lub zachodzie słońca, powinniśmy znać dokładne miejsce, z którego chcemy je sfotografować, aby nie stracić niezwykłego widowiska. Nie będziemy mieli bowiem czasu na ewentualną zmianę lokalizacji, która wiąże się niekiedy z pokonaniem kilku kilometrów w terenie.

26

CHIP FOTO · VIDEO digital

Do zdjęć pejzażowych, zwłaszcza o poranku lub po zachodzie słońca, musimy zabrać ze sobą statyw. Nawet jeżeli wydaje nam się, że czas naświetlania jest wystarczająco krótki do wykonania nieporuszonego ujęcia, możemy dużo zyskać na jakości obrazu przez stabilne podparcie aparatu. W tego typu kadrach chcemy zazwyczaj zachować ostrość zarówno pierwszego planu, jak i znacznie oddalonych obiektów – aby widz mógł dokładnie przyjrzeć się wszystkim szczegółom. Najwygodniej ustawić w aparacie tryb preselekcji przysłony. Wystarczy ustalić wymaganą jej wartość (od f/8 wzwyż), a aparat sam dobierze dla niej odpowiedni czas naświetlania. Aby fotografia krajobrazu miała dobrą jakość techniczną, stosujmy jedynie najniższe czułości ISO, a migawkę wyzwalajmy za pośrednictwem wężyka spustowego lub samowyzwalacza (jeżeli dysponujemy lustrzanką cyfrową, włączmy także funkcję wstępnego podnoszenia lustra). Dzięki temu uzyskamy nieporuszone, ostre fotografie o minimalnym poziomie cyfrowego szumu.

FOT. LEE FROST, JOE CORNISH

Zdjęcia krajobrazowe Zasady kompozycji Ujęcia wodospadów Korzystanie z filtrów połówkowych Zdjęcia roślin i kwiatów Sposoby na lepsze tło

PRACUJMY NA KADREM PIĘĆ SPOSOBÓW NA UDANE ZDJĘCIA O ŚWICIE

KOMPOZYCJA  Zawartość kadru, pomimo tego że stanowi najważniejszy aspekt fotografii, analizowana jest zazwyczaj zbyt krótko. Po prostu widzimy interesujący nas motyw, unosimy aparat do oka i wciskamy spust migawki. Jeżeli jednak chcemy zerwać ze zwykłym pstrykaniem zdjęć i zacząć świadomie tworzyć fotograficzne obrazy, to musimy podejść poważnie do kwestii komponowania zdjęcia.

Trenuj oko

PUNKT ODNIESIENIA: Ustalając kadr, warto zawrzeć w nim obiekt o ogólnie znanych gabarytach. Pomoże to widzom uzmysłowić sobie rozmiar przestrzeni, a także wzbogaci naszą kompozycję. Złote ściany budynku wyróżniają się na tle ciemnego wzgórza i nieba. Umieszczenie obiektu według reguł trójpodziału równoważy kompozycję. Zakryjmy budowlę palcem, a zobaczymy istotną różnicę.

PIĘKNO PROSTOTY: Poranna mgła ukrywa detale i na niektórych scenach widoczne są wtedy tylko nieliczne kontury, a kolory przybierają monochromatyczny odcień. Wykorzystując naturalne warunki, wyizolujmy w kadrze odpowiedni fragment, aby uzyskać proste, sterylne kompozycje. Dużym udogodnieniem będzie wtedy użycie telezoomu.

WIĘCEJ ŚWIATŁA: Jasne niebo, odbicia w wodzie oraz mgła mogą wprowadzić w błąd układ pomiarowy cyfraka i być przyczyną niedoświetlenia zdjęcia. Podczas pracy dobrą zasadą jest założenie, że automatyka aparatu jest omylna, i częste korzystanie z bracketingu. Otrzymamy wtedy klatkę naświetloną zgodnie ze wskazaniami aparatu oraz niedoświetlone i prześwietlone ujęcie.

REGUŁA TRÓJPODZIAŁU: Najbardziej popularny sposób komponowania fotografii polega na podziale kadru dwiema liniami poziomymi i pionowymi. Główne motywy umieszczamy w czterech miejscach przecięcia się prostych. Na wirtualnych liniach możemy umieścić również np. horyzont.

PUNKT WIDOKOWY: Wybór miejsca, z którego robimy zdjęcie, narzuca nam sposób odwzorowania obiektu. Nie obawiajmy się położyć np. na ziemi czy wejść na wysoki budynek – zawsze obejrzyjmy obiekt z różnych stron. Po wyborze miejsca zmieniajmy ogniskową, aby wybrać odpowiedni fragment kadru.

KSZTAŁTY I LINIE: Asfaltowa droga w naturalny sposób prowadzi nasz wzrok przez cały kadr, aż po horyzont. Pionowe linie wprowadzają do obrazu poczucie napięcia, natomiast pozioma granica nieboskłonu równoważy je swym spokojem.

Eksperymentuj Znany fotograf Edward Weston powiedział kiedyś, że uporanie się z zasadami komponowania obrazu przed zrobieniem zdjęcia to tak, jakby rozważać prawo grawitacji przed wybraniem się na spacer. Prawdą jest, że nie staniemy się ekspertami od kompozycji z minuty na minutę – będziemy musieli wykonać dużą liczbę różnorodnych zdjęć. Aby móc stosować od samego początku wybrane zasady kompozycji, warto zapoznać się z kilkoma elementami obrazu, które mają wpływ na odbiór naszych zdjęć (przedstawionych w ramce „Pracuj nad kadrem”). Bogatsi o informacje wykorzystajmy je i dowolnie modyfikujmy podczas pracy w plenerze.

TWARZĄ W STRONĘ SŁOŃCA: Doskonałym sposobem wzmocnienia na zdjęciu porannych mgieł jest ustawienie aparatu w stronę słońca. Kiedy w kadrze znajdą się dodatkowo drzewa, promienie słoneczne po przejściu przez nie mogą tworzyć ciekawą grę świateł i cieni na zamglonych obszarach. Krajobrazy w kontrowym oświetleniu mają niepowtarzalną atmosferę, jednak musimy się śpieszyć z jej zarejestrowaniem, ponieważ mgła w promieniach słonecznych potrafi zniknąć w ciągu minuty. 28

CHIP FOTO · VIDEO digital

PLANY NA ZDJĘCIU: Oprócz szerokich kadrów warto skorzystać z długiej ogniskowej obiektywu. Za pomocą teleobiektywu możemy ścieśnić kolejne plany, uzyskując w ten sposób ciekawą kompozycję złożoną z rytmicznych elementów, np. łańcuchów górskich lub pasm drzew.

ŁAM ZASADY: Znajomość zasad kompozycji jest bardzo ważna, jednak nie bójmy się od nich odstąpić. Czasami lepszym miejscem dla głównego motywu jest środek kadru – np. dla pojedynczego drzewa. Podobnie jest w wypadku linii horyzontu, szczególnie gdy scena zawiera odbicia w wodzie.

FOT.: PETER ADAMS, LEE FROST

TAFLA WODY: Umieszczenie w kadrze spokojnej rzeki czy sadzawki bardzo urozmaica zdjęcia. Lustrzana tafla wody o poranku jest równa, co pozwala na odwzorowanie delikatnych chmur na niebie. Wykorzystajmy elementy krajobrazu do utworzenia naturalnych linii, za którymi będzie podążać wzrok – w tym przypadku linie przekątne (tworzone przez brzeg rzeki) spisują się znakomicie.

Istnieje wiele sposobów, które pozwalają poprawić ujęcia (patrz ramka z prawej strony), jednak nie ma jednej magicznej formuły, sprawdzającej się we wszystkich przypadkach. Zazwyczaj jest to jednak kwestia wnikliwego spojrzenia na pierwszy plan, a następnie wyboru odpowiedniego punktu widokowego i długości ogniskowej, aby całość (razem z tłem) tworzyła harmonijny obraz. Najbardziej przydatne do tego celu narzędzia ma każdy z nas: oczy do obserwacji, nogi do poruszania się w terenie oraz obiektyw, za pomocą którego będziemy również kontrolować wielkość obiektów w kadrze oraz zagęszczenie kolejnych planów. Kluczem do uzyskania dobrych efektów jest unikanie pośpiechu podczas tych czynności i uczenie się na własnych błędach. Rozwijanie świadomości fotograficznego patrzenia na świat przebiega stopniowo i wymaga czasu. Jednak dzięki temu każdy kolejny wypad będzie źródłem coraz bardziej dopracowanych ujęć. Sam akt komponowania zdjęć stanie się bardziej naturalny – instynktownie będziemy wiedzieć, co wygląda dobrze, a co nie jeszcze przed spojrzeniem przez wizjer aparatu.

BUDOWANIE OBRAZU: Niewłaściwa kompozycja może zepsuć ujęcie, dlatego poświęćmy jej więcej uwagi podczas fotografowania. W tym wypadku zastosowano obiektyw szerokokątny, aby wypełnić pierwszy plan czerwoną barwą maków. Dzięki temu zdjęcie jest bardziej dynamiczne.

KASKADY WODNE I MORSKIE FALE: Te elementy doskonale nadają się do tworzenia kompozycji zdjęcia. Stosując odpowiedni czas naświetlania, możemy precyzyjnie kontrolować ich rozmycie. Zarówno ostry, jak i rozmyty strumień górski może być dodatkowym atutem naszego kadru. 30

CHIP FOTO · VIDEO digital

[Z okładki • Fotograficzna majówka]

WODY SZUM...  Bez względu na to, czy znajdujemy się nad morzem, czy też w pobliżu górskich strumieni, z powodzeniem możemy wykorzystywać różne czasy ekspozycji oraz zasady kompozycji, by uzyskać odmienne fotografie tego samego miejsca. Jednak ze względu na długie czasy naświetlania musimy zabrać ze sobą na wyprawę statyw.

Kontrolowane rozmycie Do zdjęć pejzażowych (gdzie zależy nam na precyzyjnym ustalaniu głębi ostrości) wykorzystujemy zazwyczaj preselekcję przysłony. Jednak w przypadku fotografowania cieków wodnych głównym czynnikiem wpływającym na różnorodność poszczególnych ujęć jest czas naświetlania. Dlatego podczas eksperymentowania najwygodniej jest pracować w trybie preselekcji czasu (TV). W zależności od tego, czy chcemy zamrozić rozbryzgujący się strumień czy też ma on przybrać ekstremalnie rozmytą, mglistą formę, stosować będziemy czas od 1/250 do 8 sekund – automatyka cyfraka dobierze przysłonę by zapewnić poprawną ekspozycję.

Filtry neutralnie szare Fotografując w pogodny, słoneczny dzień, musimy być jednak czujni, ponieważ po ustawieniu kilkusekundowego czasu naświetlania może się okazać, że aparat (lub obiektyw) nie oferuje odpowiednio dużej wartości przysłony (w kompaktach mamy do czynienia zazwyczaj z maksymalną przysłoną f/8) – jeżeli zrobimy wtedy zdjęcie, będzie ono prześwietlone. Wyjściem z tej sytuacji jest ustawienie minimalnej czułości ISO lub – gdy to nie pomaga, ograniczenie światła wpadającego przez obiektyw za

POTRZEBNE FILTRY: Poziom oświetlenia może być na tyle wysoki, że nawet przy najniższej czułości ISO i maksymalnej przysłonie czas naświetlania nie jest wystarczająco długi, aby uzyskać efektownie rozmyty strumień wody. Pomocne w tym przypadku okażą się filtry neutralnie szare o różnym stopniu tłumienia światła. W systemie Cokin możemy je łączyć w celu otrzymania bardzo długich czasów ekspozycji.

pomocą filtrów neutralnie szarych (ND – ang. Neutral Density). Teoretycznie nie zmieniają one kolorystyki zdjęcia. Producenci wprowadzają na nich oznaczenia określające krotność zmniejszenia ilości światła. Na przykład NDx2 (lub oznaczenie 0.3) wydłuży dwukrotnie czas naświetlania. W wypadku kompaktów z małą przednią soczewką w obiektywie możemy w ostateczności zakryć ją przyciemnianym szkłem z okularów przeciwsłonecznych – jednak nie są one zazwyczaj neutralnie szare i powodują pojawienie się na zdjęciu dominanty barwnej.

Pionowe i poziome kadry Podczas komponowania zdjęcia, oprócz zasad wspomnianych na poprzednich stronach, możemy wpływać na odbiór naszej fotografii, ustalając odpowiednią orientację kadru. Zdjęcia z aparatem trzymanym w pionie wzmacniają naturalne elementy tworzące pionowe li-

nie. W przypadku fotografowania wodospadu podkreślimy wtedy jego rozmiar, siłę i dynamikę spadającej wody. Po obróceniu cyfraka do orientacji poziomej ten sam kadr będzie wyglądał na dużo bardziej spokojny i stonowany.

Morskie fale i górskie potoki Łatwiejszym tematem do sfotografowania są rwące rzeki, ponieważ elementy w kadrze nie zmieniają się gwałtownie (pomijając warunki oświetleniowe). Natomiast w wypadku morskich fal rozbijających się o brzeg musimy wcisnąć spust migawki w odpowiednim momencie, tzn. tuż przed dotarciem masy wzburzonej wody do brzegu. Jeżeli się spóźnimy, przy długich ekspozycjach powracająca z plaży fala będzie na zdjęciu bardzo subtelna, prawie niewidoczna. W kadrze umieśćmy również statyczne elementy, takie jak skały czy falochrony, które będą się odznaczać na tle rozmytych strug.

FILTRY  Przy fotografii pejzażowej na większości zdjęć widoczna jest powierzchnia nieba i ziemi. Kiedy są one podobnie oświetlone, np. bocznym światłem, wystarczy skomponować odpowiednio zdjęcie i wcisnąć spust migawki. Problemy zaczynają się, gdy mamy do czynienia ze słońcem i mocno podświetloną warstwą chmur. Chcąc poprawnie zarejestrować te elementy, uzyskamy zbyt ciemną dolną warstwę zdjęcia. I na odwrót: naświetlając prawidłowo dolną część fotografii, otrzymamy zbyt jasny, częściowo przepalony górny obszar. Narzędziem do rozwiązania tych problemów może okazać się technika wykonywania zdjęć o dużej rozpiętości tonalnej – HDR (opisana na stronach 100–103 bieżącego numeru FVd). Jednak ze względu na konieczność wykonywania kilku zdjęć dla pojedynczego kadru szybko zapełnimy nasze karty pamięci, co może okazać się dużym problemem, gdy znajdujemy się na łonie natury bez możliwości archiwizacji danych. W takiej sytuacji lepiej skorzystać z metod znanych jeszcze z czasów fotografii analogowej.

w połowie kadru. Lepszym rozwiązaniem są filtry prostokątne. Dzięki specjalnemu uchwytowi taflę plastiku przesuniemy dowolnie w dół lub w górę przy komponowaniu ujęcia.

Kilka porad Aby na zdjęciu granica przejścia pomiędzy polami filtra była mało widoczna, zastosujmy mniejszą wartość przysłony. Starajmy się umieszczać w kadrze fragmenty horyzontu tworzące w miarę prostą linię, a unikajmy umiejscowienia w obszarze podziału budynków lub pni drzew, gdyż przyciemnienie tylko pewnej ich części daje nienaturalne efekty.

PROSTOKĄTNE FILTRY: Przesuwając zadymioną płytkę, łatwo ustalimy granicę, od której obraz jest przyciemniany. W wypadku okrągłego odpowiednika skazani jesteśmy na podział dokładnie w połowie kadru.

Szara połówka Filtry połówkowe neutralnie szare (GND – ang. Graduated Neutral Density) przyciemniają jedną część zdjęcia, natomiast drugą pozostawiają bez zmian. Stopień tłumienia światła przez ciemny obszar filtra podawany jest zazwyczaj w postaci wartości 0.3, 0.6 lub 0.9 – gdzie 0.3 oznacza obniżenie ekspozycji o jeden stopień EV, 0.6 o dwa stopnie i 0.9 o trzy stopnie. Szare „połówki” można nakładać na siebie, potęgując tym samym efekt tłumienia światła – jeśli kupimy filtr 0.3 i 0.6 możemy zrezygnować z mocniejszego 0.9. Decyzję o tym, jak bardzo przyciemnić najjaśniejszy obszar kadru, podejmijmy na drodze eksperymentu, jednak zaczynajmy od założenia na obiektyw najsłabszego filtru.

ZATRZYMAĆ WODĘ: Ustawiając w aparacie czasy od 1/250 do 1/60, otrzymamy widoczne na fotografii krople i detale strumienia.

„CUKIERKOWE” UJĘCIA: Fotografie wodospadów najczęściej naświetlane są od 1/6 do 2 s. Pomimo rozmycia widoczne są poszczególne strugi wody.

ABSTRAKCYJNE EFEKTY: Dla tego ujęcia czas ekspozycji wynosił 8 s. Strumień nie ma widocznych szczegółów i przypomina bardziej mgłę niż wodę.

CHIP FOTO · VIDEO digital

31

32

CHIP FOTO · VIDEO digital

LEKARSTWO NA DUŻE KONTRASTY: Powyższa fotografia, wykonana bez dodatkowych akcesoriów, miałaby bardzo jasny, a nawet gdzieniegdzie przepalony obszar nieba. Dzięki zastosowaniu filtra połówkowego neutralnie szarego (0.6 GND) zmniejszono różnicę pomiędzy jasnym nieboskłonem i dolną ciemną partią obrazu.

FOT. LEE FROST

FOT.: JOE CORNISH, ARKADIUSZ STACHOWSKI

Wygodny system mocowania Aby otrzymać poprawne zdjęcia, granica, w której kończy się ciemny, a zaczyna przezroczysty obszar, powinna być umieszczana w kadrze na linii horyzontu. W innych wypadkach otrzymane efekty będą nienaturalne. Jeżeli zakupimy szarą „połówkę” w postaci okrągłego filtra nakręcanego na obiektyw, to zawęzimy pole naszego działania do ujęć, w których horyzont znajduje się dokładnie

WIOSENNE DETALE  Podczas naszych wojaży oprócz przepięknych krajobrazów starajmy się uchwycić także inne istotne elementy – kwiaty. Wiosna jest najlepszym momentem do zarejestrowania przepięknej palety barw, tworzonej przez rozwijającą się roślinność. Fotografowanie kwiatów nie wymaga od nas porannego wstawania czy też słonecznej pogody. Nie będziemy musieli również rezygnować ze zdjęć pejzażowych o świcie lub zachodzie słońca. Wspaniałe ujęcia możemy wykonywać w ciągu całego dnia.

Różnorodność tematów W maju lub czerwcu nie będziemy narzekać na brak ciekawych motywów fotograficznych. Rośliny mają wtedy intensywne i bardzo świeże barwy, a znaleźć je możemy zarówno na łąkach, jak i w miejskich parkach. Jeżeli mamy taką możliwość, wstąpmy do ogrodu botanicznego. Znajdziemy tam nie tylko bardzo zadbane ogródki z pospolitymi gatunki kwiatów, ale i egzotyczne rośliny, w poszukiwaniu których musielibyśmy się wybierać niekiedy w bardzo daleką podróż. Zwracajmy uwagę nie tylko na kolorowe kwiaty – drzewa wypuszczają pąki żółto-zielonych liści, tworzące naturalne faktury, które aż się proszą o uwiecznienie. Podczas fotografowania wypróbować możemy wszystkie techniki, poczynając od szer-

szych kadrów lub zbliżeń interesujących nas detali, a kończąc na serii zdjęć wykonywanych w odstępach czasu szybko rozwijającym się roślinom – technika zdjęć poklatkowych została opisana w artykule „Klatka po klatce”, FVd 6/2005 (s. 94–95).

Naturalne oświetlenie Kiedy na niebie rozciąga się równomierna mleczna płaszczyzna chmur, mamy świetną okazję do wykorzystania naturalnych warunków oświetleniowych. Rozproszone i miękkie światło najlepiej podkreśla delikatną strukturę roślin – mamy wtedy do czynienia z małymi kontrastami, co minimalizuje ryzyko uzyskania na fotografii przepalonych lub niedoświetlonych fragmentów. Kolorystyka zdjęć nie jest wówczas zbyt intensywna i przypomina ona pastelowe obrazki o subtelnych przejściach tonalnych i barwnych. Kiedy podczas zdjęć towarzyszą nam silne promienie słoneczne, możemy przygotować się do wykonania ujęcia i poczekać, aż złotą tarczę przysłoni pojedyncza chmura, tworząca naturalny dyfuzor, lub wyszukiwać tematy znajdujące się w cieniu np. rozłożystych drzew. Jeżeli jednak zdecydujemy się na zdjęcia w pełnym słońcu, warto wykonać kilka ujęć pod światło. Kontrowe oświetlenie pozwala na wydobycie i wzmocnienie kształtu

ZMNIEJSZANIE KONTRASTÓW: Jeżeli pracujemy w silnym świetle słonecznym lub doświetlamy główny obiekt lampą błyskową, możemy uzyskać prześwietlone fragmenty oraz bardzo nasycone kolory, przypominające jednolitą barwną plamę. Wystarczy jednak zabrać ze sobą mleczny kawałek plastiku lub składany dyfuzor i osłonić główny motyw przed ostrym światłem.

34

CHIP FOTO · VIDEO digital

MIĘKKIE ŚWIATŁO: Całkowicie zachmurzone niebo może nie być atrakcyjne dla ujęć krajobrazowych. Jednak w wypadku fotografowania kwiatów jest wręcz przeciwnie. W rozproszonym, mało kontrastowym świetle uzyskamy równomierne naświetlone motywy z subtelnymi przejściami kolorów.

rośliny oraz zwiększenie soczystości barw. Pojawiające się wówczas przepalenia są zazwyczaj na górnych krawędziach kwiatu i zajmują małe powierzchnie.

Pomocne dodatki Podczas pracy w silnym świetle słonecznym możemy kontrolować kontrast, rozpraszając światło za pomocą dyfuzora. Najbardziej wygodne modele zbudowane są z przezroczystego materiału rozpiętego na giętkiej obręczy, którą po złożeniu zmieścimy do plecaka – koszt płaszczyzny o średnicy 120 cm to około 90 zł. Równie dobrze do tego celu nadaje się przezroczysta plastikowa tafla o matowej powierzchni. W marketach budowlanych kupimy ją za kilkanaście złotych. Praca z dyfuzorem nie jest trudna, jednak aparat powinien być umieszczony na statywie. Wystarczy wtedy ustalić zawartość kadru i osłonić przed słońcem kwiaty płaszczyzną plastiku, uzyskując w ten sposób delikatny cień – rośliny fotografujemy zazwyczaj z małej odległości, dlatego wystarczy przytrzymać dyfuzor ręką, patrząc jednocześnie przez wizjer. W przypadku, gdy jesteśmy zmuszeni do wykonywania zdjęć przy bardzo słabym oświetleniu, możemy zastosować wspomnianą technikę w połączeniu z zewnętrzną lampą błyskową. Ustawiamy jak poprzednio: dyfuzor pomiędzy źródłem światła, a głównym motywem – jednak aby tafla plastiku nie była widoczna w kadrze, lampa musi znajdować się z boku aparatu i być wyzwalana za pomocą np. kabla synchronizacyjnego.

WIOSENNE ŁĄKI: Plenerowe sesje fotograficzne są świetną okazją nie tylko do zdjęć krajobrazowych. Przechodząc nieopodal kwiecistych łąk, przyjrzyjmy się z bliska rosnącym roślinom, których barwy o tej porze roku są najbardziej intensywne. Będąc w mieście, warto zajrzeć do ogrodów botanicznych, gdzie znajdziemy wiele różnorodnych kwiatów. Zdjęcie tulipana wyróżniającego się na tle fioletowych szafirków zostało wykonane za pomocą długoogniskowego obiektywu, dzięki czemu uzyskaliśmy rozmyte elementy pierwszego i ostatniego planu.

[Z okładki • Fotograficzna majówka] Udane portrety kwiatów zależą bardziej od fotograficznego oka niż kosztownego sprzętu. Wspaniałe rezultaty możemy osiągnąć, robiąc zdjęcia korpusem z uniwersalnym zoomem o zakresie ogniskowych umożliwiających wykonanie zarówno szerokich ujęć, jak i średnich zbliżeń. Lustrzanki cyfrowe mają bardzo wszechstronne zastosowanie, ale zapierające dech w piersiach ujęcia jesteśmy w stanie wykonać również za pomocą prostych kompaktów. Nie będziemy jednak poruszać kwestii wyboru odpowiedniego sprzętu, lecz samej techniki fotografowania.

1 OSŁONA PRZED WIATREM: Nie tylko wstrząsy aparatem są przyczyną poruszonych zdjęć, ale także drgania głównego motywu. Możemy temu zapobiec, rozpinając folię na kilku drewnianych słupkach (elementy te znajdziemy w sklepach z artykułami budowlanymi). Uważamy, aby fragmenty osłony nie pojawiły się w kadrze.

WĘŻYK SPUSTOWY: Nawet gdy cyfrak znajduje się na statywie, wciśnięcie spustu migawki może spowodować poruszenie aparatu i w efekcie rozmycie zdjęcia. Dlatego skorzystajmy z wężyka lub pilota na podczerwień – dobrą alternatywą może być również samowyzwalacz.

Kadruj bez pośpiechu Podchodząc do naszego głównego tematu, nie zabierajmy się od razu do pstrykania zdjęć, ale poświęćmy trochę czasu na obejrzenie rośliny z różnych stron i wysokości. Wybierzmy tę pozycję, w której będzie się ona najlepiej prezentowała. Statyw okaże się bardzo przydatny, gdy fotografujemy w pochmurny dzień lub dla osiągnięcia większej głębi ostrości korzystamy z dużych wartości przysłony – oba przypadki wymagają stosowania dłuższych czasów naświetlania, co zwiększa ryzyko otrzymania poruszonych zdjęć. Trójnóg powinien być odpowiednio sztywny i pozwalać na fotografowanie z bardzo małych wysokości. W większości wypadków dobrze będą się spisywały modele o krótkich, ale mocnych nogach. Jeżeli preferujemy jednak podróżowanie z lekkim bagażem i nie zabieramy ze sobą statywu, możemy eliminować poruszenia aparatu, opierając go na plecaku, większym kamieniu lub też pniu drzewa. Dodatkowo możemy zwiększyć czułość do 200 lub 400 ISO, co pozwoli skrócić czas ekspozycji. Otrzymamy wtedy niewielki wzrost szumów na obrazie, ale jest to mniejszy problem niż rozmazany na zdjęciu obiekt.

POZBĄDŹ SIĘ ZAKŁÓCEŃ: Co jest nie tak z tym zdjęciem? Powierzchnia tła okazała się zbyt duża i odwraca uwagę od głównego obiektu. Pojedynczy kwiat lepiej będzie się prezentował, gdy wykorzystamy zasadę trójpodziału sceny lub zastosujemy większe zbliżenie i wypełnimy pierwszoplanowym motywem cały kadr.

MIĘKKA PODKŁADKA: Podczas leżenia na ziemi lub przyklękania przyda nam się mata piankowa, którą znajdziemy w sklepie z akcesoriami turystycznymi. Uchroni ona nas przed wilgocią i błotem oraz niewygodnymi kamieniami.

2

3

Dobre nawyki Duża liczba doświadczonych fotografów rozwija własną procedurę wykonywania zdjęć roślin, aby otrzymać w łatwy sposób poprawne i efektowne rezultaty. Dla przykładu: komponując ujęcie kwiatu słonecznika (lub podobnej rośliny), skierujmy obiektyw pod kątem 45 stopni do jego płaszczyzny, a następnie przesuwajmy aparat w górę lub w dół, starając się uzyskać jak największy przedział ostrości lub zachować ją tylko na pręcikach z pyłkiem.

36

CHIP FOTO · VIDEO digital

KONTROLUJ DETALE: Zdecydujmy, na co ustawić punkt ostrości i jaki przedział ma ona pokrywać. Po ustawieniu małej wartości przysłony (np. f/2.8— —f/5.6) uzyskamy małą głębię ostrości, która pozwala wyodrębnić wybrany detal. W naszym przypadku jest to miejsce, w którym łączą się trzy płatki.

PRESELEKCJA PRZYSŁONY: Po przełączeniu aparatu w tryb AV możemy ustawić wymaganą przez nas głębię ostrości, a cyfrak sam dobierze czas naświetlania. W słoneczny dzień, po przymknięciu obiektywu do f/16 uzyskamy czas około 1/200 s, natomiast dla przysłony – f/5.6 wynosi on 1/1600 s (200 ISO).

[Z okładki • Fotograficzna majówka]

 Podczas plenerowych wędrówek możemy napotkać ciekawy obiekt do sfotografowania, jednak nie zawsze to, co znajduje się w jego tle, we właściwy sposób dopełni pierwszoplanowy motyw. Odpowiednio dobrana zawartości drugiego planu będzie budować nasze tło, natomiast gdy nie poświecimy jej należytej uwagi, może stać się przyczyną nieudanego ujęcia.

APARAT: Nie musimy mieć lustrzanki cyfrowej ze specjalnym obiektywem do makrofotografii, wystarczy nam kompakt. Małe cyfraki zazwyczaj pozwalają na wykonanie zdjęć nawet z kilku centymetrów od głównego obiektu.

Naturalne rozmycia W sytuacji, kiedy za interesującym nas kwiatem w znacznej odległości znajdują się liście, trawa czy inne rośliny, możemy ustawić długą ogniskową w zoomie, przez co uzyskamy ładnie rozmyte tło (efekt ten znany jest pod nazwą bokeh) i wyodrębnić główny temat. Aby zwiększyć stopień rozmycia, zmniejszmy wartość przysłony i skróćmy dystans pomiędzy obiektywem a rośliną. Technika ta daje bardzo dobre efekty, gdy nasze tło jest stonowane i nie zawiera fragmentów o dużo jaśniejszej tonacji niż pierwszoplanowy motyw. W innym wypadku na zdjęciu otrzymamy rozmyte kontrastowe plamy, rozpraszające uwagę widza.

STATYW: Przy dużych zbliżeniach nieodzowne jest stabilne podparcie aparatu. Do tego celu możemy wykorzystać małe, lekkie statywy, jednak powinny mieć one szeroko rozkładane nogi i wyciąganą kolumnę centralną, by można było wykonać zdjęcia z bardzo małych wysokości.

FOT. PAUL HARCOURT DAVIES

4

5

Różnokolorowe plansze Kiedy naturalne otocznie nie spełnia naszych oczekiwań, możemy z powodzeniem zastosować własne tło w postaci arkusza sztywnego papieru lub materiału (np. okrywając plecak kurtką o jednolitej barwie). Otrzymamy w ten sposób maksymalne wyizolowanie fotografowanego motywu. Dużym udogodnieniem podczas pracy ze sztucznym tłem jest drugi statyw, na którym dowolnie możemy ustalać pozycje i wysokość planszy. Jednak rzadko kiedy mamy na wyposażeniu dodatkowy sprzęt. W takich sytuacji możemy oprzeć karton o plecak lub wbity w ziemię patyk. Bez względu na to, czy pracujemy z naturalnym czy sztucznym tłem, starajmy się wybierać uzupełniające się kolory, uzyskując w ten sposób dodatkowe podkreślenie głównego tematu za pomocą kontrastu barwnego. Na przykład dużo bardziej wzmocnimy siłę wyrazu zdjęcia, jeżeli zastosujemy zielone tło do zarejestrowania czerwonych kwiatów, a dla żółtych roślin wybierzemy niebieskie otoczenie. Wykorzystanie barw w fotografii zostało szerzej opisane w artykule „Potęga kolorów”, FVd 3/2006 (s. 76–80).

CZAS NA EKSPERYMENTY: Po skomponowaniu kadru, ustawieniu ekspozycji i balansu bieli jesteśmy gotowi do wyzwolenia migawki. Po wykonaniu zdjęcia możemy zrobić kolejne ze zmianą pozycji względem padającego światła lub tła. Dla przykładu, kielich tulipana w świetle kontrowym będzie miał bardzo nasycone kolory.

PRAWIDŁOWE BARWY: Pierwsze zdjęcie wykonajmy w trybie automatycznego pomiaru balansu bieli. Gdyby kolorystyka nas nie zadowalała, możemy skorzystać z pomiaru na szarą lub biała kartkę. Jeżeli jednak chcielibyśmy uzyskać cieplejsze odcienie, to przełączmy go w tryb przeznaczony do fotografowania przy pochmurnej pogodzie (Cloudy).

CHIP FOTO · VIDEO digital

LEPSZE TŁO

37

38

CHIP FOTO · VIDEO digital

BIAŁA PŁASZCZYZNA: Żonkil znajdował się w naturalnym otoczeniu, które dobrze koresponduje z głównym tematem – jest stonowane i rozmyte. Jednak w sytuacji, gdy nasze tło odwraca uwagę od rośliny, zastąpmy je np. kartką papieru. W tym wypadku skorzystano z blendy rozpraszającej światło. Płaszczyzna może być oparta np. o plecak lub trzymana przez towarzyszącą nam osobę.

CIEMNE TŁO: Za pomocą czarnego pokrowca wyizolowaliśmy główny motyw – wszystkie zielone płatki są teraz w ciemnym otoczeniu. Jeżeli chcemy samodzielnie stosować tę technikę do roślin, które znajdują się na dużej wysokości, wygodniej będzie ustalać pozycję płaszczyzny za pomocą statywu. Powyższe zdjęcia to tylko przykłady. Ciekawsze efekty uzyskamy z kolorowymi kartonami.

FOT.: NIALL BENVIE, PAUL HARCOURT DAVIES

Jeep Maćka Majchrzaka w czasie Rajdu Dakar 2003 w Egipcie. Zdjęcie wykonane z drugiego samochodu jadącego równolegle do jeepa. Fotograf trzymany za nogi przez asystenta wisiał za oknem.

Ryk silników, tłumy widzów i wspaniałe przejazdy kilkusetkonnych maszyn. Jak bezpiecznie i efektownie uchwycić na zdjęciach niesamowitą atmosferę odbywających się na bezdrożach rajdów samochodowych? O swoich doświadczeniach w fotografowaniu tego rodzaju imprez opowiada Jacek Bonecki – operator filmowy i fotograf ściśle związany z Off Roadem.

NATURALNE TŁO: Przy portretach roślin najlepiej spisuje się równomierne stonowane otoczenie. Kontrowe światło słoneczne wzmocniło czerwień tulipana, a zielone tło tworzy dla niego kontrast barwny.

WALKA NA BEZ

Najbardziej efektowne wychodzą zdjęcia skoków. Prędkość najazdu w tym wypadku wynosiła ponad 130 km/h. W takich sytuacjach należy pamiętać o własnym bezpieczeństwie, aby samochód nie wylądował nam na głowie. Zdjęcie wybrane jest z serii robionej z szybkością 5 kl./s.

DROŻACH Autotraper Africa Chalenge w górach Atlas w Maroko. Dzięki fotografowaniu pod światło uzyskano interesującą plastykę fotografii.

TYLKO DLA BOGACZY Pamiętam, kiedy pierwszy raz zobaczyłem rajd Dakar. Byłem tak oszołomiony panującym tam zgiełkiem, setkami samochodów i tysiącami ludzi, że właściwie aparat wypadł mi z ręki. Tak naprawdę nie wiedziałem, na czym mam się skupić... W końcu zdecydowałem, że sfotografuję pędzące przez błoto samochody, i ustawiłem się na jednym z zakrętów. Kiedy czekałem na pierwszego zawodnika, zauważyłem dwóch Francuzów robiących zdjęcia dla pewnej agencji. Na pierwszy rzut oka, poza wielkimi białymi obiektywami i wielką torbą obok, nie było w wyglądzie tych panów niczego szczególnego. Kiedy z wielkim rykiem, efektownie wchodząc w zakręt, pojawił się pierwszy pojazd, przyłożyłem aparat do oka, zrobiłem zdjęcie i... poczułem się dziwnie. Kątem oka spojrzałem na francuskich kolegów, którzy w tym momencie wyglądali jak obsługa CKM-u na polu bitwy. Jeden z nich trzymał aparat i „strzelał foty”, drugi natomiast pełnił rolę ładowniczego – zajmował się wyłącznie wymianą filmów w korpusach. Przez cały czas pracowali na dwa aparaty. Robili zdjęcia z częstotliwością 8 klatek na sekundę. Jeden zakręt, jeden samochód i... jeden film. Obok nich leżała wielka torba, a właściwie wór na klisze. Tego dnia startowało 140 samochodów i 300 motocyklistów. Po skończonej sesji panowie zapakowali się w dżipa i pomknęli na kolejny zakręt. Wszystko robili błyskawicznie z wyuczoną mechaniczną precyzją. Spoglądając na mojego analogowego EOS-a 5 z obiektywem za 300 dolarów i 15 filmów przeznaczonych na cały rajd, załamany zadałem sobie pytanie: co ja tu robię? To było kilka lat temu. O fotografii cyfrowej nikt wtedy poważnie nie myślał.

