lekcja 3 - beautifulmind-kurs.eu

Rozdział III. Notatki i inne, czyli jak zorganizować sobie pracę naukową. Lekcja nr 3. Należy zdać sobie sprawę z faktu, że klasyczny sposób notowania, tzw. notowanie streszczeniowe stało się już anachronizmem nie mającym nic wspólnego z nowoczesnymi metodami pracy umysłowej. Notatki tego typu są pracochłonne, męczące i mało czytelne zaprzeczają zatem podstawowym celom notowania, zapiski wykonujemy przecież po to aby z nich korzystać, nie zaś dla samego faktu ich posiadania. Dużo bardziej efektywne są notatki w postaci konspektu opartego na hierarchii punktów. Celem sporządzania tego typu notatek jest wydobycie głównych myśli, najważniejszych tez i rozwijanie ich w postaci kolejnych podpunktów. Podstawową zaletą jest przestrzenna lokalizacja treści na kartce za pomocą liter, cyfr rzymskich, cyfr arabskich, myślników itp. Bezdyskusyjna jest czytelność tego typu notatek, która może być poparta dodatkowo ramkami, wyróżnieniami kolorem, podkreśleniami itp. Najbardziej nowatorskie natomiast i za razem najbardziej skuteczne jest notowanie w postaci mapy myśli tzw. kartografowanie. Ten sposób notowania ogranicza do minimum ilość tekstu, dzięki użyciu słów kluczy, symboli i połączeniu ich w sieć skojarzeniową za pomocą strzałek i linii. Obliczono, że trzeba by wiele grubych tomów aby opisać w formie streszczeniowej treść zawartą na dowolnej mapie geograficznej. Podobnie jest w przypadku mapy myśli. Człowiek odbiera symbol znacznie szybciej niż słowo pisane, czego dowodzi system znaków drogowych. Kierowca w trakcie jazdy z pewnością nie zdążyłby odczytać ich treści w postaci słów, symbol natomiast rozkodowany zostaje w mgnieniu oka. Warto w tym miejscu wyjaśnić dlaczego tak jest. Mózg

człowieka składa się z prawej i lewej półkuli, notując w sposób linearny wykorzystujemy wyłącznie potencjał półkuli lewej, prawa natomiast leniuchuje, jako że jest odpowiedzialna za kształt, przestrzeń, wyobraźnię, kolor itp. Aby uruchomić także prawą półkulę należy dodać do naszych notatek wspomniane atrybuty. Najważniejsze zalety notowania graficznego:  skuteczne zapamiętywanie już w momencie notowania,  zrozumienie powiązań logicznych,  swoboda w poszerzaniu notatek w dowolnym miejscu,  aktywizacja „uśpionej” prawej półkuli mózgu,

Technika sporządzania mapy myśli 1. Przygotuj czystą kartkę A4 i ułóż ją poziomo (w odróżnieniu do pionowego ułożenia zeszytu w czasie tradycyjnego notowania). Potrzebne będą także kolorowe pisaki, kredki itp. 2. Na środku kartki umieść symbol, kolorowy rysunek lub słowo klucz definiujące całość zagadnienia (skrót tytułu). 3. Następnie przejdź do wyodrębnienia kilku głównych haseł łącząc je za pomocą strzałek z centrum, rozbudowuj każde z rozgałęzień, przechodząc od najbardziej ogólnych do coraz bardziej szczegółowych informacji. 4. Rysuj z rozmachem, używaj kolorów, symboli, dużych liter, staraj się do słów dołączać ilustracje lub zastępować je zupełnie symbolami. 5. Przy każdej linii pisz jedno do dwóch słów. 6. Twórz bez kompleksów, analizowanie wartości artystycznej Twojej pracy gasi zapał. Odnoś się do zasady: czytelnie, jasno i kolorowo.

Przykłady mapy myśli ( załącznik nr 1 i nr 2) Tekst do mapy myśli (załącznik nr 1). Jest to dość prosty i krótki tekst służący zobrazowaniu mechanizmów rządzących tworzeniem mapy myśli. Wynalazki pierwszych ludzi Ludzie pierwotni żyli na świecie tysiące lat temu. Musieli polować by zdobyć pożywienie i bronić się przed dzikimi zwierzętami. Odkryli ogień i wynaleźli wiele narzędzi. Ludzie ci, używali jako narzędzi twardych kamieni, takich jak krzemień. Obtłukiwali kamienie i formowali je na kształt siekier i motyk do kopania w ziemi, cięcia drewna i zabijania zwierząt. Ok. 8000 lat temu ludzie odkryli, że skały zawierają metale, takie jak miedź i zaczęli podgrzewać kamienie, by wydobywać z nich kruszec. Miedź wykorzystywano do tworzenia narzędzi. Około 2000 lat później mieszkańcy Mezopotamii nauczyli się mieszać różne metale by wytwarzać mocniejsze narzędzia, np. z żelaza. Z biegiem czasu powstawały coraz to nowe wynalazki, jak katapulta, kompas, czy dźwignia na której mechanizmie oparte są dzisiejsze nożyce oraz dziadek do orzechów. Żródło: Zadziwiający świat faktów. Wielkie wynalazki.

Załącznik nr 2 stanowi mapa myśli na temat Francji, oparta na skojarzeniach.

Instrukcja pracy Przeanalizuj przykładowe mapy myśli, a następnie wykonaj poniższe zadania. Nie ma tu znaczenia czas pracy, ani jej częstotliwość, istotne jest abyś

opanował

umiejętność

tworzenia

mapy

myśli,

a

następnie

wykorzystywał ją w praktyce przy sporządzaniu notatek. Przykładowe mapy różnią się nieco między sobą, szczegóły nie są tu jednak istotne. Rysuj tak, jak jest ci wygodnie. Wkrótce przekonasz się, że jest to dobra zabawa i skuteczny sposób nie tylko notowania ale też samej nauki.

