Chip Foto Video 06-2005

6/2005 CHIP FOTO • VIDEO digital

15,50 zł (w tym 7% VAT)

6/2005

NA CD: SZKOŁA FOTOGRAFOWANIA

NATIONAL GEOGRAPHIC

CZĘŚĆ 4: Rodzaje obiektywów

TESTY X TEST

PRAKTYCZNY

Canon EOS 20D PORADY

SPRZĘT NA WAKACJE

X POSZUKIWANIE

HARMONII

Fotografie Leszka Szurkowskiego X ABC FOTOGRAFII

Głębia ostrości

X POMYSŁY

NA UDANY KADR

Samochody

X KLATKA PO

KLATCE

Zamiana serii zdjęć w film WARSZTATY

X PHOTOSHOP

ELEMENTS

Tworzenie refleksów świetlnych

X AUTOMATYZACJA

ZADAŃ

Akcje w Photoshopie CS

X TECHNIKI

WIDEO

Plansza tytułowa filmu

[Od redakcji]

JEDNA SZANSA. JEDEN WYBÓR. JEDNA PAMIĘĆ.

Przemysław Imieliński, redaktor naczelny CHIP FOTO-VIDEO digital

CZY TO KONIEC FOTOGRAFII TRADYCYJNEJ?  Zajmująca się analizami rynku firma Ipsos opublikowała ciekawy raport dotyczący użytkowników aparatów fotograficznych. Celem badań przeprowadzonych na wybranej grupie 1000 Polaków w wieku 15 i więcej lat było uzyskanie odpowiedzi na pytania: jaki sprzęt mamy, jakie aparaty najczęściej kupujemy oraz kim jest przeciętny polski fotoamator?

Zaufaj nam! Twoje najważniejsze dane są bezpieczne. Uważamy, że powinieneś mieć możliwość bezpiecznego przechowywania ważnych danych, bez względu na to, czy jest to wyjątkowa fotografia cyfrowa, wspaniały utwór muzyczny, czy po prostu kontakt lub wpis do kalendarza. Dlatego też karty pamięci z bogatej oferty firmy Kingston Technology są kompatybilne z większością stosowanych obecnie urządzeń – od cyfrowych aparatów fotograficznych i organizerów, poprzez telefony SmartPhone i notebooki aż po odtwarzacze MP3 i drukarki. Nasze karty pamięci są poddawane surowym testom, które zapewniają ich niezawodność przez wiele lat. Nasze karty pamięci flash są tak niezawodne, że oferujemy je z dożywotnią gwarancją. A tak szczerze mówiąc, trudno spodziewać się innej postawy od Kingston Technology - największego na świecie niezależnego producenta pamięci.

Okazuje się, że ponad połowa (55%) polskich gospodarstw domowych ma aparat fotograficzny. Najczęściej są to proste, analogowe modele kompaktowe (86%), znacznie rzadziej cyfrowe (18%), 7% stanowią zaś telefony komórkowe oferujące możliwość wykonywania zdjęć, a pozostałe typy aparatów – w tym Polaroidy – to 2%. Kompakty z zoomem znajdziemy w 14% gospodarstw, natomiast lustrzanki to 10% wszystkich urządzeń. Oferta kart pamięci obejmuje CompactFlash, Secure Digital, miniSD, MultiMediaCard, RS-MMC oraz SmartMedia.

WIECZYSTA GWARANCJA

W ciągu sześciu miesięcy poprzedzających badanie (od czerwca 2004 r., czyli w okresie obejmującym również letnie wakacje) aktywnie fotografowało 39% Polaków. Wśród amatorów fotografii częściej znajdziemy osoby w wieku od 15 do 39 lat (od 55 do 60%), uczniów i studentów (61%) oraz mieszkańców największych miast (43%). Hobby to cieszy się również większą popularnością wśród mężczyzn (42%) niż kobiet (36%). W 2004 roku aparat fotograficzny zakupiło 8% gospodarstw domowych. Zazwyczaj były to modele cyfrowe (62%), choć nadal nie brakowało amatorów aparatów rejestrujących zdjęcia na kliszy (36%). Wszystko wskazuje na to, że tendencja taka utrzyma się także w ciągu najbliższych kilku lat. Oznacza to, że już w niedalekiej przyszłości amatorska fotografia cyfrowa niemal zupełnie wyprze tradycyjną.

Zobacz, co może zaoferować najlepsza pamięć na świecie. Odwiedź stronę internetową www.kingstonflashmemory.com

© 2005 Kingston Technology Europe Ltd, Kingston Court, Brooklands Close, Sunbury-on-Thames, Middlesex,TW16 7EP, England. Tel: +44 (0) 1932 738888 Faks: +44 (0) 1932 738811.Wszelkie prawa zastrzeżone.Wszelkie znaki towarowe i zastrzeżone znaki towarowe są własnością odpowiednich właścicieli.

CHIP FOTO · VIDEO digital

3

SPIS TREŚCI

6/05 20

C H I P F O T O - V I D E O D I G I TA L

42

SPRZĘT

WAKACYJNY FOTOPORADNIK

h t t p : / /w w w. f v d . p l /

66

W POSZUKIWANIU HARMONII

12 NOWA KAMERA SONY

PORTRETOWANIE GRUP

Kamkorder DCR-HC1000 z przetwornikiem 3CCD za niewygórowaną cenę

18 DRUKARKA EPSON R1800 Nowy produkt Epsona drukuje zdjęcia doskonałej jakości w formacie A3+

94

Dzięki funkcji Intervalometer, w którą zaopatrzone są niektóre aparaty cyfrowe, możemy wykonać serię zdjęć w wybranych odstępach czasu

86 TEST PRAKTYCZNY Jak sprawdza się Canon EOS 20D przy rejestracji teatralnych fotosów

6

NOWOŚCI, TRENDY

Zdjęcie miesiąca Wybór Marcina Jamkowskiego, redaktora naczelnego „National Geographic Polska”

8

Nowe produkty i trendy

96

86 Test praktyczny Canona EOS 20D

› 20

Aparaty cyfrowe, drukarki, kamery

Krótkie testy: X Kamera Sony DCR-HC1000

102 Technologie: Adobe DNG Converter

PORADY, PRAKTYKA

82

Zawartość FOTO-VIDEO CD Opis programów znajdujących się na płycie

XKompakt Sony Cyber-shot DSC-T7 XDrukarka Epson R1800

42

XProgram Bibble Pro 4.2.2

› 54

TESTY, TECHNOLOGIE

Test aparatów z długim zoomem Przetestowaliśmy 9 kompaktów o dużym zakresie ogniskowych i wybraliśmy cyfraki idealne na wakacje

4

CHIP FOTO · VIDEO digital

Dyskretny urok harmonii Leszek Szurkowski, wybitny fotograf, doradza, w jaki sposób spojrzeć na otaczającą nas rzeczywistość, by znaleźć w niej inspirację do niecodziennych ujęć

X

66

Być może w przyszłości wszystkie aparaty będą zapisywały zdjęcia w uniwersalnym formacie RAW, ale już dzisiaj możemy zamienić nasze „surowe” pliki na dane w standardzie Adobe DNG

Sprzęt na wakacje Z wakacyjnego fotoporadnika dowiecie się, jaki aparat i kamerę zabrać ze sobą na letnie wojaże, a także w co zapakować niezbędny sprzęt i jakie akcesoria mogą okazać się przydatne w podróży

Kreatywne portrety Radzimy, jak sfotografować rodzinę i najbliższych przyjaciół, by nasze albumy wypełniły ciekawe portrety grupowe

ABC fotografii: głębia ostrości Pokazujemy, jak za pomocą odpowiedniej głębi ostrości dodać zdjęciu dynamiki i wyodrębnić główny plan

Cyfrowa lustrzanka Canona w rękach zawodowego fotoreportera

84

Programy miesiąca Niewielkie aplikacje, które sprawią, że nasza praca z obrazem stanie się łatwiejsza i bardziej wydajna

90

Udane kadry: samochód Twoje auto może być nieocenioną inspiracją do fotografowania – podsuwamy pomysły na interesujące zdjęcia samochodów.

FOT.: STEVE BAVISTER, LESZEK SZURKOWSKI, SONY

›

Klatka po klatce

FOTO-VIDEO CD X

Edytory graficzne: Image Analyzer 1.22.3, The GIMP 2.2.7, Paint.NET 2.1a, RAWShooter Essentials 2005 1.1.2, PhotoFiltre 6.1.1, Pixel32 1.0 RC3, Wall Photo Maker 2.4.

X Programy

do katalogowania zdjęć:

CompuPic Pro 6.23, Firegraphic 7.0.715, F-Album 1.4.0, PhotoStory 1.2.

106 Warsztat: zadania w Photoshopie

118 Zdjęcia pod lupą

Pokazujemy, jak zautomatyzować czynności wykonywane na dużej liczbie zdjęć

110 Warsztat: plansza tytułowa filmu

Nasz ekspert Piotr Komorowski ocenia nadesłane przez Was fotografie

›

Za pomocą nieruchomych obrazów tworzymy czołówkę, która może stać się intrygującą wizytówką naszego filmu

116 Warsztat: tworzenie refleksów świetlnych Dzięki programowi Photoshop Elements możemy wzbogacić karoserię starego samochodu o refleksy świetlne i przywrócić jej dawny blask

RUBRYKI 3 80 93 105 109 120 121 122

Od redakcji Wyniki konkursu: „Zapach wiosny” Zapowiedź piątej części Szkoły Fotografowania National Geographic Zapowiedź konkursu fotograficznego „Dziecko poznaje świat” Prenumerata: 12 wydań za 99 zł Listy od Czytelników Kalendarium Zapowiedzi i stopka redakcyjna

KONKURS „DZIECKO POZNAJE ŚWIAT“ Ciekawość świata małego brzdąca nigdy nie zostaje zaspokojona – dziecko wciąż odkrywa nowe otoczenie i fascynuje się różnymi przedmiotami. Lubisz utrwalać te niezapomniane momenty na zdjęciach? Prześlij je na nasz konkurs. Czekają atrakcyjne nagrody! Szczegóły na s. 105

G RO DY !

NA OWE APARATY CYFR TOGRAFICZNA I DRUKARKA FOO LY M P U S F I R M Y ez fotozakupy.pl ufundowane

prz

X Przeglądarki

graficzne: FastStone Image Viewer 2.0.8beta, IrfanView 3.97, PolyView 4.241, MegaView 8.01., Ai Picture Explorer 8.0.2.8090.

CHIP FOTO · VIDEO digital

5

ZDJĘCIE MIESIĄCA WYBRANE PRZEZ

MARCIN JAMKOWSKI Redaktor naczelny „National Geographic Polska“

Fotografia przyrodnicza jest jedną z najtrudniejszych dziedzin tej sztuki. Zwłaszcza jeśli uprawia się ją w Polsce. Nie ma co ukrywać: Europa ŚrodkowoWschodnia to nie Amazonia czy Serengeti i zamiast papug, lwów i kolorowych ryb mamy szare wilki, bure wróble oraz niegrzeszące barwą karpie. Z tym większym szacunkiem podchodzę zawsze do niesłychanie pracochłonnych prób, podejmowanych przez fotografów „National Geographic Polska“, wykonania zdjęć obrazujących życie rodzimych dzikich zwierząt. Tym bardziej że w przeciwieństwie do np. takiej Kanady ciekawych gatunków nie da się w Polsce fotografować na przydrożnym parkingu — dobrego ujęcia trzeba szukać tygodniami, chodząc po lasach czy bagnach. Kiedy pracujący w Polsce Włoch Paolo Volponi zaproponował temat o konikach polskich, byłem sceptyczny — encyklopedyczny opis mówi wszak o niewielkich zwierzętach o umaszczeniu „myszowatym”. Jednak już pierwsze zdjęcia oglądane w redakcji pokazały, że to temat wspaniały. Konie przed obiektywem Paola okazywały uczucia, które w powszechnym przekonaniu zarezerwowane są dla ludzi: miłość, złość, radość, smutek, pożądanie czy agresję. Momentami zdawały się leniwe, a czasem nawet demonstrowały... poczucie humoru. Naszą szczególną uwagę zwróciła prezentowana na łamach FVd zimowa fotografia dwóch ogierów rywalizujących o terytorium i zapasy pożywienia. Ileż u tych ostatnich europejskich dzikich rumaków pasji i dynamiki, ile niczym nieskrępowanej wolności! Tak mocne zdjęcie zdecydowaliśmy się opublikować jako ostatnie w 16-stronicowym reportażu o tych niezwykłych zwierzętach — jako fotografię zamykającą i podkreślającą rangę tematu. Fot. Paolo Volponi

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

| N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

Zaawansowane kamery cyfrowe zamiast jednego przetwornika obrazu mają trzy. Ostatnio na rynku pojawiły się też tańsze kamkordery wykorzystujące tę technologię. Czy rzeczywiście ma ona tak duży wpływ na jakość rejestrowanego Patryk Wąsowicz materiału wideo? 1CCD

3CCD=3×TAK? J

ak wiadomo, wszystkie urządzenia elektroniczne ciągle są udoskonalane. Dotyczy to też kamer cyfrowych przeznaczonych na rynek konsumencki. Do niedawna w sklepach dominowały kamkordery wyposażone w jeden przetwornik obrazu. Dzisiaj coraz więcej z nich zaopatrzonych jest w trzy układy obrazujące CCD. Warto się zatem przyjrzeć tej, już powszechnie obecnej na rynku, technologii i przekonać, co oferuje ona wideoamatorom.

Różnice konstrukcyjne W klasycznej kamerze, wyposażonej w jeden przetwornik, światło przechodzi przez prosty układ optyczny, padając w postaci jednorodnego strumienia na pojedynczy element reje-

TRZY KOLORY: Strumień światła białego jest rozszczepiany w układzie trzech pryzmatów, tak że do każdego przetwornika trafia informacja o jednej barwie składowej.

8

CHIP FOTO · VIDEO digital

strujący. Matryca ta ma na swojej powierzchni trzy grupy pikseli, ułożone tak, aby zapisać poszczególne barwy składowe obrazu. W kamerach wyposażonych w trzy przetworniki światło po przejściu przez układ optyczny jest rozszczepiane na wiązki. Zawierają one informacje o jednej barwie składowej. W konstrukcjach takich każdy układ światłoczuły rejestruje więc tylko jeden kolor podstawowy – czerwony, zielony lub niebieski. Ponieważ dana barwa jest przechwytywana całą powierzchnią przetwornika (a nie tylko przez sieć punktów zbierających informacje o barwie składowej z jednej matrycy), podczas łączenia danych ze wszystkich trzech układów nie jest konieczne programowe odtwarzanie brakujących pikseli. Teoretycznie pozwala to na zapisanie obrazu o większej liczbie szczegółów i lepszym odwzorowaniu kolorów niż w kamerach z pojedynczym sensorem CCD. Technologia wykorzystująca trzy przetworniki obrazu ma jednak pewne wady. Przede wszystkim układ optyczny zajmuje w urządzeniu więcej miejsca, co wpływa na wielkość kamer (z tym problemem jednak udało się niedawno uporać). Po drugie, zastosowanie bardziej zaawansowanej optyki oznacza też większe koszty produkcji. Z tego powodu za takie kamkordery musimy zapłacić więcej niż za podobne urządzenia z jednym przetwornikiem. Wysoka cena jest jednak uzasadniona. Rzeczywiście, wyższą jakość rejestrowanego obrazu można zauważyć już na pierwszy rzut

oka – przekonamy się o tym, filmując w trudnych warunkach oświetleniowych. Co więcej, dzięki nowym urządzeniom można się nawet pokusić o wykorzystywanie kamery jako aparatu cyfrowego, gdyż zdjęcia otrzymywane za jej pomocą są co najmniej dobrej jakości. Pamiętajmy jednak, że w większości modeli kamer 3CCD materiał nadal jest zapisywany w standardzie DV – z jednej strony sprawdzonym, z drugiej już dość leciwym i oferującym ograniczoną rozdzielczość. Ma on jednak wpływ na zapisywany materiał, nie zaś na samą technologię 3CCD, której zalety postaramy się teraz szczegółowo przedstawić.

3CCD BARDZIEJ NASYCONE KOLORY: Porównanie obrazu sfilmowanego kamerą jedno- i trójprzetwornikową wypada zdecydowanie na korzyść tej drugiej.

Wierniejsze odwzorowanie kolorów

barwa składowa rejestrowana jest przez osobny przetwornik. W rezultacie wszystkie kolory są przechwytywane przez taką samą liczbę punktów matrycy bez „dziur” między nimi. W standardowych warunkach wychwycenie na zwykłym materiale filmowym niuansów kolorów jest trudne, jeśli nie porównamy tego samego materiału nagranego za pomocą różnych kamer. Testy laboratoryjne wykazały jednak, iż kamery z trzema przetwornikami obrazu oddają kolor wierniej i bardziej naturalnie. Dzięki temu łagodniejsze są też przejścia tonalne między barwami.

Jest to główny argument mający przekonać nas do wydania kilkuset złotych więcej na kamerę z trzema przetwornikami obrazu. Różnica ta ma źródło wyłącznie w innej konstrukcji układów optycznych. Tak jak wspominałem wyżej, w kamerach z pojedynczym przetwornikiem sensory światłoczułe dzielą się na trzy grupy. Każda z nich rejestruje jedną barwę składową w postaci siatki oddalonych od siebie barwnych punktów. Liczba pikseli rejestrujących kolory jest różna dla różnych składowych (na prostokątnej matrycy nie da się równomiernie rozmieścić trzech grup sensorów). Może to oznaczać, że pewne kolory i odcienie oddawane są wierniej, a inne gorzej. W kamerach 3CCD każda

Kamery 3CCD rejestrują znacznie więcej szczegółów niż modele z jednym przetwornikiem obrazu. Oznacza to, że urządzenie takie wychwyci więcej detali, takich jak włosy, źdźbła trawy czy drobne listki. Oczywiście porównujemy tu produkty 1CCD i 3CCD podobnej klasy – czyli takie, których rozdzielczość sensora jest taka sama. Nie zapominajmy jednak, że kamery używają pełnej rozdzielczości matrycy wyłącznie w trybie aparatu cyfrowego. Gdy nagrywamy sekwencje filmowe, część punktów światłoczułych jest nieaktywna. Dzieje się tak, ponieważ maksymalną rozdzielczością dla standar-

Więcej szczegółów

du DV jest tzw. pełny PAL, czyli 720×576 pikseli. Z tego powodu nie ma sensu zbytnio obciążać układów elektronicznego przetwarzania obrazu w kamerze, które pracując 3CCD 1CCD zużywają dużo energii. Liczba 3CCD 1CCD aktywnych pikseli w trybie filLEPSZY OBRAZ: Aby obraz zarejestrowany przez pojedynczą matrycę mowania zależy też od pro- mógł być zapisany, trzeba odtworzyć brakujące informacje o barwach ducenta kamery i konkretne- poprzez interpolację. W kamerach 3CCD jest to niepotrzebne. go modelu urządzenia – zarejestrowany obraz wysokiej rozdzielczości jest Dotychczas technologię tę wykorzystywawtedy skalowany do standardu PAL lub NTSC no w zaawansowanym sprzęcie kosztującym i zapisywany na taśmie DV. powyżej 7 tysięcy złotych, lecz zaczyna się to zmieniać. W dużej mierze odpowiedzialna jest za to firma Panasonic, która wypuściła serię Lepszy kontrast, mniejsze szumy kamkorderów 3CCD – najtańszy można kupić już za około 2500 złotych. Inni producenci też Jednym z ostatnich argumentów przemawiaidą tym tropem, przez co możemy się spodziejących za kamerami 3CCD jest mniejszy pować premier nowych, tanich i coraz lepszych ziom generowanych przez nie szumów w wamodeli. runkach niedostatecznego oświetlenia. PrzeKamery z jednym przetwornikiem osiągnękonać można się o tym podczas filmowania ły już cenę minimalną (najtańsze godne zainw ciemnych pomieszczeniach lub o zmierzteresowania kamkordery kosztują około 1400 chu. Faktycznie, szumy nie są tak uciążliwe, złotych) i nie należy się spodziewać dalszych jak ma to miejsce w niedrogich kamerach obniżek cen tych urządzeń. Odmienna sytuz jednym przetwornikiem. Według producenacja panuje na rynku kamer trójprzetwornikotów i badań laboratoryjnych filmy kręcone nawych. Tutaj ceny na pewno będą spadały, wet przed samym zapadnięciem zmroku będą a część urządzeń już w tej chwili osiągnęła mniej zaśnieżone. Dlaczego? psychologiczną barierę 3000 złotych brutto. W konsumenckich kamerach DV konstrukMając taki budżet na zakup kamkordera DV, torom ciężko jest zmieścić w niewielkiej obubez wahania wybrałbym model 3CCD. Jeśli dowie duży przetwornik obrazu. System zaś myślimy o zakupie takiej kamery w przy3CCD nie pozwala oczywiście na montowanie szłym sezonie, to spodziewajmy się jeszcze w urządzeniach większych sensorów, ale miwiększych obniżek cen. Zapewne będziemy mo to trzy układy CCD mają łącznie większą też mogli wybierać spośród znacznie większej powierzchnią rejestrującą w porównaniu z policzby modeli niż dzisiaj.  jedynczym. Ponieważ piksele znajdują się na trzech przetwornikach zamiast na jednym, mogą być one większe i w ten sposób przechwytywać więcej światła. Z tego powodu układy te rejestrują bardziej kontrastowy obraz przy słabszym oświetleniu.

Nadchodzi rewolucja cenowa Wysoka cena kamer z trzema przetwornikami obrazu była dotąd uzasadniona wysokimi kosztami produkcji. Dzięki nim mogliśmy jednak nagrywać filmy o lepszej jakości obrazu. JVC GZ-MC500: Najnowsza kamera firmy JVC może się okazać prawdziwą rewolucją. W cenie około 5000 PLN połączono technologię 3CCD z zapisem na nośniku CF.

›››››

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

NIE TYLKO DLA „ZIELONYCH”

BIBBLE PRO 4.2.2

WIĘKSZE LCD: Trzy nowe kompakty firmy Pentax wyróżniają się dużym, 2,5-calowym ekranem LCD.

TAK JAK LUBISZ: Wśród programów przetwarzających pliki RAW Bibble wyróżnia się intuicyjnym interfejsem o dużych możliwościach konfiguracji.  Format zapisu RAW ma swoje plusy i minusy, a jego najpoważniejszą wadą jest konieczność komputerowej konwersji tak zachowanych plików. Producenci oprogramowania nie pozostawiają użytkowników samych z tym problemem: liczba aplikacji przetwarzających coraz liczniejsze typy RAW-ów wciąż rośnie. Są wśród nich takie o mniej lub bardziej rozbudowanych opcjach, dające gorsze lub lepsze rezultaty – a Bibble należy zdecydowanie do tej drugiej grupy. Podczas pierwszej sesji pracy z programem możemy określić nasze preferencje: FUNKCJONALNOŚĆ WWW CENA

www.bibblelabs.com 129 USD

Przetwarzanie wsadowe: Obsługiwane formaty RAW:

tak Canon, Fuji, Kodak, Minolta, Nikon, Olympus, Pentax (również najnowszych aparatów) Obsługa 16-bitowej przestrzeni koloru: tak Formaty zapisu: JPEG, TIFF, PNG

czy częściej przetwarzamy pliki pojedynczo czy też wsadowo, czy wolimy proste narzędzia wykonujące automatycznie większość pracy, czy też preferujemy ręczną kontrolę nad każdym parametrem zdjęcia. Decydujemy, jaka przestrzeń kolorystyczna najbardziej nam odpowiada, a nawet czy wolimy pulpit dopasowany do poziomego bądź pionowego formatu zdjęć. Na podstawie dokonanych przez nas wyborów zostanie wymodelowany interfejs, który zresztą można później zmienić. Ów interfejs jest w znacznym stopniu modułowy: widzimy na ekranie wybrane palety narzędziowe, które można swobodnie przesuwać lub zadokować. Bibble wykonuje wszystkie czynności związane z przygotowaniem surowej fotografii: koryguje jasność, kontrast i kolor, obraca, wyostrza, odszumia i przycina do zadanego formatu. Palety zawierają zarówno narzę-

dzia automatyczne, jak i bardziej zaawansowane, ręczne. Wartości tonalne na przykład można korygować, wyginając ręcznie krzywe dla każdego kanału, używając suwaków regulujących ekspozycję zdjęcia i kompensację świateł albo po prostu klikając pole automatycznej regulacji poziomów (AutoLevel). Podobnie jest z balansem bieli. Tak różnorodne możliwości bardzo ułatwiają pracę nie tylko początkującym użytkownikom. Mechanizmy odszumiania i wyostrzania dają bardzo dobre efekty, nie wymagając od użytkownika specjalistycznej wiedzy. Efekty wykonywanych operacji widać natychmiast na podglądzie, co bardzo ułatwia pracę. Ewa Prus

NOWA OŚMIOMEGAPIKSELOWA MATRYCA: Olympus mju: Digital 800 jest pierwszym cyfrakiem wyposażonym w matrycę rejestrującą osiem milionów punktów, która ma rozmiar zaledwie 1/1,8”.

10

CHIP FOTO · VIDEO digital

cje. Nowatorska technologia Bright Capture ma ułatwiać robienie zdjęć w słabym świetle bez użycia lampy, a także zwiększać czytelność wyświetlacza podczas wieczornych i nocnych sesji. Oprócz 19 programów tematycznych i trybu automatycznego użytkownik ma do dyspozycji priorytet czasu oraz przysłony. Zmiennoogniskowy obiektyw ma zakres odpowiadający 38–114 mm w aparatach małoobrazkowych oraz jasność od f/2.8 przy najszerszym

posażony w pięciomegapikselową matrycę i obiektyw o ogniskowej 35,6–107 mm (odpowiednik dla kliszy 35 mm) potrafi rejestrować filmy w trybie 640×480 punktów przy 30 klatkach na sekundę. Również S5z jest pozbawiony ręcznych i półautomatycznych trybów regulacji ekspozycji. info: www.pentax.pl

SZÓSTKA Z TRÓJKĄ

KIESZONKOWA ÓSEMKA Dostępne dotąd na rynku aparaty kompaktowe rejestrujące obraz w tak dużej rozdzielczości wyposażone były w matrycę o rozmiarze 2/3”. Tymczasem sercem nowego kompaktu Olympusa jest znacznie mniejszy sensor. Czy oznacza to, że mju: Digital 800 będzie generował bardzo zaszumiony obraz? Niekoniecznie. Najnowsze, równie małe matryce siedmiomegapikselowe mają lepszy stosunek sygnału do szumu niż czujniki wprawdzie fizycznie większe, ale starszej generacji. Jak rzeczywiście sprawdza się nowy przetwornik, będzie można się przekonać w czerwcu. Mimo kieszonkowych rozmiarów aparat wyposażony jest w duży, bo 2,5-calowy ekran LCD. Odporna na trudne warunki atmosferyczne obudowa czyni z niego sprzęt na waka-

Oferta koncernu Pentax dla miłośników fotografii poszerzona została o trzy modele aparatów kompaktowych. Dla początkujących przeznaczone są dwa cyfraki: czteromegapikselowy Optio S45 oraz pięciomegapikselowy Optio S55. Oba zostały wyposażone w obiektywy o ogniskowej odpowiadającej zakresowi 35–105 mm dla aparatów analogowych. Jasność „szkieł” jest zmienna i wynosi od f/2.6 do f/4.8. Czułość matrycy można regulować w zakresie od 50 do 400 ISO. Ekspozycja jest ustalana albo w trybie automatycznym, albo przez wybór jednego z programów tematycznych. Ostatnią z nowości Pentaksa jest bardziej zaawansowany cyfrak Optio S5z. Wy-

kącie po f/4.9 w trybie „tele”. Zdjęcia zapisywane są na karty xD, a maksymalna „szybkostrzelność” sięga 4 klatek na sekundę. info: www.olympus.pl

WYSOKA ROZDZIELCZOŚĆ: Photon 634 to kompakt z sześciomegapikselową matrycą i trzykrotnym zoomem optycznym. Jeszcze niedawno sześciomegapikselowe matryce zarezerwowane były dla aparatów profesjonalnych. Dziś tę rozdzielczość zdjęć oferują niedrogie cyfraki, takie jak np. Pentagram Photon 634. Ambitnemu fotografowi urządzenie to udostępnia oprócz ośmiu programów tematycznych także manualną regulację ekspozycji. Zdjęcia można zapisywać w formacie JPEG lub TIFF na kartach SecureDigital (w zestawie jest dołączony moduł o pojemności 128 MB). Wyposażony w obiektyw z trzykrotnym zoomem Photon 634 ma także tryb pracy dyktafonu oraz kamery wideo (płynność filmów wynosi 15 klatek na sekundę, a długość nagrania ograniczona jest tylko pojemnością karty flash). Wyposażenia dopełniają duży, bo dwucalowy wyświetlacz LCD oraz aluminiowa obudowa.

Aparat objęty jest dwuletnią gwarancją producenta z bezpłatnym serwisem S.O.S. (Serwis Odbiera Sprzęt – Serwis Odsyła Sprzęt). W zestawie znajduje się także akumulator litowo-jonowy oraz ładowarka. info: www.pentagram.pl sugerowana cena brutto: 1100 PLN

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

NOWOŚCI U KODAKA

SONY DCR-HC1000

CZTERY KOMPAKTY: Wśród nowych cyfraków Kodaka są trzy proste modele oraz sześciomegapikselowy aparat z wyższej półki.

NA TRZY MATRYCE: W sklepach pojawia się coraz więcej kamer wyposażonych w trzy przetworniki CCD. Prezentujemy wyniki testu jednej z nich.  Urządzenia z takimi układami zapewniają najlepszą jakość obrazu oraz znaczną redukcję szumów. Wiąże się to z wierniejszym oddaniem szczegółów obrazu, a także bardzo dokładnym odwzorowaniem przejść tonalnych. Do testów w naszym laboratorium otrzymaliśmy kamerę Sony DCR-HC1000. Urządzenie robi wrażenie solidnego i dobrze wykonanego – uchwyt jest bardzo pewny, a komfort użytkowania zwiększa fakt, iż korpus kamery połączony jest z nim FUNKCJONALNOŚĆ WWW CENA

www.sony.pl 8500 PLN

Obsługiwane typy kart: MiniDV, Memory Stick Zoom optyczny/cyfrowy: 12x/150x Maks. rozdzielczość zdjęć: 1152×864 Jasność obiektywu: f/1.6 Stabilizator obrazu: optyczny Wizjer: kolorowy, 123 tysiące punktów Gwarancja: 12 miesięcy

tak, że nie musimy podczas filmowania nienaturalnie wykrzywiać dłoni. Jakość obrazu okazała się właściwie nienaganna i kamera otrzymała w tej kategorii bardzo wysokie noty. To zasługa między innymi obiektywu Carl Zeiss Vario Sonnar T. „Szkła” te mają niezłe parametry jasności, wzorowo wypadły także w teście aberracji chromatycznej. Obiektyw oferuje 12-krotne zbliżenie, zupełnie wystarczające w większości zastosowań. Bezpośrednim rejestrowaniem obrazu zajmują się trzy przetworniki CCD o wielkości 1,07 megapiksela każdy. Zdjęcia o maksymalnej rozdzielczości 1152×864 punktów zapisywane są na kartach Memory Stick Pro. Całość systemu obrazowania wspomagana jest przez bardzo sprawnie działający system stabilizacji optycznej. Możemy korzystać z dużej liczby ustawień menu, wyświetlanego na dotykowym, kolorowym panelu LCD. Warto również wspomnieć o kolorowym wizjerze.

Dźwięk rejestrowany jest przez standardowy, stereofoniczny mikrofon, ale wykorzystując opcjonalny, przestrzenny mikrofon, możemy nagrywać aż cztery ścieżki audio w trybie quasi-kwadrofonicznym. Aby jednak móc edytować materiał z tak zapisanym dźwiękiem, musimy używać oprogramowania Ulead VideoStudio lub być właścicielami przenośnego komputera Sony VAIO z funkcją „Click to DVD”. Kamera HC1000 należy do urządzeń wręcz naszpikowanych najnowszymi technologiami. Zapewniło to produktowi Sony doskonałe parametry, a użytkownikom wygodę pacy. Wysoka jakość idzie w tym wypadku w parze ze słoną ceną: kamera kosztuje bowiem 8499 złotych. Biorąc pod uwagę jakość i możliwości sprzętu, warto tyle zapłacić. Patryk Wąsowicz

WIĘCEJ, SZYBCIEJ, DALEJ PIĘĆ MEGAPIKSELI I STABILIZACJA: Canon wprowadza następcę popularnego kompaktu S1 IS. PowerShot S2 IS będzie miał pojemniejszą matrycę i szerszy zakres ogniskowych. W porównaniu ze swoim poprzednikiem S2 ma szybszy i wydajniejszy procesor DIGIC II i matrycę z większą liczbą sensorów (5 milionów wobec 3,2 miliona w S1 IS) przy zachowaniu niemal tych samych rozmiarów przetwornika (jej wymiary wzrosły nieznacznie z 1/2,7” do 1/2,5”) oraz nieco szerszy zakres ogniskowych (odpowiednik 36–432 mm wobec 38–380 mm w starszym modelu). Nowy procesor, oprócz skrócenia czasu uruchomienia aparatu, pozwolił także na jego większe „usportowienie” – w trybie seryjnym możemy robić zdjęcia z szybkością 2,4 klatki na sekundę aż do zapełnienia karty pamięci (jeśli oczywiście jest ona odpowiednio wydajna). Według zapewnień producenta DIGIC II

12

CHIP FOTO · VIDEO digital

skrócił o połowę czas potrzebny na ustawienie ostrości. S2 wyposażono w system stabilizacji obrazu oraz szybki silnik ultradźwiękowy, sterujący ogniskową oraz autofokusem. Ciekawostką jest możliwość rejestrowania zdjęć z pełną rozdzielczością matrycy w czasie kręcenia filmów (choć zapis video jest wówczas na chwilę przerywany). Biorąc pod uwagę, że w rozdzielczości 640×480 i przy płynności 30 klatek na sekundę możemy zapisać do 60 minut ciągłej akcji, Canon PowerShot S2 IS staje się atrakcyjną alternatywą dla kamer wideo. Wśród 17 trybów

fotografowania nie zabrakło oczywiście także ustawień manualnego i półautomatycznego. info: www.canon.pl

Najbardziej wyrafinowany wśród nowych modeli jest EasyShare Z760. W porównaniu z aparatem Z740 nowy kompakt ma matrycę o większej rozdzielczości, ale mniejszy zakres ogniskowych (odpowiednik 39–117 mm wobec 38–380 mm poprzednika). Zwiększono natomiast wielkość wyświetlacza LCD z 1,8” do imponującej wielkości 2,2”. Według informacji producenta aparat został wyposażony w hybrydowy system pomiaru ostrości, który ma dobrze i szybko radzić sobie nawet przy małej ilości światła. Oprócz manualnego trybu ekspozycji, programu, priorytetu czasu oraz przysłony EasyShare mamy do dyspozycji także C310 16 trybów tematycznych oraz pięć ustawień kolorów (nasycone, naturalne, stonowane, sepia oraz czarno-białe). Wizjer jest optyczny, a nie elektroniczny, EasyShare C330 a dane zapisywane EasyShare C360 są na kartach SD. W przeciwieństwie do starszych modeli z serii Z, które były srebrne, Z760 będzie dostępny w kolorze grafitowym. Dla mniej zasobnych miłośników obrazów Kodak przygotował trzy prostsze EasyShare Z760 kompakty z serii EasyShare: C360, C330 oraz C310. Pierwszy wymieniony model charakteryzuje się pięciomegapikselową matrycą, obiektywem o zmiennej ogniskowej odpowiadającej zakresowi 34–102 mm w aparatach małoobrazkowych oraz tymi samymi opcjami ustawień kolorów co Z760. C360 oprócz czułości w zakresie 80–400 ISO pozwala ustawić także 800 ISO, ale kosztem nieco gorszej jakości zapisu JPEG-a. Warto zwrócić uwagę, że ten aparat rejestruje film z najwyższą jakością spośród nowych modeli: 640×480 punktów w tempie 24 klatek na sekundę, podczas gdy droższy i bardziej zaawansowany Z760 osiąga tę samą płynność, ale przy rozdzielczości 320×240 pikseli. Matrycę miejszą o jeden megapiksel mają dwie pozostałe nowości – EasyShare C330 oraz C310. Cechuje je również mniejszy zakres regulacji odwzorowania barw (nie można różnicować nasycenia kolorów) oraz regulacja czułości matrycy od 80 do 400 ISO. C330 ma jednak ten sam obiektyw zmiennoogniskowy co C360, podczas gdy C310 wyposażony jest w „szkło” o świetle f/4.5 i stałym kącie widzenia, odpowiadającym 35 mm w aparatach analogowych. Żaden model serii C nie ma trybu manualnej ani półautomatycznej regulacji parametrów ekspozycji – dostępne są jedynie automat oraz liczne programy tematyczne. info: www.kodak.pl

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

SONY CYBER-SHOT DSC-T7 CZARNY ELEGANT: Stylowy aparat Sony oferuje zadowalającą jakość obrazu i bardzo niewielkie rozmiary.  Ultracienkie kompakty należą do szczególnej klasy aparatów. Mają być one przede wszystkim eleganckie i stanowić uzupełnienie wyszukanego stroju czy makijażu. Jeśli przy okazji robią technicznie dobre fotografie, to nawet lepiej. Przykładem takiego stylowego aparatu jest Cyber-shot DSC-T7. W metalowej obudowie o rozmiarach paczki kobiecych papierosów producent zmieścił obiektyw Vario-Tessar o trzykrotnym zoomie, duży i bardzo czytelny 2,5-calowy wyświetlacz LCD, pięciomegapikselową matrycę oraz

akumulator o pojemności umożliwiającej wykonanie do 150 zdjęć. Całość waży zaledwie 130 gramów i bez problemu mieści się w tylnej kieszeni dżinsów lub w damskiej torebce. Aparat nie oferuje użytkownikowi trybów kreatywnych, choć oprócz pełnej automatyki dostępne jest też ustawienie Program, które pozwala na lepszą kontrolę nad parametrami pracy urządzenia. Oprócz korekcji ekspozycji w zakresie -2 do +2 EV użytkownik może wybrać balans bieli, czułość ISO czy rozmiar ramki AF. Dostępne też są programy tematyczne, ułatwiające wykonywanie zdjęć mniej doświadczonym fotografującym. Większość opcji jest dostępna z poziomu intuicyjnego menu, chociaż niektóre parametry regulujemy za pomocą małych przycisków umieszczonych na obudowie. Mimo daleko posuniętej miniaturyzacji użyta w T7 optyka pozwala na wykonanie dobrej jakości zdjęć. Przy dużych zbliżeniach obraz w rogach kadru jest nieco rozmyty,

LUSTRZANKA PO LIFTINGU NOWY FIRMWARE: Aktualizacja oprogramowania dla Nikona D70 wzbogaca go o funkcje modelu D70s. Wkrótce po premierze D70s – „odświeżonej” wersji swojej najpopularniejszej lustrzanki – Nikon zapowiedział opublikowanie w połowie maja nowej wersji oprogramowania wewnętrznego do starszego modelu D70, która przynajmniej częściowo upodobni go do D70s. Poprawka dostępna jest na stronie www.nikon.pl dla zarejestrowanych użytkowników. Aktualizacja nie nastręcza trudności, a jej przebieg opisaliśmy w ramce obok. Czy warto aktualizować oprogramowanie aparatu i przejść do nowej wersji? W zasadzie tylko dwie modyfikacje mają znaczenie: korekta licznika (pokazuje prawidłową liczbę zdjęć, które możemy zrobić w trybach RAW

14

CHIP FOTO · VIDEO digital

oraz RAW+JPEG) i poprawienie sprawności autofokusa w trybie śledzenia poruszającego się obiektu. Pozostałe zmiany, czyli modyfikacja wyglądu menu, usprawnienie druku bezpośredniego w standardzie PictBridge, usunięcie usterki współpracy z aplikacją Nikon Capture oraz zmiana domyślnej daty, to czysta kosmetyka. Trudno zresztą spodziewać się zmian rewolucyjnych – sam model D70s różni się od poprzednika w bardzo niewielkim stopniu. Tak więc ze zmianą oprogramowania aparatu na nową wersję nie ma się co śpieszyć, chyba że komuś bardzo przeszkadza źle funkcjonujący licznik zdjęć. info: www.nikon.pl

OCENA OGÓLNA WWW CENA Maksymalny rozmiar zdjęć: Typ matrycy: Obiektyw (odp. dla 35 mm): Czas otwarcia migawki: Czułość ISO: Maks. rozdzielczość filmów: Typ karty pamięci:

www.sony.pl 1999 PLN (sugerowana) 2592×1944 CCD 5,1 megapiksela 1/2,5” 38—114 mm; f/3,5—4,4 1/1000—1s 64—400 640×480, 30 kl./s Memory Stick Duo/Duo Pro

jednak biorąc pod uwagę „imprezowe” zastosowania T7, nie jest to istotna wada. Tryb makro pozwala uzyskać zdjęcia o akceptowalnej jakości z odległości kilku centymetrów, poziom cyfrowego szumu jest zaś zadowalający przy najniższych czułościach ISO 64 i 100 (z wyższych ustawień należy korzystać rzadziej i z rozwagą). Sony Cyber-shot DSC-T7 bez wątpienia warto polecić osobom szukającym prostego w obsłudze aparatu cyfrowego „do kieszeni”, cechującego się eleganckim wyglądem. Jedynie cena mogłaby być niższa – jednak styl zobowiązuje. Dominik Herman

JAK TO ZROBIĆ? Ponieważ firmware w D70 składa się z dwóch części, aktualizacja przebiega dwuetapowo. Przedstawioną poniżej procedurę musimy powtórzyć osobno dla plików AD700200.bin (część A) i BD700200.bin (część B). Jeśli nagramy na kartę od razu oba pliki, podmieniona zostanie jedynie część B. Na szczęście nie powoduje to żadnych problemów – nic nie stoi na przeszkodzie, by najpierw zaktualizować część B, a następnie A. 1 Do głównego katalogu, umieszczanej w gnieździe aparatu karty CF wgrywamy plik z nowym firmware’em. 2 Z menu Setup wybieramy pozycję Firmware ver., a nastepnie Update i potwierdzamy przyciskiem Enter. 3 Po wyświetleniu na ekranie LCD komunikatu „Do not turn camera off during update” czekamy na zakończenie procesu. Zostanie to zasygnalizowane napisem „Done”.