POMYSŁ NA UJĘCIA Parę lat temu zrobienie efektownego zdjęcia na rajdzie uzależnione było od ogromnego nakładu finansowego. Najdroższy aparat, optyka za tysiące dolarów i nieograniczona liczba filmów. Mając to wszystko pod ręką, można było przypuszczać, że jakieś ciekawe zdjęcia uda się później wybrać. Wspominam o tym nie bez powodu. W tamtym czasie zrozumiałem, że w tej dziedzinie przy moich skromnych środkach nie mogę konkurować z „maszynami” – fotografami z „automatami” w ręku. Pomyślałem więc, że należy robić to, czego oni nie zrobią, lub to, co ich nie interesuje. Zacząłem zatem uwieczniać na zdjęciach sytuacje i akcje rozgrywające się wokół wyścigów. Jednym słowem – nauczyłem się widzieć rajd i dostrzegać w nim interesujące rzeczy poza samym zamrażaniem w kadrze pędzących pojazdów. Te doświadczenia procentują do dziś. Obecnie dobry sprzęt jest powszechnie dostępny, a rejestrowanie obrazów cyfrowych praktycznie nic nie kosztuje. Również fotografów na trasach rajdowych jest znacznie więcej. Z tego powodu duża liczba powstających na wyścigach zdjęć jest do siebie podobna, a ich treść bywa bardziej uzależniona od szczęścia fotografującego niż od jego pomysłowości. Ale skoro doczekaliśmy się taniej cyfrowej epoki, to czemu się pysznie przy tym nie bawić? Zakup filmu, jego wywołanie czy skanowanie to koszty, którymi nie musimy się martwić – dlatego pstrykajmy bezkarnie, ucząc się na własnych błędach.

Odcinek specjalny Rajdu Dakar 2003 na plaży pod Walencją w Hiszpanii. Długa ogniskowa i starannie dobrane miejsce ze wspaniałym światłem zaowocowały dynamicznymi ujęciami (oba zdjęcia).

SZYBKI I JASNY SPRZĘT Co jest potrzebne do fotografowania rajdów? W praktyce wystarczy jedynie lustrzanka cyfrowa z szybkim układem śledzącym AF, pozwalająca wykonać minimum trzy klatki na sekundę. Rozdzielczość matrycy nie ma większego znaczenia, najczęściej wystarczy bowiem już sześcio-, a nawet czteromegapikselowy przetwornik. Wprawdzie do zdjęć sportowych produkuje się specjalne aparaty, ale ze względu na cenę są one raczej dostępne tylko dla zawodowców. Fotoamatorom wyścigów w większości przypadków wystarczy aparat średniej klasy. Ważniejsza bowiem jest dobra optyka (w nią warto zainwestować) niż drogi korpus. Ponadto cyfraki – podobnie jak komputery – bardzo szybko starzeją się pod względem technologii, więc wymiana aparatu co pewien czas będzie niezbędna. Obiektywy będą nam natomiast służyły bardzo długo, a ich ceny utrzymują się na stałym poziomie. Do fotografowania rajdów przydatne są długie i przede wszystkim bardzo jasne zoomy. Takie „szkła” charakteryzują się zazwyczaj wysoką jakością optyczną, a ponadto ich duża jasność zapewnia poprawne działanie autofokusa oraz ułatwia kadrowanie obrazu na matówce. Jeśli aparat nie ma stabilizacji matrycy, to warto wyposażyć się w obiektyw z takim układem. To bardzo przydatny wynalazek współczesnej fotografii, który zwiększa mobilność, ułatwia panoramowanie oraz pozwala wyeliminować konieczność używania statywu. Warto też zainwestować w szybką pamięć flash, gdyż zapisująca w nieskończoność pliki kiepska karta może pozbawić nas radości fotografowania, a co gorsza – dobrych zdjęć.

Zaskakująca przeprawa przez rzekę na pustyni w Omanie podczas pory deszczowej.

NA TRASIE

Marokańskie płaskie jak stół i kamieniste pustynie są doskonałym miejscem do sprawdzenia maksymalnej prędkości samochodów. Jednak dziura lub kamień mogą stać się przyczyną tragedii. Autotraper Africa Chalenge, ogniskowa 500 mm.

Komponowanie obrazu oraz wybór miejsc zależą od indywidualnych preferencji fotografa, każdy musi więc znaleźć swój sposób na udane ujęcia. Jednak przy wykonywaniu zdjęć z rajdów najważniejsze jest, aby starając się być w pobliżu ścigających się pojazdów, nie zapomnieć o bezpieczeństwie. Samochód to nie tramwaj, więc wypadnięcie z trasy zdarza się bardzo często. Paradoksalnie wiele najciekawszych punktów do fotografowania znajduje się jednocześnie w najbardziej niebezpiecznych miejscach. Dlatego starajmy się unikać stawania na przykład po zewnętrznej stronie zakrętu. Pamiętajmy też, że wylatujący spod kół rozpędzonego samochodu kamień może wyrządzić sporą krzywdę. W takich sytuacjach rozsądek jest gwarantem nie tylko udanych zdjęć, ale także życia – naszego, jak i kibiców czy kierowcy. Na rajdach dobrze jest robić zdjęcia z częstotliwością powyżej 2 klatek na sekundę. Samochody jadące na wprost (od czoła) fotografujemy na najkrótszych możliwych czasach ekspozycji, gdyż inaczej ciężko nam będzie uzyskać ostre ujęcie. Jeśli mamy wątpliwości, czy układ śledzący AF nadąży za pędzącym samochodem, skorzystajmy z opcji MF. W takiej sytuacji ustawiamy ostrość na wybrany punkt na drodze, komponujemy starannie kadr i czekamy, aż pojazd wjedzie w pole widzenia aparatu. Jeśli natomiast fotografujemy samochody poruszające się prostopadle do osi obiektywu, to stosujemy dłuższe czasy otwarcia migawki (1/30–1/60 s), co pozwoli nam na wykorzystanie techniki panoramowania – śledzenia pojazdu w czasie ruchu – która daje ciekawy efekt rozmytego tła. Aby takie zdjęcia były ciekawe, stosujemy długoogniskowe obiektywy, pozwalające uzyskać rozmycie zarówno na pierwszym planie, jak i w tle.

Morze pustynnych wydm na Saharze w Tunezji. Dzięki długiej ogniskowej uzyskano ciekawy skrót perspektywy, a zachodzące słońce oświetliło teren ciepłym kolorem. Autotraper Africa Chalenge, Tunezja 2005.

POZA RAJDEM W wielu sytuacjach do zamrożenia ruchu wykorzystuje się lampy błyskowe. Jeśli ich używamy, to pamiętajmy, aby w czasie „dopalania” głównego motywu kontrolować naświetlenie drugiego planu. Często bowiem zdarza się tak, że uzyskujemy zdjęcia pędzących pojazdów na czarnym tle. Dlatego starajmy się starannie dobierać oświetlone słońcem miejsca i poprawnie zestroić ekspozycję światła zastanego z błyskiem flesza. Osobiście jednak nie lubię używać lampy błyskowej, która potrafi zepsuć klimat zdjęcia. Ponadto z moich obserwacji wynika, że kierowcy „rajdówek” także nie lubią, kiedy im się błyska prosto w oczy. Na koniec mała refleksja. Często na rajdach najpiękniejsze ze względów fotograficznych nie są same maszyny, tylko to, co wokół nich się dzieje – krajobrazy, światło czy egzotyka miejsca. Samochód jest tylko dopełnieniem całości, jaką tworzy atmosfera pokonywania trasy w zmieniającym się z każdym kilometrem drogi otoczeniu. Dlatego osobiście najbardziej kocham rajdy terenowe, odbywające się z daleka od utartych szlaków. Dzięki nim mam okazję poznać miejsca, do których zapewne nigdy bym nie trafił.

Górskie przełęcze w masywie Atlasu to przepiękne i jednocześnie niebezpieczne szlaki. Podczas rajdu nie ma niestety czasu na podziwianie widoków. Prowadzenie samochodu wymaga wysokiej koncentracji, gdyż miejsca wystarcza ledwie dla kół samochodu.

Kamienie Kamienie na na pustyni pustyni są są jak jak rozsypane rozsypane na na podłodze podłodze piłeczki piłeczki –– wystarczy wystarczy jeden jeden mały mały błąd błąd ii dachowanie dachowanie gotowe. gotowe.

JACEK BONECKI http://www.bonecki.com/

Urodził się 4 kwietnia 1969 r. Operator filmowy, fotograf, producent telewizyjny. Ukończył studia filmowe. Zrealizował kilkaset programów telewizyjnych. Ma za sobą doświadczenie w realizacji ujęć do filmów fabularnych, dokumentalnych, seriali i wideoklipów. Jest autorem zdjęć wykorzystywanych w kalendarzach, wydawnictwach reklamowych czy na okładkach płyt. Specjalizuje się w fotografii samochodów, krajobrazów i mody. Jest miłośnikiem Off Roadu. Wielokrotnie fotografował rajdy pustynne, przeprawowe i terenowe. Odwiedził ponad 50 krajów świata. Współpracuje z większością magazynów motoryzacyjnych w Polsce. Używa głównie aparatów Hasselblad 503 CW, Pan i cyfrowego Konica Minolta Dynax 7D z optyką 70–200/2.8 APO SSM.

WIELKA WIZJA

]

P R A K TY T KE A S Efekty T Projektory zdjęciowe

[Projektory• Efekty zdjęciowe]

P

rojektory multimedialne to urządzenia, które służą do wyświetlania na ekranie obrazu pochodzącego z innych urządzeń, takich jak laptop, komputer stacjonarny, kamery, odtwarzacze DVD lub magnetowid. Niemal każdy sprzęt, który generuje sygnał wyjściowy wideo, możemy podłączyć do projektora. Kto powinien zainteresować się rzutnikiem? Kiedyś stać było na nie tylko zamożnych, dziś zaś projektory znalazły się w zasięgu zwykłych użytkowników. Teraz najtańsze rzutniki kosztują nieco powyżej 2000 zł – wydawałoby się, że to idealna propozycja do zastosowań domowych. Nic bardziej mylnego! Ze względu na dość niski kontrast, sprzęt ten nadaje się raczej do prowadzenia prezentacji w dobrze zaciemnionych pomieszczeniach. Jak widać, wybierając projektor, nie możemy kierować się jedynie kryterium ceny. Co powinniśmy zatem wiedzieć, zanim zdecydujemy się na taki zakup? Oto kilka ważnych porad, które pozwolą dobrać odpowiedni model do Waszych potrzeb.

› Prawie megapiskel Jednym z najważniejszych parametrów wyświetlanego obrazu jest jego rozdzielczość, czyli liczba pikseli. Im jest ona większa, tym obraz jest bardziej wyrazisty, a wszelkie drobne detale lepiej widoczne. Nie nalezy się jednak spodziewać, że obejrzymy nasze zdjęcia w oryginalnej wielkości pięciu, sześciu czy ośmiu megapikseli – rozdzielczość projekto-

Oglądanie w większym gronie zdjęć czy filmów na ekranie monitora nie jest zbyt wygodne. Większy komfort zapewni nam telewizor, ale „kinowych” wrażeń dostarczy dopiero skorzystanie z projektora. Jednak nie każdy z nich sprawdza się równie dobrze w obu zastosowaniach, dlatego przed zakupem trzeba sprawdzić, Jacek Studziński czym różnią się poszczególne modele.

PRZYSZŁOŚCI

rów jest niewiele większa od oferowanej przez odbiorniki TV. Dostępne rozdzielczości uzależnione są też od przeznaczenia urządzenia, a zatem proporcji obrazu. Projektory przeznaczone do wyświetlania zdjęć i prezentacji najczęściej mają proporcje obrazu 4:3, a dostępne rozdzielczości to SVGA (800×600), XGA (1024×768) oraz SXGA (1280×1024), i do tej kategorii należała większość testowanych przez nas urządzeń. Rzutniki przeznaczone do wyświetlania filmów generują obraz panoramiczny i obsługują rozdzielczości 720×576 (DVD) oraz 1280×720 (HDTV), niekiedy zdarza się też 854×480 (WVGA) – jest to panoramiczna wersja funkcjonującego w Ameryce Północnej i Japonii systemu wyświetlania NTSC. Tych ostatnich należy unikać jak ognia. Rozdzielczość ta nie jest obsługiwana przez Windows, więc zdjęcia muszą zostać przed wyświetleniem przeskalowane, co oznacza znaczny spadek jakości. Z oglądaniem filmów wcale nie jest lepiej – europejskie wydania krążków DVD zakodowane są w systemie PAL (576 linii), zatem projekcja ich zawartości również odbędzie się ze stratą jakości. Ich zakup ma sens jedynie wtedy, gdy dysponujemy bogatą kolekcją filmów w wydaniach amerykańskich lub japońskich.

› Luminancja – a co to takiego?

przez rzutnik. Określa ona, z jaką siłą świeci lampa projektora. Jeżeli planujemy oglądać filmy lub zdjęcia w ciemnym pomieszczeniu, wystarczy, aby wartość luminacji zawierała się w granicach 800–1200 ANSI lumenów. Jeśli zechcemy przeprowadzić projekcję w jasnym pomieszczeniu, dobrze, by luminancja przekraczała 2000 ANSI lumenów (np. BenQ PB8250 czy Epson EMP-765). Przedział od 1300 do 2000 ANSI lumenów przeznaczony jest dla pomieszczeń, które można nieco zaciemnić, wyłączając sztuczne oświetlenie i przesłaniając okna.

› Czarne na białym Kontrast to kolejny parametr, który ma decydujący wpływ na jakość wyświetlanego obrazu. Określa on stosunek jasności najjaśniejszego do najciemniejszego punktu na ekranie, czyli w skrajnym przypadku różnicę pomiędzy czernią i bielą. Wysoki kontrast zapewnia wrażenie lepszej ostrości wyświetlanego obrazu, wyraźne kontury (np. czcionek) i dokładniejsze odwzorowanie barw. W nowych projektorach średniej klasy udaje się uzyskać wysokie współczynniki tego parametru, sięgające około 2000 (zarówno dla technologii LCD, jak i DLP). Jeżeli rzutnik ma nam posłużyć do zastosowań foto-wideo polecalibyśmy

Istotnym parametrem, na który trzeba zwrócić uwagę, jest jasność obrazu wyświetlanego

› › RZUTNIKI Z WYŻSZEJ PÓŁKI Producenci projektorów mają również w swej ofercie rzutniki dla tych, którzy nie muszą przejmować się ograniczeniami finansowymi. Najnowszy projektor BenQ PE8720. przeznaczony do kina domowego, dzięki nowemu układowi DMD HD3 DarkChip firmy Texas Instruments, technologii Senseye i zastosowaniu ośmiosegmentowego koła kolorów zapewnia naturalne barwy i odpowiednią ostrość obrazu. Rzutnik kina domowego DLP oferuje wyświetlanie w trybie 16:9, a szum działającego urządzenia wynosi zaledwie 23 dB w trybie cichym (whisper mode) i 25 dB podczas pracy normalnej – jest to jedno z najcichszych urządzeń, jakie słyszałem. Funkcja lens shift z elektrycznym przesuwaniem obiektywu ułatwia pozycjonowanie obrazu na ekranie i korektę jego geometrii – można uzyskać idealnie wyrównany obraz bez przenoszenia projektora. PE8720 wyróżniają na tle innych, tańszych modeli ponadprzeciętne parametry. Model ten wyświetla obraz o wysokiej jasności i bardzo wysokim kontraście (10000:1). Wbudowane złącze HDMI oraz obsługa protokołu HDCP umożliwiają wyświetlanie sygnału wysokiej rozdzielczości (HDTV) w trybie 720p (1280×720) oraz 1080p (1920×1080) z bardzo dobrą jakością. Dzięki takim „warunkom” filmy, a także zdjęcia wyglądają rewelacyjnie. Każdy wyświetlany szczegół jest wyraźnie widoczny, a głębia kolorów należy do najlepszych, jakie do tej pory udało nam się w laboratorium

zobaczyć. Projektor ze złączy typowo komputerowych ma jedynie wyjście HDMI, więc przy połączeniu do peceta pozostaje nam użycie przejściówki HDMI->DVI. Jeżeli do PE8720 chcemy podłączyć inne urządzenia wideo, pozostaje nam skorzystać z wejścia komponentowego, kompozytowego, S-Video lub RGBHD. Menu OSD jest intuicyjne i bardzo dobrze zaprojektowane. Liczba opcji i regulacji jest bardzo duża. Oprócz standardowych możliwości zmiany jasności i kontrastu możemy wybrać jeden z pięciu zdefiniowanych trybów wyświetlania lub jedną z czterech zdefiniowanych temperatur barw, dostosować niezależne składowe RGBYW, zmienić ich kolor i odcień, dopasować ostrość obrazu lub włączyć filtrowanie sygnału wideo czy sterować przesłoną. Urządzenie potrafi zapamiętać do trzech zestawów parametrów pracy. Wystarczy, że użytkownik zapisze swoje ustawienia w pamięci projektora i następnym razem tylko wczyta swój profil z ustawieniami. Pozwoli to nie tracić czasu na dostrojenie urządzenia do własnych potrzeb za każdym razem, gdy ktoś inny z niego skorzysta. Mankamentem projektora są jego wymiary. Jest duży i trudny w transporcie. Sam projektor ma 36-miesięczną gwarancję, natomiast na lampę dostaniemy 6 miesięcy gwarancji, dodatkowym atutem jest fakt, że w razie naprawy serwis zapewnia transport urządzenia.

BenQ PE8720

Cena: 26 200 złotych

bardzo dobra jakość obrazu, wysoki kontrast, duże możliwości regulacji obrazu, cicha praca wymiary, cena

Dane techniczne Rozdzielczość nominalna Typ matrycy

1280×720 pixeli DLP

Jasność

1000 ANSI lumenów

Kontrast

10000:1

Moc lampy Żywotność lampy w trybie normalnym/econo Głośność pracy (normalny/cichy)

250 W 2000/3000 godzin 25/23 dB

Gwarancja na projektor

36 miesięcy

Gwarancja na żarówkę

6 miesięcy

Waga Dostawca

9 kg www.benq.pl

[Test• Projektory] › › DLP VS. LCD

te, których współczynnik kontrastu nie jest mniejszy niż 1000:1. Należy się tu pewne wyjaśnienie. Istnieją dwa sposoby określania kontrastu wyświetlanego obrazu. Pierwszy, zwany ON-OFF, polega na wyświetleniu kolejno białej i czarnej planszy i zmierzeniu różnicy jasności prezentowanego obrazu. Ten parametr określa, jak bardzo różnić się będą pod względem jasności kolejne zdjęcia lub sceny filmu, np. nocne i rejestrowane w pełnym słońcu. Ponieważ bardziej zaawansowane projektory potrafią w różny sposób regulować siłę emitowanego światła, tak mierzony współczynnik kontrastu może osiągać bardzo wysokie wartości. Kontrast mierzony metodą ANSI określany jest na obrazie czarno-białej szachownicy, a więc oznacza różnicę pomiędzy najjaśniejszym i najciemniejszym elementem w ramach jednego kadru. Tutaj wysoki kontrast jest dużo trudniejszy do osiągnięcia i dlatego wartość ta zostaje zwykle w specyfikacji wstydliwie przemilczana (jeśli podana jest jedna, bardzo wysoka wartość, najczęściej odnosi się ona do kontrastu ON-OFF).

Najpopularniejsze, a zarazem najbardziej wszechstronne projektory bazują głównie na jednej z dwóch technologii wyświetlania obrazu: LCD i DLP. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę tych dwóch technologii.

LCD – Liquid Crystal Display

JAKOŚĆ KOSZTUJE: Obraz wyświetlany przez BenQ PB8250, choć dość niskiej rozdzielczości, ma bardzo dobrą jakość. Niestety, wyraźnie odbija sie to na cenie projektora.

ciemnione), w drugim lampa pracuje „pełną parą”. W większości wypadków czas pracy lampy projektorów wynosi 2000 godzin w trybie normalnym oraz 3000 godzin w ekonomicznym. Jedynie urządzenia spod znaku HP mogły pochwalić się dłuższą żywotnością lampy. Modele vp631, vp6321 na jednej „żarówce” potrafią w trybie normalnym przepracować 4000 godzin, a w ekonomicznym nawet dwa razy dłużej. A co się dzieje, gdy łączny czas projekcji przekroczy żywotność lampy? Oczywiście obraz od razu nie zgaśnie. W miarę korzystania z urządzenia obraz i tak stopniowo będzie stawał się coraz ciemniejszy, a kolory będą coraz bledsze. Z tego powodu każdy projektor ma wbudowany licznik czasu pracy lampy. Jeżeli dopuszczalny czas zostanie przekroczony, projektor po prostu się nie włączy. To znak, że musimy wymienić lampę na nową. Koszt wymiany tego podzespołu rzadko jest niższy od 1800 złotych, i o tym mankamencie urządzeń projekcyjnych należy pamiętać. Najbardziej „energożernym” projektorem w naszym teście był BenQ PB8250, który wy-

› Niech stanie się jasność Sercem rzutnika jest lampa, bez której nie byłoby mowy o projekcji. Głównymi jej parametrami są moc oraz żywotność. Im mocniejsza żarówka, tym jest jaśniejszy obraz, większe zużycie energii i niestety mniejsza jest również jej żywotność. Producenci najczęściej podają czas pracy lampy dla dwóch trybów jej pracy. Pierwszy, ekonomiczny, ma na celu zwiększenie żywotności żarówki oraz zmniejszenie poboru mocy w warunkach, gdy nie musimy korzystać z pełnej mocy urządzenia (pomieszczenie jest dobrze za-

1

2

3

WYGODNE STEROWANIE: Niektóre konsole projektorów pozwalają zmieniać tylko niezbędne opcje (zdjęcie 2), w innych modelach są one natomiast dużo bardziej rozbudowane i pozwalają korzystać z przycisków zmieniających np. kolejność zdjęć w prezentacji (zdjęcie 1) lub zmieniać poziom siły natężenia dźwięków wbudowanych głośników (zdjęcie 3)

świetlał najjaśniejszy obraz, a wyposażony był aż w 300-watową lampę. Podczas wyświetlania Pulpitu Windows pobierał on aż 350 watów oraz nieco ponad 290 watów w trybie ekonomicznym.

› Kolor rzecz święta

DLP – Digital Light Processing

Dla wszystkich, którzy zechcą obejrzeć na projektorze zrobione ostatnio zdjęcia, bardzo ważną cechą projektora będzie odwzorowanie kolorów. Niestety, ten parametr trudno samodzielnie określić, dlatego przeprowadziliśmy odpowiednie pomiary urządzeniem Eye-One firmy GretagMacbeth, których wyniki uwzględniliśmy w ogólnej ocenie jakości obrazu. Należy pamiętać, że w przypadku rzutników o niskim współczynniku kontrastu kolory będą wyglądały naturalnie tylko w idealnych warunkach, a więc w zupełnej ciemności. Równie ważne jest równomiernie oświetlenie ekranu przez projektor. By to zbadać, zmierzyliśmy i porównaliśmy natężenie światła w dziewięciu punktach obrazu. Najlepszym urządzeniem pod tym względem okazał się Epson EMP-TW20, dla którego równomierność oświetlenia wynosiła ponad 98% zarówno dla obrazu o powierzchni 2 m2 jak i 3 m2. Z kolei najgorzej pod tym względem wypadły projektory: HP vp6321 (85%) i Optoma EP-729 (84,3%).

›

Diabeł tkwi w szczegółach

Wszystkie projektory, dzięki przeskalowaniu, potrafią wyświetlać ekran o rozdzielczości mniejszej lub większej od natywnej rozdziel-

CHIP FOTO · VIDEO digital

Projektory LCD wykorzystują do generowania obrazu trzy ciekłokrystaliczne, przezroczyste matryce LCD. Obraz na nich powstający jest następnie powiększany i kierowany w stronę ekranu. Źródło światła umieszczone jest za matrycami i światło przenika przez nie. Białe światło lampy rozszczepiane jest na trzy wiązki o podstawowych barwach: czerwonej, niebieskiej i zielonej. Te wiązki z kolei kierowane są na trzy odrębne panele LCD, które działają na zasadzie filtrów: selektywnie blokują przenikanie światła. Po przejściu promieni (w formie trzech obrazów monochromatycznych) przez panele, trafiają one na pryzmat skupiający. Dopiero tu powstaje wielobarwny obraz, który kierowany jest w stronę obiektywu. Technologia LCD charakteryzuje się nasyconymi barwami i równomierną jasnością w każdej części obrazu. Do największych jej wad zaliczymy smużenie, czyli efekt rozmywania się detali w przypadku wyświetlania dynamicznie zmieniających się scen.

55

Technologia DLP została stworzona przez firmę Texas Instruments. Zasada działania projektora DLP różni się

rozdzielczości poradziły sobie nieliczne egzemplarze – najlepiej spisywał się tutaj projektor HP ep7122. Z przeskalowaniem obrazu wideo o wysokiej rozdzielczości nie radziły sobie rzutniki Optoma EP-729, HP vp6321 i BenQ PE5120. Obraz obarczony był rastrem widocznym na obiektach w kolorze szarym lub białym, kolorystyka była nienaturalna, a w dynamicznych scenach można zauważyć efekt smużenia, dobrze znany z monitorów LCD. Aż piętnaście z dwudziestu projektorów nie miało problemu z wyświetlaniem obrazów wysokiej rozdzielczości. Najbardziej zadziwił nas projektor marki HP vp6311, który nie radził sobie z poprawnym odwzorowaniem barw w filmach DVD, zarówno z odtwarzacza, jak i komputera kolory były zbyt blade, jednak podczas projekcji wysokiej rozdzielczości filmów HD problem ten znikał.

znacznie od projektora LCD. W przypadku projektorów wyposażonych w jeden układ DMD (Digital Micromirror Device) obraz końcowy jest syntetyzowany przez nakładanie się na siebie na przemian półobrazów odpowiedzialnych za każdą ze składowych. Każdy taki półobraz jest generowany w następujący sposób: światło z lampy zostaje przefiltrowane tak, że w danym momencie ma barwę tylko jednej składowej (np. R). Za podział światła generowanego przez lampę odpowiedzialne jest wielokolorowe, przepuszczające światło wirujące koło. Żeby uzyskać kolorowy obraz, wystarczy, aby miało ono trzy segmenty (czerwony, zielony i niebieski) i wirowało z prędkością 60 obrotów na sekundę, jednak producenci projektorów, by poprawić parametry wyświetlanego obrazu, wprowadzili różne ulepszenia. Jednym z nich jest dodatkowy biały segment, który w sposób znaczący zwiększa jasność obrazu. W praktyce spotykamy już nawet ośmiosegmentowe koło kolorów. Tak przefiltrowany strumień światła kierowany jest na układ DMD, który składa się z bardzo dużej liczby ruchomych mikrolusterek (w podstawowej technologii DLP na każdy piksel obrazu przypada jedno lusterko). W zależności od tego, czy dla danej składowej odpowiedni punkt obrazu ma być jasny czy nie, część padającego światła jest odbijana w stronę obiektywu, a część rozpraszana wewnątrz projektora. Innowacją w tej technologii jest zwiększenie liczby mikroluster odpowiadających jednemu pikselowi. Dostępne warianty to układy jednego, dwu lub trzech mikroluster przypadających na jedną jednostkę wyświetlanego obrazu.

czości matrycy urządzenia. Od sposobu tego przeskalowania zależy jakość wyświetlanego obrazu. Efektem słabej interpolacji są zniekształcenia obrazu widoczne zwłaszcza na drobnych napisach i podczas wyświetlania powierzchni o drobnej fakturze. Czasami są one niemal niezauważalne, w innych wypadkach czynią obraz wręcz nieczytelnym. Dlatego, jeśli to tylko możliwe, warto przełączyć komputer w tryb graficzny odpowiadający rozdzielczości projektora – SVGA, XGA czy

› Gra muzyka

SXGA. Nawet jeśli oznacza to zmniejszenie powierzchni roboczej na ekranie komputera, wyświetlany przez projektor obraz będzie najlepszej jakości. Tylko kilka z testowanych urządzeń mogło pochwalić się nieznacznym spadkiem jakości wyświetlanego obrazu po zmianie rozdzielczości na inną niż natywną. Przeważnie nie było problemu z jej zwiększeniem (najlepiej radził sobie Sony VPL-CS20), natomiast z wyświetleniem sygnału o większej niż natywna

Projektor multimedialny, oprócz wyświetlania obrazu, zwykle odtwarza również towarzyszący filmom dźwięk. Zapewniają to wbudowane głośniki, których moc waha się od 1 do nawet 30 watów. W większości wypadków były to monofoniczne „brzęczyki”, nadające się bardziej do sygnalizacji niż odtwarzania dźwięków. Jednakże w modelu MovieTime DV10 marki Optoma zastosowano stereofoniczne, dośc głośno grające głośniki pięciowatowe. Z kolei ep9012 firmy HP może pochwalić się nie tylko dwoma dwudrożnymi głośnikami o mocy 15 watów, ale także wbudowanym 30-watowym subwooferem. Do tego rzutnik ten obsługuje cyfrowe wyjście Audio 5.1 (1 RCA, koncentryczne). Mimo wszystko osobom, które wybierają rzutnik do

› › PROJEKTOR, A MOŻE JEDNAK PLAZMA LUB TELEWIZOR LCD? Jeśli dysponujemy większym zasobem gotówki i rozważamy zakup telewizora (plazmowy, LCD) lub projektora, warto się zastanowić który z nich spełni nasze oczekiwania. Każde z tych urządzeń ma swoje wady i zalety. Telewizory plazmowe oferują obraz o bardzo dobrej jakości z żywymi kolorami. Niestety, siedząc blisko przy takim telewizorze, zauważymy efekt migotania obrazu, który będzie męczył nasze oczy. Z kolei w telewizorach LCD, tak jak w monitorach możemy spotkać się z efektem smużenia, słabym odwzorowaniem kolorów, czy też niewielkimi kątami widzenia ekranu. W tym wypadku najwięcej zależy od matrycy, na której zbudowany jest ów telewizor. Pozostaje jeszcze projektor, którego rozmiary

w porównaniu z innymi urządzeniami są małe, a oferuje on obraz o przekątnej nawet 3-krotnie większej od największego telewizora plazmowego czy LCD. Tutaj także należy pomyśleć o umiejscowieniu rzutnika, gdyż z reguły wymaga on mocno zaciemnionego pomieszczenia, oraz odpowiedniej odległości od ekranu czy ściany w celu wyświetlenia obrazu o odpowiedniej wielkości. Pod rozwagę trzeba też wziąć konieczność okresowej wymiany lampy, która się wypala. Należy przy tym pamiętać, że jej koszt rzadko spada poniżej 1800 zł, co jest nie lada wydatkiem. Na koniec zostaje jeszcze kwestia zakupu odpowiedniego ekranu projekcyjnego, który także nie należy do najtańszych. Jego koszt wynosi od około 240 zł do nawet 30 000 zł.

PLAZMA

LCD

PROJEKTOR

Rozdzielczość

wysoka

wysoka

wysoka

Jasność

bardzo dobra

dobra

bardzo dobra

Kontrast

bardzo wysoki

średni

bardzo wysoki

Poziom czerni

dobry

słaby

przeciętny

Smużenie

nie występuje

występuje

w niektórych modelach

Kąty widzenia ekranu

szerokie

szerokie lub przeciętne (w zależności od zastosowanej matrycy)

szerokie

Rozmiar ekranu

do 103"

do 100"

do 350"

Żywotność [godz.]

do 40 000

do 70 000

do 8000

Uszkodzone piksele

rzadko

rzadko

rzadko

Zużycie energii

duże

średnie

duże

Cena

wysoka

średnia

wysoka

[Test• Projektory] kina domowego, zdecydowanie zalecamy podłączenie do takiego zestawu odpowiedniego systemu nagłośnienia.

Projektory z wyższej półki oferują więcej opcji w tym zakresie. Im tańsze urządzenie tym możliwości korekty są uboższe. Do podstawowych funkcji należy przede wszystkim regulacja ostrości obrazu (czasami automatyczna – autofokus) i korekcja zniekształceń trapezowych (keystone). Te ostatnie powstają, gdy nie mamy możliwości ustawienia projektora dokładnie na wprost ekranu, przez co obraz nie pada na niego prostopadle. Korekcja zniekształceń trapezowych (keystone) dokonywana jest zazwyczaj cyfrowo, co niestety powoduje typowe dla interpolacji zniekształcenia obrazu. Dlatego lepszym rozwiązaniem jest przeprowadzanie korekcji na drodze optycznej (lens shift). Pozwala to na korygowanie zniekształceń trapezowych bez jakiejkolwiek utraty jakości. Wśród wszystkich testowanych

KINO PRAWIE KOMPLETNE: Optoma MovieTime DV10 ma wbudowany odtwarzacz filmów DVD.

› Wtyczki i kable Magnetowid, kamera DV, odtwarzacz DVD, komputer – liczba źródeł, z których pochodzić może obraz wyświetlany przez projektor, jest ogromna. Liczba złączy, za pośrednictwem których można je podłączyć do rzutnika, jest niestety jeszcze większa. Do połączenia z komputerem służy zwykle standardowe złącze analogowe D-Sub (wyposażono w nie osiemnaście z dwudziestu testowanych modeli). Nie jest to niestety idealne rozwiązanie, gdyż dużo lepszą jakość obrazu zapewnia cyfrowe złącze DVI (miało je tylko sześć modeli: BenQ PB8250, Acer PD116PD, HP vp6321, BenQ PE5120, HP ep7122, HP ep9012). Niektóre urządzenia, jak BenQ PB8250, Acer PD116PD, Optoma EP738 i EP719, HP vp6321, Sharp PG-B10S, Epson EMP-82, Acer PD125, HP vp6311, oferują dodatkowo wyjście analogowe D-Sub, służące do podłączenia zewnętrznego monitora. Z kolei do podłączenia magnetowidu lub odtwarzacza DVD możemy skorzystać ze złącza komponentowego, S-Video oraz kompozytowego. Te dwa ostatnie znajdziemy w każdym modelu z wyjątkiem Sony VPL-CS20, który wyposażony jest jedynie w złącze D-Sub oraz złącze firmowe, do którego za pomocą specjalnej przejściówki możemy podłączyć kabel S-Video. Niestety, tylko użytkownicy takich modeli, jak Optoma H27, BenQ PE5120, HP ep7122, HP ep9012, BenQ PE7700 i Epson EMP-TW20, będą mogli skorzystać ze złącza komponentowego YPbPr przy podłączeniu sprzętu wideo do rzutnika. Jeżeli planujemy zakup projektora do kina domowego, warto pomyśleć o wyświetlaniu obrazów w nowych standardach, takich jak np. HD. Należy pamiętać, że nie każdy projektor z logo HD Ready obsługuje protokół HDCP (High-bandwith Digital Content Protection), tymczasem jest on konieczny do wyświetlania obrazu HDTV w pełnej rozdzielczości (1080 linii obrazu). Jeżeli protokół ten nie jest obsługiwany, obraz w wysokiej rozdzielczości zostanie przekonwertowany do postaci SD (Standard Definition), czyli o obniżonej jakości.

› Czy leci z nami pilot? Sterowanie funkcjami projektora odbywa się za pomocą pilota lub (choć nie zawsze) konsoli na obudowie. Niektóre z modeli mają podświetlane przyciski (także te na pilocie), co ułatwia pracę w zaciemnionym pomieszczeniu. Część pilotów wyposażona została w laserowy wskaźnik, przydatny przy prowadzeniu prezentacji czy wskazaniu szczegółów na wyświetlonym obrazie. Z takim rozwiązaniem spotkamy się w modelach BenQ PB8250, Acer PD116PD i Optoma EP-729, Acer PD125. Wiele pilotów umożliwia także zdalne sterowanie komputerem – powiela on wówczas funkcje myszy, przekazując komendy do projektora, który podaje je do komputera np. za pośrednictwem złącza USB. Minidżojstik pozwala na sterowanie kursorem myszy, a dwa dodatkowe przyciski spełniają funkcje jej kla-

wiszy. W ten sposób możemy wykonywać wiele operacji, wykorzystując jedynie pilota dołączonego do projektora. Spośród wszystkich przetestowanych rzutników na taki luksus pozwalały modele, HP vp6311, Epson EMP-82, Epson EMP-765, HP vp6321, Optoma EP-729 oraz BenQ PB8250. Niektóre z dołączonych pilotów pomogą też poprowadzić prezentację. Za pomocą specjalnych przycisków możemy przewijać strony lub zdjęcia do przodu lub do tyłu. Także w tym wypadku, podobnie jak przy wykorzystywaniu funkcji sterowania wskaźnikiem myszy, komputer wymaga połączenia z projektorem za pomocą kabla USB.

›

Naprawiamy obraz

Model

BenQ PB8250

Optoma MovieTime DV10

Acer PD116PD

Optoma H27

Cena

6505 zł

5300 zł

3135 zł

4580 zł

Ocena ogólna

74

72

71

69

Jakość obrazu

88

82

86

79

Funkcjonalność

66

72

61

Budowa i wyposażenie

64

54

59

Punkty 0

Tak samo jak w monitorach czy telewizorach, bardzo ważne są możliwości regulacji obrazu.