Ćwiczenie nr 1. Wykonaj samodzielnie mapę myśli opartą na skojarzeniach z jednym ze znanych Ci państw.

Ćwiczenie nr 2. Wykonaj mapę myśli poniższego tekstu. Dla ułatwienia rozpocznij od czytania wstępnego (pobieżne przejrzenie tekstu aby zorientować się w ogólnej tematyce, ewentualnie wyznaczyć główne gałęzie naszej mapy) i dopiero wtedy przejdź do czytania właściwego i wykonania mapy myśli.

Pierwiastki i ich znaczenie w organizmie W organizmach stwierdzono obecność około 60 pierwiastków naturalnych, z czego około 20 występuje prawie w każdym organizmie. Z tej liczby 6 pierwiastków stanowi podstawę budowy związków organicznych i z tego względu nazywają się one pierwiastkami biogenicznymi, co należy rozumieć, że są tworzywem życia. Do nich należą: węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor i siarka. Poszczególne pierwiastki występują w organizmach w bardzo różnych ilościach i dlatego pogrupowano je umownie, w zależności od zawartości procentowej, na: makroelementy, mikroelementy i ultraelementy. Makroelementy stanowią około 99% masy organizmu. Do nich zalicza się pierwiastki, których udział w budowie suchej masy organizmu jest nie mniejszy niż 0,01%. Węgiel jest podstawowym pierwiastkiem organicznym. Ma on na zewnętrznej powłoce 4 elektrony, tworząc cztery wiązania. Atomy węgla mają wyraźnie większą zdolność wiązania się ze sobą niż atomy innych pierwiastków. Dzięki temu mogą się tworzyć długie, proste lub rozgałęzione łańcuchy, pierścienie, a także wiązania między łańcuchami i pierścieniami. Różne kombinacje przestrzenne połączeń atomów węgla stanowią szkielet budowy związków organicznych. Wodór w połączeniu z węglem daje węglowodory, które, jak się uważa odegrały istotną rolę w powstaniu życia na Ziemi. Dla obecnie żyjących organizmów prawie nie mają znaczenia. Wodór oraz jony wodorowe (protony) Bira udział w przebiegu ważnych procesów życiowych, jak fotosynteza, oddychanie. Tlen wraz z wodorem wchodzi w skład wody, a wraz z węglem i wodorem tworzy cząsteczki cukrów (węglowodanów) i tłuszczów właściwych – związków o bardzo ważnym znaczeniu dla wszystkich organizmów. Wymienione trzy pierwiastki budują także: kwasy organiczne, alkohole, aldehydy i ketony, odgrywające rolę w metabolizmie. Tlen cząstkowy jest wydzielany podczas fotosyntezy, a w oddychaniu tlenowym stanowi ostatni akceptor elektronów w łańcuchu oddechowym. Azot wchodzi w skład aminokwasów, a zarazem białek oraz zasad azotowych będących jednym ze składników budowy kwasów nukleinowych i układu przenośników energii typu ATP/ADP. Występuje także w fosfolipidach błon komórkowych i w wielu barwnikach. P. Hoser Fizjologia organizmów żywych z elementami anatomii człowieka

Ćwiczenie nr 3. Zrób notatkę w postaci mapy myśli dowolnego tekstu, np. fragmentu ( jeden akapit) książki historycznej lub przyrodniczej. Kolejną mapę myśli oprzyj na jednej stronie tekstu, później na jednym podrozdziale - stopniowo wydłużaj czytany tekst.

Jeśli doszedłeś już do wprawy w notowaniu tekstu przeczytanego, przejdź do kolejnych ćwiczeń opartych na słowie słyszanym.

Ćwiczenie nr 4. Wykonaj

mapę

myśli na

podstawie

fragmentu filmu podróżniczego,

przyrodniczego lub innego. Dobrze jeśli film jest na kasecie, czy płycie wówczas możesz określony fragment obejrzeć kilkakrotnie, stale uzupełniając szczegóły swojej mapy. Zacznij od około 15 minut filmu.

Podobnie jak w przypadku tekstu czytanego, zacznij od krótkich fragmentów filmu stopniowo przechodząc do coraz dłuższych, np. 15 minut, 30 minut, 40 minut itd. Jeśli przy każdym podejściu pracujesz na jednym filmie wykonaj jedną mapę stopniowo ją tylko poszerzając, jeśli za każdym podejściem oglądasz inny film twórz także odrębne mapy myśli.

Ćwiczenie nr 5. Spróbuj zanotować w postaci mapy myśli informacje podane w kilku minutach wiadomości telewizyjnych, odnieś się do jednego zasłyszanego wątku podanego w wiadomościach.

Sumienne wykonanie powyższego treningu przygotowuje Cię do notowania w każdej sytuacji – wykładu, nauki z książki, Internetu, czy płyty, niezależnie od tempa mówienia wykładowcy, czy stopnia skomplikowania tekstu. Pamiętaj jednak, że tekst rozległy i bardziej złożony wymaga także stosownej ilości miejsca do rozrysowania, podziel wówczas materiał na części i każdą z nich rysuj na odrębnej kartce, jeśli złożysz je później na stole czy podłodze, stworzą jedną całość. Niezależnie od naszego treningu, ćwicz notowanie graficzne robiąc codzienne notatki podczas nauki.