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

DIGILAB 4.65 STUDIO DLA KAŻDEGO: Obok drogich i skomplikowanych programów do montażu istnieją też aplikacje dla początkujących filmowców. Należy do nich DigiLab firmy HDP Electronics.  Aplikacja jest dostępna w dwóch wersjach: z kartą FireWire oraz bez niej. Wybór odpowiedniego pakietu jest ważny, gdyż program zabezpieczono przed nielegalnym rozprowadzaniem i bez karty FireWire lub klucza sprzętowego podłączanego do portu USB nie będzie on działał. Sama aplikacja, choć należy do tanich edytorów wideo, przypomina raczej prostą odmianę Adobe Premiere'a. Montażu dokonujemy za pomocą trzech ścieżek zawierających klipy wideo, dwóch z efektami specjalOCENA WWW CENA

www.hdp.pl 299 PLN (z kartą FireWire), 380 PLN (z kluczem sprzętowym)

Obsługiwane formaty plików:

AVI, JPEG, GIF, TIFF, BMP, PNG, WAV, MP3

nymi, jednej na plansze tekstowe i graficzne oraz dwóch z plikami audio. Wprowadzanie filtrów, przejść i przezroczystości oraz ich konfigurowanie jest bardzo intuicyjne. Na uwagę zasługuje bogactwo dostępnych środków graficznych (około 2000 przejść i 1000 filtrów) oraz bardzo rozbudowana opcja animacji napisów. Nie ma natomiast żadnych funkcji edycji dźwięku, oprócz narzędzia zmiany głośności. Poważna wada programu to brak możliwości wyboru kodeka podczas eksportu filmu do formatu AVI. DigiLab wykorzystuje w tym celu swój własny kompresor DVmax codec o stopniu kompresji zbliżonym do formatu DV. Przed dalszym rozpowszechnianiem film trzeba przekompresować do formatu MPEG lub DivX, wykorzystując do tego celu inne programy. Na szczęście eks-

port do cyfrowych i analogowych urządzeń zewnętrznych działa bez zarzutu. Program DigiLab nie jest już produktem najnowszym, lecz pod względem możliwości i łatwości obsługi może konkurować z takimi narzędziami dla początkujących, jak Pinnacle Studio. Cena programu w wersji z dołączoną kartą FireWire (promocyjna, ale utrzymująca się już od dawna) jest bardzo zachęcająca. Osobom używającym już karty IEEE1394 i zainteresowanym tą aplikacją pozostaje zamontowanie drugiego kontrolera bądź zakup edycji z kluczem sprzętowym. Niestety, ta druga wersja DigiLaba jest już zbyt droga jak na oferowane przez program możliwości. Jarosław Zachwieja

LETNIE PREMIERY MINOLTY DWA RAZY 5 MEGAPIKSELI: Koncern Konica Minolta wprowadza na rynek dwa nowe produkty. W okresie wakacyjnym tradycyjnie wzrasta sprzedaż cyfraków. Z myślą o jadących na urlop amatorach fotografii producent rodziny DiMAGE ogłosił premierę dwóch nowych aparatów kompaktowych. Pierwszy z nich to kolejny model z serii X, oznaczony symbolem X60. Jest to ultrakompaktowy aparat (wymiary 83,5×56×22 mm przy zaledwie 134 gramach masy z podłączonym akumulatorem) wyposażony w przetwornik o wymiarach 1/2,5 cala i o rozdzielczości 5 megapikseli. Obiektyw DiMAGE’a X60 o zakresie ogniskowych 6,3–18,9 mm (38–114 mm dla filmu małoobrazkowego) jest – podobnie jak we wcześniejszych aparatach z tej serii – w całości schowany wewnątrz obudowy cyfraka. Aparat wyposażono w pięć programów tematycznych oraz tryb makro pozwalający

16

CHIP FOTO · VIDEO digital

fotografować już z odległości 5 cm od obiektu. Czułość ISO możemy ustawiać w zakresie 50–400, czas naświetlania natomiast od 1/1000 do 4 sekund. Aparat charakteryzuje się dużym, 2,5-calowym wyświetlaczem LCD i brakiem celownika optycznego. Drugim nowym aparatem z rodziny DiMAGE jest E500. Ma on matrycę o tych samych parametrach co X60 i obiektyw o zakresie ogniskowych 5,4–16,2 mm (ekwiwalent 32–96 mm). Jego wymiary to 91×61×27 mm, masa wynosi natomiast 130 gramów bez baterii. Cyfrak ma cztery programy tematyczne, trzy ustawienia ISO (50, 100 i 200) oraz czas

otwarcia migawki od 1/1000 do 2 sekund. Funkcje dodatkowe obu urządzeń obejmują też nagrywanie sekwencji filmowych o długości ograniczonej jedynie pojemnością karty pamięci, bezpośrednie drukowanie zdjęć za pośrednictwem interfejsu PictBridge oraz tryb kamery internetowej. Urządzenia pracują z wykorzystaniem kart Secure Digital oraz Multimedia Card. info: www.konicaminolta.pl

›››››

N o w o ś c i | Tr e n d y | Te s t y

|

EPSON R1800 SPRZĘT DLA WYMAGAJĄCYCH: Najnowszy produkt firmy Epson może być uznany za ideał drukarki fotograficznej.  Seria Stylus Pro zrewolucjonizowała rynek drukarek fotograficznych dzięki atramentom UltraChrome. Pod koniec 2003 roku firma Epson wypuściła model R800 – pierwszą drukarkę wykorzystującą tę technologię. Urządzenie to miało też pojemnik z optymalizatorem połysku, który umieszczało się zamiast jednego z pigmentów. R1800 jest większym bratem R800. W środku znalazło się miejsce dla wszystkich siedmiu pigmentów (paleta CMYK, czarny foto, czerwony i niebieski) oraz lakieru. Pojemniki są takie same jak te z R800, ale drukarka jest oszczędniejsza o 10–25%. Krople wielkości zaledwie 1,5 pikolitra wydobywają się z 1440 dysz (po OCENA WWW CENA Wymiary: Maksymalna rozdzielczość: Złącza komunikacyjne:

www.epson.pl 2600 PLN 615×737×453 mm 5760×1440 dpi IEEE-1394 (FireWire), USB 2.0

180 na kolor), co wydaje się rekordem na rynku. Urządzenie drukuje na różnych nośnikach: od płyt CD i DVD, przez arkusze 10×15 cm, A4 i A3, po papier z rolki A3+ (również bez marginesów). Drukarkę wyposażono w dwa interfejsy: USB 2.0 oraz FireWire, które umożliwiają bardzo szybki przesył danych. Producent zadbał, byśmy mieli na czym wydrukować pierwsze zdjęcia – do urządzenia dołączono po pięć arkuszy papierów Epson Archival Matte Paper oraz Premium Glossy Photo Paper. Instalacja sterowników pod systemem Windows XP nie sprawiła problemów. Przed pierwszym wydrukiem należy, poza wyrównaniem głowicy (co można zrobić automatycznie), również przeczyścić dysze – nieprzeprowadzenie tej operacji skutkuje drobnymi paskami na drukowanych zdjęciach. Wydruki potrafią wprawić w zachwyt. Jakość oddania barw oraz ich wierność są na

bardzo wysokim poziomie. Sterowniki drukarki pozwalają przydzielić profile barwne dla każdego dokumentu, jak też ustawić własne. Pogłoski o wpadaniu wydruków czarno-białych w odcienie brązu nie znalazły potwierdzenia, a wydruki kolorowe tchną życiem. Jedynym mankamentem jest słaby odcień barwy żółtej, jednak nie wpływa to znacznie na ocenę końcową tego modelu. Drukarka Epson R1800 zasługuje na wiele pochwał. Duża prędkość pracy, niski poziom hałasu i rewelacyjne wydruki – wszystko to sprawia, że urządzenie to na długo zagości na biurku użytkownika. Co prawda mam jedno małe zastrzeżenie: brak nożyka do cięcia papieru z rolki, choć i tak zawsze poprawiałem odcięcie gilotyną... Marcin Dąbrowski

FOTOGRAFOWAĆ DŁUŻEJ

FOTOLAB W DOMU

WIĘCEJ MOCY: Pentagram wprowadza do sprzedaży nową ładowarkę i akumulatory typu AA oraz AAA.

PHOTO PACK: Zestawy zapewniające tańszy druk zdjęć.

Wśród nowych produktów oferowanych przez firmę MultiMedia Vision znalazły się akumulatory Ni-MH w rozmiarach AA o pojemności od 2050 do 2500 mAh oraz AAA o pojemności 850 mAh. Występują one w dwóch wersjach: Infinity oraz Infinity PRO. Ta druga to specjalnie wyse-

lekcjonowane akumulatory o zwiększonej pojemności minimalnej. Drugim nowym produktem tej firmy jest ładowarka SuperCharger 442. Wyposażono ją w cztery niezależne kanały ładowania. Obsługuje ona akumulatory Ni-Cd oraz Ni-MH typu AA oraz AAA. W zależności od liczby ogniw czas pełnego ładowania akumulatorów ma wynosić od jednej do pięciu godzin. Urządzenie potrafi wykryć baterie alkaliczne i uszkodzone ogniwa, wyposażono je też w czujnik temperatury zabezpieczający przed przegrzaniem. Ładowarka jest objęta roczną gwarancją w systemie door-to-door. info: www.pentagram.pl cena: 8–20 PLN (akumulatory), 120 PLN (SecureCharger 442)

W najbliższym czasie firma HP wprowadza nową serię zestawów tuszów i papierów fotograficznych dla swoich drukarek. Pakiety te umożliwiają tańsze drukowanie doskonałej jakości zdjęć. Dzięki niskiej cenie całego zestawu koszt wydruku jednego zdjęcia w formacie A4 ma wynosić tylko 1,22 zł. Pakiety Photo Pack będą dostępne w wersjach dla różnych drukarek firmy HP. info: www.hp.pl

PORÓWNAJ I WYBIERZ Wielokrotnie nagradzany system FourThirds umożliwił zastosowanie odznaczających się nowatorską konstrukcją wymiennych obiektywów ZUIKO DIGITAL. Są one dużo mniejsze i lżejsze niż w aparatach podobnego typu. Pryzmat pentagonalny zastąpiono nowatorskim rozwiązaniem opartym na poprowadzeniu światła przez specjalny układ lustrzany. Aparat OLYMPUS E–300 uzyskał dzięki temu niespotykany dotąd i wyjątkowo kompaktowy kształt ułatwiający intuicyjną obsługę. Kolejną wyróżniającą ten model cechą jest doskonała i profesjonalna jakość obrazu, którą gwarantują: Rozdzielczość 8 mln. pikseli. Filtr Supersonic Wave chroniący przed kurzem. Obiektywy ZUIKO DIGITAL o telecentrycznej budowie. System Full Frame Transfer CCD.

18

CHIP FOTO · VIDEO digital

OLYMPUS E-300 TO WST¢P DO PRZYSZ¸OÂCI

www.olympus.pl

Z OKŁADKI

Kamera na wakacje

STRONA 30

Jak kupić kamerę

STRONA 34

Akcesoria na wakacje

STRONA 38

Aparat na wakacje

]

DO KIESZENI

s. 22

NA PLAŻĘ

s. 24

NA KAŻDĄ OKAZJĘ

s. 26

LUSTRZANKI I OBIEKTYWY

s. 28

SPRZĘT NA WAKACJE

DO KIESZENI Z

dostępnych kolorów sprawiają, że jakość zdjęć z aparatu nie jest tak bardzo istotna jak dopasowanie modelu do wizerunku i upodobań nabywcy. Paniom na pewno przypadną do gustu kompakty Olympusa: μ-mini Digital i jego następca μ-mini Digital S, wyglądające bardzo efektownie nawet w obudowie do zdjęć podwodnych (prezentowanej na 38 stronie). Nieco bardziej klasyczny wygląd mają np. Nikon Coolpix S1, Sony Cyber-shot DSC T7 czy Fujifilm FinePix Z1, których płaskie kształty zbliżone są do rozmiarów małej tabliczki czekolady. Stało się to możliwe dzięki zastosowaniu obiektywu o peryskopowej budowie. Jest on umieszczony podłużnie w korpusie cyfraka. Zmiana ogniskowej odbywa się poprzez przemieszczenie elementów optycznych w środku aparatu bez wysuwania przedniej soczewki. Dodatkowym atutem takiej konstrukcji jest możliwość uszczelnienia urządzenia przez producenta.

bliża się okres wakacyjny. Niektórzy już mają sprecyzowane plany dłuższych wycieczek, a część z nas obmyśla tylko krótkie weekendowe wypady za miasto. Bez względu na formę wypoczynku każdy chciałby zatrzymać miłe chwile na dłużej, by móc rozkoszować się ciepłymi – nie tylko ze względu na promienie słoneczne – fotografiami, gdy za oknem pada już śnieg. Planując zakup uniwersalnego aparatu, który ma nie tylko towarzyszyć nam w sporadycznych sytuacjach, ale na stałe zajmować miejsce w damskiej torebce lub nawet w kieszeni ubrania, będziemy niewątpliwie brać pod uwagę jak najmniejsze wymiary cyfraka.

KIESZONKOWE MALEŃSTWA Na rynku znajdziemy dużą liczbę ultrakompaktowych modeli, których producenci zadbali nie tylko o parametry techniczne i małe wymiary, ale i o bardzo stylowy wygląd produktu. Wymyślne kształty i szeroka gama

CECHY, KTÓRYCH WARTO SZUKAĆ: stylowy wygląd i małe gabaryty metalowa obudowa  element zabezpieczający obiektyw  duży i jasny wyświetlacz LCD  funkcjonalne menu w języku polskim  

PANCERNE OPAKOWANIA Jeżeli nasze maleństwo miałoby być przechowywane bez pokrowca, np w. kieszeni kurtki, wszystkie jego elementy optyczne, a w szczególności soczewka obiektywu, powinny być chronione dekielkiem. Częsty kontakt delikatnych elementów z miękką z pozoru tkaniną może mieć fatalne skutki, a koszty wymiany uszkodzonej soczewki są bardzo duże. Zdarza się też, że usługa nie jest oferowana przez serwis producenta. Obudowa aparatu powinna być na tyle solidna, by wytrzymać przypadkowy upadek lub naprężenia, które powstaną, gdy np. usiądziemy na ławce z urządzeniem schowanym w tylnej kieszeni spodni. Metalowe wykończenia cyfraka lepiej zniosą również towarzystwo kluczy do mieszkania czy innych ostrych przedmiotów.

FUNKCJONALNE PRZYCISKI Miniaturyzacja kompaktów stawia wyzwania konstruktorom także pod względem ergonomii. Na korpusie brakuje miejsca na umieszczanie wielu przycisków, które pozwolą na bezpośredni dostęp do określonych funkcji, dlatego ważnymi cechami są ich rozmieszczenie oraz intuicyjne menu – najlepiej w języku polskim. Cyfrak powinien pozwalać na szybkie przełączanie programów tematycznych i mieć łatwy dostęp do opcji zmiany rozdzielczości, aby wykonywanie nim zdjęć, np. krajobrazów czy portretów z nocnym miastem w tle, było przyjemnością, a nie przypominało rozwiązywania łamigłówki.

OLYMPUS [MJU:] MINI DIGITAL S (STYLUS VERVE S)

CANON DIGITAL IXUS 50 www.canon.pl 1800 zł 1535—1600 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Zoom optyczny/cyfrowy: Jasność obiektywu: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Karta pamięci: Wymiary:

5,0 mln 1/2,5" 2592×1944 piksele 50—400 ISO 35—105 mm 3x/4x f/2.8—4.9 1/1500—15 s SD/MMC 86×53×20 mm

SONY CYBER-SHOT DSC T7 Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie: Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Zoom optyczny/cyfrowy: Jasność obiektywu: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Karta pamięci: Wymiary:

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

PANASONIC DMC-FX7 Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

KADROWANIE Aparaty z dodatkowym wizjerem optycznym są rzadkością – wybór fragmentu planu, który ma się znaleźć na fotografii, dokonywany jest głównie na podstawie obrazu z wyświetlacza LCD. Jeżeli operacja odbywa się przy silnie świecącym słońcu, lepiej będą się sprawować cyfraki z dużym, jasnym i kontrastowym ekranem – umożliwią one również łatwiejsze prezentowanie fotek naszym znajomym.

www.sony.pl 2000 zł 1690—1800 zł

www.panasonic.pl 1900 zł 1550—1800 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Zoom optyczny/cyfrowy: Jasność obiektywu: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Karta pamięci: Wymiary:

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Zoom optyczny/cyfrowy: Jasność obiektywu: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Karta pamięci: Wymiary:

4,9 mln 1/2,5' 2560×1920 pikseli 80—400 ISO 35—105 mm 3x/4x f/2.8—5.6 1/2000—8 s SD/MMC 94,1×50×24,2 mm

www.olympus.pl 1100zł 1200—1320 zł 5 mln 1/2,5" 2272×1744 piksele 64—640 ISO 35-70 mm 2x/4x f/3.5—4.9 1/1000—4 s xD 95×55,5×27,5 mm

5,1 mln 1/2,4" 2592×1944 piksele 100—400 ISO 38—114 mm 3x/6x f/3.5—4.4 1/1000—1/8 s MS Duo/MS Duo Pro 91,7×60,2×14,7 mm

FUJIFILM FINEPIX Z1 Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

NIKON COOLPIX S1

22

CHIP FOTO · VIDEO digital

KONICA MINOLTA DIMAGE X50

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.nikon.pl 1700 zł 1478—1600 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Zoom optyczny/cyfrowy: Jasność obiektywu: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Karta pamięci: Wymiary:

5,1 mln 1/2,5" 2592×1944 piksele 50—400 ISO 35—105 mm 3x/4x f/3.0—5.4 1/350—2 s SD/MMC 90×57,5×19,7 mm

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.konicaminolta.pl 1200 zł 1077—1100 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Zoom optyczny/cyfrowy: Jasność obiektywu: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Karta pamięci: Wymiary:

4,9 mln 1/2,5" 2560×1920 pikseli 50—400 ISO 37—105 mm 2,8x/4,3x f/2.8—5.0 1/1000—4 s SD/MMC 83,5×62×23,5 mm

www.fujifilm.com b.d. około 1700 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Zoom optyczny/cyfrowy: Jasność obiektywu: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Karta pamięci: Wymiary:

5,1 mln 1/2,5' 2592×1944 piksele 64—800 ISO 36—108 mm 3x/6,2x f/3.5—F4.2 1/1000—4 s xD 90×55×18,6 mm

CHIP FOTO · VIDEO digital

23

NA KAŻDĄ OKAZJĘ W

ybierając się na dłuższą, wakacyjną wyprawę, zwykle potrzebować będziemy aparatu uniwersalnego. Oczywiście, można zabrać ze sobą lustrzankę wraz z torbą pełną obiektywów, jednak takie rozwiązanie często nie wchodzi w rachubę: po pierwsze, zestaw taki jest dosyć kosztowny, po drugie zaś, nie każdy ma ochotę dokładać do plecaka kilka kolejnych kilogramów. Warto zatem przyjrzeć się aparatom, które mają obiektyw o większym niż typowy zakresie ogniskowych.

wych. Takie „hiperzoomy” są z konieczności konstrukcyjnym kompromisem pomiędzy uniwersalnością i rozmiarem (muszą się w końcu mieścić w aparacie kompaktowym), co nie wychodzi na dobre jakości obrazu. Dlatego lepiej mieć aparat z mniejszym zakresem zoomu, ale dający ostre zdjęcia niż model z obiektywem 12x, który zdjęcia o zadowalającej jakości rejestruje tylko w środkowym zakresie ogniskowych, i to po silnym przymknięciu przysłony.

Jeśli planujemy wykonywać dużo fotografii pejzażu lub architektury, warto zwrócić uwagę na aparaty z obiektywami szerokokątnymi czyli takimi, których najkrótsza ogniskowa odpowiada ok. 28 mm. Zwykle nie mają one dużego zakresu ogniskowych, jednak pozwalają na objęcie dużo szerszego kadru niż typowy aparat z dużym zoomem (tu najkrótsza ogniskowa odpowiada zwykle ok. 35 mm). Rodzynkiem jest Nikon Coolpix 8400, który ma obiektyw 24–85 mm, dlatego mozna go polecić do fotografowania architektury.

DŁUGI CZY SZEROKI? OBIEKTYW, A NIE MATRYCA Jeśli będziemy musieli wybierać pomiędzy aparatem z lepszym obiektywem a modelem z matrycą o większej liczbie megapikseli, nie wahajmy się – postawmy na układ optyczny. Jeśli obiektyw będzie przekazywał obraz nieostry i obarczony zniekształceniami, żadna matryca nie uratuje zdjęcia. Nie znaczy bynajmniej, że dobry obiektyw ma mieć jak największy zakres ognisko-

Najczęściej stosowane w aparatach kompaktowych oznaczenie zakresu ogniskowych poprzez stosunek najdłuższej do najkrótszej ogniskowej bywa mocno mylące. Zarówno bowiem aparat o zakresie ogniskowych 28–280 mm, jaki i ten z obiektywem 35–350 mm oznaczone zostaną tym samym symbolem 10x, tymczasem ich przydatność w różnych zastosowaniach jest zasadniczo odmienna.

CECHY, KTÓRYCH WARTO SZUKAĆ: rozdzielczość ok. 5 mln pikseli układ stabilizacji obrazu  manualne sterowanie parametrami ekspozycji  obiektyw szerokokątny (odpowiednik 24 lub 28 mm)  

wszechnione – wykorzystuje ruchomy element optyczny, umieszczony wewnątrz obiektywu, którego przesunięcie kompensuje poruszenia aparatu. W nowszej konstrukcji, zaprojektowanej przez Konikę-Minoltę, zastosowano mechanizm przesuwający matrycę. Niezależnie od budowy, stabilizacja obrazu jest funkcją, w którą warto zainwestować. Bez niej wykonanie ostrego zdjęcia przy ogniskowej 350–450 mm (ekwiwalent dla aparatu małoobrazkowego) i słabym oświetleniu będzie trudne, jeśli w ogóle wykonalne.

OLYMPUS CAMEDIA C-770 ULTRA ZOOM Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.olympus.pl 1530 zł 1450—1580 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): Zoom optyczny/cyfrowy: Jasność obiektywu (maks. przysłona): Czas otwarcia migawki min.—maks.: Karta pamięci:

4,11 mln 1/2,5" 2288×1712 piksele 64—400 ISO 38—380 mm 10x/4x 2.8—3.7 (8) 1/1000—1 s SD/MMC

STABILNE SPOJRZENIE NIKON COOLPIX 8400

PANASONIC LUMIX DMC-FZ20

Funkcją, której znaczenia nie sposób przecenić w uniwersalnym kompakcie, jest stabilizacja obrazu. O ile rok temu stanowiła ona jeszcze rarytas, o tyle dziś wyposażonych w nią jest wiele aparatów kompaktowych z górnej półki. W budowie aparatów cyfrowych stosowane są obecnie dwa rozwiązania stabilizacji obrazu. Pierwsze – starsze i najbardziej rozpo-

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.panasonic.pl 2485 zł 2379—2549 zł

www.nikon.pl 3125 zł 3050—3200 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: 8,31 mln Rozmiar przetwornika: 2/3,0" Maksymalna rozdzielczość: 3264×2448 piksele Czułość matrycy: 50—400 ISO Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 24—85 mm Zoom optyczny/cyfrowy: 3,5x/4x Jasność obiektywu (maks. przysłona): f/2.6—4.9 (7.7) Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/3000—8 s Karta pamięci: SD/MMC

Liczba pkt. matrycy CCD: 5 mln Rozmiar przetwornika: 1/2,5" Maksymalna rozdzielczość: 2560×1920 piksele Czułość matrycy: 80—400 ISO Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 36—432 mm Zoom optyczny/cyfrowy: 12x/4x Jasność obiektywu (maks. przysłona): f/2.8—2.8 (8) Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/2000—8 s Karta pamięci: SD/MMC

FUJIFILM FINEPIX S5500 Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.fujifilm.pl 1300 zł 1200—1350 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: 4,23 mln Rozmiar przetwornika: 1/2,7" Maksymalna rozdzielczość: 2272×1704 piksele Czułość matrycy: 64—400 ISO Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 37—370 mm Zoom optyczny/cyfrowy: 10x/3,4x Jasność obiektywu (maks. przysłona): f/2.8—3.1 (9) Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/1000—3 s Karta pamięci: SD/MMC

KONICA MINOLTA DIMAGE A200 Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.konicaminolta.pl 2915 zł 2700—3050 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: 8,3 mln Rozmiar przetwornika: 2/3,0" Maksymalna rozdzielczość: 3264×2448 piksele Czułość matrycy: 50—800 ISO Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 28—200 mm Zoom optyczny/cyfrowy: 7x/4x Jasność obiektywu (maks. przysłona): f/2.8—3.5 (11) Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/1600—30 s Karta pamięci: SD/MMC

24

CHIP FOTO · VIDEO digital

NIKON COOLPIX 8800 Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.nikon.pl 3510 zł 3300—3480 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: 8,31 mln Rozmiar przetwornika: 2/3,0" Maksymalna rozdzielczość: 3264×2448 piksele Czułość matrycy: 50—400 ISO Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 35—350 mm Zoom optyczny/cyfrowy: 10x/4x Jasność obiektywu (maks. przysłona): f/2.8—5.2 (7.4) Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/3000—8 s Karta pamięci: SD/MMC

CHIP FOTO · VIDEO digital

25

NA PLAŻĘ NA PLAŻĘ S

ielankowy pobyt w górach lub kąpiel słoneczna na nadmorskich plażach mogą zostać zakłócone, gdy na nasz aparat przypadkowo spadną krople wody lub wyląduje on w piasku. Istnieje jednak grupa urządzeń, których producenci zadbali o odpowiednie zabezpieczenie sprzętu przed szkodliwymi warunkami.

ODPORNOŚĆ NA DESZCZ Ze względu na wbudowaną w aparat lampę błyskową nawet niewielka ilość wilgoci w korpusie może doprowadzić do spięcia elektrycznego i uszkodzenia urządzenia, a w niektórych wypadkach stać się przyczyną porażenia prądem.

Wiele modeli cyfraków, w tym HP Photosmart M22, M23 oraz Olympus [mju:] 410 Digital, ma oznaczenie Weatherproof lub Weather-Resistant. Umożliwiają one wykonywanie zdjęć w warunkach dużej wilgotności lub podczas deszczu – w instrukcji obsługi możemy przeczytać, że są odporne na zachlapanie wodą. Nie oznacza to jednak, że aparat możemy np. przepłukać pod bieżącą wodą, a tym bardziej całkowicie go w niej zanurzyć. Gdy chcemy schować go do torby, musimy wcześniej wytrzeć kropelki wody miękką ściereczką.

Z APARATEM POD WODĄ Firmy Sony oraz Pentax oferują kompakty, których obudowy są na tyle szczelne, że możemy wykonywać nimi zdjęcia w wodzie – do głębokości 1,5 metra przez 30 minut. Niektóre z nich, np. OptioWP, mają nawet trzykrotny zoom optyczny dzięki zastosowaniu obiektywu peryskopowego. Przy wyborze konkretnego modelu zwróćmy także uwagę na jasność obiektywu i za-

CECHY, KTÓRYCH WARTO SZUKAĆ: oznaczenie Weatherproof — odporność na deszcz oznaczenie Waterproof — możliwość zanurzenia w wodzie  dopuszczalna głębokość zanurzenia w metrach  jasny obiektyw i duża czułość ISO  obiektyw typu zoom o peryskopowej konstrukcji

 

kres czułości ISO, ponieważ pod wodą panują gorsze warunki oświetleniowe niż na powierzchni. Zanim zanurzymy się z cyfrakiem w morskich falach, musimy dokładnie obejrzeć wszystkie uszczelki i zatyczki, gdyż uszkodzenie gumowych elementów lub nawet ich zabrudzenie może być przyczyną utraty szczelności. Podwodne cyfraki nie mają wystarczającej wyporności, aby utrzymać się na powierzchni wody, dlatego musimy przywiązać je do nadgarstka lub szyi, aby przypadkiem aparat nie znalazł się na dnie, do którego nie będziemy w stanie dopłynąć. Gdy chcemy wyjąć kartę lub baterię po zrobieniu zdjęć, musimy wcześniej opłukać aparat z piasku i osuszyć, aby zminimalizować możliwość dostania się wilgoci do środka korpusu lub jego uszkodzenia.

OSTROŻNIE Z PIASKIEM Zarówno kompakty wodoszczelne, jak i te odporne na niesprzyjające warunki atmosferyczne są lepiej zabezpieczone przed dosta-

niem się do ich środka kurzu i piasku w porównaniu ze zwykłymi aparatami. Ostre ziarenka piasku mogą jednak porysować powierzchnie zarówno soczewek obiektywu, jak i wyświetlacza LCD.

WODOODPORNE OBUDOWY Do cyfraka – również bez uszczelnionego dodatkowo korpusu – możemy dokupić uniwersalne opakowania z PCV. Nie przepuszczają one wody nawet do głębokości pięciu metrów, a ich cena, w zależności od rozmiarów aparatu, wynosi 75–250 zł (przykładem takich wodoszczelnych opakowań są produkty firmy Aquapac, prezentowane na stronie 38). Dostępne są również specjalistyczne obudowy, przeznaczone dla konkretnych modeli aparatów, pozwalające na schodzenie z kompaktem nawet na 40 m poniżej powierzchni wody. Są one jednak drogie i często ich cena przekracza wartość wkładanego do nich sprzętu, ale za to użytkownik ma dostęp do wybranych przycisków za pomocą uszczelnionych manipulatorów.

PENTAX OPTIO WP Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

SONY CYBER-SHOT U DSC-U60 Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.sony.pl 1599 zł 1030—1370 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: 5 mln Rozmiar przetwornika: 1/2,5'' Maksymalna rozdzielczość: 2560×1920 pikseli Czułość matrycy: 50—400 ISO Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 35—114 Zoom optyczny/cyfrowy: 3x/4x Jasność obiektywu: f/3.3—4 Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/2000—4 Karta pamięci: SD Szczelność: do 1,5 m pod wodą przez 30 min

Liczba pkt. matrycy CCD: 2 mln Rozmiar przetwornika: 1/2,7'' Maksymalna rozdzielczość: 1632×1224 piksele Czułość matrycy: b.d. Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 33 Zoom optyczny/cyfrowy: brak Jasność obiektywu: 2.8 Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/2000—1/8 s Karta pamięci: MS PRO Szczelność: do 1,5 m pod wodą przez 30 min

OLYMPUS [MJU:] 410 DIGITAL (STYLUS 410 DIGITAL)

HP PHOTOSMART 22, 23 Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.hp.pl 600 zł 535—600 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: 4 mln Rozmiar przetwornika: 1/2,5'' Maksymalna rozdzielczość: 2320×744 piksele Czułość matrycy: 100—400 ISO Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 36,7 Zoom optyczny/cyfrowy: 1x/7x Jasność obiektywu: f/2.8 Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/1800—15 s Karta pamięci: SD/MMC Szczelność: odporny na złe warunki atmosferyczne

26

CHIP FOTO · VIDEO digital

www.pentax.pl 1500 zł 1300—1440 zł

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.olympus.pl 985 zł 950—1100 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: 4 mln Rozmiar przetwornika: 1/2,5'' Maksymalna rozdzielczość: 2272×1704 piksele Czułość matrycy: 64—500 ISO Ogniskowa obiektywu (odp. 35 mm): 35—105 Zoom optyczny/cyfrowy: 3x/4x Jasność obiektywu: f/3.1—5.1 Czas otwarcia migawki min.—maks.: 1/1000—4 s Karta pamięci: xD Szczelność: odporny na złe warunki atmosferyczne

A MOŻE LUSTRO? D

o niedawna, rozpatrując zakup cyfrowego aparatu na wakacje, pod uwagę braliśmy wyłącznie urządzenia kompaktowe. Zwykle koronnym argumentem przeciw lustrzankom jest to, że są duże, nieporęczne i drogie. O ile jeszcze rok temu pogląd ten był niepozbawiony podstaw, o tyle dziś można go odesłać do lamusa. Rozmiary i waga takich aparatów, jak Canon EOS 350D, Pentax *ist DS czy Olympus E-300 są porównywalne z parametrami zawansowanych kompaktów, a i ceną często mogą z nimi konkurować. Mają też nad nimi niezaprzeczalną przewagę – jeśli wykorzystywany przez nas obiektyw przestaje nam odpowiadać – czy to pod względem zakresu ogniskowych, jasności czy jakości obrazu – możemy go zastąpić lub uzupełnić innym. Z tego też powodu wybór cyfrowej lustrzanki jest decyzją bardziej skomplikowaną i długofalową niż w wypadku aparatu kompaktowego. Oczywiście, ważne są jakość obrazu, funkcjonalność aparatu i wygoda jego użytkowania, jednak na tym nie koniec. Wybór konkretnego korpusu powoduje związanie się z całym systemem obiektywów i akce-

soriów. Co prawda nikt nas nie zmusza, byśmy kupowali owe dodatkowe „szkła”, jednak systemy wymiennych obiektywów stworzone zostały po to, by z nich korzystać. Dopiero z obiektywami zaprojektowanymi do konkretnych zastosowań cyfrowe lustrzanki pokazują pełnię swoich możliwości. Gdy zatem zdecydujemy się na kupno lustrzanki, zwróćmy baczną uwagę na wybór obiektywów, nawet jeśli w najbliższym czasie nie zamierzamy w nie inwestować. Cóż nam bowiem przyjdzie z możliwości zmiany obiektywu, jeśli ten, który jest nam potrzebny, nie będzie dostępny dla używanego przez nas korpusu.

ZOOM, ALE JAKI? Niewątpliwie największą popularnością wśród amatorów cieszą się obiektywy typu zoom, nierzadko o zakresie ogniskowych 28–300 mm. Nie sposób odmówić im uniwersalności, jednak jakość uzyskanych fotografii może stanowić duże (w negatywnym sensie) zaskoczenie. Niestety, sprawdza się tu stara reguła – dosta-

jemy to, za co płacimy. Obiektywów, które oferowałyby szeroki zakres ogniskowych, duże światło, świetną jakość obrazu i kosztowałyby niewiele, po prostu nie ma. Jeśli jednak ograniczymy oczekiwania, zwłaszcza w kwestii zakresu ogniskowych, znajdziemy kilka godnych uwagi propozycji: niekwestionowanym przebojem ostatniego roku jest Tamron SP AF 28-75 mm f/2.8 XR Di LD Aspherical (IF) – przy stałym świetle f/2.8 oferuje on znakomitą jakość obrazu i jest dostępny z bagnetami dla większości lustrzanek. Z obiektywów szerokokątnych świetne oceny zbiera wchodząca na rynek Tokina AT-X 124 AF PRO DX 12–24 mm f/4. Obiektywy o podobnych parametrach oferują również producenci korpusów, jednak są one dużo droższe od propozycji niezależnych wytwórców. Czasami nie mamy jednak ochoty na wożenie torby pełnej obiektywów i mimo wszystko decydujemy się na zakup hiperzoomu o dużym zakresie ogniskowych. Jeśli tak, przyjrzyjmy się najnowszym obiektywom Sigmy, przeznaczonym specjalnie do cyfrowych lustrzanek. Unikajmy raczej starych obiektywów o dużym przełożeniu, gdyż wszystkie ich

wady na zdjęciach wykonanych cyberlustrzanką uwidaczniają się w dwójnasób.

A MOŻE JEDNAK „STAŁKA”? PENTAX *ist DS (korpus)

Czy jest w ogóle sens inwestowania w obiektyw stałoogniskowy, skoro zoomy zapewniają nam możliwość kadrowania zdjęcia bez ruszania się z miejsca? Tak, jeśli chcemy się przekonać, co naprawdę oznaczają pojęcia „ostry obraz” oraz „jasny wizjer”. Wystarczy zaopatrzyć się w „szkło” o ogniskowej 50 mm. Są to bardzo proste pod względem optycznym konstrukcje, co pozwala przy świetnej jakości obrazu zachować niewielkie wagę i rozmiary oraz nader korzystną cenę. Co warto podkreślić, nawet „ciemne” wersje „pięćdziesiątek” Nikona czy Canona mają świetne światło f/1.8 – doceni to każdy, kto miał wcześniej typowego „spacerzooma”. I chociaż podczas kadrowania zdjęcia trzeba się trochę przespacerować, stałoogniskową „pięćdziesiątkę” gorąco polecamy każdemu fotoamatorowi.

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.pentax.pl 4490 zł ok. 3900 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Przelicznik ogniskowej: Wymiary: Waga: Karta pamięci:

6,1 mln 23,5×15,7 mm 3008×2000 piksele 200—3200 ISO 1/4000—30 s, B 1,6x 125×93×66 mm 505 g SD

CANON EOS 350D (korpus)

TAMRON SP AF 28–75 mm f/2.8 XR DI LD ASPHERICAL (IF)

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

www.canon.pl 3900 zł 2900—3300 zł

Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Przelicznik ogniskowej: Wymiary: Waga: Karta pamięci:

8 mln 22,2×14,8 mm 3456×2304 piksele 100—1600 ISO 1/4000—30 s, B x1,6x 126,5×94,2×64 mm 485 g CF I/II, Microdrive

Serwis WWW: www.tamron.com Cena w Internecie: ok. 1350 zł

NIKON D70s (korpus) Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie: Liczba pkt. matrycy CCD: Rozmiar przetwornika: Maksymalna rozdzielczość: Czułość matrycy: Czas otwarcia migawki min.—maks.: Przelicznik ogniskowej: Wymiary: Waga: Karta pamięci:

28

www.nikon.pl 3900 zł 3650—4100 zł 6,1 mln 23,7×15,6 mm 3008×2000 piksele 200—1600 ISO 1/8000—30 s, B 1,5x 140×111×78 mm 595 g CF I/II, Microdrive

CHIP FOTO · VIDEO digital

Ogniskowa: Maks. otwór względny: Min. otwór względny: Min. odległość ostrzenia: Skala odwzorowania Średnica filtra: Wymiary: Waga:

28—75 mm f/2.8 f/32 33 cm 1:3,9 67 mm 73×92 mm 510 g

SIGMA 18-200 F3.5-6.3 DC Serwis WWW: www.sigma-foto.pl Cena w Internecie: ok. 1650 zł

NIKKOR 50 mm f/1.8 AF D TOKINA AT-X 124 AF PRO DX Serwis WWW: www.thkphoto.com Cena w Internecie: ok. 1650 zł

Serwis WWW: Cena sugerowana: Cena w Internecie:

Ogniskowa: Maks. otwór względny: Min. otwór względny: Min. odległość ostrzenia: Skala odwzorowania Średnica filtra: Wymiary: Waga:

Ogniskowa: Maks. otwór względny: Min. otwór względny: Min. odległość ostrzenia: Skala odwzorowania Średnica filtra: Wymiary: Waga:

12—24 mm f/4 f/22 30 cm 1:8 77 mm 84×90 mm 570 g

CANON EF 50 mm F/1.8 II

www.nikon.pl 630 zł 450—550 zł

www.canon.pl 470 zł ok. 360 zł

50 mm f/1.8 f/22 45 cm 1:6,6 52 mm 63×39 mm 160 g

50 mm f/1.8 f/22 45 cm 1:6,6 52 mm 68×53 mm 130 g

Ogniskowa: Maks. otwór względny: Min. otwór względny: Min. odległość ostrzenia: Skala odwzorowania Średnica filtra: Wymiary: Waga:

18—200 mm f/3,5—5.6 f/22 45 cm 1:4,4 62 mm 70×78 mm 405 g

CHIP FOTO · VIDEO digital

29

ZACHOWAJ LATO W RUCHU

Z wakacji przywozimy mnóstwo pamiątek: foldery, zdjęcia i przeróżne drobiazgi. Jednak często chcemy uwiecznić wspomnienia w sposób bardziej szczegółowy. Z tego powodu w wielu z nas dojrzewa decyzja o zakupie kamery wideo. W tym artykule przedstawiamy Jarosław Zachwieja wskazówki ułatwiające zakup sprzętu oraz kilka godnych uwagi modeli.

W

ybór jest uzależniony przede wszystkim od naszych potrzeb i zasobności portfela. Zarówno ceny, jak i możliwości kamer są tak zróżnicowane, że dla potencjalnego wideoamatora samo ogarnięcie oferty obecnych na rynku firm jest bardzo trudnym zadaniem. Jeśli dodatkowo przyjdzie nam spośród tego wybrać jeden konkretny model, mający zaspokoić wszystkie nasze potrzeby i jednocześnie być atrakcyjny cenowo, to nic dziwnego że większość z nas rozłoży bezradnie ręce.

Każdemu według potrzeb Możliwości sprzętu należącego do jednej kategorii cenowej są do siebie zbliżone. W większości przypadków wiemy, czego możemy się spodziewać po kamerze za dwa, trzy bądź pięć tysięcy złotych, choć są też

pozytywne i negatywne wyjątki. Opis cech, na jakie należy zwrócić uwagę przy kupnie kamery zamieściliśmy na stronach 46–49, natomiast tu chcemy zaprezentować kilka godnych zainteresowania modeli. Przedstawiony przez nas sprzęt podzieliliśmy na trzy kategorie. Pierwsza to tanie kamkordery dla osób dysponujących skromnym budżetem, chcących nagrywać proste filmy o dobrych parametrach. Druga to sprzęt dla bardziej wymagających filmowców amatorów, którym zależy na urządzeniu rejestrującym obraz i dźwięk bardzo dobrej

jakości. Trzecia grupa kamer zaspokaja wąsko sprecyzowane potrzeby użytkowników, poszukujących urządzeń np. do filmowania przyrody bądź sprzętu o bardzo niewielkich gabarytach. W tym wypadku zastosowaliśmy odmienne kryteria wyboru niż spotykany najczęściej kompromis pomiędzy ceną sprzętu a jakością rejestrowanego materiału.

Z O K Ł A D K I Kamera na wakacje

S H A R P V L-Z 3 0 0 S

SONY DCR-HC17 Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

1500 zł www.sony.pl 112×89×53 mm 440 g 400 tys. pikseli 25 mm 20x f/1.8 mikrofon słuchawki, DV, USB, S-Video, AV

Tani i mały kamkorder z bardzo wygodną obsługą. Dotykowy ekran, z którego znane są wszystkie nowe kamery firmy Sony, pozwala na wygodny dostęp do funkcji menu. Użytkownikowi z pewnością przypadnie do gustu precyzja wykonania urządzenia oraz możliwość bezpośredniego nagrywania materiału na płycie DVD. Kamera przeznaczona dla tych, którym zależy przede wszystkim na niewielkich wymiarach urządzenia.

Nie tylko na lato Kupując kamerę z myślą o wakacjach, miejmy świadomość, że jest to urządzenie mogące się przydać również po zakończeniu urlopu, np. do nagrywania imprez lub rodzinnych uroczystości. Cyfrowy kamkorder może mieć bardzo szerokie zastosowanie, jeśli tylko nabędziemy odpowiedni model. Zapraszamy do zapoznania się z naszymi propozycjami, mając nadzieję, że pomogą one w podjęciu dobrej decyzji.

PA N A S O N I C G S 75 3200 zł 2400 zł www.panasonic.pl 76×77×120 mm 420 g 3×540 tys. pikseli 37 mm 10x f/1.8 mikrofon słuchawki, DV, S-Video, AV

Najtańsza kamera wykorzystująca do rejestracji obrazu trzy przetworniki CCD. Daje to obraz o znacznie lepszym odwzorowaniu kolorów i większej liczbie szczegółów niż modele z podobnej półki cenowej, wyposażone w jedną matrycę. Nie bez powodu model ten jest obecnie jednym z najlepiej sprzedających się w klasie urządzeń w cenie poniżej trzech tysięcy złotych.

CHIP FOTO · VIDEO digital

Cena sugerowana: Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

2600 zł 1800 zł www.sharp.pl 116×85×140 mm 541 g 414 tys. pikseli 30 mm 10x f/1.8 mikrofon, DV, S-Video, Composite słuchawki, DV, S-Video, Composite

Kamkorder ten to doskonała propozycja dla osób, którym najbardziej zależy na wygodzie obsługi. Obrotowy uchwyt pozwala trzymać kamerę pod dowolnym kątem do obiektu, co zapewnia wygodne ułożenie ręki i zmniejsza zmęczenie podczas filmowania. Ponadto model ten, jako jeden z nielicznych w tej grupie cenowej, ma pełen zestaw wejść i wyjść wideo, co ułatwia montaż i umożliwia zarchiwizowanie starych nagrań VHS w postaci cyfrowej.

J VC G R - D 23 Cena sugerowana: Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

Cena sugerowana: Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

30

]

2200 zł 1400 zł www.jvc.pl 119×90×70 mm 400 g 400 tys. pikseli 30,5 mm 16x f/1.6 mikrofon słuchawki, DV, S-Video, AV

Bardzo tania kamera pozwalająca na nagrywanie obrazu o całkiem dobrej jakości. Mimo że jest wyposażona tylko w podstawowe funkcje, okazuje się w zupełności wystarczająca dla początkującego wideoamatora. To doskonały przykład, że dobry sprzęt wideo niekoniecznie musi mieć wiele rozbudowanych funkcji. Idealna dla osób o bardzo ograniczonym budżecie.

GDY LICZY SIĘ KAŻDY GROSZ Niska cena kamery jest okupiona licznymi kompromisami. W niektórych wypadkach mogą one wręcz dyskwalifikować produkt w naszych oczach – takie problemy, jak zaszumiony obraz czy bardzo krótka żywotność akumulatorów są wyjątkowo uciążliwe. Na szczęście dotyczą one przede wszystkim najtańszych, często starych modeli. Pamiętajmy więc, że mało kogo stać na to, aby kupować rzeczy bardzo tanie. Na szczęście w cenie od 1400 do 2500 złotych możemy znaleźć już całkiem przyzwoity kamkorder DV. Nie należy oczekiwać, że będzie on miał optyczną stabilizację obrazu, trudno też znaleźć model z pełnym zestawem wejść, nadal jednak będzie to dobry sprzęt do kręcenia amatorskich filmów.

CHIP FOTO · VIDEO digital

31

CANON XM2

PA N A S O N I C G S 2 5 0 Cena sugerowana: Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

Cena sugerowana: Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

6500 zł 4800 zł www.panasonic.pl 81×73×144 mm 500 g 3×800 tys. pikseli 43 mm 10x f/1.6 mikrofon, DV, S-Video, AV słuchawki, DV, S-Video, AV

Kamera łącząca w sobie trzy najlepsze cechy nowych modeli kamkorderów tego producenta: przetwornik 3CCD zapewniający bardzo dobrą jakość rejestrowanego obrazu, optyczny system stabilizacji drgań (O.I.S.) oraz polskojęzyczne menu. Zaawansowanym wideoamatorom z pewnością przypadnie do gustu możliwość regulacji ostrości za pomocą pierścienia na obiektywie. Wszystko to jest dostępne w bardzo umiarkowanej cenie.

SONY DCR-HC1000 Cena sugerowana: Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

8500 zł 6500 zł www.sony.pl 158×78×101 mm 780 g 3×690 tys. pikseli 37 mm 12x f/1.6 mikrofon, DV, S-Video, AV słuchawki, DV, S-Video, AV

13 000 zł 9500 zł www.canon.pl 118×136×306 mm 1120 g 3×440 tys. pikseli 58 mm 20x f/1.6 mikrofon, DV, S-Video, Composite słuchawki, DV, S-Video, Composite

Kamera dla wideoamatorów wymagających doskonałych parametrów rejestrowanego materiału i ergonomicznej obsługi urządzenia. DCR-HC1000 jest cięższa niż podobny produkt firmy Panasonic, lepiej leży w dłoni i ma obrotowy uchwyt, pozwalający trzymać urządzenie w bardziej naturalny sposób. Również optyczny stabilizator obrazu spisuje się znakomicie, dużo lepiej niż w tańszych kamerach tego typu.

SA M S U N G S C D 6 0 4 0 Cena sugerowana: Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik wideo: Przetwornik foto: Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

Dysponując środkami finansowymi powyżej 4000 złotych, możemy wybrać kamerę wideo zaspokajającą znacznie większe wymagania. Oczywiście w tej grupie cenowej znajdują się też modele, które z uwagi na swoje możliwości powinny się znaleźć raczej wśród tanich kamkorderów, a więc należy uważać aby nie przepłacić. Standardem dla modeli ze średniej półki cenowej jest przetwornik obrazu dobrej jakości, nierzadko potrójny. Często w takich kamerach występuje też stabilizacja optyczna, pozwalająca na kręcenie nieporuszonych ujęć, również z wykorzystaniem zoomu. Kamery takie często są większe i cięższe, co ma zarówno swoje wady jak i zalety – pozwala bowiem na pewniejszy chwyt i filmowanie bez drgań.