PILOT PILOTOWI NIERÓWNY: Także piloty różnią się od siebie nie tylko wyglądem, ale również funkcjonalnością. Za pomocą niektórych możemy sterować kursorem myszki, w inne wbudowany jest laserowy wskaźnik, a jeszcze inne pozwalają zmieniać parametry obrazu bez potrzeby wchodzenia w menu rzutnika.

oznaczony symbolem EP719, który pozwalał tylko na 10-procentowe powiększenie generowanego obrazu. Mniej ważną z praktycznego punktu widzenia opcją jest zoom cyfrowy – w zasadzie przydaje się on tylko do powiększania wybranych fragmentów obrazu. Aż połowa z testowanych projektorów oferowała tę funkcję, jednak tylko Sharp PG-B10S pozwalał na 64-krotne powiększenie wyświetlanego obrazu. Niestety, przy tak dużym powiększeniu obraz na ekranie jest rozmyty i nieostry. Optykę stosowaną w projektorach w najprostszy sposób możemy podzielić szerokokatną i długoogniskową. Obiektyw szerokokątny pozwala na wyświetlanie dużego rozmiaru obrazu z bliskiej odległości (stosunek odległości projekcji do przekątnej obrazu oko-

urządzeń jedynie produkt firmy Sharp oznaczony symbolem PG-B10S oraz Epson EMPTW20 pozwalają na optyczną korekcję zniekształceń obrazu (zarówno w pionie, jak i poziomie), natomiast rzutnik VPL-CS20 marki Sony pozwalał na redukcję tego zjawiska tylko w pionie. Reszta projektorów umożliwiała redukcję wyłącznie cyfrową. Bardzo ważną funkcją w projektorze jest zoom optyczny, pozwalający dzięki zmianie ogniskowej zmniejszać lub zwiększać obraz bez przemieszczania rzutnika. W przeciwieństwie do zoomu cyfrowego podczas korzystania z tego mechanizmu nie tracimy na jakości obrazu. Z wszystkich przetestowanych urządzeń największy zakres przeskalowania (1,37x) oferuje BenQ PE7700. Najgorzej pod tym względem wypadł produkt Optoma

50

100

Punkty 0

50

100

Punkty 0

73 48 50

100

Punkty 0

1024×768 (XGA)

854×480 (NTSC WVGA)

800×600 (SVGA)

854×480 (NTSC WVGA)

Typ matrycy, Kontrast

DLP, 2000:1

DLP, 4000:1

DLP, 2000:1

DLP, 2500:1

Moc lampy/jasność

300 W/3000 ANSI lumenów

200 W/1000 ANSI lumenów

200 W/1800 ANSI lumenów

200 W/850 ANSI lumenów

Żywotność lampy Normal/Econo

2000/3000 h

2000/3000 h

2000/3000 h

2000/3000 h

Odległość od ekranu

od 0,8 do 10 m

od 1,5 do 10 m

od 0,625 do 7,62 m

od 1,5 do 10 m

Zoom optyczny

1,22x

1,12x

1,2x

1,2x

Optyczna korekta zniekształceń trapezowych

nie

nie

nie

nie

Złącze D-Sub/DVI

1/1

1/0

1/1

1/1

Wejście S-Video/Composite

1/1

1/1

2/1

1/1

Złącze Component RGB/YPbPr/HDMI

0/0/0

0/0/0

0/0/0

0/1/0

Średnia jasność obrazu (9 punktów)

1360 luksów

442 luksy

844 luksy

270 luksów

Równomierność oświetlenia

87%

93%

93%

97%

Zmierzony kontrast ON-OFF/ANSI

2701:1/67:1

3500:1/72:1

2311:1/255:1

3450:1/100:1

Wyniki pomiarów, obraz o przekątnej 250 cm (3 m2)

57

100

Nominalna rozdzielczość

Wyniki pomiarów, obraz o przekątnej 204 cm (2 m2)

CHIP FOTO · VIDEO digital

50

Dane techniczne

Średnia jasność obrazu (9 punktów)

909 luksów

317 luksów

555 luksów

185 luksów

Równomierność oświetlenia

87%

94%

92%

97%

Zmierzony kontrast ON-OFF/ANSI

2775:1/67:1

3885:1/60:1

2240:1/186:1

3513:1/99:1

[Test• Projektory] (stosunek 3–8:1 a nawet i więcej). Oczywiście jakość zastosowanego przez producenta układu optycznego w znacznym MROWIE ZŁĄCZY: W niektórych modelach oprócz standardowych wyjść stopniu wpływa na wideo możemy spotkać złącze trigger. Jest to 12-woltowe złącze za pomocą jakość obrazu, jaki którego możemy sterować roletami czy zasłonami. Wystarczy podłączyć je zobaczymy na ekraodpowiednim kablem do rzutnika i w momencie włączenia urządzenia wyśle nie. Często projektoono do sterownika rolet sygnał ich zamknięcia. ry o tych samych parametrach, takich jak jasność, rozdzielczość czy kontrast, w sposób ło 1,0–1,5:1) – ma to znaczenie przy projekcji znaczący różnią się ceną – spowodowane jest w mniejszych salach lub gdy z przyczyn techto zastosowaniem różnej klasy układu nicznych projektor musi być ustawiony blisko optycznego. ekranu. Przy obiektywach o długiej ogniskoNiektóre z testowanych projektorów były wej sytuacja jest odwrotna: stosuje się je wyposażone w układ dynamicznej regulacji głównie w dużych salach, aulach, kinach itp.

BenQ PE7700

Optoma EP738

Optoma EP719

Optoma EP-729

mocy lampy w zależności od wyświetlanej sceny. Opcja ta jest szczególnie przydatna podczas wyświetlania bardzo jasnych bądź bardzo ciemnych scen. W funkcję tę wyposażone były rzutniki Optoma MovieTime DV10, Optoma EP738, Panasonic PT-LM2E i Sony VPL-CS20. Ci, którzy zamierzają wykorzystywać projektor do pokazów zdjęć, z pewnością docenią możliwość regulacji barw, gdyż opcja ta pozwoli dostosować kolorystykę wyświetlanego obrazu do naszych wymagań. Większość testowanych projektorów pozwala regulować niezależnie składowe RGB, ale już tylko Optoma EP-729 umożliwia regulację kanałów CMY. W większości urządzeń podczas wyświetlania obrazu dostarczanego przez złącze S-Video, kompozytowe czy komponentowe

Epson EMP-TW20

HP vp6321

6885 zł

3905 zł

4680 zł

6700 zł

3740 zł

5105 zł

70

68

69

68

66

66

73

Sharp PG-B10S

Epson EMP-82

BenQ PE5120

3845 zł

4350 zł

2935 zł

Ocena ogólna

66

64

65

64

Jakość obrazu

69

65

67

73

62

72

Funkcjonalność

68

72

72

81

60

Budowa i wyposażenie

58

57

53

53

66

50

100

Punkty 0

50

100

Punkty 0

50

100

Punkty 0

50

100

Punkty 0

Punkty 0 50

100

1280×720 (720p)

800×600 (SVGA)

1024×768 (XGA)

1024×768 (XGA)

854×480 (NTSC WVGA)

1024×768 (XGA)

DLP, 2500:1

DLP, 2000:1

DLP, 2500:1

DLP, 2200:1

LCD, 1000:1

DLP, 2500:1

250 W/1100 ANSI lumenów

200 W/1800 ANSI lumenów

200 W/2000 ANSI lumenów 156 W/1600 ANSI lumenów

135 W/1200 ANSI lumenów

210 W/2000 ANSI lumenów

2000/3000 h

2000/3000 h

3000/4000 h

2000/3000 h

4000/8000 h

2500/4000 h

od 1 do 11 m

od 1,2 do 10 m

od 1,5 do 10 m

od 1,5 do 12,2 m

od 0,7 do 11,3 m

od 1 do 10 m

1,37x

1,2x

1,1x

1,15x

1,15x

1,16x

nie

nie

nie

nie

w pionie i w poziomie

nie

0/0

1/0

2/0

1/0

1/0

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1/1

0/0/0

0/0/0

0/0/0

1/1/0

0/0/0

227 luksów

578 luksów

731 luksów

755 luksów

320 luksów

650 luksów

91%

92%

93%

84%

98%

85%

1113:1/182:1

2101:1/121:1

2104:1/63:1

2590:1/40:1

626:1/40:1

1888:1/51:1

160 luksów

308 luksów

489 luksów

510 luksów

204 luksy

491 luksów

95%

94%

93%

84%

98%

85%

1103:1/163:1

2198:1/112:1

2189:1/53:1

2614:1/37:1

629:1/39:1

1961:1/52:1

Jeżeli już zdecydowaliśmy się na konkretny rzutnik, warto jeszcze pomyśleć o tym, czy do projekcji użyjemy specjalnego ekranu czy zwykłej ściany. Otoczenie, w którym będzie pracował rzutnik, także jest niezwykle ważne. Najlepsze wyniki uzyskamy w pomieszczeniu ze ścianami w ciemnym kolorze, jak najmocniej pochłaniającym światło odbite od ekranu, które negatywnie wpływa na kontrast oraz wzmaga efekt „świecącej czerni”. Należy przy tym pamiętać, iż znaczący wpływ na zminima-

Epson EMP-765

70 Punkty 0

› Ściana czy ekran?

7875 zł

52 100

75

CHIP FOTO · VIDEO digital

lizowanie efektu odbić wtórnych ma współczynnik odbicia ekranu projekcyjnego, tzw. gain. W przypadku kina domowego i pomieszczeń, które można całkowicie zaciemnić, wszyscy producenci zalecają, by jego wartość oscylowała wokół jedności (dla ekranów z współczynnikiem równym 1 wynosi on prawie 180 stopni). Bardzo często w sprzedaży oferowane są ekrany tzw. multimedialne, których głównym przeznaczeniem są prezentacje multimedialne, często w niezupełnie zaciemnionych pomieszczeniach. Ekrany takie charakteryzują się wyższym współczynnikiem gain, osiągającym wartość nawet powyżej 2. Co prawda zawęża to nieco kąt najlepszego widzenia obrazu, ale zwiększa ilość światła odbitego we właściwym kierunku od takiego ekranu i tym samym trafiającego do widza.

Cena

61 50

74

okno podglądu zajmujące około 1/8 wyświetlanej powierzchni. Inną funkcją tego rodzaju jest PoP, gdy ekran dzielony jest na dwie równe części o różnej zawartości.

Model

72 Punkty 0

77

dostępne są funkcje regulacji nasycenia kolorów oraz odcieni. Ciekawostką w rzutniku Epson EMP-TW20 jest funkcja SkinTone, która pozwala na dopasowanie odcienia kolorów skóry wyświetlanych zdjęć ludzi. Standardem w średniej klasy projektorach są już takie funkcje, jak stop-klatka czy szybkie wygaszanie. Pierwsza opcja pozwala na zatrzymanie dynamicznej sceny z filmu w dowolnym punkcie, a druga na ukrycie zawartości wyświetlanego obrazu. Jako jedyny z testowanych projektorów BenQ PB8250 oferował funkcję znaną z lepszych telewizorów: PiP (obraz w obrazie). Pozwala ona wyświetlać jednocześnie obrazy z dwóch różnych źródeł, np. komputera i magnetowidu czy kamery. Dodatkowy obraz może być pokazywany w różnych konfiguracjach – najczęściej jest to

76

69

47 50

100

Punkty 0

59

55 50

100

Punkty 0

55 50

100

Punkty 0

Nominalna rozdzielczość

1024×768 (XGA)

800×600 (SVGA)

1024×768 (XGA)

(NTSC WVGA)

Typ matrycy, kontrast

LCD, 400:1

LCD, 350:1

LCD, 400:1

DLP, 2000:1

Moc lampy/jasność

170 W/2500 lumenów

130 W/1200 lumenów

170 W/2000 lumenów

200 W/1100 lumenów

Żywotność lampy Normal/Econo

2000/3000 h

2000/4000 h

2000/3000 h

2000/3000 h

Odległość od ekranu

od 1 do 12 m

od 1,2 do 11,3 m

od 0,9 do 11 m

od 1,73 do 8,47 m

Zoom optyczny

1,2x

1,25x

1,2x

1,2x

Optyczna korekta zniekształceń trapezowych

nie

w pionie i w poziomie

nie

nie

Złącze D-Sub/DVI

1/0

1/0

2/0

0/1

Wejście S-Video/Composite

1/1

1/1

1/1

1/1

Złącze Component RGB/YPbPr/HDMI

0/0/0

0/0/0

0/0/0

0/1/0

Wyniki pomiarów, obraz o przekątnej 204 cm (2 m2) Średnia jasność obrazu (9 punktów)

1004 luksy

596 luksów

688 luksów

568 luksów

Równomierność oświetlenia

97%

95%

96%

88%

Zmierzony kontrast ON-OFF/ANSI

345:1/47:1

310:1/61:1

334:1/42:1

2022:1/80:1

398 luksów

Wyniki pomiarów, obraz o przekątnej 250 cm (3 m2)

59

50

Dane techniczne

Średnia jasność obrazu (9 punktów)

698 luksów

406 luksów

472 luksów

Równomierność oświetlenia

97%

96%

97%

89%

Zmierzony kontrast ON-OFF/ANSI

348:1/42:1

314:1/53:1

341:1/36:1

2102:1/72:1

100

[Test• Projektory] Nieco inaczej prezentuje się obraz oglądany na ścianie. W przypadku powierzchni pokrytych specjalną matową farbą można uzyskać współczynnik bliski jedności. Jeśli jednak powierzchnia ściany zbyt mocno pochłania światło z projektora (g<1) albo je odbija (g>1,5), oglądany obraz będzie nie najlepszej jakości.

› Cena dobrej wizji Koszty zakupu samych projektorów są różne i wynoszą minimum 2300 złotych. Cena uzależniona jest od przeznaczenia rzutnika, jego parametrów, liczby dostępnych złączy i opcji regulacji wyświetlanego obrazu. Urządzenia działające w wyższych rozdzielczościach są zazwyczaj droższe, ale zwykle też

oferują lepszą jakość obrazu. Za bardzo dobry rzutnik zarówno do filmów, jak i zdjęć, którym jest BenQ PB8250, przyjdzie nam zapłacić około 6500 zł. Za te pieniądze dostajemy w pełni funkcjonalne i bogato wyposażone urządzenie oferujące naprawdę wysoką jakość obrazu podczas pracy w wysokiej rozdzielczości. Jeżeli jednak potrzebujemy tańszego projektora, to warto bliżej przyjrzeć się Acerowi PD116PD, który kupimy za 3300 zł. Mimo że jest on prawie o połowę tańszy od PB8250, także wyświetla obraz o bardzo dobrych parametrach i możliwościach regulacji. Jeżeli zdecydujemy się na kupno rzutnika z najniższej półki cenowej, dostaniemy urządzenie, którego funkcje są ograniczone, a parametry raczej przeciętne. Ze względu

Acer PD125

HP vp6311

HP ep7122

Panasonic PT-LM2E

HP ep9012

Sony VPL-CS20

3960 zł

2855 zł

2940 zł

3165 zł

5205 zł

3995 zł

63

63

61

62

61

61

68

72

76

64

70

68

65

58

48

65

54

65

54 Punkty 0

54 50

100

Punkty 0

55 50

100

Punkty 0

53 50

100

Punkty 0

58 50

100

› › NAJLEPSZY DO ZDJĘĆ

na niski kontrast i gorsze odwzorowanie kolorów urządzenia te nadają się bardziej do prezentacji biznesowych niż do kina domowego. Jeśli poważnie myślimy o kinie domowym, powinniśmy wybrać projektor o panoramicznych proporcjach obrazu i wyposażony w złącze komponentowe do połączenia z odtwarzaczem DVD. Niestety, rzutniki przystosowane do przyszłych standardów kina domowego, a więc wyposażone w złącze HDMI i obsługujące protokół HDCP, to wciąż rzadkość. Do prezentacji fotografii w zupełności wystarczy projektor o proporcjach obrazu 4/3. Ważne jest za to, by miał on duże możliwości regulacji wyświetlanego obrazu, a w szczególności kolorów (odcień, nasycenie itp.). Cena takich urządzeń zaczyna się od 3000 zł. 

Punkty 0

Jeżeli szukamy dobrego projektora do zdjęć, wyświetlającego obraz o bardzo dobrej jakości, będącego przy tym urządzeniem niezbyt drogim, powinniśmy zastanowić się nad zakupem modelu PD116PD firmy Acer. Będzie on bardzo dobrym uzupełnieniem zestawu kina domowego, a także pewnym partnerem przy każdej prezentacji zdjęć w gronie znajomych. Matryca DLP wyświetla obraz o proporcjach 4:3 w rozdzielczości SVGA (800×600). PD116PD może się pochwalić bardzo dobrymi parametrami. Zastosowana lampa o mocy 200 watów pozwala wygenerować obraz o wysokim kontraście (2000:1) i jasności (1800 ANSI lumenów). Hałas wytwarzany w czasie pracy także nie jest uciążliwy. W trybie normalnym, dla którego zmierzony pobór mocy wynosił 250 watów, poziom natężenia hałasu urządzenia wynosi 31 dB. Jeżeli przełączymy go w tryb oszczędzania lampy, pobór mocy spadnie do 190 watów, a hałas do 27 dB. Projektor wyposażono w trzy złącza do komunikacji z komputerem: D-Sub, DVI i USB. Z pomocą tego ostatniego możemy wykorzystać umieszczone na pilocie przyciski ułatwiające prowadzenie prezentacji. Jeżeli zechcemy zwrócić uwagę na szczegóły obrazu, możemy wykorzystać wbudowany w pilota laser. Firma Acer umieściła w urządzeniu wyjście D-Sub, które pozwala na podłączenie zewnętrznego monitora. Z kolei z odtwarzaczem DVD możemy się komunikować za pomocą złącza S-Video lub kompozytowego, jednak niektórych może zasmucić brak wyjścia komponentowego.

100

Punkty 0

50

100

1024×768 (XGA)

800×600 (SVGA)

800×600 (SVGA)

800×600 (SVGA)

800×600 (SVGA)

800×600 (SVGA)

DLP, 2000:1

DLP, 2000:1

DLP, 1600:1

LCD, 500:1

DLP, 1600:1

LCD, 350:1

200 W/1800 lumenów

210 W/1600 lumenów

210 W/840 lumenów

130 W/1400 lumenów

210 W/840 lumenów

165 W/2000 lumenów

2000/3000 h

4000/8000 h

4000/bd. h

3000/3000 h

4000/bd. h

2000/3000 h

od 1,2 do 12,1 m

od 0,1 do 10 m

od 1 do 10 m

od 1,2 do 10,9 m

od 1 do 10 m

od 1,2 do 10,7 m

1,2x

1,16x

1,16x

1,2x

1,16x

1,2x

nie

nie

nie

nie

nie

w pionie

1/0

1/0

1/1

1/0

0/1

1/0

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

0/0

0/0/0

0/0/0

0/1/0

0/0/0

0/1/0

0/0/0

510 luksów

762 luksy

319 luksów

418 luksów

298 luksów

928 luksów

91%

90%

87%

96%

89%

97%

1254:1/90:1

1766:1/77:1

2063:1/96:1

349:1/79:1

1400:1/54:1

298:1/50:1

342 luksów

516 luksów

208 luksów

279 luksów

205, luksów

623 luksów

91%

91%

87%

96%

88%

97%

1328:1/75:1

1790:1/70:1

2054:1/107:1

348:1/57:1

1404:1/52:1

303:1/44:1

Acer PD116PD

Dane techniczne Rozdzielczość nominalna

800×600 pikseli

Typ czujnika (matrycy)

DLP

Jasność

1800 ANSI lumenów

Kontrast

2000:1

Moc lampy

200 W

Żywotność lampy w trybie (Normal/Econo)

2000/3000 godzin

Głośność pracy

31 dB

Gwarancja na projektor

24 miesięcy

Gwarancja na żarówkę

3 miesiące

Waga

2,4 kg

Dostawca

Nowy projektor BenQ PE7700 zaprojektowany został z myślą o użytkownikach kina domowego. Sercem rzutnika jest panoramiczny przetwornik DLP oferujący obraz o proporcjach 16:9. Jego naturalna rozdzielczość wynosi 720p czyli 1280×720. 250-watowa lampa potrafi wyświetlić obraz o maksymalnej jasności 1100 ANSI lumenów oraz kontraście 2500:1. Jej żywotność dla pracy normalnej wynosi 2000 godzin. Można ją wydłużyć, korzystając z trybu oszczędności lampy. Wtedy ten czas zwiększa się o około 1000 godzin. W odległości 1 metra od ekranu możemy uzyskać obraz o przekątnej 37” (ok. 94 cm), a w odległości 11 metrów jego wielkość będzie wynosiła 300” (prawie dziewięć i pół metra!). Należy jednak pamiętać, że w tym ostatnim przypadku potrzebować będziemy bardzo dobrze zaciemnionego pomieszczenia ze względu na nieunikniony spadek jasności obrazu. Podczas pracy samo urządzenie jest dość ciche. W trybie normalnym wydaje ono z siebie szum o natężeniu 29 dB, a w ekonomicznym zaledwie 26 dB. Na pewno problemem będzie brak standardowego wejścia komputerowego analogowego lub cyfrowego, jednak wystarczy przejściówka HDMI->DVI i możemy cieszyć się obrazem bardzo dobrej jakości. Rzutnik jest również w pełni zgodny ze źródłami sygnału wideo o wysokiej rozdzielczości, gdyż obsługuje protokół HDCP. Z magnetowidem czy odtwarzaczem możemy połączyć się poprzez złącze kompozytowe, S-Video oraz komponentowe.

Samo menu OSD jest dość intuicyjne i pozwala na regulację nie tylko standardowych funkcji. Plusem urządzenia będzie niewątpliwie możliwość regulacji podbicia bieli oraz koloru czarnego. Możemy także użyć opcji redukcji zakłóceń sygnału z komputera. Dodatkowo dostępne są także funkcje PiP (Picture in Picture, obraz w obrazie) oraz PoP (Picture on Picture, obraz na obrazie), które pozwlają na wyświetlenie na jednym ekranie obrazów z dwóch różnych źródeł na raz. Podczas pracy projektor nie miał żadnych problemów z odtwarzaniem filmów DVD czy HDTV. Zarówno przy odtwarzaniu filmów z komputera, jak i z odtwarzacza DVD obraz był bardzo dobrej jakości, a kolory wyglądały naturalne. Także w teście równomierności oświetlenia ekranu projektor wypadł nieźle. 94% dla ekranu o powierzchni 3 m2 to bardzo dobry wynik. Mimo wbudowanego odtwarzacza DVD projektor może pochwalić się niedużymi rozmiarami i wagą. Przy rozmiarach 380×115×300 mm waży on zaledwie 7,6 kg. Trzeba przyznać, że BenQ PE7700 jest smakowitym kąskiem jako uzupełnienie kina domowego, głównie ze względu na dobre parametry oraz wysoką jakość generowanego obrazu. Oglądanie filmów z jego wykorzystaniem to czysta przyjemność, chociaż gdybyśmy mieli jeszcze możliwość optycznej korekcji efektu trapezowych zniekształceń obrazu (najlepiej w obu osiach), byłoby to urządzenie kompletne.

www.acer.pl

BenQ PE7700

Dane techniczne Rozdzielczość nominalna Typ czujnika (matrycy)

62

CHIP FOTO · VIDEO digital

1280×720 pikseli DLP

Jasność

1100 ANSI lumenów

Kontrast

2500:1

Moc lampy

250 W

Żywotność lampy w trybie (Normal/Econo) Głośność pracy (normalny/cichy)

2000/3000 godzin 29/26 dB

Gwarancja na projektor

36 miesięcy

Gwarancja na żarówkę

6 miesięcy

Dostawca

61

Cena: 7400 złotych

bardzo dobra jakość obrazu, naturalne, żywe kolory, cicha praca

Waga

CHIP FOTO · VIDEO digital

Cena: 3740 złotych

bardzo dobre odwzorowanie kolorów, wysoka jasność i kontrast, cicha praca

› › NAJLEPSZY DO FILMÓW

44 50

Panel sterowania na projektorze i dołączony pilot mają wszystkie niezbędne funkcje. Samo menu OSD zostało tak skonstruowane, że bez problemu znajdziemy żądaną opcję i skorzystamy z niej. Z jego poziomu możemy zmienić położenie obrazu zarówno w pionie, jak i poziomie, dokonać niezależnej regulacji składowych RGB, zmieniać wartość nasycenia kolorów czy wartość współczynnika gamma. Przydatną funkcją będzie na pewno możliwość podbicia lub obniżenia jasności koloru białego. Ta opcja szczególnie dobrze sprawdza się podczas wyświetlania jasnych scen w filmach lub zdjęciach. Podczas projekcji obrazów i filmów z komputera (nawet w rozdzielczości HD 1080p i 720p) czy też odtwarzacza DVD urządzenie radziło sobie bardzo dobrze. Kolory wyglądały naturalnie, a w dynamicznych scenach nie można było zauważyć smużenia. PD116PD mimo równomierności oświetlania całego ekranu wynoszącej 94% może pochwalić się jednym z najwyższych wyników pod względem jakości wyświetlanego obrazu. Dodając do tego możliwość regulacyjne, otrzymujemy funkcjonalne urządzenie, które będzie bardzo dobrym partnerem do prezentacji i pracy ze zdjęciami. Po prezentacji projektor potrzebuje 60 sekund, aby wentylatory schłodziły mechanizm. Bezpośrednio po tym czasie projektor można już schować do eleganckiej, podręcznej torby, która jest standardowo dołączana do każdego zestawu.

7,6 kg www.benq.pl

A B C F O T O G R A F I I Pomiar ekspozycji

]

POPRAWNE NAŚWIE

[Blindtexte• bearbeiten]

S

ceny oświetlone rozproszonym i miękkim światłem większość cyfraków zarejestruje poprawnie. Jednak w sytuacjach, gdy nasz kadr zawiera bardzo jasne powierzchnie oraz fragmenty znajdujące się w głębokich cieniach, rezultatu nie możemy być pewni. Dzieje się tak, ponieważ aparat nie jest w stanie odwzorować całego zakresu tonalnego kontrastowej sceny – uzyskamy wtedy niedoświetlone ciemne lub przepalone jasne obszary na fotografii. W takich sytuacjach możemy zdać się na pomiar matrycowy cyfraka, który dokonuje doboru parametrów ekspozycji na podstawie wyników otrzymanych z kilkunastu pól pomiarowych i algorytmów porównywania ich z wbudowaną w aparat bazą zdjęć. Jednak przy trudnych scenach metoda ta nie zawsze daje ocze-

[ABC fotografii • Pomiar ekspozycji]

kiwane rezultaty. Jeżeli chcemy być pewni, że wybrany przez nas fragment (główny motyw) ujęcia będzie poprawnie naświetlony, powinniśmy skorzystać z pomiaru punktowego lub centralnieważonego. Bez względu na to, z jakiego trybu korzystamy, zwróćmy uwagę na to, że dla jednolitych tonalnie scen aparat dobierze takie wartości ekspozycji, aby wyszły one na zdjęciu w średnich tonacjach. Dlatego fotografując np. szarą powierzchnię (wypełniającą całe pole wizjera), a następnie białą i na końcu czarną, otrzymamy identycznie szare fotografie. Jest to widoczne przy zimowych lub nocnych ujęciach, gdzie większość kadru wypełnia śnieg lub ciemne obszary. Fotografie są wtedy szare i mało kontrastowe – poprawimy je, wprowadzając kompensację ekspozycji.

PRAWIDŁOWA EKSPOZYCJA GŁÓWNEGO MOTYWU

PRZEPALONE ŚWIATŁA: Zazwyczaj powinno się unikać sytuacji, w których tracimy detale w bardzo jasnych obszarach zdjęcia. Jednak w tym wypadku zdecydowaliśmy się na poprawą ekspozycję modela oraz rozjaśnienie ciemnych obszarów kosztem przepalenia świateł.

Niedoświetliliśmy zdjęcie o 1 i 1/3 EV w porównaniu ze wskazaniami pomiaru matrycowego, aby modelka została zarejestrowana prawidłowo. TŁO: Ściana została niedoświetlona, ponieważ jest ona ciemna i znajduje się w większej odległości od lamp niż twarz dziewczyny.

TLANIE

GŁÓWNY OBIEKT: Twarz jest kluczowym elementem zdjęcia, dlatego parametry naświetlania muszą być dla niej starannie dobrane.

PRZEPALENIA: Automatyka aparatu często stara się doświetlać ciemne obszary, co niekiedy wiąże się z utratą detali w światłach.

Aparat fotograficzny ma za zadanie prawidłowo naświetlać zdjęcia w każdych warunkach, jednak czasem zdarza się, że nasze ujęcia są zarejestrowane niepoprawnie. Korzystając umiejętnie z trybów automatycznego i manualnego, możemy uzyskać właściwą ekspozycję na każdym zdjęciu.

ZMIANA EKSPOZYCJI Właściwie naświetlone zdjęcie nie zawsze oznacza uzyskanie ciekawego ujęcia. W rzeczywistości najlepsze fotografie to takie, które poprzez interesujący sposób naświetlania przykuwają uwagę widza na długi czas. Dlatego starajmy się ustalić kompozycję kadru, a następnie przez kilka sekund przyjrzyjmy się jasnym i ciemnym obszarom. Aby dobrze ocenić parametry naświetlania dla całego zdjęcia, należy przeanalizować rozkład światłocienia w kadrze i określić różnicę ekspozycji między poszczególnymi partiami obrazu. W tym celu wykorzystujemy pomiar punktowy lub zoom. Zwiększając ogniskową, ograniczymy mierzone pole. Gdy wykonujemy kompensację automatycznego pomiaru aparatu, możemy niedoświetlić lub prześwietlić zdjęcie, aby otrzymać poprawny wygląd głównego tematu (cyfraki pozwalają zazwyczaj na maksymalną korekcję +/- 2 EV). Warto wykorzystać też funkcję bracketingu (seria zdjęć ze zmianą ekspozycji) aby przekonać się, jak odmiennie może wyglądać dana scena na zdjęciach różniących się np. o 2 stopnie EV.

B.B., oprac. Arkadiusz Stachowski 66

CHIP FOTO · VIDEO digital

BĄDŹ CZUJNY I KORYGUJ DZIAŁANIA AUTOMATYKI Jeżeli zaufasz pomiarowi matrycowemu w aparacie i nie wykonasz odpowiedniej kompensacji, możesz otrzymać niepożądane rezultaty. JASNE ŚWIATŁA: Obszary silnie oświetlone zbyt mocno odznaczają się od pozostałej, ciemniejszej części.

GŁÓWNY OBIEKT: Mężczyzna jest niedoświetlony, ponieważ światło w tle wprowadziło w błąd układ pomiarowy aparatu.

CIEMNE OBSZARY: Są one po części w podobnej tonacji jak główny obiekt, zajmują przy tym zbyt dużą część kadru.

[ABC fotografii • Pomiar ekspozycji] PRACA Z HISTOGRAMEM Wykres histogramu jest graficzną reprezentacją liczby pikseli o poszczególnych walorach tonalnych (w zakresie od 0 do 255). Wartość zero odpowiada czerni, natomiast 255 to czysta biel. Na przykład krzywa, wznosząc się na dużą wysokość, tylko w pobliżu wartości od 0 do około 20 świadczy o tym, że na zdjęciu znajduje się dużo pikseli o ciemnej tonacji. Dobrze naświetlona fotografia (o prawidłowej reprodukcji barw i tonów) zawiera cały zakres tonalny, a żadne informacje nie

zostają przy tym utracone. Krzywa będzie wtedy łagodnie wznosić się falującą linią na prawo od wartości 0 i tak samo schodzić w dół przed maksymalną wartością 255. To, czy nasz aparat nie zarejestrował wszystkich tonów (na zdjęciu występują fragmenty niedoświetlone lub prześwietlone), zauważymy po tym, że wykres histogramu w początkowym (0) i końcowym (255) punkcie ma dużą wartość – wygląda, jakby był obcięty. Tonów tych (np. wypalonego nieba) nie jesteśmy w stanie odzyskać. Nie każda scena jest oświetlona na tyle idealnie, aby nasz aparat zarejestrował cały

jej zakres tonalny. Często mamy do czynienia ze zbyt kontrastowymi kadrami, przez co utracimy pewne dane – sami będziemy musieli zdecydować, czy będą to wypalone światła czy też niedoświetlone cienie. Na histogramie możemy też zobaczyć, czy ujęcie zostało poprawnie wykonane w tak zwanym wysokim kluczu (high-key), w którym to mamy mało ciemnych pikseli i bardzo dużą liczbę punktów o jasnej tonacji. W takim wypadku wykres będzie przesunięty w prawą stronę. Przeciwny efekt, w którym zdjęcie jest ciemne, nazywany jest niskim kluczem (low-key).

SAMODZIELNA KONTROLA EKSPOZYCJI Pomiar punktowy (spot) pokrywa bardzo mały fragment w centralnej części kadru. Dzięki temu możemy wybrać dowolny obszar sceny i mierząc na nim ekspozycję, bardziej precyzyjnie naświetlać zdjęcie.

WYKRES PRAWDĘ CI POWIE... Poniższe histogramy pokazują informację o liczbie i tonacji pikseli tworzących zdjęcie.

PRZEŚWIETLONE ZDJĘCIE (U GÓRY): Ujęcie zostało wykonane w trybie matrycowym bez kompensacji. Znajdujące się w cieniu duże obszary tunelu wprowadziły w błąd układ pomiarowy i jasne fragmenty zostały prześwietlone.

0

POPRAWNE NAŚWIETLANIE (PO LEWEJ): Po przełączeniu aparatu w tryb manualny mogliśmy skrócić ekspozycję, aby poprawnie została zarejestrowana oświetlona snopem światła kobieta oraz fragment widoczny na końcu tunelu. Histogram potwierdza, że zdjęcie w większości składa się z ciemnych pikseli.

255

HIGH-KEY: Jasne zdjęcie ma ledwo widoczne, ciemne detale. Średnie tony tworzone są przez ciemnobrązowe paski kory. Pozostała część zdjęcia to obszary średnio i bardzo jasne; centralny fragment kadru tworzy po prawej części histogramu wysoki słupek.

ŚREDNIA TONACJA: Zdjęcie liści zawiera bardzo dużą liczbę pikseli o ciemnej i średniej tonacji. Jednocześnie brakuje bardzo jasnych obszarów, przez co fotografia wygląda mało kontrastowo i „płasko”.

WZNIESIENIA: Po krótkiej praktyce będziemy czytać informacje z histogramu jak z otwartej książki. Krzywa zaczyna się od dużej wartości po lewej stronie – ciemne barierki i okiennice. Kolejne wybrzuszenie wskazuje na duży obszar o średniociemnym walorze – żółte ściany.

ZMIERZ I PRZEKADRUJ: To zdjęcie zostało wykonane z wykorzystaniem pomiaru punktowego. Wybraliśmy fragment znajdujący się na lewej części gitary, a następnie na nim zablokowaliśmy ekspozycję i przekadrowaliśmy ujęcie. Otrzymaliśmy nieprzepalony środkowy obszar obrazu z zachowaniem widocznych detali mostka.

POMIAR PUNKTOWY Analiza sceny oraz określenie, jak ma ona wyglądać na zdjęciu, jest kluczowym zadaniem fotografa. W uzyskaniu odpowiedniego poziomu naświetlenia głównego motywu (bez względu na to, czy ma nim być ludzka twarz czy też snop światła lampy ulicznej) nieocenioną pomoc oferuje nam pomiar punktowy. Po przełączeniu w ten tryb aparat będzie mierzył ekspozycję na podstawie bardzo małego fragmentu kadru w jego środkowej części (stanowiącej od 1 do 3% powierzchni wizjera). Niektóre modele cyfraków oferują zamiast

68

CHIP FOTO · VIDEO digital

punktowego pomiar częściowy, obejmujący większy obszar kadru (np. 9,5%). W takim wypadku możemy wykonać pomiar interesującego nas punktu po wcześniejszym jego zbliżeniu – ustawiamy odpowiedni zakres zooma, następnie blokujemy ekspozycję i przekadrowujemy naszą scenę. Pamiętajmy o tym, że układ pomiarowy stara się dobrać parametry naświetlania (kombinacja przysłony i czasu) tak, aby dany fragment wyszedł w średniej tonacji. Dlatego musimy pamiętać o konieczności stosowania kompensacji ekspozycji w sytuacji, gdy nasz motyw jest ciemny lub jasny. Jeżeli mamy do

czynienia z ciemnym przedmiotem (czarna farba, ciemne włosy lub głęboki cień) i ma on również być ciemny na zdjęciu, to nie doświetlmy go o ok. 2 stopnie EV. Jeżeli tego nie zrobimy, przedmiot zostanie rozjaśniony. Odwrotnie będzie w przypadku jasnych detali, np. śniegu, piasku czy też innej białej powierzchni – chcąc zachować oryginalny walor, zwiększamy ekspozycję o 1,5 do 2,5 EV. Możliwość określenia naświetlania dla bardzo małych fragmentów czyni pomiar punktowy (w połączeniu z możliwością kompensacji parametrów ekspozycji) najbardziej użytecznym do kreatywnych zastosowań. 

SZERSZY KĄT WIDZENIA

POMIAR MATRYCOWY: W tym trybie przy bardzo kontrastowych scenach możemy uzyskać niedoświelone lub prześwietlone zdjęcia .

Mimo tego, że wraz z amatorskimi lustrzankami cyfrowymi pojawiły się przystosowane do współpracy z nimi małe i poręczne obiektywy szerokokątne, wciąż dostępnych jest wiele klasycznych, pełnoklatkowych zoomów o dużym kącie widzenia. Postanowilismy sprawdzić, jak sprawują się one w połączeniu z popularnymi cyberlustrzankami.

POMIAR PUNKTOWY (W ŚRODKU GITARY): Zdjęcie jest niedoświetlone, ponieważ najjaśniejsze obszary zostały potraktowane jako średnie tony.

Marcin Pawlak, Dominik Herman

POMIAR PUNKTOWY (NA PODSTAWKĘ): Dokonanie pomiaru średniego waloru na ciemnej desce (bez kompensacji) spowodowało prześwietlenie zdjęcia.

FOT. MARCIN PAWLAK

POMIAR PUNKTOWY (NA TŁO): Tym razem uzyskaliśmy jeszcze większe prześwietlenie fotografii, ponieważ tło było ciemniejsze od podstawy gitary.

T E S T Obiektywy szerokokątne

]

CANON EF 17–40/4 L USM › Małej matrycy wady i zalety

DANE TECHNICZNE Cena

2900–3300 zł

Ogniskowa (odp. dla 35 mm)

17–40 mm (27–64 mm), zoom 2,4x

Przysłona

siedmiolistkowa

Otwór względny

od f/4 do f/22

Konstrukcja optyczna

12 elementów w 9 grupach

Minimalna odległość ostrzenia

28 cm

Maksymalne powiększenie

0,24x

Średnica gwintu filtra

77 mm

Osłona przeciwsłoneczna w komplecie

tak, tulipanowa

Waga

500 g

Rozdzielczość w zależności od przysłony

Obiektyw ten ma wręcz wzorcową charakterystykę, niezależnie od przysłony i ogniskowej ostrość w całym kadrze jest wyrównana.

Wyniki testu ROZDZIELCZOŚĆ OPTYCZNA Obiektyw zapewnia znakomitą jakość optyczną przy każdej kombinacji przysłony i ogniskowej. Ostrość w narożnikach dorównuje centrum kadru nawet przy pełnym otworze względnym. ABERRACJE CHROMATYCZNE Przy krańcowych ogniskowych możemy spotkać się z aberracjami chromatycznymi w narożnikach kadru, na ogół nieprzekraczającymi wielkości piksela. Jedynie przy 40 mm i przysłonach f/4–8 zmierzyliśmy aberracje o sile 1,4 piksela. GEOMETRIA OBRAZU Ogniskowa 17 mm wprowadza przeciętne zniekształcenie beczkowate o sile ok. 2,5%. Wraz z jej wydłużaniem dystorsje zmniejszają się liniowo aż do całkowitego zaniku przy 40 mm.

W

ielu właścicieli analogowych lustrzanek planujących przesiadkę na cyfrowy korpus ma już ultraszerokokątny zoom o zakresie 18–35mm – zmiennoogniskowych obiektywów o szerszym kącie widzenia było zaledwie kilka. Zazwyczaj są to „szkła” dość wysokiej klasy, dlatego ich wykorzystanie w połączeniu z cyfrowym korpusem jest jak najbardziej warte rozważenia. Czy jednak wszystkie pełnoklatkowe zoomy szerokokątne dobrze się sprawdzą w nowej roli? Zwłaszcza, że na rynku dostępnych jest sporo „szkieł” o podobnym lub szerszym zakresie ogniskowych, które z racji przystosowania do współpracy z małą matrycą APS-C są lżejsze i mają mniejsze gabaryty. Z drugiej strony przynajmniej właściciele Canonów mogą liczyć na to, że prędzej czy później pojawią się pełnoklatkowe korpusy w zasięgu ich możliwości finansowych – a wówczas obiektyw kryjący pełną klatkę będzie jak znalazł.

By pomóc rozwiązać takie dylematy, sprawdziliśmy, jak w połączeniu z amatorskimi korpusami cyfrowymi sprawują się pełnoklatkowe, ultraszerokokątne zoomy w cenie do trzech tysięcy złotych. Trzy z nich ze względu na zakres ogniskowych są typowymi przedstawicielami klasy ultraszerokokątnych zoomów: AF Nikkor 18–35/3.5–4.5 IF-ED, Sigma 17–35mm/2.8–4 DG EX HSM oraz Tamron SP AF17–35/2.8–4 Di LD. W „dłuższą” stronę poza ten zakres wybiega jedyny obiektyw ze stałym światłem w naszym teście, Canon EF 17–40/4 L USM. Sigma 15–30/3.5–4.5 DG EX jest z kolei „najszerszym szkłem” w naszym przeglądzie. Całości dopełnia prawdziwy nestor, Cosina 19–35/3.5–4.5 – obiektyw mało znany pod marką oryginalnego wytwórcy, jednak dość popularny jako Vivitar, Soligor, Phoenix, Dynar czy Voigtlander (niegdyś sprzedawany był również pod nazwami Tokina oraz Tamron).

WINIETOWANIE Nawet przy otwartej przysłonie winietowanie nie jest problematyczne. Przy krótkich ogniskowych i przysłonie f/4 jasność w narożnikach spada o ok. 15%, a po przymknięciu rzadko kiedy przekracza 10%. Przy 40 mm i f/4 winietowanie sięga 20%, ale po przymknięciu spada poniżej 5%. WYKONANIE Solidna i uszczelniana od strony bagnetu obudowa, bardzo szybki i precyzyjny, a przy tym cichy silnik USM, płynnie pracujące pierścienie ostrzenia i zmiany ogniskowej to zalety tego modelu.

85%

PODSUMOWANIE EF 17–40/4L to świetna propozycja dla osób oczekujących znakomitej jakości optycznej, precyzji działania i konstrukcji, która wytrzyma nawet trudne warunki pracy. Obiektyw na aparacie z matrycą APS-C „kryje” bardzo przydatny zakres ogniskowych 28–64 mm, jest więc bardzo wszechstronny.

72

CHIP FOTO · VIDEO digital

Wykorzystywanie pełnoklatkowych obiektywów w połączeniu z korpusami wyposażonymi w matryce o zredukowanym rozmiarze ma poważne konsekwencje. Mniejszy rozmiar przetwornika powoduje, że nie pokrywa on całego pola obrazowego obiektywu, czego skutkiem jest zawężenie kąta widzenia obiektywu (typowa wartość współczynnika, przez który należy podzielić kąt widzenia wynosi 1,5–1,6). O ile w wypadku teleobiektywu może to być nawet zaletą (uzyskujemy pozorne wydłużenie ogniskowej), o tyle obiektywy szerokokątne tracą dużą część swego pola widzenia. Wskutek tego superszerokokątny zoom prezentowanej przez nas klasy 18–35 mm staje się zaledwie „krótkim” odpowiednikiem typowych zoomów standardowych o krótszej ogniskowej w okolicy 28 mm. Na szczęście mniejsze pole obrazowe amatorskich cyberlustrzanek ma też pewne zalety. Wszystkie wady optyczne, takie jak winietowanie, aberracje chromatyczne, zniekształcenia geometryczne czy spadek rozdzielczości najsilniej uwidaczniają się na obrzeżach obrazu. Przy zmniejszonym polu widzenia obiektywu, obszary o najsłabszej jakości powinny znaleźć się poza obszarem kadru.

Przy stosowaniu omawianych zoomów z amatorskimi lustrzankami cyfrowymi mamy do czynienia nie tylko z nadmiarowym polem widzenia obiektywu. Zastosowanie dużych i ciężkich soczewek powoduje, że zwykle nadmiarowe są również jego gabaryty. Ekstremalnym przypadkiem jest tu Sigma 15–30/ 4.5–5.6, która nie dość że jest najcięższym z testowanych „szkieł”, to ma wbudowaną na stałe metalową osłonę przeciwsłoneczną, przez co jej rozmiary są naprawdę imponujące. Nieco tylko mniejsze i lżejsze są Sigma 17–35/2.8–4 oraz Canon 17–40/4. Są od tej reguły wyjątki: obiektywy Nikona i Cosiny mają mniejsze rozmiary i są lżejsze od pozostałych szkieł, jednak kosztem dużego udziału tworzyw sztucznych w ich konstrukcji. Pod względem budowy mechanicznej najsłabiej wypada „szkło” Cosiny, na szczęście nawet ono ma metalowy, a nie modny ostatnio w tanich obiektywach plastikowy bagnet.

› Winietowanie wciąż obecne Ekstremalnie szerokokątne obiektywy, a zoomy w szczególności, zawsze były szczególnie narażone na pojawienie się na zdjęciach zaciemnionych narożników, zwane winietowaniem. Może ono mieć dwie przyczyny: pierwsza z nich to problemy konstrukcyjne

WINIETOWANIE – SPADEK JASNOŚCI OBRAZU W NAROŻNIKACH KADRU

COSINA 19–35/3.5–4.5 (Nikon)

DANE TECHNICZNE Cena

500–700 zł

Ogniskowa (odp. dla 35 mm)

19–35 mm (32–53 mm), zoom 3,2x

Przysłona

ośmiolistkowa

Otwór względny

od f/3.5–5.6 do f/22–29

Konstrukcja optyczna

13 elementów w 9 grupach

Minimalna odległość ostrzenia

50 cm

Maksymalne powiększenie

0,08x

Średnica gwintu filtra

77 mm

Osłona przeciwsłoneczna w komplecie

tak

Waga

300 g

Rozdzielczość w zależności od przysłony

Przymykanie przysłony daje poprawę ostrości obrazu tylko dla najdłuższej ogniskowej, przy szerszych kątach widzenia nie daje to lepszych rezultatów.

Wyniki testu ROZDZIELCZOŚĆ OPTYCZNA Rozdzielczość obrazu poprawia się wraz z przymknięciem przysłony tylko dla najdłuższej ogniskowej, a narożniki są zawsze nieco bardziej miękkie niż centrum. ABERRACJE CHROMATYCZNE Aberracje chromatyczne o średnim natężeniu są niemal niezależne od przysłony i lekko się zmniejszają wraz z wydłużaniem ogniskowej. GEOMETRIA OBRAZU Zniekształcenie poduszkowate na przy krótkim końcu osiąga zauważalne 3% i dla najdłuższej ogniskowej maleje do akceptowalnego poziomu 1%. WINIETOWANIE Dla pełnego otworu względnego winietowanie wynosi 20–25%, i w niewielkim stopniu zależy od ogniskowej. Przymknięcie przysłony do f/8 pozwala zredukować zaciemnienie narożników do akceptowalnej wartości 10 %. WYKONANIE Konstrukcja obudowy należy do najsłabszych punktów tego obiektywu. Obracający się przy ostrzeniu przedni moduł utrudnia stosowanie filtrów połówkowych lub polaryzacyjnych. PODSUMOWANIE Największą zaletą tego „szkła” jest niska cena. Mimo nienajlepszego wykonania, może być rozważane jako zamiennik tanich obiektywów kitowych ze względu na niższe winietowanie i mniejsze aberracje chromatyczne. Przy sześciomegapikselowej matrycy jego rozdzielczość będzie zadowalająca w zastosowaniach amatorskich.

49%

CANON 17–40/4 L: 17 mm, f/4, 1/200 s, 800 ISO

COŚ DLA REPORTERA: Szybki i cichy silnik USM napędzający układ AF powoduje, że tańsza „elka” Canona dobrze sprawdza się w zastosowaniach reportażowych. Niestety, przy krańcowych ogniskowych aberracje chromatyczne są silniejsze niż w środku zakresu.

74

CHIP FOTO · VIDEO digital

ZAJRZYJ NA CD! Na płycie CD dołączonej do magazynu zamieszczamy wyniki testów prezentowanych obiektywów w postaci wykresów.

one dużo lepiej spełniać swe zadanie niż orygizwiązane z budową obiektywu, która ma zanalne. Sprawdziliśmy, czy jest tak rzeczywiście pewnić równomierne oświetlenie całego kadla dwóch modeli Sigmy: 17–35/2.8–4 EX dru. Wydawać by się mogło, że prezentowane oraz 15–30/3.5–4.5 EX. Do pierwszego z nich przez nas pełnoklatkowe „szkła” powinny być zamontowaliśmy tulipanową osłonę pochowolne od tej wady, gdyż wykorzystywana dzącą ze starszej wersji obiektywu 28–70/2.8 w amatorskich korpusach matryca formatu EX. Sprawowała się ona bardzo dobrze i nie APS-C wycina z kadru 36×24 mm centralny, powodowała wzrostu winietowania, chociaż najrównomierniej oświetlony fragment. Cóż, teoretycznie powinna nieznacznie wchodzić jeśli oczekujemy, że stosując pełnoklatkowe w pole widzenia obiektywu – najwyraźniej zozoomy w parze z amatorskim korpusem, unikstała zaprojektowana z odpowiednim marginiemy winietowania, spotka nas zawód. Pod nesem bezpieczeństwa. tym względem nawet „obcięte” zoomy nie mogą się równać z obiektywami stałoogniskowymi, chociaż zwykle (ale nie wszystkie!) wyWarto pokombinować padają lepiej, niż tanie obiektywy kitowe, konstrukcyjnie przystosowane do współpracy Nieco inaczej jest z Sigmą 15–30 mm, gdyż z małymi matrycami APS-C. obiektyw ten ma wbudowaną na stałe, metaDrugą przyczyną powstawania winietowalową osłonę tulipanową, której nie da się wynia jest pojawianie się w polu widzenia aparatu mienić na inną. Okazało się jednak, że z powotakich elementów, jak źle dobrana osłona przedzeniem można pozostawić nasuniętą na osłociwsłoneczna czy zbyt szeroka oprawka filtra nę metalową tuleję, która pierwotnie służyła nakręconego na obiektyw. By tego uniknąć, tylko mocowaniu standardowego dekielka z obiektywami o ogniskowych poniżej 20 mm stoCOSINA 19–35/3.5–4.5: 20 mm, f/4, 1/4000 s, 200 ISO suje się kosztowne filtry i osłony o bardzo dużej średnicy: 77, a nawet 82 mm. Z tego samego powodu zaleca się, by z takimi obiektywami (przymocowanymi do klasycznego, pełnoklatkowego korpusu) stosować wyłącznie filtry w wersji slim, o bardzo wąskiej oprawce. Jak się nietrudno domyślić, są one dużo droższe niż ich standardowe odpowiedniki. Tym razem jednak mamy dobre wiadomości: jeśli korzystamy z amatorskiej lustrzanki cyfrowej, możemy stosować filtry w typowej oprawce – ze względu na mniejsze pole widzenia matrycy APS-C, nie powodują one winietowania. Z osłonami przeciwsłonecznymi możemy posunąć się jeszcze dalej i zastosować (jeśli tylko sposób mocowania jest taki PROBLEMY POD ŚWIATŁO: Największą bolączką Cosiny 19–35/3.5–4.5 sam) osłonę przeciwsłosą flara i bliki, pojawiające się na zdjęciach wykonywanych pod światło. neczną przeznaczoną dla Dołączona osłona przeciwsłoneczna jest bardzo krótka – zapewne obiektywu o dłuższych wymienienie jej na model przeznaczony do obiektywów o dłuższej ogniskowej pomogłoby ograniczyć te niekorzystne zjawiska. ogniskowych – powinny

›

AF NIKKOR 18–35/3.5–4.5 IF-ED

SIGMA 15–30/3.5–4.5 DG EX (Canon)

NIKKOR 18–35/3.5–4.5: 21 mm, f/4.5, 1/20 s, 1600 ISO

SIGMA 15–30/3.5–4.5: 15 mm, f/11, 1/320 s, 100 ISO

DANE TECHNICZNE Cena

DANE TECHNICZNE 2000–2400 zł

Ogniskowa (odp. dla 35 mm)

18–35 mm (27–53 mm), zoom 1,95x

Przysłona

siedmiolistkowa

Otwór względny

od f/3.5–4.5 do f/22–29

Konstrukcja optyczna

11 elementów w 8 grupach

Minimalna odległość ostrzenia

33 cm

Maksymalne powiększenie

b.d.

Średnica gwintu filtra

77 mm

Osłona przeciwsłoneczna w komplecie

tulipanowa

Waga

UWAGA NA FLARĘ: Silne źródło światła w obrębie kadru spowodowało powstanie widocznego na zdjęciu „ducha” o znacznej powierzchni. W tym wypadku pomóc mogłyby tylko lepsze powłoki antyrefleksyjne.

o średnicy 82 mm. Pozostawienie owej tulei nie spowodowało najmniejszego wzrostu winietowania i z powodzeniem służyła nam ona jako przystosowana do rozmiaru matrycy APS-C osłona przeciwsłoneczna. Ponieważ tuleja ta zakończona jest typowym gwintem 82 mm, posłużyć może również do mocowania typowych filtrów lub akcesoriów, takich jak oprawki do filtrów połówkowych.

› Problemy z flarą Fotografowanie pod światło zawsze wiąże się z możliwością wystąpienia flary (miejscowy, silny spadek kontrastu, połączony z silną, barwną poświatą) lub blików (tzw. zajączków, biegnących po przekątnej przez kadr z kierunku, w którym znajduje się źródło światła). Ze względu na duży kąt widzenia szczególnie podatne na występowanie tych defektów są obiektywy szerokokątne. Zmniejszone pole widzenia w połączeniu z matrycą APS-C wbrew pozorom wcale nie zmniejsza podatności opisywanych obiektywów na występowanie tego defektu. Wręcz przeciwnie, w praktyce łatwiej uzyskać na zdjęciu flarę czy bliki, montując pełnoklatkowy obiektyw do lustrzanki z małą matrycą niż w połączeniu z korpusem 36×24 mm – jaka jest tego przyczyna? Otóż największe prawdopodobieństwo pojawienia się flary występuje wtedy, gdy silne źródło światła (zwykle słońce) znajduje się w polu widzenia obiektywu lub tuż poza nim. W przypadku omawianych

„szkieł” montowanych w lustrzankach z przetwornikiem APS-C łatwo możemy doprowadzić do sytuacji, gdy źródło światła znajduje się w polu widzenia obiektywu, jednak wciąż poza kadrem, powodując powstanie silnej flary lub blików. Oczywiście producenci obiektywów walczą z tym zjawiskiem, wprowadzając coraz to doskonalsze powłoki przeciwodblaskowe, jednak wciąż najskuteczniejszą metodą ich unikania jest stosowanie osłony przeciwsłonecznej. Jak już wspomnieliśmy, z powodzeniem można zastosować osłonę przeznaczoną dla „dłuższego” obiektywu – powinna ona znacznie ograniczyć negatywne skutki występowania „martwego” pola widzenia obiektywu pełnoklatkowego, stosowanego w parze z przetwornikiem APS-C. Jednak flara i bliki pojawiają się nie tylko w wypadku istnienia silnych źródeł światła na krawędzi kadru. Słońce czy silny reflektor w polu widzenia obiektywu również mogą spowodować ich występowanie i wówczas nie pomoże żadna osłona przeciwsłoneczna. Jedyne, na co możemy wówczas liczyć, to dobre powłoki antyodblaskowe – to one redukują „zajączki” i poprawiają kontrast przy zdjęciach pod światło. Z prezentowanych obiektywów największe problemy ze zdjęciami wykonywanymi przy silnym świetle kontrowym miał obiektyw Cosiny – pojawiały się dość duże odblaski, zauważalny też był wyraźny spadek kontrastu w całym kadrze. Przyczyna tkwi zapewne

370 g

Cena

2500–3500 zł

Ogniskowa (odp. dla 35 mm)

ośmiolistkowa

Otwór względny

od f/3.5–4.5 do f/22–29

Konstrukcja optyczna

17 elementów w 13 grupach

Minimalna odległość ostrzenia

30 cm

Maksymalne powiększenie Średnica gwintu filtra

0,17x 82 mm, filtry żelatynowe

Osłona przeciwsłoneczna w komplecie

stała tulipanowa

Waga

615 g

Rozdzielczość w zależności od przysłony

Rozdzielczość w zależności od przysłony

Narożniki kadru są zawsze bardziej miękkie od centrum, a już od f/11 ostrość całego kadru zaczyna spadać.

Wyniki testu ROZDZIELCZOŚĆ OPTYCZNA Obiektyw ten daje najlepszą ostrość obrazu przy ogniskowej 20 mm, jednak niezależnie od kąta widzenia obraz w narożnikach zawsze pozostaje bardziej miękki. ABERRACJE CHROMATYCZNE Aberracje są piętą achillesową tego obiektywu. Przy najkrótszej ogniskowej osiągają bardzo wysokie natężenie i przymknięcie przysłony w niewielkim stopniu poprawia sytuację. Spadają wraz z wydłużaniem ogniskowej, jednak dopiero powyżej 28 mm osiągają akceptowalne wartości. GEOMETRIA OBRAZU Zniekształcenie poduszkowate przy krótkim końcu wynosi zauważalne 3% i stopniowo maleje wraz z wydłużaniem ogniskowej, by przy 35 mm osiągnąć poziom 1%. WINIETOWANIE Winietowanie przy najkrótszej ogniskowej wynosi około 20% i wraz z jej wydłużaniem spada aż do poziomu ok. 10% (przy 35 mm). Zmniejszanie otworu względnego nie wpływa w zauważalny sposób na winietowanie. WYKONANIE Choć zbudowany w większości z tworzyw sztucznych, obiektyw ten sprawia solidne wrażenie. Wewnętrzne ogniskowanie powoduje, że jego wnętrze jest dobrze chronione przed zanieczyszczeniami. Brak, niestety, szybkiego napędu układu autofokusa typu AF-S. PODSUMOWANIE Jak na obiektyw pełnoklatkowy, „szkło” to daje stanowczo zbyt duże aberracje chromatyczne. Niestety, rejestrowany obraz, choć dość szczegółowy, będzie zawsze miał narożniki bardziej miękkie niż centrum kadru. Przy tak wysokiej cenie i braku napędu AF-S trudno obiektyw ten polecać jako zamiennik dla „szkła” kitowego.

58%

CHIP FOTO · VIDEO digital

15–30 mm (24–48 mm), zoom 2x

Przysłona

75

Obraz w centrum kadru jest ostry niezależnie od ogniskowej. By uzyskać wyrównaną ostrość w całym kadrze, należy przymknąć przysłonę przynajmniej do f/5.6.

Wyniki testu ROZDZIELCZOŚĆ OPTYCZNA Niezależnie od ogniskowej i przysłony obraz w centrum kadru jest bardzo ostry. Niestety, wraz z wydłużaniem ogniskowych spada rozdzielczość obrazu w narożnikach, zwłaszcza przy dużych otworach względnych. ABERRACJE CHROMATYCZNE Aberracje utrzymane są na całkiem przyzwoitym poziomie i nieco wzrastają w środkowym zakresie ogniskowych. Przymykanie przysłony nieznacznie je ogranicza.

NAPRAWDĘ SZEROKO: Wydawać by się mogło, że skrócenie ogniskowej o dwa–trzy milimetry to niewiele, ale najkrótsza ogniskowa Sigmy 15–30/3.5–4.5 pozwala na uzyskanie naprawdę szerokich kadrów. Jednak przy takim kącie widzenia trudno uniknąć efektu „kładących się” pionowych krawędzi.

zarówno w słabych powłokach antyodblaskowych, jak i zbyt szerokiej osłonie przeciwsłonecznej. Tej ostatniej nie możemy wymienić na lepiej dopasowaną, tulipanową, gdyż w trakcie ostrzenia obraca się cały przedni człon obiektywu wraz z bagnetowym mocowaniem osłony (jest to jedyny wśród opisywanych obiektywów o takiej konstrukcji). Wskutek tego bardzo uciążliwe będzie też korzystanie z takich akcesoriów, jak filtry połówkowe systemów Cokin czy Lee lub polaryzacyjne.

› Aberracje chromatyczne Uzyskanie szerokiego kąta widzenia wymaga zastosowania w konstrukcji obiektywu soczewek silnie załamujących światło, co pociąga za

sobą powstawanie takich wad optycznych obrazu jak aberracje chromatyczne. Mają one postać barwnych obwódek na kontrastowych krawędziach i najsilniej objawiają się w narożnikach kadru. Chociaż wykorzystanie prezentowanych „szkieł” z korpusami wyposażonymi w przetworniki o zredukowanych rozmiarach zmniejszyło natężenie tego zjawiska, nie są one niestety wolne od tej wady. Najsłabiej została ona skorygowana w obiektywie Nikona. Co prawda przy najdłuższej ogniskowej aberracje mają bardzo niskie natężenie, jednak wraz ze zwiększaniem kąta widzenia szybko rosną, by przy najkrótszej ogniskowej osiągnąć zdecydowanie zbyt wysoki poziom. Najlepiej pod względem aberracji chromatycznych spisuje się obiektyw Canona. W za-

GEOMETRIA OBRAZU Jak na tak szeroki kąt widzenia zniekształcenie obrazu jest dość niskie i już przy 20 mm osiąga bardzo przyzwoitą wartość ok. 1%, by dla ogniskowych 25–30 mm stać się niezauważalnym. WINIETOWANIE Przy pełnym otworze względnym i najkrótszej ogniskowej winietowanie wynosi 30%, by dla najdłuższej spaść do 20%. Przymknięcie przysłony do f/8 ogranicza zaciemnienie narożników do akceptowalnego poziomu poniżej 15%. WYKONANIE Ciężka, solidna konstrukcja z wbudowaną metalową osłoną przeciwsłoneczną sprawia bardzo korzystne wrażenie. Najpoważniejszym mankamentem jest brak silnika HSM napędzającego układ AF – wbudowany w obiektyw napęd jest niestety bardzo głośny. PODSUMOWANIE Ze względu na szeroki kąt widzenia i fakt, że dla najkrótszej ogniskowej „szkło” to osiąga najlepsze parametry, jest to bardzo dobry obiektyw do fotografii krajobrazowej. W takich zastosowaniach nie będzie przeszkadzał brak szybkiego napędu autofokusa.

74%

76

CHIP FOTO · VIDEO digital

PODWÓJNA OSŁONA: Korzystając z Sigmy 15–30/3.5–4.5 zamontowanej do lustrzanki z przetwornikiem APS-C, możemy nie zdejmować tulei służącej do mocowania pokrywki – nie tylko posłuży za dodatkową osłonę przeciwsłoneczną, ale i ochroni wypukłą soczewkę obiektywu przed uszkodzeniami.

SIGMA 17–35MM/2.8–4 DG EX HSM (Nikon)

TAMRON SP AF 17–35/2.8–4 DI LD (Canon) › Ostry jak „elka”

PROBLEMY Z FILTRAMI: Bardzo wypukła przednia soczewka obiektywu i stała osłona przeciwsłoneczna Sigmy 15–30/3.5–4.5 spowodowały, że zmuszeni jesteśmy do korzystania z filtrów żelatynowych mocowanych w ramce z tyłu obiektywu. Możemy też (jeśli aparat ma matrycę APS-C) przykręcić filtr do tulei ochronnej, jednak musi on mieć nader kosztowną średnicę 82 mm. Podobne mocowanie filtrów żelatynowych znajdziemy w Canonie 17–40/4 L.

DANE TECHNICZNE Cena

2050–2450 zł

Ogniskowa (odp. dla 35 mm) Przysłona

ośmiolistkowa

Otwór względny

od f/2.8–4 do f/22–32

Konstrukcja optyczna

kresie ogniskowych 17–30 mm rejestrowany przez niego obraz ma najniższe natężenie tego defektu; przy dłuższych ogniskowych aberracje rosną, by przy 40 mm osiągnąć dość wysoki poziom. Całkiem nieźle pod względem natężenia tej wady obrazu wypadają Sigma 17–35/2.8–4 oraz Cosina 19–35/ 3.5–4.5, przy czym w ich wypadku aberracje są najsilniejsze przy krótkiej ogniskowej i spadają wraz z jej wydłużaniem.

› Geometria obrazu Przy tak szerokich kątach widzenia zniekształcenia geometrii rejestrowanego obrazu są niemal nieuniknione, jednak okazało się, że ich wielkość jest bardzo zróżnicowana. Ogólnie rzecz biorąc, przy najkrótszej ogniskowej wszystkie obiektywy dawały podobnie znie-

kształcony obraz – tyle że owa najkrótsza ogniskowa bardzo różni się dla poszczególnych modeli. Zniekształcenie to wynosi ok. 3%, co jest już wartością zauważalną. Pomijając dwa wyjątki, zniekształcenia te w przy najdłuższej ogniskowej zmniejszały się niemal do zera. Tak jak się spodziewaliśmy, największe zniekształcenia beczkowate pojawiły się na zdjęciach rejestrowanych stareńkim pod względem konstrukcyjnym obiektywie Cosiny. Niewiele lepiej wypadł jednak obiektyw Nikona – mimo tego oba przy najdłuższym końcu dają akceptowalne zniekształcenie 1%. Zadziwiająco dobrze spisał się najszerszy obiektyw w naszym teście – Sigma 15–30/3.5–4.5. W całym zakresie ogniskowych dawał on zniekształcenia mniejsze od konkurencji.

ZNIEKSZTAŁCENIA GEOMETRYCZNE OBRAZU Zniekształcenie poduszkowate

17–35 mm (27–64 mm), zoom 2,4x

16 elementów w 13 grupach

Minimalna odległość ostrzenia

27 cm

Maksymalne powiększenie

0,22x

Średnica gwintu filtra

77 mm

Osłona przeciwsłoneczna w komplecie

tulipanowa

Waga

560 g

1550–1900 zł

Ogniskowa (odp. dla 35 mm)

siedmiolistkowa

Otwór względny

od f/2.8–4 do f/22

Konstrukcja optyczna

14 elementów w 11 grupach

Minimalna odległość ostrzenia

30 cm

Maksymalne powiększenie

0,18x

Średnica gwintu filtra

77 mm

Osłona przeciwsłoneczna w komplecie

tulipanowa

Waga

440 g

Rozdzielczość w zależności od przysłony

Ogniskowa 17 mm to pięta achillesowa tego „szkła”. Nawet przymknięcie przysłony do f/11 nie poprawia ostrości obrazu w narożnikach.

Przy dużym otworze względnym obraz w narożnikach jest mało szczegółowy, ale wystarczy przymknąć przysłonę do f/5.6, by sytuacja uległa znacznej poprawie.

Wyniki testu ROZDZIELCZOŚĆ OPTYCZNA Przy najkrótszej ogniskowej rozdzielczość obrazu w narożniku jest bardzo słaba i nie poprawia się wraz z przymykaniem przysłony. Dodatkowo przy dużych otworach względnych (f/2.8–4) wraz z wydłużaniem ogniskowej mocno spada ostrość w centrum kadru.

GEOMETRIA OBRAZU Geometria obrazu stanowi najmocniejszy punkt tego obiektywu. Przy najkrótszej ogniskowej zniekształcenie beczkowate wynosi jedynie nieco ponad 1%, by przy dłuższych ogniskowych zbliżyć się do zera. WINIETOWANIE Przy f/4 winietowanie mieści się w granicach 10–20%, by po przymknięciu przysłony do f/8 obniżyć się do poziomu 8–15%. Niestety, dla największego otworu przysłony f/2.8 winietowanie sięga 35% przy najkrótszej ogniskowej. WYKONANIE Obudowa obiektywu jest solidna i powinien on wytrzymać dłuższe użytkowanie. Mankamentem jest dość powolny napęd układu AF – mimo że jest to silnik typu HSM.

60%

PODSUMOWANIE Najmocniejsza stroną tego obiektywu jest świetnie skorygowana geometria obrazu, jednak przy dużych otworach względnych obraz w narożnikach kadru jest stanowczo zbyt miękki. Duży maksymalny otwór względny nie stanowi, niestety, zalety tego obiektywu, gdyż przy w pełni otwartej przysłonie występuje silne winietowanie.

CHIP FOTO · VIDEO digital

17–35 mm (27–56 mm), zoom 2x

Przysłona

Rozdzielczość w zależności od przysłony

ABERRACJE CHROMATYCZNE Aberracje chromatyczne przy najkrótszych ogniskowych mają akceptowalny poziom i nieznacznie spadają wraz z wydłużaniem ogniskowej. Przymykanie przysłony nie wpływa na ich natężenie.

Zniekształcenie beczkowate

DANE TECHNICZNE Cena

77

Wyniki testu ROZDZIELCZOŚĆ OPTYCZNA Przy dużych otworach względnych (f/2.8–4) obraz w narożnikach kadru jest bardzo miękki, jednak już przymknięcie przysłony do wartości f/5.6 zdecydowanie poprawia sytuację. Do ostrości obrazu w centrum kadru nie można mieć zastrzeżeń. ABERRACJE CHROMATYCZNE Natężenie aberracji chromatycznych jest najniższe przy ogniskowej 17 mm i wzrasta wraz z jej wydłużaniem. Co niepokojące, wraz z przymykaniem przysłony siła tego defektu rośnie. GEOMETRIA OBRAZU Beczkowate zniekształcenie obrazu przy najkrótszej ogniskowej osiąga typową wartość 3%. Wraz z wydłużaniem ogniskowej spada, by przy 24 mm osiągnąć niezauważalny poziom 0,5%. WINIETOWANIE Dobrze kontolowany poziom zaciemnienia narożników kadru jest mocną stroną tego obiektywu. Jedynie dla ogniskowych 17–20 mm i największego otworu względnego sięga 25%, jednak przymknięcie przysłony do f/4 wystarcza, by winietowanie spadło poniżej 15%. Dla ogniskowych 24–35 mm i przysłony f/5.6 zaciemnienie narożników wynosi ok. 5%. WYKONANIE Obiektyw Tamrona to pewna, solidna konstrukcja. Jedynie układ ustawiania ostrości niekiedy „gubi się”, co skutkuje chwilą „szukania” ostrości.

71%

PODSUMOWANIE Obiektyw ten jest dobrą propozycją do fotografii krajobrazowej, gdyż wówczas nie będzie przeszkadzała konieczność przymykania przysłony przy najkrótszych ogniskowych. Solidna budowa połączona została z rozsądną wagą, co pozwala zabierać go na dłuższe wycieczki.

78

CHIP FOTO · VIDEO digital

Dla większości osób najważniejszą cechą obiektywu, decydującą o jego przydatności jest jego zdolność do odwzorowania szczegółów, zwana powszechnie ostrością. Pod tym względem niewątpliwym liderem jest Canon 17–40/4 L. Na wyjątkowość tego modelu składa się kilka czynników. Po pierwsze, obiektyw ten daje bardzo szczegółowy obraz już przy pełnym otworze względnym f/4 i przymykanie przysłony zwiększa tę ostrość tylko w bardzo niewielkim stopniu. Po drugie, ostrość obrazu w narożniku nawet przy w pełni otwartej przysłonie niewiele ustępuje zmierzonej w centrum, po przymknięciu jej zaś do f/8–11 niemal się z nią zrównuje. Po trzecie, owa charakterystyka zachowana jest w całym zakresie ogniskowych – niezależnie od tego, czy zdjęcie wykonujemy przy siedemnastu milimetrach ogniskowej czy przy czterdziestu, otrzymamy tak samo ostry obraz. Po czwarte wreszcie, przymykanie przysłony do wartości f/16 czy f/22 w niewielkim tylko stopniu ogranicza szczegółowość obrazu. Takimi cechami nie może pochwalić się żaden konkurent. Ciekawą propozycją jest „najszerszy” obiektyw w teście – Sigma 15–30/4.5–5.6. Otóż inaczej, niż można by się spodziewać, najostrzejszy obraz w narożnikach, niemal tak samo szczegółowy jak w centrum kadru, otrzymujemy dla najkrótszej ogniskowej, nawet przy pełnym otworze względnym. Przy dłuższych ogniskowych nie jest już, niestety, tak dobrze – spadek ostrości w narożnikach

jest wyraźny, choć na szczęście przymknięcie przysłony do f/8–11 bardzo poprawia sytuację. Obraz w centrum kadru niezależnie od ogniskowej jest bardzo szczegółowy.

› Zostawić czy nie? W wypadku obiektywu firmowanego przez Canona odpowiedź jest prosta: zostawić, a jeśli go nie mamy, to kupić... „Szkło” to świetnie sprawdzi się z amatorskim korpusem wyposażonym w matrycę APS-C, a w razie ewentualnej przesiadki na aparat z większym przetwornikiem też nie będziemy zawiedzeni. Nie jest to obiektyw bez wad – aberracje chromatyczne, geometria czy winietowanie mogłyby być nieco lepiej skorygowane, jednak wysoka, niemal niezależna od przysłony i ogniskowej rozdzielczość w całym kadrze jest zaletą nie do przecenienia. A w dodatku otrzymujemy szybki, pewny i bezszelestny napęd układu AF typu USM. Drugim obiektywem, którego raczej nie powinniśmy się pozbywać, jest obiektyw o najszerszym kącie widzenia w naszym teście – Sigma 15–30/3.5–4.5. Choć przy otwartej przysłonie nie dorównuje on „elce” ostrością obrazu w narożnikach, po przymknięciu do f/5.6 otrzymujemy już bardzo ostre fotografie. Jak na obiektyw o tak szerokim kącie widzenia, dobrze broni się przed flarą i blikami przy silnym, kontrastowym świetle. Brak mu, niestety, szybkiego silnika HSM.  Dziekujemy sklepowi Foto-Master z Wrocławia za wypożyczenie do testu obiektywów firm Nikon i Sigma.