Chyba najmniejsza dostępna w sprzedaży kamera, oparta na trzech przetwornikach obrazu. Pomimo niewielkich rozmiarów w urządzeniu zastosowano trzy matryce CCD o wielkości 1/4,5 cala (jak w Canonie MVX45i), zamiast częściej spotykanych 1/6 cala. Kamera odznacza się doskonałej jakości rejestrowanym obrazem i dźwiękiem, choć do urządzenia trzeba się przyzwyczaić – pod względem obsługi przypomina ono nieco aparat fotograficzny.

32

CHIP FOTO · VIDEO digital

4500 zł 3500 zł www.samsung.pl 63×90×137 mm 550 g 680 tys. (efektywnie) 4,13 mln. pikseli 30 mm 10x (wideo), 4x(foto) f/1.4 Mikrofon, DV słuchawki, DV, S-Video, AV

Wielu z nas chciałoby móc robić dobre zdjęcia i kręcić filmy za pomocą jednego urządzenia. Ponieważ kamery źle sobie radzą z fotografowaniem, Samsung zdecydował się na nowatorskie połączenie w jednej obudowie dwóch urządzeń. Pierwsze to kamera, natomiast drugie to cyfrowy aparat kompaktowy. Każde z nich ma własny obiektyw i przetwornik CCD, dzięki czemu zarówno film, jak i zdjęcia mogą być dobrej jakości.

J V C G R -X 5 4800 zł www.jvc.pl 115×80×86 mm 600 g 3×690 tys. pikseli 37 mm 10x f/1.8 mikrofon, DV, S-Video, AV słuchawki, DV, S-Video, AV

U WAGA ! Wielu sprzedawców odradza kupno różnego rodzaju „wynalazków”. Wychodzą oni z często słusznego założenia, że mało popularny sprzęt przysporzy właścicielowi wielu kłopotów z obsługą, konserwacją i ewentualnym serwisem. Często jest to prawda, dlatego należy unikać urządzeń nieznanych producentów. Natomiast eksperymentalne modele znanych firm często mają bardzo interesujące możliwości, które mogą okazać się bardzo przydatne podczas pracy z kamerą. Należy tylko pamiętać, aby przed podjęciem ostatecznej decyzji bardzo uważnie przemyśleć swoje potrzeby. Dobrze podjęta decyzja zaowocuje udanymi filmami i sporą satysfakcją, zła – frustracją z powodu nieudanego zakupu.

Ci, którzy podczas wakacji chcą filmować przyrodę i w tym celu nie wahają się ponieść wysokich kosztów, powinni rozważyć zakup tej relatywnie taniej kamery reporterskiej. Cechuje się ona doskonałymi parametrami technicznymi i dużą wygodą użytkowania. Ze względu na bardzo duży w tej klasie urządzeń zakres ogniskowych oraz stabilizację obrazu pozwala ona przygotować doskonałe filmy przyrodnicze w każdych warunkach.

DLA BARDZIEJ WYMAGAJĄCYCH

Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

do tworzenia na wakacje Flashu] [PRZEGLĄD • Programy [Z okładki • Kameragalerii

CANON MVX45I Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Średnica obiektywu: Zoom: Jasność obiektywu: Wejścia: Wyjścia:

4000 zł www.canon.pl 70×82×133 mm 530 g 2 mln pikseli 34 mm 14x f/1.8 mikrofon, DV, S-Video, AV słuchawki, DV, S-Video, AV

Najnowszy produkt Canona ma tylko jeden przetwornik obrazu, ale charakteryzuje się on większymi rozmiarami i dużo wyższą rozdzielczością niż inne kamery w tej grupie cenowej. Pozwala to na rejestrowanie obrazu o mniejszym poziomie szumów, również podczas filmowania w trudnych warunkach oświetleniowych. Podobnie jak Panasonic GS250 i Sony DCR-HC1000, Canon MVX45i ma optyczną stabilizację obrazu.

J V C G Z- M C 2 0 0 Cena sugerowana: Cena w Internecie: Info: Wymiary: Masa: Przetwornik (efektywnie): Zoom: Jasność obiektywu: Wyjścia:

6000 zł 3800 zł www.jvc.pl 74×56×94 mm 245 g 2 mln pikseli 10x f/1.8 słuchawki, S-Video, AV

Jest to specyficzny kamkorder, przeznaczony dla tych, którym zależy na niewielkich rozmiarach urządzenia bez żadnych kompromisów w zakresie jakości rejestrowanego materiału. Dzięki rezygnacji z technologii DV i wykorzystaniu jako nośnika danych kart CompactFlash znacząco zmniejszono gabaryty i uzyskano bardzo czysty dźwięk. Dodatkową zaletą jest możliwość wykorzystania kart do robienia zdjęć posiadanym już aparatem i przenoszenia danych.

DO ZADAŃ SPECJALNYCH Niekiedy, ze względu na to, co i jak chcemy filmować, potrzebny jest nam bardzo specyficzny model kamery wideo. Jeśli szukamy czegoś odmiennego od najczęściej oferowanych w salonach RTV kamkorderów, to czeka nas trudne zadanie. Warto jednak wiedzieć, że oprócz popularnego sprzętu istnieją też urządzenia bardziej wyspecjalizowane lub po prostu nietypowe. Jeśli nie chcemy rejestrować wszystkiego, co popadnie lecz temat naszych filmów jest jasno określony, dobierzmy kamerę pod kątem naszych zainteresowań. Podobnie jest, jeśli mamy nietypowe potrzeby, np. zależy nam na kamerze, której nośnik mógłby współpracować też z naszą cyberlustrzanką. Dobrze się rozglądając możemy znaleźć bardzo interesujący model.

CHIP FOTO · VIDEO digital

33

P O R A D Y Kupujemy kamerę cyfrową

]

[Porady• Kupujemy kamerę cyfrową]

KAMERA NA MIARĘ Wakacje to okres, z którego chcielibyśmy zachować jak najwięcej wspomnień. Bardzo wiele osób podejmuje decyzję o kupnie kamery wideo, myśląc właśnie o letnich wojażach. Radzimy, jak dokonywać wyboru modelu, który zaspokoi nasze potrzeby w trakcie urlopu i po nim. Patryk Wąsowicz, Jarosław Zachwieja

C

hoć ceny kamer spadły do poziomu akceptowalnego dla większości wideoamatorów, to jednak wydatek kilku tysięcy złotych nadal stanowi poważny ubytek w domowym budżecie. Ważny jest więc przemyślany wybór: z jednej strony musimy uważać, aby nie kupić kiepskiego sprzętu o niewielkich możliwościach, a z drugiej – uniknąć wydania dużej sumy pieniędzy na urządzenie wyposażone w rozbudowane funkcje, z których nigdy nie skorzystamy.

steśmy zainwestować dużą kwotę pieniędzy. Lekki i niewielki kamkorder bardzo rzadko pozwoli na uzyskanie doskonałego obrazu i dźwięku pozbawionego szumów, a sprzęt z górnej półki cenowej z reguły nie ma możli-

› Sprzęt na miarę potrzeb Zanim pójdziemy do sklepu i wybierzemy najtańszy stojący na półce model, powinniśmy się zastanowić, czego oczekujemy od kupowanego sprzętu. Czy ma być on tani, lekki, oferować jak najlepszą jakość obrazu, pozwalać na filmowanie nocą czy też umożliwiać wykonywanie dobrej jakości fotografii zapisywanych na kartach flash? Spełnienie wszystkich tych warunków naraz jest bardzo trudne, nawet gdy gotowi je-

34

CHIP FOTO · VIDEO digital

CZAS PRACY: Pojemność akumulatorów jest jednym z czynników decydujących o długości nieprzerwanej pracy urządzenia. Duże rozmiary ogniwa zasilającego kamerę Hitachi DZ-MV550E mogą utrudniać jej trzymanie, ale pozwalają filmować przez ponad dwie i pół godziny bez przerwy.

wości robienia zdjęć (funkcja taka jest domeną małych i średnich kamer). Również niska cena urządzenia prawie zawsze okupiona jest kompromisami w konstrukcji i – w konsekwencji – gorszą jakością wykonania. Z drugiej strony, wbrew zapewnieniom sprzedawców, większość zaawansowanych funkcji dostępnych w kamerach nie jest potrzebna w ich codziennym użytkowaniu – np. w sprzęcie służącym nam do upamiętniania wakacyjnych wyjazdów lub rodzinnych spotkań bardzo rzadko wykorzystamy manualne ustawianie parametrów ekspozycji. Decyzja o kupnie konkretnego modelu powinna być poprzedzona analizą własnych potrzeb, począwszy od najważniejszej, jaką jest wybór nośnika służącego do zapisu danych.

› Króluje DV Rozwój technik rejestrowania obrazu zaowocował powstaniem wielu standardów kamer cyfrowych. Niemniej jednak, pomimo obecności na rynku kilku technik zapisu materiału

wideo, najlepszym wyborem jest kamkorder korzystający z technologii DV. Jest to w pełni cyfrowy standard zapisu, oferujący dobrą jakość obrazu za rozsądną cenę (dotyczy to nawet najtańszych modeli). Także nośniki MiniDV są bardzo tanie. Kasetka mieszcząca 80 minut nagrania kosztuje ok. 30 złotych. Na rynku nadal obecne są kamery Digital8, zapisujące cyfrowy materiał wideo na taśmach Hi8. Sprzęt ten jest tani, co może zachęcać do jego zakupu. Niestety, standard ten nie ma już przed sobą przyszłości, a urządzenia wykorzystujące go są wycofywane z rynku. Zakup sprzętu zapisującego obraz i dźwięk na ośmiocentymetrowych płytach DVD-R lub DVD-RAM w formacie MPEG-2 też nie jest najlepszym rozwiązaniem. Testy modeli należących do tej grupy wykazały, że pod względem jakości rejestrowanego obrazu urządzenia te nie dorównują kamkorderom z podobnej grupy cenowej, rejestrującym materiał na kasetkach DV. Dużą wadą technologii zapisu w formacie DVD jest też mała pojemność płyty, pozwalająca na nagranie zaledwie 20 minut materiału z najlepszą jakością. Ponadto używanie nośników pozwalających na jednokrotny zapis, takich jak krążki DVD-R, oznacza konieczność ciągłego kupowania czystych płyt. Niektóre kamery tego typu pozwalają rejestrować obraz na płytach wielokrotnego zapisu DVD-RAM, nośniki takie są jednak kosztowne i trudno dostępne. Urządzenia DVD mają natomiast jedną poważną zaletę – jest nią o wiele lepsza jakość nagrywanego dźwięku (zwłaszcza w porównaniu z tańszymi modelami kamer DV). Przyczyną tego jest brak głośnego mechanizmu napędzającego taśmę, którego szum często rejestruje wbudowany mikrofon. Wada ta dotyczy większości urządzeń DV, a zakłócenia ścieżki audio są tym większe, im mniejszy jest rozmiar kamery. Ostatnio do sprzedaży trafiły pierwsze modele kamkorderów wykorzystujących jako nośnik karty CF I i II (w zestawie z kamerą dostarczany jest dysk Microdrive o pojemności 4 GB). Urządzenia te, takie jak opisany w FVd 4/2005 JVC Everio GZ-MC200, charakteryzują się obrazem i dźwiękiem doskonałej jakości, niewielkimi gabarytami oraz długością zapisu ograniczoną jedynie pojemnością karty (obecnie w sprzedaży dostępne są dyski o pojemności 6 GB). Niestety, kamery te można policzyć na palcach jednej ręki, a ich cena – jak przystało na nowość – jest bardzo wygórowana. Możemy jednak spodziewać się premier nowych modeli korzystających z tego nośnika.

POPULARNE RODZAJE KAMER CYFROWYCH Nośnik danych i rozmiar kamkordera to podstawowe elementy decydujące o pozostałych cechach urządzenia. Mają one wpływ na zastosowane w sprzęcie technologie i — w konsekwencji — na jego parametry. Typ kamkordera

Jakość obrazu

Jakość dźwięku

Wymiary

Pojemność nośnika (najlepsza jakość filmu)

Cena

Małe kamery DV

Dobra

Przeciętna

Niewielkie

90 minut

Niska

Średnie kamery DV Bardzo dobra

Dobra

Średnie

90 minut

Wysoka

Digital8

Dobra

Przeciętna

Niewielkie

60 minut

Niska

DVD Microdrive

Przeciętna Bardzo dobra

Bardzo dobra Bardzo dobra

Niewielkie Miniaturowe

20 minut Zależy od karty (60 minut na 4 GB)

Przeciętna Wysoka

› Fakty i mity na temat rozdzielczości Aby zarejestrować obraz w formacie PAL, wystarczy przetwornik składający się z 400 tysięcy pikseli, niemal wszystkie dostępne na rynku kamery mają natomiast rozdzielczość przynajmniej dwukrotnie większą, z czego tylko część to tzw. piksele efektywne, czyli biorące udział w rejestrowaniu obrazu. Co daje wyższa liczba punktów na matrycy? Mimo że obraz końcowy ma zawsze tę samą rozdzielczość, to kamery z większą liczbą efektywnych pikseli pozwalają na nagranie filmu o większej liczbie szczegółów i bogatszych kolorystycznie. Jest tak, ponieważ dopiero po zarejestrowaniu przez matrycę obraz jest skalowany do rozmiarów standardu PAL – jeśli obraz początkowy jest bardziej szczegółowy, to w procesie konwersji zapisanych zostanie więcej detali. Nadmiarowa część matrycy jest też wykorzystywana do tzw. cyfrowej stabilizacji obrazu, czyli redukcji drgań wywołanych wstrząsami kamery. Skuteczność działania tego mechanizmu została opisana poniżej. Ostatnim zastosowaniem matryc światłoczułych o dużej rozdzielczości jest fotografia. Większość kamer DV robi zdjęcia, wykorzystując całą powierzchnię matrycy – niestety, ich jakość zazwyczaj i tak pozostaje na poziomie aparatu kompaktowego.

i cyfrowego. Zoomu cyfrowego, będącego tak naprawdę efektem realizowanym programowo i powodującym spadek jakości obrazu, nie bierzmy w ogóle pod uwagę. Podczas zakupów powinniśmy się więc skupić wyłącznie na zoomie optycznym. Kamery z obiektywem zapewniającym duży zakres ogniskowych nie muszą być drogie, o czym można się przekonać, czytając nasz test tanich kamer w FVd 3/2005, s. 62–73. Drugim powodem jest wątpliwa przydatność samego zoomu. Musimy pamiętać, że możliwość znacznego powiększania filmowanego obrazu jest niezbyt użyteczna, gdy filmujemy z ręki bez stabilizacji – obraz, który na małym wyświetlaczu kamery będzie się wydawał stabilny, na ekranie telewizora okaże się rozedrgany. System stabilizacji obrazu to kolejne hasło wykorzystywane do reklamowania kamer wideo. Najczęściej jest to tzw. cyfrowa stabilizacja, w praktyce niezbyt użyteczna. Zmniejsza ona drgania obrazu wywołane wstrząsami kamery, ale pogarsza też jakość rejestrowanego materiału (system ten powoduje, że filmowanie odbywa się z wykorzystaniem jedynie części matrycy kamery). Nie jest ona też tak skuteczna jak system

› Cyfrowy zoom i stabilizacja Liczba określająca stopień, w jakim kamera jest w stanie powiększyć filmowany obraz, jest najczęściej przytaczaną wartością, za pomocą której producent chce nas zachęcić do zakupu urządzenia. Jednak parametr ten w niewielkim stopniu decyduje o użyteczności kamery – z dwóch powodów. Po pierwsze, najczęściej jest ona iloczynem parametrów powiększenia optycznego

TYSIĄCKROTNE POWIĘKSZENIE: Najczęstszą pułapką, stosowaną przez producentów w celu zwabienia klienta, są nierealne wartości zoomu, powstałe z przemnożenia parametrów powiększeń realizowanych optycznie i cyfrowo.

CHIP FOTO · VIDEO digital

35

[Porady• Kupujemy kamerę cyfrową] CO Z WEJŚCIAMI WIDEO?

DOBRA OPTYKA: Doskonałej jakości obiektyw kamery Sony DRC-HC1000E, wyposażony w system stabilizacji, zapewnia pozbawione drgań ujęcia z ręki nawet przy maksymalnym zbliżeniu.

optyczny – obraz jest nieco rozedrgany i daleki od ideału. Z tych powodów stabilizację cyfrową najlepiej jest pomijać przy wyborze kamery, a do filmowania zaopatrzyć się w niewielki statyw bądź monopod. Idealnym rozwiązaniem byłby zakup kamery ze stabilizatorem optycznym, zapewniającym dobre tłumienie nawet dużych drgań. Dotychczas były one cechą wyłącznie drogich kamer DV, na szczęście od niedawna układy takie zaczynają być montowane w kamerach kosztujących poniżej pięciu tysięcy złotych.

› Optyka decyduje o jakości obrazu Dobrze jest, jeśli obiektyw naszej kamery wyprodukowała któraś z liczących się firm, takich jak Leica lub Carl Zeiss. Gwarantuje to, że optyka będzie reprezentowała sobą poziom wyższy niż w przypadku niefirmowych szkieł. Jednak w tańszych urządzeniach wideo nie powinniśmy się spodziewać wyjątkowej optyki. Ze względu na raczej przeciętne parametry obiektywów używanych w kamerach cyfrowych nie możemy oczekiwać całkowitego wyeliminowania zniekształceń czy aberracji chromatycznej, zwłaszcza podczas filmowania z największymi zbliżeniami. Jeśli planujemy zakup dodatkowych filtrów bądź konwerterów, może nas czekać niemiła niespodzianka – ich dostępność na polskim rynku jest bardzo ograniczona. Gdy będziemy chcieli filmować przy słabym oświetleniu lub w całkowitych ciemnościach, powinniśmy się zdecydować na modele z podświetleniem diodami podczerwonymi. Funkcja doświetlania scen za pomocą zwykłych lamp daje zdecydowanie gorsze rezultaty ze względu na ich niewielki zasięg. Musimy tylko pamiętać, że obraz rejestrowany kamerą w trybie podczerwieni

36

CHIP FOTO · VIDEO digital

jest monochromatyczny, najczęściej w odcieniu zielonym. Parametrem obiektywu, na jaki powinniśmy zwracać uwagę oprócz zoomu, jest jego jasność. Nawet tanie kamery mogą mieć bardzo jasne obiektywy – przykładem jest JVC GR-DX27E, która w cenie około dwóch tys. złotych oferuje obiektyw o rekordowej wartości f/1.2.

› Możliwość fotografowania Większość niedrogich kamer wideo wyposażona jest w przetwornik obrazu o rozdzielczości 800 tysięcy punktów. Taka kamera nie może wykonywać zdjęć w wysokiej rozdzielczości, jednak wielu użytkowników prostych kamkorderów chce je wykorzystywać również jako aparaty cyfrowe. Dla takich osób jedynym rozwiązaniem jest zakup droższej kamery z przetwornikiem o większej liczbie pikseli rejestrujących obraz, choć nie jest to sposób do końca zadowalający. Jeśli więc mamy już aparat cyfrowy, to korzystanie z funkcji foto w kamerze nie ma sensu. Wprawdzie dobrze jest kupić kamerę z przetwornikiem o większej rozdzielczości, gdyż pozwala to nakręcić materiał wideo o lepszej jakości obrazu, ale dokonanie takiego zakupu tylko z myślą o robieniu zdjęć jest stratą pieniędzy. Za przykład może służyć dobrej klasy kamera Canon MVX-35i, mająca dwumegapikselowy przetwornik CCD i wbudowaną lampę błyskową. Jakość zdjęć zapisywanych przez to urządzenie jest co najwyżej średnia, a sama kamera kosztuje ponad 5000 złotych. Znacznie lepiej jest kupić kamkorder za około 3000 złotych, a pozostałe pieniądze przeznaczyć na dobry aparat cyfrowy. Kupowanie kamery cyfrowej z myślą o robieniu zdjęć jest więc raczej chybionym pomysłem, chyba że naprawdę zależy nam na posiada-

Wszystkie obecnie dostępne na rynku kamery DV mają złącze FireWire, przez które przesyłają do komputera strumień wideo. W większości tańszych modeli programowo zablokowano możliwość przesyłania danych w drugą stronę. W niektórych z nich da się zdjąć tę blokadę poprzez podmianę oryginalnego oprogramowania kamery na odpowiednio zmodyfikowaną wersję. Wiąże się to jednak z utratą gwarancji i ryzykiem uszkodzenia sprzętu. Warto też zwrócić uwagę na obecność wejścia S-Video/Composite – pozwoli ono na archiwizację w postaci cyfrowej naszych zbiorów wideo zapisanych w starszych formatach (np. VHS).

niu jednego urządzenia łączącego cechy kamery i aparatu kompaktowego.

› Wbudowane efekty specjalne Możliwość wprowadzenia do filmu cyfrowych efektów obrazu jest często wymienianym przez sprzedawców atutem mającym skłonić nas do zakupu konkretnego modelu kamery. Do tej grupy należą filtry obrazu i efekty przejść pomiędzy scenami. Teoretycznie pozwala to na dokonanie montażu materiału za pomocą samej kamery, ale przydatność takich narzędzi jest mocno dyskusyjna. Edycji dokonujemy na małym ekranie, zatem nie możemy określić, czy użycie funkcji dało oczekiwane rezultaty. Stosując efekty tonalne (np. sepię), nie mamy możliwości odwrócenia ich działania. Korzystanie z wbudowanych w kamerę mechanizmów obróbki obrazu najczęściej tylko zepsuje nasz film. Z drugiej strony programy do edycji wideo są łatwo dostępne i to ich najlepiej jest w tym celu używać. Kamera zdecydowanie nie powinna być wykorzystywana jako urządzenie do montażu.

AKCESORIA: Kupując kamerę, warto zwrócić uwagę na jej wyposażenie. Dołączana do modeli Panasonica zewnętrzna ładowarka umożliwia filmowanie na zapasowym akumulatorze podczas ładowania drugiego.

NIEPRZEMYŚLANA KONSTRUKCJA: System ładowania kaset DV i kart pamięci od dołu uniemożliwia wymianę nośnika, gdy kamera stoi na statywie. Rozwiązanie to jest, niestety, stosowane w wielu modelach kamer.

› Wygoda użytkowania Ergonomia kamery jest elementem, którego nie sposób sprawdzić bez chociaż krótkiego jej wypróbowania. Jest ona też jedną z najczęściej pomijanych cech podczas wyboru modelu. Jednak braki w tym zakresie bardzo szybko stają się szczególnie dotkliwe, gdy okazuje się, że po godzinie kręcenia filmu straszliwie boli nas ręka lub że menu kamery jest niewygodne w obsłudze. Kamkorder powinien zapewniać pewny i wygodny chwyt. Szczególnie godne polecenia są modele, w których możemy obracać obiektyw lub uchwyt. Pozwala nam to filmować, trzymając rękę w naturalny sposób, co oprócz zapewnienia stabilnej pozycji kamery powoduje też o wiele mniejsze zmęczenie niż w przypadku kamer trzymanych za nieruchomy korpus. Obsługa kamery za pośrednictwem dotykowego ekranu LCD wydaje się bardzo atrakcyjnym sposobem nawigacji, ale w praktyce często okazuje się niewygodna. Przyciski na wyświetlaczu zazwyczaj są niewielkie lub ciasno rozmieszczone, ponadto sam ekran bardzo szybko się brudzi od ciągłego dotykania tłustymi palcami. Sprawdzając ergonomię kamkordera, pamiętajmy też, aby się przekonać, jak szybko możemy w jego menu odnaleźć istotne dla nas opcje, takie jak zmiana trybu filmowania czy włączanie i wyłączanie stabilizacji obrazu lub lampy doświetlającej scenę. Intuicyjna obsługa jest bardzo ważna dla kogoś, kogo interesuje pełne wykorzystanie możliwości kupionego sprzętu.

Masa urządzenia także powinna być dopasowana do naszych potrzeb. Cięższa kamera jest trudniejsza w transporcie i wymaga od operatora większej siły, ale zapewnia stabilniejsze ujęcia.

› Na zakupy Przed udaniem się do salonu wideo powinniśmy dokonać rozeznania w ofertach różnych firm i wytypować interesujące nas modele. W żadnym wypadku nie zdawajmy się OBROTOWY OBIEKTYW: JVC GZ-MC200 pomimo swoich niewielkich rozmiarów trzyma się bardzo pewnie i wygodnie dzięki przemyślanej konstrukcji uchwytu.

wyłącznie na rady sprzedawców, którzy nie zawsze dobrze znają sprzedawany przez siebie towar. Pamiętajmy o rozsądku, a entuzjastyczne opinie na temat różnych kamer traktujmy z rezerwą. Nie wszystkim handlowcom musi zależeć na naciągnięciu klientów, jednak ich propozycje mogą być czasem nieadekwatne do naszych oczekiwań. Kamery nie powinno się też kupować bez jej wcześniejszego wypróbowania. Może się okazać, że sprzęt zbierający pochlebne opinie nie będzie nam odpowiadał ze względu na zbyt skomplikowaną obsługę bądź niewłaściwe rozmiary. Duże salony ze sprzętem audio-wideo pozwalają sprawdzić działanie wystawianego przez siebie sprzętu, jednak proponowane przez nie ceny mogą być wyższe niż w firmie oferującej swoje usługi w Internecie. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby obejrzeć tam na własne oczy towar, który później zamówimy u sprzedawcy sprzedającego go znacznie taniej. Pamiętajmy też o takich sprawach, jak gwarancja czy rozbudowana sieć punktów serwisowych. Unikajmy sprzętu niewiadomego pochodzenia i niepewnych sprzedawców. Nie traktujmy zakupów jak przygody. Idźmy do sklepów uzbrojeni w odpowiednią wiedzę oraz cierpliwość. Zapewni nam to wiele radości podczas użytkowania nabytego sprzętu. 

Z OKŁADKI

Akcesoria na lato

] Dodatkowe baterie

Czytniki kart i ładowarki

W GP VCL002 Akumulator litowo-jonowy firmy GP o napięciu 7,4 V i pojemności 1300 mAh. Jest zamiennikiem akumulatora BP-511 przeznaczonego do aparatów cyfrowych Canon EOS 20D/10D/D60/D30. Jeżeli planujemy wyjazd w odległe, pozbawione energii elektrycznej miejsca, dodatkowa bateria na pewno się przyda. Cena sugerowana: 169 zł, www.gpbattery.pl Cena: 109 zł, www.efotos.pl

S SU-USB 21/1 READER Czytnik kart: CompactFlash I/II oraz Microdrive, SmartMedia, MultiMedia, SecureDigital, Memory Stick i wielu innych. Odchylana klapka „puderniczki” pozwala na przechowywanie jednej karty, np. podczas podróży. Cena sugerowana: 69 zł, www.assmann.com.pl Cena: 56 zł, www.hykom.pl

Planując wakacyjny wyjazd, nie zapomnijmy o niezbędnych dodatkach do naszego aparatu lub kamery. Zwiedzając dzikie zakątki, nie zawsze będziemy mogli dokupić baterię do cyfraka czy zarchiwizować zdjęcia z karty. Powinniśmy być także przygotowani na nagłe załamania pogody.

S ANSMANN DIGI CHARGER Urządzenie umożliwia ładowanie ponad stu różnych akumulatorów do aparatów cyfrowych oraz kamer wideo. Dołączona przystawka pozwala na korzystanie z urządzenia także podczas podróży samochodem. Cena sugerowana: 199 zł, www.gp-focus.com.pl Cena: 199 zł, www.fotomarket.com.pl

S PRZETWORNICA NAPIĘCIA SP-150 DC12V/AC220V Pozwala na zasilanie z gniazda zapalniczki w samochodzie standardowych ładowarek baterii aparatów, telefonów, laptopów oraz na korzystanie z urządzeń o zasilaniu 220 V i małym poborze mocy – do 150 W. Cena sugerowana: 143 zł, www.fen.pl Cena: 147 zł, www.1klik.pl

AKCESORIA

VARTA 15 MINUTE CHARGE & GO T Bardzo wydajna ładowarka, która w ciągu 15 minut naładuje znajdujące się w zestawie 4 akumulatorki AA o pojemności 2000 mAh. Ma wbudowane zabezpieczenia termiczne oraz przeciwprzeciążeniowe. Możemy nią również ładować akumulatorki AAA oraz ogniwa innych producentów, jednak czas ładowania ulegnie wydłużeniu. Cena sugerowana: 315 zł, www.varta-consumer.pl Cena: 249 zł, www.pstryk.com.pl

GP VSL015 X Zamiennik oryginalnego akumulatora Sony NP-FP90 o pojemności 1860 mAh. Pasuje do wideokamer Sony DCR-HC20, HC30, HC40, HC65 i HC85. Cena sugerowana: 319 zł, www.gpbattery.pl

na LATO

Arkadiusz Stachowski

Wodoszczelne obudowy

S OLYMPUS CWPC-01 Obudowa wodoszczelna do aparatów Olympus μ—mini Digital. Pozwala na korzystanie z funkcji aparatu i wykonywanie zdjęć do głębokości trzech metrów pod wodą. Cena sugerowana: 399 zł, www.olympus.pl AQUAPAC 450 S Cena: 369 zł, www.dve.pl Wodoszczelny pokrowiec z PCV z dodatkowym elementem przezroczystego pleksiglasu przed obiektywem. Możemy przechowywać w nim lustrzanki o grubości W AQUAPAC 471 7,2 cm, wysokości 10 cm i szerokości do 14,5 cm. Obwód Uniwersalne, wodoszczelne opakowanie do kamer o wymiarach: 16,5 cm wysoużywanego w nim obiektywu nie może przekroczyć kość, 14 cm szerokość i do 34 cm w obwodzie. Oprócz ochrony przed piaskiem 23 cm. Maksymalne zanurzenie – 5 metrów. i kurzem pozwala na filmowanie pod wodą do głębokości pięciu metrów. Cena sugerowana: 250 zł, www.lemonsport.pl Cena sugerowana: 250 zł, www.lemonsport.pl Cena: 260 zł, www.foto-net.pl Cena: 250 zł, www.sklep.sail-ho.pl

38

CHIP FOTO · VIDEO digital

Plecaki i paski LOWEPRO DRYZONE 100 T Plecak do ekstremalnych zastosowań. Ma on mnóstwo regulowanych przegródek, a zamknięty w nim sprzęt jest chroniony przed wilgocią. Nawet w wypadku wpadnięcia do wody unosi się on na powierzchni, zachowując wodoszczelność. Cena sugerowana: 1299 zł, www.eurocolor.com.pl Cena: 1058 zł, www.foto-net.pl

W LOWEPRO COMPU TREKKER AW Dobry plecak dla tych, którzy oprócz sprzętu fotograficznego chcą zabrać w podróż laptopa. Jeżeli aparat i obiektywy nie zajmują całej komory, za pomocą regulowanych przegródek możemy wygospodarować miejsce np. na kurtkę. Produkty z serii AW mają dodatkową pelerynę przeciwdeszczową. Cena sugerowana: 589 zł, www.eurocolor.com.pl Cena: 360 zł, www.foto-raj.pl

MATIN GRIP III X Wygodny uchwyt pozwalający na pewne trzymanie lustrzanki w ręce. Mocowany jest on do otworu statywowego za pomocą przejściówki oraz standardowego ucha na pasek. Cena sugerowana: 80 zł, www.systembank.pl Cena: 89 zł, www.pstryk.com.pl

CHIP FOTO · VIDEO digital

39

[Z okładki• Akcesoria na lato] Przenośne archiwizery zdjęć

Nośniki danych

W PQI MPAC P800 Jeden z najbardziej funkcjonalnych multimedialnych banków danych. Oprócz magazynowania i przeglądania zdjęć pozwala na odtwarzanie większości formatów filmów i słuchanie radia. Urządzenie ma wbudowane głośniczek, mikrofon oraz dysk twardy – 40 GB. Praca na bateriach – od 4,5 do 10 godzin. Cena sugerowana: 2270 zł, www.fen.pl Cena: 2129 zł, www.sirius.pl

T SANDISK SD CARD 1 GB Karta w standardzie Secure Digital o pojemności jednego gigabajta. Cena: 325 zł, www.proline.pl

S SANDISK COMPACTFLASH 2 GB Dodatkowa karta o dużej pojemności, może być bardzo przydatna, gdy nie mamy fotobanku lub możliwości zarchiwizowania zdjęć z karty podczas wakacyjnego wyjazdu. Cena sugerowana: 719 zł, www.hama.pl Cena: 625 zł, www.proline.pl

TAMRAC MBX 5397 X Pas biodrowy umożliwiający zamocowanie nie tylko akcesoriów fotograficznych, ale także bidonu lub telefonu komórkowego. Cena sugerowana: 74 zł, www.migomex.com.pl Cena: 75 zł, www.efotos.pl

SONY DVM60PR S Taśma MiniDV, umożliwiająca nagranie 60 min materiału filmowego. Podwyższona wytrzymałość powoduje, że nadaje się ona idealnie do codziennego użytku. Cena sugerowana: 15 zł, www.sony.pl

S HAMA CLEANING SET „OPTIC" Kompletny zestaw do czyszczenia sprzętu. Zawiera pędzelek z gruszką oraz płyn i chusteczki do czyszczenia optyki. Cena: 29 zł, www.fotozakupy.pl

HAMA MICRO LENS CLEANER X Uniwersalna ściereczka z mikrowłókien o wymiarach 20×20 centymetrów do czyszczenia sprzętu. Dzięki odpowiedniej strukturze materiału nie porysuje ona delikatnych powierzchni soczewek. Cena: 15 zł, www.fotozakupy.pl

Statywy FUNSPORTS 3590 X Oprócz funkcji standardowego statywu kolumna centralna po wymontowaniu może być używana jako monopod o maksymalnej wysokości 152 cm. Cały zestaw, zawierający również głowicę, umożliwia wykonanie zdjęć z wysokości 171 cm aparatem o wadze do 4 kg. Po złożeniu ma on około 70 cm i waży 1,8 kg. Cena sugerowana: 139 zł, www.funsports.pl

S SLIK MINI PRO III Statyw, którego waga (330 g) i rozmiary umożliwiają umieszczenie go w torbie jako stałego wyposażenia. Na gładkich podłożach stabilność poprawi przyssawka na końcu kolumny. Wraz z kulową głowicą zestaw pozwala na pracę z aparatami o wadze do 0,75 kg. Maksymalna wysokość to 24 cm. Cena sugerowana: 120 zł, www.migomex.com.pl Cena: 109 zł, www.fotozakupy.pl

40

CHIP FOTO · VIDEO digital

MANFROTTO O55 PROB S Profesjonalny statyw przeznaczony do aparatów średnio- i małoobrazkowych, ważących do 6 kg. Pozwala na zamocowanie kolumny w układzie poziomym. Regulacja nóg umożliwia ustawienie statywu w pozycji, w której głowica dotyka podłoża. Cena sugerowana: 572 zł, www.foto7.com.pl Cena: 529 zł, www.pstryk.pl

I-TEC X’S-DRIVE II PLUS X Ekonomiczne rozwiązanie, gdy chcemy w podróży zarchiwizować zdjęcia z aparatu. Fotobank wyposażony jest w dysk o pojemności 40 GB. Czas pracy na bateriach podczas kopiowania danych to około 100 minut. Nie oferuje ono jednak podglądu skopiowanych fotografii. Cena sugerowana: 740 zł, www.comdis.com.pl Cena: 750 zł, www.dfoto.pl

CHIP FOTO · VIDEO digital

41

DYSKRETNY

UROK HARMONII J

ak mówi stare chińskie przysłowie, jeśli nie potrafisz dostrzec świata w metrze swojego ogrodu, nie znajdziesz go, podróżując.

Za kilka lat miliony ludzi będą w posiadaniu miliardów obrazków wykonanych i zarchiwizowanych za pomocą nowych technologii. Czy to jednak będzie oznaczało, że potrafimy patrzeć na otaczającą nas rzeczywistość inaczej? Czy poprzez ćwiczenie, jakim na pewno jest i będzie prawie codzienne gromadzenie oglądów rzeczywistości w postaci obrazków, potrafimy zbliżyć się do poznania prawdy? To oczywiście pytania dla filozofów i teoretyków kultury. Warto jednak zastanowić się nad tym, w jakim celu fotografujemy. Dobrze wykorzystać cząstkę kreatywności, drzemiącą w każdym z nas. Nie powielajmy i nie reprodukujmy tego, co nas otacza. Wystarczy zatrzymać się na chwilę nad kamieniem leżącym przy drodze, popatrzeć na strumienie wody w czasie deszczowego wieczoru, spojrzeć na to, co się dzieje w gąszczu wyschniętych krzewów. Przeglądając później katalogi zdjęć, sami dla siebie odkryjemy nieznany nam świat. Zaczniemy rozpoznawać niezauważone dotąd porządki barw i geometrię zawartą w każdym żywym stworzeniu, roślinie, muszli, budynku czy zaprojektowanym przez człowieka przedmiocie. Zafascynuje nas magiczny świat światła i cienia. Zapragniemy, aby nasze obrazy na zdjęciach również stanowiły namiastkę doskonałości i wykazywały pewien rodzaj wewnętrznej harmonii, niezbędnej do tego, abyśmy mogli komunikować się za ich pomocą z innymi.

DWIE RZECZYWISTOŚCI Koniec grudnia. W świątecznej atmosferze nakładają sie przypadkowo symbole odległych cywilizacji. Ciepły klimat Egiptu i mroźny paryski dzień połączyło czerwone światło zachodzącego słońca. Na tle ciemniejącego nieba oba symbole tworzą kompozycję dopełniających się kolorów i kontrastujących ze sobą kształtów. Ten moment zarejestrowałem długim obiektywem (280 mm) i Coolpiksem 8700 na statywie. Za chwilę nie będzie współczesnej karuzeli. Na Place de la Concorde pozostanie niebo i obelisk.

STARE I NOWE Nie ma już typowej londyńskiej mgły, zanieczyszczeń, szarych zabudowań i brudnej Tamizy. Odrestaurowano magazyny, rozebrano większość doków, gdzie przez setki lat rodziła się i skąd rozpływała po świecie potęga Anglii. Spacerując po współczesnym Londynie, mimowolnie szukamy tamtych widoków. Chcemy choć przez moment powąchać i dotknąć realności znanej nam chociażby z powieści Dickensa. Po wielu pobytach w tym mieście znalazłem w końcu porę roku, w której Londyn zdaje się czarować niezwykłą atmosferą miejskiego krajobrazu – w zachodzącej poświacie zimowego dnia miasto zmienia swe oblicze. Kształty budynków, metalowe konstrukcje mostów, detale architektury łączą sie z odbiciami światła w Tamizie. Pozornie ponury zmierzch mieni się lokalnym kolorytem czerwieni, błękitu i szarości. Sylwetki statków i dźwigów wtapiają się w ceglanometalowo-drewniany krajobraz londyńskich doków i nabrzeży. To pora na fotograficzne łowy – na iluzję starego Londynu. Długie czasy ekspozycji, obniżona czułość i niedoświetlenie o 3/4 lub jedną działkę przysłony pozwalają doskonale rejestrować fragmenty architektury i detale. Coolpix 8700 „widzi” więcej niż nasze oko i wydobywa niezauważalne barwy szczegółów. To potwierdzenie starej filozofii fotografowania, że im „gorsze” światło, tym ciekawszy obraz. Współczesne aparaty cyfrowe pozwalają bez specjalnych problemów na pokonanie bariery warsztatowej w trudnych warunkach, trzeba się jednak wspomóc solidnym statywem – lenistwo nie idzie w parze nawet z najnowocześniejszą technologią.

OTWÓRZ OCZY „Popatrz w lewo” – to klucz do bezpiecznego przekraczania londyńskiej ulicy. Otwórz oczy i spójrz na szczegóły. To o wiele lepszy sposób na poznanie miasta niż poszukiwanie pocztówkowych widoków i poruszanie się utartymi szlakami. W tych wędrówkach i w utrwalaniu naszych przeżyć pomoże nam fotografia. Katalogi tysięcy zdjęć z Londynu uświadomiły mi, że na ujęciach dominuje czerwień, błękit i biel, nie licząc oczywistych „kleksów” zieleni. Te kolory są wszędzie – wprowadzane przez ludzi świadomie i zgodne z historyczną tradycją. Być może jest to również wynikiem przypadku, ale na pewno są one częścią powtarzającej się mody. W Londynie łatwo „nadepnąć” na czerwień, zwrócić uwagę na akcenty w bieli i obserwować otoczenie odbite lub wtopione w naturalny czy sztuczny błękit. Jeśli nie widzimy tego w szczegółach, wystarczy popatrzeć na flagę brytyjską lub rzucić okiem na przelatujący samolot British Airways.

VENEZIANA Zawsze zastanawiałem się, w jaki sposób utrwalić na fotografii Wenecję. Przecież wszystko już sfotografowano na tysiące sposobów i różnymi technikami. Doszedłem jednak do wniosku, że miasto to kojarzy się z ciągłym ruchem, kołysaniem, odbiciami światła, mieszaniem się barw, nakładaniem się kultur i tradycji wschodu i zachodu. Postanowiłem więc, w pewnym sensie mechanicznie, użyć technik nakładania i poruszania obrazów – lekko prześwietlane i składane ze sobą przezrocza. W poruszaniu aparatem zdecydowanie „pomagała” odpowiednia ilość cappucino diabolo (kawa plus grappa) oraz szczególnie wilgotne i chłodne poranki zimowe. Po powrocie do studyjnego zacisza składałem dowolnie ze sobą dwa lub trzy przezrocza. Ku mojemu zdziwieniu kolory uległy wzmocnieniu. To było 15 lat temu, ale Wenecja wciąż ma swój urok i nadal jest dla mnie wizualnym wyzwaniem.

FOT. MAŁGOSIA ABRAMOWSKA

C O W T R A W I E P I S Z C Z Y. . . Przyroda jest samoistnym dziełem sztuki – jeśli założyć, że została ona

dostrzec ciekawszy obraz, ale też zobaczyć to, na co z reguły nie zwra-

wykreowana. Reprodukowanie jej piękna nigdy nie dorówna oryginało-

camy uwagi.

wi. Dlatego zamiast tradycyjnie fotografować krajobrazy, czasem warto

Praca montażowa i retuszerska, niegdyś mozolna, może dzisiaj być

poszukać innego punktu widzenia, poszerzyć horyzonty, pochylić

dużo łatwiejsza dzięki możliwościom programów do obróbki zdjęć.

głowę, bliżej podejść. Być może spacerujemy zbyt szybko albo patrzy-

Zdjecia te zrobiłem Nikonem Coolpix 5700 (później 8700), które na-

my tylko przed siebie... Często nawet w banalnym gąszczu wyschniętej

stępnie zmontowałem w Photoshopie CS. Pozorne panoramy to kompi-

trawy kryje się magiczny świat pełen niespodzianek. Spojrzenie

lacja ujęć z kilku miejsc (Kuba, Tropea/Włochy, KEW Gardens/Richmond,

z bliska, przy odpowiedniej wrażliwości, pozwoli nam nie tylko

Rogalin) wykonanych w różnym czasie – w odstepie roku.

L E S Z E K S Z U R KOWS K I www.szurkowski.com FOT. MAŁGOSIA ABRAMOWSKA

Urodził się 1 stycznia 1949 roku w Poznaniu.

MIMOZY I ROGALIKI

Ukończył studia na Wydziale Leśnym Akademii Rolniczej w Poznaniu w 1973 roku.

Lazurowe Wybrzeże, niedaleko Cap Benat. Spaceruję wąskimi ulicz-

Zrobił doktorat i habilitację w zakresie fotografii

kami Bormes les Mimosas, które za dwie godziny zapełnią się tury-

i multimediów. W latach 1992–2003 był profesorem wizytującym Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu.

stami. Często warto wstać o świcie i uchwycić ciepłe poranne światło. Zapach świeżych rogalików towarzyszy spokojnemu poszukiwaniu motywów fotograficznych. Nisko padające promienie wscho-

Fotograf, grafik, ilustrator. Sam mówi, że zajmuje sie obrazem. Od dawna interesują go obszary graniczne. Intensywnie i systematycznie „kolekcjonuje rzeczywistość”,

dzącego słońca pięknie opisują typowe prowansalskie okna, barwy

która go otacza, aby stworzyć potem własną ikonosferę. Mieszka i pracuje w Kana-

ścian, mimozy i agawy. Jest czas na spokojne ustawienie kompozycji

dzie oraz w Polsce. Prowadzi własne studio projektowania graficznego i fotografii.

i dobór właściwej ekspozycji. Wbrew intensywności otaczających

W latach 1965–2005 uczestniczył w przeszło 150 krajowych wystawach zbiorowych

kolorów większość zdjęć wykonuję dodatkowo w opcji czarno-białej.

oraz zrealizował 51 wystaw indywidualnych, prezentowanych w Polsce, Kanadzie,

Pojawia się magia cieni i ich gry z fakturami. Czar takiego światła

USA i Japonii. Jego prace drukowane były między innymi w „Graphis Photo”, „Communications Art Magazine”, „Graphic Excellence USA”, „Studio Magazine”, „Masters of Photography”, „APA Awards Book”, „How”, „Applied Arts” and „Photo District News”.

powtórzy się późnym popołudniem – to również czas na fotografowanie i... szklaneczkę Pastis.