ABERRACJE CHROMATYCZNE PRZY PRZYSŁONIE F/5.6

DO KRAJOBRAZÓW W SAM RAZ: Chociaż przy pełnym otworze względnym obiektyw ten daje obraz dość miękki w narożnikach, przymknięcie przysłony pozwala uzyskać obrazy ostre w całym obszarze kadru.

4.SZCZEGÓLNE SYTUACJE

Czy wolno nam fotografować cudze dzieła i kiedy możemy z takich zdjęć swobodnie korzystać? W jakich przypadkach nie powinniśmy używać lampy błyskowej? W tym odcinku naszego cyklu postaramy się wyjaśnić kilka aspektów związanych ze szczególnymi sytuacjami fotograficznymi. Andrzej Kowalski

W

poprzednich artykułach wspominaliśmy, że właściciel może zakazać wykonywania ujęć w pomieszczeniach należących do niego, a także pobierać opłaty za fotografowanie na własnym terenie. Poza poruszonymi przez nas ogólnymi kwestiami istnieją też inne sytuacje zdjęciowe, na które warto zwrócić uwagę, gdyż często mogą być one przyczyną nieporozumień lub nawet naruszenia przez nas prawa.

§ Powielanie cudzych dzieł W NAJBLIŻSZYCH ODCINKACH CYKLU PRZEDSTAWIMY ASPEKTY ZWIĄZANE Z:  fotografowaniem w innych krajach,  prawem do rozpowszechniania fotografii,  zabezpieczaniem zdjęć.

Pragnę zaznaczyć, że zebrane w artykule informacje — oparte na obowiązujących ustawach — nie stanowią wykładni prawa, a jedynie rodzaj rozważań na dany temat. Jakkolwiek starałem się podejść do tego w sposób rzetelny, Czytelnik w celu wyjaśnienia jakichkolwiek wątpliwości powinien samodzielnie zajrzeć do tekstów i wyjaśnień prawnych lub skonsultować się z prawnikiem.

TAMRON 17–35/2.8–4: 17 mm, f/8, 1/200 s, 100 ISO

CHIP FOTO · VIDEO digital

79

Szczególnym przypadkiem fotografowania w pomieszczeniach jest reprodukowanie przedmiotów płaskich ze swej natury – np. obrazów w muzeum. Ujęcie stanowi w takim przypadku najczęściej nie tyle twórcze zdjęcie, co po prostu fotograficzną kopię oryginału. Stąd też mogą wyniknąć pewne problemy. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. (art. 2 pkt 1 i 2) określa zasady, którym podlega tzw. opracowanie cudzego utworu. Opracowania takie czy też adaptacje dzieła są także chronione prawem autorskim, a ich wykonanie nie wymaga zezwolenia twórcy oryginału. Jeśli natomiast chcemy opublikować nasze zdjęcie, w którym wykorzystaliśmy cudzy utwór, to musimy od autora dzieła macierzystego uzyskać pozwolenie na rozpowszechnianie takiego opracowania. Niemniej

jednak jeśli fotografując jakąś rzeźbę, w wyjątkowy sposób ją oświetlimy i niebanalnie skadrujemy – jednym słowem nadamy naszemu ujęciu charakter utworu samoistnego, zainspirowanego jedynie czyimś dziełem – to zdjęcie takie nie stanowi w tym wypadku opracowania i nie wymaga zgody autora oryginału. Wspomniana ustawa (art. 33 pkt 2) zezwala wprawdzie na rozpowszechnianie utworów wystawionych w publicznie dostępnych zbiorach, ale wyłącznie w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych dzieł. W zasadzie więc nie ma możliwości wykorzystania zdjęć z galerii w swoim własnym opracowaniu, chyba że powstaje ono właśnie jako reklama danego muzeum.

§ Używanie lampy błyskowej W większości pomieszczeń zmuszeni jesteśmy do doświetlenia lampą błyskową fotografowanych motywów, jednak nie zawsze możemy z niej korzystać. Pomijam w tym miejscu fakt nieuzasadnionego i bezmyślnego użycia flesza – jak na przykład na meczach piłkarskich czy innych imprezach sportowych, na których błyski rozświetlają co chwilę trybuny. I choć nie najlepiej świadczy to o fotografującej osobie (światło lampy i tak nie oświetli celu), to w takich momentach użycie flesza niekoniecznie przeszkadza. Bywają jednak sytuacje, w których może wyrządzić on szkodę.

P O R A D Y Fotografia a prawo

Szczególne ograniczenia dotyczące używania lamp błyskowych występują przede wszystkim w ogrodach zoologicznych oraz muzeach i galeriach. Korzystanie z flesza w zoo jest niedozwolone, gdyż błysk lampy mógłby po prostu oślepić lub spłoszyć zwierzęta. W obiektach wystawiających obrazy zakaz taki ma natomiast na celu uniknięcie uszkodzenia farby na malowidłach. Być może wielu osobom nasuwa się spostrzeżenie, że przecież jeśli zrobią jedno zdjęcie, to nic się złego nie stanie, gdyż pojedynczy błysk nie jest na tyle silny, aby zniszczyć dzieło. Jednak nic bardziej mylnego! Po pierwsze, niektóre starodruki mogą być do tego stopnia wrażliwe na światło, że każde wykonane z fleszem zdjęcie – poza fotografowaniem za pomocą specjalistycznego sprzętu – jest dla nich szkodliwe. Po drugie, musimy pamiętać, że takich zapalonych fotoamatorów jak my, odwiedzających codziennie muzea lub galerie, są setki, a nawet tysiące.

§ Zdjęcia w muzeach i ogrodach Zezwolenie lub zakaz wykonywania zdjęć w miejscach wystawiających sztukę są uzależnione od konkretnej galerii. Ustawa o muze-

ach z 21 listopada 1996 r. (art. 25 pkt 1) daje takim instytucjom prawną możliwość pobierania opłat za fotografowanie ich eksponatów. Zazwyczaj jednak robienie zdjęć nie jest możliwe, a jeśli nawet, to wyłącznie w celach niekomercyjnych – i jak już pisaliśmy, z wyłączoną lampą błyskową. We wszelkich ogrodach fotografowanie jest zazwyczaj dopuszczane, ale jeśli planujemy sprzedać wykonane w takich miejscach ujęcia, wymagana będzie z pewnością indywidualna zgoda dyrekcji.

§ Uwiecznianie zabytków W tym wypadku obowiązuje podobna reguła jak przy fotografowaniu budynków. Nikt nie jest w stanie zabronić wykonania ujęcia zabytkowego zamku na tle miasta, i to niezależnie od tego, czy owa budowla znajduje się w rękach prywatnych czy też jest obiektem państwowym. Podczas fotografowania w starych pomieszczeniach musimy natomiast zastosować się do zasad, jakie dotyczą robienia zdjęć we wnętrzach muzeów. Administratorzy wielu zabytków pobierają jednak opłaty za możliwość fotografowania albo też wprowadzają całkowity zakaz robie-

]

nia zdjęć, proponując w zamian zakup własnych pocztówek. Powinniśmy podejść do tego ze zrozumieniem – wszak to również z takich opłat utrzymują się te placówki.

§ Fotografowanie w świątyniach Jeśli chodzi o kościoły katolickie, to możliwość robienia zdjęć zależy od tego, czy dana świątynia jest obiektem zabytkowym czy też nie. Zasadniczo w starych obiektach sakralnych pobierane są opłaty za fotografowanie albo zachęca się do zakupu gotowych fotografii. W pozostałych kościołach wykonywanie zdjęć jest zazwyczaj dozwolone, a jeśli pojawiają się jakieś ograniczenia, to jest to najczęściej tzw. zgoda za ofiarą – przeznaczaną zresztą na rzecz utrzymania danego obiektu. Jeśli mamy jakieś wątpliwości, czy w danym kościele możemy fotografować, powinniśmy się o to spytać proboszcza miejscowej parafii, który ewentualnie udzieli nam na to zgody. Podobnie jest w innych świątyniach chrześcijańskich: ewangelickich czy prawosławnych – najczęściej wystarczy poprosić o zgodę na fotografowanie, aby takie zezwolenie uzyskać. „ Konsultacja prawna: mgr Karolina Piegza

ZAWARTOŚĆ ZAWARTOŚĆ

FOTO-VIDEO CD EDYTORY GRAFICZNE Photolightning 4.25 Bibble Professional 4.7 Akvis Chameleon 4.0 Paint.NET 2.61 PaintBuster 11 Ultimate Paint Standard 2.88 BetterJPEG 1.6.1.0 Beta Photobie 2.5.3 PhotoMeister 2.6 Saint Paint Studio 10.18 StudioLine Photo Basic 3.4.5 TwistedBrush 8.7 FuturixImager 5.7 PRZEGLĄDARKI GRAFICZNE FastStone MaxView 1.6 FastStone Image Viewer 2.5 B3 ProShow Gold 2.6.1775 Image Studio Pro 5.2.60 Viewer 4.5.1 FreshView 6.10 ForceVision 3.32.1 FineView 0.69 cPicture 1.6.2 XnView 1.82.4 KATALOGOWANIE InAlbum 2.5 Standard FotoAlbum 5.1.0.0 PicaJet FX 2.5.448 InsideCAT 3.26 Lite WIDEO VLC 0.8.5 Test 2 VIDEOzilla 2.2 Sony Vegas 6.0d ffdshow 20060403 BSPlayer 1.41.832 K-Lite Mega Codec Pack 1.52 Real Alternative 1.48 Elecard MPEG Player 4.0.3 DVDFab Decrypter 2.9.7.3 DivX Create 6.2 QuickTime Alternative 1.69 NARZĘDZIA

FOT. ROBERT WYŁUPEK

Photo Slide Show 3.0.1 Image Operation 1.1 STGThumb 2.35 PowerStrip 3.64.551 Beta Pixeur 2.6.0.8 Photo Toolkit 1.1 FastStone Photo Resizer 2.2 My Pictures 3D 0.98 Wall Photo Maker 3.2 Visualizer Photo Resize 5.0 ProMedia 2.0 PhotoWatermark Pro 6.1.2.3 Media Center 11.1 FastStone Screen Capture 2.0

PROGRAMY NA CD X Producenci i dystrybutorzy wszelkich aplikacji, którzy chcieliby zamieścić na płycie FV-CD dowolne wersje produktów przez nich oferowanych, proszeni są o list do Redakcji Publikacji Elektronicznych ([email protected]) bądź telefon (71) 373 44 75, wew. 178, w celu omówienia szczegółów.

WYMAGANE ZEZWOLENIE: To zdjęcie ma charakter utworu samoistnego, więc na jego wykonanie nie potrzebujemy zgody autorów wykorzystanych w nim dzieł. Na rozpowszechnianie tej fotografii powinniśmy natomiast uzyskać pozwolenie dyrekcji muzeum oraz nabywcy praw majątkowych do obrazów. CHIP FOTO · VIDEO digital

X Redakcja dołożyła wszelkich starań,

81

aby dołączony do zeszytu CD-ROM działał poprawnie. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za wadliwe funkcjonowanie programów zamieszczonych na płycie oraz za ewentualne szkody powstałe w wyniku ich użytkowania.

NARZĘDZIA

Na płycie dołączonej do bieżącego numeru CHIP FOTO-VIDEO digital prezentujemy zestaw programów, dzięki którym obróbka fotografii i edycja materiału wideo staną się proste i bardziej wydajne. Tradycyjnie na krążku umieszczamy też materiały uzupełniające do artykułów opublikowanych na łamach tego wydania FVd.

POLECAMY NARZĘDZIA FASTSTONE „ Firma FastStone udostępniła właśnie nowe wersje swoich darmowych (do zastosowań niekomercyjnych) programów. Ich sztandarowy produkt, FastStone Image Viewer, to przeglądarka graficzna, w której dzięki technologii skór można zmieniać interfejs. Program oprócz przeglądania zdjęć umożliwia ich prostą obróbkę. Da się na przykład zmienić rozmiar zdjęcia, przyciąć jego krawędzie czy obrócić. Ciekawą funkcją jest możliwość automatycznej zmiany wymienionych parametrów dla zdjęć z wybranego katalogu. Aplikacja otwiera pliki RAW z aparatów Canon (CRW oraz CR2), Nikon (NEF), Olympus (ORF), Fuji (RAF) i Minolta (MRW), a także obrazki w formacie DNG (Adobe Digital Negative). Kolejny produkt to FastStone MaxView. Jest to uproszczona w stosunku do FastStone Image Viewera, ale w pełni funkcjonalna przeglądarka graficzna. Nie ma ona możliwości edycyjnych, ale dzięki temu jest bardzo mała i szybka w działaniu. Program FastStone Photo Resizer to narzędzie, dzięki któremu

w prosty sposób zmienimy wybrane parametry naszych fotografii cyfrowych. Automatycznie możemy skorygować nazwy zdjęć z wybranego folderu i rozmiar fotografii oraz obrócić, przyciąć lub dodać własny tekst, opisujący zdjęcia czy będący po prostu informacją wyciągniętą z EXIF-a.

CIEKAWE APLIKACJE PhotoMeister 2.6

BetterJPEG 1.6.1.0

Narzędzie do zarządzania obrazami. Pozwala na wyszukiwanie, kopiowanie i sortowanie fotografii. Ponadto umożliwia skanowanie i podstawową obróbkę zdjęć. Dodatkowo za pomocą PhotoMeistera można wysyłać grafiki, publikować je na stronach WWW w postaci elektronicznych albumów oraz nagrywać na płytach CD.

Niewielki program umożliwiający edycję obrazów JPEG bez ich dekompresji. Aplikacja pozwala między innymi na obracanie i obcinanie zdjęć oraz usuwanie efektu czerwonych oczu z fotografii. Ponadto potrafi dodać do zdjęcia datę lub tekst. Za pomocą BetterJPEG-a można obrabiać wiele obrazów naraz.

Ostatnim prezentowanym narzędziem jest FastStone Screen Capture. Aplikacja służy do wykonywania zrzutów ekranu. Pozwala wybrać obszar, jaki chcemy mieć zapisany – może to być aktywne okno lub jego element, np. pasek narzędzi. Windows 98/2000/XP, freeware

I PROGRAMY POWERSTRIP 3.64.551 BETA

INSIDECAT 3.26 LITE

F O T O - V I D E O C D Programy miesiąca

]

NAJLEPSZE PROGRAMY MIESIĄCA Zrobienie zdjęcia jest proste, znacznie trudniej poprawić je na komputerze, a utrzymanie porządku w domowym archiwum to już zadanie niemal ponad siły. Na szczęście nie brakuje programów, które mogą nas wspomóc w tych wysiłkach.

 Narzędzie zaprojektowane po to, aby zwiększyć możliwości kontroli parametrów pracy karty graficznej i monitora. Udostępnia ono wszystkie podstawowe funkcje, które można znaleźć w Panelu sterowania, takie jak zmiana rozdzielczości, liczby kolorów czy częstotliwości odświeżania wyświetlanego obrazu. Ponadto program pozwala na przesuwanie wirtualnego ekranu we wszystkich kierunkach, a także zapamiętuje ulubione ustawienia.

 Program ten skataloguje zawartość wszelkich dysków twardych, dyskietek, płyt CD lub DVD. Aby tak się stało, każde z nich musi zostać wprowadzone do komputera i zewidencjonowane. Dane zostaną pogrupowane do folderów zdefiniowanych przez użytkownika. Aplikacja między innymi wyświetla ilość zajętego miejsca na dysku przez poszczególne zbiory, pokazuje czas powstania pliku lub katalogu oraz ich atrybuty. Udostępnia także zaawansowane wyszukiwanie.

Windows 2000/XP, 30-dniowa

Windows 2000/XP, freeware

Photo Toolkit 1.1

Photo Slide Show 3.0.1

PaintBuster 11

Skrzynka z narzędziami

Szybki pokaz

Dorysowane wąsy

Najnowszy produkt firmy VicMan to istna fotograficzna skrzynka z narzędziami. Znajdziemy w niej niemal wszystko, czego potrzebuje fotoamator, czyli narzędzia do korekcji tonalnej, retuszu i jeszcze kilka innych. Brakuje wprawdzie poziomnicy, gdyż zdjęcia można obracać tylko o 90 stopni, ale za to zestaw pędzli i szpachelek jest imponujący. Z ich użyciem można wygładzić zmarszczki, usunąć przebarwienia, wady cery oraz bliki, wybielić zęby i przyczernić czerwone

Jeśli komuś marzy się prosty i funkcjonalny program do tworzenia udźwiękowionego pokazu zdjęć, powinien się zainteresować aplikacją Photo Slide Show. Obsługa narzędzia jest tak prosta, że w ogóle nie wymaga nauki. Warto jednak znać choćby trochę język angielski, żeby móc dobierać odpowiednie efekty przejścia pomiędzy kolejnymi obrazami. A jest z czego wybierać: lista dostępnych efektów liczy kilkadziesiąt pozycji. Mogą one być dobierane losowo lub dopasowywane

PaintBuster to połączenie programu do korekcji fotografii z aplikacją do rysowania. Taki zestaw pozwala poprawić kompozycję zdjęcia, kolorystykę, jasność, kontrast i ostrość, ale również wprowadzić bardziej twórcze poprawki. Półautomatyczna redukcja efektu czerwonych oczu oraz usuwanie rys czy innych niepożądanych elementów to dopiero początek dzieła. Zestaw pędzli, kształtów i tekstur pozwala umieścić na obrazku wszelkie odręcznie wykonane elementy.

DOBIERZ NARZĘDZIE: Z menu u góry ekranu wybieramy działania, jakie zamierzamy przeprowadzić, a wtedy Photo Toolkit otwiera odrębne okienko z właściwym narzędziem.

PRAWIE AUTOMATYCZNIE: Po wybraniu zdjęć i muzyki program proponuje ustawienia prezentacji, które można jednak ręcznie zmienić.

NIE TYLKO DLA DZIECI: PaintBuster może służyć do wykonywania zupełnie poważnych kolaży albo do całkiem niepoważnego bazgrania.

źrenice. Wszystkie te czynności nie są skomplikowane i nie wymagają wprawy. Łatwo można też poprawić kolorystykę i naświetlenie fotografii, skadrować ją, zmienić rozdzielczość i skompresować plik tak, żeby zajmował on jak najmniej miejsca. Godna uwagi jest też możliwość umieszczania na zdjęciach dodatkowych źródeł światła o dowolnym kolorze i mocy, dzięki czemu ujęcia zyskują nastrój. Można też skorzystać z pędzli deformujących. Większość narzędzi działa w dwóch trybach: automatycznym i ręcznym.

indywidualnie do pojedynczych ujęć. Aby utworzyć pokaz slajdów, wystarczy wskazać zdjęcia, które mają się w nim znaleźć, oraz pliki dźwiękowe, stanowiące podkład. Można też indywidualnie lub zbiorowo regulować czas wyświetlania fotografii i trwania przejść. Wersja testowa pozwala komponować wyłącznie malutkie pokazy – złożone z zaledwie pięciu ujęć z podkładem muzycznym – ale to wystarcza, by się zorientować w możliwościach programu. Wadą aplikacji jest brak możliwości obracania zdjęć.

Dowolnie kształtowane maski chronią przed zmianami wskazane części obrazka, a łatwe w użyciu narzędzia do wycinania, wklejania i zmiany kształtu fragmentów zdjęcia umożliwiają łatwe komponowanie kolaży. Wszystko to sprawia, że choć PaintBuster nie jest wprawdzie najbardziej zaawansowanym programem graficznym, nadaje się jednak świetnie do łączenia techniki fotograficznej z rysunkiem, zestawiania fragmentów pochodzących z różnych obrazów, tworzenia kolaży czy kartek okolicznościowych.

INFO: www.vicman.net, cena: 29,95 USD

INFO: www.321slideshow.com, cena: 35 USD

INFO: www.softbusters.com, cena: 39 USD

84

CHIP FOTO · VIDEO digital

S Y L W E T K I Chris Steele-Perkins

]

WYBÓR EKSPERTA My Pictures 3D 0.98

Poczuć się jak artysta

JAK W LABIRYNCIE: Zdjęcia zostają rozmieszczone na ścianach rozległej galerii.

EWA PRUS, autorka Chciałbyś zobaczyć swoją twórczość na ścianach galerii? To możliwe warsztatów graficznych nawet bez dyplomu ASP. My Pictures 3D oprawia fotografie w ramki dla FVd. i umieszcza je na ścianach wirtualnej galerii. Do wyboru jest kilka budynków wystawowych w różnych stylach, od nowoczesnego po średniowieczny zamek, a autorzy programu wciąż przygotowują nowe. Można zdefiniować jakość wyświetlanych zdjęć, a także… wzrost i tempo chodzenia wirtualnego widza. Program może być używany w trybie indywidualnego zwiedzania albo jako oryginalny wygaszacz ekranu. W tym pierwszym przypadku oglądamy eksponaty, poruszając się po korytarzach muzeum z użyciem klawiatury i myszki. INFO: www.vicman.net, freeware

Akvis Chameleon 4.0

SplitMovie 1.2

Wtapiamy w otoczenie

Na kawałeczki

Każdy, kto próbował robić fotomontaże, wie, jakie to trudne. Precyzyjne zaznaczanie obiektów, godziny spędzone na maskowaniu z użyciem pędzelka, dodatkowe poprawki kontrastowej otoczki wokół wklejanego fragmentu, a włosów to już w ogóle nie sposób dobrze zaznaczyć... Akvis Chameleon pozwala łatwo rozwiązać większość tego typu problemów. Nie znajdziemy na zmontowanych fotografiach niepożądanych obwódek ani nienaturalnie ostrych przejść, nawet jeśli nie mamy

Nakręcony materiał wideo trzeba przejrzeć i podzielić na sceny? Plik z filmem jest za duży, żeby się zmieścić na jednej płycie? SplitMovie może stanowić wygodne rozwiązanie tych i podobnych problemów. Program może dzielić nagranie wideo automatycznie na fragmenty o zadanej długości trwania czy wielkości, a w razie potrzeby również pokroić go na pożądaną liczbę kawałków. Automatyka nie obejmuje analizy scen, jeśli więc użytkownik potrzebuje podziału ze względu na ujęcia,

W SKRÓCIE ›

MorphBuster 6.1

Chcesz odmłodnieć? To da się zrobić szybko, łatwo i bezboleśnie, choć niestety tylko wirtualnie. Wystarczy wczytać do MorphBustera swoje stare i nowe zdjęcia, zaznaczyć ich istotne elementy, po czym polecić wykonanie przejść od pierwszych do drugich. W ten sam sposób można też zrobić z siebie lwa salonowego albo kurę domową, trzeba tylko mieć fotografie odpowiednich zwierząt. INFO: www.softbusters.com, cena: 25 USD

›

D OTYC H C Z A S W N A S Z Y M CY K LU P R Z E D S TAW I L I Ś M Y SY LW E T K I :

Aicbit 3.0.2

Gdzie ja zapodziałem te zdjęcia?! Jeśli często wydajesz podobne okrzyki, przyda się program automatycznie przeszukujący wskazane dyski lub foldery pod kątem plików graficznych. Odnalezione nie tylko pokazuje w formie miniaturek, ale też umożliwia ich natychmiastowe uporządkowanie przez przeniesienie, konwersję do właściwego formatu lub skasowanie wybranych plików.

 Piotra Komorowskiego FVd 3/2005, s. 104  Arno Fischera FVd 5/2005, s. 72  Bogdana Konopki FVd 7/2005, s. 86

INFO: www.zoneutils.com, cena: 19,35 USD

›

BEZ GRANIC: Po wywołaniu Chameleona z menu Efektów zaznaczenie zostaje automatycznie wtopione w tło.

OGLĄDANIE I WYCINANIE: Znaczniki umieszczone pod dużym okienkiem podglądu umożliwiają ręczne cięcie filmu na fragmenty.

wprawy w zaznaczaniu i maskowaniu. Chameleon to plug-in, który automatycznie wtapia dodany fragment fotografii w otoczenie, dopasowując kolor i tworząc odpowiednio gładkie przejścia. Robi to na tyle starannie, że efekt zwykle wygląda naturalnie. Wtyczka znajduje zastosowanie nie tylko przy wykonywaniu efektownych, zaskakujących czy dowcipnych fotomontaży, ale również świetnie się sprawdza podczas retuszu. Jest kompatybilna między innymi z Photoshopem, Paint Shopem Pro i Photo Impactem.

musi ręcznie wskazywać miejsca cięcia. Pomoże w tym duże i wygodne w użyciu okienko podglądu. Podczas ręcznego przycinania scen można definiować dowolną ich liczbę – nawet jeśli poszczególne fragmenty będą się częściowo nakładać. Program obsługuje popularne formaty, takie jak AVI, MPEG, WMV, ASF i MOV. Co ważne, dzielenie na fragmenty czy konwersja do innego formatu odbywają się bez rekompresji i straty jakości. Aplikacja charakteryzuje się prostym interfejsem i szybkością działania.

INFO: http://akvis.com, cena: 69 USD

INFO: www.movavi.com, cena: 29,95 USD

CHRIS STEELE-PERKINS Fotografować jak...

 Martina Parra FVd 9/2005, s. 96

Adversus Easygallery 1.2.1

Gdzie powinna się znajdować galeria internetowa? W Internecie, rzecz jasna. Na tym właśnie założeniu bazuje Adversus Easygallery. Zamiast budować galerię na własnym dysku, tworząc miniatury i duże wersje wszystkich obrazków, wystarczy załadować na serwer program oraz folder z wybranymi zdjęciami i dobrać parametry wyświetlania.

 Henri Cartiera-Bressona FVd 11/2005, s. 86  Andreasa Rosta FVd 1/2006, s. 86  Zofii Rydet FVd 3/2006, s. 94

INFO: www.adversus.se, freeware

›

Open Video Joiner 3.0

Gdy już wytniemy z surowego materiału filmowego wszystkie zbędne sceny, resztę należałoby zgrabnie połączyć w jeden film. Może do tego posłużyć Open Video Joiner, który dobrze sobie radzi nawet ze sklejaniem fragmentów o różnych wymiarach klatek i ich niejednakowej liczbie na sekundę, a także różnych parametrach kodowania.

N

ie bez znaczenia dla twórczości Chrisa Steele-Perkinsa – szczególnie dla tematów, które podejmuje on w swych szeroko zakrojonych fotograficznych projektach – były jego studia psychologiczne na uniwersytecie w Newcastle. Pewnie dlatego twórca ten nie jest zainteresowany jedynie powierzchownym rejestrowaniem zjawisk, lecz poprzez swoje zdjęcia nieustannie próbuje wnikać w głąb postrzeganych przez siebie wydarzeń i poddaje analizie ludzkie zachowania.

Za kulisami teatru zdarzeń Chris Steele-Perkins, tak jak wielu innych współczesnych fotografów dokumentalistów,

INFO: www.008soft.com, cena: 25 USD

CHIP FOTO · VIDEO digital

Brytyjski fotograf Chris Steele-Perkins, należący do słynnej agencji fotograficznej MAGNUM, jest jedną z najciekawszych postaci we współczesnej fotografii światowej. Specyficzny charakter jego fotograficznych realizacji, ich niepowtarzalny klimat i wizualna siła wynikają – przynajmniej częściowo – z faktu, że łączy on w swych obrazach doświadczenia wywodzące się z obszaru sztuki z rygorem i mocą, które cechuMarek Śnieciński ją fotograficzny dokument.

85

86

CHIP FOTO · VIDEO digital

stara się omijać główną scenę rozgrywających się wydarzeń. Nie kieruje więc swojego aparatu na przygotowywane na użytek masowej publiczności polityczne spektakle. Na ogół szuka on wtedy dla siebie miejsca za kulisami, na obrzeżach tych wydarzeń lub wręcz ustawiając się tyłem do głównej sceny. Jednym z powodów takiej reakcji jest zapewne świadomość fałszu i niezgoda na kłamstwo związane z takimi przedstawieniami. Równie istotna wydaje się tu jednak też presja innych mediów obrazowych (przede wszystkim telewizji), która powoduje, że stara się on szukać mniej oczywistych, mniej publicystycznych ujęć. To dlatego krąży z aparatem wokół teatru zdarzeń, w którym główna sce-

[Sylwetki• Chris Steele-Perkins]

ANALIZA FOTOGRAFII

Piknik w operze Glyndebourne. Wielka Brytania, 1988.

Szpital psychiatryczny. Pakistan, 1997.

Fotografia Chrisa Steele-Perkinsa wykonana w szpitalu psychiatrycznym w Pakistanie, prowadzonym przez Fundację Abdula Sattara Edhiego, w niezwykły sposób dotyka problemu przypadkowości i fragmentaryczności, na jakie skazani jesteśmy w naszym doświadczaniu świata.

© CHRIS STEELE-PERKINS/MAGNUM PHOTOS/EKPICTURES

Cień góry Fudżi. Japonia, 2000.

na jest zastrzeżona dla silniejszych, polujących na spektakularny obraz medialnych „drapieżników”. Taka sytuacja widoczna była doskonale między innymi na fotografii wykonanej przez Chrisa Steele-Perkinsa podczas protestów studentów na pekińskim placu Tiananmen w 1989 roku, gdzie obraz ukazujący widzianego od góry mężczyznę, który siedzi na poboczu drogi, wydaje się przedstawiać przypadkową sytuację i losowo rozmieszczone przedmioty. Dopiero podpis do zdjęcia, zawierający datę i miejsce, podsuwa widzowi sposób odczytywania tej fotografii – wtedy okazuje się ona opowieścią o stawianiu oporu dyktatorskiej władzy.

› NIETYPOWE SPOJRZENIE: Fotografia ta o otwartej, luźnej kompozycji wydaje się rozpadać na szereg niezależnych, małych obrazków, rozmieszczonych na dominującym wizualnie czarnym tle. Bardzo szybko uświadamiamy sobie oczywiście, że owo czarne tło jest w istocie podziurawionym dziesiątkami prostokątnych otworów murem, zza którego spoglądamy na szpitalny dziedziniec. Ustawieni w pozycji podglądaczy zachowujemy dystans, jeste-

CHIP FOTO · VIDEO digital

87

88

CHIP FOTO · VIDEO digital

śmy na zewnątrz, oddzieleni bezpieczną granicą znajdującej się tuż przed naszymi oczami ściany obserwujemy przez nieregularne otwory fragmenty świata, którego nie rozumiemy. Bez trudu możemy oczywiście rozpoznać i nazwać to, co odsłania się przed nami w poszczególnych „okienkach”, lecz bardzo wyraźnie czujemy, że fotografia ta nie jest prostym gestem wskazywania na wybrany fragment rzeczywistości.

› BEZPIECZNA PRZESTRZEŃ: Nie chodzi też tutaj o to, że nie widzimy wszystkiego, co dzieje się na szpitalnym dziedzińcu i że z tego powodu trudno nam to odczytać i zrozumieć. Gdyby pomiędzy nami a dziedzińcem nie było muru, najprawdopodobniej dalej nie potrafilibyśmy zrozumieć tego,

co rozgrywałoby się przed naszymi oczami. To dlatego tak nas cieszy strefa miękkiej czerni, w której możemy się schronić. To przestrzeń naszego bezpieczeństwa, mrok oddziela nas od postrzeganej i wyczuwanej obcości oraz inności, ten mrok skrywa nas razem z naszą ciekawością, z jaką zaglądamy do środka.

› INTRYGUJĄCY ELEMENT: Tym, co w naszych rozpoznaniach wydaje się tutaj najbardziej niepokojące, jest dostrzegana nagość ludzi – nagość, która tutaj najwyraźniej nie jest elementem żadnej gry ani nie pełni roli kostiumu. Nagość nieoswojona, która nie pozwala, by popatrzyć na nią przez pryzmat rozmaitych kulturowych nawyków, jakie w sobie (i na sobie) nosimy.

Fotograficzne opowieści Dokumentalna wiarygodność fotografii jest dla brytyjskiego artysty bardzo ważna, lecz równie istotne jest to, że fotografia jest dla niego narzędziem opowiadania o świecie. W albumie „Afganistan” (fotografie z lat 1994–98) Steele-Perkins z bliska i z empatią opowiada o życiu codziennym ludzi w kraju zniszczonym trwającą wojną. Sam konflikt również pojawia się na tych zdjęciach. Ukazany jest on nie bezpośrednio, ale poprzez ślady (okaleczenia), jakie zostawia w ludziach, miastach i krajobrazie wojna, która stała się tam elementem codziennego życia. Niekiedy twórca osią serii swych zdjęć czyni jeden temat czy jeden obiekt. Na przykład w albumie „Zasada przyjemności” (The Pleasure Principle) możemy zobaczyć rozmaite formy sprawiania sobie przyjemności przez Anglików (mecze krykieta, wystawy psów, bale, dyskoteki, nocne kluby, ogrody itp.). Natomiast realizując projekt „Fudżi” (zainspirowany serią drzeworytów Hokusai „36 widoków góry Fudżi”) przez trzy lata fotografował na obszarze w promieniu 100 kilometrów od szczytu. Świętą górę Japonii traktował przy tym jako pretekst – często jest ona tylko ledwo dostrzegalnym śladem na dalekim planie – chodziło mu bowiem nie tyle o obrazy samej góry Fudżi, co o wizerunek złożonego społeczeństwa współczesnej Japonii. Chris Steele-Perkins ma świadomość, że wszystkie nasze próby zbliżenia się do rzeczywistości i opisania jej skazane są jeśli nie na cał-

kowite niepowodzenie, to w każdym razie na fragmentaryczność. Zawsze będą one niepełne, cząstkowe, naznaczone przypadkowością.

BIELSZY ODCIEŃ BIELI C H R I S S T E E L E- P E R K I N S

Intymne obrazy Problem ten daje o sobie znać w albumie „Echa” (Echoes, 2004), w którym znalazły się wybrane zdjęcia z 2001 roku. Ta fotograficzna opowieść o świecie i o sobie ma bardzo prywatny charakter: twórca zamieścił w niej obrazy, w których uderza intymność oglądu i intymność przedstawień. Fotografia pojawia się tutaj w podwójnej roli – jest śladem świata, a zarazem jest autorską formą reakcji na rzeczywistość, formą (albo narzędziem) zadawania pytań. Żyjąc w świecie wypełnionym nadmiarem obrazów, patrzymy na rzeczywistość poprzez zdjęcia, które podpowiadają nam (często wbrew naszej woli), jak mamy patrzeć, albo uświadamiają nam, jak nie chcemy patrzeć. Ów nadmiar obrazów jest dla fotografa poważnym problemem. Powoduje, że sam autor opowieści woli niekiedy skryć się za swoim medium, skryć się za samą narracją, tak jakby to rzeczywistość opowiadała coś o sobie za pomocą fotografii. Steele-Perkins ma jednak świadomość, że ujawniając w fotografiach sposób, w jaki reaguje na otaczający go świat (na doświadczaną przez siebie rzeczywistość), mówi również o sobie samym. Twórca zdaje sobie sprawę, że realizując swe opowieści, może dowiedzieć się, kim jest, że na ich podstawie może budować własną tożsamość. 

Chris Steele-Perkins urodził się w brytyjskiej rodzinie w 1947 roku w Birmie. W 1949 r. wrócił z rodziną z Rangun do Londynu. Ukończył z wyróżnieniem psychologię na uniwersytecie w Newcastle upon Tyne (1967–1970). Już w czasie studiów pracował jako fotograf i fotoedytor dla czasopism studenckich. W 1971 r. wrócił do Londynu i zaczął działać jako niezależny fotograf. W 1979 r. opublikował pierwszą książkę fotograficzną „The Teds”. W 1983 r. został przyjęty do agencji fotograficznej MAGNUM. Podróżuje po Afryce, Azji Środkowo-Wschodniej, Rosji, Ameryce Centralnej i Japonii, gdzie realizuje swoje fotograficzne projekty.

Ileż to razy zdarza się nam zapomnieć o ustawieniu właściwego balansu bieli! Jeśli zdjęcie zostało zapisane jako RAW, można naprawić ten błąd później – to wiadomo. A co z popularnymi plikami JPEG? Otóż w znakomitej większości przypadków również takie zdjęcia można Ewa Prus poprawić komputerowo.

Jego prace prezentowane były na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych. Za swą twórczość fotograficzną otrzymał wiele nagród, m.in.: Tom Hopkinson Prize for British Photojournalism (1988)

J

Oscar Barnack Prize (1988) Robert Capa Gold Medal (1989) World Press Award (2000)

A U TO R A N A L I Z Y MAREK ŚNIECIŃSKI Krytyk sztuki, poeta i eseista. Autor wielu tekstów krytycznych i filmów dokumentalnych, poświęconych sztuce współczesnej oraz teorii fotografii. Wykładowca na wielu uczelniach artystycznych. Tłumacz utworów literatury niemieckiej. Autor pięciu tomików wierszy.

eśli fotografujemy w słoneczny dzień i ustawiliśmy w aparacie odpowiedni balans bieli, a słońce nagle schowa się za chmurę, nasze zdjęcie będzie miało lekko niebieski zafarb. Jeśli nieopatrznie skierujemy obiektyw na motyw w cieniu, niebieska dominanta będzie bardzo wyraźna. A gdy wejdziemy do oświetlonego lampami pomieszczenia, kontynuując pstrykanie bez zmiany ustawień, wszystko będzie pomarańczowe. Dlaczego tak się dzieje?