]

Niedrogie kamery cyfrowe TTEESSTT Aparaty kompaktowe z dużymDVzoomem

]

Wakacje za pasem. W tym sezonie obowiązkowym towarzyszem podróży będzie aparat cyfrowy. Jeśli ma on być przydatny w każdej sytuacji, od fotografowania pejzaży po zbliżenia dzikich zwierząt, nieodzowny będzie odpowiedni zakres ogniskowych. Doradzamy, jaki model z dużym zoomem najlepiej sprawdzi się podczas podróży. 54

CHIP FOTO · VIDEO digital Domink Herman

CYFROWE

SOKO LE OKO

[Test • Aparaty kompaktowe z dużym zoomem]

Co

na wakacje? Oczywiście taki aparat, który sprawdzi się w wielu sytuacjach. Zamiast lustrzanki i plecaka wypełnionego obiektywami wielu fotoamatorów zadowoli się cyfrakiem kompaktowym, wyposażonym w obiektyw o szerokim zakresie ogniskowych. Taka decyzja ma swoje zalety i wady, podobnie zresztą jak wybór rozwiązań uważanych za bardziej profesjonalne. Aparat kompaktowy jest ze swej natury mniejszy i lżejszy, dzięki czemu łatwiej go zabrać ze sobą na górski szlak, leśny spacer lub plażę. Ze względu na ograniczenia techniczne trudniej jest wprawdzie uzyskać za jego pomocą jakość zdjęć taką, jaką zapewniają choćby najtańsze cyberlustrzanki, zwykle jednak nie o jakość tutaj chodzi, lecz o rejestrowanie ulotnych chwil, towarzyszących wypadom w nieznane. Trudno wyobrazić sobie lustrzankę z uniwersalnym obiektywem na każdą okazję, zapewniającym przy tym jeszcze dobre światło, zadowalającą ostrość i na dokładkę bardzo przydatną stabilizację obrazu. W świecie aparatów kompaktowych zbliżenie się do takiego ideału jest zdecydowanie łatwiejsze. Pięć z dziewięciu przetestowanych modeli, wyposażonych w obiektywy o 10- lub 12-krotnym zakresie ogniskowych, oferuje system stabilizacji obrazu (patrz też ramka na stronie 74).

Canon PowerShot S1 IS PowerShot A70Punkty: 89

Ocena łączna: Canon

Wygodny, funkcjonalny, szybki. Aparat do amatorskich zastosowań z funkcjonalnością, która zaspokaja potrzeby nawet bardziej ambitnych fotoamatorów.

dobrze wyważona, solidna konstrukcja, stabilizacja obrazu, szybki autofokus mały wyświetlacz LCD, niewielka rozdzielczość matrycy

56

CHIP FOTO · VIDEO digital

Większość aparatów wykorzystuje dość jasną optykę, z czego jeden (Panasonic Lumix FZ20) oferuje stałe światło f/2.8 w całym zakresie 12-krotnego zoomu! Aby uzyskać tej klasy parametry w którymś z systemów lustrzankowych, należałoby wydać naprawdę spore pieniądze, a przed letnim wyjazdem myśleć ROBI WRAŻENIE: Modelowi FinePix S5500 firmy Fujifilm trudno jest odmówić profesjonalnego wyglądu. Czarna, chropowata obudowa pewnie leży w dłoniach. o dodatkowej walizce na Aparat mógłby mieć większy wyświetlacz, chociaż ekranikowi o przekątnej zakupiony sprzęt. Dla 1,5 cala trudno jest zarzucić małą czytelność. wielu osób, chcących Truizmem jest powiedzenie, że wybór nie jest najzwyczajniej w świecie popstrykać, taka perprosty. Aby nie żałować zakupu, zapraszamy do spektywa jest absolutnie nie do przyjęcia. przeglądu dziewięciu modeli dostępnych obecAparatów kompaktowych z długim zoonie w sprzedaży. mem jest sporo: można wybierać z przedziału cenowego od 1300 do prawie 4 tysięcy złotych, spośród aparatów z matrycami o rozdzielczości Canon PowerShot S1 IS od 3 do 8 megapikseli, z najróżniejszym stopniem funkcjonalnego zaawansowania bądź też Canon PowerShot S1 IS adresowany jest do skomplikowania, w zależności od wymagań średnio zaawansowanego użytkownika, poi potrzeb kupującego. Często producenci oferutrzebującego z jednej strony pełnej kontroli nad ją różne wersje kolorystyczne: srebrną i czarną ekspozycją, z drugiej – obiektywu oferującego (dotyczy to modeli z serii DiMAGE i Lumix). szeroki zakres ogniskowych, wspieranego

›

Fujifilm FinePix S5500 PowerShot A70Punkty: 83

Ocena łączna: Canon

Prosty, funkcjonalny aparat cyfrowy za niewielkie pieniądze. Uwagę zwraca czarna obudowa o profesjonalnym wyglądzie.

elegancka, solidna konstrukcja, prostota obsługi, atrakcyjna cena mały wyświetlacz LCD

Kodak EasyShare Z740 PowerShot A70Punkty: 80

Ocena łączna: Canon

dodatkowo mechanizmem optycznej stabilizacji obrazu. Jednak nie tylko funkcjonalność wyróżnia ten aparat Canona – jego zaletami są solidna konstrukcja oraz dobrze wyważony i pewnie leżący w dłoni korpus. Szkoda jedynie, że producent dodatkowo nie ogumował uchwytu. Plastik obudowy jest śliski, choć raczej trudno o przypadkowe wypuszczenie aparatu z dłoni. Niewątpliwie słabym punktem tego modelu jest przetwornik obrazujący. Matryca oferuje rozdzielczość 3 megapikseli, sprawdzającą się w zastosowaniach amatorskich, jednak przy bardziej ambitnej fotografii po prostu nie wystarcza. Dobrze jest mieć „zapas” pikseli, przydatny podczas późniejszej cyfrowej obróbki obrazu. Obiektyw oferuje 10-krotne zbliżenie optyczne, które może zostać uzupełnione 3,2-krotnym zoomem cyfrowym. Winietowanie pojawia się jedynie przy skrajnych ogniskowych i całkowicie otwartej przysłonie. Po domknięciu przyciemnienie rogów kadru przestaje być problemem. Rozkład ostrości w kadrze jest dobry: szczegółowość w narożnikach jest bardzo zbliżona do tej w centrum zdjęcia praktycznie w całym przedziale ogniskowych, spada jedynie przy skrajnym ustawieniu „tele”. Aberracje chromatyczne uwidaczniają się również przy krańcowych usta-

Konica Minolta DiMAGE Z5 PowerShot A70Punkty: 82

Ocena łączna: Canon

wieniach ogniskowych, przede wszystkim w narożnikach obrazu. Problemem może być dość duże zaszumienie obrazu, tym trudniejsze do zredukowania, że rozdzielczość aparatu jest niewielka. Do ciekawych wniosków prowadzi porównanie czasów ekspozycji w teście zaszumienia PowerShota S1 IS i aparatów innych producentów. Okazuje się, że model Canona przy identycznych wartościach ISO rejestruje zdjęcia z krótszymi czasami migawki, co oznacza, że jego czułość jest de facto wyższa od innych cyfraków i przez to wynik testu zaszumienia jest efektywnie niższy od konkurencji. Aparat nie oferuje dodatkowego trybu makro. Według producenta obiektyw ostrzy z odległości 10 cm od przedniej soczewki, jednak w praktyce udaje się wykonać ostre zdjęcia z odległości o połowę krótszej. Pomimo to wyniki testu makro nie zachwycają, choć trudno powiedzieć, że są złe. Pewnym wyjściem będzie użycie soczewki typu closeup, którą można zamocować do kupowanej osobno tulei. Ukazał się już następca tego aparatu (niestety, nie otrzymaliśmy go do testu), czyli model PowerShot S2 IS, który wyposażony będzie w 12-krotny zoom i pięciomegapikselową matrycę.

Nikon Coolpix 8800 PowerShot A70Punkty: 93

Ocena łączna: Canon

Prosty w obsłudze „duży zoom”, dla użytkowników o niewygórowanych potrzebach, liczących się z wydawanymi pieniędzmi.

Zwarta, dość oryginalna konstrukcja oraz wbudowany system mechanicznej stabilizacji matrycy to najistotniejsze zalety tego modelu.

Kolos na słomianych nogach. Aparat, którego gabaryty i funkcjonalność robią wrażenie, jednak przeciętna kontrola nad szumem i zbyt wolne w tej klasie czasy reakcji nie pasują do wygórowanej ceny urządzenia.

prostota obsługi, przystępna cena

zwarta konstrukcja, prostota obsługi, stabilizacja obrazu

dobra jakość zdjęć, duża funkcjonalność, stabilizacja obrazu

spore zaszumienie obrazu, brak regulacji dioptrycznej wizjera

przeciętna jakość optyczna przy długich ogniskowych

powolne czasy reakcji, spore zaszumienie (jak na matrycę 2/3"), zbyt wysoka cena

› Fujifilm FinePix S5500 Aparat FinePix S5500, firmowany przez japoński koncert Fujifilm, już na pierwszy rzut oka sprawia bardzo korzystne wrażenie. Model, który adresowany jest do średnio zaawansowanych amatorów, liczących się z kosztami, ma wygląd rasowej, choć miniaturowej lustrzanki. Czarna, dobrze wyprofilowana obudowa, pewnie leży w dłoni, a konstrukcja sprawia solidne wrażenie. W zestawie dostarczana jest też tuleja, która z jednej strony pozwala na zamocowanie filtra przed obiektywem, z drugiej – chroni wysuwający się tubus układu optycznego przed przypadkowymi uszkodzeniami mechanicznymi. Mankamentem jest bardzo mały wyświetlacz LCD na tylnej ściance – jego przekątna ma zaledwie 1,5 cala. Na szczęście ekranik jest dość jasny i czytelny. Podstawowe parametry techniczne cyfraka są dość typowe w tej kategorii urządzeń: matryca ma rozdzielczość 4 megapikseli, a obiektyw pracuje w zakresie ogniskowych 37–370 mm ze światłem f/2.8–3.1. Rejestrowany

Olympus Camedia C-770 Ultra Zoom PowerShot A70Punkty: 90

Ocena łączna: Canon

Czarny koń: mały, elegancki, funkcjonalny, o sporych możliwościach konfiguracyjnych. Do pełni szczęścia brakuje jedynie układu stabilizującego. poprawne odwzorowanie kolorów, duża funkcjonalność i możliwość konfiguracji profili użytkownika wspomaganie tworzenia panoramy dostępne tylko z kartami xD firmowanymi przez Olympusa

CHIP FOTO · VIDEO digital

57

[Test • Aparaty kompaktowe z dużym zoomem] STABILIZACJA OBRAZU O redukcji poruszeń obrazu w aparatach kompaktowych pisaliśmy szerzej w FVd 9(3)/2004 na stronie 52. W tym miejscu warto przypomnieć, jakie zastosowania ma ta funkcja. Mechanizm antywstrząsowy umożliwia bezpieczne dwu- lub trzykrotne wydłużenie ekspozycji poniżej progu, za jaki uważa się czas obliczony według formuły 1/(ekwiwalent ogniskowej w formacie małoobrazkowym). Przykładowo: przy ogniskowej 250 mm, czas ekspozycji teoretycznie umożliwiający wykonanie nieporuszonego zdjęcia bez stabilizacji to 1/250 sekundy. Ze stabilizacją łatwiej jest zrobić ostry kadr z czasami rzędu 1/60 czy 1/30 sekundy. Ta cecha jest szczególnie przydatna przy użyciu długich ogniskowych, kiedy warunki oświetleniowe są niewystarczające, choć nie tylko. Jak pokazały nasze testy, małym, lekkim aparatem kompaktowym trudniej jest wykonać nieporuszone zdjęcie, nawet przy zastosowaniu „bezpiecznych” czasów ekspozycji — w porównaniu do modeli cięższych i stabilniejszych. Choćby z tego względu warto wybrać taki „długi zoom”, który będzie oferował opcję stabilizacji. Spotykane są dwie metody realizacji tej funkcji. Mechaniczne stabilizowanie matrycy stosowane jest w aparacie Konica Minolta DiMAGE Z5. Polega ono na takim korygowaniu położenia przetwornika obrazującego, aby „złapać” uciekający obraz przekazywany z obiektywu. Rozwiązanie drugie, nazywane stabilizacją optyczną, zakłada użycie rucho-

Panasonic Lumix DMC-FZ20 PowerShot A70Punkty: 93

Ocena łączna: Canon

Kompakt z ambicjami. Zaawansowane możliwości, bardzo dobra jakość obrazu, dość prosta obsługa — to najistotniejsze zalety tego modelu. bardzo dobra jakość zdjęć, stabilizacja obrazu, szybki autofokus, dopracowany tryb manualnego ostrzenia (pierścień elektryczny, powiększenie obrazu), dobry tryb makro brak pokrętła zmiany ekspozycji

58

CHIP FOTO · VIDEO digital

mego elementu optycznego w konstrukcji obiektywu, korygującego przebieg promieni świetlnych, o ile występują pewne drgania aparatu. Ten rodzaj mechanizmu stosowany jest w testowanych aparatach Canona, Nikona i Panasonica.

Panasonic Lumix DMC-FZ5 PowerShot A70Punkty: 91

Ocena łączna: Canon

Młodszy brat. Zbliżona do DMC-FZ20 funkcjonalność w mniejszym, poręczniejszym i tańszym opakowaniu.

szybki, bezgłośny autofokus, stabilizacja obrazu, bardzo dobra jakość zdjęć, dobry tryb makro brak manualnego ostrzenia oraz pokrętła zmiany ekspozycji

obraz ma zadowalającą ostrość w centrum kadru. Niestety, przy otwartej przysłonie dostrzegalna jest pewna miękkość w narożnikach, przede wszystkim przy ustawieniu „tele”. Po domknięciu przysłony jakość obrazu ulega poprawie. Aberracje chromatyczne mogą być problemem przy skrajnych ustawieniach zoomu. Na szczęście intensywność tego zniekształcenia obrazu jest dość przeciętna jak na tę klasę sprzętu. Winietowanie również dotyczy skrajnych ustawień obiektywu, przede wszystkim najdłuższej ogniskowej. Ponownie remedium okazuje się domknięcie przysłony. Zaszumienie obrazu jest dość wyraźne – w pewnym stopniu to zasługa niewielkiego rozmiaru matrycy, zaledwie 1/2,7”. Oczywiście przy niskich wartościach ISO jakość zdjęć jest zadowalająca, przy wyższych natomiast konieczne może okazać się wykorzystanie w procesie obróbki fotografii aplikacji redukującej cyfrowe ziarno. Biorąc pod uwagę bardzo atrakcyjną cenę, FinePix S5500 jest ciekawą propozycją dla osób potrzebujących aparatu z dużym zoomem, pełną kontrolą ekspozycji oraz dość dobrze przemyślaną konstrukcją. Obsługa urządzenia jest prosta, a jego uchwyt pewny. Brakuje jedynie mechanizmu stabilizacji obrazu.

Pentax Optio MX4 PowerShot A70Punkty: 81

Ocena łączna: Canon

Bardziej kamera niż aparat, choć także robi zdjęcia. Awangardowa konstrukcja dla niewybrednych.

rozbudowane możliwości nagrywania wideo, wygodny uchwyt, dobry tryb makro przeciętna szybkość autofokusa

DLA KAŻDEGO: Skierowany do mniej wymagających fotoamatorów Kodak EasyShare Z740 oferuje przede wszystkim prostotę obsługi. Projektanci aparatu zdecydowali, że wbudowana lampa błyskowa otwierać się będzie przy włączaniu zasilania, co nie zawsze jest potrzebne, a zazwyczaj – denerwujące.

› Kodak EasyShare Z740

sterującym, ze względu na użyte kolory i oznaczenia, bardziej przypomina tę stosowaną w elektronicznych gadżetach niż aparatach fotograficznych. Denerwująca jest lampa błyskowa, otwierająca się samoczynnie w momencie włączania Z740.

Aparat kompaktowy z dużym zoomem, skierowany do użytkowników niewymagających rozbudowanej funkcjonalności. Kodak EasyShare Z740 oferuje 10-krotny zoom optyczny i matrycę o rozdzielczości 5 megapikseli. Zakres czułości rozciąga się od 80 do 800 ISO, przy czym Konica Minolta DiMAGE Z5 najwyższa czułość dostępna jest jedynie w rozdzielczości 1,8 megapiksela. Pod względem zaSystem mechanicznej stabilizacji Anti-Shake, szumienia obrazu aparat wypada słabo. Przy stosowany w zaawansowanych aparatach ISO o wartości 80–100 jakość jest zadowalająca, kompaktowych z serii A i lustrzance Dynax jednak powyżej cyfrowe ziarno zaczyna być do7D, produkowanych przez japońską firmę kuczliwe. Czułość 800 ISO należy potraktować Konica Minolta, jest również dostępny w tańraczej jako ciekawostkę, a nie praktyczne uzuszej linii cyfraków, oznaczonej literą Z. Model pełnienie możliwości aparatu. DiMAGE Z5, zastępujący nieco starszy Z3, Użyty obiektyw ma przeciętną charakterywyposażony został właśnie w stabilizowaną stykę. Pracuje on w zakresie 38–380 mm ze matrycę o rozdzielczości 5 megapikseli oraz światłem f/2.8–3.7. O ile ostrość obrazu w cenobiektyw oferujący 12-krotne powiększenie trum kadru nie budzi zastrzeżeń, o tyle im bliżej optyczne. rogów kadru, tym bardziej widoczne jest „myKorpus aparatu charakteryzuje się dość niedło”. Istotnym defektem obrazu są aberracje typowym, nieco futurystycznym i awangardochromatyczne, widoczne przede wszystkim w zakresach zbliżonych do ustawień „wide” i „tele”. Przeglądając wyniki testu i zapoznając się z funkcjonalnością aparatu, łatwo jest zauważyć, że projektanci wymyślili EasyShare Z740 jako narzędzie dla osób niekoniecznie obeznanych z tajnikami fotografii. Aparat jest stosunkowo łatwy w użyciu, oferuje szereg różnorodnych programów tematycznych oraz dostarczany jest ze stacją dokującą, pozwalającą na PROSTOTA I ERGONOMIA: Aparat Konica Minolta DiMAGE Z5 wyposażony wygodne podłączenie go do został w duży i wyraźny wyświetlacz LCD. Liczba przycisków i przełączników komputera osobistego. Na- została ograniczona do minimum, dzięki czemu obsługa aparatu nie będzie wigacja po prostym menu sprawiała trudności mniej doświadczonym fotografom.

›

[Test • Aparaty kompaktowe z dużym zoomem] występuje przy najkrótszej ogniskowej. Po nej funkcjonalności nowego aparatu. Tym raprzymknięciu przysłony efekt ciemnych rozem producent zastosował obiektyw o 10gów jest niwelowany. Istotne, że przy naj-krotnym zakresie ogniskowych (poprzedni dłuższej ogniskowej problem winietowania zoom był ośmiokrotny), dodatkowo wyposanie występuje. Kłopotliwe są natomiast żony w system stabilizacji obrazu o nazwie VR szumy. Aparat oferuje typowy zakres czuło– Vibration Reduction. ści 50–400 ISO, wyraźnie więc brakuje Coolpix 8800 jest aparatem skierowanym wartości 800, dostępnej w konkurencyjnym do ambitnych fotografików i z tego względu modelu Konica Minolta DiMAGE A200. oferuje wszystkie niezbędne funkcje, przydatne osobom o większych wymaganiach. Obecność trybów sterowania ekspozycją P/S/A/M jest oczywista. Dostępna jest opcja manualnego ustawiania ostrości – niestety, realizowana za pomocą przycisków, a nie mechanicznego bądź elektrycznego pierścienia. Brakuje też powiększenia obrazu, mogącego ułatwić ocenę trafności manualnego ostrzenia. Na szczęście aparat potwierdza „złapanie” ostrości przez wyświetlenie odpowiedniego symbolu na wyświetlaczu. Rozmieszczenie PORÓWNAJ SAM: Na dołączonej do numeru płycie CD znajduje się dziewięciu pól autofokusa zo- aplikacja Fotospec, umożliwiająca porównanie zdjęć wykonanych w atelier stało dobrze przemyślane, i w plenerze dla wszystkich przetestowanych aparatów z długim zoomem. ponieważ cztery pola znajduCo gorsza, zmierzony poziom zaszumienia ją się w tzw. „silnych” punktach kadru, jest na tyle duży, że jedyną wartością ISO znacznie ułatwiając zadanie osobom dbajązapewniającą dobrą jakość obrazu jest ta cym o poprawność kompozycji fotografii. najniższa. Przy czułości 100 ISO w ciemTradycyjnie u Nikona dostępny jest tryb Nikon Coolpix 8800 nych partiach obrazu wyraźnie widoczne Best Shot Selector – w nim wykonywana jest są cyfrowe zakłócenia. seria zdjęć, z których automatycznie wybieraTopowy model z kompaktowej rodziny cyfraSporym mankamentem aparatu jest jego ne jest jedno najbardziej ostre. Funkcja BSS ków Nikon Coolpix jest jednocześnie jednym ślamazarność. Coolpix 8800 włącza się przemoże też pracować w trybie wyboru kadru z największych i najcięższych aparatów fotociętnie w czasie około 4,5 sekundy. Silnik o najlepiej dobranej ekspozycji. Dla zaawansograficznych z niewymienną optyką. Gabarytazoomu pracuje dość wolno, a autofokus radzi wanych użytkowników zaletą będzie opcja mi dość istotnie przewyższa poprzedni model sobie nieźle, ale przy krótszych ogniskowych zapisu zdjęć w formacie NEF (wersja formatu z tej serii, Coolpix 8700. Powiększenie rozmiai w dobrym oświetleniu. Również zapis daRAW). rów znajduje swoje uzasadnienie w rozszerzonych na kartę pamięci mógłby być szybszy. Obiektyw zapewnia bardzo dobrą ostrość w pełOlympus Camedia C-770 Ultra Zoom nym zakresie ogniskowych, zarówno Pozory mylą. Choć niewielkie, niemal kiez otwartą, jak szonkowe rozmiary Olympusa Camedii i przymkniętą przyC-770 sugerują raczej prosty, typowy aparat słoną. Problemem kompaktowy, w rzeczywistości mamy do mogą być wyraźne czynienia z modelem w pełni funkcjonalnym, aberracje chromawyposażonym w stosunkowo jasny tyczne, ujawniające (f/2.8–3.7) obiektyw zmiennoogniskowy, się w całym zakrepokrywający zakres 38–380mm (ekwiwalent sie zoomu, przede dla formatu małoobrazkowego). Pośród cywszystkim w nafraków należących do kategorii „długi GIGANT: Nikon Coolpix 880 należy do największych i najcięższych aparatów w klasie rożnikach. Niewielzoom” C-770 jest modelem chyba najbar„hiperzoomów¨. Niestety, nie wszystkie parametry rejestrowanego obrazu kie winietowanie dziej filigranowym. odpowiadają jego cenie – na zdjęciach widoczne są dość duże szumy. wym kształtem, wyróżniającym tę linię kompaktów na tle innych modeli. Dzięki dobrze wyprofilowamu uchwytowi DiMAGE Z5 leży w dłoni pewnie, co dodatkowo (obok mechanizmu Anti-Shake) może pomagać podczas wykonywania zdjęć z długimi czasami ekspozycji. Uwagę zwraca duży, dwucalowy wyświetlacz LCD. Jest on czytelny, co poprawia komfort obsługi aparatu. Konstruktorzy zredukowali liczbę udostępnionych przełączników i przycisków do niezbędnego minimum, dzięki czemu obsługa aparatu nie powinna być skomplikowana dla mniej doświadczonych użytkowników. Jak zwykle u Minolty zaletą jest przemyślana ergonomia: pomimo prostoty modyfikowanie parametrów nie wiąże się ze stresującym poszukiwaniem potrzebnej funkcji. Konstrukcja optyczna zapewnia zadowalający rozkład ostrości pomiędzy środkiem a brzegami kadru. Spadek ostrości występuje przy dłuższych ogniskowych i nie pomaga w tej sytuacji zmniejszenie otworu względnego obiektywu. Aberracje chromatyczne w rogach mogą być uciążliwe przy teleogniskowych – przy małym zoomie są znikome. Zaszumienie obrazu jest właściwe tej klasie przetwornika: przy niskich ISO akceptowalne, przy wysokich wymaga dodatkowej ingerencji programowej, wiążącej się z utratą szczegółów w obrazie.

›

›

60

CHIP FOTO · VIDEO digital

mankamentów należy wspomnieć, że funkcja wspomagająca tworzenie panoramy dostępna jest tylko wtedy, gdy zastosowano nośnik xD markowany przez Olympusa. Dość powolny jest start aparatu. Układowi AF niekiedy zdarza się gubić przy małym oświetleniu, jednak w słoneczny dzień w plenerze nie będzie sprawiał kłopotu.

› Panasonic Lumix DMC-FZ20 BEZ ZAKŁÓCEŃ: Gniazdo A/V, obecne w aparacie Olympus Camedia C-770, może też pełnić rolę wejścia mikrofonowego. Dzięki użyciu zewnętrznego mikrofonu unikniemy nagrywania odgłosów silnika sterującego układem AF bądź zoomem.

Camedia C-770 oferuje sześć gotowych programów tematycznych (m.in. portretowy, krajobrazowy, nocny), jak również tryb automatycznego doboru ekspozycji (P), priorytety czasu i przysłony oraz tryb manualny. Dodatkowo możliwe jest zaprogramowanie czterech profili użytkownika. Każdy z nich może pamiętać wszystkie ustawienia aparatu: od trybu ekspozycji, przez czas, przysłonę, ogniskową, korekcję ekspozycji i siły błysku, po format zapisu zdjęć i parametry związane z ostrością czy kontrastem obrazu. Jak w innych aparatach Olympusa, również w C-770 istnieje możliwość zdefiniowania szybko dostępnych skrótów do najczęściej modyfikowanych opcji oraz określenia jednej z 19 funkcji przycisku Custom Button (standardowo jest to blokada ekspozycji). Chociaż obiektyw pokrywa bardzo duży zakres ogniskowych, jego konstrukcja budzi stosunkowo niewielkie zastrzeżenia. Zniekształcenia geometryczne przy krótkiej ogniskowej są raczej przeciętne, podczas gdy na „długim” końcu (przy 380 mm) obraz jest niemal idealnie prosty. Przy maksymalnej przysłonie obraz na skrajnych ogniskowych jest nieco miękki w rogach, jednak po przymknięciu przysłony sytuacja ulega poprawie. Problemem mogą być aberracje chromatyczne, wyraźnie widoczne w rogach zdjęcia w całym zakresie ogniskowych, przede wszystkim przy ustawieniu „tele”. Szumy są dobrze kontrolowane przy niskich czułościach; przy 400 ISO cyfrowe ziarno jest wprawdzie widoczne, jednak nie bardzo dokuczliwe. Poza wspomnianymi aberracjami chromatycznymi trudno jest doszukać się w aparacie innych poważnych wad. Z drobniejszych

korekty ekspozycji. Karkołomne kombinacje klawiszowe wymagają oderwania aparatu od oka, co w niektórych warunkach zdjęciowych, kiedy szybko należy dokonać zmiany istotnych parametrów, będzie bardzo kłopotliwe.

Ciekawa propozycja dla osób potrzebujących kompaktowego aparatu prawie na każdą Panasonic Lumix DMC-FZ5 okazję. Panasonic Lumix DMC-FZ20 oferuje fotografującemu wysoką jakość obrazu, Najłatwiej jest nazwać nowy aparat Panaso12-krotny zoom optyczny z niezwykle przynic Lumix DMC-FZ5 kieszonkowym wydadatną funkcją stabilizacji obrazu i funkcjonalniem niezwykle udanego modelu DMC-FZ20 ność wykraczającą poza tryb automatyczny – z tym, że wraz ze zmniejszeniem gabarytów i zestaw programów tematycznych. Niestety, ograniczona została również jakość obrazu możliwości okupione są sporymi gabarytami i funkcjonalność. Na szczęście niższa jest rówurządzenia. nież cena urządzenia. Uwagę zwraca przede wszystkim obiektyw Mniejsze rozmiary wymusiły użycie nieco z potężną przednią soczewką. Układ optyczny zmodyfikowanego obiektywu. Chociaż zazaprojektowany został przez Leicę, legendarchowany został zakres ogniskowych (36–432 nego producenta aparatów dalmierzowych mm), pogorszyło się światło układu optycznei małoobrazkowych. Obiektyw pracuje w zago: z f/2.8 do f/2.8–3.3. Należy zauważyć, że kresie 36–432 mm przy stałym świetle f/2.8, przy ekwiwalencie ogniskowej 50 mm makco w klasie kompaktowej jest osiągnięciem symalna przysłona ma wartość f/3.2. Oznaniebagatelnym. Ostrość obrazu jest zadowalacza to, że otwór względny f/2.8 trzeba uznać jąca w całym zakresie ogniskowych, przy czym w tym aparacie raczej za chwyt marketingoprzy zoomie rzędu 10–12x widoczne jest rozwy niż opcję o znaczeniu praktycznym. Co mycie rogów kadru, również przy małych ciekawe, zdjęcia zapisywane przez DMC-FZ5 otworach przysłony. Aberracje chromatyczne cechują się nieco lepszą ostrością w rogach, przy krótkich ogniskowych są niewielkie, przy co widać zwłaszcza na fotografiach rejestroustawieniu „tele” zaś są zauważalne, jednak niedokuczliwe. W zakresie 50–200 ISO zaszumienie jest bardzo dobrze kontrolowane i mało dostrzegalne na wykonanych zdjęciach. Przy najwyższej czułości warto pomyśleć o użyciu dodatkowego oprogramowania odszumiającego. Szybkość pracy autofokusa jest lepsza od zadowalającej. Mankamentem aparatu jest nieco nieprzemyślana ergonomia użytkowania. Lumix FZ20 pretenduje do miana zaawansowanego kompaktu i taki faktycznie jest w kategoriach funkcjonalności. Niestety, osobom obeznanym ze sprzętem fotograficznym brakować będzie przede WYGODNE OSTRZENIE: Dzięki pierścieniowi elektryczne sterowanie ostrością w Lumiksie FZ20 jest dokładniejsze niż w innych kompakwszystkim pokrętła (lub dwóch) tach, gdzie funkcja ta realizowana jest za pomocą przycisków. Dodatodpowiadającego za zmianę kową pomocą jest powiększenie fragmentu obrazu na ekranie LCD przysłony, czasu migawki bądź podczas ostrzenia.

›

CHIP FOTO · VIDEO digital

61

[Test • Aparaty kompaktowe z dużym zoomem]

[Test • Niedrogie kamery cyfrowe DV]

MODEL

Panasonic Lumix DMC-FZ20

Nikon Coolpix 8800

Panasonic Lumix DMC-FZ5

Olympus Camedia C-770 Ultra Zoom

Canon PowerShot S1 IS

Cena*

2485 zł

3510 zł

2045 zł

1530 zł

Gwarancja

12 miesięcy

12 miesięcy

12 miesięcy

24 miesiące

Serwis WWW

www.panasonic.com

www.nikonimaging.com

www.panasonic.com

Dostawca

www.panasonic.pl

www.nikon.pl

Ocena ogólna

93

Budowa i wyposażenie (25%)

92

Funkcjonalność (30%) Jakość zdjęć (45%)

86

Konica Minolta DiMAGE Z5

Pentax Optio MX4

Kodak EasyShare Z740

1565 zł

1300 zł

1865 zł

1280 zł

1475 zł

12 miesięcy

12 miesięcy

12 miesięcy

24 miesiące

12 miesięcy

www.olympus.com

www.canon.com

www.fujifilm.com

www.konicaminolta.com

www.pentax.com

www.kodak.com

www.panasonic.pl

www.olympus.pl

www.pstryk.pl

www.fujifilm.pl

www.konicaminolta.pl

www.apollo.com.pl

www.kodak.pl

93

91

90

89

83

82

81

80

95

91

79

87

74

86

76

80

92

99 Punkty 0

Fujifilm FinePix S5500

80

92 50

100

Punkty 0

87

99 50

100

Punkty 0

90

97 50

100

Punkty 0

87

90 50

100

Punkty 0

74

85 50

100

Punkty 0

74

86 50

100

Punkty 0

66

89 50

100

Punkty 0

90 50

100

Punkty 0

50

100

Składowe oceny Jakość zdjęć Zniekształcenia geometryczne (10%)

8,0

7,4

9,0

9,8

8,6

8,9

7,9

6,6

Subiektywna ocena zdjęć (10%)

8,4

8,4

7,9

8,3

6,1

5,1

6,8

7,7

10,0 6,7

Winietowanie (15%)

9,8

10,0

10,0

9,9

10,0

9,9

9,6

9,8

9,8

Równomierność światła lampy błyskowej (10%)

10,0

7,7

9,8

7,0

8,3

7,4

6,4

7,9

5,5

Odwzorowanie kolorów (15%)

8,5

11,6

9,3

9,6

11,1

10,2

9,7

12,2

12,3

Poziom szumów (15%)

13,5

13,7

14,0

14,5

8,2

9,8

9,4

10,2

8,9

Rodzielczość optyczna (25%)

17,8

17,8

18,7

18,2

15,7

15,8

17,5

16,7

18,4

Liczba pkt. matrycy CCD

5 mln

8,31 mln

5,36 mln

4,11 mln

3,3 mln

4,23 mln

5,2 mln

4,23 mln

5,36 mln

Rozmiar przetwornika

1/2,5"

2/3,0"

1/2,5"

1/2,5"

1/2,7"

1/2,7"

1/2,5"

1/2,7"

1/2,5"

Czułość ISO

80–400

50–400

80–400

64–400

50–400

64–400

50–320

100–400

80–400 (800)**

Ogniskowa obiektywu

6–72 mm

8,9–89 mm

6–72 mm

6,3–63 mm

5,8–58 mm

5,7–57 mm

5,83–69,9 mm

5,8–58 mm

6,3–63 mm

Ogniskowa obiektywu odp. 35 mm

36–432 mm

35–350 mm

36–432 mm

38–380 mm

38–380 mm

37–370 mm

35–420 mm

37–370 mm

38–380 mm

Zoom optyczny/cyfrowy

12×/4×

10×/4×

12×/4×

10×/4×

10×/3,2×

10×/3,4×

12×/4×

10×/10×

10×/5×

Jasność obiektywu/maks. przysłona

2.8–2.8/8

2.8–5.2/8

2.8–3.3/8

2.8–3.7/8

2.8–3.1/8

2.8–3.1/9

2.8–4.5/8

2.9–3.5/8

2.8–3.7/8

Min. odległość w trybie normalnym/makro

30/5 cm

50/3 cm

30/5 cm

60/3 cm

10/10 cm

90/10 cm

60/1 cm

40/0 (0,1) cm

60/12 cm

Czas otwarcia migawki min.-maks./tryb bulb

1/2000–8 s/

1/3000–8 s/

1/2000–8 s/

1/1000–1 s/

1/2000–15 s/

1/1000–3 s/

1/1000–4 s/

1/1000–4 s/

1/1000–8 s/

Manualne ustawianie ostrości



















Balans bieli — liczba trybów wbudowanych/użytkownika

4/1

8/1

4/1

6/1

6/1

6/1

5/1

4/1

4/0

Przekątna wyświetlacza

2"

1,8"

1,8"

1,8"

1,5"

1,5"

2"

1,8"

1,8"

Wymiary (szer. × wys. × głęb.)

130×85×102 mm

119×80×120 mm

116×69×85 mm

108×62×69 mm

112×78×70 mm

110×79×85 mm

110×81×85 mm

73×58×101 mm

102×76×73 mm

Ciężar z akumulatorami

572 g

688 g

334 g

337 g

462 g

440 g

463 g

375 g

332 g

Obsługa pamięci

SD/MMC

CF/MD

SD/MMC

xD

CF/MD

xD

SD/MMC

SD/MMC

SD/MMC

Dane techniczne wg producenta

Ocena słowna i przypisane jej punkty zamieszczone zostały poniżej: 100–90 punktów = 5 kratek, bardzo dobry; 89–75 = 4 kratki, dobry; 74–60 = 3 kratki, zadowalający; 59–45 = 2 kratki, przeciętny; 44–25 = 1 kratka, mierny; 24–0 = 0 kratek, niedostateczny * — cena detaliczna sugerowana przez producenta; nd. — nie dotyczy; bd. — brak danych;  — jest;  — nie ma; ** — przy zmniejszonej rozdzielczości

62

CHIP FOTO · VIDEO digital

CHIP FOTO · VIDEO digital

63

[Test • Aparaty kompaktowe z dużym zoomem]

ĆWICZ Z NAMI Na dołączonej płycie CD znajduje się aplikacja Fotospec, umożliwiająca porównanie zdjęć wykonanych przetestowanymi aparatami.

PROCEDURA TESTOWA Najważniejszą cechą aparatu cyfrowego jest jakość zdjęć zapisywanych przez dane urządzenie. Wychodząc z takiego założenia, zbudowaliśmy ranking, przyznając największą wagę właśnie w kategorii Jakości. Test aparatów odbywał się w dwóch miejscach: w znajdującym się w siedzibie Wydawnictwa atelier fotograficznym, w którym zawieszone zostały tablice testowe oraz zbudowana została scena umożliwiająca dokonanie subiektywnych ocen zdjęć, oraz na wrocławskim Rynku, gdzie fotografowane były: Ratusz w szerokim planie, wieża ratuszowa z użyciem najdłuższej dostępnej ogniskowej oraz północna pierzeja zapamiętywana przez obiektyw ustawiony na „standardową” ogniskową (w okolicach 50 mm w ekwiwalencie systemu małoobrazkowego). Część zdjęć wykonanych podczas testu, zapamiętanych w formacie JPEG z oryginalnymi danymi EXIF, prezentujemy na dołączonej do numeru płycie CD. W teście użyliśmy szybkich nośników SanDisk.

JAKOŚĆ Na ocenę jakości złożyły się: pomiar zniekształceń geometrycznych w skrajnych ustawieniach obiektywu (czyli przy szerokim kącie „wide” oraz przy maksymalnej ogniskowej „tele”), pomiar winietowania

i pokrycia kadru światłem błyskowym, pomiar odwzorowania kolorów z użyciem 237-polowego wzorca Gretag-Macbeth ColorChecker DC i aplikacji analizującej otrzymane wyniki, pomiar zaszumienia zgodny ze standardem ISO 15739, pomiar rozdzielczości i aberracji chromatycznych, wykonany z użyciem aplikacji Imatest 1.2.5, oraz subiektywna ocena zdjęć. Winietowanie ocenione zostało na podstawie próbek sfotografowanej, równomiernie oświetlonej szarej ściany. Dla uzyskania lepszego oglądu możliwości obiektywu aparaty były testowane z następującymi ogniskowymi: najszersza ogniskowa (dla większości modeli był to ekwiwalent 35 mm lub zbliżony, modele z ekwiwalentem 24—28 mm były testowane zarówno przy „krótkim końcu” obiektywu, jak i przy ogniskowej, odpowiadającej 35 mm), standardowa ogniskowa (w okolicach 50 mm), teleogniskowa (aparaty z zoomem optycznym maks. czterokrotnym testowane były na „długim końcu”, natomiast modele z zoomem pięciokrotnym lub dłuższym w okolicach ogniskowej 100 mm), najdłuższa ogniskowa (dotyczy wyłącznie aparatów z zoomem pięciokrotnym). Po ustawieniu odpowiedniej ogniskowej, wykonywano dwa zdjęcia: pierwsze z maksymalną przysłoną, kolejne z przysłoną domkniętą o 2 EV (lub najbliższą możliwą do ustawienia wartość przysłony). Podobne ogniskowe użyte zostały w teście pokrycia światłem błyskowym, wykonywanym z odległości 1 metra od ściany, z ustawioną przysłoną f/5.6. Tak wykonane próbki przeanalizowano w aplikacji ImageJ pod kątem spadku jasności w kierunku od środka do rogów oraz brzegów kadru. Zaszumienie zanalizowane zostało z użyciem wielopolowego wzorca, zawierającego „łatki” o różnym stopniu szarości. Dzięki temu mogliśmy ocenić, jaki szum występuje na obszarach zdjęcia o różnej jasności (w cieniach, w obszarach „średnich”, w punktach jasnych). Próbki zostały wykonane ze wszystkimi dostępnymi czułościami przy dwóch ustawieniach lamp: jasnym (krótsze czasy ekspozycji) i ciemnym (dłuższe czasy ekspozycji).

wanych przy długich ogniskowych. Jakby dla utrzymania równowagi nieznacznie silniejsze są aberracje chromatyczne w nowszym Lumiksie. Oba modele mają matrycę obrazującą o analogicznych parametrach technicznych (rozdzielczość 5 megapikseli, rozmiar 1/2,5”), w związku z czym w obu zaszumienie jest bardzo zbliżone i utrzymane pod zadziwiająco dobrą kontrolą jak na przetwornik CCD tej klasy. Kolory oddawane są wiernie, chociaż widoczna jest pewna tendencja do wykonywania zdjęć nieco silniej nasyconych w stosunku do naturalnych barw fotografowanych obiektów. Obecny jest układ stabilizacji obiektywu MEGA O.I.S., jednak aparat pozbawiony

został występującego w FZ20 pierścienia elektrycznego, umożliwiającego sterowanie ostrością obiektywu. Mało tego, funkcja ręcznego ostrzenia została zupełnie usunięta. Jakby na pocieszenie w nowym Lumiksie zastosowano sensor orientacji aparatu, którego nieco brakuje w FZ20. Zachowana została, niestety, kulejąca ergonomia, właściwa tej linii cyfraków Panasonica. Brakuje im choćby jednego pokrętła, dzięki któremu możliwa byłaby szybka zmiana wartości przysłony czy czasu ekspozycji. W DMC-FZ5 wymagane jest najpierw wciśnięcie przycisku Exposure, a następnie dokonanie zmian manipulatorem. Nie pozwala to na zmianę parametrów bez odrywania wzroku od wizjera.

PEŁNA KONTROLA: Wszystkie zdjęcia podlegające ocenie wykonujemy w takich samych, kontrolowanych warunkach.

64

CHIP FOTO · VIDEO digital

Program Imatest 1.2.5 wykorzystaliśmy do oceny zdolności rozdzielczej oraz siły aberracji obiektywów stosowanych w aparatach kompaktowych. Próbki wykonane zostały z ogniskowymi i wartościami przysłony analogicznymi jak w teście winietowania. Analiza, wykonywana w centrum kadru oraz w lewym górnym rogu, umożliwiła określenie, jak silny jest spadek ostrości pomiędzy środkiem a brzegami ujęcia. Imatest wykonuje dodatkowy, skorygowany pomiar ostrości, uwzględniający z jednej strony możliwość standardowego podostrzenia zdjęć „miękkich”, a z drugiej niwelujący działanie wewnętrznych algorytmów ostrzących, stosowanych przez elektronikę aparatów. Dodatkowo Imatest pozwolił na określenie wielkości aberracji chromatycznych. Subiektywna ocena zdjęć składała się z punktowanych opisów zdjęć sceny testowej (fotografowanej z krótkimi i długimi czasami ekspozycji oraz doświetlanej wbudowaną lampą), makrofotografii tarczy zegarka oraz banknotu, a także poprawności odwzorowania ludzkiej skóry.

Optio MX4 wyposażony został w obiektyw o ogniskowych od 37 do 370 mm ze światłem f/2.9–3.5. Układ optyczny jest w całości zamknięty w korpusie i podczas zoomowania nie wysuwa się na zewnątrz. W całym zakresie ogniskowych wyraźny jest spadek ostrości w rogach kadru przy otwartej przysłonie – po domknięciu sytuacja ulega poprawie. Ze względu na przeciętną rozdzielczość matrycy (4 megapiksele) szczegółowość obrazu nie jest jednak zachwycająca. Aberracje chromatyczne pojawiają się w rogach kadru bliżej krańcowych ustawień zoomu. Winietowanie występuje właściwie tylko przy skrajnych ogniskowych i przy otwartej przysłonie.

FUNKCJONALNOŚĆ Na ocenę złożyły się opisowe informacje o trybach pracy (czasy ekspozycji, parametry naświetlania, rodzaj pomiarów światła, pracy systemu AF, opcje nagrywania filmów i komentarzy głosowych do zdjęć etc.), danych prezentowanych podczas pracy na wyświetlaczu LCD (ustawienia aparatu, histogramy, siatki ułatwiające kadrowanie) i w wizjerze EVF (jeżeli był zainstalowany), oferowanych efektach specjalnych (sepia, cz.-b.), opcjach przeglądania wcześniej zarejestrowanych zdjęć i inne. BUDOWA I WYPOSAŻENIE Punktowane były rozdzielczość i fizyczne rozmiary przetwornika obrazującego, oferowane zakresy czułości, konstrukcja obiektywu (zakresy ogniskowych, stopnie przysłony), dostępność mechanizmu stabilizacji obrazu, opcje zasilania, dołączone wyposażenie, podręczniki użytkownika, oprogramowanie i inne.

› Pentax Optio MX4 Konstrukcja Pentaksa Optio MX4 jest nietuzinkowa. Z wyglądu podobny jest bardziej do kamery wideo niż do aparatu cyfrowego. Zamiast typowego, płaskiego kształtu ma on obudowę podłużną, z zamocowanum z prawej strony obracanym uchwytem. Jest on jednocześnie pojemnikiem na baterie, zawiera też spust migawki, pokrętło zmiany ogniskowej oraz przycisk umożliwiający szybkie włączenie nagrywania wideo. No właśnie, Optio MX4 nie jest typowym cyfrakiem – bardziej modelem hybrydowym, przeznaczonym dla osób ceniących sobie jakość zdjęć i jednocześnie chcących dość komfortowo rejestrować obraz ruchomy.

Nietypowa konstrukcja tego modelu powoduje, że nie jest on wyposażony w dodatkowy wizjer, przez co w silnym świetle słonecznym problemem może być kadrowanie. Obraz odświeżany jest na ekranie bardzo szybko. Dostępne są: „żywy” histogram oraz siatka geometryczna ułatwiająca kadrowanie. Atutem tego modelu jest dopracowany tryb nagrywania wideo. Optio MX4 oferuje aż 18 różnych kombinacji rozdzielczości (640×480, 320×240 i 160×120), częstotliwości rejestracji kadrów (30 i 15 fps) i jakości kompresji podczas wyboru rodzaju zapisu wideo do plików MOV. Dodatkowo możliwe jest wybranie filtru barwnego sepia oraz czarno-białego. Aparat rejestruje sekwencje o maksymalnej długości 2 godzin, co jest w zupełności wystarczającym limitem. Dostępna jest też opcja zapisu filmów poklatkowych. Za niedociągnięcie należy uznać niezbyt sprawny układ AF. W dobrym oświetleniu jego szybkość jest raczej przeciętna, podczas gdy w słabym świetle zaczyna być nie dość że wolny, to jeszcze miewa problemy z prawidłowym ustawieniem ostrości.

› Przedwakacyjny zakup

ŁAMANIEC: Sposobem obsługi Optio MX4 bardziej przypomina kamerę wideo niż aparat fotograficzny. I nie przypadkiem – jego możliwości w dziedzinie nagrywania sekwencji wideo są imponujące.

Aparat oferuje dwa tryby makro, z których ciekawszy nazwany został mianem „super”. Optio MX4 zgodnie ze specyfikacją umożliwia ostrzenie z odległości 0 cm od przedniej soczewki. W praktyce, ze względu na obecność gwintu pod filtr i konieczność oświetlenia fotografowanego detalu, ta odległość wynosi ok. 0,5 cm. Istotne jest, że ostrość w tym trybie jest utrzymana właściwie w całym kadrze, większym problemem są zaś aberracje nasilające się w kierunku narożników. Dostępne są trzy czułości: 100, 200 i 400 ISO. Przy najniższej poziom zaszumienia jest akceptowalny, przy wyższych wartościach natomiast cyfrowe ziarno zaczyna być dokuczliwe. Aparat prawidłowo oddaje kolory, jednak ma tendencję do niedoświatlenia kadrów.

W przeglądzie zabrakło dwóch modeli, które nie były dostępne podczas przygotowywania testów. Mowa tutaj o zapowiedzianych przed wakacjami aparatach Canon PowerShot S2 IS oraz o Sony Cyber-shot DSC-H1. Na przykładzie tych dwóch „świeżych” kompaktów łatwo jest wskazać tendencje obowiązujące w tym segmencie rynkowym. Matryca o rozdzielczości 5 megapikseli jest w zupełności wystarczająca w typowych amatorskich, jak również bardziej ambitnych zastosowaniach – i tego rodzaju przetworniki będą użyte w obu zapowiedzianych modelach oraz są obecne w dwóch Lumiksach, DiMAGE Z5 i Kodaku Z740. Więcej megapikseli to jednocześnie potrzeba zakupu pojemniejszych kart pamięci (co przy aktualnych cenach nie jest bardzo kosztowne, ale mimo wszystko zmusza do wydania dodatkowych pieniędzy), a także dłuższy czas oczekiwania na możliwość wykonania kolejnego zdjęcia. Kolejną istotną kwestią jest system stabilizacji obrazu, wprost niezastąpiony przy długich ogniskowych obiektywu bądź niewystarczających czasach ekspozycji. Wydaje się, że kupno „długiego zoomu” bez stabilizacji układu optycznego jest pozbawione sensu. Nasz test aparatów ze stabilizacją (FVd 9/2004, s. 52) pokazał, że nieco lepsze efekty zapew-

nia technologia Anti-Shake, a więc mechanizm antywstrząsowy redukujący drgania matrycy, jednak w rzeczywistości wiele zależy też od innych właściwości aparatu oraz – co oczywiste – od umiejętności użytkownika. Warto wybrać taki model, który oprócz układu stabilizującego będzie „pasował do dłoni”. Aparat powinien być odpowiednio ciężki i mieć dobrze wyprofilowany uchwyt. Trzeba również pamiętać o wskazówkach dotyczących poprawnego trzymania urządzenia: te z reguły znajdują się w dołączonej instrukcji obsługi, można je również znaleźć w FVd 5/2005 na stronie 78. W naszym teście najlepiej wypadły oba Lumiksy (FZ20 i FZ5) firmowane przez Panasonika oraz Coolpix 8800 firmy Nikon. Aparaty te oferują użytkownikowi wyróżniającą się jakość obrazu i bardzo dobrą funkcjonalność, różnią się jednak w szczegółach. Model Nikona rejestruje dośc duże szumy przy wyższych wartościach ISO, co jest nieco niezrozumiałe jak na aparat z matrycą klasy 2/3” Problemami mogą też być wyraźne aberracje chromatyczne, światło obiektywu (f/5.2) na długim końcu, nie najszybsza praca całego urządzenia czy niezbyt atrakcyjna obecnie cena. Coolpix nadrabia za to dobrą ergonomią, wynikającą z bogatego doświadczenia producenta na polu fotografii, nie tylko cyfrowej. Z kolei Lumiksy mają bardzo jasne obiektywy, sporą funkcjonalność i dobrze radzą sobie z szumami, co przy matrycach 1/2,5” należy uznać za duży sukces, a ich szybkość (układ AF, zapis danych) jest bardzo dobra, jednak kuleją w zakresie ergonomii, przede wszystkim ze względu na brak choćby jednego pokrętła do sterowania przysłoną, czasem bądź korekcją ekspozycji. Z modeli tańszych warto polecić Fujifilm FinePix S5500: nieskomplikowany, elegancki aparat, oferujący zadowalającą jakość zdjęć i jednocześnie kosztujący stosunkowo niewiele – niecałe 1300 zł. Interesujący jest też nieco droższy Olympus Camedia C-770 Ultra Zoom. Jego zaletą jest możliwość skonfigurowania czterech profili użytkownika, pamiętających wszystkie ustawienia: od trybu ekspozycji po ogniskową obiektywu. Oprócz świetnej funkcjonalności oferują one to, co najważniejsze – dobrą jakość wykonywanych zdjęć. Niestety, obu modelom brakuje stabilizacji obrazu. 

CHIP FOTO · VIDEO digital

65

PORADY

Kreatywne portrety

]

› KOMPOZYCJA: DYNAMIKA GRUPY 68 › OŚWIETLENIE W POMIESZCZENIACH 70 › OŚWIETLENIE W PLENERZE 72 › WYRAZ TWARZY 74 › RODZINNE UROCZYSTOŚCI 76 › W DROGĘ 78

Najważniejszymi osobami w życiu są dla nas członkowie rodziny i przyjaciele. Radzimy, jak uwieczniać ich na zdjęciach, aby nasze domowe albumy wypełniały ciekawsze i lepsze fotografie grupowe. S.B., oprac. Robert Wyłupek

S

LEKCJA PORT RETU 66

CHIP FOTO · VIDEO digital

zukając ciekawych tematów do fotografowania, często wyobrażamy sobie egzotyczne scenerie, dramatyczne sytuacje lub fascynujący świat dzikiej przyrody. Jednak w naszych poszukiwaniach tego, co nowe i niezwykłe, często zapominamy o ludziach, którzy tak wiele dla nas znaczą – rodzinie i przyjaciołach. Tymczasem temat ten nie tylko leży w zasięgu ręki, ale też pozwala na wykonanie niezwykłych ujęć. Wyjątkową okazję do robienia fantastycznych portretów członków rodziny dają nam rzadkie chwile wspólnego familijnego świętowania i imprezy z przyjaciółmi. Ale też na weekendowym spacerze możemy wykonać ciekawe ujęcia. Przyjrzyjmy się więc kilku sposobom na uzyskanie doskonałych fotografii, które będą się godnie prezentować w rodzinnym albumie.

CHIP FOTO · VIDEO digital 67

[Porady• Kreatywne portrety]

KOMPOZYCJA: DYNAMIKA GRUPY

KOMPOZYCJA ŻADNYCH ZBĘDNYCH PRZEDMIOTÓW Nic tak bardzo nie psuje zdjęcia jak bałagan otaczający główny motyw: brudne naczynia czy szklanki na pierwszym planie lub przedmioty codziennego użytku w tle. Przed wykonaniem zdjęcia zwróćmy więc uwagę, czy w obrębie kadru nie ma zbędnych przedmiotów, które mogłyby rozpraszać uwagę.

Planując zdjęcie pary lub grupy, musimy wykazać się wyobraźnią przestrzenną.

K

omponowanie ujęcia grupowego przypomina układanie bukietu kwiatów: aby obraz prezentował się dobrze, wszystkie jego elementy muszą znajdować się na właściwym miejscu. Kluczem do sukcesu jest tu więc wyobraźnia przestrzenna, dzięki której unikniemy „płaskich” fotografii, gdzie ludzie ustawieni są w jednej linii – kompozycja oparta na postaciach rozmieszczonych na planie trójkąta lub półkola nada ujęciom większej dynamiki. Wykonując zdjęcia zbiorowe, w pierwszej kolejności powinniśmy zdecydować, którą postać wyeksponować, ustawiając ją w środku ujęcia, w otoczeniu pozostałych osób – podkreślimy w ten sposób jej pozycję w grupie. Na przykład kiedy fotografujemy trzy pokolenia (dzieci, ich rodziców i dziadków), zazwyczaj w środku umieszczamy babcię, a najwyższą osobę ustawiamy z tyłu, w centralnej części kadru. W wypadku większych grup dobrze jest, aby wszyscy nie pozowali do zdjęcia na stojąco (szczególnie w jednej linii), gdyż taki widok może się źle kojarzyć i nieciekawie pre-

zentować. Posadźmy więc dwie lub trzy osoby na krzesłach, część na podłodze, a reszta niech stanie z tyłu – powstanie kompozycja w kształcie litery „S” lub jej lustrzanego odbicia. W ten sposób łatwo uporamy się z różnicami wzrostu pomiędzy członkami rodziny. Dobrze też, aby każda postać zwrócona była tułowiem w stronę środka grupy i lekko pochylając się, patrzyła w obiektyw. Takie ustawienie PARY: Dwie osoby wyglądają dobrze na zdjęciu, jeśli patrzą na siebie. osoby (np. pod kątem 45 Można je na przykład uchwycić w trakcie rozmowy. stopni) sprawia, że wyDzieci powinny się znaleźć wewnątrz grudaje się ona szczuplejsza. Nie dopuszczajmy py – na przykład na czyimś kolanie czy rękach. więc do sytuacji, kiedy całe towarzystwo stoi Nie wyglądają wtedy na odosobnione, a poza zwrócone w stronę aparatu. Ustawienie takie tym są dużo spokojniejsze, przez co łatwiej będzie z reguły niekorzystne ze względu na wykonać zdjęcie. W przypadku par mamy naefekt pogrubienia postaci i „spłaszczenia” tomiast do wyboru wiele różnych możliwości fotografii. fotografowania: w pozycji stojącej, siedzącej czy też leżącej, np. na podłodze. Powinny być one zwrócone do siebie twarzami lub stać jedna za drugą. Ciekawym pomysłem może być również ujecie, w którym jedna postać pochyla się nad drugą. We wszystkich zdjęciach grupowych zwracajmy baczną uwagę na ułożenie rąk i nóg, gdyż ich niewłaściwe położenie może zniweczyć nasz wysiłek włożony w ustawienie osób. Stopy powinny być delikatnie wysunięte do przodu, a dłonie – zamiast zwisać bezładnie wzdłuż ciała – mają pozostawać wsparte na przykład na biodrach, drugiej osobie czy też na stole.

Zdjęcia nieoficjalne

RODZINNE KADRY: Fotografując kilka pokoleń, dobrze jest najważniejszą osobę (np. babcię) umieścić w środku grupy. Dzieci też powinny znajdować się w centralnej części zdjęcia.

68

CHIP FOTO · VIDEO digital

Nie każde ujęcie musimy jednak dokładnie zaplanować – ciekawe efekty daje często bardziej swobodne podejście do fotografii. Spróbujmy czegoś wesołego i pełnego życia.

 UWAGA NA TŁO! Klasyczny błąd, który pojawia się często na zdjęciach rodzinnych, to przedmioty „wyrastające” z głów fotografowanych osób. Skupiając się na postaci, zwracajmy jednocześnie uwagę na to, co znajduje się za jej plecami. DUŻE GRUPY: Twarze skierowane do środka, postacie lekko obrócone, a ręce wsparte na biodrach lub drugiej osobie – to elementy poprawiające takie ujęcia. Pamiętajmy przy tym, aby nie zostawić niskich osób z tyłu.

Możemy na przykład zrobić zdjęcie z góry osobom leżącym na podłodze z twarzami odwróconymi od siebie albo też, korzystając z krótkich czasów naświetlania, zamrozić postacie znajdujące się w ruchu – np. dzieci uchwycone w podskoku w trakcie zabawy. Inną możliwość stanowią zdjęcia robione z zaskoczenia, podczas wykonywania których ludzie nie zdają sobie sprawy, że są fo-

tografowani. W ten sposób uwiecznimy ich w chwili, gdy nie pozują, lecz są pochłonięci rozmową lub pasjonującymi czynnościami. Główną zaletą takiego podejścia jest to, że na tego typu ujęciach twarze osób są odprężone i naturalne. Wadą często jest natomiast nie najlepsza kompozycja, wynikająca z braku możliwości ustawienia elementów w kadrze.



[Porady• Kreatywne portrety]

OŚWIETLENIE W POMIESZCZENIACH

PRACA Z FLESZEM LAMPA BŁYSKOWA W POMIESZCZENIU

Wykorzystuj zastane światło, wpadające na przykład przez okno. Raczej unikaj używania lampy błyskowej.

Pochmurny dzień Przy silnym zachmurzeniu poziom światła w pomieszczeniach jest bardzo niski, może więc pojawić się konieczność zwiększenia czułości (do 400 lub nawet 800 ISO) – co niestety pociąga za sobą spadek jakości obrazu. Dlatego najlepiej skorzystać ze statywu, dzięki któremu będziemy mogli zmniejszyć otwór przysłony, nie podnosząc przy tym czułości. Nawet najtańszy cyfrak ma wbudowany flesz, który będzie skuteczny w małych pomieszczeniach. Ponadto do lustrzanek i zaawansowanych kompaktów można podłączyć zewnętrzne lampy błyskowe, które oświetlą nawet sporą salę. Wykorzystanie błysku flesza ma kilka zalet: zawsze możemy z niego skorzystać, nie sprawia kłopotu automatyce balansu bieli i daje równomierne oświetlenie fotografowanej postaci. Niestety, tego typu rodzaj światła ma też swoje wady. Zdarza się, że błysk jest zbyt słaby, aby dostatecznie rozjaśnić wszystkie plany kadru, albo bywa też tak, że jest zbyt mocny i powoduje prześwietlenie części zdjęcia. Ponadto często pojawia się efekt czerwonych oczu, cienie w tle wyglądają nieciekawie, a sama fotografia sprawia wrażenie „płaskiej”.

BALANS BIELI

Dlatego lamp błyskowych należy używać tylko w ostateczności i z dużą rozwagą. Jeśli natomiast używamy flesza, to pamiętajmy o podstawowej zasadzie: minimalna odległość od fotografowanej grupy nie powinna wynosić mniej niż 1,5 m (a najlepiej 2 m) – im będzie ona mniejsza, tym niższą możemy ustawić wartość ISO i odwrotnie – oddalając się, musimy zwiększyć czułość. Unikajmy jednak wartości ISO powyżej 400, które powodują znaczne pogorszenie jakości zdjęć ze względu na występowanie dużych szumów. Gdy tylko jest to możliwe, starajmy się podejść bliżej, zmniejszając przy tym czułość. Większość dzisiejszych aparatów ma wbudowaną funkcję usuwania efektu czerwonych oczu. Lampa emituje serię błysków poprzedzających błysk właściwy, które powodują zwężenie źrenic i zapobiegają odbiciu światła od dna oka. Innym problemem, napotykanym przez osoby fotografujące w pomieszczeniach przy słabym oświetleniu, jest ustawienie ostrości. Niektóre aparaty mogą sobie nie radzić w takich warunkach – konieczne okazuje się wówczas włączenie sztucznego oświetlenia lub ręczne ostrzenie.

Używając lamp błyskowych, szczególnie tych wbudowanych w aparat, należy zwrócić uwagę na odległość aparatu od fotografowanego obiektu. Zbyt bliskie podejście do osoby może skończyć się prześwietleniem np. białej koszuli. Niestety, późniejsza korekcja tego błędu w programie graficznym jest zazwyczaj niemożliwa. Cofnijmy się więc trochę, a do uzyskania podobnego kadru skorzystajmy z zoomu.





NIENATURALNE BARWY NA FOTOGRAFIACH

Zdjęcia wykonane w pomieszczeniu przy sztucznym (żarowym) oświetleniu mają pomarańczowe zabarwienie, a te zrobione przy świetle fluorescencyjnym — zielone. W pochmurny dzień nasze zdjęcia mogą się natomiast okazać zbyt niebieskie. Dzieje się tak, gdyż mamy do czynienia z innym niż standardowe spektrum światła. Na szczęście większość aparatów jest wyposażona w funkcję balansu bieli, która pozwala skorygować kolorystykę dla różnych typów oświetlenia. PŁOMIEŃ ŚWIECY: Czasem dobrze jest skorzystać z nietypowego oświetlenia. Pomimo konieczności użycia statywu oraz pomarańczowej dominanty zdjęcia takie mogą być ciekawsze od tych robionych przy użyciu lampy błyskowej.

F

otografowanie w pomieszczeniach ma wiele zalet: jest ciepło i przytulnie, nie jesteśmy uzależnieni od pogody, a do wyboru mamy różne źródła światła. Najlepsze jest naturalne dzienne oświetlenie, wpadające przez okna lub otwarte drzwi. Daje ono miły dla oka efekt i nie wymaga wprowadzania korekcji balansu bieli. W przypadku wykonywania zdjęć grupowych przeważnie powinniśmy starać się tak ustawić portretowanych ludzi, aby wszystkie

70

CHIP FOTO · VIDEO digital

osoby były zwrócone twarzą do kierunku oświetlenia – okno lub drzwi znajdują się wówczas za plecami fotografującego. Wprawdzie w celu uzyskania bogatszych w kontrasty zdjęć możemy czasem ustawić grupę bokiem do źródła światła, jednak szybko się przekonamy, że ludzie znajdujący się bliżej okna będą rzucać cień na osoby ustawione w głębi pomieszczenia, co nie daje najciekawszego efektu. Do naszych celów doskonale nadaje się duże okno salonowe, przez które do wnętrza do-

staje się dość miękkie światło. Natomiast w sytuacji, gdy promienie słoneczne wpadają bezpośrednio do środka pomieszczenia, powinniśmy je rozproszyć, na przykład za pomocą firanki z drobnym oczkiem, cienkiego prześcieradła lub arkusza kalki technicznej. Nawet w jasny dzień natężenie światła może być jednak bardzo małe, przez co istnieje ryzyko uzyskania poruszonych zdjęć, dlatego zwracajmy uwagę na czas ekspozycji – bezpieczna wartość dla standardowego zoomu to 1/125 s.

FLUORESCENCYJNE: Zielona dominanta barwna jest wynikiem korzystania z jarzeniowego oświetlenia.

ŻARÓWKA: Typowe oświetlenie domowe daje na zdjęciach pomarańczowe zabarwienie.

ZACHMURZENIE: Zdjęcia wykonywane w niesłoneczny dzień będą zaniebieszczone.

CHIP FOTO · VIDEO digital

71

OŚWIETLENIE W PLENERZE

DOŚWIETLANIE ZA POMOCĄ BLENDY

Dzięki zmiennemu natężeniu i barwie światła w ciągu dnia mamy do dyspozycji szeroką gamę różnorodnego oświetlenia przy portretowaniu rodziny.

C

iekawe zdjęcia rodzinne możemy wykonać w plenerze. Wbrew pozorom nie oznacza to jednak fotografowania w silnym słońcu. Tak naprawdę jasny, bezchmurny dzień może być utrapieniem, jeśli zależy nam na doskonałych rezultatach. Silnemu oświetleniu towarzyszą duże kontrasty (szczególnie w południe, gdy słońce znajduje się w zenicie), które prowadzą do powstawania niekorzystnych cieni pod oczami czy podbródkiem. Można temu zaradzić, umieszczając na ziemi na przykład duży, biały karton, którego zadaniem będzie odbicie światła. Możemy do rozjaśnienia cieni użyć też flesza. Najlepiej jednak zaczekać na bardziej miękkie, popołudniowe oświetlenie, gdy słońce znajdzie się niżej nad horyzontem, czy wyruszyć wczesnym rankiem, zanim wzejdzie ono zbyt wysoko. Słońce znajdujące się za naszymi plecami to gwarancja dobrego oświetlenia fotografowanych postaci, wywołuje jednak ono zbyt silne grymasy na twarzach oraz „spłaszcza” zdjęcie. W takiej sytuacji możemy ustawić osoby tyłem do słońca (pod światło), dzięki czemu

nadal będziemy mieli do czynienia z równomiernym oświetleniem, a ludzie mogą szerzej otworzyć oczy. W takich warunkach istnieje jednak duże prawdopodobieństwo niedoświetlenia pierwszego planu i powstania zdjęć sylwetkowych. Dlatego najlepiej wykonać najpierw zdjęcie próbne i w razie potrzeby skorygować ekspozycję np. o jedną albo dwie „działki” (+1 lub + 2 EV), uważając przy tym, aby nie prześwietlić tła. Jeśli jednak mamy taką możliwość, zamiast fotografować w pełnym, niczym nieprzesłoniętym słońcu, lepiej zaczekać na kilka chmurek.

Ze względu na to, że cienie przy takim oświetleniu są miękkie, możemy przyjąć dowolną pozycję względem źródła światła i mamy przez to większą kontrolę nad zawartością kadru. Nie jest konieczne ustawianie osób twarzami w stronę słońca – mogą się one znajdować pod pewnym kątem do niego, przez co uwydatnione zostaną rysy twarzy i faktura ubioru. Przy takim oświetleniu system pomiaru ekspozycji naszego cyfraka również da poprawne rezultaty – to szczególnie ważna cecha dla osób używających kompaktów bez funkcji korekcji naświetlenia.

Idealne warunki

Miękkie oświetlenie

Najlepsze warunki do fotografii portretowej wystepują wtedy, gdy słońce jest częściowo zasłonięte cienką warstwą chmur. Mamy wtedy do czynienia z bardzo korzystnym, łagodnym, rozproszonym oświetleniem. Jest ono podobne do tego, jakie emitują używane przez profesjonalnych fotografów studyjnych lampy z softboksami.

Przymglone światło słoneczne daje też doskonałe rezultaty podczas fotografowania pod słońce. Na takich zdjęciach – dzięki małym kontrastom – wokół głowy postaci pojawi się ciekawa poświata, a na twarzy nadal widać będzie szczegóły. Zdarza się, że zaskakująco dobre rezultaty daje też fotografowanie w warunkach silnego

BŁYSK WYPEŁNIAJĄCY Użycie słabego błysku pozwala wypełnić cienie i poprawia kolory zdjęć wykonywanych w plenerze przy silnym zachmurzeniu.

Skorzystanie ze złotej lub srebrnej blendy (odbłyśnika) znacząco poprawia jakość zdjęcia dzięki rozjaśnieniu cieni na twarzy modela. Złoty kolor daje cieplejsze światło niż srebrny, dlatego używamy go przy doświetlaniu osoby portretowanej późnym popołudniem, srebrnego natomiast — w południe.





zachmurzenia. Ponieważ nie ma wtedy prawie w ogóle cieni, takie warunki oświetleniowe świetnie nadają się do fotografowania starszych osób, których zmarszczki przy silnym słońcu byłyby mocno wyeksponowane. Po-

LICZBA PRZEWODNIA LAMPY BŁYSKOWEJ Wszystkie lampy błyskowe mają ograniczony zasięg. Zależy on głównie od mocy flesza, ustawionej czułości ISO i wybranej wartości przysłony. Moc flesza – tzw. liczba przewodnia – jest wartością wyrażoną w metrach dla określonej czułości ISO; zwykle jest to wartość 100. Liczba przewodnia nie określa jednak wprost odległości, w zakresie której lampa zapewnia oświetlenie. Aby ją ustalić, musimy podzielić liczbę przewodnią przez wartość wielkości otworu przysłony. Wprawdzie większość nowych lamp błyskowych sterowana jest automatycznie, ale dobrze jest znać zasięg naszego flesza lampy przy różnych wartościach czułości ISO, aby wiedzieć, jak daleko możemy się odsunąć od modela. Maksymalny zasięg lampy błyskowej (w metrach) dla przysłony f/5.6 LICZBA PRZEWODNIA

50

100

200

800

1600

8

1

1,4

2

2,8

4

5,6

8

10

1,3

1,8

2,6

3,6

5,2

7,2

10,4

1,5

2,2

3,1

12



72

CHIP FOTO · VIDEO digital

nieważ jednak takie światło powoduje, że oczy nie wyglądają najlepiej, warto jest użyć odbłyśnika lub delikatnego błysku flesza, aby przywrócić oczom ich blask poprzez pojawienie się w nich białych plamek.



CZUŁOŚĆ ISO 400

3200

4,4

6,2

8,8

12,4

15

1,9

2,7

3,8

5,4

7,6

10,8

15,2

18

2,2

3,2

4,5

6,4

9

12,8

18,1

20

2,5

3,6

5

7,2

10

14,4

20

24

3

4,3

6

8,6

12

17,2

28

3,5

5

7

10

13,9

20

27,8

32

4,1

5,8

8,2

11,6

16,4

23,2

32,7

24

40

5,1

7,2

10,2

14,4

20,3

28,8

40,6

48

6,1

8,6

12,2

17,2

24,3

34,4

48,5

7,6

10,7

15,1

21,4

30,2

42,8

60,4

72

9,1

12,8

18,1

25,6

36,2

51,2

72,2

90

60

11,3

16

22,7

32

45

64

90

[Porady• Kreatywne portrety]

WYRAZ TWARZY Aby uzyskać ciekawe zdjęcia, musimy się nauczyć swobodnie rozmawiać z fotografowanymi osobami. Jedną z przeszkód w uchwyceniu ulotnego wyrazu twarzy jest opóźnienie wyzwolenia migawki w aparatach cyfrowych – często zdjęcie zostaje wykonane dopiero sekundę po naciśnięciu spustu. Dlatego starajmy się poznać wartość opóźnienia w naszym cyfraku, aby wyzwalać migawkę z odpowiednim wyprzedzeniem. Największe wyzwanie dla fotografa stanowią ludzie nieśmiali, znudzeni czy też obojętni, którzy celowo odmawiają współpracy – potrzebne są wtedy predyspozycje psychologiczne, ułatwiające znalezienie sposobu na wzbudzenie zainteresowania takich osób.

KORZYSTANIE Z GŁĘBI OSTROŚCI: Za pomocą dużych otworów przysłony w prosty sposób wyeksponujemy najważniejszą postać.

Proszę o uśmiech?

SWOBODNE POZY: Umiejętność nawiązywania kontaktu z fotografowanymi osobami pozwala uniknąć zdjęć, na których portretowani ludzie mają sztuczne grymasy na twarzach.

W

ielu fotografów wykonuje ciekawe ujęcia dzięki wrodzonej otwartości – potrafią oni błyskawicznie nawiązać kontakt i rozmawiać z ludźmi na każdy temat. Jeśli także mamy takie cechy charakteru, nie powinniśmy mieć kłopotu z realizacją naszych zamierzeń. Wystarczy, że stworzymy swobodną i beztroską atmosferę, aby zmienił się charakter rejestrowanych przez nas ujęć. Nie oznacza to, że powściągliwe osoby nie mogą wykonać ciekawych zdjęć. Muszą one co najwyżej znaleźć inną metodę na przełamanie lodów. Dobrze jest na przykład zapytać ludzi o ich zainteresowania i pozwolić im mówić o rzeczach dla nich ważnych.

74

CHIP FOTO · VIDEO digital

Równie istotne przy tym są też nasza sprawność techniczna i zorganizowanie. Nic tak nie burzy współpracy z grupą, jak nieumiejętne posługiwanie się cyfrakiem oraz brak zdecydowania. Zacznijmy więc od ułożenia szczegółowego planu działania: kompozycji pierwszych ujęć, oświetlenia, doboru obiektywu, ustawienia parametrów aparatu – bardzo nam to ułatwi rozpoczęcie pracy. W trakcie sesji zwracajmy natomiast uwagę na wyraz twarzy modeli. O tym, jak jest on ważny, najlepiej wiedzą zawodowi fotografowie – klient nie kupi nawet najlepszych zdjęć, jeśli nie wygląda na nich na zadowolonego i odprężonego.

Jak uzyskać ciekawy wyraz twarzy fotografowanej osoby? Na pewno nie przez proszenie jej, aby się uśmiechnęła – skończy się to mdłym uśmiechem lub dziwnym grymasem na obliczu modela. Naturalna radość to taka, gdy śmieją się również oczy. Należy zatem wywołać u ludzi odpowiedni nastrój, sprzyjający wesołości. Możemy tego dokonać poprzez zabawę, opowiedzenie ciekawej anegdoty lub proszenie o wykrzyknięcie czegoś, co ich rozbawi. Dobrze jest też zadbać o to, aby fotografowane osoby patrzyły w obiektyw i miały otwarte oczy w chwili wykonania zdjęcia. Zwróćmy na siebie uwagę modeli, aby nie spoglądali oni w bok, i poprośmy ich, by nie mrugali oczami. W przypadku fotografowania dużych grup lub robienia zdjęć z większej odległości (na przykład przy uwiecznianiu z piętra grupy ludzi znajdujących się w dole) dobrze jest mieć przy sobie gwizdek, za pomocą którego możemy błyskawicznie zwrócić uwagę wszystkich osób.

NIE TYLKO UŚMIECH: Ciekawe ujęcia możemy też uzyskać, uwieczniając na zdjęciu moment zamyślenia modeli.

PRZYDATNE WYPOSAŻENIE Jeśli planujemy wziąć się poważnie za fotografię portretową, będziemy potrzebowali odpowiedniego sprzętu... OBIEKTYW: Uniwersalny zoom (od szerokiego kąta do krótkiego tele) ułatwia wykonywanie zdjęć grupowych.

ZEWNĘTRZNA LAMPA BŁYSKOWA: Daje dużo większe i lepsze rezultaty niż flesze wbudowane w aparat. Umożliwia ona m.in. wykorzystanie światła odbitego od ściany lub sufitu.

ODBŁYŚNIK: Blenda pozwala w prosty sposób rozjaśnić cienie na twarzach osób w przypadku fotografowania małych grup.

SOFTBOKSY I TŁA: Zakładane na lampę błyskową dyfuzory zmiękczają światło, a przenośne tła pozwalają pozwalają pozbyć się niechcianych elementów, znajdujących się za modelem.

REKWIZYTY DLA DZIECI: W trakcie fotografowania pociech dobrze jest mieć zabawki – pomogą one zainteresować czymś dzieci podczas sesji.

CHIP FOTO · VIDEO digital

75

RODZINNE UROCZYSTOŚCI Najczęstszych okazji do sięgnięcia po aparat dostarczają wesela, przyjęcia i chrzciny. Postarajmy się, aby pamiątką po nich nie były nieprzemyślane ujęcia.

K

iedy oglądamy nasze albumy ze zdjęciami, największą radość sprawiają nam wykonane na przyjęciach fotografie, na których panuje swobodna, luźna i wesoła atmosfera. Podczas wykonywania takich zdjęć zwykle jednak nie mamy zbyt dużego wpływu na oświetlenie. W przypadku gdy jest to przyjęcie w biurze, pubie czy też w domu, często bę-

dziemy musieli skorzystać z lampy błyskowej. Jeśli więc tylko pozwala nam na to aparat, ustawmy w cyfraku dłuższy czas naświetlania, aby zarejestrować na zdjęciu jak najwięcej naturalnego światła zastanego. Osoby w parach czy większych grupach ustawiamy blisko siebie i fotografujemy z odległości nie mniejszej niż 1,5–2 metry, aby zminimalizować ryzyko prześwietlenia fleszem.

Przy tego typu ujęciach zależy nam głównie na oddaniu atmosfery dobrej zabawy – dlatego ważne jest, aby ludzie przed obiektywem zachowywali się swobodnie, a nie sztucznie pozowali. Ta sama zasada obowiązuje w przypadku fotografowania dzieci podczas imprez urodzinowych, gdzie dodatkowo przydadzą się umiejętności przewidywania oraz szybkiej reakcji na wydarzenia. Oczywiście nie wszystkie przyjęcia są huczne, a ludzie na nich beztroscy. Kolacja wigilijna z pewnością będzie spokojniejsza – umożliwi nam to przemyślenie kompozycji, przez co łatwiej będzie uzyskać lepsze fotografie.

Świąteczna atmosfera

RADOŚĆ PRZED OBIEKTYWEM: Wykonując zdjęcia na imprezach towarzyskich, starajmy się nie ustawiać ludzi w sztywne formacje, tylko raczej pobudzajmy ich do spontanicznych zachowań.

76

CHIP FOTO · VIDEO digital

W czasie świąt pojawia się wiele sposobności do wykonania ciekawych zdjęć rodzinnych. Przy tej okazji możemy też zarejestrować najciekawsze chwile związane z zakupem choinki, jej dekoracją czy umieszczaniem pod nią prezentów. Jeśli mamy dzieci, spróbujmy także uwiecznić pierwsze próby ich pomocy w przygotowaniach do Wigilii czy też moment, gdy rozpakowują one prezenty. Długi lub średni czas naświetlania w połączeniu z wypełniającym błyskiem flesza sprawią, że wszystkie osoby będą dokładnie oświetlone i jednocześnie uchwycimy świąteczny klimat. Uważajmy jednak, aby nie zepsuć radosnej atmosfery poprzez zbyt rygorystyczne ustawianie domowników w imię zasad fotografii. Jeśli zaplanujemy sobie wszystko wcześniej, nie powinniśmy mieć problemu z szybkim wykonaniem kilku zdjęć zebranym przy zastawionym stole członkom rodziny, nie wywołując przy tym wrażenia, że zdjęcia są dla nas ważniejsze od wieczerzy wigilijnej. Po kolacji też można zrobić ciekawe zdjęcia. Sfotografujmy z zaskoczenia na przykład dziadka z babcią drzemiących przed telewizorem lub zafascynowane prezentami dzieci podczas zabawy. Pamiętajmy tylko, aby wcześniej uprzątnąć wszelkie zbędne przedmioty znajdujące się w kadrze.

Inne okazje Wesela, chrzciny czy rocznice to kolejna sposobność do spotkań familijnych. Wykorzystajmy te okazje do zrobienia grupowych zdjęć rodziny, której członkowie na co dzień mieszkają w różnych częściach kraju. W celu uzyskania czystej formy możemy zdecydować się na ustawienie specjalnego tła wykonanego z materiału lub papieru. Dostępne są one w wielu sklepach fotograGŁOWA PRZY GŁOWIE: Czasem wystarczy prosty zabieg, aby siostry na ficznych, w różnych kolozdjęciu wyglądały naturalnie. rach. Jeśli jednak nie dysSekret dobrych zdjęć rodziny i przyjaciół ponujemy odpowiednim budżetem, możemy tkwi w umiejętności świeżego spojrzenia na to, wykonać tło samodzielnie, wykorzystując do co już znane, oraz przestrzeganiu opisanych, tego celu dokładnie wyprasowane, przymocosprawdzonych technik... wane na przykład do sznurka prześcieradło.

UJĘCIA Z ZASKOCZENIA: Dzieci na widok aparatu lubią zazwyczaj pozować, przez co na fotografiach wychodzą nienaturalnie. Warto więc zrobić im zdjęcia z ukrycia, w momencie gdy są czymś zafascynowane.

[???????• Kreatywne portrety]

W DROGĘ!

Aby zrobić ciekawe zdjęcie grupowe poza domem, warto poszukać interesującej scenerii nie tylko w jego najbliższej okolicy.

R

zadko kto jest właścicielem ogromnej posiadłości z dużymi połaciami przyległych terenów, dlatego często napotkamy wiele ograniczeń związanych z doborem scenerii, jeśli ograniczymy się jedynie do miejsc wokół naszego domu – zdjęcia szybko staną się nudne i podobne do siebie. Warto więc wybrać się na przejażdżkę lub spacer i poszukać bardziej interesujących plenerów. Miejsca, które warto wziąć pod uwagę, to

78

CHIP FOTO · VIDEO digital

parki i ogrody, zabytkowe budowle, tereny górskie, plaże, a nawet wesołe miasteczka. Nie traktujmy jednak miejsca jedynie jako tła – niech stanie się ono integralną częścią zdjęcia. Fotografujmy grupę przyjaciół pędzącą na karuzeli z ustawionym w aparacie długim czasem naświetlania. Na plaży wykonujmy zdjęcia osób burzących zamki z piasku. Pomyślmy też o rekwizytach, które ożywią ujęcia – na przykład przedmioty związane

z ulubionym hobby. Możemy wykonać zdjęcie rodziny zgromadzonej wokół ukochanego auta lub polerującej w słoneczny weekend lśniącą karoserię samochodu. Ubiór jest również bardzo istotnym elementem zdjęcia, dlatego nie powinien być on dziełem przypadku. Przedstawmy więc wcześniej fotografowanym osobom nasz projekt, tak aby wszyscy mogli dobrać do niego odpowiedni strój.

t a k i c h

w a k a c j i

j e s z c z e

n i e

m i a ∏ e Ê

ZAWARTOŚĆ

FOTO-VIDEO CD

THE GIMP 2.2.7

RAWSHOOTER ESSENTIALS 1.1.2

FOTOSPEC

 Najnowsza wersja rozbudowanej aplikacji graficznej. GIMP (GNU Image Manipulation Program) ma możliwości porównywalne z komercyjnymi produktami, takimi jak Adobe Photoshop czy Paint Shop Pro. Program oferuje za darmo nie tylko podstawowe narzędzia, takie jak Pędzel czy Ołówek, ale także warstwy i kanały. Ponadto z internetowego serwisu producenta można pobrać dodatkowe wtyczki rozszerzające możliwości tej aplikacji. Do poprawnej pracy GIMP wymaga zainstalowania bibliotek GTK+.

 Jeden z niewielu darmowych programów umożliwiających otwieranie i modyfikację plików RAW. Aplikacja potrafi edytować zdjęcia z większości lustrzanek cyfrowych oraz oczywiście może je konwertować do bardziej przyjaznego formatu, jakim jest JPEG czy TIFF. Pozwala na zmiany parametrów naświetlania (korektę ekspozycji), nasycenia, wyostrzenia, balansu bieli czy odszumiania. Bardzo pomocną opcją jest automatyczne korygowanie fotografii na podstawie jednej, poprawionej uprzednio przez nas.

 Aplikacja służąca do prezentowania rankingu i szczegółowych danych technicznych aparatów cyfrowych opisanych w bieżącym numerze FOTO-VIDEO digital. Program pozwala porównywać te same zdjęcia testowe, ale robione różnymi modelami cyfraków. Oprócz tego można wyświetlić zestaw fotografii pokazujących wygląd zewnętrzny interesującego nas modelu. Można też założyć filtr, przez co wyświetlone zostaną informacje tylko o tych modelach aparatów, które nas interesują, np. w cenie do 1500 złotych.

Windows 98/2000/XP, freeware

Windows 2000/XP, freeware

Windows 98/Me/2000/XP, freeware

NOWE NARZĘDZIA I PROGRAMY Na płycie dołączonej do bieżącego numeru CHIP FOTO-VIDEO digital zamieszczamy czwartą część Interaktywnej Szkoły Fotografowania National Geographic. Kolejna ważna pozycja na krążku to aplikacja FotoSpec, która zawiera ranking i szczegółowe dane techniczne aparatów cyfrowych opisywanych na łamach bieżącego numeru CHIP FOTO-VIDEO digital.

POLECAMY

SZKOŁA FOTOGRAFOWANIA NATIONAL GEOGRAPHIC, CZ. 4

„ Na dołączonej do numeru płycie prezentujemy czwartą już część kursu Interaktywnej Szkoły Fotografowania National Geographic – Obiektywy. Tak jak poprzednio, materiał został podzielony na rozdziały, dzięki czemu szybko możemy odnaleźć interesujące nas zagadnienia lub przejść do ostatnio oglądanej lekcji. Liczba zgromadzonych informacji w pierwszym rozdziale zmusiła autorów do ich podziału na kilka mniejszych części, w których omawiane są: funkcje obiektywów, obiektywy standardowe, szerokokątne, wąskokątne, perspektywa, zoomy i w końcu optyka specjalna. Ten kompletny zestaw informacji pozwoli nam na wybór właściwego „szkła” do zadań, z jakimi chcemy się zmierzyć. Kolejny rozdział poświęcony jest fotografowaniu architektury. Dowiemy się z niego, z jakim obiektywem musimy pracować, aby wysoki budynek, któremu mamy zamiar zrobić zdjęcie, nie robił wrażenia, że się przewraca, oraz w jaki sposób uniknąć tego efektu, gdy nie mamy specjalistycznego sprzętu. W dalszej części rozdziału drugiego autorzy udzielają rad, jak najlepiej uwieczniać miejskie panoramy oraz jakie światło jest najlepsze

i odda najwierniej charakter fotografowanego miasta. Dowiemy się też, jak nietypowe ujęcie może pozytywnie wpłynąć na fotografię znanych pomników i miejsc oraz czego powinniśmy szukać, aby nasze zdjęcie z wycieczki nie było banalne jak milion innych pocztówek robionych w tej samej lokalizacji. Trzecia część kursu poświęcona jest makrofotografii. W rozdziale tym zostały omówione obiektywy oraz alternatywne (tańsze) narzędzia (mieszki i pierścienie oraz soczewki do makrofotografii), które pozwolą wykonać poprawne zdjęcie w skali makro. W czwartej sekcji – „Z doświadczeń zawodowców” – gościmy Jamesa L. Stanfielda. Jak sam przyznaje, wkłada on w każdy temat zbyt wiele pracy. Takie jednak zachowanie spowodowało, że jest on uważany za jedną z niewielu osób, która potrafi w perfekcyjny sposób przywołać przeszłość z wykorzystaniem współczesnych ludzi i miejsc.

NA NASZYM CD Image Analyzer 1.22.3 The GIMP 2.2.7 Paint.NET 2.1a

Tak jak wcześniej, i tym razem kurs zaopatrzony został w słowniczek, w którym wyjaśnione zostały zwroty i terminy używane w prezentowanych artykułach. Nie brakuje także interaktywnych symulatorów fotografii, w których sami możemy sprawdzić, jak wybór obiektywu wpłynie na kompozycję zdjęcia czy jak przejść w tworzonym albumie od szerokiego planu do zdjęcia makro.

RAWShooter Essentials 2005 1.1.2 PhotoFiltre 6.1.1 Batch It! 4.46 Pixel32 1.0 RC3 Visualizer Photo Resize 2.4 Wall Photo Maker 2.4 CompuPic Pro 6.23 Firegraphic 7.0.715 F-Album 1.4.0 PhotoStory 1.2

Windows 98/2000/XP

FastStone Image Viewer 2.0.8beta Smart Photo Viewer 2.0.8 IrfanView 3.97

Ciekawe aplikacje PMView Pro 3.12 Przeglądarka graficzna, edytor i konwerter w jednym. Aplikacja pozwala zapisywać obrazki w 40 najpopularniejszych formatach, włączając w to JPEG, GIF, PNG czy TIFF. Pomoże też utworzyć miniaturki, zrzuty ekranowe, a nawet ułatwi współpracę ze skanerem czy innym urządzeniem korzystającym z technologii TWAIN.

PolyView 4.241

Paint.NET 2.1a Rozbudowany zamiennik systemowego Painta. Pozwala precyzyjniej wybierać kolory czy rozmiar pędzla. Umożliwia pracę na warstwach oraz ma wbudowanych wiele ciekawych narzędzi, filtrów i efektów, np. filtry rozmywający i wyostrzający, narzędzie do usuwania efektu czerwonych oczu, a nawet do detekcji krawędzi.

PROGRAMY NA CD X Producenci i dystrybutorzy wszelkich aplika-

cji, którzy chcieliby zamieścić na płycie FV-CD dowolne wersje produktów przez nich oferowanych, proszeni są o list do Redakcji Publikacji Elektronicznych ([email protected]) bądź telefon (71) 373 44 75, wew. 178, w celu omówienia szczegółów. X Redakcja dołożyła wszelkich starań, aby dołączony do zeszytu CD-ROM działał poprawnie. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za wadliwe funkcjonowanie programów zamieszczonych na płycie oraz za ewentualne szkody powstałe w wyniku ich użytkowania.