› Jak powstaje kolor? Niezależnie od tego, co sugerują ludzkie oczy, kolor nie jest obiektywną cechą rzeczy. Mózg

Szpital Świętego Tomasza. Fizjoterapeuta podczas pracy z pacjentem. Londyn, Wielka Brytania, 1990.

CHIP FOTO · VIDEO digital

89

90

CHIP FOTO · VIDEO digital

wsze tak jest? Gdy siądzie na nim narciarz wnioskuje o barwach na podstawie padającew czerwonej kurtce, za jego plecami śnieg bęgo na obiekty światła oraz własnych wczedzie lekko różowy, bo pada na niego światło śniejszych doświadczeń. Gdyby oświetlić białą kartkę zwykłą biurkową lampką, a następnie przed lampą umieścić czerwoną folię, to czy papier nadal będzie biały? My wiemy, że tak, choć wygląda na czerwony. Mówią nam o tym schematy naszego myślenia. Są one tak silne, BARWY ŚWIATŁA: Różne rodzaje oświetlenia mogą mieć bardzo odmienną że trudno się od nich temperaturę barwową. Tabele takie jak ta są bardzo pomocne do uświadomienia sobie, jak duże znaczenie dla fotografii może mieć barwa oświetlenia. uwolnić. Każdy powie, że Podawane w nich wartości należy jednak traktować jako orientacyjne, gdyż niebo jest niebieskie, tylko specjalistyczny sprzęt oświetleniowy emituje zawsze światło o stałej a śnieg biały, ale czy za- temperaturze.

WA R S Z TAT

odbite od ubrania. Trzeba się jednak dobrze przyjrzeć, żeby to zauważyć, bo mózg ma tendencję do uznawania śniegu za biały i niewgłębiania się w szczegóły. Widzenie barwy światła to trudna umiejętność, jaką fotografowie – i malarze – nabywają wraz z doświadczeniem.

› Co widzi aparat? Aparat nie ma ani wiedzy, ani doświadczenia, ani mózgu skłonnego do działania według ludzkich schematów. Dla niego barwa obiektu zależy bezpośrednio od padającego nań światła. Ma ono swoją temperaturę: od zimnej, dającej na zdjęciach niebieską dominantę, do ciepłej, wprowadzającej pomarańczowy zafarb. Temperaturę tę mierzy się w kelwinach (K). Światło słoneczne w południe ma temperaturę około 6000 K, rankiem rośnie ona nawet do 8000 K, a wieczorem wynosi tylko 3500 K. W świetle świec wszystko wygląda pomarańczowo, przy jarzeniówkach zaś fioletowoniebiesko. Nie zauważamy tego, gdyż oko ludzkie automatycznie wprowadza korekcję zgodnie z utrwalonymi w mózgu schematami. Symulacją takiej korekcji w fotografii cyfrowej jest definiowalny w aparacie balans bieli. Niektóre zaawansowane aparaty mają możliwość precyzyjnej regulacji temperatury barwowej. Niska wartość (około 2500 K) skoryguje pomarańczowy blask lamp sodowych na zdjęciach nocnych, a wysoka (do 10 000 K) – niebieskawe światło neonów. Zwykle jednak

Zmiana balansu bieli w plikach JPEG

]

mamy do dyspozycji kilka ustawień, wystarczających w typowych sytuacjach, a oznaczonych w aparacie słoneczkiem (sunny), błyskawicą flesza (flash), chmurką (cloudy), cieniem (shade), żarówką (tungsten) i świetlówką (fluorescent). Problem pojawia się przede wszystkim, gdy przez pomyłkę zastosujemy ustawienie nieodpowiednie do sytuacji, ale nie tylko wtedy. Na- BIAŁE PLAMY: To zdjęcie zostało naświetlone prawidłowo (uśrednione turalnego oświetlenia nie wartości kanałów mieszczą się w skali), ale niestety źle dobrano balans bieli. obowiązują normy jakościo- W rezultacie część informacji z kanału niebieskiego została bezpowrotnie we. Światło w cieniu może utracona. Po doprowadzeniu fotografii do akceptowalnej kolorystyki rysunek śniegu zanikł niemal całkowicie. Widzimy tu fragment w 200-procentomieć na przykład różną tem- wym powiększeniu 200%. Gdybyśmy chcieli uzyskać całkowicie poprawne peraturę w zależności od kolory, utrata szczegółów byłaby jeszcze większa. W tym przypadku nieco natężenia promieniowania krótszy czas ekspozycji pozwoliłby uniknąć tego problemu. słonecznego, obiektu rzucającego ów cień, stopnia zachmurzenia lub zaBalans bieli a RGB mglenia i innych czynników. Nie można więc się dziwić, jeśli pomimo Gołym okiem możemy łatwo stwierdzić, że teoretycznie prawidłowych ustawień aparatu zdjęcie jest niebieskawe lub żółtawe. Maszyna pojawią się na zdjęciach przebarwienia. Nie ignoruje jednak wrażenia wzrokowe i zapisuje należy też oczekiwać, że przy tym samym błęobraz w formie cyfrowej, gdzie każdemu dzie (np. „chmurka” zamiast „cienia”) wypunktowi odpowiadają wartości poszczególstarczy za każdym razem wprowadzić taką sanych kanałów RGB: czerwonego, zielonego mą poprawkę w programie graficznym. Poi niebieskiego. Dominanta niebieska na przydobnie jak ustawienia w aparacie, ustalone kład oznacza zbyt wysokie wartości dla kanału z góry wartości korekcji są orientacyjne i „poniebieskiego i zbyt niskie dla czerwonego. Hiwinny wystarczyć” dla typowych, uśredniostogram, który możemy zobaczyć na wyświenych warunków oświetleniowych. tlaczu aparatu, prezentuje zwykle tylko rozkład

›

[Warsztat • Zmiana balansu bieli w plikach JPEG] wodu niewłaściwych ustawień, wartości każdego z nich zmieszczą się na osi od białego do czarnego. Kolorystykę będzie można wtedy poprawić bez widocznych strat jakości. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku fotografii bardzo kontrastowych lub nieprawidłowo naświetlonych. Jeśli histogram któregoś z kanałów RGB nie zmieści się w granicach skali, będzie to oznaczało utratę informacji dla tego kanału: wypalenie lub zaczernienie pewnego obszaru. Strata taka może być na gotowym obrazie mniej lub bardziej widoczna, w zależności od położenia i wielkości wypalonego lub niedoświetlonego obszaru. W trudnych warunkach oświetleniowych należy więc zwrócić szczególną uwagę nie tylko na naświetlenie fotografii, ale też na staranny dobór balansu bieli.

› Czas na zmiany Metod zmiany niewłaściwego balansu bieli jest kilka. Pierwsza z nich jest niestety najmniej JEDEN KLIK W PHOTOSHOPIE: Aby ochłodzić barwy obrazka, należy wybrać przebarwienie w stronę nieprecyzyjna, ale za to prosta i szybka, więc warbieskiego i cyjanu, by je ocieplić – w stronę żółtego i czerwonego. to ją przedstawić. W menu Obrazek | Dopasuj stogramów poszczególnych kanałów na właPhotoshopa znajdziemy filtr Wariacje (Variajasności, więc dla wszystkich trybów balansów ściwe miejsce. I zwykle tak właśnie jest, ale… tions). Podobne narzędzie spotkamy również bieli będzie wyglądał tak samo. Różnicę ponie wszystko da się naprawić. W przypadku w niektórych prostszych programach graficzmiędzy obrazami o różnych dominantach zdjęć mało kontrastowych, takich jakie na nych, jak na przykład Turbo Photo. Po jego barwnych zobaczymy dopiero, jeśli posłużymy przykład możemy zrobić w pochmurne dni, uruchomieniu program wyświetli na środku się programem wyświetlającym odrębne histohistogram kanału luminancji (jasności) nie doobrazek w oryginalnych barwach, a wokół gramy dla każdego kanału. Na naszym przychodzi ani do prawej, ani do lewej krawędzi niego wersje o różnych przebarwieniach. Sukładowym zdjęciu śnieg powinien być biały lub osi. Oznacza to, że mamy zapas – jeśli nawet wakiem u góry okienka regulujemy intensywewentualnie jasnoszary, a rękawiczka czarna. poszczególne kanały RGB „rozjadą się” z poność zmian, a następnie wybieramy tę wersję, Wszystko to są kolory neutralne, czyli w katektóra wydaje się najodpowiedniejsza. goriach zapisu cyfrowego takie, dla których Problem polega na tym, że zmian wszystkie trzy wartości RGB są identyczne. dokonujemy wyłącznie na oko. NieJeśli więc balans kolorów jest prawidłowy, dokładnie skalibrowany monitor spohistogramy dla wszystkich kanałów powinny Narzędzie Color Balance w Paint Shopie Pro X pozwala woduje na zdjęciu zafarb kolorystyczsię pokrywać w światłach i w cieniach, ale różdefiniować balans bieli gotowego zdjęcia tak, jak zrobilibyśmy to w aparacie przed jego wykonaniem. ny, które zauważymy dopiero po jego nić się w przypadku tonów średnich, odpowiaDodatkowym atutem są szeroki zakres i duża precyzja przeniesieniu na papier. Drugi prodających kolorowym obiektom. Im bardziej regulacji, umożliwiające radzenie sobie w sytuacjach blem jest związany z oczywistą właścinieprawidłowy będzie balans bieli, tym więknietypowego oświetlenia, takich jak na przykład zdjęcia wością ludzkiego oka, jaką jest adasze różnice pomiędzy histogramami. Zwróćmy nocne czy wykonane w pomieszczeniach o kolorowych ptacja. Jeśli nasze zdjęcia będą miały jednak uwagę, że nawet przy optymalnych ścianach lub barwnych kloszach lamp. takie samo, niezbyt silne przebarwieustawieniach wykresy dla świateł nie pokrywanie, przestaniemy po prostu je zauwają się całkowicie. Dzieje się tak dlatego, że najżać. Czasem też trudno stwierdzić, czy jaśniejsze partie obrazka obejmują nie tylko kolory, jakie udało nam się osiągnąć, śnieg, ale również części etykietki i motyla, są już prawidłowe czy tylko zbliżone które nie są i nie powinny być neutralnie szare. do właściwych.

PRAWIE JAK RAW

› Straconego nie odzyskasz

Skoro więc, jak widzimy, błędny balans bieli jest po prostu przesunięciem jasności kanałów RGB względem siebie, jego poprawa powinna się sprowadzać do przesunięcia wykresu hi-

CIEPŁO-ZIMNO: Ilustracji, na której śnieg jest biały, odpowiada histogram o pokrywających się wykresach dla świateł wszystkich trzech kanałów RGB (w środku). Zdjęcie o wyraźnie zimnej dominancie ma kanał czerwony najciemniejszy (z prawej), a niebieski najjaśniejszy, natomiast to o dominancie ciepłej – odwrotnie (z lewej). Wykres dla kanału zielonego zajmuje za każdym razem niemal ten sam obszar, gdyż modyfikacje temperatury barwowej wpływają na niego tylko nieznacznie.

CHIP FOTO · VIDEO digital

91

92

CHIP FOTO · VIDEO digital

› Symulacja aparatu Interesującą propozycją dla osób zapominających o regulacji balansu bieli podczas wykonywania ujęć jest narzę-

[Warsztat • Zmiana balansu bieli w plikach JPEG]

może skorygować ręcznie. Przesunięcie białego suwaczka w stronę środka wykresu rozjaśnia kanał (czyli np. w przypadku kanału czerwonego dodaje czerwieni na zdjęciu), przesunięcie w ten sposób czarnego przyciemnia go. Szarym suwakiem możemy w razie potrzeby wyregulować tony średnie. Minus tej metody: gdy automatyka zawiedzie, prawidłowe wykonanie ręcznej korekcji może okazać się trudne.

COŚ DODAĆ, COŚ UJĄĆ Popularną metodą zmiany balansu bieli jest narzędzie o nazwie Balans Kolorów (Color Balance). Możemy je znaleźć w Photoshopie w menu Obrazek | Dopasuj, a w Paint Shopie Pro X wyłącznie w formie warstwy dopasowania, w menu Warstwy | Nowa warstwa dopasowania (Layers | New Adjustment Layer). Interfejs w obu programach jest niemal identyczny: trzy suwaki – po jednym dla każdego kanału R, G i B – oraz trzy aktywne pola u dołu okienka, dzięki którym możemy wprowadzać zmiany osobno dla świateł (Highlights), średnich tonów (Midtones) i cieni (Shadows). Jeśli suwakami dodamy czerwieni i żółtego, ocieplimy fotografię; jeśli zwiększymy zaś zawartość cyjanu i niebieskiego, ochłodzimy ją. Największym plusem tego narzędzia jest możliwość nieliniowej korekcji tonów. Gdy balans kolorów jest różny w poszczególnych partiach obrazu, możemy to skorygować, wprowadzając inne modyfikacje dla świateł, a inne dla cieni. Nasze

dzie Balans kolorów (Color Balance) z menu Dopasuj (Adjust) Paint Shopa Pro X (we wcześniejszych wersjach programu pod nazwą Grey World Color Balance). Podobnie jak w zaawansowanych aparatach, możemy tutaj regulować wartość żądanej korekcji temperatury barwowej w kelwinach – od 2 do 10 tys. Możliwe metody postępowania są trzy: ręczne przestawianie suwaczków aż do uzyskania optymalnego efektu, kliknięcie obszaru o neutralnej barwie, aby program automatycznie dopasował do niego kolorystykę zdjęcia, albo po prostu wybór jednego z gotowych, typowych ustawień balansu bieli. Dodatkowe suwaczki umożliwiają usunięcie przebarwień zielonych lub purpurowych (green–magenta). Tak jak i pozostałe, również to narzędzie nie „dorobi” straconej informacji. Przy poważnych przesunięciach barw musimy się więc liczyć z tym, że na części kanałów, tam gdzie danych o szczegółach brakuje, powstaną plamy jednolitego koloru.

przykładowe zdjęcie, wykonane przy pochmurnej pogodzie na ustawieniach odpowiednich dla słonecznego dnia, wymagało na przykład korekcji świateł 13, 0, -13, w cieniach wystarczyło zaś 2, 0, -2. Szukając optymalnych kolorów, musimy pamiętać, że światła, tony średnie i cienie nie są ostro rozgraniczone. Zmiana w jednym z tych zakresów odbije się też na pozostałych, choć mniej intensywnie. Minusem tego narzędzia jest mały zakres możliwych zmian. Nie da się za jego pomocą naprawić poważnych przebarwień, nawet jeśli pogodzimy się z utratą części szczegółów. Jeśli więc podczas pracy przy świetle świec, aparat miał włączone „słoneczko”, trzeba poszukać innego sposobu.

Z WYCZUCIEM: Automatyczna korekcja czasem czyni cuda, ale w przypadku zdjęć nocnych lepiej będzie ręcznie przywrócić nieco czerwieni i żółci. W końcu ciepła, złota poświata jest na zdjęciach nocnych pożądana – pod warunkiem że nie jest zbyt silna.

› Pełna kontrola

PO PROSTU KOLORY: Dużą zaletą narzędzia Color Balance jest jego intuicyjność. Widzimy, jaka barwa dominuje na zdjęciu, więc poruszając suwaczkiem, nieco jej odejmujemy.

wystarczy zwykle, jeśli dla każdego kanału z osobna dosuniemy boczne suwaczki (czarny i biały) do końców wykresu. W przypadku Photoshopa możemy też po prostu kliknąć przycisk Auto, który zrobi to za nas. Światło na fotografii stanie się wtedy idealnie neutralne. Dlaczego więc nie stosuje się zawsze tego poręcznego przycisku, zamiast zawracać sobie głowę różnymi czasochłonnymi metodami? Po pierwsze, nie zawsze chcemy osiągnąć tak neutralny efekt. Pragnęlibyśmy przecież za-

[Warsztat • Zmiana balansu bieli w plikach JPEG]

chować ciepłe światło popołudnia czy mroźny blask zimowego poranka, nie wspominając już o kolorowych reflektorach na koncertach. Drugi powód jest taki, że automatyka bynajmniej nie zawsze działa tak dobrze. Jeśli wartości któregoś z kanałów wyszły poza skalę, program nie będzie umiał wyrównać kolorystyki. Podobnie bezradny okaże się w przypadku scen nietypowych – zamiast jednego przebarwienia możemy niespodziewanie otrzymać inne. To, z czym nie poradzi sobie automat, użytkownik

ZDAJ SIĘ NA AUTOMAT: W przypadku scen oświetlonych jednym źródłem światła, których rozpiętość tonalna mieści się w skali rejestrowanej przez matrycę, doskonale sprawdza się automatyczna korekcja balansu bieli.

Pozostaje jeszcze jeden sposób, najbardziej pracochłonny, ale przy tym pozwalający na największą elastyczność i precyzję: Krzywe (Curves). Postępowanie opiera się na metodzie liczbowej oraz wiedzy lub domyśle o właściwych kolorach przedmiotów na zdjęciu. Na przykładowym zdjęciu mamy śnieg, o którym wiemy, że powinien być biały; a także czarne litery na butelce oraz czarną rękawiczkę. Biel w „języku” RGB to 255, 255, 255 – maksymalne, ale przede wszystkim równe wartości dla wszystkich kanałów. Oczywiście, nie cały obszar śniegu powinien przyjąć takie wartości, gdyż większość zdjęcia stałaby się białą plamą, a chcemy przecież zachować teksturę. Znajdujemy więc za pomocą pipety najjaśniejszy punkt fotografii, jakim jest fragment śniegu powyżej motyla. Jego wartości na naszym przykładowym obrazku (zrobionym w pochmurny dzień z ustawieniami jak dla cienia, więc zbyt pomarańczowym) wynoszą 223, 206, 196. Następnie ustalamy

punkt najciemniejszy – zacieniony kawałek rękawiczki o wartościach 7, 2, 0. Włączamy wykres krzywej dla kanału czerwonego, zaznaczamy punkt w górnej części krzywej, w pole Wejścia (Input) wpisujemy wartość 223, a w pole wynikowe (Output) wartość 254 (aby uniknąć wypaleń). Teraz zaznaczamy punkt w dolnej części krzywej i w ten sam sposób najniższą znalezioną na zdjęciu war-

TABELA ZMIANY BALANSU BIELI (W WARTOŚCIACH RGB) ma być jest

Tungsten

Fluorescent

Sunny

Cloudy

Flash

Shade

—

+45, +9, -13

+69, +20, -41

+86, +20, -61

+74, +18, -51

+99, +24, -62

Tungsten

› Pierwsza pomoc Dość często zdarza się, że najbardziej oczywiste rozwiązanie jest też najskuteczniejsze. Popularne Poziomy (Levels albo Histogram Adjustment) oprócz korekty kontrastu bardzo dobrze nadają się też do zmiany balansu bieli. Do skutecznej korekcji

Fluorescent

-45, -9, +13

—

+24, +11, -28

+41, +11, -48

+29, +9, -38

+54, +15, -49

Sunny

-69, -20, +61

-24, -11, +28

—

+17, 0, -20

+5, -2, -10

+30, +4, -21

Cloudy

-86, -20, +61

-41, -11, +48

-17, 0, +20

—

-12, -2, +10

+13, +4, -1

Flash

-74, -18, +51

-29, -9, +38

-5, +2, +10

+12, +2, -10

—

+25, +6, -11

Shade

-99, -24, +62

-54, -15, +49

-30, -4, +21

-13, -4, +1

-25, -6, +11

—

Tym, którzy zechcą skorzystać z krzywych, może się przydać tabela przedstawiająca, o ile trzeba zmienić wartości liczbowe poszczególnych kanałów, aby przejść od ustawionego w aparacie wzorca balansu bieli do dowolnego innego. Jako że bogactwo rzeczywistych barw światła jest o wiele większe niż precyzja predefiniowanych ustawień, podane liczby są wyłącznie orientacyjne. Liczby w tabeli oznaczają, o ile należy zmienić wartości poszczególnych kanałów RGB. Na przykład jeśli mamy zdjęcie o balansie bieli ustawionym na „słońce”, a było ono wykonane przy pochmurnej pogodzie, należy dodać 17 punktów na kanale czerwonym, zielony pozostawić bez zmian, a wartości niebieskiego obniżyć o 20 punktów.

CHIP FOTO · VIDEO digital

93

94

CHIP FOTO · VIDEO digital

tość zmieniamy na 1. To samo powtarzamy dla pozostałych kanałów. Ustalenie w ten sposób punktów bieli i czerni sprawiło, że również pozostałe elementy kompozycji nabrały właściwych barw. Gdyby tak się nie stało, można poprawić tony średnie, stosując do nich tę samą metodę liczbową: wybrać punkt, który powinien być szary, i wyrównać odpowiadające mu wartości RGB. Trudniejsze i wymagające wprawy (albo kilku prób) jest postępowanie, w razie gdy wobec braku szarości na zdjęciu musimy ustalić właściwe wartości dla fragmentów kolorowych, na przykład beżowej postaci cherubina (tu około 186, 160, 106 w średnio jasnych partiach figury). Na szczęście w przypadku prostego przesunięcia balansu bieli wystarczy zwykle ustalić punkt bieli i czerni, a balans średnich tonów wyrówna się automatycznie. Elastyczność metody pracy na krzywych pozwala radzić sobie również w sytuacjach nietypowego oświetlenia: gdy na przykład chcemy uzyskać różową poświatę, wystarczy obniżyć o kilka punktów krzywą kanału zielonego. Dzięki krzywym nie jesteśmy również bezradni w przypadku plików o częściowo wypalonych kanałach. Utraconej informacji i tak oczywiście nie odzyskamy, ale możemy przynajmniej zminimalizować widoczne efek-

[Warsztat • Zmiana balansu bieli w plikach JPEG] CIEPŁO, ZIMNO I RÓŻOWO – GDY ŚCIANY SĄ KOLOROWE

ROZJAŚNIĆ I OCIEPLIĆ: Oryginalne kolory były zbyt chłodne, a ogólna tonacja za ciemna. Z użyciem Krzywych pozbędziemy się obu tych problemów, ale oprócz punktów czerni i bieli trzeba wyregulować tony średnie. Cherubin jest utrzymany w odcieniach beżu, co oznacza, że wartości kanału czerwonego powinny być w każdym punkcie najwyższe, niebieskiego zaś – najniższe.

ty tej straty, obniżając wartości newralgicznego kanału o kilka punktów.

› Czas wyboru Metod postępowania jest kilka, a wybór najwłaściwszej zależy od obrazu na zdjęciu, efektu, jaki chcemy uzyskać, oraz cierpliwości użytkownika. Warto nabrać wprawy w korzystaniu z krzywych, gdyż jest to metoda zapewniająca największą kontrolę nad wynikiem końcowym. Podobnie jak Poziomy, krzywe pozwalają za jednym zamachem poprawić i balans bieli, i kontrast. Jednak dla kogoś, kto nie ma ochoty wgłębiać się w składowe i wartości liczbowe, metody omówione na początku tekstu mogą się okazać bardziej praktyczne. Osoby korzystające przy tego typu poprawkach z Krzywych powinny sięgnąć po tabelę przedstawiającą, o ile trzeba zmienić wartości liczbowe poszczególnych kanałów, aby przejść od istniejącego balansu bieli do dowolnego innego. Wbrew obiegowym opiniom możliwość regulacji balansu bieli w plikach JPEG istnieje i w większości przypadków pozwala uzyskać bardzo dobre rezultaty. Tylko w najtrudniejszych sytuacjach potrzeba RAW-a. 

96

CHIP FOTO · VIDEO digital

Barwa światła to coś więcej niż tylko jego temperatura. Są sytuacje, w których tylko dysponując aparatem z najwyższej półki, można ustawić prawidłowy balans bieli, a nawet wówczas nie jest to łatwe. Chodzi tu przede wszystkim o fotografowanie we wnętrzach o kolorowych ścianach lub suficie. Jeśli pokój dziecinny pomalujemy na błękitno, możemy być pewni, że nawet fotografując w naturalnym świetle, otrzymamy brzydkie niebieskie przebarwienie. Zdjęcia powstałe we wnętrzach drewnianych będą zbyt brązowe, a czerwony plusz na kanapach modnej kawiarni wywoła zaróżowienie nie tylko na policzkach panien, ale nawet na obrusach. Z tym problemem również można sobie poradzić. Gdy chcemy zjeść ciastko i mieć ciastko, najprościej będzie je sfotografować. Niestety, jak widać na przykładowym zdjęciu, światło jarzeniowe w połączeniu z brązowym wystrojem kawiarni dało nieapetycz- NIE UNIKNIESZ KŁOPOTÓW: Blask jarzeniówki ne, żółto-zielone przebarwienie, szczególnie odbijający się od licznych brązowych elementów wnętrza widoczne na białej porcelanowej zastawie. dał w rezultacie bardzo nietypowy kolor światła, który W przypadkach takich jak ten trzeba staran- można skorygować dopiero na komputerze. nie dobrać metodę postępowania. Automatyczna korekcja nie sprawdza się tu zupełnie – odblaski światła na cukiernicy zostaną przez algorytm uznane za prawidłowy punkt bieli, brązowa polewa natomiast za punkt czerni. W rezultacie otrzymalibyśmy niebieskawe ciastko na żółtym talerzu. Trudne, choć możliwe byłoby zastosowanie korekcji w kelwinach, omawianej w ramce „Prawie jak RAW” (narzędziem Gray World Color Balance w Paint Shopie Pro X). Jednocześnie ze zmianą temperatury barwowej należałoby też wyregulować odcień, usuwając zielony zafarb. Jeśli jednak zamierzamy częściej zacho- LICZ NA SIEBIE: Automatyczna korekcja Poziomów wywać na zdjęciach współbiesiadników czy dała w rezultacie bardzo brzydkie zdjęcie. Cienie stały się ciasteczka zjadane w tym lokalu, warto zbyt niebieskie, a światła pozostały niemal bez zmian. pójść tam z kartami w trzech kolorach: bia- W przypadkach tak trudnych jak ten fotograf musi ręcznie łym, szarym i czarnym. Wzorzec taki można wskazać, co powinno być białe. kupić w sklepie fotograficznym lub nawet wydrukować samemu. Wybieramy w aparacie balans bieli możliwie najbliższy zastanemu w pomieszczeniu światłu, fotografujemy kartę, a następnie, przy tych samych ustawieniach balansu bieli, robimy kolejne ujęcia. W domu otwieramy zdjęcie karty w programie graficznym i wybieramy narzędzie; mogą to być Krzywe, Poziomy, Balans kolorów lub nawet Wariacje. Doprowadzamy trójkolorowy obrazek do takiego stanu, aby wszystkie trzy jego pola były neutralne, czyli miały takie same wartości RGB. Ustawienia narzędzia zapisujemy. Możemy je następnie zastosować do wszystkich ujęć pochodzących z tego miejsca, a barwy na WEDŁUG WZORCA: Korekcja dokonana na podstawie pewno będą się zgadzać. W ten sposób neutralnej karty umożliwiła osiągnięcie prawidłowych można szybko i łatwo korygować nawet takolorów zarówno w światłach, jak i w cieniach oraz półtokie zdjęcia, jak na przykład portrety, na któ- nach. Nie trzeba było przy tym zgadywać, który fragment rych brak obszarów o barwie neutralnej ilustracji powinien być biały ani jak bardzo brązowy ma utrudnia zrównoważenie kolorystyki. być orzech.

II miejsce „Robalo i Robulia“ (Agnieszka Węglarz, Szczawnica)

Konkurs „Pod światło” rozstrzygnięty! Wszystkim jego uczestnikom dziękujemy za udział, a laureatom serdecznie gratulujemy. Zachęcamy do odwiedzania naszego serwisu oraz do udziału w kolejnych konkursach. Amatorów fotografii zapraszamy również do prezentowania swoich zdjęć w naszej galerii internetowej, dostępnej pod adresem http://foto.fvd.pl/.

III miejsce „Połącz się z nami!“ (Marek Sadowski, Łódź)

LAU R E AC I KO N KU R S U „ P O D Ś W I AT Ł O ” I miejsce „Musée d’Orsay“ (Andrzej Figlewicz, Warszawa)

I miejsce: „Musée d’Orsay“ (Andrzej Figlewicz, Warszawa). Nagroda: drukarka HP PS428 II miejsce: „Robalo i Robulia“ (Agnieszka Węglarz, Szczawnica). Nagroda: drukarka HP PS385 III miejsce: „Połącz się z nami!“ (Marek Sadowski, Łódź). Nagroda: drukarka HP PS335

ĆWICZ Z NAMI! Przykładowe zdjęcia wykorzystane w artykule zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

›

WA R S Z TAT Zwiększanie rozpiętości tonalnej

]

PO KOREKCJI

Zdjęcia o dużej rozpiętości tonalnej

1 SOLIDNE PODPARCIE

2 PRACUJEMY W TRYBIE MANUALNYM

HDR WPRAKTYCE Jeżeli często spotykasz się z prześwietloną powierzchnią nieba lub pozbawionym detali fragmentem w cieniach, zapoznaj się z techniką wykonywania fotografii składanej z kilku ujęć o różnej ekspozycji.

Do wykonania zdjęć potrzebny będzie nam statyw. Ustalając kadr, warto zwrócić uwagę, aby podczas całej serii ujęć obiekty w nim zawarte nie poruszały się, ponieważ spowoduje to powstanie „duszków” na końcowej fotografii. Po wykonaniu pierwszego zdjęcia nie powinniśmy poruszyć statywu lub samego aparatu, gdyż nawet delikatne różnice w poszczególnych kadrach spowodują powstawanie rozmycia podczas łączenia klatek. Dlatego do wyzwalania migawki warto wykorzystać wężyk spustowy.

Kolejne klatki powinny być identyczne pod względem kolorystyki, głębi ostrości oraz punktu, na który ustawiamy ostrość. Z tego względu najlepiej samodzielnie wybrać odpowiedni balans bieli. Przestawiamy cyfraka w tryb manualny (M) i wybieramy odpowiedni kadr. Wyłączamy autofokus (w aparacie lub na obiektywie) i samodzielnie ustawiamy ostrość na wybrany motyw – możemy zwiększyć wartość przysłony, dzięki czemu przedział ostrości będzie obejmował większy fragment sceny.

Arkadiusz Stachowski

3 KORZYSTAJMY Z HISTOGRAMU

Z

achody słońca lub inne kadry z bardzo kontrastowym oświetleniem są trudne do sfotografowania. Nie wynika to jednak z błędnego pomiaru ekspozycji (cyfraki pozwalają podejrzeć histogram zaraz po zrobieniu zdjęcia i ewentualnie skorygować czas naświetlania lub wartość przysłony), ale z ograniczeń matrycy aparatu. W wypadku, gdy różnica pomiędzy ciemnymi i jasnymi fragmentami w kadrze jest większa niż 7 stopni EV nie jest ona w stanie zapisać wszystkich informacji. Niektóre sceny poprawnie zarejestrujemy korzystając filtrów połówkowych, jednak nadają się one jedynie do krajobrazów, a nie np. wnętrza kościoła – gdzie bardzo jasne

100

4 PRZYGOTOWANIE PLIKÓW

PRZED

CHIP FOTO · VIDEO digital

obszary występują zarówno w dolnej, jak i górnej części kadru. Fotografia cyfrowa ma tę zaletę, że pojedyncze wciśnięcie spustu migawki nic nas nie kosztuje. W takim razie, dlaczego nie zrobić kilku zdjęć, z których każde będzie zawierało poprawnie naświetlony inny fragment obrazu, a następnie połączyć je w Photoshopie? Przed pojawieniem się tego programu w wersji CS2, połączenie kilku zdjęć w jedno wymagało żmudnego maskowania każdego ujęcia. Dlatego taka metoda przeznaczona była raczej dla doświadczonych fotoamatorów. Jednak w najnowszym Photoshopie czynność ta stała się o wiele prostsza. Jedyne, co musimy zrobić, to

wykonać poprawną serię zdjęć (od 2 do 8 klatek) różniących się od siebie ekspozycją, a następnie wykorzystać funkcję ich łączenia w plik o bardzo dużej, 32-bitowej rozpiętości tonalnej (standardowe zdjęcia są 8-bitowe). Monitory lub drukarki nie są w stanie wyświetlać lub poprawnie odzwierciedlić na papierze takich fotografii. Dlatego kolejnym etapem będzie przekształcenie ujęcia do przestrzeni 16-bitowej. Właściwy wybór spośród czterech metod konwersji ma bezpośredni wpływ na końcowy efekt. Możemy skorzystać np. z trybu automatycznego lub samodzielnie kontrolować tonalność obrazka za pomocą krzywej, przez co uzyskamy lepsze rezultaty. 

FOT. ARKADIUSZ STACHOWSKI

›

Sekwencję zdjęć rozpoczynamy od parametrów ekspozycji pozwalających na poprawne zarejestrowanie bardzo jasnych obszarów. Histogram powinien być znacznie odsunięty od prawej strony, a na podglądzie nie możemy zobaczyć informacji o przepaleniu nawet małych fragmentów sceny. Następnie zaczynamy zwiększać ekspozycję o 1 lub 2 stopnie EV (dwukrotnie lub czterokrotnie wydłużając czas ekspozycji). Serię zdjęć kończymy w momencie poprawnego zarejestrowania ciemnych obszarów kadru – na histogramie zacznie pojawiać się pusty fragment po lewej stronie (jak na zrzucie ekranu powyżej).

Aby uniknąć komplikacji, zdjęcia zapisujemy w jednym katalogu. Jeżeli korzystamy z formatu RAW, to podczas konwersji nie możemy zmieniać ekspozycji poszczególnych klatek. Natomiast ustawienia balansu bieli, kontrastu czy nasycenia kolorów powinny być identyczne we wszystkich plikach. Gdy zdjęcia znajdą się w jednym katalogu, wybieramy z menu Photoshopa polecenie File | Automate | Merge to HDR. W oknie dialogowym w polu Use: ustalamy pozycję Folder, a następnie po kliknięciu przycisku Browse wskazujemy nasz katalog.

CHIP FOTO · VIDEO digital

101

[Warsztat• Zwiększanie rozpiętości tonalnej] 5 SKŁADANIE ZDJĘĆ

[Warsztat• Zwiększanie rozpiętości tonalnej] 6 ZAPIS PLIKU HDR

9 SAMODZIELNA KONTROLA OBRAZU

10 KOREKCJA ZA POMOCĄ KRZYWEJ

C

B A

Gdy wybierzemy katalog ze zdjęciami i wciśniemy przycisk OK, obrazki zostaną złączone w dwuetapowym procesie. Po pierwszej części pojawi się okno dialogowe, w którym za pomocą suwaka ustalimy jasność podglądu zdjęcia. Nie wpływa to na dane zawarte w pliku, a jedynie pozwala na dopasowanie sposobu wyświetlania 32-bitowego obrazka na monitorze, który nie jest w stanie przenieść pełnego zakresu tonalnego takiego ujęcia. Po lewej stronie znajdziemy też pasek z serią zdjęć oraz informacje o różnicach ekspozycji pomiędzy nimi. Klikamy przycisk OK i czekamy na ostateczne utworzenie pliku HDR.

7 ZMIANA TRYBU PLIKU

Aby zdjęcie HDR mogło być wydrukowane, oglądane na innych komputerach lub też poddane edycji, musi zostać skonwertowane do mniejszej przestrzeni bitowej. W tym celu najlepiej wybrać z menu Image | Mode | 16 Bits/Channel. Szesnastobitowy tryb ma większą liczbę informacji od 8-bitowego i bardziej nadaje się do dalszej modyfikacji w programie graficznym. Zatwierdzając zmianę przestrzeni bitowej, automatycznie uruchomimy narzędzie do dopasowania (edycji) wyglądu zdjęcia – HDR Conversion.

102 CHIP FOTO • VIDEO

Cały etap łączenia plików zajmuje sporo czasu. Im więcej klatek, tym dłużej komputer będzie wykonywał stosowne obliczenia. Dlatego utworzony plik HDR powinniśmy zapisać na dysku twardym peceta, by mieć możliwość wykonania różnych konwersji. Przyda się także dużo wolnego miejsca, ponieważ zdjęcie w formacie HDR zajmuje na dysku około 100 MB. Na tym etapie edycja obrazu jest bardzo ograniczona (wiele funkcji jest nieaktywnych dla trybu HDR), możemy jedynie zmienić np. ekspozycję zdjęcia lub zastosować kolorowe filtry fotograficzne.

8 METODY AUTOMATYCZNE

W polu Method mamy do wyboru cztery pozycje. Dwie z nich są w pełni automatyczne i nie pozwalają na jakąkolwiek ingerencję z naszej strony. Jeżeli zdecydujemy się na funkcję Highlight Compression, algorytm konwersji dokona zmian tylko w bardzo jasnych obszarach (zazwyczaj przyciemniając je). Natomiast polecenie Equalize Histogram modyfikuje zdjęcie tak, by uzyskać mocniejszy kontrast całego ujęcia. Choć korzystanie z tych funkcji rzadko daje pożądane efekty, to jednak sprawdźmy ich działanie na podglądzie, bo może dobrze będą się sprawować w wypadku któregoś ze zdjęć, a my zaoszczędzimy sporo czasu.