PMView Pro 3.12 Ai Picture Explorer 8.0.2.8090 MegaView 8.01 Adobe DNG Converter RAW update 3 AK Exif2htm 1.02.0 PhotoWatermark Professional 5.7 Color Correction Wizzard 0.9 UDF Editor 1.0 Avi2Dvd 0.2.8 Beta ScreenHunter Free 4.0.85 Private Pix 2.93

F O T O - V I D E O C D Programy miesiąca

]

NAJLEPSZE PROGRAMY MIESIĄCA Nikt nie jest doskonały, a fotoamatorom podczas robienia zdjęć błędy często się zdarzają. Mimo że cudów nie ma, to istnieją programy, które pomogą zniwelować mniejsze lub większe pomyłki, popełnione podczas naciskania spustu migawki.

Color Correction Wizard 0.9

Private Pix 2.93

PhotoFiltre 6.1

WYBÓR EKSPERTA Image Analyzer 1.22.3

Na miękko i na ostro

OSTROŚĆ TO PODSTAWA: Odzyskiwanie ostrości wspomagają filtry korygujące kolorystykę i kontrast.

CompuPic Pro 6.23

EWA PRUS, autorka Zdjęcia nieostre są często uważane za nieudane – i słusznie. Nieko- warsztatów graficznych niecznie jednak trzeba je od razu kasować. Wyostrzanie należy do stan- dla FVd. dardowego zestawu filtrów korekcyjnych, oferowanych przez programy do ogólnej obróbki zdjęć. Są jednak filtry lepsze i gorsze, a Image Analyzer zawiera całkiem niezłe. Program dysponuje narzędziem do jednoczesnego wygładzania powierzchni i wyostrzania krawędzi na zasadzie maskowania nieostrości, co umożliwia korekcję nawet zdjęć zaszumionych. Oprócz tego mamy też zaawansowane narzędzia do analizy rodzaju nieostrości i jej usuwania, które mogą uratować niejedno ujęcie. Minus – proces trwa nawet do kilku minut. INFO: http://meesoft.logicnet.dk, freeware

W SKRÓCIE

Womble MPEG Video Wizard

Do wyboru, do koloru

Tylko dla Twoich oczu

Przekształć i narysuj

Dzielić i zarządzać

Wszystko dla MPEG-a

Choć w aparatach cyfrowych nie trzeba stosować odrębnych filmów do każdego rodzaju światła, balans kolorów wciąż bywa problemem. Barwy i kontrast fotografii wymagają korekcji aż zbyt często. Najnowszy produkt VicMana może bardzo pomóc w tego typu operacjach. Jest on złożony z trzech modułów: do automatycznej poprawy koloru i kontrastu, wykonywanej na wielu wybranych plikach jednocześnie, oraz do ręcznej korekcji z użyciem między innymi odrębnych suwaków

Specjalistka od szyfrowania, firma o romantycznej nazwie Tropical Software, opracowała specjalnie dla miłośników fotografii i filmu pakiet Private Pix. Szyfruje on pliki graficzne, filmowe oraz dźwiękowe (m.in. zapisane w formatach JPEG, GIF, AVI, MOV, MP3, WAV). Poufności danych strzegą hasło oraz klucz liczący do 256 znaków. Obejrzenie lub wysłuchanie zakodowanych plików jest możliwe tylko z poziomu programu, po podaniu hasła. Interesujący jest fakt, że informacje nie są przy

PhotoFiltre w swojej nowej wersji coraz bardziej przypomina wyglądem wielkie (i drogie) „kombajny” graficzne. Najnowsza edycja oferowana jest również w polskiej wersji językowej – wystarczy pobrać ze strony producenta dodatkowy plik. Oprócz mocno uproszczonych filtrów korekcyjnych PhotoFiltre zawiera szereg ciekawych filtrów artystycznych i efektowych oraz spory zestaw pędzli i narzędzi do zaznaczania. Radzi sobie z przezroczystością i umożliwia stosowanie skompli-

Od czasu rozpowszechnienia się fotografii jej miłośnicy mają zwyczaj tworzenia z nich albumów. Do tego celu służy między innymi CompuPic Pro, umożliwiający użytkownikom zarówno szybkie przeglądanie zawartości katalogów z grafiką, jak i komponowanie z nich prezentacji zaopatrzonych w muzykę i efektowne przejścia. Oprócz tych podstawowych funkcji aplikacja pozwala sortować fotografie ze względu na wybrane cechy (jak na przykład nazwa, data, wielkość, format czy słowa kluczowe), a przy miniaturach

Produkt Womble to jeden z rzadkich przykładów połączenia intuicyjności obsługi z półprofesjonalnymi możliwościami. Do dyspozycji użytkownika są cztery ścieżki: filmowa, muzyczna, dźwiękowa i tekstowa, na których wystarczy po prostu umieścić odpowiednie pliki, a program określi długość ich trwania. Synchronizację ścieżek uzyskujemy, po prostu przesuwając po nich pliki myszką. Przycinanie klipów i zmianę ich kolejności przeprowadzamy również tą samą metodą, przy

›

Najnowsza wersja tej wszechstronnej i bardzo popularnej przeglądarki graficznej obsługuje kilka dodatkowych formatów, między innymi Adobe DNG. Usprawniono odczyt danych EXIF i wprowadzono nowe możliwości bezstratnych operacji JPEG. Pliki wideo można teraz oglądać w powiększeniu, a widok pełnoekranowy zyskał dodatkowe opcje. INFO: www.irfanview.com, freeware

›

SZYBKOŚĆ I WYGODA: Private Pix pozwala przeglądać pliki bez ich deszyfracji – jest to wygodne i gwarantuje większe bezpieczeństwo danych.

JAK NAJPROŚCIEJ: PhotoFiltre zawiera ciekawy zestaw filtrów, ale w większości przypadków nie możemy precyzyjnie sterować ich działaniem.

WIRTUALNA POCZTÓWKA: CompuPic Pro umożliwia użytkownikom dzielenie się zdjęciami m.in. poprzez nagrane na CD prezentacje lub e-mailowe pocztówki.

TO ŁATWE: Intuicyjna obsługa programu sprawia, że nadaje się on nawet dla początkujących użytkowników – choć nie tylko dla nich.

dla kanałów czerwonego, zielonego i niebieskiego. Trzeci element programu jest najbardziej interesujący – służy on do upodabniania wybranych zdjęć do wskazanego wzorca pod względem jasności, kontrastu, kolorystyki czy rozmiaru. Funkcja ta jest szczególnie przydatna, jeśli chcemy na przykład utworzyć galerię zdjęć w podobnym stylu albo gdy ustaloną po wielu wysiłkach kolorystykę zachodu słońca zamierzamy zastosować do większej liczby fotografii. Wersja demo umieszcza na zapisywanych plikach znaki wodne.

tym rozkodowywane. Jeśli więc oglądający musi się nagle oddalić lub ktoś będzie chciał mu zajrzeć przez ramię, wystarczy wyjść z programu, wciskając klawisz [Escape], a dostęp do plików będzie natychmiast zablokowany. Zaszyfrowane zostają również nazwy plików, więc dopiero okienko Explore aplikacji umożliwia dowiedzenie się, co właściwie mamy na dysku. Zdjęcia czy filmy zostają wyświetlone w odrębnym okienku, a na życzenie użytkownika – w trybie pełnoekranowym lub w formie prezentacji.

kowanych masek, których wiele dołączono do programu. PhotoFiltre nie ma możliwości pracy na warstwach, maski służą więc tylko do tworzenia ramek o oryginalnym kształcie. Najciekawszym elementem programu są liczne filtry artystyczne, które w połączeniu z zaawansowanymi narzędziami do zaznaczania pozwalają uzyskiwać bardzo ciekawe efekty. PhotoFiltre’a można używać niestety wyłącznie prywatnie, w celach edukacyjnych lub w organizacjach typu non profit, za to zupełnie za darmo.

wyświetla wybrane informacje o pliku. Program oferuje też liczne możliwości dzielenia się zdjęciami ze znajomymi: przygotowany pokaz można z poziomu programu zapisać na płytę CD, kolekcję zdjęć umieścić na stronie WWW, której wygląd samodzielnie definiujemy, a wysłana z okazji imienin wirtualna pocztówka ze zdjęciem będzie na pewno bardziej efektowna niż SMS. CompuPic Pro umożliwia też podstawową edycję zdjęć i dodawanie znaków wodnych oraz ramek metodą przetwarzania wsadowego.

czym zarówno podgląd filmu, jak i oś czasu umożliwiają bardzo precyzyjny montaż. Co istotne dla miłośników efektownych zmian kadru, program zawiera bogatą, łatwą do zastosowania bibliotekę przejść – wystarczy wybrany efekt przenieść myszką w odpowiedni moment filmu. Teksty dołączane do obrazu można edytować bezpośrednio z poziomu programu. Praca z Video Wizardem jest stosunkowo szybka, między innymi dzięki unikaniu rekompresji plików we wszystkich przypadkach, w których to jest możliwe.

INFO: www.vicman.net, cena: 40,11 euro

INFO: www.tropsoft.com, cena: 39,95 USD

INFO: www.photofiltre.com, freeware

INFO: www.photodex.com, cena: 79,95 USD

INFO: womble.com, cena: 96,42 euro

84

CHIP FOTO · VIDEO digital

FastStone Image Viewer 2.0.5

To połączenie zaawansowanej przeglądarki z podstawowym edytorem odczytuje wiele popularnych formatów, a od wersji 1.8 także pliki RAW z aparatów Nikona i Canona (pliki z rozszerzeniami CRW i NEF). Program radzi sobie z informacjami EXIF, wykonuje bezstratne operacje na plikach JPEG, a także pozwala dodawać do zdjęć znaki wodne i ramki. INFO: www.faststone.org, freeware

›

PO KOLEI: Program jest zbudowany na zasadzie kreatora prowadzącego użytkownika przez kolejne czynności.

IrfanView 3.97

UDF Editor 1.0

Wspaniały program dla domorosłych karykaturzystów. Na podstawie zdjęcia legitymacyjnego tworzy rysunek zawierający podstawowe cechy twarzy. Wygląd poszczególnych części oblicza później modyfikujemy, wybierając np. radosny czy rozzłoszczony wyraz twarzy. Do buźki można dodawać resztę postaci oraz tło, tworząc w ten sposób karykatury w różnym stylu. INFO: www.ufc-soft.com, cena: 20 USD

›

Keep it all

Gdy przygotowujemy nakręcone filmy wideo do nagrania na płytę, przydałoby się niektóre fragmenty wyrzucić, a pozostałym nadać specyficzny, wybrany nastrój. Keep it all to kolekcja stylów dla filmów wideo. W pakiecie znajdziemy spowolnienia i przyspieszenia ruchu, intensywne barwy lub sepię, miękki obraz czy szybkie przejścia oraz wiele innych efektów. INFO: www.muvee.com, cena: 19,95 USD

CHIP FOTO · VIDEO digital

85

T E S T P R A K TY C Z N Y Canon EOS 20D

]

T

eatr to miejsce szczególne, w którym kreacja miesza się z rzeczywistością, a akcja często się zmienia. Fotograf dokumentujący spektakle powinien być więc wrażliwy oraz potrafić szybko reagować, by zdążyć uchwycić „decydujący moment”. Uważam, że doświadczenie w tego rodzaju fotografii to bardzo duży atut (wielokrotnie podpatruję wielkich mistrzów), ale to nie wszystko. Oprócz umiejętności potrzebny jest nam jeszcze… aparat, taki jak np. cyfrowa lustrzanka Canona – EOS 20D, której używam do pracy między innymi w Teatrze im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze. Wcześniej przez niespełna dwa sezony teatralne korzystałem z dwóch starszych lustrzanek Canona, popularnie zwanych „dziesiątkami”, i powiem szczerze – nie miałbym większych zastrzeżeń do tego modelu, gdyby w sierpniu 2004 roku nie pojawił się na rynku jego następca. Wprowadzone w nim zmiany, na pierwszy rzut oka kosmetyczne, w praktyce okazały się bardzo istotne zarówno podczas wykonywania teatralnych fotosów, jak i w pracy fotoreportera.

scen, bez tak długich przerw, jak miało to miejsce w 10D – 30 sekund po zaledwie 9 klatkach. Dzięki temu mam zbiór kadrów, z których zawsze wybiorę ten najważniejszy – czasem ułamek sekundy wystarcza, by aktor przymknął oczy lub zmieniło się oświetlenie.

Wreszcie szeroko

plan czy pokazać szeroką perspektywę sceny teatralnej. Niestety istnieje też jedna bardzo istotna wada tego rozwiązania. Obiektyw ten ma zmienne światło w zakresie f/3.5–4.5, co bardzo utrudnia życie w sytuacjach, gdy oświetlenie sceny jest bardzo słabe. Wtedy muszę podnieść czułość, co oczywiście odbija się na jakości zdjęć.

Kolejnym ważnym udogodnieniem w fotografowaniu spektakli jest to, że EOS 20D ma możliwość zamocowania obiektywów z nowej serii EF-S. Odkąd przesiadłem się na cyfraka, dokuczał mi przede wszystkim brak możliwości pracy z prawdziwie szerokim kątem. I choć mam doskonały obiektyw 16–35 mm f/2.8 L USM Canona, to po przeliczeniu ogniskowej (ok. 26–56 mm) nie spełnia on już roli ultraszerokokątnego „szkła”. Jednak od momentu zmiany „dziesiątki” na „dwudziestkę” mogę wreszcie założyć obiektyw z serii EF-S. Canon 10–22 f/3.5–4.5 USM pozwala mi teraz na pracę w zakresie ogniskowych 16–35 mm (ekwiwalent dla małego obrazka). Dzięki temu można zwiększyć dramaturgię zdjęć, wyeksponować pierwszy

W EOS-ie 20D zastosowano też nową matrycę. Ośmiomegapikselowy sensor CMOS ma zwiększoną rozdzielczość i charakteryzuje się wysokim stosunkiem sygnału do szumu, co ma zapewnić dobrą jakość obrazu w górnych zakresach czułości ISO. Maksymalny rozmiar fotografii wynosi 3504×2336 pikseli, czyli dokładnie tyle samo, co w profesjonalnym modelu 1D Mark II. To ważna dla mnie cecha „dwudziestki”. Zdjęcia teatralne często są wykorzystywane jako plakaty zapowiadające przedstawienia, a tego typu fotografie powiększa się do formatu 100×70 cm – w zapisanym obrazie liczy się wtedy niemalże każdy piksel.

Jakość obrazu

Szybko, coraz szybciej

NIEZŁA SZTUKA Canon EOS 20D w teatrze

Kiedy w sierpniu 2004 roku na rynku pojawił się następca popularnego EOS-a 10D, zastanawiałem się, czy wprowadzone w nim innowacje są warte wymiany mojej starej, sprawdzonej „dziesiątki” na nowego Canona 20D. Szybko się jednak zdecydowałem i już po pierwszych zdjęciach wiedziatekst i zdjęcia Marcin Oliva Soto łem, że podjąłem właściwą decyzję.

86

CHIP FOTO · VIDEO digital

Aparat w porównaniu z poprzednikiem ma poprawiony układ pomiaru ostrości. Nowy dziewięciopolowy układ AF został dopasowany do wielkości matrycy, co znacznie ułatwia i przyspiesza ustawianie ostrości. Lepiej sobie też radzi z niskim poziomem światła, gdyż zwiększono czułość układu AF do -0,5 EV. Ma to duże znaczenie w fotografii teatralnej, gdzie często muszę nadążyć za zmieniającą się akcją. Biegający po scenie aktorzy, rozrzucający często rekwizyty – takie sceny wymagają układu AF z „dobiegaczką” (AI SERVO), a ten w EOS-ie 20D sprawuje się nadzwyczaj dobrze. Dzięki zastosowaniu najnowszego procesora DIGIC II znacznie poprawiła się też ogólna szybkość aparatu, co pozwala mi w pełni wykorzystać możliwości teleobiektywu 70–200 mm L IS Canona, którego najczęściej używam. W uchwyceniu najciekawszego momentu pomaga – również poprawiony – tryb zdjęć seryjnych. „Szybkostrzelność” na poziomie 5 kl./s (dla każdego formatu zapisu) pozwala wykonać aż 23 zdjęcia w serii (tylko JPEG), po rejestracji których aparat powraca do pełnej gotowości w około 10 s. To szalenie istotna cecha umożliwiająca ciągłe fotografowanie

3200 ISO: W „dwudziestce”, nawet przy najwyższej czułości matrycy, generowane przez sensor szumy są do zaakceptowania.

CHIP FOTO · VIDEO digital

87

Canon EOS 20D

[Test praktyczny• Canon EOS 20D] 800–1600 ISO, a czasem nawet 3200 ISO, przy których zazwyczaj pojawiają się bardzo duże szumy. Na szczęście EOS 20D daje w porównaniu z „dziesiątką” małe ziarno, dzięki czemu obraz jest bardziej ostry i kontrastowy. Gdy pracowałem kilka miesięcy temu przy premierze sztuki „Kantata na cztery skrzydła” w Teatrze Jeleniogórskim, miałem wrażenie, że nawet najNIETYPOWE OŚWIETLENIE: Czasem automatyka balansu bieli potrafi większa czułość mi nie pozawieść, ale dzieje się tak raczej tylko przy mieszanym oświetleniu. może – oświetlenie użyte podczas tego spektaklu było bardzo delikatne, graniczyło wręcz Bardzo istotny wpływ na jakość obrazu z półmrokiem. Gdyby nie użycie maksymalma szum matrycy, który m.in. związany jest nej czułości, to nie miałbym przygotowanez czułością. Mimo że w przeciwieństwie do go serwisu fotograficznego na premierę. fotografii prasowej ten rodzaj zdjęć nie muI choć zdjęcia są już wyraźnie ziarniste (szusi być ostry jak „żyleta“ (czasem poprzez my na obrazie zauważalne gołym okiem), nieostrość czy poruszenie można wywołać to jakość obrazu jest nadal przyzwoita. dodatkowe emocje), to jednak cyfrowe Wprawdzie zamiast zwiększania czułości ziarno nie powinno zbytnio zakłócać obramożna też skorzystać z lampy błyskowej – zu. W teatrze bardzo często zachodzi koszczególnie że w „dwudziestce” poprawionieczność użycia czułości w zakresie

ZBLIŻENIA: Ośmiomegapikselowa matryca w zupełności wystarcza, aby zarejestrować na zdjęciach nawet najdrobniejsze szczegóły.

88

CHIP FOTO · VIDEO digital

MARCIN OLIVA SOTO Absolwent WSF „afa” we Wrocławiu. Fotoreporter „Słowa Polskiego Gazety Wrocławskiej”. Współpracuje z agencją fotograficzną „Reporter” oraz wykonuje zdjęcia dla Teatru Jeleniogórskiego. Jego fotografie publikowane są m.in. w ogólnopolskich dziennikach, a także tygodnikach: „Wprost”, „Przekrój” i „Przegląd” oraz francuskim „Le Figaro”. Uczestnik wielu wystaw i laureat konkursów fotograficznych.

no układ pomiaru błysku – ale takie oświetlenie popsułoby klimat fotografii teatralnej. Ja osobiście nie używam flesza.

Kilka niedogodności Aparat ten nie ma zbyt wielu wad, ale jest jedna, która mocno mi przeszkadza i bardzo też zwraca uwagę aktorów – to głośność pracy. Canon 20D, chyba przez nową konstrukcję lustra (związaną z możliwością montowania obiektywów E-FS) i zwiększoną prędkość wykonywania zdjęć seryjnych, bardzo głośno pracuje. Wielokrotnie zdarzyło mi się słyszeć od aktorów, że podczas prób migawka rozprasza ich uwagę i nie mogą się przez to skupić na swoich rolach. To bardzo przeszkadza w teatrze, często nawet i mnie. Zwłaszcza gdy wykonuję kilka lub kilkanaście zdjęć w serii, na całej sali rozlega się przenikliwy i bardzo charakterystyczny dla EOS-a 20D – „klap”, „klap”, „klap”... „Dziesiątka” pod tym względem była wyraźnie cichsza i miała przyjemniejszy dla ucha dźwięk. Drugi istotny problemem to grip. Uchwyt, który powinien ułatwiać trzymanie aparatu w pozycji pionowej, jest... bardzo niewygodny. Poprzez to, że Canon chciał wprowadzić innowację w postaci adaptera do zwykłych baterii (tzw. paluszków), grip zwiększył swoje rozmiary. Według mnie pomysł okazał się chybiony, a wygoda użytkowania bardzo mała. Uchwyt jest kanciasty oraz gruby i przy dłuższej sesji bolą ręce. Rzadko, ale jednak zdarza się, że zawodzi automatyka balansu bieli. Jest to dla mnie o tyle istotne, iż z racji ciągłego pośpiechu nie korzystam z RAW-ów. Jednak błędy te nie powodują mocnych przekłamań kolorystycznych na fotografii, więc mogą je w łatwy i bezstratny sposób skorygować w programie do obróbki zdjęć. 

DANE TECHNICZNE WWW

www.canon.pl

CENA

7390 PLN (korpus)

W INTERNECIE

ok. 6100 PLN

Maksymalna rozdzielczość:

3504×2016 pikseli

Maks. rozdz. interpolowana:

4256×2336 pikseli 8,2 mln

Efektywna liczba pikseli: KOLORYSTYKA: Precyzyjne dostrajanie balansu bieli zostało w EOS-ie 20D rozwiązane wręcz wzorcowo.

CMOS

Typ matrycy:

22,5×15,0 mm

Rozmiar matrycy:

30–1/8000 s, Bulb

Czasy migawki:

100–1600 (3200)

ISO: Zdjęcia seryjne:

5 kl./s

Pomiar światła:

matrycowy, centralnie ważony, punktowy (9,5% kadru) 8 predefiniowanych, 1 manualny

Balans bieli:

CF I/II, Microdrive

Typy kart pamięci:

JPEG, RAW (RAW+JPEG)

Formaty plików:

1,8’’, 118 000 pikseli

Rozmiar LCD: Złącza: UCHWYT PIONOWY: Grip wprawdzie nie jest zbyt ergonomiczny, ale pozwala korzystać ze zwykłych baterii (tzw. paluszków).

FUNKCJA A-DEP: W EOS-ie 20D pojawił się nowy tryb — priorytet głębi ostrości.

USB 2.0 Hi-Speed, Video-Out, złącze lamp studyjnych

Wymiary (szer.×wys.×dł.): Waga (bez obiektywu i baterii): Mocowanie obiektywu:

144×105×71 mm 685 g bagnet typu EF

ŁATWA NAWIGACJA: Dżojstik znajdujący się na tylnej ściance korpusu ułatwia szybki wybór punktu AF oraz przeglądanie zdjęć.

CHIP FOTO · VIDEO digital

89

P O R A D Y Udane kadry

]

S

amochód jest bardzo kontrastowym, ruchomym, a przy tym efektownym obiektem do fotografowania. Daje wiele możliwości budowania ciekawych ujęć, zmusza jednak do bardzo świadomego kształtowania kompozycji kadrów. Musisz uważać na słupy telegraficzne, latarnie czy drzewa wystające ponad maski i przednie szyby. Upewnij się również, że nadwozie, koła i opony są czyste i wypolerowane. Bardzo przydatny okaże się filtr polaryzacyjny. Kontroluje on kontrast i nasycenie kolorów. Dodatkowo pozwala także usuwać niepożądane odbicia i wpływać na stopień przezroczystości szyb samochodu. Kręć więc filtrem polaryzacyjnym tak długo, aż znajdziesz najlepszą kombinację nasycenia kolorów i kontrastu, usuwając przy tym niechciane refleksy światła.

1

Światło i obiektywy

Samochód może stać się nieocenionym źródłem inspiracji dla Twoich zdjęć. FVd pokaże Ci, jak je właściwie wykorzystać. D. C., oprac. Przemyław Imieliński

SŁÓW POMY A N Y NA UD

5 KADR 90

CHIP FOTO · VIDEO digital

Dla uzyskania najlepszego efektu fotografuj wczesnym rankiem lub późnym popołudniem – zmniejszy to ryzyko pojawienia się irytujących smug światła na szybach i obłych częściach karoserii. Uważaj też na odbicia własnej sylwetki w chromowanych kołpakach i innych chromowanych elementach, jeśli takie ma Twój samochód. Na ogół najlepiej fotografować samochód, korzystając z niezbyt długich ogniskowych, np. 80 czy 100 mm. Pamiętaj, że im większa wartość ogniskowej, tym bardziej płaska stanie się perspektywa za samochodem i tym więcej stracisz światła. Podgląd zdjęcia na wyświetlaczu nie zawsze pozwala dokładnie ocenić jego ostrość. Dlatego też, aby uniknąć poruszonych ujęć, warto korzystać ze statywu. Praca z nim sprawi także, że dłużej będziesz się zastanawiał nad każdym ujęciem i rozważysz różne warianty kompozycji, zanim naciśniesz spust. Kluczem do uzyskania dobrej fotografii samochodu jest cierpliwość i dobre przygotowanie. Jak przy większości zdjęć w plenerze, rzadko istnieje możliwość powrotu i powtórzenia danego ujęcia, staraj się więc maksymalnie wykorzystać każdą szansę.

SAMOCHODY

1 DETALE Symbole, reflektory, klamki, breloczki i proporczyki wieszane na szczęście, nakrętki, śruby – lista może nie mieć końca. Do uwiecznienia tych detali wykorzystaj funkcję makro swojego aparatu lub odpowiedni obiektyw, ale uważaj, aby zdjęcia nie były poruszone. Na pewno przydatny będzie statyw, a mała blenda czy biała kartka pozwolą lepiej doświetlić obiekt i zrezygnować z lampy błyskowej, która zepsułaby nastrój. Ustaw się pod takim kątem w stosunku do obiektu, żeby samemu nie znaleźć się na zdjęciu, i wybierz przysłonę w granicach f/8 do f/11, aby istotne elementy, które są tematem zdjęcia, były wystarczająco ostre.

2

2 JAK W LUSTRZE Auto jest doskonałym narzędziem (proszę wybaczyć grę słów) do wykonywania autoportretów, więc nie bój się eksperymentować. Wykorzystaj też błotnik lub lusterko, aby sfotografować widok za Twoimi plecami, i stosuj niskie wartości przysłony, by uzyskać małą głębię ostrości. Do tego typu zabaw doskonale nadają się także kołpaki czy chromowane zderzaki. Pamiętaj, aby mieć przy sobie ściereczkę, która pozwoli usunąć kurz lub odciski palców, zanim wykonasz zdjęcie. Jeśli zwrócisz uwagę na takie szczegóły podczas pracy z aparatem, zaoszczędzisz sobie sporo czasu podczas późniejszej obróbki zdjęcia w programie graficznym. 3 PORZUCONE WRAKI Spalone czy zdewastowane samochody mogą być przedmiotem wielu mocnych ujęć. Patrz jak fotoreporter i spróbuj pokazać wpływ człowieka na środowisko lub przybliż się i użyj obiektywu szerokokątnego, aby ukazać szczegółowo zniszczenia czy rdzę. Opuszczone samochody rzadko będą wyglądały efektownie w kolorze, więc nie myśl o barwach i rozważ wykonanie ujęć czarno-białych. Koloru pozbywiaj się jednak raczej w programie graficznym niż przy użyciu trybu b/w aparatu.

3

PAMIĘTAJ...  Obiektywy szerokokątne trzymaj w torbie, chyba że celowo chcesz uzyskać efekt zniekształcenia bryły karoserii.

 Unikaj używania lampy błyskowej, gdyż tablice rejestracyjne odbiją światło, powodując niepożądane refleksy świetlne.  Korzystaj z niskich wartości ISO, aby uniknąć nadmiernego szumu w zacienionych obszarach.

 Jeśli fotografujesz na terenie prywatnym, zawsze poszukaj właściciela i zapytaj o pozwolenie.

CHIP FOTO · VIDEO digital

91

[Porady• Udane kadry] 4 4 PASAŻEROWIE Ludzie sprawiają, że zdjęcie samochodu nabiera życia, nie obawiaj się więc zwrócić obiektywu w kierunku swoich współpasażerów i zrobić im ciekawy portret w ruchu. Przenieś nastrój wycieczki na swoje fotografie i wraz z pojazdem zarejestruj także emocje malujące się na twarzach czy mijane znaki drogowe. Podobnie ręce na kierownicy czy stopa na pedale gazu mogą być równie interesującym tematem jak konwencjonalne ujęcia samochodu na tle krajobrazu. Stacje benzynowe i warsztaty samochodowe – to także ciekawe miejsca na plener. No i nie zapominajmy o lokalnych złomowiskach starych wraków. Zawsze znajdzie się tam kilku sędziwych dziwaków, próbujących ocalić coś z zepsutych aut.

5

B

A

C 5 PRĘDKOŚĆ A. DŁUGIE CZASY EKSPOZYCJI W czasie nocnej przejażdżki połącz długi czas naświetlania z wyzwoleniem lampy błyskowej. Poproś znajomego, żeby usiadł za kierownicą, i podczas przejazdu przez tunel wykonaj zdjęcie ponad jego rękami, ale w takim momencie, aby nie oślepić osób jadących z przeciwka. Smugi świateł znajdujących się przed Wami nadadzą zdjęciu artystycznego charakteru.

92

CHIP FOTO · VIDEO digital

B. PANORAMOWANIE Ta technika wymaga praktyki. Stań w lekkim rozkroku i trzymając mocno aparat fotograficzny z łokciami opartymi o ciało, obracaj jednocześnie tułowiem. Podążaj za obiektem i zrób zdjęcie z czasem nie krótszym niż 1/125 sekundy, w momencie kiedy samochód jest na wprost Ciebie. Kontynuuj podążanie za pojazdem także chwilę później, dzięki czemu uzyskasz efektowne rozmycie tła.

C. ZAMRAŻANIE RUCHU Czas naświetlania o wartości 1/500 sekundy pozwoli zamrozić ruch pędzącego samochodu. Doskonałym miejscem na tego typu eksperymenty są rajdy i wyścigi samochodowe. Najlepiej sprawdzają się tutaj obiektywy o długiej ogniskowej (np. 200 mm). Aby zachować krótki czas naświetlania, wykorzystuj niskie wartości przysłony (np. f/2.8 lub f/4).

FILM POKLATKOWY Przykładowe film wykonany ze zdjęć poklatkowych zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

]]

P O R A D Y Korzystanie z trybu Intervalometer W A R S Z T A T ?????????????????

KLATKA PO KLATCE

Może lepiej byłoby ustawić Intervalometer na 30 lub nawet 45 minut?

› Gonitwa obłoków Interesujące możliwości, jakie daje Intervalometer, postanowiłem wykorzystać w dzień. Wybrałem się za miasto „filmować” zmienia-

Kompakty cyfrowe wyposażone są w możliwości, jakich aparaty fotograficzne nigdy nie miały, m.in. w zachęcającą do eksperymentowania funkcję Intervalometer. Umożliwia ona automatyczne wykonywanie serii zdjęć w wybranych odstępach czasu. Przydaje się to Andrzej A. Mroczek w fotografii przyrodniczej, np. przy zdjęciach rozwijających się kwiatów.

W

cyfrowych aparatach kompaktowych firmy Canon funkcja Intervalometer pozwala na wykonanie od 2 do 100 fotografii w odstępach czasu od 1 do 60 minut. Aparat z włączoną funkcją Intervalometer oraz parametrami ustawionymi na maksymalną liczbę zdjęć i największy odstęp czasu między nimi może – jeżeli wcześniej nie wyczerpie się akumulator lub nie zapełni całkowicie karta pamięci – fotografować przez ponad 600 godzin, w dzień i w nocy, przez ponad cztery doby! Czyż nie jest to fantastyczna możliwość? Oczywiście trzeba rozwiązać problem oświetlenia fotografowanego obiektu. Musi ono być jednakowe przez cały czas fotografo-

przysłona obiektywu przymknięta do f/8, czas synchronizacji z fleszem 1/250 s, ostrość ustawiłem ręcznie; X flesz Speedlite Canon 550EX z nastawieniem siły błysku na 1/128, z reflektorem przekręconym do tyłu i ustawionym skośnie do góry; X flesz studyjny Elinchrom o mocy 750 J z reflektorem rozpraszającym światło, wyzwalany błyskiem z 550EX.

› Zmagania ze światłem Pierwsze próby ustalenia ekspozycji wykazały, że nawet przy zredukowanej do minimum sile błysku flesza studyjnego fotografie są silnie

fotografowany obiekt był właściwie oświetlony, a udział w nim światła dziennego, nawet najsilniejszego – w samo południe – sprowadzony do wartości nieistotnej. Przy takim ustawieniu chciałem wykonać serię 100 fotografii tulipana i zrobić z nich kilkusekundowy film, który zmontowany w pętlę wyświetlany byłby cyklicznie na ekranie komputera. Wstawiłem tulipana w wazonik bez wody. Aparat dostał w pełni naładowany akumulator, a flesz Speedlite 550EX komplet świeżych, mocnych baterii. Intervalometer ustawiłem na piętnastominutowe odstępy i przyjrzałem się, jak aparat wykonuje kilka pierwszych fotografii. Zachwycony tym, że wszystko funkcjonuje bez zarzutu, zamknąłem studio i poszedłem do

ZAWIODŁA... BIOLOGIA: Po kilkunastu godzinach stania bez wody tulipan nie zwiądł zupełnie. Warto przed fotografowaniem zbadać zachowanie kwiatów w rozmaitych sytuacjach, aby zaplanować czas trwania sesji i odstępy pomiędzy zdjęciami.

wania. Istnieje zatem konieczność takiego zredukowania zmieniającego się światła naturalnego, aby nie miało ono wpływu na kolejne fotografie. Jeśli mamy do dyspozycji silne światło błyskowe z flesza, sprawa jest łatwa. Do fotografowania z użyciem funkcji Intervalometer wykorzystałem taki zestaw: X aparat Canon PowerShot Pro1 na statywie z ustawieniami: czułość matrycy 50 ISO,

94

CHIP CHIP FOTO FOTO··VIDEO VIDEO digital digital

prześwietlone. Odsunięcie flesza na większą odległość niewiele by dało. Arkusz kalki technicznej włożony do wnętrza reflektora też nie rozwiązał sprawy całkowicie. Właściwe narzędzie znajdowało się w samym aparacie: wbudowany filtr szary neutralny, redukujący jasność obiektywu ośmiokrotnie. Po włączeniu funkcji filtru ND można było ustawić siłę błysku flesza studyjnego, tak aby

domu. Po 25 godzinach będę miał 100 fotografii, nie poruszając nawet palcem... Po 16 godzinach wróciłem do studia. Pozbawiony wody tulipan trochę zwiądł, ale daleko mu jeszcze było do tego, aby paść i oprzeć kwiat o stół. No cóż... W studiu nie było gorąco, więc czas więdnięcia znacznie się wydłużył i odstępy między kolejnymi fotografiami powinny być także dłuższe niż 15 minut.

się... Pośpiech pośpiechem, ale powstała w fotografowaniu przerwa wystarczyła, aby na filmie powstał wyraźnie widoczny, irytujący skok chmur z jednego kształtu w drugi. To nie był jedyny błąd. 10-sekundowe odstępy między poszczególnymi zdjęciami okazały się za duże: chmury pędzą wówczas jak oszalałe po ekranie. Trzeba stosować krótsze odstępy między ujęciami

naciskałem spust migawki. Zarejestrowałem w sumie 533 najzupełniej przypadkowych fotografii. Przypadkowych, ponieważ między decyzją „teraz!” a otwarciem migawki mija w kompaktach cyfrowych spora część sekundy i nie sposób przewidzieć, w jakiej pozie sfotografowana zostanie osoba, jeżeli się porusza. Zdjęcia złączone zostały w zabawny, 500-klatkowy filmik, przedstawiający w 40-sekundowym skrócie zmaga-

ZBYT SZYBKO: Chmury w wietrzny dzień pędzą po niebie zbyt szybko, by Intervalometer się przydał – nawet ustawiony na minimalne odstępy między zdjęciami.

jące kształty i przesuwające się po niebie chmury. Filmy, które pokazują w skondensowanym czasie zachowanie chmur, bardzo mi się podobają i postanowiłem wykorzystać aparat do wykonania czegoś podobnego. Ustawiłem Intervalometer na odstępy jednominutowe, ale gdy przyjrzałem się uważnie temu, co dzieje się z chmurami w czasie minuty, doszedłem do wniosku, że zdjęcia trzeba wykonywać ze znacznie większą częstotliwością. Ponieważ Intervalometer nie oferuje jednak czasów krótszych – wyłączyłem go. Usadowiłem się przy aparacie na składanym krzesełku i gapiąc się jak sroka w kość w tarczę naręcznego zegarka, co 10 sekund naciskałem delikatnie – aby nie poruszyć aparatu – spust migawki. Nudne to jak flaki z olejem... Tym razem aparat nie zawiódł. Zawiódł natomiast operator, czyli ja, bo po dwóch godzinach, wstyd się przyznać, zachciało mi

oraz ze znacznie większą dokładnością uruchamiać migawkę, aby ruch obłoków był płynny. Gdyby więc Intervalometer można było ustawić nie tylko od 1 minuty, ale od 1 sekundy, a liczbę wykonanych zdjęć powiększyć kilkakrotnie, ta funkcja aparatu byłaby użyteczna.

› Nieme kino Dla Politechniki Warszawskiej miałem wykonać prezentację zawierającą m.in. zdjęcia z egzaminu wstępnego. Aby nie powstało kolejne zdjęcie przedstawiające ludzi siedzących w uczelnianych ławach, umyśliłem sobie, że z jednego miejsca przez cały czas trwania egzaminu będę fotografował jedną osobę i zrobię z tego „film”. Aparat ustawiłem na statywie, wycelowałem w pannę siedzącą w pierwszym rzędzie i gdy tylko wykonywała ona jakikolwiek ruch, natychmiast

nia kandydatów na politechnikę podczas egzaminu z fizyki.

› Wnioski dla producenta 1. Radość z funkcji Intervalometer byłaby znacznie większa, gdyby zakres ustawień nie był tak bardzo ograniczony. 2. Niezrozumiałe jest, dlaczego wykonując zdjęcia seryjne z wykorzystaniem funkcji Intervalometer, aparat najpierw chowa, a później wysuwa obiektyw dla wykonania kolejnego zdjęcia. Ten sposób działania powoduje nie tylko znacznie szybsze wyczerpanie akumulatora, ale także niepotrzebne zużycie delikatnego przecież mechanizmu poruszającego obiektywem.  [email protected]

CZYNNIK LOSOWY: Opóźnienie migawki sprawiło, że część zdjęć to efekt przypadku.

CHIP FOTO · VIDEO digital 95

A B C F O T O G R A F I I Głębia ostrości

]

[Blindtexte• bearbeiten]

P

rzyglądając się zdjęciom, łatwo zaobserwować, że nie wszystkie obiekty widoczne w kadrze są jednakowo ostre. Najwyraźniej przedstawione są przedmioty znajdujące się w określonej odległości od aparatu, w miarę zaś zwiększania się bądź zmniejszania tej odległości ostrość obrazu spada. Jeżeli pewien obszar znajdujący się przed i za fotografowanym obiektem przedstawiony jest wystarczająco ostro – zjawisko to zwane jest głębią ostrości. Jeśli jednak porównamy kilka zdjęć, zauważymy, że obszar ten jest inny na każdym z nich – na portrecie ostra jest tylko twarz modela, znajdujące się za nim tło jest natomiast zupełnie rozmyte. Tymczasem na zdjęciu górskiego krajobrazu ostre są zarówno odległe o kilka kilometrów szczyty, jak i odległe o parę metrów drzewa. Dzieje się tak dlatego, że na głębię ostrości można wpływać. Właśnie od umiejętności jej kształtowania często zależy, czy otrzymamy zdjęcie ciekawe, intrygujące czy też nijakie i bez wyrazu. Oczywiście, by manipulować głębią ostrości, trzeba wiedzieć, od czego ona zależy.

OSTRO, NIEOSTRO?

Najczęściej chyba stosowanym kryterium oceny jakości zdjęcia jest jego szczegółowość. Czy jednak wszystko na zdjęciu może i powinno być Marcin Pawlak wyraźne?

GŁĘBIA OSTROŚCI I OGNISKOWA

FOT.: A. STACHOWSKI, M. PAWLAK, MEV

Pierwszym czynnikiem, od którego zależy głębia ostrości, jest ogniskowa obiektywu – im jest ona krótsza, tym większa jest głębia ostrości. To właśnie dlatego przedmioty fotografowane długim teleobiektywem zwykle wydają się „wycięte” z tła – po prostu przedmioty znajdujące się przed i za nimi są na zdjęciu zupełnie nieostre. Z kolei stosowane w fotogra-

DŁUGA OGNISKOWA: Stosowane w fotografii przyrodniczej teleobiektywy mają tak niewielką głębię ostrości, że drugi plan zdjęcia jest całkowicie rozmyty.

fowaniu pejzażu obiektywy szerokokątne mają bardzo dużą głębię ostrości, co pozwala na wyraźne odwzorowanie na zdjęciu planów zarówno bliskich, jak i dalekich.

DALEKO CZY BLISKO?

Drugim czynnikiem, od którego zależy głębia ostrości, jest odległość od fotografowanego obiektu. Im dalej znajduje się on od obiektywu, tym większa jest głębia ostrości. Dlatego też przy fotografowaniu z bardzo małych odległości (np. w makrofotografii) głębia ostrości często nie przekracza kilku milimetrów. Może to sprawiać problemy, gdy jest ona mniejsza niż rozmiary fotografowanego przedmiotu. W takiej sytuacji ostrość należy ustawić na punkt znajdujący się w jednej trzeciej obiektu (licząc od strony aparatu), gdyż głębia ostrości rozciąga się niesymetrycznie względem punktu, na który ustawiona jest ostrość, i za nim jest znacznie większa niż od strony aparatu. Tę cechę głębi ostrości moODLEGŁOŚĆ: Ponieważ makrofotografie wykonuje się z bardzo małych żemy wykorzystać, jeśli chceodległości, głębia ostrości na takich zdjęciach jest zwykle niewielka.

my zwiększyć głębię ostrości przedniego planu, a nie możemy tego zrobić, domykając przysłonę, np. przy fotografowaniu pejzażu o zmierzchu. W takiej sytuacji lepiej jest ustawiać ostrość, zamiast na nieskończoność, na jakiś przedmiot znajdujący się w tzw. odległości hiperfokalnej (jak ją wyznaczyć, opisujemy w ramce „Głębia ostrości w liczbach”). Przy takim ustawieniu tylny zakres głębi ostrości pokryje nam odległy plan, wszystkie przedmioty zaś, które uprzednio były nieostre, a znajdują się w odległości większej niż połowa hiperfokalnej, zostaną na zdjęciu przedstawione ostro. Ponieważ odległość hiperfokalna jest najmniejsza w obiektywach szerokokątnych, już po niewielkim przymknięciu przysłony łatwo jest za ich pomocą uzyskać głębię ostrości sięgającą od metra aż po horyzont.

IM CIEMNIEJ, TYM OSTRZEJ Głębię ostrości najłatwiej jest kształtować, operując otworem przysłony, gdyż nie wymaga to ani zmiany miejsca, z którego fotografujemy, ani ogniskowej, co zwykle oznacza przekadrowanie zdjęcia. Głębia ostrości jest tym mniejsza, im większy jest otwór przysłony, dlatego w np. fotografii portretowej, gdzie pożądane jest rozmycie tła, stosuje się obiektywy o dużym otworze względnym (f/1.4, f/1.8).

CHIP FOTO · VIDEO digital

97

[ABC fotografii • Głębia ostrości] GŁĘBIA OSTROŚCI W KOMPAKTACH

GŁĘBIA OSTROŚCI A PRZYSŁONA 85 mm, f/1.8

85 mm, f/4

85 mm, f/8

85 mm, f/16

ASYMETRIA: Warto zauważyć, że głębia ostrości rozciąga się niesymetrycznie względem odległości, na którą ustawiliśmy ostrość. Dlatego też jeśli przymykamy przysłonę, szybciej ostre stają się przedmioty, które znajdują się za fotografowanym obiektem.

PODGLĄDANIE GŁĘBI

ODLEGŁOŚĆ HIPERFOKALNA: Odpowiednio dobierając odległość, na którą nastawimy ostrość, możemy uzyskać głębię ostrości sięgającą od jednego metra aż po horyzont.

98

CHIP FOTO · VIDEO d tal

Posługiwanie się kalkulatorem w warunkach polowych, by obliczyć głębię ostrości, jest mało wygodne. Najlepiej byłoby po prostu zobaczyć w wizjerze aparatu, jak będzie wyglądał kadr po przymknięciu przysłony do ustawionej wartości. Służy do tego, dostępna w droższych modelach lustrzanek, funkcja podglądu głębi ostrości. Pozwala ona przymknąć przysłonę do wartości roboczej i podejrzeć w wizjerze, jaką uzyskamy

głębię ostrości. Dlatego też, jeśli rozważamy kupno aparatu do nieco bardziej ambitnych zastosowań, szukajmy modelu wyposażonego w tę funkcję. Niestety, jest to element, którego producenci aparatów często używają do różnicowania produkowanych modeli na „amatorskie” i „profesjonalne” – i właśnie dlatego najnowszy Nikon D50 jest tej przydatnej funkcji pozbawiony. Na szczęście większość obiektywów ma wygrawerowaną na obudowie skalę, która pozwala szybko ocenić, jaka będzie głębia ostrości przy określonej przysłonie. Tych wszystkich udogodnień pozbawieni są użytkownicy cyfrowych kompaktów, którzy skazani są na oglądanie na wyświetlaczu obrazu rejestrowanego przy otwartej przysłonie. Jednak ze względu na dużą głę-

Jedną z cech, które odróżniają kompakty cyfrowe od cyberlustrzanek i aparatów analogowych, jest właśnie głębia ostrości. Często spotkać się można ze stwierdzeniem, że aparatem kompaktowym trudno zrobić nieostre zdjęcie – i jest w tym sporo racji. Gdy oglądamy zdjęcia wykonane kompaktowym cyfrakiem, łatwo zauważymy, że na większości z nich ostre jest prawie wszystko, co znajduje się w kadrze: zarówno osoby na pierwszym planie, jak i krajobraz stanowiący dalekie tło. Wyjątkiem są zdjęcia wykonywane z bliskiej odległości, ale i tu głębia ostrości jest znacznie większa niż w lustrzankach i „analogach”. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, że montowane w kompaktach sensory mają bardzo niewielkie rozmiary (przekątna matrycy w kompakcie wynosi zwykle od 5 do 10 mm, podczas gdy w cyberlustrzance jest to ok. 28 mm, a w małoobrazkowym „analogu” ok. 43 mm). Konsekwencją tego są dużo krótsze niż w standardzie małoobrazkowym ogniskowe stosowanych obiektywów — a to powoduje właśnie zwiększenie głębi ostrości, nawet jeśli „szkło” ma duży otwór względny (np. f/2). Z tego też powodu wiele tanich cyfraków w ogóle nie ma układu ustawiania ostrości! Przy dość ciemnym obiektywie wystarczy ustawić ostrość na stałe na odległość hiperfokalną (patrz: ramka „Głębia ostrości w liczbach”), by uzyskać głębię ostrości rozciągającą się od ok. 80 cm do nieskończoności. Nie zawsze jednak tak duża głębia ostrości jest pożądana, np. przy zdjęciach portretowych, gdy chcemy rozmyć blisko znajdujący się tylny plan. Tu właściciele kompaktów mają problem, gdyż nawet najjaśniejsze obiektywy w nich stosowane oferują zbyt dużą głębię ostrości do tych zastosowań. Z efektem zwiększenia głębi ostrości mamy do czynienia również w przypadku cyfrowych lustrzanek. Tutaj jednak rozmiary matrycy i klatki filmu małoobrazkowego nie różnią się tak bardzo, zatem i wzrost zakresu głębi ostrości nie jest tak duży jak w wypadku kompaków.

bię ostrości – właściwą cyfrowym kompaktom – oraz niewielki zakres regulacji otworu przysłony i tak byłyby one mało przydatne.

FAŁSZYWKA I ORYGINAŁ Wydawać by się mogło, że nie ma nic prostszego niż zasymulowanie małej głębi ostrości w programie graficznym. Ot, wystarczy zrobić maskę oddzielającą główny motyw od tła, po czym rozmyć to ostatnie. Nic bardziej mylnego. Głębia ostrości ma to do siebie, że jej granice są płynne i przejście pomiędzy obszarem ostrym oraz nieostrym następuje stopniowo. Komputerowe odtworzenie tego procesu wymagałoby stworzenia osobnej maski w zasadzie dla każdego obiektu na zdjęciu, co jest wykonalne jedynie dla bardzo nieskomplikowanych kompozycji, gdzie granica pomiędzy poszczególnymi planami jest wyraźna. Na tym jednak nie koniec trudności. Ze względu na sposób pracy obiektywu i sam charakter powstawania ostrego obrazu (patrz: ramka „Głębia ostrości w liczbach”) nieostro przedstawione obiekty o ma-

[ABC fotografii • Głębia ostrości] GŁĘBIA OSTROŚCI W LICZBACH Kiedy obiektyw nie jest nastawiony dokładnie „na ostro”, obrazem punktu na matrycy aparatu nie jest punkt, lecz krążek o pewnej średnicy. Dzieje się tak, gdyż promienie światła pochodzące z punktów leżących w odległości innej niż ta, na którą nastawiony jest obiektyw, ogniskowane są przed bądź za płaszczyzną obrazową, a tworzony przez nie obraz ma postać właśnie krążków, zwanych krążkami rozproszenia (widocznie niekiedy jako tzw. bokeh). Im dalej od płaszczyzny, na którą nastawiona jest ostrość, znajduje się odwzorowywany punkt, tym większą mają one średnicę. Jeśli jednak ich rozmiar będzie wystarczająco mały, obraz będzie mimo to wydawał się ostry. Zatem przy określonej maksymalnej wielkości krążka rozproszenia można obliczyć, jaki jest zakres odległości od aparatu, dla której wszystkie obiekty będą wystarczająco wyraźne na zdjęciu – czyli tzw. głębię ostrości. Wszystko zależy od oka To, jaka wielkość krążka rozproszenia jest jeszcze uznawana za dopuszczalną, wynika z właściwości fizjologicznych ludzkiego oka, a dokładniej ze zdolności rozróżniania drobnych szczegółów. Otóż zdolność owa zanika, jeśli rozmiar kątowy detalu jest mniejszy niż 20 sekund kątowych, a w słabych warunkach oświetleniowych rozmiar ten jest znacznie większy (50”–90”). Przy typowych warunkach obserwacji daje to 1/1000–1/2000 przekątnej obrazu. Jeśli średnica krążka rozproszenia jest mniejsza od tej wartości, jest on postrzegany przez nas jako punkt — a więc za przedstawiony ostro. Dopuszczalna wielkość krążka rozproszenia ściśle zależy zatem od wielkości materiału światłoczułego (matrycy), na który rzutowany jest obraz. Taki sam krążek rozproszenia da na materiale średniego formatu ostry, a w cyfrowym kompakcie zupełnie nieostry obraz. Wielkość krążków nieostrości — a więc i zakres głębi ostrości — zależy tylko od ustawionego otworu przysłony (przy niezmiennej odległości zdjęciowej). Jak widać na rysunku obok, zmniejszenie otworu przysłony powoduje, że w tworzeniu obrazu nie uczestniczy najbardziej zewnętrzna część soczewki (obiektywu). Dzięki temu krążki rozproszenia są mniejsze, a zatem uzyskujemy większą głębię ostrości. Trzeba tu koniecznie podkreślić, że mówimy o fizycznej średnicy otworu przysłony, a nie o otworze względnym. Z tego faktu wynika kolejna zależność głębi ostrości — od ogniskowej obiektywu. Wystarczy porównać: przy tym samym otworze względnym f/2 średnica otworu przysłony w obiektywie o ogni-

100

CHIP FOTO · VIDEO digital

skowej 100 mm wynosi 50 mm, dla „szkła” o ogniskowej 30 mm zaś jest to tylko 15 mm. Wynika z tego powszechnie znana zależność: im dłuższa ogniskowa, tym mniejsza głębia ostrości — pod warunkiem że nie zmienimy odległości pomiędzy obiektywem a fotografowanym motywem. Z taką sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy zmieniamy ogniskową obiektywu, aby przekadrować zdjęcie: powiększyć detal bądź objąć szerszy plan. Inna sytuacja nastąpi jednak, gdy wraz ze zmianą ogniskowej tak zmienimy odległość od fotografowanego motywu, by miał on tę samą wielkość na zdjęciu (taką samą skalę odwzorowania). Wówczas głębia ostrości pozostanie niezmieniona — zmieni się zaś perspektywa zdjęcia (patrz: FVd 5/2005, str. 86). To da się obliczyć Głębia ostrości zależy, jak widać, od wielu czynników, co powoduje, że trudno ją ocenić „na oko”. Na szczęście istnieją odpowiednie wzory, które pozwalają ją obliczyć. Głębia ostrości to nic innego jak różnica pomiędzy największą i najmniejszą odległością, dla których zarejestrowany obraz

jest zadowalająco ostry, trzeba więc te odległości obliczyć. Pierwszym parametrem, który będzie nam potrzebny, jest dopuszczalna wielkość krążka rozproszenia. Jest to, jak pamiętamy, 1/1000—1/2000 przekątnej filmu bądź matrycy. Następnie potrzebujemy określić tzw. odległość hiperfokalną. Jest to odległość do najbliżej położonego, akceptowalnie ostrego punktu dla obiektywu ustawionego na nieskończoność. Obliczmy ją z następującego wzoru: h=f 2/(A*c), gdzie f to ogniskowa, A otwór względny, a c wielkość krążka rozproszenia. Otrzymane wartości możemy podstawić do wzorów na przedni i tylny zakres głębi ostrości. Są to odpowiednio: Dn= (h*s)/h+(h-s) oraz Df=(h*s)/h–(h–s), gdzie s to odległość, na którą ustawiona jest ostrość. W ten sposób otrzymujemy zakres głębi ostrości D=Df-Dn. Jeśli nie chcemy zagłębiać się w obliczenia, możemy skorzystać z darmowego programu fCalc (niestety, nie uwzględnia on rozmiarów matryc stosowanych w cyfrowych kompaktach) bądź prostego arkusza kalkulacyjnego — oba zamieszczamy na dołączonym do pisma CD-ROM-ie.

TYLKO PRZYSŁONA: W zdjęciach architektury zazwyczaj pożądana jest duża głębia ostrości. Ponieważ zwykle nie możemy jednak zmienić ani miejsca, z którego fotografujemy, ani ogniskowej obiektywu, jedynym wyjściem jest zmniejszenie otworu przysłony (np. do wartości f/16).

łych rozmiarach (np. refleksy świetlne) nie są po prostu rozmyte, lecz mają postać krążków o wyraźnych krawędziach (tzw. bokeh). Ponieważ ich wielkość również zmienia się wraz z odległością, jest to kolejne utrudnienie w komputerowym symulowaniu głębi ostrości. Wszystko to powoduje, że większość przykładów fałszowania głębi poprzez zmniejszanie wyrazistości tła jest łatwo rozpoznawalna na zdjęciach.

TYLKO PRAKTYKA

PRZYSŁONA: Punkty znajdujące się poza płaszczyzną ostrości odwzorowywane są w postaci krążków o różnej średnicy. Zredukowanie otworu przysłony powoduje zmniejszenie ich średnicy, a więc zwiększenie głębi ostrości. Promienie światła biegnące z punktów położonych przed (kolor czerwony) i za (kolor biały) płaszczyzną ostrości dają krążki rozproszenia o różnej średnicy i dlatego właśnie głębia ostrości rozciąga się niesymetrycznie względem odległości, na którą jest ustawiony obiektyw aparatu.

Kształtowanie głębi ostrości nie jest czymś, czego można się nauczyć, wnikliwie studiując literaturę fachową. Podstawy teoretyczne są oczywiście ważne, jednak sprawne operowanie tym aspektem zdjęcia wymaga przede wszystkim wyczucia, a to można wypracować jedynie w praktyce. Nie pozostaje zatem nic innego jak wziąć aparat w rękę i zacząć eksperymentować. Poświęcony na próby czas z pewnością zaprocentuje, gdy nadejdzie chwila wykonania tego „jedynego” ujęcia – wówczas nie będzie czasu na zabawy z kalkulatorem i wzorami. 

T E C H N O L O G I E Adobe DNG Converter

PROGRAM NA CD Adobe DNG Camera RAW i Converter 3.1 dla Photoshopa CS2 zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

]

P Koncern Adobe promuje własną odmianę formatu RAW, przekonując, że stanie się ona standardem przyszłości. Czy wierzyć w te zapewnienia? Piotr Dębek

rzypomnijmy, że pliki typu RAW to nieprzetworzone dane prosto z matrycy aparatu. Zamiana ich na możliwe do wyświetlenia lub wydrukowania pliki graficzne następuje dopiero podczas obróbki na komputerze. RAW w pewnych sytuacjach ma przewagę na formatem JPEG, jednak zajmuje więcej miejsca na karcie pamięci, jego zapis trwa dłużej, a później wymaga nieco pracy i umiejętności, by dokonać jego obróbki za pomocą komputera. Ostatnia różnica w stosunku do dawno ustandaryzowanego JPEG-a jest taka, że każdy producent stosuje swoją własną implementację formatu RAW, która różni się nawet między aparatami pochodzącymi od tego samego wytwórcy. Ten właśnie chaos miała ambicje uporządkować firma Adobe, prezentując we wrześniu zeszłego roku specyfikację DNG (Digital Negative) – uniwersalnego standardu RAW. Co istotne, standardu darmowego i po części przynajmniej otwartego. Zarówno producenci sprzętu, jak i oprogramowania mogą go bez żadnych opłat implementować w swoich produktach. Po co mi powszechny standard, skoro używam tylko jednego aparatu, a więc potrzebuję narzędzia do obróbki tylko jednego typu RAW? – mógłby ktoś zapytać. Cyfraki ewoluują tak szybko, że za rok czy dwa będziemy zapewne chcieli zmienić sprzęt, a wtedy zostaniemy zmuszeni do poszukania nowego narzędzia do obróbki „surowych” plików. Jeśli za parę lat zechcemy poprawić stare zdjęcia, może się okazać, że współczesne aplikacje nie będą obsługiwały archaicznych już wówczas formatów. Ponadto gdyby wszystkie aparaty fotograficzne zapisywały dane RAW w ten sam sposób, producenci aplikacji do obróbki mieliby łatwiejsze zadanie, a ich programy automatycznie radziłyby sobie z obsługą każdego nowego cyfraka.

Producenci poszukiwani Czy ta wizja ma szansę się urzeczywistnić? Niestety, nic na to nie wskazuje. Mimo że od ogłoszenia inicjatywy stworzenia formatu

[Technologie• Adobe DNG Converter] DNG upłynął już prawie rok, to do dzisiaj nie pojawił się na rynku żaden aparat, który by zapisywał dane w tym formacie. Co więcej, żaden producent nie wyraził zainteresowania pomysłem Adobe, a np. przedstawiciele koncernu Canon oznajmili wprost, że nie mają zamiaru ograniczać swoich możliwości zwiększania potencjału aparatów poprzez podporządkowanie się zewnętrznym normom. Jeśli bowiem pojawią się nowe technologie produkcji sensorów światłoczułych, poprawiające wierność odwzorowania obrazów, firma chcąca wykorzystać ich możliwości będzie ograniczona przez ustalone dzisiaj normy. Wprawdzie format DNG ma wolne pola na informacje, które dowolny producent mógłby chcieć dodać, ale to wyraźnie nie wystarcza szefom koncernów fotograficznych. Jeśli ta postawa się nie zmieni, nigdy nie doczekamy się aparatów zapisujących fotografie w formacie DNG. Nadal jednak możemy użyć narzędzia firmy Adobe do archiwizacji już zrobionych zdjęć. Od dłuższego czasu dostępny jest darmowy konwerter, zamieniający pliki RAW różnych producentów na standard DNG, a towarzyszy mu równie darmowy plug-in do Photoshopa, służący do otwierania DNG za pomocą modułu Adobe Camera RAW. Możemy więc przerabiać pliki z naszego aparatu po to, by je następnie jako DNG obrabiać w Photoshopie. Jaki jest sens takiego postępowania? Zgodnie ze stanowiskiem koncernu Adobe zamiana „surowych” zdjęć na format DNG zabezpiecza nas przed niemożnością odczytu ich w przyszłości. Jeśli bowiem za kilka lat oprogramowanie np. Nikona przestanie obsługiwać pliki NEF z popularnego dzisiaj modelu D70, będziemy mogli skorzystać z pośrednictwa konwertera DNG, by przetworzyć je za pomocą kolejnej wersji Photoshopa lub innego pakietu graficznego. Rozumowanie to jest nieco pokrętne, bo zakłada, że stracimy dołączony do aparatu pakiet przetwarzający RAW-y – nie ma praktycznie cyfraka zdolnego zapisywać surowe dane, który nie byłby wyposażony w prosty choćby

Ile zyskamy miejsca na dysku po konwersji RAW-ów do DNG Model aparatu

Objętość RAW-a

Objętość DNG*

Objętość DNG po konwersji liniowej**

Canon EOS 300D

5,785 MB

5,199 MB

18,118 MB

Canon PowerShot Pro 1

8,018 MB

8,089 MB

28,187 MB

Konica Minolta DiMAGE A2

12,101 MB

10,083 MB

28,074 MB

Nikon Coolpix 8700

12,671 MB

7,970 MB

27,626 MB

Olympus Camedia C-8080

12,091 MB

8,016 MB

27,673 MB

Sony Cyber-shot F828

17,393 MB

9,844 MB

36,010 MB

*z wybraną opcją Preserve Raw Image oraz Compressed (lossless) ** z wybraną opcją Convert to Linear Image oraz Compressed (lossless)

pakiet do ich zamiany na format TIFF lub JPEG. Takie przyszłościowe zastosowanie konwertera DNG jest więc nieco wydumane.

Dwie zalety

my Adobe, jest natomiast problem kompatybilności między starszym oprogramowaniem graficznym a najnowszymi modelami sprzętu. Zgodnie bowiem z zapowiedzią producenta nie będzie uaktualnień do starszych wersji Photoshopa, pozwalających za pomocą tego pakietu otwierać pliki RAW z nowych modeli cyfraków. Oznacza to, że dla użytkowników Photoshopa CS oraz Photoshopa 7 z modułem Camera RAW jedynym sposobem przetwarzania „surowych” danych z nowych aparatów, które niedawno weszły na rynek lub dopiero się pojawią, będzie skorzystanie z pośrednictwa konwertera

Na razie istnieją dwa rzeczywiste powody, by zainteresować się nowym formatem Adobe. Po pierwsze, konwersja do DNG zmniejsza objętość części typów formatu RAW pochodzących z różnych aparatów. Liczba zaoszczędzonych na dysku megabajtów, jakie uzyskamy w wyniku tej operacji, zależy od rodzaju sprzętu (patrz tabelka: „Ile zyskamy miejsca na dysku po konwersji RAW-ów do DNG”). Jak widać, sensowność takiego zabiegu zależy od modelu cyfraka. Ciekawe, że w przypadku sprzętu Canona niekiedy można wręcz stracić na konwersji do DNG – dobrze to świadczy o algorytmach kompresujących w PowerShocie Pro1 i EOS-ie 300D. Drugim powodem, by przyjrzeć się PHOTOSHOP I NOWE APARATY: Tylko użycie DNG Convertera pozwoli nam bliżej pomysłom fir- otworzyć pliki z Canona 350D czy Olympusa E-300 w starym Photoshopie CS.

JEDEN DLA WS ZYSTKICH

Czy w przyszłości będzie tylko jeden standard plików RAW? CHIP FOTO · VIDEO digital

103

[Technologie• Adobe DNG Converter] DNG (z wybraną opcją Convert to Linear Image). Konwertowanie danych z aparatu przed ich obróbką w programie graficznym staje się więc alternatywą konieczności kupowania nowej wersji Photoshopa. Jest to być może skuteczny sposób na popularyzację opisywanego tu formatu, trudno jednak uznać go za elegancki. Problem w tym, że Adobe nie dba o użytkowników starszych wersji swoich produktów – najnowsza wersja plug-ina Adobe Camera RAW, oznaczona numerem 3.1, działa tylko pod kontrolą Photoshopa CS2. Czy można więc wierzyć w zapewnienia o uniwersalności i ponadczasowości formatu DNG?

Dwa RAW-y w jednym Jako ciekawostkę warto podać, że zamieniając „surowe” pliki z aparatu, możemy kazać zapisać wewnątrz nich oryginalny RAW. Oczywiście objętość utworzonego w ten sposób zbioru DNG będzie gigantyczna, co

stawia pod znakiem zapytania sens tej operacji. Zaletą będzie natomiast możliwość ekstrakcji pierwotnych danych z przekonwertowanego dokumentu. Z jednej strony to miło, że mamy możliwość zachowania oryginalnych plików na wszelki wypadek. Z drugiej jednak strony pokazuje to, że sama firma Adobe nie jest na tyle pewna, że zdominuje w najbliższych latach rynek, by odciąć użytkownikom możliwość powrotu do pierwotnej formy zapisu danych.

Bezpieczna przyszłość? Zgodnie ze stanowiskiem Adobe, sięgając po DNG Converter, zagwarantujemy sobie w przyszłości możliwość odczytu i poprawiania starych zdjęć. DNG ma się bowiem nie zmieniać i być implementowany we wszystkich kolejnych wersjach Photoshopa. Trudno jednak dziś stwierdzić, w jakim stopniu te zapewnienia są wiarygodne. Producenci aparatów zareagowali na inicjatywę Adobe z, mó-

wiąc oględnie, niewielkim entuzjazmem. Szanse na to, że DNG stanie się powszechnym standardem zapisu danych w aparatach cyfrowych, są raczej niewielkie. Czy więc Adobe będzie przez lata podtrzymywał obsługę martwego formatu, którego żaden producent aparatów nie wykorzystuje? Mimo dzisiejszych deklaracji producenta Photoshopa należy wątpić w tę determinację. Konwerter można polecić tym, którzy korzystają z Photoshopa CS lub jeszcze starszego Photoshopa 7 z modułem Camera RAW i chcieliby „surowe” dane z nowych modeli aparatów otwierać bezpośrednio pod kontrolą pakietu graficznego firmy Adobe. Warto też pamiętać, że jeśli zdarzy nam się, że producent naszego aparatu przestanie rozwijać oprogramowanie do obróbki RAW-ów z naszego cyfraka, nie jesteśmy skazani na przestarzały software. Choć nie ma gwarancji, że DNG Converter pozwoli uzyskać więcej niż firmowe oprogramowanie, to z pewnością warto to sprawdzić. 

JAK UŻYWAĆ FORMATU DNG 1 Kopiujemy plik Adobe DNG Converter.exe, zamieszczony na dołączonej do bieżącego wydania FVd płycie CD, do wybranego katalogu na dysku twardym. Plik Camera Raw.8bi kopiujemy z płyty do podkatalogu Plug-Ins/File Formats programu Adobe Photoshop. 2 Uruchamiamy Adobe DNG Converter.exe. Przyciskiem Select Folders w polu Select the images to convert wskazujemy katalog, w którym znajdują się pliki RAW do konwersji. 3 W polu Select location to save converted images wybieramy, czy nowe pliki mają być zapisane w tym

5

samym katalogu (Save in Same Location) czy też w innym (Save in New Location). Przycisk Select Folder służy do wyboru katalogu, jeśli chcemy pliki DNG przechowywać gdzie indziej niż oryginalne RAW-y.

wówczas, jeśli Photoshop nie obsługuje bezpośrednio „surowych” danych z naszego aparatu. Tak zwany obraz liniowy to w rzeczywistości 16-bitowy TIFF. Daje on możliwości późniejszej łatwej regulacji balansu bieli czy rozpiętości tonalnej, ale jest kilkakrotnie (od trzech do ponad czterech razy) większy niż DNG zapisany z opcją Preserve Raw Image.

7 Gotowe pliki DNG w celu dalszej obróbki po prostu przeciągamy do Adobe Photoshopa lub innego pakietu graficznego obsługującego ten format.

4 Pole Select name for converted images służy do wybrania nazwy, pod jaką mają być zapisywane pliki. 2

3

4

5

104

CHIP FOTO · VIDEO digital

5 Ostatnia z dostępnych opcji (Preferences) określa, czy obrazy DNG mają być bezstratnie kompresowane (Compressed lossless) oraz czy wewnątrz nowego pliku ma być zaszyty oryginalny RAW (Embed Original Raw File). Ta opcja zwiększa co najmniej dwukrotnie wielkość pliku, ale pozwala z powrotem odzyskać oryginalne zdjęcie (przyciskiem Extract… w głównym oknie DNG Convertera). 6 Po wciśnięciu przycisku Change Preferences… mamy do dyspozycji jeszcze jedno pole wyboru: Image Conversion Method. Tu wskazujemy jedną z dwóch opcji: Preserve Raw Image (pozostawia dane w oryginalnej formie mozaiki RGB) lub Convert to Linear Image. Ta ostatnia opcja powinna być wybierana tylko

6

WA R S Z TAT

Automatyzacja zadań

ĆWICZ Z NAMI Przykładowe zadanie wykonane w artykule zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

]

PHOTOSHOP…

DO AKCJI!

[Warsztat• Automatyzacja zadań] GDZIE MIESZKAJĄ ZADANIA? Paletę Zadania (Actions), jeżeli nie jest widoczna, wywołujemy, wybierając z menu Okno | Zadania (Window | Actions) lub za pomocą skrótu klawiaturowego [Alt]+[F9]. W Photoshopie domyślnie zainstalowany jest zestaw akcji (jak na zrzucie ekranowym poniżej). Możemy

Wyrównanie poziomów, mała korekta balansu bieli, nasycenia kolorów, dopasowanie zdjęcia do formatu 10x15. Następna fotografia: wyrównanie poziomów, mała korekta balansu bieli… i tak 318 razy? Nie! Zaprzęgnijmy do tego narzędzia, jakie drzemią Marcin Saldat w Photoshopie. PALETA ZADANIA: Pozwala na szybkie dodanie np. ramki do zdjęcia oraz na zarządzanie akcjami.

P

hotoshop oferuje bardzo przydatny system automatyzacji Zadań (Actions). Pozwala on na rejestrowanie czynności wykonywanych na obrazie od momentu wciśnięcia przycisku Początek nagrywania do Zatrzymaj nagrywanie, a następnie na zastosowanie ich do obróbki innego pliku. W połączeniu z opcją przetwarzania wsadowego (Batch) sytem ten idealnie sprawdza się w sytuacjach, gdy musimy obrobić dużą liczbę zdjęć, którym chcemy nadać takie same przekształcenia. Oprócz tworzenia Zadań paleta oferuje również własny zestaw automatycznych modyfikacji, dzięki którym bardzo szybko nadamy fotografii np. tonację sepii, skonwertujemy ją do skali szarości czy dodamy ramkę. Mało tego, istnieją serwisy internetowe, np. http://www.atncentral.com/download.htm, zawierające akcje utworzone przez użytkowników. Przeważnie dołączony jest do nich opis działania oraz przykładowe zdjęcia. Wystarczy pobrać taką akcję na dysk, rozpakować do odpowiedniego katalogu i jesteśmy gotowi do wykonania np. zaawansowanego wyostrzania, zwiększenia rozpiętości tonalnej czy zmiękczenia obrazu, gdzie efekt przypomina działanie filtra nakładanego na obiektyw. Photoshop wykona za nas wszystkie te operacje bez żadnych objawów znużenia i przede wszystkim tak szybko, jak tylko pozwala na to procesor naszego komputera.

106

CHIP FOTO · VIDEO digital

dzięki nim szybko dodać do naszego obrazka ramkę lub wykonać konwersję do skali szarości. Wystarczy zaznaczyć odpowiednią pozycję i kliknąć ikonkę Wykonaj bieżące zaznaczenie (Play selection). Po lewej stronie palety znajdują się ikonki, których kliknięcie włącza lub wyłącza wykonywanie danego zadania lub poszczególnych jego etapów. W bliskim sąsiedztwie znajdziemy kwadratowe ikonki, odpowiadające za włączanie lub wyłączanie okien dialogowych poszczególnych funkcji wykorzystywanych w danej akcji. Jest to przydatne w bardziej rozbudowanych zadaniach, kiedy w trakcie wykonywania sekwencji trzeba wprowadzać inne parametry np. dla niektórych filtrów, aby uzyskać optymalny efekt dla danej fotografii. W rozwijalnym menu palety, dostępnym po kliknięciu ikonki znajdującej się w prawym górnym rogu, mamy do dyspozycji sporo opcji, które ułatwią zarządzanie Zadaniami. Na samym jej dole możemy wybrać i dołączyć dodatkowe zestawy, między innymi zbiór automatycznie tworzonych ramek czy nadający zdjęciom efektowne modyfikacje, np. krople deszczu. Jeżeli pobraliśmy z Internetu lub otrzymaliśmy od znajomego zadania w postaci pliku z rozszerzeniem ATN, w prosty sposób dołączymy je do palety, wybierając Wczytaj zadania. Podstawowe i w zupełności wystarczające narzędzia do tworzenia własnych akcji i zarządzania nimi znajdują się na dole palety. Są to (od lewej): Zatrzymaj nagrywanie lub wykonywanie (Stop playing/recording), Początek nagrywania (Begin recording), Wykonaj bieżące zaznaczenie (Play selection), Utwórz nowy zestaw (Create new set), Utwórz nowe zadanie (Create new action) i Usuń (Delete).

AUTOMATYCZNE SKALOWANIE ZDJĘCIA Jak już wspominałem, akcje są nieocenione w sytuacjach, kiedy trzeba wykonać proste, identyczne operacje na wielu plikach. Załóżmy więc, że nazbierało się nam sporo zdjęć, z których chcemy wykonać odbitki. Trzyma-

UKRYTE OPCJE: Funkcja Zmieść obrazek automatycznie przeskaluje pionowe i poziome kadry. my je w jednym katalogu, wyretuszowane, skadrowane. Jednak po decyzji, że wystarczą nam mniejsze odbitki, np. w formacie 10x15 cm, musimy je do takiego formatu przeskalować. Najprostszym schematem działania, który moglibyśmy wykonać jako wzorzec akcji, jest zmiana rozmiaru za pomocą opcji Wielkość obrazka (Image Size). Tutaj trafiamy na pierwszy problem, który po zakończeniu działania akcji może być przyczyną naszego rozczarowania. Narzędzie Wielkość obrazka niestety nie jest in-

teligentne i nie rozpoznaje, które zdjęcia mają orientację pionową (większy rozmiar w pionie niż w poziomie), a które poziomą. Ustalenie jednego rozmiaru, np. dla obrazu o pionowym kadrze, spowoduje, że automatycznie wykonywane zadanie, napotykając obraz o poziomej orientacji, przeskaluje go, ale otrzymany rozmiar nie będzie odpowiadał naszym założeniom. Można oczywiście, obrócić wcześniej fotografie w Przeglądarce plików (File Browser), ale po co dodawać sobie pracy? W menu Plik | Automatyzuj (File I Automate) znajduje się narzędzie o nazwie Zmieść obrazek (Fit Image), które udostępnia co prawda mniej opcji, pozwala jednak wykonać interesujące nas przekształcenie. W oknie dialogowym narzędzia podajemy liczbę pikseli, jaką powinny mieć nasze fotografie na dłuższym boku. Dla formatu 10x15 cm (przy rozdzielczości 300 dpi) rozmiary powinny wynosić, w zależności od orientacji kadru, 1772x1181 lub 1181x1772 piksele. Dłuższą krawędzią obrazu jest więc bok o długości 1772 pikseli, wartość tę podajemy zarówno w polu Szerokość (Width), jak i Wysokość (Height). Przetestujmy działanie zmiany rozdzielczości na kilku losowo wybranych fotografiach o różnych orientacjach kadru. Jeśli wszystko się zgadza, jesteśmy gotowi do zbudowania własnej akcji.

ZAPLANUJMY ZADANIE Zadanie, które teraz stworzymy, nie zawiera żadnej zaawansowanej operacji. Jednakże w miarę zdobywania doświadczenia, kiedy nasze definicje będą miały dużo więcej etapów, doradzam dokładność i przemyślenie każdego ruchu, zanim wykonamy i uruchomimy nagraną akcję. Testując każdą nową sekwencję, wykonajmy kopię bezpieczeństwa katalogu ze zdjęciami, które będziemy poddawać masowej obróbce — zapobiegnie to utracie plików źródłowych. Zacznijmy od utworzenia własnej grupy na palecie zadań, w której będziemy przechowywać nasze akcje. Kliknijmy ikonkę Utwórz nowy zestaw (Create new set) i w otwartym okienku dialogowym wpiszmy odpowiednią nazwę, np. Lab — intuicyjne nazewnictwo pomoże w sensownym posegregowaniu akcji i w przyszłości ułatwi szybkie znalezienie interesujących nas pozycji. W grupie Lab możemy przechowywać wszystkie zadania dotyczące przygotowania zdjęć do naświetlenia na papierze. Otwórzmy za pomocą polecenia z menu Plik | Otwórz (File | Open) jedną fotografię z serii, którą chcemy poddać skalowaniu. W tym momencie możemy rozpocząć nagrywanie.

NAGRYWAMY ZADANIE: Odpowiednio dobrana nazwa pozwoli na szybkie odszukanie danej akcji na palecie. Klikamy ikonkę Utwórz nowe zadanie (Create new action). Otworzy się nam okno dialogowe, w którym w polu Nazwa (Name) wpisujemy tytuł naszej akcji, czyli 10x15, bo dotyczyć ona będzie skalowania zdjęć do tego właśnie formatu. W polu Zestaw (Set) widoczny jest nagłówek grupy, w której tworzona jest akcja. Poniżej możemy przypisać naszemu zadaniu klawisz funkcyjny, pozwalający na szybkie uruchomienie akcji (jest to jednak mało istotne, jeśli chcemy używać jej dla całych katalogów zdjęć). Jeżeli mamy zamiar wyróżnić ją spośród innych akcji na palecie, możemy nadać jej odpowiedni kolor pole Kolor (Color). Wystarczy wcisnąć Nagraj (Record) i wszystko, co wykonamy od tej chwili na naszym obrazie, zostanie zapisane w akcji, aby później mogło być powtórzone na wszystkich zdjęciach, które wskażemy. Za pomocą poznanej wcześniej funkcji Zmieść obrazek (z wpisanymi w obu polach wartościami 1772 piksele) przeskalujmy obrazek. Wymiary fotografii zostaną dopasowane do zadanego rozmiaru, tzn. najdłuższy bok przyjmie wartość 1772, a krótszy wartość wynikającą z proporcji, czyli 1181 pikseli. Zadanie wykonane – nie pozostało nam nic innego, jak wcisnąć przycisk Zatrzymaj wykonywanie lub nagrywanie (Stop playing/record) na dole palety. Co dalej? To w zasadzie wszystko. Zamykamy plik, który służył nam za wzór, nie zapisując go, bo przecież nasza akcja i tak odpowiednio go przygotuje razem z innymi zdjęciami z katalogu. Przetestujmy utworzoną akcję, odtwarzając ją na dwóch wybranych zdjęciach (najlepiej o kadrze pionowym i poziomym). Jeśli wszystko jest w porządku, możemy przystąpić do drugiego i zarazem ostatniego etapu pracy.

CHIP FOTO · VIDEO digital 107

[Warsztat• Automatyzacja zadań] JEDNA AKCJA NA WIELU PLIKACH Aby zastosować utworzone Zadanie do całego katalogu zdjęć, trzeba posłużyć się narzędziem obróbki wsadowej. Znajduje się ono w menu Plik | Automatyzuj | Wsad (File | Automate| Batch). Po uruchomieniu w oknie tego narzędzia znajdziemy wiele przydatnych opcji.

W grupie Wykonaj (Play) wybieramy utworzony przez nas Zestaw (Set) – Lab, a w polu Zadanie (Action) określamy sekwencję, którą będziemy chcieli wykonać, czyli 10x15. Następnie w rozwijalnym menu pola Źródło (Source) wskazujemy, skąd pobierane będą

PRZETWARZANIE WSADOWE: Zadanie możemy zastosować na plikach określonych w grupie Źródło. Mogą to być obrazy np. aktualnie otwarte w programie lub znajdujące się we wskazanym katalogu.

pliki do przetworzenia. Mamy do dyspozycji: Folder (ta opcja będzie nas interesować), Importuj (np. obrazy z pliku PDF), Otwarte pliki (Opened files, czyli aktualnie otwarte zdjęcia w programie) oraz Przeglądarka plików (File Browser – wtedy przetwarzanie obejmie jedynie obrazy wybrane w przeglądarce Photoshopa). Jak już wspomniałem, do naszej akcji wybieramy jako źródło Folder i wciskając przycisk Wybierz (Choose), wskazujemy katalog z naszymi zdjęciami. W sekcji Źródło znajdziemy również dodatkowe, bardzo przydatne opcje. Jeżeli w którejś z akcji występuje polecenie otwierające kolejny plik, możemy nakazać pomijanie tego etapu w Zadaniu, zaznaczając Przesłoń instrukcje zadania „Otwórz” (Override Action „Open” Commands). Nasza akcja nie zawiera takiego kroku, więc nie musimy się o to martwić. Jeśli wsadowa modyfikacja ma dotyczyć także plików znajdujących się w podkatalogach wskazanego przez nas katalogu, zaznaczymy pole Uwzględnaj podfoldery (Include All Subfolders). Wybranie opcji Pomijaj okna opcji otwierania plików (Suppress File Open Dialogs) spowoduje, że podczas otwierania zdjęć nie będą pojawiać się okiena dialogowe (np. w wypadku plików RAW, otwieranych przez plug-in CameraRAW). Natomiast zaznaczenie Pomijaj ostrzeżenia dotyczące profilu kolorów (Suppress Color Profile Warnings) pozbawi nas okien informujących o różnicach przestrzeni barwnych wykorzystywanych w plikach a tą określoną w opcjach ustawień koloru Photoshopa.

ZAPISYWANIE PRZETWORZONYCH ZDJĘĆ Kolejną ważną grupą opcji na palecie przetwarzania wsadowego jest sekcja Cel (Destination) — między innymi w rozwijalnym menu decydujemy, co ma się stać z przetworzonymi plikami. Wybranie funkcji Brak (None) spowoduje, że zmodyfikowane zdjęcia pozostaną otwarte w Photoshopie. Jest to szczególnie przydatne, jeśli jako Źródło określimy Otwarte pliki, a po zakończeniu akcji chcemy jeszcze coś zrobić z naszymi zdjęciami przed ich zamknięciem. Funkcja Zapisz i zamknij (Save and Close) zapisuje zmiany do tego samego dokumentu i zamyka fotografię (z tej właśnie opcji skorzystamy). Ostatnia pozycja w rozwijalnym menu to Folder. Jeśli się na nią zdecydujemy, możemy za pomocą przycisku Wybierz (Choose) określić katalog, w którym będą zapisywane przetworzone obrazy. Jest to jedna z możliwości (oprócz kopii bezpieczeństwa, o której wspominałem wcześniej) zabezpieczenia oryginalnych plików przed nieprawidłowym działaniem akcji, a co z tym związane — zniszczeniem naszego zbioru. Jeżeli chcemy określić inne parametry zapisu niż te, które użyliśmy w akcji, np. zmienić stopień kompresji czy też format pliku, zaznaczmy również pole Przesłoń instrukcje zadania „Zapisz” (Override Action „Save As” Commands). Poniżej znajduje się jeszcze sekcja Nazywanie pliku (File Naming). Uaktywnia się ona, kiedy w polu Cel wybierzemy opcję Folder. Umożliwia ona zmianę nazw plików, udostępniając w tym celu wiele wzorców, za pomocą

których możemy dowolnie kreować tworzenie nazw. Ostatnia sekcja w oknie dialogowym narzędzia Wsad to Błędy (Errors). Dzięki niej możemy zdefiniować zachowanie się programu w momencie napotkania błędu podczas działania. W polskiej wersji programu Photoshop CS omyłkowo nazwano pozycje rozwijalnego menu, dlatego opcja Zapisz błędy do pliku (Stop For Errors) zatrzyma przetwarzanie, a wybór Zaloguj błędy do pliku (Log Errors To File) poinformuje nas jedynie o wystąpieniu nieprawidłowości notatką umieszczaną w określonym pliku tekstowym, nie zatrzymując dalszego przetwarzania. To już wszystko, co powinniśmy wiedzieć przed przystąpieniem do trenowania z akcjami. Pozostało nam tylko sprawdzić, jak to wygląda w praktyce. Narzędzie Wsad (Batch) konfigurujemy chociażby tak, jak na zrzutach ekranowych, uwzględniając informacje, które podałem w opisie. Pamiętajmy przede wszystkim o wybraniu katalogu ze zdjęciami. Na koniec wystarczy kliknąć OK, poczekać chwilę i ocenić efekt. W wypadku tak prostej akcji jak ta, którą razem zbudowaliśmy, nie powinny pojawić się żadne niespodzianki. Jednak każda akcja wymaga dokładnego przeanalizowania, aby z powodu rutyny, pośpiechu i np. braku kopii plików nie zniszczyć wyjątkowych zdjęć z sesji, której nigdy nie będzie już można powtórzyć.

Kupon zamówienia wyślij pocztą lub faksem TAK

9, CHCĘ PRENUMERATĘ CHIP FOTO-VIDEO digital

od numeru __________________w liczbie egz. _________________________ 12 egz. za jedyne 99 zł (8,25 zł za egzemplarz) 3 egz. za 33 zł (11 zł za egzemplarz)

_____________________________________________________________

NIP firmy _________________________________________________________________

NALEŻNOŚĆ UREGULUJĘ:

ulica _____________________________________________ numer__________________

przelewem na konto Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław, nr konta: 91 1500 1155 1211 5003 0159 0000 (prenumerata zostanie rozpoczęta po otrzymaniu potwierdzenia wpływu pieniędzy na konto Wydawnictwa);

numer mieszkania

za zaliczeniem pocztowym, tzn. przy odbiorze pierwszego

tel. ________________________________________________________________________

z zamówionych w prenumeracie egzemplarzy pisma;

____________________________

kod

___________________

miejscowość _____________________________________________________________

e-mail

kartą kredytową. Proszę obciążyć kartę o numerze:

____________________________________________________________________

rok urodzenia _________________ wykształcenie __________________________ Upoważniam Wydawnictwo Vogel Burda Communications sp. z o.o. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy.

ważną do:

ZDJĘCIA PO MODYFIKACJI : Automatycznie obrabiane obrazy mogą być zapisane na tych samych plikach źródłowych lub w innym katalogu z możliwością zmiany ich nazwy.

rok Visa EuroCard MasterCard – zaznacz odpowiednią kartę.

miesiąc Diners Club

PolCard

JCB

PBK Styl

PRENUMERATĘ PROSZĘ PRZESŁAĆ: na następujący adres: ___________________________________________________________________________

CHIP FOTO · VIDEO digital

imię i nazwisko __________________________________________________________ nazwa firmy

na adres wskazany w pozycji Zamawiający,

108

ZAMAWIAJĄCY (także dane właściciela karty):

___________________________________________________________________________

Podaję swoje dane dobrowolnie i wyrażam zgodę na ich przetwarzanie w celach handlowych i marketingowych przez Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław. Mam prawo do wglądu do moich danych oraz ich poprawiania. Zgadzam się na otrzymywanie informacji handlowej od Wydawnictwa Vogel Burda Communications sp. z o.o. w rozumieniu ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. podpis ____________________________________________ data ____________________ Vogel Burda Communications sp. z o.o., ul. Kościuszki 29/3, 50-011 Wrocław; Sąd Rejonowy dla dzielnicy Wrocław Fabryczna; VI Wydział Gospodarczy KRS, KRS: 0000106166, NIP: 899-10-04-485 6/2005

W A R S Z T A T Plansza tytułowa filmu

ĆWICZ Z NAMI Materiały źródłowe do przykładu z artykułu zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

]

[Warsztat• Plansza tytułowa w filmu] PLANSZA TYTUŁOWA Projektując plansze graficzne do czołówki i innych elementów filmu, pamiętajmy, aby miały one te same wymiary co obraz w montowanych plikach wideo. Inaczej zdjęcia wprowadzone do projektu zostaną automatycznie przeskalowane i – jeśli mają inne proporcje boków – rozciągnięte, co może spowodować zniekształcenie obrazu.

WYMIARY EKRANU W ADOBE PREMIERE: Podczas tworzenia nowego projektu wideo ustalamy m.in. parametry obrazu i dźwięku. Warto wcześniej wiedzieć, jaką rozdzielczość będzie miał nasz film, aby móc przygotować odpowiednią planszę tytułową.

AUTOMATYCZNE SKALOWANIE W PHOTOSHOPIE: Jeśli przed kadrowaniem wprowadzimy w ustawieniach narzędzia docelowe wymiary obrazu, to po przycięciu kadr zostanie odpowiednio zmniejszony.

Plansza tytułowa jest tym elementem filmu, który widz ogląda na samym jego początku. Często decyduje ona o pierwszym wrażeniu estetycznym, może też zaintrygować widza. Robert Krawczyk Ten warsztat ma nas nauczyć tworzenia dobrej „wizytówki filmu”.

J

est wiele rodzajów czołówek: od najprostszych, będących samym napisem na tle rozpoczynającego się filmu, po bardzo skomplikowane sekwencje, przygotowane za pomocą specjalnego oprogramowania. My wykonamy dość prostą planszę, składającą się ze statycznego tła, napisu oraz widocznego w rogu ekranu logo identyfikującego film jako naszą produkcję. Następnie postaramy się ulepszyć niektóre jej elementy. Wszystkie operacje wykonamy głównie za pomocą programu do montażu, korzystając czasem z edytora graficznego. W naszym wypadku będą to aplikacje Photoshop CS i Premiere 6.5 ze względu na ich popularność i dobrze rozwiązaną wzajemną współpracę.

110

CHIP FOTO · VIDEO digital

PLANUJEMY WYGLĄD W zrealizowaniu naszego zadania pomoże nam dokładne rozpisanie rezultatów, jakie chcemy uzyskać. Ma to oczywiście największe znaczenie w wypadku skomplikowanych projektów, ale jest przydatne też w prostszych – takich jak nasz. Plansza tytułowa będzie wyświetlana przez 15 sekund. Wyłoni się ona powoli z tła, a następnie w podobny sposób pojawi się na niej tytuł filmu. Pod koniec obraz miękko przejdzie w czerń i rozpocznie się właściwy film. Przez cały czas trwania czołówki w lewym górnym rogu wyświetlane będzie nasze logo – pojawi się ono i zniknie razem z tłem.