Dwa kolejne narzędzia umożliwiają zmianę poszczególnych parametrów podczas konwersji. Należy do nich funkcja Exposure and Gamma, która umożliwia zwiększenie lub zmniejszenie ekspozycji oraz zmianę wartości Gamma. Najlepszym sposobem konwersji jest jednak skorzystanie z ostatniej pozycji rozwijalnego menu – trybu Local Adaptaction. Pozwala on na stosowanie zmian, dopasowując ich siłę do poszczególnych fragmentów obrazu. Dodatkowo po kliknięciu ikonki Toning Curve and Histogram możemy zwiększać lub zmniejszać poziom jasności ciemnych, średnich i jasnych pikseli.

11 MODYFIKACJE LOKALNE

Każde zdjęcie HDR wymaga indywidualnego podejścia. Dlatego czynności opisane w kroku dziesiątym powinny być dobierane w zależności od tematu fotografii w celu uzyskania lepszego kontrastu. Możemy np. dodać więcej punktów na krzywej lub rozjaśnić, a nie przyciemnić cienie. Następną czynnością jest dobranie odpowiednich wartości suwaków. Zmieniając ich pozycję – Radius oraz Threshold – musimy postępować bardzo precyzyjnie. Szczególnie uważajmy przy zwiększeniu drugiego parametru, gdyż duże jego wartości mogą spowodować powstanie obwódek wokół kontrastowych obiektów.

Konwersja z wykorzystaniem funkcji Lacal Adaptation powinna być przeprowadzona od razu za pomocą krzywej. Pozostawiamy domyślne wartości Radius – 16 pikseli, oraz Threshold – 0,5. Następnie poprzez kliknięcie krzywej dodajemy punkt (A) po lewej stronie. Obserwując podgląd, obniżamy lub przesuwamy do góry punkt, aż do momentu uzyskania odpowiednio ciemnych obiektów. Tak samo postępujemy ze światłami – podciągamy do góry tym razem punkt (C) dodany z prawej strony. Wystarczy teraz ustawić żądaną jasność średnich tonów, regulując pozycję środkowej części wykresu (B).

12 KOŃCOWY RETUSZ

Po skonwertowaniu obrazka możemy dokonać na nim standardowych korekt: zwiększyć nasycenie barw, poprawić kontrast lub zmienić balans kolorów. Jeżeli jednak stwierdzimy, że niektóre obszary są zbyt jasne lub ciemne, skorzystajmy z zapisanego wcześniej pliku HDR i ponownie go przekonwertujmy. W procesie łączenia wielu fotografii obraz jest delikatnie rozmywany, dlatego korzystając z narzędzi takich jak Unsharp Mask, musimy przywrócić widoczność detali na fotografii. Jeśli chcemy zapisać zdjęcie w formacie JPEG, nie zapomnijmy przekonwertować go do przestrzeni 8-bitowej.

CHIP FOTO • VIDEO 103

W A R S Z T A T Tworzenie chmur

ĆWICZ Z NAMI! Przykładowe zdjęcie wykorzystane w artykule zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

] 1

OBŁOKI

›

NA ZAMÓWIENIE

Otwieramy zdjęcie chmury_start.jpg, znajdujące się na płycie CD dołączonej do magazynu. Tworzymy nową warstwę — [Ctrl]+[Shift]+[N] — i za pomocą pędzla z małą końcówką rysujemy kształt orła. Następnie dodajemy do obrazka kolejną nową warstwę, na której będziemy malować pierwszą warstwę chmur.

J

104

CHIP FOTO · VIDEO digital

3

› Prezentowany warsztat przypomina artystyczne malowanie i wymaga bardzo dużo cierpliwości. Aby uzyskać subtelną, nierzucającą się w oczy modyfikację, chmury muszą być tworzone powoli i starannie. Podczas kopiowania i wklejania fragmentów prawdziwych obłoków do naszego zdjęcia

2

MALUJEMY PIERWSZĄ WARSTWĘ CHMUR

PRZED

Obłoki na niebie przybierają czasem kształty przypominające nam znane przedmioty lub sceny. Nie musimy jednak liczyć na łut szczęścia, by uzyskać takie ujęcia. Wystarczy fotografia z dużym obszarem nieba i program Photoshop, aby otrzymać dowolną formę T.S., oprac Arkadiusz Stachowski chmur. eżeli mamy program graficzny, który pozwala na pracę na warstwach, możemy zasymulować obłoki przypominające dowolne obiekty – w naszym wypadku będzie to orzeł z rozpostartymi skrzydłami. Aby wiernie go odtworzyć, możemy posłużyć się przykładową fotografią przedstawiającą ptaka w locie. Dzięki niej odrysujemy idealny kształt jego sylwetki. Pomocne będą również zdjęcia z różnymi rodzajami chmur, którymi wypełnimy obszar naszej selekcji. Obrazki z obłokami posłużą nam również do zaznajomienia się z wyglądem prawdziwych chmur, co się przyda przy tworzeniu realistycznego efektu, który ma wyglądać realistycznie. W początkowej fazie będziemy malować pierwszą warstwę chmur. Do tego celu wykorzystamy pędzle z różnymi rozmiarami końcówek oraz wartościami w polu Krycie (Opacity). Najlepsze rezultaty osiągniemy za pomocą tabletu, który reaguje na siłę nacisku, z jaką przesuwamy po nim rysik – ruchem dłoni możemy kontrolować rozmiar końcówki i krycie pędzla. Jeżeli nie mamy tego pomocnego urządzenia, do uzyskania zadawalającego efektu wystarczą staranne i precyzyjne poruszanie myszką oraz częsta zmiana wielkości pędzla.

TWORZYMY ZARYS OBIEKTU

DODAJEMY MASKĘ WARSTWY

Wybieramy Kroplomierz (Eyedropper tool), klikamy nim szary fragment istniejącej już nad pasmem górskim chmury. Następnie zmieniamy narzędzie na Pędzel i w palecie z jego opcjami zmniejszamy wartość Przepływu (Flow) do 50%, po czym klikamy ikonę Aerografu (Airbrush). Teraz śmiało malujemy powierzchnię wewnątrz konturu orła, starając się tworzyć smugi o różnej przezroczystości.

4

UROZMAICAMY FAKTURĘ CHMUR

PO KOREKCJI

możemy wykorzystać polecenie z menu Edycja | Przekształć swobodnie (Edit | Free Transform). Po jego wywołaniu będziemy mogli dowolnie kształtować skopiowaną powierzchnię, przesuwając poszczególne uchwyty. Pozwala to na dokładne dopasowanie wklejanego obłoku do naszej figury. 

Teraz możemy już usunąć warstwę z obrysowanym konturem orła poprzez przeciągnięcie jej i upuszczenie na ikonie kosza — paleta Warstwy (Layers). Do warstwy z sylwetą chmury dodajemy maskę za pomocą polecenia Warstwa | Dodaj maskę warstwy | Odkryj wszystko (Layer | Layer Mask | Reveal All). Następnie klikamy Miniaturkę maski warstwy (Layer Mask thumbnail) i wybieramy z menu Filtr | Rendering | Chmury (Filter | Render | Clouds).

Po utworzeniu maski z fakturą chmur będziemy musieli rozjaśnić najjaśniejsze partie obrazu. W tym celu z menu wybieramy polecenie Obrazek | Dopasuj | Jasność/Kontrast (Image | Adjustments | Brightness and Contrast). W oknie dialogowym zwiększamy Jasność (Brightness) do wartości +22 oraz Kontrast (Contrast) do +35. Następnie, by jeszcze bardziej rozjaśnić tylko centralną część maski, malujemy ją Pędzlem białym kolorem.

CHIP FOTO · VIDEO digital

105

[Warsztat• Tworzenie chmur] 5

MALUJEMY KOLEJNĄ WARSTWĘ CHMUR

Do naszego obrazka dodajemy kolejną warstwę — [Ctrl]+[Shift]+[N], na której namalujemy pędzlem odznaczające się detale chmur. Z rozwijalnego menu na belce z opcjami narzędzia wybieramy postrzępioną końcówkę — Aerograf 46 piks (Spatter 46 pixels) — patrz lewy zrzut ekranowy. Następnie zmieniamy wartość Krycia (Opacity) na 40, a Przepływ (Flow) na 45 procent.

7

WKLEJAMY ORYGINALNE CHMURY Otwieramy zdjęcie z naszej kolekcji, na którym znajdują się obłoki, i kopiujemy ich fragment. W tym celu wykonujemy dużą selekcję Lassem i wybieramy z menu Edycja | Kopiuj (Edit | Copy). Następnie wracamy do naszego głównego zdjęcia i wklejamy skopiowaną powierzchnię za pomocą skrótu klawiaturowego [Ctrl]+[V]. Rozmiar chmury ustalimy, używając funkcji Edycja | Przekształć | Skaluj (Edit | Transform | Scale).

6

TWORZYMY MAŁE OBŁOCZKI

Na palecie narzędziowej klikamy Ustaw kolor narzędzia (Set foreground color) i wybieramy jasnoniebieską barwę. Następnie Pędzlem, z aktywną opcją Aerografu (Airbrush), malujemy po sylwetce orła rozmyte linie – symulując tym samym małe smużyste chmurki. Zmieniajmy często rozmiary końcówki i przeciągajmy kilkakrotnie Pędzlem nad wybranymi obszarami, aby utworzyć fragmenty o różnej przezroczystości.

8

WTAPIANIE WARSTWY W OTOCZENIE Za pomocą narzędzia Przesunięcie (Move Tool) ustalamy położenie wklejonej warstwy tak, by znalazła się ona w miejscu głowy orła. Na palecie Warstwy (Layers) zmieniamy tryb mieszania (Blending Mode) na Jaśniej (Lighten). Następnie Gumką (EraserTool) z miękką końcówką i zmniejszonym Kryciem (Opacity) usuwamy obszary dookoła wklejonej chmury tak, aby nie odróżniały się one od pozostałych warstw.

W kaÜdym numerze przegljd nowoÅci rynkowych – aparaty cyfrowe, kamkordery, drukarki, oprogramowanie, akcesoria. Do kaÜdego wydania do˜jczony jest CD-ROM. CHIP FOTO-VIDEO digital kosztuje 15,50 z˜. Archiwalne wydania do kupienia na www.fvd.pl.

Kupon zamówienia wyślij pocztą lub faksem TAK

9, CHCĘ PRENUMERATĘ CHIP FOTO-VIDEO digital

od numeru __________________w liczbie egz. _________________________

ZAMAWIAJĄCY (także dane właściciela karty): imię i nazwisko __________________________________________________________ nazwa firmy

9

… 12 egz. za 99 zł … 24 egz. za 188 zł … 6 egz. za 66 zł

OSTANIE SZLIFY

_____________________________________________________________

NIP firmy _________________________________________________________________ ulica _____________________________________________ numer__________________ numer mieszkania

____________________________

kod

___________________

miejscowość _____________________________________________________________

Metodą opisaną w dwóch ostatnich krokach możemy wklejać dowolną liczbę fragmentów chmur z różnych zdjęć — przez co uzyskamy realistyczną fakturę tworzonego obłoku. Po umiejscowieniu, dopasowaniu ich rozmiaru i delikatnemu wymazaniu ostrych krawędzi powinniśmy zmienić Krycie (Opacity) warstw z obłokami, aby uzyskać różnorodną intensywność każdej grupy chmur. Na końcu wybieramy z menu Warstwa | Spłaszcz obrazek (Layer | Flatten Image) i zapisujemy zdjęcie.

tel. ________________________________________________________________________

NALEŻNOŚĆ UREGULUJĘ: … przelewem na konto Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław, nr konta: 91 1500 1155 1211 5003 0159 0000 (prenumerata zostanie rozpoczęta po otrzymaniu potwierdzenia wpływu pieniędzy na konto Wydawnictwa);

… za zaliczeniem pocztowym, tzn. przy odbiorze pierwszego z zamówionych w prenumeracie egzemplarzy pisma;

PRENUMERATĘ PROSZĘ PRZESŁAĆ:

… na adres wskazany w pozycji Zamawiający, … na następujący adres:

e-mail

____________________________________________________________________

rok urodzenia _________________ wykształcenie __________________________ Upoważniam Wydawnictwo Vogel Burda Communications sp. z o.o. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy.

… Podaję moje dane dobrowolnie i wyrażam zgodę na ich przetwarzanie w celach handlowych i marketingowych przez Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław. Mam prawo do wglądu do moich danych oraz ich poprawiania.

… Zgadzam się na otrzymywanie informacji handlowej od Wydawnictwa Vogel Burda Communications sp. z o.o. w rozumieniu ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

podpis ____________________________________________ data ____________________ ___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław; Sąd Rejonowy dla dzielnicy Wrocław Fabryczna; VI Wydział Gospodarczy KRS, KRS: 0000106166, NIP: 899-10-04-485 5/2006

WA R S Z TAT Prezentacja pakietu Sony Vegas 6

WERSJA DEMO NA CD Program Sony Vegas 6 zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

]

Ścieżki czasu

Histogram

W odróżnieniu od większości programów montażowych w Sony Vegas nie ma stałego rozróżnienia między ścieżkami wideo, audio, plansz tekstowych, przejść itd. Materiał tak umieszczamy w projekcie, jak nam to odpowiada. Podział na warstwy audio i wideo dokonuje się dynamicznie, w trakcie nakładania pierwszego klipu na ścieżkę. Pozycje poszczególnych warstw możemy zmieniać, przeciągając je w górę i w dół.

Wykres rozkładu kolorów nie jest domyślnie włączoną opcją w programie, warto jednak go uaktywnić kombinacją klawiszy [Ctrl]+[Alt]+[2] i umieścić na stałe w jakimś wygodnym miejscu ekranu.

Trimmer

Efekty specjalne

Narzędzie służące do precyzyjnego i szybkiego wycinania fragmentów klipów i umieszczania ich w projekcie jako niezależne obiekty (tzw. subklipy).

Video FX to lista filtrów wizualnych. Dla każdego filtra w programie dostępne jest kilka najczęściej używanych ustawień.

Zarządzanie mediami

Łączenie klipów

Na palecie Project Media znajdują się wszystkie wykorzystywane w projekcie materiały źródłowe, natomiast narzędzia z palety Media Manager ułatwiają ich sortowanie i przeszukiwanie.

Na palecie Transitions znajdują się wszystkie dostępne przejścia pomiędzy klipami wraz z przykładami ich działania w postaci animowanych ikon.

Ekran Video Preview Dużą zaletą programu Sony Vegas jest generowany na bieżąco podgląd projektu. Działa on zawsze, dla każdego narzędzia, którego w danej chwili używamy.

Głośność podglądu Przydatną opcją, uruchamianą w menu Edit | Mixer Preview Fader, jest suwak natężenia dźwięku podczas podglądu. Jego użycie nie modyfikuje ścieżki audio projektu.

MONTAŻ DLA WYMAGA JĄCYCH P

rogram ten pozwala na wygodną obróbkę nawet bardzo złożonego materiału wideo. Umożliwia to przede wszystkim nowatorski interfejs – zamiast osobnych ścieżek audio, wideo oraz przejść pomiędzy klipami dysponujemy uniwersalnymi liniami czasu, na których możemy umieścić zarówno dźwięk, jak i obraz. Wprowadzenie do projektu materiału

108

CHIP FOTO · VIDEO digital

audiowizualnego określa, które z nich są traktowane jak ścieżki obrazu, a które dźwięku. Rozwiązanie to jest intuicyjne i pozwala dopasować wygląd projektu do naszych potrzeb. Również położenie wielu opcji nie jest stałe i może być dowolnie zmieniane. Liczba ścieżek edycyjnych Sony Vegas jest nieograniczona – jedynie od mocy obliczenio-

wej naszego komputera zależy, z ilu naraz będziemy mogli komfortowo skorzystać. W projekcie umieścimy nie tylko pliki audiowizualne, ale też inne projekty Vegas oraz utwory skomponowane w programach Sound Forge czy Acid. Zbiory te są odczytywane jako pojedyncze klipy, co ułatwia montaż, pozwalając jednocześnie na edycję materiałów źródłowych.

Łączenia ujęć za pomocą przejść dokonujemy na jednej ścieżce. Jest to wygodne i wymaga użycia mniejszej liczby ścieżek wideo niż tradycyjny montaż dwuścieżkowy (znany np. z Adobe Premiere 6). Jak przystało na nowoczesny program głównego promotora standardu HDV, Sony Vegas pozwala montować materiał zarówno

Profesjonalni wideofilmowcy nie są zdani wyłącznie na aplikacje firmy Adobe. Istnieje wiele programów do edycji filmów umożliwiających bardzo zaawansowaną obróbkę obrazu Jarosław Zachwieja i dźwięku. Jednym z nich jest Sony Vegas. w standardowej (SD), jak i wysokiej (HD) rozdzielczości. Możemy łączyć ze sobą klipy nagrane w różnych formatach, a następnie wyeksportować je do jednego pliku o zadanych parametrach. Dopasowanie do siebie klipów zachodzi bez naszego udziału, dzięki czemu zaoszczędzamy mnóstwo czasu w trakcie montowania materiału wideo z różnych źródeł.

Wymagania sprzętowe Sony Vegas są – jak na oferowane możliwości – niewielkie. Producent deklaruje, że do poprawnej pracy programu wystarczą komputer z procesorem Pentium III 800 MHz oraz 256 MB pamięci RAM, choć do obróbki materiału HDV zaleca przynajmniej procesor Pentium 4 2,8 GHz oraz 512 MB pamięci operacyjnej.

CHIP FOTO · VIDEO digital

109

[Warsztat• Prezentacja pakietu Sony Vegas 6] 1 WYBÓR I PORZĄDKOWANIE UJĘĆ – MENEDŻER MEDIÓW Aplikacja ma złożony system katalogowania i wyszukiwania materiału. Jest on pomocny, jeśli operujemy na dużej liczbie plików (np. wybieramy ujęcia spośród obszernego materiału nagranego podczas imprezy). Dzięki niemu możemy sortować obiekty zaimportowane do projektu, ocenić je (w skali od zera do pięciu) oraz szybko sprawdzić ich zawartość. Pierwsza czynność do wykonania to zaimportowanie materiału. Robimy to, wybierając z menu File | Import | Media lub klikając ikonę Add Files to Media Library na palecie Media Manager. Pliki na liście oznaczamy słowami kluczowymi znajdującymi się w polu Tags w oknie Search – robimy to, przeciągając dowolny znacznik na plik. Domyślnie opisujemy w ten sposób cechy wizualne (rodzaj ujęcia, ruch kamery itd.) i dźwiękowe (gatunek, użyte instrumenty) plików, lecz lista tych znaczników może być przez nas dowolnie modyfikowana. Po kliknięciu przycisku Save Tags and Properties informacje na temat wskazanego materiału zostaną zapisane i będą dostępne przy każdym następnym uruchomieniu programu. Ponadto zaznaczając rodzaje plików oraz znaczniki na listach Tags oraz Advanced, ograniczymy listę wyświetlanych obiektów do tych, które odznaczają się wskazanymi właściwościami, co ułatwia poszukiwanie interesującego nas ujęcia.

3 SZYBKIE CIĘCIE – TRIMMER Jeśli przed umieszczeniem klipu na osi czasu zachodzi konieczność jego precyzyjnego skrócenia, najlepiej wykorzystać do tego narzędzie Trimmer, znajdujące się na zakładce o tej samej nazwie. Pozwala ono zaznaczać w materiale audio-wideo za pomocą myszy fragmenty o dowolnej długości i umieszczać je na linii czasu lub przenosić do menedżera plików jako tzw. subklipy, czyli wirtualne obiekty traktowane przez program jak pliki. Jeżeli chcemy, aby pliki w menedżerze po ich dwukrotnym kliknięciu trafiały od razu do Trimmera, powinniśmy w zakładce General okna ustawień (menu Options | Preferences) zaznaczyć opcję Double-click on media file loads into Trimmer instead of tracks. Jest to bardzo użyteczne podczas montowania produkcji składającej się z dużej liczby scen.

MEDIA MANAGER: Panel ten umożliwia nam sortowanie oraz przeszukiwanie zbiorów obsługiwanych przez program. Jego środkowa część zawiera listę plików, prawa zaś właściwości obecnie wskazywanego obiektu. Narzędzia z lewej strony zawierają spis znaczników oraz narzędzia do przeszukiwania biblioteki.

PROJECT MEDIA: Jest to lista obiektów wchodzących w skład aktualnego projektu Vegas. Usunięcie klipu z tego panelu powoduje skasowanie go z linii czasu, nie wymazuje natomiast żadnych plików z dysku twardego. Narzędzie to jest przydatne, zwłaszcza gdy materiał źródłowy jest rozrzucony po wielu katalogach.

TRIMMER: Dzięki tym cyfrowym nożyczkom bardzo szybko dopasujemy długości nawet bardzo dużej liczby ujęć.

2 CENZURA FRAGMENTU KADRU – MASKI WEKTOROWE Czasem kręcąc reportaż lub film, który ma ten reportaż imitować, stajemy przed koniecznością zakrycia twarzy występujących na nim osób. W Sony Vegas zrobimy to, wykorzystując filtr Pixelate oraz maskę wektorową. Po nałożeniu klipu na oś czasu musimy zduplikować jego warstwę wideo. Klikamy prawym przyciskiem myszy panel ścieżki i z menu kontekstowego wybieramy opcję Duplicate Track. Na klip wideo umieszczony wyżej przeciągamy z palety Video FX filtr Pixelate z profilem Large (wartości parametrów Horizontal pixelization oraz Vertical pixelization powinny wynosić co najmniej 0,75). Zauważmy, że zniekształceniu uległa zawartość całego ekranu, a nam zależy na zasłonięciu tylko twarzy jednej osoby. Klikamy więc tę samą ścieżkę, na którą nałożyliśmy filtr, i wybieramy z menu Tools | Video | Video Event Pan/Crop. W nowo otwartym oknie zaznaczamy w jego dolnej części opcję Mask. Naciskamy klawisz [D] i za pomocą myszy wyznaczamy punkty tworzące wielokątną maskę wektorową wokół twarzy, którą chcemy zasłonić (zauważmy, że w momencie zamknięcia krzywej działanie filtra Pixelate zostaje ograniczone do zaznaczonego kształtu). Z palety po lewej stronie wybieramy narzędzie Normal Edit Tool (ikona strzałki) i za pomocą paska przewijania, znajdującego się w dolnej części okna, badamy przebieg klipu. Jeśli twarz postaci w jakimś momencie „ucieka” spod maski, przesuwamy lub modyfikujemy kształt wielokąta, tak aby przykrywał właściwy fragment kadru. W momentach, w których na ekranie nie ma cenzurowanego obiektu, maska powinna znaleźć się na białym polu poza obszarem kadru.

110

CHIP FOTO · VIDEO digital

MASKA WEKTOROWA: Narzędzie to służy do zdefiniowania widocznej części warstwy wideo. Jeśli nałożymy maskę na klip z filtrem, a na ścieżce poniżej umieścimy ten sam materiał w wersji niezmodyfikowanej, otrzymamy efekt specjalny aktywny tylko na fragmencie obrazu.

4 WSPÓLNY RUCH KILKU WARSTW

Znaczniki w kształcie rombów wskazują położenie klatek kluczowych, czyli miejsc, w których kształt lub położenie maski zostały zmienione.

VIDEO EVENT FX: W oknie efektów specjalnych ustawiamy kolejność nakładania filtrów na klip oraz ich parametry. Użyty w przykładzie filtr ma dwa suwaki regulujące rozmiar pikseli w pionie i w poziomie.

Jedną z ciekawych opcji Vegasa jest możliwość tworzenia zagnieżdżonych ścieżek wideo, zwanych też konstrukcjami typu parent/child. W układzie takim warstwy nadrzędne (parent) zarządzają położeniem, ruchem i wyglądem warstw podrzędnych, jednocześnie nie mając wpływu na materiał wideo umieszczony poza grupą. Jednym z zastosowań techniki parent/child jest poruszanie układem składającym się z wielu odrębnych obrazów, tak jakby była to jedna warstwa. W tym celu po utworzeniu konstrukcji zagnieżdżonej należy kliknąć ikonę Parent Motion znajdującą się na panelu najwyżej położonej w grupie ścieżki. Operacje możliwe do wykonania w ten sposób to przesuwanie, obracanie i skalowanie obrazu, a po przestawieniu Parent Compositing Mode w tryb 3D Source Alpha również przekształcanie przestrzenne. Kliknięcie przycisku Parent Motion otwiera okno, w którym definiujemy ruch grupy podrzędnych warstw wideo. Aby przekształcić przestrzennie grupę ścieżek, wybieramy z menu Parent Compositing Mode tryb 3D Source Alpha. Klikając przycisk Make Compositing Child, ustawiamy ścieżkę jako podrzędną w stosunku do położonej wyżej.

PARENT/CHILD COMPOSITING: Jest to jedno z zaawansowanych narzędzi Sony Vegas ułatwiające komponowanie projektów składających się z bardzo wielu powiązanych ze sobą warstw.

Z KAMERĄ

WŚRÓD UCZNIÓW W życiu szkolnym naszej pociechy jest wiele okazji do nakręcenia ciekawego filmu. Jednak aby pamiątka taka była naprawdę interesująca, warto się do jej Marcin Eryk Koźliński realizacji odpowiednio przygotować.

P O R A D Y Filmowanie uroczystości szkolnych

]

D

la wielu z nas impulsem do nabycia kamery wideo są narodziny potomka. Staramy się wówczas filmować jak najwięcej momentów z życia dziecka – są to w większości zabawne i pełne ciepła scenki domowe. Po kilku latach nasza pociecha dorasta na tyle, aby pójść do szkoły, i właśnie wtedy w naszym kalendarzu pojawiają się nowe wydarzenia, które również warto zarejestrować. Począwszy od pierwszego dnia w szkole, przez ślubowanie, aż do przeróżnych przedstawień okolicznościowych, takich jak jasełka czy akademie, zdarzają się okazje, w których nasze dziecko często występuje jako aktor. Prowadząc w jednej z warszawskich szkół podstawowych kółko filmowe i fotograficzne, wiele razy byłem proszony o zarejestrowanie różnych uroczystości. W tym artykule chciałem podzielić się doświadczeniami, opisać błędy popełniane przez rodziców filmujących swoje dzieci, a także przedstawić kilka zabiegów, które uatrakcyjnią szkolny reportaż. WIDOWNIA: Przedstawienie szkolne to nie tylko aktorzy i scena, ale również publiczność. Warto od czasu do czasu pokazać też zainteresowanie oglądających spektakl widzów.

Organizacja pracy Większość rodziców podczas filmowania skupia się jedynie na swoim dziecku. Jest to jak najbardziej zrozumiałe – w końcu jest ono naszym oczkiem w głowie. Jednak wybierając się z kamerą na jasełka, w których Kubuś gra Heroda albo Karolinka śpiewa w chórze, warto pokusić się o nakręcenie czegoś, co nie będzie wyłącznie serią ujęć przedstawiających naszego potomka. Zacznijmy od zapoznania się ze scenariuszem uroczystości lub przedstawienia. Jeśli pozwala nam na to czas, dobrym pomysłem jest przyjście z kamerą na próbę (oczywiście za zgodą nauczycielki zajmującej się organizacją imprezy). Dzięki temu poznamy czas trwania przedstawienia i poszczególnych jego części oraz mniej więcej zapamiętamy, kto po kim występuje, co pozwoli nam lepiej przygotować się do filmowania. Dodatkowo oswoimy w ten sposób dzieci z obecnością filmującej je osoby, dzięki czemu podczas premiery będzie mniejsze ryzyko, że filmując speszymy któregoś z młodych aktorów. Jeśli jest to próba generalna, zapoznajmy się z topografią pomieszczenia i wybierzmy sobie stanowisko, w którym staniemy z kamerą. Dopytajmy się, jak będzie rozstawiony sprzęt i dekoracje, gdzie będą siedzieć ważniejsi goście itp.

Ważna jest współpraca z innymi rodzicami. Na pewno któryś z nich ma kamerę, warto zatem zorganizować się i podzielić obowiązki. Przykładowo: jeden rodzic filmuje aktualnie występujące dziecko w zbliżeniu, inny zaś kręci scenę i publiczność w szerszym ujęciu. Z tak bogatego materiału zmontujemy świetny reportaż z uroczystości, a zmiany ujęć nadadzą całości więcej dynamiki. Praca na kilka kamer ma również tę zaletę, że błędy popełnione podczas filmowania łatwo możemy zamaskować zmianą kadru. Jeżeli nie możemy liczyć na pomoc drugiego operatora, zastosujmy inny zabieg: pożyczmy dodatkową kamerę i postawmy ją na statywie tak, aby móc nią filmować całą scenę. Sami

w tym czasie kręćmy głównie plany średnie i bliskie. Tak nakręcony film po zmontowaniu będzie atrakcyjny nie tylko dla nas, ale również dla rodzin pozostałych dzieci. Podczas rozpoczęcia roku szkolnego zazwyczaj nie znamy jeszcze innych rodziców. Utrudnia to organizację zdjęć z wykorzystaniem kilku kamer. Jednak do ślubowania klas pierwszych możemy już ze wszystkimi umówić się z odpowiednim wyprzedzeniem.

Na planie Przede wszystkim zapewnijmy naszej kamerze stabilność: statyw jest bardzo przydatny, zwłaszcza jeśli musimy korzystać z transfokatora (zoomu). Podczas filmowania z dużymi ogniskowymi wszelkie drgania kamery ulegają zwielokrotnieniu i choć na miejscu wydaje się, że ujęcia są nieporuszone, to po odtworzeniu ich na telewizorze może się okazać, że obraz jest bardzo rozedrgany. Statyw jest niezbędny zwłaszcza podczas korzystania z małych i lekkich kamer, które trudno jest trzymać stabilnie. Filmowanie w zbliżeniach pozwoli nam pokazać o wiele więcej emocji malujących się na twarzach dzieci, niż widać na ujęciach w szerokim planie.

ŚLUBOWANIE: Jeśli możemy, spróbujmy moment pasowania na uczniów nakręcić, stojąc obok nauczycieli. Uzyskamy w ten sposób dobre ujęcia twarzy przejętych dzieci. CHIP FOTO · VIDEO digital

113

[Porady• Filmowanie uroczystości szkolnych]

[Porady• Filmowanie uroczystości szkolnych]

WSKAZÓWKI DO REALIZACJI ROZMAITYCH TYPÓW IMPREZ ROZPOCZĘCIE ROKU SZKOLNEGO

PRZEDSTAWIENIA TEATRALNE Tłok i rozgardiasz nie sprzyjają kreatywnemu filmowaniu. Pamiętajmy, że dla naszej pociechy to ważny i bardzo stresujący dzień, więc przede wszystkim zadbajmy o jej komfort psychiczny, a dopiero w dalszej kolejności zajmijmy się kamerą. Nie silmy się na długi reportaż. Większość tego, co się dzieje podczas uroczystości oraz przed nią, oglądane w domowym zaciszu będzie nudne. Skupmy WPROWADZENIE: Przemówienie dyrektora szkoły może się wydawać nudne, ale jest dobrym wstępem. Poza tym nie musi być ono przecież umieszczone w filmie w całości.

się na uchwyceniu atmosfery zdarzenia. Obserwujmy zbierające się dzieci i nauczycieli, próbujących nad nimi zapanować jednocześnie odpowiadając na setki pytań rodziców. To wszystko, w formie krótkich ujęć, może stanowić tło dla obserwacji naszego pierwszaka. Całość podczas montażu możemy opatrzyć jakimś zabawnym komentarzem wygłoszonym w tle , dzięki czemu film nie będzie tylko suchym zapisem wydarzeń, ale nabierze ona bardziej osobistego charakteru. Całe wydarzenie jest bardzo ekscytujące zarówno dla dziecka, jak i rodziców. Późniejsze lata nauki nie niosą już takiego ładunku emocjonalnego. Starajmy się ukazać na filmie ten niepowtarzalny nastrój.

Tradycyjne jasełka lub występy z okazji pierwszego dnia wiosny, Wielkanocy bądź innych świąt są dla uczniów często pierwszym krokiem w stronę aktorstwa. Mamy tu scenariusz, dekoracje, kostiumy (choćby symboliczne) – prawie jak w teatrze. Do tego oczywiście dochodzi też przedświąteczna atmosfera, która najbardziej udziela się dzieciom. Zalecam filmowanie w planach niezbyt szerokich, tak aby jak najmniej codziennego otoczenia znalazło się w kadrze. Filmowanie z dwóch kamer może dać znakomite efekty, zwłaszcza gdy w scenariuszu znajdują się dialogi. Sceny takie, realizowane na zasadzie kontrplanów (na przemian pokazywani są kolejni mówiący), sprawią, że po zmontowaniu nasz reportaż stanie się niemalże filmem fabularnym.

Przed przedstawieniem obejrzyjmy dekoracje. Wszelkiego rodzaju choinki, gwiazdy, kwiaty lub papierowe chmurki, sfilmowane w zbliżeniach, mogą nam posłużyć jako wstawki, wprowadzane do filmu w celu jego urozmaicenia lub w celu zamaskowania poważniejszych błędów operatorskich. ZBLIŻENIA: Szkolne przedstawienia teatralne mają zazwyczaj proste dekoracje. Odpowiednie kadrowanie usunie z tła przedmioty niewchodzące w skład scenografii, które mogłyby rozpraszać uwagę widzów.

ŚLUBOWANIE KLAS PIERWSZYCH Jest to pierwsza duża uroczystość, w której najmłodsi uczniowie nie są tylko biernymi obserwatorami, ale też biorą w niej czynny udział: śpiewają piosenki i mają co najmniej po jednej linijce tekstu do wyrecytowania. Zazwyczaj starsze klasy również mają swój wkład w imprezję – występuje np. koło teatralne lub chór. Tak więc sporo się dzieje. Ślubowanie dzieli się na dwie zasadnicze części: artystyczną i oficjalną. Ta druga ma bardzo uroczysty charakter: wprowadzany jest sztandar, śpiewany hymn państwowy, dzieci wygłaszają akt ślubowania, a następnie są pasowane na uczniów.

Największym problemem dla filmowca jest rozmach całego wydarzenia i z tego powodu to jedna z najtrudniejszych do nakręcenia imprez w szkolnym kalendarzu. Dlatego gorąco polecam współpracę z innymi rodzicami posiadającymi kamery. Co najmniej jeden z nich powinien filmować ślubujące klasy, a jeden nauczycieli, rodziców oraz starszych uczniów.

SZKOLNE WYCIECZKI

UROCZYSTE SCENY: Aby chwili wprowadzenia sztandaru nadać więcej powagi, filmujmy niosących go uczniów nieco z dołu.

POMNIEJSZE IMPREZY Poza okolicznościowymi uroczystościami w szkolnym kalendarzu znajdują się też imprezy bardziej kameralne. Święta takie jak mikołajki, andrzejki, zabawy karnawałowe, dzień wagarowicza czy ostatnio też walentynki lub Halloween, często stają się okazją do zorganizowania dyskotek oraz spotkań w gronie klasowym lub świetlicowym. W takich sytuacjach starajmy się przede wszystkim

Dzięki „długiemu” obiektywowi zobaczymy więc coś, czego nie widać z widowni. Warto uchwycić wyraz twarzy dziecka, który często jest ważniejszy niż grana przez pociechę rola lub recytowany wiersz. Starajmy się przestrzegać reguł języka filmowego opisanych w cyklu „Szkoła filmowania” – przede wszystkim w odcinkach poświęconych scenopisowi (FVd 8/2005) oraz montażowi (FVd 12/2005). Jeśli kręcimy na dwie kamery, zadbajmy, aby różnica planów była znacząca. Będzie można wtedy łączyć sceny bez obaw, że sprawią one wrażenie jednego ujęcia, z którego wycięto fragment filmu (jest to częsty błąd, nazywany skokiem montażowym). Jeśli obaj operatorzy filmują z mniej więcej tego samego kierunku, to jeden z nich niech kręci np. w półzbliżeniu, a drugi w planie

uchwycić atmosferę imprezy: kolory, muzykę oraz charakterystyczne atrybuty danego święta, takie jak elementy dekoracji lub przebrania aktorów. Podczas imprez organizowanych bez ustalonego scenariusza (dyskoteki, wycieczki itd.) unikajmy filmowania wszystkiego „jak leci”. Szukajmy interesujących twarzy lub ciekawych sytuacji. Zapomnijmy o tym, że taśma jest

amerykańskim. Jeśli zaś filmują z zupełnie przeciwnych miejsc, to ujęcia w tych samych planach nie będą nikogo raziły. Wiele kłopotów sprawia wideoamatorom przestrzeganie tzw. osi kontaktu (zagadnienie to zostało dokładnie opisane w FVd 8/2005, s. 117–118). Na szczęście, w odróżnieniu od filmów fabularnych, w reportażu ze szkolnych uroczystości możemy tę regułę złamać bez poważniejszych konsekwencji dla czytelności filmu. Oś kontaktu jest bowiem ustanowiona na stałe na linii scena-widownia i nawet wielokrotne przekraczanie jej w następujących po sobie ujęciach nie sprawia wrażenia dyskomfortu (widać to w telewizyjnych transmisjach koncertów i festiwali). Z kolei oś pomiędzy aktorami jest trudna do naruszenia, jako że jest mało prawdopodobne, abyśmy wepchnęli się

tania, i starajmy się montować już w trakcie zdjęć – tzn. znajdujemy obiekt do filmowania i dopiero wtedy włączamy nagrywanie. Nie opuszczajmy też kamery, nim nie przerwiemy kręcenia. Nawet jeśli materiał będzie potem montowany na komputerze, unikajmy bezładnego machania włączoną kamerą w poszukiwaniu czegoś ciekawego do sfilmowania.

na scenę z kamerą i staneli za aktorami. Nawet jeśli jest to technicznie możliwe, nie róbmy tego (co najwyżej dyskretnie filmujmy zza kulis, jeśli takowe są).