PRZYGOTOWUJEMY TŁO I LOGO Rozpoczniemy od pracy w Photoshopie. Za jego pomocą przygotujemy planszę, na której wyświetlany będzie tytuł filmu. W tym wypadku jest to zdjęcie o wymia-

rach 3504×2452 pikseli, wykonane podczas niedzielnej zabawy w parku. Powinniśmy je zmniejszyć do standardu obrazu wideo, ustalonego w programie Adobe Premiere (768×576 pikseli) – w innym wypadku obraz zostanie automatycznie przeska-

lowany podczas montażu. Aby tego uniknąć, klipy wykorzystywane w projekcie powinny mieć te same wymiary. Zwróćmy uwagę, że zdjęcie różni się od obrazu wideo nie tylko rozdzielczością, ale też proporcjami boków, w związku z czym musimy je najpierw wykadrować. Wybieramy z palety narzędzie Kadrowanie (Crop Tool) i w pola Szerokość (Width) i Wysokość (Height) pod paskiem menu głównego wpisujemy wartości docelowe. Następnie zaznaczamy na zdjęciu obszar do wycięcia (zauważmy, że proporcje zakreślanego kadru pozostają stałe) i potwierdzamy operację. Program automatycznie przeskaluje wybrany wycinek do żądanych rozmiarów i tak obrobione tło możemy zapisać na dysku twardym. Kolejnym elementem naszej czołówki jest logo. Nie jest problemem wmontowanie go w zdjęcie służące nam jako tło, jednak najlepiej jest mieć je w osobnym pliku do wielokrotnego wykorzystania. Tworzymy nowy obrazek, wybierając z menu Plik | Nowy (File | New), i w nowo otwartym oknie podajemy wymiary planszy oraz ustawiamy dla niej przezroczyste tło. Aby logo podczas tworzenia było wyraźne, wypełniamy tymczasowo warstwę tła kolorem kontrastowym (w naszym wypadku czarnym) w stosunku do barw znaku firmowego. Nasz znak firmowy to inicjał z literami umieszczonymi jedna nad drugą. Otwieramy dwie nowe warstwy kombinacją klawiszy [Shift]+[Ctrl]+[N], a następnie za pomocą narzędzia Tekst (Type Tool) wprowadzamy do każdej z nich po jednym znaku z inicjału i układamy je w lewym górnym rogu planszy w zaplanowany wcześniej sposób. Dwukrotne kliknięcie jednej z warstw otworzy okno dialogowe Efekty (Layer Style) w którym ustalimy jej parametry, takie jak obrys liter i blask wokół nich. Po ustaleniu wyglądu pierwszej warstwy klikamy ją prawym przyciskiem myszki i naciskamy Kopiuj styl warstwy (Copy Layer Style), po czym z menu podręcznego drugiej wybieramy Wklej styl warstwy (Paste Layer Style) – w ten sposób obie litery będą miały taki sam wygląd. Pozostaje nam tylko usunąć czarne tło pomocnicze przez przeciągnięcie go na ikonę kosza na dole palety Warstwy (Layers). Gotową planszę z logo zapisujemy w formacie PSD, co pozwoli zachować dane o kanale alfa (składowej barwnej opisującej

CHIP FOTO · VIDEO digital

111

[Warsztat• Plansza tytułowa filmu] przezroczystość), które będziemy potrzebować podczas montażu, aby plansza z logo nie zasłaniała obrazu wideo.

[Warsztat• Plansza tytułowa filmu] OBRAZEK Z NASZYM LOGO Istnieje kilka metod podłożenia znaku firmowego do materiału wideo. Najprostszą z nich jest przygotowanie planszy o rozmiarach równych rozdzielczości ekranu, na której logo jest już umieszczone w wybranym miejscu. Samo tło jest przezroczyste i nie będzie przesłaniało oryginalnego obrazu wideo.

MONTUJEMY PLANSZĘ TYTUŁOWĄ Dalszą pracę wykonamy już w programie Adobe Premiere. Po otwarciu nowego projektu i zaimportowaniu dostępnych w danej chwili elementów graficznych (tła i logo) umieszczamy je na linii czasu (potrzebne są nam trzy ścieżki o numerach od 2 do 4 – jeśli ich nie mamy, musimy je dodać w oknie wywoływanym naciśnięciem przycisku Track Options Dialog. Zaczynamy od zdjęcia będącego tłem naszej czołówki. Przeciągamy je na ścieżkę Video 2 (pamiętajmy, że klipy umieszczone na linii czasu zasłaniają wszystkie elementy graficzne położone niżej). Z menu podręcznego klipu wybieramy opcję Duration, gdzie ustawiamy jego czas trwania na 15 sekund, a następnie rozwijamy ścieżkę, aby odsłonić linię krycia. Dodając na niej dwie klatki kluczowe (w 4 i 13 sekundzie trwania), ustalamy czas pojawiania się i zanikania planszy tytułowej, a później pierwszy i ostatni uchwyt przeciągamy w dół.

TWORZENIE PLANSZY: Ustalając położnie logo, pamiętajmy o odstępie pomiędzy znakiem a krawędzią obrazu. Inaczej logo może być niewidoczne na ekranie telewizora, który pokazuje wycinek oryginalnego obrazu.

Następnie musimy przygotować planszę z tytułem filmu. W tym celu otwieramy na-

MARGINESY: Projektując tytuł, podobnie jak w wypadku logo, pamiętajmy o pozostawieniu około 50 pikseli odstępu pomiędzy tytułem a krawędzią ekranu. Linie pomocnicze na planszy pokazują wielkość bezpiecznego obszaru.

112

CHIP FOTO · VIDEO digital

rzędzie do tworzenia napisów za pomocą menu File | New | Title. Jeśli zrobimy to, mając widoczny w oknie Monitor jakiś obraz, to kadr ten będzie widoczny jako podkład podczas tworzenia planszy tekstowej. Wygląd wprowadzonych napisów dopasowujemy za pomocą opcji dostępnych w ramce Object Style i w menu Title. Planszę z tekstem zapisujemy, wybierając z menu File | Save as. Po zapisaniu plik z tytułem zostanie automatycznie umieszczony w okienku Project. Przeciągamy go do linii czasu na ścieżkę Video 3 i tak rozciągamy, aby był wyświetlany od czwartej sekundy do końca czołówki. Musimy jeszcze ustawić płynne pojawianie się i zanikanie napisu w podobny sposób, jak zrobiliśmy to w wypadku tła. Ostatnią czynnością jest dodanie logo. Przeciągamy je na ścieżkę Video 2 i rozciągamy klip na pełen czas trwania planszy tytułowej. Teraz musimy uczynić planszę z logo przezroczystą – dokonamy tego, klikając klip prawym przyciskiem myszki i wybierając z menu podręcznego Video Options | Transparency. W oknie Transparency Settings wskazujemy klucz, według którego ustalona zostanie przezroczystość planszy – w naszym wypadku jest to Alpha Channel.

projektu (File | Save as). Każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety. Po wyeksportowaniu czołówka jest zapisywana na dysku w postaci jednego pliku wideo (zazwyczaj w formacie AVI lub MPEG). Dzięki temu łatwo jest ją zaimportować do innego projektu, nie martwiąc się o składniki, które PODGLĄD: Dobierając właściwy klucz przezroczystości, nie zapominajmy o przestawchodziły w jej wieniu podglądu w tryb wyświetlania pełnego tła. Jeśli zależy nam na dokładnym obejrzeniu logo, możemy zbliżyć interesujący nas fragment obrazu za pomocą ikonki lupy. skład (plansze, filmy, dźwięk). Niestety, utrudnia to też dokonywanie w niej zmian. Podczas eksportu może też EKSPORT GOTOWEJ CZOŁÓWKI dojść do zniekształceń obrazu, związanych z kompresją materiału wideo. Tych ostatnich Planszę tytułową możemy zapisać na dwa unikniemy, kodując film bezstratnie. Operasposoby – eksportując ją do postaci gotowecja taka wymaga jednak dużo miejsca na go pliku (File | Export Timeline | Movie) lub dysku twardym. zachowując na dysku twardym w postaci

Wymienionych wyżej wad pozbawiony jest zapis czołówki w postaci projektu (pliki w formacie PPJ). Po dołączeniu do innego materiału wideo nadal ma on postać niezależnych klipów, które można zmontować w inny sposób. Należy jednak pamiętać, że położenie plików wchodzących w skład tego projektu nie może ulec zmianie. Ze względu na kłopoty z wykorzystywaniem czołówki w postaci niezależnych klipów dobrze jest też zebrać je w klip wirtualny (patrz: FVd 2/2005, s. 114–115). Zapisywanie gotowej planszy w postaci projektu ma jeszcze jedną zaletę: umożliwi jej późniejsze rozbudowanie o nowe elementy graficzne, dźwiękowe i efekty specjalne. Wybrana metoda zapisu powinna zależeć od naszych potrzeb. Jeśli plansza tytułowa jest elementem do jednorazowego wykorzystania i nie chcemy jej zachowywać do ponownego użycia lub edycji, najlepiej jest ją wyeksportować. W innym wypadku zapisanie go w formacie PPJ będzie lepszym rozwiązaniem. Nasza czołówka, choć gotowa, może być nadal ulepszana. Zachowując granice zdrowego rozsądku, możemy uczynić ją bardziej atrakcyjną dla oka i ucha – zajmiemy się tym w ostatniej części artykułu.

ETAPY TWORZENIA CZOŁÓWKI Montaż planszy tytułowej przeprowadzamy w trzech etapach — osobno dla jej każdego elementu. Oprócz umieszczenia klipów na linii czasu musimy ustalić czas ich trwania, moment, w którym zostaną wyświetlone, a także sposób pojawienia się ich na ekranie (miękki lub twardy).

1. Przeciągamy plik ze zdjęciem na linię edycyjną i ustawiamy czas jego wyświetlania na 15 sekund. Manipulując położeniem uchwytów na linii krycia, ustawiamy długość efektu pojawiania się i zanikania obrazu. 2. Umieszczamy tytuł na ścieżce powyżej tła, tak aby jej wyświetlanie rozpoczęło się w momencie całkowitego pojawienia się tła na ekranie. 3. Logo powinno się znaleźć na najwyższej ścieżce linii czasu.

ROZMIESZCZENIE ELEMENTÓW: Umieszczając klipy na ścieżkach, pamiętajmy, że ich położenie decyduje o tym, w jaki sposób obiekty na ekranie będą się wzajemnie przesłaniały.

CHIP FOTO · VIDEO digital

113

[Warsztat• Plansza tytułowa filmu] nia. Ostatnim krokiem będzie dodanie muzyki zapisanej w pliku w formacie WAV. W pierwszej kolejności dokonamy edycji barw za pomocą filtra Invert umieszczonego w grupie Channel. Pozwala on na odwrócenie wartości wybranego koloru składowego w klipie lub innych parametrów obrazu, takich jak jaSYNCHRONICZNE WYŚWIETLANIE KLIPÓW: Aby elementy sność i nasycenie. My wykorzystaskładowe planszy pojawiały się i zanikały we właściwych momenmy go do płynnej zmiany danych tach, powinniśmy precyzyjnie dobrać położenie klatek kluczowych. z kanału czerwonego, co w połąPrzykładowo: aby cała czołówka wygasała równomiernie, wszystkie uchwyty oznaczające początek zmniejszania stopnia krycia powinny czeniu z powolnym rozjaśnianiem być położone dokładnie nad sobą. obrazu da interesujący efekt wizualny. Na temat sposobów wykorzystywania filtrów w programie Adobe Premiere pisaliśmy obszernie w FVd 3/2005 (s. 108–111), tutaj więc UDOSKONALAMY PROJEKT skupię się tylko na używanym przez nas efekcie specjalnym. Przygotowana przez nas plansza tytułowa Po nałożeniu filtra Invert na zdjęcie jest ładna, ale bardzo statyczna – co nie dziograniczamy jego działanie do fragmentu, wi, jeśli się weźmie pod uwagę fakt, że pow którym tło pojawia się na ekranie, czyli wstała ona z nieruchomych obiektów. Momiędzy początkiem a czwartą sekundą żemy ją „ożywić”, imitując powolny najazd czołówki (dokonujemy tego, przeciągając kamery na zdjęcie oraz zmieniając kolorystyostatni uchwyt kontrolny filtra z końca klikę obrazu w pierwszej fazie jego wyświetla-

pu do momentu, w którym na umieszczonej wyżej ścieżce wideo rozpoczyna się wyświetlanie napisu tytułowego). W palecie Effect Controls przestawiamy parametr Channel efektu Invert na wartość Red i uaktywniamy dynamiczny tryb pracy (jest to symbolizowane przez obecność ikony stopera obok nazwy użytego efektu). Teraz musimy ustawić początkowe i końcowe parametry filtra. Ponieważ zależy nam, aby obraz płynnie osiągnął pełne nasycenie koloru, dla ostatniej klatki kluczowej filtra parametr Blend With Original ustawiamy na 100% (oznacza to pierwotną wartość kanału). Aby zmiana barwy tła nie była zbyt gwałtowna, za wartość początkową tego parametru przyjmujemy nie zero, a 15%. Następnym elementem, który będziemy chcieli dodać do czołówki, jest powolny najazd kamery na tło. W tym celu skorzystamy z możliwości, jakie daje nam funkcja Motion (opisaliśmy ją dokładnie w FVd 1/2005, s. 117–119). Po uaktywnieniu interesującego nas klipu na linii czasu klikamy w oknie Effect Controls opcję Motion. W pierwszej kolejności kasujemy proponowane przez program ustawienia

NAKŁADANIE FILTRA INVERT KOLEJNE ETAPY POJAWIANIA SIĘ OBRAZU TŁA: Zmiana kolorystyki zdjęcia podczas jego wyłaniania się z ciemności tworzy bardzo interesujący efekt, imitujący powolne dostosowywanie się balansu bieli kamery podczas filmowania. Zmiana wartości słabo obecnej na zdjęciu czerwonej barwy składowej powoduje wzmocnienie pozostałych dwóch kanałów – niebieskiego i zielonego.

NAJAZD: Dobierając wartość parametru Zoom, należy pamiętać, aby nie przesadzić. Może to spowodować zbyt szybki ruch kamery, a w skrajnym przypadku zniekształcenie obrazu przy zbyt dużym jego powiększeniu.

ruchu przez użycie przycisku Center na obu dostępnych klatkach kluczowych (na początku i końcu klipu). Następnie dla uchwytu pod koniec klipu zmieniamy wartość pola Zoom na 120%. Zmiany potwierdzamy przez naciśnięcie przycisku OK – zauważmy, że w panelu Effect Controls przy funkcji Motion pojawiła się ikona z literą F, oznaczającą uaktywnienie funkcji. Ostatnim zastosowanym przez nas ulepszeniem czołówki będzie wprowadzenie do niej tła muzycznego. Ta bardzo prosta operacja zwiększy estetykę czołówki, o ile tylko dobierzemy właściwy podkład. Po zaimportowaniu pliku audio do projektu umieszczamy go na ścieżce Audio 1. Musimy tylko pamiętać, aby wybrany przez nas motyw muzyczny miał długość wystarczającą do z całej planszy tytułowej (na temat obróbki dźwięku w Adobe Premiere pisaliśmy w FVd 2/2005, s. 114–119). 

UWAGI NA KONIEC 1. Dobierając efekty wizualne do planszy tytułowej, należy zachować smak i umiar. Nic tak nie drażni jak pozbawione gustu efekciarstwo już na początku oglądanego filmu. Pamiętajmy, że to nie liczba efektów specjalnych świadczy o kunszcie montażysty. 2. Zapisując planszę graficzną w formacie PSD, możemy wykorzystać wszystkie informacje w niej zawarte. Pozwala to np. wyświetlić w filmie tylko niektóre warstwy obrazu. 3. Starsze wersje aplikacji Adobe Premiere mogą sobie nie radzić z importem i eksportem plików audio w formacie MP3. Jeżeli mamy jakieś problemy, najlepiej jest wcześniej przekodować utwór do formatu WAV. Możemy tego dokonać dowolnym programem do obróbki dźwięku. PRZEKSZTACANIE KOLORYSTYKI TŁA: Dla naszych potrzeb wystarczy, jeżeli działanie filtra będzie ograniczone do pierwszych 4 sekund klipu. Edycji podlega czerwony kanał barwny obrazu – zmienia się płynnie od wartości początkowej 15% do 100% pod koniec.

114

CHIP FOTO · VIDEO digital

4. Jeżeli w całym filmie stosujemy jeden motyw dźwiękowy jako tło, to najlepiej użyć go też w czołówce, nie przerywając jego odtwarzania. Metoda ta jest znacznie przyjemniejsza dla widza niż nagła zmiana muzyki.

W A R S Z T A T Tworzenie refleksów świetlnych

›

]

PRZED

ĆWICZ Z NAMI Przykładowe zdjęcie wykorzystane w artykule zamieszczamy na płycie CD dołączonej do magazynu.

EFEKT FLARY W PHOTOSHOPIE ELEMENTS

›

PO KOREKCJI

1

ŚWIECĄCY GRADIENT

Otwieramy znajdujący się na płycie CD plik oldtimer.jpg i tworzymy nową warstwę ([Shift]+Ctrl]+[J]). Następnie w oknie New Layer określamy sposób mieszania warstw, wybierając na liście rozwijalnej Mode pozycję Screen. Upewniamy się, że kolorem narzędzia jest barwa biała, i klikamy ikonę Gradient Tool – [G]. Poprzez naciśnięcie przycisku Edit na palecie opcji narzędzia wywołujemy okienko Gradient Editor i wskazujemy wzór Foreground to Transparent.

2

WIĘCEJ BLASKU Na palecie opcji narzędzia wskazujemy Radial Gradient (gradient promienisty) i nanosimy go na kilka połyskujących elementów karoserii. Wystarczą trzy-cztery miejsca, w przeciwnym razie efekt może wyglądać nieco sztucznie. Stanie się on natomiast bardziej autentyczny, jeśli białe plamy symulujące odbicia słońca zmiękczymy filtrem Blur More z menu Filter | Blur.

BŁYSZCZĄCY I LŚNIĄCY OLDTIMER Starym samochodom możemy przywrócić dawny blask. W tym celu wystarczy za pomocą Photoshopa Elements wzbogacić szklane i chromowane części T. S., oprac. Przemysław Imieliński ich karoserii o kilka refleksów świetlnych.

P

rzeważnie odbicia i rozbłyski światła są w fotografii zjawiskami niepożądanymi, a ich pojawienie się na zdjęciu nie świadczy zbyt dobrze o umiejętnościach fotografa. Istnieją jednak sytuacje, w których właściwe wykorzystanie takiego efektu może nadać ujęciu zupełnie nowy wyraz. Zdjęcia oldtimerów, czyli starych amerykańskich samochodów z lat 50. i 60. z dużą liczbą chro-

116

CHIP FOTO · VIDEO digital

mowanych elementów, aż się proszą o dodanie im cyfrowego połysku. Istnieje wiele drogich plug-inów, dzięki którym możemy łatwo i szybko uzyskać taki efekt. Nie musimy jednak wcale ich kupować, gdyż Photoshop Elements oferuje wszystkie niezbędne narzędzia do uzyskania satysfakcjonującego rezultatu. Zaczniemy od przygotowania odpowiedniego gradientu, którym

wzmocnimy błyski świetlne, a następnie wypróbujemy działanie dwóch rodzajów narzędzi: Crosshatch 4 (pędzla w kształcie krzyżyka) i Starburst (pędzla w kształcie wybuchającej gwiazdy). Na koniec jeszcze tylko jedna rada: refleksy świetlne wyglądają najbardziej naturalnie, gdy nie ma ich zbyt wiele – starajmy się więc nie przesadzić z liczbą flar. 

3

BŁYSKOTLIWE PĘDZLE

Na zakończenie zaznaczamy narzędzie Brush Tool – [B] i z palety jego opcji rozwijamy listę stylów pędzla. Następnie wskazujemy zestaw Brushes: Assorted Brushes i wybieramy pozycję Crosshatch 4. Korzystając z narzędzia o stosunkowo dużym rozmiarze, np. 500 pikseli (Size: 500 px) i 80-procentowym poziomie krycia (Opacity: 80%), nakładamy rozbłyski na lśniące elementy samochodu.

]

F O T O O C E N A Analiza fotografii

[Warsztat• ?????????????????]

ZDJĘCIA POD L UPĄ

Piotr Komorowski, artysta i pedagog

JEŚLI CHCIAŁBYŚ DOWIEDZIEĆ SIĘ, JAK POPRAWIĆ SWOJE ZDJĘCIA, TO PRZEŚLIJ JE DO NAS. CO MIESIĄC NASZ EKSPERT WYBIERZE I OPISZE KILKA FOTOGRAFII, KTÓRE OPUBLIKUJEMY NA ŁAMACH FVd.

Makrofotografia. Konrad Mazowiecki

Na

118

CHIP FOTO · VIDEO digital

Oprócz działalności pedagogicznej realizuje się również na polu artystycznym. Od 1986 r. jego prace prezentowane były na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce oraz m.in. w USA, Kanadzie, Francji, Niemczech, Czechach, Słowacji.

JABŁKO

Pejzaż Edyta Kępa

podstawie dotychczas przysłanych do Redakcji zdjęć nabieram przekonania, iż większość czytelników FVd fotografuje głównie krajobrazy lub sceny rodzajowe. Nie otrzymaliśmy do tej pory na przykład ani jednego portretu, klasycznej martwej natury czy zdjęć o charakterze reporterskim. Być może jest i tak, że właśnie krajobraz kojarzymy z ambitną fotografią, a własne próby w tym zakresie wydają się najbardziej godne pokazania. Ponieważ jednak nie tylko temat decyduje o jakości zdjęcia, ale głównie umiejętności i wrażliwość fotografującego, to zachęcam do przesyłania w miarę różnorodnych fotografii. Na koniec ważna – moim zdaniem – uwaga dla miłośników krajobrazu. Warto mianowicie dotrzeć do klasyków tego gatunku i podpatrzeć, jak oni budowali swoje wspaniałe kadry. Na początek namawiam do przejrzenia dorobku dwóch wielkich fotografów amerykańskich: Ansela Adamsa i Edwarda Westona.

[email protected]

Zajęcia z dziedziny fotografii prowadzi m.in. we Wrocławiu w Akademii Sztuk Pięknych, Międzynarodowym Forum Fotografii KWADRAT i Wyższym Studium Fotografii „afa”, oraz w Warszawie – w Europejskiej Akademii Fotografii.

Równie horyzontalny układ ma zdjęcie pana Konrada Mazowieckiego, które jest przykładem niekonwencjonalnej martwej natury. Zastosowana metoda makrofotografii odrealnia fotografowany obiekt, co właśnie czyni ujęcie atrakcyjnym. Niebieskie tło oraz podłużne, gubiące się w nieostrościach czerwone pasma przywołują skojarzenia z zupełnie innej skali odniesienia. Wyobrażam sobie, iż widzę wnętrze jakiegoś gigantycznego wiru, który zasysa wszystko, co znajdzie na swojej drodze – nawet ową wielką kłodę, która wydawać się może ułamanym pniem jakiegoś potężnego drzewa... To zdjęcie intryguje mnie o tyle, o ile właśnie prowokuje do uruchomienia wyobraźni, wprowadza w świat niekiedy baśniowych, przedziwnych skojarzeń. A zatem zwyczajne jabłko, jak i każdy inny przedmiot, może służyć uważnemu fotografowi do przeniesienia się – w okamgnieniu – z rzeczywistości banalnej do rzeczywistości magicznej. No cóż, może właśnie temu głównie służy fotografia...

PRZYGOTOWANIA DO POŁOWU

CHATA Z DRZEWEM NA PIERWSZYM PLANIE Praca pani Edyty Kępy z Lublina jest przykładem typowej fotografii krajobrazowej. Z trzech przysłanych przez autorkę zdjęć wybrałem jedno, które roboczo nazwałem „Chata z drzewem na pierwszym planie”. Moim zdaniem zdjęcie jest zbyt dokumentalne, surowe, choć w zasadzie poprawnie skomponowane. Proponuję zabieg (który pozwoliłem sobie wykonać na tej pracy), polegający za zacieśnieniu kadru, lekkim podniesieniu kontrastu oraz zmianie tonacji z czarno-białej na sepię. Myślę, że teraz zdjęcie jest nieco ciekawsze. Skromnie napisała Pani, że jest początkującym fotografem, pozwolę więc sobie dać pewną wskazówkę — otóż często fotograf nadaje swoim obrazom zupełnie inne znaczenia i sens, niż odbierają to osoby postronne. Oglądając własne zdjęcia, autor bezwiednie przywołuje sytuację, w której wyzwolił migawkę. Pamięta miejsce, czas i okoliczności, które towarzyszyły tamtej chwili, a także to, co działo się wcześniej i co było później. Pamięta zapach, temperaturę, powiew wiatru... stan swojej duszy wreszcie. Te wszystkie konteksty bezwiednie nakłada on na gotową fotografię, którą inni — o zgrozo — odbierają zupełnie inaczej! Wiąże się to z umiejętnością, którą winien opanować każdy poważnie traktujący swe zajęcie fotograf. Ta umiejętność to prewizualizacja, czyli wyobrażenie sobie, jak uwieczniany obiekt będzie wyglądał na gotowym, dwuwymiarowym zdjęciu, pozbawiony owych subiektywnych, odautorskich skojarzeń. Wypracowanie tego nawyku to kwestia wprawy — po setkach tak przećwiczonych ujęć w dużym stopniu można przewidzieć ostateczny efekt.

Pan Bogdan Szarmach przysłał nam nastrojową impresję znad morza. Zdjęcie to jest przykładem tego, iż tak wyeksploatowane tematy jak wschód czy zachód słońca można ująć w sposób interesujący i godny polecenia, czyniąc je tłem (wręcz scenografią) dla głównego motywu. Nastrój uchwyconej tu chwili jest bardzo sugestywny, a istotną cechą tej udanej kompozycji jest wydłużenie kadru – sugeruje to bezkres przestrzeni i nieskończoną rozległość wodnej płaszczyzny. Ważnym zabiegiem kompozycyjnym jest ciekawe wyważenie kadru – łódź w prawej części zdjęcia równoważy pal znajdujący się z lewej strony. Kuter wraz z pracującymi przy nim ludźmi dobrze wkomponowują się w całość ujęcia, gdyż na lewo od nich (na zasadzie kontrapunktu) też „coś się dzieje” – widzimy słup, służący zapewne do cumowania łodzi oraz unoszącą się nad horyzontem mewę. Ptak, pomimo niewielkich rozmiarów, stanowi wyraźny, dynamiczny akcent, nawiązujący do specyfiki tego miejsca. Dobrze, że autor nie uległ pokusie „ocieplenia” zdjęcia poprzez dodanie złocistych podbarwień. Utrzymanie obrazu w chłodnej kolorystyce sugeruje świeży chłód poranka i budzi mój szacunek dla wczesnego wstawania, co – jak widać – opłaciło się Panu sowicie.

Zdjęcie wykonane w pewien kwietniowy poranek w Sopocie. Bogdan Szarmach

CHIP FOTO · VIDEO digital 119

[Praxis• von analog nach digital] Kompatybilność aparatów z USB Host

Kalendarium

FVd 5/2005, „Niezbędnik podróżnika”, s. 38

Tomasz Kaczyński

Narzędzia takie jak Paint Shop Pro czy plug-in Digital Camera Essential Tools pozwalają wprawdzie korygować zniekształcenia beczkowe i poduszkowe, jednak nie umożliwiają podania ogniskowej obiektywu jako parametru korekcji. Rozwiązaniem problemu może być zastosowanie programu Panorama Factory, który służy do łączenia zdjęć w panoramy. Jedna z jego funkcji to właśnie korygowanie zniekształceń na podstawie zadanej ogniskowej obiektywu. Można też zastosować darmowy zestaw filtrów Panorama Tools, jednak ich użycie jest nieco bardziej skomplikowane. Marcin Pawlak

Skanowanie za pomocą powiększalnika Mam w swoim archiwum kilka negatywów do zeskanowania. Czy do tego celu można wykorzystać tradycyjny powiększalnik fotograficzny z płaskim skanerem formatu A4? [...]

Marcin Pawlak

Kompakty z manualnym zoomem Czy poza Minoltami A1, A2 i A200 są jakieś inne cyfrowe aparaty kompaktowe (nie lustrzanki), w których zmiana ogniskowej jest dokonywana za pomocą pierścienia na obiektywie, a nie przycisku? Stanisław Lis

Możliwość regulowania ogniskowej za pomocą pierścienia jest cechą niektórych droższych kompaktów cyfrowych. Pierścień sprzężony mechanicznie z optyką, gwarantujący dużą precyzję, występuje w aparatach Konica Minolta DiMAGE z serii A (A1, A2, A200). Pierścień elektryczny, uruchamiający silnik sterujący zmianą ogniskowej, dostępny jest między innymi w aparatach Sony Cyber-shot F828 i starszym F717 oraz w Canonie PowerShot Pro 1. Dominik Herman

Dariusz Smyk

a

Wymagałoby to wyłączenia lampy oświetlającej skanera, co jest w zasadzie możliwe tylko w urządzeniach wyposażonych w przystawkę do negatywów/slajdów.

LISTY DO REDKACJI CHIP FOTO-VIDEO digital 50-011 Wrocław ul. Kościuszki 29/3 faks: (71) 355 73 61 e-mail: [email protected]

120

CHIP FOTO · VIDEO digital

Archiwalne numery FVd Czy istnieje możliwość zmówienia numerów archiwalnych FVd? Czytelnik

Aby zakupić numery archiwalne, wystarczy wejść na stronę internetową http://magazyn.fvd.pl/archiwa.html lub skontaktować się z Działem Prenumeraty – tel.: (71) 782 32 06 albo (71) 782 32 05.

Rezerwuj czas w czerwcu! Wystawy, konkursy, pokazy, imprezy, na które warto się wybrać z aparatem, czyli wszystko, co może Was zainspirować.

W waszym teście fotobanków zainteresowały mnie odtwarzacze MP3 iRivera. Wiem, że mają one funkcję USB Host i to właśnie dzięki niej zdjęcia z aparatu są transferowane na dysk. Na stronie iRivera znalazłem informacje, że mogą zaistnieć problemy z transferem zdjęć z takich aparatów, jak Canon, Kodak czy Sony. Wynika to z tego, że odtwarzacz nie „widzi” karty aparatu, bo nie ma zainstalowanych sterowników. Na forum iRivera informacja ta została sprostowana. Wynika z niej, że aparaty, które są rozpoznawane przez komputer z systemem Okienek XP, będą również „widziane” przez odtwarzacz. Na moim komputerze nie instalowałem żadnych sterowników do aparatu, a komputer go rozpoznał. Nie wiem tylko, na ile można takiej informacji zaufać. Miałem nadzieję, że może u was w teście pojawi się lista aparatów kompatybilnych z iRiverami. Ten sam problem dotyczy dysków twardych z OTG. Oprócz tego nasunął mi się następujący pomysł: jeśli aparat nie będzie rozpoznawany przez odtwarzacz, to może wystarczy czytnik kart pamięci? Problem w tym, że to może nie zadziałać, dlatego że aparaty cyfrowe mają własne źródło zasilania, natomiast czytniki kart nie. Aby można było z nich kopiować zdjęcia, fotobank/dysk z OTG musiałby dostarczać napięcie do czytnika kart. Wątpię, że tak jest, ale to możliwe. Byłbym bardzo wdzięczny, gdybyście sprawdzili kompatybilność aparatów różnych firm z dyskami OTG i odtwarzaczami iRiver oraz napisali czy da się kopiować do nich zdjęcia z czytników kart pamięci.

Marcin Pawlak

8–30.06. Otwarcie wystawy fotografii Jerzego Wierzbickiego „Gdańsk Suburbia”. Katowice, Górnośląskie Centrum Kultury, Galeria Pusta, tel. (32) 255 43 69. X www.gck.org.pl

2–30.06. Otwarcie wystawy „Gorgany i Czarnohora w fotografii Adama Lenkiewicza” oraz spotkanie z autorem (2.06). Kraków, Muzeum Historii Fotografii, tel. (12) 634 59 32. X www.mhf.krakow.pl 3–22.06. Otwarcie wystawy „Artyści fotografują” – prace m.in. Jana Tarasina, Jana Bujnowskiego, Juliana Jończyka i Mikołaja Smoczyńskiego. Ustka, Bałtycka Galeria Sztuki, tel. (59) 814 60 89. X www.baltic-gallery.art.pl 22.06–4.09. Otwarcie wystawy „Alex Webb, fotografie”. Warszawa, Yours Gallery, tel. (22) 313 19 00. X www.gallery.yours.pl 15.06–7.08. Projekt „Boys” – twórcze odbicie aktualnych wzorów męskości w najnowszej sztuce polskiej: fotografia, instalacje, pokazy wideo. Kraków, Bunkier Sztuki, tel. (12) 422 10 52. X www.bunkier.com.pl 19–30.06. Projekt artystów szwajcarskich „Musimy naprawdę mocno się natężać, by wciąż odkrywać tajemnice przydrożnych znaków” oraz pokaz wideo Petera Fischliego i Davida Weissa „Kanalvideo”. Warszawa, piwnice Centrum Sztuki Współczesnej, Zamek Ujazdowski, tel. (22) 625 05 22. X www.csw.art.pl

Jan Zaucha

Niestety, odtwarzacze iRiver nie będą rozpoznawały poprawnie żadnego urządzenia, które nie jest zgodne ze standardem USM (USB Mass Storage). Dotyczy to również aparatów fotograficznych, które do komunikacji z komputerem wykorzystują protokoły PTP (Picture Transfer Protocol) lub WIA (Windows Image Acquisition), a więc takich, które wymagają instalacji sterowników w systemie Windows 2000. Obejmuje to urządzenia takich na przykład firm, jak Canon czy Sony. Z tego samego powodu zdjęć z aparatów niezgodnych ze standardem USM nie można bezpośrednio przegrać na zewnętrzny dysk twardy OTG. Rozwiązaniem problemu w obu wypadkach jest podłączenie (w przypadku iRivera będzie to wymagało odpowiedniej przejściówki) czytnika kart. Ponieważ niektóre czytniki nie chcą pracować w takiej konfiguracji, przez zakupem należy to koniecznie przetestować z odtwarzaczem lub dyskiem OTG. Niestety, rozwiązanie to nie będzie działało z amerykańskimi wersjami odtwarzaczy iRivera z serii H3xx, gdyż mają one zablokowaną funkcję wymiany plików z urządzeniami zewnętrznymi w trybie USB Host, a więc i z czytnikiem kart pamięci.

Do 30.06. Wystawa zdjęć Anety Solak „Silent ladies”. Łódź, Galeria Cafe Verte, tel. (42) 639 91 29.

WYSTAWY 3.06–17.07. Otwarcie wystawy „Welcome to media!”: pokazy wideo, instalacje, fotografie. Słupsk, Galeria Kameralna, Słupsk, tel. (59) 842 56 74. X www.baltic-gallery.art.pl

Do 19.06. Wystawa fotografii Massimiliano Camelliniego „Spojrzenie zza krat”. Kraków, Muzeum Historii Fotografii, tel. (12) 634 59 32. X www.mhf.krakow.pl

4–20.06. Otwarcie wystawy i pokaz animacji Doroty Walentynowicz „Bajki”. Bydgoszcz, klub „Mózg“, tel. (52) 345 51 95. X www.mozg.art.pl

10.06–3.07. FotoArtFestival: wystawy blisko 30 fotografów, m.in. Pilara Albajara, Aliego Borovaliego, Ami Vitale, Sarah Saudek, Erwina Olafa, Gunasa Binde; spotkania z autorami, prezentacje multimedialne, pokazy slajdów, warsztaty. Bielsko-Biała, galerie i ośrodki kultury, tel. (33) 81 40 955. Xwww.fotoartfestival.art.pl

1–30.06. Wystawa zdjęć III Ogólnopolskiego Konkursu „Dziecko”. Poznań, galeria Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej, tel. (61) 66 40 876. X www.wbp.poznan.pl 17.06–10.07. Wystawa „World Press Photo 2004”. Warszawa, Pałac Kultury i Sztuki, tel. (22) 646 62 55. X www.worldpressphoto.nl

© DONALD MIRALLE, JR, USA, GETTY IMAGES, Z CYKLU „IGRZYSKA OLIMPIJSKIE W ATENACH“

Słyszałem, że istnieje program, który automatycznie usuwa dystorsje z całej grupy zdjęć po wprowadzeniu marki i parametrów obiektywu. Niestety nie wiem, co to za aplikacja. [...]

W przeciwnym wypadku świecąca przez cały czas lampa skanera będzie dodatkowo oświetlała powierzchnię szyby, na którą rzutowany jest obraz. Problemy może sprawiać również to, że promienie światła przechodzące przez negatyw do sensora CCD nie będą równoległe. Z powyższych powodów próba takiego wykorzystania powiększalnika raczej skazana będzie na niepowodzenie.

Do 12.06. Wystawa fotografii Michaela Hopfnera „Żyją i pracują w Wiedniu”. Warszawa, Austriackie Forum Kultury, tel. (22) 620 96 20. X www.austria.org.pl 4.06–19.06. Wystawa fotografii otworkowej Georgii Krawiec „Niemcy w Warszawie”. Warszawa, Galeria Luksfera, tel. (22) 741 05 55. X www.luksfera.pl Do 19.06. Wystawa fotografii Stasysa Poviliatysa „Tylko konie”. Warszawa, Stara Galeria ZPAF, tel. (22) 831 03 86. X www.zpaf.pl 21.06–20.07. Otwarcie wystawy zdjęć Marco Ambroziego „Portrety w czerni”. Poznań, Galeria Fotografii „pf”, tel. (61) 646 53 30. Xwww.zamek.poznan.pl/archiwum/4_05/galeria_pf.htm

MASSIMILIANO CAMELLINI „PATRZĄC ZZA KRAT“

Kłopoty z dystorsją

SARAH SAUDEK

Listy

7.06–1.07. Otwarcie wystawy fotografii Wandy Michalak „Pięć lat później”. Warszawa, Mała Galeria ZPAF, tel. (22) 831 23 39. X www.zpaf.pl 8–30.06. „Fotografia Dzikiej Przyrody 2004”, zwycięskie prace konkursu fotograficznego „Wildlife Photographer of the Year 2004“. Toruń, Muzeum Okręgowe, tel. (56) 622 70 38. X internt.nhm.ac.uk/cgi-bin/wildwin/2003/ Do 15.06. Wystawa zdjęć Teresy Gumołowskiej „Ach... ta woda!”. Drozdów, Muzeum Przyrody, tel. (86) 219 20 81. X www.mpd.4lomza.pl

KONKURSY, IMPREZY Do 13.06. Konkurs fotograficzny „Warszawa w fotografii młodych”. Prace można przesyłać do 13.06. Warszawa, ZPAF, tel. (22) 831 03 86 Xwww.zpaf.pl 23–26.06. „Latanie z jajem” – III Międzynarodowe Zawody Balonowo Paralotniowe na wesoło, Władysławowo. Xwww.grupafalco.pl

Na informacje do Kalendarium czekamy pod adresem: [email protected]

CHIP FOTO · VIDEO digital

121

[Editorial]

[Hauttöne • bearbeiten] ADRES REDAKCJI: 50-011 Wrocław, ul. Kościuszki 29/3 tel.: (71) 373 44 75, faks: (71) 355 73 61 e-mail: [email protected] Internet: www.fvd.pl

Następny numer w sprzedaży

OD 6 LIPCA

REDAKCJA: Redaktor naczelny: Przemysław Imieliński Sekretarz redakcji: Katarzyna Bielińska-Kuniszewska Redaktorzy: Piotr Dębek, Marcin Pawlak, Arkadiusz Stachowski, Robert Wyłupek, Jarosław Zachwieja Fotograf: Maciej Kulczyński Współpraca: Marcin Dąbrowski, Dominik Herman, Piotr Komorowski, Mariusz Kozaczka, Robert Krawczyk, Andrzej A. Mroczek, Marcin Oliva Soto, Ewa Prus, Marcin Saldat, Leszek Szurkowski, Patryk Wąsowicz. Korekta: Magdalena Fortuniak, Jarosław Minałto, Magdalena Paczyńska Autorzy angielscy: David Corfield (D.C.), Tim Shelbourne (T.S.), Steve Bavister (S.B.) PRODUKCJA: Szef działu: Dorota Błażewicz DTP: Szef działu: Sebastian Kołcio Redaktor graficzny/fotoedytor: Anna Jasnos Skład: Jolanta Paznowicz, Przemysław Szerel PUBLIKACJE ELEKTRONICZNE: Szef działu: Krzysztof Krala CD: Grzegorz Gałecki, Remigiusz Kozak MARKETING: Dyrektor marketingu: Michał Gembal Marzena Hełmecka (wew. 194), Agnieszka Sala (wew. 199) REKLAMA: Dyrektor ds. sprzedaży: Marcin Hutnik (wew. 110) Szef działu: Filip Hernacki (wew. 188) Sprzedaż reklam: Marzena Deja (wew. 185), Leszek Łabędzki (wew. 192), Grzegorz Trondowski (22) 320 19 92 Reklama online: Maciej Hutyra (wew. 190)

CO SIĘ KRYJE W TRAWIE — MAKROFOTOGRAFIA Świat oglądany z niewielkiej odległości nabiera zupełnie innych kształtów — zwykły żuk ma posturę przedpotopowego monstrum. Podpowiadamy, jak rozpocząć przygodę z pasjonującym światem makrofotografii, co warto wiedzieć, robiąc zdjęcia małym obiektom, oraz jaki sprzęt dobrać, by uzyskać wspaniałe ujęcia.

ODKRYWANIE KOBIECEGO CIAŁA

Sprzedaż reklam za granicą: Europa: Vogel Burda Communications, Erik Wicha, tel.: (+49 89) 74 64 23 26, faks: (+49 89) 74 64 22 17, e-mail: [email protected] Tajwan: Taiwan Bright Int. Co., Ltd., Vincent Lee, tel.: (+8862) 27 55 79 01, faks: (+886 2) 27 55 79 00, e-mail: [email protected] USA/Kanada: Vogel Europublishing Inc. Martina Hauser, tel.: (+1 925) 803 12 65, faks: (+1 925) 803 12 66, e-mail: [email protected] DYSTRYBUCJA: Dyrektor ds. dystrybucji: Mariusz Ryznar (wew. 112) PRENUMERATA: Monika Spanier, tel.: (71) 782 32 06, Sabina Malczewska, tel.: (71) 782 32 05, e-mail: [email protected] Adresy e-mailowe pracowników redakcji i wydawnictwa są tworzone wg schematu: imię[email protected]

Swobodny wakacyjny czas to doskonała okazja do spróbowania swoich sił w fotografowaniu ciała kobiety. Bob Leinders, fotograf współpracujący m.in. z „Vogue“ i „Elle“, pokaże, jak za pomocą odpowiedniego makijażu, fotografowania pod światło oraz wykorzystania do zdjęć kropel wody uzyskać niezwykłe fotografie, których głównym tematem jest kobiece piękno.

PONADTO: NA UDANY KADR: Architektura X PORADY: Obiektywy manualne do cyberlustrzanek X KURS PHOTOSHOPA: Dodawanie cieni X SZKOŁA FILMOWANIA: Piszemy scenariusz

KOMPAKT CZY LUSTRO? Czy przy dzisiejszych cenach cyberlustrzanek kupno zaawansowanego kompaktu ma jeszcze sens? Czy przy możliwościach, jakie oferują współczesne kompakty, zakup lustrzanki jest dobrym rozwiązaniem? Doradzamy, czym się kierować, dokonując tego trudnego sprzętowego wyboru.

122

CHIP FOTO · VIDEO digital

Redakcja CHIP FOTO-VIDEO digital zastrzega sobie możliwość wprowadzania zmian.

FOT.: B. LEINDERS, S. GREVE

X POMYSŁY

Wydawca: Vogel Burda Communications sp. z o.o. Członek Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Wydawców i Związku Kontroli Dystrybucji Prasy Prezes: Marcus Witt Licencja: Vogel Burda Holding GmbH Max-Planck Strasse 7/9, D-97082 Würzburg © Vogel Burda Holding GmbH Druk: Vogel Druck und Medienservice GmbH & Co. KG Leibnizstrasse 5, 97204 Höchberg ISSN 1732-7938 Nr indeksu: 38612X Do wszystkich artykułów i zdjęć pochodzących z angielskiego wydania Digital Camera magazine prawa autorskie lub licencyjne ma Future Publishing Limited. UK 2005. Wszelkie prawa zastrzeżone. Więcej informacji na temat wydawnictw publikowanych przez The Future Network plc group można znaleźć na stronie internetowej www.futurenet.co.uk/home.html

Wszystkie nazwy handlowe i towarów, występujące w niniejszej publikacji, są znakami towarowymi zastrzeżonymi lub nazwami zastrzeżonymi odpowiednich firm odnośnych właścicieli i zostały zamieszczone wyłącznie celem identyfikacji. Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Przedruk tekstów zamieszczanych na łamach CHIP FOTO-VIDEO digital i udostępnianie materiałów publikowanych w mediach elektronicznych oraz cytowanie, streszczanie, dokonywanie wyciągów lub omawianie wyników testów w każdym wypadku wymagają pisemnej zgody redakcji. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Za treść reklam redakcja nie odpowiada. Zastrzegamy sobie prawo do skracania nadesłanych tekstów. Zabroniona jest bezumowna sprzedaż numerów bieżących i archiwalnych CHIP FOTO-VIDEO digital po cenie niższej od ceny detalicznej ustalonej przez wydawcę. Sprzedaż po cenie innej niż podana na okładce jest nielegalna i grozi odpowiedzialnością karną.