Filmujmy z głową Dobrze jest nakręcić kilka ujęć, które posłużą nam do otwarcia naszego reportażu. Uroczystości typowo szkolne (rozpoczęcie roku, ślubowanie, dzień patrona itp.) możemy rozpocząć ujęciem budynku szkoły, a następnie widokiem rodziców zajmujących miejsca. Choć każdy wie, gdzie rozgrywa się akcja filmu, to krótki wstęp pozwoli widzom skupić się i wyciszyć przed właściwą częścią reportażu. Takie wprowadzenie możemy również połączyć z napisami czołowymi. Podobnie realizujemy

ZABAWNY WSTĘP: Podczas zbiórki często panuje radosny bałagan. Widok opiekunów próbujących zapanować nad podopiecznymi stanowi dobre tło dla napisów początkowych.

zakończenie – zamiast zamykać film po ostatnim występie, nakręćmy publiczność bijącą brawo, ukłony oraz zejście dzieci ze sceny. Pamiętajmy, że nie jesteśmy sami, a nasz maluch nie jest jedynym, które występuje. Stójmy więc tak, aby nie zasłaniać widoku innym. Korzystając z transfokatora, możemy filmować z bezpiecznej odległości, zamiast podchodzić pod samą scenę. Biegający z kamerą ojciec lub matka rozprasza i tak dostatecznie przejęte dzieci, tak więc starajmy się pracować dyskretnie. Nie zapominajmy o dźwięku. Z reguły szkoły dysponują nagłośnieniem i nawet wbudowany w kamerę mikrofon poradzi sobie z nagraniem, o ile w pomieszczeniu nie ma zbyt silnego

Filmy z wyjazdów realizuje się inaczej niż uroczystości w szkole. Poza ogólnym programem nie mamy ścisłego scenariusza, często więc musimy improwizować. Na potrzeby wstępu nakręćmy kilka ujęć ze zbiórki i wsiadania do autokaru. Przydadzą nam się też widoki krajobrazu mijanego w trakcie jazdy – połączone płynnymi przejściami pozwolą na uzyskanie przyjemnego efektu upływającego czasu. W trakcie wycieczki idźmy z przodu kolumny, aby nie stracić żadnej sceny. Nie polecam też ciągłego kręcenia podczas marszu – kilka krótkich ujęć tego typu wystarczy do połączenia kolejnych punktów wycieczki. Najlepsze zdjęcia otrzymamy gdy zatrzymamy się i będziemy kręcić bez gwałtownych ruchów. Uczniów filmujmy dyskretnie, z użyciem zoomu, dzięki temu będą się zachowywać naturalnie. Inaczej narażamy się na nakręcenie serii ujęć dzieciaków machających do kamery.

pogłosu. Nie sugerujmy się tym, co usłyszymy na próbie, gdyż brak publiczności pogarsza warunki akustyczne sali. Jeśli mamy dostęp do zewnętrznego mikrofonu z długim kablem, powinniśmy ustawić go w pobliżu głośników.

Po dotarciu do celu wędrówki obejrzyjmy miejsce, w którym się znajdujemy. Wyszukajmy ciekawe obiekty zdjęciowe i sfilmujmy je, powoli panoramując. Możemy też zacząć od ujęcia dzieci, by następnie przenieść kadr na otoczenie. Inny ciekawy zabieg to powolne poszerzanie obrazu, począwszy od zbliżenia jakiegoś interesującego detalu, w celu ukazania otoczenia w pełnej krasie. Pamiętajmy także o statycznych ujęciach ciekawych elementów krajobrazu lub architektury. Namówmy dzieci do aktywnego udziału w filmie – niech opiszą w zabawny sposób, gdzie obecnie znajduje się wycieczka lub co widać w tle. Wprowadzenie takich prezentacji wzbogaci reportaż i ułatwi montaż. Jest to też frajda dla podopiecznych, którzy będą mieli swój wkład w powstanie filmu. Pamiętajmy, że najczęściej jeździmy na wycieczki jako dodatkowi opiekunowie. Naszym zadaniem jest dbanie o bezpieczeństwo dzieci – filmowanie powinno być dla nas zajęciem dodatkowym.

Gdy nie znamy scenariusza uroczystości, obserwujmy trzymany przez dzieci mikrofon – podawany z rąk do rąk jest dla nas wskazówką, kogo w danej chwili mamy filmować. Czasem może dojść do zabawnych pomyłek, jeśli dzieciom pomyli się kolejność ról. Szkolne przedstawienia i akademie z reguły składają się z recytacji, piosenek oraz scenek teatralnych. W pierwszym wypadku skoncentrujmy się na osobie mówiącej, natomiast śpiewające (zwłaszcza jeśli jest to chór) polecam nakręcić z użyciem powolnej panoramy ukazującej twarze w zbliżeniu. Dysponując większą liczbą kamer, możemy też filmować różne grupy dzieci bez poruszania kadru, co przy nieco bardziej skocznych piosenkach

DZIECI PRZY MIKROFONIE: Występujące maluchy są zawsze bardzo przejęte swoją rolą. Warto je sfilmować w zbliżeniu, aby uchwycić wyraz ich twarzy. 114

CHIP FOTO · VIDEO digital

CHIP FOTO · VIDEO digital

115

[Porady• Filmowanie uroczystości szkolnych] Przedstawień ze złożoną fabułą i dramaturgią nie da się już łatwo zmontować. Tutaj szczególnie przyda nam się materiał kręcony z kilku kamer. Łącząc różne ujęcia w obrębie jednej sceny, możemy też usunąć dłuższe przerwy, które najczęściej bywają skutkiem tremy dzieci. Ponadto zmieniające się kadry dynamizują nasz film. Zbliżenia rozmaitych szczegółów dekoracji posłużą nam jako przebitki, maskujące nieudane ujęcia lub błędny montaż (pamiętajmy o zachowaniu POPRAWNA SYNCHRONIZACJA: W scenie montowanej z ujęć ciągłości oryginalnej ścieżki chóru i innych obrazów, podkład dźwiękowy powinno tworzyć nagranie z kamery filmującej śpiewaków. Inaczej będziemy mieli duże trudności dźwiękowej w miejscach, gdzie z dopasowaniem ruchu ust dzieci do słyszanej w tle piosenki. dodajemy wstawki). Takich krótkich ujęć możemy też użyć jako elementów łączących dwie części reporpozwoli nam zmontować film przez dopasotażu. W wypadku szczególnie nastrojowych wanie kolejnych ujęć do rytmu i treści utwoscen, np. śpiewu chóru, połączmy bardzo rów. Wymaga to jednak naszej obecności na miękkim i powolnym przejściem ujęcie przedpróbie i dokładnego zaplanowania filmu. stawiające dzieci w szerokim planie z widokiem jakiegoś ważnego elementu tła. Montaż i eksport Zdarza się, że scenariusz imprezy i jego realizacja są tak dobre, że żal nam cokolwiek wyW szkolnym reportażu zawsze należy zamiecinać – jest to częsty problem montażystów. szczać tylko najciekawszy materiał. Bądźmy Zmontujmy zatem pełną wersję filmu dla ceprzy tym bezwzględni – zrealizujmy film, który lów archiwalnych oraz krótszą do pokazywamy oraz nasi bliscy i znajomi będziemy mogli nia innym, zawierającą najciekawsze fragmenobejrzeć bez wciskania co chwilę klawisza ty imprezy. Możemy też przygotować krótki szybkiego przewijania. Każdy, kogo zmuszofilmik o charakterze teledysku w celu rozpono, by spędził cztery godziny na oglądaniu wszechniania go w Internecie. wszystkiego, co udało się nakręcić na czyimś W naszym reportażu mogą znaleźć się seślubie, wie, jakie to jest nudne. Na filmie kwencje z trudnym do zmontowania dźwięwszystko wydaje się dużo dłuższe i bardziej kiem – ucinany ostro gwar tłumu nie brzmi monotonne, niż było w rzeczywistości, zatem zbyt dobrze. Na szczęście istnieją co najmniej skrócenie filmu jest konieczne. dwa sposoby, aby sobie z tym poradzić. Gdy Najprościej montować materiał wideo, zależy nam na zachowaniu naturalnych dźwięskracając dłużyzny oraz dodając przejścia mięków, połączmy serię niemych ujęć i podłóżmy dzy ujęciami i napisy. Jeśli reportaż ma mieć pod nie ścieżkę dźwiękową z jednego długiego czysto kronikarski charakter, możemy dokonagrania. Druga opcja to całkowite wyrzucenie nywać pewnych skrótów – np. w dłuższych dźwięku i zastąpienie go muzyką pasującą do piosenkach lub wierszach ograniczajmy się do klimatu filmu. dwóch zwrotek i refrenu.

SZKOLNY REPORTAŻ NIECO INACZEJ – PRZYKŁAD Gdy koło teatralne z zaprzyjaźnionej podstawówki urządziło dla przedszkolaków przedstawienie złożone z wierszy Jana Brzechwy i Juliana Tuwima, stanąłem przed trudnym zadaniem. Jak nakręcić utwory doskonale wszystkim znane, aby były one ciekawe dla widzów przed telewizorami? Postanowiłem zastosować pewien zabieg: filmowałem jedną kamerą postawioną na statywie i z każ-

116

CHIP FOTO · VIDEO digital

dego wiersza wybrałem charakterystyczny bądź najlepiej zagrany fragment. Zmontowałem te ujęcia tak, aby nawiązać do popularnego w komediach sposobu pokazywania długiego wydarzenia za pomocą krótkich, dynamicznych ujęć (w ten sposób często montowane są sceny castingów lub przymierzania kolejnych ubrań). Pozwoliło to zarejestrować przedstawienie w jego najciekawszych momentach.

MENU DLA PŁYTY DVD Ważne, aby menu płyty DVD zawierającej reportaż ze szkolnej uroczystości pasowało do treści filmu. Przykładem niech będzie film przedstawiający ślubowanie klas pierwszych. Jako tło menu wykorzystano stop-klatkę ze specjalnie w tym celu nakręconego ujęcia, przedstawiającego symbole ważne dla szkoły (tarczę oraz białą i czerwoną szarfę) na granatowym suknie. Podkładem muzycznym jest fragment hymnu śpiewany przez chór. Innym, bardzo „szkolnym” rozwiązaniem graficznym dla menu jest wykorzystanie jako tła tablicy. Napisy wykonajmy kredą, imitując dziecięce, zaokrąglone pismo – będą one bardziej pasowały do tła aniżeli tekst podłożony dopiero w programie graficznym.

ROZDZIAŁY: Nawet krótki film warto podzielić na fragmenty, do których oglądający będą mieli bezpośredni dostęp z menu. Przy dłuższych produkcjach jest to wręcz zalecane.

Tak przygotowany film nadaje się już do pokazania go krewnym i znajomym. Jeśli ma on trafić na płytę DVD, możemy (a nawet powinniśmy) przygotować do niego odpowiednie menu. Szablony dostępne w programach do authoringu rzadko nadają się do prezentacji tak osobistych produkcji – składając domowy album, starajmy się zatem stworzyć coś absolutnie wyjątkowego.

Film nie tylko na pamiątkę Szkoła podstawowa jest źródłem wielu ciekawych materiałów dla wideoamatora. Filmy z życia uczniów są nie tylko wspaniałą pamiątką z ważnego etapu w życiu naszego dziecka, ale też i doskonałym ćwiczeniem przed zajęciem się profesjonalnym filmowaniem. Poza działalnością operatorską możemy się również pokusić o przekazanie kamery w ręce samych uczniów i zapoczątkowanie w ten sposób czegoś w rodzaju kółka filmowego – ale to już zupełnie inna historia.  Podziękowania dla Szkoły Podstawowej nr 267 im. Juliusza Słowackiego w Warszawie za pomoc w powstaniu tego artykułu. Dedykuję go moim uczniom.

]

F O T O O C E N A Analiza fotografii

ZDJĘCIA POD L UPĄ

Piotr Komorowski, artysta i pedagog.

JEŚLI CHCIAŁBYŚ SIĘ DOWIEDZIEĆ, JAK POPRAWIĆ SWOJE ZDJĘCIA, TO PRZEŚLIJ JE DO NAS. CO MIESIĄC NASZ EKSPERT WYBIERZE I OPISZE KILKA FOTOGRAFII, KTÓRE OPUBLIKUJEMY NA ŁAMACH FVd.

Zajęcia z dziedziny fotografii prowadzi m.in. we Wrocławiu: w Akademii Sztuk Pięknych, Międzynarodowym Forum Fotografii KWADRAT i Wyższym Studium Fotografii „afa”, oraz w Warszawie – w Europejskiej Akademii Fotografii.

[email protected]

Oprócz działalności pedagogicznej realizuje się również na polu artystycznym. Od 1986 r. jego prace prezentowane były na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce oraz m.in. w USA, Kanadzie, Francji, Niemczech, Czechach i na Słowacji.

DROGA

OKNO NA ŚWIAT

Fotografia Tomasza Leszczyńskiego, ilekroć na nią popatrzę, wyzwala we mnie wielką tęsknotę za... lataniem. Sugestywne odczuwanie przestrzeni jako obszaru łatwo osiągalnego, będącego w zasięgu ręki dla każdego, wynika bowiem z tego zdjęcia w sposób przyjazny i oczywisty. No cóż, tak jest zawsze, gdy od przepaści odgradza nas bezpieczna bariera. Spróbujmy się jednak tej bariery pozbyć. Nad poczuciem wolności zapanuje wówczas instynkt samozachowawczy i zabijająca wszystko trwoga. Taką metaforyczną barierą na fotografii pana Tomasza jest jej wymiar estetyczny. Linia drogi, ze swym wspaniałym błękitem, jakby skradzionym niewidocznemu na zdjęciu niebu, zdaje się zachęcać: zrób krok, możesz polecieć! Kompozycja jest harmonijna, a wszystko, co dla niej istotne, zawarto w kadrze. Dobrze, że autor wybrał moment, w którym na szosie nie było żadnego pojazdu. Droga wydaje się przez to trochę nierealna, a na pewno wielce zagadkowa. Czy dokądś prowadzi? Gdzie jest jej początek? Te pytania akurat tutaj wydają się jednak zupełnie niepotrzebne. Błękitna wstęga, wijąca się pośród gór, przykuwa spojrzenie jak piękne kwiaty, których przecież nie pytamy, dlaczego są piękne. Cieszymy się nimi i nie chcemy myśleć, że tak naprawdę ich uroda nie służy jedynie naszemu subiektywnemu odczuwaniu przyjemności.

Andrzej Kołodziejczyk przysłał nam udany portret dwojga dzieci, zatytułowany „Okno na świat” . Wydaje się, że świat tych maluchów mimo zewnętrznych pozorów jest radosny i szczęśliwy. Intensywne rumieńce na twarzach, a także szczere uśmiechy zdają się to potwierdzać. Dlaczego zdjęcie tak bardzo mnie urzeka? Myślę, że głównie ze względu na pewien kontrast znaczeniowy, łatwo czytelny, ale przecież nie nachalny. Świat destrukcji i przemijania pozornie jest tu w opozycji do beztroskiego dzieciństwa, jednak tak naprawdę ta fotografia opowiada nam o pewnej harmonii i odwiecznym porządku rzeczy. Oto w starym domu mieszkają małe dzieci. Dom daje im schronienie, one zaś ożywiają go, przydają mu blasku. To dobra równowaga. Obydwie strony czerpią z niej siłę. Odnoszę wrażenie, że zdjęcie jest lekko doświetlone błyskiem flesza – to dobry zabieg, bo po pierwsze uwidacznia twarze dzieci, a po drugie podnosi nasycenie barwne zdjęcia, co niewątpliwie przydaje mu stosownej dynamiki. Andrzej Kołodziejczyk

CZERŃ I BIEL Podobne w jakimś sensie do poprzedniego, jest zdjęcie Marcina Szymańskiego, przedstawiające ruiny, zapewne jakiegoś zamczyska. Nieostrość, w której pozostaje lewa część zdjęcia, w sposób zdecydowany uwypukla piękno kwiatów, skadrowanych ostro i wyjątkowo plastycznie po prawej stronie obrazu. Przychodzi na myśl refleksja, że kwiaty, choć żyją krótko, to jednak co roku zakwitają na nowo. Natomiast dla widocznych w tle ruin czas biegnie nieodwołalnie w jednym kierunku, bez szansy na powtórne narodziny. Fotografia ta jest udanym przykładem twórczego operowania głębią ostrości, co tylko z pozoru wydaje się prostym i automatycznym zabiegiem. W rzeczywistości wymaga wiele wyczucia, aby stopień nieostrości i walory kompozycyjne uczyniły kadr atrakcyjnym. Jest to też udane zdjęcie krajoznawcze, oddające aurę miejsca, bez nadużywania dokumentujących funkcji zapisu fotograficznego. Ujęcie to z powodzeniem można by zamieścić na okładce folderu turystycznego, można je również wykorzystać do plakatu reklamującego region, ale może też służyć jako estetyczny obraz ozdabiający niejedno wnętrze. W takim przypadku zadbajmy jednak, aby było pięknie powiększone i nienagannie oprawione w passe-partout i stosowną ramę.

Tomasz Leszczyński

ZMIERZCH SOCREALISTYCZNY Symboliczną fotografię nadesłał Jakub Kołaska, tytułując ją „Zmierzch socrealistyczny”. Z pozoru zdjęcie pokazuje niewiele, ale jest to tzw. zdjęcie z kluczem. Należy go posiadać, aby otworzyć drzwi do zrozumienia zaszyfrowanej treści kadru. Osoba niezorientowana albo bardzo młoda może mieć problemy z pełną interpretacją ujęcia. Moim zdaniem tytuł mówi już zbyt wiele. Może „Zmierzch epoki” byłby bardziej odpowiedni? Niedopowiedzenie, im bardziej subtelne, tym bardziej „smakuje” w takich okolicznościach. Autor zarejestrował spętane (zapakowane?) socrealistyczne rzeźby na tle koronnego świadka epoki, jakim niewątpliwie jest ukazana we fragmencie bryła Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Wszystko to spowija poświata „dyżurnego” koloru odchodzących czasów – to celne, choć na pewno bolesne wspomnienie dla wielu dorosłych Polaków. Zdjęcie – symbol. Obraz – alegoria. Przestroga dla wszelkiego totalitaryzmu? Być może... Marcin Szymański 118

CHIP FOTO · VIDEO digital

Jakub Kołaska

CHIP FOTO · VIDEO digital 119

[Praxis• von analog nach digital] Fotograficzna matematyka

Listy

Kalendarium

CHIP FOTO-VIDEO digital 4/2006, „Ostrość pod kontrolą“, s. 76

Rzeczywiście informacja o wycofaniu się Koniki Minolty z produkcji aparatów cyfrowych i spadające gwałtownie ceny cyfrowych korpusów tej firmy mogły wzbudzić u wielu potencjalnych nabywców szereg obaw co do sensowności takiego wyboru. Jestem jednak przekonany, że porozumienie, do jakiego doszło pomiędzy Konicą Minoltą i Sony, stanie się właśnie początkiem odrodzenia i wzrostu popularności tego pozostającego od kilku lat nieco na uboczu systemu. Potencjał technologiczny i zaplecze kapitałowe, jakim dysponuje ten znany światowy producent elektroniki, są moim zdaniem wy-

LISTY DO REDKACJI CHIP FOTO-VIDEO digital 50-011 Wrocław ul. Kościuszki 29/3 faks: (71) 355 73 61 e-mail: [email protected]

120

CHIP FOTO · VIDEO digital

18–21.05. Międzynarodowy Festiwal Fotografii „Killing Paradise – Zabijając raj”. Łódź, Fundacja Edukacji Wizualnej, tel. (42) 684 20 95. Xwww.fotofestiwal.com 14.05–23.06. Wystawa fotografii „Tadeusz Rząca (1868–1928). Impresje krakowsko–francuskie”. Gdańsk, Gdańska Galeria Fotografii, tel. (58) 301 71 47. Xwww.artfoto.infinity.net.pl

Zdjęcia panoramiczne CHIP FOTO-VIDEO digital 3/2006, „Jak poszerzyć horyzonty?”, s. 86

W FVd 3/2006 przeczytałem Wasz ciekawy artykuł o tworzeniu zdjęć panoramicznych. Tematem mojej pracy inżynierskiej są właśnie zdjęcia panoramiczne, ich tworzenie, programy, aparaty. Poszukuję różnego rodzaju materiałów na ten temat, zapisałem się na wiele forów fotograficznych, ale niestety nie uzyskałem od ich użytkowników pomocy w tej dziedzinie. Chciałem zapytać, czy znają Państwo jakieś ciekawe publikacje na ten temat, książki lub artykuły podobne do Waszego.

Rzeczywiście, podany w numerze 4/2006 wzór na odległość hiperfokalną zawiera jedną zbędną, dodaną na koniec obliczeń, ogniskową. Nie zmienia ona na szczęście w znaczący sposób wartości obliczonej hiperfokalnej. Przy matrycy APS-C różnica pomiędzy odległością uzyskaną według podanego przez nas wzoru a prawidłową wynosi ok. 0,01% (1,5 cm) dla ogniskowej 15 mm, by dla 200 mm wzrosnąć się do 0,2% (20 centymetrów przy hiperfokalnej rzędu 300 m) – są to różnice dużo mniejsze niż dokładność ręcznego ustawiania ostrości. Wzory na początkowy i maksymalny zakres głębi ostrości zamieszczone w czerwcowym numerze z ubiegłego roku rzeczywiście zawierają błąd – początkowy zakres (Dn) obliczamy według formuły (h*s)/(h+(s-f)), maksymalny zaś (Df) to (h*s)/(h-(s-f)). Za powstałe zamieszanie najmocniej przepraszamy – dołożymy starań, by w przyszłości takie błędy się nie powtórzyły. Zarówno program fCalc, jak i arkusz kalkulacyjny, zamieszczone na płycie dołączonej do pisma, obliczają te wartości poprawnie.

X

Do 21.05. Wystawa fotografii Elżbiety Dzikowskiej i Tony’ego Halika „Pieprz i wanilia”. Warszawa, Państwowe Muzeum Etnograficzne, tel. (22) 827 76 41. Xwww.pme.art.pl Do 28.05. Medytacyjna audiowizualna instalacja Nilsa Olava Boe „Skonstruowany pejzaż”. Warszawa, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, tel. (22) 628 12 71. Xwww.csw.art.pl Do 31.05. Wystawa fotograficzna słowackiego fotografika Robo Kocana „Trzy cykle”. Szczecin, Galeria Fotografii FOTART, tel. (91) 812 79 90. Xwww.fotart.com.pl

Przemysław Imieliński

Brakujące numery Czy możliwe jest zamówienie numerów archiwalnych, tzn. 1/2005 oraz 2/2006, i w jakiej cenie? Jacek

Aby zakupić numery archiwalne, wystarczy wejść na stronę internetową http://magazyn.fvd.pl/archiwa.html lub skontaktować się z Działem Prenumeraty – tel.: (71) 782 32 06 albo (71) 782 32 05. Ceny są bardzo atrakcyjne. Redakcja

Do 31.05. Wystawa Anny i Tomasza Mordarskich „Cuda natury – muszle”. Jelenia Góra, Galeria N., tel. (75) 642 33 28. Xwww.sudety.it.pl

Do 30.05. Wystawa fotografii Wojciecha Zawadzkiego „Moja Ameryka”. Katowice, Galeria Pusta, tel. (32) 251 79 25. Xwww.gck.org.pl

Do 31.05. Wystawa fotografii Jana Bułhaka ze zbiorów litewskich „Jan Bułhak (1876–1951) – legitymacja ZPAF numer 1”. Wrocław, DCF Domek Romański, tel. (71) 344 78 40. Xwww.okis.pl

19.05–2.07. Wystawa Fotografii Julii Margaret Cameron „Idylls of the King”. Fotografie ze zbiorów Julia Margaret Cameron Trust Ltd. Kraków, Muzeum Historii Fotografii, tel. (12) 634 59 32. Xwww.mhf.krakow.pl

Radosław Misztal

Tematem tym zajęliśmy się bardzo obszernie w FVd 10 (4)/2004. W wydaniu tym zaprezentowaliśmy serię ciekawych przykładów zdjęć, a także zamieściliśmy zbiór porad dotyczący techniki wykonywania fotografii panoramicznych oraz warsztat instruujący, w jaki sposób połączyć ze sobą ujęcia w programie The Panorama Factory. Informacji o tej dziedzinie fotografii warto szukać również na grupach dyskusyjnych serwisów producentów takich właśnie aplikacji

14.05–11.06. Zbiorowa wystawa fotografii „Fotograf pracuje w niedzielę”. Kraków, Galeria Sztuki Współczesnej „Bunkier Sztuki”, tel. (12) 422 40 21. Xwww.bunkier.com.pl

Do 15.05. Wystawa fotografii Barbary Panek-Tarnowskiej. Jelenia Góra, Galeria Korytarz JCK, tel. (75) 647 88 85. Xwww.jck.pl

Marcin Pawlak

– www.panoramafactory.com – oraz na stronach internetowych poświęconych temu zagadnieniu: www.panoguide.com/howto/panoramas/, www.shortcourses.com/ how/panoramiic/panoramic.htm czy też w zasobach Międzynarodowego Stowarzyszenia Fotografów Panoram (International Association of Panoramic Photographers) – www.panoramicassociation.org. Godna polecenia jest także książka Nicka Meersa „Stretch: The World of Panoramic Photography”.

© JINDRICH STREIT

5–28.05. Retrospektywna wystawa fotografii czeskiego artysty Jind¡richa Štreita. Bielsko-Biała, Galeria BWA, tel. (33) 812 58 61. Xwww.galeriabielska.pl

Paweł Przybyłek

Przemysław Imieliński

^

Henryk Chmieliński

WYSTAWY 5.05–31.05. IV edycja – „Miesiąc Fotografii w Krakowie 2006”, tel. (12) 296 13 34. Xwww.photomonth.com

^

Planuję zakup lustrzanki cyfrowej. Na podstawie Waszego opisu z FVd 2/2005 pt. „Lustracja luster” wybrałem Dynaksa 7D. Zdecydowały o tym między innymi fakt, że wyposażony jest on w stabilizację matrycy w korpusie, oraz to, że dużo ustawień dostępnych jest bezpośrednio poprzez przyciski, a nie ukrytych głęboko w menu. Dowiedziałem się jednak, że ten typ aparatu nie jest już produkowany, a co więcej, Konica Minolta zaprzestała produkcji wszelkiego sprzętu fotograficznego. Pisaliście także, że wybór lustrzanki to wybór całego systemu. Proszę o poradę, czy w takiej sytuacji kupno tego aparatu ma sens. Jeżeli uważacie, że lepiej zdecydować się na inny typ, to jaka jest wasza propozycja? [...] W sklepach kończą się już zapasy tego aparatu, dlatego proszę o możliwie szybką odpowiedź.

Rezerwuj czas w maju! Wystawy, pokazy, imprezy, na które warto się wybrać z aparatem, czyli wszystko, co może Was zainspirować.

Piszę, ponieważ zobaczyłem w ostatnim numerze małe nieścisłości w artykule o ostrości. Mianowicie jest tam wzór na odległość hiperfokalną – tylko że przy okazji jest odwołanie do numeru 6/2005, w którym to wzór ten jest poprawny (tzn. bez dodatkowego dodawania ogniskowej!). Poza tym jeśli chcemy obliczyć zakres głębi ostrości ze wzorów z FVd 6/2005, ustawiając odległość na hiperfokalną, zakres głębi ostrości wynosi... 0 !!! Wzór Dn=(h*s)/h+(h-s) powinien wyglądać następująco: Dn=(h*s)/(h+(s-f)), gdzie: h to hiperfokalna, s – nastawiona odległość, f – ogniskowa. Niemniej dołączony do nr 6/2005 program fCalc poprawnie oblicza wszelkie wartości!

© JESSICA BACKHAUS

CHIP FOTO-VIDEO digital 2/2005, „Lustracja luster”, s. 34

starczającą gwarancją, która pozwala bez obaw zdecydować się na zakup Dynaksa 7D. Według zapewnień przedstawicieli firmy Sony system ten będzie nadal rozwijany, a kolejne modele produkowane będą w tych samych fabrykach, które robiły to dotychczas. Nie muszą się też niczego obawiać obecni właściciele aparatów i akcesoriów firmowanych przez Minoltę i Konicę Minoltę. Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami japońskiego giganta od 1 kwietnia 2006 roku przejął on wszelkie zobowiązania dotychczasowego producenta związane z serwisowaniem urządzeń oraz pomocą techniczną.

X

Czy warto kupić Konicę Minoltę D7D?

5.05–26.05. Wystawa fotografii Henrika Spohlera „O/1 Dataflow”. Kraków, Galeria Starmach, tel. (12) 96 13 34. Xwww.photomonth.com

KONKURSY, IMPREZY

11.05–6.06. Wystawa Fotografii Bogdana Konopki „Chińskie mury”. Warszawa, Galeria Luksfera, tel. (22) 618 57 66. Xwww.luksfera.pl

8.05. Z cyklu „Między rzeczywistością a wyobraźnią” – otwarte spotkanie w ZPAF, poświęcone miejscu fotografii w Akademiach Sztuk Pięknych i łódzkiej „Filmówce”. Warszawa, Stara Galeria ZPAF, tel. (22) 635 86 97. Xwww.zpaf.pl

Do 17.05. Wystawa fotografii Jessiki Backhaus „Jesus and the Cherries”. Kraków, Międzynarodowe Centrum Kultury, tel. (12) 424 28 00. Xwww.mck.krakow.pl

13.05. W ramach IV Miesiąca Fotografii – Przegląd Portfolio z udziałem recenzentów. Kraków, Galeria Starmach, tel. (12) 96 13 34. Xwww.photomonth.com

18.05. Wernisaż dorocznej wystawy Gdańskiego Towarzystwa Fotograficznego. Gdańsk, Klub Suchanino, tel. (58) 553 07 59. Xwww.gtf.opitz.pl

Zebrała: Teresa Zielińska. Na informacje do Kalendarium czekamy pod adresem: [email protected]

CHIP FOTO · VIDEO digital

121

[Editorial]

[Hauttöne • bearbeiten] ADRES REDAKCJI: 50-011 Wrocław, ul. Kościuszki 29/3 tel.: (71) 373 44 75, faks: (71) 355 73 61 e-mail: [email protected] Internet: www.fvd.pl

Następny numer w sprzedaży

OD 31 MAJA

REDAKCJA: Redaktor naczelny: Przemysław Imieliński Redaktorzy: Piotr Dębek, Marcin Pawlak, Arkadiusz Stachowski, Robert Wyłupek, Jarosław Zachwieja Fotograf: Maciej Kulczyński Współpraca: Jacek Bonecki, Dominik Herman, Piotr Komorowski, Andrzej Kowalski, Marcin Koźliński, Karolina Piegza, Ewa Prus, Jacek Studziński, Marek Śnieciński Korekta: Magdalena Fortuniak, Jarosław Minałto, Anna Wawryszuk Autorzy angielscy: Niall Benvie (N.B.), Ben Birchall (B.B.), Lee Frost (L.F.), Paul Harcourt (P.H.), Tim Shelbourne (T.S.)

PORADNIK KUPUJĄCEGO

PRODUKCJA: Szef działu: Sławomir Gajda DTP: Szef działu: Sebastian Kołcio Redaktor graficzny/fotoedytor: Anna Jasnos Skład: Jolanta Paznowicz, Przemysław Szerel

Zbliża się lato, a wraz z nim realizacja naszych planów urlopowych – wyjazdów w dalekie podróże czy udziału w fascynujących wyprawach. Z naszego poradnika dowiecie się, jaki kupić aparat czy kamerę, aby fotografowanie podczas wakacyjnych wojaży było prawdziwą frajdą.

PUBLIKACJE ELEKTRONICZNE: Szef działu: Krzysztof Krala CD: Grzegorz Gałecki, Remigiusz Kozak MARKETING: Dyrektor ds. marketingu: Monika Okrasa (22) 320 19 33, Marketing: Szymon Demirkol (22) 320 19 72 e-mail: [email protected] REKLAMA: Dyrektor sprzedaży: Małgorzata Nowak (22) 320 19 76 Sprzedaż reklam: Marzena Deja, tel. kom.: 0 608 600 113, Dorota Frączak, tel.: (22) 320 19 92, tel. kom.: 0 600 402 050, Filip Hernacki, tel. kom.: 0 608 600 114 Reklama online: Marek Molicki (22) 320 19 07 Sprzedaż reklam za granicą: Europa: Vogel Burda Communications, Erik Wicha, tel.: (+49 89) 74 64 23 26, faks: (+49 89) 74 64 22 17, e-mail: [email protected] Tajwan: Taiwan Bright Int. Co., Ltd., Vincent Lee, tel.: (+8862) 27 55 79 01, faks: (+886 2) 27 55 79 00, e-mail: [email protected] USA/Kanada: Vogel Europublishing Inc. Martina Hauser, tel.: (+1 925) 803 12 65, faks: (+1 925) 803 12 66, e-mail: [email protected]

TEST PRZENOŚNYCH FOTO- I WIDEOBANKÓW Jeśli wybieramy się na dłużej w niedostępne zakątki, warto wyposażyć się w dodatkowy sprzęt pozwalający bezpiecznie archiwizować nasze zdjęcia lub materiał wideo. Testujemy kilka urządzeń o dużych pojemnościach, które umożliwiają nie tylko zgrywanie materiału z czytników czy aparatów, ale także przeglądanie fotografii i filmów.

PONADTO: X PORADY:

Fotografowanie gwiazd A PRAWO: Robienie zdjęć w innych krajach X WARSZTAT: Wykonywanie kolaży X WIDEO: Tworzenie efektów specjalnych X FOTOGRAFIA

LEPSZE ZDJĘCIA Wykorzystując jedynie utarte zasady kompozycji, możemy uzyskać sztampowe fotografie. Czasem jednak wystarczy dokonać niewielkiej zmiany w sposobie budowania kadru, aby nasze ujęcia nabrały oryginalności. Pokazujemy, jak lepiej komponować zdjęcia osób, budowli czy kwiatów, aby nasze fotografie z wakacji były jeszcze ciekawsze.

122

CHIP FOTO · VIDEO digital

Redakcja CHIP FOTO-VIDEO digital zastrzega sobie możliwość wprowadzania zmian.

FOT.: EPSON, OLYMPUS, MEV

DYSTRYBUCJA: Dyrektor ds. dystrybucji: Mariusz Ryznar (wew. 112) PRENUMERATA: Monika Spanier, tel.: (71) 782 32 06, Sabina Malczewska, tel.: (71) 782 32 05, e-mail: [email protected] Adresy e-mailowe pracowników redakcji i wydawnictwa są tworzone wg schematu: imię[email protected] Wydawca: Vogel Burda Communications sp. z o.o. Członek Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Wydawców i Związku Kontroli Dystrybucji Prasy Prezes: Andreas Moeller Licencja: Vogel Burda Holding GmbH Max-Planck Strasse 7/9, D-97082 Würzburg © Vogel Burda Holding GmbH Druk: R.R. Donneley Europe Sp. z o.o. ISSN 1732-7938 Nr indeksu: 38612X Do wszystkich artykułów i zdjęć pochodzących z angielskiego wydania Digital Camera magazine prawa autorskie lub licencyjne ma Future Publishing Limited. UK 2006. Wszelkie prawa zastrzeżone. Więcej informacji na temat wydawnictw publikowanych przez The Future Network plc group można znaleźć na stronie internetowej www.futurenet.co.uk/home.html Wszystkie nazwy handlowe i towarów, występujące w niniejszej publikacji, są znakami towarowymi zastrzeżonymi lub nazwami zastrzeżonymi odpowiednich firm odnośnych właścicieli i zostały zamieszczone wyłącznie celem identyfikacji. Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Przedruk tekstów zamieszczanych na łamach CHIP FOTO-VIDEO digital i udostępnianie materiałów publikowanych w mediach elektronicznych oraz cytowanie, streszczanie, dokonywanie wyciągów lub omawianie wyników testów w każdym wypadku wymagają pisemnej zgody redakcji. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Za treść reklam redakcja nie odpowiada. Zastrzegamy sobie prawo do skracania nadesłanych tekstów. Zabroniona jest bezumowna sprzedaż numerów bieżących i archiwalnych CHIP FOTO-VIDEO digital po cenie niższej od ceny detalicznej ustalonej przez wydawcę. Sprzedaż po cenie innej niż podana na okładce jest nielegalna i grozi odpowiedzialnością karną.